Факултет за информатика

Втор циклус - софтверско инженерство

Анализа на одлучување и игри

Операциони истражување

Проф. Д-р Лидија Горачинова Џавит Бекташи

Бр. Индекс: 13329

Февруари, 2016
Содржина

Вовед .............................................................................................................................................. 3
Што се игрите и што е теоријата на играта? ............................................................................... 4
Значењето на теоријата на игри .................................................................................................. 6
Основните карактеристики на теоријата на игри ................................................................... 6
Ограничување на теоријата на игри ........................................................................................ 7
Шутирање пенали (Мини - Макс теорема) ........................................................................... 8
Неш еквилибриум ....................................................................................................................... 10
Најдобар одговор! ...................................................................................................................... 12
Доминантна и доминирана стратегија на еквилибриум......................................................... 14
Дилемата на затворениците ...................................................................................................... 16
Zero-sum играта....................................................................................................................... 16
Non zero-sum играта ............................................................................................................... 16
Итеративенo елиминирање на доминирани стратегии базирано стриктно ......................... 18
Мешани стратегии (борбата на половите) ............................................................................... 20
Калкулација на придобивките ................................................................................................... 23
Доминантна мешанa стратегија................................................................................................. 25
Заклучоци ..................................................................................................................................... 27
 Анализа на одлучување и игри 3

Вовед
Животот е полн со конфликт и конкурнеција. Безбројни примери вклучувајќи ги
противниците во разни игри, воени битки, политички кампањи, реклама и маркетинг
кампањи од страна на конкуренткси бизнис фирми, и така натаму. Основна
карактеристика на многу од овие ситуации е дека конечниот осход зависи главно од
комбинација на стратегии избрани од страна на противниците. Теорија на играта е
математичка теорија која се занимава со општите карактеристики на конкурентни
ситуации.

Луѓето размислувале стратешки засекогаш, па со цел да се следи развојот на оваа

област, може да се вратите на почетокот на историјата Пелопонеската војна или Сун Цу
“Уметностата на војувањето” (Sun Tzu`s “The Art of War”). Но теоријата на играта, како
вистинска наука датира помалку од 100 години, таткото на модерната теорија на игра
математичарот Џон фон Нојман. Во 1928 година, непосредно пред приклучувањето на
Институтот за напредни студии во Принстон, тој го објави семинарската "On the Theory of
Parlor Games", која кулминираше во книгата на 1944 година "Theory of Games and
Economic Behavior". Оваа книга, во која се тврди дека секоја екомоска ситуација може да
се сфати како игра меѓу два конкурентни актери.

Разбирливо, теоријата на играта доживеала голем интерес во текот на 1940-тите и

50-тите години, за време на Втората светска војна и на почетоците на Студената војна,
како што беше мобилизирана за да ја анализира политиката и војувањето. Всушност, тоа
почна во суштина како вежба за лоцирање непријателски подморници, како еден вид на
мачка и глушец игра. Се започна со zero-sum играта, идејата дека, јас ќе ве најдам, ќе те
уништам пред ти да ме уништиш мене. Од тоа што едно лице победува едно лице друго
губи. Во тоа време, дилемата на затворениците, е најпознататаситуација во сите теории на
игрите, истотака беше прва теотизирана.

Следниот голем развој на теоријата на играта дојде со математичарот Џон Неш,

подоцна предмет на книгата е филмот "A Beautiful Mind". Со текот на годините, теоријата
на играта се применува во различни области како што се биологија, бизнис, политички
науки и филозофија. Во 1994 година и им се споделува Нобелова награда на Џон Неш, Џон
Харшанји и Реинхард Шелтен за трудот што го покажале во Теоријата на игри.
 Анализа на одлучување и игри 4

Што се игрите и што е теоријата на

играта?
Oд пред 2400 години Сун Цу во неговата извонредна книга "Уметноста на
војувањето" има напишано дека важноста за војна се бори против стратегијата на
непријателот.

Изборот на стратегија е како шах, кога професионалец игра, во текот на играта

мисли на секој чекор од тој кои се можностите кои му останале на противникот. Шахистот
ги игра оние потези кои се сметаат за најдобар одговор на она што би играл подалеку
неговиот противник. Само на овој начин тој може да победи во играта.

Дилемите кога нашата реакција зависи од реакцијата на другите, односно изборот

на стратегијата зависи од изборот на уште една друга ја претставуват базираната
стратегија на теорија на игри.

Теоријата на играта се обидува да ги предвиди последиците од изборот на

стратегијата во однос на поинаква стратегија. Теоријата на играта, всушност се обидува да
најде решенија за различни ситуации врз основа на акции од други независни играчи кои
би можеле да бидат конкуренција на цените, рекламирање, и така натаму.

Кога луѓето го споменуват зборот игра обично се чувствуваат како нешто што ќе се
игра и се натпреваруваат со други врз основа на одредени правила. Децата почнуваат да
играат разни игри, на кои и се потребни стратешки решенија, научивме како да се
справиме со еден соученик на првиот ден, како да се справиме со некој што го сакам или
мразам, и така натаму. Сите ние што сме одиграле во овие области имаме експертиза. Но
тука ние ја користиме логиката на играта во една поопшта смисла. Теоријата на играта ја
употребува едноставната логика на играта. Теорија на играта е така наречена игра на
причината поврзана со игри како покер, шах и слични кои вклучуваат рационално
расудување, интеракции, стратегии и длабока концептуализација кои ја формираат
основата на оваа игра, кои се потребни за спроведување на стратегии.

Карактеристично за теоријата на играта е дека мора да се претпостави дека

играчите се рационални, што значи дека секој од нив се обидува да ги зголеми неговите
предности и сите ги имат познато правилите на игра. Ова значи дека сите учесници на
пазарот имат информација за тоа, и се знае дека секој од нив ги знае правилата на игра.
Овде оди слоганот што секој знае дека секој знае дека секој знае ...
 Анализа на одлучување и игри 5

Во однос на првото прашање, играчите можат да бидат поединци, како и

државите, обично бројот на играчите во играта е позната. Стратегиите можат да бидат
едноставни и сложени. Придобивките од играчите се очекуваат да бидат големи бидејќи
ова е причината зошто тие играат.

Изборот на најдобра стратегија како одговор на стратегиите на другите играчи врз

основа на информациите кои ги има се нарекува ekuilibrum и ова е точката каде што секој
играч е задоволен од изборот на својата стратегија. Избор на вистинска стратегија според
теоријата на играта, најдобро може да се направи со користење на овие две добри
решенија, кои ќе бидат анализирани во продолжение. Тие се: доминантните стратегии и
Неш екуилибрумот.

Значи можеме да кажеме дека теоријата на играта претставува систематска

анализа на стратешките интеракции. Тука ние го мислиме реакцијата која ќе биде
донесена по акција, што ќе добијат од интеракцијата зависи од тоа што сите лица
вклучени во интеракцијата прават. Стратешки аспект во овој случај има врска со
изнаоѓање на најдобрите акции во нивните интереси, но да не се себични водејќи сметка
што ќе се случи со другите. Во овој момент секој треба да се доближува стратешки затоа
што сите ние цело време што правиме е стратешки избор цело време.

Во теоријата на играта се две главни насоки или групи игри:

 Игра на соработка (кооперативна), каде што играчите можат да соработуваат меѓу

себе на донесување одлуки, информации или поделба на бенефиции.

Исто така постојат и две групи на несоработка игри (некооперативна)

a) Екстензивна форма, тука играчите ги извршуваат своите движења во ред. Постојат

повеќе од едно движење каде што претходните движења на сите други се познати
на сите.
b) Нормална форма, тука играта се врши само еднаш ( еден чекор), а понатаму
играчот прави симултантни движења.

 Игра на несоработка, тука играчите играат без да соработуваат меѓу себе. Играчите
го пренесуваат рационалноста и претпоставуват, тие играат на теренот со цел да се
зголеми нивниот профит, без оглед на тоа колку другиот играч ќе дејствува.
 Анализа на одлучување и игри 6

Значењето на теоријата на игри

Во теоријата на играта треба да се има во предвид спроведувањето на нашите
противници бидејќи неговите спроведувања не се фиксни, така да мора да се обиде да се
предвиди она што е против нашата реакцијата. Секоја игра има некои посебни правила
кои припаѓаат на секоја специфична игра.

Основните карактеристики на теоријата на игри

Конкурентна ситуација се нарекува игра ако има следниве карактеристики:

i. Конечен број на конкуренти. Постојат ограничен број на натпреварувачи, наречен

играчи. Играчите не треба да бидат поединци, тие можат да бидат групи,
корпорации, политички партии, институции, па дури и нации.
ii. Ограничен број на акција. Листа на конечен број на можните правци на
дејствување е на располагање на секој играч. Листата не мора да биде ист за секој
играч.
iii. Познавање на алтернативи. Секој играч има познавање на алтернативи на
располагање на својот противник.
iv. Избор. Секој играч прави избор, на пример, играта се игра. Се претпоставува дека
изборот треба да се направи во исто време, така што ниту еден играч не го знае
изборот на неговите противници, додека тој го одлучи својот курс на дејствување.
v. Исход или добивка. Претставата се поврзува со еден исход познат како добивка.
Тука загубата се смета за негативна добивка.
vi. Изборот на противникот. Можна добивка или загуба на секој играч зависи не
само од изборот направен од него, но, исто така, изборот направен од страна на
неговиот противник.
 Анализа на одлучување и игри 7

Ограничување на теоријата на игри

1. Бесконечен број на стратегии. Во теоријата на играта на нас ни се претпоставува

дека постои ограничен број на можните правци на дејствување на располагање на
секој играч. Но, во пракса еден играч може да има неограничен број на стратегии
или правци на дејствување.

2. Знаење за стратегија. Теоријата на играта ни се претпоставува дека секој играч ги

има како познавање стратегиите и и се на располагање од својот противник. Но
понекогаш знаењето на стратегијата за противникот не е на располагање на
играчите. Ова доведува до погрешни заклучоци.

Нулта резултати. Се претпоставува дека добивката на една личност е губење на

друго лице. Но, во пракса добивка на едно лице не може да биде еднакво на губење на
друго лице, односно противникот.

Ризик и неизвесност. Теоријата на играта не го зема во предвид концептот на

веројатност. Така теоријата на играта обично игнорира присуство на ризик и неизвесност.

Ограничен број на конкуренти. Постојат ограничен број на конкуренти како се

претпоставува во теоријата на играта. Но во реалниост, практика, може да има повеќе од
очекуваниот број на играчи.

Сигурност на исплати. Теоријата на играта претпоставува дека платата е секогаш

позната однапред. Но понекогаш е невозможно да се знае се исплати однапред.
Ситуацијата на ова одлуката всушност станува мултидимензионална со голем број на
променливи.

Правила на игра. Секоја игра се игра во согласност со сет на правила, односно

посебни правила со кој се регулира однесувањето на играчите.

Стратегија. Таа е определена правила според кое секој играч го одлучи на

располагање неговиот курс на дејствување од неговата листа. Курсот на дејствување е
избран од различни курсеви, достапно за него е познато како стратегија на играта.
 Анализа на одлучување и игри 8

Генерално се вработени два типа на стратегии:

(1) Чиста стратегија (2) Мешанa стратегија

(1) Чиста Стратегијата. Тоа е предодреден курс на дејствување да бидат вработени од

страна на играчот. Играчите тоа го знаат однапред. Тоа обично е претставено од страна на
голем број со кој се поврзува на текот на акцијата.

(2) Комбинирана Стратегијата. Во мешани стратегии играчот го одлучува неговиот курс

на дејствување во согласност со некои фиксни дистрибуции на веројатност. Во
комбинираната стратегија противникот не може да бидете сигурен во текот на акцијата,
треба да се преземат на некој посебен случај.

Шутирање пенали
(Мини - Макс теорема)

Една работа секој треба да го има на предвид е дека секоја ситуација има некои
уникатни аспекти што ќе ги научите од таа ситуација но и некои аспекти кои се заеднички.
Теоријата на играта ни овозможува да се разберат овие ситуации. Овие видови на
ситуации се појавуваат почесто во различни ситуации, како што е на пример, шутирање на
пенали на еден фудбалски натпревар.

Да претпоставиме дека играчот треба да одлучи за шутирање на пенали. Тој може

да шутира секој пат на левата страна, секој пат од десната страна, 5 пати лево, 5 пати по
десната страна, еден кон левата страна и една на десната страна на систематски начин,
или може да се одлучи на мешана стратегија (несистематски)
 Анализа на одлучување и игри 9

Матрица на придобивки

ИГРАЧОТ / ГОЛМАНОТ ЛЕВО ДЕСНО

ЛЕВА СТРАНА НА ИГРАЧОТ 0,3 0,9

ДЕСНА СТРАНА НА ИГРАЧОТ 0,9 0,5

Систематски, на левата страна ќе имаме шанси 0,3 или 30%

Систематски, на десната страна ќе имаме шанси за 0,5 или 50%

Ако претпоставиме дека играчот ќе одлучи да направи мешана стратегија каде што
дел од времето од 40% ќе се игра лево и остатокот од 60% во десна страна, тоа значи дека
ние би можеле да имаме однос од 0,4: 0,6

Во однос на левата страна на голманот, ќе имаме 0,3 придобивки;

0,3 * 0,4 + 0,9 * 0,6 = 0,66 => 66%

Кон десната страна на голманот, ќе имаме 0,9 придобивки;

0,9 * 0,4 + 0,5 * 0,6 = 0,66 => 66%

Во двете ситуации кога играчот прави мешана стратегија придобивката е 0,66 што
е повисока отколку во ситуациите каде што не има мешана стратегија што е 0,3 и 0,5
 Анализа на одлучување и игри 10

Неш еквилибриум
Што претставува еквилибриумoт

Во теориите на пазарот еквилибриумот се појавува во моментот кога сите членови

на пазарот имат намера да го сменат неговото однесување и на другите .

Кога се избират стратегиите, еквилибриумот ќе се осигура дека играчите нема да

преземат мерки за да го променат своето однесување понатаму.

Најдоброто решение за одговор на конкретните стратегии, од кои другиот играч се

очекува да ги следи е наречен Неш еквилибриум . Најдобар одговор е одговорот преку кој
се зголеми профитот, без оглед на тоа какви акции се земени од конкурентите. Она
штоЏон Неш се обидува да ни каже е дека, еквилибриум на секое претпријатие треба да
биде најдобар одговор на другиот еквилибриум. Па во игра меѓу два играчи А и Б, А
претставува оптимална стратегија за играч 1 против стратегијата на вториот играч Б, и Б е
оптималната стратегија за играч 2 против стратегијата на играчот А 1. Не секој натпревар
може да има Неш еквилибриум но некои игри имаат повеќе од еден Неш еквилибриум.
Неш еквилибриумот претставува збир на стратегии, по една за секој играч, така што ни
еден играч нема да има причина да ја промени својата стратегија, без разлика што
другиот играч прави.

Во обид да се разјасни Неш еквилибриумот, ќе се земат како пример две компании

Calbetron и Synoptics. Calbetron е голем производител на интелигентни хабови и сам го
контролира дистрибутивната мрежа. Synoptics преферира аутсорсонгот. Со развојот на
технологијата и зголемување на побарувачката за компјутери, како и потребата да се
поврзете со овие компјутери во мрежа придонесе раст на побарувачката на хабови кои се
користат како рутери кои ги поврзуваат во мрежа. Бидејќи сите компании имаат потреба
на двете производи, во случај дека секое претпријатие е специјализирана за
производство на хабови, а другите за рутери, логично е дека овие компании соработуваат
едни со други. Calbetron има направено коалиција со големиот производителот на
рутери Cisco Systems, која поседува 50% од пазарот. Додека Synoptics има направено
коалиција со Wellfeet, кои исто така, произведуваат рутери. Се поставува прашањето дали
Synoptics треба да ја продолжи соработката со Wellfeet или да се спојуват? Слично, дали
Calbetron и Cisco треба да продолжат да соработат заедно или да се спојуват?
 Анализа на одлучување и игри 11

Во овој случај, стратегијата на едното претпријатие, ќе зависи од тоа што ќе избира

било кој од другите претпријатие. Ако Synoptics продолжува соработката со Wallfeet,
истото ќе го направи и Calbetron. Тука се гледа јасно зависноста на стратегијата од
другата компанија. Во овој случај постои Неш еквилибриумот, и во двата случаи,
соработката е најдобар одговор за соработка, а спојувањето е најдобар одговор за
спојување.

Спојувањето со Cisco
Calbetron / SynOptics Коалиција со Cisco Systems
Systems

Коалиција сo Wellfeet *30, 30 40, 20

Спојувањето со Wellfeet 20, 40* *50, 50*

Во овој случај имамо две Неш еквилибриуми. Сепак најсилната Неш еквилибриум
стратегија е спојувањето на компаниите, имаат поголем корист.

Друг пример би бил сообраќајот, се претпоставуват два автомобили кои се на

спротивни страни во раскрсница, едно возило од една страна, и другиот на другата
страна. Во овој сообраќај имамо семафор кој од една страна ја покажува црвената боја,
додека на другата страна зелената боја. Претпоставуваме дека во ситуација кога
полицијата се во штрајк и никој од нив во моментот не е на своето работно место, што
значи дека никој не го задржува регулативата во тој момент. Во нашиот случај, никој нема
да се казни од возачите на возилата и ако тие поминуваат на црвено, како ќе дејствуват
возачите.

Кола А/ Б Вози Престанува

Вози - 5, -5 *1, 0*

Престанува *0, 1* -1, -1

 Анализа на одлучување и игри 12

Да ги анализираме придобивките од двата возачи во оваа ситуација. Ако двете

возачите ќе возат истовремено, двете ќе бидат во корист на (-5, -5), во случај кога двете
возачи престануваат тогаш ниту еден од нив нема да си поминува и двајцата ќе добијат (-
1, -1), која не би имала смисла. Во овој случај ние имаме две Неш еквилибриуми. Кога
првиот возач престанува и вториот возач вози и обратно. Иако и двете страни ги
почитуваат семафорите, не затоа што законот вели дека е така, но во овој случај е во
корист на двете возачи.

Најдобар одговор!
Ќе го појасниме овој проблем со играње на една игра наречена безбедни броеви
броеви (safety numbers), претпоставиме ситуација каде што две генерали кои имаат по три
единици, оние истовремено треба да одлучуват колку единици треба да алоцират за
следната битката . Освен тоа се случува во битка двајцата генерали, исто така да имаат
можност да се повлекуваат од битката. Страната која ќе има повеќе единици во оваа
битка победи, ако тие имаат ист број на единици во битка или една од страните реши да
се повлече, тогаш ќе имаме нерешен резултат во оваа битка.

Овие се предностите на секоја од овие ситуации:

Генералот А / Б Се повлекува Една единица Две едниници Три единици

Се повлекува 0, 0 0, 0 0, 0 0, 0

Една единица 0, 0 0, 0 -1, 1 -1, 1

Две едниници 0, 0 1, -1 0, 0 -1, 1

Три единици 0, 0 1, -1 1, -1 0, 0
 Анализа на одлучување и игри 13

Анализираме посебно сите квадрати, секој генерал може да го избере едната од

четирите стратегии. Иако знаеме дека ако една страна се повлекува, тогаш тоа ќе се смета
за нерешено и од таа причина првите колони од двете страни има нула профит (0, 0).
Исто така, во ситуации каде што двајцата генерали ќе испратат ист број на единици во
битка ќе има нула профит (0, 0). Ако ги гледаме придобивките од квадратите (1, -1), тоа ни
кажува дека генералот (А) има испратено повеќе единици во битка и го освои битката што
во нашиот случај е со два или три единици против генералот (Б), и обратно, кога
придобивките се (-1, 1).

Анализирање на генералот А

Генералот А / Б Се повлекува Една единица Две едниници Три единици

Се повлекува 0*, 0 0, 0 0, 0 0*, 0

Една единица 0*, 0 0, 0 -1, 1 -1, 1

Две едниници 0*, 0 1*, -1 0, 0 -1, 1

Три единици 0*, 0 1*, -1 1*, -1 0*, 0

Анализирање на генералот Б

Генералот А / Б Се повлекува Една единица Две едниници Три единици

Се повлекува 0, 0* 0, 0* 0, 0 0, 0

Една единица 0, 0* 0, 0* -1, 1* -1, 1*

Две едниници 0, 0* 1, -1 0, 0 -1, 1*

Три единици 0, 0* 1, -1 1, -1 0, 0
 Анализа на одлучување и игри 14

Според анализирањето на двете генерали Неш еквилибрум е да се повлекува од битката.

Генералот А / Б Се повлекува Една единица Две едниници Три единици

Се повлекува 0*, 0* 0, 0* 0, 0 0*, 0

Една единица 0*, 0* 0, 0* -1, 1* -1, 1*

Две едниници 0*, 0* 1*, -1 0, 0 -1, 1*

Три единици 0*, 0* 1, -1 1*, -1 0*, 0

Доминантна и доминирана
стратегија на еквилибриум

Доминантните стратегии на еквилибрум се стратегии што играчот ги сака, без оглед

на избраните стратегии од страна на други играчи. Во еквилибрумот на доминантна
стратегија секој играч ја избира посакуваната акција, без разлика на било кој од избор на
противникот. Да го видиме овој преку еден пример, две авионски компании обезбедат
услуги на различни туристички дестинации Berlin Airlines и Turkish Airlines. Berlin Airlines
нуди туристички услуги до дестинации во рамките на 750 милји додека Turkish Airlines
авиокомпанија нуди комплетни услуги кои се однесуваат на долги дестинации. Двете
компании се пред дилема, да се прошират или не, да влезат во територијата на другиот
противник. Со донесувањето на оваа одлука компаниите се соочуваат со овие дилеми:
 Анализа на одлучување и игри 15

o Ако компаниите одлучуваат да се прошират понатаму ќе се натпреваруват

директно едни со други во двата пазари.
o Ако Turkish Airlines одлучи за пократки дестинации и Berlin Airlines не се
прошири, директно се натпреваруваат во пазарот на Turkish Airlines.
o Ако Berlin Airlines одлучи да се прошири, додека Turkish Airlines останува во
услугите за комплетни долги дестинации, тогаш натпреварот ќе се одржи на
пазарот на Turkish Airlines.
o А ако двете компании не преземат ниедна акција, двете компании ќе
останат лидер на пазарот.

Стратегија
Turkish Airlines
Повлекување Проширување
Berlin Airlines
Стратегија

Повлекување 3, 3* 0, 4*

Проширување 4*, 0 1*, 1*

Најдобрата стратегија за една компанија е во тоа што влегува во конкуренција на

пазарот, додека стратегијата на другата компанијата е да остане повлечен и да не се
прошири. Во овој случај придобивките се големи. Најлошата стратегија ќе биде за
компаниите да останат повлечени и да не се прошираат, но ако другата компанија ќе се
прошири, ситуација кога компанијата ќе се наоѓа во критична точка.

Berlin Airlines ги има овие стратегии на располагање, доколку се прошири може да

заработи 4 долари ако Turkish Airlines не се прошири или ако Turkish Airlines се проширува
ќе заработи 1 долар во споредба со 0 долари ако не се прошири . Јасно е дека Berlin
Airlines има доминантна стратегија што и да прави другата компанија, тоа ќе има
позитивен бенефит. Изборот на стратегијата за проширување е доминантна стратегија на
еквилибриум каде двете компании се во прифатливи можности.

Ако двете компании останат во своите позиции ќе добиваат 3 долари, што е

подобро отколку на алтернативен избор за 1 долар. Изборот на повлекување е стратегија
што значи дека двете фирми меѓу себе мора да се согласат за да не се прошират.
 Анализа на одлучување и игри 16

Така што доминирана стратегија е стратегијата за проширување, а доминантна

стратегија е стратегијата за повлекување.

Дилемата на затворениците
Постојат два вида на игри, во смисла на бенефиции:

 Играта zero-sum и
 Играта non zero-sum

Zero-sum играта

Zero-sum играта е состојба која вклучува две лица или играчи и придобивките
направени од страна на едно лице е еднакво на губење направени од страна на другите.
На пример, постојат две компании Кока-Кола и Пепси и се борат за поголем удел на
пазарот. Сега секој дел од пазарот стекнато од страна на Кока-Кола компанијата мора да
биде изгубено удел на Пепси, и поради тоа, износите на добивките и загубите е еднаква
на нула. Со други зборови, ако добивка на Кока-Кола е од 40% па изгубениот дел од Пепси
ќе биде 40%. Збирот на играта и загуби е нула, односно (+ 40%) + (- 40%) = 0

Non zero-sum играта

Во игрите non zero-sum интересите на двете страни не се во директен конфликт,

така да се победи една страна тоа не е неопходно за другиот да изгуби, тука би можеле да
имаат корист и двете страни. Дилемата на затвореникот е пример на non zero-sum играта.
 Анализа на одлучување и игри 17

Дилема на затвореникот претставува игра во која оптималната придобивка на

играчите не е стабилна. Да се запознааме со случајот, беа уапсени двајца осомничени,
полицијата се мисли дека тие планирале да ограбат банка. За оваа ситуација, иако
полицијата има некои докази тие немаат појасен доказ за да бидат во можност да ги
затвораат за подолг временски период. За оваа причина, полицијата може да ги достава
пред судот да ги осуди со затворска казна само ако еден од осомничените го предава
(шпиунира)другиот, речејки дека тие планирале грабеж. Ако затворениците одбиваат да
прифатат дека имаат направено планирање за ограбување така да полицијата нема
повеќе докази и затворениците можат да добијат еден месец максимална казна за лесни
повреди на законот. Полициските сили, им давале овие можности, во ситуација кога еден
од затворениците ја признава осудата предавајќи го нековиот другар, лицето кое го
шпионирал неговиот другар добива нула месеци казна, додека на осудениот затвореник
12 месеци. Ако двајцата ја прифатат вината, двајцата ќе бидат осудени на 8 месеци
затвор. Во оваа ситуација, ние претпоставиме дека желбата на секој од затворениците е
да се минимизира бројот на месеци што треба да поминат во затвор и да мислат само на
себе.

Затвореникот 1/2 Не прифаќа Прифаќа

Не прифаќа -1, -1* -12, 0*

Прифаќа *0, -12 *-8, -8*

Од комплетната анализа можеме да констатираме дека најдобра опција ќе биде за

двете страни да се прифати и да се осудат со 8 месеци затвор. Повеќемина би поставиле
прашање зошто да ја прифати вината како подобра стратегија, иако може да се види
дека ако двете страни останат смирени ќе одат само еден месец во затвор. Главната
причина е дека тие имаат подобра алтернатива од еден месец во затвор, а тоа е да
прифатат со услов другиот да останува мирен, што ја прави ова алтернатива како
нестабилна.
 Анализа на одлучување и игри 18

Итеративенo елиминирање на
доминирани стратегии базирано
стриктно

Од претходниот пример во дилема на затворениците видовме дека како

доминантна стратегија беше признавање на осудата во споредба со стратегија која
доминира на водење на смиреност или не признавањето на осудата. Во примерокот
дилема на затворениците им е многу полесно да добиемо решение, бидејќи постои
стратегија која доминира. Друг проблем се јавува кога играчот го смени стратегијата во
меѓувреме. Ќе ја видите оваа играјќи ја играта за итеративенo елиминирање на
доминирани стратегии базирано стриктно каде што првиот играч има три стратегии горе,
измеѓу и доле, исто така, вториот играч има три стратегии лево, центар и десно.

Играчот 1 / 2 Лево Центар Десно

Горе 13, 3 1, 4 7, 3

Средина 4, 1 3, 3 6, 2

Доле -1, 9 2, 8 8, -1

Тоа што ќе правиме овде е првин ќе ја гледаме стратегија на играчот еден (1)
наместо стратегијата на играчот два (2), и во ова ситуација стигнавне до елиминација на
третата колона затоашто третата колона никогаш нема да се игра од играчот број два, и
така стигнуваме на две колони.

4 > 3 ; 3 > 2 ; 8 > -1

 Анализа на одлучување и игри 19

Играчот 1 / 2 Лево Центар

Горе 13, 3 1, 4

Средина 4, 1 3, 3

Доле -1, 9 2, 8

Играчот број еден треба да знае дека играчот два е многу паметен и дека ќе
реагира на секоја акција од играчот еден. Од поставеното прашање дали играчот еден ќе
игра доле , одговор е не затоа што средината ја доминира стратегијата, и на крај ќе
имаме:

4 > -1 и 3 > 2

Играчот 1 / 2 Лево Центар

Горе 13, 3 1, 4

Средина 4, 1 3, 3

Анализата продолжува понатаму, каде играчот еден анализира и констатира дека

играчот два нема да игра лево затоа што позицијата центар е пофаворизирана и ја
добиваме оваа ситуација:

4>3 и 3>1
 Анализа на одлучување и игри 20

Играчот 1 / 2 Центар

Горе 1, 4

Средина 3, 3

И на ова ситуација играчот два приметува дека играчот еденнема да игра горе каде
што придобивката ќе биде пониска 1 < 3 , така што единствена стратегија што ни
останува е (3,3) или и средина за играчот број еден и центар за играќот број два. Овој
процес се вика итеративенo елиминирање на доминирани стратегии базирано стриктно.

Играчот 1 / 2 Центар

Средина 3, 3

Мешани стратегии (борбата на

половите)
Една жена и еден маж со предлог на жената сакаат да ја искочат на вечера за
забава, но тие немаат начин на комуникација. Тие имаат две можности да се излезат и да
се забавуваат со оглед на ноќната програма, тие имаат две алтернативи да одат на
боксерски натпревар, или на балет. Мажот сака да оди на боксерски натпревар, затоа што
не сака балет, додека жената сака да оди на балет, бидејќи таа се чувствува подобро и
истотака се чувствува како дел од елитата. Тие, исто така, повише сакаат да бидат заедно.
 Анализа на одлучување и игри 21

Мажот / Жената Балет Бокс

Балет *1, 2* 0, 0

Бокс 0, 0 *2, 1*

Во овој случај имаме две чисти Неш еквилибруми (NE) ( затоа што ниту еден од
играчите нема да го промени стратегијата).

Во продолжение ќе ја најдеме мешаната стратегија NE. На почетокот ќе ги

пресметаме придобивките очекувани (ЕU) од играчот број 2 (жената), ако мажот оди на
балет, каде ќе имаме EUB = f (B), што значи дека придобивките од играчот број два за да
оди на балет зависи од функцијата на играчот број еден (жена) за да оди на балет.

ИГРАЧОТ БРОЈ 2

EUB = f (B) = (2, 0)

EUBK = f (B) = (0, 1)

EUB = f (B) (2, 0)

EUB = B (2) + (1 - B ) (0)

EUBK = f (B) (0, 1)

EUBK = B (2) + (1 - B ) (0)

EUB = EUBK
 Анализа на одлучување и игри 22

B (2) + (1 - B ) (0) = B (2) + (1 - B ) (0)

2B = 1 - B

3B = 1

B = 1/3

ИГРАЧОТ БРОЈ 1

EUB = f (B) = (1, 0)

EUBK = f (B) = (0, 2)

EUB = f (B) (1, 0)

EUB = B (1) + (1 - B ) (0)

EUBK = f (B) (0, 2)

EUBK = B (0) + (1 - B ) (2)

EUB = EUBK

B (1) + (1 - B ) (0) = B (0) + (1 - B ) (2)

B = 2 - 2B

3B = 2

B = 2/3

Овој резултат ни го дава мешаната еквилибрум стратегија каде што играчот со број
два направил микс од 2/3 на времето во балет и 1/3 од времето во бокс, и играчот број
еден ќе направи микс од 1/3 во балет и 2/3 време во бокс . Од ова заклучуваме дека
 Анализа на одлучување и игри 23

имаме три стратегии NE, затоашто имаме една мешана стратегија и две чисти стратегии
NE.

Калкулација на придобивките
За калкулација на придобивките ни требат три елементи:

1. Да се утврди веројатноста за секој резултат кој ќе се појавува во еквилибрум

2. За секој резултат се размножуваат веројатностите за соодветните релевантни
3. Да ги собираме сите овие броеви заедно

Мажот / Жената Балет 2/3 Бокс 1/3

Балет 1/3 1, 2 0, 0

Бокс 2/3 0, 0 2, 1

1 2 2 1 1 1
𝑋 = 𝑋 =
3 3 9 3 3 9

2 2 4 2 1 2
𝑋 = 𝑋 =
3 3 9 3 3 9

ИГРАЧОТ БРОЈ 1
 Анализа на одлучување и игри 24

Мажот / Жената Балет 2/3 Бокс 1/3

Балет 1/3 1 (2/9) 0 (1/9)

Бокс 2/3 0 (4/9) 2 (2/9)

4 2 6 2
+0+0+ = ∶3= = 0.66
9 9 9 3

ИГРАЧОТ БРОЈ 2

Мажот / Жената Балет 2/3 Бокс 1/3

Балет 1/3 2 (2/9) 0 (1/9)

Бокс 2/3 0 (4/9) 1 (2/9)

4 2 6 2
+0+0+ = ∶3= = 0.66
9 9 9 3

Во овој случај може да се забележи дека играчот број едне и играчот број два
имаат придобивки по 0.66 што е помалку од стратегијата Неш, додека таму играчите
заработуваат 1 и 2.
 Анализа на одлучување и игри 25

Доминантна мешанa стратегија

Да видиме што претставува строга доминантност и мешана стратегија: ако најдете
мешана стратегија помеѓу две или повеќе стратегии во една поголема игра тогаш и овие
стратегии со строги доминација доминираат во другата стратегија, тогаш ќе можете
веднаш да ја елиминирате последната стратегија. Во оваа игра првиот играч има три
стратегии (горе,средина, доле), додека вториот играч има две стратегии (лево, десно), во
оваа игра, нема чиста стратегија за да ги доминираат другите стратегии.

Придобивките од оваа игра ќе бидат претставени во следнава табела:

Играчот 1 / 2 Лево Десно

Горе 3, -1 -1, 1

Измеѓу 0, 0 0, 0

Доле -1, 2 2, -1

Од анализата на придобивките ќе се разбере дека играчот еден заработува повеќе

додека игра на мешаната стратегија горе и долњ отколку да игра во средина каде
придобивките ќе бидат нула. Врз основа на ова што сме рекле треба да се елиминира
средната стратегија, бидејќи тоа е доминирана од страна на мешаната стратегија горе и
доле. Во овој случај добиваме:

Играчот 1 / 2 Лево Десно

Горе *3, -1 -1, 1*

Доле -1, 2* *2, -1

 Анализа на одлучување и игри 26

ИГРАЧОТ БРОЈ 2
EUL = f (B) (-1, 2)
EUL = B (-1) + (1 - B ) (2)

EUD = f (B) (1, -1)

EUD = B (1) + (1 - B ) (-1)

EUL = EUD

B (-1) + (1 - B ) (2) = B (1) + (1 - B ) (-1)

-B + 2 – 2B = B – 1 + B

-5B = - 3

B = 3/5

ИГРАЧОТ БРОЈ 1
EUL = f (B) (3, -1)
EUL = B (3) + (1 - B ) (-1)

EUD = f (B) (-1, 2)

EUD = B (-1) + (1 - B ) (2)

EUL = EUD

B (3) + (1 - B ) (-1) = B (-1) + (1 - B ) (2)

2B - 1 – B = - B + 2 - 2B

7B = 3

B = 3/7
 Анализа на одлучување и игри 27

Играчот два ќе игра со 3/7 од времето на левата страна и другиот дел од времето
4/7 игра десната страна, тука е јасно дека и двете и играчот број еден ќе ја користи
мешаната стратегија која не ја вклучува средината стратегија бидејќи таа се доминираа од
мешаната стратегија.

Лево 3/7 Десно 4/7

3/5 Горе 3, -1 -1, 1

Измеѓу 0, 0 0, 0

2/5 Доле -1, 2 2, -1

Заклучоци
Општиот проблем на тоа како да се донесуваат одлуки во конкурентна средина е
многу честа и важно. Основните pридонес iна теоријата на играта е тоа што обезбедува
основна концептуална рамка за формулирање и aнализирање на ваквите проблеми, во
едноставни ситуации. Како и секогаш, постои празнина помеѓу тоа што теоријата може да
се справи и комплексноста на најконкурентните ситуации кои произлегуваат во
практиката. Затоа, концептуалните алатки на теоријата на игри обично само игра
дополнителна улога во справување со овие ситуации.

Поради значањето на општиот проблем, истражувањето продолжува со одреден

успех да го продолжи теоријата во покомплексни ситуации.