Bescarinska Za Stampanje

PROJEKAT IZVEDENOG STANJA TRAFOSTANICE
TIP LMTS 10(20)/0,4kV S=630kVA „BESCARINSKA

ZONA II“ - I PRIKLJUČNOG 10(20) kV
PODZEMNOG KABLOVSKOG VODA
1.TEHNIČKI OPIS 10(20) kV KABLOVSKOG VODA
1.1. OSNOVNI PODACI O OBJEKTU
Investitor : Vlada Brčko Distrikta BiH, Odeljenje za privredni razvoj,

sport i kulturu
Naziv objekta : 10(20) kV podzemni kablovski vod
Nazivni napon 12/24 kV
Vrsta i presjek kablova: XHE 49-A 1x150/25mm², Al-XLPE/PE-wp 1x150/25mm²
Način polaganja : u rov sa mehaničkom zaštitnom i upozorenjima
Dužina trase: cca 200m
1.2. SVRHA IZGRADNJE
Predmetni 10kV podzemni kablovski vodovi se grade zbog napajanja električnom energijom
novoizgrađene LMTS 10(20)/0,4kV 630kVA “Bescarinska zona II". Izgradnjom ovih vodova
novoizgrađena LMTS 10(20)/0,4kV 630kVA “Bescarinska zona II " je povezana dvostrano sa
postojećim trafostanicama MBTS 10/0,4kV 630kVA „Bescarinska zona I“ i LMTS 10/0,4kV 630kVA
„Čađavac III“.
1.3 OPIS TRASE KABLA
Napajanje novoizgrađene LMTS 10(20)/0,4kV 630kVA „Bescarinska zona II“ izvršeno je na

slijedeći način:
Postojeći podzemni 10kV kabal tipa PP41 3x70mm², koji povezuje postojeću trafostanicu
MBTS 10/0,4kV 630kVA „Bescarinska zona I“ i trafostanicu LMTS 10/0,4kV 630kVA „Čađavac III“,
otpaja se iz vodne ćelije u MBTS 10/0,4kV „Bescarinska zona I“ i pomoću prelazne spojnice spaja na
novoizgrađeni podzemni kablovski vod tipa 3x (XHE 49-A 12/20kV 1x150/25mm²). Drugi kraj ovog
kablovskog voda se spaja na vodnu ćeliju u novoizgrađenoj LMTS 10(20)/0,4kV 630kVA „Bescarinska
zona II.
Iz druge vodne ćelije u novoizgrađenoj LMTS 10(20)/0,4kV 630kVA „Bescarinska zona II“ u
istom kablovskom rovu se polaže još jedan kabal u snopu tipa 3x (AL-XLPE/PE-wp 12/20kV
1x150/25mm²) do MBTS 10/0,4kV 630kVA „Bescarinska zona I“, koji se spaja na vodnu ćeliju iz koje
je otpojen 10kV kabal tipa PP41 3x70mm².
Trasa ova dva kablovska voda je prikazana u grafičkom dijelu projekta kao i način polaganja.
1.4. IZBOR TIPA KABLA
U distributivnoj mreži nazivnog napona 10kV preporučuje se primjena UPE kablova, zbog malih
dielektričnih gubitaka, dobrih termičkih osobina za uslove trajnog i „nužnog“ pogona, a posebno za
kratak spoj. Pomoću električne zaštite UPE kablovi povezuju uzemljivače susjednih TS i tako smanjuju
impedanse sistema uzemljenja u obe trafostanice TS.
1.5. OSNOVNI PODACI O KABLU TIPA XHE 49-A 12/20kV 1x150/25mm²
KONSTRUKCIJA:
Provodnik : Kompaktirano uže od aluminijuma.
Žila : Provodnik izolovan UPET-om sa poluprovodnim slojevima ispod i
preko izolacije
Električna zaštita : Omot od bakarnih žica i kontraspirala od bakarne trake
Zaštita od prodora vode : Bubreće trake ispod i preko električne zaštite, sa mogućom
aluminijum-kopolimer folijom ispod spoljnog plašta.
Plašt : Ekstrudovana PE masa crne boje.
1
Primjena : U elektroenergetskim, distributivnim i industrijskim mrežama,

razvodnim postrojenjima srednjeg napona, hidro i
termoelektranama, posebno kada su kablovi izloženi uticaju vlažnih i
agresivnih sredina.
Standard: JUS N.C5.230
nazivni napon kabla 12/20kV

nazivni presjek aluminijumskog provodnika 150 mm²
nazivni presjek električne zaštite 25 mm²
prečnik provodnika 14,5mm
debljina izolacije 5,5 mm
debljina plašta 2,2 mm
spoljašnji prečnik 35 mm
minimalni radijus savijanja 700 mm
minimalni radijus savijanja za kabal sa završnicom 525 mm
0,206 Ω/km
električna otpornost provodnika na 20°C (DC)
0,265 Ω/km
električna otpornost provodnika na 90°C (AC)
0,236 mF/km
kapacitivnost
dozvoljeno strujno opterećenje kabla položenog u zemlju (kablovski vod 350A
formiran u trougaonom snopu)
dozvoljeno strujno opterećenje kabla položenog u vazduhu (kablovski vod 421A
1.6. OSNOVNI PODACI O KABLU TIPA Al-XLPE/PE-wp 12/24kV 1x150/25mm²
KONSTRUKCIJA:
Provodnik : Kompaktirano uže od aluminijuma.
Žila : Provodnik izolovan UPET-om sa poluprovodnim slojevima ispod i
preko izolacije
Električna zaštita : Omot od bakarnih žica i kontraspirala od bakarne trake
Zaštita od prodora vode : Bubreće trake ispod i preko električne zaštite, sa mogućom
aluminijum-kopolimer folijom ispod spoljnog plašta.
Plašt : Ekstrudovana PE masa crne boje.
Primjena : U elektroenergetskim, distributivnim i industrijskim mrežama,
razvodnim postrojenjima srednjeg napona, hidro i
termmoelektranama, posebno kada su kablovi izloženi uticaju
vlažnih i agresivnih sredina.
Standard: IEC 60502-2/04
nazivni napon kabla 12/20kV

nazivni presjek aluminijumskog provodnika 150 mm²
nazivni presjek električne zaštite 25 mm²
prečnik provodnika 14,5mm
debljina izolacije 5,5 mm
debljina plašta 2 mm
spoljašnji prečnik 35 mm
minimalni radijus savijanja 700 mm
minimalni radijus savijanja za kabal sa završnicom 525 mm
0,206 Ω/km
električna otpornost provodnika na 20°C (DC)
0,265 Ω/km
električna otpornost provodnika na 90°C (AC)
2
0,236 mF/km
kapacitivnost
dozvoljeno strujno opterećenje kabla položenog u zemlju (kablovski vod 350A
dozvoljeno strujno opterećenje kabla položenog u vazduhu (kablovski vod 421A
1.7. DUŽINA TRASE KABLOVSKOG VODA
Dužina trase podzemnog 10(20)kV kablovskog voda iznosi cca 185 m.
1.8 ODABIR PRESJEKA KABLA
1.8.1. PROVJERA IZABRANOG PRESJEKA KABLA NA ZAGRIJAVANJE U KRATKOM

SPOJU
Zbog određivanja minimalno potrebnog presjeka kabla koji će zadovoljiti u pogledu

zagrijavanja tokom kvara, potrebno je izračunati toplotni impuls za slučaj trofaznog kratkog spoj iza
kablovske spojnice (na samom početku voda).
Prema tehničkim preporukama Elektroprivrede BiH maksimalno dozvoljena snaga trofaznog kratkog
spoja u 10kV mreži iznosi 250 MVA. Struja trofaznog kratkog spoja u 10kV mrežama iznosi najviše
14,5kA, dok je vrijeme trajanja kratkog spoja ograničeno na 1s. U napojnoj ČTS 35/10kV „Brčko I“ na
10kV dalekovodu „Metalac“ sa kojeg se napaja i predmetni 10(20)kV kablovski vod ugra đena je
kratkospojna zaštita sa vremenom prorade manjim od 0,5s.
Vrijednosti parametara :
reaktansa mreže
1.1  U n2 1.1  102
X m    0,44 
Sk 250
aktivna otpornost mreže
Rm  0.1  X m  0.1  0.44  0,044 
Pošto se novoizgrađeni 10(20) kV kablovski vod se priključuje na postojeći kabal PP41 3x70mm²
položen između MBTS 10/0,4kV 630kVA "Bescarinska zona I" i postojeće LMTS 10/0,4kV 630kVA
"Čađavac III", potrebno je uzeti u obzir impedansu ovog kablovskog voda od napojne 35/10kV
trafostanice do mjesta spajanja novoprojektovanog kablovskog voda. Dužina kablovskog voda tipa
PP41 3x70mm² položenog od ČTS Brčko I 35/10kV 16MVA do mjesta spajanja novoprojektovanog
voda iznosi cca 1200 metara.
Reaktansa 10kV kablovskog voda iznosi

X L  x  l  0,130  1,2  0,156 
aktivna otpornost 10kV kablovskog voda iznosi
RL  r  l  0,346  1,20  0,415 
Struja kratkog spoja na mjestu priključenja novoprojektovanog kablovskog voda iznosi:
1,1  U 1,1  U
I k  
3  Zk 3  ( X m  X L ) 2  ( Rm  RL ) 2
I k  8,45 kA
Početna vrijednost naizmjenične kratkospojne struje I k je jednaka trajnoj struji kratkog spoja I th
I th  I k  8,45kA
ekvivalentna vremenska konstanta prigušenja jednosmjerne komponente struje kratkog spoja je :
3
1 X m  X L 1 0,44  0,156

Tae      0,004s
 Rm  RL 314 0,044  0,415
s obzirom da je ispunje uslov da je 2  ti  3  Tae , toplotni impuls se računa kao:
A  I 2  (ti  Tae )  8,452  (0,5  0,004)  35,98 (kA) 2 s
Sačinilac β za provodnike od aluminijuma naznačenog napona 10 kV koji zadovoljava sa aspekta
zagrijavanja u kratkom spoju iznosi 12,4 pa se minimalni presjek računa po formuli:
qmin    A  12,4  35,98  74,38 mm 2
Na osnovu dobijenih vrijednosti minimalnog potrebnog presjeka na zagrijavanje u kratkom spoju, vidi
se usvojeni presjek kabla qmin  150 mm 2 zadovoljava.
1.8.3. PROVJERA PRESJEKA KABLA PREMA ZAGRIJAVANJU U TRAJNOM POGONU
Prema izvedenom stanju opterećenje na kraju novoizgrađenog 10(20)kV kablovskog voda

iznosi 630kVA, ali preko ovog voda će se napajati i dvije postojeće trafostanice MBTS 10/0,4kV
"Bescarinska zona I " 630kVA i TS 10/0,4kV "Grčica II" 630kVA.
Izraz za proračun tablične vrijednosti trajno dozvoljene struje ima oblik :

S max 1 1890 1
I tdT      98,14 A
3  U n kop  k t  kbk  k  t 3  10 1  1,035  0,9  1,195
gdje je :
kop - sačinilac promjene dozvoljenog strujnog opterećenja kablovskog voda od faktora opterećenja m,
i iznosi kop  1 za promjenjivo (distributivno) opterećenje (faktor opterećenja m  0.7 );
k t - sačinilac promjene dozvoljenog strujnog opterećenja kablovskog voda od temperature tla  t
na dubini polaganja, i u opsegu  5C   t  40C računa se prema izrazu:
k t  1  0.007  ( 20  t )  1  0,007  (20  15)  1,035 , gdje je uzet najnepovoljniji slučaj kada je
temperatura zemljišta  15C (ljeto);
kbk - sačinilac promjene dozvoljenog strujnog opterećenja kablovskog voda zavisi od broja položenih
vodova u rovu i međusobne udaljenosti kablovskih vodova. Za projektovani vod ovaj sačinilac iznosi
kbk  0,9 , jer se rovu polaže dva kablovska voda.
k  t - sačinilac promjene dozvoljenog strujnog opterećenja kablovskog voda od specifične toplotne
otpornosti tla  t . Za projektovani vod koji se polaže na dubini od 0.8 m gdje je specifični toplotni
 t 1
otpor tla  t  0.7 Km / W , k  t iznosi k  t    1,195
 0.7
Iz navednog proračuna se vidi da presjek kabla q min  150 mm 2 dobro odabran u pogledu
zagrijavanja u trajnom pogonu, jer se kabal tipa 3x(XHE 49-A 1x150/25mm ²) položen u zemlju u
trougaonom snopu može maksimalno opteretiti sa 350A, dok trajno dozvoljena vrijednost struje u
kablovskom vodu iznosi 98,14A
4
1.10. TEHNIČKI USLOVI ZA POLAGANJE KABLOVA
1.11 OPŠTE
Kablovi se polažu tako da njihove eksploatacione karakteristike ne budu ugrožene. Posebnu

pažnju pri tome treba obratiti na:
-odvođenje toplote, naročito u slučajevima paralelnog vođenja i približavanja kabla stranim
izvorima toplote, kod prelaska kabla kroz dijelove trasa različitih toplotnih vodljivosti kao i u
slučajevima kad je kabal izložen direktnom dejstvu sunčevih zraka
-udarne struje kratkog spoja (naročito kod jednožilnih kablova)
-pomjeranje tla (klizišta i sl.) i vibracije
-polaganje na čvrstoj, glatkoj površini, bez oštrog kamenja i eventualno stavljanje posteljice od
pijeska, mršavog betona ili nekog drugog odgovarajućeg materijala
-eventualno potrebnu mehaničku zaštitu i obilježavanje trase
-zaštitu od biološkog i hemijskog dejstva u sredinama gdje je to neophodno izborom kabla sa
odgovarajućom otpornošću prema navedenim dejstvima
-unutrašnji prečnik uvodnica, otvora u kablovicama i cijevima kroz koje se kabal povlači i koji ne
smije biti manji od 1.5D (D-spoljni prečnik kabela ili kabelskog snopa).
Standardne konstrukcije srednjenaponskih kabela izolovanih PVC-om i umreženim polietilenom
predviđene su za direktno polaganje u zemlju, vazduh i u mirnim vodama. Za polaganje u agresivnim
otpadnim vodama kao što su npr. izlivi kanalizacije u krugu hemijske industrije i sl. preporučuju se
kablovi sa polietilenskim plaštevima, a kod srednjenaponskih kablova i električna zaštita od
kalajisanog bakra.
Kabeli se polažu ručno ili primjenom mehanizacije tj. pomoću kablovskog vozila, izvlačnih uređaja
odnosno vitla vučom za provodnike ili pomoću čarapice pri čemu se mora voditi računa o dozvoljenim
minimalnim prečnicima savijanja i maksimalno dozvoljenim vučnim silama. Ručno polaganje se
preporučuje samo kod kraćih trasa sa oštrim uglovima skretanja. Polaganje pomoću kablovskih kola
moguće je samo na pristupačnim, pravolinijskom trasama.
1.12. KABLOVSKI ROV
Zemljane radove treba izvoditi u skladu sa opštim zahtjevima građevinskih normi i drugih
propisa koji se odnose na ovu vrstu radova. Kablovski rov se kopa kao otvoreni rov, ručno ili
odgovarajućom mehanizacijom. Ručni iskop se planira na mjestima gdje se ne može sa sigurnošću
utvrditi postojanje podzemne instalacije ili ako se sumnja da na pojedinim mjestima ista postoji.
Dubina kablovskog rova zavisi od naponskog nivoa kabla koji se polaže. Za 10(20)kV kablove
normalna dubina rova iznosi 0,8m. Odstupanja su dozvoljena na manjim dužinama pri ukrštanjima sa
drugim kablovima i instalacijama, kao i u slučajevima nepovoljnih uslova polaganja. Ako se zbog
raznih prepreka i instalacija kabl se polaže na manju dubinu, treba da se predvidi dodatna zaštita
kabla od mehaničkih oštećenja primjenom zaštitnih cijevi, betonskih kablovica itd. Širina kablovskog
rova zavisi od broja položenih kablova. Za predmetne 10(20)kV kablovske vodove planirana je širina
dna kablovskog rova od 0,5m. Presjek i dimenzije kablovskog rova dati su u grafičkom dijelu projekta.
Dno rova se mora očistiti od kamena i oštrih materijala. Na tako pripremljeno dno se postavlja
„posteljica“ debljine 0,1m. Za posteljicu se koristi mješavina pjeska i šljunka koji imaju dobre
karakteristike odvođenja toplote (visok sadržaj kvarca) granulacije do 4mm. Za posteljicu se može
koristiti i sitnozrnasta zemlja (iz otkopa ili dopremljena), pod uslovom da ne sadrži građevinski šut,
kamenje, blato ili zemlju zagađenu hemikalijama. Na ovako pripremljenu poseteljicu polažu se
kablovi. Kabl se polažu blago vijugavo, zbog kompenzacije slijeganja tla i temperature. Nakon
polaganja kabla u rov se ponovo naspe sloj sitnozrnaste zemlje debljine 0,1m. Ovaj sloj je potrebno
pažljivo ručno nabiti. Zatrpavanje kablovskog rova se vrši sa zemljom iz otkopa ili dopremljenom
zemljom, u slojevima od po 0,3m, pri čemu za prvi sloj iznad posteljice treba koristiti sitnozrnasta
5
zemlja. Slojevi zemlje iznad posteljice pojedinačno se nabijaju mehaničkim nabijačima. Prije
zatrpavanja rova, iznad kabla duž cijele trase treba da se postave plastične upozoravajuće trake.
Plastična upozoravajuća traka je crvene boje, sa utisnutim upozorenjem da se ispod trake nalazi
energetski kabal. Širina trake treba da bude oko 0,1m, a kvalitet materijala treba da garantuje vijek
trajanja od oko 30 godina.
Posle polaganja, izrade kablovskih spojnica i završnica, naponskog ispitivanja kompletnog voda i
zatrpavanja, kablovska trasa se dovodi u prvobitno stanje.
1.13. USLOVI ZA POLAGANJE KABLA
Polaganje kabla se vrši ručno ili primjenom mehanizacije. Vučenje kabla vrši se pomoću
zatezne čarape ili zatezne stezaljke vezane za provodnik ili za armaturu od čeličnih žica.
Dozvoljena sila zatezanja pri plaganju energetskog kabla tipa XHE 49-A 1x150/25mm² i Al-XLPE/PE-
wp 1x150/25mm² iznosi:
Fd  5  D 2  5  352  6125 N - primjenom vučne čarape
D - vanjski prečnik kabla
Fd  n  A  30  3  150  30  13500 N - primjenom vučne stezaljke gdje je:
n - broj kablova u snopu
A - presjek provodnika u kablu
Preporučuje se razvlačenja energetskog kabla vučnom čarapicom.
Kod savijanja kabla voditi računa o minimalnom poluprečniku savijanja. Za nearmirani kabal tipa XHE
49-A 1x150/25mm², odnosno Al-XLPE/PE-wp 1x150/25mm² minimalni radijus savijanja iznosi
Rs  20  D  20  35  700mm .
Minimalna temperatura polaganja je :
+5 °C za kablove sa PVC izolacijom i plaštom
+5 °C za kablove sa XPE izolacijom i PVC plaštom
-15 °C za kablove sa XPE izolacijom i PE plaštom
Ako su kablovi bili najviše tri sata prije polaganja na nešto nižoj temperaturi, ali ne nižoj od -2°C za
kablove sa PVC plaštom, odnosno -25 °C za kablove sa PE plaštom, mogu se polagati bez dodatnog
grijanja. U suprotnom kabal treba da se prije polaganja zagrije držanjem u toploj prostoriji ili grijanjem
odgovarajućim grejnim tijelima postavljenim na odgovarajućem rastojanju od kabla. Kalem pri tome
treba povremeno okretati i voditi računa o tome da i najniži slojevi kabela na kalemu budu dovoljno
zagrijani. Kabl se može grijati i električnom strujom gustine oko 1A/mm 2 uz kontrolu temperature na
plaštu kabla. Razlika temperature plašta i spoljnjeg ambijenta ne bi trebala da bude više od 30°C.
Prilikom transporta zagrijanog kabela do mjesta polaganja, isti treba zaštiti šatorskim krilom ili sl., a
samo polaganje izvesti brižljivo i što je moguće brže kako ne bi došlo do ponovog rashlađenja kabla.
1.14. KABLOVSKE SPOJNICE I KABLOVSKE ZAVRŠNICE
Spajanja i završavanja kablova treba izvršiti odgovarajućim kablovskim priborom (kablovske

spojnice, kablovske završnice) koji mora imati atest o izvršenom ispitivanju. Montažu kablovskog
pribora izvršiti isključivo prema uputama proizvodjača.
Prilikom montaže kablovskog pribora treba uraditi slijedeće:
- provjeriti prisustvo vlage u kablu i odstraniti dio kabla koji sadrži vlagu;
-kod izrade prelaznih spojnica voditi računa da se za spajanje provodnika upotrijebe uzdužno
nepropusne čahure;
-obavezno izvršiti spajanje metalnih plašteva (ekrana) električne zaštite;
-kablovski završetak montirati tako da se kabal učvrsti plastičnim ili nemagnetskim obujmicama na
najmanje dva mjesta;
-kod izrade kablovskog završetka, spoj električne zaštite kabla sa uzemljenjem izvodi se bez prekida s
odgovarajućom stopicom. Spojno mjesto mora biti rastavno i pristupačno za naponsko ispitivanje
plašta kabla.
6
1.15. UKRŠTANJE I PARALELNO VOĐENJE KABLA SA DRUGIM INSTALACIJA
1.15.1. PROMETNI PUT
Na prolazima ispod prometnih puteva i na svim mjestima gdje se mogu očekivati veća
mehanička naprezanja sredine, odnosno mogućnost mehaničkog oštećenja, kablovi se polažu u
kablovsku kanalizaciju. Kablovska kanalizacija se izrađuje od betonskih, plastičnih, azbestno-
cementnih cijevi ili se može slagati od gotovih betonskih elemenata. Minimalni nazivni unutrašnji
prečnik cijevi mora biti za 1,5 puta veći od prečnika kabla, a preporučuju se prečnici cijevi.
160 mm za kablove nazivnog napona U 0 / U - 0.6/1 kV
200mm za kablove nazivnog napona U 0 / U - 12/20 kV.
Kablovsku kanalizaciju treba postaviti okomito na osu prometnice u pravcu produžetka kabla, a samo
izuzetno je dozvoljeno odstupanje maksimalno do 30°. Kablovska kanalizacija treba da je duža sa
svake strane puta minimalno 0,5 m od ivice puta. Ako trasa kabla presjeca i pješački trotoar, te se
nastavlja u zelenom pojasu, tada treba kablovsku kanalizaciju završiti u zelenom pojasu.
Za kablovsku kanalizaciju od cijevi postavi se najprije posteljica (podloga) od mršavog betona (MB10)
debljine 10 cm, na koji se polažu cijevi. Vertikalni razmak između gornje ivice kablovske kanalizacije i
površine puta treba da iznosi namanje 1,2m. Razmak kablovskog voda od puta izvan naselja pri
paralelnom vođenju, odnosno približavanju, iznosi :
- za autoput i put I reda : namanje 5m za paralelno vođenje i namanje 3m za približavanje;
- za puteve iznad I reda: namanje 3m za paralelno vođenje i namanje 1m za približavanje.
Ukrštanje i paralelno vođenje energetskih kablova sa eventualnim drugim podzemnim
instalacijama izvesti prema slijedećim uslovima:
1.15.2. VODOVOD I KANALIZACIJA
Polaganje energetskih kablova ispod i iznad vodovodnih, odnosno kanalizacionih cijevi osim ukrštanja
nije dopušteno. Minimalni vodoravni razmak pri paralelnom polaganju energetskih kablova i vodovoda
iznosi 0,5 m, odnosno 1,5 m za magistralni vodoopskrbni cijevovod ( misli se na razmak između
najbližih vanjskih ivica instalacija ). Ovi razmaci se mogu smanjiti najviše do 30 % ukoliko se kabl na
tim mjestima položi u cijev. Na mjestima ukrštanja kabl može biti položen iznad ili ispod vodovoda,
zavisno od visinskog položaja vodovodne cijevi. Vertikalni razmak između kabla i glavnog cjevovoda
mora biti najmanje 0,5 m, a kod ukrštanja kabla i priključnog cjevovoda spomenuti razmak treba da
iznosi najmanje 0,3 m. Ukoliko je u oba slučaja ukrštanja manji razmak potrebno je energetski kabl
zaštiti od mehaničkih oštećenja postavljajući ga u zaštitnu cijev. Cijev treba da je duža za 1 m sa
svake strane od mjesta ukrštanja.
Minimalni vodoravni razmak pri paralelnom polaganju energetskog kabla i kanalizacionih cijevi iznosi
0,5 m za manje kanalizacione cijevi ili kućne priključke, odnosno 1,5 m za magistralni kanalizacijski
cijevovod profila jednakog i većeg-od 0,6/0,9 m ( razmak između najbližih vanjskih ivica instalacije).
Na mjestima ukrštanja kabl može biti položen samo iznad kanalizacijskog cjevovoda i to u zaštitnim
cijevima čija je dužina 1,5 m sa svake strane mjesta ukrštanja, a udaljenost od tjemena
kanalizacijskog profila minimalno 0,3 m. U slučaju kada se tjeme kanalizacijskog profila nalazi na
dubini minimalno 0.8 m izvodi se dodatna mehanička zaštita kabla postavljanjem u TPE cijevi
odgovarajućeg prečnika u sloju mršavog betona. Kada je tjeme kanalizacijskog profila na dubini
manjoj od 08 m, dodatna mehanička zaštita kabla se izvodi postavljanjem Fe cijevi odgovarajućeg
presjeka u sloju mršavog betona. U slučaju da se minimalni razmaci kod paralelnog vođenja kabla sa
vodovodom ili kanalizacijom na dijelu trase ne mogu postići, kablove je potrebno zaštititi polaganjem u
kablovsku kanalizaciju. Provlačenje kabla kroz, iznad i uz vodovodne komore, hidranata te
kanalizacijskih okna ili slivnika – nije dopušteno.
1.15.3. OSTALI CIJEVOVODI I OBJEKTI
7
Namanje dopušteno rastojanje između elektroenergetskog kabla nazivnog napona zaključno

sa 35kV i metalnog cijevovoda pri ukrštanjima ili paralenom vođenju iznosi 0.5m. Manje rastojanje od
0.5m je dopušteno samo ako je onemogućeno prenošenje eventualnog luka sa kabla na cijevovod.
1.15.4. PARALELNO VOĐENJE I UKRŠTANJE ENERGETSKIH KABLOVA SA TELEFONSKIM

INSTALACIJAMA
Ukrštanje energetskih kablova sa telefonskim podzemnim kablovima treba izvesti u pravilu

pod uglom od 90 stepeni, a nikako manjim od 45 stepeni s okomitim razmakom od 30 cm, za
energetske kablove 1kV, a 50 cm za energetske kablove između 1kV i 35kV. Ako se okomiti razmak
od 50cm ne može održati, kablovi se na mjestu ukrštanja odvajaju materijalima otpornim na termički
uticaj, na primer postavljanjem u zaštite cijevi , uz uslov da svijetli razmak ne bode manji od 30cm.
Dužina zaštitnih cijevi , polucijevi ili štitnika, ne smije biti manja od 1m s obje strane od mjesta
ukrštanja. Zaštitne cijevi za energetske kablove moraju biti od dobro vodljivog materijala ( na primjer
željezne), a za telefonske kablove od nevodljivog materijala ( betonske ili plastične).
Udaljenost najbližeg energetskog kabla do 20kV od najbližeg telekomunikacijskog kabla kod
paralelnog približavanja iznosi namanje 50cm, odnosno 1m za energetske kablove iznad 20kV. Ako se
spomenute ne mogu održati, na tim mjestima se između energetskih kablova i telekomunikacijskog
kabla postavlja pregrad od materijala otpornog na termički uticaj.
1.15.5. MEĐUSOBNO UKRŠTANJE ENERGETSKIH KABLOVA
Radi smanjenja međusobnih uticaja paralelno položenih energetskih kablova treba se

pridržavati minimalnog razmaka od 10 cm za energetski 1kV kabl pokraj drugih energetskih kablova
(1kV i signalnih kablova), a od 10 kV kablova 15 cm.Pri ukrštanju preporučuje se razmak 20 cm za
oba slučaja.
1.16. ISPITIVANJE ENERGETSKIH KABLOVA I KABLOVSKOG PRIBORA
Kablovi se ispituju u fabrici i za to se izdaju ispitni atesti, koji se moraju dobiti od isporučioca
materijala i dati na uvid komisiji za tehnički pregled objekta prilikom tehničkog pregleda. Fabrička
ispitivanja podrazumijevaju naponska ispitivanja, mjerenje otpora provodnika, mjerenje faktora
gubitaka, elastičnosti radi savijanja kablova i ispitivanje dielektrične čvrstoće.
Ispitivanje izolacije kabla poslije polaganja izvodi se na potpuno instaliranom kablu, sa njegovim
priborom (kablovski završeci i kablovske spojnice).
Ispitivanje plašta poslije polaganja kabla, izvodi se radi provjere da nije došlo do oštećenja plašta
prilikom polaganja. Ispitivanje se izvodi jednosmjernim naponom 5kV u trajanju od 5 minuta.
8
2. PREDMJER I PREDRAČUN RADOVA ZA 10(20) kV KABLOVSKI VOD
2.1. Građevinski radovi:

Red jedinične jedinična ukupna
Opis radova količina
br. mjere cijena cijena
1. Ručni iskop kablovskog rova u zemlji II i III kategorije

dimenzija 0,5x0,8x20m m3 8 30,00 240,00
2. Mašinski iskop kablovskog rova u zamlji II i III

katogorije dimenzija 0,5x0,8x165m m3 66 15,00 990,00
Isporuka i ugradnja sitnog pijeska u kablovski rov, u

3. dva sloja po 0.1m između kojih se polaže kabal
0,2x0,5x185m m3 18,5 20,00 370,00
4. Zatrpavanje rova usitnjenom zemljom iz iskopa sa

ručnim nabijanjem, sloj debljine 0.2m m3 18,5 10,00 185,00
5. Zatrpavanje rova usitnjenom zemljom sa mašinskim

nabijanjem m3 37 5,00 185,00
6. Nabavka i ugradnja mehaničke zaštite kabla GAL

štitnici 1m/kom kom 400 1,00 400,00
7. Nabavka i polaganje pozor trake, polaže se iznad

mehaničke zaštite kabla m 400 0,02 8,00
8. Isporuka i ugradnja betonskih cijevi Ø200mm m 40 30,00 1200,00
9. Geodetsko snimanje trase kablovskog voda i unošenje

u katastar m 185 1,00 185,00
UKUPNO KM 3763,00
4.2. Elektromontažni radovi:

jedinične jedinična ukupna
Opis radova količina
mjere cijena cijena
1.
Nabavka, transport i polaganje kabla tipa XHE 49-A
1x150/25mm² 12/20kV m 609 18,00 10962,00
2.
Nabavka, transport i polaganje kabla tipa Al-XLPE/PE-
wp 12/20kV 1x150/25mm² m 609 20,00 12180,00
3.
Nabavka i ugradnja kablovske završnice tipa POLT
-24D/1XI Raychem (ili ekvivalent) za jednožilne
kablove izolovane plastičnom masom za unutrašnju
montažu. komplet 3 600,00 1800,00
9
4.
Otpajanje kabla tipa PP41 3x70mm² 6/10kV u vodnoj
ćeliji u MBTS 10/0,4kV "Bescarinska zona II" komplet 1 50,00 600,00
5.
Nabavka i ugradnja prelazne kablovske spojnice tipa
EPKJ 24 B/1XU-3SB Raychem (ili ekvivalent) za
međusobno jednožilnih i trožilnih kablova izolovanih
plastičnom masom komplet 1 1200,00 1200,00
6.
Isporuka i ugradnja kablovskih T adaptera RICS 5133
Raychem (ili ekvivalent) za rasklopna postrojenja
izolovana gasom. komplet 2 500,00 1000,00
7.
Isporuka i ugradnja trake FeZn 25x4mm m 200 5,00 1000,00
8.
Ispitivanje kabla nakon postavljanja, izrade kablovskih
spojnica i završetaka sa izdavanjem protokola o
izvršenim ispitivanjima kompl 1 1000,00 1000,00
UKUPNO KM 29742,00
2.3. REKAPITULACIJA
2.1.Građevinski radovi KM 3763,00
2.2.Elektromontažni radovi KM 29742,00
UKUPNO (2.1. + 2.2) KM 33505,00
10
3.TEHNIČKI OPIS LMTS 10/0,4kV 630kVA
3.1. OSNOVNI PODACI O OBJEKTU
Investitor : Vlada Brčko Distrikta BiH, Odeljenje za privredni razvoj,

sport i kulturu
Naziv objekta : LMTS 10(20)/0,4kV 630kVA „Bescarinska zona II“
Vrsta trafostanice: Prolazna limeno-montažna trafostanica
Dimenzije: visina iznad tla 2800mm
širina 2600 mm
dužina 2000 mm
Transformacija: 10000(20000)±2x2.5%/400
Maksimalna snaga: 630kVA
Nazivna struja SN bloka: 630A kablovske ćelije
630A transformatorska ćelija
Nazivna struja NN bloka: 1250A
Nazivna struja kratkog
spoja SN: 16kA
Nazivna udarna struja
kratkog spoja SN: 50kA
SN postrojenje: SN blok tipa 3L+1CB proizvodnje "Areva"
NN postrojenje: NN kompaktni prekidač 1250A sa prekostrujnom zaštitom,
devet jednopolno isklopivih osiguračkih pruga 400/x A,
strujni mjerni transformatori 1000/5, brojilo za
poluindirektno mjerenje,ampermetri, voltmetar sa
preklopkom, izvod za javnu rasvjete
Mjerenje : Mjerenje napona na NN strani
3.2 SVRHA IZGRADNJE
Izgradnja LMTS 10/0,4kV 630kVA „Bescarinska zona II“, ima za svrhu poboljšanja kvaliteta
električne energije u Zoni rada i industrije "Bescarinska zona II" u Brčkom i rasterećenje postojeće
transformatorske stanica MBTS 10/0,4kV 630kVA "Bescarinska zona I". Projektovana trafostanica je
predviđena kao prolazna.
3.3. LOKACIJA TRANSFORMATORSKE STANICE
Novoizgrađena transformatorska stanica je locirana na zemljištu označenom kao k.č. broj

943/1 K.O. Brčko 2, za koju je pribavljeno odobrenje za građenje br. UP-I-12-22-027043/08 od
22.12.2008 godine. Situacija lokacije je prikazana u sklopu grafičkih priloga projekta.
3.4. TEHNIČKI OPIS
3.4.1 OSNOVNI PODACI
11
Opremu LMTS 10(20)/0,4 kV, 630 kVA sačinjava:
 Srednjenaponski distributivni sklopni blok u SF6 tehnici - tipa FLUSARC 24-630-16 3L+1CB,
proizvodnje” Areva” , sa tri vodna i jednim transformatorskim poljem.
 Energetski transformator naznačenog prenosnog odnosa 10(20)/0,4 kV i naznačene snage 630
kVA, proizvodnje ”Emo Ohrid”.
 Niskonaponski sklopni blok koji se sastoji od jednog dovodnog polja i niskonaponskog razvoda
sa 9 izvoda i
 Izvoda javne rasvjete
3.5. KUĆIŠTE ZA SMJEŠTAJ OPREME
Kućište transformatorske stanice sastavljeno je od gotovih tipskih prefabrikovanih limenih elemenata

koji se transportuju kao gotov objekat do mjesta ugradnje. Moguća je i montaža na mjestu ugradnje.
Osnovne vanjske dimenzije zidova transformatorske stanice su 2600x2000mm. Visina montiranog

objekta iznad kote terena iznosi oko 2800mm. Kućište transformatorske stanice se sastoji od tri
uslovno odvojena prostora, i to prostora predviđenog za smještaj transformatora, prostora za smještaj
SN bloka i prostora za smještaj NN bloka.
Transformatorska stanica je opremljena vratima na svim stranama. Vrata na trafo boksu imaju
dodatne otvore za hlađenje.
U samoj transformatorskoj stanici nije predviđen protivpožarni aparat, jer je bez posade, a svojom
konstrukcijom i karakteristikama opreme i zidova daje dovoljnu protivpožarnu sigurnost.
3.6. SMJEŠTAJ I PRIKLJUČAK NA MREŽU
Za smještaj transformatorske stanice je pogodan slobodan prostor, uz pristupni put dovoljne nosivosti
koji omogućava nesmetan pristup vozilima za vrijeme montaže opreme, kao i tokom kasnijeg
održavanja.
Priključenje transformatorske stanice na elektroenergetsku mrežu vrši se 10(20) kV kablovima

položenim u zemljani rov do uvoda u transformatorsku stanicu. Uvod visokonaponskih kablova vrši se
kroz kablovske otvore koji su ugrađene u betonski temelj transformatorske stanice. Na identičan način
izvršen je i uvod kablova niskonaponskog razvoda i kablova javne rasvjete.
3.7. SREDNJENAPONSKI SKLOPNI BLOK
3.7.1.OPIS
Srednjenaponski sklopni blok je gasom SF 6 izolovano, Ring Main Unit (RMU), potpuno oklopljeno i od
opasnog napona dodira zaštićeno rasklopno postrojenje.
Rasklopno postrojenje je tip FLUSARC 24-630-16 3L+1CB, proizvodnje "Areva".
Po konstrukciji, rasklopno postrojenje FLUSARC 24-630-16 3L+1CB je samostojeći ormar s lako

pristupačnim priključcima i elementima upravljanja. Predviđen je za unutrašnju montažu pričvršćenjem
za pod.
Kompaktni dio postrojenja sadrži hermetički zatvoreno (zavareno) kućište napunjeno SF6 gasom pod
malim pritiskom (0,2 bara). Kućište je zapečaćeno do kraja životnog vijeka (oko 30 godina), što je u
skladu sa kriterijumom zaptivenog sistema pod pritiskom (IEC 60 298). Za sve to vrijeme nije potrebno
12
nikakvo održavanje djelova pod naponom. U ovom kućištu se nalaze djelovi pod naponom - rastavna
sklopka, noževi za uzemljenje i prekidač. SF6 gas služi kao izolacioni medijum i medijum za gašenje
luka.
Prednja strana je opremljena slijepom šemom sa preglednom signalizacijom stanja pojedinih sklopnih
aparata. Indikatori stanja su smješteni direktno na pokretnim kontaktima, tako da daju nedvosmislenu
indikaciju položaja rasklopnih aparata. Indikatori zatvorene pozicije zemljospojnika su smješteni na
donjem dijelu rasklopne aparature.
Rastavne sklopke posjeduju pokretni kontaktni sistem sa dvije stabilne pozicije (zatvoreno i
otvoreno), koji se pokreće polukružno. Dvopozicione sklopke su dizajnirane tako da je onemogućeno
istovremeno zatvaranje rastavne sklopke i zemljospojnika, što znači da postoji sistem mehaničke
blokade koji onemogućava nepravilne operacije.
Zatvaranje rastavne sklopke se vrši manipulacijom pokretnim kontaktnim sistemom, koji je vođen
brzo reagujućim mehanizmom, nezavisnim od brzine operacije rukovaoca. Kod prekidača mehanizam
otvaranja se zateže samim pokretom zatvaranja kontakta.
Otvaranje rastavne sklopke se vrši istim mehanizmom za brzo djelovanje, sada u suprotnom smjeru.
Kod prekidača operacija otvaranja se pokreće pritiskom na taster ili pojavom kvara.
Uzemljenje se vrši pomoću specijalne radne osovine koja zatvara i otvara kontakte. Otvor za pristup
osovini je blokiran poklopcem koji se može ukloniti samo ako je rastavna sklopka otvorena.
Radi dodatne sigurnosti zemljospojnik ima moć uključenja na kratak spoj 2.5 puta veću od
kratkotrajne podnosive struje.
Sklopni blok je opremljen :

- indikatorom pritiska SF6 gasa,
- polugom za uključenje rastavne sklopke,
- polugom za uključenje zemljospojnika,
- kapacitivnim indikatorom napona.
Za rasklopnu aparaturu ovog tipa karakteristična je visoka otpornost i neosjetljivost na spoljašnje

uticaje, tako da je skoro nemoguća pojava kvara unutar aparature. Da bi se, ipak, obezbijedila
maksimalna lična sigurnost, RM6 aparatura je konstruisana da izdrži električni luk sa jednosekundnom
strujom kratkog spoja, bez opasnosti po operatera. Oslobađanje gasa pri neočekivano visokom
pritisku uslijed pojave unutrašnjeg luka amortizuje se otvaranjem bezbjednosnog otvora na dnu, tako
da se gas oslobađa sa zadnje strane.
3.7.2. KONFIGURACIJA
Za LMTS 630 KVA, primijenjena konfiguracija SN sklopnog bloka je sa tri vodne i jednim
transformatorskim poljem.
U vodnim poljima je predviđena :
tropolna rastavna sklopka sa zemljospojnikom, naznačenog napona

24 kV, naznačene struje 630A, sa ugrađenim pomoćnim kontaktima
2NO+2NC.
U transformatorskom polju je predviđena :
tropolna rastavna sklopka sa zemljospojnikom, naznačenog napona

24 kV, naznačene struje 630 A, sa ugrađenim pomoćnim
kontaktima 2NO+2NC i kalemom za isključenje 230 V AC. Za zaštitu
transformatorskog polja koristi se elektronski relej tipa VPR-SP1, koji
štiti transformator od kratkih spojeva između faza. VPR-SP1 zaštitna
jedinica ne zahtjeva vanjsko napajanje jer se napajaja iz strujnih
transformatora smještenih u transformatorskom polju.
13
Oznaka rasklopne aparature: FLUSARC 24-630-16 3L+1CB
3.7.3. TEHNIČKE KARAKTERISTIKE
Osnovne karakteristike srednjenaponskog sklopnog bloka FLUSARC 24-630-16 3L+1CB,

proizvodnje AREVA za naznačeni napon 24 kV, su :
- naznačena frekvencija ......................................................... 50 Hz

- izolacija i medij za gašenje luka ........................................... SF6 gas
- naznačeni pritisak gasa kod 20°C ........................................ 130 kPa
- naznačeni podnosivi udarni napon ..................................... 125kVmax
- naznačeni 1min podnosivi napon 50 Hz.............................. 50kVeff
Vodna polja:
-naznačena struja........................................................................... 630 A
-naznačena kratkotrajna podnosiva struja .......................................16 kA
-naznačena uklopna moć .................................................................40 kA
Transformatorska polja :
-naznačena struja.............................................................................630 A
-naznačena kratkotrajna podnosiva struja .......................................16 kA
-naznačena uklopna moć .................................................................40 kA
3.8. ENERGETSKI TRANSFORMATOR
Predviđen je energetski transformator proizvodnje ”EMO - OHRID ”, naznačene snage 630 kVA.
Tehničke karakteristike
o trofazni uljni transformator za unutrašnju montažu

o maksimalna temperatura ambijenta 40C
o prenosni odnos 10000(20000)/420 V,
o regulacija napona  5 % i to 2 x 2,5 %
o napon kratkog spoja 4,05%,
o izolacioni nivo 24kV (28/75 kV),
o sprega : Dyn 5,
o sa kozervatorom,
o hlađenje – prirodno: ONAN.
Oprema
o regulaciona preklopka za ručnu regulaciju na strani višeg napona u beznaponskom stanju, sa

zaključavanjem;
o 4 niskonaponske ravne šine za priključak,
o 2 priključka za uzemljenje na sudu
o 4 dvosmjerna točka
o 1 uređaj za drenažu
o 1 priključak za punjenje
o konzervator
o 2 držača za podizanje
o natpisna pločica
o stepen zaštite IP 00.
14
Transformator je opremljen sa Buholc relejom za zaštitu od unutrašnjih kvarova

transformatora.Transformator je takođe opremljen i kontaktnim termometrom za zaštitu od
preopterećenja. Kontaktni termometar se montira direktno na kućište transformatora i štiti ga od
internih kvarova, preopterećenja i požara.
Uređaj kontinuirano nadgleda:
- temperaturu ulja, sa dva različita praga temperature (alarm i isključenje).
Kontaktni termometar je podešen na isključenje pri 95C, u skladu sa važećim propisima.
Prostor za smještaj u kućištu je dovoljnih dimenzija za smještaj transformatora 630 kVA, uz poštovanje
preporuke proivođača da zbog efikasnog hlađenja. Transformator se postavlja na dva nosača UNP
10 pripremljena za tu svrhu.
Hlađenje transformatora je prirodno, putem cirkulacije vazduha kroz predviđene otvore sa žaluzinama
na transformatorskoj stanici.
Za revizioni pristup, odnosno kontrolu djelova transformatora tokom pogona predviđena su dvoja
dvokrilna vrata dimenzija 1200x2000mm .
3.9. NISKONAPONSKO POSTROJENJE
Niskonaponsko postrojenje (niskonaponski blok) predstavlja standardni niskonaponski sklopni blok koji
je izveden kao prefabrikovan i ispitan panel, predviđen za učvršćenje na pod transofmatorske kućice u
dijelu predviđenom za smještaj niskonaponske opreme.
Niskonaponski blok sastoji se od:

-Dovodnog polja
-Mjernog polja
-Razvodnog polja
-Polja javne rasvjete
3.9.1. DOVODNO POLJE
Dovodno polje predstavlja vezu niskonaponske strane energetskog transformatora sa poljem razvoda.
Osnovni element ovog polja je niskonaponski prekidač.
Za ugradnju je odabran prekidač tipa LEGRAND DPX-H 1250 A, sa sIijedećim osnovnim
karakteristikama :
- Naznačena struja pri 400 C 1250 A

- Naznačeni napon 750 V
- Radni napon 690 V
- Broj polova 3
- Naznačena moć prekidanja struje kratkog spoja 70 kA
- Standard IEC 60947-2 (1995-12) i EN 60947-2 (1996).
Odabrani prekidač je za fiksnu ugradnju, sa vertikalnim priključcima sa zadnje strane. Za priključke je

moguće koristiti odgovarajuće adaptere za primjenu bakarnih šina širine veće od 50 mm.
Pored ugrađenog prekidača u dovodnom polju montira se taster za nužno isključenje transformatora
na srednjenaponskoj strani ( emergency stop ) i tri strujna mjerna transformatora 1000/5A, klase
tačnosti 0,5.
Na vratima dovodnog polja ugrađeni su mjerni instrumenti tri ampermetra 5A sa skalom do 0 do
1000A, voltmetar sa skalom od 0 do 500V i voltmetarska preklopkom.
3.9.2 MJERNO POLJE
15
U mjerno polje je ugrađeno transformatorsko trofazno višefunkcijsko brojilo tipa DMG2 5(5)A (ENEL)
3x230/400V, 5A, za mjerenje utroška električne energije na niskonaponskoj strani transformatora.
3.9.3 POLJE NISKONAPONSKOG RAZVODA
U polju niskonaponskog razvoda montiraju se bakarne sabirnice dimenzija 50 x 10 mm, na potporne

izolatore minimalme visine 50 mm, na međusobnom rastojanju 185 mm.
Na tako postavljene sabirnice montiraju se izolovane osiguračke pruge (letve ) i to:
- 9 kom. naznačene struje 400 A,
Osiguračke pruge 400 su tipa VE2-CE. Ove pruge su izolovane negorivim materijalom i obezbjeđuju
zaštitu IP2X. Primjenjuju se elementi sa jednopolnim isključenjem, a u slučajevima gdje je to
neophodno (na pojedinim izvodima) mogu biti ugrađene pruge sa tropolnim isključenjem. Standarno
moraju biti opremljene priključnim stezaljkama za kablove presjeka do 300 mm 2.
Izabrani osigurački elementi imaju sledeće osnovne tehničke karakteristike:

-Naznačeni radni napon 415 V
-Naznačeni izolacioni napon 690 V
-Naznačena učestanost 50-60 Hz
-Podnosiva struja kratkog spoja (1sec.) 60 kA
-Širina 100 mm
-Osni razmak sabirnica 185 mm
-Kablovske stezaljke do 300 mm 2
3.9.4. POLJE JAVNE RASVJETE
Polje javne rasvjete priključuje se na sabirnice preko tri jednopolna postolja za osigurače tipa PK 00
nazivne struje 160A.
3.10. SPOJEVI NA SREDNJEM I NISKOM NAPONU
Spoj između transformatora i SN razvoda izvodi se kablovima tipa XHE 49-A 3x (1x70/16 mm 2),
12/24kV. Poluprečnik savijanja kablova ne smije biti manji od 500 mm. Kablovi se učvršćuju
kablovskim obujmicama na nosač kablova u trafo boksu. Završetak kablova na SN sklopnom bloku
izvodi se ekranizovanim utičnim adapterom 250 A tipa RSES , proizvodnje ”Raychem” ili sličnim.
Završetak 10(20) kV kablova vodnih polja za spoj na SN sklopni blok izvodi se odgovarajućim
kablovskim završecima i ”T” adapterima , tipa RICS, proizvodnje ”Raychem” ili sličnim.
Prije puštanja u pogon potrebno je izvršiti ispitivanje kablova prema tehničkim propisima i
odgovarajućim uputstvima proizvođača.
Spoj transformatora s niskonaponskim postrojenjem izvodi se pomoću neizolovanih sabirnica

50x10mm za fazne provodnike i 50x5mm za neutralni provodnik .
Svi niskonaponski kablovi se spajaju na NN razvod preko kablovskih stezaljki na osiguračkim linijama.
3.11. ZAŠTITA, MJERENJE I UPRAVLJANJE
Zaštita transformatora na SN strani djeluje na isključenje prekidača u transformatorskom polju.

Na isključenje prekidača paralelno djeluju : relej VPR-SP1, kontaktni termometar, Buholc relej i taster
za nužno isključenje.
16
Zaštita energetskog transformatora od kratkog spoja između faza vrši se preko zaštitne
jedinica VPR-SP1 koja ne zahtjeva vanjsko napajanje jer se napajaja iz strujnih transformatora.
Zaštitna jedinica se nalazi u kućištu koje je s prednje strane zaštićeno prozirnim poklopcem. Kućište
je urađenu u stepnu zaštite IP54. podešavanje se izvodi okruglim potenciometrima na prednjoj strani.
Radna struja se podešava direktno prema veličini transformatora i radnom naponu.
Zaštita energetskog transformatora od preopterećenja standardno je ostvarena pomoću
kontaktnog termometra koji je ugrađen u transformator u području najtoplijeg ulja i ugradnjom zaštitnih
uređaja u NN prekidač.
Zaštita energetskog transformatora od unutrašnjih kvarova ostvarena je pomoću Buholc releja.
Mjerenje napona na niskonaponskoj strani vrši se direktno voltmetrom 0-500V. Voltmetarskom
preklopkom biraju se tri fazna i tri linijska napona. Mjerenje struje vrši se ampermetrima preko strujnih
transformatora 1000/5A postavljenim na niskonaponske sabirnice u dovodnom polju. Mjerenje ukupne
potrošnje električne energije vrši se trofaznih višefunkcijskim brojilom DMG2 5(5) 3x230/400V.
Upravljanje opremom SN i NN razvoda se izvodi ručno s poslužne ploče. Pri tome su ispunjeni
uslovi sigurnosti manipulacije, kao i blokade koje onemogućavaju pogrešnu manipulaciju. Svi elementi
koji su predmet bliskog i čestog dodira su izolovani i zaštićeni, tako da je postignuta maksimalna
zaštita od previsokog napona dodira.
Upravljanje aparatima SN postrojenja vrlo je jednostavno i svodi se na to da se na slijepoj
šemi provjeri stanje sklopnog aparata kojim se želi upravljati, te izvrši uključenje okretanjem ručice. Na
prednjoj ploči je vidljivo stanje sklopnih aparata, a takođe je označen i smjer okretanja ručice.
Upravljanje svim aparatima vrši se ručicama za uključenje.
Za isključenje u hitnim situacijama rasklopno postrojenje je opremljeno posebnim tasterom za
isključenje (emergency stop).
3.12. UZEMLJENJE
Uzemljenje se izvodi kao združeno zaštitno i radno uzemljenje. Unutar transformatorske

stanice izvedena je zaštita od previsokog napona dodira izjednačenjem potencijala, tj. spajanjem svih
metalnih djelova postrojenja (koji u normalnom pogonu nisu pod naponom) na zaštitno uzemljenje.
Sva metalna kućišta elektroopreme povezuju se preko predviđenih vijaka na zaštitno
uzemljenje. Sistem unutrašnjeg uzemljenja spojen je na trakasti uzemljivač oko kućice preko mjernog
spoja ispod NN razvodne table. Osim toga na sistem uzemljenja spojeni su sledeći elementi:
- sva vrata transformatorske stanice s fleksibilnom bakarnom pletenicom naznačenog
presjeka 16 mm2;
- sve kablovske glave (metalni djelovi);
- zaštitni plaštovi kablova;
- profilni nosači u transformatorskoj komori;
- svi metalni djelovi konstrukcija,
- noževi za uzemljenje u sklopu visokonaponskog sklopnog bloka.
Nakon izvedbe sistema uzemljenja potrebno je izvršiti kontrolna mjerenja i po potrebi izvršiti
odgovarajuću korekciju uzemljivača.
3.13. ELEKTRIČNA INSTALACIJA RASVJETE I PRIKLJUČNICA
Transformatorska stanica ima sopstvenu instalaciju rasvjete za slučaj obavljanja montažnih ili hitnih
intervencija noću. Zahtijevani nivo minimalne srednje osvijetljenosti od 60 Lx osigurava se zidnim
svjetiljkama i to dvije u prostoru SN i NN razvoda. Svjetiljke su sa grlom i sijalicom snage 60 W.
Uključivanje rasvjete vrši se automatski – otvaranjem vrata u rasklopnom dijelu transformatorske
stanice.
U niskonaponskom bloku je smještena jednofazna priključnica sa zaštitnim kontaktom, a sve skupa je

izvedeno na priključne stezaljke.
Instalacija rasvjete izvedena je kablovima PP00-Y 3x1,5 mm 2.
17
3.14. TRANSPORT I MONTAŽA
Limena kućica se po pravilu doprema montirana i kompletno opremljena na predviđenu lokaciju.

Prilikom izvođenja pripremnih radova potrebno je osigurati pristupni put za pristup teškog tereta i auto
dizalice 10 t/10 m.
Nakon postavljanja betonskog kućišta ,zavisno od toga da li se montaža opreme vrši na mjestu
ugrandje, potrebno je izvršiti sve ili pojedine aktivnosti:
- neophodne završne građevinske radove prema zahtjevima građevinskog projekta,
- unošenje i postavljanje energetskog transformatora na temelje,
- unošenje i postavljanje ostale elektroopreme,
- postavljanje i spajanje SN i NN strane energetskog transformatora s odgovarajućim
razvodima,
- postavljanje i spajanje instalacije za zaštitu energetskog transformatora,
- postavljanje i spajanje električne instalacije rasvjete i priključnica,
- postavljanje zaštitnog uzemljenja unutar transformatorske stanice,
- povezivanje svih metalnih dijelova postrojenja (koji u normalnom pogonu nisu pod naponom)
i nosača aparata na zaštitno uzemljenje unutar transformatorske stanice,
- postavljanje i spajanje NN odvoda na blok NN razvoda,
- postavljanje i spajanje SN odvoda na blok SN razvoda,
- postavljanje vanjskog zaštitnog uzemljenja prema projektu,
- povezivanje unutrašnjeg i vanjskog zaštitnog uzemljenja preko mjernih spojeva.
3.15. ISPITIVANJE , PUŠTANJE U POGON I ODRŽAVANJE
Pod aktivnostima na ispitivanju, podrazumjeva se sljedeće :
- ispitivanje i kontrola prilikom preuzimanja gotove opreme,

- ispitivanje i kontrola tokom izgradnje,
- ispitivanje i kontrola prije puštanja u pogon.
Nakon svih izvršenih ispitivanja izdaju se sertifikati koji postaju sastavni dio dokumentacije
transformatorske stanice u pogonu.
Tehnički pregled slijedi nakon izvršenih svih propisanih kontrola, mjerenja, ispitivanja i izdavanja
potrebnih dokumenata. Transformatorska stanica se može pustiti u pogon poslije uspješno
obavljenog tehničkog pregleda i dobijanja upotrebne dozvole.
Za izradu transformatorske stanice se koristi oprema vrhunske tehnologije koja zahtjeva minimum
održavanja.
Rasklopno postrojenje FLUSARC 24-630-16 3L+1CB proizvodnje “AREVA” je potpuno oklopljeno i
od opasnog dodira zaštićeno rasklopno postrojenje.
Kontakti rastavnih sklopki kreću se u SF6 gasu pomoću pouzdanog opružnog mehanizma, čija je
manipulacija moguća samo uz ispunjenje svih uobičajnih mjera predostrožnosti.
Po konstrukciji, rasklopno postrojenje srednjeg napona je samostojeće izvedbe s lako pristupačnim

priključcima i elementima upravljanja. Po dizajnu i namjeni to je uređaj tipa ”maintenance free”, za
naznačene struje do 630 A i napone 24 kV. Kompletno je prefabrikovan i pripremljen za završno
spajanje kablova pomoću posebnih kablovskih završetaka s odgovarajućim adapterima.
Niskonaponski sklopni blok je izveden kao prefabrikovan i ispitan panel koji ima sledeće karakteristike:
- izvanredna preglednost
18
- laka dostupnost svih elemenata,

- jednostavo spajanje kablova (preko kablovskih stezaljki).
Da bi postrojenje ispravno i kvalitetno radilo, Investitor je dužan da izradi i sprovodi program

održavanja. Prilikom izrade programa održavanja treba poštovati uputstva proizvođača opreme, te
zahtjeve tehničkih propisa i normi u pogledu sigurnosti (zaštite) na radu, periodičnosti i opsega
pregleda, servisa, ispitivanja i kontrolnih mjerenja.
19
3.17. TEHNIČKI PRORAČUNI
3.17.1. PARAMETRI KRATKOG SPOJA I IZBOR OPREME
a) Srednjenaponska oprema
U tački 1.8. ovog projekta izračunata je struja kratkog spoja na mjestu priključenja novoizgrađenog
10(20)kV kablovskog voda, ako se zanemari impedansa novoizgrađenog kablovskog voda struja
kratkog spoja na mjestu ugradnje trafostanice iznosi:
I k  8,45 kA
Udarna struja kratkog spoja

I ud  k  2  I k
Re
3
k  1,02  0,98  e Xe
k  1,12
I ud  1,12  2  8,45
I ud  13,34 kA
Početna vrijednost naizmjenične kratkospojne struje I k je jednaka trajnoj struji kratkog spoja I th
I th  I k  8,45kA
Sklopni blokovi FLUSARC 24-630-16 3L+1CB proizvodnje ”Areva” ispitani su i atestirani za 16

kA/1sec termičke struje kratkog spoja, odnosno 50 kA dinamičke (udarne) struje kratkog spoja. Kako
je udarna struja kratkog spoja u mreži 10 kV 13,34 kA, izabrani sklopni aparati zadovoljavaju.
b) Niskonaponska oprema
Parametri kratkog spoja na 0,4 kV strani:
Redukovani otpor SN mreže na 0,4 kV stranu iznosi:
2
U 
Z 0, 4  Z SN   1 
U2 
2
 0,4 
Z 0, 4  (0,459  j 0,596)    
 10 
Z 0, 4  (0,00073  j 0,00095)
Ekvivalentni otpor transformatora:

uk U 2
ZT 
100  S n
ZT  0,0103 
20
100  Pcu 100  6,50

ur %    1,03%
Sn 630
ux %  uk2  ur2  4,052  1,032  3,91%
ur %  U n2
RT   0,0026
100  Sn
u x %  U n2
XT   0,0099
100  S n
Ukupna impedansa na sabirnicama 0.4kV strani iznosi:
Z  Z 0 , 4  ZT
Z  (0,00333  j 0,0108)
Z  0,0113 
Struja tropolnog kratkog spoja na sabirnicama 0,4 kV iznosi:

c  U
I k " 
3  Z
1  0, 4
I k " 
3  0,0113
I k "  20, 4 6 kA
Udarna struja kratkog spoja:
I ud  k  2  I k
R0.4
3
k  1,02  0,98  e X 0.4
k  1,40
I ud  1,40  2  20,46
I ud  40,38 kA
Ako je kratkospojna snaga vrlo velika ( X m  0.5  X tr ), kada je električna mreža vrlo snažna, napon
se na strani mreže, pri kratkom spoju na NN strani neće sniziti. Tada vrijedi : I k  I th
Na niskonaponskoj strani energetskog transformatora (400 V) za naznačene snage do 630 kVA, mogu
se pojaviti struje kratkog spoja vrijednosti do 20,46 kA. Prema navedenoj vrijednosti struje kratkog
spoja izvršen je i izbor električne opreme.
Udarna struja kratkog spoja u 0,4 kV mreži iznosi 40,38 kA. Niskonaponski prekidač je deklarisan i
atestiran za termičku struju kratkog spoja od 25 kA i udarnu struju kratkog spoja od 70 kA, što znači da
zadovoljava.
Kako je je glavna električna oprema (SN i NN sklopni blokovi) ispitana i atestirana u skladu s važećim
IEC standardima (IEC 439 za NN sklopne blokove i IEC 298 za SN sklopne blokove), a energetski
transformator zadovoljava zahtjeve standarda IEC 76, to se može zaključiti da su navedeni tehnički
parametri time i verifikovani.
3.17.2. PRORAČUN SPOJEVA SN RAZVOD - TRANSFORMATOR
21
Naznačena struja transformatora snage 630 kVA na 10 kV iznosi 36,41 A, tako da odabrani kabl XHE
49-A, 3x (1x70/16) mm2 dopuštenog strujnog opterećenja od 215 A , sigurno zadovoljava.
Presjek spojnog kabla između SN razvoda i energetskog transformatora potrebno je kontrolisati s

obzirom na termička naprezanja u kratkom spoju:
-kabl XHE 49-A, 3x(1x70/16) mm2

-ukupno vrijeme isključenja u slučaju kratkog spoja: t = 0,075 s
-uz pogonsku temperaturu XHE kablova 90 C i graničnu temperaturu 250 C, faktor za određivanje
dovoljne termičke čvrstoće je: C1 = 12.4
Amin  C1  I e  T mm 2
Amin  12.4  14,45  0,075 mm 2
Amin  49,07mm 2
Minimalno potreban presjek spojnog kabla dobijen je uz pretpostavku da je I ef  14,45 kA , tj. da je

efektivna vrijednost struje kratkog spoja jednaka subtranzijentnoj vrijednosti naizmjenične struje
kratkog spoja. Iz dobijenog proračuna proizilazi da odabrani kabl zadovoljava s obzirom na termička
naprezanja u kratkom spoju.
3.17.3. PRORAČUN SPOJEVA NN RAZVOD - TRANSFORMATOR
Naznačena struja transformatora na NN strani iznosi:
Sn
In 
3 U
630
In 
3  0,4
I n  910 A
Za priključak se koriste sabirnice Cu presjeka 50x10mm po fazi, čija trajno dozvoljena struja iznosi
1020A.
3.17.4. PRORAČUN HLAĐENJA TRANSFORMATORA
Predviđeno je hlađenje transformatora prirodnom cirkulacijom hladnog i zagrijanog vazduha kroz

ventilacione otvore na vratima trafo boksa, na žaluzinama na prednjoj i zadnjoj strani kućice.
Prilikom proračuna kao ulazni otvori uzimaju se u račun donji dio otvora sa žaluzinama na vratima
trafo boksa (dimenzija1200x650mm)
Izlazni otvori su gornji dio otvora sa žaluzinama i zaštitnom rešetkom na vratima i zadnjoj strani
transformatorske kućice. Površina ulaznih otvora je jednaka površini izlaznih otvora
Najniža moguća temperatura vazduha u transformatorskoj komori se postiže na način što se otvori za
izlaz vrućeg vazduha postavljaju na što višu, a otvori za ulaz hladnog zraka, na što nižu poziciju.
Transformator je proizveden u skladu sa IEC 60076, za sledeće temperature ambijenta:

o maksimalna 40C
22
o prosječna dnevna 30C

o prosječna godišnja 20C
o minimalna -25C
Proračun je rađen uz pretpostavku maksimalne temperature okoline u komori 40 C i temperature
vanjskog vazduha 20 C (prosječna dnevna).
S obzirom da se ugrađuje transformator naznače snage 630 kVA, deklarisani podaci proizvođača
transformatora o gubicima iznose (za transformator 630 kVA):
- gubici praznog hoda Po = 1300 W,

- gubici zbog tereta PCu = 6500 W

ukupni gubici transformatora Pg = 7800 W
Puk = 8580 W ( uvećano za 10%, IEC standard)
Potrebna površina ulaznog otvora za vazduh iznosi:
2
13,2  Puk  R
A1 
T3 h
gdje je:
A1 - površina otvora kroz koji vazduh ulazi, (m2 )

Puk - ukupni gubici transformatora, (kW),
h - visinska razlika između sredine transformatorskog kotla i otvora za izlaz vazduha (1,00 m),
T - razlika temperatura između maksimalne temperature okoline i temperature vazduha, (K)
R - koeficijent otpora strujanju vazduha . Ovaj koeficijent je minimalno 4, a zavisi od postojanja
žaluzina i mreže. Za transformatorsku stanicu sa dvije žaluzine iznosi 4  2  1.5  7
13,2  8,58 2  7
A1 
20 3  1,0
A1  0,92m 2
Potrebna površina izlaznog otvora:
A2  1,1  A1
A2  1,1  0,92
A2  1,01m 2
Zbog mreže žaluzina, sve se vrijednosti povećavaju za 10 %, i iznose:

1
A1  1,01m 2
1
A2  1,11m 2
Stvarno izvedene površine otvora za ulaz vazduha za hlađenje transformatora su:
A  2  1,2  0,65  1,65m 2
Izlazni otvori su jednaki ulaznim i veći su od računskih, tako da se može zaključiti da su stvoreni
23
uslovi za prirodno hlađenje transformatora.
3.17.5. PRORAČUN UZEMLJENJA
Uzemljenje se izvodi kao združeno zaštitno i radno uzemljenje. Prema Pravilniku o tehničkim
normativima za pogon i održavanje elektroenergetskih postrojenja i vodova i to odeljak IV. Zaštita od
prenapona, član 37., dozvoljena vrijednost kapacitivne struje zemljospoja u 10kV mreži je 20A.
Ukupna otpornost združenog uzemljenja ( Rezdr ) treba da zadovolji uslov
65 65
Rzdr    3,25 Ω
I z max 20
Zaštitno uzemljene projektovane LMTS se izvodi pomoću tri uzemljivača u obliku pravougaone
konture koji su paralelno spojeni. Prva kontura je postavljena na 0.3m od temelja trafo stanice na
dubini od 0.3 m, druga kontura je udaljena 0.5 m od prve i postavljena na dubini od 0.5 m, a treća
kontura je postavljen na udaljenosti 0.5 m od druge i na dubini od 0.8 m. Na ovako izvedeno
uzemljenje se spaja i traka FeZn 25x4mm položena uz napojni 10(20)kV podzemni kablovski vod.
Otpornost uzemljivača u obliku pravougaone konture se računa po formuli :

 8 L2
Rk  ln gdje je
2   L   p  h
ρ - specifična otpornost zemlje
L – je obim konture
p – širina FeZn trake
h – dubina na koju je postavljen uzemljivač
otpornost prve konture je :

100 8  11,402
Rk1  ln  14,39 
2    11,40   0,025  0,3
otpornost druge konture je :
100 8  15,60 2
Rk 2  ln  11,04 
2    15,60   0,025  0,5
otpornost treće konture je :
100 8  19,60 2
Rk 3  ln  8,77 
2    19,60   0.025  0,8
U kablovskom rovu pored kablova polaže se i traka FeZn 25x4mm dužine 200m, koja se takođe spaja
na združeno uzemljenje. Otpor horizontalnog trakastog uzemljivača se računa na slijedeći način ( po
Löblu) :
z l2 100 2002
R  ln   ln  1,79 
2   l h  d e 2  3,14  200 0,8  0,0185
gdje je:
 z - specifični otpor tla
l – dužina FeZn trake
h – dubina ukopavanja trake
d e - ekvivalentni prečnik za FeZn traku 25x4mm
odnosno ukupna otpornost tri paralelno vezane konture i horizontalnog uzemljivača iznosi:
1 1 1 1 1
   
Ru Rk 1 Rk 2 Rk 3 Rc
Ru 1,20 
24
2.16. Proračun radnog uzemljenja
Ukupna otpornost radnog uzemljenja dimenzioniše se u zavisnosti od primjenjene zaštite od

indirektnog dodira u niskonaponskog mreži i instalacijama potrošača.
Uzemljivač radnog uzemljenja vezuje se kablom tipa PP00 1kV 1x50mm² za sabirnicu neutralnog
voda u niskonaponskom razvodnom ormaru u trafostanici. Uzemljivač radnog uzemljenja se polaže po
pravilu na minimalnoj udaljenosti od 20 metara od zaštitnog uzemljenja LMTS. Efikasno razdvojeni
uzemljivači se smatraju, ako se na jednom od uzemljivača ne može pojaviti potencijal veći od 40%
potencijala drugog uzemljenja.
Otpornost uzemljenja radnog uzemljenja zavisi od primjenjene zaštite od indirektnog dodira u

niskonaponskoj mreži. Ako je primjenjen TN-sistem napajanja otpornost radnog uzemljenja treba da
bude Rrn  5 
Uzemljivač radnog uzemljenja se izvodi kao zrakasti horizontalni uzemljivač. Otpornost ovako
izvedenog uzemljenja čiji kraci iznose 25 m. Uzemljenje se izvodi trakom FeZn 30x4mm koja se
polaže na dubini 0,8 metara.
 l2
Rrn   (ln  A)  2,87 Ω
2  l dH
gdje je
 - specifična električna otpornost zemljišta
l - ukupna dužina provodnika
d - prečnik poprečnog presjeka provodnika
H - dubina polaganja
A - koeficijent oblika
Iz navedenog proračuna se vidi da je otpor uzemljenja manji od propisanih 5  .
Ukupan otpor rasprostiranja združenog uzemljivača LMTS 10(20)/0,4kV 630kVA „Bescarinska zona
II“ iznosi 0,84Ω što je manje od zahtjevanih 3,25Ω, te se može zaključiti da projektovani uzemljivač
zadovoljava.
Napomena:
Ovdje nije uzeto u obzir da su u gradskim uslovima preko neutralnog provodnika u sistem
uzemljenja transformatorske stanice uključuju i temeljni uzemljivači objekata (zgrada), cijevovodi i
drugi prirodni uzemljivači objekata, tako da se realno mogu očekivati mnogo niže vrijednosti
otpornosti uzemljenja od dobijenih proračunom.
Proračun otpora uzemljivača je urađen uz pretpostavku da specifični otpor tla od 100 Wm, zato što je
najčešći slučaj na ovom području. Ipak, ukoliko mjerenje otpora uzemljivača koje se vrši nakon
završetka TS pokaže veći otpor od izračunatog, potrebno je izvršiti korekciju otpora uzemljenja,
dodavanjem radijalnih traka potrebne dužine na po dvije suprotne stranice uzemljivača, dok se ne
postigne traženi otpor uzemljivača. Treba imati u vidu da traženi otpor uzemljivača mora biti ostvaren
u najgorim uslovima, to znači u sušnom periodu.
4.PREDMJER I PREDRAČUN ZA LMTS 10(20)/0,4kV 630 kVA
Red jedinične količi jedinična ukupna
Opis radova
br. mjere na cijena cijena
4.1. Građevinski radovi
1. Predmjer građevinskih radova za izradi armirano
betonskog temelja dat je u građevinskom dijelu
projekta
2. Isporuka i ugradnja limeno montažnog kućišta
dimenzija 2600x2000x2350mm, tipa EDB
proizvođač "Loznica-elektro". kom 1 8000,00 8000,00
25
3. Ručni iskop rova za zaštitno uzemljenje trafostanice

u zemlji II i III kategorije m³ 10 30,00 300,00
4. Mašinski iskop rova za radno uzemljenje u zemlji II
i III kategorije dimenzija 0,4x0,8x100m m³ 32 15,00 480,00
5. Zatrpavanje uzemljenja radnog i zaštitnog m³ 42 5,00 210,00
UKUPNO 8990,00
4.2. Elektromontažni radovi

1. Srednjenaponski sklopni blok, tipski, izolovan
gasom FLUSARC 24-630-16 3L+1CB, 630 A,
naznačena kratkotrajna podnosiva struja 16kA/1s,
podnosiva udarna struja 40 kA, podnosivi napon
industrijske frekvencije 50kV, podnosivi atmosferski
udarni napon 125 kV.
Blok je slobodnostojeći, predviđen za pričvršćenje
na pod prostorije pomoću posebnih pričvrsnih
elemenata. Konstrukcija bloka je izrađena od lima,
zaštićenog protiv korozije plastificiranjem. Blok je
zatvoren limom sa svih strana. Srednjenaponski
blok je opremljen sa tri vodna polja i jednim
transformatorskim poljem
Vodna polja su opremljena rastavnom sklopkom 24
kV, nazivne struje 630 A i sa zemljospojnikom, sa
prigrađenim signalnim sklopkama, kao i
indikatorima napona.
Transformatorsko polje je opremljeno prekidačem
630A, 24 kV, sa zemljospojnikom, prigrađenim
signalnim sklopkama i kalemom za isključenje 230
V AC. Zaštita transformatora od kratkih spojeva
izvedena je preko releja tipa VIP30 .
SN razvod tip: FLUSARC 24-630-16 3L+1CB
proizvođač "AREVA" kom 1 15000,00 15000,00
2. Poluga za uključenje rastavnih sklopki kom 1 50,00 50,00
3. Poluga za uključenje zemljospojnika kom 1 50,00 50,00
4. Isporuka i ugradnja kabla tipa XHE 49-A
1x70/16mm² 12/24kV m 15 15,00 225,00
5. Nabavka i ugradnja kablovske završnice tipa POLT
-24D/1XI Raychem (ili ekvivalent) za jednožilne
kablove izolovane plastičnom masom za unutrašnju
montažu. komplet 1 600,00 600,00
6. Isporuka i ugradnja kablovskih T adaptera RSES
5227-R Raychem (ili ekvivalent) za rasklopna
postrojenja izolovana gasom. komplet 1 500,00 500,00
7. Energetski transformator naznačene snage 630
kVA "EMO-OHRID", prenosnog odnosa 10(20)/0,4
kV, grupa spoja Dyn5, napon kratkog spoja
uk=4,05%, ručne regulacije napona u
beznaponskom stanju 2x±2,5 ili ±5%,%,u svemu
prema tehničkom opisu. kom 1 25000,00 25000,00
8. NN razvod se sastoji od NN razvodnog bloka,
opremljen sa 0,4 kV sabirnicama i elementima
prema opisu, i sljedećim tehničkim podacima:
naznačeni napon 400V
naznačena frekvencija 50 Hz
naznačena struja glavnih sabirnica 1250A
naznačena struja glavnih odvoda 400A
stepen zaštite IP43
Blok je predviđen za pričvršćenje na konstrukciju
26
kućice. Izrađen je od nerđajućeg materijala.

9. Sklopni blok sadrži :
Dovodno polje
u koje je ugrađen niskonaponski prekidač tipa DPX-
H 1250 "Legrand" za odvojenu ugradnju na
temeljnu ploču, naznačene struje do 1250 A.
U dovodnom polju se ugrađuju tri strujna mjerna
transformatora 1000/5, kl 0.5, 10VA, Fs=5 - 3kom,
a u mjernom polju višefunkcijsko brojilo 3x230/400
V, 5A. DMG2 5(5)
U dovodnom polju ugrađen je taster(emergency
stop) za slučaj potrebe nužnog-brzog isključenja
kojim se isključuje energetski transformator na
strani srednjeg napona.
Voltmetar 72x72mm 0-500 V sa preklopkom CMV 7
positions se smješta u polje +N1
Ampermetar 72x72mm 5A sa skalom 0-1000A - 3
kom komplet 1 5000,00 5000,00
10. Veza između gornjih kontakata prekidača izvedena
je sabirnicama 50x10mm za fazne, odnosno
sabirnicom 50x5mm za sabirnicu neutralnog voda. komplet 1 200,00 200,00
11. Veza između donjih kontakata prekidača i bakarnih
sabirnica 50x10mm ostvaruje se primjenom
fabričkog adaptera za proširivanje i sabirnica
50x10mm komplet 1 250,00 250,00
12. Mjerno polje
sa ugrađenim elementima mjerenja: redne stezaljke
, osigurači rasvjete i utičnice. U ovom polju
predviđena je utičnica 250 V ,16 A koja se montira
na šinu. komplet 1 50,00 50,00
13. Polje javne rasvjete
u kome je smješteno:
-jednopolno postolje za osigurače nazivne struje
160A tipa PK 00 160A - 3 kom
- kabal P/F 1x16mm² - 3m komplet 1 50,00 50,00
14. Polje razvoda(+N4)
sastavljeno od sabirnica, bakarnih šina
3x50x10mm koje su montirane na međusobnom
rastojanju od 185 mm. Niskonaponski razvod
sastoji se od 9 izvoda 400 A i jednog izvoda 160
A - za javnu
Na niskonaponske sabirnice montiraju se
osiguračke pruge:
Osiguračka pruga tipa VE2-CE WEBER 400 A ,
kom. 9
sa adapterom za razmak sabirnica od 185 mm-
kom1
U donjem dijelu niskonaponskog panela su
smještene sabirnice 50x5mm neutralnog
provodnika (N) i zaštitnog provodnika (PE), kao i
konzole za pričvršćenje niskonaponskih kablova. komplet 1 2000,00 2000,00
OPREMA ZA INSTALACIJU RASVJETE
15. Brodska svjetiljka sa zaštitnom mrežom i
sijalicom 60 W kom 2 35,00 70,00
16. Fluosvjetiljka 1x18W kom 1 50,00 100,00
17. Instalacioni mikro prekidač, za montažu na vrata
trafo boksa i rasklopnog bloka kom 4 5,00 20,00
18. Instalacioni kabl PP00 3x1,5 mm2 m 20 2,50 50,00
27
19. Ostali sitni, spojni i montažni materijal paušalno 200,00 200,00

OPREMA ZA UZEMLJENJE
TRANSFORMATORSKE STANICE
20. Ukrsni spoj JUS N.B4.934 kom 15 3,00 45,00
21. Pocinčana traka Fe-Zn 25x4 mm kg 80 5,00 400,00
22. T-potporni nosač s tiplom kom 15 3,00 45,00
23. Pocinčana traka FeZn 30x4mm kg 100 7,00 700,00
24. Kabal PP00 1x50mm² m 25 4,00 100,00
25. Ostali sitni spojni i montažni materijal paušal 200,00 200,00
4.3. REKAPITULACIJA
4.1.Građevinski radovi KM 8990,00
4.2.Elektromontažni radovi KM 50905,00
UKUPNO (4.1. + 4.2) KM 59895,00
5 REKAPITULACIJA
2.3.Izgradnja 10(20)kV kablovskog voda KM 33505,00
4.3.Izgradnja LMTS 630kVA 10(20)/0.4kV KM 59895,00
UKUPNO (2.3. + 4.3) KM 93400,00
28

Bescarinska Za Stampanje

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Bescarinska Za Stampanje

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

PROJEKAT IZVEDENOG STANJA TRAFOSTANICE

TIP LMTS 10(20)/0,4kV S=630kVA „BESCARINSKA

1.TEHNIČKI OPIS 10(20) kV KABLOVSKOG VODA

1.1. OSNOVNI PODACI O OBJEKTU

Investitor : Vlada Brčko Distrikta BiH, Odeljenje za privredni razvoj,

1.2. SVRHA IZGRADNJE

1.3 OPIS TRASE KABLA

Napajanje novoizgrađene LMTS 10(20)/0,4kV 630kVA „Bescarinska zona II“ izvršeno je na

1.4. IZBOR TIPA KABLA

1.5. OSNOVNI PODACI O KABLU TIPA XHE 49-A 12/20kV 1x150/25mm²

Primjena : U elektroenergetskim, distributivnim i industrijskim mrežama,

nazivni napon kabla 12/20kV

1.6. OSNOVNI PODACI O KABLU TIPA Al-XLPE/PE-wp 12/24kV 1x150/25mm²

nazivni napon kabla 12/20kV

1.7. DUŽINA TRASE KABLOVSKOG VODA

Dužina trase podzemnog 10(20)kV kablovskog voda iznosi cca 185 m.

1.8 ODABIR PRESJEKA KABLA

1.8.1. PROVJERA IZABRANOG PRESJEKA KABLA NA ZAGRIJAVANJE U KRATKOM

Zbog određivanja minimalno potrebnog presjeka kabla koji će zadovoljiti u pogledu

Reaktansa 10kV kablovskog voda iznosi

ekvivalentna vremenska konstanta prigušenja jednosmjerne komponente struje kratkog spoja je :

1 X m  X L 1 0,44  0,156

1.8.3. PROVJERA PRESJEKA KABLA PREMA ZAGRIJAVANJU U TRAJNOM POGONU

Prema izvedenom stanju opterećenje na kraju novoizgrađenog 10(20)kV kablovskog voda

Izraz za proračun tablične vrijednosti trajno dozvoljene struje ima oblik :

1.10. TEHNIČKI USLOVI ZA POLAGANJE KABLOVA

Kablovi se polažu tako da njihove eksploatacione karakteristike ne budu ugrožene. Posebnu

1.12. KABLOVSKI ROV

1.13. USLOVI ZA POLAGANJE KABLA

1.14. KABLOVSKE SPOJNICE I KABLOVSKE ZAVRŠNICE

Spajanja i završavanja kablova treba izvršiti odgovarajućim kablovskim priborom (kablovske

1.15. UKRŠTANJE I PARALELNO VOĐENJE KABLA SA DRUGIM INSTALACIJA

1.15.1. PROMETNI PUT

1.15.2. VODOVOD I KANALIZACIJA

1.15.3. OSTALI CIJEVOVODI I OBJEKTI

Namanje dopušteno rastojanje između elektroenergetskog kabla nazivnog napona zaključno

1.15.4. PARALELNO VOĐENJE I UKRŠTANJE ENERGETSKIH KABLOVA SA TELEFONSKIM

Ukrštanje energetskih kablova sa telefonskim podzemnim kablovima treba izvesti u pravilu

1.15.5. MEĐUSOBNO UKRŠTANJE ENERGETSKIH KABLOVA

Radi smanjenja međusobnih uticaja paralelno položenih energetskih kablova treba se

1.16. ISPITIVANJE ENERGETSKIH KABLOVA I KABLOVSKOG PRIBORA

2. PREDMJER I PREDRAČUN RADOVA ZA 10(20) kV KABLOVSKI VOD

2.1. Građevinski radovi:

1. Ručni iskop kablovskog rova u zemlji II i III kategorije

2. Mašinski iskop kablovskog rova u zamlji II i III

Isporuka i ugradnja sitnog pijeska u kablovski rov, u

4. Zatrpavanje rova usitnjenom zemljom iz iskopa sa

5. Zatrpavanje rova usitnjenom zemljom sa mašinskim

6. Nabavka i ugradnja mehaničke zaštite kabla GAL

7. Nabavka i polaganje pozor trake, polaže se iznad

9. Geodetsko snimanje trase kablovskog voda i unošenje

4.2. Elektromontažni radovi:

UKUPNO (2.1. + 2.2) KM 33505,00

3.TEHNIČKI OPIS LMTS 10/0,4kV 630kVA

3.1. OSNOVNI PODACI O OBJEKTU

Investitor : Vlada Brčko Distrikta BiH, Odeljenje za privredni razvoj,

3.2 SVRHA IZGRADNJE

3.3. LOKACIJA TRANSFORMATORSKE STANICE

Novoizgrađena transformatorska stanica je locirana na zemljištu označenom kao k.č. broj

3.4. TEHNIČKI OPIS

3.4.1 OSNOVNI PODACI

Opremu LMTS 10(20)/0,4 kV, 630 kVA sačinjava:

3.5. KUĆIŠTE ZA SMJEŠTAJ OPREME