You are on page 1of 10

UNIVERSIDAD NACIONAL

SANTIAGO ANTÚNEZ DE MAYOLO

CENTRO DE IDIOMAS
QICHWANTSIKTA NAWINTSASHUN, QILLQASHUN, PARLASHUN , KAAYISHUN

Q I C H WA N T S I K TA
YAC H A K U S H U N
K A NA N YA R PA S H U N : ACHAWAYAKUNA
JPWH
Nuqa, Qam, Paywan. Llapantsik qichwantsikta waylluntsik

QICHWANTSIKTA RIQINTSIK
(CONOCEMOS NUESTRO IDIOMA QUECHUA)

Llapan nunakunaman qichwataqa parlayan hina qillqayan, tsaymi


nuqantsikpis achawayakunata yachakushun.

QICHWANTSIKPA ACHAWAYANKUNA
Qichwapa achawayankuna kayan: ch, h, k, l, ll, m, n, ñ, p,
q, r, s, t, w, y, ts, sh, Niykur huqta uukalkunata kapun:
a, i, u aa, ii, uu
MUSHUQ SHIMIKUNA:
Llapan (todos), nunakuna (las personas), parlayan (hablan), qillqayan (escriben), tsaymi (por eso), nuqantsikpis
(también todos nosotros), achawayakuna (alfabeto), yachakushun (aprendemos).. Qichwapa (del quechua), kayan
(son), niykur (además)

QICHWANTSIKCHAW WIYAY -PARLAY- QILLQAY –NAWINTSAY--KAAYIY JPWH


Nuqa, Qam, Paywan. Llapantsik qichwantsikta waylluntsik

Llapantsik qichwantsikpa achawayankunata yachashun¡


CHIPI/CHIPSA HARA KUCHI

Hirka Kakash
Chakra
Huk Kallmi
Chawa
Haka Kawallu
Chiwa
Hacha Kima
Challwa
Hampi Kuka
Chaki
LUKMA LLAMA MISHI

Lukli Llullu Mama


Lawa Llunka Mallka
Laqwa Llanqi Maki
Linu Llamiy Millqay
Lima Llawiy Micha
QICHWANTSIKCHAW WIYAY -PARLAY- QILLQAY –NAWINTSAY--KAAYIY JPWH
Nuqa, Qam, Paywan. Llapantsik qichwantsikta waylluntsik

Llapantsik qichwantsikpa achawayankunata yachashun¡


NINA ÑAWI PAPA

Nuqa Ñuqtu Papakashki


Nuna Ñawi Papakuru
Nana Ñatin Pawish
Napay Ñiqi Pani
Niy Ñampu Paylllu
QARATSA RUNTU/RURU SIQYA

Qam Ruri Sasa


Qaqa Ranra Sara
Qiwa Rapra Suwa
Qucha Rinri Siwilla
Qacha Rukana Silular
QICHWANTSIKCHAW WIYAY -PARLAY- QILLQAY –NAWINTSAY--KAAYIY JPWH
Nuqa, Qam, Paywan. Llapantsik qichwantsikta waylluntsik

Llapantsik qichwantsikpa achawayankunata yachashun¡


TUKU WALLPA YAKU

Tukllu Warmi Yana


Tarwi Wamra Yulaq
Tanta Wirpa Yanapay
Tillu Willka Yakuy
Taklla Winay Yura
TSUKU SHINTI

Tsaki Shipash
Tsatsa Shapash
Tsuqllu Shillu
Tsiqtsi Shinwa
Tsapay Shanti
QICHWANTSIKCHAW WIYAY -PARLAY- QILLQAY –NAWINTSAY--KAAYIY JPWH
Nuqa, Qam, Paywan. Llapantsik qichwantsikta waylluntsik

Llapantsik qichwantsikpa achawayankunata yachashun¡


API INTI UTKU

Allqu Inka
Ushay
Atska Itsuq
Ulluku
Akaka Ismuy
Uma
Allawka Ishpay
Upuy
Allpa Ishpi
Urpi
UMIITA UUSHA WAAKA

Chiina Luuru Taakuna


Aniillu Puukay Paariy
Purii upuu Naani
Rantii Tsukuu Mamaa
Turii Ashnuu Waqaa
QICHWANTSIKCHAW WIYAY -PARLAY- QILLQAY –NAWINTSAY--KAAYIY JPWH
Nuqa, Qam, Paywan. Llapantsik qichwantsikta waylluntsik
HUKLLAYLLA UUKALWAM ISHKAY UUKAL SHIMIKUNA

Huk Ayan Picante Aayan Abrir la boca (3ra


kastillanu Ishkay uukal kastillanu
uukal persona )
China Hembra Chiina Señorita/mucha Aya Cadáver Aayay Abrir la boca
cha
aayaa Yo abro mi boca
Chiinaa Mi señorita/ mi
Takuy Mezclar Taakuy Descansar/
enamorada
vivir/residir
Puka Rojo Puukay soplar
Shushuy Desprend Shuushu Colar o escurir
pukaa Mi color puukaa Yo soplo
erse y
roja
Waka Lugar Waaka Ganado vacuno
Qara Piel Qaara Penca
sagrado
Qaray Regalar Qaraa Yo regalo
Waakaa Mi vaca
Qaaraa Mi penca
Wata Año Waata Animal
Qaraa Mi piel doméstico
Mutsa Beso Mutsaa Yo beso Waataa Mi animal
Aha Difícil Aahay Ultrajar/ domestico
maltratar Watay Amarar Wataa Yo amaro
QICHWANTSIKCHAW WIYAY -PARLAY- QILLQAY –NAWINTSAY--KAAYIY JPWH
Nuqa, Qam, Paywan. Llapantsik qichwantsikta waylluntsik

a / aa i / ii
ayan aayan allitsu Alliichu
‘pica’, ‘picante’ ‘bosteza’ ‘no está bien’ ‘Alejandro
watay waatay china chiina
‘amarrar’ ‘criar animales’ ‘hembra’ ‘muchacha’
qara qaara piqan piiqan
‘piel’ ‘penca’ ‘su cabeza’ ‘engaña’
takuy taakuy chiku chiiku
‘mezclar’ ‘sentarse’ ‘corral’ ‘porongo de cal’
aniy aaniy maki makii
‘morder’ ‘aceptar’ ‘mano’ ‘mi mano’

muka muuka
u / uu
chupa chuupa
‘labrar la tierra’ ‘zarigüeya’ ‘rabo’ ‘chaqueta, saco’
punku punkuu ushan uushan
‘puerta’ ‘mi puerta’ ‘termina’ ‘su oveja’
pukay puukay
‘rojizo’ ‘soplar’ JPWH
Nuqa, Qam, Paywan. Llapantsik qichwantsikta waylluntsik
q / k ts / ch
qatu katu katsuy kachuy
‘mercado’ ‘sobra’ ‘entorzalar’ ‘masticar’
quru kuru patsa pacha
‘jorobado’ ‘gusano’ ‘suelo’ ‘barriga’
puqu puku tsaki chaki
‘maduro’ ‘madriguera’ ‘seco’ ‘pie’
qiru kiru tsapana chapana
‘madera’ ‘diente’ ‘tapa’ ‘humita de yuca’
qaway kaway tsay chay
‘mirar’ ‘vivir’ ‘ese’ ‘llegar’

ch / sh s / sh
kuchi kushi astay ashtay
‘cerdo’ ‘alegre’ ‘pegar’ ‘acarrear’
chichu shishu siqiy shiqiy
‘preñada’ ‘espina de la tuna’ ‘tumbar’ ‘azotar’
chuqay shuqay supay shupay
‘toser’ ‘consolar’ ‘diablo’ ‘frotar’
wachaq washaq wiska wishka
‘la que pare’ ‘el que defiende’ ‘ciega’ ‘vizcacha’
JPWH
Payllaa, shipashkuna,
maqtukuna, yachakuqkuna.
Waraynan tarinakushun
(gracias, señoritas, jovenes y estudiantes; mañana nos encontramos).

Yachatsikuq: WALTER HUGO JULCA PASCACIO

You might also like