`2

Araling Panlipunan
Una nga Kwarter – Modyul 1:
Ang Komunidad
ARALING PANLIPUNAN – Ikaduha nga Grado
Alternative Delivery Mode
Una nga Kwarter – Modyul 1: Ang Komunidad
Unang Edisyon, 2020

Batas Republika 8293, Seksiyon 176 naga ingon nga dili mahimong makaangkon og
katungod sa copyright sa bisan unsa nga tagsulat ang gobyerno sa Pilipinas. Bisan pa man,
kinahanglan una ang pagtugot sa ahensya sa gobyerno nga nagpatuman sa tagsulat kung
kini mahimong pagkakitaan. Apil sa mga pwede nga buhaton sa maong ahensya ang
pagtakda sa mahimong bayad.

Ang mga tagsulat sa (istorya, basahon, balak, kanta, hulagway, ngalan sa produkto o brand
name, tatak o trademark, salida sa telebisiyon, pelikula, atbp.) nga ginamit niini nga modyul
nagpanag-iya sa copyright nianang mga gihisgutan. Paningkamutan nga matultulan sila para
makuha ang ilang pagtugot sa paggamit sa mao nga mga materyales. Wala giangkon sa
mga nagmantala ug sa nagsulat ang katungod isip tag-iya niini. Ang unsa man nga gamit
gawas niining modyul, kinahanglan ang pagtugot gikan sa orihinal nga pagsulat.

Walay bisan unsa nga bahin o parte niining materyales ang mahimong kopyahon o ipatik sa
unsa man nga pamaagi nga walay pagtugot sa departamento.

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon

Kalihim: Leonor Magtolis Briones
Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio

Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul

Manunulat : Jenny S. Bernardo
Editor : Dr. Bazil T. Sabacajan, Melodyn U. Tabamo, Claire B. Dagaraga,
Carlito J. Sagocsoc
Tagasuri : Nelson G. Abelo, Engrid T. Salugsugan, Daisy Y. Tabalba
Agnes M. Calibod
Tagaguhit : Jenny R. Lagang
Tagalapat : Siegfred R. Pulgarinas, Jenny S. Bernardo
Tagapamahala : Dr. Arturo B. Bayocot, CESO III, Regional Director
Mala Epra B. Magnaong, CLMD Chief
Dr. Neil Improgo, Regional EPS-LRMS
Dr. Ray Butch Mahinay, Regional ADM Coordinator
Dr. Emelia G. Aclan, CID Chief
Dr. Linda D. Saab, Division EPS-LRMS
Dr. Bazil T. Sabacajan, Division ADM Coordinator

Inilimbag sa Pilipinas ng Sangay ng Camiguin

Department of Education –Region X

Office Address :B, Aranas St., Poblacion, Mambajao, Camiguin

Website : www.depedcamiguin.com
E-mail Address : depedcamiguin@gmail.com, camiguin@deped.gov.ph
 2
Araling Panlipunan
Una nga Kwarter – Modyul 1:
Ang Komunidad
Pasiuna nga Mensahe
Para sa Magtutudlo:
Kumusta, malipayong paggamit niining Araling Panlipunan -
Ikaduha nga Grado Alternative Delivery Mode (ADM) Module sa
(Ang Komunidad, Unang Semana)
Kini nga Module nadesinyo, naugmad ug nasusi sa pagtinabangay sa
mga magtutudlo nga gikan sa pampublikong institusyon para sa
pagtabang kanimo nga makab-ot ang sumbanan nga gitakda sa K to
12 Curriculum samtang ilang gibuntog ang mga babag nga adunay
kalabutan sa personal, social, ug economic nga mga sitwasyon sa
ilang pag-eskwela.
Kining kapanguhaan sa pagkat-on o learning resource gilauman nga
makapadasig sa magtutuon o bata nga mobuhat sa mga giniyahan ug
gawasnong buluhaton sa iyang kaugalingon nga lihok ug panahon.
Dugang pa, ang katuyuan usab niini mao ang pagtabang sa magtutuon
o bata nga makakuha sa mga gikinahanglan nga kahanas niining
atong panahon karon sa ika- 21 nga siglo samtang gitagaan usab og
konsiderasyon ang ilang mga panginahanglan og sitwasyon.
Isip dugang nga materyales sa nag-unang teksto, makita ninyo kini
nga kahon sa kinatibuk-an sa modyul.

Mga Minugbo nga Sulat sa Magtutudlo

(Ang sulod niini nga bahin mga pahinumdum, mga estratihiya nga
maggamit sa paggiya sa mga magtutuon.)

ii
Isip magtutudlo, ikaw ang gilauman nga maghatag sa magtutuon o
bata kung unsaon paggamit niini nga Modyul. Gitahasan usab ikaw
sa pagsubay sa pag-uswag sa iyang kahibawo samtang imo siya
gitagaan og higayon nga makatuon sa iyang kaugalingon nga pagkat-
on sa kahibawo. Ug usab, gitahasan ka nga dasigon ug tabangan ang
magtutuon o bata sa iyang pagbuhat sa mga buluhaton sulod niini nga
Modyul.

Para sa Magtutuon
Kumusta, maayong paggamit niining (Araling Panlipunan sa Ikaduha
nga Grado )Alternative Delivery Mode (ADM)Modyul sa Ang
Komunidad, unang semana)
Kini nga Modyul gihimo para matagaan ka sa makahuluganon nga
higayon para sa mga giniyahan ug gawasnong pagkat-on subay sa
imong kaugalingon nga lihok ug panahon. Isip aktibo nga magtutuon,
mahimo nimo ang pagproseso sa sulod niining modyul.

Kini nga Modyul adunay mga parte katugbang sa mga icons:

Kat-oni Dinhi nga bahin, mahibaloan kung
unsa ang kinahanglan nga matun-
an sa modyul.
Pasiunang Ang katuyoan niini nga bahin sa
Pagsulay/Sulayi
buluhaton mao ang pagsusi sa
imong naunang kahibalo
mahitungod sa leksiyon nga
imong pagatun-an. Kung makuha

iii
 nimo ang ensakto nga mga tubag
(100%), pwede na nimo dili
gamiton kini nga modyul.
Pagsusi Kini ang hamubo nga buluhaton o
paghisgot sa nauna nga kahibalo
para matabangan ka nga makonek
ang karon ug sa una nga leksiyon.
Sulayi ug Kat-oni Dinhi nga bahin, ipaila ang bag-o
nga leksiyon sa nagkalain lain nga
pamaagi sama sa usa ka istorya,
kanta, balak, pagpresentar sa
problema, sitwasyon, o mga
buluhaton.
Hisgutan Ta Dinhi nga parte, tagaan ka og
hamubo nga panaghisgot sa
leksiyon. Ang katuyuan niini para
matabangan ug masabtan ang bag-
o nga konsepto ug kahanas.

Pagpalambo sa Naglangkob kini sa mga

Kahibalo
buluhaton nga giniyahan og
gawasnon pagbansay para
mapalig-on ang imong pagsabot
ug kahanas sa leksiyon. Mahimo
nimo nga tan-awon kung husto ba
ang imong tubag sa mga
buluhaton sa pagtan-aw sa tubag
nga nahimutang sa susi sa hustong
tubag nga anaa sa katapusan nga
parte sa modyul.
Hinumdumi Kini naglangkob sa nga pangutana
o pagbutang sa mga tubag diha sa

iv
 gibutangan og blanko nga parte sa
kapahayag para mapaproseso
kung unsa ang natun-an nimo
gikan sa leksiyon.
Buhata ug Kini naglangkob sa mga
Kat-oni
buluhaton nga makatabang sa imo
para mabalhin ang bag-ong
kahibalo o kahanas sa tinuod nga
sitwasyon o ang kamatuoran sa
kinabuhi.
Tantiya Kini usa ka buluhaton nga ang
katuyuan masukod ang lebel sa
kahibalo nga nakab-ot sa natun-an
nga kompetensi.
Dugang nga mga Dinhi nga bahin, adunay ihatag
Buluhaton
nga dugang nga mga buluhaton
para mapalambo ang imong
kahibawo ug kahanas sa natun-an
nga leksiyon.
Susi sa mga Tubag Naglangkob kini sa insaktong
tubag sa tanan nga mga buluhaton
nga anaa sa modyul.

Sa katapusan na parte ani nga modyul, makita usab ang:

Pakisayran Kini ang listahan sa tanan nga

gikuhaan sa pagbuhat ug pag-
ugmad niini nga modyul.
Ang mosunod mao ang importante nga pahinumdum sa paggamit
niini nga modyul:
1. Ampingi ang paggamit niini nga modyul. Ayaw butangi o sulati
sa bisan unsa nga mga marka o sulat sa bisan asa nga parte sa

v
 modyul. Magamit sa lain nga papel sa pagtubag sa mga tahas ug
buluhaton.
2. Ayaw kalimti ang pagtubag sa Sulayi sa dili pa mobalhin sa
laing gihatag nga buluhaton nga naa niini nga modyul.
3. Basaha ug maayo ang mga direksiyon sa dili pa buhaton nga
mga buluhaton sa pagbansay.
4. Obserbahe ang pagkamatinud-anon og ang integridad sa
pagbuhat sa mga buluhaton ug sa pagsusi sa insakto nga mga
tubag.
5. Humana usa ang gibuhat nga buluhaton ayha moadto sa uban pa
nga mga buluhaton sa dili pa moadto sa uban pa nga mga
buluhaton.
6. Ibalik ang modyul sa imong maestro o sa facilitator kung
mahuman na ang pagtubag sa tanan nga mga buluhaton.
Kung ugaling naglisod ka sa pagtubag sa mga buluhaton, ayaw pag
duha-duha pagkonsulta sa imong magtutudlo o facilitator. Mahimo
ka usab mangayo ug tabang sa imong nanay ug tatay , sa imong
magulang o sa bisan kinsa nga kauban sa balay na mas magulang
nimo. Imong huna-hunaon pirmi nga wala ka nag-inusara.
Maglaum kami nga pinaagi niining modyul makasinati ka sa usa ka
makahuluganon nga kahibalo ug makakuha ka sa lawom nga
pagsabot nga may kalabutan sa kompetensi nga gitun-an.

vi
 Kat-oni
Kini nga modyul gihimo aron maipadangat sa tanan ang mga
pagtulon-an nga angay mahibaloan sa mga magtutuon sa ikaduhang
grado. Mahisgutan niini nga modyul unsa ang komunidad ug ang mga
naglangkub niini.
Inigkahuman nimo matun-an ang modyul, mahibaloan nimo ang mga
mosunod:

1. Mahatag ang pagsabot kung unsa ang komunidad.

2. Mahibaloan kung unsa ang mga naglangkub sa komunidad.

Pasiunang Pagsulay/Sulayi
Talamdan: Pilia ug isulat sa papel ang letra nga mutobag sa matag
pangutana.

1
1. Istruktura sa komunidad nga ang katungdanan magpadayag sa mga
pulong sa Diyos.
a. parke c. pamilya
b. ospital d. simbahan
2. Istruktura sa komunidad nga ang katungdanan maghatag sa
serbisyong panglawas.
a. ospital c. pamilya
b. merkado d. simbahan
3. Istruktura sa komunidad nga ang katungdanan maghatag sa de-
kalidad nga edukasyon para sa tanan.
a. parke c. kabalayan
b. munisipyo d. eskwelahan
4. Istruktura sa komunidad nga ang katungdanan magtubag sa mga
panginahanglan sa mga tawo pareho sa pagkaon, sanina og uban pa.
a. merkado c. kabalayan
b. ospital d. eskwelahan
5. Istruktura sa komunidad nga ang katungdanan magbuhat sa balaod
og patakaran para sa kaayuhan og kalamboan sa komunidad.
a. parke c. eskwelahan
b. pamilya d. barangay hall

Aralin
Ang Komunidad
1
Ang matag nasud sa kalibutan naglangkub og mga lugar kung
diin daghan nagpuyo nga mga tawo. Tungod kay nagkadaghan man
ang mga tawo og daghan usab kini’g panginahanglan mao nahulma
ang usa ka komunidad. Sa komunidad makita ang nagklase-klaseng

2
hulagway sa mga tawo og istrakturang naay mahinungdanong papel
og katungdanan.

Pagsusi
Unsa ang imong ikasulti sa hulagway?

Mga Minugbo nga Sulat sa Magtutudlo

Ihatag kining Binahing Tulun-anan ngadto sa tinun-an nga wala
nakatungha ug wala nahanas sa topiko mahitungod sa mga
konsepto sa Komunidad ug pag-ila niini.
Ihatag usab kini ngadto sa mga tinun-an nga wala nakaabot sa
80% ug labaw sa sukdanan sa maayong panabot.
Ipahinumdom sa tinun-an ang paggamit sa laing papel diin didto
isulat ang tubag sa gihatag nga buluhaton.

3
 Sulayi ug Kat-oni

Ang Komunidad naglangkub og mga pamilya , eskwelahan,

munisipyo o barangay hall, simbahan, ospital, parke, ug merkado.
Sila mamahimo nga adunay magkapareho o magkalahi nga buluhaton,
kultura ug pagtuo. Apan ang ubang komunidad dili makita ang ubang
istruktura nga naglangkub niini. Adunay mga komunidad nga
eskwelahan, simbahan ug ospital lamang ang naa. Ang uban usab
aduna’y parke, ospital, mga balay ug uban pa.

Ang mga musunod kabahin sa komunidad:

 eskwelahan
 simbahan/ mosque
 sakayan/paradahan
 merkado ug tindahan
 Purok Center
 barangay hall/munisipyo
 health center
 parke
 kapulisan
 kabalayan

Kini makatabang sa paglambo sa mga komunidad. Sa tanang

bahin sa komunidad, ang pamilya ang kinagamayan nga bahin.
Kopyaha sa papel ang hamubo nga teksto sulod sa kahon.
Butangi sa saktong pulong ang matag blangko aron mahulma ang
sakto nga pagsabot sa komunidad. Pagpili sa mga pulong sulod sa
panganod nga naa sa sunod nga panid/pahina.

4
 Ang Komunidad naglangkub og mga (1)___________,
(2)__________, munisipyo o barangay hall,(3) __________, ospital,
(4)______________, ug merkado. Sila mamahimo nga adunay (5)
________________ o magkalahi nga (6)______________, kultura ug
(7)_____________. Apan ang ubang (8)________________ dili
makita ang ubang (9)_____________nga naglangkub niini.

pamilya buluhaton pagtuo tawo magkapareho

Simbahan parke komunidad
Istruktura eskwelahan

Hisgutan Ta

Nganong mahinungdanon man ang dapit nga adunay

komunidad?
Ang atong komunidad adunay mga mahinungdanon nga dapit o
istruktura. Mahinungdanon sila tungod kay dinhi moanhi ang mga
katawhan aron matubag ang ilang panginahanglan, sama sa

5
espirituhanon nga kalambuan, pagkaon, edukasyon, kahimsog sa
panglawas, kahapsay ug kalinaw sa lugar, dulaanan ug uban pa.

Ang mga istruktura nga naglangkub sa komunidad ug ang ilang

mga katungdanan ang mga mosunod:

Simbahan/Mosque

Ang istruktura sa komunidad nga

ang katungdanan niini ang magpadayag
sa mga pulong sa Diyos ug motabang
sa pagpalambo sa ispiritwal nga aspeto
sa mga tawo.

.
Merkado
Ang istruktura sa
komunidad nga ang katungdanan
niini mao ang pagtubag sa mga
panginahanglan sa mga tawo
sama sa pagkaon, sanina ug uban
pa.

Eskwelahan
Ang istruktura sa komunidad
nga ang katungdanan niini mao
ang paghatag sa de-kalidad nga
edukasyon para sa tanan.

6
 Munisipyo/Barangay hall
Ang istruktura sa
komunidad nga ang
. katungdanan niini ang pagbuhat
sa balaod ug patakaran para sa
kaayuhan ug kalamboan sa
komunidad.

Barangay Health Center o

Ospital
Ang istruktura sa komunidad
nga ang katungdanan niini ang
.paghatag sa serbisyong panglawas.
Buluhaton usab niini ang maghatag
sa libreng tambal og bakuna sa mga
.lumulupyo. Nagahatag og libre nga
mga tambal ug mga serbisyo ngadto
sa mga pasyente.

Pamilya
Ang pinakagamay nga
kabahin sa komunidad.
Katungdanan usab niini ang
paghatag sa mga
panginahanglanon ngadto sa
mga anak.

7
 Tindahan
Ang usa ka istruktura sa
komunidad nga ang buluhaton
niini mao ang pagpamaligya sa
mga panginahanglanon sa
presyong kaya sa mga tawo.

Kapulisan
Ang istruktura sa
komunidad nga ang buluhaton
niini mao ang pagpandakop sa
mga kriminal ug mapadayun
ang kahapsay ug kamalinawon
sa lugar.

Parke
Ang istruktura sa
komunidad nga diin suroyanan sa
mga tawo. Naa usab niini ang
.maanindot nga talan-awon ug
dulaanan.

Balay/Kabalayan
Ang istruktura sa
komunidad nga diin nagpuyo
ang usa o mga pamilya.

8
 Pagpalambo sa Kahibalo

Unang Giniyahang Buluhaton

Unsa ang pangalan sa matag hulagway? Ipahaum ang imong mga
tubag sa mga kahon nga giandam alang niini.

1.

2.
2.

3.

4.

5.

Unang Pagtantiya
Buhata ang musunod nga buluhaton.

9
 LOOP A WORD

Pangitaa sa puzzle ang pangalan sa mga istruktura nga makita sa

hulagway sa komunidad. Kini mabasa gikan sa taas-paubos, o
nakalinya lamang.

E S B A L A Y

S B L T I K S

K O A P P T I

W S S A A I M

E P D M L N B

L I B I A D A

A T O L Y A H

H A D Y K H A

A L A A O A N

N S S R N N I

S O P A R K E
Unang Gawasnong Buluhaton
Isumpay ang linya A sa linya B. Isulat sa papel ang letra sa saktong
tubag.

10
 Linya A

_______1. simbahan
Linya B

a. kini naghatag ug de-kalidad

_______2. ospital
_______3. eskwelahan
_______4. parke
_______5. balay/kabala
_______6. kapulisan
nga edukasyon para sa tanan.
b. motabang sa pagpalambo sa
ispiritwal nga aspeto sa mga
tawo.
c. maghatag ug dugang
kalingawan sa mga bata ug
mga tawo nga nagpuyo sa
komunidad.
d. naghatag ug libre nga mga
tambal ug mga serbisyo ngadto
sa mga pasyente.
e. magpatunhay sa kahapsay
ug kalinaw sa komunidad.
f. istruktura sa komunidad
kung diin nagpuyo ang usa o
mga pamilya.

Unang Pagtantiya
Tagnaa kung unsa ang mga misteryosong pulong nga gipangita sa
ubos. Aron mahimo kini, basaha usa ang mga ilhanan sa ubos.
1. Ang istruktura sa komunidad nga diin nagpuyo ang usa o mga
pamilya.

11
____ ____ ____ ____ ____

2. Ang katungdanan niini ang pagbuhat sa balaod og patakaran para

sa kaayuhan ug kalamboan sa komunidad.
____ ____ ____ ________ ____ ____ ____ ____

3. Ang pinakagamay nga kabahin sa komunidad. Katungdanan usab

niini ang paghatag sa mga panginahanglanon ngadto sa mga anak.
____ ____ ____ ____ ____ ____ ____
4. Ang usa ka istruktura sa komunidad nga ang buluhaton niini mao
ang pagpamaligya sa mga panginahanglanon sa presyong kaya sa mga
tawo.
____ ____ ____ ____ ____ ____ ____ ____

5. Ang istruktura sa komunidad nga ang buluhaton niini mao ang

pagpandakop sa mga kriminal ug mapadayun ang kahapsay ug
kamalinawon sa lugar.
____ ____ ____ ____ ____ ____ ____ ____ ____

Hinumdumi
1. Ang komunidad naglangkub og mga pamilya o mga tawo,
eskwelahan, munisipyo o barangay hall, simbahan, ospital,
parke, og merkado. Sila mamahimo nga adunay magkapareho o
magkalahi nga buluhaton, kultura ug pagtuo.

2. Ang atong komunidad adunay mga mahinungdanon nga dapit o

istruktura. Mahinungdanon sila tungod kay dinhi moanhi ang
mga katawhan aron matubag ang ilang panginahanglan, sama
sa espirituhanon nga kalambuan, pagkaon, edukasyon,

12
 kahimsog sa panglawas, kahapsay ug kalinaw sa lugar,
dulaanan ug uban pa.

Buhata

Talamdan: Ilha ang kabahin sa komunidad nga gipakita sa matag

hulagway. Isulat sa papel ang letra sa saktong tubag.

1. a. pamilya c. simbahan
b. ospital d. eskwelahan

2. a. parke c. pamilya
b. merkado d. simbahan

3. a.parke c. ospital

b. pamilya d. barangay hall

4. a.pamilya c. tindahan

b.kabalayan d.eskwelahan

13
5. a. parke c. pamilya
b. tindahan d. munisipyo

Pagtantiya
Pilia ug isulat sa imong papel ang insaktong letra nga motubag sa
matag pangutana.
1. Unsa ang pinakagamay nga kabahin sa komunidad?
a. balay b. pamilya c. ospital d. mananap
2. Asa sa mosunod ang hulagway sa usa ka komunidad?

a. c.

b. d.

3. Ang tanan mga kabahin sa komunidad gawas sa usa.

a. kwarto c. tindahan
b. ospital d. simbahan
4. Unsa nga kapulongan ang nagsulti ug matuod bahin
sa komunidad?

14
 a. kini aduna lamang usa kapamilya
b. kini naglangkub ug daghang pamilya
c. kini naglimitar sa gidaghanun sa pamilya
d. mga mananap lang ang naglangkub sa komunidad
5. Ang naglangkub sa pamilya, eskwelahan, ospital,
munisipyo o barangay hall, simbahan, parke, ug
merkado.
a. barangay c. kapulisan
b. gobyerno d. komunidad

Dugang nga Buluhaton

Hunahunaa kung sakto o dili sakto ang gisulti sa matag pulong. Isulat
ang SAKTO kung husto kini ug DILI SAKTO kung dili.

1. Ang komunidad naglangkub ug usa lamang kapamilya.

2. Tawo ang pinakaimportanteng kabahin sa komunidad.
3. Angay nga magtinabangay ang mga kabahin sa
komunidad.
4. Dili matawag nga komunidad ang usa ka lugar kung
wala kini ospital.
5. Ang eskwelahan ang motabang para makabalong
mobasa ug mosulat ang mga bata.

15
 Susi sa Insaktong Tubag

Unang Pagtantiya
Unang Gawasnong Unang Pagtantiya
1. balay Buluhaton
2. munisipyo E S B A L A Y
1. B
3. pamilya S B L T I K S
4. tindahan 2. D
K O A P P T I
5. kapulisan
3. A
W S S A A I M
4. C
E P D M L N B
5. F
L I B I A D A
6. E
Unang Giniyahang Sulayi ug Kat-oni A Pasiunang
T O L Y A H
Buluhaton 1. pamilya Pagsulay
1. parke 2-4. eskwelahan 1. d
simbahan 2. a
2. pamilya
3. d
3. ospital parke
4. a
5. magkapareho 5. d
4. simbahan
6-7. buluhaton
5.eskwelahan
pagtuo
8. Komunidad
9. istruktura

Dugang Pagtantiya Buhata

Buluhaton
1. b 1. d
1. DILI SAKTO 16
2. a 2. d
2. SAKTO
Pakisayran

Aguilar, Djhoane C. (2013) Araling Panlipunan 2 Kagamitan

ng Mag-aaral Sinugbuanong Binisaya Vibal Publishing House

17
Reyes, Hap S. (2014) Lesson Plan in Araling Panlipunan 2, K to
12 Curriculum 2014 Edition, Reevee Book Supply

18
Alang sa inyong mga pangutana o komento, sulat o tawag sa:

Department of Education – Division of Camiguin

B. Aranas St., Poblacion, Mambajao, Camiguin Province

Email Address: depedcamiguin@gmail.com, camiguin@deped.gov.ph

Cellphone no: 09057284681