ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

ΤΜΗΜΑ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ

Διαδρομές στη διδασκαλία της νέας ελληνικής
7ος κύκλος, 2013-2014

ΕΡΓΑΣΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
ΕΝΟΤΗΤΑ Α2
Διδασκαλία της γραμματικής, του λεξιλογίου και της προφοράς

1
Παρακαλούμε συμπληρώστε τα παρακάτω στοιχεία:

Όνομα / Επώνυμο: Πασχάλης Ευθυμίου, Dorota Jędraś, Σπυρίδων

Χαιρέτης

Αριθμός μητρώου: 01003295,  01003406,  01003292

(θα τους βρείτε στο προφίλ σας)

Συντονίστριες: Μ. Ματθαιουδάκη & Κ. Νικολαΐδου

Με την υποβολή της παρούσας δηλώνω ότι:

α) η εργασία την οποία υποβάλω έχει εκπονηθεί από εμένα προσωπικά/από εμένα
και τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας εργασίας μου,

β) η εργασία δεν είναι αντιγραφή εργασίας/πονήματος άλλων,

γ) όλα τα αποσπάσματα από δημοσιευμένες ή αδημοσίευτες εργασίες βρίσκονται

μεταξύ εισαγωγικών και υπάρχει αναφορά στην πηγή.

ΟΔΗΓΙΕΣ ΣΥΓΓΡΑΦΗΣ

Η εργασία σας είναι διαθέσιμη από 26 Νοεμβρίου και πρέπει να παραδοθεί μέχρι και
την 2η Δεκεμβρίου 2013 και ώρα 23:55. Οι απαντήσεις πρέπει να δοθούν σε αυτό το
αρχείο. Συμπληρώστε μέχρι και το ΠΕΔΙΟ Β. Το ΠΕΔΙΟ Γ είναι για χρήση των
συντονιστών και διδασκόντων των ενοτήτων. Αφού ολοκληρώσετε τις απαντήσεις
σας, χρησιμοποιήστε την παρούσα φόρμα υποβολής εργασίας, για να υποβάλετε
την εργασία σας.

Το αρχείο word που θα υποβάλετε ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΧΕΙ ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΣΕ ΛΑΤΙΝΙΚΟΥΣ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ ΚΑΙ ΝΑ ΑΝΑΓΡΑΦΕΙ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΣΑΣ. Για παράδειγμα:
ergasia2_enotitaΑ2_Epitheto_Onoma.doc(π.χ.ergasia2_enotitaA2_Kokkinidou_
Anna). ΠΡΟΣΟΧΗ: το παρόν αρχείο πρέπει να το διατηρήσετε σε μορφή word.
Παρακαλούμε να μην αλλάζετε τη μορφή του αρχείου. Μεταφορτώστε το παρόν
αρχείο στον Η/Υ και αποθηκεύστε το με τη μορφή που αναφέρουμε παραπάνω (π.χ.
αποθήκευση ως όνομα αρχείου: ergasia2_enotitaA2_Kokkinidou_Anna). Αφού
συντάξετε την εργασία σας στο ΠΕΔΙΟ Β, μεταφορτώστε το τελικό σας αρχείο στο
σύστημα των ΔΙΑΔΡΟΜΩΝ, στην ενότητα όπου αξιολογείται η εργασία σας.

Μπορείτε να αλλάξετε την υποβολή σας όσες φορές θέλετε μέχρι τη λήξη της
προθεσμίας. Παρακαλούμε να είστε συνεπείς με τις ημερομηνίες υποβολής εργασιών
δεδομένου ότι εφόσον περάσει η προθεσμία δεν θα έχετε τη δυνατότητα να

2
υποβάλετε την εργασία σας. Προσέξτε: Η έκταση της εργασίας θα πρέπει να είναι
περίπου 1300-1500 λέξεις.

Πεδίο Α: Θέμα εργασίας αξιολόγησης της Eνότητας Α1

Διδακτική πρόταση

Είστε καθηγητής/καθηγήτρια σε τάξη ενηλίκων αρχάριου επιπέδου. Σύμφωνα με το

αναλυτικό πρόγραμμα, τις επόμενες δύο διδακτικές ώρες (90 λεπτά) θα διδάξετε τον
παρατατικό των ρημάτων όπως των παρακάτω (π.χ. διαβάζω/διάβαζα,
γράφω/έγραφα, λάμπω/έλαμπα, λούζω/έλουζα, κτλ.)1.

Γράψτε ένα σχέδιο για το δίωρο μάθημά σας για να διδάξετε:

(α) το συγκεκριμένο γραμματικό φαινόμενο,

(β) λεξιλόγιο σχετικό με τα ρήματα που θα επιλέξετε να διδάξετε (προτείνουμε

το λεξιλόγιο να ανήκει σε μια συγκεκριμένη θεματική) και

(γ) τον τονισμό κατά το σχηματισμό και την κλίση των ρημάτων στον
παρατατικό.

Δώστε λεπτομέρειες για τον τρόπο οργάνωσης και σχεδιασμού του μαθήματος, για
τις εμπλεκόμενες δεξιότητες, για το υλικό που θα χρησιμοποιήσετε, κτλ.

Επίσης σχεδιάστε ασκήσεις ποικίλων τύπων (ελεγχόμενες, καθοδηγούμενες,

επικοινωνιακές) κάποιες από τις οποίες θα χρησιμοποιήσετε και για την αξιολόγηση
της κατανόησης του φαινομένου.

Αιτιολογήστε τις επιλογές σας με βάση το θεωρητικό υπόβαθρο όσον αφορά στις
μεθοδολογικές προσεγγίσεις διδασκαλίας της ξένης γλώσσας.

Παρακαλούμε η έκταση της εργασίας σας να είναι από 1.300 ως 1.500 λέξεις.

Καλή σας επιτυχία.

Η ομάδα εργασίας της ενότητας,

Κατερίνα Νικολαΐδου, Μαρίνα Ματθαιουδάκη, Παναγιώτης Δαγκόπουλος, Βίκυ

Παναγιωτίδου, Αγγελική Σακελλαρίου και Κυριακή Σπανού.

1
Διευκρινίζουμε ότι ο αόριστος δεν έχει διδαχθεί ακόμα.

3
Πεδίο Β: Απαντήσεις

1. Εισαγωγή

Η ομάδα αφού μελέτησε τη σχετική βιβλιογραφία, το θέμα της εργασίας και

λαμβάνοντας υπόψη το χρόνο στον οποίο πρέπει να διδαχθεί το γραμματικό
φαινόμενο, το επίπεδο των μαθητών και την ηλικία τους, κατέληξε στις
συγκεκριμένες διδακτικές προτάσεις όπως αυτές παρουσιάζονται στο κυρίως μέρος
της εργασίας.
Όπως κάποιος μπορεί να συμπεράνει και από το σχετικό πλάνο του
μαθήματος οι διδακτικοί στόχοι που καλούμαστε να εκπληρώσουμε είναι πολλαπλοί
γεγονός που ίσως επηρεάζει σε κάποιο βαθμό τη συνεκτικότητα του μαθήματος
κυρίως όσον αφορά στη σύνδεση των ρημάτων που διδάσκονται με το θεματικό
λεξιλόγιο. Ωστόσο θεωρούμε ότι παρά τη χαλαρότερη σύνδεσή τους, αυτή
εξακολουθεί να υπάρχει.
Οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται ακολουθούν τη σύγχρονη τάση στη
διδασκαλία της γραμματικής, του λεξιλογίου και της προφοράς με το συνδυασμό επί
μέρους μεθόδων, δηλαδή την ολιστική 2. Έτσι στη δική μας διδακτική πρόταση
αποφασίσαμε την αξιοποίηση παραδοσιακότερων μεθόδων, την
3
Προφορικοακουστική μέθοδο και την Προφορική Προσέγγιση σε συνδυασμό με την
Δραστηριοκεντρική Μέθοδο4. Η επιλογή μας αυτή βασίστηκε στους διδακτικούς
στόχους που κάθε φορά καλούμασταν να εκπληρώσουμε. Έτσι π.χ. για την
διδασκαλία του νέου γραμματικού φαινομένου, του παρατατικού και του τονισμού
του που επηρεάζει και τη μορφολογία του (συλλαβική αύξηση), επιλέξαμε την
παραδοσιακότερη μέθοδο, αυτή της Προφορικοακουστικής με επαγωγική οργάνωση
του μαθήματος, καθώς συμφωνούμε στο ότι, κυρίως όσον αφορά τη γραμματική, η
θεμελίωση καλών γλωσσικών συνηθειών είναι βασική.
Η επιλογή της επαγωγικής μεθόδου στηρίχτηκε σε δύο γεγονότα. Από τη μία
θα μπορούσε να υποστηριχτεί ότι η επαγωγική μέθοδος δεν είναι ιδιαίτερα
κατάλληλη για το επίπεδο αρχαρίων καθώς οι αρχάριοι μαθητές δεν κατέχουν
ολοκληρωμένες δομές γλώσσας. Ωστόσο από την άλλη, λαμβάνοντας υπόψη την
ηλικία των μαθητών (ενήλικες), θεωρήσαμε ότι μια τάξη ενηλίκων λόγω, υπό μία
έννοια, αυξημένης αντιληπτικότητας θα μπορούσε να ανταποκριθεί στην παρατήρηση

2
Μπασλής, Γ.Ν. (2006). Εισαγωγή στη Διδασκαλία της Γλώσσας. Αθήνα: Νεφέλη σελ. 37 και
Μαρίνα Ματθαιουδάκη, Κατερίνα Νικολαϊδου, «Προσεγγίσεις, Μέθοδοι και τεχνικές» στο Η
διδασκαλία της γραμματικής, της προφοράς και του λεξιλογίου, ΚΕΓ, Θεσσαλονίκη, 2013
σελ. 17
3
Ό. π. σελ. 7-8
4
Ό. π. σελ. 14-15

4
καινούριων φαινομένων και στην εξαγωγή ορισμένων συμπερασμάτων σχετικά με
αυτά.
Όσον αφορά στη διδασκαλία του θεματικού λεξιλογίου, αποφασίστηκε η
επιλογή της πιο σύγχρονης δραστηριοκεντρικής μεθόδου, από τη στιγμή μάλιστα που
η συγκεκριμένη μέθοδος δίνει ιδιαίτερο βάρος στη διδασκαλία του λεξιλογίου και
στην χρήση του μέσα σε συμφραζόμενα και επικοινωνιακές περιστάσεις 5. Η επιλογή
άλλωστε των δραστηριοτήτων σε αυτή την ενότητα επιλέχθηκαν ακριβώς με τα
παραπάνω κριτήρια.
Τέλος, θέλοντας να σχολιάσουμε τις δραστηριότητες που σχεδιάστηκαν, η
επιλογή τους έγινε με βάση την όσο το δυνατό μεγαλύτερη ποικιλία τους για τη
διατήρηση του ενδιαφέροντος των μαθητών αλλά και για την ανάπτυξη όλων των
δεξιοτήτων (κατανόηση και παραγωγή προφορικού λόγου, κατανόηση και παραγωγή
γραπτού λόγου).

5
Ο. π.

5
2. ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ

Επίπεδο Αρχάριοι

Ομάδα στόχος Ενήλικες

Θεματικό περιεχόμενο Μόδα-Ρούχα

Διδακτικός στόχος Παρατατικός ενεργητικής φωνής/ Τονισμός κατά το

σχηματισμό και την κλίση των ρημάτων στον παρατατικό
ενεργητικής φωνής

Γλωσσική λειτουργία Περιγραφή γεγονότων και καταστάσεων στο παρελθόν

Πράξεις και καταστάσεις με διάρκεια ή/και
επαναλαμβανόμενες

Απαιτούμενος χρόνος 2 διδακτικές ώρες (90 λεπτά)

Υλικό Μία φωτοτυπία με κείμενο, μία φωτοτυπία με στίχους

τραγουδιού, μία φωτοτυπία με
φωτογραφίες και ρήματα

Εμπλεκόμενες δεξιότητες Κατανόηση και παραγωγή γραπτού λόγου

Κατανόηση και παραγωγή προφορικού λόγου

Τι χρειάζεται να ξέρουν οι μαθητές από Ενεστώτα ενεργητικής φωνής

πριν Τα χρώματα/ Τις εποχές του χρόνου
Κλίση επιθέτων και ουσιαστικών

Τρόπος οργάνωσης του μαθήματος Επαγωγικός

Τρόπος σχεδιασμού Δραστηριοκεντρική-ΠΠΠ

6
ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟΥ

Προδραστηριότητα

Mε αυτή τη δραστηριότητα, εισάγουμε τους μαθητές μας στο θεματικό λεξιλόγιο των
ρούχων και της μόδας. Τους μοιράζουμε καρτέλες με ρούχα. Μπροστά στα ρούχα
υπάρχουν κενά τα οποία οι μαθητές καλούνται να συμπληρώσουν με τα χρώματα που
ήδη έχουν διδαχθεί σε προηγούμενο μάθημα.

………………………….. καπέλο …………………………… παλτό

…….………… φόρεμα …………………………. γάντια

7
 …………………….σακάκι ………………..τζην παντελόνι

………………………….. κασκόλ ……………………παπούτσια

……………………….. βερμούδα

8
………………………………φόρεμα ………………………..κάλτσες

..……………………… πουλόβερ

.........…………. αθλητικά παπούτσια

9
…………………………. μπλουζάκι

………………………………..γραβάτα

10
 Γιάννης

Μαρία

11
Κύκλος δραστηριότητας

Δραστηριότητα

Χωρίζουμε τους μαθητές σε ομάδες και τους ζητάμε να εργαστούν ομαδικά. Κάθε
ομάδα καλείται να κάνει ερωτήσεις σε μια άλλη ομάδα για το τί φοράει ανάλογα με
την περίσταση. Η δραστηριότητα αυτή θα διδάξει μέσα από τις εικόνες τις ονομασίες
των ρούχων, τις συνεκφορές επιθέτων-ουσιαστικών και τέλος θα μάθουν να
χρησιμοποιούν τις ονομασίες των ρούχων που φοριούνται σε συγκεκριμένες
περιστάσεις (επίσημες/ ανεπίσημες) σε μια συγκεκριμένη εποχή.

Σχεδιασμός

Αρχικά δίνουμε τις καρτέλες στους μαθητές. Οι μαθητές πρέπει να συμπληρώσουν τα

κενά με τα χρώματα που λείπουν. Στη συνέχεια η κάθε ομάδα καλείται να ντύσει τον
Γιάννη και τη Μαρία ανάλογα με το φύλο τους και την περίσταση που θα δοθεί από
τον διδάσκοντα π.χ. Τι φοράει η Μαρία όταν πηγαίνει στο σχολείο; Τι φοράει ο
Γιάννης το χειμώνα όταν πηγαίνει στη δουλειά; Τι φοράει η Μαρία όταν πηγαίνει το
καλοκαίρι για καφέ με τις φίλες της; κτλ.

Αναφορά

Ένας μαθητής από κάθε ομάδα ανακοινώνει τα αποτελέσματα στην τάξη.

Εστίαση στη γλώσσα

Ανάλυση: Μέσα από πιθανά λάθη που θα παρουσιαστούν κατά τη συμπλήρωση των
κενών με τα χρώματα ο καθηγητής εστιάζει στην συνεκφορά επιθέτων και
ουσιαστικών, υπενθυμίζοντας στους μαθητές το φαινόμενο της συμφωνίας επιθέτου-
ουσιαστικού σε γένος, αριθμό και πτώση. Προετοιμάζεται επίσης το έδαφος για την
εισαγωγή στον παρατατικό μέσα από την επανάληψη του ενεστώτα και τη χρήση του
ρήματος φοράω.

12
Πρακτική

Επικοινωνιακή δραστηριότητα

Οι ομάδες μεταξύ τους απευθύνουν δικές τους ερωτήσεις για το τι φοράει ο Γιάννης
και η Μαρία σε μια περίσταση (επίσημη-ανεπίσημη) σε μια συγκεκριμένη εποχή του
χρόνου.

Καθήκοντα για το σπίτι

Ζητάμε από τους μαθητές να ανατρέξουν σε περιοδικά μόδας και να κόψουν

διάφορες εικόνες με ρούχα (αντρικά-γυναικείαα) και να τις παρουσιάσουν την
επόμενη φορά στην τάξη.

13
ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΥ-ΤΟΝΙΣΜΟΥ

ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

Παρουσίαση

Δίνουμε στους μαθητές μας το παρακάτω κείμενο όπου έχουμε υπογραμμίσει τους
τύπους του παρατατικού έτσι ώστε να μπορέσουν να εστιάσουν την προσοχή τους
στους μορφολογικούς τύπους του καινούριου γραμματικού φαινομένου.

Πώς ήσασταν έτσι;

∆ιαβάζω το κείμενο και απαντάω στις ερωτήσεις6

Χριστίνα: Μαμά, τι είναι αυτή η φωτογραφία; Ποιοι είναι αυτοί εδώ;

Μαμά: Ο μπαμπάς κι εγώ, αγάπη μου, όταν ήμασταν νέοι. Δε μας γνώρισες;
Χριστίνα: Πώς να σας γνωρίσω; Αυτή η φωτογραφία είναι εκατό χρονών! Τι θα
την κάνεις;
Μαμά: Λέω να την κορνιζάρω και να την κρεμάσω.
Χριστίνα: Τι λες, βρε μαμά; Θα βάλεις αυτό το πράγμα στον τοίχο;
Μαμά: Γιατί; Τι έχει;
Χριστίνα: Μα πώς ήσασταν έτσι; Τι ρούχα ήταν αυτά που φορούσατε; Κοίτα
γιακάδες, κοίτα μαλλιά! Πώς κυκλοφορούσες μ’ αυτή την πολύχρωμη
κοντή φούστα και με αυτά τα ψηλοτάκουνα παπούτσια, βρε μαμά;
Μαμά: Για να σου πω! Όταν ήμουν στην ηλικία σου, έτσι κόβαμε τα μαλλιά
μας και αυτά τα ρούχα υπήρχαν στα μαγαζιά!
Χριστίνα: Και σας άρεσαν αυτά τα καρό παντελόνια; Σαν κλόουν ήταν ο
μπαμπάς.
Μαμά: Ναι, ήταν κάπως κακόγουστο το ’70, αλλά κι εσείς είστε καλύτεροι
σήμερα; Τουλάχιστον εμείς τρυπούσαμε μόνο τα αφτιά μας και όχι
τη μύτη μας όπως η φίλη σου η Μαρία σήμερα και δε βάφαμε τα
μαλλιά μας ροζ!
Χριστίνα: Δικά της είναι τα μαλλιά και τα κάνει ό,τι θέλει. Εσύ, τελικά, θα την
κορνιζάρεις τη φωτογραφία;
Μαμά: Ναι, γιατί θέλω να βλέπουν όλοι ότι τον ήξερα από δεκαεφτά
χρονών και τον αγαπούσα από τότε!

Δραστηριότητα (ερωτήσεις κατανόησης)

6
Αναστασία Αμπάτη κ.α., Ελληνικά με την παρέα μου 2, ΕΔΙΑΜΜΕ, Ρέθυμνο,2004, σελ. σελ. 77

14
Απαντάω στις παρακάτω ερωτήσεις:

α. Τι θα την κάνει την φωτογραφία η μαμά της Χριστίνας;

β. Από ποια εποχή είναι η φωτογραφία;
γ. Γιατί η Χριστίνα δε συμφωνεί με την ιδέα της μαμάς της;
δ. Τι φορούσαν τότε η μαμά και ο μπαμπάς της Χριστίνας;
ε. Τι κάνουν οι νέοι σήμερα;
στ. Τελικά τι θα κάνει τη φωτογραφία η μαμά της Χριστίνας;
Γιατί;

Μετά την ανάγνωση και την γλωσσική εξομάλυνση του κειμένου με την επεξήγηση
πιθανών άγνωστων λέξεων, προχωράμε στις ερωτήσεις κατανόησης μερικές από τις
οποίες εστιάζουν στην αντίθεση τότε/σήμερα και έτσι καθοδηγούμε την προσοχή
των μαθητών στους διαφορετικούς μορφολογικούς τύπους του ενεστώτα, τον οποίο
ήδη γνωρίζουν, και στο νέο φαινόμενο, τον παρατατικό. Στο σημείο αυτό οι μαθητές
μας ενδέχεται να μπερδευτούν καθώς δε γνωρίζουν τον καινούριο χρόνο και ο
καθηγητής επεμβαίνει, όπου χρειαστεί, για να καθοδηγήσει το μαθητή προς τη σωστή
απάντηση. Μετά την ολοκλήρωση της δραστηριότητας, ο καθηγητής μπορεί να
μοιράσει μια φωτοτυπία, βασιζόμενος και στα ρήματα του κειμένου, που
παρουσιάζουν διάφορα ζεύγη προτάσεων με το ίδιο ρήμα στον ενεστώτα και στον
παρατατικό ενώ θα μπορούσε σε αυτά να προσθέσει και διάφορους χρονικούς δείκτες
και χρονικά επιρρήματα. Ταυτόχρονα, στα παραδείγματα θα μπορούσαν να
χρησιμοποιηθούν και μερικές λέξεις σχετικά με τη μόδα και τα ρούχα τα οποία
διδάχθηκαν στο πρώτο στάδιο του μαθήματος:

Η μαμά της Χριστίνας τότε φορούσε πολύχρωμη φούστα.

Η Χριστίνα σήμερα φοράει κοντό παντελόνι.

Η μαμά της Χριστίνας το 1970 δεν έβαφε τα μαλλιά της ροζ.

Η φίλη της Χριστίνας το 2013 βάφει τα μαλλιά της πράσινα.

Οι νέοι παλιά τρυπούσαν μόνο τα αυτιά τους.

Οι νέοι σήμερα τρυπάνε και τη μύτη τους.

Πέρυσι ήταν της μόδας τα καρό πουκάμισα.

Φέτος είναι της μόδας οι κόκκινες τσάντες.

15
 Πέρυσι το καλοκαίρι κάθε μέρα έβαζα και άλλη μπλούζα.
Φέτος το χειμώνα κάθε βδομάδα βάζω και άλλο παλτό.

Οι μαθητές μέσα από την ανάγνωση του κειμένου, τις ερωτήσεις κατανόησης
και τη σύγκριση των προτάσεων μπορούν να οδηγηθούν μόνοι τους στο συμπέρασμα
ότι όταν αναφερόμαστε σε καταστάσεις και γεγονότα του παρελθόντος
χρησιμοποιούμε έναν άλλο χρόνο, τον παρατατικό, τον οποίο και θα παρουσιάσει ο
διδάσκων αμέσως παρακάτω, επιβεβαιώνοντας έτσι τις παρατηρήσεις τους. Επιπλέον,
η παράθεση των χρονικών δεικτών και επιρρημάτων, πιο σποραδική στο κείμενο και
ομαδοποιημένη στα παραδείγματα, μπορεί να τους «υποψιάσει» και για το γεγονός
ότι χρησιμοποιούμε τον παρατατικό για να εκφράσουμε μια πράξη η οποία είχε
κάποια διάρκεια ή μια επανάληψη στο παρελθόν (μη συνοπτικό ποιόν ενεργείας).
Στο σημείο αυτό ο διδάσκων μοιράζει μια φωτοτυπία με παράλληλα κλιτικά
παραδείγματα του ενεστώτα και του παρατατικού των ρημάτων της α΄ και της β΄
συζυγίας ώστε οι μαθητές να επιβεβαιώσουν τις παρατηρήσεις τους και να
ομαδοποιήσουν τα μορφολογικά χαρακτηριστικά (θέμα-καταλήξεις) του
παρατατικού. Είναι πολύ σημαντικό επίσης στο σημείο αυτό της παρουσίασης, ο
διδάσκων να διαβάσει σωστά ορισμένα παραδείγματα, για να εστιάσει την προσοχή
των μαθητών, εκτός από τα μορφολογικά στοιχεία, και στην σωστή προφορά των
υπερτεμαχιακών στοιχείων (τόνος που επηρεάζει τη μορφολογία και επιτονισμός)7.

Α΄ Συζυγία

Ενεστώτας Παρατατικός

γνωρίζ-ω γνώριζ-α
γνωρίζ-εις γνώριζ-ες
γνωρίζ-ει γνώριζ-ε
γνωρίζ-ουμε γνωρίζ-αμε
γνωρίζ-ετε γνωρίζ-ατε
γνωρίζ-ουν γνώριζ-αν (γνωρίζ-ανε)

7
Ακολουθώντας την διαισθητική μέθοδο βλ. Μαρίνα Ματθαιουδάκη, Κατερίνα Νικολαϊδου, «Η
διδασκαλία της προφοράς» στο Η διδασκαλία της γραμματικής, της προφοράς και του λεξιλογίου,
σελ. 7

16
 Α΄ Συζυγία

Ενεστώτας Παρατατικός

βάφ-ω έ-βαφ-α
βάφ-εις έ-βαφ-ες
βάφ-ει έ-βαφ-ε
βάφ-ουμε βάφ-αμε
βάφ-ετε βάφ-ατε
βάφ-ουν έ-βαφ-αν (βάφ-ανε)

Β΄ Συζυγία (α΄ τάξη)

Ενεστώτας Παρατατικός

αγαπ-ώ αγαπ-ούσα
αγαπ-άς αγαπ-ούσες
αγαπ-ά αγαπ-ούσε
αγαπ-άμε αγαπ-ούσαμε
αγαπ-άτε αγαπ-ούσατε
αγαπ-άν(ε) αγαπ-ούσαν (αγαπ-
ούσανε)

Β΄ συζυγία (β΄ τάξη)

Ενεστώτας Παρατατικός

κυκλοφορ-ώ κυκλοφορ-ούσα
κυκλοφορ-είς κυκλοφορ-ούσες
κυκλοφορ-εί κυκλοφορ-ούσε
κυκλοφορ-ούμε κυκλοφορ-ούσαμε
κυκλοφορ-είτε κυκλοφορ-ούσατε
κυκλοφορ-ούν(ε) κυκλοφορ-ούσαν (κυκλοφορ-
ούσανε)

17
 Είμαι

Ενεστώτας Παρατατικός

Είμαι Ήμουν
Είσαι Ήσουν
Είναι ήταν (ήτανε)
Είμαστε ήμασταν
Είσαστε ήσασταν
Είναι ήταν (ήτανε)

Μετά την παράλληλη παρουσίαση των δύο χρόνων, ο καθηγητής θα

μπορούσε να δώσει κάποιες επιπλέον πληροφορίες για τον σχηματισμό του χρόνου,
όπως π.χ. το γεγονός ότι ο παρατατικός συντίθεται από το ενεστωτικό θέμα με την
προσθήκη των παραπάνω καταλήξεων γεγονός που συνδέει τους χρόνους από την
άποψη της όψης (διάρκεια πράξης και επανάληψη), με αναφορά στα προηγούμενα
παραδείγματα, κάτι που θα φανεί χρήσιμο σε μελλοντικά μαθήματα όπως π.χ. στη
διδασκαλία του συνεχούς μέλλοντα, του αορίστου (στο επίπεδο της σύνθεσης και της
διαφοροποίησης όσον αφορά στο ποιόν ενεργείας- συνοπτικό/μη συνοπτικό) κτλ.
Επίσης στο σημείο αυτό παρουσιάζει το φαινόμενο της συλλαβικής αύξησης.
Ο διδάσκων πρέπει να εξηγήσει ότι στον παρατατικό τα ρήματα συνήθως
«ανεβάζουν» τον τόνο τους κατά μία συλλαβή. Έτσι, αναφερόμενος και στα
προηγούμενα παραδείγματα, τα ρήματα της Β΄ συζυγίας που τονίζονται στη λήγουσα
μπορούν να ανεβάσουν τον τόνο τους στην αμέσως προηγούμενη συλλαβή, δηλαδή
στην παραλήγουσα. Τα ρήματα της Α΄ συζυγίας, όπως ήδη γνωρίζουν από
προηγούμενα μαθήματα, τονίζονται στην παραλήγουσα. Όταν ένα τέτοιο ρήματα έχει
τρεις συλλαβές υπάρχει χώρος για να ανεβάσουν τον τόνο τους. Ο καθηγητής εδώ
παραπέμπει και πάλι στα παραπάνω κλιτικά παραδείγματα και απευθύνει στους
μαθητές την εύλογη ερώτηση του τι συμβαίνει όταν τα ρήματα έχουν μόνο δύο
συλλαβές. Μετά από την ανίχνευση για πιθανές απαντήσεις, ο καθηγητής εξηγεί ότι
στον σχηματισμό του παρατατικού αυτών των ρημάτων εμφανίζεται η συλλαβική
αύξηση, συνήθως ένα ε- και σπανιότερα σε κάποια ρήματα ένα –η. Στο σημείο αυτό
είναι απαραίτητο να τονιστούν τα υπερτεμαχιακά στοιχεία της προφοράς των
ρημάτων του παρατατικού, είτε με συλλαβική αύξηση είτε χωρίς, δηλαδή το ότι στον
παρατατικό ανεβάζουμε τον τόνο κατά μία συλλαβή της φωνής μας.

18
Πρακτική

Ελεγχόμενη δραστηριότητα

Δίνουμε στους μαθητές μας μια φωτοτυπία με τους στίχους του τραγουδιού Το
ποδήλατο του Κώστα Μακεδόνα (http://www.youtube.com/watch?v=CM10-
yKkQMU), από τους οποίους λείπουν τα ρήματα που βρίσκονται στον παρατατικό
και τους ζητάμε να τα συμπληρώσουν. Με τη δραστηριότητα αυτή οι μαθητές θα
μπορέσουν να εξασκηθούν στο σχηματισμό του παρατατικού όλων των συζυγιών και
στη συλλαβική αύξηση.

Ακούω το τραγούδι και συμπληρώνω τα κενά με ρήματα στον παρατατικό:

Παίρνω ένα ποδήλατο και φεύγω για τ' αδύνατο

κρατάω στο χέρι το κλειδί
πιάνω το τιμόνι ο σφυγμός μου δυναμώνει
το έργο κάπου το 'χω ξαναδεί

………….. (Είμαι) μικρό παιδάκι με καθαρή καρδιά

…………... (Έχω) τ'ονειρό μου, το ποδήλατό μου
κι όλα ……………... (μοιάζω) σωστά
έγινα δεκάξι, κι όλα ………. (είναι) εντάξει
……………. (έχω) μια ζωή μπροστά

Το ποδήλατό μου, …………… (είναι) πάντοτε δικό μου

και με …………… (πηγαίνω) πολύ μακρυά
μέσα στη Σαχάρα, σαν την πιο βαθιά λαχτάρα
μ' ……………… (οδηγώ) πέρα απ' τη χαρά

Και τώρα στον αγώνα, ξανά απ' την αρχή

Φόρτσα στο πεντάλι, να 'ρθουνε κι οι άλλοι
πάμε για ορθοπεταλιές
τα ποδήλατά μας, όπως τα όνειρά μας
ξέρουν από ανηφοριές

19
Καθοδηγούμενη δραστηριότητα

Χωρίζουμε τους μαθητές σε ομάδες των δύο ατόμων και τους ζητάμε να
συνεργαστούν. Στη συγκεκριμένη δραστηριότητα οι μαθητές θα πρέπει να
μεταφέρουν αρχικά τα ρήματα στον παρατατικό και στη συνέχεια να τα
ομαδοποιήσουν ανάλογα με τη θέση του τόνου και με τη συλλαβική αύξηση. Τους
ζητάμε να ανακοινώσουν τα αποτελέσματά τους στην τάξη. Με τη συγκεκριμένη
δραστηριότητα οι μαθητές θα εφαρμόσουν στην πράξη τα όσα διδάχτηκαν παραπάνω
σχετικά με το σχηματισμό και τη μορφολογία του παρατατικού στα διάφορα
πρόσωπα και επιπλέον έχουν την ευκαιρία μέσα από την ομαδοποίηση των ρημάτων
να εξασκηθούν στον τονισμό και τη συλλαβική αύξηση. Η ανακοίνωση των
αποτελεσμάτων θα πρέπει να συνοδευτεί και από το σωστό επιτονισμότονισμό.

Βάζω τα ρήματα στον παρατατικό και τα χωρίζω σε ομάδες:

Ρήματα:

διαβάζω, γράφουμε, επικοινωνείτε, παίζεις, λούζουν, κλείνω, αγοράζουν, σκουπίζετε,

τελειώνει, παίρνω, μένω, μαθαίνεις, ξέρω, αγαπάτε, γελώ

Ο τόνος στην προπαραλήγουσα με Ο τόνος στην προπαραλήγουσα χωρίς

αύξηση αύξηση

20
Παραγωγή

Επικοινωνιακή δραστηριότητα

Παιχνίδι ρόλων

Ο διδάσκων χωρίζει τους μαθητές σε ομάδες των δύο ατόμων. Ο ένας μαθητής είναι
δημοσιογράφος και παίρνει συνέντευξη από τον άλλο μαθητή που είναι
παππούς/γιαγιά και του κάνει διάφορες ερωτήσεις για το παρελθόν.

Ρόλος Α: Είσαι δημοσιογράφος στη σχολική εφημερίδα και παίρνεις συνέντευξη από
τον παππού/γιαγιά σου και τον/την ρωτάς για τη ζωή στο χωριό όταν ήταν παιδί: τι
ρούχα φορούσε, πως ήταν το σχολείο, τι παιχνίδια έπαιζε, πως περνούσε τον
ελεύθερο χρόνο του/της.

Ρόλος Β: Είσαι ο/η παππούς/γιαγιά του δημοσιογράφου. Ο δημοσιογράφος σου κάνει

ερωτήσεις για το πώς ήταν η ζωή στο χωριό: τι ρούχα φορούσες, πως ήταν το
σχολείο, τι παιχνίδια έπαιζες, πως περνούσες τον ελεύθερο χρόνο σου.

Καθήκοντα για το σπίτι

Ελεγχόμενη δραστηριότητα

Συμπληρώνω τα κενά με τα ρήματα στον παρατατικό8:

Την περασμένη εβδομάδα ο καιρός

___________ πολύ άσχημος.
____________ συνέχεια και είμαι, χιονίζει, φυσώ, κάνω, βγαίνω,
κρυώνω, μένω, μελετώ
___________ . ____________ πολύ
κρύο. Εγώ δεν ___________
καθόλου έξω, γιατί ____________
πολύ. ____________ συνέχεια στο
σπίτι και _____________ τα
μαθήματά μου. Ευτυχώς τώρα ο
ήλιος λάμπει ξανά.

8
Σμαρώ Βογιατζίδου, Ελένη Δεμίρη-Προδρομίδου, Νέλλη Νικολαίδου-Νέστορα, Νιόβη Τρύφωνα-
Αντωνοποπούλου, Ξέρετε Ελληνικά;, University Studio Press, Θεσσαλονίκη 2000,  σ.506-507

21
Καθοδηγούμενη Δραστηριότητα

Ο διδάσκων μοιράζει στους φοιτητές φωτοτυπίες που περιέχουν ορισμένες

φωτογραφίες από καταστάσεις που συνέβαιναν στο παρελθόν και την αντίστοιχη
εξέλιξή τους στο παρόν. Οι μαθητές αξιοποιώντας τα ρήματα, σχηματίζουν ερωτήσεις
π.χ. Πώς επικοινωνούσαν οι άνθρωποι τότε και πως επικοινωνούν σήμερα; Με τί
έπαιζαν τα παιδιά παλιά και με τί παίζουν τώρα; Οι μαθητές στο σπίτι θα
σχηματίσουν διάφορες προτάσεις και την επόμενη φορά στην τάξη θα απευθύνουν τις
ερωτήσεις τους στους υπόλοιπους συμμαθητές τους. Με αυτή την άσκηση οι μαθητές
έχουν την ευκαιρία να εξασκηθούν στον σχηματισμό του παρατατικού και στη χρήση
του στις διάφορες χρονικές βαθμίδες (παρόν-παρελθόνν) με την παράλληλη
αξιοποίηση διάφορων χρονικών δεικτών και επιρρημάτων.

Βλέπω τι έκαναν οι άνθρωποι παλιά και τι κάνουν σήμερα. Χρησιμοποιώ τα ρήματα

και φτιάχνω προτάσεις π.χ. πως πήγαιναν στη δουλειά τους στα παλιά χρόνια οι
άνθρωποι; Με τι πηγαίνουν σήμερα; Την επόμενη φορά στην τάξη ρωτάω τους
συμμαθητές μου.

22
Τότε/Παλιά/Στο παρελθόν/Κάποτε…. Τώρα/Σήμερα….

23
24
25
Ρήματα: παίζω/ διαβάζω/ γράφω/ πλένω/ οδηγώ/ ταξιδεύω/ φοράω/ στέλνω/ μιλάω

Καθοδηγούμενη Εργασία

Παραγωγή γραπτού λόγου

Μια τελευταία εργασία που θα δοθεί για το σπίτι θα είναι η σύνθεση ενός κειμένου
όπου οι μαθητές καλούνται να περιγράψουν σε ένα κείμενο τι έκαναν στις
καλοκαιρινές τους διακοπές. Με αυτό τον τρόπο οι μαθητές θα μπορέσουν να
αξιοποιήσουν συνθετικά όλες τις αποκτηθείσες γνώσεις (λεξιλόγιο, σχηματισμός
παρατατικού-τόνος/συλλαβική αύξηση/ χρονικοί δείκτες/ επιρρήματα) με την
παραγωγή ενός αφηγηματικού κειμένου.

Γράφω πως πέρασα τις διακοπές μου πέρυσι το καλοκαίρι και τι έκανα κάθε μέρα.
(120 λέξεις)

26
Αξιολόγηση εργασίας ομάδας 12

Πρόκειται για ένα σχέδιο μαθήματος το οποίο ακολουθεί με συνέπεια τους

διδακτικούς σκοπούς, όπως αυτοί έχουν προεπιλεχθεί από τους διδάσκοντες. Η
οργάνωση και παρουσίαση του μαθήματος, αν και συμβατική, αναλύει γραμματικά
(παρατατικός) και λεξιλογικά φαινόμενα (λεξιλόγιο σχετικό με τα ρήματα της
καθημερινής ζωής) με τρόπο κατανοητό. Οι εργασίες/ δραστηριότητες της
συγκεκριμένης ενότητας είναι ποικίλων τύπων (ελεγχόμενες, καθοδηγούμενες,
επικοινωνιακές), μολοταύτα, δεν είμαστε σίγουροι το κατά πόσο διεγείρουν το
ενδιαφέρον των διδασκομένων για το μάθημα. Για αυτό το λόγο, προτείνεται η
χρήση οπτικοακουστικών μέσων (τραγούδια, εικόνες: ιντερνέτ, κασέτα-DVD, κτλ) .

27
Βιβλιογραφία

Αναστασία Αμπάτη κ.α., Ελληνικά με την παρέα μου 2, ΕΔΙΑΜΜΕ, Ρέθυμνο,2004

Σμαρώ Βογιατζίδου, Ελένη Δεμίρη-Προδρομίδου, Νέλλη Νικολαίδου-Νέστορα,

Νιόβη Τρύφωνα-Αντωνοποπούλου, Ξέρετε Ελληνικά;, University Studio Press,
Θεσσαλονίκη, 2000

Μαρίνα Ματθαιουδάκη, Κατερίνα Νικολαϊδου, «Προσεγγίσεις, Μέθοδοι και

τεχνικές» στο Η διδασκαλία της γραμματικής, της προφοράς και του λεξιλογίου, ΚΕΓ,
Θεσσαλονίκη, 2013

Μπασλής, Γ.Ν., Εισαγωγή στη Διδασκαλία της Γλώσσας, Νεφέλη, Αθήνα, 2006

28
Πεδίο Γ: Αξιολόγηση
(* ΠΡΟΣΟΧΗ: Συμπληρώνεται μόνο από τους διδάσκοντες)

Παράδοση ως: 6/12/2013

Κατατέθηκε: 6/12/2013

Επιστράφηκε:

Επιμορφούμενος: Πασχάλης Ευθυμίου, Dorota Jędraś, Σπυρίδων

Χαιρέτης

Κύκλος: 7ος

Ενότητα: Α2

Διδάσκων/αξιολογητής: ΔΑΓΚΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ

Συντονιστής: ΜΑΤΘΑΙΟΥΔΑΚΗ & ΝΙΚΟΛΑΪΔΟΥ

Χαρακτηρισμός: ΑΡΙΣΤΑ

1. Κριτήρια αξιολόγησης/Βαθμολογία

Με βάση τα κριτήρια αξιολόγησης της εργασίας της συγκεκριμένης ενότητας:

Διδάσκων Συντονιστής

Οργάνωση - δομή - 17/20 19/20

παρουσίαση:

Χρήση 15/15 10/15

βιβλιογραφίας:

Ανάλυση – Σύνθεση - 50/60 56/60

Εφαρμογή θεωρίας
στην πράξη:

Συνολική εντύπωση: 4/5 5/5

Σύνολο: 86/100 90/100

29
2. Γενικά σχόλια

Διδάσκων/αξιολογητής:

Αξιόλογη διδακτική πρόταση, συνεπής ως προς τους στόχους που ετέθησαν στο
σχέδιο .

Μερικές πολύ προσεγμένες και στοχευμένες δραστηριότητες που δείχνουν την

ικανότητα των συντακτών της διδακτικής πρότασης για πολύ μεθοδική και
αποτελεσματική σύλληψη.

Χρειάζεται κάποια προσοχή στην έκφραση που σε μακροπερίοδο λόγο

δημιουργούσε ασάφειες.

Σχόλια Συντονιστή

Με βάση την αξιολόγηση από το διδάσκοντα:

Επιπρόσθετα σχόλια του συντονιστή:

Πολύ ενδιαφέρουσα εργασία με πολύ καλή δομή, τεκμηρίωση των επιλογών

που γίνονται, κατάλληλη χρήση βιβλιογραφίας, και ποικιλία ασκήσεων που
καλύπτουν όλη την τυπολογία των δραστηριοτήτων (ελεγχόμενες,
καθοδηγούμενες, επικοινωνιακές). Η εργασία κινείται με άνεση και ορθές
επιλογές μέσα στο πλαίσιο της επικοινωνιακής μεθόδου και καλύπτει πολύ
ικανοποιητικά τη συνδυαστική διδασκαλία της γραμματικής, του λεξιλογίου και
της προφοράς. Θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί περισσότερη βιβλιογραφία.

Αναβαθμολόγηση (αν χρειάζεται αναβαθμολόγηση):

ΤΕΛΙΚΟΣ ΒΑΘΜΟΣ: 88/100

30