Παρουσίαση ενός πολιτιστικού θεσμού

Ήδη από την περίοδο της ρωμαϊκής αρχαιότητας και συγκεκριμένα από την
περίοδο της αυτοκρατορίας των κλαυδίων, έχει γίνει κατανοητό ότι η αρχιτεκτονική
μπορεί να βοηθήσει στη δόμηση και τη συγκεκριμενοποίηση του χώρου αλλά
επίσης να παρουσιάσει και πιο ενδόμυχες και υφέρπουσες σχέσεις. Θα
μπορούσαμε, ενδεχομένως, να εξετάσουμε το ίδιο το αμφιθέατρο των φλαβείων,
δηλαδή το Κολοσσαίο, ως ένα flagship project, ως ένα «πρόγραμμα ναυαρχίδα» που
σκοπό έχει να αναδείξει τον πολιτιστικό ρόλο και την πολιτιστική ταυτότητα της
ίδιας της Ρώμης προσκαλώντας τους πολίτες σε ένα γιγάντιο θέαμα . Ενδεχομένως,
να μας φαίνεται αλλοτριωτικό το γεγονός ότι η ρωμαϊκή αυτοκρατορία ανήκε σε μία
προ- νεωτερική κοινωνία, σε μία κοινωνία δουλοκτησίας και όχι καπιταλισμού και
ως εκτούτου να μην έχει τον ίδιο ρόλο η αρχιτεκτονική στην ρωμαϊκή αρχαιότητα με
αυτόν που έχει σήμερα αρχιτεκτονική. Αυτό, σαφώς και είναι σωστό, παρόλα αυτά
όμως, η πόλη της Ρώμης με το Κολοσσαίο, απέκτησε διακριτά χαρακτηριστικά και
ισχυροποιήθηκε, ενω ταυτόχρονα στην διεθνή ιεραρχική κλίμακα των αστικών
κέντρων, η ρώμη μεταφέρθηκε στην πρώτη θέση, περνώντας ακόμη και την
Αλεξάνδρεια.
Σήμερα, λόγω της παγκοσμιοποίησης και της ελεύθερης μετακίνησης του
κεφαλαίου, υπάρχει μία αυξανόμενη ανταγωνιστικότητα της πόλης , της οποίας η
ταυτότητα και η αξία πρέπει να σχεδιάζεται και να προωθείται. Αν αυτό δεν γίνει,
τότε η πόλη θα τεθεί αντιμέτωπη με την ίδια την εξαφάνιση της και το ρίσκο του
αφανισμού της. Εδώ ακριβώς εμπίπτει και η εννοια του Branding, η οποία
σχετίζεται με την δυνατότητα που δίνεται στον τόπο να βελτιώσει την ταχύτητα, την
αποτελεσματικότητα και την ικανότητα με την οποία μπορεί να επιτύχει μια
καλύτερη εικόνα. Οι υποδομές και η οργάνωση του χώρου χρησιμοποιούνται για
την δημιουργία μίας μοναδικότητας και της συνειδητοποίησης της μοναδικότητας
αυτής από τους πολίτες της πόλης και του κόσμου. Υπάρχουν ετερόκλητα στοιχεία
τα οποία πρέπει να εκμεταλλευθεί μία πόλη για τη δημιουργία μιας ανταγωνιστικής
ταυτότητας μέσα από την ιστορία της ή την οικονομική και κοινωνική της ανάπτυξη
ή την αρχιτεκτονική της. Εν πολλοίς, στο μυαλό των ανθρώπων σχηματοποιείται και
μορφοποιείται ο τόπος νοητικά. Η αρχιτεκτονική κληρονομιά γίνεται ο
ακρογωνιαίος λίθος στο πλαίσιο του ανταγωνισμού των πόλεων και της
προσπάθειας για μια ιδιαίτερη φυσιογνωμία. Ενώ δηλαδή για αιώνες η ποιότητα
του αστικού περιβάλλοντος ήταν αποτέλεσμα της οικονομικής ανάπτυξης των
πόλεων, σήμερα είναι η ποιότητα του αστικού χώρου και ο τρόπος που αυτός
εγγράφεται στην πραγματικότητα των ανθρώπων που αποτελεί το σημαντικότερο
μέσω οικονομικής ανάπτυξης. Έτσι λοιπόν, όπως προ-εισαγωγικά κάναμε λόγο για
προγράμματα ναυαρχίδες και θέσαμε ως παραδειγματική αναφορά το Κολοσσαίο,
σήμερα θα μπορούσαμε να θέσουμε ως παραδειγματική αναφορά όχι τόσο την
Ακρόπολη (η οποία παραμένει ένα αιώνιο Flagship project) αλλά τα δημιουργήματα
του Σαντιάγκο Καλατράβα στην Ελλάδα ή το Πύργο του Άιφελ θα Παρίσι. Μέσω
αυτών των μεταμοντέρνων φορμών αναπτύσσονται οι οικονομικές δυνατότητες
μιας μετα-φορντικής νεοφιλελεύθερης οικονομίας. Μέσω δηλαδή πρωτοποριακών
έργων αρχιτεκτονικής που παίζουν καταλυτικό ρόλο στην αστική αναγέννηση με
σκοπό την προσέλκυση επιπλέον επενδύσεων. Έτσι η αρχιτεκτονική παίζει
ουσιαστικό ρόλο στην δημιουργία αυτών των σχηματισμών. Άλλαξε την εικόνα των
πόλεων και οδήγησε στην τυποποίηση του αστικού περιβάλλοντος από την πλευρά
της πολεοδομίας, αν και αυτό εγκυμονεί πάντοτε κινδύνους, όπως είναι οι
υπερχρεωμένες δημόσιες αρχές, όπως π.χ. είναι ο Δήμος της νέας Υόρκης από τα
μεγάλα έργα που ενέταξε στα προγράμματα του ή το ελληνικό Δημόσιο από Τα
υπέρογκα χρέη που άφησε η ολυμπιάδα του 2004. Η άσχημη όψη μιας υπέρ-
καταναλωτικής καπιταλιστικής κοινωνίας δηλαδή.