Mikroekonomia –zaliczenie

Makroekonomia – zaliczenie
Ocena końcowa – średnia z dwóch zaliczeń lub egzamin z całości

Wykład 5.10.2019 – Podstawy ekonomii dla prawników

1. Różnica między mikro a makroekonomią

Mikroekonomia zajmuje się jednostką (producent i konsumentem)
Makroekonomia – konsumenci i producenci (cała gospodarka)

2. Co to jest ekonomia? – Ekonomia to nauka badająca, w jaki sposób ludzie

pojedynczo lub z zorganizowanych zespołach wykorzystują zasoby będące w ich
dyspozycji w celu zaspokojenia różnorodnych potrzeb materialnych i niematerialnych.

3. Zasoby (trzy rodzaje):

a) Ludzkie – są to ludzie wraz z ich umiejętnościami i doświadczeniami, mają
zdolność uczenia się i rozwijania wiedzy, dzięki czemu potrafią
wykorzystywać zasoby naturalne i kapitałowe w dobra zaspokające potrzeby
człowieka.
b) Naturalne – są to dobra dane przez naturę, niewytworzone przez człowieka
 Odnawialne – słońce, wiatr, lasy.
 Nieodnawialne – złoża ropy, węgla, gazu.
c) Kapitałowe – są to wszelkie rzeczowe składniki procesów wytwórczych
będące wytworem pracy człowieka
 Kapitał rzeczowy:
 Środki pracy – maszyny, urządzenia, narzędzia
wykorzystywane do produkcji
 Przedmioty pracy – surowce, półfabrykaty, służące do
wyprodukowania danego dobra
 Kapitał finansowy – środki pieniężne

4. Czynniki produkcji – to zasoby wykorzystane jako nakłady w procesie produkcji.

5. Technologia produkcji – wyznacza ilości i rodzaj zasobów koniecznych do

wyprodukowania danego dobra, wyznacza również proporcje, w jakich zasoby te
powinny być połączone.

6. Problem rzadkości – jest wynikiem zależności między zapotrzebowaniem ludzi na

dobra, a ograniczonymi zdolnościami wytworzenia tych dóbr.

7. Dokonywanie wyboru – decydowanie co i jak produkować, a z produkcji czego

zrezygnować.
Każdemu wyborowi towarzyszą korzyści i koszty.

1
Granica możliwości produkcyjnych.
(Wykres I – założenie: mamy określoną ilość zasobów, mamy określoną technologię)

Granica możliwości produkcyjnych przedstawia wszystkie kombinacje produkcji dwóch dóbr,

które społeczeństwo jest zdolne wytworzyć, wykorzystując do tego w całości i w jak
najlepszy sposób posiadane zasoby i technologię produkcji.
Kombinacje osiągalne punkty w przedziale.
Kombinacje nieosiągalne – punkty poza przedziałem.

2
Korzyści i koszty.
(Wykres 2)

Koszt alternatywny – danego dobra to ilość innego dobra, której trzeba zrezygnować, aby
możliwe stało się wytworzenie dodatkowej jednostki tego pierwszego dobra.

3
Optymalizacja decyzji.
(Wykres 3)

Korzyść marginalna (ZM) – zmiana (zwiększenie lub zmniejszenie) rozmiarów

konsumpcji/produkcji o jednostkę powoduje, że korzyść, jaką odniesiemy z tej zmiany także
się zmieni (wzrośnie lub zmaleje).
Koszt marginalny (KM) – definicja taka sama jak korzyść marginalna.
Korzyść całkowita (KC)
(Wykres 4)

Zasada malejących korzyści marginalnych – wraz ze wzrostem rozmiarów konsumpcji

maleją korzyści osiągane ze zwiększenia konsumpcji o dodatkową jednostkę.

4
Zasada rosnącego kosztu marginalnego – wraz ze wzrostem rozmiarów konsumpcji rosną
koszty wynikające ze zwiększenia konsumpcji o dodatkową jednostkę (Wykres 5 i 6).

5
Zasada optymalizacji decyzji – (wykres 7 i 8)

6
TEMAT: Rynek

1. Rynek – jest miejscem zorganizowanym zazwyczaj, w sensie instytucjonalnym, na

którym dokonują się akty kupna/sprzedaży czynników produkcji oraz wytworzonych
dóbr.
a) Cechy rynku:
 Wszystkie transakcje mają swoją cenę.
 Czas.
2. Prawo popytu rynkowego – wraz ze wzrostem ceny produktu zmniejsza się – ceteris
paribus (łac.) – popyt na ten produkt, natomiast wraz ze spadkiem ceny ceteris
paribus popyt wzrasta.

3. Ceteris paribus – oznacza, że wszystkie pozostałe czynniki wpływające na popyt są

niezmienne.

7
4. Czynniki wpływające na popyt:
a) Dochody (wykres 9) - wzrost dochodu powoduje wzrost popytu i krzywa
przesuwa się w górę, spadek dochodu powoduje spadek popytu i krzywa
przesuwa się w dół.

b) Gusty i referencje
c) Substytuty – dwa dobra są substytutami wtedy, jeżeli wzrost ceny jednego
dobra (warunek konieczny: przy niezmienionej cenie drugiego) przesuwa
popyt konsumentów w kierunku dobra tańszego.
Masło – początkowo 7 zł, rośnie do 10 zł
Margaryna – początkowo 4 zł, cena jest niezmienna
Nie jest substytucja, jeżeli drożeją oba dobra.
d) Dobra komplementarne – dwa dobra są komplementarne wtedy, gdy
wzrost ceny jednego dobra powoduje spadek popytu na drugie dobro.
Np. Wzrost ceny mieszkania powoduje spadek popytu na telewizory.
e) Przewidywanie cen
f) Liczba ludności
g) Efekt snobizmu – snob generuje popyt na droższe towary.

8
5. Prawo podaży – wzrost ceny rynkowej produktu prowadzi ceteris paribus do wzrostu
oferowanych ilości produktów, natomiast spadek ceny rynkowej produktu prowadzi
do spadku oferowanych ilości tego produktu.

6. Czynniki wpływające na podaż:

a) Ceny czynników produkcji (wykres 10) – wzrost cen czynników produkcji
powoduje spadek podaży; jak ceny czynników produkcji spadają, wtedy podaż
rośnie.

b) Technologia
c) Podatki – wzrost podatków - podaż spada, spadek podatków – podaż rośnie
d) Subsydia – dopłaty – zwiększają podaż
e) Przewidywanie cen
f) Ilość przedsiębiorstw w gałęzi.

9
Mechanizm rynkowy (wykres 11) – wynika z wzajemnych zależności między ceną, popytem
i podażą. Polega na tym, że jeżeli wystąpi jakakolwiek nierównowaga między tymi
elementami rynku to uruchamiane są siły (reakcje kupujących i sprzedających) kierujące
popyt i podaż do stanu równowagi osiąganego przy cenie równowagi rynkowej.

Punkt E – punkt równowagi rynkowej, przy której popyt i podaż są równe.

Cena równowagi rynkowej – cena czyszcząca rynek z nadwyżki popytu i nadwyżki podaży
Nadwyżka popytu – cena niższa niż cena równowagi
Nadwyżka podaży – cena wyższa niż cena równowagi

10
 19.10.2019 r – Wykład – Podstawy ekonomii dla prawników

1. Konsument – to suwerenny podmiot gospodarczy podejmujący decyzje odnośnie

konsumpcji w oparciu o własne preferencje, mając do dyspozycji określony dochód,
przy określonych cenach dóbr. (ryc.1 - konsument)

2. Konsumpcja – polega na jednorazowym zużyciu określonych dóbr w celu

zaspokojenia potrzeb lub na używaniu określonego dobra przez dłuższy czas.

3. Główne elementy teorii zachowania się konsumenta:

 Wybory konsumenta zgodne są z jego własnym interesem.
 Konsument wybiera między alternatywami konsumpcji w oparciu o dostępne
informacje.
 Istnieje substytucyjność między dobrami w procesach wyboru konsumenta.
4. Użyteczność – jest sumą zadowolenia, jaką osiąga indywidualny konsument
z konsumowania lub posiadania danego dobra:
a) Całkowita (UC) – suma użyteczności konsumowanej ilości produktu lub usługi
(wykres 1 – krzywa użyteczności całkowitej).

1
 b) Marginalna (UM) – to zadowolenie konsumenta ze zwiększenia lub
zmniejszenia konsumpcji danego dobra o kolejną dodatkową jednostkę (wykres
2 – krzywa użyteczności marginalnej).

5. Prawo malejącej użyteczności marginalnej – zadowolenia z pierwszej konsumowanej

jednostki dobra jest znacznie większe niż z drugiej i kolejnej jednostki. W rezultacie
przyrosty zadowolenia z konsumpcji mierzone jako użyteczność marginalna,
zmniejszają się wraz ze wzrostem ilości konsumowanego dobra.

2
 System preferencji konsumenta
1. Założenia teorii wyboru konsumenta:
a) Kompletność preferencji – konsument jest w stanie określić, które kombinacje
dóbr preferuje, a które są mu obojętne np. woli A od B, albo A i B są mu
obojętne. Tak uporządkowane kombinacje dóbr oznaczają, że preferencje
konsumenta są kompletne (wykres 3 – kompletność preferencji).

b) Przechodniość preferencji – jeśli konsument preferuje kombinację A od B i

równocześnie określa, że preferuje B od C, to oznacza to, że preferuje również
A od C).
c) Nienasyconość zadowolenia konsumenta – oznacza, że konsument będzie
wybierał zawsze tą kombinację dóbr, która dostarczy mu największe
zadowolenie, czyli użyteczność.

2. Krzywa obojętności konsumenta (wykres 4) – przedstawia wszystkie kombinacje

konsumpcji dwóch dóbr, które są dla konsumenta obojętne, czyli każda z nich daje mu
takie samo zadowolenie.

3
Cechy krzywej:
 jest ich nieskończenie wiele, im wyżej położona tym wyższe zadowolenie z
konsumpcji (wykres 5)

 nie mogą się przecinać

 mają nachylenie negatywne (wykres 7)

 są wypukłe w stosunku do układu współrzędnych (wykres 8)

4
3. Marginalna stopa substytucji (MSS) – określa, jaką ilość dobra y (bułki) należy
poświęcić w celu zwiększenia konsumpcji dobra x (chleb) o jednostkę, w sytuacji kiedy
konsument pozostaje na tej samej krzywej obojętności, czyli nie zmienia poziomu
zadowolenia z konsumpcji.

4. Prawo malejącej MSS (wykres 9) – przy niższym poziomie konsumpcji dobra x

konsument jest skłonny poświęcić większą ilość dodatkowych jednostek dobra y w celu
zwiększenia konsumpcji dobra x o jednostkę, natomiast przy wyższym poziomie
konsumpcji dobra i x konsument jest skłonny poświęcić mniej dodatkowych jednostek
dobra y w celu zwiększenia konsumpcji dobra x o jednostkę.

5
5. Ograniczenie wyboru konsumenta – (wykres 10 – linia budżetowa – maksimum
budżetowe)
Budżet konsumenta

Dochody: Wydatki:
- płacowe - konsumpcja
- poza płacowe - oszczędności

6. Optimum konsumenta (wykres 11) – jest to punkt, w którym konsument

maksymalizuje swoje zadowolenie z konsumpcji. Znajduje się on na najwyższej
krzywej obojętności możliwej do osiągnięcia przy danych ograniczeniach. Jest to punkt
styczności linii budżetowej z krzywą obojętności. (E – optymalny punkt konsumpcji)

6
7. Zmiany dochodów konsumenta (wykres 12) – wzrost dochodów konsumenta przy
stałych cenach przesuwa linię budżetową w górę, spadek dochodów konsumenta przy
stałych cenach przesuwa linię budżetową w dół.

8. Zmiany cen dób (wykres 13) – wzrost ceny dobra x przy stałym DP przesuwa linię
budżetowa w lewo a spadek w prawo.

7
9. Popyt a zmiany dochodu konsumenta (wykres 14) – ogólna zależność zmian popytu
od zmian dochodu konsumenta jest następująca. W miarę wzrostu (spadku dochodu)
rosną (spadają) rozmiary popytu konsumenta na dobro x i y.

10. Rodzaje dóbr (wykres 15, 16, 17):

a) normalne – jeżeli wzrasta dochód konsumenta, a ceny dóbr pozostają
niezmienione wówczas wielkość popytu konsumenta na dane dobro wzrasta.
b) podrzędne – jeżeli wzrasta dochód konsumenta, a ceny dóbr pozostają
niezmienione wówczas rozmiary popytu konsumenta na dane dobro zmniejszają
się.

8
9
11. Krzywa dochód – konsumpcja (wykres 18) – jest geometrycznym zbiorem punktów
równowagi konsumenta odpowiadających wszystkim poziomom dochodu konsumenta
przy założeniu niezmienności cen oraz danych preferencjach konsumenta.

12. Krzywe Engla – uzależniając zmiany wielkości zakupu dobra x od rozmiaru dochodu,
jakim dysponuje konsument otrzymuje się prawidłowość: wraz ze wzrostem (spadkiem)
dochodu rosną (spadają) ceteris paribus rozmiary kupowanego przez konsumenta dobra
x.
a) dobra podstawowe (rachunki) (wykres 19).

10
 b) dobra wyższego rzędu (wczasy) (wykres 20).

13. Popyt konsumenta a zmiany cen dóbr – (wykres 21)

11
Zaliczenie 16.11.2019:
1. Rodzaje zasobów
2. Technologia
3. Granica możliwości produkcyjnych
4. Zasada malejących ZR
5. Zasada rosnącego KR
6. Zasada optymalizacji
7. Pojęcie rynku
8. Prawo popytu
9. Ceteris paribus
10. Czynniki kształtujące popyt
11. Prawo podażu
12. Czynniki kształtujące podaż
13. Mechanizm rynkowy
14. Pojęcie konsumenta, konsumpcji
15. Co to jest użyteczność, całkowita i marginalna
16. Prawo malejącej UM
17. Krzywa obojętności + cechy – o czym mówi
18. MSS – co to jest?
19. Prawo malejącej MSS
20. Optimum konsumenta – co to jest?
21. Co to są dobra normalne i podrzędne – (narysować różne kombinacje)
22. Krzywe Engla – dla poszczególnych dóbr.

12