T.C.

MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

MEGEP
(MESLEKÎ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN
GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ)

İNŞAAT TEKNOLOJİSİ

ASMA ÇATI YAPMAK

ANKARA 2006
 Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller;
• Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı
Kararı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında
kademeli olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim
programlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik
geliştirilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır).
• Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye
rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış,
denenmek ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve
Kurumlarında uygulanmaya başlanmıştır.
• Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği
kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve
yapılması önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir.
• Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki
yeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden
ulaşılabilirler.
• Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak
dağıtılır.
• Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında
satılamaz.
 İÇİNDEKİLER

AÇIKLAMALAR ........................................................................................................ii
GİRİŞ ........................................................................................................................... 1
ÖĞRENME FAALİYETİ - 1....................................................................................... 3
1. ASMA ÇATI MAKASI ........................................................................................... 3
1.1. Asma Çatı.......................................................................................................... 3
1.1.1. Tanımı ........................................................................................................ 3
1.1.2. Çeşitleri ...................................................................................................... 3
1.1.3. Çatı Tanzimi............................................................................................... 3
1.1.4. Özellikleri................................................................................................... 6
1.1.5. Kullanıldıkları Yerler ................................................................................. 8
1.2. Asma Çatı Makası ............................................................................................. 8
1.2.1. Tanımı ........................................................................................................ 8
1.2.2. Çeşitleri ...................................................................................................... 8
1.2.3. Elemanları ................................................................................................ 16
1.3. Asma Çatı Makası Yapım Kuralları................................................................ 17
UYGULAMA FAALİYETİ- 1 .............................................................................. 18
1.4. Asma Çatı Makası Yapılması.......................................................................... 18
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME......................................................................... 22
ÖĞRENME FAALİYETİ – 2 .................................................................................... 23
2. ASMA ÇATI İSKELETİ ....................................................................................... 23
2.1. Elemanları ....................................................................................................... 23
2.2. Asma Çatı İskeleti Yapım Kuralları................................................................ 24
UYGULAMA FAALİYETİ- 2 .............................................................................. 25
2.3. Asma Çatı İskeleti Yapılması.......................................................................... 25
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME......................................................................... 31
MODÜL DEĞERLENDİRME .................................................................................. 32
CEVAP ANAHTARLARI......................................................................................... 33
KAYNAKLAR........................................................................................................... 34

i
 AÇIKLAMALAR

AÇIKLAMALAR

KOD 582YIM039

ALAN İnşaat Teknolojisi Alanı

DAL/MESLEK Betonarme Kalıpçılık ve Çatıcılık

MODÜLÜN ADI Asma Çatı Yapmak

Asma Çatı Makası ve Asma Çatı İskeletinin İşlendiği

MODÜLÜN TANIMI
Öğrenme Materyalidir.

SÜRE 40/32 (+40/32 Uygulama tekrarı yapmalı)

ÖN KOŞUL Çatı Aplikasyonu ve Oturtma Çatı Modüllerini Almış Olmak

YETERLİK Asma Çatı Yapmak

Genel Amaç: Gerekli ortam sağlandığında asma çatı

makaslarını yaparak asma çatı yapabileceksiniz.
Amaçlar:
MODÜLÜN AMACI ¾ Asma çatı makasını doğru, eksiksiz ve işe uygun
olarak yapabileceksiniz.
¾ Asma çatıyı doğru, eksiksiz ve işe uygun olarak
yapabileceksiniz.
EĞİTİM ÖĞRETİM
ORTAMLARI VE Çatı planı, çatı iskeleti elemanları, keser, çivi, cıvata, testere
DONANIMLARI
Modül içinde yer alan her öğrenme faaliyetinden sonra,
verilen ölçme araçları ile kazandığınız bilgileri ölçerek
kendinizi değerlendireceksiniz.
ÖLÇME VE
Öğretmen, modül sonunda size ölçme aracı ( test, çoktan
DEĞERLENDİRME
seçmeli, doğru yanlış vb) uygulayarak modül uygulamaları
ile kazandığınız bilgileri ölçerek değerlendirecektir.

ii
 GİRİŞ

GİRİŞ

Sevgili Öğrenci,

Hızla İlerleyen ekonomik gelişmeler ve endüstriyel ilişkiler, iş dünyasında uzman

personel kullanımını önemli hale getirmiştir. İşletmeler her seviyede eğitilmiş personele
ihtiyaç duymaktadır.

Mesleki ve teknik eğitimin geliştirilmesi amacını güden bu proje çerçevesinde

hazırlanan bu modülde bilgi ve uygulama şeklinde asma çatı makası yapımı ve asma çatı
iskeleti yapımı anlatılmaktadır.

Bu modülü başarı ile tamamladığınız takdirde siz de verilen projeye göre asma çatı
makası hazırlayarak asma çatı iskeletini oluşturabileceksiniz.

1
2
 ÖĞRENME FAALİYETİ–1

AMAÇ
ÖĞRENME FAALİYETİ - 1

Gerekli araç, gereç ve ortam sağlandığında asma çatı makasını kuralına uygun
olarak yapabileceksiniz.

ARAŞTIRMA

Çevrenizde uygulanmış asma çatıları inceleyiniz. Piyasada asma çatı uygulaması yapan
kuruluşlarla diyalog kurunuz.
Araştırma sonuçlarını sınıf ortamında arkadaşlarınızla paylaşınız.

1. ASMA ÇATI MAKASI

1.1. Asma Çatı
1.1.1. Tanımı

Çatı üzerine gelen yükleri ve çatının kendi yüklerini makaslar yardımı ile iki yandaki
mesnetlere aktaran çatılara asma çatı denir.

1.1.2. Çeşitleri

Asma çatılar makaslardaki asma sayısına göre sınıflandırılır:

Bir askılı çatı
İki askılı çatı
Üç askılı çatı
Dört askılı çatı
Beş askılı çatı

1.1.3. Çatı Tanzimi

Çatı tanziminin tespit edilmesinde mimari görünüşler, iklim şartları ve yörenin tarzı
dikkate alınır bütün bunların yanı sıra bina planının şekli de çatı tanziminin belirlenmesinde
önemlidir. Tabi ki en önemlisi binaya yakışan iklime uygun çatı tanzimini yapabilmektir.

Eğer çatımızı kırma çatı şeklinde düşünüyorsak, tanzimde prensip boşluğu

dikdörtgenlere ayırmak ve binayı teşkil eden köşelerin açıortaylarını uzatıp kesiştikleri
noktaları birleştirmekten ibarettir. Buna göre aşağıdaki Şekil. 1.1, de görülen şekle çatı
tanzim etmek gerekirse F-K çizgisini uzatıp F-H-D-G dikdörtgeni şekline sokarız, köşeleri
90 derece olan çatılarda köşegenleri 45° olarak ortaya doğru uzatmak lazımdır. Burada F,G
köşeleri uzatıldığı zaman ortada E noktasında birleşir, H-D köşeleri C noktasında birleşir,
3
Burada E ve C noktalarına tepe noktası adı verilir. Çatı boyuna göre uzayan E- C çizgisi
omurga veya mahya adını alır. F-E , E-G ve C-D çizgileri tepeden saçağa kadar uzayan birer
sırt olduklarından eğik mahya diye anılır. Yine İ-L-H-K D dikdörtgeninde L ve İ
köşelerinden 45° alınıp doğrular uzatıldığında A noktasında birleşir. K noktasında 135° alıp
uzatırsak daha önce H’den aldığımız doğru ile B, de kesişir. A ve B yi birleştirirsek A-B
mahyasını bulmuş oluruz; burada C-B düşük mahya K-B dere mahyası ismini alır. Yine İ-A
ve A-L çizgilerde eğik mahya ismini alır ve çatımızı kırma çatı şeklinde tanzim etmiş oluruz.
Şekil. 1.1 ve Şekil 1.2’de değişik çatı tanzimleri görmektesiniz.

saçak

Ön görünüş

G D

E C
B

H
F K A

I L
Üst görünüş

Plana çatı tanzim edilmesi

GE,EF,IA,AL,CD Egik mahya EC,AB Düz Mahya
CB düşük mahya BK Dere Mahya

Şekil.1. 1

4
 Şekil. 1.2

Şekil. 1.3: Beşik şeklinde değişik çatı tanzimleri

5
1.1.4. Özellikleri

Asma çatılarda kullanılan parçaların boyutları, isimleri, makaslar, aşıklar ve mertekler

arasındaki mesafeler oturtma çatılarda olduğu gibidir. Asma çatılarda oturtma çatılardan
farklı olarak çatının yükünü yandaki mesnetlere iletme görevini yapan yanlamalar mevcuttur.
Asma çatılarda parçaların birleşme ve kesişme noktaları olan düğüm noktaları önemlidir.
Burada parçaların eksenlerinin bir noktada kesişmesine dikkat etmeliyiz. Birleşim yerlerinde
bulonlar, demir lamalar, kanca ve bağ demirleri kullanılır (Şekil. 1.4, 1.5, 1.6, 1.7, 1.8 ve
1.9). Yanlamalar gergi kirişlerine ve askılara payanda giyme ile birleşir. Giyme 1/6 oranında
olur. Giyme ucunda pratikte en az 20 cm bırakılmalıdır (Şekil. 1.10 ve 1.11). Asma çatılarda
makası meydana getiren parçalardan yanlama, diyagonal (köşegen), gergiler ve göğüslemeler
basınca; bırakma kirişi, askılar ve kuşaklar da çekmeye çalışır (Şekil. 12).

1/6

Bag demiri

Şekil. 1.4. Yanlama askı birleşimi Şekil. 1.5. Blon

Askı Demiri
8

Blon ( civata )
15

Boşluk 2- 3 cm
20

Şekil. 1.6.Askı gergi kirişi birleşimi Şekil. 1.7. U demiri ile birleştirme

6
 Lama demiri

kanca

Şekil. 1.8. Lama demiri ile ek Şekil. 1.9. kanca

1/6

Yanlamanın Bırakma kirişine payannda

giyme ile birleşmesi

Şekil. 1.10. Yanlama gergi krişi birleşimi

Enaz 20 cm olur

1/6

yanlama

askı

Yanlamanın askıya payanda giymesi ile bağlanması

giyme ucunda pratikte enaz 20 cm bırakılır

Şekil. 1.11: Çekmeye ve basınca çalışan çubuklar

7
 a
b
c
d
f

e
9.00-12.00

a-Göğüsleme, b-Yanlama. c- Mertek, d-Askı, f-Diyagonal,

e-Bırakma kirişi
Üç Askılı çatı Makası

Şekil. 1.12

1.1.5. Kullanıldıkları Yerler

Asma çatılar atölye, fabrika, hangar, toplantı salonu gibi ortada kolon vb taşıyıcıların
bulunması istenilmeyen yapılarla dekoratif amaçlı yapılan kamelya gibi yerlerde kullanılır

1.2. Asma Çatı Makası

1.2.1. Tanımı

Üzerine gelen yükü yanlara ileten 4.00, den geniş açıklarda uygulanan çatı makası
tipine denir.

1.2.2. Çeşitleri

Asma çatı makası kullanılan askı sayına göre isimlendirilir. Bir,iki,üç,dört ve beş
askılı gibi.

1.2.2.1. Bir Askılı Çatı Makası

Mesnet açıklığı 4.00 ila 6.00 m arasında olan binalarda uygulanır. Aşağıdaki şekilde
bir askılı çatı makası ve düğüm noktalarının detay resimleri görülmektedir. Şekil. 1.14, şekil.
1.15, şekil. 1.16 ve şekil. 1.17
B

C
4.00-6.00

Bir askılı çatı makası

Şekil.1.13

8
 1

3 2

5
6

1- Mertek, 2- Yanlama, 3- Damlalık aşığı, 4- Bırakma kirişi,

5-Bulon, 6- Yastık kirişi, 7-Duvar

Şekil. 1.14: A Detayı

2
1- Yanlama
2- Üçgen takoz
3 3- Bırakma kirişi C det

Şekil.1. 15: Damlalık detayında yanlama bırakma kirişi birleşimi

9
 1 1-Askı
2- U Demiri
3- Bırakma Kirişi
2
3

Şekil. 1.16: C- Detayı

1
1- Mertek
2- Mahya aşığı
3- Askı
2 4- Demir lama
25 cm
3
5- Yanlama

Şekil.1. 17: B- Detayı

1.2.2.2. İki Askılı Çatı Makası : Açıklığı 6.00 – 9.00 metre arasında açıklıklarda uygulanır.
Askılar arasındaki mesafelerin eşit şekilde yapılması uygun olur, fakat ortadaki iki askı
arasının daha az olacak şekilde de tanzim edilebilir. Askı yanlama ve gerginin birleşim yerin
de parçalar birbirine geçmelerle bağlanır ve bağ demiri ile takviye edilir. Aşağıda iki askılı
çatı makasları ve birleşim yeri detayları görünmektedir. Şekil.1.18, şekil. 1.19, şekil. 1.20 ve
şekil. 1.21

10
 D

6.00-9.00

İki Askılı Çatı Makası

Şekil 1.18

.
E

.. ..
6.00-9.00

Şekil. 1.19: İki askılı çatı makası ( çift kuşaklı)

1
1- Mertek
2- Orta aşık
2
3- Çift kuşak
4- Gergi
3 5- Askı
6- Yanlama

4
6

Şekil.1. 20: E- Detayı

11
 1- Mertek
1 2- Aşık
3- Gergi kirişi
2 4- Yanlama
5- Göğüsleme
3 6- Askı
4

Şekil.1. 21: D detayı

1.2.2.3. Üç Askılı Çatı Makası

9.00 12.00 metre arasında mesnet açıklığı bulunan binalarda ve beşik çatı şeklinde
tanzim edilen hangar atölye depo fabrika ve benzeri binalarda uygulanır. Açıklık büyük
olduğundan bırakama kirişleri çeşitli şekillerde eklenir ve yanlarına konulan lama demirleri
ile takviye edilir. Çatı arasındaki hacimden yaralanılması istenirse diyogoneller kaldırılır iki
askı arasına çift kuşak konularak çatı arasında meydana gelen hacimden faydalanılabilir.
Aşağıda değişik üç askılı çatı makası ile bunlarla ilgili detaylara yer verilmiştir. Şekil. 1.22.
Şekil. 1.23, Şekil. 1.24, Şekil. 1.25, Şekil1.26, Şekil. 1.27 Ve Şekil. 1.28

F
H
9.00-12.00

Şekil. 1.22: Üç askılı çatı makası

12
 1- Aşık
2- Mertek
2
3- Yanlama
3 4- Bırakma kirişi
1 5- Bulon
4 6- Yastık kirişi
7- Taşıyıcı mesnet

6 5

Şekil.1. 23: F- Detayı

1- Mertek
1 2- Orta aşık
3- Yanlama (Çift)
4- Askı
2 5- Diyogonel

3
4

Şekil. 1.24: G-Detayı ( Yanlama çift)

13
 2

3
1- Diyogonel 2- Askı 3-Çift bırakma kirişi
Bırakma kirişi çift yapılırsa,

Şekil. 1.25: Bırakma kirişi çift yapılırsa H- Detayı

1- çift askı ,2- diyogonel, 3- bırakma kirişi, 4- blon

Askı çift yapılırsa
H - Detayı

Şekil. 1.26: Askı çift yapılırsa H- Detayı

14
 K

9.00-12.00

Üç askılı çift kuşaklı asma çatı makası

Şekil. 1.27

2
4

. . . 3

1- Mertek, 2- Yanlama, 3- Çift Kuşak, 4- Orta Aşık, 5- Diyogonel,6- Gögüsleme, 7 Askı

K – Detayı çift kuşaklı

Şekil. 1.28

15
1.2.3. Elemanları
Asma çatı makası elemanları çatı makasını meydana getiren parçalardır. Aşağıda
isimleri ölçüleri verilmiştir. Şekil. 1.29

Yanlama

Askı

Diyogonel

Bırakma Kirişi
Makası meydana getiren elamanlar

Şekil. 1.29

¾ Bırakma - Gergi Kirişi: Asma çatılarda çekmeye çalışır. Yüklerin bir kısmını
askılar vasıtası ile yanlamalara iletir, ebadı makasın büyüklüğüne göre 10x12,
10x14, 12x14, 12x16, 14x18, ve16x20 cm olabilir çift olarak yapıldığı takdirde
ölçüler 2x5x15, 2x6x18,2x8x20 cm olur

¾ Askı: Aşıklardan gelen yükleri yanlamalara iletirler tek olarak düşünüldüğünde

kare kesitli yapılır 10x10, 12x12, 14x14, ve 16x16 cm’ dir

¾ Yanlama: Askılara aşıktan gelen yükleri yana doğru veren taşıyıcı bir
elamandır, ebatları yüklere göre 10x20, 10x14, 10x20, 12x14, 12x16, 14x18,
16x20 cm olur

¾ Yardımcı Parçalar: Makaslarda ve çatı iskeleti oluşturulmasında düğüm

noktaları ve ek yerlerinde elemanları birbirine bağlayan elemanlardır çatı
özellikleri konusuna bakınız.

a- Lama demirleri
b- Bağ demirleri
c- Kanca
d- Blonlar ( cıvatalar)
e- (U ) demiri (askı demiri)

¾ Kuşaklar: Makasın açılmasına mani olmak için aşık askı yanlama ve mertekleri
her iki yüzden bağlayan elemanlardır. 3x10,5x10, 6x12,6x16 cm kesitinde olur

16
1.3. Asma Çatı Makası Yapım Kuralları

¾ Makası meydana getiren elemanların boyutları üzerine gelen yüke ve çatı

açıklığının büyüklüğüne göre statik hesapla bulunur.
¾ Yanlamalar detaylarda görüldüğü gibi askılara payanda giymesi ile birleştirilir.
¾ Pratikte giyme ucunda en az 20 cm bırakılmalıdır ve giyme derinliği 6/1
oranında olmalıdır.
¾ Birleşim yerlerinde blon, bağ demiri, demir lama, kanca ve askı kullanılır.
¾ Birleşim yerlerinde elemanların eksenlerinin bir noktada kesişmesi gerektiğine
dikkat edilmelidir.

17
 UYGULAMA FAALİYETİ
UYGULAMA FAALİYETİ- 1
1.4. Asma Çatı Makası Yapılması

İşlem Basamakları
Öneriler

1. Yapılacak olan asma çatı makaslarını 1/5 ölçeğinde düzgün

bir yüzeye çiziniz ( Tatbikatta 1/1 ölçeğinde çizilir)

¾ Çizeceğimiz şekli
şablon olarak ve
malzeme hesabında
kullanacağımız için
dikkatli ve kurallara
uygun olarak çiziniz.

Resim. 1.1

¾ Hacim hesaplamayı
anımsayınız.

Resim.1. 2
2. Makaslar için malzeme listesini hazırlayınız

18
3. Hazırlanan parçaları kesit ebatlarına göre işleyiniz.

¾ Çalışmaya
başlamadan çalışma
yapacağınız el
aletleri ve
makineleri
hazırlayınız,
güvenlik önlemlerini
alınız.
Resim. 1.3

Resim. 1.4

Resim. 1.5

Resim. 1.6

4. İşlenen parçaları resim üzerin koyarak markalayınız.

19
 Resim.1. 7

¾ Markaladığınız
parçalara numara
vermeyi
unutmayınız.

Resim. 1.8

5. Markalanan parçaları işleyiniz ¾ İşlenecek parçaları

sıkıştırmadan çalışma
yapmayınız.

Resim. 1.9

6. İşlenen parçaları monte ederek makasları meydana

getirip cıvataları sıkıştırınız.
20
Resim. 1.10

Resim. 1.11

¾Sıkıştırma yaparken
uygun anahtar
kullanınız.

Resim.1.12

21
 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
Aşağıdaki cümlelerde noktalarla belirlenmiş yerleri doğru sözcüklerle doldurunuz.

1. Üzerine gelen yükleri…………….. yardımı ile mesnetlere ileten çatı makasına asma çatı
makası denir

2. Asma çatı makası meydana getiren elemanların………………… birleşim noktalarında

bir noktada kesişmelidir

3. Yanda şekilde görülen elaman birleşiminde kullanılan

yardımcı parçanın ismi………….. dır.

4. Yanlama ve askı birbirlerine ……………… oranında payanda giymesi ile bağlanırlar

5. Makasların açılmasına mani olmak için aşık yanlama ve mertekleri her iki yüzden
bağlayan elamana……………….. denir

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız doğru cevap sayınızı belirleyerek

kendinizi değerlendiriniz yanlış cevap verdiğiniz ya da verirken tereddüt yaşadığınız
sorularla ilgili konuları faaliyete, dönerek tekrar inceleyiniz.
Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz diğer faaliyete geçiniz.

22
 ÖĞRENME FAALİYETİ–2

ÖĞRENME FAALİYETİ – 2
AMAÇ

Gerekli ortam sağlandığında asma çatı iskeletini kuralına uygun olarak

yapabileceksiniz.

ARAŞTIRMA
Çevrenizdeki asma çatı iskeletlerini inceleyiniz. Rapor düzenleyiniz, raporunuzu
sınıfla arkadaşlarınızla paylaşınız.

2. ASMA ÇATI İSKELETİ

2.1. Elemanları

Ahşap asma çatıyı meydana getiren elemanlar, Şekil. 2.1

1. Meyilli yüzeyler :
a. Kaplama tahtaları
b. Mertekler
c. Aşıklar
2. Makaslar:
a. Yanlama
b. Bırakma veya gergi kirişi
c. Askı
d. Kuşak
e. Yardımcı bağlantı parçaları
f .Diyagonel veya payanda
3. Göğüslemeler:
4. Rüzgar kirişleri ( Konturvatmanlar )
5. Yastık kirişi

1. Meyilli Yüzeyler: Çatının üzerine gelen yağmur ve kar sularının birikmeden kolaylıkla
akıtılabilmesi için oluşturulan eğik yüzeylerdir. Kaplama tahtaları, çıtalar , mertekler ve
aşıklardan meydana gelir.

a. Kaplama Tahtaları ve Kiremit Çıtaları: Mertekler üzerine çakılan 1,5- 2 cm 8-

20 cm genişliğinde tahtalar ile 2,5x5 cm ebadındaki çıtalardır

b. Mertekler: Çatı örtüsünden aldıkları yükü aşıklara ileten ve çatı örtü

malzemesinin cinsine ve iklim şartlarına göre 40 ila 60 cm ara ile aşıklara çakılan
5x10,6x12,8x12 cm ölçülerinde yapılır, eğik der ve düşük mahyalara tespit edildiğinde
dayama adı verilir.
23
 c. Aşıklar: Merteklerden aldıkları yükü yanlamalar vasıtası ile mesnetlere iletir
aşıklar arasındaki uzaklık 1,50 -3,50 m’dir taşıdıkları yüke göre;
8x12,10x12,12x14,12x16,12x18,14x16,14x18 ve 16x 20 cm kesitinde yapılır.

2. Makaslar: Asma çatı makasını meydana getiren elemanlar bölümüne bakınız.

3. Göğüslemeler: Rüzgar kuvvetlerini karşılayan aşıklarla askıları meyilli olarak (45)

birbirine bağlayan ve hesap açıklıklarını azaltan elemanlardır. 5x10,6x12, 8x8, 8x10, 8x12
cm kesitinde yapılır.

4. Rüzgar kirişleri (konturvatmanlar): Çatının rüzgar tesirine karşı dengesini sağlamak

binanın her iki ucundaki ilk iki makas arasına çapraz olarak çakılan elemanlardır.3x10, 5x10,
6x12, ve 6x14 cm kesitinde olur.

5. Yastık Kirişi: Asma çatılarda makaslardan gelen yükleri mesnetlere dağıtan elemanlardır
5x10,6x12,8x12 veya 8x16 cm’dır; Yastık kirişleri duvar rutubetinden zarar görmemeleri
için izole edilerek konulmalıdır.

5 4
5

3 4 8

9 6
6

1- Mahya aşığı, 2-Göğüsleme, 3- Mertek, 4- Yanlama, 5- Damlalık aşığı, 6- Yastık Kirişi

7- Duvar, 8- Askı, 9- Bırakma Kirişi

Asma çatı iskeleti ve parçalarının adları

Şekil. 2.1

2.2. Asma Çatı İskeleti Yapım Kuralları

¾ Çatı tanzim planı hazırlanmalıdır.
¾ Makas şekli tespit edilmelidir.
¾ Makas aralıkları 2.00 -3.00 m arasında olmalıdır.
¾ Aşık aralıkları 1.50 – 3.50 m arasında olmalıdır.
¾ Mertek aralıkları 0.40-0.60 m arasında olmalıdır.
¾ Göğüslemeler 45° açı ile çakılmalıdır.

24
 UYGULAMA FAALİYETİ
UYGULAMA FAALİYETİ- 2
2.3. Asma Çatı İskeleti Yapılması

İşlem Basamakları Öneriler

1. Asma çatı iskeleti elemanlarını hazırlayınız.

¾ Gerekli emniyet önlemlerini

almadan çalışmaya başlamayınız.

Resim. 2.1

2.Yastıkları monte ediniz.

¾ Yastık kirişlerini yerleştirirken

düzecinde olmasına dikkat
ediniz.

Resim. 2.2

Resim. 2.3

3.Makasları yapmak ve monte etmek

25
 ¾ 2.00- 3.00 m ara ile makaslar
geçici kuşaklar yardımı ile yerine
yerleştirileceğini anımsayınız.
¾ Pratikte makasları yerleştirirken
vinçlerden faydalanın.
¾ Bazı durumlarda makasları
yerleştirmek için iskelede
kurulabilir.

Resim. 2.4

Resim. 2.5

Resim. 2.6

4.Aşıkları monte etmek

26
 Resim. 2.7

¾ Göğüslemelerin çatıya yandan

yüklere karşı kullanıldığını
anımsayınız.

Resim. 2.8

5.Kuşak ve göğüslemeleri monte etmek

Resim. 2.9

27
 ¾ Mertekleri çakarken mutlaka ip
çekiniz.
¾ Aralıklarının 40- 60cm arasında
olacağını hatırlayınız.

Resim.2.10

6. Mertekleri monte ediniz.

Resim.2.12

28
 Resim. 2.13

Resim. 2.14

7. Çatı aydınlığını yapınız.

Resim.2.15
29
Resim.2.16

Resim. 2.17

Resim. 2.18

30
 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
Aşağıdaki cümlelerde noktalarla belirlenmiş yerleri doğru sözcüklerle doldurunuz.

1. Aşağıda şematik şekli verilen bir askılı çatı makasını A detayı çizilmiştir detayı eksik
kısmını tamamlayınız.

2. Mertekler ………….. ara ile aşıklar üzerine çakılır.

3. Aşıklar ………………ara ile makas üzerine yerleştirilir.

4. Makaslar yastık kirişleri üzerine ………….. ara ile yerleştirilir.

5. Rüzgar kuvvetlerini karşılayan ve aşıklarla askıları meyilli olarak birbirine bağlayan

elemanlara …………….. denir.

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız doğru cevap sayınızı belirleyerek

kendinizi değerlendiriniz yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınız
sorularla ilgili konuları faaliyete dönerek tekrar inceleyiniz
Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz modül değerlendirmeye geçiniz.

31
 MODÜL DEĞERLENDİRME

MODÜL DEĞERLENDİRME
PERFORMANS TESTİ ( YETERLİLİK ÖLÇME)

DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ Evet Hayır

Asma çatı makası yapılması
1. Yapılacak olan asma çatı makasını ölçekli olarak düzgün bir yüzeye
çizdiniz mi?
2. Makasların hazırlanması için malzeme listesi hazırladınız mı?
3. Makineleri çalışmak için hazır hale getirdiniz mi?
4. Parçaları kesit ebadına göre makinede işlediniz mi?
6. Markalanan parçaları düzgün olarak işlediniz mi?
7. İşlenen parçaları monte ederek makasları meydana getirdiniz mi?
Asma çatı iskeleti yapılması
8. Asma çatı iskeleti için elemanları hazırladınız mı?
9. Yastık kirişleri düzgün olarak monte ettiniz mi?
10. Daha önce yaptığınız makasları düzgün olarak yastık kirişleri
üzerine monte ettiniz mi?
11. Makasların üzerine aşıkları monte ettiniz mi?
12. Mertekleri 40-60 cm ara ile aşıklar üzerine monte etinizmi?
13. Kuşakları ve göğüslemeleri kurallara uygun olarak monte ettiniz
mi?
14. Çatı aydınlığını yaptınız mı?

DEĞERLENDİRME

Yaptığınız değerlendirme sonucunda eksikleriniz varsa öğrenme faaliyetini

tekrarlayınız

Modülü tamamladınız, tebrik ederiz. Öğretmeniniz size çeşitli ölçme araçları

uygulayacaktır. Öğretmeninizle iletişime geçiniz.

32
 CEVAP ANAHTARLARI

CEVAP ANAHTARLARI
ÖĞRENME FAALİYETİ 1 İN CEVAP ANAHTARI

1 Yanlama
2 Eksenleri
3 Askı demiri
4 1/6
5 Kuşak

ÖĞRENME FAALİYETİ 2 CEVAP ANAHTARI

2 0.40-0.60 m
3 1.50-3.50 m
4 2.00- 3.00 m
5 Göğüsleme

33
 KAYNAKLAR

KAYNAKLAR
YARARLANILAN KAYNAKLAR
¾ Taymaz Haydar, Yapı Bilgisi Cilt 2, M.E.B, Ankara, 1985

¾ Noğay Sami, Meslek Bilgisi, öz yeşim ofset matbacılık, Ankara, 1991

¾ Güner M.Selçuk, YÜKSEL Yapı Bilgisi, Erzurum, 2001

¾ Altınay Abdurrahman, Temelden Çatıya, Hüsnütabiat Matbası, İstanbul, 1961

¾ Halim Öksüzoğlu, Ümit Yegül, Naim Yaman, Yapıcılık( Ahşap) İş ve İşlem

Yaprakları Sınıf 2, Başbakanlık Basımevi, ANKARA, 1979

ÖNERİLEN KAYNAKLAR

¾ Halim ÖKSÜZOĞLU, Ümit YEGÜL, Naim YAMAN Yapıcılık( Ahşap) İş ve

İşlem Yaprakları Sınıf 2 Başbakanlık basımevi, ANKARA, 1979

34