‫

م ور
‬
‫ء 
‬ ‫)ا راآ
‪((2007‬‬ ‫آﻝ و اﻝ  ة‬
‫اﻝءان ‪ 1‬و‪"#$% 2‬ن‬
‫أ‪ 13 &%

'() * +,-‬ﻝ ز إﻝ‪ 2003
 3%27 0‬اﻝ‪ 5:‬ﻝ
اﻝ;ﻝ‪
,‬ﻝ
‪ &) &% ،
9:$‬اﻝ‪#)$,‬ت اﻝ‪(#,‬رة ر
اﻝ‪ * .456‬ه=ا‬
‫اﻝ‪(# &(,‬ح * اﻝء ا‪D‬ول درا
‪(9‬آ
‪(%‬آ ‪ A-‬ر اﻝ‪56‬س ‪ G‬ذو اﻝ‪ m =70Kg

E‬أ‪J‬ء ‪ 3 #‬و* اﻝء اﻝ‪(9 *I‬آ
ﺕ‪ 5‬ر‪G‬‬
‫* اﻝ‪,‬ء ‪.‬‬
‫;‪ * (:‬ه=ا اﻝ‪ &(,‬أن ‪(9‬آ
‪(%‬آ اﻝ‪ A#‬ر ‪ G‬ﺕ‪ * K‬اﻝ‪ (Ox, Oy) K
;,‬اﻝ=ي ;‪N G(:‬ﻝ
 واﻝ‪ * LI,,‬اﻝ‪ . 1 LEM‬أﺹ‪ K
;% L‬اﻝ‪PQ‬ء‬
‫‪.‬‬
‫‪  O‬ﺝ 
‪ S5 0‬اﻝ‪,‬ء ‪(% K
;, .‬آ ‪ A-‬ر اﻝ‪56‬س )‪D‬رﺕ ب ‪g = 9,8m.s -2 =VW . y‬‬
‫‪Q- (1‬ة اﻝ‪56‬س‬
‫* ه=ا اﻝء ‪ L,X‬ﺕ‪ (JW‬اﻝ‪ X‬اء 
‪ 0‬اﻝ‪56‬س وأن ‪(9‬آ
دورا‪ Y 3‬ﺕ‪(9 0
 (JW‬آ
‪(%‬آ ‪ A-‬ر‪. G‬‬
‫(‪D %‬رﺕ ب ‪(%‬آ ‪ A-‬ر اﻝ‪56‬س  أﺹ‪ L‬اﻝ ار‪ Z‬ب‪ y0‬و‪ v0‬اﻝ‪ 
($‬أﺹ‪ L‬اﻝ ار‪ ). Z‬ا[( اﻝ‪(1 LEM‬‬
‫;‪ v0 = 4,0 m.s –1 *5‬و‪y0 = 4,0 m‬‬

‫اﻝ‪1 LEM‬‬
‫‪ (:; (11‬اﻝ‪
 ,,‬اﻝ‪ &%
 E,‬اﻝ‪56‬س * ‪%‬ل‬
‫اﻝ‪#I‬ﻝ
و;‪ *5‬اﻝ‪ 2 LEM‬ﺕ‪(6‬ات ‪
-‬اﻝ \ اﻝ‪#I‬ﻝ
‬
‫ﻝ
‪"V
 ,,‬ل اﻝ‪"V &%‬ل ﺝء ‪ &% &%‬اﻝ‪

9(,‬‬
‫اﻝ‪ ,‬رو
‪^ ).‬ر آ]ﻝ
‪(%‬ﺝ;
ﻝ‪
-5‬اﻝ \ اﻝ‪#I‬ﻝ
‬
‫‪ $%‬ى ‪ S5‬اﻝ‪,‬ء(‪= .‬آ( );‪
- (:‬اﻝ \ اﻝ‪#I‬ﻝ
‬
‫* ه=‪ G‬اﻝ]ﻝ
‪:‬‬
‫‪ %( . Epp =mgy.‬ﻝ
][
اﻝ* ﺕ‪
- X S:A‬‬
‫اﻝ \ اﻝ‪#I‬ﻝ
‪
 A-‬ب‪,) ، tS‬د اﻝ‪ 2 LEM‬أوﺝ ‬
‫‪ YS‬أ‪ $‬ب ‪(%‬آ ‪ A-‬ر اﻝ‪56‬س اﻝ=ي‬
‫ ا‪. tS a‬‬

‫اﻝ‪2 LEM‬‬
‫‪ X (12‬ف ه=ا اﻝ‪c$‬ال إﻝ‪ 0‬ﺕ]  (
‬
‫‪(%‬آ ‪ A-‬ر اﻝ‪56‬س  اﻝ
][
اﻝ*‬
‫ﺕ
‪ S5 3  X 4,‬اﻝ‪,‬ء‬
‫‪ (121‬أ‪ d‬ﺕ;‪ (:‬اﻝ‪
-5‬اﻝ‪
EE,‬‬
‫ﻝ
‪
 ,,‬اﻝ‪ ,‬رو
) ‪Y‬ﻝ
‪ m‬و ‪ g‬و‪y‬‬
‫و‪(%
( v‬آ ‪ A-‬ر اﻝ‪56‬س ‪.‬‬
‫‪:) (122‬ر أن ﺕ‪ (JW‬اﻝ‪ X‬اء ‪L,X%‬‬
‫)ّ& آ‪ e‬ﺕ‪ 5‬ر ه=‪ G‬اﻝ‪"V
-5‬ل‬
‫اﻝ‪. &%‬‬
‫‪ (123‬اﻝ
][
‪ t1‬ﺕ"‪  4%‬ي‬
‫اﻝ‪56‬س اﻝ‪,‬ء و ‪ E‬ن ‪(%‬آ ‪ A-‬ر‪G‬‬
‫
‪ 0‬ارﺕ‪Q‬ع ‪ ) y1‬ا[( اﻝ‪(1 LEM‬‬
‫‪ &(ّ:‬اﻝ‪
-5‬اﻝ](آ
ﻝ
‪56‬س ) ‪Y‬ﻝ
‬
‫‪v 0, m, g, y0‬و‪ . y 1‬ا‪ ,
 X,- h$9‬أن ‪. y1 = 1,0 m‬‬
‫‪ (124‬ا‪ j‬ﺕ;‪  G
( v 1 (:‬اﻝ
][
‪ KJ t1‬ا‪X,- h$9‬‬

‫‪ ( 2.‬درا
‪(9‬آ
‪ * G‬اﻝ‪,‬ء ‪(9 (:; :‬آ
‪ * G‬ه=ا اﻝء رأ
وأن ‪ a,‬اﻝ] ض اﻝ=ي ﺕ‪ 3 K‬اﻝ](آ
ه ‪*5; . h = 5,0 m‬‬
‫اﻝ‪ 0],‬اﻝ‪ * LI,,‬اﻝ‪ 2 LEM‬ﺕ‪ 5‬ر ا‪Y‬رﺕ‪Q‬ع ‪ y‬ﻝ‪(,‬آ ‪ A-‬ر اﻝ‪56‬س ‪"V‬ل اﻝ‪ =^ . &%‬ﻝ][
وﺝ د ‪ S5  G‬اﻝ‪,‬ء أﺹ" ﻝ
 ار‪.Z‬‬

‫‪www.elghzizal.sup.fr‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪  (21‬اﻝ
][
‪ ;$ t 2= 1s‬اﻝ‪56‬س ﻝ
(ﺝ ع ﻝ‪ S5$‬اﻝ‪,‬ء )]‪  #% "E' *5; l‬ﻝ‪ G $‬و رأ‪ ] 3‬ا‪ (:;)0
D‬اﻝ‪G &)
$,‬‬
‫و(*  ي اﻝ‪56‬س اﻝ‪ ,,‬ودﺕ& ﺕ‪$‬وي ‪ ( 1,0m‬ه‪ 4%Y L‬اﻝ‪56‬س ‪ (;-‬اﻝ] ض  اﻝ
][
‪ t2‬؟ 
‪ L‬ﺝ ا)‪. m‬‬
‫‪(# (22‬ح ‪=,‬ﺝ
‪(9‬آ
‪(%‬آ اﻝ‪ A#‬ر اﻝ‪56‬س * اﻝ‪,‬ء دون ا‪:‬ر ‪(%‬ﺝ

اﻝ‪ ;A‬د ‪.‬‬
‫‪5;%‬ت ‪ K9 :‬اﻝ‪56‬س ‪V = 6,50 × 10 –2 m3‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪–3‬‬
‫‪ρ = 1,00 × 10 kg.m‬‬ ‫• ‪ K9‬اﻝ‪56‬س و‪ ρ‬اﻝ‪

E‬اﻝ]‪
,‬ﻝ‪,‬ء اﻝ‪S:$,‬‬
‫‪-1‬‬
‫• ‪ -‬ة ا‪E9Y‬ك اﻝ‪]% \o,‬ه ‪;%‬آ‪ 4‬ﻝ‪ 0],‬اﻝ](آ
و‪ %
I)J k ) f = k.v² X,[%‬ﺝ‪k = 150 kg.m : (
:‬‬

‫‪ (221‬أﺝ(د اﻝ‪ #‬ى اﻝ‪ 0


#:5,‬اﻝ‪56‬س ‪"V‬ل ‪(9‬آ‪3‬‬
‫و‪ X
I%‬دون 
‪G  K‬‬
‫‪ - a:5) (222‬ن  ﺕ& اﻝ‪ &ّ) *I‬أن اﻝ‪;,‬دﻝ
اﻝ*‬
‫ﺕ]‪(% v y X##‬آ‪(%
(
:‬آ ‪ A-‬ر اﻝ‪0
;56‬‬
‫اﻝ‪ ],‬ر )‪ (o ;Y‬اﻝ‪ ,‬ﺝ‪ ] 3‬ا‪ 0
D‬ﺕ‪ 0
 hE‬اﻝ‪LEM‬‬
‫اﻝﻝ* ‪:‬‬
‫‪dv y k 2‬‬ ‫‪ ρV ‬‬
‫‪− v y + g 1 −‬‬ ‫)‪ = 0 (1‬‬
‫‪dt m‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪m ‬‬
‫* اﻝ]ﻝ
اﻝ‪ ,‬رو
‪v = v y \P‬‬
‫‪(223‬أوﺝ ﺕ;‪ (:‬اﻝ‪ * vL
($‬اﻝ[م اﻝ ا‪ KJ Ko‬ا‪h$9‬‬
‫اﻝ‪3LEM‬‬ ‫‪. X,-‬‬
‫
‬
‫‪(.‬‬ ‫‪"6) (224‬ل اﻝ‪ % &ّ) 3 LEM‬إذا ‪ 4%Y‬اﻝ‪56‬س ‪ (;-‬اﻝ] ض ‪ A9 L:-‬ل اﻝ[م اﻝ ا‪ Ko‬أم ‪ L
 . Y‬ﺝ ا)‪= ). m‬آ( ‪vy = :‬‬
‫
‬

‫‪ L9 (23‬اﻝ‪;,‬دﻝ
اﻝ‪

Q‬اﻝ‪ &E,%
#)$‬ر‪,) ,-‬د (‪
#‬أوﻝ( واﻝ* ﺕ‪ &% &E,‬اﻝ]‪$‬ب اﻝ‪ *:(#‬ﻝ
‪ K#‬اﻝ‪
(:‬ﻝ
‪
($‬اﻝ
][
‬
‫اﻝ(أ
‪  vy‬ﻝ][ت ‪.
Q
^%‬‬
‫‪ %( (231‬ﻝ
‪
,#‬اﻝ‪
(:‬ﻝ
‪ 
($‬اﻝ
][
‪) tn‬ﻝ‪ #,‬ار ) ‪ v y (t n‬و اﻝ
][
‪ t n+1 = t n + ∆t‬ﺕ‪ =VW‬اﻝ‪
,#‬اﻝ‪
(:‬‬
‫اﻝ‪v y (t n+1 )
,#‬‬
‫‪dv y‬‬
‫= ‪(% a y‬آ‪
X%
:‬اﻝ‪$‬رع 
‪ 0‬اﻝ‪ ],‬ر )‪(o,y‬‬ ‫‪\%‬‬ ‫‪v y (t n+1 ) = v y (tn ) + a y (t n ).∆t‬‬ ‫)]‪: l‬‬
‫‪dt‬‬
‫‪2‬‬
‫‪a y (t ) = 2,14 × v y − 0,700‬‬ ‫)‪(2‬‬ ‫)‪,‬د اﻝ‪5;,‬ت اﻝ]‪
)$‬و اﻝ‪;,‬دﻝ
اﻝ‪ &ّ)

Q‬أن‬
‫‪ 5V‬ة اﻝ]‪$‬ب‪∆t = 1,20.10−2 s :‬‬

‫‪,) (232‬د اﻝ‪;,‬دﻝ
)‪ (2‬أﺕ‪ K,‬اﻝ ول اﻝﻝ* ‪:‬‬

‫اﻝ
][ت ب )‪(s‬‬ ‫)‪vy (m.s-1‬‬ ‫)‪ay (m.s-2‬‬

‫‪tn = 1,44 × 10 –1‬‬ ‫‪vy(tn) = – 2,21‬‬ ‫‪ay(tn) = 9,75‬‬

‫‪tn+1 = 1,56 × 10 –1‬‬ ‫‪v y(tn+1) = …….‬‬ ‫‪ay(tn+1) = …….‬‬
‫‪tn+2 = 1,68 × 10 –1‬‬ ‫‪v y(tn+2) = –1,99‬‬ ‫‪ay(tn+2) = 7,77‬‬

‫‪www.elghzizal.sup.fr‬‬ ‫‪2‬‬
 (
 ‫)ء‬L]‫اﻝ‬
‫ ( 
ة اس‬1.
3%‫ و‬Epp = mgy (11
E pp (max) ) = mgys
E pp (max) )
yS =
mg
E pp (max)
ys =
mg
t =t s = 400s :
[]
‫  اﻝ‬:%
E pp(max) = 3,45KJ = 3,45.103 J
3,45.10 3
yS = = 5,03m : 3%‫و‬
70,0.9,80

:
‫ رو‬,‫ 
اﻝ‬,,

‫
ﻝ‬EE,‫
اﻝ‬-5‫( اﻝ‬121
1 2
Em = EC + E pp = mv + mgy
2
: 3%‫ و‬qQ]‫
ﺕ‬EE,‫
اﻝ‬-5‫ن اﻝ‬r L,X% ‫ اء‬X‫( اﻝ‬JW‫ أن ﺕ‬,) (122
Em = C STE
STE
E m (= C Em(t 0) = Em (t1) : ‫
إذن‬EE,‫
اﻝ‬-5‫ اﻝ‬qQ]‫ ﺕ‬t1‫ و‬t0 &[]
‫( )& اﻝ‬123
EC(t0) + EPP(t0) = EC(t1) + EPP(t 1)
EC(t1) = EC(t0) + EPP(t0) – EPP(t 1)
Ec(t1) = ½.m.v0² + m.g.y0 – m.g.y1
Ec(t1) = ½.m.v0² + m.g.(y0 – y1)
Ec(t1) = ½ ×70,0 × (4,0)² + 70,0 × 9,80 × (4,0 – 1,0) = 2,6 × 103 J = 2,6 kJ.
(124
1 2 2 EC (t1 ) 2,6.103 × 2
EC (t1 ) = mv1 ⇔ v1 = = = 8,6m.s −1
2 m 70
‫ء‬,‫ ( اﻝ](آ
* اﻝ‬2.
a, ‫ أن‬,)‫و‬1m ‫ ب‬G & ;:‫
ﺕ‬5# 0‫"ن إﻝ‬A‫ ﺕ‬3  ,) ، ‫ء‬,‫ اﻝ‬S5 +]‫ ﺕ‬2 m ;) 0
 G ‫  ﺝ‬t1 =1s
[]
‫(  اﻝ‬21

[]
‫ اﻝ‬G=‫;( اﻝ] ض  ه‬- 4,
 Y 3r 5,0 m ‫اﻝ] ض ه‬
(22
:
#:5,‫ ى اﻝ‬#‫( ﺝ(د اﻝ‬221

www.elghzizal.sup.fr 3
 r r r
P = mg = −mgj : ‫
اﻝ زن‬
r r r
FA = − ρVg = ρVgj : ‫ س‬,V‫
دا;
أر‬

‫ اﻝ](آ‬0],‫
ﻝ‬$‫;آ‬% :
;o,‫ك اﻝ‬E9Y‫ ة ا‬-

r r 2r
f = kv 2 j = kv y j
v r r r
P + FA + f = maG : &‫* ﻝ ﺕ‬I‫ ن اﻝ‬- a:5) (222

(o,y) 0
 ‫ط‬#t)
− mg + ρVg + kv 2y = maGy
ρV k 2 dv y
⇒ −g + g+ vy =
m m dt
3%‫و‬
dv y
k 2  ρV 
− v y + g 1 − =0
dt m  m 
Ko‫( * اﻝ[م اﻝ ا‬223

mg  ρV  dv y
v y2 = 1 −  v y = C ste ⇔ =0
k  m  dt
k  ρV 
mg  ρV  ⇒ − v 2y + g 1 − =0
vy = − 1 −  m  m 
k  m 
k 2  ρV 
v = g 1 − 
(
‫ اﻝ](آ‬0]% 4E 0
D‫] ر ] ا‬,‫ اﻝ‬3‫
[(ا ﻝ ﺝ‬:‫ﻝ‬$‫
اﻝ‬,#‫= اﻝ‬VW ) m y  m 
yr r r
70.9,80  103.6,5.10 −2  v = vy j
v L = v yL = 1 −  = 0,57 m.s −1

150  70 
O

(225

‫ ل‬LI,,‫ اﻝ‬0],‫ اﻝ‬S:A t > 3,0 s &% ‫ ا) اءا‬q9"

dy
( ‫ل‬,‫ * ه=ا اﻝ‬v y = ste
= C = vL ‫ أن‬,)‫ ) و‬K#$% & ‫رة‬: y(t)
dt
. ‫س‬56‫& (ف اﻝ‬% (;#‫
اﻝ‬$%"% a‫ اﻝ=ي  ا‬a,;‫ اﻝ‬4m &% L-‫ أ‬a, 0
 Ko‫ اﻝ[م اﻝ ا‬LA] 0],‫& اﻝ‬%
t = 3,6s
[]
‫;( اﻝ] ض  اﻝ‬- ‫س‬56‫ اﻝ‬4%" ,) t = 3,0s
[]
‫  اﻝ‬Ko‫ اﻝ[م اﻝ ا‬LA]
(23
(231
vy(tn+1) = vy(tn) + ay(tn).∆t (1
-";‫)اﻝ‬
v y(tn+1)= –2,21 + 9,75 × 1,20×10–2
v y(tn+1)= – 2,09 m.s-1
–2,21 m.s-1 ‫– و‬1,99 m.s-1.&) ‫ رة‬A]% X
 LA],‫
اﻝ‬,#‫;" اﻝ‬

www.elghzizal.sup.fr 4
 ay (tn+1) = 2,14 × vy²(tn+1) – 0,700 (2)
-";‫ اﻝ‬h$9
= 2,14 × (–2,09)² - 0,700
= 8,65 m.s-2
9,75 m.s-2 ‫ و‬7,77 m.s-2. &,#‫ رة )& اﻝ‬A]% ‫ إذن‬X
 LA],‫
اﻝ‬,#‫اﻝ‬
( s) ‫اﻝ
][ت‬ vy ( m.s-1) ay ( m.s-2)

t n = 1,44 × 10-1 vy(tn) = – 2,21 ay(tn) = 9,75

t n+1 = 1,55 × 10-1 v y(tn+1) = – 2,09 ay(tn+1) = 8,65
t n+2 = 1,68 × 10-1 v y(tn+2) = –1,99 ay(tn+2) = 7,77

elghzizal@live.fr : *‫(و‬E‫ﻝ‬Y‫( ا‬:‫( اﻝ‬: ‫ل‬A‫ﺕ‬Y‫(ﺝ ا‬,‫ اﻝ‬a

;‫[
أو ﺕ‬9"% LE‫ﻝ‬

www.elghzizal.sup.fr 5