What is Inflation

Inflation is a quantitative measure of the rate at which the average price level of a
basket of selected goods and services in an economy increases over a period of
time. Often expressed as a percentage, inflation indicates a decrease in
the purchasing power of a nation’s currency. As prices rise, they start to impact
the general cost of living for the common public and the appropriate monetary
authority of the country, like the central bank, then takes the necessary measures
to keep inflation within permissible limits and keep the economy running
smoothly. Inflation is measured in a variety of ways depending upon the types of
goods and services considered, and is the opposite of deflationwhich indicates a
general decline occurring in prices for goods and services when the inflation rate
falls below 0 percent. 

Example of Inflation
Imagine your grandma stuffed a $10 bill in her old wallet in the year 1975 and
then forgot about it. Cost of gasoline during that year was around $0.5 per gallon,
which means she could have then bought 20 gallons of gasoline with that $10
note. Twenty-five years later in the year 2000, the cost of gasoline was around
$1.6 per gallon. If she finds the forgotten note in the year 2000 and then went on
to purchase gasoline, she would have got only 6.25 gallons. Although the $10
note remained the same for its value, it lost its purchasing power by around 69
percent over the 25 year period. This simple example explains how money loses
its value over time when prices rise. This phenomenon is called inflation.
However, it is not necessary that prices always rise with the passage of time. They
may remain steady or even decline. For instance, the cost of wheat in the U.S. hit
a record high of $11.05 per bushel during March 2008. By August 2016, it came
down to $3.99 per bushel which may be attributed to a variety of factors like good
weather condition leading to higher production of wheat. This means that a
particular currency note, say of $100, would have got lesser quantity of wheat in
2008 and more in 2016. In this case, the purchasing power of the same $100 note
increased over the period as the price of commodity declined. This phenomenon
is called deflation, and is the opposite of inflation.
While it is easy to measure the price changes of individual products over time,
human needs extend much beyond one or two such products. Individuals need a
big and diversified set of products as well as a host of services for living a
comfortable life. They include commodities like food grains, metal and fuel,
utilities like electricity and transportation, and services like healthcare,
entertainment and labor. Inflation aims to measure the overall impact of price
changes for a diversified set of products and services, and allows for a single value
representation of increase in the price level of goods and services in an economy
over a period of time.

Causes of Inflation
Price rise is the root of inflation, though it can be attributed to different factors. In
the context of causes, inflation is classified into three types: Demand-Pull
inflation, Cost-Push inflation and Built-in inflation.
Demand-pull inflation occurs when the overall demand for goods and services in
an economy increases more rapidly than the economy's production capacity. It
creates a demand-supply gap which higher demand and lower supply, which
results in higher prices. For instance, when the oil producing nations decide to cut
down on oil production, the supply diminishes. It leads to higher demand, which
results in price rises and contributes to inflation. Additionally, increase in money
supply in an economy also leads to inflation. With more money available to the
individuals, the positive consumer sentiment leads to higher spending. This
increases the demand, and leads to price rise. Money supply can be increased by
the monetary authorities either by printing and giving away more money to the
individuals, or by devaluing (reducing the value of) the currency. In all such cases
of demand increase, the money loses its purchasing power.
Theoretically, monetarism establishes the relation between inflation and money
supply of an economy. For example, following the Spanish conquest of the Aztec
and Inca empires, massive amounts of gold and especially silver flowed into the
Spanish and other European economies. Since the money supply had rapidly
increased, prices spiked and the value of money fell, contributing to economic
collapse.
Cost-push inflation is a result of increase in the prices of production process
inputs. Examples include increase in labor costs to manufacture a good or offer a
service, or increase in the cost of raw material. These developments lead to
higher cost for the finished product or service, and contribute to inflation.
Built-in inflation is the third cause that links to adaptive expectations. As the price
of goods and services rises, labor expects and demands more costs/wages to
maintain their cost of living. Their increased wages result in higher cost of goods
and services, and the spiral continues as one factor induces the other and vice-
versa.

Types of Inflation Indexes

Depending upon the selected set of goods and services used, multiple types of
inflation values are calculated and tracked as inflation indexes. Most commonly
used inflation indexes are the Consumer Price Index (CPI) and the Wholesale Price
Index (WPI).
The CPI is a measure that examines the weighted average of prices of a basket of
goods and services which are of primary consumer needs. They include
transportation, food and medical care. CPI is calculated by taking price changes
for each item in the predetermined basket of goods and averaging them based on
their relative weight in the whole basket. The prices in consideration are the retail
prices of each item, as available for purchase by the individual citizens. Changes in
the CPI are used to assess price changes associated with the cost of living, making
it one of the most frequently used statistics for identifying periods of inflation or
deflation. The U.S. Bureau of Labor Statistics reports the CPI on a monthly basis
and has calculated it as far back as 1913.
The WPI is another popular measure of inflation, which measures and tracks the
changes in the price of goods in the stages before the retail level. While WPI items
vary from one country to other, they mostly include items at producer or
wholesale level. For example, it includes cotton prices for raw cotton, cotton yarn,
cotton gray goods and cotton clothing. Although many countries and
organizations use WPI, many other countries, including the U.S., use a similar
variant called the producer price index (PPI).
The producer price index is a family of indexes that measures the average change
in selling prices received by domestic producers of goods and services over time.
The PPI measures price changes from the perspective of the seller and differs
from the CPI which measures price changes from the perspective of the buyer. PPI
itself can have a variety which can be on industry-based classification and
commodity-based classification.
In all such variants, it is possible that price rise in one component (say oil) cancels
out the price decline in another (say wheat) to a certain extent. Overall, each
index represents the average weighted cost of inflation for the given constituents
which may apply at the overall economy, sector or commodity level.

Formula for Measuring Inflation using Inflation Index

The above mentioned variants of inflation indexes can be used to calculate the
value of inflation between two particular months (or year). While a lot of
readymade inflation calculators are already available on various financial portal
and websites, it is always better to be aware of the underlying methodology to
ensure accuracy with a clear understanding of the calculations. Mathematically,
Rise in Inflation = (Final CPI Index Value/Initial CPI Value)
Say, you wish to know how the purchasing power of $10,000 changed between
September 1975 and September 2018. One can find inflation index data on
various portals in a tabular form (like inflationdata.com). From that table, pick up
the corresponding CPI figures for of the given two months. For September 1970, it
was 54.6 (Initial CPI value) and for September 2018, it was 252.439 (Final CPI
value). Plugging in the formula yields
Rise in Inflation = (252.439 / 54.6) = 4.6234 = 462.34%
Since you wish to know how much $10,000 of September 1975 would be in
September 2018, multiply the rise in inflation factor with the amount to get the
changed dollar value
Change in dollar value = 4.6234 * $10,000 = 46,234.25
To get the final dollar value of the end period, add the original dollar amount
($10,000) to the change in dollar value,
Final dollar value = $10,000 + $46,234.25 = $56,234.25
It means that $10,000 of September 1975 will be worth $56,234.25. Essentially, if
you purchased a a basket of goods and services (as included in CPI definition)
worth $10,000 in 1975, the same basket would cost you $56,234.25 in September
2018.

Effects of Inflation
Inflation is both good and bad, depending upon which side one takes.
For example, individuals with tangible assets, like property or stocked
commodities, may like to see some inflation as that raises the value of their assets
which they can sell at a higher rate. However, the buyers of such assets may not
be happy with inflation, as they will be required to shell out more money.
People holding cash may also not like inflation, as it erodes the value of their cash
holdings. Inflation promotes investments, both by businesses in projects and by
individuals in stocks of companies, as they expect better returns than inflation.
However, an optimum level of inflation is required to promote spending to a
certain extent instead of saving. If the purchasing power of money remains the
same over the years, there may be no difference in saving and spending. It may
limit spending, which may negatively impact the overall economy as decreased
money circulation will slow overall economic activities in a country. A balanced
approach is required to keep the inflation value in an optimum and desirable
range.
High, negative or uncertain value of inflation negatively impacts an economy. It
leads to uncertainties in the market, prevents businesses from making big
investment decisions, may lead to unemployment, promotes hoarding as people
flock to stock necessary goods at the earliest amid fears of price rise and the
practice leads to more price increase, may result in imbalance in international
trade as prices remain uncertain, and also impacts foreign exchange rates.
Trading and Safeguarding against Inflation
Stocks are considered to be the best hedge against inflation, as the rise in stock
price is inclusive of effects of inflation. Since any increase in cost of raw material,
labor, transport and other facets of operation leads to an increase in price of the
finished product a company produces, the inflationary effect gets reflected in
stock prices.
Additionally, special financial instruments exist using which one can safeguard
their investments against inflation. They include Treasury Inflation Protected
Securities (TIPS), a low risk treasury security that is indexed to inflation where the
principal amount invested is increased by the percentage of inflation. One can
also opt for a TIPS mutual fund or TIPS-based exchange traded fund (ETF).
To get access to stocks, ETFs and other funds that can help to avoid the dangers of
inflation, you'll likely need a brokerage account. Choosing a stockbroker can be a
tedious process due to the variety between them. With that in mind, Investopedia
has put together a list of the best online brokers to help readers get started.

PATAKARANG PISKAL (FISCAL POLICY)

 Ang pagkontrol ng pamahalaan sa ekonomiya upang mapatatag ang
pambansang ekonomiya.
 Nakapaloob dito ang:
Paghahanda ng badyet,
Pangungulekta ng buwis
Paggamit ng pondo.
URI NG PATAKARANG PISKAL
 Expansionary Fiscal Policy
Layunin nito na mapasigla ang pambansang ekonomiya. Ginagawa ito
upang isulong ang ekonomiya, lalo na sa panahon ng recession.
Kabilang dito ang pamumuhunan ng pamahalaan at pagbabawas sa
ibinabayad na buwis.
 Ang ganitong gawain ay magpapataas sa demand, magpapababa sa presyo
ng kalakal at magpapalaki sa output ng ekonomiya.

 Contractionary Fiscal Policy

Layunin nito na bawasan ang sobrang kasiglahan ng ekonomiya dahil ang
labis na matataas na demand sa suplay ay magdudulot ng inflation.
Kabilang sa mga hakbang nito ang pagbabawas sa gastusin ng pamahalaan,
pagsasapribado ng ilang pagpublikong korporasyon at pagpapataas sa singil
na buwis.
Ang ganitong gawain ay magpapababa sa demand, magpapataas sa presyo
ng kalakal at pagbabawas sa output ng ekonomiya.

Ano ang buwis (tax)?

 Ang salapi na sapilitang kinukuha ng pamahalaan sa mga mamamayan.
 Ito ay maaaring ipataw ng pamahalaan sa mga ari-arian, tubo, kalakal o
serbisyo.
 Ang buwis ay sakop ng kapangyarihan ng pamahalaan.
Layunin ng pagbubuwis
 Mapataas ang kita ng pamahalaan.
 Pagpapatatag ng ekonomiya.
 Mapangalagaan ang industriyang panloob laban sa mga dayuhang kalakal.
 Gamit para sa tamang distribuyson ng kita.
 Regulasyon para sa tamang pagbili at pagkonsumo ng kalakal.
Uri ng buwis
 Tuwiran (direct tax) – buwis na tuwirang ipinapataw sa mga indibidwal o
bahay kalakal.
Halimbawa: with-holding tax
 Di-tuwiran (indirect tax) – buwis na ipinapataw sa mga kalakal o serbisyo.
Halimbawa: Value-added tax
Mga halimbawa ng buwis:
 Buwis sa kinikita ng mamamayan – income tax
 Buwis sa mga may-ari ng sasakyan – road user’s tax
 Buwis sa mga may-ari ng negosyo – business tax
 Buwis sa mga binibiling kalakal – Value added tax
 Buwis sa mga libangan tulad ng sinehan, parke, at sugalan- amusement tax
 Buwis sa mga kalakal na galing sa ibang bansa – import duties tax
Sangay ng pamahalaan na kumokolekta ng buwis
 Bureau of Internal Revenue (BIR) – nangangalap ng buwis sa mga kalakal o
serbisyo mula sa loob ng bansa.
 Bureau of Customs (BOC) – nangangalap ng buwis sa mga kalakal o serbisyo
mula sa labas ng bansa.
Pambansang Badyet
 Sa paghahanda ng badyet, binibigyan ng pansin kung magkano ang
gagastusin sa programa ng pamahalaan tulad ng depensa, edukasyon at
kalusugan.
 Ang kabuuang gastusin ay maaaring baguhin upang mapataas o mapababa
ang output ng ekonomiya.
Mga Sangay ng Pamahalaan na namamahala ng pambansang badyet
 Department of Finance (DOF)
 Bangko Sentral ng Pilipinas (bsp)
 National Economic and Development Authority (NEDA)
 Department of Budget and Management (DBM)
 Comission on Audit (COA)
PATAKARANG PANANALAPI
o ang pagmamanipula at pamamahala ng salapi sa ekonomiya
o ginagamit upang mapatatatag ang pambansang ekonomiya, inaasahan na
maiimpluwensiyahan ng salapi ang produksiyon at ang pangkalahatang
pagbabago ng presyo
o tuon nito na maitakda ang dami ng salapi sa sirkulasyon ng ekonomiya
o hamon nito ang mapatatag ang mga institusyong pinansyal
  money supply – ang salaping umiikot sa ekonomiya (papel na pera, barya (coins),
pandepositong tseke (checking deposit) )
Bangko Sentral ng Pilipinas – pinangangasiwaan nito ang patakarang pananalapi
ng Pilipinas
–ito ang nagtatakda kung gaano karami at kailang ilalabas ang money supply sa
ekonomiya.
o Isang paniniwala sa ekonomiks na mabilis ang pag-ikot ng salapi kapag
maganda ang takbo ng ekonomiya. Mataas ang employment rate. Mataas
ang kita ng sambahayan. Madaling maitaas ng sambahayan ang
pagkonsumo. Magbubunsod ito ng inflation.
o May inflation dahil hindi makaagapay ang produksiyon sa demand ng
sambahayan. Ang presyo ng bilihin ay kailangang tumaas. Kailangang mas
maraming salapi ang umikot para mabili nag nagmamahalang bilihin.
tight money policy – ang pagbabawas ng money supply upang mabawasa ang labis
na paggasta at uoang mabawasan ang money supply
easy money policy – isinasagawa kapag labis na matamlay ang ekonomiya bunga
ng kakulangan ng money supply. Layuning nitong pasiglahin ang ekonomiya sa
pamamagitan ng pagdagdag ng money supply
SALAPI, PAG-IIMPOK, PAMUMUHUNAN
Ang sektor ng pananalapi ay binubuo ng mga nag-iimpok at namumuhunan.
Halimbawa nito ay ang mga bangko, kooperatiba, insurance company,pawnshop,
at stock market.
asset – ay anumang ari-arian na may ekonomikong halaga (lupa, pabrika, salapi
o bonds)
bonds – ay piraso ng papel na nagpapatunay na may pagkakautang ang bahay-
kalakal o pamahalaan
salapi – ay ginagamit na puhunan ng bahay-kalakal o pamahalaan
maturity date o period – ang panahon ng pagbabayad ng pagkakautang sa isang
takdang panahon
stocks – inilalarawan nito ang laki ng pagmamay-ari ng isang indibidwal sa isnag
bahay-kalakal.
stock-holder – isang indibidwal na may stocks sa isnag bahay-kalakal; siya ay may
bahagi sa tubo ng bahay-kalakal
dividend – ang tawag sa bahagi sa tubo
bonds at stocks – dalawang uri ng pamumuhunan na maaaring ibukas sa
sambahayan
foreign investment – ang tawag sa pamumuhunan ng mga dayuhan sa isang
ekonomiya
foreign direct investment – ang pangmatagalan na pamumuhunan ng mga
dayuhan sa isang ekonomiya
foreign portfolio investment – ang panandaliang pamumuhuna sa isang
ekonomiya

MGA TATANGNAN (Monetary Policy Handles) NG PATAKARANG PANANALAPI

tatangnan (handles) – ginagamit ng Bangko Sentral ng Pilipinas upang makalikha
ng pagbabago sa dami ng money supply
 o Reserve Requirement – isang paraan upang makontrol ng bangko sentral
ang suplay ng salapi kung saan ang lahat ng bangko ay inaatasang magtabi
ng bahagi ng kanilang deposito sa loob ng kanilang kaha (vault). Ang
salaping ito ay hindi maaaring gamitin o ipahiram ng bangko. Paniguro ito
ng bangko sentral upang hindi masaid  ang salaping nasa kaha ng mga
bangko upang matugunan ang pangangailangan ng kanilang mga depositor
tulad ng withdrawal ng salapi.
o Discount Rate – ay ang interest na ipinapataw ng bangko sentral sa mga
pautang sa mga bangko
o Open Market Operations — tumutukoy sa pagbebenta at pagbili ng
pamahalaan ng securities sa isang open market. Isinasagawa ito upang
mapigil ang pagdami o pagkaunti ng salapi sa pagkontrol ng bangko sentral
sa dami ng securities nito.
open market – dahil ang pamilihan ng securities ay nakabukas sa public auction
auction – tumutukoy sa subasta na nagpapataasan ng turingan sa presyo ng
ipinagbibili ang mga mamimili
securities – ay mga substitute ng salapi (bonds at treasury bills)

Mga Konsepto at Palatandaan ng Pambansang

Kaunlaran
Pag-unlad 
•mayroong pagbabago mula sa mababa tungo sa mataas na antas ng pamumuhay
Pag-uuri ng mga Bansa ayon sa Pangkabuhayang Pag-unlad
•Maunlad o Umuunlad
•Mayaman o Mahirap
•Una, Ikalawa, o Ikatlong Daigdig
•Pangkat Hilaga o Pangkat Timog
Palatandaan ng Pambansang Kaunlaran
Bukod sa GNP at GDP, mayroong pang iba't ibang palatandaan o sukatan upang
masabing maunlad ang isang bansa. Ilan sa mga ito ang sumusunod:
1. Kalusugan
•Haba ng Buhay – Ang mga mamamayan ng mayayamang bansa ay tinatayang
mas mahaba ang buhay kaysa mga mamamayan ng mahihirap na bansa
•Dami ng Sanggol na Namamatay bago Mag-isang taon - Dahil sa makabagong
kagamitan at gawi, mas maliit ang bilang ng mga sanggol na namamatay nang
wala pang isang taon sa mayayamang bansa kumpara sa mahihirap na bansa.
•Dami ng Protina sa Pagkain – Ang pagkain ng mga mamamayan sa mayayamang
bansa ay nagtataglay ng mas mataas sa protina na kailangan ng katawan.
Samantala, ang mga mamamyan sa mahihirap na bansa ay wala halos makain. 
◦Dami ng Manggagamot – Mas nabibigyang pansin ng mayayamang bansa ang
kalusugan ng mga mamamayan nito kaya malaki ang bilang ng mga manggagamot
na mayroon sila kumpara sa mga mahihirap na bansa
2. Edukasyon
•Ang bilang ng mga mamamayang nakakapagtapos sa pag-aaral at mga
mamamayan na marunong bumasa at sumulat ay isa ring sukatan ng kaunlaran ng
bansa.
3. Kakayahan ng Manggagawa
•Tinatayang higit ang kaalaman ng manggagawa sa mayaman na bansa kumpara
sa mahirap na bansa lalo na sa teknolohiya.
4. Kalinisang Pambayan
•Tinatayang mas nabibigyang pansin ng mayayamang bansa ang kalinisan ng
kapaligiran kumpara sa mahihirap na bansa.
5. Suplay ng Malinis na Tubig
•Ang mahihirap na bansa ay walang maayos na sistema ng patubig kung saan
karaniwang nanggagaling ang tubig sa mga artisan well. Samantala, ang
mayayamang bansa ay may maayos na sistemang patubig at malinis na
pinagkukunan ng tubig. 
6. Kawalan ng Trabaho
•Ang mga mamamayan ng bansa ay inuuri sa bilang ng may trabaho, mababang
uri ng trabaho, at walang trabaho. Sa mayayamang bansa ay nabibigyan ng
subsidiya ng pamahalaan ang mga mamamayan na walang trabaho hanggang
makahanap sila ng trabaho. Hindi naibibigay ng mahihirap na bansa ang ganitong
uri ng benepisyo. 
7. Bilis ng Pagdami ng populasyon
•Kung mabilis ang paglaki ng populasyon, mabibilang ito sa batang populasyon na
lalong makakapagpahirap sa isang bansa kumpara sa mga bansa na ang
populasyon ay kabilang sa lakas paggawa.
Iba’t ibang Gampanin ng Mamamayang Pilipino para Makamit ang Pambansang
Kaunlaran
1. Tamang Pagbabayad ng Buwis
•Ang tamang pagbabayad ng buwis ay makatutulong upang magkaroon ng sapat
na perang magagamit sa mga serbisyong panlipunan tulad ng libreng edukasyon
at maayos na programang pangkalusugan.
2. Makialam
•Ipaglaban ang tama. Labanan ang anomalya at korapsyon sa lahat ng aspekto ng
lipunan at pamamahala.Hindi dapat na manahimik at magsawalang kibo lamang
kung may maling nangyayari sa loob ng tahanan, komunidad, paaralan,
pamahalaan, attrabaho.
3. Bumuo o Sumali sa Kooperatiba
•Ang pagiging kasapi ng kooperatiba ay isang paraan upang magkaroon ng
kontribusyon sa paglikha ng yaman ng bansa. Ang kooperatiba ay ang pagsasama-
sama ng kapital o puhunan ng mga kabilang upang magtayo ng negosyo na ang
makikinabang at tatangkilik ay mga kasapi rin. 
4. Pagnenegosyo
• Dapat matutuhan ng mga manggagawang Pilipino na maging mga negosyante
para mapasakamay ng mga Pilipino ang kontrol sa ekonomiya ng Pilipinas, hindi
ng mga dayuhan.
5. Pakikilahok sa Pamamahala ng Bansa
•Ang aktibong pakikikasama at pakikilahok sa pamamahala ng barangay, lokal na
gobyerno at pambansang pamahalaan upang maipahayag ang mga adhikain at
pangangailangan ng mga Pilipino ay kailangang gawin ng bawat mamamayan
upang umunlad ang bansa.
6. Pagtangkilik sa mga Produktong Pilipino
•Ang yaman ng bansa ay nawawala tuwing tinatangkilik natin ang dayuhan
produkto. Dapat nating pagsikapan na tangkilikin ang mga produktong Pilipino.
7. Tamang Pagboto
•Pag-aralan ang mga programang pangkaunlaran ng mga kandidato sa halalan.
Iboto lamang ang mga kandidatong may malinaw at konkretong programa para
mapaunlad ang ekonomiya ng bansa.
8. Pagpapatupad at Pakikilahok sa mga Proyektong Pangkaunlaran sa Komunidad
•Ang pag-unlad ay hindi magaganap kung ang pamahalaan lamang ang kikilos.
Dapat na aktibog makilaok ang mga mamamayan sa pagbuo at pagpapatupad ng
mga programang pangkaunlaran upang tuluyang maisakatuparan ang kaunlaran
ng bansa.

Sama-samang Pagkilos para sa Pambansang Kaunlaran

Ang mga mamamayan ay mahalagang sangkap sa isang maunlad at matatag na
ekonomiya dahil sila ang pinanggagalingan ng lakas, enerhiya, kaalaman, at
kakayahan para makamit ang kasiglahan ng ekonomiya at kaunlaran ng bansa.
Bawat sektor ay may kontribusyon sa pagkamit ng pambansang kaunlaran. 
•Ang sektor ng agrikultura ang nagsusuplay ng mga prduktong agrikultural
iniluluwas at ipinagbibili sa labas ng bansa. Malaking halaga ng dolyar ang
ipinapasok sa bansa ng mga produktong ito. Malaki ang ambag ng mga
magsasaka, mangingisda, at nag-aalaga ng hayop sa sektor na ito. 
•Ang mga siyentipiko naman ay nagsasagawa ng mga pananaliksik para
mapaunlad pa ang sistema at paraan ng pagsasaka, pangingisda, at paghahayupan
sa bansa.
•Ang mga nasa sektor ng paglilingkod ay nakapag-aambag din sa kaunlaran ng
bansa. Ang mga nagtatrabaho sa larangan ng turismo, pananalapi,
transportasyon, at komunikasyon ay nagbibigay ng kanilang lakas at kaalaman
para makapaglingkod sa kanilang mga customer.
•Ang mga Overseas Filipino Worker o OFW ay nagpapasok ng malaking halaga ng
dolyar sa bansa. Ang kanilang pagtatrabaho sa ibang bansa at pagpapadala ng
remittance o pera sa kanilang pamilya dito sa Pilipinas ay nagsisilbing
pangunahing suplay ng dolyar sa bansa.
MAHALAGANG KAALAMAN
•Sinasabing maunlad ang isang bansa kung ang mga mamamayan nito ay
nakaranas ng pagbabago mula sa mababa patungo sa mataas na antas ng
pamumuhay.
•Mayroong iba't ibang pag-uuri ng bansa ayon sa kaunlaran nito:
◦Maunlad o Umuunlad
◦Mayaman o Mahirap
◦Una, Ikalawa, o Ikatlong Daigdig Pangkat Hilaga at Pangkat Timog
•Mga Palatandaan ng Bansang Kaunlaran:
◦GNP at GDP
◦Kalusugan ◾Haba ng Buhay
◾Dami ng sanggol na namamatay bago mag-isang taon
◾Dami ng protina sa pagkain
◾Dami ng Manggagamot
◦Edukasyon
◦Kakayahan ng Manggagawa
◦Kalinisang pambayan
◦Suplay ng malinis na tubig
◦Kawalan ng trabaho
◦Bilis ng pagdaming populasyon
•Ang mga mamamayan ay mahalagang sangkap sa isang maunlad at matatag na
ekonomiya dahil sila ang pinanggagalingan ng lakas, enerhiya, kaalaman, at
kakayahan para makamit ang kasiglahan ng ekonomiya at kaunlaran ng bansa.

SEKTOR ng AGRIKULTURA
•pangunahing sektor ng ekonomiya, sinusundan ng Sektor ng Industriya at Sektor
ng Paglilingkod
•itinuturing na pinakamahalagang sektor ng ekonomiya ng Pilipinas.
•pinagmumulan ng mga hilaw na sangkap na ginagamit sa sektor ng industriya
para makagawa ng mga bagong produkto o serbisyo. 
MGA BUMUBUO SA SEKTOR NG AGRIKULTURA
1.Pagsasaka
•Pagtatanim ng iba't ibang halamang namumunga 
•Pangunahing pananim ang palay ,mais, niyog, tubo, saging, pinya, kape, mangga,
tabako, at iba't ibang halamang gulay
•may malaking kontribusyon sa eonomiya ng bansa
1.Paghahayupan
•Pag-aalaga ng iba't ibang hayop
•Pangunahing inaalagaan ang mga kalabaw, baka, kambing, kabayo, baboy,
manok, at pato
•Pinagmumulan ng mga karne at iba pang produktong nakukuha sa hayop tulad
ng itlog at gatas
•Nakatutulong din sa pagpapasigla ng ekonomiya ng bansa
1.Pangingisda
•Panghuhuli ng isda sa mga ilog, lawa, o dagat
•Maaari ding pag-aalaga ng mga isda sa mgaanyong tubig
•Isa sa pinakamalalaking nagsusuplay ng isda sa mundo ang Pilipinas
•Ilan pa sa mga produktong nakukuha sa pangingisda ang hipon, sugpo, tahong,
talaba, pusit, at mga halamang dagat na ginagawang gulaman
•Marami sa mga produktong ito ang iniluluwas at ipinagbibili sa iba pang bahagi
ng mundo
1.Paggugubat
•pagpuputol ng mga punongkahoy sa kagubatan upang gawing mga kasangkapan
o balangkas ng bahay o gusali
•ang kahoy ay mula sa mga puno ng rattan, nipa, anahaw, kawayan, pulot-
pukyutan at dagta ng puno (almaciga)
•Mga pangunahing produkto ang troso, plywood, at veneer
1.Pagmimina
• Pagku ha ng mga yamang mineral mula sa loob ng mga bundok at ilalim nkuo
•Mayaman sa mga yamang mineral ang PIlipinas
•nakakahukay sa Pilipinas ng chromite, tanso, ginto, bakal, lead, mercury, nickel,
uranium, at zinc Binubuo din ng di 
•nakakukuha rin ng mga yamang mineral na hindi metal tulad ng asbestos,
semento, luwad, karbon, graba, guano, adobe, marmol, aspalto, sulfur, buhangin,
natural na gas, at petrolyo 
•Ang Pilipinas ay isa sa mga nangunguna sa produksyon ng ginto, chromite, at
tanso sa mundo
Mga Suliranin ng Sektor ng Agrikultura
Ang sektor ng agrikultura ay humaharap din sa iba't ibang suliranin. Ang mga ito
ay may kani-kaniyang dahilan at epekto sa ekonomiya ng bansa. Alamin ang mga
ito at pag-aralan ang sumusunod na tsart.
Mga Patakarang Pang-ekonomiya para Mapaunlad ang Sektor ng Agrikultura
Ang pamahalaan ay nagpatupad ng iba't ibang patakarang pang-ekonomiya para
higit na masuportahan at mapaunlad ang sektor ng agrikultura
Pagsasaka
Key Production Approach 
•pagkilala at pagsuporta sa halaga ng sektor ng agrikultura sa pamamagitan ng
pagpapatupad ng: ◦Reporma sa lupa
◦Pagpapatayo ng patubig
◦Pagpapatayo ng daan
◦Post harvest facilities
◦Pagpapautang sa kasapi
◦Pagsasanay sa benepisyaryo
Gintong Ani
•pagpapalawak sa produksyon ng palay, mais, at iba pang pananim na may
mataas na halagang komersyal
Paggugubat
Department of Environment and Natural Resources (DENR)
•Pangunahing ahensya ng pamahalaan na nangangalaga sa kagubatan
•Mga karaniwang gawain:
◦Nag-uuri ng lupa
◦Nangangalaga sa kagubatan
◦Nangangalaga sa mga parke, hayop, at ibong ligaw
Industrial Tree Plantation at Program for Ecosystem Management (PROFEM)
•Sama-samang pagtatanim ng puno na ornamental o namumunga sa mga
paaralan, tabi ng lansangan, kalbong kagubatan, parkeng pasyalan, at bakuran
•Pagpapatayo ng nursery ng mga puno
Forest Rangers
•mga bantay na nagpapatrolya sa kagubatan upang masugpo ang illegal logging,
kaingin, pagtotroso, sunog
Pagmimina
Republic Act 794 o *Mining Act of 1995* 
•nagtatakda sa tamang paggalugad, paggamit, pag-iingat at pagpapaunlad ng
yamang mineral ng Pilipinas
Pangingisda
Bureau of Fisheries and Natural Resources (BFAR)
•ahensyang may tungkuling mamahala, magpaunlad, at gamitin nang maayos ang
pangisdaan at yamang tubig
•tumutulong na mapataas ang produksyon ng isda at nagpapalawak ng serbisyo
para sa mga mangingisda
Department of Science and Technology (DOST) 
•namamahala sa pananaliksik sa larangan ng pangingisda
South East Asian Fisheries Development Center (SEAFDEC) 
•Itinatag noong 1967 ng mga bansang Malaysia, Philippines, Singapore, Thailand,
Vietnam, at Japan 
•namamahala sa pagsasaliksik sa pagpapataas ng produksyon ng isda at mga
yamang tubig sa Timog-Silangang Asya
MAHALAGANG KAALAMAN
•Ang sektor ng agrikultura ang pinagmumulan ng mga hilaw na sangkap na
ginagamit sa sektor ng industriya para makagawa ng mga bagong produkto o
serbisyo.
•Ang sektor ng agrikultura ay binubuo ng pagsasaka, pangingisda, paghahayupan,
paggugubat, at pagmimina.
•Iba't ibang suliranin ang kinakaharap ng sektor ng agrkultura:
◦Pagkaubos ng puno sa kagubatan
◦Erosyon ng Lupa (Soil erosion)
◦Polusyon
◦Global warming
◦Kakulangan ng implementasyon ng Programang Pampamahalaan
◦Kawalan ng suporta mula sa pribadong sektor
•Ang pamahalaan ay nagpatupad ng iba't ibang patakarang pang-ekonomiya para
higit na masuportahan at mapaunlad ang sektor ng agrikultura.
Ang Sektor ng Industriya
Ang sektor ng industriya ay may malaking papel na ginagampanan sa pag-unlad ng
ekonomiya ng bansa dahil ito ay lumilikha ng produkto at paglilingkod na
kailangan upang matugunan ang mga pangangailangan ng mamamayan.
Pinagkukunan din ito ng buwis ng pamahalaan na ginagamit upang matustusan
ang mga gastusin, programa, at proyekto para na din sa ikabubuti ng bansa.
May 4 na sektor ng industriya:
1. Pagawaan/Manupaktyur
2. Utilidad/Serbisyo
3. Konstruksyon
4. Pagmimina
 
MANUPAKTYUR/PAGAWAAN
Noong 2004, ang pagmamanupaktyur sa bansa (Pilipinas) ay  mayroong
kontribusyon na 24% sa GDP ng Pilipinas. Mas malaki ang bahagi ng sektor ng
pagmamanupaktyur kaysa sa iba tulad ng agrikultura at pangingisda. Ang
tradisyunal na tungkulin ng pagmamanupaktyur sa Pilipinas ay ang proseso ng
pagkain. Ang makina na ginagawa ay upang magproseso ng bigas, mais, asukal at
iba pang mga pangunahing sangkap sa pagkain.
 
SERBISYO/UTILIDAD
May tatlong pangunahing oportunidad para mapalawak ang sektor ng serbisyo.
Una, pagpapalawak sa laki at saklaw ng pang-export para sa modernong serbisyo.
Ikalawa, pagpapalawak ng turismo para sa pagunlad ng ekonomiya ng bansa.
Ikatlo, pinapaunlad nito ang mga gawain upang ang mga Pilipino ay hindi na
magtrabaho sa ibang bansa at manatili na lamang dito. Malaki rin ang
kontribusyon nito s bansa dahil natutugunan nito ang pangunahing
pangangailangan ng mga mamamayan tulad na lamang ng tubig, pagkain,
elektrisidad, at pangangailangan sa kalusugan.
 
KONTRUKSYON
Ayon sa isang artikulo, naging 46% ang bahagi ng konstruksyon sa bansang
Pilipinas dahil sa pagdami ng mga malalaking gusali, planta at pabrika. Malaking
tulong ito para sa mga mamamayan na ngangailangan ng trabaho. Tulong din ito
sa ekonomiya ng bansa anupat darami ang magtatrabaho sa loob mismo ng bansa
at hindi na kailangan ng mga Pilipino na dumayo pa sa kabilang mga bansa para
lamang makahanap ng pagkakabuhayan. Nasusukat na ngayon ang estado ng
bansa sa pamamagitan ng dami ng mga gusali o konstruksyon. Kung patuloy na
darami ito ay tiyak na uunlad ang bansa natin sa sektor ng industriya.
 
PAGMIMINA
Bagaman marami tayong makukuha na yamang-mineral sa mga kabundukan at
kagubatan sa bansa, napakalaki pa rin ng pinsala nito sa ating kalikasan. Maaaring
isa ito sa mga dahilan kung bakit umuunlad ang ating bansang Pilipinas ngunit
dumarami ang kalamidad katulad ng landslide na maaaring ikapahamak ng taong
bayan. Maituturing na ilegal ang gawaing pagmimina dahil buhay ng tao at
kalikasan ang sangkot dito.
 
Ang apat na sektor ng industriya na ito ay malaki ang maitutulong upang
mapaunlad ang ating bansang Pilipinas. May kaniya-kaniya itong tungkulin at
paraan ngunit ang lahat ng ito ay tungo sa pagpapalago ng ekonomiya ng bansa.

Sektor Ng Paglilingkod
Matapos maproseso ng sektor ng industriya ang mga hilaw na materyales galing
sa sektor ng agrikultura, ang mga produkto naman ay ipinararating sa mga
mamamyan ng sektor ng paglilingkod.
Ang sektor na ito ay killala rin sa tawag na tersaryong sektor ng mga ekonomista.
Ano ang Sektor ng Paglilingkod?
Ang serbisyo o paglilingkod ay hindi lamang tumutukoy sa pamamahagi ng mga
materyal o produkto na nahahawakan ng mga kamay. Saklaw din nito ang mga
paglilingkod na hindi nakikita ng mga mata ngunit nararamdaman at nagdudulot
ng kaginhawaan sa buhay.
Halimbawa ng mga paglilingkod na nahahawakan at nakikita ay ang pagtitinda ng
mga kalakal, pagkain sa mga restawran at iba pa. Ang mga ganitong uri ng
paglilingkod ay nakikita at nahahawakan ang mga produkto mula sa sektor ng
paglilingkod.
Samantala mayroon naman mga uri ng paglilingkod na ang walang produkto na
natatanggap. Sa halip, serbisyo ang nakukuha nilang kapalit.
Halimbawa ng mga ito ay ang daloy ng elekrisidad mula sa mga lingkod
kooperatiba, ang pagkakaroon ng malinis na inuming tubig, ang pagpaparating ng
mga mensahe ng mga taga media at iba pang uri ng serbisyo na naihahatid na
galing sa sektor ng paglilingkod.

Papel na Ginagampanan ng Sektor ng Paglilingkod

Napakahalaga ng papel na ginagampanan ng sektor ng paglilingkod sa larangan ng
ekonomiya at maging sa anumang uri ng kalakaran sa pagpapatakbo sa loob ng
pamahalaan. Sa pamamagitan ng sektor na ito ay lalong napapaunlad ang mga
produkto at materyales na nanggagaling mula sa sektor ng ekonomiya, agrikulura
at industriya. Sa ganitong kalakaran ay lalo pang bumibilis ang pag-unlad ng isang
bansa.
Dahil sa kontribusyon at tulong ng mga nasa sektor ng paglilingkod, maayos na
naipararating ang mga kalakal kahit saan mang dako ng daigdig. Ang mga
produkto at mga serbisyo ay natatamasa ng mga tao sa pamamagitan ng
pagbiyahe sa lupa, sa tubig o maging sa himpapawid. Maging sa sining
pangkomunikasyon ay mabilis din ang paghatid ng mga mensahe at mga
aununsiyo sa mga mamamayan.
Ang mga mangagawa sa larangan ng BPO ang may pinakamalaking ambag sa
pagpasok ng dolyar sa bansa. Sa pagkakaroon ng call center napapabilis maging
ang pagbili ng mga samut sari na produkto internet.
Sa kasalukuyang panahon, halos lahat ng transaksyon sa pakikipagkalakaran ay
ginagamitan ng mga makabagong uri ng mga makina at modernong teknolohiya.
Computer Age kung ito ay tawagin, ngunit sa likod ng mga progresibong
teknolohiya ay kailangan pa rin ang kumpas ng serbisyo ng mga manggagawa
mula sa sektor ng paglilingkod.
Ang mga di-kalibre na uri ng mga computer na ginagamit lalo na sa larangan ng
komunikasyon ay produkto pa rin ng mga malikhaing kaalaman ng mga miyembro
ng sektor ng paglilingkod. Hindi gagalaw at makakarating ang ang mga mensahe
sa mga tao kung wala ang mga manggagawa na nag-aasikaso sa mga makina
upang ito ay gumana at maging kapakipakinabang.
Kabilang din ang mga nagmamay-ari ng mga malilit at mga malalaking tindahan sa
sektor ng paglilingkod. Sila ang mga pangunahing nagpapagalaw sa distribusyon
ng mga produkto sa para ito ay makarating sa merkado. Kabilang din ang mga
sektor ng tao na may kianalaman sa pananalapi. Ito ay binubuo ng mga
empleyado sa banko, ahente ng ng mga insurance at iba pa na gawain na may
kinalaman sa pag-imbak at paggasta sa pananalapi.
Isang Importanteng Parte ng Ekonomiya ng Bansa
Ang sandigan ng maunlad na ekonomiya ay nakasalalay sa kung paano ipararating
ng mga kinuukulan ang produksyon, distribusyon at konsumsyon ng mga
produkto at serbisyo sa taong bayan. Ang mga tatlong sektor ng ekonomiya,
(agrikultura, industriya at paglilingkod) ay may kanya-kanyang papel na
ginagampanan upang ito ay maisakatuparan.
Ang paghina o pagkawala sa kalakalan ng isa sa mga sektor ay magdudulot ng
malaking pinsala sa pagkakalugi ng pamahalaan. Lahat ng tatlong ito ay pantay-
pantay lamang. Kagaya ng isang tatsulok, hindi ito tatayo ng matibay kung ang isa
nitong bahagi ay mawawala.

IMPORMAL NA SEKTOR
Sa inilahad na economic development model ni W. Arthur Lewis sinasabing
nagmula ang paggamit ng konsepto ng impormal na sektor. Inilarawan niya ito
bilang uri ng hanapbuhay na kabilang sa mga bansang papaunlad pa lamang
(developing countries). Partikular sa mga ito ang uri ng trabahong hindi bahagi ng
makabagong sektor ng industriya. Subalit, ang pormal na pagsisimula ng mga
ekonomista at iskolar sa paggamit ng konseptong ito ay nagsimula noong 1970’s
dahil sa isinagawang pag-aaral ni Keith Hart, isang antropolohistang Ingles na
nagsuri ng mga gawaing pang-ekonomiya ng mga taong naninirahan sa Acrra,
Ghana. Ginamit ni Hart ang konseptong ito upang ilarawan ang uri ng hanapbuhay
ng mga tao rito. Ito ay sinangayunan ng International Labour Organization
(ILO)batay sa kanilang isinagawang First ILO World Employment Mission saKenya,
Africa noong 1972. Batay sa resulta ng kanilang misyon, nalaman nilang marami
ang mga may hanapbuhay na nasa labas ng regular na industriya o ng itinatakda
ng batas.

Kaugnay nito, ang International Labor Organization (ILO) ay gumawa ng

resolusyon upang magkaroon ng pandaigdigang batayan sa paglalarawan ng
impormal na sektor. Sa isinagawang 15th International 
Conference of Labor Statisticians noong Enero 19-28, 1993 sa Geneva,
Switzerland, ayon sa ILO, ang impormal na sektor ay nagtataglay ng malawak na
katangian. Ito ay binubuo ng mga yunit na nagsasagawa ng pagbuo ng produkto at
serbisyo na may layuning makalikha ng empleyo o trabaho at magdulot ng kita sa
taong lumalahok dito. Ang mga gawain dito ay naisasagawa dulot ng mababang
antas ng organisasyon, hindi pagsunod sa itinatakdang kapital at pamantayan, at
napakaliit na antas ng produksiyon. Ang mga kasapi sa pagsasagawa ng mga
gawain sa produksiyon sa ilalim nito ay kadalasang mga kamag-anak o malalapit
na kaibigan. Ito ay walang pormal na pagsunod sa mga patakarang itinakda ng
pamahalaan. 

Kaugnay nito, noong Abril 2008, nagsagawa ang National Statistics Office (NSO)ng
Informal Sector Survey (ISS).Ito ang kauna-unahang pambansang sarbeytungkol sa
impormal na sektor sa Pilipinas. Batay rito, lumabas na mayroong halos 10.5
milyong tao ang kabilang sa impormal na sektor. Ang tinatawag na self-employed
ay humigit-kumulang 9.1 milyong katao at ang mga employers ay nasa 1.3
milyong katao. Maliban pa rito, sa isinagawang Labor Force Survey (LFS)ng taong
ding iyon (Abril 2008), lumabas na mayroong 36.4 milyong tao ang kabilang sa
lakas-paggawa at 30% nito ay kabilang sa mga informal sector operator. Sa
kabuuang bilang na ito, 2/3 ay mga kalalakihan at, kung ibabatay naman sa edad o
gulang, ¾ o 75% ay nasa 35 gulang pataas. 

Sa kabilang dako, ayon sa papel ni Cleofe S. Pastrana, isang kawani ng  National
Economic and Development Authority (NEDA),na pinamagatang “The Informal
Sector and Non-Regular Employment in the Philippines”, sa isang kumperensiya
sa Tokyo, Japan noong Disyembre 15-17, 2009, kaniyang binigyang-diing ang
impormal na sektor ay nakatutulong sapagkat nakapagbibigay ito ng empleyo o

trabaho sa mga  mamamayan. Ito ay nagdudulot din ng pagkakalikha ng mga

produkto at serbisyong tutugon sa ating mga pangangailangan.

Ang kita ng impormal na sektor ay hindi naisasama sa kabuuang Gross Domestic

Product (GDP)ng bansa subalit tinataya na ang halaga ng produkto at serbisyo
mula rito ay nasa 30%. Ito ay mabisang maipapaliwanag gamit ang talahanayan sa
ibaba na mula sa ulat ng Congressional Planning and Budget Department (House
of Representatives)noong Nobyembre 2008. Ito ay nagsasaad ng Informal Sectors
Share in Selected Asian Countries sa loob ng mga taong 2001-2006 ayon sa datos
ng BLES NSO 2007.

Percent Percent of
of Total Non- INFORMAL SECTOR SHARE IN GDP
Countries (years) GDP IN SELECTED ASIAN COUNTRIES
Agricultural
GDP
Source: Charmes 2000, BLES, 2007
Philippines (1995) 25.4 32.5

Philippines (2001- 20-30 -

2006) Samantala, ayon naman sa IBON
Foundation, isang non-government
Korea (1995) 15.9 16.9 organization (NGO), na
nagsasaliksik tungkol sa mga
Indonesia (1998) 25.2 31.4

Pakistan (1997) 21.2 28.7

India (1990-91) 32.4 48.1

usaping sosyal, politikal, at ekonomiko ng bansa, ang impormal na sektor ay
paraan ng mga mamamayan lalo na ang kabilang sa tinatawag na “isang kahig,
isang tuka”upang magkaroon ng kabuhayan lalo na sa tuwing panahon ng
pangangailangan at kagipitan. Maliban pa dito, inilalarawan din nito ang pag-iral
ng kawalan ng hanapbuhay at ang kahirapan ang siyang nagtutulak sa tao na
pumasok sa ganitong uri ng sitwasyon.

Maliban pa rito, ayon sa artikulo ni Cielito Habito sa Philippine Daily Inquirer

(PDI)noong Enero 21, 2013, kaniyang sinabi na ang tinatayang kabuuang
bahagdan ng impormal na sektor sa GDP ay 40%. Tinawag niya rin ang impormal
na sektor bilang underground economy o hidden economy.

Ilan sa mga halimbawa ng mga taong kabilang sa sektor na ito ay ang mga
nagtitinda sa kalsada (sidewalk vendor),pedicab driver, karpintero, at mga hindi
rehistradong operasyon ng mga pampublikong sasakyan (colorum). Kabilang din
sa sektor na ito ang mga gawaing ipinagbabawal ng batas tulad ng prostitusyon,
ilegal na pasugalan, pamimirata (piracy) ng mga optical media gaya ng compact
disc (CD) at digital video disc ( DVD ).
Kaugnay nito, ang sumusunod ay mga karaniwang katangian ng impormal na
sektor:
Ø Hindi nakarehistro sa pamahalaan;
Ø Hindi nagbabayad ng buwis mula sa kinikita;
Ø Hindi nakapaloob sa legal at pormal na balangkas na inilatag ng pamahalaan
para sa pagnenegosyo.

(Ang Kalakalang Panlabas)

pakikipagkalakalan sa ibang bansa upang matugunan ang iba pang
pangangailangan ng mga mamamayan ng bansa, na hindi matutugunan o hindi
makukuha sa mga likas na yaman ng bansa
may malaking ambag sa Gross National Product (GNP) ng bansa
nagbibigay ng trabaho sa maraming Pilipino sa bansa
nagkakaroon nito dahil sa pangangailangan ng mga bansa sa mga produkto at
serbisyo na hindi matustusan ng mga likas na yaman o teknolohiya na mayroon sa
bansang ito
lumago dahil sa pagnanais ng isang bansang makatubo nang malaki sa pagluluwas
ng maraming produkto sa ibang bansa
pabor sa ekonomiya ng isang bansa kung positibo ang balanse ng kalakalan o higit
ang dami ng produktong iniluluwas kaysa dami ng produktong inaangkat
( Mga Teorya tungkol sa Kalakarang Panlabas)
(Panuntunan ng Lubos na Kapakinabangan)
binalangkas ni Adam Smith, Ama ng Klasikong Ekonomiks, noong 1762
unang teorya ng pandaigdigang kalakalan
nagsisilbing batayan sa matagumpay na pakikipagkalakalan
higit na nakikinabang sa pakikipagkalakalan ang mga bansang nakalalamang sa
produksyon ng ilang produkto dahil sa kalabisan at sa mababang halaga ng
paggawa nito kaysamga bansang gumugugol nang malaki sa paggawa ng mga
katulad na produkto

(PANUNTUNAN NG KAINAMANG KAPAKINABANGAN)

binalangkas ni David Ricardo, Ama ng Makabagong Ekonomiks
ang susi sa matagumpay na pakikipagkalakalan ay ang kainamang halaga ng
ginamit na lakas-paggawa sa produksyon ng isang kalakal
higit na nakikinabang ang isang bansa sa pakikipagkalakalan kung pipisanin nito
ang kaniyang yaman sa isang kalakal na may pinakamalaki o pantay na kaukulang
kapakinabangan o pinakamaliit na kaukulang kasahulan
makabubuti sa isang bansa kung gagawa ito ng isang kalakal na may mababang
halaga ng paggawa sa larangang ng mga tinalikdang alternatibong produkto
(Kakayahan ng Pilipinas sa Kalakalang Panlabas)
= Ang Pilipinas ay may kainamang kapakinabangan sa Estados Unidos sa halaga ng
paggawa ng mga produktong agrikultural kaysa mga produktong makinarya.
= Ang Estados Unidos naman ay higit na makikinabang kung pagtutuunan nito ng
pansin ang paggawa ng mga produktong makinarya at iasa na lamang ang
pangangailangan nito sa mga produktong agrikultural ng Pilipinas.
= May mga bansang may higit na suplay ng kapital samantalang sagana naman
ang iba sa lakas-paggawa, maaapektuhan nito ang lokal na halaga ng panustos na
salik.
= Sa bansang tulad ng Pilipinas, higit na mura ang lakas-paggawa kaysa Estados
Unidos kung saan masidhi ang paggamit ng kapital.
= Ang Japan at Estados Unidos ay mga pangunahing bansang nakikipagkalakalan
sa Pilipinas.
= Nakikipagkalakalan din ang Pilipinas sa mga bansa sa Timog-Silangang Asya,
Europa, Kanlurang Asya, Timog Amerika, at sa Tsina.
= Nangunguna ang produktong electronics at tela sa iniluluwas na kalakal ng
Pilipinas.
= Langis naman ang pangunahing inaangkat ng Pilipinas.

GAMPANIN AT GINAGAMPANAN SA EKONOMIYA