Devi Bhagavatham PDF

1
Hê |ü\T≈£î....
n‹ kÕe÷q´ eT<Û´ä ‘·s>¡ ‹∑ øÏ #Ó+~ kÕ+|üÁ<ëjT· ≈£î≥T+ã
H˚|<ü ´ä∏ +‘√ |ü≥º uÛ<Ñ Tä Ásê˝q’… H˚qT sT÷ ãèVü≤‘Œ· ÁjT· ‘êïìøÏ ~>∑&eÉ T+fÒ
kÕVü≤deü TH˚ nqT ø√yê*. eT+∫ ñ|üHê´kÕ\T $q&É+, eT+∫ |ü⁄düÔ
ø±\T #·<äe&É+, Äø±X¯yêDÏ, <ä÷s¡<äs¡ÙHé e÷<Ûäé÷\ <ë«sê
‘Ó\TdüTø=qï$ mHÓïH√ï Hê≈£î ù|Ás¡D>± e⁄+&˚$. yê{Ïqìï+{Ï˙
ø√Á&øû ]£ +∫ ˇø£ |ü⁄düøÔ +£ ˝À yêÁdTü ≈£î+≥÷ edüTHÔ êïqT. m+<ä¬s+<äs√
eTVü‰qTuÛ≤e⁄\T, |ü+&ç‘T· \T, ‘·sÿ¡ y˚<+ë ‘·, CÀ´‹wü |òTü qT\T ‘·eT
nbÕs¡ C≤H„ êìï |ü~\|ü]∫q >∑Á+<∏\ë T #·~y˚ eTVü≤<“>ë¤ ´∑ + ø£*–+~.
Ä ø√e˝ÀH˚ e÷qT´\T, ãÁV≤ü àl uÒ‘y· √\T sêeTãÁV≤ü à+>±s¡T eT]j·TT
|ü+&ç‘e· πsDT´\T l |ü⁄]|ü+&Ü n|üŒ\ kÕ«$T>±s¡¢ ªl <˚M uÛ≤>e∑ ‘·+μ
#·~y˚ düTø£è‘·+ ø£*–q<äì #Ó|ü⁄Œ≥≈£î Äq+~ düTÔHêïqT. ªl <˚M
uÛ≤>∑e‘·+μ ˝Àì bÕ‘·Á\T, yê{Ï dü«s¡÷bÕ\qT |ü⁄qdü‡MTø£å ‘˚*ø£>± ñ
+&˚+<äT≈£î >∑Ts¡T>Ô ± dü+øÏ|å +Ôü >± yêÁdTü ≈£îHêïqT. <ëìï nø£så ã¡ <ä+Δ #˚dæ
#·<Tä es¡T\≈£î ≈£î|¢ +Ôü >± ‘Ó*ù| |üÁj·T‘·ïy˚T sTT~. Bì˝Àì ‘·|ü \≈£î
u≤<´äÛ ‘· |üP]Ô>± Hê<.˚ ‘Ó*j·Tø£ #˚dqæ ‘·|ü \qT ªneTàμ eTìï+#ê\ì
ø√s¡ T ≈£ î +≥THêïqT. dü V ü ≤ è<ä j · T T\T ≈£ L &Ü ‘· | ü ⁄ Œ\qT
‘Ó*j·TCÒjT· e\dæq~>± nuÛ´Ñ ]ΔdTü HÔ êïqT. á qesê‘T· Á\ dü+s¡+uÛ+Ñ ˝À
∫s¡T ø±qTø£>± sTT#Ã̊ dü+ø£\Œ+‘√ Bìï yÓ\Te]+#ê\ì eTqdüT˝À
nqT≈£îqï yÓ+≥H˚ ø±s¡´s¡÷|ü+˝ÀøÏ ‘Ó#˚Ã |üÁj·T‘êïìï neTà
nqT>∑ÁVæ≤+∫+<äì |üÁ>±&ÛÉ+>± $X¯«dædü÷Ô.... <ëìøÏ ‘√&ÜŒ≥T
n+~+∫q e÷yêsT¡ l q\¢>=+&É s¡$|üÁø±wt≈î£ n_Ûe+<äqeTT\T
‘Ó*j·TCÒdTü HÔ êïqT. n˝≤π> e÷ ‘=* |üÁjT· ‘êïìøÏ düV≤ü ø]£ +∫ o|òTü Á+>±
‘·|ü\T ˝Ò≈£î+&Ü &ç{Ï|æ #˚dæq leT‹ •U≤ Hê>∑düT+<ä]>±]øÏ
ø£è‘·»‘„ \· T.
leT‹ $»j·TkÕ$Á‹
18`09`2017
3
l <˚M uÛ≤>∑e‘·+
(dü+øÏå|üÔ e#·q ø£<∏äq+)
SRI DEVI BHAGAVATHAM
(BRIEF DESCRIPTION)
l ùV≤e\+_ HêeT dü+ˆˆs¡ X¯s¡qïesêÁ‘·T\T
&ç{Ï|æ : l düs¡dü«‹ &ç{Ï|æ

(98491 49608)
4
l <˚M uÛ≤>∑e‘·+ (dü+øÏå|üÔ bÕsêj·TD+)

yê´dü uÛÑ>∑yêqTì •wüß´&ÉT dü÷‘·T&ÉT. XÖqø±<äT\≈£î (Á|ü»\≈£î)
$T–*q eTTqT \≈£ î |ü ⁄ sêD Á|ü e #· q + #˚ d ü T Ô H êïs¡ T
dü÷‘·T\yês¡T.eTVü‰|ü⁄sêD≤\T 18. yê{Ï yÓTT<ä{Ï nø£åsê\T >∑T#ÓÃ‹Ô
>∑Ts¡TÔô|≥Tºø√e&ÜìøÏ M\T>± ˇø£ XÀ¢ø£+ ñ+~.
eT <ä«j·T+ uÛÑ <ä«j·T+ #Ó’e `
` Áã Á‘·j·T+ e #·‘·Twüºj·TyéT!
n ` Hê ` |ü` *+ ` >∑ ` ≈£L `
` kÕÿì |ü⁄sêD≤ì |üè<∏äø˘ |üè<∏äø˘!!
M{Ï˝À eT‘·‡´ |ü⁄sêD+ yÓTT<ä{~Ï . 14000 XÀ¢ø±\T. s¬ +&Ée~
e÷s¡ÿ+&˚j·T+ 9000 XÀ¢ø±\T. Ç$ eT <ä«j·T+. uÛÑ$wü´ |ü⁄sêD+
14,500 XÀ¢. , uÛ≤>∑e‘·+ 18,000 XÀ¢, Ç$ uÛÑ <ä«j·T+, ÁãVü≤à
|ü⁄sêD+ 10,000 XÀ¢.., ÁuVü‰à+&É |ü⁄sêD+ 12,100 XÀ¢.,
ÁãVü≤àyÓ’es¡Ô |ü⁄sêD+ 18,000 XÀ¢., Ç$ Áã Á‘·j·T+.
yêeTq |ü⁄sêD+ 10,000XÀ¢.., yêj·TT |ü⁄sêD+ 24,600
XÀ¢., $wüßí |ü⁄sêD+ ` 23,000 XÀ¢, esêVü≤ |ü⁄sêD+ ` 24,000
XÀ¢, Ç$ e #·‘·Twüºj·T+.
n ` n–ï |ü⁄sêD+˝À 16,000 XÀ¢, Hê ` Hês¡<ä |ü⁄sêD+˝À
25000XÀ¢., |ü ` |ü<äà|ü⁄sêD+˝À 55,000 XÀ¢., *+ ` *+>∑
|ü⁄sêD+˝À 11,000 XÀ¢., >∑ ` >∑s¡T&É |ü⁄sêD+˝À 19,000 XÀ¢.,
≈£L ` ≈£Ls¡à |ü⁄sêD+˝À 17,000 XÀ¢., kÕÿ ` kÕÿ+<ä |ü⁄sêD+˝À
81,000 XÀ¢., eTs√ 18 ñ|ü |ü⁄sêD≤\T.
1. düq‘·Tÿe÷s¡, 2. Hês¡dæ+Vü≤, 3. Hês¡Bj·T, 4. •e, 5.
5
<Ísê«dü, 6. ø±|æ\, 7. e÷qe, 8. WX¯qdü, 9. yês¡TD, 10.
ø±[ø±, 11. kÕ+ã, 12. q+~ (ø£è‘·), 13. kÂs¡, 14. bÕsêX¯s¡,
15. Ä~‘·´, 16. e÷ùV≤X¯«s¡, 17. uÛ≤>∑e‘· ` 18. yêdæwü˜
yê´düTì ø±\eTT
@&Ée yÓe’ dü«‘· eTq«+‘·s+¡ ˝À Çs¡y’Ó jÓTì$T<äe <ë«|üse¡ TT˝À
dü‘·ér düT‘·T&ÉT>± yê´düT&ÉT »ìà+#ê&ÉT. |ü⁄sêD dü+Væ≤‘ê\T
s¡∫+∫q~ Mπs.
1. <ë«|üs+¡ ˝À dü«j·T+uÛTÑ e⁄&˚ dü«j·T+>± y˚<$ä uÛ»Ñ q #˚kÕs¡T.
2. Á|üC≤|ü‹ yê´düT&Ó’Hê&ÉT., 3. ñX¯qdüT&ÉT, 4. ãèVü≤düŒ‹, 5.
dü$‘· (dü÷s¡T´&ÉT), 6. eTè‘·Té⁄, 7. eT|òüTe⁄&ÉT, 8. edæwüß˜&ÉT, 9.
kÕs¡dü«‘·T&ÉT, 10. Á‹<∏ëeTT&ÉT, 11. Á‹eèwüß&ÉT, 12.uÛÑs¡<ë«E&ÉT,
13. n+‘·]≈£åî&ÉT, 14. <Ûäs¡Tà&ÉT, 15. Á‘·j·÷´s¡TDÏ, 16. <Ûäq+
»j·TT&ÉT, 17. y˚T<Ûë‹~∏, 18. Áe‹, 19. nÁ‹, 20. >ö‘·eTT&ÉT,
21.ñ‘·eÔ TT&ÉT. n≥Tô|q’ es¡Tdü>± y˚qT&ÉT, k˛eTT&ÉT,‘·èD _+<ÛTä e⁄,
uÛ≤s¡Ze⁄&ÉT, X¯øÏÔ, C≤‘·Tø£s¡Tí&ÉT, yê´düT\T>± ø£s¡Ôe´+ ìs¡«Væ≤+#ês¡T.
yê´düTìπø eTs√ù|s¡T ø£èwüí<Ó’«bÕj·TqT&ÉT. Ç‘·ì ≈£îe÷s¡T&ÉT
X¯ó≈£î&ÉT. (ns¡DÏ dü+uÛÑe⁄&ÉT). y˚<ë–ïì eT~Û+#˚ ø=j·T´bÕÁ‘·ì
ns¡DÏ n+{≤s¡T. yê´düT&ÉT <˚M uÛ≤>∑e‘·eTT s¡∫+∫ ø=&ÉT≈£î‘√
#·~$+#ê&ÉT. $wüßíeT÷]Ô ≈£îe÷s¡T&ÉT ÁãVü≤à. ÁãVü≤à ≈£îe÷s¡T&ÉT
Hês¡<Tä &ÉT. $wüßeí T÷]Ô eTs√ s¡÷|üeTT Vü≤j·TÁê⁄&ÉT. ‘ês¡ ãèVü≤düŒ‹
uÛ≤s¡´. #·+Á<äTìøÏ ‘ês¡øÏ (>∑Ts¡T uÛ≤s¡´) ø£*–qyê&ÉT ãT<ÛTä &ÉT. düT<ÛTä ´
eTTï&ÉT sêE. ˇø£ HÓ\ sêE>±, Çfi¯ ˇø£ HÓ\ Ád”>Ô ± XÊ|ü+ ø£*–+~.
•ebÕs¡«‘·T\ XÊ|ü+‘√ yê] ≈£îe÷s¡T&ÉT ‘êsê #·+Á<äT\
≈£îe÷s¡T&ÉT ãT<ÛTä &ÉT (Ád”)Ô Çfi¯>± ñ+&É>± $yêVü≤+ Ä&ç |ü⁄s¡÷s¡e⁄&ÉT
nH˚ ≈£ î e÷s¡ T ì ø£ q ≥+ »]–+~. |ü ⁄ s¡ ÷ s¡ e ⁄ì }s¡ « •
$yêVü≤e÷&ç+~. }s¡«• e˝…H˚ |òüTè‘ê∫ nH˚ n|ü‡s¡dü yê´düT&çì
ø£*dæ+~. yê]πø X¯óø£ eTVü≤]¸ »ìà+#ê&ÉT. yê´düTì ‘·+Á&ç
6
|üsêX¯sT¡ &ÉT. #˚|\ü ø£q´qT dü‘´· e‹ì $yêVü≤e÷&çHê&ÉT. nJ>∑sT¡ &Ô TÉ
kı+‘·ø=&ÉT≈£îH˚ Vü≤]X¯Ã+ Á<äTìøÏ j·T»„ |üX¯óe⁄>± düeT]Œ+#ê&ÉT.
dü÷‘·T&ÉT (s√eTVü≤s¡¸D |ü⁄Á‘·T&ÉT) yê´düTì •wüß´&˚. X¯ó≈£îì $yêVü≤+
#˚dTü ø√eTì yê´düT&ÉT n&É>≥∑ +, düùd$Tsê e<äq› ≥+ X¯ó≈£îì e+‘·T.
»qø£eTVü‰sêEì dü\Vü‰ n&É>∑eTì n+{≤&ÉT. X¯ó≈£îìøÏ $yêVü≤+
#˚düTø√eTì »q≈£î&ÉT #Óù|Œ düeTj·T+˝À á $wüj·÷ìï #ÓbÕŒ&ÉT.
X¯X_¯ +<äT eTVü‰sêE e+<ä˝≤~ j·TC≤„\T #˚dæ |üXó¯ e⁄\ì ã*#˚dHæ ê
n‘·ìøÏ bÕ|üeTT sê˝Ò<Tä . |üXó¯ e⁄\ #·sêà˝Ò $+<Û´ä |üs«¡ ‘·eT+‘· >∑T≥º
nsTTq<ä≥. s¡ø£ÔeTT‘√ #·s¡àD«‹ nH˚ q<˚ @s¡Œ&çq<ä≥.
»qø£eTVü‰sêE e+X¯ eT÷\ |ü⁄s¡Twüß&ÉT ªì$Tμ. ì$T ˇø£|ü &ÉT
j·T»„+ #˚sTT+ #·&ÜìøÏ e•wüß&˜ TÉ ì ìj·T$T+#·T≈£îHêï&ÉT. e•wüß&˜ TÉ
<˚ y ˚ + Á<ä T &ç ì |æ * #ê&É ì , nø£ ÿ &É j· T »„ + #˚ s TT+∫ ˙
<ä>∑Zs¡ø=kÕÔqHêï&ÉT. ø±ì ì$T Ä>∑ø£ eTs=ø£]ì n<Ûä«s¡T´&ÉT>±
ìj·T$T+∫ ‘·q j·T»„+ »]|æ+#·T≈£îHêï&ÉT. Bì‘√ e•wüßì˜ øÏ ø√|ü+
e∫Ã ì$Tì X¯|+æ #ê&ÉT. ì$T e•wüßì˜ X¯|+æ #ê&ÉT. n˝≤ MT e+X¯+
$<˚VüQ\T nj·÷´πs ø±˙ <˚Vü‰_Ûe÷q+ ˝Òø£ ø±<äì »q≈£î&ÉT X¯ó
≈£îì‘√ nHêï&ÉT. jÓ÷–>± ñHêï ˙e⁄ eèøå±\ô|’q nsTTHê
Ä<Ûës¡|ü&Éø£ ‘·|üŒ<äT. (|ü+&ÉT¢ ‹q{≤ìøÏ) eT] ˙e⁄ ì•Ã+‘·T&ç$
ø±˝Òe⁄. »q≈£îì uÀ<Û‘ä √ ø=+‘·ø±˝≤ìøÏ |”e] nH˚ Ád”ìÔ $yêVü≤e÷&ç
q\T>∑Ts¡T ø=&ÉT≈£î\T, ˇø£ ≈£L‘·T]ì ø£Hêï&ÉT. yêπs ø£èwüí, >ös¡Á|üuÛÑ,
uÛÑ÷], <˚eÁX¯ó‘·T, ø°]Ô nH˚ ≈£L‘·Ts¡T. áyÓTqT $ÁuÛ≤E&ç ø=&ÉT≈£î
nDTVüQ&çøÏ Ç∫Ã $yêVü≤+ #˚kÕ&ÉT. yê]øÏ ÁãVü≤à<ä‘·TÔ&ÉH˚ |ü⁄Á‘·T&ÉT
»ìà+#ê&ÉT. Äj·Tq ø=+‘·ø±\+ <˚XÊìï bÕ*+∫ ÁãVü≤àC≤„ì>±
e÷] ø=&ÉT≈£îøÏ sêC´+ n|üŒ–+∫ ÁãVü≤à<ä‘·TÔ&ÉT ã<ä]ø±ÁX¯eT+
#˚s¡T≈£îHêï&ÉT. n≥T\H˚ X¯ó≈£î&ÉT ≈£L&Ü Hês¡<äT&ç nqTÁ>∑Vü≤+‘√
dü<√éTTøÏÔ e÷sêZìï Á>∑Væ≤+∫ |æ‘·èã+<Ûä+ ‘Ó>∑‘Ó+|ü⁄\T #˚düT≈£îì
¬ø’˝≤dü •KsêìøÏ yÓ[flb˛j·÷&ÉT.
dü‘·é‹ yê´düTì ø£ì yÓ[flb˛sTT+~. dü‘·é‹ì ‘·+Á&ç
7
<ëX¯sêE X¯+‘·qTìøÏ Ç∫Ã $yêVü≤+ #˚kÕ&ÉT.

X¯+‘·qTìøÏ Ç<ä›s¡T ≈£îe÷s¡T\T ø£*>±s¡T. ∫Á‘ê+>∑<äT&ÉT,
$∫Á‘·Ms¡T´&ÉT. X¯+‘· qTìøÏ >∑+>∑ e\q ø£*–q ø=&ÉT≈£î
>±+π>j·TT&ÉT. n+<ä]ø£Hêï ô|<ä›yê&ÉT. n‘·H˚ ;Ûwüßà&ÉT. (Ç‘·ìøÏ
eTs√ HêeTeTT <˚eÁe‘·T&ÉT).
∫Á‘ê+>∑<äT&ÉT ∫Á‘ê+>∑<äT&ÉH˚ n<˚ ù|s¡T >∑\ >∑+<Ûäs¡T«ì‘√
eT÷&ÉT dü+.\T j·TT<äΔ+ #˚dæ eTs¡DÏ+#ê&ÉT. n‘·ì ‘·s¡Tyê‘· $∫Á‘·
Ms¡T´ìøÏ |ü≥º+ ø£{≤ºs¡T. $yêVü≤+ #˚j·T&ÜìøÏ ø±osêE ≈£L‘·Ts¡T¢
eTT>∑TZ]øÏ dü«j·T+es¡+ Á|üø£{Ï+#ês¡T. yês¡T n+ã, n+_ø£,
n+u≤*ø£. ;Ûwüßà&ÉT $∫Á‘·Ms¡T´ì ø√dü+ ‘êqT dü«j·T+es¡+ ˝À
b˛sê&ç yê]ì ‘Ó#êÃ&ÉT.
n+ã ‘·qT kÕ\«|ü‹ì Áù|$T+#êqì #Ó|üŒ>±H˚ ÄyÓTqT
|ü + |æ + ∫y˚ k Õ&É T . kÕ\«|ü ‹ e<ä › ≈ £ î n+ã yÓ fi ¯ fl >± Äj· T q
n+^ø£]+#·˝Ò<äT. ìqTï ;Ûwüßà&ÉT #˚sTT |ü≥Tº≈£îrdüT≈£îì yÓfi≤fl&ÉT
ø±ã{Ïº ìqTï |üs¡Ád”Ô˝≤H˚ uÛ≤$kÕÔqT nì nHêï&ÉT. @&ÉT dü÷Ô ;Ûwüßà&ç
e<ä›≈£î e∫Ã ‘·qì $yêVü≤+ #˚düTø√eT+~ n+ã. n‘·qT ˇ|ü
ø√ø£ |ü⁄{Ïº+{ÏøÏ bıeTàHêï&ÉT. nee÷q uÛ≤s¡+‘√ n&Ée⁄\øÏ yÓ[fl
‘·|üdüT‡ #˚dæ •K+&ç>± e÷] ≈£îs¡TπøåÁ‘·+˝À ;Ûwüßàì #êe⁄≈£î
ø±s¡ D yÓ T Æ + ~.$∫Á‘· M s¡ T ´&É T n+_ø£ , n+u≤ *ø£ \ qT
$yêVü≤e÷&Ü&ÉT. sê»j·Tø£åà (ø£åj·T) e∫Ã #·ìb˛j·÷&ÉT. k˛<äs¡Tì
uÛ≤s¡´qT d”«ø£]+#·eTì dü‘·é‹ ;Ûwüßàì n&ç–+~. ‘êqT
$yêVü≤e÷&Éqì Á|ü‹»„ #˚dæ‹qì ;Ûwüßà&ÉT ≈£î<äs¡<äHêï&ÉT. dü‘·é‹
ø£q´>± ñqï|ü&˚ yê´düTì ø£qï~ (|üsêX¯s¡Tì e\q). ø±˙qT&ÉT
`ø£q´≈£î |ü⁄{Ïºqyê&ÉT. yê´düTì e\q n+_ø£≈£î <Ûäè‘·sêÁwüßº&ÉT,
n+u≤*ø£≈£î bÕ+&ÉTsêE, eTs¡\ n+u≤*ø£qT yê´düTì e<ä›≈£î
8
|ü+|æ‘˚ ÄyÓT <ëdæì |ü+|æ+~. n|ü⁄&ÉT $<äTs¡T&ÉT (<Ûäsêà+X¯+‘√)

|ü⁄{≤º&ÉT.
~«rj·T düÿ+<Ûä+
#˚~ sêC≤´ìøÏ ñ|ü]#·s¡edüTe⁄ nH˚ sêE e⁄+&˚yê&ÉT. uÛ≤s¡´

–]ø£. y˚≥≈£î yÓ[flq edüTe⁄ uÛ≤s¡´ –]ø£ n+<ä#·+<ë\T ‘·\Tdü÷Ô
Ms¡´ düÿ\q+ #˚düTø√>± <ëìì eTÁ] Ä≈£î <=HÓï˝À ô|{Ïº ô|+|ü⁄&ÉT
&˚>∑‘√ –]ø£ ø√dü+ |ü+bÕ&ÉT. Á|üe÷<äeXÊ‘·TÔ n~ Ä düeTj·T+˝À
»\Áø°&É\≈£î e∫Ãq nÁ~ø£ ` edüT Msê´ìï $T+–+~. nÁ~ø£
XÊ|üeXÊ‘·TÔ #˚|ü>± e÷]+~. Ä #˚|ü ˇø£ eT‘·‡´ø±s¡T&ç e\˝À
∫øÏÿ+~. Ä eT‘·‡´ø±s¡T&ÉT <ëìì N\Ã>± ˇø£ Ä&É, ˇø£ eT>∑
_&É¶\T ãj·T≥|ü&Ü¶s¡T. yê] ì Ä eT‘·‡ýê&ÉT, BÛes¡T&ÉT <ëìì Ä
<˚X¯ Á|üuTÑÛ e⁄ <ëX¯sêEøÏ Ç#êÃ&ÉT nu≤“sTTøÏ eT‘·‡´sêE, ne÷àsTTøÏ
ø±[ nì ù|s¡T ô|{≤ºs¡T. ÄyÓT eT‘·‡´>∑+<Ûä.
9
|üsêX¯s¡T&ÉT ÄyÓTqT yÓ÷Væ≤+∫ ø£èwüí<Ó’«bÕj·TqT&çì ø£Hêï&ÉT.

n‘·H˚ yê´düT&ÉT. Äy˚T dü‘·é‹, Äy˚T jÓ÷»q>∑+~Û. Çøå±«≈£î\
e+X¯düTΔ&ÉT eTVü‰_Ûwüß&ÉT nH˚ #·Áø£ e]Ô ˇø£kÕ] ÁãVü≤à˝Àø£+˝À
>∑+>∑qT #·÷∫ yÓ÷Væ≤+#ê&ÉT. yê]ì eTqTwüß\T>± »ìà+#·eTì
ÁãVü≤à X¯|+æ #ê&ÉT. eTVü‰_Ûwßü &ÉT |ü⁄s¡Te+X¯ eTVü‰sêE≈£î |ü⁄Á‘·T&ÉT>±
»ìà+#ê&ÉT. Ä ø±\+˝À nwüºedüTe⁄\T ‘·eT uÛ≤s¡´\‘√ Äø±X¯+˝À
ùd«#·Ã¤>± $Vü≤]dü÷Ô e•wüßºì ÄÁX¯e÷ìøÏ e#êÃs¡T. Ä edüTe⁄\˝À
ô|<ä›yê&ÉT <äT´ (<Í´' ` <äTé⁄). n‘·ì uÛ≤s¡´ e•cÕ˜ÁX¯eT+˝Àì
q+~˙ nH˚ <Û˚qTe⁄ì ø±yê\ì nqï~. nwüº edüTe⁄\T <ëìì
<=+–*+#ês¡T. e•wüß\˜ yês¡T ø√|ü+‘√ uÛ÷Ñ ˝Àø£+˝À e÷qe⁄\T>±
|ü⁄≥ºeTì yê]ì X¯|æ+#ê&ÉT. @&Ü~øÏ ˇø£]øÏ $eTTøÏÔ nì XÊbÕìï
dü&É*+#ê&ÉT. Á|ü<ÛëqbÕÁ‘· <äTé⁄&ç~ ø£qTø£ n‘·ìøÏ Bs¡Èø±\ •ø£å
$~Û+#ê&ÉT. yês¡T >∑+>±<˚$ì ÁbÕ]údü÷Ô ‘·eTì uÛÑ÷˝Àø£+˝À
»ìà+#·ã&˚≥+<äT≈£î X¯+‘·qTì uÛ≤s¡´>± ne‘·]+#·eTì ÁbÕ]ú+#ês¡T.
>∑+>∑ düπsqqï~. Á|ürø£ eTVü‰sêEøÏ |æ\¢\T ˝Òs¡T. >∑+>∑ ˇ&ÉT¶q
ˇø£ düT+<äsê+– e∫Ã n‘·ì ≈£î&ç ‘=&Éô|’ ≈£Ls¡TÃqï~. $yê
Vü≤e÷&ÉeT+~. ≈£î&ç‘=&Éô|’ ˇø£ÿ ≈£îe÷s¡Tìø°, ≈£L‘·T]πø ≈£Ls¡TÃH˚
ns¡Ω‘· ñqï <äHêï&ÉT Á|ürø£ eTVü‰sêE. n‘·ì ≈£îe÷s¡T&ÉT X¯+‘·qT&ÉT.
˙ <ä>∑Zs¡≈£î ˇø£ n+<äyÓTÆq Ád”Ô edüTÔ+~. @$T{Ï? mes¡T? nì
Á|ü•ï+|üø£ $yêVü≤+ #˚düTø√ nHêï&ÉT.Äy˚T >∑+>±<˚$. n‘·H˚
X¯+‘·qT&ÉT. X¯+‘·qT&˚ eTVü‰_Ûwßü &ÉT. ÄyÓTqT $yêVü≤e÷&É ø√sê&ÉT.
H˚qT #˚ùd |üìøÏ n~ X¯óuÛÑ+ ø±ì, nX¯óuÛÑ+ ø±ì @MT nq≈£L&É<äì
ìj·TeT+ ô|{Ïº+~. n&ç–‘˚ ìqTï $&ç∫ yÓfi¯‘êq+~. Ä $<Ûä+>±
nwüºedüTe⁄\qT ø£ì >∑+>∑˝À |ü&˚dæ+~. @&ÉT>∑Ts¡Tì >∑+>∑˝À
ø£*|æ+~. mì$T<äe edüTy˚(<äTé⁄). n‘·ìì ‘êH˚ rdüT¬ø[fl
ô|+∫+~. n‘·H˚ >±+π>j·TT&ÉT, ;Ûwßü à&ÉT. ‘·sT¡ yê‘· X¯+‘·qT&ÉT >∑+>∑
ˇ&ÉT¶øÏ e∫Ã n‘·ìì rdüT≈£îyÓ[fl |ü{≤º_Ûwæ≈£îÔ&ÉTì #˚kÕ&ÉT. X¯+‘·
qT&ÉT ˇø£ kÕ] >∑+>∑ ˇ&ÉT¶q eT‘·‡´ ø£q´qT dü‘·é‹ì #·÷∫
yÓ÷Væ≤+∫ $yêVü‰ìøÏ dæ<äΔ|ü&Ü¶&ÉT. ÄyÓT ‘·+Á&ç <ëX¯sêE ‘·q
10
≈£L‘·T]øÏ |ü⁄fÒº _&˚¶ sêC≤´_Ûwæ≈£îÔ&ÉTì #˚j·÷\ì wüs¡‘·T $~Û+#ê&ÉT.

n+<äTøπ >±+π>j·TT&ÉT $yêVü≤+ #˚dTü ø√qì sêC≤´ìï ø√s¡qì Á|ü‹»„
#˚kÕ&ÉT.
<Ûäè‘·sêÁwüßº&çøÏ Ç<ä›s¡T uÛ≤s¡´\T. kÂã\ sê≈£îe÷] >±+<Ûë]
eT]j·TT yÓ’X¯´. bÕ+&ÉTsêEøÏ Ç<ä›s¡T uÛ≤s¡´\T. X¯Ss¡ùdq sê≈£îe÷]
≈£î+‹, eTÁ<ä <˚X¯ sê»|ü⁄Á‹ e÷Á~.
>±+<Ûë]øÏ 100eT+~ ø=&ÉT≈£î\T. yÓ’X¯´øÏ ˇø£ ≈£îe÷s¡T&ÉT.
n‘·&˚ j·TTj·TT‘·T‡&ÉT. ≈£î+‹ $yêVü‰ìøÏ eTT+<äT dü÷s¡T´ì e\q
ø£ s ¡ T í ì øÏ »qàì∫Ã+~. ‘· s ¡ T yê‘· bÕ+&É T sêEqT
$yêVü≤e÷&ç+~.<ä÷sê«düTìøÏ ùde #˚ùdÔ ≈£î+‹øÏ ˇø£ es¡+ Ç#êÃ&ÉT.
<ëìì nqTø√≈£î+&Ü ÄyÓT »|æ+∫ dü÷s¡T´ìì |æ*∫ ø£s¡Tíì ø£qï~
uÛÑj·T+‘√ e~˝Òdæ+~. s¡<∏ä #√<ä≈£î&ÉT (dü÷‘·T&ÉT) n‘·ì uÛ≤s¡´
sê<Ûä ô|+#ês¡T.
bÕ+&ÉTsêE ˇø£ eTTìì eTè>∑+ nqTø=ì u≤D+‘√ ø={≤º&ÉT.
Ä eTTì bÕ+&ÉT sêEì Ád”Ô dü+>∑eT+ #˚ùdÔ eTs¡DkÏ ÕÔeì X¯|+æ #ê&ÉT.
n+<äTø£ì ≈£î+‹ j·TeT <Ûäs¡àsêE e\¢ j·TT~Ûwæ˜s¡T&ÉT, yêj·TT<˚e⁄&ç
e\¢ ;ÛeTT&ÉT, Ç+Á<äTì e\¢ ns¡T®qT&ÉT, e÷Á~ nX¯«˙<˚e‘·\qT
ˇø£ÿkÕ] ÁbÕ]Δ+∫ ø£e\\T q≈£î\, düVü≤<˚e⁄\qT ø£qï~.
|ü+#·bÕ+&Ée⁄\ uÛ≤s¡´ Á<Í|ü~. ns¡T®qTì eTs√ uÛ≤s¡´ düTuÛÑÁ<ä.
yê] ø=&ÉT≈£î n_ÛeTqT´&ÉT. Á<Í|ü~øÏ 5 >∑Ts¡T ø=&ÉT≈£î\T. á ñ
|übÕ+&Ée⁄\T ≈£îs¡TπøåÁ‘·+˝À Ms¡ eTs¡D+ bı+<ës¡T. n_ÛeTqT´&ç
uÛ≤s¡´ $sê≥sêE ≈£L‘·Ts¡T ñ‘·Ôs¡. M] ≈£îe÷s¡T&ÉT |üØøÏå‘·TÔ.
>±+<ÛëØ, ≈£î+‹, <Ûèä ‘·sêÁwüß&º TÉ , $<äTs¡T&ÉT yêqÁ|üd+Δü d”«ø£ ]+#ês¡T.
≈£îs¡TπøåÁ‘· dü+Á>±eT+ »]–q 36 @fi¯fløÏ j·÷<äe⁄\˝À eTTdü\+
|ü⁄{Ïº j·÷<äe e+X¯+ q•+∫+~.
11
ns¡T®qT&ÉT, nìs¡T<äΔ düT‘·T&ÉT eÁE&ÉTì j·÷<äe sê»<Ûëì

Ç+Á<äÁ|ükÕΔìøÏ sêE>± ìj·T$T+∫ ‘êqT Vü≤dæÔq≈£î yÓfi≤fl&ÉT
ns¡T®qT&ÉT. 36 @fi¯fl bÕ\q ‘·sê«‘· |üØøÏå‘·TÔøÏ |ü≥º+ ø£{Ïº n+<äs¡÷
Væ≤e÷\j·÷\≈£î Á|üj·÷DyÓTÆ nø£ÿ&˚ ‘·qTe⁄\T #ê*+#ês¡T.
|üØøÏå‘·TÔìøÏ ˇø£ eTTìì nee÷ì+∫q+<äTq n‘·ì ≈£îe÷s¡T&ÉT
ø√|ü+‘√ ‘·ø£åø£ ø±≥T‘√ #·ìb˛yê\ì X¯|æ+#ê&ÉT.
|ü⁄˝Àe÷, uÛÑè>∑TeTVü≤s¡T¸\ ø=&ÉT≈£î #·éqT&ÉT. Ç‘·&ÉT X¯sê«‹
≈£L‘·Ts¡T düTø£q´qT $yêVü≤e÷&çHê&ÉT. yê]øÏ Á|üeT‹ nH˚ ø=&ÉT≈£î
ø£*>±&ÉT. n‘·qT Á|ü‘ê|æ nH˚ ø£q´qT $yêVü≤e÷&Ü&ÉT. dü÷ú\πøX¯ó
&ÉT nH˚ eTs=ø£ eTVü≤]¸. y˚Tqø£ nH˚ n|ü‡s¡dü $XÊ«edüTe⁄ nH˚
>∑+<Ûäs¡T«&ÉT e\¢ >∑s¡“¤e‹ nsTT Ä&É|æ\¢qT Á|üdü$+∫ dü÷ú\πøX¯ó&ÉT
ÄÁX¯eT+˝À e~* yÓ[flb˛sTT+~. Ä bÕ|ü≈£î Á|üeT<ä«s¡ nì
HêeTø£s¡D+ #˚kÕ &ÉT. Á|ü‘ê|æ ø=&ÉT≈£î s¡Ts¡T&ÉT Á|üeT<ä«s¡qT
yÓ÷Væ≤+∫ $yêVü≤+ #˚dTü ø√yê\qT ≈£îHêï&ÉT. ÄyÓT ‘·+Á&ç‘√ e÷{≤¢&ç
ˇ|æŒ+#ês¡T. á˝À>± Á|üeT<ä«s¡ n&É$øÏ yÓfi¯fl>± nø£ÿ&É bÕeTT
ø±≥T y˚dæ+~. ÄyÓT eTs¡DÏ+∫+~. dü÷ú\πøX¯ó&ÉT <äT'KeTT Ä|ü⁄ø√
˝Òøb£ ˛j·÷&ÉT. s¡Ts¡T&ÉT ‘·qøπ ø£qTø£ X¯øÔÏ e⁄+fÒ ÄyÓTqT Áã‹øÏ+#·eT˙
˝Ò<ë ‘êqT #·ìb˛‘êqì Á|ü‹»„ #˚kÕ&ÉT. <˚e<ä÷‘·\T Á|üeT<ä«s¡qT
Áã‹øÏ+∫ $yêVü≤+ #˚kÕs¡T. ø£X¯´|ü eTVü‰eTTì |üØøÏå‘·TÔqT
s¡øÏå+#ê\ì #·÷dæHê n‘·ìøÏ q÷ø£\T #Ó*¢Hêj·Tì ‘·ø£å≈£îì <ä>∑Zs¡
ø±qTø£\T bı+~ ‹]– yÓ[flb˛j·÷&ÉT. ‘·ø£å≈£î&ÉT ˇø£ |ü+&ÉT˝À
∫qï ÁøÏ$T>± #˚] |üØøÏå‘·TÔì dü+Vü≤]+#ê&ÉT. |üØøÏå‘·TÔì ø=&ÉTπø
»qy˚T»j·TT&ÉT. düTes¡í esêà≈£åî&ÉH˚ ø±o qπsX¯«s¡T&ÉT e|ü⁄wüºeT nH˚
‘·q ≈£L‘·T]ì∫Ã »qy˚T»j·TTì‘√ $yêVü≤+ #˚kÕ&ÉT. ˇø£Hê&ÉT ñ
‘·Ô+≈£î&ÉH˚ eTVü≤]¸ »qy˚T»j·TTì‘√ ˙ ‘·+Á&ç eTs¡ D≤ìøÏ ø±s¡D+
düVü≤»+ ø±<äì Áu≤Vü≤àD XÊ|üeTHêï&ÉT ø£X¯´|ü⁄ìøÏ ø±qTø£*∫Ã
‘·ø≈å£ î£ &ÉT n‘·ìì |ü+|æ+∫y˚kÕ&ÉT. |ü]øÏ‘å T· ìÔ s¡ø+åÏ #·T<ëeTì e∫Ãq
&ÉT+&ÉTuÛ+Ñ nH˚ eTTdü*bÕeTTì s¡Ts¡T&ÉT #·+|üuÀ‘·T+fÒ ‘êqT ø±<äT
12
Á|üeT<ä«s¡ì ø£]∫+<äì #ÓbÕŒ&ÉT. ‘·qøÏ XÊ|ü+ ø£*–q $wüj·T+

#ÓbÕŒ&ÉT. ‘·q≈£î ˇø£ $TÁ‘·T&ÉT K>∑eTT&ÉT nH˚ yê&ÉTHêï&Éì, ˇ{Ïº
ne÷j·T≈£î&Éì, n‘·ìì π>*>± >∑&ç¶‘√ bÕeTTì #˚dæ <ä&ç |æ+#êqì
eTs¡˝≤ ‘·H˚ uÛÑj·÷ìï b˛>={≤ºqHêï&ÉT. ø±˙ n‘·ì XÊ|üeXÊ‘·TÔ
bÕeTT>± e÷sêqHêï&ÉT. s¡Ts¡Tì e\¢H˚ XÊ|ü$yÓ÷#·q+ nì nHêï&ÉT
K>∑eTT&ÉT. Ä $<Ûä+>± n‘·ìøÏ XÊ|ü$yÓ÷#·q+ nsTT+~.
ñ‘·+Ô ≈£î&ç ñ|ü<X˚ +¯ ‘√ düsŒ¡ j·÷>∑+ #˚jT· {≤ìøÏ »qy˚T»j·TT&ÉT
yÓTT<ä\Tô|{≤º&TÉ . j·T»„|Xü ó¯ e⁄ ‘·ø≈å£ î£ &ÉT. j·T»„ôVA‘· ñ‘·+Ô ≈£î&ÉT.
‘·ø£å≈£î&ÉT Äd”Ô≈£îDÏí ‘·\#·T≈£îHêï&ÉT. j·÷j·Tes¡ ≈£î˝À<ä“¤e⁄&ÉT,
»sê‘·ÿs¡TìøÏ ø=&ÉT≈£î Äd”≈Ô î£ &ÉT. »qy˚T»j·TTì j·÷>±ìï Ä|üeTHêï&ÉT.
n‘·ìøÏ es¡$T#êÃ&ÉT. »qy˚T»j·TT&ÉT ‘·ø≈å£ î£ ì #·+|ü˝øÒ £ eTqXÊÙ+‹
\_Û+#·˝<Ò Tä . m+<äT≈£î Äd”≈Ô î£ &ÉT düsêŒ\ì s¡ø+åÏ #ê\ì nqT≈£îHêï&Éì
yê´düTì n&ç>±&ÉT.
»sê‘·ÿs¡T&ÉT ˇø£kÕ] ‘·q |üPØ«≈£î\qT ˇø£ >√‹˝À #·÷kÕ&ÉT.
n|ü⁄&ÉT Ä |æ‘·Ts¡T\T Hêj·THê ‘·«s¡>± $yêVü≤+ #˚düTø=ì e÷≈£î
eTTøÏÔì Á|ükÕ~+#·eTHêïs¡T.
ø£X´¯ |ü Á|üC≤|ü‹ uÛ≤s¡´\T $q‘·, ø£Á<äTe\T. ˇø£#√≥ ~yê´XÊ«ìï
#· ÷ kÕs¡ T . X‚ « ‘· e T+~ $q‘· . ø£ è wü í e s¡ í e T+~ ø£ Á <ä T e.
yê<äT˝≤&ÉT≈£îHêïs¡T. <ëd”‘·«+ |òüD+>± ô|≥Tº≈£îHêïs¡T. ø£Á<äTe
yÓ÷dü+>± ‘·q ≈£îe÷s¡T\qT ‘√ø£qT n+{Ïô|≥Tº≈£îì ‘√ø£ q\¢>±
ñ+&˚˝≤ #ÓjT· éT+~. <ëì‘√ $q‘· z&ç+~. <ëd”‘H· êìï #˚jT· &É+
»] –+~. $q‘· ø=&ÉT≈£î >∑sT¡ ‘·à+‘·T&ÉT ‘·*¢ XÊbÕìï b˛>=≥º&ÜìøÏ
<˚y+˚ Á<äTì <ä>sZ∑ ¡ neTè‘·+ ‘Ó∫Ãô|{≤º&TÉ . á˝À>± ‘√ø£ |ü≥Tºø√eTì
≈£Á<äTe nqï~. yêdüTøÏ yÓTT<ä\>∑T bÕeTT\T ˇ|üø√˝Ò<äT. <ëì‘√
yê]ì »qy˚T»j·TTì j·÷>∑+˝À ø±*bıeTàì XÊ|ü+ Ç∫Ã+~
ø£Á<äTe. n|ü&ÉT yêdüTøÏ yêfi¯ófl ÁãVü≤àì ÁbÕ]Δ+#ês¡T. »sê‘·ÿs¡T&ÉT
nH˚ eTTì düHêeT<Û˚j·TTsê*ì e÷Á‘·y˚T $yêVü≤+ #˚düT≈£î+{≤qì
13
yêdüTøÏ k˛<ä] »sê‘·ÿs¡÷ nH˚ ÄyÓTì $yêVü≤e÷&Ü&ÉT.yê] ø=&ÉT≈£î

Äd”≈Ô î£ &ÉT. ‘·q e+X¯ s¡øDå£ ø√dü+ j·÷>±ìï Ä|ü>*∑ >±&ÉT.»sê‘·ÿs¡T&ÉT
uÛ≤s¡´ »sê‘·ÿs¡Tì e~˝ÒùdÔ ÄyÓT nqï yêdüTøÏ Ç+≥ #˚] Äd”Ô≈£îì
ø£qï~.
‘·èrj·T düÿ+<Ûä+
<˚ M uÛ ≤ >∑ e ‘· + $+fÒ e÷qdæ ø £ XÊ+‹ ø£ \ T>∑ T ‘· T +<ä ì

»qy˚T»j·TTìøÏ yê´düT&ÉT #ÓbÕŒ &ÉT. ÁãVü≤à, $wüßí, •e⁄&ÉT ø£*dæ
eT<ÛTä ø¬ ≥’ uÛTÑ \H˚ sêø£då Tü \‘√ nj·TT<äT y˚\ dü+e‘·‡s¡ eTT\T j·TT<ä+Δ
#˚kÕs¡T. <˚$ì düTÔ‹+#ês¡T. »>∑<ä+ã dü+‘√wæ+∫+~. »>∑<ä+ã
yê]ì düs¡«˝Àø£ dü+<äs¡Ùq #˚sTT+∫+~. X¯N (bÂ˝À$T) <˚y˚+Á<äTì
uÛ≤s¡´. ÁãVü≤à˝Àø£+ ` ¬ø’˝≤dü+ ` yÓ’≈£î+sƒ¡+ ` <˚M<äs¡Ùq+.
<˚M e÷‘· ÁãVü≤à, düs¡dü«‹ dü‘·´˝Àø£+˝À, $wüßíe⁄,\ø°Î
yÓ≈’ î£ +sƒe¡ TT˝À, •e⁄&ÉT, >ö] ø¬ ˝’ ≤düeTT˝ÀqT e⁄+&ç yê] ø£syÔ¡ ê´\qT
#˚düTø√eTì |ü+|æ+~.dü‘ê´ìï Á|üø± •+|ü #˚j·÷*. s¡CÀ>∑TD≤ìï
ìj·T+ Á‹+#ê*.‘·y÷Ó >∑TD≤ìï dü+Vü≤]+#ê*. Ç~ X¯óuÛ+Ñ ø√s¡T≈£îH˚
yês¡T #˚j·Te\dæq $~Û. ÁãVü≤à qT+&ç ‘Ó\TdüT≈£îqï sT÷ $wüj·T+
‘·s¡Tyê‘· Hês¡<äT&ÉT yê´düTìøÏ #ÓbÕŒ&ÉT. Ä ‘·s¡Tyê‘· yê´düT&ÉT
»qy˚T»j·TTìøÏ #ÓbÕŒ&ÉT. |üPs¡«eTT dü‘´· Áe‘·T&ÉH˚ Áu≤Vü≤àDT&ÉTHêï&ÉT.
14
ˇ{Ïº ìs¡ø£ås¡ ≈£îøÏå. n‘·qT n&É$˝À ˇø£ |ü+~ ;Ûø£s¡+>± ◊◊ nì

ns¡Tdü÷Ô+fÒ Ä <Ûä«ì dü+|ü⁄{Ïì nuÛÑ´dæ+#ê&ÉT. \ø£å\÷, ø√≥T¢>± ñ
#êÃ¤ s¡D kÕ–+~. Ç<˚ _+<äTs¡Væ≤‘·yÓTÆq ;C≤ø£ås¡+. <äj·÷eTjÓÆTq
»>∑Hêà‘· dü+‘√ wæ+∫+~.dü‘·´Áe‘·TDÏí ø£$sêEqT #˚dæ+~.
eTVü≤s¡T¸\T meØ dü‘·´ Áe‘·T&Éì yê´düT &çì n&ç>±s¡T. »eT<ä–ï
@ <˚e⁄&çì |üPõ+#ê\ì?˝ÀeT≈£î&ÉT ø£*Œ+#·T≈£îì Ä~ |üsêX¯øÏÔ
e÷Á‘·y˚T nì nHêï&ÉT. Ä<ä´ |üsêÁ|üø£è‹. düs¡«>∑ (n+‘·{≤
yê´|æ+#˚~) düs¡«<ä (n˙ï Ç#˚Ã~) •e (X¯óuÛÑdü«s¡÷|æDÏ). ø√dü\
<˚X¯+˝À <˚e<ä‘·TÔ&ÉqT sêE |ü⁄Á‘·ø±y˚Twæº j·÷>±ìøÏ dü+ø£*Œ+∫
düTôVAÁ‘·T&ÉT ÁãVü≤à>±, j·÷»„e\Tÿ´&ÉT n<Ûäs¡T« &ÉT>±, ãèVü≤düŒ‹
ôVA‘·>±, ô|’\T&ÉT Á|ük˛Ô‘·>±, >√_Û\T&ÉT ñ<ëZ‘·>± ‘·øÏÿq eTTqT\T
düuÛÑT´\T>± j·T»„+ kÕ–+~. >√_Û\T&ÉT kÕeTy˚<ä+˝À ~≥º. j·T»„
|ü]düe÷|æÔ˝À dü|üÔdü«s¡ düeTì«‘·+>± s¡<∏ä+‘·sêìï (kÕeTy˚<ä
eT+Á‘·+) >±q+ #˚kÕ&ÉT. n|ü⁄&ÉT e÷{Ïe÷{ÏøÏ XÊ«dü m>∑;\Ã≥+˝À
dü«sêìøÏ uÛÑ+>∑+ @s¡Œ&ç <˚e<ä‘·TÔì ø√bÕìøÏ ø±s¡DyÓTÆ >√_Û\T¢ì
ì+~+#ê&ÉT. >√_Û\T¢ìøÏ ø√|üyÓTT∫Ã e÷≥\T sêì ø=&ÉT≈£î
|ü⁄&É‘ê&Éì X¯|æ+#ê&ÉT. XÊ|ü$yÓ÷#·q>± ‘·s¡Tyê‘· eT+∫
$<ë«+düT&Ée⁄ ‘ê&Éì nuÛÑj·T$T#êÃ&ÉT. <˚eÁe‘·TìøÏ n‘·ì uÛ≤s¡´
s√Væ≤DÏøÏ s√Væ≤DÏ qø£åÁ‘·eTTq ñ‘· <äT´&ÉT nH˚ ø=&ÉT≈£î »ìà+#ê&ÉT.
<˚Xe¯ TT, Á|ü»\T, ø£qï ‘·*<¢ +ä Á&ÉT\T eT÷>∑yê&É ì nee÷ì+#˚d]ü øÏ
ñ‘·<äT´&ÉT n&É$øÏ yÓfi≤fl&ÉT. nø£ÿ&É eTÚq+>± Jeq+ kÕ–+ #ê&ÉT.
#·÷dæq yês¡T n‘·ìì dü‘·´ ‘·|üdüT&ÉT nì ù|s¡T ô|{≤ºs¡T. ˇø£
y˚≥>±&ÉT n&É$˝À |ü+~ì dü+Vü≤]+#ê&ÉT. <ëìøÏ u≤D+ ‘·–*
|üs¡T>∑T\‘√ ñ‘·<äT´&ÉT <ä>∑Z]øÏ #˚]+~. n‘·qT Äy˚X¯+‘√ <ëìì
#·÷∫q u≤<Ûä‘√ ª◊μ nH˚ ;C≤ø£ås¡+ ñ#·Ã¤]+#ê&ÉT. ÁbÕ+>∑D+˝À
#=s¡ã&çq |ü+~ y˚πs e÷s¡Z+ ˝Òø£ ˇø£ bı<ä˝À <ë≈£îÿ+ ~. Ä
y˚≥>±&ÉT e∫Ã @~ |ü+~ nì n&ç>±&ÉT. e÷≈£î uÛÀ»HêìøÏ ø±yê\ì
nHêï&ÉT y˚≥>±&ÉT. dü‘·´‘·eTdüT&ÉT nã<äΔ+ #Ó|üŒ˝Òø£ H√≥ e÷≥
sêø£ Ä˝À∫+#·>± neTàyê] ø£{≤ø£å+‘√ n‘·ìøÏ >=|üŒ yê≈£î‡~Δ
15
@s¡Œ&ç ø£$ e˝Ò nj·÷´&ÉT.

‘Ó*$>± m+<äTø£j·÷´ n&ÉT>∑T‘êe⁄. #·÷ùd~ (ø£qTï) #Ó|üŒ<äT.
#Óù|Œ~ (H√s¡T) #·÷&É<äT. H˚H˚+ #Ój·T´qT. yÓfi¯ófl yÓfi¯ófl Ç+ø√
Á|üj·T‘·ï+ #˚düTø√. Äø£* rs¡TÃø√ bıeTàHêï&ÉT. ÄHê{Ï qT+∫ ñ
‘·<Tä ´&ÉT dü‘´· ‘·|dü Tü &ÉT>± |æ\T&ÉT≈£îqïyê&ÉT dü‘´· Áe‘·T &ÉT nsTTHê&ÉT.
‘·+Á&ç sêC≤´ìøÏ rdüT ≈£îyÓfi≤fl&ÉT. »qy˚T»j·TT&ÉT ‘·q ‘·+Á&ç |üØ
øÏå‘·TÔ XÊ|üeXÊ‘·TÔ #·ìb˛sTTq <ëìøÏ Á|ü‹>± düs¡Œj·÷>∑+
yÓTT<ä\Tô|{Ïº eTs¡\ ø£X¯´|ü⁄&ÉT e\q <ëìì Ä|æy˚kÕ&ÉT. ‹]–
‘· + Á&ç |ü ⁄ D´>∑ ‘ · T \ ø√dü + <˚ M j· T »„ + #˚ j · T {≤ìøÏ <ä è &Û É
ìX¯Ãj·TT&Ó’Hê&ÉT.
eTØ∫, Hês¡<äT&ÉT, nÁ‹, |ü⁄\düTÔ´&ÉT, |ü⁄\VüQ&ÉT, Áø£‘·T&ÉT,
<ä≈£åî&ÉT, e•wüß˜&ÉT M]ì ÁãVü≤à|ü⁄Á‘·T\T n+{≤s¡T.
eTØ∫øÏ ø£X´¯ |ü⁄&ÉT ø=&ÉT≈£î. <ä≈îå£ &çøÏ |ü<eä T÷&ÉT eT+~ |ü⁄Á‹ø£\T.
yê]øÏ ãVüQ $<Ûë\T>± <˚e‘·\÷, <äj·÷´\T »ìà+#ês¡T. n‹
$düÔè‘·yÓTÆq ø±X¯´|” düèwæº »]–+~. n~ eTqTwü´, |üX¯ódüsêŒ~
uÛÒ<ë\‘√ $düÔ]*¢+~.
ÁãVü≤à<˚e⁄ì ≈£î&çuÛ≤>∑+ qT+∫ dü«j·T+uÛÑ÷ eTqTe⁄, m&ÉeT
uÛ≤>∑+ qT+∫ X¯‘· s¡÷|ü nH˚ Ád”Ô ` Ä$&É≈£î Á|æj·TÁe‘·T&ÉT, ñ
‘êÔ q bÕ<ä T &É T nH˚ ø=&É T ≈£ î \T, eTs√ eTT>∑ T Z s ¡ T n‘· ´ +‘·
düT+<äsê+>∑T˝…’q |ü⁄Á‹ø£\T »ìà+#ês¡T. njÓ÷<Ûä´ sê»<Ûëì>±
ø√dü\sêE Á<ÛäTedü+~ÛøÏ Ç<ä›s¡T uÛ≤s¡´\T. eTH√s¡eT, ©˝≤e‹.
eTH√s¡eT ø=&ÉT≈£î düT<äsÙ¡ qT&ÉT. ©˝≤e‹ ø=&ÉT≈£î X¯Á‘·Tõ‘Y. X¯Á‘·Tõ‘Y
e÷≥ø±]‘·q+‘√ n+<äØï Äø£]¸+#˚yê&ÉT eTTK´+>± ‘·+Á&çì,
Á|ü»\qT. Á<ÛäTedü+~Û ˇø£kÕ] n&É$øÏ y˚≥≈£î yÓ[fl ˇø£ dæ+Vü≤+
#˚‹˝À #·ìb˛j·÷&ÉT. dæ+Vü≤eTT ≈£L&Ü #·ìb˛sTT+~. sêC≤´ìï
düT<äs¡ÙqT&çøÏ Çyê«\H˚ ìs¡íj·÷ìøÏ e#êÃs¡T. n‘·qT XÊ+‘·
16
dü«uÛ≤e⁄&ÉT. ©˝≤e‹ ‘·+Á&ç j·TT<Ûëõ‘·TÔ ñ»®sTTì qT+∫ e∫Ã

X¯Á‘·Tõ‘·TÔ≈£î u≤dü≥>± ì*#ê&ÉT. eTH√s¡eT ‘·+Á&ç ø£[+>∑ qT+∫
X¯Ss¡ùdqT&ÉT düT<äs¡àqTøÏ n+&É>± ì*#ê&ÉT. ø√|ü+‘√ j·TT<Ûë õ‘·TÔ
‘·q eTqe&çøπ |ü≥+º ø£{≤º\ì ˝Òì#√ dü+Á>±eT+ »s¡T>∑T‘·T+<äHêïs¡T.
j·TT<äΔ+˝À X¯Ss¡ùdqT&ÉT #·ìb˛j·÷&ÉT. eTH√s¡eT uÛÑj·T+‘√ @$T
#˚j·÷˝À ‘Ó*j·Tø£ ‘·q eT+Á‹ $<ä\T¢DÏï (Ä&É+–ì) dü\Vü‰
n&ç–+~.n‘·qT ‘·q y˚Tqe÷eT düTu≤ VüQ&ÉT yês¡D≤dæ˝À ñ
Hêï&Éì nø£ÿ&É≈î£ s¡V≤ü dü´+>± #˚sT¡ <ëeTì ãj·T\T<˚sês¡T. j·TT<Ûëõ‘·TÔ
X¯ ó Á‘· õ ‘· T Ô ø Ï |ü { ≤º _ Û ù wø£ + »]|æ + #ê&É T . eTH√s¡ e Tyêfi¯ fl ì
eT≥Tºô|{≤º\ì #·÷kÕ&ÉT. ø±ì yês¡T ‘·|æŒ+#·T≈£îHêïs¡T. yÓ‘·ø£eTì
|ü⁄s¡e÷sTT+#ê&ÉT. uÛ≤s¡<ë«Eì e<ä› ñqï≥T¢ ‘Ó*dæ+~.ø√j·TsêE
X¯è+>∑uÒs¡ |ü⁄sê~Û|ü‹. uÛÑs¡<ë«» ÄÁX¯eT+ düMT |ü+˝ÀH˚ ñ+&Éã{Ïº
n‘·H˚ yê] $esê\qT ‘Ó*bÕ&ÉT. ‘·eT dü+>∑‹ ãj·T≥|ü&ç+<äì
eTH√s¡eTøÏ ‘Ó*dæ uÛsÑ <¡ ë«Eì‘√ ‘·q uÛj Ñ ÷· ìï yÓfifl¯ b˛düT≈£îì Ç˝≤H˚
Ç~es¡≈£î »j·TÁ<ä<ÛäT&ÉT Á<Í|ü~ì nee÷ì+#ê&ÉT me«]˙
qeTà{≤ìøÏ ˝Ò<äì yêb˛sTT+~.
Á|üV‰ü <¢ Tä &ç eTqTeT&Óq’ ã*ì $wüßeí T÷πsÔ bÕ‘êfi≤ìøÏ ‘=πøÿkÕ&ÉT.
n+<äT#˚‘· me«]˙ qeTà≈£L&É<äqTø=qï~ eTH√s¡eT. uÛ≤s¡<ë«E&ÉT
ÄyÓTqT s¡øÏå+#ê\ì j·TT<Ûë õ‘·TÔqT ÄÁX¯eT+ e~* yÓfi¯fleTHêï&ÉT.
eTH√s¡eTì Hê≈£î $&ç∫ô|≥Tº yÓ[fl b˛‘ê qHêï&ÉT j·TT<Ûëõ‘·TÔ.
dü ù d$Tsê nHêï&É T uÛ Ñ s ¡ < ë«» eTVü ≤ ]¸. ã\e+‘· + >±HÓ ’ H ê
rdüT¬øfi≤‘êqHêï&ÉT j·TT<Ûëõ‘·TÔ. $XÊ«$TÁ‘·T&ÉT |üPs¡«eTT e•wüß˜ì
ÄÁX¯eT+ qT+∫ ø±eT <Û̊qTe⁄ì n<˚ $<Û+ä >± ã\e+‘·+>± ˝≤ø=ÿì
yÓfi≤fl&ÉT. n˝≤ #˚j·T>∑\yê? nì uÛ≤s¡<ë«E&ÉT nì ÄÁX¯e÷ìøÏ
‹]– e#˚ÃkÕ&ÉT. j·TT<Ûëõ‘·TÔ eT+Á‹ düTãT~Δ. $XÊ«$TÁ‘·Tì >∑T]+∫
>∑Ts¡TÔ#˚kÕ&ÉT. <Û˚qTe⁄ì rdüT≈£î yÓfi¯<ëeTì $XÊ«$TÁ‘·T&ÉT
Á|üjT· ‹ï+#·>± <Ûq˚ Te⁄ jÓTTø£ÿ n+u≤sêe+‘√ <Ûq˚ Te⁄ s√e÷\ qT+∫
ø√≥¢ dü+K´˝À kÕj·TT<ÛäT\T, sêø£ådüT\T Ä$s¡“¤$+∫ ôd’Hê´ìï
17
ìs¡eX‚wü+>± HêX¯q+ #˚kÕs¡T. ~≈£îÿ ‘√#·ø£ $XÊ«$TÁ‘·T&ÉT ˇø£ÿ&É÷

ˇ+≥]>± ãj·T≥|ü&Ü¶&ÉT. á $wüj·T+ düTãT~Δ e\¢ ‘Ó\TdüT≈£îqï
j·TT<Ûëõ‘·TÔ uÛ≤s¡<ë«Eq≈£î qeTdüÿ]+∫ ñ»®sTTì yÓ[flb˛j·÷&ÉT.
düT<äs¡ÙqT&ÉT ˇø£s√E eTTì u≤\≈£î\‘√ ø£*dæ Ä&ÉT≈£î+≥÷
ñ+&É>± ˇø£ eTTì u≤\T&ÉT $<ä\TDÏí ø°¢u≤ nq>± q|ü⁄+düø±
|æ*#ê&ÉT. <ëì ns¡úeTT düT<äs¡ÙqT&çøÏ ‘Ó*j·T<äT. n<˚ ªø°¢μ nH˚
;C≤ø£åsêìï |ü<˚ |ü<˚ »|æ+#·≥+ #˚kÕ&ÉT. |ü<äø=+&˚fi¯fl ej·TdüT˝À
ñ|ü q j· T q+ #˚ k Õs¡ T . eT+Á‘êø£ å s ¡ ã\+‘√ n˙ï ø£ å D +˝À
ø£s¡‘·˝≤eTø£+ ne⁄‘·THêïsTT. eT+Á‘êø£ås¡ ã\+ n≥Te+{Ï~.
ˇø£ s √Eq @ø±+‘· + ˝À dü T <ä s ¡ Ù qTq≈£ î <˚ $ Á|ü ‘ · ´ ø£ å y Ó T Æ
nqTÁ>∑Væ≤+∫+~. ø±o qπsX¯«s¡TìøÏ X¯•ø£fi¯ nH˚ ≈£L‘·Ts¡T+~. ÄyÓT
düT<äsÙ¡ qTDÏí $yêVü≤+ #˚dTü ø√yê\qT≈£îqï~. ø£\˝À »>∑<+ä ã ø£qã&ç
n‘·DÏí e]+#·≥+ düeT+»düy˚T nqï~. áyÓT eq $Vü‰sêìøÏ
yÓ[flq|ü⁄&ÉT ˇø£ $Á|ü⁄&ÉT ø£qã&çHê&ÉT. ÄyÓT mø£ÿ&É qT+∫ MTsêø£
nì n&ç–+~. uÛÑs¡<ë«Eì ÄÁX¯eT+ qT+∫ nì »yê_∫Ã nø£ÿ&É
#·÷&É#·ø£ÿì düT+<ä sê+>∑Tì ˙e⁄ #·÷∫ rs¡e\dæ+<˚qì #ÓbÕŒ&ÉT.
ÄyÓT $TøÏÿ* dü+‘√wæ+∫+~. Ä $<Ûä+>± |ü]yês¡+, dü+|ü<ä\T,
ôdq’ ´+, sê»´+ ˝Òøb£ ˛sTTHê ˇø£ sê≈£îe÷] eTq düT˝À düT<äsÙ¡ qT&ÉT
‹wüº y˚kÕ&ÉT. ˇø£s√E X¯è+>∑uÒs¡|ü⁄ <˚XÊ~Û|ü‹ düT<äs¡ÙqTìøÏ ˇø£
s¡<∏ëìï ãVüAø£]+#ê&ÉT. Ç<ä+‘ê neTà <äj·Te\¢ »]–+~.
<˚e‘·\÷ yÓTTˆˆ \>∑T yêπs |üsêX¯øÏÔì ø=\TdüTÔHêïs¡T.e÷qe⁄\+
eTq+ ‘·|üŒø£ <Ûë´ì+#ê*. X¯•ø£fi¯ ‘·+Á&ç ø±o qπsX¯«s¡T&ÉT
düTu≤VüQ&ÉT dü«j·T+es¡+ Á|üø£{Ï+#ê&ÉT. Ç#êÃ¤ dü«j·T+es¡+.
≈£L‘·Ts¡T düT<äs¡ÙqT&ç >∑T]+∫ #Ó|æŒ+~. ‘·+Á&ç ˇ|üø√˝Ò<äT. ‘·*¢
yÓ’<ä]“¤ m+‘·>±H√ q#·Ã#Ó|æŒ+~. |æ\¢ e÷s¡˝Ò<äT. ©˝≤e‹
≈£îe÷s¡T&Ó’q X¯Á‘·Tõ‘·TÔqT #˚düTø√, n‘·ìøÏ sêC≤´~Ûø±sê\T n˙ï
ñHêïsTT. @MT ˝Òì düT<äsÙ¡ qTìøÏ Ç∫Ã $yêVü≤+ e<äq› ï~. n+‘˚ø±ø£
j·TT<Ûëõ‘·TÔ |ü>‘∑ √ düT<äsT¡ ÙqTì m|üŒ{Ïø¬ H’ ê Vü≤‘· e÷s¡Ãe#·TÃ. nqe
18
düs¡+>± ø£cÕº\T m+<äT≈£î ‘Ó#·TÃø√e&ÉeTì ‘·*¢ #Ó|æŒ+~. ø±˙

X¯•ø£fi¯ dü«j·T+es¡+ sπ |ü⁄ nq>± ˇø£ $Á|ü⁄&çì uÛ≤s¡<ë«» ÄÁX¯e÷ìøÏ
|ü+|æ dü«j·T+esêìøÏ düT<äsT¡ ÙqTDÏí s¡eTàì |æ*∫+~. ‘·*¢ eTH√s¡eT
≈£L&Ü ãj·T\T <˚]+~. düTu≤VüQ&ÉT s¡|òüT÷<ä« VüQ&çì $&ç~˝À
~+bÕ&ÉT. X¯Á‘·Tõ‘·TÔ ≈£L&Ü e#êÃ&ÉT. j·TT<Ûëõ‘·TÔøÏ düT<äs¡ÙqT&ÉT
sêe&É+ Çwüº+ ˝Ò<äT. düTu≤VüQì n&ç>±&ÉT. n‘·&ÉT ñqï ì»+
#ÓbÕŒ&ÉT. e÷ ne÷àsTT düT<äs¡ÙqTì $yêVü≤+ #˚düTø√e&ÜìøÏ Çwüº
|ü&ç+<äì, nsTTHê H˚qT n‘·ìì ÄVü‰«ì+#·˝Ò<äHêï&ÉT. $T–*q
sêE\T düT<äs¡ÙqTì‘√ ˙≈£î ôd’q´+ ˝Ò<äT, j·TT<Ûëõ‘·TÔ ìqTï
dü+Vü≤]+#ê\ì #·÷düTHÔ êï&Éq>± eTs¡D+ eTq #˚‹˝À ñ+&É<Tä .
neTà #˚ ‹ ˝À ñ+≥T+~. neTà Ä»„ ‘ √ H˚ q T e#êÃqT.
»j·÷|ü»j·÷\≈£î <˚ìø° ≈£î+>∑qT, bı+>∑qT. dæ>∑TZ|ü&Ü*‡+~ Ä
e÷‘·H˚. ÄyÓT nBÛq+˝À H˚qTHêïqT. dü«j·T+es¡+ Hê&ÉT X¯•ø£fi¯
‘êqT @ sêE m<äT{ÏøÏ sêqqï~. n˝≤ ˇø£ y˚X¯´ e÷Á‘·y˚T ‘êqT
n+<ä]ø° ø£qã&ÉT‘·T+~ nqï~. ‘·qT |ürï‘·«+>± ñ+&Ü\ì nqï~.
düTu≤VüQ&ÉT <ÛÓ’s¡´+ #˚dæ düuÛ≤ eT+&É|ü+˝À sêE˝≤sê qqTï
ø£å$T+#·+&ç. e÷ ne÷àsTT me]˙ #·÷&É<äT. düT<äs¡ÙqTH˚
$yêVü≤e÷&ÉT‘·T+~. MTs¡+‘ê e÷ dü‘êÿs¡eTT\qT rdüT≈£îì
<äj·T#˚dæ yÓfi¯fl+&ç nì nHêï&ÉT. n+<äs¡÷ ≈£L‘·Ts¡T #˚dæq |üìøÏ
düTu≤VüQì eTq+ @$T n+{≤eTì ˇ|ü≈£îHêïs¡T. ø±˙ j·TT<Ûëõ‘·TÔ
ø√|ü+‘√ ˙ ≈£L‘·T]ì e÷ eTqe&çøÏ Ç∫Ã $yêVü≤+ #˚sTT ˝Ò<ë
j·TT<äΔ+ ‘·|üŒ <äHêï&ÉT. ‘·*¢ eTs¡˝≤ ≈£L‘·T]ì e÷s¡Ã{≤ìøÏ
Á|üj·T‹ï+∫+~. ‘·+Á&ç |üD dü«j·T+ es¡+ #˚<ë›eTHêï&ÉT. nq>±
d”‘ê dü«j·T+es¡+˝≤>± •e<ÛäqdüT‡ düT<äs¡ÙqT&ÉT uÛÑ+>∑+ #˚ùdÔ ˙≈£î
n‘·ìì∫Ã $yêVü≤+ #˚kÕÔqT ˝Ò<ë Ç+ø√ sêE Á|üj·T‹ïkÕÔ&ÉT
nHêï&ÉT. n|ü⁄&ÉT X¯•ø£fi¯ Ç<ä›s¡T HÓ–Z‘˚ m˝≤? Ç~ ≈£î<äs¡<äT.
düT<äs¡ÙqTìøÏ Ç∫Ã #˚sTT. j·TT<äΔy˚T »]–‘˚ neTà »>∑<ä+ã
#·÷düT≈£î+≥T+~ nì #Ó|æŒ+~. X¯•ø£fi¯, düT<äs¡ÙqT\ $yêVü≤+
s¡Vü≤dü´+>± düTu≤VüQ&ÉT »]|æ+#ê&ÉT.
19
ø=+<äs¡T sêE\T Ç~ ‘Ó*dæ yÓ[flb˛j·÷s¡T. j·TT<Ûëõ‘·TÔ

eT]ø=+<äs¡T ø£*dæ e÷≥Ty˚dæ düT<äs¡ÙqTì, eTH√s¡eTì #·+|æ
X¯•ø£fi¯qT n|üVü≤]+#ê\ì nqT≈£îHêïs¡T. düTu≤VüQ&çøÏ Ç~ y˚>∑T\
<ë«sê ‘Ó*dæ+~. düT<äs¡Ùq, j·TT<Ûëõ‘·TÔ\ j·TT<äΔ+ »] –+~.
»>∑<ä+ã X¯øÏÔ s¡ø£å>± #˚] düT<äs¡ÙqT&ÉT neTTà\ es¡¸+ ≈£î]|æ+∫
Ç<ä›]˙ j·TT<Ûëõ‘·TÔ X¯Á‘·Tõ‘·TÔ\qT dü+Vü≤]+#ê&ÉT. »>∑<ä+_ø£
∫~«˝≤dü+>± ‹\øÏk˛Ô+~.
neTàyê]øÏ Á|”‹bÕÁ‘·yTÓ qÆ e÷kÕ\T #ÓÁ’ ‘·, ÄcÕ&Û,É Äo«j·TT»,
e÷|òü÷\˝À eTôVA‘·‡yê\qT »]|æ+#·eTì #Ó|æŒ+~. nwüº$T,
qe$T ªø£èwüí #·‘T· s¡•› μ eTØ Á|”‹bÕÁ‘·yTÓ qÆ $. düTu≤VüQ&ÉT ø±o|ü≥Dº +
#˚sê&ÉT. düT<äs¡ÙqT&ÉT njÓ÷<Ûä´ #˚] |æq‘·*¢ ©˝≤e‹ì z<ësêÃ&ÉT.
<˚M qesêÁ‘·T\ >∑T]+∫ düT<äs¡ÙqT&ÉT #ÓbÕŒ&ÉT. n+<äT˝À ≈£îe÷Ø
|üP» ¬s+&ÉT dü+.\ qT+&ç |ü~ dü+.\ es¡≈£î >∑\ |æ\¢\T e÷Á‘·y˚T
jÓ÷>∑T´\T. ¬s+&ÉT dü+.\ |æ\¢ì ≈£îe÷], eT÷&ÉT dü+.\ |æ\¢ì
Á‹eT÷]Ô, Hê\T>∑T dü+.\ |æ\¢ì ø£fi≤´DÏ, nsTT<äT dü+.\ |æ\¢ì
s√Væ≤DÏ, Äs¡T dü+.\ yê]ì ø±[ø£, @&ÉT dü+.\ yê]ì #·+&çø£,
mì$T~ dü+.\ yê]ì XÊ+uÛÑ$, ‘=$Tà~ dü+.\ yê]ì <äTs¡Z, |ü~
dü+.\ yê]ì düTuÛÑÁ<ä nì á ≈£îe÷Ø |üP»˝À eé Vü≤]kÕÔs¡T.
M˝…’‘˚ ‘=$Tà~ eT+~ ˇπø ej·TdüT‡yê]ì @sêŒ≥T #˚düTø√e#·TÃ.
M{ÏøÏ $X‚wü |òü˝≤\T \_ÛkÕÔsTT.
≈£îe÷] |üP» e\q <ë]Á<ä´ <äT'U≤<äT\T q•kÕÔsTT. BsêÈjT· Te⁄
dæ~ΔdüTÔ+~. X¯Á‘·Te⁄\qT »sTTkÕÔs¡T.
Á‹eT÷]Ô : Á‹es¡Z |òü˝≤\qT, <Ûäq<Ûëq´ |ü⁄Á‘· bÂÁ‘ê_Ûeè~Δì
ø£*–düTÔ+~.
ø£˝≤´DÏ : $<ë´_Ûeè~Δ, sê»´˝≤uÛÑ+
s√Væ≤DÏ : düø£\ s√>∑ìyês¡ø£+, Bs¡Ès√>±\T ñ|üX¯$T+∫
20
|ü]|üPs¡í+>± Äs√>∑´+ #˚≈£Ls¡T‘·T+~.

ø±[ø± : X¯Á‘·THêX¯ø£+
#·+&çø£ : ◊X¯«s¡´ Á|ü<ä+
XÊ+uÛ Ñ M : qè|ü d ü y Ó ÷ àVü ≤ ø£ + . n~Û ø ±s¡ T \qT ˝§+>∑
rdüTø√e&ÜìøÏ Ç~ ~yÍ´wü<Ûä+.
<äTsêZ : ñÁ>∑|ü<äΔ‹˝À nsTT‘˚ X¯Á‘·THêX¯q+. kÂeT´|ü<äΔ‹˝À
nsTT‘˚ dü«s¡ZdüTK Á|ü<ä+. düTuÛÑÁ<ë : |üP» e\q yê+∫Û‘êsêΔ\T
dæ~ΔkÕÔsTT. lj·TTø£Ô HêeT eT+Á‘ê\˝À ø±˙ ;C≤ø£ås¡ düVæ≤‘·yÓTÆq
HêeT eT+Á‘ê\‘√ ø±ì uÛÑøÏÔÁX¯<äΔ\‘√ á ≈£îe÷Ø |üP» #˚j·÷*.
|üPs¡«eTT ø√dü\ <˚X¯+˝À düTo\T&ÉT nH˚ yÓ’X¯ó´&ÉT ñ+&˚yê&ÉT.
<ä>±\T, yÓ÷kÕ\T ‘Ó*j·Tìyê&ÉT. n~Ûø£ dü+‘êq+. ô|<ä›≈£L‘·Ts¡TøÏ
$yêVü≤+ #˚kÕ&ÉT. n\T¢&ÉT, eTqT eT&ÉT ≈£L&É ‘·q‘√ Çø£ÿ&˚ ñ
+&˚yês¡T. ˇø£kÕ] ø√|ü+‘√ eTqe&çì ø={≤º&ÉT. <ëì‘√ Ä
|üdæu≤\T&ÉT m{À yÓ[flb˛j·÷&ÉT. Ä#·÷ø° ˝Ò<äT. n‘·ìøÏ ˇø£
Áu≤Vü≤àDT&ÉT ø£qã&ç <˚MÁe‘·+ #˚sTT nì #ÓbÕŒ&ÉT. |üPs¡«+ sêeTT&ÉT
#˚dæ sêeD ≈£î+uÛøÑ s£ T¡ \í qT dü+Vü≤]+∫ d”‘ê<˚$ì njÓ÷<Û´ä q>∑sêìï
bı+<ë&ÉT. düTo\T&ÉT ≈£L&Ü n˝≤H˚ #˚j·T>± eTVü‰wüº$T Hê{Ï sêÁ‹
»>∑BX¯«] ø£\˝À ø£ì|æ+∫ nH˚ø£ esê\qT Á|ükÕ~+∫ ø£è‘·ø£è‘·T´DÏí
#˚dæ+~.
lsêeTø£<∏ä
lsêeTT&ÉT ≈£L&Ü <˚M qesêÁ‘· Áe‘·eTT #˚XÊ&ÉT. Ç+‘·ø°
sêeTT&ÉT sê»´ yÓT+<äT≈£î e~˝≤&ÉT, d”‘· m˝≤ sêeD≤düTs¡Tì e<ä≈› î£
yÓ[fl+~ nì »qy˚T»j·TT&ÉT n&ÉT>∑>± yê´düT&ÉT Ç˝≤ #Ó|Œü kÕ>±&ÉT.
|üPs¡«eTT njÓ÷<Û´ä qT <äXs¯ <¡ ä∏ eTVü‰sêE bÕ*+#˚yê&ÉT. n‘·ìøÏ
sêeTT&ÉT, \ø£ÎDT&ÉT, uÛÑs¡‘·T&ÉT, X¯‘·è|òüTTï&ÉT nH˚ q\T>∑Ts¡T
21
≈£îe÷s¡T\T+&˚yês¡T. lsêeTT&ÉT øödü\´ ≈£îe÷s¡T&ÉT. uÛÑs¡‘·T&ÉT ¬ø’ø£

≈£îe÷s¡T&ÉT, \ø£ÎDT&ÉT, X¯‘è· |òTü Tï&ÉT düT$TÁ‘· ≈£îe÷s¡T\T. q\T>∑Ts¡÷
<ÛäqT]«<ä´˝À Ä]‘˚]qyês¡T. ˇø£Hê&ÉT $XÊ«$TÁ‘·T&ÉT njÓ÷<Ûä´≈£î
e∫Ã ‘·q j·T»„+ sêø£ådüT\T HêX¯q+ #˚j·TT#·THêïs¡ì <ëìì
dü+s¡ø+åÏ #· {≤ìøÏ sêeT\ø£ÎDT\ì |ü+|üeTHêï&ÉT. n˝≤H˚ |ü+bÕ&ÉT
<äX¯s¡<∏äT&ÉT. nø£ÿ&É n&É $˝À ‘ê≥øÏ, düTu≤VüQ\qT #·+bÕ&ÉT.
e÷Ø#·T&ÉT #·∫Ãq≥T¢ nsTTb˛j·÷&ÉT. $T~Û˝≤q>∑s¡ sêE d”‘ê
dü « j· T +es¡ + Á|ü ø £ { Ï + #ê&É T . <ëìøÏ $XÊ«$TÁ‘· T \yês¡ T
sêeT\ø£ÎDT\ì rdüT≈£îì yÓfi≤fl&ÉT. <ë]˝À sêeTT\yês¡T nVü≤˝≤´
XÊ|ü$ yÓ÷#·q+ #˚kÕ&ÉT. dü«j·T+es¡+˝À •e<Ûqä TdüT‡ $]∫ d”‘q· T
|ü]Dj·Te÷&çHê&ÉT. »qø£ eTVü‰sêE Ç+ø√ ≈£îe÷¬sqÔ T \ø£ÎDTìøÏ,
‘·q ‘·eTTà&ÉT ≈£îX¯<«äÛ E&ç ≈£L‘·Tfi¯óflqT e÷+&É$, X¯è‘·ø]° \Ô qT uÛsÑ ‘¡ ,·
X¯‘·è|òüTTï\≈£î Ç∫Ã $yêVü≤+ #˚kÕ&ÉT. lsêeTTìøÏ |ü≥º+ ø£{≤º\ì
nqTø=Hêï&ÉT <äX¯s¡<∏äT&ÉT. Ç~ #·÷∫ ¬ø’ø£ <äX¯s¡<∏äT&ÉT |üPs¡«eTT
‘·qø=dü–q ¬s+&ÉT esê\qT Ç|ü&ÉT rs¡ÃeTì n&ç–+~. 1.
uÛsÑ ‘¡ T· ìøÏ |ü≥eº TT ø£≥eº Tì, 2. sêeTT&ÉT |ü<Tä Hê\Tπ>+&ÉT¢ eqyêdü+
#˚j÷· \ì ø√]+~. n˝≤H˚ »]–+~. |ü⁄Á‘· $jÓ÷>∑+‘√ <äXs¯ <¡ Tä∏ &ÉT
ÁbÕD+ e~˝ÒkÕ&ÉT. ˇø£ ãTTwæ ≈£îe÷s¡T&ÉT ô|{Ïºq XÊ|ü+ e\qH˚
Ç˝≤ »]–+~. lsêeTT&ÉT yÓTT<ä≥ <ä+&Éø±s¡D´+˝À |ü+#· e{Ï˝À
ìe•+#ê&ÉT. n|ü⁄&ÉT ø±eT+‘√ e∫Ãq X¯Ss¡ŒDK eTT≈£îÿ#Óe⁄\qT
ø√dæ |ü+bÕ&ÉT. Ks¡<ä÷wüD≤<äT\H˚ sêø£ådüT\T eùdÔ yê]ì #·+|æ
eTTqT\≈£î eTôVA|üø±s¡+ #˚kÕ&ÉT. Ç~ ‘Ó*dæ X¯Ss¡ŒDK nqï
sêeD≤düTs¡T&ÉT ø√|ü+‘√ d”‘·qT m‘·TÔ≈£îsêe&É+ ø√dü+ e÷Ø#·Tì
e<ä›≈£î yÓfi≤fl&ÉT. e÷Ø#·Tì e÷j·T ˝Ò&ç y˚wü+ y˚j·TeTì, sêeTTì
ÄÁX¯e÷ìøÏ yÓfi¯fleTì |ü+bÕ&ÉT. ã+>±s¡T e÷j·T ˝Ò&çì #·÷∫
eTT#·Ã≥|ü&ç <ëì #·sà¡ + ‘ÓeTàì sêeTTì n&ç–+~ d”‘.· e÷j·T˝Ò&ç
yÓ+≥|ü&Ü¶&TÉ lsêeTT&ÉT. d”‘· qT C≤Á>∑‘>Ô· ± #·÷#·Tø√eTì \ø£ÎDTìøÏ
#Ó|Œæ yÓfi≤fl&ÉT. #ê˝≤ <ä÷s¡+ |ü]>¬ {≤º&TÉ ˝Ò&ç s¡÷|ü+˝Àì e÷Ø#·T&ÉT.
düeTj·T+ #·÷∫ lsêeTT&ÉT u≤D+ y˚kÕ&ÉT. n|ü⁄&ÉT Vü‰ \ø£ÎD≤!
Vü‰‘√dæà nì πøø£ô|{≤º&ÉT. n~ sêeTTì >=+‘˚ nì nqTø=ì d”‘·
22
|ü]>¬ ‘·TÔ \ø£ÎD≤ MT nqïj·T´øÏ Ä|ü<ä e∫Ã+~ nì nqï~. nqïj·T´

Ä»„ qqTï Çø£ÿ&É ñ+&ÉeTHêï&ÉT. nqïj·T´øÏ @ Ä|ü<ë sê<äT. H˚qT
yÓfi¯flqT nHêï&ÉT. d”‘· @&ÉTdü÷Ô Hê≈£î ‘Ó\TdüT HêMT<ä eTqdüT |ü&ç
Ç˝≤ Á|üe]ÔdüTÔHêïeì nqï~. Ç~ $ì \ø£ÎDT&ÉT m+‘√ u≤<Ûä|ü&ç,
yÓ+≥H˚ $\÷¢, neTTà\÷ |ü≥Tº≈£îì nqï>±s¡T yÓ[flq <ë]q
ãj·T\T<˚sê&ÉT. \ø£ÎDT&ÉT yÓfifl¯ >±H˚ ø£|≥ü eTTì y˚w+ü ˝À sêeDT&ÉT
ÄÁX¯e÷ìøÏ e∫Ã _Ûøå±+<˚Væ≤ nì nHêï&ÉT. n‘·ìì ~eéTTì
nì nqTø=qï~ d”‘·. n|ü⁄&ÉT ‘·q ì»s¡÷|ü+‘√ ˙ô|’ eTqdüT |ü&ç
e#êÃqT sê! Hê \+ø± sêC≤´ìøÏ sêDÏ$ ne⁄<äT>±ì nHêï&ÉT
sêeDT&ÉT. n‘·ì #Ó&ÉT e÷≥\T $ì uÛÑj·T+‘√ eDÏøÏb˛sTT+~.
sêeDT&ÉT ã\e+‘·+>± |ü≥Tº≈£îHêï&ÉT. sêe÷! sêe÷! \ø£ÎD≤!
\ø£ÎD≤! n+≥÷ n]∫+~ d”‘·. ˝…ø£ÿ#˚j·T˝Ò<äT sêeDT&ÉT. s¡<∏ä+ô|’
møÏÿ+#·T≈£îì d”‘·qT \+ø£≈£î rdüT≈£îyÓfi≤fl&ÉT. nø£ÿ&É sêeTT&ÉT,
\ø£ÎDTì #·÷∫ m+‘· |üì#˚kÕe⁄ \ø£ÎD≤ e÷j·÷$ e÷Ø#·Tì
>=+‘·T $ì e#êÃe⁄. nø£ÿ&É d”‘· ˇø£ÿ‘˚ ñqï<˚ nì u≤<Ûä|ü&Ü¶&ÉT.
Á|üuÛÑ÷ Ç~ ø±\eTVæ≤eT nì nHêï&ÉT u≤<Ûä|ü&ÉT‘·÷ \ø£ÎDT&ÉT.
|üs¡í XÊ\øÏ sê>±H˚ |üs¡íXÊ\ X¯Sq´+>± ñqï~. m+‘√ <äT:œ+#ês¡T
nqï<äeTTà\T. d”‘q· T yÓ‘T· ≈£î‘·÷ ãj·T\T<˚sês¡T. »{≤j·TTe⁄ ø£q|ü&ç
sêeD≤düTs¡T&ÉT m‘·TÔ¬øfi≤fl&Éì #Ó|æŒ ÁbÕD≤\T $&ç#ê&ÉT. n‘·ìøÏ
M]<ä›s¡÷ n+‘·´ÁøÏj·T\T #˚kÕs¡T. <ë]˝À ø£ã+ <ÛäTDÏí #·+|æ
XÊ|ü$yÓ÷#·q+ ø£*–+#ês¡T. ø£ã+<ÛäT&ÉT #Ó|æŒq≥T¢ düTÁê⁄&ç‘√
H˚düÔ+ ø£{≤ºs¡T. yê*ì e~Û+∫, düTÁê⁄DÏí øÏwæÿ+<ä≈£î |ü≥º+ ø£{≤ºs¡T.
d”‘·qT ‘·\#·T≈£î+≥÷ esê¸ø±\+ Hê\T>∑Te÷kÕ\T Á|ües¡¸D
|üs¡«‘·+ô|’ >∑&çbÕs¡T sêeT\ø£ÎDT\T. d”‘· ˝Òì<˚ H˚qT ˝ÒqT. á
ø£weºü TT˝Ò\ e#êÃsTT. sêeDTì e<ä› d”‘· mìï ø£cÕº\T |ü&TÉ ‘·Tqï<√
<Ó’ejÓ÷>∑+ e\¢ á ø£cÕº\T ø£*>±sTT nì u≤<Ûä|ü&ÉT‘·Tqï sêeTT&çï
\ø£ÎDT&ÉT z<ësêÃ&ÉT. dü+jÓ÷>∑eTT, $jÓ÷>∑eTT ¬s+&É÷
<Óy’ êBÛqy˚T. eT+∫ø±\+ eT∞fl edüT+Ô ~. nqTuÛ$Ñ +#·e\dæq ø£cÕº\T
nqTuÛÑ$+#·ø£ ‘·|üŒ<äT ø£<ë! $#ês¡+ $&ç∫ ô|≥Tº, eTq≈£î
23
düV‰ü j·÷ìøÏ ø±e\dæq+‘· eT+~ yêqs¡ùdq ñqï~. Hê\T>∑T yÓ|’ ⁄ü ˝≤

yÓ[fl d”‘·qT rdüT≈£îekÕÔs¡T. ø±\+ ø√dü+ ø£ìô|≥Tº≈£îì <ÛÓ’s¡´+
eVæ≤+#ê*. düs¡«E„&ç$. qTe⁄« düeTs¡TΔ&ç$. kÕe÷q´ e÷qe⁄ì˝≤
$#ê]kÕÔyÓ+<äTø£ì nHêï&ÉT. ‘·eTTàì e÷≥\‘√ ‘˚s¡T≈£îHêï&ÉT
lsêeTT&ÉT. n+‘·˝À Äø±X¯ e÷sêZq Hês¡<äT&ÉT lsêeTTì e<ä›≈£î
e#êÃ&ÉT. n‘·&çì #·÷∫ ÄdüqeT÷, ns¡ÈéT÷, bÕ<äéTT n]Œ+
#ê&ÉT. nìï $<Ûë˝≤ >ös¡$+∫ #˚‘·T\T CÀ&ç+∫ qT+#·THêï&ÉT.
eTTì #ÓbÕŒø£ Á|üø£ÿq ≈£Ls¡TÃHêï&ÉT. kÕe÷q´ e÷qe⁄ì˝≤ m+<äTø°
$#ês¡+. <˚e˝Àø£+˝À H˚qT $HêïqT d”‘ê|üVü≤s¡D >∑T]+∫.
sêeDTìøÏ #êe⁄ <ä>∑Zs¡˝À |ü&ç+~. n+<äTø√düy˚T d”‘ê|üVü≤s¡D
»]–+~. yÓqTø£ »qà˝À d”‘· ˇø£ eTTìø£q´. ÄyÓTqT yÓ÷Væ≤+∫
sêeDT&ÉT E≥Tº |ü≥Tº≈£îHêï&ÉT. ÄyÓT ø√|ü+‘√ <äTsêàs¡TZ&Ü H˚qT
uÛÑ÷$T˝À njÓ÷ ì»>± |ü⁄&É‘êqT n+≥÷ X¯Øs¡+ $&ç∫ ô|{Ïº+~.
Äy˚T d”‘·. |üP\<ä+&É nqT≈£îì, ø±\düs¡Œ+ |ü≥Tº≈£îHêï&ÉT. ˙e⁄
<˚e‘·\ ÁbÕs¡úq $ì $wüßíeT÷]Ô n+X¯˝À ne‘·]+ #êe⁄ nì
sêeTTì‘√ Hês¡<äT&ÉT nHêï&ÉT. d”‘·≈£î <˚y˚+Á<äT&ÉT ø±eT<Û˚qTe⁄
bÕ\T |ü+bÕ&ÉT. ÄyÓT≈£î Äø£* <ä|ü\T ˝Òe⁄. Äs√>±´ìøÏ uÛÑ+>∑+
˝Ò<Tä . ˙e⁄ ÁX¯<>Δä ± <˚M qesêÁ‘· Áe‘·+ #˚sTT. Äo«j·TT» e÷dü+˝À
ÁX¯<äΔ>± #˚j·÷*. qesêÁ‘·T\T ñ|üyêdüeTT, <˚$ |üPC≤, »|üeTT,
ôVAeTeTT #˚ùdÔ nìï ø√]ø£\÷ dæ~ΔkÕÔsTT. <˚$øÏ |üX¯óã*
düeT]Œ+#ê*. <äXÊ+X¯Vü≤eq+ #˚j·÷*. <äXÊ+X¯ »|ü+ #˚j·÷*.
<ë+‘√ |ü] |üPs¡íyÓTÆq X¯øÏÔ ø£\T>∑T‘·T+~. Á|ü<ÛäeT+>± á Áe‘·+
eTVü‰$wüßeí ⁄ #˚kÕ&ÉT. ‘·sT¡ yê‘· •e⁄&ÉT, ÁãVü≤à #˚kÕs¡T. yê] ‘·sê«‘·
<˚y˚+Á<äT&ÉT #˚kÕ&ÉT. düTK+>± ñ+&˚ Á|ü‹yês¡÷ #˚j·÷*.
$XÊ«$TÁ‘·T&ÉT, uÛÑè>∑Te⁄, e•wüß˜&ÉT, ø£X¯´|ü⁄&ÉT #˚kÕs¡T. ãèVü≤düŒ‹
‘·q uÛ≤s¡´ì #·+Á<äT&ÉT m‘·TÔø=ì yÓ[flq|ü⁄&ÉT #˚kÕ&ÉT. eèÁ‘ê düTs¡TDÏí
#·+|ü≥+ ø√dü+ <˚y˚+Á<äT&ÉT, Á‹|ü⁄sêdüTs¡ dü+Vü‰s¡+ ø√dü+ •e⁄&ÉT
#˚kÕs¡T. eT<ÛäT¬ø’≥uÛÑT*ï #·+|ü&É+ ø√dü+ $wüßíe⁄ y˚Ts¡T |üs¡«‘·+ô|’
#˚kÕ&ÉT. |üP]Ô>± <˚$ >∑T]+∫ #Ó|üŒeTì sêeTT&ÉT n&ÉT>∑>± <˚M
24
düHê‘·ì, Ä<ä´, ì‘·´. ÄyÓTqT |üPõ+∫q uÛÑ≈£îÔ\ ø√]ø£\˙ï

rs¡TdüTÔ+~. $wüßíe⁄˝À ñ+&˚ bÕ\HêX¯øÏÔ, e÷ ‘·+Á&ç>±]˝Àì düèwæº
X¯øÔÏ Äy˚T. •e⁄ì˝Àì dü+Vü‰s¡Xø¯ ÔÏ ≈£L&Ü ÄyÓT. ÄyÓT ìs¡TDZ dü«s¡÷|ü.
ÄyÓT |üPs¡í Á|üø£è‹. <˚M |üs¡eT |ü⁄s¡Twüßì‘√ $Vü≤]+∫, nq+‘·s¡+
ìs¡TZDeT÷]Ô, düT>∑TD eT÷]Ô nsTT eTT˝À¢ø±\÷ düèwæº+∫+~.
eTT+<äT>± ÁãVü‰à~ <˚e‘·\qT düèwæº+∫+~. yê]øÏ $$<Ûä X¯≈£îÔ\T
Á|ükÕ~+∫+~. Ä |üs¡eTX¯øÏÔì ‘Ó\TdüT≈£îqïyê&ÉT XÊX¯«‘·+>±
eTT≈£îÔ&Ée⁄‘ê&ÉT. sêeTT&ÉT Äo«j·TT»+ sê>±H˚ Á|ües¡¸D |üs¡«‘·+ô|’
y˚~ø£ ì]à+∫ ÁX¯<äΔ>± qesêÁ‘· Áe‘·+ #˚kÕ&ÉT. eTVü‰wüº$THê&ÉT
neTàyês¡T dæ+Vü‰düq+ MT<ä ≈£Ls¡TÃì uÛÑ>∑e‹ <äs¡Ùq$T∫Ã+~.
dü+‘·Twæº #Ó+<ëqT. @$T es¡+ ø±yê˝À ø√s¡T ø√eTqï~. ˙e⁄
Hêsêj·TD≤+X¯˝À |ü$Á‘·yÓTÆq eTqTe⁄ e+X¯+˝À |ü⁄{≤ºe⁄. sêeD
dü+Vü‰s¡+ ø√dü+ <˚e‘·\T ÁbÕ]úùdÔH˚ á ne‘ês¡yÓT‘êÔe⁄. Ç+‘·≈£î
eTT+<äT ≈£L&Ü eT‘ê‡é‘ês¡yÓT‹Ô sêø£ådü dü+Vü‰s¡+ #˚dæ y˚<ë\T ñ
<ä]Δ +#êe⁄. ≈£Lsêàe‘ês¡yTÓ ‹Ô eT+<Ûsä ¡ |üs«¡ ‘·+ yÓ÷kÕe⁄. düeTTÁ<ä+
∫*øÏ+#êe⁄. neTè‘·+ <˚e‘·\øÏ#êÃe⁄. esêVü‰e‘ês¡yTÓ ‹Ô uÛ÷Ñ $Tì
ø√s¡ \ MT<ä m‹Ô | ü { ≤º e ⁄. Væ ≤ s¡ D ≤´≈£ å î DÏ í Vü ≤ ‘· e ÷sêÃe⁄.
qs¡dæ+Vü‰e‘ês¡yÓT‹Ô Á|üVü‰¢<äT&çì s¡øÏå+#êe⁄. Væ≤s¡D´ø£X¯´|ü⁄&çì
dü+Vü≤]+#êe⁄. yêeTHêe‘ês¡yÓT‹Ô ã*#·Áø£e]Ôì nD>∑<=ø±ÿe⁄.
|ü s ¡ T X¯ ó sêe÷e‘ês¡ y Ó T ‹Ô sêE\qT HêX¯ q + #˚ k Õe⁄.
uÛÑ÷eT+&É\eT+‘ê Áu≤Vü≤àDT\≈£î <Ûës¡b˛kÕe⁄. Ç|ü⁄&ÉT <äX¯s¡<ÛäTìøÏ
»ìà+#êe⁄. <˚e‘·\ n+X¯‘√ »ìà+∫q yêqs¡T\T ˙≈£î kÕj·T+
#˚kÕÔs¡T. Hê X¯øÏÔ yêqs¡T˝À¢ ñ+≥T+~. ˙ ‘·eTTà&ÉT \ø£ÎDT&ÉT
Ä~X‚wüßì n+X¯˝À |ü⁄{≤º&ÉT. n‘·&ÉT Ç+Á<äõ‘·TÔì #·+|ü⁄‘ê&ÉT.
H˚qT #Ó|æŒq~ »s¡T>∑T‘·T+~. dü+<˚Vü≤+ ˝Ò<äT. edü+‘· ãTT‘·Te⁄˝À
≈£L&Ü Hê |üP» »]|æ+#·T. n+<äTe\¢ sêeDTì dü+Vü≤]kÕÔe⁄.
|ü<ä ø=+&ÉT y˚\ dü+e‘·‡sê\T düTK+>± sê»´+ #˚kÕÔe⁄. nq+‘·s+¡
dü«s¡Z+ <äj·T #˚kÕÔe⁄. n˝≤ #Ó|æŒ <˚$ e÷j·T yÓTÆ+~. Áe‘·+
|üP]Ôø±>±H˚ Äs√CÒ \+ø£øÏ |üjT· q yÓTHÆ ê&ÉT sêeTT&ÉT. ‘·eTTà&ç‘√q÷,
25
düTÁê⁄ì‘√q÷, nq+‘·yTÓ qÆ yêqs¡ ùdq‘√q÷ sêeTT&ÉT yÓ[fl <äøDåÏ

düeTTÁ<ä+ #˚sê&ÉT. uÛ>Ñ e∑ ‹ X¯øÔÏ Áù|s¡D‘√ düeTTÁ<ä+ô|’ ùd‘·Te⁄ ø£{≤ºsT¡ .
\+ø£≈î£ yÓ[fl sêeDTì dü+Vü≤]+#ê&ÉT. lsêeTTì ø°]Ô ˝Àø£eT+‘·{≤
yê´|æ+ ∫+~. »qy˚T»j·TT&Ü uÛ>Ñ e∑ ‹ ~e´#·]Á‘· $+fÒ düTKuÛÀ>±\T
ÁbÕ|æ Ô k ÕÔ s TT. ∫e]øÏ yÓ ÷ ø£ å + \_Û d ü T Ô + ~. n+<ä T ø£ H ˚ nìï
|ü⁄sêD≤\˝ÀøÏ <˚M uÛ≤>∑e‘·eTT ‹s¡T >∑T˝Òì~. Bìì qeTTàø=qT≥
#ê˝≤ eT+∫~. le÷Á‘˚ qeT: nì yê´düT&ÉT »qy˚T»j·TTì‘√ á
Áe‘· $es¡+ #ÓbÕŒ&ÉT.
#·‘·Ts¡Δ düÿ+<Ûä+
lø£èwüßíì ø£<∏ä
26
lø£èwüßíì ø=&ÉT≈£î Á|ü<äTéTTïDÏí ˇø£ X¯+ãs¡T&ÉT |ü⁄]{Ï >∑~

qT+∫ n|üVü≤s¡D #˚kÕ&ÉT. ÁãVü≤à eTqTeT&ÉT ø£X¯´|ü⁄&ÉT ˇø£kÕ]
j·T»„+ #˚d÷ü Ô es¡TDT&ç >√e⁄qT n|üV≤ü ]+#ê&ÉT. es¡TDT&ÉT ø√|ü+‘√
uÛÑ÷˝Àø£+˝À >√bÕ\Tì>± |ü⁄≥ºeTì, ˙ Ç<ä›s¡T uÛ≤s¡´\T (n~‹ `
düTs¡dü ˝Òø£ ~‹) ≈£L&Ü ˙‘√H˚ »ìàkÕÔs¡ì X¯|æ+#ê&ÉT. n~‹
<˚eø°<˚$>±, düTs¡dü (~‹) s√Væ≤D°<˚$>± »ìà+#ês¡T. Ç<ä›]ø°
düe‹b˛s¡T m|ü&É÷ kÕ>∑T‘·T+&˚~. ˇø£kÕ] ø£wüºô|≥Tº≈£îqï n~‹
~‹ì ˙≈£î |ü⁄fÒº @&ÉT>∑Ts¡T #·ìb˛‘ês¡ì X¯|æ+∫+~. m+<äTø£+fÒ
~‹ ø£Hêï eTT+<äT n~‹øÏ ˇø£ ≈£îe÷s¡T&ÉT ø£*>±&ÉT. n‘·&˚
Ç+Á<äT&ÉT. u≤<Ûä˝À ~‹ Hê≈£L >=|üŒ ø=&ÉT≈£îìe«eTì ø£X¯´|ü⁄ì
n]Δ+∫+~. HÓ\\T ì+&ÉT‘·Tqï ø=B› ÄyÓT˝À ˇø£ ‘˚»düT‡
n‹X¯sTTdü÷Ô e∫Ã+~. Ç~ >∑eTì+∫q n~‹øÏ ndü÷j·T ø£*–
|æ+&É+˝ÀH˚ nD∫y˚j·TeTì ø=&ÉT≈£î Ç+Á<äTìøÏ <äTs√“<Ûä #˚dæ+~.
düe‹ ‘·*¢ bÕ<ë\T ˇ‘·TÔ‘·÷ ùde #˚düTÔqï≥T¢ q{Ï+∫ ÄyÓT
ìÁ<äb˛>±H˚ dü÷ø£Îs¡÷|ü+˝À >∑s¡“¤+˝ÀøÏ Á|üy˚•+∫ |æ+&Üìï @&ÉT
eTs¡˝≤ ¬s+&ÉT¬s+&ÉT>± #˚dæ |ü<äTHê\T>∑T uÛ≤>±\T>± #˚kÕ&ÉT. yêπs
eTs¡T‘·TÔ\j·÷´s¡T. ‘Ó*$ ‘Ó#·TÃ≈£îì ~‹ $wüj·T+ ‘Ó\TdüT≈£îì
Ç+Á<äTDÏï Á‹˝Àø±~Û|‘ü ´· + q•+#·T>±ø£ n˙, n~‹øÏ |ü⁄{Ïqº yÓ+≥H˚
@&ÉT>∑Ts¡T _&É¶\T #·ìb˛‘ês¡˙, ø±sê>±s¡ <äT'K+ nqTuÛÑ$+#·T>±ø£
n˙, |ü⁄Á‘·XÀø£+‘√ ø£è•+#·eT˙ X¯|æ+∫+~. á eTs¡T‘·TÔ\T
Ç+Á<äTì‘√ düeTdüÿ+<äT \T ne⁄‘ês¡T. |üs¡eT $TÁ‘·T\T>±
yÓT\>∑T‘ês¡T. á ø£<∏ä $qï »qy˚T »j·TTìøÏ eT‹ b˛sTT+~.
Ç+‘· >=|üŒ yêfi‚fl ‘·|ü #˚ùdÔ ∫e]øÏ uÛ≤s¡‘+· ˝À ;Ûwßü à&ÉT, Á<√DT&ÉT,
<Ûäs¡àsêE yÓTT<ä\>∑T yês¡T ≈£L&Ü ‘·|ü #˚kÕs¡T. Ms¡+<ä]ø° dü÷Œ¤]Ô
lø£ è wü ß í & É T . ã* #· Á ø£ e ]Ô ì n<Û ä ' bÕ‘êfi≤ìøÏ HÓ { Ï º + ~
leTHêïsêj·TDT&˚. |üPs¡« ø±\+˝À <Ûäs¡Tà&ÉT ÁãVü≤à e÷qdü|ü⁄Á‘·T&Ó’
»ìà+#ê&ÉT. <äø£å Á|üC≤|ü‹ |ü~ eT+~ ≈£L‘·Tfi¯flqT <Ûäs¡T+eT&ÉT
$yêVü≤+ #˚dTü ≈£îHêï&ÉT. yê]øÏ Vü≤], ø£èwüß&í TÉ , qs¡T&ÉT, Hêsêj·TDT&ÉT
nqT q\T>∑Ts¡T ≈£îe÷s¡T\T ø£*>±s¡T. Vü≤], ø£èwüßí*<ä›s¡÷ jÓ÷>±
27
uÛ≤´dü |üsêj·TDT˝…’Hês¡T. qs¡Hêsêj·TDT\÷ Væ≤e÷\j·÷˝À¢

ãÁBHê<Ûé ÄÁX¯eT+˝À rÁe+>± ‘·|üdüT‡ #˚dü÷ÔHêïs¡T. n~ #·÷∫
<˚y˚+Á<äTìøÏ <ä&É |ü⁄{Ïº+~. MTs¡T ø√]+~ ÇkÕÔqì es¡+ Ç#êÃ&ÉT.
yês¡T e÷{≤¢&É˝Ò<äT. n‘·ìøÏ ø√|ü+ e∫Ã+~. e÷j·÷ yÓ÷Væ≤ìì
düèwæº+#ê&ÉT. |ü⁄\T\T, ‘√&˚fi¯ófl\qT düèwæº+#ê&ÉT. nsTTHê yês¡T
#Ó<äs¡ ˝Ò<äT. ‘·|üdüT‡ uÛÑ+>∑|üs¡#ê\ì Á|üj·T‹ï+∫Hê ≈£î<äs¡˝Ò<äT.
s¡+uÛÑ yÓTT<ä\>∑T yê]ì |ü+|æHê Ä>∑˝Ò<äT yê] ‘·|üdüT‡. Ä
qs¡Hêsêj·TDT\T $wüßíe⁄ yÓTT<ä\>∑T @ <˚e‘·qT |üPõ+∫Hê
‘·b˛uÛÑ+>∑+ #˚j·Te#·TÃ ø±˙ <˚M|üP» #˚ùdÔ e÷Á‘·+ ‘·q u≤D≤\T
|üì#ÓjT· éì eTqà<ÛTä &ÉT nHêï <˚y+˚ Á<äT&ÉT }s¡Tø√ø£ yÓfifl¯ eTHêï&ÉT.
n|ü‡s¡d\ü >∑s«¡ uÛ+Ñ >∑+ »]–+~. s¡reTqà<∏Tä \T s¡+>∑Á|üyX˚ +¯ #˚kÕs¡T.
qs¡Hêsêj·TDT\ <Ûë´q ìwü˜ #Ó~]+~. ‘·eT ‘·|üdüT‡ uÛÑ+>∑+
#˚j·T{≤ìøÏ sTT˝≤ »]–+<äì Á>∑Væ≤+#ês¡T qs¡Hêsêj·TDT\T.
Ç+Á<äTìøÏ ãT~Δ #ÓãT<ëeTì n|ü‡s¡dü\T yÓTT<ä\>∑T yê]ì ñ
+&ÉeTì Hêsêj·TDT&ÉT ‘·q ‘=&Éô|’ ∫qï>± #·s¡T#·T≈£îHêï&ÉT. ˇø£
düsê«+>∑ düT+<ä] »ìà+∫+~. ÄyÓT }s¡Te⁄ qT+&ç |ü⁄{Ïº+~ >∑qTø£
}s¡«• nsTT+~. |ü<ä Vü‰s¡T y˚\ eT+~ düT+<äsê+>∑T\qT
düèwæº+#ê&ÉT. yês¡+‘ê Ä e∫Ãq yê]ì n‹ <ÛäT\T>± uÛ≤$+∫
ãVüQeT‘·T\qT n+~dü÷Ô n<äT“¤‘·yÓTÆq eTsê´<ä\T #˚kÕs¡T. n|ü⁄&ÉT
Ä n|ü‡s¡dü\T >∑s¡«uÛÑ+>∑+ #Ó+~ Hêsêj·TDTì ø£å$T+|üeTì n&ç–,
Ç+Á<äT&ÉT #Ó|æŒHê&ÉT ø±ã{Ïº Ç˝≤ e#êÃeTì MTs¡T eTeTTà\qT
X¯|+æ |üø£ dü‘ÿ· ]+#ês¡ì Äq+<ä|&ü Ü¶sT¡ . Hêsêj·TDT&ÉT á }s¡«•ì
MTs¡T <˚e˝Àø±ìøÏ rdüT≈£îyÓ[fl Ç+Á<äTìøÏ ø±qTø£>± Çe«eTHêï&ÉT.
n|ü⁄&Ü n|ü‡s¡dü\T ˙ bÕ<ä|ü<ëà\T ÄÁX¯sTT+ #êeTT Çø£ÿ&˚ ˙
ùde\T #˚düT≈£î+≥÷ Ç˝≤ ñ+&çb˛‘ê+. ø√]q es¡+ ÇkÕÔqHêïe⁄
ø£<ë e÷ø£+<ä]ø° ˙y˚ uÛÑs¡Ôe⁄. ˙e⁄ düèwæº+∫q |ü<äVü‰s¡T y˚\ eT+~,
}s¡«• dü«s¡Z ˝Àø±ìøÏ yÓfi¯‘ês¡T. e÷ ã<äT\T>± Ç+Á<äT&çøÏ ùde\T
#˚kÕÔs¡T. Hêsêj·TDTì ø£cÕº ìï #·÷∫q qs¡T&ÉT nHêï! XÊ+‘·+‘√
ñ+&ÉTeTT. nVü≤+ø±s¡+ $&ç∫ô|≥Tº. eTq ‘·|dü Tü ‡qT qwübº ˛≈£L&É<Tä .
28
eTTqT|ü⁄ Á|üVü‰¢<äTìøÏ M]øÏ j·TT<äΔ+ »]–+~. Væ≤s¡D´ ø£X¯´|ü⁄&ç

eTs¡D≤q+‘·s¡+ qs¡dæ+Vü≤kÕ«$T Á|üVü‰¢<äTìøÏ |ü≥º+ ø£{Ïº+#ê&ÉT.
n‘·qT »qs¡+»ø£+>± bÕ*düTHÔ êï&ÉT. uÛèÑ >∑TeTVü≤]¸ |ü⁄Á‘·T&Óq’ #·éq
eTVü≤]¸ qs¡à<ë q~˝À kÕïq+ #˚düTÔ+&É>± ˇø£ bÕeTT n‘·ì ø±\T
|ü≥Tº≈£îì bÕ‘êfi≤ìøÏ rdüT ≈£îyÓ[fl+~. n|ü⁄&ÉT uÛÑè>∑TeTVü≤]¸
$wüßíeT÷]Ôì eTqkÕ düà]+#ê&ÉT. <ëì‘√ #·é qTìøÏ NeT
≈£î{Ïºq≥Tº>± ≈£L&Ü ˝Ò<äT. Á|üVü‰¢<äT&ÉT n‘·ìì #·÷∫ <˚y˚+Á<äT&ÉT
|ü+|æ‘˚ e#êÃ&ÉqT≈£îHêï&ÉT. ø±˙ $wüj·T+ #Ó_‘˚ Á|üVü‰¢<äT&ÉT
dü+‘√wæ+∫ uÛ÷Ñ ˝À ø£+˝À rsêú\ >∑T]+∫ #Ó|Œü eT+fÒ nìï+{ÏøH£ êï
Á|üU≤´‹ HÓ’$TX¯+˝À #·Áø£rs¡ú+. |ü⁄wüÿ]DÏ rs¡úeTT nHêï&ÉT. yÓ+≥H˚
Á|üVü‰¢<äT&ÉT <Ó’‘·´ Á|üeTTKT\+<ä]˙ düe÷j·T‘·Ô+ #˚dæ HÓ’$TXÊìøÏ
ãj·T\T<˚sê&ÉT. |ü⁄D´qBeT ‘·*¢ düs¡dü«‹ì dü+<ä]Ù+#ê&ÉT. j·T<Ûë
$~Û>± nH˚ø£ <ëHê\T #˚kÕ&ÉT. nø£ÿ&É <Ûë´qeTTÁ<ä˝À ñqï
qs¡Hêsêj·TDT\qT #·÷kÕ&ÉT. ø£ècÕíõq<Ûäs¡T\T, »{≤uÛ≤s¡
düeTTqï‘·T\T yê]eTT+<äT <ÛäqdüT‡\T, qs¡T&ç eTT+<äT n»>∑eeT÷,
Hêsêj·TDTì eTT+<äT XÊsYveZ T÷ yê{Ï‘√ bÕfÒ nø£j å T· ‘·÷D°sê\T
(m|ü&É÷ ‘·]–b˛ì neTTà\bı~) Ç˝≤ ñ+∫ Ç<ä›s¡÷ ìX¯Ã\+>±
<Ûë´q+ #˚düTÔHêïs¡T. Ç~ Á|üVü‰¢<äTq≈£î $s¡T<äΔeTì|æ+∫+~. yês¡T
Áu≤Vü‰àDT\T ø£qTø£ nsTT‘˚ <Ûë´qyÓTÆHê #˚j·÷*. ˝Ò<ë eTVü‰
Ms¡T\T ø±yê\+fÒ <ÛäqTsê“D≤˝…’Hê |ü≥º+&ç n+‘˚ ø±˙ ¬s+&É÷
e÷Á‘·+ H˚qT }s¡Tø√qT. <Ûsä à¡ Vü‰ì »s¡>&∑ ÜìøÏ M\T˝Ò<Tä . eTT+<äT>±
qs¡T&ÉT Á|üVü‰¢<ë ˙e⁄ ÁbÕD≤\‘√ ñ+&Ü\+fÒ ÁãVü≤à ‘˚»düT‡\‘√
ô|≥Tºø√≈£Hêïs¡T. qs¡T&ÉT eTT+<äT>± j·TT<äΔ+ kÕ–+#ê&ÉT. <ä«+<ä«
j·TT<äΔ+ rÁe kÕΔsTT˝À kÕ–+~.. Á|üVü‰¢<äTì u≤D≤\T ≈£î]|ædüTÔ+fÒ
‘·≥Tºø√˝Òø£b˛‘·Tqï qs¡TìøÏ u≤dü≥>± Hêsêj·TDT&ÉT $\T¢
m≈£îÿô|{≤º&ÉT. M]<ä›s¡÷ 100 @fi¯ófl b˛s¡T kÕ–+#ês¡T. me]ø°
mes¡÷ rdæb˛˝Ò<äT. l eTVü‰$wüßíe⁄ Á|ü‘·´ø£åyÓTÆHê&ÉT. Á|üVü‰¢<äT&ÉT
kÕ«$T H˚qT me]‘√HÓ’Hê j·TT<äΔ+ #˚ùdÔ ¬>\T|ü⁄ Hê<˚. eT]|ü&ÉT
Ç˝≤ nsTT+<˚eTì n&ç >±&ÉT. Hêj·THê qs¡Hêsêj·TDT\T Hê
29
n+X¯‘√ |ü⁄{Ïºqyês¡T. M]e+{Ï ‘ê|üdüT \‘√ m|ü&É÷ ô|≥Tºø√≈£î

nHêï&É T . yÓ + ≥H˚ Á|ü V ü ‰ ¢ < ä T &É T bÕ‘êfi≤ìøÏ yÓ [ flb˛j· ÷ &É T .
qs¡ H êsêj· T DT\T ‹]– <Û ë ´qeTTÁ<ä ˝ ÀøÏ yÓ [ flb˛j· ÷ s¡ T .
Væ≤s¡D´ø£X¯´|ü⁄&ÉT <˚e‘·\‘√ yÓ’s¡+ ô|≥Tº≈£îì y˚\ dü+.\T j·TT<äΔ+
#˚kÕ&ÉT. ø=&ÉT≈£î Á|üV‰ü <¢ Tä &ÉT ≈£L&Ü n˝≤H˚ #˚kÕ&ÉT. Ç+Á<äT&ç #˚‹˝À
|üsêõ‘·T˝…’ ø=&ÉT≈£î ã* #·Áø£e]ÔøÏ dæ+Vü‰düq+ n|üŒ–+∫ ‘êqT
‘·|üdüT‡≈£î yÓ[flb˛j·÷&ÉT. ã*ì Ç+Á<äT&ÉT $wüßíe⁄ düVü‰j·T+‘√
»sTT+∫ »j·Tπø‘·q+ m>∑Ts¡y˚kÕ&ÉT. uÛÑè>∑T|ü⁄Á‘·T&Ó’q X¯óÁø±#ês¡T´\
yê]ì $T–*q sêø£då Tü \T ø£*dæ ˙e⁄ kÕj·T+ #˚jT· ø£b˛‘˚ bÕ‘êfi≤ìøÏ
b˛e\dæ+<˚qì nHêïs¡T. ‘·q ‘·|ü'X¯øÏÔ‘√ yê] >±j·÷\T qj·T+
#˚kÕÔqHêï&ÉT. <Ó’‘·T´\T dæΔ$T‘·|ü&Ü¶s¡T. X¯óÁø±#ês¡T´&ÉT yê]øÏ <ÛÓ’s¡´+
|ü*ø±&ÉT. eTTqT|ü⁄ esêVü≤ s¡÷|ü+ <Ûä]+∫ Væ≤s¡D≤´≈£åî&çì, qs¡
dæ+Vü‰e‘ês¡+‘√ Væ≤s¡D´ø£•|ü⁄&çì $wüßíeT÷]Ô dü+Vü≤]+#ê&ÉT. Ç~
n\Hê&ÉT ÁãVü≤à ‘·q≈£î #Ó|æŒq dü+>∑‘·ì, m|üŒ{Ï¬ø’Hê $wüßíe⁄
<Ó’‘·T´\qT dü+Vü≤]+#˚ rs¡T ‘ê&ÉHêï&ÉT. ø±ì uÛÑj·T|ü&Éø£ ‘êqT
X¯+ø£s¡TDÏï ø£*dæ e#˚Ães¡≈£î n|üŒ{Ï<ëø± XÊ+‘·+>± ñ+&ÉeTì
#Ó|Œæ yÓfi≤fl&ÉT X¯óÁø±#ês¡T´\ yês¡T. Á|üV‰ü <¢ Tä ì #˚‘· dü+<˚X+¯ |ü+bÕs¡T.
@eTq+fÒ ‘êeTT Äj·TT<Ûë\T $&ç∫ô|≥ºeTì, ø£+<äeT÷˝≤\T ‹+≥T
HêïeTì Ä $<Ûä+>± <Ó’‘·T´\T <Ûä+ã ‘ê|üdüT˝…’ ø£X¯´|ü Á|üC≤|ü‹
ÄÁX¯eT+˝À ‘·\<ë#·T ≈£î+≥÷ X¯óÁø£#ês¡T´ì ø√dü+ y˚∫ e⁄Hêïs¡T.
X¯óÁø±#ês¡T´&ÉT (ø±e⁄´&ÉT) X¯+ø£s¡Tì ø£*dæ <˚e>∑Ts¡Te⁄ ãèVü≤düŒ‹
<ä>∑Zs¡ ˝Òì ~e´ eT+Á‘ê\T ø±yê\ì ø√sê&ÉT. •e⁄&ÉT Ç‘·ì <Ó’e
Á<√Vü‰ìï Á>∑Væ≤+∫ ˙e⁄ ‘·\ÁøÏ+<äT\T>± ‘·|üdüT‡ #˚j·÷*. ô|’>±
ÁøÏ+<ä qT+∫ bı>∑ô|≥Tº≈£îì, n~ |”\Tdü÷Ô #˚ùdÔ ˙e⁄ ø√s¡T≈£îqï
eT+Á‘ê\T n˙ï \_ÛkÕÔsTT. Á|üj·T‹ï+#·T ˙≈£î X¯óuÛÑ+ ø£\T>∑T >±ø£
nì B$+∫ |ü+bÕ&ÉT. $T–*q sêø£ådüT\qT <˚e‘·\+<äs¡÷
#·+|ü<*ä #ês¡T. yês¡+<äs÷¡ uÛèÑ >∑Te⁄ |ü‹ï e<ä› #˚] s¡ø+åÏ #·eTHêïs¡T.
ÄyÓT uÛÑj·T+ ˝Ò<äT nì uÛÑs√kÕ Ç∫Ã+~. ø±˙ <˚e‘·\T n+<äs¡÷
sêø£ådüT\qT #·+|ü{≤ìøÏ Á|üj·T‹ï+#ês¡T. Ä$&É X¯øÏÔ‘√ <˚e‘·\qT
30
ìÁ<ëedüT\Δ T>± #˚d+æ ~. Ç+Á<äTDÏí #˚jT· uÀ‘·T+fÒ $wüßeí ⁄ s¡ø+åÏ #ê&ÉT.

$T–*q <˚e‘·\T ÄyÓTì dü+Vü≤]+#·T ˝Ò<ë <˚e‘·\πø qwüºeTH˚dü]øÏ
Ád”Ô nì #·÷&É≈£î+&Ü ‘·\ q]ø±&ÉT. uÛÑè>∑Te⁄ ø√|ü+‘√ ˙e⁄ |ü<˚
|ü<˚ eTqTwü´ »qà m‘·TÔ‘êeì X¯|æ+#ê&ÉT. X¯óÁ≈£î&ÉT Bø£å>± ‘·|üdüT‡
#˚düTÔ Hêï&ÉT. Ç+Á<äT&ÉT ‘·q ≈£L‘·Ts¡T »j·T+‹ (»j·T+‘·T&ç #Ó*¢)
|ü+|æ ìqTï X¯óÁø±#ê s¡T´ìøÏ ø£Hê´<ëq+ #˚kÕqT. n‘·ìøÏ X¯ó
ÁX¯Swü #˚j·TeTHêï&ÉT. m+‘√ ÁX¯<äΔ>± ùde #˚dæ+~. X¯óÁø±#ês¡T´ì
‘·|üdüT‡øÏ X¯+ø£s¡T&ÉT dü+‘√wæ+∫ ~eésê\T Ç#êÃ&ÉT. »j·T+‹
ùde\≈£î yÓT∫Ã ÄyÓTqT d”«ø£]+∫ n<äèX¯´ s¡÷bÕ\˝À |ü~ dü+.\T
ø±|ü⁄s¡+ kÕ–+#ê&ÉT X¯óÁ≈£î&ÉT. n‘·ìøÏ esê\T <=]ø±j·Tì ‘Ó*dæ
sêø£då Tü \T e∫ÃHê yê]øÏ Ms¡T ø£qã&É˝<Ò Tä . <˚y+˚ Á<äT&ÉT ãèVü≤düŒ‹‘√
X¯óÁø±#ês¡T´&ÉT X¯è+>± s¡+˝À z\˝≤&ÉT‘·THêï&ÉHêï&ÉT. |ü~ dü+.\
düeTj·T+ e⁄+~. á ˝À>± e÷j·÷ X¯óÁ≈£îì s¡÷|ü+ <Ûä]+∫
ãèVü≤düŒ‹ì e÷j·÷ $<ä´‘√ <˚eø±s¡´+ ìs¡« ]Ô+#·eTHêï&ÉT.
<Ó‘’ T· ´\qT düMT|æ+#ê&ÉT ãèVü≤düŒ‹. »qy˚T»j·TTìøÏ u≤<Ûä ø£*–+~.
<˚e >∑Ts¡Te⁄ Ç˝≤ #˚jT· &É+ @$T{Ï? me]ì eTq+ nqTdü]+#ê*?
Hê´j·Ty˚T~? yê´düT&ÉT ns¡ú+ #˚düT≈£îì düe÷<Ûëq+ #ÓbÕŒ&ÉT.
n]wü&«É sêZ\≈£î nr‘·T\T mes¡÷ ˝Òsì¡ n+<äTøπ uÛTÑ eH˚X«¯ Ø e÷‘·qT
n]Ã+#ê\ì yê´düT&ÉT #ÓbÕŒ&ÉT. á˝À>± |ü~dü+.\T >∑&ç#êsTT.
X¯óÁ≈£î&ÉT »j·T+‹‘√ ‘êqT yÓfi¯ó‘·THêïqì ‘·q ø√dü+ sêø£ådüT\T
m<äTs¡T #·÷kÕÔsì¡ #ÓbÕŒ&ÉT. ˙ Çwü+º yÓfió¯ fl nì yÓfifl¯ eT+~ »j·T+‹.
X¯óÁ≈£î&ÉT ‘·q y˚wü+ ˝À ñqï ãèVü≤düŒ‹ì #·÷kÕ&ÉT. <Ó’‘·T´\≈£î
ø£ì|æ+#ê&ÉT. Ç<äs› T¡ X¯óÁ≈£î\qT #·÷∫ yÓ÷dü|Pü ]‘·T&Óq’ ãèVü≤düŒ‹H˚
qe÷às¡T. Ç‘·ìì bıeTàHêïs¡T. ø√|ü+‘√ X¯óÁ≈£î&ÉT Hê e÷≥ qeTà&É+
˝Ò<äT ø£qTø£ }s¡÷ ù|s¡÷ ˝Òì yê¬s’ |üsêuÛÑyê\T bı+<äT ‘ês¡Hêï&ÉT.
ãèVü≤düŒ‹øÏ Äq+<äy˚T Äq+<ä+. sêø£ådü >∑Ts¡Ty˚ X¯|æ+#ê&ÉT ø±ã{Ïº
‘·q d”«j·Ts¡÷|ü+ <Û]ä +∫ Ç+Á<ä˝Àø±ìøÏ yÓ[flb˛j·÷&ÉT ãèVü≤düŒ‹.
<˚e‘·\+‘ê ø£*dæ <ä+&É j·÷Á‘·≈£î ãj·T\T<˚sês¡T. Á|üVü‰¢<äTì
eTT+<äT>± ô|≥Tº≈î£ ì X¯óÁ≈£îì X¯sD¡ T y˚&Üs¡T <Ó‘’ T· ´\T. yê]ì ø£$å T+∫
31
MT≈£î ~eéT+Á‘ê\qT #ÓãT‘êqHêï&ÉT. ã*#·Áø£e]Ô $wüßíeT÷]Ô

e\¢ bÕ‘êfi¯+˝À >±&ç<ä s¡÷|ü+˝À X¯Sq´ >∑èVü≤+˝À <ë>∑T ø=ì
e⁄Hêï&ÉT. $wüßíe⁄ ≈£L&Ü eT‘·‡´, ≈£Ls¡à, esêVü‰~ s¡÷bÕ\˝À ñ
Hêï&ÉT. ÁãVü≤àVü≤‘·´ eTVü‰bÕ‘·ø±ìøÏ ˝ÀHÓ’ ÁãVü≤à ø£eT\+˝À
<ë≈£îÿHêï&ÉT. á $<Ûä+>± eTVü‰qTuÛ≤e⁄\≈£î ≈£L&Ü »]–+<äì
Ç+Á<äTì‘√ Á|üVü‰¢<äT&ÉT nHêï&ÉT. X¯óÁ≈£î&ÉT Ç$ <˚e‘·\ s√E\T,
kÕe]íø£ eTq«+‘·s¡+ <ëø± eTq+ z|æø£ |ü{≤º*. <Ó’‘·T´\T $qø£
Á|üVü‰¢<äTì ùdHê|ü‹>± <˚e‘·\‘√ j·TT<ëΔìøÏ ÄVü‰«ì+#ês¡T. X¯ó
Á≈£îì eT+Á‘· X¯ø‘ÔÏ √ $»j·T+ düeT≈£L]Ãô|&ÉT‘√+~. Bì‘√ Ç+Á<äT&ÉT
uÛÑj·T|ü&ç <˚Mø£è‹ #˚j·T>± ÄyÓT ø£s¡TDÏ+∫ dæ+Vü≤yêVæ≤ì nsTT
<Ó’‘·T´\ ô|’øÏ e∫Ã+~. sêø£ådüT\T uÛÑj·T|ü&ç Á|üVü‰¢<äT&ÉT, yÓTT<ä\>∑T
yês¡T bÕ]b˛<ëeTHêïs¡T. qeTT∫ mø£ÿ&É≈£î yÓ[flHê Ç~ ‘·|üŒ<äT
<˚ $ ì dü T Ô ‹ ‘√ ÁbÕ]ú + #· e Tì Á|ü V ü ‰ ¢ < ä T ì ø√]+~. ne÷à
ø±eTÁø√<Ûë<äT\T n+<ä]ø° düe÷q+. <Ó’‘·T´\T, <˚e‘·\T ˇø£ ‘·+Á&ç
_&É¶\y˚T. e÷ø° yÓ’s¡+ ø£*Œ+∫ $H√<ä+ #·÷düTÔHêïyê ne÷à.
bÕ\düeTTÁ<ä eT<Ûäq+˝À ≈£L&Ü n˙ï <˚e‘·\πø <äø±ÿsTT. Ç+‘·>±
nHê´j·T+ #˚ùd <˚e‘·\πø n˙ï <äø±ÿsTT. ˇø£ÿkÕ] ìcÕŒøÏåø£+>±
<Ûäs¡à+ Ä˝À∫+#·T. b˛˙ <˚e‘·\qT Ä<äs¡Ù+>± rdüT≈£î+<ëeT+fÒ
mes¡T dü]>± ñHêïs¡T. #·+Á<äT&ÉT >∑Ts¡T|ü‹ïì ‘Ó*dæ ‘Ó*d”
ã\e+‘·+>± n|üVü≤]+#ê&ÉT. <Ûäsêà <Ûäsêà\T ‘Ó*ùd Ç+Á<äT&ÉT
>ö‘·eTT&ç uÛ≤s¡´qT ÄÁø£$T+#ê&ÉT. ãèVü≤düŒ‹ ‘·q k˛<ä s¡T&ç Ç˝≤¢*ì
|üPs¡í >∑s¡“¤e‹ì ã˝≤‘êÿs¡+>± uÛÀ–+#ê&ÉT. Hê eTqTeT&ÉT ã*
<ëq >∑TD≤ìøÏ ô|{Ïº+~ ù|s¡T. n‘·ìø° nHê´j·T+ »]–+~. Ç˙ï
#˚dæHê ˝À≈£î\T yê]H˚ <Ûäs¡à|üs¡T\+≥THêïs¡T. Á|üVü‰¢<äTì ÄÁø√XÊìï
»>∑BX¯«] ns¡ú+ #˚düT≈£îì MTs¡+‘ê bÕ‘êfi≤ìøÏ yÓ[flbı+&ç. nìï
X¯óuÛ≤X¯óuÛ≤\≈£î ø±s¡D+ ø±\y˚T ø£<ë! Ç~ Hê Ä»„. ìwüÿ\àwü+>±
Jej·÷Á‘· kÕ–+#·+&Éì #Ó|üŒ>± <ëì‘√ <˚e‘·\T ‘·eT ˝Àø±ìøÏ
yÓfi≤fls¡T. <ëqe⁄\T bÕ‘êfi≤ìøÏ yÓfi≤fls¡T. n|üŒ{ÏqT+&ç <˚e<ëqe⁄\
X¯‘·è‘·«+ $&ç∫ me] Áã‘·T≈£î\T yês¡T Áã‘·T≈£î‘·THêïs¡T.
»qy˚T»j·TT&ÉT $wüßíe⁄ eTq«+‘·s¡+ ˝À @j˚T ne‘êsê\T
32
<Ûä]+#ê&Éì n&ç>±&ÉT. yê´düT\ yês¡T Ç˝≤ #Ó|üŒ&É+ kÕ–+#ês¡T.

#·≈£åîwü eTq«+‘·s¡+˝À <Ûäs¡Tà&ÉT>± ne‘·]+#ê&ÉT. yê] |ü⁄Á‘·T˝Ò
qs¡Hêsêj·TDT\T.
¬s+&Ée yÓ’edü«‘· eTq«+‘·s¡+˝À nÁ‹|ü⁄Á‘·T&Ó’ <ä‘êÔÁ‘˚j·TTì>±
»ìà+#ê&ÉT. |ü‹Áe‘êeT ‘·*¢ nqdü÷j·T nÁ‹ eTVü≤]¸ <Ûäs¡à|ü‹ï.
Ä$&É ÁbÕs¡úq y˚Ts¡≈£î Á‹eT÷s¡TÔ\T |ü⁄Á‘·T˝…’Hês¡T. ÁãVü≤à<˚e⁄&ÉT
#·+Á<äT&ÉT>±, $wüßíeT÷]Ô <ä‘êÔÁ‘˚j·TT&ÉT>±, •e⁄&ÉT <ä÷sê«düT&Ó’
»ìà+#ês¡T.
Hê\Ze eTq«+‘·s¡+˝À qs¡dæ+Vü≤s¡÷|ü⁄&Ó’, Væ≤s¡D´ø£•|ü⁄&çì
dü+Vü≤]+#ê&ÉT. Á‘˚‘êj·TT>∑+˝À ø£X´¯ |ü Á|üC≤|ü‹øÏ yêeTq s¡÷|ü+˝À
ne‘·]+∫ ∫s¡T e+#·q‘√ sê»´+ n|üVü≤]+∫, ã* #·Áø£e]Ôì
bÕ‘êfi≤ìøÏ |ü+|æ+#ê&ÉT. |ü+‘=$Tà<äe Á‘˚‘êj·TT>∑+˝À »eT<ä–ï
düT‘·T&Ó’ |üsX¡ ó¯ sêeTTì>± ne‘·]+∫ ø£Áå ‹j·T dü+Vü‰s¡+ ø±$+#ê&ÉT.
düeTdüÔ uÛÑ÷$Tì kÕ«BÛq|üs¡#·T≈£îì ø£X¯´|ü⁄ìøÏ düeT]Œ+#ê&ÉT. Ç<˚
j·TT>∑+˝À s¡|Tüò Te+XÊq <äXs¯ <¡ ëÛ ‘·àE&Ó’ sêeTT&ç>± ne‘·]+#ê&ÉT.
Çs¡y’Ó mì$T<äe <ë«|üs+¡ ˝À qs¡ Hêsêj·TDT\T ns¡Tq® , lø£èwüß\í T>±
»ìà+∫ uÛÑ÷uÛ≤s¡+ ‘·–Z+#·≥+ ø√dü+ ≈£îs¡TπøåÁ‘· dü+Á>±eT+ #˚kÕs¡T.
á |üsêÁ|üø£è‹ ≈£L&Ü ñ‘·Œ‹Ô ø±\+˝À eT÷&ÉT s¡÷bÕ\T>±
uÛ≤dæk˛Ô+~. düèwæºk˛Ô+~. bÕ*k˛Ô+~. ø£˝≤Œ+‘·+˝À ñ|üdü+Vü≤
]k˛Ô+~.
Hêsêj·TDTì $yêVü≤+ #˚düTø√eTì n|ü‡s¡dü\T n&É>∑&É+‘√
á »qà˝À $yê Vü≤+ #˚düTø√qT. Çs¡yÓ’ mì$T<äe <ë«|üs¡+˝À
H˚qT lø£èwüßìí >± »ìàkÕÔqT. MTs¡T y˚sπ y˚sπ sê»´ ø£q´\T>± »ìà+∫
Hê≈£î Ç˝≤¢+Á&ÉT ne⁄<äTs¡T >±ì. n+<ëø± MTs¡T MT <˚e˝Àø£+˝À
y˚∫ ñ+&É+&ç nq>± Ä $<Û+ä >± yês¡T Ç+Á<ä˝Àø±ìøÏ yÓ[flb˛j·÷s¡T.
ˇø£|ü&ÉT uÛÑ÷<˚$ bÕ|ü uÛ≤sêìï yÓ÷j·T˝Òø£ >√s¡÷|ü+ <Ûä]+∫
<˚e˝Àø±ìøÏ yÓ[fl+~. <äT'U≤ìøÏ ø±s¡Dy˚T$T≥ì X¯N|ü‹ n&ç>±&ÉT.
33
qqTï »sêdü+<Ûä, •X¯óbÕ\ yÓTT.\>∑T sêø£ådüT\T bÕ*düTÔHêïs¡T. ˇø£ÿ

dü<Tä DZ + ˝Òìyês¡T. düs«¡ <Ûsä à¡ V”≤qT\T. á bÕ|üu≤Û sêìï ‘·–+Z #·{≤ìøÏ
$wüßíe⁄ esêVü‰e‘êsêìï <ë*Ã qqTï s¡øÏå+#ê&ÉT. Væ≤s¡D≤´≈£åî&ÉT,
qqTï \T+>∑E{Ïº düeTTÁ<ä+˝ÀøÏ HÓ{Ïºy˚ùdÔ, $wüßíe⁄ Væ≤s¡D≤´≈£åîDÏí
dü+Vü≤]+∫, ‘·q ã+>±s¡T ø√s¡ MT<ä qqTï ‘˚*Ã ‘Ó∫Ã dæΔs¡+>±
ô|{≤º&ÉT. n|üŒ{Ï qT+∫ Hê≈£î dæΔs¡ nH˚ ù|s¡T e∫Ã+~. Çs¡yÓ’
mì$T<äe ø£*j·TT>∑+ sêuÀ‘·Tqï~. á bÕ|üuÛ≤s¡+ Ç+ø±
ô|]–b˛‘·T+~. n|ü⁄&Ó˝≤>∑T s¡kÕ‘·˝≤ìøÏ b˛ø£ ‘·|üŒ<äT. á <äT'K
düeTTÁ<ä+ qT+∫ qqTï s¡øÏå+#·eTì uÛÑ÷<˚$ nuÛÑ´]ΔùdÔ Ç+Á<äT&ÉT
#·*+∫ b˛j·÷&ÉT. ø±˙ Hê e\¢ ø±<äT. ÁãVü≤à<˚e⁄ì e<ä›≈£î
yÓfi<¯ ëeTHêï&ÉT. n‘·H˚ BìøÏ düeTs¡T&Δ HÉ êï&ÉT. ø±˙ ÁãVü≤à uÛ÷Ñ <˚$‘√
Ç~ Hêe\¢ nj˚T´ |üì ø±<äT »Hês¡ΔqT&˚ düeTs¡TΔ&ÉT nHêï&ÉT.
n+<äs÷¡ $wüßdí <ü qä + #˚sT¡ ≈£îHêïs¡T. lVü≤] ≈£L&Ü ‘·q |üsê BÛq‘·qT
‘Ó*j·TCÒkÕ&ÉT. ‘·qT s¡øs£ ø¡ ±\T>± ne‘êsê˝…‘≥Ô· +, ø£cÕº\T |ü&≥É +
Çe˙ï Hê≈£L ‘·|üŒ˝Ò<äT. ø±ã{Ïº Hêe\¢ >±˙, $T>∑‘ê @ <˚e‘·\
e˝≤¢ >±˙ ø±<äT nHêï&ÉT. ø±ã{Ïº eTVü‰e÷j·T eTq*ï q&ç|kæ ˛Ô+~.
n+<äs¡+ Ä eTVü‰e÷j·T≈£î nBÛqT\y˚T. l eTVü‰$wüßíe⁄ Ç˝≤
dü\Vü‰ Çe«>±H˚ düø£\ <˚e‘·\÷ düø£\ uÛÑTe H˚X¯«]ì eTqkÕsê
düà]+#ês¡T. ÄyÓT Äq+<ä+‘√ |ü⁄\øÏ+∫ MT |üì @$T{À #Ó|üŒ+&ç.
Ä+<√fi¯q |ü&Éø£+&ç á uÛÑ÷<˚$øÏ e∫Ãq ø£wüº+ @$T{Ï. <äTwüßº\
bÕ\q uÛ÷Ñ <˚$ uÛ]Ñ +#·˝øÒ £ b˛‘·Tqï~. ˙e⁄ eTVæ≤cÕdüTs¡Tì yÓTT<ä\>∑T
Á≈£Lsê‹ Á≈£Ls¡T\qT ne©\>± n+‘· yÓTT+~+#êe⁄. eT∞fl Ç|ü&ÉT
n˝≤+{Ï nedüs¡+ e∫Ã+<äì, <äTwüº uÛÑ÷uÛÑTE\qT dü+Vü≤]+∫
uÛÑ÷<˚$ì s¡øÏå+#·eTHêïs¡T. <äTwüº•ø£åD≈£î »>∑Hêà‘· eP´Vü≤+ ‘êqT
jÓ÷>∑e÷j·T>± q+<ä j·TXÀ<ä\≈£î ≈£L‘·Ts¡T>± »ìàkÕÔqì, MTs¡T
MT MT n+X¯\‘√ »ìà+∫, ≈£îs¡TπøåÁ‘· dü+Á>±eT+˝À düs¡« ø£åÁ‹j·T
dü+Vü‰s¡+ »s¡T >∑T‘·T+<äì Áu≤Vü≤àD XÊ|ü+ ø±s¡D+>± j·÷<äe⁄\T
|üP]Ô>± q•kÕÔsì¡ #Ó|Œæ z<ë]Ã jÓ÷>∑e÷j·T n+‘·sêúq+ #Ó+~+~.
uÛÑ÷<˚$ ‘·è|æÔ |ü&ç+~. <˚e‘·\+‘ê ø±\bÕX¯ ìj·T+Á‹‘·T˝…’
34
»>∑Hêà‘·≈£î eX¯ó˝…’ e⁄+{≤s¡T.
j·TeTTHê rs¡+˝À eT<ÛäTeq+ e⁄+&˚~. eT<ÛäT|ü⁄Á‘·T&ÉT
\eD≤düTs¡T&ÉT <ëì n~Û|‹ü . >∑s«¡ +‘√ ñqï Mìì \ø£ÎD k˛<äsT¡ &ÉT
X¯Á‘·T|òüTTï&ÉT dü+Vü≤]+∫ ‘·q |ü⁄Á‘·T˝…’q |ü⁄wüÿsê≈£åî\ì<ä›]˙
|ü]bÕ\≈£î\T>± ìj·T$T+#ê&ÉT. n≥Tô|q’ dü÷s¡´ e+X¯+ q•+∫+~.
j· T j· ÷ ‹ ‘· q j· T T˝… ’ q j· ÷ <ä e ⁄\T eT<Û ä T s¡ q T sê»<Û ë ì>±
#˚dTü ≈£îHêïs¡T. X¯Ss¡ùdqT&ÉT yÓTT<ä{Ï n~Û|‹ü nsTTHê&ÉT. es¡TD<˚e⁄ì
XÊ|ü+ e\q ø£X¯´|ü⁄&ÉT, edüT<˚e⁄&Ó’ »ìà+#ê&ÉT. n~‹ <˚e≈£î&çøÏ
<˚eø°<˚$>± »ìà+∫+~. ñÁ>∑ùdqT&çøÏ ø£+düT&ÉT »ìà+#ê&ÉT.
edüT<˚e⁄ìøÏ <˚eø°<˚$øÏ $yêVü≤yÓTÆq~. n|ü⁄&ÉT Äø±X¯yêDÏ ø£+kÕ!
nwüeº T >∑sê“¤q »ìà+∫q ≈£îe÷s¡T&ÉT ìqTï dü+Vü≤]kÕÔ&TÉ . ‘Ó\TdüTø√
(Çø£ÿ&É <˚eø°<˚$ì ≈£+düTì y˚Tq‘·Ô nì ÁyêkÕs¡T sêeTÁãVü≤à+>±]
s¡#· q˝À). n|ü⁄&ÉT |ü⁄{Ïºqyê&çì |ü⁄{Ïºq≥T¢ ˙≈£î n|üŒ–kÕÔqì
edüT<˚e⁄&ÉT e÷≥ Ç#êÃ&ÉT.
kÕ«j·T+uÛÑTe eTq«+‘·s¡+˝À }sêí<˚M eTØ#·T\≈£î Äs¡T>∑Ts¡T
|ü⁄Á‘·T\T »ìà+#ês¡T. ÁãVü≤à<˚e⁄&ç ≈£L‘·Ts¡T |ü≥¢ yêýÓ÷Vü≤‘·qT
#·÷∫ yês¡T |ü]Vü≤dæ+#ês¡T. ø√|ü+‘√ ÁãVü≤à<˚e⁄&ÉT sêø£ådüT\T>±
|ü⁄≥ºeTì X¯|+æ #ê&ÉT. yês¡T Væ≤s¡D´ø£X´¯ |ü⁄ìøÏ |ü⁄{≤ºsT¡ . C≤„qT ˝…H’ ês¡T.
yê]ì ÁãVü≤à #·÷∫ q∫Ã @<ÓH’ ê es¡+ ø√s¡Tø√eTHêïs¡T. ÁãVü≤à<˚yê!
<˚e, e÷qe, >∑+<Ûäs¡« dæ<äTΔ˝…e] e˝≤¢ eTs¡D+ ˝Ò≈£î+&É es¡+
Çe«eTì y˚&ÉTø=Hêïs¡T. ÁãVü≤à n+^ø£]+#ê&ÉT. Væ≤s¡D´ø£X¯´|ü⁄&ÉT
ÁãVü≤àì es¡+ n&É>{∑ ≤ìï #·÷∫ eT+&ç|&ü Ü¶&TÉ . bÕ‘êfi≤ìøÏ bıeTàì
ìÁ<ëeX¯ó˝…’ |ü&ç ñ+&ÉeTì X¯|æ+#ê&ÉT. n˝≤ yês¡T es¡Tdü>± <˚eø°
>∑s“¡ +¤ ˝À @fÒ{≤ ˇø=ÿø£ÿs¡T>± »ìà+∫ øÏ+<ä{Ï »qà˝Àì yê] ‘·+Á&ç
ø±\H˚$Tj˚T MT≈£î Ç|ü⁄&ÉT ø£+düT&ÉT>± »ìà+∫ n‘·ì #˚‹˝ÀH˚
•X¯óe⁄>± eTs¡DÏkÕÔs¡ì Ç~ ‘·q XÊ|üeTHêï&ÉT. dü|üÔeT >∑s¡“¤+>±
Ä~X‚wüße⁄ n+X¯+ Á|üy˚•+∫+~. jÓ÷>∑e÷j·T jÓ÷>∑X¯øÏÔ‘√ Ä
>∑sê“¤ìï dü+ø£s¡¸D #˚dæ rdæ s√Væ≤D°<˚$ >∑s¡“¤+˝À Á|üy˚X¯ô|{Ïº+~.
nwüºeT >∑sê“¤q $wüßíeT÷]Ô Á|üy˚X¯+ »]–+~. qs¡T&ÉT ns¡T®qT&ÉT>±
35
|ü⁄{≤º&ÉT. øÏ+<ä{Ï »qà˝À M]<ä›s¡÷ <Ûäs¡Tà&ç ≈£îe÷s¡T\T. (qs¡Hêsê

j·TDT\T). j·TeTT&ÉT $<äTs¡T&ÉT>±, ãèVü≤düŒ‹ Á<√DT&ÉT>±, •e⁄&ÉT
nX¯«‘êúeT, düeTTÁ<äT&ÉT X¯+‘·qT&ÉT, >∑+<Ûsä «¡ |ü‹ <˚e≈£î&ÉT>± <˚eø°<$˚
‘·+Á&ç, edüTe⁄ ;Ûwüßà&ÉT, eTs¡T‘·Ô $sê≥&ÉT>±, n]wüºdüT‘·T&Ó’q
Vü≤+düT&ÉT <Ûäè‘·sêÁwüßºìøÏ, ìs¡è‹ •K+&ç, düq‘·Tÿe÷s¡T&ÉT
Á|ü<äTéTTï&ÉT>±, es¡TDT&ÉT Á<äT|ü<äT&ÉT>±, \ø°Î<˚$ Á<Í|ü~, $X¯«
<˚e‘·\T Á<Í|ü<˚j·TT\T>± dæ~Δ ` ≈£î+‹, <Ûäè‹ ` e÷Á~, eT‹ `
>±+<Ûë], n|ü‡ s¡dü\T ø£èwüí |ü‘·Tï\T>± Ç+Á<ä X¯Á‘·Te⁄˝…’q sêø£ådüT\T
sêE\T>±, Væ ≤ s¡ D ´ø£ X ¯ ´ |ü ⁄ &É T •X¯ ó bÕ\T&É T >±, $Á|ü õ ‘· T Ô
»sêdü+<ÛTä &ÉT>±, Á|üV‰ü <¢ Tä &ÉT X¯\T´&ÉT, ø±\H˚$T ø£+düT&ÉT, Vü≤j·TÁê
sêø£då Tü &ÉT øπ •>±, ã*≈£îe÷s¡T&Óq’ n]wüß&º TÉ ≈£î≈£î~à>±, nqTVü‰<¢ Tä &ÉT
<äTwüºπø‘·T&ÉT>±, uÛ≤wüÿ\T&ÉT uÛÑ>∑<ä‘·TÔ&ÉT>± \+ã Á|ü\+ã≈£î\T Ks¡
<Û˚qT≈£î\T>±, yêsêVü≤øÏXÀs¡T\T #êD÷s¡ eTTwæº≈£î\T, ~‹|ü⁄Á‘·T&ÉT
n]wüß&º TÉ ≈£îe\j·THê>∑+ (@qT>∑T) ã*|ü⁄Á‹ø£ ãøÏ>±, <ëì ‘·eTTà&ÉT
ãø±düTs¡T&ÉT>± Ç˝≤ yê] yê] n+X¯\‘√ »ìà+#ês¡T. uÛÑ÷uÛ≤sêìï
‘·–+Z #·eTì ÁãVü‰à~ <˚e‘·\T ø√]q|ü⁄&ÉT $wüßeí T÷]Ô s¬ +&ÉT •s√C≤\T
rdæ Ç#êÃ&ÉT. ˇø£{Ï lø£èwüßí&ÉT q\¢ì~, ¬s+&√~ ‘Ó\¢ì~ ã\
sêeTT&ÉT.
nwüºeT >∑s¡“¤+ n|ü⁄&ÉT >√≈£î\+˝À j·TXÀ<ë >∑s¡“¤+˝À
jÓ÷>∑e÷j·T Á|üy˚•+∫+~. Á|üdüe düeTj·T+˝À nX¯Øs¡yêDÏ Ç˝≤
|ü*øÏ+~. edüT<˚yê á _&É¶qT j·TXÀ<ä <ä>∑Zs¡ #˚s¡TÃ. j·TXÀ<ä
_&É¶qT Çø£ÿ&É≈£î rdüT≈£îsê! n˙ï ˙≈£î M\T ø£*π>≥≥T¢ Á|üø£è ‹
düVü≤ø£]düTÔ+~. nø£ÿ&É >√≈£î\+˝À q+<äTì uÛ≤s¡´ j·TXÀ<äøÏ
jÓ÷>∑e÷j·TøÏ »ìà+∫+~. |æ\¢\qT n≥T, Ç≥T e÷s¡Ã&É+
»]–+~. ø£+düT&ÉT |ü+|æq |üP‘·q, πø•, ãø£, <Û˚qTø£, e‘·‡ø£,
Á|ü\+ãT\qT dü+Vü≤]+#ê&ÉT lø£èwüßí&ÉT. <ÛäqTsê´>∑+ nH˚ e+ø£‘√
ø£+düT&ÉT nÁ≈£Ls¡Tì‘√ ÄVü‰«ì+#ê&ÉT ã\sêeTø£èwüß\í qT. lø£èwüß&í TÉ
ø£+düTì dü+Vü≤]+∫q ‘·s¡Tyê‘· ã\sêeT ø£èwüßí\T Ç<ä›s¡÷ kÕ+B|ü
eTVü≤]¸ ÄÁX¯ e÷ìøÏ $<ëúÛ≤´dü+ ø√dü+ |ü+|æ+#ê&ÉT. ø£+düT&ç
36
e÷eT>±s¡T »sêdü+<ÛäT&ÉT eT<ÛäTs¡ô|’ |ü\TkÕs¡T¢ <ä+&Éj·÷Á‘·
#˚j·T&É+‘√ X¯‘·èuÛÑj·T+ ñ+&Éì #√≥T <ë«s¡e‹ nì nø£ÿ&çøÏ
j·÷<äe⁄\T #˚sês¡T. ã\sêeTø£èwüß\í T eT<ÛTä s¡ #˚sês¡T. ø±\j·TeqT&ÉT
»sêdü+<ÛäTì#˚ Áù|πs|æ+#·ã&çq sêE <ä+&Ó‹Ô‘˚ ø£èwüßí&ÉT |ü]¬>‹Ô
eTT#· T ≈£ î +<ä eTVü ≤ ]¸ >∑ T Vü ≤ e<ä › ≈ £ î #˚ ] n<ä è X¯ ´ yÓ T Æ H ê&É T .
eTT#·T≈£î+<äTì #·÷∫ eT<ÛäTdü÷<ä qT&ÉqTø=ì »sêdü+<ÛäT&ÉT ø±*‘√
ã\+>± ‘·Hêï&ÉT. yÓ+≥H˚ eTVü≤]¸ uÛdÑ àü + #˚kÕ&ÉT. n≥Tô|’ lø£èwüß&í TÉ
s¡TøÏàDÏì $yêVü≤e÷&çHê&ÉT. ‘·s¡Tyê‘· C≤+ãe‹, dü‘·úÛ≤eT,
$TÁ‘·$+<ä, ø±[+~, \ø£åD, uÛÑÁ<ä, Hê>∑ïõ‹ nH˚ ø£q´\qT $yêVü≤
e÷&çHê&ÉT. s¡TøÏàDÏ Á|ü<äTéTTï&çì ø£qï~. X¯+ãsêdüTs¡T&ÉqT yê&ÉT
Á|ü<äTéTTï&çï n|üVü≤]+#ê&ÉT. yêdüT<˚e⁄&ÉT |ü⁄Á‘·XÀø£+‘√ »>∑Hêà‘·
jÓ÷>∑e÷j·TqT düTÔ‹+#ê&ÉT. Ä~|üsêX¯øÏÔ Á|ü‘·´ø£åyÓTÆ ˇø£ |ü⁄sê‘·q
XÊ|ü+ ø±s¡D+>± X¯+ãs¡T&ÉT ‘·q jÓ÷>∑X¯øÏÔ‘√ ˙ |ü⁄Á‘·TDÏí
n|üVü≤]+#ê&ÉT. |ü<äVü‰s¡e @≥ sêø£ådüTì dü+Vü≤]+∫ ìqTï
ø£\TdüT≈£î+{≤&ÉT. »qy˚T»j·TTìøÏ Çø£ÿ&É ˇø£ dü+<˚Vü≤+ e∫Ã+~.
Hêsêj·TDT&Ó’q lø£èwüßíìøÏ á ø£wüº+ ‘Ó*j·T<ë nì yê´düTì
n&ç>±&ÉT. e÷qe »qàHÓ‹Ôq sêeTTìøÏ>±ì, lø£èwüßí ìøÏ >±˙
e÷qTwü \ø£åD≤\‘√ ñ+{≤s¡T. yê]øÏ n˙ï e÷qe J$‘·+ ˝≤H˚
kÕ>∑T ‘·T+~. C≤+ãe‹øÏ |æ\\¢ T ø£\>∑ø£ BqTsê˝…’ j·÷∫ùdÔ ø£èwüß&í TÉ
|ü⁄Á‘·ø±$TjÓÆT Äs¡T HÓ\\T ñÁ>∑‘·|üdüT‡ #˚kÕ&ÉT. •euÛÑ≈£îÔ&Ó’q ñ
|üeTqT´&ÉH˚ eTTìì ÄÁX¯sTT+∫ bÕX¯ó|ü‘· Bø£åqT d”«ø£]+#ê&ÉT.
eTT+&û<ä+&û nj·÷´&ÉT. (eTT+&çRuÀ&ç>∑T+&ÉT— <ä+&çR <ä+&É+
<Ûä]+∫qyê&ÉT). πøe\+ |üfi¯ófl |òü˝≤\T e÷Á‘·y˚T uÛÑTõ+∫ •e
<Ûë´q|üsT¡ &Ó’ •eeT+Á‘êìï »|æ+#ê&ÉT ø£èwüß&í TÉ . eTùV≤X¯ó&ÉT lø£ècÕí
~>∑T\T |ü&É≈£î. |ü<äVü‰s¡T y˚\ eT+~ uÛ≤s¡´\e⁄‘ês¡T. yê]‘√
|ü<äVü‰s¡T eT+~ #=|üq eTVü‰ ã\XÊ\T\T |ü⁄Á‘·T\T »ìàkÕÔs¡ì
#ÓbÕŒ&ÉT. bÕs¡«r<˚$ lø£èwüßíì‘√ ˙e⁄ >∑èVü≤düú ÄÁX¯eT+˝À e+<ä
dü+.\T ñ+{≤e⁄. >±+<ÛëØ, Áu≤Vü≤àD XÊ|ü+ e\¢ ˙ e+X¯+
q•düTÔ+~. XÊ|üyÓ÷Væ≤‘·T˝…’ ˙ |ü⁄Á‘·T\T |üs¡düŒs¡+ #·+|ü⁄≈£î+{≤s¡T.
˙e⁄ ne‘ês¡+ #ê*+∫q ‘·s¡Tyê‘· ˙ uÛ≤s¡´\T ncÕºeÁ≈£î&ç XÊ|ü+
37
ø±s¡D+>± <=+>∑\ <√|æ&øû Ï >∑T] ne⁄‘ês¡T. Ç~ »s¡>e∑ \dæ+<˚qì

bÕs¡«r<˚$ n+‘·sêúqyÓTqÆ ~. á $<Û+ä >± yê´düT&ÉT »qy˚T»j·TTìøÏ
$es¡D Ç#êÃ&ÉT. XÖqø±~ eTTqT\øÏ dü÷‘·T&ÉT $e]+ #ê&ÉT.
|ü+#·eT düÿ+<Ûä+
<ëqe e+X¯ eT÷\|ü⁄s¡Twüß&ÉT <äqTe⁄, MìøÏ Ç<äs› T¡ ≈£îe÷s¡T\T.
s¡+uÛÑT&ÉT, ø£s¡+uÛÑT&ÉT. Ms¡T dü+‘êHêì¬ø’ rÁe ‘·|üdüT‡ #˚kÕs¡T.
uÛÑj·T+‘√ Ç+Á<äT&ÉT yÓTTdü* s¡÷|ü+˝À e∫Ã ø£s¡+uÛÑT&ç bÕ<ë\T
|ü≥Tºø=ì ˙fi¯fl˝ÀøÏ ˝≤– dü+Vü≤]+#ê&ÉT. s¡+uÛÑT&ÉT ø√|ü+‘√ ‘·q
‘·\ì n–ïøÏ ÄVüQ‹ #˚j·÷\qTø=Hêï&ÉT. n–ï<˚e⁄&ÉT yê]+∫
yêìì @$T es¡+ ø±yê\ì n&ç>±&ÉT. Á‹˝Àø£ $CÒ‘·qT |ü⁄Á‘·Tì>±
nqT Á>∑V≤æ +#·eTHêï&ÉT. n–ï<˚e⁄&ÉT n+^ø£]+#ê&ÉT. s¡+uÛ≤düTs¡T&ÉT
edü÷Ô <ë]˝À eTVæ≤wæ (π><Ó)qT #·÷∫ yÓ÷Væ≤+∫ dü+>∑$T+#ê&ÉT.
eTVæ≤wæ >∑s¡“¤e‘Ó’+~. ‘·q bÕ‘êfi¯q>∑sêìøÏ rdüT¬øfi≤fl&ÉT. nø£ÿ&É
ˇø£ <äTqïb˛‘·T yÓ+≥|ü&ç‘˚ <ëì‘√ s¡+uÛÑT&ÉT ‘·\|ü&ç <ëì #˚‹˝À
#·ìb˛‘ê&ÉT. uÛÑj·T+‘√ eTVæ≤wæ |üs¡T>∑T\T rdæ+~. j·T≈£åî\qT
X¯s¡DTy˚&ç+~. yês¡T j·TT<ëΔìøÏ ~>±s¡T. <äTqïb˛‘·T #·ìb˛sTT+~.
s¡+uÛÑT&ç X¯Ø sêìï n–ï ø±s¡´+ ø√dü+ ∫‹ ù|sêÃs¡T. n~ #·÷∫
#·÷&ç π><Ó eTVæ≤wæ n+<äT˝À <ä÷πø dæ+~. n|ü&˚ eT+≥\ qT+∫
eTVæ≤cÕdüTs¡T&ÉT »ìà+#ê&ÉT. eTVæ≤wæ sêø£ådü s¡÷bÕ\ ø£\sTTø£
eTVæ≤cÕdüTs¡T&ÉT. s¡+uÛTÑ &ÉT ≈£L&Ü |ü⁄Á‘· yê‘·‡\´+‘√ eTs=ø£ <˚V‰ü ìï
bı+~ s¡øÔ£ ;E&Ó’ eTVæ≤wüß&çøÏ nqT#·sT¡ &ÉT>± nj·÷´&ÉT. eTVæ≤wüß&ÉT
Ç+Á<äTìô|’ <ä+&Ó‘·Ô{≤ìøÏ Á|üj·÷DyÓTÆHê&ÉT. Ç+Á<äT&ÉT ≈£L&Ü
ãèVü≤düŒ‹ dü\Vü‰˝À Á‹eT÷s¡T\Ô T‘√ Ä˝À∫+∫ j·TT<äyΔ T˚ ø£seÔ¡ éT˙,
uÛÑj·T|ü&Ée\dæq |üì ˝Ò<ä˙ eTVæ≤ cÕdüTs¡Tì dü+Vü≤]<ë›eTì
eT<ÛäTdü÷<äqT&ÉT Á|üø£{Ï+#ê&ÉT.
eTVæ≤wüßì ùdHêì ∫≈£åîs¡T&ÉT, <ä+&ÉHêj·T≈£î\T _&Ü\T&ÉT,
‘êÁeTT&ÉT. Á‹eT÷s¡T\Ô T ø£*dæ j·TT<ä+Δ #˚dHæ ê <˚e‘·\T |üsê»j·TT˝…H’ ê
e+<ä dü+.\T j·TT<äΔ+ #˚kÕs¡T. eTVæ≤wüß&ÉT Ç+Á<ä |ü<ä$ #˚|ü{≤º&ÉT.
38
<˚e‘·\T dü«sêZìï $&ç∫ >∑TVü≤\˝À, ø=+&É\˝À ‘·\<ë#·T≈£îHêïs¡T.

@fi¯ófl >∑&ç#êsTT. eTVæ≤cÕdüTs¡ dü+Vü‰sêìøÏ n+<äs¡T <˚e‘·\
‘˚CÀ+X¯\qT Ád”ÔeT÷s¡TÔ\T>± nuÛÑ´]Δ+∫‘˚ ‘˚CÀsê• @s¡Œ&ç n~ X¯øÏÔ
dü « s¡ ÷ |æ D Ï > ± e÷] bÕbÕ‘· T à&Ó ’ q eTVæ ≤ wü ß &ç ì ne©\>±
dü+Vü≤]düT+Ô <äì l $wüßeí T÷]Ô m\T¬>‹Ô |ü*ø±&ÉT. X¯+ø£sT¡ ì ‘˚»düT‡
eTTK |ü<äà+ nsTT+~. n~ X‚«‘·es¡í+. X¯óuÛ≤ø±s¡+. j·TeTTì
‘˚»düT‡ q\¢ì bı&ÉyÓ’q ≈£îs¡T\T. n–ï ø£èwüí, X‚«‘·, s¡ø£Ô, esêí\‘√
eT÷&ÉT ø£qTï\T— ÁbÕ‘·: kÕj·T+, dü+<Ûë´ ` <ä≥ºyÓTÆq ø£qTu§eTà\T,
eTqà<ÛTä &ç <Ûqä düT‡ ` yÓT]dæb˛j˚T ÁuÛ÷Ñ \‘·— yêj·TT<˚e⁄&ÉT ` #Óe⁄\T,
≈£îuÒs¡T&ÉT ` Hêdæø£, ÁbÕC≤|ü‘·´ ` <ä+‘ê\T— ns¡TD ` <=+&É|ü+&ÉT
e+{Ï Áø° u…<ä$— ø±]Ôπøj·TT&ÉT ` ô|’ ô|<ä$, $wüßíe⁄ ` |ü<äTHÓì$T~
uÛÑTC≤\T, edüTe⁄\ ‘˚»düT‡ ` #˚‹y˚fi¯ófl— #·+Á<äT&ÉT ` eø£åeTT—
Ç+Á<äT&ÉT ` eT<Û´ä uÛ≤>∑eTT— n$Á‹efi¯ó\T bı≥ºMT<ä eT÷&ÉT eT&É‘\· T—
es¡TDT&ÉT ø±fi¯ófl— |üèBÛ« ` $XÊ\yÓTqÆ »|òTü q+ (ø£{,Ï #·T≥º), <˚e‘·\
Äj·TT<Ûë\qT Ä Ád”Ô eT÷]ÔøÏ düeT]Œ+#·eTì $wüßíeT÷]Ô düø£\
<˚e‘·\q÷ ôV≤#·Ã]+#ê&ÉT. e÷‘· ∫s¡Tqe⁄« $ø£{≤≥ºVü‰düyÓTÆ+~.
sêø£då Tü \ >∑T+&Ó\T <ä&<É &ä ˝É ≤&ÜsTT. eTVæ≤ wüß&ÉT @<√ X¯+øÏ+#ê&ÉT.
sêø£ådüT\≈£î eTVü‰<˚$ì #·÷&É>±H˚ ô|’ ÁbÕD≤\T ô|’H˚ b˛j·÷sTT.
eTVæ≤wüßì‘√ Ç˝≤ nHêïs¡T. n˝≤+{Ï s¡÷bÕìï y˚TyÓT|ü&ÉT
#·÷&É˝<Ò ìä , #·|ü &ÉT #˚jT· ≈£î+&Ü ˙ e<ä≈› î£ e#êÃeTHêïs¡T. eT+Á‹ì
|ü+|æ ÄyÓTqT rdüT≈£î s¡eTàHêï&ÉT eTVæ≤wüß&ÉT. ‘êqT |ü≥eº TVæ≤wæqì
#˚dTü ≈£î+{≤qì #Ó|Œü eTHêï&ÉT. sêø£då ü eT+Á‹ e÷≥\T $ì eTVü‰<˚$
$s¡>∑ã&ç q$«+~. πs|ü{Ï qT+∫ Ç+Á<äT&ÉT dü«sêZ~Û|ü‹ ne⁄‘ê&ÉT.
˙e⁄, ˙ »q+ bÕ‘êfi≤ìøÏ bÕ]bıeTàì |ü*øÏ+~. n|ü⁄&ÉT
eTVæ≤wüß&ÉT ‘·q ne÷ ‘·T´\qT yê] yê] n_ÛÁbÕj·÷\T
#Ó|üŒeTHêï&ÉT. ‘·s¡Tyê‘· ‘êH=ø£ ìs¡íj·T+ rdüT ≈£î+{≤qHêï&ÉT.
eTT+<äT>± $s¡÷bÕ≈£åî&ÉT, ‘·s¡Tyê‘· <äTs¡Δs¡T&ÉT eTq+ ˇø£ Ád”Ôì
m~]+#ê\ì #ÓbÕŒs¡T. uÛ≤wüÿ\, <äTs¡TàKT\ eTVæ≤wüßì $yêVü≤
e÷&ç, uÛÀ>±\T nqTuÛÑ$+#·eTì e+ø£s¡>± qyê«s¡T. ÄyÓT bıeTàì
VüQ+ø£]+ ∫+~.
39
u≤wüÿ\T, <äTs¡TàKT\qT dü+Vü≤]+∫+~. ‘êÁeT, ∫≈£åîs¡\qT

dü+Vü≤]+∫+~. _&Ü\T&ÉT, ndæ˝ÀeTT&ÉT ìVü≤‘·T\j·÷´s¡T.
eTVæ≤wüß&ÉT n+<ä+>± ‘·j·÷¬s’ eTVü‰<˚$ #Ó+‘· #˚] $yêVü≤+
#˚düTø√eTì n&ç>±&ÉT. ˙˝≤π> eT+<√<ä] nH˚ Ád”Ô nqT≈£L \T&Ó’q
|ü‹ì $&ç∫ô|{Ïº ˇø£ X¯sƒ¡TDÏí ô|fi≤fl&ç, @ düTU≤ìø° H√#·Tø√ø£,
ø±e÷s¡ÔjÓÆT |ü]‘·|æ+∫+<äì ÄyÓT ø£<∏äqT eTVæ≤wüß&ÉT $e]+#ê&ÉT.
|üPs¡«+ dæ+Vü≤fi¯eTH˚ <˚X+¯ ˝À #·+Á<äùdqT&Éì ˇø£ <Ûsä à¡ |üsêj·TDT&ÉT
ø£\&ÉT. n‘·ì uÛ≤s¡´ >∑TDe‹. yê] Á|ü<∏äeT dü+‘êq+ eT+<√<ä].
eTÁ<ä <˚XÊ~Û|ü‹ düT<ÛäqT«&ç ø=&ÉT>∑T ø£+ãT Áê⁄&çøÏ Ç∫Ã $yêVü≤+
#˚<ë›eTqT≈£îHêïs¡T. eT+<√<ä] ø√|ü+‘√ ø£dTü ‡eT+~. H˚qT $yêVü≤+
#˚düTø√qT, |üs¡‘·+Á‘·>± ñ+&É˝Òqì eT+<√<ä] ‘·*¢‘√ Ç˝≤
nqï~. ñ‘êÔqbÕ<äT&ç ≈£îe÷s¡T&ÉT Á<ÛäTyêqTE&ÉH˚ sêE |ü‹Áe‘ê
•s√eTDÏ nsTTq uÛ ≤ s¡ ´ qT @ n|ü sê<Û ä e T÷ ˝Ò ≈ £ î +&ÜH˚
$&ç∫ô|fÒºkÕ&ÉT. n+<äTø£ì øöe÷s¡ Áe‘·+ Ä#·]kÕÔqT. ø£q´>±H˚
ñ+&çb˛‘êqqï~. ø=+‘·ø±˝≤ìøÏ ÄyÓT eq+˝À $Vü≤] düTÔ+&É>±
ø√dü\ <˚X¯|ü⁄ sêE Ms¡ùdqT&ÉT ÄyÓTqT düMT|æ+#ê&ÉT. >±+<Ûäs¡«
$yêVü≤+ #˚düT≈£î+{≤qHêï&ÉT. ÄyÓT ‹s¡düÿ]+∫+~. ÄyÓT #Ó˝…¢\T
Ç+<äTeT‹øÏ $yêVü≤yÓTÆ+~. Ä dü«j·T+esêìøÏ eTÁ<ä <˚XÊ~Û|ü‹
#ês¡T<˚wüßí&ÉT e#êÃ&ÉT. @ eT‘·TÔ #·˝≤¢&√ Ä $≥TDÏí, Ä X¯sƒ¡TDÏí
e]+∫+~ eT+<√<ä]. n‘·qT $$<Ûä Ád”Ô\‘√ j·T<Û˚#·Ã¤>± ‹]π>
yê&ÉT. n~ #·÷∫ eT+<√<ä] $\|æ+∫+~. ÄyÓT˝≤ ne⁄‘êeì Ä
eTVü‰<˚$øÏ #ÓbÕŒ&ÉT eTVæ≤wüß&ÉT. ‘·qqT e÷eT÷\T Ád”>Ô ± uÛ≤$düTqÔ ï
n‘·ìì #·÷∫ C≤* |ü&ç+~. eTVæ≤wüßì‘√ eTVü‰<˚$ b˛s¡T
kÕ–+∫+~. eTVæ≤wüß&ÉT mH√ï s¡÷bÕ\T e÷sêÃ&ÉT. |üs¡eT#·+&çø£
yÓqï+{Ï ‘·s¡TeTT‘·÷H˚ ñqï~. #·+&çø£ düT<äs¡Ùq#·Áø±ìï $dæ]+~.
Á‘·T{Ï˝À eTVæ≤wüß&ç X¯Ø s¡+ ‘ê{Ï|+ü &ÉT˝≤ n\¢+‘· <ä÷sêq |ü&+ç ~.
Áø£eT+>± H˚\ø=]–+~. ÁãVü‰à~ <˚e‘·\T eTVæ≤cÕdüTs¡ eTs¡›˙ düTÔ‹
#˚kÕs¡T. eTVü‰<˚$øÏ ˇø£ eTH√Vü≤s¡ kÕΔes¡eTTqï~. n<˚ eTDÏB«|ü+.
$$<Ûä s¡÷bÕ\˝À »>∑<ä+_ø£ $Vü≤]dü÷Ô ñ+≥T+~. eTVæ≤wüßì
40
e+X¯düTΔ&Ó’q X¯Á‘·T|òüTTï&çì dæ+Vü‰düq+ô|’ ≈£Ls√Ãu…{≤ºs¡T. n‘·qT

<Ûäs¡àã<äΔ+>± sê»´ bÕ\q #˚kÕ&ÉT.
X¯ó+uÛÑ ìX¯ó+uÛÑT\T |òüTÀs¡ ‘·|üdüT‡ #˚dæ @ |ü⁄s¡Twü, |üøÏå, »+‘·T
yÓTT<ä\>∑T yêì#˚ #êe⁄˝Òq≥Tº ÁãVü≤àì es¡eT&ç>±s¡T. ø±˙
Ä&ÉC≤‹ì nã\\T nì nqT≈£îHêïs¡T. ÁãVü≤à düsπ qì es¡$T#êÃ&ÉT.
Ç‘·ì |üøå±q #·+&ÉeTT+&ÉT\T, <Ûä÷ÁeT ˝À#·qT&ÉT, s¡ø£Ô;E&ÉT
yÓTT<ä\>∑T yês¡T X¯ó+uÛÑTìøÏ eT<ä›‘·T>± ì*∫ X¯Á‘·Te⁄\‘√ j·TT<äΔ+
kÕ–+#ês¡T. s¡ø£Ô;E&ç~ $∫Á‘· »qà. j·TT<äΔ+˝À n‘·ì X¯Øs¡+
qT+∫ ∫qï s¡ø£Ô|ü⁄ #·Tø£ÿ øÏ+<ä|ü&ç‘˚ y˚\T>± s¡ø£Ô;E\T n+‘˚
X¯øÏÔ>∑\yês¡T>± Ä$s¡“¤$kÕÔs¡T. n+<äT#˚‘· n‘·qT n‘·´+‘·
<äTs¡®j·TT&ÉT. Ä eTVü‰<˚$ eTVæ≤cÕdüTs¡Tì dü+Vü≤]+∫q ‘·s¡Tyê‘·
Væ≤e÷\j·÷\≈£î yÓ[fl e⁄+&ÉkÕ>∑>± eTs¡\ <˚e‘·\T ÄyÓTqT ÁbÕ]Δ+∫
s¡øÏå+#·eTHêïs¡T. eTVü‰<˚$ øö•ø° áyÓT bÕs¡«‹, >ö], n+_ø£
nH˚ kÂ+<äs´¡ sê•. ø±[ø£ q\¢ì ø±s¡T q\T|ü⁄‘√ Ç<äs› T¡ Ád”Ô eT÷s¡T\Ô qT
Ä$s¡“¤$+∫+~. X¯ó+uÛÑTì‘√ á øö•ø£≈£î $yêVü≤+ #˚j·÷\ì
#·+&ÉeTT+&ÉT\T yÓTT<ä\>∑Tyês¡T nqT≈£îHêïs¡T. <ëìøÏ X¯ó+uÛÑT&ÉT
düTÁ^yêdüT]ì sêj·Tu≤]>± Ä eTVü‰<˚$ e<ä›≈£î |ü+bÕ&ÉT. Ä
eTVü‰<˚$ ∫qï|ü&ÉT u≤\´#ê|ü\´+ e\¢ H˚H=ø£ Á|ü‹»„ #˚kÕqT.
qqTï j·TT<ä+Δ ˝À mes¡T >¬ \TkÕÔs√ Ä eTVü‰Ms¡Tì H˚qT ô|fi≤fl&ÉT‘êqT
nì nqï~. X¯ ó +uÛ Ñ T &É T ÄyÓ T j· T T<ä Δ + ‘· | ü Œ <ä H ˚ dü ] øÏ
<Û÷ä ÁeT˝À#·qT&çì |ü+bÕ&ÉT. n‘·qT esês√Vü≤ ˙ e+{Ï n+<ä>‘∑ \ÔÓ ≈£î
j·TT<äyΔ T˚ \ X¯ó+uÛTÑ ì>±ì, ìX¯ó+uÛTÑ ì>±ì $yêVü≤e÷&ç |ü≥º eTVæ≤wæy’Ó
uÛÀ>±\T nqTuÛÑ$+#·eTHêï&ÉT. <ëìøÏ n+_ø£ (øö•ø£) @MT
dü e ÷<Û ë q+ #Ó | ü Œ ˝Ò < ä T . ø±˙ ø±[ø±<˚ $ ø£ * Œ+#· T ≈£ î ì á
»>∑H√àVæ≤ì‘√ MT eT+<äeT‹øÏ $yêVü≤e÷? j·TT<ëΔìøÏ s¡eTàqT
˝Ò<ë bÕ‘êfi¯+˝À <ëø√ÿeTqT. ø±[ø£ <Û÷ä ÁeT ˝À#·qTì uÛdÑ àü + #˚d+æ ~.
<˚e‘·\T Äq+<ä+ |ü≥º˝Òø£ ø±[ø±<˚$ô|’ |ü⁄wüŒes¡¸+ ≈£î]|æ+#ês¡T.
yÓ+≥H˚ X¯ó+uÛTÑ &ÉT ìX¯ó+uÛTÑ ì yÓfi‘¯ êq+fÒ e<äì› #·+&ÉeTT+&ÉT\qT
|ü+|æ+∫ Ç<äs› T¡ Ád”\Ô qT eT≥Tºô|≥ºeTì |ü+bÕ&ÉT. #·+&ÉeTT+&ÉT\q÷
41
dü+Vü≤]+ ∫+~ (n+_ø£) ø±[ø£. <ëìøÏ øö•ø£ áHê{Ï qT+∫

ìqTï #·+&ÉeTT+&É HêeT eTT\‘√ »>∑~«U≤´‹ì eVæ≤kÕÔe⁄ nì
n+~. s¡ø£Ô;E&ÉT j·TT<äΔs¡+>±ìøÏ #˚] #·+&ÉeTT+&ÉT\ ˝≤H˚ X¯ó
+uÛTÑ ìøÏ $yêVü≤+ #˚dTü ø√eTì n&ç>±&ÉT. e÷‘· $q˝Ò<Tä . s¡ø;Ô£ E&ÉT
j·TT<äΔ+˝À düŒèVü≤ ‘·bÕŒ&ÉT. n+_ø£ •e⁄ì Væ≤‘·e⁄ #Ó|üŒeTì
|ü+|æ+~. ø±˙ X¯ó+uÛÑT&ÉT $q ˝Ò<äT. n|üŒ{Ï qT+∫ n+_ø£≈£î
•e<ä÷‹ nH˚ ù|s¡T dæΔs¡|ü&ç+~. düŒèVü≤ qT+∫ ˝Ò∫q s¡ø£Ô;E&ÉT
‘·q≈£îqï es¡+‘√ $»è+_Û+#·kÕ>±&ÉT. ˇø£ÿ #·Tø£ÿ s¡ø£Ô+ |ü&ç‘˚ ˇø£
s¡ø£Ô;E&ÉT ñ<ä“¤$+#·kÕ>±s¡T. BìøÏ Á|ü‹>± »>∑<ä+_ø£ Ä˝À∫+∫
ø±[ø±! ˙ H√s¡TqT |üP]Ô>± $düÔ]+#·T. Hê\Tø£qT s¡Ds¡+>∑eT+‘ê
#ê|ü⁄. H˚qT Á|üjÓ÷–düTÔqï Äj·TT<Ûë\‘√ yê&ç X¯Øs¡+ qT+∫ ∫+<˚
s¡ø£Ô_+<äTe⁄ ˇø£ÿ{Ï ≈£L&Ü H˚\ MT<ä≈£î |ü&É≈£î+&Ü #·|üŒ]+#·T.
ø£èÁ‹eT s¡ø£Ô;E\T Ä$ s¡“¤$+∫q+‘· y˚>∑+>± uÛÑøÏå‘·T \j·÷´s¡T.
ndü\T yê&ÉT ˇø£ÿ&ÉT $T–˝≤&ÉT. n+_ø± <˚$ n|üŒ{ÏøÏ u≤>±
|ü<äTHÓøÏÿ ‘·fi¯‘·fi¯˝≤&ÉT‘·Tqï bı&Éyê{Ï ø£‹Ôì $dæ]+~. yê&ç ‘·˝≤
yÓTT+&ÓeT÷ y˚s¬ H’ êsTT. ø±[ø±<˚$ ne©\>± #·|Œü ]+#˚d+æ ~. ìX¯ó
+uÛÑT&ÉTì eTT+<äT>± dü+Vü≤]+∫+~. X¯ó+uÛÑT&ÉT n+_ø£ n+<ä+
#·÷∫ Ç+‘· n+<äyÓTÆq <ëì‘√ H˚qT j·TT<äΔ+ #˚j·Tqì nq>±
nsTT‘˚ ø±[ø£‘√ #˚j·TeT+~. ø±[ø±<˚$ ‘·q HÓ’|ü⁄D´+‘√ X¯ó+uÛÑTì
ÁbÕD≤ \qT nq+‘· yêj·TTe⁄˝À¢ ø£*|æ+~.
|üPs¡«eTT kÕ«s√«∫wüeTq«+‘·s¡+˝À düTs¡<ÛäT&ÉH˚ sêE ñ
+&˚yê&ÉT. n‘·qT j·TT<äΔ+˝À n˙ï b˛>=≥Tº≈£îì düTy˚T<ÛäqT&ÉT nH˚
eTVü≤]¸ ÄÁX¯eT+˝À ñ+&É>± sê»´+ >∑T]+∫ Ä˝À#·q e∫Ã+~.
Ç+‘·˝À düe÷~Û nH˚ yÓX’ ó¯ ´&ÉT |ü]#·jT· yÓTHÆ ê&ÉT. yê]ì ≈£î≥T+ãy˚T
‘·]y˚Tdæ+~. Ç‘·ì |ædæHê]‘·q+ q#·Ãø£. düTs¡T<ÛäT&ÉT, düe÷~Û
sTT<äs› ÷¡ düTy˚T<ÛTä qTì XÀø£y÷Ó Vü‰\qT ‘=\–+#˚ C≤„H√|ü<X˚ +¯ #˚jT·
eTHêïs¡T.
|üPs¡«+ dü‘´· j·TT>∑+˝À ÁãVü≤à X‚«‘· B«bÕìøÏ yÓ[fl ÁãVü≤à$<ä´qT
‘Ó\TdüTø√yê\ì ‘·|üdüT‡ #˚kÕ&ÉT.42eT<Ûä´˝ÀøÏ *+>±ø±s¡+>± •e⁄&ÉT
e∫Ã ÁãVü≤àqT, $wüßíe⁄qT $yê<ë\T #ê*+#·+&ç. MT Ç<ä›]ø° b˛{°
ô|&ÉT‘·THêïqT. *+>±ìøÏ Ä~, n+‘·+ #·÷∫ s¡eTàHêï&ÉT. mes¡T
eTT+<äT>± eùdÔ yês¡T >¬ *∫q≥Tº. $wüßeí ⁄ bÕ‘êfi≤ìøÏ, ÁãVü≤à Äø±X¯+
yÓ’|ü⁄ ø£~˝≤s¡T. $wüßíeT÷]Ô m+‘· <ä÷s¡+ Á|üj·÷DÏ+∫Hê n+‘·+
ø£q|ü&˝É <Ò Tä . ÁãVü≤àøÏ *+>±Á>∑u≤Û >∑+ qT+∫ øπ ‘·ø° <äfi+¯ (yÓTT>∑*sπ ≈£î)
C≤]+~. <=]øÏ+~. ì<äsÙ¡ q>± ‘Ó#êÃqHêï&ÉT. n~ nÁ>∑u≤Û >±ì<˚qì
kÕøÏå mes√ #Ó|üŒeT Hêï&ÉT Hêsêj·TDT&ÉT. yÓTT>∑*πs≈£îì
n&É>∑eTHêï&ÉT ÁãVü≤à. ne⁄qì #Ó|æŒ+~ yÓTT>∑*πs≈£î. n~ nã<äΔ+
#Ó|æŒ+~ ø±ã{Ïº •e⁄&ÉT ndü‘·´+ |ü*øÏq+<äT≈£î Ç+ø£ ìqTï
|ü]‘·´õdüTHÔ êïqì XÊ|ü+ Ç#êÃ&ÉT. |ü<àä HêuÛÑ |ü<àä >∑sT¡ “¤˝Ò Ç˝≤ yÓ÷Vü≤
$ÁuÛ≤+ ‘·T\e⁄‘·THêïs¡T. Çø£ eTquÀ{Ï kÕe÷qT´\ e÷≥ #ÓbÕŒ˝≤!
<˚eø±s¡´dæ~Δ ø√dü+ leTHêïsêj·TDT&ÉT <ëqe⁄\qT e+∫dü÷ÔH˚
ñHêï&ÉT. <Ó’‘·T´\‘√ j·TT<ëΔ\T kÕ– dü÷ÔH˚ ñHêï&ÉT. Á‹eT÷s¡TÔ\T
ì$T‘·Ôe÷Á‘·T\T. M]ì |üsêX¯øÏÔj˚T ø£*Œ+∫ Äj·÷ |üqT\T
#˚sTTk˛Ô+~. Ç~ <˚M eTVü‰‘·à´+. düTy˚T<ÛäT&ÉT <˚M Áe‘·+ >∑T]+∫
#ÓbÕŒ &ÉT. ø£\X¯kÕΔ|qü ‘=$Tà~ s√E\T, |ò\ü |ü⁄cÕŒ\‘√ ñ˝≤¢d+ü >±
ñ‘·‡yê\T »] |æ+#ê*. düTs¡<ÛäT&çì, düe÷~Ûì <˚MÁe‘·+
#˚jT· eTHêï&ÉT. yês¡T qyêø£så ¡ eT+Á‘êìï ñ|ü<•˚ +#·eTì n&ç>±s¡T.
yÓ+≥H˚ eT+Á‘êìï ñ|ü<•˚ +#ê&ÉT. eT÷&ÉT dü+.\T ‘·|dü Tü ‡ #˚kÕs¡T.
»>∑Hêà‘· Á|ü‘·´ø£å <äs¡Ùq+ nqTÁ>∑Væ≤+∫+~. düTs¡<ÛäT&ÉT ‘·q sê»´+
Ç|æŒ+#·eTì, düe÷~Û $X¯<ä C≤„Hêìï nqTÁ>∑Væ≤+#·eTHêï&ÉT. ÄyÓT
ÄyÓ÷~+∫+~. <˚M #·]Á‘·˝À Ç<=ø£ n<äT“¤‘·yÓTÆq ø£<∏ä. <˚M
Äsê<Ûäq≈£î |òü\+ m˝≤ ñ+≥T+<√ ‘Ó*j·TC…ù|Œ |ü$Á‘· >±<∏ä.
43
wüwü˜eT düÿ+<Ûä+
‘·«wüº ≈£îe÷s¡T&ÉT eè‘·T&ÉT. ‘êH˚ düèwæº+#·T≈£îHêï&ÉT (|ü⁄Á‘·Tì).

eT÷&ÉT ‘·\˝‘√ »ìà+#ê&ÉT Á‹•s¡düTÿ&ÉT. |òüTÀs¡ ‘·|üdüT‡ #˚kÕ&ÉT.
n~ Ç+Á<äT&ÉT #·÷∫ uÛÑj·T+ #Ó+~ n|ü‡s¡dü\qT |ü+|æ uÛÑ+>∑+
#˚j·TeTHêï&ÉT. yê] e\¢ ø±ø£ ‹]– e∫Ã #ÓbÕŒ s¡T. C≤Á>∑‘·Ô>±
Ä˝À∫+∫ ø£<äqs¡+>∑+˝ÀøÏ ~>∑eTHêïs¡T. eÁC≤j·TT<Ûä+‘√ n‘·ìì
dü+Vü≤]+#ê&ÉT. ÁãVü≤à Vü≤‘·´qT #˚kÕ&ÉT. Á‹•s¡dTü ÿ&ÉT ø£<Tä \T‘·Tqï≥T¢
ñ+fÒ ‘·øå±! ˙e⁄ Ä •s¡düT‡\qT K+&ç+#·eTì n&ç>±&ÉT. •s¡düT‡
|ü&çq Á|ü<˚XÊ\˝À y˚<ë\T n<Ûä´j·Tq+ #˚dæq eTTK+ qT+∫
ø£|æ+»˝≤\T, ˝Àø±\qT #·÷düTÔqï eTTK+ qT+∫ ‹‹Ô] |ü≈£åî\T,
düTsêbÕq+ #˚dæq eTTK+ qT+∫ ø£\$+ø±\T (|æ∫Ãø£\T) »ìà+
#êsTT. Á‹•s¡düTÿ&ÉT eTs¡D≤ìï ìsêΔ]+#·T≈£îì Ç+Á<äT&ÉT >±*
|” \ TÃ≈£ î Hêï&É T . ÁãVü ≤ àVü ≤ ‘ê´ bÕ‘· ø ±ìøÏ ÁbÕj· T •Ã‘· Ô +
44
Ä˝À∫+#·kÕ>±&ÉT. eTs¡D yês¡Ô ‘Ó*dæ ‘·«wüº ìqTï dü+Vü≤]+#˚

eTs=ø£ |ü⁄Á‘·TDÏí düèwækº ÕÔqT. Ç+Á<ë Hê ‘·|Xü Ù¯ øÏÔ @$T{À #·÷|ækÕÔqì
nHêï&ÉT. n<Ûäs¡«D eT+Á‘ê\‘√ nwüºsêÁ‘· ôVAeT+ #˚kÕ&ÉT.
n–ï≈£î+&É+ qT+∫ j·÷>±–ïì s¡>∑T˝§ÿ˝≤Œ&ÉT. bÕ|üø√|üeTT&Ó’q
|ü⁄Á‘·T&ÉT Ä$s¡“¤$+#ê&ÉT. ø£åD≤\˝À Äø±X¯eT+‘· m‘·TÔ m~>±&ÉT.
‘·+Á&û @$T #Ój·TéT+{≤y√ ÄC≤„|æ+#·T. eèõq+ qT+∫ qqTï
s¡ø+åÏ #·&ÜìøÏ qTe⁄« X¯≈î£ &Ô eÉ ⁄ ø£qTø£ Ç|üŒ{Ï qT+N ˙ ù|s¡T eèÁ‘·T&ÉT>±
Á|üU≤´‹ eVæ≤düTÔ+~. (eèõq+ ` <äT'K+, Á‘êDq+ R s¡ø£åD+).
Ç+Á<äT&ÉT ˙ k˛<äs¡Tì dü+Vü≤]+∫Hê&ÉT. ø±ã{Ïº Ç+Á<äTì
dü+Vü≤]+#·eTì düeTdüÔ j·TT<√Δ|ü ø£s¡D≤\q÷ n+~+#ê&ÉT.
Ç+Á<äT&ÉT≈£î á $wüj·T+ ‘Ó*dæ ãèVü≤düŒ‹ì dü\Vü‰ n&ç>±&ÉT.
n|ü⁄&˚ eèÁ‘·T&ÉT e÷qk˛‘·Ôs¡ rs¡+˝À $&ç~ #˚kÕ&ÉT. Ç+Á<äT&ÉT‘√
b˛s¡T e+<ä dü+.\T ø=qkÕ–+~. Ç+Á<äT&ÉT bÕ]b˛j·÷&ÉT. eèÁ‘·T&ÉT
$»j·T+ bı+~, ‘·+Á&çì #˚] qeTdüÿ]+#ê&ÉT. ˙e⁄ ‹]– rÁe+>±
‘·|üdüT‡ #˚dæ ÁãVü≤à<˚e⁄DÏí Á|üdüqTïDÏí #˚düTø√yê*. n$Hê•‘ê«ìï
es¡+>± bı+<ë*. n|ü⁄&ÉT <äTsê#ês¡T&Ó’q Ç+Á<äTì dü+Vü≤]+#ê*.
ÁãVü≤à Á|ü‘·´ø£åyÓTÆ Ç‘·qT ø√]q≥Tº j·TT<äΔs¡+>∑+˝À ˙ ã\+
ø£åDø£åDeT÷ ¬s{Ïº+|ü⁄ nyê«\Hêï&ÉT. @ Äj·TT<Ûä+‘√q÷ eTs¡D+
˝Ò≈î£ +&Ü ø√s¡T≈£îHêï&ÉT. ‘·+Á&ç Äq+~+#ê&ÉT. Ç+Á<äT&ÉT eèÁ‘·T&ÉT‘√
;ÛwüD dü+Á>±eT+ »]–+~. Ç+Á<äT&ÉT z&Ü&ÉT. Ç+Á<ä |ü<ä$ì
n~Ûwæº+#ê&ÉT eèÁ‘·T&ÉT. eTs¡\ <˚e‘·\T |ü˝≤j·÷q+ #˚kÕs¡T.
eèÁ‘·T&ÉT ø£dæ rs¡ø£ Ç+Á<äTì $T+–y˚kÕ&ÉT. <˚e‘·\T uÛj Ñ T· ÁuÛ≤+‘·T˝…’
»è+_Ûøq£ T (Äe*+‘·) eTVü‰ã\XÊ*ì düèwæ+º #ês¡T. Äe*+‘· sê>±H˚
eèÁ‘·T&ÉT H√s¡T ‘Ó]#ê&ÉT. Ç+Á<äT&ÉT ãj·T≥≈£î e#êÃ&ÉT. eTs¡\
Á‹eT÷s¡TÔ\÷ ø£*dæ @ $<Ûä+>± eèÁ‘·T&ÉTì dæ+Vü‰düq+ qT+∫
‘·|æŒ+∫ Ç+Á<äTìøÏ Çyê«˝≤ nì Ä˝À∫düTÔHêïs¡T. <˚e‘·\+‘ê
<˚ $ ì ÁbÕ]Δ + #· e THêïs¡ T . ÄyÓ T »>∑ H √àVæ ≤ ì eèÁ‘· T &ç ì
yÓ÷Vü≤|üs¡TdüTÔ+~. yÓ÷Væ≤‘·T&çì »sTT+#·&É+ düT\uÛÑ‘·s¡+. <˚e‘·\
düTÔ‘·T\≈£î »>∑ BX¯«] dü+‘·è|æÔ #Ó+~+~. eèÁ‘·Tì dü+Vü≤]+#˚
eÁC≤j·TT<ÛëìøÏ ‘·–q ã\eTT, X¯øÏÔì düeT≈£L]Ã n‘·&ÉT <ëì‘√
45
dü+Vü≤]+|üã&˚˝≤ #·÷&ÉeTq>± e÷‘· düπsqqï~. <˚e‘·\T

dü+ãs¡|ü&ç ‘·eT ì\j·÷\≈£î yÓfi≤fls¡T.
ãTTwüß\T, <˚e‘·\T eèÁ‘·T&çì ø£*dæ ˙e⁄, Ç+Á<äT&ÉT düK´‘·>±
ø£*dæ ñ+fÒ e÷≈£î u≤>∑T+≥T+~ nì nHêïs¡T. Ç<äs› ÷¡ Äràj·T+>±
düV≤ü #·sT¡ \j·÷´s¡T. eèÁ‘·T&ÉT ìC≤sTTr‘√ ñ+&É>± Ç+Á<äT&ÉT e÷Á‘·+
n‘·ìì dü+Vü≤]+#˚ neø±X¯+ ø√dü+ m<äTs¡T #·÷düTÔHêï&ÉT. Bìì
eèÁ‘·T&ÉT ‘·+Á&ç ‘·«wüº #Ó|Œæ Hê $ì|æ+#·Tø√˝Ò<Tä . dü+<Ûë´ düeTj·T+˝À
Äj·TT<Ûä+ ‘·&ç~, bı&ç~ ø±ì~, •˝≤<ës¡T ˝ÀVü≤ì]à‘·+ ø±ì~
nsTTq düeTTÁ<ä ‘·s¡+>±\ MT<ä ‘˚CÀ+X¯ qTs¡T>∑T ù|òq|ü⁄+»+˝À
Ç+Á<äT&ÉT eÁC≤ j·TT<Ûëìï eTT+∫ eèÁ‘·T&çô|’ $dæsê&ÉT. |üs¡«‘·
•Ks¡+˝≤ ≈£L*b˛j·÷&ÉT eèÁ‘·T&ÉT. <˚y˚+Á<äT&çøÏ á ø±s¡´Áø£eT+˝À
»>∑Hêà‘· ‘·q ‘˚CÀ+X¯qT qTs¡T>∑T˝ÀøÏ |ü+|æ+~. <ëìøÏ Á|ü‹>±
<˚y+˚ Á<äT&ÉT ‘·q q+<äH√<ë´q+˝À ˇø£ Ä\j·÷ìï ì]à+∫ neTàqT
n]Ã+#·&É+ |ü]bÕ{Ï>± e÷]+~. n|üŒ{Ï qT+∫ eèÁ‘·Vü≤+Á‹ nH˚
HêeT <Û˚j·T+‘√ neTàyês¡T Äsê<Ûäq\T n+<äT≈£î+{À+~.
Ç+Á<äT&ÉT á ÁãVü≤àVü≤‘·´ eTVü‰bÕ|ü+‘√ eTqXÊÙ+‹ì
ø√˝ÀŒj·÷&ÉT. Ç\T¢ $&ç∫ e÷qdüdüs√esêìøÏ yÓ[flb˛j·÷&ÉT.
düs¡Œ+˝≤ ˙{Ï˝ÀH˚ ìedædüTÔHêï&ÉT. qVüQ wüß&çøÏ Ç+Á<ä|ü<ä$ì
ø£≥ºu…{≤ºs¡T. X¯N<˚$ ‘·qøÏ ùde\T #˚j·÷\ì qVüQwüß&ÉT <˚e‘·\‘√
nHêï&ÉT. ãTTwüß\T nyêø£ÿj·÷´s¡T. X¯N<˚$ s¡øDå£ ø¬ ’ ãèVü≤düŒ‹ #Ó+‘·
#˚]+~. n‘·qT ø√|ü+‘√ Á≈£î<äT›&Éj·÷´&ÉT. bÕ|ü∫+‘·q\T
$&ç∫ô|≥ºeTHêïs¡T <˚e ‘·\T. ø±˙ qVüQwüß&ÉT $q˝Ò<äT. <˚e‘·\T
ãèVü≤düŒ‹ e<ä›≈£î yÓ[fl X¯N<˚$ì qVüQ wüßìøÏ n|üŒ–<ë›eTHêïs¡T.
ãèVü≤düŒ‹ e÷Á‘·+ á |ü‹Áe‘·qT ~≈£îÿ˝Òì <ëìì #˚j·TqHêï&ÉT.
n|ü⁄&ÉT ãèVü≤düŒ‹øÏ ñbÕj·T+ ‘√∫+~. uÛÑs¡Ô Áã‹øÏ ñ+&É>± @ Ád”Ô
Ç˝≤+{Ï |üì#˚j·T<äì X¯N<˚$ n+≥÷ Ç+Á<äT&ÉT J$+∫e⁄Hêï&Ü
˝Ò<ë eTs¡DÏ+ #ê&Üì @ $wüj·TeTT ìX¯Ãj·T+>± ‘Ó*j·T≈£î+&Ü
ìqTï m˝≤ e]kÕÔqqï~. n+<äT #˚‘· n‘·DÏí nH˚«wæ+#˚ @sêŒ≥T
46
#Ój·TéT+~. <˚e‘·\T yÓ‘·ø£≥+ yÓTT<ä\Tô|{≤ºs¡T. ø£q |ü&É˝Ò<äT.

$wüßíeT÷]Ôì y˚&ÉT≈£îHêïs¡T. MTs¡+‘ê nX¯«y˚T<Ûäj·÷>∑+ #Ój·T´+&ç.
<ëì‘√ »>∑<+ä _ø£ dü+‘√wædTü +Ô ~. X¯N<˚$‘√ |üP»\T #˚sTT+#·+&ç.
á $wüj·T+ |ü<äà Hêfi¯+˝À <ë≈£îÿqï Ç+Á<äTìøÏ #ÓbÕŒs¡T. ‘·–q
düeTj·T+ ø√dü+ m<äTs¡T #·÷dü÷Ô n<äèX¯ó´&ÉT>±H˚ ñHêï&ÉT <˚y+˚ Á<äT&ÉT.
X¯N<˚$ »>∑Hêà‘·qT Äsê~Û+∫+~. e÷‘· Á|ü‘·´ø£åyÓTÆ+~. n|ü⁄&ÉT
X¯N<˚$ á $<Ûä+>± nqï~. ne÷à! qVüQwüßì e\¢ uÛÑj·÷ìï
‘=\–+#·T. uÛÑs¡Ôè <äs¡ÙHêìï ø£*–+∫, ‹]– Ç+Á<ä|ü<ä$ Á|ü‹wæº+#·T
nì y˚&ÉT≈£îqï~. <˚e<ä÷‹ø£ X¯N<˚$ì e÷qdü düs√esêìøÏ
rdüT≈£îyÓ[fl+~. nø£ÿ&É <˚y˚+Á<äTì #·÷∫+~. X¯N<˚$ u≤<Ûä‘√
<˚e˝Àø£+˝À Hê≈£L s¡ø£åD ˝Ò<äT. ãèVü≤düŒ‹ yÓTT<ä\>∑T yês¡T @MT
#˚j·T˝Òø£b˛‘·THêïs¡T nì nq>±H˚ <˚y˚+Á<äT&ÉT ákÕ] n‘·qT
ìs¡“+~ÛùdÔ ˇø£ wüs¡‘·T ô|≥Tº. ~eýÓTÆq ãTTwæ yêVü≤q+ MT<ä eùdÔ
ìqTï n+^ø£]kÕÔqì #Ó|ü Ç~ Hê Áe‘·+ nqT. ˙ yÓ÷Vü≤+˝À
|ü & ç ˇ|ü  ≈£ î +{≤&É T . qVü Q wü ß &É T <˚ e ‘· \ qT yêVü ≤ q+
yÓ÷j·TeT+{≤&ÉT. yêfi¯fl XÊbÕ–ï˝À HêX¯q eTe⁄‘ê&ÉT. qVüQwüßì
ø√]ø£qT n>∑kÕÔ´~ dü|sÔü T¡ ¸\T <äjT· ‘·*#ês¡T. |ü\ø¢ Ï møÏÿ ≈£Ls¡TÃHêï&ÉT.
eTVü≤s¡T¸\T uÀsT÷˝…’ yÓ÷düTÔHêïs¡T. n>∑düTÔ´&ÉT yÓ÷düTÔ+&É>± n‘·ìì
ø±*‘√ •s¡düT‡ MT<ä ‘ê{Ï+#ê&ÉT qVüQwüß&ÉT. n>∑düTÔ´ìøÏ düVü≤q+
b˛sTT, düs¡Œ+>± |ü⁄≥ºeTì ◊<äTy˚\ dü+e‘·‡sê\T n&Ée⁄\˝À ñ
+&ç πø¢XÊ\˙ï nqTuÛÑ$+∫ j·TT~Û wæºs¡T&çì <ä]Ù+∫ XÊ|ü$yÓ÷#·q+
bı+<ä T <ä T e⁄>±ì nHêï&É T . n‘· ì H√{Ï qT+∫ Á|ü X ¯ ï \≈£ î
düe÷<ÛëHê\T bı+~ n|ü⁄&ÉT ‹]– dü«sêZìøÏ e<äT›e⁄ >±ì nì
XÊ|üeTT, XÊ|üy÷Ó ø£eå TT ø£*|æ n>∑dTü ´Ô &ÉT Ç#êÃ&ÉT. qVüQwüßìøÏ |ü{qºÏ
ø±eT |æXÊ∫ ‘=\– b˛sTT+~. nsTTHê XÊ|üeXÊ‘·TÔ düs¡Œs¡÷|ü+
e∫Ã+~. dü«s¡Z+ qT+∫ |ü&çb˛j·÷&ÉT. Ç+Á<äTì rdüT≈£îe∫Ã eT∞fl
|ü{≤º_Ûùwø£+ #˚sTT+#ês¡T.
dü÷‘·T&ÉT XÖqø±~ eTTqT\≈£î ø£s¡à >∑‹ >∑T]+∫ Ç˝≤
#Ó|Œü kÕ>±&ÉT. <˚e‘·\øπ ø±<äT @ C≤‹ yê]¬øH’ ê düsπ ø£sà¡ |ò˝ü ≤qTuÛeÑ +
47
nìyês¡´+. j·TT>∑<Ûäs¡à+ Á|üuÀ<Ûä+ j·TT>±\T e÷]q|ü⁄&ÉT ˇø£Hê{Ï

|ü⁄D≤´‘·Tà\T Ç|ü&ÉT ø£q|ü&És¡T. Ç|üŒ{Ï bÕbÕ‘·Tà\T n|ü&ÉT
$q|ü & É s ¡ T . j· T T>∑ < Û ä s ¡ à + e\¢ ˇø=ÿø£ ÿ kÕ] kÕ<Û ä T dü » ® q T\
n+‘·s¡+>±\T ≈£L&Ü ÁuÛÑeT Á|üe÷<ë\≈£î ˝Àqe⁄‘·÷ ñ+{≤sTT.
ñ<ëVü≤s¡D≈£î »qy˚T»j·TTì ‘·+Á&ç $Á|ü⁄DÏí nee÷ì+#·&É+.
düVü≤»+>± <Ûäsêà‘·Tà&˚ nsTTHê ø£*j·TT>∑ Á|üuÛ≤e+‘√ n˝≤+{Ï
uÛ≤eq e∫Ã+~. j·Tj·÷‹ ˝≤+{Ï ñ‘·ÔeTT&ÉT dü+uÛÑ$+∫q ø£åÁ‹j·T
e+X¯+˝À |ü⁄{Ïº ˇø£ ‘ê|üdæ yÓT&É˝À eTè‘· düsêŒìï y˚kÕÔ&Ü! n<ä+‘ê
j·TT>∑<säÛ à¡ Á|üu≤Û e+. Áu≤Vü≤àDT\T y˚<ä <Ûsä êà\qT |üP]Ô>± |ü]‘·´õ+∫
ndü‘·ýê<äT\T>±q÷, Ád”Ô\T <Ûäsêà\qT >=|üŒ>± e˝…¢ y˚dü÷Ô ‘·eT
uÛÑs¡Ô\H˚ ‘êeTT e+∫düTÔHêïs¡T. <Ûäsêà‘·Tà˝…’q eTVü‰‘·Tà\T ≈£L&Ü
n<Ûäs¡ày˚T Ä#·]düTÔ+{≤s¡T. Ç~ ø£* dü«uÛ≤eeTT. düs¡«<√cÕ\q÷
‘=\–+#˚ ñbÕj· T eTT <˚ M bÕ<ä | ü < ëà\qT <Û ë ´ì+#· & É y ˚ T
‘·s¡TD√bÕj·T+. ∫‘·Ô X¯ó~Δ Á|üuÀ<Ûä+.
q<äT\˝À ¬ø˝≤¢ C≤Vü≤ïMq~ ñ‘·ÔyÓ÷‘·ÔeT+. n≥Tô|’q es¡Tdü>±
j·TeTTq, düs¡dü«‹, qs¡à<ä, >∑+&ÉøÏ, dæ+<ÛäT, >√eT‹, ‘ê|üdü, ø±y˚],
#·+Á<äuÛ≤>∑, H˚Á‘·e‹, #·s¡àD«‹, düs¡j·TT, ‘ê|æ, nÁuÛÑeT‹ Ç+ø±
e+<ä˝≤~ ñHêïsTT. ns¡D≤´\˝À |ü⁄wüÿs¡, ≈£îs¡TπøåÁ‘· <Ûäsêàs¡D´
Á|üuÛ≤dü, Á|üj·÷>∑, HÓ’$TX¯ ns¡T“<ës¡D≤´\T. n˝≤π> lXË’\, düTy˚Ts¡T,
>∑+<Ûäe÷<äq |üs¡«‘ê\T Á|üX¯kÕÔ\T, düs¡düT‡\˝À e÷qdü düs√es¡+,
_+<äTdüs¡düT‡, n#√Ã¤<ädüs¡düT‡— eTT˙X¯«s¡T\ ÄÁX¯e÷\T e#˚Ãdü]øÏ
ã<ä]ø±, nø£ÿ&˚ qs¡Hêsêj·TDT\T ‘·|dü Tü ‡ #˚kÕs¡T. X¯‘j · T· ÷bÕÁX¯eT+
yêeTqT&É T Çø£ ÿ &É ‘· | ü d ü T ‡ #˚ k Õ&É T . n|ü Œ {Ï qT+∫ n~
yêeTHêÁX¯eT+>± Á|üU≤´‹¬øøÏÿ+~. |ü⁄D´düΔ˝≤\T ndü+U≤´ø£+>±
ñHêïsTT. nìï+{Ï˝ÀøÏ <˚MkÕΔHê\T ñ‘·ÔyÓ÷‘·Ôe÷\T. ∫‘·ÔX¯ó~Δì
$T+∫q rs¡eú TT á düèwæ˝º À ˝Ò<Tä . Vü≤]X¯Ã+Á<äT&ç ø±s¡D+>± e•wüß&º TÉ
XÊbÕìøÏ >∑T¬s’ $XÊ«$TÁ‘·T&ÉT ãø£eTT (ø=+>∑)>± »ìà+#ê&ÉT.
$XÊ«$TÁ‘·T&ç∫Ãq Á|ü‹XÊ|ü+‘√ e•wüßº&ÉT Ä&çs¡÷|ü+ (Ä{Ï, Ä&çR
ˇø£s¡ø£+ u≤‘·T Ä&˚\T nì ≈£L&Ü n+{≤s¡T). Ä&ûãø£ j·TT<äΔ+
48
|ü⁄sêD Á|üdæ<äΔ+. dü÷s¡é+X¯+˝À lsêeTTì ø£+fÒ eTT+<äT

Vü≤]X¯Ã+Á<äT&ÉT ø=&ÉT≈£î ø√dü+ es¡TD j·÷>∑+ #˚ùdÔ qs¡yT˚ <Û+ä #˚kÕÔqì
yÓTT≈£îÿ ≈£îHêï&ÉT. ø=&ÉT≈£î |ü⁄{≤º&ÉT. es¡TDT&ÉT e∫Ã ˙ ø=&ÉT≈£îì
ã*|üX¯óe⁄ì #˚dæ es¡TD j·÷>∑+ #˚j·TeTHêï&ÉT. Vü≤]X¯Ã+Á<äTì
HÓ‹Ôq |æ&ÉT>∑T|ü&É¶≥ºsTT, @<√ e+ø£‘√ Ç+ø√kÕ] s¡eTàì Ç+ø√
ø±s¡D+‘√ eTs¡\ yÓ[flbıeTàì #ê˝≤kÕs¡T¢ nq>± es¡T DT&ÉT b˛˙˝Ò
|ü⁄Á‘· Áù|eT ñ+≥T+<äì ákÕ] dü]>± s¡eTàì ˙y˚ |æ\Te⁄ H˚qT
ekÕÔ q T. n|ü ⁄ &É T |ü + |ü ø £ b ˛‘˚ }s¡ T ø√qT. X¯ | æ k ÕÔ q Hêï&É T .
Vü≤]X¯Ã+Á<äTì ø=&ÉT≈£îøÏ s√Væ≤‘·T&ÉT nì HêeTø£s¡D+ #˚kÕs¡T. á
$wü j · T + ‘Ó * dæ ‘· q ≈£ î eTs¡ D + #˚ s ¡ T e˝À ñ+<ä ì ‘Ó * dæ
qs¡ e ÷qe⁄\≈£ î ø£ + ≥ã&É ≈ £ î +&Ü Vü ≤ ]X¯ Ã +Á<ä T &É T ø±\+
>∑&ÉT|ü⁄‘·THêï&ÉT. es¡TDT&ÉT e#êÃ&ÉT. |æ\¢ yê&ÉT ˝Ò&Éì ‘Ó\TdüT≈£îì
Vü≤]X¯Ã+Á<äTìøÏ »˝À»s¡+ e#·TÃ>±ø£ nì X¯|æ+#ê&ÉT. s√Væ≤‘·T&çøÏ
á $wüj·T+ ‘Ó*dæ e<ë›eTqT≈£îì eT÷&ÉTkÕs¡T¢ Á|üj·T ‹ï+∫Hê
Ç+Á<ä T &É T $Á|ü s ¡ ÷ |ü + ˝À e∫Ã eT÷s¡ T â & ç ˝ ≤ ñHêïy˚
#·ìb˛yê\qT≈£î+fÒ yÓfi¯ófl nì nHêï&ÉT. Ç˝≤ Ä|ü≥+ n+‘ê <˚M
e÷j·÷ $X‚wü+. Ç+ø£ n|ü⁄&ÉT e•wüßº\ yê]ì Vü≤]X¯Ã+Á<äT&ÉT
dü \ Vü ‰ n&ç – ‘˚ sêC≤! <Û ä s ¡ à XÊÁkÕÔ \ ˝À |ü < ä e T÷&É T s¡ ø ±\
|ü⁄Á‘·T\THêïs¡T. n+<äT˝À Áø°‘|· ⁄ü Á‘·T&ÉT ˇø£&TÉ . n+<äT#˚‘· |ü⁄wüÿ\+>±
<Ûqä + Ç∫Ã ˇø£ Áu≤Vü≤àD u≤\T&çì ø=ì ã* Ç∫Ã j·T»„+ |üP]Ô#s˚ TT.
es¡TDT&ÉT dü+‘·è|æÔ #Ó+<äT‘ê&ÉT. ˙ s√>∑+ XÊ+‹düTÔ+~ nì <ë]
#·÷|æ+#ê&ÉT. yÓ+≥H˚ Á>±e÷\˙ï ‹]– Áø°‘· |ü⁄Á‘·Tì ø√dü+
yÓ‘·ø£eTHêï&ÉT.
á yÓ‘T· ≈£î˝≤≥˝À nJ>∑sT¡ &Ô TÉ nH˚ ù|<ä Áu≤Vü≤àDTìøÏ eTT>∑TsZ T¡
ø=&ÉT≈£î\THêïs¡ì yê]˝À eT<ÛäéTT&çì neTà{≤ìøÏ ‘·+Á&ç
n+^ø£]+#ê&Éì sêE Vü≤]X¯Ã+Á<äT&ÉT j·TC≤„ìï ÁbÕs¡+_Û+#ê&ÉT.Ä
u≤\Tì ù|s¡T X¯óqX‚Ù|ü⁄&ÉT. $XÊ«$TÁ‘·TìøÏ ø√|ü+ e∫Ã Vü≤]X¯Ã+Á<ë
Ä|ü⁄ ˙e⁄ ã*|üX¯óe⁄>± á u≤\Tì #˚j·Tø£Hêï&ÉT. ø±ì sêE
$q˝Ò<äT. $XÊ«$TÁ‘·T&ÉT X¯óqX‚Ù|ü⁄&ç #Ó$˝À es¡TDeT+Á‘êìï ñ
|ü<•˚ +#ê&ÉT. es¡TDTì Vü≤è<äjT· + Á<ä$+∫ u≤\TDÏí ã+<Û$ä eTTøÏ&Ô ìç
49
#˚kÕ&ÉT. sêEqT s√>∑ $eTTøÏÔ&çì #˚kÕ&ÉT. $XÊ«$TÁ‘·T&ÉT e÷Á‘·+

‘·q e÷≥ $q˝Ò<äì ø√|ü+‘√ ìÁwüÿ $T+#ê&ÉT. yÓ÷dü+‘√ ˇø£kÕ]
$XÊ«$TÁ‘·T&ÉT sê»´ düs¡«kÕ«ìï <ëq+>± Vü≤] X¯Ã+Á<äTì qT+∫
Á>∑V≤æ +#ê&ÉT. e•wüß\º yê]øÏ Vü≤]X¯Ã+Á<äT&ÉT á $wüjT· + #ÓbÕŒ&ÉT.
düeTj·T+ sê˙ nì y˚∫ ñHêïs¡T e•wüßº\yês¡T. ˇø£kÕ] e•wüº
$XÊ«$TÁ‘·T\T ˇø£]ø=ø£s¡T m<äTs¡T |ü&Ü¶s¡T. eTT+<äT>± e•wüßº\
yêπs ø√|ü+‘√ ø=+>∑>± |ü⁄≥Tº nì $XÊ«$TÁ‘·Tì X¯|æ+#ês¡T. ‹]–
Vü≤]X¯Ã+Á<äTìï u≤‘·T>± |ü⁄≥ºeTì X¯|æ+#ê&ÉT. Ç<ä›]ø° y˚\
dü+e‘·‡sê\T j·TT<äΔ+ »]–+~. ÁãVü≤à Á|ü‘·´ø£åyÓTÆ Ç<ä›]˙ $&ÉBdæ
yê] XÊbÕ\qT ‘=\–+#ê&É T . n|ü Œ {Ï qT+∫ Ç<ä › s ¡ ÷
$TÁ‘·T\j·÷´s¡T. ˇø£kÕ] ì$T eTVü‰sêE Ç∫Ãq XÊ|ü+ e\¢ e•wüß\˜
yês¡T ‘·q X¯Øsêìï $&ç∫ô|{Ïº $TÁ‘êes¡TDT\≈£î |ü⁄Á‘·T&ÉT>±
»ìà+#ê&ÉT. n|üŒ{Ï qT+&ç yÓTÁÆ ‘êes¡TDÏ nH˚ ù|s¡T e∫Ã+~. ˇø£kÕ]
Çøå±«≈£î e+X¯ |üHÓï+&Ée sêC…’q ì$T <˚M j·T»„+ #˚j·T<ä\∫
e•wüß\˜ yê]ì j·T»„+ »]|æ+#·eTHêï&ÉT. ªª»>∑BX¯«] uÛ≈Ñ î£ \Ô ≈£î eX¯ó
´sê\Tμμ. ø±ì eTT+<äT>± Ç+Á<äTì#˚ #˚sTTkÕÔqì e÷≥ Ç#êÃqì
◊<äTy˚\ dü+e‘·‡sê\T Ä>∑ eTHêï&ÉT. <Ûäq+ ÄX¯‘√ Ç+Á<äTì e<ä›≈£î
e•wüß˜\yês¡T yÓfi≤fl&ÉqT≈£îHêï&ÉT.
ì$T Ä>∑ø£ >ö‘·eT eTVü≤]¸ #˚‘· #˚sTT+#·T≈£îHêï&ÉT. Ç+Á<äTì
j·T»„+ ne>±H˚ ì$T e<ä≈› î£ e•wüß&˜ TÉ e#êÃ&ÉT. ø±˙ j·T»„ø±sê´\˝À
n\dæb˛sTTq ì$T eTVü‰sêE ìÁ<ä ˝Òe˝Ò<äT. #ê˝≤ùd|ü⁄ y˚∫
#·÷∫q e•wüßºìøÏ ø√|ü+ e∫Ã+~. Ç<=ø£ ne e÷q+. BìøÏ
‘·–q •ø£å nqTuÛÑ$+#·e\dæ+<˚. X¯Øs¡+ sê*b˛sTT $<˚VüQ&ç$
ne⁄<äTe⁄ >±ø£ nì ì$Tì X¯|æ+#ê&ÉT. ‘·s¡Tyê‘· ùde≈£î\T
ø£+>±s¡T|ü&ç ì$T eTVü‰sêEqT ìÁ<ä ˝ÒbÕs¡T. »]–+~ #ÓbÕŒs¡T.
$Á|ü⁄&ÉyÓ’ e⁄+&ç Áø√<Ûä $eX¯ó&çyÓ’ ìs¡|üsê~Ûì qqTï X¯|æ+#êe+fÒ,
˙≈£î H˚qT Á|ü‹XÊ|ü+ ÇdüTÔHêïqT. ˙e⁄ nX¯Øs¡T&Ée⁄ n>∑T<äTe⁄>±ø£
nì ì$T X¯|æ+#ê&ÉT. e•wüßº&ÉT |üXÊÃ‘·Ô|ü⁄Ô&Ó’ ÁãVü≤à<˚e⁄DÏí X¯Øs¡+
|ü&ç b˛≈£î+&Ü #·÷&ÉeTHêï&ÉT. n~ kÕ<Û´ä + ø±ø£b˛‘˚ eTs=ø£ X¯Øs¡+
50
bı+<ä & ÜìøÏ »q≈£ î &ç ì #· ÷ |æ + #· e THêï&É T . Á|ü d ü T Ô ‘ êìøÏ

$TÁ‘êes¡TDT\ ‘˚»düT‡˝À Á|üy˚•+#· eTHêï&ÉT ÁãVü≤à. ‘·–q
düeTj·T+ e∫Ãq|ü&ÉT njÓ÷ìE&ÉT>± Ä$s¡“¤$<ä›e⁄>±ì. n|ü&ÉT
y˚<ë+>∑ $<äT&ÉyÓ’ |üP»\+<äT≈£î+{≤eì dü\Vü‰ #Ó|æŒ |ü+|æ+#ê&ÉT.
e•wüßº\ yês¡T es¡TD˝Àø£+ #˚s¡T≈£îHêïs¡T. ‘·q <˚Vü‰ìï $&ç∫ô|{Ïº
$TÁ‘êes¡TD ‘˚»düT‡\˝À Jyê+X¯>± (Ms¡´+) Á|üy˚•+#ê&ÉT.
ˇø£s√E }s¡«• es¡TD≤\j·÷ìøÏ e∫Ã+~. Ä s¡÷|ü dü+|ü<ä
#·÷&É≥+‘√H˚ $TÁ‘êes¡TDT\T eTqà<ës¡TÔ\j·÷´s¡T. eTqdüT‡\T
#·*+∫ $eX¯ó\j·÷´s¡T. Ç<ä›]ø° Ms¡´düâ\qyÓTÆ+~. ‘Ó]∫ ñqï
≈£î+&É |ü&ç Ç<ä›s¡T eTVü‰‘˚»düT‡\T dü<√´»qT˝…’ »ìà+#ês¡T. ˇø£s¡T
n>∑düTÔ´&ÉT, eTs=ø£s¡T e•wüßº\T. yÓTT<ä{Ï u≤\T&ÉT ‘·|üdüT‡
#˚düT≈£î+{≤q+≥÷ ns¡D≤´\≈£î yÓ[flb˛j·÷&ÉT. ¬s+&Ée yê&çì
Çøå±«≈£î eTVü‰sêEøÏ |ü⁄s√Væ≤‘·T&ÉT>± rdüT≈£îyÓfi≤fls¡T. ì$T Ä‘·à
e÷Á‘·+ »>∑BX¯«]ì ÁbÕ]Δ+∫ düø£\ÁbÕDÏ ø√{Ïø° ø£qTdüqï˝À¢
ø£\ø±\+ ø±|ü⁄s¡+ ñ+&˚˝≤ es¡$TeTàì ø√]+~. »>∑BX¯«]
n+^ø£]+∫+~. düø£\ ÁbÕDÏ ø√{Ïø° ø£qTï\˝À yêj·TTs¡÷|ü+‘√
˙≈£î ìyêdü+ dæ~›düTÔ+~. qTe⁄« ø±s¡D+>±H˚ ø£qTï\T ªì$Twü+μ
bı+<äT‘êsTT. Ç~ e÷qe⁄\≈£L, »+‘·Te⁄\≈£L, |ü≈îå£ \≈£L e÷Á‘·yT˚ .
<˚e‘·\T nì$Twüß˝Ò. yê] ø£qTï\≈£î á ¬s|üŒbÕ≥T ñ+&É<äT nì
nqT»„ Ç∫Ã eTVü≤s¡T¸\≈£î M&√ÿ\T #Ó|æŒ »>∑Hêà‘· n+‘·sêΔqyÓTÆ+~.
|ü⁄Á‘·T&ÉT ø£\>±\ì dü+ø£*Œ+∫ ì$T X¯Øsêìï #˚s¡Te˝À ñ+∫
eT+Á‘· |üPs¡«ø£+>± ns¡TDÏì eT~Û+#ê&ÉT. n|ü&ÉT |ü⁄Á‘·T&ÉT
»ìà+#ê&ÉT. düs¡« \ø£åD dü+|üqTï&Ó’ eTTeT÷às¡TÔ˝≤ ‘·+Á&ç˝≤>± ñ
Hêï&ÉT. ns¡TDÏì eT~ÛdüTÔ+&É>± »ìà+#ê&ÉT ø£qTø£ ø=+<äs¡T $T~Û
nHêïs¡T. »q≈£î&ç X¯Øs¡+ qT+∫ |ü⁄{≤º&ÉT ø£qTø£ »q≈£î&ÉHêïs¡T.
<˚Vü≤+ ˝Òì ì$Tj˚T Ç˝≤ Ä$s¡“¤$+#ê&ÉT. $<˚VüQ&ÉHêïs¡T.
>∑+>±rs¡+˝À ˇø£ eTVü‰ q>∑sêìï ì]à+#ê&ÉT. <ëìøÏ ª$T~∏\μ
nì ù|s¡Tô|{≤ºs¡T. y˚<ë+>∑ $<äTìô|’ ì$TøÏ Ç+‘· ÄÁ>∑Vü≤e÷! nì
»qy˚T»j·TTìøÏ nqTe÷q+ e∫Ã+~. zs¡TŒ nH˚~ #ê˝≤ <äTs¡u¢ yÑÛ TÓ qÆ
>∑TD+. ìs¡+‘·s¡ jÓ÷>±uÛ≤´dü s¡‘·T&É÷ nsTTq ø£|æ\eTVü≤]¸ dü>∑s¡T
51
|ü⁄Á‘·T\qT Áø√<Ûë–ï˝À <äVæ≤+∫y˚kÕ&ÉT ø£<ëì yê´düT\yês¡T

»qy˚ T »j· T Tì‘√ nHêïs¡ T . s¡ C À>∑ T D Á|ü < Û ë qT&Ó ’ q ì$TøÏ
eTH√ìÁ>∑Vü≤+ eTØ <äTwüÿs¡+. j·Tj·÷‹ eTVü‰sêE uÛÑè>∑T |ü⁄Á‘·T&çøÏ
Á|ü‹XÊ|ü+ Çe«˝Ò<äT. z]$T eVæ≤+∫ yês¡Δø±´ìï d”«ø£]+#ê&ÉT.
ôV’≤Vü≤j·T e+X¯+˝À ø±s¡ÔMsê´s¡T®qT&ÉT+&˚yê&ÉT. yêìøÏ y˚sTT
u≤VüQe⁄\T. <ä‘êÔÁ‘˚j·TTìøÏ •wüß´&ÉT. <ëq+ $TøÏÿ*>± #˚dæ ‘·qTe⁄
#ê*+∫ dü«s¡dZ Tü &Ô j
É ÷· ´ø£ ôV≤’ Vü≤j·T e+X¯dTü \Δ T ìs¡qΔ T˝…H’ ês¡T. ˇø£kÕ]
ô|<ä› Ks¡TÃ e∫Ã ø£åÁ‹j·TT˝…’ e⁄+&ç uÛ≤s¡Ze⁄\qT (Áu≤Vü≤àDT\qT)
<Ûäq+ n&ç>±s¡T. yês¡T Çe«≈£î+&Ü yê] >∑èVü‰\˝À bÕ‹ô|{Ïº
ÄÁX¯e÷\qT $&ç∫ ns¡D≤´\≈£î yÓ[flb˛j·÷s¡T. ø√|ü+‘√ Ä
e+X¯düTΔ\ Ád”Ô\ì, |æ\¢\ì #·÷&É≈£î+&Ü <ÛäqTsê“¤D≤\‘√ ø={Ïº
ø£åÁ‹j·TT\T #·+bÕs¡T. $Á|ü⁄\T <ÛäHêìï ≈£L&Éu…≥º≈£L&É<äqï~ ø£<ë
XÊg+. sêE\T>± e÷ ø£s¡Ôe´+ y˚TeTT ìs¡« Væ≤+#êeTT. MTs¡T
n\>∑ø£+&ç nì eTT˙X¯«s¡T\‘√ nHêïs¡T. eTT˙X¯«s¡T\T eTÚq+
eVæ≤+#ês¡T. uÛèÑ >∑T |ü‘T· ï\T Væ≤eTe+‘·+ #˚sês¡T. ø=Hêïfi¯fløÏ eT{Ï‘º √
>ö]<˚$ Á|ü‹eT #˚dæ ñ|üyêdü Bø£‘å √ ÁbÕjÓ÷|üyX˚ ÊìøÏ dü+ø£*Œ+∫
≈£Ls¡TÃHêïs¡T. eTVü‰<˚$ Á|ü‘·´ø£åyÓTÆ MT˝À ˇø£]øÏ }s¡Te⁄ qT+∫
Hê n+X¯‘√ ø=&ÉT≈£î »ìàkÕÔ&ÉT nì |ü*øÏ n<äèX¯´ yÓTÆ+~. ˇø£
uÛÑè>∑T|ü‹ïøÏ ‘=&É˝À >∑s¡“¤+ @s¡Œ&ç+~.<ëìì $T>∑‘ê Ád”Ô\+<äs¡÷
ø±bÕ&Üs¡T. ôV’≤Vü≤j·TT\T n≥TyÓ’|ü⁄ e∫Ã #·÷∫ ÄyÓT yÓ+≥|ü&Ü¶s¡T.
|üs¡T>∑T ô|≥º˝Òø£ <ës¡TD+>± s√~+∫+~. ‘·*¢ BHêedüΔqT #·÷∫
Á≈£î<äTΔ&Ó’ ‘=&É N\TÃ≈£îì ãj·T≥ |ü&Ü¶&ÉT. n‘·ìì #·÷&É>±H˚
eT<Ûä´+~q e÷sêÔ+&ÉT&ç˝≤ ñHêï&ÉT. ôV’≤Vü≤j·TT\T n+<ä]ø° #·÷|ü⁄
b˛sTT+~. n+<äs÷¡ y˚TeTT Ç+ø£ m|ü&É÷ uÛèÑ >∑T\qT @MT #˚jT· eTT.
e÷≈£î #·÷|ü⁄ Ç|æŒ+#·eTì ÄyÓTqT y˚&ÉT≈£îHêïs¡T. ÄyÓT Ç~ Hêe\¢
»s¡T>∑˝Ò<äT. Hê |ü⁄Á‘·T&ÉT uÛ≤s¡Ze⁄&ç e\¢ »]–+~. n‘·&çì
j·÷∫+#·eTq>± u≤\ uÛ≤s¡Ze⁄&ÉT yê]ì ø£å$T+#ê&ÉT. |üPs¡«+
dü÷s¡´|ü⁄Á‘·T&Ó’q πse+‘·T&ÉT ˇø£kÕ] ñ#Ó’Ã¤'ÁX¯yêìï møÏÿ
$wüßí<äs¡Ùq+ ø√dü+ yÓ’≈£î+sƒêìøÏ yÓfi≤fl&ÉT. \ø°Î<˚$ ‘·q ‘√ãT≥Tºe⁄
Vü≤j·TeTT #·÷dü÷Ô ñ+&çb˛sTT+~. $wüßíeT÷]Ô |ü\ø£]+∫Hê ñ
52
\ø£˝Ò<äT, |ü\ø£˝Ò<äT. ø√|ü+‘√ $wüßíe⁄, Ä&É >∑TÁsêì>± |ü⁄≥ºeTì

X¯|æ+#ê&ÉT. ÄyÓT $wüßíe⁄ <Ûë´ì+#˚ •e⁄ì e\¢ ø£cÕº\T rs¡T‘êj·Tì
•e⁄ì ÁbÕ]Δ+∫+~. •e⁄&ÉT Á|ü‘·´ø£åyÓTÆ ÄHê&ÉT ˙≈£î <˚M e÷j·T
ø£$Tà n˝≤ Á|üe]Ô+#êe⁄. $wüßíe⁄ ‘·«s¡˝À Vü≤j·Ts¡÷|ü+ <Ûä]+∫
ekÕÔ&TÉ . MT Ç<ä]› ø° Hêsêj·TD düe÷qT&Óq’ |ü⁄Á‘·T&ÉT »ìàkÕÔ&HÉ êï&ÉT.
$wüßeí ⁄ XÊ|ü+ @eTq>± uÛ÷Ñ ˝Àø£+˝À ˙ø=ø£ |ü⁄Á‘·T&ÉT ø£\T>∑T‘ê&ÉT.
Hê n+‘·{Ïyê&ÉT ne⁄‘ê&ÉT. n|ü⁄&ÉT ˙≈£î XÊ|ü $yÓ÷#·q+. ˙
XÊ|ü+ b˛‘·T+~ nì •e⁄&ÉT #ÓbÕŒ&ÉT.
•e⁄&ÉT ¬ø’˝≤dü+ #˚s¡T≈£îì m+‘·{Ï øÏ¢wüºyÓTÆq |üqT˝…’Hê ÇfÒº
#·ø£ÿu…fÒº #ê‘·Ts¡´+ ñqï ˇø£ Á|üeT<ÛäTDÏí |æ*#ê&ÉT. n‘·H˚
∫Á‘·s¡÷|ü⁄&ÉT. ˙e⁄ yÓ[fl $wüßíeT÷]Ôì ø£* dæ \ø°Î<˚$ |òü˝≤Hê#√≥
@ø±øÏì>± <äT'œk˛Ô+~. ‘·«s¡>± yÓ[fl ÄyÓT <äT'U≤ìï ‘=\–+#·eTì
#Ó|üŒeTHêï&ÉT. n‘·qT yÓ’≈£î+sƒêìøÏ yÓ[fl »j·T$»j·TT\qT ø£*dæ
˝ÀìøÏ nqTeT‹ n&ç>±&ÉT. yês¡T $wüßíe⁄ì n&ç– |ü+|æ+#ês¡T.
•e⁄ì e÷≥>± Ç˝≤ #ÓbÕŒ&ÉT. ∫Á‘·s¡÷|ü⁄&ÉT ˙e⁄ Á‹ø±˝C≤„qT&Ée⁄.
uÛ≤sê´$jÓ÷>∑+ m+‘√ ø£w+ºü . dü‹ì $&ç∫ H˚qT #ê˝≤ u≤<Û|ä &ü Ü¶qT.
˙e⁄ n˝≤ m+<äT≈£î+&Ü*. ‘·«s¡>± ÄyÓTqT ø£*dæ ÄyÓT ø√¬sÿ rs¡TÃ
nHêï&ÉT. $wüßíe⁄ n˙ï $ì »>∑H√àVü≤qø£s¡yÓTÆq ‘·Ts¡>∑ s¡÷|ü+
<Ûä]+∫ ø±[+B ‘êeTdü dü+>∑e÷ìøÏ yÓfi≤fl&ÉT. y˚sTT dü+.\T>±
$&ç>± ñqï \ø°Î<˚$ >∑T+&Ó˝À¢ <äT'KeTT bı+– u≤<Ûä|ü&ç+~.
Ç<ä›s¡÷ eTqà<Ûës¡TÔ\j·÷´s¡T. u≤\T&çì Á|üdü$+∫+~. yÓ’≈£î+sƒêìøÏ
|ü<ä nHêï&ÉT $wüßíe⁄. \ø°Î<˚$ |ü⁄Á‘· Áù|eT e<ä\˝Òø£b˛sTT+~.
@MT ~>∑T\T #Ó+<ä≈£î. uÛÑ÷˝Àø£+˝À j·Tj·÷‹ ø=&ÉT≈£î ‘·Ts¡« düT&ÉH˚
eTVü‰sêE ñHêï&ÉT. n‘·ìH˚ Vü≤]es¡à n+{≤s¡T. n‘·ìøÏ dü+‘êq+
˝Ò<äT. ˇø£ rs¡ú+˝À ‘·|üdüT‡ #˚düTÔHêï&ÉT. n‘·ìï Áù|πs|ækÕÔqT. n‘·qT
á u≤\Tì rdüT¬ø[fl ô|+#·T‘ê&ÉT. ˙e⁄ $e÷q+ m≈£îÿ nHêï&ÉT.
\ø°Î<˚$ dü+‘√wæ+∫+~. Ç<äs› ÷¡ yÓ≈’ î£ +sƒêìøÏ #˚sês¡T. #·+bÕKT´&ÉH˚
$<ë´<Ûäs¡T&ÉT ‘·q uÛ≤s¡´ eT<äHê\dü‘√ $e÷q $Vü‰s¡+ #˚dü÷Ô á
u≤\Tì #·÷∫ m+‘√ Äq+<ä|üs¡eX¯ó\j·÷´s¡T. Ç+Á<ä ˝Àø±ìøÏ
yÓ[fl nqTeT‹ùdÔ |ü⁄Á‘·T&ÉT>± ô|+#·T≈£î+{≤eTHêïs¡T. j·Tj·÷‹
53
ø=&ÉT≈£îøÏ Ç‘·&çì n|üŒ–+#ê\ì lVü≤] dü+ø£\Œ+. ˙e⁄ u≤\TDÏí

rdüT≈£îyÓ[fl nø£ÿ&É e~ *ô|≥Tº. Ä\dü´+ #˚j·T≈£î. Ç‘·qT @ø£Ms¡
HêeT+‘√ e]Δ\T¢‘ê&ÉT. yÓ+≥H˚ Ä >∑+<Ûäs¡T«&ÉT <=]øÏq #√≥H˚
$&ç∫ >∑+<Ûsä «¡ ˝Àø±ìøÏ yÓ[flb˛j·÷&ÉT. Vü≤]es¡à≈£î $wüßeí ⁄ Á|ü‘´· ø£yå TÓ Æ
˙e⁄ ø±[+B ‘êeTkÕ dü+>∑e÷ìøÏ yÓfi¯ófl. nø£ÿ&É e÷ |ü⁄Á‘·T
&ÉT+{≤&ÉT nì nq >±H˚ |üs¡T>∑Tq yÓ[fl _&É¶qT rdüT≈£îì @ø£Ms¡T&ÉT
nì HêeTø£s¡D+ #˚kÕ&ÉT. |æ\¢yê&çøÏ sê»´+ n|üŒ–+∫ yÓTÆHêø£
|üs¡«‘êìøÏ yêqÁ|ükÕΔì¬ø’ yÓfi≤fls¡T. ø=+‘·ø±˝≤ìøÏ dü«s¡düTú ˝…’Hês¡T.
@ø£Ms¡T&ÉT ñ‘·sÔ ¡ ÁøÏjT· \T #˚kÕ&ÉT. <Ûsä à¡ ã<ä+Δ >± sê»´bÕ\q #˚kÕ&ÉT.
ˇø£kÕ] @ø£Ms¡T&ÉT Vü≤j·Ts¡÷&ÛTÉ &Ó’ $H√<ä $Vü‰sêìøÏ yÓfifl¯ >± C≤Vü≤ïM
qB rs¡+˝À ˇø£ ø£q´ø±eTDÏ ø£ì|æ+∫+~. ÄyÓTù|s¡T j·TXÀe‹.
@&ÉTdü÷Ô ñqï~. ø±s¡D+ @$T≥ì n&ç–‘˚ Ç˝≤ #Ó|æŒ+~. Çø£ÿ&çøÏ
<ä>∑Zs¡˝Àì eTs√ sê»´+˝À söeTT´&ÉT nH˚ sêEHêï&ÉT. uÛ≤s¡´
s¡Tø£àπsK. dü+‘êq+ ø√dü+ j·T»„+ #˚j·T>± |ü⁄Á‹ø£ »ìà+ ∫+~.
@ø±e[˝≤ düqï>± ñ+~ ø£qTø£ @ø±e[ HêeTy˚T ô|{≤ºs¡T. ÄyÓTqT
sêE |ü⁄Á‘·Tì>±H˚ <ÛÓ’s¡´kÕVü≤kÕ˝‘√ ≈£îe÷s¡T&ÉT>± ô|+#ê&ÉT.
ˇø£kÕ] ø±˝πø‘·T&ÉH˚ sêø£ådüT&ÉT rdüT¬øfi≤fl&ÉT. H˚qT yÓ+≥|ü&Ü¶qT.
e÷ Ç<ä›]˙ ˇø£ ‘Ó\¢ì kÂ<Ûä+˝À ñ+∫ sêø£ådüT\qT ø±|ü˝≤
ô|{≤º&ÉT. $yêVü‰ìøÏ @ø±e[ì ˇ|æŒ+#·eTì nHêï&ÉT. ˙y˚
Á|üj·T‹ï+#·Tø√eTì ø±\πøj·TT&ç‘√ nqï~ j·TXÀe‹. @ø±e[
Ç‘·ìì m~ ]ùdÔ @<Ó’Hê #˚j·T>∑\&Éì ‘êqT ‘·+Á&ç#ê≥T _&É¶qì
‘· q ì ôV’ ≤ Vü ≤ j· T e+X¯ s êE‘√ $yêVü ≤ + #˚ j · T &ÜìøÏ
dü+ø£*Œ+#ê&Éqï~. eTs=ø£]ì e]+#·&É+ kÕ<Ûä´+ ø±<äì nqï~.
á e÷≥\T ø±\πø‘·TìøÏ s¡T∫+#·˝Ò<äT. ÄyÓTqT bÕ‘êfi¯ >∑èVü≤+˝À
ã+~Û+ #ê&ÉT. ÄyÓT¬ø’ m<äTs¡T#·÷düTÔHêïqì j·TXÀe‹ @ø£Ms¡Tì‘√
nqï~. ˙e⁄ m˝≤ ‘·|æŒ+#·T≈£îHêïeì @ø£Ms¡T&ÉT n&ç>±&ÉT. Hê
u≤\´+˝À ˇø£ Áu≤Vü≤àD dæ<äTΔ&ÉT ;C≤ø£ås¡ |üPs¡«ø£+>± Ä eT+Á‘êìï
ñ|ü<˚•+#ê&ÉT. <ëì‘√ #·+&çø£qT ñbÕdæ+#êqT. ÄyÓT nqTÁ>∑Vü≤+
ñ+fÒ m˝≤+{Ï ã+<ÛäHê˝…’Hê ‘=\–b˛‘êsTT. ˇø£ HÓ\bÕ≥T Ä
eTVü‰eT+Á‘êìï »|æ+#êqT. ÄyÓT |æ∫Ã<ëHê ˙e⁄ yÓfi¯ófl @ø£Ms¡Tì
54
ø£\Te⁄. @ø± e[ì∫Ã $yêVü≤+ #˚sTT. ˙<˚ u≤<Ûä´‘· nqï~. á

$wüj·T+ e÷ sê≈£îe÷]øÏ #ÓbÕŒqT. ìC≤ìøÏ Hê≈£î <ëØ ‘Ó*j·T<äT.
n˙ï Ä |üsêX¯øj ÔÏ T˚ #·÷|æ+∫+~. oÁ|òTü >∑‹ì ≈£L&Ü Á|ükÕ~+∫+~.
yÓ+≥H˚ @ø£Ms¡T&ÉT ÄyÓT qqTï e]+#·{≤ìøÏ ÇwüºeTì ‘Ó*j·T>±H˚
ÄyÓTqT s¡øÏå+#˚ u≤<Ûä´‘· Hê<˚ ø±ã{Ïº ÄyÓT mø£ÿ&É ñ+<√ ˙≈£î
e÷Á‘·y˚T ‘Ó\TdüT ø±ã{Ïº #Ó|ü. H˚qT yÓ[fl ø±\πø‘·Tì‘√ b˛sê&ç
ÄyÓTqT s¡økåÏ ÕÔqHêï&ÉT. <˚M eT+Á‘·eTTqT d”«ø£]+#·eT+~ j·TXÀe‹.
n<=ø£ÿfÒ ñbÕj·TeTT. yÓ+≥H˚ eTVü‰C≤„ì nsTTq <ä‘êÔÁ‘˚j·T&ç
qT+∫ jÓ÷^X¯«] eTVü‰eT+Á‘·+ n+~+~. ø±\ πø‘·Tì #˚] ;ÛwüD
j·TT<äΔ+ #˚dæ n‘·ìì dü+Vü≤]+∫Hê&ÉT. sêø£ådüùdq ø£ø±$ø£˝…’
bÕ]b˛sTT+~. @ø£Ms¡TìøÏ @ø±e[øÏ $yêVü≤+ »]–+~. yê]øÏ
ø£è‘·Ms¡T´&ÉH˚ ≈£îe÷s¡T&ÉT ø£*>±&ÉT. n‘·&øç Ï ø±s¡MÔ s¡T´&ÉT »ìà+#ê&ÉT.
n|üŒ{ÏqT+&ç yê]~ ø±s¡ÔMs¡´ e+X¯+>± Á|üdæ~Δ¬øøÏÿ+~.
yê´düT&ÉT ‘·q ‘·*¢ dü‘·é‹ |æ\e>± yÓ[fl |æ\¢\ ø√dü+
n+_ø£qT ø£*dæ <Ûäè‘·sêÁwüßºì, n+u≤*ø£qT ø£*dæ bÕ+&ÉTsêEqT,
n+_ø£ <ëdæì ø£*dæ $<äTs¡Tì ø£Hêï&ÉT. Ç+‘·≈£î eTT+<äT X¯ó≈£îì
ø£HêïqT nì yê´düT&ÉT nHêï&ÉT. Hê≈£î ÁXÊ<äΔø£s¡à\T ô|≥ºs¡T. M]¬ø’
H˚qT |ü]‘·|æ+#·≈£L&É<äqTø=Hêï&ÉT. Ç<ä+‘ê @$T{Ï e´_Û#ês¡+‘√
|ü⁄{Ïºq |æ\¢\ MT<ä á yêýÓ÷Vü≤+ Hê¬ø+<äTø£ì Hês¡<äTì‘√
yê´düT&ÉHêï&ÉT.
bÕ+&ÉTsêE ø£<∏ä
bÕ+&ÉT≈£îe÷s¡T*ï ;Ûwßü à&ÉT dü+s¡økåÏ ÕÔ&TÉ ˝Ò nì eTqdüT }s¡≥
#Ó+<˚~. ø±˙ <äTs√´<ÛäHê<äT\T Á≈£Ls¡ eTqdüTÿ˝…’ bÕ+&Ée⁄\‘√
$uÛ~Ò +#ês¡T. á dü+kÕs¡+˝À H˚qT ‘Ó*dæ ì+&Ü eTTì–b˛j·÷qT.
Hê eTqdüT‡≈£î XÊ+‹ì, düTU≤ìï Á|ükÕ~+ #·eTì Hês¡<Tä DÏí yê´düT&ÉT
y˚&TÉ ≈£îHêï&ÉT. Hês¡<Tä &ÉT qH˚ï n&ç>±e⁄. Hê ø£<qä∏ T ˙e⁄ $qT nì
Ç˝≤ #ÓbÕŒ&ÉT. Hê $TÁ‘·T&ÉT |üs«¡ ‘·Tì‘√ ø£*dæ uÛ÷Ñ ˝Àø£+ e#êÃeTT.
dü+»j·T eTVü‰sêE e<ä≈› î£ e#êÃqT. yê] ≈£L‘·Ts¡T <äeTj·T+‹
55
e÷≈£î ùde\¬ø’ e#˚Ã~. e÷ Ç<ä]› ˝À me]øÏ m|ü&ÉT @ uÛ≤eq\T

ø£*–Hê, eTqdüT‡ #·*+∫Hê, |üs¡düŒs¡+ ‘Ó\TdüTø√yê* nì
nqT≈£îHêïeTT. Hês¡<Tä ìøÏ <äeTj·T+‹ |ü≥¢ Äsê<Ûqä ø£*–+~. ÄyÓT≈£L
ø£*–+~ ÄyÓT Hês¡<Tä ìøÏ Á|ü‘´˚ ø£+>± ùde#˚ùd~. Ç~ |üs«¡ ‘·T&ÉT
Á>∑V≤æ +#ê&ÉT. @$T{Ï nì n&ç>±&ÉT. $wüjT· + Hês¡<Tä &ÉT #ÓbÕŒ&ÉT.
|üs«¡ ‘·TìøÏ ø√|ü+ e∫Ã+~. Á|ü‹»„qT eT]Ãb˛j·÷e⁄. e+#·≈î£ &ç$
nì Hês¡<Tä ì ì+~+#ê&ÉT. ø√|ü+‘√ ø√‹eTTK+>± e÷]b˛ nì
Hês¡<Tä ì X¯|+æ #ê&ÉT. Á|ü‹>± Hês¡<Tä &ÉT ˙≈£î dü«s¡˝Z Àø£ÁbÕ|æÔ ˝Ò<ìä ,
eTè‘·T´˝Àø£+˝ÀH˚ ˙ ìyêdüeTì XÊ|ü$T#êÃ&ÉT. sê≈£î e÷] Hês¡<Tä &ÉTH˚
(ø√‹eTTK+ ñHêï) $yêVü≤+ #˚dTü ≈£î+{≤qqï~. ‘·*¢ ø¬ øπ’ sTT‘√
dü+Á|ü~+#ê&ÉT. ÄyÓT m+‘· #Ó|æŒHê $q˝Ò<äT. ‘·q ìX¯Ãj·T+
e÷s¡TÃø√˝Ò<Tä . eTVü‰sêõ„ e÷s¡T e÷{≤&É˝øÒ £ j·T<Ûë‘·<+äÛ >± ‘·q
uÛsÑ ≈Ô¡ î£ $qï$+∫+~. $yêVü≤+ »]bÕs¡T. Hês¡<Tä &ÉTøÏ e÷Á‘·eTT ø=+#Ó+
‘Ó*j·Tì <äT'K+ bı+– e#˚Ã~. Hê eTTK+ Ç˝≤ ñHêï <äeTj·T+‹
Áù|eT˝À @MT e÷s¡TŒ˝Ò<qä T≈£îHêï&ÉT. ø=Hêïfi¯fløÏ |üs«¡ ‘·T&ÉT Vü≤sƒê‘·T>Ô ±
}&ç|&ü Ü¶&TÉ . e÷eT÷\T>± nj˚T´≥≥T¢ ‘·q rs¡j ú ÷· Á‘·\ |ü⁄D´+‘√
$s¡T>∑T&ÉT #˚kÕ&ÉT. H˚q÷ n‘·ì XÊbÕìï b˛>={≤ºqT. dü«s¡˝Z Àø£ ÁbÕ|æÔ
»]–+~. ˇø±H=ø£kÕ] eTVü‰$wüßíe⁄‘√ ø£*dæ ‹s¡T>∑T‘·÷ Ád”Ô>±
e÷sêqT. sê»|ü‹ï nj·÷´qT. m+<äs¬ +<äs√ |ü⁄Á‘·T*ï Á|üd$ü +#ê&ÉT
Hês¡<Tä &ÉT. ˇø£kÕ] Hês¡<Tä &ÉT Hêsêj·TDTì <ä]Ù+#·{≤ìøÏ yÓ[flq|ü⁄&TÉ
\ø°Î<˚$ Hês¡<Tä ì #·÷∫ yÓ+≥H˚ Ç+{Ï˝ÀìøÏ yÓ[fl+~. Ç<˚$T{Ï
nì Hês¡<Tä &ÉT n&ÉT>∑>± n+‘˚qj·÷´ |ü‹ ‘·|Œü eT]+ø£ @ eT>∑yê&çø¬ H’ ê
|ü‹ïøÏ |üsêsTTyê&˚. n<˚ |ü‹Áe‘·\ ˙‹. m+‘·{Ï $<ë«+ düT˝…H’ ê
e÷j·TqT »sTT+ #·&+É ndü+uÛeÑ +. BìøÏ ˙ ‘·+Á&ç (ÁãVü≤à), •e⁄&ÉT,
H˚qT ($wüßeí ⁄) ≈£L&Ü e÷j·TqT »sTT+#·˝eÒ TT. n|ü⁄&ÉT Hês¡<Tä &ÉT
Hê≈£î e÷j·÷ eTVü‰<˚$ì <ä]Ù+#ê\qT≈£î+≥T HêïqT. düeT´ø˘ C≤„Hêìï
Á|ükÕ~+#·eTì $wüßíe⁄ì n&ç>±&ÉT. düπs ˙e⁄ >∑s¡T‘·à+‘·TDÏí
n~Ûs√Væ≤+#·T, e÷j·÷ eTVü‰<˚$ì ˙≈£î #·÷|æ kÕÔqT. #·÷dæq ‘·sT¡ yê‘·
$cÕ<ëìøÏ ˝Àqe⁄‘êy˚y÷Ó eTqdüT‡ <Ûèä &Û|É sü #¡ T· ø√eTHêï&ÉT. Ç<äs› ÷¡
ø£Hê´≈£îã® düMT|ü dü\ú + #˚sT¡ ≈£îHêïs¡T. ˇø£#√≥ ~e´ düs√esêìï
56
#·÷∫ kÕïq+ #˚<ë›eTì eTT+<äT>± Hês¡<Tä &ÉT ~– eTTq>∑>±H˚ |ü⁄s¡Twü

s¡÷|ü+ b˛sTT, Ád”Ô s¡÷|ü+ e∫Ã+~. >∑≥Tºy|’Ó ⁄ü #·÷&É>±H˚ $wüßeí ⁄ Hê
MDqT, ø£ècÕíõHêìï rdüT≈£îì >∑s¡T‘·à+‘·T&çì n~Ûs√Væ≤+∫
‘·TÁs¡TeTHêï&ÉT. ‘êfi¯<«äÛ » eTVü‰sêE qqTï #·÷∫ yÓ÷Væ≤+∫ $yêVü≤+
#˚dTü ≈£îHêï&ÉT. ãVüQ |ü⁄Á‘·T\qT Á|üd$ü +#ê&ÉT. ø√&Éfió¯ fl, eTqTeT\‘√
düTK <äT'U≤\ dü$TàÁX¯eT+>± kÕ>∑T‘·Tqï dü+kÕs¡ eTVü‰s¡eí +˝À ì+&Ü
eTTì–b˛j·÷&ÉT Hês¡<Tä &ÉT Ád”Ô s¡÷|ü+˝À. e+<ä dü+.\T >∑&#ç êsTT.
ˇø£ X¯Á‘·TsêE M]ô|’ <ä+&Ó‹Ô |ü⁄Á‘·T\T, bÂÁ‘·T\qT dü+Vü≤]+#ê&ÉT.
Ád”sÔ ÷¡ |ü+˝Àì Hês¡<Tä &ÉT m+‘√ u≤<Û|ä &ü Ü¶&TÉ . $wüßeí ⁄ Hês¡<Tä ì <ä>sZ∑ ≈¡ î£
#˚] @$T yÓ÷Vü≤eTT ô|+#·T≈£îHêïeì, yê]øÏ ‹\\T e~* qB
kÕïq+ #˚jT· eTHêï&ÉT. q~˝À ~>∑>±H˚ Hês¡~ Hês¡<Tä &ÓH’ ê&ÉT. n˙ï
>∑Ts¡TøÔ =#êÃsTT. >∑≥TºMT<ä $wüßeí ⁄ ø£q|ü&Ü¶&TÉ . Hê≈£î C≤„q+ ø£\>∑&Üìπø
Ç˝≤ »]–+<äì ‘Ó\T düT≈£îHêï&ÉT. ‘êfi¯<«äÛ » eTVü‰sêE ~>∑T \T‘√
Hês¡~¬ø’ yÓ‘·ø£kÕ>±&ÉT. lVü≤] ˙e⁄ ÄyÓTqT ø±ø£‘ê∞j·T+>±
ø£\TdüT≈£îHêïe⁄. n˝≤π> $&çb˛j·÷s¡T. sê»´bÕ\q kÕ–+#·T ˝Ò<ë
yêqÁ|ü d ü Δ + d” « ø£ ] +#· T . Ä~|ü s êX¯ ø Ï Ô nìï ø±˝≤\˝Àq÷
düy÷Ó àVü≤|üsT¡ k˛Ô+~. Ç+{ÏøÏ yÓ[fl Vü‰sTT>± sê»´+ @\Tø√ eTHêï&ÉT.
|ü⁄Á‘·, bÂÁ‘·T\≈£î qTe⁄«\T, ˙fi¯ófl e~* j·TT<ä+Δ ˝À Áã‹øÏ ã≥ºø{£ qºÏ
ˇø£ eTqTeTìøÏ |ü≥+º ø£{ºÏ ‘·|dü Tü ‡ ø√dü+ n&É$øÏ yÓ[flb˛j·÷&ÉT.
Hês¡<ë Ç<ä+‘ê eTVü‰e÷j·÷ $˝≤düeTHêï&ÉT $wüßeí ⁄. Hês¡<Tä &ÉT
ÁãVü≤àqT ø£*dæ $wüjT· eT+‘ê #ÓbÕŒ&ÉT. ‘·sT¡ yê‘· rs¡j ú ÷· Á‘·≈î£ yÓfi≤fl&ÉT.
n|ü⁄&˚ á ÄÁX¯e÷ìøÏ e#êÃqT. »qy˚T »j·÷ Ç˝≤ ñ|ü<•˚ +∫
Hês¡<Tä &ÉT yÓ[fl b˛j·÷&ÉT. @<√ ø±\πø|å +ü ø√dü+ á uÛ≤>∑e‘·+
s¡∫+#êqT. Ç~ düs«¡ dü+X¯jT· $HêX¯øy£ TÓ qÆ ñ‘·yÔ ÷Ó ‘·eÔ T |ü⁄sêD+.
y˚<ä ÁbÕe÷D´ dü+Á•‘·+. dü+<˚V≤ü + ˝Ò<Tä . Çø£ÿ&çø~Ï á |ü⁄sêD+˝À
|üPsê«s¡Δ+. Ç~ l e÷‘·è s¡Vü≤dü´+. uÛÑøÏÔ‘√ |ü]ƒ+∫q yê]ø°
nœ˝…X’ «¯ sê´\T |ü⁄wÿü \+>± dæ~Δ kÕÔsTT. bÕsêj·TD #˚dqæ yês¡T C≤„qT˝…’
‘·]kÕÔsT¡ . Bìì ãVüAø£]+∫q yê]ø° <˚M j·T»„|\üò + (eTVü‰|ò\ü +)
\_ÛdTü +Ô ~.
57
dü|üÔeT düÿ+<Ûä+
$wüßeí T÷]Ô Hê_Û ø£eT\+ qT+&ç ÁãVü≤à<˚e⁄&ÉT<ä“$¤ +#ê&ÉT. >=|üŒ
‘·|üdüT‡ #˚dæ eTVü‰<˚$ì ñbÕdæ+∫ esê\T bı+~ »>∑‘·TÔqT
düèwæº+#·&ÜìøÏ ñ<äT´≈£îÔ&Ó’Hê&ÉT. eTT+<äT>± @&ÉT>∑Ts¡T e÷qdü
|ü⁄Á‘·T\qT düèwæº+#ê&ÉT. eTØ∫, n+^s¡düT&ÉT, nÁ‹, e•wüß˜&ÉT,
|ü⁄\VüQ&ÉT, Áø£‘·T&ÉT, |ü⁄\düTÔ´&ÉT. s√wü düeTT<ä“¤e⁄&Ó’q s¡TÁ<äT&ÉT ˇ&ç
qT+∫ |ü⁄{Ïºqyê&ÉT Hês¡<äT&ÉT, u§≥q y˚\T qT+∫ Ä$s¡“¤$+∫q
<ä≈îå£ &ÉT, Mπsø±ø£ düqø£ düq+<äHê<äT\T yÓTT<ä\>∑T |ü⁄s¡Twüß\T, m&ÉeT
u§≥q y˚\T qT+∫ ˇø£ Ád”Ô ø£*–+~. Äy˚T <äø£å|ü‹ï. á$&É ù|s¡T
M]DÏ. ndæÁø°‹ nì ≈£L&Ü eTs=ø£ ù|s¡T. M]DÏ, <ä≈îå£ \≈£î Hês¡<Tä &ÉT
»ìà+#ê&ÉT. <˚e]¸ nj·÷´&ÉT. ¬s+&ÉTkÕs¡T¢ Hês¡<ä »q qy˚T$T≥ì
»qy˚T»j·TT&ÉT Á|ü•ï+#ê&ÉT. M]DÏ, <ä≈îå£ \≈£î Á|üC≤ düèwæº #˚jT· eTì
ÁãVü≤à<˚e⁄&ÉHêï&ÉT. Ms¡T #ê˝≤ eT+~ì düèwæº+#·>± uÛÑ÷uÛ≤s¡+
#·÷&É≈£î+&Ü á ø£q≥y˚T$T≥ì Hês¡<äT&ÉT |ü]Vü≤dæ+#ê&ÉT. <ëì‘√
yês¡+<ä]˙ uÛÑ÷|ü]~Ûì #·÷&É eTì <ä≈£å Á|üC≤|ü‹ |æ\¢\qT ‘·˝À
~≈£îÿ≈£î |ü+bÕ&ÉT. eTfi≤fl <äøÁå£ |üC≤|ü‹ Ç\T¢ u≤e⁄s¡TeTH˚d]ü øÏ eTs¡˝≤
»Hêìï düèwæº+#ê&ÉT. eTs¡˝≤ Hês¡<äT&ÉT |ü]Vü≤dæ+#ê&ÉT. <äø£å|ü‹
ø√|ü+‘√ Hê |ü⁄Á‘·T*ï HêX¯q+ #˚kÕe⁄ ø±ã{Ïº ˙e⁄ HêX¯q+ nsTTb˛
nHêï&ÉT. ‘·qøπ |ü⁄Á‘·Tì>± Ä$s¡“$¤ +#·eTì <ä≈îå£ &ÉT XÊ|ü+ $dæsê&ÉT.
Ä $<Ûä+>± M]DÏ, <ä≈£åîìøÏ ‘·qj·TT&ÉT>± Hês¡<äT&ÉT »ìà+#ê&ÉT.
Äô|’q ns¡yÓ’y˚\ eT+~ Ád”Ô\≈£î <ä≈£åî&ÉT ‘·+Á&ç nj·÷´&ÉT.
|ü<äeT÷&ÉTeT+~ì ø£X¯´|ü⁄&çøÏ Ç∫Ã $yêVü≤+ »]|æ+#ê&ÉT. |ü~
eT+~ì <Ûäs¡Tà&çøÏ, sTTs¡Te~@&ÉT eT+~ì #·+Á<äTìøÏ, Ç<ä›]ì
uÛÑè>∑Te⁄øÏ, q\T>∑T]ì n]wüºH˚$TøÏ, Ç<ä›]ì n+^s¡düTìøÏ Ç∫Ã
y˚ < √ø£ Ô + >± |ü ] DjÓ ÷ ‘· ‡ yê\T »]|æ + #ê&É T . ø=Hêïfi¯ fl øÏ
j·TTø£eÔ j·TdüT‡˝…q’ Ç<äs› T¡ ≈£L‘·Tfi¯fl˙ n+^s¡dTü &çøπ Ç∫Ã bÕDÏÁ>∑V≤ü D+
»]|æ+#ê&ÉT. |ü⁄Á‘· bÂÁ‘·T\‘√ e]Δ˝≤¢s¡T. yêπs |üs¡düŒs¡ $s√<ÛäT\T
<˚e<ëqe⁄\T.
58
dü÷s¡é+X¯ #·]Á‘· <˚e‘·\˝À düTÁ|üdæ<äTΔ&ÉT dü÷s¡T´&ÉT. n‘·&çπø

$edü«+‘·T&ÉTì ù|s¡T. n‘·ì ≈£îe÷s¡T&ÉT yÓ’edü«‘· eTqTe⁄. n‘·ì
ø=&ÉT≈£î Çøå±«≈£î&ÉT. Ç‘·ì ‘·s¡T yê‘· ‘=$Tà~ eT+~ |ü⁄{≤ºs¡T.
yês¡T HêuÛ≤>∑T&ÉT, <Ûäèwüßº&ÉT, X¯sê«‹, q]wü´+‘·T&ÉT, ÁbÕ+X¯óe⁄,
qè>∑T&ÉT, ~wüßº&ÉT, ø£s¡÷wüß&ÉT, eèwüÁ<äT&ÉT. Çøå±«≈£î&çøÏ e+<äeT+~
|ü⁄Á‘·T\T. yê]˝À CÒ´wüß&º TÉ $≈£îøÏ.å HêuÛ≤>∑T&çøÏ n+ãØwüß&ÉT, <Ûèä wüß&º TÉ ,
<Ûë]º¸≈£î&ÉT,. Ç‘·qT sêC…’Hê Áu≤Vü≤àD <Ûäs¡àeTT m≈£îÿe. X¯sê«‹,
nqs¡TÔ&ÉT. Ç‘·ìøÏ düTø£q´ nH˚ n+<äyÓTÆq ≈£L‘·Ts¡T+~. n+<ÛäT&Ó’q
#·éq eTVü‰sêEøÏ∫Ã $yêVü≤eTT #˚kÕ&ÉT. <ëìøÏ ø±s¡D+ ˇø£kÕ]
sê»<Ûëì düMT|ü+˝Àì düs√esêìøÏ düTø£q´, #Ó*ø£‘ÓÔ\T yÓfi≤fls¡T.
ˇø£ X¯óuÛÁÑ |ü<X˚ +¯ ˝À uÛ≤s¡eZ ⁄&ÉT (#·éqT&ÉT) ‘·|dü Tü ‡ #˚dTü ≈£î+≥THêï&ÉT.
#·T≥÷º \‘·\T, r¬>\T ô|]– |ü⁄≥º @s¡Œ&ç+~. eTVü‰<˚$ì ñ
bÕdædüTÔHêï&ÉT. n|ü⁄&ÉT düTø£q´ |ü⁄≥º˝ÀøÏ #·÷&É>± Ç‘·ì ø£qTï\T
¬s+&ÉT $TDT>∑Ts¡T\T>± yÓTs¡TdüTÔqï≥T¢>± ñ+&É>± áyÓT
ˇø£ |ü⁄\¢‘√ bı&ç∫ #·éqTìøÏ #·÷|ü⁄ b˛>={Ïº+~. ø√|ü+‘√ sê»
ôd’ì≈£î\≈£î, >∑C≤XÊ«\≈£î X¯ø£èq÷àÁ‘· ìs¡“+<Ûä+ nsTTb˛sTT+~.
X¯sê«‹ø° ã+~Û+ #êsTT. ø±s¡D+ ‘Ó*j·T˝Ò<äT. ôd’ì≈£î\qT n&ç–Hê
‘Ó*j·T<äHêïs¡T. düTø£q´ sT÷ dü+>∑‹ #Ó|æŒ+~. |ü⁄≥º <ä>∑Zs¡≈£î yÓ[fl
|ü>T∑ \>={Ï+º #ê&ÉT. n|ü⁄&ÉT #·éqT&ÉT H˚qT Ç+‘·es¡≈L£ me] MT<ë
<˚ìø° ø√|üŒ&É˝Ò<äT. <˚MuÛÑ≈£îÔ\≈£î n|üsê<Ûä+ #˚ùdÔ n+‘˚. H˚qdü˝Ò
eè<äTΔDÏï. Ç|ü⁄&ÉT n+<ÛäTDÏï. Hê≈£î mes¡T ùde\T #˚kÕÔs¡T? m˝≤
Áã‘·ø£qT nHêï&ÉT. ˇø£ |üì #˚sTT. ˙ ≈£L‘·T]ì Hê ùde≈£î
ìj·T$T+#·eTì nHêï&ÉT. ø£Hê´<ëq+ #˚j·TeTHêï&ÉT. düTø£q´
ˇ|ü  ≈£ î +~. ôd’ ì ≈£ î \≈£ î , sêE≈£ î X¯ ø £ è q÷àÁ‘· ã+<Û ä q +
e~*b˛sTT+~. düTø£Hê´<˚$ |üP]Ô>± |ü‹ùde˝À ìeT>∑Tïsê˝…’+~.
Ç~ dü+<Ûë´düeTj·T+. Ç~ ôVAeT+ düeTj·T+ n+≥÷ ‘Ó*j·T|üs∫¡
Äj·÷ $<ÛTä \qT ìs¡«Væ≤+|ü#k˚ ˛Ô+~. Äq+<ä+>± ø±\+ >∑&TÉ k˛Ô+~.
ˇø£kÕ] s¡$|ü⁄Á‘·T\÷ nsTTq n•«qT\T (Hêdü‘·T´\T) áyÓTqT
#·÷∫ mes¡T ˙e⁄? ˙ |ü‹ mes¡T? ‘·*¢<ä+Á&ÉT ˝…es¡ì n&ç>±s¡T.
59
Hê uÛÑs¡Ô n+<ÛäT&ÉT, eè<äTΔ&ÉT. |ü‹Áe‘·HÓ’ nôVAsêÁ‘·T\T ùde #˚dü÷Ô

nq+~düTÔHêïqT. s¡+&ç! e÷ ÄÁX¯e÷ìøÏ s¡+&ç bÕeq+ #˚j·T+&ç
nì |æ* ∫+~. á ùde ˙≈£î ‘·>∑THê. e÷˝À ˇø£]ì n+^ø£]+∫
$yêVü≤+ #˚düTø√eTì Hêdü‘·T´\T (<äÁdüT\T) nHêïs¡T. ÄyÓT MTs¡T
Ç˝≤ uÛ≤$+#·&+É ‘·><∑ Tä . eTsê´<ä>± e∫Ãq <ë]H˚ yÓfifl¯ +&ç. ˝Ò<+ä fÒ
X¯|ækÕÔqqï~. ÄyÓTqT Á|üdüqTïsê*ì #˚düTø√<ä*∫, ˙ uÛÑs¡Ô≈£î y˚TeTT
#·÷|ü⁄, s¡÷|ü⁄ ÇkÕÔeTT. e÷˝À ˇø£]ì $yêVü≤+ #˚düTø√eTHêïs¡T.
ÄyÓT #·éqTìøÏ #Ó|æŒ+~. n‘·qT düπsqHêï&ÉT. eTT>∑TZs¡÷ ˇø£
düs√es¡+˝À ~>± s¡T. ‘·q uÛÑs¡ÔH˚ m˝≤ >∑Ts¡TÔ|ü{≤º*. ÄyÓT <˚$
$X‚«X¯«]ì <Ûë´ìdü÷ÔH˚ ñqï~. eTT+<äT>± #·éqT&ÉT düT+<äs¡
s¡÷|ü+‘√ ô|’øÏ˝Ò#ê&ÉT. yÓ+≥H˚ n•«qT\T ≈£L&Ü #·éqTì‘√H˚
ô|’øÏ ˝Ò#ês¡T. eTT>∑TZ]B ˇπø s¡÷|ü⁄˝≤>± ñ+&É≥+‘√ düTø£q´ ø£ì
ô|≥º&É+ ø£wüº+>± ‘√∫+~. M]˝À n•«qT\˝À me]HÓ’Hê $yêVü≤+
#˚dTü ≈£î+fÒ Hê bÕ‹Áe‘·´+ eT+≥ ø£*dæb˛‘·T+~? m˝≤? nqT≈£îì
<˚$ì ÁbÕ]Δ+#·>± ÄyÓT ø£s¡TDÏ+∫ uÛÑs¡ÔqT >∑Ts¡TÔ|üfÒº C≤„Hêìï
nqTÁ>∑Væ≤+∫+~. yÓ+≥H˚ Ä kÕBÛ«eTDÏ #·éqTDÏí e]+∫+~.
n•«qT\T dü+‘√wæ+#ês¡T. n|ü⁄&ÉT #·éqT&ÉT n•«qT\qT @<Ó’Hê
es¡+ ø√s¡Tø√eTHêï&ÉT. yês¡T y˚TeTT <˚e‘·\yÓTqÆ +<äTq k˛eTbÕq+
#Ój÷· ´\ì ñHêï y˚Ts¡T |üs«¡ ‘·+ MT<ä ÁãVü≤à<˚e⁄&ÉT j·T»„+ #˚dqæ |ü⁄&ÉT
<˚y˚+Á<äT&ÉT e÷ Ç<ä›]ø° á ìùw<Ûä+ $~Û+#ê&ÉT. n~ rπs≥Tº
#˚j·TeTHêïs¡T. n|ü⁄&ÉT #·éqT&ÉT Ç+Á<äTìøÏ ø√|ü+ e∫ÃHê
|üsê«˝Ò<äT. n‘·ì düeTø£å+˝À MT ø√]ø£ rs¡TkÕÔqT. e÷ e÷eT>±s¡T
X¯sê«‹ eTVü‰sêE #˚ùd j·T»„+˝À MT ø√]ø£ rs¡TkÕÔqHêï&ÉT. n\T¢&TÉ
düT+<äsê ø±s¡T&Ó’q≥T¢ X¯sê«‹ <ä+|ü‘·T\≈£î ‘Ó*j·T<äT. eè<äTΔDÏí
#˚düT≈£îì m˝≤ ñ+<√ nì ÄÁX¯e÷ìøÏ e#êÃs¡T. nø£ÿ&É
düT+<äsêø±s¡Tì ‘·|üdüT‡˝À ñ+&É>± #·÷∫ ≈£L‘·Ts¡T uÛÑs¡ÔqT #·+|æ
Ç‘·ì‘√ ñqï<äì nqTe÷ì+#ês¡T. düTø£q´ M]ì #·÷∫ s¡eTàì
|æ * ∫+~. $wü j · T + #Ó | æ Œ +~. n|ü  &É T X¯ s ê«‹ eTqdü T
≈£ î <ä T ≥|ü & ç + ~. HêøÏ + ‘· #˚ d æ q n•«qT\#˚ k˛eTbÕq+
#˚sTT+#ê\ì #·éqT&ÉT X¯sê«‹‘√ nHêï&ÉT. #·éqTì uÛÑs√kÕ‘√
60
X¯sê«‹ j·÷>∑+ yÓTT<ä\Tô|{≤º&TÉ . <˚e‘·\+‘ê e#êÃs¡T. n•« qT\qT

Ç+Á<äT&ÉT #·÷∫ Ms¡T <˚eyÓ<’ Tä ´\T ø£<ë. k˛eTbÕHêìøÏ nqs¡TΩ˝≤jÓT.
m+<äTø=#êÃs¡ì nqT≈£îHêï&ÉT. <˚e‘·\T mes¡÷ Cyê_e«˝Ò<äT.
#·éqT&ÉT k˛eT düTsêbÕHêìï n•«qT\≈£î Çe«uÀ‘·T+&É>±
yêdüe⁄&ÉT (Ç+Á<äT&ÉT) e\<äì ìyê]+#ê&ÉT. Ç<ä›]ø° Áø√<Ûä+ ô|]–
yÓTT+&ç>± ì\ã&Ü¶s¡T. k˛eTbÕÁ‘·\qT n•« qT\≈£î n+~+#ê&ÉT.
‘·qyÓ’|ü⁄ Ç+Á<äT&ÉT y˚dæq eÁC≤j·TT<Ûëìï Á|ü‹|òüT{Ï+#·{≤ìøÏ
j·T»„>T∑ +&É+˝À qT+∫ ªø£è‘·´μqT Ä$s¡“$¤ +|ü#k˚ Õ&ÉT X¯sê«‹. n‘·&˚
ªeT<äT&ÉTμ #ê˝≤ ;Ûø£sêø±s¡+˝À ñHêï&ÉT. <˚e‘·˝Ò Ç~ #·÷∫
>∑&>É &∑ ˝É ≤&çb˛j·÷s¡T. Ç+Á<äT&ÉT eDÏøÏ j·TT<ëΔìï $s¡$T+#·T≈£îHêï&ÉT.
nsTTHê ø£ è ‘· ´ yÓ + ≥ã&É T ‘· ÷ H˚ ñqï~. n|ü ⁄ &É T #· ´ eqTì
X¯s¡DTy˚&Ü&ÉT. n|ü⁄&ÉT #·éqT&ÉT eT<äTDÏí K+&Ü\T>± #˚dæ Ád”Ô\˝À,
eT<ë´\˝À, p<ë\˝À, eTè>∑j·÷ $H√<ë\˝À J]í+|ü#˚kÕ&ÉT.
X¯sê«‹ j·TC≤„ìï ~–«»j·T+>± düTdü+|üqï+ #˚kÕ&ÉT. j·T»„
dü+düÿè‘·yÓTÆq k˛eTs¡kÕìï Ç+Á<äT&çø°, n‘·&ç düeTø£å+˝ÀH˚
n•«qT\øÏ, düø£\ <˚e‘·\ø° ‘·è|æÔ>± |ü+∫ô|{≤º&ÉT. X¯sê«‹øÏ
Äqs¡TÔ&ÉH˚ ≈£îe÷s¡T&ÉT ø£\&ÉT. Ç‘·ìøÏ πse‘·T&ÉT |ü⁄Á‘·T&ÉT. Ç‘·qT
düeTTÁ<ä >∑s“¡ +¤ ˝À ≈£îX¯d*úü nH˚ eTVü‰q>∑s+¡ ì]à+|ü#d˚ æ n]+<äeTT&Ó’
düø£\ uÛÀ>±\T nqTuÛÑ$+ #·kÕ>±&ÉT. πse‘·TìøÏ e+<ä eT+~
≈£îe÷s¡T\T. ø£≈£î~à CÒ´wüßº&ÉT, ø£&ÉkÕ] Ä&É|æ\¢ ÄyÓT πse‹. áyÓTøÏ
$yêVü≤+ #˚j·T<ä\∫ nìï ˝Àø±\T ˇø£ ìs¡íj·÷ìøÏ sêø£,
ÁãVü≤à˝Àø±ìøÏ yÓfi≤fl&ÉT. ÁãVü≤àC≤„q+ ñ+fÒH˚ ÁãVü≤à˝Àø±ìøÏ
yÓfi‘¯ ês¡T. ø±˙ ≈£î≈£î ‘·T‡düT&ú TÉ , ns¡Tq® T&ÉT yÓTT<ä\>∑T sêE\T ≈£L&Ü
yÓfi≤fls¡T. Ç˝≤ yÓfi¯fl&ÜìøÏ sêe&ÜìøÏ ø±s¡D+ yê] |üPs¡« |ü⁄D´
$X‚cÕ˝Ò. ÁãVü≤àqT n&ç>±&ÉT. me]øÏ∫Ã #˚j·÷\ì? n|ü⁄&ÉT
ÁãVü≤à<˚e⁄&ÉT <ë«s¡ø£˝À ã\sêeTT&ÉTHêï&ÉT n‘·ìøÏ∫Ã $yêVü≤+
»]|æ+#· eTHêï&ÉT. n˝≤H˚ #˚kÕ&ÉT. ã<ä]ø£≈£î yÓ[fl ‘·|üdüT‡ #˚dæ
X¯Øs¡+ #ê*+#ê&ÉT. ÁãVü≤à˝Àø£+˝À eTTdü*‘·q+, Äø£*, <ä|æŒø£,
eTs¡D+, uÛÑj·T+, n\dü≥ yÓTT<ä\>∑Tq$ ndü\T ñ+&Ée⁄. πse‘·T&ÉT
ÁãVü≤à˝Àø±ìøÏ yÓ[flq dü+<äs¡“¤+>± sêø£ådüT\T n<äqT #·÷∫ ≈£îX¯düú*
61
MT<ä <ä+&Ó‹Ô n‘·&ç dü+‘êHêìï n+‘·{Ï˙ dü+Vü≤]+#ês¡T. #êe>±

ã‹øÏq yêfi¯ófl uÛÑj·T|ü&ç |ü˝≤j·Tq+ ∫‘·Ô–+#ês¡T. dü÷s¡é+X¯+˝À
eTqTe⁄ ‘·s¡Tyê‘· Çøå±«≈£î&ÉT. Ä~˝À Ç‘·ìøÏ dü+‘êq+ ˝Ò<äT.
Hês¡<äT&ÉT #˚dæq ñ|ü<˚X¯+‘√ <˚M Bø£åqT d”«ø£]+∫ rÁe ‘·|üdüT‡
#˚kÕ&ÉT. e+<ä eT+~ |ü⁄Á‘·T\qT ø£Hêï&ÉT. yê]˝À ô|<äy› ê&ÉT $≈£îøÏ.å
ˇø£kÕ] Çøå±«≈£î&ÉT ÁXÊ<äΔø£s¡à\T #˚j·T&ÜìøÏ $≈£îøÏåì |æ*∫ n&É$øÏ
yÓ[fl e÷+dü+ ‘ÓeTàHêï&ÉT. nø£ÿ&É y˚{≤&ç n\dæ ≈£î+<˚\T (X¯X¯eTT)
uÛÑTõ+#ê&ÉT. $T>∑‘ê X‚cÕìï ‘·+Á&çøÏ ‘Ó∫Ã Ç#êÃ&ÉT. >∑Ts¡Tes¡T´&ÉT
e•wüßºq≈£î Ç~ uÛÑTøÏÔ X‚wüeTì ‘Ó*dæ+~. $~Û˝À|ü+ #˚kÕ&ÉT ø£qTø£
<˚X¯+ qT+∫ uVæ≤wüÿ]+#ê&ÉT ‘·+Á&ç. n|üŒ{Ï qT+∫ $≈£îøÏåøÏ
X¯XÊ<äT&ÉT nH˚ eTs√ ù|s¡T dæsΔ |¡ &ü +ç ~. Çøå±«≈£î&ÉT ~e+>∑‘T· &Éj÷· ´ø£
X¯XÊ<äT&ÉT njÓ÷<Ûä´≈£î e∫Ã bÕ*+ #ê&ÉT. n‘·ì ø=&ÉT≈£î
≈£î≈£î‘YdüTú&ÉT. Ç‘·&˚ Ç+Á<ä yêVüQ&ÉT (|ü⁄s¡+»j·TT&ÉT). ˇø±H=ø£
düeTj·T+˝À sêø£då Tü \T, <˚e‘·\qT z&ç+#·>± $wüßeí T÷]Ôì <˚e‘·\T
X¯sD¡ T y˚&Üs¡T. X¯XÊ<ä ≈£îe÷s¡T&ÉT ≈£î≈£î‘YdTü ìú <ä>sZ∑ ≈¡ î£ yÓfifl¯ eTHêï&ÉT.
|üsêX¯øÔÏ nqTÁ>∑V≤ü + e\¢ n‘·ìøÏ kÕ<Û´ä +ø±ì~ @B ˝Ò<Tä . ø£≈î£ ‘YdTü &ú TÉ
ˇø£ÿ ìj·TeT+‘√ ˇ|ü≈£îHêï&ÉT. Ç+Á<äTDÏí yêVü≤q+>± s¡eTàHêï&ÉT.
<˚e‘·\T Ç+Á<äTDÏí ˇ|æŒ+#ês¡T. eèwüuÛÑyêVü≤q+>± e#êÃ&ÉT
Ç+Á<äT&ÉT.
≈£î≈£î~ dæΔ‘·' : (m<äT› eT÷|ü⁄q ≈£Ls¡TÃqïyê&ÉT). Ç+Á<äT&ÉT
yêVü≤qT&Ó’Hê&ÉT ø£qTø£ Ç+Á<äyêVüQ&Éì, <Ó’‘·´ |ü⁄sêìï »sTT+#ê&ÉT
ø£qTø£ |ü⁄s¡+»j·TT&Éì Ç˝≤ á ù|s¡T¢ ≈£î≈£î‘YdTü &ú øç Ï e#êÃsTT. Ç‘·ìøÏ
|üè<∏äT #·Áø£e]Ô »ìà+#ê&ÉT. n‘·ìøÏ $X¯«s¡+~∏ Ç‘·ìøÏ #·+Á<äT&ÉT
»ìà+#ês¡T. Ç‘·&É÷ e+X¯ø£s¡T&˚. #·+Á<ä eTVü‰sêE>±] ø=&ÉT≈£î
j·TeHêX¯ó«&ÉT n‘·ì ø=&ÉT≈£î XÊe+‘·T&ÉT. Ç‘·&ÉT XÊe+‹ nH˚
neTsê e‹‘√ b˛{° e#˚Ã q>∑sêìï ì]à+|ü#˚kÕ&ÉT. Ç‘·ì ø=&ÉT≈£î
ãèVü≤<äX¯ó«&ÉT Ç‘·ì ø=&ÉT≈£î ≈£îe\j·÷X¯ó«&ÉT <äT+<ÛäT&ÉT nH˚
eTVü‰<Ó‘’ T· ´DÏí dü+Vü≤]+∫q MsêÁ>∑D.Ï n|üŒ{Ï qT+∫ <äT+<ÛTä e÷s¡T&ÉH˚
bÂs¡TwüHêeT+‘√ U≤´‹ #Ó+<ë&ÉT. n‘·ì Ws¡düT&ÉT <äè&ÛÜX¯ó«&ÉT.
62
Ç‘·ì ø=&ÉT≈£î Vü≤s¡´X¯ó´&ÉT. Ç‘·ì ø=&ÉT≈£î ì≈£î+uÛTÑ &ÉT. Ç‘·ì ø=&ÉT≈£î

ãs¡ΩD≤X¯ó«&ÉT. Ç‘·ì ø=&ÉT≈£î ≈£îXÊX¯ó«&ÉT. Ç‘·ì ø=&ÉT≈£î Á|üùdqõ‘·T.Ô
n‘·ì ø=&ÉT≈£î j·TÚeHêX¯ó«&ÉT. Mì ø=&ÉT≈£î e÷+<Ûë‘·,. Ç‘·qT
nc˛º‘·Ôs¡ düVü≤Ádü+>± eTVü‰ ÁbÕkÕ<ë\T ì]à+|ü#˚dæ |üsêX¯øÏÔ
nqTÁ>∑V‰ü ìøÏ $X‚w+ü >± bÕÁ‘·T&Éj÷· ´&ÉT. Ç‘·qT e÷‘·è>∑s“¡ +¤ qT+∫
»ìà+#·˝Ò<äT. ‘·+Á&ç bı≥º N\TÃ≈£îì |ü⁄{≤º&ÉT Ç‘·ì ‘·+Á&ç
j·TÚeHêX¯ó«&çøÏ #ê˝≤ø±\+ dü+‘êq+ ø£\T>∑˝Ò<äT. eTVü≤s¡T¸\qT
düVü‰j·T+ n&ç >±&ÉT. ˇø£ Çwæºì ãTTwüß\T #˚sTT+#ês¡T. »\|üPs¡í
ø£\XÊìï y˚<√≈£îÔ\‘√ n_Û eT+Á‹+#ês¡T. eTs¡THê{Ï ñ<äj·T+
sê»|ü‘·Tï\≈£î Çyê«\qT≈£îHêïs¡T. Äs√E sêÁ‹ j·TÚeHêX¯ó«&ÉT
<ä|Œæ ø£≈î£ ‘·≥Tºø√˝Òø£ Ä ˙{Ïì Á‘ê>±&ÉT. eTs¡THê&ÉT ãTTwüß\T #·÷∫,
<Ó’ej·÷>∑+ Ç˝≤ ñ+~ ø±uÀ\Tqì $Á|ü⁄\T dü]|ü⁄#·TÃ≈£îì Çwæºì
düe÷|æÔ #˚kÕs¡T. HÓ\\T ì+&ç sêE ≈£î&ç ø£&TÉ |ü⁄ N\TÃ≈£îì eT>∑_&É¶
»ìà+#ê&ÉT. n<äèwüº+ u≤>∑T+&ç sêE eTs¡DÏ+#·˝Ò<äT. bÕ\T ˝Òe⁄.
n|ü⁄&ÉT Ç+Á<äT&ÉT ‘·q #·÷|ü⁄&ÉT y˚*ì (<˚•ì) n+~+∫ e÷yéT
(qqTï) <Ûë‘ê (Hê #˚‹y˚*ì N≈£îqT) nHêï&ÉT. n|üŒ{Ï qT+∫
e÷+<Ûë‘Ó’ #ê˝≤ ø±\+ uÛÑ÷>√fi≤ìï |ü]bÕ*+#ê&ÉT. sêø£ådüT\T
uÛÑj·T|ü&ç ø=+&É>∑TVü≤\˝À <ë≈£îÿHêïs¡T. á ˝Àø√|üø±sêìøÏ
dü+‘√wæ+∫ <˚y+˚ Á<äT&ÉT Á‘·d<ü dä Tü ´&ÉT nH˚ _s¡T<äTì∫Ã >ös¡$+#ê&ÉT.
X¯•_+<äT eTVü‰sêE ≈£L‘·Ts¡T _+<äTeT‹. áyÓT eT+<Ûë‘·
eTVü‰sêDÏ. ÄyÓT≈£î |ü⁄s¡T≈£î‘·T‡&ÉT, eTT#·T≈£î+<äT&ÉT nH˚ Ç<ä›s¡T
≈£îe÷s¡T\T ø£*>±s¡T. |ü⁄s¡T≈£î‘·T‡ìøÏ ns¡D´≈£î&ÉT »ìà+#ê&ÉT. Ç‘·qT
|üs¡eT <Ûë]à≈£î&ÉT. n‘·ì ø=&ÉT≈£î ãèVü≤<äX¯ó«&ÉT, MìøÏ Vü≤s¡´X¯ó
«&ÉT. MìøÏ Á‹<ÛäqT«&ÉT. Ç‘·ìøÏ ns¡TDT&ÉT. yêìøÏ dü‘·´Áe‘·T&ÉT
dü+‘êq+. M&ÉT eTVü‰bÕbÕ‘·Tà&ÉT. ø±eT˝À\T&ÉT. ˇø£ $Á|ü ø£q´qT
|”≥\ MT<ä qT+∫ n|üVü≤]+#ê&ÉT. ‘·+Á&ç <˚X¯ ãVæ≤cÕÿs¡+
$~Û+#ê&ÉT. X¯«|ü#·T\‘√ n&Ée⁄˝À¢ ìø£èwüº+>± J$+#·eTì
¬>+fÒkÕ&ÉT. Ä düeT j·T+˝À e+XÀ<ëΔs¡≈£î&ÉT ˝Òø£b˛j·÷&˚ nì
$#ê]+∫ dü‘·´Áe‘·Tì ‘·+Á&ç ns¡TDT&ÉT sê»´+ e~* ‘·|üdüT‡≈£î
yÓ[flb˛j·÷&ÉT. |üHÓï+&ÉT dü+e‘·‡sê\T yêq\T ≈£îs¡e˝Ò<äT. Ä
63
düeTj·T+˝À $XÊ«$TÁ‘·T&ÉT (øö•≈£î&ÉT) ‘·q uÛ≤sê´|ü⁄Á‘·T\qT ÄÁX¯

eT+˝À $&ç∫ô|{Ïº øö•ø° rsêìøÏ ‘·|üdüT‡ ø√dü+ yÓfi≤fl&ÉT. øö•≈£î&ç
uÛÑs¡´ |æ\¢\qT ô|+#·˝Òø£ ˇø£ |æ\¢yêDÏí n$Tà $T>∑‘ê |æ\¢\qT
b˛wæ+#ê\ì <äs¡“¤\T ‘ê&ÉT>± ù|ì q&ç$T ø=&ÉT≈£î yÓT&É≈£î
|ü\T|ü⁄‘ê&ÉT>± ø£{ºÏ ÄÁX¯eT+ qT+∫ sê»<ÛëìøÏ q&É ø£ kÕ–+∫+~.
dü‘·´Áe‘·T&ÉT #·÷∫ H˚qT s√p uÛÀ»q+ n+~kÕÔqT. MT ÄÁX¯eT+
m<äT≥ ñqï #Ó≥TºøÏ s√E ÄVü‰s¡+ ø£{Ïº yÓ&ÉT‘·T+{≤qT. Ç~ Hê
Á|ü‹»„. yÓT&É≈£î >∑fi¯ã+<Ûäq+ ø±s¡D+>± ÄHê{Ï qT+∫ eTTì
≈£îe÷s¡T&ÉT ª>±\e⁄&ÉTμ nj·÷´&ÉT. dü‘·´Áe‘·T&ÉT e÷≥ ‘·|üŒ˝Ò<äT.
eTè>±\qT y˚{≤&ç s√p @<√ ˇø£ düeTj·T+˝À e÷+dü+ ‘Ó∫Ã
ÄÁX¯eT eèøå±ìøÏ eT÷≥ y˚˝≤&É>∑{Ïº yÓ&ÉT‘·THêï&ÉT. ˇø£kÕ] @
»+‘·Te⁄ <=s¡ø£ø£, e• wüßº\yê] bÕ&ç Äe⁄ ø£ì|æ+#·>±H˚ ‘Ó*dæ
≈£L&Ü dü+Vü≤]+∫ Ä e÷+dü+ ô|{≤º&ÉT. e•wüßºìøÏ ø√|ü+ e∫Ã
eT÷&ÉT y˚T≈£î\T (X¯+≈£îe⁄\T) ~>∑ã&ÉT>±ø£! |æXÊ#·s¡÷|ü+
dü+Áø£$T+#·T>±ø£ n+≥÷ n|üŒ{ÏqT+N ˙ ù|s¡T Á‹X¯+ ≈£î&ÉT nì
rÁe+>± X¯|æ+#ê&ÉT. dæ>∑TZ‘√ m≥÷ yÓfi¯fl˝Òø£ n<˚ ÄÁX¯eT+˝À
e⁄+&ç b˛sTT ‘·|dü Tü ‡øÏ dü‘´· Áe‘·T&ÉT ñ|üÁø£$T+#ê&ÉT. eTTì|ü⁄Á‘·T˝À¢
ˇø£&ÉT eTVü‰<˚M eT+Á‘·+ ñ|ü<˚•ùdÔ <ëìH˚ »|ædü÷Ô |üsêX¯øÏÔì
<Ûë´ìdü÷Ô |ü$Á‘·+>± Jej·÷Á‘· kÕ–düTÔHêï&ÉT. <˚M qyêø£ås¡ eTVü‰
eT+Á‘· »|ü+ ˇø£ kÕΔsTTøÏ e∫Ã+~. »|ü+˝À <äXÊ+X¯+‘√ ôVAeT+
»]|æ+#ê*. Ç~ ìj·TeT+. ôVAeT+ #˚sTT+#·eTì ÄÁX¯eT
yêdüT˝…’q eTVü≤s¡T¸\qT nuÛÑ´]Δ+ #ê&ÉT. n+<äs¡÷ ‹s¡düÿ]+#ês¡T.
dü‘·´Áe‘·T&çøÏ ‘·q MT<ä ‘·qπø ndüVü≤´+ y˚dæ eTs¡DÏ+#·&Éy˚T
y˚T\qT≈£îHêï&ÉT. #·+&çø±<˚$ì düà]+∫ n–ï˝À Á|üy•˚ +#·uÀj·÷&ÉT.
»>∑Hêà‘· Á|ü‘·´ø£åyÓTÆ+~. πsù| ìqTï sê»<ÛëìøÏ rdüT≈£îyÓfi¯fl&ÜìøÏ
eT+Á‘·T\÷, kÕeT+‘·T\÷ ekÕÔs¡T. <Ûäs¡àã<äΔ+>± sê»´+ |ü]
bÕ*+#·eT+~. ns¡TDT&çøÏ n˙ï ‘Ó*dæ $\$\˝≤&Ü&ÉT. e÷
e÷≥>± ÄVü‰«ì+∫ rdüT≈£îs¡+&ç. |ü{≤º_Ûùwø£+ »] |æ+∫ H˚qT
eT∞fl ‘·|üdüT‡\≈£î yÓ[flb˛‘êqT nHêï&ÉT. dü‘·´Áe‘·T&ÉT ‘·+Á&ç e÷≥
64
$ì n≥T\H˚ #˚kÕ&ÉT. ‘·+Á&ç á $<Û+ä >± ˙‹uÀ<Ûä #˚kÕ&ÉT. @Hê&É÷

<Ûäs¡à+ ‘·|üŒ ≈£î. n<Ûäsêàìï Ä˝À#·q˝À¢øÏ sê˙j·T≈£î. $<ë´s¡Ω‘·
˝Òø£b˛‘˚ Áu≤Vü≤àDT&Ó’Hê |üPC≤s¡TΩ&ÉT ø±&ÉT. Á‹X¯+≈£î&ÉT ‘·÷.#·
‘·|Œü ≈£î+&Ü bÕ{ÏkÕÔqì e÷≥ Ç∫Ã bÕ<ë_Ûe+<äq+ #˚kÕ&ÉT. eT+∫
X¯ ó uÛ Ñ eTTVü A sêÔ q n_Û ù wøÏ + ∫ Á‹X¯ + ≈£ î &ç ø Ï dæ + Vü ‰ dü q +
n|üŒ–+#ê&ÉT. ‘êqT yêqÁ|üdüΔ+ d”«ø£]+∫ ø=+‘·ø±˝≤ìøÏ
<ä+|ü‘T· *<äs› ÷¡ ~e+>∑‘T· \j·÷´s¡T. ns¡TDT&ÉT Ç+Á<ëdüHêìøÏ <ä>sZ∑ √¢
≈£ L s¡ T Ã+≥÷ ns¡ T DT&ç ˝ ≤ yÓ * – b˛j· ÷ &É T . Á‹X¯ + ≈£ î ì
düT+<äsêø±s¡eTT e∫Ã+<äì ‘Ó*dæq e• wüßº&ÉT dü+‘√wæ+#ê&ÉT.
dü‘·´Áe‘·T&ÉT <˚M eTVü‰ j·TC≤„\qT nH˚ø£+ ìs¡«Væ≤+#ê&ÉT. n‘·ìøÏ
Vü≤]X¯Ã+Á<äT&ÉH˚ ≈£îe÷s¡T&ÉT »ìà+#ê&ÉT. e÷qTwü X¯Øs¡+‘√ dü«sêZìøÏ
yÓfi≤fl\ì Á‹X¯+≈£î&ÉT uÛ≤$+ #ê&ÉT. e•wüßºì ÄÁX¯e÷ìøÏ yÓ[fl
kÕcÕº+>∑ qeTkÕÿs¡+ #˚kÕ&ÉT. @<Ó’Hê j·T»„+ #˚sTT+∫ düX¯Øs¡+‘√
dü«sêZìøÏ |ü+|æ+#·eTHêï&ÉT. Áã‹ ≈£î+&É>± ≈£î<äs<¡ Hä êï&ÉT e•wüß&˜ TÉ .
Á‹X¯+≈£î&çøÏ ø√|ü+ e∫Ã+~. ˙e⁄ #˚sTT+#·ø£b˛‘˚ y˚s=ø£] #˚‘·
#˚sTT+#·T≈£î+{≤qHêï&ÉT. e•wüßºìøÏ ø√|ü+ e∫Ã zsT÷ <äTs¡à‹
˙e⁄ #·+&Ü\T&çyÓ’b˛! #·#êÃø£ ˙≈£î dü«s¡Z+ \_Û+#·<äì X¯|æ+#ê&ÉT.
e•wüß˜&ÉT >±j·TÁr »|ü ìwüßº&ÉT eTVü‰ eTT˙ X¯«s¡T&ÉT. n+<äT#˚
n‘·ì yê≈£îÿ ‘·ø£åD+ »]– Á‹X¯+≈£î&ÉT X¯«#·+&ÉT>± e÷sê&ÉT.
Á‹X¯+≈£î&ÉT ‘·q s¡÷bÕìï #·÷∫ Ç+ø£ njÓ÷<Ûä´˝À yê]øÏ
eTTK+ #·÷|æ+#·˝Òø£ rs¡új·÷Á‘·\T #˚dü÷Ô, n+_ø±<˚$ì <Ûë´ìdü÷Ô
me¬s’Hê eTVü‰qTuÛ≤e⁄\T @<Ó’Hê ñ|üø±s¡+ #˚dæ Hê≈£î $&ÉT|ü⁄
(XÊ|ü $ yÓ ÷ #· q +) ø£ * –kÕÔ s ¡ ì Ä•dü ÷ Ô J$+#· k Õ>±&É T .
Vü≤]X¯Ã+Á<äT&ÉT |æ*∫Hê sêC≤´ìøÏ yÓfifl¯ ˝Ò<Tä . Vü≤]X¯Ã+Á<äT&ÉT sêC≤´ìï
Á|üC≤ s¡+» ø£+>± |ü]bÕ*+#·kÕ>±&ÉT. $XÊ«$TÁ‘·T&ÉT ‘·|üdüT‡
eTT–+#·T≈£îì e∫Ã uÛ≤s¡´‘√ m˝≤ ÇHêïfi¯ófl yêq\T ˝Òø£ J$+#ês¡T
nì n&ç>±&ÉT. |üHÓï+&ÉT dü+.sê\T yêq\T ˝Òø£ ø£s¡Te⁄ ø±≥ø±\‘√
á sê»´+ ñqï~. H˚q÷ nø£ÿ&É #ê˝≤H˚ Çã“+<äT\T |ü&ç HêqT.
ˇø£kÕ] #ê˝≤ Äø£*‘√H˚ ˇø£ X¯«|ü#·T&ÉT (#·+&Ü\T&ÉT) Ç+{ÏøÏ
65
ns¡sú êÁ‹ <=+>∑>± CÒ] yê&ÉT <ë#·T≈£îqï ≈£îø£ÿe÷+dü+ ‹quÀj·÷qT.

ø±ì Ä X¯«|ü#·T&ÉT ìÁ<ä y˚T˝§ÿì e\<äT Áu≤Vü≤àDT\T Ç˝≤
es¡ídü+ø£s¡+ #˚j·Tsê<äì #Ó|üŒ>±, á bÕbÕìøÏ ø±s¡D+ esê¸\T
|ü&Éìe«ì |üs¡®qT´&ÉT (es¡TDT&ÉT)<˚ ø±s¡D+ nì nq>±H˚ |üHÓï+&ÉT
dü+.\T>± ≈£îs¡eì yêq\T ñs¡TeTT\T, yÓTs¡T|ü⁄\‘√ ≈£îs¡ekÕ–+<äì
uÛ≤s¡´‘√ #ÓbÕŒ&ÉT. $XÊ« $TÁ‘·Tì uÛ≤s¡´ ‘·eTì Áã‹øÏ+∫+~.
dü‘·´Áe‘·T&Éì n‘·ìøÏ e•wüß˜&ÉT sTT∫Ãq XÊ|ü+ >∑T]+∫ #Ó|æŒ+~.
Ä XÊbÕìï ‘=\–+#·eT+~. $XÊ« $TÁ‘·Tì Á‹X¯+≈£î&ÉT ø£*kÕ&ÉT.
øö•≈£îì j·T»„+ #˚j·TeTHêï&ÉT. XÊbÕìï eTs¡\Ã&É+ m˝≤>±
nì Ä˝À#·q˝À |ü&Ü¶&ÉT øö•≈£î&ÉT. $XÊ«$TÁ‘·T&ÉT eTT˙X¯«s¡T\≈£î
ÄVü‰« Hê\T |ü+|æHê mes¡÷ sê˝Ò<äT. ø=+<ä]ì e•wüß˜&˚
yê]+#ê&ÉT. ‘·q ‘·|üX¯ÙøÏÔ‘√ n‘·ìì dü«sêZìøÏ yÓfi¯ófl nì
Äos¡ « ~+#ê&É T . nø£ ÿ &É Ç+Á<ä ˝ Àø£ + ˝À <˚ e ‘· \ T #· ÷ dæ
|ü s ¡ T >∑ T |ü s ¡ T >∑ T q yÓ [ fl Ç+Á<ä T ìøÏ $qï$+#ês¡ T . mes√
E>∑T|æ‡‘êø±s¡T&ÉT edüTÔHêï&ÉHêïs¡T. yês¡T Á‹X¯+≈£îì‘√ Ç˝≤
nHêïs¡T. mø£ÿ&ç qT+&ç edüTÔHêïe⁄. Ç~ <˚e˝Àø£+ ‘Ó\TkÕ. b˛! ˙
˝Àø±ìøÏ yÓ[flb˛. Çø£ÿ&É ñ+&˚ ns¡Ω‘· ˙≈£î ˝Ò<äT. nì _>∑Zs¡>±
n]#ês¡T. yÓ+≥H˚ Á‹X¯+≈£î&ÉT H˚\≈£î sê*b˛‘·THêï&ÉT. $XÊ«$TÁ‘ê!
s¡øÏå+#·eTHêï&ÉT. yÓ+≥H˚ $XÊ«$TÁ‘·T&ÉT ‹wü˜ (Ä>∑T) nì n]#ê&ÉT.
Á‹X¯+≈£î&ÉT Äø±X¯+˝À Ä–b˛j·÷&ÉT. yÓ+≥H˚ øö•≈£î&ÉT Ä#·$T+∫
j·TC≤„ìøÏ ≈£Ls¡TÃHêï&ÉT. $q÷‘·q+>± eTs=ø£ dü«s¡Z ˝Àø±ìï
düèwæº+#·&ÜìøÏ dü+ø£*Œ+#ê&ÉT. <˚y˚+Á<äT&ÉT yê]+#ê&ÉT. ÁãVü≤à]¸!
˙e⁄ #˚düTÔqï |üì @$T{Ï? $XÊ«$TÁ‘·T&ÉT ¬s{Ïºdü÷Ô nsTT‘˚ ˙y˚
Ç‘·ìì rdüTø¬ fi¯ófl nHêï&ÉT. øö•≈£îì ‘·b˛ã\+ ‘Ó*dæqyê&ÉT ø£qTø£
Á‹X¯+≈£îDÏí ~yê´+ãs¡ ~eúÛÑ÷wüD $sêõ‘·TDÏí #˚dæ ‘·q ~e´
$e÷q+ düs¡düq ≈£Ls√Ãu…≥Tº≈£îì yÓfi≤fl&ÉT. Vü≤]X¯Ã+Á<äT ìøÏ
m+‘·ø±\yÓTqÆ |ü⁄Á‘·T\T ø£\T>∑˝<Ò Tä . e•wüß\˜ ÄÁX¯e÷ìøÏ yÓ[fl dü\Vü‰
n&ç–‘˚ es¡TDÏì ñbÕdæ+#·eTHêï&ÉT. es¡TDT&ÉT Á|ü‘·´ø£åyÓTÆHê&ÉT.
>∑TDe+‘·T&Óq’ |ü⁄Á‘·TDÏí ø√sê&ÉT Vü≤]X¯Ã+Á<äT&ÉT. ÇkÕÔqT ˙ ø=&ÉT≈£îH˚
ã* Ç∫Ã es¡TD j·T»„+ #˚kÕÔyê nì nHêï&ÉT. #˚kÕÔqì
66
ˇ|ü≈£îHêï&ÉT. eTVü‰sêDÏ XË’ã´ ≈£îe÷s¡Tì ø£qï~. es¡TDT&ÉT ã*

Çe«eTì n&ç>±&ÉT. |ü⁄]{Ï kÕïqeTì, HêeT ø£sD¡ + nì, <ä+‘ê\T
sêyê\ì, #Í\ø£s¡à (|ü⁄≥TºyÓ+Á≥Tø£\T) rsTT+#·≥eTì, ñ
|üqj·TqeTì, düe÷es¡Ôq ø£s¡à nì yêsTT<ë\T y˚kÕ&ÉT. es¡TDT&ÉT
ˇ|ü≈£îì Ç+ø£ ákÕ]øÏ @yÓTÆHê ã* rdüT ≈£î+{≤qT ˝Ò<ë
X¯|ækÕÔqHêï&ÉT. Vü≤]X¯Ã+Á<äT&ÉT ≈£îe÷s¡T&ÉT s√Væ≤‘·T&ÉT. $wüj·T+
‘Ó*dæ Ç‘·qT bÕ]b˛j·÷&ÉT. es¡TDT&ÉT e∫Ã $wüj·T+ ‘Ó*düT≈£îì
ø√|ü+‘√ Vü≤]X¯Ã+Á<äTìøÏ »˝À<äs¡ yê´~Û dü+uÛÑ$+#·T>±ø£ nì
X¯ | æ + #ê&É T . ø=Hêïfi¯ fl ≈£ î s√Væ ≤ ‘· T &É T ‘· + Á&ç s√>∑ + ‘Ó * dæ
ø£\yê\qT≈£î+fÒ Ç+Á<äT&ÉT @<√ ˇø£ s¡÷|ü+˝À e∫Ã @$T{°
#êe&ÜìøÏ yÓfi≤Ôyê nì n&ç>±&ÉT. ø=+‘·ø±\+ Ä>±&ÉT. ø±˙
‘·*¢<ä+Á&ÉT\qT Ä<äTø√ì ‘·qj·TT&ÉT ø=&ÉTπøHê nì nqT≈£îHêï&ÉT.
Vü≤]X¯Ã+Á<äT&ÉT á˝À>± Áø£j·T |ü⁄Á‘·Tì rdüT≈£îì ã*|üX¯óe⁄ì #˚dæ
‘·q s√>∑+ ‘·–Z+#·T≈£î+<ëeTqT≈£îHêï&ÉT. nJ>∑s¡TÔ&ÉH˚ ìs¡Tù|<ä
Áu≤Vü≤àDT&ÉTHêï&ÉT. n‘·ìøÏ eTT>∑TZs¡T ≈£îe÷s¡T\T. X¯óq'|ü⁄#·TÃ¤&ÉT,
X¯ ó q'ùd|ü ⁄ &É T , X¯ ó H√˝≤+>∑ ÷ \T&É T . eT<Û ä ´ eTTDÏ í ã*øÏ
|ü+|æ<ë›eTqT≈£îHêïs¡T. ‘·*¢ <ä+Á&ÉT\T ã* Ç#˚Ã düeTj·T+˝À ã*
rùd $Á|ü⁄&ÉT ø£‹Ô $dæπsdæ yÓ[flb˛j·÷&ÉT. n|ü⁄&ÉT nJ>∑s¡TÔ&ÉT Hê≈£î
<Ûäq+ m≈£îÿ$ùdÔ H˚qT ã* #˚kÕÔqHêï&ÉT. düuÛÑ yÓTT‘·Ô+ Vü‰Vü‰ø±sê\T
#˚kÕs¡T. ‘·+Á&ç &ÉãT“ø√dü+ Ç˝≤ #˚j·T&ÜeTì, $XÊ«$TÁ‘·T&ÉT #˚]
˙ Áø£‘·Te⁄ |üPs¡ÔsTT+~. ˙ s√>∑+ ñ|üX¯$TdüTÔ+<äHêï&ÉT. Hê u≤<ÛäqT
#·÷∫ Ç˝≤ nq≈£î qqTï ns¡ú+ #˚düTø√ eTHêï&ÉT. |æ\¢yê&çì
$&ç∫ô|≥º&É+ ø±≈£î+&Ü Ç+πø<Ó’Hê ø√s¡Tø√ #Ó*¢kÕÔqHêï&ÉT
Vü≤]X¯Ã+Á<äT&ÉT. X¯óÙqX‚Ù|ü⁄ìøÏ $XÊ«$TÁ‘·T&ÉT es¡TDeT+Á‘·+
#ÓbÕŒ&ÉT. n~ #·<äe >±H˚ <ëì‘√ es¡TDT&ÉT XÊ+‹+#ê&ÉT.
es¡ T DT&É T Á|ü ‘ · ´ ø£ å y Ó T Æ Vü ≤ ]X¯ Ã +Á<ä T &ç ì ø£ å $ T+ #ê&É T .
s√>∑$eTT≈£î&Ô j É ÷· ´&ÉT. n|ü⁄&ÉT X¯óÙqX‚Ù|ü⁄ìøÏ ˇø£ Á|üXï¯ ñ<äsTT+∫+~
H˚qT me] ≈£îe÷s¡T&Éqì. nJ>∑s¡TÔ&ÉT ny˚TàkÕ&ÉT ø±ã{Ïº n‘·qT
ø±<äHêïs¡T ø=+<äsT¡ . Vü≤]X¯Ã+Á<äT&ÉT ø=Hêï&ÉT ø±ã{Ïº Áø£jT· |ü⁄Á‘·T&ÉT,
67
bÕX¯ $eTTøÏÔ&çì #˚kÕ&ÉT ø±ã{Ïº es¡TDT&Éì ø=+<äs¡T, Ç+‘·˝À

e•wüß˜\yês¡T nø£ÿ&çøÏ #˚s¡Tø=ì n‹ dü+ø£≥ |ü]dæΔ‹˝À πøe\
yê‘·‡\´+‘√ eTVü‰eT+Á‘êìï ñ|ü<•˚ +∫ s¡ø+åÏ #ê&ÉT ø£qTø£ øö•≈£î&˚
‘·+Á&ç nì #ÓbÕŒ&ÉT. yÓ+≥H˚ |ü⁄Á‘ê s¡eTàì |æ*#ê&ÉT øö•≈£î&ÉT.
á $wüj·T+ ‘Ó\TdüT≈£îì s√Væ≤‘·T&ÉT ìs¡“¤j·T+>± sê»<ÛëìøÏ ‹]–
e#êÃ&ÉT. n|üŒ{Ï qT+∫ sêC…’ bÕ*+#ê&ÉT. ø=+‘·ø±˝≤ìøÏ e•wüß&˜ TÉ
ôVA‘·>±, Vü≤]X¯Ã+Á<äT&ÉT eTVü‰ yÓ’uÛÑe+>± sê»dü÷j·T j·÷>∑+
#˚kÕ&ÉT. e•wüß˜\ yês¡T düsêdü] dü«sêZìøÏ #˚s¡T≈£îHêïs¡T. nø£ÿ&É
$XÊ« $TÁ‘·T&ÉT Ç‘·ìì #·÷∫ ÄX¯Ãs¡´ b˛j·÷&ÉT. Vü≤]X¯Ã+Á<äTì
>=|üŒ‘·q+, dü‘·´ yê~‘·q+‘√ Hêø° dæΔ‹ ø£*–+~. n≥T e+{Ï
sêE eTs¡˝≤ |ü⁄≥º&ÉHêï&ÉT. <ëìøÏ ø√|ü+‘√ $XÊ«$TÁ‘·T&ÉT n‘·qT
nã<ëΔ\ ø√s¡T. es¡+ Ç∫Ãq es¡TDÏH˚ e+∫+ #·uÀj·÷&ÉHêï&ÉT.
Vü≤]X¯Ã+Á<äTì ndü‘·ýê~>± ìs¡÷|ækÕÔqHêï&ÉT. Ç<ä›s¡÷ ˇø£]ô|’
ˇø£s¡T |ü+<Ó+ #·s¡T#·T≈£îì dü«s¡Z˝Àø£+ qT+∫ uÛÑ÷˝Àø£+˝À ‘·eT
‘·eT ÄÁX¯e÷\≈£î #˚s¡T≈£îHêïs¡T.
Vü≤]X¯Ã+Á<äTìøÏ Çø£ |üØø£å\T yÓTT<ä˝…’HêsTT. ˇø£kÕ] ˇø£
n|ü‡s¡dü n&É$˝À Bq+>± @&ÉTk˛Ô+~. m+<äTø£ì n&É>∑>±
$XÊ«$TÁ‘·T&ÉT qqTï ø√] ‘·|üdüT‡ #˚düTÔ Hêï&É+~. n|ü⁄&ÉT
$XÊ«$TÁ‘·Tì e<ä›≈£î yÓ[fl #˚dæq ‘·|üdüT‡ #ê\T, ˝Àø£|”&Üø£¬s’q
‘· |üd üT‡\T mes¡÷ #˚j·T&ÜìøÏ nqTeT‹+#·q T nì #Ó|æŒ
Vü≤]X¯Ã+Á<äT&ÉT yÓ[fl b˛j·÷&ÉT. $XÊ«$TÁ‘·T&ÉT e÷j·÷ dü÷ø£sêìï
düèwæº+∫ sê»´+˝À nsê#·ø£+ düèwæº+ #ê&ÉT. dü÷ø£s¡+ yÓ+≥
Vü≤]X¯Ã+Á<äT&ÉT |ü&ç ns¡D´+˝ÀøÏ Á|üy˚•+#ê&ÉT. ôd’qéT÷ yÓ+≥
q&ç∫+~. ø±˙ sêE>±] yêj·TTy˚>±ìï n+<äTø√˝Òø£ yÓqTø£ã&ç+~.
n‘· ì øÏ <ëVü ≤ + y˚ d æ + ~. sêC≤´ìøÏ <ë] ≈£ L &Ü
ø£qT>=q˝Òø£b˛j·÷&ÉT. ˇø£#√≥ q~ ø£q |ü&ç‘˚ yÓ[fl Á‘ê–, ‘·q
nXÊ«ìøÏ ≈£L&Ü Ç#êÃ&ÉT. øö•≈£î&ÉT eè<äΔ Áu≤Vü≤àD s¡÷|ü+˝À e∫Ã
@$T ø±yê\Hêï&ÉT. Hê≈£î njÓ÷<Ûä´ q>∑s¡ e÷s¡Z+ #Ó|ü. ˙ #˚‘·
j·T»„+ #˚sTT+#ê\Hêï&ÉT. H˚qT <Ûäq+ ÇkÕÔqHêï&ÉT. n|ü⁄&ÉT
68
$XÊ«$TÁ‘·T&ÉT á rs¡+ú #ê˝≤ |ü$Á‘·yTÓ qÆ ~. ˙ |æÁ‘·T\≈£î ‘·sŒ¡ D≤\T

$&ÉTe⁄ nì nHêï&ÉT. n|ü⁄&ÉT Vü≤] X¯Ã+Á<äT&ÉT Áu≤Vü≤àDT&ç e<ä›≈£î
e∫Ã @<Ó’Hê ø√s¡Tø√? ø√]q<ä+‘ê ÇkÕÔqHêï&ÉT. yÓ+≥H˚ ˇø£
≈£îe÷s¡T&çì, ˇø£ u≤*ø£qT düèwæº+∫, ‘êqT $XÊ«$TÁ‘·Tì>± e÷]
á Ç<ä›] $yêVü‰ìøÏ düVü‰j·T+ #˚j·TeTHêï&ÉT. |æ\¢\ $yêVü≤
ì$T‘·Ô+ >∑èVü≤düTú&çøÏ #˚dæq kÕj·T+ sê»dü÷j·T j·÷>∑+ ø£+fÒ
>=|üŒ |ò˝ü ≤ìïdüT+Ô <äHêï&ÉT. e÷j·÷ yÓ÷Væ≤‘·T&Ó’ n˝≤π> nì eTs√kÕ]
Á|ü‹»„ #˚kÕ&ÉT Vü≤]X¯Ã+Á<äT&ÉT. $yêVü≤ y˚~ø£ô|’H˚ ˙≈£î ‘√∫+~
<ëq+ #˚<äT›e⁄>±ì nì nHêï&ÉT $XÊ«$TÁ‘·T&ÉT. sê»´+ n&ç>±&ÉT
düπsqHêï&ÉT. <ëq jÓ÷>∑ýÓTÆq <äøÏåD>± ¬s+&ÉTqïs¡ u≤s¡Te⁄\
ã+>±s¡+ ø±yê\Hêï&ÉT. düπsqHêï&ÉT. ôd’q´+ e∫Ã+~. düsêdü]
n+‘·'|ü⁄sêìøÏ #˚sê&ÉT. Ç˝≤ <ëq+ #˚kÕ H˚$T≥ì, qqTï ‘·|üdæ«
e+∫+#ê&ÉqT≈£îHêï&ÉT. düπs <Ó’e>∑‹ m˝≤ ñ+fÒ n˝≤ ñ
+≥T+<ä q Tø=Hêï&É T . uÛ ≤ s¡ ´ e÷<Û ä M <˚ $ ø£ + >±s¡ T |ü & ç + ~.
$XÊ«$TÁ‘·T&ÉT e∫Ã sê»´+ e~* bıeTàHêï&ÉT. sêC≤´ìï rdüTø√
ø±˙ ã+>±sêìï e~˝Òj·TeTHêï&ÉT. ‘·q≈£î ø±\+ ø£*dæ e∫Ã eT∞fl
Hê≈£î <ÛäqjÓ÷>∑+ |ü&ç‘˚ n|ü&ÉT ‘·|üŒø£ #Ó*¢kÕÔq Hêï&ÉT. ø±˙
eTTì ã+>±s¡+ Ç#˚Ã ø£<ä\eTHêï&ÉT. n|ü⁄&ÉT sêE e÷ eTT>∑TZ]
X¯Ø sê\T e÷Á‘·y˚T ñHêïsTT. yês¡D≤dæ˝À me¬s’Hê eTeTà*ï
ø=qT≈£îÿ+fÒ Ä <ÛäHêìï ˙e⁄ bı+<äT<äTe⁄ ø±˙ nì nHêï&ÉT. ø±o
yÓ[fl q>∑s¡ kÂ+<äsê´ìï #·÷dü÷Ô |ü⁄s¡ Á|üy˚X¯+ #˚kÕ&ÉT. eT∞fl
$XÊ«$TÁ‘·T&ÉT e∫Ã @~ Hê <Ûqä eTHêï&ÉT. e÷˝À me]HÓH’ ê rdüT≈£îì
<ëdü´+ #˚sTT+#·Tø√, ˝Ò<ë eTT>∑T]Z ˙ rdüTø√eTHêï&ÉT. n|ü⁄&ÉT eTTì
ˇø£ HÓ\ >∑&ç∫+~. Ç+ø√ HÓ\ düeTj·T$TkÕÔqT. n|ü⁄&ÉT rs¡Ãø£b˛‘˚
X¯|æ kÕÔqHêï&ÉT. n‘·qT yÓ[flb˛j·÷&ÉT. Ç+ø£ ‘·qqT neTTà≈£î+fÒ
á düeTdü´ rs¡T ‘·T+<äqT≈£îHêï&ÉT. ø±˙ kÕ«$T Hêe\q MT≈£î
|ü⁄Á‘·T&ÉT ø£*>±&ÉT, Hê J$‘·+ eè<Ûë, qqTï neTTàø√eTì eTVü‰sêDÏ
nqï~. <ëìøÏ Vü≤]X¯Ã+Á<äT&ÉT u≤<Ûä‘√ eT÷]Ã¤˝≤¢&ÉT. n~ #·÷∫
e÷<ÛäM <˚$ ‘êq÷ eT÷]Ã¤*¢+~. @MT ‘Ó*j·Tø£ s√Væ≤‘·T&ÉT Ç<ä›]
69
MT<ë |ü&ç @&ÜÃ&ÉT. $XÊ«$TÁ‘·T&ÉT e∫Ã ˙fi¯ófl ∫\ø£]+∫ yê]øÏ

düŒèVü≤ ø£*–+#ê&ÉT. ˙e⁄ <Ûäq+ Çe«ø£b˛‘˚ s√E s√EøÏ ø£cÕº\T
ô|s¡T>∑T‘êj·THêï&ÉT. $XÊ«$TÁ‘·T&ç˝≤ nq>±H˚ e÷<ÛäM<˚$
yês¡D≤dæ˝À y˚<ä|ü+&ç‘·T\Tì j·÷∫<ë›eTqï~. sêE m|ü⁄&É÷
j·÷∫+#· ≈£L&É<äHêï&ÉT Vü≤]X¯Ã+Á<äT&ÉT. dü÷sê´düÔeTj·÷ìøÏ Hê
<Ûäq+ HêøÏe«e\dæ+<äHêï&ÉT $XÊ«$TÁ‘·T&ÉT. n|ü⁄&ÉT e÷<ÛäM<˚$
qqTï neTTà ˙ uÛÀ>±\ ø√dü+ ø±<äT ø£<ë sê»´+ ø√düy˚T ø£<ë
n+~. düπsqì Vü≤]X¯Ã+Á<äT&ÉT q>∑s¡+ eT<Ûä´˝À ÄyÓTqT ì*|æ MT˝À
me]¬ø’Hê <ëd” nedüs¡yÓTÆ‘˚ #Ó|üŒ+&ç áyÓTqT ny˚TàkÕÔqHêï&ÉT.
mes¡÷ sê˝Ò<äT. $XÊ«$TÁ‘·T&˚ Áu≤Vü≤àDTì s¡÷|ü+˝À e∫Ã ÄyÓTqT
ø√{Ï düTes¡í ≥+ø±\T #Ó*¢+∫ ø=qT≈£îÿHêï&ÉT. s√Væ≤‘·T&ÉT @&ÉTdü÷Ô
yÓ+≥ã&Ü¶&ÉT. <ëìøÏ Áu≤Vü≤à DT&ÉT ø£düTs¡T≈£îHêï&ÉT. Áu≤Vü≤àD≤ Hê
_&É¶ qqTï e~* ñ+&É˝Ò&ÉT. yê&çì ≈£L&Ü ˙y˚ ø=qTø√ÿeTqï~.
|ü~ø√≥¢ düTes¡í ≥+ø±\T Ç∫Ã yê&ç˙ ø=Hêï&ÉT. Ç+‘· »]–Hê Ä
sêDÏ eTs¡T»qà˝À ≈£L&Ü Vü≤]X¯Ã+Á<äTH˚ uÛÑs¡Ô ø±yê\ì ø√s¡T≈£î+~.
‘·s¡Tyê‘· $XÊ«$TÁ‘·T&ÉT Á|ü‘·´ø£åyÓTÆ á <Ûäq+ m˝≤ dü+bÕ~+#êy√
#Ó|üŒeTHêï&ÉT. uÛ≤sê´_&É¶qT n$Tà ‘Ó#êÃqHêï&ÉT Vü≤]X¯Ã+Á<äT&ÉT.
˙e⁄ ÇkÕÔqqï <ÛäHêìøÏ Ç~ dü]b˛<äT. s√E\˝À Ç+ø± ˇø£ C≤eTT
e÷Á‘·y˚T ñqï~. yÓTT‘·Ô+ #Ó*¢+#·eTHêï&ÉT. qqTï me¬s’Hê
ø=qTø√ÿeTì Vü≤]X¯Ã+Á<äT&ÉT nq>±H˚ q\¢{Ï s¡÷|ü+˝À ñqï ø±{Ï
ø±|ü] e∫Ã Hêù|s¡T Á|üMs¡T&ÉT. H˚qT #·+&Ü\T&çì. X¯yêìï
ø±\Ã&ÜìøÏ e∫Ãq yê] <ä>∑Zs¡ düT+ø£+ edü÷\T #˚j·÷*. ˙e⁄
n~ #˚j·÷* sê Hê‘√ sê nHêï&ÉT. n|ü⁄&ÉT Vü≤]X¯Ã+Á<äT&ÉT
eTT˙X¯«sê! n<ÛäeT C≤‹ qqTï ø=qTø√ÿe&É+ @$T{Ï? qqTï ˙
<ëdüTì>± #˚dTü ø√eTHêï&ÉT. düsπ nHêï&ÉT $XÊ«$TÁ‘·T&ÉT. ‘·qT ‹]–
#·+&Ü\TìøÏ n$Tà dü]|ü&É <Ûäq+ rdüT≈£îHêï&ÉT. Vü≤]X¯Ã+Á<äT&ÉT
s¡TD+ r]+~. Ç+Á<ë~ <˚e ‘·\T n_Ûq+~+#ês¡T. Ç+ø£ ˙e⁄
#· + &Ü\T&É T @$T #Ó _ ‘˚ n~ #Ó j · T éTì $XÊ« $TÁ‘· T &É T
yÓ[flb˛j·÷&ÉT. Á|üMs¡T&ÉT ø±oøÏ <äøÏåD≤q ˇø£ düàXÊq+ ñqï~.
70
nø£ÿ&É $~Û ìs¡«]Ô+#·T. düT+ø£eTT dü]>±Z edü÷\T #˚düTø√eTHêï&ÉT

á $<Ûä+>± e+<ä dü+e‘·‡sê\T ùde #˚kÕ&ÉT. s√Væ≤‘·T&ÉT ø±•øÏ
<ä>∑Zs√¢H˚ ñ+≥÷ ˇø£kÕ] ‘·q ùdïVæ≤‘·T\‘√ ns¡D≤´ìøÏ e∫Ã ø=ìï
dü$T<Ûä\T, <äs¡“¤\T rdüT≈£î yÓfi¯<ëeTì nqTø=ì yê{Ïì ùdø£]+∫
<ëVü≤+ y˚j·T&É+‘√ #Ós¡Te⁄ e<ä›≈£î yÓ[fl <ëVü≤+ rs¡TÃ≈£îì
ãj·T\T<˚s¡>± $XÊ«$TÁ‘·T&ÉT Ä»„ y˚Ts¡≈£î ø£èwüídüs¡Œ+ ø±≥Ty˚dæ+~.
yÓ+≥H˚ #·ìb˛j·÷&ÉT. <ëd”øÏ #ÓbÕŒs¡T. ÄyÓT ‘·q j·T»e÷ì‘√
$wüj·T+ #Ó|æŒ á |üP≥øÏ ôd\e⁄ nqTeT‹ìe«eT+~. ø£\¢u§*¢
ø£ãTs¡T¢ #Ó|üŒe<ä›Hêï&ÉT. n‘·ìì bÕ‹ô|{Ïº ekÕÔqHêï j·T»e÷ì
qeTà˝Ò<äT. nìï |üqT\T #˚dæ ‘·s¡Tyê‘· ns¡úsêÁ‹ yÓfi¯fleTHêï&ÉT.
Ábı<äT›q bÕ∫|üìøÏ n+<äTø√yê\Hêï&ÉT. >∑ã>∑u≤ s√Væ≤‘·T&ÉT |ü&ç
ñqï #√{ÏøÏ yÓ[fl+~. zsT÷ sêC≤ ˙ ≈£îe÷s¡T&ÉT #·ìb˛j·÷&ÉT.
˙yÓø£ÿ&ÉTHêïe⁄. ˇ+≥]>± ñqï Hê≈£î á dæΔ‹ ø£*–+~ nì
s√~+#·>±, »Hê\T #˚] mes¡T ˙e⁄ nì n&ç>±s¡T. Ç~ Ád”Ô ø±<äì,
|æXÊ#·ì, UÒ#·] nì, áyÓT |æ\¢yêDÏí <=+–*+∫, ‘·s¡Tyê‘·
‹+≥T+<äì |ü≥Tº≈î£ ì á&ÉTÃ≈£î yÓ[fl #·+&Ü\TìøÏ n|üŒ–+∫ áyÓTqT
dü+Vü≤]+#·eTHêï&ÉT. ø±{Ïø±|ü] Ms¡u≤VüQe⁄ (Vü≤]X¯Ã+Á<äT&ÉT)
dü+Vü≤]+#·qHêï&ÉT. Ád”Ôì e~Û+#·qHêï&ÉT. Ms¡u≤VüQe⁄ ø£‹Ô
n+~+∫ ø£ãTs¡T¢ e<ä˙› |üì #˚sTT nHêï&ÉT. düsπ nì Vü≤]X¯Ã+Á<äT&ÉT
ÄyÓT e<ä≈› î£ e∫Ã #·+|üuÀ>±, ÄyÓT ˇø£ÿ kÕ] Ä>∑+&ç Hê ≈£îe÷s¡T&ÉT
bÕeTTø±≥T‘√ #·ìb˛j·÷&ÉT. n&É$ ∫es¡ ñHêï&ÉT. n‘·ìøÏ ø£sà¡ qT
ø±$+∫q ‘·s¡Tyê‘· qqTï dü+Vü≤]+#·eT+~. düπs nHêï&ÉT
Vü≤]X¯Ã+Á<äT&ÉT. |æ\¢yê&çì yÓ÷düTø=∫Ã+~. ∫es¡>± s√Væ≤‘·Tì
>∑T]+∫, ‘·q >∑T]+∫ ô|<ä>› ± #Ó|ü ≈£îì Vü≤]X¯Ã+Á<äT&ÉT mø£ÿ&ÉTHêï&√
nì m\T¬>‹Ô u≤<Ûä|ü&ç+~. Vü≤]X¯Ã+Á<äT&ÉT njÓ÷´ nì ô|<ä›>±
n]#ê&ÉT. á ns¡T|ü⁄‘√ e÷<ÛäM<˚$ >∑Ts¡TÔ|ü{Ïº+~. Vü‰ Vü≤]...
nì eT÷s¡Ã¤b˛sTT+~. ‘·qj·÷ qqTï Hêqï nì |æ*#˚yê¬ses¡ì
ìX‚Ãwüßº&Ó’ düŒèVü≤ ø√˝ÀŒj·÷&ÉT. Ç<ä›]ø° ‘Ó*$ e∫Ã ‘·qø° dæΔ‹
m˝≤ e∫Ã+<√ $e]+#ê&ÉT. <˚yê! ˙e⁄ e÷≥ ‘·|üŒ≈£î. qqTï
71
e~Û+#·eTì n&ç–+~. Vü≤]X¯Ã+Á<äT&ÉT H˚q÷ Hê |ü⁄Á‘·Tì ∫‹˝À

<ä÷≈£î‘êqT. ˙e⁄ eTs¡˝≤ $Á|ü⁄ì e<ä›≈£î yÓfi¯fleTHêï&ÉT. ÄyÓT H˚qT
≈£L&Ü MT‘√ bÕ≥T>±H˚ ∫‘ê–ï˝ÀH˚ Á|üy•˚ kÕÔqqï~. Vü≤]X¯Ã+Á<äT&ÉT
n+^ø£]+#ê&ÉT. <˚Mk˛ÔÁ‘·+ #˚kÕ&ÉT. X¯‘êø°å... nì neTàì |æ*∫
ÁbÕ]ú+#ê&ÉT. ∫‹øÏ @sêŒ≥T #˚düTÔ+&É>± ÁãVü‰à~ <˚e‘·\T
Á|ü‘·´ø£åeTe«&É+, sêC≤ Vü≤]X¯Ã+Á<ë ø£fi¯ófl ‘Ós¡Te⁄. ˙≈£î dü«s¡Z˝Àø£
ÁbÕ|æÔ ø£*–+<äHêïs¡T. H˚qT X¯«|ü#·TìøÏ <ëdüT&ÉqHêï&ÉT. n|ü⁄&ÉT
j·TeT<Ûäs¡àsêE Á|ü‘·´ø£åyÓTÆ H˚H˚ Ä X¯«|ü#·T&ÉqHêï&ÉT. Ç+Á<äTì‘√
Ç˝≤ nHêï&ÉT Vü≤]X¯Ã+Á<äT&ÉT. Hê≈£î dü«s¡+Z Hê Á|ü»\‘√H˚ nHêï&ÉT.
Á|ü»\‘√ |ü+#·Tø√e&É+ e\¢ Hê dü«s¡ZdüTU≤\T ˇø£ÿs√C…’Hê
#ê\TqHêï&ÉT. dü«s¡Z˝Àø£+˝À ãVüQø±\+ J$+ #ê\ì Hê≈£î
ø√]ø£˝<Ò Hä êï&ÉT. <˚y+˚ Á<äT&ÉT düsπ qHêï&ÉT. Á|ü»\+‘ê ~e´ $e÷q+
n~Ûs√Væ≤+#ês¡T. n+<ä]ø° ~e´s¡÷bÕ˝…’b˛j·÷sTT. n+<äs¡÷
dü«sêZìï #˚s¡T≈£îHêïs¡T.
Væ≤s¡Dé+X¯+˝À s¡Ts¡T&ÉT n‘·ì ø=&ÉT≈£î <äTs¡ZeTT&ÉT. <˚e‘·\
ã\eT+‘ê y˚<ë\˝À ñqï<äì <ëìì Á>∑Væ≤+#·{≤ìøÏ ÁãVü≤à<˚e⁄&ç
>∑T]+∫ ‘·|üdüT‡ #˚kÕ&ÉT. ÁãVü≤à Á|ü‘·´ø£åyÓTÆ düπsqì es¡$T#êÃ&ÉT.
j·TC≤„\T ˝Òø£b˛e&É+‘√ n+<äs¡÷ eTTdü* yê¬s’b˛j·÷s¡T.
neTsêe‹ì #·T≥TºeTT{≤º&ÉT. nHêeèwæº e+<ä dü+.sê\T kÕ–+~.
Áu≤Vü≤àDT\+‘ê ≈£L&Éã\T≈£îÿì |üsy¡ T˚ X¯«s¡Tì, ìsêVü‰s¡T˝…’ »>∑Hêà‘·
bÕ<ë\˙ X¯s¡DT y˚&Üs¡T. ÄyÓT eqeT÷*ø± XÊø±<äT\qT <Ûä]+∫
Ä$s¡“¤$+∫+~. ø=+&É ø√q˝À¢ ñqï <˚e‘·\+‘ê $Á|ü⁄\˝À #˚]
le÷‘·qT düT‹Ô +#ês¡T. »>∑Hêà‘· eTqdüT‡ Äq+<ä|sü e¡ X¯eTsTT´+~.
#˚‘·T\˝À ñqï ø±j·T\÷, |üfi¯ófl n+<ä]ø° |ü+∫+~. n|üŒ{Ï qT+∫
XÊø£+ã] nH˚ ù|s¡T @s¡Œ&ç+~. e÷‘· <äTs¡ZeTTì‘√ j·TT<äΔ+ »]|æ
n‘·ìì dü+Vü≤]+∫+~. <äTs¡Ze÷düTs¡TDÏí dü+Vü≤]+#êqT ø£qTø£
<äTs¡ZqT, kÕqT uÛÑ÷‹‘√ düVü≤Ádüqj·THê\ qT+∫ es¡¸<Ûës¡\T
≈£î]|æ+#êqT ø±ã{Ïº X¯‘êøÏåì. Vü≤˝≤ Vü≤\T\T nH˚ sêø£ådüT\‘√
ns¡yÓ’y˚\ dü+.sê\T Vü≤]Vü≤s¡T\T j·TT<äΔ+ #˚kÕs¡T. yê]ì
72
z&ç+#ês¡T. Bìø£+‘·{Ïø° e÷ X¯πøÔ ø±s¡DeTHêïs¡T. ìC≤ìøÏ á

$»j·÷ìï ø£*–+∫+~ >öØ\ø°Î<˚e⁄˝Ò. Vü≤]Vü≤s¡T\T nH˚ø£
nq≈£L&Éì e÷≥\qT nì øÏ+#·|]ü #ês¡T. ø√|ü+‘√ <˚e⁄\T Ç<ä]› ˙
e~* yÓ fi ≤fls¡ T . ÁãVü ≤ à<˚ e ⁄&É T @$T{Ï #˚ j · T ≥e÷ nì
Ä˝À∫+#·kÕ>±&ÉT. |üsêX¯øÏÔøÏ ø√|ü+ e∫Ã+<äì Á>∑Væ≤+#ê&ÉT. ‘·q
|ü⁄Á‘·T˝…’q düqø£düq+<ë<äT\qT |æ*∫ |üsêX¯øÏÔì Á|üdüqï+ #˚düT≈£îì
Vü≤] Vü≤s¡T\qT eT∞fl eTTqT|ü{Ï˝≤ X¯øÏÔj·TT≈£îÔ\qT #Ój·T´+&ç
nHêï&ÉT. ‘·+Á&ç e÷≥\T $ì ‘·b˛Bø£åqT d”«ø£]+∫ n&Ée⁄\≈£î
yÓ[flb˛j·÷s¡T. \ø£å dü+e‘·‡sê\T Bø£å kÕ–+~. <˚$ Á|üdqü Tïsê˝…+’ ~.
n+<äs÷¡ @ø£ø+£ sƒ+¡ >± Vü≤]Vü≤s¡T\qT #Ó‘’ q· ´ e+‘·T\qT #ÓjT· éTì
n&ç>±s¡T. <ä≈£åî&ÉT Á|ü‘˚´ø£+>± ˇø£{Ï ø√sê&ÉT. ˙e⁄ e÷ Ç+≥
»ìà+#ê*. Hê »qà #·]‘ês¡Δ+ ø±yê\Hêï&ÉT. düπsqì Ç+¬ø|ü&É÷
>ö] ` \ø°Î\qT øÏ+#·|üs¡#·e<ä›ì ákÕ] Vü≤]Vü≤s¡T\qT
ø£å$TdüTÔHêïqT. dü«düΔ‘· #˚≈£L s¡TdüTÔHêïqT nì nqï~. ‘·s¡Tyê‘·
ø°så k¡ Õ>∑s+¡ ˝À \ø°Î<˚$, <ä≈îå£ ì Ç+≥ (>ö]) dü‹>± »ìà+∫ eTs¡˝≤
Vü≤]Vü≤s¡T\qT n+<äT≈£î+{≤s¡ì |üsêX¯øÏÔ n+<ä]ø° ‘Ó* j·TCÒdæ+~.
eTT˙X¯«s¡T\T ÁãVü≤àqT #˚sT¡ ≈£îHêïs¡T. ˇø£Hê&ÉT <ä÷sê«düT&ÉT »+ã÷
qBX¯«]ì <ä]Ù+#·T≈£îì e÷j·÷;» eTVü‰eT+Á‘êìï »|æ+∫
neTàyê]ì Á|üdüqTï sê*ì #˚düT≈£îHêï&ÉT. Ä ‘·*¢ ‘·q yÓT&É˝À ñ
qï |ü⁄wüŒe÷*ø£qT n‘·ìøÏ Ç∫Ã+~. ‹]– edü÷Ô <ä≈£åîì Ç+{ÏøÏ
yÓ [ fl dü r <˚ $ ì <ä ] Ù+#· T ≈£ î +<ëeTqT≈£ î Hêï&É T . <ä ≈ £ å î &É T Ä
|ü⁄wüŒe÷*ø£qT #·÷∫ HêøÏe«eTHêï&ÉT. yÓ+≥H˚ Ç∫Ãy˚kÕ&ÉT
<ä÷sê«düT&ÉT. <ëìì ñ+#·T≈£îì ‘·q ì» uÛ≤s¡´‘√ <ë+|ü‘´· düTU≤ìï
nqTuÛÑ$+#ê&ÉT. <ä≈£åî&ÉT á eTVü‰bÕbÕìøÏ Á|ü‹|òü\+>± n‘·ì
eTqdüT‡˝À X¯+ø£s¡Tìô|’ <˚«wü+ ø£*–+~. Bì‘√ X¯+ø£s¡Tì
nee÷ì+#ê&ÉT. ‘·+Á&ç #˚dæq nee÷Hêìï uÛÑ]+#·˝Òø£ jÓ÷>±–ïøÏ
ÄVüQ‹ nsTT+~ dür<˚$. ‘·s¡Tyê‘· Væ≤eTe+‘·Tì Ç+≥
Ä$s¡“¤$+∫+~. bÕs¡«r HêeT+‘√ |ü]&ÛÉ$*¢+~. n|ü⁄&ÉT •e⁄&ç
ø√bÕ–ï ne<ÛäT\T <ë{Ï eTT˝À¢ø±\≈£î Á|üfi¯j·T+ e∫Ã+~. uÛÑÁ<äø±∞
73
>∑D≤ì«‘·T&Ó’ Ms¡uÁÑÛ <äT&ÉT Ä$s¡“$¤ +#ê&ÉT. <ä≈îå£ &ÉT j·T»„+ #˚ùd #√{ÏøÏ
e∫Ã <äVæ≤+#·T≈£îb˛‘·Tqï ∫‘·ÿfi≤ X¯Øsêìï yÓ\T|ü*øÏ rdæ ‘·q
uÛÑT»düÿ+<Ûë\ô|’ y˚düT≈£îì Vü‰! dür! nì $\|ædü÷Ô Á|ü#·+&Éy˚>∑+‘√
–s¡–sê ‹]>±&ÉT. •e⁄&ÉT @ Á|ü<˚XÊìøÏ yÓ[fl Ä–‘˚ nø£ÿ&É˝≤¢
|ü&˚≥≥T¢ dür X¯Øs¡ uÛ≤>±\qT ‘·q u≤D≤\‘√ &ÉT\¢>={≤º&ÉT
$wüßeí T÷]Ô. |üsê+_ø£ á dü˝ú ≤\˝À ì‘·´ düìïVæ≤‘·Tsê˝…’ ñ+≥T+~.
n$ ~e´πøÁå ‘ê\T nì •e⁄&ÉT nHêï&ÉT. M{ÏH˚ <˚M |”sêƒ \T n+{≤s¡T.
yês¡ D ≤dæ ˝ À $XÊ˝≤øÏ å , eTTKìyêdü + ˝À >ö], HÓ ’ $ TX¯ + ˝À
*+>∑<ëÛ ]DÏ, Á|üj÷· >∑˝À \*‘·, >∑+<Ûeä ÷<äq+ MT<ä ø±eTTøÏ, e÷qdü
πøåÁ‘·+˝À ≈£îeTT<ä, <äøÏåD πøåÁ‘·+˝À $X¯«ø±eT, ñ‘·Ôs¡ πøåÁ‘·+˝À
$X¯«ø±eTÁ|ü|Pü ]DÏ, >√eT+‘·+˝À >√eT‹, eT+<äs+¡ ˝À ø±eT#ê]DÏ,
#Ó’Á‘·s¡<∏ä+˝À eT<√‘·ÿ≥, Vü≤dæÔHê|ü⁄s¡+˝À »j·T+‹, ø£Hê´≈£îã“+˝À
eT∞fl >ö], eT\j·÷#·\+ MT<ä s¡+uÛÑ, @ø±ÁeT|”sƒ¡+˝À ø°]ÔeT‹,
$X¯«πøåÁ‘·+˝À $X‚«X¯«], |ü⁄wüÿs¡πøåÁ‘·+˝À |ü⁄s¡÷VüA‹ø£, πø<ës¡+˝À
düHêàs¡Z<ësTTì, Væ≤e÷\j·T+˝À eT+<ä, >√ø£s¡í+˝À uÛÑÁ<äø£]íø£,
kÕΔHX˚ «¯ s¡+˝À uÛyÑ ê˙, _\«ø£ øπ Áå ‘·+˝À _\«|üÁ‹ø£, lXË\’ +˝À e÷<Û$ä ,
uÛÑÁ<˚X¯«s¡+˝À uÛÑÁ<ä, esêVü≤ XË’\+ MT<ä »j·T, ø£eT˝≤\j·T+˝À
ø£eT\, s¡TÁ<äø√{Ï˝À s¡TÁ<ëDÏ, ø±\+»s¡øπ Áå ‘·+˝À ø±[, XÊ\Á>±eT+˝À
eTVü‰<˚$, •e*+>∑ πøåÁ‘·+˝À »\Á|æj·T, eTVü‰*+>∑+˝À ø£|æ\,
e÷ø√≥ π ø å Á ‘· + ˝À eTT≈£ î fÒ X ¯ « ], e÷j· ÷ |ü ⁄ ]˝À ≈£ î e÷],
dü+‘êqπøåÁ‘·+˝À \*‘ê+_ø£, >∑j·÷πøåÁ‘·+˝À eT+>∑fi≤<˚$,
|ü⁄s¡Tc˛‘·ÔeT|ü⁄s¡+˝À $eT˝≤<˚$, düVü≤ÁkÕø£å+˝À ñ‘·Œ˝≤øÏå,
Væ≤s¡D≤´ø£å+˝À eTôVA ‘·Œ\, $XÊbÕπøåÁ‘·+˝À nyÓ÷|òü÷øÏå,
|ü⁄+Á&Ées¡Δq+˝À bÕ&É\, düTbÕs¡Ù«+˝À Hêsê j·TDÏ, Á‹≈£L≥+˝À
s¡TÁ<ädüT+<ä], $|ü⁄\ πøåÁ‘·+˝À $|ü⁄˝≤<˚$, eT\j·÷#·\+ MT<ä
ø£˝≤´DÏ, düVü‰´Á~ MT<ä @ø£Ms¡, Vü≤]X¯Ã+Á<ä πøåÁ‘·+˝À #·+&çø£,
sêeTrs¡ú+˝À s¡eTD, j·TeTTq ˝À eTè>±e‹, ø√≥rs¡ú+˝À ø√≥$,
e÷<Ûäeeq+˝À düT>∑+<Ûä, >√<ëe]˝À Á‹dü+<Ûä´, >∑+>±rs¡+˝À
s¡‹Á|æj·T, •e≈£î+&É+˝À X¯óuÛ≤q+<ä, <˚$ ø±‘·≥+˝À q+~˙<˚$,
74
<ë«s¡e‹˝À s¡TøÏàDÏ, ãè+<ëeq+˝À sê<Ûä, eT<ÛäTs¡˝À <˚eøÏ,

bÕ‘êfi¯+˝À |üs¡y˚TX¯«], ∫Á‘·≈£L≥+˝À d”‘·, $+<Ûä´|üs¡«‘·+ô|’
$+<Ûäýêdæì, ø£s¡Ms¡<˚X¯+˝À eTVü‰\øÏÎ, $Hêj·Tø£πøåÁ‘·+˝À
eTùV≤X¯«], ñe÷<˚$, yÓ’<ä´Hê<Ûä+˝À Äs√>∑´, eTVü‰ø±oπøåÁ‘·+˝À
ñwürí s¡+ú ˝À nuÛjÑ T· , $+<Û´ä |üs«¡ ‘· kÕqTe⁄˝À¢ ì‘·+ã, e÷+&Ée´+˝À
e÷+&É$, e÷ùV≤X¯«s¡|ü⁄s¡+˝À kÕ«Vü‰<˚$, #Û·>∑\+&É uÛÑ÷$T˝À
Á|ü#+· &É, neTs¡ø+£ ≥ø£+˝À #·+&çø,£ k˛y˚TX¯«s¡+˝À esês√Vü≤, Á|üu≤Û dü
rs¡ú+˝À |ü⁄wüÿsêe‹, düs¡dü«‹˝À <˚ee÷‘·, ‘·≥+˝À bÕsêyêsê
<˚ $ , eTVü ‰ \j· T +˝À eTVü ‰ uÛ ≤ >∑ , ejÓ ÷ wæ í ˝ À |æ + >∑ ˝ Ò X ¯ « ],
ø£è‘·XÖ#·+˝À dæ+Væ≤ø£, ø±ØÔø£+˝À n‹XÊ+ø£], ñ‘·Œ˝≤es¡Ôø£+˝À
˝À˝≤<˚$, XÀD dü+>∑eT πøåÁ‘·+˝À düTuÛÑÁ<ä, dæ<äΔeq+˝À \ø°Îe÷‘·,
uÛsÑ ‘¡ êÁX¯eT+˝À nq+>∑, »\+ <Ûsä +¡ ˝À $X¯«eTTœ, øÏwÿæ +<ä|sü «¡ ‘·+
MT<ä ‘êsê<˚$, <˚e<ës¡T eq+˝À |ü⁄wæº, ø±oàs¡+˝À y˚T<Ûë<˚$,
Væ≤e÷Á~˝À ;Ûe÷<˚$, ‘·Twæº $X‚«X¯«] ≈£L&Ü n<˚ |üs¡«‘ê\˝ÀH˚,
ø£bÕ\ yÓ÷#·q πøåÁ‘·+˝À X¯ó~Δ, ø±j·÷es√Vü≤D+˝À e÷‘·,
X¯+UÀ<ëΔs¡+˝À <Ûäsê<˚$, |æ+&Üø±s¡+˝À <Ûäè‹, #·+Á<äuÛ≤>±rs¡ú+˝À
ø£fi≤<˚$, n#√Ã¤<ä+˝À •e<Ûë]DÏ, y˚D≤πøåÁ‘·+˝À neTè‘ê<˚$, ã<äØ
πøåÁ‘·+˝À }s¡«•, ñ‘·Ôs¡ ≈£îs¡TπøåÁ‘·+˝À Wwü~Û, ≈£îX¯B«|ü+˝À
≈£îXÀ<äø£, ùV≤eT≈£L≥+˝À eTqà<Ûä, ≈£îeTT<ä πøåÁ‘·+˝À dü‘·ýê~ì,
nX¯«‘·ú+˝À e+<ä˙j·T, yÓ’ÁX¯eD+˝À ì~Û, y˚<ä e<äq+˝À >±j·TÁ‹,
•edüìï~Û˝À bÕs¡«‹, <˚e˝Àø£+˝À Ç+Á<ëDÏ, ÁãVü≤àdü<äq+˝À
düs¡dü«‹, dü÷s¡´_+ã+˝À Á|üuÛÑ, e÷‘·\˝À yÓ’wüíMe÷‘·, dü‘·T\˝À
ns¡ T +<Û ä ‹ , Ád” Ô \ ˝À ‹˝À‘· Ô e T, ∫‘· Ô + ˝À ÁãVü ≤ àø£ fi ¯ ,
X¯Øs¡<Ûës¡T\+<ä]˝Àq÷ X¯øÏÔs¡÷|æDÏ Ç$ 108 |”sƒê\T. dür<˚$
n+>∑u÷ÑÛ ‘ê\T M≥ìï+{≤ |üsy¡ T˚ X¯«s¡T&ÉT |üsêX¯ø‘ÔÏ √ ø£*dæ ñ+{≤&ÉT.
M{Ï >∑T]+∫ $Hêï, #·÷∫Hê bÕbÕ\˙ï b˛‘êsTT.
eTDÏB«|ü+˝À <˚e‘·\T <˚M düìï~Ûì ìedækÕÔsT¡ . <˚$øÏ <˚e‘·˝Ò
qeTdüÿ]kÕÔs¡T. ÄyÓT <äj·T eTqô|’ ñ+fÒ n+‘ê »j·Ty˚T. dür
$jÓ÷>∑+‘√ •e⁄&ÉT <˚X¯eT+‘·{≤ dü+#·]dü÷Ô ñ+&É&É+‘√ #·sê#ês¡
75
»>∑‘·TÔ X¯øÏÔV”≤qyÓTÆ b˛sTT+~. n+<ä]˙ <äT'K+ Äe]+∫+~. Ç<˚

‘·s¡TD+˝À ‘ês¡ø±düTs¡T&ÉT ÁãVü≤à<˚e⁄&ç∫Ãq esê\‘√ $»è+_Û+∫
<˚e‘·\qT Væ≤+dæ+#ê&ÉT. •e⁄ìøÏ Ws¡düT&ÉT>± »ìà+∫q |ü⁄Á‘·T&ÉT
‘ês¡ø±düTs¡Tì dü+Vü≤]+#˚ M\T+~. ø±˙ bÕs¡«‹ ˝Ò<äT. á düeTdü´
m˝≤ rs¡T‘·T+<äì $wüßíeT÷]Ôì X¯s¡DT y˚&Üs¡T <˚e‘·\T. n+_ø£qT
X¯s¡DT y˚&É+&ç sêø£ådü |”&É ‘=\–düTÔ+~. <˚e ‘·\+‘ê Á|üXÊ+‘·
Á|ü<X˚ Ê\qT yÓ<Tä ø=ÿì n+ãqT ÁbÕ]Δ+#·kÕ>±s¡T. #ÓÁ’ ‘·e÷dü+ qe$T
uÛÑè>∑Tyêdüsêq »>∑Hêà‘· n‘·´+‘· düT+<äs¡+>± Ä$s¡“¤$+∫+~.
<˚e‘·\T düT‹Ô +#ês¡T. Ä düT‹Ô øÏ e÷‘· Á|üdqü Tïsê˝…’ @ es¡+ ø±yê\ì
n&ç–+~. ‘ês¡ø± düTs¡T&ÉT <˚e‘·\qT Væ≤+dædüTÔHêï&Éì, n‘·ìì
dü+Vü≤]+#·eTì ø√sês¡T. ÄyÓT ‘·«s¡˝ÀH˚ Hê X¯øÏÔ Væ≤eTe+‘·T&ç
Ç+≥ bÕs¡«‹>± »ìà+ #·uÀ‘·THêïqT nqï~. Væ≤eTe+‘·T&ÉT #ê˝≤
Äq+<ä+ #Ó+~ düs¡«y˚<ä y˚<ë+‘· Á|ü‹bÕ~‘·yÓTÆq ˙ s¡÷bÕìï
‘Ó\TdüTø√yê\ì ñ+~. uÛøÑ ÔÏ düV≤æ ‘·yTÓ qÆ jÓ÷>±ìï, ÁX¯ó‹ düeTà‘·yTÓ qÆ
C≤„Hêìï nqTÁ>∑Væ≤+#·T. Væ≤eTe+‘·T&ç nuÛÑ´s¡úqqT »>∑Hêà‘·
düeTà‹+∫+~. ÁX¯ó‹ìVæ≤‘·yÓTÆq s¡Vü≤kÕ´ìï uÀ~Û+∫+~. düs¡«eTT
H˚H˚, ˝À|ü˝≤ ãj·T{≤ n+‘·{≤ yê´|æ+∫q~ H˚H˚. H˚q÷ áXÊ~
s¡÷bÕ\˝À uÛ≤dæd÷ü Ô ñ+{≤qT. Hê ndæ‘Ô «· +‘√H˚ á düèwæøº Ï ndæ‘Ô «· +.
<˚M Á|üdü+>±ìï Væ≤eTe+‘·T&ÉT $Hêï&ÉT. |üs¡y˚TX¯«] |üsê‘·Œs¡yÓTÆq
‘· q $sêÁ&É ÷ bÕìï <ä ] Ù+|ü # ˚ d æ + ~. <˚ e ‘· \ +‘ê <ä ] Ù+∫
ÄX¯Ãs¡´#·øÏ‘·T\j·÷´s¡T.
e÷‘· C≤„quÀ<Ûä jÓ÷>∑uÀ<Ûä, ‘·‘·«uÀ<Ûä Á|üuÀ~Û+∫+~. eT+Á‘·
jÓ÷>∑ Á|üuÀ<Ûä+, yêj·TT<Ûës¡D, ÁãVü≤à$<ä´ ÁãVü≤àC≤„q+ ø£&ÉT+>∑&ÉT
<äTs¡¢uÛÑeTì, eT<ÛäéTkÕΔsTT e÷qe⁄ìøÏ düTK+>± ‘˚*ø£>± C≤„q+
\_Û+#˚ e÷s¡yZ T˚ eTì nì Væ≤eTe+‘·T&ÉT n&ÉT>∑>± e÷‘· uÛøÑ j ÔÏ ÷Ó >∑+
>∑T]+∫ ‘Ó*j·TCÒdæ+~. ø£s¡àjÓ÷>∑+, C≤„qjÓ÷>∑+, uÛÑøÏÔjÓ÷>∑+ Ç~
n+<ä]ø° Ä#·s¡D jÓ÷>∑´+.
<˚$øÏ Á|”‹bÕÁ‘·yÓTÆq $X‚wü kÕΔHê\T Ç$ : ø√˝≤|ü⁄s¡+˝À
76
\øÏÎ>±, e÷‘·è |ü≥º D+˝À sπ DTø£>±, ‘·T\C≤|ü⁄s¡+˝À Væ≤+>∑fi≤<˚$,

dü|XÔü è¯ +>∑+˝À C≤«˝≤eTTœ, n˝≤π> XÊø£+ã], ÁuÛeÑ TØ, ls¡ø<Ô£ +ä ‹ø±,
<äTsêZkÕΔHê\T, $+<Ûë´#·\ yêdæ˙ kÕΔq+, ø±+N |ü⁄s¡+, ;Ûe÷<˚$,
$eT˝≤<˚$, l#·+<ä˝≤øö•ø° kÕΔHê\T, ˙˝≤+ãsê<˚$øÏ ì\j·T
yÓTÆq ˙\|üs¡«‘· •Ks¡+, »+ã÷q<˚X¯«Ø $\dæ‘·yÓTÆq lq>∑s¡+,
>∑TVü‰´ø±∞ ìyê düyÓTÆq H˚bÕ\+, MTHêøÏå ì\j·TyÓTÆq ∫<ä+ãs¡+,
düT+<äØ düeT~Ûwæº‘·yÓTÆq y˚<ës¡D´+, |üsêX¯øÏÔ Á|ü‹wæº‘·yÓTÆq
@ø±+ãs¡+, eT<ë\kÕ jÓ÷^X¯«s¡ kÕΔHê\T, N˙ <˚X+¯ ˝À Á|üd~æ ø¬Δ øÏÿq
˙\düsd¡ «ü r kÕΔq+, uÛ>Ñ fi∑ ≤<˚M ì\j·TyÓTqÆ yÓ<’ ´ä Hê<Û+ä , l uÛTÑ eH˚X«¯ Ø
ìyêdüyÓTÆq eTDÏB«|üeTT, leTÁ‹Ô|ü⁄s¡uÛ…’s¡M $sêõ‘·yÓTÆq ø±eTπøåÁ‘·
eT+&É\+, Çe˙ï <˚M kÕΔHê˝Ò. ∫e] πøåÁ‘· s¡‘·ï+. Á|ü‹e÷dü+
s¡ » dü « ˝≤ s¡ ÷ |ü + ˝À <ä s ¡ Ù q $Tdü T Ô + {≤qT. á ø±e÷U≤´
jÓ÷ìeT+&É\+ ø£Hêï ñ‘·ÔyÓ÷‘·ÔeTyÓTÆq <˚MkÕΔq+ eTs=ø£{Ï ˝Ò<äT.
>±j·TÁ‹ $uÛÑ÷wæ‘·yÓTÆq l|ü⁄wüÿs¡+, #·+&çø± ìyêdüyÓTÆq
neTs¡<˚X¯+, |ü⁄wüÿπsøÏåD° ì\j·TyÓTÆq Á|üuÛ≤dü+— *+>∑<Ûë]D°
ìyêdüyÓTÆq HÓ’$TXÊs¡D´+, |ü⁄s¡TVüA‘ê eT+~ s¡yÓTÆq |ü⁄wüÿsêø£å+,
s¡‹kÕΔqyÓTqÆ ÄcÕ&Û,ç <ä+&ç˙ ì\j·TyÓTqÆ #·+&ÉeTT+&û eTVü‰ kÕΔq+,
uÛ÷Ñ ‹eT+~s¡yTÓ qÆ uÛ≤s¡u÷ÑÛ ‹, q≈£î˝ÒX«¯ Ø $uÛ÷Ñ wæ‘y· TÓ qÆ q≈£î˝ÒX«¯ s¡+,
#·+Á~ø± $\dæ‘y· TÓ qÆ Vü≤]X¯Ã+Á<ä+, XÊ+ø£Ø düeT\+ø£è‘·yTÓ qÆ l–],
Á‹X¯S\ eT+~s¡yÓTÆq »ù|´X¯«s¡+, dü÷øå±à<˚$ düeT~Ûwæº‘·yÓTÆq
ÄÁe÷‘·πøX¯«s¡+, XÊ+ø£Ø uÛÑ÷wæ‘·yÓTÆq eTVü‰ø±\+, X¯sê«D°
düT+<äs¡yÓTÆq eT<Ûä´Á|ü<˚X¯+, e÷s¡Z<ësTT˙ eTVæ≤ ‘·yÓTÆq πø<ës¡+,
uÛ…’s¡M ì\j·TyÓTÆq uÛ…’s¡ekÕΔq+, eT+>∑fi≤ìyêdüyÓTÆq >∑j·T, kÕΔDT
Á|æj·÷s¡÷|æDÏøÏ kÕΔqyÓTÆq ≈£îs¡TπøåÁ‘·+, kÕ«j·T+uÛÑTM eT+&ç‘·yÓTÆq
Hê≈£î\πøåÁ‘·+, ñÁ>±eT+~s¡yÓTÆq ø£qK\+, $X‚«XÊ\j·TyÓTÆq
$eT˝Ò X ¯ « s¡ + , eTVü ‰ q+<ë~Û yêdæ ‘· y Ó T Æ q n≥º V ü ‰ dü + ,
eTVü‰+‘·ø±\j·TyÓTqÆ eTùV≤+Á<ä+, ;ÛyT˚ X¯«Ø ìj·T\yÓTqÆ ;ÛeT øπ Áå ‘·+,
uÛyÑ ê˙, XÊ+ø£Ø, s¡TÁ<ëD° HêeT $sêõ‘·≈î£ ì\j·TyÓTqÆ ns¡øú √{Ïø+£ ,
$XÊ ˝≤ø°å ìyêdüyÓTÆq n$eTTø£Ô+, eTVü‰uÛ≤>± ì<ÛëqyÓTÆq
77
eTVü‰\j·T+, uÛÑÁ<äø£Øí ìyê düyÓTÆq >√ø£s¡í+, uÛÑÁ<ëkÕ´ ì\j·TyÓTÆq

uÛÑÁ<äø£s¡íø£+, ñ‘·Œ˝≤ø°å eT+<ä]yÓTÆq düTesêíø£å+, kÕΔD°«XÊì\j·TyÓTÆq
kÕΔDT πøåÁ‘·+, ø£eT˝≤\j·T ì\j·TyÓTÆq ø£eT˝≤\j·T+, Á|ü#·+&Ü
eT+~s¡yÓTÆq #Û·>∑˝≤+&Éø£+, Á‹dü+<Ûë´ ìyêdüyÓTÆq ≈£îs¡+&É\+,
eTT≈£îfÒX«¯ Ø ì\ j·TyÓTqÆ e÷ø√≥+, XÊ+&Éø° kÕΔqyÓTqÆ eT+&É˝XÒ +¯ ,
ø±[˙ ìyêdüyÓTÆq ø±\+»s¡+, <Ûä«ì eT+~s¡yÓTÆq X¯+≈£î≈£s¡í+,
dü÷ú˝≤kÕ´ $\dæ‘·yÓTÆq dü÷ú\πøX¯«s¡+, Vü≤è˝Ò¢U≤ s¡÷|æDÏøÏ ìVü≤s¡
uÛÑ÷$T nsTTq C≤„ì Vü≤è<äj·÷+uÛÀ»+, Äj·÷ s¡÷bÕ\˝À <˚$
ìedæ+#˚ ~e´πøåÁ‘ê\T. M≥ìï+{Ïø£+fÒ düs¡«πøåÁ‘ê\≈£î ì\j·T+
ø±oπøÁå ‘·+. nø£ÿ&É <Ûë´ìùdÔ uÛeÑ ã+<Ûä $eTTøÏÔ \_ÛdTü +Ô ~. ÁXÊ<äøΔ ±\+˝À
M{Ïì |ü]ƒ+#·&É+ e\¢ |æ‘·è <˚e‘·\T eTT≈£îÔ˝…’ ñ‘·ÔeT>∑‘·T\T
bı+<ä T ‘ês¡ T . M{Ï ì |ü ] ƒ + ∫q yê]øÏ dü ø £ \ bÕbÕ\÷
uÛÑdüàyÓTÆb˛‘êsTT. <˚M Áe‘ê\T eT÷&ÉT Á|ü<ÛëqyÓTÆq$. nq+‘·
‘·èrj·T+, s¡dü ø£˝≤´DÏì, ÄÁsêΔq+<äø£s¡+, X¯óÁø£yês¡+ Áe‘·+,
ø£èwüí#·‘·Ts¡Δo Áe‘·+, uÛÖeTyês¡ Áe‘·+, Á|ü<√wü Áe‘·+. s√»+‘ê ñ
|üyêdü+ ñ+&ç á Áe‘·+ #Ój·÷´*. k˛eTyês¡ Áe‘·yÓTTø£{Ï Hê≈£î
#ê˝≤ Á|”‹ø£s¡yÓTÆq~. <˚M|üP» #˚ùd sêÁ‹|üP≥ uÛÀ»q+ #Ój·÷´*.
qesêÁ‘· <ä«j·T+ Hê≈£î n‘·´+‘· Á|”‹ø£s¡yÓTÆq Áe‘·eTT. Hê≈£î
Á|” ‹ ø£ * –+#˚ s¡ ø £ s ¡ ø ±\ ñ‘· ‡ yê\THêïsTT. &√˝À‘· ‡ e+,
X¯j·TH√‘·‡e+, C≤>∑s¡D√‘·‡e+, s¡<∏√‘·‡e+, <äeT H√‘·‡e+,
|ü$Á‘√‘·‡e+, M{Ï˝À uÛ≤>∑y˚T düTyêdæ˙ |üP», ≈£îe÷Ø |üP»,
e≥T ø±s¡Ãq\T ìs¡«Væ≤+#ê*. yê]˝À <˚$ì #·÷#·Tø√yê*.
$‘·ÔXÊsƒ¡´+ |üìøÏsê<äT. á ñ‘·‡yê\qT »]|æ+#˚ yês¡T <˚$øÏ
Á|”‹bÕÁ‘·T\T. yê] jÓ÷>∑πøåe÷\T <˚M e÷‘·H˚ #·÷#·T≈£î+≥T+~.
X¯óÁø£yês¡+ ñ‘·ÔyÓ÷‘·ÔeTeTT. ì‘·éT÷ uÛÑTeH˚X¯«]<˚$jÓÆTq qqTï
n]Ã+∫q yê]øÏ <äTs¡¢uÛÑeT+≥÷ @B mø£ÿ&Ü ñ+&É<äT. <˚Vü‰+
‘·+˝À <˚$ yêdüyTÓ qÆ eTDÏB«bÕìøÏ #˚sT¡ ≈£î+{≤s¡T. Væ≤eTe+‘·T&ç‘√
<˚$ Ç˝≤ ≈£L&Ü #Ó|æŒ+~. nuÛÑ≈£îÔ&çø°, n•wüß´&çøÏ nqs¡TΩ&çø° Bìì
ñ|ü < ˚ • +#· ≈ £ L &É < ä T . Ç~ s¡ V ü ≤ dü ´ $<ä ´ . Bìì ã≥º ã j· T \T
#˚jT· ≈£L&É<Tä . >öØX¯+ø£sT¡ \≈£î »ìà+∫q düÿ+<äT&ÉT düs«¡ ùdHê ìjÓTÆ
78
‘ês¡ø±düTs¡T&çì dü+Vü≤]+#ê&ÉT. ø°ås¡düeTTÁ<ä eT<∏äq düeTj·T+˝À

á eTVü‰<˚$ \ø°Îs¡÷|ü+>± Ä$s¡“¤$+∫ s¡e÷<˚$>± Á|üdæ<äTΔsê˝…’
$wüßeí T÷]Ôì #˚|{ü +ºÏ ~. á Á|üø±s¡+ Vü≤]Vü≤s¡T\ nVü≤+ø±s¡+ nDÏ–
‘ê|ü+ ñ|üX¯$T+∫+~.
nwüºeT düÿ+<äeTT
ˇø£Hê&ÉT Hês¡<äT&ÉT Hêsêj·TDTì ÄÁX¯e÷ìøÏ #˚] e÷j·T
>∑T]+∫ n&ç>±&ÉT. á >±&Ü+<Ûäø±s¡+ qT+∫ qH˚ï ø±<äT á
˝Àø£eT+‘ê ‘·]+#ê\ì nHêï&ÉT. ÁãVü≤à |ü⁄Á‘·T&Ó’ eTqTe⁄
e÷j·÷X¯øÏÔì düTÔ‹+#ê&ÉT. düe÷~Û ìwüß˜&ÉHÓ’ |ü⁄wüÿ\+>± Á|ü»\qT
düèwæºkÕÔqT. Hê≈£î ‘·–q kÕΔq+ #·÷|æ+#·eTì eTqTe⁄ ÁãVü≤àqT
n&ç>±&ÉT. $wüßíeT÷]Ô dü\Vü‰ n&ÉT>∑T<ëeTqT≈£îHêï&ÉT ÁãVü≤à.
ÁãVü≤à<˚e⁄ì Hêdæø±s¡+Á<Ûä+ qT+∫ |ü+~|æ\¢ }&ç |ü&ç+~.
yÓ+≥H˚ @qT>∑+‘·>± e÷] düeTTÁ<ä+˝À #˚], uÛ÷Ñ >√fi≤ìï |ü≥Tº≈î£ +~.
<ëìï ‘·\MT<ä ì\u…≥Tºø=ì ô|’øÏ˝Ò∫+~. á ne‘ês¡y˚T Ä~
esêVü≤eT÷]Ô. Væ≤s¡D≤´≈£åî&ÉT Ä~ esêVü≤eT÷]Ôì &Ûûø=qb˛j·÷&ÉT.
uÛÑj·T+ø£s¡ >∑<ë|òü÷‘·+‘√ yê&çì dü+Vü≤]+#ê&ÉT esêVü≤eT÷]Ô.
ÁãVü≤à Ä»„‘√ kÕ«j·T+uÛÑTe eTqTe⁄ ‘·+Á&ç Ä»„qT •s¡kÕeVæ≤+∫
Á|ü»\qT düèwæ+º #ê&ÉT. Á|æjT· Áe‘·T&ÉT, ñ‘êÔqbÕ<äT&ÉT nH˚ |ü⁄Á‘·T\T
Ä$s¡“¤$+#ês¡T. Ä≈£L‹, <˚e VüA‹ø£, Á|üdü÷‹ eTT>∑TZs¡T |ü⁄Á‹ø£\T
»ìà+#ês¡T. Ä≈£L‹ì s¡T∫eTVü≤]¸øÏ, <˚e VüA‹ø£qT ø£s¡úeTT&çøÏ,
Á|üdü÷‹ø£qT <ä≈£åî&çø° Ç∫Ã $yêVü‰\T »]|æ+#ê&ÉT. Ä≈£L‹,
s¡T∫eTVü≤]¸\≈£î j·TE„&ÉT nH˚ Ä~|ü⁄s¡Twüß&ÉT »ìà+#ê&ÉT.
<˚eVüA‹ø£, ø£s¡úeTT&çøÏ ø£|æ\T&ÉT |ü⁄{≤º&ÉT. Á|üdü÷‹ø£, <ä≈£åî\≈£î
Ä&É | æ \ ¢ \ T #ê˝≤eT+~ ø£ * >±s¡ T . j· T E„ & É T kÕ«j· T +uÛ Ñ T e
eTq«+‘·s¡+˝À sêø£ådüT\ u≤]qT+&ç eTqTe⁄qT ø±bÕ&ç ˝Àø£$ÁX¯ó
‹ eVæ≤+#ê&ÉT. ø£|æ\T&ÉT eTVü‰jÓ÷– C≤„Hêìï, <Ûë´qjÓ÷>±ìï
Á|üuÀ~Û+#ê&ÉT. n<˚ ø±|æ\+. Ç|üŒ{Ïø° n‘·H˚ kÕ+U≤´#ês¡T´&ÉT.
79
Ç+ø£ |ü⁄Á‘·T\ e+X¯ $düèÔ ‹ @eTq>± Á|æjT· Áe‘·T&ÉT j·TÚeq+ sê>±H˚
$X¯«ø£s¡à ≈£L‘·Ts¡T ã]Ωwüà‹ì |ü]Dj·Te÷&Ü&ÉT. yê]øÏ |ü~eT+~
ø=&ÉT≈£î\T, ∫e]øÏ }s¡d® «ü ‹ nH˚ ≈£L‘·Ts¡T. ≈£îe÷s¡T\ ù|s¡T¢ es¡Tdü>±
n^ïÁ<ÛäT&ÉT, }s¡Δ«õVüQ«&ÉT, j·T»„u≤VüQe⁄, eTVü‰Ms¡T&ÉT, s¡Tø£àX¯ó
Áø£≈£î&ÉT, |òüTè‘·|üèwüßº&ÉT, düeqT&ÉT, ø£$. á eTT>∑TZs¡T $sê>∑T˝…’
ì*#ês¡T. Á|æjT· Áe‘·T&çøÏ nbÕdü´ nH˚ eTs√ Ç˝≤¢\T ñqï~. ÄyÓT≈£î
ñ‘·ÔeT, ‘êeTdü, ¬s’e ‘·T\ì eTT>∑TZs¡T |ü⁄Á‘·T\T »ìà+#ês¡T. ‘·sê«‹
ø±\+˝À eTq«+‘·sê~Û|ü‘·T˝…’Hês¡T. Á|æj·TÁe‘·T&ÉT uÛÑ÷>√fi¯+˝À
ˇø£yÓ’|ü⁄ yÓ\T>∑T+fÒ eTs=ø£yÓ’|ü⁄ Nø£{Ï ñ+&É{≤ìï ‘=\–+#ê\ì
nqT≈£îHêï&ÉT. s¡<+ä∏ n~Ûs√Væ≤+∫ uÛ÷Ñ >√fi≤ìøÏ Çs¡TyÓ|’ ⁄ü ˝≤ yÓ\T>∑T\T
ì+|ü⁄‘·÷ |üs¡´{Ï+#ê&ÉT. n‘·&ç s¡<∏äH˚$T @&ÉT#√≥¢ uÛÑ÷>√fi≤ìï
N*Ãy˚dæ+~. n<˚ dü|üÔ düeTT Á<ë\j·÷´sTT. n|üŒ{Ï qT+∫
ªdü|BÔü «bÕedüT+<Ûsä êμ »+ã÷B«|üeTT, |üø¢ ,å£ XÊ\à©, ≈£îX¯, Áøö+#·XÊø£,
|ü⁄wüÿs¡, øå±s¡ düeTTÁ<äeTT, Ç≈£åîs¡dü, düTsê, |òüTè‘·, ø°ås¡, <ä~ÛeT+&Éq,
X¯ó<√›<äø£. Ç$ dü|üÔ dæ+<ÛäTe⁄\T. (eT+&É+ R yÓqï) »+ã÷, øå±s¡
Ç$ |ü]y˚wæº‘·+ n^ïÁ<ÛäT&ÉT Bì n~Û|ü‹— |ü¢ø£å, Ç≈£åîs¡dü `
}s¡Δ«õVüQ&ÉT— XÊ\à©, düTs¡ ` j·T»„ u≤VüQe⁄— ø°ås¡, Áøö+#· `
|òüTè‘·|üèwüß˜&ÉT— |òüTè‘·, ≈£îX¯ B«bÕìøÏ ` Væ≤s¡D´πs‘·düT&ÉT— (s¡Tø£àX¯ó
Áø£≈£î&ÉT)— <ä~ÛeT+&É|ü, XÊø£ ` y˚T<Ûë‹~Û— X¯ó<√›<äø£, |ü⁄wüÿs¡ `
M‹ôVAÁ‘·T&ÉT n~Û|ü‘·T\j·÷´s¡T. Á|æj·TÁe‘·T&ç ø£&É>=≥Tº _&É¶
}s¡®dü«‹ì uÛÑè>∑e+X¯E&Ó’q ñX¯qdüT&çøÏ Ç∫Ã $yêVü≤+
»]|æ+#ês¡T. Ç‘·H˚ sêø£ådü >∑Ts¡Te⁄ X¯óÁø±#ês¡T´&ÉT>± (ø±e⁄«&ÉT)>±
Á|üdæ~Δ¬øø±ÿ&ÉT. M]øÏ ˇø£ ≈£L‘·Ts¡T <˚ej·÷ì. ñ‘êÔqbÕ<äTì ≈£îe÷
s¡T&ÉT Á<ÛäTe⁄&ÉT >=|üŒ $wüßíuÛÑ≈£îÔ&ÉT. y˚Ts¡T |üs¡«‘· •Ks¡+ô|’ Ç|üŒ{Ïø°
XÊX¯«‘·T&Ó’ yÓ\T>=+<äT‘·THêï&ÉT. Vü≤]es¡¸+ (dü+.)˝À uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT
qèdæ+Vü≤s¡÷|ü⁄&ÉT, s¡eT´ø£ es¡¸+˝À e÷‘·‡´s¡÷|ü<Ûë], Væ≤s¡Dàj·T
es¡¸+˝À ` ≈£Ls¡à s¡÷|ü<Ûë]. XË’\ qBq<ë\T eT\j·T, eT+>∑fi¯
Á|üdüú, yÓTÆHêø£, ∫Á‘·≈£L≥, ãTTwüuÛÑ, ≈£î≥ø£, ø√\¢düVü≤´, <˚e–],
ãTTwüéT÷ø£, lXË’\, e´+ø£{≤Á~, eTùV≤+Á<ä yê]<Ûës¡, $+<Ûä´,
uÛÑTøÏÔeT‘Y, ãTTø£å, bÕ]j·÷Á‘·, Á<√D, >√es¡Δq, ¬s’e‘·ø£, ≈£≈£îuÛÑ,
80
˙\, >ös¡ eTTK, Ç+Á<äø°\, ø±eT –s¡T\T yÓTT<ä\>∑T yê{Ï qT+∫
Ä$s¡“$¤ +∫q q<äT\T ` ‘êÁeT|ü],í #·+Á<äeX¯, Á≈£î‘·e÷\, e{À<äø,£
yÓV’ ‰ü j·Tdæ, ø±y˚], y˚D|üjT· dæ«ì, ‘·T+>∑uÁÑÛ <ä, ø£èwüyí D˚ ,Ï X¯ssÔ¡ êes¡øÔ ,£
>√<ëe], ;ÛeTs¡~,∏ ì]«+<ä´, |üj÷Ó wæøí ,£ ‘ê|æ, sπ e, düTs¡d,ü qs¡à<ä,
düs¡dü«‹, #·s¡àD«‹, <äèwü<ä«‹, >√eT‹,düs¡j·TT, s√<Ûäe‹, dü|üÔe‹,
düTc˛eT, X¯‘·Á<ÛäT, #·+Á<äuÛ≤>∑, MTs¡T<ä«è<Ûä, $‘·düÔ, ndæÁøÏ, $X¯«
yÓTT<ä\>∑Tq$. »+ã÷B«bÕìøÏ dü«s¡íÁ|üdüú, #·+Á<ädüèø£å, Äes¡Ôq,
s¡e÷e÷D, düT+<äs¡, Vü≤]D, bÕ+#·»q´, dæ+Vü≤fi¯ Hêe÷\‘√
mì$T~ ñ|ü B«bÕ\THêïsTT. |ü ¢ ø £ å B «|ü |ü ] e÷D+˝À
»+ã÷B«|ü+‘√ düe÷q+>±H˚ ñ+≥T+~. nø£ÿ&É n–ï Væ≤s¡Dàj·TT&ÉT
<ëì |ü] bÕ\≈£î&ÉT. Á|æj·TÁe‘· ‘·q÷E&ÉT dü|üÔõVüQ«&ÉT
(Ç<ÛäàõVüQ«&ÉT) Ç‘·ì |ü⁄Á‘·T\T •e⁄&ÉT, j·TedüT&ÉT, uÛÑÁ<äT&ÉT,
#ê+‘·T&ÉT, πøåeTT&ÉT, neTè‘·T&ÉT, nuÛÑj·TT&ÉT. Ms¡T dü|üÔesê¸\≈£î
n~Û|‘ü T· \T. q<äT\T ` ns¡TDqèeTí, n+^s¡d,æ kÕ$Á‹, düTÁ|üu≤Û ‹ø£,
ãTT‘·T+uÛÑs¡, dü‘·´+ãs¡.
|üs¡«‘ê\T ` eTDÏ≈£L≥, eÁ»≈£L≥, Ç+Á<äùdq, CÀ´‹wüà‘Y,
düT|üs¡í, Vü≤]Dw”˜e, y˚T|òüTe÷\.
Hê\T>∑T esêí\T ` Vü≤+dü, |ü‘·+>∑, }sêΔ«j·Tq, dü‘ê´+>∑
dü+»„\T.
M] Äj·TT'Á|üe÷D+ y˚sTT dü+.sê\T. Ç≈£åî düeTTÁ<ä+ Bìï
|ü]y˚wæº+∫ ñ+≥T+~. XÊ\à\B«|ü+ á |ü¢ø£å B«bÕìøÏ
¬s+&ç+‘·\T ô|<ä›~. |òü¢ø£å B|üeT+fÒH˚ XÊ\à\ B|üeT+{≤s¡T.
Á|æj·TÁe‘·T&ÉT |ü⁄Á‘·T&ÉT j·T»„u≤VüQ&ÉT Bì n~Û|ü‹. Ç~ @&ÉT
uÛ≤>±\T>± ` düTs√#·q+, kÂeTqdü´+, s¡eTD+, <˚ees¡¸ø£+,
bÕ]uÛÑÁ<ä+, ÄbÕ´j·Tq+, $C≤„‘·+.
|üs«¡ ‘ê\T ` X¯‘X· è¯ +>∑+, yêeT<˚e+, ø£+<äø+£ , ≈£îeTT<ä+, |ü⁄wŒü es¡¸+,
81
düV≤ü ÁdüÁX¯ó‹.
q<äT\T ` nqTeTr, dæ˙yê©, düs¡dü«‹, ≈£îVüQe⁄, s¡»ì,
q+<ä, sêø£.
#ê‘·Ts¡«s¡í ` ÁX¯ó‘·<säÛ ,¡ Ms¡´<Ûsä ,¡ edüT+<Ûsä ,¡ Çwüß+<Ûsä .¡ Ms¡+‘ê
k˛y˚TX¯«s¡Tì ÁbÕ]ΔkÕÔs¡T.
≈£îX¯B«|ü+ :
≈£îX¯B«|ü+ #·T≥÷º |òüTè‘· düeTTÁ<ä+. Ç~ düTsê düeTTÁ<ä+ ø£Hêï
¬s+&ç+‘·\T ô|<ä›~. Væ≤s¡D´πs‘·düT&ÉT (Á|æj·TÁe‘·T&ç ‘·qj·TT&ÉT) Bì
n~Û|ü‹.
Ç‘·ìøÏ @&ÉT>∑Ts¡T ‘·qj·TT\T @&ÉT $uÛ≤>±\≈£î ` edüT,
edüT<ëq, <Ûäè&És¡T∫, Hê_Û>∑T|üÔ, dü‘·´Áe‘·, $$ø£Ô (HêeT) <˚eø£
HêeT<Û˚j·÷\‘√ Ç$ Á|üdæ<ëΔ\T. |üs¡«‘ê\T ` #·Áø£, #·‘·TX¯Ùè+>∑,
ø£|æ\, ∫Á‘·≈£L≥, <˚yê˙ø£, }s¡Δ«s√eT, Á<ä$D.
q<äT\T ` s¡d≈ü î£ \´, eT<Û≈ä î£ \´, $TÁ‘·$+<ä, ÁX¯ó‘·$+<ä, <˚e>∑s“¡ ,¤
|òüTè‘·#·T‘Y, eT+<äe÷*ø£.
esêí\T ` ≈£îX¯\, ø√$<ä, n_Ûj·TTø£Ô, ≈£î\ø£. Ms¡T n–ïì
|üPõkÕÔs¡T.
Áøö+#·B«|ü+
Áøö+#·B«|ü+ #·T≥÷º ø°ås¡ düeTTÁ<ä+. Á|æj·TÁe‘·T&ç eTs√
≈£îe÷s¡T&ÉT |òüTè‘·eèwüßº&ÉT Bì n~Û|ü‹. yêì |ü⁄Á‘·T\T @&ÉT>∑Ts¡T.
@&ÉT $uÛ≤>±\T ` ÄeT, eT<ÛTä s¡sT¡ Vü≤, y˚T|òTü |üèwü,º düT<ÛëeTø£, Áu≤õÁwü,º
˝ÀøÏ‘ês¡í, eqdüŒ‹.
82
@&ÉT |üs¡«‘ê\T ` X¯óø£¢, es¡Δe÷q, uÛÀ»q, ñ|üãs¡ΩD, q+<ä,

q+<äq, düs¡«‘√uÛÑÁ<ä.
q<äT\T ` nuÛj Ñ T· , neTè‘Í|òTü , Äs¡´ø£, rs¡eú ‹, eè‹Ôs÷¡ |üe‹,
X¯óø£¢, |ü$‘·Ôe‹ø£.
esê¸\T ` |ü⁄s¡Twü, ãTTwüuÛÑ, Á<ä$D, <˚eø£, Äb˛eTj·TT&ÉT,
nbÕ+|ü‹. Ms¡T es¡TD<˚e⁄DÏí ø=\TkÕÔs¡T.
XÊø£B«|ü+
XÊø£B«|üeTT <ä~Û düeTTÁ<ä+ Á|æj·TÁe‘·T&ç eTs=ø£ ø=&ÉT≈£î
y˚T<Ûë‹~Û n~Û|ü‹. yêì ø=&ÉT≈£î\ ù|s¡¢‘√H˚ B«bÕ\≈£î Ä ù|s¡T¢
e#êÃsTT. ` |ü ⁄ s√»e⁄&É T , eTH√»e⁄&É T , |ü e e÷q≈£ î &É T ,
<Ûä÷Áe÷˙≈£î&ÉT, ∫Á‘·πs|ü⁄&ÉT, ãVüQs¡÷|ü⁄&ÉT, $X¯«<Ûäè≈£îÿ&ÉT.
q<äT\T ` nq|òTü , Äj·TTs¡,Δ ñuÛj Ñ T· eèwæ,º n|üsêõ‘·, |ü+#·|~ü ,
düVü≤ÁdüÁX¯ó‹, ì»<Ûäè‹—
|üs¡«‘ê\T ` áXÊq, }s¡TX¯è+>∑, ã\uÛÑÁ<ä, X¯‘·πødüs¡,
düVü≤ÁdüÁk˛‘·ø£, <˚ebÕ\, eTVü‰X¯q.
esêí\T ` dü‘·´Áe‘·, Áø£‘·TÁe‘·, <ëqÁe‘·, nqTÁe‘·,
düsê«+‘·sê´$T nsTTq áX¯«s¡T&ÉT ñbÕdü´<˚e‘· M]øÏ.
|ü⁄wüÿs¡B«|ü+
|ü⁄wüÿs¡B«|üeTT ` X¯ó<√›<øä £ düeTTÁ<äeTT ` \ø£å ã+>±s¡T sπ ≈£î\‘√
ˇø£ |ü⁄wüÿs¡+ (|ü<àä +) ñ+&É≥+ e\¢ á B«bÕìøÏ á ù|s¡T e∫Ã+~.
e÷qk˛‘·sÔ ¡ B«|üeTì ≈£L&Ü n+{≤s¡T. Á|æjT· Áe‘·T&ç eTs=ø£ ø=&ÉT≈£î
M‘·ôVAÁ‘·T&ÉT Bì n~Û|ü‹. Ç‘·ì ø=&ÉT≈£î\T Ç<ä›s¡T. s¡eTDT&ÉT,
|òü÷‘·øÏ. Ms¡T |üs¡ ÁãôVAàbÕdü≈£î\T. |üs¡«‘·+ ` ne<Ûä–].
83
Hê\T>∑ T ~≈£ î ÿ\T>± Hê\T>∑ T ~>∑ Z C ≤\qT ì\u… { ≤º & É T

ÁãVü≤à<˚e⁄&ÉT. ãTTwüu,ÑÛ |ü⁄wüŒ#·÷&É+, yêeTq+, n|üsêõ‘·+. Hê\T>∑T
#˚‘·T\‘√q÷, Hê\T>∑T Äj·TT<Ûë\T <Ûä]+∫ ñ+{≤&ÉT. ø£˝≤Œ+‘·+
es¡≈£î n<˚ y˚wü+‘√ ñ+&˚ düHê‘·qT&É‘·&ÉT. á $X¯«+ ˝À|ü˝≤,
ãj·T{≤ ≈£L&Ü ñ+&˚~ ˝À|ü\ ˝Àø£+. ãj·T≥ n˝Àø£+.
Äô|’q n+‘ê Äø±X¯+, eT<Ûä´˝À dü÷s¡T´&ÉT, }s¡Δ«uÛ≤>±q
~eeTT, n<Û√uÛ≤>±q sêÁ‹. ‘·÷s¡TŒ ~≈£îÿq Ç+Á<ä|ü≥ºD+, (◊+Á~)
<ä ø Ï å D +˝À j· T e÷~Û w æ º ‘ · y Ó T Æ dü + j· T eTq|ü ⁄ s¡ + , |ü • Ãe÷q
es¡ T D<˚ e ⁄ìì yÓ ÷ ¢ # · ˙ |ü ⁄ s¡ + , ñ‘· Ô s êq ≈£ î uÒ s ê~Û w æ º ‘ · y Ó T Æ q
$uÛ≤eØ|ü⁄s¡+. dü÷s¡T´&ÉT ◊+ÁB|ü⁄s¡+˝À ñ<äsTT+∫, eT<Ûë´Vü‰ïìøÏ
dü+j·TeT˙|ü⁄s¡+ #˚], ìyÓ÷¢#·˙|ü⁄s¡+˝À ìMT\q+ #Ó+<äT‘ê&ÉT.
$uÛ≤eØ|ü⁄s¡+˝À sêÁ‹ >∑&ÉT|ü⁄‘ê&ÉT. #·+Á<äT&ÉT dü÷s¡´s¡•àøÏ \ø£å
jÓ÷»Hê\ <ä÷s¡+˝À }s¡Δ«+>± ñHêï&ÉT. #·+Á<äT&ÉT oÁ|òüT>∑‹.
dü÷s¡T´&çøÏ |üfºÒ ø±\#·Áø±ìï #·+Á<äT&ÉT s¬ +&ÉT HÓ\˝À¢ |ü]ÁuÛ$Ñ TkÕÔ&TÉ .
uÛÑ÷#·Áø±ìøÏ ô|’q \ø£å\ jÓ÷»Hê\ <ä÷s¡+˝À X¯óÁ≈£î&ÉT ñHêï&ÉT.
dü÷s¡T´ìøÏ eTT+<ä÷ yÓqTø± ‹s¡T>∑T‘·T+{≤&ÉT. Ç‘·&ÉT ˝À≈£î\≈£î
kÕ<Ûës¡D+>± X¯óuÛÁÑ |ü<Tä &ÉT. BìøÏ s¬ +&ÉT \ø£\å jÓ÷»Hê\ <ä÷s¡+˝À
ãT<ÛäÁ>∑Vü≤+ ñ+~. X¯óÁ≈£îì‘√ düeT+>± dü+#·] kÕÔ&ÉT. kÂeTT´&ÉT.
BìøÏ ¬s+&ÉT \ø£å\ jÓ÷»Hê\ <ä÷s¡+˝À m‘·TÔ˝À n+>±s¡≈£î&ÉT.
Ç‘·qT eÁ≈£î&ÉT. ø±ø£b˛‘˚ X¯óuÛøÑ s£ T¡ &˚. BìøÏ s¬ +&ÉT \ø£\å jÓ÷»Hê\
<ä÷s¡+˝À ãèVü≤düŒ‹ (>∑Ts¡Te⁄) ˇø√ÿ sê•˝À ˇø£ dü+.s¡+ ñ+{≤&ÉT.
nqT≈£L\T&˚. nø£ÿ&çøÏ s¬ +&ÉT \ø£\å jÓ÷CHê\ <ä÷s¡+˝À X¯ìÁ>∑V≤ü +
` eT+<ä>∑‹ ` eTTô|ò’Œ HÓ\\≈£î ø£<äT\T‘ê&ÉT. Ç‘·&ÉT düVü≤»+>±
nX¯óuÛÑ<ësTT. BìøÏ |ü<äø=+&ÉT \ø£å\ jÓ÷»Hê\ <ä÷s¡+˝À dü|üÔ]¸
eT+&É\+ ñ+≥T+~. Ms¡T ˝Àø±\≈£î m\¢y˚fi¯˝≤ X¯óuÛÑ+ ø√s¡T‘·÷
<äøDåÏ +>± ‹s¡T>∑T‘ês¡T. ô|q’ |ü<eä T÷&ÉT \ø£\å jÓ÷»Hê\ <ä÷s¡+˝À
˝Àø£e+~ ‘·T&É÷ nsTTq Á<ÛäTe⁄&ÉT+{≤&ÉT. Ç‘·ìøÏ #·\q+ ˝Ò<äT.
‘·q ‘˚»düT‡‘√ ‘·øÏÿq Á>∑Vü‰\qT Á|üø±•+|ü#˚düTÔ+{≤&ÉT. Á>∑Vü≤sêX¯ó
84
\˙ï <Ûäèe⁄ì #·T≥÷º ‹s¡T>∑T‘·T+{≤sTT. dü÷s¡éT+&É˝≤ìøÏ Äj·TT‘·

jÓ÷»Hê\ ÁøÏ+<ä>± sêVüQeT+&É\+ ñ+≥T+~. yêj·TT dü+#ês¡+
ñqï+‘· y˚Tsê n+‘·]ø£yå T˚ . M{ÏøÏ e+<ä jÓ÷»Hê\ ÁøÏ+<ä uÛ≤>∑+˝À
uÛÑ÷>√fi¯+ ñ+~. Vü≤+kÕ yÓTT<ä\>∑T |üøÏåC≤‹ uÛÑ÷$T MT<ä |ü⁄{Ïº
ô|’øÏ m>∑Ts¡T‘·THêïsTT. ‘·øÏÿq Jesê• uÛÑ÷$T MT<äH˚ |ü⁄{Ïº uÛÑ÷$T
MT<äH˚ ìedæk˛Ô+~. uÛ÷Ñ >√fi≤ìøÏ ÁøÏ+<ä>± dü|Ôü eTVü‰s¡+Á<Ûë\THêïsTT.
n‘·\, $‘·\, düT‘·\, ‘·˝≤‘·\, eTVü‰‘·\, s¡kÕ‘·\, bÕ‘êfi≤\T.
M{Ï H˚ _\«e÷sêZ\T nì n+{≤s¡T. eTj·TT&ÉT M{ÏøÏ |ü≥º D≤\T
ì]à+#ê&ÉT. Ms¡T áX¯«s¡ uÛÑ≈£îÔ\T. düT‘·\ n~Û|ü‹ ã*. ‘·˝≤‘·\
n~Û|ü‹ j·TeTT&ÉT. eTVü‰‘·\≈£î düs¡ŒC≤‘·T\T. ÁøÏ+<äuÛ≤>∑+˝À ñ
+~ bÕ‘êfi¯+. nq+‘· düs¡«<˚e Á|ü|üPõ‘·. uÛÑ÷ uÛ≤sêìï
eVæ≤+#˚yê&ÉT nq+‘·T&ÉT. yê&çb˛ì yÓ’»j·T+r e÷\ <Ûä]+∫ ñ
+{≤&ÉT. bÕbÕ\T #˚dæq yês¡T qs¡ø±ìøÏ b˛sTTqfÒ¢ |ü⁄D≤´\T
#˚dæqyês¡T düTKÁ|ü<ë˝…’q ˝Àø±\T yÓfi¯‘ês¡T. bÕ|ü|ü]Vü‰sêìøÏ ñ
‘·ÔyÓ÷‘·ÔeTyÓTÆq e÷s¡Z+ <˚M Äsê<Ûäq+.
85
qeeT düÿ+<Ûä+
>∑+>∑ ˝Àø£bÕeì. $wüßíbÕ<√<ä“¤e Á<äes¡÷|æDÏ. eTqkÕ<˚$

ø£ X ¯ ´ |ü Á|ü C ≤|ü ‹ ≈£ L ‘· T s¡ T . nq+‘· T &ç #Ó ˝ … ¢ \ T. X¯ + ø£ s ¡ T ì
Á|æ j · T •wü ß ´sê\T. eTs=ø£ Á|ü < Û ë Hê+X¯ dü + uÛ Ñ ÷ ‘· <˚ e ùdq.
e÷‘·èø£\˝À¬ø˝≤¢ |üPE´sê\T. Á|üø£è‹˝À Äs¡e ø£fi¯. n+<äTø£ì
wüw˜æ nì ø°]+Ô |üã&ÉT‘√+~. Á‹»>∑<ëΔÁ‹. |ü⁄Á‘·bÂÁ‘ê_Ûeè~Δ Á|ü<ëÁ‹.
eTs=ø£ Á|ü<Ûë Hê+X¯ dü«s¡÷|æDÏ eT+>∑fi¯ #·+&çø£. Á|üø£è‹ eTTK+
qT+∫ Ä$s¡“$¤ +∫+~. ø√|ü dü«s¡÷|ü. ‘·sT¡ yê‘· ø±[ø£. ø£eT\˝À#·q.
Ä~|üsêX¯øÏÔøÏ qT<äT{Ï qT+∫ ne‘·]+ ∫+~. ‘·s¡Tyê‘· edüT+<Ûäs¡
bÕ&ç|ü+≥\≈£î ì\j·T+. kÕ«Vü‰<˚$ n–ïøÏ |ü‹ï. <äøÏå D≤<˚$ `
j·T»„— dü«<Ûë<˚$ |æ‘·è<˚e‘ê, dü«dæÔ<˚$ yêj·TT, |ü⁄wæº<˚$ >∑D|ü‹,
‘·Twæº<˚$ nq+‘·, dü+|ü‹Ô<˚$ áXÊq, <Ûäè‹<˚$ ø£|æ\, dür<˚$
dü‘´· |ü‹ï, <äj÷· <˚$ yÓ÷Vü≤, Á|ü‹cÕº<$˚ |ü⁄D´, ø°]<Ô $˚ düTø£sà¡ |ü‹ï,
86
ÁøÏj·÷<˚$ ñ<√´>∑T&ç uÛ≤s¡´— $T<Ûë´<˚$ n<Ûäs¡Tà&ç uÛ≤s¡´— XÊ+‘·<˚$,

\C≤®<˚e⁄\T Ç<ä›s¡÷ düTo\T&ç uÛ≤s¡´\T— ãT~Δ, y˚T<Ûë, <Ûäè‹ C≤„qT&ç
uÛ≤s¡´\T— eT÷]Ô<˚$ <Ûäs¡Tà&ç uÛ≤s¡´— ìÁ<ë<˚$ ø±˝≤–ï uÛ≤s¡´— s¡TÁ<ä
ø±s¡TìøÏ ` πssTT, |ü>∑\T, dü+<Ûä´ eTT>∑TZs¡T uÛ≤s¡´\T— ≈£åî‹ŒbÕdü\T
˝ÀuÛÑT&ç uÛ≤s¡´\T— Á|üuÛ≤, <ëVæ≤ø£ ‘˚»düT‡&ç uÛ≤s¡´\T— ø±\ø£q´˝…’q
eTè‘·T´, »sê »«s¡Tì uÛ≤s¡´\T— ìÁ<ä, ‘·+Á<ä, Á|”‹ eTT>∑TZs¡÷ düTKTì
uÛ≤s¡´\T— ÁX¯<ëΔ, uÛ≈Ñ î£ \Ô T yÓs’ ê>∑T´&çø—Ï <˚e‘ê »qì>± n~‹, >√e⁄\≈£î
‘·*>¢ ± düTs¡_Û ø±eT<Û̊qTe⁄. <Ó‘’ ´· »qì>± ~‹, Hê>∑e÷‘·>± ø£Á<äTe,
|üøÏå »qì>± $q‘ê<˚$, #·+Á<ä|ü‹ï>± s√Væ≤D°<˚$, dü÷s¡´ `
dü+C≤„<$˚ , eTqT ` X¯‘s· ÷¡ bÕ<˚$, Ç+Á<ä|‹ü ï ` X¯N<˚$, ãèVü≤düŒ‹
` ‘êsê<˚$, e•wüßº&ÉT ` ns¡T+<Ûär<˚$. >ö‘·eT ` nVü≤\´, nÁ‹
`nqdü÷j·T, ø£s¡ΔeT »qì <äø£å ` <˚e VüQr. Mπs ø±ø£ Ç+ø±
#ê˝≤eT+~ Ä~|üsêX¯øÏÔ n+X¯˝Ò. Á>±eT<˚e‘·\+‘ê ø£fi≤+ XÊ+X¯
dü+uÛÑ÷‘·˝Ò. <äTsêZ<˚$ì Á|üÁ|ü<ÛäeT+>± düTs¡<ÛäT&ÉT n]Ã+#ê&ÉT.
uÛÑ÷>√fi¯+ dü|üÔB«|ü |ü]$T‘·+. 49 ñ|ü B«bÕ\THêïsTT. $wüßíe⁄
ˇø£ u≤\Tì düèwæº+#ê&ÉT. n‘·&˚ $sê{Ÿ dü«s¡÷|ü⁄&ÉT. Hêsêj·TDT&ÉT
Hês¡<äT&çøÏ Ç˝≤ #ÓãT‘·THêï&ÉT. ‘=*>± düs¡dü«r |üP»qT lø£èwüßí&˚
s¡÷bı+~+#ê&ÉT. Ä ‘·*¢ nqTÁ>∑Vü≤+ ñ+fÒ eT÷s¡Tâ&ÉT ôd’‘·+
|ü+&ç‘·T&Ée⁄‘ê&ÉT. e÷|òüTX¯óø£¢ |ü+#·$THê&ÉT, $<ë´ÁbÕs¡+uÛÑ+˝À
uÛøÑ ÔÏ Á|ü|ü ‘·T\Ô ‘√ ìqTï n]ÃkÕÔsT¡ . >∑+>±XÊ|ü+‘√ \ø°Î<˚$ eèø£+å >±,
‘·T\dæ>± (|ü<ëàe‹q~) »ìà+∫+~. >∑+>∑XÊ|ü+‘√ düsd¡ «ü ‹ q~>±
»ìà+∫ bÕbÕ\qT Vü≤]+#˚˝≤ Á|üe Væ≤+∫+~. düs¡dü«‹ XÊ|ü+‘√
>∑+>∑ q<Ó’ bÕbÕ‘·Tà\qT |ü$Árø£]+#˚˝≤ nsTT+~. eTTqTeTT+<äT
>∑+>±, düs¡dü«‹, \ø°Î eTT>∑TZs¡÷ $wüßíeT÷]Ô uÛ≤s¡´˝Ò. á XÊbÕ\
ø±s¡D+>± ¬ø’˝≤dü+˝À >∑+>∑>±qT, düs¡dü«‹ ÁãVü≤àkÕΔHêìøÏ
yÓ[flb˛sTT+~. \ø°Î ˇø£ÿ‘˚ yÓ≈’ î£ +sƒ+¡ ˝À ñ+≥T+~ nì $wüßeí T÷]Ô
nHêïs¡T. <Ûäs¡à<Ûä«E&ç ≈£L‘·Ts¡T>±, ‘·T\dæ>± \ø°Î<˚$ »ìà+∫+~.
esêVü≤ dü«s¡÷|ü⁄&Óq’ $wüßeí T÷]ÔøÏ uÛ≤s¡´>± edüT+<Ûsä q¡ T n+<äs÷¡
87
düTÔ‹+#ês¡T. eT+>∑fi¯ó&ÉT, ≈£î+uÛÑdü+uÛÑe⁄&ÉT. esêVü‰e‘êsêìï

eTT+<äT>± ÁãVü≤à<˚e⁄&ÉT düTÔ‹+ #ê&ÉT. Væ≤s¡D≤´≈£åî&ÉH˚ sêø£ådüTDÏí
dü+Vü≤]+∫ uÛÑ÷>√fi≤ìï Á|üfi¯j·T »\~Û qT+∫ ñ<äΔ]+#·&É+ ø√dü+
lVü≤] esêVü‰e‘ês¡+ <Ûä]+#ê&ÉT. dü÷s¡é+X¯|ü⁄sêE dü>∑s¡T&ÉT
uÛ≤s¡´\T XË’ã´, yÓ’<ä]“¤. XË’ã´≈£î ndüeT+E&ÉT nH˚ ø=&ÉT≈£î
»ìà+#ê&ÉT. yÓ’<ä]“¤ dü+‘êq+ ø√dü+ •e⁄ì ÁbÕ]Δ+#·>± •e⁄ì
e\q e+<ä dü.\T >∑s“¡ +¤ yÓ÷dæ, ˇø£ e÷+dü |æ+&Üìï Á|üd$ü +∫+~.
<ëìï#·÷∫ yÓ’<ä]“¤ #·*+∫b˛sTT+~. •e⁄DÏí ÁbÕ]Δ+∫+~. •e⁄&ÉT
Áu≤Vü≤àD s¡÷|ü+˝À e∫Ã ÁbÕD≤\T b˛kÕ&ÉT. n+<äs¡÷ eTVü‰
ã\|üsêÁø£eT dü+|üqTï˝…’Hês¡T. ˇø£Hê&ÉT ø£|æ\ eTVü≤]¸ XÊ|ü+ e\¢
n+<äs¡÷ uÛÑdüàyÓTÆHês¡T. dü>∑s¡T&ÉT <äT'K+ |ü≥º˝Òø£ sê»´+ e~*
ns¡ D ≤´\≈£ î yÓ [ flb˛j· ÷ &É T . >∑ + >±q~ì Ä uÛ Ñ d ü à sêX¯ ó \ô|’
Á|üeVæ≤+|ü#˚ùdÔ ‘·q k˛<äs¡T\T düJe⁄\e⁄‘ês¡ì ‘Ó\TdüT≈£îì
ndüeT+E&ÉT >∑+>±<˚$ ø√dü+ ‘·|dü Tü ‡ #˚kÕ&ÉT. \ø£å dü+.\T ‘·|dü Tü ‡
#˚dæ ø±\<Ûäs¡à+ #Ó+<ë&ÉT. n‘·ì ø=&ÉT≈£î n+X¯óeT+‘·T&ÉT \ø£å
dü+.\T ‘·|üdüT‡ #˚dæ >∑‹+#ê&ÉT. n‘·ì |ü⁄Á‘·T&ÉT uÛÑ^s¡<∏äT&ÉT ‘·|üdüT‡
#˚kÕ&ÉT. n|ü⁄&ÉT lø£èwüí |üs¡ e÷‘·à >∑+>±<˚$ì uÛÑ÷MTà<ä
ne‘·]+#·eTì ÄC≤„|æ+#ê&ÉT. düπsqì >∑+>±<˚$ nì, eTs¡\
H˚HÓ|ü&ÉT ˙ <ä>∑Zs¡≈£î sêyê\ì ø£èwüí |üs¡e÷‘·àqT n&ç–+~.
ø£*j·TT>∑+ ˝À 5y˚\ dü+e‘·‡sê\ ‘·sê«‘· »s¡T>∑T‘·T+~. düeTTÁ<äT&ÉT
˙ uÛÑs¡Ô. n‘·q÷ Hê n+X¯j˚T nì lø£èwüßí&ÉHêï&ÉT. dü>∑s¡ |ü⁄Á‘·T\
∫‘êuÛkÑ Õà\ MT<ä >∑+>∑qT Á|üeVæ≤+ |ü#k˚ Õ&ÉT uÛ^Ñ s¡<Tä∏ &ÉT. yês¡+<äs÷¡
yÓ’≈£î+sƒêìï #˚s¡T≈£îHêïs¡T. uÛÑ^s¡<∏äT&ÉT ‘Ó#êÃ&ÉT ø£qTø£ uÛ≤^s¡~∏ nH˚
ù|s¡T @s¡Œ&ç+~. >∑+>±<˚$øÏ eTs√ù|s¡T ªÁ‹|ü<∏ä>∑μ. sê<Ûë<˚$j˚T
>∑+>∑>± |ü⁄{Ïº+~.
sê<Ûë<˚$øÏ >∑+>∑ô|’ ø√|ü+‘√ ñ+&É>±, >∑+>±<˚$ lø£èwüßí&ç
bÕ<ë\qT X¯s¡DT y˚&ç+~. sê<Ûä qT+∫ ‘·|æŒ+#·Tø√e{≤ìøÏ nìï
˝Àø±\øÏ Á|üeVæ≤+∫+~. <ëìï Á‘ê>±\ì sê<Ûë<˚$ #·÷dæ+~.
˝Àø±\˝À ˙s¡T ø£sT¡ yÓ+’ ~. ÁãVü‰à~ <˚e‘·\T lø£èwüßìí y˚&TÉ ≈£îHêïs¡T.
88
>∑+>∑ lø£èwüß&í ç bÕ<ë\ #Ó+‘· #˚]+~. n+<ä] ÁbÕs¡qú \‘√ sê<Ûë<˚$

XÊ+‘·|&ü +ç ~. düèwæìº eT∞fl #˚jT· eTì lø£èwüß&í TÉ ÁãVü≤à‘√ #ÓbÕŒ&ÉT.
>√˝Àø£+˝À ñqï >∑+>∑, ÁãVü≤à düèwæ+º ∫q Á|ü‹ ˝Àø±ìøÏ Áø£eTÁø£eT+>±
yÓ[fl+~. eTT+<äT>± yÓ’≈£î+sƒêìøÏ n≥Tô|’q •e˝Àø±ìøÏ, Äô|’q
ÁãVü≤à˝Àø±ìøÏ n≥T ‘·s¡Tyê‘· uÛÑ÷ e÷´~˝Àø±\≈£î Á|üeVæ≤+∫+~.
<äø£åkÕe]í nì ˇø£ eTqTe⁄Hêï&ÉT. Ç‘·ì ø=&ÉT≈£î ÁãVü≤àkÕe]í.
n‘·ì ø=&ÉT≈£î <Ûäs¡àkÕe]í. Ç‘·ì ø=&ÉT≈£î s¡TÁ<äkÕe]í. Mì ø=&ÉT≈£î
<˚ekÕe]í. Ç‘·ì ø=&ÉT≈£î Ç+Á<äkÕe]í. n‘·ì ø=&ÉT≈£î eèwü<«äÛ E&ÉT.
Ç‘·qT •e uÛ≈Ñ î£ &Ô TÉ . Hêsêj·TDT&ÉTì ì+~+#˚yê&ÉT. n~ uÛ]Ñ +#·˝øÒ £
dü÷s¡T´&ÉT düs¡« dü+|ü<ä\÷ ‘=\– ÁuÛÑwüßº&çyÓ’ bıeTàì X¯|æ+#ê&ÉT.
n~ $qï •e⁄&ÉT Á‹X¯S\+ |ü≥Tºø=ì dü÷s¡T´ì yÓ+≥|ü&Ü¶&ÉT.
dü÷s¡T´&ÉT, n‘·ì ‘·+Á&ç uÛÑj·T|ü&ç ÁãVü≤à˝Àø±ìøÏ yÓfi≤fls¡T. ÁãVü≤à,
ø±X¯´|ü, e÷sêÔ+&ÉT\T eTT>∑TZ]øÏ uÛÑj·T+‘√ e÷≥ ô|>∑\˝Ò<äT.
yÓ’≈£î+sƒ¡+ yÓ[fl lVü≤]ì X¯s¡DT y˚&Üs¡T. •e⁄&ÉT yÓ’≈£î+sƒêìøÏ yÓ[fl
$wüßeí ⁄‘√ Ç˝≤ nHêï&ÉT. ìqTï X¯sD¡ qï yê]øÏ »sê eTè‘·TúÛj Ñ ÷· \T
<ä]#˚s¡e⁄ ø£<ë nì nHêï&ÉT. eèwü <Ûä«E&ÉT dü÷s¡T´ì XÊ|ü+‘√ l
$V”≤qT&Éj÷· ´&ÉT. n‘·ìì m˝≤ ñ<ä]› kÕÔy√ @$T #˚kÕÔy√ #ÓjT· éTì
nHêï&ÉT. n|üŒ{ÏøÏ uÛÑ÷˝Àø£+˝À Çs¡e~ˇø£{Ï j·TT>±\ ø±\+
>∑‹+∫+~. eèwü<Ûä«E&ÉT ø±\+ #Ó+<ë&ÉT. n‘·ì ø=&ÉT≈£î
s¡<∏ä<Ûä«E&ÉT. Ç‘·ì ø=&ÉT≈£î\T <Ûäs¡à<Ûä«», ≈£îX¯ <Ûä«E\T. M]<ä›s¡÷
Á|üdüTÔ‘·+ >∑s¡“¤<ë]Á<ä´+ nqTuÛÑ$ düTÔHêïs¡T. nsTT‘˚ M]<ä›s¡÷ |üs¡eT
yÓ’wüíe⁄\T. $wüßíe⁄ Ç˝≤ nHêï&ÉT. nq‹ø±\+˝ÀH˚ \ø°Î n+X¯ MT
Ç<ä›] uÛ≤s¡´\≈£î n+<äT‘·T+~. |ü⁄Á‹ø£>± »ìàdüTÔ+~. ≈£îX¯<Ûä«Eì
uÛ≤s¡´ e÷˝≤e‹ ˇø£ bÕ|üqT Á|üdü$+∫+~. |ü⁄&ÉT‘·÷H˚ y˚<ä<Ûä«ì
#˚dæ+~. ÄyÓT≈£î y˚<äe‹ nì HêeT ø£s¡D+ #˚kÕs¡T. ‘·|üdüT‡¬ø’
n&É$øÏ yÓ[fl y˚<äe‹ ˇø£ eTq«+‘·s¡ ø±\+ rÁe+>± #˚dæ+~.
ˇø£Hê&ÉT sêeDT&ÉT #·÷∫ yÓ÷Væ≤+#ê&ÉT. X¯|æ+∫+~. yÓ+≥H˚
jÓ÷>∑X¯øÏÔ‘√ <˚Vü≤+ #ê*+∫ yÓ[flb˛sTT+~. ø£è‘·j·TT>∑+ yÓ[fl
Á‘˚‘êj·TT>∑+ e∫Ã+~. d”‘ê|ü Vü≤s¡D düeTj·T+ sê>±H˚ n–ï<˚e⁄&ÉT
89
$Á|ü⁄ì˝≤ sêeTTì e<ä›≈£î e∫Ã, á y˚<äe‹ #Ûêj·÷d”‘·>± ˙ e<ä›≈£î

ñ+&É˙, »>∑Hêà‘·qT Hê≈£î n|üŒ–+#·T nHêï&ÉT. Ç~ n‘·´+‘·
>√|ü´+>± ñ+#ês¡T. n–ïÁ|üy˚X¯+ #˚dæ |ü$Á‘· d”‘·>± sêeTTì #˚],
n–ï <˚e⁄ìøÏ, sêeT#·+Á<äTìøÏ dü$qj·T+>± qeTdüÿ]+∫,
|ü⁄wüÿs¡πøåÁ‘êìøÏ yÓ[fl ‘·|üdüT‡ #˚düTø√eT˙ nø£ÿ&É dü«s¡Z\øÏÎ$
ne⁄‘êeì yês¡T #Ó|üŒ>± n˝≤H˚ #˚dæ eT÷&ÉT \ø£å\ dü+.sê\T
‘·|dü Tü ‡ #˚dæ dü«s¡\Z øÏÎ nsTT+~ y˚<eä ‹. <ë«|üsj ¡ T· T>∑+˝À Á<äT|ü<Tä &ç
Ç+≥ Á<Í|ü~ nsTT+~. Ç˝≤ eT÷&ÉT j·TT>±\˝À ñ+~ ø£qTø£
ªÁ‹Vü‰j·TDÏμ nH˚ ù|s¡T @s¡Œ&ç+~. |ü⁄wüÿs¡πøåÁ‘·+˝À #Ûêj·÷ d”‘·
‘·|üdüT‡ #˚düTÔqï|ü⁄&ÉT X¯+ø£s¡T&ÉT Á|ü‘·´ø£åyÓTÆ es¡+ ø√s¡Tø√eTHêï&ÉT.
ÄyÓT ø±e÷‘·Ts¡jÓÆT |ü‹ì ÇsTT´ nì Äy˚X¯+>± nsTT<äT kÕs¡T¢
n+~. s¡dæπøX¯«s¡T&Ó’q •e⁄&ÉT ‘·<∏ëdüTÔ nì yÓfi≤fl&ÉT. n+<äT#˚‘·H˚
Á<Í|ü~øÏ nsTT<äT>∑Ts¡T uÛÑs¡Ô\T. <Ûäs¡à<Ûä«Eì uÛ≤s¡´ e÷<ÛäM<˚$ ø±ØÔø£
|üP]íe÷ X¯óÁø£yês¡+ Hê&ÉT Ä&É|æ\¢qT Á|üdü$+∫+~. kÕøå±‘·TÔ
\ø°Î<˚$ ne‘·]+∫+~. áyÓT≈£î kÕ{Ï me«s¡÷ ˝Òs¡+fÒ ˝Òs¡T.
n+<äTe\q _&É¶≈£î ‘·T\ (kÕ{Ï) ˝Òì~ ø£qTø£ ª‘·T\dæμ nH˚ ù|s¡T
dæΔs¡|ü&ç+~. ‘·T\dæ ≈£L&Ü ã<ä]ø±eHêìøÏ yÓ[fl \ø£å dü+.\T
‘·|üdüT‡ #˚dæ+~. Hêsêj·TDT&˚ uÛÑs¡Ô ø±yê* nH˚ <äè&ÛÉ dü+ø£\Œ+‘√
rÁe ‘·|üdüT‡ #˚dæ+~. ÁãVü≤à Á|ü‘·´ø£åyÓTÆHê&ÉT. sê<Ûë XÊ|ü+‘√
>√|ü≈£î&ÉT uÛÑ÷˝Àø£+˝À <äqTe+X¯+˝À X¯+K#·÷&ÉT&ÉT nH˚ ù|s¡T‘√
eTT˝À¢ø±\q÷ $U≤´‹ >∑&ç+#ê&ÉT. >√|ü≈£î&˚ düT<ÛëeTT&ÉT. ìqTï
#·÷∫ ø±eT|üs¡eX¯ó&Ée⁄‘·T+&˚ yê&ÉT. sê<Ûë<˚$øÏ uÛÑj·T|ü&ç n|üŒ{À¢
@ kÕVü≤dü+ #ÓjT· ´˝Òøb£ ˛j·÷&ÉT. Á|üdTü ‘Ô +· uÛ÷Ñ ˝Àø±q C≤‹düàs¡T&ÉT,
qTe⁄« n˝≤ C≤‹düàs¡y.˚ eTT+<äT>± n‘·DíÏ uÛsÑ >Ô¡ ± d”«ø£]+#·T kÕøå±‘·TÔ
Hêsêj·TDT&çH˚ e]<äTe› ⁄>±ì nHêï&ÉT. ˇø£ |ü$Á‘·yTÓ qÆ eèø£å s¡÷bÕìï
bı+<äT‘êe⁄. $X¯«bÕeì$ ne⁄‘êe⁄. Ç<ä›]ø° $yêVü≤yÓTÆ+~. eTH√
Vü ≤ s¡ π ø [˝À Ç<ä › s ¡ ÷ Äq+~+#ês¡ T . <ëqe Ms¡ T \T
|üsêÁø£eTe+‘·T˝…’Hês¡T. M] #˚‹˝À |üsêõ‘·T˝…’ dü«s¡Z˝Àø±ìï
90
ø√˝ÀŒsTTq <˚e‘·\T _Û≈£åî≈£î˝…’ dü+#·]düTÔHêïs¡T. <˚e‘·\+‘ê

leTHêïsêj·TDTì X¯s¡DTy˚&Üs¡T. Ç+‘·≈£î eTTqT|ü⁄ $wüßíe⁄ $s¡»
‘√qT+&É>± sê<Ûë<˚$ #·÷∫ ø√|ü+>± $s¡»qT q~>± ne«eTì
X¯|+æ ∫+~. á $wüj÷· ìï düT<ëeTT&ç‘√ düsd¡ ü dü+uÛ≤wüD #˚dTü +Ô &É>±
sê<Ûë<˚$ n‘·ìì <ëqe⁄ì>± »ìà+#·eTì X¯|+æ ∫+~. X¯+K#·÷&ÉT&ç
yÓT&É˝À ˇø£ düs¡«eT+>∑fi¯ø£s¡yÓTÆq ˇø£ ø£e#·+ ñ+≥T+~. n~ ñ
qï+‘·ø±\+ n‘·ìì mes¡÷ @MT #˚j·T˝Òs¡T. $wüßíe⁄ <ëìì
rdüTø=kÕÔqì •e⁄ì‘√ nHêï&ÉT. nBø±ø£ ÁãVü≤à ˇø£ es¡+ Ç#êÃ&ÉT.
n‘·ì uÛ≤s¡´≈£î o\uÛÑ+>∑+ nsTT‘˚ ‘·|üŒ X¯+K#·÷&ÉT&çøÏ eTs¡D+
˝Ò<äT. n+<äT#˚‘· $wüßíe⁄ s¡Vü≤dü´+>± yÓ[fl ‘·T\dæ >∑s¡“¤+˝À
Ms¡´ìπøå|ü+ #˚ùd≥≥T¢, <ëì‘√ X¯+K #·÷&ÉT&ÉT eTs¡DÏkÕÔ&ÉT. ‘·T\d”
<˚Vü≤ ‘ê´>∑+ #˚düTÔ+~. •e⁄&ÉT ‘·q >∑+<Ûäs¡« $TÁ‘·TDÏí ∫Á‘·s¡<∏äT&ÉT
yÓ+≥u…≥Tº≈î£ ì uÛ≤s¡‘· uÛ÷Ñ $TøÏ ~>±&ÉT. X¯+K#·÷&ÉT&ç‘√ sê»ýÓTHÆ ê
n|üŒ–+#·eT˙ ˝Ò<ë j·TT<äΔyÓTÆHê #˚j·TeTì ùdHê|ü]eè‘·T&Ó’
≈£îe÷s¡kÕ«$T e#êÃ&ÉT. ‘·T\dæ uÛj Ñ T· |ü&+ç ~. X¯+K#·÷&ÉT&ÉT ‘·T\dæì
z<ë]Ã á ‘·qTe⁄ sê*b˛>±H˚ eTq+ eT∞fl >√˝Àø£+˝À »ìàkÕÔ+
ø£<ë nì nHêï&ÉT. ≈£îe÷s¡kÕ«$TøÏ, X¯+K #·÷&ÉTìøÏ b˛s¡T e+<ä
dü+.\T kÕ–+~. ø±[ ø±<˚$ ≈£L&Ü j·TT<äΔs¡+>∑+˝À Á|üy˚•+∫+~.
lVü≤] ˇø£kÕ] eè<äΔ Áu≤Vü≤àD s¡÷|ü⁄ <Ûä]+∫, X¯+K#·÷&ÉT&çì
#˚] Hê≈£î ô|<ä› ø√]ø£\T ˝Òe⁄. ˙ yÓT&É˝À ñqï Hêsêj·TD ø£e#·+
ø±yê\Hêï&ÉT. düπs nHêï&ÉT X¯+K#·÷&ÉT&ÉT. $wüßíe⁄ X¯+K#·÷&ÉT&ç
s¡÷|ü+˝À ‘·T\d”<˚$ eTT+<äT Á|ü‘·´ø£åyÓTÆ e÷jÓ÷bÕj·T+‘√ ÄyÓT
>∑s¡“¤+˝À Ms¡´<ëq+ #˚kÕ&ÉT. n<˚ düeTj·T+˝À •e⁄&ÉT lVü≤]
n+~+∫q X¯S\+‘√ n‘·ìì dü+Vü≤]+#ê&ÉT. yÓ+≥H˚ >√|ü
düT<ÛëeTT&ÉT>± e÷] >√˝Àø±ìøÏ X¯+K#·÷&ÉT&ÉT kÕ–b˛j·÷&ÉT.
•e⁄ì X¯S\+ X¯+K#·÷&ÉT&ç ndæøΔ \£ ‘√ ø£*dæ X¯+KC≤‹>± e÷]+~.
X¯+K+ <˚e‘ês¡Ãq\≈£î jÓ÷>∑ýÓTqÆ ~. X¯+K+˝À b˛dæq rs¡+ú #ê˝≤
91
|ü$Á‘·yÓTÆq~. <˚e‘·\≈£î Á|”‹bÕÁ‘·+. X¯+K X¯ãΔ+ $ì|æ+∫q #√≥

\ø°Î<˚$ ñ+≥T+~. X¯+K»˝≤\‘√ kÕïq+ #˚ùdÔ düø£\ rsêΔ\
˝Àq÷ kÕïq+ #˚dæ qfÒ¢. X¯+K+ lVü≤]øÏ n~ÛcÕ˜q+. neT+>∑fi≤\T
|ü{≤|ü+#·\ e⁄‘êsTT. <ëqe dü+Vü‰s¡+‘√ <˚e‘·\+‘ê dü+‘·Twæ˜
#Ó+<ës¡T. ‘·T\dæøÏ Ç<ä+‘ê ‘Ó*dæ $wüßíe⁄ì X¯|æ+#·uÀ‘·T+~.
Hêø√düy˚T ‘·|üdüT‡ #˚kÕe⁄. ˙ X¯Øs¡+ $&ç∫ ~e´ <˚Vü≤+ <Ûä]+#·T.
Ç|üŒ{Ï á X¯Øs¡+ >∑+&Éø° q~>± Á|üeVæ≤düTÔ+~. düTBs¡ÈyÓTÆq
πøX¯bÕXÊ\T bÕeq eèø£å s¡÷bÕìï <Ûä]düTÔ+~. ‘·T\dæ|üP\T, Ä≈£î\T
|üPC≤ Á<äyê´ \e⁄‘êsTT. Á|ü<Ûëq ‘·s¡Te⁄ ne⁄‘·T+~. ‘·T\dæ ñ
qï#√≥ düø£\ <˚e‘·\÷ ñ+{≤s¡T. ‘·T\dæ |üÁ‘·+
≈£L&Ü #ê˝≤ |ü$Á‘·+. ‘·T\dærs¡ú+˝À kÕïq+ #˚dæq yê&ÉT düø£\
rsêú\˝Àq÷ kÕïq+ #˚dæqfÒ¢. ø±ØÔø£+˝À ‘·T\dæ|üÁ‘·+ düeT]ŒùdÔ
y˚ q y˚ \ >√e⁄\qT <ëq+ #˚ d æ q |ò ü \ + <ä ≈ £ î ÿ‘· T +~.
ÁbÕD≤ekÕq<äX¯˝À ‘·T\dæ rs¡ú+ |ü⁄#·TÃ≈£îqïyê&ÉT düs¡« bÕ|ü
$eTT≈£î&Ô eÉ ⁄‘ê&ÉT. |üP]íeT, ne÷yêdü´, dü+Áø±+‹, <ë«<ä• s√E˝À¢
‘Ó’˝≤ uÛÑ´+>∑qkÕïq+ #˚dæqyê&ÉT, dü+<Ûë´, eT<Ûë´Vü≤ï, sêÁ‹ y˚fi¯˝À¢,
yÓTÆ\ s√E˝À¢ sêÁ‹ ø£≥Tº≈£îqï ã≥º\‘√ ‘·T\dæ <äfi≤\qT ø√ùdÔ
lVü≤] ‘·\qT ‘·T+∫q+‘·{Ï bÕ|ü+ edüTÔ+<äHêïs¡T $wüßíe⁄.
‘·T\dæ<äfi¯+ eT÷&ÉT s√E\ es¡≈£î |ü$Á‘·y˚T. ìÁ<ä #˚dæq <äfi¯+
eT]+‘· eT+∫~. nìï |üPC≤ ø±s¡´Áø£ e÷\˝À Bì $ìjÓ÷>∑+
ÁX‚jÓ÷<ëj·Tø£+. H˚\MT<ä |ü&çHê ˙fi¯fl˝À¢ |ü&çHê ‘·T\d” <äfi≤ìøÏ
n|ü$Á‘·‘· ˝Ò<äT. |üP» #˚düTÔ+&É>± #˚sTT C≤] H˚\ô|’q |ü&ç‘˚
Hêsêj·TD≤s¡Œ DeTdüTÔ n+fÒ dü]b˛ ‘·T+~. ˙e⁄ dü«j·T+>±
eTVü‰kÕ~Û«yÓ’ yÓ’≈£î+sƒ¡+˝À Hê düìï~Û˝À ìedæ+#·eTì eTVü‰$wüßíe⁄
ÄyÓT≈£î es¡$T#êÃ&ÉT. •\e⁄ ø£eTàì ‘·T\d”<$˚ $wüßeí ⁄ì X¯|+æ ∫+~.
<ëì¬ø’ $wüßíe⁄ kÕ\Á>±eT+>± e÷] >∑+&Éø°q~ rs¡+˝À ñ+&ç
‘·T\dæì ‘ê≈£î‘·÷ Á|üeVæ≤dü÷Ô ñ+{≤qì $wüßeí ⁄ nHêï&ÉT. s¡øs£ ø¡ ±\
kÕ\Á>±e÷\ s¡÷|ü+˝À ñ+{≤sTT. @ s¡÷|ü+˝À ñHêï kÕ\Á>±eT+
kÕøå±‘·÷Ô Hêsêj·TD dü«s¡÷|ü+. n~ mø£ÿ&É ñ+fÒ nø£ÿ&É \ø°Î<˚$
92
ìedædüTÔ+~. düø£\ rsêú\T y˚+#˚dæ ñ+{≤sTT. kÕ\Á>±e÷s¡Ãq
düs«¡ bÕ|ü Á|üD≤X¯ø+£ . ÁãVü≤àVü≤‘ê´~ <√cÕ\T ≈£L&Ü ‘=\–b˛‘êsTT.
kÕ\Á>±eT+, ‘·T\dæ ˇπø#√≥ ñ+∫ n]Ãdü÷Ô ñ+fÒ eTVü‰C≤„ì
nsTT lVü≤]ì #˚s¡T≈£î+{≤&ÉT. ‘·T\d” <˚Vü≤+ sê*b˛>±H˚ >∑+&É
ø°q~>± e÷]+~. lVü≤] <ëì rsêq |üs¡«‘·+>± e÷sê&ÉT. nø£ÿ&ç
ø°≥ø±\T •\qT $$<Ûä s¡÷bÕ\˝À ‘=*∫ q~˝ÀøÏ <=]¢kÕÔsTT.
ny˚ kÕ\Á>±e÷\T. qB »˝≤\˝À |ü&çq$ n‘·´~Ûø£ |òü\ Á|ü<ë\T.
>∑≥Tºq ñ+&çb˛sTTq$ dü÷s¡T´ì y˚&ç$T‘√ |æ+>∑fi¯es¡í+˝ÀøÏ
e÷s¡‘êsTT. eTT+<äT>± $wüßíeT÷πsÔ ‘·T\dæ |üP» #˚kÕ&ÉT. ì‘·éT÷
‘·q yÓT&É˝À Vü‰s¡+>± ñ+&˚≥≥T¢ nqTÁ>∑Væ≤+#ê&ÉT. •s¡düT‡ MT<ä
≈£L&Ü <Ûä]kÕÔ&ÉT $wüßíe⁄.
y˚<äe÷‘· kÕ$Á‹ì eTT+<äT>± ÁãVü≤à |üPõ+#ê&ÉT. ‘·s¡Tyê‘·
uÛ≤s¡‘· uÛ÷Ñ uÛ≤>∑+˝À nX¯«|ü‹ nH˚ eTVü‰sêE |üPõ+#ê&ÉT. >±j·TÁr
eT+Á‘êìï ˇø£kÕ] »|æùdÔ #ê\T |ü>∑\+‘ê #˚dæq bÕbÕ\˙ï
Vü≤]kÕÔsTT. >±j·TÁ‹ #˚j·Tìyê&ÉT mìï |üP»\T #˚dæ Hê e´s¡Δ+.
n‘·&ÉT nX¯ó∫. ø£qTø£ X¯óuÛÑø£s¡à\øÏ njÓ÷>∑T´&ÉT. nX¯«|ü‹ ‘·|üdüT‡
|òü\+>± ˇø£ Ä&É|æ\¢ |ü⁄{Ïº+~. Ä bÕ|üøÏ kÕ$Á‹ nì HêeTø£s¡D+
#˚kÕs¡T. <äTéTùd‡Hê|ü‹ ≈£îe÷s¡T&ÉT dü‘·é+‘·T&çøÏ Ç∫Ã $yêVü≤+
»]|æ+#ês¡T. ˇø£kÕ] dü‘´· e+‘·T&ç ÁbÕD≤\T ø√˝ÀŒe≥+, j·TeTT&ÉT
e∫Ã ÁbÕD≤\T rdüT≈£îyÓfi¯fl{≤ìøÏ eùdÔ n‘·ì yÓ+≥H˚ kÕ$Á‹
q&ç∫+~. j·TeTTì qT+∫ C≤„Hêìï ‘Ó\TdüT≈£î+~. qs¡ø£u≤<Ûä\T
‘=\–+#˚ e÷s¡Z+ <˚M eT+Á‘√bÕdüq. kÕ$Ár dü‘·é+‘·T\qT
j·TeTT&ÉT s¡ø+åÏ #ê&ÉT. kÕ$Á‹ ‘·+Á&ç ø±\Áø£e÷q |ü⁄Á‘·e+‘·T&ÓH’ ê&ÉT.
e÷eT>±]øÏ #·÷|ü⁄ e∫Ã+~. kÕ$Á‹ dü+‘êqe‹ nsTT+~.
ø£≥øº &£ |É ≥ü ˇø£ |ü⁄D´πøÁå ‘·+˝À ‘·qTe⁄ #ê*+∫ <˚M˝Àø£+ #˚sT¡ ≈£î+~.
kÕ$Á‹ n+fÒ dü÷sê´~Û<e˚ ‘·. dü÷s¡éT+Á‘ê~Û cÕºq<˚e‘· y˚<eä ÷‘·.
y˚<ä dü$Á‹. ø£qTπø kÕ$Á‹ nsTT+~.
ø°ås¡kÕ>∑s¡ eT<Ûäq düeTj·T+˝À eT+<Ûäs¡ |üs¡«‘êìï ø£e«eTT>±
93
#˚dæ X‚wüßDÏí ‘ê&ÉT>± |üPìÃ ≈£Lsêàìï eT≥Tº#·T≥º>± ì*|æ

<˚e<ëqe⁄\T Çs¡TyÓ’|ü⁄˝≤ ì*∫ ø°ås¡kÕ>∑s¡ eT<Ûäq+ #˚kÕs¡T.
<Ûqä «+‘·], neTè‘·+, ñ#ÓÃ’ Á¤ X¯e+, ∫+‘êeTDÏ, ◊sêe‘·+, düT<äsÙ¡ q+,
\ø°Î<˚$ Ä$s¡“$¤ +#êsTT. n–ïøÏ kÕ«Vü‰<˚$, <äøDåÏ ≤–ï, >±s¡Ω|‘ü ê´–ï,
ÄVü≤e˙j·÷–ï eTT>∑TsZ T¡ ø=&ÉT≈£î\T. |æ‘è· <˚e‘·\≈£î uÛ≤s¡´ dü«<Ûë<˚$.
á <˚$ |æ‘·èj·TC≤„\ìï+{≤ <äøÏåD≤<˚$ ‘·|üŒ<äT. n<äøÏåD+>± #˚ùd
j·T»„+ ìwüŒ¤\+. eTè‘·ÁbÕj·T+ eTVü‰\ø°Î <äøÏåD≤+X¯>± (düTo\)
<äøÏåD≤<˚$qT $wüßíe⁄ düèwæº+∫ ÁãVü≤àøÏ n|üŒ–+#ê&ÉT.
kÕ«j·T+uÛÑTeeTqTe⁄ : Ç‘·ì ø=&ÉT≈£î Á|æj·TÁe‘·T&ÉT, uÛ≤s¡´
e÷*˙<˚$. M]øÏ #ê˝≤ø±˝≤ìøÏ ˇø£ •X¯óe⁄ »ìà+#ê&ÉT. |ü⁄&ÉT‘·÷H˚
eTè‘·•X¯óe⁄>± e÷sê&ÉT. Á|æj·TÁe‘·T&ÉT <˚eùdq (wüw”˜<˚$)qT
ÁbÕ]Δ+#·>± ÄyÓT n‘·ìøÏ Äj·TTe⁄ b˛dæ ‘·q‘√ rdüT≈£îyÓ[fl+~
<˚e˝Àø±ìøÏ.
eT+>∑fi¯#·+&û<˚$ : ø£˝≤´D≤\T, eT+>∑fi≤\T ø£*–+#·&É+˝À
n‘·´+‘· düeTs¡Δ. ø£qTø£ eT+>∑fi¯#·+&û nH˚ ù|s¡T @s¡Œ&ç+~.
eTqTe+X¯+˝À eT+|òüT\ eTVü‰sêE Äsê~Û+∫ dü|üÔB«|ü<Ûäsê~Û|ü‹
nj·÷´&É˙ n+<äT#˚‘· eT+>∑fi¯ #·+&ç nsTT+<äì Ç+ø=ø£ ø£<∏äq+.
Ä$&É <äTs¡Z. eT÷\Á|üø£è‹. Ád”Ô\≈£î Çwüº<˚e‘·. eT+>∑fi¯<˚$ì
eTT+<äT>± •e⁄&ÉT, n+>±s¡ø£Á>∑Vü≤+ (eT+>∑fi¯ó&ÉT), eT+>∑fi¯
eTVü‰sêE Á|ü‹ eT+>∑fi¯ yês¡+ <˚e‘ê Ád”\Ô T |üPõdüTHÔ êïs¡T. n≥Tô|q’
e÷qeø±+‘·\+<äs¡÷ #˚düTÔHêïs¡T. e÷qkÕ<˚$ ø£X¯´|ü Á|üC≤|ü‹
≈£îe÷¬sÔ. ÄyÓT »s¡‘êÿs¡Te⁄ »s¡‘êÿs¡Tì Ç˝≤¢˝…’+~. |üHÓï+&ÉT
Hêe÷\THêïsTT. |ü⁄Á‘·T&ÉT Äd”Ô≈£î&ÉT. ø£X¯´|ü⁄&ÉT Ç‘·ìøÏ ‘ê‘·. ~‹,
n~‹ ø£X¯´|ü⁄ì uÛ≤s¡´\T. »s¡‘êÿs¡Te⁄ (áyÓTøÏ) ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T.
düTs¡_Û nq>± >√e÷‘·. düèwæ˝º À yÓTT≥ºyTÓ T<ä{Ï >√e⁄. >√˝Àø£+˝À
Ä$s¡“¤$+∫+~. yÓTT≥ºyÓTT<ä≥ lø£èwüßí&ÉT |üPõ+#ê&ÉT. n≥Tô|’ì
eTT˝À¢ø±\˝Àq÷ >√|üP» Ä#ês¡+>± dæΔs¡|ü&ç+~.
<äX94¯eT düÿ+<ÛäeTT
$+<Ûë´#·\ |üs¡«‘·+ |üs¡«‘ê\˝À¬ø˝≤¢ >ös¡yêdüŒ<äyÓTÆq~.

y˚Ts¡T|üs¡«‘·+ #ê˝≤ $Ás¡M>∑T‘√+<äì Hês¡<äT&ÉT #Ó|üŒ>±H˚
$+<Ûä´|üs¡«‘·+ ø√|ü+‘√ ô|]– dü÷s¡T´ì ø±+‹ ˇø£yÓ’|ü⁄ sê≈£î+&Ü
Ä|æ+~. <˚e‘·\T •e⁄ì X¯s¡DT y˚&Üs¡T. yês¡+‘ê $wüßí e⁄ì X¯s¡DT
y˚&Üs¡T. MTs¡T n>∑dTü ´Ô &ÉTì X¯sD¡ T y˚&+É &ç n‘·&TÉ ì‘·éTT <˚M|üP»
#˚ùdyê&ÉT. n+<äTe\q n‘·qT MT ø£wüºeTT r]Ã $+<Ûä´|üs¡«‘êìøÏ
‘Ó*$ ø£*Œ+∫, C≤„Hêìï ‘Ó*j·TCÒj·T≥+ »s¡T>∑T‘·T+<äì $wüßíe⁄
#ÓbÕŒ&ÉT.
eTqTe⁄øÏ Á|æj·TÁe‘·, ñ‘êÔqbÕ<äT\T nH˚ Ç<ä›s¡T ≈£îe÷s¡T\T.
s¬ +&Ée eTqTe⁄ kÕs√« ∫wüß&ÉT ` ø±[+~ rs¡+˝À ÄÁX¯eT+ ø£≥Tº≈î£ ì
eT{Ïº‘√ <˚M$Á>∑Vü≤+ <ëì m<äTfÒ ≈£Ls¡TÃì ‘·|üdüT‡ #˚kÕ&ÉT. ‘ê]DÏ
nH˚ ù|s¡T‘√ Á|üdæ~Δ¬øøÏÿ+~. eT÷&Ée eTqTe⁄ Á|æj·TÁe‘· düT‘·T&ÉT
95
` Hê\Ze ≈£îe÷s¡T&ÉT ‘êeTdüT&ÉT. Ç‘·ì ‘·eTTà&Óq’ s¬ e’ ‘·T&ÉT nsTT<äe

eTqTe⁄ nj·÷´&ÉT. n+>∑|ü⁄Á‘·T&ÉT #ê≈£åîwüß&ÉT 6e eTqTe⁄,
yÓ ’ e dü « ‘· T &É T , @&É e eTqTe⁄, kÕe]í mì$T<ä e eTqTe⁄.
eTqTkÕes¡Tí&ÉT (düTs¡<ÛäT&ÉT) leTHêïsêj·TDTì ìÁ<ä düeTj·T+˝À
>∑T\T>∑T (>∑T_*) #Óe⁄\ qT+∫ C≤]+~. Ä ø£s¡íeTT\ qT+∫
eT<ÛTä ø¬ ≥’ uÛTÑ \H˚ sêø£då Tü \T<ä“$¤ +∫ yÓ+≥H˚ ÁãVü≤àqT #·+|ü uÀj·÷s¡T.
ÁãVü≤à n|ü &ÉT <˚$ì ÁbÕ]ΔùdÔ ÄyÓT Á|ü‘·´ø£åyÓTÆ Hêsêj·TDTì ìÁ<ä
qT+∫ y˚ T ˝§ÿ*|æ , $wü ß í e ⁄ ‘=&É \ T $kÕÔ s ¡ + #˚ d æ yê]ì
dü+Vü≤]+#˚≥≥T¢ #˚dæ+~. uÛÑ÷$TøÏ y˚T~Ûì nH˚ ù|s¡T e∫Ã+~.
eTVæ≤wüß&ÉH˚ sêø£ådüTì dü+Vü≤]+∫ eTVæ≤ cÕdüTs¡eT]Δì nsTT+~.
Äy˚T eTVü‰\øÏÎ. #·+&É, eTT+&É, s¡ø;Ô£ E\qT, X¯ó+uÛTÑ ì X¯ó+uÛTÑ \qT
dü+Vü≤]+#·≥eTT »]–+~. Äy˚T yê^X¯«].
yÓ’edü«‘· eTqTe⁄øÏ Äs¡T>∑Ts¡T ø=&ÉT≈£î\T. ø£s¡÷wüß&ÉT,
eèwüÁ<ä<ÛäT&ÉT, HêuÛ≤>∑T&ÉT, ~wüßº&ÉT, X¯sê«‹, Á‹X¯+≈£î&ÉT. Ms¡T <˚M
uÛÑ≈£îÔ\T. ns¡TDT&ÉT nH˚ sêø£ådüTì dü+Vü≤ ]+∫+~. ÁuÛÑeTØ<˚$
(‘·TyÓTà<ä).
@ø±<äX¯ düÿ+<ÛäeTT
dü<ë#ês¡ ìs¡÷|üD, ÁbÕD≤j·÷eT+, XÖ#·ÁøÏj·T ` X¯Øs¡+˝À
u§&ÉT¶≈£î ÁøÏ+<äuÛ≤>∑+ X¯ó~Δ#˚j·Te\dæ e∫Ãq|ü⁄&ÉT m&ÉeT#˚sTT, ô|’
uÛ≤>∑eT|ü⁄&ÉT ≈£î&ç#˚sTTì yê&Ü*. $uÛÑ÷‹ <Ûës¡D, s¡TÁ<ëø£å <Ûës¡D
#˚j·÷*.
s¡TÁ<ëø£å <Ûës¡D q÷s¡TøÏ ô|’>± s¡TÁ<ëø£å\T <Ûä]+∫q e÷qe⁄&ÉT
kÕøå±‘·TÔ s¡TÁ<äT&˚. bÕ|ü$eTTøÏ,Ô C≤„qÁbÕ|æÔ ìX¯Ãj·TeTT>± ø£\T>∑T‘êsTT.
Á‹|ü⁄sêdüTs¡ dü+Vü‰s¡+q≈£î •e⁄&ÉT rÁe ‘·|üdüT‡ #˚kÕ&ÉT. <Ûë´ì+∫
ø£qTï\T ‘Ó]∫ #·÷&É>± u≤wüŒ»\ _+<äTe⁄\T sê*|ü&Ü¶sTT. Ä
˙{Ï _+<äTe⁄\ qT+∫ eTVü‰s¡TÁ<ëø£å\T nH˚ eèøå±\T Ä$s¡“¤
$+#êsTT.
96
eTVü‰‘·eTdüT‡\≈£î mH√ï »qà\≈£î >±˙ \_Û+#·ì eTTøÏÔ

s¡TÁ<ëø£å<Ûës¡T\≈£î #·≥T ≈£îÿq \_ÛdüTÔ+~. s¡TÁ<ëø£å\T <Ûä]ùdÔ ÁX¯<äΔ
ô|s¡T>∑T‘·T+~. yÓ÷ø£åeTTq+<äT Ç#·Ã¤ bı&É eTT‘·T+~. •e⁄&ç
nqTÁ>∑Vü≤+ ñ+fÒH˚ s¡TÁ<ëø£å<Ûës¡D MT<ä ø√]ø£ ø£\T>∑T‘·T+~.
s¡TÁ<ëø£å\qT ø£+{Ï‘√ #·÷ùdÔ #ê\T |ü⁄D´+ edüTÔ+~. düŒè•ùdÔ
ø√{Ï ¬ s ≥÷¢ , <Û ä ] ùdÔ q÷s¡ T ø√≥¢ ¬ s ≥÷¢ |ü ⁄ D´+ <ä ≈ £ î ÿ‘· T +~.
s¡TÁ<ëø£å<ës¡TìøÏ qeTdüÿ]ùdÔ •e⁄&çøÏ qeT düÿ]+∫qfÒ¢, düeTdüÔ
edüTÔe⁄\˝À s¡TÁ<ëø£å |üs¡yÓ÷‘·ÿèwüºyÓTÆq~. s¡TÁ<äTìøÏ, s¡TÁ<ëø£å≈£î,
s¡TÁ<ëø£å<ës¡TìøÏ uÛÒ<ä+ ˝Ò<äT. <ä]Á<äT&çì <Ûäqe+‘·Tì #˚ùd X¯øÏÔ
ˇø£ÿ s¡TÁ<ëø£åπø ñ+~. dü<ë#ês¡+˝À uÛ≤>∑+>± uÛÑ÷‘·X¯ó~Δ
eTTKýÓTqÆ ~. |üs<¡ e˚ ‘·qT ˇø£ÿkÕ] düà]+#·Tø√yê*. |üsy¡ T˚ X¯«s¡T\qT
<Ûë´ìdü÷Ô eTT+<äT>± uÛÑdüà+qT ˙{Ï‘√ ‘·&ç|æ •s¡düT‡q <Ûä]+∫,
H=dü≥, Vü≤è<äj÷· q, u≤VüQe⁄\ô|H’ ê, Á‹|ü⁄+Á&Ésπ K\T>± <Û]ä + #ê*.
eT<Û ä ´ e÷Hê$Tø±+>∑ T cÕ˜ \ ‘√ nqT˝ÀeT, $˝ÀeT e÷sêZ ˝ À¢
Á‹dü+<Û´ä ˝À¢q÷ ì‘·éT÷ uÛdÑ àü Á‹|ü⁄+Á&É<ëÛ s¡D #˚j÷· *. uÛdÑ àü kÕïq+
e\¢ ø£*π> eTVü‰|ü⁄D´+ düs¡«kÂK´ø£s¡+. Äj·TTsês√>∑´ uÛÀ>∑uÛ≤>∑´
ã\ |ü⁄wæºes¡Δq+. s¡ø£åD ø√dü+ eT+>∑fi≤s¡Δ+ düs¡« dü+|ü‘·‡eTè~Δ
ø√dü+ eTè‘·TúÛÑj·T eTVü‰e÷ØuÛÑj·T ìyês¡D ø√dü+ eTqTwüß´\T
á uÛÑdüàkÕïq+ #˚j·÷*. áXÊq eT+Á‘·+‘√ •s¡düT‡q, eTTU≤q,
Vü≤è<äj·÷q, Hê_Û<˚XÊq, düsê«+>±\≈£î $uÛÑ÷‹ ô|≥Tºø√yê*. Bìï
uÛdÑ àü kÕïq+ n+{≤s¡T. |üPs¡« eÁkÕÔìï $&ç∫ X¯ó<äΔ eÁkÕÔìï <Û]ä +#ê*.
Vü≤düÔ bÕ<ë\qT ø£&ÉT≈£îÿì Ä#·eTq+ eT∞fl #˚j·÷*. Ç~ ≈£L&Ü
#˚jT· ˝Òì yês¡T Á‹|ü⁄+Á&É<ëÛ s¡D #˚ùdÔ #ê\T. u§≥qy˚\T, ∫{Ïø¬ qy˚\T
ø±≈£î+&Ü $T–*q eT÷&ÉT y˚fi¯fl‘√ ô|≥Tºø√yê*. eT<Ûë´Vü‰ïìøÏ
eTT+<Ó’‘˚ $uÛÑ÷‹ì ‘·&ç|æ <Ûä]+#ê*. n≥Tô|’q me¬s’Hê bı&ç<˚
n+<äTø√yê*. yÓTT<ä{Ï πsK ÁãVü≤à, eT<Ûä´˝À $wüßíe⁄, Äô|’~
eTùV≤X¯«s¡T&ÉT. ˇø£ÿ y˚\T‘√H˚ ô|≥Tº≈î£ qï $uÛ÷Ñ ‹ #·Tø£ÿ≈£î áX¯«s¡T&˚
n~Û|ü‹ (<˚e‘·). •s√eT<Ûä´+˝À ÁãVü≤à<˚e⁄&ÉT, \˝≤≥+˝À •e⁄&ÉT,
#Óe⁄\≈£î nX¯«˙<˚e‘·\T, ø£+sƒk¡ ÕΔq+˝À >∑DXÒ ó¯ &É÷ $uÛ÷Ñ ‹øÏ n~ÛcÕºq
97
<˚e‘·\T. ø£åÁ‹j·T, yÓ’X¯´, X¯SÁ<äT\≈£î uÛÑdüà<Ûës¡Dy˚T ‘·|üŒ

uÛÑk˛à<ä÷›fi¯q+ |üìøÏsê<äT. $uÛÑ÷‹ì @Hê&É÷, me«s¡÷ m{Ïº
|ü]dæΔ‘·T\˝Àq÷ ‹s¡düÿ]+#·≈£L&É<äT. øÏ+#· |üs¡#·≈£L&É<äT. $uÛÑ÷‹
<Ûä]+#·ì yê&ç »qà ìwüŒ¤\+. eTs¡Tdü{Ï »qà˝À |ü+~>±
|ü⁄&É‘ê&ÉT.|ü⁄D≤´‘·Tà\T yê&çì #·÷&ÉH˚ ≈£L&É<Tä . $uÛ÷Ñ ‹ ˝Òì bòÕ\eTT,
•yê\j·T+ ˝Òì Á>±eTeTT, áX¯«sês¡Ãq ˝Òì »qàeTT, •yêÁX¯j·T+
ø±ì #·<äTeP |üs¡eT ì+<ë´\T.
$uÛ÷Ñ ‹ <Ûës¡D j·TrX¯«s¡T\≈£î C≤„Hêìï, yêqÁ|üdTü \Δ ≈£î $s¡øìÔÏ ,
>∑èVü≤düT\Δ ≈£î <Ûsä à¡ eè~Δì, ÁãVü≤à#ês¡T\≈£î kÕ«<Ûë´j·TX¯ø˙ÔÏ , X¯SÁ<äT\≈£î
|ü⁄D≤´ìï, Ç‘·sT¡ \≈£î bÕ|üøj å£ ÷· ìï nbÕs¡+>± ø£*–düT+Ô ~. nHê$Tø£
(∫{Ï¬øqy˚\T |üø£ÿ~) nø±s¡eT˙, eT<Ûäé÷+>∑T[ì (q&ç$Ty˚\T)
ñø±s¡eT˙, ‘·sì®¡ ì (#·÷|ü⁄&ÉTy˚\T) eTø±s¡eT˙ n+{≤s¡T. nHê$Tø£
ÁãVü≤à‘·‘·Ô«+, ø£qTø£ s¡CÀ>∑TD+, q&ç$T~ eT<Ûäé÷+>∑T∞πsK
$wüßí‘·‘·Ô«+, ø£qTø£ dü‘·Ô«>∑TD+, ‘·T≥º‘·T~ ‘·s¡®˙πsK •e‘·‘·«+.
ø£qTø£ ‘·yÓ÷>∑TD+. Ç˝≤ Á‹|ü⁄+Á&É+ Á‹>∑TD≤‘·àø£+, Á‹eT÷]Ô
dü«s¡÷|ü+. <ä÷sê«düT&ÉT $uÛ÷Ñ ‹ <Ûës¡D‘√ qs¡ø˝£ Àø£+˝À ≈£î+;ÛbÕø£+
e<ä› Vü≤è<äjT· $<ës¡ø+£ >± u≤<Û|ä &ü y¶É ês¡T <äTsê«düTì $uÛ÷Ñ ‹ <Ûës¡D
ø=+‘· ≈£î+;ÛbÕø£+˝À |ü&ç nø£ÿ&ç »qT\≈£î dü+‘√wü+ ø£*–+~.
Bìø£+‘ê ø±s¡D+ $uÛÑ÷‹ e\q. n|üŒ{Ï qT+∫ Ä ≈£î+;ÛbÕø£+
|æ ‘ · è rs¡ ú y Ó T Æ + ~. Á|” ‹ X¯ « Ø, Á|” r X¯ « s¡ T \T>± $&ç ~ #˚ k Õs¡ T
bÕs¡«r|üs¡y˚TX¯«s¡T\T. j·TeTT&ÉT eTs¡\ Ç+ø√ ≈£î+;ÛbÕø£ ≈£î+&É+
ø=‘·Ô>± ì]à+#·T≈£îHêï&ÉT.
}s¡Δ«|ü⁄+Á&É <Ûës¡D Ç~ yÓ’wüíyê>∑eT<Ûës¡T\T ô|≥Tº≈£îH˚
ì\Te⁄u§≥Tº. B|ü+ y=‹Ô˝≤>±˙ y˚DT|üÁ‘·+˝≤ >±˙, yÓ<äTs¡T Ä≈£î
‘êeTs¡ yÓ T T>∑ Z ˝ ≤ >±˙ r]Ã~<ä T › ø √yê*. eT‘· ‡ ´, ≈£ L s¡ à ,
X¯+U≤ø±sê˝À¢HÓ’Hê ô|≥Tºø√e#·TÃ. |ü~ n+>∑Tfi≤\T bı&Ée⁄+fÒ
ñ‘·ÔyÓ÷‘·ÔeTeTT. ‘=$Tà~ n+>∑Tfi≤\T ñ+fÒ eT<ÛäéT+. nsTT<äT
98
n+>∑Tfi≤\ es¡≈£L eT<ÛäéT+>±H˚ |ü]>∑Dq. Hê\T>∑T qT+∫ ¬s+&ÉT

n+>∑Tfi≤\ es¡≈£î ø£ìwü˜+. @ø±Á>∑‘· ∫‘·Ô+‘√ πøX¯yê~ Hêe÷\T
|ü\T≈£î‘·÷ u§≥Tº\T <Ûä]+#ê*. X¯ó∫‘·«+ dæ~ΔdüTÔ+~. M{Ïì <Ûä]ùdÔ
#ê\T n‘· & É T dü « e÷+dü u Û Ñ ø £ å ≈ £ î &Ó ’ H ê dü π s eTs¡ D ≤q+‘· s ¡ +
~e´$e÷q+˝À $wüß˝í Àø£+ #˚sT¡ ≈£î+{≤&ÉT. @<√ ˇø£ u§≥Tº yÓw’ eíü ⁄&ÉT
ô|≥Tºø√e&É+ eTTKéT˙ n+≥THêïs¡T. @<=ø£ u§≥Tº ˝Òì
X¯Sq´\˝≤≥+ me]ø° m|ü&É÷ ‘·>∑<äT>±ø£ ‘·>∑<äT.
dü+<Û√´bÕdüq : qø£Áå ‘ê\T ñ+&É>±H˚ ÁbÕ‘·'dü+<Û´ä q÷ dü÷s¡T´&ÉT
Äø±X¯+˝À ñ+&É>±H˚ q≥ºq&ç$TøÏ #˚sT¡ ø√>±H˚ eT<Ûë´Vü≤ï dü+<Û´ä q÷,
dü÷s¡T´&ÉT ndüÔ$T+#·uÀ‘·÷ ñ+&É>±H˚ kÕj·T+ dü+<Ûä´qT ñ
bÕdæ+#ê*. qø£åÁ‘ê\T+&É>±H˚ #˚dæq ÁbÕ‘·'dü+<Ûä´ ñ‘·ÔeTeTT,
qø£åÁ‘ê\T e÷j·Te÷j·÷´ø£ #˚ùd~ eT<ÛäéTeTT, dü÷s¡T´&ÉT
ñ<äsTT+#˚kÕø£ #˚ùd ÁbÕ‘·'dü+<Ûä´ n<ÛäeTeTT. Ç˝≤π> dü÷s¡T´&ÉT
ndü$Ô T+#·uÀ‘·T+&É>± #˚ùd kÕj·T+ dü+<Û´ä ñ‘·eÔ TeTT. ndü$Ô T+#êø£
#˚ùd~ eT<ÛäéTeTT. #·Tø£ÿ\T bı&ç#êø£ #˚ùd kÕj·T+ dü+<Ûä´
n<ÛäeTeTT. eT÷&ÉTkÕs¡T¢ Ä#·eTq+ #˚j·÷*. n+‘·ø£Hêï m≈£îÿe
˝Ò<ë ‘·≈î£ ÿe #˚ùdÔ düTsêbÕq+‘√ düe÷q+. ‘·sT¡ yê‘· ÁbÕD≤j·÷eT+
#˚j·÷*. |üPs¡ø£ düeTj·T+˝À $wüßíkÕj·TT»´+ ≈£î+uÛÑø£+˝À
ÁãVü≤à>±‹, πs#·ø£+˝À áX¯«s¡ÁbÕ|æÔ, πøX¯eHêe÷\‘√ Ä#·$TùdÔ n~
bÂsêDÏ ø ±#· e Tq+, >±j· T Ár eT+Á‘· + ‘√ Ä#· $ TùdÔ n~
ÁXÖ‘ê#·eTq+.
eT+<˚ V ü Q \H˚ eTVü ‰ sêø£ å d ü T \T dü ÷ s¡ T ´DÏ í ‹H˚ j · ÷ \ì
#·÷düTÔ+{≤s¡T. ~«E\T $&ç∫q »˝≤\T eÁC≤˝…’ Ä sêø£ådüT\qT
<äVæ≤+∫ y˚kÕÔsTT. n+<äTπø ~«E\T ì‘·´ eT÷ dü+<Ûä´qT ñ
bÕdæ+#ê*. dü÷s¡úÛÑ>∑yêqTìøÏ nsêÈ´\T Çyê«*. Ç~ eTVü‰
|ü⁄DýÓTqÆ |ü$Á‘· ø£seÔ¡ ´+. bÕs¡«r<˚$ì eT<Û´ä ˝À ñ+∫, áXÊq´+˝À
l eTVü‰ $wüßíe⁄, Äπ>ïj·T+˝À •e⁄DÏí, HÓ’s¡T‹ ~X¯˝À >∑D|ü‹ì
99
ì*Œ, yêj·TTe´+˝À dü÷s¡T´DÏí ì*|æ |ü+#êj·T‘·q |üP» #˚j·÷*.

bÕs¡«r<˚$ì n]Ã+∫q ‘·s¡Tyê‘· $T–*q <˚e‘·\≈£î |üP»\T
#˚j·÷*. $wüßíeT÷]Ôì nø£å‘·\ ‘√q÷, >∑DÒX¯«s¡TDÏí ‘·T\dæ‘√q÷,
<äTsêZe÷‘·qT >∑]ø£b˛#·\‘√q÷, •e⁄DÏí yÓTT>∑* |ü⁄e⁄«\‘√q÷
n]Ã+#·≈£L&É<ä+ {≤s¡T. <˚$øÏ |ü⁄cÕŒs¡Ãq #˚dæq yê&ÉT ¬ø’˝≤dü+
#˚s¡T≈£î+{≤&ÉT. _\«|üÁ‘ê\‘√ |üP» #˚ùdÔ m|üŒ{Ïø° mø£ÿ&Ü @
<äT'KeTT+&É<Tä . ø√{Ï≈î£ +<ä |ü⁄cÕŒs¡Ãq #˚ùdÔ ÁbÕC≤ |ü‘´· + <ä≈î£ ÿ‘·T+~.
ø√{Ï dü+K´˝À eT*¢ø±e÷\r |ü⁄cÕŒ\qT, düT>∑+<Ûä Á<äyê´\‘√ ø£*|æ
neTàyê]øÏ |üP» #˚ùdÔ ÁãVü≤à‘·«+. <äXø¯ √{Ï #˚ùdÔ $wüß‘í «· +, X¯‘ø· √{Ï
#˚ùdÔ dü÷Á‘ê‘·à‘·«+ \_ÛkÕÔsTT. »bÕ, ã+<Ûä÷ø£, <ë&çMT ≈£îdüTe÷\T
≈£L&Ü Ç˝≤π> nq+‘· |ü⁄D´ |òü˝≤\qT ÇkÕÔsTT. Äj·÷ ãTT‘·Te⁄˝À¢
<=]πø |üP\‘√ dü+e‘·‡s¡ bı&Ée⁄Hê neTàyê]øÏ düVü≤ÁdüHêe÷s¡Ãq
#˚ùdÔ düs«¡ eTVü‰bÕ‘·ø£ ñ|übÕ‘·ø±\T n˙ï q•+∫ eTTøÏÔ \_ÛdTü +Ô ~.
<˚Vü‰+‘·+˝À l<˚M bÕ<ä düìï~ÛøÏ #˚s¡T≈£î+{≤s¡T. HÓ’y˚<ä´+ ô|{≤ºø£
düT>∑+<ÛäuÛÑ]‘·yÓTÆq #·\¢ì >∑+>±C˝≤ìï ø£\XÊ\˝À bÕ˙j·T+>±
düeT]Œ+#ê*. ‘·sê«‘· ø£s¡÷Œs¡ ‘ê+ã÷˝≤\T Çyê«*. (@\≈£î\T,
\e+>±\T, eø£ÿbı&ç) n≥Tô|’q eTè<ä+>∑ MD≤~ yê<ë´\‘√
eTH√Vü≤s¡ >±Hê\‘√, y˚<bä Õsê j·TD\‘√, |ü⁄sêD |üsH¡ƒ ê\‘√ k˛ÔÁ‘·
bÕsƒê\‘√ »>∑Hêà‘·qT n\]+#ê*. ¬s+&˚dæ #Û·Á‘· #êeTsê\T
düeT]Œ+#ê*. sêCÀ|ü#êsê\˙ï #˚j·÷*. Á|ü<äøÏåD qeTkÕÿsê\T
#˚j·÷*. ˝…+|ü\T y˚düT≈£î+≥÷ ø£åe÷|üD #Ó|üø√yê*. Çìï ñ
|ü#êsê\T ì‘·éT÷ uÛøÑ ‘ÔÏ √ #˚ùdÔ neTàyê] Äq+<ëìøÏ, nqTÁ>∑V‰ü ìøÏ
ne<ÛäT\T+{≤j·÷. eT+Á‘· |ü⁄s¡ X¯Ãs¡D #˚düTø√yê*. ø£åÁ‹j·TT&ÉT
u≤Vü ≤ ´X¯ ø Ï Ô ‘ √, yÓ ’ X ¯ ´ X¯ S Á<ä T \T <Û ä q +‘√, Áu≤Vü ≤ àDT&É T
»|ü ô VAe÷<ä T \‘√ Ä|ü < ä \ qT+∫ >∑ f … º ≈ £ î ÿ‘ês¡ T . XÊ+‹
ø£s¡à\ìï+{Ï˙ ˙{Ï˝À ì*∫ #˚j·T&Éy˚T ñ‘·ÔeT+. mÁs¡ø£\Te\‘√
#˚ùdÔ (ôVAeT+) dü+|ü<\ä T ô|s¡T>∑T‘êsTT. ù|˝≤\T ø£Hê´˝≤uÛ+Ñ , bÕj·Tdü,
Ä»´ ôVAe÷\T, dü+‘êq ÁbÕ|æÔø£sê\T. dü+|ü+– yÓTT>∑Z\T ø£s¡Ô≈£î
Äj·TTsê›j·T+ ô|s¡T>∑T‘·T+~.
100
<ë«<äX¯ düÿ+<ÛäeTT
dü÷s¡T´ìøÏ 12, #·+Á<äTìøÏ 16, n–ïøÏ 10 ø£fi¯\T+{≤sTT.

|üPs¡«ø±\+˝À <Ó‘’ T· ´\T <˚e‘·\‘√ 100 dü+.sê\T j·TT<ä+Δ #˚kÕs¡T.
|üsêX¯øÏÔ eTVæ≤eT‘√ <˚e‘·\T $»j·T+ kÕ~Û+#ês¡T. <Ó’‘·T´\T
bÕ]b˛j·÷s¡T. Ç<ä+‘ê ‘·eT X¯øπ qÔ ì Ç+Á<ë~ <˚e‘·\T $Ás¡M>±s¡T.
<˚Me÷‘· M]øÏ ãT~Δ #ÓbÕŒ\ì yê]˝À ñqï X¯øÏÔì ‘êqT Á>∑Væ≤+∫
j·Tø£ås¡÷|ü+˝À ne‘·]+∫+~. n–ïì, yêj·TTe⁄ì, ‘·eT X¯øÏÔì
#·÷|ü eT+~. yê] dü«‘·Vü‰>± ñqï X¯≈£îÔ˝ÒM |üì#˚j·T˝Ò<äT. dæ>∑TZ‘√
yÓ[flb˛j·÷s¡T. Ç+Á<äT ìøÏ Ç<˚ |üsêuÛÑe+ »]–+~. ‘·s¡Tyê‘·
‘·eT ‘·|ü\T ‘Ó\TdüT≈£îì neTàqT ùd$+ #ês¡T. ˇø£|ü&ÉT
ÁbÕDÏø√{ÏøÏ ø£s¡àeXÊq ø£s¡Te⁄ @s¡Œ&ç+~. ˇø£ÿ >ö‘·eT eTTì
ÄÁX¯eT+˝À øå±eT+ ˝Ò<äT. ø±s¡D+ ìs¡+‘·s¡+ >±j·TÁrHêeT »|ü+
e\¢. $T>∑‘ê n+<ä]˙ n‘·ì ÄÁX¯eT+˝À |üHÓï+&ÉT dü+.\T
101
b˛wæ+#ê&ÉT. $T–*q Áu≤Vü≤àDT\T Ç‘·ìì n+<äs¡÷ bı>∑&É≥+
#·÷∫ ndü÷j·T #Ó+~ Ç‘·ìøÏ n|üø°]Ô ‘˚yê* nì ˇø£ eTTdü*
Äe⁄ì n‘·ì ÄÁX¯e÷ìøÏ |ü+bÕs¡T. n‘·&ÉT n–ïôVAÁ‘·+ #˚düT
≈£î+≥THêï&ÉT. n‘·qT ˝Òe≈£î+&Ü ôV’≤ôV’≤ nì n]#ê&ÉT. yÓ+≥H˚
eTTdü* Äe⁄ #·ì b˛sTT+~. $T>∑‘ê Áu≤Vü≤àDT\T njÓ÷´ >ö‘·eTT&ÉT
(Áu≤Vü≤àDT&ÉT) Äe⁄ì #·+bÕ&Éì n]#ês¡T. >ö‘·eTT&ÉT ~e´<äèwæº‘√
»]–+~ Á>∑Væ≤+∫ ø√|ü+‘√ Áu≤Vü≤àDT\qT MT≈£î yÓ’~ø£ $wüj·÷\T
@M >∑Ts¡TÔ+&É≈£î+&Ü ñ+&ÉT>±ø£ nì X¯|æ+#ê&ÉT. ø£*j·TT>∑+ ˝À
‹]– Áu≤Vü≤àDT\T>± |ü⁄&É‘ês¡ì, nsTTHê yÓ’~ø£ ø£s¡à\ |ü≥¢
$eTTKT˝… ’ bÕ|ü ⁄ ˝Ö ‘ês¡ ì X¯ | æ + #ê&É T . ì»+>± n~
‘·|æŒ+#·Tø√yê\+fÒ Ä »qà˝ÀHÓ’Hê >±j·TÁr bÕ<ä |ü<ëà\qT
ùd$+#·eTHêï&ÉT.
eTDÏB«|üeTT
ÁãVü≤à˝Àø±ìøÏ }s¡Δ«uÛ≤>±q düs¡«˝Àø£+ n<˚ eTDÏB«|ü+.
eTVü‰<˚M ìyêdü+. düs¡«˝Àø±\ø£Hêï n~Ûø£+. |üsê+_ø£j˚T ‘·q
Ç#êÃ¤qTkÕs¡+ eTqdüT‡‘√ ø£*Œ+#·T ≈£îqï~. nìï ˝Àø±\ø£Hêï
eTT+<äT>± ‘·q ø√dü+ ì]à+#·T≈£îqï ˝Àø£+ Ç~. Bìø£Hêï
düT+<äs¡yÓTÆqB, n‘·´~Ûø£yÓTÆq~ eTT˝À¢ø±˝À¢q÷ eT¬sø£ÿ&Ü ˝Ò<äT. Ç~
eTT»®>±ìø° >=&ÉT>∑T e+{Ï~. Bì ˙&É˝ÀH˚ ÁãVü‰à+&Ü\˙ï #·\¢>±
eTqTï‘·THêïsTT. Ç~ uÛÑe dü+‘ê|ü HêX¯ø£+. ø£\Œeèø£å yê{Ïø£
bÕ\≈£î&ÉT edü+‘·T&ÉT. n‘·&˚ eq bÕ\≈£î&ÉT. uÛ≤s¡´\T eT<ÛäTl,
e÷<Ûeä l. yÓTT<ä{~Ï <Ûë‘·T•˝≤ ì]à‘· ÁbÕø±s¡+. ø±+dü´, ‘êÁeTkÕ\,
d”dü eT<Ûä´˝À dü+‘êq eq yê{Ïø£. Á^wüàs¡TÔe⁄ Çø£ÿ&É ‘√≥e÷*
n‘·&çøÏ X¯óø£l, X¯ó∫l Ç<ä›s¡T uÛ≤s¡´\T. ‘·sê«‘· Äs¡≈£L≥ (Ç‘·Ô&ç)
ÁbÕø±s¡+. á ¬s+&ÉT kÕ\\≈£L eT<Ûä´ Vü≤]#·+<äq eèø£å yê{Ïø£.
BìøÏ es¡¸s¡TÔe⁄ eq bÕ\≈£î&ÉT. quÛÑ'l, quÛÑdü´l, dü«s¡kÕ´,
s¡düé÷*˙, n+u≤, ‘·T˝≤, ì‘·‹ï nÁuÛÑeT+r, y˚T|òüTj·T+‹ø±,
es¡¸j·T˙Ô, ∫|ü⁄DÏø±, yê]<Ûësê 12eT+~ eT<ä$Vü≤«\ X¯≈£îÔ\‘√
102
$H√~düT+Ô {≤&ÉT. ‘·sê«‘· Ç‘·&Ô ,ç |ü+#·˝ÀVü‰\ |ü+#·˝ÀVü≤ ÁbÕø±s¡+,

á ¬s+&ç+{Ï q&ÉTeT eT+<ës¡ ‘·s¡Tyê{Ïø£ uÛ≤s¡´\T Çwüº\ø°Î,
}s¡Δ«\ø°Î. Bì ‘·sê«‘· s¡»‘· ì]à‘· ÁbÕø±s¡+. M{Ï ¬s+&ç+{Ï
eT<Û´ä q bÕ]C≤‘· eq yê{Ïø.£ ùV≤eT+‘·sT¡ ‘·Te⁄ ‘√≥e÷*. uÛ≤s¡´\T
j·TeTuÛÑ≥T\T, ∫Á‘· >∑T|ü⁄Ô&ÉT, j·TeTTì eTVæ≤wü+ ñ+{≤sTT. HÓ’s¡T‹
ø√D+˝À sêø£ådü>∑D |ü]eè‘·T&Ó’ ìs¡è‹ ñ+{≤&ÉT. Ç‘·&ÉT K&ÉZ<Ûë].
|ü • ÃeT ~≈£ î ÿq bÕX¯ < Û ë ] es¡ T DT&É T . yêj· T Te´ ø√D+˝À
yêj·TT˝Àø£+ yêj·TT<˚e⁄&ÉT+{≤&ÉT. ñ‘·Ôs¡~≈£îÿq j·Tø£å˝Àø£+.
≈£îuÒs¡T&ÉT n~ÛHêj·T≈£î&ÉT. <ÛäHê~Û|ü‹. áXÊq ø√D≤q s¡TÁ<ä˝Àø£+.
eTVü‰s¡TÁ<äT&ÉT n~ÛH‘˚ .· áXÊqT&˚. Ç~ <ë{≤ø£ |ü<àä sê>∑ ÁbÕø±s¡+.
Ç~ <ë≥>±H˚ >√y˚T~Ûø£ ÁbÕø±s¡+. Çø£ÿ&É 32 eT+~ eTVü‰<˚$X¯≈î£ \Ô T
ìedædüTÔ+{≤s¡T. yê] HêeTeTT\T : $<ä´ ` ÁV”≤ ` |ü⁄wæº', Á|üC≤„ `
dæ˙yê© ` ≈£îVüQ', ` s¡TÁ<ë ` Msê´ ` Á|üuÛ≤ ` q+<ë b˛wæD° `
ãT~Δ<ë ` X¯óuÛ≤ ` ø±fi¯sêÁ‹' ` eTVü‰sêÁ‹' ` uÛÑÁ<äø±[ ` ø£|ü]Δ˙
` $ø£è‹<ä+&ç ` eTT+&ç˙ ` ùd+<äTK+&Ü ` (20) •K+&ç˙ `
ìX¯ó+uÛÑX¯ó+uÛÑeT~∏˙ ` eTVæ≤cÕdüTs¡ eT]Δ˙ ` Ç+Á<ëDÏ ` s¡TÁ<ëD°
` X¯+ø£sês¡úX¯Ø]DÏ ` Hê] ` Hêsêj·TD° ` Á‹X¯S*˙ ` bÕ*˙ `
n+_ø± ` Vü‰¢~˙ (32) HêeT<Û˚j·TT\T. M] ˝À me]øÏ ø√|ü+
e∫ÃHê eT]ø£ ÁãVü‰à+&É+ ˝ÒqfÒº. m|ü&É÷ mø£ÿ&Ü |üsê»j·T
eT+≥÷ ms¡T>∑s¡T. >√y˚T~Ûø£ ÁbÕø±s¡+ >∑&ç#êø£ eÁ»eTj·TkÕ\.
Çø£ÿ&É luÛÑTeH˚X¯«] |ü]#ê]ø£\T ìedædü÷Ô+{≤s¡T. eÁ»ÁbÕø±s¡+
>∑&ç#êø£ yÓ’&ÛÉ÷s¡´ ÁbÕø±s¡+. á ø£ø£å´˝À mì$T~ ~≈£îÿ˝≤ nwüº
e÷‘·èø£\ eTVü‰ kÂ<Ûë\T+{≤sTT. Áu≤Væ≤à ` e÷ùV≤X¯«] ` øöe÷]
` yÓw’ $íü ` yêsêVæ≤ ` Ç+Á<ëDÏ ` #êeTT+&É ` Ms¡T dü|Ôü e÷‘·èø£\T.
mì$T<äe e÷‘·èø£ ù|s¡T eTVü‰\øÏÎ. Ç~ <ë≥>±H˚ Ç+Á<ä˙\
ÁbÕø±s¡+. |ü<äVü‰s¡T πs≈£î\ |ü<äà+ ñ+≥T+~. düT<äs¡Ùq #·Áø£+˝≤
Á|üø±•dü÷Ô+≥T+~. á c˛&ÉX¯ X¯≈£îÔ\ ù|s¡T¢ ø£sê[ `$ø£sê[ ` ñ
eT ` düs¡dü«‹ ` l ` <äTs¡Z ` ñwü ` \øÏÎ ` X¯è‹ ` düàè‹ `
<Ûèä ‹ ` ÁX¯<Δä ` y˚T<Ûä ` eT‹ ` ø±+‹ ` Äs¡´ Ms¡+‘ê ˙\y˚T|ò÷ü ˝≤¢>±
103
ñ+{≤s¡T. ‘·sê«‘· eTTø±ÔeTj·T ÁbÕø±s¡+. nwüºeT+Á‹DT\T+{≤s¡T.

yêπs nq+>∑ ≈£îdüTeT, nq+>∑≈£îdüTe÷‘·Ts¡, nq+>∑eT<äq,
nq+>∑eT<äHê‘·Ts¡, uÛTÑ eqbÕ\, >∑>q∑ y˚T>∑, X¯•sπ K, >∑>q∑ sπ K. Ms¡T
ns¡TDes¡í+˝À ñ+{≤s¡T. bÕX¯ ` n+≈£îX¯ ` es¡ ` nuÛÑj·TVü≤düÔ\T
$X¯«yês¡Ô\qT m|üŒ{Ïø£|ü&ÉT eTùV≤X¯«]øÏ ‘Ó*j·T|üs¡TdüTÔ+ {≤s¡T.
Ç~ <ë{≤ø£ eTs¡ø‘£ · ÁbÕø±s¡+. Çø£ÿ&É wü{ÀÿD|ü<àä eTT+~. >±j·TÁr
düVæ≤‘·T&Ó’ #·‘·Ts¡TàKT&ÉT+{≤&ÉT. HÓ’s¡T‹ ø√D+˝À X¯+KT#·Áø£>∑<ë
|ü<ëà\T <Ûä]+∫ kÕ$Ár $wüßíeT÷s¡TÔ\T+{≤s¡T. yêj·TTø√D+˝À
|ü s ¡ X ¯ ó ` nø£ å e ÷˝≤ ` es¡ < ëuÛ Ñ j · T Vü ≤ kÕÔ \ ‘√ dü s ¡ d ü « r
eTVü‰s¡TÁ<äT\T+{≤s¡T. Äπ>ïj·T ø√D+˝À s¡‘ï· ≈£î+uÛÑ ` eTDÏøs£ +¡ &Ü\T
<Û]ä +∫ eTVü‰\øÏÎ ≈£îuÒsT¡ \T+{≤s¡T. yês¡TD (|ü•ÃeT) eTVü‰ø√D+˝À
n+≈£îX¯ <ÛäqTsê“¤D<Ûäs¡T˝…’ s¡reTqà<ÛäT\T+{≤s¡T. áXÊq´ ø√D+˝À
bÕXÊ+≈£îX¯ <Ûsä T¡ ˝…’ |ü⁄wæ˜ $ù|Tò ïX¯«s¡T\T+{≤s¡T. á ÁbÕø±s¡+ <ë{≤ø£
Á|üyêfi¯ ÁbÕø±s¡+ |ü+#·uÛÑ÷‘· kÕ«$T qT\T+{≤s¡T yês¡T ` Vü≤è˝Ò¢K
` >∑>∑q ` s¡ø£Ô ` ø£sê[ø£ ` eTVü‰#·TÃ¤wüà Á|üyêfi¯kÕ\+ >∑&ç#êø£
qes¡‘·ï ÁbÕø±s¡+. Çø£ÿ&É Äe÷ïj·T <˚M ãè+<ä+ ñ+≥T+~. Ç~
<ë{Ï‘˚ ∫+‘êeTDÏ >∑èVü≤+. ˝À|ü\ ñqï @ edüTÔeP ˇø£ |ü{≤ºq
ø£+{ÏøÏ ø£ì|æ+#·<äT. Ç<˚ <˚M dü<äq+. y˚sTT düÔ+uÛ≤\ eT+&ÉbÕ\T
Hê\T>∑T+{≤sTT. X¯è+>±s¡ eT+&É|+ü , eTTøÏeÔ T+&É|+ü , C≤„qeT+&É|+ü ,
@ø±+‘· eT+&É|+ü . X¯è+>±s¡ eT+&É|+ü ˝À »>∑ <ä+_ø£ $$<Ûä dü+^‘·
>±Hê\T Ä\øÏdü÷Ô ñ+≥T+~. eTTøÏÔ eT+&É|ü+˝À ‘·|üdüT«\≈£L,
<˚MÄsê<Ûäq ‘·‘·Œs¡T\≈£L, jÓ÷>∑T\≈£L eTTøÏÔ Á|ükÕ~düTÔ+≥T+~.
C≤„qeT+&É|ü+˝À C≤„H√|ü<˚XÊ\T #˚düTÔ+≥T+~. Hê\Ze @ø±+‘·
eT+&É|ü+˝À eT+Á‹DT\‘√ ø£*dæ ì‘·éT÷ »>∑Á<äø£åD >∑T]+∫
dü e ÷˝À#· q \T »s¡ T |ü ⁄ ‘· ÷ ñ+≥T+~. á >∑ è Vü ≤ +˝À |ü ~
k˛bÕHê\‘√ ˇø£ eT+#·ø£+ ñ+~. <ëìøÏ ÁãVü≤à, $wüßí, s¡TÁ<ä,
áX¯«s¡T\T q\TZs¡÷ Ksê\T (ø√fi¯ófl). |òü\ø£eTT dü<ë•e⁄&ÉT.
uÛÑTeH˚X¯«s¡T&ç yêe÷+ø£+˝À ≈£Ls¡TÃì ñ+≥T+~ l uÛÑTeH˚X¯«].
á >±<∏ä $ì »qy˚T»j·TT&ÉT dü+‘·è|æÔ #Ó+<ë&ÉT. Vü≤]Vü≤s¡T\
|ü⁄sêD≤\T #ê˝≤ ñHêïsTT. ø±˙ ne˙ï ø£*|æ á <˚M uÛ≤>∑e‘·
104
eTVæ≤eT˝À |ü<äVü‰s¡e e+‘·T¬ø’Hê kÕ{Ïsêe⁄. eT÷\ Á|üø£è‹ì

Á|ükÕ~+#˚~ ø£qTø£ Ç<=ø£ÿfÒ ì»yÓTÆq |ü⁄sêD+. Ç<ä+‘ê yê´düT&ÉT
»qy˚T»j·TTìøÏ #Ó|Œæ ìÁwüÿ$T+ #ê&ÉT. »qy˚T»j·TT&ÉT <˚MuÛ≤>∑e‘·+
s√p |ü]+ƒ |ü#d˚ ÷ü ,Ô $+≥÷ dü+‘·Twüß&º ’Ó sê»´|ü]bÕ\q <Ûsä à¡ ã<ä+Δ >±
kÕ–+#ê&ÉT. Ä~˝À <˚MuÛ≤>∑e‘·+ kÕøå±‘·÷Ô »>∑<+ä _ø£ eTTK|ü<àä +
qT+∫ ns¡ ú X À¢ ø ±‘· à ø£ + >± Ä$s¡ “ ¤ $ +∫+~. y˚ < ä k Õs¡ + >±
e≥|üÁ‘·kÕsTTøÏ ñ|ü<•˚ +∫+~. n≥Tô|q’ <ëìï X¯‘ø· √{Ï Á>∑+<∏+ä >±
$düÔ]+#ê&ÉT. ÁãVü≤à<˚e⁄&ÉT <ëì kÕs¡eT+‘ê ˇø£#√{ÏøÏ #˚]Ã
18,000 XÀ¢ø±\T, 12 düÿ+<Ûë\T>∑ dü+Á>∑Vü≤|ü]∫ X¯ó≈£î&ç ø√düeTì
yê´düT&ÉT ñ|ü<•˚ +#ê&ÉT. á <˚M eTVü‰uÛ≤>∑e‘·+ H˚{øÏ ° <˚e˝Àø±q
ãVüQfi¯ Á|ü#ês¡+˝À ñqï~. Ç+{À¢ ì‘·éT÷ á Á>∑+<∏äeTT (|ü]ƒùdÔ)
|üPõùdÔ #ê\T \ø°Î<˚$ Çø£ Ä Ç+{Ï ñ+∫ yÓfi¯fl<äT. dü÷‘·T&ÉT
ø£qTï\T eTT≈£î[+∫ <˚$ì <Ûë´ìdü÷Ô qeTdüÿ]+#ê&ÉT. XÖqø±~
eTTqT\T Äq+<äbÕs¡eX¯´+ qT+∫ yÓT\¢>± ‘˚sT¡ ≈£îHêïs¡T. dü÷‘·T&çì
ÁX¯<ëΔX¯≈£îÔ\‘√ |òüTq+>± dü‘·ÿ]+#ês¡T. n+<äs¡÷ ÁãVü‰à q+<ëìï
bı+<ës¡T. n+u≤#·s¡D ø£eT\ uÛÑè+>±j·Te÷DT&ÉT dü÷‘·T&ÉT
dü+‘√wæ+ #ê&ÉT. n+<ä]˙ Äos¡«~+∫ |ü⁄qsê>∑eTHêj·T#· nì M&√ÿ\T
rdüT≈£îì ãj·T\T<˚sê&ÉT.

Devi Bhagavatham PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Devi Bhagavatham PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1

l ùV≤e\+_ HêeT dü+ˆˆs¡ X¯s¡qïesêÁ‘·T\T

&ç{Ï|æ : l düs¡dü«‹ &ç{Ï|æ

l <˚M uÛ≤>∑e‘·+ (dü+øÏå|üÔ bÕsêj·TD+)

<ëX¯sêE X¯+‘·qTìøÏ Ç∫Ã $yêVü≤+ #˚kÕ&ÉT.

|ü+|æ‘˚ ÄyÓT <ëdæì |ü+|æ+~. n|ü⁄&ÉT $<äTs¡T&ÉT (<Ûäsêà+X¯+‘√)

#˚~ sêC≤´ìøÏ ñ|ü]#·s¡edüTe⁄ nH˚ sêE e⁄+&˚yê&ÉT. uÛ≤s¡´

|üsêX¯s¡T&ÉT ÄyÓTqT yÓ÷Væ≤+∫ ø£èwüí<Ó’«bÕj·TqT&çì ø£Hêï&ÉT.

≈£L‘·T]øÏ |ü⁄fÒº _&˚¶ sêC≤´_Ûwæ≈£îÔ&ÉTì #˚j·÷\ì wüs¡‘·T $~Û+#ê&ÉT.

ns¡T®qT&ÉT, nìs¡T<äΔ düT‘·T&ÉT eÁE&ÉTì j·÷<äe sê»<Ûëì

Á|üeT<ä«s¡ì ø£]∫+<äì #ÓbÕŒ&ÉT. ‘·qøÏ XÊ|ü+ ø£*–q $wüj·T+

yêdüTøÏ k˛<ä] »sê‘·ÿs¡÷ nH˚ ÄyÓTì $yêVü≤e÷&Ü&ÉT.yê] ø=&ÉT≈£î

<˚ M uÛ ≤ >∑ e ‘· + $+fÒ e÷qdæ ø £ XÊ+‹ ø£ \ T>∑ T ‘· T +<ä ì

ˇ{Ïº ìs¡ø£ås¡ ≈£îøÏå. n‘·qT n&É$˝À ˇø£ |ü+~ ;Ûø£s¡+>± ◊◊ nì

@s¡Œ&ç ø£$ e˝Ò nj·÷´&ÉT.

dü«uÛ≤e⁄&ÉT. ©˝≤e‹ ‘·+Á&ç j·TT<Ûëõ‘·TÔ ñ»®sTTì qT+∫ e∫Ã

ìs¡eX‚wü+>± HêX¯q+ #˚kÕs¡T. ~≈£îÿ ‘√#·ø£ $XÊ«$TÁ‘·T&ÉT ˇø£ÿ&É÷

düs¡+>± ø£cÕº\T m+<äT≈£î ‘Ó#·TÃø√e&ÉeTì ‘·*¢ #Ó|æŒ+~. ø±˙

ø=+<äs¡T sêE\T Ç~ ‘Ó*dæ yÓ[ﬂb˛j·÷s¡T. j·TT<Ûëõ‘·TÔ

|ü]|üPs¡í+>± Äs√>∑´+ #˚≈£Ls¡T‘·T+~.

≈£îe÷s¡T\T+&˚yês¡T. lsêeTT&ÉT øödü\´ ≈£îe÷s¡T&ÉT. uÛÑs¡‘·T&ÉT ¬ø’ø£

|ü]>¬ ‘·TÔ \ø£ÎD≤ MT nqïj·T´øÏ Ä|ü<ä e∫Ã+~ nì nqï~. nqïj·T´

düV‰ü j·÷ìøÏ ø±e\dæq+‘· eT+~ yêqs¡ùdq ñqï~. Hê\T>∑T yÓ|’ ⁄ü ˝≤

düHê‘·ì, Ä<ä´, ì‘·´. ÄyÓTqT |üPõ+∫q uÛÑ≈£îÔ\ ø√]ø£\˙ï

düTÁ^e⁄ì‘√q÷, nq+‘·yTÓ qÆ yêqs¡ ùdq‘√q÷ sêeTT&ÉT yÓ[ﬂ <äøDåÏ

lø£èwüßíì ø=&ÉT≈£î Á|ü<äT´eTTïDÏí ˇø£ X¯+ãs¡T&ÉT |ü⁄]{Ï >∑~

uÛ≤´dü |üsêj·TDT˝…’Hês¡T. qs¡Hêsêj·TDT\÷ Væ≤e÷\j·÷˝À¢

eTTqT|ü⁄ Á|üVü‰¢<äTìøÏ M]øÏ j·TT<äΔ+ »]–+~. Væ≤s¡D´ ø£X¯´|ü⁄&ç

n+X¯‘√ |ü⁄{Ïºqyês¡T. M]e+{Ï ‘ê|üdüT \‘√ m|ü&É÷ ô|≥Tºø√≈£î

ìÁ<ëedüT\Δ T>± #˚d+æ ~. Ç+Á<äTDÏí #˚jT· uÀ‘·T+fÒ $wüßeí ⁄ s¡ø+åÏ #ê&ÉT.

MT≈£î ~e´eT+Á‘ê\qT #ÓãT‘êqHêï&ÉT. ã*#·Áø£e]Ô $wüßíeT÷]Ô

<Ûä]+#ê&Éì n&ç>±&ÉT. yê´düT\ yês¡T Ç˝≤ #Ó|üŒ&É+ kÕ–+#ês¡T.

qqTï »sêdü+<Ûä, •X¯óbÕ\ yÓTT.\>∑T sêø£ådüT\T bÕ*düTÔHêïs¡T. ˇø£ÿ

|ü⁄{≤º&ÉT. øÏ+<ä{Ï »qà˝À M]<ä›s¡÷ <Ûäs¡Tà&ç ≈£îe÷s¡T\T. (qs¡Hêsê

ø±s¡D+>± <=+>∑\ <√|æ&øû Ï >∑T] ne⁄‘ês¡T. Ç~ »s¡>e∑ \dæ+<˚qì

<˚e‘·\T dü«sêZìï $&ç∫ >∑TVü≤\˝À, ø=+&É\˝À ‘·\<ë#·T≈£îHêïs¡T.

u≤wüÿ\T, <äTs¡TàKT\qT dü+Vü≤]+∫+~. ‘êÁeT, ∫≈£åîs¡\qT

e+X¯düTΔ&Ó’q X¯Á‘·T|òüTTï&çì dæ+Vü‰düq+ô|’ ≈£Ls√Ãu…{≤ºs¡T. n‘·qT

dü+Vü≤]+ ∫+~ (n+_ø£) ø±[ø£. <ëìøÏ øö•ø£ áHê{Ï qT+∫

‘·«wüº ≈£îe÷s¡T&ÉT eè‘·T&ÉT. ‘êH˚ düèwæº+#·T≈£îHêï&ÉT (|ü⁄Á‘·Tì).

Ä˝À∫+#·kÕ>±&ÉT. eTs¡D yês¡Ô ‘Ó*dæ ‘·«wüº ìqTï dü+Vü≤]+#˚

dü+Vü≤]+|üã&˚˝≤ #·÷&ÉeTq>± e÷‘· düπsqqï~. <˚e‘·\T

#Ój·T´eT+~. <˚e‘·\T yÓ‘·ø£≥+ yÓTT<ä\Tô|{≤ºs¡T. ø£q |ü&É˝Ò<äT.

nìyês¡´+. j·TT>∑<Ûäs¡à+ Á|üuÀ<Ûä+ j·TT>±\T e÷]q|ü⁄&ÉT ˇø£Hê{Ï

|ü⁄sêD Á|üdæ<äΔ+. dü÷s¡´e+X¯+˝À lsêeTTì ø£+fÒ eTT+<äT

#˚kÕ&ÉT. sêEqT s√>∑ $eTTøÏÔ&çì #˚kÕ&ÉT. $XÊ«$TÁ‘·T&ÉT e÷Á‘·+

bı+<ä & ÜìøÏ »q≈£ î &ç ì #· ÷ |æ + #· e THêï&É T . Á|ü d ü T Ô ‘ êìøÏ

|ü⁄Á‘·T\qT Áø√<Ûë–ï˝À <äVæ≤+∫y˚kÕ&ÉT ø£<ëì yê´düT\yês¡T

\ø£˝Ò<äT, |ü\ø£˝Ò<äT. ø√|ü+‘√ $wüßíe⁄, Ä&É >∑TÁsêì>± |ü⁄≥ºeTì

ø=&ÉT≈£îøÏ Ç‘·&çì n|üŒ–+#ê\ì lVü≤] dü+ø£\Œ+. ˙e⁄ u≤\TDÏí

ø£\Te⁄. @ø± e[ì∫Ã $yêVü≤+ #˚sTT. ˙<˚ u≤<Ûä´‘· nqï~. á

e÷≈£î ùde\¬ø’ e#˚Ã~. e÷ Ç<ä]› ˝À me]øÏ m|ü&ÉT @ uÛ≤eq\T

#·÷∫ kÕïq+ #˚<ë›eTì eTT+<äT>± Hês¡<Tä &ÉT ~– eTTq>∑>±H˚ |ü⁄s¡Twü

dü÷s¡´e+X¯ #·]Á‘· <˚e‘·\˝À düTÁ|üdæ<äTΔ&ÉT dü÷s¡T´&ÉT. n‘·&çπø

Hê uÛÑs¡Ô n+<ÛäT&ÉT, eè<äTΔ&ÉT. |ü‹Áe‘·HÓ’ nôVAsêÁ‘·T\T ùde #˚dü÷Ô

X¯sê«‹ j·÷>∑+ yÓTT<ä\Tô|{≤º&TÉ . <˚e‘·\+‘ê e#êÃs¡T. n•« qT\qT

MT<ä <ä+&Ó‹Ô n‘·&ç dü+‘êHêìï n+‘·{Ï˙ dü+Vü≤]+#ês¡T. #êe>±

Ç‘·ì ø=&ÉT≈£î Vü≤s¡´X¯ó´&ÉT. Ç‘·ì ø=&ÉT≈£î ì≈£î+uÛTÑ &ÉT. Ç‘·ì ø=&ÉT≈£î

düeTj·T+˝À $XÊ«$TÁ‘·T&ÉT (øö•≈£î&ÉT) ‘·q uÛ≤sê´|ü⁄Á‘·T\qT ÄÁX¯

$ì n≥T\H˚ #˚kÕ&ÉT. ‘·+Á&ç á $<Û+ä >± ˙‹uÀ<Ûä #˚kÕ&ÉT. @Hê&É÷

ns¡sú êÁ‹ <=+>∑>± CÒ] yê&ÉT <ë#·T≈£îqï ≈£îø£ÿe÷+dü+ ‹quÀj·÷qT.

ˇ|ü≈£îHêï&ÉT. eTVü‰sêDÏ XË’ã´ ≈£îe÷s¡Tì ø£qï~. es¡TDT&ÉT ã*

bÕX¯ $eTTøÏÔ&çì #˚kÕ&ÉT ø±ã{Ïº es¡TDT&Éì ø=+<äs¡T, Ç+‘·˝À

ìŒ, yêj·TTe´+˝À dü÷s¡T´DÏí ì|æ |ü+#êj·T‘·q |üP» #˚j·÷*.