Professional Documents
Culture Documents
Ensinanzas Especiais
Páxina 1 de 13
Índice
1. Ficha técnica.......................................................................................................................3
1.1 Título................................................................................................................................ 3
1.2 Obxectivos....................................................................................................................... 3
1.3 Contidos........................................................................................................................... 3
1.3.1 Contidos conceptuais......................................................................................................... 3
1.3.2 Contidos procedimentais.................................................................................................... 3
1.4 Aspectos metodolóxicos...................................................................................................3
1.5 Descrición do que se vai aprender...................................................................................4
2. Descrición da actividade.....................................................................................................5
2.1 Introducción...................................................................................................................... 5
2.2 Tarefas............................................................................................................................. 6
2.2.1 Tarefa 1: a Antiga Grecia................................................................................................... 7
Autoavaliación.......................................................................................................... 7
2.2.2 Tarefa 2: algúns acontecementos da historia da Antiga Grecia.........................................8
Autoavaliación.......................................................................................................... 8
2.2.3 Tarefa 3:a polis de Atenas.................................................................................................. 8
Autoavaliación:......................................................................................................... 9
2.2.4 Tarefa 4: o mundo romano................................................................................................. 9
Autoavaliación:....................................................................................................... 10
2.2.5 Tarefa 5: algúns acontecementos da historia do mundo romano.....................................11
Autoavaliación:....................................................................................................... 11
2.2.6 Tarefa 6: comparamos a arte grega coa arte romana......................................................11
Autoavaliación:....................................................................................................... 12
3. Materiais...........................................................................................................................13
3.1 Textos de apoio ou de referencia...................................................................................13
Páxina 2 de 13
1. Ficha técnica
1.1 Título
Da prehistoria á Idade Media.
O mundo grecorromano.
UD11_A02_Grecia.e.Roma.doc
1.2 Obxectivos
Identificar cronoloxicamente as principais civilizacións e sociedades anteriores á Idade
Moderna.
Coñecer os datos básicos desas sociedades e os seus vestixios materiais e visuais
característicos (edificios, obras de arte, ferramentas, etc.).
Identificar os elementos básicos na caracterización dunha sociedade.
Coñecer os trazos propios das sociedades anteriores á Idade Moderna e comprender as
fases do seu desenvolvemento.
1.3 Contidos
1.3.1 Contidos conceptuais
Das sociedade prehistóricas ás sociedades escravistas.
Páxina 3 de 13
1.5 Descrición do que se vai aprender
Esta actividade 2 está dedicada ao coñecemento do mundo grecolatino, é dicir, das culturas
respectivas da antiga Grecia e de Roma e o seu imperio, entendendo que dalgún xeito
forman unha unidade, pola continuidade do mundo grego tras a súa conquista por Roma e
pola semellanza en formas culturais e artísticas, así como nas crenzas que os romanos
adoptan dos gregos.
Sen dúbida, e malia as semellanzas que vimos de sinalar, ás que podemos engadir o feito
de naceren ambas as culturas nun mesmo momento (o século VIII a.C.), son tamén moitas
as singularidades salientables de cada unha delas, que procuraremos achegarlle no decorrer
das tarefas que deberá vostede realizar.
Páxina 4 de 13
2. Descrición da actividade
2.1 Introdución
Esta segunda actividade dedicarémola ao estudo do mundo grecorromano, é dicir, da antiga
Grecia e de Roma e o seu imperio, que a partir desta cidade se estendeu por toda a conca do
Mediterráneo.
A importancia que ten a herdanza que deste ámbito grecorromano recibimos na nosa
civilización occidental (desde os puntos de vista político, social, económico, ideolóxico,
cultural e artístico) xustifica sobradamente o estudo cunha certa profundidade dos aspectos
máis salientables de gregos e romanos.
Cronoloxicamente trátase de dúas culturas que teñen as súas orixes no século VIII a.C. A
Grecia das polis independentes, ou cidades-estado, cada unha co seu goberno e exércitos
propios, é relativamente breve, e no último terzo do século IV a.C. son conquistadas polo rei
de Macedonia, Filipo II, o pai do célebre Alexandre Magno. Á morte de Alexandre Magno o
seu imperio foi dividido en tres reinos, que inclúen o territorio das antigas polis, e estes, á
súa vez, son conquistados polos romanos de xeito que antes de que remate o século I a.C.
Grecia estará baixo o poder de Roma. Como se pode deducir, os romanos tomarán dos
gregos moitos aspectos, especialmente no eido cultural: a súa arte, os seus deuses (son os
mesmos basicamente, pero os romanos chámanlles doutro xeito), a súa literatura e a
filosofía, a historia, etc.
Pola súa banda, o mundo romano constitúese a partir da fundación dunha cidade, Roma,
na que participan tres pobos diferentes: os latinos, os sabinos e os etruscos. Baixo o dominio
destes últimos, nos primeiros tempos (753 a.C. a 509 a.C.) organízase como unha
monarquía baixo a autoridade dun rei etrusco. Despois inaugúrase un novo réxime, a
República (de 509 a.C. a 24 a.C.), na que os cidadáns participan por medio de asembleas
(Senado para os patricios, Comicios para os plebeos) nas que se elixen os maxistrados, que
terán cada ano o poder nos diferentes ámbitos. Por último, o Imperio (de 24 a.C. a 476 d.C.),
no que o poder volve estar nunha soa man, a do emperador. Se ben todo comeza cunha
cidade, esta experimenta unha rápida expansión, primeiro polo resto da Península Itálica e
logo por toda a conca do Mediterráneo, ata constituír un poderoso imperio, articulado polas
calzadas e vías e defendido polas lexións.
Na tarefa 1 terá que traballar unha serie de aspectos fundamentais da antiga Grecia
(cronoloxía, etapas, situación xeográfica, política, economía, sociedade, cultura e
crenzas) buscando no cadro que lle achegamos as correspondencias entre estes aspectos
que vimos de sinalar e o seu desenvolvemento no mundo grego.
A tarefa 2 está encamiñada a que vostede recoñeza algúns dos principais acontecementos
da historia da antiga Grecia e saiba situalos na etapa correspondente: época arcaica,
época clásica ou época helenística. Propomos un cadro onde atopará na columna da
Páxina 5 de 13
esquerda unha serie de acontecementos e feitos históricos, e terá que sinalar cun X a
etapa na que considere que debe situar cada un deles.
Para realizar esta tarefa 2 poderá consultar de novo o texto “Xeografía e Historia” de 1º
de ESO, de Santillana-Obradoiro, unidades didácticas 13 e 14, páxinas 188 a 215.
A información para responder ás ditas cuestións pódea atopar no propio texto, aínda que
tamén podes dirixirse ao manual indicado para as tarefas 1 e 2, nas mesmas páxinas.
Canto á tarefa 5, tamén é paralela á tarefa 2, xa que nela tamén cumprirá situar unha serie
de feitos históricos, agora referidos ao mundo romano, nas correspondentes etapas:
Monarquía, República e Imperio.
Para realizala deberá consultar o texto e as páxinas que se indicaron para a tarefa
anterior.
Para realizar esta actividade deberá consultar o texto citado de 1º de ESO de Santillana-
Obradoiro, unidades didácticas 13 a 16, páxinas 188 a 245.
2.2 Tarefas
Tarefa 1: A antiga Grecia.
Tarefa 2: Algúns acontecementos da historia da antiga Grecia.
Tarefa 3: A polis de Atenas.
Páxina 6 de 13
Tarefa 4: O mundo romano.
Tarefa 5: Algúns acontecementos da historia do mundo romano.
Tarefa 6: Comparamos a arte grega coa arte romana.
Autoavaliación
A ANTIGA GRECIA
SITUACIÓN XEOGRÁFICA Cidades independentes, cada unha das cales tiña o seu propio goberno, leis e
A D
exército: polis ou cidades-estado
CRONOLOXÍA Basicamente agraria baseada no cultivo da triloxía mediterránea (trigo, vide e
B F oliveira).Tamén practican a artesanía e desenvolven actividades comerciais
con moeda (a dracma)
ETAPAS 800 a.C.(primeiras polis) a 30 a.C.(Exipto é o derradeiro reino helenístico en
C B
pasar ás mans dos romanos)
POLÍTICA D G Gran desenvolvemento: literatura, filosofía, arte, etc.
SOCIEDADE E H Politeísmo: deuses similares aos humanos e heroes fillos de deus e mortal. As
Páxina 7 de 13
relacións entre todos eles recollíanse na mitoloxía
ECONOMÍA División entre cidadáns e non cidadáns: os primeiros tiñan dereitos políticos e
F E os segundos non; os non cidadáns podían tanto ser estranxeiros (sen dereitos
pero libres) como escravos
CULTURA Sur da Península Balcánica e illas do Mediterráneo oriental como núcleo
G A orixinal. Expansión polo Mediterráneo occidental e oriental chegando a Asia e
ao norte de África
CRENZAS Época arcaica (800 a.C. a 490 a.C.)
H C Época clásica (490 a.C. a 338 a.C.)
Época helenística (338 a.C. a 30 a.C.)
Autoavaliación
ALGÚNS ACONTECEMENTOS DA HISTORIA DA ANTIGA GRECIA
ÉPOCA ARCAICA ÉPOCA CLASICA ÉPOCA HELENÍSTICA
Introdución do alfabeto X
Imperio de Alexandre Magno X
Guerra do Peloponeso (Atenas contra Esparta) X
Fundación de colonias no Mediterráneo X
Clístenes inicia a democracia en Atenas X
Exipto, derradeiro reino helenístico, cae en poder de Roma X
II Guerra Médica (contra os persas) que conclúe coa vitoria X
grega
Páxina 8 de 13
as restantes cidades-estado, gañado durante as guerras contra os persas (“guerras médicas”),
como porque o sistema de goberno chamado “democracia” acadou entón, grazas a Pericles,
a súa máis lograda expresión.
Democracia quere dicir “goberno do pobo” (demos = pobo, cratos=goberno), e este foi
un invento dalgunhas polis gregas que desde o século VI a.C. ensaiaron un novo xeito de
participación dos cidadáns no exercicio do poder a través das asembleas.
Atenas foi ademais a capital cultural do mundo grego: alí naceu o teatro de Esquilo,
Sófocles e Eurípides; a filosofía da man de Sócrates, Platón e Aristóteles; a historia con
Herodoto, sen esquecer a arte onde Fidias fixo culminar, nos edificios da Acrópole de
Atenas, os logros artísticos da Antiga Grecia.
CUESTIÓNS
Por que no século V a.C. Atenas era a polis máis importante do mundo grego?
Que acontecemento ocorrido a fins dese século levou consigo a perda do seu liderado?
Que significa o termo democracia? Como se chamaba o político ateniense que fai
culminar a democracia nesta polis?
Sinale algúns dos máis importantes logros culturais e artísticos do mundo grego antigo.
Autoavaliación
Por que no século V a.C. Atenas era a polis máis importante do mundo grego?
– Pola súa superioridade política, cultural e artística, e polo liderado que exercía sobre o
resto das cidades-estado gregas, especialmente debido ao seu papel na loita contra os
persas
Que acontecemento ocorrido a fins dese século levou consigo a perda do seu liderado?
– A Guerra do Peloponeso.
Que significa o termo democracia? Como se chamaba o político ateniense que fai
culminar a democracia nesta polis?
– Democracia significa “goberno do pobo”. O político en cuestión é Pericles.
Sinale algúns dos máis importantes logros culturais e artísticos do mundo grego antigo.
– A literatura, especialmente o teatro (Esquilo, Sófocles e Eurípides); a filosofía
(Sócrates, Platón e Aristóteles), a historia (Herodoto) e a arte (Fidias).
Páxina 9 de 13
República vén do latín “res pública” que podemos traducir como “asunto de todos” e, xa
que logo, leva consigo a participación dos cidadáns no goberno a través de asembleas
(Senado, comicios, etc.). Estas asembleas elixían á súa vez os maxistrados, que tiñan ao seu
cargo os principais postos de responsabilidade no goberno. Este réxime político durou ata o
ano 24 a.C., aínda que xa durante todo o século I a.C. estivo sometido a unha forte crise.
Como consecuencia desa crise, Augusto, no ano 24 a.C., asumiu todos os poderes que
anteriormente estaban repartidos entre os distintos maxistrados e proclamouse “imperator”,
co que comezou a etapa do Imperio romano. O Imperio durará algo máis de cinco séculos e
finalizará no ano 476 d.C., cando as propias crises internas (económicas, demográficas,
políticas) e a entrada masiva de pobos bárbaros (xermánicos) terminou por acabar co poder
imperial.
Trátase, en todo caso, dun mundo de cidades que chegou a conquistar toda a conca do
Mediterráneo e, por suposto, a Península Ibérica. A esta déronlle o nome de Hispania
(tamén lle deron o nome de Gallaecia ao noso país) e construíron calzadas ou vías que
conectaron todo o Imperio. Tamén fixeron todo un conxunto de obras de enxeñaría
impresionantes para o seu tempo, como pontes, acuedutos para levaren a auga ás cidades,
faros como a torre de Hércules, na Coruña, e numerosas obras de arte.
Nesta tarefa pretendemos que asente os coñecementos básicos acerca do mundo romano
e, para iso, terá que relacionar, no cadro que deseguido lle achegamos, cada aspecto co
seu contido referido ao mundo romano (como xa fixo na tarefa 1 co mundo grego):
O MUNDO ROMANO
SITUACIÓN XEOGRÁFICA Monarquía (753 a.C. a 509 a.C.)
A República (509 a.C. a 24 a.C.)
Imperio (24 a.C. a 476 d.C.)
CRONOLOXÍA As persoas libres dividíanse en patricios (tiñan o poder político e económico) e
plebeos. Os escravos acadaban esta condición como prisioneiros de guerra ou
B
por débedas, e podían chegar a ser liberados ou libertos.
ETAPAS Núcleo: rexión do Lacio, na Península Itálica. Expansión entre o século IV a.C.
e o II d.C., constituíndo un imperio por toda a conca do Mediterráneo e
C
introducíndose na Europa occidental, central e oriental, no próximo oriente e
no norte de África.
POLÍTICA Basicamente agraria: cultivo de latifundios ou grandes extensións de terreo
que tiñan un mesmo propietario. Triloxía mediterránea (trigo, vide e oliveira);
D
práctica da artesanía; comercio que vinculaba todo o Imperio grazas á rede de
calzadas. Moeda (denario, ás e sestercio).
SOCIEDADE Na Monarquía goberna un rei de orixe etrusca. Na República as asembleas
E (Senado, comicios, etc.) e os maxistrados elixidos por elas. No Imperio o
emperador. As cidades serán o eixe organizador no mundo romano.
ECONOMÍA Politeísmo tomado dos gregos (mesmos deuses con outro nome).
F O cristianismo difundiuse no Imperio progresivamente ata que a fins do século
IV d.C. chegou a ser a relixión oficial do Imperio romano.
CULTURA G 753 a.C.(fundación de Roma) a 476 d.C. (caída do emperador de Occidente).
CRENZAS Literatura, filosofía e ciencia. Arte: templos, obras de enxeñaría (pontes
H
acuedutos), teatros, anfiteatros, termas, basílicas, etc.
Autoavaliación
O MUNDO ROMANO
SITUACIÓN XEOGRÁFICA Monarquía (753 a.C. a 509 a.C.)
A C República (509 a.C. a 24 a.C.)
Imperio (24 a.C. a 476 d.C.)
CRONOLOXÍA As persoas libres dividíanse en patricios (tiñan o poder político e económico) e
plebeos. Os escravos acadaban esta condición como prisioneiros de guerra ou
B E
por débedas, e podían chegar a ser liberados ou libertos.
ETAPAS C A Núcleo: rexión do Lacio, na Península Itálica. Expansión entre o século IV a.C.
e o II d.C., constituíndo un imperio por toda a conca do Mediterráneo e
introducíndose na Europa occidental, central e oriental, no próximo oriente e
Páxina 10 de 13
no norte de África.
POLÍTICA Basicamente agraria: cultivo de latifundios ou grandes extensións de terreo
que tiñan un mesmo propietario. Triloxía mediterránea (trigo, vide e oliveira);
D F
práctica da artesanía; comercio que vinculaba todo o Imperio grazas á rede de
calzadas. Moeda (denario, ás e sestercio).
SOCIEDADE Na Monarquía goberna un rei de orixe etrusca. Na República as asembleas
E D (Senado, comicios, etc.) e os maxistrados elixidos por elas. No Imperio o
emperador. As cidades serán o eixe organizador no mundo romano.
ECONOMÍA Politeísmo tomado dos gregos (mesmos deuses con outro nome).
F H O cristianismo difundiuse no Imperio progresivamente ata que a fins do século
IV d.C. chegou a ser a relixión oficial do Imperio romano.
CULTURA G B 753 a.C.(fundación de Roma) a 476 d.C. (caída do emperador de Occidente).
CRENZAS Literatura, filosofía e ciencia. Arte: templos, obras de enxeñaría (pontes
H G
acuedutos), teatros, anfiteatros, termas, basílicas, etc.
Autoavaliación
ALGÚNS ACONTECEMENTOS DA HISTORIA DO MUNDO ROMANO
MONARQUÍA REPÚBLICA IMPERIO
Concédeselles a cidadanía romana a todos os habitantes do Imperio X
(Caracalla)
Crise do sistema republicano e acumulación de poderes por Xulio César X
Constrúese o anfiteatro Flavio de Roma ou Coliseo X
Os etruscos, pobo asentado no norte de Italia, conquistan a zona do Lacio X
e xurdiu a cidade de Roma
Entrada de pobos xermánicos, que se instalaron dentro dos límites do X
Imperio
Guerras púnicas (Roma contra Cartago) polo control do Mediterráneo X
Odoacro, rei dos érulos, destrona a Rómulo Augusto como emperador de X
Occidente
Páxina 11 de 13
completar marcando cun X os estilos que cumpren as características sinaladas. Basicamente
intentamos salientar as diferenzas e non os elementos comúns de ambas as artes.
COMPARACIÓN ENTRE ARQUITECTURA GREGA E ROMANA
ARQUITECTURA GREGA ARQUITECTURA ROMANA
Non utilizan nin arco nin bóveda
Utilizan arco e bóveda
O material empregado foi inicialmente a madeira e despois a pedra,
preferentemente mármore
Como materiais utilizaron pedra, ladrillo e un novo material: o formigón
Arquitectura baseada en edificios civís e nas obras de enxeñaría
Arquitectura esencialmente relixiosa
Edificios feitos á medida humana
Edificios monumentais á medida do Imperio
Autoavaliación
COMPARACIÓN ENTRE ARQUITECTURA GREGA E ROMANA
ARQUITECTURA GREGA ARQUITECTURA ROMANA
Non utilizan nin arco nin bóveda X
Utilizan arco e bóveda X
O material empregado foi inicialmente a madeira e despois a pedra, X
preferentemente mármore
Como materiais utilizaron pedra, ladrillo e un novo material: o formigón X
Arquitectura baseada en edificios civís e obras de enxeñaría X
Arquitectura esencialmente relixiosa X
Edificios feitos á medida humana X
Edificios monumentais á medida do Imperio X
Páxina 12 de 13
3. Materiais
3.1 Textos de apoio ou de referencia
Calquera texto da área de Ciencia sociais, xeografía e historia correspondentes os cursos
1º, 2º e 4º de ESO; recoméndase particularmente o texto “Xeografía e Historia” de 1º de
ESO, de Santillana-Obradoiro, unidades didácticas 13, 14 e 15, páxinas 188 a 245.
Páxina 13 de 13