Sổ tay giải toán 12 - Nguyễn Đức Thắng

Thy Nguyn c Thng 0969119789 –thangnd286@gmail.
com Tr ng PTLC Vinschool
S TAY GII TOÁN 12

Thy Nguyn c Thng 0969119789 –thangnd286@gmail.com Tr ng PTLC Vinschool
MC LC
CH TRANG
A. KHO SÁT HÀM S

2
B. LU THA - M - LÔGARIT 18
C. NGUYÊN HÀM – TÍCH PHÂN VÀ NG DNG 25
D. S
PHC 42
E. NÓN – TR-CU 47
F. PHNG PHÁP TO TRONG KHÔNG GIAN OXYZ 54
G. KH
I A DIN 64
H. GÓC VÀ KHONG CÁCH 67
I. B SUNG MT S
KIN THC 77
Trung tâm luyn thi cht lng cao Thành

t – Tây M , Nam T Liêm, Hà Ni Page 1
A. KHO SÁT HÀM S
1. Tính n iu

1.1. Lí thuyt
a) nh ngha: Cho K là mt khong, on hoc na khong. Gi s f(x) là mt hàm s xác nh trên
K.
- Hàm s f(x) gi là ng bin trên K nu  x1 , x2  K : x1  x2  f ( x1 )  f ( x2 )
- Hàm s f(x) gi là nghch bin trên K nu  x1 , x2  K : x1  x2  f ( x1 )  f ( x2 )
b. i u kin c n
Gi s f có o hàm trên khong K.
- Hàm s f(x) không i trên K  x  K : f '( x )  0
- Nu f ng bin trên khong K thì f '( x )  0, x  K
- Nu f nghch bin trên khong K thì f '( x )  0, x  K
c. i u kin
Gi s f có o hàm trên khong K.
- Nu f (x)  0, x  I (f(x) = 0 ti mt s hu hn i!m) thì f ng bin trên K.
- Nu f (x)  0, x  I (f(x) = 0 ti mt s hu hn i!m) thì f nghch bin trên K.
- Nu f(x) = 0, x  I thì f không i trên K.
1. 2. M t s" v#n % khác
a) &nh lí v% d#u c(a tam th*c b-c hai: g(x )  ax 2  bx  c (a  0)
+ Nu  < 0 thì g( x ) luôn cùng d"u v#i a.
b  b 
+ Nu  = 0 thì g( x ) luôn cùng d"u v#i a (tr$ x   ), g     0
2a  2a 
+ Nu  > 0 thì g( x ) có hai nghi%m x1 , x2 và trong khong hai nghi%m thì g( x ) khác d"u
v#i a, ngoài khong hai nghi%m thì g( x ) cùng d"u v#i a.
a  0 a  0
Chú ý: - Nu y '  ax 2  bx  c (a  0) thì: +) y '  0, x  R   +) y '  0, x  R  
   0   0
2
- Nu  = 0 hay g( x )  a  x    thì g(x) không i d u khi qua  , d u ca g(x) ph
thuc d u ca a.
- Nu  > 0 thì g(x) i d"u khi qua x1 , x2 ( i t$+ sang – sang +, hoc i t$ - sang + sang -)
b) So sánh các nghim x1 , x2 c(a tam th*c b-c hai g( x )  ax 2  bx  c v#i s 0:
  0   0
 
+) x1  x2  0   P  0 +) 0  x1  x2   P  0 +) x1  0  x2  P  0
 S  0  S  0
c) Hàm s" b-c hai: y  ax 2  bx  c (a  0)

a>0 a<0
th hàm s là mt parabol có &nh th hàm s là mt parabol có &nh
 b    b  
 ;   ; 
 2a 4a   2a 4a 

 b   b 
Hàm s ng bin trên   ;   Hàm s nghch bin trên   ;  
 2a   2a 
 b   b 
Hàm s nghch bin trên  ;   Hàm s ng bin trên  ;  
 2a   2a 
 b  b
ymin   ti x   ymax   ti x  
4a 2a 4a 2a
Bng bin thiên Bng bin thiên
Dng th: Dng th:
d) ng d.ng trong gi/i toán

Cho hàm s y=g(x) xác nh trên (a;b) và liên t(c trên [a;b]:
+) g( x )  m, x  (a; b)  max g( x )  m ;
 a;b 
+) g( x )  m, x  (a; b)  min g( x )  m
 a;b 
e) n iu trên m t kho/ng, o0n

! hàm s y  f ( x ) ng bin trên t*p K nào ó thì tn ti khong ! f’(x)>0 cha t*p K.
! hàm s y  f ( x) nghch bin trên t*p K nào ó thì tn ti khong ! f’(x)<0 cha t*p K
B1 tr2: - T*p (; a) là t*p con c+a t*p (; b) khi và ch& khi a  b
- T*p (a; ) là t*p con c+a t*p (b; ) khi và ch& khi b  a
c  a
- Tp (a; b) là tp con ca tp (c; d ) khi và ch khi 
b  d
1.3. Tính n iu ca hàm thng gp
a) Hàm s a thc bc ba f ( x )  ax 3  bx 2  cx  d (a  0) :
a  0
 “iu kin hàm s f ( x )  ax 3  bx 2  cx  d ng bin trên R là  ; nghch bin trên
  0
a  0
R là  ”
  0
 Hàm s f ( x )  ax 3  bx 2  cx  d ng bin ( nghch bin) trên K thì kho!ng mà f '( x )  0 (
f '( x )  0 ) ca hàm s ph!i cha K.
ax  b
b) Hàm s phân thc dng f ( x )  (c  0, ad  bc  0)
cx  d
( ad  bc  0)

iu kin hàm s ng bin (nghch bin) trên trên  ;   là
ad  bc  0
  ad  bc  0 
 d
  
 c

iu kin hàm s ng bin (nghch bin) trên trên  ;  là
ad  bc  0
  ad  bc  0 
 d
  
 c
+)
i v"i hàm hp y  f (g( x)) , trong ó hàm u  g( x ) xác nh và có o hàm trên  a; b  , ly giá
tr trên kho!ng  c; d  ; hàm y  f (u) xác nh  c; d  và có o hàm trên  c; d  , ly giá tr trên R.
 g '( x )  0  x   a; b   g '( x )  0  x   a; b 
 Nu  ho#c  thì hàm s y  f (g( x)) ng bin
 f '(u)  0 u   c; d   f '(u)  0 u   c; d 
trên  a; b  .
 g '( x )  0  x   a; b   g '( x )  0  x   a; b 
 Nu  ho#c  thì hàm s y  f (g( x)) nghch bin
 f '(u)  0 u   c; d   f '(u)  0 u   c; d 
trên  a; b  .
2. C3C TR4 CA HÀM S
2.1. Lí thuyt
a) nh ngha: Gi s hàm s f ( x) xác nh trên D, x0  D .
-
im x0 g%i là im c&c tiu ca hàm s f(x) nu tn ti s th&c d ng h sao cho  x0  h; x0  h 
cha trong D và f (x)  f ( xo ), x   x0  h; x0  h  \  x0 

Khi ó:
+ Giá tr f ( x0 ) gi là giá tr c,c ti!u c+a hàm s.
+ i!m  x0 ; f ( x0 ) gi là i!m c,c ti!u c+a th hàm s y=f(x).
+ Hàm s t c,c ti!u ti i!m x0
-
im x0 g%i là im c&c i ca hàm s f(x) nu tn ti s th&c d ng h sao cho  x0  h; x0  h 
cha trong D và f ( x )  f ( xo ), x   x0  h; x0  h  \  x0 
Khi ó: Giá tr f ( x0 ) gi là giá tr c,c i c+a hàm s. i!m  x0 ; f ( x0 ) gi là i!m c,c i c+a th
hàm s y=f(x).
+ Giá tr f ( x0 ) gi là giá tr c,c i c+a hàm s.
+ i!m  x0 ; f ( x0 )  gi là i!m c,c i c+a th hàm s y=f(x).
+ Hàm s t c,c i ti i!m x0
Chú ý: C,c i, c,c ti!u gi chung là c,c tr
b) &nh lí:

i-u ki%n cn: Nu hàm s f(x) t c,c tr ti i!m x0 thì hoc không tn ti f '(x 0 ) hoc
f '( x0 )  0
i u kin 1: Gi s tn ti  a; b   D ch x0 , hàm s y=f(x) liên t(c trên (a,b) và có o hàm
trên m.i khong  a; x0  ,  x0 ; b 
 f '( x )  0 x   a; x0 
 Nu  thì x0 là mt i!m c,c ti!u c+a hàm s f(x)
 f '( x )  0 x   x 0 ; b 
 f '( x )  0 x   a; x0 
 Nu  thì x0 là mt i!m c,c i c+a hàm s f(x)
 f '( x )  0 x   x 0 ; b 
i u kin 2: Gi s tn ti  a; b   D ch x0 , hàm s y=f(x) liên t(c trên (a,b) và có o hàm
c"p 1 trên (a;b) và có o hàm c"p hai ti x0 . Khi ó:
 f '( x0 )  0
 Nu  thì x0 là mt i!m c,c ti!u c+a hàm s f(x)
 f ''( x0 )  0
 f '( x0 )  0
 Nu  thì x0 là mt i!m c,c i c+a hàm s f(x)
 f ''( x0 )  0
2.2. M t s" v#n % khác
a) Hàm s a thc bc ba f ( x )  ax 3  bx 2  cx  d (a  0) :

a  0 a  0
 
 Hàm s t c,c i ti x0 khi:   f '(x)  0 hoc b  0
 f ''( x )  0  c
 0   x0
 2b

a  0 a  0
 
 Hàm s t c,c ti!u ti x0 khi:   f '(x)  0 hoc b  0
 f ''( x )  0  c
 0   x0
 2b
a  0 a  0
 Hàm s không có c,c tr   hoc 

 f '(x)  0 b  0
a  0
 Hàm s có c,c i, c,c ti!u  
  f '(x)  0
 Ph ng trình ng th/ng i qua hai i!m c,c tr c+a th hàm s
y  ax 3  bx 2  cx  d  a  0  . V#i i-u ki%n b2  3ac  0 , th,c hi%n phép chia y cho y’ ta
0c y = y’(x).g(x) + Ax + B. Khi ó, ng th/ng i qua hai i!m c,c tr là y = Ax + B
b) Hàm s a thc trùng phng: f ( x )  ax 4  bx 2  c (a  0)
TH1: a  0
*) Nu b  0 Hàm s ch& có 1 c,c ti!u
*) Nu b  0 Hàm s ch& có 1 c,c i
*) Nu b  0 Hàm s không có c,c tr


TH2: a  0 . Khi ó: y '  4ax 3  2bx  2 x 2ax 2  b 
*) Nu a.b<0 thì hàm s có ba c&c tr. C' th
a>0: Hàm s có 2 c,c ti!u, 1 c,c i
a<0: Hàm s có 2 c,c i, 1 c,c ti!u
*) Nu a.b  0 : Hàm s ch có úng mt c&c tr
a>0: Hàm s có 1 c,c ti!u
a<0: Hàm s có 1 c,c i
Tham kho: Tr ng h0p th hàm s: y  ax 4  bx 2  c  a  0  có ba i!m c,c tr
 b b2   b b2 
Ba i!m c,c tr là A  0; c  , B    ; c   và C   ; c   .
 2a 4a   2a 4a 
 
b 4  8ab 2b
Khi ó ta có AB  AC  và BC   .
16a 2 a
Dng 1.
th hàm s y  ax 4  bx 2  c có ba im c&c tr to thành ba nh ca mt tam giác
 ab  0
vuông khi và ch khi  3 .
 b  8a  0
Dng 2.
th hàm s y  ax 4  bx 2  c có ba im c&c tr to thành ba nh ca mt tam giác u
 ab  0
khi và ch khi  3 .
 b  24a  0
Dng 3.
th hàm s y  ax 4  bx 2  c có ba im c&c tr A, B, C to thành ba nh ca mt tam
ab  0
 
giác cân có mt góc BAC   cho tr"c khi và ch khi  b3  8a
 cos  
 b3  8a
Dng 4.
th hàm s y  ax 4  bx 2  c có ba im c&c tr A, B, C th(a mãn iu kin BC  OA
 ab  0
(v"i O là gc t%a ) khi và ch khi  2 .
 ac  2b  0
Dng 5.
ab  0

giác có din tích là S cho tr"c khi và ch khi  b5 .
 S  
 32a3
Dng 6.
ab  0

giác có bán kính )ng tròn ngoi tip là R khi và ch khi  b3  8a .
R
 8ab


Dng 7.
 ab  0

 b2
 4a
giác có bán kính )ng tròn ni tip là r khi và ch khi  .
r 
 b2
 1  1
8a
Dng 8.
 3
giác nhn gc O là tr&c tâm khi và ch khi  b  8a  4abc  0
c  0
Dng 9.
 3
giác nhn gc O là tâm )ng tròn ngoi tip khi và ch khi  b  8a  8abc  0
c  0
ax  b
c) Hàm s phân thc dng f ( x )  (c  0, ad  bc  0) không có c&c tr
cx  d
ax 2  bx  c
d) Hàm s" b-c 2/b-c 1 y  có c c i và c,c ti!u khi và ch& khi ph ng trình y’ = 0 có
a'x b'
b'
hai nghi%m phân bi%t khác  . Khi ó, ph ng trình ng th/ng i qua hai i!m c,c tr c+a
a'
ax 2  bx  c 2ax  b
th hàm s y  là y  .
a' x  b' a'
3. GIÁ TR4 L6N NH7T – GIÁ TR4 NH8 NH7T CA HÀM S
3.1. Lí thuyt
Gi s f xác nh trên D   . Ta có
 f  x   M x  D
  f  x   m x  D

M  max f  x  Nu  ; m  min f  x  Nu  .
xD
x0  D : f  x0   M
 xD
x0  D : f  x0   m

3.2. Chú ý: ! tìm giá GTLN, GTNN c+a hàm s y  f ( x ) liên t(c on  a; b  , có o hàm trên
 a; b  và f '( x )  0 có hu hn nghi%m , ta làm nh sau:
B1 Tìm các i!m x1 , x2 , …, xm thuc khong  a; b  mà ti ó hàm s f có o hàm b1ng 0 hoc
không có o hàm.
B2 Tính f  x1  , f  x2  , …, f  xm  , f  a  , f  b  .
B3 So sánh các giá tr tìm 0c 2 b #c 2. S l#n nh"t trong các giá tr ó chính là GTLN c+a f trên
on  a; b  ; s nh3 nh"t trong các giá tr ó chính là GTNN c+a f trên on  a; b  .
 
max f  x   max f  x1  , f  x2  ,  , f  xm  , f  a  , f  b  .
x a;b 
 
min f  x   min f  x1  , f  x2  ,  , f  xm  , f  a  , f  b  .
x a;b 
3.3. Quy c. Khi nói n GTLN, GTNN c+a hàm s f mà không ch& rõ GTLN, GTNN trên t*p nào thì
3.4. Chú ý: Gi! s* f(x) là mt hàm s liên t'c trên min D và tn ti min f ( x )  m; max f ( x )  M . Khi
D D
ó:
1) Ph ng trình f ( x )   có nghim trên D  m    M.
2) Bt ph ng trình f ( x )   có nghim trên D  M  .
3) Bt ph ng trình f ( x )   có nghim trên D  m  .
4) Bt ph ng trình f(x)   úng v"i m%i x  D  m  .
5) Bt ph ng trình f(x)   úng v"i m%i x  D  M  .

4. TIM C9N CA : TH4 HÀM S
Khái nim Hình /nh minh ho0 Ph+ng pháp tìm tim c-n
1. Tim c-n *ng: B1. Tìm t*p xác nh
)ng th+ng x  x0 (vuông góc B2. Tìm các giá tr x0 mà ti
Ox) g%i là tim cn ng c+a x0 hàm s: y=f(x) không xác
th hàm s: y=f(x) Nu có ít nh"t nh.
mt trong các gi#i hn sau: B3. Tính các gi#i hn:
lim f ( x )  , lim f ( x )  , lim y   & lim y  
x  x0 x  x0 x  x0 x  x0
lim f ( x )  , lim f ( x )  ,
x  x0 x  x0 B4. Kt lu*n.
2. Tim c-n ngang B1. Tìm t*p xác nh

Hàm s y  f ( x) xác nh trên B2. Tính các gi#i hn:
mt kho!ng vô hn (có th! là lim y  y0 & lim y  y0
x  x 
 ; a  ,  b;   ,  ;   B3. Kt lu*n
)ng th+ng y  y0 (vuông góc

Oy) g%i là tim cn ngang c+a
th hàm s: y=f(x) Nu có ít nh"t
mt trong các gi#i hn sau:
lim f ( x )  y0 , lim f ( x )  y0
x  x 
3. Tim c-n xiên B1. Tìm t*p xác nh

Hàm s y  f ( x) xác nh trên B2. Tính các gi#i hn:
 f (x) 
mt kho!ng vô hn (có th! là lim  a
x   x 
 ; a  ,  b;   ,  ;   lim  f ( x )  ax   b
hoc
)ng th+ng y  ax  b ( a  0 ) x 

 f (x) 
g%i là tim cn xiên c+a th lim  a
hàm s: y=f(x) Nu có ít nh"t mt x   x 
trong các gi#i hn sau: lim  f ( x )  ax   b

x 
lim  f ( x )   ax  b    0, B3. Kt lu*n
x 
lim  f ( x )   ax  b    0.
x  
Chú ý:
ax  b d a
1. Hàm s: y  có ti%m c*n ng là: x   , ti%m c*n ngang là: y 
cx  d c c
ax2  bx  c k n
2.Hàm s: y   px  q  có ti%m c*n ng là: x   , ti%m c*n xiên là:
mx  n mx  n m
y  px  q
n n 1
an x  an 1 x  ...  a1 x  a0  n  m : TCÑ & TCN
3. lim 
x  m
bm x  bm 1 x m 1
 ...  b1 x  b0  n  m :TCÑ & TCX
b
4. Hàm s: y  f ( x )  ax 2  bx  c  a  0  có ti%m c*n xiên là y  a x
2a
5. Hàm s: y  f ( x )  mx  n  p ax 2  bx  c  a  0  có ti%m c*n xiên là

b
y  mx  n  p a x 
2a
mx  n
6. Hàm s: y  ch& có ti%m c*n ngang, có th! có ti%m c*n ng nu ax 2  bx  c  0
2
ax  bx  c
có nghi%m.
B1 sung m t s" kin th*c:
- Công thc khong cách: ng th/ng  : ax  by  c  0 (a2  b2  0) và M  x0 ; y0  .
ax0  by0  c
Khong cách t$ M n 4 là: d  M ,   
a2  b2
;c bit: - ng th/ng  : y  m thì d  M ,    y0  m
- ng th/ng  : x  n thì d  M ,    x0  n
- Công thc gi i hn:
C  nchaün
+ Gi#i hn ti vô c,c: lim  0 vôùi  k  0  & lim x n   , lim x n   vôùi n  N
x  x k x    n leû x 
c   Neáu c  0 c   Neáu c  0
+ Gi#i hn mt bên: lim  & lim 

x  x0 x  x 0   Neáu c  0 x  x0 x  x 0   Neáu c  0
5. TNG GIAO HAI : TH4 HÀM S
5.1. Kin thc

Cho hai ng cong:  C1  : y  f ( x ) và  C2  : y  g( x )
 y  f ( x)
+) Nu M ( x0 ; y0 ) là i!m chung c+a  C1  và  C2   M  x0 ; y0  là nghi%m c+a h%: 
 y  g( x)
+ Hoành giao i!m c+a  C1  và  C2  là nghi%m c+a ph ng trình: f (x )  g( x ) (*)
+) S nghi%m ph ng trình (*) b1ng s giao i!m c+a  C1  và  C2 

5.2 . B! sung m"t s kin thc
a) Phng trình bc 2
  0
-Ph ng trình: g( x )  ax 2  bx  c  0  a  0  có hai nghi%m phân bi%t khác x0  
 g( x0 )  0
  0

-Ph ng trình: g( x )  ax 2  bx  c  0  a  0  có nghi%m kép khác x0   b
 2a  0
-Ph ng trình: g( x )  ax 2  bx  c  0  a  0  vô nghi%m    0

b) Phng trình bc 3 hay tng giao # th hàm a thc bc ba và tr$c Ox
T ng giao ca th hàm bc 3 y  a ' x 3  b ' x 2  c ' x  d '  a '  0  và tr'c Ox:
Ph ng trình hoành giao im: a ' x 3  b ' x 2  c ' x  d '  0
 
Trng h%p 1: Bin ,i ph ng trình: a ' x 3  b ' x 2  c ' x  d '  0 thành  x    ax 2  bx  c  0
  
Ph ng trình:  x    ax 2  bx  c  0 có ba nghi%m phân bi%t  Ph ng trình:
ax 2  bx  c  0 có hai nghi%m phân bi%t khác  .

  
Ph ng trình:  x    ax 2  bx  c  0 có hai nghi%m phân bi%t  Ph ng trình:
ax 2  bx  c  0 có nghi%m kép khác  hoc có hai nghi%m phân bi%t trong ó có mt
   0
  g( )  0
nghi%m b1ng    
    0
  g( )  0
  
Ph ng trình:  x    ax 2  bx  c  0 ch& có mt nghi%m  Ph ng trình:
   0
ax  bx  c  0 có nghi%m kép b1ng  hoc vô nghi%m    g( )  0
2

  0
Tr+=ng h2p 2: Không nh5m 0c nghi%m 
S giao i!m c+a th hàm s y  ax 3  bx 2  cx  d  a  0  và Ox b1ng s nghi%m c+a ph ng
trình: ax 3  bx 2  cx  d  0
 Ch có mt nghim khi và ch& khi: Hàm s luôn ng bin hoc luôn nghch bin; hoc có hai
 y '  0

c,c tr n1m v- cùng mt phía i v#i Ox   y '  0 trong ó: x1 , x2 là nghi%m c+a

  y( x1 ).y( x2 )  0

ph ng trình: y '  0
 Ch có hai nghim khi và ch& khi hàm s có hai c,c tr, trong ó có mt c,c tr n1m trên Ox
  0
  y' trong ó: x1 , x2 là nghi%m c+a ph ng trình: y '  0
y
 1( x ). y ( x 2 )  0
 Ch có ba nghim phân bit khi và ch& khi hàm s có hai c,c tr, trong ó có hai c,c tr n1m
  0
v- hai phía c+a tr(c Ox   y ' trong ó: x1 , x2 là nghi%m c+a ph ng trình:
 y( x1 ).y( x2 )  0
y'  0
B1 sung: Ph ng trình ng th/ng qua hai c,c tr (nu có) là y  mx  n (Bi!u thc mx  n là a
thc d khi chia y cho y’).
Xét y '  3ax 2  2bx  c  0

c) Phng trình bc bn trùng phng hay tng giao ca # th hàm a thc bc 4 trùng
phng vàc trucj Ox)
 t  x2  0
f ( x )  ax 4  bx 2  c  0  a  0    . t = x2 x =  t
 f (t )  0
S nghi%m 4 3 2 1 0 CSC
 P  0    0
0 P  0  
 P0   S  0  P  0  0  t1  t2
i-u ki%n P0      0    0   S  0 
S 0 S 0   S / 2  0  t2  3 t1
  
  S / 2  0    0
M"t s kin thc hình h&c b! sung:
   
- Cho: u1   x1; y1  , u2   x2 ; y2   u1.u2  x1 x2  y1y2
 2 2
- Cho A1 ( x1; y1 ), A2 ( x2 ; y2 ) : A1 A2   x2  x1; y2  y1  ; A1 A2   x2  x1    y2  y1 
- Cho tam giác  A1 A2 A3 trong ó: A1 ( x1; y1 ), A2 ( x2 ; y2 ), A3 ( x3 ; y3 ) không th/ng hàng:
 
+ Tam giác  A1 A2 A3 vuông ti A1  A1 A2 . A1 A3  0
 
AA  AA
 1 2 1 3
+ Tam giác  A1 A2 A3 -u    
 A1 A2  A2 A3
1 1 abc
- Di%n tích tam giác : S ABC  h.a  b.c sin A  pr   p  p  a  p  b  p  c 
2 2 4R
6. HÀM S
VÀ : TH4
6.1. # th hàm s bc 3
th hàm s luôn ct tr(c Ox ti ít nh"t mt i!m
 b  b 
th nh*n i!m I   ; f     là tâm i xng
 3a  3a  
Bng bin thiên và dng th
Tr+=ng a>0 a<0
h2p
y'  0
vô
nghim
*) Hàm s luôn ng bin trên R *) Hàm s luôn nghch bin trên R
*) Hàm s không có c,c tr *) Hàm s không có c,c tr
Thy Nguyn c Thng 09691197889 –thangnd286@gmail.com Tr ng PTLC
C Vinschool
*) Hàm s luôn ng bin trên

t R *) Hàm s luôn nghch bin trên R
*) Hàm s không có c,c tr *) Hàm s không có c,c tr
y'  0
có
nghim
kép
*) Hàm s ng bin trên kkhong *) Hàm s nghch bin trên kho
ong
 ; X1  và  X2 ;   . Hàmm s nghch bin  ; X1  và  X2 ;   . Hàm s ng bin
y'  0
trên  X1; X2  . trên  X1; X2  .
có hai
*) Hàm s t c,c i ti *) Hàm s t c,c i ti
nghim
phân x  X1; yCÑ  f ( X1 ) . Hàm
m s t c,c ti!u x  X1; yCT  f ( X1 ) . Hàm s t
c,c
bit ti x  X2 ; yCT  f ( X2 ) . ti!u ti x  X2 ; yCÑ  f ( X2 ) .
6.2. # th hàm s bc 4 trùng phng: f ( x )  ax 4  bx 2  c (a  0)
 Vì hàm s là ch6n trên R nên th luôn nh*n tr(c tung làm tr(c i xng.
 Hàm s luôn có c,c tr (mt c,c tr nu a.b>0 ; ba c,c tr nu a.b<0)
 Có mt c,c tr luôn thuc tr(c Oy. Tr ng h0p có 3 i!m c,c tr thì ba i!m c,c tr là 3 &nh
c+a tam giác cân.
B/ng bin thiên và d0ng ? th&
Các d0ng a>0 a<0
*) n iu *) n iu
Hàm s ng bin trên các khong Hàm s nghch bin trên các khong
 b   b   b   b 
   ; 0  và   ;      ; 0  và   ;  
 2a   2a   2a   2a 
     
Hàm s nghch bin trên các khong Hàm s ng bin trên các khong
 b   b   b   b 
 ;    và  0;    ;    và  0;  
 2a   2a   2a   2a 
   
* C@c tr& * C@c tr&
b b
Hàm s t c,c ti!u ti : xCT    Hàm s t c,c ti!u ti : xCÑ   
2a 2a
y’ = 0 có 3 và yCT  Y1  f (xCT ) .Hàm s t c,c và yCÑ  Y1  f (xCÑ ) .Hàm s t c,c i
nghim phân
i ti xCÑ  0 và yCÑ  Y2  c . ti xCT  0 và yCT  Y2  c .
bit
* GiAi h0n * GiAi h0n
 PT (*) có
hai nghim 
lim ax 4  bx 2  c  
x 

 Neáu a  0
  Neáu a  0

lim ax 4  bx 2  c  
x 

 Neáu a  0
  Neáu a  0
phân bit
lim  ax  c   lim  ax  c  
4  Neáu a  0  Neáu a  0
khác 0  bx 2 4
 bx 2
 ab < 0 x    Neáu a  0 x    Neáu a  0
th hàm s không có ti%m c*n th hàm s không có ti%m c*n
*) B/ng BT *) B/ng BT
3. ? th& 3. ? th&
*) n iu *) n iu

Hàm s ng bin trên các khong Hàm s ng bin trên các khong
 0;  . Hàm s nghch bin trên các  ; 0 . Hàm s nghch bin trên các
khong  ; 0  khong  0;  
* C@c tr& * C@c tr&
Hàm s t c,c ti!u ti xCT  0 và Hàm s t c,c ti!u ti xCÑ  0 và
yCT  Y2  c . yCÑ  Y2  c .
* GiAi h0n * GiAi h0n
y’ = 0 chB có 
lim ax 4  bx 2  c  
x 

 Neáu a  0
  Neáu a  0

lim ax 4  bx 2  c  
x 

 Neáu a  0
  Neáu a  0
lim  ax  c   lim  ax  c  
1 nghim
4  Neáu a  0  Neáu a  0
 PT (*) vô  bx 2 4
 bx 2
x    Neáu a  0 x    Neáu a  0
nghim ho;c
*) B/ng BT *) B/ng BT
chB có m t
nghim bDng
0  ab > 0
th hàm s không có ti%m c*n th hàm s không có ti%m c*n
3. ? th& 3. ? th&
ax  b
6.3.# th hàm s phân thc dng f ( x )  (c  0, ad  bc  0)
cx  d
Bng bin thiên và dng th
ad  bc  0 ad  bc  0
*)n iu *)n iu
 d  d
Hàm s ng bin trên các khong  ;   và Hàm s nghch bin trên các khong  ;  
 c  c
 d   d 
  ;   và   ;  
 c   c 
*) C'c tr *) C'c tr
Hàm s không có c,c tr Hàm s không có c,c tr
*) Gi i hn *) Gi i hn
lim y   và lim y   nên ng lim y   và lim y   nên ng
   
 d  d  d  d
x    x    x    x   
 c  c  c  c
d d
th/ng x   là ti%m c*n ng th/ng x   là ti%m c*n ng
c c
a a a a
lim y  và lim y  nên ng th/ng lim y  và lim y  nên ng th/ng
x  c x  c x  c x  c
a a
y là ti%m c*n ngang y là ti%m c*n ngang
c c
*) Bng bin thiên : *) Bng bin thiên :
3. ? th&
3. ? th&
7. BÀI TOÁN TIP TUYN

D0ng 1. Ph ng trình tip tuyn c+a ng cong (C): y  f ( x) ti tip i!m M  x0 ; y0  có dng:
d : y  f ' x   x  x0   y0
0
Áp d'ng trong các tr)ng hp sau:

Trng h%p C n tìm Ghí chú
1. Vit ph ng trình tip tuyn d c+a (C) t0i
H% s góc : f '  x0 
i!m M  x0 ; y0  .
2. Vit ph ng trình tip tuyn d c+a (C) ti H% s góc : f '  x0   f '  x0 

T$ x0  
i!m có hoành x  x0 Tung tip i!m y0  f  x0   f  x0 

3. Vit ph ng trình tip tuyn d c+a (C) ti Hoành tip i!m x0 Gii ph ng trình
i!m có tung y  y0 H% s góc : f '  x0  y0  f  x0 
4. Vit ph ng trình tip tuyn d c+a (C) , Hoành tip i!m x0 Gii ph ng trình
bit h% s góc k c+a tip tuyn d . Tung tip i!m y  f  x  f '  x0   k
Chú ý: Gi k1 là h% s góc c+a ng th/ng d1 và k 2 là h% s góc c+a ng th/ng d2
Nu d1 song song v#i d2 thì k1  k2
Nu d1 vuông góc v#i d2 thì k1.k2  1
D0ng 2 (tham kh/o). Vit ph ng trình tip tuyn c+a ng cong (C) i qua i!m A  x1; y1 
Phng pháp: B"c 1. Vit ph ng trình ng th/ng d i qua i!m A và có h% s góc k
d : y  k  x  x1   y1
B"c 2. Tìm i-u ki%n ! d là tip tuyn c+a ng cong (C) :
 f ( x )  k  x  x1   y1
d tip xúc v#i ng cong (C)   có nghim.
 f '  x   k (*)
B"c 3. Kh k , tìm x , thay x vào (*) ! tìm k , t$ ó suy ra các tip tuyn cn tìm

B. M – LOGARIT
1. nh ngha và các công thc lu( th*a và m+
a) L+y th*a
S" mE  C s" a LuG thIa a
  n  N* aR a  an  a.a......a (n tha s a)
 0 a0 a  a0  1
1
  n ( n  N * ) a0 a  an 
an
m m
 (m  Z , n  N , n  2) a0 a
an
n
 a m ( n a  b  b n  a)
n
  lim rn (rn  Q , n  N * ) a0 a  lim a n

r
2. Các phép toán: V#i a và b là nhng s th,c d ng, và  là nhng s th,c tùy ý, ta có

a a a
a .a   a    a   (a )  a .  (a  ) (ab)  a .b   
a b b
3. So sánh:
Nu a  1 thì a  a      ; Nu 0  a  1 thì a  a     
V#i 0 < a < b ta có: am  bm  m  0 ; am  bm  m  0
b) C,n bc n:
 Khái nim : C7n b*c n c+a a là s b sao cho b n  a .
 V#i a, b  0, m, n  N*, p, q  Z ta có:
a na p
a p   n a  (a  0)
n n mn
ab  n a .n b ; n  (b  0) ; a  mn a
b nb
p q n m mn
 Nu  thì a p  aq (a  0)
#c bit n
a am
n m
n
- Nu n là s nguyên d ng l8 và a < b thì anb.
n
- Nu n là s nguyên d ng ch6n và 0 < a < b thì anb.
Chú ý: + Khi n l8, m.i s th,c a ch& có mt c7n b*c n. Kí hi%u n a .
+ Khi n ch6n, m.i s th,c d ng a có úng hai c7n b*c n là hai s i nhau, c7n có giá tr
n
d ng ký hi%u là a
n a khi n l
 an  
a khi n chn
2. nh ngha và các công thc lôgarit
* &nh nghJa : log a b    a  b
* Phép toán : V"i a, b > 0; a  1; b1, b2 > 0;  R ta có:
loga b
log a 1  0 ; log a a  1 ; log a a b  b ; a b

* So sánh: Nu a > 1 thì log a b  log a c  b  c . Nu 0 < a < 1 thì log a b  log a c  b  c
b 
* Phép toán: log a (b1b2 )  log a b1  log a b2 loga  1   loga b1  loga b2 log a b   log a b
 b2 
* 1i c s" : V#i a, b, c > 0 và a, b  1, ta có:
log a c 1 1
logb c  hay log a b.log b c  log a c log a b  loga c  loga c (  0)
log a b log b a 
* Logarit th-p phân: lg b  log b  log10 b
n
 1
* Logarit t@ nhiên (logarit Nepe): ln b  loge b (v#i e  lim  1    2, 718281...... )
 n
3. HÀM S- L/Y TH1A
* D0ng: y  x ,   R
* T-p xác &nh: D
 nguyên d ng thì TX là D = R
 nguyên âm hoc b1ng 0 thì TX là D = R \ {0}.
 không là s nguyên thì TX là D = (0; +).
* 0o hàm : ( x )'   .x 1 ( x  D) . (u )'   .u 1.u ' v#i u là hàm h0p.
* Tính n iu : trên khong (0 ; +) hàm s ng bin nu >0 và nghch bin nu < 0 .
*# th :
 Luôn i qua i!m (1; 1)
  0 th không có ti%m c*n.
 < 0 th có ti%m c*n ngang là tr(c Ox, ti%m c*n ng là tr(c Oy.
1
* Chú ý: Hàm s y  xn không ng nht v"i hàm s y  n x (n  N *) .
 n x   1  n u   u'
( v"i x > 0 khi n ch-n và x 0 khi n l.)
n n
n x n 1 n u n1
4. HÀM S- M/
* D0ng: y  a x (a > 0, a  1).
* T-p xác &nh: D = R.
* T-p giá tr&: T = (0; +).
  eu   eu .u '  a x   a x .ln a  au   au .u '.ln a
* 0o hàm:  e x   e x
* Tính n iu:
 Khi a > 1 hàm s ng bin trên R.
 Khi 0 < a < 1 hàm s nghch bin trên R.
* ? th&:
 Luôn i qua các i!m (0; 1) ; (1 ; a)
 th có ti%m c*n ngang là tr(c Ox.

y
y=ax y
y=ax
1 1
x x
a>1
0<a<1
1 x
 1 ex  1
Chú ý: Gi#i hn c bi%t: lim (1  x) x  lim  1    e lim 1
x 0 x   x x 0 x
5. HÀM S- LÔGARIT
* D0ng: y  log a x (a > 0, a  1)
* T-p xác &nh: D = (0; +).
* T-p giá tr&: T = R.
* 0o hàm:  ln x   1 (x 0);  ln u   u

x u
 loga x   x ln1 a (x0)  loga u   u lnu a

* Tính n iu:
 Khi a > 1 hàm s ng bin trên (0; +).
 Khi 0 < a < 1 hàm s nghch bin trên (0; +).
* ? th&:
 Luôn i qua i!m (1; 0) và (a ; 1).
 th có ti%m c*n ng là tr(c Oy.
y
y
y=logax y=logax
1 x
x O
O 1
a>1 0<a<1
ln(1  x )
Chú ý : Gi#i hn c bi%t: lim 1
x 0 x
6. PH23NG TRÌNH M/
b  0
6.1. Ph+ng trình mE c b/n: V#i a > 0, a  1: a x  b  
 x  log a b
6.2. M t s" ph+ng pháp gi/i ph+ng trình mE
a) +a v% cùng c s": V#i a > 0, a  1: a f ( x )  a g( x )  f ( x )  g( x )

Chú ý: Trong tr)ng hp c s có cha /n s thì: a M  a N  (a  1)( M  N )  0
b) Logarit hoá: a f ( x )  b g( x )  f ( x )   log a b  .g( x )
c) ;t Kn ph.:
 f (x)
, t  0 , trong ó P(t) là a thc theo t.
 Dng 1: P (a f ( x ) )  0  t  a
 P ( t )  0
f (x)
2 f ( x) f (x) 2 f (x) 2 f (x) a
 Dng 2:  a   (ab)  b  0 Chia 2 v cho b , ri t 5n ph( t   
b
1
 Dng 3: a f ( x )  b f ( x )  m , v#i ab  1. t t  a f ( x )  b f ( x ) 
t
d) SL d.ng tính n iu c(a hàm s"
Xét ph ng trình: f(x) = g(x) (1)
 oán nh*n x0 là mt nghi%m c+a (1).
 D,a vào tính ng bin, nghch bin c+a f(x) và g(x) ! kt lu*n x0 là nghi%m duy nh"t:
 Nu f(x) ng bin (hoc nghch bin) thì f (u)  f (v)  u  v
CMn nhA:
+) a>1: Hàm s y  a x ng bin (ngh9a là: Nu x1  x2  a x1  a x2 )
+) 0<a<1: Hàm s y  a x nghch bin (ngh9a là: Nu x1  x2  a x1  a x2
+) Hàm s y  f  x  liên t(c và có o hàm trên I.
Nu f '( x )  0 thì hàm s ng bin trên I;
Nu f '( x )  0 thì hàm s nghch bin trên I.
+) Hàm s y  f  x  liên t(c và có o hàm trên I. Nu y  f ( x) luôn ng bin hoc luôn nghch
bin thì f (u)  f (v)  u  v
e) +a v% ph+ng trình các ph+ng trình ;c bit
A  0
 Ph+ng trình tích A.B = 0  
B  0
A  0
 Ph+ng trình A2  B2  0  
B  0
f) Ph+ng pháp "i l-p : Xét ph ng trình: f(x) = g(x) (1)
 f ( x)  M  f ( x)  M
Nu ta chng minh 0c:  thì (1)  
g( x)  M g( x )  M
g) Ph+ng pháp phân tích thành tích:
v  a
uv  au  bv  ab  0   v  a  u  b   0  
u  b
7.B4T PH23NG TRÌNH M/
Khi gii các b"t ph ng trình m: ta cn chú ý tính n i%u c+a hàm s m:.
 a  1
  f ( x )  g( x )
a f ( x )  a g( x )   
  0  a  1
  f ( x )  g( x )
Chú ý: Trong tr)ng hp c s a có cha /n s thì:

a M  a N  (a  1)( M  N )  0
8. PH23NG TRÌNH LOGARIT:
8.1. Ph+ng trình logarit c b/n: V#i a > 0, a  1: log a x  b  x  a b
8.2. M t s" ph+ng pháp gi/i ph+ng trình logarit
8.3. D0ng c b/n
D0ng 1: Ph ng trình dng log a f ( x )  log a g( x ); 0  a  1
Ph ng pháp gi!i:
 f ( x )  g( x )
loga f ( x )  loga g( x )  
 g( x )  0
D0ng 2: Ph ng trình dng : log a f ( x )  b
Ph ng pháp gi!i:
Ph ng trình log a f ( x )  b  f ( x )  a b
D0ng 3: Ph ng trình có dng
log a f ( x )  log b g( x ) (0  a, b  1)
Ph ng pháp gi!i:
 f ( x )  at
+) loga f ( x )  logb g( x )   t
g( x )  b
Kh 5n x ! a v- ph ng trình m: 5n t.
 a
+) log f  x  g  x   a   g  x    f  x 
 
 f  x  ; g  x   0; f  x   1
D0ng 4: Ph ng trình dng
t  loga x
+) f  loga x   0  0  a  1  
 f  t   0
t  loga g  x 
+) f  loga g  x    0  0  a  1  
 f  t   0
8.4. M t s" ph+ng pháp gi/i ph+ng trình mE:
a) Ph+ng pháp +a v% cùng c s"
Cn nh# các công thc bin i sau:
x
am 1
  1
n n
m n m n n
1. a  a .a 2. a mn
 3. a  4. a nx
 a x
5. a n  a x 6. a nx 
an
a 
n
an x
b) Ph+ng pháp lôgarit hoá

S d(ng mt s công thc sau:
x
1. loga  x.y   loga x  loga y  x, y  0,0  a  1 2. loga    log a x  loga y  x , y  0, 0  a  1
y
1
3. log a x   log a x  x  0, 0  a  1 4. log a x  loga x


x  0,0  a  1,  0 
logc b 
5. loga b 
logc a
 0  a, c  1, b  0  6. loga x 

loga x  x  0,0  a  1,   0
Chú ý: log a x 2 n  2n loga x x  0
c) Ph+ng pháp ;t Kn ph.

+
#t /n ph' hoàn toàn:
Cn nh# mt s công thc sau:
log c b 
log a b   0  a, c  1, b  0  , loga  x  loga x  x  0,0  a  1,   0
log c a 
t t  log a x . Mt s công thc bin i
+
#t /n ph' không hoàn toàn
S d(ng bi%t thc  cho tam thc b*c 2 5n t, trong ó t  log a x ! phân tích thành tích
d) Ph+ng pháp sL d.ng tính n iu c(a hàm s"
CMn nhA:
+) a>1: Hàm s y  log a x ng bin trên R (ngh9a là: Nu 0  x1  x2  log a x1  log a x2 )
+) 0<a<1: Hàm s y  log a x nghch bin trên R (ngh9a là: Nu 0  x1  x2  log a x1  log a x2
+) Hàm s y  f  x  liên t(c, có o hàm trên I.
- Nu f '( x )  0 thì hàm s ng bin trên I;
- Nu f '( x )  0 thì hàm s nghch bin trên I.
+) Hàm s y  f  x  liên t(c và có o hàm trên I. Nu y  f ( x) luôn ng bin hoc luôn nghch
bin thì f (u)  f (v)  u  v
u'
+) o hàm:  loga u  ' 
u ln a
 f ( x)  M
e) Ph+ng pháp "i l-p: Gi s cn gii ph ng trình: f  x   g  x  ta ch& ra: 
g( x)  M
 f ( x)  M
khi ó: f ( x )  g( x )  
g( x )  M
f) Ph+ng pháp phân tích thành tích:
 v  a
uv  au  bv  ab  0   v  a  u  b   0  
u  b
Chú ý:
 Khi gi!i ph ng trình logarit c0n chú ý iu kin biu thc có ngh1a.
 V"i a, b, c > 0 và a, b, c  1: a logb c  c logb a
9. B4T PH23NG TRÌNH LOGARIT:
Khi gii các b"t ph ng trình logarit ta cn chú ý tính n i%u c+a hàm s logarit.
 a  1
  f ( x )  g( x )  0
loga f ( x )  log a g( x )   
  0  a  1
  0  f ( x )  g( x )
Chú ý: Trong tr)ng hp c s a có cha /n s thì:
loga A
log a B  0  (a  1)( B  1)  0 ;  0  ( A  1)( B  1)  0 .
log a B
10. MT S
BÀI TOÁN TH3C T
10.1. LÃI 3N
S ti-n lãi ch& tính trên s ti-n gc mà không tính trên s ti-n lãi mà s ti-n gc sinh ra
Công thc tính lãi n : Tn  M 1  r.n 
V#i Tn : s ti-n c vn l;n lãi sau n k< hn ;
M : s ti-n vn ban u.
r : Lãi su"t nh k< ( tính theo % )

n : s k< hn tính lãi.
10.2. LÃI KÉP
S ti-n lãi không ch& tính trên s ti-n gc mà còn tính trên s ti-n lãi do s ti-n gc sinh ra thay i
theo t$ng nh k<.
n
a) Lãi kép gLi m t lMn : Công thc tính lãi kép : Tn  M 1  r 
V#i Tn : s ti-n c vn l;n lãi sau n k< hn ;
M : s ti-n vn ban u.
r : Lãi su"t nh k< ( tính theo % )
n : s k< hn tính lãi.
b) Lãi kép, gLi &nh kN :
*Trng h%p 1 : Tin c g*i vào cui m i tháng
Cui tháng th nht ng)i ó b3t 0u g*i tin : T1 = M
M
Cui tháng th hai ng)ió có s tin là : M(1 + r) + M = M[(1+r) + 1] = [(1  r )2  1]
r
M M
Cui tháng th ba ng)ió có s tin là : [(1  r )2  1] (1+r) + M= [(1  r )3  1]
r r
M
Cui tháng th n ng)ió có s tin là : Tn  [(1  r )n  1]
r
*Trng h%p 2 : Tin c g*i vào 0u m i tháng
M
Cui tháng th n ng)ió có s tin là : Tn  [(1  r )n  1](1  r )
r
c) Vay tr/ góp : Vay A, lãi su"t r, s kì vay n, tr hàng kì : M
n M
Tn  A 1  r   [(1  r )n  1]
r
d) TOng l+ng : Kh2i i!m A, t& l% t7ng hàng kì : r, s ln t7ng l ng : n
A n
Tng ti-n : Tn  [(1  r )n  1] và ti-n l ng 2 kì t7ng l ng th n là Tn  A 1  r 
r

C. NGUYÊN HÀM, TÍCH PHÂN VÀ NG DNG TÍCH PHÂN
I. LÍ THUYT NGUYÊN HÀM, TÍCH PHÂN
1. Nguyên hàm c b/n
 1
1  ax  b  1
 cos  ax  b  dx  a sin  ax  b   c

  ax  b  dx   
a   1 
 c ,  1
dx 1 1
 ax  b  a ln ax  b  c c  sin  ax  b  dx  a
cos  ax  b   c
1 ax  b 1
 tg  ax  b  dx   a ln cos  ax  b   c
ax  b
e dx  e c
a
1 1
 cotg  ax  b  dx  a ln sin  ax  b   c
ax  b
m dx  m ax  b  c
a ln m
dx 1 x dx 1
  arctg  c   cotg  ax  b   c
2
a2  x 2 a a sin ax  b  a
dx 1 a x dx 1 
  ln c   tg ax  b   c
a2  x 2 2a a  x cos2  ax  b  a

dx 
 ln x  x 2  a  c  
dx 1 a  x 2  a2
  ln c
x2  a x x 2  a2 a x
dx 1 ax  b  b
 sin  ax  b   a ln tg 2
c  ln  ax  b  dx   x  a  ln  ax  b   x  c
ax e ax  a cos bx  b sin bx  dx 1 ax  b
 e cos bx dx 
a b2 2
c  sin  ax  b   a ln tg 2
c
ax e ax  a sin bx  b cos bx  dx x 
e sin bx dx  c  cos x  ln tan  2  4   C
a2  b2  
dx x x 2 2 a
 sin x  ln tan 2 C  x 2  a2 dx  x  a  ln x  x 2  a2  C
2 2
x 2 2 a
 x 2  a2 dx  x  a  ln x  x 2  a2  C
2 2
2. Tích phân
 Cho hàm s f liên t'c trên K và a, b  K. Nu F là mt nguyên hàm ca f trên K thì:
b b
F(b) – F(a) c g%i l tích phân ca f t* a n b và kí hiu là  f ( x )dx :  f ( x )dx  F(b)  F(a)
a a

i v"i bin s ly tích phân, ta có th ch%n bt kì mt ch4 khác thay cho x, tc là:
b b b
 f ( x )dx   f (t )dt   f (u)du  ...  F (b)  F(a)
a a a
 Ý ngha hình h&c:
Nu hàm s y = f(x) liên t'c và không âm trên on [a; b] thì din tích S ca hình thang cong gi"i hn
b
b5i th ca y = f(x), tr'c Ox và hai )ng th+ng x = a, x = b là: S   f ( x )dx
3. Tính ch#t c(a tích phân
0 b a b b
  f ( x )dx  0   f ( x )dx    f ( x )dx   kf ( x )dx  k  f ( x )dx (k: h6ng s)
0 a b a a
b b b b c b
   f ( x )  g( x )dx   f ( x )dx   g( x )dx   f ( x )dx   f ( x )dx   f ( x )dx
a a a a a c
b b b
 Nu f(x)  0 trên [a; b] thì  f ( x )dx  0  Nu f(x)  g(x) trên [a; b] thì  f ( x )dx   g( x )dx
a a a
b
 Nu m  f ( x )  M trên [a; b] thì m(b  a)   f ( x )dx M (b  a)
a
4. Ph+ng pháp tính tích phân

b u( b )
a) Phng pháp !i bin s:  f  u( x ) .u '( x )dx   f (u)du trong ó: u = u(x) có o hàm liên t'c
a u( a )
trên K, y = f(u) liên t'c và hàm hp f[u(x)] xác nh trên K, a, b  K.
b) Phng pháp tích phân t*ng ph n
b b
b
Nu u, v là hai hàm s có o hàm liên t'c trên K, a, b  K thì:  udv  uv   vdu
a
a a
Chú ý: – C0n xem li các ph ng pháp tìm nguyên hàm.
b b
– Trong ph ng pháp tích phân tng ph0n, ta c0n ch%n sao cho  vdu d7 tính h n  udv .
a a
b
– Khi tính  f ( x)dx c0n chú ý xem hàm s y = f(x) có liên t'c trên a; b không ? Nu có thì
a
áp d'ng ph ng pháp ã h%c tính tích phân. Nu không kt lun tích phân không tn ti.
II. PHNG PHÁP TÍNH TÍCH PHÂN
Ph+ng pháp 1: Tính tích phân bDng ph+ng pháp 1i bin
b b u( b )
Dng 1: Gi! s* c0n tính tích phân:  f ( x )dx . Nu f ( x )  f  u( x ) .u '( x ) thì :  f ( x )dx   f (u)du
a a u( a )
b
Dng 2: Gi! s* c0n tính tích phân:  f ( x )dx . Nhng tính theo dng 1 không c, lúc này ta chuyn
a
v hàm lng giác. Ta th)ng g#p các dng sau:
 a 2  x 2 dx
1
#t x  a sin t ho#c #t : x  a cos t
 dx
a2  x 2
 a2  x 2 dx
1
 2 2
dx
#t x  a tan t ho#c #t : x  a cot t
a x
1
 2 2 dx
a x
 x 2  a2 dx
a a
1
#t x  ho#c #t x 
 dx sin t cos t
x 2  a2
DNG CÁCH I BIN
 f  ax  b  dx t t  ax  b
n 1
 f (x ).x n dx t t  x n1
f  dx
x . t t  x
x
 f  sin x  cos xdx t t  sin x
 f  cos x  sin xdx t t  cos x
 f  tan x 
dx
2
cos x

;  f  tan x  1  tan2 x dx  t t  tan x
 f  cot x 
dx
sin x 2 
;  f  cot x  1  cot 2 x dx t t  cot x
 f e  .e dx
x x
t t  e x
dx
 f  ln x  x
t t  ln x
 1  1 1
 f  x  x  .  x  x  dx t t  x 
x
  
Ph+ng pháp 2: Tính tích phân bDng ph+ng pháp tích phân tIng phMn
V"i P(x) là a thc /n x, có các dng sau:

b b b b
x
 P( x ).e dx  P( x ).cos xdx  P ( x ).sin xdx  P( x ).ln xdx
a a a a
t u  P(x) P(x) P(x) lnx
t dv  e x dx cos xdx sin xdx P(x)
Th t, u tiên t u trong ph ng pháp Nguyên hàm t$ng phn:

sin x ,cos x (Hàm lng giác)
Lôgarít  a thc   x
e
(Hàm m)
IV. TÍCH PHÂN HÀM HPU TQ

- Loi 1: Nu bc ca P(x)  bc ca Q(x) thì ta th&c hin phép chia a thc.
- Loi 2: Nu bc ca P(x) < bc ca Q(x) và Q(x) có dng tích nhiu nhân t* thì ta phân tích f(x)
thành t,ng ca nhiu phân thc (b6ng ph ng pháp h s bt nh).
Các dng dùng phöông phaùp heä soá baát ñònh thng gp:
Dng 1: M;u s có nghi%m n:
P( x ) P( x ) A B
  
Q( x ) ( x  a)( x  b) x  a x  b
P( x ) P( x ) A B C
   
Q( x ) ( x  a)( x  b)( x  c) x  a x  b ( x  c)
Dng 2: M;u s có nghi%m n và b*c 2 vô nghi%m:

P( x ) P( x ) A Bx  C
   , vôùi   b 2  4 ac  0
Q ( x ) ( x  m )(ax  bx  c ) x  m ax  bx  c
2 2
Dng 3: M;u s có nghi%m bi:

P( x ) P( x ) A B
  
Q( x )
 x  a  x  a x  a
2 2
P( x ) P( x ) A B C
   
Q( x )
 x  a  x  a  x  a x  a
3 3 2
P( x ) P( x ) A B C D
    
Q( x ) ( x  a) ( x  b)
2 2 x  a ( x  a)2 x  b ( x  b )2
P( x ) P( x ) A B C D E
     
Q( x ) ( x  a) ( x  b)
2 3 x  a ( x  a) 2 x  b ( x  b)2
( x  b )3
- Lo0i 3: Mt s nguyên hàm ta dùng ph ng pháp i bin hoc t$ng phn
V. TÍCH PHÂN HÀM VÔ TQ
 ax  b  ax  b
+ D0ng 1: f  x   R  x , m   t: tm
 cx  d  cx  d
 1 
+ D0ng 2: f  x   R   t: t  x  a  x  b
 ( x  a)( x  b) 
 
+ D0ng 3: f  x   R  x , n ax  b , m ax  b   t: t  n.m ax  b
 a2  x 2 dx
 
+ D0ng 4: 1
#t x  a sin t,  t hoaëc: x  a cos t, 0  t  
 dx 2 2
a2  x 2
 a2  x 2 dx
 
+ D0ng 5: 1
#t x  a tan t ,  t hoaëc: x  a cot t, 0  t  
 dx 2 2
a2  x 2

a x
 ax
dx
+ D0ng 6:
#t x  a cos2t
ax
 a x
dx
+ D0ng 7:   x  a  b  x dx
#t x  a   b  a  sin2 t
VI. TÍCH PHÂN HÀM LRNG GIÁC
  sin ax.sin bxdx


D0ng 1: Các d0ng:   sin ax.sin bxdx
 sin ax.sin bxdx

 1
 cos a.cos b  2  cos  a  b   cos  a  b  
 1

Ph+ng pháp gi/i: Dùng công thc bin ,i thành t,ng: sin a.sin b   cos  a  b   cos  a  b 
 2
sin a.cos b  1 sin  a  b   sin  a  b  
 2 
 sin n axdx
D0ng 2:   n n  N 
  cos axdx
+ VAi n lS :  sin n axdx   sin n 1 ax.sin axdx   sin n 1 ax.sin axdx
n 1 n 1

  sin2 ax  2 .sin axdx

  1  cos2 ax  2 .sin axdx . t : u  cos x
n
 cos axdx . Phân tích nh trên sau ó #t: u  sin x
1  cos 2ax 1  cos 2ax
+ VAi n chTn: S* d'ng công thc h bc: cos2 ax  ; sin 2 ax 
2 2
D0ng 3:  sin n ax.cosm axdx (n, m  N)

+ VAi n lS hay m lS : n lS t u = cosax ; m lS t u = sinax
+ VAi n và m chTn: S d(ng công thc h b*c:
1  cos 2ax 1  cos 2ax 1
cos2 ax  ; sin 2 ax  ; sin x.cos x  sin 2 x
2 2 2
 1
  1  cos ax dx
D0ng 4: 
 1
dx
 1  cos ax
ax ax
S* d'ng công thc: 1  cos ax  2 cos2 và 1  cos ax  2 sin 2
2 2

  
sin a  cos a  2 sin  a  
  4
  
CMn nhA: sin a  cos a  2 cos  a  
  4
  
sin a  cos a   2 cos  a  4 
  
 1
  dx
D0ng 5:  sin ax .
  1 dx
 cos ax
1 sin ax sin ax
Ph+ng pháp:  sin ax dx   2
dx  
dx . t u  cos x
sin ax 1  cos2 ax
1 cos ax cos ax
 cos ax dx   2 dx   dx . t u  sin x
cos ax 1  sin2 ax
 1
  n dx
D0ng 6:  sin ax n  N 
  1 dx
 cosn ax
Ph+ng pháp:
n 2

1
n
sin ax
dx  
1
n 2
.
1
2
sin ax

dx   1  tan ax2
 2 .
1
sin 2 ax
dx ; t u  tan ax .
sin ax 
2 2
n 2

1
n
cos ax
dx  
1
n 2
.
1
2
cos ax

dx   1  cot ax 2
 2 .
1
cos2 ax
dx ; t u  cot ax
 cos ax 
2 2
 tan n axdx
D0ng 7:   n n  N 
  cot axdx
Ph+ng pháp: + Bin i sao cho tan2 ax làm th$a s chung
1
+ Thay : tan2 ax  1
cos2 ax
 tan n ax
 dx
 cos2 ax
D0ng 8:  n n  N  . Ph+ng pháp: t u  tan ax hoc u  cot ax
 cot ax dx
  sin2 ax
dx
D0ng 9:  a.sin x  b.cos x  c
Cách 1: Ph ng pháp chung:

 2dt
 dx 
x  1  t2
t : t  tan   2
2 sin x  2t ; cos x  1  t ; tan x  2t
 1  t2 1  t2 1- t 2
Cách 2: Ph ng pháp riêng: Nu c  a2  b2 .
1 1 1 1
Ta có:   . .
a sin x  b cos x  c c 1  cos  x -   2c 2 x 
  cos
2
a b
Trong ó : sin   ; cos  
a2  b2 a2  b2
1 dx 1  x  
 tan 
2c 
Khi ó : I  C
2 x  c  2 
cos
2
a.sin x  b.cos x
D0ng 10:  dx
c.sin x  d .cos x
a.sin x  b.cos x B(c.cos x  d .sin x )
Ph+ng pháp: Phân tích  A
c.sin x  d .cos x c.sin x  d .cos x
Sau ó dùng ng nh"t thc tìm A, B.
a.sin x  b.cos x  m
D0ng 11:  c.sin x  d .cos x  n dx
Ph+ng pháp:
a.sin x  b.cos x  m B(c.cos x  d .sin x ) C
Phân tích  A 
c.sin x  d .cos x  n c.sin x  d .cos x  n c.sin x  d .cos x  n
Sau ó dùng ng nh"t thc tìm A, B, C.
dx
D0ng 12:  sin  x  a  sin  x  b 
Ta th,c hi%n theo các b #c sau :
sin  a  b  sin  x  a    x  b  
+ B #c 1: S d(ng ng nh"t thc : 1  
sin  a  b  a  b
+ B #c 2: Ta 0c :
dx 1 sin  x  a    x  b  
 sin  x  a  sin  x  b  sin  a  b   sin  x  a  sin  x  b  dx

1 sin  x  a  cos  x - b   sin  x  b  cos  x - a 


sin  a  b 
 sin  x  a  sin  x  b 
dx
1  cos  x  b  cos  x  a  
  dx  dx 
sin  a  b   sin  x  b  sin  x  a  
1 1 sin  x  b 
  ln sin  x  b   ln sin  x  a    ln C
sin  a  b    sin  a  b  sin  x  a 

* Chú ý: phng pháp trên c+ng %c áp d$ng cho các dng tích phân sau :
dx sin  a  b 
 cos  x  a  cos  x  b  s d(ng ng nh"t thc : 1 
sin  a  b 
dx cos  a  b 
 sin  x  a  cos  x  b  s d(ng ng nh"t thc : 1  .
cos  a  b 
dx
D0ng 13:  sin x  sin 
* Dùng công thc tng thành tích bin i v- dng 12 ri gii bình th ng.
* Chú ý : Ph ng pháp trên c:ng áp d(ng cho các dng tích phân sau :
dx dx dx
 cos x  cos ;  cos x  m  sin x  m ; m 1 .
a1 sin2 x  b1 sin x cos x  c1 cos2 x

D0ng 14:  a2 sin x  b2 cos x
dx .
+ Bin i :
a1 sin2 x  b1 sin x cos x  c1 cos2 x   A sin x  B cos x  a2 sin x  b2 cos x   C sin2 x  cos2 x  
 A sin x  B cos x  a2 sin x  b2 cos x   C  sin2 x  cos2 x 
+ Khi ó: 
a2 sin x  b2 cos x
dx
   A sin x  B cos x   C 
a2 sin x  b2 cos x
C dx C x 
  A cos x  B sin x     A cos x  B sin x  ln tan C
2 sin  x    2
a22  b2 a22  b22
b2 a2
Trong ó : sin   ; cos   .
a22  b22 a22  b22
dx
D0ng 15: 
a sin2 x  b sin x cos x  c cos2 x
dx dx
+ Bin i v- dng :  
2
a sin x  b sin x cos x  c cos x 2
 atan x  b tan x  c  cot
2 2
x
+ t: t  tan x  dt 
1
cos x 2 
dx  1  tan2 x  dx  1  t  dx  dx 
2 dt
1 t 2
dx dt
+ Khi ó   .
2 2 2
a sin x  b sin x cos x  c cos x at  bt  c
n n
D0ng 16: A1.1 =   sinx  dx ; A1.2   cosx  dx
1. Công th*c h0 b-c
1  cos 2 x 1  cos 2 x  sin 3 x  3sin x cos3 x  3cos x
sin 2 x  ; cos2 x  ; sin3 x  ; cos3 x 
2 2 4 4

2. Ph+ng pháp
2.1. Nu n ch6n thì s d(ng công thc h b*c
2.2. Nu n  3 thì s d(ng công thc h b*c hoc bin i theo 2.3.
2.3. Nu 3  n l8 (n  2p 1) thì th,c hi%n bin i:
p
sin xdx    1  cos2 x  d  cos x 
n 2p+1 2p
A1.1 =   sinx  dx =   sinx  dx    sin x 
 k p
   C p0  C1p cos2 x  ...   1 C pk  cos2 x   ...   1 C pp  cos2 x   d  cos x 
k p
 1 1  1k k 2 k 1  1 p p 2 p 1

 0 3
  C p cos x  C p cos x  ...  
C p cos x   ...  C p  cos x  c
 3 2k  1 2p 1 
p
cos xdx   1  sin 2 x  d  sin x 
n 2p+1 2p
A1.2 =   cosx  dx =   cosx  dx    cos x 
 k p
  C p0  C1p sin2 x  ...   1 C pk  sin2 x   ...   1 C pp  sin2 x   d  sin x 
k p
 1  1k k 2 k 1  1 p p 2 p 1

0 1 3
 C p sin x  C p sin x  ...  C p  sin x   ...  C p  sin x  c
 3 2k  1 2 p 1 
D0ng 17: B =  sin m x cosn x dx (m, nN)
1. Ph+ng pháp:
1.1. Trng h%p 1: m, n là các s nguyên
a. Nu m ch6n, n ch6n thì s d(ng công thc h b*c, bin i tích thành tng.
b. Nu m ch6n, n l8 (n 2p 1) thì bin i:
m
B =   sinx   cosx 
2p+1 m
dx    sin x   cos x 
2p
cos xdx    sin x 
m
1  sin 2 x  p d  sin x 
m k p
   sin x  C p0  C1p sin2 x  ...   1 C pk  sin2 x   ...   1 C pp  sin2 x   d  sin x  
k p
  m1 1  sin x m 3 k k  sin x 

2 k 1 m
p p  sin x 
2 p 1 m 
C p0 sin x  Cp  
 ...  1 C p  
 ...  1 C p c
 m 1 m3 2k  1  m 2 p  1  m 
c. Nu m ch6n, n l8 (n 2p 1) thì bin i:
p
B =   sinx 
2p+1
 cosx n dx    cos x n  sin x 2 p sin xdx     cos x n 1  cos2 x  d  cos x 
n k p
    cos x  C p0  C1p cos2 x  ...   1 C pk  cos2 x   ...   1 C pp  cos2 x   d  cos x  
k p
  cos x n1 n3 2 k 1 n 2 p 1 n 

 0 1  cos x    k k  cos x 
  p p  cos x 
c
 Cp  Cp  ...  1 C p  ...  1 C p
 n 1 n3 2k  1  n 2 p  1  n 
d. Nu m l8, n l8 thì s d(ng bin i 1.2. hoc 1.3. cho s m: l8 bé h n.
1.2. Nu m, n là các s h6u t7 thì bin !i và t u  sinx ta có:
n1 m 1
B   sin x cos xdx    sin x   cos2 x    u 1  u2 
m n m 2 cos xdx m 2 du (*)
m  1 n 1 m  k
• Tích phân (*) tính 0c  1 trong 3 s ; ; là s nguyên
2 2 2
n n
D0ng 18: C3 .1 =   tg x  dx ; C3 . 2 =   cotg x  dx (nN)
1. Công th*c sL d.ng

 1  tg  dx
• 2
x dx     d  tg x   tg x  c
cos2 x

•  1  cotg2 x dx    dx
  d  cotg x    cotg x  c
sin2 x
sin x d  cos x 
•  tg xdx   dx      ln cos x  c
cos x cos x
cos x d  sin x 
•  cotg xdx   dx    ln sin x  c
sin x sin x
D0ng 19: D 4 .1 = 
 tg x m dx ; D 4 . 2 = 
 cotg x m dx
 cos x n  sin x n
1. Ph+ng pháp: Xét i di%n D4.1  

 tg x m dx
 cos x n
1.1. Nu n ch8n (n  2k) thì bin !i:
D 4.1 = 
 tgx m m
dx    tg x  
1 
k 1
dx
   tg x 
m
1  tg2 x 
k 1
d  tg x 

 cosx 2k  cos2 x  cos2 x
m 1 p k 1 
  
   tg x  Ck01  Ck11 tg2 x  ...  Ckp1 tg2 x  ...  Ckk11 tg2 x   d  tg x   
m 1 m 3 m  2 p 1 m  2 k 1
0  tg x  1  tg x  p  tg x  k 1  tg x 
 Ck 1  Ck 1  ...  Ck 1  ...  Ck 1 c
m 1 m3 m  2p 1 m  2k  1
1.2. Nu m l9, n l9 (m  2k 1, n  2h 1) thì bin !i:
D 4 .1 = 
 tgx 2k+1 dx    tg x 
2k  1 
2h
tg x
dx   tg2 x 
k  1 
2h
sin x
dx
   
 cosx 2h+1  cos x  cosx  cos x  cos2 x
k 2h
 1   1   1  k 1
    u  1 u du
2 2h
   1   d (2 ây u  )
 cos x   cos x 
2  cos x  cos x
 k k 1 k p 
  u2 h Ck0  u2   Ck1  u 2   ...   1 Ckp  u2 
p k
 ...   1 Ckk  du
u 2 k  2 h 1 u 2 k  2 h 1 p u 2 k  2 h 2 p 1 k u 2 h 1
 Ck0  Ck1  ...   1 Ckp  ...   1 Ckk c
2k  2 h  1 2k  2h  1 2k  2h  2 p  1 2h  1
1.3. Nu m ch8n, n l9 (m  2k, n  2h  1) thì s: d$ng bin !i:
D4.1  
 tg x 2k dx  
 sin x 2 k cos x
dx  
 sin x 2 k
d  sin x  ;  u  s inx 
2 h 1 2 k  h 1 k  h 1
 cos x   cos x  1  sin x 
2
u2 k du u2 k 2 1  1  u2   u2 k 2 du u2 k 2 du
D4.1    du   
1  u2 k h1 1  u2 k  h1 1  u2 k h1 1  u2 k  h
H% thc trên là h% thc truy hi, kt h0p v#i bài tích phân hàm phân thc hu t& ta có th! tính 0c
D4.1.
D0ng 20: SL d.ng công th*c bin 1i tích thành t1ng
1. Ph+ng pháp:

E5.1    cos mx  cos nx  dx  1   cos  m  n  x  cos  m  n  x  dx
2
E5.2    sin mx  sin nx  dx    cos  m  n  x  cos  m  n  x  dx
1
2
E5.3   sin mx cos nx dx  1  sin  m  n  x  sin  m  n  x  dx
  
2
E5.4   cos mx sin nx dx  1  sin  m  n  x  sin  m  n  x  dx
  
2
VI. TÍCH PHÂN HÀM CÓ CHA TR4 TUYT
I
b
D0ng 1: Gi s cn tính tích phân I   f ( x ) dx , ta th,c hi%n các b #c sau:
a
+ B+Ac 1. L*p bng xét d"u (BXD) c+a hàm s f(x) trên on [a; b], gi s f(x) có BXD:
x a x1 x2 b
f ( x)  0  0 
b x1 x2 b
+ B+Ac 2. Tính I   f ( x ) dx   f ( x )dx   f ( x )dx   f ( x )dx .
a a x1 x2
b
D0ng 2: Gi s cn tính tích phân I    f ( x )  g( x )  dx , ta th,c hi%n:
a
b b b
Cách 1. Tách I    f ( x )  g( x )  dx   f ( x ) dx   g( x ) dx ri s d(ng dng 1 2 trên.
a a a
Cách 2.
B+Ac 1. L*p bng xét d"u chung c+a hàm s f(x) và g(x) trên on [a; b].
B+Ac 2. D,a vào bng xét d"u ta b3 giá tr tuy%t i c+a f(x) và g(x).
b b
D0ng 3: ! tính các tích phân I   max  f ( x ), g( x ) dx và J   min  f ( x ), g( x ) dx , ta th,c hi%n
a a
các b #c sau:
B+Ac 1. L*p bng xét d"u hàm s h( x )  f ( x )  g( x ) trên on [a; b].
B+Ac 2.
+ Nu h( x )  0 thì max  f ( x ), g( x )  f ( x) và min  f ( x ), g( x )  g( x ) .
+ Nu h( x )  0 thì max  f ( x), g( x )  g( x ) và min  f ( x ), g( x )  f ( x ) .
VII. TÍCH PHÂN MT S

HÀM UC BIT
a
1. Cho hàm s y  f ( x) liên t(c và l8 trên on a; a  . Khi ó: I   f ( x )dx  0 .
a
a a
2. Cho hàm s y  f ( x) liên t(c và ch6n trên on  a; a  . Khi ó I  f ( x )dx  2  f ( x )dx .
a 0


f (x) 1 
3. Cho hàm s y  f ( x) liên t(c và ch6n trên on  :   . Khi ó:  dx   f ( x )dx
 ax  1 2 
 
  2 2
4. Cho f(x) liên t(c trên on  0;  .Khi ó:  f (sin x )dx   f (cos x )dx .
 2 0 0
b b
5. Hàm s f ( x) liên t(c trên  a; b  Khi ó:  f ( x )dx   f (a b x )dx
a a
b
abb
6. Hàm s f ( x) liên t(c trên  a; b  tho mãn: f ( x )  f (a  b  x ) thì  xf ( x )dx  f ( x )dx
a
2 a
Nh-n xét : B1ng cách làm t ng t, ta có các công thc
 
  
*Nu f(x) liên t'c trên 0;1 thì  xf (sin x )dx  f (sin x )dx

2 
2  2 
*Nu f(x) liên t'c trên  0;1 thì  xf (cos x )dx    f (cos x )dx
 
VIII. NG DNG CA TÍCH PHÂN
1. Din tích hình phVng
D0ng 1: Cho hàm s y  f  x  liên t(c trên  a; b  . Khi ó di%n tích hình ph/ng gi#i hn b2i th
hàm s y  f  x  , tr(c Ox ( y  0 ) và hai ng th/ng x  a và x  b là:

b
S   f ( x ) dx
a
y xb
xa (C) : y  f ( x)
x
O a y0 b
Phng pháp gii:

B c 1. Lp b!ng xét du hàm s y  f ( x) trên on  a; b  .
b
B c 2. D&a vào b!ng xét du tính tích phân :  f ( x ) dx .
a
b
Chú ý: có 2 cách tính tích phân  f ( x ) dx
a

b b
+ Cách 1: Nu trên on  a; b  hàm s f  x  không i d"u thì:  f ( x ) dx   f ( x )dx
a a
+ Cách 2: L*p bng xét d"u hàm s f  x  trên on  a; b  ri kh tr tuy%t i.
D0ng 2: Cho hàm s x  f  y  liên t(c trên  a; b  . Khi ó di%n tích hình ph/ng gi#i hn b2i
th hàm s x  f  y  , tr(c Oy ( x  0 ) và hai ng th/ng y  a và y  b là:

b
S   f ( y) dy
a
y
b yb
x0 (C ) : x  f ( y )
a ya
x
O
2. Din tích hình phVng
D0ng 1: Cho 2 hàm s y  f  x  và y  g  x  liên t(c trên  a; b  . Khi ó di%n tích c+a hình
ph/ng (H) gi#i hn b2i th hai hàm s y  f  x  và y  g  x  và hai ng th/ng x  a và x  b
là:
b
S   f ( x )  g( x ) dx
a
y xb
xa
(C1 ) : y  f ( x)
(H )
(C2 ) : y  g ( x )
x
O a b
Phng pháp gii:

B c 1. Lp b!ng xét du hàm s f  x   g  x  trên on  a; b  .
b
B c 2. D&a vào b!ng xét du tính tích phân  f ( x )  g( x ) dx .
a
D0ng 2: Cho hai hàm s y  f  x  và y  g  x  liên t(c trên  a; b  . Di%n tích hình ph/ng gi#i hn

b2i các ng y  f  x  và y  g  x  là: S   f ( x )  g( x ) dx .


Trong ó  ,  là nghi%m nh3 nh"t và l#n nh"t c+a ph ng trình f  x   g  x   a      b
Phng pháp gii:
B c 1. Gi!i ph ng trình f  x   g  x   0 . Gi! s* ta tìm c  ,  là nghim nh( nht
và l"n nht ca ph ng trình  a      b  .
B c 2. Lp b!ng xét du hàm s : f  x   g  x  trên on  ;   .


B c 3. D&a vào b!ng xét du tính tích phân:  f ( x )  g( x ) dx .

D0ng 3: Cho hai hàm s x  f  y  và x  g  y  liên t(c trên  a; b  . Khi ó di%n tích c+a hình
ph/ng (H) gi#i hn b2i th hai hàm s x  f  y  và x  g  y  và hai ng th/ng y  a và y  b
là:
b
S   f ( y )  g( y ) dy y (C 2 ) : x  g ( y )
a
b yb
(H )
a ya
x
O
(C1 ) : x  f ( y )
Phng pháp gii:

B c 1. Lp b!ng xét du hàm s f  y   g  y  trên on  a; b  .
b
B c 2. D&a vào b!ng xét du tính tích phân  f ( y )  g( y ) dy .
a
D0ng 4: Cho hai hàm s x  f  y  và x  g  y  liên t(c trên  a; b  . Di%n tích hình ph/ng gi#i hn

b2i các ng x  f  y  và x  g  y  là: S   g1(y)  g2 (y) dy .

Trong ó  ,  là nghi%m nh3 nh"t và l#n nh"t c+a ph ng trình f  y   g  y   a      b

Phng pháp gii:
B c 1. Gi!i ph ng trình f  y   g  y   0 . Gi! s* ta tìm c  ,  là nghim nh( nht
và l"n nht ca ph ng trình  a      b  .
B c 2. Lp b!ng xét du hàm s : f  y   g  y  trên on  ;   .


B c 3. D&a vào b!ng xét du tính tích phân:  f ( y )  g( y ) dy .


D0ng 5: khi tính din tích giAi h0n 3 hàm s" trW lên thì ph+ng pháp chung là vX ? th& r?i d@a
vào ? th& Y tính.
Cách tính gi i hn ca 3 hàm s: Cho 3 hàm s y  f  x  , y  g  x  và y  h  x  liên t(c trên
 a; b  . Khi ó di%n tích c+a hình ph/ng (H) gi#i hn b2i th 3 hàm s y  f  x  , y  g  x  và
y  h  x  là:
x2 x3
S  f  x   g  x  dx   h  x   g  x  dx
x1 x2
V#i: + x1 là nghi%m ph ng trình: f  x   g  x 
+ x2 là nghi%m ph ng trình: f  x   h  x 
+ x 3 là nghi%m ph ng trình: h  x   g  x 
Trong ó: a  x1  x2  x3  b
Tóm l0i khi gi/i toán ta th+=ng g;p các d0ng sau:
 y  f (x) b

1. Din ;ch S ca mi n gi i hn:  y  0  S   f ( x ) dx
 x  a; x  b a

 y  f (x) b

2. Din ;ch S ca mi n gi i hn:  y  g( x )  S   f ( x )  g( x ) dx
 x  a; x  b a

 x  f ( y) b

3. Din ;ch S ca mi n gi i hn:  x  g( y)  S   f ( y )  g( y ) dy
 y  a; y  b a

Chú ý:
1. ! tính di%n tích S ta phi tính tích phân (1) , mun v*y ta phi “phá” d"u giá tr tuy%t i .
b b
 Nu f ( x)  0 , x  a ; b thì S   f ( x ) dx   f ( x )dx
a a
b b
 Nu f ( x)  0 , x  a ; b thì S   f ( x ) dx     f ( x )  dx
a a
 Mun “phá” d"u giá tr tuy%t i ta phi xét d"u c+a bi!u thc f(x) . Th ng có hai cách làm
nh sau :
-Cách 1: Dùng nh lí “d"u c+a nh thc b*t nh"t” , nh lí “d"u c+a tam thc b*c hai” ! xét d"u
các bi!u thc f(x) ; ôi khi phi gii các b"t ph ng trình f(x) 8 0 , f(x) 9 0 trên on a ; b
-Cách 2: D&a vào th ca hàm s y =f(x) trên on a ; b ! suy ra d"u c+a f(x)
trên on ó .

 Nu trên on [a ; b] th hàm s y = f(x) n1m phía “trên” tr(c hoành thì
f ( x )  0 , x  a ; b 
 Nu trên on [a ; b] th hàm s y = f(x) n1m phía “d #i” tr(c hoành thì
f ( x )  0 , x  a ; b
b b
-Cách 3 Nu f(x) không i d"u trên [a ; b] thì ta có : S   f ( x ) dx   f ( x )dx
a a
2. Nu ph ng trình f(x) = 0 có k nghi%m phân bi%t x1 , x2 , …, xk thuc (a ; b) thì trên m.i khong
(a ; x1 ) , (x1 ; x2) , …, (xk ; b) bi!u thc f(x) có d"u không i .
b
Khi ó ! tính tích phân S   f ( x ) dx ta có th! tính nh sau :
a
b x1 x2 b
S   f ( x ) dx   f ( x )dx   f ( x )dx  ...   f ( x )dx
a a x1 xk
2. Tính thY tích kh"i tròn xoay khi quay hình phVng quay quanh tr.c Ox, Oy
D0ng 1: Th! tích c+a v*t th! tròn xoay khi cho hình ph/ng gi#i hn b2i các ng y  f  x  , tr(c Ox
b 2
và hai ng th/ng x  a và x  b  a  b  quay xung quanh tr(c Ox là: VOx     f  x   dx .
a
y xb
xa (C ) : y  f ( x)
x
O a y0 b
Chú ý: Hàm s y  f  x   0 x  a; b và liên t(c trên on  a; b  .
D0ng 2: Th! tích c+a v*t th! tròn xoay khi cho hình ph/ng gi#i hn b2i các ng x  f  y  , tr(c Oy
b 2
và hai ng th/ng y  a và y  b  a  b  quay xung quanh tr(c Oy là: VOy     f  y   dy .
a
y
b yb
x0 (C ) : x  g ( y)
a ya
x
O

Chú ý: Hàm s x  f  y   0 y  a; b và liên t(c trên on  a; b  .

D0ng 3: Cho hai hàm s y  f  x  và y  g  x  liên t(c, cùng d"u trên on  a; b  . Hình ph/ng gi#i
hn b2i th c+a các hàm s trên và hai ng th/ng x  a và x  b  a  b  quay xung quanh
b 2 2
tr(c Ox to nên mt khi tròn xoay có th! tích là: VOx     f  x     g  x   dx
a
D0ng 4: Cho hai hàm s x  f  y  và x  g  y  liên t(c, cùng d"u trên on  a; b  . Hình ph/ng
gi#i hn b2i th c+a các hàm s trên và hai ng th/ng y  a và y  b  a  b  quay xung quanh
b 2 2
tr(c Ox to nên mt khi tròn xoay có th! tích là: VOy     f  y     g  y   dx
a
Tóm l0i khi gi/i toán ta th+=ng g;p các d0ng sau:
 y  f (x)

1. Th tích ca khi tròn xoay sinh ra khi quay min gi"i hn các )ng sau:  y  0 quanh Ox
 x  a; x  b

b
mt vòng là : VOx    f 2  x .dx .
a
 y  f (x)

2. Th tích ca khi tròn xoay sinh ra khi quay min gi"i hn các )ng sau:  y  g( x ) quanh Ox
 x  a; x  b

b
mt vòng là : VOx    f 2  x   g2  x  .dx .
a
 x  f ( y)

3. Th tích ca khi tròn xoay sinh ra khi quay min gi"i hn các )ng sau:  x  0 quanh Oy
 y  a; y  b

b
mt vòng là : VOy    f 2  y .dy .
a
 x  f ( y)

4. Th tích ca khi tròn xoay sinh ra khi quay min gi"i hn các )ng sau:  x  g( y) quanh Oy
 y  a; y  b

b
mt vòng là : VOy    f 2  y   g 2  y  .dy .
a

D. S
PHC
1. Các &nh nghJa, công th*c, tính ch#t s" ph*c:
1.1. nh ngha s phc
M.i bi!u thc dng a  bi , trong ó a, b  , i 2  1 0c gi là mt s" ph*c
i v#i s phc z  a  bi , ta nói a là phMn th@c, b là phMn /o c+a z .
T*p h0p các s phc kí hi%u là  .
Chú ý:
 M.i s th,c a 0c coi là mt s phc v#i phn o b1ng 0: a  a  0i
 Nh v*y ta có    .
 S phc bi v#i b 0c gi là s" thuMn /o ( hoc s" /o)
 S 0 0c gi là s v$a th,c v$a o; s i 0c gi là n v& /o.
1.2. S phc b<ng nhau
Hai s phc là b1ng nhau nu phn th,c và phn o t ng ng c+a chúng b1ng nhau:
a  c
a  bi  c  di  
b  d
1.3. S phc i và s phc liên h%p
Cho s phc z  a  bi , a, b  , i 2  1
 S phc i c+a z kí hi%u là  z và  z  a  bi .
 S phc liên h0p c+a z kí hi%u là z và z  a  bi .
1.4. Bi=u di>n hình h&c ca s phc
i!m M(a; b) trong mt h% tr(c ta vuông góc c+a mt ph/ng 0c gi là iYm biYu diZn
s" ph*c z  a  bi .
1.5. Môun ca s phc

Gi s s phc z  a  bi 0c bi!u din b2i M(a; b) trên mt ph/ng ta . dài c+a vect OM
0c gi là môun c(a s" ph*c z và kí hi%u là | z | .

V*y: | z || OM | hay | z | a2  b2 .
Nhn xét: | z ||  z || z | .
2. C ng, trI, nhân, chia hai s" ph*c
2.1. Phép c"ng và phép tr*
Phép cng và phép tr$ hai s phc 0c th,c hi%n theo quy tc cng, tr$ hai a thc.
Tng quát:
(a  bi )  (c  di)  (a  c)  (b  d )i
(a  bi )  (c  di)  (a  c)  (b  d )i
2.2. Phép nhân
Phép nhân hai s phc 0c th,c hi%n theo quy tc nhân a thc ri thay i2  1 trong kt qu
nh*n 0c.
Tng quát: (a  bi).(c  di)  (ac  bd )  (ad  bc)i.
Chú ý:
 Phép cng và phép nhân các s phc có y + các >nh ch"t c+a phép cng và phép nhân
các s th,c.
 Cho s phc z  a  bi , a, b  , i 2  1 . Ta có: z  z  2a ; z.z | z |2 .

2.3. Phép chia hai s phc
c  di
V#i a  bi  0 , ! >nh th ng , ta nhân c t và m;u v#i s phc liên h0p c+a a  bi
a  bi
c  di (c  di)(a  bi) ac  bd ad  bc
C( th!:    i.
a  bi (a  bi)(a  bi) a2  b2 a2  b2
2.4. Các tính ch?t c n nh
Cho s phc z  a  bi , a, b  , i 2  1
 Tính ch?t 1: S phc z là s th,c  z  z
 Tính ch?t 2: S phc z là s o  z   z
 Cho hai s phc z1  a1  b1i; z2  a2  b2i; a1 , b1 , a2 , b2   ta có:
 Tính ch?t 3: z1  z2  z1  z2
 Tính ch?t 4: z1.z2  z1.z2
z  z
 Tính ch?t 5:  1   1 ; z2  0
 z2  z2
 Tính ch?t 6: | z1.z2 || z1 | . | z2 |
z1 | z1 |
 Tính ch?t 7:  ; z2  0
z2 | z2 |
 Tính ch?t 8: | z1  z2 |  | z1 |  | z2 |
3. COn b-c hai c(a m t s" ph*c
Phng pháp: Cho s phc w = a + bi . Tìm c7n b*c hai c+a s phc này.
+) Nu w = 0  w có mt c7n b*c hai là 0
+) Nu w = a > 0 (a  R)  w có hai c7n b*c hai là a và - a
+) Nu w = a < 0 (a  R)  w có hai c7n b*c hai là i a và i  a
+) Nu w = a + bi (b  0)
 2 2
Gi s z = x +yi (x, y thuc R) là mt c7n b*c hai c+a w  z2 = w  (x+yi)2 = a + bi   x  y  a
2 xy  b
! tìm c7n b*c hai c+a w ta cn gii h% này ! tìm x, y. M.i cp (x, y) nghi%m úng ph ng
trình ó cho ta mt c7n b*c hai c+a w.
Chú ý: Có r"t nhi-u cách ! gii h% này, sau ây là hai cách th ng dùng ! gii.
Cách 1: S d(ng ph ng pháp th: Rút x theo y t$ ph ng trình (2) th vào pt (1) ri bin i
thành ph ng trình trùng ph ng ! gii.
Cách 2: Ta bin i h% nh sau:
 x y
 2 2 2
 a2  x 2  y2  a
x  y  a
2 2 
 2 
   2 xy   b2   x 2  y 2  a 2  b2
2 xy  b 2 xy  b  xy  b / 2
 


2 2
T$ h% này, ta có th! gii ra x và y mt cách d dàng, sau ó kt h0p v#i i-u ki%n xy=b/2 !
xem xét x, y cùng d"u
hay trái d"u t$ ó chn 0c nghi%m thích h0p.
Nh*n xét: M.i s phc khác 0 có hai c7n b*c hai là hai s i nhau.
4. Ph+ng trình b-c hai vAi h s" th@c
4.1.Công thc nghim ca phng trình bc hai
Xét ph ng trình b*c hai: Az2  Bz  C  0 ( A, B, C là các s th,c, A  0) có   B2  4 AC
B  
 Nu   0 thì ph ng trình có 2 nghi%m th,c phân bi%t z 
2A
B
 Nu   0 thì ph ng trình có nghi%m kép th,c z 
2A
 Nu   0    i 2 ( ) thì ph ng trình có 2 nghi%m phc phân bi%t
 B  i 
z
2A
 Chú ý : Khi A, B, C là các s phc
B
   0 thì ph ng trình có nghi%m kép th,c z 
2A
B   B  
   0 thì ph ng trình (1) có hai nghi%m phân bi%t z1 = , z2 =
2A 2A
(trong ó  là mt c7n b*c hai c+a ).
4.2. Chú ý
 Ph ng trình b*c hai trên t*p h0p s phc v#i h% s th,c luôn có 2 nghi%m là 2 s phc liên
h0p.
 Khi b là s ch6n ta có th! >nh  ' và công thc nghi%m t ng t, nh trong t*p h0p s th,c.
 Gi z1, z2 là 2 nghi%m c+a ph ng trình az2  bz  c  0 (a  0) a, b, c là các s th,c ho7c s
 b
 z1  z2  a
phc. Khi ó ta có: 
 z .z  c
 1 2 a
Dng 1. Th'c hin các phép tính trên tp h%p s phc. xác nh ph n th'c, ph n áo và tính
môun ca m"t s phc
Ph+ng pháp
 S* d'ng các qui t3c cng, tr, nhân, chia s phc tính toán giá tr các biu thc.

xác nh ph0n th&c, ph0n !o và môun ca s phc z thì ta ph!i s* d'ng các khái
nim liên quan n s phc và các phép toán trên tp hp s phc bin ,i s phc
z  a  bi(a; b  ) . Khi ó: z có ph0n th&c b6ng a; ph0n !o b6ng b; z  a2  b 2
 Trong khi tính toán v s phc ta có th s* d'ng các h6ng +ng thc áng nh" nh
trong s th&c.
2. Tìm s phc th@a mãn i u kin cho tr c
Ph+ng pháp
 Nu trong iu kin bài ch có duy nht mt kí hiu z ho#c z thì ta quy v bài toán
th&c hin phép :nh.
 Nu trong iu kin bài có nhiu h n mt kí hiu z ho#c z ho#c có kí hiu môun ta
gi!i theo ph ng pháp sau:
 G%i z  a  bi , a, b  .

 S* d'ng gi! thit bài toán và khái nim v s lp h hai ph ng trình v"i hai /n a,b
 Gi!i h ph ng trình lp c trên tp hp s th&c và kt lun.
3. Gii phng trình trên tp h%p s phc
Ph+ng pháp gi/i ph+ng trình az2  bz  c  0 (a  0)
 Tính   b 2 4ac
 D&a vào giá tr ca  xác nh công thc nghim .
4. Bi=u di>n hình h&c s phc. tìm tp h%p i=m bi=u di>n s phc th@a mãn i u kin cho tr c
Ph+ng pháp
 G%i z  x  yi (x, y  R)  M(x; y) biu di7n cho s phc z trong m#t ph+ng to .
 D&a vào d4 kin bài toán, thit lp mi liên h gi4a x và y
 D&a vào mi liên h ó, kt lun tp hp im trong m#t ph+ng biu di7n cho s phc z .
5. Tìm s phc có hình bi=u di>n cho tr c
Ph+ng pháp
 Tìm to im M (ph' thuc tham s) biu di7n cho s phc z trên m#t ph+ng to .
 Cho M thuc và hình biu di7n ca z , ta tìm c giá tr ca tham s.
 Kt lun s phc z c0n tìm.
Chú ý:
2 2
-Ph ng trình ng tròn:  x  a    y  b   R 2 hoc x 2  y2  2ax  2by  c  0 (trong ó
2 2
a2  b2  c  0 ). Ph ng trình hình tròn:  x  a    y  b   R 2
- Ph ng trình ng th/ng: ax  by  c  0, x  x0 , y  y0
x2 y2 x2 y2
- Ph ng trình ng Elip:   1 . Ph ng trình ng Hypebol:  1
a2 b2 a2 b2
- Ph ng trình ng Parabol: y  ax 2  bx  c, x  ay 2  by  c
6. Tính ch#t liên quan n hình biYu diZn c(a s" ph*c
Ph+ng pháp: ! chng minh các i!m bi!u din cho các s phc tho mãn i-u ki%n (T), thông
th ng ta làm nh sau
 c to các i!m bi!u din cho các s phc ã cho.
 D,a vào i!u ki%n (T), ta qui 0c bài toán v- bài toán hình gii tích trong mt ph/ng.
Chú ý:
- Nu M 1 , M 2 , M 3 l0n lt biu di7n s phc z1 , z2 , z3 thì:

 M 2 M1 biu di7n s phc z1  z2
 z  z2 
 OI (v"i I là trung im M 1M 2 ) biu di7n s phc 1 . Suy ra: 2 OI biu di7n s phc
2
z1  z2 . Do ó, z1  z2  0 thì trung im I ca M1 , M2 trùng v"i O.
 z  z2  z3 
 OG (v"i G là tr%ng tâm M 1M 2 M 3 ) biu di7n s phc 1 . Suy ra: 3 OG biu di7n
3
s phc z1  z2  z3 . Do ó, z1  z2  z3  0 thì tr%ng tâm G ca tam giác M1M 2 M 3 trùng v"i
gc to O.
- Nu z  (a  bi)  R thì im M n6m trên )ng tròn tâm I(a;b) bán kính R.
- Nu z1  z2  R thì dài M1M 2  R
- Nu z  k , s phc z tho! mãn z  (a  bi)  R . Khi ó, im biu di7n s phc z.z0 n6m trên
0
)ng tròn I(a;b) bán kính k.R.

7. C'c tr ca s phc
Ph+ng pháp : Các bài toán qui v- bài toán tìm giá tr l#n nh"t, giá tr nh3 nh"t c+a hàm mt bin,
tìm giá tr l#n nh"t, giá tr nh3 nh"t c+a mt bi!u thc hai bin mà các bin tho mãn i-u ki%n cho
tr #c
Bài toán: Trong các s phc z tho mãn i-u ki%n T. Tìm s phc z ! bi!u thc P t giá tr nh3
nh"t, l#n nh"t
 T$ i-u ki%n T, bin i ! tìm cách rút 5n ri th vào bi!u thc P ! 0c hàm mt bin
 Tìm giá tr l#n nh"t (hoc nh3 nh"t) tu< theo yêu cu bài toán c+a hàm s mt bin v$a tìm
0c.
 S d(ng các b"t /ng thc c bn nh : B"t /ng thc liên h% gia trung bình cng và trung
bình nhân, b"t /ng thc Bunhia- Cpxki, b"t /ng thc hình hc.
 B"t /ng thc liên quan n s phc:
*) z1  z2  z1  z2 *) z1  z2  z1  z2 *) z1  z2  z1  z2
Chú ý: B#t Vng th*c th+=ng g;p:
a1  a2  ...  an n
1. B"t /ng thc Côsi: Cho a1 ,12 ,...an  0 ,  a1.a2 ...an D"u “=” xy ra khi
n
a1  a2  ...an
   a  
2
2. B"t /ng thc Bunhiacopski: a1b1  a2 b2  ...an bn  a22  ...  a22 b12  b22  ...  bn2
2
1
a1 a2 a
D"u “=” xy ra khi:   ...  n
b1 b2 bn
a  a   b  b 
2 2
3. B"t /ng thc Mincopski: 1 2 1 2
 a12  b12  a22  b22 D"u “=” khi
a1 b1
 0
a2 b2
4. B"t /ng thc tam giác: Cho tam giác ABC, khi ó: AB  BC  AC  AB  BC

E. NÓN – TR - CU
1. MUT NÓN – HÌNH NÓN

1.1 M;t nón tròn xoay
Trong mt ph/ng (P), cho 2 ng th/ng d, 4 ct nhau ti O và chúng
to thành góc B v#i 0 < B < 900. Hình tròn xoay to ra khi quay ng
th/ng d xung quanh tr(c 4 v#i góc B không thay i 0c gi là mt
nón tròn xoay &nh O (hình 1).
ng th/ng 4 gi là tr(c, ng th/ng d 0c gi là ng sinh và
góc 2B gi là góc 2 &nh c+a mt nón.
1.2. Hình nón tròn xoay

Cho 4OIM vuông ti I . Hình tròn xoay to ra khi quay ng g"p
khúc OMI quanh cnh góc vuông OI gi là hình nón tròn xoay (gi
tt là hình nón) (hình 2).
+ ng th/ng OI gi là tr(c, O là &nh, OI gi là ng cao và OM
gi là ng sinh c+a hình nón.
+ Hình tròn tâm I, bán kính r = IM là áy c+a hình nón.
Khi nón tròn xoay là hình to b2i mi-n tam giác OMI quay quanh
cnh góc vuông OI
1.3. Công th*c din tích và thY tích c(a hình nón
Cho hình nón có chi-u cao là h, bán kính áy r và ng sinh là ?. Hc sinh cn nh# các công thc:
+ Mi liên h% h, r, ?: h2  r 2  2
+ Di%n tích xung quanh: Sxq=@.r.?
+ Di%n tích áy (hình tròn): Sñ   .r 2
+ Di%n tích toàn phn hình tròn: Stp  Sñ  S xq
1 1
+ Th! tích khi nón: Vnoùn  Sñ .h   r 2 h
3 3
+ Th! tích khi nón c(t: V 
h 2 2
3

R  r  R.r 
1.4. Tính ch#t:
* Nu ct mt nón tròn xoay b2i mt ph/ng i qua Bnh thì có các tr ng
h0p sau xy ra:
+ Mt ph/ng ct mt nón theo 2 ng sinh ⇒ Thit di%n là tam giác
cân.
+ Mt ph/ng Ap xúc v#i mt nón theo mt ng sinh. Trong tr ng
h0p này, ng i ta gi ó là mt ph/ng Ap di%n c+a mt nón.
* Nu ct mt nón tròn xoay b2i mt ph/ng không i qua Bnh thì có các
tr ng h0p sau xy ra:
+ Nu mt ph/ng ct vuông góc v#i tr(c hình nón ⇒ giao tuyn là mt
ng tròn.
+ Nu mt ph/ng ct song song v#i 2 ng sinh hình nón ⇒ giao tuyn là
2 nhánh c+a 1 hypebol.
+ Nu mt ph/ng ct song song v#i 1 ng sinh hình nón ⇒ giao tuyn là
Thy Nguyn c Thng 09691197889 –thangnd286@gmail.com Tr ng PTLC
C Vinschool
2. HÌNH TR - KH
I TR
2.1. M;t tr. tròn xoay
+ Trong mp(P) cho hai ng th/ng 4 vàà ? song song nhau, cách nhau mt
khong r. Khi quay mp(P) quanh tr(c c nh 4 thì ng th/ng ? sinh ra
mt mt tròn xoay 0c gi là mt tr( ttròn xoay hay gi tt là mt tr(.
+ ng th/ng 4 0c gi là tr(c.
+ ng th/ng ? 0c gi là ng sinh.
+ Khong cách r 0c gi là bán kính c+
+a mt tr(.
2.2. Hình tr. tròn xoay

+ Khi quay hình ch nh*t ABCD xung quaanh ng th/ng cha mt
cnh, ch/ng hn cnh AB thì ng g"p khúcABCD to thành mt hình,
hình ó 0c gi là hình tr( tròn xoay hay gi tt là hình tr(.
+ ng th/ng AB 0c gi là tr(c.
+ on th/ng CD 0c gi là ng sinh. nh.
+ dài on th/ng AB = CD = h 0c ggi là chi-u cao c+a hình tr(.
+ Hình tròn tâm A, bán kính r = AD và hình tròn tâm B, bán kính r = BC
0c gi là 2 áy c+a hình tr(.
+ Khi tr( tròn xoay, gi tt là khi tr(, là phn không gian gi#i hn b2i
hình tr( tròn xoay k! c hình tr(.
2.3. Công th*c tính din tích và thY tích h c(a hình tr.
Cho hình tr( có chi-u cao là h và bán kín nh áy b1ng r, khi ó:
+ Di%n tích xung quanh c+a hình tr(: Sxqq = 2@rh
2
+ Di%n tích toàn phn c+a hình tr(: Stp=S =Sxq+S=2@rh+2@r
+ Th! tích khi tr(: V = Bh = @r2h .
2.4. Tính ch#t
 Nu ct mt tr( tròn xoay (có bán kính là r ) b2i mt mp   vuông góc v#i tr(c  th
hì ta 0c
b kính b1ng r v#i r c:ng chính là bán kính c+a mt tr( ó.
ng tròn có tâm trên  và có bán
 Nu ct mt tr( tròn xoay (có bán kính là r ) b2i mt mp   không vuông góc v#i trr(c 
nh ng ct t"t c các ng sinh, ta 0c giao tuyn là mt ng elíp có tr( nh3 b1ng 2r và
2r
tr(c l#n b1ng , trong ó  là góc gia tr(c  và mp   v#i 0 0    900 .
sin 
 Cho mp   song song v#i tr(c  cc+a mt tr( tròn xoay và cách  mt khong k .
Nu k  r thì mp   ct mt tr( th
heo hai ng sinh  thit di%n là hình ch nh*t.
Nu k  r thì mp   Ap xúc v#i mt
m tr( theo mt ng sinh.
Nu k  r thì mp   không ct mt tr(.
3. MUT CU – KH
I CU
3.1. M;t cMu – Kh"i cMu:
&nh nghJa
 M;t cMu: S(O; R)  M OM  R  Kh"i cMu: V(O; R)  M OM  R
3.2.V& trí t+ng "i c(a m t iYm "i vAi m;t cMu
Cho mt cu S  O;R  và mt i!m A b"t kì, khi ó:
 Nu OA  R  A  S  O; R  . Khi ó OA gi là bán kính mt cu. Nu

 
OA và OB là hai bán kính sao cho OA  OB thì on th/ng AB gi là B
1 ng kính c+a mt cu. O
 Nu OA  R  A n1m trong mt cu. A
A
 Nu OA  R  A n1m ngoài mt cu.
 Khi cu S  O;R  là t*p h0p t"t c các i!m M sao cho OM  R . A
3.3. V& trí t+ng "i c(a m;t phVng và m;t cMu
Cho mt cu S  O;R  và mt mp  P  . Gi d là khong cách t$ tâm O c+a mt cu n mp  P  và H là
hình chiu c+a O trên mp  P   d  OH .
 Nu d  R  mp  P  ct mt cu S O;R  theo giao tuyn là ng tròn n1m trên mp  P  có
tâm là H và bán kính r  HM  R2  d 2  R2  OH 2 (hình a).

 Nu d  R  mp  P  không ct mt cu S O; R  (hình b)
 Nu d  R  mp  P  có mt i!m chung duy nh"t. Lúc này, ta gi mt cu S O; R  Ap xúc
mp  P  . Do ó, i-u ki%n cn và + ! mp  P  Ap xúc v#i mt cu S O; R  là
 
d O, mp  P   R (hình c).
d
d=
Hình a Hình b Hình c
3.4. V& trí t+ng "i c(a +=ng thVng và m;t cMu
Cho mt cu S  O;R  và mt ng th/ng  . Gi H là hình chiu c+a O trên ng th/ng  và
d  OH là khong cách t$ tâm O c+a mt cu n ng th/ng  . Khi ó:
 Nu d  R   không ct mt cu S O; R  .
 Nu d  R   ct mt cu S O;R  ti hai i!m phân bi%t.
 Nu d  R   và mt cu Ap xúc nhau (ti mt i!m duy nh"t). Do ó: i-u ki%n cn và
+ ! ng th/ng  Ap xúc v#i mt cu là d  d O,    R .
&nh lí: Nu i!m A n1m ngoài mt cu S  O;R  thì:
 Qua A có vô s Ap tuyn v#i mt cu S  O; R  .

 dài on th/ng ni A v#i các Ap i!m -u b1ng nhau.
 T*p h0p các i!m này là mt ng tròn n1m trên mt cu S  O; R  .
3.5. M;t cMu ngo0i [p kh"i a din
M;t cMu ngo0i tip
Hình a din T"t c các &nh c+a hình a di%n -u n1m trên mt cu
Hình tr. Hai ng tròn áy c+a hình tr( n1m trên mt cu
Hình nón Mt cu i qua &nh và ng tròn áy c+a hình nón
a/ Các khái nim c b/n
 Tr.c c(a a giác áy: là ng th/ng i qua tâm ng tròn ngoi Ap c+a a giác áy và
vuông góc v#i mt ph/ng cha a giác áy.
 B"t kì mt i!m nào n1m trên tr(c c+a a giác thì cách -u các &nh c+a a giác ó.
 +=ng trung tr@c c(a o0n thVng: là ng th/ng i qua trung i!m c+a on th/ng và
vuông góc v#i on th/ng ó.
 B"t kì mt i!m nào n1m trên ng trung tr,c thì cách -u hai u mút c+a on th/ng.
 M;t trung tr@c c(a o0n thVng: là mt ph/ng i qua trung i!m c+a on th/ng và vuông
góc v#i on th/ng ó.
 B"t kì mt i!m nào n1m trên mt trung tr,c thì cách -u hai u mút c+a on th/ng.
b/ Tâm và bán kính m;t cMu ngo0i [p hình chóp
 Tâm m;t cMu ngo0i [p hình chóp: là i!m cách -u các &nh c+a hình chóp. Hay nói cách
khác, nó chính là giao i!m I c+a tr(c )ng tròn ngoi ;p m#t ph+ng áy và m#t ph+ng
trung tr&c ca mt cnh bên hình chóp.
 Bán kính: là khong cách t$ I n các &nh c+a hình chóp.
c/ Cách xác &nh tâm và bán kính m;t cMu c(a m t s" hình a din c b/n
 Cách 1: Nu (n – 2) &nh c+a a di%n nhìn hai &nh còn li d #i mt góc vuông thì tâm c+a
mt cu là trung i!m c+a on th/ng ni hai &nh ó.
 Cách 2: ! xác nh tâm c+a mt cu ngoi tip hình chóp.
– Xác nh tr(c  c+a áy ( là ng th/ng vuông góc v#i áy ti tâm
ng tròn ngoi tip a giác áy).
– Xác nh mt ph/ng trung tr,c (P) c+a mt cnh bên.
– Giao i!m c+a (P) và  là tâm c+a mt cu ngoi tip hình chóp.
D0ng 1: Hình h p ch\ nh-t, hình l-p ph+ng.
 Tâm: trùng v#i tâm i xng c+a hình hp ch A B
A
nh*t (hình l*p ph ng). D C
 Tâm là I , là trung i!m c+a AC ' . I
A I
 Bán kính: b1ng na dài ng chéo hình hp B’
ch nh*t (hình l*p ph ng). C’
D C’

AC '
 Bán kính: R  .
2
D0ng 2: Hình lOng tr. *ng có áy n i [p +=ng tròn.
Xét hình l7ng tr( ng A1 A2 A3 ... An . A1' A2' A3' ... An' , trong ó có 2 áy
An
   
A1 A2 A3 ... An và A1' A2' A3' ... An' ni Ap ng tròn O và O ' . Lúc A1
ó, O
A2
mt cu ni Ap hình l7ng tr( ng có: A3
 Tâm: I v#i I là trung i!m c+a OO ' .
I
 Bán kính: R  IA1  IA2  ...  IAn' .
A’n
A’1
D0ng 3: Hình chóp có các Bnh nhìn o0n thVng n"i 2 Bnh còn l0i O
A’2
d+Ai 1 góc vuông. A’3
  SBC
 Hình chóp S.ABC có SAC   900 .
S S
+ Tâm: I là trung i!m c+a SC .
SC
+ Bán kính: R   IA  IB  IC .
2 I
 Hình chóp S.ABCD có I
  SBC
SAC   SDC  900 .
A
+ Tâm: I là trung i!m c+a SC . A C
SC
+ Bán kính: R   IA  IB  IC  ID . B B C
2
D0ng 4: Hình chóp %u.
Cho hình chóp -u S.ABC... S
 Gi O là tâm c+a áy  SO là tr(c c+a áy.
 Trong mt ph/ng xác nh b2i SO và mt cnh bên,
ch/ng hn nh mp  SAO  , ta vC ng trung tr,c c+a cnh SA M
là  ct SA ti M và ct SO ti I  I là tâm c+a mt cu. I
 Bán kính: A
SM SI D
Ta có: SMI  SOA    Bán kính là: O
SO SA
B
SM.SA SA2 C
R  IS    IA  IB  IC  ...
SO 2SO S
D0ng 5: Hình chóp có c0nh bên vuông góc vAi m;t phVng áy.
Cho hình chóp S.ABC... có cnh bên SA  áy  ABC... và áy ABC... d
ni Ap 0c trong ng tròn tâm O . Tâm và bán kính mt cu
ngoi Ap hình chóp S.ABC... 0c xác nh nh sau: M
 T$ tâm O ngoi Ap c+a ng tròn áy, ta vC ng th/ng
I
d vuông góc v#i mp  ABC... ti O .
 Trong mp  d , SA  , ta d,ng ng trung tr,c  c+a cnh SA A O
C
, ct SA ti M , ct d ti I .
 I là tâm mt cu ngoi Ap hình chóp
và bán kính R  IA  IB  IC  IS  ... B
 Tìm bán kính:

2
 SA 
2 2 2
Ta có: MIOB là hình ch nh*t.Xét  MAI vuông ti M có: R  AI  MI  MA  AO    .
 2 
D0ng 6: Hình chóp khác.

 D,ng tr(c  c+a áy.
 D,ng mt ph/ng trung tr,c   c+a mt cnh bên b"t kì.
      I  I là tâm mt cu ngoi Ap hình chóp.

 Bán kính: khong cách t$ I n các &nh c+a hình chóp.
Chú ý:
- i-u ki%n ! mt hình chóp ni tip mt cu là áy ni tip mt ng tròn
- ng tròn ngoi Ap mt s a giác th ng gp. Khi xác nh tâm mt cu, ta cn xác nh tr(c
c+a mt ph/ng áy, ó chính là ng th/ng vuông góc v#i mt ph/ng áy ti tâm O c+a ng
tròn ngoi Ap áy. Do ó, vi%c xác nh tâm ngoi O là yu t r"t quan trng c+a bài toán.
O O O
Hình vuông: O là giao i!m 2 Hình ch nh*t: O là giao i!m D -u: O là giao i!m c+a 2 ng
ng chéo. c+a hai ng chéo. trung tuyn (trng tâm).
O
O
D vuông: O là trung i!m c+a D th ng: O là giao i!m c+a hai

cnh huy-n. ng trung tr,c c+a hai cnh D.
- Hình chóp có các cnh bên -u b1ng nhau luôn ni tip mt mt cu.
- Các &nh c+a mt hình a di%n luôn nhìn mt on th/ng mt góc vuông thì hình a di%n ó ni
tip mt cu, có tâm là trung i!m on th/ng.
3.6. Din ]ch và thY ]ch m;t cMu
* Di%n >ch mt cu: SC  4 R2 .
4
* Th! >ch mt cu: VC   R3 .
3

3.6. M;t cMu n i tip
M;t cMu n i tip
Hình a din T"t c các mt c+a hình a di%n -u tip xúc v#i mt cu
Hình tr. Mt cu tip xúc v#i các mt áy và mi ng sinh c+a hình tr(
Hình nón Mt cu tip xúc v#i mt áy và mi ng sinh c+a hình nón
a) nh ngha 1: mt ph/ng phân giác c+a mt góc là mt ph/ng qua gc và mi i-m n1m trên mt
ph/ng -u cách -u 2 tia c+a góc.
T ng t, ta c:ng nh ngh9a mt ph/ng phân giác c+a mt góc nh di%n là t*p h0p t"t c các i!m
trong không gian sao cho khong cách t$ i!m ó n m.i mt ph/ng c+a nh di%n là nh nhau.
b) nh ngha 2: Mt cu ni tip a di%n là mt cu tip xúc t"t c các mt c+a a di%n. Khi ó ta
c:ng nói a di%n ngoi tip mt cu.
Chú ý:
 T"t c các t di%n và t"t c các a di%n -u -u có mt cu ni tip và v#i a di%n -u thì
tâm c+a mt cu ni tip trùng v#i tâm c+a mt cu ngoi tip.
 Mt l7ng tr( có mt cu ni tip khi và ch& khi l7ng tr( ó là l7ng tr( ng có mt áy là a
giác ngoi tip 0c ng tròn và có chi-u cao b1ng 2 ln bán kính ng tròn ni tip a
giác áy.
 Nu chân ng ng cao c+a hình chóp cách -u các cnh trong mt áy thì hình chóp có
mt cu ni tip.
 Nu hình chóp có các mt bên to v#i áy các góc b1ng nhau thì hình chóp có mt cu ni
tip.
c) Cách xác &nh tâm và bán kính m;t cMu n i tip m t hình chóp
* Xác &nh tâm:
- D,ng 3 mt ph/ng phân giác c+a góc to b2i hai mt ph/ng (Mt ph/ng cha ng phân giác c+a
mt góc n1m trong mt ph/ng vuông góc v#i giao tuyn c+a hai mt ó)
- Tìm i!m chung c+a 3 giao tuyn ( ba giao tuyên không song song) c+a ba mt ph/ng phân giác.
Suy ra, tâm mt cu ngoi tip hình chóp
c bit: Nu H là chân ng cao c+a hình chóp và cách -u các mt bên. Gi I là hình chiu c+a S
xung 1 cnh áy. Ta d,ng ng phân giác c+a góc S IH ct SH ti tâm mt cu ni tip hình
chóp.
* Xác &nh bán kính
Cách 1: Bán kính mt cu ni tip a di%n 0c tính theo công
3V
thc r  Trong ó Si là di%n là di%n tích c+a mt th i c+a
n
 Si
i 1
a di%n.
Cách 2: S d(ng h% thc phân giác:
AD là phân giác trong c+a tam giác ABC. Khi ó
BD BA

CD CA
F. PHNG PHÁP TO TRONG KHÔNG GIAN OXYZ
I. HA TRCC TOD E
1. ng d.ng tích có h+Ang
    
 a cùng ph ng b   a, b   0
 
  
 a  b  a.b  0
     
 u, v, w không ng ph/ng  u, v  .w  0 () .
 
      
 u, v, w ng ph/ng u, v  .w  0 () (ba véc t có giá song song hoc n1m trên mt mt
 
ph/ng).
  
 A, B, C không th/ng hàng(3 &nh c+a mt tam giác)   AB, AC   0 .
 
  
 A, B, C th/ng hàng   AB, AC   0 .
 
  
 Bn i!m A, B, C, D ng ph/ng   AB, AC  . AD  0 () (bn i!m n1m trên mt mt
 
ph/ng).
  
 Bn i!m A, B, C, D không ng ph/ng   AB, AC  . AD  0 () (bn &nh c+a mt t di%n).
 
 
 Di%n tích hình bình hành: SABCD   AB, AD  ()
 
1    2  2   2
 Di%n tích tam giác: S ABC   AB, AC  () ; S ABC  AB . AC  AB. AC
2   
  
 Th! tích khi hp: VABCD . A'B'C ' D '   AB, AD  .AA ' ()
 
1   
 Th! tích t di%n: VABCD   AB, AC  .AD ()
6 
2. Cho A( x A ; y A ; zA ), B( x B ; yB ; zB )

AB  ( xB  x A ; yB  yA ; zB  zA )

AB  ( x B  x A )2  ( yB  y A )2  ( zB  zA )2

 x  xB y A  yB zA  zB 
 To trung i!m M c+a on th/ng AB: M  A ; ; 
 2 2 2 
 x  xB  xC y A  yB  yC zA  zB  zC 
 To trng tâm G c+a tam giác ABC: G  A ; ; 
 3 3 3 
To trng tâm G c+a t di%n ABCD:

 x  xB  xC  xD y A  yB  yC  yD zA  zB  zC  zC 
G A ; ; 
 4 4 4 
 
 ABCD là hình bình hành  AB  DC
 Cho ABC có các chân E, F c+a các ng phân giác trong và ngoài c+a góc A c+a ABC trên
 AB 
BC. Ta có: FB  .FC
AC

 
 Nu M chia on AB theo t& s k ( MA  k MB ) thì ta có :
x A  kxB y  kyB z  kzB
xM  ; yM  A ; zM  A V#i k E 1
1 k 1 k 1 k
 Cho i!m M(a;b;c). Hình chiu c+a M lên Ox, Oy,Oz, (Oxy), (Oyz), (Oxz) ln l0t là: M1  a;0;0 
, M2  0; b; 0  , M3  0;0;c  , M4  a; b; 0  , M5  0; b; c  , M6  a; 0; c 
 Cho i!m M(a;b;c). i!m i xng v#i i!m M qua Ox, Oy,Oz, (Oxy),(Oyz), (Oxz) ln l0t là:
M7  a; b;  c , M8  a; b;  c , M9  a;  b;c , M10  a; b; c  , M11  a; b;c , M12  a; b;c
 Cho i!m M(a;b;c). i!m i xng v#i M qua O là M13  a; b; c  .
 i!m thuc tr(c Ox, Oy, Oz ln l 0t có to :  x0 ; 0; 0  ,  0; y0 ; 0  ,  0; 0; z0  . i!m thuc
mt ph/ng (Oxy), (Oyz), (Oxz) l 0t có to là :  x0 ; yo ;0  ,  0; y0 ; z0  ,  x0 ;0; z0  .

II. PH23NG TRÌNH MFT CGU
- M"t s v?n tr&ng tâm
2 2 2
1. Phng trình mt c u: Mt cu có tâm I(a; b; c) và bán kính R :  x  a    y  b    z  c   R 2
Ph ng trình mt cu dng khai tri!n:x2 +y2 +z2 – 2ax – 2by – 2cz + d = 0, k: a2 + b2 + c2 – d > 0 (2)
Tâm I(a; b; c) và bán kính R= a2  b2  c 2  d
2. Chú ý:
2 2 2
 Mt cu có tâm I và qua A thì R = IA =  x A  xI    y A  yI    zA  zI 
1
 Mt cu có ng kính AB thì R = AB và tâm I là trung i!m AB
2
 Mt cu qua 4 i!m A, B,C, D thì vit ph ng trình mt cu 2 dng (2) ri thay ta t$ng
i!m vào ph ng trình và gii h% ! tìm a, b, c, d. (Hoc )
3. V trí tng i ca i=m v i mt c u:
    y  b  z  c
2 2 2
Cho (S) : x  a  R 2 và i!m M ( x0 ; y0 ; z0 ) , Gi I (a; b; c) là tâm mc(S), R
là bán kính c+a mt cu.
 IM > R i!m M n1m ngoài mt cu (S)
 IM < R i!m M n1m trong mt cu (S)
 IM = R  i!m M thuc mt cu (S) (Hay Thay ta i!m M vào PT mt cu th3a mãn)
4. V trí t ng i gi4a hai m#t c0u:
Cho hai m#t c0u S1(I1, R1) và S2(I2, R2).
 I1I 2  R1  R2  (S1), (S2) trong nhau
 I1I 2  R1  R2  (S1), (S2) ngoài nhau
 I1I 2  R1  R2  (S1), (S2) tip xúc trong
 I1I 2  R1  R2  (S1), (S2) tip xúc ngoài
 R1  R2  I1I 2  R1  R2  (S1), (S2) c3t nhau theo mt )ng tròn.
5. V& trí t+ng "i gi\a m;t phVng và m;t cMu

Cho mt ph/ng. và mt cu ..  x  a    y  b    z  c   R 2 (S) có tâm I  a; b; c  , bán kính R . Gi
2 2 2
.
A.a  B.b  C .c  D
 
d  d I ;    .
A2  B2  C 2
+ Nu d  R    và (S) không giao nhau.
+ Nu d  R    và (S) tip xúc nhau ti mt i!m H. (   gi là tip di%n c+a mt cu (S)).
+ Nu d  R    và (S) ct nhau theo giao tuyn là mt ng tròn (C) có bán kính
r  R2  d 2 và có tâm H là hình chiu vuông góc c+a I trên   .

Lu ý: ! tìm ta tâm H c+a ng tròn (C) ta làm nh sau
- L*p ph ng trình ng th/ng  i qua I và vuông góc v#i   .
- Ta i!m H là nghi%m c+a h% gm ph ng trình c+a  và ph ng trình   .

6. V& trí t+ng "i gi\a +=ng thVng và m;t cMu
 x  x0  at
 2 2 2
Cho ng th/ng th/ng  :  y  y0  bt và mt cu (S):  x  a    y  b    z  c   R 2
 z  z  ct
 0
 
 u, M I  
 0 
Gi d  d  I ,     , trong ó M0 (x0 ; y0 ; z0 )  , u  (a;b; c) là VTCP c+a 
u
+ Nu d  R   và (S) không có i!m chung

+ Nu d  R   tip xúc v#i (S) (  là tip tuyn c+a mt cu (S))
+ Nu d  R   ct (S) tai hai i!m A, B (  gi là cát tuyn c+a mt cu (S)).
III. PH23NG TRÌNH MFT PHHNG

1. Mt ph/ng   i qua i!m M o ( x0 ; y0 ; z0 ) và có VTPT n   A; B; C  có ph ng trình
A( x  x0 )  B( y  y0 )  C(z  z0 )  0
Chú ý:
 
Véc t n  0 vuông góc v#i mt ph/ng   0c gi là VTPT c+a mt ph/ng   .
 
Véc t u  0 có giá song song hoc n1m trên mt ph/ng   0c gi là VTCP c+a mt ph/ng   .
 
Nu u, v là hai véc t không cùng ph ng có giá song song hoc n1m trên mt ph/ng   thì
  
u, v   n là mt VTPT c+a mt ph/ng   .
 
  
Nu ba i!m A, B, C không th/ng hàng thì  AB, AC   n là mt VTPT c+a mt ph/ng (ABC).
 
Các tr)ng hp riêng

Các h s" Ph+ng trình m;t phVng () Tính ch#t m;t phVng ()
D=0 Ax  By  Cz  0 () i qua gc to O
A=0 By  Cz  D  0 () // Ox hoc ()  Ox
B=0 Ax  Cz  D  0 () // Oy hoc ()  Oy
C=0 Ax  By  D  0 () // Oz hoc ()  Oz
A=B=0 Cz  D  0 () // (Oxy) hoc ()  (Oxy)
+Nu trong ph ng trình ca () không cha /n nào thì () song song ho#c cha tr'c t ng ng.
x y z
+ Ph ng trình m#t ph+ng theo on ch3n:    1 . () c3t các tr'c to ti các im (a; 0;
a b c
0), (0; b; 0), (0; 0; c)
2. V& trí t+ng "i gi\a hai m;t phVng
Cho   : Ax  By  Cz  D  0 và    : A' x  B' y  C ' z  D'  0 khi ó:
     
  n, n '  0   n, n '  0
 
*             . *           
 

  n,MM'   0   n,MM' 0
  
  
*   ,    ct nhau   n, n '  0
 
Tr)ng hp #c bit: A '.B '.C '.D '  0
 
n  kn' A B C D
+            
 D  kD
'
A' B ' C ' D '
 
n  kn' A B C D
+            
 D  kD
'
A' B ' C ' D '
 

+   và    ct nhau  n  kn'   A : B : C   A' : B ' : C ' 
 
+   và    vuông góc v# nhau n.n'  0  AA'  BB'  CC '  0
3. V& trí t+ng "i gi\a +=ng thVng và m;t phVng
 x  x0  at 

Cho ng th/ng  :  y  y0  bt ; M0 ( x0 ; y0 ; z0 )  , VTCP u  (a; b; c) và mt ph/ng
 z  z  ct
 0

  : Ax  By  Cz  D  0 có VTPT n   A; B; C  .
Xét ph ng trình A  x0  at   B  y0  bt   C  z0  ct   D  0 () 5n là t , khi ó


+      ph ng trình (*) vô nghi%m u.n  0, M 0    


+      ph ng trình (*) có vô s nghi%m u.n  0, M 0    

+  và   ct nhau ti mt i!m  ph ng trình (*) có nghi%m duy nh"t u.n  0  
 
Lu ý:      u  k n

4. Góc gi\a +=ng thVng và m;t phVng
 
ng th/ng  có VTCP u  (a; b; c) và mt ph/ng   có VTPT n  ( A; B; C ) thì

  u.n Aa  Bb  Cc
   
sin ,    cos u, n    
u.n A 2  B 2  C 2 . a2  b2  c 2
; 00   ,   900  
5. Góc gi\a hai m;t phVng
 
Nu mt ph/ng      
có VTPT n  ( A; B; C ) và mt ph/ng  có VTPT n'  A' ; B ' ; C ' thì
 
  n.n' AA'  BB '  CC '

cos   ,      cos  n, n' 

 
   
n . n' A2  B 2  C 2 . A'2  B '2  C '2
 
; 0 0   ,    90 0
6. Kho/ng cách tI m t iYm n m;t phVng

Cho i!m M 0 ( x 0 ; y0 ; z0 ) và mp   : Ax  By  Cz  D  0 thì:
Ax0  By0  Cz0  D

 
d M 0 ;   
A2  B 2  C 2
7. Kho/ng cách tI +=ng thVng n m;t phVng song song
Cho ng th/ng     : Ax  By  Cz  D  0 , M 0 ( x 0 ; y0 ; z0 ) là mt i!m thuc 
Ax0  By0  Cz0  D

  
d ,     d M 0 ;     
A2  B 2  C 2
8. Kho/ng cách gi\a hai m;t phVng song song
Cho hai mt ph/ng song song   : Ax  By  Cz  D  0 và    : A' x  B' y  C ' z  D'  0 , khi ó
A' x0  B ' y0  C ' z0  D '

  
d   ,     d M 0 ;      . trong ó M 0 ( x 0 ; y0 ; z0 ) là mt i!m    
A'2  B '2  C '2
9. M t s" d0ng l-p ph+ng trình m;t phVng th+=ng g;p
Lp ph ng trình m#t ph+ng () ta c0n xác nh mt i=m thuc () và mt VTPT ca nó.

D0ng 1: () i qua i!m . M  x0 ; y0 ; z0  có VTPT n   A; B;C  :
(): A  x  x0   B  y  y0   C  z  z0   0
    
D0ng 2: () i qua i!m M  x0 ; y0 ; z0  có cp VTCP a , b : Khi ó mt VTPT ca () là n   a, b  .
D0ng 3: () i qua i!m M  x0 ; y0 ; z0  và song song v#i mt ph/ng (): Ax + By + Cz + D = 0:
(): A  x  x0   B  y  y0   C  z  z0   0
D0ng 4: () i qua 3 i!m không th/ng hàng A, B, C: Khi ó ta có th xác nh mt VTPT ca () là:
  
n   AB, AC 
D0ng 5: () i qua mt i!m M và mt ng th/ng (d) không cha M:

– Trên (d) ly im A và VTCP u .
  
– Mt VTPT ca () là: n   AM , u 
D0ng 6: () i qua mt i!m M và vuông góc v#i mt ng th/ng (d):


VTCP u ca )ng th+ng (d) là mt VTPT ca ().
D0ng 7: () i qua 2 ng th/ng ct nhau d1, d2:
 
– Xác nh các VTCP a , b ca các )ng th+ng d1, d2.
  
– Mt VTPT ca () là: n   a, b  .
– Ly mt im M thuc d1 ho#c d2  M  ().
D0ng 8: () cha ng th/ng d1 và song song v#i ng th/ng d2 (d1, d2 chéo nhau):
 
  
– Mt VTPT ca () là: n   a, b  .
– Ly mt im M thuc d1  M  ().
D0ng 9: () i qua i!m M và song song v#i hai ng th/ng chéo nhau d1, d2:
 
  
– Mt VTPT ca () là: n   a, b  .
D0ng 10: () i qua mt ng th/ng (d) và vuông góc v#i mt mt ph/ng ():
 
– Xác nh VTCP u ca (d) và VTPT n ca ().
 
– Mt VTPT ca () là: n  u, n  .
– Ly mt im M thuc d  M  ().
D0ng 11: () i qua i!m M và vuông góc v#i hai mt ph/ng ct nhau (), ():
 
– Xác nh các VTPT n , n ca () và ().
  
– Mt VTPT ca () là: n  u , n  .
D0ng 12: () i qua ng th/ng (d) cho tr #c và cách i!m M cho tr #c mt khong k cho tr #c:
– Gi! s* () có ph ng trình: Ax  By  Cz+D  0  A2  B 2  C 2  0  .
– Ly 2 im A, B  (d)  A, B  () (ta c hai ph ng trình (1), (2)).
– T iu kin kho!ng cách d( M ,( ))  k , ta c ph ng trình (3).
– Gi!i h ph ng trình (1), (2), (3) (b6ng cách cho giá tr mt /n, tìm các /n còn li).
D0ng 13: () là tip xúc v#i mt cu (S) ti i!m H:
– Gi! s* m#t c/u (S) có tâm I và bán kính R.
 
– Mt VTPT ca () là: n  IH
IV. PH23NG TRÌNH 2ING THHNG

1. ng th/ng  i qua i!m M o ( x0 ; y0 ; z0 ) và có VTCP u   a; b; c  , khi ó
 x  x0  at

+ Ph ng trình tham s là:  y  y0  bt ;(t  R) , t gi là tham s.
 z  z  ct
 0
x  x0 y  y0 z  z0
+ Ph ng trình chính tc là:   (abc  0) .
a b c
Chú ý:
 
Véc t u  0 có giá song song hoc trùng v#i ng th/ng  0c gi là VTCP c+a ng th/ng  .

Nu hai mt ph/ng   : Ax  By  Cz  D  0 và    : A' x  B' y  C ' z  D'  0 giao nhau thì
 Ax  By  Cz  D  0
h% ph ng trình:  ' ' ' ' 0c gi là ph ng trình tng quát c+a ng th/ng 
A x  B y  C z  D  0
trong không gian.
2. V& trí t+ng "i gi\a hai +=ng thVng
 x  x0  at 

Cho hai ng th/ng  :  y  y0  bt ; M0 ( x0 ; y0 ; z0 )  , VTCP u  (a; b; c)
 z  z  ct
 0
 x  x '  a' t '

 0 
' 
 :  y  y0  b t ; M0 ( x0 ; y0 ; z0 )   , VTCP u'  (a' ; b' ; c' )
' ' ' ' ' ' ' '
 z  z'  c't'
 0
 x  at  x '  a't'
 0 0
Xét h% ph ng trình  y0  bt  y0  b't' (I ) , khi ó
'
 z  ct  z'  c't '

 0 0
 
u  ku'
' 
 
+   ' '
, hay h% ph ng trình (I) có vô s nghi%m.
M
 0   M 0  
 
u  ku'  

+   '   u ku '
 
' ' , hay  và h% (I) vô nghi%m.
M
 0   M 0  
 
+  và  ct nhau  u  ku' và h% ph ng trình (I) có nghi%m duy nh"t
'
    
 ' '
 hay u, u  .M0 M0  0  .
   
 
    
' '
+  và  chéo nhau  u  ku và h% ph ng trình (I) vô nghi%m  hay  u, u'  .M0 M0'  0 
 
  
3. Góc gi\a hai +=ng thVng
 
Nu ng th/ng  có VTCP u  (a; b; c) và ng th/ng  ' có VTCP u  (a' ; b' ; c' ) thì
 
u.u' aa'  bb'  cc'
'
 
cos ,     
u . u' a2  b2  c 2 . a'2  b'2  c'2
  
; 00  ,  '  900 
4. Kho/ng cách tI m t iYm n m t +=ng thVng
Khong cách t$ i!m M  xM ; yM ; zM  n ng th/ng
 
 x  x0  at  u, M M 
  0 
 :  y  y0  bt ; M0 ( x0 ; y0 ; z0 )  , VTCP u  (a; b; c) ; 0c tính b2i CT: d  M ,    
 z  z  ct u
 0
5. Kho/ng cách gi\a hai +=ng thVng chéo nhau


Nu ng th/ng  i qua i!m M 0 ( x 0 ; y0 ; z0 ) và có VTCP u  (a; b; c) . ng th/ng  ' i qua
  
 u, u'  .M M '
   0 0
 
i!m M 0' ( x '0 ; y '0 ; z' 0 ) và có VTCP u'  (a' ; b' ; c' ) thì d ,  '   
 u, u' 
 
Lu ý: Khong cách gia hai ng th/ng song song b1ng khong cách t$ mt i!m n1m trên ng
 
 u' , M M ' 
 0 0
  
th/ng này n ng th/ng còn li, ngh9a là d , '  d M0 , '   
u'

, M0   .
6. M t s" d0ng l-p ph+ng trình +=ng thVng th+=ng g;p

Lp ph ng trình )ng th+ng d ta c0n xác nh mt i=m thuc d và mt VTCP ca nó.

D0ng 1: d i qua i!m M0 ( x0 ; y0 ; z0 ) và có VTCP a  (a1; a2 ; a3 ) :
 x  xo  a1t

(d ) :  y  yo  a2 t ( t  R)
z  z  a t
 o 3
D0ng 2: d i qua hai i!m A, B:


Mt VTCP ca d là AB .
D0ng 3: d i qua i!m M0 (x0 ; y0 ; z0 ) và song song v#i ng th/ng  cho tr #c:
Vì d //  nên VTCP ca  c<ng là VTCP ca d.
D0ng 4: d i qua i!m M0 (x0 ; y0 ; z0 ) và vuông góc v#i mt ph/ng (P) cho tr #c:
Vì d  (P) nên VTPT ca (P) c<ng là VTCP ca d.
D0ng 5: d là giao tuyn c+a hai mt ph/ng (P), (Q):
 Cách 1: Tìm mt im và mt VTCP.
– Tìm to mt im A  d: b6ng cách gi!i h ph ng trình  ( P )
 (Q )
  
– Tìm mt VTCP ca d: a  nP , nQ 
 Cách 2: Tìm hai im A, B thuc d, ri vit ph ng trình )ng th+ng i qua hai im ó.
D0ng 6: d i qua i!m M0 ( x0 ; y0 ; z0 ) và vuông góc v#i hai ng th/ng d1, d2:
  
Vì d  d1, d  d2 nên mt VTCP ca d là: a   ad , ad 
 1 2
D0ng 7: d i qua i!m M0 ( x0 ; y0 ; z0 ) , vuông góc và ct ng th/ng .
H  
 Cách 1: G%i H là hình chiu vuông góc ca M0 trên )ng th+ng .   
 M0 H  u
Khi ó )ng th+ng d là )ng th+ng i qua M0, H.
 Cách 2: G%i (P) là m#t ph+ng i qua A và vuông góc v"i d; (Q) là m#t ph+ng i qua A và
cha d. Khi ó d = (P)  (Q)
D0ng 8: d i qua i!m M0 ( x0 ; y0 ; z0 ) và ct hai ng th/ng d1, d2:
 Cách 1: G%i M1  d1, M2  d2. T iu kin M, M1, M2 th+ng hàng ta tìm c M1, M2. T
ó suy ra ph ng trình )ng th+ng d.

 Cách 2: G%i (P) = ( M0 , d1) , (Q) = ( M0 , d2 ) . Khi ó d = (P)  (Q). Do ó, mt VTCP ca d có
  
th ch%n là a  nP , nQ  .
D0ng 9: d n1m trong mt ph/ng (P) và ct c hai ng th/ng d1, d2:
Tìm các giao im A = d1  (P), B = d2  (P). Khi ó d chính là )ng th+ng AB.
D0ng 10: d song song v#i  và ct c hai ng th/ng d1, d2:
Vit ph ng trình m#t ph+ng (P) cha  và d1, m#t ph+ng (Q) cha  và d2.
Khi ó d = (P)  (Q).
D0ng 11: d là ng vuông góc chung c+a hai ng th/ng d1, d2 chéo nhau:
 MN  d1
 Cách 1: G%i M  d1, N  d2. T iu kin  , ta tìm c M, N.
 MN  d2
Khi ó, d là )ng th+ng MN.
 Cách 2:
  
– Vì d  d1 và d  d2 nên mt VTCP ca d có th là: a   ad , ad  .
 1 2
– Lp ph ng trình m#t ph+ng (P) cha d và d1, b6ng cách:
+ Ly mt im A trên d1.
  
+ Mt VTPT ca (P) có th là: nP   a, ad  .
 1
– T ng t& lp ph ng trình m#t ph+ng (Q) cha d và d2.

Khi ó d = (P)  (Q).
D0ng 12: d là hình chiu c+a ng th/ng  lên mt ph/ng (P):
 Lp ph ng trình m#t ph+ng (Q) cha  và vuông góc v"i m#t ph+ng (P) b6ng cách:
– Ly M  .
  
– Vì (Q) cha  và vuông góc v"i (P) nên nQ   a , nP  .
Khi ó d = (P)  (Q).
D0ng 13: d i qua i!m M, vuông góc v#i d1 và ct d2:
 Cách 1: G%i N là giao im ca d và d2. T iu kin MN  d1, ta tìm c N.
Khi ó, d là )ng th+ng MN.
 Cách 2:
– Vit ph ng trình m#t ph+ng (P) qua M và vuông góc v"i d1.
– Vit ph ng trình m#t ph+ng (Q) cha M và d2.
Khi ó d = (P)  (Q).
- M t s" d0ng toán khác
1. Xác nh hình chiu H ca m"t i=m M lên ng thJng d
 Cách 1: – Vit ph ng trình m#t ph+ng (P) qua M và vuông góc v"i d.
– Khi ó: H = d  (P)
H  d
 Cách 2:
im H c xác nh b5i:  
 MH  ad
3. i=m i xng M' ca m"t i=m M qua ng thJng d
 Cách 1: – Tìm im H là hình chiu ca M trên d.
– Xác nh im M sao cho H là trung im ca on MM.
 Cách 2:– G%i H là trung im ca on MM. Tính to im H theo to ca M, M.

 MM '  a
– Khi ó to ca im M c xác nh b5i:  d.
H  d
4.Xác nh hình chiu H ca m"t i=m M lên mt phJng (P)
 Cách 1: – Vit ph ng trình )ng th+ng d qua M và vuông góc v"i (P).
– Khi ó: H = d  (P)

 H  (P )
 Cách 2:
im H c xác nh b5i:   
 MH , nP cuøng phöông
5.i=m i xng M' ca m"t i=m M qua mt phJng (P)
 Cách 1: – Tìm im H là hình chiu ca M trên (P).
– Xác nh im M sao cho H là trung im ca on MM.
 Cách 2: – G%i H là trung im ca on MM. Tính to im H theo to ca M, M.
 H  (P )
– Khi ó to ca im M c xác nh b5i:    .
 MH , nP cuøng phöông
6. C@c tr& trong không gian
D0ng 1: A, B c nh. ng th/ng d thay i qua B. Khi ó. d ( A,  ) l#n nh"t khi AB vuông góc v#i
d.
D0ng 2: A, B c nh. Mt ph/ng (P) thay i qua B. Khi ó. d ( A, ( P )) l#n nh"t khi AB vuông góc v#i
(P).
D0ng 3: A c nh và M thay i trên mt cu (S) tâm I. Khi ó MA l#n nh"t=R+IA, MA nh3 nh"t=|R-
IA| khi và ch& khi M là giao i!m c+a IA và mt cu (S).
D0ng 4: L*p ph ng trình mt ph/ng (P) cha ng th/ng  c nh, khong cách A t#i (P)

l#n nh"t khi (P) qua K và nh*n AK là vecto pháp tuyn, trong ó K là hình chiu c+a A lên  .
D0ng 5: L*p ph ng trình mt ph/ng (P) cha ng th/ng  c nh, to v#i mt ph/ng (Q) mt
   
góc nh3 nh"t khi nP  u . u , nP  
  
D0ng 6: L*p ph ng trình mt ph/ng (P) cha ng th/ng  c nh, to v#i mt ph/ng d mt
   
góc l#n nh"t khi nP  u . u , ud  
  
D0ng 7:L*p ph ng trình ng th/ng  n1m trong (P), i qua M sao cho khong cách t$ A  ( P )
c nh t#i d nh3 nh"t, l#n nh"t.
TH1: d ( a,  ) nh3 nh"t khi  i qua M và hình chiu c+a A lên (P).
TH2: d ( a,  ) l#n nh"t khi  là giao tuyn c+a (P) và mt ph/ng (Q) qua M nh*n AM là vecto phap
  
tuyn (hay u   AM , nP 
 
D0ng 8: Tìm M thuc mt cu (S) tâm I sao cho khong cách t$ M n (P) l#n nh"t, nh3 nh"t. Khi
ó, M là giao i!m c+a ng th/ng d (qua I vuông góc v#i (P)) và mt cu (S).
D0ng 9: Tìm M thuc mt cu (S) tâm I sao cho khong cách t$ M n  l#n nh"t, nh3 nh"t. Khi ó,
M là giao i!m c+a ng th/ng d’ (d’ qua I vuông góc v#i  và d’ n1m trong mp(I,  ) ) và mt cu
(S).
B1 sung:
  
1. 1MA12   2 MA22  ...   n MAn2 hoc 1 MA1   2 MA2  ...   n MAn t giá tr nh3 nh"t (l#n
nh"t) khi và ch& khi MI nh3 nh"t (l#n nh"t), trong ó K là i!m tho mãn:
   
1 MI1   2 MI 2  ...   n MI n  0 .
2. Cho A, B c nh, M thuc mt ph/ng (P) sao cho: MA  MB nh3 nh"t hoc MA  MB l#n nh"t
TH1: Nu A, B cùng phía so v#i (P) thì M  AB  ( P )
TH2: Nu A, B khác phía so v#i (P) thì M  AB ' ( P ) trong ó B’ là i!m i xng c+a B qua (P)

G. KH
I A DIN VÀ TH^ TÍCH KH
I A DIN
1. Lí thuyt v% kh"i a din
- Hình a di%n là hình 0c to b2i mt s hu hn các a giác tho mãn:
 Hai a giác phân bi%t ch& có th!: Ch& có mt i!m chung hoc ch& có mt &nh chung, hoc
ch& có mt cnh chung.
 M.i cnh c+a a giác nào -u là cnh chung c+a úng hai mt.
- Khi a di%n 0c gi là li n-u v#i hai i!m b"t kì A và B thuc khi a di%n thi mi i!m thuc
on AB c:ng thuc khi a di%n ó.
2. Kh"i a din %u
a)
nh ngh1a
Khi a di%n -u là khi a di%n li có hai tính ch"t:
 Các mt là các a giác -u có cùng s cnh
 M.i &nh là &nh chung c+a cùng mt s cnh (ít nh"t 3 cnh)
Ng i ta phân loi khi a di%n -u: Nu m.i mt có n cnh, m.i &nh là &nh chung c+a p cnh thì
khi a di%n -u ó loi n, p .
Chú ý: Gi , C, M là s &nh, s cnh, s mt c+a mt khi da di%n -u khi ó:
4n 2np 4p
1. D-C+M=2 và 2C=nM=pD và D  ;C ;M  trong ó
2n  2 p  np 2n  2 p  np 2n  2 p  np
2n  2 p  np  0 và  n  2   p  2   4, n  3, p  3 ,
2. Trong mt khi a di%n: C  6 , D  4 , M  4 và 2C  3M  C  6 , 2C  3D  C  6
b) Các loi khi a din u
Lo0i Tên g_i S" Bnh S" c0nh S" m;t ThY tích
3,3 T di%n -u
4 6 4 V
a3 . 2
12
4,3 L*p ph ng 8 12 6 V  a3
3,4 Bát di%n -u

6 12 8 V
a3 . 2
3
5,3 M i hai mt -u
20 30 12 V
15  7 5  a 3
4
3,5 Hai m i mt -u
12 30 20 V
15  5 5  a 3
12
c) Tâm i xng, m#t i xng ca khi a din u
* Tâm i xng: Khi l*p ph ng, khi bát di%n -u, khi m i hai mt -u, khi hai m i mt -u
* Mt i xng: T di%n -u có 6 mt i xng; Khi l*p ph ng có 9 mt i xng; Khi bát i%n
-u có 5 mt i xng; Khi m i hai mt -u có 15 mt i xng.
Chú ý:
* T di%n -u: Không có tâm i xng, có 6 mt i xng, có 3 tr(c i xng;
* Hình l*p ph ng có tâm i xng, có 9 mt i xng, có 13 tr(c i xng;
* Hình bát di%n -u có tâm i xng, 9 mt i xng và 9 tr(c i xng.
* Hình có tâm i xng thì có s cnh, s mt, s &nh là s ch6n.

3. Th= tích khi a din
S
a) Th! tích
1
- Th tích khi chóp: V= B.h
3
C
B: Di%n tích a giác áy. A
h: dài ng cao. H
B’
- Th tích khi l=ng tr': V=B.h
C’
A’
B: Di%n tích a giác áy. D’
h: dài ng cao.
B
A C
H
D
- Th! >ch hình hp ch nh*t:

V  a.b.c  S1.S2 .S3
2 2 2
ng chéo: l  a  b  c
3
- Th! >ch khi l*p ph ng V  a
ng chéo: a 3
- Th tích khi chóp c't:
V
h
3

B  B ' B.B ' 
Trong ó: B, B’ là din tích hai áy, h
là chiu cao khi chóp c't (h=OO’)
b. T> s th tích: B'

C'
A'
* Cho khi chóp S.ABC. C
A'SA, B'SB, C'SC A
VS . ABC SA.SB.SC
S
* MSC, ta có: M
C
VS . ABM SA.SB.SM SM
  A
VS . ABC SA.SB.SC SC
B
4. M"t s công thc tính xác nh nhanh tâm và bán kính mt c u ngoi tip khi a din
KiYu hình Tâm Bán kính m;t cMu ngo0i tip
T din u cnh a. Tâm O c+a mt cu ngoi tip
A n1m trên AH và cách (BCD)
a 6
mt khong OH=
O 12
B a 6
D R= .
H
E 4
C
T din OABC có OA=a, O n1m trên ng th/ng d

OB=b,OC=c và OA,OB,OC ôi vuông góc mp(ABC) ti trung
mt vuông góc. c
i!m H c+a AB và OH= .
C
2
M
S
B
a 2  b2  c2
R
H
2
A
T di%n SABC có SA=b,SA  Ta xét hình tr( ngoi tip hình b2 .sin 2   4a 2
(ABC). BC=a c nh, A thay i chóp SABC. Khi ó tâm O c+a R
2sin 
trên mt ph/ng (ABC) sao cho mt cu ngoi tip hình chóp
BAC   . SABC trùng v#i trung i!m
on ni hai tâm c+a hình tròn
áy c+a hình tr(
T di%n ABCD có tính ch"t M2 rng t di%n ABCD thành a2  b2  c2

AB=CD=a, BC=AD=b,CA=BD=c. hình hp ch nh*t R
8
B1
C AB1CC1.E1DD1B nh hình vC.
D nh*n ra r1ng tâm O c+a
A C1 mt cu ngoi tip t di%n
O
ABCD chính là tâm c+a hình
D1
D hp ch nh*t AB1CC1.E1DD1B
E1
B
H. GÓC VÀ KHONG CÁCH
1. +=ng thVng vuông góc vAi m;t phVng
Phng pháp 1
! chng minh ng th/ng d vuông góc v#i mt ph/ng ( ) ta chng minh d vuông góc v#i hai
ng th/ng a, b ct nhau n1m trong ( ) .
d
a da 
I db 
 d  (P) .
a, b  (P)
b

a  b  I 
Phng pháp 2
S d(ng tính ch"t: d   , mà   ( ) thì d  ( ) .

d
I K
Phng pháp 3
Nu hai mt ph/ng ( ) , ( ) vuông góc v#i nhau và ct nhau theo giao tuyn  , ng th/ng nào
n1m trong mt ph/ng ( ) mà vuông góc v#i giao tuyn  thì vuông góc v#i mt ph/ng ( ) .

Phng pháp 4
Nu hai mt ph/ng phân bi%t cùng vuông góc v#i mt ph/ng th ba thì giao tuyn c+a chúng vuông
góc v#i mt ph/ng th ba ó.
(P )  ( R) 

  (Q)  ( R)   a  ( R) .
(P)  (Q)  a 
Phng pháp 5
Nu hai mt ph/ng song song v#i nhau, ng th/ng d vuông góc v#i mt ph/ng này thì nó vuông
góc v#i mt ph/ng kia.
d
2. Hai m;t phVng vuông góc


Phng pháp 1
Mun chng minh hai mt ph/ng vuông góc v#i nhau ta chng minh d
mt ph/ng này cha mt ng th/ng vuông góc mt ph/ng kia.
d  ( )
 ( )  ( )
d  ( )

Phng pháp 2 
( )  ( ) 
 ( )  ( ) .
( )  ( )
S d(ng tính ch"t:


d
Phng pháp 3
S d(ng tính ch"t ( )  d , mà d  ( ) hoc d  ( ) thì ( )  ( ) .

d
3. Hai +=ng thVng vuông góc
Phng pháp 1
Mun chng minh hai ng th/ng vuông góc v#i nhau ta
a
chng minh ng th/ng này vuông góc v#i mt ph/ng cha
d  ( ) 
ng th/ng kia.   d  a.
a  ( ) 
Phng pháp 2
Nu ng th/ng a song song mt ph/ng ( ) , mà ng th/ng d vuông góc mt ph/ng ( ) , thì
d vuông góc v#i ng th/ng a .
d
a
d  ( )
 d  a.
a  ( ) 
4. Góc
4.1 Góc gi6a hai ng thJng
Phng pháp
B #c 1: Tìm mt i!m O tùy ý (có th! l"y trên ng th/ng a hoc b ). T$ O d,ng hai tia Oa' và
Ob' ln l 0t song song v#i a và b 0c góc a ' Ob '   .
B #c 2. Tính s o c+a góc  b1ng các nh lý và tính ch"t c+a hình hc ph/ng hay nh lý côsin.
Chú ý: góc gia hai ng th/ng không l#n h n 900 .

a
a'
O
b'
4.2 Góc gi\a +=ng thVng và m;t phVng

Phng pháp
! xác nh góc gia ng th/ng d và mt ph/ng ( ) ta th,c hi%n nh sau:
B #c 1: Xác nh hình chiu vuông góc c+a d xung mt ph/ng ( ) là d ' .
+ Tìm giao i!m O  d  ( ) .
+ D,ng hình chiu vuông góc c+a A xung ( ) là H (chn ng th/ng i qua A và vuông góc
v#i ( ) ).
B #c 2: Góc gia ng th/ng d và d ' là góc ng th/ng d và mt ph/ng ( ) . Tính s o c+a
góc ó b1ng h% thc l 0ng trong tam giác vuông.
A
H
O

4.3 Góc gi\a hai m;t phVng

! xác nh góc gia hai mt ph/ng ( ) và ( ) ta làm nh sau:
Phng pháp 1
Tìm hai ng th/ng a, b ln l 0t vuông góc v#i hai mt ph/ng ( ) và ( ) . Khi ó góc gia hai
ng th/ng a, b chính là góc gia hai mt ph/ng ( ) và ( ) .

a  ( )   
 (a, b)   ( ),( )  .

b  ( )
Phng pháp 2
Xác nh giao tuyn  c+a ( ) và ( ) .
L"y i!m I   .Trong ( ) d,ng a   ti I . Trong ( ) d,ng b   ti I .
Khi ó góc gia hai ng th/ng a, b chính là góc gia hai mt ph/ng ( ) và ( ) .

a
I

Phng pháp 3
Trong ( ) l"y i!m A . D,ng hình chiu H c+a A xung mt ph/ng ( ) .
T$ H d,ng HI   .
Khi ó góc 
AHI là góc gia hai mt ph/ng ( ) và ( ) .

A b
a
I H

Phng pháp 4
Chn mt ph/ng ( )   .
Tìm các giao tuyn a  ( )  ( ) , b  ( )  ( ) .
Khi ó góc gia hai ng th/ng a, b chính là góc gia hai mt ph/ng ( ) và ( ) .
 
a b
Phng pháp 5 S d(ng công thc di%n tích hình chiu S '  S cos .
5. Kho/ng cách
5.1 Kho/ng cách tI m t iYm n m t +=ng thVng
! tính khong cách t$ i!m M n ng th/ng  ta cn xác nh 0c hình chiu H c+a i!m
M trên ng th/ng  . i!m H th ng 0c d,ng theo hai cách sau:
- Trong mt ph/ng ( M , ) vC MH   . Khi ó: d (M , )  MH .
- D,ng mt ph/ng ( ) qua M và vuông góc v#i  ti H . Khi ó: d ( M, )  MH .

H
5.2 Kho/ng cách tI m t iYm n m t m;t phVng

Cho i!m M và mt ph/ng ( ) . Gi H là hình chiu c+a M xung ( ) . Khi ó MH 0c gi là
khong cách t$ i!m M n mt ph/ng ( ) .
Phng pháp 1
B #c 1: Chn mt ph/ng ( ) qua M và vuông góc v#i ( ) .
B #c 2: Xác nh giao tuyn d  ( )  ( ) .
B #c 3: Trong mt ph/ng ( ) k8 MH  d . V*y MH  d (M ,( )) .
H
d

Phng pháp 2
Gi s ã bit d ( A,( )) , IM và IA .
- Nu AM  ( ) thì d ( M ,( ))  d ( A,( )) .
d ( M ,( )) IM
- Nu AM ct ( ) ti I thì  .
d ( A,( )) IA
M
M A
H I
K H K
 
5.3 Kho/ng cách gi\a hai +=ng thVng

Khong cách gia hai ng th/ng  và  ' :
- Nu  và  ' ct nhau hoc trùng nhau thì d (,  ')  0 .
- Nu  và  ' song song v#i nhau thì d (,  ')  d ( M ,  ')  d ( N , )
M K 
'
H N
5.4 Kho/ng cách gi\a +=ng thVng và m;t phVng

Khong cách gia ng th/ng  và ( ) :
- Nu  ct ( ) hoc  n1m trong ( ) thì d (,( ))  0 .
- Nu   ( ) thì d (,( ))  d ( M ,( )) .
M 
H

5.5 Kho/ng cách gi\a hai m;t phVng

Khong cách gia hai mt ph/ng ( ) và ( )
- Nu ( ) ct ( ) hoc ( )  ( ) thì d (( ),( ))  0 .
- Nu ( )  ( ) thì d (( ),( ))  d (M ,( )) .
H

5.6 Kho/ng cách gi\a hai +=ng thVng chéo nhau

ng vuông góc chung c+a hai ng th/ng chéo nhau  và ' là ng th/ng a ct  2 M và
ct ' 2 N ng thi vuông góc v#i c  và ' .
on MN 0c gi là on vuông góc chung c+a hai ng th/ng chéo nhau  và ' .
M 
'
Phng pháp 1
Chn mt ph/ng ( ) cha ng th/ng  và song song v#i ' . Khi ó d (,  ')  d( ', ( )) .
M '
H

Phng pháp 2
D,ng hai mt ph/ng song song và ln l 0t cha hai ng th/ng. Khong cách gia hai mt ph/ng
ó là khong cách cn tìm.

'

Phng pháp 3 D,ng on vuông góc chung và tính dài on ó.
Tr)ng hp 1:  và  ' v$a chéo nhau v$a vuông góc v#i nhau
B #c 1: Chn mt ph/ng ( ) cha  ' và vuông góc v#i  ti I .
Khi ó IJ là on vuông góc chung và d (,  ')  IJ .

'
I
J

Tr)ng hp 2:  và ' chéo nhau mà không vuông góc v#i nhau
B #c 1: Chn mt ph/ng ( ) cha ' và song song v#i  .
B #c 2: D,ng d là hình chiu vuông góc c+a  xung ( ) b1ng cách l"y i!m M   d,ng on
MN    , lúc ó d là ng th/ng i qua N và song song v#i  .
B #c 3: Gi H  d   ' , d,ng HK  MN

Khi ó HK là on vuông góc chung và d (,  ')  HK  MN .
K M 
d
H N
'

Hoc
B #c 1: Chn mt ph/ng ( )   ti I .
B #c 2: Tìm hình chiu d c+a ' xung mt ph/ng ( ) .
B #c 3: Trong mt ph/ng ( ) , d,ng IJ  d , t$ J d,ng ng th/ng song song v#i  ct ' ti
H , t$ H d,ng HM  IJ .
Khi ó HM là on vuông góc chung và d (,  ')  HM  IJ .
 '
M H
d
I
J

6. Bài toán khác

DNG 1: Thit din to bKi mt phJng i qua m"t i=m và vuông góc v i m"t ng thJng d cho
tr c
Cách xác nh mp(  ) i qua i!m A và vuông góc v#i ng th/ng d:
Cách 1:
+ K8 ng th/ng a qua A và vuông góc v#i d.
Khi ó, mp(a,b) chính là mp(  ) cn d,ng.
Cách 2: Nu có d vuông góc v#i (P). D,ng   qua A và   / /(P)
DNG 2: Thit din to bKi mt phJng cha m"t ng thJng và vuông góc m"t mt phJng cho
tr c.
Cách xác nh mp(  ) cha ng th/ng a và vuông góc v#i ng th/ng mp(  ) trong ó (
a  mp    ):
+ Chn mt i!m A trên ng th/ng a.
+ K8 ng th/ng qua A và vuông góc v#i mp(  ).
Khi ó, mp(a,b) chính là mp(  ) cn d,ng.
Kt qu:
+ Nu mt ng th/ng và mt mp cùng vuông góc v#i mt ng th/ng ( ng th/ng không n1m
trong mt ph/ng) thì song song.
+ Nu mt ng th/ng và mt mp cùng vuông góc v#i mt ph/ng ( ng th/ng không n1m trong
mt ph/ng thì song song.
DNG 3: D'ng m"t ng thJng d qua m"t i=m A và vuông góc v i mt phJng (P)
Cách 1: Nu có a  (P ) : D,ng d song song v#i a. Khi ó d  ( P )
Cách 2:
+ D,ng mt ph/ng (Q) qua i!m A và  Q   (P) ;
+ Tìm giao tuyn b c+a (P) và (Q);

+ T$ i!m A d,ng ng th/ng d vuông góc v#i b.
Khi ó: d là ng th/ng cn d,ng
DNG 4: Ch&n m"t mt phJng qua i=m A và vuông góc v i mt phJng (P ) cho tr c
Cách 1: Nu ã có mt ng th/ng a vuông góc v#i ng th/ng b trong (P).
T$ mt i!m M nào ó trên a, k8 mt ng th/ng MH vuông góc v#i b.
Khi ó: mp(a,H) chính là mt ph/ng cn d,ng.
Cách 2: Nu bit mt ph/ng (Q) vuông góc v#i (P).
T$ i!m A k8 ln l 0t hai ng th/ng song song v#i hai ng th/ng ct nhau trong (P).
DNG 5: Tìm hình chiu H ca i=m M lên mt phJng (P)
Quy tc chung:
+ i!m thuc mt ph/ng thì hình chiu c+a i!m ó lên mt ph/ng là chính nó;
+ i!m không thuc mt ph/ng:
- D,ng mt ng th/ng d qua i!m A và vuông góc v#i (P); - DFNG 3
- Tìm giao i!m c+aH c+a d và mt ph/ng (P). Khi ó, H chính là hình chiu c+a i!m A lên (P)
DNG 6: Tìm hình chiu ca ng thJng d ( không vuông góc v i (P)) lên mt phJng (P).
Cách 1:
Chn trên d hai i!m A & B. (nu d ct (P) nên chn 1 i!m là giao c+a d và (P))

+ Tìm hình chiu A’, B’ ln l 0t c+a A, B lên (P).
+ ng th/ng d’ qua A’, B’ chính là hình chiu c+a d lên (P)
Cách 2:
+ Chn mt ph/ng (Q) cha d và  Q   (P) ;
+ Khi ó, giao tuyn d’ c+a (P) và (Q) chính là hình chiu c+a d lên (P).
DNG 7: T7 s khong cách
d ( A,(P)) AM
+ Nu ng th/ng AB ct (P) ti M thì: 
d (B,(P)) BM
+ Nu AB song song v#i (P) thì d ( A,(P))  d (B,(P)) .

I. MT S
KIN THC B SUNG
1/ Các h thc l%ng trong tam giác vuông
Cho  ABC vuông ti A, AH là ng cao, AM là ng trung tuyn. Ta có:
A 1 1 1
 S ABC  a.ha  b.hb  c.hc
2 2 2
1 1 1
 S ABC  ab sin C  bc sin A  ac sin B
2 2 2
abc
B C S ABC  ,S  p.r
H M 4 R  ABC
 abc
 S ABC  p  p  a  p  b  p  c  ,  p  
 2 
BC
 AM 
2
2/ Các h thc l%ng trong tam giác thng
b 2  c2  a2
a) nh lí hàm s
A cosin  a 2  b 2  c 2  2 bc cos A  cos A 
2 bc
2
a  c2  b2
c b  b 2  a 2  c 2  2 ac cos B  cos B 
2 ac
a  b2  c2
2
a  c 2  a 2  b 2  2 ab cos C  cos C 
B C 2 ab
b) nh lí hàm s sin
A
a b c
c = = = 2R
b sin A sin B sin C
B (R là bán kính ng tròn ngoi tip ABC)
R a C
c) Công thc >nh di%n >ch c+a tam giác

A 1 1 1
 S ABC  a.ha  b.hb  c.hc
2 2 2
c b 1 1 1
 S ABC  ab sin C  bc sin A  ac sin B
2 2 2
a abc
B C  S ABC  , S ABC  p.r
4R
p – na chu vi  abc
 S ABC   
 p pa pb pc ,  p   2

r – bán kính ng tròn  
d) Công thc >nh dài ng trung tuyn c+a tam giác

A
AB2  AC 2 BC 2 BA2  BC 2 AC 2
K N  AM 2   .  BN 2   .
2 4 2 4
M CA2  CB2 AB2
B C  CK 2   .
2 4

3/ nh lí Talet
AM AN MN
 MN / / BC    k
A AB AC BC
2
S AMN  AM  2
M N    k
S ABC  AB 
B C (T din tích bng t bình phng ng dng)

4/ Din ;ch ca a giác
B
a/ Din :ch tam giác vuông
1
⇒ S ΔABC = AB.AC
2
 Di%n >ch tam giác vuông b1ng ½ >ch 2 cnh C
A
góc vuông.
b/ Din :ch tam giác u B ⎧⎪

⎪⎪S a2 3
ΔABC =
2
canh 3 ⎪ 4
 Di%n >ch tam giác -u: S  ⇒ ⎪⎨
4 a ⎪⎪
h a 3
⎪⎪h =
canh. 3 ⎪⎩ 2
 Chi-u cao tam giác -u: h  A C
2
A B
c/ Din :ch hình vuông và hình ch4 nht ⎧⎪S HV = a 2
⎪
a O ⇒ ⎪⎨
 Di%n >ch hình vuông b1ng cnh bình ph ng. ⎪⎪AC = BD = a 2
D C ⎪⎩
 ng chéo hình vuông b1ng cnh nhân 2 .
 Di%n >ch hình ch nh*t b1ng dài nhân rng.
d/ Din :ch hình thang

A D
 Di%n >ch hình thang:
(AD + BC ).AH
1 ⇒S =
SHình Thang  .(áy l#n + áy bé) x chi-u cao 2
2
B H C
e/ Din :ch t giác có hai )ng chéo vuông

góc B
 Di%n >ch t giác có hai ng chéo vuông góc 1

A C ⇒ S H .Thoi = AC .BD
nhau b1ng ½ >ch hai ng chéo. 2
 Hình thoi có hai ng chéo vuông góc nhau
ti trung i!m c+a m.i ng. D
L+u ý: Trong >nh toán di%n >ch, ta có th! chia a giác thành nhng hình n gin d >nh di%n
>ch, sau ó cng các di%n >ch 0c chia này, ta 0c di%n >ch a giác.

5. M t s" phép bin 1i ? th&
1. Các phép bin 1i n gi/n.
a. Hai i!m M  x; y  và M   x;  y  i xng v#i nhau qua tr(c hoành .
b. Hai i!m M  x; y  và M    x; y  i xng v#i nhau qua tr(c tung .
c. Hai i!m M  x; y  và M    x;  y  i xng v#i nhau qua gc to O .
T$ các phép bin i n gin này ta có.
2. Các phép bin 1i ? th&.
a. th c+a hai hàm s y  f  x  và y   f  x  i xng v#i nhau qua tr(c hoành.
b. th c+a hai hàm s y  f  x  và y  f   x  i xng v#i nhau qua tr(c tung.
c. th c+a hai hàm s y  f  x  và y   f   x  i xng v#i nhau qua gc ta O.
H qu/ 1.
th hàm s ch-n nhn tr'c tung làm tr'c i xng.
H qu/ 2.
th hàm s l. nhn gc t%a O làm tâm i xng.
T$ các kt qu trên ta có các dng c bn v- th c+a hàm s có cha d"u giá tr tuy%t i.
3. Các d0ng c b/n
D0ng 1. T th (C) ca hàm s y  f  x  , suy ra cách v@ th (G) ca hàm s y  f  x 
 f  x  khi f  x   0
Li gii. Ta có y  f  x   
 f  x  khi f  x   0
 
Suy ra  G    C1    C2  v#i  C1  là phn th (C) n1m phía trên tr(c hoành y C  0 , còn  C2 
 
là phn i xng qua tr(c hoành c+a phn th (C) n1m phía d #i tr(c hoành  y   0  C
D0ng 2. T th (C) ca hàm s y  f  x  , suy ra cách v@ th (H) ca hàm s y  f x  
 
L=i gi/i. Vì  x  x nên y  f x là hàm s ch6n, suy ra th (H) nh*n tr(c tung làm tr(c i
xng. Vì v*y (H )   C3    C4  v#i  C3  là phn th c+a (C) n1m bên phi tr(c tung  x  0 , còn
C4  là phn i xng c+a C3  qua tr(c tung.
D0ng 3. T th (C) ca hàm s y  f  x  , suy ra cách v@ th (K) ca hàm s y  f x  
 f x
Li gii. Ta có y  f x        
khi f x  0
 f x   khi f  x   0
 
Suy ra (K )   H1    H2  v#i  H1  là phn th c+a (H) c+a hàm s y  f x n1m phía trên tr(c
 
hoành y H   0 , còn  H2  là phn i xng qua tr(c hoành c+a phn th (H) 2 phía d #i tr(c
hoành  y H   0 .
u x ux
D0ng 4. T th (C) ca hàm s y  , suy ra cách v@ th (L) ca hàm s y 
v x vx

u  x 
 khi u  x   0
u x v x
Li gii. y  
v x  u x
 khi u  x   0
 v x

Suy ra  L    C1    C2  v#i  C1  là phn c+a th (C) có hoành th3a mãn i-u ki%n u  x   0
và  C2  là phn i xng qua tr(c hoành c+a phn th (C) có hoành th3a mãn u  x   0 .
u x u x
D0ng 5. T th (C) ca hàm s y  , suy ra cách v@ th (M) ca hàm s y  .
v x v x
u x
 khi v  x   0
ux vx
v x  ux
 khi v  x   0
 vx

Suy ra  M    C3    C4  v#i  C3  là phn c+a th (C) có hoành th3a mãn i-u ki%n v  x   0
và  C4  là phn i xng qua tr(c hoành c+a phn th (C) có hoành th3a mãn v  x   0 .
u x ux
D0ng 6. T th (C) ca hàm s y  , suy ra cách v@ th (N) ca hàm s y  .
v x vx
u x u x
 khi 0
ux v x v x
v x  u x u x
 khi 0
 vx v  x 


Suy ra  N    C5    C6  v#i  C5  là phn c+a th (C) n1m phía trên tr(c hoành y C  0 và
  
C6  là phn i xng qua tr(c hoành c+a phn th (C) n1m phía d #i tr(c hoành  yC   0  .
u x u x 
D0ng 7. T th (C) ca hàm s y  , suy ra cách v@ th (Q) ca hàm s y  .
v x v x 
L=i gi/i. Vì  x  x nên y 

  là hàm s ch6n, suy ra th (Q) nh*n tr(c tung làm tr(c i
u x
v x 
xng. Vì v*y (Q)   C7    C8  v#i  C7  là phn th c+a (C) n1m bên phi tr(c tung  x  0 , còn
C8  là phn i xng c+a C7  qua tr(c tung.
u x u x 
D0ng 8. T th (C) ca hàm s y  , suy ra cách v@ th (R) ca hàm s y 
v x v x 


 
u x
khi
 0
u x
Li gii. y 
 
u x  
 v x

v x 
v x   
 u x
khi
u x 
0

 
 v x v x 
Suy ra  R    Q1    Q2  v#i  Q1  là phn th (Q) c+a hàm s y 

  n1m phía trên tr(c
u x
v x 
hoành  y Q  0  , còn  Q2  là phn i xng qua tr(c hoành c+a phn th (Q) 2 phía d #i tr(c
   
hoành  y Q  0  .
   
6. Công th*c 0o hàm
6.1. Các quy tLc tính o hàm (Ký hiu U=U(x), V=V(x)).

   U  U .V  U .V 
 U  V   U   V   UV   U V  UV      {f[U(x)]}x/ = f 'u . U x
V
  V 2

sin x  1 U'
  kU   k .U '
'
 lim 1      UVW   U ' VW  UV ' W  UVW '
x 0 x U  U 2
6.2. Các công thc tính o hàm:

Tên hàm s" Công th*c 0o hàm 0o hàm c(a hàm s" h2p

Các hàm s"
th+=ng g;p C  =0 (C là h1ng s)
 '
 x  =1, (kx)’=k (k là h1ng s )  1  n
 n    n 1 .u ' u  0
u  u
 
 
x n =n.xn-1 (n  N, n  2)  u   .u 1 .u '
 
1 1 1 u/
    2 (x  0)    2 (u  0)
x x u u
 
 1  n  1  n
 n    n 1 (x  0)  n    n 1 .u ' (u  0)
x  x u  u
1  /
( x ) =
2 x
(x>0)  u   2u u (u  0)
  1
 u   n u1
' '
n n
x  ( x  0) .u ' (u  0)
n
n x n1 n n 1
/ /
Hàm s" l+2ng
giác
 sin x   cos x  sin u   cos u.u/
/ /
 cos x    sin x  cos u    sin u.u/
 tanx   12  1  tan2 x  tan u   12 .u/
/ /
cos x cos u
/
sin x

 cot x    12   1  cot 2 x   cot u    12 .u/
/
sin u
Hàm lEy thIa (xH)/= H x H -1 (uH)/= H u H -1u/

x x u u
Hàm s" mE (e )’ = e ( e )’ = u’ .e
(ax)’ = axlna ( au)’ = u’ .au.lna
Hàm logarít 1 u'
(lnx )’ = (x>0) ( lnu)’ = (u>0)
x u
1 u'
(ln /x/ )’ = (xE0) ( ln /u/ )’ = (uE0)
x u
1 u'
( log a x )’ = (x>0, 0<a1) ( log a u )’ = (u>0, 0<aE0)
x ln a u ln a
1 u'
( loga x )’ = (x>0, 0<a1) ( loga u )’ = (u>0, 0<aE0)
x ln a u ln a
'
6.3. o hàm cp cao: f ( n) ( x )   f ( n1) ( x )
T#ng các con trai, em trai, các cháu ca tôi!

Hà Ni, ngày 06 tháng 4 n=m 2017


Sổ tay giải toán 12 - Nguyễn Đức Thắng

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Sổ tay giải toán 12 - Nguyễn Đức Thắng

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Thy Nguyn c Th ng 0969119789 –thangnd286@gmail.

com Tr ng PTLC Vinschool

S TAY GII TOÁN 12

A. KHO SÁT HÀM S

C. NGUYÊN HÀM – TÍCH PHÂN VÀ NG DNG 25

F. PHNG PHÁP TO  TRONG KHÔNG GIAN OXYZ 54

H. GÓC VÀ KHONG CÁCH 67

Trung tâm luyn thi cht lng cao Thành

1. Tính n iu

c) Hàm s" b-c hai: y  ax 2  bx  c (a  0)

Trung tâm luyn thi cht lng cao Thành

Dng  th: Dng  th:

d) ng d.ng trong gi/i toán

e) n iu trên m t kho/ng, o0n

cha trong D và f (x)  f ( xo ), x   x0  h; x0  h  \  x0 

Trung tâm luyn thi cht lng cao Thành

trên m.i khong  a; x0  ,  x0 ; b 

Trung tâm luyn thi cht lng cao Thành

Trung tâm luyn thi cht lng cao Thành

 a; b  và f '( x )  0 có hu hn nghi%m , ta làm nh sau:

Trung tâm luyn thi cht lng cao Thành

2. Tim c-n ngang B1. Tìm t*p xác nh

)ng th+ng y  y0 (vuông góc

3. Tim c-n xiên B1. Tìm t*p xác nh

)ng th+ng y  ax  b ( a  0 ) x 

trong các gi#i hn sau: lim  f ( x )  ax   b

5. Hàm s: y  f ( x )  mx  n  p ax 2  bx  c  a  0  có ti%m c*n xiên là

5.1. Kin thc

+) S nghi%m ph ng trình (*) b1ng s giao i!m c+a  C1  và  C2 

-Ph ng trình: g( x )  ax 2  bx  c  0  a  0  vô nghi%m    0

Trung tâm luyn thi cht lng cao Thành

Ph ng trình hoành  giao im: a ' x 3  b ' x 2  c ' x  d '  0

ax 2  bx  c  0 có hai nghi%m phân bi%t khác  .

Trung tâm luyn thi cht lng cao Thành

*) Hàm s luôn ng bin trên

*) n iu *) n iu

7. BÀI TOÁN TIP TUYN

Áp d'ng trong các tr)ng hp sau:

Trung tâm luyn thi cht lng cao Thành

  n  N* aR a  an  a.a......a (n tha s a)

  lim rn (rn  Q , n  N * ) a0 a  lim a n

Trung tâm luyn thi cht lng cao Thành

Trung tâm luyn thi cht lng cao Thành

* 0o hàm:  ln x   1 (x 0);  ln u   u

 loga x   x ln1 a (x0)  loga u   u lnu a

Trung tâm luyn thi cht lng cao Thành

Nu f '( x )  0 thì hàm s nghch bin trên I.

Trung tâm luyn thi cht lng cao Thành

b) Ph+ng pháp lôgarit hoá

Trung tâm luyn thi cht lng cao Thành

Trung tâm luyn thi cht lng cao Thành

Trung tâm luyn thi cht lng cao Thành

4. Ph+ng pháp tính tích phân

 f  cos x  sin xdx t t  cos x

V"i P(x) là a thc /n x, có các d ng sau:

Th t, u tiên t u trong ph ng pháp Nguyên hàm t$ng phn:

Trung tâm luyn thi cht lng cao Thành

Dng 2: M;u s có nghi%m  n và b*c 2 vô nghi%m:

Dng 3: M;u s có nghi%m bi:

Trung tâm luyn thi cht lng cao Thành

  sin ax.sin bxdx

D0ng 3:  sin n ax.cosm axdx (n, m  N)

Trung tâm luyn thi cht lng cao Thành

Trung tâm luyn thi cht lng cao Thành

Thy Nguyn c Thng 0969119789 –thangnd286@gmail.

A. KHO SÁT HÀM S

C. NGUYÊN HÀM – TÍCH PHÂN VÀ NG DNG 25

F. PHNG PHÁP TO TRONG KHÔNG GIAN OXYZ 54

H. GÓC VÀ KHONG CÁCH 67

Trung tâm luyn thi cht lng cao Thành

1. Tính n iu

Trung tâm luyn thi cht lng cao Thành

Dng th: Dng th:

d) ng d.ng trong gi/i toán

e) n iu trên m t kho/ng, o0n

cha trong D và f (x)  f ( xo ), x   x0  h; x0  h  \  x0 

Trung tâm luyn thi cht lng cao Thành

trên m.i khong  a; x0  ,  x0 ; b 

Trung tâm luyn thi cht lng cao Thành

Trung tâm luyn thi cht lng cao Thành

 a; b  và f '( x )  0 có hu hn nghi%m , ta làm nh sau:

Trung tâm luyn thi cht lng cao Thành

2. Tim c-n ngang B1. Tìm t*p xác nh

)ng th+ng y  y0 (vuông góc

3. Tim c-n xiên B1. Tìm t*p xác nh

)ng th+ng y  ax  b ( a  0 ) x 

trong các gi#i hn sau: lim  f ( x )  ax   b

5. Hàm s: y  f ( x )  mx  n  p ax 2  bx  c  a  0  có ti%m c*n xiên là

5.1. Kin thc

+) S nghi%m ph ng trình (*) b1ng s giao i!m c+a  C1  và  C2 

Trung tâm luyn thi cht lng cao Thành

Ph ng trình hoành giao im: a ' x 3  b ' x 2  c ' x  d '  0

Trung tâm luyn thi cht lng cao Thành

*) Hàm s luôn ng bin trên

) n iu ) n iu

7. BÀI TOÁN TIP TUYN

Áp d'ng trong các tr)ng hp sau:

Trung tâm luyn thi cht lng cao Thành

  n  N* aR a  an  a.a......a (n tha s a)

Trung tâm luyn thi cht lng cao Thành

Trung tâm luyn thi cht lng cao Thành

Trung tâm luyn thi cht lng cao Thành

Nu f '( x )  0 thì hàm s nghch bin trên I.

Trung tâm luyn thi cht lng cao Thành

b) Ph+ng pháp lôgarit hoá

Trung tâm luyn thi cht lng cao Thành

Trung tâm luyn thi cht lng cao Thành

Trung tâm luyn thi cht lng cao Thành

4. Ph+ng pháp tính tích phân

 f  cos x  sin xdx t t  cos x

V"i P(x) là a thc /n x, có các dng sau:

Th t, u tiên t u trong ph ng pháp Nguyên hàm t$ng phn:

Trung tâm luyn thi cht lng cao Thành

Dng 2: M;u s có nghi%m n và b*c 2 vô nghi%m:

Dng 3: M;u s có nghi%m bi:

Trung tâm luyn thi cht lng cao Thành

Trung tâm luyn thi cht lng cao Thành

Trung tâm luyn thi cht lng cao Thành

Trung tâm luyn thi cht lng cao Thành

Trung tâm luyn thi cht lng cao Thành

Trung tâm luyn thi cht lng cao Thành

1. Ph+ng pháp: Xét i di%n D4.1  

Trung tâm luyn thi cht lng cao Thành

+ Nu h( x )  0 thì max  f ( x), g( x )  g( x ) và min  f ( x ), g( x )  f ( x ) .

VII. TÍCH PHÂN MT S

Trung tâm luyn thi cht lng cao Thành

hàm s y  f  x  , tr(c Ox ( y  0 ) và hai ng th/ng x  a và x  b là:

Phng pháp gii:

Trung tâm luyn thi cht lng cao Thành

th hàm s x  f  y  , tr(c Oy ( x  0 ) và hai ng th/ng y  a và y  b là:

Phng pháp gii:

Trung tâm luyn thi cht lng cao Thành

và l"n nht ca ph ng trình  a      b  .

B c 2. Lp b!ng xét du hàm s : f  x   g  x  trên on  ;   .

Phng pháp gii:

Trong ó  ,  là nghi%m nh3 nh"t và l#n nh"t c+a ph ng trình f  y   g  y   a      b

và l"n nht ca ph ng trình  a      b  .

B c 2. Lp b!ng xét du hàm s : f  y   g  y  trên on  ;   .

Trung tâm luyn thi cht lng cao Thành

Trung tâm luyn thi cht lng cao Thành

Chú ý: Hàm s y  f  x   0 x  a; b và liên t(c trên on  a; b  .

Trung tâm luyn thi cht lng cao Thành

Chú ý: Hàm s x  f  y   0 y  a; b và liên t(c trên on  a; b  .

Trung tâm luyn thi cht lng cao Thành