Earthing အေၾကာင္ း စကားစျမည္ (၃)

___________________________

Earthing အေၾကာင္ း ဆက္ေျပာရမယ္ ဆို ရင္ Earthing ျပဳလု ပ္ တဲ့ နည္းစနစ္ ေတြနဲ႔ Earthing ျပဳလု ပ္ ရတဲ့ နယ္ပယ္ အသီးသီး ရွိတ
ယ္။
အဲဒီမွာ သတ္မွတ္ ထားတဲ့ ရီစစၥတန္ ႔ အု မ္း(Ohm)တန္ဘို းေတြ ရွိမယ္ ။

Earthing နဲ႔မကင္ းတဲ့ ေနရာေတြက ဘာေတြလဲ၊

ဘယ္ ေနရာမွာ Earthing ေတြျပဳလု ပ္ ရတာလဲ
စဥ္းစားၾကည့္ ရင္ လူ ေနအိမ္ အေဆာက္ အဦ၊ စီးပြား ေရး
လု ပ္ငန္းအေဆာက္အဦ ေတြ နဲ႔ စက္မႈလု ပ္ငန္း(ဇုံ ) ေတြ မွာ
လည္ း ေျမဓာတ္ခ်စနစ္ ရွိတယ္ ၊ ရွိရတယ္။
အဲဒီ အေဆာက္အဦ ေတြက ကြန္ ကရိ(သို ႔) သံ မဏိဖရိမ္ ေတြ နဲ႔ ေဆာက္ထားတာ။Concrete ေရာ Steel နဲ႔ေရာ နွစ္ မ်ိဳးစလုံ း နဲ႔
တည္ေဆာက္ထားၾကတာျဖစ္တယ္ ။
စက္မႈလု ပ္ငန္း (ဇုံ ) ေတြ ဆို တာက ဥပမာေျပာရရင္
ေရနံ ခ်က္ တဲ့ လု ပ္ငန္းတို ႔၊ ဘိလပ္ေျမစက္ ရုံ ၊ သံ မဏိစက္ရုံ ေတြ လည္းပါမယ္ ။တျခား စက္မႈလု ပ္ငန္းေတြလည္ း ရွိမယ္။

သိသာထင္ရွားတာကေတာ့ အမ်ားသိၾကတဲ့ မို းႀကိဳးဒဏ္ ကာကြယ္ တာကေနစၿပီး ဓာတ္အားပို ႔လႊတ္တဲ့ လို င္းေတြ၊
ဓာတ္ အားခြဲရုံ ေတြမွာ ေျမဓာတ္ခ်စနစ္ ဆို တာ ရွိတယ္ ၊
ရွိရတယ္ ။ ထရန္စေဖာ္ မာ နဲ႔ ဂ်င္ နေရတာေတြမွာ ျႏဴ ထရယ္ ကို Ground ခ်တာေတြအပါအဝင္ Overhead earthwire ေတြ သြ
ယ္တန္းၾကတာ ၊ေျမျပင္ မွာ Earth Grid ျပဳလု ပ္ရတာေတြ အားလုံ းဟာ Earthing လု ပ္ငန္း Earthing နဲ႔ သက္ဆို င္ တာ ေတြပါပဲ။ ဆက္
သြယ္ ေရး အသုံ းအေဆာင္ေတြမွာလည္ း Earthing ပါတယ္။

ျမင္ ့ မားတဲ့ အေဆာက္အဦStructure ေတြ၊ တာဝါေတြမွာက Lightning protection အတြက္ အဓိက ျပဳလု ပ္ ၾကၿပီး
ေၾကးနန္း ဆက္သြယ္ ေရးလို င္းေတြမွာက ဆားကစ္ပတ္လမ္ း ရဲ႕ return wire (Conductor) အျဖစ္ ကု န္က်စရိတ္ Cost ကို ေလွ်ာ့
ဖို ႔ Earth ကို အသုံ းျပဳတယ္ ။ ေရဒီယို Antennas ေတြမွာ LPS မို းႀကိဳးလႊဲစနစ္ နဲ႔ လ်ွပ္ စစ္တည္ၿငိမ္ မႈကို ထိန္းဖို ႔ အတြက္
Grounding လို အပ္တယ္ ။

ေျမဓာတ္ခ်စနစ္ ေ႐ြ းခ်ယ္ မႈက တပ္ဆင္ တဲ့ အခါမွာ လုံ ျခဳံ ေဘးကင္ းမႈ နဲ႔ လ်ွပ္ စစ္သံ လို က္ဓာတ္ ေတြရဲ႕ သဟဇာတ ျဖစ္ မႈ အေပၚ
သက္ေရာက္ မႈ ရွိပါတယ္ ။ ေျမဓာတ္ ခ် စနစ္ အတြက္
စည္းမ်ဥ္ း စည္းကမ္းေတြကလည္ း နို င္ငံ အလို က္ စဥ္ းစားပုံ အမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိၾကတာပါပဲ။ အမ်ားစု က IEC ရဲ႕ Recommendation ေ
တြကို ပဲ လို က္နာၾကတာမ်ားတယ္ ။
စည္းမ်ဥ္ းေတြက စက္မႈဇုံ ေတြရဲ႕ အႏၲရာယ္ ရွိတဲ့ ေနရာေတြ၊
ေဆးရုံ လို မ်ိဳး လူ နာ ကု သမႈ ရွိတဲ့ ေနရာေတြနဲ႔ သတၴ ု တြင္ း ေတြမွာ အထူ းအေနနဲ႔ ဂရု တစို က္ေဆာင္႐ြက္ ဖို ႔ ေဖာ္ျပထား
ၾက ေလ့ ရွိတယ္ ။ တျခားေသာ ေနရာေတြ မွာလည္ း earthing ဆို တာက ရွိပါတယ္ ။ ကမ္းလြန္ (Offshore) ေတြ၊ Ship နဲ႔
Portable ပစၥည္းေတြရဲ႕ internal အပို င္းေတြ၊ Data စင္ တာ ေတြ စသည္ျဖင္ ့ က်ယ္ ျပန္႔ပါတယ္။

အေဆာက္အဦေတြနဲ႔ဓာတ္ အားခြဲရုံ ေတြရဲ႕ ေျမဓာတ္ခ်စနစ္

==============================
ကြာျခားခ်က္
=======
ဓာတ္လို က္မႈေတြ မျဖစ္ေအာင္ လူ ႔ခႏၶာကို ယ္ကို ျဖတ္ စီးတဲ့
လ်ွပ္ စီး ကို ထိန္းဖို ႔ အတြက္ ျပဳလု ပ္ ရတဲ့ အပို င္ းမွာ ခႏၶာကို ယ္ ကို ျဖတ္ လာတဲ့ ဗို ႔အား အေပၚမွာ မူ တည္တယ္ ။

- ဓာတ္ အားခြဲရုံ (Substation)ေတြရဲ႕ ေျမဓာတ္ ခ်မႈ အပို င္ းမွာ ဗို ႔အား ကို ဖတ္လို ႔ရတယ္ ၊ သိနို င္ တဲ့ အတြက္ တြက္ ခ်က္ နို င္ၿပီး
အတို း အေလ်ာ့ တန္ဘို း နဲ႔ နိႈင္းယွဥ္ ၾကည့္ လို ႔ရတယ္။

- အေဆာက္ အဦ နဲ႔ စက္ မႈ လု ပ္ငန္းေတြ အပို င္ းမွာက Touch voltage နဲ႔ Step voltage ေတြကို တြက္ ခ်က္ ဖို ႔က
မလြယ္ ကူ ဘူ း။

[ ဒီpost မွာ Touch နဲ႔ Step voltageေတြ ကို သိေအာင္၊ ျပန္အမွတ္ရေအာင္ ေျပာပါမယ္ ၊ အေတာ္မ်ားမ်ားလည္ း
သိဖူ း၊ၾကားဖူ း၊ သင္ ဖူ း ၊ေလ့ လာၾကဖူ း ၿပီးသား ျဖစ္နို င္ပါတယ္။
ဘယ္လို ပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ဒီ touch ေတြ step ေတြ mesh ေတြ ဆို တဲ့ ဗို ႔အားေတြက Earthing အေၾကာင္းေျပာရင္ပဲျဖစ္ျဖစ္ ၊
Earthing နဲ႔ ပတ္သက္ ၿပီး design ျပဳလု ပ္ ၾကတဲ့ အခါ တြက္ ခ်က္ ရတဲ့ အထဲမွာ မပါမျဖစ္ ေတြလို ႔ ဆို ရပါလိမ့္ မယ္။]

ဒီကေန႔ ေခတ္ စိန္ေခၚမႈအေနနဲ႔ ဓာတ္အားခြဲရုံ ေတြ၊ Power plant ေတြမွာ ျဖစ္ ေနတာက ကာလၾကာၿပီျဖစ္ တဲ့ အတိတ္
က ဒီဇို င္ း နဲ႔ ေအာ္ပရိတ္ လု ပ္ ေနၾကရၿပီး Fault current ျမင္ ့ မား လာတဲ့ ျပႆ နာေတြကို ရင္ဆို င္ေနၾကရတယ္ လို ႔ ဆို ပါတယ္။

Grounding နဲ႔ Earthing

================
Grounding ဆို တာ object တခု နဲ႔ အျခားေနာက္ထပ္ ခြဲျခား ထားတဲ့ object အၾကားက အီလက္ထ႐ြန္ ေတြ ကူ းေျပာင္ းမႈ ကို ဆို လို
တာျဖစ္ ၿပီး object မွာ ရွိ ေနတဲ့ လြန္ ကဲ ေနတဲ့ excess charge ကို ဖယ္ရွားတဲ့ ျဖစ္စဥ္ လို ႔ ေျပာလို ႔ရမယ္ ။ ဓာတ္ အားစီး ေနတဲ့ object
တခု ကို ground ခ်ထားတယ္ ဆို ရင္ အဲဒီ
ဓာတ္အားစီးေနတဲ့ object နဲ႔ ground ၾကားမွာ အီလက္ထ႐ြန္ ကူ းေျပာင္ းမႈက excess charge ကို ထိန္းညႇိေပးတယ္ ။
Earthing ဆို တာက လ်ွပ္ စစ္ဓာတ္လို က္မႈ ျဖစ္ တာကို ကာကြယ္ ဖို ႔ အတြက္ အသုံ းျပဳေလ့ ရွိပါတယ္ ။ အဲဒီလို ကာကြယ္ ဖို ႔အတြက္
လမ္းေၾကာင္း(path) တခု ကို စီစဥ္ေပးရတယ္ ။ အျပစ္ ျဖစ္ ေပၚတဲ့ လ်ွပ္ စီး fault current က အဲဒီ
လမ္းေၾကာင္ း ကေန Earth ဆီကို စီးဆင္းတယ္ ။ အဲဒီအျပင္
fault ျဖစ္ ေနတဲ့ ဆားကစ္ ပတ္လမ္ းကို Fuse အကူ အညီ နဲ႔
လ်ွပ္ စီး ျဖတ္ေတာက္နို င္ တဲ့ protection device လည္ း
ျဖစ္တယ္။
{ဒါက Earthing နဲ႔ Grounding ကို အဓိပါၸယ္ ဖြင္ ့ ျပေနတာမ်ိဳး မဟု တ္ ပါဘူ း။ သေဘာသဘာဝ ကို ပို ၿပီး ျမင္သာေအာင္ ထည့္
သြင္ းေျပာျခင္း ျဖစ္ပါတယ္ ။ Grounding ဆို တာလည္ း ေျမဓာတ္ ခ်တာပဲ၊ Earthing ဆို တာလည္ း ေျမဓာတ္ ခ်တာပဲ ဆို ေတာ့
တူ လည္းတူ တယ္ မတူ လည္ းမတူ ဘူ း ဆို ၿပီး တူ နွယ္ တန္႔နွယ္ နဲ႔ တန္႔နွယ္ တူ နွယ္ ျဖစ္ ကု န္မစို းလို ႔ :-P }

ဘယ္ဓာတ္အားခြဲရုံ ေတြမွာပဲ ျဖစ္ ျဖစ္ Grounding ဒီဇို င္ းဟာ အေရးႀကီးတဲ့ အခန္းကဏၭပဲ။ ဓာတ္ အားခြဲရုံ မွာ ရွိေနတဲ့
ကြန္ ထရို း deviceေတြ၊ protection device ေတြ
အလု ပ္မလု ပ္ တာ (ဒါမွမဟု တ္) မွားမွားယြင္ းယြင္ း ျဖစ္ကု န္တာ ေတြဟာ grounding စနစ္ မေကာင္ းလို ႔၊ Safe မျဖစ္လို ႔
ျဖစ္ တာ မ်ားတယ္ ။ ဒါေၾကာင္ ့ ဓာတ္အားခြဲရုံ ေတြ အားလုံ းအတြက္ Grounding စနစ္ ကို အားနည္ းမႈ မရွိေအာင္ ျပဳလု ပ္ ထားဖို ႔ လို
ပါမယ္ ။

Grounding စနစ္ ဟာ ဓာတ္ အားခြဲရုံ မွာ အလု ပ္တာဝန္

လု ပ္ေဆာင္ၾကတဲ့ လူ ေတြ အတြက္ လည္ း အႏၲရာယ္ကင္ း ေဘးရွင္းျဖစ္ ေစဖို ႔ အတြက္ တို က္ရို က္ သက္ဆို င္ေနပါတယ္ ။

ေျမအမ်ိဳးအစား မတူ ညီတဲ့ Uniform မျဖစ္ တဲ့ ေျမေတြမွာ

HV/EHV ဓာတ္အားခြဲရုံ ေတြ ထို င္ တဲ့ အခါ အႏၲရာယ္ကင္ း ကင္ း နဲ႔ ကု န္က်စရိတ္ သက္သာေစဖို ႔အတြက္ ဒီဇို င္း ျပဳလု ပ္ၾကရပါ
တယ္ ။ဒါဟာ ခြဲရုံ ေတြအတြက္ ေျမဓာတ္ခ်စနစ္ ရဲ႕
earthing နဲ႔ ပတ္သက္ တဲ့ အဓိက ရည္႐ြယ္ ခ်က္ ပဲ ျဖစ္တယ္။

Maintenance ျပဳလု ပ္ တဲ့ အခါ လြယ္ ကူ ေစဖို ႔နဲ႔ ေနာင္အနာဂတ္ အေျခအေနမွာ တို းခ်ဲ့ လာမယ္ ့ ကိစၥအတြက္
Earth mat အတို င္းအတာေတြကို လည္ း ထည့္ သြင္ း
စဥ္ းစားၿပီး ဒီဇို င္းျပဳလု ပ္ ၾကရတာျဖစ္ပါတယ္။

Grounding နဲ႔ပတ္သက္ ၿပီး AC ဓာတ္ အားခြဲရုံ ေတြမွာ

ဒီဇို င္းျပဳလု ပ္ ၾကတဲ့ အခါ ဘယ္အခ်က္ ေတြကို သိဖို ႔ လို သလဲ၊ ဘယ္လို တြက္ တာလဲ ဘာေတြလု ပ္ ဖို ႔ သိဖို ႔လို အပ္ သလဲ ဆို တာကို
ေလ့ လာၾကည့္ ရေအာင္။

>>ဓာတ္ အားခြဲရုံ တည္ေဆာက္မယ္ ့ ေျမအမ်ိဳးအစားနဲ႔

ေျမရဲ႕ခု ခံ မႈ Soil resistivity ကို တို င္းတာရမယ္ ။
တို င္းတာဖို ႔အတြက္ Testing instrument လို မယ္။
Earth Tester နဲ႔ method တမ်ိဳးမ်ိဳးသုံ းၿပီး တို င္းတာရမယ္

>>Wenner's Method
Schumberger Method
Fall of potential Method စသည္ျဖင္ ့
နည္းလမ္ းတမ်ိဳးမ်ိဳး နဲ႔ ေျမရဲ႕ခု ခံ မႈ တန္ဘို းကို တို င္းတာ
မွတ္သားရပါမယ္ ။ 3Pin method, 4Pin method
လို ႔လည္ း ေခၚၾကပါတယ္ ။ ဒါက field data ေကာက္ ယူ ရတဲ့
လု ပ္ငန္းစဥ္ တခု ဆို ပါစို ႔။ soil resistivity တန္ဘို းကို ယူ တဲ့ အခါ ထပ္ျဖည့္ စြက္ လာမယ္ ့ surface layer အု မ္း-မီတာ တန္ဘို းကို လည္ း
ခြဲျခား တို င္းတာေပးရတယ္ ။ Surface layer ရဲ႕ အထူ thickness ကို လည္ း သိရမယ္ ၊ တို င္းတာရမယ္ ။ အဲဒီ တန္ဘို းေတြ အတို င္ းအတာ
ယူ နစ္ ေတြက calculation ျပဳလု ပ္ဖို ႔အတြက္ Input data ေတြ ျဖစ္ လာမွာပါ။

>>ေနာက္ တခု က Layout အပို င္း

ဓာတ္ အားခြဲရုံ နဲ႔ switchyard တည္ေဆာက္မယ္ ့
အတို င္ းအတာ၊ ေျမေနရာ သည္ ေျမဓာတ္ခ်စနစ္ ျပဳလု ပ္ ဖို ႔ အတြက္ Layout ဒီဇို င္ း ထု တ္ရပါမယ္ ။ အဲဒီကေန
ေျမဓာတ္ခ်စနစ္ အတြက္ Grid conductor နဲ႔ Driven rods ေတြ တြက္ ခ်က္ အသုံ းျပဳဖို ႔ရာ ေနရာသည္
စတု ရန္ းပုံ စံ ေျမေနရာ Square shape ?
စတု ဂံ ပုံ စံ ေျမေနရာ Retangular shape?
အဂၤလိပ္ အကၡရာ 'L ' shape ? ဆို တဲ့ ဧရိယာ အက်ယ္ အဝန္း ကို ရရွိပါမယ္ ။

{ ဒီ ေနရာမွာ ၾကားျဖတ္ ၿပီး ေျပာခ်င္ တာက ေရွ႕ဆက္ေျပာရ

မယ့္ အပို င္းေတြမွာဓာတ္ အားခြဲရုံ ေျမဓာတ္ခ်စနစ္ ဒီဇို င္ းနဲ႔ ပတ္သက္ ၿပီး equation ေတြ factor ေတြ ပါဝင္ လာတာကို အေသးစိ
တ္ရွင္ းျပဖို ႔ ေရးျပဖို ႔ မလို ေအာင္ လို ႔ Reference တခု ေျပာခ်င္ တာပါ။ Google search မွာ ေအာက္ကေပးထားတဲ့ အတို င္ းစာလုံ း
ရို က္ ရွာၿပီး pdf file ကို ေဒါင္းလု ဒ္ ဆြဲ ဖတ္ ပါ။ ဓာတ္ အားခြဲရုံ Grounding နဲ႔ပတ္သက္ ၿပီး အားလုံ း ကို းကားလို က္ နာမႈျပဳၾကရတဲ့ စံ နႈန္း၊
Guideline ျဖစ္ပါတယ္ ၊ 2013 ထြက္ တာလည္ း ရွိပါလိမ့္ မယ္ ။ အဓိက ကေတာ့ အဲဒီ IEEE 80-2000 ကို ေၾကညက္ေအာင္ ဖတ္ထားရ
င္ ဓာတ္ အားခြဲရုံ AC Substation grounding ကို ေတာ္ေတာ္ ေလး နားလည္နို င္မွာ ျဖစ္ပါတယ္ ။ ေဖ့ ဘု တ္ မွာ ေရးျပဘို ႔မရတဲ့
equation ေတြေရာ symbolေတြေရာ ပါတဲ့ အတြက္ စာအု ပ္အၫႊန္းပဲ ထည့္ ေပးလို က္ျခင္ းပါ။ တျခားဆက္နြယ္ ေနတာေတြ
လည္ း ေလ့ လာၾကည့္ ပါ၊ ျမန္မာျပည္ မွာက အဓိက AC ခြဲရုံ ေတြပဲ အခု အခ်ိန္ထိရွိ ေသးတာပါ။
#IEEE_Guide_for_Safety_in_AC_Substation_Grounding_IEEE_Std_80_2000
ခြဲရုံ ဒီဇို င္ းနဲ႔ ပတ္သက္ ၿပီး ဆက္ေျပာရရင္ Grounding system တခု တည္ း တမ်ိဳးတည္ း တပုံ စံ တည္ း ဆို ၿပီး ရွိဖို ႔ဆို တာက မျဖစ္နို င္
ပါဘူ း။ ဘာလို ႔လဲဆို ေတာ့ system voltage level နဲ႔ ခြဲရုံ တည္ ေဆာက္မယ္ ့ ေနရာ Site location ေတြ မတူ လို ႔ပါပဲ။ ဒါေၾကာင္ ့
ဓာတ္ အားခြဲရုံ location အားလုံ းအတြက္ ဒီဇို င္ း တခု တည္း လို ႔
လက္ခံ နို င္ စရာ အေၾကာင္ း မရွိတာ ျဖစ္တယ္ ။ }

>> ေနာက္ထပ္ ခြဲရုံ grounding ဒီဇို င္ းနဲ႔ ပတ္သက္ ၿပီး သိရမယ္ ့ အခ်က္ ေတြက လူ ကို အႏၲရာယ္ျဖစ္ ေစ မယ္ ့ Basic shock
situation အေနအထားမ်ားအရ Metal to metal voltage ၊ Step voltage၊ Touch voltage၊ Mesh voltage နဲ႔ Transferred voltage ေတြ အ
ေၾကာင္ း သိထားဖို ႔ လို ပါမယ္ ။ ဒါက shock ရနို င္ တဲ့ အေနအထားေတြ ကို ေျပာတာျဖစ္ ၿပီး input data အေနနဲ႔
EEE
touch step mesh တန္ဘို းေတြကို လည္ း ထည့္ ေပးရမွာျဖစ္ပါတယ္။
(Substation design flow chart ကို
attachment အေနနဲ႔ ေအာက္မွာတြဲထားပါတယ္ ။ Substation Earthing/Grounding နဲ ့ ပတ္သက္ ၿပီး
က်ြမ္ းက်င္ သူ ေတြ ၊ စာတမ္ းျပဳစု ဖူ းသူ ေတြရဲ႕ account ေတြမွာလည္ း ရွာဖတ္ၾကည္ ့ ၾကပါ။ )
Chart ကို ၾကည္ ့ ၿပီး အဆင့္ ဆင္ ့ Step by Step အသုံ းျပဳ လု ပ္ေဆာင္ရမယ္ ့ Input data ေတြနဲ႔ အဆုံ းအျဖတ္ေပးတဲ့
သတ္မွတ္ခ်က္ နွိုင္းယွဥ္ မႈ ေတြကို ျပထားတာျဖစ္ ပါတယ္ ။
ကန္႔သတ္ ခြင္ ့ ျပဳနို င္ တဲ့ touch voltage /step voltage ေတြ ေက်ာ္ လြန္ ေနရင္ 'No' ပဲ။
Input ျပန္ထည့္ ျပန္စစ္ result က ok ၿပီ ဆို ရင္ ေတာ့
'Yes' ။ ဒီဇို င္ း complete ေပါ့။

#shock ရမယ္ ့ လူ ပု ဂၢိဳလ္ ရဲ႕ အေလးခ်ိန္ ကို တြက္ ခ်က္ တဲ့ အခါ မွာ လည္ း စံ နႈန္းအရ ၅၀ ကီလို ဂရမ္ (၁၁၀ ေပါင္) နဲ႔ တမ်ိဳး၊
၇၀ ကီလို ဂရမ္ ( ၁၅၄ ေပါင္) နဲ႔ တမ်ိဳး တြက္ ခ်က္ တာ နွစ္ ခု ရွိပါတယ္ ။

#permissible_body_resistance အေနနဲ႔က
၁၀၀၀ အု မ္ း (1 Kilo ohm ) ျဖစ္ပါတယ္ ။
[ ၁၀၀၀အု မ္ း ဘယ္ က ရလာသလဲ ဆို ရင္ ေတာ့
အဲဒါ စတန္းဒပ္ ပဲ ၊ ဘာမွလာ ရွင္းျပမေနနဲ႔ စတန္းဒပ္
ေျပာတဲ့ အတို င္ းသာ လု ပ္ ။ :-P အထြန္ ႔တက္ခ်င္ ရင္ေတာ့
Research ဆက္လု ပ္ပါေလ :-P
သူ တို ႔ ကေတာ့ သို း ဘယ္နွစ္ေကာင္ ၊ ဝက္ ဘယ္နွစ္ေကာင္
မသာေပၚ ၿပီးမွ သိခဲ့ တယ္ ဆို လားပဲ :-P ]

#IEEE_80_1976 အရ အျမင္ ့ ဆုံ း ခြင္ ့ ျပဳေပးနို င္ တဲ့

Step ပို တင္ရွယ္ နဲ႔ touch ပို တင္ရွယ္ ေတြအတြက္
let go current ပမာဏ ကို
> အမ်ိဳးသား မ်ားအတြက္ > ၉ မီလီ အမ္ပီယာ
> အမ်ိဳးသမီး မ်ားအတြက္ > ၆ မီလီ အမ္ ပီယာ ဆို ၿပီး
သတ္မွတ္ထားတာရွိပါတယ္ ။
[ဒီေနရာမွာ Let go current အေၾကာင္ း ထည့္ ေျပာခ်င္တာ
လူ အတြက္ လ်ွပ္ စီး အတို းအေလ်ာ့ Amplitude အေနနဲ႔
1 mA ဆို ရင္ ခႏၶာကို ယ္ က်ဥ္ တာမ်ိဳး ခံ စားရမယ္

1_6 mA ဆို ရင္ ျပန္ခြာလို ႔ ရနို င္ တယ္။

( အခု နက ေျပာတဲ့ #let_go_current ဆို တာ အဲဒါပဲ
အမ်ိဳး သမီး 6mA
အမ်ိဳးသား 9 mA လို ႔ ဆို ထားပါတယ္ ။ )

9_25 mA ဆို ရင္ ဓာတ္လို က္ တဲ့ အရာဝတၴ ု ကေန

ျပန္ခြာလို ႔ မရ release လု ပ္လို ႔မရေတာ့ ဘူ း။

60_higher ဆို ရင္ ventricular fibrillation ျဖစ္မယ္။]

>>ေနာက္ထပ္ဘာေတြ ဆက္လု ပ္ ရမလဲ ဆို ရင္

Fault current ကို တြက္ ရမယ္။
ေျမဓာတ္ခ်မယ္ ့ conductor အမ်ိဳးအစား ေ႐ြ းရမယ္။
Conductor ရဲ႕ အ႐ြယ္ အစားကို ေ႐ြ းရမယ္။
ထရန္စေဖာ္ မာရဲ႕ impedance (Z) တန္ဘို းသိရမယ္ ။
Grid current ကို တြက္ ရမယ္ ၊ အဲဒီလို Grid current
ကို တြက္ တဲ့ အခါ Decrement factor , split factor ,
corrective projection factor စသည္ျဖင္ ့ ပါလာမယ္
current deviation factor ဆို တာလည္ း ရွိေသးတယ္။

အေရးႀကီးတာေတြ ျဖစ္ တဲ့ permissible step potential ကို တြက္ ဖို ႔အတြက္ Cs နဲ႔ t s ပါလာမယ္။
-Cs ဆို တာက surface layer de-rating factor
-ts ဆို တာက စကၠန္႔ပို င္းအတြင္ း short ဆားကစ္ ျဖစ္တဲ့ အခ်ိန္ အဲဒါေတြ သိရမယ္။
ခြင္ ့ ျပဳနို င္ တဲ့ step potential ထက္ ဒီဇို င္ း အရတြက္ ထု တ္ ထားတဲ့ step potential E (step) တန္ဘို းက
နည္းရမယ္ ။

E (mesh) သည္Permissible E(touch) potential ထက္ နည္းရမယ္ ။ E (mesh) ဆို တာ grid ထဲမွာ touch voltage အျမင့္ ဆုံ း ျဖစ္ တာကို
ဆို လို တာ

E (touch) /touch voltage ဆို တာ Gird ထဲမွာ ရပ္ ေနတဲ့ လူ ပု ဂၢိဳလ္ နဲ႔ GPR ရွိတဲ့ ေနရာအၾကားမွာ ျဖစ္ တဲ့ ဗို ႔အားျခားနားမႈ ကို ေျ
ပာတာ

အဲဒီ Touch ေတြ step ေတြ mesh voltageေတြကို သိၿပီ တြက္ ျၿပီးရင္ fault duration & magnitude ကို လည္း
စဥ္းားရတယ္ ။
အျပစ္ျဖစ္ ေပၚတာကို ရွင္းလင္းဖယ္ရွားဖို ႔ ျပဳလု ပ္ တဲ့ backup protection relay ရဲ႕ fault clearing time ကို ေ႐ြ းရမယ္ ။ ပုံ မွန္အားျဖ
င္ ့ သည္ဘက္ေခတ္ ဓာတ္အားခြဲရုံ ေတြရဲ႕ primary protection က 0.2 second
Backup protection အေနနဲ႔က 0.5 second အျဖစ္ထားၾကတယ္။

Fault current ကို တြက္ ဖို ႔အတြက္ station ရဲ႕ ခု ခံ မႈ ကို လစ္ လ်ဳ ရႈထားၿပီး system voltage မွာ ရွိတဲ့ symmetrical ground fault current
ကို တြက္ ရတယ္ ။ ဥပမာ
I(0) = ____________E_________________
3 .R+(R1+R2+Ro)+j(X1+X2+Xo)

3Io = (3)( primary voltage/sqrt 3)

________________________
3(o)+(R1+R2+Ro)+j(X1+X2+Xo)

= .......Ampere တန္ဘို း ထြက္ လာမယ္

Secondary မွာျဖစ္ တဲ့ Bus fault အေနနဲ႔ primary ဘက္ကေန fault impedance ေျပာင္းလာရမွာ ျဖစ္တယ္ ။
ထရန္စေဖာ္ မာ ရဲ႕ Delta_Star connection ေၾကာင္ ့ primary voltage ရဲ႕ positive sequence သာလ်ွင္ ေျပာင္းေ႐ြ႕လာမွာ ျ
ဖစ္တယ္ ။ Z1 နဲ႔ Zo ကို အစားသြင္ း တြက္ တာေတြၿပီးတဲ့ ေနာက္ မွာ

(3) (Secondary voltage/ sqrt 3)

3Io = ____________________________
3(o)+(Z1+Z2+Zo)+j( X1+X2+Xo)

= .......အဲဒီကေန Ampere တန္ဘို း ရလာမယ္

primary ထက္ တန္ဘို းမ်ားတယ္ ။

{ နည္းနည္းေတာ့ ရႈပ္သြားမယ္ ထင္တယ္ ၊ Equation ေတြပါလာရင္ ဘယ္ကေနယူ တာ ဘယ္လို ဆို တာေတြက

Confuse ျဖစ္ေစပါတယ္ ။ အၾကမ္းသေဘာ အလြတ္ သေဘာ ေျပာၾကည္ ့ တာပါ။ တကယ္တမ္ း လက္ ေတြ႕မွာက
အလြတ္ သေဘာက်က္ မွတ္ ထားစရာ သိပ္ မရွိပါဘူ း။ ခြင္ ့ ျပဳနို င္ တဲ့ E(touch) တန္ဘို း ၊ E(step) တန္ဘို း နဲ႔ factor တန္ဘို း ေတြယူ တတ္
ရင္ ဒီဇို င္းအတြက္ ဆုံ းျဖတ္ခ်က္ ခ်လို ႔ရၿပီ ျဖစ္ တဲ့ အတြက္ အီေကြးရွင္ းေတြ ေတြ႕ရင္ လည္ း စိတ္ရႈပ္ မသြားပါနဲ႔။
Don't worry :-P
ဘာေၾကာင္ ့ Don't worry လည္ း ဆို ရင္ Software ေတြနဲ႔
အရံ သင့္ သုံ းလို ႔ရေနၾက /သုံ းေနၾကၿပီ ျဖစ္ လို ႔ပါပဲ။
ဝယ္သုံ းဖို ႔ေတာ့ ပို က္ပို က္ $ လို မယ္ေပါ့ေလ။ :-P }

ဒါေၾကာင္ ့ သိပ္ အမ်ားႀကီး မွတ္ထားစရာမလို ပါဘူ း။

ဒီလို မိ်ဳး အေရးႀကီးတဲ့ net point ေလးေတြ ၊ တန္ဘို း အခ်ိဳ႕ကို ေတာ့ နားလည္ရမယ္ ၊ မွတ္ထားရမယ္ ။
ဥပမာ
> small station ေတြအတြက္ ခြင္ ့ ျပဳတန္ဘ္ိုး 2 ohm
> 230kV ခြဲရုံ ေတြ အထိ ခြင္ ့ ျပဳ တန္ဘို း 1 ohm
> Power station ေတြနဲ႔ 400kV ခြဲရုံ ေတြ အတြက္
0.5 ohm(ျမန္မာျပည္မွာေတာ့ 500kV အတြက္ )
> Distribution transformer ေတြအတြက္
Earthing စနစ္ ရဲ႕ ခု ခံ မႈတန္ဘို းသည္ 5 ohm
စသည္ျဖင္ ့ အဲဒါေလးေတြေတာ့ သိထားဖို ႔ လို ပါလိမ့္ မယ္။

#For_Buildings_and_Industrial_plants
=======================
Earthing arrangement မ်ား
====================
ေနာက္ထပ္ေျပာခ်င္ တာက BS 7430 နဲ႔ IEEE 142
ေျမဓာတ္ခ်စနစ္ နဲ႔ ပတ္သက္ ၿပီး Buildings နဲ႔ Industrial plants ေတြမွာ အသုံ းျပဳၾကတဲ့ အေနအထားေလးပါ။
နို င္ငံ တကာစံ နႈန္းအေနနဲ႔ IEC 60364 က
ေန ေျမဓာတ္ ခ် အစီအစဥ္ ကို အု ပ္ စု (၃) ခု ခြဲထား ေပးတယ္ ။

ကု ဒ္စာလုံ းအေနနဲ႔ TN, TT , IT ဆို ၿပီး ရွိတယ္ ။

ထပ္ခြဲလို က္ ေတာ့ (၅) မ်ိဳးအထိ ရွိမယ္
[ သိၾကၿပီးသား ျဖစ္ မွာပါ online မွာရွာရင္ အလြယ္ တကူ ေတြ႕ပါတယ္ ၊ Earthing အေၾကာင္ း ေျပာေနတာျဖစ္ လို ႔
ထည့္ သြင္ းေျပာျခင္း ျဖစ္ပါတယ္ ။ ]

ဓာတ္အားေပးထားတဲ့ ဂ်င္ နေရတာ (သို ႔) ထရန္စေဖာ္ မာ နဲ႔ earth အၾကားက ဆက္သြယ္ မႈကို ပထမ စာလုံ း first letter က ေဖာ္
ၫႊန္းတယ္

I ဆို တာက star point ကို ေျပာတာ၊ winding ကို earth နဲ႔ ခြဲထားတယ္ ။ Star point က အၿမဲတမ္ း inductive impedance (သို ႔)
resistance နဲ႔ ဆက္သြယ္ တယ္။
Capacitive impedance နဲ႔ ဘယ္ ေတာ့ မွ မဆက္ဘူ း။

ဒု တိယ စာလုံ းက သုံ းစြဲသူ ဘက္ ကို ေျပာတာ၊ သုံ းစြဲတဲ့ ပစၥည္ း ေတြကို Earth ခ်ဖို ႔ လို တယ္ ။ Equipment ေတြရဲ႕ body ကို earth ခ်
တဲ့ အခါမွာ အေျခခံ နည္းလမ္ း (၂) ခု ကို အသုံ းျပဳနို င္ ၿပီး T ဆို တဲ့ စာလုံ း နဲ႔ N ဆို တဲ့ ကု ဒ္စာလုံ းေတြနဲ႔ ေဖာ္ျပတယ္

N မွာ ထပ္ ၿပီး ခြဲနို င္ တာက S နဲ႔ C

ဒါေၾကာင္ ့ NS, NC, NC S ဆို ၿပီး ထပ္ခြဲတယ္ ။

T ဆို တာက သုံ းစြဲတဲ့ ဘက္ က ေျမဓာတ္ ခ်တဲ့ နည္းလမ္ း အေနနဲ႔ solidly earthed ခ်တာကို ေျပာတာ။ earth point နဲ႔ တို က္ရို က္
connection ယူ တာ။

N ဆို တာက source မွာရွိတဲ့ earth connection ကေန low impedance conductor ယူ ထားတာကို ဆို လို တယ္ ။ သုံ းစြဲမယ္ ့ ပစၥည္ း
equipment ရဲ႕ earthing အတြက္ အဓိက ရည္႐ြယ္ ၿပီး တို က္ရို က္ယူ တယ္ ။

S ဆို တာက protective earthing conductor ကေန သီးသန္႔ခြဲထားၿပီး source ကေနလာတဲ့ neutral conductor ကို ေျပာတာျဖစ္ပါတ
ယ္ ။ ဒီ ေနရာမွာ 3 phase သုံ းစြဲတာ ဆို ရင္ Conductor (၅) ေခ်ာင္ းသုံ းဖို ႔ လို ပါမယ္။

C ဆို တာက neutral conductor နဲ႔ PE conductor က တေခ်ာင္ းတည္ း။ Neutral နဲ႔ Earth ေပါင္းထားတယ္ ။
ဒီေတာ့ 3 phase အတြက္ သုံ းတာမွာ conductor (၄)
ေခ်ာင္ းပဲ ရွိမယ္ ။

Earthing arrangement ေတြ ျပန္ ေျပာရရင္

TNC ,TNS, TNCS, TT, IT ဆို ၿပီး ရွိမယ္။
( ပုံ နဲ႔တြဲၾကည္ ့ ရင္ ရွင္းရွင္းေလးပါ။)

စာ ေတာ္ေတာ္ရွည္သြားၿပီ ျဖစ္ လို ႔

Earthing အေၾကာင္ း ခဏနားပါဦးမည္။

Image Crd>> Internet မွ

ဖတ္ရႈေဝဖန္မႈျပဳနို င္ပါသည္
ေက်းဇူ းတင္ ပါသည္ ။
၁၄.၁၀.၂၀၁၈