‫شس ه ع ه حم ع حیه‬

‫ن اّلل ا ر ى ا ر ن‬

‫‪1‬‬
 ‫ظااگشنٌ آؾاظ اقالمی – واحع مشهع‬
‫ظادکشنٌ هنؽ وم‪ٛ‬اؼی‬
‫ظروٌ مصماؼی‬

‫زکكت هنؽ اقال یم‬

‫ص‬ ‫خس‬
‫میظنت و اؼاهئ ‪ :‬ؽو ساف‬
‫ؾمستاو زهاؼ و ذیصع و نىظ و ظو‬
‫‪2‬‬
 ‫فهرست مٓاظب‪:‬‬
‫‪ -1‬مفاهین و ت‪ٛ‬اؼیف پاهی‬
‫‪ -2‬نیؽ فلظفٍ رد مغرب ؾمیى‬
‫‪ -3‬نیؽ زکكت رد شؽق (سؽؾمیى اریاو)‬
‫‪ -4‬هنؽ معنىی‬
‫‪ -5‬هنؽ «اریاحی – اقالمی»‬
‫‪ -6‬مصماؼی «اریاحی ‪ -‬اقالمی»‬ ‫‪3‬‬
 ‫‪ -1‬مفاهین و ت‪ٛ‬اؼیف پاهی ‪:‬‬
‫‪-1-1‬ػقىل کلی وجزدی‬
‫‪ -2-1‬چهاؼ گاهن اهی شًازت‬
‫‪ -3-1‬زکكت و فلظفٍ‬
‫‪ -4-1‬ممًا و معنىیت‬
‫‪ -5-1‬از‪ٛ‬اظ ودىظی انكاو (دسن ‪ ،‬نفف ‪ ،‬ؼوذ)‬
‫‪4‬‬
 ‫‪- 1-1‬ػقىل کلی وجزدی‬
‫ػق‬ ‫ػ‬ ‫ی‬ ‫ق‬
‫ممًا و ت ل‬‫ح‬
‫رد باؼۀ ممًای ضغىی ػقل گفضٍ شعٌ هک ػقل اؾ «ػمال» ظرفضٍ شعٌ است؛ و «ػمال» هب ممًای طًابی است هک هب وسیلٍ آو ؾانىی هتؽ سؽکم ؼا‬
‫ً‬ ‫ل‬ ‫ه‬
‫می بًعنع و هب ایى ظظیل هب ػقل‪ ،‬ػقل می ضىیًع هک ایى خیؽوی باطنی شهىات و هىااه و خىاسضٍ اهی ریٓاحی ردوو انكاو ؼا هب بًع می کهع‪ .‬ى واژۀ‬
‫ی‬ ‫ن‬
‫س‬ ‫فه‬ ‫مم‬ ‫خی‬ ‫ی‬ ‫ط‬ ‫آ‬ ‫ض‬ ‫س‬ ‫ط‬ ‫ف‬ ‫م‬
‫ل و مات و رد ت هب ًای یعو و ردیا ت رظو ا ت (‪. )1‬رد ر و ر ن ؿ هب ًای ن و ارداک آمعٌ ا ت(‪ . )2‬رد‬‫فه‬ ‫مم‬ ‫ضغ‬ ‫آ‬ ‫ت‬ ‫ش‬‫م‬ ‫ػق‬
‫ن‬ ‫ی‬‫خ‬ ‫ط‬‫ت‬
‫ؼوایات هب م‪ٛ‬احی ضىانضىحی اذتصمال شعٌ است هک یکی اؾ م‪ٛ‬احی آو‪ ،‬كىۀ ى و ارداک و واظاؼ کنًعٌ انكاو هب ی و يالذ و باؾظاؼنعۀ وی اؾ شؽ و‬
‫ک‬‫ی‬

‫فكاظ است(‪.)3‬‬
‫‪ -1‬يعیٍ‪ ،‬يذًض‪ ،‬فرُْگ يعیٍ‪ ( ،‬یک جهضی )‪ٔ ،‬اژِ عقم‪.‬‬
‫‪ -2‬ضجاصی‪ ،‬ضیض جعفر‪ ،‬فرُْگ عهٕو فهطفی ٔ کاليی‪ ،‬ياصِ ی عقم‪.‬‬
‫‪ -3‬کهیُی‪ ،‬اؾٕل کافی‪ ،‬ج‪ ،1‬ؼ‪.11‬‬
‫‪5‬‬
 ‫د‬ ‫ج‬ ‫ک‬ ‫ػق‬
‫مراتب ل( ی و ز ی)‬
‫ل‬
‫ل‬
‫ل ی (‪)Intellectus‬‬‫ک‬ ‫ػق‬

‫‪ -‬ػقل کلی رد ؼیشٍ ضغىی هب ممًای ردو طرظو‪ ،‬ربظاشت محصىل و دم‪ ٙ‬طرظو است و رد اصٓالذ ضروو وسطی‪ ،‬ػملی است هک اؾ جزء هب کل‪،‬‬
‫اؾ کثؽت هب وحعت‪ ،‬اؾ مقیع هب مٓلك و اؾ ضلك هب حك نیؽ می کًع (‪.)1‬‬
‫‪ -‬مىغىی ػقل کل ؼا ػقل مجرظ و افؼق اؾ هاظیات می ظانع هک محیّ رب همٍ اشیا است و حمایك امىؼ ؼا هب نایستگی ردک می کًع و رب ایى اقاـ آو‬
‫ؼا هب ممنی ایپم وحی‪ ،‬صرشت گاو‪ ،‬ػقىل انبیا و اوظیا هب کاؼ می ربظ (‪.)2‬‬

‫‪ -1‬اعٕاَی‪ ،‬غاليرضا‪ ،‬دکًت ٔ ُْر يعُٕی‪ ،‬تٓراٌ‪ ،1375 ،‬اَتػارات گرٔش‪ ،‬ؼ‪.4‬‬
‫‪ -2‬يٕالَا‪ ،‬جالل انضیٍ تهشی‪ ،‬فیّ يا فیّ‪ ،‬تٓراٌ‪،1362 ،‬اَتػارات ايیرکثیر‪ ،‬ؼ‪143-142‬‬
‫‪6‬‬
 ‫ػقل ک یل‬
‫ک‬ ‫م‬ ‫ک‬ ‫ػق‬ ‫ک‬‫ف‬ ‫ج‬ ‫ی‬ ‫س‬ ‫ح‬‫ا‬ ‫ی‬ ‫ض‬ ‫ت‬ ‫ع‬ ‫م‬ ‫ا‬
‫کاؼ ل ی دع ی اؾ ‪ٚ‬ا ن ف و آؾ ظشعو اؾ " ى " ‪ٚ‬ام و هب باؼ ی ؼوذ ى ی ا ت ‪ .‬رد ا ى ریاو ری ل ل ی ىشع ات هب‬ ‫ح‬ ‫ل‬ ‫خ‬ ‫ا‬ ‫ل‬‫ک‬ ‫ػق‬

‫شًازت هستًعگاو انئل آیع ‪ .‬معرفتی هک پیعا می کًع یکسؽٌ با آنچٍ ػقل جزدی رد می یابع متفاوت است و شكا مت‪ٛ‬اؼٌ ‪ .‬ػقل کل هب خای اینکٍ‬
‫س‬ ‫ی‬ ‫ف‬ ‫مع‬ ‫م‬
‫ج‬
‫اؾ جزئیات هب کهیات ربسع و با تجرهب و اذتقراء جزء اه ‪ ،‬هب امر کلی معرفت پیعا کًع و یا اؾ امر م‪ٛ‬لىم هب ىل ر ت یابع و رد ا ى کاؼ اؾ ا تعالل و‬
‫ه‬

‫كىانیىوضعی فکر اذتفاظٌ کًع‪ ،‬ؼاهی متفاوت رد شیپ می گیؽظ ‪ .‬ػقل کل رد کاؼ اتمل رد دىرهاهی هستًعگاو است (‪.)1‬‬

‫‪ -1‬ؾضیق یسصچی‪،‬يذًض دطیٍ‪ ،‬عقم جسئی ٔ عقم کهی (تأٔیم صاضتاٌ أل يثُٕی يٕنٕی)‪َ ،‬ػریّ ایراٌ َايّ‪،‬‬
‫زيطتاٌ ‪ - 1369‬غًارِ ‪33‬‬
‫‪7‬‬
 ‫ک‬ ‫ػق‬
‫مىالان و ل ل‬
‫اوست بابای ره آيکٍ اهل ظل است‬ ‫«کل ‪ٚ‬الن صىؼت ػقل کل است‬
‫ی‬‫قب‬ ‫ی‬ ‫بی‬ ‫ت‬ ‫ح‬ ‫ی‬ ‫ف‬ ‫ص‬ ‫ع‬ ‫ک‬ ‫ػق‬ ‫س‬ ‫ک‬ ‫ػق‬
‫ىهع ‪ٚ‬ا ن ‪ ،‬کا بع و اق ب « ل ل» ا ت‪ .‬ل ل رد كاو ى ٍ و امک با ‪ٛ‬ا ؽ اؾ ل‬ ‫ظ‬ ‫ظ‬ ‫ل‬ ‫م‬‫ج‬‫م‬

‫«يارد اول» ‪« ،‬نفف ؼحماحی » ‪« ،‬ودىظ منبظّ» ‪« ،‬حقیػت محمعهی » و ‪ ......‬یاظ شعٌ است ‪ .‬و دمی‪ٙ‬‬
‫ػقىل اؾ او هاهی می گیؽنع‪ .‬اؾ احنؽو رد ایندا هب پعؼ تصبیٍ شعٌ است‪ .‬هب ؾباو قاظٌ رت می تىاو «ػقل کل» ؼا‬
‫هماو حقیػت ‪ٚ‬الن ظانست ‪ .‬رد وؼای ایى جهاو مػحىل و ظائن اشتضیؽ ‪ ،‬حقیقتی اثبت و سؽمعی ودىظ‬
‫ظاؼظ هک ؼاٌ جی ربظو بعا و‪،‬قلطٍ رب نفكانیات و مغبىِ قاختى حىاـ ٖارهٌ است‪)1( ».‬‬

‫‪ -1‬يثُٕی يٕنٕی‪ ،3259/4 ،‬زياَی‪ ،‬کریى‪ ،‬ؼ ‪.917‬‬ ‫‪8‬‬

 ‫ػق‬
‫مراتب ل‬
‫ج‬ ‫د‬ ‫ج‬
‫ل ز ی یا زوی (‪)Ratio‬‬‫ػق‬
‫‪ -‬ػقل جزدی رد ؼیشٍ ضغىی هب ممًای شماؼل طرظو و حكاب طرظو و یا آو كىٌ ای رد نفف انكاو است هک هب شماؼل و مساسصٍ امىؼ ؼوؾمرٌ‬
‫ج‬ ‫ک‬ ‫ط‬ ‫س‬ ‫ض‬ ‫ٓ‬ ‫ص‬ ‫س‬ ‫ی‬‫ن‬ ‫ػق‬ ‫م‬ ‫ػق‬ ‫ب‬ ‫ح‬ ‫ػق‬
‫می شیظاؾظ‪ .‬بًاربایى‪ ،‬ل ماؼ ر‪ ،‬ل كا ر‪ ،‬ل ‪ٛ‬ال و ل ظ ىی ا ت هک رد ا الذ روو و ی اؾ ل هب زء‪ ،‬اؾ وحعت هب‬
‫گ‬ ‫گ‬‫ن‬ ‫ش‬ ‫ػق‬
‫کثؽت و اؾ مٓلك هب مقیع نیؽ می کًع و تأ کیع آو رب کثؽت است هن وحعت (‪.)1‬‬
‫پ‬ ‫ص‬ ‫س ػق ک مت‬ ‫ل‬ ‫ل‬ ‫ق‬ ‫ج‬ ‫ػق‬
‫‪ -‬رد نظر مىغىی ل زوی رهچ رب ی ىک الؾم ا ت‪ ،‬و ی ا باؼ او ّ ات حعی ا ت هک هب ل ل ل رظظ و ف اؾ و بایع رد‬
‫آ‬ ‫ظ‬ ‫فق‬ ‫عت‬ ‫س‬ ‫ا‬ ‫ظ‬
‫خی م تط ی م ک ػق ج نم ت ا چی ی ا قب ا‬
‫ػقل کل افحی و مػحع شىظ‪ .‬حتی رد رعهص ػمل و اختؽا‪ٚ‬ات‪ ،‬ؿ ىالان ؽ ر ی ًع هک ل زوی ی ى نع ؿ ؼ هک ال نعیعٌ ا ت‪ ،‬ا ؽا٘‬
‫خت‬ ‫س‬
‫س‬ ‫ک‬ ‫ػق‬ ‫ج‬ ‫ػق‬ ‫ت‬ ‫ظ‬ ‫نب‬ ‫ط‬ ‫ی‬ ‫ت‬ ‫م‬ ‫مه‬
‫کًع و همىاؼٌ ميتاج آمىختى است و م‪ٛ‬لن او ػقل کل است‪ .‬ؽ ى کاؼرظ ا یا و او یا ا ًال ل اهی زوی هب ل ل ا ت (‪.)2‬‬

‫‪ -1‬اعٕاَی‪ ،‬غاليرضا‪ ،‬دکًت ٔ ُْر يعُٕی‪ ،‬تٓراٌ‪ ،1375 ،‬اَتػارات گرٔش‪ ،‬ؼ‪.4‬‬
‫‪ -2‬يٕالَا‪ ،‬جالل انضیٍ تهشی‪ ،‬فیّ يا فیّ‪ ،‬تٓراٌ‪،1362 ،‬اَتػارات ايیرکثیر‪ ،‬ؼ‪143-142‬‬
‫‪9‬‬
 ‫ػقل جز ید‬
‫مت‪ٛ‬لك ػقل جزدی ‪ٚ‬الن محصىـ ( عینی ) است‪ .‬ػقل جزدی امر محصىـ ؼا مىؼظ شًاقاخی ضراؼ می ظهع و ویپسضٍ هب ‪ ،‬بعو عنطؽی است و با‬
‫س‬ ‫ش‬ ‫ا‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫چ‬ ‫ن‬ ‫د‬ ‫ج‬ ‫ػق‬ ‫ک‬ ‫م‬ ‫ا‬ ‫ی‬‫ف‬‫ی‬ ‫س‬ ‫ی‬‫کم‬ ‫مث‬ ‫ش‬ ‫ا‬ ‫ک‬ ‫ك‬ ‫ی‬ ‫ا‬ ‫گ‬‫ت‬‫و‬ ‫ی‬ ‫م‬ ‫ص‬ ‫م‬
‫ح‬
‫ىقات آ ی ظ ؼظ‪ .‬ا ى ىٌ اردا ی‪ ،‬ارع ٌ ا یاء ل ت و ت ؼ ارداک ی ًع ‪ .‬ل ز ی آ ٍ ؼ هک هن ى ره ا یاء ا ت ‪،‬‬
‫رد می یابع ‪ .‬ایى كىٌ ارداکی هک فقّ ظىاره اشیاء ؼا ردک می کًع هماو ػقل مىؼظ نظر فالسفٍ است ‪ .‬فیلصىافو می پًعا ؼنع هک هب کمک ػقل جزدی و‬
‫استعالل اهی منطقی متکی رب آو ‪ ،‬هب حقیػت انئل می آیًع ‪ .‬ایى كىٌ ارداکی زنظ رعاف‪ ،‬اؾ دملٍ مىغىی‪ ،‬انؾلتؽیىسخم شًازت است (‪.)1‬‬

‫‪ -1‬ؾضیق یسصچی‪،‬يذًض دطیٍ‪ ،‬عقم جسئی ٔ عقم کهی (تأٔیم صاضتاٌ أل يثُٕی يٕنٕی)‪َ ،‬ػریّ ایراٌ َايّ‪،‬‬
‫زيطتاٌ ‪ - 1369‬غًارِ ‪33‬‬
‫‪10‬‬
 ‫ػقل جز ید‬
‫معرفت زاصل اؾ ػقل جزدی شًاختی است هک شباهتی با شًازت حقیقی ظاؼظ ‪ .‬ػقل جزدی ظاعیٍ ظاؼ و سطحی و انقى است ‪ .‬اها چرا‬
‫ظاعیٍ ظاؼ ؟ ؾریا يارب ػقل جزدی می پًعا ؼظ هک ػقل رد مفهىم مٓلك آو ؼا ‪ ،‬ظاؼاست و می تىانع ؼاؾ هستی ؼا هب یاؼی استعالل منطقی و‬
‫ػق‬ ‫ا‬ ‫ش‬ ‫ا‬ ‫ت‬ ‫نم‬ ‫ا‬ ‫ش‬ ‫ع‬ ‫ک‬ ‫ک‬ ‫ش‬ ‫ط‬ ‫س‬ ‫ا‬ ‫هم‬ ‫ج‬ ‫ػق‬ ‫س‬ ‫ح‬ ‫ط‬ ‫س‬
‫ؼارطٍ ‪ٚ‬لی بگهایع ‪ .‬اها ی ا ت ؾریا هک ل ز ی ى ؼٌ رد ر ا یاء رت ی ًع و هب ا یاو ا یاء ؼ ٌ ی ى نع ربظ ‪ .‬ا یاء رب ی ل‬
‫م‬ ‫ح‬ ‫د‬

‫جزدی رد حع ردیافت اهی حسی ممنی ظاؼنع هن رتشیب و سؽاندام‪ ،‬معرفتی هک زاصل اؾ ػقل جزدی است‪ ،‬معرفتی است انقى ؾریا هک ػقل‬
‫جزدی شًاختی اؾ امر دىرهی‪ ،‬یمنی اعیاو اثبضٍ‪ ،‬نعا ؼظ (‪.)1‬‬

‫‪ -1‬ؾضیق یسصچی‪،‬يذًض دطیٍ‪ ،‬عقم جسئی ٔ عقم کهی (تأٔیم صاضتاٌ أل يثُٕی يٕنٕی)‪َ ،‬ػریّ ایراٌ َايّ‪،‬‬
‫زيطتاٌ ‪ - 1369‬غًارِ ‪33‬‬
‫‪11‬‬
 ‫ػقل جز ید‬
‫بعیى ضراؼ ػقل جزدی‪ ،‬هب ؼغن خىاست ردونیم هک کعف حقیػت است‪ ،‬هب خای ايکهاف حقیػت آو ؼا پنهاو می کًع ‪ .‬ػقل جزدی با‬
‫م‬ ‫ا‬ ‫ض‬ ‫جه‬
‫کىششی هک رد جهت معرفت اشیاء می کًع آنها ؼا رد تیؽگی ل ر ؼ ی ظهع (‪.)1‬‬
‫اصى یعقىب س حبستاحی نظرهی شیظاؾ مشهىؼ تصىف رد ایى باب می ضىیع‪ " :‬دىرهاه‪ ،‬عًاصؽ‪ ،‬بعو اهی غنطؽی‪ ،‬صىؼ و خًلت اهی دسماحی ‪،‬‬
‫یکسؽٌ حداب اهی حك انع " (‪.)2‬‬

‫‪ -1‬ؾضیق یسصچی‪،‬يذًض دطیٍ‪ ،‬عقم جسئی ٔ عقم کهی (تأٔیم صاضتاٌ أل يثُٕی يٕنٕی)‪َ ،‬ػریّ ایراٌ َايّ‪،‬‬
‫زيطتاٌ ‪ - 1369‬غًارِ ‪33‬‬
‫‪ -2‬اتٕ یعقٕب ضجطتاَی‪ ،‬کػف انًذجٕب‪ ،‬تؿذیخ ژٔکٕفطکی‪ ،‬تٓراٌ‪ ،‬طٕٓری‪ ،1359 ،‬ؼ‪.213‬‬
‫‪12‬‬
 ‫ػقىل کلی و جزدی رد انعیشٍ مىالان‬
‫مىالان ‪ ،‬هن اؾ ػقل جزدی و هن اؾ ػقل کلی یاظ طرظٌ است‪ .‬مىالان اؾ ػقل جزوی هب غنىاو ػقل «سيثی و کسبی » رد مماضل « ػقل مىهبی و‬
‫رعشی» یاظ طرظٌ است‪ .‬ولی اؾ آندا هک ربخی اؾ مععیاو ػقل جزوی‪ ،‬اؾ دملٍ منکراو ػقل کلی انع‪ ،‬وسیگی مػمىم صىظو ػقل جزوی رد مثنىی‬
‫ح‬ ‫م‬
‫ج‬ ‫س‬ ‫ف‬ ‫مع‬ ‫خی‬ ‫ق‬ ‫ی‬ ‫ط‬ ‫سم‬ ‫ل‬ ‫‪ٚ‬‬ ‫ی‬ ‫ع‬ ‫م‬ ‫ج‬ ‫ػق‬
‫ربدسضٍ رت رعهض شعٌ است‪ .‬ل زوی هک زنظ ىالان با ًاو ى « ىم ؼ ی و ظ ٍ » ؿ ر ی شعٌ ا ت‪ ،‬ز هب ازباؼاهی جنپ گاهن ف و‬
‫ه‬
‫ف‪ٛ‬اعیت اهی غهى و مغز است‪ .‬ایى ػقل با اتمل رب محصىقات و قاختى مفهىم اه و استعالل اه رد غهى‪ ،‬سعی رد شًاقاخی جهاو جیؽامىو و کعف‬
‫لی‬‫‪ٚ‬‬ ‫ص‬ ‫ل‬‫م‬‫د‬ ‫م‬ ‫ق‬‫مع‬ ‫ا‬ ‫ك‬ ‫ص‬ ‫ک‬‫ت‬‫م‬ ‫ط‬ ‫خ‬ ‫ش‬ ‫ض‬ ‫ا‬ ‫ع‬‫ی‬ ‫ب‬ ‫ط‬ ‫ک‬ ‫نی‬ ‫ا‬ ‫ك‬ ‫ػق‬
‫حقیػت ظاؼظ‪ .‬ایى ل‪ ،‬ى ى زا ن رب ت ؼ و ‪ ٙ‬و ًاقا ی رظٌ و ی رب ا ىل و ى ػعی ىل ى ٍ ا ل ت ‪ ،‬ا ل ػعم‬
‫ص‬

‫تًاقٍ ‪ ،‬اصل ضؽوؼت ‪ ،‬اصل غائیت و غیؽٌ است‪)1(.‬‬

‫‪( -1‬يادٕزی‪ ،‬رضا‪ ،‬يقانّ «عقم کهی ٔ جسئی صر اَضیػّ يٕالَا – تذهیهی يٕضٕعی تا َظر تّ کتاب يثُٕی يعُٕی‪،‬‬
‫ًْایع تیٍ انًههی اَضیػّ ْای جٓاَی يٕالَا»)‬
‫‪13‬‬
 ‫تمازی ػقىل کلی با جزدی‬
‫ظیعگاٌ مىالان رد باب ػقىل کلی و جزوی‬
‫س‬ ‫ص‬ ‫س‬ ‫ذ‬
‫ل ىو ناٌ ا ت و ىؼت اه ؼ ل»‬ ‫ػق‬ ‫ک‬ ‫ػق‬
‫«ایى جهاو یک فکرت است اؾ ل ل‬
‫بهر زکكت ؼا ظو صىؼت گشضٍ انع»‬ ‫«ذىو هلک با ػقل یک سؽ ؼشضٍ انع‬
‫ش‬ ‫ط‬ ‫ت‬ ‫ک‬ ‫ػق‬
‫ات ذى ل ل ى با ى نیب ىی »‬ ‫ش‬ ‫ی‬ ‫ػق‬
‫«جهعکى ات جیؽ ل و ظ ى ىی‬
‫کام ظنیا مرظ ؼا ان کام طرظ» (‪)1‬‬ ‫«ػقل جزوی ػقل ؼا بع انم طرظ‬

‫‪( -1‬يثُٕی يٕنٕی‪ًْ ٔ 463/5 ،2178/4 ،3193/3 ، 978/2 ،‬چُیٍ رک‪ :‬جاللانضیٍ ًْایی‪ ،‬يٕنٕی َايّ‪ ،‬ج ‪،1‬‬
‫ؼؼ ‪ ٔ 457-482‬زياَی کریى‪ ،‬غرح جايع‪ ،‬اَتػارات اطالعات‪ ،‬ج ‪ ،1‬ؼؼ ‪ ٔ 324-325‬غاليرضا اعٕاَی‪،‬‬
‫دکًت ٔ ُْر يعُٕی‪ ،‬ؼ ‪.)5‬‬
‫‪14‬‬
 ‫ظیعگاٌ مىالان رد باب ػقىل کلی و جزوی‬

‫ؾآيکٍ رد ٖلمات شع او ؼا وطى‬ ‫«ػقل جزوی ‪ ،‬آفتم وهن است و ظى‬

‫جز پػریای فى و ميتاج نیست‬ ‫س‬ ‫ی‬ ‫ن‬ ‫ا‬ ‫ػ‬
‫خ‬ ‫س‬ ‫ػق‬
‫ل زوی‪ ،‬ل ا ر ج ت‬ ‫ج‬ ‫ػق‬

‫قل‬ ‫ا‬
‫ل ل ؼ قاؾ ای ٓاو‪ ،‬وؾری‬ ‫ک‬ ‫ػق‬ ‫ػقل جزوی ؼا وؾری خىظ هگ ؽی‬
‫سه‬
‫ظر هچ بنمایع هک يارب ؽ صىظ‬ ‫ػقل جزوی ‪ ،‬عضك ؼا منکر ىظص‬
‫رعل و طرسی ؼا معا و طز وی دعاست» (‪)1‬‬ ‫اس‬ ‫م‬ ‫ک‬ ‫نف‬ ‫ک‬
‫ل ل و ف ل رظ خع ت‬‫ػق‬

‫‪ -1 15‬يثُٕی يٕنٕی‪ ،‬صفتر أل‪ ،‬زياَی‪ ،‬کریى‪ ،‬ؼ ‪.375‬‬

 ‫ظیعگاٌ مىالان رد باب ػقىل کلی و جزوی‬

‫افكًع رد كعر ‪ ،‬یک آسیبهاو‬ ‫«يع زهاؼاو اهل تمهیع و نهاو‬

‫اقین است و ‪ ،‬دملٍ شی و باعهاو‬ ‫هک هب ظى ‪ ،‬تمهیع و استعالعهاو‬
‫شبهٍ ای ايگیؿظ آو ریٓاو ظوو رددنتف ایى دملٍ کىؼاو ‪ ،‬سؽيگىو‬
‫ص‬ ‫ی‬ ‫مک‬‫ت‬
‫پای ذىنیب سخت بی ى ىظ » (‪)1‬‬ ‫پای استعالشیىو ذىنیب صىظ‬

‫‪ -1‬يثُٕی يٕنٕی‪ ، 2128 – 2125/1 ،‬زياَی‪ ،‬کریى‪.‬‬

‫‪16‬‬
 ‫ظیعگاٌ مىالان رد باب ػقىل کلی و جزوی‬

‫س‬ ‫ین‬ ‫ه‬

‫حف ظ ی‪ ،‬رنظباو آ ماو‬ ‫ی‬ ‫ن‬ ‫ه‬
‫«حف ظ یا ‪ ،‬رنظباو ا ى جهاو‬
‫ی‬‫حب‬ ‫خ‬‫س‬ ‫ه‬
‫صحت آو حف ‪ ،‬ى هیع اؾ ب‬
‫ا‬ ‫طب‬ ‫د‬‫س‬ ‫ه‬
‫صحت ایى حف ‪ ،‬ىدیی اؾ ب‬
‫ی‬
‫ه‬
‫صحت آو حف ‪ ،‬ؾوریا ی بعو » (‪)1‬‬
‫ح‬ ‫صحت ایى حف ؾمصمىؼی ىت‬

‫ح هف ظنیىی‪ ،‬رنظباو ایى جهاو محصىـ است‪ .‬یمنی ػقل م‪ٛ‬ال و ح هف ٖارهی و ظنیىی فقّ می تى نعا‬
‫م‬ ‫ا‬ ‫ح‬ ‫ی‬ ‫ح‬ ‫ین‬ ‫ه‬
‫معؼکات مرصىِبعیى جهاو صروظیى ؼا ردیابع‪ .‬ولی حف ظ ی‪ ،‬معؼکات رعاف ی و ا ما ی ؼ رد ی یابع‪.‬‬

‫‪ -1‬يثُٕی يٕنٕی‪ ،303/1 ،‬زياَی‪ ،‬کریى‪ ،‬ؼ ‪.137‬‬ ‫‪17‬‬

 ‫ط‬ ‫ص‬
‫‪ -2-1‬چهاؼ گاهن اه ی شًازت ‪ -‬ا ل ٖاره و با ى‬
‫بی كش‪ ،‬یکی اؾ مهن رتیى عًاصؽ رد آمىؾٌ اهی رعافو اقالمی هب طىؼ ‪ٚ‬ام و رد جهاو ىنيب خالل العیى مىغىی هب طىؼ ضاو ایى است‬
‫هک ره واكٌیتی ظاؼای ظو قارت «ٖاره» و «باطى» است‪ .‬حقیػت ضنیاظیى و اصیل رد ره چیؿی ‪ ،‬باطى آو و ٖاره‪ ،‬خلىٌ و سطر و صر٘‬
‫ي‬ ‫م‬‫ه‬ ‫ق‬ ‫ی‬ ‫ق‬‫ح‬
‫ح‬ ‫شه‬ ‫گ‬‫ی‬ ‫ح‬ ‫خ‬ ‫ت‬
‫آو است‪ .‬ایى ی ا ت هک ‪ٚ‬اؼافو اؾ ى ی اؾ تأ ل رد آیات رآ ی و اؾ ىی ظ ر‪ ،‬اؾ ر ك ىظ رعاف ی بع و ان ل شعٌ انع‪.‬‬
‫ا‬ ‫ی‬ ‫غ‬ ‫س‬ ‫ض‬ ‫س‬ ‫س‬
‫ل‬ ‫ه‬ ‫تٌبی مو‬
‫رد متىو رعافحی هب وسیٌ رد سوًاو مىالان هب مًاسبت اهی موتلف اؾ ایى قارت ظوگاهن با ؽات ی یاظ شعٌ ا ت؛ ىو ب و‬
‫غی‬ ‫ذ‬ ‫س‬ ‫لف‬ ‫ت‬

‫شهاظت‪ ،‬صىؼت و ممًا‪ ،‬قشؽ و مغز‪ ،‬تى و خاو‪ ،‬صىؼت و نیؽت‪ ،‬مداؾ و حقیػت‪ ،‬هلک و هلكىت‪ ،‬خىاب و بیعا ؼی‪ ،‬و شؽیعت و‬
‫حقیػت‪)1(.‬‬

‫‪ -1‬فُائٗ اغكٕرٖ‪ ،‬يذًض‪ ،‬يقانّ«صٔ ضادت ظاْر ٔ تاطٍ صر جٓاٌ تیُٗ جالل انضیٍ يٕنٕٖ»‬ ‫‪18‬‬
 ‫ٖاره و باطى رد اش‪ٛ‬اؼ مىالان‬
‫ل‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫ه‬
‫دسن ‪ ،‬ىو آ ى‪ ،‬خاو ى ظ ت‬
‫س‬ ‫ذ‬ ‫ی‬ ‫ست‬ ‫ذ‬ ‫س‬ ‫ف‬ ‫خ‬‫م‬
‫«دسن ‪ٖ،‬اره‪.‬ؼوذ ی آمعٌ ت‬

‫حف هب سىی ؼوذ ‪ ،‬ؾورت ؼٌ ربظ »‬ ‫باؾ ػقل اؾ ؼوذ ‪ ،‬مخفی رت ىظص‬

‫هک نقىشم ٖاره و‪ ،‬خانم خفی است‬ ‫م‬ ‫شخ‬

‫« ٖاره ضرآو ذى ى آظ ی ا ت‬
‫س‬

‫یک سؽ مىخی دنیبن زال او » (‪)1‬‬ ‫ه‬

‫مرظ ؼا يع قال عن و ضال او‬

‫‪ -1‬يثُٕی يٕنٕی‪ 4249–4248/3 ،3254 – 3253/2 ،‬زياَی‪ ،‬کریى‪.‬‬ ‫‪19‬‬

 ‫اياظت باطى هب ٖاره‬
‫بی سبب کی شع سبب رهظز ؾخىیم؟‬ ‫« کیى سبب ؼا آو سبب آوؼظ شیپ‬
‫آو سبب اه ‪ ،‬ؾیى سبب اه ربرت است‬ ‫و آو سبب اه کانبیا ؼا ؼهبؽ است‬
‫باؾ گاهی بی رب و ‪ٚ‬اطل کًع »‬ ‫ایى سبب ؼا‪ ،‬آو سبب ‪ٚ‬امل کًع‬

‫ذىو صىظ ضلقم يكى‪ ،‬رد پال میؽ‬ ‫« وؼ صىظ صىؼت حقیؽ و انپػری‬
‫‪ٚ‬الن ممًا بمانع خاوظاو» (‪)1‬‬ ‫صىؼت ٖاره ‪ ،‬فًا ظرظظ بعا و‬

‫‪ -1‬يثُٕی يٕنٕی‪ 1020–1019/2 ،845 -844–843/1 ،‬زياَی‪ ،‬کریى‪.‬‬ ‫‪20‬‬


‫ها ردوو ؼا بنگرین و زال ؼا‬
‫ظرهچ گغت ضفٕ‪ ،‬انضاض‪ ٙ‬ؼوظ‬
‫ی‬ ‫عف‬
‫پف ل آمع رعٌ‪ ،‬دىره رغٌ»‬
‫اياظت باطى هب ٖاره‬
‫« ها ؾباو ؼا ننگرین و اقل ؼا‬
‫انػر لُبین ‪ ،‬اظر ضاش‪ ٙ‬ىظص‬
‫ؾآيکٍ ظل دىره صىظ‪ ،‬گٍتى رعٌ‬

‫ات صفاتت ؼٌ نمایع سىی غات‬ ‫« رد صػؼ اؾ انم و ‪ ،‬بنگر رد صفات‬

‫ذىو هب ممنی ؼفت‪ ،‬آؼام اوفتاظ» (‪)1‬‬ ‫اختالف ضلك اؾ انم اوفتاظ‬

‫‪ -1‬يثُٕی يٕنٕی‪ ،3680–3679/2 ،1761 -1760–1759/2 ،‬زياَی‪ ،‬کریى‪.‬‬ ‫‪21‬‬

 ‫چهاؼ گاهن اه ی شًازت‬
‫ٖاره ‪ -‬صىؼت‬ ‫باطى ‪ -‬نیؽت‬
‫مصعا ق‬ ‫الگى‬ ‫مباحی‬ ‫مفاهین‬

‫نمىهن ‪ ،‬مثال‬ ‫اقظب ‪ ،‬سؽ مضك‪ ،‬سبک‬ ‫اصىل ‪ ،‬اح کام‪ ،‬كىانیى‬ ‫ارداک ‪ ،‬آ گاهی ‪ ،‬فهن‬
‫نمىهن اجرا شعٌ‬ ‫ریىٌ ‪ ،‬معل ‪ ،‬صرمىل‬ ‫بایع اه و نبایعاه‪ ،‬چاؼذىهب اه‬ ‫ایماو ‪ ،‬ااقتعظ ‪ ،‬بینم‬
‫خ‬ ‫م مط‬ ‫محامکت (مباحی) نظری‬ ‫هستی شًاسی‪ ،‬شًازت شًاسی‬
‫ثال ى‬
‫پای گاٌ تئىؼیک‬ ‫زکكت ‪ ،‬فلظفٍ‬
‫معنىیت و ممنی و ؾنعگی‬
‫‪22‬‬
 ‫مفاهین ‪ -‬ارداک‬
‫رد پایاو کتاب اول اؾ کتب اؼزعٍ اسفاؼ‪ ،‬هال يعؼا حعوظ سی کلمٍ ؼا هک رد سحج رد باؼٌ انسای ‪ٚ‬لن ب کاؼ می ؼونع‪ ،‬تعریف‬
‫می کًع‪ .‬او رد میاو ایى کلمات «ارداک» ؼا ايلی رتیى کلمٍ می ظانع؛‬
‫‪« .....‬ارداک » ضما است و وصىل آن گاٌ هک كىٌ ‪ٚ‬اللٍ هب هاهیت معقىل می ؼسع و آو ؼا زاصل می کًع‪.‬‬
‫ایى اؾ ایى جهت ارداک است‪.‬‬
‫رد ایى تعریف ‪ ،‬يعؼا می ضىیع هک اذت‪ٛ‬عا ظ ‪ٚ‬اللٍ اؾ غریك ارداک هب هاهیت شی می ؼسع‪ .‬زمباؼت ظیگر ‪ ،‬هن گامی هک ارداک‬
‫ی‬ ‫کن‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫‪ٚ‬‬
‫ؼوی می ظهع‪ ،‬هب « ی» ى ى٘ ارداک‪ ،‬ن یع ی ن(‪.)1‬‬
‫ا‬ ‫پ‬ ‫ض‬ ‫م‬ ‫ت‬‫س‬‫ی‬ ‫چ‬

‫‪ -1‬چیتیک‪ٔ ،‬یهیاو‪ ،‬يقانّ «غایت غُاضی اصراک»‪ ،‬سرصَايّ ؾضرا‪ ،‬زيطتاٌ ‪ ،1380‬غًارِ ‪26‬‬
 ‫ه‬ ‫کس‬ ‫گ‬
‫یؾنع ی و ب آ گا ی‬ ‫ن‬ ‫مم‬

‫ل‬ ‫ی‬ ‫ف‬ ‫ی‬ ‫م‬ ‫هی‬

‫نظر ظکتؽ اربا ی ظ ًا ی رد ا ى باب ( ما م ن)‬
‫ن‬ ‫ی‬ ‫ح‬ ‫ی‬
 ‫‪ -3-1‬زکكت و فلظ ٍف‬
‫(ت‪ٛ‬اؼیف مفهىمی)‬
‫زکكت ‪:‬‬
‫• ظاانخی‪ٚ ،‬لن‪ ،‬ظانم‪ ،‬رعافو و معرفت (ظهخعا ‪،1373،‬و‪)754‬‬
‫• ‪ٚ‬لن‪ ،‬ظانم‪ ،‬ؼاستی و ردستی‪ ،‬کالم مىافك حك (مٌیى‪،1384‬و ‪)252‬‬
‫• نىعی فلظفٍ ی رعافحی هک اقاـ آو وصىل هب حمایك اؾ غریك کعف و شهىظ است‪( .‬ػمیع‪)1371،‬‬
‫فلظفٍ ‪:‬‬
‫رد اصل کلمٍ ای یىانحی و م کرب اؾ ظو جزء ‪:‬‬ ‫•‬
‫‪ -1‬فیلىـ هب ممنی ظوست و ظوست ظاؼ ‪ -2‬سىفیا هب ممنی زکكت‪ٚ ،‬لن هب حمایك مىدىظات‪( .‬ظهخعا ‪ ،1373،‬و ‪)1261‬‬ ‫•‬
‫رب ظو قسن است ‪ -1 :‬فلظفٍ ػملی ‪ -2‬فلظفٍ اکتكابی و نظری‪ ،‬نامل تهػیب اضالق و سیاست معینٍ است‪( .‬مٌیى‪ ،1384 ،‬و‪) 543‬‬ ‫•‬
‫ػملی هک رد مباظی و حمایك اشیا و ػمل ودىظ آو اه سحج می کًع‪( .‬ػمیع‪)1371،‬‬ ‫•‬
 ‫‪ -3-1‬زکكت و فلظفٍ‬
‫(ت‪ٛ‬اؼیف ػمهیاتی)‬
‫زکكت‬
‫‪ -‬باؾظاؼنعگی‬
‫ممًای اول ایى ؼیشٍ ؼا ربخی «باؾظاشتى » ظانسضٍانع (‪.)1‬‬
‫هَیى ممًا ؼا رد یکی اؾ م‪ٛ‬احی غطر شعٌ ربای زکكت مییابین‪ٚ :‬لمی هک انكاو ؼا اؾ کاؼ ؾشت باؾمیظاؼظ (‪.)2‬‬
‫رب هَیى اقاـ‪ ،‬ل گام اسب ؼا زکمٍ خىانعٌانع‪ ،‬ذىو اسب ؼا اؾ ذمىشی باؾ میظاؼظ‪ ،‬و صرهاوؼوا ؼا زاکن خىانعٌانع ذىو ستنظر ؼا اؾ ستنظری‬
‫باؾمیظاؼظ (‪.)3‬‬
‫‪ -1‬اتٍ فارش‪ ،‬طیم «دکى»‪ٔ( .‬یکی فقّ)‬
‫‪ -2‬فشرانضیٍ تٍ يذًض طریذی‪ ،‬يجًعانثذریٍ‪ ،‬طیم «دکى»‪ ،‬چاپ ادًض دطیُی‪ ،‬تٓراٌ ‪1362‬ظ‪ٔ(.‬یکی فقّ)‬
‫‪ -3‬کتاب انعیٍ‪ ،‬چاپ يٓضی يشسٔيی ٔ اتراْیى ضايرائی‪ ،‬قى ‪ٔ( .1405‬یکی فقّ)‬
 ‫(ت‪ٛ‬اؼیف ػمهیاتی)‬

‫زکكت‬
‫‪-‬نهاظو امىؼ رد خای خىظ‬
‫هب ره زال‪ ،‬اظر هچ «باؾظاؼنعگی » جزدی مهن رد مفهىم زکكت است‪ ،‬هب نظر میؼسع هک زکن هب ممًای نهاظو امىؼ رد خای خىظ (‪ )1‬هب نحىی خام‪ٙ‬رت‬
‫هب مفهىم زکكت اناؼٌ میکًع هک « ت‪ٛ‬اظل »خایگاٌ وسیٌای رد آو ظاؼظ‪.‬‬

‫‪ -1‬عهی تٍ يذًض جرجاَی‪ ،‬کتاب انتعریفات‪ ،‬ج‪ ،1‬ؼ‪ ،97‬چاپ گٕضتأ فهٕگم‪ ،‬الیپسیگ ‪ ،1845‬چاپ افطت‬
‫تیرٔت ‪ٔ( .1978‬یکی فقّ)‬
 ‫(ت‪ٛ‬اؼیف ػمهیاتی)‬

‫زکكت‬
‫‪ -‬نسبت ظاظو چیؿی هب چیؿی‬
‫ممًای ظیگر زکن‪ ،‬یمنی نسبت ظاظو چیؿی هب چیؿ ظیگر هچ هب نحى ایدابی هچ قهبی ‪ )1( ،‬یمنی هماو «زکن طرظو» خیؿ با مفهىم زکكت بیاؼتباِ‬
‫کك‬ ‫ز‬ ‫م‬‫ػ‬ ‫م‬ ‫تص‬
‫نیست‪ ،‬ردست ظاوؼی طرظو رد( ردباؼٌ) مىكعیتاهی ظشىاؼ ‪ ،‬ممعهم الؾم ربای ن ؽ و ل رد ت و اؾ ا ُائات ت‬
‫طت‬ ‫س‬ ‫ی‬ ‫گی‬ ‫ی‬

‫است‪.‬‬

‫‪ -1‬عهی تٍ يذًض جرجاَی‪ ،‬کتاب انتعریفات‪ ،‬ج‪ ،1‬ؼ‪ ،97‬چاپ گٕضتأ فهٕگم‪ ،‬الیپسیگ ‪ ،1845‬چاپ افطت‬
‫تیرٔت ‪ٔ( .1978‬یکی فقّ)‬
 ‫(ت‪ٛ‬اؼیف ػمهیاتی)‬
‫زکكت‬
‫‪ -‬شًازت بهتؽیى چیؿاه‬
‫م‪ٛ‬احی ظیگری خیؿ ربای زکكت غطر شعٌ است هک هب فهن ادمالی ایى مفهىم کمک میکًع‪ :‬شًازت بهتؽیى چیؿاه با ربرتیى ظانماه (‪ )1‬هک ذنیى‬
‫زکمتی ؼا میتىاو ظینی تلقی طرظ و مصعا ق باؼؾ آو ؼا شًازت خعا ونع ظانست‪.‬ظست یافتى هب حقیػت هب یاؼی ‪ٚ‬لن و ػقل (‪ )2‬س ىخ‬

‫مىافك با حك ‪ ،‬سخى معقىل ظوؼ اؾ حضى (‪ )3‬ظانشی هک آظمی هب کمک آو اف‪ٛ‬اعم ؼا اؾ ؼوی تعبیؽ و اتماو اندام میظهع (‪.)4‬‬
‫(ٔیکی فقّ)‬
‫‪ -1‬طیم «دکى»‪ ،‬اتٍ يُظٕر‪ ،‬نطاٌ انعرب‪.‬‬
‫‪ -2‬دطیٍ تٍ يذًض راغة اؾفٓاَی‪ ،‬انًفرصات فی غریة انقرآٌ‪ ،‬طیم «دکى»‪ ،‬چاپ يذًض ضیضکیالَی‪ ،‬تٓراٌ (‪1332‬ظ )‪.‬‬
‫‪-3‬عهی تٍ يذًض جرجاَی‪ ،‬کتاب انتعریفات‪ ،‬ج‪ ،1‬ؼ‪ ،96‬چاپ گٕضتأ فهٕگم‪ ،‬الیپسیگ ‪ ،1845‬چاپ افطت تیرٔت ‪.1978‬‬
‫‪ -4‬عهی تٍ دطیٍ عهىانٓضی‪ ،‬رضائم انػریف انًرتضی‪ ،‬ج‪ ،2‬ؼ‪ ،268‬چاپ يٓضی رجائی‪ ،‬قى ‪1405‬ـ‪.1410‬‬
 ‫واژٌ زکكت رد ضرآو طرین‬

‫هب گفضٍ محققیى‪ ،‬واژٌ زکكت رد ضرآو ضیست باؼ ب کاؼ ؼفضٍ و رد رتشیب مىاؼظ با کتاب تىأم است‪ .‬رد زعظی آیات هب ت کاشیف ؿخی‬

‫زکكت گفضٍ شعٌ است هانًع آهی ‪ 39‬اسؽاء و آهی ‪ 34‬احزاب و آهی ‪ 63‬ؾخرف و هنذنیى رد آهی ‪ 12‬سىؼٌ ضقماو هب نکر الهی‬
‫نمىظو خیؿ زکكت اْالق شعٌ است‪ .‬نایع ‪ٚ‬لت اْالق زکكت رب ت کاشیف ‪ ،‬بعا و جهت باشع هک ؼ‪ٚ‬ایت آنها سبب‬
‫زکكتانع و سبب اْالق آو رب نکر‪ ،‬هب ایى طسأ باشع هک نکر هجيتن زکكت میباشع‪)1(.‬‬

‫‪ -1‬قرغٗ‪ ،‬ضیض عهٗاكثر‪ ،‬قايٕش قرآٌ‪ ،‬ج ‪ ،2‬ؼ ‪َ،160‬ػر صارانكتة االضاليیّ‪.‬‬
 ‫‪ -3-1‬زکكت و فلظفٍ‬
‫(ت‪ٛ‬اؼیف ػمهیاتی)‬
‫فلظفٍ‬
‫«واژٌ فلظفٍ»‪ ،‬معرب (رعبی شعٌ) «فیلىسىفیا» هب ممًای ظوستعا ؼ ظاانخی است‪)1( .‬‬
‫افالطىو‪ ،‬سقراِ ؼا «فیلىسىفىـ» یمنی ظوستعا ؼ ظاانخی معرفی می کًع‪ .‬ولی رد نىشضٍ اهی افالطىو ایى کلمٍ صنىؾ صىؼت مفهىمی هب خىظ يگرفضٍ‬
‫است و افالطىو هب خای مفهىم فلظفٍ هب ممًای سنىحی آو‪ ،‬کلمٍ «ظیالکتیک» ؼا هب کاؼ می ربظ‪ .‬اؼسطى رد خاخی هک می خىاهع مفهىمی ؼا هک ز‪ٛ‬عاه فلظفٍ‬
‫انمیعٌ می شىظ‪ ،‬تعریف کًع‪ ،‬می ضىیع‪« :‬بایع ظانشی یافت شىظ هک ردباؼٌ اولیى اصىل و اولیى ‪ٚ‬لت اه سحج کًع» ‪)2( .‬‬
‫‪ -1‬کهیات فهطفّ‪ ،‬صکتر اؾغر صاصتّ‪ ،‬صاَػگاِ پیاو َٕر‪ ،‬چاپ َٕزصْى تٓراٌ‪ ،‬تًٍٓ ‪ ،1375‬ؼ‪.1‬‬
‫‪ -2‬تاریز فهطفّ‪( ،‬کتاب أل‪ ،‬از آغاز تا َشطتیٍ آکاصيی)‪ ،‬صکتر يذًٕص ْٕيٍ‪ ،‬کتاتشاَّ طٕٓری‪ ،‬چاپ صٔو‬
‫تٓراٌ ‪ ،1348‬ؾؽ ‪.20 -21‬‬
 ‫(ت‪ٛ‬اؼیف ػمهیاتی)‬

‫ممًای فلظفٍ‬
‫مصمىال ٍ ؼ رد ظو ًای غ ل رد ر ی ؽنع‪:‬‬
‫گی‬ ‫م‬ ‫ظ‬ ‫ن‬ ‫ي‬ ‫مم‬ ‫ا‬ ‫ف‬ ‫لظ‬‫ف‬ ‫ا‬
‫کس‬ ‫س‬ ‫ش‬‫ن‬ ‫ی‬ ‫ب‬ ‫ص‬ ‫ن‬ ‫ط‬ ‫شخ‬
‫اضف) ممًای ‪ٚ‬ام‪ :‬مقصىظ اؾ ممًای ‪ٚ‬ام فلظفٍ‪« ،‬جهاو ىنيب ی ره ا كاو » و ىظ اؾ جهاو ىنيب‪ « ،‬ی ا ت هک ره ی رد‬
‫مق‬

‫باب مكائل فلظفی یمنی مكائل مرصىِ هب خعا ‪ ،‬جهاو و انكاو می تىانع ظاشضٍ باشع» (‪ )1‬پف رب اقاـ ایى ممًا‪ ،‬آظمی اؾ هماو ابتعا ی‬
‫ضلقتم اؾ فلظفٍ بهرٌ مًع صىظٌ است‪ .‬ؾریا ربای یافتى پاسخی ربای سىاالتم‪ ،‬ؼاهی جز انعیشیعو (رهذًع هب صىؼت سطحی و ضام) نعا شضٍ‬
‫است‪.‬‬
‫‪ -1‬کهیات فهطفّ‪ ،‬صکتر اؾغر صاصتّ‪ ،‬ؼ‪.11‬‬
 ‫(ت‪ٛ‬اؼیف ػمهیاتی)‬

‫ممًای فلظفٍ‬
‫ممًای ضاو‪ :‬فلظفٍ رد ممًای ظطیك و ضاو خىظ عباؼت است اؾ‪:‬‬
‫«بینم ژؼف و اتمل سنىیعٌ رد باب مكائل فلظفی‪ ،‬یمنی مكائل مرصىِ هب خعا ‪ ،‬جهاو و انكاو»‬
‫س‬ ‫ص‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ضن‬ ‫گ‬ ‫ا‬ ‫ت‬ ‫ى‬ ‫ن‬ ‫س‬
‫هک ایى م ژؼف و یعٌ‪ ،‬ى م با ظو وسی ی یاظی رظ ًع هن و آؾ ظ هن ىظو ا ت‪)1(.‬‬
‫خ‬ ‫ن‬ ‫ی‬‫ب‬

‫‪ -1‬کهیات فهطفّ‪ ،‬صکتر اؾغر صاصتّ‪ ،‬ؼ‪.11‬‬

 ‫زکكت و فلظفٍ اؾ ن گاٌ يارب نظراو‬

‫ظکتؽ سیع ى ؽ رد ماهل ىظ ی ىیع؛‬

‫ض‬ ‫م‬ ‫خ‬ ‫م‬ ‫ط‬ ‫ن‬ ‫ی‬ ‫حس‬
‫س‬‫ی‬ ‫ن‬ ‫ی‬ ‫ا‬ ‫ك‬‫ش‬ ‫ت‬ ‫ا‬ ‫ك‬‫ش‬ ‫ش‬ ‫نق‬
‫ردک ممًاخی هک فلظفٍ رد رغب ظاؼظ و ی هک رد ل ظ ظو هب معو دعیع و هب وسیٌ رد ل ظ ظو هب پعیعٌای ا فا رظٌ هک هب معؼ ن یا‬
‫ط‬
‫س‬ ‫ا‬ ‫ش‬ ‫ا‬ ‫ب‬ ‫ط‬ ‫گ‬‫ی‬ ‫ین‬ ‫غی‬ ‫ه‬ ‫ص‬ ‫ح‬‫ا‬ ‫د‬ ‫ك‬‫ا‬ ‫ل‬ ‫ك‬‫م‬
‫تدعظْهبی ىؼ ا ت‪ ،‬رب ی ى و ماو و هب و ‪ ٙ‬ره ى ی هک رد ره ر نگ ؽظ ی ظ ری ؼشع رظٌ باشع‪ ،‬رد ا تع ظ ى ؼ ا ت‪.‬‬
‫ا‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫س‬ ‫ه‬ ‫مش‬
‫هم‬ ‫ی‬ ‫هم‬ ‫گ‬‫ی‬ ‫ت‬ ‫سن‬ ‫مث‬
‫هماو طىؼ هک ؽ ظیع ن‪ ،‬رد هاو ا الم‪ ،‬ل ره هاو ی ظ ری‪ ٍ ،‬ى ؼٌ با ظ ى ؼرّ و ویپنع زنظیک ظ ٍ ا ت‪ ،‬لػ ى ؼٌ‬
‫ا‬ ‫ا‬ ‫س‬ ‫ض‬ ‫ش‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ف‬‫لظ‬‫ف‬ ‫ج‬ ‫ق‬ ‫ج‬ ‫ی‬ ‫ت‬ ‫ش‬ ‫ی‬ ‫پ‬
‫لَ‬ ‫ك‬‫م‬
‫«زکكت» خىانعٌ میشعٌ و رهظز رد جی مطاضغت با حمایقی نبىظٌ هک اؾ سىی خعا ونع رد قلک متىو ممعسی انؾل میشعٌ هک زنظ ى‬
‫ی‬
‫ک‬ ‫ه‬
‫رد مرتصٍیاول ضرآو مىیع است و حعیث هب یک ممنی ل آو ا ت‪.‬‬
‫س‬ ‫م‬
 ‫ص‬ ‫مػ‬ ‫ص‬ ‫م‬ ‫ک‬ ‫ا‬ ‫ی‬ ‫م‬‫ػ‬ ‫ف‬‫لظ‬‫ف‬ ‫ش‬‫ا‬ ‫ی‬ ‫ست‬ ‫ح‬ ‫ی‬ ‫خی ت ط ح ض ن ج ق ص قت ت مس‬
‫رد رغب ؿ مع ی ىال ی و ‪ ٙ‬امكشيب ها ًع هاو ا الم ىظ‪ .‬و ی معو ی رب رغب ا ال ظ ت ٍ ما با الم ر ىِو حع ىظ و‬
‫هب مكایلی هک هب واسطٍی نفف حضىؼ وحی مطرذ صىظ ‪،‬عًایت ظاشت‪ .‬رد ایى ظوؼاو فلظفٍ رد جی آو صىظ هک ممًای ژؼفرت ایپم ظیى ؼا‬
‫ط‬ ‫م‬ ‫س‬ ‫ش‬ ‫نق‬ ‫ی‬ ‫ص‬ ‫ض‬ ‫ك‬ ‫ا‬ ‫هم‬ ‫ی‬‫ح‬‫ی‬ ‫ت ضی ک ػم ح ج ح ا ک آ اكعی ین مس‬
‫ى ر بعهع و رد ی ال ی اؾ ها ی تع ؼک ًع هک رد و و ت ظ ی ت ‪ ،‬ى ؼٌ و با ىت زا ؽ ىظ و ا ماو ی اقا ی و رزی‬
‫ایفا میطرظ‪ .‬تنها اؾ ؼنكانف هب ز‪ٛ‬ع و هب خصىو پف اؾ ضرو یاؾظهن ‪ /‬هفعهن‪ ،‬یمنی آغاؾ عطؽ دعیع‪ ،‬صىظ هک نقم فلظفٍ رد رغب هب نحى‬
‫اقضل هالحظٍای شؽو٘ هب تغيیؽ طرظ‪.‬‬
‫رد ضالل ظوؼاو دعیع فلظفٍ نخست اؾ ظیى گصست‪ ،‬سپف با ‪ٚ‬لىم تجربی و طبیعی ویپست و اقلىباهی فکری ضىانضىحی پعیع آوؼظ هک‬
‫ین‬ ‫ی‬ ‫ت‬ ‫س‬ ‫نض‬
‫اغلب رديعظ ى هب خای حما ك ظ ی ىظ‪)1(.‬‬
‫ص‬
‫‪ -1‬يقانّ «فهطفّ ٔ يكاتة فكر٘ جضیض»‪ ،‬ضایت جأصاٌ سرص‪ ،‬یکغُثّ ‪ 19‬فرٔرصیٍ ‪.1386‬‬
 ‫تفاوت زکكت با فلظ ٍف‬
‫ل‬ ‫ی‬ ‫ف‬ ‫ی‬ ‫م‬ ‫هی‬
‫نظر ظکتؽ اربا ی ظ ًا ی رد ا ى باب ( ما م ن)‬
‫ن‬ ‫ی‬ ‫ح‬ ‫ی‬
 ‫‪ -4-1‬ممًا و معنىیت‬
‫ه‬‫مف‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ه‬ ‫ضغ‬ ‫ط‬ ‫ی‬ ‫ن‬ ‫ع‬‫م‬ ‫مم‬ ‫ل‬ ‫ک‬ ‫ا‬ ‫ج‬‫م‬
‫رد هس صرهنگ ضغت؛ ظهخعا ‪ ،‬سخى و مٌیى‪ ،‬ى‪ٚ‬ا مات ًا و ى ت هب سأ ىی ن ضا ى ظٌ و ظ ؼ ی یک ىم‪،‬‬
‫م‬
‫معرفی شعٌانع هک میتىاو هب واژٌاهی ؾری اناؼٌ نمىظ؛‬
‫ممًا‪ :‬ؼسناطخّ افؼسی ربای ممنی‬ ‫•‬
‫ا‬ ‫م‬ ‫ص‬ ‫مق‬ ‫مف‬
‫ممنی‪ :‬آوهچ واژٌ‪ ،‬رتکیب یا دملٍ رب آو ظالظت ظاؼظ‪ .‬ىم‪ ،‬ىظ‪ ،‬ر ظ‪.‬‬
‫ه‬ ‫•‬
‫معنىی‪ :‬منصىب هب ممنی‪ ،‬مرصىِ هب ممنی‪.‬‬ ‫•‬
‫و یا هَیى طىؼ است ؛‬
‫ممنی‪ :‬مرصىِ هب باطى‪ ،‬ردوو‪ ،‬فکر ردوحی‬ ‫•‬
‫غی‬ ‫ص‬ ‫جن‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ق‬ ‫ی‬ ‫ق‬‫ح‬
‫معنىی‪ :‬باطنی‪ ،‬ی‪ ،‬ظ ؼ ی ٍ ؽ هاظی (‪.)1‬‬ ‫•‬
‫‪ -1‬يقانّ «يعُا صر يعًاری ایراَی»‪ ،‬سطرٔ ؾذاف‪ ،‬زيطتاٌ ‪.1390‬‬
 ‫ض‬ ‫م‬ ‫می‬ ‫ی‬ ‫ط‬ ‫ن‬ ‫ی‬
‫سیع ى ؽ رد ا ى ؾ ٍ ی ىیع؛ (‪)1‬‬
‫ن‬ ‫حس‬

‫« و اها تعریف معنىیت‪ ،‬حتی اؾ ‪ٚ‬لن خیؿ ظشىاؼرت است چرا هک ایى اصٓالذ طی ذًع ظهه صػشضٍ هب نحى شسیاؼ مبهمی هب کاؼ ؼف ٍض‬
‫است‪ .........‬کلماتی هک رد ؾباواهی شؽقی ربای ظالظت رب معنىیت ب کاؼ میؼونع‪ ،‬مصمىال نهاوظهًعٌی ؼیشٍشًاسی ا ىی‬

‫واژٌانع‪ ،‬هک مشتك اؾ «‪»spiritus‬یا « ‪ »the spirit‬هب ممًای ؼوذ است‪ .‬مثال رد ؾباو رعبی کلمٍ ؼوزانیت‬
‫س‬ ‫مم‬ ‫ا‬
‫ممًای متعا ول آو است و ایى کلمٍ مشتك اؾ اعروذ است هک ظطیما هب ًای «‪»spiritus‬ا ت‪».‬‬

‫‪َ -1‬ؿر‪ ،‬ضیض دطیٍ (‪« )1378‬يعُٕیت ٔ عهىگرایی »يجهّی َقض ٔ َظر‪ ،‬غًارِ ‪.20ٔ19‬‬
‫لػا میتىاو گغت هک « معنىیت » اؼتباِ با ‪ٚ‬الن ؼوزاحی و یا هماو ‪ٚ‬الن باالست‪ .‬یمنی رد واك‪ ٙ‬امىؼ معنىی آنعسضٍ اؾ امىؼ و‬
‫ا‬
‫مكائلی است هک با آصریعگاؼ هستی رد اؼتباطًع و طب‪ٛ‬ا ظال ت رب ؛‬
‫ظ‬
‫• شًازت شیوؼظگاؼ (معرفت)‬
‫• ایماو و ااقتعظ هب او (تىحیع)‬
‫• تبعیت اؾ صرامیى الهی (شؽیعت) ظاؼظ (‪.)1‬‬

‫‪ -1‬يقانّ «يعُا صر يعًاری ایراَی»‪ ،‬سطرٔ ؾذاف‪ ،‬زيطتاٌ ‪.1390‬‬

 ‫« هب ره غریك رد ایندا و رد مىؼظ تعریف و شًاقاخی امر معنىی و یا معنىیت‪ ،‬نىعی تىحیع و یكتا شیستی همراٌ با شًازت لهبی و باطنی ؼا‬
‫ی‬ ‫ن‬ ‫ع‬‫م‬ ‫مم‬ ‫ح‬ ‫له‬ ‫ف‬ ‫لظ‬ ‫ف‬ ‫ح‬ ‫کك‬ ‫ز‬ ‫نی‬ ‫ش‬ ‫ی‬ ‫َ‬‫ه‬ ‫هی‬ ‫م‬ ‫ت‬ ‫س‬
‫مطرذ ىظٌ و هب ا ى ب ن و اقا ی ىهج ی ظ ن هک ٍ رد ؽ ت اریا ی ( ٍ ا ی اریا ی)‪ً ،‬ا و ى ت‬ ‫مه‬ ‫ل‬‫ٓ‬ ‫م‬ ‫ی‬ ‫نم‬
‫خ‬ ‫ح ظ اخ ص س هم ص مم معن ی ا تط‬
‫متؽاظف صىظٌانع و همىاؼٌ ممًاظراخی با معنىیت و یا ؼوزا ی ر ی یکی ىظٌ ا ت‪ .‬كاو ىظو ًا و ى ت ها ؼ رد ى و‬
‫ی‬

‫فهن ممنی اشیاء ؼاهنماخی خىاهع طرظ‪ ،‬چرا هک اظر امری ظاؼای وسیگی ؼوزاحی و یا معنىی باشع‪ ،‬اؾ منظر زکكت اریاحی ظاؼای ممًا‬
‫است و هَیىطىؼ است وضعیت شئ با ممنی هک رد واك‪ ٙ‬ظالظت رب امری ؼوزاحی و الهی ظاؼظ(‪.)1‬‬

‫‪ -1‬يقانّ «يعُا صر يعًاری ایراَی»‪ ،‬سطرٔ ؾذاف‪ ،‬زيطتاٌ ‪.1390‬‬

 ‫‪ -5-1‬از‪ٛ‬اظ ودىظی انكاو‬
‫نف‬
‫ن ‪ ،‬ف ‪ ،‬ؼوذ‬ ‫دس‬

‫ػمعٌ ‪ٚ‬الماو وزكیماو انكاو ؼا ظاؼای هس زُ‪ٛ‬ع دسن ‪ ,‬نفف و ؼوذ می ظانًع هک هب رتطیب مسبب انكاو دسماحی ‪ ,‬انكاو نفكاحی‬
‫وانكاو ؼوزاحی می باشًع‪« .‬ؼَااکبؽیاو» رد ایى باؼٌ ذنیى می ضىیع؛‬
‫اؾ نظر هال يعؼا‪ ،‬رد ره انكاحی هس انكاو ودىظ ظاؼظ هک رد اصل غات و حقیػت انكانیت‪ ،‬مػحعنع اها اؾ حیج شعت وضعف‬
‫حسه‬
‫ودىظی‪ ،‬متغاری‪ .‬یکی انكاو ی افسع (فكاظ پػری) و ظیگری انكاو ػمالحی خاویع (ؼوزاحی) و سىم انكاو نفكاحی هک اؾ حیج‬
‫ه‬
‫ودىظی رد مرتصٍ نیب انكاو حسی و انكاو ػملی است(‪.)1‬‬
‫‪ -1‬اکثریاٌ‪ ،‬رضا‪« ،‬جایگاِ اَطاٌ صر دکًت يتعانیّ يالؾضرا»‪،‬ؼ ‪َ ،13‬ػر عهى‪ ،‬تٓراٌ ‪.1388‬‬
 ‫‪ٚ‬الن ؼوزاحی ‪ -‬ز‪ٛ‬ع ؼوزاحی انكاو‬
‫ش‬
‫اؾ منظر زکكت مت‪ٛ‬اظیٍ‪ ،‬انكاو‪ ،‬ودىظی صرا ؾهاحی و صرا م کاحی ظاشضٍ و رد واك‪ ٙ‬ودىظ ايلی انكاو غیؽ هاظی است و رد ‪ٚ‬الن اغىهیت ل‬
‫ك‬

‫یافضٍ است‪ .‬یمنی خاییکٍ خعا ونع انكاو ؼا اؾ گِل می قاؾظ و اؾ ؼوذ خىظ رد او می ظمع؛‬
‫« َفإِ َذا َس َّو ْي ُت ُه َو َن َف ْخ ُت فِي ِه ِمن رُّ و ِحي َف َقعُو ْا لَ ُه َسا ِج ِد َين »‬
‫« پف ذىو آو عنطؽ ؼا ممتعل بیاؼاین و رد آو اؾ ؼوذ خىیم بعمن رب او سدعٌ کنیع‪».‬‬
‫(سىؼٌ حجر‪-‬آهی‪)29‬‬
‫ک‬ ‫ػق‬ ‫مب‬ ‫لػ‬‫ض‬ ‫ل‬ ‫ص‬‫مت‬
‫لػا زُ‪ٛ‬ع ؼوزاحی انكاو ل هب ‪ٚ‬ا ن باالست و ره ا كا ی رد ؾهاو ت ظاؼای ایپ ؽی ردو ی است هک هب آو ؼوذ و یا ل ل‬
‫ح‬ ‫ح‬ ‫ن‬
‫اْالق می شىظ‪.‬‬
 ‫‪ٚ‬الن نفكاحی‪ -‬ز‪ٛ‬ع نفكاحی انكاو‬
‫رد مىؼظ « نفف » اکبؽیاو می ضىیع؛‬
‫ن‬ ‫ی‬ ‫زع‬
‫هب نظر هاليعؼا تمام اصراظ ‪ٚ‬الن ضاکی‪ ،‬ودىظی رد للمرو بی ؾهاو ؼوذ ظاؼنع‪ ،‬ی ا كاو اه شیپ اؾ آ ر م رد ؾهاو‬
‫ص‬ ‫ن‬ ‫ظ‬
‫هب صىؼت نىعی حقیػت ؼوحی یا غیؽ هاظی ودىظ ظاؼنع‪ .‬فقّ هن گامی هک ایى حقیػت ؼوحی رد هاظٌ َپست تكعج‬
‫نف‬ ‫ت‬ ‫هس‬ ‫نف‬ ‫خ‬ ‫ط‬‫ت‬ ‫م‬
‫می یابع و بعیى رتطیب اؾ بعو ى هاظی رب خىؼظاؼ می شىظ‪ ،‬ف پا هب رعهص ی می صػا ؼظ‪ .‬رد واك‪ ٙ‬ف مرؾ یا‬
‫ربؾش میاو زُ‪ٛ‬ع ؼوحی و زُ‪ٛ‬ع هاظی اوست (‪.)1‬‬

‫‪ -1‬اکثریاٌ‪ ،‬رضا‪« ،‬جایگاِ اَطاٌ صر دکًت يتعانیّ يالؾضرا»‪،‬ؼ ‪َ ،72‬ػر عهى‪ ،‬تٓراٌ ‪.1388‬‬
 ‫‪ٚ‬الن نفكاحی‪ -‬ز‪ٛ‬ع نفكاحی انكاو‬

‫ن‬ ‫ی‬ ‫تع‬ ‫ک‬ ‫م‬ ‫ا‬ ‫ک‬‫ت‬ ‫ا‬ ‫آ‬ ‫ا‬
‫اؾ ایندا می تىانین تىلع و ؾنعگی «نفف » ؼا رباقاـ يكضٍ ی هک هاليعؼا غاظبا و ؼ ر ؼ ی ًع‪ ،‬ر ف ما ن‪،‬‬
‫ئی‬

‫هال می ضىیع؛ «اشنفف دسمانیٍ اطحعوث و ؼوزانیٍ اشبماء»‬

‫یمنی نفف با دسن متىلع می شىظ و با تىلع انكاو نفف او خیؿ بعنیا می آیع وظیکىبا صػشت ایام و کهىظت دسن‪،‬‬
‫نفف ظچاؼ جیؽی و ؾوال نهعٌ و رد مسیؽ ح کرت دىرهی خىظ هب سكت اؼتماء و ت‪ٛ‬الی ح کرت می کًع‪ .‬رد جریاو‬
‫مرگ خیؿ هاليعؼا معتمع است هک نفف ‪،‬دسن ؼا رتک می کًع و هب ‪ٚ‬الن باقی می شتابع و لػا زماخی غیؽ هاظی می یابع‪.‬‬
 ‫‪ٚ‬الن نفكاحی‪ -‬ز‪ٛ‬ع نفكاحی انكاو‬
‫ص‬ ‫ف‬ ‫ف‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫ص‬ ‫چ‬‫ن‬ ‫س‬ ‫نی‬
‫غرذ فلظفی ايلی هاليعؼا‪ ،‬رتسین نیؽ نفف رد ل هب امكل ا ت‪ .‬آ ٍ او هب ر نگ و ژگاو ی ا زوظٌ‬
‫لظ‬

‫است‪ ،‬نظیؽ «تشكیک ودىظ » و « ح کرت دىرهی» ربای تىضیر ایى امر وض‪ ٙ‬ظرظیعٌ هک نفف چگىهن با دسمانیت‬
‫ت‬
‫ج‬ ‫ص‬‫مف‬
‫بعیى ‪ٚ‬الن واؼظ و با ؼوزانیت اؾ آو دعا می ظرظظ‪.‬مٓاض‪ٛ‬ات شسیاؼ ل او رد باب ا سای رهب آو جها ی و‬
‫ح‬ ‫ن‬

‫اخروی‪ ،‬اشتیاق او ؼا هب تىضیر تمام احتماالتی هک رب ؼوی نفف انكاو گضىظٌ است‪ ،‬نهاو می ظهع‪.‬‬
‫نفف بًا رب هاهیت خىظ‪ ،‬ارداک می کًع‪،‬ات آندا هک ارداک رد تعریف آو واؼظ می شىظ (‪.)1‬‬
 ‫‪ٚ‬الن نفكاحی‪ -‬ز‪ٛ‬ع نفكاحی انكاو‬
‫م‬ ‫ظ‬ ‫ن‬ ‫ه‬ ‫م‬ ‫ً‬ ‫ل‬ ‫ه‬ ‫اس‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫د‬ ‫ی‬ ‫ی‬ ‫ن‬‫ت‬‫م‬ ‫ن‬ ‫ل‬
‫تا ف رد یاو هس ‪ٚ‬ا ن ا كاو‪ ،‬ى٘ رت ى و دیچیپٌ رت ى و ىٌ ؼ ظ ؼ ت و ًاو رد یاو ا ل ر ىؼظ‬ ‫م‬ ‫نف‬ ‫ا‬ ‫ى‬ ‫ی‬‫نت‬
‫ه‬
‫تىهج ومعا ّق ضراؼ می گیؽظ‪ .‬حتی هاليعؼا ارداک وآگاهی ؼا اؾ اف‪ٛ‬ال نفف وانف‪ٛ‬االت بعو و مغز رب می شماؼظ و رد ایى‬
‫خصىو می ضىیع؛‬
‫ا‬ ‫ح‬ ‫ا‬ ‫د‬ ‫ج‬ ‫ی‬ ‫ح‬ ‫ذش‬
‫نفف پف اؾ کامل شعو خىظ حتی می تىانع بعوو احتیاج هب ن بعو‪ ،‬ما ك هاو ضاؼ ی ؼ دنیبب و بعوو ى ـ‬
‫ک‬ ‫ا‬ ‫پ‬ ‫س‬ ‫نت‬ ‫ق‬‫مع‬ ‫ص‬‫م‬
‫ح‬
‫ظیگر هب ىقات و ىالت ظ ؽ ی یع ًع(‪.)1‬‬

‫‪ -1‬اکثریاٌ‪ ،‬رضا‪« ،‬جایگاِ اَطاٌ صر دکًت يتعانیّ يالؾضرا»‪،‬ؼ ‪َ ،62‬ػر عهى‪ ،‬تٓراٌ ‪.1388‬‬
 ‫‪ٚ‬الن نفكاحی‪ -‬ممام اهی نفف‬
‫پف ظانستین هک وقتی عفل هب ظنیا می آیع دسن صؽف است و نفف او تىسّ ارداک اهی حسی و ارداک اهی خیا یل‬
‫ق‬‫ت‬ ‫س‬ ‫م‬
‫ؼفضٍ ؼفضٍ شیوؼل می یابًع و ایى ؼشع و ت کامل ات ؾهاحی هک نفف ‪ ،‬حضىؼ و ودىظی ل یابع‪ ،‬اظاهم خىاهع ظاشت‪ .‬رد‬
‫ػق‬
‫ایى هانیب هاليعؼا اثبت می کًعهک نفف‪ ،‬همانًع ودىظ‪ ،‬رد عیى وحعت‪،‬ظاؼای هس ممام و مرتصٍ است؛ ل‪،‬‬
‫م‬ ‫س‬ ‫ک‬ ‫ح‬ ‫ػق‬ ‫دس‬
‫خیال و حف‪ .‬و رد واك‪ ٙ‬نفف رد شؽایطی هاىنيب (ربؾخی) رد میاو ن و ؼوذ ( ل) رد رت ا ت‪ ،‬مام‬
‫خ‬ ‫د‬ ‫ی‬ ‫ضع‬ ‫ض‬ ‫لب‬ ‫ل‬ ‫ک‬ ‫م‬ ‫ح‬ ‫ا‬ ‫دس‬ ‫ی‬ ‫ل‬ ‫ف‬ ‫ن‬ ‫ػق‬
‫ؼوذ ؼا با ل‪ ،‬مام َ ف ؼ با ‪ٚ‬ا ن یال و خا گاٌ ن ؼ با ف ارداک ی ًع و ی ا ٍ رد و ت و ىظی ىظ‬
‫خ‬ ‫ا‬ ‫م‬
‫ش‬ ‫ک‬ ‫ػق‬ ‫ت‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫شس‬ ‫ا‬ ‫ت‬ ‫م‬ ‫یک‬ ‫ظ‬ ‫ش‬ ‫ا‬ ‫ت‬ ‫نم‬
‫گاٌ ی ى نع با ؼوذ یکی ىظ‪ ،‬و ى ی ى نع یاؼ هب ر ب ؼوذ ( ل ل) زنظیک ىظ‪.‬‬ ‫چ‬ ‫ی‬‫ه‬
 ‫‪ٚ‬الن نفكاحی‪ -‬مراتب نفف‬
‫‪ -1‬نفف اهاؼٌ یا الهی ضیىاحی انكاو‪:‬‬
‫الهی ضیىاحی انكاو رد شهىت‪ ،‬غضب و امیال نفكاحی ضالهص می شىظ‪)1(.‬‬
‫ک‬ ‫م‬ ‫ک‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ی‬ ‫ب‬‫ٌ‬‫ت‬ ‫نف‬ ‫آ‬ ‫ض‬ ‫ا‬ ‫ح‬ ‫ب‬‫ه‬ ‫ل‬
‫ایى ل ی و زا ت كا ی ؼ ر و هب ف اهاؼٌ‪ ،‬ؽ ی مایع و تأ یع ی ًع هک‪:‬‬
‫نف‬ ‫ظ‬ ‫می‬

‫س ألَم َ‬
‫َّارةٌ ِبالسُّو ِء إِالَّ َما َر ِح َم َرب َِّي إِنَّ َربِّي َغفُو ٌر رَّ ِحي ٌم‪.‬‬ ‫َو َما أ ُ َبرِّ ُ‬
‫ئ َن ْف ِسي إِنَّ ال َّن ْف َ‬
‫و مى نفف خىظ ؼا تبؽهئ نمیکنن چرا هک نفف قط‪ٛ‬ا هب بعی امر میکًع هگر کسی ؼا هک خعا ؼحن کًع ؾریا شیوؼظگاؼ مى آمرؾنعٌ مهرباو است‪.‬‬
‫( سىؼٌ یىسف ‪ -‬آهی ‪)53‬‬

‫‪ -1‬جٕاصی آيهی‪ ،‬عثضهللا‪ ،‬دق ٔ تکهیف صر اضالو‪ ،‬ؼ ‪.89٫‬‬

 ‫‪ٚ‬الن نفكاحی‪ -‬مراتب نفف‬
‫‪ -2‬نفف غىاهم‪:‬‬
‫مک‬‫م‬ ‫ل‬ ‫ز‬ ‫م‬ ‫ی‬ ‫م‬ ‫ت‬ ‫ص‬‫ت‬ ‫م‬ ‫ی‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ضی‬ ‫ی‬ ‫ه‬ ‫‪ٛ‬‬‫ت‬
‫” نفف غىاهم “مرتصٍای اؾ نفف است هک پف اؾ ن و رت ت و داهعت‪ ،‬ا كاو هب ا ى ر ٍ اؼ ماء ییابع‪ .‬رد ا ى ر ٍ ى‬
‫ی‬ ‫م‬‫تص‬
‫است رب ارث عنیاو رغازئ گاٌ گاٌ مرتکب ضالف اهخی شضىظ‪ ،‬اها فىؼا پشیماو میظرظظ و هب هالمت و سؽؾنم خىیم میشیظاؾظ و ن رب‬
‫جبؽاو گًاٌ میگیؽظ‪ ،‬و ظل و خاو ؼا با آب تىهب میشىیع‪ .‬ضرآو مىیع ایى مرزلٍ ؼا«نفف غىاهم»تٌبیؽ طرظٌ و می صرهایع‪:‬‬
‫س اللَّ َّوا َم ِة‪.‬‬ ‫ْ‬
‫ف‬ ‫َّ‬
‫ن‬ ‫ال‬‫ب‬ ‫م‬
‫ُ‬ ‫س‬
‫ِ‬ ‫ْ‬
‫ق‬ ‫َو ال أ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫نف ه متگ خی ح ه‬
‫و سىگًع هب ف غىاهم و هال ر ( هک ؼستا ؿ ك است)‬
‫(سىؼٌ قیامت ‪-‬آهی‪)2‬‬
 ‫‪ٚ‬الن نفكاحی‪ -‬مراتب نفف‬
‫ن‬ ‫ئ‬ ‫َ‬
‫‪ - 3‬ف ٍ‪:‬‬‫ط‬ ‫م‬ ‫نف‬
‫« نفف مطَئنٍ » آو مرتصٍای است هک پف اؾ تصفیٍ و تهػیب و رتضیت کامل‪ ،‬انكاو هب آو میؼسع ‪.‬رد ایى مرتصٍ رغازئ سؽکم‬
‫تىاانخی پی کاؼ با ػقل و ایماو ؼا رد خىظ نمیدننیب چرا هک ػقل و ایماو آو قعؼ خیؽومًع شعٌانع هک رغازئ نفكاحی رد ربارب آو تىاانخی ذًعا یح‬
‫نعا ؼنع‪.‬ایى ممام انبیاء و اوظیا و جیؽواو ؼاستیى آنها است‪.‬‬
‫‪- 1 -3‬نفف ؼاضیٍ‬
‫ی‬ ‫خ‬ ‫ط‬‫ت‬
‫گاهی نفف انكاو رد ارث ردک حمایك و ى فلظفٍ ا کام و حىاظ ی هک رد جهاو هب و دىظ ی آیع ‪ ،‬هب قُای ا ی ؼا ی یشىظ و اؾ وكى٘‬
‫م‬ ‫ض‬ ‫له‬ ‫م‬ ‫ث‬ ‫ح‬
‫چیه زاظهثای اظهاؼ ػعم ؼَایت نمی کًع‪.‬‬
‫‪ -2-3‬نفف مرضیٍ‬
‫گاهی نفف رد ارث اندام ت کاشیف شؽعی و اظای و ٖایف غبىظیت و بًعگی و رتک تمام م‪ٛ‬اصی و گًااهو مىؼظ ؼَایت و عًایت ضاهص‬
‫شیوؼظگاؼل ضراؼ میگیؽظ ‪.‬‬
 ‫‪ٚ‬الن نفكاحی‪ -‬مراتب نفف‬
‫ضرآو اؾ ایى مرزلٍ هب نفف مطَئنٍ تٌبیؽ طرظٌ می صرهایع ؛‬

‫ض َّي ًه‪َ ،‬ف ْاد ُخلِی فِی‬

‫راض َي ًه َمرْ ِ‬
‫ِ‬ ‫ِّك‬ ‫يا أَ َّي ُت َها ال َّن ْفسُ ْالم ْ‬
‫ُط َم ِئ َّنهُ‪ ،‬ارْ ِج ِعی إِلی َرب ِ‬
‫ِعبا ِدی َو ْاد ُخلِی َج َّن ِتی‪.‬‬
‫تى ای نفف (خاو) آؼام یافضٍ ‪ ،‬هب سىی شیوؼظگاؼت باؾظرظ رد زاظیکٍ هن تى اؾ خىرنىظی و هن او اؾ تى خش ىظن‬
‫ت‬ ‫ش‬ ‫به‬
‫است ‪،‬پف رد میاو بًعگانن ردآی و رد ن و ؼظ ى‪.‬‬
‫ش‬ ‫ا‬
‫(سىؼٌ لجر – آهی ‪27‬الی ‪)30‬‬
 ‫‪ٚ‬الن دسماحی ‪ -‬ز‪ٛ‬ع دسماحی انكاو‬
‫و ظست آخر مقىهل دسن و بعو است هک با حىاـ پنج گاهن تىسّ انكاو فهن می شىظ و رد ‪ٚ‬الن هاظٌ تجرهب می ظرظظ‪ .‬انكاو اؾ نظر‬
‫دسن معا م رد زال تغيیؽ و تحىل است و رد ؾهاو و م کاو مقیع‪.‬‬
‫ض‬ ‫م‬ ‫ی‬ ‫ذن‬ ‫ا‬ ‫ی‬ ‫ب‬‫نس‬
‫اؾ جنصٍ ت هانیب ا ى هس وهج « اليعؼ » ى ی ىیع؛‬
‫ه‬
‫ػق‬
‫• « بعو انكاو رد نفف و نفف رد ل ا ت »‬
‫س‬
‫• « دسن زامل نفف نیست‪ ،‬بلکٍ نفف زامل دسن است و آو ؼا رد خاظٌ ؾنعگی هب همراٌ خىظ می ربظ‪ ،‬همايگىهن هک باظ‪ ،‬کشتی ؼا‬
‫می ربظ‪ ،‬هن کشتی‪ ،‬باظ ؼا»‬
 ‫دس‬
‫ؼارطٍ نفف با ن‬
‫ط‬ ‫ب‬ ‫ا‬ ‫ػق‬ ‫ب‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫ب‬ ‫دس‬
‫رد خصىو نیاؾ نفف هب ن‪ ،‬ا ى رع ی و اليعؼ با ظو یاو ره ظو یک یعٌ ؼ یاو رظٌ انع؛‬
‫نف‬ ‫دس‬
‫ابى رعبی « ن ؼ زؼ٘ ف »‬
‫م‬ ‫ا‬
‫نف‬ ‫ک‬ ‫دس‬
‫و هاليعؼا « ن ؼ رب ف »‬
‫م‬ ‫ا‬
‫خ‬ ‫ف‬ ‫ا‬ ‫دس‬
‫ظانسضٍ انع‪ .‬هک رهظو زاکی اؾ تىهج نفف هب ن رب ی ا ‪ٛ‬ال ىظ ی باشع‪.‬‬
‫م‬
‫‪ -2‬نیؽ فلظفٍ رد مغرب ؾمیى‬
‫‪ -3‬نیؽ زکكت رد شؽق (سؽؾمیى اریاو)‬

‫‪55‬‬
 ‫ع‬ ‫م‬
‫‪ -4‬هنؽ ىی ( ؽ )‬
‫هن‬ ‫ن‬
‫هنؽ رد ضغت هب ممنی ‪ٚ‬لن و معرفت و ظانم ‪ ،‬فضل و فضیلت‪ ،‬امكل‪ ،‬کیاست‪ ،‬صراست و ؾریکی آمعٌ است‪.‬‬
‫ح‬ ‫ص‬ ‫س‬ ‫س‬
‫خ‬ ‫ص‬ ‫ن‬ ‫ی‬ ‫ص‬ ‫ا‬ ‫شش‬ ‫ک‬ ‫هن‬ ‫گ‬ ‫ب‬ ‫س‬ ‫ی‬ ‫هن‬ ‫ی‬ ‫تع‬ ‫ی‬ ‫ل‬
‫«قاظٌ رتیى و ى ی رت ى ر ف ؽ ا ى ا ت هک ىمیی ؽ‪ ،‬ى ی رب ی آ ر م ىؼ لػت م ا ت‪ .‬ا ى ىؼ ف‬
‫ی‬ ‫م‬‫مص‬

‫ؾیباخی ها ؼا اؼَا می کنًع و حف ؾیباخی وقتی ؼاضی می شىظ هک ها نىعی وحعت یا هماهنگی زاصل اؾ ؼوارّ صىؼی رد معؼکات حسی خىظ‬
‫ردیافت طرظٌ باشین »(‪.)1‬‬
‫«هنؽ عباؼت است اؾ قاختى و شیظاختى اشیا مٓاصك با طبیعت و فطرت آنها هک باضقىٌ ؾیباست‪ .‬هنؽ یمنی هاظٌ ؼا شؽافت و‬
‫اياظت سخشیعو»(‪.)2‬‬
‫‪ -1‬ریض‪ْ ،‬رترت‪ ،‬يعُی ُْر‪ ،‬ترجًّ صریاتُضری‪ ،‬اَتػارات آيٕزظ ٔ اَقالب اضاليی‪ ،‬تٓراٌ‪1371 ،‬‬
‫‪ -2‬تٕرکٓارت‪ ،‬تیتٕش‪ ،‬يثاَی ُْر يعُٕی‪ ،‬اَتػارات ضٕرِ‪1376 ،‬‬
 ‫ع‬ ‫م‬
‫‪ -4‬هنؽ ىی ( ؽ )‬
‫هن‬ ‫ن‬
‫«با تىهج هب اینکٍ عًاصؽ ايلی هنؽ‪ ،‬تجسن سخشیعو و حسی طرظو ره ضىهن ؾیباخی و ؼاؾاهی جهاو آش کاؼ و جهاو غیب است‪ ،‬هنؽ رد رهبج‬
‫ت‬

‫انكاحی ؼول ضاصی اؾ بیاو حمایك ؾنعگی است»(‪.)1‬‬

‫«نقم هنؽ‪ ،‬ؾمینٍ ای ؼوحی ربای ایداظ سؽهاهی نفكاحی رد ز‪ٛ‬ع ردک و فهن و معرفت انكاحی و ‪ٚ‬امل جهت ظهًعٌ نفف است‪ ،‬اظب‬
‫کنًعٌ ‪ ،‬وسعت ظهًعٌ و عظكت ظهًعٌ نفف است‪ٚ .‬امل رتضیتی ربای نفىـ ظیگراو است و ؼغبت ظاظو هب خیؽ و صطف و‬
‫ا‬ ‫م‬ ‫ث‬ ‫ز‬ ‫م‬ ‫ک‬ ‫غ‬ ‫ا‬ ‫ت‬ ‫م‬ ‫ا‬ ‫ط‬ ‫ح‬‫ی‬ ‫نص‬ ‫ك‬‫ش‬ ‫ی‬ ‫ك‬ ‫ی‬‫ن‬ ‫س‬ ‫ح‬ ‫ن‬ ‫کت‬‫ه‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ی‬ ‫ه‬ ‫‪ٛ‬‬‫م ت‬
‫‪ٚ‬ا ل ی رب ی ب ا كا ی ا ت و ىرت ى ل ت و غ ر ؼ ی ى نع رذ ًع‪ٚ .‬ا ل ما و بات هب ا ىؼی صػؼ رد‬
‫حىاظث است‪ .‬ؾباحی الیك رت رد ابال‪ ٜ‬و اشهاظ‪ ،‬نسبت هب قاری ؾباو اه است»(‪.)2‬‬
‫‪ -1‬تطتاَی‪ ،‬يذًٕص‪ ،‬اضالو ٔ ُْر‪ ،‬تُیاص پژْٔع ْای اضاليی‪ ،‬آضتاٌ قضش رضٕی‪.1371 ،‬‬
‫‪ -2‬يظهٕيی‪ ،‬رجثعهی‪ ،‬رٔزَّ ای تّ تاغ تٓػت‪ ،‬جٓاص صاَػگاْی صاَػگاِ ُْر ْای اضاليی‪.1362 ،‬‬
 ‫‪ -4‬هنؽ معنىی ( هنؽ وممًا)‬

‫«هنؽ ؼا می تىاو با تىهج هب خًلت غاتی آو‪ ،‬وسیگی ظانست هک رد ؼوذ انكاو خصىصیتی‬
‫کن‬ ‫ب‬ ‫خی‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫شش‬ ‫ا‬ ‫خی‬ ‫ل‬‫ی‬ ‫فض‬
‫ایداظ می کًعهک رب اقاـ آو ت اه و ؽاه ؼ ًا ی و آ ها ؼ هب ظ ر و ؿ ا ال‪ ٜ‬ی‪.‬‬
‫گ‬‫ی‬ ‫س‬
‫ا‬ ‫ه‬ ‫مم‬ ‫نق‬ ‫هن‬ ‫ش‬ ‫س‬
‫خ‬
‫پف با هنؽ می تىاو مىضى‪ٚ‬ات ؼا ممًا یع و ؽ م ًا ظ ًعٌ ظ ؼظ»(‪.)1‬‬

‫‪ -1‬تًاَیاٌ‪ ،‬يذًض رضا‪ ،‬رْیافت ْایی صر تثییٍ يعًاری يطهًیٍ‪ ،‬ضازياٌ غٓرصاری ْا‪.1386 ،‬‬
 ‫ع‬ ‫م‬
‫‪ -4‬هنؽ ىی‬
‫ن‬

‫«هنؽ ؼا اصىلی است هک اظر هنؽ معنىی باشع‪ ،‬ؼیشٍ رد ‪ٚ‬الن ممًا ظاؼنع و اظر هنؽ ایى جهاحی‬
‫ی‬ ‫هن‬ ‫ظ‬ ‫گ‬‫ی‬ ‫ع‬ ‫س‬ ‫ل‬ ‫ن‬ ‫ت‬
‫باشع‪ ،‬اصىل آو خیؿ ك هب ظ یا و ‪ٚ‬ا ن ضاک ا ت‪ .‬هب باؼت ظ ر ا ر ؽ هاظی‬
‫ل‬‫‪ٛ‬‬ ‫م‬

‫باشع‪ ،‬ؼیشٍ ال رد ایى ظنیا صىظٌ و با الهام اؾ ز‪ٛ‬ع هاظی انكاو ‪ ،‬انكاو ؼا هب ظنیا ویپنع می ظهع‬
‫و اظر هنؽ معنىی باشع‪ ،‬ؼیشٍ رد هاوؼاصطبیعٍظاؼظ و باصعب‪ ٙ‬اؼتباِ انكاو ؼا با جهاو ممًا رب ضراؼ‬
‫می کًع»(‪.)1‬‬

‫‪َ -1‬قی زاصِ‪ ،‬يذًض‪ ،‬يقانّ «از َیطتاٌ تّ َیطتاٌ»‪ ،‬فؿهُايّ ُْر‪ ،‬زيطتاٌ ‪ ،1379‬غًارِ ‪.46‬‬
 ‫ع‬ ‫م‬
‫‪ -4‬هنؽ ىی‬
‫ن‬
‫«رد باؼٌ هنؽ سنتی (معنىی) می تىاو آو ؼا با هنؽ انسىتی ممایسٍ طرظ؛ هنؽ انسىتی ‪ ،‬ظستاوؼظ انكاو اه و ادتما‪ٚ‬ات ربیعٌ اؾ سنت و‬
‫آ‬ ‫ل‬ ‫ب‬ ‫ن‬‫م‬ ‫مم‬ ‫س‬ ‫ی‬ ‫هن‬ ‫ت‬ ‫س‬ ‫هن‬ ‫م‬ ‫ه‬ ‫‪ٛ‬‬‫ت‬
‫پشت طرظٌ هب معنىیت و ؼوزانیتی است هک سنت ن ی ظهع‪ .‬ؽ ان ى ی‪ ،‬ؽ ا ت ربیعٌ اؾ ‪ٚ‬ا ن ًا و ‪ ٙ‬ا هام و‬
‫ل‬ ‫ی‬
‫نم‬ ‫نم‬ ‫م‬ ‫ق‬‫ت‬ ‫س‬ ‫م‬
‫ؼواو صرظی ششؽ ی است هک خىظ ؼا ل ی ا گاؼظ و رد ت و ىظ ى م‪ ،‬چیه الهام و اقتعا ؼ ربرتی ؼا ی شًاسع و ی پػریظ‪.‬‬
‫ی‬ ‫خ‬ ‫د‬ ‫ک‬‫ل‬‫م‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ظی‬ ‫ک‬ ‫آ‬ ‫ض‬ ‫م‬ ‫ظی‬
‫هنؽ انسىتی ردست رد مماضل هنؽ سنتی ضراؼ ظاؼظ‪ .‬ولی سنتی (معنىی) صىظو هنؽ سنتی هن هب ظ ل ى ى٘ و‪ ٍ ،‬هب ظ ل ؼول و‬
‫بل‬
‫شس‬ ‫شش‬ ‫ق‬‫ت‬ ‫س‬ ‫م‬ ‫ف‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫هن‬ ‫ی‬ ‫ست‬ ‫ب‬ ‫ن‬‫م‬ ‫ظی‬
‫سبک اجرای آو و رد نهایت هب ظ ل او ا ت هک ‪ ٙ‬الهام و ضا گاٌ ا ى ى٘ ؽ اؾ ؼو و رظ و ل ؽ ی رارت‬
‫ص‬ ‫ی‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫س‬
‫ب‬ ‫ن‬‫م‬ ‫ل‬ ‫ت‬‫حم‬ ‫م‬
‫ج‬ ‫م‬‫ح‬‫م‬
‫است و رد ایى هنؽ‪ ،‬هنؽمًع فقّ ل و رای ؼ ی است هک اؾ ‪ٚ‬ا ن ممًا عج شعٌ است »(‪.)1‬‬
‫‪ -1‬ردًتی ‪ ،‬اٌ غاهللا‪ ،‬يقضيّ «ُْر ٔ يعُٕیت»‪َ ،‬ػر فرُْگطتاٌ ُْر‪ ،‬تٓراٌ‪. 1390 ،‬‬
 ‫ع‬ ‫م‬
‫‪ -4‬هنؽ ىی‬
‫ن‬
‫اس‬ ‫ظ‬ ‫ل‬ ‫خ‬ ‫سن‬ ‫آ‬ ‫ی‬ ‫ح‬ ‫آ‬ ‫م‬ ‫ك‬ ‫ش‬
‫«سنت (رد ایندا امر معنىی) اؾ غریك هنؽل‪ ،‬فُاخی ؼا پعیع می آوؼظ و ل ی ظهع هک رد خای خای و‪ ،‬ما ك و ت ىٌ ر ت‪ ،‬و رد‬
‫ذنیى فُاخی آظمیاو رد ‪ٚ‬المی سؽناؼ اؾ ممًا رد مىافػت با واكعیت سنت مىؼظ سحج‪ ،‬تنفف و ؾنعگی می کنًع‪ .‬هب هَیى ظظیل است هک تقریبا ردا‬

‫تمامی مىاؼظی هک ظزاؼل اتؼیخی آنها ؼا رد اختیاؼ ظاؼین‪ ،‬سنت شيب اؾ شؽذ و شظّ نٗام االهیاتی و فلظفی خىظ‪ ،‬هنؽ قُعسی ارث ؼا پعیع آوؼظٌ و‬
‫ح‬ ‫ی‬‫س ن يگ س هن مس‬
‫صىؼت شسضٍ است‪ .‬قعیف «آضىستیى»معت اه پف اؾ هنؽ ضىؼسنگی ضىؼستاو اهی ظخمٍ ای (ؼوم با تاو) هک ها ر ؽ آغاؾ ؽ ی انع‪ ،‬پا هب‬
‫رعهص حیات صػا شضٍ است‪ ،‬همانطىؼ هک مصماؼی و پیکر رتاشی رد آنيي صىظا معت اه شیپ اؾ «انگاؼدىهن» هب ظهىؼ ویپسضٍ انع‪ .‬حتی رد ظیى اقالم هک م کاتب‬
‫ب‬ ‫پ‬ ‫م‬ ‫ق‬ ‫ف‬ ‫س‬ ‫ف‬ ‫لی‬ ‫ك‬ ‫ل‬ ‫شع‬ ‫ل‬‫ک‬ ‫مت‬ ‫ی‬ ‫ظ‬ ‫ل‬ ‫ت‬ ‫مص‬ ‫ل‬‫ک‬ ‫مت‬ ‫حت‬
‫ی و ال ی ال هب ؽ ت ل ر ت‪ ،‬ی ماو ؿ ی او ٍ‪ ،‬ات هچ ؼسع هب ماو ا ری یا ا ًعی و او ى ال ٍ ا ال ی‪ ،‬ف اؾ ًای‬ ‫ف‬ ‫ظ‬ ‫ك‬ ‫ش‬ ‫ع‬ ‫س‬ ‫م‬ ‫ک‬ ‫ف‬‫لظ‬‫ف‬
‫ط‬‫خ‬‫مط‬
‫اولیى مكادع اقالمی هک هاهیت اقالمی ی ظادنتش‪ٖ ،‬اره شعنع»(‪.)1‬‬
‫‪َ -1‬ؿر‪ ،‬ضیض دطیٍ‪ ،‬يعرفت ٔ يعُٕیت‪ ،‬صفتر پژْٔع ٔ َػر ضٓرٔرصی‪ ،‬چاپ ضٕو‪1385 ،‬‬
 ‫‪ -4‬هنؽ معنىی (هنؽ و خیال)‬
‫هنؽ و سخصىو هنؽ معنىی‪ ،‬رد ‪ٚ‬الن خیال پا هب رعهص ودىظ میصػا ؼظ و ایى هماو ‪ٚ‬المی است هک هن رد ‪ٚ‬الن دسماحی است و هن رد ‪ٚ‬ا نل‬
‫ؼوزاحی‪ ،‬بلکٍ تىسّ نفف و رد ‪ٚ‬الن نفكاحی یمنی ظنیاخی هانیب ظو ‪ٚ‬الن فىق ضلك میشىظ‪ .‬سیفیت ایى هنؽ شستگی اتم هب ردخات ت‪ٛ‬ا یل‬
‫نف دس کمیه‬ ‫ش‬ ‫ی‬ ‫پ‬
‫نفف ظاؼظ‪ .‬رههچ نفف رد مراتب معنىی‪ ،‬رتشیب ؽ ت رظٌ باشع‪ ،‬ؽ ‪ٚ‬ا یرت و ىیرت ا ت و رههچ ف هب ن و َ ت ‪،‬‬
‫س‬ ‫ن‬ ‫ع‬‫م‬ ‫ل‬ ‫هن‬ ‫ط‬ ‫ف‬
‫ظرایم نهاو ظهع‪ ،‬خبؽ اؾ هاظیت و سنگینی ظاؼظ و با مراتب ‪ٚ‬الی‪ ،‬افيلٍ مییابع‪ .‬لػا مراظ اؾ هنؽ معنىی آو هنؽی است هک هب مرت ٍص‬
‫ؼوذ و ‪ٚ‬الن باال زنظیکرت است و یا هب عباؼت ظیگر آو هنؽی هک رد ؼاستا و سىی ‪ٚ‬الن ؼوزاحی ضراؼ ظاؼظ‪ ،‬هنؽی معنىی است‬
‫س‬ ‫ض‬ ‫ن‬ ‫ع‬‫م‬ ‫خی‬ ‫هن‬ ‫مم‬ ‫ا‬ ‫س‬ ‫خ‬ ‫ض‬ ‫ح‬ ‫ض‬ ‫ض‬ ‫ت‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫( هک طب‪ٛ‬ا رد ردخات و ر ب ىان ى ی اق ل شًاقا ی ا ت) ‪ .‬لػ ًای ؽ ؿ رد ردخات ىی آو اق ل ردک ا ت و رههچ‬
‫م‬
‫س‬ ‫ػ‬‫ی‬ ‫ق‬‫ح‬ ‫طن‬ ‫ی‬ ‫م‬‫ػ‬
‫معنىیت هنؽ رتشیب باشع‪ ،‬ممًای آو كرت و با یرت و هب ت زنظیکرت ا ت‪.‬‬
 ‫‪ -4‬هنؽ معنىی (هنؽ وخیال)‬

‫«ربخی سنت ظرایاو ايلی رتیى لکشم ضالقیت هنؽی رد ظوؼٌ مػدعظ ؼا «سحراو خیال»‬
‫می ظانًع‪ ،‬هب ایى ممًا هک قعؼ و خای گاٌ خیال آو ضىهن هک بایع شًاخضٍ نیست و حتی گاهی رد جنب‬
‫ا‬ ‫ا‬ ‫ض‬ ‫ص‬
‫تىهن و خیال شیظاؾی بی ا ل و ًا ر ؼل ظ ظٌ انع‪.‬‬
‫مب‬
‫س‬ ‫ض‬ ‫خ‬ ‫ش‬ ‫م‬ ‫مم‬ ‫ض‬ ‫ف‬ ‫س‬ ‫ی‬ ‫هن‬ ‫هت‬ ‫ظی‬ ‫ی‬ ‫هَ‬
‫هب ى ظ ل ا ؽاک ؾباو ؽ اؾ ظ ت ؼ ٍ و ًای ؼ زاه ان ًا ٍ هانعٌ ا ت »(‪.)1‬‬

‫‪ -1‬ردًتی ‪ ،‬اٌ غاهللا‪ ،‬يقضيّ «ُْر ٔ يعُٕیت»‪َ ،‬ػر فرُْگطتاٌ ُْر‪ ،‬تٓراٌ‪. 1390 ،‬‬
 ‫ع‬ ‫م‬
‫‪ -4‬هنؽ ىی‬
‫ن‬
‫«البضٍ رد نهایت‪ ،‬هنؽ معنىی و سنتی ؼا نمی تىاو رد مقیاـ وذی‪ ٙ‬ضلك طرظ‪ ،‬هگر اینکٍ خىظ خامعٍ مػحىل شىظ و ظنگرگاٌ معنىی ال ؼا‬
‫باؾ یابع‪ .‬رد ضمى‪ ،‬هَیشٍ ام کاو ظستیابی هب ‪ٚ‬الن ممًا ودىظ ظاؼظ و ربای آو هنؽمًع م‪ٛ‬اصؽ هک ایى ‪ٚ‬الن ؼا ْلب طرظٌ و هکضىف ظاشضٍ‬
‫باشع‪ ،‬هب فضل چیؿی هک تجرهب و کعف طرظٌ است‪ ،‬نىؼی ضلك شعٌ است هک خىظ ‪ٖ،‬لكت ردوو و ربوو ؼا کًاؼ می ؾنع‪ .‬ایى ىؼن‬
‫آ‬ ‫ی‬ ‫غ‬ ‫س‬ ‫م‬ ‫هن‬ ‫ن‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫ا‬ ‫ع‬ ‫ح‬‫س‬ ‫م‬ ‫شخ‬
‫می تىانع خىظ ؼا رد ف‪ٛ‬اعیت هنؽی ى ىؼظ ج ‪ ،‬یاو قاؾظ و ؼ ی ؼ هاو ظهع هک یک ؽ ًع اقرد ا ت اؾ ر ك و‪،‬‬
‫عنطؽی معنىی ؼا رد هنؽ خىیم‪ ،‬حتی رد شؽایّ شیآشىب ظنیای پكا مػدعظ‪ ،‬هک ربای رغب و تىسعٍ رغب رد کضىؼاهی ظیگر شیپ‬
‫آمعٌ است‪ ،‬معرفی کًع»(‪.)1‬‬
‫‪َ -1‬ؿر‪ ،‬ضیض دطیٍ ‪ُْ« ،‬ر ٔ يعُٕیت»‪َ ،‬ػر فرُْگطتاٌ ُْر‪ ،‬تٓراٌ‪. 1390 ،‬‬
 ‫‪ -4‬هنؽ معنىی‬
‫• هب ‪ٚ‬لت دػا ضیتاهی ش کلی آاثؼ هنؽی و هنذنیى صراگیؽی آو‪ ،‬همىاؼٌ آاثؼ هنؽی رد سخم ػمى یم‬
‫ض‬‫خ‬ ‫ن‬‫م‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ع‬ ‫م‬ ‫ا‬ ‫خ‬ ‫س‬
‫خ‬
‫خامعٍ و رد زنظ آزاظ مرظم و آاثؼ هکتىب فلظفی رد م ى و خا ٍ‪ ،‬ا ر ىی ؼ ؽ قا ٍانع‪.‬‬
‫ش‬ ‫ت‬ ‫ع‬‫م‬

‫• ؼمز و ؼاؾ خصىصیت ايلی هنؽ قعسی(معنىی) است‪ .‬ایى ؼمز و ؼاؾ شیظٌای است رد شیپ ذشن‬
‫مطاصب ات رد صىؼت ظاؼا صىظو ذشنِ ظل‪ ،‬شیظٌ اؾ ؼش یاؼ ربظاشضٍ و اؾ ارث هنؽی هب کعف حقیػت انئل‬
‫آیع‪.‬‬
 ‫‪ -4‬هنؽ معنىی‬
‫• رد بیاو ؼارطٍ هانیب ممًا و صىؼت‪ ،‬امر وحعت نیؽت و صىؼت و یا ویپستگی ردوو و ربوو‪ ،‬اؾ دملٍ‬
‫ظ‬ ‫م‬ ‫ص‬ ‫ف‬ ‫ا‬ ‫ح‬ ‫م‬ ‫ص‬ ‫ل‬‫ک‬ ‫ش‬
‫ايلیرتیى ودىٌ امر معنىی است‪ .‬ایى همانًعی و یک ی رم و ى رد ُا ی زا ل ی رظظ هک‬
‫خ‬ ‫ت‬
‫ن‬ ‫م‬ ‫ح‬ ‫ا‬
‫سؽناؼ اؾ معنىیت و وحعت باشین و اقاقا شیظٌ و دا ی رد یاو باشع‪.‬‬
‫ب‬
‫قب‬
‫• هب طسأ سیاعیت و آؾاظی مُامیى هنؽی‪ ،‬رد طىل اتؼخی ؾمینٍاهی فکری و فلظفی امىؼ معنىی ل اؾ‬
‫تعویى و طثبیت رد اقظب اظبیات نىشتاؼی و چاؼذىباهی اقػعٌ مًع‪ ،‬رد اقظب آاثؼ هنؽی ظهىؼ‬
‫ا‬ ‫د‬ ‫ح‬ ‫خ‬ ‫ت‬ ‫ف‬ ‫لظ‬‫ف‬
‫یافضٍانع و رد واك‪ ٙ‬ها نیب آاثؼ هنؽی با آاثؼ هکتىب ی معم و ات ر ؾها ی و ىظ ظ ؼظ‪.‬‬
 ‫‪ -5‬هنؽ «اریاحی – اقالمی» (هنؽ اقالمی)‬
‫«ضرآو ‪ ،‬هماو طىؼ هک اؾ انمم مستفاظ می شىظ‪ ،‬هماو «خىانعو» ‪« ،‬ضرائت» هب ممًای کامل کلمٍ است و رعهض شعٌ‬
‫ت‬ ‫س‬ ‫ن‬
‫خ‬
‫ات هب طىؼ کامل دینشٌ شىظ‪ ،‬رد ضاغر ن گاٌ ظاشضٍ شىظ و رطىؼ کامل تکراؼ ظرظظ‪ .‬لػا ؼیشٍ یى ؽ اقالمی ؼا هک هماو‬
‫هن‬

‫ضرائت ضرآو است ‪ ،‬رد خىظ ظاؼظ‪ .‬و اؾ آندا هک کلمات وحی خعا ونعی رد یک «کتاب» ظرظ آمعٌ انع و م کرب اؾ‬
‫حروفی هستًع هک اؾ قبل آنها ؼا رد زاظت دنینی رد اختیاؼ ظاؼین‪ ،‬ظومیى هنؽ اقالمی‪ ،‬خٓاطی است‪ .‬هنؽی هک آظ یم‬

‫اؾ آغاؾ وحی آو ؼا هب نحىی ضاو رد ردوو خىیم ظاؼظ»(‪.)1‬‬

‫‪ -1‬نٕئیص يیکٌٕ‪ ،‬ژاٌ‪ُْ« ،‬ر ٔ يعُٕیت»‪َ ،‬ػر فرُْگطتاٌ ُْر‪ ،‬تٓراٌ‪. 1390 ،‬‬
 ‫‪ -1-5‬هنؽ اقالمی‬

‫ف‬‫ی‬ ‫ط‬ ‫خ‬‫ی‬

‫«هنؽ اقالمی می بایست اؾ منظری مىؼظ ربؼسی ضراؼ بگیؽظ هک هن اتؼ ی ا ت و هن ى ی‪،‬‬
‫ت‬ ‫س‬
‫ب‬ ‫ٌ‬ ‫ت‬ ‫ع‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫ن‬
‫بلکٍ رب چیؿی ی ا ت هک ی ى و اؾ و هب «‪ٚ‬ا ن ىی» ا الم ؽ رظ»(‪.)1‬‬
‫ط‬ ‫ی‬ ‫ق‬ ‫ن‬ ‫آ‬ ‫ا‬ ‫ت‬ ‫م‬ ‫س‬ ‫ت‬ ‫مب‬

‫‪ -1‬نٕئیص يیکٌٕ‪ ،‬ژاٌ‪ُْ« ،‬ر ٔ يعُٕیت»‪َ ،‬ػر فرُْگطتاٌ ُْر‪ ،‬تٓراٌ‪. 1390 ،‬‬
 ‫‪ -1 -5‬هنؽ اقالمی‬

‫مک‬ ‫م‬ ‫ی‬ ‫ذ‬ ‫ا‬

‫«هنؽ اقالمی هب صىؼتی کاهال شفاف نهاو می ظهع هک چگىهن بایع (هب و ‪ ٙ‬رتیى ممًای ى) هب ؼول اهخی‬
‫ع‬‫ی‬ ‫ب‬ ‫ط‬ ‫ک‬‫ت‬ ‫نط‬ ‫ع‬‫ی‬ ‫ب‬ ‫ط‬ ‫ی‬
‫ج‬
‫ضالاقهن و بعوو آيکٍ هب طسأ نتا م اؾ ت ٍ ربظ ؼی ًع‪ ،‬ر ؼ ت باشع»(‪.)1‬‬
‫ا‬ ‫ک‬ ‫ا‬ ‫خ‬

‫‪ -1‬غٕاٌ‪ ،‬فریتیٕف ‪ُْ« ،‬ر ٔ يعُٕیت»‪َ ،‬ػر فرُْگطتاٌ ُْر‪ ،‬تٓراٌ‪. 1390 ،‬‬
 ‫‪ -1-5‬هنؽ اقالمی‬
‫«منها هنؽ اقالمی ؼا بایع رد حمایك ردوحی ضرآو‪ ،‬هک حمایك ايلی ‪ٚ‬الن هستی و حقیػت معنىی غات نبىی خیؿ هست و‬
‫«ربکت محمعهی» اؾ آو نهات می گیؽظ‪ ،‬دسػدى طرظ ‪ ، .......‬پف خای تػجب نیست هک استاظاو زبؼگ هنؽ اقال یم‬
‫نس‬ ‫نس‬ ‫ه‬
‫همىاؼٌ عضك ضاو و ت‪ٛ‬لك ضاغر وسیٌ ای ت هب ایپ ؽ اقالم و ؽمًعا و ربعٍ ت هب ایپ ؽ و ضانعا م اؾ خىظ‬
‫ن‬ ‫مب‬ ‫ب‬ ‫هن‬ ‫مب‬ ‫ب‬
‫طن‬ ‫د‬ ‫س‬
‫خ‬ ‫ل‬ ‫د‬‫ت‬
‫نهاو ظاظٌ انع و هن اهل سنت و هن ریمیاو‪ ،‬حظؽت ‪ٚ‬لی (٘) ؼا هک شيب اؾ قاری یاؼاو ایپمبؽ ی م و ىٌ با ی ایپم‬
‫اقالمی صىظٌ است‪ ،‬ضنیايگػا ؼ شسیاؼی اؾ هنؽ اهی پاهی ای ذىو خىرنىیسی و زامی همٍ اصًاف و زتىت می ظانًع»(‪.)1‬‬

‫‪َ -1‬ؿر‪ ،‬ضیض دطیٍ‪ُْ« ،‬ر ٔيعُٕیت اضاليی» ‪ ،‬ترجًّ ردیى قاضًیاٌ‪َ ،‬ػر دکًت‪ ،‬تٓراٌ‪.1389 ،‬‬
 ‫‪ -1 -5‬هنؽ اقالمی‬
‫«هنؽ اقالمی رنظباحی است ربای سفر نفف اؾ رعهص جهاو ظیعحی و دینشحی هب ‪ٚ‬الن غیب و قكىت هک رد آو‬
‫قكىت وؼای تمام اصىات است ‪ .......‬اظر هنؽ اقالمی هب ضلىت ردوحی سنت اقالمی ؼاٌ می ربََظ‪ ،‬اؾ‬
‫آو ؼواست هک ایى هنؽ ایپمی است اؾ هماو ضلىت ردوحی ربای آانو هک می تىانًع ایپم ؼاهخی سخم آو ؼا‬
‫ششنىنع و خیؿ ربای آيکٍ فُاخی آؼام و مت‪ٛ‬اظل‪ ،‬همكاؾ با سؽشت اقالمی‪ ،‬ربای خامعٍ رد کلیت آو صراهن شىظ‪،‬‬
‫ش‬ ‫ا‬ ‫ب‬ ‫ی‬‫ضم‬
‫فُاخی هک رد آو انكاو هب ره سى ؼو می آوؼظ یاظ خعا ونع رد ؽ او یع ؼ ىظ»(‪.)1‬‬

‫‪َ -1‬ؿر‪ ،‬ضیض دطیٍ‪ُْ« ،‬ر ٔيعُٕیت اضاليی» ‪ ،‬ترجًّ ردیى قاضًیاٌ‪َ ،‬ػر دکًت‪ ،‬تٓراٌ‪.1389 ،‬‬
 ‫‪ -1-5‬هنؽ اقالمی‬
‫م‬ ‫ق‬ ‫نی‬ ‫م‬ ‫ػ‬ ‫ی‬ ‫ن‬ ‫ع‬‫م‬ ‫م‬ ‫ط‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫د‬ ‫د‬ ‫م‬ ‫ق‬ ‫ص‬ ‫ل‬ ‫‪ٛ‬‬ ‫ت‬ ‫م‬
‫« مًاز‪ ٙ‬هکتىب ك هب ظوؼٌ اهی ضا ی اؾ اتؼخی ا الم ى ىظنع هک و ىظ ؼ ٍ یاو ى ت و ال ت ا ال ی اؾ‬
‫ض‬ ‫صف‬ ‫نم‬
‫یک سى و هنؽ اؾ سىی ظیگر ؼا هب اثبات می ؼقانًع ‪ ....... ،‬هب غنىاو ىهن‪ ،‬اریاو ظوؼٌ ىی هک یکی اؾ الق‬
‫رتیى اظواؼ «هنؽ اقالمی» و خیؿ «هاز‪ٛ‬ع اصطبیعٍ» و «فلظفٍ اقالمی» است‪ .‬اظر نظر هب «‪ٚ‬الن خیال» رد آاثؼ حامکخی ذىو‬
‫يعؼ العیى هیؽاؾی هب ظقت ربؼسی شىظ‪ ،‬ویپنع نیب نظرهی اهی «ها ز‪ٛ‬ع اصطبیعی» و «کيهاو شًاختی» و «هنؽ» ؼایح آو‬
‫عطؽ آش کاؼ می ظرظظ»(‪.)1‬‬

‫‪َ -1‬ؿر‪ ،‬ضیض دطیٍ‪ُْ« ،‬ر ٔيعُٕیت اضاليی» ‪ ،‬ترجًّ ردیى قاضًیاٌ‪َ ،‬ػر دکًت‪ ،‬تٓراٌ‪.1389 ،‬‬
 ‫‪ -1-5‬هنؽ اقالمی‬
‫«وظیفٍ هنؽمًع مكلماو رتدمٍ اصىل اقالم هب ؾباو ؾیباخی شًاسی است ‪ .‬هب عباؼت ظیگر‪ ،‬ااقتنل ظاظو آنها هب اقظب صىؼت اه و مُامینی‬
‫ی‬ ‫ش‬ ‫ك‬ ‫ت‬ ‫ذ‬ ‫م‬ ‫گ‬‫ي‬ ‫ی‬ ‫ی‬ ‫حق‬ ‫ض‬ ‫ف‬ ‫ظ‬ ‫ط‬ ‫ق‬ ‫م‬
‫ح‬ ‫ش‬ ‫م‬ ‫ه‬ ‫س‬‫ت‬
‫ج‬
‫است هک بایع رد قاختاؼاه ن یا ًع و رد زتنيي ٍ ا یا اؾ راب اه و ؽاه ر ٍ ات ؽرت ى ازباؼاهیضا ی ىؼظ ا فاظٌو ‪ ٙ‬ىنع‪ .‬رد حع ث‬
‫ا‬ ‫ب‬ ‫ب‬
‫ح‬ ‫ی‬ ‫ی‬‫دم‬
‫آمعٌ است هک « هاّلل ل و ب ا مال»‪ .‬ی ى و ا ى حع ث ؼ یاظ ری ؾیبا ی شًا ی اقال ی هب ماؼ آوؼظ‪.‬ضال ت ؽی ؿی‬
‫چی‬ ‫هن‬ ‫قی‬ ‫ش‬ ‫م‬ ‫س‬ ‫خ‬ ‫ظ‬ ‫ن‬ ‫ضن‬ ‫ا‬ ‫ی‬ ‫ی‬ ‫ا‬ ‫ت‬ ‫م‬ ‫ج‬ ‫ط‬

‫نیست هگر اذت‪ٛ‬عا ظیهک خعا ونع رد آظمی نهاظٌ است ات او ؼا رد قلىک رد ؼاهی هک هب خعا می ؼسع یاؼی کًع‪.‬‬
‫ظیگر وسیگی ضالقیت هنؽی رد اقالم ایى است هک ایى هنؽ رهظز «بی جهت» یا بی ظظیل ب کاؼ رنفضٍ است ومراظ ها اؾ ایى تٌبیؽ آو است هک‬
‫ق‬‫ح‬ ‫س‬ ‫خ‬ ‫مط‬ ‫ا‬
‫هنؽ اقالمی هَیشٍ هب غایاتی کاهال ى پا ص ی ظهع‪ .‬رد ت ؽ اقال ی شٍ کاؼربظی است‪ ،‬ی ؽی یع است‪ .‬ى ٌ ا ى افیعٌ‪،‬‬
‫ی‬ ‫ا‬ ‫خ‬ ‫مف‬ ‫هن‬ ‫ن‬‫یم‬ ‫ی‬ ‫َ‬‫ه‬ ‫م‬ ‫هن‬ ‫ػ‬ ‫ی‬ ‫م‬

‫ایعٌ ای معنىی باشع و خىاٌ ایى افیعٌ رد عیى زال هب مراتب مت‪ٛ‬عظ ت‪ٛ‬لك ظاشضٍ باشع»(‪.)1‬‬
‫‪ -1‬نٕئیص يیکٌٕ‪ ،‬ژاٌ‪ُْ« ،‬ر ٔ يعُٕیت»‪َ ،‬ػر فرُْگطتاٌ ُْر‪ ،‬تٓراٌ‪. 1390 ،‬‬
 ‫‪ -1 -5‬هنؽ اقالمی‬
‫«تىظیع هنؽی رد اقالم ظو وسیگی اقاسی ظاؼظ؛‬
‫ااوال ایى تىظیع هنؽی‪ ،‬اؾ منظر معنىی و اضالقی‪ ،‬اقا اقا اؾ ایپم ضرآحی‪ ،‬اؾ اؼؾل اهی چیؿی هک ایى هنؽ می خىاهع آو ؼا هب مر ٍتص‬
‫خ‬ ‫هن‬ ‫ی‬ ‫فن‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ا‬
‫صىؼی‪ ،‬رتدمٍ یا لقتنم کًع‪ ،‬هاخىغ است‪ .‬اثنیا اؾ ر ی‪ ،‬ا ى ؽ رب ااقتنل ى ػع و ؼوهی اه ی اث ت اؾ پعؼ هب رؾنع یا اؾ ا تاظ‬
‫س‬ ‫ص‬ ‫ب‬ ‫ا‬ ‫ك‬ ‫ظ‬
‫هب ناظرظ ‪ ،‬مبتنی است‪ .‬ذنیى ااقتنلی هب چیه وهج مستلزم تکراؼ ؼاکع و قهری غرذ اهی اوظیٍ نیست‪.‬هب ‪ٚ‬کف رد اکثؽ مىاؼظ ایى‬
‫ااقتنل یک منب‪ ٙ‬الهام اثبت ربای هنؽمًعا و و یک نى٘ ثبات رد مرتصٍ فنی ؼا تضَیى طرظٌ هک فُای مٓلىب ربای ضلك‬
‫ناه کاؼاهی بی شماؼی ؼا هک هب چیه وهج تکراؼی دنتسین‪ ،‬صراهن آوؼظٌ است »(‪.)1‬‬
‫‪ -1‬نٕئیص يیکٌٕ‪ ،‬ژاٌ‪ُْ« ،‬ر ٔ يعُٕیت»‪َ ،‬ػر فرُْگطتاٌ ُْر‪ ،‬تٓراٌ‪. 1390 ،‬‬
 ‫‪ -1-5‬هنؽ اقالمی‬
‫رباقاـ ظیعگاٌ ياحباونظر‪ ،‬هانیب هنؽ معنىی‪ ،‬هنؽ قعسی‪ ،‬هنؽ سنتی ‪ ،‬هنؽ ظینی ‪ ،‬هنؽ اقالمی و هنؽ مػهبی تفاوتاهی ػریفی ودىظ‬
‫ش‬‫ی‬ ‫پ‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ص‬ ‫خت‬ ‫ت‬ ‫ظ‬‫ن‬ ‫ی‬ ‫س‬ ‫تف‬ ‫ح‬‫ن‬ ‫یک‬ ‫ظ‬
‫ظاؼظ هک رد اقاـ هب یک مرطز اناؼٌ ظاؼنع و ى رد ىٌ ربظ ت و ؽ ره يا ب ر‪ٛ ،‬اؼ ف ا ًا ی رب ی ره و ژٌ هاظ‬
‫ن‬ ‫ی‬ ‫ر‬ ‫ش‬ ‫ا‬
‫شعٌ است‪ .‬رد ایندا ها ربای صػؼ اؾ ایى مىضى٘؛‬
‫م‬‫ت‬ ‫مش‬
‫• هنؽ معنىی ؼا ل رب کهیٍ ؽاهی ز‪ٛ‬عی ىظ ی ظا ن‪.‬‬
‫نی‬ ‫م‬ ‫خ‬ ‫هن‬

‫• لػا هنؽ معنىی و هنؽ اقالمی ؼا رد امتعا ظ یکعیگر و ظاؼای یک مفهىم ظانسضٍ و اؾ ره کعا م‪ ،‬ربظاشتی واحع ظاؼین‪.‬‬
 ‫‪ -1-5‬هنؽ اقالمی‬
‫مح‬
‫• هنؽ اقالمی هب قكىت ٍ اناؼٌ ظ ؼظ‪.‬‬
‫ا‬
‫س‬ ‫س‬‫خم‬ ‫ظ‬ ‫ح‬ ‫ج‬ ‫ن‬ ‫پ‬
‫(‪ٚ‬الن قكىت ٍ(اه ىت) رتصٍ ن اؾ ؽات ٍ ا ت)‬
‫م‬ ‫ه‬ ‫مح‬

‫• هنؽ اقالمی رب معرفتی مبتنی است هک خىظ سؽشت معنىی ظاؼظ و هب غنىاو ػرف‪ ،‬مُامیى و محتىای معنىی مظروف‬
‫خىظ ؼا هب نمایم میصػا ؼظ و رد واك‪ ٙ‬هنؽ معنىی‪ ،‬هماو زکكت (معرفتی هک استاظاو هنؽ اقالمی ظاؼنع) و یا فلظفٍ الهی است با‬
‫ازباؼ بیاحی ضاو خىظ‪.‬‬
‫م‬‫ه‬ ‫حض‬ ‫د‬ ‫ش‬ ‫س‬ ‫ا‬ ‫ط‬ ‫آ‬ ‫س‬ ‫ا‬ ‫آ‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ی‬‫ه‬ ‫ک‬ ‫م‬ ‫ق‬ ‫هن‬ ‫ا‬ ‫ت‬ ‫ح‬ ‫م‬
‫• ىو و ى ی ؽ ا ال ی رد ٍ ا ى ٘ و و حع ا ت و و غ ر ّلل ا ت و هاظت هب و ىظ و ىؼ اّلل رد ٍخا‪.‬‬ ‫م‬‫مض‬
 ‫‪ -5‬هنؽ «اریاحی ‪ -‬اقالمی»‬
‫«ؾهاو مىؼظ نیاؾ ربای ت کامل تمام و امكل شخصیت هنؽ اقالمی نسب اتا شسیاؼ کىاتٌ صىظ‪ .‬ایى ؾهاو‪ 150‬قال پف اؾ وافت ایپمبؽ (و) ؼا نامل‬
‫ً‬ ‫ل‬ ‫ه‬
‫می شىظ و با گستؽل ياػقٍ واؼ اقالم رد سؽؾمیى اهی آسیاخی و معحتؽاهن ای و ى با او ى ظهه اهی ا راؼ ضال ت عبا ی رد زغعا ظ ك‬
‫ب‬ ‫ط‬ ‫من‬ ‫س‬ ‫ف‬ ‫ق‬‫ت‬ ‫ذ‬ ‫لی‬ ‫ی‬ ‫ن‬

‫است‪.‬‬
‫ایى ؼشع هجيتن تماـ با صرهنگ اهخی قعیمی صىظ هک با اقالم مىاهج شعنع و مغلىب آو ظرظیعنع‪ .‬زنىو و ضىهن اهی هنؽی اجرا شعٌ هب ظست تمعو اهی‬
‫ضىانضىو یىانحی هابی و ؼومی و بیؿانسی‪ ،‬سؽیاحی‪ ،‬قاقاحی اریاحی و نیب اظنهریى‪،‬طبطی مطؽ (همراٌ با میؽاثصرعىحی آو)‪ ،‬رد اختیاؼ اقالم ضراؼ‬
‫ظرفت و البضٍ واضر و ؼوشى است هک رد ایى میاو سنت اهی مسلی بی شماؼی هانًع سنى ربرباهی شمال آصریما یا گات اهی رغبی اسپانیا هک اقالم‬
‫تىانست آنها ؼا ردنىؼظظ‪ ،‬همٍ رد اختیاؼ ایى ظیى ضراؼ ظرفت»(‪.)1‬‬
‫‪ -1‬نٕئیص يیکٌٕ‪ ،‬ژاٌ‪ُْ« ،‬ر ٔ يعُٕیت»‪َ ،‬ػر فرُْگطتاٌ ُْر‪ ،‬تٓراٌ‪. 1390 ،‬‬
 ‫‪ -5‬هنؽ «اریاحی ‪ -‬اقالمی»‬

‫«همٍ ایى عىامل (صرهنگ اهی قعیمی) هب خعمت خامعٍ نىیى رد آمع‪ .‬اغلب هب صىؼت اهی اوظیٍ آنها‪ ،‬الاقل رد آغاؾ‪،‬‬
‫نق‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫هن‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫ی‬ ‫ظ‬ ‫ف‬ ‫ظ‬ ‫ص‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ش‬ ‫ن‬ ‫ی‬
‫ظست انخىؼظٌ باقی هانع‪ .‬و هب ظنبال آو ظز ی رد ىؼظ آ ها ىؼت ر ت هک رد ا ى ز م ماو قعؼ هک ؽ ًع و م‬
‫ی‬
‫ی‬ ‫م‬ ‫ط‬ ‫م‬ ‫مک‬‫ت‬
‫ظادنتش‪ ،‬نیاؾاهی نىینی هن هک بایع هنؽ اؾ آو هب ز‪ٛ‬ع رد رباربناو ى ی رظ‪ ،‬ىرث افتاظ‪ .‬اؾ میاو ا ى نیاؾاه‪ ،‬نیاؾاهی عباظی‬
‫ی‬

‫نقم ربدسضٍ ای ایفا طرظنع و رد رعهص مصماؼی ظینی صىظ هک هنؽ اقالمی ربای اولیى باؼ كىٌ و اقبلیت خىظ ربای تلقیك و یكپاؼهچ‬
‫قاختى آنها با رصیؽت و نیاؾاهی ضاو خىظ ؼا آش کاؼ قازت»(‪.)1‬‬

‫‪ -1‬نٕئیص يیکٌٕ‪ ،‬ژاٌ‪ُْ« ،‬ر ٔ يعُٕیت»‪َ ،‬ػر فرُْگطتاٌ ُْر‪ ،‬تٓراٌ‪. 1390 ،‬‬
 ‫‪ -5‬هنؽ «اریاحی ‪ -‬اقالمی»‬
‫«اریاو رد سؽاسؽضروو متماظی اتؼخی اقالم ‪ ،‬یکی اؾ مهن رتیى کانىو اهی تمعو و هب وسیٌ هنؽ اقالمی صىظٌ است‪ .‬رد ایى مرؾ و صىم می تىاو‬
‫س‬ ‫ت‬
‫ج‬ ‫و‬ ‫م‬
‫مباحی هنؽ قعسی اقالم ؼا رد نسبت با معنىیت ‪ ،‬رد رعهص اه و ضیطٍ اهی ف ؽ‪ ،‬اؾ ؽاهی ی ر ٍ ات ؽاهی ى ی‪ ،‬هب و ىؼ هاو ظ ظ‪ .‬ؽ‬
‫هن‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ف‬ ‫ت‬ ‫ص‬ ‫هن‬ ‫ض‬ ‫ف‬ ‫ظ‬ ‫م‬ ‫هن‬ ‫هن‬ ‫ل‬ ‫ت‬
‫اریاحی هک رد عیى زال ػمی اما اریاحی و اقالمی است‪ ،‬اؾ نماِ اوج هنؽ اقالمی و یکی اؾ للل مرتف‪ ٙ‬آو هب حكاب می آیع‪ .‬سؽشت ػمی اما هنؽی‬
‫اریانیاو و عضك ایهاو هب ؾیباخی‪ ،‬ظقت و ػرافت هب آانو ام کاوظاظ ات هن تنها یکی اؾ معا ؼـ عظین هنؽ ؼا رد جهاو باستاو و رد ایام زكىمت‬
‫هطامنشیاو ‪ ،‬پاؼتیاو و قاقانیاو رب پا قاؾنع‪ ،‬بلکٍ اصىل وحی اقالمی ؼا خیؿ دػب و طبىل کنًع و رد ضلك آاثؼ خیؽٌ کنًعٌ شسیاؼ رد رعهص هنؽ اقالمی‬
‫ب کاؼ گیؽنع‪ .‬هنؽ اقالمی اریاحی‪ ،‬هن هب واسطٍ غًا و تنى٘ و هن هب ظظیل ػمقی هک ظاؼظ‪ ،‬رعهص ای مٓلىب ربای مٓاضعٍ هنؽ قعسی (معنىی) اقالم رد‬
‫نسبت با‪ ،‬اؾ یک سى معنىیت اقالمی و اؾ سىی ظیگر ‪ٚ‬اظاتو ؼسىم و نبى‪ ٜ‬مرظم و صرهنگی ضاو هب حكاب می آیع »(‪.)1‬‬
‫‪َ -1‬ؿر‪ ،‬ضیض دطیٍ‪ُْ« ،‬ر ٔيعُٕیت اضاليی» ‪ ،‬ترجًّ ردیى قاضًیاٌ‪َ ،‬ػر دکًت‪ ،‬تٓراٌ‪.1389 ،‬‬
 ‫‪ -5‬هنؽ «اریاحی ‪ -‬اقالمی»‬
‫«هنؽ سنتی (اقالمی) و باالخى هنؽ اقالمی اریاحی ‪ ،‬میؽاثی با غًای افكاهن ای ربای اریانیاو اؾ خىظ باقی نهاظٌ است‪ .‬كىم اریاحی با اذت‪ٛ‬عا ظ عظین و‬
‫غوق مهػب و پاغىظٌ خىظ هنؽی آصریعٌ است هک رد آو واحع هن معنىی و هن حسی است‪ ،‬رد عیى آيکٍ طبیعت صػؼا و افحی جهاو ؼا یاظآوؼ می شىظ‪،‬‬
‫ی‬‫دم‬
‫ؾیباخی آو ؼا خلىٌ ظر می قاؾظ‪ ،‬تدلی الهی ؼا رد يعوؼ اش کال ل ىظ می هع و رد ى زال ‪ ،‬غات مت‪ٛ‬الی منها ایى خلىات ؼا متػطر می ظرظظ‪ .‬ایى‬
‫عی‬ ‫س‬
‫خ‬ ‫نم‬

‫میؽاث‪،‬رد ؾهاهن ای هک پهیعی و ؾشتی رب ؾمیى ذیطرٌ یافضٍ و «ؼوذ» ؼا تهعیع هب مرگ و انصىظی می کًع‪ٚ ،‬لیؽغن آيکٍ هب خطر افتاظٌ ولی صنىؾ ربای اکثؽ‬
‫اریانیاو واكٌیتی ؾنعٌ و محصىـ است و اؼؾل جهاحی ظاؼظ‪.‬رد ایى شؽایّ اریاحی م‪ٛ‬اصؽ بایع هب زکن وظیفٍ ایى هنؽ و مباحی آو ؼا ششًاسع و هب ظیگراو‬
‫ن‬ ‫گ‬‫ی‬ ‫س‬ ‫هن‬ ‫ی‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ش‬‫ن‬ ‫ی‬ ‫ب‬
‫معرفی کًع‪ .‬اؾ ظیگر سى ‪ ،‬آان و هک هب سبب ردک انعکی هک اؾ ایى مباحی ظاؼنع و ػعم ااقتعظناو هب ی هک ها ا ى ؽ ا ت ظ ر اؾ ظ باهل ؼوی‬
‫ن‬ ‫پ‬ ‫ن‬ ‫کن‬ ‫ت‬ ‫ا‬ ‫ی‬ ‫خ‬ ‫ل‬ ‫ف‬ ‫جه‬
‫صىؼت اه و ؼول اهی سنتی آو ‪ٚ‬اجزنع‪ ،‬بایع ظست کن ضعف اه و نمایى خىظ ؼا باؾشًاسًع و ل و ت ى م ؼ با رغوؼی باٌ ًعٌ ىنا ًع»(‪.)1‬‬
‫ؼ‬

‫‪َ -1‬ؿر‪ ،‬ضیض دطیٍ‪ُْ« ،‬ر ٔيعُٕیت اضاليی» ‪ ،‬ترجًّ ردیى قاضًیاٌ‪َ ،‬ػر دکًت‪ ،‬تٓراٌ‪.1389 ،‬‬
 ‫‪ -6‬مصماؼی «اریاحی ‪ -‬اقالمی» (مصماؼی اقالمی)‬
‫ع‬ ‫م‬ ‫ق‬‫ح‬‫ػ‬‫م‬
‫«سنت ظرایاو با شسیاؼی اؾ هنؽمًعا حی هک می خىاهًع اؾ غریك هنؽ‪ ،‬ك هب حما ك ىی‬
‫ن‬ ‫ی‬
‫ل‬‫ط‬‫ت‬ ‫ق‬‫ح‬‫ت‬
‫شىنع‪ ،‬همعلی ظاؼنع ولی آو نى٘ هنؽی ؼا فقّ ضاغر نهاو می شىنع هک ویپنع میاو ك و ك‬
‫هب حمایك معنىی و ضالقیت هنؽی است‪.‬‬
‫هن‬ ‫ص‬‫م‬ ‫هن‬ ‫ا‬ ‫ص‬ ‫مخ‬
‫مىؼظ مصماؼی‪ ،‬مىؼظی ىيا ظ ى ؼ ا ت‪ ،‬ؾریا رد میاو ٍ ؽاه‪ ،‬ماؼی ؽی ا ت‬
‫س‬ ‫م‬‫ه‬ ‫س‬ ‫ا‬ ‫ش‬
‫هک رتشیبیى اتثیؽ ؼا اؾ انىا٘ و اقكام فهاؼاهی بیؽوحی پػریفضٍ است»(‪.)1‬‬

‫‪َ -1‬ؿر‪ ،‬ضیض دطیٍ ‪ُْ« ،‬ر ٔ يعُٕیت»‪َ ،‬ػر فرُْگطتاٌ ُْر‪ ،‬تٓراٌ‪. 1390 ،‬‬
 ‫‪ -1 -6‬مصماؼی اقالمی‬
‫د‬ ‫ن‬ ‫ن‬ ‫ی‬ ‫م‬ ‫ق‬ ‫ن‬ ‫س‬ ‫ظ‬ ‫ا‬ ‫د‬ ‫ت‬ ‫ش‬ ‫نق‬ ‫م‬ ‫ق‬ ‫ط‬‫شخ‬
‫«نیب مصماؼی یک مطدع و یک ضاهن ی ا ال ی رد ٍ فاوت و ىظ ظ ؼظ‪ ،‬ى هن رد بک‪ .‬اؾ آ دا هک رد ضاهن ا ال ی «خا گاٌ» ماؾ و یا م و ىظ‬
‫ی‬ ‫یک‬
‫ن‬ ‫ف‬ ‫ع‬ ‫ش‬ ‫ی‬ ‫ن‬ ‫ین‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫ق‬ ‫گ‬ ‫ل‬‫ک‬ ‫ط‬‫ر‬ ‫ش‬ ‫م‬ ‫م‬‫ػ‬
‫ظاؼظ و رد آو هماو مراسن عباظی هک رد مطدع اندام می گیؽظ‪ ،‬ل ی ىظ‪ .‬ىؼ ی ؾنع ی ا ال ی هب ظو رو ظ ی و ظ ىی و یا ؽ ی و رع ی ميسقت هعٌ‬
‫ل‬ ‫ل‬
‫ی‬ ‫م‬ ‫ق‬ ‫ل‬ ‫ا‬
‫است‪ .‬ره انكاو هک فکر قا ن و ظاؼ ی ا ىل ا ال ی باشع‪ ،‬ی ى نع و فٍ اهام ؼ رد ماؾ ػهعٌ ظاؼ ىظ‪ .‬ا ى وحعت یات ‪،‬رد یک ؼيگ ىظو‬
‫ص‬ ‫ح‬ ‫ش‬ ‫ن‬ ‫ا‬ ‫ی‬ ‫ظ‬ ‫ا‬ ‫ت‬ ‫ض‬ ‫ص‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫م‬ ‫ف‬ ‫کم‬ ‫ز‬ ‫ح‬ ‫ط‬‫شخ‬ ‫مط‬ ‫خ‬
‫شؽایّ ضاؼدی ایى ؾنعگی ی ا ت‪ ،‬هچ رد ظ لیک دع و هچ رد یک ضاهن ی‪ .‬اق ى ی هک رب و رها ت ‪ٛ ،‬اظل و ى ؾوو آؼ م و‬
‫ا‬ ‫ا‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫س‬ ‫آ‬ ‫ن‬ ‫ا‬ ‫س‬ ‫ل‬‫د‬‫مػ‬

‫صفاست‪ .‬زتئیًات آو نبایع هیچ گاٌ انقٍ فکر «فقر معنىی» باشع‪ .‬رد واك‪ ٙ‬زتئیىرد مصماؼی اقالمی با وؾو و نظمی هک ظاؼظ کمک می کًع ات «ضالدی»‬
‫س‬ ‫ق‬ ‫ػ‬ ‫خ‬
‫صىدىظ آوؼظ هک بعهن انپوضٍ ظیىاؼاه و ذتىنها ؼا دػب کًع و ارث سطىذ زبؼگ سفیع ؼا هک آو ذًاو ناخى ظا ل ماؼت اهی ا ال ی ا ت رتشیب قاؾظ‪ ،‬ؼوی‬
‫م‬

‫كف اْاق اهی ضاهن اهی سنتی اقالمی هانًع مكادع هیچ گاٌ با كفم ؼاٌ نمی ؼوظ و اْاقها شی اؾ میؿ و صًعلی نیست»‪)1(.‬‬
‫‪ -1‬تٕرکٓارت‪ ،‬تیتٕش‪ ،‬يقانّ «ارزظ ْای جأیضاٌ ُْر اضاليی»‪ ،‬ضایت تاغگاِ اَضیػّ‪ ،‬سرصاص ‪.1386‬‬
 ‫‪-1 -6‬مصماؼی اقالمی‬
‫ن‬ ‫ب‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ی‬ ‫تش‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ق‬ ‫ص‬‫م‬ ‫ی‬ ‫ن‬ ‫ع‬‫م‬ ‫ئ‬ ‫ج‬ ‫ط‬ ‫ن‬
‫«رد ى ىؼظ یع ى ؽ‪ ،‬با ز یات رتشیبی ى ت ماؼی ا ال ی ؼ ؽ ر ی مایع‪.‬او رد یا م اؾ‬ ‫ی‬ ‫حس‬ ‫س‬ ‫م‬ ‫ی‬ ‫هَ‬

‫مصماؼی قعسی انم می ربظ هک رد ايلی رتیى ودىٌ خىظ؛ «هب طبیعت و گستؽل آو رد ؾنعگی ؼوؾمرٌ»‪« ،‬امتعا ظ یافتى‬
‫ش‬‫س‬
‫خ‬
‫مصماؼی مطدع رد تمامی الگىاه و صرم اهی شهری»‪« ،‬ؼارطٍ میاو مصماؼی و هستی رد ؾمینٍ کيهاو شًاسی»‪« ،‬تمعـ ی هب‬
‫فُا»‪« ،‬بیاو متانت‪ ،‬آؼامم وسطاوت و غًای باطنی رد شهراهی اقالمی» ‪« ،‬حضىؼ ضالء و یا تهی»‪« ،‬ؼیاضیات و‬
‫مصماؼی اقالمی»‪« ،‬ؼمز و ؼمز ظراخی»‪« ،‬نىؼ و ؼيگ رد فُای مصماؼی»‪« ،‬واك‪ ٙ‬ظراخی»‪« ،‬وحعت و یكپاؼچگی»‪،‬‬
‫متکی است»(‪.)1‬‬
‫‪َ -1‬ؿر‪ ،‬ضیض دطیٍ‪ُْ« ،‬ر ٔيعُٕیت اضاليی» ‪ ،‬ترجًّ ردیى قاضًیاٌ‪َ ،‬ػر دکًت‪ ،‬تٓراٌ‪.1389 ،‬‬
 ‫‪-1 -6‬مصماؼی اقالمی‬
‫ا‬ ‫ا‬ ‫ض‬ ‫ل‬‫ك‬‫م‬ ‫ت‬ ‫س‬ ‫ی‬ ‫ا‬ ‫آ‬ ‫ط‬ ‫ل‬ ‫ض‬ ‫ا‬ ‫ض‬ ‫فع‬
‫«طبیعت و گستؽل آو؛شیوؼظگاؼ تمام طبیعت بکر‪ ،‬ایى ناه کاؼ کامل ل الّق ال ؼ ك رظ و و ؼ خا گاٌ شی م ماانو ر ؼ ظ ظ و‬
‫مكلماانو با نماؾ ظزاؼظو رد مطدع سنتی‪ ،‬هب تٌبیؽی هب آغىل طبیعت باؾ می ظرظنع‪ .‬مصماؼی قعسی اقالم‪ ،‬صىاسطٍ صرهاو الهی هک طبیعت ؼا عباظاگتٌ‬
‫فق‬ ‫م‬ ‫ق‬ ‫ص‬‫م‬ ‫ا‬ ‫ش‬ ‫م‬ ‫ي‬ ‫ت‬ ‫ن‬ ‫س‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫م‬ ‫ی‬ ‫ح‬ ‫م‬ ‫ذ‬ ‫ل‬ ‫ط‬‫م‬
‫مكلماانو ضراؼ ظاظٌ است‪ ،‬هب گستؽل طبیعت ىق شیوؼظگاؼ رد چاؼ ىب ّ ىِ٘ ظ ت ا كاو بع ل ی ىظ‪ .‬لػ ماؼی ا ال ی هن ّ‬
‫سؽ آو ؼا نعا ؼظ ات مىضعی متُاظ و مطاضف طبیعت و ؼیتن اهی آو بگیؽظ‪ ،‬بلکٍ همىاؼٌ هماهنگی خىظ ؼا با محیّ حفٕ می کًع‪ .‬شهر اهی اقالمی هب آؼامی سؽ اؾ‬
‫ضاک رب می آوؼظ‪ ،‬اؾ مًاز‪ ٙ‬طبیعت حعا کثؽ اذتفاظٌ ؼا می ربظ و وقتی ضالی اؾ قكنٍ شع‪ ،‬مصمىال باؼ ظیگر هب آؼامی هب آغىل ضاک باؾ می ظرظظ‪ .‬مصماؼی‬
‫اقالمی هن تنها رد ؼیتن اه و خیؽواهی طبیعت‪ ،‬بلکٍ رد هماهنگی و وحعت خیؽٌ کنًعٌ ارث خیؿ شؽیک می شىظ»(‪.)1‬‬

‫‪َ -1‬ؿر‪ ،‬ضیض دطیٍ‪ُْ« ،‬ر ٔيعُٕیت اضاليی» ‪ ،‬ترجًّ ردیى قاضًیاٌ‪َ ،‬ػر دکًت‪ ،‬تٓراٌ‪.1389 ،‬‬
 ‫‪-1 -6‬مصماؼی اقالمی‬
‫«امتعا ظ یافتى مصماؼی مطدع؛ فُااه و صرم اهی شهر اهی زبؼگ و کىچک سنتی اقالمی هک هب تٌبیؽی گستؽل و امتع ظا‬
‫ش‬ ‫تب‬ ‫ک‬ ‫طی‬ ‫ش‬
‫مكادع ىب ی ىظ‪ ،‬اؾ ویپنعی اؼگا یک با و رٌ ًعنع و رد ت هب ماو رت ب هک ل ر رد ؽک ان ی اؾ‬
‫ه‬ ‫ش‬ ‫ه‬ ‫س‬ ‫م‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫آ‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ص‬ ‫م‬
‫ح‬

‫ک‬ ‫م‬ ‫ی‬ ‫س‬

‫خ‬ ‫ل‬‫ً‬ ‫خ‬ ‫ش‬ ‫م‬ ‫ش‬ ‫مط‬ ‫ح‬‫م‬
‫تالوت ضرآو و م اغ و اؾ ىهط دع ؽیک ی ىظ‪ ،‬رد ت معـ م و وحعت آ ر ى و هاؼت‬
‫آ‬ ‫ص‬ ‫ت‬ ‫ا‬ ‫پ‬
‫خ‬
‫ت‬‫س‬‫ن‬
‫خ‬
‫می کنًع‪ .‬اقالم با بًا طرظو مطدع هب صىؼتی هک تعا وم طبیعت اؾلی باشع‪ ،‬رب فطرت ى انكاو اتکیع ی کًع»(‪.)1‬‬
‫م‬ ‫ی‬

‫‪َ -1‬ؿر‪ ،‬ضیض دطیٍ‪ُْ« ،‬ر ٔيعُٕیت اضاليی» ‪ ،‬ترجًّ ردیى قاضًیاٌ‪َ ،‬ػر دکًت‪ ،‬تٓراٌ‪.1389 ،‬‬
 ‫‪-1 -6‬مصماؼی اقالمی‬
‫«ؼارطٍ میاو مصماؼی و هستی رد ؾمینٍ کيهاو شًاختی؛ کيهاو شًاسی اقالمی‪ ،‬ذًاو هک رب آیات کيهاو شًاختی ضرآو اؾ دملٍ آهی الکرسی (زقرٌ‪ )255،‬و آهی‬
‫اشنىؼ (نىؼ‪ )35،‬و شسیاؼی اؾ ازاظیث نبىی منطبك است‪« ،‬ؼوذ» ؼا رد اوج و مرطز «ودىظ» کيهاحی رد نظر ظاؼظ و مت‪ٛ‬لك هب ‪ٚ‬الن «امر الهی » است‪.‬‬
‫رد ؾری ایى جهاو‪ ،‬دىارههلکی هستًع هک «پاهی اهی» رعل الهی ؼا رب ظول ظاؼنع و سپف «طرسی» است و مراتب صروظست رت‪ ،‬صرشت گاو هک رد قلكلٍ‬
‫مراتب زنولی هب جهاو محصىـ ختن می شىظ‪ .‬مصماؼی مكادع اش کال ضىانضىحی ظاؼظ‪ ،‬اها هچ رد مكادع کالسیک گنبع ظاؼ‪ ،‬هک رد آو مرطز گنبع ؼمز غات واحع و‬
‫رد سطحی صرورت ؼمز «ؼوذ» است و ظیىاؼ هشت وجهی آو هک گنبع رب آو تكیٍ می ؾنع‪ ،‬ؼمز نظن آسماحی و پاهی اهی چهاؼ وجهی آو ؼمز ؾمیى یا جهاو ضا یک‬
‫تم ه‬
‫م‬ ‫ح‬ ‫ا‬ ‫س‬ ‫ض‬ ‫ف‬ ‫ن‬ ‫ث‬
‫است‪ ،‬و هچ رد اولیى مكادع هک رد آو تمام عًاصؽ ‪ٚ‬الن معنىی ؼوزاحی اقالم هب صىؼت رطؽی ل یا ٍ ا ت‪ ،‬ؼ رطٍ ای ردو ی یاو‬
‫«مصماؼی اقالمی» و «جهاو شًاسی» و «صرشضٍ شًاسی» اقالمی هب ذشن می خىؼظ»(‪.)1‬‬
‫‪َ -1‬ؿر‪ ،‬ضیض دطیٍ‪ُْ« ،‬ر ٔيعُٕیت اضاليی» ‪ ،‬ترجًّ ردیى قاضًیاٌ‪َ ،‬ػر دکًت‪ ،‬تٓراٌ‪.1389 ،‬‬
 ‫‪-1 -6‬مصماؼی اقالمی‬
‫ه‬ ‫س‬ ‫ص‬‫م‬ ‫ش‬‫س‬
‫خ‬ ‫ظ‬‫ن‬ ‫ا‬ ‫س‬ ‫ی‬ ‫هن‬ ‫ص‬‫م‬ ‫س‬ ‫يه‬
‫«تمعـ ی هب ُا؛بع ی ا ت هک ماؼی ؽ ا ت رب ی ن یعو هب ُا و ماؼی قع ی ن هب معظ‬
‫ف‬ ‫ف‬ ‫ش‬‫س‬
‫خ‬
‫س‬
‫خ‬ ‫ت‬ ‫غ‬ ‫مح‬
‫تکنیک اهی ف ماؼی‪ ،‬هعف ا ی ىظ ؼ رد راؼ ظ ظو ا كاو رد ؽ شیوؼظگاؼ اؾ ر ك معـ یعو هب‬
‫ش‬ ‫ی‬ ‫ظ‬ ‫ن‬ ‫ا‬ ‫ض‬ ‫ا‬ ‫خ‬ ‫ل‬ ‫ي‬ ‫ص‬‫م‬ ‫ل‬‫ت‬ ‫و‬ ‫م‬
‫ش‬‫س‬
‫خ‬ ‫ی‬ ‫م‬ ‫ق‬ ‫ص‬ ‫م‬ ‫خ‬ ‫م‬ ‫ق‬‫ح‬‫ت‬
‫فُاخی هک می قاؾظ و بعا و نظن می ظهع و مزیى می قاؾظ‪ ،‬ك ی هع‪ .‬رد ماؼی ا ال ی ا ى تمعـ ی شيب اؾ ره‬
‫س‬
‫ك‬‫ش‬
‫چیؿ هب معظ «قطبی طرظو فُا» (انقٓاب فُاخی) رب اقاـ حضىؼ ضاهن كمصٍ ل ی ؽظ »(‪.)1‬‬
‫گی‬ ‫م‬

‫‪َ -1‬ؿر‪ ،‬ضیض دطیٍ‪ُْ« ،‬ر ٔيعُٕیت اضاليی» ‪ ،‬ترجًّ ردیى قاضًیاٌ‪َ ،‬ػر دکًت‪ ،‬تٓراٌ‪.1389 ،‬‬
 ‫‪-1 -6‬مصماؼی اقالمی‬

‫مب‬ ‫ی‬‫ضم‬
‫«متانت ‪ ،‬آؼامم ‪ ،‬سطاوت و غًای باطنی شهر اهی اقالمی؛ ردست هب هماو رتطیب هک ؽ ایپ ؽ‬
‫اطرم سؽ ذشمٍ ای انظیعحی ربای تدلی معنىیت اقالمی صىظٌ است‪ ،‬باؼّق ای اؾ ایى خیؽ ؼ ردا‬
‫متانت‪ ،‬ؾهع ٖارهی و غًای باطنی شهر اهی سنتی اقالمی و تدهیات اصیل مصماؼی اقالمی نه‬

‫می تىاو پیعا طرظ‪.)1(».‬‬

‫‪َ -1‬ؿر‪ ،‬ضیض دطیٍ‪ُْ« ،‬ر ٔيعُٕیت اضاليی» ‪ ،‬ترجًّ ردیى قاضًیاٌ‪َ ،‬ػر دکًت‪ ،‬تٓراٌ‪.1389 ،‬‬
 ‫‪-1 -6‬مصماؼی اقالمی‬
‫«حضىؼ ضالء و یا تهی؛ احكاـ تهی صىظو مطدع‪ ،‬حتی مكادعی هک هب نحى با نكىهی زتئیى شعٌ انع‪ ،‬هب ظو ‪ٚ‬امل ؼرّ ظاؼظ ‪:‬‬
‫ل‬ ‫د‬‫مػ‬
‫یکی «فقر معنىی» است هک ایپمبؽ اطرم رد باؼٌ آو صرمىظ ‪« :‬اضفقر لخری» و ظیگری «اتساظ امر انمشهىظ و غیؽ ی» با‬
‫«معنىیت» رد غهى مكلماانو‪.‬‬
‫ا‬ ‫ل‬ ‫ه‬‫مش‬ ‫ه‬‫مش‬ ‫ی‬ ‫عش‬ ‫ی‬‫ضغ‬ ‫ل‬ ‫ی‬ ‫ب‬‫ٌ‬‫ت‬ ‫ا‬
‫ضرآو غاظبا با ؽ «‪ٚ‬ا ن ا ب و ا هاظٌ» هب ا ى جهاو اهی ان ىظ و ىظ اناؼٌ ظاؼظ و او ی ؼ م‪ٛ‬اظل جهاو‬
‫معنىی و ظومی ؼا م‪ٛ‬اظل جهاو دسماحی یا هاظی می گیؽظ»(‪.)1‬‬

‫‪َ -1‬ؿر‪ ،‬ضیض دطیٍ‪ُْ« ،‬ر ٔيعُٕیت اضاليی» ‪ ،‬ترجًّ ردیى قاضًیاٌ‪َ ،‬ػر دکًت‪ ،‬تٓراٌ‪.1389 ،‬‬
 ‫‪-1 -6‬مصماؼی اقالمی‬
‫«مصماؼی اقالمی و ؼیاضیات؛ رد چهاؼ ذىب معنىیت اقالمی‪ ،‬ؼارطٍ ی ضاصی با ؼیاضیات سیفی هب مفهىم فیثاغىؼثی‬
‫آو ودىظ ظاؼظ‪ ،‬ؼارطٍ ای هک اؾ اتکیع رب وحعت و ػقل اؾ یک سى و رب فطرت اؾلی معنىیت اقالمی اؾ سىی ظیگر‬
‫ی‬ ‫ص‬ ‫م‬ ‫د‬ ‫خ‬ ‫ی‬
‫انشی می شىظ‪ .‬سؽشت ؼیاضی واؼ هنؽ و مصماؼی اقالمی اؾ اتثیؽات اتؼ ی ضاؼ ی‪ ،‬هچ ر ىِ هب ىانو و هچ ره خای‬
‫ظیگر‪ ،‬انشی نمی شىظ‪ ،‬بلکٍ منبعج اؾ ضرآو است هک قاختاؼ ؼیاضی واؼ خیؽٌ کنًعٌ ای ظاؼظ و اؾ اؼتباِ تفگش ايگیؿ‬
‫میاو ‪ٚ‬لقٍ اهی ػملی و معنىی اقالمی و ؼیاضیات شیظٌ رب می ظاؼظ‪ .‬سؽشت ؼیاضی واؼ هنؽ اقالمی هب تٌبیؽی تد یل‬
‫ی‬‫ث‬‫تَ‬
‫بیؽوحی ؼیاضیات نهفضٍ رد قاختاؼ خىظ ضرآو و ل ػعظی حروف و کلمات آو است‪.)1(» .‬‬
‫‪َ -1‬ؿر‪ ،‬ضیض دطیٍ‪ُْ« ،‬ر ٔيعُٕیت اضاليی» ‪ ،‬ترجًّ ردیى قاضًیاٌ‪َ ،‬ػر دکًت‪ ،‬تٓراٌ‪.1389 ،‬‬
 ‫‪-1 -6‬مصماؼی اقالمی‬
‫ك‬ ‫ش‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫م‬ ‫ك‬ ‫ش‬ ‫ی‬ ‫ث‬ ‫تَ‬ ‫ی‬ ‫ن‬ ‫ً‬ ‫ل‬ ‫ه‬
‫«ؼمز و ؼمز ظراخی؛ ى بایع ل ضاو ل اهی هًع ی تلف هب کاؼ ؼفضٍ رد مصماؼی اقال ی ؼا ن رد نظر ظاشت‪ ،‬ل اه ی هک صرم اهی ضاؼ ی‬
‫د‬ ‫خ‬ ‫م‬ ‫س‬

‫ؼا باممًای ردوحی‪ ،‬و سىظمًعی رد ضیطٍ ی مصماؼی ؼا با محتىای معنىی مرتبّ می قاؾنع‪ .‬گنبع رد عیى زال هک سقفی است هک فُای ردوحی ؼا اؾ ظرها و‬
‫سؽها حفٕ می کًع‪ ،‬ؼمز گنبع آسماو و مرطز آو هب غنىاو«محىؼ جهاو» هن هست هک تمام مراتب ‪ٚ‬الن هستی ؼا با غات واحع مرصىِ می قاؾظ‪ .‬اقػعٌ‬
‫هشت وجهی گنبع ؼمز طرسی و ذتىو الهی و خیؿ ‪ٚ‬الن صرشت گاو و اقػعٌ مرز‪ ٙ‬یا چهاؼ ضىهش آو ؼمز جهاو دسماحی ؼوی ؾمیى است‪ .‬قاختاؼ اهی‬
‫ش‬
‫مقرنف رد ایندا باؾاتبی اؾ نمىهن اهی مثالی آسماحی‪ ،‬زنول هاوای آسماحی هب سىی ؾمیى و تبلىؼ دىره آسماحی یا اثیؽ رد اقظب اهی ؾمینی است‪ .‬ل‬
‫ك‬
‫ضاؼدی گنبع ؼمز «دمال الهی» و مًاؼٌ ؼمز «خالل الهی» است‪ .‬كىـ اریاحی هب سىی باال ح کرت ظاؼظ و هلذىو باؼّق آتم هب سكت آسماو و ا رم‬
‫مت‪ٛ‬الی ش‪ٛ‬لٍ می کهع»(‪.)1‬‬
‫‪َ -1‬ؿر‪ ،‬ضیض دطیٍ‪ُْ« ،‬ر ٔيعُٕیت اضاليی» ‪ ،‬ترجًّ ردیى قاضًیاٌ‪َ ،‬ػر دکًت‪ ،‬تٓراٌ‪.1389 ،‬‬
 ‫‪-1 -6‬مصماؼی اقالمی‬
‫«نىؼ و ؼيگ رد فُای مصماؼی اقالمی؛ ناه کاؼاهی ردخهاو مصماؼی اقالمی‪ ،‬ذىو «اطكمرا» رد اسپانیا‪ ،‬ایىاو اه و ؼواق اهی شسیاؼی اؾ مكادع‬
‫هس‬ ‫س‬
‫خ‬ ‫ت‬ ‫هم‬ ‫ر‬‫م‬
‫اریاحی و «اتج ل» رد هًع‪ ،‬رد ت تای ىؼ ىؼ ؾالل و شفاف و ىؼ ی و ىؼ م ًع و ايال فُای ماؼی اقال ی با ىؼ ر ف‬
‫ی‬ ‫تع‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ص‬ ‫م‬ ‫ت‬ ‫ن‬ ‫ح‬‫ا‬ ‫ن‬ ‫ن‬ ‫ل‬ ‫ب‬ ‫س‬
‫می شىظ‪ .‬یکكاو پًعا شتىنىؼ با اصل معنىی ای هک رد عیى زال می آصریًع‪ ،‬نٗام می سخهع و ؼاه می قاؾظ‪ٚ ،‬اهلی تمییىکنًعٌ رد تمعـ سخشیعو‬
‫تج ن ص م ش تدله‬ ‫ی‬ ‫حقیػ مت ه‬
‫ٌ‬
‫هب مصماؼی اقالمی است ‪ .‬اظر ؼيگ سفیع ؼمز وحعت ت ان ى ا ت‪ ،‬ؼيگ اه هک اؾ زهی ىؼ زا ل ی ىنع‪ ،‬ؼ ز ی وحعت‬
‫م‬ ‫س‬
‫گغ‬ ‫ا‬ ‫ت‬ ‫ب‬ ‫ظ‬ ‫ش‬ ‫م‬ ‫آ‬ ‫ن‬ ‫ک‬‫ي‬ ‫ب‬ ‫س‬ ‫ن‬ ‫خ‬ ‫ظت‬ ‫م‬ ‫گ‬‫ي‬ ‫ت‬ ‫هس‬
‫رد کثؽت و وا ی ؽت هب وحعت ًع‪ .‬ره ؼ ی ؼ ز زا ی و ىظ ىؼ ا ت‪ ،‬ی آ ٍ ىؼ هب و ؼيگ ضاو حعوظ ىظ‪ .‬ا ر ى و ت‬ ‫کث‬ ‫گ‬‫ت‬‫شس‬

‫هک ؼيگ اه ؼمز زاالت و مراتب مىدىظ رد ‪ٚ‬الن ودىظنع‪ ،‬ؼيگ سفیع ؼمز ودىظ مٓلك است هک خىظ سؽمنها هستی هب حكاب می آیع»(‪.)1‬‬

‫‪َ -1‬ؿر‪ ،‬ضیض دطیٍ‪ُْ« ،‬ر ٔيعُٕیت اضاليی» ‪ ،‬ترجًّ ردیى قاضًیاٌ‪َ ،‬ػر دکًت‪ ،‬تٓراٌ‪.1389 ،‬‬
 ‫‪-1 -6‬مصماؼی اقالمی‬
‫«واك‪ ٙ‬ظراخی ؛ اقالم هب تٌبیؽ سنتی و هن هب مفهىم دعیع کلمٍ ػمی اما «واك‪ ٙ‬ظرا» است‪ .‬اقالم اؾ ایى نظر واك‪ ٙ‬ظرا است هک رب ایى امر اتکیع ظاؼظ هک خعا ‪ ،‬خعا‬
‫است و انكاو هن انكاو‪ ،‬جهاو هاظی‪ ،‬جهاو هاظی است و هلكىت هن هلكىت‪ .‬اقالم چیه مرتصٍ یا واكٌیتی ؼا با مرتصٍ یا واكعیت ظیگر ضلّ نمی کًع و هب‬
‫آؼهاو مىهىمی هک رد سؽشت هستی خاخی نعا ؼظ‪ ،‬تىهج نهاو نمی ظهع‪ .‬ایى جنصٍ اقالم رد چیه كدا بهتؽ اؾ مصماؼی مدال ربوؾ نعا ؼظ‪ ،‬ذىو مصماؼی همىاؼٌ‬
‫واك‪ ٙ‬ظراخی خىظ ؼا حفٕ می کًع و زاضؽ هب ضلك آؼهاحی مىهىم نیست هک رد سؽشت مىاظ و مًاطر و فُاخی هک با آو سؽ و کاؼ ظاؼظ‪ ،‬ودىظ نعا شضٍ باشع‪.‬‬
‫فُای قاختاؼاهی قعسی اقالم با نكىٌ و متانت رد قكىت و قكىحی هک با سؽشت غاتی آنچٍ هن اسنىو رد ایندا حضىؼ ظاؼظ‪ ،‬منطبك است‪ ،‬آؼامم و‬
‫ط‬ ‫م یگ هست مت‪ٛ‬ل ه‬
‫ضراؼ ظاؼظ‪ ،‬هن اینکٍ سخىاهع رد آؼهاحی مها کؼت کًع هک هب رتصٍ ظ ری اؾ ی ك ا ت و با ؽ ت ى ظو مًا ر ى ىظ رد تُاظ ا ت»(‪.)1‬‬
‫س‬ ‫د‬ ‫م‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ش‬ ‫س‬ ‫س‬

‫‪َ -1‬ؿر‪ ،‬ضیض دطیٍ‪ُْ« ،‬ر ٔيعُٕیت اضاليی» ‪ ،‬ترجًّ ردیى قاضًیاٌ‪َ ،‬ػر دکًت‪ ،‬تٓراٌ‪.1389 ،‬‬
 ‫‪-1 -6‬مصماؼی اقالمی‬
‫«وحعتو یكپاؼچگی؛ البضٍ وحعت ویكپاؼچگی مصماؼی اقالمی هن فقّ هب وحعت ‪ٚ‬الن هستی و وؼای آو هب «وحعت» اصل الهی مرصىِ‬
‫است‪ ،‬بلکٍ با وحعت ؾنعگی صرظ وخامعٍ‪ ،‬هک شؽیعت ام کاو حصىل آو ؼا صراهن می آوؼظ‪ ،‬خیؿ اؼتباِ ظاؼظ‪ .‬اقالم با ؼَظ تمازی میاو امر‬
‫لگ ش ی مٌ ه‬
‫قعسی و امرانسىتی‪ ،‬با ظضاظت ظاظو ظیى رد تمام رعهص اهی ؾنعگی و خىظ ؾنعگی‪ ،‬رد ؼیتن مًاقک و ا ىاهی اؼؾ ی ای هک ظ ى ى‬
‫ی‬
‫می قاؾظ‪ ،‬خامٌیتی ضلك می کًع هک رد مصماؼی آو مػدلی است‪ .‬مطدع رد یک شهر سنتی اقالمی ص اؽاف مرطز ف‪ٛ‬الیتهای ظینی نیست‪ .‬بلکٍ مرزط‬
‫کل ؾنعگی خامعٍ و ردربظاؼنعٌ ف‪ٛ‬اعیت اهی صرهنگی‪ ،‬ادتماعی و سیاسی و ات حعی اطتًاظی هن هست‪ .‬هب ایى رتطیب مطدع هب نحىی اؼگانیک با‬
‫هم‬ ‫ط‬‫شخ‬
‫باؾاؼ یا مرطز حیات اطتًاظی‪ ،‬کاش یا اؼیکٍ قعؼت سیاسی‪ ،‬معا ؼـ و مرطز ف‪ٛ‬اعیت اهی فکری و غیؽٌ اؼتباِ ظاؼظ و ضاهن اهی ی ى ؼٌ رد‬
‫ا‬
‫مداوؼت مطدع ضراؼ ظاؼنع»(‪.)1‬‬
‫‪َ -1‬ؿر‪ ،‬ضیض دطیٍ‪ُْ« ،‬ر ٔيعُٕیت اضاليی» ‪ ،‬ترجًّ ردیى قاضًیاٌ‪َ ،‬ػر دکًت‪ ،‬تٓراٌ‪.1389 ،‬‬
 ‫‪ -6‬مصماؼی «اریاحی ‪ -‬اقالمی»‬

‫«خامعٍ سنتی (اریاحی) رد ردوو یک نٗام معنىی ؾنعگی می کًعهک هن اؾ طسأ سیفی و‬
‫ه‬
‫هن اؾ حیج کمی دىیای هن آهنگی و تًاسب کامل است‪ .‬آصریعٌ اهی آو ذىو‬
‫مصماؼی اؾ جهاو ىنيب اهی اتم و کاهلی هاهی می گیؽظ هک خیؽواهی ضالّق انكاو ؼا پعیع‬
‫می آوؼظ و آو ؼا هب سىی غایتی ؼهنمىو می شىظ و رد عیى زال خامعٍ ؼا هب صىؼت ک یل‬

‫واحع‪ ،‬وحعت می سخهع»(‪.)1‬‬

‫‪ -1‬ارصالٌ‪َ ،‬اصر «ضاستًاٌ يفاْیى ضُتی يعًاری ٔ غٓرضازی ایراٌ» يجهّ يعًاری ٔ ُْر‪ ،‬زيطتاٌ ‪.1366‬‬
 ‫‪ -6‬مصماؼی «اریاحی ‪ -‬اقالمی»‬
‫«رد هنؽ و مصماؼی خامعٍ ی سنتی (اریاحی) اصىل سنت‪ ،‬الهام سخم خیؽواهی ضالّق ی آظ یم‬
‫م‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫مص‬ ‫ت‬ ‫آ‬ ‫ع‬‫م‬ ‫ی‬ ‫ذن‬ ‫ک‬ ‫م‬ ‫ت‬ ‫ی‬ ‫کُ‬
‫است و همٍ ی خامعٍ ؼا رد ی و حع اظغام ی ًع‪ .‬رد ى خا ٍ ی‪ ،‬و مازی هک ىال ا روؾٌ‬
‫ا‬
‫م‬‫ه‬ ‫کن‬ ‫ن‬ ‫خ‬ ‫ا‬ ‫نش‬‫ا‬ ‫ج‬‫ن‬
‫میاو ممعـ و انممعـ صػا شضٍ می شىظ یا هب میا ی ظ ی هاوؼ ی و ؼ ٍ ًعٌ رد ٍ ی داب اهی‬
‫ح‬ ‫د‬
‫زائل اعتال می یابع یا هب واسطٍ اظغام تمامی جنصٍ اهی ؾنعگی رد وحعتی ممعـ هک بیؽوو اؾ آو چیؿی‬
‫ودىظ نعا ؼظ‪ ،‬اؾ میاو ربظاشضٍ می شىظ»(‪.)1‬‬

‫‪ -1‬ارصالٌ‪َ ،‬اصر ٔ تشتیار‪ ،‬النّ «دص ٔدضت»‪ ،‬ترجًّ دًیض غاْرر‪َ ،‬ػر ساک‪،‬اؾفٓاٌ‪.1379 ،‬‬
 ‫‪ -6‬مصماؼی «اریاحی ‪ -‬اقالمی»‬
‫« هغت ايلی هک انرد اؼظالو رد باب مصماؼی اریاحی و خًائى آو مطرذ طرظٌ؛‬
‫‪ -2‬انطباق محی یط‬ ‫ک‬ ‫ن‬ ‫ع‬‫م‬ ‫ل‬ ‫ل‬ ‫ی‬
‫‪ -1‬ربا ى ف ك اؾ ی مت‪ٛ‬ا ی ىی و وحعت ل‬‫م‬‫ػ‬ ‫ح‬ ‫ت‬ ‫خ‬ ‫ی‬ ‫ل‬ ‫ي‬

‫‪ -4‬نٗام اهی فُاخی مثبت (فُای باؾ اؼؾل مثبت ظاؼظ)‬ ‫‪ -3‬الگىی مثالی با‪ ٜ‬بهشت‬
‫ع‬ ‫ت‬ ‫د‬ ‫ک‬ ‫م‬ ‫ح‬ ‫ن‬ ‫مق‬ ‫نق‬ ‫م‬‫کی‬ ‫ص‬
‫‪ -5‬ل ىظو ( یای ؼيگ و هاظٌ و خّ و م و ‪ - 6 ) ...‬یاـ ا كا ی و هاؼت ا ما ی‬ ‫م‬‫ک‬ ‫ه‬

‫هغ‬ ‫د‬‫ل‬ ‫ق‬ ‫م‬ ‫سه‬

‫‪ -7‬نى آوؼی (ضلك اتق ی‪ ،‬آ ر کاؼی ى ی‪ ،‬کال ت ؼيگ و ‪.)1(») ......‬‬
‫ق‬ ‫ج‬

‫‪ -1‬ارصالٌ‪َ ،‬اصر «يعًاری ایراَی از َگاِ ؾادةَظراٌ»‪ ،‬يجهّ آتاصی‪ ،‬زيطتاٌ ‪ ،1374‬غًارِ ‪19‬‬
‫پایاو‬