H H

F-XC A N GE F-XC A N GE
PD PD

!
W

W
O

O
N

N
y

y
bu

bu
to

to
k

k
lic

lic
C

C
w

w
m

m
w w
w

w
o

o
.d o .c .d o .c
c u-tr a c k c u-tr a c k

NH NG NGH CH LÝ VÀ B T C P C A V T LÝ H C
Huy Toàn
E-mail: huytoan971@vnn.vn

Nh ng m c có d u (*) là xu t c a tác gi ; nh ng m c có d u (**) là ngh ch lý

i v i v t lý hi n th i nh ng không ph i là ngh ch lý theo quan m c a tác gi .

àn
1. ng tính sóng –h t
Khái ni m sóng liên quan t i tính không nh x và là dao ng c a “môi tr ng”;
khái ni m t liên quan t i tính nh x và chuy n ng theo qu o xác nh c a v t
th –hai tính ch t này v n là c a hai ng i t ng v t lý khác nhau – t t n

To
và môi tr ng (m t t p h p nhi u h t có liên h v i nhau) và c a hai hi n t ng
khác nhau ch không không ph i c a cùng m t i t ng nên không th nói r ng ó là
2 m t i l p c a cùng m t hi n t ng – không áp d ng c quy lu t “ u tranh và
th ng nh t gi a các m t i l p”. Chính vì ch m t i t ng thì không th có ng th i
2 tính ch t lo i tr nhau này –v th c ch t là “râu ông n c m c m bà kia”.
t là cái mà chúng ta có th “nhìn th y” c; “sóng” c g n v i h t trong khái
ni m “l ng tính sóng – h t”này –chúng ta không th nhìn th y th m chí c ng không
uy
th hình dung ra c. Trong thí nghi m “khe Young”, chúng ta có b ph n phát (h t
ho c “sóng”–photon, electron...), có t m ch n v i 2 khe h p và màn ch n t sau t m
ch n ó và... h t! Kho ng không gian gi a b ph n phát v i t m ch n và gi a t m ch n
i màn ch n là “cái gì”–không ai bi t! M i c g ng “bi t” u d n n s bi n m t
a cái g i là “tính ch t sóng”–d ng nh các photon hay electron không nh ng “bi t
tr c” c có 1 khe hay 2 khe mà còn “nh n bi t” c có s “theo dõi”và t c kh c
H

“ra quy t nh là sóng hay là h t”!!!

2. Chuy n ng theo quán tính*
u không có l c tác ng ho c t ng h p l c tác ng lên v t th b ng không thì
nó s ng yên hay chuy n ng th ng u mãi mãi. ây c ng còn là nguyên lý quán
tính Galileo hay nh lu t 1 Newton. Chuy n ng c a các v tinh quanh Trái t, c a
các hành tinh quanh M t tr i v.v.. (th m chí k c chuy n ng c a electron quanh h t
nhân nguyên t ) u trong tình tr ng “t ng h p l c tác ng”b ng không –l c h p d n
ho c l c t nh n cân b ng v i l c ly tâm, nh ng th t tr trêu là l i trên qu o tròn
ch không “th ng u”. Ý ki n hi n nay cho r ng “l c ly tâm”ch là l c “ o”gi ng nh
c quán tính v y, mà chuy n ng th ng u là m c nh nên chuy n ng tròn ch là
do l c h p d n gây ra; n u l c h p d n này b ng không thì v t ph i chuy n ng th ng
u. Tr c tiên, ph i kh ng nh r ng không th nào t n t i m t v t nào mà l i không b
c tác ng c a các v t th khác: c a Trái t, c a M t tr i, c a Nhân Thiên hà, c a
các thiên hà khác... mà chính có m t c a t t c chúng m i th c s là “m c nh”ch
_______________________________________________________________________________
1
Created by V Huy Toàn 1/05/2007.
 H H
F-XC A N GE F-XC A N GE
PD PD

!
W

W
O

O
N

N
y

y
bu

bu
to

to
k

k
lic

lic
C

C
w

w
m

m
w w
w

w
o

o
.d o .c .d o .c
c u-tr a c k c u-tr a c k

không ph i là v ng m t c a chúng! N u ã nh v y, chuy n ng th ng u (theo

ngh a c a hình h c Euclid) không th là “m c nh”, mà ã không ph i là “m c nh”
thì có ngh a là ph i có nguyên nhân! Qu úng v y! Trong tr ng h p d n c a Trái t,
m t v t có th chuy n ng th ng u luôn luôn c n có l c tác ng th ng l c h p
n c a Trái t; còn n u chuy n ng tròn u nh các v tinh trên qu o thì không
n b t c l c tác ng nào thêm n a (l u ý l c h p d n ây ã c coi là “m c
nh”, mà n u có mu n không “coi là m c nh”c ng ch ng c nào!!!) V n là
âu v y? Ch ng l chính nguyên lý quán tính không ph i là ngh ch lý sao?

àn
3. Xô n c c a Newton
Theo nh lu t quán tính c a Newton, khi m t xô n c quay s x y ra hi n t ng
t n c võng xu ng còn n c trong xô d n ép ra bên thành xô n c, ng i ta nói r ng
xu t hi n l c ly tâm và không nh ng th , hi n t ng này v n x y ra dù ch có m t cái xô
c n c trong V tr - chuy n ng phi quán tính là tuy t i. Tuy nhiên, m i
c gia t c h ng tâm a=V2/R

To
phân tích t m s bi n thiên v n t c ây ch kh ng
mà không sao tìm ra c gia t c ly tâm, theo ó có th tính c l c ly tâm nh nh
lu t 2 Newton.
ng t nh v y, s phình ra xích o Trái t là do Trái t t quay quanh
mình nó và c ng là k t qu c a l c ly tâm. Trong thí nghi m dùng s i dây quay m t
viên á theo ng vòng tròn c ng nh trong chuy n ng quay c a v tinh nhân t o
xung quanh Trái t, ng i ta có th phân tích t s bi n thiên c a v n t c chuy n ng
ra c gia t c h ng tâm mà không th nào ch ng minh c gia t c ly tâm, do ó, l c
uy
ly tâm gi ng nh l c quán tính, ch có th là “l c o”! Nh ng t m t nguyên nhân “ o”
nào l i sinh ra m t k t qu th c?
4. Sóng n t - dao ng c a ether hay c a chân không*
Theo thuy t tr ng n t Maxwell, sóng nt c n c lan truy n trong m t
môi tr ng... Xét v ph ng di n toán h c, nghi m c a các ph ng trình Maxwell là
H

t hàm bi n thiên trong không gian c a h tr c to các X,Y,Z thì có th c,

nh ng v m t v t lý, n u ch p nh n m t “sóng n t ” th t s thì bu c ph i có môi
tr ng cho nó “lan truy n”- d n n “kh ng ho ng ether” vì ether l i c n n nh ng
tính ch t huy n ho c mà không ai có th ch p nh n c. Lo i b ether, ng i ta a ra
khái ni m “tr ng n t ”– sóng n t là dao ng c a tr ng n t này. Nh ng
khái ni m “v n t c ánh sáng trong chân không”v n t n t i, t c là chân không v n t n
i. V n v n còn ó –chân không –không gian tr ng r ng –sóng n t là dao ng
a chân không? né tránh tình tr ng khó ch u này, ng i ta a vào khái ni m
“tr ng n t ”và cho nó óng vai trò môi tr ng truy n sóng thay cho ether ho c
chân không. Nh ng v n v n còn ó –sóng n t v n là sóng ngang mà sóng ngang
ch có t n t i trong ch t r n, nh th ch ng hóa ra tr ng n t c ng “r n”hay sao?
Ch c m i ng i s ph n i r ng ã có “b ng ch ng th c nghi m”v vi c lan truy n
“sóng n t ”v i vi c phát minh ra radio. Nh ng hãy xem xét k , th t ra chúng ta ã
có c “b ng ch ng”gì c ch ? - m t máy c g i là “phát”, m t máy c g i là
“thu”, các dòng n và n áp bi n thiên trong hai máy ó và… h t! Cái mà máy
_______________________________________________________________________________
2
Created by V Huy Toàn 1/05/2007.
 H H
F-XC A N GE F-XC A N GE
PD PD

!
W

W
O

O
N

N
y

y
bu

bu
to

to
k

k
lic

lic
C

C
w

w
m

m
w w
w

w
o

o
.d o .c .d o .c
c u-tr a c k c u-tr a c k

“phát”ra ho c “thu”v , hay cái t n t i trong kho ng gi a hai máy “thu”và “phát” ó là
cái gì có ai “th y t n m t”không? Không ai c !
5. Ngh ch lý “hi u ng con mu i”*
ng n ng c a Trái t có c là do cái v cánh c a con mu i”– ó chính là
i dung c a ngh ch lý “hi u ng con mu i”. V th c ch t, theo lý thuy t hi n hành (c
h c Newton l n Einstein), m i quy lu t v t lý u nh nhau trong các HQC quán tính
mà ng n ng ch là h qu c a m t trong các quy lu t ó. ng trên Trái t, có thê

àn
tính ngay c ng n ng c a m t con mu i (có kh i l ng b ng MM) ang bay v i v n
c V:
M MV 2
KM = . (P5.1)
2
Tuy nhiên, theo quan m c a con mu i, Trái t l i có ng n ng b ng:

To
M V2
K = . (P5.2)
2
i M là kh i l ng c a Trái t. Bây gi gi s con mu i v cánh m nh h n và t ng
c lên thành V’, s thay i ng n ng c a Trái t s b ng:
M ∆V 2
∆K = , (P5.3)
2
còn c a con mu i s b ng:
uy
M M ∆V 2
∆K M = , (P5.4)
2
ây V2 = V’2 – V2. Gi s MM = 2x10-6kg; V2 =1(m/s)2 thì s gia t ng ng n ng
a con mu i ch là 10-6J – u này xem ra khá h p lý v i m y cái v cánh c a con
mu i, nh ng s gia t ng ng n ng c a Trái t l i b ng 3x1024J –n ng l ng kh ng l
H

này l y âu ra v y n u không ph i ch do t ... “m y cái v cánh c a con mu i”?

6. ng l c h c ch là o giác*
Khái ni m “H quy chi u quán tính”t nó ã ch a y ngh ch lý, không k t i
vi c không t n t i trên th c t m t HQC t ng t nh v y. B n thân c h c cho t i nay
ch có th nghiên c u v th c ch t các quá trình ng h c x y ra trong các HQC quán
tính, còn m t khi ã xu t hi n l c tác ng t c là khi chuy n ng c a v t th ã có gia
c thì các nh lu t c b n c a ng l c h c không còn úng n a, mà ã nh v y thì
n thân khái ni m “ nh lu t c b n c a ng l c h c”c ng tr nên vô ngh a. Nói cách
khác, khái ni m “ nh lu t c b n c a ng l c h c”ch là m t “ o giác”vì m c ích
a nó là mô t di n bi n c a các quá trình ng l c nh ng khi y u t “ ng l c”
này ch v a m i xu t hi n thì tính h p lý c a các nh lu t l p t c bi n m t vì ã bi n
t u ki n v m t HQC quán tính. Chính vì v y, khi c ki t s d ng nh lu t 2
Newton trong u ki n này ã d n n nh ng k t lu n sai l ch v b n ch t c a hi n
ng, nh ngh ch lý “hi u ng con mu i”là m t ví d . M t thí d khác là vi c ch ng
_______________________________________________________________________________
3
Created by V Huy Toàn 1/05/2007.
 H H
F-XC A N GE F-XC A N GE
PD PD

!
W

W
O

O
N

N
y

y
bu

bu
to

to
k

k
lic

lic
C

C
w

w
m

m
w w
w

w
o

o
.d o .c .d o .c
c u-tr a c k c u-tr a c k

minh công th c E = mc2 c ng c xu t phát t chính nh lu t 2 Newton i v i v t

th ang xem xét mà do ó ã n m ngoài ph m vi c a TTH. Nh v y cho n nay, th t
là tr trêu! - ng l c h c m i ch là o giác mà ch a h c nghiên c u th t s .
7. Chân không ch a n ng l ng*
Chân không tho t u v n c hi u ng ngh a v i không gian tr ng r ng, không
“ch a”v t ch t, c l p v i v t ch t. Thuy t t ng i r ng ã “g n”không gian v i
th i gian và v t ch t, và k t qu là c: h p d n = không-th i gian cong. Chân không

àn
i có c m t “vai di n”m i: l c h p d n. “Chân không l ng t ”– m t không gian
tr ng r ng nh ng ch a y n ng l ng – các c p h t-ph n h t “ o”xu t hi n r i bi n
t r t “náo nhi t”và “sôi ng”, và m t s trong chúng tr thành h t-ph n h t th c
v.v..
Khái ni m n ng l ng trong công th c E = mc2 c chính Einstein g n cho m t ý
ngh a là “s chuy n hóa kh i l ng thành n ng l ng” mà kh i l ng v n v n c

To
ông coi là th c o l ng v t ch t ch a trong v t th (Hawking c ng th a nh n quan
m này). N ng l ng do ó ã tr thành m t substance t ng ng v i v t ch t, có
th bi n thành v t ch t và ng c l i, v t ch t có th bi n thành n ng l ng. Lý thuy t
“Big bang”c ng ch là h qu c a quan m này.
8. ng l ng là il ng vô h ng hay véc t ?*
ng l ng cho n nay v n c coi là i l ng vô h ng. Vì ng n ng c ng là
t d ng n ng l ng nên v nguyên t c nó ph i là m t i l ng vô h ng. Nh ng u
uy
này t ra không h p lý b i 2 l :
+ Th nh t, n ng l ng là kh n ng sinh công mà ng n ng l i ch có th sinh
công theo h ng chuy n ng c a v t th khi va ch m v i các v t th khác còn theo các
ng khác thì không th , vì v y ng n ng không th là i l ng vô h ng;
+ Th hai, v n t c là i l ng véc t nên ng n ng tính theo công th c K =
H

2
mV /2 c ng ch có th có ngh a theo h ng c a v n t c còn các h ng khác thì hoàn
toàn không th .
Th n ng c ng là m t d ng n ng l ng và do v y nó c ng ph i là i l ng vô
ng. Nh ng th n ng c ng gi ng nh v i ng n ng, n l t mình, nó c ng ch có
kh n ng sinh công theo h ng ng s c c a tr ng l c th và vì v y, theo lôgíc, nó
ng ph i là m t i l ng véc t mà không th là vô h ng c. V n là ch ,
ng c a các i l ng vô h ng là t ng i s còn t ng c a các i l ng véc t là t ng
hình h c theo quy t c hình bình hành –trong tr ng h p chung, chúng có nh ng k t qu
hoàn toàn khác nhau. u này ng nhiên nh h ng t i nh lu t b o toàn n ng
ng –m t nh lu t c b n c a T nhiên.
Trong khi ó, khái ni m n i n ng là n ng l ng hàm ch a bên trong v t th thì khó
có th nói là i l ng véc t c mà là có l ch có th là vô h ng? Ví d nh nhi t
ng ch ng h n? V y rút c c n ng l ng là i l ng vô h ng hay véc t ây? Hay là
ng có d ng “l ng tính véc t -vô h ng”ki u nh “l ng sóng-h t?
_______________________________________________________________________________
4
Created by V Huy Toàn 1/05/2007.
 H H
F-XC A N GE F-XC A N GE
PD PD

!
W

W
O

O
N

N
y

y
bu

bu
to

to
k

k
lic

lic
C

C
w

w
m

m
w w
w

w
o

o
.d o .c .d o .c
c u-tr a c k c u-tr a c k

9. Ngh ch lý ng n ng*
Có m t con t u chuy n ng th ng u v i v n t c V1 so v i m t HQC quán tính
H nào ó (m t t ch ng h n) và trên con t u ó, có m t v t có kh i l ng m chuy n
ng v i v n t c V2 so v i con t u; góc gi a 2 véc t v n t c này cho b ng T ây suy
ra, véc t v n t c chuy n ng c a v t ó so v i HQC quán tính H ng:
V = V1 + V2 (P9.1)
có ngh a là modul c a nó b ng:

àn
V 2 = V12 + 2V1V2Cosα + V22 (P9.2)
ây có th tính c ng n ng c a v t so v i HQC H:
mV 2
K= . (P9.3)
2

To
Tuy nhiên, vì n ng l ng, và do v y, c ng n ng v n c coi là i l ng vô h ng
nên có th vi t bi u th c ng n ng chuy n ng c a v t trong HQC H này nh m t
ng vô h ng:
K ' = K1 + K 2 (P9.4)
mV12 mV 2
trong ó: K1 = và K 2 = 2 . (P9.5)
2 2
Thay (P9.5) vào (P9.4), ta c:
uy
m 2 m
K '= (V1 + V22 ) = V '2 , (P9.6)
2 2
ây ký hi u V12 + V22 = V '2 (P9.7)
So sánh (P9.6) v i (P9.2) ta th y có s sai khác gi a 2 v n t c t ng i:
H

∆V 2 = V 2 − V '2 = 2V1V2Cosα , (P9.7)

và chênh l ch gi a 2 giá tr ng n ng tính theo 2 cách là:
m 2 m
∆K 2 = K 2 − K '2 = (V − V '2 ) = ∆V 2 . (P9.8)
2 2
Thay (P9.7) vào (P9.8), ta c:
∆K = mV1V2Cosα . (P9.9)
Gi s cho V1 = V2 = V0 và = , t (P9.2) ta có V = 0, do ó K = 0; trong khi ó, theo
(P9.6) ta l i c K’= mV’2/2 = mV02. V y th t ra ng n ng c a v t th so v i HQC H
n ph i xác nh theo cách nào m i là úng?
10. nh lu t b o toàn và chuy n hóa n ng l ng ch là “ o giác”.
Có m t v n không th không c p n, ó là nh lu t b o toàn và chuy n hóa
ng l ng – v n c coi nh m t trong nh ng quy lu t n n t ng c a v t lý h c. Tuy
_______________________________________________________________________________
5
Created by V Huy Toàn 1/05/2007.
 H H
F-XC A N GE F-XC A N GE
PD PD

!
W

W
O

O
N

N
y

y
bu

bu
to

to
k

k
lic

lic
C

C
w

w
m

m
w w
w

w
o

o
.d o .c .d o .c
c u-tr a c k c u-tr a c k

nhiên, i v i c h c Newton, n ng l ng c coi là b o toàn ch bao g m ng n ng

và th n ng; còn i v i c h c Einstein, có thêm thành ph n n i n ng nh ng l i bi n
t thành ph n th n ng. K t qu là cái c b o toàn ch a h là n ng l ng toàn
ph n c a th c th v t lý – u này có khác gì “ o giác”?
Hãy b t u t c n ng c a m t v t th trong tr ng l c th , theo ngôn ng c a c
c Newton, là t ng c a ng n ng và th n ng:
Wc = K + U . (P10.1)

àn
Nh ng th n ng h p d n l i quy c luôn mang d u (–) vì các v t th hút nhau, mà
ng n ng l i luôn (+) nên:
mV 2 α h
Wc = − . (P10.2)
2 R
Các bi u th c này c áp d ng cho m i tr ng h p c a c h c Newton. Và h n th

To
a, n u 2 v t th là m t h kín thì cái g i là “c n ng”xác nh theo (P10.1) c xem
nh là i l ng ph i c b o toàn (theo “ nh lu t b o toàn và chuy n hóa n ng
ng”).
Ta th xem xét k l i tr c h t là i v i chuy n ng r i t do. Cái c g i là
“c n ng”theo bi u th c (P10.2) v th c ch t ch là s chênh l ch c a th n ng (c a
tr ng l c th ) và ng n ng do nó sinh ra và vì v y, n u cho r ng n ng l ng không b
th t thoát trong quá trình chuy n hóa t th n ng thành ng n ng thì ng nhiên hi u
này ph i là h ng s . Nh ng vi c nó là h ng s là m t chuy n, còn nó có úng là c
uy
ng hay không l i là chuy n khác. Giá nh không áp t d u cho th n ng (<0) mà ch
ng l i bi u th c (P10.1) thì khái ni m “c n ng” còn có th ch p nh n cv i
ngh a là n ng l ng c tr ng cho tr ng thái c h c c a v t th . Tuy nhiên, khi quy nh
u cho m t i l ng, v th c ch t, ã quy nh chi u cho i l ng ó: ng n ng và
th n ng có chi u ng c nhau. Nh ng nh th có khác gì th a nh n c n ng là i
H

ng véc t mà không ph i là i l ng vô h ng cho dù là ch có 2 h ng c c oan:

>0 hay <0? – M t s thi u nh t quán! Song, m t khi ã nói n h ng thì ng n ng
trong công th c (P10.1) l i ph i có h ng trùng v i h ng c a th n ng m i ph i l , vì
n t c chuy n ng c a các v t th luôn h ng v phía nhau, cùng v i h ng c a l c
tr ng th - k t qu c a th n ng này? Vì v y, bi u th c (P10.2) không h là c n ng
a v t th . Có th l y ví d v tr ng h p khi 2 v t th xa nhau vô h n, th n ng ~0
và ng n ng ban u =0, t c là hi u (P10.2) ~0, thì trong su t quá trình r i t do v
phía nhau, hi u này luôn luôn =0 ch ng ph i là u gì l – toàn b th n ng chuy n
hóa thành ng n ng – và ch có v y thôi. Nh ng ch ng l vì c n ng c a v t th ph i
o toàn thì l i cho r ng nó ph i =0 hay sao? Mà m t khi c n ng =0 thì v t th ph i
không chuy n ng m i úng ch ? Vì không th nào l i có th chuy n ng mà v i
ng l ng =0 c! Nh ng v t l i v n chuy n ng, không nh ng th còn chuy n
ng m i lúc m t nhanh h n, và u t h i h n n a là l c tr ng th ngày m t m nh
n –ch ng l không ph i vì th n ng ngày m t l n h n sao? K t c c là c ng n ng,
th n ng u t ng mà l i cho r ng c n ng =0 thì h p lý làm sao c? S khác bi t
_______________________________________________________________________________
6
Created by V Huy Toàn 1/05/2007.
 H H
F-XC A N GE F-XC A N GE
PD PD

!
W

W
O

O
N

N
y

y
bu

bu
to

to
k

k
lic

lic
C

C
w

w
m

m
w w
w

w
o

o
.d o .c .d o .c
c u-tr a c k c u-tr a c k

tr ng thái n ng l ng r t rõ r t: tho t u ~0 –là u ã quá rõ, nh ng v sau l i t

nh ng giá tr kh ng l , th hi n ra khi 2 v t va ch m nhau – u này l i không th ch i
cãi, (kh ng long ã ch ng tuy t di t vì n ng l ng này ó sao?).
Tr ng h p chuy n ng theo qu o tròn. Bi u th c (P10.1) qu th t c ng là m t
ng s trong su t quá trình chuy n ng, h n th n a, càng qu o bên trong, “c
ng”càng l n – u này v nh tính là h p lý, cho dù v n b lúng túng b i d u <0
a nó:

àn
αh
Wc = − (P10.2)
2R
th c ch t, n u n ng l ng <0, các v t t t ph i hút nhau d n n chuy n ng v phía
nhau thì m i ph i, nh ng ây, kho ng cách gi a 2 v t luôn luôn không i – u này
ph i ch ng t r ng theo ph ng n i tâm 2 v t th , l c tác ng t ng h p lên nó ph i =0
–t ng ng v i c n ng theo ph ng ó =0. ây, ch t n t i chuy n ng theo qu

To
o tròn v i ng n ng qu o b ng:
mV 2
K= (P10.3)
2
c là có chuy n ng thì có c n ng t ng ng v i nó – ó m i chính là uh p
lôgíc. Tóm l i, trong tr ng h p này, bi u th c (P10.1) hoàn toàn ch ng n nh p gì v i
cái g i là “c n ng”c a v t th c , trái l i, c n ng c a chuy n ng tròn u trên qu
o ph i là bi u th c (P10.3) và ch có th mà thôi.
uy
Trong c 2 tr ng h p, u không c p n n ng l ng t ng hay n ng l ng
toàn ph n c a th c th v t lý, vì v y, nh lu t b o toàn và chuy n hóa n ng l ng, xét
cho cùng, c ng m i ch là “ o giác”mà thôi.
11. u trúc c a electron
Electron trong lý thuy t tr ng nt c coi là n tích m, t c là không có
H

kích th c v i lý do là m i kích th c gán cho nó u d n n ngh ch lý: l c nào ã

gi l i n tích trên b m t c a nó? Và h n th n a, “ n tích nguyên t ”không còn
ng 1 n a mà ph i nh h n nhi u “ph ” y b m t! T ây, ng i ta ành ch p
nh n khái ni m n tích m né tránh ngh ch lý khi coi n t có c u trúc. Nh ng
“tránh v d a l i g p v d a”, n tích m l i có n ng l ng b ng vô cùng – hi n
ng phân k không h thú v h n. Thôi thì ành “tái chu n hóa”v y –các nhà v t lý
ành cho “n hoàng”toán h c “chi m t lý trí”c a mình.
12. n tích phân s c a quark
c dù n tích c a electron ã c coi là “c b n”nh ng n tích c a quark
i còn “c b n”h n: b ng 1/3! T i sao l i b ng 1/3 – ch không ph i 1? Trong các va
ch m n ng l ng cao, ng i ta v n không thu c các h t quark t do xem n tích
a chúng có úng là phân s 1/3 hay không. M t s các thí nghi m g n ây trên các
máy gia t c l n c cho là ã ghi nh n c quark t do, v th c ch t, ch có tính

_______________________________________________________________________________
7
Created by V Huy Toàn 1/05/2007.
 H H
F-XC A N GE F-XC A N GE
PD PD

!
W

W
O

O
N

N
y

y
bu

bu
to

to
k

k
lic

lic
C

C
w

w
m

m
w w
w

w
o

o
.d o .c .d o .c
c u-tr a c k c u-tr a c k

“nhân t o” xu t phát t khao khát c a ng i làm thí nghi m h n là m t t n t i khách

quan. “S phát hi n ra pentaquark”là m t ví d .
13. c n ng l ng c a nguyên t *
n gi n, ta ch l y nguyên t Hy rô làm ví d , còn i v i các nguyên t
khác, b c tranh c ng hoàn toàn t ng t ch khác v l ng. Gi s có m t kh i khí
Hy rô t i nhi t mà các liên k t nguyên t tr nên quá y u hình thành phân t H2
– ta có kh i khí c u thành thu n tuý t các nguyên t Hy rô. Các quá trình b c x và

àn
p thu n ng l ng do v y ch là do các nguyên t này.
Theo c h c l ng t , m c n ng l ng c a n t trong nguyên t H c mô t
trên Hình P13.1. N ng l ng kích thích các nt ây ch do va ch m gi a các
nguyên t H trong quá trình chuy n ng nhi t. Khi nhi t còn th p, các n t ch
u chi m gi các v trí ng v i n ng l ng th p (n=1;2). Khi nhi t lên cao, các n
b kích thích, chi m gi các v trí ng v i n ng l ng cao h n (n/5), th m chí n

To
c c gi i phóng hoàn toàn kh i nguyên t - tr ng thái khí chuy n thành tr ng thái
plazma.

-0,38
ng (eV)

6
-0,54
5
-0,85 4
Dãy brakett
ng l

-1,51 3
uy
Dãy Pasen

-3,40 2
Dãy Balmer
H

-13,58 1
Dãy Lyman
Hình P13.1

n là ch n t ch b c x n ng l ng khi quay v tr ng thái n ng l ng

th p h n tr ng thái b kích thích: DW = Wm – Wk = hf; ây m>k; f - t n s b c x ; h -
ng s Planck. Nh ng tr ng thái n ng l ng th p h n n m c nào còn ph thu c vào
ng và t n su t c a kích thích t c là vào nhi t . Nhi t càng cao, ng n ng
_______________________________________________________________________________
8
Created by V Huy Toàn 1/05/2007.
 H H
F-XC A N GE F-XC A N GE
PD PD

!
W

W
O

O
N

N
y

y
bu

bu
to

to
k

k
lic

lic
C

C
w

w
m

m
w w
w

w
o

o
.d o .c .d o .c
c u-tr a c k c u-tr a c k

a các nguyên t càng l n (t c c ng kích thích càng l n) và t n su t va ch m gi a

các nguyên t càng l n (t c t n su t kích thích càng l n). nhi t quá cao, xác su t
các n t quay tr v tr ng thái n ng l ng th p là r t nh .
Do ó n y sinh m t ngh ch lý là nhi t càng cao thì n ng l ng b c x nh
ng v i t n s b c x th p l i t ng lên ( ng v i dãy Pashen và dãy Brakett). Trong khi
ó, nhi t càng th p thì n ng l ng b c x l n ng v i t n s b c x cao l i càng
n ( ng v i dãy Lyman) vì ch nhi t th p các n t m i có nhi u c may quay
tr v tr ng thái n ng l ng th p. Ph b c x do ó d ch chuy n v phía “ ”khi nhi t

àn
t ng lên và d ch chuy n v phía “tím”khi nhi t gi m xu ng. T ng t nh v y ta
ng nh n c ph h p th trùng v i ph b c x .
Mô hình “m c n ng l ng”này ch gi i thích c hi n t ng gián n t n s và
gián n n ng l ng b c x (hay h p th ) c a các ch t nh ng v i hi n t ng d ch
chuy n ph thì l i a ra k t lu n hoàn toàn trái ng c v i th c t . Bên c nh ó, vi c

To
cho r ng m c n ng l ng th p c a n t t ng ng v i qu o g n h t nhân nh t còn
c n ng l ng cao l i ng v i qu o xa h t nhân là hoàn toàn trái ng c v i th c t .
14. t mang t ng tác v a hút v a y*
Trong n ng l c h c l ng t , ng i ta cho r ng l c n t là do các n tích
trao i v i nhau các phôtôn nh ng là phôtôn “ o”vì chúng qu th t không h t n t i
i v i ng i quan sát. Chúng sinh ra và bi n m t h t nh nh ng “bóng ma” v y.
Nh ng ã là “ o”thì ch là m t khái ni m trong toán h c và ã là “ma”thì ch là k t
uy
qu c a trí t ng t ng ch không th là các th c th v t lý. Và ngh ch lý là ch các
i t ng “th t”l i ch có th t ng tác v i nhau thông qua nh ng i t ng “ o”- m t
khái ni m siêu hình nh ng l i có “n ng l ng”th c!
Trong khi ó i v i các t ng tác m nh (nh trao i các h t gluon) và các t ng
tác y u (nh trao i các h t bozon W và Z) thì u khác bi t ây là các h t này có v
là các h t “th t” c tìm th y trong máy gia t c. Nh v y, c ng v i cùng m t m c ích
H

là truy n t i l c t ng tác nh ng m t lo i h t thì “ o”còn lo i h t khác thì l i “th t”-

không nh t quán (!) - không phù h p v i lôgíc hình th c. M t khác, vi c trao i các
t “ o”d n n vi c hút nhau hay y nhau c a các n tích u có th c vì m t
khi ã là k t qu c a trí t ng t ng thì mu n sao mà ch ng c? V n s khác i
i các h t “th t”. B ng cách nào mà khi trao i các h t “th t”(có kh i l ng và c ng
c là có xung l ng), các i t ng “th t”l i có th hút nhau thay vì l ra ch có th
y nhau? Hai h t có xung l ng khi va ch m nhau chúng s ph i y nhau! H n th
a, c ng v n nh ng h t ó nh ng khi c trao i nh ng c ly ng n (<<10-15) thì
n n l c y nhau còn nh ng c ly v a (c 10-15m) thì l i i thành hút nhau???
15.Con mèo Schrodinger
Trong thí nghi m t ng t ng c a Schrodinger v m t con mèo trong m t cái h p
kín v i m t lo t các c c u nào ó d n n kh n ng gi t ch t con mèo. Tuy nhiên, kh
ng con mèo v a s ng l i v a ch t l i là k t lu n mà c h c l ng t có th d n n.
Nói cách khác, v i c h c l ng t , không th có cái g i là “t n t i khách quan nào”
_______________________________________________________________________________
9
Created by V Huy Toàn 1/05/2007.
 H H
F-XC A N GE F-XC A N GE
PD PD

!
W

W
O

O
N

N
y

y
bu

bu
to

to
k

k
lic

lic
C

C
w

w
m

m
w w
w

w
o

o
.d o .c .d o .c
c u-tr a c k c u-tr a c k

t, m t hi n t ng nào ó ch th c s t n t i khi ng i ta ã ti n hành o c chúng,

còn tr c ó, là m t th gi i b t nh, không th c...
16. t “bi t”tr c m i kh n ng d ch chuy n kh d
Theo n ng l c h c l ng t , xác su t photon i t m t mA nm t
m khác B b ng t ng xác su t theo m i quãng ng kh d có th có n i t A n B.
n là làm sao mà photon l i có th “bi t”tr c m i kh n ng d ch chuy n kh d
tr c khi quy t nh s i con ng nào? u này c ng gi ng h t nh trong thí

àn
nghi m 2 khe Young, h t t bi t khi nào có 1 khe và khi nào có 2 khe và k c khi nào
có “ng i quan sát”chúng thay i hành vi –là sóng hay là h t cho thích h p! (?)
17. n t c ánh sáng là h ng s
Thuy t t ng i c xây d ng d a trên gi thi t v s không ph thu c c a v n
c c a ánh sáng trong chân không vào chuy n ng c a ngu n sáng i v i m i HQC
quán tính (tiên 2). Tuy nhiên, t tính toán l i rút ra c c ng th c c ng v n t c:

To
V1 ± V2 V ±V
V = = 1 2
1 ± 1 2 2 1 ± β1β 2
VV
c
Công th c này cho th y khi m t trong hai i t ng, ho c ngu n sáng ho c ng i quan
sát, t v n t c b ng c thì v n t c t ng i gi a chúng c ng luôn t b ng c! T ây
i có khái ni m là v n t c ánh sáng không ph thu c vào c ngu n sáng l n ng i
quan sát hay n t c ánh sáng là h ng s trong m i HQC quán tính. Tuy nhiên, không
uy
th nào có th t ng t ng c khi 2 photon chuy n ng theo cùng m t h ng v i
cùng m t v n t c b ng v n t c ánh sáng trong m t HQC quán tính nào ó thì trong
HQC ó, 2 photon t i b t k th i m nào c ng u “kè kè”bên nhau “nh hình v i
bóng”, trong khi ó, b t k photon nào trong chúng c ng th y “b n ng hành” c a
mình r i xa mình v i v n t c ... b ng v n t c ánh sáng! (?)
H

18. Ngh ch lý anh em sinh ôi

Theo TTH, có 2 anh em sinh ôi, ng i em l i HQC ng yên còn ng i anh lên
u v tr bay theo m t ng g p khúc khép kín. Sau m t kho ng th i gian, ng i anh
tr v và 2 anh em g p l i nhau trong tình c nh: anh v n còn r t tr mà ng i em thì ã
“râu dài n r n”? Ngh ch lý là ch , l ra trên HQC c a ng i anh, m i vi c c ng
ph i di n ra gi ng h t nh trong HQC c a ng i em m i úng vì theo nh 1c a
TTH, m i HQC quán tính u t ng ng nhau. N u HQC c a ng i anh có th coi là
HQC quán tính thì HQC c a ng i em c ng nh v y, và vì tính t ng i, ng i anh
th y mình ng yên còn ng i em “bay”vào V tr c ng theo ng g p khúc khép
kín và ng nhiên sau c ng b ng y th i gian, h c ng l i g p nhau nh ng hi u ng
bây gi l i ng c l i: ng i anh l i th y ng i em còn tr còn mình thì “râu dài n
n”? V y rút c c ai già h n ai? – không h có câu tr l i xác áng!!! Và h n th n a,
vì sao v n t c truy n ánh sáng là h ng s l i có th nh h ng t i nh p sinh h c c a con
ng i?

_______________________________________________________________________________
10
Created by V Huy Toàn 1/05/2007.
 H H
F-XC A N GE F-XC A N GE
PD PD

!
W

W
O

O
N

N
y

y
bu

bu
to

to
k

k
lic

lic
C

C
w

w
m

m
w w
w

w
o

o
.d o .c .d o .c
c u-tr a c k c u-tr a c k

19. Công th c E = mc2 ch a h c ch ng minh*

Công th c E = mc2 c ánh giá là m t trong “10 công th c p nh t c a c a m i
th i i”nh ng vi c ch ng minh nó ã ch a ng b t c p ngay t u b i chính tác gi
- Einstein v i! S thi u c s lôgíc c a Einstein ã c Aivs ch ra trong “Journal of
the Optical Society Of America”, 42, 540 –543. 1952. T ó, ng i ta thôi không dùng
cách ch ng minh c a tác gi n a mà s d ng s ph thu c c a kh i l ng quán tính vào
n t c:

àn
m0
m= = m0γ (P19.1)
1− β 2

cùng v i nh lu t 2 Newton:
d (mV )
F= (P19.2)
dt

To
tính ra công th c ó. Nh ng “tránh v d a l i g p v d a”, l i xu t hi n b t c p m i,
mà l n này thì ... ch c là “vô ph ng c u ch a”!
Th nh t, b n thân công th c (P19.1) c ch ng minh ch cho v t th ang
chuy n ng th ng u v i v n t c V trong m t HQC quán tính và có kh i l ng m0
trong HQC mà nó ng yên trong ó. Có ngh a là c n ph i c hi u là:
+ N u v t th ang chuy n ng v i v n t c V1 thì ta có m1 = m0 1;
+ N u v t th ang chuy n ng v i v n t c V2 thì ta có m2 = m0 2;
uy
....
+ N u v t th ang chuy n ng v i v n t c Vn thì ta có mn = m0 n

v.v..
i V1, V2, ... Vn là các giá tr v n t c không thay i theo th i gian, th a mãn yêu c u
H

a chuy n ng th ng u, ch hoàn toàn không ph i là các giá tr v n t c t c th i;

ng t nh v y, kh i l ng quán tính m1, m2...mn là các giá tr kh i l ng t ng ng
tính c trong HQC1, HQC2...HQCn ng ng ch hoàn toàn không ph i là các giá tr
a m là m t “hàm”c a v n t c theo cách hi u thông th ng v m t hàm s : m = m(V)
trong ó V là i l ng bi n thiên liên t c, vì b t k m t s bi n thiên nào c a v n t c V
ng u khi n cho u ki n v HQC quán tính c a v t th chuy n ng b phá v - các
bi n i Lorenz không th áp d ng c – khi ó, làm sao có th có c công th c
(P19.1) c n a? Chính vì v y, không th thay (P19.1) vào (P19.2) tính o hàm
c vì V ã không th c phép bi n thiên thì c m c ng ch ng có lý do gì “bi n
thiên”c nên o hàm ó ph i 0! Còn n u c c ki t cho r ng V là i l ng không
bi n thiên liên t c mà có d ng “b c thang”thay i t V1 t i Vn thì o hàm c a nó l i
có d ng là hàm Dirac (t)! K t qu là c ng không th cho ra c công th c c n ch ng
minh.
Th hai, b n thân vi c áp d ng công th c (P19.2) v i F 0 c ng khi n cho HQC
a v t th s tr nên phi quán tính và TTH không áp d ng cho nó c n a thì làm sao
_______________________________________________________________________________
11
Created by V Huy Toàn 1/05/2007.
 H H
F-XC A N GE F-XC A N GE
PD PD

!
W

W
O

O
N

N
y

y
bu

bu
to

to
k

k
lic

lic
C

C
w

w
m

m
w w
w

w
o

o
.d o .c .d o .c
c u-tr a c k c u-tr a c k

có th s d ng ch ng minh cái gì? y là ch a k n tính phi lôgíc c a nh lu t 2

a ng l c h c nh c c p n ngh ch lý 9 “ ng l c h c ch là o giác”.
Tóm l i, công th c E = mc2, v th c ch t cho n nay v n ch a h c ch ng
minh!!!
20. V t ch t, th i gian và không gian có mb t u
t ch t, không gian và th i gian c sinh ra t “không có gì”! – ó chính là
m b t u c a V tr theo lý thuy t Big Bang hi n hành. Ng i ta c bi n lu n cái

àn
“không có gì” y là n ng l ng, nh ng n ng l ng là cái gì mà l i t n t i không c n t i
t ch t v y? Và th nào ngh a là c sinh ra? R i sau ó không gian l i còn giãn n ?
Còn l m phát? V y b n thân các th c th v t lý nh electron, proton ... n Trái t,
t tr ng, M t tr i và các vì sao hi n có dãn n không? Vì b n thân chúng c ng có
không gian riêng c a mình nh là m t ph n không tách r i c a không gian V tr kia
mà? R i còn th i gian, vì lý do gì mà nó l i không giãn n khi c không gian l n v t

To
ch t u ã giãn n ? Dù mu n hay không, v n ph i th a nh n: Big Bang = S sáng th
a Chúa tr i!!! Còn nói nh truy n ng ngôn c a ng i Vi t nam thì là “Tr i sinh ra
th ”!!!
21. Quay mà l i không c hi u là ... quay!
Trong c h c l ng t , ng i ta a ra khái ni m Spin – t c là mômen quay c a
các h t c b n. Tuy nhiên, các tính toán mô men quay d a trên các s li u có th o c
c cho th y v n t c quay a các h t này u vi ph m nghiêm tr ng TTH - ngh a là
uy
chúng không th nào có th quay c. y v y mà n u “nh m m t làm ng ” c gán
cho chúng spin thì l i có th gi i thích c nhi u hi n t ng. V y tóm l i, c cho là
chúng có mô men quay nh ng ng có hi u là chúng ... quay!(?) Xét t góc v t lý
hi n i, nh ng khái ni m nh v y tràn lan kh p n i, ch ng h n nh không –th i gian 4
chi u, 11 chi u, 23 chi u... r i th i gian o, photon o v.v.. không th còn hình dung
c n a. Nh ng khái ni m siêu hình này d n ã tr thành “b t bu c” i v i v t lý và
H

“bu c t i”ý th c c a con ng i là quá “thô thi n”và “ u tr ” có th nh n th c c

nh ng cái mà “T nhiên v n d nh th ”mà không th là th khác!
22. Gi i h n c a toán h c*.
nghiên c u các quá trình v t lý, ng i ta th ng ph i s d ng toán h c nh m t
công c h u hi u, m t lo i mô hình ôi khi không th thay th c có tính v n n ng.
Tuy nhiên, toán h c ch là m t s n ph m c a t duy tr u t ng –nó không th thay th
c th c t i khách quan.
Ví d 1. V n t c t c th i và gia t c t c th i. mô t chuy n ng c a m t v t
th , ta có th vi t ph ng trình chuy n ng c a nó:
dV (t ) d 2 x (t )
ma(t ) = m =m =F (P22.1)
dt dt 2
ây x(t) –là m t hàm trong HT x0t bi u di n quãng ng mà v t i c;

_______________________________________________________________________________
12
Created by V Huy Toàn 1/05/2007.
 H H
F-XC A N GE F-XC A N GE
PD PD

!
W

W
O

O
N

N
y

y
bu

bu
to

to
k

k
lic

lic
C

C
w

w
m

m
w w
w

w
o

o
.d o .c .d o .c
c u-tr a c k c u-tr a c k

dx(t ) dV (t )
V (t ) = và a(t ) = (P22.2)
dt dt
là v n t c t c th i và gia t c t c th i t ng ng c ng trong HT ó. Gi i ph ng trình
(P22.1) ra ta c hàm x(t). N u xét t ph ng di n toán h c thu n tuý thì V(t) là
cc a ng x(t) t i m ng v i hoành là t trong m t ph ng to x0t so v i tr c
hoành 0t, còn a(t) là d cc a ng V(t) c ng t i m ó. Nh ng t ph ng di n v t
lý, khái ni m “v n t c t c th i” c mô ph ng b i hàm V(t) l i không có ngh a b i vì
n gi n là n u ch m i nói t i m t “th i m”t nào ó thôi thì v t ch a “d ch chuy n”

àn
i âu c thì làm gì có khái ni m “v n t c”? ây ch có khái ni m “v n t c trung
bình” c hi u nh là “quãng ng”mà v t i c sau m t “kho ng th i gian”m i
có ý ngh a v t lý. T ng t nh v y i v i “gia t c t c th i”.
Ví d 2. T n s t c th i. i v i các quá trình dao ng, có s l p i, l p l i m t
tr ng thái nh t nh g i là chu k T, ng i ta s d ng khái ni m t n s dao ng f c

To
nh ngh a là “s chu k dao ng trong m t n v th i gian”:
1
f = . (P22.3)
T
ây c chu k l n t n s u là các khái ni m ch thu c v m t quá trình di n bi n
theo th i gian d ng hi n ch không th có khái ni m t i m t th i m và, h n th
a, l i không th liên t c theo th i gian. Thí d nh Trái t quay xung quanh M t tr i
i chu k b ng 365 ngày, i v i nó, không th nói là t i “th i m” 0h00’ngày
1/1/2007 chu k c a nó là 365 ngày b i vì ch tr i qua 365 ngày, Trái t m i có th
uy
hoàn thành xong 1 chu k và r i nh vào công th c (P22.3) tính ra t n s quay c a
nó. V y thì làm sao có th bi u di n T hay f nh m t hàm c a th i gian t i các th i m
1h00’, 2h00’v.v.. cùng ngày 1/1/2007 c ây? Nói cách khác, nh ng i l ng này
ch có ngh a trong m t kho ng th i gian ch không có ngh a i m t th i m, k c là
“th i m” ã c hi u v i ngh a m c 1.1.3. Chính vì v y, không th có khái ni m
H

“chu k t c th i”hay “t n s t c th i”, c ng nh coi chúng là m t “hàm liên t c c a

th i gian” r i áp d ng các phép tính vi phân hay tích phân m t cách tùy ti n.
Ngoài ra còn ph i k n không-th i gian 4 chi u Mincopsky, Riemann... trong
thuy t t ng i – u ch là nh ng không gian thu n túy toán h c ch không không
liên quan gì t i không gian v t ch t nh ã c c p t i m c 1.1.2, hay nh vi c áp
ng gi i tích véc t m c 1.3.3. Nh v y, cho dù là thu n ti n n âu i ch ng n a,
n c n ph i bi t “ m d ng”khi chuy n t i nh ng khái ni m tr u t ng c a t duy
sang nh ng khái ni m v t lý, n u không, s vô tình t o u ki n “siêu hình”len l i
vào v t lý lúc nào không bi t. Tr ng h p t ng t nh v y ã x y ra i v i “sóng
n t ”- m t nghi m c a ph ng trình Maxwell nh Ph l c 4.

23. Hi u ng Dopler d c**

_______________________________________________________________________________
13
Created by V Huy Toàn 1/05/2007.
 H H
F-XC A N GE F-XC A N GE
PD PD

!
W

W
O

O
N

N
y

y
bu

bu
to

to
k

k
lic

lic
C

C
w

w
m

m
w w
w

w
o

o
.d o .c .d o .c
c u-tr a c k c u-tr a c k

Theo thuy t t ng i h p, khi ánh sáng ph n x l i t m t g ng chuy n ng v i v n

c V h p v i ph ng truy n m t góc nh trên Hình P3, t n s c a nó f liên h v i t n
c a ánh sáng t i f0 theo công th c:

f V Y f
Y
-V
V
V

àn
X f0 X
f0 0
0
a) Chuy n ng ra xa b) Chuy n ng l i g n

Hình P3. Hi u ng Dopler d c.

To
(1 + β 2 ) m 2β .Cosα
f = f0 , (P21.1)
1− β 2
ây d u (–) ng v i chuy n ng ra xa, còn d u (+) ng v i chuy n ng l i g n.
Bi u th c (P21.1) chính là hi u ng Dopler d c. N u = /2, ta nh n c:
1+ β 2
f = f0 . (P21.2)
1− β 2
uy
c là f>f0! Nh ng u này là không th vì khi ó, h ng tia sáng t i song song v i
t g ng, do ó cái g i là “tia sáng ph n x ”th t ra c ng v n chính là tia sáng t i nên
n s f v nguyên t c ph i b ng f0 m i úng ch ?

24. Gi i h n c a th c nghi m*
H

Các tri t gia duy v t th ng nói: “th c ti n là tiêu chu n c a chân lý”, còn nh ng
nhà v t lý thì nói: “lý thuy t c n ph i c ki m ch ng b ng th c nghi m”. Nh ng u
ó u úng c . Tuy nhiên, v n tr c h t l i không ph i là ch có “ c ki m
ch ng”ho c “tiêu chu n”hóa hay không, mà l i chính cái c g i là “th c ti n”hay
“th c nghi m”này! H c thuy t a tâm c a Ptoleme ch ng ph i c ng ã t ng d a vào
“th c nghi m” ó sao? Ai mà ch ng “t n m t”nhìn th y M t tr i m c ng ông r i
n ng Tây, M t tr ng và b u tr i y sao c ng v n xoay quanh ta là cái gì v y? ó
chính là gi i h n c a th c nghi m!
Th c nghi m là quá trình s d ng các ph ng ti n v t ch t theo các quy trình nh t
nh nh m m c ích ki m tra m t hi n t ng hay s v t nào ó. Nh v y ây có 3
u t hình thành nên cái g i là “th c nghi m” ó:
+ ph ng ti n v t ch t bao g m các thi t b o c, các thi t b h tr , t o m u,
tính toán, mô ph ng v.v..
+ c s lý thuy t nh ó xây d ng nên các quy trình thí nghi m, ch ng trình tính
toán, x lí s li u ...
_______________________________________________________________________________
14
Created by V Huy Toàn 1/05/2007.
 H H
F-XC A N GE F-XC A N GE
PD PD

!
W

W
O

O
N

N
y

y
bu

bu
to

to
k

k
lic

lic
C

C
w

w
m

m
w w
w

w
o

o
.d o .c .d o .c
c u-tr a c k c u-tr a c k

+ ng i thí nghi m ti p nh n thông tin và u khi n toàn b quá trình.

Nh th có th th y do c 3 y u t này không bao gi có th hoàn thi n mà luôn có
nh ng gi i h n không th v t qua c nên cái g i là “th c nghi m”, v nguyên t c,
ng s có gi i h n, vì v y, vi c hài lòng v i cái g i là “k t qu th c nghi m ã ch ra
nh v y”s d n d t chúng ta t i nh ng sai l m mà cái giá ph i tr s là r t l n. Có th
y thí nghi m r i t do ki u Galileo làm ví d minh h a. Th m t cái lông ng ng, m t
hòn bi s t và m t m u g vào m t ng th y tinh ã c hút chân không, t nó d ng
ng lên r i b t ng l t ng c nó xu ng –c 3 v t u r i xu ng áy cùng m t lúc, v i

àn
cùng m t gia t c r i t do g = 9,8m/s2, b t ch p kh i l ng c a chúng chênh l ch nhau
tr m l n. T ây có th tuyên b r ng “gia t c r i t do c a m i v t u nh nhau,
không ph thu c vào kh i l ng c a chúng”. Và m t khi gia t c r i t do ã nh nhau
thì có th rút ra c s t ng ng gi a kh i l ng h p d n và kh i l ng quán tính.
t qu là có th nâng lên thành nguyên lý cho t t c m i v t th trong V tr - nguyên
lý t ng ng. Song, r t ti c u ó l i là m t sai l m. Ch c n thay thí nghi m này

To
ng m t thí nghi m t ng t ng khác là ch n v t r i có kh i l ng t ng ng kh i
ng c a Trái t s th y ngay gia t c r i t do c a nó không còn b ng g n a mà ph i
là ~2g – nguyên lý t ng ng không còn úng n a! Nói cách khác, gia t c r i t do
ph thu c vào kh i l ng c a c hai v t ch không ch c a m t v t. Sai s th c nghi m
có th ánh giá b i t s (xem bi u th c (2.29)):
Mx
δ ≈
M
i Mx và M là kh i l ng h p d n c a v t th và c a Trái t t ng ng. Trong thí
uy
nghi m c a Galileo, sai s này ch là 10-24 –m t chính xác “n m m c ng không th
có c”, y v y mà s sai t i 100% khi 2 kh i l ng y b ng nhau! Nghe nói s p t i,
NASA s cho chi 500 tr.USD vào v tr ki m tra s sai khác gi a 2 kh i l ng ó
i sai s d ki n gi m xu ng ch còn 10 thay vì 10-12 nh hi n nay, nh ng có th tiên
-16

oán c tr c r ng k t qu s v n ch ng nh n c gì khác h n!
H

25. S t n t i t thân c a các tính ch t*.

“Chân không l ng t ”là n i không có b t c d ng t n t i nào c a v t ch t nh ng
“n ng l ng” thì không bao gi b ng không! Theo lý thuy t “Big Bang”thì v t ch t,
không gian và th i gian c sinh ra t m t v n - t c là tr c khi có v t ch t ã t n
i “n ng l ng t thân”!
ng nh ây chúng ta ã quên m t r ng quá trình nh n th c c a con ng i
tuân theo quy lu t “t tr c quan sinh ng n t duy tr u t ng”. Các khái ni m c
sinh ra t quá trình ó. Nh n th y các v t th khi va ch m nhau t o nên chuy n d ch
(m t hi n t ng tr c quan), ng i ta a ra khái ni m v l c, công (l c nhân v i
chuy n d ch) và n ng l ng (kh n ng sinh công). Nh v y, các khái ni m “l c”,
“công”và “n ng l ng”luôn g n v i m t i t ng c th , m t quá trình c th nào ó
i t cách là các tính ch t c a chúng. N u chúng không t n t i thì làm gì còn t n t i cái
i là “tính ch t c a chúng"? Nói cách khác, không t n t i các “tính ch t t thân” mà
ch t n t i các i t ng v t lý có các tính ch t ó mà thôi. T ây xét r ng ra - ch t n

_______________________________________________________________________________
15
Created by V Huy Toàn 1/05/2007.
 H H
F-XC A N GE F-XC A N GE
PD PD

!
W

W
O

O
N

N
y

y
bu

bu
to

to
k

k
lic

lic
C

C
w

w
m

m
w w
w

w
o

o
.d o .c .d o .c
c u-tr a c k c u-tr a c k

i v t ch t d i các d ng khác nhau và v i các tính ch t khác nhau c a chúng ch

không t n t i các “tính ch t t thân”(“n ng l ng” ây c ng không ph i là m t ngo i
). Nh v y, vi c xem v t ch t c sinh ra t “n ng l ng”- m t tính ch t c a nó –là
hoàn toàn trái v i các “b ng ch ng th c nghi m”. Cái g i là “th ng giáng”c a “chân
không l ng t ”, v th c ch t, ch là m t cách mô t “tu h ng”th c t i khách quan.
Không âu và ch ng bao gi t o c m t cái g i là “chân không l ng t ”v i ngh a
là không t n t i b t c hình th c nào c a v t ch t mà l i v n t n t i “n ng l ng”c ,
i ít nh t c ng không th nào lo i b c photon v n t n t i kh p m i n i. Nói tóm

àn
i, ây là m t ngh ch lý trong nh n th c. Ngh ch lý này có l c c v b i công th c
2
i ti ng c a Einstein: E=mc . Ng i ta cho r ng công th c này nói lên s t ng ng
gi a n ng l ng và kh i l ng, mà kh i l ng l i là “th c o” l ng v t ch t nên
ng có ngh a là s t ng ng gi a n ng l ng và v t ch t. Nói nh Einstein, ó là
chuy n hoá qua l i gi a “n ng l ng”và v t ch t – u này là không úng. Không
nên quên r ng d n ra công th c này, ng i ta ph i d a vào ph ng trình chuy n

To
ng c a m t v t có kh i l ng b ng m trong m t h quy chi u nào ó. K t qu nh n
c ch n thu n là n u m t v t có kh i l ng là m thì có th hàm ch a m t n ng
ng t i a b ng mc2 ch ch ng có m t s “chuy n hoá”nào c . H n n a, kh i l ng
ng không ng ngh a v i v t ch t mà ch là m t trong vô vàn các tính ch t khác nhau
a v t ch t mà thôi. y là ch a nói n ngh ch lý “c i ra n c m t” Ph l c 19 –
công th c E=mc2 ch a h c ch ng minh!
26. Ngh ch lý h p d n theo lý thuy t h p d n Newton**
uy
Theo nh lu t v n v t h p d n c a Newton, có th tính c giá tr l c h p d n t i
t m nào ó trong V tr vô cùng, vô t n không ph thu c vào ph n v t ch t bên
ngoài m t c u bán kính R ti p xúc v i m ó, và vì v y, l c h p d n t i m ó
không n tr mà có th nh n b t c m t giá tr nào ph thu c vào “gi thi t ban u”
vi c cho tr c bán kính R a ph n không gian có ch a v t ch t hình c u ó trong
không gian còn l i tr ng r ng c a V tr r i sau ó m i l p y v t ch t.
H

27. Ngh ch lý Olbers (1823) – b u tr i sáng v êm**.

Olbers cho r ng n u không gian v tr là vô t n thì nó ph i có nhi u sao n m c
khi nhìn lên b u tr i, ánh m t ta bao gi c ng g p m t ngôi sao. Và ta s th y b u tr i
luôn sáng r c nh ban ngày ngay c vào ... ban êm. Nh ng th c t , b u tr i ban êm l i
i en, và b u tr i êm t i en ch ng t v tr không th là vô cùng, vô t n. Gi thuy t
này óng vai trò quy t nh trong vi c hình thành lý thuy t Big Bang.
28.Con l c Foucault **
Ng i ta cho r ng m t ph ng dao ng c a con l c Foucault là do nh ng thiên th
xa x m trong V tr kh ng ch (nguyên lý Mach). B ng ch ng là khi h ng m t
ph ng ó t i các ngôi sao càng xa thì s sai l ch theo th i gian gi a chúng ngày càng
nh . Và h n th n a, s kh ng ch ó x y ra g n nh t c th i, b t ch p thuy t t ng
i!

_______________________________________________________________________________
16
Created by V Huy Toàn 1/05/2007.