JAWAPAN
mengangkut air ke arah Soalan Esei
Praktis 1 daun. 4 (a) Homeostasis ialah
Soalan Aneka Pilihan
1 B 2 B 3 C 4 B 5 A
6 A 7 D 8 D 9 C 10 A
11 A 12 A 13 B 14 C 15 B
16 B 17 C 18 C
Praktis 2 adalah kerana tisu ini
Soalan Aneka Pilihan
1 A 2 A 3 B 4 D 5 B
6 B 7 D 8 B 9 A 10 C
11 C 12 B 13 D 14 A 15 D
16 D 17 C 18 A 19 C
Soalan Struktur
1 (a) K : Vakuol
L : Dinding sel
(b) (i) Selulosa
(ii) L keras dan kukuh. Ini
membantu mengekalkan
bentuk sel.
(c) M bersifat separa telap dan
membenarkan bahan tertentu
merentas keluar dan masuk sel.
(d) (i) Air
(ii) K membantu mengekalkan
kesegahan sel. Ini
mengelakkan sel daripada
layu.
(e) Sel manusia tidak menjalankan
fotosintesis tetapi mendapatkan
makanan apabila manusia
makan.
2 (a) W: Mesofil berspan
X: Sel pengawal
(b) Y mempunyai kepadatan
kloroplas yang tinggi dan
tersusun secara melintang di
bawah lapisan epidermis atas.
(c) (i)
meristem apeks
pembezaan
= menjalankan pelbagai tugas
(ii) Z ialah tisu xilem yang
membentuk struktur
berongga untuk
(d) Sel-sel menjadi sel kekal yang
khusus dengan fungsi yang
khusus. Setiap sel mempunyai
sifat-sifat yang khusus bagi
menjalankan fungsinya dengan
efisien.
(e) (i) Mesofil palisad. Ini
tersusun secara rapat
antara satu sama lain di
bawah epidermis bagi
membolehkan ianya
mendapat cahaya matahari
yang maksimum.
(ii) Daun sisik bawang terdiri
daripada tisu epidermis
yang tidak mengandungi
kloroplas.
3 (a) Aras 2: Tisu
Aras 3: Organ
(b) (i) Pengkhususan
(ii) 1. Menghasilkan mukus
yang menangkap zarah
debu
2. Silia menggerakkan debu
ke luar, jauh daripada
peparu
(iii) Sistem pernafasan
(iv) Gegelung tulang rawan
menguatkan trakea, dan
memudahkan pergerakan
udara masuk dan keluar
peparu. Dinding alveolus
yang nipis dan fleksibel
membantu pertukaran gas
di peparu.
(c) Asap rokok mengganggu fungsi
silia yang memerangkap dan
membawa debu keluar daripada
peparu. Batuk ialah satu cara
untuk menyingkirkan bendasing
daripada peparu.
(d) − Satu kumpulan sel berfungsi
dengan lebih efisien.
– Pembahagian tugas antara
sel membolehkan organisma
dan fungsi dalam cara yang
sistematik.
– Organisma menyesuaikan
diri dan bertahan dengan
lebih baik di habitat dan
persekitaran yang pelbagai.
(Mana-mana dua)
A1
penyelenggaraan oleh organisma
hidup untuk mengekalkan
persekitaran dalam tubuh
supaya sel berfungsi pada tahap
optimum. [1]
Homeostasis dikawal oleh
mekanisme suap balik negatif. [1]
[2]
(b) Pengembangan arteriol
membekalkan darah pada
kapilari kulit (pemvasodilatan)
dan membolehkan aliran haba
ke kulit yang lebih banyak. Lebih
darah mengalir ke permukaan
kulit dan membolehkan haba
meresap keluar. [2]
Otot erektor mengendur dan
bulu rambut berada dekat
dengan permukaan kulit.
Ini mengurangkan jumlah
udara yang terkumpul dan
mengurangkan kesan penebat
lapisan udara. [2]
Peluh yang disingkirkan
daripada kelenjar peluh tersejat
daripada permukaan kulit.
Haba diserap daripada badan
untuk menyejatkan peluh. Ini
menyejukkan badan. [2]
[6]
(c) Dengan pengambilan alkohol,
pemvasodilatan arteri akan
membawa lebih darah ke
permukaan kulit. Lebih haba
akan dibebaskan melalui kulit
dan ini menurunkan suhu
badan. [2]
(d) Kulit bertindak sebagai
lapisan perlindungan
daripada kerosakan fizikal
dan jangkitan patogen. Sel
kulit mati merupakan lapisan
perlindungan dan sebum yang
disingkirkan kelenjar sebum
mempunyai tindak balas
antibakteria. [2]
Kulit sensitif terhadap
pelbagai jenis stimulus kerana
mempunyai reseptor untuk
sakit, sentuhan, haba, sejuk,
cahaya dan tekanan. [2]
Kulit menyingkirkan air, garam
mineral dan urea daripada
peluh. [2]
SMART PRACTICE ICSS Biology Form 4
© Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018
 Jawapan
Dermis mengandungi sterol
yang ditukarkan oleh sinaran
ultraungu menjadi vitamin D. [2]
Kulit mengelakkan penghidratan
daripada berlaku. Sel kulit
mati pada permukaan kulit
mengelakkan kehilangan air
secara berlebihan. [2]
5 (a) Organisma unisel adalah
organisma kecil yang terdiri
daripada satu sel sahaja.
Organisma ini merupakan satu
organisma lengkap yang boleh
menjalankan semua proses
hidup. [2]
(b) Persekitaran air tawar bersifat
hipotonik terhadap Paramesium
sp. [1]
Dalam persekitaran air tawar, aliran
air boleh masuk ke sitoplasma
Paramesium sp. melalui osmosis. melalui liang anal. [4]
[1]
Vakuol mengecut dan
menyingkirkan air berlebihan
(pengosmokawalaturan). [1]
Apabila vakuol mengembang dan
menjadi besar, [1]
pengecutan berlaku dan air
berlebihan disingkirkan ke
persekitaran. [1]
(c) Paramesium sp. boleh
menjalankan pembiakan seks
dan aseks. Biasanya, pembiakan
aseks berlaku melalui proses
belahan dedua apabila keadaan
persekitaran bersesuaian. [1]
Dalam keadaan persekitaran yang
kurang sesuai, pembiakan seks
melibatkan konjugasi berlaku. [1]
[2]
(d) (i) Pergerakan
Pergerakan silia yang
beritma daripada anterior
ke posterior membolehkan
Paramesium sp. bergerak.
Paramesium bergerak
dengan gerakan putaran
pada paksinya. Gerakan ini
berbentuk zig-sag. [2]
(ii) Respirasi
Pertukaran gas berlaku
melalui resapan ringkas
antara sel dengan
persekitarannya, pada
seluruh permukaan
membran plasma. Oleh
sebab isi padunya kecil,
ini berlaku dengan sangat
efisien. [2]
Isi padu sel yang kecil
memberikan nisbah jumlah
permukaan per isi padu
yang tinggi. Kecerunan
ketumpatan membolehkan
SMART PRACTICE ICSS Biology Form 4
© Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018
pertukaran gas oksigen dan
karbon dioksida berlaku
dengan pantas melalui
membran plasma. [2]
(iii) Nutrisi
Pergerakan silia yang
beritma sepanjang salur
makanan membawa air
dan partikel makanan yang
terampai ke dalam sitosom.
Apabila terdapat makanan
yang mencukupi di dalam
sitosom, vakuol makanan
akan terbentuk. Makanan
dalam vakuol makanan akan
dicerna oleh enzim hidroliti
dari sitoplasma. Nutrien akan
diserap ke dalam sitoplasma.
Partikel makanan yang tidak
dicerna akan dibawa keluar
Praktis 3
Soalan Aneka Pilihan
1 B 2 C 3 D 4 A 5 C
6 B 7 C 8 C 9 D 10 B
11 D 12 C 13 C 14 D 15 A
16 D 17 D 18 D 19 B 20 D
21 A 22 A 23 B menggantikan kehilangan air
Soalan Struktur
1 (a) J: Pengangkutan aktif dehidrasi.
K: Resapan ringkas
(b) (i) J: air
K: oksigen
(ii) Tekanan separa bagi K lebih
tinggi dalam udara sedutan
di alveolus berbanding
dengan dalam darah. K
meresap dari udara merentas
permukaan alveolus dan
kapilari ke dalam darah.
(c) Kepekatan garam lebih tinggi
dalam larutan berbanding dalam
sap sel. Apabila sel berada dalam
larutan, air bergerak keluar sel
ke dalam larutan secara osmosis
merentasi membran sel. Apabila
sitoplasma kehilangan air, sel
akan mengecut dan bergerak
menjauhi sel dinding yang teguh.
(d) Kebaikan: Mangga boleh
disimpan dengan lebih lama
dan tidak rosak kerana buah
yang dehidrasi dan larutan yang
mempunyai kepekatan gula yang
tinggi mengelakkan pertumbuhan
bakteria dan fungus.
Keburukan: Mangga menjadi
lembut kerana ia menjadi kering
di dalam larutan gula. Kandungan
gula yang tinggi membawa risiko
kesihatan yang tinggi.
A2
2 (a) (i) Kawasan B. Kawasan B
mempunyai lebih molekul
sukrosa berbanding kawasan
A.
(ii)
Bahagian A Bahagian B
(iii) Osmosis
(b) (i) Molekul air akan meresap
keluar daripada sel sayur
sawi dalam keadaan masin
dan menyejat dalam
keadaan suhu tinggi. Tanpa
air, pertumbuhan bakteria
terbantut.
(ii)
(iii) Flasid
(c) Minuman isotonik mempunyai
kepekatan yang sama dengan
cecair badan. Oleh itu,
minuman ini membantu dalam
daripada cecair badan semasa
larian maraton dan mengelakkan
3 (a) Larutan A: Larutan hipotonik
Larutan G: Larutan hipertonik
(b) (i) 0.3 M
(ii) Tiada sel yang menjalani
krenasi atau hemolisis.
Ini menunjukkan tiada
perubahan pergerakan air.
(c) Tiada pengangkutan garam
mineral yang diperhatikan keranan
terdapat kekurangan tenaga untuk
mengangkut mineral merentasi
membran melalui pengangkutan
aktif, yang memerlukan tenaga
untuk mengubah bentuk protein
pembawa.
(d) Apabila telur diletakkan di dalam
larutan glukosa pekat, jisim akan
menurun dengan banyak. Air di
dalam telur akan bergerak keluar
melalui membran dan meresap ke
dala sirap secara osmosis. Apabila
telur diletakkan ke dalam air suling,
jisim bertambah dengan banyak.
Air suling mresap masuk membran
telur secara osmosis.
Soalan Esei
4 (a) Dalam membran plasma,
fosfolipid disusun dalam
dua lapisan yang dinamakan
dwilapisan fosfolipid. [1]

Molekul protein terbenam pada
dwilapisan fosfolipid. [1]
Fosfolipid, molekul protein dan
komponen lain dalam membran
plasma boleh bergerak dalam
membran kerana ia bersifat
dinamik dan tidak statik. [1]
Pergerakan fosfolipid dan
molekul protein di dalam
membran berlaku kerana
membran plasma bersifat telap
dan seperti bendalir. [1]
(b) (i) Contoh bahan P: Asid lemak
[1]
Kadar pergerakan P berkadar
lurus dengan peningkatan
kepekatan P. [1]
P bersifat larut lemak. [1]
Dwilapisan fosfolipid bersifat
telap dengan asid lemak yang
larut lemak. [1]
Bahan P bergerak merentasi
plasma membran melalui
resapan ringkas. [1]
Pergerakan bahan P
menuruni kecerunan
ketumpatan. Tiada
tenaga diperlukan kerana
pergerakan ini merupakan
pergerakan pasif. [1]
(ii) Cerun positif pada kedua-
dua graf pada Rajah 4
menunjukkan kedua-dua
bahan P dan Q menuruni
kecerunan kepekatan. [2]
Graf untuk bahan Q
mendatar pada atas aras
kepekatan tertentu. Ini
menunjukkan pergerakan
ini memerlukan protein
pembawa. [2]
Sebaliknya, kadar pergerakan
bahan P meningkat mengikut
peningkatan kepekatan,
seperti yang ditunjukkan
dalam rajah. Ini menunjukkan
bahawa pergerakan ini
tidak memerlukan protein
pembawa. [2]
Bahan Q tidak larut lemak.
Dwilapisan fosfolipid tidak
telap terhadapnya dan
pergerakannya merentasi
membran plasma memerlukan
protein pembawa. [2]
Bahan P bergerak merentasi
membran plasma secara
resapan ringkas, manakala
bahan Q bergerak melalui
resapan berbantu. [2]
5 (a) (i) Tumbuhan dalam keadaan
M telah layu. Jika kepekatan
garam mineral dalam larutan
tanah tinggi (hipertonik)
berbanding sel tumbuhan,
tumbuhan kehilangan air
secara osmosis. [2]
Sel tumbuhan dalam keadaan
M menjalankan plasmolisis.
Semasa air keluar daripada
sel, sitoplasma sel akan
mengecut dan membran sel
akan menjauhi dinding sel
yang mengelilinginya. [2]
(ii) Melainkan tempoh dehidrasi
terlalu lama, tumbuhan
dalam keadaan M boleh
kembali ke keadaan N
dengan menambahkan air
yang banyak pada tanah. [1]
Ini akan mencairkan larutan
tanah supaya menjadi
hipotonik pada sel sap
dalam tumbuhan. [2]
Air memasuki sel yang
kecut secara osmosis. [1]
Sitoplasma kembali ke
bentuk asal dan menekan
pada dinding sel. Seluruh
tumbuhan segah, dan
tumbuhan kembali ke
keadaan N. [2]
(b) Di R, semua (100%) sel darah
merah menjalankan hemolisis. •
[1]
Air tulen hipotonik terhadap
sel darah merah. Air meresap
masuk ke dalam sel secara
osmosis. [2]
Semasa air masuk, sel darah
merah mengembang. Tanpa
dinding sel, membran sel pada
sel darah merah tidak berupaya
menahan tekanan yang
bertambah, dan akan pecah. [2]
Di S, tiada (0%) sel darah merah
yang menjalankan hemolisis. [1]
Pada kepekatan 0.85%, larutan
natrium klorida isotonik
(tekanan osmosis yang sana
dengan) terhadap sap sel dalam
sel darah merah. [2]
Kadar air masuk dan keluar sel
adalah sama. Tiada penambahan
atau pengurangan air. [1]
Di S, semua sel darah merah
mengekalkan bentuk dan saiz
yang sama. [1]
Praktis 4 daging lembut menjadi lebih
Soalan Aneka Pilihan
1 A 2 C 3 C 4 D 5 A
6 A 7 C 8 B 9 B 10 D
11 B 12 A 13 C 14 C 15 B
16 B 17 B 18 B 19 B 20 B
A3
Jawapan
Soalan Struktur
1 (a) Asid deoksiribonukleik (DNA)
(b) X: kumpulan fosfat
Y: gula pentosa
Z: bes bernitrogen
(c) Nukleotida
(d) Z
(e) Asid ribonukleik (RNA)
(f) DNA mempunyai rantaian
heliks ganda dua manakala
RNA mempunyai satu rantaian.
Rantaian DNA lebih panjang
daripada rantaian RNA.
(g) Rantaian heliks ganda dua DNA
terbuka di dalam nukleus untuk
membentuk rantai mRNA.
mRNA meresap keluar daripada
nukleus dan bergerak menuju ke
arah ribosom. Dalam ribosom,
maklumat genetik bagi mRNA
diterjemah untuk sintesis protein.
2 (a) S : Vesikel rembesan
(b) Organel Fungsi
• Tapak sintesis
protein
• Mengubah suai
P protein yang
disintesis
Membawa protein
yang disintesis
(c) (i) R (Jasad Golgi) menerima
protein yang disintesis
daripada vesikel
pengangkutan. R mengubah
suai protein menjadi
enzim dan membungkus
enzim menjadi S (vesikel
rembesan). Enzim ini
diangkut daripada R ke T
melalui S.
(ii) Separa telap. Ini
membolehkan enzim ini
bergabung dengan membran
dan membawa enzim keluar
sel.
(d) (i) Ketulan nanas segar
mengandungi protease.
Protease melembutkan
daging dengan memecahkan
serat otot. Ketulan kecil nanas
dan daging menyediakan
luas permukaan yang besar
untuk tindak balas protease.
Oleh itu, kadar tindak balas
protease pada ketulan daging
meningkat dan masa untuk
pendek.
(ii) Peti sejuk menyediakan
keadaan suhu rendah.
Protease aktif pada suhu
bilik. Oleh itu, protease
menjadi tidak aktif pada suhu
SMART PRACTICE ICSS Biology Form 4
© Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018
 Jawapan
rendah. Kadar tindak balas
protease menjadi rendah dan
proses melembutkan daging
memerlukan masa yang lebih
lama.
3 (a) (i)
Struktur Contoh
Jenis
protein protein
P Struktur Antibodi,
tertier enzim
Q Struktur Hemoglobin
kuartener
R Struktur Sutera
sekunder
(ii) Rantaian heliks dan beta
berlipat menjadi bentuk tiga
dimensi.
(b) Ayam goreng ialah protein kelas
pertama dan kacang buncis
ialah protein kelas kedua. Ayam
mengandungi semua amino asid
yang penting manakala kacang
buncis mengandungi sesetengah
asid amino sahaja.
(c) (i) P: Glukosa
Q: Laktosa
(ii) Proses X ialah proses
kondensasi di mana dua
gula ringkas (monosakarida)
bergabung secara kimia
untuk membentuk disakarida
Z (gula kompleks). Satu
molekul air terbentuk semasa
tindak balas ini.
(d) Persamaan: Kedua-duanya
diperbuat daripada molekul
glukosa iaitu unit asas bagi
karbohidrat.
Perbezaan: Kanji ialah sebatian
penyimpanan tenaga dalam
tumbuhan manakala glikogen
ialah sebatian penyimpanan
tenaga dalam binatang.
Soalan Esei
4 (a) Enzim tidak berubah pada akhir
tindak balas. [1]
Enzim boleh digunakan semula. memperlahankan tindakan
[1]
Oleh itu, walaupun enzim
5 (a) Air merupakan medium tindak
hanya wujud dalam kuantiti
yang sedikit, tindak balas masih
berkesan. [1]
Enzim sangat spesifik. [1]
Tidak seperti pemangkin tak
organik, enzim biasanya menjadi
pemangkin bagi satu jenis tindak
balas boleh balik. [1]
Semua enzim merupakan
protein. [1]
Oleh sebab itu, setiap enzim
SMART PRACTICE ICSS Biology Form 4
© Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018
hanya boleh bertindak balas
secara efektif pada suhu tertentu,
dengan tekanan dan pH tertentu. sistem pencernaan manusia. [1]
[1]
Banyak enzim bertindak balas
dengan kehadiran bahan bukan
protein yang dinamakan kofaktor. Air memyediakan medium
[1]
Terdapat kofaktor organik dan tak
organik. [1]
Kofaktor organik dipanggil koenzim
dan banyak koenzim merupakan
vitamin atau sebatian dari vitamin B
kompleks. [1]
(b) Dalam hipotesis ‘mangga dan
kunci’, substrat bertindak sebagai
‘kunci’ yang muat pada enzim
iaitu ‘kunci’. [1]
Molekul substrat akan tiba pada
tapak aktif enzim. [1]
Substrat padan pada tapak aktif
dan membentuk kompleks
enzim-substrat. [1]
Molekul diubah suai menjadi
hasil. [1]
Hasil akan meninggalkan tapak
aktif enzim. [1]
Enzim boleh digunakan sekali lagi
untuk substrat lain. [1]
[Mana-mana empat] seperti sukrosa dipanaskan
(c) (i) Disebabkan enzim yang
dicerna ialah lipid (lemak
susu), enzim mestilah lipase. berubah. [1]
[1]
Tindakan lipase pada lemak
susu menghasilkan asid
lemak. Ini menurunkan pH
campuran tindak balas secara
beransur. [2]
(ii) Hempedu bersifat alkali
dan menyediakan pH
optimum bagi tindak balas
lipase. Oleh itu, kadar
tindak balas bagi bikar A
meningkat. Di bikar B, air
yang digunakan mempunyai
pH 7, iaitu terlalu berasid
untuk lipase untuk bertindak
balas secara optimum. Ini
di dalam bikar B berbanding
bikar A.
balas biokimia. [1]
Sebagai contoh, air digunakan
dalam penguraian lipid untuk
membentuk asid lemak dan
gliserol. [1]
Air merupakan pelarut universal. 21 A 22 B 23 A
[1]
Air boleh melarutkan sebatian
ionik contohnya garam dan gula. 1 (a) Sel kanser terbentuk apabila
[1]
A4
Air merupakan medium
pengangkutan utama dalam
Air membawa pelbagai bahan
terlarut ke bahagian badan yang
berbeza. [1]
pelincir. [1]
Mukus, yang terdiri daripada air,
membantu dalam pergerakan
bahan makanan di dalam usus. [1]
Air menyediakan kesegahan pada
sel tumbuhan. [1]
Tumbuhan menjadi layu jika
terdapat kekurangan air pada sel
tumbuhan. [1]
(b) (i) Gula penurun: fruktosa,
galaktosa, glukosa, laktosa
dan maltosa
Gula bukan penurun: sukrosa
[2]
(ii) Apabila gula penurun
ditambah ke larutan Benedict
dan dipanaskan, kuprum(II)
sulfat dalam larutan Benedict
akan diturunkan untuk
membentuk kuprum(I) oksida
iaitu mendakan merah bata.
[1]
Apabila gula bukan penurun
dalam larutan Benedict,
warna biru larutan tidak
Sukrosa boleh mengalami
hidrolisis dan berubah
menjadi monosakarida apabila
dididihkan dalam larutan asid
hidroklorik. [1]
Monosakarida yang terbentuk
memberikan keputusan positif
dengan larutan Benedict. [1]
(c) Lilin dijumpai pada kutikel
epidermis daun, buah dan biji
benih manakala steroid dijumpai
pada membran plasma. [2]
Lilin mengelakkan penyejatan air
manakala kolesterol merupakan
prekursor bagi sintesis steroid
dan bahan asas bagi sintesis
vitamin. [2]
Praktis 5
Soalan Aneka Pilihan
1 D 2 B 3 D 4 C 5 A
6 D 7 C 8 D 9 A 10 D
11 B 12 A 13 A 14 C 15 B
16 C 17 D 18 C 19 D 20 D
Soalan Struktur
mitosis tak berkawal berlaku,

di mana sel membahagi secara
bebas disebabkan gangguan
pada mekanisme yang mengawal
kitar sel. Sel bersaing dengan sel
berhampiran untuk mendapatkan
nutrien untuk pertumbuhan.
(b) Asap rokok mengandungi
tar yang membawa kepada
pembentukan sel kanser di dalam
peparu.
(c) (i) P – Sindrom Down
Q – Sindrom Klinefelter
(ii) Kromosom homolog atau
kromosom beradik tidak
berpisah semasa meiosis. Ini
menyebabkan pengurangan
dan penambahan dalam
bilangan kromosom. Apabila
persenyawaan berlaku
melibatkan gamet termutasi
dan gamet normal, anak
akan mempunyai bilangan
kromosom yang tidak
normal.
(d) – Pindah silang berlaku di antara
kromosom homolog
– Pergerakan rawak kromosm
semasa metafasa I
2 (a) (i) Pindah silang
(ii) kromosom (genetik rekombinan)
(iii) Proses ini melibatkan
pembentukan kombinasi alel
yang baharu pada kromosom
(penggabungan genetik),
yang membentuk variasi
genetik dalam sel anak.
(b) (i) Dalam profasa I dan II,
sentriol menjalankan
replikasi, bergerak ke
kutub yang bertentangan
dan membentuk gentian
gelendong merentas sel.
Semasa anafasa I, gentian
gelendong mengecut
dan menarik kromosom
homolog. Sama seperti
anafasa II, gentian gelendong
memisahkan kromosom
beradik.
(ii) Apabila sentriol tidak
berfungsi, kromosom atau
kromatid tidak berpisah
dengan sempurna,
membentuk bilangan
kromosom yang tidak
sama dalam sel anak.
Gamet yang tidak sempurna
ini membentuk pelbagai
masalah genetik di dalam
zigot.
(iii) 2. Ciri yang diinginkan boleh
Sel anak 1 Sel anak 2
(atau mana-mana susunan yang
logik)
(c) Kromosom gagal berpisah
dengan tepat/ sempurna semasa
anafasa I atau II, menghasilkan
gamet dengan satu kromosom
21 yang lebih (aneuploid).
Jika gamet degan kromosom
berlebihan disenyawakan, zigot
yang terhasil akan mempunyai
3 kromosom 21, dan melahirkan
individu sindrom Down.
3 (a) (i) Profasa 1
(ii) Kromosom menjadi pendek
dan tebal. Kromosom
homolog disusun secara
berpasangan (sinapsis).
Kromatid dari setiap
pasangan kromosom homolog
menjalankan pindah silang
dan bertukar segmen DNA.
(b) Proses ini menghasilkan alel
dengan kombinasi baharu pada
yang membolehkan variasi
genetik diturunkan dari satu
generasi ke generasi yang baharu.
(c) (i) Sentriol
(ii) Kromosom
(d) Anemia sel sabit menyebabkan
mutasi pada alel resesif yang
bertanggungjawab untuk
menghasilkan hemoglobin.
Mutasi ini menghasilkan
hemoglobin yang tidak normal,
yang membentuk sel darah
merah yang berbentuk sabit atau
S. Pengidap tidak mempunyai sel
darah merah yang cukup untuk
kegunaan badan.
4 (a) dan bergerak ke kutub
Aspek Sel A Sel B
Jenis Meiosis Mitosis
pembahagian
sel
Peringkat Anafasa I Anafasa
pembahagian
sel
Tindakan Kromosom Kromosom
kromosom homolog beradik
berpisah ke berpisah ke
kutub yang kutub yang
bertentangan bertentangan
(b) (i) 1. Tumbuhan B boleh
dikomersialkan dalam
jangka masa yang lebih
pendek.
A5
Jawapan
dipilih.
3. Ciri yang diinginkan boleh
diturunkan pada generasi
yang seterusnya, oleh itu
tumbuhan yang sama
boleh ditanam pada skala
yang lebih besar.
(ii) Tumbuhan pada kebun saya
dan kebun B merupakan klon
kerana mempunyai kandungan
kromosom yang sama. Oleh itu,
semua tumbuhan mempunyai
rintangan yang sama terhadap
penyakit. Tumbuhan ini
terdedah kepada penyakit
kerana tidak mempunyai
variasi genetik.
Soalan Esei
5 (a) (i) Profasa I [1]
(ii) Kromatid berpisah pada
kiasma dan bahagian yang
terpisah bertukar di antara
kromatid tidak seiras. [1]
Kepentingan:
• Pindah silang
menghasilkan kombinasi
gen yang baharu kerana
ia mengubah kandungan
genetik pada kromatid. [1]
• Genetik rekombinan
daripada pindah silang
menghasilkan variasi
semasa pembiakan seks. [1]
(b) Meiosis I
• Semasa profasa I, kromosom
homolog berpasangan semasa
sinapsis dan pindah silang
antara kromatid tidak seiras
berlaku. [1]
• Semasa metafasa I, bivalen
menyusun pada plat metafasa
atau equator. [1]
• Semasa anafasa I,
kromosom homolog berpisah
bertentangan. Kromosom
beradik masih bercantum pada
sentromere. [1]
• Pada akhir telofasa I, dua sel
anak yang haploid terbentuk.
[1]
• Meiosis I ialah pembahagian
berkurang.
• Bilangan kromosom pada sel
anak ialah separuh bilangan
kromosom pada sel induk. [1]
Meiosis II
• Semasa profasa II, sinapsis
kromosom homolog dan
pindah silang antara
kromosom tidak seiras tidak
berlaku. [1]
• Semasa metafasa II,
SMART PRACTICE ICSS Biology Form 4
© Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018
 Jawapan
kromosom (yang terdiri
daripada dua kromatid
beradik) menyusun pada plat
metafasa. [1]
• Semasa anafasa II, kromatid
tidak seiras berpisah untuk
menjadi dua sel anak dan
bergerak ke kutub bertentangan. (b) Persamaan:
[1]
• Pada akhir telofasa II, empat
sel anak terbentuk. [1]
• Meiosis II menghasilkan sel
anak yang mengandungi
bilangan kromosom yang
haploid. [1]
(c) Pengklonan ialah proses yang
membentuk sel, tisu, organ,
sistem dan organisma yang
serupa secara genetik melalui
pembiakan aseks secara mitosis.
Kelebihan:
• Klon mempunyai genetik yang
sama dengan sel anak dan sel
ibu bapa. Oleh itu, ciri induk
yang terbaik boleh dipilih dan
diwarisi. [1]
• Bilangan klon yang banyak
boleh dihasilkan dalam masa
yang singkat. [1]
• Tumbuhan yang diklon boleh
menghasilkan bunga dan buah
dalam masa yang singkat
berbanding yang ditanam
daripada biji benih. [1]
• Banyak tumbuhan transgenik
tahan terhadap herbisid,
perosak dan penyakit berjaya
dicipta. [1]
• Pembiakan vegetatif yang
terlibat dalam pengklonan
dan teknik kultur tisu
tidak memerlukan agen
pendebungaan. [1]
Risiko:
• Kesan sampingan jangka
panjang menggunakan klon
masih belum diketahui. [1]
• Klon tidak menunjukkan
variasi genetik. Oleh
itu, perubahan drastik
dalam persekitaran boleh
menghapuskan semua klon. [1]
• Semua klon mempunyai
paras rintangan yang sama
terhadap beberapa penyakit
yang berupaya untuk
menghapuskan semua klon. [1]
• Semua klon boleh
menjalankan mutasi secara
semula jadi dan mengganggu
keseimbangan semula jadi
dalam satu ekosistem. [1]
• Binatang klon mempunyai
jangka hayat yang pendek. [1]
SMART PRACTICE ICSS Biology Form 4
© Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018
6 (a) Profasa • Kromosom menjadi kromatin
sentriol
semula
gentian gelendong • Gentian gelendong hilang.
• Membran nuklear terbentuk
di sekeliling kromosom dan
sentromer nukleolus terbentuk di setiap
nukleus. [2]
nukleolus
kromosom DNA mereplikasi satu kali
• Kromosom menebal dan sebelum permulaan mitosis dan
memendek. meiosis. [1]
• Kromatid beradik bercantum Perbezaan:
pada sentromer. Mitosis
• Nukleolus dan membran • Berlaku dalam semua sel
nukleus menghilang dan gentian somatik. [1]
gelendong mula terbentuk. [3] • Menghasilkan sel baharu untuk
Metafasa pertumbuhan dan penggantian
sel lama. [1]
plat metafasa
• Pasangan kromosom homolog
(sinapsis) tidak berlaku. [1]
• Pindah silang di antara
kromatid tidak berlaku semasa
profasa. [1]
kromatid • Kromosom disusun secara
sentromer beradik rawak pada plat metafasa. [1]
• Melibatkan pembahagian sel
• Gentian gelendong terbentuk sebanyak satu kali. [1]
dengan sempurna. • Dua sel anak terbentuk pada
• Kromosom menyusun pada plat akhir proses. [1]
metafasa. • Sel anak adalah diploid (2n)
• Setiap kromosom terdiri dan mempunyai bilangan
daripada kromatid beradik yang kromosom yang sama dengan
bercantum dengan gentian sel induk. [1]
gelendong pada sentromer. • Sel anak dan sel induk sama
• Metafasa berakhir apabila secara genetik. [1]
setiap sentromer membahagi Meiosis
kepada dua. [3] • Berlaku di sel dalam organ
Anafasa pembiakan. [1]
• Menghasilkan gamet untuk
kutub pembiakan seks. [1]
• Kromosom homolog
berpasangan (sinapsis)
membentuk bivalen. [1]
• Pindah silang antara kromatid
tidak seiras berlaku semasa
profasa I. [1]
• Kromosom homolog susun
• Gentian gelendong
bersebelahan pada plat
memendek, menebal dan
metafasa. [1]
menarik kromatid ke kutub
• Kromosom homolog berpisah
bertentangan.
untuk bergerak ke kutub
• Anafasa berakhir apabila
bertentangan pada anafasa I.
kromosom sampai ke kutub.
• Kromatid beradik kekal
• Satu set kromosom yang sama
melekat pada satu sama lain
dan serupa ada di setiap kutub.
pada sentromer. [1]
[2]
• Melibatkan 2 pembahagian sel.
Telofasa [1]
• Empat sel anak (gamet)
terbentuk pada akhir
pembahagian. [1]
• Sel anak adalah haploid (n)
cerutan
dan mempunyai separuh
bilangan kromosom sel induk.
[1]
A6

• Sel anak dan sel induk
berlainan secara genetik. [1]
[Maksimum: 10]
Praktis 6 vilus untuk mengekalkan
Soalan Aneka Pilihan
1 C 2 A 3 C 4 D 5 B
6 B 7 A 8 D 9 C 10 D
(d) (i) X : mikrovilus
11 B 12 C 13 C 14 C 15 B
16 B 17 D 18 A 19 A 20 D
21 C 22 C 23 B 24 D 25 D
26 A 27 C 28 D 29 A 30 D
31 D
Soalan Struktur
1 (a) (i) R
(ii) Hempedu yang dirembeskan
pundi hempedu melarutkan
3 (a) P : sel pengawal
lemak. Jus pankreas
mengandungi enzim lipase
yang memangkinkan lipid
larut menjadi asid lemak dan
gliserol.
(b) (i) Jus gastrik
(ii) Jus gastrik mengandungi asid
hidroklorik. Asid dengan
pH 2.0 membunuh
mikroorganisma berbahaya
di dalam makanan dan
minuman.
(c) – Diet dengan kandungan serat
yang tinggi
– Minum air yang mencukupi
– Elak daripada merokok
(d) Perut manusia mempunyai satu
ruang, manakala perut ruminan
mempunyai empat ruang.
Binatang ruminan meluahkan
makanan, dan proses ini tidak
berlaku di dalam manusia.
Ruminan mempunyai bakteria
yang menghasilkan selulase,
dan proses ini tidak dijumpai di
dalam manusia.
2 (a) 1. Pencernaan protein dan
karbohidrat
2. Penyerapan nutrien
(b) Bilangan vilus yang sangat
banyak, dinding yang nipis dan
terdapat jaringan kapilari darah
dan lakteal.
(c) (i) Q : jaringan kapilari darah
R : lakteal
(ii) Q : penyerapan dan
pengangkutan glukosa,
asid amino dan vitamin
larut air secara efisien
R : penyerapan dan
pengangkutan gliserol,
asid lemak dan vitamin
larut lemak
(iii) Dinding kapilari darah
yang setebal satu sel,
membenarkan makanan
tercerna memasuki saluran
darah. Pengaliran darah
secara berterusan membawa
nutrien tercerna keluar
perbezaan kepekatan di
antara darah dalam kapilari
dan dalam ileum.
Y : mitokondria
(ii) X : meningkatkan luas
permukaan untuk
peresapan
Y : membekalkan tenaga/
ATP untuk penyerapan
melawan kecerunan
kepekatan (transport
aktif)
Q : epidermal cell
R : sel epidermis
(b) (i) Ruang udara membenarkan
peresapan air dan karbon
dioksida yang mudah melalui
bahagian interior daun ke
sel palisad dan sel mesofil
berspan semasa fotosintesis.
(ii) Ini meningkatkan daya
keapungan daun; dan
membenarkan daun
terapung di atas permukaan
air. Ini mendedahkan luas
permukaan yang besar untuk
penyerapan cahaya matahari
semasa fotosintesis.
(c) (i) Selain daripada diserap,
cahaya juga boleh dibawa
melalui daun atau
dipantulkan.
(ii) P1 ialah klorofil. Berbanding
P2, P1 menyerap cahaya biru
dan merah pada peratusan
yang lebih tinggi sementara
ia tidak menyerapkan cahaya
hijau. Cahaya hijau selalunya
dipantulkan. Sebab itulah,
klorofil berwarna hijau.
(iii) Daripada warna ungu ke
warna hijau pada spektrum
cahaya, penyerapan
meningkat pada nilai
maksimum pada cahaya
hijau. Dengan cahaya merah,
penyerapan sangat kurang.
(iv) Kehadiran pigmen P2
membolehkan tumbuhan
menyerap cahaya hijau atau
ungu yang dipantul daripada
tumbuhan sekeliling yang
lain. Ini memberikan
tumbuhan satu kelebihan
apabila tumbuh di kawasan
teduh.
A7
Jawapan
Soalan Esei
4 (a) (i) Organisma X merupakan
autotrof manakala organisma
Y merupakan heterotrof. [2]
Organisma X mensintesis
sebatian organik yang
kompleks daripada sebatian
organik yang mentah dan
ringkas seperti air dan karbon
dioksida, menggunakan
cahaya matahari sebagai
sumber tenaga. Ia membuat
makanan sendiri melalui
proses fotosintesis. [1]
Organisma Y tidak boleh
membuat makanan sendiri
tetapi perlu mendapatkan
nutrien daripada organisma
lain. Ia mengamalkan
pemakanan holozoik
dengan menyerap sebatian
organik yang akhirnya
dihadam dan diserap oleh
badan. [1]
(ii) Persamaan:
Kedua-dua organisma tidak
boleh merembeskan enzim
selulase untuk menghadam
selulosa. [2]
Perbezaan:
Organisma Y mempunyai
empat ruang perut dengan
sebahagian perut terlibat
dengan pencernaan selulosa.
Organisma Z mempunyai
satu ruang perut di mana
pencernaan selulosa tidak
boleh berlaku. [2]
Organisma Z mempunyai
satu sekum yang besar di
mana pencernaan selulosa
berlaku. Organisma Y tidak
mempunyai sekum. [2]
Untuk organisma Y,
mikroorganisma yang
menghasilkan enzim selulase
hadir di dalam perut tetapi
organisma Z, mikroorganisma
tersebut hadir di dalam sekum.
[2]
Makanan separa tercerna
yang melalui salur
alimentrari, akan dicerna
sekali lagi organisma
Z. Organisma Y tidak
mencernaknan makanan
tercerna yang melalui salur
alimentari. [2]
(b) Beri-beri merupakan penyakit
yang disebabkan oleh
penyerapan vitamin B2 (tiamina)
yang sedikit, menyebabkan
kelemahan otot, gangguan
saraf dan kegagalan hati. Bijirin
sempurna (yang digilap tiada
SMART PRACTICE ICSS Biology Form 4
© Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018
 Jawapan
lapisan kulit yang kaya tiamina),
ekstrak yis, kekacang, susu, hati
dan legume merupakan sumber
B1 yang bagus. [2]
Sembelit berlaku apabila tinja
bergerak terlalu perlahan di
dalam kolon dan kandungan
air yang diserap semula terlalu
banyak. Tinja menjadi keras
dan ini akan menyukarkan
penyahtinjaan. Sembelit boleh
dielakkan dengan minum air
yang banyak dan mengamalkan
diet yang kaya dengan serat
(buah dan sayuran). [2]
Skurvi ialah penyakit yang
disebabkan kekurangan
vitamin C, yang menyebabkan
kekurangan kolagen yang
terbentuk. Simptom termasuklah
gusi yang bengkak dan berdarah;
dan kerosakan gigi. Sumber
makanan yang kaya dengan
vitamin C ialah buah citrus,
tomato dan lada benggala. [2]
5 (a) • • Piramid makanan merupakan
hidangan cadangan bagi
kelas makanan yang berbeza
untuk pemakanan diet yang
seimbang.
• Paras I terdiri daripada
karbohidrat.
• Karbohidrat membekalkan
tenaga untuk badan
menjalankan aktiviti fizikal dan
fungsi badan.
• Karbohidrat yang tidak
mencukupi akan menyebabkan
kepenatan
• Karbohidrat berlebihan akan
menyebabkan obesiti dan
diabetis melitus
• Paras 2 terdiri daripada buah-
buahan dan sayur-sayuran
yang kaya dengan vitamin,
mineral dan serat
• Vitamin dan mineral penting
untuk pembesaran badan
yang sihat manakala serat
membantu dalam peristalsis
semasa pencernaan
• Kekurangan vitamin atau
mineral boleh menyebabkan
penyakit seperti rabun malam
(kekurangan vitamin A)
• Paras 3 mengandungi protein
• Protein diperlukan untuk
pembentukan sel baharu dan
untuk tumbesaran
• Kekurangan protein akan
menyebabkan kwashiokor
• Kelebihan pengambilan
protein akan menyebabkan
gout
• Paras 4 mengandungi lemak,
SMART PRACTICE ICSS Biology Form 4
© Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018
gula dan garam yang patut
diambil dengan sedikit dalam
pemakanan
• Pengambilan lemak, gula
dan garam secara berlebihan
boleh menyebabkan penyakit
kardiovaskular, diabetes atau
hipertensi
(b) (i) Pengambilan lemak tepu
meningkatkan paras
kolesterol dalam darah. Ini
menyebabkan pemendakan
pada dinding salur darah
dalam bentuk plak.
Pembentukan plak kolesterol
ini menghalang pengaliran
lancar oksigen dan glukosa
dalam arteri ke otot jantung.
Lama kelamaan, otot jantung
yang telah bekerja keras gagal
dan boleh menyebabkan
sakit jantung. (c) (i) 20 nafas per minit
(ii) Kekurangan: (ii) Pengumpulan asid laktik
• Bilangan negara yang
terlibat (tujuh) sangat kecil.
Sampel dapatan tidak
mewakili semua penduduk
dunia dari kaum dan
budaya yang berbeza. [1]
• Sampel dapatan
merupakan penduduk
negara maju, yang
mempunyai cara hidup
dan diet yang berbeza
dengan penduduk
dari negara sedang
membangun dan negara
kurang maju. [1]
• Hanya jumlah lemak
dalam diet dihitung. Kajian
ini tidak menghitung
jumlah lemak tepu,
oleh itu dapatan tidak
tepat untuk menyatakan
penyakit jantung
disebabkan oleh lemak
tepu. [1]
• Pelbagai faktor lain (seperti
paras garam dalam diet)
yang boleh mempengaruhi
penyakit jantung tidak
dikawal di dalam kajian
ini. Dianggap semua faktor
lain adalah sama bagi
semua peserta kajian. [1]
Praktis 7 Apabila tekanan berkurang,
Soalan Aneka Pilihan
1 A 2 D 3 B 4 B 5 A
6 D 7 D 8 C 9 C 10 A
11 A 12 B 13 B 14 C 15 B
16 D 17 D 18 D 19 B 20 C
21 D 22 A 23 C
A8
Soalan Struktur
1 (a) (i) X: Oksigen
Y: Air
(ii) 1. Untuk pengecutan otot
2. Untuk mengekalkan suhu
badan
(iii) Untuk mendapatkan lebih
tenaga daripada makanan.
Larian memerlukan lebih
tenaga.
(b) (i) Otot atlet itu dalam keadaan
kekurangan oksigen dan
hutang oksigen telah berlaku.
Disebabkan oksigen kurang,
otot mendapatkan tenaga
daripada respirasi anaerobik.
(ii) Kerana glukosa tidak
diuraikan dengan lengkap,
kebanyakan tenanga masih
terdapat di dalam molekul
asid laktik.
mencapai kepekatan
yang tinggi menyebabkan
kekejangan otot dan
keletihan. Lebih oksigen
diperlukan untuk membayar
hutang oksigen dan
menyingkirkan asid laktik.
(d) • Sebahagian asid laktik
dioksidakan menjadi karbon
dioksida, air dan tenaga.
• Asid laktik yang selebihnya
ditukar menjadi glukosa atau
glikogen untuk penyimpanan
di dalam hati atau sel otot.
(e) Sel otot Sel yis
Asid laktik Etanol dan
terbentuk karbon dioksida
terbentuk
150 kJ tenaga 201 kJ tenaga
terhasil terhasil
2 (a) (i) A: alveolus
C: epitelium bersilium
(ii) Struktur A terdapat banyak
kerana ini menyediakan luas
permukaan yang besar, yang
meningkatkan pertukaran gas
di udara dan dalam darah.
(iii) Tekanan udara berubah
di dalam bronkius semasa
tarikan dan hembusan nafas.
tulang rawan mengelakkan
peparu daripada pecah, yang
boleh menghalang ventilasi.
(b) (i) Sesak nafas, cepat berasa
penat

(ii) molekul ATP, manakala respirasi
Penghidap emfisema (Graf
menunjukkan isi padu yang
kurang dan hembusan yang
lebih lama)
(iii) Umur dan jantina perlu sama
3 (a) Q: Rusuk
R: Diafragma
(b) Epitelial dengan silia dan
permukaan lembap membantu
untuk menapis udara
(c) Apabila R mengecut, ia mendatar
untuk meningkatkan isi padu
rongga toraks. Apabila R
mengendur, ia melengkung ke
atas untuk mengurangkan isi
padu rongga toraks.
(d) pH darah menurun dan dikesan
oleh reseptor. Impuls akan
dihantar ke pusat pernafasan
di medula oblongata. Impuls
kemudiannya dihantar ke
otot interkosta, menyebabkan
diafragma mengecut dan
mengendur pada kadar
yang lebih pantas untuk
menyingkirkan karbon dioksida
yang berlebihan.
(e) (i) Ini dilakukan kerana gas
karbon dioksida boleh
melarut di dalam kalium
hidroksida, manakala kedua-
dua gas oksigen dan karbon
dioksida boleh melarut
di dalam larutan kalium
pirogalat.
(ii) Gas oksigen digunakan
semasa respirasi manakala
glukosa mengalami
pengoksidaan menjadi
tenaga dan gas karbon
dioksida. Gas karbon
dioksida meresap ke dalam
darah.
Soalan Esei
4 (a) Respirasi aerobik memerlukan
gas oksigen, manakala respirasi
anaerobik boleh berlaku tanpa
kehadiran gas oksigen. [2]
Respirasi aerobik lebih efisien
berbanding respirasi anaerobik.
Untuk setiap molekul glukosa,
respirasi aerobik menghasilkan 38
anaerobik hanya menghasilkan 2
molekul ATP. [2]
Hasil akhir respirasi aerobik ialah
karbon dioksida dan air. Respirasi
anaerobik menghasilkan etanol
atau asid laktik dan gas karbon
dioksida. [2]
(b) (i) ‘Hutang oksigen’ merujuk
kepada jumlah gas oksigen
yang diperlukan untuk
menguraikan asid laktik yang
terbentuk semasa respirasi
anaerobik, kepada gas karbon
dioksida dan air. [2]
(ii) Semasa aktiviti lasak, badan
memerlukan lebih tenaga,
dan oksigen perlu disalurkan
ke tisu otot dengan pantas.
Jika simpanan oksigen
tidak berupaya memenuhi
keperluan oksigen, otot
akan menjalankan respirasi
anaerobik, di mana glukosa
akan terurai secara tidak
lengkap menjadi asid laktik.
Ini menyebabkan hutang
oksigen berlaku. [2]
Apabila otot telah berehat dan
pulih selepas aktiviti lasak,
oksigen yang berlebihan
itu akan digunakan untuk
melengkapkan pengoksidaan
asid laktik yang terkumpul
menjadi karbon dioksida dan
air. Ini melangsaikan hutang
oksigen. [2]
(c) Dehidrasi dan ketakseimbangan
elektrolit akibat daripada
perpeluhan yang melampua
boleh menyebabkan kelesuan
dan kekejangan otot. Minum
air atau minuman berelektrolit
sebelum dan selepas perlumbaan
boleh mengembalikan cecair dan
ion dalam badan. [2]
Pakaian sukan yang sesuai perlu
dipakai untuk mengekalkan suhu
badan. Pengurangan suhu badan
membantu untuk mengurangkan
asid laktik di dalam badan dan
mengelakkan kekejangan otot. [2]
Walaupun otot sedang berehat,
menarik nafas yang dalam
dan panjang membantu untuk
memasukkan lebih oksigen bagi
menukarkan asid laktik menjadi
karbon dioksida dan air, dan
membayar hutang oksigen. [2]
Menyejukkan badan dan
memanaskan badan sama
pentingnya. Dengan membuat
aktiviti ringan secara berterusan,
peredaran darah membekalkan
gas oksigen pada otot yang lesu.
Menyejukkan badan dengan
perlahan sambil meregangkan
A9
Jawapan
badan membantu untuk
membuang asid laktik yang
terbentuk di dalam otot semasa
aktiviti lasak dan meningkatkan
fleksibiliti badan. [2]
5 (a) Semasa aktiviti cergas, tekanan
separa gas karbon dioksida
meningkat hasil daripada
respirasi sel yang aktif. Gas
karbon dioksida bertindak balas
dengan air untuk membentuk
asid karbonik. [1]
Kepekatan asid karbonik yang
tinggi menurunkan pH darah dan
tisu badan di dalam otak (cecair
serebrospina). [1]
pH yang menurun dikesan oleh
• pusat kemoreseptor yang
terletak di medula oblongata [1]
• kemoreseptor periferi yang
terletak dalam arka aorta dan
badan karotid dalam arteri
karotid [1]
Kemoreseptor akan menghantar
impuls saraf ke pusat respirasi di
medula oblongata. [1]
Kemudian, puast respirasi akan
menghantar impuls saraf ke
diafragma dan otot interkosta. [1]
Otot respirasi mengecut dan
mengendur dengan lebih pantas.
[1]
Ini menyebabkan
• kadar pernafasan [1]
• kadar ventilasi [1]
Apabila karbon dioksida
berlebihan disingkirkan daripada
badan, kepekatan karbon dioksida
dan pH darah dikembalikan ke
paras normal. [1]
(b) (i) Dalam ketakutan, kadar
pernafasan dan degupan
jantung seseorang meningkat
untuk menghadapi keperluan
kadar respirasi sel yagn lebih
tinggi. Kadar respirasi yang
lebih tinggi diperlukan untuk
menjana tenaga yang lebih
dan membantu orang itu
menghadapi ketakutannya. [1]
Kelenjar adrenal
merembeskan hormon
adrenalin yang meningkatkan
kadar degupan jantung dan
kadar pernafasan supaya
lebih glukosa dan oksigen
disalurkan pada otot. Ini
membantu orang itu untuk
menghadapi keadaan yang
berbahaya. [1]
(ii) Di altitud yang tinggi,
tekanan atmosfera rendah.
Tekanan separa oksigen
yang rendah menyukarkan
pernafasan dan membentuk
paras oksigen yang rendah di
dalam darah. [1]
SMART PRACTICE ICSS Biology Form 4
© Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018
 Jawapan
Seseorang mungkin berasa
sakit kepala, loya dan pening
pada awalnya. Namun begitu,
badan boleh menyesuaikan
diri dengan masa kerana
pertalian oksigen dengan
hemoglobin berkurang,
menyebabkan lebih oksigen
boleh digunakan oleh tisu
badan. [1]
(c) Haba dan kekeringan yang
berkaitan dengan merokok
mengganggu fungsi peparu dan
boleh menyebabkan laringitis. [1]
Tar dalam tembakau boleh
menyebabkan kanser peparu
dan meninggalkan habuk pada
bronkiol. [1]
Nikotina dalam tembakau
• merupakan stimulan yang
menyebabkan jantung berdegup
dengan lebih kencang dan
mencerutkan salur darah.
Ini bermaksud jantung perlu
mengepam darah dengan lebih
kuat dan meningkatkan tekanan
darah. Sakit jantung, hipertensi
dan strok kerap dihidapi oleh
perokok. [1]
• mengehadkan pergerakan silia
di sepanjang salur pernafasan,
menyukarkan peparu untuk
membuang asap debu [1]
• menyebabkan ketagihan
merokok [1]
Karbon monoksida dalam
asap rokok bersaing dengan
oksigen untuk mengikat dengan
hemoglobin dan membentuk
karboksihemoglobin. Oleh kerana
karboksihemoglobin agak stabil,
ini mengurangkan bekalan
oksigen pada sel. [1]
6 (a) • Glukosa diturunkan dalam
keadaan beroksigen.
• Proses ini melibatkan karbon
dioksida, air dan tenaga
• Pengoksidaan lengkap
melibatkan respirasi aerobik
yang berlaku di dalam
mitokondria
(b) • Selepas melepasi garisan
penamat, atlet masih tercungap
kerana sedang menarik nafas
yang lebih.
• Oksigen diperlukan untuk
membayar hutang oksigen.
• Hutang oksigen berlaku
apabila tisu otot menjalankan
respirasi anaerobik kerana
kekurangan oksigen.
• Oleh itu, glukosa menjalani
pecahan separa, membentuk
asid laktik dan 2 molekul ATP.
• Pengumpulan asid laktik
SMART PRACTICE ICSS Biology Form 4
© Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018
menyebabkan kekejangan otot organik mati dan menelan
dan keletihan. menggunakan enzim.
• Pengambilan oksigen Pengurai merembeskan
selepas melepasi garisan enzim pada bahan organik
penamat digunakan untuk mati dan menelan secara
mengoksidakan asid laktik luaran.
sepenuhnya menjadi karbon (b) (i) Detritivor besar boleh
dioksida dan air. memasuki beg siratan nilon
(c) 7 mm. Daun dimakan dan
Persamaan diturunkan dengan lebih
pantas. Luas permukaan
• Permukaan respirasi lembap supaya
daun yang lebih besar
lebih banyak gas boleh meresap
membolehkan penguraian
dengan mudah merentasi permukaan
berlaku dengan lebih
respirasi.
pantas. Jika dibandingkan,
• Permukaan respirasi berketebalan
satu sel dan mempunyai permukaan penguraian tanpa gangguan
berlaku dalam beg 1 mm.
yang luas untuk meningkatkan
kemasukan gas. Oleh sebab itu, penguraian
berlaku dengan perlahan.
Perbezaan (ii) Nitrat
Manusia Belalang (iii) Pewarisan heterotropik
• Udara memasuki • Udara memasuki 2 (a) Proses P: Pengkolonian
peparu melalui sistem trakeal Proses Q: Sesaran
hidung melalui spirakel (b) (i) • Spesies perintis dalam
• Tiada injap pada • Spirakel kolam mati, terurai dan
terenap pada dasar kolam.
hidung mempunyai injap
• Kolam menjadi cetek dan
• Pertukaran gas • Pertukaran gas
ini merupakan persekitaran
berlaku di antara berlaku di antara
yang sesuai untuk
alveolus dan trakeol dan sel
tumbuhan terapung.
kapilari darah badan
(ii) • Baja berlebihan digunakan
• Oksigen meresap • Oksigen meresap semasa penanaman dan
terus ke dalam terus ke dalam melarut resap ke dalam
kapilari darah sel badan kolam.
• Fosfat dan nitrat yang tinggi
• Alveolus • Trakeol tidak
dalam kolam meningkatkan
dilitupi dengan dilitupi dengan
populasi algae dan
rangkaian kapilari darah
menyebabkan blum alga.
kapilari darah
• Ini akan menyebabkan
• Darah menjadi • Tiada darah yang tumbuhan akuatik mati.
medium terlibat untuk (iii) 1. Kolam pada peringkat III
pengangkutan mengangkut lebih cetek daripada kolam
oksigen ke sel oksigen pada peringkat I.
badan 2. Lebih banyak tumbuhan
• Trakea disokong • Trakea disokong yang tumbuh pada
oleh rawan kitin peringkat III berbanding
peringkat I.
(c) Tumbuhan pada peringkat III
Praktis 8 mempunyai rangkaian akar yang
Soalan Aneka Pilihan boleh mengikat partikel tanah
1 C 2 A 3 C 4 C 5 C bersama-sama. Selepas tumbuhan
6 B 7 A 8 A 9 A 10 C mati, tumbuhan akan mendak
11 C 12 C 13 C 14 C 15 A dalam kolam, dan menjadikan
16 A 17 C 18 C 19 C 20 B kolam lebih cetek.
21 A 22 D 23 B 24 D (d) Peringkat V: Hutan perintis
Peringkat VI: Komuniti klimaks
3 (a) Rantai makanan ialah hubungan
Soalan Struktur pemakanan di antara organisma
175 hidup di dalam satu ekosistem. Ia
1 (a) (i) ­­­———— × 100% = 1.35%
13 000 merupakan susunan pemakanan
(ii) 12 – 4 – 2 = 6 kJ m–2 hari–1 organisma di mana tenaga dari
12 matahari dipindahkan dari satu
(iii) —— × 100% = 6.86%
175 organisma ke organisma yang lain.
(iv) Haba (b) (i) Teknik persampelan kuadrat
(v) Detritivor menelan bahan melibatkan penggunaan
A10
 Jawapan

kuadrat untuk menganggar
saiz populasi tumbuhan di
kawasan tertentu dengan
mengambil sampel yang
mewakili populasi tumbuhan.
(ii) Kuadrat diletakkan secara
rawak di dalam satu kawasan.
Tumbuhan dalam kuadrat
dikenalpasti dan dikira.
Langkah ini diulangi beberapa
kali di beberapa tapak yang
berbeza.
(c)
Ular Burung helang Burung
kecil
Tikus Katak Belalang
Rumput
(d) (i) Bilangan burung helang
daripada tangkapan pertama,
a = 14
Bilangan burung helang
daripada tangkapan kedua,
b = 10
Bilangan burung helang
bertanda yang ditangkap
semula, c = 7
a × b
Populasi = ———
c
14 × 10
= ————
7 dikawal. Pekebun tidak perlu
= 20 ekor burung
helang
(ii) Gelang besi kecil pada kaki
(iii) • Tidak beracun, supaya
tidak mempengaruhi
burung helang
• Bersaiz kecil, supaya
pergerakan burung helang
tidak terhalang dan tidak
menjadikan burung
helang mudah dikesan
oleh pemangsa.
(iv) Supaya terdapat masa yang
mencukupi untuk burung
helang bertanda bergaul
dengan bebas dengan burung
helang yang tidak bertanda.
(e) Populasi pengeluar akan
berkurang. Ini akan menyebabkan
pengguna primer dan sekunder
berkurang atau mati kerana tidak
mendapat bekalan makanan yang
mencukupi.
Soalan Esei
4 (a) Komponen abiotik:
• Baja diletakkan supaya hasil
tanaman lebih banyak di dalam
rumah hijau. [1]
Ini meningkatkan hasil tanaman
kerana boleh membesar dengan
pantas dengan nutrien yang
mencukupi. [1]
• Keadaan sekeliling yang
lembap dalam rumah hijau
boleh dikawal dan ditentukan
supaya berada pada tahap
optimum. [1]
Kelembapan yang sesuai dalam
rumah hijau mengurangkan
kehilangan air daripada
tanaman ke sekeliling. [1]
• Keamatan cahaya boleh
dikawal untuk mencapai tahap
optimum. [1]
Keamatan cahaya yang
mencukupi boleh dibekalkan
pada setiap masa supaya kadar
fotosintesis dalam tanaman
boleh ditingkatkan. [1]
• Suhu boleh ditetapkan pada
tahap optimum dalam rumah
hijau. [1]
Suhu optimum diperlukan
untuk mengaktifkan enzim
yang mengawal tindak balas
biokimia yang berlaku dalam
tanaman. [1]
• Isi padu air yang dibekalkan
juga boleh dikawal. Air yang
mencukupi akan memastikan
tanaman tumbuh dengan
optimum. [1]
Komponen biotik:
• Kehadiran serangga boleh
menggunakan pestisid untuk
mengawal bilangan serangga di
dalam rumah hijau. [1]
• Tanaman boleh tumbuh segar
dalam rumah hijau. [1]
Maksimum: [10]
(b) (i) Penghasilan ubat-ubatan
• Penicillium sp. (sejenis
kulat) digunakan untuk
membuat antibiotik
penisilin. [1]
• Vaksin BCG digunakan
untuk mengelakkan
penyakit tuberkulosis. [1]
• Bakteria termodifikasi
genetik digunakan untuk
menghasilkan hormon
insulin dalam kuantiti yang
banyak. [1]
(ii) Penghasilan tenaga
• Mikroorganisma
anaerobik digunakan
dalam penapaian
bahan organik atau
bahan buangan untuk
menghasilkan biogas. [1]
• Yis digunakan dalam
penapaian tebu dan jagung
untuk menghasilkan etanol
yang bercampur dengan
petrol untuk menghasilkan
gasohol. [1]
(iii) Rawatan bahan buangan
Bakteria aerobik dalam bahan
buangan menguraikan bahan
organik dalam kehadiran
oksigen. Bakteria anaerobik
seterusnya menguraikan
bahan organik menjadi
metana, gas karbon dioksida,
air dan mineral lain. [1]
(iv) Pemprosesan makanan
• Saccharomyces cerevisiae,
atau yis digunakan dalam
industri pembuatan roti
dan kek. [1]
• Yis digunakan dalam
penapaian nasi, anggur,
barli dan tumbuhan lain
untuk menghasilkan
etanol yang merupakan
bahan utama dalam
minuman beralkohol
seperti bir dan wain. [1]
• Fungi digunakan dalam
penapaian kacang soya
untuk menghasilkan kicap.
[1]
• Bakteria seperti
Lactobacillus bulgaricus
ditambahkan ke dalam
susu untuk menghasilkan
yogurt. [1]
5 (a) Pengkolonian ialah proses di
mana spesies perintis menakluki
satu kawasan baharu. [1]
Sesaran berlaku apabila spesies
sesaran muncul di kawasan
itu, bersaing dan akhirnya
menggantikan spesies yang
menjadi dominasi di kawasan itu.
[1]
Pembentukan komuniti klimaks:
Spesies perintis dan tumbuhan
tenggelam merupakan perintis
yang memulakan proses
pengkolonian dan sesaran di
sebuah kolam. [1]
Apabila tumbuhan mati,
tumbuhan akan mereput dan
tenggelam ke dasar kolam. [1]
Kolam akan menjadi lebih cetek.
[1]
Kolam menjadi lebih sesuai
untuk pertumbuhan tumbuhan
terapung. [1]
Tumbuhan terapung akan
menggantikan tumbuhan
perintis. [1]
Tumbuhan terapung akan
melitupi permukaan kolam dan
menghalang sinaran matahari
untuk sampai ke dasar kolam. [1]
Tumbuhan tenggelam akan mati
kerana tidak mendapat cahaya
matahari yang mencukupi untuk
menjalankan fotosintesis. [1]

A11 SMART PRACTICE ICSS Biology Form 4

© Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018
 Jawapan
Tumbuhan yang mati akan
tenggelam dan membentuk satu
lapisan humus di dasar. [1]
Kolam akan menjadi lebih cetek. 1 C 2 D 3 D 4 C 5 C
[1]
Tumbuhan terapung akan
digantikan dengan tumbuhan
muncul. Sebagai spesies
pengganti, tumbuhan muncul
akan tumbuh di tepi kolam
dan merebak ke tengah dan
mencetekkan lagi kolam. [1]
Apabila tumbuhan ini mati,
bahan organik yang terenap akan
menyebabkan tumbuhan muncul
digantikan dengan tumbuhan
amfibia. [1]
Semakin lama, tanah menjadi
lebih kering dan lebih subur.
Tanah kini menjadi sesuai
untuk tumbuhan daratan yang
akan menggantikan tumbuhan
amfibia. [1]
Proses pengkolonian dan sesaran
ini berlaku sehingga membentuk
komuniti klimaks.
Maksimum: [10]
(b) Ekosistem hutan hujan tropika
perlu dikekalkan atas sebab
berikut:
(i) Ekonomi
• Membekalkan sumber
makanan [1]
• Sumber ubatan [1]
(ii) Ekologi
• Kestabilan ekologi
membantu untuk
menghalang atau
memperlahankan tanah
runtuh, banjir kilat,
perubahan iklim dan
hakisan tanah [1]
• Kawalan mikroiklim dan
kepekatan karbon dioksida
di atmosfera [1]
• Menyediakan kawasan
tadahan air semula jadi [1]
(iii) Estetika/ Rekreasi
• Mengurangkan stres dan
menggalakkan gaya hidup
sihat [1]
• Ekopelancongan yang
meningkatkan pendapatan
negara [1]
(iv) Pemeliharaan dan
pemuliharaan biodiversiti
• Mengekalkan rantai dan
siratan makanan dalam
ekosistem [1]
• Mengelakkan kepupusan
flora dan fauna [1]
• Mengelakkan kehilangan
habitat binatang [1]
SMART PRACTICE ICSS Biology Form 4
© Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018
Praktis 9 yang lebih mesra alam.
Soalan Aneka Pilihan
6 A 7 A 8 B 9 A 10 A
11 D 12 B 13 D 14 B 15 B
16 D 17 D 18 C 19 A 20 B
21 A 22 B
Soalan Struktur
1 (a) (i) BOD ialah jumlah
oksigen yang digunakan
mikroorganisma aerob untuk
menguraikan bahan organik
dalam air.
(ii) Nilai BOD yang tinggi
menunjukkan air itu
tercemar.
(b) (i) Semakin tinggi kadar
pencemaran, semakin kurang
bilangan spesies fauna di
dalam air.
(ii) Bahan organik dalam kuantiti
yang banyak menggalakkan
pertumbuhan dan aktiviti
bakteria aerob yang pesat.
Nilai BOD meningkat apabila
bakteria aerob mengurangkan
nilai oksigen terlarut. Paras
oksigen terlarut yang rendah
menyebabkan organisma
akuatik seperti ikan mati.
Penguraian organisma mati
juga meningkatkan nilai BOD.
(iii) Bahan kumbahan atau baja
organik
(c) Cacing tubifex boleh hidup dalam
keadaan kurang oksigen.
(d) Bahan kumbahan dikumpul
dan dirawat sebelum dibuang.
Penggubalan dan pelaksanaan
undang-undang menghalang
3 (a) (i) Kawalan biologi ialah
pembuangan bahan kumbahan
sesuka hati. Kesedaran orang
ramai tentang kepentingan
mengurangkan bahan buangan
dan mengekalkan kualiti air yang
baik sangat penting. (Mana-mana
dua)
2 (a) (i) Lapisan ozon
(ii) Klorofluorokarbon (CFC)
(iii) Penyaman udara dan peti
sejuk yang menggunakan
CFC sebagai bahan
penyejuk/ Polistirena/
Penyembur aerosol (Mana-
mana dua)
(iv) Kanser kulit seperti
melanoma/ Katarak/
Keimunan rendah (Mana-
mana dua)
(v) Meminimumkan penggunaan
CFC dan menggantikan CFC
A12
dengan bahan kimia lain
(b) (i) 0.6 – (–0.2) = 0.8oC
(ii) • Kadar urbanisasi meningkat
di seluruh dunia.
Pertambahan populasi
di bandar dan bandar
raya, permintaan untuk
tenaga meningkat di sektor
domestik, komersial dan
pengangkutan.
• Dalam masa yang sama,
urbanisasi yang pesat di
seluruh dunia meningkat
permintaan untuk lebih
tenaga supaya boleh
menggerakkan lebih kilang.
(iii) Data yang ditunjukkan dalam
graf A dan B menyokong teori:
• Peningkatan suhu purata
global (graf A) berpadanan
dengan peningkatan
penggunaan bahan api fosil
pada tahun yang sama.
Sebagai contoh, trend
peningkatan suhu dari
tahun 1880 hingga 2000
berpadanan dengan trend
penggunaan bahan api
fosil yang meningkat pada
jangka masa yang sama.
• Terdapat juga sedikit
perbezaan dalam trend
yang sepadan tetapi ini
jarang berlaku. Contoh
tahun di mana trend ini
tidak sepadan ialah pada
tahun 1900 dan 1940.
Dalam masa itu, purata
suhu global jatuh walaupun
penggunaan bahan api fosil
meningkat.
penggunaan pemangsa
semula jadi untuk mengawal
populasi haiwan perosak.
(ii) Hubungan mangsa-
pemangsa
(b) Burung hantu bangsal ialah
pemangsa manakala tikus ialah
mangsa. Burung hantu bangsal
akan makan tikus sahaja dan
jumlah tikus yang kurang
mengurangkan kerosakan pada
pokok kelapa sawit.
(c) 1. Organisma yang
diperkenalkan sebagai
pemangsa mesti boleh
mengesan dan membunuh
mangsa dengan mudah.
2. Kaitan organisma
(pemangsa) dengan haiwan
perosak (mangsa) perlulah
dekat supaya pemangsa tidak

menjadi haiwan perosak.
Pemangsa mestilah tidak
makan organisma lain
atau menjadi mangsa bagi
pemangsa lain.
(d) 1. Pestisid tidak selektif.
Kadangkala, organisma lain
turut mati bersama-sama
haiwan perosak.
2. Pestisid mungkin
mencemarkan alam sekitar dan
kesannya kekal di persekitaran
untuk jangka masa yang lama.
3. Penggunaan pestisid
secara berterusan boleh
menyebabkan haiwan perosak
membentuk keimunan
kepada pestisid (daya tahan).
Pestisid pada dos yang lebih
tinggi akan diperlukan untuk
menghapuskan haiwan
perosak.
(e) Ulat beluncas Cactoblastis
coctorum digunakan untuk
mengawal populasi kaktus prickly
pear (Mana-mana contoh sesuai)
Soalan Esei
4 (a) Faedah:
• Pertambahan kawasan untuk
pembangunan pertanian dan
perindustrian. [1]
• Meningkatkan kemudahan
infrastruktur dan kemudahan
awam untuk kegunaan orang
ramai [1]
• Kayu balak yang ditebang
boleh digunakan untuk
pembinaan atau dieksport dan
dijual [1]
Kesan buruk:
• Ketiadaan tumbuhan tutup
bumi menjadikan struktur
tanih tidak stabil. Lapisan
tanah paling atas mereput
dengan mudah, menyebabkan
hakisan tanah dan tanah
runtuh berlaku di lereng bukit. meningkatkan kesan rumah
[1]
• Tanah yang berkakis akan
termendak di kawasan
perairan. Pengumpulan
kelodak di muara sungai dan
kehilangan tempat tadahan air
akan menyebabkan banjir kilat. mengubah corak cuaca planet. [2]
[1]
• Kelodak dan mineral dalam air
mencemarkan air. [1]
• Kehilangan habitat semula
jadi menyebabkan kehilangan
biokepelbagaian. Hutan hujan
tropika merupakan habitat
bagi pelbagai jenis spesies
haiwan dan tumbuhan. Jika
hutan termusnah, ini boleh
membawa kepada kepupusan. buangan. [2]
[1]
• Mineral melarut resap ke dalam
tanah dan mengurangkan
kesuburan tanah. [1]
• Penebangan tumbuhan
hijau pada kadar yang tinggi
menurunkan kandungan
karbon dioksida dalam udara.
Ini menyumbang kepada
peningkatan kesan rumah
hijau dan pemanasan global. Pembasmian hutan yang
[1]
• Cuaca biasa terganggu,
mengubah cuaca global. [1]
(b) Aktiviti pertanian menyebabkan
eutrofikasi. Baja dari ladang
pertanian mengalir ke dalam
kolam. [1]
Nitrat dan fosfat berlebihan
menggalakkan pertumbuhan alga
dalam kolam dan menyebabkan
blum alga. [1]
Kemudian, permukaan air pada
kolam dilitupi alga. [1]
Ini mengelakkan sinaran
matahari daripada sampai ke
dasar kolam. [1]
Tumbuhan akuatik di dasar
kolam tidak boleh menjalankan
fotosintesis. [1]
Kepekatan oksigen terlarut dalam
air berkurang. [1]
Organisma akuatik akan mati
kerana kekurangan oksigen di
dalam kolam. [1]
Kematian organisma akuatik akan
terurai oleh bakteria. [1]
Bilangan bakteria dalam kolam
meningkat. [1]
Hal ini menyebabkan nilai BOD
dalam kolam meningkat dan
kolam menjadi tercemar. [1]
5 (a) Karbon dioksida merupakan
salah satu gas rumah
hijau. Peningkatan gas ini
hijau, di mana haba daripada
cahaya matahari terperangkap di
atmosfera. [2]
Suhu air meningkat, dan
menyumbang kepada pemanasan
global. Pemanasan global
Habitat tumbuhan dan haiwan
musnah dan membawa kepada
kehilangan biokepelbagaian. [2]
(b) Kos sangat mahal untuk satu
negara membeli mesin baharu
yang menghasilkan karbon
dioksida yang sedikit dan
menggunakan sistem yang
boleh menghilangkan karbon
A13
Jawapan
dioksida berlebihan daripada gas
Industri yang terlibat perlu
membelanjakan kos yang besar
untuk menukar sistem. Ini akan
mempengaruhi keuntungan
syarikat. Syarikat mungkin perlu
memecat pekerja dan ini boleh
membawa kesan negatif kepada
ekonomi negara. [2]
(c) Kesan amalan pertanian tebang
dan bakar:
berleluasa
Kawasan yang mengamalkan
pertanian tebang dan bakar
akan menjadi tidak subur,
disebabkan hakisan, larut resap
dan pengurangan nutrien semula
jadi. Selalunya, petani akan
membuka kawasan baharu untuk
penanaman seterusnya kerana
ia lebih murah. Ini bermaksud
kawasan lain perlu diturap
dan ini menyumbang kepada
pembasmian hutan yang lebih
teruk. [1]
Hakisan, tanah runtuh dan
banjir kilat
Hakisan tanah berlaku kerana
kehilangan sistem akar tumbuhan
yang menstabilkan tanah. [1]
Tanah runtuh berlaku apabila
hujan yang lebat berlaku dengan
kerap memecahkan lapisan tanah
yang paling atas. [1]
Tanah terhakis akan dibawa
oleh air bergerak dan termendak
ke dasar sungai. Kelodak dan
pengurangan kawasan tadahan
air menyebabkan sungai
melimpah dan banjir kilat
berlaku. [1]
Pengurangan biokepelbagaian
Banyak spesies flora dan fauna
hilang habitat semula jadi.
Banyak spesies akan musnah. [1]
Kepupusan banyak spesies dan
pelbagai jenis tumbuhan dan
haiwan akan berlaku. [1]
Gangguan kitar karbon
Paras karbon dioksida dalam
atmosfera meningkat. [1]
Ini memerangkap haba dalam
atmosfera, meningkatkan kesan
rumah hijau dan menyumbang
kepada pemanasan global. [1]
Jerebu dan pencemaran udara
Pembakaran
membebaskanpartikel halus dan
asap tebal. [1]
Ini akan menyebabkan jerebu
dan asap tebal yang merupakan
masalah kesihatan yang besar. [1]
Maksimum: [10]
SMART PRACTICE ICSS Biology Form 4
© Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018
 Jawapan
6 (a) Mengitar semula tin aluminium
dan tin besi
• Mengitar semula tin
aluminium dan tin besi
mengurangkan bilangan tin
baharu yang dibuat.
• Oleh itu, sumber mineral
boleh dijimatkan dan tidak
akan habis dalam masa yang
pendek.
• Tin yang telah digunakan
boleh diproses untuk membuat
produk lain. Kilang boleh
menjimatkan kos.
• Menggunakan semula tin
mengurangkan sampah dan
mengurangkan kawasan kambus
tanah terkawal (landfill).
Mengitar semula kertas
• Mengitar semula kertas
mengurangkan penyahutanan
kerana kurang pokok yang
akan ditebang untuk membuat
kertas baharu.
• Oleh itu, biokepelbagaian
dalam hutan akan dikekalkan
kerana flora dan fauna
terpelihara. Rantai makanan
dalam hutan tidak diganggu.
• Lebih hutan akan terpelihara
dan ini membantu dalam
mengekalkan kepekatan
karbon dioksida dan oksigen
dalam atmosfera.
Mengitar semula plastik
• Mengitar plastik
mengurangkan keperluan
membuat plastik baharu.
• Oleh sebab plastik diperbuat
daripada petroleum, mengitar
semula plastik mengurangkan
penggunaan petroleum.
• Penggunaan plastik yang
kurang akan mengurangkan
pencemaran air laut dan
sungai kerana plastik tidak
terbiodegradasi.
• Kurang beg plastik di laut
akan mengurangkan ancaman
kepada penyu yang sering
makan beg plastik kerana ia
menyerupai obor-obor.
(b) Kesan kepada manusia
• Jerebu menyebabkan kegatalan
dan ketidakselesaan pada
mata, hidung, tekak dan
peparu.
• Partikel halus boleh
mencetuskan asma, masalah
pernafasan, bronkitis,
konjunktivitis dan batuk.
• Sesetengah orang mungkin
mempunyai kegatalan kulit
kerana kesan alergi.
SMART PRACTICE ICSS Biology Form 4
© Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018
• Jerebu yang teruk boleh
mengurangkan kadar
penglihatan dan ini
mengganggu pemanduan
kenderaan dan meningkatkan
risiko kemalangan jalan raya.
Kesan kepada ekonomi
• Penurunan kesihatan manusia
akan menaikkan bil hospital.
• Lapangan terbang mungkin
ditutup dan ini mengganggu
penerbangan dalam negara
seterusnya mempengaruhi
kemasukan pelancong.
• Bangunan akan menjadi
hitam kerana debu dan
ini meningkatkan kos
penyelenggaraan.
• Penjual jalanan terpaksa
menutup gerai dan ini
mempengaruhi pendapatan
mereka.
Kesan kepada persekitaran
• Jerebu mengurangkan
kecerahan cahaya yang
sampai ke daun dan partikel
halus akan menutupi
stomata, menyebabkan kadar
fotosintesis menurun. Hasil
tanaman akan berkurang.
• Jerebu menurunkan suhu
sekeliling pada siang hari
kerana cahaya matahari tidak
sampai ke Bumi.
• Penurunan suhu
mempengaruhi perolakan
arus udara yang menyebabkan
pertukaran arah angin dan
taburan hujan.
7 (a) • Sungai penting kerana
merupakan sumber pelbagai
jenis makanan kepada manusia
dan organisma lain.
• Sungai juga merupakan
sumber air bersih kepada
manusia di kawasan terpencil.
• Sungai menyediakan tempat
pembiakan organisma akuatik
seperti ketam, ikan dan udang
air tawar.
• Sungai ialah habitat
kepada banyak organisma
yang menyeimbangkan
kebiopelbagaian ekosistem di
kawasan itu.
(b) • Kilang membebaskan banyak
bahan buangan seperti karbon
dioksida, sulfur dioksida, gas
nitrogen dioksida dan asap
ke udara dan efluen panas ke
dalam sungai.
• Karbon dioksida boleh
memerangkap haba dan ini
meningkatkan suhu kawasan
sekeliling.
A14
• Suhu tinggi menyebabkan
kesan rumah hijau dan
pemanasan global.
• Suhu tinggi juga
mengurangkan kadar
fotosintesis dan ini
mengurangkan hasil tanaman.
• Sulfur dioksida dan nitrogen
dioksida larut dalam wap air
dan membentuk hujan asid.
• Hujan asid mengurangkan
keasidan tanah dan tanah
menjadi tidak subur.
• Hujan asid mengalir ke dalam
sungai dan membunuh
organisma akuatik kerana
pencemaran air telah berlaku.
• Asap dan debu di udara
menyebabkan jerebu dan
pencemaran udara.
• Partikel asap menutupi
stomata daun, mengurangkan
kadar pertukaran gas dalam
daun dan menurunkan kadar
fotosintesis.
• Efluen panas yang dibebaskan
ke dalam sungai menyebabkan
pencemaran suhu.
(c) • Elakkan pembuangan efluen
panas dan bahan kimia ke
dalam sungai.
• Kuatkan undang-undang dan
kenakan denda yang tinggi.
• Didik murid dan pelajar
sekolah tentang kepentingan
alam sekitar.
• Larang pembinaan kilang-
kilang baharu berhampiran
sungai.
• Jalankan kempen kesedaran
masyarakat tentang
kepentingan kebersihan sungai
dan alam sekitar.
• Menanam semula pokok di
pinggir sungai supaya boleh
membekalkan oksigen lebih
kepada organisma di kawasan
sungai.
Pentaksiran Akhir Tahun
Kertas 1
1 B 2 A 3 A 4 D 5 B
6 D 7 B 8 B 9 C 10 A
11 D 12 D 13 C 14 D 15 A
16 D 17 A 18 A 19 A 20 C
21 C 22 B 23 A 24 B 25 D
26 B 27 D 28 D 29 A 30 B
31 A 32 B 33 A 34 D 35 D
36 C 37 B 38 C 39 D 40 A
41 C 42 C 43 D 44 C 45 D
46 B 47 C 48 B 49 B 50 C

Kertas 2
Bahagian A
1 (a) (i) X: Tisu penghubung
Y: pankreas
Z: sel otot
(ii) Sebagai pam yang
membolehkan pengangkutan
oksigen daripada jantung ke
bahagian badan yang lain dan
pengangkutan karbon dioksida
daripada badan kembali ke
jantung.
(b) Apabila aras glukosa darah lebih
tinggi daripada normal, Y akan
merembeskan insulin untuk
menukarkan glukosa kepada
glikogen. Dengan itu, aras
glukosa darah akan turun ke aras
normal.
(c) Proses peristalsis berlaku. Sel
otot dalam esofagus mengecut
dan mengendur untuk menolak
makanan masuk ke dalam perut.
(d) Amilase mencernakan kanji
kepada maltosa. Tripsin
mencernakan polipeptida kepada
peptida. Lipase mencernakan
lipid kepada gliserol dan asid
lemak.
2 (a) (i) P: membran plasma
Q: vakuol
(ii) Dinding sel larut terhadap
larutan garam. Larutan
garam boleh meresap masuk
dengan mudah.
(b) Q boleh mengekalkan tekanan
osmosis dalam sel tumbuhan.
Apabila sel tumbuhan lembik, air
dari persekitaran kana meresap
masuk ke dalam sel tumbuhan
melalui osmosis.
(c) Larutan garam ialah hipertonik
terhadap sap sel tumbuhan.
Air meresap daripada sap sel
kepada larutan garam melalui
osmosis. Membran plasma ditarik
menjauhi dinding sel dan vakuol
mengecut.
(d) Larutan garam bersifat hipertonik
terhadap makanan. Air meresap
daripada makanan ke dalam
larutan garam secara osmosis.
Makanan dan bakteria terhidrat
(kurang air). Makanan boleh
tahan lama.
3 (a) (i) Mitokondria
(ii) Ini meningkatkan luas
permukaan dalaman
mitokondria dan
membolehkan peningkatan
penjanaan tenaga.
(b) (i) Oksigen
(ii) Air
(iii) Mitokondria menghasilkan
tenaga yang diperlukan
untuk pengecutan otot.
(iv) Hanya sedikit tenaga
boleh dijana daripada
aras gula rendah. Ini akan
mencetuskan mekanisma
suap balik negatif untuk
meningkatkan kadar
respirasi. Oleh itu, respirasi
sel berlaku untuk membuat
tenaga lebih.
(c) Sel otot Sel yis
1. Kurang Lebih tenaga
tenaga dihasilkan.
dihasilkan.
2. Asid laktik Etanol
dihasilkan. dihasilkan.
4 (a) (i) P: Sitokinesis dan NOx)
Q: S Fasa
(ii) Dalam sel haiwan, satu
cerutan terbentuk daripada
membran sel. Cerutan
mencerut dan memisahkan
sitoplasma dan set
kromosom separuh untuk
membentuk dua sel anak.
Dalam sel tumbuhan, satu
plat sel akan terbentuk di
khatulistiwa di antara dua
set kromosom. Plat ini
membesar, membahagikan
sel menjadi dua dan akhirnya
bercantum dengan membran
plasma dan membentuk
dua sel anak. Dinding sel
baharu dan membran plasma
terbentuk daripada plat sel.
(b) Proses mitosis menghasilkan
replika sel. Secara genetik, sel
anak sama dengan sel induk.
Sel ini diperlukan untuk
pertumbuhan organisma.
(c) (i) Teknik yang paling sesuai
ialah kultur tisu. Tisu hidup
diambil daripada pohon
pisang daripada baka yang
dipilih. Tisu ini disteril dan
diletakkan dalam medium
kultur dalam keadaan steril.
pH dan suhu dipastikan
adalah pada kadar optimum.
Kalus yang terbentuk
menjadi embrio somatik
dan kemudiannya menjadi
plantlet (anak pokok), yang
akan dipindah tanam ke
dalam tanah dan membesar
menjadi pokok dewasa.
(ii) 1. Baka pokok pisang yang
dipilih boleh dihasilkan
dengan banyak dan cepat.
A15
Jawapan
2. Oleh sebab semua
pokok mempunyai
ciri yang sama, semua
pokok memerlukan
nutrien yang sama untuk
membesar. Mudah untuk
menyediakan keadaan
optimum untuk semua
pokok pada masa yang
sama.
3. Bank tisu untuk pisang
boleh dibeku dan
disimpan untuk jangka
masa yang lama, supaya
mudah untuk menjalankan
kultur tisu bila-bila masa.
5 (a) (i) Hujan asid
(ii) 1. Sulfur dioksida (SO2)
2. Oksida nitrogen (NO, NO2
(iii) Sulfur dioksida dan oksida
nitrogen teroksida dan
bergabung dengan wap
air dalam atmosfera untuk
membentuk asid sulfurik
dan asid nitrik. Asid ini
bercampur dengan hujan dan
turun sebagai hujan asid.
(b) (i) Nilai pH
(ii) Nilai pH berkurang kerana
terdapat peningkatan dalam
kadar keasidan. Peningkatan
kadar keasidan dalam kolam
membunuh fitoplankton dan
mengganggu keseimbangan
ekosistem akuatik.
(c) Bangunan dan struktur yang
diperbuat daripada batu, batu
kapur dan marmar akan terhakis
kerana luluhawa kimia berlaku.
(d) Udara akan dipenuhi dengan
gas seperti sulfur dioksida dan
oksida nitrogen jika hujan tidak
turun selama beberapa bulan.
Apabila gas ini dihidu, gas ini
boleh menghakis lapisan alveolus
dalam peparu. Ini menyebabkan
ketidakselesaan dalam sistem
respirasi.
Bahagian B
6 (a) Enzim intrasel merupakan enzim
yang terhasil dan disimpan di
dalam sel untuk kegunaan sel itu.
[1]
Sebagai contoh, enzim hidrolitik
dalam lisosom mengurai molekul
organik yang kompleks serta
struktur yang ingin dilupuskan. [1]
Enzim luar sel dihasilkan di dalam
sel. Enzim ini akan dirembeskan
untuk kegunaan di luar sel. [1]
Sebagai contoh, enzim
pencernaan dihasilkan di dalam
pankreas, dirembeskan ke dalam
SMART PRACTICE ICSS Biology Form 4
© Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018
 Jawapan
duodenum untuk pencernaan
enzim bagi karbohidrat, protein
dan lipid. [1]
(b) 1 Nukleus mengandungi DNA
yang membawa maklumat
untuk sintesis enzim. [1]
2 Enzim ialah sejenis protein.
Protein disintesis di dalam
ribosom dan dipindahkan ke
jalinan endoplasma kasar. [1]
3 Protein dilitupi vesikel
pengangkutan dan tunas
terbentuk. Tunas bergerak
meninggalkan jalinan
endoplasma kasar. [1]
4 Vesikel pengangkutan
kemudian bercantum
dengan membran jasad
Golgi dan membebaskan
isi kandungannya ke dalam
ruang membran. [1]
5 Protein akan diubahsuai
seterusya di dalam jasad
Golgi. Sebagai contoh,
karbohidrat ditambah ke
protein untuk menjadi
glikoprotein. [1]
6 Vesikel perembesan yang
mengandungi protein yang
telah diubahsuai ini akan
membentuk tunas dan
dibebaskan ke dalam jasad
Golgi. [1]
7 Vesikel ini akan bercantum
dengan membran plasma
dan membebaskan isi
kandungannya, termasuklah
enzim luar sel ke luar sel. [1]
membran plasma
vesikel
rembesan
jasad Golgi
vesikel
pengangkutan
mitokondria
nukleus
DNA
jalinan
endoplasma licin
[3 markah untuk rajah]
(c) Kadar tindak balas berenzim
meningkat apabila kepekatan
enzim meningkat kerana lebih
banyak tapak aktif yang boleh
didapati untuk tindakan enzim. banyak di dalam sel palisad
[1]
Dengan menganggap tiada faktor
pengehad lain seperti kepekatan
substrat, suhu dan pH, kadar
tindak balas berkadar terus
dengan kepekatan enzim. [1]
SMART PRACTICE ICSS Biology Form 4
© Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018
Kadar ini mencapai tahap
maksimum dan selepas titik ini,
kepekatan substrat menjadi faktor
pengehad. [1]
kadar tindak balas
dengan molekul
substrat berlebihan
kadar tindak balas
maksimum
kepekatan substrat
menjadi faktor pengehad
kepekatan
enzim
[1]
Enzim tidak musnah pada akhir
tindak balas dan boleh digunakan
semula. Apabila kepekatan enzim
digandakan, kadar tindak balas
juga berganda selagi masih ada
substrat secara berlebihan. [1]
jumlah substrat yang diubah
4x
kepekatan
2x enzim
1x
masa
[1]
7 (a) Karbohidrat disintesis semasa
fotosintesis. [1]
Fotosintesis ialah proses di mana
tenaga cahaya yang diperangkap
oleh klorofil digunakan untuk
mengubah karbon dioksida dan
air kepada glukosa dan oksigen. meningkatkan kadar fotosintesis
[1]
Karbon dioksida meresap melalui
stomata (P) ke dalam ruangan
udara (Q) di dalam daun. [1]
Permukaan sel mesofil yang
berspan (R) dan sel palisad
mesofil (S) sentiasa di dalam
selapisan air supaya karbon
dioksida akan melarut di dalam
sel. [1]
Karbon dioksida terlarut
kemudian meresap ke dalam sel. memberikan kesan yang lebih
[1]
Tenaga cahaya diserap dan
ditukarkan menjadi tenaga kimia,
dengan bantuan klorofil semasa
fotosintesis. [1]
Klorofil yang mengandungi
kloroplas, boleh didapati dengan
mesofil (S). [1]
Kloroplas juga boleh didapati di
dalam sel mesofil berspan (R)
dan sel pengawal. [1]
Berkas vaskular (T) terdiri
daripada xilem dan floem. [1]
A16
Xilem membawa ion mineral dan
air ke daun. [1]
Floem membawa hasil
fotosintesis seperti karbohidrat
daripada daun. [1]
(b) (i) Apabila keamatan cahaya
semakin meningkat
(daripada 0 ke 3.7 unit
arbitrari), kadar fotosintesis
meningkat secara langsung.
[1]
Kadar fotosintesis menurun
apabila keamatan cahaya
semakin meningkat. [1]
Kadar fotosintesis tetap
apabila keamatan cahaya
meningkat melebihi 4 unit
arbitrari. [1]
(ii) Fotosintesis berlaku pada
kadar yang lebih tinggi
pada 30°C berbanding 20°C
untuk semua nilai keamatan
cahaya. [1]
Semakin meningkat
keamatan cahaya daripada 0
ke 4 unit, kadar peningkatan
lebih tinggi pada 30°C. [1]
Selepas 4.5 unit, kadar
fotosintesis kekal walaupun
pada keamatan cahaya yang
semakin meningkat, pada
100 mm3 karbon dioksida
per cm3 per jam untuk 30°C
berbanding pada 80 mm3
pada 20°C. [1]
(c) Pada keamatan cahaya
yang rendah, meningkatkan
kepekatan karbon dioksida tidak
(atau hasil tanaman). [1]
Namun begitu, apabila keamatan
cahaya cukup tinggi dan tidak
menjadi faktor pengehad (4.5
unit dan ke atas), meningkatkan
kepekatan karbon dioksida akan
memberikan kesan lebih dan
lebih beruntung. [1]
Daripada graf itu, dapat
diperhatikan bahawa peningkatan
kepekatan karbon dioksida
besar pada 30°C (meningkat
daripada 100 ke 290 mm3 CO2 per
cm3 per jam) berbanding pada
20°C (meningkat daripada 80 ke
200 mm3 CO2 per cm3 per jam).
[1]
(d) Membakar bahan api fosil seperti
minyak boleh meningkatkan
suhu dan membebaskan karbon
dioksida pada masa yang sama.
[1]
8 (a) (i) Dalam sel otot, molekul
glukosa dioksidakan oleh
oksigen untuk membentuk

karbon dioksida dan air,
berdasarkan persamaan
berikut:
C6H12O6 + 6O2 → 6CO2 + Semasa latihan
6H2O + 2898 kJ
tenaga
Tenaga yang dibebaskan
disimpan dalam bentuk
ATP (adenosin trifosfat).
Tenaga yang disimpan ini
digunakan oleh otot sel
apabila ia mengecut semasa
rangsangan saraf.
(ii) Semasa aktiviti lasak, apabila
darah tidak berupaya
membekalkan oksigen
dengan pantas untuk
memenuhi kehendak ATP,
sel otot akan menjalankan
hutang oksigen. Dengan
tidak menggunakan
oksigen, glukosa mengalami
penguraian separa menjadi
asid laktik. Kurang tenaga
akan dijana dan disimpan di
dalam ATP untuk digunakan
oleh sel otot.
C6H12O6 → 2C3H6O3 + 150 kJ
asid tenaga
laktik
Apabila bekalan oksigen
mencukupi kemudiannya,
asid laktik diuraikan
sepenuhnya di dalam hati
kepada karbon dioksida dan
air, dan juga tenaga.
(b) (i) Kadar pernafasan selepas
acara 400 m lebih tinggi
berbanding semasa rehat,
kerana aktiviti lasak
meningkatkan kadar sel
respirasi dalam tisu otot.
Ini menghasilkan banyak
karbon dioksida. Apabila
kepekatan karbon dioksida
dalam darah meningkat,
pH darah menurun. pH
darah rendah dikesan dalam
medula oblongata oleh
kemoreseptor utama, yang
memberikan isyarat kepada
pusat pernafasan, yang
memberikan isyarat kepada
diafragma dan otot interkosta
untuk bekerja dengan lebih
Jawapan
pantas, dan menaikkan kadar Bakteria pengurai menggunakan
pernafasan. oksigen sehingga habis untuk
(ii) penguraian bahan organik. [1]
Selepas latihan Organisma akuatik mati kerana
cergas cergas oksigen terlarut di dalam kolam
tidak mencukupi. [1]
Kepekatan asid Kepekatan asid
Nilai BOD air meningkat kerana
laktik meningkat laktik menurun
paras oksigen menurun. [1]
Asid laktik Asid laktik teroksida Nilai BOD yang tinggi
terkumpul di dalam menunjukkan kadar pencemaran
tisu otot air yang tinggi. [1]
(b) Selepas pertanian membuka
Tisu otot menjalani Tisu otot menjalani ruang kepada industri moden,
respirasi anaerobik respirasi aerobik kesan berikut akan berlaku.
Glukosa dalam Glukosa yang Kesan baik:
tisu otot separa tinggal di dalam • Menyediakan peluang pekerjaan
diuraikan tisu otot diuraikan kepada lebih orang. [1]
sepenuhnya • Pembinaan lebih infrastruktur dan
jalan raya. [1]
Tisu otot dalam Hutang oksigen • Meningkat ekonomi negara. [1]
hutang oksigen telah dibayar Kesan buruk:
Glukosa → asid Asid laktik + • Terlalu ramai penduduk dan
laktik + 150 kJ oksigen → karbon pembentukan kawasan yang sesak
dioksida + air + di kawasan bandar. Keadaan hidup
2898kJ yang daif, tiada pekerjaan, kadar
jenayah tinggi dan pertambahan
9 (a) Aktiviti pertanian secara penduduk yang pantas merupakan
besar-besaran menggunakan contoh masalah sosial di kawasan
baja inorganik yang sangat yang sesak. [1]
banyak. Ini akan menyebabkan • Perubahan iklim
eutrofikasi. [1] Peningkatan suhu Bumi
Baja kimia yang berlebihan menyebabkan pemanasan global.
seperti nitrat dan fosfat mengalir [1]
ke dalam kolam berhampiran • Pencemaran udara menyebabkan
bersama-sama air hujan. [1] masalah pernafasan seperti
Nutrien yang berlebihan ini broncitis dan asma. [1]
menggalakkan pertumbuhan alga Sulfur dioksida bercampur dengan
yang pesat, dan menyebabkan air hujan dan membentuk hujan
blum alga. Populasi alga yang asid. Hujan asid merosakkan tisu
besar ini melitupi permukaan fotosintesis, merendahkan pH
kolam. [1] tanah, sungai dan kolam serta
Cahaya matahari tidak berupaya menghakis bangunan. [1]
untuk menyinari dasar kolam. [1] Bahan partikel halus membuatkan
Cahaya matahari yang tidak mata gatal dan menyebabkan
mencukup akan menyebabkan jerebu. [1]
kadar fotosintesis tumbuhan Karbon dioksida menyebabkan
akuatik sangat rendah. Oleh kesan rumah hijau dan
itu, kurang oksigen terhasil dan pemanasan global. [1]
organisma akuatik akan berebut • Pencemaran suhu berlaku apabila
untuk oksigen. [1] air panas dilupuskan ke dalam air
Organisma akuatik akan mati dan dan menyebabkan paras oksigen
terdapat peningkatan populasi menurun di tasik, kolam dan
bakteria pengurai, kerana bahan sungai. [1]
organik yang mengurai terkumpul
dengan banyak di dasar kolam. [1]
A17 SMART PRACTICE ICSS Biology Form 4
© Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018