‫زهل‌‬

‫غه ‌‬
‫‌‬
‫مهوالنای‌ڕۆمیی‌‬
‫‌‬
‫(‪.3422 – 3425‬ز)‬

‫ستۆکهۆڵم‬

‫‪4226‬‬

‫‪1‬‬
 ‫" مهستان سهالمت لێدهکهن "‬
‫ئهو مهستانه که ههزارن‪ ،‬یهکن‪.‬‬
‫عهلهیکهسسهالم ئهوهیه که بێی نهک له دوورهوه بڵێی و بنووسی‬
‫(له نامهیهکی مهوالنا)‬

‫‪3‬‬
4
 ‫پێشهکی‬

‫مەولەویی ناوێکە ئاشنا‪ ،‬کەچی ڕوانگە و بەرهەمەکانی بەس‬

‫نەناسراون ده ئەدهبی کوردیی دا‪ .‬سەرهڕای نزیکی دوو زمانی کوردیی‬
‫و فارسیی‪ ،‬سەرهڕای شوێن پەنجەی زهقی ئەدهبیاتی کالسیکی فارسیی ده‬
‫ئەدهبی الوازی کوردیی دا‪ ،‬چ هەوڵێکی بەرچاو بۆ وهرگێڕانی‬
‫شوێنەواره کالسیکەکان لە زمانی فارسییەوه نەدراوه‪ .‬زۆربەی‬
‫ئەورووپایی‪-‬یەکان و کۆمەڵگاکانی دیکە بێجگە لە ئەدهبیاتی دهوڵەمەندی‬
‫خۆیان‪ ،‬دهمێک ساڵە خۆیان بە ئەدهبیاتی گەلەکانی دیکەوه خەریک‬
‫کردوه و خەزێنەی فەرهەنگیی‪-‬یان لەو دوڕ و گەوهەرانە ئاخنیوه‪.‬‬
‫مەولەویی یەک لەو کەسانەیە کە تەواوی بەرهەمەکانی بە گەلێک زمان‬
‫تەرجومە کراونەتەوه و سەرهڕای دووریی ئەو زمانانە لێکتر‪ ،‬گەلێک‬
‫جار تووشی کابرایەکی سویدیی دهبم کە بە هەست و سۆزهوه وهرگێراوی‬
‫چەند بەیتێیک لە غەزهلەکانی مەولەویی یا بەندێکی مەسنەوییم ده تاکسی‬
‫دا بۆ دهخوێنێتەوه و لەززهت و سەرمەستیی خۆی دهردهبڕێ‪.‬‬
‫گەلی کورد خاوهنی یەک لە فەقیرترین و هەژارانەترین ئەدهبیاتە و‬
‫ئەدهبێکی جیددی لە پاش بە جێ نەماوه‪ ،‬کە مەمانان دڵمانی پێخۆش‬
‫بکەین‪ .‬کوێرهکانییەکە کە بە زهحمەتە چەند دڵۆپێکی لێدهدهڵێ و بەشی لێو‬
‫تەڕ کردنی دهمێکیش ناکا‪ ،‬چ بگا بە جام و گۆزه لێ پڕ کردن و بەهبەهـ‬
‫و چەهچەهـ ‪ ...‬بەاڵم چ خەم کە دهریایەکی شیرینمان لە پەنایە بەس‬
‫نزیک؛ تەنیا هیممەتی دهوێ گۆزهکان بەرین و حەوز و ئەنباراوهکانی پێ‬
‫پڕ بکەین‪ .‬ژێر دهست بوونی گەلی کورد ده نێوان دهوڵەتانی فارس و‬

‫‪5‬‬
‫تورک و عەرهب دا ئەگەر برینێک و گریمانەیەکی خستۆتە سەر دڵ و‬
‫گیانی ئەو خەڵک و سیاسیکارانە‪ ،‬خۆ باغ و گوڵستانێکە بۆ ئەدهبیات و‬
‫هونەر و فەرهەنگ‪ ،‬بۆ کۆ کردنەوهی چەپکەگوڵەکان و پڕ کردنی‬
‫زهمبیل و سەوهتەکان لەو بەروبوویانە‪ - .‬لە الفی فیتنەیی تاتار کەم کە‪/‬‬
‫لە ناوکی ئاسکی تاتار بێژه ‪-‬‬
‫ئەم زمانی کوردییە بە دهوڵەتێک و کەچە دهستەاڵتێک هەروا لە خۆوه‬
‫دهوڵەمەند نابێ‪ ،‬شۆرهکاتێک بە دوو بارانی پەڵە و چەند پەقرهج و‬
‫ئاوپاش نابێتە گوڵشەنی خەماڵوه‪ .‬ئەم زهوییە کود و خاکێکی بە قەوهتی‬
‫دهوێ و ساڵیانێک کار‪ ،‬هەتا ئای بەشکەم ڕۆژ و ڕۆژگارێک چەند گوڵ‬
‫لەو خاکە پووچەڵە سەر دهربکەن‪ .‬زمانێک بێ ئەدهبیات و بێ شێعر و بێ‬
‫هزر و بیر‪ ،‬مەگەر هەر بە کاری سەودا و گوێبرین و یەکتر خاپاندن و‬
‫درۆی و دهلەسەی سیاسییکاران و بازاریی‪-‬یان بێ‪.‬‬

‫دهو وهرگێڕانە دا هەوڵم داوه بە پێی گونجان‪ ،‬وهزن و قافیە و لەحن و‬

‫تەنانەت وشەکانیش کە بۆ زمانی کوردیی نامۆ نەبن‪ ،‬هەروهک ئەسڵی‬
‫غەزهلەکە ڕهچاویان بکەم و پێشکەش بە کۆڕی ئاشقان و عارفانی بکەم‪.‬‬

‫سەرچاوهی وهرگێڕاوهکان‪ -1 :‬کلیات شمس تیریزی‪ ،‬بدیع الزمان فروزانفر‪ ،‬چاپ‬

‫مهارت‪ ،‬چاپ سوم‪ ،‬تهران ‪ -2 .1333‬گزیده غزلیات شمس‪ ،‬محمدرضا شفیعی کدکنی‪،‬‬
‫چاپ دهم‪ -3 .1335 ،‬جذبات الهیە‪ ،‬شێخ اسداالە ایزدگشسب‪ ،‬چاپ دوم‪1333 ،‬‬

‫‪6‬‬
‫زهمان بێژینگێکی کون دریشتە کە جگە لە گەوهەری گەوره نەبێ‬
‫چی لە سەر نامێنێتەوه‪ .‬کەسەکان و ناوهکان وهک پۆرگی باران لە سەر‬
‫دهریای بێبن و بێپەی ژیان پەیدا دهبن و دهمێک و دوو دهمێننەوه و تەق‬
‫بۆ عەدهم دهچنەوه‪ .‬تەنیا کەسانێکی کەم لەو فەرتەنە و غەوغایەی قەرن‬
‫و مێژوو دهردهچن و تروسکەی گەوهەرهکانیان لە بەر هەتاوی گەلێک‬
‫زهمانان دهدرهوشیتەوه‪ .‬چیە ڕازی مانەوهی مەولەویی دوای هەشتسەد‬
‫ساڵ‪ ،‬کە هەر ئێستا بە هەزاران هەزار شاعیر لە گۆشە و کەناری دونیا‬
‫دهژین و شێعرهکانیان بە باشترین ئیمکانات و جوانترین چاپ بە هەموو‬
‫دونیا دا باڵو دهبێتەوه‪ ،‬بەاڵم چ ناو و دهنگیان نامێنێ و وهک پۆرگەکان‬
‫دهتەقن و ون دهبن‪.‬‬
‫واڵمەکەی ده جەهانبینیی دا دهبینینەوه‪ .‬هەر کاسەیەک لە قەدهر‬
‫ئەندازه ئاو وهخۆ دهگرێ‪ .‬جەهانبینییش ئەو پەیمانە و ئامانەیە‪ ،‬کە‬
‫مەمانان بۆ پێوانەی ڕوانگە و دیدهکانمان بە کاری دههێنین‪ .‬کاسەی‬
‫چووک ئاوی کەم‪ ،‬دهریایەک ده دهروون دا ڕوانگەیەکی بەرفرهوانتر و‪،‬‬
‫عارفان نوقمن دهو دهریایە دا‪.‬‬

‫ئێمه هی بااڵین و بۆ بااڵ دهچین‬

‫ئێمه هی دهریاین و بۆ دهریا دهچین‬
‫ئێمه هی ئهوال و ئهم الیانه نین‬
‫ئێمه هی بێجاین و بۆ بێجا دهچین‬
‫قالبی وهک کێومان گهر نهگرێ ڕێ‬
‫ئێمه بۆ قاف و بهرهو عهنقا دهچین‬

‫‪7‬‬
‫زمانی عیرفان شێعره و زۆربەی عارفان و ئاشقان شاعیر بوون‪.‬‬
‫ئەگەر تەنانەت شێعریشیان نەکوتبێ بەیانیان شاعیرانە بووه و کەالمیان‬
‫شان لە شانی باشترین شێعرهکانی ئێستاش دهدهن‪ .‬شێعری عارفان لە چاو‬
‫شاعیرانی دیکە‪ ،‬درهوشانەوهیان وهک جیاوازی شۆقی ئەستێرهیەکی‬
‫دوورهدهست و هەتاوێکی بەردهستە‪ .‬هەتاوێک کە بەفر و سەهۆڵی‬
‫تەنیایی و هیوابڕاویی وجوود دهتوێنێتەوه و هەوای بەهاریی بە ژیانەکان‬
‫دا باڵو دهکاتەوه‪ .‬هەتاوێک کە کوڵمی بەر و میوهکانی باغی ژیان‬
‫ڕادهمووسێ و ئاسمانی ساوی هاوین بە دیاریی دههێنێ‪.‬‬

‫دڵێك که له ئاسمان و چهرخهکانی فهلهک گهورهتره و ههراوتر و لهتیفتر و‬

‫ڕوونتره‪ ،‬بۆ دهبێ به بیر و وهسوهسه تهنگی بکهی و عالهمی خۆش له خۆت بکهیه‬
‫زیندانی تاریک؟ چ ڕەوایه عالهمی ههروهک گوڵستان له خۆت بکهیه زیندان ‪-‬‬
‫ههروهک کرمی پیله‪ ،‬لیکاوی بیر و وهسوهسه و خهیااڵتی مهزمووم له دهوری خۆ‬
‫تهنین و خۆ زیندانی کردن و خۆ خنکاندن؟‬
‫ئێمه ئهوهین که زیندان له خۆمان دهکهینه گوڵستان‪ .‬که زیندانمان گوڵستان بێ‬
‫بڕوانه که گوڵستانمان دهبێ چ بێ‪( .‬شهمس)‬

‫شادیی ههروهک ئاوی لهتیفی ڕوون بگاته ههرکوێ دهسبهجێ شکۆفهی‬

‫عهجهبێک دهپشکوێ‪.‬‬
‫خهم ههروهک سیاڵوێکه ڕەش‪ ،‬بگاته ههرکوێ‪ ،‬شکۆفه دهژاکێنێ و ناهێڵێ که‬
‫سهر ههڵبدا‪( .‬شهمس)‬

‫دڵی من خهزێنهی کهس نیه‪ ،‬خهزێنهی ههقه‪ .‬قوماشی وشترهونانی بۆ‬

‫لێههڵبڕێژم؟ تووڕیان دهدهم‪ .‬ئهم زهمیرهی خهڵک شتێکی دیکهیه‪ ،‬تاقهتی ڕاگرتنی نیه‬
‫ئیلال خهزێنهی پادشا نهبێ‪(.‬شهمس)‬

‫" ده ئهندهروونی پێستی من دا دهریایهکه که ههرکات بایهک ههڵیکاتێ لهم دهریا‬

‫مژ و باران سهرههڵدهدا‪ ،‬له عهرش ههتا سهر ڕووی زهوی باران دهبارێ‪" .‬‬
‫(خهرهقانی)‬

‫‪8‬‬
‫شیبلی کوتی‪ :‬کاتێک دهروون و لهشم به ئاگر سپارد نۆرهی دڵ گهیشت‪ .‬داوای‬
‫دڵی له من کرد‪ .‬کوتم دهیدهم و باکم نیه‪ .‬نهدا هات‪ ،‬ئهی شیبلی له دڵ بگهڕێ که دڵ نه‬
‫هی تۆیه و نه ده دهستهاڵتی تۆ دا! دڵ ده دهستهاڵتی ئێمه دایه! ئهی شیبلی ئهگهر‬
‫ناچار دڵ دهبێ بسووتێ‪ ،‬حهیفه بهم ئاگرهی سوورهت بیسووتێنی‪ ،‬کهوایه به ئاگری‬
‫ئهشق بیسووتێنه! (کشف االسرار)‬

‫ڕۆژێک شیخ [ئهبوو سهعیدی ئهبولخهیر] دهگهڵ تاقمێک سۆفی گهیشتنه بهر‬
‫ئاشێک‪ .‬ئهسپی ڕاگرت و ماوهیهک وهستا‪ .‬دوایی کوتی " دهزانن ئهم ئاشه دهڵێ چی؟‬
‫دهڵێ‪ :‬تهسهووف ئهمهیه که منی تێدام‪ .‬دریشت وهردهگری و نهرم دهیدهیهوه دهرێ و‬
‫به دهوری خۆت دا تهواف دهکهی‪ .‬سهفهر ده خۆت دا دهکهی ههتا ههرچی پێویست‬
‫نیه له خۆتی دووور بکهیهوه‪( " .‬اسرارالتوحید)‬

‫هەرکەس بەش بە حاڵی سروشتی خۆی و میراتێک کە لە باوک و‬

‫دایک و باپیر و داپیرهکانی پێیگەیشتووە پارچە زهوییەکە‪ .‬یەک ڕەقەن‪،‬‬
‫یەک شۆرهکات‪ ،‬یەک شێوهرد‪ ،‬یەک خۆڵەپۆتینە‪ ،‬یەک زهردوماهـ‪...‬‬
‫پێنج کەس ده پێگەیاندن و پێگەیینی مەولەویی دا دهوری سەرهکیان‬
‫هەبووە‪.‬‬
‫یەکەم‪ :‬بەهائەددین وهلەدی باوک‪ ،‬عەالمەی سەردهم و یەک لە‬
‫گەورهکانی سۆفییە کە نازناوی سوڵتانەلعولەمای پێدرابوو کە‪ :‬زهوییەکی‬
‫شیاوی کانیاوێکی مەزنی بە مەولەویی بەخشیوه‪.‬‬
‫دووهەم‪ :‬بورهانەددینی موهەقیق مریدی خۆشەویستی بەهاوهلەد و‬
‫الالی مەولەویی کە هەر لە سەردهمی منداڵەتی دۆستایەتی دهگەڵ‬
‫مەولەویی داڕشتووە و لە سەر شانی خۆی گێڕاویەتی و هەتا دوایین‬
‫پلەکانی زانستی سەردهمی خۆی گەیاندووە کە‪ :‬وهک ئاوێک‬
‫ژێرزهوییەکەی لیپاولیپ و پڕ لە ئاو کردووە‪.‬‬
‫سێهەم‪ :‬شەمسی تەورێز قەلەندهر و دهروێشێکی ڕووت کە دوای‬
‫مەرگی بورهانەددین گەیشتۆتە سەری و‪ :‬قوڵینگی بە قەوی لە توێژی‬

‫‪9‬‬
‫ڕەقەنی زهوییەکەی کوتاوه و کانیاوی ئەشقی مەوالنای بە سەماع و‬
‫غەزهل و مۆسیقا‪ ،‬جۆشان و خرۆشان وهڕێخستووە‪.‬‬
‫چوارهم‪ :‬سەالحەددینی زهرکوب مرید و خەلیفەی بورهانەددین کە‬
‫پیاوێکی ئوممی بەاڵم تەواو ڕووحانیی کە دوای غەیبەتی شەمس‪ :‬وهک‬
‫دهشتێک باوهشی بۆ تەوژمی سێاڵوی خرۆشانی کانیاوی مەولەویی‬
‫کردۆتەوه‪ ،‬هەتا ئارام و هێدی ڕێگەی ببڕێ و کەف و کوڵی دامرکێنێ‪.‬‬
‫پێنجەم‪ :‬حیسامەددینی چەلەبی کوڕه الوێكی خەڵکی ورمێ کە‪:‬‬
‫ڕووباری پڕباری مەولەویی گەیاندۆتە دهریای مەسنەویی هەتا گەوهەر و‬
‫دوڕ و مرواری و سەدهفە ڕەنگین و نەقشینەکانی لە سەر بەستێنی‬
‫سەدهکان هەڵبڕێژێ‪.‬‬

‫‪10‬‬
‫مەولەویی ناوی مەحەممەد و نازناوی جەاللەددینە کە نازناوی‬
‫خوداوهندگار‪-‬یشی هەیە و ئیستاکەش بە مەولەویی و مەوالنای ڕۆمیی‬
‫دهناسرێ و ده غەزهلەکانیشی دا بە ئاماژه‪ ،‬خۆی بە خامۆش یا خەمۆش‬
‫ناو دهبا‪.‬‬
‫مەولەویی لە ‪-3‬ی دسامبری ساڵی ‪-1273‬ی زایینی لە شاری بەلخ کە‬
‫ئیمڕۆکە سەر بە ئەفغانستانە لە دایک بووە و لە یەکشەنبە ئێواری ‪-13‬ی‬
‫دسامبری ‪-1233‬ی زایینی دهگەڵ ئاوابوونی هەتاو لە شاری قۆنیە کە‬
‫سەر بە تورکیایە ئاوا بوو و هەر لەوێش نێژراوه‪.‬‬

‫بەلخ پێشتر ناوهندییکی ئایینی بوودا بووە و ده سەردهمی مەولەوییش‬

‫دا ناوهندێکی تەسەووف بووە و کۆمەڵیک عارفی بەناوبانگ هی ئەم شار‬
‫و ناوچەیە بوون‪ .‬بەهائەددین وهلەد لەبەر نێوانناخۆشی دهگەڵ خارهزمشا‬
‫و ترسی مەغوول لە ساڵی ‪-1213‬ی زایینی باروبنەی تێکەوهدهپێچێ و بە‬
‫تەمای حەج و بەغدا دهگەڵ کۆمەڵیک مرید و مەوالنای مێرمنداڵ لە بەلخ‬
‫دهردهکەون‪ .‬ڕۆیشتنێك کە گەڕانەوهیەکی بە دواوه دا نابێ‪ .‬ئەو کاروانە‬
‫دهگاتە نەیشابوور و گۆیا لەوێ بەهائەددین وهلەد و عەتتار‪-‬ی عارف‬
‫یەکتر دهبینن و دیاره مەولەوییش دهگەڵ باوکی بووە‪ .‬عەتتار کە زیرهکی‬
‫ئەو کوڕه دهبینێ‪ ،‬پێشبینی دهکا کە " بەمزوانە ئاگر لە سووتاوانی عالەم‬
‫بەردهدا " و کتێبی ئەسرارنامەی خۆی پێشکەش دهکا‪.‬‬
‫" کاتێک له بهغدا نزیک بوونهوه خهفیرهکانی شار بهرهو پیریان هاتن که ئێوه چ‬
‫قهومێکن و له کوێوه دێن؟ حهزرهتی بههاوهلهد سهری له کهژاوه دهرکێشا جوابی‬
‫داوه که‪ :‬من هللا و الی هللا و ال حول و ال قوه اال باهلل‪ ،‬له المهکان دێین و بۆ المهکان‬

‫‪11‬‬
‫دهچین‪ .‬خهفیرانی عهرهب سهریان سوڕما‪ .‬کهسێکیان نارده الی خهلیفه و حاڵیان‬
‫گێڕاوه که جهماعهتێکی گهلێک زۆر گهیشتوون زۆربهیان عولهما و فازالنن و له‬
‫خوراسانهوه هاتوون‪ ...‬خهڵیفه یهکێکی نارده خزمهت شێخی مهشایخی زهمان‬
‫شههابهددینی سۆهرهوهردیی‪ ...‬شێخ کاتێک ئهو حهکایهتهی له خهڵیفه بیست‬
‫فهرمووی که‪ :‬ما هذا اال بهاالدین الولد البلخی‪ ،‬که وهها قسهیهک و وهها وتارێک لهم‬
‫سهردهمه هیچکهس نهیکوتووە مهگهر بههاوهلهد‪( " .‬ئهفالکی ل ‪)71‬‬
‫لە ساڵی ‪-1227‬ی زایینی ئەو کاروانە دهگاتە ئاناتۆلی‪ ...‬دایکی‬
‫مەوالنا دهمرێ‪ ...‬دوای ماوهیەک سەفەر بۆ ئەوال و ئەمال مەولەوییش‬
‫دهگەڵ کچێک بە ناوی گەوهەرخاتوون زهماوهند دهکا‪ ...‬لە ساڵی ‪-1226‬‬
‫ی زایینی یەکەم منداڵی کە کوڕێک دهبێ بە ناوی سوڵتان وهلەد دێتە سەر‬
‫دونیا‪ ...‬ساڵی ‪-1223‬ی زایینی ئەو کاروانە نیشتەجێی قۆنیە دهبن و دوای‬
‫چەند سااڵن باوکیش دهمرێ‪ ...‬مەولەویی لە تەمەنی بیست و چوار ساڵی‬
‫وهک عالیم و زانایەکی توانا لە سەر جێگەی باوک پاڵ دهداتەوه و‬
‫ڕێبەرایەتی و شێخایەتی ئەو کۆمەڵەیە وه ئەستۆ دهگرێ‪.‬‬
‫باوکی مەولەویی کتێبێکی هەیە بە ناوی مەعارف‪ ،‬کە کۆکراوهی‬
‫مەوعیزه و قسەکانیەتی و خودی مەولەویی ئەو کتێبەی دایم خوێندۆتەوه‬
‫و تەنانەت بورهانەدینی مەهەقیقیش ناچاری کردووە کە هەزار جاری‬
‫بخوێنێتەوه‪ .‬ئەو کتێبە بە گشتی لە سەر ئەڵاڵ و ئەشق بە ئەڵاڵیەکی‬
‫زیندوویە و شوێن پەنجەی بەشێک لە تەسویرهکان و بیرهکان و ئەشقی‬
‫باوک ده غەزهلەکان و مەسنەویی مەوالنا دا دهبیندرێ‪.‬‬
‫" چوومه مزگهوت‪ .‬سهرم دێشا‪ .‬کوتم باسی ئهڵاڵ دهبێ وهها بکهم که ئهڵاڵ‬
‫فهراغهتێکم بداتێ له دهردی سهر و له ههموو دهردهکان و له ههموو ئهندێشهکان‪.‬‬
‫کوتم که یادی ئهڵاڵ دهکهم‪ ،‬ههر وهجهێک که لهتافهت و خۆشییهکم تێبخا بهو وهجهه‬
‫یادی دهکهم و وهجهێک که ئهو لهتافهتم تێنهخا نهفی دهکهمهوه و نه باسی دهکهم و نه‬

‫‪12‬‬
‫بیری لێدهکهمهوه‪ ،‬یانی له حۆریی و قهسرهکان و لهرزین له خۆفی دۆزهخی وی‪ ،‬له‬
‫کاتی یادی ئهڵاڵ هیچ بیر لهوانه ناکهمهوه‪ .‬دیتم که ئهڵاڵ منی داگرت و ده باوهشی‬
‫گرتووم‪ ...‬ئهی ئهڵاڵ و ئهی خودا ئهم گۆشت و قالبهی من ئاستانهی دهرگای تۆیه و‬
‫من لهوێ خهوتووم و دانیشتووم و له الی تۆم و له الی تۆ بۆ جێگهیهکی دیکه ناچم‪.‬‬
‫ئهو قالبهی من ئهی ئهڵاڵ کارگای تۆیه و ههستهکانی من نهقشکراوی تۆن و له پێش‬
‫تۆیان دادهنێم ههتا ههرچی که پێتخۆشه نهقشیان بکهی‪ .‬ئهی ئهڵاڵ من هاتوومه الی‬
‫تۆ چون خودای من تۆی‪ .‬جگه له تۆ کێم ههیه‪( " .‬ل ‪)71‬‬
‫" ‪ ...‬من دهو نێوه دا دهمدیت له سهر کۆڵی ئهڵاڵم‪ .‬دیسان دهمدیت که ههم من و‬
‫ههم چهرخ و ههم ئهفالک و خاک و عهرش ههموو له سهر کۆڵی ئهڵاڵین ههتا له‬
‫کوێ فڕیمان بدا تا ههموو هاواری ئاشقانه بهرز بکهینهوه‪ ،‬که ئهی ئهڵاڵ ئێمه‬
‫چنگمان له تۆ داگرتووە و به کۆڵی تۆوه نووساوین و له کۆڵت نابینهوه‪ ،‬چونکه‬
‫ئاشقی زار و نزاری تۆین‪ .‬ههنووکه ئهی ئهڵاڵ‪ ،‬کاتێک یهکدهم چاو و نهزهر له تۆ‬
‫دهبڕم و مهزنایهتی و حوسنی تۆ دهبینم دهحهسێمهوه و ههناسهیهکی خۆش‬
‫ههڵدهکێشم و دهمێکی دیکه ناڵهی ئاشقانه لێدهدهم و وهختی خهویش ههرواین‪.‬‬
‫ههنووکه که دیتم ئێمه ههموومان له سهر کۆڵی ئهڵاڵین و ئهڵاڵ دهمانبزوێنێ و‬
‫شهربهت و خۆشیی جۆراوجۆرمان پیدهگهیهنێ و ئێمه لهو خۆشیانه مهست دهبین و‬
‫هاوار دهکهین‪ .‬ئهڵاڵ ههستهکانمان ڕێکوپێک دهکا و ده ئهندهروونمان دا گهڕی دیکه‬
‫و عهجایبی دیکه دهنێرێ و دهنوێنێ‪ .‬ههتا من ئهوانه ههموو دهبینم و نوقم دهبم له‬
‫ڕیزی ئهوکهسانهی که ئهڵاڵ ڕووحی ههرکهسێك له عالهمێک دا دهگێڕێ و مهلهکووتی‬
‫خۆی پێ نیشان دهدا‪ ،‬ههتا بزانی که مهلهکووتی ئهڵاڵ بێنههایهته‪( " .‬ل ‪)71‬‬
‫" بهیانی له مزگهوت دانیشتبووم‪ .‬ههرکهس ساڵوی دهکرد و سجوودی دهکرد‪.‬‬
‫کوتم که ئهڵاڵ ڕووحی من به وان دهنوێنێ و ڕووحی من دهڕازێنێتهوه و ڕازاوه به‬
‫وانی دهنوێنێ‪ .‬ئهوان شوێنهواری ئهڵاڵ دهبینن و سوجدهی من دهکهن لهبهر‬
‫دۆستایهتی ئهڵاڵ‪ ،‬ئهگهر ڕیا و نفاق و دووڕوویی بێ ئهوانیش ههر ئارایشی ئهڵاڵن و‬
‫کاتێک خهڵک ساجدی ڕووحی خۆم دهبینم شوکری ئهڵاڵ زیاده دهکهم و دهبینم که ئهڵاڵ‬
‫ڕووحی من دهگهڵ ڕووحی خهلکی دیکه جار لێک گرێ دهدا و جار دهیکاتهوه‪...‬‬
‫دهمدیت ئهوانه ههموو حوکمی (حی قیوم)ن و من (حی قیوم)م دێنا پێش دڵم و سهیری‬
‫ژیانی ئهڵاڵ و کارسازیی ئهوم دهکرد‪ .‬دڵم دهبووژاوه‪ .‬دیسان سهیری سفهتی‬
‫ههستهکانی خۆم کرد دیتم که ئهڵاڵ تایفهیهکی له سزای سهرما و زهمههریر ڕاگرتووە‬
‫و تایفهیهکی له گهرما و نار‪ .‬دیسان سهیری جههانم کرد عالهمم رێکوپێک دیت‪...‬‬
‫دیسان سهیرم کرد دهریای بێپایان و سادهم دیت و عهدهمی لێکدراو و دهرگاکانی‬
‫ههڵگیراو‪ ...‬دیسان سهیرم کرد جههانم (وحده ال شریک له) بینی‪ ،‬دیسان سهیرم کرد‬
‫له سفاتی بێنههایهتیی و بێغایهتیی‪ .‬دیتم که هیچ دهریا وهک وی ناچێ و چووک‬
‫دهنوێنێ‪ .‬دیسان سهیرم کرد تایفهیهکم ده خۆشیێ و ده سهماع و شادیی دا دیت‪ .‬کوتم‬

‫‪13‬‬
‫ئهوانه بهههشتیین و تایفهیهکم دهرددار و نااڵن دیت و کوتم که ئهوانه دۆزهخیین‪.‬‬
‫دیسان سهیرم کرد ئێرهیی و کینه و دوژمنایهتییم دهدیت ده ههندێکان دا‪ ،‬کوتم باڵ‬
‫پاشهوهی ئهوان سهیر بکهم ههتا بزانم کێیه که ئهوانهی باڵو کردۆتهوه و به منی‬
‫دهنوێنێ‪ .‬ئهڵاڵم دیت که ئهوانهی به دهستهوه گرتووە و بهرهو منی دێنێ ههتا بیانبینم‬
‫و ئهو نهقشانه له پێش من دهنهخشێنێ‪ ...‬ههرئهودهم دیتم که درهختی ئێرهیی و‬
‫دوژمنی و کین ههموو له بهر چاوی من‪ ،‬بوون به یاسهمهنی سپی و شکۆفه و گوڵ و‬
‫له بهر پێم ههڵوهرین‪ .‬دیسان ئهگهر غهم و خهفهتم ههبێ دهبینم که ئهو غهم و‬
‫خهفهته زولفی ڕەشی ئهڵاڵیه که به سهر منی داداوه و دیسان ئهو دهبینم که ئهو له‬
‫سهر من ال دهدا‪ ...‬ئهوانه که دهبینم ئهڵاڵ ڕێنوێنی کردووە به ڕێز گرتن له من که‬
‫نعمت هللا ‪-‬م و نعمت هللا دهبێ ڕێزی لێبگرترێ‪( " .‬ل ‪)71‬‬
‫" پرسیاری کرد که‪ :‬چلۆنه دۆستان ئهوهندهیان بهاڵ پێدهگا؟ کوتم‪ :‬بهاڵ به مانای‬
‫چاکهیه ههرچهند به ڕواڵهت ڕەنج دهخاته سهر لهش‪ ،‬بهاڵم دڵ ده بنی ئهو ڕەنجه دا‬
‫خهندانه‪ ،‬ههروهک ههوری بههاریی که دهگری و گوڵ پێدهکهنێ‪ .‬لهش له ڕووی‬
‫ڕواڵهت هی دونیایه و دونیا سهرای بهاڵیه و ناچار بهاڵ به لهش دهگا‪ ،‬بهاڵم دڵ چونکه‬
‫هی دونیای دیکهیه ده باغی خوررهم دایه‪ .‬دیسان لهش چونکه به مردوو حیسابه‬
‫شادیی شایهن نیه و دڵ چونکه جێگهی وهرگرتنه‪ ،‬شادیی به نهسیب ئهو دهبێ‪ .‬ئهو‬
‫پێچهوانهیییه له ئههلی دونیاوهیه که شادیی دهدهن به لهش و غهم ده دڵ دهنێن‪ .‬ئهو‬
‫دهلقپۆشه موخلیسه دهبینی که دڵی وهک گوڵستانی خهندانه‪( " .‬ل ‪)21‬‬

‫‪14‬‬
 ‫بورهانهددینی موههقیقی تیرمیزیی‬

‫لە ساداتی تیرمیز (تێرمەد) بوو کە ببوو بە مریدی بەهاوهلەد‪.‬‬

‫وهختایەک باوکی مەوالنا لە بەلخ دهردهکەوێ و دەڕوا‪ ،‬بورهانەددین لە‬
‫بەلخ نابێ‪ .‬ئەویش نابەچار سەری خۆی هەڵدهگرێ و دهچێتەوه زێدی‬
‫خۆی تیرمیز و خەریکی ژیانی خۆی دهبێ و گوێبیسی هەواڵی پیری‬
‫خۆی؛ هەتا خەبەردار دهبێ کە نیشتەجێی ڕۆم بوون‪ .‬بورهانەددین گۆیا‬
‫خەبەری لە داهاتووە داوه و توانایی پێشبینی هەبووە و هەر لەبەر ئەوه‬
‫نازناوی سەییدی سیڕزانیان پێداوه‪.‬‬
‫ئەفالکی دهنووسێ‪:‬‬
‫"‪ ...‬حهزرهتی سهیید له مڵکی خوراسان و تیرمیز و بوخارا و غهیره ناسراو‪،‬‬
‫سهییدی سیڕزانیان پێدهکوت‪ ...‬ڕۆژێک خهریکی مهعرهفهت کوتن بوو‪ ،‬هاوارێکی‬
‫گهورهی لێدا و زۆر گریا که مخابن حهزرهتی شێخم له عالهمی خاک بهرهو عالهمی‬
‫پاک کۆچیان کرد‪ - .‬جهماعهتێک که حازر بوون تاریخی ڕۆژ و ساڵیان سهبت کرد‬
‫دوای ئهوه که گهیشته مڵکی ڕۆم وهها بوو که فهرمووبووی ‪ -‬فهرمووی کوڕی‬
‫شێخهکهم جهاللهددین مهحهممهد تهنیایه و نیگهرانی منه‪ .‬له سهر من فهرزی عهینه‬
‫که بهرهو دیاری ڕۆم بڕۆم و ڕووم له خاکی پێی ههڵسووم و ده خزمهتی دابم و ئهو‬
‫ئهمانهتهی که شێخم به منی سپاردووە‪ ،‬تهسلیمی وی بکهم‪ ...‬دهگهڵ چهند یاری‬
‫هاودهم وە ڕێ کهوتن و کهند و لهندیان بڕی ههتا گهیشتنه دارهلمولکی قۆنیه‪ .‬له‬
‫تاریخی [مهرگی] شێخ ساڵێک تێپهڕیبوو‪ ...‬یهکتریان ده باوهش گرت‪ ...‬دوای ئهوه‬
‫حهزرهتی سهیید له ههر زانستێک پرسیاری فهرموو و گهلێک جوابی بیست‪ .‬سهیید‬
‫ههستا و ژێر پێی خوداوهندگاری ماچ کرد و گهلێک ئافهرینی نارد و کوتی که له‬
‫جهمیعی علوومی دینیی و یهقینیی له باوک سهد دهرهجه تێپهڕیوه؛ بهاڵم باوکت ههم‬
‫عیلمی قاڵی به کهمال ههبوو و ههم عیلمی حاڵ به تهواو؛ لهمهبهدوا دهمهوێ که ده‬
‫عیلمی حاڵ دا سلووک بکهی‪ ...‬ئهو مانایه له حهزرهتی شێخم به من گهیشتووە و‬
‫ئهویش له من پێتدهگا‪ ،‬ههتا ده ههموو حاڵێک دا له ڕواڵهت و ده باتین دا میراتبهری‬
‫باوکت بی و وهک ئهوت لێبێ‪ .‬ههرچی ئیشارهتی فهرموو ئیتاعهتی کرد‪ ...‬و نۆ ساڵی‬
‫تهواو له خزمهتی سهیید دا بهندایهتی کرد‪.‬‬
‫ههندێک دهڵێن ههرئهودهم بوو به مریدی سهیید و ههندێک دهڵێن که له بهلخ له‬
‫سهردهمی باوکی خۆی بههاوهلهد کرد به مریدی و سهیید وهک الال و ئهتابهک‬
‫دهمبهدهم حهزرهتی خوداوهندگاری له سهر شان دادهنا و دهیگێڕا (ل ‪)62‬‬

‫‪15‬‬
‫لە سەیید کتێبێک ماوهتەوه بە ناوی مهعارف کە کۆمەڵیک مەوعیزه و‬
‫قسەیە‪.‬‬
‫" نوورێکه ده نێو زاتی بهشهریان ناوه‪ .‬ئهو نووره دهرناکهوێ ئیلال به‬
‫موجاهیده‪ .‬ههرچهند پێست ئهستوورتر بێ‪ ،‬مێشک زهعیفتر و شاراوهتر دهبێ‪ .‬ئهگهر‬
‫ئهو پێسته تهنکتر و زهعیفتر بێ به موجاهیده نوور قهوهت دهگرێ ‪ -‬ههروهک‬
‫توێکڵی گوێز زهعیفتر‪ ،‬مێشکی ئهو ئاخنراوتر و ههروهتر بادام و پسته‪ ،‬ههرچهند‬
‫توێکڵی ئهستوورتر‪ ،‬مێشکی زهعیفتر ‪ -‬یا ههروهک کانگای لهعل ههرچهند ئهو‬
‫بهردی زێده کهم بن شۆقی ههتاو‪ ،‬سفهتی بهرد به لهعل پتر و زووتر دهکا و ههرچهند‬
‫ئهو بهرده زێدهیانه له سهرهوهی کانگای لهعل پتر بن شۆقی ههتاو شوێنی له کانی‬
‫لهعل کهمتر دهبێ و کهم عهمهل دهکا‪ .‬ههنووکه خهڵک له سهر لهعلی مهعرهفهت که‬
‫ده کێوی ئادهمی نراوه بهردی ئهنبار پتر دهکهن و شۆقی ههتاو ناچار ههر ڕۆژ کهمتر‬
‫پێیاندهگا‪ ".‬ل ‪71‬‬
‫" عیلم‪ ،‬عیلمی مهعرهفهته‪ .‬ئهگهر هیچ نهزانی و خۆت بناسی‪ ،‬دهزانی عالیم و‬
‫عارفی و ئهگهر خۆت نهناسی ئهو ههموو عیلمانه که تۆ دهیزانی به چ کهلکت دێ‪" .‬‬
‫ل ‪71‬‬
‫" ئاخر ههیه و ئاخوڕ‪ .‬ههر گایهک که ئاخوڕیی بێ بزانه لهبهر کێردی قهسسابه‬
‫و ههر گایهک که ئهرابه بکێشێ ده ئهمان دایه‪ .‬ئهگهر ئهو گایه لێی مهعلووم با که له‬
‫ئاخوڕ چی پێدهگا‪ ،‬ئهرابه کێشانی پێ سهخت نهدهبوو و کهڵهوهی لێیدهبوو به ڕاحهتیی‬
‫گیان‪ .‬ئێستا‪ ،‬ههر گیایهک که ده ئاخوڕی گای بکهن ئهوه بۆ چهورایی مهنجهڵه نهک‬
‫ئێحسان ده ههق گا دا‪ ...‬کهوایه ههرکات ده ئاخوڕ دا گیای زۆر ببینی مهڵێ که‪ :‬ئهوه‬
‫ئێحسانه ده ههق من دا! که بۆ بڕینی سهره‪ "...‬ل ‪14‬‬
‫" خۆزگه بهو کهسهی چاوی خهوت و دڵی نهخهوت‪ .‬هاوار بهو کهسهی که چاوی‬
‫نهخهوێ و دڵی بخهوێ‪ " .‬ل ‪21‬‬
‫" بمره بهر له مهرگ و نهفسی خۆت ده گۆڕی بێمرادیی دا بنێژه و خۆش به‪" .‬‬
‫ل ‪24‬‬

‫یهکێک له مریدهکانی مهوالنای گهوره ڕۆژێک له شێخی پرسی که‪ :‬ههرکهس‬

‫شهرابی بخواتهوه چی لێدێ؟ کوتی‪ :‬دهبێته سهگ‪ ،‬دهبێته بهراز‪ ،‬دهبێته مهیموون‪ .‬الی‬
‫سهیید بورهانهددین ئهو حهکایهتهی گێڕاوه‪ .‬فهرمووی که‪ :‬شێخم فتوای داوه که‬
‫ههرکهس وههای لێبێ لێی حهرامه‪ ،‬ئهگهر وههات لێدێ مهخۆوه و ئهگهر وههات‬
‫لێنههات تۆ ئهو کهسه نی‪( " .‬ئهفالکی ‪)11‬‬
‫" خاتوونێکی گهورهماڵ مریدی سهید ببوو‪ .‬ڕۆژێک وهک جهفهنگ پرسی که‪ :‬به‬
‫الوهتیش موجاهیده و ریازاتت به کهمال گهیاندبوو‪ ،‬چ هۆیهکی ههیه که ئاخر عومر‬
‫ڕۆژووی ناگری و زۆربهی نوێژهکانیش ناکهی؟ فهرمووی که‪ :‬رۆڵه گیان! ئێمه‬
‫ههروهک وشتری بارکێشین‪ .‬باری گرانمان کێشاوه و زهختی ڕۆژگارمان چێژتووە و‬
‫ڕێگای دوور و درێژمان کوتاوه‪ ،‬مه نزڵ و قۆناغی زۆرمان بڕیوه‪ ،‬پهشم و مووی‬
‫ژیانمان وهراندووە‪ ،‬کز و الواز و نامراد ماوین و له ژێر باری گران ڕێبڕ و کهمخۆر‬

‫‪16‬‬
‫و گهرووتهنگ بووین‪ .‬ههنووکه چهند ڕۆژێک له جۆیان دابهستووینهوه ههتا‬
‫ههندێک پهروار بینهوه و له جهژنگای ویسالی سوڵتان‪ ،‬قوربانی بکردرێین چونکه‬
‫قوربانیی الواز له متبهقی سوڵتان به کار ناهێنن‪...‬خاتوون دهستی کرد به گریان‪" .‬‬
‫(ئهفالکی ‪)21‬‬

‫بە پێی ڕەوایەتی سپەهساالر (ل ‪ )173‬سەیید پێشبینی هاتنی شەمسی‬

‫تەورێز دهکا و هەر بۆیەش داوا دهکا کە بچێتە قەیسەریە‪ ،‬بەاڵم مەولەویی‬
‫ئیجازه نادا‪ .‬جارێک بێ ئیزن دهردهکەوێ و لە ڕێ ئەسپەکەی‬
‫دهسڵەمێتەوه و سەید دهکەوێ و پێی دهشکێ و ناچار دهگەڕێتەوه‪ .‬سەیید لە‬
‫مەوالنا دهپرسێ‪ :‬ئەی نووری دیده بۆ ئیزن نادهی کە بڕۆم؟ مەولەویی‬
‫دهڵێ‪ :‬تۆ بۆ لە ئێمە دووریی دهکەی؟ دهڵێ‪ :‬شێرێک بەرهو ئێره بەڕێوهیە‪.‬‬
‫ئەو شێر و من شێر‪ .‬ناتوانین دهگەڵ یەک بسازێێن‪ .‬مەوالنا ئیزنی پێدا‪.‬‬
‫مەرگی سەیید دهبێ لە نزیک ‪-1247‬ی زایینی ڕووی دابێ‪ .‬مەولەویی‬
‫کاتێک خەبەرهکەی دهبیسێ دهچیتە قیسەریە و هەر لەوێ دهینێژن و‬
‫کتێبەکانی دهباتە کن خۆی‪.‬‬
‫مەولەویی دوای مەرگی سەیید لە سەر کورسی ئیرشاد دانیشت و‬
‫دهستی کرد بە دهرس دانەوه و بانگەوازیی خەڵک بەرهو خودا‪ .‬جلی‬
‫عولەمایانەی دهبەر دهکرد و گەلێک شاگرد و مریدی هەبوو‪ .‬پێنج ساڵ‬
‫بەمجۆرهی گوزهراند هەتا ئەو شێرهی کە پێشبینیان کردبوو گەیشتە قۆنیە‬
‫(ڕۆژی شەنبە ‪-23‬ی ئۆکتبری ‪ 1244‬ز‪ ).‬لە کاروانسەرایەک چاوهیەکی‬
‫بە کرێ گرت و وه بازار کەوت هەتا نێچیرهکەی ده داو بخا‪.‬‬

‫‪17‬‬
 ‫شهمسی تهورێزیی‬

‫لە شەمس کتێبێکی قەببە ماوهتەوه بە ناوی مهقاالت کە یادداشتی‬

‫قسەکانیەتی و وێدهچێ هەندێک مرید و کوڕی مەولەویی و حیسامەددینی‬
‫چەلەبی ئەو قسانەیان نووسیبێتەوه‪ .‬ئەم کتێبە سەرهڕای گەلێک‬
‫کەموکوڕیی و ناتەواویی‪ ،‬لە هەموو بارێکەوه نرخی زۆره و‬
‫ناسیاوییەکی باش سەبارهت بە خودی شەمس و بیر و ڕوانگەی تیژ و‬
‫ناسکی شەمس و دۆستایەتی و هاودهمی دهگەڵ مەولەویی دهداتە دهست‪.‬‬
‫بە پێی ئەم کتێبە‪ ،‬شەمس لە بەر هەق دهپاڕێتەوه هەتا یەک لە ئەولیای‬
‫خۆی پێبناسێنێ‪ ،‬هەتا دۆستایەتی دهگەڵ بکا‪ .‬ده خەو دا پێیدهڵێن کە‬
‫وهلییەکت پێدهناسێنین‪ .‬دهپرسێ‪ :‬لە کوێیە ئەو وهلییە؟ دهڵێن‪ :‬لە ڕۆم‪.‬‬
‫شەمس بۆ دیتنەوهی ئەو دۆستە وه ڕێ دهکەوێ‪ ،‬وهختایەک دهیبینێتەوه‬
‫پێیدهڵێن‪ :‬هێشتا وهخت نیە‪ " .‬االمور مرهونە باوقاتها "‬
‫شەمس و مەولەویی دهبێ یەکتریان لە شام دیتبێ و بناغەی ناسیاویی‬
‫دامەزراندبێ‪ ،‬بەاڵم خودی دۆستایەتییەکە هێشتا وهختی دانەهاتووە‪ .‬لە‬
‫ئاکام دوای شازده ساڵ‪ ،‬شەمس ‪ -‬کە تەمەنێکی شێست ساڵەی هەبووه و‬
‫مەولەویی چل ساڵە ‪ -‬ڕوو ده قۆنیە دهکا و لەوێ کۆشکی ئەشق و‬
‫" مهبهست له‬ ‫دۆستایەتی دادهمەزرێنن‪ .‬ده مەقاالتی شەمس دا هاتووە کە‬
‫وجوودی عالهم مالقاتی دوو دۆسته که ڕوو لێک بنێن بۆ خاتری خودا‪ -‬دوور له‬
‫ههوا‪ .‬مهبهست نان نیه‪ ،‬نانهوا نیه‪ ،‬قهسساب و قهسسابیی نیه‪ .‬وهها که ئێستا له‬
‫خزمهت مهوالنا دا دهحهسێینهوه‪ " .‬ئەو وێککەوتن و یەک گرتنە ئاڵوگۆڕێکی‬
‫بنەڕهتی ده ژیان و ڕوانگەی مەولەویی دا پێکدێنێ‪ .‬عالیمێکی دینی ده‬

‫‪18‬‬
‫ماوهیەکی کورت دا دهبێتە عارفێکی ئاشقی سەماعکەر‪ ،‬کە هەتا ئێستاش‬
‫وهک ئەستێرهیەک لە ئاسمانی عیرفان دهدرهوشێتەوه‪ .‬ئاوێکی ئارام و‬
‫مەند کە ده ژێرزەمینەکان دا پەنگی خواردبۆوه نها تەقیوهتەوه و بە تەوژم‬
‫و هاش و هوش وه ڕێ کەوتووە‪ .‬چەند ڕەوایەت لە سەر ئەو دیداره هەیە‬
‫کە پتر وه ئەفسانە دهچن هەتا ڕاستی‪ .‬بەاڵم هەموو ئەگەر ئەفسانەش بن‬
‫لە سەر گرینگایەتی ئەو وێککەوتنە و ئەو ئاڵوگۆڕییە هاوڕا بوون‪.‬‬
‫شەمس کابرایەکی زمانتیژی ڕووڕاستی ئەهلی سەماع و حاڵ بووە و‬
‫کۆمەڵێک عارف و زانای سەردهمی خۆی ناسیوه و قسەی دهگەڵ‬
‫کردوون و هیچیانی بە دڵ نەبووە و التاوی بە زۆربەیان داداوه‪.‬‬
‫کەسانێکی وهک شێخی ئەکبەر ئیبنی عەرهبی و ئەوحەددهینی کرمانی و‬
‫سۆهرهوهردیی و تەنانەت بایەزیدی بەستامیی و مەنسووری حەالج‪-‬یشی‬
‫بە ناتەواو و مەحجووب داناوه‪ ،‬کە بە پیاڵەیەک مەست بوون و ئەنەلهەق‬
‫و سوبحانیان کوتووە‪.‬‬
‫" من دهو عالهمه دا هیچ کارێکم به عهوام نهداوه‪ ،‬بۆ ئهوان نههاتووم‪ ،‬ئهو‬
‫کهسانهی که ڕێ پێشاندهری عالهمن‪ ،‬قامک له سهر ڕەگی وان دادهنێم‪( .‬ب ‪ 7‬ل ‪)11‬‬
‫" ئهوان گهورهن‪ ،‬شێخن‪ .‬من ئهوانم بۆ چیه؟ من تۆم دهوێ‪ :‬نیازمهندێكم دهوێ‪،‬‬
‫برسییهکم دهوێ‪ ،‬تینوویهکم دهوێ‪ .‬ئاوی ڕوون له تینوو دهگهڕێ له بهر لوتف و‬
‫کهرهمی خۆی‪( " .‬ل ‪)771‬‬

‫مەولەویی و شەمس ماوهی سێ مانگ لە حوجرهیەک کە‬

‫سەالحەددینی زهرکوب لە باغەکەی خۆی بۆی پێکهێنابوون خەلوهتیان‬
‫کرد و دهو ماوهیە دا تەنیا سەالحەددین و حیسامەددینی چەلەبی کە ئەودهم‬
‫کوڕێکی الو بووە ئیزنی سەردانیان هەبووە‪.‬‬

‫‪19‬‬
 ‫يّ‌دیذاری‌ضایاَّ‌‌‬ ‫ٔرێس‌ّْ ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫لی‌تّ‬ ‫‌‬
‫يسٕنّٓ‬ ‫گّڵ‌ضّ‌‬
‫دِ ‌‬‫‌‬
‫دیتى‌دڵ‌َّ‌جاَاَّ‌‌‬
‫‌‬ ‫ٔ‌َّ‌‬
‫ضمی‌ئّ ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫ٔدای‌ئّ‬ ‫‌‬
‫تأ‌سّ‬ ‫نّ‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫خطی‌پێى‌گیاَێكی‌َٕێ‌ٔ‌تازِ‌‬
‫‌‬ ‫َّْطا‌تّ‌‬ ‫نٕتفی‌خۆی‌ضّ ‌‬
‫‌‬ ‫نّ‌‬
‫‌‬
‫یاڵّ‌ٔ‌َّ‌لڵ‌ٔ‌ئّ‌فساَّ‌‌‬
‫ٔ‌خّ ‌‬ ‫کّ‌گیاَی‌عارزیی‌الی‌ئّ‌ ‌‬ ‫‌‬
‫‌‬
‫ٔ‌پَّٓاٌ‌‬‫یّ‌ ‌‬ ‫تۆ‌ضارأِ ‌‬
‫‌‬ ‫ٔت‌دا‌نّ‌‬
‫‌‬ ‫گرفتێک‌گّر‌د‌ِ‌ ‌‬
‫يسگّ‬ ‫‌‬
‫ٔ‌پیری‌يّیخاَّ‌‌‬
‫‌‬ ‫یاٌ‌تیثیسّ‌ ‌‬
‫تۆ‌نّ‬ ‫‌‬ ‫‌‬
‫ی‌خۆت‌عّ‬ ‫‌‬
‫گٕێچکّ‬ ‫تّ‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫جَُّٕٔ‌گیاٌ‌ٔ‌دڵ‌‬ ‫‌‬ ‫‌‬
‫کٕٔ‌يّ‬ ‫‌‬
‫ٔرێسی‌ِٔ‬ ‫‌‬
‫يسی‌تّ‬ ‫ئّضمی‌ضّ‌‬ ‫نّ‌ ‌‬
‫‌‬
‫لڵی‌کٕنهیص‌تۆتّ‌دێٕاَّ‌‌‬
‫‌‬ ‫ئّضمی‪‌ ‌،‬‬
‫ئّ‬ ‫نّ‌ ‌‬
‫يٍ‌ّْر‌ْیچ‪‌ ‌،‬‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫ئّ‬

‫مەولەویی لە مەسەلەکان و بابەتەکانی عیرفان و تەسەووف کابرایەکی‬

‫خاو و نەزان نەبووە‪ .‬ئەو کوڕی عارفێکی بە ناوبانگ بوو و مریدی‬
‫عارفێکی وهک سەیید بورهانەددینی موهەقیق و الی کۆمەڵیک زانا و‬
‫عارفی دیکە هەتا دوایین پلەکانی خوێندبوو‪ .‬وهختایەک شەمس دهبینێ‬
‫شێخ و عالیمێکی گەورهی سەردهمی خۆی بوو‪ ،‬کەوایە کەسێکی وهک‬
‫شەمس ناتوانی بە سەواد و زانست فریوی بدا و شەمس‪-‬یش جادووگەر‬
‫نەبووە کە بیەوی مەولەویی ئەفسوون بکا‪.‬‬

‫" ئهو عیلمه به مهدرهسه دهست ناکهوێ و به تهحسیلی شهش ههزار ساڵه ‪ -‬که‬
‫ئهگهر شهش جار عومری نووحت ههبێ ‪ -‬پێکنایه‪ .‬ئهو سهدههزار تهحسیله نابنه‬
‫دهمێک دهگهڵ خودا بوونی بهندهیهک ده ڕۆژێک دا‪( " .‬ل ‪)771‬‬

‫ر‌ٔ‌ئّٔراق‌َیّ‌‌‬
‫‌‬ ‫ضك‌ئیطی‌فّزل‌ٔ‌عیهى‌ٔ‌دِ‌ ‌‬
‫فتّ‬ ‫‌‬ ‫‌‬
‫ئّ‬
‫ی‌عٕضطاق‌َیّ‌‬
‫‌‬ ‫رچی‌تێژٌ‌خّڵک‌ٔ‌تُٕێٍُ‪‌،‬ڕێگّ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫ّْ‬
‫‌‬
‫تّد‌‬
‫ضك‌ْی‌ئّ ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫ل‌داَێ‌ٔ‌تُی‌ئّ‬ ‫پۆ‌ٔ‌نکی‌ئّضك‌ْی‌ئ‌ّزِ‌‬
‫‌‬
‫ی‌ْی‌عّرش‌ٔ‌لٕرش‌ٔ‌ساق‌َیّ‌‌‬‫‌‬ ‫پاڵگّ ‌‬
‫کّ‬ ‫ختّ‌ ‌‬ ‫ئّو‌درِ‌ ‌‬
‫‌‬

‫‪20‬‬
‫هەر کوتە دار و ئێزینگێک ئیستعدادی ئاگر گرتنی هەیە و گری‬
‫چووکی شەمچەیەک بەسە هەتا ئاگر ده گیانیان بەرد بدا و بڵێسەیان بەرز‬
‫بکاتەوه‪ .‬بەاڵم ئەگەر شەمچەیەک نەبێ ئەو کوتە دارانە دهڕزێن و دهپوێن‬
‫و دهبن بە خاک و تامی گڕ و سووتان ناچێژن‪ .‬شەمس ئەو شەمچەیە بوو‬
‫کە ئامادهیی ئێزینگی وجوودی مەوالنای بۆ گڕ گرتن ناسی‪ ،‬هات و بە‬
‫شەمچەی ئەشق ئاگری تێبەردا‪.‬‬
‫" وهختایهک خزمهتی مهوالنا شهمسهددین به من گهیشت و دواندمی‪ ،‬وهها‬
‫ئاگری ئهشق له دهروونمهوه بڵێسهی دهدا؛ به توندی فهرمووی که ئیدی قسهکانی‬
‫باوکت مهخوێنهوه؛ به ئیشارهی وی ماوهیهک نهمخوێندهوه‪ .‬دوایه فهرمووی که‬
‫دهگهڵ کهس قسه مهکه‪ .‬ماوهیهک بێدهنگ بووم و قسه و وهعزیشم نهدهکرد"‬
‫(ئهفالکی ل ‪)211‬‬
‫شەمس تەنانەت مەنعی خوێندنەوهی کتێبیش لە مەولەویی ئاشقی‬
‫خوێندنەوه دهکا و هەموو ئەوانەش بۆ وه ئاگا هێنان و بێدار کردنی‬
‫مەوالنایە‪ .‬کوتە زێڕێک کە دهبێ ده بۆتەی بێدهنگیی و خامۆشیی‬
‫دهروونی خۆی دا قاڵ بێتەوه هەتا خەوش و ناخالیسیی لە گیانی دهرچێ و‬
‫ببێتە ئەو زێڕه بێخەوشەی کە سەردهمێکی دوور و درێژ بترووسکێتەوه‪.‬‬
‫سوڵتان وهلەد کوڕی مەولەویی کە لە دوایی مەسنەویی‪-‬یەک لە سەر‬
‫ژیانی باوکی دهنووسێ‪ ،‬پەیوهندیی شەمس و مەولەویی بە دیداری مووسا‬
‫و خزر دهشوبهێنێ‪ .‬مەولەوییش شەمس وهک خزر دهبینێ و شەمسیش‬
‫چیرۆکی موسا و خزری زۆر پێ گرینگە‪.‬‬
‫مووسا سەرهڕای ئەوه کە پێغەمبەری خودا بووە‪ ،‬بەاڵم کەسێکی بێدار‬
‫و بە ئاگا نەبووە‪ .‬لە خودا داوا دهکا کە یەک لە نزیکانی ئەو ببینێ و‬
‫خوداش ئاکام ئادرێسی خزری پێدهدا کە بچێ بیبینێ‪ .‬شەمس ده مەقاالتی‬
‫خۆی دا ئەو داستانە وهها دهگێڕێتەوه‪:‬‬

‫‪21‬‬
 ‫ْاَّ‌دا؟‌"‌‬
‫جّ ‌‬ ‫کێ‌نّ‌يٍ‌عانیًترِ‌‌دِ‌ٔ‌ ‌‬ ‫‌‬ ‫ئٕسا‌کٕتی‌کّ‌"‌‬
‫‌‬
‫َّتٕٔ‌ٔ‌‬‫تۆ‌عانیًتر‪‌"‌.‬تٕٔڕِ ‌ ‌‬
‫‌‬ ‫و‌دا‌نّ ‌‬
‫‌‬ ‫دِ ‌ ‌‬
‫عانّ‬ ‫یّ ‌ ‌‬
‫سێک‌ّْ ‌‬
‫‌‬ ‫ع‌کٕتی‌کّ ‌ ‌‬
‫"‌کّ‬ ‫‌‬ ‫‌‬
‫یٕٔضّ‬
‫ک؟‌"‌چَٕکّ‌‬
‫‌‬ ‫ڵێی‌چی؟‌"‌ئیهال‌کٕتی‌"‌ْا‌ْا!‌چ‌لسّ ‌‬
‫یّ‬ ‫‌‬ ‫ِٔ ‌دِ‌‬
‫"‌ئّ ‌‬
‫گرت‌کّ ‌ ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫دڵی‌َّ‬ ‫تّ ‌‬
‫‌‬
‫خٕازیار‌تٕٔ‪‌.‬‬
‫حٕکى‌ئٕسا‌دِیکرد‪‌.‬‬
‫‌‬ ‫يّ‌‬
‫ٔ‌سّردِ‌ ‌‬
‫کرد‪‌.‬ئّ ‌‬‫‌‬ ‫تی‌تٕٔ‪‌،‬ئیهال‌حٕکًی‌َّ ‌‬
‫دِ‬ ‫‌‬ ‫‌‬
‫عیص‌َّ‬ ‫‌‬
‫یٕٔضّ‬
‫ّْر ‌ٔا‌‬
‫گّر ‌يّ‌تهٕٔتێک ‌تثیًُّ‌ِٔ‌‪‌ ‌ ،‬‬ ‫یکّو‪‌ :‬يُیص ‌ئّ‌ ‌‬ ‫دِ ‌‬ ‫ِٔ ‌ ‌‬‫الیٌّ ‌خۆضًّ‌ ‌‬ ‫نّ ‌ ‌‬ ‫یّ ‌ ‌‬‫ئّٔ ‌لسّ‌ ‌‬ ‫‌‬
‫کّٔێ‪‌.‬‬ ‫رَّ ‌‬
‫تا‌حیجاتێک‌دِ ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫ایگرو‪ّْ‌،‬‬ ‫و‪ّْ‌،‬تا‌‌تتٕاَى‌ڕ‬‫‌‬ ‫دِ ‌‬
‫کّ‬ ‫‌‬
‫ٔ‌ئاسًاٌ‌دِسٕٔتا‌‪‌-‬سارد‌سارد‌‬ ‫‌‬ ‫‌‬
‫ر‌تیُی‌ئّ‬ ‫نّ ‌ ‌‬
‫تّ‬ ‫کّ ‌ ‌‬
‫ريّی‌ئٕسا‌‪‌ ‌-‬‬ ‫گّ ‌‬ ‫و‌چیرۆکّ ‌ ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫ئّ‬
‫ِٔ‪‌.‬‬
‫یگێڕَّ ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫دِ‬
‫تّ ‌الی‌‬
‫حرِیٍ‪‌ ،‬تّ‌ ‌لّ‌ٔنی ‌ئّ‌ْهی ‌زاْیر ‌َسیک ‌ئاَتاکیّ‌ ‌ ‌‬ ‫جًّعٕنثّ‌ ‌‬ ‫کاتێک ‌ْاتّ‌ ‌يّ‌ ‌‬
‫ێژی‌دِکرد‪‌.‬‬
‫‌‬ ‫سّر‌کێٕێک‪َٕ‌،‬‬ ‫ب‌دا‪‌،‬یا‌نّ‌ ‌‬
‫‌‬ ‫حّ‌ ‌‬
‫نّ‬
‫ئّٔی‌دیت‪‌.‬‬ ‫ِٔ‌ ‌‬
‫نّ‌دٔٔرِ‌ ‌‬ ‫‌‬
‫رگّی ‌لسّ‌ ‌کردٌ‌‬ ‫جا ‌ئێستا‪‌ ،‬یٕٔضّ‌ع ‌کٕتی ‌" ‌يٍ ‌َاسکیی ‌کاری ‌خسر ‌دِ‌زاَى‪‌ ،‬تّ‌ ‌‬
‫ِٔ‪‌"‌.‬‬
‫یثیُیّ ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫ئیذی‌َّ‬ ‫نێی‌جٕێ‌تیِّٔ‌ ‌کّ‌ ‌‬
‫‌‬ ‫ْات‌پێخۆضّ ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫ش‌تگرو‪‌،‬تۆ‌ِٔ‬ ‫تّ ‌‬
‫رگّ‬ ‫کّ ‌ ‌‬‫َاگرو‌‪‌ ‌-‬‬
‫ڕأِ‪‌.‬‬
‫ٔ‌گّ ‌‬ ‫ئّ ‌‬ ‫‌‬
‫گّنێک ‌ضت ‌دِ‌پرسێ ‌ٔ ‌دِ‌ڵێ ‌کّ‌ ‌" ‌چ‌‬ ‫کٌّ‪‌ ‌ .‬‬ ‫لسّ ‌دِ‌ ‌‬
‫ِٔ ‌ ‌‬ ‫ئّٔاٌ‪‌ .‬پێکّ‌ ‌‬ ‫ِٔ ‌ ‌‬
‫ئێستا ‌ياَّ‌ ‌‬
‫یطتٕٔیّ!‌‬
‫‌‬ ‫ّْ ‌‬
‫ق‌گّ‬ ‫تّ‌ ‌‬ ‫نیًٕڵاڵیّ‌ ‌‬
‫‌‬ ‫رئٕی؟‌"‌َیاز‌تثیُّ‌نّ‌ٔ‌کّ‌‬
‫‌‬ ‫دِ‌ ‌‬
‫فّ‬
‫ٔایّ‌‬
‫ر‪‌.‬کّ ‌‬
‫ئاگاْێُّ ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫تی‌یاَی‌ِٔ‬ ‫‌‬
‫ڵێ‪َّ‌.‬‬ ‫ئاگاْێُّری‌خّ‌ڵک‌دِ‌‬ ‫‌‬ ‫ئاگات‌تێُى؟‌"‌تّ‌ ‌‬
‫ِٔ‬ ‫‌‬ ‫"‌ِٔ‌‬
‫‌‬
‫تی‌ّْق‪‌.‬‬
‫‌‬ ‫ّْ ‌‬
‫لیمّ‬ ‫ئاگای‌دێُێ‌تّ‌ ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫ق‪ِٔ‌.‬‬ ‫ئاگادار‌تٕٔ‌نّ‌ ‌‬
‫ّْ‬ ‫‌‬
‫َّفساَیی‌‬ ‫تّ‌ ‌‬‫زِ ‌‬
‫ٔ‌غّ ‌‬
‫ٔاڵيی‌دأِ‪‌.‬ئّ‌ ‌‬
‫‌‬ ‫ِٔ‌‬
‫تّ ‌‬‫زِ ‌‬‫غّ ‌‬ ‫تّ ‌ ‌‬
‫دّْٔٔو‌پرسیاری‌کرد‪‌ ‌،‬‬ ‫‌‬ ‫کّ‌جاری‌‬ ‫‌‬
‫زِتی‌‬
‫ِٔ ‌غّ‌ ‌‬‫زِتی ‌َّ‌فساَییاٌ ‌دِ‌تێ؟ ‌َّ‌عٕزٔتیهال! ‌ئّ‌ ‌‬ ‫َذِکاَی ‌خٕدا ‌کّ‌ی ‌غّ‌ ‌‬ ‫َیّ‪‌ .‬تّ‌ ‌‬
‫‌‬
‫‪‌،‬دِتێ‌خۆی‌نێثپارێسی‪‌.‬‬ ‫خٕدایّ‌ ‌‬
‫و‌کّ‪‌،‬‬
‫کی‌کرد‌کّ‌"‌ئاخر‪‌،‬زٔٔ‌تیڵێ‪‌،‬ڕزگار ‌‬ ‫‌‬ ‫خۆضیاٌ‌سّ ‌‬
‫يایّ‬ ‫‌‬ ‫ی‌نێذا‌ٔ‌نّ‌‬
‫‌‬ ‫خسر‌چّ ‌‬
‫پڵّ‬ ‫‌‬
‫دِ‌َێٕاٌ‌يٍ‌ٔ‌تۆ‌دا‪‌"‌.‬‬ ‫ٔرێکّ‌ ‌‬
‫‌‬ ‫خاڵسى‌کّ‌!‌"‌کٕتی‌"‌دِ‌‬
‫ٔتٕٔە‌‪‌-‬‬
‫‌‬ ‫ر‪‌،‬ضّو‌يردٔٔە‌‪‌،‬سالی‌خّ‌‬ ‫‌‬ ‫ئاگا‌ْات‪‌.‬دیتی‌تۆتّ‌ ‌‬
‫دڵثّ‬ ‫‌‬ ‫‌‬
‫ئٕسا‌ِٔ‬
‫ِٔ ‌ٔ ‌چیرۆکی ‌ئٕسا ‌ٔ ‌خسری ‌دِ‌ ‌دڵی ‌دا‌‬ ‫یّک ‌تثیُێتّ‌ ‌‬ ‫َذِ ‌‬
‫تّ ‌‬ ‫ِٔی ‌کّ‌ ‌ ‌‬ ‫تّ ‌‬‫خۆزگّ ‌ ‌‬
‫‌‬
‫ڕاگرێ‌ٔ‌تیکاتّ‌ئیًايی‌خۆی‪‌.‬‬
‫‌‬

‫مەولەویی ئەو عالیمی دینیی و مووسایە بوو کە هێشتا وه ئاگا‬

‫نەهاتبوو شەمس هات و وه ئاگای هێنا و خۆی دوای ماوهیەک وهک خزر‬
‫ڕۆیشت و کەس نەیدیتەوه‪.‬‬
‫" حهزرهتی مهوالنا له سهر درهکهی حوجرهی مهوالنا شهمس به مرهککهبی‬
‫سوور به دهسخهتی مهبارهکی سهبتی فهرموو که‪ :‬مهقامی مهعشووق خزر‬
‫عهلیههسسهالم " (ئهفالکی ‪)177‬‬

‫‪22‬‬
‫شەمس دووجار غەیبەت دهکا‪ .‬یەک‪ :‬دوای یەکەم ساڵی ئاشنایەتییان‬
‫لەبەر تیر و تانەی خەڵک و ئێرهیی مریدهکانی مەوالنا‪ ،‬کە ئەویان بە‬
‫چاوبەست و جادووگەر دادهنا کە هاتووە شێخەکەی وانی ئەفسوون‬
‫کردووە‪.‬‬

‫ئەفالکی دهنووسێ‪:‬‬
‫وهختایهک ئهو هاودهمیی و دوورهپهرێزیی و خهلوهته له حهدد تێپهڕی‪ ،‬گشت‬
‫خهڵکی قۆنیه وه کوڵ هاتن و خۆشهویستان و یاران له تاو غهیرهت و ئێرهیی شێوان‬
‫و هێچکهس بۆی مهعلووم نهبوو که ئهو چ کهسه و له کوێوه هاتووە؛ وێکڕا تهمای‬
‫ئهو گهورهیان کرد ‪ ...‬حهزرهتی مهوالنا شهمسهددین غهیبهتی کرد؛ نزیک مانگێک‬
‫لێیگهڕان شوێنهوارێکیان نهدیتهوه که چی لێهات و چوو کوێ‪ " .‬ل ‪11‬‬

‫فّر‌‬
‫ستی‌َیگار‌تاری‌سّ ‌‬
‫‌‬ ‫ْأار‌ْأار‌کّ‌ ‌‬
‫تّ‬ ‫‌‬
‫فّر‌‬
‫یاری‌سّ ‌‬
‫‌‬ ‫ٕٔو‌‌تّ‌‬
‫‌‬ ‫َّت‬
‫تۆی‌ ‌‬
‫تَّذِ‌ ‌‬
‫ْأار‌کّ‌ ‌‬
‫‌‬

‫مەولەویی دوای ئەو غەیبەت و سەفەره‪ ،‬جلی عالیمانەی فڕێ دا و‬

‫فەرجیی و کاڵوی پەشمیی لە سەر نا و لەبری نوێژ و کۆڕ و وهعز‪،‬‬
‫دهستی کرد بە ڕوباب لێدان و غەزهل کوتن و سەما کردن وهها کە‬
‫" حهیف نازهنین پیاوێک و عالمێک و‬ ‫هەموو خەڵکی زانا و نەزان کوتیان کە‬
‫پادشازادهیهک که لهپڕ دێوانه بوو "‬

‫رخارِیی‌يٍ‌کٕا؟‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫ییاری‌جگّ‬ ‫‌‬
‫ری‌عّ‬ ‫‌‬
‫ٔ‌دڵثّ‬‫‌‬
‫ئّ‬
‫رپارِیی‌يٍ‌کٕا؟‌‬
‫کّ ‌‬ ‫ٔی‌ضیریُی‌ضّ ‌‬
‫‌‬ ‫ئّٔ‌خٕسرِ‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫کی‌َیّ‌‬
‫‌‬ ‫جهیسی‌ئێًّ‌ ‌‬
‫ًَّ‬ ‫‌‬ ‫تێ‌سٕٔرِتی‌ئّ‌ ‌‬
‫ٔ‌يّ‬ ‫‌‬
‫ییارِیی‌يٍ‌کٕا؟‌‬
‫ٌ‌ٔ‌عّ ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫ک‌ٔ‌پڕ‌فّ‬ ‫‌‬
‫ٔ‌پڕ‌ًَّ‬ ‫‌‬
‫ئّ‬

‫‪23‬‬
 ‫‌‬
‫خّيی‌ئّ‌ٔ‌‬
‫کیص‌زۆر‌نّ‌ ‌‬
‫‌‬ ‫الٔاز‌تِٕٔ‌ياَگی‌فّ‌ ‌‬
‫نّ‬ ‫‌‬
‫ییارِیی‌يٍ‌کٕا؟‌‬
‫ی‌سّ ‌‬‫‌‬ ‫ْرِی‬
‫ی‌پڕ‌تّ ‌‬
‫‌‬ ‫ٔ‌زْٔرِی‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫ئّ‬
‫‌‬
‫نّ‌َێٕ‌دڵ‌‬
‫ردێکّ‌ ‌‬
‫‌‬ ‫رِ‌ ‌‬
‫دِ‬ ‫ٔ‌دڵثّ ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫تی‌ئّ‬ ‫نّ‌ ‌‬
‫فیرلّ‬ ‫‌‬
‫ٔای‌چارِیی‌يٍ‌کٕا؟‌‬
‫‌‬ ‫رياَی‌دڵی‌دِرد‌ٔ‌دِ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫دِ‬
‫‌‬
‫تی‌ئأی‌حّیات‌خسر‌‬
‫‌‬ ‫چۆتّ‌زٔنّ‌يات‌تۆ‌تّ‌ ‌‬
‫ڵّ‬ ‫‌‬
‫ٔارِیی‌يٍ‌کٕا؟‌‬
‫یاتّی‌پڕی‌فّ‌ ‌‬
‫ٔ‌کاَی‌حّ ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫ئّ‬
‫‌‬
‫َێٕ‌تێطکّی‌لانة‌‬
‫‌‬ ‫نّ‌‬
‫سیحێکّ‌ ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫ضُی‌يّ‬ ‫‌‬
‫گیاٌ‌چّ‬
‫ْٕارِیی‌يٍ‌کٕا؟‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫ری‌گّ‬ ‫‌‬
‫ستێُّ‬ ‫‌‬
‫يی‌تّ‬‫‌‬
‫ٔ‌يریّ‬‫‌‬
‫ئّ‬
‫‌‬
‫َا‌دڵپڕی‌يّخًٕٔر‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫ر‌کَٕج‌ٔ‌پّ‬ ‫داَیطتٕٔ‌نّ‌ ‌‬
‫ّْ‬ ‫‌‬
‫يًارِیی‌يٍ‌کٕا؟‌‬
‫‌‬ ‫ٔ‌سالیی‌دِریا‌دڵی‌خّ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫ئّ‬
‫‌‬
‫ٔضی‌نّضی‌يٍ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫ر‌ٔ‌حّ‬ ‫‌‬
‫ری‌دیٕار‌ٔ‌دِ‬ ‫‌‬
‫کٕا‌تٕٔژێُّ‬
‫ر‌ٔ‌دیٕارِیی‌يٍ‌کٕا؟‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫لی‌يیچ‌ٔ‌سّ‬ ‫ئّٔ‌ڕِ‌ ‌‬
‫َّٔ‬ ‫‌‬
‫‌‬
‫کٕێی‌تۆ‌ٔ‌نّ‌کٕێ‌َی‌‬
‫‌‬ ‫ٔرێس‌نّ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫لی‌تّ‬‫‌‬
‫يسٕنّٓ‬ ‫‌‬
‫ضّ‬
‫ٔ‌دڵی‌ئأارِیی‌يٍ‌کٕا؟‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫دٔات‌ئّ‬‫نّ‌‬
‫ئأارِ‌ ‌‬
‫‌‬

‫دوای ماوهیەک نامەیەک لە شەمس دهگا‪ ،‬کە لە دیمشقە‪ .‬مەولەویی‪،‬‬

‫سوڵتان وهلەدی کوڕی دهگەڵ بیست مریدی یار دهنێرێ و داوای‬
‫گەڕانەوه و لێبووردوویی لێدهکەن و شەمس دهگەڕێتەوه‪ .‬دهو سەفەری‬
‫گەڕانەوه دا سوڵتان وهلەد دهبێتە مریدی شەمس و هەتا قۆنیە بە پێیان ده‬

‫‪24‬‬
‫خزمەت شەمسی سوار دا دهگەنە قۆنیە‪ .‬مەوالنا شاد و خۆشحاڵ و گەش‬
‫لە گەڕانەوهی مەعشووق دهست دهکا بە سەماع و غەزهل‪.‬‬

‫تی‌کّش؟‌‬
‫‌‬ ‫ییار‌ّْ ‌‬
‫یّ‬ ‫‌‬ ‫‌‬
‫َێٕ‌ياڵ‌تٕتی‌عّ‬ ‫داَیطتٕٔ‌نّ‌‬
‫‌‬
‫تی‌کّش؟‌‬
‫‌‬ ‫رتار‌ّْ ‌‬
‫یّ‬ ‫‌‬ ‫رڕٔٔیی‌ضّ ‌‬
‫کّ‬ ‫‌‬ ‫عطٕٔلی‌لّ ‌‬
‫يّ‬ ‫‌‬ ‫‌‬
‫يّ‬
‫‌‬
‫تۆ‌دیذِ‌ڕٔخی‌خۆر‌تثیُێ‌‬
‫‌‬ ‫تّ‌‬
‫حًّ ‌‬
‫زۆر‌زِ‌ ‌‬
‫تی‌کّش؟‌‬
‫‌‬ ‫تی‌دیذار‌ّْ ‌‬
‫یّ‬ ‫‌‬ ‫‌‬
‫یاٌ‌تالّ‬ ‫تێ‌پّردِ‌ ‌‬
‫‪‌،‬عّ‬ ‫‌‬
‫‌‬
‫راتات‌ئیذی‌َیًّ‌چ‌کارێک‌‬
‫‌‬ ‫ئێژی‌نّ‌ ‌‬
‫خّ‬ ‫‌‬
‫تی‌کّش؟‌‬
‫‌‬ ‫ْا‌کار‌ّْیّ‌‬
‫‌‬ ‫خۆی‌کاری‌تۆ‌ضاکارِ‌ ‌‬
‫‪ِٔ‌،‬‬
‫‌‬
‫ی‌سّتٕٔحی‌ّْ‌ئٕ‌يٕخًٕٔر‌ٔ‌خٕيارٌ‌‬
‫‌‬ ‫ڕَذاَ‬
‫تی‌کّش؟‌‬
‫‌‬ ‫يًار‌ّْیّ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫ری‌خّ‬ ‫‌‬
‫کهیهی‌دِ‬ ‫ی‌زْٔرِ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫ئّ‬
‫‌‬
‫رچێژِ‌ٔ‌ئاضك‌‬
‫‌‬ ‫یثییى‌ٔ‌ضّ ‌‬
‫کّ‬ ‫‌‬ ‫‌‬
‫يٍ‌تٕتی‌غّ‬
‫تی‌کّش؟‌‬
‫‌‬ ‫َتار‌ّْ ‌‬
‫یّ‬ ‫‌‬ ‫تّ‌ ‌‬
‫لّ‬ ‫یی‌ضیریُّ‌ ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫ٔ‌کاَگّ‬ ‫‌‬
‫ئّ‬
‫‌‬
‫الو‌نّ‌دیُار‌‬
‫یی‌دیذار‌پترِ‌ ‌‬
‫‌‬ ‫ک‌غّ ‌‬
‫يسِ‬‫‌‬ ‫‌‬
‫یّ‬
‫تی‌کّش؟‌‬
‫‌‬ ‫يی‌دیُار‌ّْ ‌‬
‫یّ‬ ‫‌‬ ‫تذا‌دِست‌‌خّ‌‬
‫‌‬ ‫دیذار‌کّ‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫یّ‌فێر‌تٕٔ‌‬
‫ٔ‌ضێرِ ‌‬
‫‌‬ ‫ی‌رأ‌نّ‌ئّ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫گیاٌ‌کاتێ‌ڕێگّ‬
‫تی‌کّش؟‌‬
‫‌‬ ‫يردار‌ّْ ‌‬
‫یّ‬ ‫‌‬ ‫یم‌تّ‌‬
‫گ‌يّ ‌‬‫‌‬ ‫ئێستا‌ِٔکٕٔ‌سّ‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫ی‌الف‌نّ‌ئیمرار‌‬
‫‌‬ ‫‪‌،‬چ‌دِ ‌‬
‫دِ‬ ‫‌‬ ‫یُی‌عّیاَّ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫چٌٕ‌عّ‬
‫تی‌کّش؟‌‬
‫‌‬ ‫يێُێ‌ئیذی‌ئیُکار‌ّْ ‌‬
‫یّ‬ ‫‌‬ ‫ئیمرار‌کّ‌ ‌‬
‫َّ‬ ‫‌‬

‫‪25‬‬
 ‫‌‬
‫یی‌ڕۆژی‌لیايّت‌‬
‫‌‬ ‫ک‌زِنسِ‌ ‌‬
‫نّ‬ ‫‌‬ ‫‌‬
‫ساری‌تۆ‌ِٔ‬ ‫ڕٔخ‬
‫تی‌کّش؟‌‬
‫‌‬ ‫سُّ‌خّ‌يی‌َار‌ّْ‌ ‌‬
‫یّ‬ ‫تی‌پڕ‌حٕ ‌‬
‫‌‬ ‫ٔ‌جّ ‌‬
‫َُّ‬ ‫نّ‌ ‌‬
‫‌‬
‫يسِ‌ٔ‌غّ‌يًازیی‌ئّ‌ٔ‌یاری‌ِٔ‌فادار‌‬
‫تّٔ‌غّ‌ ‌‬
‫‌‬
‫تی‌کّش؟‌‬
‫‌‬ ‫ددار‌ّْ ‌‬
‫یّ‬ ‫‌‬ ‫فّتی‌عانّ‌يی‌غّ‌‬
‫تیر‌ٔ‌خّ ‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫ْجّیی‌ضیریٍ‌دِ‌يی‌عارف‌‬
‫ی‌يٕتریثی‌خۆش‌نّ ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫ئّ‬
‫یّتی‌کّ‌ش؟‌‬
‫ْا‌یار‌ّْ ‌‬
‫‌‬ ‫ٔ‌تێژِ‌ ‌‬
‫ِٔ‬ ‫‌‬ ‫یارییى‌تکّ‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫تّر‌تۆ‌‬
‫نّ ‌‬
‫ٔ‌ٔ‌ساردِ‌ ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫تازاری‌تٕتاٌ‌تێ‌ترِ‬
‫تی‌کّش؟‌‬
‫‌‬ ‫تازار‌ّْ ‌‬
‫یّ‬ ‫‌‬ ‫یهی‌تّ‌‬
‫‌‬ ‫تازار‌چیّ‌ ‌‬
‫ٔ‌يّ‬ ‫‌‬
‫‌‬
‫ری‌سّردار‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫ش‌سّ‬ ‫‌‬
‫تی‌کّ‬ ‫‌‬
‫ٔدات‌َیّ‬‫نّ‌سّ‌‬
‫يڕۆکّ‌ ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫ئّ‬
‫تی‌کّش؟‌‬
‫‌‬ ‫ستار‌ّْ ‌‬
‫یّ‬ ‫‌‬ ‫‌‬
‫ری‌دِ‬ ‫‌‬
‫ش؟‌سّ‬ ‫‌‬
‫تی‌کّ‬ ‫ستار‌ّْ ‌‬
‫یّ‬ ‫‌‬ ‫‌‬
‫دِ‬
‫‌‬
‫رکّٔت‌‬
‫دِ ‌‬‫َّغذ‌ْات‌ٔ‌ِٔ‌ ‌‬
‫ٔرێس‌کّ‌ ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫لی‌تّ‬‫‌‬
‫يسٕنّٓ‬ ‫‌‬
‫ضّ‬
‫تی‌کّش؟‌‬
‫‌‬ ‫يی‌پێرار‌ّْ ‌‬
‫یّ‬ ‫‌‬ ‫‌‬
‫پار‌ٔ‌خّ‬ ‫کێ‌دِ‌دٔێ‌ن‌ّ‌‬

‫ماوهیەک پێکەوه دهبن و مەولەویی تەنانەت کچێکی نێو حەرهمی‬

‫خۆی بە ناوی کیمیا لێ ماره دهکا‪ ،‬هەتا بەشکەم شەمس بار و بنەی بخا و‬
‫لە پەنا و هاوسای بە خێر و خۆشی بیگوزهرێنن‪.‬‬

‫لّت‌ْیجراٌ‌يّ‌کّ‌‌‬
‫سڵّ‌ ‌‬
‫و‌ِٔ ‌‬
‫ی‌خٕدا‌ئّ ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫ئّ‬
‫ضك‌تۆ‌َااڵٌ‌يّکّ‌‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫رخۆضاَی‌ئّ‬ ‫‌‬
‫سّ‬
‫‌‬

‫‪26‬‬
 ‫ر‌تازِ‌ٔ‌ضیٍ‌ڕاگرِ‌‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫تاغی‌گیاٌ‌ّْ‬
‫ستاٌ‌يّکّ‌‌‬
‫‌‬ ‫و‌تێستاٌ‌ٔ‌ئّ ‌‬
‫و‌يّ‬ ‫‌‬ ‫‌‬
‫سذی‌ئّ‬ ‫‌‬
‫لّ‬
‫‌‬
‫ر‌تّرگی‌دڵ‌‬
‫سّ ‌‬ ‫یّ‌ ‌‬
‫رد‌دايّ ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫زاٌ‌زِ‬ ‫‌‬
‫ک‌خّ‬ ‫‌‬
‫ِٔ‬
‫رداٌ‌يّکّ‌‌‬
‫‌‬ ‫َٕا‌ٔ‌سّ ‌‬
‫رگّ‬ ‫‌‬ ‫‌‬
‫تێ‌ئّ‬ ‫خّ‌ ‌‬
‫ڵک‌‬
‫‌‬
‫ْێالَّی‌يّ‌نت‌‬
‫‌‬ ‫ی‌تۆتّ‌‬
‫‌‬ ‫ٔ‌درِ ‌‬
‫ختّ‬‫‌‬ ‫‌‬
‫ئّ‬
‫يّل‌ٔێراٌ‌يّ‌کّ‌‌‬
‫ياڵّ‌ ‌‬
‫یطکێُّ‌ ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫يّ‬
‫‌‬
‫ضّيع‌ٔ‌جّ‌يعی‌ئاضماٌ‌تۆ‌تێکًّ‌دِ‌‌‬
‫‌‬
‫‪‌،‬ضاداٌ‌يّکّ‌‌‬
‫‌‬ ‫دٔژيُاَى‌کٕێر‌تکّ‌‬
‫‌‬
‫ٔ‌کۆڕِیّ‌‌‬
‫‌‬ ‫ی‌ْیٕای‌خّڵک‌ئّ‌‬
‫‌‬ ‫کّ ‌‬
‫عثّ‬ ‫‌‬
‫ياٌ‌داغاٌ‌يّکّ‌‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫یی‌ْیٕاکّ‬ ‫کّ ‌‬
‫عثّ‬ ‫‌‬
‫‌‬
‫تۆ‌تێکًّدِ‌‌‬
‫‌‬ ‫تّ‌‬
‫َافی‌خێِٕ ‌‬
‫‌‬ ‫ئّ ‌‬
‫ٔ‌تّ‬‫‌‬
‫سٕڵتاٌ‌يّکّ‌‌‬
‫‌‬ ‫دِسا‌‬
‫تی‌خۆتّ‌ ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫خێِٕ‬
‫‌‬
‫و‌دا‌نّ‌ْیجراٌ‌تاڵتر‌‬
‫‌‬ ‫دِ‌ ‌‬
‫عانّ‬ ‫َیّ‌ ‌‬
‫‌‬
‫‪ْ‌،‬یجراٌ‌يّکّ‌‌‬
‫‌‬ ‫رچی‌پێتخۆضّ‌تکّ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫ّْ‬

‫بەاڵم دیسان دوای ماوهیەک ناڕهزایەتی دهست پێدهکاتەوه و مرید و‬

‫کەس و کاریش لێی وه خۆ دهکەون و تەنانەت گۆیا بە حەوت کەسان‬
‫دهیکوژن کە یەک لەوان کوڕی مەولەویی ‪ -‬عەالئەددین مەحەممەد ‪-‬‬
‫بووە‪ .‬بە هەر حاڵ شەمس بۆ جاری دووهەم و بۆ هەمیشە ون دهبێ‪.‬‬
‫مەولەویی غەمین و پەرێشان لێیدهگەڕێ و سوراغی لە هەموو جێ‬
‫دهپرسێ و نایبینێتەوه‪.‬‬

‫‪27‬‬
 ‫يت‌خاَّی‌سّ‌ٔدا‌دڵى‬
‫‌‬ ‫نّ‌خّ‌‬
‫تٕٔە‌ ‌‬
‫‌‬
‫ّْئٕ‌ال‌دڵى‬
‫تت‌چۆتّ‌ ‌‬
‫‌‬ ‫تۆ‌تّ ‌‬
‫ڵّ‬‫‌‬

‫تی‌زْٔرِ‌ڕٔخی‌ياَگڕٔٔ‬
‫‌‬ ‫تۆ‌تّ ‌‬
‫ڵّ‬‫‌‬
‫ا‌الی‌سّر‌ٔ‌تااڵ‌دڵى‬
‫‌‬ ‫یر‌دِک‬
‫سّ ‌‬ ‫‌‬

‫يًا‌نّ‌تّ‌خت‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫يی‌ئّ‬ ‫‌‬
‫رضی‌خّ‬ ‫تّ‌ ‌‬
‫فّ‬ ‫تٕٔي‌ّ‌ ‌‬
‫سّر‌ٔ‌تاَی‌يٕسّ‌ففا‌دڵى‬
‫چۆتّ‌ ‌‬
‫‌‬

‫ٔ‌دڵّو‬
‫تی‌ئّ ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫يڕۆ‌چیّ‬ ‫ئاخ‌کّ‌ ‌‬
‫ئّ‬ ‫‌‬
‫ش‌دٔاَذٔٔیّ‌ئأا‌دڵى‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫دٔێُێ‌چ‌کّ‬

‫رياَی‌ئّضك‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫ری‌ّْ‬ ‫تی‌گّ ‌‬
‫ّْٔ‬‫‌‬ ‫تۆ‌تّ ‌‬
‫ڵّ‬‫‌‬
‫کٕٔ‌دِریا‌دڵى‬
‫‌‬ ‫پۆل‌ّْ ‌‬
‫رِٔ‬ ‫‌‬ ‫تۆتّ‌ ‌‬
‫ضّ‬ ‫‌‬

‫ٔ‌داکّٔت‬
‫‌‬ ‫ڕۆژ‌گّیطت‌چادری‌ضّ‌‬
‫‌‬
‫ٔ‌عّیص‌ٔ‌تّ‌ياضا‌دڵى‬
‫دٔای‌ّْ‌ئٕ‌ئّ‌ ‌‬

‫نێکٍ‌نّ‌دڵت‌الی‌دڵى‬
‫‌‬ ‫َٕکتّ‌ ‌‬
‫گّ‬ ‫‌‬
‫ک‌نّ‌دڵت‌تا‌دڵى‬
‫ئاخ‌چ‌رێیّ ‌‬
‫‌‬

‫و‌ڕەحًّتێک‬
‫‌‬ ‫ٔ‌دڵّ ‌‬
‫یّ‬ ‫کّی‌تّ‌ ‌‬
‫ر‌تۆ‌َّ ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫گّ‬
‫ٔای‌دڵى‌‌ٔای‌دڵى‌‌ٔا‌دڵى‬

‫سی‌ضّيسی‌دڵ‌ٔ‌دیُی‌يٍ‬
‫‌‬ ‫تۆ‌ّْ ‌‬
‫ِٔ‬ ‫‌‬
‫سٕرِییا‌دڵى‌‬
‫‌‬ ‫کا‌ڕٔٔ‌نّ‌‬
‫‌‬ ‫َذِ‌ ‌‬
‫دِ‬ ‫چّ ‌‬‫‌‬

‫‪28‬‬
‫يبِٔی صٔٔ ضبڵ گّڕاٌ ٔ نێگّڕاٌ ٔ تَّبَّت گٕێ ثّ صرۆ سۆظ‬
‫کرصٌ ثۆ ثیطتُی سّثّرێک نّ غّيص‪ ،‬کّ ئّگّر کّضێک پێیکٕتجب غّيطى‬
‫نّ غبو صیِٕ صِضجّجێ ـّرِجی سۆی پێضِثّسػی‪ .‬جبرێک عّزیسێک ثّ‬
‫ئّنّٔیی صِڵێ کّ صرۆ صِکٌّ ئّٔاَّ‪ .‬ئّنّٔییع صِڵێ " صِزاَى‪ .‬يٍ ئّٔ‬
‫جالَّ نّ يسگێُی صرۆکّیبٌ صِصِو کّ ئّگّر ڕاضت ثب گیبَى صِصا‪- " .‬‬
‫ئّنّٔیی ئیضی غّيص َبثیُێتِّٔ‪ ،‬ثّاڵو نّٔ ؼّیجّتّی غّيص پّی ثّ‬
‫ٔجٕٔصی غّيطی صِرَٔٔیی ٔ يّعُّٔیی سۆی صِثب‪ .‬غّيطێک کّ صِ‬
‫لبنجی ئّٔ صایّ ٔ نّ ڕاضتی صا غّيص ٔ ئّنّٔیی ّْر یّکٍ ٔ یّک کّضٍ‬
‫ٔ زێڕی ثێشّٔغی ئّغك نّٔ ثۆتّیّ ضّرڕێژ ثٕٔ‪.‬‬
‫ت‌نّ‌‬
‫سٕٔرِ ‌‬
‫‌‬ ‫ددیُی‌تّ‌‬
‫‌‬ ‫تی‌ئّالَا‪‌،‬ضّ‌يسّ‌‬
‫‌‬ ‫رچَّذ‌حّ‌ ‌‬
‫زرِ‬ ‫ّْ ‌‬‫‌‬ ‫ئّـالکی صَِٕٔضێ "‬
‫ٔ‌ئّضمثازیی‌‬
‫ِٔ‌ ‌‬‫ی‌دِ‌خۆ‌دا‌دیتّ‌ ‌‬
‫ٔ‌ٔ‌ضتێکی‌دیکّ ‌‬
‫‌‬ ‫يّتی‌ئّ‌‬
‫زِ ‌‬
‫اڵو‌عّ ‌‬
‫‌‬ ‫ِٔ‪‌ ‌،‬‬
‫تّ‬ ‫دیتّ ‌‬
‫دیًطك‌َّ‌ ‌‬
‫ڵ‌خۆی‌دِکرد‪( ".‬ل ‪)966‬‬
‫‌‬ ‫دِ‌ ‌‬
‫گّ‬ ‫دایى‌ ‌‬

‫ٔ‌ئاضمی‌یّکتا‌يُى‌‬
‫‌‬ ‫ی‌ئاضماٌ‌ئّی‌ئاضماٌ‪‌،‬ئّ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫ئّ‬
‫ٔ‌ضّیذا‌يُى‌‬
‫ر‪‌،‬دێٕاَّ‌ ‌‬
‫‌‬ ‫ضمى‌دێتّ‌ ‌‬
‫سّ‬ ‫‌‬ ‫کاتێک‌کّ‌ ‌‬
‫ئّ‬ ‫‌‬
‫‌‬
‫یذا‌يُى‪‌،‬دێٕاَّ‌ٔ‌ٔااڵ‌يُى‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫ٔ‌ئاضمی‌ضّ‬ ‫‌‬
‫ئّ‬
‫ژێر‌ٔ‌َّ‌تااڵ‌يُى‌‬
‫‌‬ ‫ٔ‌ال‌يُى‪‌َّ‌،‬‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫و‌يُى‌نّ‬ ‫‌‬
‫نێرِ‬
‫‌‬
‫ٔ‌َٕٔحی‌کّضتیٕاٌ‌يُى‌‬
‫‌‬ ‫دِریای‌تێپایاٌ‌يُى‪‌،‬ئّ‌‬
‫‌‬
‫و‌ضّعیا‌يُى‌‬
‫یۆسف‌يُى‌عیسا‌يُى‪‌،‬ئٕسا‌ٔ‌ّْ ‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫حًّر‌يُى‌‬
‫ی‌ئّ ‌‬
‫ر‌يُى‪ّْ‌،‬و‌تادِ‌ ‌‬
‫‌‬ ‫د‌ٔ‌حّ ‌‬
‫یذِ‬ ‫‌‬ ‫و‌ئّ ‌‬
‫حًّ‬ ‫ّْ ‌‬
‫‌‬
‫تّلٕا‌يُى‌‬
‫ی‌ ‌‬
‫ٔ‌تادِیّ‌ ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫ر‌يُى‪‌،‬نّ‬ ‫‌‬
‫َی‌کیطِٕ‬ ‫‌‬
‫و‌خأِ‬ ‫‌‬
‫ّْ‬
‫‌‬

‫‪29‬‬
 ‫یذا‌يُى‪‌،‬تّرجا‌يُى‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫ستأ‌يُى‪‌،‬پّ‬ ‫‌‬
‫ستأ‌يُى‪ِٔ‌،‬‬ ‫‌‬
‫ّْ‬
‫َیى‌ئّٔ‌يیر‌ٔ‌يّ‌ٔالَا‌يُى‌‬
‫‌‬ ‫َیى‌ضارأِ‌‬
‫‌‬ ‫ضارأِ‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫ک‌ّْر‌گٕڵی‌تۆیا‌يُى‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫ک‌تٕنثٕنی‌گۆیا‌يُى‪ِٔ‌،‬‬ ‫‌‬
‫ِٔ‬
‫يُى‪‌،‬فاش‌ٔ‌َّْاٌ‌جۆیا‌يُى‌‬
‫‌‬ ‫جۆیای‌جاَاَّ‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫ر‌ٔ‌دِریا‌يُى‌‬
‫‌‬ ‫حرا‌يُى‪ّْ‌،‬و‌گّ‌ ‌‬
‫ّْٔ‬ ‫‌‬ ‫و‌کێٕ‌ٔ‌ّْ ‌‬
‫و‌سّ‬ ‫‌‬ ‫‌‬
‫ّْ‬
‫ٔ‌ٔێژِری‌گۆیا‌يُى‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫ضك‌ئّ‬ ‫‌‬
‫ی‌گڕی‌ئّ‬ ‫‌‬
‫َێٕ‌گرفّ‬ ‫نّ‌‬
‫‌‬

‫تاکٕٔ‌فێر‌تکّو‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫‪‌،‬زْٔذت‌ّْ‬‫‪‌،‬زاْیذ‌ِٔرِ‌‬
‫‌‬ ‫زاْیذ‌ِٔرِ‌‬
‫‌‬
‫و‌ِٔستا‌يُى‌‬
‫و‌رَذ‌ٔ‌ّْ ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫و‌عاتیذو‪ّْ‌،‬‬ ‫‌‬
‫اْیذو‌ّْ‬ ‫ّْو‌ز‬
‫‌‬
‫‌‬
‫ری‌ڕٔٔی‌زِيیٍ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫يسی‌دیٍ‪‌،‬رۆضُکّ‬ ‫يسی‌دیٍ‪‌،‬ئّی‌ضّ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫ی‌ضّ‬ ‫‌‬
‫ئّ‬
‫ٔ‌پّیذا‌يُى‌‬
‫يیٍ‌ٔ‌ئاسًاٌ‪‌،‬ضارأِ‌ ‌‬
‫‌‬ ‫نّ‌َێٕ‌زِ‌‬
‫‌‬

‫‪30‬‬
 ‫سهالحهددینی زهرکووب‬

‫سەالحەددینی زهرکووب مریدی سەیید بورهانەددینی موهەقیق بوو و‬

‫هەر ئەودهمەش کە مەولەویی مریدی سەیید بوو‪ ،‬یەکتریان دهدهیت‪ .‬سەیید‬
‫" من له حهزرهتی شێخم سوڵتانهلعهلهما دوو نهسیبی گهورهم پێگهیشتووە‪.‬‬ ‫دهیکوت‬
‫یهکیان فهساحهتی قال‪ ،‬دووههم سهباحهتی حال؛ قالی خۆم دا به مهوالنا جهاللهددین و‬
‫حالی خۆم دا به شێخ سهالحهددین " لە دوایی دوای مەرگی سەیید ڕۆژێک لە‬
‫کۆڕێک کە مەولەویی وهعز دهکا‪ ،‬خۆی دهخاتە بەر پێی مەولەویی و‬
‫دهبێتە مریدی‪ .‬سەالحەددین و مەوالنا یەکتریان خۆش دهویست‪ ،‬بەاڵم‬
‫لەبەر غەنیمێکی وهک شەمس ئەو خۆشەویستییە خۆی تەواو دهرنەخست‪.‬‬
‫مەولەویی دوای گەڕانەوه و نەدیتنەوهی شەمس ڕوو ده ئەشقی‬
‫سەالحەددین دهنێ و ئەو دهکاتە شێخ و جێگری خۆی‪.‬‬
‫سەالحەددین کابرایەکی زێڕینگەری ئوممی و بێسەوادی خەڵکی قۆنیە‬
‫بوو کە تەنانەت فاتحەی بە غەڵەتەوه دهخوێندهوه و لەبری قفڵ دهیکوت‬
‫قوفڵ و بە موبتەالی دهکووت موفتەال و هەر ئەوهش خەڵک و مریدهکانی‬
‫هارووژاند کە خۆزگە بەوهی یەکەم‪ ،‬کە کابرایەکی زانا و تێگەیشتوو و‬
‫زیرهک بوو ئەوهیان خۆ هەموومان باش دهیناسین‪ ،‬کە چ کابرایەکی هیچ‬
‫نەزان و نەخوێندهواره و شایەنی شێخایەتی و لیاقەتی پێشەوایەتی نییە‪.‬‬
‫بەاڵم مەولەویی گوێی نەدا بەو قسانە و تەنانەت لەبەر پشتگریی و بە هێند‬
‫نەگرتنی خەڵک لە کوێ بۆی هەڵکەوتبا ئەویش دهیکوت قوفڵ و موفتەال‪.‬‬
‫(ئەفالکی ل ‪ )313‬وهختایەک کوڕهکەشی هۆی ئەو خۆشەویستییەی لێپرسی‪،‬‬
‫" لهبهر مناسبهت و جنسیهتێکی تایبهت خۆشم دهوێ؛ ههر ئهوجۆرهی به‬ ‫کوتی کە‬

‫‪31‬‬
‫حوکمی جنسییهت کاربا کا دهڕفێنێ‪ ...‬که ده نێوانیان دا چ مناسبهتێک نیه یا‬
‫دهیالغێک که وهدوای دایکی گولی دهکهوێ ئهگهر کهسێک ئهسپێکی عهرهبی ههزار‬
‫دیناریی بێنێ که ها وهدوای ئهو ئهسپه عهرهبیه بکهوه!‪ ...‬ههرگیز به شوێنی دا‬
‫ڕاناکا‪ .‬ههر بۆیهش کهس دایکی خۆی لهبهر ئهوه خۆش ناوێ که نان و ههڵوای‬
‫دهداتێ‪ ،‬بهڵکه لهبهر مناسبهتێک خۆشی دهوێ " (ئهفالکی ل ‪ )171‬هەر ئەوهش‬
‫بوو بە هۆی ئەوه کە فاتمەی کچی سەالحەددین بۆ سوڵتان وهلەدی کوڕی‬
‫بخوازێ هەتا پەیوهندییەکە قووڵتر و نزیکتر بکاتەوه و لە باوهشی‬
‫هەراوی ئەو دهشتە پاک و سافەی سەالحەددین دا ڕووباری ئەشقی بەرهو‬
‫دیارێکی دیکە تێپەڕێنێ‪.‬‬
‫شەمسی تەورێزیی کە هێرش دهباتە سەر زۆربەی مەشایخ و زانایان‬
‫و خوێندهواران‪ ،‬بە سەریان دا دهگوڕێنێ کە‪ :‬قسەی ئێوه کوا؟ ئەوهی ئێوه‬
‫دهیڵین گشتی قسە هێناوه لە کتێب و کەسانی دیکەیە؛ سەبارهت بە‬
‫سەالحەددینی ئوممی و نەخوێندهوار دهڵێ کە " سٕصا صِزاَێ کّ نّ‬
‫لطّکبَی ئّٔ زێڕیُگّرِ دّیراٌ صِثى‪ِٔ ،‬ک کّضێک کّ پّتجبزێک چبٔ‬
‫نێجکب نّ ضّر پّت‪ ،‬نّ ضّر ثّرزایی صنێر ٔ ثێجبک پّتجبزیی صِکب‪ ،‬ئّٔ‬
‫تّيبغبچییّ صڵی صاصِکّٔێ‪ ٔ " .‬ئّٔ پێّٓڵکٕتُّ غبعیراَّ نّ زيبٌ‬
‫غّيطِّٔ َیػبٌ نّ عبنّيێکی صیکّی صٔٔر نّ تّدطیهّ ٔ غبرِزایی ٔ‬
‫نێٓبتٕٔیی ضّالدّصصیٍ َّک ِٔک ڕێجٕارێکی ضبکبر صِٔ ثٕارِ صا کّ ِٔک‬
‫پّتجبزێک نّ ضّر ثّرزایی ثّ ضبيی ّْڵضێرِکبَی لطّ ٔ کّالو‪.‬‬
‫بە هەر حاڵ‪ ،‬مەوالنا و سەالحەددین ماوهی ده ساڵ پێکەوه بوون و لە‬
‫ئاکام مەرگ هات و سەالحەددینی برد و وهسیەتیشی کرد‪ ،‬کە لەبری شین‬
‫و شەپۆڕ بە دهنگی دههۆڵ و تەپڵ و ڕوباب و نایە بینێژن‪ .‬مەولەویی‬

‫‪32‬‬
‫خۆی هەتا سەرقەبران بە سەماع ڕۆیشت و لە پەنا قەبری سوڵتانەلعولەما‬
‫ناشتیان‪.‬‬

‫ی‌نّ‌ْیجراَت‌زِ‌يیٍ‌ٔ‌ئاسًاٌ‌گریاٌ‌‬ ‫ئّ ‌‬ ‫‌‬

‫ٔ‌ئّلڵ‌ٔ‌گیاٌ‌گریاٌ‌‬ ‫دڵ‌دِ‌َێٕ‌خٕێٍ‌دا‌ضّ‌اڵڵ‌ ‌‬ ‫‌‬
‫‌‬
‫ِٔز‌‬
‫کاَی‌تۆ‌عّ ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫تۆ‌يّ‬ ‫ش‌‬‫و‌دا‌َیّ‌کّ ‌‬
‫‌‬ ‫چٌٕ‌دِ‌ ‌‬
‫عانّ‬ ‫‌‬
‫کاٌ‌ٔ‌اليّکاٌ‌گریاٌ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫زات‌ضیُگێڕ‌يّ‬ ‫‌‬
‫تۆ‌عّ‬
‫‌‬
‫ڕی‌خۆیاٌ‌پّری‌ٔ‌جثرییم‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫ٌ‌تاڵ‌ٔ‌پّ‬ ‫ضیٍ‌دِ ‌‬
‫کّ‬ ‫‌‬
‫ٔنیا‌دٔٔ‌دیذِکاٌ‌گریاٌ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫َثیا‌ٔ‌ئّ‬ ‫‌‬
‫ئّ‬
‫‌‬
‫کّش‌‬
‫ک‌تاکّ‌ ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫تٕٔی‌یّ‬ ‫‌‬
‫ْاٌ‌تٕٔی‌ٔ‌َّ‬ ‫ی‌سّ ‌‬
‫د‌جّ‬ ‫‌‬ ‫ڕاستییّ ‌‬
‫کّ‬ ‫‌‬
‫و‌جّْاٌ‌گریاٌ‌‬ ‫ْاٌ‌تۆ‌ئّ ‌‬
‫‌‬ ‫ُی‌دیتى‌ئّ ‌‬
‫ٔ‌جّ‬ ‫‌‬ ‫دٔێ‬
‫‌‬
‫ڵذِڕضت‌‬ ‫کاَى‌ّْ ‌‬
‫‌‬ ‫ر‌َّتا‌فريێسکّ‌‬ ‫تی‌تۆ‌گّ ‌‬
‫‌‬ ‫غّ ‌‬
‫یرِ‬ ‫‌‬
‫ڕێژو‌يٍ‌َّْاٌ‌گریاٌ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫ئێستێ‌خٕێُی‌دڵ‌دِ‬
‫‌‬
‫ضک‌ْیجری‌تۆ‌‬ ‫چ‌جێی‌ئّ ‌‬
‫‌‬ ‫ضکی‌پیٕیستّ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫يّ‬
‫ر‌زِياٌ‌گریاٌ‌‬
‫ٔ‌ّْ ‌‬ ‫ش‌خٕێُأی‌خٕێُّ‌ ‌‬
‫‌‬ ‫ر‌َّ ‌‬
‫فّ‬ ‫ّْ ‌‬ ‫‌‬
‫‌‬
‫کّو‌‬
‫ی‌يٍ‌داخّ ‌‬
‫‌‬ ‫ی‌يٍ‌داخّ ‌‬
‫کّ‬ ‫‌‬ ‫داخّ ‌‬
‫کّ‬ ‫‌‬
‫ْا‌چأی‌عّیاٌ‌چأی‌گٕياٌ‌گریاٌ‌‬ ‫‌‬ ‫تۆ‌ ‌‬
‫ِٔ‬
‫‌‬
‫ی‌ْٕيای‌ڕٔٔگّرو‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫ددیٍ‌رۆیی‪‌،‬ئّ‬ ‫ضا‌سّالحّ‌‬
‫‌‬
‫رِٔکٕٔ‌تیر‌ٔ‪‌،‬کّ‌ٔاٌ‌گریاٌ‌‬ ‫رچٕٔی‌ّْ ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫تیژ‌دِ‬
‫‌‬
‫ر‌کّسێک‌تگری‌‬ ‫زاَێ‌ّْ ‌‬‫‌‬ ‫تۆ‌سّالحّ‌ددیٍ‌کٕا‌دِ‌‬ ‫‌‬
‫الزو‌تساَێ‌تۆ‌کّساٌ‌گریاٌ‬
‫‌‬ ‫سّ‌‬
‫ٔکّ ‌‬‫ئّ ‌‬ ‫‌‬

‫‪33‬‬
 ‫حیسامهددینی چهلهبی‬

‫دوایین مەنزڵ لەو ڕێگە پڕ پێچ و خەمەی مەولەویی‪ ،‬حیسامەددینی‬

‫چەلەبی بوو‪.‬‬
‫حیسامەددین لە تەمەنی شازده ساڵەیی باوکی کە یەک لە گەورهکان و‬
‫پێشەوایانی تەریقەتی فتووهت و جوامێران بوو‪ ،‬دهمرێ‪ .‬تەواوی مەشایخ‬
‫و پیاوچاکان و گەورهکانی فتووهت بۆ الی خۆیان بانگی دهکەن‪ ،‬بەاڵم‬
‫ئەو بە ماڵ و حاڵ و الال و کەسەکانیەوه یەکڕاست ڕوو ده حەزرهتی‬
‫مەوالنا دهنێ‪ .‬حیسامەددین کانیاوێکی چووکە بوو کە لە پەنا کانیاوی بە‬
‫تەوژمی مەولەویی هەڵقوڵی و هیز و وزهی خۆی لە ئیختیار وی نا‪.‬‬
‫حیسامەددین هاودهم و هاوڕێی سەفەری مەعنەویی مەولەویی بوو‪.‬‬
‫حیسامەددین مەحرهمی خەلوهتی شەمس و مەولەویی بوو‪ ،‬هاوسەفەر و‬
‫یاری غاری مەولەویی لە سەفەری شام بوو‪ .‬حیسامەددین ئاوێنەیەکی‬
‫" عینایهتێک که حهزرهتی‬ ‫بااڵنوێن بوو بۆ مەولەویی‪ .‬سپەهساالر دهنووسێ‬
‫خوداوهندگار بهو ههیبوو به هیچ یهک له خهڵیفهکانی نهبوو و وههای دهگهڵ‬
‫دهجوواڵوه که کهس گومانی دهبرد که مهگهر ئهو مریده " ( ل ‪ )717‬و لە کۆڕ و‬
‫میوانییەک ئەگەر چەلەبی لێنەبا قسەی نەدهکرد‪ .‬موعینەددینی پەروانە‬
‫میوانییەکی دا‪ .‬مەولەویی خامۆش دانیشتبوو و وهختایەک پەروانە‬
‫زاواکەی بە شوێن حیسامەددین دا نارد و حیسامەددین هات‪ .‬مەولەویی لە‬
‫" مهرحهبا گیانی‬ ‫خۆشیان و لە خۆشەویستیان بەرهوپیری چوو و پێیکوت‬
‫من! ئیمانی من! جونهیدی من‪ ،‬نووری من‪ ،‬مهخدوومی من‪ ،‬مهحبووبی ههق‪،‬‬
‫مهعشووقی ئهنبیا! " (ئهفالکی ل ‪ )117‬هەروهتر‪ ،‬لە کۆڕێکی دیکە‪،‬‬

‫‪34‬‬
‫وهختایەک شێخ شەرهفەددینی هەرهویی هات و لە سەرهوهی حیسامەددین‬
‫دانیشت مەولەویی‪ ،‬حیسامەددینی بە چرا شوبهاند کە سەر و ژێر بۆ چرا‬
‫" چرا ئهگهر بهرزایی دهخوازێ بۆ خۆی ناخوازێ ‪ -‬مهبهستی ئهو‬ ‫تۆفیر ناکا‬
‫قازانجی خهڵکه ههتا ئهوان له شۆقهکهی حهز وهربگرن‪ ،‬دهنا‪ ،‬چرا له ههرکوێ بێ‪،‬‬
‫ژێر یا سهر‪ ،‬ئهو چرایه‪ ،‬ههتاوێکی ئهبهدیی‪( .‬فیهی مافیهی ل ‪)17‬‬
‫" ڕۆژێک حهزرهتی مهوالنا خزمهتکارێکی دیت که به ئهشقهوه زهمبیلێکی له‬
‫سهر شانی داناوه و پێداویستی ماڵی حهزرهتی چهلهبی دهباتهوه‪ .‬فهرمووی که‪ :‬بریا‬
‫من له جیات تۆ بام و تۆ من بای‪( " .‬ئهفالکی ل ‪)117‬‬
‫" حهزرهتی مهوالنا عادهتی وهها بوو که ههرچی له عالهمی غهیبی ئهمیران و‬
‫ملووک و ئهکدهش و مریدانی ماڵدار له ئهسباب و ماڵی دونیایی ناردبایان دهسبهجێ‬
‫دهینارده الی چهلهبی حیسامهددین‪ ...‬ڕۆژێک ئهمیر تاجهددین‪ ...‬حهوتههزار درهمی‬
‫سوڵتانیی ناردبوو‪ ...‬فهرمووی که ههمووی ههڵگرن و بیدهنه حیسامهددین‪ .‬سوڵتان‬
‫وهلهد [کوڕی مهولهویی] فهرمووی‪ :‬ده ماڵ دا چمان نیه و پارهی خهرجییمان نیه و‬
‫ههر فتووحێک که دێ حهزرهتی خوداوهندگار دهینێرێته خزمهت چهلهبی‪ ،‬ئهی ئهمه چ‬
‫بکهین؟ فهرمووی که‪ :‬بههائهددین وهڵاڵ و بیلال و تهڵاڵ که ئهگهر سهدههزار زاهیدی‬
‫کامیلی موتتهققی تووشی تهنگانه بێن و ترسی فهوتانیان ههبێ و من تاقه نانێکم‬
‫ههبێ ئهویش بۆ خزمهتی چهلهبی حیسامهددین دهنێرم‪( " .‬ئهفالکی ل ‪)167‬‬

‫و‌ٔ‌چأی‌يّستی‌تۆ‌‬
‫‌‬ ‫ستی‌تۆ‪‌،‬نّ ‌‬
‫ٔ‌دِ‬ ‫‌‬ ‫تی‌نّ‌ ‌‬
‫دِ‬ ‫نّ ‌‬ ‫ی‌چّ ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫ِٔ‬
‫دِستی‌تۆ‌‬‫تی‌نّ‌ ‌‬
‫نّ ‌‬ ‫ستی‌تۆ‪ِٔ‌،‬ی‌چّ‌ ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫کٕٔ‌دڵ‌ضکّ‬ ‫سّ ‌‬
‫د‌ِٔ‬ ‫‌‬
‫‌‬
‫ئٕ‌ضّٔ‌يٍ‌ئاگرو‌‬
‫‌‬ ‫يرو‪‌،‬ضّ ‌‬
‫ٔ‌ّْ‬ ‫‌‬ ‫ڕۆژ‌نّ‌فیرالت‌دِ‌‬
‫‌‬
‫دِستی‌تۆ‌‬‫تی‌نّ‌ ‌‬
‫نّ ‌‬ ‫ی‌چّ ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫گرو‪ِٔ‌،‬‬ ‫يی‌گراٌ‌ّْ ‌‬
‫ڵذِ‬ ‫‌‬ ‫خّ‌‬
‫‌‬
‫ی‌يٍ‌دِیُۆضى‌‬
‫‌‬ ‫فات‌يٍ‌دِکێطى‪‌،‬ژارو‌تذِ‌‬
‫‌‬ ‫جّ‌ٔر‌ٔ‌جّ‌‬
‫دِستی‌تۆ‌‬‫تی‌نّ‌ ‌‬
‫يی‌تۆ‌زۆر‌دڵخۆضى‪ِٔ‌،‬ی‌چّ‌نّ‌ ‌‬
‫‌‬ ‫تّ‌ ‌‬
‫غّ‬ ‫‌‬
‫‌‬
‫پّڕی‌‬‫ری‪َ‌،‬اڕٔاَی‌ٔ‌تێذِ ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫تیف‌ٔ‌دڵثّ‬ ‫‌‬
‫جٕاٌ‌ٔ‌نّ‬
‫دِستی‌تۆ‌‬‫تی‌نّ‌ ‌‬
‫نّ ‌‬ ‫ری‪ِٔ‌،‬ی‌چّ‌ ‌‬
‫‌‬ ‫نّ‌ ‌‬
‫تّ‬ ‫يی‌يُت‌َیّ‌ ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫غّ‬

‫‪35‬‬
 ‫‌‬
‫أ‪‌،‬تّ َذی‌دڵى‌سست‌ٔ‌پسأ‌‬ ‫‌‬ ‫پای‌ٔیساڵ‌تّستر‬
‫‌‬
‫دِستی‌تۆ‌‬ ‫تی‌نّ‌ ‌‬
‫نّ ‌‬ ‫ی‌چّ ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫پسێُرأ‪ِٔ‌،‬‬ ‫ٔدای‌غّ‌و‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫ّْ‬
‫‌‬
‫کّو‌‬
‫یاٌ‌دِ ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫و‪‌،‬ڕازی‌دڵى‌عّ‬ ‫غاٌ‌دِ ‌‬
‫کّ‬ ‫‌‬ ‫‌‬
‫تى‌ٔ‌فّ‬ ‫ڕ ‌‬
‫ادِ‬
‫دِستی‌تۆ‌‬‫تی‌نّ‌ ‌‬
‫و‪ِٔ‌،‬ی‌چّ‌نّ‌ ‌‬ ‫خّ ‌‬‫ْاٌ‌دِ ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫َێٕ‌چّ‬ ‫ضۆر‌نّ‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫ٔ‌ِٔفا‌تچی‌‬‫رِ ‌‬‫چی‪‌،‬تاضتر‌تّ ‌‬
‫‌‬ ‫رِٔ‌جّ‌فا‌دِ‌‬ ‫تۆچی‌تّ ‌‬
‫‌‬
‫دِستی‌تۆ‌‬ ‫تی‌نّ‌ ‌‬
‫نّ ‌‬ ‫ِٔی‌چّ‌ ‌‬
‫ْی‌يُی‌تۆ‌چًا‌دِ‌چی‪‌ ‌،‬‬

‫سەردهمی ئەشقی حیسامەددین و مەوالنا ده ساڵ بوو‪ .‬سەردهمێکی‬

‫پوختەیی کە ڕووبار دهگاتە دهریا و هەگبەی دیاریی و بار و بنەی لە بن‬
‫و لێواری دهریا هەڵدهڕێژێ‪.‬‬
‫وجوودی حیسامەددین بۆ مەولەویی پڕ لە خێر و بەرهکەت بوو‪.‬‬
‫حیسامەددین وهک شاگردێک دایم لە بەر دهستی بووە و بەشێکی زۆر لە‬
‫غەزهلەکان و قسەکانی مەوالنا و تەنانەت شەمسیشی نووسیوهتەوه و‬
‫ڕێکوپێکی کردوون‪ .‬هەروهتر وهختایەک کە دهبینێ یاران و مریدانی‬
‫مەوالنا خەریکی خوێندنەوهی شوێنەوارهکانی سەنایی و عەتتارن‪ ،‬داوا لە‬
‫مەولەویی دهکا کە غەزهلەکان هەرچەند زۆرن‪ ،‬بەاڵم جێگەی‬
‫شوێنەوارێکی وهکوو ئیالهینامەی سەنایی یا مەنتقوتەیری عەتتار کە تێیدا‬
‫باسی بیر و باوهڕهکانی ئەهلی تەسەووف بکا بەتاڵە‪ .‬مەولەویی کە‬
‫وادیاره خۆشی بەو ئاکامە گەیشتبوو هەر ئەودهم کوتە کاغەزێک لە‬
‫دهستاری دهردێنێ و دهیداتە دهست حیسامەددین کە بە " گوێ بگره لە‬
‫نەی حەکایەت دهکا‪ /‬لە جودایی شکایەت دهکا " دهست پێدهکا و بریتی لە‬
‫هەژده بەیتە و دهبێتە سەرهتای مەسنەویی‪-‬یەک کە نزیک بە ده ساڵ‬
‫دهخایەنێ‪ .‬لە سەماع‪ ،‬لە حەمام و هەرکوێیەک کە با و گەلێک جاران‬

‫‪36‬‬
‫سەر لە ئێواران مەولەویی دهستی پێدهکرد بە کوتن و حیسامەددین بە‬
‫پەلەپەل دهینووسییەوه هەتا بەرهبەیان‪ .‬دوایی بە دهنگی بڵند بۆی‬
‫دهخوێندهوه‪ ،‬ئیسالحیان دهکرد و لێیان زیاد و کەم دهکرد‪ .‬ئاکامی ئەو‬
‫هەوڵ و شەونخونیانە بوو بەرهەمێکی هەرمانی شەش بەرگی کە یەک لە‬
‫شوێنەوارهکانی بە نرخ و گرینگ و گەورهی تەسەووفە‪.‬‬
‫ع‪ .‬ن هاوینی ‪ 1772‬ستۆکهۆڵم‬

‫لە سەر ژیانی مەولەویی و لە سەر بیر و جەهانبینی و بۆچوونەکان و تەفسیر و‬

‫لێکدانەوهی مەسنەویی و شێعرهکانی‪ ،‬کۆمەڵێک مەولەوییناس و مەولەوییدۆست لە‬
‫ڕوانگەی خۆیانەوه کتێب و مقالەی بە کەلکیان بە گەلێک زمان نووسیوه کە پێویستە‬
‫زۆربەیان تەرجومە بکرێنەوه‪ .‬ئەو بابەتەی کە خوێندتانەوه تەنیا و تەنیا باسێکی‬
‫سەرهتایی و نواندی وێنەیەکی چووکە لە دهریایەک‪.‬‬

‫‪37‬‬
 ‫یّ‌‬
‫تێک‌ّْ ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫يیریی‪‌،‬چ‌يُاسثّ‬ ‫عطٕٔلیی‌ّْئٕی‌ئّ‌‬
‫‌‬ ‫یّ ‌ ‌‬
‫ٔ‌يّ‬ ‫ئٕی‌ئّسیریی‪‌ -‬‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫ئاضمیی‌ّْ‬
‫يیر‌ٔ‌ئّ سیر‌دا؟‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‬
‫‌‬ ‫دِ‌َیٕاٌ‌ئّ‌‬
‫‌‬
‫دی‌غّزانیی‌‬
‫‌‬ ‫ئّ ‌‬
‫حًّ‬ ‫‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‬

‫‪38‬‬
 ‫‪‌1‬‬

‫گّر ثڕٔا صیضِ ٔ ئّلڵ ٔ ْسر ٔ گیبٌ تۆ يّڕۆ‬

‫کّ نّ الو صیتُی تۆ ثبغتر نّ گػت ٔاٌ تۆ يّڕۆ‬

‫ئّو ّْتبٔ ٔ ـّنّکّ گػتی نّ ضبیّی ضّری تۆٌ‬

‫گّر ثڕٔا ئّو ـّنّکّ ٔ ئّستّری تبثبٌ تۆ يّڕۆ‬

‫ئّْهی ئیًبٌ ّْئٕ ترضبٔی صِيی کۆتبییٍ‬

‫ترضی يٍ ڕۆییُی تۆ ئّی غّْی ئیًبٌ تۆ يّڕۆ‬

‫تۆ يّڕۆ گّرکٕٔ صِڕۆی گیبَی يُیع ْبَێ ثّرِ‬

‫گّر يُیع َبغێ ثجّی صاَیػّ اليبٌ تۆ يّڕۆ‬

‫ْیجری سۆتى يَّٕێُّ ْیجری تۆ صڵجّرصِ‬

‫گػت نّ تۆ ثۆتّ نّعم ضَّگی ثّصِسػبٌ تۆ يّڕۆ‬

‫کٕا صِغێ زِڕڕِ ثّ سۆر ثێژێ يّڕۆ ڕأِضتّ‬

‫کٕا صِثێ ثَّضِ ثجێژێ ثّ تۆ ضٕڵتبٌ تۆ يّڕۆ‬

‫‪39‬‬
 ‫تۆ ثّاڵو ئبٔی دّیبتی‪ّْ ،‬ئٕ سّڵکبٌ يبضی‬
‫ِٔرِ ثیکّ کّرِو ٔ ڕەدًّت ٔ ئێذطبٌ تۆ يّڕۆ‬

‫ّْیّ تۆيبری صڵی يٍ ثّ صرێژایی ئّثّص‬

‫گػتی َٕٔضرأِ نّ ضّر تب ثٍ ٔ پبیبٌ تۆ يّڕۆ‬

‫‪40‬‬
 ‫‪‌2‬‬

‫ژێی چَّگی ئّلڵ ثجڕیٍ‪ ،‬تبرێک يٍ ٔ تبرێک تۆ‬

‫ضبزی صڵًبٌ نێضِیٍ‪ ،‬جبرێک يٍ ٔ جبرێک تۆ‬

‫ئێًّ ّْئٕ ّْر یّکیٍ‪ ،‬يٕغتبلی یّکیی ٔ ِٔدضِت‬

‫ئّيًب کّ لطّ ثێژیٍ‪ ،‬یبرێک يٍ ٔ یبرێک تۆ‬

‫ِٔک ئّدًّص ٔ ثٕٔثّکریٍ‪ ،‬صاَیػتٕٔ نّ کَٕجی ؼبر‬

‫صٔٔیی صِثێ ثێػک گّر‪ ،‬ؼبرێک يٍ ٔ ؼبرێک تۆ‬

‫نّٔ عبنّيی سبرضتبٌ‪ ،‬ضّیر ٔ ضّـّرو زۆر کرص‬

‫صِرکێػیٍ نّ پب ئێطتب‪ ،‬سبرێک يٍ ٔ سبرێک تۆ‬

‫ضّريّضت ثُٕٔ ئّی صڵ‪ ،‬پػتجّضتی يّضیذی سۆ‬

‫ئّٔ کبتّ َّيب ئیضی‪ ،‬زارێک يٍ ٔ زارێک تۆ‬

‫يٍ َٕلى نّ کبَی زِر‪ ،‬تۆ ضٕجضِثّراٌ ئّی ضّر‬

‫ثێکبر َّثیٍ ثبغّ‪ ،‬کبرێک يٍ ٔ کبرێک تۆ‬

‫‪41‬‬
 ‫ّْرکّش کّ صِثێ جۆیبو‪ ،‬ثب ثێتّ ضّری کۆی تۆ‬
‫گّر نّیهی ٔ يّجٍَُٕٔ‪ ،‬ثبرێک يٍ ٔ ثبرێک تۆ‬

‫ڕێگر کّ ڕێگب ثگرێ‪َ ،‬بچبر ضسا صِصرێ‬

‫ئێطتبکّ ثاڵ نێیضِیٍ‪ ،‬صارێک يٍ ٔ صارێک تۆ‬

‫سبيۆظ کّ سبيۆغیی‪ ،‬ـّسرێک يٍ ٔ ـّسرێک تۆ‬

‫ثۆ صٔاَضٌ ٔ ثێطّثریی‪ ،‬عبرێک يٍ ٔ عبرێک تۆ‬

‫‪42‬‬
 ‫‪‌3‬‬

‫ِٔرٌ صِی ِٔرٌ صِی ثۆ يّیضاَی سّراثبت‬

‫يّترضٍ يّترضٍ نّ ْیجراَی سّراثبت‬

‫غَّّْػب غَّّْػب ئِّٔ ثّزو صِگێڕێ‬

‫ثجێژٌ ثجێژٌ ثّ ڕَضاَی سّراثبت‬

‫ّْئٕ يّضت ٔ ّْئٕ پّضت ِٔرٌ لّضر ٔ ضّرایّ‬

‫کّ ضٕڵتبَی ضّالتیٍ ثِٕٔ يیٕاَی سّراثبت‬

‫ّْئٕ يّضت ٔ سّرأٌ‪ّْ ،‬ئٕ صیضِ پڕ ئبٌٔ‬

‫ِٔکٕٔ سۆر ثضرِٔغێٍ نّ ّْیٕاَی سّراثبت‬

‫ّْئٕ صیضِ ٔ گیبٍَ‪ّْ ،‬ئٕ نٕتؿ ٔ ئّيبٍَ‬

‫ّْئٕ ضّرٔی ڕۀاٍَ‪ ،‬نّ ثٕضتبَی سّراثبت‬

‫ِٔرٌ ژٔٔر ِٔرٌ ژٔٔر‪ ،‬يّترضٍ يّترضٍ‬

‫گَٕبْکبر صِثّسػێ ثّ ضٕڵتبَی سّراثبت‬

‫‪43‬‬
 ‫ثژی ئّيری ڕِْبیی‪ ،‬ثژی ثّزيی سٕصایی‬
‫ثژی ضٕدجّتی غبیی‪ ،‬ثژی گیبَی سّراثبت‬

‫ثژی يّـشّری تّٔرێس‪ ،‬ثژی غّيطی غّکّرڕێس‬

‫کّ صێ ئّضپی ثّ پڕتبٔ ثۆ يّیضاَی سّراثبت‬

‫‪44‬‬
 ‫‪1‬‬

‫ّْر ضّر نّ ثّیبٌ ئّٔڕۆ دّریفبَی سّراثبت‬

‫يیٕاَی ئّتۆٌ ئّی غّْـ ٔ ضٕڵتبَی سّراثبت‬

‫ئّٔڕۆکّ چ ڕۆژێکّ؟ ثڵێ‪ :‬ڕۆژی ضّعبصِت‬

‫ئّٔ لیجهّ صڵّ کێیّ؟ ثڵێ‪ :‬گیبَی سّراثبت‬

‫ّْرگیس صڵی ئبغك َیّ ـّريبَجّری ْیچکّش‬

‫نێ يّضت ٔ سّراثێکّ ثّ ـّريبَی سّراثبت‬

‫ضّص زْٔرِ نّ ئّضرارِ کّ گۆراَی صِسٕێٍُ‬

‫ڕٔٔ صِرسّ نّ ّْٔر ئّی يّْی تبثبَی سّراثبت‬

‫ئێًّ نّ صِضٕثرصی ئّجّل ْیچ َیّ ثبکًبٌ‬

‫چٌٕ زیُضٔٔ نّ تۆیٍ ئّی ثٕتی سَّضاَی سّراثبت‬

‫ّْر گیبَێ ثّ غّيطٕنّٓلی تّٔرێس ثضا صڵ‬

‫ئّٔ کبـرِ ثۆ سۆی ٔ يٕضڵًبَی سّراثبت‬

‫‪45‬‬
 ‫‪6‬‬

‫صاَیػتٕٔ نّ َێٕ يبڵ ثٕتی عّییبر ّْیّتی کّش؟‬

‫يّعػٕٔلی لّيّرڕٔٔیی غّکّرثبر ّْیّتی کّش؟‬

‫زۆر زِدًّتّ ثۆ صیضِ ڕٔسی سۆر ثجیُێ‬

‫ثێ پّرصِ‪ ،‬عّیبٌ تبلّتی صیضار ّْیّتی کّش؟‬

‫ئێژی نّ سّراثبت ئیضی َیًّ چ کبرێک‬

‫سۆی کبری تۆ غبکبرِ‪ِْٔ ،‬ب کبر ّْیّتی کّش؟‬

‫ڕَضاَی ضّثٕٔدی ّْئٕ يٕسًٕٔر ٔ سٕيبرٌ‬

‫ئّی زْٔرِ کهیهی صِری سّيًبر ّْیّتی کّش؟‬

‫يٍ تٕتی ؼّیجییى ٔ غّکّرچێژِ ٔ ئبغك‬

‫ئّٔ کبَگّیی غیریُّ ثّ لَّتبر ّْیّتی کّش؟‬

‫یّک ؼّيسِیی صیضار پترِ الو نّ صیُبر‬

‫صیضار کّ ثضا صِضت سّيی صیُبر ّْیّتی کّش؟‬

‫‪46‬‬
 ‫گیبٌ کبتێ ڕێگّی ڕأ نّ ئّٔ غێرِیّ ـێر ثٕٔ‬
‫ئێطتب ِٔکٕٔ ضّگ يّیم ثّ يرصار ّْیّتی کّش؟‬

‫چٌٕ عّیُی عّیبَّ‪ ،‬چ صِصِی الؾ نّ ئیمرار‬

‫ئیمرار کّ َّيێُێ ئیضی ئیُکبر ّْیّتی کّش؟‬

‫ڕٔسطبری تۆ ِٔک زِنسِنّیی ڕۆژی لیبيّت‬

‫نّٔ جَُّّتی پڕ دٕضُّ سّيی َبر ّْیّتی کّش؟‬

‫ثّٔ ؼّيسِ ٔ ؼّيًبزیی ئّٔ یبری ِٔـبصار‬

‫ثیر ٔ سّـّتی عبنّيی ؼّصصار ّْیّتی کّش؟‬

‫ٔیطتت کّ نّ ئّدٕاڵی عّزیساٌ سّثّرێک صِو‬

‫ثّٔ يٕسجیرِ جٕاَّت ضّری ئّسجبر ّْیّتی کّش؟‬

‫ئّی يٕتریجی سۆظ نّْجّیی غیریٍ صِيی عبرؾ‬

‫یبرییى ثکّ ٔ ثێژِ ِْٔب یبر ّْیّتی کّش؟‬

‫ثبزاری ثٕتبٌ ثێ ثرِٔ ٔ ضبرصِ نّثّر تۆ‬

‫ثبزار چیّ ٔ يّیهی ثّ ثبزار ّْیّتی کّش؟‬

‫‪47‬‬
 ‫ئّيڕۆکّ نّ ضّٔصات َیّتی کّش ضّری ضّرصار‬
‫صِضتبر ّْیّتی کّش؟ ضّری صِضتبر ّْیّتی کّش؟‬

‫غّيطٕنّٓلی تّٔرێس کّ َّؼض ْبت ٔ ِٔصِرکّٔت‬

‫کێ صِصٔێ نّ پبر ٔ سّيی پێرار ّْیّتی کّش؟‬

‫‪48‬‬
‫‪2‬‬

‫نّ ْبٔڕێیبٌ جٕصایی يّضڵّدّت َیّ‬

‫ضّـّر ثێ ڕۆغُبیی يّضڵّدّت َیّ‬

‫کّ يڵک ٔ پبصغبییت صیتجێ تۆ‬

‫نّ پبظ غبیی گّصایی يّضڵّدّت َیّ‬

‫ئّتۆ ثێ تۆ ثّرِٔ سۆی ثبَگ صِکب یبر‬

‫کّ تۆیی ٔ سۆییشٕایی يّضڵّدّت َیّ‬

‫کّ سٕاَی ئبضًبٌ ڕاسرا نّ ضّر ّْرص‬

‫نّئّصٔا ثێ َّٔایی يّضڵّدّت َیّ‬

‫ِْٔب يتجّق کّ لٕرثبَییٍ گیبَبٌ‬

‫ڕِزیهیی ٔ َبَڕثبیی يّضڵّدّت َیّ‬

‫ثڵێ ثّٔ چبٔچُٕٔکبَّ ٔ تّيبدکبر‬

‫گسیی ٔ َبڕِٔایی يّضڵّدّت َیّ‬

‫‪49‬‬
 ‫کّ پبصاری ثڕۆ صِضتێك ثگێڕِ‬
‫کّ چٌٕ ثێ صِضت ٔ پبیی يّضڵّدّت َیّ‬

‫ئّگّر پبغت َّيێُێ‪ ،‬ثبڵ صِصٌِ پێت‬

‫کّ ثێ ثبڵ ٔ ّْٔایی يّضڵّدّت َیّ‬

‫کّ ثبڵت نێڕٔا‪ ،‬ثفڕِ ثّرِٔ صأ‬

‫نّ صأی ّْق ڕِْبیی يّضڵّدّت َیّ‬

‫ْٕيبیی لبـی لٕرثی کبکّکّی سۆو‬

‫ْٕيب ثی ٔ ثێ ْٕيبیی يّضڵّدّت َیّ‬

‫جّْبٌ جۆگّ ٔ ضّـب ثّدر ٔ تۆ يبضی‬

‫نّ جۆگّ ٔ جٕێ‪ ،‬جٕصایی يّضڵّدّت َیّ‬

‫ثجّ سبيۆظ‪ ،‬ـَّبیی ثّدری ّْق ثّ‬

‫غّریکیی ثۆ سٕصایی يّضڵّدّت َیّ‬

‫‪50‬‬
 ‫‪‌1‬‬

‫تۆ صیٕتّ ئبغمێکی ٔا کّ تێر ثٕٔثێ نّ ضّر ضّٔصا‬

‫تۆ صیٕتّ يبضییّکی ٔا کّ تێر ثٕٔثێ نّ َێٕ صِریب‬

‫تۆ صیٕتّ ْیچ َّلػێک کّ‪ ،‬نّ َّلمبغی ّْڵێ سێرا‬

‫تۆ صیٕتّ ٔايیمی ئبغك ثشٕازێ عٕزرِکّی عٕزرا‬

‫نّ تَّیبیی صِثێ ئبغك ِٔکٕٔ َبٔێکی ثێًبَب‬

‫ثّاڵو يبَب ِٔکٕٔ يّعػٕٔلّ ئبزاصِ نّ گػت ئّضًب‬

‫ئّتۆ صِریبی يُى يبضی‪ِْٔ ،‬ب صِژیى کّ ثشٕازی‬

‫ثکّ ڕەدًّت ثکّ غبیی‪ ،‬کّ جێ يبٔو نّ تۆ تَّیب‬

‫ئّرێ غبَّْػّْی لبْر‪ ،‬چ لبتی ڕەدًّتّ ئبسر‬

‫صِيێکی تۆ َّثٕٔی دبزر‪ ،‬ثڵێطّی ئبگرو ّْضتب‬

‫ئّگّر ئبگر ثجیُێ تۆ ِْٔب صِسسێتّ َێٕ ضٕٔچێک‬

‫کّ ّْرکّش صِضت ثّرێ ثۆ گڕ‪ ،‬صِصا ئبگر گٕڵی ڕِعُب‬

‫‪51‬‬
 ‫عّزاثّ ئّو جّْبٌ ثێ تۆ‪ ،‬يّثبصا یّک زِيبٌ ثێ تۆ‬
‫ثّ گیبَی تۆ کّ گیبٌ ثێ تۆ‪ ،‬صِگب پێی ضّص ثّاڵی ال‬

‫سّیبڵت ّْرِٔکٕٔ ضٕڵتبٌ‪ ،‬سّرايبٌ ْبتّ ژٔٔری صڵ‬

‫ّْرئّٔجۆرِی ضٕنّیًبٌ چٕٔ صِرَٔٔی يّضجضی ئّلطب‬

‫ّْزاراٌ يّغعّنّ ّْڵجٌٕٔ‪ّْ ،‬ئٕ يسگّٔت ئُِّٔر ثٌٕٔ‬

‫ثّّْغت ٔ دّٔزی کّٔضّر ثٌٕٔ پڕی رزٔاٌ پڕی دٕٔرا‬

‫تّعبڵّڵاڵ تّعبڵّڵاڵ صِرَٔٔی چّرر پڕی يبَگّ‬

‫پڕی دۆرییّ ئّو سّرگّ‪ ،‬کّ غبرأٌِ نّ چبٔ ئّعًب‬

‫ثژی صڵػبص‪ ،‬يّنێکی کّ يّلبيی پێضرا الی ئّغك‬

‫نّ کێٕی لبؾ ثّ کێ صِصرێ‪ ،‬يّلبو ٔ جێ جگّ عَّمب‬

‫ثژی عَّمبی رِثجبَی‪ ،‬غَّّْػب غّيطی تّٔرێسیی‬

‫کّ غّيطێکّ َّ غّرلی ٔ‪ َّ ،‬ؼّرثی ٔ ثّثێ جێگب‬

‫‪52‬‬
 ‫‪1‬‬

‫وشتر و لۆک مەستی مەستن سارهبان قەتتار مەست‬

‫میر مەست و خواجە مەست و یار مەست‪ ،‬ئەغیار مەست‬

‫رهعده موتریب‪ ،‬هەور ساقی‪ ،‬مەی دهگێڕێ باخەوان‬

‫باخ مەست‪ ،‬گوڵباخ مەست و خونچە مەست و خار مەست‬

‫ئاسمان چەنده دهچەرخی تۆ بڕوانە چەرخی عونسوور‬

‫ئاو مەست و با مەست و خاک مەست و نار مەست‬

‫حاڵی سووڕهت گەر وهها بێ‪ ،‬هەر مەپرسە حاڵی مەعنا‬

‫ڕووح مەست و ئەقڵ مەست و وههم مەست‪ ،‬ئەسرار مەست‬

‫تۆ بڕۆ جەبباریی بەرده‪ ،‬ببە خاک تاکوو ببینی‬

‫زهڕڕه زهڕڕه خاک لە دهستی خالەقی جەببار مەست‬

‫تا نەبێژی تۆ بە زستان مەست نابن باخەکان‬

‫ماوهیەکی دوور لە ئەغیار دیدهیی مەککار مەست‬

‫‪53‬‬
 ‫ڕیشەیی دار و درهختان مەی دهنۆشن دوور لە چاو‬
‫یەک دوو ڕۆژان سەبر بگره تا ببێ بێدار مەست‬

‫ساقیا باده بگێڕه چەنده لێدهن نەعرهتە‬

‫دۆست لەبەر ئیقرار مەست و دژ لەبەر ئینکار مەست‬

‫مەی ده جامان دا پتر کە تا گرێ بکرێتەوه‬

‫باده تا نەگرێ سەر و مێشک کوا دهدا دهستار مەست‬

‫ڕەنگی زهردی ڕوو ببینە و بادهیی گوڵڕهنگ بده‬

‫سوور و گەش بن کوڵمەکانی‪ ،‬ڕوومەت و ڕوخسار مەست‬

‫بادهیەکت هەس خودایی زۆر لە زار خۆش و لەتیف‬

‫دهست بدا خۆش خۆش دهنۆشن ڕۆژێ چەند خەروار مەست‬

‫شەمسی تەورێزیی لە دهورهت هیچکەسێ وشیار نیە‬

‫کافر و موئمین خەراب و زاهید و خەممار مەست‬

‫‪54‬‬
 ‫‪4‬‬

‫ضّیری ضبلی کّ يّکّ تۆ ضّیری يّضت‬

‫ضّیری یۆضؿ کّ يّکّ تۆ ضّیری صِضت‬

‫ضّیری ئّٔ ئّضڵّی ضّر ٔ صِضپێک ثکّ‬

‫َّک نّ ـّرع ٔ َّک نّ َبپێٕیطت ٔ پّضت‬

‫ضّیری گٕڵساری ثّثێ پبیبٌ ثکّ‬

‫ضّیری ئّٔ صڕکّ يّکّ گّر پێتی گّضت‬

‫ضّیری پیرۆزِ ثکّ ْبتّ ضّرت‬

‫َّک لّنێکی ّْڵفڕی ثێ ْیچ يّثّضت‬

‫ّْرِٔکٕٔ ضّرٔ ٔ چُبر ضّرثّرز ثژی‬

‫ِٔک َِّٔٔغّ کّچ يّڕٔاَّ سٕار ٔ پّضت‬

‫گّر نّ جۆگّت ئبٔی دّیٕاٌ ثٕٔ ڕۀاٌ‬

‫ضّیری گۆزِی گڵ يّکّ گّر ثٕٔ غکّضت‬

‫‪55‬‬
 ‫ثٌٕٔ ثجّسػّ‪ ،‬يّی ثجّسػّ گػت کّضبٌ‬
‫ْیچ يَّبڵێُّ يّڕٔاَّ َیطت ٔ ّْضت‬

‫ضّیری ضبؾ ٔ پبکضاڵٌ کّ چَّٕٔ ضّر‬

‫ضّیری نیتّی ثٍ يّکّ صَِٕێُێ سّضت‬

‫ضّیری صَٔیب کّ پڕی ڕٔسطبری گّظ‬

‫ضّیری ڕٔسطبرێک يّکّ َبڕێک ٔ گّضت‬

‫ٌّْ صِ صأی ئّغك صا ڕەَگیٍ يّالٌ‬

‫ّْر يّڕٔاَّ کَٕضِثٕٔیّک گّر سّنّضت‬

‫َبتمێکّ چبِٔڕٔاٌ ثبغتر نّ تۆ‬

‫ضّیری کّ سبيۆظ صاَیػتِٕ ثّ لّضت‬

‫‪56‬‬
 ‫‪77‬‬

‫گّر َیٍ صِ صِریب صا‪ ،‬صاَّی گّْٕریٍ ئبسر‬

‫ِٔر َیٍ صِ يّیضاٌ صا‪ ،‬سبَِٔضی ضّریٍ ئبسر‬

‫گّر ثبصِ صِصِی یب َب‪ ،‬نّٔ ثبصِی صٔێُێ غّٔ‬

‫نّٔ صاٌ ٔ َّصاَبَّت‪ ،‬ثّش ثێشّثّریٍ ئبسر‬

‫ئّٔ ئّغمّ ِْٔب جٕاَّ‪ ،‬ثبصِی نّ ضّری سٕاَّ‬

‫گّر چٕٔ زِر ٔ َّْجبَّ‪ ،‬سۆ کبَی زِریٍ ئبسر‬

‫نٕٔنی کّ َّثێ زێڕی‪ ،‬يیراتی چ پێیُّثڕێ‬

‫يبنێع َّصزێ ئێژێ‪ ،‬ثۆ لٕڕ ثّ ضّریٍ ئبسر‬

‫نٕٔنی ٔ غَّگٕٔڵیٍ‪ ،‬ثێ يّکطّة ٔ يّغؽٕٔڵیٍ‬

‫ثێجگّ نّ يٕضڵًبَبٌ يبڵی کێ ثّریٍ ئبسر‬

‫گّر غّدُّ ئّضیريبٌ کب‪ ،‬چبڵی ڕەظ ٔ زیُضاَّ‬

‫نّٔ چبڵی زَِّسضاَّی ئبٔێکی سٕڕیٍ ئبسر‬

‫‪57‬‬
‫گیبٌ ئێژێ ثّ نّظ ئّی نّظ سبيۆظ ٔ پتر تێکۆظ‬
‫نێٕ صاسّ ٔ چبٔ ٔااڵ‪ ،‬ضیبدّة َّزِریٍ ئبسر‬

‫شەمسولهەقی تەورێزیی‪ ،‬سوڵتانی شەکەررێزی‬

‫تاقی مەکەوه هێزی‪ ،‬چون بێهونەرین ئاخر‬

‫‪58‬‬
 ‫‪77‬‬

‫ِٔرِ ِٔرِ کّ تۆی گیبَی گیبَی گیبَی ضّيبع‬

‫ِٔرِ کّ ضّرٔی ڕۀاَی نّ ثۆضتبَی ضّيبع‬

‫ِٔرِ کّ ِٔک تۆ َّثِٕٔ ّْرگیس ٔ َبغجێ ّْرگیس‬

‫ِٔرِ کّ ِٔک تۆی َّصیِٕ صیضِکبَی ضّيبع‬

‫ِٔرِ کّ ضّرچبِٔی سۆر ژێر ضێجّری تۆیّ‬

‫ّْزار زْٔرِت ّْیّ تۆ نّ ئبضًبَی ضّيبع‬

‫ضّيبع غٕکرثژێرِ ثّ ضّص زيبَی ڕۀاٌ‬

‫یّک صٔٔ ثبش صِکّو يٍ نّ زيبَی ضّيبع‬

‫ثّ صِر نّ ّْرصٔٔ جّْبَّ گّر ثێیّ َێٕ ضّيبع‬

‫ثّ صِر نّ ّْرصٔٔ جّْبَّ ئّو جّْبَی ضّيبع‬

‫گّرچی ثڵُضِ ثبٌ‪ ،‬ثبَی دّٔتّيیٍ چّرر‬

‫تێپّڕیِٕ نّٔ ثبَبَّ َّرصیٕاَی ضّيبع‬

‫‪59‬‬
 ‫کّ ئّغك صِضت ثکبتّ يهى صِثێ يٍ چی ثکّو؟‬
‫صِ ثبِٔغی صِگرو گّرو ِٔک يیبَی ضّيبع‬

‫صِیشّيّ ژێر پێى صِیکٕتى ّْرچێ ؼّیری ئِّٔ‬

‫چَٕکّ غّرتی ِْٔبیّ ئیًتّدبَی ضّيبع‬

‫نێٕاری زِڕڕِ ِٔک پّڕی نێٓبت نّ تیػکی سۆر‬

‫گػت ِٔ ضّيب صِکٌّٔ ثێ ـّؼبَی ضّيبع‬

‫ِٔرِ کّ ڕٔسطبری ئّغمّ غّيطی تّٔرێسیی‬

‫نّ ئّغمی صِيی ئبِٔڵٌّ نێِٕکبَی ضّيبع‬

‫‪60‬‬
 ‫‪71‬‬

‫ِٔرِ ِٔرِ کّ تۆی گیبَی گیبَی گیبَی ضّيبع‬

‫ّْزار غّيی ّْڵکرأی نّ سبَّصاَی ضّيبع‬

‫ِٔک ضّصّْزار ّْضێرِ نّ تۆٌ ڕَٔٔبک صڵ‬

‫ِٔرِ کّ يبَگی تّٔأی نّ ئبضًبَی ضّيبع‬

‫ِٔرِ کّ گیبٌ ٔ جّْبٌ دّیراَی ڕٔسطبری تۆٌ‬

‫ِٔرِ کّ ثٕنعّجّثێکی ثبظ نّ جّْبَی ضّيبع‬

‫ِٔرِ کّ ثێ تۆ ثبزاری ئّغك َّؼضێکی َیّ‬

‫ِٔرِ کّ ِٔک تۆ زِرێکى َّصی نّ کبَی ضّيبع‬

‫ِٔرِ کّ نّ ثّر صِرگبت صاَیػتٌٕٔ يٕغتبلبٌ‬

‫غۆڕ کِّٔ نّ ضّرثبَی سۆت َّرصیٕاَی ضّيبع‬

‫ِٔرِ کّ ڕيێُی ثبزاری ئّغك نّ نێٕی تۆیّ‬

‫کّ غبْیضێکّ َّْبٌ نّ صٔکبَی ضّيبع‬

‫‪61‬‬
‫ثێُّ لَّضی يّعبَیی نّ غّيطی تّٔرێسیی‬
‫نّ ئّغمی صِيی ئبِٔڵٌّ نێِٕکبَی ضّيبع‬

‫‪62‬‬
 ‫‪71‬‬

‫ئّلڵ ْبت ئبغك ِٔغێرِ سۆت ئّتۆظ‬

‫ٔای نّ يٍ ئّی ٔای نّ صِضتی ئّلڵ ٔ ْۆظ‬

‫یب ثڕۆٌ صٔٔر ثٍ نّ يٍ ئّی چبٔ ٔ ئّلڵ‬

‫یب نّ ََّگتبٌ سۆ صِکّو ثێ چبٔ ٔ گۆظ‬

‫تۆ ِٔکٕٔ ئبٔی نّ ئبٔرو صٔٔر کِّٔ‬

‫یب ِٔرِ َێٕ يَّجّڵى ِٔک يٍ نّ جۆظ‬

‫گّر صِسٕازی ٔرص ٔ ضّص پبرِت َّکب‬

‫ِٔک غّپۆل ثًرِ صژی صِریب يّکۆظ‬

‫گّر ثجێژی ئبغمى صێ ئیًتّدبٌ‬

‫ثبيّصِ ضّر جبيی پیبٔاَّ ثُۆظ‬

‫صێ سرۆغى يٍ ِْٔبو ضّرسۆغی ئّغك‬

‫ّْرِٔکٕٔ چَّگ ثێشّثّر يٍ نّ سرۆظ‬

‫‪63‬‬
‫غّيطی تّٔرێسیی ِْٔبت يٍ کرص سّراة‬
‫ّْو تۆ ضبلی ّْو يّی ٔ ّْو يّیفرۆظ‬

‫‪64‬‬
 ‫‪71‬‬

‫ٔغتر ٔ نۆک ثَّٕٔ يّضت ثڕٔاَّ تۆ ڕەلطی جّيّل‬

‫کێ نّ نۆکی يّضت صِسٕازێ عیهى ٔ ئبکبر ٔ عّيّل‬

‫عیهًًبٌ نّٔ پێضرأ ٔ ڕێگّيبٌ ڕێگبی ئّٔ‬

‫تیٍ ٔ گّريبيبٌ صِيی يّرگ َّک نّ گّريبی دّيّل‬

‫نّٔ ڕێگبیّی صِیجڕیٍ صأێُی ڕێ َّضریٍ ٔ گٕڵ‬

‫َیٍ ئێًّ ٔغتری عبو ثیکٕتیٍ نیتّ ٔ ِٔدّل‬

‫ٔغتری پیص ٔ لٕڕأیی ثّضتّیی ئبٔ ٔ گڵٍ‬

‫الی صڵ ٔ الی گیبَی يّ‪َ ،‬بیجێ چ ئبٔ ٔ گڵ يّدّل‬

‫ئبرٔاَّ ٔغتریٍ ثۆ يٕعجیسِی صیُی ئّيیٍ‬

‫زایٍ ٔ ْبتیُّ صِر زیُضٔٔ نّ صأێُی جّثّل‬

‫ْۆی ْۆی ئبرٔاَی ّْلمیٍ صِضضرێژییًبٌ يّکٌّ‬

‫تبکٕٔ َّثڕێ کّهللتبٌ تیژایی غّيػیری ئّجّل‬

‫‪65‬‬
‫ڕٔٔ نّ يّغریك َبژٔێیٍ ٔ ڕٔٔ نّ يّؼریت َبژٔێیٍ‬
‫تب ئّثّص َّْگبٔ ثّ َّْگبٔ ڕٔٔ نّ سٕرغیضی ئّزِل‬

‫ْب صِ صاَیػّ ٔ ثجٕٔڵێُّ ضّر ٔ ثێژِ ثّڵێ‬

‫غّيطی تّٔرێسیی ثاڵ ثب پێتجڵێ ضیڕڕی ؼّزِل‬

‫‪66‬‬
 ‫‪‌11‬‬

‫ضّصّْزاراٌ ّْرِٔکٕٔ يٍ َٕلًی ئّو صِریبی صڵ‬

‫تبکٕٔ چی ثێ ئبلیجّتیبٌ ئبی نّ صڵ ّْی ٔای صڵ‬

‫گّر ئّيبٌ ثشٕازی َبتضاتێ ئّيبٌ ئّٔ ثێ ئّيبٌ‬

‫ّْڵضِکێػێ گیبٌ نّ گڵ تبکٕٔ ضّر ٔ ثباڵی صڵ‬

‫ّْر کَّبرێک صِضتّ صِضتّ یب صِ چبڵ صاٌ یب نّ تّپک‬

‫جبر نّ ثّرزیی جبر نّ َسيیی ئبی نّثّر ؼّٔؼبی صڵ‬

‫غّتتی لٕٔڵی ڕٔٔدّ صڵ یب ضّٔڵی کّغتی َٕٔدّ صڵ‬

‫پێم نّ ضّر پێم سٕێٍ صِجۆغێ ٔای نّثّر گّريبی صڵ‬

‫غۆری يّیُۆغبٌ ثجیُّ غۆلی سبيۆغبٌ ثجیُّ‬

‫گػتی ضّرکّٔتٌٕٔ ئِّٔی يرصٌٔٔ نّ ژێری پبی صڵ‬

‫سٕل نّ صِٔرِو نێضِصِی ئّی ڕەغکی يبَگ ٔ يػتّریی‬

‫ثۆیّ ْبتٕٔی صڵ ثّری ئّی لبؾ ٔ ئّی عَّمبی صڵ‬

‫‪67‬‬
‫ئّی کّ ضّرگّرصاٌ گّڕای صِٔری جّْبٌ ثّ ثبڵی صڵ‬
‫ئبسۆ ثیُیت غێِٕیّک تۆ الیمی ضّٔصای صڵ؟‬

‫‪68‬‬
‫‪72‬‬

‫ثِٕٔ نّ سّيت سبَّی ضّٔصا صڵى‬

‫ثۆ تّڵّثت چۆتّ ّْئٕ ال صڵى‬

‫ثۆ تّڵّثی زْٔرِ ڕٔسی يبَگڕٔٔ‬

‫ضّیر صِکب الی ضّر ٔ ثباڵ صڵى‬

‫ثٕٔيّ ثّ ـّرغی سّيی ئّيًب نّ ثّست‬

‫چۆتّ ضّر ٔ ثبَی يٕضّـفب صڵى‬

‫ئبر کّ ئّيڕۆ چیّتی ئّٔ صڵّو‬

‫صٔێُێ چ کّش صٔاَضٔٔیّ ئبٔا صڵى‬

‫ثۆ تّڵّثی گّّْٔری ّْريبَی ئّغك‬

‫ثۆتّ غّپۆل ّْرِٔکٕٔ صِریب صڵى‬

‫ڕۆژ گّیػت چبصری غّٔ صاکّٔت‬

‫صٔای ّْئٕ ئّٔ عّیع ٔ تّيبغب صڵى‬

‫‪69‬‬
 ‫َٕکتّ گّنێکٍ نّ صڵت الی صڵى‬
‫ئبر چ رێیّک نّ صڵت تب صڵى‬

‫گّر تۆ َّکّی ثّٔ صڵّیّو ڕەدًّتێک‬

‫ٔای صڵى ٔای صڵى ٔا صڵى‬

‫ثۆ ِّْٔضی غّيطی صڵ ٔ صیُی يٍ‬

‫چَّضِ صِکب ڕٔٔ نّ ضٕرِییب صڵى‬

‫‪70‬‬
 ‫‪71‬‬

‫سّرلّو نّ گرِٔ يّی َب عٕریبَی سّراثبتى‬

‫سٕارصو ّْئٕ َّؼضی سۆو يیٕاَی سّراثبتى‬

‫ئّی يٕتریجی جٕاٌ ڕٔسطبر ثێژِ ٔ ثژَِّ ضبزت‬

‫تۆ يڵکی يَٕبجبتی يٍ سبَی سّراثبتى‬

‫صِسٕازی کّ ثًجیُی ئّی ثّضتّیی َّلػی نّظ‬

‫گیبٌ َبکرێ ثیجیُی يٍ گیبَی سّراثبتى‬

‫َّک ٔرگٍ ٔ زۆرسۆرو َّک ژاَی زگى صێتێ‬

‫نّٔ ضفرِیّ ثێسارو نّ سٕاَی سّراثبتى‬

‫يٍ ْبٔصِيی ضٕڵتبَى ّْلمب کّ ضٕنّیًبَى‬

‫نێٕڕێژ نّ ئیًبَى ئیًبَی سّراثبتى‬

‫نّو پّضتیی صِگّڵ ئّغك يٍ کرصو تّرِة ٔ يّضتی‬

‫پرضیى چ کّضی؟ ئێژێ ضٕڵتبَی سّراثبتى‬

‫‪71‬‬
 ‫ّْرجێ کّ يُی نێیجى ْبٔکبضّ ٔ ْبٔسٕاَیى‬
‫ّْرگۆغّ صِچّرسێى يٍ‪ ،‬گّرصاَی سّراثبتى‬

‫ئێژی صِریشّ يبَب ثٕرْبَی ِْٔب صأا‬

‫ڕۆغُتر نّيّ ثٕرْبٌ؟ ثٕرْبَی سّراثبتى‬

‫گّر چٕٔ زِر ٔ زێٕی يٍ یب غۆرِت ٔ َێٕی يٍ‬

‫گّر ثێ ضّر ٔ ضبيبَى ضبيبَی سّراثبتى‬

‫ئّی ضبلی گیبٌ گیبَی غّيعی صڵی ٔێراَی‬

‫ضّیری صڵی ٔێراَى ٔێراَی سّراثبتى‬

‫ئێژٌ کّ ثّ يٍ غّیتبٌ ْبٔیػتیّ جێی ٔێراٌ‬

‫چبکّی يّنّکى الیّ غّیتبَی سّراثبتى‬

‫ّْرکبت سّيۆغى يٍ‪ ،‬کٕٔپّی سّراثبتى‬

‫ّْرکبت لطّیّک ثێژو‪ ،‬صِرثبَی سّراثبتى*‬

‫*صِ َٕضشّیّکی صیکّ صا ئّٔ ئبسر ثّیتّ ِْٔب ْبتٕٔە‪:‬‬

‫ّْرکبت لطّیّک ثێژو‪ ،‬کٕٔپّی سّراثبتى‬
‫ّْرکبت سّيۆغى يٍ‪ ،‬صِرثبَی سّراثبتى‬

‫‪72‬‬
 ‫‪‌11‬‬

‫ئبغمێک گّر ثێ نّ صَٔیب‪ ،‬ئّی يٕضڵًبَبٌ يُى‬

‫کبـرێک یب يٕئًُێک یب راْجی صِیراٌ يُى‬

‫ثبیّزیض ٔ غیجهی ٔ يّعرٔٔـی کّرسیی یب جَّٕیض‬

‫غبـّعیی ٔ ثٕٔدَّیفّ‪ ،‬يبنک ٔ غّیجبٌ يُى‬

‫عّرظ ٔ لٕرظ ٔ نّٔح ٔ کٕرضی‪ّْ ،‬و ضٕرِییب تب ضٕرا‬

‫ّْرچی تۆ تێیضا صِثیُی‪ّْ ،‬و ِٔضڵ ٔ ّْو ْیجراٌ يُى‬

‫لبة لٕضیٍ ٔ تضنی ٔ صَی ّْر ضێ ثّ ضێ‬

‫ّْو زِثٕٔر ٔ يّضذّؾ ٔ ئیُجیم ٔ ّْو لٕرئبٌ يُى‬

‫عٕززی ٔ الت ٔ چهیپب‪ ،‬ثّعم ٔ تبؼٕٔت ٔ ضَّّو‬

‫کّعجّ ٔ ضّعی ٔ ضّـب ٔ يّزثّح ٔ لٕرثبٌ يُى‬

‫جبو ٔ ضبلی ٔ يٕتریت ٔ يّی‪ ،‬ضبز ٔ گۆراَی ٔ ثّزو‬

‫غبْیض ٔ غّيع ٔ غّراة ٔ ضّرِٔری يّضتبٌ يُى‬

‫‪73‬‬
‫ڕاضت ٔ َبڕاضت‪ ،‬چبک ٔ َبچبک‪ ،‬ضّست ٔ ْبضبٌ ضّرثّضّر‬
‫عبنیى ٔ زاَب ٔ زاْیض‪ ،‬ثبِٔر ٔ ئیًبٌ يُى‬

‫ئبگری پڕ تیٍ ٔ صاغ ٔ گػت ئّٔاَّی ٌّْ نّ صۆزِر‬

‫ّْو ثّّْغتی ثّرثّریٍ ٔ دۆری ٔ رزٔاٌ يُى‬

‫ئّو زِيیٍ ٔ ئبضًبَّ ّْرچی تێیضایّ ٔ صِگَٕجێ‬

‫گػت يّالیک یب پّری ّْو جیٍ ٔ ّْو ئیُطبٌ يُى‬

‫غّيطی تّٔرێسیی چ ثٕٔ يَّسٔٔر ٔ يّلطٕٔصی لطّی‬

‫ئبغکرا صِیڵێى يّثّضتى‪ ،‬گیبَی گیبَی گیبٌ يُى‬

‫‪74‬‬
 ‫‪‌11‬‬

‫ْبٔار ْبٔار کّ ثّضتی َیگبر ثبری ضّـّر‬

‫ْبٔار کّ ثَّضِ ثۆی َّثٕٔو ثّ یبری ضّـّر‬

‫گیبَى يطبـرِ ّْرِٔک ئبٔ ٔ يٍ ِٔک جۆ‬

‫ثّرِٔ الی صِریب ثّڕێِٕیّ يّصاری ضّـّر‬

‫صِڕٔا ثّ نێٕی نێٕی جۆ صا تب نێٕی صِریب‬

‫صڵێکی زايضار نّو رێیّ نّ سبری ضّـّر‬

‫ثڕٔاَّ ڕٔٔی ئبٔێُّ گّڕأِ نّ ضّـّر‬

‫ضّـب ثجیُّ نّ ضّر ڕٔٔی نّ ؼٕثبری ضّـّر‬

‫ّْيیػّ چبٔو صِپػکٕێ ِٔک ؼَٕچّ نّ ضّر رێ‬

‫ِٔک ضّرٔ‪ ،‬ڕٔٔح ڕۀاَّ نّ ثّْبری ضّـّر‬

‫کّ غّيطی يّـشّری تّٔرێس ڕێی گرتّ ثّر‬

‫چٓب ٔاڵت ڕاسرأٌ ثۆ غبضٕاری ضّـّر‬

‫‪75‬‬
 ‫‪17‬‬

‫ثێُّ ثبصِ کّ زۆر صِيێکّ سٕيبری تۆو‬

‫ّْرچَّض صِنمپۆغى َّ یبری ؼبری تۆو؟‬

‫ثێُّ رِتم ٔ جّڕِ نّ جبو تێپّڕی کبرو‬

‫ؼٕاڵيی ْیًًّت ٔ صاصی کّرِيضاری تۆو‬

‫ئێطتب کّ سٕيبرو يٕتیعی ٔیطتی يٍ ثّ‬

‫کّ يّضت ثٕٔو ئّٔضب ئیضی ثّ ئیشتیبری تۆو‬

‫ثێُّ جبيی ئَّّنّٓق‪ ،‬غّراثی يَّطٕٔریی‬

‫ّْرئێطتب کّ ِٔک يَّطٕٔر نّ ژێر صاری تۆو‬

‫ثێُِّٔ ثیر لطّ ٔ غّرتّکبَت نّ ئّنّضت‬

‫ثّضتت صِگّڵ يٍ ٔ ّْر نّ ضّر لّراری تۆو‬

‫ثێژِ ثّ ضبؼری ئّی نّپ‪ ،‬تۆ گّر ضٕاری يُی‬

‫ضّیرتر کّ ئێطتب ئِّٔ يُى ضٕاری تۆو‬

‫‪76‬‬
 ‫صِ َێٕ ئبڵمّ صا ثّ ڕٔاڵّت تۆ صِٔاری يُی‬
‫ثّاڵو کّ ثڕٔاَى ثبظ‪ ،‬يٍ صِٔاری تۆو‬

‫نّ ژێری ـّنّک َبَۆغى غّراثت ئّی زْٔرِ‬

‫کّ يٍ صٔژيُی جبيی ژارصاری تۆو‬

‫ثۆیّ ثٕٔيّ غٕٔغّ ّْتب ثجًّ جبيی غب‬

‫ئّی غب ثّ صِضتًِّٔ ثگرِ کّ صِضتکبری تۆو‬

‫عّجّة کّ غٕٔغّ غکب ثّاڵو يّی َبڕژێ‬

‫چۆٌ صِڕژێ صِزاَێ کّ يٍ نّ کَّبری تۆو‬

‫ئّگّر ثّ لّص ِٔک کّٔاَى‪ ،‬نّ تیری تۆو‬

‫ئّگّر زِعفّراَى‪ ،‬نێ نّ النّزاری تۆو‬

‫چهۆٌ يٍ کبـر صِثى کّ ثٕتپّرضتی تۆو‬

‫چهۆٌ يٍ ـبضك صِثى کّ غّراثضاری تۆو‬

‫ِٔرِ کّ تۆ ڕازی زِيبَّ صِزاَی‬

‫صاپۆغّ ڕازی صڵی يٍ کّ ڕازصاری تۆو‬

‫‪77‬‬
 ‫ِٔک سۆرِتبٔ ڕٔست ِٔ ڕٔسی يٍ کّٔت‬
‫گٕيبَی کرص ڕٔسى کّ يُیع ڕٔسطبری تۆو‬

‫ژيبرصی يّنی صڵ ئبڵمّکبَی صأی تۆ‬

‫ثّ ْی سۆيی صِژيێرو کّ ژيبری تۆو‬

‫ّْرچَّض صِ چبڵ صاو يّگّر َّ ضّرثّرزی تۆو؟‬

‫کّ نۆکی يّضتى يّگّر َّ ْی لّتبری تۆو؟‬

‫غّاڵڵ ٔ ؼّرلی سٕێٍ صڵ کٕتی ثّ سبکی تۆ‬

‫ّْرچَّض َٕلًی سٕێُى ثّش کّ ْی تّؼبری تۆو‬

‫گّرچی يبڵى َیّ ثۆ يٍ ثّش کّ صِضًبڵی تۆو‬

‫ئّگّر کبرو َیّ ثۆ يٍ ثّش يّضتی کبری تۆو‬

‫ثّضتٕٔيّ ضّری يّغک ٔ غّراة صِڕژێ‬

‫ئّگّر ّْزار سبيۆغى ڕأێژکبری تۆو‬

‫صِرکِّٔ يّـشّری ئبـبق غّيطی تّٔرێسیی‬

‫کّ ئبغمی ڕٔٔی پڕ َٕٔری غّيطٕاری تۆو‬

‫‪78‬‬
 ‫‪17‬‬

‫ئّٔغۆ ئّی صڵضارِکّو يیٕاَی تۆو‬

‫غّٔ چیّ يٍ ڕۆژ ٔ غّٔ غبیبَی تۆو‬

‫ّْر کٕێ يٍ ثى یب ثچى ثۆ ّْر جێگب‬

‫دبزری ضّر ضفرِ ٔ ضّر سٕاَی تۆو‬

‫َّلػّکبَی ضَّعّتی صِضتبَی تۆو‬

‫ثبرْبتٕٔ ٔ پێگّیػتٕٔی َبَی تۆو‬

‫چّغُی کۆتر صِضتّيۆی ضّر ثٕرجی تۆو‬

‫ثۆ ضّـّر تّٔٔاـکّری ّْیٕاَی تۆو‬

‫ّْرصِيێک َّلػێک صَِّلػێُی نّ يێػک‬

‫يٍ ضّدیفّی سّتی تۆ ٔ عیُٕاَی تۆو‬

‫چّغُی ئٕضب غیر نّ صایٌّ کّو صِسۆو‬

‫چَٕکّ يّضتی غیرِکّی يّيکبَی تۆو‬

‫‪79‬‬
 ‫ئّیًَّی يّکری صز ٔ ڕێگبگرو‬
‫چَٕکّ ِٔک زێڕی دّرِو پبٔاَی تۆو‬

‫گۆی زێڕیُی ـّنّک ڕەلطبٌ نّ يٍ‬

‫چۆٌ َّڕِلطێ؟ چَٕکّ يٍ چّٔگبَی تۆو‬

‫صِيکّیّ چّٔگبٌ ٔ یب صِيکّی ثّ گۆ‬

‫صِٔڵّتّ الو‪ّْ ،‬ر نّ ضّر يّیضاَی تۆو‬

‫صِيکّیّ يبر ٔ یب صِيکّی ِٔکبز‬

‫يٕعجیسِی ئٕضب ٔ ّْر ثٕرْبَی تۆو‬

‫گّر ِٔکبز ثى يٍ گّالی پێ صێًُّ سٕار‬

‫ِٔستی جَّگ ٔ تٕٔڕِیی ضّعجبَی تۆو‬

‫پػتگیر ٔ الگری ئّغمی يُی‬

‫ثۆیّ صڵشۆظ ٔ گّغی ثێطتبَی تۆو‬

‫ّْر ئّتۆظ ئّٔ زارِ صاسّ ٔ ثیکِّٔ‬

‫ثَّض ْی تۆیّ ٔ ئّيٍ َّْجبَی تۆو‬

‫صِرصِکّی يٍ ّْر غّيص صِريبٌ صِکب‬

‫ثۆیّ صاسٕازی صِٔا ٔ صِريبَی تۆو‬

‫‪80‬‬
‫‪‌22‬‬

‫صڵ ثێ نٕتفی تۆ گیبَی َیّ‬

‫گیبٌ ثێ تۆ يّیهی جّْبَی َیّ‬

‫ئّلڵ ّْرچَّض يّزٌ کٕێشبیّ‬

‫ثێ سٕاَی تۆ ئبٔ ٔ َبَی َیّ‬

‫ّْتبٔ کّ صیتی سبکی کۆاڵَت‬

‫لّت ئیضی يّیهی ئبضًبَی َیّ‬

‫گٕڵُبر کّ صیتی گٕڵػَّی گیبَت‬

‫لّت ئیضی يّیهی گٕڵطتبَی َیّ‬

‫نّ صِٔڵّتی تۆ پّاڵضێکی ڕەظ‬

‫نّ ضّر لبزاَجّ لّت زیبَی َیّ‬

‫ثێ يبَگی تۆ غّٔ پّاڵضی ڕەغّ‬

‫ّْضێرِی زۆرٌ چراصاَی َیّ‬

‫‪81‬‬
 ‫ثێ گفتی تۆ گٕێچکّی َیّ گیبٌ‬
‫ثێ گٕێچکّی تۆ گیبٌ زيبَی َیّ‬

‫ئّٔ گیبَی ؼّریت نّ تبٔی زٔڵى‬

‫صَِبڵێ ثّاڵو تّرجٕيبَی َیّ‬

‫ثّاڵو ڕٔٔی زِرصی غبْیضیی صِصٌِ‬

‫ـريێطکی چبٔیع َّْبَی َیّ‬

‫کّ ثّْبرت ثێ صڵی ضٕٔک ثکب‬

‫ضّص جۆرِ سّيی گراَی َیّ‬

‫ئّٔ ئّغمی جّٔاَی َّٔثّْبرت‬

‫ثۆ پیراٌ َّثێ جّٔاَی َیّ‬

‫َیػبَیی ثّضّ سّيۆظ ثّ ئیضی‬

‫ئّٔ ئّضڵی َیػبٌ َیػبَی َیّ‬

‫ثکّ َیػبَیی ِٔک غّيطی تّٔرێس‬

‫ئّٔ غّيطّ کّ لّت پبیبَی َیّ‬

‫‪82‬‬
 ‫‪11‬‬

‫من عەقیقی تۆم گەرهکە شەکەر چ کەلکی هەیە‬

‫من جەمالی تۆم گەرهکە قەمەر چ کەلکی هەیە‬

‫کە چاوی مەستی تۆ نەبێ شەرابم بۆ چیە‬

‫کە هاوڕێم تۆ نەبی سەفەر چ کەلکی هەیە‬

‫من زهکاتی تۆم گەرهکە چ لە خەزێنە بکەم‬

‫من نێوقەدی تۆم گەرهکە کەمەر چ کەلکی هەیە‬

‫کە یۆسفم تۆ نەبی ئیشم چیە لە میسر‬

‫کە سێبەری سوڵتان نەما لەشکەر چ کەلکی هەیە‬

‫کە هەتاوی تۆ نەبێ چ تیشکێک دهدا خۆر‬

‫کە تۆ چاوهڕوانم نەبی نەزهر چ کەلکی هەیە‬

‫ئەگەر لەقای تۆ نەبێ بەقای عومرم چ سوود‬

‫ئەگەر پەنای تۆ نەبێ سپەر چ کەلکی هەیە‬

‫‪83‬‬
 ‫شەوم وهک ڕۆژی قیامەت دوور و درێژه بەاڵم‬
‫دڵم بەیانی تۆی دهوێ سەحەر چ کەلکی هەیە‬

‫شەویک کە مانگ دیار نەبێ هەسێره چ دهنوێنن‬

‫کە مەل نەیبێ سەر و مل‪ ،‬دوو پەڕ چ کەلکی هەیە‬

‫کە نەبێ وره و هێزی شان چەک و ئەسپ چ سوود‬

‫کە دڵ داڵیەتی بکا جگەر چ کەلکی هەیە‬

‫کە تۆ نەبی بە ڕووحی من‪ ،‬ڕووح و ڕەوان چ سوود‬

‫پێمنەبەخشی بەسیرهت گەر‪ ،‬بەسەر چ کەلکی هەیە‬

‫جگە لە نەزهری تۆ من نەمبووه و نیمە چ هونەر‬

‫عینایەتی تۆ نەبێ گەر‪ ،‬هونەر چ کەلکی هەیە‬

‫جەهان مینا درهختێکە‪ ،‬گەاڵ و بەری لە تۆ‬

‫کە گەاڵ و بەری نەبێ دار‪ ،‬بێبەر چ کەلکی هەیە‬

‫تێپەڕه لە بەشەرییەت فریشتە بە ئەی دڵ‬

‫فریشتایەتی گەر نەبێ‪ ،‬بەشەر چ کەلکی هەیە‬

‫‪84‬‬
‫خەبەر کە مەحرهمی ئەو نەبێ‪ ،‬بێخەبەر بە و مەست‬
‫خەبەردهرهکەی تۆ نەبی‪ ،‬خەبەر چ کەلکی هەیە‬

‫لە شەمسی مەفخەری تەورێز شۆقت گەر وهرنەگرت‬

‫لەشی ڕەشی تاریکت لەوه بەدهر چ کەلکی هەیە‬

‫‪85‬‬
‫‪11‬‬

‫نّ ْیجری تۆیّ زارو سۆت صِزاَی‬

‫ثۆ ِٔضڵت ئیُتسارو سۆت صِزاَی‬

‫کّ ئّغمت ْبتّ َێٕ صڵ َیػتّجێ ثٕٔ‬

‫َّيب ضّثر ٔ لّرارو سۆت صِزاَی‬

‫َّيب گٕڵ‪ّْ ،‬ڵفڕی ثٕنجٕل نّ ثبؼى‬

‫ثّ سبر يٍ زايضارو سۆت صِزاَی‬

‫َّْبرێک ثٕٔو نّ ضّر یبلٕٔتی نێٕت‬

‫َّْٕٔکّ ضٕٔری َبرو سۆت صِزاَی‬

‫َّْبری ئّغمی تۆ ثٕٔ غّيطی تّٔرێس‬

‫ّْاڵِٔضرأی صارو سۆت صِزاَی‬

‫‪86‬‬
 ‫‪16‬‬

‫ئّرێ ئّی یۆضفی يیطریی‪ ،‬نّ ضّر صِریبیی زٔڵًبَیی‬

‫ثّڕێ کّ کّغتی ِٔضڵت‪ ،‬ثّرِٔ ئّٔ پیری کَّعبَیی‬

‫ِْٔب کّغتییّکی پڕ غۆق‪ ،‬کّ صِریب ثگرێ ثّر چبٔی‬

‫نّثّر تیػک ٔ صرِٔغبَی‪ّْ ،‬ئٕ ثّدر ثێتّ َٕٔراَیی‬

‫َّ ئّٔ َٕٔرِی کّ الیك ثێ‪ ،‬نّ گیبَی َۆکّر ٔ چبکر‬

‫نّ ئّٔ َٕٔرِی کّ َٕٔرێک ثێ‪ ،‬جّيبڵ ٔ ـّڕڕی ضٕڵتبَیی‬

‫نّ ضّر ثّدری جّالنّت صێ ٔ صِچێ ئّٔ کّغتییّ ّْرٔا‬

‫ئّگّر ّْق ئبغمی ئّٔ ثێ‪ ،‬صِثێتّ ڕٔٔدی ڕٔٔدبَیی‬

‫ئّگّر ڕٔٔی صِرثشب کّغتی ٔ ثضا ضّیراٌ نّ ضّر صِریب‬

‫ئیضی َبيێُێ ْیچ ضّستیی‪ّْ ،‬ئٕ غت صِثُّ ْبضبَیی‬

‫چ ْبضبَیی؟ نّ سۆغیی تبڵ تبڵی ئٕی ضّری ئبغك‬

‫سّریکی ڕەلص ٔ گّٔزاٍَ‪ ،‬نّ ضّر صِریب ثّ غبصاَیی‬

‫‪87‬‬
 ‫گّنێک غٕێُی ِٔکٕٔ َیػبَّ صِرکّٔتٌٕٔ نّ صرزی جم‬
‫نّ چبٔ ٔ گٕێ ٔ ـّْى ٔ ِْٔى‪ ،‬صِسٕازی گّر تۆ ثٕرْبَی‬

‫تۆ ثٕرْبَت ثّ کبر چی صێ‪ ،‬کّ َٕلًی عبنّيی ّْضت‪-‬ی‬

‫ثڕۆ ثیکّ نِّٔڕ ِٔک کّر‪ ،‬نّ َێٕ ئّٔ يێرگی غّْٕاَیی‬

‫يّگّر ئّنتبـی يّسضٔٔيی سٕصأَِض غّيطی تّٔرێسیی‬

‫ثگب ِٔک ثب ٔ ثتجب تۆ‪ ،‬نّ صِضت ِٔضٕاضی غّیتبَیی‬

‫نّ گػتی ئّٔ ئیػبراَّ‪ّْ ،‬يیع کّغتی ٔ ّْيیع صِریب‬

‫يّکّ ـًّْێک نّ ؼّیری ّْق ٔ ؼّیری ثّدری رِثبَیی‬

‫ثّ ٔاَّ گّر ثگب ـًّْت‪ ،‬صِضب ضٕجضِ ثّرِ تّٔرێس‬

‫ّْتب ثیضۆزێتِّٔ گیبَی ثّ ّْق ٔ ڕەدًی یّزصاَیی‬

‫‪88‬‬
 ‫‪12‬‬

‫ئّلڵ ثَّضی ڕێجٕار ٔ ئبغمبَّ کبکی سۆو‬

‫ثَّض ئّگّر ثپطێُی ڕێ صیبر ٔ عّیبَّ کبکی سۆو‬

‫ئّلڵ ثَّض ٔ صڵ ـریٕ ٔ نّظ ؼرٔٔر ٔ گیبٌ دیجبة‬

‫ڕێگّ نّو گػتّ ضّلیالَّ َّْبَّ کبکی سۆو‬

‫گّر نّ ئّلڵ ٔ گیبٌ ٔ صڵ ڕاثی ئِّٔ صِرثبز صِثی‬

‫نّو یّلیٍ ٔ نّو عّیبَّظ ّْر گٕيبَّ کبکی سۆو‬

‫ضیُگی سۆت ئبيبَجی تیری دٕکًی صِضتی ئّٔ ثکّ‬

‫ْب کّ تیری دٕکى نّ َێٕ يبڵی کّٔاَّ کبکی سۆو‬

‫ضیُّیّکی گّر نّ زِثری تیری ئّٔ زايضار ثجێ‬

‫ضّیری ڕٔسطبر ٔ تّٔێڵی ضّص َیػبَّ کبکی سۆو‬

‫گّر ثچی ثۆ ئبضًبَی دّٔتّيیٍ ئیضریطٕار‬

‫ئّغمی جبَبٌ ضّست لبیى َّرصیٕاَّ کبکی سۆو‬

‫‪89‬‬
 ‫ّْر ڕێگبیّک کبرٔاَی َبزَبزاَّ صِڕٔا‬
‫ئّغك ثڕٔاَّ کّ لیجهّی کبرٔاَّ کبکی سۆو‬

‫ضێجّری ئّغمی ثاڵٔ ِٔک صأ نّ ضّر ڕٔٔیی زِٔی‬

‫ئّغك ضّییبص‪ ،‬ئّٔ نّ تّغمی ئبضًبَّ کبکی سۆو‬

‫ئّغك نّ يٍ َب ٔ نّ کّش َب ٔ نّ ئّغك پرضیبر ثکّ‬

‫نّٔ لطبَّ ئّغك ّْٔری صٔڕِٔغبَّ کبکی سۆو‬

‫تّرجًبَیی يٍ ٔ ضّص ِٔک يُی يٕدتبج َیّ‬

‫ثۆ ّْلبیك سۆی ئّغك پبک تّرجٕيبَّ کبکی سۆو‬

‫ئّغك کبری سّٔتٕاٌ ٔ َبضک ٔ َّريبٌ َیّ‬

‫ئّغك کبری پڕصاڵٌ ٔ پبڵّٔاَّ کبکی سۆو‬

‫ئّو جّْبَی پڕ نّ ئّـطَّٕٔ ـریٕت ْب َّصا‬

‫ئّو جّْبَی ثێِٕـب ثۆیّ جّْبَّ کبکی سۆو‬

‫ثّیتّکبَی غێعرِکّو گّر ثٌٕٔ صرێژ نّ تبٔی ِٔضڵ‬

‫پّرصِیّکی صیکّیّ يبَب ّْيبَّ کبکی سۆو‬

‫صِو ثجّضتّ صِی سّيۆظ ئّٔجبر ئیضی ّْرِٔک ضّصِؾ‬

‫ئّٔ زيبَّ زۆر صرێژِت سّضًی گیبَّ کبکی سۆو‬

‫‪90‬‬
‫‪‌22‬‬

‫ئّلڵ ثَّضی رێڕِٔاَّ کبکی سۆو‬

‫ثَّض ثپطێ رێ عّیبَّ کبکی سۆو‬

‫ئّلڵ ثَّض ٔ صڵ ـریٕ ٔ گیبٌ دیجبة‬

‫رێ نّ ّْرضێ زۆر َّْبَّ کبکی سۆو‬

‫چٌٕ نّ ئّلڵ ٔ گیبٌ ٔ صڵ ڕاثٕٔی ئّتۆ‬

‫ئّو یّلیُّظ ّْر گٕيبَّ کبکی سۆو‬

‫ضیُگی سۆت ئبيبَجی صۆضتی سۆت ثکّ‬

‫تیر نّ َێٕ يبڵی کّٔاَّ کبکی سۆو‬

‫ضیُّیّکی گّر ثّ تیری ثٕٔ ثریٍ‬

‫ضّر تّٔێڵی ضّص َیػبَّ کبکی سۆو‬

‫ئّغك کبری َبضکبَی َّرو َیّ‬

‫ئّغك کبری پبڵّٔاَّ کبکی سۆو‬

‫‪91‬‬
‫ئّغك نّ کّش َب ّْر نّ ئّغك پرضیبر ثکّ‬
‫ئّغمی ّْٔری صٔڕِٔغبَّ کبکی سۆو‬

‫تّرجٕيبَیی يُی پێٕضیت َیّ‬

‫ئّغك ثۆ سۆی تّرجٕيبَّ کبکی سۆو‬

‫گّر ثچی ثۆ ئبضًبَی دّٔتّيیٍ‬

‫ئّغك لبیى َّرصیٕاَّ کبکی سۆو‬

‫ّْر ڕێگبیّک کبرٔاَێک تێپّڕێ‬

‫ئّغك لیجهّی کبرٔاَّ کبکی سۆو‬

‫ئّو جّْبَّ ْب ـریٕت تب َّصا‬

‫ئّو جّْبٌ الی تۆ جّْبَّ کبکی سۆو‬

‫صِو ثجّضتّ صِی سّيۆظ ّْرِٔک ضّصِؾ‬

‫ئّٔ زيبَّت سّضًی گیبَّ کبکی سۆو‬

‫غّيطی تّٔرێس ْبت ٔ گیبَى غبصيبٌ‬

‫چٌٕ صِگّڵ غّيطی لّراَّ کبکی سۆو‬

‫‪92‬‬
 ‫‪11‬‬

‫تۆ چٕٔزاَی صِ ثبتٍ صا چ غبیّک ْبَٔیػیُى ّْش‬

‫ڕٔسی زِرصو يّثیُّ تۆ کّ پبیی ئبضُیُى ّْش‬

‫گّْێ ِٔک سۆرِتبٔی ضّر گّْێ صِریبی پڕ گّّْٔر‬

‫نّ ژٔٔر عیس ئبضًبَی ثّرز نّ َسيبیی زِيیُى ّْش‬

‫صِ َێٕ کَّضٔٔی عبنّو صا ِٔکٕٔ َّْگێک نّ ْبتٕٔچۆو‬

‫ٔزِ ٔ َبڵّو يّثیطّ ثّش کّ يبڵی َّْگٕیُى ّْش‬

‫صاڵ گّر تبنجی يٍ ثٕٔی ِٔرِ ضّر چّرسی سّزرایی‬

‫ِْٔب کۆغکێک لّاڵتی يٍ کّ ايٍ اآليُیٍ‪-‬و ّْش‬

‫کّ صێٕ ٔ ئبصِو ٔ جٍ ٔ پّریت گػت صیت ثّ ـّريبَى‬

‫تۆ َبزاَی ضٕنّیًبَى کّ ئَّگٕضتیهّ ٔ َگیُى ّْش‬

‫چًب يٍ ضیص ٔ صايبٔ ثى کّ پػکٕتِٕ ّْئٕ گیبَى‬

‫چًب سّرثَّضِ ثى گّر يٍ ثٕرالی پػت ثّ زیُى ّْش‬

‫‪93‬‬
‫چًب ڕٔٔو صِرَّسّو ِٔک يبَگ َّ صٔٔپػک پبيی کرصِٔ نَّگ‬
‫چًب نّٔ چبڵّ ّْڵُّکػێى کّ يٍ دجم انًتیٍ‪-‬و ّْش‬

‫کّئٕتّرسبَّیکّ ئّٔ صڵّو ثۆ کۆترِکبَی گیبٌ‬

‫ِٔرِ ئّی کۆترِکّی گیبَى کّ ضّص ثٕرجی دّضیُى ّْش‬

‫ِٔکٕٔ تیرۆژی سۆرو يٍ کّ صێًّ ژٔٔری َێٕ يباڵٌ‬

‫ئّلیك ٔ زێڕ ٔ یبلٕٔتى کّ زێضی ئبٔ ٔ تیُى ّْش‬

‫تۆ ّْر گّّْٔر کّ صِیجیُی صٔڕێکی صی صِ َێٕ صایّ‬

‫کّ ّْر زِڕڕِ صِثێژێ يٍ‪ ،‬نّ ثبتٍ ضّص صِـیُى ّْش‬

‫صِثێژێ گّّْٔریی صایى يّثّ ڕازی ثّ دٕضُی يٍ‬

‫کّ ْی غّيعی زِيیرِ ٔا کّ يٍ َٕٔری جّثیُى ّْش‬

‫سّيۆظ ثٕٔو يٍ کّ ئّٔ ْۆغّ ثساَێ ٔ تێجگب َیتّ‬

‫ـریٕ َبسۆو ثّ جٕٔڵّی ضّر کّ چبٔی ْۆغجیُى ّْش‬

‫‪94‬‬
 ‫‪14‬‬

‫ئّٔڕۆکّ جّيبنی تۆ ضیًبیّکی صیکّی ّْش‬

‫ئّٔڕۆ غّکّری نێٕت ّْڵٕایّکی صیکّی ّْش‬

‫ئّٔڕۆ گٕڵی نّعهی تۆ ڕضکبٔ نّ نکێکی صی‬

‫ئّٔڕۆکّ لّصی ضّرٔت ثباڵیّکی صیکّی ّْش‬

‫ئّڕۆکّ سٕصی يبَگت َبگَٕجێ نّ َێٕ گّرصٌٔٔ‬

‫ئّٔ ضیُّی ِٔک چّرست پبَتبیّکی صیکّی ّْش‬

‫ئّٔڕۆکّ چ َبزاَى ـیتُّ نّ چ ال ّْضتب‬

‫ئّيًب نّثّر ئّٔ عبنّو ؼّٔؼبیّکی صیکّی ّْش‬

‫ئّٔ ئبضکی غێراَکٕژ پّیضایّ نّ چبٔاَی‬

‫نّٔالی صٔٔ جّْبٌ صیبرِ‪ ،‬ضبرایّکی صیکّی ّْش‬

‫ڕۆیػت صڵی ضّٔصایی‪ ٌٔ ،‬ثٕٔ صڵ ٔ ّْو ضّٔصا‬

‫ضّرتر نّ ِْٔب ضّٔصا‪ ،‬ضّٔصایّکی صیکّی ّْش‬

‫‪95‬‬
 ‫گّر الق َّثێ ئبغك ثّ ثبڵی ئّزِل صِـڕێ‬
‫گّر کّهلل َّثێ ئبغك ضّرْبیّکی صیکّی ّْش‬

‫صِریبی صٔٔ چبٔی ئّٔ‪ ،‬گّڕیب ٔ ثّتبڵی کرص‬

‫َّیساَی کّ ئّٔ صٔڕڕِ صِریبیّکی صیکّی ّْش‬

‫ثۆ ئّغك‪ ،‬صٔٔ عبنّو يٍ سٕار ٔ ضّری نێگّڕیبو‬

‫صِضت َبکّٔێ ئّٔ نێرِ‪ ،‬جێگبیّکی صیکّی ّْش‬

‫ئّٔڕۆی صڵى ئّغمّ‪ ،‬ـّرصای صڵّکّو يّعػٕٔق‬

‫ئّٔڕۆی صڵّکّو نّ صڵ‪ ،‬ـّرصایّکی صیکّی ّْش‬

‫گّر غب ضّالدّصصیٍ پَّٓبَّ َّ ضّیرِ الو‬

‫ثۆ ؼّیرِتی ّْق ّْر صِو‪ ،‬الالیّکی صیکّی ّْش‬

‫‪96‬‬
 ‫‪17‬‬

‫ڕژا ـريێطکی یبلٕٔتیی نّ چبٔ ٔ صیضِکبٌ ئێطتب‬

‫نّ ئّغمی ثێُیػبٌ صِرکّٔت َیػبَی ثێُیػبٌ ئێطتب‬

‫ثجیُّ ڕەَگی يّعػٕٔلبٌ‪ ،‬ضّیر کّ ڕەَگی يٕغتبلبٌ‬

‫کّ ئّو صٔٔ ڕەَگّ نێیضێ جٕاٌ‪ ،‬نّ ئّٔ ثێڕَِگی گیبٌ ئێطتب‬

‫ـّنّک ّْرصِو صَِّسػێُێ ّْزاراٌ ڕەَگ نّ ضّر ڕٔٔی سبک‬

‫َّ ڕەَگێکّ زِٔی ّْیجێ‪ َّ ،‬ڕەَگێک ئبضًبٌ ئێطتب‬

‫ئّتۆی ئبغك ئّتۆی يّعػٕٔق ئّتۆی جۆیبی ئّٔ صٔاَّ‬

‫ثّاڵو تۆ تٕێژ نّ ضّر تٕێژی‪ ،‬دّضٕٔصی ّْرصٔاٌ ئێطتب‬

‫تۆ يّغکی ئبٔی دّیٕاَی‪ ،‬دّضٕٔصیی زاری نێجّضتٕٔی‬

‫زيبٌ سبيۆظ ٔ گیبٌ َباڵٌ نّ ئّغمی ثێ ئّيبٌ ئێطتب‬

‫نّ زِٔلی ثبڵ ئّگّر صِگری‪ ،‬نّ ْیجراَی چًب صِگری‬

‫زيبَت يَٕکیرِ ئّيًب ّْزاراٌ تّرجٕيبٌ ئێطتب‬

‫‪97‬‬
‫ئّگّر َێچیری یبری تۆ‪ ،‬نّثّرچی ثێمّراری تۆ‬
‫کّ صیتت ئبضیبٔ گّرصاٌ نّثّر ئبٔی ڕۀاٌ ئێطتب‬

‫ئیػبڕِو پێضِکب گیبَى کّ سبيۆظ ثّ يّصِ ڕەَجى‬

‫صِثّضتى صِو‪ِٔ ،‬اليُب يٍ ثّ ـّريبَت ثّیبٌ ئێطتب‬

‫‪98‬‬
 ‫‪17‬‬

‫کاری جەهان هەرچی کە بێ‪ ،‬کاری تۆ کوا‪ ،‬باری تۆ کوا؟‬

‫گەر دوو جەهان بوتکەده بێ‪ ،‬ئەی بوتی عەییاری تۆ کوا؟‬

‫داینێ کە هات قات و نەمان‪ ،‬نەمان ئیدی کاسە و نان‬

‫ئەی شەهی پەیدا و نەهان‪ ،‬فەرده و عەنباری تۆ کوا؟‬

‫داینێ کە پڕ خاره جەهان‪ ،‬عەقرهب و ڕەشماره جەهان‬

‫ئەی تەرهبی شادیی گیان‪ ،‬گوڵشەن و گوڵزاری تۆ کوا؟‬

‫داینێ نەمان خۆر و قەمەر‪ ،‬کەوتنە نێو چاڵی سەقەر‬

‫ئەی مەدهدی سەمع و بەسەر‪ ،‬گرشە و ئەنواری تۆ کوا؟‬

‫داینێ کە هیچ جەوهەرییەک نەچوو بە شوێن مشتەرییەک‬

‫بۆچی نەبێ سەروهرییەک‪ ،‬هەوری گوهەرباری تۆ کوا؟‬

‫داینێ کە هیچ زارێ نەبێ‪ ،‬گوفتی چ ئەزمانێ نەبێ‬

‫باس لە هیچ ڕازێ نەبێ‪ ،‬سرتە و ئەسراری تۆ کوا؟‬

‫‪99‬‬
 ‫ئەمانە هیچ نەبێ باڵ‪ ،‬مەستی ویسالین و لەقا‬
‫زووکە درهنگ دهبێ دهنا‪ ،‬خانەیی خەمماری تۆ کوا؟‬

‫سرنج بگره لە مەستی من‪ ،‬هاودڵ و هاومەبەستی من‬

‫دهنا خەرابی و خەرهف‪ ،‬جوببە و دهستاری تۆ کوا؟‬

‫دهفڕێنێ یەک کاڵوی سەر‪ ،‬یەکێک دهبا قەبای بەر‬

‫زهرده ڕوخت چەشنی قەمەر‪ ،‬پشت و پەناداری تۆ کوا؟‬

‫بێدهنگ ئیدی مەیکە قسان‪ ،‬نین الیقی گوێی خەمۆشان‬

‫تەرجومەیی خەڵک مەکە‪ ،‬حاڵەت و گوفتاری تۆ کوا؟‬

‫‪100‬‬
 ‫‪11‬‬

‫ئّٔ صڵجّری عّییبری جگّرسبرِیی يٍ کٕا؟‬

‫ئّٔ سٕضرِٔی غیریُی غّکّرپبرِیی يٍ کٕا؟‬

‫ثێ ضٕٔرِتی ئّٔ يّجهیطی ئێًّ ًَّکی َیّ‬

‫ئّٔ پڕ ًَّک ٔ پڕ ـٌّ ٔ عّییبرِیی يٍ کٕا؟‬

‫الٔاز ثِٕٔ يبَگی ـّنّکیع زۆر نّ سّيی ئّٔ‬

‫ئّٔ زْٔرِیی پڕ ثّْرِیی ضّییبرِیی يٍ کٕا؟‬

‫نّ ـیرلّتی ئّٔ صڵجّرِ صِرصێکّ نّ َێٕ صڵ‬

‫صِريبَی صڵی صِرص ٔ صِٔای چبرِیی يٍ کٕا؟‬

‫چۆتّ زٔنّيبت ثۆ تّڵّثی ئبٔی دّیبت سسر‬

‫ئّٔ کبَی دّیبتّی پڕی ـّٔارِیی يٍ کٕا؟‬

‫گیبٌ چّغُی يّضیذێکّ نّ َێٕ ثێػکّی لبنت‬

‫ئّٔ يریّيی ثّضتێُّری گّْٕارِیی يٍ کٕا؟‬

‫‪101‬‬
 ‫صاَیػتٕٔ نّ ّْر کَٕج ٔ پَّب صڵپڕی يّسًٕٔر‬
‫ئّٔ ضبلیی صِریب صڵی سّيًبرِیی يٍ کٕا؟‬

‫کٕا ثٕٔژێُّری صیٕار ٔ صِر ٔ دّٔغی نّغی يٍ‬

‫ئّٔ ڕَِّٔلی يیچ ٔ ضّر ٔ صیٕارِیی يٍ کٕا؟‬

‫نّٔٔايّ ٔ ئّيًبرِ غّٔ ٔ ڕۆژ نّ غّڕ صاٌ‬

‫جَّگڕاگری نّٔٔايّ ٔ ئّيًبرِیی يٍ کٕا؟‬

‫يػتێک گڵیٍ ئێًّ ثّ صِضت ْێسصِگۆڕێیٍ‬

‫ؼبـڵ کّ صِڵێیٍ غێهّر ٔ گڵکبرِیی يٍ کٕا؟‬

‫غّيطٕنّٓلی تّٔرێس نّ کٕێی تۆ ٔ نّ کٕێ َی‬

‫ئبٔارِ نّ صٔات ئّٔ صڵی ئبٔارِیی يٍ کٕا؟‬

‫‪102‬‬
 ‫‪11‬‬

‫تّٔاـی دبجیبَى ّْش صِضٕٔڕێى يٍ نّ صِٔری یبر‬

‫َّ ئّساللی ضّگبَى ّْش ثطٕٔڕێى گّر نّ صِٔر يرصار‬

‫ِٔکٕٔ گػت ثبؼّٔاَبَى کّ ثێڵێکى نّ ضّر غبَّ‬

‫کّ ثۆ صۆزیُِّٔی سٕريب صِضٕٔڕێى يٍ نّ صِٔری سبر‬

‫َّ ئّٔ سٕريب کّ سٕارصت ثێتّ ثّڵؽّو نێتجکب ضّـرا‬

‫ثّاڵو صِڕٔێُێ ثبڵ ٔ پّڕ ِْٔب صِـڕو صِثى تّییبر‬

‫جّْبٌ يبرِ ٔ نّ ژێر ئّٔ صا ّْیّ گَّجێکی غبرأِ‬

‫نّ ضّر گَّجى کّچی يٍ سٕل صِصِو ِٔک کهک ٔ پبغی يبر‬

‫سّيی صاَّو صِ صڵ صا َیّ صِضٕٔڕێى گّر نّٔ ئبلبرِ‬

‫صِ َێٕ ثیر ٔ سّیباڵٌ صاو صِضٕٔڕێى چّغُی ثٕٔتیًبر‬

‫َّ يبڵێکى صِٔێ نّ صێ‪ َّ ،‬گب ٔ يێگّنی پّرٔار‬

‫ثّاڵو يٍ يّضتی ضبالرو صِپرضى غٕێُکّی ضبالر‬

‫‪103‬‬
 ‫ڕِـیمی سسرو ٔ ّْرصِو صِپرضى جێ ٔ يّکبَی ئّٔ‬
‫چّلیِٕ پێى ٔ ضّرگّرصاٌ صِضٕٔڕێى ّْرِٔکٕٔ پّرگبر‬

‫تۆ َبثیُی کّ ثێًبرو نّ جبنیُٕٔضّ پرضیبرو‬

‫تۆ َبثیُی کّ يّسًٕٔرو صِسٕازو يبڵّکّی سّيًبر‬

‫تۆ َبزاَی کّ پیرۆزِو نّ صِٔری لبـّ صِـڕێى يٍ‬

‫تۆ َبزاَی کّ ثۆو ثۆ صێ صِسٕازو يٍ گٕڵی گٕڵسار‬

‫ئّيٍ نّٔ سّڵکّ يّژيێرِ سّیبڵیک صاَێ ئبٔارِ‬

‫ئّگّر يٍ َیى سّیبڵ ئبسۆ نّثّر چیى ّْڵِٕصای ئّضرار‬

‫نّثّر چی َبگرو ئبراو نّو ٔ نّٔ ّْر صِکّو پرضیبر‬

‫کّ ئّلڵی ثرصو ٔ يّضتى صِضٕٔڕێى سٕار ٔ َبّْيٕار‬

‫ثیبَٕٔیّکّ َبٌ ثۆ يٍ‪ ،‬کّ چٌٕ يٍ يّضتی سّثجبزو‬

‫َّ يّیهی پبرِ ٔ صیُبر کّ ٔێڵی ژٔاَى ٔ صیضار‬

‫نّ ّْر َّلػێک کّ صِیجیُى جگّ َّلمبظ چ َبثیُى‬

‫ثۆ سبتر ئّغمی نّیالیّ کّ صیُبضبو ٔ يّجَُٕٕٔار‬

‫‪104‬‬
 ‫نّ َێٕ يّیضاَی ضّرثبزاٌ کّ َبگَٕجێ تَّبَّت ضّر‬
‫يُی ضّرگّغتّ يّعسٔٔرو ضّرو ڕٔٔتّ ٔ ثّثێ صِضتبر‬

‫ئّيٍ پّرٔاَّیی گڕ َیى پّڕ ٔ ثبڵى ثطٕٔتێُى‬

‫ئّيٍ پّرٔاَّکّی پبغبو کّ صِـڕو ّْر نّ صِٔر ئَّٕار‬

‫نّثّرچی صِیگّزی نێٕت‪ ،‬کّ‪ :‬سبيۆظ! ئیضی کّو ثێژِ!‬

‫يّگّر َیّ ـیعم ٔ يّکری تۆ صِضٕٔرێى يٍ نّ صِٔر گٕـتبر‬

‫ِٔرِ ئّی غّيطی تّٔرێسیی يّڕۆ نێرِ غّـّق ئبضب‬

‫غّـّق ئبضب ثّ غٕێٍ غّيطت صِضٕڕێى يٍ صِر ٔ ئبلبر‬

‫‪105‬‬
 ‫‪11‬‬

‫يیٕاَی ئّتۆو ئّی گیبٌ‪ْ ،‬بٔار ئَّٕ ئّٔغۆ‬

‫ئّی گیبٌ ٔ صڵی يیٕاٌ‪ْ ،‬بٔار ئَّٕ ئّٔغۆ‬

‫ڕٔٔت ّْرِٔکٕٔ ڕٔٔی ثّصرِ‪ ،‬ئّٔغۆکّ غّٔی لّصرِ‬

‫ئّی غبْی ّْئٕ جٕاَبٌ‪ْ ،‬بٔار ئَّٕ ئّٔغۆ‬

‫ئّی ضّرٔی ڕۀاَی جٕاٌ‪ ،‬ئبرايی صڵی يّضتبٌ‬

‫ثرصت صڵ ٔ ڕٔٔح ٔ گیبٌ‪ْ ،‬بٔار ئَّٕ ئّٔغۆ‬

‫ئّی ثبؼی گّغی سَّضاٌ‪ ،‬ثێ تۆ صٔٔ جّْبٌ زیُضاٌ‬

‫ئبٔای ٔ صٔٔضّص چَّضاٌ‪ْ ،‬بٔار ئَّٕ ئّٔغۆ‬

‫‪106‬‬
 ‫‪16‬‬

‫ئّگّر نێتبٌ ثسر ثٕٔ صڵ‪ ،‬نّ الی صڵضار جۆیبی ثٍ‬
‫ئّگّر ئبغك ّْاڵت ڕایکرص‪ ،‬نّ کۆیی یبر جۆیبی ثٍ‬

‫ئّگّر ئّٔ ثٕنجٕنّی گیبَى‪ ،‬نّپڕ ثفڕێ نّ دّپطی نّظ‬

‫نّ ّْر صڕکێک يّپرضٍ جێی‪ ،‬نّ َێٕ گٕڵسار جۆیبی ثٍ‬

‫ئّگّر ثێًبری ئّغمی ئّٔ‪ ،‬نّ کۆڕ ٔ يّجهیطبٌ صِرکٌّ‬

‫نّ الیی َێرگیسی ثێًبری ئّٔ عّییبر جۆیبی ثٍ‬

‫ئّگّر ڕۆژێ صڵی ضّريّضت‪ ،‬نّ ثّرصی ثکٕتێ جبيی صِضت‬

‫ّْرئّٔصِو ثچُّ يّیشبَّ‪ ،‬نّ الی سّيًبر جۆیبی ثٍ‬

‫ئّگّر ّْر ئبغمێک ٌٔ ثٕٔ‪ ،‬صِضب گٕێ ثگرٌ ئّی ْبٔار‬

‫نّ الی سۆری تیػک ْبٔێژی ثێٓبٔار جۆیبی ثٍ‬

‫ئّگّر صز ثێ ڕَِّْض نێضا‪ ،‬کّ ثّرگی ئبغمبٌ ثضزێ‬

‫نّ َێٕاٌ تٕٔڕِ ٔ زِنفی ڕەغی تّرار جۆیبی ثٍ‬

‫‪107‬‬
 ‫ئّگّر ْبت ئبغمێک ٌٔ ثٕٔ‪ ،‬ئّيبٌ پێتبَضِڵێى زیُٓبر‬
‫نّ الی سۆری ثّرلٓبٔێژی ثێسیُٓبر جۆیبی ثٍ‬

‫ثٕتی ثێضاری پڕ ـَُّبٌ‪ ،‬کّ ثێضارییّ ثّستی ئّٔ‬

‫ِْٔب سّٔتٕٔ َبیجیٍُ‪ ،‬يّگّر ثێضار جۆیبی ثٍ‬

‫نّ پیرێک يٍ نّ کۆاڵَی صڵى پرضی نّيّڕ صڵجّر‬

‫ئیػبڕِی کرصِ يٍ پیرو‪ ،‬نّ َێٕ ئّضرار جۆیبی ثٍ‬

‫کٕتى‪ :‬ئّی پیر ثّ ِٔڵاڵْی‪ ،‬ئّتۆی ئّضرار؟ کٕتی‪ :‬ئبصی‬

‫يُى صِریبی پڕ گّّْٔر‪ ،‬نّ صِریبثبر جۆیبی ثٍ‬

‫ثژی ئّٔ گّّْٔرِی‪ ،‬صِریب نّ َٕٔری سۆی نێٕڕیژ کب‬

‫يٕضڵًبَبٌ يٕضڵًبَبٌ‪ ،‬نّ َێٕ ئَّٕار جۆیبی ثٍ‬

‫کّ یۆضؿ غّيطی تّٔرێسیی‪ ،‬نّ ثبزاری ضّـب صِرکّٔت‬

‫ثڕۆ ثێژِ ضّـبسٕازاٌ‪ ،‬نّ ضّر ثبزار جۆیبی ثٍ‬

‫‪108‬‬
‫‪12‬‬

‫َیگبرا! يرصِکبٌ گیبٌ کٕا صِزاٍَ‬

‫لّنی ڕەظ لّصری تبٔضبٌ کٕا صِزاٍَ‬

‫نّ الی ثێگبَّکبٌ تبکّی صِيێُی‬

‫َّزاَبٌ لّصری جٕاَبٌ کٕا صِزاٍَ‬

‫ِٔغێرِ لّصصی غٕٔغت نّٔ کّضبَّ‬

‫کّ کٕێر ضّرٔی سّرايبٌ کٕا صِزاٍَ‬

‫سّرايبٌ ڕٔٔ ثکّ يّیضاَّکّی سۆت‬

‫کّر ٔ گب چَّٕٔ يّیضاٌ کٕا صِزاٍَ‬

‫نّ صِرک ئێًّ ثضِ چّٔگبَّکّی سۆت‬

‫کّ سبٔاٌ نٕتفی چّٔگبٌ کٕا صِزاٍَ‬

‫کّالِٔ ثێڵِّٔ ثۆ کَٕضی يَٕکیر‬

‫نّ ثّزو ٔ ڕِزيی غبراٌ کٕا صِزاٍَ‬

‫‪109‬‬
 ‫ثّ يڵکی صڵ َّزاٍَ نّظ پّرضتبٌ‬
‫گّصایبٌ تّثعی ضٕڵتبٌ کٕا صِزاٍَ‬

‫گّنێکی ثێ ضّر ٔ ثێ صِضت ٔ ثێ پب‬

‫دّصیطی پبڵّٔاَبٌ کٕا صِزاٍَ‬

‫‪110‬‬
 ‫‪11‬‬

‫تۆ ئّٔ يبَگّی کّ َبگَٕجی نّ گّرصٌٔٔ‬

‫تۆ ئّٔ ئبِٔی کّ َبگَٕجی نّ جّیذٌٕٔ‬

‫تۆ ئّٔ صٔڕڕِی نّ صِریب زێضِتر ثٕٔی‬

‫تۆ ئّٔ کێِٕی کّ َبگَٕجی نّ ْبئٌٕ‬

‫چ ئّـطَٕٔێک ثشٕێُى غبی پّرییبٌ‬

‫کّ َبگَٕجی نّ َێٕ غٕٔغّ ثّ ئّـطٌٕٔ‬

‫ئّتۆ نّیالی ثّاڵو نّ صار ؼَّیًبٌ‬

‫تۆ َبگَٕجی نّ کَٕجی ثیری يّجٌُٕٔ‬

‫تۆ سۆت سۆر ٔ لّثبکّت َٕٔری ضیُّ‬

‫تۆ َبگَٕجی نّ َێٕ صیجبی کّضکٌٕٔ‬

‫تۆ غبگرصی تّثیجی گیبَجّسػی‬

‫تۆ َبگَٕجی صِگّڵ ثیری ـالتٌٕٔ‬

‫‪111‬‬
 ‫تۆ يّعجَٕٔێکی تێیضا َیّ زِسیرِ*‬
‫زِسیرِی چی تۆ َبگَٕجی نّ لبٌَٕٔ**‬

‫ثاڵ صٔژيٍ ثجێژێ چَّض ٔ چَٕٔی‬

‫تۆ ْی ثێچَٕٔی َبگَٕجی نّ َێٕ چٌٕٔ‬

‫ِْٔب ثٕٔی تۆ صِ َێٕ پسصاَی صَٔیب‬

‫صِگَٕجبی ئّٔ زِيبٌ َبگَٕجی ئّکٌُٕٔ‬

‫نّ ثٍ گٕێى ْیچ يّڵێ ثێضَِگ ثّ سبيۆظ‬

‫تۆ َبگَٕجی نّ ثٍ گٕێیبَی يّـتٌٕٔ‬

‫*زهخیره ناوی کتێبێکە سەبارهت بە تیب‬

‫** قانوون ناوی کتێبی ئەبوو عەلی سینایە سەبارهت بە تیب‬

‫‪112‬‬
 ‫‪11‬‬

‫ئّلڵ ئێژێ کّ " ثاڵ ئّٔ ثّ زيبٌ ثفریٕو "‬

‫ئّغك ئێژێ کّ " سّيۆظ تبکٕٔ ثّ گیبٌ ثفریٕو "‬

‫گیبٌ ثّ صڵ ئێژێ " ثڕۆ سۆت يّکّ گّٔج‬

‫چیّ ئّٔ َّیجێ؟ يّڵێ ئّٔ ثّ ئّٔاٌ ثفریٕو‬

‫َیّ صايبٔ ٔ پّرێػبٌ ٔ پّغێٕ ٔ پڕ سّو‬

‫تبکٕٔ يٍ ئّٔ ثّ يّی ٔ رِتڵی گراٌ ثفریٕو‬

‫تیری ؼّيسِی َیّتی دبجّتی ْیچ يبڵی کّٔاٌ‬

‫تب سّصَِگی َّزِری ئّٔ ثّ کّٔاٌ ثفریٕو‬

‫ثَّضی صَٔیب َیّ یب ثّضتّیی ئّٔ عبنّيی سبک‬

‫تبکٕٔ يٍ ئّٔ ثّ زِر ٔ يڵکی جّْبٌ ثفریٕو‬

‫ئّٔ ـریػتّی ضّرِ ّْرچَّضِ کّ ضیًبی ثّغّرِ‬

‫غِّْٕتیی َیّ کّ ّْتب ئّٔ ثّ ژَبٌ ثفریٕو‬

‫‪113‬‬
‫سبَّیّک َّلػی ّْثێ ّْڵضێ ـریػتّ کٕت ٔ پڕ‬
‫کٕا صِتٕاَى ئّٔی ثّٔ َّلع ٔ َیػبٌ ثفریٕو‬

‫ڕِِٔیی ئّضپی گّرِک َیّ کّ ثّ ثبڵی صِـڕێ‬

‫َٕٔرِ پێشٕری ٔ ئّٔ َبکرێ ثّ َبٌ ثفریٕو‬

‫َیّ ئّٔ تبجر ٔ ضّٔصاگّری ثبزاری جّْبٌ‬

‫تب ثّ ئّـطَٕٔی گّنێک ضٕٔصی ژیبٌ ثفریٕو‬

‫َیّ يَّسٔٔری ئّگّر سۆ ثکّيّ ڕەَجٕٔری‬

‫ئّٔ ثّ َبڵّ ٔ سّـّت ٔ ئبر ٔ ـّؼبٌ ثفریٕو‬

‫ضّر صِثّضتى‪ ،‬صِکّٔو یبَی کّ صِيرو ئێطتب‬

‫ثّزِیی ئّٔ ثّ َّسۆغیی ٔ سّـّلبٌ ثفریٕو‬

‫ئٕ ثّ ئٕ گػتی صِثیُێ ّْئٕ ئبکبری کّچى‬

‫َیّ پَّٓبٌ چ نّ الی تب ثّ َّْبٌ ثفریٕو‬

‫َیّ َبٔسٕازِ ٔ غۆرِت تّنّة ٔ غبعیرکبر‬

‫ئّٔ ثّ ثّیت ٔ ؼّزِل ٔ غێعری ڕۀاٌ ثفریٕو‬

‫غّيطی تّٔرێس کّ غبی غبز ٔ ثژارصِی ئّٔ ثێ‬

‫يّگّر ئّٔ ّْر ثّ ّْيبٌ لٕتجی زِيبٌ ثفریٕو "‬

‫‪114‬‬
 ‫‪14‬‬

‫تۆ سۆغی؟ پێًجڵێ ئّی یبر چۆَی؟‬

‫نّ ئّو ڕۆژاَی َبّْيٕار چۆَی؟‬

‫ثّ ڕۆژ ٔ غّٔ صِکّو يٍ یبص ٔ ثیرت‬

‫صِگّڵ ڕۆژ ٔ غّٔی سٕێُشٕار چۆَی؟‬

‫نّ صِضت ئّٔ ئبگرِی ثّرثۆتّ گػت جێ‬

‫نّ غّڕڕی نّغکری تبتبر چۆَی؟‬

‫نّ ضّر صِریبی‪ ،‬غّٔی تبریک‪ ،‬غّپۆل صێ‬

‫نّ َێٕ کّغتی غڕ ٔ پڕ ثبر چۆَی؟‬

‫يُى ثێًبر ٔ تۆ ثۆ يٍ تّثیجی‬

‫ثپرضّ ئبسر ئّی ثێًبر چۆَی؟‬

‫صِپرضى نێت ئّگّر تۆظ نێًُّپرضی‬

‫کّ ئّی غیریُی غیریُکبر چۆَی؟‬

‫‪115‬‬
 ‫ٔجٕٔصێکى ثّثێ چۆٌ ٔ چهۆَّ‬
‫صاڵ ئیضی يّڵێ زۆرجبر " چۆَی؟ "‬

‫ثّ گٕێی غّيطٕنّٓلی تّٔرێس ثێژِ‬

‫کّ ئّی سٕرغیضی سۆظ ئّضرار چۆَی؟‬

‫‪116‬‬
 ‫‪17‬‬

‫ثّڵێُێکّ صِگّڵ غبصیی‪ ،‬کّ غبصیی ژیبَّکّی يٍ ثێ‬

‫لّرارێکّ صِگّڵ جبَبٌ‪ ،‬کّ جبَبٌ گیبَّکّی يٍ ثێ‬

‫ثّ سّتی سۆغی سۆی ضٕڵتبٌ‪ ،‬صِصاتّ صِضتی يٍ ـّريبٌ‬

‫ّْتب تّست ٔ ّْتب ثّست ثێ‪ّْ ،‬ر ئّٔ ضٕڵتبَّکّی يٍ ثێ‬

‫ئّگّر ئّؼیبر ئّگّر يّضتى‪ ،‬ثّ ؼّیری َبگرێ صِضتى‬

‫ئّگّر يٍ صِضتی سۆو ثجڕو‪ّْ ،‬ر ئّٔ صِريبَّکّی يٍ ثێ‬

‫نّ کٕێ زاتی ّْیّ ثیرێک‪ ،‬زرأی کٕا ّْیّ يیرێک‬

‫ثٕێرێ لّضضی غبرو کب‪ ،‬کّ ئّٔ سبلبَّکّی يٍ ثێ‬

‫ِٔ ڕٔٔی يٍ َبکّٔێ زِرصیی‪ ،‬نّثّر ضٕٔرایی نّعهی نێٕ‬

‫نّ ثّر پێى ڕۆضتّيیع صِيرێ‪ ،‬کّ ئّٔ صِضتبَّکّی يٍ ثێ‬

‫زرأی زْٔرِ صِرصێُى‪ ،‬ڕٔسی يبَگ صاصِڕٔٔغێُى‬

‫نّ ئبضًبٌ يۆرِ صِڕـێُى‪ ،‬کّ ئّٔ کّیٕاَّکّی يٍ ثێ‬

‫‪117‬‬
 ‫کراضی يبَگ صِصڕێُى‪ ،‬يّی پبصغبیّ صِڕژێُى‬
‫ئّگّر تبٔاٌ ثشٕازٌ نێى‪ّْ ،‬ر ئّٔ تبٔاَّکّی يٍ ثێ‬

‫چرای چّرسی گّرصَٔٔى‪ ،‬يٕاججشۆری سۆرو يٍ‬

‫ئّيیری گۆ ٔ گۆیێُى‪ ،‬کّ صڵ يّیضاَّکّی يٍ ثێ‬

‫يُى يیطر ٔ غّکرسبَّ‪ ،‬ئّگّر یۆضؿ ِٔ سۆو ثگرێ‬

‫چ کبرێکى ثّ کَّعبَّ‪ ،‬کّ ئّٔ کَّعبَّکّی يٍ ثێ‬

‫چیّ دبزر چیّ َبزر‪ ،‬چیّ دبـس چیّ َبضر‬

‫چیّ ئیهساو چیّ يَٕکیر‪ ،‬کّ ئّٔ ثٕرْبَّکّی يٍ ثێ‬

‫ّْیّ گیبَێک صِ عبنّو صا‪ ،‬کّ الی ََّگّ ڕٔر ٔ ضٕٔرِت‬

‫صِپۆغێ ضٕٔرِتی ئیُطبٌ ٔ ئّٔ ئیُطبَّکّی يٍ ثێ‬

‫ضّری يبَگّ ٔ يُیع يّجٌُٕٔ‪ ،‬يّجٕٔڵێُّ تۆ زَجیرو‬

‫ّْئٕ صِو الو ضّری يبَگّ‪ ،‬کّ يبَگی سٕاَّکّی يٍ ثێ‬

‫لطّثّسػی زيبَی يٍ‪ ،‬ئّگّر غب غّيطی تّٔرێسِ‬

‫تۆ سبيۆظ تب زيبٌ ّْرِٔک صڵی جۆالَّکّی يٍ ثێ‬

‫‪118‬‬
 ‫‪17‬‬

‫صڵى ّْرِٔک لّڵّو کّٔتۆتّ َێٕ ئَّگٕضتی صڵضارێ‬

‫کّ ئّٔغۆ پێیضَِٕٔضێ ڕاصِئٕضى کبؼّزی یبرێ‬

‫لّڵّو صِگرێ ٔ صِتبغی ئّٔ‪ ،‬گّْێ َبضک گّْێ ئّضتٕٔر‬

‫لّڵّو ئێژێ کّ تّضهیًى‪ ،‬صِزاَى َیًّ ْیچ چبرێ‬

‫گّْێ ڕٔٔی ڕەظ صِکب ِٔک لٕل‪ ،‬گّْێ صِیشبتّ پػت گٕێچکّی‬
‫گّْێ صِیکبتّ ئبٔێسِ‪ ،‬ثّ لّڵطی تٕٔڕ صِصا جبرێ‬

‫ثّ یّک َبيّی جّْبَێ تێكضِصا ئّٔ ضّرثّضّر ٔێراٌ‬

‫ثّ یّک َبيّی ّْئٕ عبنّو صِکب ضّرثّضت ٔ ڕزگبرێ‬

‫گڕ ٔ گیفی لّڵّو يّعهٕٔيّ لّصری دٕريّتی َٕٔضّر‬

‫ئّگّر کّٔتۆتّ صِضت ضٕڵتبٌ ئّگّر صِیُٕٔضێ ضبالرێ‬

‫ضّری صِثڕێ صِتبغێ یب َیبزی ّْرچی ثشٕازێ‬

‫کّ جبنیُٕٔش صِزاَێ ثبظ‪ ،‬ضّالدی دبڵی ثێًبرێ‬

‫‪119‬‬
 ‫زيبَی َیّ لّڵّو ئّلڵی ثکب تّدطیٍ ٔ پّضُی ئّٔ‬
‫لّڵّو َبزاَێ يّیم ٔ تّثع ثکب یب َب ٔ ئیُکبرێ‬

‫ئّگّر يٍ ثّٔ لّڵّو ثێژو‪ ِٔ ،‬یب گّر ثّٔ عّنّو ثێژو‬

‫ّْیّتی ْۆظ ٔ ثێٓۆغیی‪ ،‬ثژی ثێٓۆظ ْۆغیبرێ‬

‫صِ ئّلڵ صا ِٔضفی َبگَٕجێ‪ ،‬کّ جّيعی صٔٔ صژاَّ ئّٔ‬

‫چ ثێ تّرکیت تّرکیجێ‪ ،‬عّجّة يّججٕٔر يٕستبرێ‬

‫‪120‬‬
 ‫‪11‬‬

‫يٕضڵًبَبٌ يٕضڵًبَبٌ‪ّْ ،‬يّ تٕرکێکی یّؼًبیی‬

‫ضّـی غێراَی صڕ صِصڕێ‪ ،‬نّ يّیضاَێ ثّ تَّیبیی‬

‫کّيبَی گّر ثجسٔێُێ‪ ،‬صڵی ئبضًبٌ صِنّرزێُێ‬

‫صِکَّّٔ سٕار نّ ترضبَی‪ ،‬يّْـ ٔ زْٔرِ نّ ثّرزایی‬

‫نّ الی سّڵک َبِٔکّی ئّغمّ ٔ نّ الی يٍ ئبـّتی گیبَّ‬

‫ثّاڵ ٔ يّیُّتێکی سۆظ‪ ،‬کّ َبضّکُێى ثّ ئبضبیی‬

‫کّ ئّٔ ڕٔسطبری ثُٕێُێ‪ ،‬چ کٕـر ٔ تبری َبيێُێ‬

‫کّ پرچی سۆی ثػّيسێُێ‪ َّ ،‬صیٍ صێڵێ َّ تّرضبیی‬

‫َیّتی چبرِ صێٕاَّ‪ ،‬يّگّر زَجیری سۆ جبٔیٍ‬

‫دّاڵڵت ثێ کّ ثپطێُی‪ ،‬لّـی زَجیری پۆاڵیی‬

‫ثڵێ ئّضرار ئّی يّجٌُٕٔ‪َّ ،‬ثێ ترضت نّ ٔغیبراٌ‬

‫لّثب ثضڕێُّ ئّی گّرصٌٔٔ‪ ،‬لیبيّت کٕا نّ کۆتبیی؟‬

‫‪121‬‬
 ‫ئّگّر پّرٔازی ئّغمی تۆ‪ ،‬نّ ضّر ئّو عبنّيّ َبنٕێ‬
‫صِضب ثۆ لبـی لٕرة ثفڕِ‪ ،‬کّ پیرۆزِ ٔ کّ عَّمبیی‬

‫ئّگّر صِسٕازی ّْق ثێژو‪ ،‬کّرو کّ ضبؼّری يّرصیی‬

‫ئّگّر صِسٕازی ڕێجیٍ ثى‪ ،‬کّرِو کّ چبٔ ٔ ثیُبیی‬

‫صِ ئبگر صا صِثێ ّْڵکّی‪ِٔ ،‬کٕٔ سۆر گػت نّغت گڕ کّی‬

‫ئّگّر صِسٕازی تیػک ٔ غۆق‪ ،‬ثضِی نّٔ چّرسی يیُبیی‬

‫صِثێ لبڵ ٔ ئَُِّٕر ثی‪ِٔ ،‬کٕٔ يبَگی غّٔی چبرصِ‬

‫کّ غبیٌّ سۆری سۆراٌ ثی‪ ،‬ثکب تب نێت پّزیرایی‬

‫ئّگّر يبڵ ژٔٔری صڵگیرِ‪ ،‬صِضب ڕاثّ َّ پبت گیرِ‬

‫ئّگّر َبضکضڵی ّْضتّ‪ ،‬نّ الی گێژاَی ضّٔصایی‬

‫نّثّر تٕرک ثبغترِ تّرکی ڕەظ ٔ ڕەغتبڵی ْیُضٔٔ کّی‬

‫کّ ْی تٕرکبَّ گیبَجبزیی ٔ ثّغی ْیُضٔٔیّ الالیی‬

‫يُى دّيضی سٕصا گیبَّ‪ ،‬ؼٕاڵيی تٕرکی يبَگبضب‬

‫کّ ڕٔٔيبَگبَی گّرصٌٔٔ نّٔ‪ ،‬صِسٕازٌ ثیچًی ڕِعُبیی‬

‫‪122‬‬
‫ثسِی صێتێ صِيی ئّغك چٌٕ ثّ تٕرک يٍ َبِٔکّی صێُى‬
‫ئِّٔظ سۆی تێًضِتٕٔڕێُێ‪ ،‬کّ يٍ َبیّو ئّٔیع َبیی‬

‫جگّ ـٕٔی صِو چ َبڵّ صِرثڕێ ثێچبرِ ئّٔ َبیّ‬

‫تّيبغبی َّی غکبٔی گۆڕِکبٌ يبٌٔ ثّ تَّیبیی‬

‫زيبَی دبنیبٌ ئێژێ‪ ،‬ثّ جێًبٌٔ نّ صِو َبیژٌِ‬

‫نّ صِضت چٌٕٔ ٔ ـّرايۆغٍ‪ َّ ،‬گیبٌ يبِٔ َّ گۆیبیی‬

‫صِضب ثّش کّ صِضب ثّش کّ‪ ،‬يَّێ ئبٔرصٔٔ ضّر ئبگر‬

‫صِترضێى ئبگرو ئّيجبر‪ ،‬ثڕٔا ثۆ تّغك ٔ ثباڵیی‬

‫‪123‬‬
 ‫‪11‬‬

‫ئّگّر چّرسی ٔجٕٔصی يٍ نّ ضٕٔڕاٌ صاثًێُێ‬

‫صِضٕٔڕێُێ يٍ ئّٔکّش چّرسی گّرصَٔٔێ صِضٕٔڕێُێ‬

‫ئّگّر ئّٔ نّغکرِی ئێًّ‪ ،‬نّ چبٔی ثّص غکّضتی ثێ‬

‫ثّ ئّيری غب صِگٌّ نّغکر‪ ،‬نّ ضّر ثۆ سٕار صِڕازێُێ‬

‫ئّگّر ڕەغجبیی زضتبَیی ثکب ثبغ ٔ ثّرو ٔێراٌ‬

‫ثّْبری غبریبری يٍ نّ زضتبٌ تۆڵّ صِضتێُێ‬

‫ثّ لّص ثّرگی صرِست ٔ صار ئّگّر ـرعَّٔی جّثجبر ثٍ‬

‫ثّ ئبيبژِی صِضی ئٕضب یّکبیّکیبٌ صِـّٔتێُێ‬

‫يّترضێُّ صڵت ْیچکبت نّ ضّستی ڕێگّ ٔ يَّسڵ‬

‫کّ ئبٔی کبَی دّیٕاَیی َّثِٕ ّْرگیس کّ ثًرێُێ‬

‫کّ سۆیی سۆو َبزاَى‪ ،‬لطّی چی صِضت ثشّو ثۆتبٌ‬

‫ّْر ئّٔ کّش صأیّ غّيعى‪ّْ ،‬ر ئّٔ سۆی صایضِگیرضێُێ‬

‫‪124‬‬
 ‫‪11‬‬

‫صِگّڵ غّيطٕنّٓلی تّٔرێس ّْيّ صیضاری غبیبَّ‬

‫نّ تبٔ ضّٔصای ئّغمی ئّٔ َّ صیتى صڵ َّ جبَبَّ‬

‫نّ نٕتفی سۆی غَّّْػب ثّسػی پێى گیبَێكی َٕێ ٔ تبزِ‬

‫کّ گیبَی عبرزیی الی ئّٔ سّیبڵّ ٔ َّلڵ ٔ ئّـطبَّ‬

‫نّ ئّو رێیّ ِٔکٕٔ ـّرزیٍ يّڕۆ سٕار الی ڕٔسی غبیبٌ‬
‫ئّنێرِ غبڕٔسێک صِش سّ ئّگّر يّرصی ٔ ـّرزاَّ‬

‫ئّرێ ئّی زاْیضی سۆثیٍ‪ ،‬نّ صِضتی ضبلی ثبلی‬

‫ثشۆ جبيێک ٔ ـبرغ ثّ نّ ـکری سٕێع ٔ ثێگبَّ‬

‫گرـتێک گّر نّ يسگّٔت صا نّ تۆ غبرأِیّ ٔ پَّٓبٌ‬

‫ثّ گٕێچکّی سۆت عّیبٌ ثیجیطّ تۆ نّٔ پیری يّیشبَّ‬

‫يّثێژِ ضیڕڕی يّرصاٌ تۆ ثّ َبيّرصاٌ يّکّ عّرزِ‬

‫ثّ يّرصی عبرـی ثیژِ ضڕ ٔ ڕازێکی يّرصاَّ‬

‫‪125‬‬
‫نّ ئّغمی غّيطی تّٔرێسی ِٔکٕٔ يّجَُّٕٔ گیبٌ ٔ صڵ‬
‫ئّيٍ ّْر ْیچ نّ ئّغمی‪ ،‬ئّلڵی کٕنهیع ثۆتّ صێٕاَّ‬

‫‪126‬‬
‫‪16‬‬

‫َیگبری جٕاَی غیریُکبر چۆَّ‬

‫چرایی صیضِ ٔ صیضار چۆَّ؟‬

‫عّجّة ئّٔ ؼّيسِیی ؼّيًبز چۆَّ؟‬

‫عّجّة ئّٔ تٕڕڕِیی تّرار چۆَّ؟‬

‫عّجّة ئّٔ غْٕرِیی ثبزاری جٕاَیی‬

‫عّجّة ئّٔ رَِّٔلی گٕڵسار چۆَّ؟‬

‫نّ نٕتفی سۆی کٕتی یبرو ثّ يٍ یبر‬

‫عّجّة ئّٔ یبر ثّثێ ئّو یبر چۆَّ؟‬

‫صاڵٔایّ صِگّڵ ثَّضِی نّ ڕٔاڵّت‬

‫صِگّڵ ثَّضِی نّ ضّر ئّضرار چۆَّ‬

‫نّ پێع صا گیبَی پێجّسػیى کّ صیتى‬

‫ِْٔب زاَیى کّ ثۆ ئیطبر چۆَّ‬

‫‪127‬‬
 ‫ئّگّر ثیکبتِّٔ صیطبٌ کّرِو ئّٔ‬
‫یّلیٌُّ تێضِگّو تیکرار چۆَّ‬

‫عّجّة ئّٔ تٕٔکی ئّتڵّضپۆغی نٕٔنی‬

‫نّ صِٔری ئّتڵّضی ڕٔسطبر چۆَّ‬

‫ثپرضٍ نّٔ تّثیجی ئبغمبٌ ثبز‬

‫کّ ئبسۆ َێرگسی ثێًبر چۆَّ‬

‫عّجّة ئّٔ َبٔکی تبتبر چۆَّ‬

‫عّجّة ئّٔ تٕڕڕِیی ثٕنؽبر چۆَّ‬

‫ئّيٍ زارو ئّضیری َبڵّی زیم‬

‫چ َبپرضێ کّ ئبسۆ زار چۆَّ‬

‫صڵى صِصزێ َّزِر ئّٔ صِصزێ نّٔ صز‬

‫عّجّة ئّٔ صڵضزی صزکبر چۆَّ‬

‫ئّرێ ئّی صۆضت ئّگّر ثۆت یبری ؼبرو‬

‫ضّرێک تێُێ ثجیُّ ؼبر چۆَّ‬

‫‪128‬‬
 ‫ّْتب ثتجیُى ٔ گیبَى ثّست کّو‬
‫ثساٍَ تب سّڵک ڕِـتبر چۆَّ‬

‫ثُّی َبیّو لطّ ٔ گٕـتبر ئّيًب‬

‫صَِٕێُى غکڵی ئّٔ گٕـتبر چۆَّ‬

‫‪129‬‬
‫‪12‬‬

‫ونبوون ده ونبوون دا دینی منە‬

‫نەبوون ده هەبوون دا ئایینی منە‬

‫بە دهمێک سەد دونیا دهنێمە پشت سەر‬

‫کەچی هەنگاوی یەکەمینی منە‬

‫من بۆچ بە دونیا دا بخولێمەوه کە‬

‫دۆست نیشتەجێی گیانی شیرینی منە‬

‫شەمسی تەورێز کە فەخری ئەولیایە‬

‫سینی ددانی‪ ،‬یاسینی منە‬

‫‪130‬‬
 ‫‪11‬‬

‫ضّرت ثرصۆتّ َێٕ گیبَى‪ ،‬ئّتۆ يبڵت نّ کبو الیّ؟‬

‫ئّرێ ئّی يبَگی تبثبَى‪ ،‬ئّتۆ يبڵت نّ کبو الیّ؟‬

‫ئّرێ ئّی لبصری لبْیر‪ ،‬نّ نّظ پَّٓبٌ ثّ صڵ زاْیر‬

‫ثژی پّیضای پَّٓبَى‪ ،‬ئّتۆ يبڵت نّ کبو الیّ؟‬

‫صِڵێی‪ :‬چٌٕ يبڵی سبلبَّ صڵی ئّٔ تبضّثبراَّ‬

‫صڵى َیّ‪َ ،‬یًّ صڵ گیبَّ‪ ،‬ئّتۆ يبڵت نّ کبو الیّ؟‬

‫صِڵێٍ يبَگ صایَّی ضێجّر‪ ،‬چهۆٌ ضێجّر صِگبتّ ضّر‬

‫يّڵێ ئّی يبَگ چٕٔزاَى‪ ،‬ئّتۆ يبڵت نّ کبو الیّ؟‬

‫صِثیُى يٍ نّ يبَگ َیػبٌ‪ ،‬صِپرضى يٍ نّ ضّص يباڵٌ‬

‫سّاڵضى کّ پّرێػبَى‪ ،‬ئّتۆ يبڵت نّ کبو الیّ؟‬

‫گّنێک ضّرثبٌ ٔ ضّر چٕٔو يٍ‪ ،‬گّنێک ثۆ ثّدر ٔ ثّڕ چٕٔو يٍ‬
‫کّچی َّيساَی َبزاَى‪ ،‬ئّتۆ يبڵت نّ کبو الیّ‬

‫‪131‬‬
‫صِيێکی ڕٔٔت نّ َێٕ کۆاڵٌ‪ ،‬صِيێک دبزر نّ َێٕ سّڵکبٌ‬
‫نّ پیر ٔ جٕاَّ پرضبَى‪ ،‬ئّتۆ يبڵت نّ کبو الیّ‬

‫صِيێکی َسو نّ ضّر عّرزو‪ ،‬صِيێک ثباڵ ٔ زۆر ثّرزو‬

‫صِيێک نّرزاٌ ٔ َباڵَى‪ ،‬ئّتۆ يبڵت نّ کبو الیّ‬

‫صِيێک ؼّيگیٍ صِيێک غبصاٌ‪ ،‬صِيێک ئبثبص صِيێک ٔێراٌ‬

‫صِيێکی چبٔ ثّ گریبَى‪ ،‬ئّتۆ يبڵت نّ کبو الیّ‬

‫ئّال ئّی غّيطی تّٔرێسیی‪ ،‬ئّتۆی ضّرسێڵی يٕغتبلبٌ‬

‫ئّرێ ئّی گیبَی گیبَبَى‪ ،‬ئّتۆ يبڵت نّ کبو الیّ‬

‫‪132‬‬
 ‫‪11‬‬

‫نّ کٕرصێک ٔغترێک ٌٔ ثٕٔ نّ ضّدرا ٔ ثیبثبَی‬

‫گّنێکی نێگّڕا َّیضیتِّٔ زیُضٔٔ ٔ ثێگیبَی‬

‫کّ يبَضٔٔ ثٕٔ نّ ضّر ڕێگب نّ دّضرِت ٔغتری َٔجٕٔ‬

‫ضّری صاَب سّٔی نێکّٔت ثّ ضّص صِرص ٔ پّرێػبَی‬

‫نّ ئبکبو کبتێ غّٔ صاْبت نّ سّٔ ڕاثٕٔ تّيبغبی کرص‬

‫کّ يبَگ ثٕٔکی غّٔی چبرصِ ِٔ صِرکّٔتِٕ نّ ئبضًبَی‬

‫نّ ثّر غۆلی تریفّ ٔغتری ثیُی کّ ِٔضتبِٔ‬

‫نّ سۆغیبٌ کّٔتّ گریبَێ ِٔکٕٔ ّْٔرێکی َیطبَی‬

‫ڕٔسی ڕَٔٔبکی ڕائٕضی کٕتی جب چۆٌ ثکّو غّردت‬

‫کّ ّْو ثبغی ٔ ّْو چبکی ٔ ّْو جٕاَی ٔ تبثبَی‬

‫سٕصایّ نّو ڕێگبیّ ّْڵجکّ َٕٔرێک نّ نّٔتفی سۆت‬

‫ّْتب ڕٌٔٔ ثێتِّٔ چبٔی ثّ َٔجٕٔی‪ ،‬ئّلڵی ئیُطبَی‬

‫‪133‬‬
 ‫غّٔی لّصرِ صِ گیبَت صا‪ ،‬چًب تۆ لّصری َبزاَی‬
‫ّْيیػّ صِتّٓژێُێ ئّٔ‪ ،‬ثضِ تۆظ تبٔێ ّْژیبَی‬

‫لّراری گیبَی ثرصِٔ ئّٔ‪ ،‬ئّتۆی صێٕاَّ کرصِٔ ئّٔ‬

‫سّيی گیبَی ئّتۆی ثِٕ ئّٔ‪ ،‬چًب َبیشّیتّ َێٕ گیبَی‬

‫کّ ئّٔ ئبٔ ٔ ئّتۆ جۆ ثی‪ ،‬چًب جۆیبیی سۆت َبثی‬

‫کّ ئّٔ ڕِیذبٌ ٔ تۆ ثۆ ثی‪ ،‬ثاڵٔ کّ ثۆَی ڕِیذبَی‬

‫‪134‬‬
 ‫‪14‬‬

‫ّْئٕکّش نّ َٕێژی غێٕاٌ‪ ،‬صاصَِێ چرا ٔ سٕاَێک‬

‫يُى ٔ سّیبڵی یبرێک‪ ،‬سّو ٔ غیٌِٕ ٔ ـّؼبَێک‬

‫ڕٔسی لیجهّکّو نّ کٕێیّ‪ ،‬کّ نّ يٍ لّزا ثِٕٔ َٕێژ‬

‫نّ لّزا صِگب ّْيیػّ‪ ،‬ثّ يٍ ٔ تۆ ئیًتّدبَێک‬

‫ئبٔی صِضُٕێژيّ ـريێطک‪ ،‬گڕ ٔ ئبگریُّ َٕێژو‬

‫صِری يسگّٔتێ صِضٕٔتێ‪ ،‬کّ ثگب صَِگی ئّزاَێک‬

‫تۆ ثڵێی کّ ئبسۆ يّضتبٌ‪ ،‬ڕاضتّ ئّٔ َٕێژِ کّ صِیکٌّ؟‬

‫کّ چ َبزاٍَ زِيبَێك‪ ،‬کّ چ َبَبضٍ يّکبَێك‬

‫ئبسۆ صٔٔ رِکعّتّ صِیکّو؟ یبکٕٔ يٍ نّ ّْغتّيیٍ صاو؟‬

‫صِثێ چى کٕتجێ‪ ،‬چ ضٕٔرِ‪ ،‬کّ چ َّيساَی زيبَێک‬

‫صِری ّْق چهۆَّ ثکٕتى؟ کّ َّ صڵ يبِٔ َّ صِضتى‬

‫کّ تۆ ثرصت صڵ ٔ صِضتى‪ ،‬ثضِ ئّی سٕصا ئّيبَێک‬

‫‪135‬‬
‫ثّ سٕصا ْیچ سّثّرو َیّ کّ ئّگّر سّریکی َٕێژو‬
‫کّ تّٔأ ثِٕٔ رکٕٔعێک‪ ،‬کّ ئیًبو ثِٕٔ ـاڵَێک‬

‫نّيّصٔا صِثى ثّ ضبیّ‪ ،‬پّش ٔ پبغی ّْر ئیًبيێک‬

‫کّ صِثى کٕرت ٔ صرێژ يٍ‪ ،‬ثّ ثساڤ ٔ ّْر جًبَێك‬

‫ضّیر يّکّ رکٕٔعی ضبیّ‪ ،‬ضّیر يّکّ لیبيی ضبیّ‬

‫َّتّٔێ نّ ضبیّ لّضضێک‪َّ ،‬تّٔێ نّ ضبیّ گیبَێك‬

‫غبیّ چٌٕٔ سبَِٔی ضبیّو‪ ،‬کّ ثڕٔا صِثى ڕۀاَّ‬

‫صاثُیػێ صاصَِیػى نّ پَّبیی ّْر صٔکبَێک‬

‫کّ َّيب ئیضی چ يبیّ‪ ،‬يُى ٔ دّصیطی ضبیّ‬

‫چیّ چبرِی صِيی ضبیّ؟ تّثعییّتی صِيبَێک‬

‫َبثی سبيۆظ تۆ ثراصِر‪ ،‬کّ پڕی نّ ئبٔ ٔ ئبگر‬

‫صِصِڵێ نّ گۆزِ ّْرچی کّ کراثێ تێی زِيبَێک‬

‫‪136‬‬
 ‫‪67‬‬

‫نّ ؼّو صِرَبچى صیطبٌ ثّرِٔ یبر صِچى‬

‫ثۆ ثّّْغت ٔ گٕڵطتبٌ ٔ َّٔثّْبر صِچى‬

‫نّ سّزِڵِٕراَی سّزاٌ ٔ ـّراق تێر ثٕٔو‬

‫ثۆ گٕڵػَّی ئّثّص ٔ ضّرٔی پبیّصار صِچى‬

‫يٍ نّ ژيبری ثّغر َیى ِٔصاع ِٔصاع‬

‫ثۆ کۆڕی ثّزو ٔ جبيی يّی ثێ ئّژيبر صِچى‬

‫َبگرێ لّرار يبضی صٔٔر نّ ئبٔ يٍ چ ثکّو‬

‫ِٔک ئبٔ ضٕجضِثّراٌ ثّرِٔ جۆثبر صِچى‬

‫ئبلیجّت ؼّيی ئّغمى صِيجب ثّ کێػّکێع‬

‫ّْر ثۆیّ ئیطتب سۆو ثّ ئیشتیبر صِچى‬

‫ثیطتٕٔيّ يیری ثٕتبٌ ڕٔٔی نّ ڕأ کرصِٔٔ‬

‫ّْرچَّض الٔازو ثّرِٔ يێرؼٕزار صِچى‬

‫‪137‬‬
 ‫جّْبَی ئّغك نّ ژێر ئباڵی ضٕڵتبَێکّ‬
‫کّ يٍ ڕِعیّتی ئّغمى ثۆ ئّٔ صیبر صِچى‬

‫يُى نّ ثّر چبٔو پّضت ثِٕٔ گیبٌ ٔ جّْبٌ‬

‫ثّرِٔ ئّٔ گیبٌ ٔ ئّٔ جّْبَی ثێ ؼٕثبر صِچى‬

‫ؼٕثبری نّظ َیّ نّٔێ‪ ،‬يبَگی گیبَّ نّٔێ‬

‫تیژ ثّرِٔ ئّٔ چّرسّ ثّرلّار صِچى‬

‫جّٔاری يّـشّری غّيطی تّٔرێسیی‬

‫ثّّْغتی عّصَِّ‪ ،‬يُیع ثۆ ئّٔ جّٔار صِچى‬

‫‪138‬‬
 ‫‪67‬‬

‫نّ ئّٔ ڕۆژِی کّ یبری يٍ‪ ،‬سّیبڵی کرصِ يیٕاَى‬

‫گّنێک غبصیی صِگێڕو يٍ‪ ،‬نّ َێَِٕضی صڵ ٔ گیبَى‬

‫نّ زِٔلی ئّکطی ڕٔسطبری‪ ،‬نّ نێٕاَی غّکّرثبری‬

‫ِْٔب غێٕأ ِْٔب يّضتى‪ ،‬نّ سۆیی سۆو چ َبزاَى‬

‫صِ صِضتى صاثٕٔ گۆزِی ئّغك‪ ،‬کّچی تێُٕٔ ٔ صِو ٔیػک ثٕٔو‬
‫نّ ثّرصو صا ٔ غکبَضو يٍ‪َٓ ،‬ب ؼّرلبٔی دّیراَى‬

‫ئّگّر نّٔ گٕڵػَّّ صٔٔری‪ ،‬نّ الو ضّیر َیّ کّ يّعسٔٔری‬

‫نّ ضبیّی زٔنفّکبَی ئّٔ يٕلیًی َێٕ گٕڵطتبَى‬

‫صِيێک سبکى صِيێکی ثبو‪ ،‬صِيێک ئبٔو صِيێک ئبگر‬

‫صِيێک يیرو صِيێک ضٕڵتبٌ صِيێک ِٔضتبٔ ٔ صِرثبَى‬

‫صِيێک صِگریى ثّ ضّص زاریی ِٔکٕٔ ثٕنجٕل نّ ضّر گٕڵسار‬

‫صِيێک غبصاٌ نّ پبرأیی گٕڵی ضٕثذی ثّْبراَى‬

‫‪139‬‬
 ‫صڵ ٔ گیبٌ ٔ نّغى ّْر ضێ‪ ،‬دیجبثی ڕێگّیی يٍ ثٌٕٔ‬
‫نّغى ثٕٔ صڵ‪ ،‬صڵى ثٕٔ گیبٌ‪ ،‬تّٔأ يٍ ثٕٔيّ جبَبَى‬

‫يّضّل ِٔک صاری عٕٔصو يٍ‪ ،‬کّ صِڕٔا صٔٔکّڵ ٔ ثۆَى‬

‫صڵۆپێک ثٕٔو ئّگّرچی يٍ‪َٓ ،‬ب صِریبی عٕيًبَى‬

‫يّضیخ ئّـطَٕٔی صَِٕاَض ٔ کّضی يرصٔٔ صِثٕٔ زیُضٔٔ‬

‫ثّ گٕێچکّی صڵ ثجیطّ نێى کّ ئّـطَٕٔشٕێُی چبزاَى‬

‫کّ غّيطّصصیُی تّٔرێسی صٔڕ ٔ گّّْٔر صِثبرێُێ‬

‫نّ صٔڕ ٔ گّّْٔری ئّـػبٌ‪ ،‬صِکّو پڕ کۆظ ٔ صايبَى‬

‫‪140‬‬
 ‫‪61‬‬

‫ئّی ئبغمبٌ ئّی ئبغمبٌ‪ ،‬ئّٔ ئبغمی یّکتب يُى‬

‫کبتێک کّ ئّغمى صێتّ ضّر‪ ،‬صێٕاَّ ٔ غّیضا يُى‬

‫ئّٔ ئبغمی غّیضا يُى‪ ،‬صێٕاَّ ٔ ٔااڵ يُى‬

‫نێرِ يُى نّٔال يُى‪ َّ ،‬ژێر ٔ َّ ثباڵ يُى‬

‫عبنّو ئَُِّٕٔر ثٕٔ نّ يٍ‪ ،‬ئبصِو يٕضطِّٔٔر ثٕٔ نّ يٍ‬

‫ّْو عبنیًى ّْو ـبزنیى ّْو لبزیّنمٕززا يُى‬

‫صِریبی ثێپبیبٌ يُى‪ ،‬ئّٔ َٕٔدی کّغتیٕاٌ يُى‬

‫یۆضؿ يُى عیطب يُى‪ ،‬ئٕضب ٔ ّْو غّعیب يُى‬

‫ّْو ئّدًّص ٔ دّیضِر يُى‪ّْ ،‬و ثبصِی ئّدًّر يُى‬

‫ّْو سبَِٔی کیػِٕر يُى‪ ،‬نّٔ ثبصِیّی تّلٕا يُى‬

‫ئّییٕة ثۆی صِريبٌ يُى‪ ،‬یّعمٕٔة ثۆی ّْو گیبٌ يُى‬

‫ّْو دیکًّتی نٕلًبٌ يُى‪ّْ ،‬و یۆَص ٔ یّدیب يُى‬

‫‪141‬‬
 ‫ّْضتبٔ يُى‪ِٔ ،‬ضتبٔ يُى‪ ،‬پّیضا يُى‪ ،‬ثّرجب يُى‬
‫غبرأِ َیى غبرأِ َیى ئّٔ يیر ٔ ئّالَب يُى‬

‫کبرصاری ثێکبراٌ يُى‪ْ ،‬بٔصِرصی ثێ صِريبٌ يُى‬

‫لبزاَجی کڕیبراٌ يُى‪ ،‬ضّر نّ ضّری ضّٔصا يُى‬

‫ّْو پیر ٔ ّْو ثٕرَب يُى‪ّْ ،‬و غێز ٔ ّْو ڕِعُب يُى‬
‫ّْو َبدّز ٔ زیجب يُى‪ّْ ،‬و غیر ٔ ّْو سٕريب يُى‬

‫ِٔک ثٕنجٕنی گۆیب يُى‪ِٔ ،‬ک ّْر گٕڵی ثۆیب يُى‬

‫جۆیبی جبَبَّ يُى‪ ،‬ـبظ ٔ َّْبٌ جۆیب يُى‬

‫صَٔیب يُى‪ ،‬عٕلجب يُى‪ّْ ،‬و جَُّّت ٔ تٕٔثب يُى‬

‫ئیُطبٌ ٔ جُضۆکّ يُى‪ِٔ ،‬ک صٔڕڕی ئّو صِریب يُى‬

‫ّْو کێٕ ٔ ّْو ضّدرا يُى‪ّْ ،‬و گّّْٔر ٔ صِریب يُى‬

‫نّ َێٕ گرـّی گڕی ئّغمب ئّٔ ٔێژِری گۆیب يُى‬

‫ـّريبَجّرو‪ ،‬ـّريبَضِرو‪ّْ ،‬و گیبَطتێٍ ٔ گیبَضِرو‬

‫گیبٌ نّ يُّ ٔ يُیع نّ گیبٌ ْی دّزرِتی ئّعال يُى‬

‫‪142‬‬
 ‫زاْیض ِٔرِ‪ ،‬زاْیض ِٔرِ‪ ،‬زْٔضت ّْتبکٕٔ ـێر ثکّو‬
‫ّْو زاْیضو ّْو عبثیضو‪ّْ ،‬و رَض ٔ ّْو ِٔضتب يُى‬

‫ئّی غّيطی صیٍ‪ ،‬ئّی غّيطی صیٍ‪ ،‬رۆغُکّری ڕٔٔی زِيیٍ‬

‫نّ َێٕ زِيیٍ ٔ ئبضًبٌ‪ ،‬غبرأِ ٔ پّیضا يُى‬

‫‪143‬‬
‫‪61‬‬

‫غّٔ صاْبت ثّاڵو نّ الیی ئّؼیبر‬

‫ڕۆژِ غّٔی يٍ نّثّر ڕٔسی یبر‬

‫گّر گػتی عبنّو صڕک صایگرێ‬

‫ئێًّ نّ صۆضتًبٌ ؼّرلیٍ نّ گٕڵسار‬

‫جّْبٌ سّراة ثێ یبکٕٔ ئبِٔصاٌ‬

‫يّضتّ صڵّکّو‪ ،‬سّراثّ صڵضار‬

‫چٌٕ نّ يّنٕٔنیی ثّصِر َیّ سّثّر‬

‫ثێشّثّرییّ الو ئّضڵی ئّسجبر‬

‫‪144‬‬
 ‫‪61‬‬

‫ثّ صڵ ثێژِ کّ َّسٕڵیتِّٔ الی سّو‬

‫کّ چَٕکّ سّو ثّ سٕارصٌ َبکرێ کّو‬

‫گژ ٔ گیبی ئبٔ ٔ گڵ گػتی سّيیٍ ثٌٕٔ‬

‫کّ ثّزيی ئّٔ َیّ ثێجگّ نّ يبتّو‬

‫يّچۆ صِٔرٔثّری سّو ئّی يّنی صڵ‬

‫ثّ سّو َبثێ پّڕ ٔ ثبڵی تۆ يّدکّو‬

‫نّ صَٔیبی ثێشّيیی ثبڵێک صِڕضکێ‬

‫کّ َبسٕازی ئیتر تۆ گّغتی عبنّو‬

‫صاڵ نّظ صٔژيُی کۆَیُی تۆیّ‬

‫کّ َبثێ کۆَّصٔژيٍ سبڵ ٔ یب عّو‬

‫ضّرت ضّست کّ‪ ،‬نّ سۆ صٔٔر کّ يّنٕٔنیی‬

‫يّنٕٔل لّت َبثێ ثۆ ئّضرار يّدرِو‬

‫‪145‬‬
 ‫ثجّ يبضی نّ َێٕ صِریبی يّعبَی‬
‫کّ ثێجگّ ئبٔی سۆظ َبسٕازێ ْبٔصِو‬

‫يّالنی َیّ صِ صِریب صا چ يبضی‬

‫کّچی ثێ ئبٔ ٔ صِریب َبثێ سٕررِو‬

‫ّْیّ صِریبیّکی پَّٓبٌ نّ عبنّو‬

‫کّ تێیضا َبژی ْیچکّش ثێجگّ ئبصِو‬

‫نّ دّیٕاَیی ّْتب صِرثبز َّثٍ سّڵک‬

‫يّدبڵّ ئبٔی دّیٕاٌ صِضکّٔێ ّْو‬

‫سّيۆظ ثّ نّٔ لطبَّ پیبٔی يّعُی‬

‫نّو‬
‫َیّ کبری َّ الی ال ٔ َّ الی ‌‬

‫‪146‬‬
 ‫‪66‬‬

‫ئّغك صِگّڵ گفت ٔ صِگّڵ ئیًب چ کبر‬

‫ڕٔٔح صِگّڵ ڕٔسطبر ٔ ڕٔٔی ئّضًب چ کبر‬

‫ئبغمبٌ ِٔک گۆٌ نّ پێع چّٔگبَی یبر‬

‫گۆ صِگّڵ صِضت ٔ پّل ٔ صٔٔ پب چ کبر‬

‫ّْرکٕێ چّٔگبٌ نێیجضا ثۆ ٔێ صِچێ‬

‫گۆ صِگّڵ سٕار ٔ صِگّڵ ثباڵ چ کبر‬

‫ثۆتّ ئبٔێُّ صَِٕێُی ڕٔٔی ثٕتبٌ‬

‫ئّٔ صِگّڵ ڕٔٔسۆظ ٔ ثّصضیًب چ کبر‬

‫ئّٔ سّیبڵّی کّ زِيیر ثۆی ثٕٔ ِٔتٌّ‬

‫ضّرپَّب ٔ يّضکٌّ ٔ جێگب چ کبر‬

‫تێپّڕی عیطب ئّگّر چٕٔ ثۆ عّرظ‬

‫ئّٔ صِگّڵ ضّريب ٔ کّظ ٔ گّريب چ کبر‬

‫‪147‬‬
‫ئّی کّ ثٕٔیّ ْبٔصِو ٔ ْبٔڕازی ؼّیت‬
‫تۆ صِگّڵ گفت ٔ صِگّڵ ؼّٔؼب چ کبر‬

‫‪148‬‬
 ‫‪62‬‬

‫ْیچ کبرێک َیّ نّٔ صَٔیبیّ‪ ،‬تب کَّگێ گڵکبریی ثکّو‬

‫ْیچ دبجّتی َیّ یبر ثّ يٍ‪ ،‬تب یبريّتی ٔ یبریی ثکّو‬

‫يٍ سبکی تیرِ ٔ تبر َیى‪ ،‬تب ثب ثجب ثّر ثبو ثضا‬
‫يٍ ئبضًبَی غیٍ َیى تب سّرلّ ژَِگبریی ثکّو‬

‫صٔکبٌ چًب صاَێى کّ ئّٔ‪ ،‬ثبزار ٔ صٔکبَی يُّ‬

‫ضٕڵتبَی گیبَى يٍ چًب ِٔک ثَّضِ چّکضاریی ثکّو‬

‫صٔکبَی سۆو ٔێراٌ صِکّو‪ ،‬صٔکبَی يٍ ضّٔصای ئِّٔ‬

‫گّر کبَی نّعهى صیتِّٔ‪ ،‬ثۆچی صٔکبَضاریی ثکّو‬

‫کبتێک کّ َّغکبِٔ ضّرو‪ ،‬ثۆچی ثجّضتى يٍ ضّرو‬

‫چٌٕ يٍ تّثیجی عبنّيى‪ ،‬چیى صأِ ثێًبریی ثکّو‬

‫يٍ ثٕنجٕنی ثبؼی صڵى‪ََّ ،‬گّ ئّگّر کَٕضیی ثکّو‬

‫ِٔک گٕڵ گٕاڵٔی گٕڵػَّى‪ ،‬دّیفّ ئّگّر سبریی ثکّو‬

‫‪149‬‬
 ‫چٌٕ ثٕٔيّ َێسیک يٍ نّ غب‪ ،‬نّ َبکّضبٌ صٔٔریی صِکّو‬
‫چٌٕ سۆیی يٍ ثٕٔ ئّغمی ئّٔ‪ ،‬نّٔ سۆیّ ثێساریی ثکّو‬

‫زَجیر نّ ضّر صِضتى صَِێ‪ ،‬گّر صِضت ثّرو ثۆ کبری صی‬

‫صِ َێٕ يّی صا َٕلًى صِکب‪ ،‬گّر يّیهی ٔغیبریی ثکّو‬

‫ئّی سٕاجّ يٍ جبيی يّیى‪ ،‬چۆٌ غیػّ (ضیُّ) يٍ ؼّيگیٍ صِکّو‬

‫غّيع ٔ چرایی عبنّيى‪ ،‬ثۆچ سبَّ يٍ تبریی ثکّو‬

‫یّک غّٔ ِٔرِ يیٕاَّکّو‪ ،‬تب يبَگّغّٔ پێػکّظ ثکّو‬

‫صایُێ صڵت نّ پێػی يٍ تب نٕتؿ ٔ صڵضاریی ثکّو‬

‫صڵ صايَّێ الی ؼّیر ٔ کّش‪َ ،‬یّ گّّْٔرێک ْبٔتبی يٍ‬

‫ْبضبٌ ِٔرِ ٔ ْیچ ؼّو يّسۆ‪ ،‬ثێ تبکٕٔ ؼّيشٕاریی ثکّو‬

‫ئّی يٕتریجی ضیبدّثُّزِر‪ ،‬ئّٔ پّرصِ نێضِ تب ضّدّر‬

‫زیُضٔٔ ثژیى ٔ زیُضِضّر‪ ،‬تب کَّگێ يرصاریی ثکّو‬

‫ٔایضاَێ ئّٔغۆ غّٔگّڕی‪ ،‬یبکٕٔ نّ الیی صڵجّری‬

‫ثێشّٔ ثجّ ّْرِٔک پّری‪ ،‬تب يٍ پّریضاریی ثکّو‬

‫‪150‬‬
 ‫ضّر نّ ثّیبٌ صِؾ صِژَِى‪ ،‬چَٕکّ زِيبَِٔضێ صِکّو‬
‫ئبگر نّ چبصر ثّرصِصِو‪ ،‬تب کَّگێ سۆغبریی ثکّو‬

‫چٌٕ يٍ صِگّڵ غّيطٕنّٓلى ‪ّْ ،‬يشٕٔ ٔ ّْيڕازو َٓب‬

‫ِٔک غّيص نّ غّظ الِٔظ صِثێ‪ ،‬غّيطبَّ ئَّٕاریی ثکّو‬

‫‪151‬‬
 ‫‪61‬‬

‫ئّغك ثجیُّ تێکّاڵٔی ئبغمبٌ‬

‫ڕٔٔح ثجیُّ تێکّاڵٔی سبکضاٌ‬

‫چَّض صِثیُی ْۆٔ ٔ ئّو‪ ،‬چبک ٔ سراپ‬

‫ضّیر کّ ٔرص‪ ،‬تێکّاڵٔ ثٌٕٔ گػت غتبٌ‬

‫چَّض صِثێژی ئّو جّْبٌ ٔ ئّٔ جّْبٌ‬

‫ئّو جّْبَّ تێکّاڵٔی ئّٔ جّْبٌ‬

‫چَّض صِکّی ثبضی َیػبٌ ٔ ثێُیػبٌ‬

‫ّْر َیػبٌَّ تێکّاڵٔی ثێُیػبٌ‬

‫صڵ ِٔکٕٔ غب ْبت ٔ ئّزيبٌ تّرجٕيبٌ‬

‫غب ثجیُّ تێکّاڵٔی تّرجٕيبٌ‬

‫تێکّاڵٔ ثٍ چَٕکّ لبزاَجی يّیّ‬

‫ٔا زِيیٍ ثِٕ تێکّاڵٔی ئبضًبٌ‬

‫‪152‬‬
 ‫ئبٔ ٔ ئبگر تۆ ثجیُّ ٔ ثب ٔ سبک‬
‫صٔژيُبٍَ تێکّاڵٔ ِٔک صۆضتبٌ‬

‫گٕرگ ٔ ثّرر ٔ غێر ٔ ئبضک‪ ،‬چٕار صژ‬

‫تێکّاڵٔ ثٌٕٔ ٔا نّ ضبيی لبرِيبٌ‬

‫ئَّضِرَٔٔت کفر ٔ صیٍ‪ ،‬گٕرگ ٔ يّڕٌ‬

‫تێکّاڵٌٔ ِٔک صٔٔ یبری يێٓرِثبٌ‬

‫ضّیری غبیّک کّ نّ نٕتفی زۆری ئّٔ‬

‫تێکّاڵٔ ثٌٕٔ َێٕ ثّ َێٕ صڕک ٔ گٕاڵٌ‬

‫ضّیری ئّٔ ّْٔرِ ثکّ نّ ـّیسی ئّٔ‬

‫تێکّاڵٌٔ ئبٔی چَّضیٍ َبٔصاٌ‬

‫یّکیّتی ئبکبو ثجیُّ ٔ تێجگّ‬

‫َّٔثّْبرِ تێکّاڵٔی يێٓرِگبٌ‬

‫گّرچی صژ صَِٕێُێ‪ ،‬چّٔت صیبریی صِکٌّ‬

‫ّْرِٔکٕٔ تیر تێکّڵی يبڵی کّٔاٌ‬

‫‪153‬‬
 ‫لَّض ثێژِ ٔ ثیًژِ ٔ پێت دّیؿ ثێ‬
‫لَّض ٔ پَّض ثٍ تێکّاڵٔی َێٕ صِيبٌ‬

‫غّيطی تّٔرێسیی ِْٔب صِڕٔێ نّ صڵ‬

‫کّش َیّ ٔا تێکّڵی ڕٔٔح ٔ ڕۀاٌ‬

‫‪154‬‬
 ‫‪61‬‬

‫ئّی نّ ْیجراَت زِيیٍ ٔ ئبضًبٌ گریبٌ‬

‫صڵ صِ َێٕ سٕێٍ صا غّاڵڵ ٔ ئّلڵ ٔ گیبٌ گریبٌ‬

‫چٌٕ صِ عبنّو صا َییّ کّش ثۆ يّکبَی تۆ عِّٔز‬

‫ثۆ عّزات غیُگێڕ يّکبٌ ٔ اليّکبٌ گریبٌ‬

‫غیٍ صِکٌّ ثبڵ ٔ پّڕی سۆیبٌ پّری ٔ ججرِییم‬

‫ئَّجیب ٔ ئّٔنیب صٔٔ صیضِکبٌ گریبٌ‬

‫صاسّکّو صِٔ يبتّيّو صا پێًُّيب ْێسی ٔتبر‬

‫صِرثڕو ضۆزێک نّ تبٔ ئبزیسِکبٌ گریبٌ‬

‫ڕاضتییّکّی ضّص جّْبٌ ثٕٔی ٔ َّثٕٔی یّک تبکّ کّش‬

‫صٔێُی صیتى ئّٔ جّْبٌ ثۆ ئّو جّْبٌ گریبٌ‬

‫ؼّیرِتی تۆ گّر َّثب ـريێطکّکبَى ّْڵضِڕغت‬

‫ئێطتێ سٕێُی صڵ صِڕێژو يٍ َّْبٌ گریبٌ‬

‫‪155‬‬
 ‫يّغکی پیٕیطتّ چ جێی ئّغک ْیجری تۆ‬
‫ّْر َّـّش سٕێُبٔی سٕێُّ ٔ ّْر زِيبٌ گریبٌ‬

‫صاسّکّی يٍ صاسّکّی يٍ صاسّکّو‬

‫ثۆ ِْٔب چبٔی عّیبٌ چبٔی گٕيبٌ گریبٌ‬

‫غب ضّالدّصصیٍ ڕۆیی‪ ،‬ئّی ْٕيبیی ڕٔٔگّرو‬

‫تیژ صِرچٕٔی ّْرِٔکٕٔ تیر ٔ‪ ،‬کّٔاٌ گریبٌ‬

‫ثۆ ضّالدّصصیٍ کٕا صِزاَێ ّْر کّضێک ثگری‬

‫ئّٔکّضّ الزو ثساَێ ثۆ کّضبٌ گریبٌ‬

‫‪156‬‬
 ‫‪64‬‬

‫يّیژَِّ پّرصِی صیکّ ثێجگّ َّٔای صڵضاری يٍ‬

‫ئّٔ ّْزاراٌ یۆضفی غیریُی غیریُکبری يٍ‬

‫یۆضفبَی يّضت کرص ٔ پّرصِکبَی صاصڕیٍ‬

‫ؼّيسِیی چبٔاَی يّضتی ئّٔ غّْی سّيًبری يٍ‬

‫ثۆ َّٔایی ئّغمی ئّٔ ضّص َّٔثّْبری ضّريّصیی‬

‫ضّصّْزار ثٕنجٕل صِسٕێٍُ سۆظ نّ َێٕ گٕڵساری يٍ‬

‫صڵ کّ زَُٔبری نّ ئّغمی ئّٔ يّضیذّی عّْض ثّضت‬

‫َبثّچبر ؼّیرِت صِثب ئیًبٌ ثّ ئّٔ زَُٔبری يٍ‬

‫سۆرِتبٔێک َّک نّ غّرق ٔ َّک نّ ؼّرة‪ ،‬نّ گیبٌ ّْاڵت‬

‫زِڕڕِ ئبضب صێُّ ڕەلص صِرک ٔ صِر ٔ صیٕاری يٍ‬

‫چَٕکّ ّْرِٔک زِڕڕِیکى يٍ ثّ غٕێٍ ئّٔ سۆرِِٔ‬

‫ّْرِٔکٕٔ زِڕڕِظ ضّيبیّ ڕۆژ ٔ غّٔ کرصاری يٍ‬

‫‪157‬‬
 ‫ئبغمبَی ئّغك گّنێک یبریضِ ٔ یبریی صِصِو‬
‫چَٕکّ غّيطّصصیُی تّٔرێسیی َٓب ثٕٔ یبری يٍ‬

‫‪158‬‬
 ‫‪27‬‬

‫ئّی یبری يٍ ئّی یبری يٍ‪ ،‬ئّی یبری ثێ زیُٓبری يٍ‬

‫ئّی صڵجّر ٔ صڵضاری يٍ‪ ،‬ئّی يّدرِيی ئّضراری يٍ‬

‫ئّی نّ زِٔی ثۆ يٍ لّيّر‪ ،‬ئّی َیِٕغّٔ ثۆ يٍ ضّدّر‬

‫ئّی نّ سّتّر ثۆ يٍ ضپّر‪ ،‬ئّی ّْٔری غّککّرثبری يٍ‬

‫سۆظ صِچیّ َێٕ گیبَی يٍ‪ ،‬سۆظ تۆ صِکّی صِريبَی يٍ‬

‫ئّی صیٍ ٔ ئّی ئیًبَی يٍ‪ ،‬ئّی ثّدری گّّْٔرصاری يٍ‬

‫ثۆ غّڕِٔاَی يّغعّنّ‪ ،‬ثۆ ثێ صاڵَی ضهطهّ‬

‫ئّی لیجهّیی ّْر لبـهّ‪ ،‬ئّی کبرٔاَطبالری يٍ‬

‫ّْو ڕێگری ّْو ڕێجّری‪ّْ ،‬و يبَگی ٔ ّْو يػتّری‬

‫ّْو ئّٔ ضّرِی ّْو ئّٔ ضّری‪ّْ ،‬و گَّج ٔ ئیطتسْبری يٍ‬

‫ِٔک یۆضفی پێؽّيجّری‪ ،‬صێی ٔ صِسٕازی يػتّری‬

‫تب ئبگری تێجّرثضِی ‪ ،‬نّ يیطر ٔ نّ ثبزاری يٍ‬

‫‪159‬‬
‫تۆی ئٕضبیی ضّر تٕٔری يٍ‪ ،‬تۆی عیطبیی ڕەَجٕٔری يٍ‬
‫ّْو َٕٔری َٕٔری َٕٔری يٍ‪ّْ ،‬و ئّدًّصی يٕستبری يٍ‬

‫ّْو ْبٔصِيی زیُضاَی يٍ‪ّْ ،‬و صِٔڵّتی سَّضاَی يٍ‬

‫ضّرتر نّ گػت کّضبَی يٍ‪ ،‬زۆرتر نّ ضّص ّْزاری يٍ‬

‫صِڵێی " ڕاثّ صَِگ ّْڵجڕِ! " " يٍ چی ثڵێى دبڵى غڕِ؟ "‬
‫صِڵێی " ِٔرِ نّ ْۆ گّڕِ‪ ،‬ئّی ثَّضِیی تّراری يٍ "‬

‫صِڵێى " گَّجێکی غبیّگبٌ " صِڵێی " ثّڵێ َّک رایّگبٌ‬
‫گیبٌ صِسٕازو ئّٔیع چ گیبٌ! " " صِی ّْڵگرِ نّ ثبری يٍ "‬

‫" گّر گَّج صِسٕازی ضّر ثضِ گّر ئّغك صِسٕازی گیبٌ ثضِ‬
‫ِٔرِ َێٕ ضّؾ سۆ صٔا يّصِ‪ ،‬ئّی دّیضِری کّراری يٍ "‬

‫‪160‬‬
‫‪27‬‬

‫تۆ نەقشی‪ ،‬نەقشبەندان کوا دهزانی؟‬

‫تۆ شکڵی‪ ،‬پەیکەری‪ ،‬گیان کوا دهزانی؟‬

‫تۆ خۆت نابیسی قەت دهنگی دههۆڵێ‬

‫تۆ ڕازی سڕڕی پەنهان کوا دهزانی‬

‫خەبەردار نی لە کافی کوفرهکەی خۆت‬

‫تۆ ڕاستییەکانی ئیمان کوا دهزانی‬

‫دڕووت هێشتا ده پێ دا ماوه‪ ،‬رۆنێ‬

‫تۆ شیناوهرد و بێستان کوا دهزانی‬

‫درهختی شین دهزانێ قەدری باران‬

‫تۆ ویشکی قەدری باران کوا دهزانی‬

‫سولەیمانییت نەکرده پیشەیی ئەشق‬

‫زمانی مار و مووران کوا دهزانی‬

‫‪161‬‬
 ‫نیگەهبانە خودا حازر لە سەر تۆ‬
‫تۆ حەیوانی نیگەهبان کوا دهزانی‬

‫تەجەللی کرد ئێستا شەمسی تەورێز‬

‫تۆ دێوی‪ ،‬نووری ڕەحمان کوا دهزانی‬

‫‪162‬‬
 ‫‪21‬‬

‫صاڵ گّر تبنجی یبری‪ ،‬نّ سۆ صِرچّ ٔ نّ ثێگبَّ‬

‫ـَّبیی جطى ٔ گیبٌ یبَی ـَّبیی غّيع ٔ پّرٔاَّ‬

‫ثّ کٕنهی ڕٔٔت نّ الی ّْق ثێ‪ ،‬دّصیطت ئّغمی يٕتڵّق ثێ‬
‫َّکب ئّلڵت نّ يم تّٔق ثێ‪ ،‬ثجّ تۆ يّضت ٔ صێٕاَّ‬

‫ثّلبسٕازی‪ ،‬ـَّبیی ثّ‪ ،‬نّ سۆ صِرچّ سٕصایی ثّ‬

‫ؼٕاڵيی ثێُّٔایی ثّ‪ ،‬ڕِْب کّ سٕێع ٔ ثێگبَّ‬

‫ئّگّر تّٔدیضِ یّکتبیی‪ ،‬نّ ضّر عبنّو چًب يبٔیی‬

‫ئّگّر ْبٔيّزّْثی ئێًّی‪ِٔ ،‬رِ ثۆ کَٕجی يّیشبَّ‬

‫لّنَّضِرٔار ثشۆِٔ يّی‪ ،‬نّ جبيی ِٔضڵی ئّٔ صڵجّر‬

‫يّڕٔاَّ َّلػی کٕـر ٔ صیٍ‪ّْ ،‬ئٌٕ تّلهیض ٔ ئّـطبَّ‬

‫ضمبْى رثٓى دبزر‪ ،‬تّْٕٔرِ ئّٔ يّی تبْر‬

‫ّْر ئّٔ ئِّٔٔڵ ّْر ئّٔ ئبسر‪ّْ ،‬ر ئّٔ ضبلی ٔ پّیًبَّ‬

‫‪163‬‬
 ‫نّ ئّغمی تٕڕڕِکبَی ئّٔ‪ ،‬کّ نٕٔل ٔ غبر غبر ْبتٍ‬
‫صڵی يیع غبر غبسّ تیژ‪ِٔ ،‬کٕٔ صَِکی ضّری غبَّ‬

‫صِيێکی ڕٔٔثّڕٔٔی صڵجّر‪ ،‬نّ عٕيری جبٔیضاٌ سۆغتر‬

‫ڕۀاٌ ثّ غّيطی تّٔرێسیی‪ ،‬ثّرِٔ الی گَّجی ٔێراَّ‬

‫‪164‬‬
 ‫‪21‬‬

‫ّْرکّضێک تێیضا َّثێ نّٔ ئّغمّ ڕەَگ‬

‫الی سٕصا ْیچ َیّ جگّ نّ صار ٔ ضَّگ‬

‫صِرصِکێػێ ئّغك نّ ثّرص ئبٔی ڕۀاٌ‬

‫صاصِيبڵێ ئّغك نّ ّْر ئبٔێُّ ژَِگ‬

‫صِو صِپچڕێ ئّغك نّ َێٕ صِریبی صڵ‬

‫ّْڵضِنٕٔغێ صٔٔ جّْبٌ ّْرِٔک ََّّْگ‬

‫کٕـر ڕٔٔی کرصِ غّڕ ٔ ئیًبٌ نّ ضٕنخ‬

‫ئبگری نێضاٌ ئّغك گػت ضٕنخ ٔ جَّگ‬

‫ئّغك ِٔک غێرِ‪ ،‬ثّثێ يّکر ٔ ـریٕ‬

‫َبثێتّ جبر ڕێٕی ٔ جبرێک پڵَّگ‬

‫ئّغك ئّگّر ثێ‪ ،‬گػت صِثٍ دّیراٌ ٔ يَّگ‬

‫ئّلڵ ضّری نێ گێژ ٔ گیبٌ ثۆتّ صِثَّگ‬

‫‪165‬‬
 ‫چٌٕ نّ ئّغك ْێس ٔ ٔزِی زۆر پێضِگب‬
‫گیبٌ صِـڕێ نّٔ نّغی تبریک ٔ تَّگ‬

‫چٌٕ نّ تّٔرێسِ غّيص‪ ،‬تۆظ ئّی ضّثب‬

‫عّرزِیی سسيّت ثکّ زٔٔ ثێ صرَِگ‬

‫‪166‬‬
 ‫‪21‬‬

‫ئاشقیی و بیر لە دوایی و ناو و نەنگ‬

‫ناشێ بۆ ئەشق‪ ،‬تێیگره پلالر و سەنگ‬

‫دوورکەوه هەرچی شەل و لەنگت بکا‬

‫ڕێگە دوور و بەردهاڵن و لەنگ لەنگ‬

‫مەرگ ئەگەر مەرده لە الی من بێتە دهنگ‬

‫تا هەمێزی تێوهرێنم تەنگ تەنگ‬

‫من لە ئەو گیانێ دهبەم بێ ڕەنگ و بۆ‬

‫ئەو لە من دهلقێ دهسێنێ ڕەنگ ڕەنگ‬

‫جەور و زوڵمی دۆست لە سەر گیان دابنێ‬

‫یا دهنا لێده سەاڵیی جەنگ جەنگ‬

‫گەر تەراش و مشتوماڵت نیە گەرهک‬

‫هەروهکوو ئاوێنە بە نەک ژهنگ ژهنگ‬

‫‪167‬‬
 ‫دهست لە سەر چاوت بنێ و بێژه بە چاو‬
‫چاو هەڵێنە و زهق مەڕوانە مەنگ مەنگ‬

‫هەر لە ئێواره هەتاکوو بەربەیان‬

‫دایمەنێ موتریب دهمێکی چەنگ چەنگ‬

‫شەمسی دین و شەمسی دین‪ ،‬هەر بێژه بەس‬

‫تا لە تاوانی نەبین گێژ و دهبەنگ‬

‫‪168‬‬
 ‫‪26‬‬

‫کَّبر ٔ ثُّی َیّ ثیبثبَی يٍ‬

‫لّراری َیّ ْیچ صڵ ٔ گیبَی يٍ‬

‫جّْبَّٔجّْبٌ َّلع ٔ ڕٔسطبری گرت‬

‫کیٓبیّ نّٔاٌ َّلػی َّلػبَی يٍ‬

‫کّ صیتت نّ ڕێگب ثڕأِضّرێک‬

‫صِسٕا تم صِڕٔا الیی يّیضاَی يٍ‬

‫يّترضّ ٔ ثپرضّ نّ ئّٔ ضیڕڕی يٍ‬

‫صِثیطی نّ ئّٔ ضیڕڕی پَّٓبَی يٍ‬

‫چ صِثٕا کّ پّڕٔازِ ثٕٔثب يّنێک‬

‫يهی تّٔلی ضیڕڕی ضٕنّیًبَی يٍ‬

‫چ صِثٕا کّ صِضت کّٔتجب گٕێچکّیّک‬

‫کّ ثیطتجبی لطّی تّیر ٔ تٕٔراَی يٍ‬

‫‪169‬‬
 ‫چ صِثٕا کّ صِضت کّٔتجب چبٔی ٔا‬
‫کّ صیجبی ثّر ٔ ثبری صاراَی يٍ‬

‫چ صِثٕا غّپۆنێکی پڕثبر ٔ ثّرز‬

‫ثڵُض ثب نّ ضّر ثّدری عٕيًبَی يٍ‬

‫َّ دّٔت ئبضًبٌ‪ ،‬چٌٕ نّ عّرظ َسيترٌ‬

‫ثّرزتر نّ عّرغیػّ جّٔالَی يٍ‬

‫چ جێگّی ّْٔا ٔ ثّّْغت ٔ ـّنّک‬

‫نّ گٕڵساری ِٔضاڵَّ ضّیراَی يٍ‬

‫چ ثێژو کّ ّْرصِو پتر صِيجّصِو‬

‫پّرێػبَترِ ئّٔ پّرێػبَی يٍ‬

‫ِٔکٕٔ ثبز ٔ َێچیری کّٔ‪ٔ ،‬ێککٌّٔ‬

‫نّ ثبَطّر ّْٔای ثّرزی کٕێطتبَی يٍ‬

‫نّ ثبَطّر ّْٔایّک کّ دّٔتّو ّْٔا‬

‫ثّرزتر نّ ٔاَیػّ کّیٕاَی يٍ‬

‫‪170‬‬
 ‫چ ثێژو کّ َّيساَی ئّٔ ثبضّ ٔا‬
‫گّڵێک زێضِ نّٔ دّصصی ئیًکبَی يٍ‬

‫نّ ئّٔ صاضتبَّ يّپرضّ کّ چٌٕ‬

‫غکبِٔ ٔ َّيبِٔ چ صِضتبَی يٍ‬

‫ضّالدی ّْق ٔ صیٍ صَِٕێُێ ثّ تۆ‬

‫جّيبڵی غَّّْػب ٔ ضٕڵتبَی يٍ‬

‫‪171‬‬
 ‫‪22‬‬

‫ڕَضاٌ ضّاليت نێضِکٌّ‪ ،‬گیبٌ ِٔک ؼٕاليت نێضِکٌّ‬

‫صأای صٔٔ جبيت نێضِکٌّ‪ ،‬يّضتبٌ ضّاليت نێضِکٌّ‬

‫صِ ئّغك صا يٍ ـبغتریٍ‪ ،‬نّ گػتیبٌ لّنالغتریٍ‬

‫نّ صڵجّراٌ سۆغجبغتریٍ‪ ،‬يّضتبٌ ضّاليت نێضِکٌّ‬

‫ضّیرکّ ؼّٔؼبی ڕٔٔدبَیی‪ ،‬ضّیرکّ ضێاڵٔی تۆـبَیی‬

‫ضّیرکّ سٕرغیضی رِثجبَیی‪ ،‬يّضتبٌ ضّاليت نێضِکٌّ‬

‫ئّی ئبرِزٔٔیی ئبرِزٔٔ‪ ،‬پّرصِ الصِ صِی زٔٔثّ زٔٔ‬

‫يٍ َبَبضى ؼّیری ئّٔ ڕٔٔ‪ ،‬يّضتبٌ ضّاليت نێضِکٌّ‬

‫ئّی ّْٔری سۆغجبراٌ ِٔرِ‪ ،‬ئّی يّضتیی یبراٌ ِٔرِ‬

‫ئّی غبی تّراراٌ ِٔرِ‪ ،‬يّضتبٌ ضّاليت نێضِکٌّ‬

‫دّیراَى کّ ثێ ڕەَجى کّ‪ٔ ،‬ێراَى کّ پڕ گَّجى کّ‬

‫َّؼضی ئّثّص ْبٔضَّگى کّ‪ ،‬يّضتبٌ ضّاليت نێضِکٌّ‬

‫‪172‬‬
‫غبرێک نّ تۆ ٔێراَّضّر‪ّْ ،‬و ثێشّثّر ّْو ثبسّثّر‬
‫نّ تۆ صڵّ ضیبدّثُّزِر‪ ،‬يّضتبٌ ضّاليت نێضِکٌّ‬

‫ثّٔ يیری يبَگڕٔٔیّ ثێژِ‪ ،‬ثّٔ چبٔی جبصٔٔیّ ثێژِ‬

‫ثّٔ غبیی سۆغشٕٔیّ ثێژِ‪ ،‬يّضتبٌ ضّاليت نێضِکٌّ‬

‫ثّٔ يیری ؼّٔؼبیّ ثێژِ‪ ،‬ثّٔ غۆر ٔ ضّٔصایّ ثێژِ‬

‫ثّٔ ضّرٔی سّزرایّ ثێژِ‪ ،‬يّضتبٌ ضّاليت نێضِکٌّ‬

‫ثّٔ جبيی ثێچَّٕٔ ثێژِ‪ ،‬ثّٔ صأی يّجَُّٕٔ ثێژِ‬

‫ثّٔ صٔڕی يّکَُّٕٔ ثێژِ‪ ،‬يّضتبٌ ضّاليت نێضِکٌّ‬

‫ثّٔ صايی ئبصِيّ ثێژِ‪ ،‬ثّٔ گیبَی عبنّيّ ثێژِ‬

‫ثّٔ یبر ٔ ْبٔصِيّ ثێژِ‪ ،‬يّضتبٌ ضّاليت نێضِکٌّ‬

‫ثّٔ ثّدری يیُبیّ ثێژِ‪ ،‬ثّٔ چبٔی ثیُبیّ ثێژِ‬

‫ثّٔ تٕٔری ضیُبیّ ثێژِ‪ ،‬يّضتبٌ ضّاليت نێضِکٌّ‬

‫ثّٔ جّژَی لٕرثبَّ ثێژِ‪ ،‬ثّٔ غّيعی لٕرئبَّ ثێژِ‬

‫ثّٔ ـّسری ریسٔاَّ ثێژِ‪ ،‬يّضتبٌ ضّاليت نێضِکٌّ‬

‫‪173‬‬
‫ئّی تۆ دیطبيّصصیٍ غب‪ ،‬ئّی ـّسری گػتی ئّٔنیب‬
‫گیبًَبٌ نّ گیبَت ئبغُب‪ ،‬يّضتبٌ ضّاليت نێضِکٌّ‬

‫‪174‬‬
 ‫‪21‬‬

‫سٕاجّ ّْڵّت کرصِٔٔ‪ ،‬نّٔ ڕِٔغّی یبری يٍ‬

‫ضّص ِٔکی تۆ ٌٔ صِثٍ‪ ،‬نّ َێٕ يٍ ٔ کبری يٍ‬

‫ّْر يم ٔ گّرصٌ َیّ‪ ،‬الیمی غّيػیری ئّغك‬

‫غێٕی ضّگبٌ کّی صِسٕا‪ ،‬غێری صڕ ٔ ْبری يٍ‬

‫غّپۆنی يٍ کّی صِثب‪ ،‬تّستّی ّْر کّغتییّک‬

‫غۆرِزِٔییت َبیًژێ‪ّْٔ ،‬ری گّْٕرثبری يٍ‬

‫کٕتت کّ " ئبغك چًب‪ ،‬يّضت صِثێ ٔ ثێذّیب؟ "‬

‫ثبصِ دّیب کّی صێڵێ‪ ،‬سبضّ نّ سّيًبری يٍ‬

‫نّٔ گّڕ ٔ ثبزاری ئّٔ‪ ،‬کێ صِکڕێ گٕرگی پیر‬

‫ّْر تّڕِـێک یۆضفێک‪ّْ ،‬یّ نّ ثبزاری يٍ‬

‫ثۆ ِٔکٕٔ تۆی کَٕضِثٕٔ‪ ،‬ثبؼی ئیرِو َیّ جێگّی‬

‫ثٕنجٕل گیبٌ تێیُّکّٔت‪ ،‬ڕێگّ نّ گٕنساری يٍ‬

‫‪175‬‬
‫يٕـشّری تّٔرێسیبٌ‪ ،‬غّيطی ّْق ٔ صیٍ‪ ،‬ثڵێ‬
‫چَٕکّ ضّصای تۆیّ صێ‪ ،‬نّٔ ّْئٕ گٕـتبری يٍ‬

‫‪176‬‬
 ‫‪21‬‬

‫سۆزگّ ئبگبصار َّثب ثێجگّ نّ تۆ لّت گیبَی يٍ‬

‫پێیُّزاَیجب ثّ ؼّیرت گیبَی يبَبزاَی يٍ‬

‫ؼّیری ڕٔٔت ّْرچی صِثیُى َٕٔری صیضِو کّو صِثێ‬

‫ّْرکّضێک ڕێگّ يّصِ ئّی پّرصِیی چبٔاَی يٍ‬

‫گیبٌ ِْٔب َبضک ِْٔب تّضک نّٔ ّْئٕ نٕتفّی ئّغك‬

‫َبئّێ صڵ َبئّێ گیبٌ‪ ،‬کٕاَێ ْی يٍ جٕاَی يٍ‬

‫چّغُی ّْٔرو ڕٔٔترظ نّ ؼّیرِتی غیریُی سۆ‬

‫ڕٔٔیی ّْرِٔک سۆرِتبٔت ثّضّ ثۆ ثٕرْبَی يٍ‬

‫ِٔريّچّرسێُّ نّ يٍ ڕٔٔت‪ ،‬ثب َّگّٔزێى يٍ نّ صِرص‬

‫چّرر َّضٕٔتێُێ‪ ،‬گڕی گّرصاَی ئبگرصاَی يٍ‬

‫تبکٕٔ سبيۆغى نّ گٕڵسارت صِثّو ڕِیذبٌ ٔ گٕڵ‬

‫گّر ثُبڵى پڕ صِثێ عبنّو نّ ثۆی ڕِیذبَی يٍ‬

‫‪177‬‬
 ‫کێى نّ ئبضت تۆ کێى ئّيٍ؟ ئّٔکّضّی َبٔو ثُێی‬
‫کێی نّ الی يٍ کێی ئّتۆ؟ ضٕڵتبَی يٍ ضٕڵتبَی يٍ‬

‫ئّی کّ تۆ نّ گیبَی يٍ نّ ‪ -‬ئّـؽبَی يٍ َسیکتری‬

‫یبکٕٔ ئّـؽبَى نّ تۆ صێ یب ئّتۆی ئّـؽبَی يٍ‬

‫‪178‬‬
‫‪24‬‬

‫َّعرِتّیّک ْبت نّ صڵ ٔ گیبَی يٍ‬

‫ئبر نّ يّعػٕٔلّیی پَّٓبَی يٍ‬

‫ضٕجضِگّیی ئّضڵی يٍ ٔ ـّرعی يٍ‬

‫تبجی ضّری يٍ‪ ،‬غّْـ ٔ ضٕڵتبَی يٍ‬

‫سّضتّ ٔ ثّضتٌّ صڵ ٔ صِضتبَی يٍ‬

‫صِضتی ؼّيی یۆضفی کَّعبَی يٍ‬

‫صِضت صَِٕێُى کّ ثریُضاری کێٍ؟‬

‫ئێژێ نّ صِضتی يٍ ٔ صِضتبَی يٍ‬

‫صڵ صَِٕێُى کّ پڕی سٕێٍ ثِٕٔ‬

‫پێضِکَّێ غبْی صڵطتبَی يٍ‬

‫پێًضِڵێ ّْرٔا ثّ ثسِ غٕکر ثکّ‬

‫جّژَی يُّ ئّی ئّتۆ لٕرثبَی يٍ‬

‫‪179‬‬
 ‫کٕغتّ ٔ لٕرثبَی کێى؟ پێًضِڵێ کّ‪:‬‬
‫ْی يُی تۆ ثۆ يٍ ٔ پّیًبَی يٍ‬

‫پێضِکَّێ نێ پڕی َى چبٔی يٍ‬

‫صیتی يّنّک صیضِیی گریبَی يٍ‬

‫ڕەدًی ثّ يٍ ْبت ٔ ِٔ ڕێی سطت ئبٔ‬

‫ّْڵمٕڵی جب کبَیی دّیٕاَی يٍ‬

‫ئبٔی دّیبتّ صِڕژێ ٔ صێتّ صِر‬

‫تێر صِکب ضّصرِیی ئیًبَی يٍ‬

‫ثَّضِیی ئّٔ ئبِٔو ٔ ئّٔ يیری ئبٔ‬

‫ثَّضِتریع ئّٔ صڵی دّیراَی يٍ‬

‫ثّش ثکّ سبيۆظ‪ ،‬يّکّ ْیچ لطّ‬

‫ئیضی نّ الی غبْی َّْبَساَی يٍ‬

‫‪180‬‬
 ‫‪17‬‬

‫دّرايّ ئّی يٕضڵًبَبٌ نّ َێٕ يبڵی صِرٌٔٔ ڕۆییٍ‬

‫غّراثی ئّرؼّٔاٌ صاَبٌ‪ ،‬ثّ صَِگی ئّرؼٌَّٕٔ ڕۆییٍ‬

‫نّ صِر ّْر زِرق ٔ ثّرلّ يٍ ّْزاراٌ جبر صیتٕٔيّ‬

‫نّئّصٔا ئّثهّیییّ گّر ثّرِٔ ٔا ئبزئٌٕ ڕۆییٍ‬

‫نّ غّو ـێر ثّ ثساَّ چۆٌ صِگّڵ گریبَێ صێ لبلبی‬

‫نّ چبٔ ـێر ثّ ثڕٔاَّ چۆٌ ثّ ِٔضتبٔیی ٔ ضکٌٕٔ ڕۆییٍ‬

‫ئّگّر ڕۆژێ ثتٕاَی تۆ نّ ئٕضتبصاٌ صِرش ـێر ثی‬

‫صِتٕاَی ِٔک يّنی ئبزاص ثّرِٔ ئبضۆی ڕٌٔٔ ڕۆییٍ‬

‫کّ تبضێک ضّرَشٌٕٔ ثکرێ صِڕێژرێ ّْرچی تێیضایّ‬

‫کّچی ضّٔصا چ َبتٕاَێ نّ تبضی ضّرَشٌٕٔ ڕۆییٍ‬

‫کّ َبزی کّش صِکێػی تۆ ثکّ َبزی ِْٔب غبیّک‬

‫کّ زۆر ثێجّستییّ صیطبٌ نّ ژێر گّرصَٔٔی صٌٔٔ ڕۆییٍ‬

‫‪181‬‬
 ‫نّ زاَطتبٌ صِغۆرو صڵ‪ ،‬نّ سۆیی سۆو صِثى ؼبـڵ‬
‫کّ ثۆ الی صڵجّری يّلجٕٔڵ ڕۀا َیّ زٔٔـٌُٕٔ ڕۆییٍ‬

‫صَِبضێ گیبَی يّجَُٕٔبٌ‪ ،‬صِزاَێ گیبَّ تٕێژی گیبٌ‬

‫ِْٔب زاَیٍ ٔ زاَطتێک ثّ زاَطتی جٌُٕٔ ڕۆییٍ‬

‫ثاڵ ثب ئّٔ ثکب ڕأێژ‪ ،‬کّ تۆ سبيۆظ‪ ،‬ثکّ تۆثّ‬

‫کّ ئّٔ صڵضارِ سٕٔی ٔایّ ثّرِٔ الی تبیجٌٕٔ ڕۆییٍ‬

‫‪182‬‬
 ‫‪17‬‬

‫تبضّثبرت ثێمّرارو ڕۆژ ٔ غّٔ‬

‫چبِٔڕٔاَیی ثۆتّ کبرو ڕۆژ ٔ غّٔ‬

‫ڕۆژ ٔ غّٔ يّجٌُٕٔ صِکّو يٍ چّغُی سۆو‬

‫غێت ٔ غّیضا ٔ نێٕثّثبرو ڕۆژ ٔ غّٔ‬

‫گیبٌ ٔ صڵیبٌ گّر صِٔێ نّ ئبغمبٌ‬

‫صڵ ضپێرو گیبٌ َیطبرو ڕۆژ ٔ غّٔ‬

‫ّْر کّ ئّغمت صِضتی صایّ يٕتریجی‬

‫جبر چَّگى جبر تبرو ڕۆژ ٔ غّٔ‬

‫نێًضِصِی تۆ زِسًّ ٔ ثۆ ضّر صِچێ‬

‫ثّرزی ثّرز ْبٔاری زارو ڕۆژ ٔ غّٔ‬

‫چم ضّثبدێک ثٕٔیّ ضبلی ئبصِيیی‬

‫نّٔ ّْٔێُّ يٍ سٕيبرو ڕۆژ ٔ غّٔ‬

‫‪183‬‬
 ‫ڕەغًّیی ئبغمبٌ ثّ صِضتی تۆِٔیّ‬
‫يٍ نّ ڕیسی ئّو لّتبرِو ڕۆژ ٔ غّٔ‬

‫ثێشّثّر ثبرت صِکێػى يّضتی يّضت‬

‫ٔغترێکى‪ ،‬ژێری ثبرو ڕۆژ ٔ غّٔ‬

‫تب ثّ لَّضت ڕۆژٔٔ َّغکێُى ئّيٍ‬

‫تب لیبيّت ڕۆژٔٔصارو ڕۆژ ٔ غّٔ‬

‫گّر نّ سٕاَی ـّزنی ئّٔ ڕۆژٔٔ ثشۆو‬

‫جّژَّ صایى ڕۆژگبرو ڕۆژ ٔ غّٔ‬

‫گیبَی ڕۆژ ٔ گیبَی غّٔ ئّی گیبَی تۆ‬

‫چبِٔڕٔاَى‪ ،‬ئیُتسارو ڕۆژ ٔ غّٔ‬

‫تبکٕٔ ضبنێک َیى ئّيٍ صِرثّضتی جّژٌ‬

‫يبَگی ڕٔٔت صِیضا لّرارو ڕۆژ ٔ غّٔ‬

‫ئّٔ غِّٔی ِٔعضِی ثضا ثۆ ڕۆژی ِٔضڵ‬

‫ڕۆژ ٔ غّٔ ثَّٕٔ ژيبرو ڕۆژ ٔ غّٔ‬

‫‪184‬‬
 ‫ثّش کّ ئٕچّی يێٓری گیبَى تیُِٕٔ‬
‫ّْٔری صیضِو پڕ‪ ،‬صِثبرو ڕۆژ ٔ غّٔ‬

‫‪185‬‬
 ‫‪11‬‬

‫ـّلیرِ ئّٔ ـّلیرِ ئّٔ‪ ،‬ـّلیر ئیجُی ـّلیرِ ئّٔ‬

‫سّثیرِ ئّٔ سّثیرِ ئّٔ‪ ،‬سّثیر ئیجُی سّثیرِ ئّٔ‬

‫نّتیفّ ئّٔ نّتیفّ ئّٔ‪ ،‬نّتیؿ ئیجُی نّتیفّ ئّٔ‬

‫ئّيیرِ ئّٔ ئّيیرِ ئّٔ‪ ،‬ئّيیری يڵکگیرِ ئّٔ‬

‫پَّبّْ ئّٔ پَّبّْ ئّٔ‪ ،‬پَّبْی ّْر گَٕبّْ ئّٔ‬

‫چرایّ ئّٔ چرایّ ئّٔ‪ ،‬چرایی ثێُّزیرِ ئّٔ‬

‫ضکَّٕٔ ئّٔ ضکَّٕٔ ئّٔ‪ ،‬ضکَٕٔی ّْر جَُّٕٔ ئّٔ‬

‫جّْبَّ ئّٔ جّْبَّ ئّٔ‪ ،‬جّْبَی غّْض ٔ غیرِ ئّٔ‬

‫کّ ڕازی سۆت نّ ال صرکبَض ّْئٕ عبنّو صِزاٍَ ئّٔ‬

‫ِٔ گّر ثیػبرییِّٔ تێجگّ‪ ،‬کّ زاَبیی زِيیرِ ئّٔ‬

‫ئّگّر ْیچکّش ِٔ سۆت َّگرێ‪ ،‬ثّ جێ َبْێڵێ تۆ تَّیب‬

‫ِٔرِ ثٍ ثبڵی ئّو غبیّ‪ ،‬کّ غبیی َبگٕزیرِ ئّٔ‬

‫‪186‬‬
‫ثّرِٔ سّريبَی ئّٔ ڕاکّ‪ ،‬کّ ضّرضّٔزت صِکب ئّی گیبٌ‬
‫پَّب ثۆ صايَّی ئّٔ ثّ‪ ،‬کّ صِـعی تیػ ٔ تیرِ ئّٔ‬

‫ّْچی صأا ثکب نّ تۆ‪ ،‬نّ ضّر چبٔ ٔ ضّری صاَێ‬

‫نّ ّْرچێکی صِترضی تۆ‪ ،‬پَّب ٔ صِضتگیرِ ئّٔ‬

‫ئّگّر تبٔاٌ ٔ کٕـریع ثێ‪ ِٔ ،‬یب گّر صێٕی صژٔێٍ ثێ‬

‫کّ سۆری صِرثشب تیػکی ّْئٕ ثّصری يَٕیرِ ئّٔ‬

‫صِگّڵ ئّغمّ کّ يٍ صِصٔێى‪ ،‬نّ ئّغمّ يٍ صِرش صِگرو‬

‫ثّرِٔ ئّٔ ڕاصِکێػى گیبٌ‪ ،‬کّ زۆر زۆر کّيپّزیرِ ئّٔ‬

‫ثٕتێکت ّْش نّ َێٕ پّرصِ‪ ،‬ثٕتێکی جٕاٌ ثّاڵو يرصِ‬

‫ِْٔبی يّگرِ صِ ثبِٔظ سۆت‪ ،‬کّ ضبرص ٔ زِيّٓریرِ ئّٔ‬

‫ِٔکٕٔ ثٕٔکێکی ڕازأِ‪ ،‬نّ صِضت ٔ پێ سَّّی َبِٔ‬

‫صِ چبرغێٕ صا جّٔاٌ صیبرِ‪ ،‬ثّاڵو پّتیبری پیرِ ئّٔ‬

‫ئّگّر ئّٔ غێری َّڕ ثبیّ‪ ،‬صِثب چێػتی جگّر ثبیّ‬

‫کّچی ِٔک یٕٔزِ رِـتبری‪ ،‬کّ جۆیبی پَّیرِ ئّٔ‬

‫‪187‬‬
 ‫َیّتی ـّڕڕی ضٕڵتبَی‪َّ ،‬غێ ثۆ صِرک ٔ صِرثبَی‬
‫نّ سۆراکی ئّغك صا ئّٔ‪ِٔ ،‬کٕٔ ضّنکێکی ضیرِ ئّٔ‬

‫صڵى صِکٕڵێ ٔ صِسٕازێ نێی‪ ،‬کّ ّْڵجٕلٕڵێ صٔٔضّص کبَی‬

‫صِثّضتێ ڕێگّی ئبٔو‪ ،‬نّ ڕێ گرتٍ َّکیرِ ئّٔ‬

‫‪188‬‬
 ‫‪11‬‬

‫غتێک ِٔک ثّرق نێضِصرێ عّجبیت صڵطتبَّ ئّٔ؟‬

‫نّ ْۆٔ ضٕٔچّ چ صِترٔٔضکێ؟ عّجبیت نّعهی کبَّ ئّٔ؟‬

‫چیّ نّ صٔٔر ِٔکٕٔ گّّْٔر؟ عّجبیت يبَگّ یب ئّستّر؟‬

‫کّ ِٔک لَّضیهی َٕٔراَیی يّعهّق نّ‪ -‬ئبضًبَّ ئّٔ‬

‫صِڵێی لَّضیهی گیبَّ ئّٔ صرِـػی کبٔیبَّ ئّٔ‬

‫عّجبیت غّيعی گیبَّ ئّٔ کّ َٕٔری ثێکّراَّ ئّٔ‬

‫ئّگّر ثتکبتّ صٔڕئّـػبٌ صِثی َبصیبر ٔ ثێ َیػبٌ‬

‫ثپبرێسِ َیػبَّی ئّٔ نّ َێٕ ئێًّ َیػبَّ ئّٔ‬

‫ئّرێ ئّی صڵ ّْڵێُّ ضّر کّ چبٔی تۆیّ ڕَٔٔبکتر‬

‫صِثیُی ٔ گّنێک ثبغتر چیّ گػت ئّٔ غتبَّ ئّٔ‬

‫صَِٕێُێ ضبکیٍ ٔ ثسٔێٍ َّ ثسٔێُّ ٔ َّ ضبکیٍ ئّٔ‬

‫صَِٕێُێ جێ ٔ يّکبَێک ئّٔ ّْلیمّت ثێًّکبَّ ئّٔ‬

‫‪189‬‬
 ‫کّ ئبٔێکی ثجٕٔڵێُی نّ َێٕاٌ َٕٔرِ ئّکطی ئّٔ‬
‫صِ تّغت صا جٕٔڵّکّی صیبرِ کّچی ْی ئبضًبَّ ئّٔ‬

‫َّ ئّيیبَّ ٔ َّ ْیُّ ئّٔ ضّالدّصصیٍ ٔ صیُّ ئّٔ‬

‫ئّگّر ْبٔصِو ئّيیُّ ئّٔ صِثێژو پێی ـاڵَّ ئّٔ‬

‫‪190‬‬
 ‫‪11‬‬

‫ئّگّرچی زۆر صرَِگ ْبتی‪ِٔ ،‬رِ يّرصاَّ ئّی ضبلی‬

‫ثپێِٕ پێُج پّیًبَّ ثّ یّک پّیًبَّ ئّی ضبلی‬

‫نّ جبيی ثبصِیی عّرغی‪ ،‬ثػێٕێُّ صِر ٔ دّٔغی‬

‫صِثیُی گَّجی ژێر ـّرغی نّ َێٕ ٔێراَّ ئّی ضبلی‬

‫ئّگّر جبيێکی ثػکێُى‪ ِٔ ،‬یب يّجهیص ثػێٕێُى‬

‫نّ يٍ يّگرِ‪ ،‬يُى ثێ صڵ ئّتۆی ـّرزاَّ ئّی ضبلی‬

‫ئّگّر ڕٔٔدبَیی ثێ غٕٔغّ‪ ،‬ثساَّ ثبصِکّی چۆَّ‬

‫صِثێژو يٍ َیّ ثبکى ئّتۆی نّو سبَّ ئّی ضبلی‬

‫نّ ئبٔ ٔ گڵ ثُێ پێیّک‪ ،‬کّ گیبٌ ئبٔ ٔ نّغّ ِٔک گڵ‬
‫جیب کّ ئبٔ ٔ گڵ نێکتر‪ِٔ ،‬کٕٔ کب ٔ صاَّ ئّی ضبلی‬

‫نّ ئبٔ ٔ گڵ صِکٌّ نێرِ گّنێک سبَٕٔ ٔ کبغبَّ‬

‫نّ ئبٔ ٔ گڵ سّنّل پێکضێ نّ ضّر کبغبَّ ئّی ضبلی‬

‫‪191‬‬
‫ثژی غّيػیری پڕ گّّْٔر‪ ،‬کّ َبٔی ثبصِیّ ٔ ضبؼّر‬
‫ثجڕِ زٔٔ ئّتۆی دّیضِر ضّری ثێگبَّ ئّی ضبلی‬

‫َّيبِٔ یّک ضّری ئبغك‪ّْ ،‬ئٕت نێضاٌ ٔ ئبضٕٔصِ‬

‫ضّری ئّٔ غّيعّ ّْڵججڕِ تۆ ـّڕڕاغبَّ ئّی ضبلی‬

‫ثّ ٔغیبریی لطّو َبیّ‪ ،‬سّراثى کّ سّراثى کّ‬

‫ثّ جبيێکی لطّثّسػی نّتیؿ ئّـطبَّ ئّی ضبلی‬

‫ضمبْى رثٓى گبْێ صِکب صێٕاَّیّک ئبلڵ‬

‫کّچی گبْێ ّْیّ ئبلڵ صِکب صێٕاَّ ئّی ضبلی‬

‫خەمۆش بە و مەیکە گریانی‪ ،‬موقیمی گیانی گوڵزاری‬

‫ببە شاد و بخۆوه مەی‪ ،‬مەیی شاهانە ئەی ساقی‬

‫‪192‬‬
 ‫‪16‬‬

‫نّ ڕۆژی يّرگى صا کّ تبثٕٔتى ثٕٔ ڕۀاٌ‬

‫پێتٕاَّثێ کّ ّْيجٕٔ سّيی ئّو جّْبٌ‬

‫ثۆ يٍ يّگری ٔ يّڵی ّْیٓبت ّْیٓبت‬

‫ّْیٓبت صِ صأی صێٕ کّٔتُّ اليبٌ‬

‫يّیتى کّ صِثیُی يّڵێ ّْیڕۆ رۆڕۆ‬

‫ٔیطبل ٔ يٕاللبتی يُّ ئّٔ زِيبٌ‬

‫صِ گۆڕو کّ صَِێی يّڵێ ِٔصاع ِٔصاع‬

‫کّ گۆڕِ پّرصِی جّيعیّتی جیُبٌ‬

‫ئبٔا ثَٕٔت کّ صی ئَّگٕٔتٍ ثجیُّ‬

‫ئبٔا ثَٕٔی سۆر ثۆ ّْیّتی زیبٌ‬

‫تۆ الت ئبٔاثَّٕٔ ثّاڵو ئَّگٕٔتُّ‬

‫نّدّص ِٔک دّپص ٔ ڕزگبرِ گیبٌ‬

‫‪193‬‬
‫کبو صاٌ چٕٔ ژیر سبک ٔ ضّری ّْڵُّصا؟‬
‫ثۆ نّ صاَّی ئیُطبَت ّْیّ گٕيبٌ‬

‫کبو صۆڵچّ چٕٔ سٕار‪ ،‬پڕ َّْبتِّٔ ضّر؟‬

‫نّ چبڵی یۆضفی گیبٌ ثۆچ ّْثێ گریبٌ‬

‫صِيت کّ ثّضت نّو الیّ‪ ،‬نّٔ ال ثیکِّٔ‬

‫کّ ْبی ٔ ْٕٔت صِگب نّ ّْٔای اليّکبٌ‬

‫‪194‬‬
 ‫‪12‬‬

‫تۆ ثۆ يٍ گیبٌ ٔ جّْبَی‪ ،‬ثۆچًّ گیبٌ ٔ جّْبٌ يٍ‬

‫تۆ ثۆ يٍ گَّجی ڕۀاَی‪ ،‬ثۆچًّ ضٕٔص ٔ زیبٌ يٍ‬

‫َّـّضێک یبری غّراثى‪َّ ،‬ـّضێک یبری کّثبثى‬

‫کّ نّ َێٕ صِٔری سّراثى‪ ،‬ثۆچًّ صِٔری زِيبٌ يٍ‬

‫نّ ّْئٕ سّڵک ڕِٔیٕو‪ ،‬نّ کّنێُێکی سسیٕو‬

‫َبصیبرو نّ پّضیٕو‪ ،‬ثۆچًّ کٌّٔ ٔ يّکبٌ يٍ‬

‫نّ ٔیطبنی تۆ سٕيبرو‪ ،‬الی سّڵک چی ّْثێ کبرو‬

‫کّ ثۆ تۆ ضّیض ٔ غکبرو‪ ،‬ثۆچًّ تیر ٔ کّٔاٌ يٍ‬

‫کّ نّ ثٍ جۆگّی ئبٔ صاو‪ ،‬ثۆچ ثڕۆو؟ ثۆچًّ ئبٔ يٍ‬

‫چ صِتٕاَى چی ثڵێـى يٍ‪ ،‬ضفّتی جۆیی ڕۀاٌ يٍ‬

‫نّ تۆ ّْر زِڕڕِ جّْبَێک‪ ،‬نّ تۆ ّْر لّترِیّ گیبَێک‬

‫کّ گّیػت نّ تۆ َیػبَێک‪ ،‬ثۆچًّ َبٔ ٔ َیػبٌ يٍ‬

‫‪195‬‬
 ‫صِش ثشّو گّّْٔری ـبیك‪ ،‬نّ ثُی ثّدری ّْلبیك‬
‫ثّ ضّرو ڕێگّ صِپێٕو‪ ،‬ثۆچًّ پبیی ڕۀاٌ يٍ‬

‫ثّ ضّالدی ئّدّصیی تۆ‪ ،‬ڕێگر ٔ ڕێگّثڕی تۆ‬

‫جهٕثّرگت ّْئٕ ثرصو‪ ،‬چ صِيّ ثبجگراٌ يٍ‬

‫نّ ترٔٔضکّی يّْی تبثبٌ‪ ،‬نّ سّيی تٕڕڕِیی پێچبٌ‬

‫صڵّکّو ضٕٔک ثِٕٔ ئّی گیبٌ‪ ،‬تێضِکّو رِتڵی گراٌ يٍ‬

‫ضّیر يّکّ ڕەَج ٔ ثّاڵ تۆ‪ ،‬ضّیر ثکّ ئّغك ٔ غّـب تۆ‬
‫ضّیر يّکّ جّٔر ٔ جّـب تۆ‪ ،‬ضّیر صِکّو ضّص َیگّراٌ يٍ‬

‫نّلجی نٕتؿ صِصِيّ ؼّو‪ ،‬صِیکّيّ غبصیی ثّاڵظ ّْو‬

‫ّْر نّ ئّٔ چبکّ تّڵّة کّو‪ ،‬ـّرِج ٔ ئّيٍ ٔ ئّيبٌ يٍ‬

‫صِئّێ ئّيٍ ٔ ئّيبٌ يٍ‪ْ ،‬بٔصِيی گۆغّگراٌ يٍ‬

‫صِگرو گٕێ نّ لطبٌ يٍ‪ ،‬صِگرو رێی زيبٌ يٍ‬

‫‪196‬‬
 ‫‪11‬‬

‫پێػتر ِٔرِ ئّی ضَّّيی غَّگی يٍ‬

‫ئّی ضَّّيی ْبٔصڵ ٔ ْبٔڕَِگی يٍ‬

‫غیٍ صِگێڕو کّ صڵى تَّگ ثِٕٔ‬

‫تبکٕٔ ثڵێی پێى ِٔرِ صڵتَّگی يٍ‬

‫چّغُی عّٔاٌ جَّگ صِگّڵ صڵ صِکّو‬

‫تبکٕٔ ثڵێی تۆی ضّر ٔ ضّرَّْگی يٍ‬

‫چَّضِ صِپرضی کّ ڕٔست زِرصی چیّ؟‬

‫ْی ؼّيی تۆیّ ثٕتی گٕڵڕَِگی يٍ‬

‫صٔێُێ غّٔێ زْٔرِ ّْئٕی ثیطت ثّ گٕێ‬

‫غیٍ ٔ غّپۆڕی نّغی ِٔک چَّگی يٍ‬

‫ثکڕِِٔ گیبَى نّ نّغى‪ ،‬ثًجِّٔ‬

‫ثێتّ ڕِْب گیبَی پڕی ََّگی يٍ‬

‫‪197‬‬
 ‫ئبغت ثکِّٔ گیبَی يٍ ٔ سۆیی يٍ‬
‫ثۆ تۆیّ گػتی غّڕ ٔ گػت جَّگی يٍ‬

‫پبو نّ ثب تیژتر ٔ سۆغتر صِڕٔا‬

‫گّر تۆ ثڵێی صا ِٔرِ ئّی نَّگی يٍ‬

‫ثۆیّ ئّيٍ ثّضتّ ٔ ئبٔێسی تۆو‬

‫تبکٕٔ ثجێ ِٔک غّکّر ئبَٔگی يٍ‬

‫تۆ نّ يُی ـبرغ ٔ يٍ زار زار‬

‫ئبر چ صِثێ گّر ثکّی ئبَّْگی يٍ‬

‫صٔٔریی ڕێگب ٔ صرَِگ ثٌٕٔ چ َیّ‬

‫َیٕ لّصِيّ ڕێگّیی ـّرضَّگی يٍ‬

‫پیریی يٍ ثبغتر نّ گػت الِٔتی‬

‫گّظ ثِٕٔ ڕٔسطبرِیی پڕ ژَِگی يٍ‬

‫صَِگ يّکّ ثێضَِگ ثّ ِٔکٕٔ گێژ ٔ يَّگ‬

‫تب ثڵێ پێت صا ِٔرِ ثێضَِگی يٍ‬

‫‪198‬‬
‫‪11‬‬

‫َّسّٔی ئّٔغۆکّ ئّی گیبٌ چ صِثێ‬

‫صاَّسّی صِرکّیی ْیجراٌ چ صِثێ‬

‫گّر غّٔێک تبکٕٔ ثّیبٌ ثێضار ثی‬

‫ثۆ ڕِزا ٔ سبتری یبراٌ چ صِثێ‬

‫گّر صٔٔ صیضِ ثّ تۆ ڕَٔٔبک ٔ گّغٍ‬

‫کٕێر ثجێ صیضِیی غّیتبٌ چ صِثێ‬

‫صاثپۆغێ نّ گٕڵ ئّـػبَیی تۆ‬

‫ّْئٕ عبنّو گٕڵ ٔ ڕِیذبٌ چ صِثێ‬

‫ئبٔی دّیٕاٌ کّ نّ تبریکییّ‬

‫پڕ ثکب غبر ٔ ثیبثبٌ چ صِثێ‬

‫ِٔک سضر گّر تۆ ثجی ڕاثّريبٌ‬

‫تب ضّری چبِٔیی دّیٕاٌ چ صِثێ‬

‫‪199‬‬
 ‫گّر نّ سٕاٌ ٔ کّرِو ٔ َیعًّتی تۆ‬
‫ژِيی ژیٍ کٌّ صٔٔ ضێ يیٕاٌ چ صِثێ‬

‫گّر نّ صڵضاریی ٔ گیبَجّسػیی تۆ‬

‫گیبٌ ثشٕازٌ صٔٔ ضێ ثێگیبٌ چ صِثێ‬

‫گّر ثّ ضٕاریی صێیّ يّیضاَی ٔجٕٔص‬

‫ثّر ٔ ضیُّو ثجێ يّیضاٌ چ صِثێ‬

‫ڕٔٔیی ِٔک يبَگت ئّگّر ثُٕێُی‬

‫تب ثچی زْٔرِ ثّ يیساٌ چ صِثێ‬

‫تێجکّی گّر لّصِدێک نیپبٔنیپ‬

‫ثیضِیّ صِضتی سٕيبراٌ چ صِثێ‬

‫گّر ثپۆغیٍ نّ سّاڵت ٔ جهی َٕێ‬

‫ئّو ؼّاڵيبَی تۆ ضٕڵتبٌ چ صِثێ‬

‫ثّضّ صڵ يّیکّ ـّؼبٌ ثێضَِگ ثّ‬

‫گّر َّثێژی تۆ پّرێػبٌ چ صِثێ‬

‫‪200‬‬
 ‫‪14‬‬

‫عّجّة ئّٔ صڵجّرِ زیجبیّ چٕٔ کٕێ‬

‫عّجّة ئّٔ ضّرٔی سۆظ ثباڵیّ چٕٔ کٕێ‬

‫نّ َێٕيبٌ صایطب ّْرِٔک غّيێک ثٕٔ‬

‫َّيب ئێطتب صِپرضى سٕایّ چٕٔ کٕێ‬

‫صڵى ّْرِٔک گّاڵیّک صێتّ نّرزِ‬

‫غِّٔ ٔ ئّٔ صڵجّرِ تَّیبیّ چٕٔ کٕێ‬

‫ثڕۆ ضّر ڕێ ٔ ثپرضّ ڕێجٕاراٌ‬

‫کّ ئّٔ ْبٔڕایّ گیبَّـسایّ چٕٔ کٕێ‬

‫ثڕۆ ثبغ ٔ ثپرضّ ثبؼّٔاَبٌ‬

‫کّ ئّٔ غبسی گٕڵی ڕِعُبیّ چٕٔ کٕێ‬

‫ثڕۆ ثبٌ ٔ ثپرضّ پبضّٔاَبٌ‬

‫کّ ئّٔ ضٕڵتبَی ثێٓبٔتبیّ چٕٔ کٕێ‬

‫‪201‬‬
 ‫ِٔکٕٔ صێٕاَّ ئبٔارِو نّ ضّدرا‬
‫کّ ئّٔ ئبضکّ نّ ئّٔ ضّدرایّ چٕٔ کٕێ‬

‫صٔٔ چبٔو ّْرِٔکٕٔ جّیذٌٕٔ نّ گریبٌ‬

‫ِْٔب صٔڕڕێک نّ ئّٔ صِریبیّ چٕٔ کٕێ‬

‫نّ يبَگ ٔ زْٔرِ ّْرصِو يٍ صِپرضى‬

‫کّ ئّٔ يبَگڕٔٔیّ نّٔ ثباڵیّ چٕٔ کٕێ‬

‫ئّگّر ْی ئێًّ ثٕٔ ئّی ثۆچی صٔٔرِ‬

‫ئّگّر ْی ئێرِیّ ثۆٔالیّ چٕٔ کٕێ‬

‫ّْئٕ جێى صیت ٔ َّيضیت ئّٔ نّ ْیچ جێ‬

‫صٔٔ نّت ثٕٔو ئبسۆ ئّٔ یّکتبیّ چٕٔ کٕێ‬

‫صڵ ٔ گیبَی کّ تێکّڵ ثٕٔ ثّ ئّڵاڵ‬

‫ئّگّر ئبٔ ٔ گڵّ ئّٔ الیّ چٕٔ کٕێ‬

‫ثجێژِ ئبغکرا غّيطٕنّٓلی صیٍ‬

‫ئّگّر انػًص ٔ الیشفبیّ چٕٔ کٕێ‬

‫‪202‬‬
‫‪17‬‬

‫نّ سبکى گّر گَّى ضّرصِرثٓێُێ‬

‫ئّگّر َبَی ثکٌّ نێی‪ ،‬يّضتیی صێُێ‬

‫ّْٔیر ٔ َبَّٔای صێٕاَّ ٔ غێت‬

‫تَّٕٔری ثّیتی يّضتبَّ صِسٕێُێ‬

‫ئّگّر ثۆ زیبرِتی لّثرو ثّڕێِٕی‬

‫گڵی گڵکۆو ِٔ ڕەلطبَت صِْێُێ‬

‫يّیّ ثێ صِؾ عّزیس ثۆ ضّر يّزارو‬

‫نّ ثّزيی ّْق َّغێ سّو ثتگرێُێ‬

‫نّ کفُى ثسگٕڕێک ثضرٔٔ نّ ضیُّت‬

‫سّراثبتێک نّ گیبَت پێکضِْێُێ‬

‫يُی ّْق ئبـراَضِٔ پڕ نّ يّی ئّغك‬

‫ّْيبٌ ئّغمى ئّگّر يّرگ ثًڕـێُێ‬

‫‪203‬‬
 ‫يُى يّضتیی ٔ ئّضڵى ثبصِیی ئّغك‬
‫نّ يّی يّضتیی َّثێ چى پێضِيێُێ‬

‫ثّرِٔ ثٕرجی ڕٔدی غّيطٕنّٓلی صیٍ‬

‫ڕٔدى صِـڕێ ٔ صِيێکی ڕاَّيێُێ‬

‫‪204‬‬
 ‫‪17‬‬

‫تّست ٔ َٕؼرۆی کرص جّْبٌ‪ ،‬ضّٔصای تۆ ضّٔصای تۆ‬

‫چێژی عٕيرو ّْر ثِٕٔ ّْڵٕای تۆ ّْڵٕای تۆ‬

‫کۆغی گّرصٌٔٔ پڕ نّ يرٔاری ٔ صٔڕ ٔ نّعم ٔ زِرِ‬

‫تبکٕٔ ّْڵڕێژێ ّْئٕی ژێر پبی تۆ ژێر پبی تۆ‬

‫گیبَی گػت ئبغك صِگّٔزێٍ ّْرِٔکٕٔ ضێاڵٔی ئبٔ‬

‫تیژ ثّڕێٌِٕ ثۆ ثّرِٔ صِریبی تۆ صِریبی تۆ‬

‫يٍ کّ تێًڕٔاَی نّ گیبَی ضبصِیی ثێڕَِگی سۆو‬

‫َّلع زِرصو صیت نّثّر ضّـرای تۆ ضّـرای تۆ‬

‫کبتێ ٔرص ڕٔاَیى نّ گرغّی گّّْٔری َێٕ زاتی تۆ‬

‫يبَگ ڕٔسی صِرسطت نّ َێٕ ضیًبی تۆ ضیًبی تۆ‬

‫يٍ کٕتى يبَگ ٔ نّ ڕأێژو گّنێک تبٔاٌ ّْیّ‬

‫يبَگ يّگّر کێیّ ثجێتّ تبی تۆ ْبٔتبی تۆ‬

‫‪205‬‬
‫ئبِْٔب ئێژێ سٕصأَِض غّيطی تّٔرێسیی ثّ َبٔ‬
‫ئّی ّْئٕ غبری صڵى ؼّٔؼبی تۆ ؼّٔؼبی تۆ‬

‫‪206‬‬
 ‫‪11‬‬

‫کّ ضّريّضتی يُی ئّی گیبٌ‪ ،‬نّ صِرصیطّر چًب ؼّيتّ‬

‫کّ ئبضکی َبضکی يٍ ثی‪ ،‬نّ غێری َّر چًب ؼّيتّ‬

‫کّ يبَگی ڕٔٔی تۆ يٍ ثى‪ ،‬چ صِسٕازی نّ ضبڵ ٔ يبَگ‬

‫کّ ّْتجێ ضۆز ٔ غّٔلی يٍ‪ ،‬نّ غۆر ٔ غّر چًب ؼّيتّ‬

‫کّ ثٕٔیّ کبَگبی َّْگٕیٍ‪ ،‬چًب ڕٔٔی تۆ ِْٔب ترغّ‬

‫کّ ڕايت ثێ ثٕرالی ئّغك نّ يّرگی کّر چًب ؼّيتّ‬

‫کّ يٍ گّرو ٔ گٕڕو الی تۆ‪ ،‬چًب ئبست ِْٔب ضّرصِ‬

‫کّ چٕٔیّ ضّر ضّری ئّـالک‪ ،‬نّ ٔیػک ٔ تّر چًب ؼّيتّ‬

‫سۆغبٔازیی يُت ثیُی‪ ،‬صِٔاضبزیی يُت ثیُی‬

‫ڕِضَّجبزیی يُت ثیُی‪ ،‬نّ ضّر چَّجّر چًب ؼّيتّ‬

‫ثّ ڕٔاڵّت ثۆچی َٕٔضبٔی‪ ،‬نّ ثێ يبَب چ ترضبٔی‬

‫صِ ثبؼّڵ صا ّْثێ گّّْٔر‪ ،‬نّ ثێ گّّْٔر چًب ؼّيتّ‬

‫‪207‬‬
 ‫صِگّڵ صڵ یبری ؼبری تۆ‪ ،‬چراؼی چبریبری تۆ‬
‫ـّلیری زٔنفّلبری تۆ‪ ،‬نّ تبٔ سَّجّر چًب ؼّيتّ‬

‫ّْئٕ ثبغ ٔ ثّرت صاگرت‪ ،‬ثشۆ تێر نّٔ ثّرٔثٕٔيّ‬

‫ئّگّر صِرگب صِثّضتٍ تَٕض‪ ،‬نّ ثَّضی صِر چًب ؼّيتّ‬

‫کّ يّصص ٔ جّزری سۆت ثیُی‪ ،‬کّ ثبڵ ٔ پّڕڕی سۆت ثیُی‬
‫غکۆ ٔ ـّڕڕی سۆت ثیُی‪ ،‬نّ ّْر ثێفّڕ چًب ؼّيتّ‬

‫ئّرێ ئّی گیبَی گیبَی گیبٌ‪ ،‬پَّبْی گیبَی يیٕاَبٌ‬

‫ئّرێ ضٕڵتبَی ضٕڵتبَبٌ‪ ،‬نّثّر ضَّجّر چًب ؼّيتّ‬

‫سّيۆظ ثّ ّْرِٔکٕٔ يبضی‪ ،‬ثڕۆ َێٕ ثبٔغی صِریبی‬

‫کّ ضبکیٍ ثٕٔی نّ ژێر ثّدری‪ ،‬نّ تبٔ ئبزِر چًب ؼّيتّ‬

‫‪208‬‬
 ‫‪11‬‬

‫ئّی صۆضت غّکّر سۆغتر یب کّش کّ غّکّرضبزِ‬

‫جٕاٌ ثَٕٔی لّيّر ثبغتر یب کّش کّ لّيّرضبزِ‬

‫ئّی ثبغ ئّتۆ سۆغتر ثّٔ گٕڵػٌّ ٔ گٕڵسارِت‬

‫یب کّش کّ صِڕضکێُێ ٔ ضّص َێرگسی تّرضبزِ‬

‫ئّی ئّلڵ ئّتۆ ثبغتر ثۆ صیتٍ ٔ ثۆ زاَیٍ‬

‫یب کّش کّ ثّ ّْر ضبتێک ضّص ئّلڵ ٔ َّزِرضبزِ‬

‫ئّی ئّغك ئّگّرچی تۆ غیٕأ ٔ پّرێػذبڵی‬

‫ئّيًب ّْیّ گڕکبَێک نّٔ ئّغمّ کّيّرضبزِ‬

‫ثێشۆ ٔ پّرێػبَى‪ ،‬ضّرگّغتّ ٔ دّیراَى‬

‫جبرێکى صِضۆزێ پّڕ‪ ،‬جبرێک پّڕ ٔ ضّرضبزِ‬

‫صِریبی صڵّکّو نّ نٕتؿ پڕ سٕضرِٔ ٔ پڕ غیریٍ‬

‫ّْر لّترِی ئَّضێػّ ضّص جۆرِ گّْٕرضبزِ‬

‫‪209‬‬
‫ئّٔ گػت گّْٕراَّظ ئّٔ‪ ،‬صِغکێُێ نّ ثّر پێی ئّغك‬
‫نّٔ ئّغمّ عّجیجّظ ئّٔ ضّص ثّرّْو ٔ ثّر ضبزِ‬

‫غّيطٕنّٓلی تّٔرێسیی ضّص جۆر صِگۆڕێ صڵ‬

‫جبرێکی ِٔکٕٔ غّيػیر‪ ،‬جبرێكی ضپّرضبزِ‬

‫‪210‬‬
 ‫‪11‬‬

‫ئّگّر تۆ ئبغمی يبتّو ڕِْب کّ‬

‫زِيبَِٔضی ثجیُّ ٔ سّو ڕِْب کّ‬

‫ثجّ صِریب ٔ کّغتی ِٔرثگێڕِ‬

‫ثجّ عبنّو ّْئٕ عبنّو ڕِْب کّ‬

‫ِٔکٕٔ ئبصِو ِٔرِ جَُّّت ثکّ تۆثّ‬

‫ثّر ٔ يُضاڵی گػت ئبصِو ڕِْب کّ‬

‫ثڕۆ ضّر چّرر ِٔکٕٔ عیطبی يریّو‬

‫کّری عیطبی کٕڕی يریّو ڕِْب کّ‬

‫نّ غّٔلی ئّغمی یۆضؿ گّر ثڕیت صِضت‬

‫غّٔق ثگرِ ٔ سّيی يّڵّٓو ڕِْب کّ‬

‫ئّگّر ثێضاری کرصی زٔنفی صِرّْو‬

‫سّیباڵت ٔ سّٔی صِرّْو ڕِْب کّ‬

‫‪211‬‬
 ‫َفشت ـیّ يٍ رٔدی گّیػتِٕ‬
‫سّيی زۆر ٔ سّيی کّو کّو ڕِْب کّ‬

‫يٕضّهللو کّ صڵت نّ ژیٍ يّضّهللو‬

‫ْٕيێضی َبيٕضّهللو ّْو ڕِْب کّ‬

‫نّ غێرزا ـێر ثجّ سٕٔ ٔ سضِی غێر‬

‫ضّگی َبصِضتّيۆی ئبصِو ڕِْب کّ‬

‫سّيۆظ نّٔ چّغُّ گٕـتبر ٔ لطبَّ‬

‫لطّٔێژی سٕصا ئّعهّو ڕِْب کّ‬

‫کّ صِرکّٔت غۆلی غّيطّصصیُی تّٔرێس‬

‫جّْبَی تَّگ ٔ تبر ٔ تّو ڕِْب کّ‬

‫‪212‬‬
 ‫‪16‬‬

‫َیّ ِٔک دٕضُی تۆ جٕاٌ یبری صیکّ‬

‫ِٔرِ صِر يبَگی جٕاَبٌ جبری صیکّ‬

‫نّ الو ؼّیری تّيبغبی جّيبنت‬

‫نّ ّْرصٔٔ عبنّيبٌ َیّ کبری صیکّ‬

‫نّ دٕضُی تۆی کّيێکی ّْر صِثرص صز‬

‫ئّگّر ِٔک تۆ ّْثب عّییبری صیکّ‬

‫ّْتبٔی دٕضٍ ٔ جٕاَییت ڕٔٔی ِٔصِرسطت‬

‫نّ ّْر زِڕڕێکی صێ ئیمراری صیکّ‬

‫ِْٔبت صِریب نّ گّّْٔر ئبسُیِٕ‬

‫کّ ّْر لّترێک ثِٕٔ عَّجبری صیکّ‬

‫نّ يبڵێک صٔٔ َّسۆغٍ ئبغك ٔ غێت‬

‫يُى ثیًبر ٔ صڵ ثیًبری صیکّ‬

‫‪213‬‬
 ‫سٕصایّ ّْر صٔٔ الت تیًبر کرصٌ‬
‫ثّاڵو يبِٔ صیطبٌ تیًبری صیکّ‬

‫چهۆَى تێضِگب يَٕکیر کّ ثێژو‬

‫کّ پێُبگب ثّ ئّٔ صیضاری صیکّ‬

‫کٕتی يَٕکیر‪ :‬ضَّبیی ّْر ئَِّٔضِش‬

‫ضَّبیی صایّ صِضت سّرٔاری صیکّ‬

‫ِْٔب سّرٔار ثّ سّرٔار تۆ يّثیُّ‬

‫ِٔ ئبگب صێُێ عیطبٔاری صیکّ‬

‫‪214‬‬
 ‫‪12‬‬

‫ثۆضۆی صڵی يٍ َیػبَّیی ضّٔصایّ‬

‫ڕەظ صٔٔکّڵی صڵ نّ صٔٔرِِٔ پّیضایّ‬

‫ّْر پێهّ کّ ّْڵضِضتێ نّ سٕێُی صڵی پڕ کٕڵ‬

‫کٕا ٔاصِثێ صڵ يّگّر ثڵێى صِریبیّ‬

‫نێى ثَّٕٔ َّثبٌ َسیک ٔ َبضیبٔ ٔ سسو‬

‫صڵ ثۆچی ئیضی نّ صٔژيُییى ّْضتبیّ‬

‫ّْرال کّ ئّغك گرتی ثّر ٔ ڕٔٔی تێکرص‬

‫ئّٔ جێیّ ّْئٕ نۆيّیّ ّْر ّْڵاڵیّ‬

‫گػت ئێرِیی پێضِثٌّ ثّ ئّغك تَّبَّت غبیبٌ‬

‫چٌٕ ئّغك غّيی کۆڕ ٔ صڵی ٔااڵیّ‬

‫پێ صاَێ ثڕۆ ضّر ضّری چّرسی دّٔتّو‬

‫ئّٔ ئّغمّ نّ تّغمّ نّ ضّر ٔ ثباڵیّ‬

‫‪215‬‬
 ‫ٔغیبر يّثّ صِيێک کّ چَٕکّ ٔغیبر‬
‫ثێُرسّ نّ الی ئّغك ٔ گّنێک ڕیطٕایّ‬

‫يیریی نّ ضّرت صِرکّ کّ يیری يّجهیص‬

‫گّر چبٔی ضّری ثّضتِٕ ثّ صڵ ثیُبیّ‬

‫غّٔ ڕاثٍ ٔ ّْضتٍ ئّی دّریفبٌ‬

‫يّی دبزر ٔ غّو َبزر ٔ یبر تَّیبیّ‬

‫‪216‬‬
 ‫‪11‬‬

‫صێی ٔ ڕاصِثری سّرايبٌ‪ ،‬گیبَی گیبٌ ثێ يٍ يّڕۆ‬

‫گّر صِچی ثۆ ثّزو ٔ ضّیراٌ ٔ گّڕاٌ ثێ يٍ يّڕۆ‬

‫ئّی ـّنّک ثێ يٍ يّچّرسّ‪ ،‬ئّی لّيّر ڕٔٔت صِريّسّ‬

‫ئّی زِٔی ثێ يٍ يّڕضکّ ٔ ئّی زِيبٌ ثێ يٍ يّڕۆ‬

‫ئّو جّْبٌ سۆغّ صِگّڵ تۆ‪ ،‬ئّٔ جّْبَیع سۆظ ثّ تۆ‬

‫نّو جّْبٌ ثێ يٍ يّيێُّ‪ ،‬ثۆٔ جّْبٌ ثێ يٍ يّڕۆ‬

‫ئّی عّیبٌ ثێ يٍ يّزاَّ‪ ،‬ئّی زيبٌ ثێ يٍ يّصٔێ‬

‫ئّی َّزِر ثێ يٍ يّثیُّ‪ ،‬ئّی ڕۀاٌ ثێ يٍ يّڕۆ‬

‫غّٔ نّثّر غۆلی تریفّ گّظ صِثێ ڕٔسطبری يبَگ‬

‫يٍ غّٔو تۆ يبَگی يٍ‪ ،‬ثۆ ئبضًبٌ ثێ يٍ يّڕۆ‬

‫سبر ئّیًٌّ ثٕٔ نّ ئبگر چٌٕ پَّبی ثٕٔ نّتفی گٕڵ‬

‫تۆ گٕڵی‪ ،‬يٍ سبری تۆو ثۆ ثێطتبٌ ثێ يٍ يّڕۆ‬

‫‪217‬‬
‫گّر نّ کۆڕی ثّزيی غب ثٕٔی ئّی تّرِة ثێ يٍ يَّۆظ‬
‫گّر صِچی ضّرثبَی غب ئّی پبضّٔاٌ ثێ يٍ يّڕۆ‬

‫ٔای نّو ڕێجبزِ گّر کّش ثێ َیػبَی تۆ ثڕٔا‬

‫چٌٕ َیػبَی يٍ ئّتۆی‪ ،‬ئّی ثێ َیػبٌ ثێ يٍ يّڕۆ‬

‫ٔای نّو ڕێجبزِ کّش صِڕٔا ثّثێ زاَطت ٔ ْۆظ‬

‫ْۆظ ٔ زاَطتیع ئّتۆی ئّی ڕێگّزاٌ ثێ يٍ يّڕۆ‬

‫سّڵکی تر َبٔت صَِێٍ ئّغك‪ ،‬يٍ صِڵیى ضٕڵتبَی ئّغك‬

‫ئّی ئّتۆ ضّرتر نّ ًِْٔی گع کّضبٌ ثێ يٍ يّڕۆ‬

‫‪218‬‬
 ‫‪11‬‬

‫گّر غّيص ٔ لّيّرسٕازی‪ْ ،‬ب غّيص ٔ لّيّر ـّرئٕ‬

‫گّر ضٕثخ ٔ ضّدّر سٕازی‪ْ ،‬ب ضٕثخ ٔ ضّدّر‪ ،‬ـّرئٕ‬

‫ئّی یۆضفی کَّعبَی‪ِٔ ،‬ی گیبَی ضٕنّیًبَیی‬

‫گّر تبج ٔ کّيّر سٕازی‪ْ ،‬ب تبج ٔ کّيّر‪ ،‬ـّرئٕ‬

‫ئّی ّْيسِیی زِثر ٔ زَِگ‪ ،‬ئّی رٔضتّيی ڕۆژی جَّگ‬

‫گّر تیػ ٔ ضپّر سٕازی‪ْ ،‬ب تیػ ٔ ضپّر‪ ،‬ـّرئٕ‬

‫ئّی ثٕنجٕنی سۆظ ڕأێژ‪ ،‬ئّی تٕٔتی غیریٍ ثێژ‬

‫گّر لَّض ٔ غّکّر سٕازی‪ْ ،‬ب لَّض ٔ غّکّر‪ ،‬ـّرئٕ‬

‫ئّی گیبَی تّيبغبسٕاز‪ ،‬ئٕضبیی تّجّنهیشٕاز‬

‫گّر ضّيع ٔ ثّضّر سٕازی‪ْ ،‬ب ضّيع ٔ ثّضّر‪ ،‬ـّرئٕ‬

‫ئّی صێٕی پڕی کیُّ‪ ،‬ئّی صٔژيُی صێریُّ‬

‫گّر ـیتُّ ٔ غّڕ سٕازی‪ْ ،‬ب ـیتُّ ٔ غّڕ‪ ،‬ـّرئٕ‬

‫‪219‬‬
 ‫سبيۆظ! لطّت ثجڕِ‪ ،‬ڕێگّی ضّـّرت ثگرِ‬
‫گّر یبری ضّـّر سٕازی‪ْ ،‬ب یبری ضّـّر‪ ،‬ـّرئٕ‬

‫غّيطٕنّٓلی تّٔرێسیی‪ ،‬پڕ َبز ٔ صاڵٔێسیی‬

‫گّر سّضتّجگّر سٕازی‪ْ ،‬ب سّضتّجگّر‪ ،‬ـّرئٕ‬

‫‪220‬‬
 ‫‪14‬‬

‫یبر ِٔرِ یبر ِٔرِ‪ ،‬ئّٔ چّل ٔ ئّٔجبر ِٔرِ‬

‫َب يّڵێ َب‪ ،‬ثب يّصِ يم‪ ،‬ئّی يّْی عّییبر ِٔرِ‬

‫ئبغمی يّْجٕٔر ئّيّیٍ‪ ،‬عبنّيی پڕ غۆڕ ئّيّیٍ‬

‫تیُٕٔی يّسًٕٔر ئّيّیٍ‪ ،‬ئّی غّْی سّيًبر ِٔرِ‬

‫پب ئّتۆی‪ ،‬صِضت ئّتۆی‪ ،‬سبنمی ّْر ّْضت ئّتۆی‬

‫ثٕنجٕنی ضّريّضت ئّتۆی‪ ،‬الیَّی گٕڵسار ِٔرِ‬

‫گٕێچکّ ئّتۆی‪ ،‬چبٔ ئّتۆی‪ ،‬ضّرگٕڵ ٔ سۆغُبٔ ئّتۆی‬

‫یۆضفی صزرأ ئّتۆی‪ ،‬ثۆ ضّری ثبزار ِٔرِ‬

‫ثٕٔیّ َّْبٌ نّ صیضِکبٌ‪ ،‬ئّی ئّتۆ گیبَی گػت جّْبٌ‬

‫جبری صیکّ چّپڵّڕێساٌ‪ ،‬ثێ صڵ ٔ صِضتبر ِٔرِ‬

‫ڕۆغُیی ڕۆژ ئّتۆی‪ ،‬غبصیی ؼّيطۆز ئّتۆی‬

‫يبَگی غّٔی تبر ئّتۆی‪ّْٔ ،‬ری غّکّرثبر ِٔرِ‬

‫‪221‬‬
 ‫ئّی عّنّيی عبنّيی َّٔ‪ ،‬ئّلڵ نّ التٍ ثّ گرِٔ‬
‫جبر يّیّ ٔ جبر يّڕۆ‪ّْ ،‬ضتّ ثّ یّکجبر ِٔرِ‬

‫ئّی غّٔی غێٕأ ثڕۆ‪ ،‬ئّی ؼّيی ثێُبٔ ثڕۆ‬

‫ئّلڵی ثّثێ چبٔ ثڕۆ‪ ،‬صِٔڵّتی ثێضار ِٔرِ‬

‫ئّی صڵێ ئبٔارِ ِٔرِ‪ ،‬ئّی جگّری پبرِ ِٔرِ‬

‫گبڵّ صرأِ صِرکّ گّر‪ّْ ،‬ڵچّ نّ صیٕار ِٔرِ‬

‫ئّی َّـّضی َٕٔح ِٔرِ‪ ،‬ئّی ِّْٔضی ڕٔٔح ِٔرِ‬

‫يّڵّٓيی يّجرٔٔح ِٔرِ‪ ،‬ضیذذّتی ثێًبر ِٔرِ‬

‫ئّی يّْی ڕٔٔگرژی جٕاٌ‪ ،‬ئبٔی ڕۀاَی ٔ ڕۀاٌ‬

‫غبصییضِری گػت ئبغمبٌ‪ ،‬کٕێریی ئّؼیبر ِٔرِ‬

‫ثّضّی ئیضی َبتمی گیبٌ‪ ،‬چَّضِ لطّ ٔ گفتی زيبٌ‬

‫چَّض صِکٕتی تّپڵی ثّیبٌ‪ ،‬ثێ صِو ٔ گٕـتبر ِٔرِ‬

‫‪222‬‬
‫‪47‬‬

‫گراَگیبَیی يّکّ ئّی یبر ثێژِ‬

‫نّ زٔنفی سۆت ٔ ئّٔ ڕٔسطبر ثێژِ‬

‫نّ ثبؼی گیبَی سۆت چَّض چّپک ثٓێُّ‬

‫دیکبیّ ٔ َّلڵی ئّٔ گٕڵسار ثێژِ‬

‫نّ دٕضُی‪ ،‬ثبش ٔ سٕاضت زۆر پێیّ‬

‫يّنٕٔنیی تٕٔڕ ثضِ ئّٔجبر ثێژِ‬

‫نّ یبصی صۆضت غیریُتر چ سۆغّ‬

‫صِ صِو ثجسٔٔ يّثّ ثێکبر‪ ،‬ثێژِ‬

‫نّ یبصی عبنّيی ؼّصصار يّثێژِ‬

‫نّ نٕتفی عبنّيی ئّضرار ثێژِ‬

‫نّ الـی ـیتُّیی تبتبر کّو کّ‬

‫نّ َبٔکی ئبضکی تبتبر ثێژِ‬

‫‪223‬‬
‫نّ ئّغمی دٕضُی غّيطّصصیُی تّٔرێس‬
‫نّ َێٕاٌ ئبغمبٌ ئبضبر ثێژِ‬

‫‪224‬‬
‫‪47‬‬

‫صِڕپّڕیٌٕ غێتّکبٌ نّٔ ضهطهّ‬

‫چَٕکّ ّْضتب ثۆَی گیبٌ نّٔ ضهطهّ‬

‫َّعرِتّی ئبغمبٌ ثّرِٔ ئبضًبٌ صِچێ‬

‫ئّنئّيبٌ ٔ ئّنئّيبٌ نّٔ ضهطهّ‬

‫گیبَی يٕغتبلبٌ چ َبگَٕجێ ئیضی‬

‫پڕ زِيیٍ ٔ ئبضًبٌ نّٔ ضهطهّ‬

‫پێػکّغی نّیهی صِکّو يٍ ّْرصِيێک‬

‫گیبَی يّجٌُٕٔ ئّريّؼبٌ نّٔ ضهطهّ‬

‫ئّڵمّی ئّغمت صِ گٕێچکّی ئێًّ صا‬

‫صِريّکّ تۆ ْۆغًبٌ نّٔ ضهطهّ‬

‫ـیتُّیّکت ئبیطبَض نّٔ ضهطهّ‬

‫ّْر ثّ تۆظ صِکرێ يراٌ نّٔ ضهطهّ‬

‫‪225‬‬
 ‫ضّص ثریُی پێی گیبٌ ْی ثَّضی تۆٌ‬
‫گّرچی گیبٌ ثِٕ ثێ َیػبٌ نّٔ ضهطهّ‬

‫غّيطی تّٔرێسیی يراصو زٔنفی تۆٌ‬

‫ّْرچی کرصو يٍ ثّیبٌ نّٔ ضهطهّ‬

‫‪226‬‬
‫‪41‬‬

‫تّثیجی صِرصی ثێ صِريبٌ کێٓبیّ؟‬

‫رِـیمی ثبزی ثێ پبیبٌ کێٓبیّ؟‬

‫ئّگّر ئّلڵّ ئّصی غێتبیّتی چیّ؟‬

‫ئّگّر گیبَّ ئّصی جبَبٌ کێٓبیّ؟‬

‫چرایی ّْڵکرأی ڕَٔٔی عبنّو‬

‫کّ َّک کٕـرِ ٔ َّ ِٔک ئیًبٌ کێٓبیّ؟‬

‫پڕی گّّْٔر کرأِ ثّدری جبٔیض‬

‫صِ َبر صا گّّْٔری ئیُطبٌ کێٓبیّ؟‬

‫ؼٕاڵيبَّ ٔ غڕِ ئّغیب لّثبیبٌ‬

‫نّ َێٕاٌ ثَّضِکبٌ ضٕڵتبٌ کێٓبیّ؟‬

‫ثّغێکی چٕٔکی صَٔیبظ ثێ يّرِز َیّ‬

‫تّثیجی ئّغمًبٌ صٔککبٌ کێٓبیّ؟‬

‫‪227‬‬
 ‫ئّلڵ عبجس نّ ـکری سبٔ ٔ عبجس‬
‫کّ ضّرکّظ کێ ٔ ضّرگّرصاٌ کێٓبیّ؟‬

‫چًب ئّٔ گفت ٔ نفتّت کرصِٔ لیجهّ‬

‫ثساَّ صِرضی سبيۆغبٌ کێٓبیّ‬

‫‪228‬‬
 ‫‪41‬‬

‫ئبغك ثٕٔی ئّتۆ ئّی صڵ؟ ضّٔصات يّثبرِک ثێ‬

‫نّ جێ ٔ يّکبٌ صِرچٕٔی؟ جێگبت يّثبرِک ثێ‬

‫نّ ّْرصٔٔ جّْبٌ صِرچّ‪ ،‬تَّیب ثژی تَّیب ثّ‬

‫تب يٕڵک ٔ يّنّک ثێژێ‪ ،‬تَّیبت يّثبرِک ثێ‬

‫کفری تۆ ّْئٕ صیٍ ثٕٔ‪ ،‬تبڵییت ّْئٕ غیریٍ ثٕٔ‬

‫ّْڵٕا ثِٕٔ گػت ّْڵٕا‪ّْ ،‬ڵٕات يّثبرِک ثێ‬

‫نّٔ سبَّگّْی ضیُّ ؼّٔؼبی ـّلیراَّ‬

‫ئّی ضیُّی ثێ کیُّ‪ ،‬ؼّٔؼبت يّثبرِک ثێ‬

‫ئّو صیضِیی صڵضیضِ ئّضریٍ ثٕٔ کّ ثٕٔ صِریب‬

‫صِریبظ صِثێژێ پێت‪ ،‬صِریبت يّثبرِک ثێ‬

‫ئّی ئبغمی پَّٓبَیی‪ ،‬ئّٔ یبرِ لّریُت ثێ‬

‫ئّی تبنجی ثّرزایی‪ ،‬ثباڵت يّثبرِک ثێ‬

‫‪229‬‬
 ‫سبيۆظ ٔ يّکّ ثبضی‪ ،‬ضّٔصایّکی ثبغت کرص‬
‫کبالی عّجّثت صِش کّٔت‪ ،‬کبالت يّثبرِک ثێ‬

‫شەمسولهەقی تەورێزیی سوڵتانی جەهانی تۆ‬

‫سەودایەکی سەیرت کرد‪ ،‬سەودات مەبارهک بێ‬

‫‪230‬‬
‫‪41‬‬

‫ِٔ کۆاڵَی صڵى کّٔتى زِيبَێ‬

‫ثپرضى يٍ نّ دبڵی صڵ َیػبَێ‬

‫صِثێ چۆٌ ٔ چهۆٌ ثێ ئّٔ صڵّی يٍ‬

‫کّ صیتى نێی پّرێػبَّ جّْبَێ‬

‫نّ صِضتی صڵ ّْئٕ ْبٔاریبٌ ثٕٔ‬

‫دّصیطی ٔا کّ نێی کّٔتًّ گٕيبَێ‬

‫نّ ئّلڵی سۆو ثّرِٔ صڵ کّٔتًّ ڕێگب‬

‫کّچی َّيضیت ثّتبڵ ثێ نێی يّکبَێ‬

‫نّ َێٕاٌ عبرؾ ٔ يّعرٔٔؾ صا صڵ‬

‫صِثێتّ دبڵی ّْرِٔک تّرجٕيبَێ‬

‫سٕصأَِضاَی صڵ ئبگبٌ کّ صڵ چیّ‬

‫نّ کٕێ صِزاَێ لّصری ّْر َّزاَێ‬

‫‪231‬‬
 ‫نّ صِرگبْی سٕصا صِیجیُی ٔ ثّش‬
‫ِٔگیرت َبکّٔێ صڵ الی ـاڵَێ‬

‫َیّ الی کّش جگّ جّثجبری عبنّو‬

‫غّْیضی ّْر َیػبٌ ٔ ثێ َیػبَێ‬

‫‪232‬‬
 ‫‪46‬‬

‫سۆزگّ ئّٔ ڕۆژِ نّ ثّر تۆ ِٔکٕٔ ضٕڵتبٌ صِيرو‬

‫نّ کُت کبَی غّکّر يٍ غّکّرئّـػبٌ صِيرو‬

‫ضّصّْزاراٌ گٕڵی ضّص پّڕ نّ گڵى صێُّ صِرێ‬

‫گّر نّ ثّر ضێجّری ٔا ضّرٔی گٕڵطتبٌ صِيرو‬

‫غّرثّتی يّرگ ئّگّر تێجکّیّ َێٕ لّصِدى‬

‫يبچ صِصِو يٍ نّ لّصِح‪ ،‬يّضت ٔ سّرايبٌ صِيرو‬

‫ِٔک سّزِڵ گّر سّثّری يّرگ ثکب زِرص ٔ کسو‬

‫ِٔک ثّْبری صِيی سَّضاَی تۆ سَّضاٌ صِيرو‬

‫زۆر کّڕِت يرصو ٔ صیطبٌ ثّ صِيت زیُضٔٔ ٔ گّظ‬

‫سۆغّ ثًرو نّ تۆ ضّص جبر ٔ چ ْبضبٌ صِيرو‬

‫يٍ پّراکَّضِ ٔ سبک ثٕٔو‪ِْٔ ،‬ب جّيع کراو‬

‫ْیچ نّ جّيعت َیّ غبیبٌ کّ پّرێػبٌ صِيرو‬

‫‪233‬‬
 ‫چ صِڵێی؟ کٕاَێ يّرگ صِضتی صِگبتّ ئبغك‬
‫چۆٌ نّ کبَی ٔ نّ ضّرچبِٔیی دّیٕاٌ صِيرو‬

‫غّيطی تّٔرێس کّضبَێک کّ َّثٍ زیُضٔٔ ثّ تۆ‬

‫الی تۆ زیُضٔٔیی زیُضٔٔو‪ ،‬کّ نّ الی ٔاٌ صِيرو‬

‫‪234‬‬
 ‫‪42‬‬

‫چًب صايبٔی نّٔ ضٕٔچّ‪ ،‬چًب تۆظ َبگّڕێی یّکضِو‬

‫يّگّر تۆ ـکری يَّذٕٔضی‪ ،‬کّ َبسٕازی جگّ نّ سّو‬

‫کّ ْبت ئٕضبی عّيراَیی‪ ،‬چًب تۆ ئبنی ـیرعَّٔی‬

‫کّ ْبت ئٕضبی سۆغڕأێژ چًب تۆ َبثی نێی ْبٔصِو‬

‫کّ تۆ ثّضتت صِگّڵ ّْق عّْض نّ ضطتی ثٕٔ غکبَضت عّْض‬

‫ِٔکٕٔ لّٔل ٔ لطّی پیبٔاٌ چًب تۆظ َبثی زۆر يّدکّو‬

‫نّ ژێر سبک ّْرِٔکٕٔ يػکبٌ رَِّْض صِثڕی ثّرِٔ يتجّق‬

‫چًب تۆظ ّْرِٔکٕٔ ضٕڵتبٌ ََّێی َّْگبٔ نّ ضّر تبرِو‬

‫چًب ِٔک ئبڵمّی صِرگب صِلٕنجبثی تّق ٔ صَِگی‬

‫نّ کۆڕی ئبڵمّی يّرصاٌ صِيێکی ثۆ َّثی يّدرِو‬

‫چهۆٌ ثیکبتِّٔ صِرگب کّ صٔژيٍ پێیّتی يفتبح‬

‫چهۆٌ ثبظ ثێتِّٔ ثێًبر کّ پێیُّصراثێ ْیچ يّڵّٓو‬

‫‪235‬‬
 ‫ضّر ئّٔصِو ضّر صِثێ گیبَّ کّ سبکی ڕێگّکّی ئّٔ ثێ‬
‫نّ ئّغمی رایّتی ئّی ضّر چًب تۆ َبثی ثۆی پّرچّو‬

‫چًب ِٔک ّْٔری ثێ ثبراٌ ثّری يبَگ صاصِپۆغی تۆ‬

‫چًب ّْرِٔک يّْی تبثبٌ سٕنێک َبصِی نّ صِٔر عبنّو‬

‫لّڵّو نّٔ جێیّ صێتّ صِضت کّ کّو ثێ یّک صٔٔ پیت ٔ دّرؾ‬
‫چًب ثۆ ئّغمی تّضذیذی ئّتۆظ َبثی ثّ دّرـێک کّو‬

‫گٕڵطتبٌ ٔ گٕڵ ٔ ڕِیذبٌ ثّ صِضتی تۆ َّثێ َبڕٔێٍ‬

‫صٔٔ کبَیبٔت ّْیّ ئّی ڕٔر چًب َبثی پڕی غێ ٔ َّو‬

‫کّ تّٔٔاـبَی َێٕ گّرصٌٔٔ گّڕاٌ تێگڕا نّ صِٔر ئبصِو‬

‫يّگّر ئیجهیطی يّنعَٕٔی کّ َبسٕازی گّڕی ئبصِو‬

‫ئّگّر ثۆ سّنِٕ َبچی تۆ چًب َبثی ئیضی سبيۆظ‬

‫ئّگّر َی يبڵی کّعجّ تۆ‪ ،‬نّثّرچی َبثی تۆ زِيسِو‬

‫‪236‬‬
 ‫‪41‬‬

‫ثبکى نّ کێ ّْثێ يٍ؟ سبضّ کّ یبر صِگّڵ يٍ‬

‫نّ صِرزیی ثۆ ثهّرزو؟ کّ زٔنفّلبر صِگّڵ يٍ‬

‫کٕا صِو ٔیػک صِيێُى؟ کّ جۆگّ جۆیبی يٍ‬

‫کّی ؼّو صِسٕا صڵی يٍ؟ کّ ؼّيگٕضبر صِگّڵ يٍ‬

‫تبڵیی چًب ثچێژو؛ َٕلًى نّ لَّض ٔ ّْڵٕا‬

‫چهّ چًب صِگب پێى؟ ئّٔ َّٔثّْبر صِگّڵ يٍ‬

‫نّ تب چًب ثشرۆغى؟ عیطب تّثیجی ْۆغى‬

‫نّ ضّگ َبچێ ّْترِغى‪ ،‬يیری غکبر صِگّڵ يٍ‬

‫چۆٌ َّچًّ ثّزو ٔ غبصیی؟ ضبلی صِضى صِکێػێ‬

‫چهۆٌ َّگرو غبرِکبٌ؟ ئّٔ غبریبر صِگّڵ يٍ‬

‫نّ َێٕ کٕٔپّی پبصغب‪ ،‬يّی ثۆ يُّ نّ جۆغب‬

‫نێرِ چ ئیع صِکب ئێع‪ ،‬ڕەَجی سٕيبر صِگّڵ يٍ؟‬

‫‪237‬‬
 ‫صِگّڵ چّرر ثّ غّڕ ثێى گّر ثػکێى ٔ ثفّٔتێى‬
‫عٕزرو چ پێٕیطت صِکب؟ ئّٔ سۆظ عٕزار صِگّڵ يٍ‬

‫يٍ َٕلًی يڵک ٔ َێعًّت‪ ،‬ضّريّضتی نٕتؿ ٔ ڕەدًّت‬

‫کّٔتٕٔيّ ثبِٔغی ثّست‪ ،‬ئّٔ سۆظ کَّبر صِگّڵ يٍ‬

‫ئّی َبتمّ يّگٕڕڕێ‪ ،‬تێر ثٕٔو نّ گفت ٔ ڕأێژ‬

‫ثێضَِگ ثّ ْیچ يّثێژِ‪ ،‬ثبش ٔ گٕـتبر صِگّڵ يٍ‬

‫‪238‬‬
‫‪41‬‬

‫ئێًّ ْی ثباڵیٍ ٔ ثۆ ثباڵ صِچیٍ‬

‫ئێًّ ْی صِریبیٍ ٔ ثۆ صِریب صِچێٍ‬

‫ئێًّ ْی ئّٔال ٔ ئّو الیبَّ َیٍ‬

‫ئێًّ ْی ثێجبیٍ ٔ ثۆ ثێجب صِچیٍ‬

‫کّغتی َٕٔدیٍ نّ َێٕ تۆـبَی ڕٔٔح‬

‫َبثّچبریٍ ثێ صِش ٔ ثێ پب صِچێٍ‬

‫ِٔک غّپۆل ضّريبٌ نّ سۆ کێػب صِرێ‬

‫ّْيضیطبٌ ثۆ َبسی َبپّیضا صِچیٍ‬

‫ڕێگّیی ّْق ِٔک کَٕی صِرزی تَّگ‬

‫نٕٔل ِٔکٕٔ ّْٔصایّکی یّک ال صِچیٍ‬

‫ئّستّری يّ َبگّڕێ صِٔری لّيّر‬

‫ثۆ ضّر ٔ ثۆ تّغك ٔ ثۆ ثباڵ صِچیٍ‬

‫‪239‬‬
‫صِرکِّٔ نّٔ سّريَّّ ئّی کٕێرِيػک‬
‫گّر َّ کٕێری ضّیر ثکّ ثیُب صِچیٍ‬

‫لبنجی ِٔک کێٕيبٌ گّر َّگرێ رێ‬

‫ئێًّ ثۆ لبؾ ٔ ثّرِٔ عَّمب صِچیٍ‬

‫‪240‬‬
 ‫‪44‬‬

‫ِٔرِ ئّيڕۆ نّ صِٔری یبر ثچّرسیٍ‬

‫ثّ ضّرگّرصیی ِٔکٕٔ پّرگبر ثچّرسیٍ‬

‫ِٔرِ ئّيڕۆ نّ صِٔری سۆ َّضٕٔڕێیٍ‬

‫نّ صِٔری سبَّیی سّيًبر ثچّرسیٍ‬

‫يّڵێ پێًبٌ ئّيّیٍ صێٕاَّ ٔ غێت‬

‫نّ صِٔری ئبگری گڕصار ثچّرسیٍ‬

‫ِْٔب ضٕٔک ثیٍ ِٔکٕٔ ثبیی ثّْبریی‬

‫ثّ يیٕاَی نّ َێٕ گٕڵسار ثچّرسیٍ‬

‫نّثّرچی ّْرِٔکٕٔ گٕێ پڕ نّ ثب ثیٍ‬

‫ِٔکٕٔ يػکێک نّ ضٕٔچ ئَّجبر ثچّرسیٍ‬

‫نّ غّکری ئبسُی عّتتبر ضُضٔٔق‬

‫نّ صِٔر ضُضٔٔلّکّی عّتتبر ثچّرسیٍ‬

‫‪241‬‬
 ‫ثاڵ ِٔک کم نّ سسيّت صیضِ صا ثیٍ‬
‫ِٔکٕٔ صیضِ نّ ضّر صیضار ثچّرسیٍ‬

‫‪242‬‬
 ‫‪777‬‬

‫سۆزگّ ئّٔ ضبتّ کّ صاَیػتٕٔیٍ نّ ّْیٕاٌ يٍ ٔ تۆ‬

‫ثّ صٔٔ َّلع ٔ ثّ صٔٔ ڕٔسطبر ٔ ثّ یّک گیبٌ يٍ ٔ تۆ‬

‫ئّستّراَی ـّنّکیی صێُّ َّزارِی ئێًّ‬

‫يبَگی سۆيبٌ صَِٕێُیٍ ثّ گػت ٔاٌ يٍ ٔ تۆ‬

‫يٍ ٔ تۆ ثێ " يٍ " ٔ" تۆ " جّيع صِثیٍ زِٔق صِثّیٍ‬

‫سۆظ ٔ ڕزگبر نّ سٕراـبتی پّرێػبٌ يٍ ٔ تۆ‬

‫تٕٔتیبَی ـّنّکیی گػتی غّکّرسۆر صِثٍ‬

‫نّ يّلبيێک ثسِيبٌ صێتێ ٔ سَّضاٌ يٍ ٔ تۆ‬

‫ئِّٔ ضّیرِ يٍ ٔ تۆ ئێطتێ نّ کَٕجێک نێرِیٍ‬

‫ّْر َّْٕٔکّظ نّ ئێرالیٍ ٔ سٕراضبٌ يٍ ٔ تۆ‬

‫ّْیٍ ثّ َّلػێکی نّ ضّر سبک ٔ ثّ َّلػی صیًبٌ‬

‫نّ ثّّْغتی ئّثّصییٍ ٔ غّکّرضتبٌ يٍ ٔ تۆ‬

‫‪243‬‬
244
‫چهند چوارینهی‬
‫مهوالنا‬

‫‪245‬‬
246
 ‫لە کفر و ئیسالم بەدهر هەیە سارایەک‬
‫لەم نێوه هەمە ئەمن سەودایەک‬
‫عارف کە بگاتە ئەم پلە سەر دانێ‬
‫نە کفر و نە ئیسالمە‪ ،‬نە جێگە و جایەک‬

‫ئازادهیەکم دیت لە سەر ڕووی زهمین‬

‫نە کفر و نە ئیسالم و نە دونیا و نەدین‬
‫نە هەق نە هەقیقەت نە شەریعەت نە یەقین‬
‫کێ زاتی هەیە بڵی کە ئێمەین کە هەوین‬

‫ڕێگەی تەڵەبی ئاقڵ و دێوانە یەکن‬

‫بۆ ئەشق چ ناسیاو و چ بێگانە یەکن‬
‫ئەوکەس کە شەرابی وهسڵی یاریان دایە‬
‫الی مەزهەبی ئەو کەعبە و بوتخانە یەکن‬

‫‪247‬‬
 ‫جار شاراوه و جارجار پەیداین‬
‫جار موئمن و جار جوولەکە و جار تەرساین‬
‫تا ئەو دڵەمان قالبی گشت دڵ بگرێ‬
‫هەر ڕۆژه بە چەشنێک و بە جۆرێک شەیداین‬

‫من مەستم و مەستییم لە مەی حەمرا نیە‬

‫ئەم باده جگە ده جامی سەودا دا نیە‬
‫هاتووی کە لە باده تێکەی بۆ من‬
‫من ئەوکەسەیەم کە بادهکەم پەیدا نیە‬

‫گەر سەبر بکەم کراسی گیان گڕ دهگرێ‬

‫گیانی من و گیانی گشتمان گڕ دهگرێ‬
‫گەر هەرا بکەم زار و زمان گڕ دهگرێ‬
‫ئاورینگی دهڕوا هەر دوو جەهان گڕ دهگرێ‬

‫گەرما نە تەنێ تین و گڕ و سووتانە‬

‫گەرما ئەوهیە سەرم بدهی ئەم ئانە‬
‫گەر وهعده بدهی نەیەی ئەوه سەرمایە‬
‫سەرما نە فەقەت بەفر و چلە و زستانە‬

‫‪248‬‬
 ‫بێ دهف مەیە الی ئێمە خەریکی سوورین‬
‫بکوتە لە دههۆڵ‪ ،‬ڕابە کە وهک مەنسوورین‬
‫مەستین و نە مەستی بادهیی هەنگوورین‬
‫هەرچی کە خەیاڵی بۆ دهبەی لێی دوورین‬

‫ئەو ساتە کە غەم دامدهگرێ من شادم‬

‫ئەودهم کە خەراب دهبم ئەمن ئابادم‬
‫ئەوساتە کە بێدهنگ و کپم چەشنی زهوی‬
‫وهک بەرق و برووسک دهگاتە تەشق فەریادم‬

‫ئەی گیان و جەهان! گیان و جەهانم ون کرد‬

‫ئەی مانگ! زهمین و ئاسمانم ون کرد‬
‫مەی مەده بە دهست لە سەر دهمی منی نێ‬
‫هێند مەستم کە رێی زار و زمانم ون کرد‬

‫گەر باده وهشێرین ئەی بۆ بۆ چ بکەین‬

‫بۆ حاڵی خومار و دڵی بە سۆ چ بکەین‬
‫گەر ئەشق ویشک بکەین بە لێوی ویشکمان‬
‫ئەی بۆ چاوهیی چاوی وهک جۆ چ بکەین‬

‫‪249‬‬
 ‫دوێ بولبولێکی لەتیفی خۆشگۆ‬
‫بەستەی دهچڕی لە لێو و دهم جۆ‬
‫دهکرێ کە لە زێڕ و لەعل و زومروود‬
‫ساز کەی گوڵی گەش بەاڵم بەبێ بۆ‬

‫سەبرت کە هەبێ‪ ،‬پەردهی سەبرت دهدڕم‬

‫سەر دامەنێ‪ ،‬خەو لە چاوت دهزڕم‬
‫گەر کێو و کەژی‪ ،‬بە ئاگرم دهتپێژم‬
‫گەر بەحری نمی‪ ،‬تەڕایی ئاوت دهبڕم‬

‫کە دیده ڕۆیشت تووتیای تۆ چ سوود‬

‫کە دڵ بوو بە خوێن وهفای تۆ چ سوود‬
‫کە گیان و جگەر سووتان نەمان لە سوێت‬
‫قسەی گیانبەخش و تەمای تۆ چ سوود‬

‫لە پێناو ئەشقت تا چەند قسە و پەند‬

‫تااڵوم چەشتوه چ سوود شەکر و قەند‬
‫دهڵێن کە پێبەند بدهن لە جووت پێم‬
‫دێوانە دڵە چ سوود پەت و بەند‬

‫‪250‬‬
 ‫گەر هەموو دهریا پڕ بێ لە نەهەنگ‬
‫گەر گشتی سەحرا پڕ بێ لە پڵەنگ‬
‫گەر نێعمەت و ماڵ پڕ کا چاوی تەنگ‬
‫ئاشقان دهگرن جەماڵی جوانڕهنگ‬

‫لەو شوێنە عینایەتە چ ئاشتی بێ چ جەنگ‬

‫گەر کاری تۆ چاکە بێ چ تەسبێح و چ چەنگ‬
‫ئەوکەس کە قەبووڵ کرا چ ڕۆمیی بێ چ زهنگ‬
‫تەسلیم و ڕهزایە ها دهنا کەهلل و سەنگ‬

‫گیانێکم هەیە لەجووج و سەرمەست و فزوول‬

‫یارێکم هەیە لەتیف و بێسەبر و مەلوول‬
‫لە منەوه بۆ یاری من‪ ،‬رهسوولە خودا‬
‫لە یارهوه بۆ الی من‪ ،‬خودایە رهسوول‬

‫ده خامۆشیی دا بۆ دهبی کول و مەلوول‬

‫خوو بگره بە خامۆشیی کە ئوسوولە ئوسوول‬
‫خۆی کوا خامۆشیی؟ ئەوهی کە خامۆشە‬
‫سەد بانگ و هەرا و پەیامە و رهسوول‬

‫‪251‬‬
 ‫ئەشقێک بە کەماڵ و دڵڕفێنی بە جەماڵ‬
‫دڵ مەیلی قسە و زمان لە گوفتار بووه الڵ‬
‫لەم سەیره مەحاڵتر نەبووه هەرگیز حاڵ‬
‫تینووم و لە بەردهم دهڕژێ ئاوی زواڵڵ‬

‫جار بۆ دیدار پەرێشان و نەخۆشین‬

‫جار لە جەوری هیجر‪ ،‬کاس و بێهۆشین‬
‫گەر لە من و لە تۆ‪ ،‬ئەم من و تۆ پاکەوه بێ‬
‫ئەوسا من و تۆ بی من و تۆ کەیفخۆشین‬

‫گّر صِریبی تۆ‪ ،‬يبضی صِریبی تۆو‬

‫گّر ضّدرای تۆ‪ ،‬ئبضکی ضّدرای تۆو‬
‫ثًژَِّ سۆظ‪ ،‬يُى ثَّضِی ثیُی تۆ‬
‫زٔڕَبی تۆ زٔڕَبی تۆ زۆڕَبی تۆو‬

‫کوتم سەگی نەفس مەگەر پیر بکەم‬

‫قەاڵدهی تۆبەی لە زنجیر بکەم‬
‫مردار ببینێ دهپسێنێ زنجیر‬
‫دهگەڵ ئەم سەگە چ تەدبیر بکەم‬

‫‪252‬‬
 ‫ئەی زهخمەژهنی ژێی ڕوبابی دڵی من‬
‫گوێ بگره لە ناڵە و جوابی دڵی من‬
‫هەر وێرانەیەک و خەزێنەیەک و گەنجێک‬
‫سندووقی ئەشق دهفنی خەرابی دڵی من‬

‫ئەی ناڵەیی ئەشقی تۆ روبابی دڵی من‬

‫هەر ئاهـ و نزایە هەموو جوابی دڵی من‬
‫ئەو دهوڵەتی مەعمووره کە پرسیاری دهکەی‬
‫دهیدۆزییەوه ئەمما لە خەرابی دڵی من‬

‫سەرمەست لە تۆم نەک لە مەی و نەک ئەفیون‬

‫مەجنوونم و مەخوازه ئەدهب الی مەجنوون‬
‫لە جۆش و کوڵم بێتە هەژین سەد جەیحوون‬
‫لەم چەرخ و خولەم گێژ و باڵو بێ گەردوون‬

‫حەیفە کە لە الی کەڕ بژهنی تەنبوورێ‬

‫یا یۆسفی هاوماڵ بکەی الی کوێرێ‬
‫یا قەند بنێی لە سەر دهمی ڕەنجوورێ‬
‫یا جووت ببێ موخەننەسێک و حۆرێ‬

‫‪253‬‬
‫ّْرکّش کّضّکێکی ّْش ٔ ّْرکّش یبرێ‬
‫ّْرکّش َّْٕرێکی ّْش ٔ ّْرکّش کبرێ‬
‫ئێًّیٍ ٔ سّیبڵی یبر ٔ ئّو گۆغّیی صڵ‬
‫ِٔک ئّدًّص ٔ ثٕٔثّکر‪ ،‬نّ ضٕٔچی ؼبرێ‬

‫لۆتکە کە دهڕوا‪ ،‬تیژ و ڕەوان تێدهپەڕێ‬

‫پێیوایە نە ئەو‪ ،‬قامیشەاڵن تێدهپەڕێ‬
‫ئێمەش کە دهڕۆین بە سەر جەهان دا هەرواین‬
‫المان کە نە ئێمەین و جەهان تێدهپەڕێ‬

‫‪254‬‬
 ‫فەرهەنگۆک‬

‫ئازهر‪ :‬ئاگر‬
‫ئاو و گڵ‪ :‬جەهانی ماددیی‬
‫بورنا‪ :‬الو‪ ،‬جەوان‪ ،‬گەنج‬
‫پیرۆزه‪ :‬مەلی بەختەوهریی‪ ،‬هوما‬
‫جانان‪ ،‬جانانە‪ :‬یار‪ ،‬کراوی‪ ،‬مەعشووق‪ ،‬مەحبووب‬
‫جەبین‪ :‬نێوچاوان‪ ،‬توێڵ‬
‫جەوهەریی‪ :‬گەوهەریی‪ ،‬گەوهەرفرۆش‬
‫دجم انًتیٍ‪ :‬گوریسی قایم هەروهها کینایەشە لە شەریعەت و قورئان‬
‫حەسین‪ :‬جێگە و قەاڵی قایم و پتەو‬
‫حەمرا‪ :‬سوور‪ ،‬ئاڵ‬
‫خەراب‪ -1 :‬وێران‪ ،‬ڕوخاو‪ -2 .‬زۆر مەست‪ ،‬سیامەست‬
‫خەرابات‪ -1 :‬مەیکەده‪ ،‬مەیخانە‪ -2 .‬شوێن و پلەی گرینگایەتی نەدان بە‬
‫داب و نەرێتی باو‪.‬‬
‫خەزرا‪ :‬سەوز‪ ،‬کەسک‬
‫خەسم‪ :‬دوژمن‪ ،‬نەیار‬
‫خەممار‪ -1 :‬بادهفرۆش‪ ،‬خومرفرۆش‪ -2 .‬پیری ئەسڵ و کامیل‬
‫زوهره‪ :‬ئەستێرهیەک کە بە موتریبی فەلەک دهناسرێ‪ ،‬ناهید‪.‬‬
‫دوڕی مەکنوون‪ :‬مرواری گرانبایی جوان و باش‬

‫‪255‬‬
 ‫دهستان‪ :‬نازناوی زال باوکی ڕۆستەم‬
‫دهفین‪ :‬شاراوه لە ژێر خاک‪ ،‬دهفنکراو‬
‫رایەگان‪ :‬بەالش‪ ،‬خۆرایی‪ ،‬مفت‬
‫زینهار‪ :‬ئەمان (بێ زینهار‪ :‬بێ ئەمان)‬
‫ژهنگاریی‪ :‬لە ڕهنگی ژهنگ و ژهنگار‪ ،‬سەوز‪ ،‬کەسک‬
‫سارهبان‪ :‬وشترهوان‪ ،‬قەتارچی‬
‫ضّدیفّ‪ :‬کتێب‪ ،‬نامە‬
‫سەدره‪ :‬سینگ‪ ،‬سینە‬
‫سەرمەدیی‪ :‬ئەبەدیی‪ ،‬هەمیشەیی‬
‫سەقەر‪ :‬دۆزهخ‪ ،‬جەهەننەم‬
‫سەگسار‪ :‬وهک سەگ‪ ،‬بە تەماح‪ ،‬دونیاپەرست‬
‫عٕزرا‪ :‬يّعػٕٔلّی ٔايیك‬
‫عەوان‪ :‬پاسەوان‬
‫فەردا‪ :‬سبەی‪ ،‬بەیانی‬
‫قاف‪ :‬کێوی قاف لە ڕوانگەی عارفانەوه بە مانای واڵتی دڵ و خودی دڵە‬
‫و عەنقا بە ڕووحەکەی دادهندرێ‪.‬‬
‫قەران‪ :‬موقارنە‪ ،‬زاراوهیەکی ئەستێرهناسییە بە مانای کۆ بوونەوه و‬
‫موقارنەی دوو ئەستێره لە بورجێک‪.‬‬
‫کەمووتەرخانە‪ :‬شوێنی ڕاگرتنی کۆتر‪ ،‬کۆترخان‬
‫کەیوان‪ :‬ئەستێرهیەکە‪ ،‬زوحەل‬
‫گەست‪ :‬ناحەز‪ ،‬کرێت‬
‫گەهواره‪ :‬النکە‪ ،‬بێشکە‬

‫‪256‬‬
 ‫گەوهەریی‪ :‬گەوهەرناس‪ ،‬گەوهەرفرۆش‬
‫الال‪ -1 :‬لەلە‪ ،‬خزمەتکار ‪ -2‬کەسێکی زانا کە پێگەیاندن و پەروهرده‬
‫کردنی منداڵی گەوره مااڵنی بە ئەستۆوهیە‪.‬‬
‫لۆک‪ :‬وشتری نێر‬
‫نّٔٔايّ‪َّ :‬ـطی نّٔٔايّ‪َّ ،‬ـطی نۆيّکّر‬
‫ماڵی کەوان‪ :‬داری چەمیوی کەوان‪ ،‬ئەو شوێنەی کەوان کە تیری تێدهنێن‬
‫موخەننەس‪ :‬پیاوی ژنانیلە‪ ،‬پیاوێک کە پێینەکرێ‪.‬‬
‫مەخدووم‪ :‬خاوهن خزمەتکار‪ ،‬ئەرباب‬
‫مەکنوون‪ :‬شاراوه‪ ،‬شاردراوه‬
‫نەقشبەند‪ :‬نەققاش‪ ،‬نەقشکێش‬
‫وامیق‪ :‬ئاشقی عوزرا‬
‫ئەرکان‪ :‬چوار عونسوری ئاو و ئاگر و خاک و با‬
‫ئەسما‪ :‬ناوهکان‬
‫ئەکنوون‪ :‬ئێستا‪ ،‬هەنووکە‬
‫ئەلتاف‪ :‬لوتفەکان‬
‫ئّيًبرِ‪َّ :‬ـطی ئّيًبرِ‪َّ ،‬ـطی ئّيرکّر‬
‫ئیما‪ :‬ئیشاڕه‪ ،‬ئاماژه‬

‫‪257‬‬