∫Á‘·>∑T|üÔ Áe‘·eTT

∫Á‘>· T∑ |üÔ e
Á ‘·eTT

1
 ∫Á‘·>∑T|üÔ Áe‘·eTT
ø£sà¡ sêVæ≤‘·´eTT ` neTè‘·‘«· bÁ Õ|æìÔ |
∫Á‘·>∑T|üÔ Áe‘·eTT
á uÛÖ‹ø£ »>∑‘·TÔ ø£Hêï ñqï‘·eTsTTq~ eT]j·TT
<ëìøÏ Ä<Ûës¡uÛÑ÷‘·yÓTÆq~ Ä<Ûë´‹àø£ »>∑‘·TÔ. Ä<Ûë´‹àø£
»>∑‘·TÔπø Ä<Ûës¡uÛÑ÷‘·eTsTTq ¬s+&ÉT dæ<ë∆+‘ê\T ø£\e⁄.
ˇø£ { Ï ªªø£ s ¡ à dæ < ë∆ + ‘· e TTμμ, ¬ s +&É e ~ yÓ T T<ä { Ï
<ëìø£qT>∑TDyÓTÆq~ ªª|ü⁄q: »qà dæ<ë∆+‘·eTTμμ. ø£s¡à
|ü]|üø«£ eTsTT‘˚ >±˙ kÕ<Ûës¡D e÷qe⁄ìøÏ X¯Øs¡<ëÛ ] nsTTq
>∑Ts¡Te⁄ \_Û+#·&TÉ . n˝≤π> kÕ<Ûqä nH˚ ø£sà¡ |ü]|üø«£ eTsTT‘˚
>±˙ ‘êqT ≈£L&Ü nK+&ÉeTsTTq >∑Ts¡T‘·«+ qT+∫ yÓ\Te&˚
ˇø£ ø±+‹ |ü⁄+»eTT nì nqTuÛ÷Ñ ‹ #Ó+<ä˝&Ò TÉ .
uÛÖ‹ø£ »>∑‘T· ˝Ô À »]π> düeTdüÔ #·s´¡ ` Á|ü‹ #·s´¡ \≈£î
eT÷\eTT ø£s¡à dæ<ë∆+‘·eTT. n≥Te+{Ï $kÕÔs¡eTsTTq,
ãVüQ˝À‘Ó’q ø£s¡à\≈£î Ä~<˚e⁄&ÉT ∫Á‘·>∑T|ü⁄Ô&ÉT. á
∫Á‘· > ∑ T |ü ⁄ Ô & É T ÁãVü ≤ à<˚ e ⁄ì#˚ dü ÷ s¡ T ´ì qT+&ç
düèõ+|üã&çqyê&ÉT eT]j·TT j·TeT<Ûsä à¡ sêE≈£î nqT+>∑T
k˛<äs¡T&ÉT. düeTdüÔ ø£s¡à\≈£î n~ÛHêj·T≈£î&ÉT eT]j·TT
øπ ‘·Á>∑V‰ü ìøÏ n~Û<e˚ ‘·. øπ ‘·Te⁄ eTq≈£î C≤„q Á|ü<ë‘·. ø£sà¡
$C≤„qeTT ‘Ó\TdüTø=ì, ø£sà¡ sêVæ≤‘·´eTT >±$+#·T≈£î+≥÷,
$X¯ó<äe› TsTTq C≤„Hêìï n+<äT≈£î+≥÷ |ü]D≤eTÁø£eT+˝À
eTT+<äT≈£î yÓfifl¯ &ÉyT˚ á ªª∫Á‘·>T∑ |üÔ Áe‘·eTTμμ˝Àì Ä+‘·s´¡ eTT.
>∑sT¡ &É |ü⁄sêDeTT˝À ªª∫Á‘·>T∑ |üμÔ μ nqT ù|s¡T >∑\ <˚e‘·
jÓTTø£ÿ $es¡D ñqï~. ∫Á‘·>T∑ |ü⁄&Ô TÉ Á|ü‹ J$ jÓTTø£ÿ bÕ|ü,
|ü⁄D´eTT\T, eT+∫ #Ó&TÉ \qT, ø£sà¡ \ $es¡DqT Áyêdü÷Ô ñ
+{≤&Éì ‘Ó*j·TCÒj·Tã&çq~. n˝≤π> Äj·÷ ø£s¡à\
|ò*ü ‘ê\qT ìsê›]kÕÔ&ìÉ #Ó|Œü ã&çq~. H˚{Ï ø±\eTT˝Àì
Ä<ÛTä ì≈£î\T, ùV≤‘·Tyê<äT\T, Hêdæ≈Ô î£ \T á $wüj÷· \ìï+{Ï˙
ø={ϺbÕπsdüTÔ+{≤s¡T. á uÛÑ÷$T MT<ä 84 ˝ø£å\ s¡ø±\
ÁbÕDT\Tqï$. n+<äT˝À e÷qe C≤‹ dü+UÒ´ yÓsTT´ ø√≥¢
ô|q’ ñ+≥T+~. $T>∑‘ê ÁbÕDT\ dü+K´qT ≈£L&Ü ˝…øÿÏ ùdÔ
dü + U≤´ XÊÁkÕÔ ì øÏ n+<ä q +‘· ñ+≥T+~. Ç+‘·
ndü+U≤´ø£eTsTTq ÁbÕDT\ <ë«sê Á|ü‹ø£D å eTT #˚jT· ã&˚
ø£sà¡ \qT ø£\Œø£˝≤Œ+‘·eTT\ es¡≈î£ Áyêj·T&É+ nH˚~ m˝≤
»s¡T>∑T‘·T+<äì M] yê<äq. á Á|üXï¯ \≈£î düe÷<ÛëqeTT
H˚{Ï $C≤„q XÊÁdüÔeTT˝ÀH˚ yÓ‘·Tø√ÿe#·TÃ. ø£+|üP´≥sY‡˝À
yê&Éã&˚ ∫|t‡, yÓTeTØø±sY‡¶ , ô|HéÁ&Óy’ ‡é #ê˝≤ ∫qï$>± ñ
Á kü Õ~+#˚
+≥÷ uÛ≤Ø düe÷#êsêìï bı+<äT|üs#¡ T· ø√>∑\e⁄. ø±e\dæq
düe÷#êsêìï ø√s¡T≈£îqï $<Ûä+>± n+~+#·>∑\e⁄. ∫qï
ùdŒdt˝ÀH˚ ô|<ä› ô|<ä› düe÷#êsêìï ì\«#˚jT· &É+, $X‚w¢ D ü ,
|ü]cÕÿsê\T #˚j·T>∑*–q|ü⁄Œ&ÉT |üs¡eT X¯Sq´eTT˝À
#Ó ’ ‘ · q ´eTT>± ñ+&˚ <˚ e ‘êX¯ ≈ £ î Ô \ ≈£ î kÕ<Û ä ´ + ø±ì~
@eTT+≥T+~. uÛ≤s¡rj·TT ãTTwüß\≈£î á $C≤„qeTT |üP]Ô>±
‘Ó\TdüT. eTìwæ ‘·\˝Àì qT<äT{Ï uÛ≤>∑eTT˝À ø£sà¡ sπ K\T
ÁãVü≤à #˚‘· *œ+|üã&ÉTqì ‘Ó\T|üã&çq~. Á>±yéTbò˛Hé
]ø±s¡T\¶ ˝À sπ K\ s¡÷|ü+˝À bÕ≥\T bı+<äT|üs#¡ ã· &çq≥T¢
á sπ K\˝À eTq ø£sà¡ \T ìøÏ|å +Ôü #˚jT· ã&ÉT‘êj·Tì, á
ø£sà¡ sπ K\T ø£sà¡ |ò\ü eTT n+~+#·≈î£ +&Ü ‘=\>∑<ìä eTq
kÕVæ≤‘·´ Á>∑+<Ûë\˝À #Ó|Œü ã&çq~. &Üø£sº Y Mu…H‡é ‘·\˝À ñ
ï ªÁπ> e÷≥sYμ (>√<ÛäTeT s¡+>∑T Áø=e⁄« |ü<ës¡ú+)qT
dü÷ø£åà<ä]ÙqT\ düVü‰j·T+‘√ |ü]o*+∫q|ü⁄Œ&ÉT nø£ÿ&É
ˇø=ÿø£ÿ |üse¡ ÷DTe⁄˝À ˝…øÿ£ ˝Òqìï sπ K\T ø£ì|æ+#êsTT.
>∑T|üÔ+>± ñ+&˚ πsK\ô|’ ∫Á‘·eTT>± ø£s¡à\T ]ø±sY¶
#˚jT· ã&ÉT#·Tqï$. Ç<ä+‘ê e÷qe⁄ì n+‘·: eTqdüT (Sub
Conscious Mind) #˚ùd |üì. Ç~ #ê˝≤ ìcÕŒøÏåø£eTT>±
|üì#˚dTü +Ô ~. ∫Á‘·>T∑ |ü⁄ìÔ øÏ |üøbå£ Õ‘·eTT ˝Ò<Tä . eTìwæ jÓTTø£ÿ
Jyê‘·à, $XÊ«‘·à˝À n+‘·sꓤ>∑eTsTTq≥T¢, e÷qe⁄ì
n+‘·:eTqdüT $X¯« n+‘·: #˚‘q· ˝À uÛ≤>∑yT˚ . eTìwæ jÓTTø£ÿ
eTqdüT ãT~∆>± e÷] ∫‘·eÔ TT˝ÀøÏ yÓfió¯ +Ô ~. eTìwæ ã+<Ûä
yÓ÷øå±\≈£î eTqùd‡ ø±s¡D+. eTìwæ ∫‘·eÔ TT <ÓM’ Á|üD≤[ø£≈î£
nqT>∑ T D´+>± e÷]‘˚ e÷qe⁄&É T , e÷<Û ä e ⁄&É T >±
e÷]b˛‘ê&ÉT. ∫‘·ÔeTTqT e÷s¡TÃ≈£îH˚ <Ó’$ø£ Á|üÁøÏj·T
ªª∫Á‘·>T∑ |üÔ Áe‘·eTTμμ.
Ç‹Vü‰düeTT\˝À e÷qe X¯Øs¡eTTqT s¡<∏äeTT‘√
b˛˝≤Ãs¡T. á s¡<eä∏ TTq≈£î |ü+#· C≤„H+˚ Á~j·÷\T nX¯«eTT\T.
yê{Ïì ìj·T+Á‹+#˚ ø£fie¢Ë TT eTqdüT‡. ãT~› á ø£fiflË eTTqT
|ü≥Tºø=ì s¡<kä∏ Õs¡~˝Û ≤ q&ç|dæ Tü +Ô ~. á X¯Øs¡ s¡<eä∏ TT˝À
Á|üj÷· DÏ+#˚ ªÄ‘·àμ á s¡<eä∏ TTq≈£î j·T»e÷ì. eTqdüT‡
#·+#·\eTsTTq~. ˇø£ÿ#√≥ ì\e<äT. mø£ÿ&Óø£ÿ&çø√
yÓ[b¢ ˛‘·T+≥T+~. eTqdüT‡qT n˝≤π> e~˝ÒùdÔ n~ s¡øs£ ø¡ ±\
n\yê≥¢qT, Ä n\yê≥¢qT e´kÕq\T>± e÷πsÃdüT+Ô ~. >=|üŒ
2
 ∫Á‘·>∑T|üÔ Áe‘·eTT
>=|üŒ jÓ÷>∑T\T ôd’‘·+ eTqdüT‡qT ˝§+>∑BdüTø√e&É+
ø£weºü TsTTq |üì nì #ÓbÕÔsT¡ . lsêeTT&ÉT sêeD≤düTs¡TDÏí
dü+Vü≤]+#·&Üì¬ø’ ne‘·]+#ê&ÉT. ø±ì lsêeTT&ÉT ‘·q
J$‘·+˝À #˚dqæ yÓTT<ä{Ï sêø£då ü e<Ûä ‘ê≥øÏì #·+|ü+&É+.
‘ê≥øÏ Ád”.Ô nã\. ø±˙ ‘ê≥øÏøÏ »qà‘·: yÓsTT´ @qT>∑T\
ã\eTT ñ+≥T+~. z yÓ|’ ⁄ü nã\ n+fÒ ã\eTT ˝Òì~>±
eTs√yÓ|’ ⁄ü yÓsTT´ @qT>∑T\ ã\eTT ø£\~>± ñ+&˚ \ø£D å eTT
ˇø£ÿ eTqdüT‡πø ñ+≥T+~. lsêeTT&ÉT Ád”ìÔ #·+|ü&eÉ TT
nì ø±<äT. ã\eTsTTq eTqdüT‡qT ‘·q kÕ«BÛqeTT˝ÀøÏ
‘Ó#·TÃø√e&É+. eTqdüT‡ô|’ Ä~Û|ü‘·´eTT‘√ lsêeTT&ÉT
sêe÷j· T D eTVü ≤ ‘êÿsê´\˙ï kÕ~Û d ü ÷ Ô ∫e]øÏ
sêeD≤dü T s¡ T &ç ì #· + |æ y ˚ k ÕÔ & É T . eTqeTT ≈£ L &Ü
kÕ«BÛqeTsTTq eTqdüT‡‘√ eT+∫ n\yê≥¢qT e´düHê\T>±
e÷s¡TÃ≈£îì J$‘· \øå±´\qT, dü+ø£˝≤Œ\qT HÓsy¡ s˚ T¡ Ãø√yê*.
ø£sà¡ \˝À ∫≈£îÿ≈£îì u≤<Û\ä T, ø£cÕº\T |ü&TÉ ‘·÷ ndüeÔ ´düeÔ TT>±
J$+#˚ ã<äT\T Ä‘·àX¯ø‘ÔÏ √ Á|üøè£ ‹øÏ nqT>∑TD´eTT>± J$dü÷Ô
eTq dü+ø£˝≤Œ\T HÓsy¡ s˚ T¡ Ã≈£îH˚+<äT≈£î eTq≈£î ∫Á‘·>T∑ |üÔ ns¡Ãq
n+<äCÒj·Tã&çq~. ∫Á‘·>∑T|üÔ Áe‘·eTT eT+∫ eTqdüT‡,
dü<äT“¤~›, ∫‘·ÔeTTqT Á|ükÕ~düTÔ+~. e÷qdæø£ s¡T>∑à‘·\T
‘=\>∑T‘êsTT. ≈£î≥T+ã+˝À dü‘‡· +ã+<Ûë\T HÓ\ø=+{≤sTT.
#·øÿ£ ì Äs√>∑´+‘√ J$kÕÔsT¡ .
eTqdüT‡qT ìÁ>∑V≤æ +#·&ÜìøÏ eTq Á|üjT· ‘·ï+‘√ bÕ≥T
uÛÑ>∑e+‘·Tì nqTÁ>∑Vü≤+ ø±yê*. |ü⁄sêD≤˝À¢ <˚e‘·\T,
sêø£då Tü \T bÕ\ düeTTÁ<ëìï eT~∏+#˚ düeTj·T+˝À e÷Á‘·yT˚
ø£\TkÕÔs¡T. eT+<äs¡ |üs¡«‘·eTTqT ø£e«eTT>±, yêdüTøÏ
dü s ¡ Œ eTTqT ‘ê&É T >± #˚ d ü T ≈£ î ì bÕ\dü e TTÁ<ä e TT
eT~∏+#·ã&çq~. bÕ\ düeTTÁ<äeTT n+fÒ eTq eTqdüT‡.
á eTqdüT‡ e÷j·T #˚‘· ø£|Œü ã&ç ñ+≥T+~. ì‘·´eTT,
ìs¡+‘·s¡eTT ñ#Ûê«dü ìXÊ«dü\H˚ ‘ê&ÉTqT (yêdüTøÏ),
HêeTdüàs¡DeTT nH˚ ø£e«eTT‘√ ∫*øÏ‘˚ e÷j·T ‘=\–b˛sTT,
<Ûë´qdæú‹˝À ñ+≥÷ yÓT\¢ yÓT\¢>± Ä‘·à |üs¡e÷‘·à
#˚‘q· ‘·«+˝À ø£\TdüT+Ô ~. Äq+<äd‹úæ bı+<ä>\∑ T>∑T‘·T+~.
neTè‘êìï ùd$düT+Ô ~.
n‹ s¡V≤ü dü´eTsTTq á ∫Á‘·>T∑ |üÔ Áe‘·eTTqT •e⁄&ÉT,
≈£îe÷s¡kÕ«$TøÏ ‘Ó*bÕ&ÉT. á Áe‘· eTVü‰‘·´eTT, Áe‘·
$<Û ë qeTT dü ÷ ‘· eTVü ‰ eTTì <ë«sê ˝Àø±ìøÏ
n+<ä C Ò j · T ã&ç q ~. á Áe‘· e TT n‘· ´ +‘·
3
eTVü‰‘·«|Ô Pü s¡eí TsTTq~. J$‘· \øå±´\qT kÕ|ò\ü ´+ >±$+#˚
X¯øÔÏ á Áe‘·+ <ë«sê \_ÛdTü +Ô ~. ∫Á‘·>T∑ |üÔ Áe‘· |ò*ü ‘·+>±
$T>∑‘ê nìï Áe‘ê\ |ò˝ü ≤\T ‘·«s¡>± dæ~k∆ ÕÔsTT. ∫Á‘·>T∑ |ü⁄ìÔ
Hê\Tø£ ø±\düsŒ¡ eTT. ø±\T&ÉT n+fÒ j·TeTT&ÉT. n˝≤π>
ø±\T&ÉT n+fÒ ø±˝≤ìï ìj·T+Á‹+#˚ áX¯«s¡T&ÉT. á Áe‘·eTT
<ë«sê eTqeTT áX¯«s¡TDÏí n]ÃkÕÔeTT. ø£sà¡ kÕøÏ>å ± dü÷s¡T´&çì
|üPõkÕÔeTT. ø±\düsŒ¡ eTT ` yêdüTøÏ jÓTTø£ÿ •s¡dTü ‡ øπ ‘·Te⁄>±
rdüT≈£î+fÒ øπ ‘·T Á>∑V≤ü n~Û<e˚ ‘· ∫Á‘·>T∑ |ü⁄&Ô TÉ . n+<äTøπ á
Áe‘·+˝À øπ ‘·T ø£e#·eTT. øπ ‘·T nc˛º‘sÔ· e¡ TT‘√ øπ ‘·Te⁄qT
|üPõkÕÔeTT. á ∫Á‘·>T∑ |üÔ Áe‘·eTT <ë«sê eTqeTT >∑‘·
»qà\ ø£]ƒqeTsTTq ø£s¡à |òü*‘ê\qT, nes√<Ûë\qT
düT\uÛeÑ TT>± n~Û>$∑ TkÕÔeTT. ∫Á‘·>T∑ |ü⁄&Ô TÉ øπ ‘·T Á>∑V‰ü ìøÏ
n~Û<˚e‘·. Ä<Ûë´‹àø£ Á|ü>∑‹øÏ, πø‘·T Á>∑Vü≤eTT m+‘√
‘√&ÉŒ&ÉT‘·T+~. ∫Á‘·>T∑ |üÔ Áe‘·eTT <ë«sê øπ ‘· Á>∑V≤ü <√cÕ\qT
≈£L&Ü ìyê]+|üCdÒ Tü ≈£î+{≤eTT.
Je⁄ì yÓqTø£ n‘·ì ø£s¡à\qT nqTdü]+∫ |òü\eTT
‘·j÷· s¡T #˚jT· T ˇø£ ø£s√ƒ s¡ e´edüú ñqï<äì ‘Ó\TdüTø=ì
Ä‘·àô|’ ù|s¡Tø=ì ñqï bÕ|ü dü+kÕÿsê\T, ÁbÕs¡ãø∆ s£ à¡ \qT
‘=\–+#·Tø=qT≥≈£î ∫Á‘·>T∑ |üÔ Áe‘·eTT Ä#·]+#ê*. e÷|òTü
e÷dü|⁄ü sê• dü+Áø£eTD s√Eq Áe‘·eTT Ä#·]+∫ Á|ü‹
HÓ˝≤ sê• dü+Áø£eTD s√Eq $~Û>± á Áe‘·eTTqT
#˚dTü ø√yê*. l ∫Á‘·>T∑ |üÔ eTVü‰sêEqT, øπ ‘·T, j·TeT, dü÷s¡´
<˚e‘·\qT <˚yêeVü≤qeTT #˚dæ c˛&ÉXÀ|ü#ês¡ |üP»\#˚
ùd$+#ê*. Áe‘· ø£<qä∏ T Ä\øÏ+#ê*. c˛&ÉXÀ|ü#ês¡ |üPC≤
$<ÛëqeTT e÷qe⁄ì˝À #·+Á<äTì |ü<Vä ‰ü s¡T ø£fi\¯ qT $ø£d+æ |ü
#˚dTü ≈£îH˚ $C≤„qeTT. øπ ‘·Te⁄ C≤„q Á|ü<ë‘·. dü÷s¡T´&ÉT jÓ÷>∑
$<ä´qT eTq≈£î Á|ükÕ~kÕÔ&ÉT. j·TeTT&ÉT neTs¡‘ê«ìï,
neTè‘·‘ê«ìï ÇkÕÔ&ÉT. Ç˝≤ nH˚ø£ uÛÖ‹ø£, Ä<Ûë´‹àø£
˝≤uÛ≤\qT ø£*–+#˚ ªª∫Á‘·>T∑ |üÔ Áe‘·eTTμμqT Á|ü‹ ˇø£ÿs¡÷
Ä#·]+∫ düø\£ X¯óuÛeÑ TT\T bı+<Ó<sä T¡ >±ø£.
<˚$ø£+ <ÓV’ ≤æ ø£+ #·|æ uÛÖ‹ø£+#· ‘·<e’Ó∏ Væ≤ ˆ
nj·÷‹ dü«j·T eTVüQ‘√ <äT:U≤Hêy˚Twü dü+#·jT· : ˆˆ
<Ó’$ø£, XÊØs¡ø£, uÛÖ‹ø£ á eT÷&ÉT <äT:KeTT\T
dü«j·TeTT>± |æ\T#·T≥e\H˚ e#·TÃqT. (ø£sêàqTkÕs¡eTT).
ø£sêà>∑‹ {≤πs HêVæ≤ ≥¬s’
>∑Ts¡T e•wü̃ |ü+&ç‘· ã&é C≤„ì
s¡∫ |ü∫ \>∑Hé <Ûä¬s’ ˆ
 ∫Á‘·>∑T|üÔ Áe‘·eTT
|æ‘ê eTs¡DY WsY Vü≤s¡Hé dæj÷· ø√
eHéy˚T $|ü‹Ô |üπs ˆˆ
á eT÷&ÉT qT+&ç <˚eeTTì, <˚e <ëqe⁄\T mes¡÷
‘·|Œæ +#·Tø√˝ÒsT¡ . uÛ>Ñ e∑ +‘·T&Óq’ sêeTT&ÉT ≈£L&Ü á ø£sà¡
e÷s¡eZ TT qT+&ç ‘·|Œæ +#·Tø=q ˝Òøb£ ˛jÓTqT. dü÷s¡<ëdt Bìì
>∑T]+∫ á $<Ûeä TT>± #Óô|ŒqT.
ø±VüQ qø√e⁄ <äT:K düTKø£sY <ä÷‘ê ˆ
ì» ì» ø£sà¡ uÛÀ>¥ düuŸ ÁuÛ≤‘ê ˆˆ
@ ÁbÕDÏ ˝Òø£ @ |ü<ës¡eú TT me]øÏ <äT:KeTT Ç#·TÃ
X¯øÏÔì ø£*– ñ+&É<äT. Á|ü‹ yês¡T ‘·eT ø£s¡à\≈£î ‘êy˚T
|ò*ü ‘·eTT nqTuÛ$Ñ +#·T#·T+<äTs¡T.
|ü+#√|ü#ês¡ |üPC :
1. |ü$Árø£sD¡ eTT :
m&ÉeT#˚‹˝À ˙{Ïì rdüTø=ì, MT q&ÉTeTT, yÓT&É, •s¡dTü ‡
ì{≤s¡T>± ñ+∫ ≈£î&ç ‘=&Éô|’ ô|≥Tºø=ì, ≈£î&ç#˚‹‘√
m&É e T#˚ ‹ ì eT÷dæ >±j·TÁr eT+Á‘·+‘√ Ä ˙{Ï ø Ï
>∑+>±»\+ jÓTTø£ÿ |ü$Á‘·‘q· T #˚≈L£ s¡TkÕÔ+. Ä »\eTTqT
•s¡dTü ‡q (ÁøÏ+~ eT+Á‘·eTT #·<Tä e⁄‘·÷) #·\T¢ø=qe˝…qT.
z+ n|ü$Á‘· : |ü$Á‘√yê düsê«ekÕ∆+>∑‘√ |æyê ˆ
j·T: düàπs‘·TŒ+&ÉØø±ø£å+ düu≤Vü‰´uÛÑ´+‘·s¡: X¯ó∫: ˆˆ
z+ |ü⁄Hê‘·T |ü⁄+&ÉØø±ø£å: |ü⁄Hê‘·T |ü⁄+&ÉØø±ø£å: |ü⁄Hê‘·T :
u≤eq : Hê jÓTTø£ÿ u≤Vü≤´ ` n+‘·s+¡ >∑eT+<äT, Hê uÛÖ‹ø£
` dü«|üï ` düTwüß|æÔ dæ‘ú T· \˝À |ü⁄+&ÉØø±≈£îå ì jÓTTø£ÿ |üPs¡í
s¡øå£ Hê≈£î ø£\T>∑T‘·T+~.
2. Ä#·eTq+ :
yê≈£îÿ, eTqdüT‡, n+‘·:ø£sD ¡ á eT÷&ÉT X¯ó~∆ ø±e{≤ìøÏ
eT÷&ÉTkÕs¡T¢ eT+Á‘·|Pü ]‘· »\+‘√ Ä#·eTq+ #˚j÷· *.
z+ neTè‘√|üdüÔs¡DeTdæ kÕ«Vü‰ ˆˆ
uÛ≤eq : kÕ«Vü‰ n+≥÷ Á‘ê>∑T‘·÷ Hê˝ÀøÏ dü<들eq\≈£î
Á|ürø£˝q’… ˙*s¡+>∑T øÏsD ¡ ≤\T Á|üy•˚ +#·T#·THêïsTT.
z+ neTè‘ê|æ<ëÛ qeTdæ kÕ«Vü‰ ˆˆ
uÛ≤eq : kÕ«Vü‰ n+≥÷ Á‘ê>∑T‘·÷ Hê˝ÀøÏ düeTè~∆øÏ
Á|ürø£˝q’… |üdTü |ü⁄s¡+>∑T øÏsD ¡ ≤\T Á|üy•˚ +#·T#·THêïsTT.
z+ dü‘´· + j·TX¯: ls¡àsTT l: ÁX¯jT· ‘ê+ kÕ«Vü‰ ˆˆ
uÛ≤eq : kÕ«Vü‰ n+≥÷ Á‘ê>∑T‘·÷ Hê˝ÀøÏ dü‘·ÿs¡à\≈£î
Á|ürø£˝q’… ms¡T|ü⁄ s¡+>∑T øÏsD ¡ ≤\T Á|üy•˚ +#·T#·THêïsTT.
3. •U≤ã+<Ûqä eTT :
z+ ∫Á<ä÷|æDÏ eTVü‰e÷j˚T ~e´‘˚»: düeTì«‘˚ ˆ
‹wü̃<˚M •U≤eT<Û̊´ ‘˚CÀeè~∆+ ≈£îs¡Twü«y˚T ˆˆ
uÛ≤eq : ≈£î&ç#˚‹ jÓTTø£ÿ ñ+>∑s¡+ Áy˚\T, eT<Ûä´ Áy˚\T
eT]j· T T Áu§≥q Áy˚ \ TqT ø£ * |æ (>√eTTF eTTÁ<ä )
‘·&#ç d˚ Tü ø=ì •K MT<ä ñ+∫, eT+Á‘√#êäsD¡ #˚d÷ü ,Ô Hê≈£L,
>∑Ts¡T<˚e⁄\≈£î dü+ã+<Ûä+ @s¡Œ&ÉT‘·Tqï~ nH˚ uÛ≤eq
#˚j·÷*.
4. ÁbÕD≤j·÷eTeTT :
z+ uÛ÷Ñ : z+ uÛTÑ e: z+ dü«: z+ eTVü≤: z+ »q: z+
‘·|:ü z+ dü‘´· + ˆ
z+ ‘·‘·‡$‘·Ts¡«πsD´+ uÛÑs√Z<˚edü´ BÛeTVæ≤ ~ÛjÓ÷jÓ÷q:
Á|ü#√<äj·÷‘Y ˆˆ
z+ Äb˛CÀ´‹ s¡k˛ neTè‘·+ ÁãVü≤àuÛ÷Ñ s¡T“¤e:dü«: z+ ˆˆ
á eT+Á‘·+ |ü]+ƒ ∫q ‘·sT¡ yê‘· 3 kÕs¡T¢ XÊ«düqT BÛs+È¡ >±
rdüT≈£îì e<äT\T‘·÷ ñ+&Ü*.
yÓTT<ä{Ï XÊ«dü rdüT≈£î+≥÷ uÛ≤eq :`
˙*s¡+>∑T øÏ s ¡ D ≤\T Hê#· T ≥÷º Äe]+∫ ñHêïsTT.
dü<들eq\T Hê˝ÀøÏ Á|üy•˚ düTHÔ êïj·Tì uÛ≤eq #˚j÷· *.
yÓTT<ä{Ï XÊ«düqT $&É∫ô|&ÉT‘·÷ Hê˝Àì <äTsꓤeq\T
ãj·T≥≈£îb˛‘·THêïsTT.
s¬ +&ÉeXÊ«dü rdüT≈£î+≥÷ uÛ≤eq :`
|üdTü |ü⁄s¡+>∑T øÏsD¡ ≤\T Hê#·T≥÷º Äe]+∫ ñHêïsTT. Hê˝ÀøÏ
düeTè~∆ Á|üy•˚ +#·T#·Tqï~.
¬s+&Ée XÊ«dü $&ÉTdü÷Ô ˝Ò$T, nuÛ≤eeTT Hê qT+&ç
<ä÷s¡eTj·÷´sTT nH˚ uÛ≤eq #˚j÷· *.
eT÷&ÉeXÊ«dü rdüT≈£î+≥÷ uÛ≤eq :`
ms¡T|ü⁄s¡+>∑T øÏsD¡ ≤\T Hê#·T≥÷º Äe]+∫ ñHêïsTT. Hê˝ÀøÏ
dü‘ÿ· s¡à\T Á|üy•˚ düTHÔ êïsTT.
eT÷&É e XÊ«dü q T $&É T dü ÷ Ô Hê˝Àì ìs¡ T ‘ê‡Vü ≤ +
e~*y˚dTü HÔ êïqT nH˚ uÛ≤eq #˚jT· e˝…qT.
5. Hê´düeTT :
m&ÉeT#˚‹˝À ˙s¡T rdüT≈£îì, ≈£î&ç #˚‹‘√ <ëìì eT÷dæ ñ
+∫ ≈£î&ç‘=&Éô|’ ñ+∫ >±j·TÁr eT+Á‘·+ ˇø£ÿkÕ] |ü]+ƒ #ê*.
Ä ˙s¡T |ü$Á‘·yTÓ qÆ <äì uÛ≤$+#ê*. Ä ‘·sT¡ yê‘· ≈£î&ç#‹˚
ñ+>∑s¡+ Áy˚\T, eT<Ûä´ Áy˚\T eT]j·TT Áu§≥q Áy˚\TqT
ø£*|æ (>√eTTF eTTÁ<ä) ˙{Ï‘√ ‘·&ç#˚düTø=ì eTT+<äT
4
 ∫Á‘·>∑T|üÔ Áe‘·eTT
m&ÉeTyÓ’|ü⁄, Ä ‘·s¡Tyê‘· ≈£î&çyÓ’|ü⁄ nej·TeeTT\qT
eT+Á‘√#êäsD ¡ #˚d÷ü Ô düŒè•+#ê*.
z+ yêCÒà„ Äùd´ düTÔ (¬s+&ÉT ô|<äe⁄\T)
uÛ≤eq :` Hê jÓTTø£ÿ yê≈£îÿqT Ç‘·sT¡ \≈£î Áù|s¡D, ñ
‘ê‡Vü≤+ Ç#˚Ã≥≥T¢ ñ|üj÷Ó –kÕÔqT (3 kÕs¡T)¢
z+ qk˛πsà ÁbÕD√ düTÔ (¬s+&ÉT Hêdæø± s¡+Á<Ûeä TT\T)
uÛ≤eq :` >∑ T s¡ T e⁄ jÓ T Tø£ ÿ dü T dü + kÕÿsê\T Hê˝ÀøÏ
Á|üy•˚ düTHÔ êïsTT (3 kÕs¡T)¢
z+ nøå√ íπsà #·≈£åîs¡düTÔ (¬s+&ÉT H˚Á‘·eTT\T)
uÛ≤eq :` >∑Ts¡Te⁄ jÓTTø£ÿ ~e´s¡÷bÕH˚ï H˚qT
<ä]¸kÕÔqT (3 kÕs¡T)¢
z+ ø£s¡íjÓ÷πsà ÁXÀÁ‘·eTdüTÔ (¬s+&ÉT #Óe⁄\T)
uÛ≤eq :` Hê #Óe⁄\ <ë«sê >∑Ts¡Te⁄ jÓTTø£ÿ ~e´yêDÏì
$+{≤qT (3 kÕs¡T)¢
z+ u≤ôVA«πsà ã\eTdüTÔ (¬s+&ÉT uÛTÑ »eTT\T)
uÛ≤eq :` >∑Ts¡TÁ|üD≤[ø£ dü+ã+~Û‘· ùde¬ø’ á #˚‘T· \qT
ñ|üj÷Ó –kÕÔqT. (3 kÕs¡T)¢
z+ }s√«πsà zCÀdüTÔ (¬s+&ÉT ‘=&É\T)
u≤eq :` Hê ø±fi¯flqT >∑Ts¡T Á|üD≤[ø£ jÓTTø£ÿ Á|ü#ês¡
ø±s¡´Áø£eT+ ø=s¡≈î£ $ìjÓ÷–kÕÔqT.(3 kÕs¡T)¢ $T–*q ˙{Ïì
≈£î&ç#‹˚ ˝ÀøÏ e÷s¡TÃ≈£îì ÁøÏ+~ XÀ¢øe£ TT |ü{dÏ ÷ü Ô •s¡dTü ‡qT+&ç
X¯Øs¡eT+‘ê #·\T¢ø√yê*.
z+ n]cÕºìy˚T n+>±ì ‘·qTdüHÔ ê«y˚T düV≤ü dü+‘·T
uÛ≤eq :` á X¯ Ø sêìï |ü P ]Ô > ± >∑ T s¡ T Á|ü D ≤[ø£ ¬ ø ’
düeT]ŒkÕÔqT.
6. |üèB∏« |üP»qeTT :
z+ |üè~∏«‘·«j·÷ <Ûäè‘ê˝Àø±, <˚$‘·«+ $|òüTíHê<Ûäè‘ê
‘·«+ #· <Ûës¡jT· e÷+ <˚$, |ü$Á‘·+ ≈£îs¡T#êdüqyéT ˆˆ
á eT+Á‘·+ #·~$ |üP\T, nøÏ+å ‘·\T, ˙s¡T rdüTø=ì |üèB∏«
<˚$ì |üPõ+#ê*. |ü⁄&É$T ‘·*ø¢ Ï qeTkÕÿs¡+ #˚j÷· *.
uÛ≤eq :` e÷qe⁄\+<äs÷¡ |üPe⁄\ e˝… m|ü⁄&É÷
qe⁄«‘·÷ ñ+&Ü\ì`|ü⁄e⁄«\T, nìï eqs¡T\T düeT≈£Lsê\ì
`nøÏ+å ‘·\qT, ˙{Ïì düeT]Œdü÷Ô Á|ü‹ ˇø£ÿs¡T |ü$Á‘·+>±
J$+#ê\ì Äø±+øÏkå ÕÔ+.
7. dü+ø£\ŒeTT :
z+ $wüß]í «wüß]í «wüß:í leT<ä“>¤ e∑ ‘√ eTVü‰|ü⁄s¡Twüd´ü
5
$c˛ísêC≤„j÷· Á|ües¡eÔ ÷qdü´ n<ä´ lÁu≤Vü≤àD√ ~«rjÓT
|üsêπs∆ lX‚«‘·yêsêVü≤ø£˝ÒŒ, yÓ’edü«‘· eTq«qÔπs, uÛÑ÷s√¢πø
»+ã÷B«ù| uÛsÑ ‘¡ e· sπ ¸ uÛsÑ ‘¡ K· +&˚ Äsê´e¬s´’ ø£<X˚ ÊqÔs‘Z¡ ,˚
lXË’\dü´ áXÊq´Á|ü<˚X‚....... πøåÁ‘˚...... dü+e‘·‡πs......
Äj·TH˚...... e÷ùd...... |üøπ .å ..... ‹<ÛÍ...... yêdüsπ ......
>√Á‘√‘·Œqï:....Hêe÷ Vü≤+ düÁ‘·Œeè‹Ô dü+es¡∆Hêj·T,
<äTÁwüŒeè‹Ô ñq÷à\Hêj·T, ˝Àø£øfi£ ≤´D≤j·T, Ä‘·àø£fi≤´D≤j·T,
yê‘êes¡D |ü]cÕÿsêj·T, ñ»«\ uÛ$Ñ wü´ ø±eTHê |üPs¡j Ô T˚
düø\£ >∑Ts¡Tdü‘êÔ nqTÁ>∑V≤ü dæ<´∆ä s¡yú Té , düs«¡ yê+∫‘ês¡∆ |ò\ü
dæ<ä∆´s¡ú+ ∫Á‘·>T∑ |üj
Ô T· eT dü÷s¡´Hêsêj·TD <˚e‘ê ñ~›X´¯
∫Á‘·>T∑ |üjÔ T· eT dü÷s¡´Hêsêj·TD <˚e‘ê Á|”‘´· s¡+ú kÕÿ+<ä
|ü⁄sêD√ø£Ôø£\Œ Á|üø±πsD j·÷e#·Ã¤øÏÔ <Ûë´Hê ÄyêVü≤Hê~
c˛&ÉXÀ|ü#ês¡ |üPC≤+ø£è‘· ∫Á‘·>T∑ |üÔ Áe‘·+ nVü≤+ ø£]ùw´!
8. #·+<äq <Ûës¡D :
z+ #·+<äqdü´ eTVü≤‘·TŒD´+, |ü$Á‘·+ bÕ|üHêX¯q+ ˆ
Ä|ü<ë+ Vü≤s¡‘˚ ì‘·´+, \ø°àå dæwÔ ‹ü̃ düs«¡ <ë ˆ
≈£î&ç#˚‹ ñ+>∑s¡+ y˚*‘√ #·+<äq+ rdüT≈£îì qT<äT≥
(ø£qTu§eTà\ eT<Ûä´) <Ûä]+#ê*. eTdæÔcÕÿìï XÊ+‘·+>±,
o‘·\+>±, düT>∑+<ÛäuÛÑ]‘·+>± ñ+#·e\dæq ÄeX¯´ø£‘·qT
#·+<äq<Ûës¡D ìs¡«]ÔdTü +Ô ~. n+‘·s+¡ >∑eT+<ä* dü<들eq
düT>∑+<Ûeä TT, ‘·q≈£î, |üsT¡ \≈£î, ñ˝≤¢kÕìï ø£\T>∑CdÒ Tü +Ô ~.
#·+<äqeTT m˝≤¬>’‘˚ ‘·q dü+|üs¡ÿeTT˝À ñqïyê]øÏ
düT>∑+<Ûëìï n+<ä#˚düTÔ+<√ n˝≤π> H˚qT, >∑Ts¡T<˚e⁄\
ø±s¡´Áø£eTeTT\qT düe÷C≤ìøÏ n+<ä#k˚ ÕÔqT.
ø£\X¯ |üP»qeTT :
(»\‘·‘êÔ«ìøÏ dü+ã+~Û+∫q ìj·Te÷\qT es¡TD<˚e‘ê
X¯≈£îÔ\T n+{≤eTT. ~∏jÓ÷dü|ò”˝À Bìì ÄÁdüº˝Ÿ ù|¢Hé>±
‘Ó\T|ü⁄‘ês¡T).
z+‘·‘êÔ«j·÷$T ÁãVü≤àD≤
eq›e÷qdü<Ô ëXÊùdÔ j·T»e÷H√ Vü≤$]“¤: ˆ
nùV≤&Ée÷H√ es¡TDÒVü≤ uÀ<ÛäT´s¡TX¯ >¥«+
düe÷q+ Äj·TT: Á|üy÷Ó w”: ˆ
z+ eTH√p‹s¡Tw® ‘ü êe÷»´dü´
ãèVü≤düŒ‹s¡´»„$TeT+ ‘·H√‘·«]wü+º
j·T»„ >¥«+ dü$TeT+ <ä<ëÛ ‘·T ˆ
$X¯«<˚yêdü sTTVü≤ e÷<äjT· HêÔyTé z+ Á|ü‹wü̃ ˆ
z+ es¡TD≤j·TqeT: ˆ es¡TD e÷yêVü≤j·÷$T, kÕú|j ü ÷· $T,
 ∫Á‘·>∑T|üÔ Áe‘·eTT
|üP»j·÷$T, <Ûë´j·÷$T ˆ >∑Hê∆ø£å‘·|ü⁄cÕŒDÏ <Ûä÷|ü B|ü z+ ø£sà¡ ˝ÒKø±j·T $<äàùV≤ ø±\>∑Dø±j·T BÛeTVæ≤, ‘·H√ï
HÓy’ <˚ ´ä + düeTs¡Œj·÷$T ˆ ‘·‘√ qeTkÕÿs¡+ ø£s√$T ˆˆ ∫Á‘· > ∑ T |ü Ô Á|ü # √<ä j · ÷ ‘Y ˆˆ ∫Á‘· > ∑ T bÕÔ j · T qeT:,
ø£\X¯ ÁbÕs¡úq : ÄyêVü≤j·÷$T, kÕú|j ü ÷· $T, <Ûë´j·÷$T, |üP»j·÷$T, >∑+<Û,ä
z+ ø£\X¯dü´ eTTUÒ $wüßí: ø£+πsƒ s¡TÁ<ä: düe÷Á•‘·: ˆ |ü⁄wüŒ, <Û÷ä |ü, B|ü HÓy’ <˚ ´ä + düeTs¡Œj·÷$T.
eT÷˝Ò ‘·Á‘· dæú‘√ ÁãVü‰à eT<Û̊´ e÷‘·è>∑D≤: düèà‘·: ˆˆ >∑D≤~Û|‹ ü |üP» :
≈£îøåö ‘·T kÕ>∑sê: düπs« dü|üÔB«cÕ eqTq∆sê ˆ |ü d ü T |ü ⁄ ‘√ >∑ D |ü ‹ ì #˚ d æ ‘· e T\bÕ≈£ î ˝À ô|{Ï º
ãTTπ>«<√ <∏ä j·TTEπs«<√: kÕeTy˚<√Vü≤´<∏äs¡«D : ˆˆ eT+&É|eü TTô|’ ñ+#·e˝…qT. ‘·<Tä |ü] |üdTü |ü⁄ $Hêj·T≈£îìô|’
n+¬>X’ ï düV≤æ ‘ê düsπ « ø£\X¯qTÔ düe÷Á•‘ê: ˆ ø=~›>± »\eTT »\T¢‘÷· á ÁøÏ+~ eT+Á‘·eTT #·<Tä ee˝…qT.
nÁ‘· >±j·TÁ‹ kÕ$Á‹ XÊìÔ|⁄ü wæøº Ø£ dü<ë ˆˆ z+ >∑ D ≤Hê+‘· « >∑ D |ü ‹ Vü ≤ yêeTùV≤ ø£ $ +ø£ M
‘·«sTT ‹wü̃ìÔ uÛÑ÷‘êì ‘·«sTT ÁbÕD≤: Á|ü‹wæ̃‘ê: ˆ HêeT|üeTÁX¯düÔe+ CÒ´wü˜sê»+ ÁãVü≤àD≤+ ÁãVü≤àDdü«‘·
•e: dü«j·T+ ‘·«y˚Tyêdæ $wüßídüÔ«+ #· Á|üC≤|ü‹: ˆˆ nqX¯àèD«q÷ï‹ì d”‡<ä kÕ<äqyéT l eTVü‰>∑D≤~Û|‘ü j · T˚
Ä~‘ê´ edüy√ s¡TÁ<ë $X‚«<˚yê: düô|‘’ è· ø±: ˆ qeT: <Ûë´j·÷$T, ÄyêVü≤j·÷$T, qes¡‘ï· K∫‘· dæ+Vü‰düq+
‘·«sTT ‹wü̃ìÔ düπs« |æ j·T‘·: ø±eT|òü\Á|ü<ë: ˆˆ düeTs¡Œj·÷$T (nøÏ‘å \· T y˚jT· e˝…qT) l eTVü‰>∑D≤~Û|‘ü j · T˚
‘·«Á‘·ŒkÕ<ë~eT+ j·T»„+ ø£s¡TÔMTùV≤ »˝À<䓤e ˆ qeT: bÕ<äj÷Ó : bÕ<ä´+ düeTs¡Œj·÷$T (#Ó+#ê‘√ ˙fi¯ófl
kÕìï<Ûä´+ ≈£îs¡T y˚T <˚e Á|üdüH√ï uÛÑe düs¡«<ë ˆˆ $Hêj·T≈£îìøÏ #·÷|æ+∫ ˇø£ >±¢dTü ˝À b˛j·Te˝…qT)
ø£\X¯+˝ÀøÏ yÓTT<ä≥ dü÷s¡´uÛÑ>∑yêqTì ÄyêVü≤qeTT l eTVü ‰ >∑ D ≤~Û | ü ‘ · j ˚ T qeT: Vü ≤ dü Ô j Ó ÷ : ns¡ È ´ +
#˚j·÷*. düeTs¡Œj·÷$T (#Ó+#ê‘√ $Hêj·T≈£îìøÏ ˙fi¯ó¢ #·÷|æ+∫ ˇø£
z+ uÛ≤düÿsêj·T $<äàùV≤ ~yêø£sêj·T BÛeTVæ≤ >±¢dTü ˝À b˛j·Te˝…qT) eTTUÒXó¯ <ë›#e· T˙j·T+ düeTs¡Œj·÷$T
‘·H√ï dü÷s¡´ Á|ü#√<äj·÷‘Y ˆˆ X¯ó<√›<äø£ kÕïq+ düeTs¡Œj·÷$T (˙fi¯ófl |ü⁄wüŒeTT˝À
z+ l dü÷s¡´ Hêsêj·TD eT÷]ÔjTÆÓ qeT: ÄyêVü≤j·÷$T #·\¢e˝…qT). leTVü‰>∑D≤~Û|ü‘·j˚T qeT: eÁdüÔj·TT>∑à+
|ü P C≤ eT+≥|ü + ˝À dü ÷ s¡ ´ Hêsêj· T DT&É T , düeTs¡Œj·÷$T (nøÏ‘å \· T #·\e¢ ˝…qT) leTVü‰>∑D≤~Û|‘ü j · T˚
j·TeT<Ûsä à¡ sêE, ∫Á‘·>T∑ |ü⁄&Ô TÉ ñqï bò˛{Àì ‘·÷s¡TŒ yÓ|’ ⁄ü q qeT: ~e´ l #·+<äq+ düeTs¡Œj·÷$T (>∑+<Û+ä |ü⁄wüŒeTT‘√
Á|ü‹wæ+º #·Tø√e˝…qT. M˝…‘’ ˚ Ç‘·&Ô ç ˝Òø£ yÓ+&ç MT ‘êVü≤‘·TqT #· \ ¢ e ˝… q T) leTVü ‰ >∑ D ≤~Û | ü ‘ · j ˚ T qeT: nø£ å ‘ êHé
ã{Ϻ $wüßeí ⁄ $Á>∑V≤ü eTT (dü÷s¡T´&ç eTT+<äT), •e⁄&ç $Á>∑V≤ü eTT düeTs¡Œj·÷$Tˆˆ (nøÏ‘å \· T #·\e¢ ˝…qT)
(j·TeT<Ûäs¡àsêE eTT+<äs¡), Ç+ø=ø£ •e⁄&ç $Á>∑Vü≤eTT z+ düTeTTU≤j·TqeT:
(∫Á‘·>T∑ |ü⁄ìÔ eTT+<äs)¡ |ü+#êeTè‘·eTT‘√ n_ÛùwøÏ+∫, ‹]– z+ @ø£<+ä ‘êj·T qeT:
X¯ó<√∆<øä e£ TT‘√ (eT+∫˙{Ï‘√) n_ÛùwøÏ+∫ X¯ó~∆>± ‘·T&ç∫, z+ ø£|˝æ ≤j·T qeT:
>∑+<Ûeä TT ≈£î+≈£îeTT\‘√ n\+ø£]+∫ ô|q’ #Ó|Œæ q $<Ûeä TT>± z+ >∑»ø£]øí ±j·T qeT:
dü÷s¡T´&ÉT, j·TeTT&ÉT, ∫Á‘·>T∑ |ü⁄ìÔ eTT+<äTs¡ kÕú|+æ #·e˝…qT. z+ \+uÀ<äsêj·T qeT:
kÕú|j ü ÷· $T, <Ûë´j·÷$T, |üP»j·÷$T z+ $ø£{≤j·T qeT:
>∑+<Û,ä |ü⁄wüŒ, <Û÷ä |ü, B|ü, HÓy’ <˚ ´ä + düeTs¡Œj·÷$T z+ $|òTü ïsêC≤j·T qeT:
j·TeT<Ûsä à¡ sêE <˚e‘ê ÄVü‰«qeTT z+ >∑D≤~ÛbÕj·T qeT:
z+ dü÷s¡´|ü⁄Á‘êj·T $<äàùV≤ eTVü‰ø±˝≤j·T BÛeTVæ≤ ‘·H√ï z+ <Û÷ä eTπø‘·y˚ qeT:
j·TeT: Á|ü#√<äj÷· ‘Y ˆˆ z+ >∑D≤<Û´ä øå± qeT:
j· T eT<Û ä s ¡ à sêE <˚ e ‘êuÛ À ´qeT: ÄyêVü ≤ j· ÷ $T, z+ bòÕ\#·+Á<ëj·T qeT:
kÕú|j ü ÷· $T, <Ûë´j·÷$T, |üP»j·÷$T >∑+<Û,ä |ü⁄wüŒ, <Û÷ä |ü, z+ >∑C≤qHêj·T qeT:
B|ü, HÓy’ <˚ ´ä + düeTs¡Œj·÷$T ˆˆ ∫Á‘·>T∑ |üÔ <˚e‘ê ÄyêVü≤qeTT z+ eÁø£‘T· +&Üj·T qeT:
6
 ∫Á‘·>∑T|üÔ Áe‘·eTT
z+ X¯Ss¡Œø£sêíjT· qeT:
z+ ùV≤s¡+u≤j·T qeT:
z+ düÿ+<ä|Pü s¡«C≤j·T qeT:
z+ düs«¡ dæ~∆ Á|ü<ëj·Tø±j·T qeT:
z+ eTVü‰>∑D≤~Û|‹ü j˚T qeT:
HêHê$<Ûä |ü]eTfi¯|üÁ‘· |ü⁄wüŒ |üPC≤+ düeTs¡Œj·÷$T
eTVü‰>∑D≤~Û|‘ü ´˚ qeT: <Û÷ä |üe÷Á|ò÷ü |üj÷· $T (n>∑se¡ ‘·T\Ô
<Û ä ÷ |ü + #· ÷ |æ + #· e ˝… q T) z+uÛ Ñ ÷ s¡ T “¤ e dü T ‡e: z+
‘·‘·‡$‘·Ts¡«πsD´+ uÛÑs√Z <˚edü´ BÛeTVæ≤ ~∏jÓ÷ jÓ÷q:
Á|ü#√<äj·÷‘Y dü‘·´+ ‘·«πsÔq |ü]wæ+#ê$T neTè‘·eTdüTÔ
neTè‘√|üdüÔs¡DeTdæ
l eTVü‰>∑D≤~Û|ü‘·j˚T qeT:
>∑T&√|üVü‰s¡+ ìy˚<äj·÷$T (u…\¢+ eTTø£ÿqT ìy˚<äq
#˚j÷· *) z+ ÁbÕD≤j·T kÕ«Vü‰, z+ nbÕHêj·T kÕ«Vü‰,
z+ yê´Hêj·T kÕ«Vü‰, z+ ñ<ëHêj·T kÕ«Vü‰, z+
düe÷Hêj·TeT kÕ«Vü‰ eT<Û´˚ eT<Û´˚ bÕ˙j·T+ düeTs¡Œj·÷$T
(˙s¡ T #· ÷ |æ + ∫ >±¢ d ü T ˝ÀøÏ e<ä ˝ ≤*) ‘ê+ã÷\+
düeTs¡Œj·÷$T, ˙sê»q+ <äs¡Ùj·÷$T (‘ê+ã÷\$T∫Ã
ø£s÷¡ Œs¡eTTqT yÓ*–+∫ #·÷|üe˝…qT) z+ >∑D≤q‘·«>∑D|ü‹
>¥+ Vü≤yêeTùV≤ ø£$+ø£MHêeTT|üeTÁX¯ edüeÔ + CÒ´wüs˜ ê»+
ÁãVü≤àD≤+ ÁãVü≤àDdüŒ‘· nqX¯àèD«q÷ï‹∫Û ùd‡<ä kÕ<äqyéT
leTVü‰>∑D≤~Û|‘ü j · T˚ qeT:
düTes¡í eT+Á‘· |ü⁄wüŒ+ düeTs¡Œj·÷$T
Á|ü<øä D
åÏ qeTkÕÿsêHé düeTs¡Œj·÷$T
nqj·÷ e÷j·÷ ø£è‘· j·T<∏ëX¯øÔÏ
|üPC≤j·T#· l >∑D≤~Û|‹ü : düTÁ|”‘:· düTÁ|üdHü √ïes¡<√
uÛÑe‘·T ˆ (nqTø=ì qeTdüÿ]+#·Tø=ì, <˚e⁄ì e<ä› >∑\
nøÏ‘å \· T, |ü⁄wüŒeTT\T •s¡dTü ‡q <Û]ä +#·e\dæq~)
‘·<Tä |ü] |üdTü |ü⁄ >∑D|ü‹ì ø=~›>± ø£~*+#·e˝…qT.
l eTVü‰>∑D≤~Û|‘ü j · T˚ qeT:
j·T<ëkÕúq+ eTT<ë«dü j·÷$T
(l eTVü‰>∑D|ü‹ |üP» düe÷|ü+Ô )
‘·<Tä |ü], ∫Á‘·>T∑ |üj
Ô T· eT dü÷s¡´Hêsêj·TD ÁbÕDÁ|ü‹cÕ˜+
ø£è‘ê«, n<Ûä |”s|¡ƒ Pü C≤+ ø£è‘ê«, <Ûë´qyéT, <Ûë´j·÷$T <˚e+
<˚y˚X¯+ X¯s¡D≤>∑‘· e‘·‡\yéT, düs¡«ø±eT Á|ü<ä+ <˚eyéT
düs«¡ dü+|Áü‘Œ· <ä+ eTT<ë
∫Á‘·>∑T|üÔ j·TeT dü÷s¡´Hêsêj·TD <˚e‘êuÛÀ´qeT:
7
<Ûë´j·÷$T, ÄyêVü≤j·÷$T
$X‚«X¯+ »>∑‘ê‡ ø£D å eTe´j·TyéT, düs«¡ bÕ|üV≤ü s¡+ <˚e+
ø£s¡D≤|üPs¡íe÷qdüyéT,
∫Á‘·>∑T|üÔ j·TeT dü÷s¡´Hêsêj·TD <˚e‘êuÛÀ´qeT:
ÄyêVü≤q+ düeTs¡Œj·÷$T
Ädüq+ |üse¡ T+ ~e´+ qes¡‘ï· düeTì«‘·yTé ,
kÂes¡Áí |üuj ÑÛ ÷· j·TTø£+Ô eTTø±ÔÁbÕ\+ã XÀ_Û‘y· Té ,
∫Á‘·>∑T|üÔ j·TeT dü÷s¡´Hêsêj·TD <˚e‘êuÛÀ´qeT:
ÄdüqyéT düeTs¡Œj·÷$T
>∑+>±~ |üs«¡ rπsuú ´ÑÛ Ä˙‘Ó]’ ïs¡à ˝…s’ ˝®¡ :’… bÕ<ä´+ >∑èVü≤D
<˚yX˚ ¯ düsê«;Ûwºü |ò\ü Á|ü<,ä ∫Á‘·>T∑ |üÔ j·TeT dü÷s¡´Hêsêj·TD
<˚e‘êuÛÀ´qeT: bÕ<ä+ düeTs¡Œj·÷$T >∑+>±»\ düe÷˙‘·+
~e´ >∑+f…:Æ düTyêdæ‘y· Té , ns¡´È + >∑èVü‰D uÛ>Ñ y∑ êHé düs«¡ bÕ|ü
e´b˛Væ ≤ ø£ è ‘Y , ∫Á‘· > ∑ T |ü Ô j· T eT dü ÷ s¡ ´ Hêsêj· T D
<˚e‘êuÛÀj·TqeT: ns¡´È + düeTs¡Œj·÷$T.
Ä#·eT´‘ê+ eTj·÷ <ä‘·Ô+ ø£ècÕí>√<ëeØ»\yéT,
>∑èV”≤cÕ«#·eTq+ <˚e düs«¡ bÕ|üìø£è+‘·q. ∫Á‘·>T∑ |üj Ô T· eT
dü ÷ s¡ ´ Hêsêj· T D <˚ e ‘êuÛ À ´qeT: Ä#· e T˙j· T yé T .
X¯s¡ÿsê<ä~Ûdü+j·TTø£Ô+ eT<ÛäT|üs¡ÿ $T<ä+ Á|üuÛÀ, nVü≤+
<ëkÕ´$T <˚y˚X¯ >∑èVü‰D düTs¡dü‘·ÔeT. ∫Á‘·>∑T|üÔj·TeT
dü÷s¡´Hêsêj·TD <˚e‘êuÛÀ´qeT: eT<ÛäT|üs¡ÿyéT. kÕïq+
|ü+#êeTè‘Ó’ ]›y´’Ó s¡+Z <Ûë&Ó´’ : dü‹˝À<äø¬ :’ , Hê]πøfiÀ<äø¬ ]’ ≈£îå s¡ôd:’
≈£ î s¡ T <ä j · ÷ ì<Û ˚ . ∫Á‘· > ∑ T |ü Ô j · T eT dü ÷ s¡ ´ Hêsêj· T D
<˚ e ‘êuÛ À ´qeT: |ü + #êeTè‘· kÕïqyé T .
>∑ + >±>√<ëeØø£ è cÕí j · T eTTHêqs¡ à <ë»˝… ’ : , ø±y˚ Ø
dæ+<ÛäTC…’XË’Ãe kÕïq+ ≈£îs¡T eTVü‰eT‘˚. ∫Á‘·>∑T|üÔj·TeT
dü÷s¡´Hêsêj·TD <˚e‘êuÛÀ´qeT: X¯ó<√∆<äø£ kÕïqyéT.
kÕïHêq+‘·s+¡ Ä#·eT˙j·T+ düeTs¡Œj·÷$T. eÁdüj Ô T· T>∑à+
dü<ë X¯óÁuÛ+Ñ eTH√Vü≤s¡$T<ä+ X¯óuÛyÑ Té , <ä<ë$T <˚e<˚yX˚ ¯
uÛøÑ ±Ô´Vü≤+ Á|ü‹>∑èVü‰´‘êyéT. ∫Á‘·>T∑ |üj Ô T· eT dü÷s¡´Hêsêj·TD
<˚e‘êuÛÀ´qeT: eÁdüÔ j·TT>∑àyéT. düs«¡ j·TCÀ„|Mü ‘êì HêHês¡‘ï·
eTj·÷ì #·, ñ|üM‘êì <ëkÕ´$T >∑èVü≤´‘ê+ Á‹~y˚X«¯ s¡.
∫Á‘· > ∑ T |ü Ô j · T eT dü ÷ s¡ ´ Hêsêj· T D <˚ e ‘êuÛ À ´qeT:
j· T CÀ„ | ü M ‘· y é T . >∑ + <Û ä + ø£ s ¡ ÷ Œs¡ d ü + j· T Tø£ Ô +
≈£î+≈£îe÷>∑sT¡ dü+j·TT‘·yTé , $˝Ò|qü + eTj·÷ <ä‘+Ô· Á|”‘´· s¡+ú
Á|ü ‹ >∑ è Vü ‰ ´‘êyé T . ∫Á‘· > ∑ T |ü Ô j · T eT dü ÷ s¡ ´ Hêsêj· T D
<˚e‘êuÛÀ´qeT: l>∑+<Û+ä düeT. s¡ø±å ø£‘å ê Á|ü<ëkÕ´$T j·TeT!
 ∫Á‘·>∑T|üÔ Áe‘·eTT
dü÷s¡´! qyÓ÷düTÔ‘˚, X‚«‘·esêí+∫Á‘·>∑T|üÔ! <ëkÕ´$T ‘·e n+‘·ø±j·T qeT:
#êø£‘å êHé. ∫Á‘·>T∑ |üj
Ô T· eT dü÷s¡´Hêsêj·TD <˚e‘êuÛÀ´qeT: X¯eTHêj·T qeT:
nø£å‘êHé. eT*¢ø± e÷\r|ü⁄ôw’X¯Ã+|ü¬ø’s¡«≈£îfiË’: X¯óuÛ…’: <Ûsä à¡ sêC≤j·T qeT:
düs¡«bÕ|üø£åj·÷s¡ú+ ‘·Tj·TTwüà‘·÷ŒC≤+ ø£s√eT´Vü≤yéT. dü÷s¡´|üPC≤.
∫Á‘·>T∑ |üj
Ô T· eT dü÷s¡´Hêsêj·TD <˚e‘êuÛÀ´qeT: |ü⁄cÕŒDÏ dü÷sê´j·T qeT:
|üP»j·÷$T. Ä~‘ê´j·T qeT:
n<∏ë+>∑|Pü » : nsêÿj·T qeT:
∫Á‘·>T∑ |üÔ <Ûsä à¡ sê» dü÷sπ ´uÛÀ´ qeT: bÕ<Í |üP»j·÷$T. ~yêø£sêj·T qeT:
j·TeT düs¡«e+~‘· ~yêø£πsuÛÀ´ qeT: >∑T˝ÖŒ¤, eTè‘·T´ Á|üu≤Û ø£sêj·T qeT:
bÕ|ü | ü ⁄ D´ $uÛ Ñ » q Á|ü u Û ≤ ø£ π s uÛ À ´qeT: »+ù|ò T . $uÛ≤ø£sêj·T qeT:
n+‘·ø£‘˚CÀeTj·T uÛ≤düÿ πsuÛÀ´ qeT: C≤qT˙. yÓ’edü«‘· uÛ≤düÿsêj·T qeT:
ìs¡à\s¡÷|ü »>∑Hêï<∏˚uÛÀ´qeT: }s¡÷. ø±\ X‚«‘ê+ãs¡ uÛ≤dü«‘˚ qeT:
$TÁ‘· u Û À ´qeT: ø£ { Ï y é T . dü s ¡ « uÛ Ñ ÷ ‘· ø £ å j · T dü s ¡ « XÊÁdü Ô uÛ≤qy˚ qeT:
$XÊs¡<ë~‘˚´uÛÀ´ qeT: Hê_ÛyéT. W<äT+ãs¡ $XÊ\eøå√ $edü«‘˚ qeT:
<äT´eTDÏuÛÀ´ qeT: eø£ådüú\yéT. s¡»˙ #·sêC≤qTu≤VüQ Vü≤]<äXÊ«j·T qeT:
düTrπøuíå ÀÛ ´ qeT: u≤VüAHé. s¡øøÔ£ +£ sƒ¡ düTÁ^e Á‘Ó˝’ Àø£´Hê<∏u˚ ÀÛ ´ e÷sêÔ+&Üj·T qeT:
qeT: ø£+sƒy¡ Té . X¯àXÊq ì\j·T ‘˚CÀeTj·T ‹$Tsê|üV≤ü sπ uÛÀ´ >∑udÑÛ HÔæ ˚ qeT:
qeT: eTTKyéT. Á≈£Ls¡#≈· îå£ : |ü⁄D´e÷s¡Z ~e´#·≈îå£ s√“¤´ qeT: K>±j·T qeT:
H˚Á‘˚. ø£bÕ\<Ûë] øÏØ≥<Ûë] uÛ≤qTuÛÀ´ qeT: •s¡: j·TeTj·TeT ns¡$+<ëøå±j·T qeT:
|ü⁄s¡´~ÛcÕ˜q dü÷s¡´Hêsêj·TDÒuÀÛ ´ qeT: düsê«D´+>±ì. |æÁ‘˚ qeT:
∫Á‘·>∑T|üÔ |üP» : Á|ü|‘æ êeTVü‰j·T qeT:
∫Á‘êj·T qeT: dü«s¡<Z ë«sêj·T qeT:
∫Á‘· >∑TbÕÔjT· qeT: Á|üC≤<ë«sêj·T qeT:
j·TeTuÛ{Ñ ≤j·T qeT: yÓ÷ø£<å ë«sêj·T qeT:
eTè‘·T´s¡÷|æDÒ qeT: Á‹$wübº Õj·T qeT:
ø£ècÕí+>±j·T qeT: <˚eø£Ásπ Ô qeT:
$ø£è‘·e<äHêj·T qeT: Á|üXÊHêÔ‘à· H˚ qeT:
Áø√<ÛHä êj·T qeT: $X¯«‘√eTTU≤j·T qeT:
Áø√<Ûsä ÷¡ bÕj·T qeT: #·sê#·sê‘·àH˚ qeT:
uÛj Ñ T· +ø£sêj·T j·TeT|üPC≤ qeT: dü÷øå±à‘·àH˚ qeT:
j·Te÷j·T qeT: yÓTÁÆ ‘˚j÷· j·T qeT:
j·TeT<Ûsä à¡ sêC≤j·T qeT: ø£sT¡ D≤j·T qeT:
j·TeTTHêÁuÛ≤Á‘˚ qeT: l dü÷s¡´Hêsêj·TD≤j·T qeT:
ø£è‘ê+‘êj·T qeT: |üPùwí qeT:
ø±˝≤j·T qeT: Væ≤s¡D´>∑sꓤjT· qeT:
<ä+&É<säÛ êj·T qeT: eTØ#·jT˚ qeT:
yÓe’ dü«‘êj·T qeT: dü$Á‘˚ qeT:
8
 ∫Á‘·>∑T|üÔ Áe‘·eTT
dü÷sê´j·T qeT: X¯HX’Ó Ã¯ sêj·T qeT:
Äs¡´y˚Tí qeT: ÁãVü≤àDÒ qeT:
uÛ>Ñ ±j·T qeT: $wüyí ˚ qeT:
$edü«‘˚ qeT: s¡TÁ<ëj·T qeT:
BbÕÔ+X¯y˚ qeT: düÿ+<Ûëj·T qeT:
X¯ó#·jT˚ qeT: yÓÁ’ X¯eD≤j·T qeT:
‘·«Áùwº qeT: j·Te÷j·T qeT:
|üPùwí qeT: yÓ<’ Tä ´‘êj·T qeT:
nsêÿj·T qeT: »sƒs¡ êj·T qeT:
dü$Á‘˚ qeT: n>∑ïj˚T qeT:
s¡ej˚T qeT: Ç+<ÛHä êj·T qeT:
>∑udÑÛ HÔæ ˚ qeT: ‘˚»kÕ+ |ü‘j · T˚
nC≤j·T qeT: <Ûsä à¡ <Û«ä C≤j·T qeT:
ø±˝≤j·T qeT: y˚<øä Á£ sπ Ô qeT:
eTè‘·´y˚ qeT: y˚<ë+>±j·T qeT:
<ÛëÁ‘˚ qeT: y˚<yä êVü≤Hêj·T qeT:
Á|üu≤Û ø£sêj·T qeT: ø£è‘êj·T qeT:
|üè~∏«yÓ’ qeT: Á‘˚‘êj·T qeT:
n<√“¤´ qeT: <ë«|üsêj·T qeT:
‘˚»ùd qeT: ø£\j˚T qeT:
yêj·Ty˚ qeT: düsê«eTsêÁX¯j÷· j·T qeT:
K>±j·T qeT: ø±˝≤j·T qeT:
|üsêj·TD≤j·T qeT: ø±eT<ëj·T qeT:
k˛e÷j·T qeT: düs«¡ ‘√eTTU≤j·T qeT:
ãèVü≤düŒ‘·jT˚ qeT: »j·÷j·T qeT:
X¯óÁø±j·T qeT: $XÊ˝≤j·T qeT:
ãT<Ûeä Tj·÷j·T qeT: es¡<ëj·T qeT:
n+>±s¡ø±j·T qeT: lÁ|ò÷ü j·T qeT:
Ç+Á<ëj·T qeT: ÁbÕD<Ûës¡D≤j·T qeT:
ø±cÕjÓTÆ qeT: ø±\#·Áø±j·T qeT:
eTTVüAsêÔjT· qeT: $uÛ≤edüy˚ qeT:
|üø±å j·T qeT: |ü⁄s¡TcÕj·T qeT:
e÷kÕj·T qeT: XÊX¯«‘êj·T qeT:
ãTT‘·y˚ qeT: jÓ÷–H˚ qeT:
dü+e‘·‡sêj·T qeT: e´ø±Ôe´ø±ÔjT· qeT:
nX¯«‘êújT· qeT: düHê‘·Hêj·T qeT:
XÖs¡jT˚ qeT: ˝Àø±<Û´ä øå±j·T qeT:
9
 ∫Á‘·>∑T|üÔ Áe‘·eTT
düTsê<Û´ä øå±j·T qeT: uÛ÷Ñ s¡T“¤edüT‡es√$T‹ ~>∑“+¤ <Û:ä
$X¯«ø£]àDÒ qeT: <Ûë´qyéT
‘·y÷Ó qT<˚ qeT: Á<Û÷ä eTes¡+í <Û«ä C≤ø±s¡+ ~«uÛTÑ »+ es¡<ë+>∑<yä Té ,
es¡TD≤j·T qeT: ∫Á‘ê+ãs¡<säÛ +¡ øπ ‘·T+∫Á‘· >∑+<ÛëqT ˝Ò|qü yéT,
kÕ>∑sê+X¯y˚ qeT: yÓ&’ ÷É sê´uÛsÑ D
¡ + #Óe’ yÓ&’ ÷É s¡´ eT≈£î≥+ |òD ü yÏ Té ,
JeT÷‘êj·T qeT: ∫Á‘·+ ø£kÕ~∏ ø£sd¡ +ü y˚Ts¡T+ #Óy’ ê Á|ü<øä D åÏ yéT,
n$ù|Tò ï qeT: øπ ‘·T ø£sêfi¯ e<äq+ ∫Á‘·es¡+í øÏØ{ÏqyéT,
uÛ÷Ñ ‘êÁX¯j÷· j·T qeT: Á|üDe÷$T dü<ë<˚e+ <ä«C≤ø±s¡+ Á>∑ùV≤X¯«s¡yTé ,
uÛ÷Ñ ‘·|‘ü j· T˚ qeT: ∫Á‘·es¡í •Ùs¡: bÕ‘·T bòÕ\+ y˚T <Û÷ä ÁeTes¡øí :£
düs«¡ uÛ÷Ñ ‘·ìùw$‘êj·T qeT: bÕ‘·T H˚Á‘˚|+æ >∑fi≤ø£:å ÁX¯óry˚T s¡ø˝Ô£ À#·q:
<äT´eTDj˚T qeT: Á|ò÷ü D+ bÕ‘·T düTesêíuÀÛ ~«uÛ÷Ñ »+ dæ+Væ≤ø±düT‘·:,
düTesêíjT· qeT: bÕ‘·T ø£+sƒ+¡ #·yT˚ øπ ‘·T: düÿ+<ÛÍ bÕ‘·T Á>∑V‰ü ~Ûe:,
uÛ÷Ñ ‘ê<äjT˚ qeT: u≤VüA bÕ‘·T düTs¡ÁX‚w:˜ü ≈£îøÏ+å bÕ‘·T eTôVAs¡>:∑
<Ûqä «+‘·sj ¡ T˚ qeT: dæ+Vü‰düq: ø£{+Ï bÕ‘·T eT<Û´ä + bÕ‘·T eTVü‰düTs¡:
<Û÷ä eTπø‘·y˚ qeT: }s¡÷ bÕ‘·T eTVü‰os√¸ C≤qT˙#· Á|üø√|üq:
Ä~<˚yêj·T qeT: bÕ‘·T bÕ<Í #· y˚T söÁ<ä: düsê«+>∑+ s¡$eTs¡ø› :£
n~‘˚: düT‘êj·T qeT: |òü\ÁX¯ó‹:
<ë«<äXÊ‘·àH˚ qeT: Ç<ä+ #· ø£e#·+ ~e´+ düs«¡ s√>∑$HêX¯qyéT,
n<∏ä •edüV≤ü ÁdüHêeT |üPC≤+ ≈£Lsê´‘Y. düs«¡ <äT:K$HêX¯+ #· dü‘´· y˚T‘·qï dü+X¯jT· :
øπ ‘·T ø£e#·: Ç~ bÕ<˚à |ü⁄s¡TDÒ øπ ‘·T ø£e#·:
ndü´l øπ ‘·T ø£e#· k˛ÔÁ‘· eTVü‰eT+Á‘·d´ü |ü⁄s¡+<äsã¡ TTwæ: l øπ ‘·«c˛º‘sÔ· ¡ X¯‘H· êe÷e[:
nqTwüß|º #t +·Û <ä: øπ ‘·Tsπ e› ‘ê, eTeT øπ ‘·T Á>∑V≤ü Á|ükÕ<ä dæ<´∆ä sπ › z+ øπ ‘·ey˚T qeT:
»ù| $ìjÓ÷>∑:, sê$T‘ê´~ wü&+É >∑ Vü≤è<äj÷· ~Hê´dü: z+ dü÷\ú •s¡ùd qeT:
ø£s¡Hê´düeTT z+ •s√e÷Á‘·j÷· qeT:
sê+ n+>∑TcÕºu≤Û ´+ qeT: z+ <Û«ä C≤ø£è‘·jT˚ qeT:
Ø+ ‘·s˙®¡ uÛ≤´+ qeT: z+ qeeTÁ>∑V‰ü j·T qeT:
s¡÷+ eT<Û´ä e÷uÛ≤´+ qeT: z+ dæ+Væ≤ø±düTØdü+uÛ÷Ñ ‘êj·T qeT:
s¬ +’ nHê$Tø±uÛ≤´+ qeT: z+ eTVü‰;Û‹ø£sêj·T qeT:
sö+ ø£ìwæø˜ ±uÛ≤´+ qeT: z+ ∫Á‘·esêíjT· qeT:
s¡: ø£s‘¡ \· ø£s|¡ èü cÕ˜u≤Û ´+ qeT: z+ |æ+>∑fi≤øå±j·T qeT:
n+>∑Hê´düeTT z+ |ò\ü <Û÷ä ÁeTdü+ø±XÊj·T qeT:
sê+ Vü≤è<äj÷· eT qeT: z+ eTVü≤√s¡>±j·T qeT:
Ø+ •s¡ùd kÕ«Vü‰ z+ s¡øHÔ£ Á˚ ‘êj·T qeT:
s¡÷+ •U≤jÓTÆ ewü{Ÿ z+ ∫Á‘·ø±]DÒ qeT:
s¬ +’ ø£e#êj·TVüQyéT z+ eTVü‰düTsêj·T qeT:
sö+ H˚Á‘·Á‘·j÷· j·T yÍwü{Ÿ z+ rÁeø√bÕj·T qeT:
s¡: nÁkÕÔjT· |ò{ü Ÿ z+ ø√|üì<Ûj ä T˚ qeT:
10

z+ bÕ|üø+£ ≥ø±j·T qeT:
z+ rø£<í +ä ÁcÕºjT· qeT:
z+ #Ûêj·÷Á>∑V‰ü j·T qeT:
z+ n+‘·´Á>∑V‰ü j·T qeT:
z+ eTVü‰osê¸jT· qeT:
z+ dü÷sê´s¡jT˚ qeT:
z+ |ü⁄wüŒeÁ<äZ Vü≤DÒ qeT:
z+ es¡V≤ü kÕÔjT· qeT:
z+ >∑<ëbÕDj˚T qeT:
z+ ∫Á‘·Xó¯ ÁuÛ<Ñ säÛ êj·T qeT:
z+ ∫Á‘·s<¡ ë∏ j·T qeT:
z+ ∫Á‘·<«äÛ »|ü‘êø±j·T qeT:
z+ ≈£îfi¯ó‘·uú øÑÛ øå£ ±j·T qeT:
z+ yÓ&’ ÷É sê´uÛsÑ D ¡ ≤j·T qeT:
z+ ñ‘ꌑ·»qø±j·T qeT:
z+ •œH˚+<ÛHä êj·T qeT:
z+ X¯óÁø£$TÁ‘êÔjT· qeT:
z+ eT+<ädUü ≤j·T qeT:
z+ n+‘·sπ «BX¯«sêj·T qeT:
z+ C…$’ T˙>√Á‘·C≤j·T qeT:
z+ ∫Á‘·>T∑ bÕÔ‘à· H˚ qeT:
z+ <äøHåÏ ê_ÛeTTU≤j·T qeT:
z+ |òTü qesêíjT· qeT:
z+ |òTü Àsêj·T qeT:
z+ eTT≈£î+<Ûeä s¡Á|ü<ëj·T qeT:
z+ eTVü‰düTs¡ ≈£î˝À<ä“y¤ êj·T qeT:
z+ \+ã<˚V‰ü j·T qeT:
z+ •œH˚ qeT:
z+ ñ‘ꌑ·s÷¡ |ü<säÛ êj·T qeT:
z+ eTè‘·T´|ü⁄Á‘êÔjT· qeT:
z+ ø±˝≤–ïdüìïuÛ≤j·T qeT:
z+ qs¡|s” ø¡ƒ ±j·T qeT:
z+ düs√«eÁ<äeø±s¡ø±j·T qeT:
z+ yê´~ÛHêX¯øs£ êj·T qeT:
z+ nq˝≤j·T qeT:
z+ Á>∑V≤ü Dø±]DÒ qeT:
z+ ∫Á‘·Á|üd÷ü ‘êj·T qeT:
11
∫Á‘·>∑T|üÔ Áe‘·eTT
z+ n<äèXÊ´j·T qeT:
z+ n|üdeü ´Á|ü#ê]DÒ qeT:
z+ qey˚TbÕ|ü<ëj·T qeT:
z+ ñ|üsê>∑>√#·sêj·T qeT:
z+ |ü+#·yT˚ XÀø£<ëj·T qeT:
z+ |ü⁄s¡Twüøs£ à¡ DÒ qeT:
z+ ‘·TØj·Tùddú Tü KÁ|ü<ëj·T qeT:
z+ ‘·èrj˚TyÓs’ <¡ ëj·T qeT:
z+ bÕ|üÁ>∑V‰ü j·T qeT:
z+ k˛Œ≥ø±s¡ø±j·T qeT:
z+ ÁbÕDHê<∏ëj·T qeT:
z+ |ü+#·yT˚ ÁX¯eTø±s¡ø±j·T qeT:
z+ ~«rj˚T düTŒ≥eÁ‘·Œ<ëj·T qeT:
z+ $cÕ≈£î*‘·eÁø±ÔjT· qeT:
z+ ø±eTs¡÷|æDÒ qeT:
z+ #·‘T· sπ ú e÷‘·èHêX¯ø±j·T qeT:
z+ qey˚T|æ‘è· HêX¯ø±j·T qeT:
z+ n+‘˚ys’Ó ¡ Á|ü<ëj·T qeT:
z+ dæ+Vü≤<ä+‘êj·T qeT:
z+ wüùw˜ nqè‘· e‘˚ qeT:
z+ düT‘êq+<äqã+<Ûøä ±j·T qeT:
z+ düsêŒøÏøå ±‘êj·T qeT:
z+ ø£sà¡ sêX¯ó´<ä“y¤ êj·T qeT:
z+ ñbÕ+‘˚ø]° <Ô ëj·T qeT:
z+ dü|yÔü T˚ ø£\Vü≤Á|ü<ëj·T qeT:
z+ }s¡´∆ eT÷s¡C∆ ≤j·T qeT:
z+ nq+>±j·T qeT:
z+ nwüyº T˚ yê´~ÛøÁ£ sπ Ô qeT:
z+ <ÛHä ˚ ãVüQdüTKÁ|ü<ëj·T qeT:
z+ »qH˚ s√>∑<ëj·T qeT:
z+ >∑èVü≤√‘·+Ô kÕj·T qeT:
z+ nX‚w»ü q|üPõ‘êj·T qeT:
z+ bÕ|ü<èä wüj º T˚ qeT:
z+ UÒ#s· êj·T qeT:
z+ XÊ+uÛyÑ êj·T qeT:
z+ q{≤j·T qeT:
z+ XÊX¯«‘êj·T qeT:
z+ X¯óuÛ≤X¯óuÛ|Ñ \üò Á|ü<ëj·T düT<ÛëbÕsTTH˚
qeT:
z+ <Û÷ä Áe÷j·T qeT:
z+ dæ+Vü‰düHêj·T qeT:
z+ s¡M+<äT<äT´‹X¯eTHêj·T qeT:
z+ nõ‘êj·T qeT:
z+ $∫Á‘·øb£ ˛\dü´+<äHêj·T qeT:
z+ uÛøÑ eÔ£ ‘·‡˝≤j·T qeT:
z+ ø£sêfi¯e<äHêj·T qeT:
z+ s¡ø˝Ô£ À#·Hêj·T qeT:
z+ |æ+>∑˝≤øå±j·T qeT:
z+ $<ëVü≤ø±j·T qeT:
z+ uÛøÑ sÔ£ ø¡ øå£ ±j·T qeT:
z+ uÛøÑ ±Ô;wÛ |ºü \üò Á|ü<ëj·T qeT:
z+ øπ ‘·TeT÷s¡j Ô T˚ qeT:
z+ ø£|˝æ ≤øå±j·T qeT:
z+ ø±˝≤–ïdüìïuÛ≤j·T qeT:
z+ Væ≤eT>∑sꓤjT· qeT:
z+ lπø‘·y˚ qeT:
z+ Ç‹ πø‘·«c˛º‘·Ôs¡ X¯‘·Hêe÷e[:
düe÷bÕÔ.
e‹dü Œ ‹s¡ ô d’ ] › y Ó ’ ´ sêïHê>∑ + <Û Ó ’
düT‡dü+j·TT‘·:, ÄÁù|Tò j·T: düs«¡ <˚yêkÕ+
<ä ÷ b˛j· T + Á|ü ‹ >∑ è Vü ≤ ´‘êyé T .
<ä ÷ |ü e ÷Á|ò ü T |ü j · ÷ $T. kÕ»´+..
‹$Tsê|üVü≤yéT. B|ü+ <äs¡Ùj·÷$T.
HÓ ’ y ˚ < ä ´ + wü Á &É k ˛ù|‘· +
e÷cÕ|üP|üdeü Tì«‘·yTé , ø£<∞ä Hê]πøfiËX’ ï
|ò˝ü ’… ]≈£îå düeTT<ä“y¤ :’Ó , eTVü‰HÓ’ y˚<´ä yéT.
‘ê+ã÷\+ #· ÷ s¡ í dü + j· T Tø£ Ô +
|ü P >±|ò ü \ dü e Tì«‘· y é T . <ëkÕ´$T
<˚eÁ|”‘·´s¡ú+ düs¡«ø±e÷´s¡údæ<ä∆j˚T.
∫Á‘· > ∑ T |ü Ô j · T eT dü ÷ s¡ ´ Hêsêj· T D
<˚e‘êuÛÀ´qeT: ‘ê+ã÷\yéT. <Ûsä à¡ sê»
qeTùdÔ d ü T Ô ∫Á‘· > ∑ T bÕÔ j · T ‘˚ q eT:,
<Û ä s ¡ à e÷s¡ Z Á |ü u À<Û ë s¡ ú + Á|” ‘ · ´ s¡ ú +
Á|ü ‹ >∑ è Vü ‰ ´‘êyé T . ˙sê»qyé T .
 ∫Á‘·>∑T|üÔ Áe‘·eTT
#·+|üø¬ s’ ê®õ|ü⁄Hêï¬>:’ øπ ‘·øø° s£ M¡ s¡ø¬ :’ ø£eT˝…:’ ≈£îeTT<Ó:’ |ü⁄ôwŒ’ :
Á|”‘´· s¡+ú |üP»j·÷eT´Vü≤yéT. düTes¡|í ⁄ü wü+ düeTs¡Œj·÷$T.
j·÷ìø±ì#·bÕbÕì C≤„‘êC≤„‘· ø£è‘êì#· , ‘êì düsê«DÏ
qX¯´+‹ Á|ü<äøÏåD≤j·÷+ |ü<˚ |ü<˚. ‘·kÕà‘êÿs¡TD´uÛ≤y˚q
s¡ ø £ å s ¡ ø £ å ~yêø£ s ¡ . ∫Á‘· > ∑ T |ü Ô j · T eT dü ÷ s¡ ´ Hêsêj· T D
<˚e‘êuÛÀ´qeT: Ä‘·àÁ|ü<äøÏåqqeTkÕÿsêHé. j·Te÷j·T
<Ûsä à¡ sêC≤j·T eTè‘·´y˚ #êqÔø±j·T #·, yÓe’ dü«‘êj·T ø±˝≤j·T
düs«¡ uÛ÷Ñ ‘·øj å£ ÷· j·T #·. j·Te÷j·T qeT: |ü⁄qs¡s´È¡ yéT. Ç‘·+ú
ÁrDÏ. W<äT+ãsêj·T <ä<∏ëïj·T ˙˝≤j·T |üs¡y˚Twæ˜H˚,
eèø√<äsêj·T ∫Á‘êj·T ∫Á‘·>T∑ bÕÔjT· yÓ’ qeT:. ∫Á‘·>T∑ bÕÔjT·
qeT: |ü⁄qs¡s´È¡ yéT. @e+ÁrDÏ. ~yêø£s¡ qeTdüTuÔ ´ÑÛ + ‘ê|ü+
HêX¯jT· uÛ≤düÿs¡, Á‘·sT÷eTj·T ‘·« $XÊ«‘·àø˘ >∑èVü‰D≤s¡´È +
qyÓ÷düT‘Ô .˚ l dü÷s¡´Hêsêj·TDkÕ«$TH˚ qeT: |ü⁄qs¡s´È¡ yéT.
j·Tdü´düè‘Ô ê´#·.. es¡<√ uÛeÑ ‘·T. ‘·‘‡· s¡«+ l ø£ècÕísŒ¡ DeTdüT.Ô
Ç‹ |üPC≤$<Ûëq+ düe÷|üyÔ Té .
∫Á‘·>∑T|üÔ Áe‘· ø£<∏ä
HÓ ’ $ TXÊs¡ D ´+ãTq qTqï ãTTwü ß \+<ä i T ‘· e T
j· ÷ ÁX¯ e T+ãTq π ø ‘Ó + ∫q dü ÷ ‘· e TVü ‰ eTTìì XÊÁdü Ô
Á|üø±s¡+ãTq |üPõ+∫, ªªz eTVü‰‘êà! düø\£ »qT\≈£î ñ
|üø±s¡+u…’ j·Tìï ø√s¡Tÿ\ H=dü+>∑Tq{Ïj º TÓ Tø£ Áe‘·eTTqT C…|⁄ü Œ
ªªeTìj·T&ÉT>∑+>± dü÷‘·T&ÉT eTT˙+Á<äT\ øÏ≥j ¢ T· ìjÓT. ªz
eTTqT˝≤sê! Áe‘·+ãT˝˝À HÓ\¢ qT‘·eÔ T+ã>∑T ∫Á‘·>T∑ |üÁÔ e‘·+
ãqTH=ø£ÿ Áe‘·+ãT >∑\<äT. Ç~ düø\£ bÕ|ü+ãT\ uÀ>={Ϻ
dü ø £ \ dü + |ü < ä \ H=dü + >∑ T q~. eTTK´eTT>± Ád” Ô \ ≈£ î
düø\£ dü+|ü<\ä H=dü+>∑Tq~. á ∫Á‘·>T∑ |üÔ Áe‘·+ãTqT #ÓÁ’ ‘·
e÷dü+ãTq CÒjT· <ä>T∑ qT. ∫Á‘·>T∑ |ü⁄&Ô TÉ >=|üŒ ‘Ó*$ø±&ÉT.
Ç‘·&TÉ j·TeTTì düMT|üeTTq HÓ\|¢ ⁄ü &ÉT+&ç »qT\ jÓTTø£ÿ
|ü⁄D´bÕ|üeTT\qT ‘ê{≤≈£î |ü⁄düÔø£eTTq Áyêdæ, j·÷
bÕ|ü|⁄ü D´eTT\qT j·TeTTq≈£î $ì|æ+#·T#·T+&ÉTqT. ø±e⁄q
q‘·ì <äj·TqT dü+bÕ~+#·T≥¬ø’ ∫Á‘·>∑T|üÔ Áe‘·+ãT
ùdj·Te\j·TTqT. Bì+>∑÷]Ã jÓTTø£ÿ sTT‹j·÷dü+ãT
#Óô|Œ<ä. ˇø£|⁄ü Œ&ÉT ≈£îe÷s¡kÕ«$T $qj·T$ÁeTT&Ó’ #˚‘T· \T
CÀ&ç + ∫, ¬ ø ’ ˝ ≤dü • Ks¡ + ãTq s¡ ‘ · ï dæ + Vü ‰ dü q eTTq
>∑ ÷ s¡ T Ã+&ç j · T Tqï X¯ + ø£ s ¡ T +>∑ ÷ ]à ªªz ‘· + Á&û !
e÷qe˝Àø£+ãTq »qT\T ø±eTÁø√<Ûë~<äTs¡TZDeTT\#˚
;&ç ‘ · T ˝… ’ <ë]Á<ä < ä T :KeTT#˚ u≤|ü ø £ è ‘· ´ +ãT\
H=q]+#·T#·T+<äTs¡T. M] ø¬ ≥T¢ j·TeTu≤<Û>ä \∑ T>∑T≈£î+&ÉTH√,
j·T{Ϻ Áe‘·+ãT H=ø£ÿ<ëìì ˝Àø±qTÁ>∑Vü≤eTT ì$T‘·ÔeTT
‘Ó*j·TCÒjT· Tμμ eTì j·T&ÉT>∑+>±, eTVü‰<˚e⁄&ÉT ‘·q |ü⁄Á‘·Tì‘√
ì≥¢ìjÓTμ e‘ê‡! |ü⁄sê‘·q+u…’q jÓTTø£ÿ sTT‹ Vü‰dü+ãT
$e]+#Ó < ä Hê\øÏ + |ü ⁄ eTT. ~«»es¡ T ´+&É q T H=ø£ ÿ
Áu≤Vü≤àDT+&ÉT+&ÓqT. n‘·&ÉT kÕïqdü+<Ûë´~ø£è‘·´eTT\qT
e~*, j· T ìï XÊÁdü Ô e TT\qT e<ä * , y˚ < ä e TT\qT,
Áu≤Vü ≤ àDT\qT ì+~+#· T #· T , bÕ|ü ø £ è ‘· ´ eTT\
H=dü]+#·T#·T+&ÉTyê&ÉT. bıs¡T–+&É>¢ ÷∑ &É ~qTyê&ÉT. ‘êH=ø£ÿ
ø±ôd’q H=ø£ÿì øÏj·T´&ÉT. nj·Tqq÷, Ä Áu≤Vü≤àDT&ÉT
uÛ À »qeTTq≈£ î eTT+<ä T ª∫Á‘êj· T μ ª∫Á‘· > ∑ T bÕÔ j · T μ
ªj·TeTs¡÷|ü<Ûäsêj·Tμ nì #Ó|ü⁄Œ#·T ∫Á‘·>∑T|ü⁄ÔìøÏ eT÷&ÉT
ã\T\T y˚jT· Tyê&ÉT. n‘·ì uÛ≤s¡´ k˛eT Ä~j·TT >∑&TÉ C…&~¶É .
n~ ô|ì$T{Ï e ÷≥ $q<ä T . #Ó | æ Œ q|ü ì #˚ j · T <ä T .
n‘·Ôe÷eT\qT Áã‹~qeTT ‹{Ϻ b˛j·TT#·T+&ÉTqT. n~
sTT+#·T ø£|ü⁄D´eTsTTq H=ø£|ü⁄Œ&Ó’qqT #˚j·T˝Ò<äT— >±ì,
n~ jÓ T \¢ | ü ⁄ Œ&É T &Ó ì ïjÓ ÷ bÕ|ü + ãT\T H˚ d æ q ~j˚ T
j·TsTTqqT. Ä Áu≤Vü≤àDT&ÉT ‘·q uÛ≤s¡´qT <ä>iZ∑ qT+∫ø=ì
j·÷ Áe‘·+ãT y˚dæqyê&ÉT >±e⁄q <ëìøÏì Ä |òü\+ãT
>∑*>¬ qT. yê]≥T¢ ø=+‘·ø±\eTT uÛ÷Ñ ˝Àø£+ãTqqT+&ç ø±\>∑‹
H=+~]. n+‘· j·TeT<ä÷‘·\T e∫à yê]+<√&=ÿìb˛sTT,
ªªj·Tj·÷´! M¬s|ü⁄Œ&ÉT bÕbÕ‘·Tà\T. ˇø£|ü⁄Œ&ÉsTTqqT
|ü⁄D´eTqïe÷≥ jÓTiT>∑μμs¡ì j·TeTTì‘√ $qï$+∫].
‘·sê«‘· j·TeTT&ÉT ∫Á‘·>∑T|ü⁄Ôì _*∫, ªªM] sTTs¡Te⁄]
|ü⁄D´bÕ|üeTT\qT p∫ #Ó|⁄ü Œμμ eTì j·÷q‹#ÓÃqT. n+‘·≥
q‘·&TÉ ˝…øÿ£ |ü⁄düøÔ e£ TT $|æŒ jÓTTø=ÿø£ÿ j·÷≈£îqT p∫,
‘·eT≈£î yês¡T Áã‹~qeTT ì#·Tà ã\T\, |üÁ‘·eTTq+<äT
p∫, »„|øÔæ Ï <Ó#T· Ãø=ì ‘·\sTT+∫ j·TeTTìøÏ ÁyÓTT≈£îÿ#·T
ì≥¢HqÓ T. ªz Á|üu÷ÑÛ ! sT÷ Áu≤Vü≤àDTì |ü⁄D´bÕ|üøs£ à¡ eTT\
$wü j · T eTTq eTq e÷˝À∫+|ü e\dæ j · T Tqï~.
M]eÁ‘·eTT\+ <Óøÿ£ &ÉqT u≤|üyT˚ j·TTqï~. ø±ì, ˇø£ÿ#√≥
HÓq’ ì+#·Tø¬ q’ qT ãTTD´ eTqTe÷≥ Áyêdæq≥T¢ ø±qqT.
ÄsTTqqT, n‘· ì bÕ|ü e TT\ìïj· T T dü T qï\T>±
E≥ºã&çjT· Tqï$. Hê≈£î >±s¡DeTT ‘Ó*j·T≈£îqï~. H˚ q~
‘Ó * j· T ≈£ î qï+<ä T \≈£ î ø£ å $ T+|ü > √¬ s <ä q Tμ nì #Ó | æ Œ
j·÷‘·&É÷i≈£î+&ÓqT. j·TeTT&ÉTqT, yê] |ü⁄D´$X‚wüeTT
Hê˝À∫+∫ ‘Ó*dæø=ì, yê]ì yÓ≈’ î£ +sƒe¡ TTq≈£î ã+|æyô˚ dqT.
z ≈£îe÷sê! sT÷ Áe‘·eTVæ≤eT+ãT #Ó|Œü Hê ‘·s+¡ ãT>±<äT.
12
 ∫Á‘·>∑T|üÔ Áe‘·eTT
˝Àø£+ãTq e÷qe⁄ ©Áe‘·+ãT >±ø£, sTT‘·sÁ¡ e‘·+ãT ˝…ìï
j˚Tìj·TT+ CÒdqæ qT, yê]øÏ dü«s¡˝Z Àø£ÁbÕ|æj Ô T· Tqï<√ ˝Ò<√
j·Tì dü+X¯sTT+|üe\dæjT· Tqï~. z wüDTàU≤! Bì¬ø’ jÓTTø£ÿ
sTT‹Vü‰dü+ãT ôdô|Œ<ä Hê\øÏ+|ü⁄eTT. <ëq ˙≈£î eTqdüT‡q
>∑*–q dü+~j·TeTT\T bÕj·TTqT. ˇø£ |ü≥D º eTTq düø\£
XÊÁdüeÔ TT\ HÓi+Ï –q øπ X¯e⁄&ÉH&Ó ç jÓTTø£ÿ $Á|ü⁄&ÉT >∑\&ÉT.
n‘·ì uÛ≤s¡´ ù|s¡T düTo\. ÄyÓT |ü‹ uÛøÑ ÔÏ >∑*–, |ü⁄Á‘·bÂÁ‘·
dü + |ü < ä + _&ç d æ , ô|≈£ î ÿ H√eTT˝≤#· ] +#· T #· T , dü ø £ \
j·÷>∑+ãT\ |ò\ü +ãT\ H=+<äT#·T+&ÓqT. ˇø£ÿ Hê&Ü düTo\
»«s¡|”&ç‘·Tsê˝…’ j·Tø£kÕà‘·TÔ>± eTè‹H=+<ÓqT. <ëìì
j·TeTuÛ≥ Ñ T\T j·TeTTì düìï~Ûø+Ï <√&=ÿì b˛sTT. ªªnj·÷´!
j·÷yÓTqT y˚TeTT ãVüQÁ|üj÷· düeTT‘√ ã{Ϻ ‘Ó∫Ë$Tμμ nì
$qï$+∫]. n+‘·≥ j·TeTT&Ü düTo\qT dü«s¡|Z ⁄ü yêøÏfió¯ ¢
eT÷dæ, bÕ|ü⁄\T+&ÉT ‘êe⁄q≈£î >=ìbı+&Éì j·÷q‹#ÓÃqT.
n+‘·≥ düTo\, ªªj·TeT<Ûsä à¡ sêC≤! $&ÉTeø£ Á|ü‹ X¯óÁX¯Swü
#˚j·TT#·T H√eTT\T H√#·Tø=qT#·T >±\+ãT|ü⁄#·TÃq H˚ï\
<äj·T˝Òø£ bÕ|ü⁄\T+&ÉT ‘êe⁄q≈£î ã+|ü<ä\∫‹$? Ç~
Hê´j·Te÷?μμ nì j·TeTTq&ÉT>∑+>±, j·TeTT&ÉT düTo\+
p∫, ªz eì‘ê! ˙e⁄ #Ó|Œæ q yÓ\¢ yêdüeÔ y˚T. nsTTqqT,
˙e⁄ ∫Á‘·>T∑ |üÔ Áe‘·+ãT ùdj·y‹’Ó $— ø±e⁄q ìqTï Hê <ä÷‘·\T
Hê |ü⁄s¡+ãTq≈£î ã{Ϻ ‘Ó∫Ãμs¡ì #Ó|Œü >±, Ä düTo\ j·TeTTì
>∑÷]Ã ªj·÷ Áe‘·+ãT ùddæq H˚$T |ò\ü eTT? @$T $<ÛëqeTT?
@ <˚e‘· ã÷õ+|üe\j·TTqT? $e]+|ü⁄eTTμμ nsTT
j·T&ÉT>∑+>± j·TeTT&Ü düTo\ øÏ≥H¢ qÓ T. ªªz düTo˝≤! e÷|òTü
e÷dü X¯óø£¢ |üøeå£ TTq, dü|$Ôü THê&ÉT dü÷s¡T´+&ÉT eTø£ss¡ ê•
Á|ü$wüߺ+&Ó’ j·TT+&É>±, ‘·T\yês¡T ˝Ò∫ #·˙ï≥ eTTì–,
kÕïHê<ä ´ qTcÕ˜ q eTT\+ Bs¡ T Ãø=ì, dü « >∑ è Vü ≤ +ãTq
<ä÷s¡TŒyÓ|’ ⁄ü q q*øÏ, eTT>∑T\Z T yÓ{,ºÏ j·TeT, ∫Á‘·>T∑ |ü,Ô
dü÷s¡´Hêsêj·TDkÕ«eTT\qT ã+>±s¡T Á|ü‹eT\T #˚sTT+∫
ªj·Te÷j·T k˛eT+μ ªdü∫Á‘· ∫Á‘·+μ ªÄø£èùwqí s¡»kÕμ nqT
eT+Á‘·eTT\‘√ es¡Tdü>± HêeVæ≤+∫, c˛&ÉXÀ|ü#ês¡
|üP»\qT ùdj·Te\j·TTqT. Ç≥T¢ Á|ü‹ dü+Áø£eTDeTTHê&ÉTqT
|ü P »dü * Œ, j· ÷ j· ÷ eT+Á‘· e TT\ #˚ ‘ · H ˚ j· T s¡ È ´ eTT
$&ÉTee˝…qT. Ç≥T¢ |ü+Á&Ó+&ÉT HÓ\\T #˚dæ, yÓTT<ä≥H√,
q&ÉTeTH√, ø£&HÉ √ j·TT<ë´|üq #˚jT· e\j·TTqT. ñ<ë´|üq
#˚j·TT≥≈£î eTT+<äT wüwæ˜Hê&ÉT|üyêdüeTT dü*Œ, πssTT
ø£\X¯kÕú|qü eTT #˚jT· e\j·TTqT. >∑D|ü‹|üP», |ü⁄D≤´Vü≤
13
yê#·qeTT #˚d,æ eT+≥|üeTT ì]à+∫, j·TsTT<äT ≈£î+#·eTT\
_j·T´eTT b˛dæ, j·T+<äT nwü<º fiä |¯ <ü àä eTT *œ+∫, <ëìô|’
eT+∫jÓÆT<äT sê–ø£\X¯eTT\qT qTì∫, yêìô|’ q÷‘·q
eÁdüeÔ TT\ qT+∫, yêìj·T+<äT ÁãVü‰à~ |ü+#·bÕ\≈£î\qT,
Ç+Á<ë~ ~ø±Œ\≈£î\qT, ÁãVü≤àqT HêeVæ≤+∫, ‘·sê«‘·
q&ÉTeT j·TeTTì, j·TeTTì ≈£î&çy|’Ó ⁄ü q ∫Á‘·>T∑ |ü⁄ìÔ , m&ÉeT
yÓ’|ü⁄q dü÷s¡T´ì HêeVæ≤+∫, j·TeTTì mi¿ì eÁdüÔeTT,
Hê\T>∑T uÛÑT»eTT\T >∑*–, #˚‘· <ä+&Üj·TT<ÛäeTTqT
<Ûä]+∫q≥T¢ HêeVæ≤+∫, j·÷ j·÷ eT+Á‘·eTT\‘√
$~Ûe‘·TÔ>± ã÷õ+|üe˝…qT. ∫Á‘·>∑T|ü⁄Ôì Á|üø£ÿqT yÓ+&ç
‘ê{≤≈£ î qT, ã+>±s¡ T >∑ + ≥eTTqT qT+∫ j· T ‘· ì +
ã÷õ+|üe˝…qT. eTT‘·TeÔ TT e&ÉT¢ >∑+|ü˝À uÀdæ, j·÷ >∑+|ü
MT<ä q÷‘· q eÁdü Ô e TT |ü i ∫, j· T eT ∫Á‘· > ∑ T |ü Ô
dü÷s¡´Hêsêj·TD Á|ü‹eT\ qT+∫ sêÁ‹ Hê\T>∑T C≤eTT\T
|üPõ+∫, C≤>∑s¡DeTT #˚j·Te\j·TTqT. dü|üÔ$THê&ÉT ñ
<äj·TeTT ˝Ò∫, kÕïqdü+<Ûë´~ ì‘·´ ø£s¡à\T Bs¡TÃø£ì,
X¯ ø Ï Ô ø =\~ì |ü P õ+∫, Áu≤Vü ≤ àDT\qT |ü ] sTT+∫,
ø°så ê~‘·sŒ¡ DeTT, 108 kÕs¡T¢ dü$T<ë»´#·sT¡ Vü≤√eT+ãT
>±$+∫, »j· ÷ ~Vü ≤ √eTeTT, |ü P sêí V ü Q ‹
#˚ s TT+|ü e \j· T TqT. mÁs¡ > ∑ + <Û ä e TT, mÁs¡ j · T ø£ å ‘ · \ T,
mÁs¡|ü⁄e⁄«\‘√ |üPõ+|üe\j·TTqT, ‘·sê«‘· >√<ëq+ãT
ùdj·Te\j·TTqT. |æ<|ä ü <äX<¯ ëq, c˛&ÉXe¯ TVü‰<ëq+ãT\TqT
CÒd,æ j·TeT ∫Á‘·>T∑ |üÔ dü÷s¡´ Á|ü‹eT\qT Áu≤Vü≤àDT\ ø=dü+–,
y˚<äy˚<ë+>∑ bÕs¡>∑T\>∑T eTT|üŒ<äT>∑Ts¡T Áu≤Vü≤àDT\≈£î
uÛÑø£å´uÛÀ»´|òüTè‘ê<äT\‘√ >∑÷&çq eTècÕºqï uÛÀ»q+ãT\
#˚<ìä $H=+~+∫, <Ûë´q|ü⁄>∑+|üqT <ëìMT~ eÁdüeÔ TT‘√&É
|ü⁄s√Væ≤‘·Tq≈£î <ëq+ _j·T´e\j·TTqT. á Áe‘·+ãTqT
j·T<∏ë$~Û>± Hê#·]+|ü⁄yê] ø¬ qï&ÉT qs¡øÁ£ bÕ|æÔ ˝Ò<Tä . z
düTo˝≤! ˙e⁄ uÛÑ÷˝Àø£+ uÒ–sT÷ Áe‘·+u§q]Ã, uÛÑs¡Ô‘√
dü«s¡ZeTTq düTK+ãT+&ÉTeTTμ nì #Ó|üŒ>±, düTo\ j·÷
∫Á‘·>∑T|üÔ Áe‘·+ u§q]Ã, dü«s¡Z+ãTq≈£îb˛jÓTqT nì
áX¯«s¡T&ÉT #Ó|æŒqe÷≥ $ì, ≈£îe÷s¡T+&ÉTqT ˙Áe‘·+
u§q]+#ÓqT. ªªz eTTì|ü⁄+>∑e⁄˝≤sê! MTs¡TqT á Áe‘·+ãT
ùdj·TT&ÉTμμ nì dü÷‘·eTT˙+Á<äT+&ÉT eTTqT\ ø£+<äs≈¡ î£ qT
∫Á‘· > ∑ T |ü Ô Áe‘· e TVæ ≤ eT+ãT $ì|æ + #Ó q T. á ø£ < ∏ ä
$qïyês¡TqT, #·~$q yês¡TqT bÕ|ü+ãT\ qT+&ç ‘=\–,
yÓ÷ø£åeTTH=+<äT<äTs¡T.