Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları; 2008 Levent ALKAYA, Rasim BEHÇET, Cumali İLKILIÇ

YAKIT PİLLERİ VE UYGULAMA ALANLARI

*Levent ALKAYA, *Rasim BEHÇET, **Cumali İLKILIÇ
* Batman Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Makine Eğitimi Bölümü – BATMAN
**Fırat Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Makine Eğitimi Bölümü– ELAZIĞ
l_alkaya@hotmail.com, rbehcet@dicle.edu.tr, cilkilic@firat.edu.tr
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________

ÖZET
Bu çalışmada, tarihi gelişimi ile birlikte yakıt pillerinin çalışma prensipleri, tercih edilme sebepleri ele alın-
mış ve diğer enerji dönüştürücüleri (içten yanmalı motorlar, bataryalar vs.) ile verimlilik ve emisyon yönün-
den karşılaştırılmıştır. Ayrıca yakıt pili çeşitleri ve bunların ulaşım araçları, yapı ve elektronik cihazlarda
kullanımı da araştırılmıştır. Mevcut duruma göre yakıt pillerinin daha fazla günlük kullanıma girmesi ve bu
pillerde kullanmak için hidrojen yönünden zengin kaynaklardan, özellikle bor madeninden, daha fazla
yararlanılması gerektiği sonucuna varılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Yakıt Pilleri, Yakıt Pili Uygulamaları, Hidrojen
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________

FUEL CELLS AND APPLICATION FIELDS

ABSTRACT
In this study, with historical evaluation, operational principles, choices reasons of fuel cells are discussed and
are compared with other energy converters (internal combustion engines, batteries etc.) in point of efficiency
and emission. Additionally, fuel cell types and uses of them in transport vehicles, structure and electronic
devices are investigated. It is pointed out that the fuel cells are more introduced in daily uses and to be more
benefit from the resources being rich in hydrogen, especially from boron mine.
Keywords: Fuel Cells, Applications of Fuel Cell, Hydrogen
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________

1.GİRİŞ
İnsanoğlu sürekli artan enerji ihtiyacını karşı-
lamak için en verimli ve en ekonomik yollarını arar-
ken, çağın ve geleceğin enerji kaynağının hidrojen
olacağına dair inanç her geçen gün artmaktadır.
Araştırmalar mevcut koşullarda hidrojenin diğer ya-
kıtlara göre üç kat daha pahalı olduğunu ve yaygın
bir enerji kaynağı olarak kullanımının hidrojen
üretiminde maliyet düşürücü teknolojik gelişmelere
bağlı olacağını göstermektedir[1].
Yirmi birinci yüzyılda birçok alanda enerji
üretimi için en önemli adaylardan biri yakıt olarak
hidrojen kullanılan yakıt pilleridir. Yakıt pilleri di-
ğer enerji dönüşüm sistemlerine göre daha sessiz ve
daha temiz çalışmaktadır. Yakıt pilleri içten yanmalı
motorlara göre iki ya da üç katı verimlerinin yanın-
da, düşük emisyon, oynar parçaların olmaması ve
kullanıma göre tasarım olanaklarıyla birçok avantaja
sahiptir. Yakıt pili sistemleri taşınabilir şekilde kul-
lanılabildiği gibi diğer alanlarda da kullanımı için
hızlı bir şekilde çalışılmaktadır[2].
Otomobil imalatçıları, yolcu taşıtları için çe-
kiş gücü sağlayacak direkt hidrojen, polimer elek-
trolit yakıt pili sistemlerini geliştirmektedirler.
Üç büyük otomotiv üreticisi yakıt pillerinin
taşıtlarda uygulanmaları üzerine kendi firmalarında
büyük çalışmalar yapmaktadırlar. Bu çalışmaya Ge-
neral Motors yapmış olduğu Freedom Car progra-
mıyla büyük bir adım atmıştır. Daimler Chrysler ve
Ford firmaları da bu program üzerine etkili çalışma-
67
lar yaparak araçlarda verimin arttırılması üzerine
katkıda bulunmuşlardır[3].
Değişik yakıt pilleri olmasına rağmen bazı
özellikleri birbirlerine göre farlılık göstermektedir.
Bu farklılıklardan dolayı uygulama alanları da farklı
olmaktadır.
Günümüzde en çok kullanım alanına sahip
yakıt pili PEM tipi yakıt pilidir. Bu pil özellikle oto-
motiv sektöründe tercih edilmektedir. Bu konu yakıt
pili çeşitleri ve uygulama alanlarıyla ilgili daha ay-
rıntılı bilgi yakıt pillerinin çeşitleri bölümünde veril-
miştir
1.1. YAKIT PİLİNİN TANIMI
Yakıt pilleri hidrojende bulunan kimyasal
enerjiyi elektrik enerjisine çeviren cihazlardır. İşlem
sonunda atık olarak saf su buharı ve ısı oluşturmak-
tadır. Basit bir batarya gibi düşünebilir. Batarya ile
yakıt pili arasındaki fark ise, bataryayı devamlı şarj
etmek zorunludur ancak yakıt pillerinde şarj etme
durumu yoktur.
1.2. YAKIT PİLİNİN TARİHİ GELİŞİMİ
Yakıt pili ilk defa 1839 yılında kendisi bir
hakim, aynı zamanda amatör bir bilim adamı olan
William Grove tarafından bulunmuştur. Grove sey-
reltik sülfirik (H2SO4) asit çözeltisine daldırılmış iki
platin elektrottan oluşmuş bir sistemde hidrojen ve
oksijen üretmeyi başarmıştır. Daha sonraki yıllarda
Grove, önceki çalışmasında kullandığı sistemden
Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları; 2008
elli tanesini birleştirerek daha fazla elektrik akımı
üretmeyi başarmıştır.
Aynı uygulama 1802 yılında N.Gutherot ta-
rafından da düşünülmüş ancak uygulama sonunda
başarısız olmuştur. Yakıt pili “Fuel Cell” terimi ise
1889 yılında bu alanda çalışma yürüten L.Mond ve
C.Longer tarafından adlandırılmıştır. Bu alanda ça-
lışmalar yirminci yüzyılın ortalarına kadar üzerinde
fazla durulmamıştır. Ancak 1959–60 yılları arasında
NASA bu alanda ciddi çalışmalar yapmıştır. Uzay
araçlarında kullanılması için yakıt pili alanında 200
araştırma yapmış ve sonunda onların isteklerini
karşılayacak elektrik ve su buharı oluşturan yakıt
pili üretmeyi başarmıştır. Bu üretilen yakıt pili
Apollo Uzay Gemisi ve Space Shutle gibi, uzay
araçlarında kullanılmıştır[4].
Şekil 1 Yakıt Pilini Oluşturan Hücrelerden Bir
Tanesi [5 ]
1.3. YAKIT PİLLERİNİN TERCİH EDİLME
SEBEPLERİ
Bilindiği gibi dünya nüfusu devamlı olarak
bir artış içerisindedir ve bu artışın getireceği bazı
ihtiyaçlar vardır. Doğal olarak bu ihtiyaçların başın-
da enerji ve enerji kaynakları gelmektedir. Örneğin;
dünyada bir milyarın üzerinde çalışan içten yanmalı
motor bulunmaktadır. Dolayısıyla bu motorların ça-
lışmasını sağlayacak değişik enerji kaynakları
gerekmektedir. Gelecek yıllarda petrol türevi enerji
kaynaklarının miktarının azalacağı ya da tükeneceği
düşüncesi buna ilave olarak petrol ürünü yakıtların
bir yerden başka bir yere özellikle de uzak ülkelere
dağıtımı zahmetli ve masraflı olduğundan bilim
adamları ve iş adamlarını diğer enerji kaynaklarına
yönlendirmektedir.
Hızlı iklim değişikliğinden dolayı 1997 yılın-
da Japonya’da yapılan Kyoto protokolünde çevreye
atılan sera gazlarının azaltılması ve yerine diğer ye-
nilenebilir enerji kaynaklarının kullanılması öneril-
miştir. Bilindiği gibi dünyaya gelen güneş ışınları-
nın bir kısmı geri yansımaktadır. Bu yansıyan ışınlar
en zararlı sera gazı olan karbondioksit ve diğer sera
gazları tarafından tutulmaktadır. Dünyadan geri yan-
68
Levent ALKAYA, Rasim BEHÇET, Cumali İLKILIÇ
sıyan güneş ışınları karbon içerikli gazlar tarafından
tutulduğu zaman dünyayı saran gaz katmanında da
fazla ısı birikmesi meydana gelmektedir. Bu da dün-
ya üzerinde sıcaklığın artmasına neden olmaktadır.
Yukarıda belirtilen bu önemli iki unsuru kar-
şılayacak en önemli teknoloji yakıt pilleridir. Yakıt
pillerinin avantajları şunlardır;
a. Yakıt olarak hidrojen kullanılması ve hidrojenin
doğada bol bir şekilde bulunması,
b. Atık olarak saf su buharı ve ısı açığa çıkarması
c. Hareketli parçaların olmaması(piston, miller vs.)
d. Sessiz çalışması,
e. Benzinli ve dizel motorlara göre veriminin daha
iyi olması.
Yukarıda sıralanan maddelerden de anlaşıla-
cağı gibi yakıt pillerinin uygulama alanlarının arttı-
rılması birçok açıdan fayda sağlayacaktır. Uygula-
maya geçilmesinde aşağıdaki dezavantajlar vardır;
a. Hidrojen üretim tesislerinin az olması ve depo-
lanmasında bazı sorunların oluşması,
b. Üretilecek yakıt pilli araçların daha seri imalata
geçilmemiş olmasından dolayı maliyetinin yük-
sek olması,
c. Bugün için yeterli sayıda üreticinin olmaması,
d. Bazı yakıtların üretilmesi ve dağıtılmasının pa-
halı olması.
1.4.YAKIT PİLLERİNİN ÇALIŞMA PRENSİBİ
Yakıt pilinde meydana gelen kimyasal reak-
siyon, elektroliz olayının tersi bir durumudur. Bilin-
diği gibi elektroliz olayında, saf suya iki adet elek-
trot bırakılıp ve bu elektrotlara düşük voltajda (12V)
elektrik akımı verildiğinde su kendisini oluşturan
hidrojen ve oksijen iyonlarına ayrışmaktadır. Yakıt
pili biri negatif (anot) ve diğeri pozitif (katot) olmak
üzere iki elektrottan oluşmaktadır. Elektrotlar genel-
likle katı metallerdir. Hidrojen yakıt pilinin anot
kısmına oksijen ise katot kısmına giriş yapmaktadır.
Katalizörün etkisiyle hidrojen atomları proton ve
elektronlarına ayrılmaktadır. H2→2H++2e-[6]. Ay-
rılan elektronlar bir elektrik devresinin içerisinden
geçerek elektrik akımı oluşturmaktadır. Protonlar
ise, elektrolit arasından katoda doğru hareket etmek-
tedirler. Devresini tamamlayan elektronlar tekrar
hidrojenin protonuna bağlanır ve oksijenle birleşe-
rek saf su buharı ve ısı meydana getirirler 2H + + 2e-
+ 1/2O2 → H2O +Isı [ 6].
Elektrotlar genellikle geçirgen karbon karışı-
mı olan malzemeden yapılmaktadır. Katalizör reak-
siyonunun iyi olması için katalizör parçalarının hem
proton hem de elektron iletkenliği arasında iyi ilişki
kurması gerekmektedir.
Otto ve dizel motor verimleri ile PEM tipi
yakıt pili verimi karşılaştırıldığında, PEM tipi yakıt
pili, yaklaşık olarak otto motora göre 2 kat, dizel
motora göre ise 1,5 kat daha yüksek olduğu Şekil
2’de görülmektedir. Bunun başlıca nedenleri arasın-
Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları; 2008
da içten yanmalı motorlarda hareketli parçaların
olmasından dolayı elde edilen gücün bir kısmı hare-
ketli parçaların sürtünmesine harcanmaktadır. İçten
yanmalı motorlarda verim düşüklüğünün diğer bir
sebebi de yakıt içerisindeki hidrokarbonların tam
olarak yanmamasıdır. Yakıt pillerinde ise hareketli
parçalar olmayıp eksik yanma gibi bir durum da söz
konusu değildir.
Şekil 2. Otto, Diesel ve PEM Tipi Yakıt Pili İle
Çalışan Araçların Verimlerinin Karşılaştırılması
2. YAKIT PİLİ ÇEŞİTLERİ
Günümüzde yakıt olarak kullanılan yakıt pili
çeşitlerini şöylece sıralayabiliriz.
a. Polimer Elektrolit Yakıt Pilleri
b. Fosforik Asitli Yakıt Pilleri
c. Alkalin yakıt pilleri
d. Eriyik Karbonatlı Yakıt Pilleri
e. Katı oksitli Yakıt Pilleri
f. Direkt metanol Kullanılan Yakıt Pilleri
2.1. POLİMER ELEKTRONİK YAKIT PİLLE-
Rİ
Bu tip yakıt pillerinde elektrot olarak ince ve
iyon iletebilen polimer bir zar kullanılmaktadır.
PEM tipi yakıt pillerinin en önemli özelliği düşük
sıcaklıklarda çalışmalarıdır. Diğer bir özelliği ise,
küçük hacim ve düşük ağırlığa sahip olmalarıdır.
Ayrıca günümüzde üzerinde en çok çalışılan yakıt
pili çeşitidir. Çünkü yukarıda saydığımız özellikler-
den dolayı diğer tip yakıt pillerine oranla daha
avantajlı durumdadır. Ortalama olarak 80oC’de ça-
lışmaktadır. Bundan dolayı aracın ilk harekei hızlı
ve kolaydır. Çünkü burada yakıt olarak hidrojen
kullanılmaktadır. Anot ucuna gelen hidrojen proton
ve elektronlarına ayrılır ve protonlar membran diye
adlandırdığımız zardan geçerek katot ucuna yönlen-
mektedir.
Birden fazla hücreden meydana gelen PEM
tipi bir yakıt pili Şekil 3’te de görülmektedir. Şekil-
69
Levent ALKAYA, Rasim BEHÇET, Cumali İLKILIÇ
den de görüldüğü gibi yakıt pili; iki adet kutup başı,
anot ve katot elektrotlar, proton geçişini sağlayan bir
adet membrane (zar) ve reaksiyonun daha hızlı
gerçekleşmesini sağlayan katalizörden oluşmaktadır.
Bu yakıt pili seri olarak birbirine bağlanan hücreler-
den meydana gelmekte ve her bir hücreden elektrik
akımı elde edilmektedir. Ayrıca hücre boyutunun
artmasıyla da hücre başına düşen elektrik voltajı
artırılabilir. Ortaya çıkan bu elektrik enerjisi AC
akım olup kullanılacak cihaza göre bir dönüştürücü
yardımıyla DC akım da elde edilebilir.
İlk PEM tipi yakıt pili 1950’li yıllarda yar-
dımcı güç olarak General Electric Company tarafın-
dan uzay aracında kullanılmak üzere yapılmıştır.
Şekil 3. Bir Yakıt Pillerini Oluşturan Elemanlar
P14. Daimler Chrysler’s Hightech Report 1999 [4 ].
Bu yıllardan itibaren çeşitli elektrolit ve
membran kullanılarak günümüze kadar gelmiştir.
[4]. Otomobillerde tercih edilmekle beraber cep te-
lefonu ve diz üstü bilgisayarlarda da kullanılmakta-
dır.
2.2. FOSFORİK ASİTLİ YAKIT PİLLERİ
Fosforik asitli yakıt pillerinin bu ismi alma-
sının sebebi elektrolit olarak fosforik asit kullanıl-
masındandır. Bu tip yakıt pilleri 220–230 oC sıcak-
lığa kadar çalışabilmektedir. Düşük miktarda karbon
monoksit gazı açığa çıkarmaktadır. Üzerinde en faz-
la çalışma yapılan yakıt pili çeşitlerinden birisidir.
Amerika, Kanada gibi gelişmiş ülkelerde fosforik
asitli yakıt pili ile çalışan ve 200 kW güç üretebilen
yakıt pili tesisleri kurulmuştur [7].
2.3. ALKALİ TİP YAKIT PİLLERİ
Alkalinli tip yakıt pilleri NASA tarafından
üzerinde en fazla durulan bir yakıt pili çeşididir. Bu
pil çeşidinde elektrolit olarak potasyum hidroksit
kullanılmaktadır. Çalışma sıcaklığı ortalama 75 oC-
100°C arasındadır. Uzay araçlarında kullanımında
%60’a varan bir verim göstermektedir. Alkalin po-
tasyum hidroksit pahalı olduğundan geniş kullanım
olanağı yoktur.
2.4. ERİMİŞ KARBONATLI YAKIT PİLLERİ
Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları; 2008
Erimiş karbonatlı yakıt pilleri ortalama 650 –
700oC gibi yüksek sıcaklıklarda çalışma özelliğine
sahiptir. Elektrolit olarak erimiş karbonat kullanıl-
maktadır. %60 ile %75 arası bir elektrik verimi sağ-
lamaktadır. Yüksek sıcaklıklarda çalıştığı için elek-
trotların oluşabilecek korozyona karşı dayanıklı
olmaları gerekmektedir. Elektrik santralları gibi
üretim tesislerinde kullanılmaktadır.
2.5. KATI OKSİT YAKIT PİLLERİ
Katı oksit yakıt hücresi ise yüksek sıcaklarda
çalışmakta olup ve ayrıca iyi bir performansa da
sahiptir. Elektrolit olarak çinko üzerine tututurulmuş
yittria kullanılmaktadır. Çalışma sıcaklığı 1000 oC
civarındadır. Yüksek çalışma sıcaklığı ilk başlama-
nın yavaş olması, 800°C altında performansın
düşmesi gibi bazı dezavantajları vardır. Endüstriyel
alanlarda ve elektrik üretim merkezlerinde kullanıl-
maktadır.
2.6. DİREK METANOL KULLANILAN YAKIT
PİLLERİ
Bu tip yakıt pillerinde, bazı ilave elemanlarla
hidrojen bakımından benzin ve dizel yakıtından
daha fazla bir enerji yoğunluğuna sahip olan meta-
nol gibi yakıtlardan hidrojen elde ederek kullanıl-
maktadır. Bunun için sisteme direk olarak metanol
verilmekte ve pil akımına bağlı olarak yakıt akışı
valfler ile kontrol edilmektedir. Genelikle sıvı halde
depolanır ve sökülüp takılabilir (diz üstü bilgisayar,
telefon vb.) cihazların bataryalarında kullanılmakta-
dır.
3. YAKIT PİLLERİNİN UYGULAMA
ALANLARI
Yakıt pillerinin çalışma prensibi çok eskiler-
den bilinmesine rağmen uygulamaya geçilmesi an-
cak 1960’lı yıllarda olmuştur. Yakıt hücreleri oto-
motiv sektörü başta olmak üzere güç üretim tesis-
leri, batarya yerine kullanılan elektronik cihazlarda,
hastane, okul ya da ev gibi yapılarda kullanılmak-
tadır.
3.1. YAKIT PİLLERİNİN ULAŞIM ARAÇLA-
RINDA KULLANILMASI
Dünyada bir milyarın üzerinde çalışan içten
yanmalı motor bulunmakta ve bu sayı ise her geçen
gün de artmaktadır. İçten yanmalı motorların emis-
yonlarında bulunan ve küresel ısınmaya sebep olan
CO2 miktarı oldukça fazladır ve hava kirliliğine
sebep olan diğer kaynaklara oranla %75 gibi büyük
bir bölümünü oluşturmaktadır. Araçların 2006 yılın-
da kilometre başına 150 gram CO2 attığı hesaplan-
mıştır. Üreticiler bu miktarı her geçen yıl daha da
düşürmeyi planlamaktadırlar. Toyota, Daimler
Chryler, GM, Honda, Nissan, BMW, Opel gibi dev
otomobil üreticileri yıllardan beri yakıt pillerini
araçlarda denemektedirler. Bu teknolojiyle araçlarda
bildiğimiz piston, silindir ve krank mili gibi hareket-
70
Levent ALKAYA, Rasim BEHÇET, Cumali İLKILIÇ
li parçalar olmamakla birlikte ayrıca aracın sessiz
çalışması, düşük emisyon ve otto ya da dizel motora
göre veriminin daha yüksek olması otomobillerde
kullanılmasını kaçınılmaz kılmaktadır[3].
Şekil 4.Bir Araç İçerisinde Yakıt Pili Sisteminin
Gösterilmesi [8]
Otomotivlerde aranılan özelliklere bakıldı-
ğında; hızlı yanma, yakıt ekonomisi, düşük oranda
egzoz gazı miktarı ve istenilen gücü sağlamalıdır.
Yakıt hücrelerinin bugünkü araç karakteristiklerine
göre elde edilen güç ortalama 80–90 kW’tır. Yakıt
pili ile çalışan bir araca 160 litre saf hidrojen dol-
durulduğunda ortalama 400–430 km yol almakta ve
çıkabileceği maksimum hız ise 160 km/h’dir [9].
Yakıt yüksek basınç tanklarında tutulmakta
ve bu tanklar da aracın arka koltuğu altına yerleş-
tirilmektedir.
Araç çalışmadığı zaman elektrikli alıcılar bir
batarya tarafından beslenilmektedir. Hidrojen, tank-
lardan kılcal borular vasıtasıyla yakıt hücresine gir-
mekte ve buradan da elde edilen elektrik enerjisi,
güç kontrol ünitesine geçmektedir. Elde edilen elek-
trik enerjisini mekanik enerjiye çevirmek için bir
elektrik motoru kullanılmaktadır. Elektrik motoru
vasıtasıyla araca hareket verilmiş olur. Yakıt hücre-
leri küçük araçların dışında büyük araçlarda da
kullanılmaktadır. Otobüsler buna örnek olarak gös-
terilebilir. Londra gibi gelişmiş şehirlerde şehir içi
ulaşımında bu tür taşıma araçları hizmet vermek-
tedir.
Ulaşımda bu teknolojinin hızla yayılması için
birtakım eksikliklerin de giderilmesi gerekmektedir.
Bu eksikliklerin başında hidrojen dolum yerlerinin
sayısının arttırılması, kullanılan PEM tipi yakıt
pilinin çalışma sıcaklığının 100ºC civarına çıka-
rılması ve daha fazla güç elde edilmesi gelmektedir.
3.2. YAKIT PİLLERİNİN YAPILARDA KUL-
LANILMASI
Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları; 2008
Hidrojen birçok kaynaktan elde edebileceği
ve kolaylıkla temin edilebildiği için yapılardaki
elektrik enerjisini de rahatlıkla yakıt pilinden karşı-
lanabilir. IdaTech, Nuvera Plug Power, Proton
Energy Systems ve Relion gibi bazı firmalar bu
konuda çalışma yapmaktadırlar. New York City’s
Times Square bu yapıya bir örnektir [7].
3.3. YAKIT PİLLERİNİN ELEKTRONİK Cİ-
HAZLARDA KULLANILMASI
Yakıt pili bir batarya ile karşılaştırıldığı
zaman veriminin daha iyi olduğu söylenebilir. Şekil
5’te de görüldüğü gibi bir cep telefonu göz önünde
bulundurulursa, artuş içerisine doldurulan metanol
bir enerji kaynaği olarak cihazı uzun süre çalıştıra-
bilecek gücü sağlayabilmektedir. Cep telefonlarının
4. SONUÇ
Yakıt pillerinin yukarıda belirtilmiş olan bir-
çok avantajından dolayı yurt içi ve yurt dışında hiç
zaman kaybedilmeden hidrojen tesislerinin sayıları
arttırılarak kullanım sayısı ve kullanım alanları
genişletilmelidir. Ayrıca değişik enerji kaynakların-
dan yararlanılarak hidrojen miktarı arttırılabilir. Çok
5. KAYNAKLAR
1. Acar, M., Şenol,R., Üçgül, İ. 2006. Yakıt Pili
Teknolojisindeki Gelişmeler ve Taşıtlara Uygu-
lanabilirliğinin İncelenmesi, Mühendis ve Maki-
na Dergisi.
2. Effects Of Ambient Conditions On Fuel Cell
Vehicle Performance, Journal Of Power Sources
145 (2005) 298306
3. Davis, C., Edelstein, B., Evenson, B., Cox, D.,
Brecher, A., 2003. Hydrogen Fuel Cell Vehicle
Study, American Physical Society
4. Mikkola, M., 2001. Experimental Studies On
Polymer Electrolyte Membrane Fuel Cell Stacks,
Helsinki University of Technology.
71
Levent ALKAYA, Rasim BEHÇET, Cumali İLKILIÇ
yanı sıra diz üstü bilgisayarlarda ve bazı elektronik
cihazlarda kullanılmaktadır.
Şekil 5 Yakıt Hücresi İle Çalışan Cep Telefonu [9]
fazla miktarda sahip olduğumuz bor madeni bunlar-
dan bir tanesidir. Bu konu hakkında üniversitele-
rimiz ve enstitülerimizde çalışmaların arttırılması
gerekmektedir. Böylece hem hava kirliliği oranı
azalır hem de mevcut enerji kaynakları daha iyi
kullanılacaktır.
5. Fuel Cells, The Institute For Sustainable Energy,
http://www.easternct.edu/./energy/fuel
%20cells.htm
6. Fuel Cell:Energy For The Future, PSA Peugeot
Cıtroen, http://www.psa-peugeot-citroen.com
7. Fuel Cell Fact Sheet, KCC Energy, http://www.
fuelcells.org
8. Hydrogen Fuel Cell Car NECAR Mercedes,
http://www.cardesignonline.com/technology/nec
ar-fuel-cell.php
9. HondaFCX, http://www.saitem.org/tr.asp?sayfa
=sahimo&bolum=sahi...
10. Geyer, B., A Fuel Cell Primer,
Sustainable Development İnternational
Hydrogen & Fuel Cell Letter