Powypadkowa i zimowa obsługa układów klimatyzacji samochodowej

Zimą klimatyzacja w samochodzie nie jest konieczna, więc nie trzeba jej naprawiad – to powszechnie
panująca wśród klientów opinia. Zasadniczo błędna i dośd kosztowna, co okazuje się dopiero w pierwszych ciepłych
dniach wiosny. Związane jest to nie tylko z praktycznie powszechną już funkcją odparowania szyb, która uruchamia
układ z pominięciem niektórych czujników, ale i ze stosowaniem w układach klimatyzacji samochodowej sprężarek o
zmiennej pojemności skokowej. Mają one wiele zalet, ale również sporo słabych punktów. Charakteryzują się tym, że
sterowanie sprężarką następuje poprzez sygnał PWM (elektrozawór sterujący), a wał sprężarki napędzany jest bez
przerwy poprzez sprzęgło przeciążeniowe / sztywne. Nawet niesterowana sygnałem sprężarka posiada minimalną
pojemnośd 2-3% , pracują tłoki i wał korbowy. W układach klimatyzacji samochodowej, w których są ubytki czynnika
chłodzącego (tolerowane często jako norma przez użytkowników) lub czynnika chłodzącego nie ma wcale (skutek
kolizji drogowych) sprężarka ulega uszkodzeniu lub zniszczeniu. Często po szybkiej naprawie typu: wymiana /
łączenie rurki czy wymiana skraplacza układ pracuje. Tyle, że w pierwszych dniach cieplejszych, gdy sprężarka zostaje
obciążana w większym stopniu poprzez zwiększenie wydajności układu, jej praca kooczy się w dośd szybkim czasie.
Uszkodzenia sprężarek to skutek braku smarowania i chłodzenia. Należy pamiętad, że odpowiednia ilośd
czynnika chłodzącego wraz z olejem wracając do sprężarki nie tylko ją smaruje, ale również chłodzi! Ekstremalne
warunki pracy dla sprężarek – ciągle napędzanych przez sprzęgło - to nagłe rozszczelnienie układu klimatyzacji
wskutek kolizji. Uszkodzenie, pęknięcie któregokolwiek z elementów układu klimatyzacji powoduje natychmiastowy
wyrzut czynnika chłodzącego i opróżnienie układu – co za sprawą efektu Venturiego – skutecznie usuwa również olej,
tak z układu klimatyzacji jak i ze sprężarki. Skutków braku smarowania nie trzeba tłumaczyd.

O ile serwisy klimatyzacji nie maja wpływu na decyzję klienta o naprawie układów klimatyzacji w sezonie
zimowym, to w przypadku uszkodzeo związanych ze stłuczkami w okresie zimy – serwis powinien pamiętad o
prostych lecz niezmiernie ważnych wymogach technicznych. W układach klimatyzacji, w których nastąpiło nagłe
rozszczelnienie, nie wolno wymienid jedynie uszkodzonego elementu – często jest to pęknięta rurka czy uszkodzony
skraplacz. Należy koniecznie zdemontowad sprężarkę i sprawdzid stan oleju w komorze korbowej. Większośd
sprężarek o zmiennej pojemności skokowej posiada na przedniej pokrywie korek olejowy. Można powiedzied, że to
miska olejowa. Odkręcając korek możemy skontrolowad ilośd oleju w sprężarce. Jeśli zlana ilośd oleju ze sprężarki to
„ilośd zerowa”, należy rozważyd koniecznośd rozmontowania czy regeneracji sprężarki. Wielokrotnie samo zalanie
sprężarki kooczy się uszkodzeniem układu korbowo-tłokowego, w dośd krótkim czasie. Są pewne modele sprężarek,
które nie posiadają korka olejowego – np. Denso serie 5SE, 5SEL, a mimo to posiadają w wydzieloną komorę
korbową i nie da się ich zalad właściwie olejem podając go do portów przyłączeniowych. Przy regeneracji sprężarki
nie jest to problemem, natomiast w trakcie serwisu klimatyzacji wiąże się to z częściowym rozmontowaniem
sprężarki.
Nie ma większej różnicy konstrukcyjnej między sprężarkami OEM (Delphi, Sanden, Denso, Zexel) czy
zamiennikami. Jest ta sama zasada działania i te same skutki uszkodzeo spowodowane brakiem oleju utraconego
wskutek nagłego rozszczelnienia. W układach klimatyzacji samochodowej montowane są również sprężarki bez
wydzielonej „miski olejowej” / komory korbowej, potocznie określa się je jako sprężarki „przelotowe”, w których
czynnik rozprężony wraz z olejem wraca bezpośrednio do komory wału korbowego. Te sprężarki szczególnie
narażone są na skutki utraty oleju – Denso serii : SP10, 10S, 10P, 10PA ( w tym Doowon,10PA – Hyundai, KIA) Ford:
FS10, FS20, HCC: HS11, HS15, HS18.
W przypadku układów klimatyzacji wielo parownikowych – dwustrefowe – szczególnie ważne jest
uzupełnienie oleju w całym układzie. Ze względu na zwiększoną ilośd czynnika chłodzącego w tych układach,
zwiększona jest również ilośd oleju. Praktycznie nie ma dokładnej, technicznej możliwości oceny ilości oleju, który
pozostał w układzie po nagłym rozszczelnieniu instalacji. Jedyna możliwośd to wypłukanie układu i podanie właściwej
ilości oleju. Można również ocenid w przybliżeniu ilośd oleju w układzie po uruchomieniu go korzystając z testera
oleju (link – Tester oleju) lub po przeprowadzonym, ponownym odzysku i separacji oleju z układu, który pracował
minimum 15-20 minut. Tu już ocena zależy do od ilości czynnika chłodzącego w układzie i rodzaju układu oraz
zastosowanej sprężarki. Można uogólnid pewien zakres oleju ; 5 do 15 mililitrów – jako ilośd poprawną dla układów z
jednym parownikiem, ze sprężarkami o zmiennej pojemności skokowej sterowanych elektrozaworem. Trzeba jednak
pamiętad, że to uogólnienie.
W naprawianych po kolizji autach, z odbudowanym, sprawnym układem klimatyzacji, jeszcze niedawno
dochodziło do uszkodzeo sprężarek. Działo się to za sprawą specyfiki układów i sprężarek, ze sprzęgłem sztywnym
sterowanych elektrozaworem. Działo się tak z powodu uruchamiania silnika i dojazdu z serwisu zajmującego się
blacharką do serwisu zajmującego się klimatyzacją. Nie wolno tych układów uruchamiad jeśli nie są napełnione
czynnikiem. Już samo uruchomienie silnika powoduje pracę sprężarki, a to skutkuje jej uszkodzeniem, nawet jeśli
była zalana olejem… Obecnie większośd serwisów blacharskich prowadzi również obsługę klimatyzacji, co pozwala
uniknąd tego typu uszkodzeo. Jeśli jednak zachodzi koniecznośd uruchomienia silnika, to jest dośd proste
rozwiązanie, które pozwala uniknąd problemu. Wystarczy zdemontowad tarczę sprzęgła sprężarki i tym samym
rozłączyd napęd wału korbowego. Koło pracuje jak rolka, więc do czasu pełnej obsługi układu, autem można się bez
problemu poruszad.

Opracowanie; J.J.S. Laser sp.z o.o. sp.k , Łódź 08.02.2017