Domaći zadatak iz Statistike – analize (za 21.

oktobar 2016)

Želimo da proverimo na koji način obrazovanje ispitanika /ca utiče na skalu levo–desne političke
orijentacije. Ova skala uzima vrednosti od 0 (politički skroz levo) do 10 (politički skroz desno), a
vrednost 88 označava da ispitanik/ca nije znao/la kako da se pozicionira na ovoj skali – u novoj
varijabli polorijent, vrednost 88 izbacujemo. Što se obrazovanja ispitanika/ca tiče, varijablu v101,
koja pokazuje najviši postignut stepen obrazovanja, transformisaćemo u varijablu obraz5kat, pri
čemu će nove vrednosti izgledati ovako:

1 – bez škole (ex 1)

2 – osnovna škola (ex 2–3)

3 – srednja škola (ex 4–5)

4 – viša škola (ex 6–8)

5 – visoko obrazovanje (ex 9–14)

Nakon što smo transformisali varijable v075 (u varijablu polorijent) i v101 (u varijablu
obraz5kat), pristupamo jednofaktorskoj analizi varijanse (One-Way ANOVA). Kontrolisani
faktor je u datom slučaju stepen obrazovanja ispitanika /ca, dakle, varijabla obraz5kat, čiji uticaj
na zavisnu varijablu – političku orijentaciju ispitanika/ca (polorijent) – pratimo.

Nivo značajnosti Levenovog testa iznosi 0.283, što je veće od 0.05 – dakle, ostvaren je kriterijum
homoskedastičnosti, tj. varijanse unutar različitih uzoraka približno su iste. Odatle sledi da
možemo ostvariti analizu varijanse.

Jednofaktorska analiza varijanse (ANOVA) pokazuje da je kvadrat aritmetičkih sredina između

grupa veći od onog unutar grupa, pri čemu je nivo značajnosti 0.01. Kako je to manje od 0.05,
zaključujemo da između pojedinih obrazovnih kategorija postoje značajne razlike kada je u
pitanju pozicioniranje na skali levo–desne orijentacije. Pristupamo izradi Tukijevog testa kako
bismo utvrdili između kojih grupacija razlike postoje.
Iz tablice višestrukih poređenja možemo, pak, iščitati da nivoi značajnosti pri upoređivanju svake
grupacije sa svakom prelaze 0.05 – štaviše, nivo značajnosti između pojedinih grupacija je tačno
1 (ispitanici/e sa osnovnoškolskom i ispitanici/e sa višeškolskom spremom), što znači da između
tih dveju grupacija ne postoje nikakve razlike kada je u pitanju pozicioniranje na skali levo–
desne orijentacije.
Tablica homogenih podskupova pokazuje da se u isti podskup (kada je u pitanju politička
orijentacija) mogu svrstati ispitanici bez škole, sa osnovnom i sa višom školom, odnosno (u drugi
podskup) svi ispitanici koji nisu bez škole.

Anja Ilić SO14/30