Professional Documents
Culture Documents
Abstract چکیده
The achievement motivation is one of the factors
affecting the success and academic achievement for انگیزه پیشرفت از جمله عوامل موثر بر موفقیت و پیشرفت تحصیلی
students. According to previous research, achievement طبق پژوهشهای پیشین انگیزه پیشرفت متاثر از،دانشجویان میباشد
motivation is influenced by several factors. This study
در این پژوهش به بررسی نقش سرمایه،عوامل مختلفی میباشد
aimed to investigate the role of psychological capital
(self-efficacy, hope, resilience and optimism) In order - تابآوری و خوشبینی) در پیش، امیدواری،روانشناختی (خودکارآمدی
to predict the student achievement motivation. In this در این مطالعه.بینی انگیزه پیشرفت دانشجویان پرداخته شده است
correlational study, 260 students in dormitories of
Isfahan University of Medical Sciences were selected نفر از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان به شیوه260 ،همبستگی
through cluster sampling method. In order to collect بهمنظور جمعآوری دادهها پرسشنامه سرمایه.خوشهای انتخاب شدند
data, Luthans et al Psychological Capital
Questionnaire and Hermans Achievement Motivation .روانشناختی لوتاز و همکاران و پرسشنامه انگیزه پیشرفت هرمنس اجرا شد
Questionnaire were used. Data were analyzed through نتایج. استفاده شدSPSS-18 به منظور تحلیل دادهها از نرمافزار
SPSS-18 software. Results showed that there was
positive significant relationship between the
خودکارآمدی،همبستگی نشان داد که سرمایههای روانشناختی
psychological capital, self-efficacy (r=0.273), ) و خوشبینیr=0/368( امید،)r=0/221( تابآوری،)r=0/273(
resilience (r=0.221), hope (r=0.368), optimism ) با انگیزه پیشرفت در دانشجویان رابطه معنادار مثبت دارندr=0/369(
(r=0.369) and achievement motivation (P<0.01). Also,
the results of regression showed that optimism, hope همچنین نتایج رگرسیون نشان داد که به ترتیب متغیرهای.)P>0/01(
and self-efficacy variables were able to explain 0.25 of از واریانس انگیزه0/25 امید و خودکارآمدی قادر به تبیین،خوشبینی
variance of achievement motivation in students.
Considering that psychological capital plays an با توجه به اینکه سرمایههای روانشاختی.پیشرفت در دانشجویان بودند
important role in the student achievement motivation, - میبایست در برنامه،نقش مهمی در انگیزه پیشرفت دانشجویان دارند
it is necessary to pay attention to this in the planning
of the higher education system in order to achieve the ریزی های نظام آموزش عالی در جهت موفقیت تحصیلی دانشجویان به این
academic success of the students. .امر مهم توجه شود
انگیزه، خوشبینی، تابآوری، امید، خودکارآمدی:کلمات کلیدی
Keywords: Self-efficacy, Hope, Resilience,
Optimism, Achievement Motivation پیشرفت
98 آبان: ویرایش نهایی 97 آبان:پذیرش 97 مهر: دریافت پژوهشی: نوع مقاله
168
نقش سرمایههای روانشناختی (خودکارآمدی ،امیدواری ،تابآوری و خوشبینی) در انگیزه پیشرفت دانشجویان
The Role of Psychological Capitals (i.e., Self-efficacy, Hope, Resilience, and Optimism) in Student
مقدمه
بهبود وضعیت تحصیلی دانشجویان یکی از اهداف مهم نظام آموزش عالی میباشد و مطالعات گستردهای در زمینه شناخت
عوامل موثر بر آن انجام شده است (میرل ،اسمیت ،کومینگ ،دانیک .)2017 ،1در برخی از مطالعات پیشین انگیزه پیشرفت بهعنوان عامل
پیشبینی کننده موفقیت تحصیلی دانشجویان نشان داده شده است (ونتزل ،رامانی .)2016 ،2انگیزه محرك اصلی برای تمام رفتارهای
افراد است .انگیزه منجر به پویایی رفتار میشود که نیازها و تمایالت را شامل میشود و برای رسیدن به موفقیت به افراد قدرت و جسارت
Downloaded from frooyesh.ir at 12:21 +0330 on Friday February 7th 2020
میدهد .انگیزه پیشرفت مستقیما بر رفتار فرد تاثیر میگذارد و به فرد جهت میدهد (وانگ ،واالکس ،وانگ .)2017 ،3انگیزه پیشرفت،4
میل برای کسب موفقیت و مشارکت در فعالیتهای است که موفقیت و پیروزی در آنها وابسته به تالش و توانمندیهای فرد است .انگیزه
پیشرفت نقش اساسی و مهمی در فرایند یادگیری دارد و موتور محرك فرد برای رفتارهایی است که منجر به یادگیری بهتری میشود
(یازیسی ،سیس ،آلتون .)2011 ،5به دلیل اینکه انگیزه پیشرفت نقش موثری در پیشرفت و موفقیت تحصیلی دانشجویان دارد ،مورد توجه
پژوهشگران بوده و مطالعات مختلفی در جهت شناخت عوامل پیشبینی کننده آن انجام شده است (لیلنبرینک ،پینتریچ2002 ،6؛ تونر،
چاندلر ،هفر2009 ،7؛ وانگ ،اکلس.)2013 ،8
در برخی از مطالعات نشان داده شده است که سرمایه روانشناختی 9نقش موثری بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان دارد (داتو،
کینگ ،والدز .)2018 ،10سرمایه روانشناختی مجموعهای از منابع و سرمایههای درونی است که معموال ارزیابی مثبت فرد از شرایط و
احتمال دستیابی به موفقیت بر اساس این منابع را بازنمایی می کند ،اولین بار این مفهوم در حوزه روانشناسی و رفتار سازمانی معرفی شد
و متشکل از چهار منبع روانشناختی مثبت( ،خودکارآمدی ،امیدواری ،تابآوری و خوشبینی )11میباشد (لوتانز ،اولیو ،اوی ،نرمن،12
.)2007از زمانی که برای اولین بار آلبرت بندورا )1977( 13مفهوم خودکارآمدی را در قالب یک نظریه بهمنظور تغییر رفتار ارائه کرد،
مطالعات زیادی را به خود اختصاص داده است.
محققان بی شماری در علوم اجتماعی و رفتاری از خودکارآمدی جهت پیشبینی و تبیین طیف وسیعی از عملکردهای انسان
استفاده کردهاند .عالوه بر این ،طی 30سال گذشته ،اصول خودکارآمدی به مراتب فراتر از مرزهای روانشناسی گسترش یافته است و به
زمینههای متنوعی مانند :بهداشت ،پزشکی ،تغییرات اجتماعی و سیاسی ،روانپزشکی ،ورزش ،تجارت و امور بین الملل رسیده است (آرتینو،14
.)2012طبق دیدگاه بندورا ،باورهای خودکارآمدی در هسته عملکرد انسان قرار دارند .باورهای خودکارآمدی به مجموعه توانایی و مهارت-
های فرد اطالق نمیشود ،بلکه به مجموعه باورهایی اطالق میشود که فرد اعتقاد دارد که میتواند در شرایط خاصی اقدامات الزم را انجام
دهد (بندورا .) 1986 ،در مطالعاتی نشان داده شد که خودکارآمدی با پیشرفت تحصیلی (هونیک ،برودبنت )2016 ،15و عزت نفس در
دانشجویان (الن ،الن ،کیپریونو )2004 ،16همراه میباشد.
یکی دیگر از مولفههای سرمایه روانشناختی امیدواری ،است .امیدواری ،حالت انگیزشی پشتکار داشتن و ثابت قدم بودن و
جهتدهی دوباره روشها و راهبردها به سوی اهداف است (لوتانز و همکاران .)2007 ،همچنین امیدواری ،پافشاری در رسیدن به اهداف
و به هنگام لزوم تغییر دادن مسیر در رسیدن به اهداف را میسر میسازد (یوسف ،لوتانز .)2007 ،17در مطالعات پیشین نشان داده شده
است که امیدواری با جوانب مثبت زندگی ،همچون موفقیت تحصیلی و جهتیابی مسیر علمی در دانشجویان همراه میباشد (گالقر،
1
Merrill, Smith, Cumming, & Daunic
2
Wentzel, & Ramani
3
Wang, Wallace, & Wang
4
Achievement motivation
5
Yazici, Seyis, & Altun
6
Linnenbrink, & Pintrich
7
Turner, Chandler, & Heffer
8
Wang, & Eccles
9
Psychological Capital
10
Datu, King, & Valdez
11
Self-efficacy, Hope, Resilience, Optimism
12
Luthans, Avolio, Avey, & Norman
13
Albert Bandura
14
Artino
15
Honicke, & Broadbent
16
Lane, Lane, & Kyprianou
17
Youssef, & Luthans
169
رویش روان شناسی ،سال ، 8شماره ، 8شماره پیاپی ،41آبان1398
Rooyesh-e-Ravanshenasi, 8(8), 2019
مارکیوس ،لوپز .)2017 ،1افراد با امیدواری باال توانایی بسیاری در ایجاد مسیرهایی برای رسیدن به اهدافشان دارند .این منبع روانشناختی
بهطور مداوم این امید را ایجاد میکند که اهداف میسر خواهند شد .عالوه بر این افرادی که امید باالیی دارند ،وظایفشان را طوری چارچوب
بندی و تنظیم میکنند که آن ها را برای رسیدن به موفقیت در وظایفی که در دست دارند بسیار با انگیزه نگه میدارد (آوی ،ورسینگ،
لوتاز.)2008 ،2
تاب آوری به عنوان فرایندی پویا ،سازگاری مثبت و قابل توجهای در شرایط طاقت فرسا فراهم میسازد .تابآوری عبارت از
Downloaded from frooyesh.ir at 12:21 +0330 on Friday February 7th 2020
توانایی مقاومت در برابر چالشهای طاقتفرسای زندگی است .تاب آوری شامل فرایندهای پویایی است که سازگاری مثبت با رویدادهای
سخت زندگی را فراهم میکند (سعادت ،اعتمادی ،نیلفروشان .)1394 ،زمانی که رویدادهای زندگی فشار طاقت فرسایی بر آدمی وارد
میکند ،این ظرفیت روانشناختی به انسان کمک می کند تا به عقب ،یعنی زمان قبل از این رویداد برگردد و با انرژی بیشتری با مسئله
روبرو شود (لوتانز و همکاران.)2007 ،
خوشبینی ،به یک شیوه اسناددهی اشاره دارد که مطابق با آن رویدادهای فعلی و پیامدهای مورد انتظار آتی به گونهای مثبت
تفسیر میشوند (لوتانز و همکاران« .)2007 ،خوش بینی ،به معنای داشتن انتظارات مثبت برای نتایج و پیامدهاست و این پیامدها به عنوان
عوامل ثابت ،کلی و درونی در نظر گرفته میشوند» (کیهانی ،تقوایی ،رجبی ،امیرپور .)1393 ،افراد خوش بین همواره در انتظار رخ دادن
اتفاقهای خوشایند در زندگیشان هستند (جنسن و لوتانز .)2006 ،3در پژوهشی نتایج نشان داد که سرمایههای روانشناختی با کاهش
فرسودگی تحصیلی در دانشجویان در ارتباط هستند (سلطانی ،محبوب سمانه ،قاسمی جوبنه ،یوسفی.)1395 ،
مطالعات گستردهای در جهت شناخت عوامل موثر بر انگیزه پیشرفت در دانشجویان انجام شده و نتایج قابل توجهای ارائه شده
است ،اما کمتر مطالعهای به بررسی انگیزه پیشرفت بر اساس سرمایه روانشناختی پرداخته است .با توجه به اینکه در مطالعات پیشین به
بررسی رابطه خطی هر یک از مولفههای خودکارآمدی ،تابآوری ،امید و خوشبینی با پیشرفت تحصیلی و انگیزه پیشرفت پرداخته شده
است ،کمتر مطالعهای به بررسی همزمان نقش این متغیرها بر انگیزه پیشرفت دانشجویان توجه کرده است .پژوهش حاضر با هدف پیشبینی
انگیزه پیشرفت در دانشجویان بر اساس مولفههای سرمایه های روانشناختی انجام شده است .همچنین با توجه به اینکه هر چهار سرمایه
روانشناختی (خودکارآمدی ،تابآوری ،امید و خوشبینی) بهعنوان جنبههای مثبت روانی میباشند اما بر اساس پیشینه نظری تفاوتهایی
در مفهوم شناسی آنها وجود دارد ،بر این اساس هدف نهایی این است که مشخص شود کدام یک از آنها قدرت بیشتری برای پیشبینی
انگیزه پیشرفت در دانشجویان دارند.
روش
این مطالعه ،توصیفی -مقطعی از نوع همبستگی است که در جامعه دانشجویان پسر ساکن خوابگاههای دانشگاه علوم پزشکی
اصفهان در سال تحصیلی 1394-95انجام شد .نمونه ای به حجم 260نفر بر اساس جدول کرجسی و مورگان ،)1970( 4به روش
نمونهگیری تصادفی خوشهای انتخاب شدند .به منظور نمونهگیری تعداد خوابگاههای پسرانه دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در 6خوشه
دستهبندی شدند و بر حسب تصادف 3خوشه انتخاب شدند و در نهایت شماره اتاقها و سوئیتهای هر یک از این چهار خوابگاهها در یک
جدول ثبت شد و 158واحد (اتاق یا سوئیت) از آنها جهت نمونهگیری به صورت تصادفی انتخاب شدند .روش اجرای پرسشنامهها یه این
صورت بود که پژوهشگران در یک دوره زمانی 7روزه با مراجعه به واحدهای انتخاب شده و شرح اهداف پژوهش و کسب رضایت آگاهانه
جهت شرکت در پژوهش از دانشجویان حاضر در اتاق درخواست میکردند که ظرف مدت 30دقیقه به پرسشنامه ها پاسخ دهند .در این
پژوهش از دو پرسشنامه استفاده شده است:
پرسشنامه سرمایه روانشناختی :5این پرسشنامه توسط لوتانز و همکاران ( )2007به منظور سنجش سرمایه روانشناختی
مثبت (خوشبینی ،امید ،تابآوری و خودکارآمدی) طراحی شده است .این پرسشنامه دارای 24سوال و چهار زیر مقیاس خوشبینی ،امید،
تابآوری و خودکارآمدی میباشد که هر یک از این زیر مقیاسها با 6سوال سنجیده میشوند .نمرهگذاری این پرسشنامه بر اساس طیف
لیکرت 6عامل (کامال مخالم= 1تا کامال موافقم= )6میباشد .حداقل نمره در کل آزمون 24و برای هر زیر مقیاس 6و حداکثر نمره هر
آزمودنی در این آزمون 144و حداکثر نمره برای هر زیر مقیاس 36میباشد .روایی این پرسشنامه توسط طراحان آن با روش تحلیل عاملی
اکتشافی مورد تایید قرار گرفته است و همسانی درونی آن به روش آلفای کرونباخ برای کل آزمون 0/88و برای زیر مقیاسهای آن
خوشبینی ( ،)0/79امید ( ،)0/72تابآوری ( )0/72و خودکارآمدی ( )0/75محاسبه شده است .در نمونه ایرانی همسانی درونی کل آزمون
به روش کرونباخ آلفا 0/85گزارش شده است (سعادت و همکاران .)1394در این مطالعه همسانی درونی کل آزمون به روش آلفای کرونباخ
Downloaded from frooyesh.ir at 12:21 +0330 on Friday February 7th 2020
0/80محاسبه شد.
پرسشنامه انگیزه پیشرفت :1این پرسشنامه 29سوالی توسط هرمنس )1970( 2بهمنظور سنجش انگیزه پیشرفت در
بزرگساالن طراحی شده است .سواالت پرسشنامه به صورت جمالت ناتمام بیان شده و به دنبال هر جمله چهار گزینه ارائه شده است ،که
میبایست یکی از آنها در تکمیل جمله انتخاب شود .حداقل نمره در این آزمون 29و حداکثر 116میباشد و هر چه نمره فرد باالتر باشد،
نشانگر انگیزه پیشرفت در فرد می باشد .روایی این آزمون به روش تحلیل عاملی تاییدی بررسی شده است و نشان داده شده است که این
ابزار از اعتبار قابل قبولی برخوردار است .همسانی درونی این پرسشنامه با استفاده از روش آلفای کرونباخ 0/84و به روش بازآزمایی مجدد
0/82گزارش شده است .در نمونه ایرانی همسانی درونی کل آزمون به روش آلفای کرونباخ 0/82و ضریب بازآزمایی پس از سه هفته 0/85
گزارش شده است (تمناییفر ،گندمی .)1390 ،در این مطالعه همسانی درونی کل آزمون به روش کرونباخ آلفا 0/83محاسبه شد .به منظور
تحلیل دادها از نرمافرار SPSS-18استفاده شد .جهت بررسی نرمال بودن دادهها از آزمون کولموگروف – اسمیرنف تکنمونهای ،جهت
سنجش ارتباط بین متغیرهای پیشبین با متغیر مالك از آزمون همبستگی پیرسون و جهت پیشبینی متغیر مالك از آزمون رگرسیون
خطی به روش گامبهگام استفاده شد.
یافته ها
از مجموع 260نمونه انتخاب شده 235 ،نمونه ( 90/38درصد) پرسشنامههای خود را بهصورت کامل عودت دادند و نتایج ارائه
شده از این تعداد میباشد .میانگین سنی دانشجویان 23/18 ±2/39بود .میانگین تحصیلی دانشجویان 15/65 ±1/29بود 221 .نفر مجرد
و 14نفر متاهل بودند .در ادامه یافتههای توصیفی و ضرایب همبستگی پیرسون بین متغیرهای پژوهش در جدول 1نشان داده شده است.
جدول : 1آمار توصیفی (میانگین و انحراف معیار) و ضریب همبستگی متغیرهای پژوهش
5 4 3 2 1 متغیر
1 -1انگیزه پیشرفت
**
1 0/273 -2خودکارآمدی
** **
1 0/178 0/221 -3تابآوری
** ** **
1 0/245 0/254 0/368 -4امید
** * * **
1 0/201 0/070 0/146 0/369 -5خوشبینی
15 11 10 13 45 حداقل نمره
34 35 23 36 112 حداکثر نمره
23/07 23/53 19/23 25/87 79/68 میانگین
4/11 4/53 3/06 5/25 13/62 انحراف معیار
نتایج همبستگی پیرسون نشان داد که سرمایه روانشناختی ،خودکارآمدی ( ،)r=0/273تابآوری ( ،)r=0/221امید ()r=0/368
و خوشبینی ( )r=0/369با انگیزه پیشرفت در دانشجویان رابطه معنادار مثبت دارند ( .)P>0/01با توجه به هدف نهایی پژوهش مبنی بر
اینکه کدامیک از سرمایههای روانشناختی قدرت بیشتری برای پیشبینی انگیزه پیشرفت دارند ،میبایست از آزمون رگرسیون خطی
گامبه گام استفاده کرد .نرمال بودن توزیع فراوانی دادها ،تصادفی بودن روش جمع آوری دادها و بررسی استقالل خطاها از جمله پیش فرض
های اساسی جهت اجرای آزمون رگرسیون میباشد که در پژوهش حاضر لحاظ شده است .نتایج آزمون کولموگروف – اسمیرنف تکنمونهای
نشان داد که متغیر مالك ،انگیزه پیشرفت ( )Sig=0/089در سطح خطای P≥0/05معنادار نبودند ،بر این اساس متغیر مالك دارای توزیع
نرمال میباشد .همچنین آماره دوربین -واتسون برابر با 2/29محاسبه شده است که نمایانگر استقالل خطاها میباشد .با توجه به برقراری
پیشفرضهای رگرسیون ،مجاز به اجرای این آزمون پارامتریک میباشیم.
Downloaded from frooyesh.ir at 12:21 +0330 on Friday February 7th 2020
جدول :2رگرسیون گامبهگام در جهت پیشبینی انگیزه پیشرفت بر اساس سرمایه روانشناختی
Sig. t ضرایب ضرایب غیر استاندارد F R2 R مدل
استاندارد
Beta Std. Error B
0/000 10/902 - 4/72 51/505 36/708 0/136 0/369 مقدار ثابت 1
0/000 6/059 0/369 0/202 1/221 خوشبینی
0/000 6/232 - 5/546 34/564 33/837 0/226 0/475 مقدار ثابت 2
0/000 5/214 0/307 0/195 1/018 خوشبینی
0/000 5/185 0/306 0/177 0/919 امید
0/000 4/576 - 6/032 27/606 25/686 0/250 0/500 مقدار ثابت 3
0/000 4/987 0/292 0/194 0/965 خوشبینی
0/000 4/478 0/268 0/180 0/805 امید
0/007 2/737 0/162 0/153 0/420 خودکارآمدی
نتایج رگر سیون گامبهگام ن شان داد که در گام اول متغیر شخ صیت خوشبینی ( ،)β=0.369, t=6.059, p<0.01در گام دوم متغیر
امید ( )β=0.306, t=5.185, p<0.01و در گام سووووم متغیر خودکارآمدی ( )β=0.162, t=2.737, p<0.01قدرت پیشبینی
کنندگی انگیزه پیشرفت را در دانشجویان دارند و 0/25از واریانس انگیزه پیشرفت را در دانشجویان تبیین میکنند ،اما به دلیل اینکه این
متغیرها ارتباط قویتری با انگیزه پیشرفت داشتند ،به متغیر تابآوری اجازه ورود به مدل رگرسیون ندادند.
1 Dewitt
2 Magnano, Craparo, & Paolillo
3 Martin
172
نقش سرمایههای روانشناختی (خودکارآمدی ،امیدواری ،تابآوری و خوشبینی) در انگیزه پیشرفت دانشجویان
The Role of Psychological Capitals (i.e., Self-efficacy, Hope, Resilience, and Optimism) in Student
همچنین دوران تحصیلی با استرسهای زیادی در زمینه تحصیلی ،محیط خوابگاه و خانواده همراه میباشد؛ از آنجا که استرس یکی از
عوامل مخل بر انگیزه پیشرفت دانشجویان میباشد اگر دانشجویان از تابآوری الزم جهت مقابله با استرسها برخوردار باشند به خوبی
می توانند با مشکالت و استرس ها کنار بیایند و انگیزه خود را در مسیر پیشرفت حفظ کنند (سعادت و همکاران .)1394
نتایج دیگر نشان داد که خوشبینی با انگیزه پیشرفت در ارتباط است ،بهعبارت دیگر هر چه خوشبینی فرد بیشتر باشد ،انگیزه
پیشرفت افزایش پیدا میکند .نتایج حاضر با مطالعات هررو )2014( 1و محبی نورالدینوند شهنی ییالق ،شریفی ( )1393همسو میباشد.
Downloaded from frooyesh.ir at 12:21 +0330 on Friday February 7th 2020
پژوهشها نشان دادهاند که مشارکت فعال دانشجویان در برنامههای تحصیلی و سازگاری با محیط آموزشی و استفاده از فرصتهای پیشرو،
مستلزم خوشبینی و انعطافپذیر است که به آنها کمک میکند بهطور مستقل فعالیت کنند ،از چالشهاو مشکالت استقبال کرده و
تغییرات را بپذیرند (مشتاقی ،مویدفر .)1396 ،پژوهشی نشان داد میدهند که خوشبینی با انگیزش و پیشرفت تحصیلی در ارتباط است
(گری ،مورگان ،اسپروله .)2017 ،2در تبیین نتایج میتوان گفت که خوشبینی برابر با انتظار مثبت از رخدادها میباشد و به فرد انگیزه
داده تا در مسیر پیشرفت حرکت کند .در واقع با خوشبینی و نگاه مثبت است که فرد انگیزه پیشرفت پیدا میکند ،در مقابل بدبینی ،مانع
حرکت و ضعف در تصمیمگیری میشود .در مجموع میتوان گفت که انتظار مثبت موجب باالرفتن سطح انگیزش در افراد میشود (لوتانز
و همکاران.)2010 ،
همچنین نتایج نشان داد که امیدواری با انگیزه پیشرفت ارتباط معنادار دارد ،بهعبارت دیگر هر چه امیدواری فرد بیشتر باشد،
انگیزه پیشرفت افزایش پیدا میکند .نتایج حاضر با مطالعات محبی نورالدینوند و همکاران ( )1393و کیافر ،کارشکی ،هاشمی ()1393
همسو میباشد .دانشجویان دارای سطوح باالی امیدواری ،بیشتر بر هدفهای تحصیلی خود تمرکز دارند و از انگیزه باالتری نسبت به
همتایان خود برخوردارند .همچنین ،این افراد دارای پشتکار و عزم جدی در انجام فعالیتها هستند زیرا معتقدند که تالش منجر به
پیشرفت و رضایت میشود (مشتاقی ،مویدفر .)1396 ،در تبیین نتایج میتوان اینگونه استنباط نمود که امیدواری با دو مفهوم پافشاری در
مسیر هدف و تغییر مسیر در صورت لزوم تعریف می شود که هر دوی این مفاهیم فرد را در رسیدن به هدف انگیزه میدهد ،بر این اساس
میتوان اینگونه استنباط نمود که امیدواری یک راهبرد مقابلهای است که به فرد کمک میکند تا انگیزه فرد تقویت شود و از مسیر هدف
خارج نشود.
نتایج تحلیل رگرسیون گامبهگام نشان داد که به ترتیب متغیرهای خوشبینی ،امید و خودکارآمدی قادر به تبیین 0/25از
واریانس انگیزه پیشرفت در دانشجویان بودند .اما به دلیل اینکه این متغیرها ارتباط قویتری با انگیزه پیشرفت داشتند ،به متغیر تابآوری
اجازه ورود به مدل رگرسیون ندادند .در پژوهشی نشان داده شد که هوشهیجانی و تابآوری در مجموع 0/18از واریانس انگیزه پیشرفت
را تبیین میکند ،عالوه بر این نتایج تحلیل مسیر نشان داد که هوشهیجانی هم بهصورت مستقیم و هم با نقش واسطهای تابآوری بر
انگیزه پیشرفت تاثیر دارد (ماگنانو و همکاران .)2016 ،در پژوهشی نشان داده شد که متغیرهای تفکر عامل ،راهبردی و خوش بینی 0/31
از واریانس انگیزه پیشرفت را در دانشجویان پیشبینی میکنند (کیافر و همکاران .)1393 ،یکی از رویکردهای اثربخش در توانمند سازی،
ارتقای سرمایه های روانشناختی در افراد است ،به این معنا که افراد اگر سهم بیشتری از سرمایههای روانشناختی داشته باشند ،انگیزه
پیشرفت باالتری دارند و کیفیت زندگی باالتری برخوردار بوده و زندگی بهتری خواهند داشت (ایرجیراد ،ملک زاده نصرآبادی .)1396 ،از
نظر مفهومی سرمایه های روانشناختی یک یپوند مشترك بین چهار بعد انگیزشی برای دستیابی به اهداف و موفقیت است (ماگنانو و
همکاران .)2016 ،در تبیین اینکه چرا خوشبینی بیشترین قدرت را در پیشبینی انگیزه پیشرفت دارد میتوان اینگونه استنباط نمود که
خوشبینی اولین قدم در انگیزه پیشرفت میباشد .در واقع خوشبینی نسبت به یک هدف است که فرد را در برابر موانع امیدوار میکند و
به فرد قدرت تابآوری در برابر مشکالت را میدهد .همچنین خوشبینی بهعنوان یک باور به فرد این قدرت را القاء میکند که توانایی و
کارآمدی الزم را برای پیشبرد تکالیف و اهداف را دارد ،که از آن بهعنوان خودکارآمدی ادراك شده یاد میشود.
عدم استفاده از نمونه گروه دختران ،تمرکز بر سرمایههای روانشناختی به عنوان متغیرهای پیشبین و نادیده گرفتن دیگر
متغیرهای موثر بر انگیزه پیشرفت ،عدم کنترل ضریبهوشی مشارکتکنندگان از جمله محدودیتهای پژوهش حاضر بود ،بر این اساس
الزم است که این محدودیتها در مطالعات آتی پوشش داده شود .پیشنهاد میشود که جهت پیشبینی انگیزه پیشرفت در دانشجویان
ویژگی های شخصیت ،وضعیت سالمت خانواده ،سالمت معنوی و کیفیت زندگی مدنظر قرار گرفته شود ،همچنین پیشنهاد میشود که
1 Herrero
2 Gray, Morgan, & Sproule
173
رویش روان شناسی ،سال ، 8شماره ، 8شماره پیاپی ،41آبان1398
Rooyesh-e-Ravanshenasi, 8(8), 2019
جهت بررسی انگیزه پیشرفت در دانشجویان به صورت همزمان پیشرفت تحصیلی آنها بررسی شود .با توجه به اینکه سرمایههای روانشاختی
نقش موثری در انگیزه پیشرفت دانشجویان دارند ،میبایست در برنامهریزیهای نظام آموزش عالی در جهت موفقیت تحصیلی دانشجویان
به این امر مهم توجه شود .همچنین پبشنهاد میشود که جهت ارتقاء سرمایههای روانشناختی در دانشجویان ،کارگاههای آموزشی در
دانشگاهها برگزار شود .همچنین پیشنهاد میشود که جلسات مشاوره بهمنظور خودشناسی در جهت شناخت انگیزه پیشرفت برای
دانشجویان برگزار شود و انگیزههای آنها شناخته شود و در جهت اهداف سالم هدایت شود.
Downloaded from frooyesh.ir at 12:21 +0330 on Friday February 7th 2020
نتایج پژوهش حاضر نشان داد که سرمایههای روانشناختی (خودکارآمدی ،امیدواری ،تابآوری و خوشبینی) با انگیزه پیشرفت
در دانشجویان ارتباط دارد و بهطور مثبت بر انگیزه پیشرفت دانشجویان تاثیر دارند .بر این اساس در ابتدا الزم است که جهت موفقیت
تحصیلی دانشجویان به انگیزه پیشرفت و در نهایت به سرمایههای روانشناختی توجه شود .همچنین میتوان نتیجه گرفت که خوشبینی
نسبت به دیگر سرمایه های روانشناختی دیگر تاثیر بیشتری بر انگیزه پیشرفت دارد .در واقع در این پژوهش نشان داده شد که خوشبینی
یکی از عاملهای مهم در انگیزه پیشرفت است ،اما الزم است که جهت دستیابی به نتایج بهتر ،مطالعات بیشتری و در گروههای اجتماعی
متعددی انجام شود.
منابع
ایرجی راد ،ارسالن ،ملک زاده نصرآبادی ،الهه .)1396( .بررسی تاثیر سرمایه روانشناختی با میانجی گری انگیزه پیشرفت بر خالقیت دانشجویان .ابتکار
و خالقیت در علوم انسانی.51-70 ،)4(6 ،
تمناییفر ،محمدرضا ،گندمی ،زینب .)1390( .رابطه انگیزه پیشرفت با پیشرفت تحصیلی در دانشجویان .راهبردهای آموزش در علوم پزشکی،)1( 4 ،
.15-19
سعادت ،سجاد ،اعتمادی ،عذرا ،نیلفروشان ،پریسا .)1394( .رابطه تاب آوری و سبک های دلبستگی با پیشرفت تحصیلی دانشجویان .پژوهش در آموزش
علوم پزشکی.46-55،)4( 7 ،
سلطانی ،زیبا ،صادق محبوب ،سمانه ،قاسمی جوبنه ،رضا ،یوسفی ،نجف .)1395( .نقش سرمایه روان شناختی در فرسودگی تحصیلی دانشجویان.
راهبردهای آموزش در علوم پزشکی.156-162 ،)2( 9 ،
عباسیانفرد ،مهرنوش ،بهرامی ،هادی ،احقر ،قدسی .)1389( .رابطه خودکارآمدی با انگیزه پیشرفت در دانش آموزان دختر پیش دانشگاهی .روان شناسی
کاربردی.95-109 ،)1(4 ،
کیافر ،مریم سادات ،کارشکی ،حسین ،هاشمی ،فرح .)1393( .قش باورهای امید و خوشبینی در پیشبینی انگیزش تحصیلی دانشجویان تحصیالت
تکمیلی دانشگاه فردوسی و علوم پزشکی مشهد .مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی.517-526 ،)6( 14 ،
کیهانی ،مهناز ،تقوایی ،داود ،رجبی ،ابوالفضل ،امیرپور ،برزو .)1393( .همسانی درونی و تحلیل عاملی تأییدی مقیاس تابآوری کانر-دیویدسون در
دانشجویان دختر پرستاری .مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی.857-865 ،)10( 14 ،
محبی نورالدین وند ،محمدحسین ،شهنی ییالق ،منیجه ،شریفی ،حسن پاشا .)1393( .رابطه سرمایه روان شناختی (امید ،خوش بینی ،تاب آوری و
خودکارآمدی) با هدف های پیشرفت و عملکرد تحصیلی دانشجویان سال اول .پژوهش در برنامه ریزی درسی.79-61 ،)13( 11 ،
مشتاقی ،سعید ،مویدفر ،همام .)1396( .نقش مؤلفههای سرمایه روانشناختی (امید ،خوشبینی ،تابآوری و خودکارآمدی) و جهتگیری اهداف پیشرفت
در پیشبینی اهمالکاری تحصیلی دانشجویان .راهبردهای شناختی در یادگیری .61-78 ،)3(8
میری ،محمدرضا ،دری ،غالمرضا .)1394( .بررسی رابطه خودکارآمدی و هوش هیجانی با انگیزه پیشرفت در دانشجویان .تحقیقات نظام سالمت،)2(11 ،
.258-266
Artino, A. R. (2012). Academic self-efficacy: From educational theory to instructional practice. Perspectives on medical
education, 1(2), 76-85.
Avey, J. B., Wernsing, T. S., & Luthans, F. (2008). Can positive employees help positive organizational change? Impact of
psychological capital and emotions on relevant attitudes and behaviors. The journal of applied behavioral
science, 44(1), 48-70.
Bandura, A. (1977). Self-efficacy: toward a unifying theory of behavioral change. Psychological review, 84(2), 191.
Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: a social cognitive theory. Englewood Cliffs: Prentice Hall.
Datu, J. A. D., King, R. B., & Valdez, J. P. M. (2018). Psychological capital bolsters motivation, engagement, and
achievement: Cross-sectional and longitudinal studies. The Journal of Positive Psychology, 13(3), 260-270.
Dewitt, N. J. (2013). Stress, Resilience, and Achievement Motivation in College Students: the Full Half of the Glass(Doctoral
dissertation, Oklahoma State University).
174
تابآوری و خوشبینی) در انگیزه پیشرفت دانشجویان، امیدواری،نقش سرمایههای روانشناختی (خودکارآمدی
The Role of Psychological Capitals (i.e., Self-efficacy, Hope, Resilience, and Optimism) in Student
Elias, H., Noordin, N., & Mahyuddin, R. H. (2010). Achievement motivation and self-efficacy in relation to adjustment among
university students. Journal of social sciences, 6(3), 333-339.
Gallagher, M. W., Marques, S. C., & Lopez, S. J. (2017). Hope and the academic trajectory of college students. Journal of
Happiness Studies, 18(2), 341-352.
Gray, S., Morgan, K., & Sproule, J. (2017). 9 Pedagogy for motivation, learning and development in physical
education. Transformative Learning and Teaching in Physical Education, 7, 139-145.
Hermans, H. J. (1970). A questionnaire measure of achievement motivation. Journal of Applied psychology, 54(4), 353.
Herrero, D. M. (2014). The relationship among achievement motivation, hope, and resilience and their effects on academic
Downloaded from frooyesh.ir at 12:21 +0330 on Friday February 7th 2020
achievement among first-year college students enrolled in a Hispanic-serving institution (Doctoral dissertation).
Honicke, T., & Broadbent, J. (2016). The influence of academic self-efficacy on academic performance: A systematic
review. Educational Research Review, 17, 63-84.
Jensen, S. M., & Luthans, F. (2006). Relationship between entrepreneurs' psychological capital and their authentic
leadership. Journal of managerial issues, 254-273.
Krejcie, R. V., & Morgan, D. W. (1970). Determining sample size for research activities. Educational and psychological
measurement, 30(3), 607-610.
Lane, J., Lane, A. M., & Kyprianou, A. (2004). Self-efficacy, self-esteem and their impact on academic performance. Social
Behavior and Personality: an international journal, 32(3), 247-256.
Linnenbrink, E. A., & Pintrich, P. R. (2002). Motivation as an enabler for academic success. School psychology review, 31(3),
313-327.
Luthans, F., Avey, J. B., Avolio, B. J., & Peterson, S. J. (2010). The development and resulting performance impact of positive
psychological capital. Human resource development quarterly, 21(1), 41-67.
Luthans, F., Avolio, B. J., Avey, J. B., & Norman, S. M. (2007). Positive psychological capital: Measurement and relationship
with performance and satisfaction. Personnel psychology, 60(3), 541-572.
Magnano, P., Craparo, G., & Paolillo, A. (2016). Resilience and Emotional Intelligence: which role in achievement
motivation. International Journal of Psychological Research, 9(1), 9-20.
Martin, A. (2002). Motivation and academic resilience: Developing a model for student enhancement. Australian journal of
education, 46(1), 34-49.
Merrill, K. L., Smith, S. W., Cumming, M. M., & Daunic, A. P. (2017). A review of social problem-solving interventions:
past findings, current status, and future directions. Review of educational research, 87(1), 71-102.
Turner, E. A., Chandler, M., & Heffer, R. W. (2009). The influence of parenting styles, achievement motivation, and self-
efficacy on academic performance in college students. Journal of college student development, 50(3), 337-346.
Wang, M. T., & Eccles, J. S. (2013). School context, achievement motivation, and academic engagement: A longitudinal
study of school engagement using a multidimensional perspective. Learning and Instruction, 28, 12-23.
Wang, X., Wallace, M. P., & Wang, Q. (2017). Rewarded and unrewarded competition in a CSCL environment: A coopetition
design with a social cognitive perspective using PLS-SEM analyses. Computers in Human Behavior, 72, 140-151.
Wentzel, K. R., & Ramani, G. B. (2016). Peer Influence on Students’ Motivation, Academic Achievement, and social
behavior. Handbook of Social Influences in School Contexts: Social-Emotional, Motivation, and Cognitive
Outcomes. In Handbook of Social Influences in School Contexts (pp. 23-40). Routledge.
Yazici, H., Seyis, S., & Altun, F. (2011). Emotional intelligence and self-efficacy beliefs as predictors of academic
achievement among high school students. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 15, 2319-2323.
Youssef, C. M., & Luthans, F. (2007). Positive organizational behavior in the workplace: The impact of hope, optimism, and
resilience. Journal of management, 33(5), 774-800.