VJEŽBE IZ OSNOVA ELEKTRONIKE

Zadatak 1
a) Utvrditi opseg napona VB i VOUT tako da kolo prikazano na slici 1 ispravno radi.
MOSFET- ovi su identičnih karakteristika, li = l ⟶ 0, bi = b , Vti = Vt, i = 1,4.
b) Ukoliko koeficijent modulacije dužine kanala ima vrijednost različitu od nule, odrediti
izlaznu otpornost kola.
VDD

IIN IOUT
VB
VOUT

M1 M2

M3 M4

slika 1
Rješenje:
VDD

IIN IOUT
VB
-V VGD2- VOUT
GD1
M1 + + M2
+ +
VGS1 VGS2
ID1=ID3 - - ID2=ID4
- -
VGD3 VGD4
M3 + + M4
+ +
VGS3 VGS4
- -

slika 2
a) Na osnovu kola prikazanog na slici 2, važi da su naponi gejt-sors MOSFET-ova M3 i M4
međusobno jednaki:
𝑉!"# = 𝑉!"$
Kako su MOSFET-ovi identičnih karakteristika, slijedi da su i struje drejna MOSFET-ova M3
i M4, takođe, međusobno jednake:
𝐼%# = 𝐼%$
Dakle, struje svih MOSFET-ova u kolu su međusobno jednake:
𝐼%& = 𝐼%' = 𝐼%# = 𝐼%$
što znači da su i naponi gejt-sors svih MOSFET-ova u kolu, takođe, međusobno jednaki:
𝑉!"& = 𝑉!"' = 𝑉!"# = 𝑉!"$
Kako je ulazna struja IIN jednaka struji MOSFET-ova M1 i M3:
𝐼() = 𝐼%& = 𝐼%#
1
VJEŽBE IZ OSNOVA ELEKTRONIKE

i izlazna struja IOUT jednaka struji MOSFET-ova M2 i M4:

𝐼*+, = 𝐼%' = 𝐼%$
slijedi da je izlazna struja IOUT jednaka ulaznoj struji IIN:
1
𝐼*+, = 𝐼() = 𝛽(𝑉!"& − 𝑉- )'
2
Napon gejt-sors se može zapisati kao:

2𝐼()
𝑉!"& = . +𝑉-
𝛽

Napon gejt-sors je očigledno veći od napona praga Vt:

𝑉!"& > 𝑉-
Kako bi kolo ispravno obavljalo svoju funkciju, potrebno je da svi MOSFET-ovi rade u
zasićenju:

2𝐼()
𝑉!%& = 𝑉. − 𝑉!"# = 𝑉. − . −𝑉- < 𝑉-
𝛽

što znači da vrijednost polarizacionog napona VB treba da ispunjava sljedeći uslov:

2𝐼()
𝑉. < . +2𝑉-
𝛽

𝑉!%' = 𝑉. − 𝑉*+, < 𝑉-

što znači da vrijednost izlaznog napona VOUT treba da ispunjava sljedeći uslov:
𝑉*+, > 𝑉. − 𝑉-

2𝐼()
𝑉!%# = 𝑉!"# + 𝑉!"& − 𝑉. = 2. +2𝑉- − 𝑉. < 𝑉-
𝛽

što znači da vrijednost polarizacionog napona VB treba da ispunjava i sljedeći uslov:

2𝐼()
𝑉. > 2. +𝑉-
𝛽

𝑉!%$ = 𝑉!"# + 𝑉!"' − 𝑉. = 𝑉!%#

što znači da se dobija isti uslov za polarizacioni napon VB.
Dakle, napon VB treba da se nalazi u opsegu:

2𝐼() 2𝐼()
2. +𝑉- < 𝑉. < . +2𝑉-
𝛽 𝛽

Kako bi prethodni uslov bio moguć, potrebno je da važi:

2
VJEŽBE IZ OSNOVA ELEKTRONIKE

2𝐼() 2𝐼()
2. +𝑉- < . +2𝑉-
𝛽 𝛽

odnosno:

2𝐼()
. < 𝑉-
𝛽

Izlazni napon VOUT treba da ispunjava sljedeći uslov:

𝑉*+, > 𝑉. − 𝑉-

b) Na slici 3 je prikazan model za male signale.

it
+ + vt

rds1 gm1vgs1 gm2vgs2 rds2

vgs1 vgs2
- -

+ +
rds3 gm3vgs3 gm4vgs4 rds4
vgs3 vgs4
- -

slika 3

Na osnovu modela za male signale mogu se zapisati sljedeće relacije:

𝑣01& + 𝑣01#
𝑔/& 𝑣01& + =0
𝑟21&
1
𝑣01# = −𝑟21& 6𝑔/& + 7 𝑣01& ≈ −𝑔/& 𝑟21& 𝑣01&
𝑟21&
𝑣01&
𝑔/# 𝑣01# − =0
𝑟21#
𝑣01&
−𝑔/& 𝑔/# 𝑟21& 𝑣01& − =0
𝑟21#
⇒ 𝑣01& = 0, 𝑣01# = 0
𝑣01$ = 𝑣01# = 0
𝑣01' 𝑣01'
𝑖- = 𝑔/$ 𝑣01$ − =−
𝑟21$ 𝑟21$
𝑣01' = −𝑟21$ 𝑖-
𝑣- + 𝑣01' 1 𝑣- 𝑣-
𝑖- = 𝑔/' 𝑣01' + = 6𝑔/' + 7 𝑣01' + ≈ −𝑔/' 𝑟21$ 𝑖- +
𝑟21' 𝑟21' 𝑟21' 𝑟21'

3
VJEŽBE IZ OSNOVA ELEKTRONIKE

Slijedi da izlazna otpornost Rout kola iznosi:

𝑣-
𝑅34- = ≈ (1 + 𝑔/' 𝑟21$ )𝑟21' ≈ 𝑔/' 𝑟21' 𝑟21$
𝑖-

Zadatak 2
Za kolo prikazano na slici 4 izračunati izlaznu otpornost. MOSFET-ovi M1, M2, M3 i M4 su
identičnih karakteristika, li = l, bi = b, Vti = Vt, i = 1,4. Parametar b5 MOSFET-a M5 je
b5 = b / 4, dok su ostali parametri ovog MOSFET-a isti kao kod ostalih MOSFET-ova. Poznato
je: napon napajanja kola VDD = 12 V, otpornost RL = 10 kW, napon praga Vt = 2 V, koeficijent
modulacije dužine kanala l = 0.005 V-1 i izlazna struja IOUT = 4 mA.

VDD

M5 RL IOUT

M1 M2

M3 M4

slika 4
Rješenje:
-V VDD
GD5
M5 + IOUT
+ RL
- VGS5 -
- VGD2
VGD1
M1 + + M2
+ +
V VGS2 -
ID1=ID3=ID5 -
GS1
ID2=ID4
-V -
GD3
V GD4

M3 + + M4
+ +
VGS3 VGS4
- -

slika 5
Na osnovu kola prikazanog na slici 5, naponi gejt-sors MOSFET-ova M3 i M4 su međusobno
jednaki:
𝑉!"# = 𝑉!"$
Kako su MOSFET-ovi M3 i M4 identičnih karakteristika, slijedi da su i struje drejna
MOSFET- ova M3 i M4, takođe, međusobno jednake:
𝐼%# = 𝐼%$
Dakle, struje svih MOSFET-ova u kolu su međusobno jednake:
𝐼%& = 𝐼%' = 𝐼%# = 𝐼%$ = 𝐼%5 = 𝐼*+,

4
VJEŽBE IZ OSNOVA ELEKTRONIKE

Kako su MOSFET-ovi M1, M2, M3 i M4 identičnih karakteristika, slijedi da su i naponi gejt-

sors ovih MOSFET-ova međusobno jednaki:
𝑉!"& = 𝑉!"' = 𝑉!"# = 𝑉!"$
Napon gejt-sors MOSFET-ova M1, M2, M3 i M4 se može zapisati kao:

2𝐼*+,
𝑉!"& = . +𝑉-
𝛽

dok je napon gejt-sors MOSFET-a M5:

2𝐼*+,
𝑉!"5 = . +𝑉-
𝛽 ⁄4

Očigledno je da svi MOSFET-ovi provode:

𝑉!"& > 𝑉-
𝑉!"5 > 𝑉-
Na osnovu kola prikazanog na slici 5, važe sljedeće relacije:
𝑉!"& + 𝑉!"# + 𝑉!"5 = 𝑉%%

2𝐼*+, 2𝐼*+,
2. +2𝑉- + . +𝑉- = 𝑉%%
𝛽 𝛽 ⁄4

Slijedi da je parametar b:
32𝐼*+,
𝛽= = 3.55 mA/V 2
(𝑉%% − 3𝑉- )'
Naponi gejt-sors MOSFET-ova M1, M2, M3 i M4 iznose:

2𝐼*+,
𝑉!"& = 𝑉!"' = 𝑉!"# = 𝑉!"$ = . +𝑉- = 3.5 V
𝛽

dok napon gejt-sors MOSFET-a M5 iznosi:

2𝐼*+,
𝑉!"5 = . +𝑉- = 5 V
𝛽 ⁄4

Kako su naponi gejt-drejn MOSFET-ova M1, M3 i M3 jednaki nuli, ovi MOSFET- ovi su u
zasićenju. Napon gejt-drejn MOSFET-a M4 može se zapisati kao:
𝑉!%$ = −𝑉!"& + 𝑉!"' = 0 V
što znači da je i MOSFET M4 u zasićenju.
Napon gejt-drejn MOSFET-a M2 može se zapisati kao:
𝑉!%' = −𝑉!"5 + 𝑅7 𝐼*+, = −1 V
što znači da je i MOSFET M5 u zasićenju.

5
VJEŽBE IZ OSNOVA ELEKTRONIKE

Na slici 6 je prikazan model za male signale.

+
rds5 gm5vgs5
vgs5
-
it
+ + vt

rds1 gm1vgs1 gm2vgs2 rds2

vgs1 vgs2
- -

+ +
rds3 gm3vgs3 gm4vgs4 rds4
vgs3 vgs4
- -
slika 6
Na osnovu modela za male signale, važe sljedeće relacije:
𝑣015 𝑣01&
𝑔/5 𝑣015 + = 𝑔/& 𝑣01& +
𝑟215 𝑟21&
𝑔/&
𝑣015 ≈ 𝑣
𝑔/5 01&
𝑣01& 𝑣01#
𝑔/& 𝑣01& + = 𝑔/# 𝑣01# +
𝑟21& 𝑟21#
𝑔/&
𝑣01# ≈ 𝑣
𝑔/# 01&
𝑣01& + 𝑣01# + 𝑣015 = 0
⇒ 𝑣01& = 0, 𝑣01# = 0, 𝑣015 = 0
𝑣01$ = 𝑣01# = 0
𝑣01' 𝑣01'
𝑖- = 𝑔/$ 𝑣01$ − =−
𝑟21$ 𝑟21$
𝑣01' = −𝑟21$ 𝑖-
𝑣- + 𝑣01' 1 𝑣- 𝑣-
𝑖- = 𝑔/' 𝑣01' + = 6𝑔/' + 7 𝑣01' + ≈ −𝑔/' 𝑟21$ 𝑖- +
𝑟21' 𝑟21' 𝑟21' 𝑟21'
Slijedi da izlazna otpornost Rout kola iznosi:
𝑣- 1
𝑅34- = ≈ (1 + 𝑔/' 𝑟21$ )𝑟21' ≈ 𝑔/' 𝑟21' 𝑟21$ = D2𝛽𝐼*+, = 13.32 MΩ
𝑖- (𝜆𝐼*+, )'