2.1.

Bên nhâ ̣n cần lưu ý các nô ̣i dung gì để bảo vê ̣ lợi ích trong quá trình
CGCN?
Giá của công nghệ được chuyển giao
Xác định giá chuyển giao công nghệ là yếu tố rất được coi trọng trong quá trình
giao thương và đặc biệt trong quá trình công nghệ được chuyển nhượng. Việc
xác định giá của công nghệ được chuyển giao sẽ tạo điều kiện dễ dàng cho bên
nhận được tiếp nhận những công nghệ cao và tăng sức cạnh tranh. Bên cạnh đó,
xác định được giá chuyển giao sẽ là căn cứ cho việc quản lý công nghệ nói
riêng và tài sản nói chung và cũng là cơ sở cần thiết giúp bên mua công nghệ
đưa ra quyết định có liên quan đế chuyển giao quyền làm chủ công nghệ.
Những kết quả không mong muốn như việc chuyển giao công nghệ thất bại hay
nghiêm trọng hơn là bên nhận chuyển giao phải trả giá cao hơn cho một công
nghệ lỗi thời khi xác định giá trị công nghệ không sát theo giá trị thực của công
nghệ. Để xác định giá cả công nghệ không dễ, yêu cầu phải trình độ chuyên
môn về nghiệp vụ cao.
+Đối với công nghệ được chuyển nhượng theo chiều ngang là loại công nghệ đã
được chuyển giao cho bên khác một hoặc nhiều lần rồi. Tính bí mật của loại
công nghệ này không còn được nguyên vẹn. Vì thế để bảo đảm lợi ích khi nhận
chuyển giao, bên nhận nên yêu được áp dụng hình thức “ trả tiền sau”.
+Khác với chuyển nhượng công nghệ theo chiều ngang thì loại hình công nghệ
được chuyển giao theo chiều dọc là loại công nghệ mới hoàn toàn, chưa chuyển
giao cho bên nào và chưa chứng minh được kết quả sản xuất. Bên được nhận
chuyển nhượng công nghệ phải cần tư vấn thông qua một các tổ chức có chuyên
môn cao về nghiệp vụ định giá công nghệ để đảm bảo quyền lợi đối với trường
hợp này.
Hình thức thanh toán
Trong các hợp đồng về cônglnghệ được chuyển giao hiện nay có rất đa dạng về
hình thức thanh toán khác nhau được áp dụng. Chọn lựa hình thức nào trong
hợp đồng chuyển giao lệ thuộc vào nhiều thành tố khác nhau như: bên nhận có
khả năng đáp ứng được các quy định của ngân hàng trong khâu thanh toán, đặc
điểm của loại công nghệ, nhưng quy định về công nghệ của bên nước nhập khẩu
công nghệ,… Việc chọn được loại hình phương thức nào thanh toán phù hợp
cho bên mua công nghê sẽ giúp lợi ích được bảo đảm và tránh được một số rủi
ro tiềm tàng trong quá trình chuyển giao.
+ Có thể chọn hình thức trả định kỳ theo một khoảng thời gian được hai bên
thỏa thuận. Để quyền lợi được đảm bảo cho cả bên chuyển giao và bên nhận
chuyển giao cần thiết áp dụng cách thanh toán trả sau trên cơ sở số lượng sán
phẩm tiêu thụ. Bên nhà đầu tư để bảo đảm lợi ích trong quá trình chuyển giao
nên ràng buộc bên chuyển giao “bảo đảm công nghệ được chuyển giao sẽ sản
xuất được sản phẩm giống như người bán đã sử dụng trước khi chuyển giao”.
+ Bên nhận chyển giao không nên áp dụng hình thức trả tiền một lần. Áp dụng
phương thức này sẽ rất rủi ro nếu bên chuyển giao không chuyển đúng công
nghệ đã sản xuất trước đó. Bên nhận chuyển giao nếu chấp nhận phương thức
thanh toán này thỉ bên nhận chỉ thanh toán sau khi sử dụng công nghệ, nghiệm
thu đúng các tiêu chí đã đề ra của bên mua công nghệ và được tiến hành càng
lâu càng tốt.
+ Thường được áp dụng trong quá trình chuyển nhượng công nghệ để đảm bảo
lợi ích cho cả đôi bên là phương thức góp vốn vào liên doanh. Để hình thức này
đạt hiểu quả phải tuân theo nguyên tắc: thời hạn hợp đồng chuyển giao công
nghệ kết thúc cũng là hết hạn liên doan giữa cả hai bên.
Chọn lựa công nghệ phù hợp khi được chuyển giao để tránh công nghệ cũ
Thực tế ở các bên đầu tư vào công nghệ đa phần là các doanh nghiệp quy mô
chưa lớn, chưa thực sự đủ năng lực tiếp nhận công nghệ mới. Theo số liệu Bộ
Khoa họclCông nghệ Việt Nan trong hơn 600.000 có tới khoảng 90% là doanh
nghiệp nhỏ và vừa, hầu hết đều đang tận dụng công nghệ cũ kỹ.
Mặt hạn chế của doanh nghiệp vừa và nhỏ là chưa mạnh về nhân lực, tài chính
để cải tiến hoặc nâng cao công nghệ sản xuất. Chính vì thế, những công ty này
luôn chú trọng vào quá trình tự tìm hiểu nghiên cứu. Đây là được coi là biện
pháp không mang lại nhiều kết quả. Thậm chí vài trường hợp tự doanh nghiệp
bỏ vốn đầu tư nghiên cứu mới hoàn toàn công nghệ, nhưng khi đi vào thực tế thì
kết quả nghiên cứu mới này đã được các nước đi đầu trên thế giới triển khai từ
lâu hoặc không còn thích hợp với những tiêu chuẩn mới. Để không mắc phải
vấn đề này, các công ty chọn giải pháp là nhận công nghệ được chuyển nhượng
từ các nước hàng đầu trong lĩnh vực này.
Các bên bàn giao công nghệ thường để giá khá “mềm” cho việc chuyển nhượng
công nghệ không còn thích hợp để sử dụng. Nếu bên mua chuyển nhượng công
nghệ không kiểm tra kỹ về công nghệ được bàn giao mà ham rẻ sẽ bị thiệt hại
rất nặng nề. Vì vậy, nếu bên nhận chuyển giao không chú trọng việc chọn lựa và
thẩm định có thể tiếp nhận công nghệ yếu kém, không còn phù hợp với mục
đích sử dụng của nước nhận chuyển giao công nghệ, sử dụng quá nhiều năng
lượng, sản sinh nhiều khí thải làm môi trường bị ô nhiễm.
Khả năng tiếp nhận công/nghệ khi chuyển giao của bên nhận
Chuyển nhượng công nghệ từ các nước hàng đầu về công nghệ là sự thúc đẩy
chính để phát triển công nghệ ở các nước chưa mạnh về kỹ thuật. Sự khác biệt
về khoảng cách công nghệ quá lớn giữa bên bán và bên đầu tư có thể dẫn đến sự
thất bại trong quy trình chuyển giao công nghệ. Bên mua công nghệ phải có
năng lực, trình độ để giải quyết các hoạt động tự lập hay giải quyết các các sự
cố phát sinh một cách ở thế chủ động tránh phụ thuộc hoàn toàn vào bên bàn
giao công nghệ. Chọn lựa công nghệ có yếu tố kỹ thuật cao đòi hỏi một sự đầu
tư rất lớn từ phía bên mua. Tuy nhiên đầu tư lớn vào công nghệ hiện đại mà khả
năng tiếp nhận công nghệ thấp dẫn tới hiệu quả đầu tư kém. Để chuyển nhượng
công nghệ thành công và bảo đảm lợi ích của bên nhận đòi hỏi bên nhận phải có
năng lực công nghệ nhất định khi chuyển giao.