Swamini Vato PDF

1
2
3
H lÌV‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎ˘ Ï‰…›÷ı H
V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
’ÒHÎ˝ ’vÊ˘kÎ‹ ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎfiÎ ±fiL› ±fi√Î‹Ì
±ZÎfl⁄˛õ Áÿ˚√v lÌ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
≠¿ÎÂ¿
V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎ ±ZÎfl’ÌÃ
ÂÎËÌ⁄Î√, ±‹ÿÎ‰Îÿ - 380 004.
4
SWAMINI VATO (Gujarati Edition)

(Discourses of Aksharbrahman Gunatitanand Swami)
Presented by:
B A P S Swaminarayan Sanstha
Shahibaug, Amdavad - 380 004. India.
Publishers:
SWAMINARAYAN AKSHARPITH
Shahibaug, Amdavad - 380 004. India.
ISBN : 81-7526-154-4
fl…^¿÷Î˝ — ⁄Ì.±ı.’Ì.±ıÁ. V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎ Á_V◊Î

ÂÎËÌ⁄Î√, ±‹ÿÎ‰Îÿ - 380 004.
‹ƒ¿ ±fiı ≠¿ÎÂ¿ —

ÂÎËÌ⁄Î√, ±‹ÿÎ‰Îÿ - 380 004
5
6
±ÎÂÌ‰Î˝ÿ
V‰Î‹ÌlÌ∞
3-2-90
¿·¿kÎÎ
‹Ò‚ ±ZÎfl‹ÒÏ÷˝ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ ±ıÀ·ı ⁄˛õÁÒhÎ˘. ±fiı ±_÷fl

¤ıÿı. ±_√˛ıΩıfiÎ_ ·˘œÎ_ ±Õ÷Î‹Î_ ±‚√_ ¿flı ÷ı‹ ‹Î›ÎfiÎ ¤Î‰◊Ì flÏË÷ ¿flÌ fiÎ¬ı.
±_÷fl‹Î_ ÂÎ„L÷ flËı ÷ı‰Ì ±ÿ˚¤÷ ‰Î÷˘ »ı.
±ÎI‹Î-’fl‹ÎI‹Îfi_ iÎÎfi ºœ ◊Î›, ‘‹˝, iÎÎfi, ‰ˆflÎB›, ¤„@÷ ºœ ◊Î› fiı
±_÷flı ÂÎ„L÷ ◊Î›; ‹Î›Îfi_ ⁄_‘fi fi flËı, ’fl‹ÎI‹Îfi_ ÏÿT› Á¬ ‹‚ı.
lÌ∞‹ËÎflÎ…fi˘ Á‰˘˝’flÌ ‹ÏË‹Î …ı‰˘ »ı ÷ı‰˘ Á‹Ω› ⁄˛õw’ ◊‰Î›
÷ı‰Ì ‰Î÷˘ »ı.
÷˘ ±Î‰Ì ±ÿ˚¤÷ ‰Î÷˘ »ı …ı‹Î_ ÁÎ_A› ±fiı ›˘√fi_ ’HÎ ÁËı…ı iÎÎfi
◊Î› ±fiı ±ı¿ ¤√‰Îfi ÏÁ‰Î› ¿˘¥‹Î_ T≤ÏkÎ fi flËı ±fiı ÿıË-±ÎI‹Îfi˘ ¤ıÿ ’HÎ
Á‹Ω› fiı ±ÁI› …ı ÿıË fiı ÿıËfiÎ Á_⁄_‘Ì‹Î_◊Ì ÷ı‹ … ‹ÎÏ›¿ ’ÿÎ◊˝‹Î_◊Ì T≤ÏkÎ
÷ÒÀÌfiı ‹ËÎflÎ…‹Î_ T≤ÏkÎ ±¬_Õ flËı ÷ı‰˘ ≠÷Î’ ‰Î÷˘‹Î_ »ı ÷˘ ÷ıfi_ ‰Î_«fi
Ïfifl_÷fl ¿fl‰_ …ı◊Ì ±¬_Õ ÂÎ„L÷ ◊Âı.
±‹ÿÎ‰Îÿ ±ZÎfl’vÊ˘kÎ‹ ‹_Ïÿfl◊Ì ±ZÎfl’ÌÃ ¶ÎflÎ ±Î ‰Î÷_ »’Î› »ı ÷˘
÷ı‹Î_ ’Ò. ¥rfl V‰Î‹Ì ÷◊Î ±L› Á_÷˘ ÁÎflÌ ±ı‰Ì ‹Ëıfi÷ ·¥fiı ¿Î›˝ ¿flı »ı ÷˘
±Î “‰Î÷_”fiı Á‰ı˝ ’˘÷ı ‰ÁÎ‰ı fiı Ï«_÷fi’Ò‰˝¿ ‰Î_«fi ¿flı …ı◊Ì lÌ∞‹ËÎflÎ…fi˘
ÏÁ©Î_÷ fiı flËV› Á‹ΩÂı ÷˘ Á‰ı˝fiı ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ÁË …› V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎ.
ó ÂÎVhÎÌ fiÎflÎ›HÎV‰w’ÿÎÁ
(≠‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…)
7
Ïfi‰ıÿfi
±fiÎÏÿ ±ZÎfl⁄˛õ Áÿ˚√v lÌ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷_ ±ıÀ·ı
lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ “‰«fiÎQ≤÷” μ’flfi_ ¤ÎW›. lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ¿Ëı·Î ‰«fiÎQ≤÷fiÌ
’flÎ‰ÎHÎÌ ›◊Î◊˝ Á‹…‰Ì Ë˘› ÷˘ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷_fi_ ±K››fi ¿fl‰_ … flèÎ_. …ı‹
‰«fiÎQ≤÷ ±ı Á_≠ÿÎ›fi˘ flËV› √˛_◊ »ı, ÷ı‹ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷_ ±ı ’HÎ Á_≠ÿÎ›fi˘
flËV› √˛_◊ … »ı. ⁄_fiı √˛_◊˘fiÎ ±K››fi◊Ì Â© μ’ÎÁfiÎ, Á_≠ÿÎ›fi_ ÷k‰iÎÎfi
±fiı ⁄˛ÎõÌ„V◊Ï÷ ÏÁ© ¿fl‰Î ‹ÎÀı ±Î‰U›¿ ±ı‰Î_ ÁÎ‘fi˘fiÌ ÁÒ{ ’Õı.
“V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘”fi˘ ‹ÏË‹Î ÷˘ V‰Î‹Ì±ı ’˘÷ı … ¿èÎ˘ »ı — “±Î ÷˘
±ZÎfl‘Î‹fiÌ ‰Î÷_ »ı. ±Î ‰Î÷_ ŒflÌ …L‹ fi ◊‰Î ÿı ÷ı‰Ì »ı. ±Î ‰Î÷_ ÷˘ ±fi_÷
Á_Â›fiı »ıÿÌ fiÎ_¬ı ±ı‰Ì ¤√‰Îfi ’vÊ˘kÎ‹fiÌ ‰Î÷_ »ı. ±Î ‰Î÷_fiÌ √Ï÷ ÷˘
¿Î‚fiÎ …ı‰Ì »ı ÷ı ÿı¬Î› fiÏË ’HÎ ±iÎÎfi ÀÎ‚Ì fiÎ_¬ı ±ı‰Ì »ı.”
±Î‰Ì ±ÿ˚¤÷ ’flÎ‰ÎHÎÌ Á‹ ±Î ‰Î÷_ V‰Î‹ÌlÌ Ω√Î¤@÷, Ãyfl
fiÎflHÎ ≠‘Îfi, ËÏflÂ_¿fl¤Î¥ flÎ‰‚, Áÿ˚√v ⁄Î·‹¿<LÿÿÎÁ V‰Î‹Ì, ÁÿÎÂ_¿fl
±‹fl∞, ÂÎ‹∞¤Î¥ ‰√ıflı±ı ·¬Ì ·Ì‘Ì Ë÷Ì ±fiı V‰Î‹Ì±ı ’HÎ ÷ı‹fiÎ
Á‹›‹Î_ ±Î ‰Î÷_fiÌ ¿◊Î ¿flÎ‰Ì Ë÷Ì.
±ı¿ ÁÎ‘±ı V‰Î‹Ìfiı ŒÏfl›Îÿ ¿flÌ ¿ı “±Î ÂÎ‹∞ ‰Î÷_ ·¬ı »ı ’HÎ ÷ı
»ÎÂ‹Î_ ¿ıÀ·_ ’ÎHÎÌ fiÎ_¬ı »ı ?”
I›Îflı V‰Î‹Ì±ı ÷ı‹HÎı ·¬ı·Ì ‰Î÷_fiÎ ¬flÕÎ ‹_√ÎT›Î ±fiı ÷ıfiÌ ¿◊Î
±Ï«_I›Îfi_ÿ ⁄˛õ«ÎflÌ ’ÎÁı ¿flÎ‰Ì. ¿◊Î ÿflÏ‹›Îfi V‰Î‹Ì ‰Îfl_‰Îfl ¿Ëı÷Î ¿ı “±Î
‰Î÷_‹Î_ ÷˘ ±ı¿ı ÂOÿ ±ÎCÎ˘’Î»˘ fi◊Ì.”
⁄˛õV‰w’ ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…ı V‰Î‹Ì Ω√Î ¤@÷ Á_’ÎÏÿ÷ hÎÌΩ
≠¿flHÎfiÌ ¿◊Î ‹_⁄¥‹Î_ ¿flÎ‰Ì Ë÷Ì ±fiı ÷ı μ’fl V‰Î‹ÌfiÎ ≠Á_√˘fi_ ±ÿ˚¤÷
Ïfiw’HÎ ¿›* Ë÷_. ⁄˛õV‰w’ ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…ı ÷˘ “V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘” ¿oÃV◊ ¿flÌ
8
Ë÷Ì, ±ıÀ·ı ±Î ‰Î÷_ ≠ÎÁÎÏÿ¿ ±fiı ≠‹ÎHÎ¤Ò÷ »ı.

±Î ‰Î÷Î˝fi_ ≠◊‹ Á_’Îÿfi Áÿ˚√v ⁄Î·‹¿<LÿÿÎÁ∞±ı ¿›* Ë÷_ ±fiı Á_.
1966‹Î_ ÃÎ. ÿÎ‹˘ÿfl √˘fl‘fiÿÎÁfiÎ ’˛ıÁ‹Î_ »’Î‰Ì Ë÷Ì. I›Îfl⁄Îÿ
fiflfiÎflÎ›HÎ ÿı‰(±‹ÿÎ‰Îÿ)fiÌ √ÎÿÌfiÎ ±Î«Î›˝lÌ ‰ÎÁÿı‰≠ÁÎÿ∞ ‹ËÎflÎ…fiÌ
±ÎiÎÎ◊Ì ‹_ÏÿflfiÎ ‹Îfi÷ ’flÎHÎÌ fi_ÿÏ¿Â˘flÿÎÁ∞ V‰Î‹Ì±ı Á_‰÷ 1967‹Î_
»’Î‰ı·Ì, …ı‹Î_ ’Î_« ≠¿flHÎ ‹Ò@›Î_ Ë÷Î_.
I›Îfl⁄Îÿ ⁄Ì∞ ±ÎT≤ÏkÎ Á_‰÷ 1975‹Î_ ‘.‘. ±Î«Î›˝ lÌ’Ï÷≠ÁÎÿ∞
‹ËÎflÎ…fiÌ ±ÎiÎÎ◊Ì lÌ ÁIÁ_√ ÏË÷‰‘˝¿ ‹_Õ‚ ÷flŒ◊Ì flÎ…¿˘À‹Î_ ’Î_«
≠¿flHÎ‹Î_ »’Î›ı·Ì, …ıfiÌ ‹Ò‚ ≠V÷Î‰fiÎ ±Î ’V÷¿‹Î_ »ı.
I›Îfl⁄Îÿ Á_‰÷ 1981‹Î_ ’ÒF› lÌ¿ÚWHÎ∞ ±ÿÎ±ı ÁÎ÷ ≠¿flHÎ »’Î‰ı·Î_.
±Î ±ÎT≤ÏkÎ‹Î_ Âw±Î÷‹Î_ Á_‰÷ 1966 ±fiı 1975‹Î_ »’Î‰ı·Î_
≠¿flHÎ˘‹Î_ 1·_ ≠¿flHÎ ÷ı 1·_ »ı, 2…\_ ≠¿flHÎ ÷ı 3…\_, 3…\_ ≠¿flHÎ ÷ı 2…\_ »ı,
4◊_ ≠¿flHÎ ÷ı 7‹_ »ı, 5‹_ ≠¿flHÎ ÷ı 6ß_ »ı. fiı ±Î√‚ …HÎÎT›Î ≠‹ÎHÎı ≠¿flHÎ
4 ±fiı 5 ’ÒF› ¿ÚWHÎ∞ ±ÿÎfiÎ »’Î‰ı·Î ’V÷¿ ≠‹ÎHÎı »ı.
V‰Î‹Ì ±fiı ‹ËÎflÎ…fiÌ VQ≤Ï÷±ı ÁÏË÷ ±Î ‰Î÷_fi_ ±K››fi ¿fl‰Î◊Ì
Á⁄Ì… iÎÎfi ±_÷fl‹Î_ μÿ› ◊Î› »ı, ±ı¿Î_Ï÷¿ Á_÷fi˘ ‹ÏË‹Î Á‹Ω› »ı, ±fiı
∞‰‹Î_◊Ì ¿ÎflHÎ ÂflÌflfiÎ ¤Î‰ fiÎÂ ’Î‹ı »ı.
÷‹Î‹ ËÏfl¤@÷ ±Î √˛_◊fi_ ±K››fi ¿flÌ V‰Î‹ÌfiÌ ¿Ú’Î◊Ì ±ÎI›_Ï÷¿
¿S›ÎHÎfiÎ ±Ï‘¿ÎflÌ ⁄fi˘ !
Ï·.
ÁÎ‘ ¿ıÂ‰∞‰fiÿÎÁ∞(‹Ëo÷ V‰Î‹Ì)fiÎ
CÎHÎÎ Ëı÷◊Ì …› lÌ V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎ
9
Áÿ˚√v V‰Î‹ÌlÌ ⁄Î·‹¿<LÿÿÎÁ V‰Î‹Ì±ı Á_√˛Ë ¿flÌ Á_Â˘‘fi ¿flı·Ì ±fiı

‘.‘. ±Î«Î›˝lÌ lÌ’Ï÷≠ÁÎÿ∞ ‹ËÎflÎ…fiÌ ±ÎiÎÎ◊Ì
Á_. 1975‹Î_ »’Î‰ı·,
“±ZÎflV‰w’ Áÿ˚√v lÌ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘”fiÌ
≠V÷Î‰fiÎ
±Î ’V÷¿ Ωı ¿ı ≠Î¿Ú÷ ¤ÎÊÎ‹Î_ √Ò_◊Î›ı·_ »ı ÷˘’HÎ ÁÎ_A› ±fiı ‰ıÿÎ_÷fiÎ
±P›ÎÁÌ±˘±ı ¬ÎÁ ‹fifi ¿fl‰Î ›˘B› »ı. lÌ V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎ Á_≠ÿÎ›fiÎ
μ’ÿıÂ◊Ì ¤fl’Òfl ≠Î¿Ú÷ ¤ÎÊÎfiÎ_ ’V÷¿˘‹Î_ “‰«fiÎQ≤÷”◊Ì Ï¶÷Ì› ’_„@÷fi_ ±Î
’V÷¿ »ı ±ı‹ ¿èÎÎ Ï‰fiÎ «Î·Âı fiÏË. ±Î ’V÷¿ Œ@÷ V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎ
Á_≠ÿÎ›fiı ·√÷_ ÿı¬Î› »ı, ’fl_÷ ÁCÎ‚Î Ï…iÎÎÁ±˘fiÌ T≤ÏkÎfiı ’fl‹ Á_÷˘Ê
±Î’fiÎv_ »ı. Ï¿o ⁄ËfiÎ, ‰Î«¿‰√˝fiı ’˘÷ÎfiÌ ›˘B›÷Î ¿ıÀ·ı ±_Âı μkÎ‹ »ı ÷ı
±Î ’V÷¿ ’˘÷ı … ⁄÷Î‰Ì ±Î’ı »ı.
±Î ’V÷¿fiÌ ’Ëı·Ì ±ÎT≤ÏkÎ (Á_. 1966) ‰¬÷ Âw±Î÷‹Î_ ‰Î÷˘fiÎ
±Î_¿ Ï⁄·¿<· Ë÷Î fiÏË. ÷ı‹ … ±_ÿfl f·˘¿, Á‰ˆ›Î Ï‰√ıflı ’HÎ ·ı¬¿ ÿ˘Ê◊Ì
±Â© flËı·Î Ë÷Î. ÷ı ÁCÎ‚˘ ¤Î√ Á‘Îfl‰Î Áÿ˚√v V‰Î‹Ì lÌ ⁄Î·‹¿<_ÿ-
ÿÎÁ∞±ı CÎHÎ˘ … l‹ ·Ì‘ı·˘ »ı, ÷ı◊Ì ÷ı‹Î_ ¿Î_¥ ’HÎ ŒıflŒÎfl ¿fl‰ÎfiÌ ±‹Îflı
…wfl ’ÕÌ fi◊Ì; ’fl_÷ ⁄Ì∞ ±ÎT≤ÏkÎ »’Î‰‰Îfi˘ F›Îflı Ï‰«Îfl ◊›˘ I›Îflı Áÿ˚√v
’flÎHÎÌ lÌ √˘’ÌfiÎ◊ÿÎÁ∞±ı ’V÷¿‹Î_ flËı·Î ±‘ÒflÎ f·˘¿ Ï‰√ıflı ’ÒflÎ ¿fl‰Î
÷◊Î ÷fl÷ K›Îfi‹Î_ ±Î‰ı ÷ı‹ ‹K›‹Î_ ‹Ò¿‰Î ±fiı ⁄fiÌ Â¿ı ÷ıÀ·Î f·˘¿fiÎ ±◊˝
¿ı ¿ıÀ·Ì¿ μ’›˘√Ì ⁄Î⁄÷˘ ’HÎ eÀfi˘À‹Î_ ±Î’‰Î …HÎÎT›_ Ë÷_ ±fiı »’Î‰‰Î
‹ÎÀı Ωı¥÷_ ’V÷¿ ¬ÎÁ ’˘÷Îfiı ÏfiI› ’ÎÃ ¿fl‰Îfi_ Ë÷_ ÷ı … ±ÎM›_ …ı◊Ì ±‹˘±ı
10
±Î ⁄Ì∞ ±ÎT≤ÏkÎ ‰¬÷ı ’flÎHÎÌlÌfiÎ Á_¿S’ÎfiÁÎfl f·˘¿ Ï‰√ıflı Á_’ÒHÎ˝ ¿flÌ

÷ı‹fiÎ ±◊˝ ÷◊Î ¿ıÀ·Ì¿ μ’›˘√Ì ⁄Î⁄÷˘ eÀfi˘À‹Î_ ±Î’Ì ‰Î«¿‰√˝fiÌ
Á√‰Õ÷Î ¿flÌ ±Î’‰Î ’flÎHÎÌlÌ±ı …ı Á_¿S’ ¿flı·˘ ÷ı ÏÁ© ¿›˘˝ »ı.
Âw±Î÷‹Î_ ±‹ı ΩËıfl ¿›Î˝ ‹…⁄ ÿflı¿ ‰Î÷ı ’ıflı√˛ÎŒ ’ÎÕ‰Î Âw ¿›Î˝
»ı. ’fl_÷ ’Î»‚◊Ì ¿ıÀ·Î±ı¿ Ï‰¶Îfi ÁIÁ_√Ì ¤Î¥±˘fiÌ Á·ÎË◊Ì ±ı Ï‰«Îfl
‹·I‰Ì flÎA›˘ »ı.
≠◊‹ ±ÎT≤ÏkÎfiÎ (Á_. 1966, Áfi 1910, ÃÎ. ÿÎ‹˘ÿflÿÎÁ √˘fl‘fi-
ÿÎÁfiÎ ’˛ıÁ‹Î_ »’Î‰ı·) ’Ëı·Î ≠¿flHÎ‹Î_ 345 ‰Î÷˘ Ωı‰Î› »ı. F›Îflı ±Î
⁄Ì∞ ±ÎT≤ÏkÎ‹Î_ 342 »ı. ÷ı Á_⁄_‘‹Î_ …HÎÎ‰‰Î flΩ ·¥±ı »Ì±ı ¿ı ≠◊‹
±ÎT≤ÏkÎ‹Î_ ’Ëı·Î ≠¿flHÎ‹Î_ ‰Î÷˘fiÎ ±Î_¿ 131 ’»Ì 132 fiÏË ¿fl÷Î_ 133
¿flı·Î Ë÷Î ÷ı‹ … 237 ÷◊Î 243fiÎ ±Î_¿ ’Õ÷Î ‹Ò¿Ì ’»ÌfiÎ ·ı‰Î‹Î_ ±ÎT›Î
Ë÷Î ±ıÀ·ı 236 ’»Ì 238 ±fiı 242 ’»Ì 244 Ë÷Î …ı◊Ì »ı‰ÀfiÌ Á_A›Î‹Î_
÷ŒÎ‰÷ ◊›ı·˘ Ë÷˘ ÷ı Á‘ÎflÌ ±Î ±ÎT≤ÏkÎ‹Î_ ¬flÎ ±Î_¿ «œÎ‰ı·Î »ı. V‰Î‹ÌlÌfi_
∞‰fi«ÏflhÎ ‹ı‚‰‰Î ±‹˘±ı ⁄fi÷˘ ≠›ÎÁ ¿flÌ ⁄fiÌ Â@›_ ÷ıÀ·_ ÷ı ’HÎ ±Î
±ÎT≤ÏkÎ‹Î_ ±Î’ı·_ »ı Ï‰√ıflı Ï‰√ıflı ‰Î«¿‰√˝fiÌ Á√‰Õ÷Î ¬Î÷fl …ı l‹ ·ı‰Î‹Î_
±ÎT›˘ »ı, ÷ı◊Ì ÁË ±‹ÎflÎ μ’fl ≠ÁLfi ◊Â˘ ±ı ±‹ÎflÌ Ï‰fi_÷Ì »ı.
ó Ï·. ≠¿ÎÂ¿
±ÊÎœ Â@·, √fl’ÒÏHÎ˝‹Î, Á_. 1975
11
fi‰Á_V¿flHÎ ≠V÷Î‰fiÎ
Á_≠ÿÎ›‹Î_ ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎfiÎ_ ‰«fiÎQ≤÷˘fi_ …ıÀ·_ ‹ÎËÎIQ› »ı
±ıÀ·_ … ‹ÎËÎIQ› ±ZÎfl⁄˛õ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘fi_ »ı. ±fiø‹ı “lÏ÷”
±fiı “VQ≤Ï÷” ÷flÌ¿ı ≠«Ï·÷ ±Î √˛_◊˘, Á_≠ÿÎ›fiÎ ’Î›ÎfiÎ √˛_◊˘ »ı.
»ıS·Î CÎHÎÎ ‰¬÷◊Ì “V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘”fiÎ √˛_◊fiÌ ‹Î_√ Ë÷Ì, ÷ıfiı Á_÷˘Ê÷Î_
±Î ’_«‹ ±ÎT≤ÏkÎ ≠¿ÎÏÂ÷ ¿fl÷Î_ ËÊ˝ ◊Î› »ı.
±Î ±‹ÒS› √˛_◊fi_ ‹ƒHÎ V‰E», ÁCÎÕ ±fiı ¿·ÎI‹¿ ⁄fiı ÷ı ‹ÎÀı, ±Î
±ÎT≤ÏkÎ ±z÷fi ¿QM›ÀflÎ≥{˚Õ ÀÎ≥’ÁıgÀ√ ¿flÎ‰Ìfiı ÷ıfi_ ±Î"ŒÁıÀ ‹ƒHÎ ¿fl‰Î‹Î_
±ÎT›_ »ı.
…wfl …HÎÎ¥ »ı I›Î_ ’ÎÿÀÌ’‹Î_ ±◊˘˝-Á_ÿ¤˘˝ V’p ¿›Î˝ »ı. ±Î μ’flÎ_÷,
¬ÎÁ Ãıfl Ãıfl ’ÎÿÀÌ’ (eÀfi˘À) ’HÎ μ‹ıfl‰Î‹Î_ ±Î‰Ì »ı. …ı‹Î_ “V‰Î‹ÌfiÌ
‰Î÷˘”‹Î_ ±Î‰÷Î_ ÷‚’ÿÎ ÂOÿ˘, ’˙flÎÏHÎ¿-≠Î«Ìfi-√˛Î‹ÌHÎ ºpÎ_÷˘, f·˘¿˘ ¿ı √Òœ
flËV›˘fiÎ ±◊˘˝-Á_ÿ¤˘˝ V’p ¿fl‰Îfi˘ ≠›ÎÁ ¿›˘˝ »ı. ±ÎÂÎ »ı ¿ı ‰Î«¿˘fiı …wflÌ
‹ÎÏË÷Ì ’ÒflÌ ’ÎÕ‰Î‹Î_ ±Î ’ÎÿÀÌ’˘ μ’›˘√Ì fiÌ‰ÕÂı. ±_÷ı ‰Î÷˘fiÌ ±fiø‹ÏHÎ¿Î
’HÎ μ‹ıfl‰Î‹Î_ ±Î‰Ì »ı.
ÕÎ"@Àfl V‰Î‹Ì, ¥rfl«flHÎ V‰Î‹Ì, Ï‰‰ı¿ÁÎ√fl V‰Î‹Ì, ±Îfi_ÿV‰w’
V‰Î‹Ì ‰√ıflı Ï‰¶Îfi Á_÷˘fiÎ ‹Î√˝ÿÂ˝fi ËıÃ‚, ’ÎÿÀÌ’ ÷ˆ›Îfl ¿fl‰Î‹Î_ ±ZÎfl∞‰fi
V‰Î‹Ì±ı ¬Ò⁄ ’Ïfll‹ ·Ì‘˘ »ı, ±ı ⁄ÿ· ÷ı‹fiı ‘L›‰Îÿ CÎÀı »ı.
±V÷.
≠¿ÎÂfi ÁÏ‹Ï÷
12
±ZÎfl⁄˛õ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì — ∞‰fi ’Ïfl«›

Á˙flÎWÀˇ‹Î_ Ω‹fi√fl Ï…S·Î‹Î_ ΩıÏÕ›Î ⁄_ÿfl ’ÎÁı ¤ÎÿflÎ fiÎ‹fi_
flÏ‚›Î‹b_ √Î‹ »ı. √Î‹fiı ’Îÿfl ’Ï‰hÎ ¨Õ fiÿÌ ‰Ëı »ı. fiÿÌfiı Ï¿fiÎflı ±Î_⁄Î,
±Î_⁄·Ì, ‰Õ, ’Ì’‚Î, Ω_⁄ ‰√ıflı Á_ÿfl T≤ZÎ˘fi_ ±ı¿ ‰fi »ı. ±ı √Î‹‹Î_
¤˘‚ÎfiÎ◊ Â‹Î˝ ±fiı ÁÎ¿fl⁄Î¥ fiÎ‹fi_ ’Ï‰hÎ ⁄˛ÎõHÎ ÿo’÷Ì flËı÷_ Ë÷_.
¤˘‚ÎfiÎ◊ ó …ı‰_ ÷ı‹fi_ fiÎ‹ ÷ı‰Î … V‰¤Î‰ı ¤˘‚Î ±fiı ‘Ï‹˝WÃ. ÁÎ¿fl⁄Î¥
’HÎ …ı‰_ ÷ı‹fi_ fiÎ‹ ÷ı‰Î_ … V‰¤Î‰ı ‹‘fl ±fiı ¤„@÷‰Î‚Î_. ±Î ÿo’÷Ì
Á˙flÎWÀˇfiÎ ’˛¬fl Á_÷ ±ÎI‹Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ_ ÏÂW›. ±ı¿ ‰¬÷ ±ÎI‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı
¤Ï‰W›¿◊fi ¿fl÷Î_ ÷ı‹fiı ¿èÎ_ Ë÷_ — “÷‹Îflı I›Î_ ÷˘ ÁÎZÎÎ÷˚ ±ZÎfl⁄˛õ ’hÎw’ı
…L‹Âı.”
I›Îfl’»Ì ◊˘ÕÎ Á‹›ı Á_‰÷ 1841fiÎ ±ÎÁ˘ ÁÏÿ ’Òfi‹ - Âflÿ
’ÒÏHÎ˝‹ÎfiÌ flÎhÎı ¤˘‚ÎfiÎ◊fiı I›Î_ ÷ı…V‰Ì ’ÒÏHÎ˝‹ÎfiÌ ’ÒHÎ˝ ¿Î_Ï÷ ‘flÎ‰÷Î ±ı¿
’hÎflIfifi˘ …L‹ ◊›˘. ±ÎI‹Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ ÏÂW› flÎ‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ¤˘‚ÎfiÎ◊fiÎ
±Î ’hÎfi_ fiÎ‹ “‹Ò‚∞” ’ÎÕu_.
⁄Î‚‰›◊Ì … ‹Ò‚∞ ¤@÷fiÎ ’˛I›ı¿ «ÏflhÎ‹Î_ ÏÿT›÷Î »·¿Î÷Ì Ë÷Ì.
‹Ò‚∞ «Îfl ‰Ê˝fiÎ ◊›Î I›Îflı ±ı¿ Ïÿ‰Á ÷ı‹fiÌ ‹Î÷Îfiı ¿Ëı — “‹Î ! ‹Î !
‹fiı ÿÒ‘ ±Î’˘ fiı !”
‹Î÷Î±ı ¿èÎ_ — “∂¤Î flË˘, ÃÎ¿˘fl∞fiı ‘flÎ‰Ìfiı Ë‹HÎÎ_ ±Î’_ »\_.”
±ıÀ·ı ‹Ò‚∞±ı ÷fl÷ ¿èÎ_ — “±‹ı ’Ì±ı »Ì±ı ÷ı ¤ı‚Î ÃÎ¿˘fl∞ ’HÎ ’Ì±ı
»ı,” ±ı‹ ¿ËÌ ‹Ò‚∞ ⁄‘_ ÿÒ‘ ’Ì √›Î. ÷ı ‰¬÷ı ‹Î÷Îfiı ÃÎ¿˘fl∞fiÎ ‹¬ÎflÏ‰_ÿ
μ’fl ÿÒ‘fiÌ ±Î»Ì flı¬ÎfiÎ_ ÿÂ˝fi ◊›Î_. ‹Ò‚∞fiÌ ’fl‹ÎI‹Î ÁÎ◊ıfiÌ ±Î ±ı¿÷Î
‹Î÷Îfiı ‹ÎÀı ±√Q› Ë÷Ì.
‹ÎhÎ ±Î ±ı¿ ±‰Áfl fiËŸ, ÏfiI› ±fiı¿ ’˛Á_√˘±ı ‹Î÷Îfiı ±fiı Á˙fiı
13
·Î√÷_ ¿ı ‹Ò‚∞fiı ¤√‰Îfifi_ Ïfifl_÷fl ±fiÁ_‘Îfi »ı, ¤√‰Îfi ÁÎ◊ı ±ı‹fiı

±fiL› ±ı¿I‰¤Î‰ »ı.
±ı¿ Ïÿ‰Á Á‰Îflı ‹Ò‚∞±ı ÷ı‹fiÌ ‹Î÷Îfiı ¿èÎ_ — “‹Î ! ±Î…ı …fi˘¥fiÎ_
√Ì÷ √Î±˘ fiı !”
±Îç›˝«Ï¿÷ ◊¥fiı ‹Î÷Î±ı ’Ò»u_ — “¿ı‹ ? ±Î…ı ÂÎ ‹ÎÀı ?”
‹Ò‚∞ ¿Ëı — “CÎfiU›Î‹ ≠¤ M≤J‰Ì ’fl ≠√ÀuÎ »ı ±fiı ±Î…ı ±›˘K›Î‹Î_
‘‹˝ÿı‰fiı CÎıfl CÎfiU›Î‹ ≠¤fiı …fi˘¥ ÿı‰Î› »ı. ‹ÎÀı ÷‹ı …fi˘¥fiÎ_ √Ì÷ √Î±˘fiı !”
‹Î÷Î ÁÎ¿fl⁄Î¥ ÷˘ ±Î ÁÎ_¤‚Ì ±Îç›˝«Ï¿÷ ◊¥ √›Î_.
⁄ÎS›Î‰V◊Î◊Ì … ÷ı±˘fiÌ ÷’-I›Î√fiÌ vÏ« ±ΩıÕ Ë÷Ì. ±≠Ï÷‹ ‰ˆflÎB›
ÁÎ◊ı ¤√‰ÿ˚¤„@÷fiÎ fl_√ı ’HÎ ÷ı±˘ ±ıÀ·Î … fl_√Î›ı·Î Ë÷Î. ±Î◊Ì, ¿˘¥ ¿˘¥
‰Îfl ‹Ò‚∞fiÎ Ï’÷ÎlÌ ‹Ò‚∞fiı ¿Ëı÷Î — “‹Ò‚∞ ! ¤„@÷ ÷˘ CÎflÕÎ ◊¥±ı I›Îflı
¿flÌ±ı. ÷‹ı ÷˘ Ë…\ ⁄Ë fiÎfiÎ »˘. ‹ÎÀı fl‹˘, ¬ı·˘, ¿>ÿ˘, ¬Î¥-’Ìfiı ‹Ω ¿fl˘.”
I›Îflı ‹Ò‚∞ …‰Î⁄ ±Î’÷Î ¿ı “±Î’HÎı @›Îflı ‹flÌ …¥Â_ ÷ıfiÌ @›Î_
¿˘¥fiı ¬⁄fl »ı ? ‹ÎÀı ¤√‰Îfifi_ fiÎ‹ ⁄Î‚’HÎ◊Ì ·ı‰_ Ωı¥±ı.”
‹Î÷Î ÁÎ¿fl⁄Î¥ CÎHÎÌ ‰Îfl ‹Ò‚∞fiı fiÎfiÎ ¤Î¥ Á_ÿfl∞fi_ ’Îflb_
ËŸ«¿Î‰‰Î ¿Ëı÷Î_ I›Îflı ’Îflb_ ËŸ«¿Î‰÷Î_ ËŸ«¿Î‰÷Î_ ‹Ò‚∞ ¿Ëı÷Î — “‹Î ! ‹Îflı
÷˘ ÁÎ‘ ◊‰_ »ı fiı ±Î Á_ÿfl∞ ’HÎ ÁÎ‘ ◊Âı.”
±ÎÊÎœÌ Ï‰ø‹ Á_‰÷ 1849‹Î_ ±ÊÎœ Áÿ ÿÂ‹ı Ï’÷Î ¤˘‚ÎfiÎ◊ı
ÿıËI›Î√ ¿›˘˝. ÷ı … Ïÿfiı ±›˘K›Î◊Ì ⁄Î‚‰›fiÎ ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎı
fiÌ·¿oÃ ‰HÎa ‰ıÂı B≤ËI›Î√ ¿flÌ ‰fiÏ‰«flHÎ ±Îÿ›* Ë÷_. ‹Ò‚∞ ¤@÷ı I›Îflı ÷ıfi_
’˛I›ZÎ ÿÂ˝fi ¿fl÷Î_ Á˙fiı ¿èÎ_ Ë÷_ — “±Î…ı Ï’÷Î ‘Î‹‹Î_ √›Î ±fiı ‘Î‹fiÎ ‘HÎÌ
‰fi‹Î_ ’‘Î›Î˝.”
±ÎÊÎœÌ Ï‰ø‹ Á_‰÷ 1849‹Î_ …ıÃ ÁÏÿ ’Î_«‹ı ‹Ò‚∞fiı ›iÎ˘’‰Ì÷
±’Î¥. ÷ı ‰¬÷ı ⁄˛ÎõHÎı ’Ò»u_ — “¿ÎÂÌ±ı fi √›Î ?”
I›Îflı ‹Ò‚∞±ı ¿èÎ_ Ë÷_ — “¿˘ÏÀ ¿ÎÂÌ …ıfiÎ_ «flHÎ‹Î_ flËı »ı ÷ı ’˛¤ ◊˘ÕÎ
Ïÿ‰Á‹Î_ ±ËŸ ’‘ÎflÂı.”
±Î‹, ËV÷Î‹·¿‰÷˚ lÌËÏflfiÌ ‹ÒÏ÷˝fi_ Ïfifl_÷fl ÿÂ˝fi-±fiÁ_‘Îfi ÷ı‹fiı
ÁË… Ë÷_.
B≤ËI›Î√ ⁄Îÿ fiÌ·¿oÃ ‰HÎa ÷flÌ¿ı Ï‰«fl÷Î ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎfiı
±ÎÊÎœÌ Ï‰ø‹ Á_‰÷ 1858‹Î_ flÎ‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ’Ì’·ÎHÎÎ‹Î_ ÿÌZÎÎ ±Î’Ì
I›Îflı ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı ‹Ò‚∞fi˘ Á‰˝ ’˛◊‹ ‰¬÷ ‹ı‚Î’ ◊›˘. ’˛◊‹ ‹ı‚Î’‹Î_ …
14
⁄˛õ-’fl⁄˛õfiÌ ±ı ›√· ΩıÕÌfi_ Á_‘Îfi ◊¥ √›_ Ë÷_.

I›Îfl’»Ì ±ÎÊÎœÌ Ï‰ø‹ Á_‰÷ 1860 ±fiı 1864‹Î_ ¤√‰Îfi
V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎ ¤ÎÿflÎ ’‘Î›Î˝ I›Îflı Á˙fiı ’˛Á_√ı ’˛Á_√ı ‹Ò‚∞ ¤@÷fi˘ ±’Îfl
‹ÏË‹Î Á‹Ω‰÷Î_ ¿èÎ_ Ë÷_ — “±Î ‹Ò‚∞ ÷˘ ±‹ÎflÎ ÁÎZÎÎ÷˚ ±ZÎfl‘Î‹fi˘
±‰÷Îfl »ı, ±‹ÎflÎ ±fiL› Áı‰¿ »ı.”
lÌËÏflfiÎ ±ËŸfiÎ ±Î Ïfi‰ÎÁ ÿflQ›Îfi ¤ÎÿflÎfiÎ ËÏfl¤@÷˘±ı
lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı …‹ÎÕ‰ÎfiÎ ‰ÎflÎ ¿›Î˝ Ë÷Î. ±ı¿ ‰¬÷ ‹Ò‚∞fiı I›Î_ lÌËÏfl
…‹‰Î ’‘Î›Î˝ I›Îflı ÁÎ¿fl⁄Î±ı ÷ı‹fiı ¿èÎ_ — “Ëı ‹ËÎflÎ… ! ±Î ‹Ò‚∞ ÷˘ ±¬_Õ
÷‹fiı … Ωı›Î ¿flı »ı ±fiı ÷‹ Ï‰fiÎ ⁄ÌΩ ¿˘¥fiÌ ÁÎ‹_ Ωı÷Î ’HÎ fi◊Ì.”
÷ı ÁÎ_¤‚Ì ‹_ÿ ‹_ÿ ËÁ÷Î_ lÌËÏfl±ı ¿èÎ_ — “‹Î ! ±Î ‹Ò‚∞ …ı ÷‹ÎflÎ
’hÎ w’ı ≠√À ◊›Î »ı, ÷ı ÷˘ ±‹Îflı flËı‰Îfi_ ±ZÎfl‘Î‹ ÁÎZÎÎ÷˚ »ı. ‰ıÿ˘ ±fiı
ÂÎVhÎ˘‹Î_ …ıfiı ⁄˛õ ¿èÎÎ »ı ±ı … ±Î ‹Ò‚∞ »ı. ±ı ÷˘ ÷‹ÎflÎ √¤˝‹Î_ ±ÎT›Î
’Ëı·Î_, √¤˝‹Î_ ±ÎT›Î I›Îflı ±fiı Ë‹HÎÎ_ ’HÎ ±‹ÎflÌ ‹ÒÏ÷˝fiı hÎHÎı ±‰V◊Î‹Î_
÷ˆ·‘ÎflÎ‰÷˚ ±¬_Õ ÿı¬ı »ı. ±‹ÎflÌ ‹ÒÏ÷˝fiı ±ı ‘ÎflÌ flèÎÎ »ı. ‹fiW›˘fiı ÷˘ ÃÌ¿,
’HÎ ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ ÿı‰˘fiı ’HÎ ±ı ≠ÎM÷ ◊‰Î ÿ·˝¤ »ı.”
¤ÎÿflÎfiÎ Á˙ ËÏfl¤@÷˘fiı ’HÎ lÌËÏflfiÎ ±Î ‰«fi‹Î_ ºœ ’˛÷ÌÏ÷ Ë÷Ì,
¿ÎflHÎ ¿ı ‹Ò‚∞fi_ ∞‰fi ±ı‰_ ±K›ÎI‹‹› ±fiı …√÷◊Ì Ïfi·ı˝’ Ë÷_. ¬ı÷Ìfi_
…wflÌ T›Î‰ËÎÏfl¿ ¿Î›˝ ¿flÌ ÷fl÷ … ‹Ò‚∞ ¤@÷ ≠¤¤„@÷‹Î_ fl÷ ◊¥ …÷Î.
¿◊Î‰Î÷Î˝ ¿fl‰Î-ÁÎ_¤‚‰Îfi˘ ÷˘ ±fiL› μIÁÎË. ¿Î‹¿Î…◊Ì ’fl‰ÎflÌ fl˘… flÎhÎı
÷ı±˘ ¤ÎÿflÎ◊Ì ·√¤√ ÁÎ÷ √Îμ «Î·Ì ±ı¿ ‹ËÎÿı‰fiÌ ÿıflÌ±ı …÷Î. ±ËŸ
Âı¬’ÎÀ◊Ì ·√¤√ ±ÎÀ·Ì … ‹…· ¿Î’Ìfiı ·Î·∞ Á◊Îfl (’Î»‚◊Ì ÁÿÔ˚√v
ÏfiW¿<‚ÔÎfi_ÿ V‰Î‹Ì) ’HÎ I›Î_ ±Î‰÷Î. ⁄_fiı ¤ı√Î ‹‚Ì ’fl˘Ïœ›Î Á‘Ì Á÷÷
ÁIÁ_√-¤„@÷fi˘ ±Îfi_ÿ ·Ò_À÷Î.
Á_ÁÎfl◊Ì ÁÿÎ ±Á_√Ì ‹Ò‚∞ ¤@÷ B≤ËI›Î√ ‹ÎÀı lÌËÏflfiÎ ÏÿT›
±ÎÿıÂfiÌ ΩHÎı ’˛÷ÌZÎÎ ¿fl÷Î Ë÷Î ±fiı ±ı ±‰Áfl ±Î‰Ì √›˘.
±ı¿ Ïÿ‰Á ¬ı÷fl‹Î_ ÂıflÕÌfiÎ ‰Îœ‹Î_ ‹ÒÒ‚∞ ¿Î‹ ¿fl÷Î Ë÷Î, I›Î_
lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ÿÂ˝fi ÿÌ‘Î_ ±fiı ¿èÎ_ — “±Î …√÷‹Î_ ⁄˛õ÷ı… ÷˘ Á¿Î¥ √›_ »ı,
Ë‰ı «Î·Ì fiÌ¿‚˘.”
±fiı ÷ı … ZÎHÎı ÷ı‹HÎı B≤ËI›Î√ ¿›˘˝, ¤√‰ÎfifiÌ Áı‰Î‹Î_ «Î·Ì fiÌ¿Y›Î.
◊˘ÕÎ ‰¬÷ ’»Ì ±ÎÊÎœÌ Ï‰ø‹ Á_‰÷ 1866‹Î_ ’˘Ê Áÿ 15fiı Ïÿ‰Áı
lÌ∞‹ËÎflÎ…ı Õ¤ÎHÎ‹Î_ ‹ËÎ›iÎ ¿flÌfiı ‹Ò‚∞ ¤@÷fiı ÁÎ‘fiÌ ÿÌZÎÎ ±Î’Ì,
15
“√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì” fiÎ‹ ’ÎÕu_ ±fiı Á˙ Á¤Î…fi˘fiı …HÎÎT›_ ¿ı “±Î ‹Ò‚∞

Â‹Î˝ ±ı ±fi_÷ ¿˘ÏÀ ‹@÷˘ ÁÏË÷ ±‹fiı ‘ÎflÌ flËı· ÁÎZÎÎ÷Ô˚ ±ZÎfl‘Î‹ »ı. ÷ıfiı
ÿÌZÎÎ ±Î’÷Î_ ±‹fiı ¬Ò⁄ ±Îfi_ÿ ◊Î› »ı.”
ÁÎ‘ ◊›Î ’»Ì ÷ı‹fiÎ_ ÷’-‰ˆflÎB›-¤„@÷, ±ÎiÎÎ’Î·fi‹Î_ ÷I’fl÷Î ‰√ıflı
±fiı¿ Áÿ˚√HÎ˘◊Ì ’Î_«Á˘ ’fl‹ËoÁ˘‹Î_ ÷ı‹fi_ V◊Îfi ±Ï¶÷Ì› ⁄fiÌ flèÎ_. Ïÿ‰Áı-
Ïÿ‰Áı ÁÿÔ˚√HÎ˘fiÎ ÁÎ√fl Á‹Ì ÷ı±˘fiÌ √HÎÎ÷Ì÷ ≠Ï÷¤Îfi˘ Á˙fiı Ï‰ÂıÊ ±fi¤‰
◊÷˘ √›˘. lÌ∞¿Ï◊÷ ’_«‰÷˝‹Îfi ó ÏfiW¿Î‹, Ïfi·˘˝¤, Ïfi—V‰Îÿ, Ïfi—VfiıË,
Ïfi‹Î˝fi‹Î_ ÷ı±˘ ‹ıvÁ‹ ±Õ√ Ë÷Î. Áfl÷fiÌ ⁄Ωfl‹Î_ Ïÿ‰Á˘ Á‘Ì {˘‚Ì
‹Î√‰Î »÷Î_ ÷ı±˘fiı VhÎÌ-ÿÂ˝fifiÎ ≠Î›ÏçkÎw’ı ¿fl‰˘ ’Õ÷˘ μ’‰ÎÁ ·ÎB›˘
fiË˘÷˘, ±ı‰˘ ÷ı‹fi˘ º„WÀfi˘ Á_›‹ Ë÷˘ !
’_«‰˛÷ı ’ÒflÎ ÂÒflÎ ÷ı±˘fiÌ lÌ∞‹ËÎflÎ… ≠I›ıfiÌ ’flÎ¤„@÷ ’HÎ ±fiL›
Ë÷Ì. ±ı¿ ‰¬÷ ‰fl÷Î·‹Î_ ±œÎfl ‹Î_ÿÎ ÁÎ‘±˘fiÌ √˘ÿÕÌ±˘ ‘˘¥fiı, ÷ıfiı ¬¤Î
’fl fiÎ¬Ìfiı ÷ı±˘ ±Î‰Ì flèÎÎ Ë÷Î. I›Îflı ÷ı‹fiı Ωı÷Î_ … lÌËÏflfiı ÂflÌflı ±ı¿ÿ‹
¬Ò⁄ ’flÁı‰˘ ‰Y›˘ fiı ÷ı±˘±ı ¤√∞fiı ¿èÎ_ — “±Î ÁÎ‘fiÎ ¬¤Î ’fl ¤Îfl »ı, ÷ı
¤Îfl ‹fiı ·Î√ı »ı. ‹ÎÀı ±ı √˘ÿÕÌ±˘ μ÷Îfl˘ I›Îflı ‹fiı ÂÎ_Ï÷ ◊Âı.” ’»Ì
¤√∞±ı ÷ı‹ ¿›* I›Îflı lÌËÏflfiı ÃÌ¿ ·ÎB›_.
I›Îfl⁄Îÿ ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, ⁄˛õÎfi_ÿ V‰Î‹Ì ‰√ıflı ’fl‹ËoÁ˘fiı V‰Î‹Ìfi˘
‹ÏË‹Î ¿Ëı÷Î_ ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — “…ı‹ ÁÎHÎÁÎ‹Î_ ÁÎ’ ’¿Õu˘ Ë˘›, ÷ı‹ ±Î
√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı hÎHÎı› ±‰V◊Î‹Î_ ’˘÷ÎfiÎ ±ÎI‹Îfiı Ï‰Âı ±‹ÎflÌ ‹ÒÏ÷˝fiı
±¬_Õ ’¿ÕÌ »ı; ±fiı ±Î… …ıÀ·Î ‹ÎHÎÁ ±‹ÎflÌ ¿ıÕı Œflı »ı, ÷ıÀ·Î ‹ÎHÎÁ
÷ı‹fiÌ ¿ıÕı ŒflÂı; ±fiı ÷ı ±‹Îflı flËı‰Îfi_ ÁÎZÎÎ÷˚ ±ZÎfl‘Î‹ »ı.”
±Î‰Î ±fiı¿ ’˛Á_√˘±ı Á˙±ı lÌËÏflfiÎ ‹¬ı◊Ì ±Î ‹ËÎfi Á_÷fi˘ ‹ÏË‹Î
ÁÎ_¤Y›˘ Ë÷˘.
±ÎÊÎœÌ Ï‰ø‹ Á_‰÷ 1868‹Î_ ÁÎfl_√’fl‹Î_ flÎÃ˘Õ ‘Î‘·fiı I›Î_
Ë÷ÎÂfiÌfi˘ Á‹ˆ›˘ ¿flÌfiı flÎÁ˘IÁ‰ ¬ı·÷Î_ lÌËÏfl±ı ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±fiı
±Îfi_ÿÎfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ¿èÎ_ Ë÷_ —
“¿˘ÏÀ ¿ÚWHÎ ΩıÕı ËÎ◊, ¿˘ÏÀ Ï‰Wb fi‹ı ‹Î◊;
¿˘ÏÀ ⁄˛õÎ ¿◊ı iÎÎfi, ¿˘ÏÀ ÏÂ‰ ‘flı K›Îfi,
Áÿ˚√v ¬ı·ı ‰Á_÷...”
±ı‰Î Áÿ˚√v ÷˘ ±Î √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì »ı, ÷ı ‹Ò‚ ±ZÎfl »ı ±fiı ±‹ı ÷˘
’vÊ˘kÎ‹ fiÎflÎ›HÎ »Ì±ı.”
16
±ı¿ ’˛Á_√ı ‰Õ÷Î·‹Î_ Á¤Î‹Î_ lÌËÏfl±ı ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ¿èÎ_ Ë÷_ —

“V‰Î‹Ì ! ±Î √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷˘ ±fiÎÏÿfiÎ ‹˘ÀÎ »ı. ‹Î÷ÎfiÎ √¤˝‹Î_
±Î‰÷Î_ ’Ëı·Î_, √¤˝‹Î_ ±ÎT›Î I›Îflı ±fiı ±I›Îflı Ïfifl_÷fl ±‹ÎflÌ ‹ÒÏ÷˝ ‘ÎflÌ
flèÎÎ »ı.”
lÌËÏflfiÌ ‹ÒÏ÷˝fiı fl˘‹ıfl˘‹‹Î_ ±¬_Õ ‘Îfl‰ÎfiÌ ±Î ’flÎ¤„@÷, V‰Î‹ÌfiÌ
±fiL› Ï‰·ZÎHÎ÷Î Ë÷Ì. ÷ı±˘ ¿Ëı÷Î — “…ı‹ ‹Î»·_ …‚‹Î_ ËÎ·ı-«Î·ı ⁄‘Ì
Ïø›Î ¿flı fiı …‚fi˘ Ï‰›˘√ ◊Î› ÷˘ ÷flŒÕÌfiı ‹flı, ÷ı‹ ZÎHÎ ‰Îfl Ωı ±‹Îflı ‹ÒÏ÷˝
¤·Î› ÷˘ ÷Î‚‰_ ŒÎÀÌ Ω› !”
±Î‰Ì ±fiL› ±fiı ±¬_Õ ’˛ÌÏ÷ ÷ı‹fiı lÌËÏfl ÁÎ◊ı ÁË… Ë÷Ì.
±ÎÊÎœÌ Ï‰ø‹ Á_‰÷ 1884‹Î_ ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎı …^fiÎ√œ‹Î_
‹_Ïÿfl ¿flÌ ‹ÒÏ÷˝≠Ï÷WÃÎ ¿flÌ, I›Îflı √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ±Î ‹_ÏÿflfiÎ ‹Ëo÷’ÿı
Ïfi›@÷ ¿flÌfiı Á˙fiı Á_⁄˘‘÷Î_ ¿èÎ_ Ë÷_ — “±Î ‹_ÏÿflfiÎ ‹Ëo÷ Áÿ˚√v
lÌ√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±‹ÎflÎ ±ZÎfl‘Î‹fi˘ ±‰÷Îfl »ı. ÷ı‹fi˘ Á_⁄_‘ Ωı ‹fi,
¿‹˝, ‰«fiı flÎ¬Â˘ ÷˘ ⁄˛õw’ ◊¥ ±ZÎfl‘Î‹fiÎ ±Ï‘¿ÎflÌ ◊Â˘. Á˙ Áÿ˚√v±˘,
Á_÷˘ ±fiı Á‹√˛ ÁIÁ_√fiÎ ÷‹Î‹ ËÏfl¤@÷˘fiı ±‹ı ±ÎiÎÎ ¿flÌ±ı »Ì±ı ¿ı ÿfl
‰Êı˝ ±ı¿ ‹ÎÁ ±Î ±ZÎfl‹ÒÏ÷˝ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi˘ Á‹Î√‹ ¿fl‰Î ‹ÎÀı ±ËŸ
…^fiÎ√œ ±Î‰‰_. ±ËŸ V‰Î‹Ìfi˘ Á‹Î√‹ ¿fl‰Î …ı ±Î‰Âı ÷ıfiÌ ¿fl˘Õ …L‹fiÌ
¿Áfl Ë_ ±ı¿ …L‹‹Î_ ÀÎ‚Ì fiÎ¬ÌÂ.”
±ıÀ·_ ¿ËÌfiı ’»Ì Áÿ˚√v √˘’Î‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ¿èÎ_ Ë÷_ — “V‰Î‹Ì !
÷‹Îflı ’HÎ ÿfl ‰flÁı ±ı¿ ‹ÎÁ ±ËŸ ±Î‰Ìfiı ÷ı‹fi˘ Á‹Î√‹ ¿fl‰˘ ±fiı ¿ÿÎ«
±ı¿ ‰flÁ fi ±‰Î›_ ÷˘ ⁄Ì…ı ‰flÁı ±Î‰Ìfiı ±ı¿ ÁÎ‹ÀÎ ⁄ı ‹ÎÁ fl˘¿Î‰_.”
±ÎÊÎœÌ Ï‰ø‹ Á_‰÷ 1886‹Î_ lÌËÏfl±ı V‰‘Î‹ ’‘Îfl‰Î Á_¿S’ ¿›˘˝.
lÌËÏfl±ı CÎıfl˘ ‹_ÿ‰ÎÕ √˛ËHÎ ¿›˘˝. ¿˘¥fiı› ‹‚‰ÎfiÌ ÷ı‹HÎı ±ÏfiE»Î T›@÷ ¿flÌ
ÿÌ‘Ì. ±ı ±_Ï÷‹ ±‰V◊Î‹Î_ ÷ı±˘ ‹ÎhÎ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ‹‚‰Î {_¬Ì flèÎÎ
Ë÷Î ±fiı V‰Î‹Ìfiı ¬ÎÁ …^fiÎ√œ◊Ì √œ’fl ⁄˘·ÎT›Î Ë÷Î. V‰Î‹Ì √œ’fl
’Ë˘ÓE›Î, I›Îflı ÷ı‹fiı ‹‚÷Î_ ¤Î‰Ï‰¤˘fl ◊¥fiı lÌËÏfl ¿Ì÷˝fi √Î‰Î ·ÎB›Î —
“‹ÌÃÎ ‰ËÎ·Î ¿ı‹ Ï‰Áfl˘ ‹Îv_, ÷‹◊Ì ⁄Î_‘ı· ÷fi Ë˘,
÷flV›Îfiı …ı‹ ’ÎHÎÌÕ<_ ‰ËÎ·_, ¤ÒA›Îfiı ¤˘…fi Ë˘.”
±Î ÂOÿ˘ ÁÎ◊ı lÌËÏfl±ı √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÁÎ◊ıfiÌ ’˘÷ÎfiÌ ±fiL›
±ı¿÷Îfi˘ ’Ïfl«› ±Î’Ìfiı ◊˘ÕÎ … Ïÿ‰Á˘‹Î_ ±ÎÊÎœÌ Ï‰ø‹ Á_‰÷ 1886, …ıÃ
Áÿ 10fiÎ Ïÿfiı V‰÷_hÎ ◊¿Î ÿıËI›Î√ ¿flÌ ÿÌ‘˘.
17
lÌËÏflfiÌ μkÎflÏø›Î ⁄Îÿ Ï‰flË¤ÌfiÎ V‰Î‹Ì √œ’fl‹Î_ ·Z‹Ì‰ÎÕÌ±ı

«ÎS›Î ±Î‰÷Î Ë÷Î I›Î_ ‘˘Ïfl›ÎfiÎ ¿Î_ÃÎ μ’fl ¿˘‹‚ ·Ì·Ì ‘˛˘ Ωı¥ ÷ı±˘fiı
Ï‰«Îfl ◊›˘ — “±Î ‘˛˘fi_ ∞‰fi …‚ »ı, ÷ı‹ ±Î’b_ ∞‰fi ÷˘ ‹ËÎflÎ… Ë÷Î. ÷ı
÷˘ √›Î !” ±Î Ï‰«Îfl ±Î‰÷Î_ … ÷ı±˘ ‹Ò»Î˝‰Â ◊¥ M≤J‰Ì ’fl œ‚Ì ’ÕuÎ. ÷ı …
ZÎHÎı ÏÿT› ÿıËı ≠√À ◊¥ lÌËÏfl±ı V‰Î‹Ìfiı Ω√˛÷ ¿›Î˝ fiı ¿èÎ_ — “V‰Î‹Ì ! ±Î
Â_ ? Ë_ @›Î_ √›˘ »\_ ? Ë_ ÷˘ ÷‹ÎflÎ‹Î_ ±¬_Õ flèÎ˘ »\_, ±¬_Õ flèÎ˘ »\_, ±¬_Õ
flèÎ˘ »\_ !” ±ı‹ ¿ËÌ ÷ı±˘ ±_÷‘Î˝fi ◊¥ √›Î.
lÌËÏflfi_ ±Î ‰«fi Á‹V÷ Ï‰r ’fl ±ı¿ ‰flÿÎfiw’ ⁄fiÌ flèÎ_. √HÎÎ÷Ì÷
Á_÷ ¶ÎflÎ ±ı‹fiÎ ±¬_Õ ’˛√À’HÎÎfi_ ±ı ‰flÿÎfi Ë÷_. √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±ı
‰flÿÎfifiÎ ’˛◊‹ ‰ÎË¿ Ë÷Î.
lÌËÏflfiÎ ’˛√À V‰w’ ÷flÌ¿ı ±fiı¿ ¤@÷˘fiÎ_ Ëˆ›ı ÷ı‹HÎı ÏÿT› Á¬ ±ÎM›_.
lÌ∞‹ËÎflÎ…ı …^fiÎ√œfiÎ ‹Ëo÷’ÿı V‰Î‹Ìfiı Ïfi›@÷ ¿›Î˝ Ë÷Î I›Îflı
Á˘flÃ ÿıÂfiÎ ËÏfl¤@÷˘fiı ¿èÎ_ Ë÷_ — “±‹ı ±Î Á˘flÃ ÿıÂfiı ±‹Îv_ Á¬ ±Î’Ì
Â@›Î fi◊Ì, ÷ı ±‹Îv_ Á¬ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±Î’Âı. ÷ı ±‹Îv_ ÁÎZÎÎ÷˚
±ZÎfl‘Î‹ »ı. ÷ı ±‹ı ÷‹fiı ⁄ÏZÎÁ ±Î’Ì±ı »Ì±ı.”
±fiı ÁÎ«ı …, lÌËÏflfiÎ ±_÷‘Î˝fi ◊›Î ⁄Îÿ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı
±Ë˘flÎhÎ ¿◊Î‰Î÷Î˝-ÁIÁ_√fiÌ ±ı‰Ì {ÕÌ ‰flÁÎ‰Ì ¿ı Á˙fiÎ_ Ëˆ›ı ºœ ±fi¤ÒÏ÷ ◊÷Ì
Ë÷Ì — “lÌËÏfl ±_÷‘Î˝fi ◊›Î … fi◊Ì.” lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ ÁÎ_ÏfiK›‹Î_ …ı‰˘ ÏÿT›
±Îfi_ÿ ±fiı ¤„@÷¤Î‰fi˘ ÏË·˘‚ Ë÷˘, ÷ı‰˘ … Á˙fiı V‰Î‹ÌfiÎ ÁÎ_ÏfiK›‹Î_
±fi¤‰Î÷˘. ±ı ÏÿT› ±fi¤‰ ÷ı‹fiÎ ¶ÎflÎ lÌËÏfl ’˛√À Ï⁄flÎ…÷Î Ë÷Î ÷ıfiÌ ºœ
’˛÷ÌÏ÷ ¿flÎ‰÷˘ Ë÷˘.
…^fiÎ√œfiÎ ‹Ëo÷’ÿı flËÌfiı ÷ı‹HÎı T›‰ËÎfl ±fiı ±ÎK›Î„I‹¿÷ÎfiÎ
Á‹ı‚fi_ Á‰˝lıWÃ μÿÎËflHÎ ÁÿÎfiı ‹ÎÀı ’Òfl_ ’ÎÕu_. «Î·ÌÁ-«Î·ÌÁ ‰Ê˝ Á‘Ì
…^fiÎ√œ ‹_ÏÿflfiÎ ‹Ëo÷’ÿı flËı‰Î »÷Î_ ÷ı±˘ Á_’ÒHÎ˝ Ïfi·ı˝’ flèÎÎ. fiÎfiÌ-ÂÌ
‰V÷fi˘ Á_√˛Ë ’HÎ ÷ı±˘fiÌ {˘‚Ì‹Î_ ◊›˘ fiË˘÷˘. ‹˘ÀÎ ‹_ÏÿflfiÎ ‹Ëo÷ »÷Î_
¿Î›‹ ÷ı±˘ fl˘À·˘ fiı »ÎÂ … …‹÷Î. ÁÎflÎ ’ÿÎ◊˘˝‹Î_ ÷ı±˘fiı ÁË… ‰ˆflÎB›
Ë÷˘. ‹Ëo÷ ◊¥fiı ’HÎ ÷ı±˘ ‹_Ïÿflfi˘ «˘¿ ÏfiI› ‰Î‚‰ÎfiÌ Áı‰Î ¿fl÷Î.
÷ı±˘fiÌ ⁄˛õ«›˝‰˛÷fiÌ ºœ÷Î Ωı¥ …^fiÎ√œfiÎ fiÎ√fl ⁄˛ÎõHÎ˘ CÎHÎÌ ‰Îfl
¿Ëı÷Î ¿ı “V‰Î‹Ì ! ±Î’fi_ ⁄˛õ«›˝ Ωı¥ ±‹ÎflÎ_ ¿Î‚Ω_ ÷ÒÀÌ Ω› »ı.”
√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ’˘÷ÎfiÎ ∞‰fi¿Î‚ ÿflQ›Îfi Á˘flÃ‹Î_ ¬Ò⁄ ÁIÁ_√
Ï‰¿ÎÁ ¿›˘˝. Á˘flÃ ’˛ÿıÂ‹Î_ √Î‹˘√Î‹ ÷ı±˘ ‰Ê˝‹Î_ ŒflÌ ‰‚÷Î; ∞‰fifiÎ ±_÷
18
Á‘Ì ÷ı‹HÎı 82 ‰Ê˝ Á‘Ì ’‘flÎ‹HÎÌ±˘ ¿flÌ; ËÏfl¤@÷˘fiÎ_ ±fiÎ…fiı ’HÎ

±˘‚¬ı ÷ıÀ·Ì ±ÎI‹Ì›÷Î ¤@÷˘ ÁÎ◊ı ¿ı‚‰Ì; ±fiı¿ Ï‰¿À ’Ïfl„V◊Ï÷±˘‹Î_
…^fiÎ√œfiÎ ‹_Ïÿflfi˘ Ï‰¿ÎÁ ¿›˘˝; ‹_ÏÿflfiÌ ÁCÎ‚Ì ≠T≤Ï÷±˘ Á÷÷ «Î·ÌÁ
«Î·ÌÁ ‰Ê˝ Á‘Ì «·Î‰Ì... ±ÎÀ·Î ≠T≤ÏkÎÂÌ· flèÎÎ »÷Î_ ÷ı±˘ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ
‹ÒÏ÷˝‹Î_ ±Ë˘flÎhÎ „V◊fl Ë÷Î. ÷ı±˘ ¿Ëı÷Î — “±‹Îflı ÷˘ ËΩfl˘ Ïø›Î ¿flÎ‰‰Ì ’Õı
’HÎ ±Î_¬ ‹Ÿ«Ìfiı μCÎÎÕÌ±ı ±ıÀ·Ì ’‚ Ωı ¤√‰Îfi Ï‰ÁflÎ› ÷˘ ÷Î‚‰_ ŒÎÀÌ
Ω›... …ı‹ ‹Î»·_ »ı ÷ı …‚‹Î_ ËÎ·ı«Î·ı fiı øÌÕÎ ¿flı »ı, ÷ı‹ ±‹ı ⁄˘·Ì±ı-
«Î·Ì±ı fiı Ïø›Î ¿flÌ±ı, ’HÎ ¤√‰Îfifiı ‹Ò¿Ìfiı ÷˘ ¿˘¥ Ïø›Î ¿flÌ±ı … fiËŸ.”
V‰Î‹ÌfiÌ √HÎ√Î◊Î √Î÷Î_ Áÿ˚√v √˘’Î‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ’HÎ ±ı¿ ‰Îfl
√œÕÎ‹Î_ ⁄˘·Ì ∂ÃuÎ Ë÷Î ¿ı “‹ËÎflÎ…ı …\ÿÎ …\ÿÎ ‹_ÏÿflfiÎ ‹Ë_÷ fiÌQ›Î, ’HÎ
¬fl˘ ‰Ëı‰Îfl ÷˘ …^fiÎ√œfiÎ ‹Ë_÷ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ±Î‰Õu˘ ¿Ëı‰Î›. ¿ı‹
…ı, ±ı‹HÎı fiÎ√fl˘fiÌ ±ÎÀ·Ì μ’ÎÏ‘‹Î_ ’HÎ ‹_Ïÿfl ’Òv_ ¿›Ù, ‹_Ïÿflfi˘ ‰Ëı‰Îfl
Á‘Î›˘˝, ±Î¬Î Á˘flÃ ÿıÂ‹Î_ ÁIÁ_√ Œı·ÎT›˘, ÁÎ‘±˘fiı ‘‹˝-Ïfi›‹‹Î_ ‰÷Î˝T›Î,
ÁÎ◊ı ÁÎ◊ı ±¬_Õ ¿◊Î‰Î÷Î˝ ¿flÌfiı ±ı¿ ZÎHÎ ’HÎ ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝fiı ¤ÒS›Î fi◊Ì.
‹ÎÀı ±ı‰Î Áÿ˚√v ÷˘ ±Î¬Î ÁIÁ_√‹Î_ fi◊Ì. ±ı ÷˘ Á‰˝iÎ »ı, Á‰˝ÿZÎ »ı, ‘L‰_÷fl
‰ˆz »ı.”
lÌËÏfl±ı √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ±ÎiÎÎ ¿flÌ Ë÷Ì ¿ı “÷‹Îflı ‰Î÷_ ¿fl‰Ì.”
±ı ±ÎiÎÎfiı ÏÂfl˘‘Î›˝ √HÎÌfiı V‰Î‹Ì±ı «Î·ÌÁ-«Î·ÌÁ ‰Ê˘˝ Á‘Ì ‰ıÿ˘-
μ’ÏfiÊÿ˘fiÎ ⁄˛õ-’fl⁄˛õfiÎ ’Õ»oÿÎ Á‰˝hÎ √_ΩT›Î Ë÷Î. Áÿ˚√v ÏfiI›Îfi_ÿ
V‰Î‹Ì±ı √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ±Ë˘flÎhÎ “‰Î÷_” ¿fl÷Î_ Ωı¥fiı ⁄˘·Ì ∂ÃuÎ
Ë÷Î — “±Ë˘Ë˘ ! V‰Î‹Ì ¿ıÀ·Î ⁄‚◊Ì μ’ÿıÂ ¿flı »ı ! ±Î‰_ ⁄ÌΩ◊Ì fi
⁄˘·Î›. ’_Õfi_ ‰÷˝fi ÁÎv_ fi Ë˘› ÷˘ Â_ ⁄˘·Ì Â¿ı ? ±fiı ¿ÿÎ« ⁄˘·ı ÷˘ ¿˘¥fiı
¤Îfl fi ’Õı. V‰Î‹Ìfi_ ÷˘ ‰÷˝fi ÷ı‰Ì … ‰ÎHÎÌ... ±Î¬˘ Á˘flÃ ‘˛Ω‰Ì ÿÌ‘˘ »ı.”
±Î«Î›˝ Ï‰ËÎflÌ·Î·∞ ‹ËÎflÎ… ·¬ı »ı —
“V‰w’ı ÷˘ ’˘÷ı ÏhÎ√HÎ ’fl T≤ÏkÎ ‘Ïfl flËı,
¿flı ‰Î÷Î˝ ±ı‰Ì, ÁÏHÎ ¿Ïÿ fiËŸ Á_Â› flËı;
…\±˘ ∞÷Ì …ıHÎı ‹L‹◊ ±‹ÊÎ˝Ïÿ¿ «‹Ò,
√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ_ Á¿‚√HÎ¿oÿ_ fi‹_ fi‹_.”
’vÊ˘kÎ‹«ÏflhÎ‹Î_ ±¤›gÁË∞ ·¬ı »ı —
“‰_ÿ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, …ıÏË ’fl flÌ{ı ±_÷Ω‹Ì;
¤√‰ÿ˚‰Î÷Î˝ Á÷÷ ¿flËÌ, K›Îfi ‘‹˝fi_ÿfi ¿˘ ‘flËÌ.”
19
±Ï«_I›Îfi_ÿ ⁄˛õ«ÎflÌ ·¬ı »ı —

“ÿŒÈÄÃÊ¢ ‚mÊÃÊZ ÷fl÷ÿ„U⁄UÊ¢ üÊÙÃÈ◊ÁŸ‡Ê◊˜
‚◊ÊÿŸ˜ ‚Œ˜fl˝ÊÃÊ ’„ÈU¡Ÿ¬ŒèÿÙ „UÁ⁄U¡ŸÊ—–
◊⁄UÊ‹Ê ÷ÍÿÊ¢‚— ‚◊ÈŒÁ◊fl ‚ã◊ÊŸ‚‚⁄UÙ
ªÈáÊÊÃËÃÊŸãŒ¢ ◊ÈÁŸfl⁄U◊„¢U ŸıÁ◊ ‚ÃÃ◊˜ H”
±◊Î˝÷˚ “…ı‹ ËoÁ˘fiÎ_ À˘‚ıÀ˘‚Î_ ±Ï÷ ±Îfi_ÿ ÁÎ◊ı μkÎ‹ ‹ÎfiÁ Áfl˘‰fl
’fl ¿Î›‹ ±ÎT›Î_ ¿flı »ı, ÷ı‹ Á_ÁÎflfi˘ ¤› ËflfiÎflÌ …ı‹HÎı ¿Ëı·Ì lıWÃ ‰Î÷˘
ÁÎ_¤‚‰Î ÁF…fi˘fiÎ Á‹ÿÎ›˘, ±fiı¿ ÿıÂ˘‹Î_◊Ì …ı‹fiÌ Á‹Ì’ı Ïfifl_÷fl ËÊ˝’Ò‰˝¿
±ÎT›Î ¿fl÷Î Ë÷Î, ÷ı ‹Ïfi‰fl lÌ√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı Ë_ ÏfiI› fi‹fi ¿v_ »\_.”
lÌËÏflfiÌ ’flÎ‰ÎHÎÌfiı …ı‹HÎı ‹fi ¤flÌfiı ‹ÎHÎı·Ì ÷ı‰Î Áÿ˚√v Â¿Îfi_ÿ
V‰Î‹Ì ’HÎ ±ı¿ ‰Îfl ⁄˘·Ì ∂ÃuÎ Ë÷Î — “√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘◊Ì
‹ËÎflÎ…fiÌ ‰Î÷˘ …ıÀ·˘ Á‹ÎÁ ◊Î› »ı.”
¿ı‰‚ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝‹Î_ … T≤ÏkÎ ’fl˘‰Ìfiı V‰Î‹Ì±ı ’˘÷ÎfiÌ ‰Î÷˘
¶ÎflÎ ±fi¤‰fi˘ …ı ±Q≤÷·Î¤ ‰ËıÓE›˘ »ı, ÷ıfiÎ_ ‹ÒS› ±‹ÒS› »ı. ±ÎK›Î„I‹¿
…√÷‹Î_, ‰«fiÎQ≤÷ ’»Ì, ÁÎ‘¿ ¿ı ‹‹ZÎ ‹ÎÀı ‹Î√˝ÿÂ˝fi ±Î’÷Ì ±ÎÀ·Ì Á«˘À
±fiı ±fi¤‰ÏÁ© ‰ÎHÎÌ @›Î_› μ’·O‘ fi◊Ì ◊¥.
¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎfiÌ Á‰˘˝’flÌ μ’ÎÁfiÎfiÎ μÿ˚√Î÷Î V‰Î‹Ì±ı
Á‰˘˝’flÌ ‰Î÷˘ ¿fl‰Î‹Î_ Ïÿ‰Á-flÎ÷ Ωı›Î_ fiËŸ. V‰Î‹ÌfiÎ_ ÷Î÷Î_ ÷Ìfl …ı‰Î ≠I›ı¿
ÂOÿfiı ±Î«flHÎfiÌ ‘Îfl Ë÷Ì, ±ıÀ·ı … ÷ı ‰Î÷˘ ’‚‹Î_ ±fiı¿fiÎ ±fi_÷ Á_Â›˘
¤ıÿÌ Â¿÷Ì, Ïfi‹Ò˝‚ ¿flÌ Â¿÷Ì. V‰Î‹Ì±ı … V‰›_ ’˘÷ÎfiÌ “‰Î÷_”fiÌ ±˘‚¬
±Î’÷Î_ ¿èÎ_ »ı — “±Î ‰Î÷‹Î_◊Ì ÷˘ ⁄˛õw’ ◊‰ÎÂı fiı ⁄Î‚, Ωı⁄fi fiı T≤© ±ı
hÎHÎ ≠¿ÎflfiÌ „VhÎ›_ fiı ¿«fl˘ fiı ¿_«fi ±ı Á‰ı˝ Áfl¬_ ◊¥ ΩÂı fiı ¿Î_¥ ÿÌÃ_ fiËŸ
√‹ı ±ı‰_ ◊ÎÂı...” (1/33)
±ZÎfl⁄˛õ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ±Î ‰ÎHÎÌ “V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘” ÷flÌ¿ı ±Î…ı
Á‹√˛ Á_’˛ÿÎ›‹Î_ ’˛ÏÁ© »ı, …ı ÂÎr÷ ¿Î‚ Á‘Ì Ï‰rfiÎ ¿fl˘Õ˘ ·˘¿˘ ‹ÎÀı ÂÎr÷
ÂÎ_Ï÷fi˘ flÎ…‹Î√˝ ⁄fiÌ flËıÂı !
V‰‘Î‹√‹fi
√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı «Î·ÌÁ ‰Ê˝ Á‘Ì …^fiÎ√œfiÎ ‹_Ïÿfl‹Î_ flËÌ
lÌËÏflfiÎ ±·˙Ï¿¿ ‹ÏË‹Î ±fiı ≠÷Î’fiÌ ‰Î÷˘fiÌ {ÕÌ ‰flÁÎ‰Ì, Á‹√˛ ÁIÁ_√
Á‹ÿÎ›‹Î_ Á‰˘˝’Ïfl ÏfiWÃÎ ±fiı Á‰˘˝kÎ‹ ‰÷˝fifiÌ Á˘Õ‹ ’˛ÁflÎ‰Ì ÿÌ‘Ì. ±fiı¿fiı
20
⁄˛õÏ‰zÎ ¤HÎÎ‰Ìfiı 82 ‰Ê˝fiÌ ‰›ı ÷ı‹HÎı ±_÷‘Î˝fi ◊‰Îfi˘ Á_¿S’ ¿›˘˝.

±ÎÊÎœÌ Ï‰ø‹ Á_‰÷ 1924fiÎ ¤Îÿfl‰Î ‰Ïÿ hÎÌ…fiı Ïÿ‰Á, Á‰ÎflfiÎ
’Ë˘fl‹Î_ ’˘÷Îfiı ËÎ◊ı Á‰˝ Á_÷fiı ÷◊Î Á‰˝ ËÏfl…fifiı ¿Î¿ÕÌfiÌ ≠ÁÎÿÌ ±Î’Ìfiı
÷ı‹HÎı …^fiÎ√œ◊Ì Ï‰ÿÎ› ·Ì‘Ì I›Îflı ÷ı±˘ ÁË…÷Î◊Ì ±ÎÊ˝‰ÎHÎÌ μE«Îfl÷Î_ ⁄˘S›Î
Ë÷Î — “«Î·ÌÁ ‰Ê˝, «Îfl ‹ÏËfiÎ fiı «Îfl Ïÿ‰Á ±Î ‹_Ïÿfl‹Î_ flèÎÎ. Ë‰ı Œfl‰Î
…¥±ı »Ì±ı; ÷ı Ë‰ı ÁIÁ_√‹Î_ ŒflÂ_ ±fiı ‹Ë‰Î …¥fiı flËÌÂ_.” ‹Ë‰ÎfiÎ ’˛Î√∞
¤@÷ ¶ÎflÎ ’˛√À flËı‰Îfi˘ ÷ı‹Î_ Ïfiÿı˝Â Ë÷˘.
Ï‰«flHÎ ¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_ ±ÎÊÎœÌ Ï‰ø‹ Á_‰÷ 1924fiÎ ±ÎÁ˘ ÁÏÿ fi‰‹Ìfiı
Ïÿ‰Áı Á‰Îfl‹Î_ ÷ı±˘ √˘ÓÕ· ‹_Ïÿfl‹Î_ ’‘Î›Î˝. ±ÎÁ˘ ÁÏÿ 13fiı √v‰ÎflfiÌ
flÎÏhÎ±ı ⁄Îfl μ’fl ’˘HÎÎ ¿·Î¿ı V‰Î‹Ì V‰„V÷¿ ±ÎÁfi ‰Î‚Ìfiı ¤√‰Îfifi_ K›Îfi
‘fl‰Î ⁄ıÃÎ. K›Îfi ¿fl÷Î_ ⁄Îfl μ’fl ’˘HÎ˘ ¿·Î¿ ◊›˘, ÷ı ‰¬÷ı ±ZÎfl‘Î‹‹Î_◊Ì
’ÒHÎ˝ ’vÊ˘kÎ‹ ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎ ±Á_A› ‹@÷˘ ·¥fiı V‰Î‹Ìfiı ÷ıÕ‰Î
’‘Î›Î˝. ±ıÀ·ı V‰Î‹Ì ±Î ·˘¿‹Î_◊Ì ÿıËI›Î√ ¿flÌfiı ±_÷‘Î˝fi ◊¥ √›Î.1
√HÎÎ÷Ì÷ √v’fl_’flÎ ¶ÎflÎ ’fl⁄˛õ ’fl‹ÎI‹ÎfiÌ ±Î M≤J‰Ì ’fl ÁÿÎ ’˛√À
±fi¤ÒÏ÷ ¿flÎ‰‰Îfi_ ±¤›ÿÎfi ±Î’fiÎfl √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, Á_’˛ÿÎ›fiÎ ±ÎÏÿ
√HÎÎ÷Ì÷ √v ÷flÌ¿ı ±ZÎfl’vÊ˘kÎ‹ μ’ÎÁfiÎfiÎ ±fiL› ±ÎÿÂ˝ ⁄fiÌ flèÎÎ »ı.
÷ı‹fiÌ ±fi√Î‹Ì √HÎÎ÷Ì÷ ’fl_’flÎ‹Î_ ⁄˛õV‰w’ ’˛Î√∞ ¤@÷,
⁄˛õV‰w’ ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…, ⁄˛õV‰w’ ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ… ’»Ì ‰÷˝‹Îfi¿Î‚ı
’˛√À ⁄˛õV‰w’ ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… ±ı √HÎÎ÷Ì÷ ‘flÎfiı Â˘¤Î‰Ì flèÎÎ »ı.
1. V‰Î‹ÌfiÎ ÿıËfiı ±„BfiÁ_V¿Îfl ¿flı·Ì …B›Î μ’fl ±ÎÊÎœÌ Ï‰ø‹ Á_‰÷ 1924‹Î_
lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ_ «flHÎÎflÏ‰_ÿ ’‘flÎ‰Ìfiı ÷ı μ’fl Ï‰‹Îfi ±Î¿ÎflfiÌ Á_ÿfl »hÎÌ
¿flÎ‰Ì Ë÷Ì. “±ZÎfl ÿıflÌ” ÷flÌ¿ı ’˛ÏÁ© ±Î V◊Îfi ’fl Ï‰ø‹ Á_‰÷ 1988‹Î_
⁄˛õV‰w’ V‰Î‹ÌlÌ ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…ı Á_ÿfl ‹_Ïÿfl ⁄_‘ÎT›_ »ı. ÷ı ±Î…ı “±ZÎfl
‹_Ïÿfl” ÷flÌ¿ı ≠ÏÁ© »ı.
21
±ZÎfl⁄˛õ ÷k‰
lÏ÷‹Î_ ¿èÎ_ »ı — “ü ⁄˛õÏ‰ÿ˚ ±ÎMfi˘Ï÷ ’fl‹˚ –”
±◊Î˝÷˚ …ı ⁄˛õfiı ΩHÎı »ı ÷ı ’fl⁄˛õfiı ’Î‹ı »ı. (÷ˆÏkÎflÌ›˘’ÏfiÊÿ;
±Îfi_ÿ‰S·Ì, ±fi‰Î¿˚ — 1)
“⁄˛õ ‰ıÿ ⁄˛õˆ‰ ¤‰Ï÷ –”
±◊Î˝÷˚ ⁄˛õfiı ΩHÎfiÎfl˘ ⁄˛õ ◊Î› »ı. (‹_Õ¿˘’ÏfiÊÿ — 3/2/9)
¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎı ∞‰, ¥rfl, ‹Î›Î, ⁄˛õ ±fiı ’fl⁄˛õ ó ±Î
’Î_« ÷k‰ ±fiÎÏÿ ¿èÎÎ_ »ı. ÷ı‹Î_ «˘◊_ ÷k‰ “⁄˛õ” »ı, …ıfiı “±ZÎfl⁄˛õ” ¿ı “‹Ò‚
±ZÎfl” ’HÎ ¿Ëı »ı. ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ÷ıfi˘ Ïfiÿı˝Â ¿fl÷Î_ ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎ ¿Ëı
»ı — “....‰ıÿ, ’flÎHÎ, ≥Ï÷ËÎÁ fiı VQ≤Ï÷±˘ ±ı Á‰ı˝ ÂÎVhÎ˘‹Î_◊Ì ±‹ı ±ı ÏÁ©Î_÷
@›˘˝ »ı ¿ı ∞‰, ¥rfl, ‹Î›Î, ⁄˛õ ±fiı ’fl‹ırfl ±ı Á‰ı˝ ±fiÎÏÿ »ı.” (‰«fiÎQ≤÷
√œÕÎ ±_I› ’˛¿flHÎ — 10). “....’vÊ˘kÎ‹ ¤√‰Îfi, ±ZÎfl⁄˛õ, ‹Î›Î, ¥rfl ±fiı
∞‰ ±ı ’Î_« ¤ıÿ ÷ı ±fiÎÏÿ »ı.” (‰«fiÎQ≤÷ √œÕÎ ’˛◊‹ ’˛¿flHÎ — 7).
“›ÿZÎfl_ ‰ıÿÏ‰ÿ˘ ‰ÿ„L÷...” √Ì÷Î‰«fi ±fiÁÎfl ‰ˆÏÿ¿ ÂÎVhÎ˘ …ıfiı
“±ZÎfl” ¿Ëı »ı ÷ı “±ZÎfl⁄˛õ” ÷k‰fiÌ Ï‰Âÿ »HÎÎ‰À ¿flÌfiı ¤√‰Îfi
V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎı ‹„@÷‹Î√˝‹Î_ ÷ıfiÌ ±Ïfi‰Î›˝÷Î V’WÀ ¿flÌ »ı.
‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎı ±ZÎflfiÎ_ ⁄ı V‰w’˘ ‰HÎ˝T›Î_ »ı.
±ZÎfl⁄˛õ ±ı¿ V‰w’ı ±‘˘-∂K‰˝-’˛‹ÎHÎı flÏË÷ “±ZÎfl‘Î‹” ÷flÌ¿ı ±fi_÷ ¿˘ÏÀ
‹@÷˘fiı ÷◊Î ’fl⁄˛õfiı ±¬_Õ ‘ÎflÌ flèÎÎ »ı. ⁄ÌΩ V‰w’ı ’fl⁄˛õfiÌ Ïfifl_÷fl
Áı‰Î ¿flı »ı.
¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎı ±ZÎfl⁄˛õ ÷k‰fi_ ‹ÎhÎ Ïfiw’HÎ … fi◊Ì ¿›*,
’fl_÷ ÂÎVhÎ˘‹Î_ ⁄Ë«Ï«˝÷ ±ı ±ZÎfl÷k‰fiı ‹ÒÏ÷˝‹Îfi w’ı ’˘÷ÎfiÌ ÁÎ◊ı ±Î M≤J‰Ì
μ’fl ·ÎT›Î »ı. (‰«fiÎQ≤÷ √œÕÎ ’˛◊‹ ’˛¿flHÎ — 71)
22
÷ı±˘ ¿Ëı »ı — “…ı ⁄˛õw’ ◊›˘ »ı ÷ıfiı … ’fl⁄˛õfiÌ ¤„@÷fi˘ ±Ï‘¿Îfl »ı.”
(‰«fiÎQ≤÷ ·˘›Î ’˛¿flHÎ — 7)
‰ıÿflÁ‹Î_ ’HÎ ÷ı±˘ ¿Ëı »ı — “...Ëı ’fl‹ËoÁ˘ ! …ı ∞‰ ⁄˛õw’ ◊¥fiı
’fl⁄˛õfiÌ V‰Î‹Ì-Áı‰¿¤Î‰ı μ’ÎÁfiÎ ¿flı »ı ÷ıfiı … ’vÊ˘kÎ‹fiÌ ¤„@÷fi˘
±Ï‘¿Îfl »ı.”(2/4)
‰ıÿflÁ‹Î_ ⁄˛õw’ ◊‰Îfi˘ ‹ÏË‹Î Á’ıflı Á‹Ω‰÷Î_ ÷ı±˘ ¿Ëı »ı —
“’˘÷ÎfiÎ ∞‰fiı ±fiı ±ZÎfl⁄˛õfiı ±ı¿ ‹ÎfiÌfiı …ı ’vÊ˘kÎ‹fiÌ μ’ÎÁfiÎ ¿flı »ı,
÷ı ’vÊfiı ‘L› »ı, ‘L› »ı, ‘L› »ı.”
‰«fiÎQ≤÷ ·˘›Î ’˛¿flHÎ — 12‹Î_ ¿èÎ_ — “±WÀ ±Î‰flHÎı ›@÷ ±ı‰Î …ı
¿˘ÏÀ ¿˘ÏÀ ⁄˛õÎ_Õ ÷ı …ı ±ZÎflfiı Ï‰Êı ±bfiÌ ’ıÃı …HÎÎ› »ı, ±ı‰_ …ı ’vÊ˘kÎ‹
fiÎflÎ›HÎfi_ ‘Î‹w’ ±ZÎfl ÷ı w’ı ’˘÷ı flèÎ˘ ◊¿˘ ’vÊ˘kÎ‹fiÌ μ’ÎÁfiÎ ¿flı ÷ıfiı
μkÎ‹ ÏfiÏ‰˝¿S’ Ïfiç›‰Î‚˘ ¿ËÌ±ı.”
±Î‹, ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎı ’˘÷ÎfiÎ ÿÂ˝fi-ÏÁ©Î_÷‹Î_ ⁄˛õw’,
±ZÎflw’ ¿ı ±ZÎfl⁄˛õw’ ◊¥fiı ’fl⁄˛õfiÌ ¤„@÷ ¿fl‰Î ’fl ±’Îfl ¤Îfl ‹Ò@›˘
»ı; ’fl_÷ ⁄˛õw’ ◊‰Î ‹ÎÀı ÷ı±˘ ¿Ëı »ı ¿ı ’˛I›ZÎ ⁄˛õfi˘ Á_⁄_‘ ±Ïfi‰Î›˝ »ı.
∞‰˘‹Î_ flËı· ±fiÎÏÿ ±iÎÎfi, ¿ÎflHÎ ÂflÌfl w’ ‰ÎÁfiÎ ÷◊Î ÿıË¤Î‰ ¿˘¥
ÁÎ‘fi˘◊Ì À‚÷Î_ fi◊Ì, ’HÎ ’˛I›ZÎ ±ZÎfl⁄˛õfiÎ Á_√ı … fiÎÂ ’Î‹ı »ı.
‹_Õ¿ μ’ÏfiÊÿ ¿Ëı »ı — “⁄˛õ ‰ıÿ ⁄˛õ ±ı‰ ¤‰Ï÷” ±◊Î˝÷˚ ⁄˛õfiı ΩHÎı
»ı ÷ı … ⁄˛õw’ ◊Î› »ı.” (‹_Õ¿ μ’ÏfiÊÿ — 3/2/9)
lÌËÏfl ¿Ëı »ı — ““±ı ⁄˛õ ◊¿Ì ’fl⁄˛õ …ı ’vÊ˘kÎ‹ fiÎflÎ›HÎ ÷ı fi˘¬Î
»ı fiı ⁄˛õfiÎ ’HÎ ¿ÎflHÎ »ı fiı ±Î‘Îfl »ı fiı ’˛ıfl¿ »ı. ±ı‹ Á‹∞fiı ’˘÷ÎfiÎ
∞‰ÎI‹Îfiı ±ı ⁄˛õ Á_√Î◊ı ±ı¿÷Î ¿flÌfiı ’fl⁄˛õfiÌ V‰Î‹Ì-Áı‰¿¤Î‰ı μ’ÎÁfiÎ
¿fl‰Ì, ±ı‰Ì flÌ÷ı Á‹…ı I›Îflı ⁄˛õiÎÎfi »ı ÷ı ’HÎ ’fl‹’ÿfiı ’ÎQ›Îfi˘ ÏfiÏ‰˝Cfi
‹Î√˝ »ı.”” (‰«fiÎQ≤÷ √œÕÎ ‹K› ’˛¿flHÎ — 3)
±ËŸ ±ı¿ ‰Î÷ V’WÀ »ı ¿ı ±ÎI›_Ï÷¿ ‹„@÷fiÌ ÁÎ‘fiÎ‹Î_ ¤√‰ÎfifiÌ
μ’ÎÁfiÎ … ‹A› »ı, ±ı¿ÕÎ Á‹Îfi »ı, ‹˘ZÎ ‹ÎÀıfi˘ ±Î ±ı¿‹ÎhÎ μ’Î› »ı. ’fl_÷
±ZÎfl …ı‰Î ◊¥fiı ’vÊ˘kÎ‹fiÌ μ’ÎÁfiÎ ¿fl‰ÎfiÌ »ı. I›Îflı … ’fl⁄˛õfi_ V‰w’
Á‹Ω› »ı ±fiı I›Îflı … ’fl⁄˛õfiÌ ›◊Î◊˝ μ’ÎÁfiÎ ◊¥ Â¿ı »ı. ±fiı ÷ı ‹ÎÀı
’˛I›ZÎ ±ZÎfl⁄˛õfi˘ ‹fi-¿‹˝ ±fiı ‰«fiı Á_√ ¿fl‰˘ ±Ïfi‰Î›˝ »ı. ¤√‰Îfi
V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎ ‰«fiÎQ≤÷ √œÕÎ ‹K› ’˛¿flHÎ — 31‹Î_ ¿Ëı »ı — “±ı‰Ì flÌ÷ı
Ïfifl_÷fl ‹fifi ¿fl÷˘ Á÷˘ ⁄˛õfi˘ Á_√ ¿flı ÷˘ ±ı ⁄˛õfi˘ √HÎ ±ı ∞‰fiı Ï‰Êı
23
±Î‰ı.” ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎfi˘ ±Î ‹˙Ï·¿ ‰ˆÏÿ¿ ÏÁ©Î_÷ ±fiı xÿ˚√÷

±Ï¤’˛Î› »ı.
±ZÎfl⁄˛õ ÁÎ◊ı ∞‰ÎI‹ÎfiÌ ±ı¿÷Î ¿flÌ, ’fl⁄˛õfiÌ Áı‰Î ¿fl‰ÎfiÎ μtıÂfiı
‹ÒÏ÷˝‹Îfi flÌ÷ı Á‹Ω‰‰Î … ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎ ±ZÎfl⁄˛õfiı M≤J‰Ì ’fl ÁÎ◊ı
·ÎT›Î ±fiı ËÏfl¤@÷˘-Á_÷˘ fiı ⁄ÌΩ ±Î√‚ ±ı ‰Î÷Î˝ ¿fl‰ÎfiÌ ±ÎiÎÎ ¿flÌ —
“¤√‰Îfi ∞‰fiÎ ¿S›ÎHÎfiı ±◊˝ı F›Îflı ‹ÒÏ÷˝ ‘ÎflHÎ ¿flı »ı I›Îflı ’˘÷Îfi_ …ı
±ZÎfl‘Î‹ ±fiı «ˆ÷L›‹ÒÏ÷˝ ±ı‰Î …ı ’ÎÊ˝ÿ ±fiı ’˘÷ÎfiÎ_ …ı Á‰ı˝ ±ˆr›˝ ÷ı ÁÏË÷
… ’‘Îflı »ı... ‹ÎÀı ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fiı ¤√‰Îfifi_ V‰w’ ±ZÎfl‘Î‹ ÁÏË÷ M≤J‰Ì
’fl Ï‰flÎ…‹Îfi »ı ±ı‹ Á‹…‰_ ±fiı ⁄ÌΩ ±Î√‚ ’HÎ ±ı‰Ì flÌ÷ı ‰Î÷Î˝ ¿fl‰Ì.”
(‰«fiÎQ≤÷ √œÕÎ ’˛◊‹ ’˛¿flHÎ — 71)
±Î … ±ZÎfl⁄˛õfiı lÌËÏfl “’fl‹ ±ı¿Î_Ï÷¿”, “’˛√À √vw’ËÏfl”,
“‰Õ‰Îfi‚ …ı‰Î ‹˘ÀÎ’vÊ”, “’fl‹ ¤Î√‰÷ Á_÷” …ı‰Î_ Ï‰ÂıÊHÎ˘◊Ì ‰«fiÎQ≤÷‹Î_
±˘‚¬Î‰ı »ı. ÷ı‹fiÎ ±Îl›ı ±fi_÷ ¿˘ÏÀ ∞‰˘ ‹@÷ ’ÿ‰Ì ’˛ÎM÷ ¿flı »ı, ‹Î›Îfiı
÷flÌ ⁄˛õw’ ◊¥ ’fl⁄˛õfiÌ Áı‰Î ’Î‹ı »ı.
V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎ Á_’˛ÿÎ›fi˘ ≥Ï÷ËÎÁ ¿Ëı »ı ¿ı ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎı
’˘÷ÎfiÌ Ë›Î÷Ì‹Î_ … Á˙fiı ±˘‚¬ÎHÎ ¿flÎ‰Ì Ë÷Ì ¿ı ±ı ±ZÎfl⁄˛õ ±ıÀ·ı Áÿ˚√v
√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì.
÷ı‹fiÎ_ «flHÎ˘‹Î_ ‰_ÿfi ¿flÌfiı, ÷ı‹fiÎ ‹ÏË‹Îfi_ √Îfi ¿flÌfiı, ±Î‰˘,
⁄˛õw’ ◊‰ÎfiÌ ›ÎhÎÎfiı ÁÎ◊˝¿ ¿flÌ±ı ±fiı ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎfiÌ
μ’ÎÁfiÎfiÎ ±Ï‘¿ÎflÌ ◊¥±ı.
❧ ❧ ❧
24
±Ï«LI›ÎfiLÿ‰ÏHÎ˝Ï‰flÏ«÷‹˚
lÌ√HÎÎ÷Ì÷ÎfiLÿ‹ÏËQfiV÷˘hÎ‹˚
›ƒ˘‹Ï‰‰flı ·ÌfiÎ ±_ÕÎfiÎ_ ¿˘À›— M≤◊¿˚ –
÷ÿZÎfl_ √HÎÎ÷Ì÷_ √HÎÎ÷Ì÷_ fi‹ÎQ›Ë‹˚ ––1––
±◊˝ — …ı‹fiÎ ±ı¿ ±ı¿ fl˘‹Ï»ƒ‹Î_ ¿fl˘Õ˘ ⁄˛õÎ_Õ˘ ±·√ ±·√ flèÎÎ_ »ı
±fiı Ák‰, fl…Á˚ ÷◊Î ÷‹Á˚ ±ı hÎHÎ √HÎ˘◊Ì …ı flÏË÷ »ı, ±◊Î˝÷˚ …ı Á‰˝¿Î‚
hÎHÎ √HÎ˘◊Ì ’fl »ı, ÷ı ‹Ò‚ ±ZÎfl‹ÒÏ÷˝ lÌ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı Ë_ Ïfifl_÷fl
fi‹V¿Îfl ¿v_ »\_. ––1––
‹ËÎK›ÎfiÎP›ÎÁ_ Ï‰ÿ‘÷‹…ôÎ_ ¤√‰÷—
’Ï‰hÎı Á_≠ÎM÷_ „V◊Ï÷‹Ï÷‰flˆ¿Î„L÷¿T≤Êı –
ÁÿÎfiLÿo ÁÎfl_ ’fl‹ËÏfl‰Î÷Î˝T›ÁÏfifi_
√HÎÎ÷Ì÷ÎfiLÿo ‹Ïfi‰fl‹Ëo fi˙Ï‹ Á÷÷‹˚ ––2––
±◊˝ — Ïfifl_÷fl ¤√‰Îfifi_ K›Îfi ¿fl‰Îfi˘ …ı‹fiı ±P›ÎÁ »ı; ±Ï÷Â›
lıWÃ ±fiı ’Ï‰hÎ ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝‹Î_ …ı‹fiÌ ÁÎflÌ flÌ÷ı ºœ „V◊Ï÷ »ı; Á‰˝¿Î‚
⁄˛õÎfi_ÿfi˘ …ı‹fiı ±fi¤‰ »ı, »÷Î_ lÌËÏflfiÌ Á‰˘˝kÎ‹ ‰Î÷Î˝±˘ ¿fl‰Îfi_ … …ı‹fiı
T›Áfi »ı, ÷ı ‹Ïfi‰fl lÌ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ Ë_ ÏfiI› V÷Ï÷ ¿v_ »\_. –– 2––
’fl_ ‹Î›˘’Î‘ıÏ‰˝Âÿxÿ›ı V‰ı ≠Ï÷Ïÿfi_
ÏfiΩI‹Îfi_ ÂÎL÷Vdflÿv‹Ë˘‹HÕ·T≤÷‹˚ –
≠’U›L÷_ Â©ÎZÎfl‹Ï÷÷flÎfiLÿÏfi·›_
√HÎÎ÷Ì÷ÎfiLÿo ‹Ïfi‰fl‹Ëo fi˙Ï‹ Á÷÷‹˚ –– 3––
±◊˝ — ’˘÷ÎfiÎ ±Ï÷Â› Ïfi‹˝‚ xÿ›‹Î_, ‹Î›Îw’ μ’ÎÏ‘◊Ì ’fl ±fiı
≠¿ÎÂ‹Îfi ‹˘ÀÎ ÷ı…fiÎ ‹_Õ‚fiÌ ‰E«ı flËı·Î ±ı‰Î ’˘÷ÎfiÎ ÂÎ_÷ ±ÎI‹Îfi˘ …ı‹fiı
25
Ïfifl_÷fl ÁÎZÎÎI¿Îfl »ı ±fiı Á‰˘˝I¿ÚWÀ ’fl‹Îfi_ÿfi_ …ı ’fl‹ ±Îl›V◊Îfi »ı, ÷ı Â©

±◊Î˝÷˚ ‹Ò‚ ±ZÎfl‹ÒÏ÷˝ ‹ÏfilıWÃ lÌ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı Ë_ ÏfiI› fi‹_ »\_. ––3––
Â¤ÎÏ‰¤Î˝‰ÎfiÎ_ V‰xÏÿ ÁËΩfiLÿ‹ÏfiÂ_
ÏfiÿÎfi_ ’U›L÷_ ≠¿ÚÏ÷’vÊÎÿıflÏ‘’Ï÷‹˚ –
Ëgfl ÷ˆ·ÎÁÎfl≠Ï÷Ïfi¤‹◊Î√˛ı Ïfi…ºÂ˘ -
√˝HÎÎ÷Ì÷ÎfiLÿo ‹Ïfi‰fl‹Ëo fi˙Ï‹ Á÷÷‹˚ –– 4––
±◊˝ — …ı ≠¿ÚÏ÷ ÷◊Î ’vÊ ±ÎÏÿfiÎ ±Ï‘’Ï÷ »ı ±fiı Á‰ı˝ μkÎ‹
±‰÷Îfl˘fiÎ ±ÎÏÿ ¿ÎflHÎ »ı; ÷ı ¤√‰Îfi lÌ ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı Ïfifl_÷fl ’˘÷ÎfiÌ
⁄Lfiı «ZÎfiÌ ÁL‹¬ ÷ı·fiÌ ±V¬Ï·÷ ‘ÎflÎfiÌ ’ıÃı ±¬_Õ Ωı›Î ¿flı »ı ±ıÀ·ı
…ı‹fiı lÌËÏflfi˘ ±¬_Õ ÁÎZÎÎI¿Îfl flËı »ı, ÷ı ‹Ïfi‰fl lÌ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı
Ë_ Ïfifl_÷fl ‰_ÿfi ¿v_ »\_. ––4––
ËÏfl›˝V›˘ÿÎfl≠HÎ›flÂfiÎ⁄©«flHÎ˘
›÷˘ fiˆÏ÷ ≠ıWÃÎ÷˚ @‰Ï«ÿÏ’ M≤◊B¤Î‰‹Ï…÷— –
›◊Î ÂOÿÎÿ◊˘˝ Ïfi…Ï‰‹·Ï«kÎÎÿÏ’ Ï‰›÷˚
√HÎÎ÷Ì÷ÎfiLÿo ‹Ïfi‰fl‹Ëo fi˙Ï‹ Á÷÷‹˚ ––5––
±◊˝ — ¤√‰Îfi lÌËÏfl ÷˘ ±Ï…÷ - @›Î_› ¿ÿÌ Ï…÷Î›Î fi◊Ì ¿ı ¿˘¥fiı
¿ÿÌ ‰Â ◊›Î fi◊Ì, »÷Î_ …ı √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ Á‰˝lıWÃ ≠ı‹’ÎÂ◊Ì ±I›_÷
VfiıËw’Ì ÿ˘flÕÌ ‰Õı ÷ı lÌËÏflfiÎ_ «flHÎ˘ Á‰˝ ÷flŒ◊Ì ⁄_‘Î›ı· flËı »ı ±fiı ±ı …
¿ÎflHÎı ÂOÿ◊Ì …ı‹ ±◊˝ »^À˘ ’Õ÷˘ fi◊Ì ±◊‰Î Ïfi‹˝‚ Ï«kÎ◊Ì ±Î¿ÎÂ …ı‹
±·√ ◊÷_ fi◊Ì, ÷ı … ≠‹ÎHÎı ÷ı lÌËÏfl - ¤√‰Îfi lÌ ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ì -
’˘÷Îfiı ±Ï÷Â› Ï≠› ±ı‰Î lÌ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì◊Ì ¿ÿÌ ¿˘¥ ¿Î‚ı ’HÎ
±·√ „V◊Ï÷ ¿ı Ï‰¬ÒÀÎ’b_ ’Î‹÷Î fi◊Ì, Á‰˝¿Î‚ı ÷ı‹fiÌ Á‹Ì’ı … flËı »ı, ÷ı
‹Ïfi‰fl lÌ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı Ë_ Á‰˝¿Î‚ı fi‹_ »\_. ––5––
„V◊÷˘ ‹Î÷√˝¤ı˝ ËÏfl‹Ï‰fl÷_ ›˘ûZÎfl’fl_
Ï«ÿÎfiLÿÎ¿Îfl_ ·Ï·÷‰ÁfiÎ·Δ˚ ¿ÚÏ÷‘fl‹˚ –
±’U›I’H›ÎZÎ_ Ï‰‘Ï‹‰ «¿˘fl— ÂÏ«vg«
±◊˝ — lÌ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì F›Îflı ‹Î÷ÎfiÎ √¤˝‹Î_ Ë÷Î, I›Îflı ’HÎ
«¿˘fl …ı‹ «_ƒfiı …\±ı »ı, ÷ı‹ ±ZÎfl◊Ì ’fl, Á„E«ÿÎfi_ÿV‰w’ ±fiı Á_ÿfl
‰VhÎÎ·_¿Îfl ‘ÎflHÎ ¿fl÷Î lÌËÏflfiÎ_ ±Ï‰Ï»Lfi-±¬_Õ ÿÂ˝fi ¿›Î˝ ¿fl÷Î Ë÷Î; ÷ı
… ¿ÎflHÎı …ı‹fiÎ_ fiıhÎ˘ ±◊‰Î …ı‹fiÌ Á‰˝ ≥„Lƒ›˘ ’Ï‰hÎ … flËı »ı, ÷ı μFF‰‚
26
¿Î„L÷‰Î‚Î ‹Ïfi‰fl lÌ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı Ë_ Ïfifl_÷fl V÷‰_ »\_. –– 6––

±fiÎ¿ÚpÎI‹Î ›˘ ¤‰fiÏ‰Ê›ˆflM›Ï÷‰flˆ -
flÏ·M÷I‰ıfiÎV◊ÎÏÿË ‹Ï÷‹ÊV÷ÎfiÏ‘√÷— –
›◊Î ‰Î›çÎ¤˛_ ‰Õ‰ÿËfi˘ ‰ÎÏ‘˝Ïfi·›˘
±◊˝ — ÏhÎ·˘¿fiÎ ±Ï÷ lıWÃ Ï‰Ê›˘◊Ì ’HÎ …ı‹fi_ Ï«kÎ ±Î¿ÊÎ˝›_ fi◊Ì
±fiı ‰Î› …ı‹ ±Î¿ÎÂ‹Î_ Ïfi·ı˝’ … flËı »ı ±◊‰Î Á‹ƒfi˘ ±„Bfi-‰Õ‰Îfi· ÷ı
Á‹ƒ‹Î_ … flèÎ˘ »ı, »÷Î_ ÷ı Á‹ƒfiÎ …‚◊Ì Á‰˝¿Î‚ Ïfi·ı˝’ … flËı »ı, ÷ı‹
⁄Ï©fiı ‹˘Ë ’‹ÎÕı ÷ı‰Î ±ı lıWÃ Ï‰Ê›˘fiı …ı‹HÎı ≠ÎM÷ ¿›Î˝ »ı, »÷Î_ ÷ı
Ï‰Ê›˘◊Ì …ı Ï·M÷ ◊›Î Ï‰fiÎ … - ±ı Ï‰Ê›˘fiÌ ‰E«ı ’HÎ …ı Ïfi·ı˝’ … flËı »ı,
÷ı ‹Ïfi‰fl lÌ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ Ïfifl_÷fl Ë_ √HÎÎfi‰Îÿ √Î™ »\_. –– 7––
…fi˙CÎıW‰ı¿ÎL÷_ T≤Ê‹Ï¬·ÿ˘ÊÎÏ÷˝Â‹fi_
Á¤ƒ_ ÁE»ÎôÎ≠Ï÷¤ÏHÎ÷Ïfi‰Î˝HÎÁflHÎÌ‹˚ –
÷÷ÎfiÎÏ÷≠ıWÃo ’v¿vHÎ›Î ‹˘Ëÿ·fi_
±◊˝ — …ı ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝ Á‹√˛ ÿ˘Ê˘fiı ÷◊Î ÿ—¬˘fiı Â‹Î‰fiÎfl, ±I›_÷
¿S›ÎHÎ¿ÎflÌ ÷◊Î ÁIÂÎVhÎ˘±ı ≠Ï÷’Îÿfi ¿flı·Î ‹˘ZÎfiÎ ±ı¿‹ÎhÎ ‹Î√˝w’ »ı, ÷ı
±ÎI‹Ï≠› ÷◊Î ‹˘ËfiÎÂ¿ ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝fi˘ …ı‹HÎı ·˘¿˘fiÎ ±fiı¿ Á‹ÒË‹Î_ CÎHÎÌ
… ÿ›Î◊Ì ≠«Îfl ¿›˘˝ »ı, ÷ı ‹Ïfi‰fl lÌ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı Ë_ ÏfiI› V÷‰_
»\_. –– 8––
Vdfl÷˚VŒÎfliÎÎfiÎQ≤÷Ï‰’·T≤WÀuÎÏ÷Á¬ÿ˘
ÿflÎ’ˆ›˝@÷˘ ›— lÏ÷Ïfi√Ïÿ÷ˆ— Áÿ˚√HÎ√HÎˆ— –
Ï‰‘_ ÏfiL›ı ·FΩ_ …fiÏ‰Ï‰‘÷Î’˘’Â‹fiı
±◊˝ — ±Ï÷Â› ≠¿ÎÂ‹Îfi ±fiı Ï‰ÂÎ‚ iÎÎfiw’ ±Q≤÷fiÌ ’W¿‚ T≤ÏWÀ
¿flÌfiı (·˘¿˘fiı) …ı ±I›_÷ Á¬ ±Î’Ì flèÎÎ »ı. ‰ıÿ˘‹Î_ ‰HÎ˝‰ı·Î ÿ·˝¤
Áÿ˚√HÎ˘fiÎ Á‹ÿÎ›˘◊Ì …ı ›@÷ »ı ±fiı ·˘¿˘fiÎ Ï‰Ï‰‘ Á_÷Î’˘fiı Â‹Î‰‰Î‹Î_
«_ƒfiı ’HÎ …ı‹HÎı Âfl‹ÎT›˘ »ı - «_ƒ‹Î ¿fl÷Î_ ±Ï÷ ±Ï‘¿ ÂÎÏL÷fiı …ı ±Î’ı »ı,
÷ı ‹ËÎ‹Ïfi lÌ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ Ë_ Ïfifl_÷fl V÷Ï÷ ¿v_ »\_. –– 9––
…fiÎiÎÎfiK‰ÎL÷ZÎ’HÎ¿flHÎÎkÎÌZHÎÏ¿flHÎ_
ÏËˇ›_ ÏfiL›ı V‰ıZÎÎÿÏfl÷ÿ·fi˘ ›˘ Q≤ÿ‹fiÎ— –
27
‹Ëˆr›ˆ˝›˝@÷˘ ËÏfl’fl÷flÎfi√˛Ë÷›Î
√HÎÎ÷Ì÷ÎfiLÿ_ ‹Ïfi‰fl‹Ë_ fi˙Ï‹ Á÷÷‹˚ –– 10––
±◊˝ — …ıHÎı ·˘¿˘fiÎ ±iÎÎfiw’ ±_‘¿Îflfi˘ fiÎÂ ¿flÌ ÁÒ›˝fiı Âfl‹ÎT›˘ »ı,
…ı‹HÎı ’˘÷ÎfiÎ_ ¿ı‰‚ ÿÂ˝fi‹ÎhÎ◊Ì … ·˘¿˘fiÎ_ ’Î’˘fi˘ fiÎÂ ¿›˘˝ »ı, lÌËÏflfiÎ
Á‰˘˝I¿ÚWÀ ±fi√˛Ëfiı ·Ì‘ı …ı ‹˘ÀÎ_ ±ˆr›˘˝◊Ì ›@÷ »ı, »÷Î_ …ı‹fi_ ‹fi ±Ï÷Â›
¿˘‹‚ »ı, ±Ë_¿Îfl◊Ì flÏË÷ … »ı, ÷ı ‹Ïfi‰fl lÌ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ Ë_
ÏfiI› V÷Ï÷ ¿v_ »\_. ––10––
≠Á_√_ ›V›Î›Î…√Ï÷ fifi Ω÷Î …fi√HÎÎ
O≤ËƒÒ’Î ¤Ò’Î ËÏfl’v÷flK›ÎfiÏfifl÷Î— –
Ï‰fl@÷Î flÎF›Îÿ˙ Â¤√HÎ›÷ÎçÎÏ÷ÁÏ¬fi˘
√HÎÎ÷Ì÷ÎfiLÿ_ ‹Ïfi‰fl‹Ë_ fi˙Ï‹ Á÷÷‹˚ –– 11––
±◊˝ — …ı‹fiÎ ≠Á_√‹Î_ ±Î‰Ì …√÷fiÌ Á‰˝ ⁄Î…\fiÎ ±fiı¿ ·˘¿˘fiÎ
Á‹ÿÎ›˘, Á‰Î˝Ï‘¿ w’‰Îfi flÎΩ±˘ ‰√ıflı ’HÎ ’˘÷ÎfiÎ_ flÎF› ±ÎÏÿ ‰ˆ¤‰˘◊Ì
‰ˆflÎB› ’ÎQ›Î »ı; ÷ı‹ … lÌËÏflfiÎ lıWÃ K›Îfi‹Î_ ±I›_÷ ±ÎÁ@÷ ±fiı ’Ï‰hÎ
√HÎ˘◊Ì ›@÷ ◊¥ CÎHÎÎ … ÁÏ¬›Î ◊›Î »ı, ÷ı ‹Ïfi‰fl lÌ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ
V‰Î‹ÌfiÌ Ë_ Ïfifl_÷fl V÷Ï÷ ¿v_ »\_. –– 11––
›ÿ@÷Î_ Áÿ˚‰Î÷Î* ¤‰¤›ËflÎ_ l˘÷‹ÏfiÂ_
Á‹Î›fi˚ Áÿ˚‰˛Î÷Î ⁄Ë…fi’ÿıP›˘ ËÏfl…fiÎ— –
‹flÎ·Î ¤Ò›Î_Á— Á‹ÿÏ‹‰ ÁL‹ÎfiÁÁfl˘
±◊˝ — …ı‹ ËoÁ˘fiÎ_ À˘‚ıÀ˘‚Î_, ±Ï÷ ±Îfi_ÿ ÁÎ◊ı, μkÎ‹ ‹ÎfiÁ Áfl˘‰fl ’fl
¿Î›‹ ±ÎT›Î_ ¿flı »ı, ÷ı‹ Á_ÁÎflfi˘ ¤› ËflfiÎflÌ …ı‹HÎı ¿Ëı·Ì lıWÃ ‰Î÷˘
ÁÎ_¤‚‰Î, ÁF…fi˘fiÎ Á‹ÿÎ›˘, ±fiı¿ ÿıÂ˘‹Î_◊Ì …ı‹fiÌ Á‹Ì’ı Ïfifl_÷fl ËÊ˝’Ò‰˝¿
±ÎT›Î ¿fl÷Î Ë÷Î, ÷ı ‹Ïfi‰fl lÌ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı Ë_ ÏfiI› V÷‰_ »\_. –– 12––
›ÿÎ‰ÎÁı ‹Îfl≠HÎ›flÁ·˘¤ÎÏÿÏfl’‰—
≠‰ıWÀ<_ fi˘ Âı¿<Ï‰˝Ï…÷Ï‰Ï‘‹A›Î ⁄Ë‹ÿÎ— –
‹fiÌLƒˆV÷_ ‹ÎL›_ Â¤Á¿·÷Ì◊Î˝V’ÿ’ÿo
±◊˝ — ⁄˛õÎ ±ÎÏÿ ‹A› ÿı‰˘fiı …ıHÎı ¬ÎÁ ∞I›Î »ı ±fiı ÷ı … ¿ÎflHÎı …ı
±I›_÷ √Ï‰˝WÃ »ı, ÷ı ¿Î‹ÿı‰fiÎ ≠ı‹flÁ ±◊‰Î ¿Î‹, VfiıË, flÁÎV‰Îÿ ÷◊Î
·˘¤ÎÏÿ¿ ÂhÎ±˘, …ı‹fiÎ Ïfi‰ÎÁV◊Îfi‹Î_ ≠‰ıÂ ¿fl‰Î ¿ÿÌ Á‹◊˝ ◊›Î … fi Ë÷Î,
28
÷ı lıWÃ ‹Ïfi±˘fiı ’HÎ ‹ÎL› ±fiı …ı‹fiÎ_ «flHÎ˘ ’Ï‰hÎ Á‰˝ ÷Ì◊˘˝fi_ ±ı¿ V◊Îfi
»ı, ÷ı ‹Ïfi‰fl lÌ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ Ë_ Ïfifl_÷fl V÷Ï÷ ¿v_ »\_. –– 13––
‹ËÎl©˘’ı÷_ ‹Ïfi√v‰fl_ V‰ZÎfl÷fi_
Ëflı¤˝¿I›Îÿ˙ ƒÎB¤‰¤›Ï‹ÿo V‰ıZÎHÎ¿Ú÷Î‹˚ –
≠ÂÎL÷_ ÁÎ‘I‰Î‰Ï‘‹÷·¿ÎvH›Ïfi·›_
±◊˝ — lÌËÏflfiÌ ¤„@÷ ±ÎÏÿ‹Î_ ±I›_÷ l©Î‰Î‚Î, ‹Ïfi±˘fiÎ ’HÎ
μkÎ‹ √v, Á_ÿfl ±ZÎfl ÿıË‘ÎflÌ ±◊Î˝÷˚ ±ZÎfl‹ÒÏ÷˝ ±fiı ’˘÷ÎfiÎ_ ÿÂ˝fi
¿flfiÎflÎ±˘fiÎ …L‹-‹flHÎw’ Á_ÁÎflfiÎ ¤›fiı ÷I¿Î‚ ËflfiÎflÎ, ±I›_÷ ÂÎ_÷,
ÁÎ‘’HÎÎfiÌ ±‰Ï‘w’ ÷◊Î ±’Îfl ¿vHÎÎfiÎ ±ı¿ ±Îl›V◊Îfi ÷ı‰Î ‹Ïfi‰fl lÌ
√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı Ë_ ≠HÎÎ‹ ¿v_ »\_. –– 14––
‹Ë›˝V‹ˆ ≠ÎÿÎI’v‹ÿÏ‹÷˘ ›¶fl√HÎˆ-
ËÛÏflËÎ˝flÎfi˚ ’˙W’Î„Lfi…÷fiK≤÷Îfi_√ÿ‹¬Îfi˚ –
V‰¤@÷_ Áÿ˚¤˘F›_ ‰fl‰Áfi‹A›_ V‰Ï‰K≤÷_
√HÎÎ÷Ì÷ÎfiLÿ_ ‹Ïfi‰fl‹Ëo fi˙Ï‹ Á÷÷‹˚ –– 15––
±◊˝ — …ı‹fiÎ lıWÃ √HÎ˘◊Ì ¤√‰Îfi lÌ ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ì ±I›_÷ ≠ÁLfi
◊÷Î ±fiı ÷ı … ¿ÎflHÎı ’˘÷ÎfiÎ ÂflÌfl ’fl ‘ÎflHÎ ¿flı·Î ’W’fiÎ ËÎfl ÷◊Î ⁄Î…\⁄_‘
‰√ıflı, ÷ı‹ … ’˘÷ı …‹ı· ≠ÁÎÿÌ ÷◊Î ’˘÷ı ‘ÎflHÎ ¿flı·Î_ ≠ÁÎÿÌ¤Ò÷ lıWÃ ‰VhÎ˘
‰√ıflı ’HÎ …ı‹fiı ±’˝HÎ ¿fl÷Î Ë÷Î, ÷ı ‹Ïfi‰fl lÌ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ Ë_
Ïfifl_÷fl V÷Ï÷ ¿v_ »\_. –– 15––
±fiı¿ıP›— Áÿ˚P›˘ Ï‰‹·ËÏflÏ‰iÎÎfiflÁÿo
¤Ï‰ ⁄˛ÎõŸ Ï‰zÎ_ ËÏfl‰«fiw’Î_ « ÿÿ÷‹˚ –
ËÏflK›ÎfiÎÁ@÷_ Â¤√HÎ‹fiÎzZÎfl‹Ëo
√HÎÎ÷Ì÷ÎfiLÿo Á¿·√v‹ÌÕı ‹Ïfi‰fl‹˚ –– 16––
±◊˝ — ±fiı¿ ÁI’vÊ˘fiı ’HÎ lÌËÏflfiÎ V‰w’fi˘ μkÎ‹ iÎÎfiflÁ ±’˝HÎ
¿fl÷Î, ÷ı‹ … lÌËÏflfiÎ ‰«fiÎQ≤÷w’ ⁄˛õÏ‰zÎfi˘ ±Î M≤J‰Ì μ’fl ≠«Îfl ¿fl÷Î
lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ K›Îfi‹Î_ ±ÎÁ@÷ ±fiı Â¤ √HÎ˘◊Ì ›@÷ ±fiı Á‰˝ ‹Ïfi±˘‹Î_
lıWÃ Ë˘¥ Á‰˝fiÎ √v, ±fiÎÏÿ ±ZÎfl⁄˛õ lÌ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ Ë_ V÷Ï÷
¿v_ »\_. –– 16––
≥Ï÷ lÌ ±Ï«LI›ÎfiLÿ‰ÏHÎ˝Ï‰flÏ«÷_
lÌ√HÎÎ÷Ì÷ÎfiLÿ‹ÏËQfiV÷˘hÎ_ Á‹ÎM÷‹˚ –
29
±ZÎfl‘Î‹ - ‹ÎËÎIQ›f·˘¿Î—
¿‹¬_ flÁ¿o ‰‹¬_ Ïfi√‹_ Á√HÎ_ èÎ√HÎ_ ÿÂ¿ıfi ›÷— –
ÏfiÏ¬·ÎHÕ√HÎ˘ ›Ïÿ÷˘ Ï‰‰fl_ ÷ÿfiı¿…ÕÎ…Õ‘Î‹ fi‹— –– 1––
±◊˝ — μ’ÏfiÊÿ˘‹Î_ ¿Ëı·Î_ ±Îfi_ÿw’ ‹A› …ı » ±ˆr›˘˝fiÎ Ïfifl_÷fl
Á¬‰Î‚Î, ‰Î‹ÿı‰∑ÏÊfiÌ ‹ÎŒ¿ ’fl⁄˛õfiÌ ÁÎ◊ı ‹A› ÷ÎÿÎIQ›fiÎ ±Î‰ıÂ‰Î‚Î,
ÏÿT› √HÎ‰Î‚Î, ‹Î›Î±ı flÏË÷, ÿÂ-ÿÂ √HÎ‰Î‚Î_ ±Î‰flHÎ˘◊Ì ›@÷ …√÷-
Á_÷Îfi w’ Á‰ı˝ ⁄˛õÎ_Õ˘fiÎ Á‹ÿÎ› …ıfiÎ (fl˘‹)Ï»ƒ‹Î_ flËı·Î »ı, ÁÎ¿Îfl-
ÏfiflÎ¿Îfl ±fiı¿ w’‰Î‚Î ±fiı …Õ-«ı÷fi˘fiÎ V‰Î‹Ì, ’fl⁄˛õfiÎ ±ZÎfl‘Î‹w’,
lÌ√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì∞fiı Ë_ ’˛HÎÎ‹ ¿v_ »\_. –– 1––
÷fi…V› ‹ËÎ’vÊÎÏfi·›_ ¿«flL‘˛Ï‹÷_ ‹Ë÷Î_ « Á÷Î‹˚ –
÷ÿfiı¿-‹ËÎZÎfl-¿˘ÏÀ’ÿo fi ·›_ ≠Ï÷’ÏkÎ ‹ËÎ≠·›ı –– 2––
±◊˝ — ÁÒZ‹ ’ÿÎ◊˘˝‹Î_ fl˘‹„E»ƒ◊Ì ’HÎ ±I›_÷ ÁÒZ‹, ‹ËÎfi ’ÿÎ◊˘˝‹Î_
‹ËÎ’vÊÎÏÿ …ı‹Î_ ·Ìfi »ı ±ı‰Î ±I›_÷ ‹ËÎfi, ±fiı¿ ‹ËÎ ±ZÎfl ‹@÷˘fiÌ
¿˘ÏÀ±˘fiÎ ±Î‘Îfl ±fiı iÎÎfi’˛·›‹Î_ ’HÎ ÏfiI› „V◊fl flËı·Î ±ı‰Î ⁄˛õ‘Î‹w’
lÌ√HÎÎ÷Ì÷ V‰Î‹Ìfiı Ë_ ’˛HÎÎ‹ ¿v_ »\_. –– 2––
Á√HÎÎzÏ‹÷ˆç ¤√ˆ— ÁÏË÷_ ’vÊ˘kÎ‹ÿÎV›Ï‹÷_ ÏË ’fl‹˚ –
≠HÎ‹ÎÏ‹ √HÎÎI’flfiÎ‹‘fl_ ZÎfl÷ÎflÏË÷_ ‹‹ «ıWÀ÷fl‹˚ –– 3––
±◊˝ — ‹ÒÏ÷˝‹Îfi, ±Á_A› ±ˆr›˝‰Î‚Î, lÌ’vÊ˘kÎ‹fiÎ ÿÎÁ¤Î‰‰Î‚Î,
ZÎfl¤Î‰◊Ì flÏË÷, ‹fiı ±I›_÷ Ï’˛› ±ı‰Î, ’fl‘Î‹w’ lÌ√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì∞
fiÎ‹‰Î‚Î ±ZÎfl⁄˛õ-‘Î‹fiı Ë_ ’˛HÎÎ‹ ¿v_ »\_. –– 3––
ó lÌ ±Ï«_I›Îfi_ÿ ‰HÎa
30
±fiø‹ÏHÎ¿Î
à V‰Î‹ÌlÌfiÎ ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ .......................................................... 3
à Ïfi‰ıÿfi.............................................................................. 5
à “±ZÎflV‰w’ Áÿ˚√v lÌ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘”fiÌ
≠V÷Î‰fiÎ ........................................................................... 7
à ±ZÎfl⁄˛õ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì — ∞‰fi ’Ïfl«› ..................... 12
à ±ZÎfl⁄˛õ ÷k‰................................................................. 21
à lÌ√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ‹ÏËQfiV÷˘hÎ‹˚ ............................................ 24
à ±ZÎfl‘Î‹ - ‹ÎËÎIQ›f·˘¿Î— ............................................... 29
≠¿. Ï‰Ê› Á_’Îÿ¿ M≤WÃ

1. ¤√‰Îfi ±fiı Á_÷fi˘ ‹ÏË‹Î ’Ò. Ω√Î ¤@÷ 1
2. Á_÷Á‹Î√‹ ’Ò. Ω√Î ¤@÷ 57
3. Á‰˘˝’flÌ Ïfiç› ±fiı ‹ÎËÎIQ› ’Ò. Ω√Î ¤@÷ 95
4. V‰w’ÏfiWÃÎfiÌ - flV÷ÎfiÌ ‰Î÷˘ lÌ ËÏflÂ_¿fl¤Î¥ 142
5. ‹ÏË‹Î ±fiı ¿Ú÷Î◊˝’b_ lÌ ËÏflÂ_¿fl¤Î¥ 166
6. Á‰˝ÿıÂÌ Á‹…HÎ lÌ ÁÿÎÂ_¿fl¤Î¥ 242
7. ¤√‰Îfifi_ ±ÁÎ‘ÎflHÎ ±ˆr›˝ ’Ò. ⁄Î·‹¿<LÿÿÎÁ V‰Î‹Ì 328
8. ‰Î÷˘fi˘ ±fiø‹ - 362
31
≠◊‹ ÷˘
Á‰ı˝ Á_¿S’fiı ’ÕuÎ ‹Ò¿Ìfiı
±ı¿Î√˛ Ï«kÎ ◊¥fiı
lÌ∞‹ËÎflÎ… ’vÊ˘kÎ‹fiı Á_¤ÎflÌfiı
±ı‹ ‘Îfl‰_ …ı,
“V‰Î‹Ì ‰Î÷_ ¿flı »ı fiı ±Î’HÎı ÁÎ_¤‚Ì±ı »Ì±ı”
±ı‹ ÁÎ_¤‚‰Ì fiı ÷ı ≠‹ÎHÎı
’˘÷ÎfiÎ ±_÷fl‹Î_ ÷’ÎÁ ¿fl÷Î …‰_
fiı
¿èÎ_ »ı ÷ı‹ ‰÷˝‰_.
32
ªÈáÊÊÃËÃ¢ ªÈL¢§ ¬˝ÊåÿÔ, ’˝rÊ ÔM§¬¢ ÁŸ¡Êà◊Ÿ— –

Áfl÷Ê√ÿ ŒÊ‚÷ÊflŸ, SflÊÁ◊ŸÊ⁄UÊÿáÊ¢ ÷¡ H
1
≠¿flHÎ
1 ¤√‰Îfi ±fiı Á_÷fi˘ ‹ÏË‹Î
±fiÎÏÿ ‹Ò‚ ±ZÎfl‹ÒÏ÷˝ lÌ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ‰Î÷ ¿flÌ …ı,

¤√‰Îfi fiı ÁÎ‘fiÎ ‹ÏË‹ÎfiÌ ‰Î÷_ Ïfifl_÷fl ¿fl‰Ì fiı ÁÎ_¤‚‰Ì. fiı
‹ËÎflÎ… ÷˘ ’˘÷Îfi_ ±ZÎfl‘Î‹ fiı ’ÎÊ˝ÿ fiı ’˘÷Îfi_ Á‹√˛ ±ˆr›˝ ÷ı ·¥fiı
±Î_ËŸ ’‘Î›Î˝ »ı. ÷ı ±ı‰Î fiı ±ı‰Î … »ı. fiı ÿıË ‹Ò¿Ìfiı …ıfiı ’Î‹‰Î »ı, ÷ı
±Î… ÿıË »÷Î_ ‹Y›Î »ı, ¿Î_¥ ⁄Î¿Ì fi◊Ì; fiı ±ı‹ fi Á‹Ω› ÷ı◊Ì ∞‰‹Î_
ÿ⁄˝‚÷Î flËı »ı, fiı ±ı‹ Á‹Ω› I›Îflı ¿˘¥ Ïÿ‰Á ∞‰‹Î_ ÿ⁄˝‚÷Î ‹fiÎ›
… fiÏË; fiı ∞‰ ⁄Ì∞ flÌ÷fi˘ ◊¥ Ω› »ı. fiı ‹ÏË‹Î Á‹…‰Î …ı‰_ ⁄Ì…\_
¿˘¥ ‹˘À<_ ÁÎ‘fi ’HÎ fi◊Ì fiı ‹ÏË‹Î Ï‰fiÎ ⁄ÌΩ_ √‹ı ±ıÀ·Î_ ÁÎ‘fi ¿flı,
÷˘’HÎ ∞‰ ⁄‚fiı ’Î‹ı fiÏË. fiı ±ı‰˘ ‹ÏË‹Î Á‹…‰Îfi_ ¿ÎflHÎ ÷˘ ±ı‰Î
¤√‰ÿÌfi˘ ≠Á_√ »ı, ’HÎ ÷ı Ï‰fiÎ ±ı‰˘ ‹ÏË‹Î Á‹Ω÷˘ fi◊Ì. (1)
ÁÎ_A›Ï‰«Îfl1 ¿fl‰Î ÂÌ¬‰˘. fiı ÁÎ_A› Ï‰fiÎ ·˘¤, ¿Î‹, V‰Îÿ,
VfiıË fiı ‹Îfi ±ı ’Î_« ÿ˘Ê ÷◊Î ±K›ÎI‹,2 ±Ï‘¤Ò÷3 fiı ±Ï‘ÿˆ‰4 ±ı
hÎHÎ ÷Î’ ±ı Á‰ı˝fi_ ÿ—¬ ‹Àı fiÏË. fiı ÁÎ_A› Ï‰fiÎ ±fl‘˘ ÁIÁ_√ ¿Ëı‰Î›.
‹ÎÀı ÁÏ¬›Î flËı‰Îfiı ±◊ı˝ ÁÎ_A›Ï‰«Îfl ÂÌ¬‰˘. (2)
≠Ë˚·Îÿ∞±ı fiÎflÎ›HÎ ÁÎ◊ı CÎHÎÎ Ïÿ‰Á ›© ¿›*5 ’HÎ ¤√‰Îfi
1. ›◊Î◊˝ iÎÎfi, ÁQ›¿˚ Ï‰«Îfl, ±_÷º˝ÏWÀ, ÿıË, ·˘¿ fiı ¤˘√ Ï‹J›Î Á‹…‰Î fiı
±ÎI‹Îfiı ÁI› Á‹…‰˘.
2. ÂflÌfl ±fiı ‹fifiÎ_ ÿ—¬.
3. ’_«¤Ò÷ Á_⁄_‘Ì, M≤J‰Ì ’flfiÎ ‹fiW›˘ Á_⁄_‘Ì ó «˘flÌ, ÷ÌÕ ’Õ‰Î_ ‰√ıflı ÿ—¬˘.
4. ÿı‰ Á_⁄_‘Ì ±Î’ÿÎ — ±Ï÷T≤ÏWÀ, ÿW¿Î‚, ‘fl÷Ì¿_’ ‰√ıflı.
5. ±ı¿ ‰¬÷ E›‰fi ∑ÏÊ ‰Ëı·Ì Á‰Îflı VfiÎfi ¿fl‰Î √›Î I›Îflı ÷ı‹fiı ¿˘¥ ±Áflı
·¥ …¥ ’Î÷Î‚‹Î_ ‰ÎÁÏ¿ fiÎ√fiÎ ⁄_‘fi‹Î_ flÎA›Î; ’HÎ ∑ÏÊfiÎ ¤…fi◊Ì
fiÎ√fi_ {ıfl ±˘»\_ ◊÷_ …HÎÎ›_. ±Î◊Ì, fiÎ√ı ∑ÏÊfiı ÿÎ›fiÎ flÎΩ ≠Ë˚·Îÿfiı ➤
2 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
Ï…÷ÎHÎÎ fiÏË, ’»Ì ¤√‰Îfiı ≠Ë˚·Îÿfiı ¿èÎ_ …ı, ““±ı ›©ı ¿flÌfiı ÷˘ Ë_
Ï…÷Î™ ±ı‰˘ fi◊Ì fiı ‹fiı ∞÷‰Îfi˘ μ’Î› ÷˘ ±ı »ı …ı, ∞¤ı ¿flÌfiı ‹Îv_
¤…fi ¿fl‰_, ‹fi‹Î_ ‹Îv_ Ï«_÷‰fi ¿fl‰_, fiıhÎ‹Î_ ‹ÎflÌ ‹ÒÏ÷˝ flÎ¬‰Ì. ±ı
≠¿Îflı Ïfifl_÷fl ‹ÎflÌ VQ≤Ï÷ ¿fl‰Ì.”” ±ı‹ ¿èÎ_ »ı; ’»Ì ±ı‰Ì flÌ÷ı ≠Ë˚·Îÿı
±P›ÎÁ ¿›˘˝ I›Îflı ¤√‰Îfi » ‹ÎÁ‹Î_ ‰Â ◊¥ √›Î. ‹ÎÀı ¤√‰Îfifiı
flÎ∞ ¿fl‰Îfiı ±◊ı˝ ±Î μ’Î› Á‰˘˝’flÌ »ı ÷ı ÂÌ¬‰˘. (3)
¤√‰ÎfifiÌ ‹˘ÀÎ¥ …ıfiÎ ±_÷fl‹Î_ Á‹ΩHÎÌ Ë˘› ÷ıfiı √‹ı ÷ı‰Î
ÿıÂ¿Î‚fiÌ1 ±‰‚Î¥ ◊Î› ±◊‰Î ÿıË‹Î_ √‹ı ±ı‰˘ fl˘√ ◊¥ ±Î‰ı
≥I›ÎÏÿ¿‹Î_ ’HÎ ±ı‹ Á‹…ı …ı, “¤√‰ÎfifiÎ ¿›Î˝ Ï‰fiÎfi_ ’ÎfiÕ<_ ’HÎ
¿˘¥fi_ Ë·ÎT›_ Ë·÷_ fi◊Ì,” ±ı‹ Á‹∞fiı Á¬Ì flËı; fiı ±ı‹ fi Á‹…ı ÷ıfiı
¿˘¥ ≠¿Îflfi˘ ÿıÂ¿Î‚ ±Î‰ı ÷˘ ÁIÁ_√ «Ò_◊Î¥ Ω›. (4)
±Î ∞‰ ÁÎ‘fi ÷ı Â_ ¿flÂı ? ±ı ÷˘ …ı‹ ¿˘Á ΩıÕÌfiı ‰ÎÕÌ ¿fl‰Ì
÷ı‹Î_ CÎHÎ˘ ÿÎ¬Õ˘, ¿ı‹ …ı, ÷ıfiı œ˘fl ¬Î›, ’_¬Ì ¬Î›. ÷ı‹ ÁÎ‘fi ‰÷ı
¿S›ÎHÎ ◊Î‰_ ÷ı ±ı‰_ »ı. fiı ¤√‰ÎfifiÌ ≠Î„M÷ ‰÷ı ¿ı‰_ ◊Î› »ı ? ÷˘ …ı‹
±Î¬Ì M≤J‰Ì‹Î_ ‰flÁÎÿ ‰flÁı fiı ÿÎHÎÎ ’Î¿ı »ı. ’»Ì ÷ıfiı œ˘fl ¬Î›, ’_¬Ì
¬Î›, «˘fl ·¥ Ω› ÷˘’HÎ ¬ÒÀı fiÏË. fiı ¿>‰Î, ÷‚Î‰ fiı fiÏÿ›_ ¬ÒÀı ’HÎ
Á‹ƒ fi ¬ÒÀı, ÷ı‹ ¤√‰Îfi ‰÷ı ¿S›ÎHÎ ÷ı ±ı‰_ »ı, fiı ±Î ÷˘ ⁄Ë …
ÿ·˝¤ »ı ’HÎ ‹ÏË‹Î Á‹Ω÷˘ fi◊Ì. (5)
‹˘ÀÎfiı ÁıT›Î Ë˘› fiı ÷ıfiÎ √HÎ ±ÎT›Î Ë˘› ÷ıfiı ÿıÂ¿Î‚ fi ·Î√ı,
÷ı ¿ıfiÌ ’ıÃı ? ÷˘ …ı‹ ÁÒ›˝fiÌ ±Î√‚ ±_‘Îv_ ¤ı‚_ ◊¥fiı Ω›, ’HÎ I›Î_
flËı‰Î ’Î‹ı fiÏË. (6)
¤√‰Îfi‹Î_ ΩıÕÎHÎÎ Ë˘› fiı ¤√‰ÎfifiÌ ±ÎiÎÎ‹Î_ flËı÷Î Ë˘› fiı
¤√‰ÎfifiÌ ‹fl∞fiı ΩHÎ÷Î Ë˘› ±ı‰Î ÁÎ‘ ÁÎ◊ı ’˘÷ÎfiÎ ∞‰fiı ⁄Î_‘‰˘;
Á˘ÓM›Î. ≠Ë˚·Îÿı ’˘÷Îfiı Q≤I›·˘¿fiÎ_ ⁄‘Î_ ÷Ì◊˝ ¿flÎ‰‰ÎfiÌ Âfl÷ı ∑ÏÊfiı Q≤I›-
·˘¿‹Î_ ’Ë˘Ó«ÎÕuÎ. I›Îfl’»Ì ∑ÏÊ ±fiı ≠Ë˚·Îÿ ÷Ì◊˝ ¿fl÷Î_ ⁄ÿÏfl¿Îl‹‹Î_
±ÎT›Î. I›Î_ fiflfiÎflÎ›HÎ ∑ÏÊfiı ‘fiW›⁄ÎHÎ ÁÏË÷ ÷’ ¿fl÷Î Ωı¥, ÷ı flÎ¬‰Îfi_
¿ÎflHÎ ’Ò»u_. I›Îflı ¤√‰Îfiı μkÎfl ±ÎM›˘ ¿ı “÷ÎflÎ …ı‰Î ÿÎ›fiı ‹Îfl‰Î ‹ÎÀı
flÎA›Î_ »ı.” ±Î‹, ¤√‰Îfi ÷flŒ◊Ì ±Î‰˘ μkÎfl ‹‚÷Î_ ≠Ë˚·Îÿı ›© ¿›Ù Ë÷_.
1. ÿıÂ¿Î‚, …‹Îfi˘, ⁄ÌΩ ±◊˝‹Î_ ±Î’ÏkÎ. T›Î’¿ ±◊˝‹Î_ ÿıÂ¿Î‚ ÂOÿ◊Ì ±ÎÃfi_
√˛ËHÎ ◊Î› »ı — ÿıÂ, ¿Î‚, Ïø›Î, Á_√, ‹_hÎ, ÂÎVhÎ, ÿÌZÎÎ fiı K›Îfi.
≠¿flHÎ-1 3
÷ı ◊¿Ì ‘‹˝, iÎÎfi, ‰ˆflÎB›, ¤„@÷ ±fiı ‹ÏË‹Î ÁÏË÷ μ’ÎÁfiÎ ±ı Á‰ı˝
√HÎ ’‹Î›, ’HÎ ÷ı Ï‰fiÎ @›Î_◊Ì ’‹Î› ? fiı …ı‰Î ÁÎ‘fiı Áı‰ı ÷ı‰Î √HÎ
±Î‰ı; ÷ı ‹‹ZÎ Ë˘› ÷ı ’HÎ CÎÀÌ Ω› fiı ’Î‹fl Ë˘› ÷ı ‰‘Ì Ω›, ‹ÎÀı
Á‰ı˝fi_ ¿ÎflHÎ Á_√ »ı. (7)
≥„Lƒ›ÎflÎ‹ Ë˘› ÷ı ÿ⁄Î› ’HÎ ±ÎI‹ÎflÎ‹ Ë˘› ÷ı fi ÿ⁄Î›, ¿ı‹
…ı, ≥„Lƒ›ÎflÎ‹fiı ÷˘ Áı‰Î ¿flÌfiı ¿ı ’ÿÎ◊˝ ±Î’Ìfiı ’HÎ ÿ⁄Î‰Ì±ı, ’HÎ
±ÎI‹ÎflÎ‹ Ë˘› ÷ı ÂÎ ÁÎv ÿ⁄Î› ? ¿ı‹ …ı, ±ıfiı ÷˘ ¿Î_¥ Ωı¥±ı … fiÏË,
fiı ±ı ÷˘ ±fi_÷fiı ÿ⁄Î‰Ì ÿı ’HÎ ’˘÷ı ÿ⁄Î› fiÏË. (8)
Á_ÁÎfl ‹Ò¿Ìfiı I›Î√Ì ◊Î› ÷ı ÿ—¬‹ÎhÎfiı ÀÎ‚Ìfiı ÁÏ¬›˘ ◊¥ Ω›,
’HÎ I›Î√Ì ◊›Î ’»Ì ’HÎ ‰ÎÁfiÎfi_ ÿ—¬ flËı »ı. ÷ı ‰ÎÁfiÎ ·˘¤fiÌ,
¿Î‹fiÌ, V‰ÎÿfiÌ, VfiıËfiÌ fiı ‹ÎfifiÌ »ı. ÷ı ‰ÎÁfiÎ À‚ı ÷ı‹ ÷ı‹ ÁÏ¬›˘
◊Î› »ı. (9)
≥„Lƒ›_, ±_÷—¿flHÎ ±ı Á‰ı˝ ¿<Á_√Ì »ı. ÷ı …ı …ı Ï‰Ê›fi˘ Ωı√ ◊Î› ÷ı
÷ı w’ ◊¥ Ω›, ±ı‰˘ … ±ı ∞‰fi˘ V‰¤Î‰ »ı. ÷ı ±ı‰Î ∞‰fiı ¤√‰ÎfifiÎ
ÁÎ‘ ‘‹˝, iÎÎfi, ‰ˆflÎB›, ¤„@÷, ‹ÏË‹Î, μ’ÎÁfiÎ ±ı Á‰ı˝ √HÎ ±Î’ı »ı.
(10)
w’‰Îfi VhÎÌ, {Î{_ ƒT› fiı ÁÎflÌ ‹ıÕÌ ‹‚Ì ÷ı ÁIÁ_√Ìfiı ’HÎ ‹Î›Îfi_
⁄_‘fi ◊›_. ¿ı‹ …ı, ±ı‹Î_◊Ì ∞‰ fiÌ¿‚ı fiÏË. ‹ÎÀı ±ı ÷˘ …ı‰_ ÷ı‰_ ÁÎ‘ÎflHÎ
‹‚ı ÷ı … ÁÎv_ »ı. (11)
ÿ˘Ê flËı »ı fiı À‚Ì Ω÷Î fi◊Ì ±ı ÷ı ¿ı‰‚ ÿ˘Ê … »ı ¿ı ÷ı‹Î_ ¿Î_¥
√HÎ ’HÎ »ı ? ±ı ≠ë »ı. ÷ıfi˘ μkÎfl …ı, “ÿ˘Ê ’ÌÕı ÷ı◊Ì ÁIÁ_√‹Î_ ÿÌfi-
±Î‘Ìfi flËı‰Î›, ÁIÁ_√fiÌ √fl… flËı fiı ¤√‰ÎfifiÌ V÷Ï÷ ◊Î› fiı ÿ˘Êfi˘
¿Ï…›˘ Ë˘› ÷ı◊Ì iÎÎfi ◊Î÷_ Ω›, ÷ı Ï‰fiÎ ±ı‰Ì √fl… flËı fiÏË; ‹ÎÀı ±ı
√HÎ »ı.” (12)
ÿıËı ¿flÌfiı Ïø›Î ¿fl÷˘ Ë˘› fiı ’˘÷Îfi_ w’ …\ÿ_ Á‹∞fiı ¤…fi
¿fl÷˘ Ë˘› ÷˘ ⁄Ë Á‹ÎÁ ◊Î›,1 ’HÎ Ïø›Îw’ ◊¥fiı ÷ı‹Î_ ¤‚Ì Ω› ÷˘
ÃÌ¿ fiÏË. (13)
¿fl˘Õ ¿Î‹ ⁄√ÎÕÌfiı ’HÎ ±ı¿ ‹˘ZÎ Á‘Îfl‰˘ fiı ¿ÿÎÏ’ ¿fl˘Õ ¿Î‹
1. ’„WÀ ’‹Î›, ’˘ÊHÎ ◊Î›, ±Î√‚ ‰‘Î›.
Á‘Î›Î* fiı ±ı¿ ‹˘ZÎ ⁄√ÎÕu˘ ÷˘ ÷ı‹Î_ Â_ ¿›* ? (14)

fi‰‘Î ¤„@÷1 ±ÎÏÿ¿ ÁÎ‘fiı ¿flÌfiı ∞‰ Â© ÷˘ ◊Î› »ı, ’HÎ ‰Î÷ı
¿flÌfiı …ı‰˘ Â© ◊Î› ±ı‰˘ ◊÷˘ fi◊Ì. ‹ÎÀı ÂOÿ …ı‰_ ÷˘ ¿˘¥ ⁄‚‰Îfi
fi◊Ì. (15)
ÏÂ‰∞ ‹˘ÏËfiÌ V‰w’‹Î_ ‹˘Ë ’Î‹Ìfiı T›Î¿<‚ ◊¥ √›Î fiı ÷ı ’»Ì
±_÷fl‹Î_ Ωı›_ I›Îflı ΩH›_ …ı, ‹ÎflÎ V‰Î‹ÌfiÌ ‹Î›Î‹Î_ Ë_ ‹˘Ë ’Î‹_ ±ı‹Î_
Â_ ? ±ı‹ Ï‰«Îfl ¿›˘˝ I›Îflı ±_÷fl‹Î_ ÂÎ_Ï÷ ◊¥ √¥. ‹ÎÀı ÿıÂ¿Î‚ ÷˘
·Î√ı ¬fl˘ ’HÎ iÎÎfiı ¿flÌfiı ÷ıfi_ ÿ—¬ ‹Àı. (16)
¤√‰Îfiı ¿èÎ_ »ı …ı, ““…ı‰˘ Ë_ ÁIÁ_√ı ¿flÌfiı ‰Â ◊Î™ »\_ ±ı‰˘ ÷’,
›iÎ, ›˘√, ‰˛÷, ÿÎfiÎÏÿ¿ ÁÎ‘fiı ¿flÌfiı ’HÎ ‰Â fi◊Ì ◊Î÷˘.””2 ÷ı ÁIÁ_√
Â_ …ı, “‹˘ÀÎ ±ı¿Î_Ï÷¿fiı ËÎ◊ ΩıÕ‰Î fiı ÷ı ¿Ëı ÷ı‹ ¿fl‰_ ±ı … »ı.” (17)
∞‰ ÷˘ ⁄Ë ⁄Ï‚›˘ »ı. ÷ı ÁÎ‰…fiÎ ÿıË‹Î_ ±Î‰ı I›Îflı ¿ı‰_ ⁄‚ Ë˘› ?
±ıfi˘ ±ı ∞‰ F›Îflı ⁄¿flÎfiÎ ÿıË‹Î_ ±Î‰ı I›Îflı √flÌ⁄ ◊¥ Ω› »ı. (18)
¿fl˘Õ wÏ’›Î ¬fl«÷Î_ ’HÎ ±Î‰Î ÁÎ‘ ‹‚ı fiÏË fiı ¿fl˘Õ wÏ’›Î
ÿı÷Î_ ’HÎ ±Î ‰Î÷_ ‹‚ı fiÏË fiı ¿fl˘Õ wÏ’›Î ±Î’÷Î_ ’HÎ ‹fiW›ÿıË ‹‚ı
fiÏË; fiı ±Î’HÎı ’HÎ ¿fl˘Õ …L‹ ‘›Î˝ »ı, ’HÎ ¿˘¥ ‰¬÷ ±Î‰˘ Ωı√
‹Y›˘ fi◊Ì. fiÌ¿fl Â_ ¿fl‰Î ÿıË ‘fl‰˘ ’Õı ? (19)
‹˘ZÎfiÎ ÿÎ÷Î ÷˘ ¤√‰Îfi fiı ÁÎ‘ ±ı ⁄ı … »ı. fiı ‰ˆflÎB› »ı ÷ı ÷˘
Ï‰Ê› ÁÎ◊ı ‰ıfl ¿flÎ‰ı ’HÎ ¤√‰Îfifi_ ¿Î‹ fi ¿flı, fiı ±ÎI‹ÏfiWÃÎ »ı ÷ı
Á‰ı˝‹Î_◊Ì ≠ÌÏ÷ ÷˘ÕÎ‰ı ’HÎ ¤√‰Îfifi_ ¿Î‹ fi ¿flı, fiı ‘‹˝ »ı ÷ıHÎı ¿flÌfiı
Á¬Ì flËı ’HÎ ¤√‰Îfifi_ ¿Î‹ fi ¿flı. ‹ÎÀı ‹˘ZÎfiÎ ÿÎ÷Î ÷˘ ¤√‰Îfi fiı
1. ’fl‹ırflfiÌ fi‰ ≠¿ÎflfiÌ ¤„@÷ — ¿◊Îl‰HÎ, √HÎ¿Ì÷˝fi, fiÎ‹V‹flHÎ, ’Îÿ-Áı‰fi,
±«˝fi («_ÿfi ‰√ıflı◊Ì ’Ò…fi), ‰_ÿfi, ÿÎV› (ÿÎÁ’HÎı - √·Î‹¤Î‰ı ‰÷˝‰_),
ÁA› (Ï‹hÎ¤Î‰) ±fiı ±ÎI‹Ïfi‰ıÿfi (Á‰˝V‰ ±’˝HÎ ¿fl‰_, ÿflı¿ Ïø›Î‹Î_
¤√‰Îfifiı ±Î√‚ flÎ¬‰Î).
2. lÌ‹ÿ˚¤Î√‰÷(11/12/1-2)‹Î_ ¤√‰Îfi ¿Ëı »ı —
“fi fl˘‘›Ï÷ ‹Î_ ›˘√˘ fi ÁÎ_A›_ ‘‹˝ ±ı‰ « –
fi V‰ÎK›Î›V÷’VI›Î√˘ fiıWÀÎ’Ò÷* fi ÿÏZÎHÎÎ ––
‰˛÷ÎÏfi ›iÎU»LÿÎ_ÏÁ ÷Ì◊Î˝Ïfi Ïfi›‹Î ›‹Î— –
›◊Î‰vL‘ı ÁIÁ_√— Á‰˝Á_√Î’Ë˘ ÏË ‹Î‹˚ ––”
≠¿flHÎ-1 5
ÁÎ‘ ±ı ⁄ı … »ı ‹ÎÀı ±ıfi˘ ±‰√HÎ fi ·ı‰˘. (20)

±Î ÷˘ ¤√‰Îfiı Á˙fi_ ÁÎ‹J›˝ œÎ_¿Ì flÎA›_ »ı, fiÌ¿fl ÷˘ ÂÎ’ ÿ¥fiı
⁄Î‚Ì ‹Ò¿ı, fiÌ¿fl √Î_ÕÎ ◊¥fiı @›Î_›fiÎ @›Î_› «ÎS›Î Ω›, fiÌ¿fl ËÎ◊ı ÿıË
‹Ò¿Ìfiı Ω÷Î flËı, ’HÎ ±Î ÷˘ ¿˘¥fi_ «Î·‰Î ÿı÷Î fi◊Ì. (21)
¤√‰Îfi ÷˘ ’˘÷ÎfiÎ ¤@÷fiÌ flZÎÎ ¿fl‰Î‹Î_ … ⁄ıÃÎ »ı. ¿ıfiÌ ’ıÃı ?
÷˘ …ı‹ ’Î_’HÎ ±Î_¬fiÌ flZÎÎ ¿flı »ı fiı ËÎ◊ ¿oÃfiÌ flZÎÎ ¿flı »ı fiı ‹Î‰÷fl
»˘¿flÎ_fiÌ flZÎÎ ¿flı »ı fiı flÎΩ ≠ΩfiÌ flZÎÎ‹Î_ »ı, ÷ı‹ … ¤√‰Îfi ±Î’HÎÌ
flZÎÎ‹Î_ »ı. (22)
“¤√‰Îfi ¿ıÀ·Î¿fiı ÁQ≤Ï© ±Î’ı »ı fiı ¿ıÀ·Î¿fiı fi◊Ì ±Î’÷Î, ÷ıfi_
¿ı‹ Á‹…‰_ ?” ±ı ≠ë »ı. ÷ıfi˘ μkÎfl …ı, “{Î{_ ‘fi ‹‚ı ÷˘ ‰‘Îflı Œı·1
¿flı, ‹ÎÀı ◊˘Õ<_ ‹‚ı ÷ı ÃÌ¿ »ı.” (23)
’Î_«-ÿÁ ‰Îfl V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎ, V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎ fiÎ‹ ΩH›ı-±ΩH›ı
·ıÂı ÷ıfi_ ’HÎ ±Î’HÎı ¿S›ÎHÎ ¿fl‰_ ’ÕÂı fiı ±Î¬Î ⁄˛õÎ_Õfiı ÁIÁ_√
¿flÎ‰‰˘ »ı. (24)
…ıÀ·_ ¿Î_¥ ‹Î›Î‹› Á¬ »ı ÷ı Á‰ı˝ ÿ—¬ Ï‰fiÎfi_ Ë˘› fiÏË, ±ı
‰Î÷ ’HÎ ±ı¿ ΩHÎÌ flÎ¬‰Ì. (25)
Ï‰Ê›fi_ …ı Á¬ »ı ÷ı ¿fl÷Î_ ±ÎI‹Îfi_ Á¬ ⁄Ë ±Ï‘¿ »ı fiı ÷ı
¿fl÷Î_ ¤√‰Îfifi_ Á¬ ±ı ÷˘ Ï«_÷Î‹ÏHÎ2 »ı. (26)
±ı¿ …HÎı ·Î¬ wÏ’›ÎfiÌ ⁄Ï© ·Ì‘Ì,3 ÷ı‹ … ‹˘ZÎfiÌ ⁄Ï© ’HÎ
±fiı¿ ≠¿ÎflfiÌ ‹˘ÀÎ ◊¿Ì ÏÂ¬Î› »ı. (27)
1. Ï⁄fi…wflÌ μ’¤˘√.
2. …ı ‹Î√Ì±ı ÷ı ≠ÎM÷ ¿flÎ‰ı ±ı‰_ ±ı¿ ÏÿT› flIfi.
3. flÎ…¿<_‰fl ±fiı ≠‘Îfi’hÎ ±ı¿ …_√·‹Î_ flÎ÷ fl˘¿Î›Î. Á‰Îflı ≠‘Îfi’hÎ ⁄Î…\fiÎ
fi√fl‹Î_ ¬Î‰Îfi_ ·ı‰Î √›˘. ¶Îfl ∂CÎÕ÷Î_ Á‘Ì ⁄ıÁÌ flèÎ˘. fiÁÌ⁄Ωı√ı I›Î_fi˘
flÎΩ Ïfi‰*Â ‹flÌ √›˘ Ë÷˘ ÷ı◊Ì flÎ…√ÎÿÌ ‹ÎÀı ≠Ω±ı fiyÌ ¿flı·_ ¿ı “Á‰ÎflfiÎ
ÿfl‰ÎΩ ∂CÎÕ÷Î_ fi√fl‹Î_ ’Ëı·˘ ÿÎ¬· ◊Î› ÷ıfiı flÎΩ ⁄fiÎ‰‰˘.” ±Î‹,
≠‘Îfi’hÎfiı flÎ…√ÎÿÌ ‹‚Ì.
±Î ⁄Î…\ flÎ…¿<_‰fl Ï‹hÎfiÌ flÎË Ωı¥ ◊Î@›˘. ÷ı Â˘‘÷Î_ Â˘‘÷Î_ ±ı … fi√fl‹Î_
±Î‰Ì «Õu˘. ⁄Ωfl‹Î_ ±ı¿ ÿ¿Îfi ’fl ·¬ı·_ ¿ı “±ËŸ ⁄Ï© ‰ı«Î› »ı.” ÷ı
±_ÿfl √›˘. ÂıÃfiı Ï¿_‹÷ ’Ò»Ì. ➤
ËÌfl˘ »ı ÷ı ¿˘¥ flÌ÷ı eÀı fiÏË ’HÎ ÷ı ‹Î_¿ÕfiÎ ·˘ËÌ◊Ì eÀı. ÷ı‹
‰ÎÁfiÎ ¿˘¥ flÌ÷ı À‚ı fiÏË ’HÎ ‹˘ÀÎ ¿Ëı ÷ı‹ ¿flı, ÷ıfi˘ √HÎ ±Î‰ı fiı
±ıfiÌ Ïø›Î √‹ı ÷˘ ÷ı◊Ì À‚ı; fiÌ¿fl ÁÎ‘fi ÷˘ Á˙¤Ïfl ±ÎÏÿ¿fiÎ_ ¿ı‰Î_ ?1
÷˘’HÎ ‰ÎÁfiÎ À‚Ì fiÏË. (28)
ÁIÁ_√ ◊Î› ’HÎ Á_√ Ï‰fiÎ ÁIÁ_√fi_ Á¬ fi ±Î‰ı, ¿ıfiÌ ’ıÃı ? ÷˘ …ı‹
¬Î‘Îfi_ ‹‚ı ’HÎ ¬Î‘Î Ï‰fiÎ Á¬ fi ±Î‰ı, …ı‹ ·Ò√ÕÎ_-CÎflıHÎÎ_ ‹‚ı ÷˘’HÎ
’ı”›Î˝ Ï‰fiÎ ÷ıfi_ Á¬ fi ±Î‰ı, ÷ı‹ Á_√ Ï‰fiÎ ÁIÁ_√fi_ Á¬ ±Î‰ı fiÏË. (29)
±Î‰Î ÁÎ‘fiı ‹fi‹Î_ Á_¤ÎflÌ±ı ÷˘ ‹fifiÎ_ ’Î’ ⁄‚Ì Ω› fiı ‰Î÷_
ÁÎ_¤‚Ì±ı ÷˘ ¿ÎfifiÎ_ ’Î’ ⁄‚Ì Ω› fiı ÿÂ˝fi ¿flÌ±ı ÷˘ ±Î_¬fiÎ_ ’Î’
⁄‚Ì Ω›, ±ı‹ ‹ÏË‹Î ΩHÎ‰˘. (30)
±Î◊Ì ¿fl˘Õ √HÎ˘ ÁIÁ_√ ◊ÎÂı fiı ±Î◊Ì ¿fl˘Õ √HÎÎ_ ‹_Ïÿfl ◊ÎÂı ’HÎ
±Î ‰Î÷_ fiı ±Î ¿◊Î fiÏË ‹‚ı fiı ‰Ëı‰Îfl ≠‘Îfi ◊¥ ΩÂı, ‹ÎÀı ÁËı…ı
ÁËı…ı ¿fl‰_; fiı ±Î ¿Îfl¬ÎfiÎ_2 ÷˘ ⁄˛õÎ_Õ flËıÂı I›Î_ Á‘Ì «Î·Âı, ‹ÎÀı
¿◊Î‰Î÷Î˝ ¿fl‰Î-ÁÎ_¤‚‰Îfi˘ ±P›ÎÁ flÎ¬‰˘, fiı ±Î’HÎı ÷˘ ‘‹˝, iÎÎfi,
ÂıÃ ¿Ëı — “±ı¿◊Ì ·Î¬ wÏ’›Î Á‘ÌfiÌ ⁄Ï© ±ËŸ ‹‚ı »ı.”
÷fl÷ flÎ…¿<_‰flı ±ı¿ ·Î¬fiÌ ‰ŸÀÌ ¿ÎœÌ ±Î’Ì fiı ⁄Ï© ‹Î√Ì.
ÂıÃı ·¬Ì ±ÎM›_ — “±Î’HÎÎ◊Ì fiÎfi˘ Ë˘› ±fiı ÷ıfiı ±Ï‘¿Îfl ‹Y›˘ Ë˘› ÷˘
÷ıfiı fi‹Ì ÿı‰_.” flÎ…¿<‹Îflı ±Î ‰Î@› √˘¬Ì fiÎA›_. ÷ı ±Î√‚ «ÎS›˘.
±ı‰Î‹Î_ ≠‘Îfi’hÎfiÌ flÎ…Á‰ÎflÌ fiÌ¿‚Ì. ÷ı ¨«Î ËÎ◊Ì ’fl ⁄ıÃ˘ Ë÷˘.
flÎ…¿<‹Îflı ÷ıfiı Ωı›˘. ’Ëı·Î_ ÷˘ ÁËı… ø˘‘ «œu˘, ’HÎ ’ı·_ ‰Î@› ›Îÿ ±ÎT›_
fiı ÷ı ÷fl÷ fi‹Ì ’Õu˘. ≠‘Îfi’hÎı ÷ıfiı Á·Î‹ ¤fl÷˘ Ωı›˘. ’»Ì flÎ…ÿfl⁄Îfl‹Î_
±Î‰Ì ÷ıHÎı ≠Ω‹÷ ·¥ ’˘÷ÎfiÎ Ë¿‹◊Ì flÎ…¿<_‰flfiı √ÎÿÌ±ı ⁄ıÁÎÕu˘. ’˘÷ı
≠‘Îfi ⁄fiÌfiı flèÎ˘.
1. Á˙¤Ïfl fiÎ‹fiÎ ∑ÏÊ±ı ¤√‰Îfifiı ≠ÎM÷ ¿fl‰Î ‹ÎÀı …‚‹Î_ ∂¤Î flËÌfiı ÁÎÃ
ËΩfl ‰Ê˝ ÷’ ¿flı·_, ’HÎ ±ı¿ ‰Îfl ‹Î»·Î-‹Î»·Ìfi_ ‹ˆ◊fi Ωı›_ ¿ı ÷ıfiı
’flHÎ‰Îfi˘ Ï‰«Îfl ◊›˘ ±fiı hÎÌÁ ËΩfl ‰Ê˝fiÎ ÷’fiÎ ⁄ÿ·Î‹Î_ ›˙‰fi ¬flÌz_.
÷ıfiÎ w’fiı Ωı¥ ‹Î_‘Î÷Î flÎΩfiÌ ’«ÎÁı ’«ÎÁ ¿<_‰flÌ±˘ ‰flÌ. ⁄ÌΩ_ hÎÌÁ ËΩfl
‰Ê˝fi_ ÷’ ‹Ò¿Ì ‰ˆ¤‰ fiı ÁQ≤Ï© ‰ÁÎT›Î_. »ı‰Àı Ï‰Ê›Á¬ fiÎÂ‰_÷ fiı ÿ—¬fi_
¿ÎflHÎ »ı ±ı‰_ iÎÎfi ◊÷Î_ ‰fi‹Î_ √›Î fiı VhÎÌ±˘ ÁÏË÷ ÷’ ¿flÌ ‹˘ZÎfiı ’ÎQ›Î.
(¤Î√‰÷ — 9/6/38)
2. ‹_Ïÿfl‹Î_ ◊÷Ì ⁄Î_‘¿Î‹ ±ÎÏÿ ≠T≤ÏkÎ ‹ÎÀı ‰’flÎ÷˘ ÂOÿ.
≠¿flHÎ-1 7
‰ˆflÎB›, ¤„@÷ ±ı «Îflı ‰Î÷ flÎ¬‰Ì ’HÎ ±ı¿ … ‹A› fi ¿fl‰_. (31)
I›Î√, ‰ˆflÎB›, Ïfi›‹ fiı ‘‹˝fiÌ ¿ıÀ·Ì¿ ‰Î÷ ¿flÌfiı ⁄˘S›Î …ı,
“I›Î√, ‰ˆflÎB›fiı Â_ ¿fl‰Î »ı ? √‹ı ±ı‰˘ ∞‰ ËÂı ’HÎ ¤√‰ÎfifiÎ
¤@÷‹Î_ ±ÎI‹⁄Ï©1 ±ı … ÁIÁ_√Ì »ı fiı ÷ı Ï‰fiÎ ÷˘ √‹ı ÷ıÀ·Ì ¤„@÷ ¿flı
÷˘’HÎ Â_ ? fiı ¿Ú’Î±ı ¿flÌ ±¬_Õ ‹ÒÏ÷˝ ÿı¬ı ÷˘’HÎ Â_ ? ‹ÎÀı ¤√‰ÎfifiÎ
¤@÷‹Î_ ±ÎI‹⁄Ï© ±ı … ÁIÁ_√ »ı. ÷ı ÁIÁ_√ ÷˘ flÎÏhÎ≠·›2 Á‘Ì ¿flÂ_
I›Îflı ◊ÎÂı, ’»Ì ÷ıfiı ÿıÂ¿Î‚ fiÏË ·Î√ı ±ı‰˘ ÁIÁ_√ ¿fl‰˘ »ı.” (32)
±Î ‰Î÷_‹Î_◊Ì ÷˘ ⁄˛õw’ ◊‰ÎÂı fiı ⁄Î‚, Ωı⁄fi fiı T≤© ±ı hÎHÎ
≠¿ÎflfiÌ „VhÎ›_, fiı ¿«fl˘ fiı ¿o«fi ±ı Á‰ı˝ Áfl¬_ ◊¥ ΩÂı fiı ¿Î_¥ ÿÌÃ<_
fiÏË √‹ı ±ı‰_ ◊ÎÂı. I›Îflı ¿ËıÂ˘ …ı, ‰Î÷_ ÁÎ_¤‚Ì±ı »Ì±ı fiı ¿ı‹ ◊Î÷_
fi◊Ì ? ÷ı ÷˘ ±Î… ±Î_⁄˘ ‰Î‰ı fiı ¿Î·ı ¿ıflÌ ¿ı‹ ◊Î› ? ’HÎ ±ı … ±Î_⁄˘
ÿÁ ‰flÁfi˘ ◊Î› I›Îflı ±ı‹Î_◊Ì ¿ıÏfl›_ ◊Î› »ı. ±ı‹ ◊Î‰Îfi_ »ı. (33)
±Î’HÎı ÷’ÎÁ ¿fl‰˘ …ı, ËΩfl wÏ’›Î ‹‚ı ÷ıfi_ Â_ Œ‚ »ı fiı ·Î¬
wÏ’›Î ‹‚ı ÷ıfi_ Â_ Œ‚ »ı fiı ¿fl˘Õ wÏ’›Î ‹‚ı ÷ıfi_ Â_ Œ‚ »ı ? ¿ı‹ …ı, fl˘À·Î◊Ì
÷˘ ‰‘Îflı ¬‰Î÷_ fi◊Ì. ‹ÎÀı ÷ıfi˘ ÷’ÎÁ ¿fl‰˘ fiı ’Î»Î ‰‚‰Î ÂÌ¬‰_. (34)
±Î·˘Õu Á‰˝ÂÎVhÎÎÏHÎ Ï‰«Î›˝ « ’fi— ’fi— –
≥ÿ‹ı¿o ÁÏfiW’Lfi_ K›ı›˘ fiÎflÎ›HÎ˘ ËÏfl— ––3
±ı f·˘¿‹Î_ T›ÎÁ∞±ı Á‰˝ ÂÎVhÎfi˘ ÏÁ©Î_÷ ¿èÎ˘ »ı …ı, “¤√‰Îfifi˘ ±ÎÂfl˘
¿fl‰˘,” ÷ı‹ … ±‹ı ÷’ÎÁ ¿›˘˝ …ı, “Á‰˝fi˘ ÏÁ©Î_÷ ÁÎ‘fi˘ Á_√ … »ı.” (35)
Á‰˝ ¿fl÷Î_ ·Z‹Ì∞fiÌ Á‹…HÎ4 ±Ï‘¿ ¿ËÌ, ¿ı‹ …ı, ÷ıfiı ¤√‰Îfi‹Î_
1. ’˘÷Î’HÎÎfiÌ ¤Î‰fiÎ.
2. Ï‰flÎÀ ⁄˛õÎfiÌ ±ı¿ flÎÏhÎ ◊÷Î_ ÏhÎ·˘¿Ìfi˘ fiÎÂ ◊Î› ÷ı.
3. ‰ıÿ-‰ıÿÎ_÷ÎÏÿ Á¿‚ ÂÎVhÎ˘fi_ ‹_◊fi ¿flÌfiı ‰Îfl_‰Îfl Ï‰«Îfl ¿›Î˝ ⁄Îÿ ±ı¿ ‰V÷fi_ …
ÁÎflÌ flÌ÷ı ÏfiW’¯Î - ÷ÎflHÎ ¿flÌ Â@›˘ »\_, ÷ı ±ı »ı ¿ı lÌËÏfl ±ı‰Î fiÎflÎ›HÎ ¤√‰Îfi
K›Îfi-¤„@÷ ¿fl‰Î ›˘B› »ı. ó ¤√‰Îfi ‰ıÿT›ÎÁ (Ï·_√’flÎHÎ — 7/11/2)
4. lÌ¿ÚWHÎfiÌ ±ÎÃ ’ÀflÎHÎÌ±˘‹Î_ v„@‹HÎÌ ±◊Î˝÷˚ ·Z‹Ì∞fiı lÌ¿ÚWHÎ Ï‰Êı
¤√‰Îfi’HÎÎfi˘ ¤Î‰ Ë÷˘. ⁄Ì∞ ’ÀflÎHÎÌ±˘fiı ÏflÁÎ‹HÎÎ_ - ‹fiÎ‹HÎÎ_ ◊÷Î_ ’HÎ
v„@‹HÎÌfiı ¤√‰Îfi‹Î_ Ïfiÿ˘˝Ê⁄Ï© Ë÷Ì. ±ıÀ·ı … v„@‹HÎÌfiÎ ≠ÌÏ÷fiÎ_ ’W’◊Ì
¿ÚWHÎ ÷˘‚Î›Î. ÁI›¤Î‹Î±ı ¿ÚWHÎfiÌ ¤Îfl˘¤Îfl Á˘fi_ ‹Ò@›_ »÷Î_ fiË˘÷Î ÷˘‚Î›Î.
»÷Î_ ·Z‹Ì∞‹Î_ VhÎÌfi˘ ¤Î‰ T›ÎÁ∞±ı μS·ıA›˘ »ı. ¿ÚWHÎı ÷ı‹fi_ ËflHÎ ¿›Ù ➤
Ïfiÿ˘˝Ê⁄Ï©, ÷˘’HÎ ÷ı‹Î_ VhÎÌfi˘ ¤Î‰ ¬fl˘. ‹ÎÀı ÷ı ¿fl÷Î_ μ©‰∞fiÌ

Á‹…HÎ1 ±Ï‘¿ »ı, ¿ı‹ …ı, μ©‰∞ iÎÎfiÌ fiı ÷ıfiı ¤√‰Îfi‹Î_ Ïfiÿ˘˝Ê’b_;
’HÎ ÷ıfiı CÎfl ‹Ò¿÷Î_ ¿ÃHÎ ’Õu_. ‹ÎÀı ÷ı ¿fl÷Î_ ’HÎ …Õ¤fl÷fiÌ fiı Â¿∞fiÌ
Á‹…HÎ2 ±Ï‘¿, ¿ı‹ …ı, ±ıfiı VhÎÌ-’vÊ ±ı‰˘ ¤Î‰ … fiÏË. (36)
I›Îflı ÷ı‹fi˘ ¤Î¥ v¿˚‹Ì ¿ÚWHÎfiı ’¿ÕÌ ‹Îfl‰Î ÁıfiÎ ·¥ ’Î»‚ ’Õu˘. ›© ◊›_.
I›Îflı v¿˚‹Ìfiı ‹Îfl‰Î ÷I’fl ◊›ı·Î lÌ¿ÚWHÎfiı v„@‹HÎÌ ¿Ëı »ı — “±ı ‹Îfl˘ ¤Î¥
»ı, ÷ıfiı fi ‹ÎflÂ˘, Ëı …√I’Ï÷ ! ÷‹fiı ‰Ìfi‰_ »\_...” lÌ¿ÚWHÎı ÷ıfiı Ï‹J›Î ‹˘Ë
»˘ÕÌ ÿı‰Î μ’ÿıÂ ÿÌ‘˘. »÷Î_ ÿıËÎ_÷ÿ_Õ fi ¿fl‰Î ‰ÌfiT›Î ±ıÀ·ı lÌ¿ÚWHÎı v¿˚‹Ìfi_
‹Î◊_ ±fiı ‹Ò»˘ ‹Ò_ÕÎ‰Ì fi_¬ÎT›Î_ fiı ’»Ì »˘ÕÌ ‹Ò@›˘.
(lÌ‹ÿ˚¤Î√‰÷ — 10/52-53)
1. ‹◊flÎ‹Î_ ¿<OΩfiı CÎıfl ¤√‰Îfi lÌ¿ÚWHÎ ’‘Î›Î˝ fiı μ©‰fiı CÎfl ⁄ËÎfl «˘¿Ì ¿fl‰Î
flÎA›Î, I›Îflı μ©‰fiı ÁËı… ’HÎ Á_Â› fi ◊›˘ ¿ı ¤√‰Îfiı ±ı¿ ¿>⁄ÕÌ VhÎÌ ÁÎ◊ı
±ı¿Î_÷‰ÎÁ ¿ı‹ ÁıT›˘ ? ¤√‰Îfi ÷˘ ±„Bfi …ı‰Î Ïfi·ı˝’ »ı. ±ı‰_ μ©‰fiı iÎÎfi
Ë÷_ fiı ÷ı‹fiÎ‹Î_ ÁÿÎ Ïfiÿ˘˝Ê⁄Ï© Ë÷Ì. »÷Î_ ’˘÷Îfi_ ±‰÷Îfl-¿Î›˝ ’Òv_ ¿flÌ
·Ì·Î Á_¿ı·‰ÎfiÌ ÷ˆ›ÎflÌ ¿fl÷Î_ ¤√‰Îfi lÌ¿ÚWHÎı μ©‰∞fiı ¿èÎ_ — “Ë‰ı ¶Îfl¿Î
Õ>⁄Ì …Âı fiı ≠·› ◊Âı. ‹ÎÀı CÎfl ‹Ò¿Ì Á_L›ÎÁ ·¥ ⁄ıÁÌ ‹Îv_ ¤…fi ¿fl…ı.”
‰Îfl_‰Îfl ±Î ¤Î‰fiÌ ±ÎiÎÎ lÌ¿ÚWHÎı ¿flÌ »÷Î_ »ı¿ Á‘Ì Á_Â›flÏË÷ ÷ı±˘ fi
◊›Î. ±Ï√›Îfl‹Î V¿_‘‹Î_ 29 ±K›Î› Á‘Ì iÎÎfi ±ÎM›_ I›Îflı ⁄ÿÏfl¿Îl‹
…‰Î ÷ˆ›Îfl ◊›Î. (lÌ‹ÿ˚¤Î√‰÷ — 11/7)
2. hÎÌΩ ºWÀÎ_÷‹Î_ …Õ¤fl÷ ±fiı Â¿∞fiÌ Á‹…HÎ v„@‹HÎÌ ±fiı μ©‰∞ ¿fl÷Î_
lıWÃ √HÎÌ, ¿ÎflHÎ ¿ı ⁄Lfiı±ı Á_ÁÎflfi_ ›◊Î◊˝ V‰w’ ΩHÎÌ ·Ì‘Î ⁄Îÿ ¤√‰Îfi‹Î_
VfiıË ¿›˘˝ Ë÷˘.
∑Ê¤ÿı‰ ¤√‰ÎfifiÎ ’hÎ ¤fl÷∞ ±Î¬Ì M≤J‰Ìfi_ flÎ… ‹Ò¿Ì ‰fi‹Î_ ¤√‰Îfi
¤…‰Î √›Î ±fiı Q≤√·ÌfiÎ ⁄E«Î‹Î_ ±ÎÁ„@÷ ◊‰Î◊Ì ±ıfi_ ⁄_‘fi ◊›_. ÷’,
›˘√, K›Îfi, ¤„@÷ ⁄Î…\ ’fl flèÎÎ_. ±_÷¿Î‚ı Q≤√‹› ◊‰Î◊Ì Q≤√fi˘ ±‰÷Îfl
÷ı‹fiı ±ÎT›˘. ’Ò‰˝…L‹fi_ iÎÎfi Ë˘¥ ÿıË ’ÎÕÌ ÿÌ‘˘ fiı ‹Ò¬˝ ⁄˛ÎõHÎw’ı (…Õ¤fl÷
fiÎ‹ı) √Î_ÕÎfiÌ …ı‹ … flèÎÎ. …ı◊Ì @›Î_› ⁄_‘fi fi ◊Î›. ±ı¿ ‰Îfl …Õ¤fl÷fiı
¤Ì·˘±ı ’¿ÕuÎ fiı ¤ƒ¿Î‚Ì ÁÎ‹ı ⁄Ï·ÿÎfi ÿı‰Î ·¥ √›Î. ±ı¿ ¤Ì· …Õ¤fl÷fiÎ
‹Î◊Î μ’fl ¬Õ˚√ ÷˘‚Ìfiı ∂¤˘ flèÎ˘, »÷Î_ Q≤I›fi˘ ·ıÂ ’HÎ Õfl flÎA›Î Ï‰fiÎ
÷ı±˘ „V◊÷≠iÎ ¤Î‰ı ∂¤Î »ı, ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ı±˘ ±ÎI‹Îw’ı ’˘÷Îfiı ‹Îfi÷Î Ë÷Î.
¤ƒ¿Î‚Ì ≠√À ◊›Î_ fiı ¤Ì·˘fi˘ fiÎÂ ¿flÌ …Õ¤fl÷fiÌ flZÎÎ ¿flÌ. Â¿ÿı‰∞fiı
VhÎÌ-’vÊ ±ı‰˘ ¤ıÿ fiË˘÷˘. ±ı¿ ‰Îfl Áfl˘‰fl‹Î_ ÿı‰Î_√fiÎ±˘ Ïfi‰˝VhÎ VfiÎfi ➤
≠¿flHÎ-1 9
¿S’1 ±Î¬˘ Á‘Ì ¤√‰ÎfifiÌ ÁÎ‹_ Ωı¥fiı ⁄ıÁÌ flËı ÷˘’HÎ ÏfiÊı‘
¿›Î˝ Ï‰fiÎ Ï‰Ê› ÷˘ fi À‚ı; fiı ÁÎ‘ ‹‚ı ÷˘ ÀÎ‚ı fiı ÏfiÏ‰˝¿S’ Á‹ÎÏ‘
◊Î› ÷˘’HÎ Ï‰Ê› fi À‚ı; fiı iÎÎfifiÌ Á‹ÎÏ‘ ◊Î› ÷˘ À‚ı. (37)
±_÷—¿flHÎw’ ‹Î›Îfi˘ ¿Ï…›˘ ⁄Ë ¤Îflı »ı. ¿ı‹ …ı, ¤fl÷∞fiı ¿ı‰˘
‰ˆflÎB› ±fiı ¿ıÀ·_ flÎF› ‹Ò@›_ ! ÷˘’HÎ Ï‰Cfi ◊›_. fiı Á˙¤Ïfl2 fiı ’flÎÂfl3
±ÎÏÿ¿ ¿ı‰Î ! ÷ıfiı ’HÎ ‘yÎ ·ÎB›Î. ‹ÎÀı ÁÎ‘ iÎÎfi ±Î’Ìfiı …L‹ ±Î’ı »ı
fiı ÏfiÊı‘ ¿flı I›Îflı ±ı ¿Ï…›˘ ‹Àı »ı ’HÎ ÷ı Ï‰fiÎ ‹À÷˘ fi◊Ì. fiı ±Î¬Ì
™‹fl ¤√‰ÎfifiÌ ¤ı‚Î flËı ÷˘’HÎ iÎÎfi Ï‰fiÎ ¿Áfl À‚ı fiÏË. (38)
“‰«fiÎQ≤÷” ‰_«Î‰Ìfiı ÷ı‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “¿ÿÎÏ’ ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝‹Î_
ΩıÕÎ¥ Ω› ÷˘’HÎ ¿ıÀ·_¿ «˘A¬_ ¿ı‹ Á‹Ω› ? ‹ÎÀı Á‰˝ ¿fl÷Î_ Á‹…HÎ
±Ï‘¿ »ı; ’»Ì fiÎÏÕ›_ ÷HÎÎ±˘ ¿ı fi ÷HÎÎ±˘. fiı ÁÎ_A› fiı ›˘√ ¿fl÷Î_ ’HÎ
¤√‰Îfifi_ Á‰˘˝’flÌ’HÎ_ Á‹…‰_ ÷ı lıWÃ »ı.” (39)
‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ Ë÷_ …ı, ““±‹ı ±·ˆ›Î √Î‹‹Î_ ±ı¿ ‰Îfl ºÏp ¿flÌfiı
¿flÌ flËÌ Ë÷Ì. Â¿∞ I›Î_◊Ì ’ÁÎfl ◊›Î ’HÎ VhÎÌ±˘±ı ‰VhÎ ‘ÎflHÎ fi ¿›ÎÙ.
’Î»‚ T›ÎÁ∞ ◊˘ÕÎ Á‹› ’»Ì I›Î_◊Ì ’ÁÎfl ◊›Î fiı ±ı VhÎÌ±˘±ı {À’À
ÿ˘ÕÌfiı ‰VhÎ ’ËıflÌ ·Ì‘Î_. T›ÎÁ∞fiı ±Îfi_ flËV› fi Á‹Ω›_. VhÎÌ±˘fiı ’Ò»÷Î_
…HÎÎT›_ — “÷‰Î„V÷ VhÎÌ’_Ï¤ÿÎ fi ÷ Á÷V› Ï‰Ï‰@÷ºWÀı— –” ó VhÎÌ-’vÊ ±ı‰˘
¤ıÿ ÷‹Îflı »ı ’HÎ Â¿∞fiı fi◊Ì.
1. …√÷fiÎ ±Î›W›fi˘ ¿Î‚. …√÷fiÌ μI’ÏkÎ◊Ì ‹Î_ÕÌfiı ÷ıfi˘ fiÎÂ ◊Î› I›Î_
Á‘Ìfi˘ ‰¬÷. ⁄˛õÎfi˘ ±Ë˘flÎÏhÎ ◊¥fiı ±ı¿ Ïÿ‰Á.
¿Ú÷, hÎı÷Î, ¶Î’fl fiı ¿Ï· ±Î «Îfl ›√fiÌ «˘¿ÕÌ ±ı‰Ì ±ı¿ ËΩfl «˘¿ÕÌ …ıÀ·˘
¿Î‚. ±ÎÃ ±⁄… «˘ÁÃ ¿fl˘Õ ‰Ê˘˝fi˘ Á‹›. ⁄˛õÎfiÎ ±ı¿ Ïÿ‰Á‹Î_ V‰√˝‹Î_
«˙ÿ ≥Lƒ ±fiı M≤J‰Ì μ’fl «˙ÿ ‹fi ‰Ì÷ı »ı. ÏhÎ·˘¿Ì fiÎÂ ’Î‹ı »ı.
V‰Î‹ÌfiÌ ±Î ‰Î÷fiı ‰‘ ’WÀ ¿fl‰Î ‹ÎÀı …\±˘ ‰«fiÎQ≤÷ — ¤Ò√˘‚-¬√˘‚fi_.
2. ¤fl÷∞ ±fiı Á˙¤Ïfl ‹ÎÀı ±fiø‹ı …\±˘ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷ — 1/36 ±fiı 1/28.
3. ±ı¿ ∑ÏÊ. Â„@÷ ∑ÏÊ ±fiı ±ºU›L÷ÌfiÎ ’hÎ. ÷ı‹fiı ’_ÿfl ËΩfl ÏÂW› Ë÷Î.
±Î ‹ËÏÊ˝ F›˘Ï÷Ê, √ÏHÎ÷, ⁄Ì…√ÏHÎ÷ ±fiı fi˙¿ÎÂÎVhÎ‹Î_ CÎHÎÎ ≠‰ÌHÎ fiı
Â˘‘¿ Ë÷Î. ±ı¿ ‰Îfl ÷ı±˘ fiÿÌ ’Îfl ¿fl‰Î ÷À ’fl ⁄ıÃÎ Ë÷Î. Ë˘ÕÌ±˘fiÌ
±Î‰fi-Ω‰fi ⁄_‘ ◊¥ √¥ Ë÷Ì. ±ı¿ ÁI›‰÷Ì fiÎ‹fiÌ ‹Î»Ì¿L›Î ∑ÏÊfiı
ÁÎ‹ı ’Îfl ·¥ …‰Î ÷ˆ›Îfl ◊¥. ±ı¿Î_÷fiÎ ‹Îÿ¿ ‰Î÷Î‰flHÎ‹Î_ ∑ÏÊ±ı ÁI›‰÷Ì
ÁÎ◊ı √_‘‰˝ Ï‰‰ÎË ¿›˘˝ fiı ÷ıfiÎ◊Ì ¤√‰Îfi ¿ÚWHÎ ¶ˆ’Î›fi T›ÎÁfiÌ μI’ÏkÎ ◊¥.
±fi_÷ ∞‰fiı ⁄˛õ‹Ë˘·‹Î_1 ‹Ò¿Ì ÿÌ‘Î ’HÎ I›Î_ ¿˘¥ flèÎÎ fiÏË.”” ‹ÎÀı
iÎÎfi ÿ¥fiı …ı‰_ ◊Î› ÷ı‰_ ºÏp±ı ¿flÌfiı ◊÷_ fi◊Ì. (40)
≠ı‹Ìfi_ Ëı÷ ÷˘ ÀÎ_¿ÎfiÎ ’ÎHÎÌ …ı‰_ »ı ±fiı iÎÎfiÌfi_ Ëı÷ ÷˘ ’Î÷Î‚fiÎ
’ÎHÎÌ …ı‰_ »ı; fiı ≠ı‹Ìfi_ ÷˘ ¤√‰Îfi ÷◊Î ÁÎ‘fiı flÎ¬‰_ ’Õı, ’HÎ iÎÎfiÌfi_
flÎ¬‰_ ’Õı fiÏË. (41)
¿˘¥¿ ·˘¤ ‹Ò¿ı, V‰Îÿ ‹Ò¿ı, VfiıË ‹Ò¿ı, ‹Îfi ‹Ò¿ı, ’HÎ VhÎÌ ÷˘
Ëˆ›Î‹Î_◊Ì fiÌ¿‚ı fiÏË. fiı w’ …ı‰_ ÷˘ ¿Î_¥ ⁄‚‰Îfi fi◊Ì fiı ±ı Ï‰Ê› ÷˘
∞‰‹ÎhÎ‹Î_ flèÎ˘ »ı. ÷ı ÷˘ ‹˘ÀÎ ±fi√˛Ë ¿flı I›Îflı À‚ı ’HÎ ÷ı Ï‰fiÎ À‚ı
fiÏË. (42)
±‹ı ÷’ÎÁÌ Ωı›_ ÷˘ ±Î ∞‰ ¿˘¥ Ïÿ‰Á ¤√‰Îfifiı ‹Î√ı˝ «ÎS›˘
fi◊Ì fiı ÁÎ‰ fi‰˘ ±Îÿfl »ı. fiı ∞‰‹ÎhÎfiı ¬Î‰_, VhÎÌ fiı ‘fi ±ı hÎHÎfi_ …
Ï«_÷‰fi »ı fiı ±ıfi_ ‹fifi fiı ±ıfiÌ … ¿◊Î fiı ±ıfi_ … ¿Ì÷˝fi fiı ±ıfiÌ …
‰Î÷_ fiı ±ıfi_ … K›Îfi »ı. fiı ÷ı‹Î_ ƒT›fi_ ÷˘ ±ı¿ ‹fiW› ΩÏ÷‹Î_ … »ı.
⁄Î¿Ì ¬Î‰_ fiı VhÎÌ ±ı ⁄ıfi_ ÷˘ ∞‰‹ÎhÎfiı Ï«_÷‰fi »ı, ¿ı‹ …ı, ¤√‰ÎfifiÌ
‹Î›Îfi˘ Œıfl «ÕÎ‰Ì ‹Ò@›˘ »ı. fiı ±ıfi_ Ï«_÷‰fi fi ◊Î› ±ı ÷˘ ÿı‰fi˘ ’HÎ
ÿı‰ »ı, ±ı ‹fiW› fi◊Ì. fiı ¬Î‰_, VhÎÌ fiı ¨CÎ‰_ ±ı hÎHÎ ‰Î÷‹Î_ √v ¿fl‰Î
’Õ÷Î fi◊Ì. fiÏÿ›_fiÎ ≠‰ÎË Á‹ƒ ÁL‹¬ «Î·ı »ı, ±ı‹ ∞‰fiı Ï‰Ê›
ÁL‹¬ «Î·‰Îfi˘ œÎ‚ »ı fiı ÷ı‹Î_◊Ì ’Î»\_ ‰‚Î› ±ı ÷˘ ÁÎ‘fi_ »ı. (43)
±Î ÿıË‹Î_ ±fiı ±Î ·˘¿‹Î_ ±Î’HÎı «˘ÓÀÂ_ ÷˘ ¤√‰Îfi «˘ÓÀ‰Î fiÏË
ÿı. …ı‹ fl‰∞ Á◊Îflfiı VhÎÌ ’flHÎÎ‰Ìfiı Á_ÁÎflfi_ Á¬ ·ı‰Î ÿÌ‘_ fiÏË fiı
’»Ì Á_ÁÎfl‹Î_◊Ì ÷˘ÕÌfiı »ıS·Ì ‰Îflı ÁÎ‘ ¿›˘˝.2 ±ı‹ ¤√‰Îfi ⁄_‘Î‰Î
1. Á‹ÎÏ‘ ¶ÎflÎ.
2. ¿E»-¤…fiÎ fl‰∞ Á◊Îfl lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ ¤@÷ Ë÷Î. ÷ı±˘ Ï‰‘fl ◊›Î I›Îflı
lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ÷ı‹fiı ⁄Ì…\_ ·Bfi ¿fl‰Î fiÎ ¿Ëı·Ì. »÷Î_ ÷ı‹HÎı ‹ËÎflÎ…fiı ¬Ò⁄
Ï‰fi_÷Ì ¿flÌ. ÷ı◊Ì ŒflÌ ·Bfi ¿flÎ‰Ì ±ÎM›Î_. ⁄Î¥ ‹ËÎflÎ…fiÌ ’fl‹ ¤@÷ Ë÷Ì.
÷ı◊Ì lÌ∞‹ËÎflÎ… ⁄Î¥fiı ¿Ëı »ı — “⁄ÌΩfiı ±ı¿ …‹’flÌ fiı ÷Îflı ‹Î◊ı ⁄ı,
¿ÎflHÎ ¿ı ‹ÎflÎ ¤@÷fiı ÷ıÓ ‹˘Ë ’‹ÎÕu˘ »ı.”
’»Ì ±ı ⁄Î¥±ı ZÎ‹Î ‹Î_√Ì I›Îflı lÌ∞‹ËÎflÎ… ÷ıfiı μ’Î› ⁄÷Î‰÷Î_ ¿Ëı —
“fl‰∞ ¿Ëı ÷ıfiÎ◊Ì ¨‘_ … ¿fl‰_. ÷ıfiÌ ±ÎÁ„@÷ ÷˘Õ‰Î ‹ÎÀı.”
’IfiÌfiÎ ±Î‰Î Ï‰’flÌ÷ ‰·HÎ◊Ì ‘Ìflı ‘Ìflı fl‰∞ Á◊Îfl ¿_ÀÎ‚Ì √›Î. ➤
≠¿flHÎ-1 11
fiÏË ÿı. (44)

ÿıË‹Î_ fl˘√ÎÏÿ¿ ÿ—¬ ±Î‰Ì ’Õı ÷ı ÷˘ ÷ıfiÎ ‹˘¿·fiÎflÎ ÀÎ‚ı I›Îflı À‚ı
’HÎ ⁄ÌΩ ¿˘¥◊Ì À‚ı fiÏË. …ı‹ flÎΩfi˘ ‹˘¿·ı·˘ ‹˘Á·1 ±Î‰ı ÷ı ÷˘ ÷ıfiÌ
Ï«ßÌ ±Î‰ı I›Îflı ∂Ãı ’HÎ √Î‹fiÎ ‹ÎHÎÁı ∂Ãı fiÏË, ±ı‹ Á‹…‰_. (45)
Ï‰Ê›fi˘ Ï÷flV¿Îfl ÷˘ ±ZÎfl‘Î‹‹Î_, rı÷¶Ì’‹Î_, ⁄ÿÏfl¿Îl‹‹Î_ fiı
±Î ·˘¿‹Î_ ‹˘ÀÎ ±ı¿Î_Ï÷¿ ’ÎÁı »ı. ±ı «Îfl Ãı¿ÎHÎÎ_ Ï‰fiÎ ⁄Î¿Ì Á‰ı˝ Ãı¿ÎHÎı
Ï‰Ê›fi˘ ±Îÿfl »ı. (46)
¤√‰Îfifi_ ‘Î‹ √HÎÎ÷Ì÷ »ı fiı ∞‰fiı √HÎÎ÷Ì÷ ¿fl‰Î »ı fiı ±Î’HÎı
±Î iÎÎfi ÁÎ_¤Y›_ »ı ÷ı ⁄Ì…ı @›Î_¥ ⁄fiÂı fiËŸ fiı ±Î’HÎÎ◊Ì ⁄Ì…ı fi
flËı‰Î›; fiı ±Î ‹Y›Î »ı ÷ı ’HÎ ‹Ò¿ı ±ı‰Î fi◊Ì, ±ı‰_ ±ıfiı ±Î‰Õı »ı. fiı
±Î…fi_ iÎÎfi ÁÎ_¤‚Ìfiı Ω› »ı ÷ıfiı rı÷¶Ì’ fiı ÷ıfiÌ ±ÎfiÌ ¿˘flfiÎ ¿˘¥
’Ò√÷Î fi◊Ì. fiı ±Î iÎÎfi ÷˘ ÏŒfl_√ÌfiÌ ÷˘’_2 …ı‰_ »ı fiı ±ÎfiÌ ±Î√‚
⁄ÌΩfi_ iÎÎfi ÷˘ ŒÀÎÏ¿›Î …ı‰_ »ı, fiı ±Î ÷˘ ¿èÎ_ »ı …ı, “…fifiÎ ±‰√HÎfiı
fiÎ◊ √HÎ÷Î fi◊Ì flı, ÂflHÎı ±ÎT›ÎfiÎ U›Î‹ ÁΩHÎ” ±ı‰Î »ı. ±ı ≠¿Îflı
‹ÏË‹Î ⁄Ë ¿èÎ˘. (47)
⁄ÿÏfl¿Îl‹ fiı rı÷¶Ì’fiÎ ‹@÷fiı I›Î√-‰ˆflÎB›fi_ ⁄‚ »ı, fiı √˘·˘¿
fiı ‰ˆ¿<_ÃfiÎ ‹@÷fiı ≠ı‹ ‹A› »ı, fiı ±ZÎfl‘Î‹fiÎ ‹@÷ ⁄˛õw’ »ı. (48)
¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fiı ÷˘ Ï‰Ê›Á¬ ‹‚ı ±ı … fi¿Û »ı. ÷ı ¿èÎ_ »ı …ı,
¿<_÷Î∞ ÿ—¬ ‹Î_√ ¿ı ·Ìfi˘, ±ıÏË ¤@÷ ¿Ì flÌÏ÷ ‰ı;
Ï‰Ê› ±Îfi_ÿ fi ·Ëı Á’fi ‹ıÓ, ΩÏË ≠¤’ÿ ≠ÌÏ÷ ‰ı.3
±ı ¤@÷fi_ ·ZÎHÎ »ı. (49)
±Î Á‰ı˝ ¿Î‹ ‹Ò¿Ìfiı ±Î‰Ìfiı fi‰flÎ ⁄ıÁÌfiı ‰Î÷_ ÁÎ_¤‚Ì±ı »Ì±ı,
»ı‰Àı ‹ËÎflÎ…ı ⁄Î¥fiÎ ÿıË‹Î_ ¤›_¿fl fl˘√ ‹Ò@›˘. ÷ıfiÌ ÂlÒÊÎ ¿flÌ ¿flÌfiı fl‰∞
Á◊Îflfiı Á_ÁÎfl ≠I›ı ÷tfi fiŒfl÷ ◊¥ √¥. ±_÷ı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ÷ı‹fiı ‰ÎÁfiÎ-
‹@÷ ¿flÌ I›Î√ÌfiÌ ÿÌZÎÎ ±Î’Ì Ë÷Ì.
1. Áfl¿Îfl-±ÿÎ·÷fi˘ Ë¿‹ ⁄Ω‰fiÎfl ÏÁ’Î¥.
2. ’˘«˝√Ì{ ·˘¿˘ ·ÕÎ¥‹Î_ ÷˘’ Œ˘Õ÷Î ÷ı ±fiı¿fi˘ ¿E«flCÎÎHÎ fiÌ¿‚÷˘.
3. ‹ËÎ¤Îfl÷‹Î_ ›©Ï‰flÎ‹ ⁄Îÿ hÎHÎ ±r‹ı‘ ›iÎ ¶ÎflÎ Q≤÷ÎI‹Î±˘fiÌ ÂÎ_Ï÷ ¿flÌ
lÌ¿ÚWHÎ ’Î_Õ‰˘fiı flÎF›‘flÎ Á˘ÓM›Î ⁄Îÿ ¶Îfl¿Î …‰Î ≠›ÎHÎ ¿flı »ı. flÎ…-
¿Îfl¤Îfl‹Î_ √Ò_◊Î›ı·Î_ ¿<_÷Î∞ ¤√‰Îfifiı ‹‚‰Î fi‰flÎÂ ·¥ Â@›Î_ fiËŸ. ➤
÷ı ±ı‹ Á‹…‰_ …ı, ¿fl˘Õ ¿Î‹ ¿flÌ±ı »Ì±ı. ÷ı Â_ …ı, …‹’flÌ, «˘flÎÁÌ,
√¤˝‰ÎÁ ±ı Á‰ı˝fiı ‹Î◊ı ·ÌÀÎ ÷ÎHÎÌ±ı »Ì±ı ’HÎ fi‰flÎ ⁄ıÃÎ »Ì±ı ±ı‹ fi
Á‹…‰_. (50)
±Î ÷˘ ⁄Ï‚›Î »ı ÷ı √‹ı ±ı‰Ì ‰ÎÁfiÎ ËÂı ÷˘’HÎ ±_÷¿Î‚ı
ËÌfl∞fiÌ ’ıÃı fiV÷fl ‹ÎflÌfiı1 ÿıËfiÌ ¬⁄fl flËı‰Î ÿıÂı fiÏË fiı ‰ÎÁfiÎ
ÀÎ‚Ì fiÎ¬ı ±ı‰Î »ı. (51)
‹˘ÀÎ ÂËıflfi_ Áı‰fi ÷◊Î ±Ï‘¿Îfl ÷◊Î ‘fifi˘ ≠Á_√ ±ı ±ÎÏÿ¿
∞‰fiı ⁄√ÎÕ‰ÎfiÎ Ëı÷ »ı, ‹ÎÀı Á‹∞ flÎ¬‰_. (52)
Ïfifl_÷fl ‹_Ïÿflfi_ ¿Î‹ ¿›Î˝ ¿flı ÷˘’HÎ iÎÎfi T≤Ï© ’Î‹ı fiËŸ fiı iÎÎfi
÷˘ ÁÎ‘Á‹Î√‹◊Ì … ◊Î›. (53)
ÂÎVhÎ‹Î_ ¤Îflı¤Îflı ≠Î›ÏçkÎ ¿èÎÎ_ »ı ÷ı Á‰ı˝ ±Î‰Î ÁÎ‘fiÎ_ Á‹Î√‹
fiı ÿÂ˝fiı ¿flÌfiı ÏfiT≤kÎ ◊¥ Ω› »ı, ±ı‰_ ±Î ÿÂ˝fi »ı. (54)
‰Î»ÕÎfiı ÿÒ‘fi˘ V‰Îÿ »ı ±fiı π÷ÕÌfiı2 ·˘ËÌfi˘ V‰Îÿ »ı, ÷ı‹
¬Î‰Î-’Ì‰Îfi_ Á¬ fiı ‹Îfi-‹˘ÀÎ¥fi_ Á¬ ÷ı ·˘ËÌ …ı‰_ »ı fiı ÏfiΩI‹Îfi_
⁄˛õw’_3 ±ı Á¬ ÿÒ‘ …ı‰_ »ı. (55)
¤√‰ÎfifiÌ μ’ÎÁfiÎfi_ ⁄‚ Ë˘› ÷ıfiı ‹ËÎ≠·›4 …ı‰_ ÿ—¬ ±Î‰Ì
’Õı ÷˘’HÎ ±ı‹ Á‹…ı …ı, ÿıË ÷˘ ’ÕÌ ΩÂı fiı ±Î’HÎı ¤√‰ÎfifiÎ ‘Î‹‹Î_
ΩÂ_; ±ı‹ Á‹∞fiı ÁÏ¬›˘ flËı. (56)
±Î‰Î ÁÎ‘ ¬ÎÁÕÎ_ ‹Îflı ÷˘’HÎ ±ZÎfl‘Î‹‹Î_ ·¥ Ω› fiı ⁄ÌΩ
‹ÂwfiÎ √Îÿ·Î‹Î_ Á‰ÎÕÌ ‹Ò¿ı ÷˘’HÎ fi¿Û‹Î_ fiÎ¬ı ±ı‹ Á‹…‰_. (57)
±Î’HÎÎ ÿ˘Ê ÷˘ ‹ËÎflÎ…ı ÀÎ‚Ì fiÎA›Î »ı fiı ÷ı ÿ˘Êfi_ ÿÂ˝fi ◊Î›
»ı‰Àı ≠›ÎHÎ ‰ı‚Î±ı ‹‚ı »ı, I›Îflı ≠Î◊˝fiÎ ¿flı »ı ¿ı ó “Ï‰’ÿ— ÁL÷ fi— Âr÷˚...
“Ëı ¤√‰Îfi ! ±‹fiı ’‚ı ’‚ı Ï‰’ÏkÎ±˘ ±Î‰ı, …ı◊Ì ¿flÌfiı ÷‹fiı ›Îÿ ÷˘ ¿flÌ
Â¿Ì±ı...” (¤Î√‰÷ — 1/8/25)
1. ‰Îœ-¿Î’ ¿flÌfiı.
2. ’Â±˘fiÎ ÂflÌfl ’fl fiÎ…\¿ ¤Î√‹Î_ «Ì’¿Ì flËı÷_ ·˘ËÌ ’ÌfiÎfl …_÷.
3. lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ÏÂZÎÎ’hÎÌ‹Î_ ·¬ı·˘ 116‹˘ f·˘¿ ÀÎ_¿Ìfiı √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì
ÁÎ‘¿fiı ÏfiÏ‰˝Cfi ÁÎ‘fiÎ ‹ÎÀı …HÎÎ‰ı »ı ¿ı ’˘÷ÎfiÎ ±ÎI‹Îfiı hÎHÎ ÿıË, hÎHÎ
√HÎ, hÎHÎ ±‰V◊Î◊Ì ’fl ⁄˛õw’ ‹ÎfiÌfiı ’fl⁄˛õfiÌ ¤„@÷ ¿fl‰Ì.
4. ¿S’fiı ±_÷ı Ï‰rfi˘ Á_’ÒHÎ˝ fiÎÂ.
≠¿flHÎ-1 13
»ı ÷ı ÷˘ ±Î’HÎÎ wÕÎfiı ±◊ı˝ ◊Î› »ı, fiÌ¿fl ∞‰ ÷˘ μL‹kÎ ◊¥ Ω› ±ı‰˘

»ı; ±fiı Ë‰ı ÷˘ ±Î’HÎı ¤√‰Îfi ‰Â ¿fl‰Î »ı fiı ÷ı ¤√‰ÎfifiÎ …ı‰_
ÁÎ‹J›˝ ’Î‹‰_ »ı ÷ı ÁÎv ‹_ÕuÎ »Ì±ı. (58)
“⁄˛õw’ ‹ÎfiÌfiı ¤„@÷ ¿fl‰Ì” ±ı … ÏÁ©Î_÷ »ı, ÷ı …ı‹ CÎHÎÎ ‹ÎHÎÁ
‰À·ı fiı ±ı¿ …HÎ fiÎ÷‹Î_ flËı ’HÎ ÷ıfiı ±ı‹ Á‹…‰_ …ı, “Ë_ ‰ÀS›˘ fi◊Ì,”
÷ı‹ ⁄˛õw’ ‹Îfi‰ÎfiÌ Á‹…HÎ »ı. (59)
±Î ¿‹˝ZÎıhÎ »ı ÷ı ±ËŸ ±ı¿ μ’‰ÎÁ ¿flı fiı ⁄ÿÏfl¿Îl‹‹Î_ Á˘
μ’‰ÎÁ ¿flı fiı rı÷¶Ì’‹Î_ ËΩfl μ’‰ÎÁ ¿flı ÷ı ⁄flÎ⁄fl ◊Î› »ı; fiı ±Î
CÎÕÌ, ±Î ’‚ fiı ±Î ÁÎ‘ ¿˘ÏÀ ¿S’ı ’HÎ ‹‚‰Î_ ÿ·˝¤ »ı, ’HÎ ‹ÏË‹Î
…HÎÎ÷˘ fi◊Ì; ¿ı‹ …ı, ‹fiW›Î¿ÚÏ÷ »ı. (60)
÷‹˘√HÎÌfiı ‹Îfi ‰‘Îflı Ë˘› fiı flΩı√HÎÌfiı ¿Î‹ ‰‘Îflı Ë˘› fiı
Ák‰√HÎÌfiı iÎÎfi ‰‘Îflı Ë˘›. (61)
F›Îflı ÿ›˘˝‘fifiı fiı ’Î_Õ‰fiı ¿Ï…›˘ ◊‰Îfi˘ ±Îÿfl ◊›˘ I›Îflı ÿ›˘˝‘fi
’ÎÁı ÿÎ› Á‰ı˝ ±Î‰Ìfiı ¿Ëı …ı, “±‹ı ¿Ú’Î«Î›˝‹Î_, ƒ˘HÎÎ«Î›˝‹Î_ fiı
¤ÌW‹Ï’÷Î ±ÎÏÿ¿‹Î_ ≠‰ıÂ ¿flÂ_. ‹ÎÀı ›© ¿›˝.” ±ı‹ ¿èÎ_. ÷ı‹Î_ ¿Ëı‰Îfi_
Â_ »ı …ı, ±Î’HÎÎ‹Î_ ’HÎ ¿Î‹, ø˘‘ÎÏÿ¿ ‹Î_ÏË·Î ÿ˘Ê ±Î‰Ìfiı ≠‰ıÂ ¿flı
I›Îflı ‹˘ÀÎfi˘ ±‰√HÎ ±Î‰ı, I›Îflı fi ¿fl‰Îfi_ ’HÎ ◊Î›; I›Îflı ΩHÎ‰_ …ı,
“‹ÎflÎ‹Î_ ÿÎ›ı ≠‰ıÂ ¿›˘˝ »ı ’HÎ Ë_ ±ı‰˘ fi◊Ì,” ±ı‹ Á‹…‰_. (62)
¿ıÀ·Ì¿ ¿Áfl I›Î√-‰ˆflÎB›◊Ì À‚Âı fiı ¿ıÀ·Ì¿ ¿Áfl iÎÎfiı ¿flÌfiı
À‚Âı fiı ¿ıÀ·Ì¿ ¿Áfl ¤„@÷ ¿flÎ‰Ìfiı À‚Î‰Â_ fiı ⁄Î¿Ì »ıS·Ì ‰Îflı fl˘√
≠ıflÌfiı ’HÎ Â© ¿fl‰Î »ı ’HÎ ¿Áfl flËı‰Î ÿı‰Ì fi◊Ì. (63)
‘‹˝ÂÎ‚Î ¿fl‰Îfi_ ¿Î‹ ¿flÎ‰ı »ı. ÷ı‹Î_ ¿Ëı »ı …ı, “±ÎiÎÎ±ı ¿flÌfiı
±Î‰Ì ‘‹˝ÂÎ‚Î›_ ÷˘ ±fi_÷ ¿flÌ±ı ’HÎ ÷ı‹Î_ ⁄_‘Î‰_ fiÏË fiı ⁄_‘Î‰_ ÷˘
¤√‰Îfi fiı ÁÎ‘ ±ı ⁄ı‹Î_ … ⁄_‘Î‰_.” (64)
ÂÎVhÎ‹Î_ ¿ıÀ·Î_¿ ‰«fi ÷˘ ÏÁ©Î_÷w’ Ë˘›1 fiı ¿ıÀ·Î_¿ ‰«fi ÷˘
¿˘¥ ÏfiÏ‹kÎ ±◊ı˝2 Ë˘› ÷ı Á‹∞ flÎ¬‰_. (65)
1. …ı‹ ¿ı, ÏÂZÎÎ’hÎÌ‹Î_ “ÏfiΩI‹Îfi_ ⁄˛õw’‹˚”; f·˘¿ — 116.
2. fiˆÏ‹ÏkÎ¿ ¿‹˝fi_ ’Î·fi ¿fl‰Îw’. …ı‹ ¿ı, ‰˛÷’Î·fi, ÷Ì◊Î˝Àfi, fl…V‰·ÎVfiÎfi,
√˛ËHÎ ‰¬÷ı fiÎË‰_ ≥I›ÎÏÿ.
Âflÿ∑÷‹Î_ ±Î¿ÎÂ Ïfi‹˝‚ Ωı¥fiı ⁄˘S›Î …ı, “±Î‰_ ±_÷—¿flHÎ ◊Î›

I›Îflı ∞‰ ÁÏ¬›˘ ◊Î›, ÷ı‹ ÁIÁ_√ ¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_ ◊Î› »ı.” (66)
‹˘ÀÎfi˘ ‹÷ ±ı »ı …ı, ±fiı¿ ≠¿Îflı ÿıËÿ‹fi ¿fl‰_ ±fiı ÀÎœ, ÷Õ¿˘,
¤Ò¬, ÷flÁ ÷ıfi_ ÁËfi ¿fl‰_ ’HÎ ¿ı‰‚ ÿıËfi_ …÷fi ¿fl‰_ fiÏË. (67)
Ïfifl_…fiÎfi_ÿ V‰Î‹Ì ’ÎÁı ⁄ıÁı ÷˘ ±_÷fl ÀÎœ<_ ◊¥ Ω›, ÷ı‹ ±ı‰Î
‹˘ÀÎ ÁÎ‘ ’ÎÁı ⁄ıÁı ÷˘ Á¬ ±Î‰ı. ÷ı ¿ıfiı Á¬ ±Î‰ı ? ÷ı …ıfiı ÷ı‹Î_ Ëı÷
Ë˘› ÷ıfiı ±Î‰ı. (68)
¿˘ÏÀ ¿S’ı ±Î ‰Î÷ ËÎ◊ ±Î‰Ì »ı ’HÎ ÷ı ÁIÁ_√ flÎΩfiı, fiÎ÷Ì·Îfiı
fiı CÎflfiÎ_ ‹ÎHÎÁfiı fi◊Ì √‹÷˘ fiı ≥„Lƒ›_, ±_÷—¿flHÎfiı ’HÎ fi◊Ì √‹÷˘ fiı
±ı¿ ∞‰fiı … √‹ı »ı fiı ‹Î›Î ÷˘ ’ıÀ ¿>Àı »ı …ı, ‹ÎflÎ ËÎ◊◊Ì √›˘. (69)
ÁÎ‘fi ¿flÌ ¿flÌfiı ‹flÌ Ω› ÷˘’HÎ ‰ÎÁfiÎ À‚ı fiÏË. ±ı ÷˘ ‹˘ÀÎ
±fi√˛Ë ¿flı I›Îflı … À‚ı »ı. (70)
±Î’b_ ÷˘ ÿÂ˝fi ¿flÂı ÷ıfi_ ¿S›ÎHÎ ◊ÎÂı, ’HÎ ⁄Ë ‹ÏË‹Î ¿ËÌ±ı ÷˘
¿˘¥ ‰÷˝‹Îfi ’Î‚ı fiÏË, fiı ±Î ÷˘ ‹@÷ı ÿıË ‘›Î˝ »ı fiı ‰ÎÁfiÎ …ı‰_ …HÎÎ›
»ı ÷ı ÷˘ ÿıË ‘›˘˝ ÷ıfi˘ ¤Î‰ …HÎÎ› »ı, fiÌ¿fl ÷˘ ÿıË flËı fiÏË. (71)
‹ËÎflÎ…fiÌ ¿Ëı·Ì ‰Î÷ ¿flÌ …ı, ““‹ËÎflÎ… ¿Ëı …ı, ¿fl˘Õ ‰ËÎHÎı
¿flÌfiı ±ı¿ ‹fi‰Îfl1 ¤flÎ› ±ı‰Ì Á˘ ¿fl˘Õ ‹fi‰Î›* ¤fl‰Ì »ı, ±ıÀ·Î
∞‰fi_ ¿S›ÎHÎ ¿fl‰_ »ı. ÷ı ±ıÀ·Î ∞‰fi_ ¿S›ÎHÎ ¿ı‹ ◊Î› ? ’»Ì ±‹ı
Ï‰«Îfl ¿›˘˝ …ı, ±‹Îv_ ÿÂ˝fi ¿flı ÷ıfi_ ¿S›ÎHÎ. ‰‚Ì, ±ı‹ Ï‰«Îfl ¿›˘˝ …ı,
±‹Îv_ ÿÂ˝fi ÷ı ¿ıÀ·Î¿ ∞‰fiı ◊Âı ? ‹ÎÀı ±‹ÎflÎ ÁÎ‘fiÎ_ ÿÂ˝fi ¿flı ÷ıfi_
’HÎ ¿S›ÎHÎ. ’»Ì ‰‚Ì ÷ı‹Î_ ’HÎ Ï‰«Îfl ◊›˘ …ı, ÁÎ‘fi_ ÿÂ˝fi ’HÎ ¿ıÀ·Î¿
∞‰fiı ◊ÎÂı ? ‹ÎÀı ±‹ÎflÎ ÁIÁ_√Ìfi_ ÿÂ˝fi ¿flı ÷ıfi_ ’HÎ ¿S›ÎHÎ; fiı
ÁIÁ_√Ìfiı …‹ÎÕı fiı ±ıfi_ …‹ı, fiı ÁIÁ_√Ìfiı ’ÎHÎÌ ’Î› fiı ±ıfi_ ’ÎHÎÌ ’Ì±ı,
±ı Á‰ı˝fi_ ¿S›ÎHÎ ¿fl‰_ »ı.”” (72)
√vfi_ ±_√2 ⁄˘·ÎT›_, ÷ı‹Î_ ≠ë ’Ò»u˘ …ı, “±Î ±_√‹Î_ ÷˘ Á‰ı˝
1. ‹˘À<_ ‰ËÎHÎ.
2. ⁄˛õÎfi_ÿ V‰Î‹Ì flÏ«÷ ‹fiËfl »_ÿ‹Î_ ‰HÎ˝‰ı· √v‹ÏË‹Î —
“√vÿı‰ …fifiÌ …fi¿ v Á_⁄_Ï‘ ⁄_‘, ’Òflfi ±I›_÷ Á¬ √vË_ Áı ’Î›˘ Ëˆ,
fiÎÏÁ¿Î ⁄ÿfi ⁄ˆfi Ïÿfiı √v ÏÿT› fiˆfi, Â˘Ï¤÷ l‰fi ÿı¿ı ÂOÿ ÁfiÎ›˘ Ëˆ; ➤
≠¿flHÎ-1 15
‰Î÷ √v … ¿flı ±ı‹ ¿èÎ_ »ı ’HÎ ¿Î_¥ ’vÊ≠›Ififi_ ÷˘ ¿èÎ_ fi◊Ì ÷ı ¿ı‹
Á‹…‰_ ?” I›Îflı ÷ıfi˘ μkÎfl ¿›˘˝ …ı, “Á‰ı˝ ‰Î÷ √v … ¿flı »ı, I›Îflı ±ËŸ
±‰Îb_ »ı. ±fiı Ë‹HÎÎ_ ±ı‹ »ı …ı, Á‰ı˝ ÿ˘Ê À‚Ì Ω› ÷˘ ’»Ì Á¬ı ÁÒ¥
flËı, ’»Ì ¿˘¥¿ À˘¿ı ÷˘’HÎ fi ¬‹Î›, fiı iÎÎfi Ï‰fiÎ ÷˘ μL‹kÎ ◊¥ Ω›.
‹ÎÀı Á‰˝ ¿fl÷Î_ iÎÎfi lıWÃ »ı.” (73)
¤√‰Îfi fiı ÁÎ‘fiÎ ‹ÏË‹ÎfiÌ ⁄Ë ‰Î÷ ¿flÌ. I›Îflı ≠ë ’Ò»u˘ …ı,
“±Î‰˘ ‹ÏË‹Îfi˘ ÁÎZÎÎI¿Îfl ¿ı‹ ◊÷˘ fi◊Ì ?” ÷ıfi˘ μkÎfl ¿›˘˝ …ı,
“ÁÎZÎÎI¿Îfl ◊Î› ÷˘ »¿Ì …‰Î›, ‹ÎÀı ‘Ìflı ‘Ìflı iÎÎfi ±Î’ı »ı fiı ‹ÏË‹Î
T≤Ï© ’‹ÎÕı »ı. …ı‹ Œ‚, ’W’ T≤Ï© ’Î‹ı »ı ÷ı‹ ◊Î› »ı. ±ı ¤√‰Îfifiı
…ı‹ CÎÀı ÷ı‹ ±Î‰Õı »ı fiı …ı‹ CÎÀı ÷ı‹ ¿flı »ı, fiı ÃÎ‹Ò¿<_1 ±Î’ı ÷˘ √Î_ÕÎ
◊¥ …‰Î›. ‹ÎÀı ±ı ¤√‰Îfi ÃÌ¿ … ¿flı »ı.” (74)
±Î ÷˘ ±fi_÷ ¤√‰ÎfifiÎ ¤√‰Îfi »ı, ±ıÀ·_ … ¿ËÌ±ı »Ì±ı.
±ı◊Ì ±ÎCÎ_ ¿ıÀ·_¿ ¿ËÌ±ı ? ÷ı ±Î’HÎÎ CÎfl‹Î_ ±Î‰Ìfiı ⁄ıÃÎ »ı, ±Î ÷˘
¿>⁄Î‹Î_2 …ı‹ ËÎ◊Ì ⁄Î_‘ı »ı ÷ı‹ »ı. (75)
±Î’HÎı ÷˘ ¤√‰Îfifi˘ ¬’ fi◊Ì ’HÎ ¤√‰Îfi ±Î‰Ìfiı ’flÎHÎı
±Î’HÎfiı ‰‚B›Î »ı. ÷ı ‹ËÎflÎ… ¿Ëı, ““¤Ò÷ ‰‚√ı »ı ÷ı ’HÎ fi◊Ì ‹Ò¿÷_,
÷˘ ±‹ı ¿ı‹ ‹Ò¿Â_ ?”” (76)
¤√‰Îfi ∞‰fiÎ √fiÎ ÁÎ‹_ Ωı÷Î fi◊Ì. ÷ı ¿˘¥ ∞‰ ¤√‰ÎfifiÌ
V÷Ï÷ ¿flÌfiı ±ı‹ ⁄˘·ı …ı, “Ë_ √fiı√Îfl »\_.” ÷˘ ÷ıfiÎ √fiÎ ¤√‰Îfi ‹ÎŒ
¿flı »ı. (77)
±‹fiı ÷˘ ±ı¿ …L‹-‹flHÎfi˘ fl˘√ ÀÎ‚÷Î_ ±Î‰Õı »ı, ⁄Ì…\_ ±Î‰Õ÷_
fi◊Ì. (78)
“Á‰˝ ≠¿ÎflfiÌ ±ÎÁ„@÷ À‚Ì Ω› ÷˘ ±Î ·˘¿ fiı ±Î ÿıË ÷ı √‹ı
fiÏË fiı ±Î ·˘¿‹Î_ flËı‰_ ’Õı ÷ı ÿ—¬ ◊Î›,” ±ı‹ ⁄˘S›Î. ÷ı μ’fl ≠ë
’Ò»u˘ …ı, “±ÎÁ„@÷ flËı »ı ÷ıfi_ ÿ—¬ ◊Î› »ı, ÷ıfi_ ¿ı‹ ¿fl‰_ ?” ’»Ì ÷ıfi˘
Ïÿ›ı √v ¿fl ’Î‰ ÂÌ÷·÷Î ÏÂW›¤Î‰, √vflÎ› Ï’_ÕË_ ‹ıÓ ≠ÎHÎ ÃËflÎ›˘ Ëˆ,
¿Ë÷ Ëˆ ⁄˛õÎfi_ÿ ¿_ÿ Á¬ ÿ›ÎÏÁ_‘, √vÿı‰ ‹ıfl˘ CÎÎÀ ÿÒÁfl˘ ⁄fiÎ›˘ Ëˆ.”
1. ±ı¿Ì ÁÎ◊ı, ⁄‘_.
2. √flÌ⁄ ·˘¿˘ CÎÎÁ◊Ì »Î‰flÌ ·¥ CÎfl ⁄Î_‘ı ÷ı.
μkÎfl ¿›˘˝ …ı, “±ı ÿ—¬ ÁÎv_ ¿flı »ı, ¿ı‹ …ı, Ïfi‹Î˝fiÌ flËı‰Î›; fiı ¤√‰Îfi
¿fl÷Î ËÂı ÷ı ÃÌ¿ ¿fl÷Î ËÂı. fiı ÿıËfi_ w’ ÷˘ √Î‹ ŒHÎıHÎÌ‹Î_ ÁflÎ¬Î«flfiı
¿Îfi ÿı¬ÎÕu˘ ÷ı ¤ı√Ì ∂·ÀÌ ◊¥, ÷ı‹ ⁄ÌΩfiı ÿı¬Î› ÷˘ ±ı‰_ ◊Î›.” (79)
“‰«fiÎQ≤÷” ‰_«Î‰Ìfiı ÷ı‹Î_ ⁄Ë ‰Î÷ ¿flÌ fiı ⁄˘S›Î …ı, “±Î‰_ iÎÎfi
÷˘ Á_√ı ¿flÌfiı fiı ¿Î‚ı ¿flÌfiı ◊Î›, …ı‹ Ï‰zÎ ¤HÎı »ı ÷ı‹ ◊Î› ’HÎ
±fi√˛Ë ◊¿Ì fi ◊Î›; fiı ±fi√˛Ë ¿flı ÷˘ Á‹ÎÏ‘ ◊Î›, ÷ı Ï‰iÎÎfiÿÎÁ∞fiı
±ZÎfl‘Î‹ ÿı¬Î÷_ ÷˘’HÎ ⁄ı CÎfl ¿›Î* fiı ÁÎ‘±ı ¿ÎœuÎ I›Îflı fiÌ¿Y›Î. ‹ÎÀı
iÎÎfi lıWÃ »ı.” (80)
±Î ÷˘ ≠⁄_‘ı1 ¿flÌfiı flÎ¬Ì±ı »Ì±ı ’HÎ ‘fi fiı VhÎÌ fi Ωı¥±ı
±ı‰Î ‹ÎHÎÁ {Î{Î …Õı fiÏË. (81)
“‰«fiÎQ≤÷”fiÌ ±Î¬Ì ≠I›_ ’HÎ ÁIÁ_√‹Î_ ÁËÎ› fiÏË ¿flı, ÷ı ÷˘ ’V÷¿
‹Ò¿Ì ‹Ò¿Ìfiı ’HÎ «ÎS›Î Ω› »ı. ‹ÎÀı ÁËÎ› ÷˘ ±Î‰Î ÁÎ‘ ¿flÂı. (82)
·˘›ÎfiÎ ÁÎ÷‹Î ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ¿èÎ_ »ı …ı, ≥„Lƒ›_, ±_÷—¿flHÎ fiı
±fi¤‰ ±ı hÎHÎı ’Ò√ı I›Îflı ’Òfl˘ iÎÎfiÌ ¿Ëı‰Î›. ÷ı μ’fl ⁄˘S›Î …ı,
“±Î’HÎı ÷˘ Á‰ı˝ ’Ò√ı »ı fiı fi◊Ì ÿı¬Î÷_ ÷ı ÷˘ ±ıfiÌ ≥E»Î »ı.” (83)
’ÎHÎÌfiÎ ‘flÎ2 …ı‰_ ÷˘ rı÷¶Ì’fiÎ ‹@÷fiı flËı »ı fiı ±ZÎfl‘Î‹fiÌ
÷˘ ‰Î÷ … ÂÌ ¿Ëı‰Î› ! fiı ±Î ·˘¿‹Î_ ÷˘ ¿ıÀ·Î¿ ≠¿ÎflfiÎ Ï‰ZÎı’ ±Î‰ı,
‹ÎÀı Ã˘ÓÀ ‹ÎflÌfiı ‹˘œ<_ flÎ÷_ flÎ¬‰_ ±ı‰_ »ı. (84)
fi_ÿ flÎΩ±ı ±Î¬Ì M≤J‰Ìfi_ ‘fi ¤ı‚_ ¿›* fiı ’»Ì »ıS·Ì ‰Îflı ±ı‹Î_◊Ì
‹˘÷ ◊›_,3 fiı Ï«hÎ¿ı÷ flÎΩ±ı ¿fl˘Õ „VhÎ›_ ¤ı‚Ì ¿flÌ fiı »ıS·Ì ‰Îflı ÷ı‹Î_◊Ì
ÿ—¬ ◊›_ I›Îflı ‹Ò¿Ì;4 ÷ı ‹Î√˝ … ±ı‰˘ »ı. (85)
1. Ïfi›‹ı ¿flÌfiı.
2. ¨ÕÎ ’ÎHÎÌfiÎ ¤flı·Î ‘flÎ‹Î_ …ı‰Ì ÂÌ÷‚÷Î Ë˘› »ı, ÷ı‰Ì ±_÷fl‹Î_ ÂÎ_Ï÷.
3. fi_ÿ flÎΩ ±Ï÷ ·˘¤Ì Ë÷Î. ÷ı‹HÎı M≤J‰Ì‹Î_fi_ ⁄‘_ … ‘fi ’˘÷ÎfiÌ ’ÎÁı ¤ı√_ ¿flÌ
ÿÌ‘_ Ë÷_. ÷ı‹fiÌ ’ÎÁı ‰flÎËfi_ ËÎÕ¿<_ Ë÷_, …ıfiÎ ¶ÎflÎ ÷ı±˘ Á‹ƒ‹Î_ ÷Ï‚›ı …¥
Â¿÷Î ±fiı I›Î_ ⁄‘_ ‘fi ‹Ò¿Ì ±Î‰÷Î. ’fl_÷ fiÎflÿ∞fiÎ ¿Ëı‰Î◊Ì ÷ı‹fiÌ flÎHÎÌ±ı
“±Î ËÎÕ¿<_ fi_ÿ flÎΩfiÌ ±√ÎμfiÌ flÎHÎÌfi_ ËÎÕ¿<_ »ı” ±ı‹ ‹ÎfiÌ ·¥, ÷ıfiı «Ò·Î‹Î_
⁄Î‚Ì ÿÌ‘_. ±Î Á‹Î«Îfl ‹‚÷Î_ fi_ÿ flÎΩ ÷fl÷ Q≤I› ’ÎQ›Î.
4. ±ı¿ Ïfi—Á_÷Îfi flÎΩ. ±_Ï√flÎ ∑ÏÊ±ı I‰WÀÎÿı‰fiÌ ≠ÁÎÿÌ ‹A› flÎHÎÌ ¿Ú÷-zÏ÷fiı
¬‰ÕÎ‰Ì. ¿fl˘Õ˘ VhÎÌ ’ˆ¿Ì ±ı¿ … VhÎÌ Á_÷Îfi‰Î‚Ì ◊¥. ➤
≠¿flHÎ-1 17
±Î’HÎÎ‹Î_ I›Î√Ì ◊¥ Ω› »ı fiı Á_ÁÎfl ‹Ò¿Ì ÿı »ı, ±ı ÷˘ ¤√‰Îfi‹Î_

Ëı÷ ÷ı ÷HÎÎ¥ ±Î‰ı. ±ı ÷˘ Ωı√ »ı ’HÎ ÁÎ_A› fiÏË, fiı Ëı÷ ÷˘ ±Î_√‚Ì
hÎÀ÷_ Ë˘› ’HÎ ÁÎ_A› fiÏË, fiı …ıfiı ÁÎ_A› Ë˘› fiı ÁÎ‘ ◊Î‰Î ±Î‰ı fiı ÷ıfiı
¿ËÌ±ı …ı, CÎflfiÎ_ ‹ÎHÎÁ Á‰ı˝ CÎfl‹Î_ ÁÒ÷Î_ Ë˘› fiı CÎfl ⁄Î‚Ìfiı ±Î‰˘ ÷˘ ÁÎ‘
¿flÌ±ı; ÷˘ ÁÎ_A›‰Î‚Îfiı ±ı ¿ÃHÎ fi ’Õı fiı Ωı√‰Î‚Î◊Ì ±ı ◊Î› fiÏË. (86)
Ï«_÷Î‹ÏHÎ ¿Î_¥ w’Î‚Ì fi Ë˘›, ÷ı‹ ¤√‰Îfi fiı ÁÎ‘ ’HÎ ‹fiW›
…ı‰Î … Ë˘› ’HÎ ±ı ÏÿT› »ı fiı ¿S›ÎHÎ¿ÎflÌ »ı. fiı ‹fiW›fi_ ÿıË Ï«_÷Î‹ÏHÎ
»ı. (87)
Ωı ‹Îfl ‹Îfl ¿fl÷˘ ¿˘¥ ±Î‰÷˘ Ë˘› ÷˘ ±ı‹ Á‹…‰_ …ı, “‹ÎflÎ
V‰Î‹Ìfi_ … ¿›* Á‰ı˝ ◊Î› »ı, ’HÎ ÷ı Ï‰fiÎ ¿˘¥fi_ Ë·ÎT›_ ’ÎfiÕ<_ ’HÎ Ë·÷_
fi◊Ì.” (88)
“‰Î_ÿv_ ‰ˆ¿<_Ã‹Î_ flËı fiÏË” ±ı‹ ¿Ëı »ı, ÷ı ÁÎv ±Î’HÎı ¤√‰Îfi
’ÎÁı flËı‰Î› ±ı‰Î V‰¤Î‰ ¿fl‰Î; ÷ı ±Î_ËŸ ¿fl‰Î ¿Î_ rı÷¶Ì’‹Î_ …¥fiı
¿fl‰Î. (89)
⁄˛õÎ_Õ ±Î¬_ V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎfi_ ¤…fi ¿flÂı I›Îflı ÁIÁ_√ ◊›˘ ±ı‹
ΩHÎ‰_ fiı I›Î_ Á‘Ì ◊Î‰˘ »ı. fiı ±ı¿ ±ı¿ ÁÎ‘fiÌ ¿ıÕuı1 ·Î¬ ·Î¬ ‹ÎHÎÁ
ŒflÂı I›Î_ Á‘Ì ÁIÁ_√ ◊Î‰˘ »ı. (90)
∞‰fiı «˘ÓÀ‰ÎfiÎ_ Ãı¿ÎHÎÎ_ ⁄ı … »ı, ÷ı ¤√‰Îfi‹Î_ «˘ÓÀı fiÌ¿fl ‹Î›Î‹Î_
«˘ÓÀı. ’HÎ ±Î‘Îfl Ï‰fiÎ ¿ı‹ flËı‰Î› ? (91)
ÿ˘Ê ¿ı‹ À‚÷Î fi◊Ì ? ±ı ≠ë ’Ò»u˘. ÷ıfi˘ μkÎfl …ı, “±ı ÷˘
‘L‰_÷fl ‰ˆÿ2 »ı ÷ı ¬˘ÀÎ ¿ı‹ ◊ÎÂı ? fiı …ı‹ ±ZÎflÎfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı √˘‚Ì
⁄Ì∞ VhÎÌ±˘fiı ¥W›Î˝ ±Î‰Ì ¿ı ±ı ‹ÎfiÌ÷Ì ◊¥ …Âı. ±Î◊Ì ¿<_‰flfiı {ıfl ±Î’Ì
‹ÎflÌ fiÎA›˘. flÎΩ ‰‘ ÿ—¬Ì ◊›˘, fiÎflÿ∞fiÎ μ’ÿıÂ◊Ì ÁÎ«_ iÎÎfi ◊›_. »ı‰Àı
⁄‘_ »˘ÕÌ ›‹fiÎ÷Àı ÷’ ¿flÌ Á¬Ì ◊›˘.
1. ’Î»‚.
2. Ï‰Wbfi˘ ÷ıfl‹˘ ±‰÷Îfl. ±Î›‰ı˝ÿfiÎ ≠‰÷˝¿ ‘L‰L÷Ïfl, ÿÌCÎ˝÷‹ÎfiÎ ’hÎ ±fiı
¿ı÷‹ÎfifiÎ Ï’÷Î Ë÷Î. ’flÎHÎ ±fiÁÎfl Á‹ƒ‹_◊fi ‰¬÷ı fiÌ¿‚ı·Î_ «˙ÿ flIfi˘
’ˆ¿Ì ±Q≤÷¿<_¤ ÁÎ◊ı ÷ı±˘ ≠√À ◊›ı·Î. ¤Î‰≠¿ÎÂ √˛_◊ ‹…⁄ ≥Lƒı V‰›_
±Î›‰ı˝ÿ ÏÂ¬‰ÎÕÌfiı ÷ı‹fiı M≤J‰Ì ’fl ·˘¿¿S›ÎHÎ ‹ÎÀı ‹˘¿S›Î Ë÷Î.
(¤Î√‰÷ — 9/17/4-5 ÷◊Î Ï‰WHÎ’flÎHÎ — 4/8/8-11)
ÿ¥fiı flÎŒÌ1 ¿ÎœÌ fiÎ¬Ì, ÷ı‹ … ¿Î‹-ø˘‘ÎÏÿ¿ CÎHÎÌ flÎÏŒ›_ »ı, ÷ı ¿ÎœÌ
‹Ò¿Âı. ±Î’HÎı ÷˘ ±ıfiı ⁄Î{Ì ’Õ‰_ ±ıÀ·_ … ¿fl‰_.” (92)
√ÎŒ·Î¥ ÀÎ‚‰Îfi_ ¿ÎflHÎ ±ı »ı …ı, ¬À¿˘ flÎ¬ı ÷˘ À‚ı fiı ⁄ÌΩı
μ’Î› ÷˘ ¿˘¥¿ ÏÂZÎÎ ¿flı I›Îflı À‚ı. (93)
±Î ÷˘ ⁄Ë ‹˘À˘ ·Î¤ ◊›˘ »ı ’HÎ ¨CÎ‹Î_ Ω› »ı, ÷ı Â_ …ı,
Ï‰Ê›‹Î_ ÁÊ„M÷ Ïfifl_÷fl ‰÷ı˝ »ı.2 fiı ±Î ÿÂ˝fi ÷˘ ’_«‹ËÎ’Î’fiı3 ⁄Î‚Ì
‹Ò¿ı ±ı‰_ »ı ’HÎ ‹ÏË‹Î …HÎÎ÷˘ fi◊Ì. (94)
¿‹˝Ï‰’Î¿ fiÎ‹ı √˛_◊ »ı ÷ı ‹ËÎflÎ…ı ‰_«ÎT›˘ Ë÷˘. ÷ı‹Î_ ¿èÎ_ »ı …ı,
“±Î ’Î’ı ¿flÌfiı ±Î fl˘√ ◊Î›,” ±ı ≠¿Îflı ÷ı‹Î_ CÎHÎ˘ Ï‰V÷Îfl ¿›˘˝ »ı. (95)
±Î¬Ì M≤J‰Ì‹Î_ ±ı¿ ‹ÎHÎÁ ‹flı ÷ıfi˘ ¿Î_¥ ¬fl¬fl˘ ◊Î› »ı ? ÷ı‹
±ZÎflfiÌ ºÏpfiı …ı ’Î‹ı »ı ÷ıfiı ±Î¬Î ⁄˛õÎ_Õfi˘ ≠·› ◊Î› ÷˘’HÎ ◊Õ¿˘
fi ◊Î›, ±ı‰Ì ’HÎ ±ı¿ Á‹…HÎ »ı. (96)
ÁÎ_A›fiÌ ºœ÷Î ¿ı‹ ◊Î› ? ±ı ≠ëfi˘ μkÎfl ¿›˘˝ …ı, “‹ÎHÎÁ ‹flÌ
Ω› »ı, ÿıË CÎflÕ˘ ◊Î› »ı, ÷ı Ωı‰_. fiı ÏfiI›≠·›,4 ÏfiÏ‹kÎ≠·›5 fiı
≠Î¿Ú÷≠·›6 ÷ıfi˘ Ï‰«Îfl ¿fl‰˘. fiı ÁÎ_A› fiı Ωı√ ÏÁ© ¿fl‰Îfi_ ¿ÎflHÎ ±Î
Á‹Î√‹ »ı.” (97)
1. ËÎ◊Ì …ı‰˘ ’√ ◊¥ …‰Îfi˘ ±ı¿ Ω÷fi˘ fl˘√. ÷ı ±ı¿ Ω÷fi_ …_÷…L› ’√fi_
ÿflÿ »ı. ÁÎ‘ÎflHÎ flÌ÷ı ÷ı ±ıÕÌ ¿ı ŒHÎÎ‹Î_ ◊Î› »ı. ÷ı‹Î_ CÎHÎÎ_ Ï»ƒ˘ ’ÕÌ ’v
‰Ëı »ı. ÷ıfiÎ ÿÎHÎÎ flÎ÷Î, ‘˘‚Î ¿ı ¿Î‚Î Ë˘› »ı. flÎŒÌ‰Î‚˘ ’√fi˘ ¤Î√ ÃıÃ
ËÎÕ¿Î_ Á‘Ì ÁÕÌ Ω› »ı.
2. Ï‰Ê›‹Î_ ÁÊ„M÷ ‰÷˝‰Ì ±ıÀ·ı Ï‰Ê›¤˘√‹Î_◊Ì @›Îflı› ⁄ËÎfl fi ±Î‰‰_ ÷ı.
3. ⁄˛õËI›Î, Á‰HÎ˝fiÌ «˘flÌ, ÁflÎ’Îfi, √vVhÎÌ√‹fi ÷◊Î ±Î «Îfl ‹Î_Ëı·Î
¿˘¥fi˘ Á_√ ¿fl‰˘.
4. ÿı‰, ÿÎ› ±fiı ‹fiW›ÎÏÿ¿fiÎ …ı ÿıË ÷ıfi˘ ZÎHÎ ZÎHÎ ≠I›ı fiÎÂ ÷ıfiı ÏfiI›≠·›
¿ËÌ±ı. (‰«. √.≠. 12). ∞‰˘ ¶ÎflÎ fl˘… ¤˘√‰Î÷Ì ÁÊ„M÷ ±‰V◊Î, ±ı ’HÎ
ÏfiI›≠·› »ı. ÏfiI›≠·›‹Î_ ∞‰fiÌ μ’ÎÏ‘ ·Ìfi ◊¥ Ω› »ı. (‰«. ±‹.
2fiÎ ±Î‘Îflı)
5. Ï‰flÎÀ ⁄˛õÎfi˘ Ïÿ‰Á ‰ÌI›ı flÎÏhÎ ’Õı »ı I›Îflı ÏhÎ·˘¿Ìfi˘ fiÎÂ ◊Î› »ı. ÷ı
ÏfiÏ‹kÎ≠·›. ±Î‹, Ï‰flÎÀ ⁄˛õÎfiÌ ÁÊ„M÷fiı ÏfiÏ‹kÎ≠·› ¿èÎ˘ »ı.
6. ≠Î¿Ú÷≠·› ±ıÀ·ı ‹ËÎ≠·›; …\±˘ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷ — 1/56.
≠¿flHÎ-1 19
…ı‹ fiÎ÷fi˘, fiÎ‹fi˘ fiı √Î‹fi˘ Ïfiç› ◊›˘ »ı, ÷ı‹ … ±ı‰˘

±P›ÎÁ ¿flı …ı, “Ë_ ±ÎI‹Î »\_, ⁄˛õ »\_, Á¬w’ »\_ fiı ¤√‰Îfifi˘ ¤@÷ »\_,
’HÎ ÿıË ÷ı Ë_ fiÏË;” ±ı‹ ¿flı ÷˘ ÷ı ’HÎ ◊Î›. fiı ±Î ÿıË ±Î’HÎfiı ÏfiI›ı
fifl¿ «Ò_◊Î‰ı »ı ±ı◊Ì ¤Ò_Õ<_ Â_ ? ’HÎ iÎÎfi Ï‰fiÎ ÷ıfiÌ √‹ fi◊Ì. (98)
±ZÎfl‘Î‹fiÎ …ı‰_ Á¬ ±Î_ËŸ ‰fl÷ı »ı, ÷ı‹Î_ ’HÎ ¿ıÀ·Î¿ ÿÏ¬›Î »ı.
÷ı‹Î_ ÿıËfi_ ÿ—¬ ◊˘Õ<_ fiı ‹fifi_ ÿ—¬ {Î{_ »ı. (99)
≠¿ÚÏ÷’vÊ Á‘Ì hÎHÎ ÷Î’ »ı fiı hÎHÎ √HÎ »ı fiı ÷ı◊Ì ’fl √HÎÎ÷Ì÷
Á¬ »ı. (100)
¤√‰Îfi fiı ¤√‰ÎfifiÎ ÁÎ‘ ±ı ⁄ı ÁÎ‹_ Ωı‰_ fiı ±ı … Ωı›Î …ı‰Î
»ı, ⁄ÌΩ‹Î_ ¿Î_¥ ‹Î· fi◊Ì. (101)
‹˘ÀÎfiı Ï‰Êı ‹fiW›¤Î‰ fi◊Ì flèÎ˘ ÷ıfi˘ ¿ı‹ ÷’ÎÁ ¿fl‰˘ ? ±ı
≠ëfi˘ μkÎfl ¿›˘˝ …ı, “±ıfiÌ ¿˘¥ Ïø›Î‹Î_ ÿ˘Ê fi ±Î‰ı ±ı … ÏÿT›¤Î‰
»ı.” (102)
¤√‰ÎfifiÌ V÷Ï÷ ¿fl‰Ì ’HÎ ’˘÷Îfiı ’Ï÷÷ fiı ±‘‹ ‹Îfi‰_ fiÏË.
¿ı‹ …ı, ±ı‹ ‹Îfiı ÷˘ ∞‰‹Î_ ⁄‚ flËı fiÏË fiı ∞‰ B·ÎÏfi ’Î‹Ì Ω›, fiı
±Î’HÎı ÷˘ ¤√‰Îfi ‹Y›Î »ı ‹ÎÀı ’Ï÷÷ ÂÎ ÁÎv ‹ÎfiÌ±ı ? ±Î’HÎı ÷˘
¿Ú÷Î◊˝ ‹Îfi‰_. (103)
“‹˘ÓËÎ-‹˘ÓË Ï‹·ı Ïfi… ≠Ì÷‹, ¿˙fi ’Ï÷›Îfl ¿flı ’Ï÷›Î_Áı.”1
ó ÷ı‹Î_ Â_ ¿èÎ_ …ı, ¿Î√‚fiÎ ·¬fiÎflÎ ‹Y›Î ÷ı ’»Ì ¿Î√‚fi_ Â_ ¿Î‹ ?
÷ı‹ ±Î’HÎfiı ≠√À Á_÷ ‹Y›Î »ı Ë‰ı Â_ ⁄Î¿Ì flèÎ_ ? (104)
±Î… ÷˘ ‹ËÎflÎ… ¿Ëı, “Á˙fiı ¤ÌÕÎ‹Î_ ·ı‰Î »ı fiı Á˙fiı ±ı¿Î_Ï÷¿
¿fl‰Î »ı fiı ‰ÎÁfiÎ ËÂı ÷˘ ÁÒ›˝fiÎ ·˘¿‹Î_ ◊¥fiı ⁄Î‚Ìfiı ·¥ ΩÂ_.” (105)
flÎΩfiÎ ¿<_‰flfiı œıœ◊Ì ‹flÎ› fiÏË, ÷ı‹ ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fiı ‹Î◊ı
¿Î‚, ¿‹˝, ‹Î›Î ±ÎÏÿ¿ ¿˘¥fi˘ ¤Îfl fiÏË …ı ÷ıfiı ’ÌÕÌ Â¿ı. (106)
Á·¤Î2 Ë÷Ì ÷ı Á‹ÎÏ‘‰Î‚Ì Ë÷Ì. ÷ı ’fl¿Î›Î‹Î_ ≠‰ıÂ ¿fl÷Ì ±ı‰Ì
1. ±◊˝ — ’˘÷ÎfiÎ Ï’˛›÷‹ ‹¬˘‹¬ ’˛I›ZÎ ‹Y›Î ’»Ì ’hÎ‹Î_ ¿˘HÎ Ï‰rÎÁ ¿flı ?
2. ±ı¿ ⁄˛õ‰ÎÏÿfiÌ VhÎÌ. ’˘÷ı ¿<‹ÎÏfl¿Î Ë÷Ì I›Îfl◊Ì ±ı¿·Ì … M≤J‰Ì ’fl Ï‰«fl÷Ì.
÷ıHÎı …fi¿fiÌ ≠Â_ÁÎ ÁÎ_¤‚Ì ’˘÷Îfi_ ÂflÌfl ›˘√Â„@÷◊Ì ⁄ÿ·Ìfiı Á˙_ÿ›˝‰Îfi
⁄fiÎT›_. Ï‹Ï◊·Î‹Î_ …¥ Ï¤ZÎÎ ÏfiÏ‹kÎı …fi¿fiı ‹‚Ì. ’fl_÷ …fi¿fiı ÷ı‹Î_ ‹˘Ë ➤
Ë÷Ì, ’HÎ ‰fi‹Î_ √¥ I›Î_ ÁÎv_ ÿı¬Ìfiı ±ı‹ ◊›_ …ı, “¿˘¥ ’vÊ Ë˘› ÷˘
fl‹Ì±ı.” (107)
‘‹˝ÂÎ‚Î Ë÷Ì ÷ı ’ÎÕÌfiı ŒflÌ ¿flÌ, ÷ı Ë‰ı ≠◊‹fiÌ ÿı¬Î÷Ì fi◊Ì.
±ı‹ ≠¿ÚÏ÷fi_ ¿Î›˝ Á‰ı˝ fiÎÂ ¿flÌ fiÎ¬‰_, ÷ıfi_ fiÎ‹ ÁÎ_A› ¿Ëı‰Î›. (108)
’˘÷Îfiı ΩHÎı ⁄ı ‹ÎHÎÁfi_ ¿Î‹ ¿flı ÷ı◊Ì ’HÎ ‹˘ÀÎfiÌ ±ÎiÎÎ±ı ¿flÌfiı
⁄ıÁÌ flËı ±◊‰Î ¿Ëı ±ıÀ·_ ¿flı ±ı … lıWÃ »ı. (109)
Ï‰Ê› ·˘’Ì fiÎ¬÷Î Ë˘› ÷ıfiı ‹˘ÀÎfiı flÎ∞ ¿›Î˝fi˘ Â˘ μ’Î› ?
≠ëfi˘ μkÎfl ±ı …ı, ‹˘ÀÎfiÌ ±fiT≤ÏkÎ fiı ÷ı …ı ¿Ëı ÷ı ¿fl‰_ ±ı … »ı. (110)
‹˘ÀÎfiı Â_ ¿fl‰Îfi_ ÷Îfi »ı ÷ı ¿ı‹ Á‹Ω› ? ±ı ≠ëfi˘ μkÎfl ¿›˘˝,
÷ı‹Î_ ‰fl÷Î·fi_ Á˘‚‹_ “‰«fiÎQ≤÷” ‰_«Î‰Ìfiı ⁄˘S›Î …ı, “±Î‹Î_ ¿èÎ_ »ı ÷ı‹
¿flÎ‰‰_ »ı. ÷ı Â_ …ı, ¤√‰Îfifi_ ¤…fi fiı ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fi˘ Á_√ ±ı ⁄ı
… flËV› fiı ±Ï¤≠Î› »ı. ÷ı ·¥fiı ‹_Õı ÷˘ flÎ∞ ◊÷Î_ @›Î_ ‰Îfl »ı ? ‹ÎÀı
flÎ∞ ¿fl‰Î Ë˘› ÷ıHÎı ‹_Õ‰_.” (111)
iÎÎfiÌ Ë˘› ÷ıfiı ’HÎ ÀÎœ, ÷Õ¿˘, ¤Ò¬, ÷flÁ ±ÎÏÿ¿ ÿıËfiÎ ¤Î‰
Á‰ı˝ …HÎÎ›, ±ı ’HÎ Á‹…‰_. (112)
Ï≠›‰˛÷fiı1 »˘¿flÎ_ ◊›Î_ fiı ±ÎI‹ÎflÎ‹ ¤Î√‰÷ ¿Ëı‰ÎHÎÎ, ¿ı‹ …ı,
¤√‰ÎfifiÌ ¿◊Î fiı ¤√‰Îfifiı ‰ËÎ·Î ±ı‰Î …ı ÁÎ‘ ÷ıfiÎ Á_√fi˘ I›Î√ fi
¿fl÷Î Ë‰Î; fiı …fi¿ı2 ¿èÎ_ …ı, Ï‹Ï◊·Îfi√flÌ‹Î_ ‹Îv_ ¿Î_¥ ⁄‚÷_ fi◊Ì, ’HÎ
»˘¿flÎ_ ◊›Î_; fiı √˘‰‘˝fi¤Î¥fiı ÷˘ ÁÎ¿fl fiı ‹ÌÃ<_ ±ı ⁄ı› Áfl¬Î_ ÷˘’HÎ
fi ◊›˘. ’˘÷Îfi˘ ≠¤Î‰ …fi¿ ’fl ·Îÿ‰Î Á·¤Î ›˘√Â„@÷◊Ì …fi¿fiÌ ⁄Ï©‹Î_
≠‰ıÂÌ √¥ fiı ÷ıfiÎ ‹fifiı ⁄Î_‘Ì ·Ì‘_. ±ı¿ … ÂflÌfl‹Î_ …fi¿ ±fiı Á·¤Îfi˘
Á_‰Îÿ ◊›˘. √v ’_«ÏÂ¬fiÎ ≠÷Î’ı …fi¿ı ÷ıfi˘ ’flÎ¤‰ ¿›˘˝.
(‹ËÎ¤Îfl÷, ÂÎ„L÷’‰˝)
1. V‰Î›_¤‰ ‹fifiÎ ’hÎ. fiÎflÿ∞fiÎ Á‹Î√‹◊Ì ÷ı±˘ flÎ…’ÎÀ »˘ÕÌ ÁÎ‘ ◊›Î.
’»Ì ⁄˛õÎfiÌ ÿflQ›Îfi√ÌflÌ◊Ì ’Î»Î Á_ÁÎfl‹Î_ ±ÎT›Î, »÷Î_ ‹fi ÷˘ I›Î√Ì …ı‰_
… Ë÷_. B≤ËV◊ Ë˘‰Î »÷Î_ ±ÎI‹ÎflÎ‹ fiı ‹ËÎ¤Î√‰÷ ¿Ëı‰Î›Î. …√÷◊Ì
Ïfi·ı˝’ flèÎÎ. (¤Î√‰÷ — 7/1-2)
2. Ï‹Ï◊·ÎfiÎ flÎ…‰_ÂÌ±˘fi_ μ’fiÎ‹ “…fi¿” ¿Ëı‰Î› »ı. ±ıÀ·ı Ï‹Ï◊·ÎfiÎ ⁄‘Î
… flÎΩ±˘ …fi¿ ¿Ëı‰Î›Î. ÁÌ÷Î∞fiÎ Ï’÷Î ÏÁflK‰… fiÎ‹fiÎ …fi¿ Ë÷Î.
(Ï‰WHÎ’flÎHÎ — 4/5/22-4)
≠¿flHÎ-1 21
»˘¿flÎ_ ◊›Î_; ‹ÎÀı ¤ı‚Î flËı ÷˘ »˘¿flÎ_ ◊Î›. (113)

¤√‰Îfi ±fiı ‹˘ÀÎ ÁÎ‘fiı ±ÎÂflı ¿flÌfiı ÷˘ ‰Îÿ‚ …ı‰Î_ ÿ—¬
±Î‰‰ÎfiÎ_ Ë˘› ÷ı ’HÎ À‚Ì Ω› fiı ÁÎ‘fi ¿flÌfiı ÷˘ ¿>ÀÌ ¿>ÀÌfiı ‹flÌ Ω›
÷˘’HÎ fi À‚ı. (114)
Ëˆ›Î‹Î_ iÎÎfi ¤›* »ı ±ı ÷˘ Ë∞ ⁄ËÎfl ¿Îœu_ fi◊Ì. ¿ı‹ …ı,
ÁÎ_¤‚fiÎflÎ ±Î√‚ ’ÎhÎ fi ‹‚ı. fiı ±ı iÎÎfi ÷˘ ⁄˛õÎfiÌ ±Î›W› ’›*÷
¿flÌ±ı ÷˘’HÎ ¬ÒÀı fiÏË; ’HÎ ÷ı ¿èÎÎfiÌ ÷˘ ÏfiT≤ÏkÎ ±Î‰÷Ì fi◊Ì. (115)
≥„Lƒ›_-±_÷—¿flHÎfiÎ_ ÿ—¬ ±Î‰÷Î_ Ë˘› ÷ıfi_ ¿ı‹ ¿fl‰_ ? ±ı ≠ëfi˘
μkÎfl ¿›˘˝ …ı, “±ı ÷˘ ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎfiı ’HÎ ±Î‰÷Î_, ±ı ÷˘ V‰¤Î‰ ¿Ëı‰Î›,
‹ÎÀı ÷ıfi_ ÁËfi ¿fl‰_.” (116)
‹˘ÀÎ »ı ÷ı ¿˘¥¿fiı ‰‘ Á¬ ±Î’ı »ı fiı ¿˘¥¿fiı ◊˘Õ<_¿ Á¬ ±Î’ı
»ı ÷ıfi_ ¿ı‹ Á‹…‰_ ? ±ı ≠ëfi˘ μkÎfl ¿›˘˝ …ı, “‹˘ÀÎ ÷˘ Á‹ƒ …ı‰Î »ı.
÷ı Á‹ƒ‹Î_ ’ÎHÎÌfiÌ ¬˘À fi◊Ì; ÷ı‹ ±ı ÷˘ ¿˘¥fiı ±˘»\_ Á¬ ±Î’÷Î fi◊Ì,
’HÎ ’ÎhÎfiı ·¥fiı ±ı‹ …HÎÎ› »ı. fiı μ’fl◊Ì ÷˘ ‹˘ÀÎ ‹ÎHÎÁfi_ flÎ¬‰_ ’Õı
±ı‰_ √flÌ⁄fi_ fi fl¬Î›, ±ı ÷˘ ‰Ëı‰Îfl ¿Ëı‰Î› …ı, ’‰˝÷¤Î¥ …ı‰Î ‰Î_Áı
⁄ıÁı fiı ‹˘À<_ ‹ÎHÎÁ Ë˘› ÷ı ±Î√‚ ⁄ıÁı.” (117)
‹ËÎflÎ…fiÎ V‰w’‹Î_ ‰‚√Ì flËı‰_ fiı ±Ï√›Îfl Ïfi›‹1 ’Î‚‰Î fiı
I›Î√Ìfiı hÎHÎ √˛_◊2 ’Î‚‰Î ±ıÀ·_ ¿fl‰_ »ı; ⁄Ì…\_ ¿Î_¥ ¿fl‰_ fi◊Ì. (118)
¿˘ÏÀ …L‹ı ¿Áfl À‚‰ÎfiÌ Ë˘› ÷ı ±Î… À‚Ì Ω› fiı ⁄˛õw’ ¿flÌ
‹Ò¿ı, Ωı ¬flı¬flÎ ÁÎ‘ ‹‚ı fiı ÷ı ¿Ëı ÷ı‹ ¿flı ÷˘. (119)
¿ıÀ·ı¿ wÏ’›ı ±Î_A›, ¿Îfi ±ÎÏÿ¿ ≥„Lƒ›_ ‹‚ı fiÏË ÷ı ¤√‰Îfiı
±ÎM›Î_ »ı, ’HÎ ∞‰ ¿ı‰‚ ¿Ú÷CfiÌ »ı. (120)
¿˘ÏÀ ¿S’ı ¤√‰Îfifi_ ‘Î‹ fi ‹‚ı, ÷ı ±Î‰Î ÁÎ‘fiı ËÎ◊ ΩıÕı
±ıÀ·Î‹Î_ ‹‚ı »ı. (121)
1. 1. ¿˘¥fiÌ ÏË_ÁÎ fi ¿fl‰Ì. 2. ’flVhÎÌfi˘ Á_√ fi ¿fl‰˘. 3. ‹Î_Á fi ¬Î‰_. 4. ÿÎw
fi ’Ì‰˘. 5. Ï‰‘‰Î VhÎÌfi˘ V’Â˝ fi ¿fl‰˘. 6. ±ÎI‹ËI›Î fi ¿fl‰Ì. 7. «˘flÌ fi
¿fl‰Ì. 8. ¿˘¥fiı ¿·_¿ ·√ÎÕÌ ⁄ÿfiÎ‹ fi ¿fl‰˘. 9. ¿˘¥ ÿı‰fiÌ Ïfi_ÿÎ fi ¿fl‰Ì.
10. Ï⁄fi¬’÷_ - ËÎ"À· ‰√ıflıfi_ ±fiı Õ<_√‚Ì-·ÁHÎ-ÏË_√‰Î‚_ fi ¬Î‰_. 11.
¤√‰Îfi ±fiı Á_÷◊Ì Ï‰‹¬ ∞‰ Ë˘› ÷ıfiÎ ‹¬ı◊Ì ¿◊Î fi ÁÎ_¤‚‰Ì.
2. ÏÂZÎÎ’hÎÌ, ‘‹Î˝Q≤÷ ±fiı ÏfiW¿Î‹ÂÏ©.
⁄ÌΩ ÿ˘Êfiı ‹ËÎflÎ… √HÎ÷Î fi◊Ì, ’HÎ «ÎflfiÎ ƒ˘Ëfiı1 √HÎı »ı.
±ı¿ ¤√‰Îfi, ⁄ÌΩ ±Î«Î›˝, hÎÌΩ ÁÎ‘ fiı «˘◊Î ÁIÁ_√Ì; ‹ÎÀı ±ı «Îflfi˘
ƒ˘Ë fi ¿fl‰˘. (122)
¤√‰ÎfifiÎ V‰w’fiÌ ÏfiWÃÎ ◊¥ ÷ıfiı ÁÎ‘fi Á‰ı˝ ◊¥ flèÎÎ_, ⁄Î¿Ì
¿Î_¥ ¿fl‰_ flèÎ_ fi◊Ì. (123)
‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ Ë÷_ …ı, VhÎÌfiı »˘¿flÎ_ ◊Î› ÷ı ’»Ì ’vÊ‹Î_ Ëı÷ ±˘»\_
◊¥ Ω›; ÷ı‹ ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝ ÿı¬Î› ÷ı ’»Ì ≠√ÀfiÌ ÷ÎH› {Î{Ì flËı÷Ì
fi◊Ì. (124)
±Î ·˘¿‹Î_ ÕÎèÎ˘ ÷˘ ¿˘¥ ≠¤ ¤…÷˘ fi◊Ì fiı …ı √Î_Õ˘ ◊Î› ÷ı ¤…ı
»ı. (125)
⁄Î…fl˘ ¬Î‰˘ fiı ≠¤ ¤…‰Î, ⁄Ì…\_ ¿Î_¥ ¿fl‰_ fi◊Ì fiı fl˘À·Î ÷˘
¤√‰Îfifiı ÿı‰Î »ı, ÁÎ‘fiı ÿı‰Î »ı, ÷ı ÿıÂı, ÿıÂı fiı ÿıÂı. (126)
‘‹˝ÂÎ‚ÎfiÎ ¿Î‹‹Î_ ‹ÎHÎÁı ⁄Ë ÿÎ¬Õ˘ ¿›˘˝, ÷ı ±‹ı flÎ∞ ◊›Î, ÷ı
¤√‰Îfi flÎ∞ ◊¥ flèÎÎ. fiı ±Î‰Î ÁÎ‘fi_ ÿÂ˝fi ÷˘ ’_«‹ËÎ’Î’fiı ’HÎ
⁄Î‚Ì fiÎ¬ı ±ı‰_ »ı, ’HÎ ±ı‰˘ ‹ÏË‹Î fi◊Ì fiı ±ı‰˘ ‹ÏË‹Î Ë˘› ÷˘
±_÷fl‹Î_◊Ì ±Îfi_ÿfiÎ d‰ÎflÎ »^Àı. ±fiı ±Î ÷ı ¿Î_¥ ‰Î÷_ »ı ! ±Î ÷˘
±ZÎfl‘Î‹fiÌ ‰Î÷_ »ı, ’HÎ ÁÎ_A› Ï‰fiÎ ¿Áfl flËÌ Ω› »ı, fiı ÁÎ_A›‰Î‚Îfiı
÷˘ ±Î ·˘¿ Á‰ı˝ fi¿Û …ı‰_ ·Î√ı »ı, ’HÎ @›Î_¥ ‹Î· ‹fiÎ› fiÏË. fiı ±Î
¿Îfl¬Îfi_ ÷˘ Á‰ı˝ ‘ÒÕufi_ »ı, ‹ÎÀı ÷ı‹Î_ ‹Î· ‹Îfi‰˘ fiÏË. (127)
¤√‰Îfi‹Î_ fiı ÁÎ‘‹Î_ Ëı÷ flËıÂı ÷˘ ÷ıfiÎ μ’fl Á˙ Ëı÷ ¿flÂı fiı
±ı◊Ì ≠Ï÷¿>‚ flËıÂı ÷ıfiı ÷˘ Á˙ ≠Ï÷¿>‚ ◊ÎÂı, ±ı ‰Î÷ Á‹∞ flÎ¬‰Ì,
±ı‹Î_ ¿Î_¥ Á_Â› fi◊Ì. (128)
ÿ—¬ ¿˘¥ ‹ÎfiÂ˘ fiÏË fiı …ı Ωı¥±ı ÷ı ±Î’HÎfiı ‹Y›_ »ı, fiı {Î{Î
wÏ’›Î ±Î’ı ÷˘ ≠¤ ¤Ω› fiËŸ, ÷ı ÁÎv ±Î’÷Î fi◊Ì. (129)
‹ËÎ≠·›fiÎ ±„Bfi‹Î_ ’HÎ ‰ÎÁfiÎ ⁄‚Ì fiÏË. ÷ı ‰ÎÁfiÎ ÷˘ ¿ÎflHÎ
ÂflÌflw’ …ı ‹Î›Î ÷ı »ı. ÷ıfiı ÀÎ‚‰Îfi_ ¿ÎflHÎ ÷˘ ±ı »ı …ı, ±ı¿ ÷˘
1. ƒ˘Ë ±fiı ±’flÎ‘ ±ÎK›Î„I‹¿ ‹Î√˝‹Î_ Ï‰Cfiw’ »ı. ±ΩHÎ÷Î_ ◊Î› ÷ı ±’flÎ‘ fiı
ΩHÎÌ-⁄Ò∞fiı ◊Î› ÷ı ƒ˘Ë. ƒ˘Ë ±fiı ±’flÎ‘ ‹fi, ‰ÎHÎÌ fiı ¿‹˝◊Ì ±ı‹ hÎHÎ
≠¿Îflı ◊Î› »ı. ±’flÎ‘Ìfiı ∂√fl‰Îfi˘ ±‰¿ÎÂ »ı, ƒ˘ËÌ ÷˘ ±Áfl‹Î_ … ¬’ı »ı.
≠¿flHÎ-1 23
¤√‰ÎfifiÌ μ’ÎÁfiÎ fiı ⁄Ì∞ ±ÎiÎÎ, ÷ı ÏÂZÎÎ’hÎÌ‹Î_ ¿èÎ_ »ı …ı, “ÏfiΩI‹Îfi_

⁄˛õw’_” ±ı‹ ‹Îfi‰_, ±ı ±ÎiÎÎ »ı. ÷ı ±ı ‰«fi‹Î_ ‹ËÎflÎ…ı Á˙fiı ±ı¿Î_Ï÷¿
¿flÌ ‹Ò@›Î. (130)
ÿ·˝¤‹Î_ ÿ·˝¤ ÁIÁ_√, fiı ÿ·˝¤‹Î_ ÿ·˝¤ ±ı¿Î_Ï÷¿’b_, fiı ÿ·˝¤‹Î_
ÿ·˝¤ ¤√‰Îfi, ±ı hÎHÎ ‰Î÷ ±Î’HÎfiı ‹‚Ì flËÌ »ı. Á¿Î¥ Ω±˘, ±Lfi
‹Ò¿Ì Ïÿ›˘, ‰fi‹Î_ Ω±˘ ¿ı CÎfl ‹Ò¿Ì Ïÿ›˘ ÷ı ¿fl÷Î_ ’HÎ ±Î ÁÎ‘fiÌ ‰Î÷_
ÁÎ_¤‚‰Ì ÷ı ±Ï‘¿ »ı, ±fiı ±Î ÷˘ ’vÊ˘kÎ‹fiÎ_ ‰«fi »ı fiı √HÎÎ÷Ì÷
‰Î÷_ »ı fiı ±Î ‰Î÷_‹Î_◊Ì ÷˘ ±ZÎfl‘Î‹ ÿı¬Î› »ı. ÷ı ¤√‰Îfi ±ZÎfl‘Î‹
fiı ‹@÷fiı ·¥fiı ±ı‰Î fiı ±ı‰Î … ±ÎT›Î »ı ÷ı‹Î_ Œıfl fi Á‹…‰˘, fiı
‹ÏË‹Î Á‹Ω÷˘ fi◊Ì ÷ı◊Ì ∞‰ ÿÒ⁄‚˘ flËı »ı. (131)
±ı¿ Ïÿ‰Áı flÎ… ÿı‰Î› ’HÎ Ï‰zÎ fi ÿı‰Î›. fiı flÎΩfi˘ ¿<_‰fl Ë˘›
÷ıfiı √‹ı ±ıÀ·_ ¬‰flÎ‰ı ÷˘’HÎ ±ı¿ Ïÿ‰Áı ‹˘À˘ fi ◊Î›. ±ı ÷˘ ‘Ìflı ‘Ìflı
‹˘À˘ ◊Î›, ÷ı‹ iÎÎfi ’HÎ Á_√ı ¿flÌfiı ‘Ìflı ‘Ìflı ◊Î› »ı. (132)
…ıHÎı ‹˘ÀÎfiı ∞‰ ±Î’Ì ÿÌ‘˘ Ë˘› ÷ıfiı ’HÎ ‰ÎÁfiÎ flËı, ÷ıfiı
ÀÎ‚‰Îfi_ ÁÎ‘fi ÷˘ ‹ÏË‹Î fiı ±ÎI‹ÏfiWÃÎ »ı. (133)
‰ÎÁfiÎ À‚ı ÷˘’HÎ ÿıËfi˘ ¤Î‰ flËÌ Ω›. ÷ı ∑Ê¤ÿı‰ ¤√‰Îfifi˘
ÿıË ’Õ‰Îfi˘ ◊›˘ I›Îflı ‹¬‹Î_ ’ÎHÎÎfi˘ ¿˘Ï‚›˘ ‹Ò@›˘, ÷ı ÂÎ◊Ì …ı,
¬Î‰Îfi˘ ±P›ÎÁ, ‹ÎÀı ±ı ‰Î÷ ’HÎ Á‹…‰Ì. (134)
¿ÿÎÏ’ flÎ∞ ◊¥fiı ‹Î◊ı ⁄ı ËÎ◊ ‹Ò¿Ì±ı ÷˘’HÎ iÎÎfi ¿ı‹ ◊Î› ? ±ı ÷˘
‰Î÷ı ¿flÌfiı ◊Î›. fiı flÎ∞ ◊Î› ÷˘ ⁄Ï© ±Î’ı ÷ı◊Ì ‰Î÷ Á‹Ω›. (135)
±Î ‰Î÷_ ÷˘ Ωÿ »ı ÷ı ÁÎ_¤‚ı ÷˘ √Î_Õ˘ ◊Î›. ÷ı √Î_Õ˘ ÷ı Â_ …ı,
…√÷ ¬˘À<_ ◊¥ Ω›, ’»Ì ÷ıfiı ÕÎèÎ˘ ¿˘HÎ ¿Ëı ? (136)
≥„Lƒ›_-±_÷—¿flHÎ ÷˘ ‹_⁄¥ fiı ÁÒfl÷fiÎ_ ÷‚fiÎ_ ‹ÎHÎÁ …ı‰Î_ »ı, ÷ıfiı
ÁIÁ_√ ◊Î› fiËŸ. fiı ‹Î_ËÌ·˘ ¿Ï…›˘ ÷˘ ⁄Ë ¤Îflı »ı, ÷ı ±ÎÕ˘ ±Î‰ı ÷ı
ΩHÎı, ±ı ÷˘ ‹‘flÎÂÌfiÎ1 fl_√fiÌ ’ıÃı ‹Î›ÎfiÎ ’ÎÂ ·ÎB›Î »ı ÷ı◊Ì ‰Î÷
±Õ÷Ì fi◊Ì. (137)
“ÁÎ‘fiı ¿flÌfiı ¿ÿÎÏ’ Ïfi‰Î˝ÁÏfi¿ ◊‰ÎÂı ÷˘’HÎ Â_ ’Î@›_ ? fiı ÷ıHÎı
¿flÌfiı Â_ Œ‚ »ı ? ±ı ÷˘ {ÎÕ‰Î_ …ı‰˘ »ı. fiı ¤√‰ÎfifiÌ ÏfiWÃÎ »ı fiı
1. ‹ƒÎÁÌfiÎ.
‰ÎÁfiÎ »ı ÷˘’HÎ ÷ıfiÌ ÂÌ ÏŒ¿fl »ı fiı ÷ıfi˘ Â˘ ¤Îfl »ı ?” ≥I›ÎÏÿ ⁄Ë

⁄‚fiÌ ‰Î÷ ¿flÌ. (138)
¤√‰Îfifi˘ ±ÎÂfl˘ ◊›˘ »ı ÷ı …ı‰Ì ÷˘ ¿˘¥ ‰Î÷ … fi◊Ì, ÷ıfiı ÷˘
Á‰ı˝ ‰Î÷ ◊¥ flËÌ »ı. ¿Î_¥ ¿fl‰_ ⁄Î¿Ì flèÎ_ fi◊Ì. fiı ¤√‰Îfi ÷˘
±‘‹˘©ÎflHÎ »ı, ’Ï÷÷’Î‰fi »ı fiı ÂflHÎÎ√÷‰IÁ· »ı fiı
“Ω¿˘ …√ ‹ıÓ ¿˘¥ fiËŸ, ÷Î¿<_ ÷‹ Ë˘ ‹ËÎflÎ…”
…ıfi_ ¿˘¥ fiÏË ÷ıfiÎ ¤√‰Îfi »ı. fiı ¤√‰Îfi ÷˘ √flÌ⁄fiÎ Ïfi‰Î… ¿ËÎ‰ı »ı. fiı
“≠√Àfiı ¤∞ ¤∞ ’Îfl ’ÎQ›Î CÎHÎÎ, √Ì‘ √ÏHÎ¿Î ¿Ï’T≤_ÿ ¿˘ÏÀ;
‰˛…÷HÎÌ fiÎfl T›Ï¤«Îfl¤Î‰ı ÷flÌ, ≠√À μ’ÎÁfiÎ Á˙◊Ì ‹˘ÀÌ.”
‹ÎÀı ≠√ÀfiÎ …ı‰Ì ÷˘ ¿˘¥ ‰Î÷ fi◊Ì fiı ≠√À ÁÒ›˝ ‰÷ı ±…‰Î‚_ ◊Î› »ı.
‹ÎÀı ≠√Àfi˘ ±ÎÂfl˘ ◊›˘ ÷ı ⁄‚ flÎ¬‰_. (139)
÷’ÎÁÌfiı Ωı›_ ÷˘ ±Î’HÎı ÷˘ Ï‰Ê›fi˘ Á_⁄_‘ Ë˘› I›Îflı … ≠¤
¤Ω› ’HÎ ÷ı Ï‰fiÎ ¤Ω› fiÏË. ÷ı ¬Î‰Îfi_, flËı‰Îfi_ ±ÎÏÿ¿ ÁÎfi¿>‚
Ë˘› ÷˘ ¤Ω›. (140)
±Î ∞‰ ÷˘ Ï‰Ê›‹Î_◊Ì fi˘¬˘ ’Õ÷˘ fi◊Ì fiı ±Î ¤…fi ¿flÎ‰Ì±ı
»Ì±ı ÷ı‹Î_◊Ì …flÎ¿ ’‚, ⁄ı ’‚ fi˘¬˘ ’Õı, ÷ı‹Î_◊Ì Ïfi√˝HÎ¤Î‰fiı ’Î‹Ì
Ω›. fiı ∞‰fiı ÷˘ “‰«fiÎQ≤÷”‹Î_ ·_⁄¿HÎ˝ …ı‰˘ ¿èÎ˘ »ı, ’HÎ ±Î ‰÷˝‹Îfi
’Î‚ı »ı, ±ı ÷˘ ∞‰ ÁÎflÎ ËÂı. fiı ⁄˛õÎ_Õ‹Î_ ±ı‰˘ ¿˘¥ ’vÊ fi◊Ì …ıfiı
VhÎÌ fi Ωı¥±ı, fiı ±ı‰Ì ¿˘¥ VhÎÌ fi◊Ì …ıfiı ’vÊ fi Ωı¥±ı, ÷ı‹Î_◊Ì fi˘¬Î
’Õ‰Îfi˘ ÷˘ ‹ËÎflÎ…ı ±ı¿ f·˘¿ ·A›˘ »ı …ı, ÏfiΩI‹Îfi_ ⁄˛õw’_ – …ı‹
√…flÎ÷fiÌ M≤J‰Ì‹Î_ ’Î÷Î‚ Á‘Ì ¬˘ÿÌ±ı ÷˘’HÎ ’ÎHÎ˘ fi ‹‚ı, ÷ı‹ ⁄˛õw’
◊Î‰_ ÷ı‹Î_ ¿˘¥ ÿ˘Ê … fi ‹‚ı. (141)
‹˘flı ÷˘ ¤√‰Îfifiı ‹‹ZÎ ¬˘‚÷Î fiı ±Î… ÷˘ ¤√‰Îfi ‹‹ZÎfiı
¬˘‚ı »ı. (142)
¤√‰Îfi ¤∞±ı »Ì±ı ÷ı‹Î_◊Ì ⁄Ë … ‹˘À˘ ·Î¤ ◊ÎÂı, ÷ı ±ı¿
⁄˛õÎ_Õ …ıÀ·˘ fi ¿Ëı‰Î› fiı Á˘ ⁄˛õÎ_Õ …ıÀ·˘ ’HÎ fi ¿Ëı‰Î›. (143)
±‹ÎflÎ ¤ı‚Î flËı »ı fiı ⁄Ì…ı ‹Î· ‹Îfiı »ı ÷ıfiı ±˘‚¬Î› fiÏË. fiı
±Î ÿÂ˝fi ◊Î› »ı ÷ı ÷˘ ⁄Ë …L‹fiı ’H›ı ◊Î› »ı; fiÌ¿fl ÿÂ˝fi ◊Î› fiÏË.
fiı ±Î ÷˘ …ı‹ »ı ÷ı‹ …HÎÎ› ÷˘ ±Î CÎÕÌ±ı √Î_ÕÎ ◊Î±˘. fiı √Î_ÕÎ fi◊Ì
≠¿flHÎ-1 25
◊‰Î÷_ ÷ı ÷˘ ¤√‰ÎfifiÌ ≥E»Î »ı. fiı ±Î ÿÂ˝fi ÷˘ ⁄Ë ÿ·˝¤ »ı ’HÎ

‰flÁÎÿ ‰flÁı I›Îflı ÷ıfi_ ‹ÎËÎIQ› fi …HÎÎ› ’HÎ fi ‰flÁı I›Îflı ¬⁄fl ’Õı.
fiı ‰flÁÎÿ fi ‰flÁı ÷ıfi_ ÷˘ ÿıËfiı ÿ—¬ ◊Î›, fiı ±Î ›˘√ fi ◊Î› ÷ıfi_ ÷˘
∞‰‹Î_ ÿ—¬ ◊Î›. fiı ±Î Ωı√ fiÏË ◊Î› ÷ıfiı ÷˘ ’»Ì fl˘‰_ ’ÕÂı. (144)
ÿıËfiı ·¥fiı, ÿıÂfiı ·¥fiı, ¿Î‚fiı ·¥fiı ∞‰ ⁄Ë B·ÎÏfi ’Î‹Ì Ω›
»ı, ±ı B·ÎÏfi ’Î‹‰Ì fiÏË. fiı ±ıfi˘ ÷˘ ±ı‰˘ V‰¤Î‰ »ı, fiı ¿›* ¤√‰Îfifi_
◊Î› »ı ÷ı √‹ı ÷ı ¿flı. fiı V◊Ò‚fi_ ÿ—¬ ±Î‰ı,1 ÁÒZ‹fi_ ÿ—¬ ±Î‰ı,2 ¿ÎflHÎfi_
ÿ—¬ ±Î‰ı3 ÷ıfiı ‹Îfi‰_ fiÏË. fiı ‹ËÎflÎ…ı ’HÎ ‹‚÷_ flÎ¬Ìfiı ≠¤ ¤ΩT›Î
»ı. (145)
±Î ¿Îfl¬ÎfiÎ_ Ωı ±ı¿ ‰flÁfiÎ_ ¿flÌ±ı ÷˘ ⁄ı ‰flÁfiÎ_ ∂¤Î_ ◊Î›, fiı
⁄ı ‰flÁfiÎ_ ¿flÌ±ı ÷˘ «Îfl ‰flÁfiÎ_ ∂¤Î_ ◊Î› ±ı‹ »ı. fiı Á˙ ‹_ÕÌ±ı ÷˘
…^fiÎ√œ◊Ì ‰fl÷Î· Á‘Ì ÁÕ¿ ⁄Î_‘Ì ÿ¥±ı, ÷ı »Î_›Õı «ÎS›Î …¥±ı ÷ı ÷Õ¿˘
… fi ·Î√ı ’HÎ ‰Î÷_ ¿fl‰Îfi_ fiı Á‹…‰Îfi_ »ı ÷ı flËÌ Ω›. fiı ¤√‰Îfi Ï‰fiÎ
÷˘ ±ÎI‹iÎÎfi, ‰ˆflÎB› fiı ‘‹˝ ±ı Á‰ı˝ ±¤ƒ »ı, ¿˘¥ ¿S›ÎHÎ¿÷Î˝ fi◊Ì. (146)
hÎÌÁ ·ZÎHÎı ›@÷ ÁÎ‘w’ ¤√‰Îfi4 ΩHÎ‰Î fiı ±˘√HÎ«Î·ÌÁ ·ZÎHÎı
1. ÂflÌfl‹Î_ ‹_ÿ‰ÎÕ flèÎÎ ¿flı.
2. ‹fi‹Î_ ‹Ò_{‰HÎ flèÎÎ ¿flı.
3. Ï‰Ê›¤˘√fiÌ ‰ÎÁfiÎ flèÎÎ ¿flı.
4. Á_÷fiÎ_ hÎÌÁ ·ZÎHÎ˘ —
1. ¿Ú’Î· - V‰Î◊˝fiÌ ±’ıZÎÎ Ï‰fiÎ ’Îfl¿<_ ÿ—¬ ÁËfi fi ◊Î› ÷ı ±◊‰Î ’flÿ—¬
ÀÎ‚‰ÎfiÌ ≥E»Î‰Î‚˘. 2. Á‰˝ÿıÏËfiÎ‹˚ ±¿Ú÷ƒ˘Ë - Á‰˝ÿıËÌ±˘‹Î_ Ï‹hÎÎÏÿ-¤Î‰
»ı ‹ÎÀı ¿˘¥fi˘ ’HÎ ƒ˘Ë fiÏË ¿flfiÎfl. 3. Ï÷Ï÷ZÎ - ¶L¶fiı ÁËfi ¿flfiÎfl. 4.
ÁI›ÁÎfl - ÁI›fiı … ±ı¿ ⁄‚ ‹ÎfifiÎfl. 5. ±fi‰zÎI‹Î - ¶ıÊ-±ÁÒ›Î ±ÎÏÿ
ÿ˘Ê◊Ì flÏË÷ ‹fi‰Î‚˘. 6. Á‹ - Á‰˝‹Î_ Á‹º„WÀ‰Î‚˘. 7. Á‰˘˝’¿Îfl¿ - Á‰˝fiı
μ’¿Îfl … ¿flfiÎfl. 8. ¿Î‹ˆflË÷‘Ì - Ï‰Ê›¤˘√◊Ì ⁄Ï©‹Î_ ZÎ˘¤ fiÏË ’Î‹fiÎfl.
9. ÿÎL÷ - ≥„Lƒ›˘fi_ ÿ‹fi ¿flfiÎfl. 10. Q≤ÿ - Q≤ÿ Ï«kÎ‰Î‚˘. 11. ÂÏ« -
⁄ÎèÎ ±fiı ±ÎL÷fl ÂÏ©‰Î‚˘, ÷ı‹Î_ VfiÎfi ‰√ıflı◊Ì ◊÷Ì ⁄ÎèÎ ÂÏ© ±fiı
¤√‰ÎfifiÎ_ Ï«_÷fi◊Ì ◊÷Ì ±ÎL÷fl ÂÏ© ¿ËÌ »ı. 12. ±Ï¿_«fi - ±L› ≠›˘…fiı
flÏË÷. 13. ±fiÌË - ·˙Ï¿¿ T›Î’Îflı flÏË÷ ¿˘¥ ’HÎ ’˛¿ÎflfiÌ ≥E»Î±ı flÏË÷.
14. Ï‹÷¤¿˚ - Ï‹÷ÎËÎfl ¿flfiÎfl. 15. ÂÎL÷ - ±_÷—¿flHÎ …ıfi_ Ïfi›‹‹Î_ »ı.
16. „V◊fl - „V◊flÏ«kÎ‰Î‚˘. 17. ‹E»flHÎ - Ë_ … ÂflHÎ (flÏZÎ÷Î ±fiı ➤
›@÷ flÎΩw’ ¤√‰Îfi1 ΩHÎ‰Î. ⁄Î¿Ì ±ˆr›˝’HÎı ¿flÌfiı ¤√‰Îfi’b_ fi◊Ì.

±Î ‰Î÷ ’HÎ ±‰U› Á‹…‰ÎfiÌ »ı. (147)
±_÷fl‹Î_ ÀÎœ<_ flèÎÎ ¿flı fiı ‘√Ì fi Ω› ÷ıfiÎ ⁄ı μ’Î› »ı — ±ı¿ ÷˘
¤√‰Îfifi_ ¤…fi ¿fl‰_ fiı ⁄Ì…\_ ¤√‰Îfifiı Á‰˝¿÷Î˝ Á‹…‰Î fiı ÷ı‹Î_ Á¬
±Î‰ı ÷˘ Á¬ ¤˘√‰Ì ·ı‰_ fiı ÿ—¬ ±Î‰ı ÷˘ ÿ—¬ ¤˘√‰Ì ·ı‰_. ÷ı ¿èÎ_ »ı
…ı, ÿÎÁfiÎ ÿU‹fi ËÏfl ¿ı”ÿÌ Ë˘› fiÏË, …ı‹ ¿flÂı ÷ı‹ Á¬ … ◊ÎÂı. (148)
¤√‰Îfiı ‹˘Ë ÂÎ ÁÎv ¿›˘˝ ËÂı ? ±ı‹ Á_¿S’ ¿flÌfiı ÷’ÎÁ ¿›˘˝ ÷˘
…HÎÎb_ …ı, ±ı ’HÎ Á‹∞fiı ¿›* »ı, fiÌ¿fl ÷˘ ⁄˛õÎ_Õ «Î·÷ fiÏË. (149)
≠Î„M÷fi˘ μ’Î›) …ıfiı »ı. 18. ‹Ïfi - Â¤Îl›fi_ ‹fifi ¿flfiÎfl. 19. ±≠‹kÎ
- ÁÎ‰‘Îfi. 20. √¤ÌflÎI‹Î - …ıfi˘ ±Ï¤≠Î› ΩHÎÌ Â¿Î› fiÏË ÷ı. 21.
K≤Ï÷‹Îfi˚ - ±Î’I¿Î‚‹Î_ ‘ˆ›˝‰Î‚˘. 22. Ï…÷ÊÕ˚√HÎ - ¤Ò¬, ÷flÁ, Â˘¿, ‹˘Ë,
…flÎ, Q≤I› ±ı » ¶_¶˘fiı ∞÷fiÎfl. 23. ±‹ÎfiÌ - ’˘÷ÎfiÎ ÿıËfiÎ ÁI¿ÎflfiÌ
±Ï¤·ÎÊÎ fiÏË flÎ¬fiÎfl. 24. ‹Îfiÿ - ⁄ÌΩ±˘fiı ‹Îfi ±Î’fiÎfl. 25. ¿S’ -
ÏË÷˘’ÿıÂ ¿fl‰Î‹Î_ Á‹◊˝. 26. ‹ˆhÎ - ¿˘¥fiı fiÏË Ã√fiÎfl˘. 27. ¿ÎvÏHÎ¿ -
¿vHÎÎ◊Ì … ≠‰÷˝fiÎfl˘, ’HÎ V‰Î◊˝ ¿ı ·˘¤◊Ì fiÏË. 28. ¿Ï‰ - ∞‰, ¥rfl,
‹Î›Î, ⁄˛õ ±fiı ’fl⁄˛õ ó ±Î ’Î_« ÷k‰˘fiı ›◊Î◊˝ ΩHÎfiÎfl. 29. ±ÎiÎÎ›ˆ‰_
√HÎÎfi˚ ÿ˘ÊÎfi˚ ‹›ÎÏÿWÀÎfiÏ’ V‰¿Îfi˚ – ‘‹Î˝fi˚ ÁLI›F› ›— Á‰Î˝fi˚ ‹Î‹˚ ¤…ı÷
- ‹ıÓ ‰ıÿ ¶ÎflÎ μ’ÿıÂ ¿flı·Î √HÎÿ˘Ê˘fiı ΩHÎÌfiı, ’˘÷ÎfiÎ Á‰˝ ‘‹˘˝fi˘ Œ‚ ¶ÎflÎ
I›Î√ ¿flÌfiı, ‹fiı Á‰˝¤Î‰◊Ì ¤…fiÎfl. 30. iÎÎI‰Î iÎÎI‰Îû◊ ›ı ‰ˆ ‹Î_ ›Î‰Îfi˚
›çÎ„V‹ ›ÎºÂ— –– ¤…LI›fiL›-¤Î‰ıfi - Ë_ …ı‰Î V‰w’‰Î‚˘ »\_, …ı‰Î
V‰¤Î‰‰Î‚˘ »\_ ±fiı …ıÀ·Ì Ï‰¤ÒÏ÷‰Î‚˘ »\_, ÷ı‰Ì flÌ÷ı ΩHÎÌ ΩHÎÌfiı ±ıÀ·ı
‰Îfl_‰Îfl Ï‰«Îfl ¿flÌfiı ±fiL›¤Î‰◊Ì ‹ÎflÌ ¤„@÷ ¿flfiÎfl. ±ı‰Ì flÌ÷ı ÁÎ‘fiÎ_
hÎÌÁ ·ZÎHÎ ¿èÎÎ_ »ı. (lÌ‹ÿ˚¤Î√‰÷ — 11/11/29-33).
1. ¤√‰ÎfifiÎ_ ±˘√HÎ«Î·ÌÁ ·ZÎHÎ˘ —
1. ÁI›‹˚ - Á‰˝ ∞‰≠ÎHÎÌ‹ÎhÎfi_ ÏË÷ ¿fl‰_, ÁI› ⁄˘·‰_. 2. Â˙«‹˚ -
’Ï‰hÎ÷Î, Ïfiÿ˘˝Ê’HÎ_. 3. ÿ›Î - ±L›fiÎ_ ÿ—¬˘ ÿÒfl ¿fl‰ÎfiÌ T≤ÏkÎ. 4. ZÎÎ„L÷— -
±’flÎ‘Ì±˘fiÎ ±’flÎ‘ ÁËfi ¿fl‰Î. 5. I›Î√— - ›Î«¿˘ ≠I›ı μÿÎfl÷Î ±◊‰Î
’fl‹ÎI‹Îfiı ±ÎI‹Á‹’˝HÎ. 6. Á_÷˘Ê— - ÁÿÎ› @·ıÂı flÏË÷’HÎ_. 7. ±Î…˝‰‹˚ -
‹fi, ‰ÎHÎÌ ±fiı ÂflÌflfi_ ±ı¿w’’HÎ_. ±ıÀ·ı …ı‰_ ‹fi‹Î_ ÷ı‰_ … ‰ÎHÎÌ‹Î_ ±fiı
÷ı‰Ì … Ïø›Î ¿fl‰Ì; ±◊Î˝÷˚ Áfl‚÷Î. 8. Â‹— - ‹fifi˘ Á_›‹. 9. ÿ‹— - ±Î_¬
‰√ıflı ⁄ÎèÎ ≥„Lƒ›˘ ’fl Á_›‹. 10. ÷’— - ÂflÌfl ÷◊Î ‹fifiı @·ıÂ ◊Î› ÷ı‰Î_
‰˛÷ÎÏÿ ¿fl‰Î_. 11. ÁÎQ›‹˚ - ÂhÎ-Ï‹hÎ ≠I›ı Á‹Îfi ¤Î‰. 12. Ï÷Ï÷ZÎÎ - ➤
≠¿flHÎ-1 27
‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì‹Î_ Ëı÷ ◊Î› fiÏË fiı ¤Ò_ÕHÎ …ı‰Ì Õ˘ÂÌ Ë˘› ÷ı‹Î_
Ëı÷ ◊Î›; ¿ı‹ …ı, ÿˆ‰fiÌ ‹Î›Îfi˘ ‹˘Ë … ±ı‰˘ »ı. (150)
‹˘ÀÎfiı Ï‰Êı Áÿ˚¤Î‰ ±ı … Ïfi‰Î˝ÁÏfi¿’HÎÎfi˘ Ëı÷ »ı fiı ‹˘ÀÎfiı
Ï‰Êı ±Áÿ˚¤Î‰ ±ı … ‰ÎÁfiÎfi˘ Ëı÷ »ı. ±fiı ¤√‰Îfi ±˘‚¬ÎHÎÎ, ÁÎ‘
±˘‚¬ÎHÎÎ ÷ı Á‹∞ flèÎÎ, Ë‰ı ¿Î_¥ ‘˛˘Õ ¿fl‰˘ fiÏË. (151)
‹˘ZÎfiı ±◊ı˝ ÷˘ ¤√‰Îfi fiı ÁÎ‘ ±ı ⁄ı … »ı fiı ⁄ÌΩ_ ÁÎ‘fifi_ Œ‚
÷˘ ‘‹˝, ±◊˝ fiı ¿Î‹ »ı. (152)
V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎ fiÎ‹fiÎ ‹_hÎ …ı‰˘ ⁄ÌΩı ¿˘¥ ‹_hÎ ±Î… ⁄Ï‚›˘
Á¬-ÿ—¬ …ı‰Î_ ¶L¶˘◊Ì ’flÎ¤‰ fiÏË ’Î‹‰Î’HÎ_, ÁËfiÂ„@÷. 13. μ’flÏ÷— -
±Ï‘¿ ·Î¤ ÷◊Î ’˛Î„M÷ ’˛I›ı μÿÎÁÌfi÷Î. 14. l÷‹˚ - Á‰˝ ÂÎVhÎÎ◊˝fi_ ›◊Î◊˝
ΩHÎ‰Î’HÎ_. 15. iÎÎfi‹˚ - ±ÎÏl÷˘fiÎ ±ÏfiWÀfiÌ ÏfiT≤ÏkÎ ±fiı ≥WÀfiÌ ≠Î„M÷
¿flÌ ±Î’‰Î‹Î_ μ’›˘√Ì iÎÎfi ±◊‰Î ∞‰, ¥rfl, ‹Î›Î, ⁄˛õ ÷◊Î ’fl⁄˛õfiÌ
±fi¤‰’ÒHÎ˝ ΩHÎ¿ÎflÌ. 16. Ï‰fl„@÷— - ‰ˆflÎB›, Ï‰Ê›˘‹Î_ Ïfi—VM≤Ë’HÎ_ ±◊‰Î
Ï‰Ê›˘◊Ì Ï«kÎfi_ ±Î¿Ê˝HÎ fi ◊‰Î’HÎ_. 17. ±ˆr›˝‹˚ - Á‰˝ ∞‰’˛ÎHÎÌfi_
Ïfi›_÷Î’b_. 18. Â˙›˝‹˚ - ÂÒfl‰Ìfl’b_. 19. ÷ı…— - ’˛¤Î‰, ±ıÀ·ı ¿˘¥◊Ì ’HÎ
’flÎ¤‰ fi ’Î‹‰Î’HÎ_. 20. ⁄·‹˚ - ¿S›ÎHÎ¿ÎflÌ √HÎ˘fiı ‘ÎflHÎ ¿fl‰Îfi_ ÁÎ‹J›˝.
21. VQ≤Ï÷— - ’˘÷ÎfiÎ‹Î_ ±fiL›-¤Î‰ı ’˛ı‹◊Ì ΩıÕÎ›ı· ¤@÷˘fiÎ ±’flÎ‘˘fiı fi
Ωı÷Î ÷ı‹fiı ZÎHÎ‹ÎhÎ fi ¤Ò·ı. ÷ı‹fiÎ √HÎ˘fi_ V‹flHÎ ¿flı. 22. V‰Î÷_h›‹˚ -
±L›fiÌ ±’ıZÎÎ◊Ì flÏË÷’HÎ_. 23. ¿˙Â·‹˚ - Ïfi’HÎ’HÎ_. 24. ¿Î„L÷— -
±ÎK›Î„I‹¿ ÷ı…. 25. ‘ˆ›˝‹˚ - Á‰˝ÿÎ ±T›Î¿<‚÷Î. 26. ‹Îÿ˝‰‹˚ - Ï«kÎfiÌ
¿˘‹‚÷Î ±◊‰Î øÒfl÷Î±ı flÏË÷’HÎ_. 27. ≠Î√SP›‹˚ - ’Ìœ÷Î, iÎÎfifiÌ
√_¤Ìfl÷Î. 28. ≠l›— - Ï‰fi›ÂÌ·÷Î, iÎÎfi-√flÌ⁄Î¥. 29. ÂÌ·‹˚ - ÁÿÎ«Îfl.
30. ÁË— - ’˛ÎHÎfi_ Ïfi›‹fi-ÁÎ‹J›˝. 31. ±˘…— - ⁄˛õ«›˝◊Ì ’˛ÎM÷ ¿flı· ÏÿT›
¿Î_Ï÷. 32. ⁄·‹˚ - ¿S›ÎHÎ¿ÎflÌ √HÎ˘fiı ‘ÎflHÎ ¿fl‰Îfi_ ÁÎ‹J›˝. 33. ¤√— -
iÎÎfiÎÏÿ √HÎ˘fiÌ ±Ï‘¿÷Î. 34. √Î_¤Ì›˝‹˚ - iÎÎfifi_ ¨ÕÎHÎ, ±Î»¿·Î’HÎÎ◊Ì
flÏË÷ ±◊‰Î ±Ï¤≠Î› fi ΩHÎÌ Â¿Î› ÷ı. 35. V◊ˆ›˝‹˚ - ø˘‘ ◊‰ÎfiÎ_ ÏfiÏ‹kÎ
Á÷ı ’HÎ Ï‰¿Îfl fi ◊Î› ÷ı ±◊‰Î «_«‚÷Îfi˘ ±¤Î‰. 36. ±Î„V÷@›‹˚ -
ÂÎVhÎÎ◊˝‹Î_ Ï‰rÎÁ ±◊‰Î ¤√‰Îfi ÁÿÎ¿÷Î˝, ÁÎ¿Îfl, Á‰˘˝’flÌ ±fiı ’˛√À »ı
÷ı‰Ì ºœ l©Î. 37. ¿ÌÏ÷˝— - ›Â. 38. ‹Îfi— - ’ÒΩfiÌ ›˘B›÷Î. 39.
±fiË_¿ÚÏ÷— - ±Ëo¿Îflfi˘ ±¤Î‰, Ïfi‹Î˝fiÌ’b_.
(lÌ‹ÿ˚¤Î√‰÷ — 1/16/26-28)
fi◊Ì fiı ±ı ‹_hÎı ¿Î‚Î fiÎ√fi_ ’HÎ {ıfl fi «Õı fiı ±ı ‹_hÎı Ï‰Ê› ∂ÕÌ Ω›
»ı, ⁄˛õw’ ◊Î› »ı fiı ¿Î‚, ¿‹˝, ‹Î›Îfi_ ⁄_‘fi »^ÀÌ Ω› »ı, ±ı‰˘ ⁄Ë
⁄Ï‚›˘ ±ı ‹_hÎ »ı. ‹ÎÀı Ïfifl_÷fl ¤…fi ¿fl‰_. (153)
·Î¿ÕÎ_, ’ÎHÎÎ, πÀÎ‚Î, ‹ÎHÎÁ ±ı‹Î_ Á˙fiı ÿı‰fiÌ ‹Î›Îfi˘ ‹˘Ë ◊›˘
»ı ’HÎ ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝ ±Î√‚ ÷˘ ±Î Á‰ı˝ ¿Î‚fi_ ¤ZÎ »ı. ±fiı ¿◊Î »ı
±ı ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝ »ı, ÷ı ◊¿Ì Á‹…HÎfiÌ ºœ÷Î ◊Î› »ı, ‹ÎÀı ±ıfi˘
±P›ÎÁ flÎ¬‰˘. (154)
fiflfiÎflÎ›HÎÎfi_ÿ V‰Î‹Ì ±ı fiflfiÎflÎ›HÎ »ı, ÷ıHÎı hÎHÎ ‰flÁ Á‘Ì
Õ˘ÏÂ›_fiÌ Á¤Î‹Î_ ⁄flÎfi’fl‹Î_ ‰Î÷_ ¿Ïfl›_. ÷ıfiÌ ‹ËÎflÎ…ı fiflfiÎflÎ›HÎ
¿ËÌfiı ’ÒΩ ¿flÌ fiı ÷ıfiÎ ÿÌ¿flÎ ›˘√Îfi_ÿ V‰Î‹Ì fiı ¿ÚWHÎÎfi_ÿ V‰Î‹Ì; ‹ÎÀı
B≤ËV◊Îl‹‹Î_ flËı ÷˘ »˘¿flÎ_ ’HÎ ◊Î›. ±ı ÷˘ ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ ’HÎ Á˙ Á_ÁÎfl‹Î_
flËÌfiı ±ÎT›Î »ı. (155)
«Îfl ≠¿ÎflfiÎ ÁIÁ_√Ì, ÷ı‹Î_ ≠◊‹ Á˙ ¿fl÷Î_ ÁflÁ ±ÎI‹Î fiı
’fl‹ÎI‹ÎfiÎ iÎÎfi‰Î‚˘; fiı ÷ı ’»Ì ⁄ÌΩı K›Îfi fiı ≠ÌÏ÷‰Î‚˘, ÷ıHÎı ¿flÌfiı
ΩıÕÎ›˘ Ë˘› ÷˘ ÷ı ’Îfl ’Õı; fiı ÷ı ¿ıÕı hÎÌΩı ±ÎiÎÎ‰Î‚˘, ÷ı ±ÎiÎÎ‹Î_ flËÌfiı
‹Î_Õ‹Î_Õ ’Ò v_ ¿flı, ÷ı ’HÎ ’Îfl ’Õı ÷˘ ÷ı ÃÌ¿ »ı; fiı ÷ı ¿ıÕı «˘◊˘ ÷ı ¿˘¥¿
ÁÎ‘‹Î_ Ëı÷ ◊›_ Ë˘› ÷ıHÎı ¿flÌfiı ¿˘¥¿ flÌ÷ı fi¤ı. ±ı flÌ÷ı «Îfl ≠¿ÎflfiÎ
¤@÷fiÎ_ w’ ¿èÎÎ_. ÷ı ’»Ì ËÏfl…fiı ≠ë ’Ò»u˘ …ı, “«Îfl ≠¿ÎflfiÎ ¤@÷‹Î_
≠◊‹ ¿èÎ˘ …ı iÎÎfiÌ ÷ıfiı ¿˘¥ ≠¿Îflfi_ Ï‰Cfi ±Î‰ı ¿ı fi ±Î‰ı ?” ’»Ì ÷ıfi˘
μkÎfl ¿›˘˝ …ı, “¿˘¥¿ ‘y˘ ‹Îflı fiı ’»Ì ’ÕÌ Ω› fiı ’Î»˘ ∂¤˘ ◊Î› »ı.
fiı ‰‚Ì …ı‹ «˘‹ÎÁÎ‹Î_ ’Õı »ı fiı ∂¤˘ ◊Î› »ı, ÷ı‹ Ï‰«Îflı ¿flÌfiı
ÿıÂ¿Î‚fiı ÀÎ‚Ì fiÎ¬ı fiı ÿıÂ¿Î‚ ÷˘ ±Î‰ı ¬fl˘; ±ı μkÎfl »ı.” (156)
¿˘ÏÀ ¿S’ı ’HÎ iÎÎfi ¿›Î˝ Ï‰fiÎ »^À¿˘ fi◊Ì, ÷ı Â_ …ı, “ÏfiΩI‹Îfi_
⁄˛õw’_” ±ı ÏÂZÎÎ’hÎÌfiÎ f·˘¿‹Î_ ¿èÎ_ »ı ±ı‹ ‹Îfi‰_. …ı‹ √…flÎ÷fiÌ
M≤J‰Ì‹Î_ ’ÎHÎ˘ fi ±Î‰ı, ÷ı‹ ËÏfl¤@÷fiı ÷˘ Ï‰Ê› ¿Ëı‰Î› fiÏË. ±ıfiı ÷˘
±ÎiÎÎ »ı. (157)
¤√‰Îfi ‹Y›Î Ë˘÷ ’HÎ ±Î‰Î ÁÎ‘ fi ‹Y›Î Ë˘÷ ÷˘ ±ÎÀ·˘ ÿÎ¬Õ˘
¿flÌfiı ¿˘HÎ Á‹Ω‰÷ ? fiı ‹ËÎflÎ…fiÎ ÁIÁ_√Ì ¿fl÷Î_ ’HÎ ±Î ÁÎ‘fiÎ
ÁIÁ_√Ì ±Ï‘¿ »ı. (158)
≠¿flHÎ-1 29
¿◊Î ‰_«Î‰÷Î_ ‰Î÷ ±Î‰Ì …ı, T›ÎÁ∞fiı ÂÎ_Ï÷ fi ◊¥. ÷ı μ’fl

⁄˘S›Î …ı, “±Î’HÎfiı ¤√‰Îfi ‹Y›Î ±fiı ¤√‰Îfi …ı‰Î ÁÎ‘ ‹Y›Î ÷˘’HÎ
ÂÎ_Ï÷ ◊÷Ì fi◊Ì. ÷ıfi_ ¿ÎflHÎ ±ı »ı …ı, ±ı¿ ÷˘ Ï‰Ê›‹Î_ flÎ√ fiı ⁄Ì…\_
¤√‰ÎfifiÌ ±ÎiÎÎ ≠‹ÎHÎı ‰÷Î˝› fiÏË fiı hÎÌ…\_ ±iÎÎfi, ÷ıHÎı ¿flÌfiı ÂÎ_Ï÷
◊÷Ì fi◊Ì.” (159)
‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ Á‰ı˝ ÁÎ‘fi˘ Á_√ ¿fl‰˘. ÷ıfi_ ¿ÎflHÎ ±ı »ı …ı, ¿˘¥¿‹Î_
±ı¿ √HÎ Ë˘›, ¿˘¥¿‹Î_ ⁄ı √HÎ Ë˘› fiı ¿˘¥¿‹Î_ hÎHÎ √HÎ Ë˘›, ÷ı Á‰ı˝fiÎ
Á_√‹Î_◊Ì ÷ı ÷ı √HÎ ±Î‰ı. fiı Á‰˝√HÎÁ_’Lfi ±ı¿ ‹‚ı ÷˘ ÷˘ ¿Î_¥ ‰Î_‘˘ …
fi flËı. ’HÎ ±ı‰Î {Î{Î Ë˘› fiÏË. (160)
ÁÒ›˝fiı ¿˘fiÌ μ’‹Î ÿı‰Î› ? ±ı ÷˘ ±ı¿ …. ÷ı‹ ¤√‰Îfi ’HÎ ±ı¿
…. ±fiı ±fi_÷ ±‰÷Îfl ÷ı Á‰ı˝ ±ı¿ ¤√‰Îfifi_ ÿÌ‘_ ±ˆr›˝ ’ÎQ›Î »ı.
±Î‰˘ Á‹˘ M≤J‰Ì μ’fl ±ÎT›˘ fi◊Ì fiı ±Î‰Âı ’HÎ fiÏË, fiı ±Î ÁÎ‘ ’HÎ
±ÎT›Î fi◊Ì fiı ±Î‰Âı ’HÎ fiÏË, fiı ±Î ¤√‰Îfi ’HÎ ±ÎT›Î fi◊Ì fiı
±Î‰Âı ’HÎ fiÏË. ±fi_÷ ±‰÷Îfl ◊¥ √›Î fiı ±fi_÷ ±‰÷Îfl ◊ÎÂı ’HÎ ±Î
ÁÎ‘ fiı ±Î ¤√‰Îfi ÷ı ±ÎT›Î fi◊Ì fiı ±Î‰Âı ’HÎ fiÏË. (161)
±ZÎfl‘Î‹‹Î_◊Ì ±Î_ËŸ ’˘÷ı ’vÊ˘kÎ‹ ∞‰fiÎ_ ¿S›ÎHÎ ¿fl‰Îfiı
V‰÷_hÎ’HÎı ±Î‰ı fiı ±fi_÷ ∞‰fi˘ ‹˘ZÎ ¿flÌfiı «ÎS›Î Ω›. (162)
±·P› ·Î¤ ‹Y›˘ »ı ±fiı ±ÎI›_Ï÷¿ ‹„@÷fiı ’ÎQ›Î »Ì±ı ±fiı
±Î… ÷˘ ÁIÁ_√fiÌ ¤fl…\‰ÎfiÌ »ı fiı ±Î… ÷˘ ÂıflÕÌfiÎ ÁÎ_ÃÎfi˘ ‰«·˘
¤Î√ ±Î’HÎfiı ‹Y›˘ »ı. ÷ı‹Î_ flÁ CÎHÎ˘ fiı Á√‹ ’HÎ »ı. (163)
¿Î‹-ø˘‘ÎÏÿ¿ ÿ˘Ê »ı ÷ı ÷˘ …ı‹ ¬Ì· ¿ı ÿÎÿfl Ë˘› ±ı‰Î »ı, ÷ı ÷˘
ÿıËfi˘ ¤Î‰ »ı, À‚Ì ΩÂı fiı ‹˘ÀÎ ºÏp ¿flı ÷˘ ±Î CÎÕÌ±ı À‚Ì Ω›, ’HÎ
‹˘ÀÎfi˘ ±‰√HÎ ±ı ZÎ›fl˘√ …ı‰˘ »ı. (164)
±ı¿ ÷˘ ¤√‰ÎfifiÌ ±ÎiÎÎ ’Î‚‰Ì ±fiı ⁄Ì…\_ Á_÷fi_ V‰w’ Á‹…‰_
±fiı hÎÌ…\_ ¤√‰Îfifi_ V‰w’ Á‹…‰_, ±ı hÎHÎ ‰Î÷‹Î_ ¤√‰Îfi flÎ∞, flÎ∞ fiı
flÎ∞ »ı; fiı ÷ıfiı ‘L› »ı, ‘L› »ı fiı ‘L› »ı. ±ı hÎHÎ ‰Î÷ flÎ¬‰Ì. (165)
±Î ÁIÁ_√ ‹Y›˘ »ı ±ı ÷˘ ’fl‹ Ï«_÷Î‹ÏHÎ ‹‚Ì »ı, ÷ı‹Î_ ∞‰
⁄Ë T≤Ï©fiı ’Î‹ı »ı. (166)
±ÎÂflÎfi_ w’ ¿èÎ_ ¿ı “¿˘¥¿ ±Î’HÎÎ ‹_Ïÿfl‹Î_ ¿Î·fi˘ ±Î‰ı·˘ Ë˘›
fiı ÷ı ‹Î_ÿ˘ ’Õı fiı ‰ÌÁ ‰flÁ ‹Î_ÿ˘ flËı ÷˘’HÎ ±ıfiÌ «Î¿flÌ ±Î’HÎı ¿fl‰Ì
’Õı. fiı ‰‚Ì …ı‹ B≤ËV◊fiÎ_ ⁄Î›ÕÌ-»˘¿flÎ_fiı ÷ıfi˘ ±ÎÂfl˘ »ı ÷ı ÿıÂ-
’flÿıÂ‹Î_ …¥fiı ÷ıfiÌ ¬⁄fl flÎ¬ı »ı, ÷ı‹ ¤√‰Îfi ’˘÷ÎfiÎ ±ÎÏl÷fiÌ
¬⁄fl flÎ¬ı »ı.” (167)
Á‰ı˝ ‰Î÷ ÁÎ‘ ‰÷ı »ı, ‹ÎÀı ÷ıfiı ‹A› flÎ¬‰Î ’HÎ ÁÎ‘ √˙HÎ ◊Î›
fiı iÎÎfi ≠‘Îfi ◊¥ Ω› ±ı‹ fi ¿fl‰_. (168)
‹ÏË‹Î Á‹Ω› »ı fiı ŒflÌ ¤Ò·Ì …‰Î› »ı, ‹ÎÀı Á˘ ‰Îfl ‰Î_«ı-ÁÎ_¤‚ı
÷˘ ’»Ì ¤·Î› fiÏË. fiı ‹ËÎflÎ… »÷Î_ Ëı÷ ⁄Ë Ë÷_ fiı ±Î… iÎÎfi ±Ï‘¿ »ı,
fiı CÎHÎÎ¿ Á_V¿ÎflÌ ∞‰ ±ÎT›Î »ı, ‹ÎÀı ÁÎ‘‹Î_ Ëı÷ ÷fl÷ ◊¥ Ω› »ı. (169)
‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ Á‰ı˝ ÁÎ‘ Ë˘› ±fiı rı÷¶Ì’ …ı‰_ V◊Îfi¿ Ë˘› fiı
⁄˛õÎfiÎ ¿S’ ’›*÷ ±Î‰flÿÎ Ë˘› fiı Á‰ı˝fi˘ Á_√ ¿flÌfiı ÷ıfiÎ √HÎ ÂÌ¬ı ÷˘
ÁIÁ_√ ◊Î›, fiı ‰ÎÁfiÎ ’HÎ I›Îflı À‚ı ±ı‰Ì »ı. ±fiı ±ı ¿èÎÎ ±ı Á‰ı˝fiÎ
√HÎ ±ı¿fiı Ï‰Êı Ë˘› ±ı‰Îfi˘ Á_√ ‹‚ı ÷˘ ÷˘ Á‰ı˝ √HÎ ±Î‰ı fiı ‰ÎÁfiÎ
’HÎ À‚Ì Ω›. ÷ı Á_√ ±Î… ±Î’HÎfiı ‹Y›˘ »ı. (170)
±ı¿ ÷˘ ›iÎ ¿flı ÷ı ±Î¬Ì M≤J‰Ì‹Î_ CÎ˘Õ˘ Œıfl‰ı ÷ı‹Î_ ⁄Ë ÿÎ¬Õ˘, ¿ı‹
…ı, ¿˘¥¿ ⁄Î_‘ı ÷˘ ›iÎ ±‘Òfl˘ flËı. fiı ±ı¿ ÷˘ ŒÏ‚›Î‹Î_ CÎ˘Õ˘ Œıfl‰Ìfiı ›iÎ
¿flÌ ·ı. ÷ı‹Î_ Â_ ¿èÎ_ …ı, “≥„Lƒ›_-±_÷—¿flHÎ ÷ıfiı ‰Â ¿fl‰Î_ ±ı ÷˘ M≤J‰Ì‹Î_
CÎ˘Õ˘ Œıfl‰‰Î …ı‰_ »ı, fiı ’˘÷Îfiı ⁄˛õw’ ‹Îfi‰_ ±ı ÷˘ ŒÏ‚›Î‹Î_ CÎ˘Õ˘
Œıfl‰‰Î …ı‰_ »ı. ±fiı ‰‚Ì, «˘ÁÃ ·ZÎHÎ ÁÎ‘fiÎ_ ¿èÎÎ_ »ı1 ÷ı ÂÌ¬‰Î_ ±ı
1. 1. ÿ›Î‚, 2. ZÎ‹Î‰Î‚Î, 3. Á‰˝∞‰fi_ ÏË÷ ≥E»fiÎflÎ, 4. ÀÎœ, ÷Õ¿˘ ±ÎÏÿ¿
ÁËfi ¿flfiÎflÎ, 5. ¿˘¥fiÎ ’HÎ √HÎ‹Î_ ÿ˘Ê fiËŸ ΩıfiÎflÎ, 6. ÂÎ_÷, 7. …ıfi˘
ÂhÎ fi◊Ì ◊›˘ ±ı‰Î, 8. ±ÿı¬Î¥ ÷◊Î ‰ˆfl◊Ì flÏË÷, 9. ‹Îfi ÷◊Î ‹IÁfl◊Ì
flÏË÷, 10. ⁄ÌΩfiı ‹Îfi ±Î’fiÎflÎ, 11. Ï≠› ±fiı ÁI› ⁄˘·fiÎflÎ, 12. ¿Î‹,
ø˘‘, ·˘¤ ÷◊Î ‹ÿ◊Ì flÏË÷, 13. ±Ë_-‹‹I‰flÏË÷, 14. V‰‘‹˝‹Î_ ºœ
flËıfiÎflÎ, 15. ÿ_¤flÏË÷, 16. ±_ÿfl ±fiı ⁄ËÎfl ’Ï‰hÎ flËıfiÎflÎ, 17. ÿıË
÷◊Î ≥„Lƒ›˘fiı ÿ‹fiÎflÎ, 18. Áfl‚ V‰¤Î‰‰Î‚Î, 19. CÎÏÀ÷ ⁄˘·fiÎflÎ, 20.
Ï…÷ı„Lƒ› ÷◊Î ≠‹Îÿ-flÏË÷, 21. Á¬ÿ—¬ÎÏÿ¶_¶-flÏË÷, 22. ‘Ìfl…‰Î‚Î,
23. ¿‹ı˝„Lƒ›˘ ÷◊Î iÎÎfiı„Lƒ›˘fiÌ «’‚÷Î◊Ì flÏË÷, 24. ’ÿÎ◊˝fiÎ Á_√˛ËflÏË÷,
25. ⁄˘‘ ¿fl‰Î‹Î_ Ïfi’HÎ, 26. ±ÎI‹ÏfiWÃÎ‰Î‚Î, 27. Á‰˝fiı μ’¿Îfl
¿fl‰Î‰Î‚Î, 28. ¿˘¥’HÎ ≠¿ÎflfiÎ ¤› flÏË÷, 29. ¿˘¥’HÎ ≠¿ÎflfiÌ ➤
≠¿flHÎ-1 31
÷˘ M≤J‰Ì‹Î_ CÎ˘Õ˘ Œıfl‰‰Î …ı‰_ ¿ÃHÎ »ı fiı «˘ÁÃ ·ZÎHÎ‰Î‚Î ÁÎ‘‹Î_ ΩıÕÎ‰_

±ı ÷˘ ŒÏ‚›Î‹Î_ CÎ˘Õ˘ Œıfl‰‰Î …ı‰_ Á√‹ »ı.” (171)
÷’ ¿flÌfiı ⁄‚Ì Ω› ÷˘’HÎ Ωı ¤√‰Îfifi˘ ±ÎÂfl˘ fi Ë˘› ÷˘
¤√‰Îfi ÷ıÕ‰Î fi ±Î‰ı fiı gËÕ˘‚Î-¬ÎÀ‹Î_ ÁÒ¥ flËı fiı ÿÒ‘-ÁÎ¿fl fiı «˘¬Î
…‹ı fiı Áı‰ÎfiÎ ¿flfiÎflÎ fiı fl‚fiÎflÎ ⁄ÌΩ Ë˘› ÷˘’HÎ ÷ıfiı ±_÷Á‹ı
Ï‰‹Îfi‹Î_ ⁄ıÁÎflÌfiı ¤√‰Îfi ÷ıÕÌ Ω›, Ωı ¤√‰Îfifi˘ ºœ ±ÎÂfl˘ Ë˘› ÷˘.
‹ÎÀı ‹˘ZÎfi_ ¿ÎflHÎ ±ÎÂfl˘ »ı. (172)
fi‰flÎÂ Ë˘› I›Îflı ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝fiı ·¥fiı ⁄ıÁ‰_. ÷ı ‹ÒÏ÷˝ ÷ı Â_
…ı, ¤√‰ÎfifiÌ ¿◊Î, ¿Ì÷˝fi, ‰Î÷Î˝ fiı K›Îfi ±ı ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝ »ı. fiı ÿıË
Ë˘› I›Î_ ·˘¤, ¿Î‹, ø˘‘, V‰Îÿ, VfiıË, ‹Îfi fiı ÏfiƒÎ ±ı Á‰ı˝ Ë˘› »ı.
÷ıfiı ÷˘ ÿıË ¤ı‚Î_ ¿flÌ flÎ¬‰Î_. ÷ı ÷˘ …ı‹ ¿˘¥¿ ±ŒÌHÎfi_ T›Áfi flÎ¬ı »ı
÷ı Á¬ …ı‰_ …HÎÎ› »ı ’HÎ ±ı ÷˘ ÿıËfiı ÿ—¬ ÿı ±ı‰_ »ı, ±ı‹ Á‹…‰_.
(173)
±Î’HÎı ÷˘ »ıS·˘ …L‹ ◊¥ flèÎ˘ »ı. ÷ı »ıS·˘ …L‹ ÷ı Â_ …ı,
≠¿ÚÏ÷fiÎ ¿Î›˝‹Î_ ‹fiı ¿flÌfiı ‹Î· fi ‹Îfi‰˘ ±ı … »ıS·˘ …L‹ »ı. (174)
¿˘¥¿ ‹ÎHÎÁfi_ ¿˘¥¿ı …flÎ¿ flÎA›_ Ë˘› ÷˘ ÷ı ’HÎ fi◊Ì ¤Ò·÷_, ÷˘
±ÎÂÎflÏË÷, 30. T›ÁfiflÏË÷, 31. l©Î‰Î‚Î, 32. μÿÎfl, 33. ÷’V‰Ì,
34. ’Î’flÏË÷, 35. √˛ÎQ›¿◊Î fiı ‰Î÷Î˝ fiËŸ ÁÎ_¤‚fiÎflÎ, 36. ÁIÂÎVhÎfiÎ
Ïfifl_÷fl ±P›ÎÁ‰Î‚Î, 37. ‹ÎÏ›¿ ’_«Ï‰Ê›-flÏË÷, 38. ±Î„V÷¿ ⁄Ï©‰Î‚Î,
39. Á÷˚-±Á÷fiÎ Ï‰‰ı¿‰Î‚Î, 40. ‹z-‹Î_ÁÎÏÿ¿fiÎ Á_Á√ı˝ flÏË÷, 41. ºœ-
‰˛÷‰Î‚Î, 42. ¿˘¥fiÌ «ÎÕÌ-«√·Ì fiËŸ ¿flfiÎflÎ, 43. ¿’ÀflÏË÷, 44.
¿˘¥fiÌ »ÎfiÌ ‰Î÷fiı ≠¿À fiËŸ ¿flfiÎflÎ, 45. ÏfiƒÎÏ…÷, 46. ±ÎËÎflÏ…÷,
47. Á_÷˘Ê‰Î‚Î, 48. „V◊fl ⁄Ï©‰Î‚Î, 49. ÏË_ÁÎflÏË÷ T≤ÏkÎ‰Î‚Î, 50.
I≤WHÎÎflÏË÷, 51. Á¬-ÿ—¬‹Î_ Á‹¤Î‰‰Î‚Î, 52. ±¿Î›˝ ¿fl‰Î‹Î_ ·Î…‰Î‚Î,
53. ’˘÷ÎfiÎ_ ‰¬ÎHÎ fiËŸ ¿flfiÎflÎ, 54. ⁄ÌΩfiÌ Ïfi_ÿÎ fiËŸ ¿flfiÎflÎ, 55.
›◊Î◊˝ ⁄˛õ«›˝ ’Î‚fiÎflÎ, 56. ›‹ ÷◊Î Ïfi›‹‰Î‚Î, 57. ±ÎÁfiÏ…÷, 58.
≠ÎHÎÏ…÷, 59. ¤√‰ÎfifiÎ ºœ ±Îl›‰Î‚Î, 60. ¤√‰ÿ˚¤„@÷-’flÎ›HÎ, 61.
¤√‰Îfi ±◊ı˝ … Á‰˝ Ïø›Î ¿flfiÎflÎ, 62. ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝‹Î_ K›Îfi-’flÎ›HÎ
flËıfiÎflÎ 63. ¤√‰ÎfifiÌ ·Ì·Î¿◊Îfi_ l‰HÎ-¿Ì÷˝fi ¿flfiÎflÎ, 64. ¤√‰ÎfifiÌ
¤„@÷ Ï‰fiÎ ±ı¿ ’HÎ ZÎHÎ T›◊˝ fiËŸ …‰Î ÿıfiÎflÎ.
[ÁIÁ_Ï√∞‰fi (ËÏfl√Ì÷Î) 1 — 25-37]
¤√‰Îfifiı ±◊ı˝ ±Î’HÎı ¿Î_¥¿ ¿›* Ë˘› ¿ı ¿flÌ±ı ÷˘ ÷ı ¿ı‹ ¤Ò·ı ? ±ı

¤√‰Îfi ÷˘ ¿Î_¥ ¤Ò·ı ±ı‰Î fi◊Ì. fiı ¤√‰ÎfifiÌ ÿ›Î ÷˘ ±’Îfl »ı fiı Á‰˝
Ãı¿ÎHÎı I›Î_◊Ì … ÿ›Î ±Î‰Ì »ı. (175)
¤√‰Îfi ‹Y›Î, ÁÎ‘ ‹Y›Î, ÷ı Ë‰ı Ëˆ›Î‹Î_ ÿ—¬ ±Î‰‰Î ÿı‰_ fiÏË
fiı ≠ÎflO‘fi_ ±Î‰ı ÷˘ ¤˘√‰Ì ·ı‰_. (176)
…ı‰Î ÂOÿ ÁÎ_¤‚ı ÷ı‰˘ ∞‰ ◊¥ Ω› »ı. ‹ÎÀı ⁄Ï‚›Î ¤√‰ÎfifiÎ
¤@÷ Ë˘› ÷ıfiÎ ÂOÿ ÁÎ_¤‚Ì±ı ÷˘ ∞‰‹Î_ ⁄‚ ±Î‰ı, ’HÎ fi’_Á¿fiı Á_√ı
⁄‚ ’‹Î› fiÏË. (177)
±Î ÷˘ ‹˘ÀÎfiÌ fi…fl ’ÕÌ √¥ »ı ÷ı◊Ì Ï‰Ê›fiÌ ÷ÌZHÎ T≤ÏkÎ ±˘»Ì
◊¥ √¥ »ı, fiÌ¿fl ÷˘ ÷ı Ï‰fiÎ flËı‰Î› fiÏË. (178)
±Ï‰zÎfi_1 ’HÎ ¤√‰Îfi «Î·‰Î ÿı ÷˘ «Î·ı, fiÌ¿fl ±Ï‰zÎfi˘ Â˘
¤Îfl »ı ? ±ı ÷˘ ¤√‰Îfi ºÏp ¿flı ÷˘ ŒÎÀÌ ‹flı, ‹ÎÀı ±ı ‰Î÷ ’HÎ
Á‹…‰Ì. (179)
“…fi ±‰√HÎ ≠¤ ‹Îfi÷ fiÏË, ÿÌfi⁄_‘ ±Ï÷ Q≤ÿ· V‰¤Îμ” ±ı‹
¿S›ÎHÎ ◊ÎÂı, Ω±˘. (180)
Á_÷ »ı I›Î_ Ïfi›‹ »ı, ‘‹˝ »ı, iÎÎfi »ı. fiı Á_÷ »ı I›Î_ ±fi_÷ √HÎ »ı
±fiı ¤√‰Îfi ’HÎ I›Î_ … »ı fiı ÷ı◊Ì ∞‰ ’Ï‰hÎ ◊Î› »ı. ÷ı “‰«fiÎQ≤÷”‹Î_
¿èÎ_ »ı …ı, ÷’, I›Î√, ›˘√, ‰˛÷, ÿÎfi ±ı ±ÎÏÿ¿ ÁÎ‘fiı ¿flÌfiı ¤√‰Îfi
¿Ëı, ÷ı‰˘ Ë_ ‰Â ◊Î÷˘ fi◊Ì …ı‰˘ Â© ±_÷—¿flHÎ‰Î‚Î ÁÎ‘fiı Á_√ı ¿flÌfiı
flÎ∞ ◊Î™ »\_. fiı ±Î ÁIÁ_√ ‹Y›˘ »ı ÷ıfiÎ ’H›fi˘ ’ÎflÎ‰Îfl fi◊Ì. ±Ω‹ı‚
‹ËÎ’Î’Ì Ë÷˘ ’HÎ ÷ıfiı Áfi¿ÎÏÿ¿ ‹Y›Î fiı ’√ı ·ÎB›˘ fiı ¿Ëı …ı, ‹ÎflÎ◊Ì
÷˘ ¿Î_¥ ◊Î› fiÏË. I›Îflı ÁÎ‘ ÷˘ ÿ›Î‚ »ı ÷ı »˘¿flÎfi_ fiÎ‹ “fiÎflÎ›HÎ”
’ÕÎ‰Ìfiı ’HÎ ‹˘ZÎ ¿›˘˝. (181)
¤√‰ÎfifiÎ ‘Î‹‹Î_ Á¬ »ı, ÷ı‹Î_◊Ì »Î_À˘ fiÎA›_ ÷ı ≠¿ÚÏ÷’vÊ‹Î_
±ÎT›_ fiı I›Î_◊Ì ≠‘Îfi’vÊ‹Î_ ±ÎT›_ fiı I›Î_◊Ì ‰ˆflÎÀ‹Î_ ±ÎT›_ fiı I›Î_◊Ì
ÿı‰÷Î‹Î_ ±ÎT›_ fiı I›Î_◊Ì ±Î_ËŸ ‹fiW›‹Î_ ±ÎT›_ »ı; ÷ı Á¬‹Î_ ∞‰‹ÎhÎ
ÁÏ¬›Î »ı, ‹ÎÀı Á¬‹ÎhÎfi_ ‹Ò‚ ¿ÎflHÎ ¤√‰Îfi »ı; ÷ıfiı Á¬ı ÁÏ¬›Î
◊Î‰_. (182)
1. ‹Î›Î.
≠¿flHÎ-1 33
‹Î÷Î±ı ‹ËÎflÎ…fiı ¿èÎ_ …ı, “‹Îfl˘ VhÎÌfi˘ ÿıË ÷ı ‹fiı {Î{_ Á‹Ω›
fiÏË, ÷ı◊Ì ◊˘ÕÎ¿‹Î_ ¿Ë˘.” ’»Ì ‹ËÎflÎ…ı «˘ÁÃ ·ZÎHÎ ÁÎ‘fiÎ_ ¿èÎÎ_1 fiı
¿èÎ_ …ı, “±ı‰Î ÁÎ‘‹Î_ …ıHÎı ±ÎI‹⁄Ï© ¿flÌ ÷ıfiı Á‰ı˝ Á_’ÒHÎ˝ ◊¥ flèÎ_.” fiı
‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ »ı …ı, “±ı‰ÎfiÎ_ ÿÂ˝fifiı ÷˘ ±‹ı ’HÎ ≥E»Ì±ı »Ì±ı,” ≥I›ÎÏÿ¿
⁄Ë ‹ÏË‹Î ¿èÎ˘ »ı. (183)
…ıfiı iÎÎfi fi Ë˘› ÷ıfiı ÷˘ ±ı‹ ◊Î› …ı, ±Î’HÎı Â_ ’Î‹Â_ fiı @›Î_
ΩÂ_ ? fiı …ıfiı iÎÎfi Ë˘› ÷ıfiı ÷˘ ±Ë˘ ! ±Ë˘ ! ◊›Î ¿flı …ı, ±Î ≠Î„M÷
◊¥ »ı, Ë‰ı ¿Î_¥ ¿fl‰_ flèÎ_ fi◊Ì ! (184)
Á˘ …L‹fi˘ Â© ⁄˛ÎõHÎ Á˘‹‰S·Ìfi˘2 ’ÌfiÎfl˘ Ë˘› ÷ı ¿fl÷Î_ ’HÎ
¤√‰Îfifi˘ ¤@÷ r’«3 Ë˘› ÷ı ’HÎ lıWÃ »ı. ±ı‹ ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fi˘
‹ÏË‹Î Á‹…‰˘ ±ı‹ ≠Ë˚·Îÿfi_ ‰Î@› »ı. (185)
¤√‰Îfi F›Îflı M≤J‰Ì μ’fl ±Î‰ı I›Îflı flÎ…ÁÌ, ÷Î‹ÁÌ, ÁÎ„k‰¿ fiı
±‘‹ ÷ıfi˘ μ©Îfl ¿flÌ fiÎ¬ı »ı, ¿Î_¥ ‹ı‚ flËı fiÏË. (186)
±Î ∞‰ ÷˘ …ı‹ ’flÿıÂ‹Î_◊Ì ¤ÎμÕÎ4 {Î·Ì ·Î‰ı ±ı‰Î »ı, ÷ıfiı ¿ÂÌ
√‹ fiÏË. ’»Ì ÷ıfiı ÁÎ‘ iÎÎfi ÿ¥ ÿ¥fiı ‹fiW› ¿flı, I›Îflı ‹fiW› ◊Î› »ı.
(187)
“’vÊ˘kÎ‹fiÌ μ’ÎÁfiÎ±ı ¿flÌfiı ∞‰ ±ZÎfl …ı‰˘ ◊Î› »ı fiı ‹˘ÀÎfiı
‹‚ı ÷ı ⁄Ë ‹˘À’fiı ’Î‹ı »ı. ÷ı …^ Ï‰›Î› ÷˘ ·Ì¬ ±Î‰ı fiı ËÎ◊HÎÌ Ï‰›Î›
÷˘ ⁄‚ÿ …ı‰Õ<_ ⁄E«_ ±Î‰ı.” ÷ı μ’fl ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«ÎT›_ …ı, “…ı‰Î ¤√‰Îfifiı
ΩHÎı ÷ı‰˘ ’˘÷ı ◊Î› »ı.” (188)
¿˘ÏÀ ¿S’fiÎ ’ÎÂ ·ÎB›Î »ı ÷ı Ë‹HÎÎ_ ¤√‰Îfi‹Î_ ΩıÕÎ‰Î …¥±ı
»Ì±ı ’HÎ ‹Î›Î‹Î_ ΩıÕÎ¥ …‰Î› »ı. fiı F›Îflı iÎÎfi ◊ÎÂı I›Îflı ‹Î›Î‹Î_
ΩıÕÎ‰Î ΩÂ_ ÷˘’HÎ ¤√‰Îfi‹Î_ ΩıÕÎ¥ …‰ÎÂı. fiı Ë‹HÎÎ_ ÷˘ ≥„Lƒ›_-
±_÷—¿flHÎfiÎ ¤Î‰◊Ì ‹¿Î¥fiı ÁÎ‘‹Î_ ΩıÕÎ‰_ fiı ÁÎ‘ ¤√‰Îfi‹Î_ ΩıÕÂı, fiı
1. Á_÷fiÎ_ 64 ·ZÎHÎ — …\±˘ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷ — 1/171fiÌ ’ÎÿÀÌ’.
2. ‰ıÿ¿Î‚‹Î_ ≠ÏÁ© ±ı¿ ·÷Î, …ıfiÎ_ ’Îfifi˘ flÁ ›iÎ‹Î_ ‰’flÎ÷˘.
3. EÊŸ¢ ¬øÁÃ ßÁÃ E¬ø— ±◊Î˝÷˚ ¿>÷flÎfiı ‹ÎflÌ flÎ_‘Ì ¬ÎfiÎfl˘ ±ı¿ »ıS·Ì ¿˘ÏÀfi˘
‹fiW›. ’flÎHÎ‹Î_ r’« ÂOÿ ⁄Ë ‰Îfl ‰’flÎ›˘ »ı.
4. Ë⁄ÁÌ.
’˘÷Îfiı ⁄‚ı »^À‰Î Ω› ÷ı‹ ‰‘ ⁄_‘ÎÂı. (189)

ÿıËfi˘ ¤Î‰ fi …HÎÎ› ±ı‰Î ÷˘ V‰w’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, ¿ı‹ …ı, ±ı ÷˘
ÿıË‹Î_ ‰fl÷ı fiÏË fiı ⁄ÌΩfiı ÷˘ ÿıËfiÎ ¤Î‰ …HÎÎ› »ı. (190)
±ı¿ ÂOÿı ¿flÌfiı ÷˘ V‰w’Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı iÎÎfi ◊Î› fiı ±Î’HÎfiı ÷˘
¿fl˘Õ ÂOÿ ’Õı I›Îflı iÎÎfi ◊Î› ’HÎ ÷fl÷ fi Á‹Ω›. (191)
’Ò‰ı˝ ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ ◊›Î ÷ı‹Î_ ¿˘¥‹Î_ ¿˘¥ ≠¿Îflfi˘ ÿ˘Ê Ë˘› ’HÎ ÷ı
ÿ˘Ê ¿Ëı‰Î› fiÏË, fiı ÷ı‹Î_◊Ì ÷˘ ∞‰ ⁄√ÕÌ Ω›. fiı ±ı‰Ì ‰Î÷‹Î_ ÷˘
ÏÂ‰∞fiÎ ±Î«flHÎ‹Î_◊Ì Ï«hÎ¿ı÷fiı Á_V¿Îfl ◊›Î.1 ÷ı «¿·Ìfi_ ‹˘÷ œı’·ı,2
fiı ÁIÁ_√fiÌ ‹˘À’ ÷˘ Ïfiç› ‰Õı »ı, ’HÎ ÁÎ‘fiı ¿flÌfiı fi◊Ì. (192)
±Î’b_ ¿S›ÎHÎ ÷˘ ≠I›ZÎ ¤√‰Îfifiı ±ÎÂflı ¿flÌfiı »ı fiı ÂÎVhÎ
≠‹ÎHÎı ‰÷˝‰_ ±ı ÷˘ ⁄ÌΩfiÎ ¿S›ÎHÎfiı ±◊ı˝ »ı, ¿ı‹ …ı, ±Î’HÎ˘ √HÎ ±Î‰ı
÷ıfi_ ’HÎ ¿S›ÎHÎ ◊Î›. (193)
¿ıÀ·Î¿ ‘‹˝‹Î_ ±Î¿flÎ Ë˘› ’HÎ Á‹…HÎ ◊˘ÕÌ Ë˘› fiı ¿ıÀ·Î¿
‘‹˝‹Î_ ÁÎ‹ÎL› Ë˘› ÷˘’HÎ Á‹…HÎ ÁÎflÌ Ë˘›, ‹ÎÀı Á‹…HÎ Ë˘› ÷ı
T≤Ï©fiı ’Î‹ı. (194)
⁄˛õ¤Î‰ fiı ‹ÏË‹ÎfiÌ ‰Î÷ {Î{Ì ¿Ëı÷Î fi◊Ì, ¿ı‹ …ı, ±ı‹Î_◊Ì ÷˘
‹ÎHÎÁ √Î_ÕÎ ◊¥ Ω› »ı, ÷ı ÁÎv ‰÷˝‹Îfi fiı ’vÊ≠›IfifiÌ ‰Î÷ ¿flÌ±ı
»Ì±ı, ¿ı‹ …ı, ±fi_÷ ∞‰fiı ≠¤ ¤Ω‰‰Î »ı ‹ÎÀı. (195)
±Î’HÎı ΩHÎÌ±ı »Ì±ı …ı, ±Î’HÎfiı ¤√‰Îfi‹Î_ Ëı÷ »ı ’HÎ ±Î’HÎÎ
¿fl÷Î_ ÷˘ ±Î’HÎÎ μ’fl ¤√‰Îfifiı fiı ÁÎ‘fiı {Î{_ Ëı÷ »ı. (196)
∞‰‹ÎhÎ ·CÎÂ_¿ÎfiÎ3 »ı ÷ı ±ıfi_ ¤…fi ¿flı »ı, ±ı Ï‰fiÎ ÷˘ flËı‰Î›
1. fiÎflÿ∞fiÎ μ’ÿıÂ◊Ì Ï«hÎ¿ı÷ flÎΩ±ı ¿fl˘Õ VhÎÌ±˘fi˘ I›Î√ ¿›˘˝ fiı ›‹fiÎ
÷Ìflı ÷’ ¿flÌ Ï‰zÎ‘fl˘fi_ ±ÎÏ‘’I› ≠ÎM÷ ¿›Ù. Ï«hÎ¿ı÷ ±ı¿ ‰Îfl ±Î¿ÎÂ‹Î√ı˝
fiÌ¿Y›˘. fiÌ«ı ¿ˆ·ÎÁ ’fl ÏÂ‰∞fiÎ ÁÎ◊‚ ’fl ’Î‰˝÷Ìfiı ⁄ıÃı·Î_ Ωı¥ ÷ı ËÁÌ
’Õu˘, ±ı‹ ¿ı ’˘÷Îfi˘ I›Î√ fiı ÷’ ÏÂ‰∞ ¿fl÷Î_ ¿ıÀ·Î_ ¨«Î_ »ı ! ’Î‰˝÷Ì±ı
ø˘‘Î›‹Îfi ◊¥ ÂÎ’ ÿÌ‘˘, ÷ı◊Ì ÷ıfiı T≤hÎÎÁfl ◊‰_ ’Õu_. ÏÂ‰∞fi˘ ±’flÎ‘
◊‰Î◊Ì ±Áfl ◊‰_ ’Õu_ ±ı Á_V¿Îfl ◊›Î.
2. …ı‹ «¿·Ì …ı‰_ fiÎfi_ ’_¬Ì fiÎfiÌ œı’·Ì(¿Î_¿flÌ)◊Ì ‹flı, ÷ı‹ fiÎfiÎ ±’flÎ‘ı ’HÎ
flÎΩ ±Áfl ◊›˘.
3. ·CÎÂ_¿Î - ‹Î›Î‹Î_◊Ì ∞‰˘ ∂’F›Î »ı ÷ı◊Ì ÷ıfi_ ¤…fi ¿flı »ı.
≠¿flHÎ-1 35
fiÏË; ÷ı @›Î_ Á‘Ì …ı, ‰ˆflÎÀ Á‘Ì fi flËı‰Î›, fiı ±ı‹Î_◊Ì ÷˘ ±ı¿ Áfi¿ÎÏÿ¿
÷›Î˝, fiı ±Î ÷˘ ‹ËÎflÎ…ı fi‰˘ μÃÎ‰ ¿›˘˝ »ı. fiı ±Î’HÎı ÷˘ ¿˘”¿ ·˘¿‹Î_◊Ì
±ÎT›Î Ë˘¥Â_ ÷ı ±ËŸ ⁄ıÁÎ› »ı fiı ±Î‰˘ Ωı√ ‹Y›˘ »ı; fiÌ¿fl ‹‚ı fiÏË.
fiı Ï‰Ê› Ï‰fiÎ ÷˘ ∞‰◊Ì flËı‰Î› fiÏË; ÷ı ÁÎv ‰ıÿı ¿flÌfiı fiı Ïfi›‹
⁄Î_‘Ìfiı Ï‰Ê›fiÌ flΩ ±Î’Ì. ÷˘’HÎ ∞‰ ‰ıÿ ≠‹ÎHÎı «Î·÷Î fi◊Ì fiı ÁÎflÎ
ÁÎflÎ ‹ÎHÎÁ ’HÎ fi◊Ì «Î·÷Î, ¿ı‹ …ı, Ï‰Ê›fi_ ⁄Ë ⁄‚ »ı. ±ı ≠¿Îflı ‰Î÷
¿flÌ. (197)
±Î ¿Îfl¬ÎfiÎ‹Î_ ÷˘ ⁄˛õÎ_Õ …ıÀ·˘ ‰Ëı‰Îfl ¿fl‰˘ fiı fi ⁄_‘Î‰_, ±ı‰Î
÷˘ ±ı¿ ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ì »ı. fiı ±Î ¿Î‹ ÷˘ ¿ı‰_ »ı …ı, ±ÎÃ ÿ˘¿ÕÎ¤ÎflfiÌ
™ÿflÕÌfiı ‹Î◊ı ËΩfl ‹HÎfi˘ ’ÎÀÕ˘ ∂¤˘ ’Õı ÷˘ ™ÿflÕÌ @›Î_¥ ÿı¬Î› fiÏË
±ı‰_ »ı. ÷ı ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ »ı …ı, “√˘’Î‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì fiı ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷ı
’HÎ ∂÷fl÷Î …ı‰Î flËı ¿ı fi flËı !” ‹ÎÀı ±Î’HÎı ÷˘ ¤√‰Îfi fiı ÁÎ‘ ±ı ⁄ı
… flÎ¬‰Î ±fiı Á˘fi_ flÎ¬Ìfiı ÷ı μ’fl wÏ’›Î ÿı‰Î ÷ı‹Î_ ¬˘À fi ±Î‰ı fiı
⁄ÌΩ ‰ı’Îfl‹Î_ ÷˘ ¬˘À ’HÎ ±Î‰ı. ‹ÎÀı ±ÎI‹ÏfiWÃÎ ±ÎÏÿ¿ √HÎ »ı; ’HÎ
¤√‰Îfi fiı ÁÎ‘ …ı‰_ ¿˘¥ fi◊Ì. (198)
±ı¿ ±ı¿ Ï‰Ê› »ı ÷ı Ï√flfiÎfl …ı‰Î »ı, ÷ı ±Î¬Ì M≤J‰ÌfiÎ Á◊Îfl,
·ËÎfl, ¿ÏÕ›Î ¤ı‚Î ¿flÌfiı ’Î_«ÁıÓ ËΩfl ‰flÁ Á‘Ì ¬˘ÿı I›Îflı ¬˘ÿÎ›,
±ı‹ ±ı ‰Î÷Î˝ ¿flÌ ÷ı Á‹…‰Ì. (199)
Á‰˝ ¿fl÷Î_ ¤…fi ¿fl‰_ ÷ı ±Ï‘¿ »ı fiı ÷ı ¿fl÷Î_ VQ≤Ï÷ flÎ¬‰Ì ÷ı
±Ï‘¿ »ı fiı ÷ı ¿fl÷Î_ K›Îfi ¿fl‰_ ÷ı ±Ï‘¿ »ı fiı ÷ı ¿fl÷Î_ ’˘÷ÎfiÎ
±ÎI‹Îfiı Ï‰Êı ¤√‰Îfifiı ‘Îfl‰Î ÷ı ±Ï‘¿ »ı. (200)
Á‰˝¿÷Î˝ ÷˘ ¤√‰Îfi »ı. Ë‹HÎÎ_ ±Î’HÎı ¨CÎ‹Î_ Ω‰_ Ë˘› ÷˘ …‰Î›
fiÏË fiı ¨CÎ‹Î_ √›Î Ë˘¥±ı fiı ’»Ì «˘fl ±Î‰Ìfiı ·Ò_ÀÌ Ω› ’HÎ ±Î’HÎÎ◊Ì
…√Î› fiÏË. ‹ÎÀı Á‰˝¿÷Î˝ ÷˘ ¤√‰Îfi »ı. (201)
Ï‰Ê›w’ ŒÎ_Á·˘ ∞‰fiÎ √‚Î‹Î_ fiÎA›˘ »ı, ÷ıfi_ ⁄Ë ⁄‚ »ı. ÷ı
fiÿÌfi˘ ≠‰ÎË «Î·÷˘ Ë˘› I›Î_ Á‘Ì ±ıfi_ ⁄‚ fi …HÎÎ›, ÷ıfiı ⁄_‘ ¿flı I›Îflı
¬⁄fl ’Õı; ÷ı‹ ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ Á˙¤Ïfl fiı ’flÎÂfl ±ÎÏÿ¿ ÏÿÂ_fiÎ1 ∞÷fiÎflÎ
¤Îflı ¤Îflı, ÷ıfiı ’HÎ ’flÎ¤‰ ’‹ÎÕuÎ »ı. ÷ı ‰ÎÁfiÎ …ı Ï·_√ÿıË ÷ı ÷˘
1. ÏÿÂÎ±˘fiÎ.
±ÎI›_Ï÷¿ ≠·›‹Î_ ’HÎ fi ⁄Y›_, ÷ı ±Î… iÎÎfiı ¿flÌfiı ⁄‚ı »ı. ‹ËÎflÎ…ı ÷˘
Á‰ı˝ ⁄ÎflÎ_ ⁄_‘ ¿flÌ ÿÌ‘Î_ »ı, ÷ı ∞‰ Â_ ¿flı ? …ı‹ ‘˘Ïfl›Î‹Î_ ÁÎ·Ì ÷ÎHÎı1
»ı ÷ıHÎı ⁄ÎflÎ_ ⁄_‘ ◊¥ Ω› fiı ’ÎHÎÌ @›Î_¥ Ω‰Î ’Î‹ı fiÏË, ±ı‹ ⁄_‘ ¿›*
»ı. (202)
»ıS·Î ≠¿flHÎfi_ ÷ıfl‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ìfiı ÷ı‹Î_, ÿıÂ¿Î‚fi_ ⁄Ë
≠¿Îflı Ï‰Ê‹’b_ ◊¥ Ω› fiı ÷ı‹Î_ ±ı¿Î_Ï÷¿’b_ ¿ı‹ flËı ? ±ı ≠ë μ’fl
‰Î÷ ¿flÌ …ı, “Ïfiç› flËı ±ı … ±ı¿Î_Ï÷¿’b_ »ı ±fiı ±ı … flËı‰Îfi_. ÷ı
…ı‹ g«÷Î‹ÏHÎ flËÌ fiı ⁄Ì…\_ ‘fi Á‰ı˝ √›_ ’HÎ ¿Î_¥ √›_ fi◊Ì fiı g«÷Î‹ÏHÎ
√¥ fiı ⁄Ì…\_ ‘fi Á‰ı˝ flèÎ_ ÷˘’HÎ ¿Î_¥ flèÎ_ fiÏË; ÷ı‹ … ±ı¿ Ïfiç› flèÎ˘
÷˘ Á‰ı˝ flèÎ_ fiı ±_÷ı ±ı … flËı‰Îfi_ »ı.” (203)
»ıS·Î ≠¿flHÎfiÎ ’Î_hÎÌÁfiÎ ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ¿èÎ_ »ı …ı, “» ·ZÎHÎı ›@÷
Á_÷ Ë˘› ÷ıfiÌ Áı‰Î ¿›ı˝ ¤√‰ÎfifiÌ Áı‰Îfi_ Œ‚ ◊Î› »ı fiı ÷ıfi˘ ƒ˘Ë ¿›ı˝
¤√‰ÎfifiÎ ƒ˘Ëfi_ ’Î’ ·Î√ı »ı, ‹ÎÀı ±Î… ÷˘ ⁄Ë‘Î ±Î¬˘ ÁIÁ_√ ±ı‰˘
»ı. (204)
¬flı¬flÎ ¤√‰ÿÌ Ë˘› ÷ıfiı √HÎ fi T›Î’ı; ±ı ÷˘ ÿfl‰Î…ı2 flËÌfiı
Ωı›Î ¿flı »ı. (205)
‹ËÎflÎ… ¿Ëı, “±‹fiı ±ı‹ Á_¿S’ ◊Î› »ı …ı, Á‰ı˝fiı ‹@÷Îfi_ÿ
V‰Î‹Ì …ı‰Î ¿flÌ ‹Ò¿Ì±ı ’»Ì ÁÎ«‰‰Î fi ’Õı. ÷ı ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ÷˘
iÎÎfi. ÷ı iÎÎfiı ¿flÌfiı Á‰˝ ÀÎ‚Ì fiÎ¬ı fiı ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ÷˘ ÂOÿ
±Î¿ÎÂfi˘ ¤Î√ »ı ±ı‹ ¿Î’÷Î_ ±Î‰Õı. fiı ⁄ÌΩfiı ÷˘ ±ı‰_ iÎÎfi fiÏË ÷ı
ÁÎv ±Î Ïfi›‹ ¿›Î˝ »ı …ı, Ωı‰_ fiÏË, ÁÎ_¤‚‰_ fiÏË. ±ı ≠¿Îflı Ïfi›‹
⁄Î_K›Î »ı.” (206)
⁄˛õ‰ıkÎÎfiı ‹÷ı ÷˘ ‰ıÿfi˘ ‹Î√˝ …ı Ï‰Ï‘ÏfiÊı‘ ÷ı ’HÎ √HÎ÷Ì‹Î_ fi◊Ì,
±ı‹ …Õ¤fl÷ı flËÒ√HÎfiı ¿èÎ_. ±ıfiÌ Á‹…HÎ‹Î_ ÷˘ ±ÎI‹Î fiı ’fl‹ÎI‹Î ±ı
⁄ı … ‰Î÷ flÎ¬‰Ì, ±ı‹ ¿èÎ_. fiı ÷ı μ’fl »ıS·Î ≠¿flHÎfi_ »ıS·_ ‰«fiÎQ≤÷
‰_«ÎT›_ fiı ⁄˘S›Î …ı, “±Î ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ’HÎ ±ÎI‹Î fiı ’fl‹ÎI‹Î ±ı ⁄ı
‰Î÷fi˘ ‰ı√ ·√ÎÕÌ ÿı‰˘, ±ı‹ ‹ËÎflÎ…fi˘ ÏÁ©Î_÷ »ı.” (207)
1. CÎÎÁfiÎ ’Ò‚Î ’fl »˘¿fl˘ ⁄ıÁÎÕÌ ‘˘Ïfl›Î‹Î_ ¬ıÓ«ı ÷ı◊Ì ¿ÎHÎÎ_ ’flÎ› fiı ÁÎŒ ◊Î›.
2. ΩHÎ’HÎÎw’.
≠¿flHÎ-1 37
‹Îfl˘ ÿıË ’«ÌÁ ‰flÁ ◊›Î_, ±Î‰flÿÎ Ï‰fiÎ flèÎ˘ »ı. ÷ı ÂÎ ÁÎv
…ı, ‹‹ZÎfiÎ wÕÎfiı ±◊ı˝ flèÎ˘ »ı, fiı ‹ËÎflÎ…fi_ V‰w’ Á‹Ω‰‰_ ’Õı ÷ı
ÁÎv ±‹fiı flÎA›Î »ı. (208)
ËÎ·fi˘ ±Î‰ı·˘ ËÂı ÷ıfiı ±ZÎfl‘Î‹fi_ Á¬ ±Î‰÷_ ËÂı. fiı V‰w’-
ÏfiWÃÎ Ï‰fiÎ ÷˘ ‹ËÎflÎ…fi˘ ‹‚ı·˘ ËÂı, fiı ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi˘ ‹‚ı·˘ ËÂı
÷ıfiı ±ZÎflfi_ Á¬ fiÏË ±Î‰÷_ Ë˘›; ±ı‹ Á‹…HÎ‹Î_ flèÎ_ »ı. (209)
±Î’HÎfiı iÎÎfi ÷˘ ±Î‰Õı fiÏË fiı ‰ˆflÎB› ÷˘ »ı … fiÏË, ‹ÎÀı “Ë_
¤√‰Îfifi˘ fiı ±ı ‹ÎflÎ” ±ı‹ ‹Îfi‰_. fiı Ëı÷ ÷˘ ’_ÿfl ±ÎfiÎ1 Á_ÁÎfl‹Î_ »ı
fiı ±ı¿ ±Îfi˘ ±‹ÎflÎ‹Î_ »ı fiı ¿S›ÎHÎ ÷˘ ±ıfiı ÂflHÎı √›Î ±ıÀ·ı ±ı Á‹◊˝
»ı ÷ı ¿flÂı, ±ı ±ıfiÌ ‹˘ÀÎ¥ »ı. (210)
…ı‹ »ı ±ı‹ ¿ËÌ±ı ÷˘ CÎıfl ¿˘¥ …¥ Â¿ı fiÏË fiı CÎıfl Ω› ÷˘ I›Î_
flËı‰Î› fiÏË. ±ı‹ ¿ËÌ ⁄˘S›Î …ı,
÷Î∞ ÷ÌZÎHÎ ‘Îfl, ±Õ÷Î_‹Î_ ±‚√_ ¿flı;
·ıÂ fi flËı Á_ÁÎfl, ‰Ø ·ÎB›Î_ ¿˘¥ ‰ÌflfiÎ_. (211)
flÎΩfiı ’ÎHÎÌ fi ’Î›_2
÷˘’HÎ Á_¿S’ ¿›˘˝ Ë÷˘ ÷ı◊Ì √Î‹ ±ÎM›_. ÷ı
∞‰ ’˘÷ÎfiÎ V‰¤Î‰ ‹Ò¿÷Î fi◊Ì, ÷ı‹ ¤√‰Îfi ’HÎ ’˘÷Îfi˘ V‰¤Î‰ ‹˘ZÎ
¿fl‰Îfi˘, ÷ı ‹Ò¿÷Î fi◊Ì. (212)
‹ÎfiÌ Ë˘› ÷ıfiı ‹Îfi ±Î’Ìfiı ∞÷‰˘, √fl‰Ì3 Ë˘› ÷ıfiÌ ±Î√‚
ÿÌfi ◊¥fiı ∞÷‰˘, ·˘¤Ì Ë˘› ÷ıfiı ’ÿÎ◊˝ ±Î’Ìfiı ∞÷‰˘ fiı √flÌ⁄fiı
ÿ⁄Î‰Ìfiı ∞÷‰˘; ±ı‹ ¿ıÀ·Ì¿ iÎÎfi¿‚Î ÂÌ¬‰Ì. (213)
ÏÿT›¤Î‰ fiı ‹fiW›¤Î‰ ±ı ⁄ıfiı ±ı¿ Á‹…ı ÷ı ‹Î›Îfiı ÷flÌ flèÎ˘ »ı,
fiı ±ı … ‹Î›Î »ı ÷ı ΩHÎ‰Ì, fiı ±ı‹ fi ΩHÎı ÷˘ ≠◊‹ ≠÷Î’ ÿı¬ÎÕı I›Îflı
1. ËÎ·fiÌ wÏ’›Î ’©Ï÷ ’Ëı·Î_ 16 ±ÎfiÎfi˘ wÏ’›˘ √HÎÎ÷˘ ÷ı √HÎ÷flÌ ≠‹ÎHÎı
Á‹…‰_. 6 ’ˆÁÎfi˘ ±ı¿ ±Îfi˘ √HÎÎ÷˘.
2. ÏÂ¿Îflı fiÌ¿‚ı·˘ ±ı¿ flÎΩ ÷flV›˘ ◊›˘. ’ÎHÎÌfiÌ Â˘‘ ¿fl÷Î_ ÿÒfl◊Ì ÷ıHÎı ±ı¿
¬ıÕ>÷fiı ¬ı÷fl‹Î_ Ë‚ «·Î‰÷˘ Ωı›˘. flÎΩ±ı Á_¿S’ ¿›˘˝ ¿ı “Ωı ¬ıÕ>÷ ’ÎÁı ’ÎHÎÌ
‹‚ı ÷˘ ÷ıfiı √Î‹ ¤ıÀ ±Î’‰_.” flÎΩ ¬ıÕ>÷ ’ÎÁı ’Ë˘ÓE›˘. ¬ıÕ>÷ ’ÎÁı ’ÎHÎÌ ÷˘
Ë÷_ ’fl_÷ ÷ıHÎı ’ÎHÎÌ fiËŸ ±Î’‰Î Ïfifl‘Îfl ¿flı·˘, ÷ı◊Ì ⁄‘_ ’ÎHÎÌ œ˘‚Ì fiÎA›_.
÷ı‹ »÷Î_, flÎΩ±ı Á_¿S’ ¿flı·˘ ±ıÀ·ı ÁF…fi÷Î ÿÎ¬‰Ìfiı ÷ıfiı √Î‹ ¤ıÀ ±ÎM›_.
3. CÎ‹_ÕÌ, √‰˝‰Î‚˘, ·˘¿‹Î_ ‹˘À˘ √HÎÎ÷˘.
±Îfi_ÿ ◊Î›, fiı v±ı I›Îflı ‹Ò_{‰HÎ ◊Î›. fiı ÏÿT›¤Î‰-‹fiW›¤Î‰ ±ı¿

Á‹…ı ÷ıfiı ¿›_ ÁÎ‘fi ¿fl‰Îfi_ ⁄Î¿Ì »ı ? ¿Î_¥ ’HÎ fi◊Ì. (214)
‰HÎ◊‚Ì‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “±Î ‰HÎ◊‚Ì √Î‹ ¿˘¥¿fiı ±Î’ı ÷˘ ÷ı √Î_Õ˘
◊¥ Ω›, fiı ‰‚Ì ‰Õ˘ÿv_ ±Î’ı ÷˘ ‰Î÷ … ÂÌ ¿Ëı‰Ì ? fiı ±Î’HÎfiı ÷˘ ¿fl˘Õ
¿fl˘Õ ‰Õ˘ÿflÎ_ ‹Y›Î_ »ı, ÷ı ±ı‹ ’HÎ ¿Ëı‰Î› fiÏË, fiı Ë‰ı ÷˘ ÿıË flËı I›Î_
Á‘Ì ⁄Î…fl˘ ¬Î‰˘ ±fiı ≠¤ ¤…‰Î. fiı fl˘À·Î ÷˘ ¤√‰Îfifiı ÿı‰Î »ı, fiı
ÁÎ‘fiı ÿı‰Î »ı, ÷ı ±Î’Âı; fiı ÿıË ’ÕÂı ¿ı ¤√‰Îfi ’ÎÁı …¥fiı ⁄ıÁ‰_ »ı. ÷ı
…ı‹ ±_√fl¬_ μ÷ÎflÌ ‹Ò¿ı ÷ı‹ ÿıË ’Õu_ flËıÂı,” ±ı‹ ‰Î÷ ¿flÌ. (215)
…ı‹ B≤ËV◊ ’˘÷ÎfiÌ ‹Î, ⁄ıfi, ÿÌ¿flÌfiı μCÎÎÕÎ_ ÿı¬ı ÷˘ ±‰‚_ Ωı¥
Ω› ’HÎ ÁÎ‹_ fi …\±ı; ÷ı‹ ¤√‰Îfi ’HÎ ’˘÷ÎfiÎ ±ÎÏl÷fiÎ ÿ˘Ê ÁÎ‹_
Ωı÷Î fi◊Ì. (216)
±Î M≤J‰ÌfiÎ Á‰˝ ∞‰-≠ÎHÎÌ‹ÎhÎ flÎΩ, ≠Ω ±ÎÏÿ¿ »ı ’HÎ Ωı ≥Lƒ
‰flÁÎÿ fi ‰flÁÎ‰ı ÷˘ Á‰˝ ‹flÌ Ω›. fiı ÷ı ≥Lƒ »ı ÷ı ⁄˛õÎ, Ï‰Wb fiı ÏÂ‰
±Î√‚ √HÎ÷Ì‹Î_ fi◊Ì, fiı ±ı Á‰ı˝ ‰ˆflÎÀfiÌ ±Î√‚ √HÎ÷Ì‹Î_ fi◊Ì. fiı ÷ı
‰ˆflÎÀ ≠‘Îfi’vÊfiÌ ±Î√‚ √HÎ÷Ì‹Î_ fi◊Ì. fiı ±ı Á‰ı˝ ±ZÎflfiÌ ±Î√‚
√HÎ÷Ì‹Î_ fi◊Ì, ±fiı ÷ı ±ZÎfl◊Ì ’fl ±ı‰Î …ı ’vÊ˘kÎ‹ ÷ı ±Î… ±Î’HÎfiı
ÁÎZÎÎ÷˚ ‹Y›Î »ı. ‹ÎÀı ÷ıfi_ ⁄‚ flÎ¬‰_. (217)
‹˘ÀÎ ÁÎ‘fiÎ Á‹Î√‹◊Ì Ï‰Ê›fiÌ ‰ÎÁfiÎ À‚Ì √¥ »ı ÷˘’HÎ fi
ÀY›Î …ı‰_ …HÎÎ› »ı ÷ıfi_ ¿ÎflHÎ ±ı »ı …ı, …ı‹ ÷fl‰Îfl‹Î_ ‹Ïfl›Î_1 ·ÎB›Î_
Ë˘› ÷ı ÁflÎHÎı2 «ÕÎT›Î◊Ì ‹ÀÌ Ω›, ’HÎ ⁄Ë ¿ÎÀ ·Î√Ìfiı ‹Î_ËÌ ∂÷flÌ
√›Î_ Ë˘› ÷˘ ÷ı ‹Àı fiÏË fiı ÷ı ÷˘ ÷fl‰Îfl √Î‚Ìfiı ŒflÌ◊Ì CÎÕı I›Îflı ‹Àı.
÷ı‹ ±Î ÿıË ‹Ò¿Ìfiı ⁄˛õw’ ◊ÎÂı ±ıÀ·ı Á‰ı˝ ‰ÎÁfiÎ À‚Ì ΩÂı. (218)
±Î ÁÎ‘ ÷˘ ¤√‰ÎfifiÎ Ë…^flfiÎ flËıfiÎflÎ »ı fiı ’‚‹ÎhÎ »ıÀı flËı ±ı‰Î
fi◊Ì; fiı »ıÀı flËı »ı ÷ı ¿˘¥ ∞‰fiÎ ¿S›ÎHÎfiı ±◊ı˝ »ı. ±fiı ±Î Á‹ı ±ı¿
‰Î÷ ◊Î› »ı ÷ı‰Ì ‰Î÷ ⁄ÌΩ …L‹Î_÷fl‹Î_ ’HÎ ¿flÌ Â¿ı fiÏË fiı ÷ı ¿fl÷Î_ ’HÎ
±Î‰Õı fiÏË fiı …L‹Îfl˘ ±P›ÎÁ ¿flı ÷˘’HÎ ±ı‰Ì ‰Î÷ ÏÂ¬Î› fiÏË. (219)
1. ÷fl‰Îfl ·˘¬_ÕfiÌ Ë˘¥ ‰‘ Á‹› ‰’flÎ›Î ‰√fl Ωı ÷ı ’ÕÌ flËı ÷˘ {ÌHÎÎ {ÌHÎÎ
¿ÎÀfiÎ ÕÎCÎ ÷ıfiı ·Î√Ì Ω›. ±Î ÕÎCÎfiı ‹Ïfl›Î_ ¿Ëı »ı.
2. ‘Îfl ¿Îœ‰Îfi_ ›_hÎ.
≠¿flHÎ-1 39
¤√‰Îfifi_ fiı ±Î ÁÎ‘fi_ iÎÎfi …ıfiı ◊›_ »ı ÷ıfiı ¿Î_¥ ¿fl‰_ flèÎ_ fi◊Ì.
÷ı ÷˘ ±Î_ËŸ »ı ÷˘’HÎ ±ZÎfl‘Î‹‹Î_ … ⁄ıÃ˘ »ı. ‹ÎÀı ’Î_« ‹Î‚Î ‰‘-±˘»Ì
ŒflÂı ÷ıfiÌ Ï«_÷Î fi◊Ì, ÷ı ÷˘ ÁÎ‹J›˝ ≠‹ÎHÎı ‰÷˝‰_; ’HÎ ¤√‰Îfi fiı ±Î
ÁÎ‘ ±ı ⁄ıfiı ∞‰‹Î_ flÎ¬‰Î fiı ±Î’HÎı ÁÎ‘fifiı ⁄‚ı ‹˘ÀÎ¥ fi◊Ì, ±Î’HÎı
÷˘ μ’ÎÁfiÎfiÎ ⁄‚◊Ì ‹˘ÀÎ¥ »ı. (220)
±Î… ¤√‰Îfi ±ZÎfl‘Î‹ ÁÏË÷ ±ËŸ ’‘Î›Î˝ »ı, ÷ıfiÎ V‰w’fi˘
’fl¤Î‰ Á‹Ω÷˘ fi◊Ì ±ı … ‹˘À<_ ’Î’ »ı. ‹ÎÀı Ωÿ‰ …ı‰Î fi ◊Î‰_1 ’HÎ
μ©‰∞ …ı‰Î ¤@÷ ◊Î‰_.2 fiı ‹˘ÀÎ ÁÎ‘ Ë˘› ÷ıfiı ⁄ÌΩ …ı‰Î ¿Ëı‰Î ÷◊Î
⁄ÌΩ◊Ì ∂÷fl÷Î …ı‰Î ¿Ëı‰Î, ±ı◊Ì ±ıfi˘ ƒ˘Ë ◊Î› »ı. fiı ±Î… …ı‰Ì ‰Î÷_
◊Î› »ı fiı Á‹Ω› »ı ÷ı‰Ì ¿˘¥ Ïÿ‰Á Á‹ΩHÎÌ fi◊Ì. (221)
±Î‰Î fiı ±Î‰Î ±ZÎfl‘Î‹‹Î_◊Ì ±ÎT›Î »ı, ±ı‰˘ ’fl¤Î‰ ±¬_Õ
…HÎÎ› ÷˘ ±Ë˘ ! ±Ë˘ ! Áfl¬_ flËı; ’HÎ …ı‰Î ÁÎ‘ »ı ±ı‰Î ±˘‚¬Î÷Î
fi◊Ì. (222)
∞‰fi˘ fiı ÿıËfi˘ ‰Ëı‰Îfl fi˘¬˘ Á‹…‰˘, fiı ±ı‹ fi Á‹…ı ÷˘ ±Î
≠Î„M÷ ¤Îflı ◊¥ »ı ÷˘’HÎ ÿ⁄˝‚÷Î ‹fiÎ›; fiı ¤√‰ÎfifiÌ ±ÎiÎÎ◊Ì
B≤ËV◊Îl‹ ¿flı ÷˘’HÎ Ïfi⁄*‘ »ı. (223)
¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±ÎÏÿ¿ ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ ÁÎ‘fiÎ …ıÀ·_ ±Î’HÎÎ‹Î_ ⁄‚
fiÏË, ‹ÎÀı ‹˘ÀÎfiÌ ⁄fl˘⁄fl ÁÎ‘fi ¿fl‰Îfi˘ ‰Îÿ ‹Ò¿Ìfiı ±Ï√›Îfl Ïfi›‹
’Î‚‰Î ±ıÀ·ı ÷ı‹fiÎ …ı‰_ ⁄Ï‚›_ ◊‰ÎÂı. ÂÎ◊Ì …ı, ±Î ÁIÁ_√‹Î_ μ’ÎÁfiÎ,
‘‹˝ ±ÎÏÿ¿ Á‰˝ »ı, ¿Î_¥ ⁄Î¿Ì fi◊Ì. (224)
¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝, ¤√‰Îfifi_ ‘Î‹, ¤√‰ÎfifiÎ ’ÎÊ˝ÿ fiı ∞‰ ±ı
«Îfl ±Ï‰fiÎÂÌ »ı, ⁄Î¿Ì ⁄‘_ fiÎÂ‰_÷ »ı. ÷ı‹Î_ ∞‰ »ı ÷ı ⁄© »ı. …ı‹
¿˘¥¿fiı ⁄ıÕÌ‹Î_ fiÎ¬ı »ı ÷ı fiÌ¿‚Î› fiÏË, ÷ı‹ ’vÊfiı ≠¿ÚÏ÷w’ VhÎÌ ±fiı
VhÎÌfiı ’vÊ ±ı‹ ⁄ıÕÌ3 »ı; ÷ı ’flV’fl ⁄ıÕÌ »ı ÷ı ¿˘¥ flÌ÷ı hÎÀı ÷ı‰Ì fi◊Ì.
1. ¤√‰Îfi lÌ¿ÚWHÎfiÎ ¿<‚‹Î_ …L‹ ·ıfiÎfl ‹fiW›˘ - ›Îÿ‰˘. ÷ı±˘ ¤√‰Îfi ÁÎ◊ı
flËı‰Î »÷Î_ ÷ı‹fiı ±˘‚¬Ì Â@›Î fiËŸ.
2. μ©‰∞ lÌ¿ÚWHÎfiÎ Á¬Î Ë÷Î. ‹ÏË‹Î‰Î‚Î ¤@÷. ÿÎÁfiÎ ÿÎÁ flËı‰Î‹Î_ ‹˘À’
Á‹…fiÎflÎ. Á_⁄_‘‰Î‚Îfi˘ ‹ÏË‹Î Á‹…fiÎfl.
3. ⁄Î_‘‰ÎfiÌ ÁÎ_¿‚.
÷ı ÷˘ iÎÎfi◊Ì hÎÀı »ı, fiÌ¿fl ÿıËı ¿flÌfiı I›Î√ ¿flı ’HÎ hÎÀ÷Ì fi◊Ì. ÷ı μ’fl
’Î‰ˆ›Îfi_1 ÷◊Î ⁄‚ÿfi_ ºpÎ_÷ ÿÌ‘_ …ı, ±ıfiı ÿıËı ¿flÌfiı I›Î√ »ı ’HÎ
‰ÎÁfiÎ À‚ı fiÏË. (225)
¿˘ÏÀ ÁÎ‘fi ¿flı ’HÎ ±Î‹ ‰Î÷_ ¿fl‰Ì ±fiı ÁÎ_¤‚‰Ì ÷ıfiÌ ⁄fl˘⁄fl
◊Î› fiÏË fiı ⁄ÌΩ◊Ì ÷˘ ±ÎÀ·Ì ≠T≤ÏkÎ‹Î_ ‰Î÷_ ◊Î› fiÏË. (226)
±Î ∞‰fiı ‹Î›Î◊Ì Ïfi·ı˝’’b_ ⁄ı ≠¿Îfl◊Ì »ı, ±ı¿ iÎÎfiı ¿flÌfiı ÷◊Î
⁄Ì…\_ ¤√‰ÎfifiÌ ±ÎiÎÎ◊Ì, ⁄Î¿Ì ÷˘ Ïfi›‹ı ¿flÌfiı »ı. ’HÎ ÿıÂ¿Î‚ı ÷ıfi˘
¤_√ ◊Î› ÷˘ B·ÎÏfi ’Î‹Ì Ω›. (227)
iÎÎfiı ¿flÌfiı „V◊Ï÷ ¿fl‰Ì ÷ı ÿı¬‰Î ¿fl÷Î_ ’HÎ ±Ï‘¿ »ı, fiı ’‰˝÷¤Î¥,
¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±ı‹fiı Á‹ÎÏ‘ fiË˘÷Ì, ’HÎ ‹ÒÏ÷˝fiı
ÿı¬÷Î ¬flÎ; fiı ’‰˝÷¤Î¥ Ë‹HÎÎ_ ±Î’HÎı Á‹∞±ı »Ì±ı ÷ı‹ Á‹…÷Î. ‹ÎÀı
⁄˛õw’ ‹ÎfiÌfiı ¤√‰Îfi ‹Î_ËÌ flèÎÎ »ı ±ı‹ ‹Îfi‰_, ±ı iÎÎfifiÌ „V◊Ï÷ »ı,
÷ı ±Ï‘¿ »ı, fiı ÷ı‹Î_ Ï‰Cfi fi◊Ì. fiı ÷ı Ï‰fiÎ ÷˘ Á„E«ÿÎfi_ÿ V‰Î‹Ì
Á‹ÎÏ‘‰Î‚Îfiı ’HÎ ÿ—¬ ±Î‰÷Î_. ‹ÎÀı ≠ı‹Ì fi ◊Î‰_ fiı iÎÎfiÌ ◊Î‰_ fiı
’˘÷ÎfiÌ Á‹…HÎfiı »\’Î‰Ì flÎ¬‰Ì, ¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ’ıÃı. (228)
’Õ»Î›Îfiı ’Ë˘Ó«Î› fiÏË, ÷ı‹ … Ï‰Ê›fiı ÷◊Î ÁÎ‘fifiı ’HÎ ’Ë˘Ó«Î›
fiÏË fiı ÷ıfi˘ ’Îfl ±Î‰ı ÷ı‹ fi◊Ì, ‹ÎÀı iÎÎfi ◊Î› I›Îflı Á¬ ◊Î› »ı. (229)
±Î’HÎı ¤√‰ÎfifiÎ »Ì±ı ’HÎ ‹Î›ÎfiÎ fi◊Ì ±ı‹ ‹Îfi‰_. (230)
±Î ‰Î÷_ ÷˘ ±fi_÷ Á_Â›fiı »ıÿÌ fiÎ¬ı ±ı‰Ì ’vÊ˘kÎ‹ ¤√‰ÎfifiÌ
»ı. ÿıËfiı ’˘÷Îfi_ w’ ‹Îfiı ÷˘ ÷ı‹Î_ ⁄‘Î_› ÿ—¬ flèÎÎ_ »ı fiı ÿıËfiı fi ‹Îfiı ÷˘
÷ı‹Î_ ÿ—¬ … fiÏË. fiı ÂÎVhÎ‹Î_ ⁄Ë ≠¿ÎflfiÎ ÂOÿ »ı, ÷ı ÁÎ_¤‚Ìfiı ¤˛‹Ì
…‰Î› »ı fiı ‹Î◊_ ŒflÌ Ω› »ı fiı ⁄˛õw’ ‹ÀÌfiı ÿıËw’ ‹fiÎ¥ Ω› »ı.
±fiı ÂÎVhÎ‹Î_ ÷˘ ⁄‘Î› ÂOÿ Áfl¬Î Ë˘› fiÏË, ⁄ı ±Î‹ Ë˘› fiı ⁄ı ±Î‹
Ë˘›, ’HÎ ±ı¿‘ÎflÎ Ë˘› fiËŸ; fiı iÎÎfi ◊›_ ÷ı ¿ıfi_ fiÎ‹ …ı, ÂÎVhÎ ÁÎ_¤‚Ìfiı
÷◊Î ¿˘¥fiÌ ‰Î÷ı ¿flÌfiı ±_√ ŒflÌ Ω› fiÏË, ÷ı ’Î¿<_ iÎÎfi ¿Ëı‰Î›. (231)
¤√‰Îfifiı Ïfiÿ˘˝Ê Á‹F›Î◊Ì ‹˘ZÎ ◊¥ flèÎ˘ »ı. fiı ÿ˘Ê ÀÎ‚‰Îfi˘
±P›ÎÁ ¿flı ÷˘ À‚Ì Ω›, fiÌ¿fl ÿıË flËı I›Î_ Á‘Ì ÿ—¬ flËı, fiı ÿ˘Ê …HÎÎ›
»ı ÷ı Á‰ı˝ ÷k‰fiÎ ÿ˘Ê »ı. (232)
1. fi’_Á¿fi_.
≠¿flHÎ-1 41
‰Ëı‰Îfl »ı ÷ı ÿıËı ¿flÌfiı ¿fl‰˘ fiı ‹fiı ¿flÌfiı …\ÿÎ ’Õ‰_ fiı ‹fi‹Î_

¤‚‰Î ±Î‰ı ÷˘ iÎÎfiı ¿flÌfiı I›Î√ ¿fl‰˘. (233)
¿Î_ ÷˘ ±pÎ_√ ›˘√1 fiı ¿Î_ ÷˘ fl˘√; ÷ı Ï‰fiÎ ±_÷flfi˘ ‹ı· Ω›
fiÏË. ÷ı μ’fl ±ı¿ ¤@÷fi_ ºpÎ_÷ ÿÌ‘_ …ı, fl˘√ ±Î‰Ì √›˘ ÷ı ’»Ì ÁÎv_
◊›_. (234)
±ı¿ ËÏfl¤@÷ı ≠ë ’Ò»u˘ …ı, “ÂÒ‚Ì±ı «ÕÎT›˘ Ë˘› ÷˘’HÎ ¿ı‹
Á‹…ı ÷˘ Á_¿S’ fi ◊Î› …ı, ¤√‰Îfi ‹¿Î‰ı ÷˘ ÃÌ¿, ±ı‰Ì ÂÌ Á‹…HÎ
»ı ?” ÷ıfi˘ μkÎfl ¿›˘˝ …ı, “±ı ÷˘ ¤√‰Îfifiı Á‰˝¿÷Î˝ ΩHÎı …ı, ¤√‰Îfi
Ï‰fiÎ ⁄ÌΩ ¿˘¥fi_ ¿›* ◊Î÷_ fi◊Ì, ±ı‹ Á‹…ı ÷ıfiı Á_¿S’ fi ◊Î› fiı ‘Ìfl…
flËı. fiı ±ı‹ fi Á‹…ı ÷ı ÷˘ ◊˘ÕÎ¿‹Î_ ±¿‚Î¥ Ω› fiı ‘Ìfl… flËı fiÏË. ±Î
·˘¿‹Î_ ÷˘ ‹ËÎflÎ…fiı ’HÎ ‰√fl ‰Î_¿ı ÿ—¬ ±Î‰÷Î_. ÷ı ±Î ·˘¿ … ±ı‰˘ »ı,
÷ıfi_ w’ ΩHÎÌ flÎ¬‰_.” (235)
±ÎÀ·Ì ‰Î÷ ÷˘ Á˘ …L‹ı ’HÎ fi Á‹Ω›, ‹ÎÀı ±Î ‰Î÷ Á˙ flÎ¬Ωı.
fiı ⁄ı ÁÎflÎ ÁÎ‘ fiı hÎHÎ ÁÎflÎ ËÏfl¤@÷fiÌ ÁÎ◊ı ∞‰ ⁄Î_‘‰˘, ÷˘ ÁIÁ_√‹Î_◊Ì
fi ’ÕÎ›. fiı ¿ÿÎÏ’ ¿Î‹, ·˘¤ ◊˘ÕÎ CÎHÎÎ flËÌ √›Î ËÂı ÷˘ ÏŒ¿fl fi◊Ì. ÷ı
‹ËÎflÎ…ı ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ¿èÎ_ »ı …ı, ““¿ÿÎÏ’ ¿Î‹, ·˘¤fi˘ Á_¿S’ fiÏË Ë˘›
’HÎ ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷‹Î_ ∞‰ fi ⁄_‘ÎHÎ˘ ÷˘ Â_ ◊›_ ? ±ı‰Îfiı ±¤Î‰ı ±Áfl
1. ›˘√ ±ıÀ·ı ¤√‰Îfi ÁÎ◊ı ΩıÕÎ‰_. ÷ı‹Î_ ±ÎÃ ±_√ - ’√Ï◊›Î_ ±ı ±WÀÎ_√.
1. ›‹ — ±gËÁÎ, ÁI›, ±V÷ı›, ⁄˛õ«›˝ ±fiı ±’Ïfl√˛Ë. 2. Ïfi›‹ — Â˙«,
Á_÷˘Ê, ÷’, V‰ÎK›Î› ±fiı ¥rfl≠ÏHÎ‘Îfi. 3. ±ÎÁfi — 84 ±ÎÁfi ’ˆ¿Ì ’Î_«
‹A› — ’•ÎÁfi, V‰„V÷¿ÎÁfi, ¤ƒÎÁfi, ‰ÆÁfi ±fiı ‰ÌflÎÁfi 4. ≠ÎHÎÎ›Î‹ —
±_ÿflfiÎ ‰Î›fiı fiÎ¿ ‰Õı ⁄ËÎfl ¿Îœ‰˘ fiı ⁄ËÎflfiÎ ‰Î›fiı ±_ÿfl ¬ıÓ«‰˘ - ±ı
⁄_fiı √Ï÷fiı ≠›Ifi’Ò‰˝¿ ‘Ìflı ‘Ìflı ±˘»Ì ¿fl‰Ì ÷ıfi_ fiÎ‹ ≠ÎHÎÎ›Î‹. Ï«kÎfiı
w_‘‰Î ‹ÎÀı ±Î ±_√ ‹Ëk‰fi_ »ı. 5. ≠I›ÎËÎfl — Ï‰Ê›‹Î_◊Ì ≥„Lƒ›˘fiı ’Î»Ì
ËÃÎ‰Ì ±_÷—¿flHÎ‹Î_ „V◊fl ¿fl‰Ì. 6. ‘ÎflHÎÎ — ·Z›fi˘ Ïfiç› ¿flÌ
±ı¿Î√˛÷Î’Ò‰˝¿ ’fl‹ÎI‹ÎfiÎ V‰w’‹Î_ Ï«kÎfiÌ T≤ÏkÎfiı fl˘¿‰Ì ÷ı. 7. K›Îfi —
Ï‰fiÎ≠›Ifiı ’fl‹ÎI‹Î‹Î_ T≤ÏkÎ±˘fiÌ ±ı¿Î¿Îfl÷Î. 8. Á‹ÎÏ‘ — K›ı›w’ ’fl‹ÎI‹Î
ÏÁ‰Î› ¿_¥ fi flËı‰Î ’Î‹ı, K›Î÷Î ’vÊ hÎHÎ ÿıË, hÎHÎ ±‰V◊Î fiı hÎHÎ √HÎ,
’_«¤Ò÷, ’_«Ï‰Ê›, ≥„Lƒ›˘-±_÷—¿flHÎ ±ÎÏÿfi_ ¤Îfi ¤Ò·Ì ’fl‹ÎI‹ÎfiÎ ’fl‹-
Á¬fi˘ ±fi¤‰ ¿flı.
◊ÎÂı.”” ‹ÎÀı Á‹…‰ÎfiÌ ‰Î÷ ÷˘ ÁÎflÎ ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷‹Î_ ∞‰ ⁄Î_‘‰˘

±ıÀ·_ … ¿fl‰Îfi_ »ı. fiı {Î{Ì ‰Î÷fi_ Õ˘‚ ¿flÌ±ı ÷ıfi_ ÷˘ ±ı ≠›˘…fi »ı …ı,
±Î ≠◊Î «·Î‰‰Ì »ı, fiı Ïfi›‹ ’‚Î‰‰Î, ÷ı ÁÎv ¿fl‰Ì ’Õı »ı. (236)
ÏfiI›ı ·Î¬ wÏ’›Î ·Î‰ı fiı ÁIÁ_√fi_ CÎÁÎ÷_ ⁄˘·÷˘ Ë˘› ÷˘ ÷ı ‹fiı
fi √‹ı; fiı ÁÒ÷˘ ÁÒ÷˘ ¬Î› ’HÎ ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fi_ ÁÎv_ ⁄˘·÷˘ Ë˘› ÷˘
÷ıfiÌ «Î¿flÌ Ë_ ¿flÎ‰_, ±ı‰˘ ‹Îfl˘ V‰¤Î‰ »ı. (237)
Ωı ‹˘ÀÎ’vÊ ‹‚ı ÷˘ ÷ıfi˘ Á_√ ¿fl‰˘, fiÌ¿fl ∂÷fl÷Îfi˘ Á_√ ÷˘
¿fl‰˘ … fiÏË. (238)
‹Î›Îfi_ ⁄Ë ⁄‚ »ı. ÷ı ‹Î›Î ÷˘ ‰ˆflÎB›fiı ’HÎ ¬Î¥ Ω› fiı ±ÎI‹-
ÏfiWÃÎfiı ’HÎ «Î‰Ì Ω›; ¿ı‹ …ı, M≤J‰Ìfi˘ ∞‰ ÷ı M≤J‰Ì‹Î_ «˘ÓÀı. (239)
¤√‰Îfi ‹Y›Î, ÁÎ‘ ‹Y›Î, ÷ı ¿S›ÎHÎ ÷˘ ◊ÎÂı ’HÎ iÎÎfi Ï‰fiÎ
±_÷fl‹Î_ Á¬ fi ◊Î›. (240)
…ı‹ ¿<Á_√Ì fiı ÁIÁ_√Ì‹Î_ ¤ıÿ »ı, ÷ı‹ ÁÎ‘ÎflHÎ‹Î_ fiı ±ı¿Î_Ï÷¿‹Î_
¤ıÿ »ı. fiı fi‰ ›˘√ırfl Ë÷Î,1 ÷ı‹Î_ ±ı¿ı ‰Î÷ ¿flÌ ÷ı◊Ì ±ÎÃ {Î_¬Î ’ÕÌ
√›Î, ’»Ì ÷ı Á‰ı˝ ‹‚Ìfiı ±ı¿fiı ‹Îfl‰Î ÷ˆ›Îfl ◊›Î. ÷ı‹ ±ı ÷˘ ±ı‰Ì ‰Î÷
»ı. fiı …ı ±ı¿Î_Ï÷¿ Ë˘› ÷ı ÷˘ ÏfiW¿Î‹ Ë˘›, ÷ı ±ı¿ ¤√‰Îfifi_ … Ïfiw’HÎ
¿›Î˝ ¿flı fiı ⁄ÌΩı Á¿Î‹ Ë˘›, ÷ı ¤√‰Îfi ’ÎÁı ‹ÎB›Î ¿flı. (241)
¤√‰Îfifi_ ±fiı ÁÎ‘fi_ ‹ÎËÎIQ› …ı‹ »ı ÷ı‹ Á‹Ω÷_ fi◊Ì. ÷ı ¿˘¥fiı
⁄ı ±ÎfiÎ fiı ¿˘¥fiı «Îfl ±ÎfiÎ fiı ¿˘¥fiı ±ÎÃ ±ÎfiÎ; ’HÎ …ı‰_ »ı ÷ı‰_ …HÎÎ÷_
fi◊Ì. fiı ÁÎ_A› ÷˘ ‹t·2 fi◊Ì. fiı ÁÎ_A› Ï‰fiÎ ¿Áfl À‚ı fiÏË. (242)
¿ıÀ·Î¿fiı ¤√‰Îfi ÷◊Î ÁÎ‘fiÎ Á_⁄_‘fi_ Á¬ ±Î‰÷_ Ë˘›; ÷ı ¿ıfiÌ
’ıÃı fiı ¿ı‹ Á‹…ı ÷˘ Á¬ ±Î‰ı ? ±ı ≠ëfi˘ μkÎfl ¿›˘˝ …ı, “±ı ÷˘ ÁÎ‘÷Î
ÂÌ¬ı ÷˘ ±Î‰ı; ÷ı Ï‰fiÎ ÷˘ ÿ˘Ê ’ÌÕı, ÷ı◊Ì Á¬ fi ±Î‰ı.” ’»Ì ’Ò»u_ …ı,
1. fi‰ ›˘√ırfl ∑Ê¤ÿı‰fiÎ ’hÎ˘ Ë÷Î. Á_ÁÎflfi˘ I›Î√ ¿flÌfiı Ï‰«fl÷Î. ±ı¿ ‰Îfl
’˛⁄© fiÎ‹fiÎ ›˘√ırflı …fi¿fiÌ Á¤Î‹Î_ ÁÎv_ ’˛‰«fi ¿›*. Á˙±ı ÷ıfiÎ_ ‰¬ÎHÎ
¿›Î*. ÁÎ◊ıfiÎ ⁄ÌΩ ±ÎÃ ›˘√ırfl˘fiı ±Î fi √Q›_. ÷ı◊Ì ’˛⁄©fiı ⁄Î_K›Î fiı
¿>‰Î‹Î_ fiÎ_¬‰Î «ÎS›Î. ’˛⁄©ı ¬Ò⁄ ±Î∞∞ ¿flÌ ¿ı “Ë‰ı ’»Ì Ë_ ‰Î÷˘ fiÏË
¿v_;” I›Îflı »˘ÕuÎ.
2. Ï⁄·¿<·, ÷tfi.
≠¿flHÎ-1 43
¿ıÀ·Î¿fiı Á¬ V‰Mfi‹Î_ ±Î‰÷_ Ë˘› ÷ı ¿ı‹ ±Î‰ı ? ÷ıfi˘ μkÎfl …ı, “±ı ÷˘
Ïfifl‘Îfl fiÏË, ¿ı‹ …ı, V‰Mfi‹Î_ ÷˘ ¤√‰Îfi ÿı¬Î› fiı ⁄Ì…\_ ’HÎ ÿı¬Î›, fiı
iÎÎfiı ¿flÌfiı ◊Î› ±ı … ÁÎ«_ »ı.” (243)
…ı‹ »ı ±ı‹ ¿Ëı‰Î› fiÏË fiı ¿ËÌ±ı ÷˘ ±fl‘Ì Á¤Î ∂ÃÌ Ω›;
’HÎ ÂÎVhÎ‹Î_ ¿èÎÎ »ı ±ı‰Î ¬flı¬flÎ ÁÎ‘ ‹‚ı fiı ÷ı ¿Ëı ÷ı‹ ¿flı ÷˘ ¿˘ÏÀ
…L‹ı ¿Áfl À‚‰ÎfiÌ Ë˘› ÷ı ±Î… ÀÎ‚Ì fiÎ¬ı, fiı ⁄˛õw’ ¿flÌ ‹Ò¿ı. ±ı ÷˘
√˘¿<‚ √Î‹ ¿˘ ’ˆÓÕ˘ Ëˆ L›Îfl˘ !1 ±fiı ±Î ÷˘ ∞¤ {Î·Ìfiı2 ⁄˘·Ì±ı »Ì±ı,
±ı‹ ⁄˘S›Î. (244)
¤√‰Îfi …ı‰_ ÷˘ ¿˘¥ ’ÿÎ◊˝ fi◊Ì, ÷ı ±Î’HÎfiı ‹Y›Î »ı. fiı …ıHÎı
ÿÎ_÷ ±ÎM›Î ÷ı «Î‰‰Îfi_ fiÏË ±Î’ı ? fiı ±Î’HÎÎ ¿’Î‚‹Î_ ¿Î_¥ fl˘À·Î
fiÏË ·A›Î Ë˘› ? fiı ±Î’HÎı ¿Î_¥ ≠¤ ‰ı«Ì ¬Î‘Î »ı ? ‹ÎÀı ¤√‰Îfi
¤ÒA›Î μÃÎÕı ’HÎ ¤ÒA›Î Á‰ÎÕı fiÏË. √‹ı ÷ı‰Ì flÌ÷ı ’HÎ ¬Î‰Î ±Î’ı »ı, fiı
≠¤ ¤Ω› ÷ı ÁÎv √flÌ⁄ flÎA›Î »ı. ¿ÿÎÏ’ M≤J‰Ìfi_ flÎF› ±ÎM›_ Ë˘÷ ÷˘
fifl¿‹Î_ ’ÕÌ «Ò@›Î Ë˘÷. ‹ÎÀı ±Î’HÎfiı ±ÎM›_ fi◊Ì. fiı ±Î ÿıË ÷˘
’hÎÎ‰‚Î_fiı Ãı¿ÎHÎı »ı, ÷ı‹Î_ ·ÎÕ‰Î …‹Ì ·ı‰Î. ÷ı Â_ …ı, ±Î ÿıËı ¤√‰Îfifiı
‹‚Ì «Ò@›Î ’»Ì ÿıËfiı √‹ı ÷ı‹ ◊Î±˘, fiı
“ÿÎÁfiÎ ÿU‹fi ËÏfl ¿ı”ÿÌ Ë˘› fiÏË, …ı‹ ¿flÂı ÷ı‹ Á¬ … ◊ÎÂı.”
fiı ±‹fiı ÷˘ Ëı÷ ±Î‰ı »ı ÷ı ‰Î÷ ¿flÌ±ı »Ì±ı …ı, “V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎ”fiÎ
fiÎ‹fi˘ ‹_hÎ ⁄Ë ⁄Ï‚›˘ »ı, ‹ÎÀı ¤…fi ¿›Î˝ ¿fl‰_. (245)
±Î ‰Î÷_fiÎ ¿flfiÎflÎ ÿ·˝¤ »ı, ‹fiW› ÿıË ÿ·˝¤ »ı fiı ÿıËı ÁÎ…\_ flËı‰_
÷ı ’HÎ ÿ·˝¤ »ı. ±ı hÎHÎ ‰Î÷ ÿ·˝¤ »ı; ÷ı ‹ÎÀı ¤…fi ¿flÌ ·ıΩı. (246)
ÿkÎÎhÎı›ı ⁄ı ∞‰fi_ ¿S›ÎHÎ ¿›*,3 ¿Ï’·ı ±ı¿ ∞‰fi_ ¿S›ÎHÎ ¿›*4 fiı
∑Ê¤ÿı‰ı Á˘ ∞‰fi_ ¿S›ÎHÎ ¿›*.5 ±fiı ±Î… ÁÎ‘ ¿Ëı — “±‹ı ÿˆ‰Ì ∞‰fi_
¿S›ÎHÎ ¿flÌ±ı ’HÎ ±ÎÁflÌfi_ ¿S›ÎHÎ ±‹ÎflÎ◊Ì ◊Î› fiÏË.” I›Îflı ¤√‰Îfi
1. ’ˆÓÕ˘ ±ıÀ·ı ‹Î√˝. ·˙Ï¿¿ ‹Î√˘˝ ¿fl÷Î_ √˘¿<‚fi˘ ±ıÀ·ı ¿ı ¤√‰Îfifi˘ ‹Î√˝ …\ÿ˘
… »ı. (⁄˛õw’ ◊‰Îfi˘ ‹Î√˝ … L›Îfl˘ »ı.)
2. Á_¿˘« flÎ¬Ìfiı.
3. 1. ¿Î÷˝‰Ì›˝ 2. ›ÿflÎΩ.
4. ’˘÷ÎfiÎ_ ‹Î÷lÌfi_.
5. ’˘÷ÎfiÎ Á˘ ’hÎ˘fiı Á_ÁÎflfiÌ ±ÁÎfl÷Î Á‹Ω‰Ì I›Î√Îl‹ ·ı‰ÕÎ‰Ì ¿S›ÎHÎ ¿›Ù.
¿Ëı — “±ÎÁflÌfi_ ¿S›ÎHÎ ±‹ı ¿flÂ_.” ÷ı ‹_Ωı ÁÒv1 fiı ‹Îfi¤Î2 fiı Ωı⁄fi

’√Ì3 fiı ÷¬˘ ’√Ì,4 ±ı ÷˘ ’Î’fiÎ ’‰˝÷ ¿Ëı‰Î›; ±ıfiı ÷˘ ¤√‰Îfi
ÁIÁ_√ ¿flÎ‰ı ’HÎ ±ı ÁÎ‘◊Ì ‰‚ı fiÏË. (247)
ÿÁ ËΩfl ÁÒ›˝fi_ ÷ı… ÁÿÂ˝fi «ø‹Î_ »ı. ÷ıfi˘ ÿÌ‰Î …ıÀ·˘ ≠¿ÎÂ
◊Î› ±ıÀ·_ CÎÎÀ<_ ‹Î›Îfi_ ÷‹ »ı, ÷ıfi˘ »Î_À˘ ∞‰‹Î_ fiÎA›˘ »ı ±ı ÁÊ„M÷
±‰V◊Î »ı, ÷ıfiı ÀÎ‚‰Î ÁÎv ‹ËÎflÎ…fi˘ ±‰÷Îfl »ı. (248)
…ıfi_ ¿›* ◊Î› »ı ÷ı ÷˘ ΩHÎı ¿Î_¥ ΩHÎ÷Î fi◊Ì fiı ‰«‹Î_◊Ì ⁄ÌΩ
¿ıÀ·Î¿ ‹fiÁÒ⁄Î ¿flı »ı. (249)
¿˘ÏÀ ¿S’ ◊›Î Ï‰Ê› ¤˘√T›Î »ı ÷ıfi˘ ’ÎÂ ·ÎB›˘ »ı. ÷ıfiı ÀÎ‚‰Îfi_
¿ÎflHÎ ÏÂZÎÎ’hÎÌ‹Î_ ÏfiΩI‹Îfi_ ⁄˛õw’_ ±ı ±ı¿ … f·˘¿ ·A›˘ »ı. (250)
ÂÎVhÎ‹Î_ ¤√‰Îfifiı Á‹ÿÂa ¿èÎÎ »ı ÷ı ¬v_ fi◊Ì, ¿ÎflHÎ ¿ı ¤√‰Îfi
÷˘ ¤@÷fiÎ »ı, ’HÎ ±¤@÷fiÎ fi◊Ì, ‹ÎÀı Á‹ÿÂa fi◊Ì. (251)
¤√‰Îfi ’˘÷ÎfiÎ ¤@÷‹Î_ flËı »ı ÷ı ’ÎhÎ ≠‹ÎHÎı flËı »ı, ÷ı …ı‹
…ı‹ ‹˘ÀÎ ¤√‰ÿÌ ÷ı‹ ÷ı‹ ÷ı‹Î_ Ï‰ÂıÊ’HÎı flËı »ı. (252)
¤√‰Îfi ÂÒ‚Ìfi_ ÿ—¬ ¿Î_Àı ‹ÀÎÕı »ı. ±ı‹ ¿flı ÷ı ¿ı‹ …HÎÎ› ? ±ı
≠ëfi˘ μkÎfl …ı, “±Î’HÎı ’HÎ ±ı‰_ ¿ıÀ·_¿ ◊Î÷_ Ë˘› fiı ⁄˛õÎ_Õ‹Î_ ’HÎ ◊Î›,
÷ı ÷’ÎÁÌ …\±ı ÷˘ …HÎÎ› …ı, ¿Î‚‹Î_◊Ì Á¿Î‚ ¿›˘˝ ÷ı‹ ¿ıÀ·Î¿ μ’ƒ‰
ÀÎ‚Ì fiÎ¬ı »ı.” (253)
±Î ·˘¿‹Î_ ÿıÂ¿Î‚ ÷˘ ·Î√ı fiı ±˘»\_ ‰÷Î˝› ¿ı ‰‘ ‰÷Î˝› ’HÎ vÏ«
ÁÎflÌ flÎ¬‰Ì, ±_÷ı vÏ« ÁËÎ› ¿flı »ı. (254)
±Î‰Ì ‰Î÷ ÷˘ @›Î_¥›ı ◊Î÷Ì fi◊Ì, ‹ÎÀı Ï‰Ê› ¬˘ÀÎ ◊¥ √›Î »ı.
fiı ‰ÎÁfiÎ …ı‰_ …HÎÎ› »ı, ÷ı ÷˘ ÿıË‘ÎflÌfiı ±ı‹ Ë˘›; ÷ı‹Î_ ÁÿÎÏÂ‰fiÌ
Ë‰ı·Ìfi_ ºpÎ_÷ ÿÌ‘_5 ÷◊Î ¤√‰ÎfifiÌ ≥E»Î Á‹…‰Ì. (255)
1. Á˘flÃ ’_◊¿fiÎ Ï··Î¬Î √Î‹fi˘ ¤›_¿fl ·Ò_ÀÎfl˘.
2. fl˘… «¿·Î_fiÌ ∞¤fi_ ÏÂflÎ‹HÎ ¿flfiÎfl ‹ıÓ√HÎÌfiÎ flÎΩ ‹ÎfiÏÁ_Ë.
3. «fl˘÷flfiÎ ‰Õ÷Î· √Î‹fi˘ «˘fl, ·Ò_ÀÎfl˘. ’√Ì ó ’√ıv_ ¿ÎœÌ «˘flfiı ’¿ÕfiÎflÌ ¿˘‹.
4. ⁄Î‹fl˘·Ì √Î‹fi˘ ·Ò_ÀÎfl˘.
5. ¬_¤Î÷fiÎ ÁÿÎÏÂ‰ fiÎ‹fiÎ ‘fiÎœu ËÏfl¤@÷ı ¿‚Î-¿˘÷flHÎÌ‰Î‚Ì ·Î¿ÕÎfiÌ
Ë‰ı·Ì ⁄fiÎ‰ı·Ì. ÷ıfiÎ ‰ÎV÷ ≠Á_√ı √˘’Î‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ÷ıÕ‰Î ‰Õ˘ÿflÎ √›Î.
V‰Î‹Ì±ı ÷ı‹fiı ’_ÿfl Ïÿ‰Á fl˘¿Ìfiı …√÷fiÎ fiÎÂ‰_÷’HÎÎfiÌ ¬Ò⁄ ‰Î÷˘ ¿flÌ. ➤
≠¿flHÎ-1 45
±Î’HÎı ’˘÷ÎfiÎ V‰w’fiı ±ZÎfl ‹Îfi‰_. ÷ı fi ‹fiÎ› ÷˘’HÎ V◊Ò‚

ÿıËfiı ’˘÷Îfi_ ‹Îfi‰_ fiÏË, fiı ‹ËÎflÎ…fi˘ ‹÷ ÷˘ hÎHÎı› ÿıËfiı fi ‹Îfi‰Î fiı
±ZÎfl ‹Îfi‰_. ±ı ÷˘ …ı‹ ⁄˛ÎõHÎfiı CÎıfl …L‹ ◊›˘ ÷ı ⁄˛ÎõHÎ, ÷ı‹ ±Î’HÎfiı
¤√‰Îfi ‹Y›Î ÷ı ±ZÎfl ‹Îfi‰_. (256)
·Î¿ÕÎfiÌ fiı ·˘œÎfiÌ ⁄ıÕÌ ¿fl÷Î_ ’HÎ VhÎÌ-‘fifiÌ ⁄ıÕÌ ¿ÃHÎ »ı fiı
‹˘ÀÌ »ı. fiı ÷ı ⁄ı◊Ì ‹¿Î› ÷˘ ’»Ì ≥„Lƒ›_-±_÷—¿flHÎfiÌ ⁄ıÕÌ ‹˘ÀÌ »ı, fiı
±ı◊Ì fi ÿ⁄Î› ±ı ÷˘ ‹Î›Î’flfi˘ ±Î‰ı·˘ Ë˘› ÷ı fi ÿ⁄Î›, ⁄ÌΩı ÿ⁄Î›.
fiı ≥„Lƒ›_-±_÷—¿flHÎ◊Ì fi ÿ⁄Î› ±ı ÿı‰ ¿ı ‹fiW› fi ¿Ëı‰Î›. (257)
“rÎfi ÂÒ¿fl Ï⁄·ÎÕ ¬fl, ÷ıfiÎ À˘‚Î ‹Î_èÎ·˘ …_÷;
÷ıfiı ‹Ò¿ı ¿flÌ Á_÷, Ωı ‹‚ı Áÿ˚√v Á_÷.”
±ı‹ ¿ËÌfiı ¿èÎ_ …ı, “‰V÷ fiÏË ¿˘¥ Á_÷ Á‹ÎfiÎ ! ÷ı ±Î’HÎfiı ‹Y›Î »ı.”
(258)
‹ËÎflÎ… ¿Ëı÷Î …ı, fiÎ‹ ¿ıfi_ ·¥±ı, ’HÎ ±Î√‚ ÷˘ ¿S›ÎHÎ ¿ı‰Î_
¿›Î* »ı ? ÷˘ ’˘÷ÎfiÎ ÁÎ‹J›˝ ≠‹ÎHÎı ¿›Î* »ı fiı ¿ıÀ·ı¿ ÷˘ ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ ¿>‰Î
¬˘zÎ1 »ı. (259)
¬À˚‰Î_√ flÎΩfi_2 ⁄ı CÎÕÌ‹Î_ ¿S›ÎHÎ ¿›*. ÷ı ÁÎ‘ ÷˘ ⁄Ë ÿ›Î‚ »ı,
÷ı ±ıfiı ÷˘ ¬⁄fl fi ’Õı ’HÎ ≠√ÀfiÎ Á_⁄_‘fi_ ⁄‚ ·¬ı »ı ±ı‹ Á‹…‰_.
(260)
‹K›fi_ fi‰‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ìfiı ⁄˘S›Î …ı, ‹ËÎflÎ…fiı ’vÊ˘kÎ‹
ΩHÎ÷˘ Ë˘› fiı ÿıÂ¿Î‚ı ÁIÁ_√‹Î_◊Ì fiÌ¿‚Ì Ω› ÷˘’HÎ ±ZÎfl‘Î‹fiı ’Î‹ı,
fiı ±ı‹ fi ΩHÎ÷˘ Ë˘› fiı ÁIÁ_√‹Î_ Ë˘› ÷˘’HÎ ⁄ÌΩ ‘Î‹fiı ’Î‹ı. (261)
±ı‰Î‹Î_ CÎflı◊Ì ¿Î√‚ ±ÎT›˘ ¿ı Ë‰ı·Ì ⁄‚Ìfiı flÎ¬ ◊¥ √¥ »ı.
ÁÿÎÏÂ‰ ¿Ëı — “V‰Î‹Ì ! Ωı Ë_ ±ËŸ fi fl˘¿Î›˘ Ë˘÷ ÷˘ Ë‰ı·Ì ¤ı√˘ ⁄‚Ì ‹fl÷.
±ıÀ·Ì ‹fiı ±ÎÁ„@÷ Ë÷Ì. ±ı Ë‰ı ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚Ìfiı ±_÷fl‹Î_◊Ì … ⁄‚Ì √¥.”
1. ÿÎw, ‹Î_Á, T›Ï¤«Îfl ‰√ıflıfiı ‘ÎÏ‹˝¿ V‰w’ ±Î’Ì Âw ¿flı· ±‘˘√Ï÷fiÎ ’_◊˘.
2. ÁÒ›˝‰_ÂfiÎ «ø‰÷a flÎΩ. ÿı‰˘ fiı ±Áfl˘fiÌ ·ÕÎ¥ ‰¬÷ı ÿı‰˘fiÎ ’ZÎ‹Î_ flËÌ
ÿÎ›˘fi˘ Á_ËÎfl ¿flfiÎfl. F›Îflı ‹ıÿÎfi‹Î_ ÷ı‹fiı ¬⁄fl ’ÕÌ ¿ı ’˘÷Îfi_ Q≤I› ±ÎT›_
»ı, I›Îflı ÿı‰˘fiÎ Ï‰‹Îfi‹Î_ {Õ’◊Ì ±›˘K›Î ±Î‰Ì Áfl›Ò÷Ìflı ⁄ıÁÌ, ±_÷‰˝ÚÏkÎ
¿flÌ √›Î. ÿıË, ’Ïfl‰Îfl, flÎF›, Á_’ÏkÎ ⁄‘Î_fi˘ ÁÎ_A› ¿flÌ ¤√‰Îfi‹Î_ Ï«kÎ
ΩıÕÌ ÿÌ‘_. (¤Î√‰÷ — 9/9/41-49)
‹ËÎflÎ… ¿Ëı÷Î ¿ı, “±‹Îfl˘ ƒ˘Ë ¿flı »ı ÷ı ’HÎ ±‹ÎflÎ ’ZÎ‹Î_ ⁄˘·ı
»ı, ¿ı‹ …ı, ±ı ±ı‹ ΩHÎı »ı …ı, ¿˘¥¿ ±ı¿ ¤√‰Îfi »ı, fiı ±Î ⁄ÌΩı ¿ı‹
¤√‰Îfi ◊Î› »ı ? ‹ÎÀı ±ı ±‹Îfl˘ ƒ˘Ë ¿fl÷Î fi◊Ì.” (262)
ÿıË ‹Ò¿Ìfiı ’Î‹‰Î »ı ÷ı … ±Î ≠√À ‰Î÷_ ¿flı »ı, ’HÎ ±ı‹ Á‰ı˝fiı
Á‹Ω› fiÏË. ±fiı …ı I›Î√-‰ˆflÎB›fiÌ ‰Î÷_ ¿flÌ±ı »Ì±ı, ÷ı ÷˘ ‹Î√ı˝
«ÕÎ‰‰Î ÁÎv ¿flÌ±ı »Ì±ı, ’HÎ Á‹…‰Îfi_ ±ÎÀ·_ … »ı. (263)
‰«fiÎQ≤÷fiÎ ±◊˝ Á‹Ω› ±ı‰Î fi◊Ì, ’HÎ ⁄Ë ±P›ÎÁ flÎ¬ı ÷˘
’˘÷ÎfiÌ ‹ı‚ı Á‹Ω› ±ı‰˘ ‹ËÎflÎ…fi˘ ‰fl »ı. fiı ±Î iÎÎfi ‹ËÎflÎ…fiı
Á‰ı˝fiı ±Î’‰_ »ı. (264)
≠¿ÚÏ÷’vÊ ÷ı ¿>ÀV◊1 ¿Ëı‰Î› fiı B≤ËV◊ ’HÎ ¿>ÀV◊ ¿Ëı‰Î› fiı
ÁÎ_A›Ï‰«Îflı fiı iÎÎfifiı ‹÷ı ¿flÌfiı Ïfi·ı˝’ ’HÎ ¿Ëı‰Î›. (265)
±Î… ±Î’HÎÎ‹Î_◊Ì ±ı¿Õ‹·2 ¿flÌfiı ¿ÎœÌ ‹Ò@›˘ Ë˘› ÷˘’HÎ ÷ı
…√÷fi˘ ≠¤ »ı, ÷ı ±Î…fiÎfi˘ ±ı‰˘ ‹ÏË‹Î »ı. (266)
lÌ¿ÚWHÎfiı ⁄ÎHÎ ‰ÎB›Î_ fiı ≠Ë˚·Îÿfiı fi ‰ÎB›Î_,3 ±ı ’HÎ ¤√‰Îfifi_
¿÷˝T› Á‹…‰_. (267)
1. ±«‚, ±’Ïfl‰÷˝fiÌ›.
2. V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎ Á_≠ÿÎ›‹Î_ I›Î√Ì±˘fiÎ Ïfi›‹ ‹…⁄ I›Î√Ì ÁÎ‘ ±ı¿·Î @›Î_›
flËÌ Â¿ı ¿ı ŒflÌ Â¿ı fiËŸ. ÷ı Ëo‹ıÂÎ ΩıÕ‹Î_ … Ë˘›. lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ ‰¬÷‹Î_
¿ıÀ·Î¿ ÁÎ‘±˘ ±Î Ïfi›‹-≠HÎÎ·Ìfiı ±ÎÂflı·Î fiÏË, ÷ı◊Ì lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ÷ı‹fi˘
I›Î√ ¿flı·˘. ±Î ±ı¿Õ‹·fiı ÏfiWÃÎ-¤„@÷ ÷˘ ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎfiÌ flËı·Ì
fiı VhÎÌ-‘fifiÎ I›Î√fi˘ Ïfi›‹ ’HÎ ÷ı±˘ ’Î‚÷Î.
3. lÌ¿ÚWHÎfi_ ±‰÷Îfl¿Î›˝ ’Òv_ ◊›_ fiı ¿Ï‚›√fi˘ ≠Îfl_¤ ◊›˘. ¶Îfl¿Î‹Î_ Ï‰rÎÏ‹hÎ,
¿H‰ ±fiı fiÎflÿ hÎHÎı ‹Ïfi±˘ ±ÎT›Î I›Îflı fl˘ÏËHÎÌfiÎ ’hÎ, ÁÎflHÎ ‰√ıflı
‹U¿flÎ ›‰Îfi˘±ı ¤ı√Î ‹‚Ì Ω_⁄‰÷ÌfiÎ ’hÎ ÁÎ_⁄fiı √¤˝‰÷Ì VhÎÌfi˘ ‰ıÂ
‘flÎT›˘ fiı ∑ÏÊ±˘ ’ÎÁı …¥ ¿èÎ_ — “⁄¤˛fiÌ ±Î ’IfiÌ »ı ÷ıfiı Â_ …L‹Âı ?”
ÏhÎ¿Î·iÎ ‹Ïfi±˘ ø˘‘Î›‹Îfi ◊¥ ⁄˘S›Î — “±Î ÁÎ_⁄ ¤›Îfi¿ ‹Â‚fiı …L‹
±Î’Âı fiı ÷ıfiÎ ¶ÎflÎ ›ÿ¿<‚fi˘ fiÎÂ ◊Âı.”
±Î ÂÎ’◊Ì ‹Â‚ (·˘¬_Õfi˘ À<¿Õ˘) …LQ›_. ›Îÿ‰˘±ı ÷ıfiÎ fiÎfiÎ À<¿ÕÎ±˘ ¿flÌ
ÿÏfl›Î‹Î_ fiÎA›_. ±Î À<¿ÕÎ±˘fiÌ ≠¤ÎÁfiÎ ÿÏfl›Î ¿Î_Ãı ‘ÎflÿÎfl ±ıfl¿Î fiÎ‹fiÌ
‰fiV’Ï÷ ∂√Ì fiı ±ıfi˘ ±ı¿ À<¿Õ˘ ‹Î»·ÌfiÎ ’ıÀ‹Î_ √›ı·˘ ÷ı ‹Î»Ì‹Îflfiı
‹Y›˘. ±Î À<¿Õ˘ ÷ıHÎı ±ı¿ ’Îfl‘Ìfiı ±ÎM›˘. ’Îfl‘Ì±ı ⁄ÎHÎfi_ Œ‚_ ⁄fiÎT›_. ➤
≠¿flHÎ-1 47
ÿıÂ¿Î‚ ±Î‰ı ÷˘ ÁIÁ_√ÌfiÎ √Î‹‹Î_ ’ÕuÎ flËÌfiı √…flÎfi ¿flÌ±ı

’HÎ ‹fl‰ÎfiÌ ÷˘ ⁄Ì¿ … fi ·Î√ı, fiı ¿S›ÎHÎ ÷˘ I›Î√Ì fiı B≤ËV◊ ±ı ⁄ı›‹Î_
»ı. (268)
ËÏfl¤@÷ ±Î√‚ ‰Î÷_ ¿fl‰ÎfiÌ ±ÎiÎÎ ¿flÌ ¿ı ‰Î÷_ ¿flΩı; ÷ı ‰Î÷_
÷ı Â_ …ı, “V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎ ¤√‰Îfi »ı, V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎ ¤√‰Îfi »ı,” ±ı‹
‰Î÷_ ¿flΩı. (269)
¤√‰Îfi ÷˘ hÎÌÁ ‰flÁ ÁIÁ_√‹Î_ flèÎÎ fiı Ë‰ı ÁÎ‘ w’ı ÿÁ-‰ÌÁ
’ıœÌ flËıÂı. (270)
“…^fiÎ√œfiÎ …‹Îfi ‹ËÎflÎ… ⁄ı ‰Îfl ◊›Î »ı, ±ı¿ ‰Îfl ‰fl÷Î·‹Î_
fiı ⁄Ì∞ ‰Îfl √œÕÎ‹Î_,” ±ı‹ ¿èÎ_. ÷ı μ’fl ±ı¿ Á_÷ı ’Ò»u_ …ı, “…‹Îfi ◊›Î
÷ı Â_ Á‹…‰_ ?” I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “‹Î›Îfi_ ⁄_‘fi ◊Î‰Î ÿı fiÏË.”
’»Ì ŒflÌfiı Á_÷ı ’Ò»u_ …ı, “÷ı …‹Îfi√v_ @›Î_ Á‘Ì flËıÂı ?” I›Îflı V‰Î‹Ì
⁄˘S›Î …ı, “±Î’HÎı »Ì±ı I›Î_ Á‘Ì ÷˘ ¬v_, ’HÎ Ë∞ ÷˘ ‹ËÎflÎ…fi_ iÎÎfi
»ı. fiı ‰‚Ì ‹ËÎflÎ… ¿Ëı, “…^fiÎ√œ Ω› ÷ıfiÌ ¿fl˘Õ …L‹fiÌ ¿Áfl ÀÎ‚Ì
fiÎ¬Â_,” ÷ı ±‹ı √œÕı◊Ì ±ÎT›Î I›Îflı ±ı ¤Î÷_ ⁄_‘ÎT›_ Ë÷_.” (271)
‹Ò_{‰HÎ ±Î‰ı ÷˘ ¿ı‹ ¿fl‰_ ? ±ı ≠ë ’Ò»u˘, ÷ıfi˘ μkÎfl ¿›˘˝ …ı,
V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎ, V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎ ¤…fi ¿fl‰_ ÷ı◊Ì ‹Ò_{‰HÎ À‚Ì Ω›. (272)
{ÌHÎÎ¤Î¥±ı ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı …^fiÎ√œ‹Î_ ‹_Ïÿfl ¿fl‰Îfi_ ‹ÎB›_, ÷ı
’HÎ ’˘÷ı … μ’ΩT›_ ËÂı. ÷ı ±Î_ËŸ ‹_Ïÿfl ¿›* fiı ÷ı‹Î_ ÁÎ‘ ’HÎ ±ı‰Î …
flÎA›Î »ı. ÷ı ±Î ‹_Ïÿfl‹Î_ ¬flÕ˘1 ÷˘ Ë∞ Á‘Ì ¿›˘˝ fi◊Ì. (273)
±Î ·˘¿fiÌ Á‰˝ Ïø›Î ÷ı »˘¿flÎ_fiÌ fl‹÷ …ı‰Ì Á‹…‰Ì, ’HÎ ÷ı‹Î_
≠¤ÎÁ‹Î_ ›ÎhÎÎ ÏfiÏ‹kÎı lÌ¿ÚWHÎ ÁÏË÷ ›Îÿ‰˘ ±ÎT›Î fiı ›Îÿ‰˘ ÿÎw ’Ìfiı
±_ÿfl˘±_ÿfl ‰fiV’Ï÷ ·¥ ·ÕÌ ‹›Î˝. ÿÒfl flèÎÎ_ flèÎÎ_ ¿ÚWHÎı ±Î Á_ËÎfl Ωı›˘.
¤Îfl÷fiÌ ·ÕÎ¥‹Î_ ¿˙fl‰˘fi˘ Á_’ÒHÎ˝ fiÎÂ ◊›ı·˘ ÁÎ_¤‚Ì, √Î_‘ÎflÌ±ı ¿ÚWHÎfiı ÂÎ’
±Î’ı·˘ ¿ı “÷‹ı ’HÎ ¿<‚ı ÁÏË÷ fiÎÂ ’Î‹Â˘.” ±ı ÂÎ’ lÌ¿ÚWHÎı V‰Ì¿Î›˘˝ ±fiı
’Ì’‚Î fiÌ«ı ⁄ıÁÌ …flÎ fiÎ‹fiÎ ’Îfl‘ÌfiÎ ⁄ÎHÎ◊Ì ÿıËI›Î√ ¿›˘˝. V‰›_ ¤√‰Îfi
Ë÷Î »÷Î_ Q≤I›‘‹˝ V‰Ì¿Î›˘˝. (‹ËÎ¤Îfl÷ — 16/2 ◊Ì 16/5)
≠Ë˚·Îÿ∞ ¤@÷ Ë÷Î, ÷˘ ±ı‹fiÎ ‹ÎÀı ¬ÎÁ ±‰÷Îfl ·¥ ±ÁflfiÎ hÎÎÁ◊Ì
÷ı‹fiÌ flZÎÎ ¿flÌ.
1. ÿÎfi-‘‹Î˝ÿÎ ‹ÎÀıfiÌ ·¬HÎÌ.
‹Î· ‹Îfi‰˘ fiÏË, ±ı‹ Ïfifl_÷fl Ωı›Î ¿fl‰_. (274)

‹ËÎflÎ… ¿Ëı÷Î …ı, ““±‹ÎflÎ‹Î_ …ı √HÎ fiı ±‰√HÎ »ı ÷ı ¿ËÌ±ı
»Ì±ı …ı, ±‹fiı ±Î¬Î ⁄˛õÎ_ÕfiÎ ∞‰ ‹Îfiı ’HÎ ÷ıfi_ ±‹fiı ‹Îfi fi ±Î‰ı,
±ı ±‹ÎflÎ‹Î_ √HÎ »ı, fiı ±‹ı ±fiı¿ ∞‰fiı Á‹ÎÏ‘ ¿flÎ‰Ì±ı ’HÎ ‹@÷Îfi_ÿ
V‰Î‹Ìfiı ÷◊Î √˘’Î‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı Á‹ÎÏ‘ ¿flÎ‰Ì±ı fiËŸ, ±ı ±‹ÎflÎ‹Î_
±‰√HÎ »ı.”” (275)
¿˘¥ ¤√‰Îfi Á_¤Îflı ÷ıfiÌ Áı‰Î ‹Îflı ¿flÎ‰‰Ì, ÷ıfiÎ_ ·Ò√ÕÎ_ ‹Îflı
‘˘‰flÎ‰‰Î_ fiı ÷ıfiı ‹Îflı ⁄ıÃÎ_ ⁄ıÃÎ_ ¬Î‰Î ÿı‰_ »ı. (276)
¿◊Î‰Î÷Î˝ ⁄ÿÏfl¿Îl‹‹Î_ fiı rı÷¶Ì’‹Î_ fiı ±ZÎfl‘Î‹‹Î_ fiı ±Î
·˘¿‹Î_ ‹˘ÀÎ ±ı¿Î_Ï÷¿ ’ÎÁı, ±ı «Îfl Ãı¿ÎHÎı ◊Î› »ı fiı ⁄Ì…ı @›Î_¥ ◊Î÷Ì
fi◊Ì. fiı F›Î_ Ï‰Ê› »ı I›Î_ ¿◊Î‰Î÷Î˝ fi◊Ì. (277)
±Î’HÎı ¿Î_¥¿ ¿Î‹ ÁÎv_ ¿›* Ë˘› fiı ÷ıfi_ ±Î’HÎfiı ‹Îfi ±Î‰÷_
Ë˘› ÷ı ÁÎv ‹˘ÀÎ ¿Ëı …ı, ±Î ¿Î‹ ⁄√ÎÕu_; ÷˘’HÎ flÎ∞ flËı‰_, ¿ı‹ …ı,
±Î’HÎfiı ÷˘ ’Ò‰Î˝’fl1 ÁÒ{ı fiÏË fiı ‹˘ÀÎ ÷˘ ÿÌCÎ˝ÿÂa »ı, ÷ı ÷˘ ±Î√‚
◊Î‰Îfi_ ÿı¬ı »ı. (278)
ÁÎ_A›Ï‰«Îfl ¿fl‰ÎfiÌ ⁄Ë ‰Î÷ ¿flÌ. ÷ı ÁÎ_A›Ï‰«Îfl ÷˘ ÏfiI› Ïfi›‹
flÎ¬Ìfiı ¿fl‰˘, fiı ÁÎ_A› Ï‰fiÎ ÷˘ ±fl‘˘ ÁIÁ_√ ¿Ëı‰Î›, fiı ÁÎ_A› Ï‰fiÎ
Á¬ ◊Î› fiÏË, fiı ÁÎ_A› »ı ÷ı ÷˘ ±Î_¬ »ı, fiı ±Î_¬ı ¿flÌfiı Á‰ı˝ ÿı¬Î›.
ÿkÎÎhÎı› ÁÎ_A›‰Î‚Î fiı ÁÏ¬›Î flËı÷Î. ‹ÎÀı ÁÎ_A›Ï‰«Îfl ¿fl‰Î ‹Î_Õı ÷˘
±Î‰Õı fiı ‘Ìflı ‘Ìflı ÏÁ© ◊Î›. ÷ı‹Î_ ÁÎ_A› Â_ …ı, ±Î ·˘¿, ¤˘√, Á‰ı˝ ¬˘À<_
»ı; fiı ±ÎI‹Î »ı ÷ı ÁI› »ı fiı ±Î¿ÎÂ Áfl¬˘ Ïfi·ı˝’ »ı; fiı ÿıË, ≥„Lƒ›_,
±_÷—¿flHÎ ±Á_√Ì »ı. (279)
…ıHÎı ¤√‰Îfi ±◊ı˝ ¿›* Ë˘› ÷ıfiı ¤√‰Îfi ’˘÷ÎfiÎ ‘Î‹‹Î_ ·¥ Ω›.
(280)
¿fl˘Õ ¿Î‹ Ãı·ı I›Îfl’»Ì ¤√‰ÎfifiÌ ¿◊Î ◊Î›, fiı ¿fl˘Õ ¿Î‹ Ãı·ı
I›Îfl’»Ì ¤√‰ÎfifiÌ ‰Î÷_ ◊Î› fiı K›Îfi ÷˘ ‰‚Ì ÷ı ’»Ì ◊Î›. (281)
¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fiı hÎHÎ ≠¿Îfl‹Î_◊Ì ±ı¿ ≠¿Îflfi_ K›Îfi ÷˘ flËı »ı;
÷ı Ïfiç›w’ K›Îfi flËı, ¿ı ÁÎ‘ ’ÎÁı Ω‰_ »ı ±ı‹ flËı, ¿ı Ë_ ¤√‰Îfifi˘
1. ±Î√‚-’Î»‚fi_.
≠¿flHÎ-1 49
¤@÷ »\_ ±ı‹ flËı; ⁄Î¿Ì ÷ı·‘ÎflÎT≤ÏkÎ ‹ÒÏ÷˝‹Î_ flËı ±ı ÷˘ V‰w’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì
±ÎÏÿ¿fiÌ ‰Î÷ »ı. (282)
±Î’HÎfiı ÷˘ ¤√‰Îfi ‹Y›Î »ı ÷ı ’˘÷Îfiı ±ZÎfl ‹Îfi‰_, ±ı‹ ⁄˘S›Î.
÷ı ‰Î÷ μ’fl ≠ë ’Ò»u˘ …ı, “Ï‰Ê› ’flÎ¤‰ ’‹ÎÕ÷Î Ë˘› fiı ±ZÎfl ¿ı‹
‹Îfi‰_ ?” I›Îflı μkÎfl ¿›˘˝ …ı, “Ï‰Ê› ÷˘ ÿıËfiÎ ¤Î‰ »ı ÷ı ±ı¿ ’Õ¬ı flèÎÎ
»ı, ÷˘’HÎ ±ZÎfl ‹Îfi‰_, ’HÎ ±ÎI‹Îfiı fifl¿fi˘ ¿ÌÕ˘ ‹Îfi‰˘ fiÏË fiı ±Î’HÎı
÷˘ …ı‹ ‰Î‹fi∞ ¤ı‚Ì ·Î¿ÕÌ ‰‘Ì1 ÷ı‹ ‰‘÷Î …¥±ı »Ì±ı.” (283)
“ÁÒZ‹ ÿıËfi˘ ¿Ï…›˘ ⁄Ë ¤Îflı »ı fiı ÷ı‹Î_◊Ì V◊Ò‚ ÿıËfiı ‘y˘
·√ÎÕÌ ÿı »ı, ÷ı ¿ı‹ ¿fl‰_ ?” ±ı ≠ëfi˘ μkÎfl …ı, “±ı ÷˘ ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎfiı ’HÎ
¿Ï…›Î »ı. fiı ±ıÀ·_ ‹Àı I›Îflı ÷˘ ÏÁ© ◊¥ flèÎÎ, ’»Ì Â_ ¿fl‰Îfi_ flèÎ_ ?
±ıÀ·_ … ¿fl‰_ »ı.” (284)
¤√‰Îfifiı …ıfiÌ ¿Áfl ÀÎ‚‰Ì Ë˘› ÷ıfiı ±Î ·˘¿‹Î_ …L‹ ‘flÎ‰Ìfiı
±iÎÎfiÌ ¿flÌ fiÎ¬ı, fiı ÷ı ±Ï÷ÿÌfi ◊¥ Ω› fiı ÷ıfiı ’»Ì ±ı‰_ ◊Î› …ı,
“‹Îv_ ¿S›ÎHÎ ÂÌ flÌ÷ı ◊ÎÂı ?” ±ı‰_ ¿flÎ‰Ìfiı ¿Áfl À‚Î‰ı. (285)
±ı¿ ËÏfl…fiı ’Ò»u_ …ı, “±Î‰˘ Ωı√ fi flËı fiı ¿Áfl flËÌ Ω› ÷˘
¿ı‹ ◊ÎÂı ?” ÷ıfi˘ μkÎfl ¿›˘˝ …ı, “…ıHÎı ±Î‰˘ Ωı√ ±ÎM›˘ »ı ÷ıfiÎ ÷ı …
¿Áfl À‚Î‰Âı.” (286)
‰fl÷Î·fi_ hÎÌ…\_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«ÎT›_. ÷ı‹Î_ «Îfl ≠¿ÎflfiÎ ¤@÷fiÎ ¤ıÿ
¿èÎÎ »ı. ÷ı‹Î_ ±ı¿ ÷˘ ÿÌ‰Î …ı‰Î, ⁄ÌΩ ‹ÂÎ· …ı‰Î, hÎÌΩ ‰Ì…‚ÌfiÎ
±„Bfi …ı‰Î fiı «˘◊Î ‰Õ‰Îfi‚ ±„Bfi …ı‰Î. ±ı ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ìfiı ⁄˘S›Î
…ı, “±Î… ÷˘ ÁIÁ_√‹Î_ ⁄Ë‘Î ‰Õ‰Îfi‚ …ı‰Î »ı.”2 (287)
¤√‰Îfi ¤ı‚Î flèÎÎ fiı ¬˘Àu_ flËÌ √¥ ÷ı ÂÎ ¿ÎflHÎ◊Ì …ı, ±Î
ÁÎ‘fiÎ Á‹Î√‹ Ï‰fiÎ. (288)
¤√‰Îfi …ı‰Î ±Î ÁÎ‘ »ı, ’HÎ ÷ıfiÌ ’ÎÁı flËı‰Î÷_ fi◊Ì, ±ı ‹˘ÀÌ
¬˘À »ı. (289)
1. ¤√‰Îfiı ⁄Ï‚flÎΩ ’ÎÁı hÎHÎ ’√·Î_ M≤J‰Ì ‹Î_√Ì I›Îflı ÃŸ√HÎ_ V‰w’ ‘ÎflÌfiı
±ÎT›Î Ë˘‰Î »÷Î_ Ï‰flÎÀ ◊›Î fiı ÁÎ◊ı ·Î¿ÕÌ ·Î‰ı·Î ÷ı ’HÎ ±ı‰ÕÌ ◊¥.
2. ±Î ‰Î@› ≠ÎÁ_Ï√¿ μE«ÎflÎ›_ »ı. ÏÁ©Î_÷fiÌ ºÏWÀ±ı ‰Õ‰Îfi‚ …ı‰Î ÁI’vÊ -
‹˘ZÎfiÎ ÿÎ÷Î ±ı¿ Á‹›ı ±ı¿ … Ë˘› »ı.
Ë‰ı ÷˘ ‹ËÎflÎ… ÁÎ‘ ¶Îflı ÿÂ˝fi ±Î’ı »ı, fiı ‰Î÷_ ¿flı »ı, fiı ‰‚Ì
‹ÒÏ÷˝ ¶Îflı ÿÂ˝fi ±Î’ı »ı. (290)
±‹ı ÷˘ ¿˘ÏÀ ¿S’ ◊›Î_ Ωı¥±ı »Ì±ı, ’HÎ ’«ÎÁ ¿˘ÏÀ Ωı…fi
M≤J‰Ì‹Î_ ±Î‰Î ÁÎ‘ fi◊Ì. (291)
‹˘ÀÎ ’fl˘ZÎ ◊›Î ’»Ì ±Î…fiÌ ’ıÃı ’˘÷ÎfiÎ ±ÎÏl÷fiÌ ¬⁄fl flÎ¬ı
¿ı fi flÎ¬ı ? ÷ıfi˘ μkÎfl ¿›˘˝ …ı, “‹˘ÀÎ @›Î_ ’fl˘ZÎ ◊Î› ±ı‰Î »ı ? ⁄Î¿Ì
±Î…fiÌ ’ıÃı ÿı¬Î› fiÏË fiı ¬⁄fl ÷˘ ±ı‹ fiı ±ı‹ flÎ¬ı, fiı Ωı ¬⁄fl fi
flÎ¬ı ÷˘ ⁄˛õÎ_ÕfiÌ „V◊Ï÷ ¿ı‹ flËı ?” (292)
≥Lƒı Ï‰rw’fiı ‹Î›˘˝ ÷ıfiÌ «Îfl ⁄˛õËI›Î ·Î√Ì,1 ÷ı‹Î_ ±ı¿ ÷˘
√vfiÌ, ⁄Ì∞ √˘flfiÌ, hÎÌ∞ ⁄˛ÎõHÎfiÌ fiı «˘◊Ì ⁄˛õ‰ıkÎÎfiÌ. ’»Ì ÷ıfiı
fiÎflÿ∞ ‹Y›Î. ÷ıHÎı ¿èÎ_ …ı, “÷ÎflÎ ¤Î¥ ‰Î‹fi∞ »ı ÷ı ¤√‰Îfifi˘
±‰÷Îfl »ı, ‹ÎÀı ÷ıfi˘ ÷_ ±ÎÂfl˘ ¿fl.” ’»Ì ≥Lƒı ‰Î‹fi∞fi˘ Ïfiç› ¿›˘˝
÷ıHÎı ¿flÌfiı ⁄˛õËI›Î À‚Ì √¥. ‰Î‹fi∞fi˘ ±ÎÂfl˘ ¿fl‰Î◊Ì ¿Î‹ ◊›_,
‹ÎÀı ±ÎÂfl˘ ‹˘ÀÌ ‰Î÷ »ı. (293)
¿˘ÏÀ ÷’ ¿flÌfiı, ¿˘ÏÀ …’ ¿flÌfiı, ¿˘ÏÀ ‰˛÷ ¿flÌfiı, ¿˘ÏÀ ÿÎfi ¿flÌfiı
fiı ¿˘ÏÀ ›iÎ ¿flÌfiı ’HÎ …ı ¤√‰Îfifiı fiı ÁÎ‘fiı ’Î‹‰Î Ë÷Î ÷ı ±Î…
±Î’HÎfiı ‹Y›Î »ı. (294)
ÁIÁ_√ ◊Î› ÷ıfiı ÿ—¬ flËı fiÏË, ÷ı ÁIÁ_√ ÷ı Â_ …ı, ±ÎI‹Î fiı
’fl‹ÎI‹Î ±ı ⁄ı … »ı. (295)
Ïfifl_÷fl ‹Î‚Î Œıfl‰ı ÷ı ¿fl÷Î_ ’HÎ Á‹…HÎ ±Ï‘¿ »ı, ‹ÎÀı ‹A› ±ı
‰Î÷ flÎ¬‰Ì. (296)
¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝fiı Ï«_÷Î‹ÏHÎ ¿ËÌ »ı, ÷ı ±ı‹ Á‹Ωb_ »ı ¿ı fi◊Ì ? ±ı
≠ëfi˘ μkÎfl ¿›˘˝ …ı, “Ï«_÷Î‹ÏHÎ ÷˘ ¬flÌ ’HÎ ⁄Î‚¿fiÎ ËÎ◊‹Î_ »ı.” (297)
V‰w’ÏfiWÃÎ »ı fiı ‹ÏË‹Î »ı ±ı ÷˘ ‰flfiı Ãı¿ÎHÎı »ı, fiı ⁄ÌΩ_ ÁÎ‘fi
1. Ï‰rw’ I‰WÀÎfi˘ ’hÎ Ë÷˘. ÷ıfi_ ‹˘ÁÎ‚ ÿÎ›¿<‚‹Î_ Ë˘‰Î◊Ì ÿÎ›˘fi˘ ’ZÎ
flÎ¬÷˘. ≥Lƒı ÷ıfiı √v ¿flÌ flÎF›’fl˘ÏË÷ fiÌ‹ı·˘. ÿÎ›˘ ’fl Ï‰…› ‹ı‚‰‰Î
≥Lƒı ›iÎ ±Îfl_P›˘. Ï‰rw’ Ë˘‹ ¿flı fiı ÿÎ›˘fiı ËÏ‰W›ÎLfifi˘ »Îfi˘ ¤Î√
±Î’ı. ±Î ¿’À ΩHÎÌfiı ≥Lƒı Ï‰rw’fiÎ_ hÎHÎı ‹V÷¿ ¿Î’Ì fiÎA›Î_. ÷ı◊Ì «Îfl
⁄˛õËI›Î ·Î√Ì.
≠¿flHÎ-1 51
÷˘ Ωfifiı Ãı¿ÎHÎı »ı. fiı ‰‚Ì Á‹…HÎ »ı ±ı ÷˘ ⁄ÁıÓ ⁄¬÷Ïfl›Îfiı1 Ãı¿ÎHÎı

»ı fiı Ï‰Ê› »ı ±ı ÷˘ ±ı¿ ⁄ËÎfl‰ÏÀ›Îfiı Ãı¿ÎHÎı »ı. (298)
ÁI’vÊfiı Á_⁄_‘ı ¿flÌfiı ∞‰fiı Á_V¿Îfl ◊Î› »ı, ÷ı ±ı¿ …L‹ı ¿ı ⁄ı
…L‹ı ’HÎ ¤√‰ÎfifiÎ ‘Î‹fiı ’‹ÎÕı ±ı‰˘ ≠√Àfi˘ ≠÷Î’ »ı. ÷ıfiÌ Ï‰„@÷
…ı, ±ıfi_ ÿÂ˝fi ◊Î›, ±ıfi˘ √HÎ ·ı, ±ıfi˘ ’ZÎ ·ı, ±ı ±Î√‚ ËÎ◊ ΩıÕı fiı
‰‚Ì ÁÎ‘ ⁄Ë ÁÎflÎ »ı ±ı‹ ⁄˘·ı fiı ±ıfiı ±Lfi-…‚ ±Î’ı ≥I›ÎÏÿ¿ Á_⁄_‘
◊Î›; ‰‚Ì, …ı {ÎÕ ÷‚ı ⁄ıÁı, ‰‚Ì, …ı {ÎÕfi_ Œ‚ …‹ı, ‰‚Ì, …ı œ˘flfi_ ÿÒ‘-
ÿËŸ …‹ı, ≥I›ÎÏÿ¿ ±fi_÷ ≠¿Îflı ∞‰fiı Á_⁄_‘ ◊Î› ÷˘ ÷ı Á‰ı˝ ¤√‰ÎfifiÎ
‘Î‹fiı ’Î‹ı. ±ı‰˘ ≠√Àfi˘ Á_⁄_‘ ⁄‚‰Îfi »ı ±fiı ’fl˘ZÎfiÎ Á_V¿Îflfi_ Œ‚
±ı »ı …ı, ¬Î‰Î ‹‚ı, ÿıËı ÁÎΩı flËı, fiı ·˘¿‹Î_ ±Î⁄w-‘‹˝ flËı, ±ı ’fl˘ZÎfiÎ
±ÎÂflÎfi_ Œ‚ »ı. (299)
Ï‰Ê›‹Î_ ÷˘ ‰ˆflÎÀ, ≠‘Îfi’vÊ Á‘Ì Á‰ı˝ √˘◊Î_ ¬Î› »ı; ’HÎ
±ZÎfl‘Î‹‹Î_ Ï‰Ê› fi◊Ì. (300)
±Î’HÎı ÷˘ ±ZÎfl‘Î‹‹Î_ Ω‰_ »ı ±ı‰˘ ±ı¿ Á_¿S’ flÎ¬‰˘. (301)
±Î ‰Î÷_ ÷˘ …ıfiÎ ¤Ò_ÕÎ ±ÎÂ› ËÂı ÷ıfiı ÿ⁄Î‰Ì ÿ¥fiı ’HÎ μ’fl
fiÌ¿‚ı ±ı‰Ì »ı. (302)
±Î ·˘¿‹Î_ ±ZÎflfi_ Á¬ ÷ı Â_ …ı, Â¤ Á_¿S’ ◊Î› fiı ±_÷fl‹Î_
Á¬ ‰I›Î˝ ¿flı ±ı …. fiı …‹’flÌfiÎ …ı‰_ ÿ—¬ ÷ı Â_ …ı, ±_÷fl‹Î_ ¤Ò_ÕÎ CÎÎÀ
◊Î› fiı ’ÌÕÎ ◊Î› ±ı …. (303)
¿˘ÏÀ ¿S’ ◊›Î ¤√‰Îfi ¬Î‰Î ±Î’ı »ı, ÷˘’HÎ ∞‰fiı ¬⁄fl fi
‹‚ı, ±ı ±iÎÎfi »ı. ÷ı ‹ËÎflÎ… ¿Ëı÷Î …ı, “±‹fiı ±LfiÿÎ÷Î ÷˘ ΩHÎΩı
fiı ‰‘Îflı ‹ÏË‹Î ÷˘ ÷ı ’»Ì.” (304)
≠◊‹ ≠¿flHÎfi_ hÎıÁÃ‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ìfiı ‹ÏË‹ÎfiÌ ⁄Ë ‰Î÷ ¿flÌ
…ı, ±Î‹Î_ ¿èÎ_ »ı ±ı‹ Á‹Ω› fiÏË ÷ı◊Ì ∞‰ ÿÒ⁄‚˘ flËı. ’HÎ ¤√‰Îfifiı
≠÷Î’ı ¿Î‹, ·˘¤, V‰Îÿ, VfiıË fiı ‹Îfi ÷ı Á‰ı˝ Á‹ƒ …ı‰Î_ »ı, ’HÎ √Î›fiÎ_
’√·Î_ …ı‰Î_ ◊¥ ΩÂı, ‹ÎÀı ±Î‰˘ ‹ÏË‹Î »ı. ÷ı ÁÎv ¿˘¥ Ïÿ‰Á ∞‰‹Î_
ÿ⁄˝‚’b_ ±Î‰‰Î ÿı‰_ fiÏË. fiı ·Z‹Ì ÷◊Î ¤√‰Îfi ÷˘ ±Î’HÎÌ Áı‰Î‹Î_ »ı;
¿ı‹ …ı, ‹Î⁄Î’ ÷˘ »˘¿flÎfiÌ Áı‰Î‹Î_ … Ë˘›. fiı ±Î’HÎı ÷˘ …ı‹ ¿flÌ±ı ÷ı
1. ·˘œÎfiÎ_ ¿‰« ’ËıflfiÎfl ÏÁ’Î¥±˘.
◊Î›, ’HÎ ΩHÎÌfiı ÿ⁄Î‰Ì flÎA›_ »ı. fiı ±Î ≠Î„M÷ ÷˘ ‹˘ÀÎ ¥rflfiı ’HÎ
ÿ·˝¤ »ı. (305)
±Î’HÎÎ‹Î_ Ï‰Ê›fiÌ ±vÏ« ÷˘ ÏfiW¿<‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, ¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì,
‹Î‰˘ ¤@÷ ÷◊Î flHÎ»˘Õ∞ ∂fiÎ‰Î‚Î ±ı‰Î CÎHÎÎ¿fiı ËÂı. fiı ±Î’b_ ÷˘
‘‹ı˝ ¿flÌfiı Â˘¤ı »ı. fiı ‹˘ZÎfi_ ¿ÎflHÎ ÷˘ ¤√‰ÎfifiÌ ÏfiWÃÎ »ı. (306)
¤√‰Îfiı …ı …ı ÏfiQ›* »ı ÷ı ÷ı‹ … ◊Î› »ı, ÷ı ¤√‰Îfiı ÏfiQ›Î˝ ≠‹ÎHÎı
¿o«fi fiı VhÎÌ‹Î_ Á˙ ‰‘ ÷HÎÎ› »ı. fiı ‹fiW›fiı ‹ˆ◊fifi˘ Ïfi›‹ fi◊Ì fiı ’Â-
’ZÎÌfiı »ı. ±ı ±ÎÏÿ¿ ±fiı¿ ¿‚ «ÕÎ‰Ì ‹Ò¿Ì »ı, ÷ı ÷ı‹ … ◊Î› »ı. (307)
¿ÎÏfl›ÎHÎÌfi_ ÁÎ÷‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ìfiı ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “Ïfiç› »ı ±ı
… ±ÎI›_Ï÷¿ ¿S›ÎHÎ »ı, fiı Ïfiç› »ı ±ı … ÏÁ©ÿÂÎ »ı, ±fiı ÿı¬‰Îfi_
¿èÎ_ »ı ÷ı ’HÎ iÎÎfiı ÁÏË÷ ΩHÎ‰_ ÷ıfiı … ¿èÎ_ »ı, fiı ÷ı Ï‰fiÎ ÷˘ ÿı¬Î›
»ı ÷˘’HÎ L›Òfi »ı. fiı Ï‰Ê› ¬˘ÀÎ ¿fl‰Î ±ı ÷˘ ÁÎ_A› Á‹…‰_. fiı “±ı¿
¤√‰Îfi ¤ÎÁı” ±ı‹ ¿èÎ_ »ı ÷ı ’HÎ ÏfiÏ‰˝¿S’ Ïfiç› w’ı ¤ÎÁı.” (308)
¿˘¥ ‰Î÷fiÌ Ï«_÷Î ±Î‰ı ÷˘ ¤√‰Îfifiı ‹Î◊ı fiÎ¬Ì ÿı‰Ì fiı ±Î’HÎı ÷˘
⁄Ï‚›Î fiÏË fiı ±ı ÷˘ ⁄Ï‚›Î ÷ı ±ıfiı flZÎÎ ¿fl÷Î_ ±Î‰Õı, …ı‹ ≠Ë˚·Îÿ∞fiÌ
flZÎÎ ¿flÌ ÷ı‹ ±fiı¿ ≠¿Îflı flZÎÎ ¿flı. (309)
ÁÎ‘fi˘ fiı ÁÎ‘fiÎ Á_√fi˘ ‹ÏË‹Î ⁄Ë ¿èÎ˘ fiı ⁄˘S›Î …ı, “Ë‰ı
±ı◊Ì ±ÎCÎÌ ‰Î÷ fiÏË «Î·ı. fiı …ı‹ ¤√‰ÎfifiÎ √HÎfi˘ ’Îfl fi ±Î‰ı ÷ı‹
ÁÎ‘fiÎ √HÎfi˘ ’HÎ ’Îfl fiÏË,” ±ı‹ ¿ËÌfiı ÷ı μ’fl √vfi_ ±_√1 ⁄˘·ÎT›_
fiı ’˘÷ı ¤ı‚Î ⁄˘S›Î. (310)
±Î’HÎı ÷˘ Á˘-⁄ÁıÓ ‹ÎHÎÁfiı ’Î_¬‹Î_ ·¥fiı ∂ÕÌ Ω¥±ı ±ı‰Î
»Ì±ı fiı ÷ı ¿fl÷Î_ ±Î¬Î ⁄˛õÎ_ÕfiÎ ∞‰fiı ·¥fiı ∂ÕÌ Ω¥±ı ±ı‰Î »Ì±ı,
fiı ÷ı ¿fl÷Î_ ±fi_÷ ¿˘ÏÀ ⁄˛õÎ_Õfiı ’HÎ ·¥ …¥±ı ±ı‰Î »Ì±ı, ’HÎ ±ı‰_
‹fiÎ› fiÏË; ÷ı ÂÎ◊Ì …ı, ‹fiW›Î¿ÚÏ÷ »ı. (311)
∞‰fiÌ ±‰‚Î¥ ÷ı Â_ ¿ËÌ±ı ? ∞‰ ÷ı ∞‰ …. ÷ı ¿èÎ_ »ı …ı, “¨À
÷˘ ÁCÎ‚ı ±_√ı ‰Î_¿<_,” ±ı‰˘ ∞‰ ±‰‚˘. ‰‚Ì, ·_⁄¿HÎ˝ …ı‰˘ ∞‰ ÷ıfi_ ’HÎ
¤√‰Îfifiı ÁÎv_ ¿fl‰_ »ı. (312)
±_÷fl‹Î_ ÀÎœ<_ Ë˘› fiı ¿˘¥¿ ‰«fi ‹Îflı ÷˘ ¤Õ¿˘ ◊Î›, ÷ı Á‹Î‘Îfi
1. …\±˘ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷ — 1/73fiÌ ’ÎÿÀÌ’.
≠¿flHÎ-1 53
¿fl‰Îfi˘ μ’Î› iÎÎfi »ı. (313)

¤√‰Îfifi˘ fiı ‹˘ÀÎ ÁÎ‘fi˘ Ïfiç› ◊›˘ Ë˘› ÷ı ’˘÷Îfiı ’ÒHÎ˝¿Î‹
‹Îfiı fiı ÷ıfiı ⁄ÌΩfiÎ Á_√fiÌ ±’ıZÎÎ fi flËı. ÷ı‹Î_ ºpÎ_÷ …ı, …ıfiÎ CÎfl‹Î_ Á˘
¿fl˘Õ ‹HÎ ÿÎHÎÎ Ë˘› ÷◊Î Á˘ ¿fl˘Õ wÏ’›Î Ë˘› ÷˘ ÷ıfiı ¿Î‚ ’Õı ÷˘’HÎ
‹fl‰ÎfiÌ ⁄Ì¿ fi ·Î√ı. ‰‚Ì ⁄Ì…\_ ºpÎ_÷ …ı, ⁄ı ËΩfl ⁄¬÷Ïfl›Î ¤ı‚Î
Ë˘› ÷ıfiı ·Ò_ÀÎ‰ÎfiÌ ⁄Ì¿ fi ·Î√ı. ÷ı‹ … ‹ÏË‹Î ÁÏË÷ Ïfiç›‰Î‚Îfiı ⁄Ì¿
fiÏË. (314)
M≤J‰Ìfi_ flÎF› ¿flı fiı fi ⁄_‘Î›, Ωı iÎÎfi ◊Î› ÷˘. fiı ÷ı Ï‰fiÎ ÷˘ ‰fi‹Î_
…¥fiı flËı ÷˘ I›Î_ ’HÎ ¤fl÷∞fiÌ ’ıÃı ⁄_‘Î›. ‹ÎÀı iÎÎfi lıWÃ »ı. (315)
fiÎfi_ »˘¿v_ Ë˘› ÷ıfiı ¤› ±Î‰ı ÷˘ ’˘÷ÎfiÎ_ ‹Î‰÷flfiÌ ¿˘Àı ⁄Î{Ì
’Õı, ÷ı‹ … ±Î’HÎı Ëfl¿˘¥ ÿ—¬ ±Î‰ı ÷˘ ¤√‰Îfifi_ ¤…fi ¿fl‰_, V÷Ï÷
¿fl‰Ì, ÷ı ¤√‰Îfi flZÎÎ ¿flı. (316)
±‹Îfl˘ ‹÷ ÷˘ ±fiı¿ ≠¿ÎflfiÌ Ïø›Î ¿flÎ‰Ì±ı ÷˘’HÎ Ïø›Îw’ ◊Î‰Î
ÿ¥±ı fiÏË fiı ÷ı‹Î_ ⁄_‘Î‰Î ÿ¥±ı fiÏË fiı ÷ıfi˘ ÏfiÊı‘ ¿›Î˝ ¿flÌ±ı; fiı
⁄ÌΩ Ïø›Î ¿flÎ‰ı ÷ı ÷˘ ÷ı‹Î_ ΩıÕÌ ÿÌ±ı, ÷ı Ïø›Îw’ ◊¥fiı Ïø›Î ¿flı fiı
Ïø›Î‹Î_◊Ì ÏfiT≤ÏkÎ ’Î‹ı ÷˘’HÎ ÷ıfiÎ ‹fiÁÒ⁄Î ¿flı; fiı ±‹Îfl˘ ‹÷ ±ı‰˘ …ı,
Ïø›Î ¿fl‰Î‹Î_ ’HÎ Ïø›Îw’ fi ◊Î‰_ fiı Ïø›Î ‹Ò¿Ìfiı ’HÎ ÷ıfiÎ ‹fiÁÒ⁄Î fi
¿fl‰Î fiı T›‰ËÎfl ±ÎT›˘ ÷ı Ïø›Î ÷˘ ¿fl‰Ì ’Õı, ’HÎ ÷ıHÎı ¿flÌfiı … ’ÒHÎ˝’b_
‹Îfi‰_ fiÏË. (317)
≠◊‹ ÁÎ‘fi¿Î‚‹Î_ ÷˘ ’Òv_ iÎÎfi ◊Î› fiÏË I›Î_ Á‘Ì ÁIÁ_√fi_ Á¬
±Î‰ı fiÏË. ÷ı ¿ıfiÌ ’ıÃı ? ÷˘ …ı‹ ≠◊‹ ◊˘Õ˘ ‰flÁÎÿ ‰flÁı I›Îflı fiÿÌ‹Î_
fi‰_-…^fi_ ’ÎHÎÌ ¤ı‚_ ◊Î› ÷ı ‹Ò‚√_ ⁄√Õı. ’»Ì F›Îflı CÎHÎ˘ ‰flÁÎÿ ◊Î›
I›Îflı Á‰ı˝ fi‰_ ’ÎHÎÌ ◊Î›, ÷ı‹ ⁄Ë Á‹Î√‹ ¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_ ÁIÁ_√fi_ Á¬
±Î‰ı »ı. (318)
¿˘¥¿fiı ¤√‰Îfi ≠‘Îfi Ë˘› fiı ¿˘¥¿fiı ‰Ëı‰Îfl ≠‘Îfi Ë˘›. ±ı
⁄ı›fiı ⁄flÎ⁄fl Œ‚ @›Î_◊Ì ‹‚Âı ? ‹ÎÀı ±Î ‰Î÷ ’HÎ ΩHÎÌ flÎ¬‰Ì. (319)
“±Î… Ïÿfi Á‘Ì ÷˘ ¿Îfl¬ÎfiÎ_ ¿flÎT›Î_ fiı Ë‰ı ÷˘ iÎÎfi ÿı‰_ »ı ÷ı Œflı
… fiÏË.” fiı ‰‚Ì ¿èÎ_ …ı, “Á‰ı˝fiÎ_ Á¬ Ωı‰Î_ fiı Á‰ı˝fiÎ_ w’ ΩHÎ‰Î_ fiı ±Î
¤√‰Îfi Ï‰fiÎ ⁄ÌΩ ¿˘¥ ¤√‰Îfi‹Î_ ‹Î· fiÏË ±ı‰_ iÎÎfi ÂÌ¬‰_.” fiı
‰‚Ì ¿Ëı — “Ï√flfiÎfl …ı‰Õ˘ ¿Î‹, fiı ‹ıv …ı‰Õ˘ ‹Îfi fiı ·˘¿Î·˘¿ …ı‰ÕÌ
‰ÎÁfiÎ, ±ı Á‰ı˝fiÎ_ ‹Ò‚ μ¬ÎÕÌ fiÎ¬‰Î_ »ı; ±ı‰_ iÎÎfi ±Î’‰_ »ı.” (320)
“±Î’HÎÎ ÿıË‹Î_ ∞‰ ¤ı‚˘ ¿˘ÀÎfi¿˘ÏÀ ÁÒ›˝fi˘ ≠¿ÎÂ »ı, ’HÎ ÷ı
Ë‹HÎÎ_ ÿı¬Î› ÷˘ ¿˘¥fiÌ √HÎ÷Ì fi flËı,” ±ı‹ ‹ÏË‹Î ¿èÎ˘. (321)
‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì …ı‰Î ‹˘ÀÎ ÁÎ‘ ‰Î÷ ¿flı ÷˘ ⁄ı ËΩfl ‹ÎHÎÁfiÌ
Á¤Î ⁄ıÃÌ Ë˘› ÷ı Á˙fiÎ Á_¿S’fiÎ μkÎfl ◊Î÷Î Ω›, ±ı‹ ‹ËÎflÎ…fiÎ ÁÎ‘
÷˘ ΩHÎı fiı ‰Î÷ ¿flı. (322)
‹ËÎflÎ…fi˘ ‹÷ ÷˘ ¿◊Î, ¿Ì÷˝fi, ‰Î÷Î˝, K›Îfi ±ı … ¿flÎ‰‰_ »ı. fiı
‹ÎHÎÁfiı ÷˘ V‰¤Î‰ ’ÕÌ √›Î ÷ı ⁄Ì…\_ ¿›Î˝ Ï‰fiÎ flËı‰Î› fiÏË. I›Îflı Ë‰ı
±Î’HÎı Â_ ¿flÌ±ı ? fiı ±Î‰˘ Ωı√ »ı ÷ı‹Î_ fiÏË Á‹Ω› fiı V‰¤Î‰ ‹Ò¿Ìfiı
‹˘ÀÎ ÁÎ◊ı fiÏË ΩıÕÎ› ÷˘ ÷ı ‹˘Õ˘ ‘Î‹‹Î_ ΩÂı, ±ı‹Î_ ¿Î_¥ ¤√‰Îfifiı
μ÷Î‰‚ fi◊Ì fiı ±Î ¿Îfl¬ÎfiÎ_ ÷˘ ÿËÎÕı ÿËÎÕı ‰‘÷Î_ ΩÂı. (323)
±Î ÁÎ‘ …ı‰Î »ı ±ı‰Î …HÎÎ› ÷˘ ÷ıfiı ‹Ò¿Ìfiı »ıÀı ¬ÁÎ› fiÏË. fiı
¿Î_¥¿ «‹I¿Îfl …HÎÎ‰ı ÷˘ ÷˘ T›Î’¿Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ’ıÃı ⁄_‘Ì¬ÎfiÎ_ ◊Î›.
‹ÎÀı ¿Î_¥ fi◊Ì ÿı¬ÎÕ÷Î ÷ı ’HÎ ÃÌ¿ »ı. (324)
T›‰ËÎflıHÎ ÁÎ‘—, ÷ı ±ı¿⁄ÌΩfiı T›‰ËÎfl ’ÕuÎ◊Ì ÁÎ‘÷ÎfiÌ ¬⁄fl
’Õı »ı, ’HÎ ÷ı Ï‰fiÎ ÁÎ‘’b_ …HÎÎ÷_ fi◊Ì. (325)
±Î… ÷˘ ‹˘ÀÎfi˘ Á_⁄_‘ »ı ÷ı Á¬ ‰÷ı˝ »ı ’HÎ ÿıÂ¿Î‚ı ÷˘ ±Î‰˘
Ωı√ fi flËı ÷˘’HÎ Á¬ flËı ±ı‰˘ Â˘ μ’Î› »ı ? ±ı ≠ëfi˘ μkÎfl ¿›˘˝ …ı,
“‹˘ÀÎfiÎ √HÎ, Ï‰¤ÒÏ÷, ±ˆr›˝, ≠÷Î’, √_¤Ìfl’b_, ‘Ìfl…’b_ ±ı ±ÎÏÿ¿
‹˘ÀÎfiÎ ‹ÏË‹Îfi˘ Ï‰«Îfl ¿flÌ±ı, fiı ‹˘ÀÎ Ëˆ›Î‹Î_ Vdflı ÷ıHÎı ¿flÌfiı Á¬
‰fl÷ı.” (326)
“±Î ∞‰fiı ¿˘¥ ÿËÎÕ˘ CÎÕ’HÎ ±Î‰÷_ ËÂı ¿ı fiÏË ?” ±ı‹ ¿ËÌfiı
‰‚Ì ¿èÎ_ …ı, “∞‰fiı iÎÎfi ◊Î› I›Îflı CÎÕ’HÎ ±Î‰ı ’HÎ ÷ı Ï‰fiÎ ÷˘ CÎÕ’HÎ
±Î‰ı fiÏË.” (327)
¤√‰Îfifiı ±◊ı˝ ±Î’HÎı …ı …ı ¿›* »ı fiı ¿flÌ±ı »Ì±ı ÷ı ΩHÎı »ı fiı
…ıfiı ¬˘‚ı ‹Î◊_ ‹Ò@›_ »ı ÷ı flZÎÎ ¿flÂı fiı ±Î’b_ ÷˘ ¤√‰Îfi ⁄Ë ‹ÎfiÌ
·ı »ı. (328)
iÎÎfiÌfiı ¤√‰Îfiı ’˘÷Îfi˘ ±ÎI‹Î ¿èÎ˘ »ı. ÷ı μ©‰ iÎÎfiÌ. fiı ≠ı‹Ìfi_
≠¿flHÎ-1 55
¤√‰Îfi flÎ¬ı ÷˘ ¬flÎ, ’HÎ iÎÎfi Ï‰fiÎ ±‘Òv_. fiı Á„E«ÿÎfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı

÷flÁ ·Î√Ì ÷ı◊Ì ‹ËÎflÎ…fiı ÷flÁ »Ì’ı fiËŸ, ’»Ì Á„E«ÿÎfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı
’ÎHÎÌ ’Î›_ I›Îflı ‹ËÎflÎ…fiı ÷flÁ »Ì’Ì. ÷˘’HÎ ‹ËÎflÎ…fi˘ ‹÷ ÏfiΩI‹Îfi_
⁄˛õw’_ ‹Îfi‰_ ±ı‹ »ı. (329)
’vÊfiı VhÎÌfiÎ …ı‰_ Ëı÷ ¤√‰Îfi‹Î_ ◊Î› fiÏË. ±ıfiı ÷˘ iÎÎfiı ¿flÌfiı
Ëı÷ ◊Î›, fiı ¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi_ fiı ÏfiW¿<‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi_ Ëı÷ VhÎÌfiÎ …ı‰_,
±ı‹ ‹ËÎflÎ… ¿Ëı÷Î. (330)
…Õ¤fl÷ ±Î ·˘¿fiÎ T›‰ËÎfl‹Î_ ΩıÕÎHÎÎ fiÏË. ÷ı ÂÎ ÁÎv …ı,
’fl‹ırfl ¤…‰Î‹Î_ ⁄_‘fi ◊Î›, ÷ı ÁÎv √Î_ÕÎ ¿Ëı‰ÎHÎÎ, fiı ⁄ÌΩ ±Î ·˘¿‹Î_
·¥ ‹_Õı ÷ıfiı ‹ÎHÎÁ ÕÎèÎÎ ¿Ëı »ı. ’HÎ ’fl‹ırfl ¤…‰ÎfiÎ ‹Î√˝‹Î_ ÕÎèÎÎ
fi◊Ì. (331)
¤√‰ÎfifiÌ ¿◊Î ÷˘ ¿ı‰Ì »ı …ı, «˘Ï¿›Î÷ ±Î‰Ìfiı ¿Ëı …ı, Ω√˘ !
Ω√˘ ! ’»Ì Ω√ı ÷ı◊Ì «˘flfi˘ ¤› À‚Ì Ω›, ÷ı‹ ¿◊Î ÷˘ ±ı‰Ì »ı. (332)
ÏÂZÎÎ’hÎÌfi˘ »ıS·˘ f·˘¿ ÏfiI› ⁄˘·ı »ı ÷ı‹Î_ ¿èÎ_ »ı …ı,
ÏfiΩÏl÷ÎfiÎ_ Á¿·ÎÏ÷˝ËL÷Î, Á‘‹˝¤@÷ıfl‰fi_ Ï‰‘Î÷Î –
ÿÎ÷Î Á¬ÎfiÎ_ ‹fiÁı„MÁ÷ÎfiÎ_ ÷fi˘÷ ¿ÚWHÎ˘ûÏ¬·‹_√·_ fi— ––
’˘÷ÎfiÎ ±ÎÏl÷ …ı ¤@÷…fi ÷ı‹fiÌ …ı Á‹√˛ ’ÌÕÎfiÎ fiÎÂ ¿flfiÎflÎ ±ı‰Î
fiı ‘‹ı˝ ÁÏË÷ …ı ¤„@÷ ÷ıfiÌ flZÎÎfiÎ ¿flfiÎflÎ ±ı‰Î fiı ’˘÷ÎfiÎ ¤@÷…fifiı
‹fi‰Î_Ï»÷ Á¬fiÎ ±Î’fiÎflÎ ±ı‰Î …ı ¤√‰Îfi ÷ı ±‹ÎflÎ Á‹√˛ ‹_√‚fiı
Ï‰V÷Îfl˘. (333)
±ı¿ vÏ«‰Î‚Î ⁄ı … Ë˘¥±ı ÷˘ ËΩfl˘ fiı ·Î¬˘ »Ì±ı fiı ÷ı Ï‰fiÎ
÷˘ ËΩfl˘ fiı ·Î¬˘ Ë˘¥±ı ÷˘’HÎ ±ı¿·Î … »Ì±ı ±ı‹ Á‹…‰_. (334)
¤√‰Îfifiı ’˘÷ÎfiÎ ¤@÷fiı ‹ÎflÌ-¿>ÀÌfiı ’HÎ ⁄˛õw’ ¿fl‰Î »ı. (335)
ÂÎVhÎ‹Î_ ¿èÎ_ »ı …ı, “lı›Î_ÏÁ ⁄ËÏ‰CfiÎÏfi” ±fiı ·˘¿‹Î_ ¿Ëı »ı …ı,
“ÁÎflÎ ¿Î‹‹Î_ Á˘ Ï‰Cfi”, ‹ÎÀı ’fl‹ırfl ¤…‰Î‹Î_ fiı ’fl‹ırflfi_ V‰w’
Á‹…‰Î‹Î_ ⁄Ë ±_÷flÎ› »ı. ÷ı ±_÷flÎ›fiı ±˘‚¬Ìfiı fiı ÷ı◊Ì ‹¿Î¥fiı ⁄Ë
¬’‰Î‚˘ Ë˘› ÷ı ’fl‹ırfl ÁL‹¬ «Î·ı, fiÌ¿fl «·Î› ±ı‰_ fi◊Ì; ¿ı‹ …ı,
±Î ·˘¿‹Î_ ±fi_÷ ±_÷flÎ› »ı. (336)
’Ò‰˝fi˘ Á_V¿Îfl ±ı‰_ ¿Ëı‰Î› »ı, ÷ı ’Ò‰˝fi˘ Á_V¿Îfl ÷ı ’Ò‰˝…L‹fi_ ¿flı·_
Ë˘› ÷ıfiı ¿Ëı‰Î› ±ı‹ fi Á‹…‰_, I›Îflı ’Ò‰˝Á_V¿Îfl ÷ı Â_ …ı, ±Î… …ı
Ïø›Î ¿flÌ±ı ÷ı ±Î‰÷Ì¿Î·ı ’Ò‰˝ ¿Ëı‰Î› ±ı‹ Á‹…‰_. ‹ÎÀı ±Î’HÎı ‹˘ÀÎfi˘
Á‹Î√‹ ◊›˘ ÷ı ±Î… ±Î’HÎı CÎb_ ’Ò‰˝ ◊›_. (337)
±Î ¿Ì÷˝fi‹Î_ ¿èÎ_ »ı ±ı ‰Î÷ Ïfifl_÷fl Á_¤ÎflÌ flÎ¬‰Ì …ı,
μ‘˘ Á_÷ Á¬Ì flı Á_ÁÎfl ‹ıÓ...
flÎΩ ¤Ì ÿÏ¬›Î fiı fl_¿ ¤Ì ÿÏ¬›Î, ‘fi’Ï÷ ÿ—Ï¬÷ Ï‰¿Îfl ‹ıÓ;
Ï‰fiÎ Ï‰‰ı¿ ¤ı¬ Á⁄ ÿÏ¬›Î, …^ÃÎ ÷fi ±Ëo¿Îfl ‹ıÓ...μ‘˘.
‹ÎÀı Á‹…HÎ‰Î‚Îfiı Á_÷ ¿Ëı »ı; ÷ı ±_⁄flÌÊ, ≠Ë˚·Îÿ fiı …fi¿ ±ÎÏÿ¿ flÎΩ
Ë÷Î, ’HÎ ÷ı ÁÎ‘ ¿Ëı‰Î› »ı ±ı‹ Á‹…‰_. (338)
iÎÎfi iÎÎfi‹Î_ ’HÎ CÎHÎÎ ¤ıÿ »ı. ¿ıfiÌ ’ıÃı …ı, ±ı¿ √…flÎ÷fi_ CÎ˘Õ<_
Ë˘› ÷ıfiÌ ÁÎ‹Ì ·Î¿ÕÌ μ√Î‹Ì±ı ÷˘ ¤Î√Ì Ω› fiı ±ı¿ ÷˘ ¿ÎÏÃ›Î‰ÎÕfi_
’·˘Àı·1 CÎ˘Õ<_ Ë˘› ÷ı ÷˘ ÷fl‰Î›*, ⁄flÏ»›_ fiı ⁄_ÿÒ¿<_fi˘ ‰flÁÎÿ ◊Î÷˘ Ë˘›
÷ı‹Î_ ’HÎ ÁÎ‹_ «Î·ı, ±ı flÌ÷ı iÎÎfi‹Î_ ¤ıÿ »ı. (339)
±Î√‚ …ı ¤@÷ ◊¥ √›Î ÷ı ¿˘¥fiÌ ±Î…fiÎ ÁIÁ_√Ìfiı μ’‹Î ÿı‰Î›
fiÏË. ¿ı‹ …ı, ±Î√‚ ◊›Î ÷ı ¿˘¥ ±ZÎfl‘Î‹fiÎ Ïfi‰ÎÁÌ fiË˘÷Î fiı ±Î…
÷˘ ’vÊ˘kÎ‹fiÎ ±ÎÏl÷ »ı, ÷ı Á‰ı˝ ±ZÎfl‘Î‹fiÎ ±Ï‘¿ÎflÌ »ı. (340)
¿◊Î ¿flı, ¿Ì÷˝fi ¿flı, ‰Î÷_ ¿flı, ’HÎ “±Î ÿıË Ë_ fiÏË,” ±ı‹ ‹Îfiı
fiÏË. ‹ÎÀı ±ÎÃı ’Ë˘fl ¤…fi ¿fl‰_ …ı, “Ë_ ÿıË fi◊Ì fiı ÿıË‹Î_ flèÎ˘ ±ı‰˘ …ı
Ë_ ±ÎI‹Î »\_, ⁄˛õ »\_, ±ZÎfl »\_ fiı ‹Îflı Ï‰Êı ’fl‹ÎI‹Î ’fl⁄˛õ ’vÊ˘kÎ‹
≠√À ≠‹ÎHÎ ±¬_Õ flèÎÎ »ı. ÷ı ¿ı‰Î »ı ? ÷˘ Á‰˝ ±‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ »ı,
Á‰˝ ¿ÎflHÎfiÎ ¿ÎflHÎ »ı fiı Á‰˝ ◊¿Ì ’fl »ı; ÷ı ≠√À ±Î ‹fiı ‹Y›Î ÷ı »ı.”
±Î ‰Î÷‹Î_ ÁÎ_A› fiı ›˘√ ⁄ı› ±Î‰Ì flèÎÎ_. (341)
≥Ï÷ lÌ ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ ÏÂW› lÌ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ¿flı·Ì ‰Î÷˘‹Î_

“¤√‰Îfi fiı Á_÷fi˘ ‹ÏË‹Î” ¿èÎ˘ ±ı fiÎ‹ı
’Ëı·_ ≠¿flHÎ Á‹ÎM÷.
❦
1. ÷Î·Ì‹ ±Î’Ì ÷ˆ›Îfl ¿flı·_.
≠¿flHÎ-2 57
≠¿flHÎ
2 Á_÷-Á‹Î√‹
Á‰˝ ÁÎ‘fi ¿fl÷Î_ Á_√ ⁄‚‰Îfi »ı. ¿ı‹ …ı, Á_√ ◊¿Ì … Á‰˝ ‰Î÷
◊Î› »ı, ’HÎ Á_√ Ï‰fiÎ ¿˘¥ ¿Î‹ ◊Î÷_ fi◊Ì. ‹ÎÀı Á‰˝‹Î_ ≠◊‹ Á_√ ‹A›
»ı. fiı ‹˘ZÎfi˘ ‹Î√˝ ’HÎ Á_√ ◊¿Ì Á‹Ω› fiı T›‰ËÎfl‹Î√˝ ’HÎ Á_√ ◊¿Ì
±Î‰Õı »ı. ‹ÎÀı Á_√fiÌ ⁄fl˘⁄fl ¿˘¥ ÁÎ‘fi fi◊Ì. ÿıÂ¿Î‚ÎÏÿ¿ ±ÎÃ1
¿Ëı‰Î› »ı, ÷ı‹Î_ ’HÎ Á_√fiı ‹A› ¿Ëı »ı, ÷◊Î fi‰ ≠¿ÎflfiÌ ¤„@÷‹Î_ ’HÎ
l‰HÎ¤„@÷fiı ‹A› ¿ËÌ »ı, ÷ı ’HÎ Á_√ ◊¿Ì ±Î‰ı »ı. ±fiı ÏÂZÎÎ’hÎÌ‹Î_
’HÎ “ÏfiI› ≠I›ı ÁÎ‘fi˘ Á‹Î√‹ ¿fl‰˘” ±ı‹ ¿èÎ_ »ı fiı ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ’HÎ
Á_√fi_ ±Ï‘¿’b_ ⁄Ë Ãı¿ÎHÎı ¿èÎ_ »ı. ‹ÎÀı Á‰˝ ÂÎVhÎ ÁI’vÊfi˘ Á_√
¿fl‰Îfi_ ≠Ï÷’Îÿfi ¿flı »ı. ÷ı Á_√ ¿fl‰˘, ÷ı‹Î_ ’HÎ …ı‰Î ’vÊfi˘ Á_√ ◊Î›
÷ı ◊¿Ì ÷ı‰˘ Á‹ÎÁ ◊Î› »ı; fiı Á‰˝ÿıÂÌ ’vÊfi˘ Á_√ ◊Î› ÷˘ Á‰˝ÿıÂÌ
iÎÎfi ≠ÎM÷ ◊Î› »ı; fiı ±ı¿ÿıÂÌ Á_√ ◊¿Ì Á‰˝ iÎÎfi ’‹Î› fiÏË. ¿ı‹ …ı,
‘‹˝, iÎÎfi, ‰ˆflÎB›, ¤„@÷, ‹ÏË‹Î ±ÎÏÿ¿‹Î_◊Ì …ıfiı …ı ±_√ ‹A› Ë˘›
÷ıfiÎ Á_√ ◊¿Ì ÷ı ‰Î÷ Á‹Ω› ±fiı Á‰ı˝ ±_√ı Á_’ÒHÎ˝ Ë˘› ÷ıfiÎ Á_√◊Ì
Á‰ı˝ ‰Î÷ Á‹Ω› »ı. ‹ÎÀı Á‰˝ÿıÂÌ Á_√ ‹‚‰˘ ⁄Ë ÿ·˝¤ »ı. ±fiı Á_√
¿fl‰˘ ÷ı‹Î_ √vfiÌ ÂÏ© hÎHÎ ≠¿ÎflfiÌ Ωı‰Ì. ÷ıfiÌ Ï‰„@÷ …ı, ±ı¿ ÷˘ ÷ıfi_
’_Õfi_ ‰÷˝fi Ë˘› ÷ıfi˘ ÷’ÎÁ ¿fl‰˘. ⁄Ì…\_ ÷ıHÎı …ıfiı ÁıT›Î Ë˘› ÷ıfi_
ÁÎ‹J›˝ Ωı‰_ fiı hÎÌ…\_ ÷ıfiÎ Á_√ ◊¿Ì …ı ◊›Î Ë˘› ÷ıfiı ΩHÎ‰Î, ±ı‹ ÷’ÎÁ
¿fl‰˘. (1)
Á‰˝ ¿fl÷Î_ μ’ÎÁfiÎ Á‹…‰Ì ±ı ‹˘À<_ ÁÎ‘fi »ı fiı Á‰˝‹Î_ μ’ÎÁfiÎ
‹A› ⁄‚‰Îfi »ı. ÷ı Á‰˘˝’flÌ fiı Á‰˝ ±‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ fiı Á‰˝ ¿ÎflHÎfiÎ
¿ÎflHÎ ‹ËÎflÎ…fiı Á‹…‰Î, ±ı¿ ÷˘ ±ı Á‹…‰Îfi_ »ı. fiı ⁄Ì…\_ ¤√‰Îfifi_
1. ÿıÂ, ¿Î‚, Ïø›Î, Á_√, ‹_hÎ, ÂÎVhÎ, ÿÌZÎÎ fiı K›Îfi.
V‰w’ Á‰˝ ≠¿Îflı Ïfiÿ˘˝Ê Á‹…‰_. ÷ı “V‰w’ÏfiHÎ˝›”‹Î_1 ¿èÎ_ »ı ±ı‰Ì flÌ÷ı

¤√‰Îfifi_ V‰w’ Á‹…‰_. ÷ı ⁄ı ‰Î÷ ‹A›’HÎı ±‰U› Á‹…‰ÎfiÌ »ı. ⁄Î¿Ì
¤√‰Îfifi˘ ‹ÏË‹Î Á‹…‰˘ ÷ı ÷˘ Á‰˝‹Î_ ‹A› »ı, ’HÎ ‹ÏË‹Î ÷˘
μ’ÎÁfiÎ ÷◊Î V‰w’ Á‹…‰Î‹Î_ ±Î‰Ì Ω› »ı, fiı ‹ÏË‹Î ‰÷ı Á‰˝ ÁÎ‘fi
◊Î› »ı, fiı ‹ÏË‹Î Á‰˝ ¿fl÷Î_ ⁄‚‰Îfi »ı. ÷ı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ‰«fiÎQ≤÷‹Î_
¿èÎ_ »ı ±ı‹ Á‹∞fiı ’˘÷Îfiı ⁄˛õw’ ‹ÎfiÌfiı VQ≤Ï÷ flÎ¬‰Ì, ±ı ¿fl‰Îfi_ »ı.
fiı μ’ÎÁfiÎfiÌ Ï‰„@÷ …ı, …ı‰Î ‹ËÎflÎ…fiı Á‹…ı ÷ı‰˘ ’˘÷ı ◊Î›. ‹ËÎflÎ…fiı
lÌ¿ÚWHÎ …ı‰Î Á‹…ı ÷˘ √˘·˘¿fiı ’Î‹ı, fiı flÎ‹«_ƒ∞ …ı‰Î Á‹…ı ÷˘ ‰ˆ¿<_Ãfiı
’Î‹ı, fiı ‰ÎÁÿı‰ …ı‰Î ΩHÎı ÷˘ rı÷¶Ì’fiı ’Î‹ı, fiı fiflfiÎflÎ›HÎ …ı‰Î ΩHÎı
÷˘ ⁄ÿÏfl¿Îl‹fiı ’Î‹ı; ÷ı …ı‰Î ΩHÎı ÷ı‰˘ ◊Î›, fiı ÷ıÀ·_ ±ˆr›˝ fiı ÷ıÀ·Î
ÁÎ‹J›˝fiı ’Î‹ı, fiı ‹ËÎflÎ…fiı Á‰˝ ±‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ fiı ±ZÎfl‘Î‹fiÎ
’Ï÷ Á‹…ı ÷˘ ±ZÎfl‘Î‹fiı ’Î‹ı. ÷ı ‹ËÎflÎ…ı ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ¿èÎ_ »ı …ı,
““…ı‰Î ¤√‰Îfifiı Á‹…ı ÷ı‰˘ ’˘÷ı ◊Î› »ı fiı ¤√‰Îfi ÷˘ ±’Îfl fiı ±’Îfl
flËı »ı.”” ‹ÎÀı μ’ÎÁfiÎ «˘A¬Ì Á‹…‰Ì ±ı ‹A› ÁÎ‘fi »ı. (2)
±Î ∞‰fiı ’Î_« ‰ÎfiÎ_ ±‰U› Ωı¥±ı ’HÎ ÷ı Ï‰fiÎ fi «Î·ı fiı ⁄Î¿Ì
÷˘ Á‰˝ Ï‰fiÎ «Î·ı. ÷ıfiÌ Ï‰„@÷ …ı, ±Lfi, …‚, ‰VhÎ, ÏfiƒÎ fiı V‰Îÿ ‹K›ı
‹ÌÃ_ fiı ÷ı Ï‰fiÎ ⁄Ì…\_ ÷˘ Á‰ı˝ Œı· »ı. (3)
…ı‹ √Î› ‰Î»v_ ÁÎv ’ÎflÁ˘ ‹Ò¿ı2 »ı, ÷ı‹ …ı ÏÂW› Ë˘› ÷ı √vfiı
‹fi Á˘Ó’ı ÷˘ ±_÷—¿flHÎfi_ ±iÎÎfi ÀÎ‚Ì fiÎ¬ı, ’HÎ ÷ı Ï‰fiÎ ÷˘ À‚ı fiÏË. (4)
‹˘ÀÎ¥ ÷˘ CÎHÎÎ ≠¿ÎflfiÌ »ı, ÷ı‹Î_ ≠¤fiı ¤…‰Î ÷ı ‹Î√˝ …\ÿ˘ »ı.
fiı ±ı¿◊Ì ·Î¬ wÏ’›Î ¬fl«ı ÷˘’HÎ Á‹Î√‹ Ï‰fiÎ ±iÎÎfi ÷˘ À‚ı fiÏË fiı
…ı ‰Î‰flı ÷ıfi_ ÷˘ Œ‚ ◊Î› fiı ±ˆr›˝fiı ’Î‹ı. (5)
«Îfl ‰Î÷‹Î_ Á¬ »ı. ÷ı‹Î_ ±ı¿ ÷˘ ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝fiÌ VQ≤Ï÷, ⁄Ì…\_
ÁÎ‘fi˘ Á‹Î√‹, hÎÌ…\_ Áÿ˚Ï‰«Îfl fiı «˘◊_ ÷˘ ∞‰ı Ï‰Ê›fi_ Á¬ ‹ÎL›_ »ı
±ı ÷˘ ÿ—¬w’ »ı; fiı Á¬ ÷˘ hÎHÎ ‰Î÷‹Î_ … »ı. fiı Ï‰Ê›‹Î_ Á¬ »ı ±ı‰Ì
÷˘ ¿˘¥ ‹˘ÀÎ±ı ¿·‹ ‹Ò¿Ì … fi◊Ì fiı ±ÎI‹Î w’ı ‰÷˝‰_ ±ı ÷˘ ÿıÂ …
fi˘¬˘ »ı. ÷ı‹Î_ ¿Î‹ÎÏÿ¿ ÿ˘Ê … fi◊Ì, …ı‹ √…flÎ÷ ÿıÂ‹Î_ M≤J‰Ì ¬˘ÿı ÷ı‹Î_
1. μkÎ‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ·¬ı· ±ı fiÎ‹fi˘ ÁÎ_≠ÿÎÏ›¿ √˛_◊.
2. ÿÒ‘ »˘Õı.
≠¿flHÎ-2 59
’ÎHÎ˘ … fi ‹‚ı ÷ı‹. (6)

‹˘ÀÎ‹˘ÀÎfiÎ ÂOÿfiÌ ËÎ›Ù ¿flÌfiı ÷’ÎÁ ¿fl‰˘ …ı, ±ı‹fi˘ Â_ ‹÷ »ı
fiı ±ı Â_ ¿fl‰Îfi_ ¿Ëı »ı, ±ı ¿ı‹ ‰÷ı˝ »ı, ±ı‹ ÷’ÎÁÌfiı ’»Ì ÷ı ‹Î√ı˝
«Î·‰_. (7)
“ÁÎflÎ ¤√‰ÿÌ ÁÎ◊ı ∞‰ ⁄Î_‘‰˘ ±ı … ÁIÁ_√‹Î_ flèÎÎfi˘ Ëı÷ »ı,
’HÎ ±ı¿·Ì ¤„@÷ ÁIÁ_√‹Î_ flèÎÎfi˘ Ëı÷ fi◊Ì. fiı iÎÎfi Ï‰fiÎ ÷˘ Á‰ı˝ ¿Î«_
»ı. fiı ÁÎflÎ ¤√‰ÿÌ ÁÎ◊ı ∞‰ ⁄Î_K›˘ Ë÷˘ ÷˘ ¿flÁfiÿÎÁfiı1 fiı ‹ËÎ-
‰Ì›Î˝fi_ÿfiı ÁIÁ_√‹Î_ flÎA›Î, fiı ÷ı Ï‰fiÎ ÷˘ flÎ‘ırflÎfi_ÿ fiı ÏËflH›√¤Î˝fi_ÿ2
√›Î fiı Ë‹Ìflı3 ’HÎ CÎHÎÌ¿ ¤„@÷ ¿flÌ Ë÷Ì ÷˘’HÎ ÷ı √›Î,” ±ı ‰Î÷˘
Ï‰V÷Îflı ¿flÌfiı ¿ËÌ. (8)
≠Ï÷·˘‹4 ¿fl‰Î‹Î_ «Îfl Ï‰Cfi »ı; ÷ıfiÌ Ï‰„@÷ …ı ó VhÎÌ, ƒT›, ±Î
·˘¿fiÌ ‹˘ÀÎ¥ fiı Ïø›Î. (9)
…ı‰˘ ÁÎ_œ Ë˘› ±ı‰_ ‰Î»v_ ±Î‰ı ±fiı …ı‰˘ CÎ˘Õ˘ Ë˘› ±ı‰_ ‰»ıv_
±Î‰ı, ÷ı‹ … …ı‰Î √v ‹‚ı ±ı‰_ ÏÂW›‹Î_ ÿˆ‰÷ ±Î‰ı. (10)
±Î ·˘¿fiÎ_ ’ÿÎ◊˝ fiı ‹fiW›ÎÏÿ¿fiı ¿ı‰Ì ºÏWÀ±ı Ωı‰Î_ …ı, ±ı Á‰ı˝
Ï‰Cfi ¿flfiÎfl »ı. ±fiı ±ı¿ ÷˘ ¿˘¥ ≠¿Îflı ÁIÁ_√‹Î_◊Ì Ω› ±ı‰˘ fi Ë˘›
1. ÿÎÁ’_„@÷fiÎ ÁÎ‘, ‹Ò‚ fiÎ‹ ¿ÚWHÎÿÎÁ. ÁÎflÎ ¤√‰ÿÌ ÁÎ◊ı Ëı÷¤Î‰ Ë÷˘
±ıÀ·ı Á_ÁÎfl‹Î_ …÷Î ¬«¿Î›Î. »ı‰Àı ÷ı±˘ √›Î fiı ‘˘‚¿Î‹Î_ ‹ËÎ…fifi_
√˘‘·_ (Ï‰fiÎ fi˘÷flı …‹‰Î …fiÎfl) ◊¥fiı flèÎÎ.
2. flÎ‘ırflÎfi_ÿ ±fiı ÏËflH›√¤Î˝fi_ÿ ⁄_fiıfiÌ √ÎÿÌ ’Õ÷Ì. ‰ˆflÎB›Îfi_ÿ, Ï‰r-
«ˆ÷L›Îfi_ÿ, ËÏflË›Î˝fi_ÿ, ±¶ˆ÷Îfi_ÿ ±fiı ±Î ⁄_fiı ±ı‹ ‹‚Ìfiı 12 …ıÀ·Î
√v±˘ Ë÷Î. ’fl_÷ Ïfi›‹-‘‹˝‹Î_ ÏÂÏ◊·÷Î ±Î‰‰Î◊Ì ±‘‹˝Á√˝ ’ıÃ˘ ±fiı ‘Ì‹ı
‘Ì‹ı ⁄Îflı› Á_ÁÎflÌ ◊¥ √›Î !
3. …^fiÎ√œ ‹_Ïÿflfi˘ ’Î‚˘. ±Î Ë‹Ìflfiı ‰ÎÁfiÎ μÿ› ◊‰Î◊Ì ±ı¿ ÁÎ_A››˘√Ì ⁄Î¥
ÁÎ◊ı Á_⁄_‘ ◊›˘ ±fiı ⁄_fiı √Ìfl‹Î_ ±flÌÏÃ›Î √Î‹ı flËı÷Î_. ±ı¿ ‰Îfl flCÎ‰Ìfl∞
‹ËÎflÎ…, √˘’Î‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, ÏfiI›Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ‰√ıflı ∂fiÎ …÷Î Ë÷Î I›Îflı
±flÌÏÃ›ÎfiÎ ’Îÿflı◊Ì fiÌ¿Y›Î. ±ıÀ·ı Ë‹Ìflı ‹˘œÎ‹Î_ ÷flHÎÎ_ ·¥fiı ÿ_Õ‰÷ ¿fl‰Î
‹Î_ÕuÎ fiı ‹ÎŒÌ ‹Î√Ì. I›Îflı ÏfiI›Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ÷ıfi˘ Ï÷flV¿Îfl ¿›˘˝. ±ıÀ·ı
√˘’Î‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ¿Ëı — “±ıfiı ±Î√·Î ±‰÷ÎflfiÎ ¤@÷ …ı‰˘ ÷˘ ‹Îfi˘ !”
’»Ì ‰÷˝‹Îfi ‘flÎ‰Ì ÁIÁ_√Ì ¿›˘˝ fiı ÁÎ‘fiı ±ÎiÎÎ ¿flÌ — “Ë‰ı◊Ì ÷ıfiı CÎıfl …‰_.”
4. ±_÷º˝ÏWÀ, ±_÷T≤˝ÏkÎ.
÷ı ’HÎ Ω›, fiı ±ı¿ ÷˘ ¿˘¥ flÌ÷ı ÁIÁ_√‹Î_ flËı ±ı‰˘ fi Ë˘› ÷ı ’HÎ flËı,
±ı‹ Á_√‹Î_ flèÎ_ »ı, ±fiı ¤HÎfiÎflÎ ¿fl÷Î_ ’HÎ ¤HÎÎ‰fiÎflfiı ‰‘Îflı ÿÎ¬Õ˘
’Õı »ı, ÷ı‹ iÎÎfi ÿı‰Î‹Î_ ÏÂW› ¿fl÷Î_ √v ‰‘Îflı ÿÎ¬Õ˘ ¿flı I›Îflı iÎÎfi
◊Î› »ı, ’HÎ ÷ı Ï‰fiÎ iÎÎfi ◊Î÷_ fi◊Ì. ±Q≤÷fi_ Œ‚ {ıfl »ı, ÷ı Â_ …ı, Ï‰Ê›
¤˘√‰‰Î ÁÎflÎ ·Î√ı »ı, ’HÎ ÷ıfi_ Œ‚ ÿ—¬ »ı, fiı ÁÎflÎ Ï‰Ê› fiı fiflÁÎ
Ï‰Ê› ±ı ⁄ı› fiÎÂ‰_÷ ÷˘ »ı, ’HÎ fiflÁÎ‹Î_ ÿ—¬ »ı fiı ÿ˘Ê fi◊Ì fiı
ÁÎflÎ‹Î_ ÿ—¬ fiı ÿ˘Ê ⁄ı› »ı. (11)
±ı¿·_ iÎÎfi ¿Ëı‰_ fiı ÁÎ_¤‚‰_ ÷ı ¿Î_¥ ¿ÃHÎ fi◊Ì, ‹ÎÀı ⁄ı CÎÕÌ T≤ÏkÎ
’Î»Ì ‰Î‚Ìfiı ¤√‰Îfifiı Á_¤Îfl‰Î fiı K›Îfi fi ◊Î› ÷˘ ¤…fi ¿fl‰_, ’HÎ
flÁ˘¥ ¿flÌfiı …‹‰_ fiÏË, ÷ı ÂÎ ¿Î‹fi_ ? ±ı¿·_ iÎÎfi ¿fl‰Î◊Ì Ï‰Ê› ±˘»Î
◊‰ÎfiÎ fi◊Ì. fiı ±ı ÷˘ ¤√‰Îfi Á_¤ÎflÂ_ I›Îflı ◊ÎÂı ±fiı ¤√‰Îfifiı
Á_¤Îfl‰Î ‹Î_Õı ÷˘ ÷ıfiÎ μ’fl ¤√‰ÎfifiÌ fiı ‹˘ÀÎ ÁÎ‘fiÌ ºÏWÀ ◊Î› ’HÎ ±ı
‹Î√ı˝ ÷˘ «Î·ı fiÏË I›Îflı ÷ıfiÎ μ’fl ÂıfiÌ ºÏWÀ ◊Î› ? ‹ÎÀı ±ı ÷˘
¤√‰Îfifi˘ Ï‰rÎÁ flÎ¬Ìfiı ‹_Õ‰_. fiı …ı‰˘ Á_√ ◊Î› ÷ı‰_ ◊‰Î› »ı, ’HÎ
…ı‹Î_ √HÎ fiÏË Ë˘› ÷ıfiı Á_√ı ÷ı √HÎ @›Î_◊Ì ±Î‰Âı ? fiı …ı …ı ¤√‰Îfi‹Î_
‰‚B›Î ËÂı fiı …ıfiÎ …ı …ı Ï‰Ê› ±˘»Î ◊›Î ËÂı ÷ıfiÎ Á_√‹Î_◊Ì ÷ı ÷ı √HÎ
±Î‰Âı, ±ı ‰Î÷‹Î_ Á_Â› fi◊Ì. …ıfi_ …ı ±_√ Ë˘› ÷ı ÷ı ‰Î÷fi_ ‹A›
≠Ï÷’Îÿfi ¿flı, ±ı ‰Î÷ Á‹∞ flÎ¬‰Ì. fiı ‘‹˝, iÎÎfi, ‰ˆflÎB› ±ı hÎHÎ Ë˘›
÷˘ ÷ı ∞‰fiÎ Á¬fiı ±◊ı˝ ◊Î› fiı ¤√‰Îfi Á_¤Îfl‰Î ÷ı ’HÎ »ı ÷˘ ∞‰fiÎ
Á¬ ÁÎv, ’HÎ ÷ıfiı ‹ËÎflÎ… ’˘÷Îfiı ±◊ı˝ ¿›Ù ±ı‹ ‹ÎfiÌ ·ı »ı. (12)
≥„Lƒ›ÎflÎ‹ fiı ±◊Î˝flÎ‹fiÌ ΩıÕı ±ÎÁfi ¿flı ÷˘ √‹ı ÷ı‰˘ Ë˘› ÷ıfi_
’HÎ Ãı¿ÎHÎ_ fi flËı, ±fiı ‰ˆflÎB›fi_ »ıÀ<_ »ı; ¿ı‹ …ı, Ï‰Ê›‹Î_ flÎ√ »ı. fiı
±ÎI‹iÎÎfifi_ ’HÎ »ıÀ<_ »ı; ¿ı‹ …ı, ∞‰ ÿıË‹Î_ …ÕÎ¥ √›˘ »ı. ‹ÎÀı Ë‰ı ÷˘
±ı¿ ‘‹˝fiı Ï‰Êı fiı ⁄Ì∞ ¤√‰ÎfifiÎ V‰w’fiı Ï‰Êı ÏfiWÃÎ, ±ı ⁄ı ‰Î÷
‹A› flÎ¬‰Ì. (13)
Ë‰ı ÷˘ B≤ËV◊ CÎfl‹Î_ ⁄_‘ÎÂı fiı I›Î√Ì Ïø›Î‹Î_ ⁄_‘ÎÂı. fiı ¿Î‹Ì Ë˘›
÷ı …ı‹ VhÎÌfiı Ωı›Î ¿flı »ı ÷ı‹ ¤√‰Îfi ÷˘ ∞‰ ÁÎ‹_ Ωı¥ flèÎÎ »ı …ı,
“‹fiı ¿˘¥ Á_¤Îflı »ı ?” ’HÎ ∞‰ ±ı‰˘ ±‰‚˘ »ı …ı, ⁄ÌΩ ’ÿÎ◊˝ ÁÎ‹_
…\±ı, ’HÎ ¤√‰Îfi ÁÎ‹_ fi …\±ı. (14)
≠¿flHÎ-2 61
Á_√fi_ w’ ¿›Ù …ı, “¤ı√Î flËı ’HÎ Á_√ fi ¿flı,” ÷ı‹Î_ ∂fiÎfiÎ
ÂıÏÃ›Îfi_1 ºWÀÎ_÷ ÿÌ‘_ …ı, “ÁÎÃ ‹ÎHÎÁ ¤ı√Î_ flËı÷Î_ ’HÎ ÷ı‹Î_ Á_√ ÷˘
’vÊ, VhÎÌ fiı »˘¿fl˘ ±ı hÎHÎfiı Ë÷˘. fiı ¤√‰ÎfifiÌ VQ≤Ï÷ Ï‰fiÎ …ı …ı ◊Î›
»ı ÷ı ¬Õ ¬Î› »ı.2 fiı ÁIÁ_√Ì ’HÎ VQ≤Ï÷ fi ¿flÎ‰ı, ÷˘ ¿<Á_√Ì ¤·Î‰ı
±ı‹Î_ Â_ ¿Ëı‰_ ? fiı ¿Î‹‹Î_◊Ì ’fl‰ÎflÌfiı ≠¤ ¤…‰Î ±ı‰Ì ÷˘ ¿˘¥±ı
±ÎÂÎ … flÎ¬‰Ì fiÏË; ¿ı‹ …ı, ¿˘¥fi_ ¿Î‹ ’Òv_ ◊›_ fi◊Ì fiı ◊ÎÂı ’HÎ
fiÏË. ±fiı ±Î ∞‰fiı T≤ZÎfi˘ ÿıË ±Î‰ı ÷ı‹Î_ ±Î‰flÿÎ ÷˘ CÎHÎÌ ·Î_⁄Ì ’HÎ
÷ı‹Î_ ≠¤ ¤Ω› fiÏË fiı ’Â, ’ZÎÌ ±ÎÏÿ¿fiÎ ÿıË ±Î‰ı ÷ı‹Î_ ’HÎ fi
¤Ω› fiı ‹fiW› ÿıË‹Î_ ¤Ω›; ÷ı‹Î_ ’HÎ ‹˘Àı Ãı¿ÎHÎı fi ¤Ω›, fiı ¬Î‰Î
fi ‹‚ı ÷˘’HÎ fi ¤Ω› fiı fl˘√ ◊Î› ÷˘’HÎ fi ¤Ω›, ≥I›ÎÏÿ¿ Ï‰Cfi »ı
±fiı ±Î ÷˘ Á‰˝ ‰Î÷ı ÁÎfi¿>‚ »ı; fiı ÷ı‹Î_ ’HÎ ≠¤ fiÏË ¤…ı ÷˘ ’»Ì
Ï¿›ı ÿËÎÕı ¤ΩÂı ?” (15)
‹ËÎflÎ… √‹ı ±ıÀ·Ì ≠T≤ÏkÎ ¿flÎ‰÷Î ÷˘’HÎ ±ı¿ ’Õ¬ı ’V÷¿
Ïfifl_÷fl flÎ¬÷Î fiı Ëflı ! Ëflı ! ¿fl÷Î, ÷ı ±Î’HÎfiı ÂÌ¬‰÷Î. ±fiı ‹ËÎflÎ…ı
¿èÎ_ Ë÷_ …ı, ““¿ıÀ·Î¿ ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎfiı ÷˘ ≠T≤ÏkÎ‹Î_ fi ¤‚‰_; ¿ı‹ …ı, ’Ò‰ı˝
∑ÏÊ ≠T≤ÏkÎ‹Î_3 ¤Y›Î ÷ı ±ÎË˚Ïfi¿4 ¤Ò·Ì √›Î Ë÷Î. ’»Ì ‰‚Ì ¿˘¥¿
T≤© ’ÎÁı◊Ì ÂÌA›Î fiı ÷ı ’»Ì ÂÎVhÎ ¿›ÎÙ.”” (16)
‹ËÎflÎ… ¿Ëı÷Î …ı, ““¤ıÓÁ_, √Î›_, ⁄¿flÎ_ ±ÎÏÿ¿fiÎ_ À˘‚Î_‹Î_ ±ı¿
«ÎflfiÎfl˘ Ë˘› ÷ı ’˘÷ı ±ı‹ Á‹…ı …ı, “±Î Á‰ı˝ ’Â »ı fiı Ë_ ‹fiW› »\_;”
±ı‹ ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fiı Á‹…‰_ …ı, “Ï‰‹¬ Á‰ı˝ ’Â »ı fiı Ë_ ¤√‰Îfifi˘
¤@÷ ‹fiW› »\_.”” (17)
¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fi˘ ±‰√HÎ ±Î‰ı I›Îflı ÷ı‹Î_ √HÎ Ë˘› ÷ı
Ï‰«Îfl‰Î, ÷˘ ÷ı ±‰√HÎ À‚Ì Ω›, …ı‹ ’Î_« ·Õ‰Î ±ÎT›Î Ë˘› ÷ı ÁÎ‹Î
’«ÎÁ ±Î‰ı ÷˘ ÷ıfiı ËÃÎ‰Ì Ïÿ›ı; ÷ı‹ √HÎ ÷˘ CÎHÎÎ› Ë˘› ÷ı Ï‰«Îfl‰Î, ÷˘
ÿ˘Ê ◊˘ÕÎ Ë˘› ÷ı À‚Ì Ω›; fiı Ωı ÿ˘Ê {Î{Î Ë˘› ÷˘ ÁIÁ_√‹Î_ flËı‰Î›
1. ¿S›ÎHÎ∞ ÂıÃ. Á_’Ì·_ ⁄Ë˘‚_ ¿<À<_⁄ Ë˘‰Î »÷Î_ ∞‰‹Î_ ÁIÁ_√ Ë÷˘.
2. ‹Ò¬Î˝¥ ¿flı »ı.
3. ›iÎÎÏÿ¿ ¿‹˝¿Î_Õ.
4. ÏfiI› ◊÷Ì ¤√‰ÿ˚ ±ÎflÎ‘fiÎ, fi‰‘Î ¤„@÷.
fiÏË. fiı ∞‰fiı ⁄‚ ’Î‹‰Îfi˘ Ëı÷ ÷˘ ÁIÁ_√ … »ı. ÷ı …ı‹ ¬Î› ÷ı‹

⁄Ï‚›˘ ◊Î›. ÷ı‹ ±ı¿ ÷˘ ±Î ⁄‘Î_› ‹_Ïÿfl ¿flı fiı ÁIÁ_√‹Î_ fi flËı, fiı
±ı¿ ÷˘ ±ı¿ πÀ ’HÎ fi ·Ì‘Ì Ë˘› fiı ÁIÁ_√‹Î_ flËı, ±ı‹ Á‹…HÎ‹Î_ flèÎ_
»ı. ÷ı ∂÷fl÷Îfiı Á_√ı ∂÷fl÷˘ ∂÷fl÷˘ ∂÷flÌ Ω›, …ı‹ ⁄˛ÎõHÎ Ë÷˘ ÷ı
œıœÕÌ ÁÎv œıœ1 ◊¥ √›˘ ÷ı‹ ◊Î›. (18)
±Î ‹ıÏÕ›_ ‹‚Ì »ı fiı ÁÎv_ ÁÎv_ ¬Î‰Î ‹‚ı »ı, ¿ı ‹Îfi ‹‚ı »ı,
≥I›ÎÏÿ¿ ‹fiW› ÿıËfi_ Œ‚ fi◊Ì. ÷ı ÷˘ Ï‰‹¬fiı ’HÎ ‹‚ı »ı. ‹ÎÀı ‹fiW›
ÿıËfi_ Œ‚ ÷˘ ÁÎflÎfi˘ Á_√ fiı V‰¤Î‰ À‚ı, ±ıÀ·_ … »ı. (19)
±ı¿ ¿Î‹‹Î_ ∞‰ ◊Î¿Ì Ω› ‹ÎÀı Œfl÷_ Œfl÷_ ¿fl‰_. ÷ı Â_ …ı, ¿◊Î‰Î÷Î˝
ÁÎ_¤‚‰Ì, ‰Î_«‰_, K›Îfi ¿fl‰_, fiÎ‹-flÀHÎ ¿fl‰_, ±ı ±ÎÏÿ¿‹Î_ ◊Î¿ ·Î√ı
I›Îflı ⁄Ì…\_ ¿fl‰_, fiÌ¿fl ‹Ò_{‰HÎ ◊Î› fiı ‹fi ∞‰fiı ‹Ò_{‰ı ±ı‰_ »ı. (20)
Á_÷fi˘ ‹ÏË‹Î ¿èÎ˘ …ı, “±Î‰Î ÁÎ‘fiÎ_ ÿÂ˝fi ¿›ı˝ ¤√‰ÎfifiÎ_ ÿÂ˝fifi_
Œ‚ ◊Î› »ı, fiı ÷ıfiÌ Áı‰Î ¿›ı˝ ¤√‰ÎfifiÌ Áı‰Î ¿›Î˝fi_ Œ‚ ◊Î› »ı; fiı
±Î’HÎı ÷ı‰Î ÁÎ◊ı Ëı÷ ◊›_ »ı, ‹ÎÀı ±Î’HÎÎ_ ’H›fi˘ ’Îfl fi ¿Ëı‰Î›.” (21)
¿ıÀ·Î¿ flÁ˘¥ ¿flı »ı, ’ÎHÎÌ ¤flı »ı, fiı ¿ıÀ·Î¿ ·¬ı »ı, ¤HÎı »ı, fiı
¿ıÀ·Î¿ ¬Õ ‰Îœ‰Î Ω› »ı, fiı ¿ıÀ·Î¿ œ˘fl «Îfl‰Î Ω› »ı, ≥I›ÎÏÿ¿
Ïø›Î±˘ ¿flı »ı. ÷ı ÷˘ ±ı‹ ΩHÎ‰_ …ı, ±ı Á‰ı˝ ÿıËfi˘ T›‰ËÎfl »ı ÷ı ¿›Ù
Ωı¥±ı, ’HÎ ¿fl‰Îfi_ ÷˘ ⁄Ì…\_ »ı. ÷ı Â_ …ı, ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝fiÌ VQ≤Ï÷
flÎ¬‰Ì, μ’ÎÁfiÎ fiı iÎÎfi ÂÌ¬‰_, ÁIÁ_√-¿<Á_√ ±˘‚¬‰˘ fiı ÁIÁ_√‹Î_
flËı‰Î› ±ı‰˘ ºœ ’Î›˘ ¿fl‰˘; ≥I›ÎÏÿ¿ ¿fl‰Îfi_ »ı ÷ı ¿fl‰_. ±fiı ‹fiW›fiı
…ı …ı Ïø›Î ¿fl‰Îfi_ ¿ËÌ±ı ÷ı ÷ı ¿fl‰Îfiı Á˙ ÷ˆ›Îfl »ı, ’HÎ …ı ¿fl‰Îfi_ »ı ÷ı
¿ËÌ±ı ÷˘ ÷ı‹Î_ ±À¿ı »ı, ’HÎ iÎÎfi Ï‰fiÎ Á‰ı˝ ¿Î«_ »ı. fiı ±_÷fl‹Î_ ¬˘ÀÎ
CÎÎÀ ◊Î› ÷ı ’HÎ iÎÎfifiÌ ¿Áfl »ı. ±fiı ‹ËÎflÎ… ’Ò»÷Î …ı, “±ıfiı Ï¿›Î ÁÎ‘
ÁÎ◊ı Ëı÷ »ı fiı Ï¿›Î ÁÎ‘ ’ÎÁı ⁄ıÃ¿-∂Ã¿ »ı” ±ı‹ ÷’ÎÁ ¿fl‰Îfi_ ¿Ëı÷Î.
(22)
““⁄¿flÎ_, √Î›_, ¤ıÓÁ_ fiı ¨À ±ı Á‰ı˝ ‰ÎÕÎ‹Î_ flËı ’HÎ ‰ÎCÎ Ë˘› ÷ı
‰ÎÕÎ‹Î_ ’flÎ› fiÏË, ÷ı‹ ‹‹ZÎ Ë˘› ÷ı ¿˘¥ ‹÷‹Î_ ¿ı Ï‰Ê›‹Î_ ⁄_‘Î¥ flËı
fiÏË.” ±ı‹ ‹ËÎflÎ… ¿Ëı÷Î. ±fiı ‹ËÎflÎ… Ï‰flÎ…÷Î I›Îflı ’HÎ …ıHÎı
1. ±ı¿ ⁄˛ÎõHÎı ¿Î‹‰ÎÁfiÎfiı ·Ì‘ı ÏfiQfi ΩÏ÷fi˘ V‰Ì¿Îfl ¿›˘˝.
≠¿flHÎ-2 63
Á‹Î√‹ ¿›˘˝ fi◊Ì fiı ±Î… ’HÎ …ı ‹˘ÀÎ Á_÷fi˘ Á‹Î√‹ fi◊Ì ¿fl÷Î, ÷ıfiı
Â_ ‰‘ ⁄Ï©‰Î‚Î Á‹…‰Î ? ‹ÎÀı ⁄Ï© ÷˘ ±ıÀ·Ì … …ı, ‹˘ÀÎ ÁÎ‘◊Ì
ÂÌ¬ı fiı ‹˘ZÎfiÎ ¿Î‹‹Î_ ±Î‰ı, ⁄Î¿Ì ⁄Ï© fiÏË. ÷ı ‹ËÎflÎ… ¿Ëı÷Î …ı,
“fiÎ◊ ¤@÷1 ⁄Ï©‰Î‚Î »ı fiı ÿÌ‰Îfi∞2 ‹Ò¬˝ »ı.” fiı T›‰ËÎfl »ı ÷ı ÷˘
÷Î…¬ÎfiÎ3 …ı‰˘ »ı, ÷ı ÷˘ Á‘›˘˝ ÷˘’HÎ ⁄√Õı·˘ … »ı, ÷ı‹Î_ ¿Î_¥ ÁÎfl
fi◊Ì.”” ÷ı μ’fl ÁÒfl÷fiÎ ¬ÎÕÎfi_4 ºWÀÎ_÷ ÿÌ‘_.(23)
Á‰˝ Ïø›Î ¿fl‰Î‹Î_ fiÎÂ‰_÷’HÎÎfi_ ±fiÁ_‘Îfi flÎ¬‰_ ÷˘ ÿ—¬ fi
◊Î›; fiı ÁI’vÊfi˘ flÎ∞’˘ …ı‰˘ ÁIÁ_√ı ¿flÌfiı ◊Î› »ı ±ı‰˘ ’ÿÎ◊ı˝ ¿flÌfiı
◊Î÷˘ fi◊Ì. ±fiı ±ı¿ «ı·Î‹Î_ ⁄_‘Î› ÷ı ’Î_«-ÿÂ‹Î_ ¿ı‹ fi ⁄_‘Î› ? fiı …ı
CÎHÎÎ ‹ÎHÎÁ‹Î_ ’HÎ fi ⁄_‘Î› ±ı ÷˘ ±Ï÷ Á‹◊˝fiÌ ‰Î÷ »ı. (24)
±ı¿ …HÎ ±ı¿ ‹_Ïÿfl‹Î_ ’Î_«ÁıÓ wÏ’›Î ‹Ò¿Ìfiı «ÎS›Î √›Î ’HÎ ±ıÀ·Î
wÏ’›Î ⁄ıÃÎ_ ⁄ıÃÎ_ ¬Î¥fiı ÁÎ‘fi˘ Á‹Î√‹ ¿›˘˝ Ë˘÷ ÷˘ ⁄Ë Á‹ÎÁ ◊Î÷.
(25)
‹˘ÀÎfiÌ ±ÎiÎÎ±ı ¿flÌfiı ¿fl‰_, ÷ı ÷˘ …ı‹ √HÎ’Ï÷±ı √Î›fiÌ ≠ÿÏZÎHÎÎ
¿flÌ ±ı‰_ »ı.5 fiı ‹fifi_ √‹÷_ ¿fl‰_ ÷ı ÷˘ ¿ÎÏ÷˝¿ V‰Î‹ÌfiÌ ’ıÃı M≤J‰ÌfiÌ
1. ‹Ò‚ ¿HÎ¤Î √Î‹fiÎ ±fiı ‰Õ˘ÿflÎ‹Î_ ‰Á÷Î ±Î ¤@÷ ÂÎ¿⁄¿Î·_ ‰ı«÷Î √flÌ⁄
ËÏfl¤@÷ Ë÷Î. ÷ı‹fiı lÌ∞‹ËÎflÎ…‹Î_ ±fiL› ÏfiWÃÎ Ë÷Ì.
2. ‰Õ˘ÿflÎ‹Î_ √Î›¿‰ÎÕÌ flÎF›‹Î_ ÿÌ‰Îfi’ÿı ≠A›Î÷ ◊fiÎfl Ï‰ß·flÎ‰ ÿı‰Î∞.
÷ı‹fiı lÌ∞‹ËÎflÎ… ≠I›ı ¶ıÊ⁄Ï© Ë÷Ì. ·˙Ï¿¿ flÌ÷ı ⁄Ï©ÂÎ‚Ì Ë˘‰Î »÷Î_
±˘‚¬‰Î …ı‰Î »ı ÷ı‹fiı … fi ±˘‚¬Ì Â@›Î ±ıÀ·ı ‹Ò¬˝ Ã›Î˝.
3. Á_ÕÎÁ.
4. ’Ëı·Î_ ÁÒfl÷fiÌ ’Î›¬ÎfiÎ-’©Ï÷ C≤HÎÎ μ’Ω‰ı ÷ı‰Ì Ë÷Ì. ’÷flÎ_fiÌ ‹‚’ıÀÌ±˘
¤flÎ÷Ì flËı fiı ŒflÌ ⁄ÿ·Î÷Ì flËı; ±ıÀ·ı ±ı ¬ÎÕÎ ¿ÿÌ ÁÎŒ ◊Î› … fiËŸ.
5. ’Î‰˝÷Ì∞fiı ⁄ı ’hÎ˘ — ‹˘ÀÎ ¿ÎÏ÷˝¿ı› fiı fiÎfiÎ √HÎ’Ï÷∞. ±ı¿ ¿L›Îfiı ⁄_fiı
¤Î¥±ı ·Bfi ‹ÎÀı ’Á_ÿ ¿flÌ. ¿L›Î±ı ¿flÎfl ‹Ò@›˘ ¿ı “M≤J‰ÌfiÌ ≠ÿÏZÎHÎÎ ŒflÌfiı
⁄_fiı‹Î_◊Ì …ı ‰Ëı·˘ ±Î‰ı ÷ıfiı Ë_ ‰flÌÂ.”
‹˘flfiÎ ‰ÎËfi ’fl ¿ÎÏ÷˝¿ı› ÷˘ ∂’ÕuÎ. √HÎ’Ï÷fi_ ‰ÎËfi ™ÿfl fiı ’˘÷ı ’HÎ
ÂflÌflı V◊Ò‚. ±Î◊Ì ’Î‰˝÷Ì∞fiı ÁËı·˘ μ’Î› ’Ò»u˘. ’Î‰˝÷Ì∞±ı ¿èÎ_ — “√Î›
M≤J‰Ìfi_ V‰w’ »ı. √Î›fiÌ ≠ÿÏZÎHÎÎ ŒflÌ ·ı ±ıÀ·ı M≤J‰ÌfiÌ ◊¥ …Âı.”
√HÎ’Ï÷±ı Ï‰rÎÁ’Ò‰˝¿ ‹Î÷ÎfiÌ ±ÎiÎÎ ‹ÎfiÌ ÷˘ ÷ı‹fiÌ ∞÷ ◊¥ ±fiı ¿L›Î
÷ı‹fiı ‰flÌ.
≠ÿÏZÎHÎÎ ¿fl‰Î …ı‰_ »ı. ‹ÎÀı ±ÎiÎÎ±ı ◊˘Õ<_ ¿flı ÷˘’HÎ CÎHÎ_ ◊Î› »ı. fiı
‹fi√‹÷_ {Î{_ ¿flı ÷˘’HÎ ◊˘Õ<_ ◊Î› »ı. ±fiı …ı ±ÎiÎÎ‹Î_ ‘‹˝fiı CÎÁÎfl˘
±Î‰÷˘ Ë˘› ±ı‰Ì ±ÎiÎÎ‹Î_ ÷˘ CÎÀı ±ı‹ ¿fl‰_. (26)
ÏÂ‰∞, ’Î‰˝÷Ì fiı ’˘ÏÃ›Îfiı ºWÀÎ_÷ı1 ¿flÌfiı …√÷fi_ ¿èÎ_ …ı, “±ı‹Î_
¿Î_¥ ’Î‘v_ fi ‹‚ı, ±ı ÷˘ √‹ı ±ı‹ ¿flı ÷ı‹Î_ ’HÎ ¬˘À ¿Îœı, ‹ÎÀı ±ı ‰Î÷
Á‹∞ flÎ¬‰Ì.” (27)
⁄Ë ¬’‰Î‚˘ Ë˘› ÷ıfi_ Á‹_2 flËı; fiÌ¿fl ⁄Ë ≠¿ÎflfiÎ ÂOÿ ±Î‰ı
÷ı ‹Ò‚√˘ CÎÀÌ Ω›. (28)
¤√‰Îfifiı Á_¤ÎflÌfiı …ı …ı Ïø›Î ¿flı »ı ÷˘’HÎ ÷ı fi◊Ì ¿fl÷Î fiı ÷ı
±¿÷Î˝ »ı, fiı ÷ı Ï‰fiÎ ÷˘ ⁄ıÃ˘ »ı ÷˘’HÎ ¿÷Î˝ »ı. ±fiı ¤√‰Îfifiı
Á_¤ÎflÌfiı ¬Î› »ı, ⁄˘·ı »ı, …\±ı »ı, ÁÒ±ı »ı, «Î·ı »ı, ≥I›ÎÏÿ¿ …ı …ı
Ïø›Î ¿flı »ı ÷˘’HÎ ÷ı ¿Î_¥ ¿fl÷˘ fi◊Ì fiı ÷ı ÷˘ ±¿÷Î˝ »ı. (29)
±_÷fl‹Î_ ¤…fi ¿fl‰Î ÂÌ¬‰_, ÷ıHÎı ¿flÌfiı Ï‰Ê›fiÎ flÎ√ ±˘»Î ◊Î›
»ı. (30)
≠ÁÎÿÌfi_ ‹ÎËÎIQ› Á‹…÷Î Ë˘¥±ı ÷˘ ‹˘ÀÎfiÎ «flHÎfiÌ fl… ·¥fiı
‹Î◊ı «ÕÎ‰Ì±ı, ’HÎ flÁ›@÷ …ı ≠ÁÎÿÌ ÷ı ÷˘ ÷ıfi˘ √HÎ …HÎÎ‰ı fiı Ï‰¿Îfl
’HÎ ◊Î› »ı. (31)
ƒT› »ı ÷ı ÷˘ ’Î_«ı Ï‰Ê›fi_ ¿ÎflHÎ »ı, ÷ı ‹‚ı ÷ı‹ ÷ı‹ Ï‰Ê›fiı ±◊ı˝
μz‹ ◊Î›. (32)
1. ÏÂ‰fi_ ‰ÎËfi ’˘ÏÃ›˘. ±ı¿ ‰Îfl ÏÂ‰-’Î‰˝÷Ì ’˘ÏÃ›˘ ·¥fiı ‹ÁÎŒflÌ±ı fiÌ¿Y›Î_.
±ı¿ √Î‹ ±ÎT›_. ·˘¿˘ ¿Ëı — “»÷ı ‰ÎËfiı «Î·Ìfiı Ω› »ı !” ±Î ÁÎ_¤‚Ì ⁄_fiı
’˘ÏÃ›Î ’fl ⁄ıÃÎ_.
⁄Ì…\_ √Î‹ ±ÎT›_. ·˘¿˘ ¿Ëı — “»ı ÿ›Îfi˘ »Î_À˘ ? ⁄_fiı «œÌ ⁄ıÃÎ_ »ı !”
◊˘Õı ÿÒfl √›Î ’»Ì ’Î‰˝÷Ì ¿Ëı — “Ë_ «Î·_ »\_ ÷‹ı ⁄ıÁ˘.” ÏÂ‰∞ ⁄ıÃÎ.
hÎÌ…\_ √Î‹ ±ÎT›_. ·˘¿˘ ¿Ëı — “’ßÎ …ı‰˘ «œÌ ⁄ıÃ˘ »ı fiı e· …ı‰Ì ⁄Î¥fiı ’√ı
«·Î‰ı »ı.” ±Î ÁÎ_¤‚Ì ÏÂ‰∞ ∂÷›Î˝ fiı ’Î‰˝÷Ìfiı ⁄ıÁÎ›ÎÙ.
«˘◊_ √Î‹ ±ÎT›_. ·˘¿˘ ¿Ëı — “±Î ÷ı ¿ı‰˘ Á‹› ±ÎT›˘ »ı ! ‘HÎÌ ⁄Ì«Îfl˘
’√ı «Î·ı »ı fiı ⁄Î¥ «œÌ ⁄ıÃÌ »ı !” ±Î‹, ·˘¿˘fiı ÷˘ ÀÌ¿Î-ÏÀM’HÎfi˘ V‰¤Î‰
… Ë˘› »ı. ±ı‹fiÎ ÷flŒ ·Z› flÎ¬Ì±ı ÷˘ ∂·ÀÎ ÿ—¬Ì ◊‰Î›.
2. ÁÌ‘_, ±fi¿>‚, Áfl¬_.
≠¿flHÎ-2 65
…ıfiÎ Ëˆ›Î‹Î_ …√÷ ≠‘Îfi Ë˘› ÷ı ⁄ÌΩfiÎ Ëˆ›Î‹Î_◊Ì …√÷ Â_

¿ÎœÂı ? fiÏË … ¿Îœı. fiı I›Î√Ì ¿ı B≤ËV◊ Ë˘› ’HÎ ’˘÷ÎfiÌ Á‹…HÎ ≠‹ÎHÎı
⁄ÌΩfiı Á‹Ω‰ı; fiı Á˙fiı ±ı‹ »ı …ı, “‹ÎflÎ …ı‰_ Á‹…ı ÷˘ ÃÌ¿.” (33)
Á_√ ¿fl‰Î‹Î_ fiı ÁIÁ_√ ¿flfiÎflÎ‹Î_ ’HÎ ⁄Ë ¤ıÿ »ı, ¿ı‹ …ı,
‹ËÎflÎ…fi˘ Á_√ ¿ıÀ·Î¿ ÁÎ‘±ı ¿›˘˝ fiı B≤ËV◊ı ’HÎ ¿›˘˝, ’HÎ Á‹…HÎ‹Î_
±fi_÷ ¤ıÿ ’ÕuÎ »ı fiı Á‹Î√‹ ¿fl‰˘ fiı ¤ı‚_ flËı‰_ ÷ı‹Î_ ’HÎ CÎHÎ˘ Œıfl
»ı. …ı‹ √Î›fiÎ ±Îμ‹Î_ ≥÷flÕÌ flËı »ı ’HÎ ÷ıfiı ÿÒ‘fi˘ V‰Îÿ ±Î‰÷˘ fi◊Ì
fiı ‰Î»v_ »ı ÷ı »ıÀı flËı »ı ÷˘’HÎ ÷ıfiı ÿÒ‘fi˘ V‰Îÿ ±Î‰ı »ı. (34)
Ïfifl_÷fl Á‰˝ Ïø›Î‹Î_ ’Î»\_ ‰Î‚Ìfiı Ωı‰_ …ı, ‹Îflı ¤√‰Îfi ¤…‰Î »ı
fiı Ë_ Â_ ¿v_ »\_ ? ±ı‹ Ωı›Î ¿fl‰_. (35)
ÁIÁ_√ ¿fl‰Î‹Î_ fiı Á‹…‰Î‹Î_ CÎHÎÌ ¿Áfl flËÌ Ω› »ı; ¿ı‹ …ı,
‹ËÎflÎ… Ï⁄flÎ…÷Î I›Îflı ÿÂ˝fi ◊Î÷Î_ Ë˘› ÷˘ ±ıÀ·Ì ‰Îfl ÿÁ-‰ÌÁ ÁÎ‘
÷˘ CÎÕÌ›ı »ıÀı Ω÷Î fiÏË, fiı √‹ı ±ıÀ·˘ ◊Î¿ ·ÎB›˘ Ë˘› ’HÎ flÎ÷ı ÿÂ˝fi
◊Î÷Î_ Ë˘› ÷˘ ±Î¬Ì flÎ÷ ÿÂ˝fi ¿fl÷Î fiı ¿ıÀ·Î¿ Á¬ı ÁÒ¥ flËı÷Î; ±ı‹
Á‹…HÎ‹Î_ CÎHÎÎ ¤ıÿ »ı. (36)
‹‹ZÎfiı ÷˘ Ïfifl_÷fl Ë˘Ó¿ÎflÎ ¿flfiÎflÎ Ωı¥±ı. ÷ı Ë˘› ÷˘ ≠¤
¤Ω›, fiÌ¿fl ÷˘ …ı‹ ‰ÎÕÎ‹Î_◊Ì ‰ÎCÎ ⁄¿v_ μ’ÎÕÌ Ω› ±ı‹ ◊Î›. (37)
⁄˛õÏÊ˝1 fiı flÎ…ÏÊ˝,2 ÷ı‹Î_ ⁄˛õÏÊ˝fi˘ ‹Î√˝ μkÎ‹ »ı ’HÎ ÷ı ¿ÃHÎ »ı;
fiı flÎ…ÏÊ˝fi˘ ‹Î√˝ ‹A› »ı fiı ⁄Ë‘Î ±ı … ’Îfl ’Õı ±ı‰˘ »ı. ±fiı
Ï‰zÎ±˘ ÷˘ CÎHÎÌ »ı ’HÎ ¤HÎ‰Î …ı‰Ì ÷˘ ⁄˛õÏ‰zÎ »ı, fiı ±ı‹Î_ … ‹Î· »ı
fiı ±_÷ı ±ı‹ ¿›Î˝ Ï‰fiÎ »^À¿˘ fi◊Ì, ’HÎ ∞‰ ±ı ‹Î√ı˝ «Î·÷Î fi◊Ì. (38)
‹˘ÀÎ Á_÷fi˘ Á‹Î√‹ ÷˘ ¤√‰Îfi ¤ı‚_ flËı‰_ ÷ı ¿fl÷Î_ ’HÎ ±Ï‘¿
»ı; ¿ı‹ …ı, ¤√‰Îfi ÷˘ ‹fiW›«ÏflhÎ ¿flı ÷ı◊Ì Á‹…HÎfiÌ ¿Áfl Ë˘› ÷˘
Á_Â› ◊¥ Ω› fiı ±‰‚_ ’Õı. ‹ÎÀı ÁÎ‘fi˘ Á‹Î√‹ ±Ï‘¿ »ı. fiı ÿÁ
ËΩfl wÏ’›Î ¬fl«ı ÷ı ¿fl÷Î_ ‹_ÏÿflfiÎ fl˘À·Î ¬Î¥fiı ÁÎ‘fi˘ Á‹Î√‹ ¿flı
fiı Á‹…‰Î ‹Î_Õı ÷ı ±Ï‘¿ »ı; ¿ı‹ …ı, ±˘S›Îfiı ÿıÂ¿Î‚ ·Î√ı, ’HÎ ±Îfiı
1. ’˘÷ÎfiÎ ±ÎI‹Îfiı ⁄˛õw’ ‹ÎfiÌ, ¤√‰Îfifi_ ±¬_Õ Ï«_÷‰fi ¿fl‰ÎfiÎ ‹Î√ı˝
«Î·fiÎfl.
2. ¤√‰Îfifi˘ ±fiL› ±Îl› flÎ¬Ì, ’˛T≤ÏkÎ‹Î√˝‹Î_ ΩıÕÎ›ı· ‹‹ZÎ.
fi ·Î√ı, ÷ı ‹ËÎflÎ…ı ’HÎ ¿èÎ_ »ı …ı, “ÁIÁ_√ı ¿flÌfiı ‰Â ◊Î™ »\_ ±ı‰˘
⁄Ì…ı ÁÎ‘fiı ¿flÌfiı ‰Â ◊Î÷˘ fi◊Ì.” fiı ÁIÁ_√ ¿flı ÷˘ Á_ÁÎfl‹Î_◊Ì ’HÎ
‹¿Î¥ Ω›. (39)
·¬‰_, ¤HÎ‰_ ÷ı ÷˘ ÃÌ¿ »ı fiı ¤„@÷fi_ ¿Î_¥ Áv_1 ±Î‰÷_ fi◊Ì,
’HÎ Ïfi›‹ flÎ¬Ì ⁄O⁄ı CÎÕÌ ±ÎI‹Î-±fiÎI‹Îfi˘ Ï‰‰ı¿ ¿fl‰Î ‹Î_Õı fiı ⁄O⁄ı
CÎÕÌ flÀHÎ ¿flı fiı ⁄O⁄ı CÎÕÌ T≤ÏkÎ±˘ w_‘Ìfiı ⁄_‘ ¿flı fiı ⁄O⁄ı CÎÕÌ ¤„@÷ ¿flı
÷˘ ±ı‹ …HÎÎ› …ı, ∞‰ T≤Ï© ’Î‹ı »ı ÷˘ ¬fl˘, fiı Ïfi›‹ Ï‰fiÎfi_ ÷˘
’ÎHÎÌfi˘ CÎÕ˘ œ˘Y›Î …ı‰_2 ◊Î› »ı. (40)
Á‹Î√‹ ¿fl‰ÎfiÌ flÌÏ÷ ¿ËÌ …ı, “≠◊‹ ÷˘ ±ı¿Î_Ï÷¿ ÁÎ◊ı ∞‰
ΩıÕ‰˘, ’»Ì ±ı ÁÎ‘ ÷˘ ¤√‰Îfi‹Î_ flËı÷Î Ë˘› ÷ı ¤√‰ÎfifiÎ √HÎ
ÁÎ‘‹Î_ Ë˘› ±ıÀ·ı ÷ı ÁÎ‘fiÎ √HÎ ÷ı Á‹Î√‹ ¿flfiÎflÎ‹Î_ ±Î‰ı, ’HÎ ∞‰
ÁÎflÌ ’ıÃı ΩıÕı fiÏË ÷˘ ÷ıfiÎ √HÎ ±Î‰ı fiÏË; ±fiı ±ı ‰Î÷ ±Î… ¿fl˘ ¿ı
√‹ı ÷˘ ËΩfl …L‹ı ¿fl˘ ’HÎ ±_÷ı ±ı‹ ¿›Î˝ Ï‰fiÎ »^À¿˘ fi◊Ì.” (41)
±Î‹ Á‹Ω› ÷˘ ±ÎiÎÎ ’‚ı …ı,
◊fl ◊fl ‘˛Ò…÷ flËı ‰«fi ‹ıÓ ∫ƒ ‹fiŸƒÎ,
◊fl ◊fl ‘˛Ò…÷ flËı ‰«fi ‹ıÓ ±‰Ïfi3 ±ËŸƒÎ4;
◊fl ◊fl ‘˛Ò…÷ flËı ‰«fi ‹ıÓ ÂÂÌ ±w ÁÒflÎ5,
◊fl ◊fl ‘˛Ò…÷ flËı flıfi6 Ïÿfi ¿Î‚ Ë…^flÎ7;
ËÏfl Ëfl ±…8 ±ÎÏÿ Á⁄ı flË÷ ¤„@÷fl÷ ΩÏË ¿Ì,
‹¿<_ÿ ‹˘Ë‰Â ‹Òœ fifl ¿flı fi ±ÎiÎÎ ÷ÎÏË ¿Ì.
±ı ±ÎÏÿ¿ ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ ±ÎiÎÎ‹Î_ ‰÷ı˝ »ı. ‰‚Ì Á‰˝hÎ …_÷˘T›˝ÁfiÎ‰√I›Î ±ı‹
1. ’Îfl, »ıÕ˘.
2. ’ÎHÎÌfiÌ fiÎfiÌ … ±ı¿ Áıfl ±¬_Õ ‰Ëı÷Ì Ë˘› ÷˘ I›Î_ ‘fl˘ ¤flÎ›, ’HÎ ’ÎHÎÌfi˘
CÎÕ˘ ⁄Ì…ı-hÎÌ…ı Ïÿ‰Áı œ˘‚Ì ±Î‰‰Î◊Ì ‘fl˘ ¤flÎ› fiËŸ. (‰«. √.’˛. 23)
3. M≤J‰Ì.
4. ÂıÊfiÎ√.
5. «_ƒ ±fiı ÁÒ›˝.
6. flÎ÷.
7. Áı‰Î‹Î_ ËÎ…fl.
8. Ï‰WHÎ, Â_¿fl, ⁄˛õÎ.
≠¿flHÎ-2 67
∞‰ ¿‹˝‰Â ±fi_÷ ÿ—¬ ¤˘√‰ı »ı, ±ı‹ Ï‰«Îflı ÷˘ ±ÎiÎÎ‹Î_ flËı‰Î›.

±ı‹ iÎÎfiÌfiı ÷˘ ±fiı¿ flÌ÷ »ı. fiı Ï‰Ê›fi˘ ≠Á_√ flÎ¬Ìfiı Ïfi‰Î˝ÁÏfi¿
◊‰ÎfiÌ ±ÎÂÎ ÷˘ fi … flÎ¬‰Ì; ±ı ‰Î÷ ±ı‹ … »ı. ±fiı ±ÎiÎÎ ·˘’ı ÷ıfiÎ
Ëˆ›Î‹Î_ Á¬ fi flËı, ÷ı …ı‹ «HÎÎ fiı CÎ™ ±ÎÏÿ¿‹Î_ ÏË‹ ’Õı,1 ÷ı μ’fl◊Ì
÷˘ Ë˘› ±ı‰_ ÿı¬Î› ’HÎ ‹Î_ËÌ◊Ì ⁄Ì… ⁄‚Ì Ω› »ı, ±ı‹ ◊Î› »ı. (42)
±Î ∞‰fiı ‹Î◊ı ÂÎV÷Î2 Ï‰fiÎ V‰÷_hÎ’HÎı ÷˘ ∞‰ ÿıËfi˘ … ¿ÌÕ˘
◊¥ flËı ±ı‰˘ »ı. (43)
‹˘ÀÎ Á_÷fi˘ Á‹Î√‹ ¿fl‰Îfi˘ ‹ÏË‹Î ¿èÎ˘ …ı, “fl˘À·Î ¬Î‰Î ‹‚ı
»ı ’HÎ ¿ÿÎ« ÷ı fi ‹‚ı ÷˘ flÎ_‘ı·_ ±Lfi ‹Î√Ì ¬Î¥fiı ’HÎ ±Î ÁÎ‘fi˘
Á‹Î√‹ ¿flÌ±ı, fiÌ¿fl ¿Î«Î ÿÎHÎÎ ¬Î¥fiı ’HÎ Á‹Î√‹ ¿flÌ±ı, fiÌ¿fl
μ’‰ÎÁ ¿flÌfiı ’HÎ Á‹Î√‹ ¿flÌ±ı, ±◊‰Î ·Ÿ⁄Õ˘ ¬Î¥fiı, fiÏË ÷˘ ‰Î›
¤fl¬Ìfiı ’HÎ ±Î Á‹Î√‹ ¿›Î˝ …ı‰˘ »ı. ±fiı …ıfiı ¿˘¥¿ ¿Î‹fi˘ ¿flfiÎfl˘
Ë˘› ¿ı …ıfiı fl˘À·Î ¬Î‰Î ‹‚÷Î Ë˘›, ÷ı Ωı ±Î Á‹Î√‹ fiÏË ¿flı ÷˘ ÷ıfiı
÷˘ ⁄Ë ¬˘À ΩÂı.” ±ı‹ CÎHÎÌ¿ ‰Î÷Î˝ ¿flÌ. (44)
ÁÎ‘fiÌ ‰Î÷_fiÌ √Ï÷ ÷˘ ¿Î‚fiÎ …ı‰Ì »ı ÷ı ÿı¬Î› … fiÏË ’HÎ
±iÎÎfi ÀÎ‚Ì fiÎ¬ı, …ı‹ ⁄Î‚¿‹Î_◊Ì …\‰Îfi ◊Î› »ı fiı ÷ı T≤© ◊Î› »ı ÷ı
ÿı¬Î÷_ fi◊Ì ÷ı‹. ±fiı ⁄Ì…ı Ãı¿ÎHÎı …ıÀ·_ ¿Î‹ ±ı¿ ¿S’ı ◊Î› »ı ÷ıÀ·_
¿Î‹ ±Î_ËŸ ±ı¿ Ïÿ‰Áı ◊Î› »ı. ‹ÎÀı …ıfiı ¿Áfl ÀÎ‚‰Ì Ë˘› ÷ıfiı ÷˘ ±Î
⁄flÎ⁄fl ⁄ÌΩı ¿˘¥ ÁÎfl˘ Ωı√ fi◊Ì. (45)
‹ËÎflÎ…ı ±ÎÃ ‹ÏËfiÎ Á‘Ì ÁÎfl_√’fl, ¿ÎÏfl›ÎHÎÌ, ·˘›Î fiı ’_«Î‚Î
‰√ıflı‹Î_ Á_÷fiı ¤ı‚Î flÎ¬Ìfiı ‰Î÷_ ¿flÌ; fiı ‹_Õ‚ ŒflÌfiı ±Î‰ı ÷ıfiı ’HÎ ’_ÿfl
Ïÿ‰Á, ‹ÏËfi˘ flÎ¬Ìfiı ‰Î÷_ ¿fl÷Î; ±ı‹ ¿flı I›Îflı iÎÎfi ◊Î› »ı ’HÎ ÷ı
Ï‰fiÎ ◊Î÷_ fi◊Ì. (46)
Á_ÁÎfl‹Î_ Á¬ …ı‰_ …HÎÎ› »ı ’HÎ ÷ı‹Î_ ÷˘ ÿ—¬ »ı. …ı‹ ÂıflÕÌfiÎ
ÁÎ_ÃÎ‹Î_ ≥›‚ ’Õı ÷ı Á¬ ‹Îfiı »ı, ’HÎ Ï««˘ÕÎ‹Î_3 ¤Ò¿Î fiÌÁflÂı. fiı
1. ÏÂ›Î‚Î‹Î_ ±Ï÷Â› Ã_ÕÌ ’Õı ÷˘ CÎ™fi˘ ÿÎHÎ˘ «œı fiËŸ fiı «œı·˘ ÿÎHÎ˘ ¿fl‹Î¥
Ω›. ÏË‹fiı ·Ì‘ı {ÎÕ-’Îfi, ‰fiV’Ï÷ ⁄‘_ ⁄‚Ì Ω› »ı.
2. Ïfi›Î‹¿.
3. ÂıflÕÌ ’Ì·‰Îfi_ ›_hÎ, ¿˘·.
¿Î√ÕÎfiı lÎ©fiÎ Á˘‚ Ïÿ‰Áfi_ Á¬1 fiı ’»Ì ⁄_‘Ò¿fiÌ √˘Ï‚›_ ¬Î‰ÎfiÌ »ı

÷ı‹. (47)
ÏŒfl_√Ì2 ÏfiI› ¿‰Î›÷ ¿flÎ‰ı »ı ÷ı◊Ì ÷ıfiÎ ‹ÎHÎÁ ⁄Ë ¬⁄ÕÿÎfl
◊Î› »ı, ÷ı‹ …ı ¿◊Î‰Î÷Î˝, ≠ë-μkÎfl ¿fl‰Î-ÁÎ_¤‚‰Îfi˘ ±P›ÎÁ flÎ¬ı
÷ıfi˘ ∞‰ T≤Ï©fiı ’Î‹ı fiı ÷ı‹Î_ ⁄‚ ±Î‰ı, ’HÎ ÷ı Ï‰fiÎ ⁄‚ fi ±Î‰ı fiı …ı
±Î‚Á ◊¥fiı ⁄ıÁÌ flËı ÷ıfiı Â_ Á‹ÎÁ ◊Î› ? (48)
‹˘ÀÎ Ë˘› ÷ıfiı ⁄ÌΩfiı ÏË_‹÷ ÿı‰Îfiı ±◊ı˝ ±ı‹ ‰Î÷ ¿fl‰Ì …ı, “±ı¿
Ïÿ‰Á ‹fiı ’HÎ Ï…Ë˚‰Î ≥„Lƒ›ı »ı÷›˘˝ fiı ±ı¿ Ïÿ‰Á fiıhÎı »ı÷›˘˝ ÷ı w’fiı
Ωı‰Î¥ √›_,” ÷ı‹ … Á‰ı˝ ≥„Lƒ›_fi_ ¿Ëı‰_. (49)
’˘÷Î ◊¿Ì ◊˘Õ<_ ◊Î› ÷˘ ◊˘Õ<_ ¿fl‰_ fiı ËÎ◊ ΩıÕ‰Î, ’HÎ ¿’À fi ¿fl‰_
fiı ±ÎÕ<_±‰‚_ ÷flÌ Ω‰_ fiÏË. ±fiı ‹˘ÀÎ ±Î√‚ Ωı ∞‰ Áfl·’HÎı ‰÷ı˝ ÷˘
ÁËı…ı … ‹˘ÀÎ ÷ıfiÌ ¬⁄fl flÎ¬ı ÷ı‹Î_ ¿Î_¥ ¿Ëı‰_ ’Õı fiÏË. fiı …√÷‹Î_ ’HÎ
±ı‹ flÌÏ÷ »ı, …ı …ıfi˘ ◊¥ flËı ÷ıfiÌ ÏŒ¿fl ÷ıfiı flÎ¬‰Ì ’Õı »ı, ÷ı‹ ‹˘ÀÎ
¬⁄fl flÎ¬ı. (50)
±‘˘˝±‘˝ ¿◊Î‰Î÷Î˝fi˘ Ωı√ flÎ¬Âı ÷ıfi_ … ÁÎv_ flËıÂı ±fiı ±Î ÷˘
‹˘ÀÎ_ ¿Îfl¬ÎfiÎ_ ◊›Î_ ÷ı ¿Î_¥ ¬ÒÀı ±ı‹ ÷˘ »ı fiÏË. (51)
‹_ÿ‰ÎÕ ±Î‰ı ÷ı‹Î_ …ı ¿Î›fl ◊¥ Ω› ÷ıHÎı ¿flÌfiı ÿ—¬ ÷˘ ‹Àı fiÏË
fiı ÷ı‹Î_ …ı ÏË_‹÷ flÎ¬÷Î ÷ı ‹ËÎflÎ…fiı √‹÷_. (52)
’Î_« ≠¿Îflı VhÎÌ ¤˘√‰Î› »ı ÷ıfiÌ Ï‰„@÷ …ı, I‰«Î±ı, fiıhÎı, ¿Îfiı,
∞¤ı fiı ‹fi‹Î_ Á_¿S’ı. (53)
ÁIÁ_√‹Î_ ⁄fl˘⁄Ïfl›Î’HÎ_ Á‹…‰_ fiÏË fiı ⁄fl˘⁄Ïfl›Î ◊Î‰_ fiÏË fiı
⁄fl˘⁄Ïfl›Î Á‹…‰Î ±ı … ¬˘À »ı. (54)
¿˘¥ ¿>‰ı ’Õ‰Î Ω÷˘ Ë˘› ÷ıfiı ±ÎÕÎ_ ËΩfl˘ ‹ÎHÎÁ Œflı ÷˘ ’Õ‰Î ÿı
fiÏË, ÷ı‹ ÁI’vÊ fiı ÁIÂÎVhÎfiÎ ⁄Ë ÂOÿ ÁÎ_¤Y›Î Ë˘› ÷˘ Ï‰Ê›‹Î√˝◊Ì
1. ÏËLÿ ‹ÎL›÷Î ‹…⁄, ¤Îÿfl‰Î ‰ÿ ’Õ‰Î◊Ì ±ÎÁ˘ Áÿ ’Õ‰Î Á‘ÌfiÎ lÎ©fiÎ
Á˘‚ Ïÿ‰Áı Ï’I≤±˘fiı ¬Ìfl-ÿÒ‘’Î¿fi_ fiˆ‰ız »Î’flÎ_ ’fl fiÎ_¬Ìfiı ‘flÎ‰‰Î‹Î_
±Î‰ı »ı. …ıfiı ¿Î√ÕÎ ¬Î› »ı. lÎ© ’»Ì Ωı ÷ı »Î’flÎ_ ’fl ⁄ıÁı ÷˘ ·˘¿˘ ÷ıfiı
±’Â¿Ïfi›Î‚ ‹ÎfiÌfiı μÕÎÕÌ ‹Ò¿ı »ı.
2. ’˘«˝√Ì{ √˘flÎ±˘.
≠¿flHÎ-2 69
flZÎÎ ¿flı. ±fiı √‹ı ±ı‰_ ±‰‚_ ‹ÎHÎÁ Ë˘› ÷ıfiı ’HÎ ‰Â ¿flÌ±ı, ±ı ÷˘
±Î‰Õu_ Ωı¥±ı; ÷ıfiı fi‹Ì ÿ¥±ı, ÷ıfi_ flÎ¬Ì±ı, ÷ıfiı ’Ò»Ì±ı, ±ı ±fiÁÎflı
‰Â ¿flÌ±ı ±ı ÷˘ ¿ÃHÎ fi◊Ì; Ωı ±Î’HÎı ±ıfiÎ ◊¥ Ω¥±ı ÷˘ ÷ı ±Î’HÎÎ
◊¥ Ω›. (55)
÷’ÎÁÌfiı …\±ı ÷˘ ±Î ∞‰ ÷˘ ¿ı‰‚ ≠¿ÚÏ÷fiı … ¤…ı »ı, ’HÎ ÿıË
√…flÎfi μ’fl Áfl÷ flËı÷Ì fi◊Ì ±fiı ±‰U› Ë˘› ±ıÀ·_ ÷˘ ¿fl‰_ ’Õı; ’HÎ
±Î ÷˘ ≠¿ÚÏ÷fiı ‰Â ◊¥fiı ⁄˘·ı »ı, ÁÎ_¤‚ı »ı, …\±ı »ı, ¬Î› »ı, Œfl÷˘
Œflı »ı, ⁄ıÁÌ flËı »ı, ÁÒ¥ flËı »ı ≥I›ÎÏÿ¿ Á‰ÎHÎ1 ¿flı »ı ’HÎ ÷ıfi˘ ÷’ÎÁ
¿fl÷˘ fi◊Ì, ÷ıfiı ÿfl‰ÎΩ‰Î‚Î2 ÿı¬ı »ı fiı ⁄ÌΩfiı ÷˘ √‹ … fi◊Ì. ‹ÎÀı
±‰U› μ’fl Áfl÷ flÎ¬Ìfiı ’Î»\_ ‰‚‰Îfi˘ V‰¤Î‰ flÎ¬ı ÷˘ ‹˘ÀÎ ÁÎ‘fiÌ
’HÎ ÷ıfiÎ μ’fl ºÏWÀ ◊Î›; fiı ’ÿÎ◊˝fiÎ ÷˘ Ïÿ‰Áı Ïÿ‰Áı œ√·Î ◊Î› »ı fiı
‰‚Ì ◊ÎÂı, ÷ı ÷˘ ⁄_‘ fiÏË ◊Î›; fiı ⁄_‘ ¿fl‰_ ±ı ÷˘ M≤J‰Ì ‹œÎ‰‰Î …ı‰_
¿ÃHÎ »ı fiı fi ¤˘√‰‰_ ±ı ÷˘ ΩıÕÎ ÏÁ‰ÕÎ‰Ìfiı ’Ëıfl‰Î …ı‰_ Á√‹ »ı, ±ı
Ï‰fiÎ ⁄ÌΩı μ’Î› fi◊Ì. (56)
Á_÷ ¿Ëı ÷ı‹ ¿fl‰_ ÷ı lıWÃ »ı fiı ‹fi‘Î›Ù ¿fl‰_ ÷ı ¿ÏfiWÃ »ı, fiı
‹fi√‹÷_ ¿fl÷˘ Ë˘› fiı ÷ı I›Î√ flÎ¬÷˘ Ë˘› fiı ±Î¬Î ‹_Ïÿflfi_ ¿Î‹
±ı¿·˘ ¿fl÷˘ Ë˘› fiı √‹ı ±ıÀ·Î ‹ÎHÎÁfiı ÁIÁ_√ ¿flÎ‰÷˘ Ë˘›, ÷˘’HÎ ÷ı
L›Òfi »ı fiı ÷ıfiı ¿˘¥¿ Ïÿ‰Á Ï‰Cfi »ı. ±fiı …ı hÎHÎ ÀÎHÎÎ_ ¬Î÷˘ Ë˘› fiı
±Î‚Á Ë˘› fiı ¨CÎ÷˘ Ë˘› ±ı‰Ì flÌ÷fiÎ ÿ˘Êı ›@÷ Ë˘›, ’HÎ Ωı ÷ı
’˘÷Îfi_ ‹fi√‹÷_ ‹Ò¿Ìfiı Á_÷ ¿Ëı ÷ı‹ ¿flı ÷˘ ÷ı ±Ï‘¿ »ı. fiı Á_÷ ¿Ëı ±ı‹
¿fl‰_ ±ı Ïfi√˝HÎ »ı fiı ‹fi√‹÷_ ¿fl‰_ ±ı Á√HÎ »ı. fiı ±Î I›Î√Ì ⁄ıÃÎ »ı
÷ı‹Î_ ’HÎ ±‘Î˝ ÷˘ ‹fi√‹÷_ ¿fl÷Î ËÂı fiı B≤ËV◊ ’HÎ ¿ıÀ·Î¿ ‹fifi_ ‘Î›Ù
¿flı »ı, ’HÎ …ıfi_ ÿÁ …HÎ ≠‹ÎHÎ ¿flı ÷ı ¬fl˘ ¿Ëı‰Î›, ’HÎ ±ı¿fi_ ¿èÎ_
≠‹ÎHÎ fiÏË. (57)
ÁIÁ_√‹Î_ VhÎÌfi˘ I›Î√ ¿flı ±ı‰Î ÷˘ CÎHÎÎ, ’HÎ ƒT›fiı ¬˘À<_
¿flÎ‰fiÎfl fiı ¿flfiÎfl ±ı‰Î ÷˘ ¿˘¥¿ … Ë˘›, ⁄Î¿Ì ±ıfiÌ ÷˘ ’ÏWÀ … ◊ÎÂı,
¿ı‹ …ı, ±ı‹Î_ Á‰ı˝ Ï‰Ê› flèÎÎ »ı fiı ÁIÁ_√fi˘ ‰Ëı‰Îfl ’HÎ ±ı◊Ì … «Î·ı
1. Á‰ÎHÎ ◊‰Ì ó vÏ«fi_ ‹‚÷Î_ Á¬ ’Î‹‰_.
2. ΩHÎ’HÎÎw’ ¤√‰ÎfifiÎ ‘Î‹fiÎ ÿfl‰Î…ı ∂¤ı·Î ‹˘ÀÎ Á_÷˘. (‰«. √.±_. 9)
»ı. ‹ÎÀı ±ıfiı ¬˘À<_ ¿flÎ‰fiÎfl fiÏË … ‹‚ı, ’HÎ ±ıfiı ¬˘À<_ ¿fl‰_. ÷ı‹Î_ ÏfiI›ı
±ı‹ Ï‰«Îfl ¿fl‰˘ …ı, “±ı ’HÎ ±ı¿ Ïÿ‰Á ‹Ò¿‰_ ’ÕÂı.” (58)
VhÎÌ ±ı ‰Ÿ»Ìfi˘ ¿flÕ »ı1 fiı ƒT› ±ı Á’˝fi˘ ¿flÕ »ı.2 fiı ÂÎVhÎ‹Î_
‰Î÷ ÷˘ ⁄Ì…‹ÎhÎ Ë˘› ’HÎ ÷ıfi_ iÎÎfi ÷˘ √v ◊¿Ì … Á‹Ω› »ı. (59)
ÂÎVhÎ‹Î_ l©Î ¿ËÌ »ı ’HÎ ÷ı‹Î_ ¿ıÀ·Î¿ ¤ıÿ »ı ó flÎ…ÁÌ, ÷Î‹ÁÌ
fiı ÁÎ„k‰¿Ì. ÷ı √œ, ¿˘ÃÎ ¿flÎ‰ı »ı ≥I›ÎÏÿ¿ ±fiı¿ ±fiı¿ ¿Î‹ ¿flı ÷ı l©Î
¿Ëı‰Î›; ’HÎ ÷ı ÂÎ ¿Î‹fiÌ ? ‹ÎÀı ÂÎVhÎ ◊¿Ì ’HÎ ’˘÷Îfiı ΩH›ı ÷˘
Á‹Ω› … fiÏË, ‹ÎÀı ÁI’vÊ ±Ï‘¿ »ı. (60)
…ı‰˘ ⁄ÌΩfiı Á‹Ω‰‰Îfi˘ ±Î√˛Ë »ı, ±ı‰˘ ’˘÷Îfiı Á‹…‰Îfi˘
Ë˘›; ±fiı …ı‰˘ ⁄ÌΩfiÎ ÿ˘Ê Ωı‰Îfi˘ ±Î√˛Ë »ı, ÷ı‰˘ ’˘÷ÎfiÎ ÿ˘Ê
ÀÎ‚‰Îfi˘ Ë˘› ÷˘ ¿Î_¥ ¿Áfl flËı … fiÏË. (61)
ÂÎVhÎ‹Î_ ±fiı ÁI’vÊfiÎ ¿èÎÎ‹Î_ ±ı‹ »ı …ı, ‹˘ÀÎ flÎ∞ ◊Î› ÷˘
Á‰ı˝ ¿Î‹ ◊Î›. ÷ı flÎ∞ ◊›ÎfiÎ μ’Î› «Îfl »ı. ÷ıfiÌ Ï‰„@÷ …ı, ±ı¿ ÷˘
±ıfiı ¿Î_¥ ’ÿÎ◊˝ Ωı÷_ Ë˘› ÷ı ±Î’‰_, fiı ⁄Ì…\_ ÷ıfiÎ ÿıËfiÌ Áı‰Î ¿fl‰Ì, fiı
hÎÌ…\_ ÷ıfiı ±Î√‚ ËÎ◊ ΩıÕÌfiı Ï‰fi› ¿fl‰˘, fiı «˘◊_ ±ıfiÌ ±fiT≤ÏkÎ,3 ÷ı
±fiT≤ÏkÎ‹Î_ ÷˘ Á‰ı˝ ‰Î÷ ±Î‰Ì Ω›; ±ı …ı‰_ ⁄Ì…\_ fi◊Ì. (62)
“±Î’HÎı ‹ËÎflÎ…fiÌ ¿˘¥ ±ÎiÎÎ ÷fl÷ flÎ∞ ◊¥fiı ‹ÎfiÌ fi◊Ì. ¿ı‹
…ı, ±Î’HÎfiı ÁÒ{ı fiÏË fiı ⁄Ï© ’HÎ ’Ë˘Ó«ı fiÏË fiı ‹ËÎflÎ…fiı ÷˘ ’Ò‰Î˝’fl
ÁÒ{÷_ Ë˘›. ÷ı ÂÌ ±ÎiÎÎ …ı, flÎ_‘ı·_ ±Lfi ‹˘›ı˝ ‹Î√‰Îfi_ ¿èÎ_ ÷ı ¿˘¥±ı
‹ÎL›_ fiÏË, ÷ı ≠◊‹ ’˘÷ı ‹Î√Ìfiı ’»Ì ‹fiÎT›_; fiı ‹_Ïÿfl ¿fl‰Îfi_ ¿èÎ_ ÷ı
¿˘¥ ËÎ ’ÎÕı … fiÏË; ’»Ì ¤HÎ‰Îfi_ ¿èÎ_ ÷ı ¿˘¥ ‹Îfi÷Î fiÏË; fiı ’kÎfl
flÎ¬‰Îfi_ ¿èÎ_ ÷ı ’HÎ ‹Îfiı fiÏË. ±ı ±ÎÏÿ¿ Á‰ı˝ ‰«fi ’flÎHÎı CÎHÎ˘ CÎHÎ˘
1. ¿flÕ ±ıÀ·ı Õ_¬. ‰Ÿ»Ìfi˘ Õ_¬ ⁄‹flÎHÎ ‹«Î‰ı. ⁄‘ı … ΩËıfl ◊Î›. ÷ı‹
T›Ï¤«Îfl ¿flfiÎflfi_ ’Î’ œÎ_@›_ fi flËı.
2. ÁÎ’ Õ_¬ ‹Îflı ’»Ì ‘Ì‹ı ‘Ì‹ı {ıfl ≠Áflı. ¿˘¥ ΩHÎı fiËŸ ÷ı‹ ±Î_¬˘ Ï⁄ÕÎ¥
Ω› fiı Q≤I› ◊Î›. ÷ı‹ ƒT›fiÎ Á_¿S’ ¿‚Î› fiËŸ ±fiı ƒT› flÎA›_ Ë˘› ÷˘ ÷ı
’HÎ ¿‚Î› fiËŸ ’fl_÷ ±fi◊˝‹ÎhÎ ±ı‹Î_◊Ì ◊Î› fiı ‹˘ZÎfiÎ ‹Î√˝◊Ì ’ÕÌ Ω›.
3. ÁI’vÊfiı Â_ ¿flÎ‰‰_ »ı ÷ıfi˘ V’WÀ A›Î· ¿˘¥fiÎ ¿èÎÎ ÏÁ‰Î› ±Î‰ı ±ı‰˘
±Î_÷Ïfl¿ ¤Î‰ fiı ÷ı ‹…⁄ ’˘÷ı ‰÷ı˝ ÷ıfiı ±fiT≤ÏkÎ ’Î‚fiÎfl ¿Ëı‰Î›. “ËoÁı √fl˙
‹Ï› ¤@I›ÎûfiT≤k›Î –” (¤Î√‰÷ — 5/5)
≠¿flHÎ-2 71
±Î√˛Ë ¿flÌfiı ‹fiÎT›Î_. ÷ı ‹ËÎflÎ…fiı fiı ‹˘ÀÎ ÁÎ‘fiı ÷˘ ’Ò‰Î˝’fl ÁÒ{ı,

’HÎ ÷ı ∞‰fiı ‹fiÎ› fiÏË. fiı ‰«fi ‹Îfi‰Î fiı fi ‹Îfi‰Î‹Î_ ’HÎ Ï‰‰ı¿
flÎ¬‰˘.” ÷ı‹Î_ fiÎflÎ›HÎÿÎÁfiÌ1 ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “I›Î√ flÎ¬÷˘ ÷ı‹Î_ ¬Î‰Îfi_
¿èÎ_ I›Îflı ¬Î‰Î ‹Î_Õu_, ÷ı‹Î_ Ï‰«Îfl fiÏË; fiı ’»Ì ÷ı‹Î_ Á_¿˘«fi_ ¿èÎ_
I›Îflı ±Lfi ‹Ò¿Ì ÿÌ‘_. ‰‚Ì ΩıÕÎ ’Ëıfl÷˘ fiÏË ÷ı ’Ëıfl‰Îfi_ ¿èÎ_ fiı ΩıÕÎ
’Ëı›Î˝ I›Îflı ’√‹Î_ ¿ÃÌfiı2 ·˘ËÌ fiÌÁ›Ù ’HÎ ¿Îœı fiÏË, ±ı ‹ÎÀı ±ı‹ fi
¿fl‰_ fiı Ï‰‰ı¿ flÎ¬‰˘.” (63)
‹˘ÀÎ Á_÷fi˘ Ïfifl_÷fl ≠Á_√ flÎ¬‰˘, ÷ı‹Î_◊Ì ¿˘¥¿ Á‹ı ¿ı‰Ì ‰Î÷
◊¥ Ω›. “‹fifiı ‹Îfl‰_ ’HÎ ÷ıfi_ ¿èÎ_ fi ¿fl‰_, …ı‹ ⁄¿flÎfiı ‹˘œÎ‹Î_ …‰
¤flÌfiı ‹Îflı »ı3 ÷ı‹ ¿fl‰_,” ±ı‹ ‹ËÎflÎ… ¿Ëı÷Î. fiı ¤√‰Îfi fiı ‹˘ÀÎ
ÁÎ‘ ±Î√‚ fi‹Ì ÿı‰_ fiı ’˘÷ÎfiÌ Á‹…HÎ ‹Ò¿Ì ÿı‰Ì fiı ±ı ÷˘ ⁄Ë ÿ›Î‚
»ı ÷ı ⁄Ë flZÎÎ ¿flı. (64)
hÎHÎ ≠¿ÎflfiÎ ‹fiW› ÁIÁ_√‹Î_ »ı. ÷ıfiÌ Ï‰„@÷ …ı, iÎÎfi ÂÌ¬ı »ı fiı
Áı‰Î ¿flı »ı ÷ı ‰‘÷Î Ω› »ı; fiı ÿıËÎÏ¤‹Îfi ‰‘Îflı »ı ÷ı CÎÀ÷Î Ω› »ı,
fiı ¿ıÀ·Î¿ ÷˘ ⁄fl˘⁄fl flËı »ı fiı ‰‘÷Î-CÎÀ÷Î fi◊Ì. ±ı hÎHÎ ≠¿ÎflfiÎ »ı,
÷ıfiı ‹˘ÀÎ ÁÎ‘ ÿı¬ı »ı. ±fiı ÿıË‹Î_ ⁄‚ ‰‘ı ÷ı ¤√‰Îfi ÷◊Î Á_÷fiı √‹ı
fiÏË fiı ‹‹ZÎfiı ’HÎ ÷ı Ωı¥fiı ÿÎ{ ◊Î›. (65)
±Î ∞‰fiı …ıÀ·_ ±_÷flı Á¬ flËı »ı ¿ı ±Lfi-‰VhÎ ‹‚ı »ı, ÷ı Á‰ı˝
‹˘ÀÎ Á_÷fiÌ ºÏWÀ ‰Õı »ı, ’HÎ ∞‰ ’˘÷Î‹Î_ ‹Î· ‹ÎfiÌfiı ±Î«Î›˝fiı ÷◊Î
‹˘ÀÎ ÁÎ‘fiı ±˘ÏÂ›Î‚Î ¿flı »ı ’HÎ ’˘÷ı ±˘ÏÂ›Î‚˘ ◊÷˘ fi◊Ì. ’HÎ Ωı
‹˘ÀÎ ÁÎ‘fiÌ ºÏWÀ …flÎ¿ Œflı ÷˘ «Î_ÕÎ· …ı‰_ ±_÷—¿flHÎ ◊¥ Ω› fiı Á¬
’HÎ flËı fiÏË. (66)
hÎHÎ ≠¿ÎflfiÎ_ ÿ—¬ ¿Ëı‰Î› »ı, ÷ı‹Î_ Ë‹HÎÎ_ ⁄ı ÿ—¬ fi◊Ì; ÷ı
±Ï‘¤Ò÷ …ı, ¿˘¥ ‹Îfl÷_ fi◊Ì fiı ±Ï‘ÿˆ‰ …ı, ¿Î‚ ’Õ÷˘ fi◊Ì. fiı Ë‰ı
±K›ÎI‹ …ı, ‹fifiÌ ’ÌÕÎ ÷ı flèÎ_ »ı; ÷ı ÀÎ‚‰Îfi˘ Ëı÷ ÷˘ iÎÎfi »ı, ÷ı Ë˘›
÷˘ ÿ—¬ fi ◊Î›, ±ıfi˘ ⁄ÌΩı μ’Î› fi◊Ì. (67)
1. Ïfi›‹’Î·fi‹Î_ Ï‰‰ı¿flÏË÷, …Õ÷Î’Ò‰˝¿ ‰‚√Ì flËıfiÎfl ±ı¿ ÁÎ‘.
2. Õo¬ ’ÕÌfiı.
3. ¿ÁÎ¥ ·˘¿˘ ⁄¿flÎfiı ‹Îfl÷Î_ ’Ëı·Î_ ÷ıfiı …‰ ¬‰ÕÎ‰ı.
‹˘ÀÎ Á‹ˆ›Î‹Î_ ‹˘ÀÎ_ ‹˘ÀÎ_ ¿ıÀ·Î_¿ ÂËıflfiÎ ÁÎ‹Îfi ±Î‰ı ÷ı‹Î_◊Ì ∞‰

¿ıÀ·_¿ I›Î√ ¿flı ? ÁÎfl˘ Ë˘› ÷ı ’HÎ ¤˘√‰‰Î ‹_Õı, fiı I›Î√ fi ◊Î› ÷ıfi_
ÿ—¬ ’HÎ ◊Î› fiı ∞‰ ‹Î_ËÌ◊Ì ËÎfl ’HÎ ’Î‹Ì Ω›. ‹ÎÀı …ıÀ·_ Ï‰Ê›◊Ì »ıÀ<_
flËıÂı ÷ıÀ·_ … ÁÎv_ flËıÂı. fiı hÎHÎ ≠¿Îflfi˘ I›Î√ ÷ıfiÌ Ï‰„@÷ …ı, ¿Î_¥¿
…HÎÁ ‰ËıÓ«Î› ÷ı ±ÎÁfiı ⁄ıÃÎ_ ±Î’ı ÷˘ Ï·›ı, fiı ⁄ÌΩı ÷˘ ∂ÃÌfiı ·ı‰Î Ω›,
fiı hÎÌΩı ÷˘ ’˘÷Îfiı fi ±Î‰ı ÷˘ ¿ËıÂı …ı, “‹fiı ¿ı‹ ±ÎM›_ fiÏË ?” ±ı hÎHÎ
¤ıÿ »ı; fiı ‹‚ı ÷˘ ÷ıfi˘ ’HÎ I›Î√ ¿flı ±ı ¤ıÿ «˘◊˘ »ı. fiı ‹˘ÀÎfi˘ Á_√
Ë˘› fiı Ï‰Ê›fi˘ Á_⁄_‘ fi Ë˘› ÷˘ … ±Î ∞‰fi_ ÁÎv_ flËı. ÷ı ‹˘ÀÎ ÂËıflfiÌ
¿Î«Ì flÁ˘¥ fiı ⁄Ì∞ ’Î¿Ì flÁ˘¥ ±ı ⁄ı› ⁄fl˘⁄fl ◊Î›. (68)
ÏÂZÎÎ’hÎÌ‹Î_ ¿èÎ_ »ı …ı, “’˘÷ÎfiÎ ⁄˛õ«›˝‰˛÷fi˘ ¤_√ ◊Î› ±ı‰_
‰«fi ’˘÷ÎfiÎ √vfi_ ’HÎ fi ‹Îfi‰_;” ÷ı‹Î_ ±ı‹ Á‹…‰_ …ı, VhÎÌ, ƒT›,
V‰Îÿ, VfiıË, ‹Îfi ≥I›ÎÏÿ¿fi˘ Ωı√ ◊Î› ±◊‰Î ‘‹˝, iÎÎfi, ‰ˆflÎB›ÎÏÿ¿fiı
CÎÁÎfl˘ ±Î‰ı ±ı‰_ ‰«fi ‹Îfi‰_ fiÏË, ±fiı ÁIÁ_√fiÌ ≠◊Î‹Î_ ÷˘ ±ÎiÎÎ
‹A› »ı. ÷ı Ãı¿ÎHÎı ÷˘ ±ı‹ Á‹…‰_ …ı, ⁄Ë‘Î vÏ« ±fiÁÎflı … ≠ıflı »ı fiı
≠ıflÎ› »ı; fiı Áfi¿ÎÏÿ¿fiı1 ΩıÕÌ±ı ÷˘ fi ΩıÕÎ› fiı ‹flÌE›ÎÏÿ¿fiı2 ‹¿Î‰Ì±ı
÷˘’HÎ ‹Ò¿ı fiÏË, fiı ¤fl÷∞fiı Ï‰Cfi ◊›_ ÷˘’HÎ ’Î»Î VQ≤Ï÷±ı {ÎS›Î. ±ı‹
‹˘ÀÎfiÎ ÂOÿ ’ıÃÎ Ë˘› ÷ı ÁËÎ› ¿flı »ı. ÷ı ¿˘¥ ‰¬÷ ±Î_¬ »ı÷flı, ¿˘¥
‰¬÷ ¿Îfi »ı÷flı fiı ∞¤, I‰«Î ±ÎÏÿ¿ »ı÷flı, ’HÎ ’Î»Î ¬⁄flÿÎfl ◊Î‰_
’HÎ ËÎflÌ Ω‰_ fiÏË. fiı Á¬fi_ Ãı¿ÎHÎ_ fiı ¤Î√‰ÎfiÌ ⁄ÎflÌ ÷˘ ±ı¿ … ÁÎflÎ
ÁÎ‘fi˘ Á‹Î√‹ »ı, ’HÎ ÷ı Ï‰fiÎ ÷˘ @›Î_¥ Á¬, ÂÎ_Ï÷ ¿ı Á‹ÎÁ ◊›Îfi_
Ãı¿ÎHÎ_ ⁄Ì…\_ fi◊Ì. (69)
≠ı‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ‹ËÎflÎ… flÎ∞ ◊¥fiı ¿Ëı …ı, “‹Î√˘.” I›Îflı ÷ı‹HÎı
‹ÎB›_ …ı, “÷‹ÎflÌ ‹ÒÏ÷˝ ±¬_Õ flËı.” I›Îflı ‹ËÎflÎ… ¿Ëı — “±ı flÎ∞’˘ ÷˘
…\ÿ˘ »ı, ÷ı ÷˘ ÷ıfiÎ_ ÁÎ‘fi ¿fl˘ ÷˘ ◊Î›,3 ÷ı Ï‰fiÎ ◊Î› fiÏË.” (70)
1. ⁄˛õÎfiÎ «Îfl ‹ÎfiÁ’hÎ ⁄˛õ«ÎflÌ ∑ÏÊ±˘ — Áfi¿, ÁfiÎ÷fi, Áfi_ÿfi ±fiı
ÁfiI¿<‹Îfl. ÷ı±˘ Ë_‹ıÂÎ_ ’Î_« ‰Ê˝fiÎ ⁄Î‚¿ …ı‰Î … ÿı¬Î› »ı.
2. ›iÎ-›Î√ÎÏÿ ¿‹˝¿Î_ÕfiÎ B≤ËV◊ ∑ÏÊ±˘ — ‹flÌÏ«, ±ÏhÎ, ±_Ï√flÁ, ’·VI›,
’·Ë, ø÷ fiı ‰ÏÁWÃ ó ±Î ÁM÷ÏÊ˝±˘.
3. ÁÎ‘fi ±ıÀ·ı √HÎÎ÷Ì÷ ÁI’vÊfiı ±˘‚¬‰Î ±fiı ÷ı‹fiı Áı‰Ì ÷ı w’ ◊‰_.
≠¿flHÎ-2 73
±Î ·˘¿‹Î_ ⁄ı ÿ—¬ »ı — ÷ı ±Lfi-‰VhÎ fi ‹‚ı ¿ı fi ’«ı, fiı ÷ı

Ï‰fiÎfi_ ÿ—¬ ÷˘ ±iÎÎfifi_ »ı. (71)
±ı¿·Ì ¤„@÷±ı ¿flÌfiı ÿıË ÿ‹Î› fiÏË fiı ⁄‚ ’HÎ CÎÀı fiÏË, ±ı
÷˘ iÎÎfi fiı Ï‰«Îfl ⁄ı› Ωı¥±ı, fiı ÿÎ¬Õ˘ ÷˘ ¬ıÕ CÎHÎÎ ¿flı »ı ÷ı ⁄Ï‚›Î
◊Î÷Î Ω› »ı. (72)
‹ËÎflÎ… ¿Ëı÷Î ¿ı, ““¿Î‚Î ¤Ò÷ …ı‰Î fiı ¿˘À‹Î_ ∂÷Ïfl›_1 fiı wÕÎ-
w’Î‚Î Ë˘› fiı ’Ëıfl‰Î ·Ò√Õ<_ fi ‹‚ı, fiı ‰‚Ì ÂÒfl‰ÌflfiÎ_ ÂŸ√ÕÎ_2 fiı
÷fl‰Îflfiı Q›Îfi fi ‹‚ı, fiı Œ˘ÂÌfiÎ flÎΩ3 Ë˘› fiı Á˘ wÏ’›Îfi˘ ‹ÏËfi˘, ÷ı
÷˘ Á‰ı˝ ≠ÎflO‘ »ı.”” (73)
⁄Î’fiÎ Ëˆ›Î‹Î_ VhÎÌ »ı ÷ı »˘¿flÎfiı ’flHÎÎ‰ı »ı fiı ÁÎ‘fiÎ Ëˆ›Î‹Î_
¤√‰Îfi »ı ÷ı ∞‰fiÎ Ëˆ›Î‹Î_ CÎÎ·ı »ı. (74)
‹ËÎflÎ…ı ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ’˘÷Îfi˘ flËV›, ±Ï¤≠Î›, vÏ«, ÏÁ©Î_÷
±ÎÏÿ¿ CÎHÎÎ ÂOÿ ¿èÎÎ »ı, ÷ı μ’fl ÁÒfl÷ flÎ¬Ìfiı «Î·‰_, ±ı … ¿fl‰Îfi_
»ı. (75)
‰Õ˘ÿflÎfi˘ «Î_ÿ·˘ ¿˘¥¿fiı ±Î‰ı I›Îflı Á‰ı˝ ÷ıfiÎ_ ‹˘ÀÎ_ ¤ÎB› ‹Îfiı,
÷ı‹ ±Î’HÎı ÷˘ ’vÊ˘kÎ‹ fiÎflÎ›HÎfi˘ «Î_ÿ·˘ ±ÎT›˘ »ı. ‹ÎÀı ±Î’HÎı ÷ıfi˘
¿ıŒ flÎ¬‰˘. (76)
±Î ∞‰ Ï‰rÎÏ¤‹ÎfiÌ, ÷ˆ…ÁÎÏ¤‹ÎfiÌ fiı ≠ÎiÎÎÏ¤‹ÎfiÌ ±ı hÎHÎ
ÿıË‹Î_ hÎHÎ √HÎ‹› ‰÷ı˝ »ı,4 ’HÎ ÷ı◊Ì ’fl √HÎÎ÷Ì÷ ‰÷˝‰_. ±fiı ⁄˛õw’
◊Î‰Î ‹Î_Õı ÷ıfiı Á¬ ◊Î÷_ Ω› »ı, …ı‹ ÷Õ¿Î‹Î_◊Ì ⁄‚÷˘ ±Î‰ı fiı {ÎÕfiı
»Î_›ı ⁄ıÁı fiı ÂÎ_Ï÷ ◊Î‰Î ‹Î_Õı, fiı ‰‚Ì …ı‹ ÀÎœ ‰Î÷Ì Ë˘› ÷ı ±„Bfi±ı
÷Î’ı fiı Á¬ ◊Î›, fiı ‰‚Ì …ı‹ ¤ÒA›˘ Ë˘› fiı ÷ı ¬Î‰Î ‹Î_Õı ÷ı‹ ¤Ò¬-
÷flÁ Ω› fiı Á¬ ◊Î›, ÷ı‹ ⁄˛õw’ ◊Î‰Î‹Î_ Á¬ flèÎ_ »ı. (77)
1. √‚Î‹Î_ Á˘fiÎfiÎ_ ±Î¤ÒÊHÎ.
2. ÂÒfl‰Ìfl˘‹Î_ lıWÃ.
3. ±I›_÷ Õfl’˘¿.
4. Ï‰rÎÏ¤‹ÎfiÌ — Ï‰róT›„WÀóV◊Ò· ÂflÌfl ±fiı Ω√˛÷ ±‰V◊Îfiı ’˘÷Îfi_ w’
‹ÎfifiÎfl ∞‰. (Ák‰√HÎ‹Î_ ‰÷˝fi) ÷ˆ…ÁÎÏ¤‹ÎfiÌ — ÁÒZ‹ ÂflÌfl ±fiı V‰Mfi
±‰V◊Îfiı ’˘÷Îfi_ w’ ‹ÎfifiÎfl ∞‰. (flΩı√HÎ‹Î_ ‰÷˝fi) ≠ÎiÎÎÏ¤‹ÎfiÌ —
ÁÊ„M÷ ±‰V◊Îfi˘ ±fiı ¿ÎflHÎ ÂflÌflfi˘ ±Ï¤‹ÎfiÌ ∞‰. (÷‹˘√HÎ‹Î_ ‰÷˝fi).
±Î ∞‰fiı ¤√‰Îfi ÁL‹¬ «Î·‰Î‹Î_ ±_÷flÎ›w’ ±ÎÕÎ √œ »ı.

÷ıfiÌ Ï‰„@÷ …ı, ±Î ·˘¿‹Î_ fiÎ÷Ì·Î, ¿<À<_⁄Ì, ‹Î-⁄Î’, VhÎÌ, ƒT›, ≥„Lƒ›_
fiı ±_÷—¿flHÎ ±ı √œ »ı. (78)
⁄ı ≠¿ÎflfiÎ ‹ÎHÎÁ ‹_Ïÿfl‹Î_ fiı ‹_Õ‚‹Î_ »ı, ÷ı‹Î_ ±ı¿ ÷˘ ’˘÷ı …
flèÎ˘ Ë˘› fiı ±ı¿fiı ÷˘ flÎ¬‰˘ ’Õı ±ı‰˘ Ë˘›; ÷ı ⁄ı‹Î_ ’˘÷Îfi_ ÷’ÎÁ‰_.
(79)
±Î’HÎı ±Î ·˘¿ fiı ±Î ·˘¿fiÎ ’ÿÎ◊˝◊Ì ¿fl˘Õ √Îμfi_ »ıÀ<_ »ı, ’HÎ
Á‰˝ ¿Îfl¬ÎfiÎ_ ¿flÌ±ı »Ì±ı fiı ’ÿÎ◊˝ flÎ¬Ì±ı »Ì±ı ÷ı ÷˘ Â_ ¿flÌ±ı …ı,
V◊Îfi Ï‰fiÎ ±ÎÀ·Î ‹ÎHÎÁfiı @›Î_ flËı‰_ ? fiı ‹_Ïÿfl‹Î_ «Îfl-’Î_« ‹˘ÀıflÎ
Ë˘› ÷ı‹Î_ ¿˘¥fiı fl… Ë˘› fiı ¿˘¥fiı ÷‹ Ë˘›, ÷ı Á˙fiı ’˘÷ÎfiÌ ≠¿ÚÏ÷
≠‹ÎHÎı ÁÒ{ı, ⁄Î¿Ì ÷ı‹Î_ ‹˘ZÎ¤Î√Ì ’HÎ Ë˘› ÷ıfiı ‹‚‰_. fiı …ıfiı Ák‰√HÎ
≠‘Îfi Ë˘› ÷ıfiı ÁÎv_ ÁÒ{ı. fiı ‹fi, ¿‹˝, ‰«fiı ‹˘ÀÎfiÌ ±fiT≤ÏkÎ‹Î_ flËÌ±ı
÷˘ ±ıfiÌ ºÏWÀ ’ÕÌ Ω› fiı Á‰˝ ÿ˘Ê À‚Ì Ω›; fiı ‹ÎHÎÁ flÎΩfiı,
ÏÁ’Î¥fiı fiı …‹ÎÿÎflfiı, ±ı‰Î ±‰‚Îfiı ’HÎ flÎ∞ ¿flı »ı, ÷˘ ±Î ÁÎ‘ ÷˘
÷fl÷ flÎ∞ ◊¥ Ω› ±ı‰Î »ı. (80)
¤√‰Îfi ÷◊Î ‹˘ÀÎfiı ∞‰ ±Î’Ì ÿÌ‘˘ Ë˘› ±ı‰˘ ◊›˘ Ë˘› ÷ıfiı
’HÎ iÎÎfi ÂÌ¬‰_, fiı ÷ı ÂÌA›Î Ï‰fiÎ ÷˘ fi ±Î‰Õı. fiı ‹ËÎflÎ…fi˘ ±ı …
‹÷ …ı, iÎÎfiÌ ◊Î‰_, ⁄Î¿Ì ⁄Ì…\_ ÷˘ ◊Î› »ı fiı ◊ÎÂı, ’HÎ ±ı ¿fl‰Îfi_ ±‰U›
»ı; fiı ¿˘¥ flÌ÷ı ¿˘¥ ’ÿÎ◊ı˝ ±Î ∞‰fi_ ’Òv_ ◊Î› fiÏË, fiı iÎÎfi ◊Î› ÷˘ ¿Î_¥
±‘Òv_ … fi flËı. (81)
“±Î ∞‰ı ¿fl˘Õ ¿S’ ◊›Î_ ‹fi√‹÷_ … ¿›Ù »ı, ÷ı ±ıÀ·Î ¿S’ ’HÎ
¿Ëı‰Î› ÷˘ fiÏË. ’HÎ Ë‰ı ÷˘ ±Î ÿıËı ¿flÌfiı ¤√‰Îfifi_ √‹÷_ ¿flÌ ·ı‰_;
fiı ±ÎiÎÎ‹Î_ ›„@÷ fi ¿fl‰Ì fiı ±Î‰ı ±ıÀ·_ ¤˘√‰‰_ fiÏË fiı I›Î√ ¿fl÷Î
flËıΩı.” ±ı‹ Á‰ı˝fiı ¿èÎ_. (82)
‹ËÎflÎ…ı ‘Ò‘Ò⁄Î… ‹Îfl√ «·ÎT›˘ »ı, ÷ı Â_ …ı, ‹_Ïÿfl, ‹ıÏÕ›_, CÎ˘ÕÎ_,
√ÎÕÎ_ ±ÎÏÿ¿ ±fiı¿ ‰Î÷_ ≠‰÷Î˝‰Ì »ı; ’HÎ ’˘÷Îfi˘ ÏÁ©Î_÷ …ı ¿fl‰Îfi_ »ı ÷ı
‹Ò¿Ì ÿÌ‘_ fi◊Ì. ÷ı ÏÁ©Î_÷ ±ı …ı, Ïfi‰Î˝ÁÏfi¿ ◊Î‰_ fiı ¤√‰Îfi‹Î_ ΩıÕÎ‰_;
’»Ì √‹ı ÷ı ¿Î‹ ¿fl˘, B≤ËV◊Îl‹‹Î_ flË˘ ¿ı I›Î√Ì ◊Î±˘, ’HÎ ±_÷ı
¿fl‰Îfi_ ±ı »ı. (83)
≠¿flHÎ-2 75
¤„@÷ …ı ‹_ÏÿflfiÌ Ïø›Î, ÷ıfi_ ≠‘Îfi’HÎ_ ±_÷fl‹Î_ flËı »ı fiı ÷ıfiÎ

Á_¿S’ …ı‹ ◊Î› »ı, ÷ı‹ ¤√‰Îfifi_ ≠‘Îfi’HÎ_ fiı ÷ıfiÎ Á_¿S’ fi◊Ì ◊Î÷Î;
fiı iÎÎfifiÎ, μ’ÎÁfiÎfiÎ fiı ¤√‰Îfi‹Î_ Ëı÷ ¿fl‰ÎfiÎ ’HÎ fi◊Ì ◊Î÷Î; ÷ı
¿fl‰Î. (84)
‹˘œÎ‹Î_ ¬Î‰Î‹Î_ ËıÃS›Î ÿÎ_÷ ÁÎ_⁄ı·Î_ fiı μ’S›Î ÿÎ_÷ ¬Î_ÕÏHÎ›Î »ı,
’HÎ ÷ıfi˘ ÷’ÎÁ ¿›Î˝ Ï‰fiÎ √‹ ’Õ÷Ì fi◊Ì. ÷ı‹ … ÿıË ÷◊Î ±ÎI‹Î …\ÿÎ
»ı ’HÎ Ï‰«Î›Î˝ Ï‰fiÎ √‹ ’Õ÷Ì fi◊Ì. ±fiı ÷’ÎÁÌ …\±ı ÷˘ …HÎÎ› »ı …ı,
Á˘ ‰Ê˝ ‹˘›˝ fiÎ÷‹Î_ ¿˘¥ fiË˘÷_ fiı ‰‚Ì Á˘ ‰Ê˝ ¿ıÕuı ¿˘¥ fiÏË flËı. (85)
±Î ÁIÁ_√‹Î_ fiı ‹_Ïÿfl‹Î_ ±fiı¿ ≠¿ÎflfiÎ ‹fiW› »ı, ÷ı‹Î_ ¿ıÀ·Î¿
÷˘ ‹Î_ËÌ flèÎÎ ◊¿Î ÂhÎ1 »ı, fiı ¿ıÀ·Î¿ Ï’÷flÎ¥2 fiı ÿÎÏÕ›Î3 …ı‰Î »ı, fiı
ÁÎ◊Ì4 …ı‰Î »ı, ‹Ëı‹Îfi5 …ı‰Î »ı, Á√Î6 …ı‰Î »ı, ÿÌ¿flÎ …ı‰Î7 »ı fiı
¿ıÀ·Î¿ ÷˘ ‘HÎÌ8 …ı‰Î »ı; ±ıÀ·Î ¤ıÿ »ı. (86)
Á˙ ¿˘¥ ¿˘¥¿ ±Î‘Îfl ‰Õı Á¬Ì flËı »ı, ’HÎ ¤√‰Îfi fiı ±ÎI‹Î ±ı
⁄ı ‰÷ı Á¬Ì ◊Î‰_, ⁄Î¿Ì ±fiı¿ ≠¿ÎflfiÎ ±Î‘Îfl ‹Ò¿Ì ÿı‰Î. (87)
¤√‰Îfifiı ÷˘ ±Î ·˘¿ ¿Î_¥ √HÎ÷Ì‹Î_ … fi◊Ì. ±ı ÷˘ Á‰ı˝ ‘ÒÕufi_
… »ı. ÷ı‹Î_ ¿˘¥¿ ’ÿÎ◊˝ ±ÎT›_ ¿ı √›_ ¿ı ¿˘¥¿ ‰Î÷ Á‘flÌ ¿ı ⁄√ÕÌ ¿ı
¿˘¥¿ ¿Î‹ ◊›_ ¿ı fi ◊›_, ±ıfiÌ ¿Î_¥ ’HÎ √HÎ÷Ì fi◊Ì. ±ı ÷˘ ±Î’HÎfiı
‹Î· ‹fiÎ› »ı, ’HÎ …ı ÕÎèÎ˘ Ë˘› ÷ıfiı ‘ÒÕu‹Î_ ‹Î· ‹fiÎ÷˘ fi◊Ì; ÷ı‹
¤√‰ÎfifiÌ ºÏWÀ±ı ÷˘ ±Î ·˘¿-¤˘√ Á‰ı˝ ‘ÒÕu … »ı fiı ‹˘ÀÎ Á_÷fiÌ ’HÎ
±ı‰Ì … Á‹…HÎ »ı. (88)
1. ‹_Ïÿflfi_ ⁄√Õ÷_ Ë˘› ÷˘ ⁄√Õ‰Î ÿı. Á‘fl÷_ Ë˘› ÷˘ ⁄√ÎÕı. ⁄ÌΩfiı ÷ı‹
¿fl‰Î ≠ıflı.
2. ‹_Ïÿflfi_ ‰Î’flı, ¤Î√ ’ÕÎ‰ı, Ë¿ …‹Î‰ı, ÿÎ‰˘ ‹Î_Õı.
3. ‹_ÏÿflfiÌ Ïø›Î ¿flı ’HÎ ⁄Î_‘ı·Ì ‹ÿ÷ı. Á‹› ’Òfl˘ ◊Î› ¿ı ±‘Òv_ »˘ÕÌ …÷Î flËı.
4. ‹_Ïÿfl‹Î_ ·Î_⁄Ì ‹ÿ÷ı Áı‰Î‹Î_ flËı, ’HÎ ’˘÷Îfi_ ÂflÌfl ’Ëı·_ ÁÎ«‰ı.
5. ‹_Ïÿflfi_ Á‘flı ¿ı ⁄√Õı; ¿Â˘ Ëfl¬Â˘¿ fi ◊Î› ¿ı fi ±ı‹Î_ ‹Î◊_ ‹Îflı. ‹˘…‹Î_ flËı.
6. ‹_Ïÿflfi_ ⁄√Õ÷_ ÿı¬Ì ¿«‰Î›, ⁄ÌΩfiı Ã’¿˘ ±Î’ı, ’HÎ ’˘÷ı Á‘Îfl‰Îfi˘ Ï‰«Îfl
fi ¿flı ¿ı ≠T≤kÎ fi ◊Î›.
7. μΩ√fl˘ ‰ıÃÌfiı ’HÎ ‹_ÏÿflfiÎ ‹ÎÏ·¿fiı ‹ÿÿ ¿flı.
8. ≠ÎHÎfiı ¤˘√ı ‹_Ïÿfl fiı ÁIÁ_√ ÁÎ«‰ı. ÂflÌflfiÌ ÿfl¿Îfl fi ¿flı.
±Î√˛Î‹Î_ ¿fl˘Õ wÏ’›Îfi_ ¿⁄˛V÷Îfi »ı fiı ‹_⁄¥‹Î_ ‹Î»Ì‹ÎflfiÎ

CÎfl‹Î_ ¿fl˘Õ wÏ’›Î »ı, ‹ÎÀı {Î{_ ƒT› ◊Î› ±ı ‰Î÷ ¿Î_¥ ‹˘ÀÎfiÌ √HÎ÷Ì‹Î_
fi◊Ì, fiı ±ı‹Î_ ‹Î· fi ‹Îfi‰˘. (89)
“Ωı vÏ« ÁÎflÌ ⁄_‘ÎHÎÌ Ë˘› fiı Ï‰Ê›‹Î_ ÷HÎÎ÷˘ Ë˘›, ’HÎ ÷ı‹Î_
vÏ«fi_ ⁄‚‰Îfi’HÎ_ Ë˘› ÷˘ ¿Áfl À‚Î‰ı, fiı ‰ÎÁfiÎ ⁄‚‰Îfi Ë˘› ÷˘
Ï‰Ê› ±Î’ı fiı ±_÷ı ÷˘ ‹¿Î‰ı.” ±fiı ‹˘ÀÎ ±Î√‚ …ı ‘‹˝‹Î_ ÏÂÏ◊· Ë˘›
÷ı Á‰ı˝ ÿ⁄Î› ¿ı fiÏË ? ÷ıfi˘ μkÎfl ¿›˘˝ …ı, “ÿˆ‰Ì Ë˘› ÷ı ÿ⁄Î› fiı ±ÎÁflÌ
Ë˘› ÷ı fi ÿ⁄Î›.” (90)
±ı¿Î_Ï÷¿ ÁÎ‘ Ï‰fiÎ ⁄ÌΩ ¿˘¥fiı ∞‰fi_ ÁÎ«_ Ëı÷ ¿fl÷Î_ ±Î‰Õı
fiÏË; fiı ⁄ÌΩ ÷˘ Ëı÷ ¿flı ÷ı ≥„Lƒ›_fi_ ’˘ÊHÎ ¿flı, ÷ı‹Î_ ÷ı ‹Ò‚√_ ±‰‚_
◊Î›. (91)
·Î¬fi˘ I›Î√ ¿flÌfiı ±ı¿fiı flÎ¬‰Î. fiı ‹ËÎflÎ… ’HÎ ±ı‹ ¿Ëı÷Î …ı,
“’Î_Õ‰˘±ı Á‰ı˝fi˘ I›Î√ ¿flÌfiı ±ı¿ lÌ¿ÚWHÎfiı flÎA›Î,” ±ı‹ »ı ÷ı ΩHÎ‰_. (92)
“‹Ò¬˝fi˘ Á_√ fi ¿fl‰˘; ¿ı‹ …ı, ‹Ò¬˝ «Î¿fl Ë÷˘ ÷ıHÎı flÎΩfiı ⁄ÎÀÌ
±Î’Ì,” ±ı‹ ‹ËÎflÎ… ¿Ëı÷Î.1 (93)
¿S›ÎHÎfi˘ ¬’ ¿ı‰˘ flÎA›˘ Ωı¥±ı …ı, ±˘√HÎ˘÷ıflÎ ¿Î‚‹Î_
¤Ì‹fiÎ◊‹Î_ flÎ_¿Î_2 ‹Î√‰Î ±Î‰÷Î_ fiı ¿fl√fl÷Î_ fiı ÷ıfiı ‘yÎ ‹Îflı ’HÎ Ω›
fiÏË, ±ı‰˘ ¬’ flÎ¬‰˘. (94)
1. ±ı¿ ÿ⁄˝‚ √flÎÏÁ›ı ¿«ıflÌ‹Î_ ’˘÷ÎfiÎ ‰ÎflÎfiÎ Ïÿ‰Áı …^… ’ˆÁÎ ±Î’Ì «Î¿flfiı
’Îfi-Á˘’ÎflÌ ·ı‰Î ‹˘¿S›˘; ’fl_÷ «Î¿flı ’˘÷ı ÷◊Î flÎΩ ⁄ı Ïÿ‰ÁfiÎ ¤ÒA›Î
Ë÷Î ±ı‹ ‘ÎflÌ ’Îfi-Á˘’ÎflÌ fiËŸ ·Î‰÷Î_ hÎHÎ ⁄ÎÀÌ±˘ ¿flÌ ·ÎT›˘. ÷ı‹Î_fiÌ ⁄ı
⁄ÎÀÌ ¿«ıflÌ‹Î_ flÎΩfiı ±Î’Ì ⁄˘S›˘ — “S›˘ ±Î ¬Î‰˘, ’Îfi‹Î_ Â_ ¬ÎÂ˘ ?”
flÎΩ±ı ¿èÎ_ — “±flı ‹Òfl¬, ±Î Â_ ·ÎT›˘ ?” I›Îflı ¿Ëı — “·˘, ±Î ±ı¿ ‹ÎflÎ
¤Î√fiÌ ’HÎ ±Î’_ »\_. ÷‹˘ ⁄ı Ïÿ‰ÁfiÎ ¤ÒA›Î »˘ ÷˘ ¬Î±˘.”
2. ±√HÎ˘÷flÎ ¿Î‚‹Î_ ¤Î· ≠ÿıÂ‹Î_ ±Î‰ı· ¤Ì‹fiÎ◊ ‹ËÎÿı‰fiÌ …B›Î‹Î_
ÁÿÎ‰˛÷ ‹‚÷_. fiÌ·¿Î fiÿÌfiÌ ¨«Ì ¤ı¬Õ ’fl ‹_Ïÿfl Ë˘¥, ¤ÒA›Î_-ÿA›Î_
√flÌ⁄ ·˘¿˘ fiÿÌ‹Î_◊Ì ¿÷Îfl ¿fl÷Î μ’fl …÷Î_ fiı ÁÿÎ‰˛÷‹Î_ ¿Õ»˘ ◊Ò·_ (CÎ™fi_
¤ÕÏ¿›_) ‹ı‚‰÷Î. flÎ_¿Î √ÌflÿÌ ¿flı ±ıÀ·ı ◊Ò·_ ±Î’fiÎfl ¿_ÀÎ‚ı ±fiı ±ı¿ ‘y˘
‹Îflı ÷ı ⁄‘Î … μ’flÎ»Î’flÌ ’Õ÷Î_ √·Î_À ¬Î÷Î_ fiÿÌfiÌ √fl‹ flı÷Ì‹Î_ ’Õı. »÷Î_
¿Õ»˘ ◊Ò·_ ±ËŸ … ‹‚Âı ±ı‰˘ ¬’ flÎ¬Ì ŒflÌ ’Î»Î «œı.
≠¿flHÎ-2 77
«Îfl CÎÎ_ÏÀ›_1 »ı ÷ıfiı ±˘‚_√‰Ì ±ı ¿fl‰Îfi_ »ı; ÷ı‹Î_ ±ı¿ ÷˘,

¤√‰ÎfifiÌ μ’ÎÁfiÎ Á‹…‰Ì; ⁄Ì…\_, ÁÎ‘ ±˘‚¬‰Î; hÎÌ…\_, ÿıË-±ÎI‹Î
…\ÿÎ Á‹…‰Î; fiı «˘◊_, μkÎ‹ ¤˘√‹Î_◊Ì flÎ√ ÀÎ‚‰˘; ÷ı ¿fl‰_. ÷ı‹Î_ Á‰ı˝fi_
¿ÎflHÎ ÁÎ‘ »ı. (95)
‹ËÎflÎ…fiı √‹÷Ì vÏ« ¿›Î˝ Ï‰fiÎ Ωı ¤√‰Îfifi_ Á¬ ‹‚Âı ÷˘’HÎ
¤˘√‰ÎÂı fiÏË, …ı‹ ‹Î_ÿÎfiı ÁÎv_ ‹‚ı ÷˘’HÎ ¤˘√‰Î› fiÏË, ÷ı‹
’vÊ˘kÎ‹fi_ iÎÎfi ◊›_ »ı fiı ÷ıfiı ‰ÎÁfiÎ±ı ¿flÌfiı Ï‰Ê› ‹‚Âı ÷˘ ÷ı‹Î_◊Ì ⁄Ë
ÿ—¬ ◊ÎÂı, ’HÎ ÷ıfi_ Á¬ fiÏË ±Î‰ı, fiı ±Î‰flÿÎ ·Î_⁄Ì ÷ı ‹flÎ› fiÏË. (96)
±Î ·˘¿fi˘ ±Î ∞‰fiı Œıfl «ÕÌ √›˘ »ı. ÷ı ‰Î÷ ÁÎ_¤‚ı I›Îflı …ı‹
’ÎHÎÌ μ’fl Âı‰Î‚‹Î_2 ·Î¿ÕÌ ‹Îflı ÷ı fi˘¬_ ◊¥fiı ’Î»\_ ¤ı‚_ ◊¥ Ω›, ÷ı‹
±Î ·˘¿‹Î_ ’Î»\_ ¤‚Ì …‰Î› »ı, ±ı‰˘ ±Î ∞‰fi˘ œÎ‚ »ı. (97)
±ÎiÎÎ ’‚ı ±ıÀ·Ì ‰ÎÁfiÎ ⁄‚ı. ÷ı ±ÎiÎÎ ÷ı ¿¥ …ı, ÏÂZÎÎ’hÎÌ,
ÏfiW¿Î‹ÂÏ©, ‘‹Î˝Q≤÷ ÷ı ’Î‚Ìfiı ‰ÎÁfiÎ ÀÎ‚‰Ì. fiı ‹fifiÎ CÎÎÀ ⁄_‘ ¿fl‰Î
±ı ÷˘ ¿ÃHÎ »ı, ’HÎ V◊Ò‚ ÿıËı ‰÷˝‰_ fiı ±ÎiÎÎ ’Î‚‰Ì ±ı ÷˘ ◊Î› ±ı‰_ »ı
fiı ÷ı‹Î_ Œıfl ’ÎÕı ±ıÀ·˘ ¿<Á_√ »ı. (98)
¿˘¥¿ ‹flı I›Îflı ¿Î_¥¿ ◊Õ¿˘ ◊Î› fiı ’»Ì ±Î ·˘¿‹Î_ ’ÿÎ◊˝,
‹fiW›, wÏ’›Î ±ı ±ÎÏÿ¿fiı ÿı¬ı ÷ı ’Î»\_ ¤Ò·Ì Ω› fiı …ı iÎÎfiÌ Ë˘› ÷ıfiı
÷˘ Ïfifl_÷fl ±ı‹ ‰÷ı˝; fiı ±ÎiÎÎ ’Î‚‰Ì ’HÎ ·˘’‰Ì fiÏË. ÷ı ±ÎiÎÎ ‹A›-
’HÎı ÷˘ ‘‹Î˝Q≤÷, ÏÂZÎÎ’hÎÌ fiı ÏfiW¿Î‹ÂÏ© ±ı hÎHÎ √˛_◊ ≠‹ÎHÎı ‰÷˝‰_ fiı
‹˘ÀÎfi˘ Á‹Î√‹ ¿fl‰˘ fiı Áı‰Î ¿fl‰Îfi_ ¿Ëı »ı ÷ı Á‰˝‹Î_ ‹A› Áı‰Î ÷ı Â_
…ı, ‹˘ÀÎ ±ı¿Î_Ï÷¿fiÌ ±fiT≤ÏkÎ ‹fi, ¿‹˝, ‰«fiı flÎ¬‰Ì, ±ı‰Ì ⁄Ì∞ ¿˘¥
Áı‰Î fi◊Ì. (99)
F›Î_◊Ì ±«Îfi¿ μ«Î‚Î ¤fl‰Î3 ÷ı Ãı¿ÎHÎı μz‹ ¿flı »ı fiı F›Î_◊Ì ¿˘ÏÀ
¿S’ı ’HÎ μ«Î‚Î fi ¤fl‰Î ÷ıfiı ±◊ı˝ μz‹ fiÏË ! ±ı … ±iÎÎfi »ı. (100)
T›‰ËÎfl ‹Î√˝ ÷˘ ¿Î_¥ ¿ÃHÎ … fi◊Ì, ±ı ÷˘ Á˙fiı ±Î‰Õı, ’HÎ iÎÎfi
1. ±Õ«HÎ, ‹U¿ı·Ì±˘, √Ò_«‰HÎ.
2. ’ÎHÎÌ ‰’flÎ÷_ fi Ë˘› ±ı‰Î ¿>‰Î, ÷‚Î‰ ¿ı ¬Î⁄˘Ï«›Î‹Î_ ’ÎHÎÌfiÌ Á’ÎÀÌ μ’fl
fiÎ…\¿ ‰fiV’Ï÷fi˘ ◊fl ⁄Î{ı ÷ı.
3. CÎfl⁄Îfl ¬Î·Ì ¿flÌfiı fiÌ¿‚Ì …‰_ ÷ı.
‹Î√˝ Á‹…‰˘ fiı ±ı ‹Î√ı˝ «Î·‰_, ±ı … ¿ÃHÎ »ı fiı ¿fl‰Îfi_ ’HÎ ±ı …

»ı. (101)
¿’Î‚‹Î_ «Î_ÿ·˘ ¿flÌfiı ÿ’˝HÎ‹Î_ …\±ı I›Îflı ÁÎ‹˘ ÿı¬Î›, ÷ı‹ …ıÀ·_
±Î… Á‹Ω› ÷ıÀ·_ ÿıË ‹Ò@›Î ’»Ì ¿Î‹‹Î_ ±Î‰Âı. (102)
μkÎ‹ ÷˘ ÂÎVhÎ‹Î_◊Ì Á‹∞ ·ı, fiı ‹K›‹ ÷˘ ÁÎ‘ ◊¿Ì ‰Î÷ı ¿flÌfiı
Á‹…ı ÷ı ¿ÏfiWÃ ÷˘ ¿Î‚ı ¿flÌfiı Á‹…ı; ±fiı ‹@÷, ‹‹ZÎ fiı Ï‰Ê›Ì ±ı
hÎHÎfiı Ïø›Î Ï‰Êı ¤ıÿ »ı. fiı ¿˘¥¿ Ïø›Î ¿fl‰Î‹Î_ ’˘÷Îfiı ‹Ò_{‰HÎ ◊Î› ÷˘
¿Ëı‰_ …ı, ‹fiı ¿Î_¥ ⁄Ì…\_ ⁄÷Î‰˘, ’HÎ ‹Ò_{Î‰_ fiÏË. (103)
±Î ∞‰fiı ‹±Î Á‘Ì ’HÎ ±Î ·˘¿fiÎ ‹fiÁÒ⁄Î »ı, ’HÎ ÷ı ‹Ò¿‰Î fiı
’fl·˘¿fiÎ ¿fl‰Î. fiı ±ÎI‹Î fiı ’fl‹ÎI‹Î ±ı ⁄ı ‰Î÷ ‹A› flÎ¬‰Ì, ±ı‹
‹ËÎflÎ…fi˘ ‹÷ »ı. ’HÎ ±ı ‰Î÷fiÌ ’„WÀfiÎ ÂOÿ ⁄Ë ◊˘ÕÎ ±Î‰ı fiı
I›Î√fiÎ, ¤„@÷fiÎ ±fiı ‘‹˝fiÎ ±ı ±ÎÏÿ¿fiÎ ËΩfl ÂOÿ ±Î‰ı, ÷ı◊Ì ’HÎ ±ı
‹Î√ı˝ «·Î÷_ fi◊Ì. ’HÎ ÏÁ©Î_÷ ÷˘ ±ı … ¿fl‰Îfi_ ‹ËÎflÎ… ¿Ëı »ı. (104)
«˘A¬_ iÎÎfi ◊‰Îfi_ ¿èÎ_ …ı, “⁄ı-«Îfl-’Î_« …HÎ ±ı¿ vÏ«‰Î‚Î ⁄ı-
«Îfl-’Î_« ‰flÁ Á‘Ì ±ı¿Î_÷ V◊‚‹Î_ Ïfifl_÷fl √˘„WÃ ¿flı ÷˘ ±ÎI‹Î-
’fl‹ÎI‹Îfi_ iÎÎfi ◊Î›.” (105)
¿<w’‰Îfi VhÎÌ‹Î_ ‹fi ÷HÎÎ› fiËŸ fiı w’‰Îfi VhÎÌ‹Î_ ‹fi ÷HÎÎ› »ı,
±ı‰˘ ∞‰fi˘ V‰¤Î‰ »ı fiı ‹Î· ÷˘ ±ı ⁄ı›‹Î_ ±ı¿ … »ı, ’HÎ ÷ı‹Î_
V‰w’‰Îfi VhÎÌ …ı‰Ì ⁄_‘fi¿ÎflÌ »ı ÷ı‰Ì ¿<w’‰Îfi VhÎÌ ⁄_‘fi¿ÎflÌ fi◊Ì. ÷ı‹
… ÁÎv_ CÎ˘Õ<_ ÷ı‹Î_ ÿ—¬ »ı ±ı‰_ ∂÷fl÷Î‹Î_ fi◊Ì, ¿ı‹ …ı, ’ÕÌ±ı ÷˘ ◊˘Õ<_
‰Î√ı fiı ⁄Î…fl˘ ¬Õ ’HÎ ◊˘Õ<_ Ωı¥±ı fiı ÷ıfi_ {Î{_ flZÎHÎ ¿fl‰_ fi ’Õı. ÷ı‹
… ÁÎv_ ¬Î‰Î‹Î_, ÁÎflÎ_ ·Ò√ÕÎ_‹Î_ ±ı ±ÎÏÿ¿ ±fiı¿ Ï‰Ê› »ı, ÷ı Á‰ı˝‹Î_
…ı‰_ ÁÎflÎ‹Î_ ⁄_‘fi »ı ±ı‰_ ∂÷fl÷Î‹Î_ fi◊Ì, ’HÎ ∞‰fiı F›Î_ Á‘Ì flÎ√ »ı
fiı iÎÎfifiÌ ¿Áfl Ë˘› I›Î_ Á‘Ì ±Î ‰Î÷ Á‹Ω› fiÏË fiı ’ÿÎ◊˝fi˘ Ï‰«Îfl
±ÎÏÿ-±_I›fi˘ ¿fl‰˘, ’HÎ ‹K›‹Î_ fi Ωı‰_. ‹K›‹Î_ ÷˘ ‹˘Ë flèÎ˘ »ı, ±ı
±iÎÎfi »ı. (106)
μ’ÎÁfiÎ «˘A¬Ì Á‹…‰Ì fiı ‹ËÎflÎ…fi_ Á‰˝-¿ÎflHÎ’HÎ_ Á‹…‰_. fiı
’Ò‰˝fiÎ ±‰÷Îfl ¿fl÷Î_ ±Î… ÷˘ ÁÎ‘, ÁIÁ_√Ì‹Î_ CÎHÎ_ ÁÎ‹J›˝ »ı. fiı
’vÊ˘kÎ‹fiÎ ¤@÷‹Î_ fiı ⁄ÌΩ ±‰÷ÎflfiÎ ¤@÷‹Î_ ¿ı‹ ¤ıÿ »ı ? ÷˘ …ı‹
≠¿flHÎ-2 79
ËÎ◊HÎÌ Ï‰›Î› I›Îflı ÷ıfiı ¤ıÓÁ …ı‰Õ<_ ⁄E«_ ±Î‰ı fiı …^ Ï‰›Î› I›Îflı ÷ıfiı
·Ì¬1 ±Î‰ı, ±ı‹ ¤ıÿ »ı. fiı ‰‚Ì …ı‹ ‰Õfi_ {ÎÕ fiı ÷‰ıflfi_ {ÎÕ ±ı‹ ¤ıÿ
»ı. ‰‚Ì, ‹ËÎflÎ… ¿Ëı÷Î …ı, lÌ¿ÚWHÎı ÷˘ ±Ïfiv©, ≠zQfi fiı Á_¿Ê˝HÎ ±ı‰Î_
fiÎ‹ ’ÎÕuÎ_. fiı ±‹ı ÷˘ ÏfiI›Îfi_ÿ, Ïfi√˝HÎÎfi_ÿ fiı ±ZÎflÎfi_ÿ ±ı‰Î_ fiÎ‹
’ÎÕuÎ_. ‰‚Ì, …ı‹ ÏÿSËÌfiÎ ⁄ÎÿÂÎËfi_ fiÎ‹ Âıfl¬Î_ fiı ⁄ÌΩ ¿˘¥¿fi_ fiÎ‹
Âıfl¬Î_; ±ı‹ ±‰÷Îfl‹Î_ ¤ıÿ »ı. (107)
…ı‹ …ı‹ ‰Î÷ ÁÎ_¤‚ı ÷ı‹ ÷ı‹ ±_÷—¿flHÎ Â© ◊Î› »ı, fiı …ı‹ …ı‹
±_÷—¿flHÎ Â© ◊Î› ÷ı‹ ÷ı‹ ‰Î÷ Á‹Ω› fiı Á¬ ’HÎ ◊Î›. (108)
‹ËÎflÎ…ı ÷ıflı◊Ì ¿Î√‚ ·¬ÎT›˘ …ı, ““‰flÁ ÿËÎÕÎ‹Î_ ±ı¿ ‹ÏËfi˘
Á‰ı˝ ÁÎ‘-ÁIÁ_√Ìfiı ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷_ ÁÎ_¤‚‰Ì fiı ⁄Î≥›_ Á˙fiı
‹˘ÀÌ Õ˘ÏÁ›_fiÌ ‰Î÷_ ÁÎ_¤‚‰Ì. fiı …ı ±ı‹ fiÏË ¿flı ÷ıfiı Ï‰Cfi ◊ÎÂı fiı
Á_ÁÎflfi_ ⁄_‘fi ◊ÎÂı.”” ÷ı Á_ÁÎflfi_ ⁄_‘fi ÷˘ Â_ ? ’HÎ ÷ı ¿fl÷Î_ ±fi_÷√HÎ_
⁄_‘fi ¿Î’Ìfiı Á‰˝Ïfi‰ÎÁÎfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı2 ‹˘ÀÎfi˘ Á‹Î√‹ ¿›˘˝. (109)
Á‰˝ ¿fl÷Î_ Á_÷ ‹˘ÀÎ, ÷ıfi˘ ‹ÏË‹Î ¿èÎ˘. ÷ıfiÌ Ï‰„@÷ …ı, Á‰˝ ¿fl÷Î_
M≤J‰Ì ‹˘ÀÌ fiı ÷ı◊Ì …‚, ÷ı…, ‰Î›, ±Î¿ÎÂ, ±Ë_¿Îfl, ‹ËkÎk‰, ≠‘Îfi-
’vÊ fiı ‹Ò‚ ≠¿ÚÏ÷’vÊ fiı ±ZÎfl Á‘Ì ±ı¿⁄ÌΩ◊Ì ‹˘ÀÎ_ »ı fiı ÷ı Á‰˝fiÎ
±Î‘Îfl ¤√‰Îfi »ı. ±ı‰Î ‹˘ÀÎ ¤√‰Îfi ÷ıfiı Á_÷ ’˘÷ÎfiÎ xÿ›‹Î_ ±¬_Õ
‘ÎflÌ flèÎÎ »ı, ‹ÎÀı ÷ı ‹˘ÀÎ »ı. (110)
‹‹ZÎ »ı ÷ı fiıhÎfiı Ãı¿ÎHÎı »ı fiı Á‹Î√‹ »ı ÷ı ÁÒ›˝fiı Ãı¿ÎHÎı »ı. ÁÒ›˝
Ë˘› ÷˘ fiıhÎı ÿı¬Î›, fiı √‹ı ±ı‰˘ Á_V¿Îfl Ë˘› ÷˘’HÎ Á‹Î√‹ Ï‰fiÎ À‚Ì
1. ‹Î◊Î‹Î_ ‹ı· ¤flÎ÷Î_ …^ fiÎ‹fiÎ …_÷ ’Õı »ı ÷ıfiÎ_ πÕÎ_.
2. ±‹ÿÎ‰Îÿ ÿıÂfiÎ ‹‹ZÎ Á_÷. ±ı¿ ‰Îfl √˘’Î‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±‹ÿÎ‰Îÿ‹Î_ ’‘Î›Î˝.
±Î Á_÷ı ±ı‹fi˘ Á‹Î√‹ ¿›˘˝. iÎÎfifiÎ_ ’Õ‚ ¬Ò·Ì √›Î_. ‹fiW›ÿıËı ¿flÌfiı ‹˘ZÎ
≠ÎM÷ ¿flÌ ·ı‰Îfi˘ Ïfiç› ¿flÌ √˘’Î‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÁÎ◊ı …‰Î ÷ˆ›Îfl ◊›Î.
±›˘K›Î≠ÁÎÿ∞ ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…fiı ÷ıfiÎ_ ¬⁄fl ‹Y›Î_. ÷ı‹HÎı Á‰˝Ïfi‰ÎÁÎfi_ÿ
V‰Î‹Ìfiı fl˘@›Î fiı ·Î·« ±Î’Ì ¿ı “÷‹fiı ‹ËÎflÎ…fiÎ_ ‰ÌÁ ΩıÕ «flHÎÎflÏ‰_ÿ
±Î’_ fiı ±‹ÿÎ‰Îÿ ‹_ÏÿflfiÎ ‹Ë_÷ ⁄fiÎ‰_. ÷‹ı flË˘. ±ËŸ ÂÌ ¬˘À »ı !”
÷ı±˘ ¿Ëı — “±ËŸ ⁄‘_ »ı ’HÎ √˘’Î‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì fi◊Ì, ‹Îflı ÷ı‹fi˘ Á‹Î√‹
¿fl‰˘ »ı.” ±ı‹ ‹Ë˘⁄÷ ‹Ò¿Ìfiı ±ı‹HÎı Á‹Î√‹ ¿flı·˘. ÷ı‹HÎı √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ
V‰Î‹Ìfiı ¿Ëı·_ ¿ı “±˘S›Î ÿıÂ‹Î_ flèÎ˘ Ë˘÷ ÷˘ ¿S›ÎHÎ flËÌ Ω÷.”
Ω›, fiı Á‹Î√‹ Ë˘› fiı Á_V¿Îfl fi Ë˘› ÷˘ ’HÎ ◊Î›. ‹ÎÀı Ïø›‹ÎHÎ1

⁄‚‰Îfi »ı. (111)
Á_ÁÎfl‹Î_ «˘ÓÀuÎ Ï‰fiÎ ÷˘ flËı‰Î› … fiÏË, ’HÎ Ωı ÁÎflÎ ÁÎ‘fi˘
Ïfifl_÷fl Á‹Î√‹ flÎ¬ı ÷˘ ∂¬ÕÎ›, fiÌ¿fl «˘ÓÀÌ …‰Î›. (112)
Ï‰Ê›fi˘ Á_⁄_‘ ◊›Î ‹˘›˝ ÷˘ ⁄¿flÎfiÌ ’ıÃı ⁄Ì‰_ fiı Á_⁄_‘ ◊¥ Ω›
÷˘ I›Î_ ÏÁ_Ë ◊Î‰_. (113)
∞‰fi˘ V‰¤Î‰ ⁄© »ı, ÷ı I›Î√Ì‹Î_ ⁄_‘Î› fiı B≤ËV◊‹Î_ ’HÎ ⁄_‘Î›,
fiı ’ÿÎ◊˝‹Î_ ⁄_‘Î› fiı ÿıÂ‹Î_ fiı √Î‹‹Î_ ⁄_‘Î› fiı ±ÎÁfi‹Î_ ⁄_‘Î› fiı F›Î_
±ı¿ Ãı¿ÎHÎı flËı I›Î_ ⁄_‘Î›; fiı fiÎ÷Ω÷‹Î_ ⁄_‘Î›, ±ı‰Î_ ±fi_÷ Ãı¿ÎHÎÎ_
⁄_‘Î‰ÎfiÎ_ »ı. ÷ı ÁÎv ÷˘ À˘’Ì‰Î‚˘ ¿˘¥fiı ±ı¿ Ãı¿ÎHÎı flËı‰Î ÿı÷˘
fi◊Ì.2 (114)
Ï‰Ê›fiı ‹Î√ı˝ ±Î_‘‚Î ◊Î‰_, ⁄ËıflÎ ◊Î‰_, ·Ò·Î ◊Î‰_ ±ı‹ ◊Î‰_, ’HÎ
±ÎÁ@÷ fi ◊Î‰_. (115)
±Î ⁄˛õÎ_ÕfiÎ Á‰˝ ∞‰fiı ¬‰flÎ‰‰_ ÷ı ¿fl÷Î_ ±ı¿ ¤√‰ÿÌfiı
…‹ÎÕ‰˘ ±ı ±Ï‘¿ »ı. (116)
¬ÀflÁ‹Î_ flèÎÎ fiı …·ı⁄Ì‹Î_ √›Î.3 ÷ı Â_ …ı, ÀÎœÌ ±„Bfi ±ı‰Î4
1. ‰÷˝‹Îfi¿Î‚ı ±Î«fl‰Î‹Î_ ±Î‰÷Î_ ¿‹˝.
2. ±_√˛ı∞ ±‹·ÿÎfl˘fiÌ Á‹›ı Á‹›ı Œıfl⁄ÿ·Ì ◊Î› »ı ÷ı.
3. lÌ∞‹ËÎflÎ…ı Âw Âw‹Î_ Á_÷˘-’fl‹Ë_Á˘ ’ÎÁı ¬Ò⁄ ÷’ ¿flÎT›Î_ Ë÷Î_.
¤˘…fifiÎ » ±ı » flÁfi˘ I›Î√ flÎ¬‰˘ ÷ı ¬ÀflÁ ‰÷˝‹Îfi √HÎÎ›. ÷ı‰Î_
±CÎflÎ_ ‰÷˝‹Îfi ’Î‚fiÎfl CÎHÎÎ ÁÎ‘ Ë÷Î. ’»Ì ‹ËÎflÎ…ı ≠¿flHÎ ŒıflT›_ fiı Á˙fiı
Ï‹WÀÎLfi …‹ÎÕ‰Îfi_ Âw ¿›Ù. ÷ı‹Î_ ±Ï÷ ‰ˆflÎB›‰Î‚Îfiı ±Î fi vE›_ fiı ÁIÁ_√
»˘ÕÌ …÷Î flèÎÎ.
±Îfi˘ ±ı¿ ±◊˝ ±Î‹ ’HÎ ¿flÌ Â¿Î› — ¬ÀflÁ …ı‰Î ÂW¿ Ï‰Ê›‹Î_ ¿ÿÎ« flËÌ
…‰Î› ’HÎ …·ı⁄Ì …ı‰Î Ï‹WÀ Ï‰Ê›˘‹Î_ ÷˘ ’÷fi ◊¥ … Ω›. ¿ÎflHÎ ¿ı ÁÎflÎ
Ï‰Ê›˘ ¤˘√T›Î◊Ì ≥„Lƒ›˘ ⁄‚‰Îfi ◊Î› ±fiı ÷ıfiı ÁIÁ_√ ⁄ËÎfl ŒıÓ¿Ì ÿı.
4. Áÿ˚√v Á_÷˘ ±Î ‰Î÷fi˘ ‹‹˝ ±Î flÌ÷ı ’HÎ ¿flı »ı ¿ı ‹ËÎflÎ…ı ÷’ ¿flÎT›_ I›Îflı
Á˙fiı ≥„Lƒ›˘fiÌ T≤ÏkÎ±˘ Ï‰flÎ‹ ’Î‹Ì √¥, ’fl_÷ …‹ÎÕ‰Îfi_ ≠¿flHÎ «·ÎT›_
I›Îflı T≤ÏkÎ±˘ ±ı ±Î¿Îflı ◊¥ √¥ fiı …√÷fiÎ CÎÎÀ ◊‰Î◊Ì ÷ı √›Î. ’fl_÷
…ı‹HÎı ¿ı‰‚ lÌ∞fiÌ ‹ÒÏ÷˝fi_ … Á¬ ·Ì‘_ ÷ı±˘ ±Î ≠¿flHÎ‹Î_◊Ì ’HÎ ’Îfl
∂÷flÌ √›Î. ÀÎœÌ ±„Bfi ±ıÀ·ı ÏË‹. (…\±˘ — ‰«. √.‹. 23).
≠¿flHÎ-2 81
Ï‰Ê› ¤Ò_ÕÎ »ı. (117)

‹ËÎflÎ… ¿Ëı÷Î …ı, ““ËÏfl¤@÷ ¿˘¥ flÌ÷ı ÁÏ¬›Î ◊Î÷Î fi◊Ì; ÷ı Ωı
wÏ’›Î ±Î’Ì±ı ÷˘ ÿÂ˝fi ¿fl‰Î fi‰flÎ ◊Î÷Î fi◊Ì fiı √flÌ⁄ flÎ¬Ì±ı ÷˘ ¿ËıÂı
…ı ¤Î÷_ fi ‹‚ı, Â_ ÿÂ˝fiı …¥±ı ? ‹ÎÀı ⁄ı› ‰Î÷ı ∞‰ ¤√‰Îfifiı ¤…÷Î
fi◊Ì. ÷ı ÁÎv «Îfl μ’Î› ¿flÌ±ı »Ì±ı. ÷ı ÁÎ‹ …ı, ‰Î÷_ ¿flÌ±ı »Ì±ı; fiı
ÿÎ‹ …ı, ¤√‰Îfi ±Î’Ì±ı »Ì±ı; fiı ¤ıÿ …ı, Á‰ı˝ ¬˘À<_ ¿ËÌ±ı »Ì±ı; fiı ÿ_Õ
…ı, …‹’flÌfiÎ_ ÿ—¬ ÿı¬ÎÕÌ±ı »Ì±ı; ±ı‹ ¿flÌ±ı »Ì±ı.”” (118)
ÁIÁ_√‹Î_ ¿ıÀ·Î¿ ‹@÷ »ı, ÷ı‹Î_ ¿ıÀ·Î¿ ¤ıÿ »ı. ÷ı‹Î_ ¿ıÀ·Î¿ ‹@÷
÷˘ ‹_Ïÿfl, ‹ıÏÕ›_ fiı ‘‹˝ÂÎ‚Î ¿flÎ‰ı ±ı‰Î »ı, fiı ¿ıÀ·Î¿ ¬ı÷fl, ‰ÎÕÌ, ⁄Î√-
⁄√Ì«Î ¿flı ±ı‰Î »ı, fiı ¿ıÀ·Î¿ ÷˘ ƒT›fi_ μ’Î…˝fi ¿flı ±ı‰Î Ë˘›, fiı
¿ıÀ·Î¿ √Î‹√flÎÁ ¿flı ±ı‰Î Ë˘›. ±ı Á‰˝ ≠¿ÎflfiÎ ‹@÷ ÷˘ CÎHÎÎ›, ’HÎ
±Î‰Î ‹@÷ ◊˘ÕÎ …ı, μ’ÎÁfiÎ, ±ÎiÎÎ fiı iÎÎfi ±ı hÎHÎ ‰Î÷ ≠‰÷Î˝‰ı. ’HÎ
‹Î· ÷˘ ±ı hÎHÎ ‰Î÷‹Î_ … »ı. fiı ‘‹˝ fiı ‰ˆflÎB› ÷˘ ÷ıfiÎ ’ıÀÎ‹Î_ ±Î‰Ì
Ω› fiı ⁄Ì…\_ ’HÎ μ’Î…˝fi ±ı hÎHÎ ‰Î÷fi_ ‹A›’HÎ_ flÎ¬ı ÷˘ ÁËı…ı ◊Î›,
’HÎ ÷ı ≠‰÷Î˝‰ı ±ı‰Î ‹@÷ ◊˘ÕÎ. ’HÎ ‹Î· ÷˘ ±ı‹Î_ … »ı. fiı ±Î ‰Î÷
‰Îflı ‰Îflı Ï‰«ÎflÌ Ï‰«ÎflÌfiı Ïfifl‘Îfl ¿›˘˝ »ı ÷ı ¿èÎ˘. (119)
‹˘ÀÎ ÁÎ‘ ÁÎ◊ı ∞‰ ⁄Î_K›˘ Ë˘› fiı ÷ıfiı ¿˘¥¿ ÿıÂ¿Î‚ ·Î√ı fiı
ÁIÁ_√‹Î_◊Ì Ω‰_ ’Õı ±ı‰_ Ë˘› ÷˘’HÎ ÷ıfi_ ≠Î›ÏçkÎ ¿fl‰Îfi_ ±ı Á_÷
’˘÷Îfiı ‹Î◊ı ·ı ±◊‰Î ±ıfiı ≠Î›ÏçkÎ ¿fl‰Îfi_ ⁄‚ ±Î’ı ±◊‰Î »ıS·Ì
‰Îflı ±ıfiı fl˘√ ≠ıflÌfiı ’HÎ ÁIÁ_√‹Î_ flÎ¬ı, ’HÎ ±ıfiı Ω‰Î ÿı fiÏË. (120)
¿Îfl¬ÎfiÎ_ ¿fl‰ÎfiÌ flÌÏ÷ ‹ËÎflÎ…ı ¿Ëı· …ı, ““ÁÎ‰…1 Ë˘› ÷ı
Ïÿ‰Á‹Î_ hÎHÎ ÷·’_2 fiÎ¬ı fiı ÷ı‹Î_ ±ÎËÎfl ‹‚ı ÷ı ¬Î›, fiı fiÎflÕÎ3 »ı ÷ı
÷˘ ±Î¬˘ Ïÿ‰Á ÿ˘Õ÷Î_ Œflı. ÷ı‹ ¿Îfl¬Îfi_ ¿fl‰_, ÷ı ÁÎ‰…fiÌ ’ıÃı ±ı¿
‹ÏËfi˘ ¿fl‰_ fiı ’»Ì ’Î»\_ » ‹ÏËfiı ¿ı ‰flÁ ÿËÎÕı ⁄Ì…\_ ¿fl‰_, ’HÎ
fiÎflÕÎfiÌ ’ıÃı Ïfifl_÷fl ⁄Îflı ‹ÎÁ fi ¿fl‰_.”” ±ı‹ ¿èÎ_ Ë÷_. (121)
≠Ï÷·˘‹’HÎı xÿ›‹Î_ Á_¿S’ ÁÎ‹_ Ωı‰_ ÷◊Î ≠Ï÷·˘‹’HÎı ¤√‰Îfifi_
1. ÏÁ_Ë.
2. ÏÂ¿Îfl ‹ÎÀı »·Î_√.
3. ÏË_Á¿ ’Â±˘fiÌ ∂÷fl÷Ì Ω÷, ‰v±˘.
K›Îfi ¿fl‰_ fiı ÷ı‹Î_ … Á¬ »ı ’HÎ ≠Ï÷·˘‹1 …ı‰˘ ⁄ÌΩı Á¬fi˘ μ’Î›
fi◊Ì, ‹ÎÀı ≠Ï÷·˘‹fi˘ ±P›ÎÁ Ïfifl_÷fl flÎ¬‰˘ ±ı ÏÁ©Î_÷ ‰Î÷ »ı. ÷ı
‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ‹ËÎflÎ…ı ⁄Ë Ãı¿ÎHÎı ¿èÎ_ »ı fiı ‹˘ÀÎ Á_÷fi˘ ±ı ±Î√˛Ë ‹A›
»ı fiı ≠Ï÷·˘‹ Ï‰fiÎ ›◊Î◊˝ iÎÎfi ◊Î÷_ fi◊Ì. (122)
±fi_÷ ¿˘ÏÀ ⁄˛õÎ_Õ »ı fiı ÷ı Á‰˝ ⁄˛õÎ_Õ‹Î_ ±fi_÷ ¿˘ÀÎfi¿˘ÏÀ
¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝›_ »ı. ±ı Á‰˝fiÎ ¿ÎflHÎ V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎ ¤√‰Îfi »ı, ±ı‹
Á‹…‰_. (123)
F›Î_ Á‘Ì ÿÎœÌ-‹Ò» fi ∂√Ì Ë˘› I›Î_ Á‘Ì ÷ı‹Î_ VhÎÌfi˘ ¤Î‰
¿Ëı‰Î›, ÷ı ÁÎv ±ı‰Î ÁÎ‹_ ºÏWÀ ‹Î_ÕÌfiı Ωı‰_ fiÏË fiı ±ı‰Î ÁÎ‹_ Ωı›Î
¿flı ÷˘ VhÎÌ ÁÎ‹_ ’HÎ Ωı‰Î›, ‹ÎÀı ±ı‰Î‹Î_ Ëı÷ fi ¿fl‰_. (124)
hÎHÎ ‰Î÷ Á‰˝ ¿fl÷Î_ ‹A› flÎ¬‰Ì, ⁄Î¿Ì ⁄ÌΩ √HÎ …ı, I›Î√,
‰ˆflÎB›ÎÏÿ¿ ÷ı ÷˘ ¿˘¥fiı ◊˘ÕÎ Ë˘› fiı ¿˘¥fiı ‰‘ Ë˘›; ÷ıfiÌ Ï‰„@÷ …ı,
±ı¿ ÷˘ μ’ÎÁfiÎ, ⁄Ì∞ ±ÎiÎÎ fiı hÎÌ…\_ ¤√‰ÿÌ ÁÎ◊ı Áxÿ’HÎ_, ±ı hÎHÎ
±‰U› flÎ¬‰Î_. ÷ı hÎHÎı …ı‹Î_ Ë˘› ÷ı ‹˘ÀÎfiı √‹ı. (125)
’Ò‰ı˝ ±ı¿ Áÿ˚√v ’ÎÁı ‹‹ZÎ ƒT› ·¥fiı √›˘ fiı ’Ò»u_ …ı, “±Î
ƒT›fi_ ¿ı‹ ¿fl‰_ »ı ?” I›Îflı ÷ı √v ¿Ëı …ı, “ƒT› ÷_ flÎ¬ı ¿ı Ë_ flÎ¬_ ¿ı ¿˘¥fiı
±Î’Ì±ı ÷˘ ÷ı Á‰ı˝fi_ ¤ÒÕ<_ ¿flı ±ı‰_ ±ı »ı,” ±ı‹ ¿ËÌfiı √_√Î‹Î_ fi_¬ÎT›_.
(126)
‹˘ÀÎ ’ÎÁı ÏfiW¿’À ◊Î‰Î‹Î_ ⁄Ë ·Î¤ »ı. ÷ı ±ı¿ …HÎfiı w’ ÿı¬Î¥
√›_ ÷ıfi˘ ±Î¿Îfl ⁄_‘Î¥ √›˘. ’»Ì ÷ıHÎı ‹˘ÀÎ Á_÷ ’ÎÁı ¿èÎ_, I›Îflı ÷ı Á_÷ı
‹ËÎflÎ…fiÌ V÷Ï÷ ¿flÌfiı ÀÎ‚Ì fiÎA›_. (127)
VQ≤Ï÷ ÁÏË÷ ±fiı VQ≤Ï÷ flÏË÷‹Î_ ¿ı‹ ¤ıÿ »ı ? ÷˘ …ı‹ ¤›Ù ‹ÎHÎÁ
fiı ÃÎ·_ ‹ÎHÎÁ, ¤›Ù √ÎÕ<_ fiı ÃÎ·_ √ÎÕ<_, ÷ı‹ ÷ıfi_ «Î·‰_, ⁄˘·‰_, Ωı‰_,
ÁÎ_¤‚‰_, ¬Î‰_ ≥I›ÎÏÿ¿ Ïø›Î‹Î_ ¤ıÿ »ı. (128)
‹˘ÀÎfi˘ ‹ÏË‹Î ∞‰fiı Á‹…‰˘ ¿ÃHÎ »ı, ¿ı‹ …ı, ⁄˛õÎ_ÕfiÌ ’HÎ
√HÎ÷Ì fiÏË fiı ‰‚Ì ±Î ·˘¿fiÎ ÷E» ’ÿÎ◊˝fiÌ ’HÎ Á_¤Î‰fiÎ flÎ¬ı, ÷ı ±ı
‰Î÷ ¿ı‹ Á‹Ω› ? (129)
‹˘ÀÎ ±ı¿Î_Ï÷¿ Ïø›Î ¿flÎ‰ı fiı ⁄ÌΩ ¿flÎ‰ı ÷ı‹Î_ ¤ıÿ »ı; ¿ı‹ …ı, ‹˘ÀÎ
1. ’Î»Ì T≤ÏkÎ ‰Î‚‰Ì, ±_÷T≤˝ÏkÎ ¿flÌ ÷’ÎÁ‰_.
≠¿flHÎ-2 83
Ïø›Î ¿flÎ‰ı, ÷ı‹Î_ ⁄_‘Î‰Î ÿı fiÏË fiı ÷ıfi˘ Œıfl «ÕÎ‰Ì ÿı fiÏË, ÷ıfi˘ ÏfiÊı‘
¿›Î˝ ¿flı. fiı ⁄ÌΩı ÷˘ ¿flÎ‰ı ±ıÀ·_ ÷ıfiÎ Ëˆ›Î‹Î_ ¤ı√_ ◊¥fiı ¬Õ¿Î› fiı fi‰flÎ
flËı ÷˘’HÎ ÷ıfiÎ ‹fiÁÒ⁄Î ¿›Î˝ ¿flı, fiı ±_÷fl‹Î_ √˘ÀÎ ‰‚Î‰ı. ÷ı ¿flfiÎfl
¿flı ±ıÀ·Î ÿËÎÕÎ ÷˘ ÷ıfiÎ μ’fl Á‰˝ Ëı÷ ⁄Ë ¿flı, ’HÎ ÷ı◊Ì iÎÎfi Ï‰fiÎ
Ωı ¿Î_¥¿ ±ÎÕ<_±‰‚_ ◊¥ Ω› ÷˘ ÷ıfiı ‹Î◊ı Á_V¿Îfl ¿flÎ‰ı. fiı ‹˘ÀÎ Ïø›Î
¿flÎ‰ı ÷ı ÷˘ …ı‹ ⁄¿flÎfiı ¬‰flÎ‰Ìfiı ÁÎ‰… ±Î√‚ flÎ¬ı ÷ı‹Î_ ÷˘· ‰‘ı
fiÏË; ±ı‹ ¿flÎ‰ı. ±ı‰Ì flÌ÷ı ¤ıÿ »ı, ’HÎ ±ı ‰Î÷ Á‹Ω› fiÏË. (130)
‹ËÎflÎ… ⁄ıÃÎ_ ⁄ıÃÎ_ ‰Î÷ ¿fl÷Î Ë˘› fiı ¿ıÀ·Î¿ ÁÒ¥ flËı÷Î. ÷ıfiÎ
’çÎkÎÎ’ ÁÎv ÷˘ …ı Ω√÷Î Ë˘› ÷ıfiı ‹ËÎflÎ… ¿ıÀ·Ì¿ ‰Îfl ‹‚÷Î, ±ı‹
l©Î‰Î‚Îfiı Á¬ ±Î’÷Î. (131)
Áı‰Î ÷˘ ’˘÷ÎfiÌ l©Î ≠‹ÎHÎı ◊Î› ÷ı ¿fl‰Ì, ’HÎ ±Áı‰Î ÷˘ fi …
¿fl‰Ì. ÷ı ±Áı‰Î ÷ı Â_ …ı, ±‰√HÎ ·ı‰˘. (132)
±Î ∞‰fiı ‹Î¬Ì‹Î_◊Ì ÁÒ›˝ ¿fl‰˘ »ı ÷ı ÿÎ¬ÕÎ Ï‰fiÎ ◊Î› fiÏË. ÷ı
÷˘ √v fiı ÏÂW› ±ı ⁄ı›fiı l©Î Ωı¥±ı. (133)
∞‰-≠ÎHÎÌ‹ÎhÎfiÎ ‹fifiı flËı‰Îfi_ Ãı¿ÎHÎ_ ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ …ı, ““’vÊfi_
‹fi VhÎÌfiÎ ±_√‹Î_ »ı fiı VhÎÌfi_ ‹fi ’vÊfiÎ ±_√‹Î_ »ı.”” (134)
ÿıË ’˘÷ı fi◊Ì ÷ı ÁÎZÎÎ÷˚ ÿı¬Î› »ı fiı ÿıË ‹fiÎ¥ √›_ »ı ±ı ±iÎÎfi
»ı. (135)
¤√‰Îfi‹Î_ ‹fi flÎ¬ı ±ı‰Î ◊˘ÕÎ, ⁄Î¿Ì ÷˘ ±Î¬Î ‹_Ïÿflfi˘ ‰Ëı‰Îfl
«·Î‰ı ±ı‰Î ’HÎ ¬flÎ, fiı ¿ÿÎÏ’ ¤√‰Îfi‹Î_ ‹fi fi flËı ÷˘’HÎ Ïfifl_÷fl
¿◊Î‰Î÷Î˝ ¿fl‰Ì fiı ÷ı ¿◊Î‰Î÷Î˝‹Î_ ‹fi flÎ¬‰_. ÷ı ’HÎ Ïfifl_÷fl ±ı‰˘ Á_√
Ωı¥±ı. fiÌ¿fl ÷˘ ±ı‰_ fi ◊Î›, ÷ı ÁÎv Ïø›Î ≠‰÷Î˝‰Ì »ı, ÷ı …ı ¿flı ÷ı‹Î_
¤√‰Îfifi˘ Á_⁄_‘, ±ı ’HÎ ‹Î√˝ »ı, ⁄Î¿Ì ÏÁ©Î_÷ ÷˘ ¤√‰Îfi‹Î_ ‹fi
flÎ¬‰_ ±ı ¿fl‰Îfi_ »ı. ÷ı ÷˘ ‹flÏHÎ›˘ ◊Î› I›Îflı ±ı ‰Î÷ ◊Î› »ı. (136)
Á˘‹·¬Îflfi_1 ºWÀÎ_÷ …ı, √‹ı ±ı‰˘ Ëı÷ Ë˘› fiı ÷ı ¿ËıÂı …ı, ⁄ı
’ˆÁÎ¤Îfl ¬Î±˘, ÷˘’HÎ ÷ı ‹fiÎ› fiÏË, ÷ı‹ Ï‰Ê›fi_ w’ »ı ±ı‰_ …HÎÎ›,
÷˘ ¤˘√‰Î› fiÏË. (137)
F›Îflı ¤√‰Îfi flÎ∞ ◊Î› I›Îflı ÷ıfiı ⁄Ï©›˘√ ±Î’ı »ı, ¿Î_ ‹˘ÀÎ
1. ±ı¿ ±I›_÷ {ıflÌ ’ÿÎ◊˝.
ÁÎ‘fi˘ Á_√ ±Î’ı »ı. fiı F›Î_ Á‘Ì …ı ’vÊfiı Ï‰Êı fl…, ÷‹ flèÎ˘ »ı, fiı
±ı‹Î_ ‘‹Î˝Ïÿ¿ √HÎ …HÎÎ› »ı, ’HÎ ÷ıfiÌ ±ı¿ „V◊Ï÷ flËı÷Ì fi◊Ì, ±ı‹
’_«‹V¿_‘‹Î_ ¿èÎ_ »ı. (138)
ƒT›fi_ ≠‘Îfi’HÎ_ fi ◊Î› ±ı‰Î ÷˘ ‹ÎHÎÁ ◊˘ÕÎ … fiÌ¿‚ı fiı …ıfiı
lÌ∞‹ËÎflÎ… ÁÎ‹Ì fi…fl Ë˘› ÷ıfiı ≠‘Îfi fi ◊Î›. ÷ı ¿èÎ_ »ı …ı, “±ı‰Ì
¿˘HÎ ‰V÷ »ı ±Î ¤Ò‹Î_, …ı‹Î_ ·˘¤ı …ı ·˘P›Î ≠¤‹Î_,” ±ı‰Îfiı ƒT› ≠‘Îfi
fi ◊Î› ⁄Î¿Ì ÷˘ Á‰ı˝fiı ◊Î›. (139)
«ˆ÷L›Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ¿ı‰Î ‹˘ÀÎ ? ÷ıfiı ’HÎ ⁄Î‚‹¿<_ÿÎfi_ÿ V‰Î‹Ì ‹Y›Î
I›Îflı … Á‰ı˝ ¬˘Àu ÿı¬ÎHÎÌ fiı ’»Ì ‹Ò¿Ì.1 ÷ı ±ı‰Îfiı ’HÎ flËÌ Ω› ÷˘
⁄ÌΩfiı flËı ±ı‹Î_ Â_ ? ‹ÎÀı ‹˘ÀÎ ’vÊfi˘ ‹fi, ¿‹˝, ‰«fiı Á‹Î√‹ ◊›Î
Ï‰fiÎ ¬˘Àu ÿı¬Î› fiÏË fiı À‚ı ’HÎ fiÏË, ±ı ÏÁ©Î_÷ ‰Î÷Î˝ »ı. «ˆ÷L›Îfi_ÿ
V‰Î‹ÌfiÌ ’ıÃı ±ZÎflÎfi_ÿ V‰Î‹Ì2 ÷◊Î Á‰˝Ïfi‰ÎÁÎfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ3 ‰Î÷
1. ’fl‹«ˆ÷L›Îfi_ÿ V‰Î‹Ì Áÿ˚√v ¿˘ÏÀfiÎ Á_÷ Ë÷Î. ±ı¿ ‰Îfl CÎı·Î‹Î_ …‚{Ì·HÎÌ
μIÁ‰ μ…‰‰Î …÷Î_ ÷ı‹fiı ¿˘¥±ı ⁄˘·ÎT›Î fiËŸ. ±Î◊Ì, ÷ı±˘ μÿÎÁ ◊¥ √›Î.
÷ı ‰¬÷ı ⁄Î‚‹¿<_ÿÎfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — “±Î’HÎı @›Î_ ‹Îfi ‹ı‚‰‰Î ÁIÁ_√Ì ◊›Î
»Ì±ı ?” ±Î ÁÎ_¤‚Ì ÷ı‹fiı ±_÷º˝ÏWÀ ◊¥. ’»Ì ÷ı‹fiÎ √v √˘’Î‚Îfi_ÿ
V‰Î‹ÌfiÌ ’ÎÁı ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚Ì. ÷ı‹HÎı ‹ËÎflÎ…fiÎ ‹ÏË‹ÎfiÌ fiı ÁÎ‘fiÌ ¿ı‰Ì flÌ÷
- Á‹…HÎ Ë˘‰Ì Ωı¥±ı ÷ı Ï‰Êı ±ÿ˚¤÷ ‰Î÷˘ ¿flÌ.
I›Îflı «ˆ÷L›Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î ¿ı “⁄Îfl ‰flÁ √v flèÎ˘ fiı ⁄Îfl ‰flÁ Áÿ˚√v
flèÎ˘ ’HÎ ÁIÁ_√Ì ÷˘ ±Î… ◊›˘.”
2. lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ±√÷flÎ¥ ’ÎÁıfiÎ ¬˘flÎÁÎ √Î‹fiÎ √flÎÏÁ›Î flÎΩ¤Î¥±ı Á÷÷
⁄Îfl ‰Ê˝ Á‘Ì ’˘÷ÎfiÌ ±ÎiÎÎ ’Î‚Ì ’‰˝÷¤Î¥fi_ Ë‚ ËÎ_¿ı·_, ÷ı◊Ì ≠ÁLfi ◊¥
÷ı‹fiı ÁÎ‘ ¿flÌ ±ZÎflÎfi_ÿ V‰Î‹Ì fiÎ‹ ’ÎÕu_ fiı ÷fl÷ … ‰fl÷Î· ‹_ÏÿflfiÎ ‹Ë_÷
fiÌQ›Î. I›Îfl’»Ì flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ…ı ‰fl÷Î·fiÌ ‹Ë_÷Î¥ √˘’Î‚Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ
ÏÂW› Á’HÎÎ˝fi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ±Î’Ì fiı ±ZÎflÎfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ⁄‘ı… ‹˘¿S›Î. ±Î◊Ì,
±ZÎflÎfi_ÿ V‰Î‹Ì ‹Ò_{Î›Î. ’»Ì ±ı¿ ‰Îfl …^fiÎ√œ √›ı·Î I›Îflı √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ
V‰Î‹Ì±ı ÁÎ_A›iÎÎfifiÌ fiı ‹Îfi-‹˘À’fiÌ ÷E»÷ÎfiÌ ±ÿ˚¤÷ ‰Î÷˘ ¿flÌ.
V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚Ì ÷ı‹fiÎ xÿ›‹Î_ ÀÎœ¿ ◊¥ √¥ fiı ⁄˘S›Î — “‰fl÷Î·fiÌ
‹Ë_÷Î¥ ¿flÌ, ’HÎ ÁÎ«˘ ÁIÁ_√Ì - ÁÎ‘ ±Î… ◊›˘.”
3. ‰«fiÎQ≤÷fiÎ iÎÎ÷Î Ë˘‰Î »÷Î_ F›Îflı Áÿ˚√v √˘’Î‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı √œÕÎ ≠◊‹fi_
20‹_ ‰«fiÎQ≤÷ Á‰˝Ïfi‰ÎÁÎfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı Á‹ΩT›_ I›Îflı Á‹…HÎfiÌ ¬˘À ÿı¬Î¥.
≠¿flHÎ-2 85
»ı. (140)
ÿıË ’ÕÌ √›˘ ±ıÀ·ı Â_ ◊›_ ? ’HÎ ∞‰ @›Î_ ‹flı »ı ? ±ı ÷˘ ÁÎ‘
◊Î‰_ fiı ÁÎ‘÷Î ÂÌ¬‰Ì fiı V‰¤Î‰ ‹Ò¿‰Î ±ı ¿fl‰Îfi_ »ı, ’HÎ ‹flÌ √›Î
±ıÀ·ı ◊¥ flèÎ_ fiı ¿fl‰_ ⁄Î¿Ì fi flèÎ_, ±ı‹ fi Á‹…‰_. (141)
±Î’HÎÎ‹Î_ Ïø›Î±ı ¿flÌfiı ¿ı ’ÿÎ◊ı˝ ¿flÌfiı ¿ı Ë‰ıÏ·›_±ı ¿flÌfiı ‹˘À’
fi Á‹…‰Ì fiı ±Î’HÎÎ‹Î_ ÷˘ ‘‹Î˝Ïÿ¿ı ¿flÌfiı ‹˘À’ »ı. (142)
¿ÿÎÏ’ ‹Î‚Î Œıfl‰÷Î_ ±Î‰ÕÌ ÷ıHÎı ¿flÌfiı Â_ ◊›_, ’HÎ iÎÎfi …ı‰˘ ÷˘
¿˘¥ ‹Î· … fi◊Ì fiı iÎÎfi Ï‰fiÎ ÷˘ Á‰ı˝ ¿Î«_ »ı. (143)
±Î’HÎÎ ÿıËfiÎ_ ’Ò‰˝fiÎ_ ËÎÕ¿Î_ ±Î’HÎÌ ±Î√‚ ’ÕuÎ_ Ë˘›, ’HÎ ÷ıfiÌ
±Î’HÎfiı ¬⁄fl fi ’Õı. (144)
ƒT› fiı ±Î ÿıË ±ı ⁄ı μ’fl Á‰ı˝ ‰Ëı‰Îfl »ı, ±ı ⁄ıfiı ¬˘À<_ ¬˘À<_ ¿ËÌ±ı
»Ì±ı, ÷ı ¬˘À<_ ¿ı‹ ◊Î› ? ±ı‹ ¿ËÌfiı ‰‚Ì ¿Ëı …ı, »ı ÷˘ ±ı‹ … …ı, ƒT› fiı
±Î ÿıË ±ı ⁄ı› ¬˘ÀÎ_ »ı. fiı ‰Îfl_‰Îfl ±ı‰Î ÂOÿfiı ÁÎ_¤‚‰Î ÷ıHÎı ¿flÌfiı
±fl‘_ ÷˘ ¬˘À<_ ◊¥ Ω›, ’»Ì ÷ıfiı ‘y˘ fi ·Î√ı. fiı ¬˘À<_ ¿ËÌ±ı »Ì±ı fiı
‰‚Ì ‰«‹Î_ ±Î ¿Î‹ ±Î‰ı ÷ı ¿fl÷Î Ω¥±ı »Ì±ı, ’HÎ ¬˘À<_ … »ı. (145)
…‚, ±„Bfi fiı ‰Î› ±ı Á‰ı˝fiı ËÎ◊-’√ »ı, ’HÎ ÷ı ±Î’HÎfiı ÿı¬Î÷Î
fi◊Ì. ÷ı …‚ ÷ÎHÎı »ı fiı ±„Bfi ⁄Î‚ı »ı fiı ‰Î› Ãı·ı »ı ±ı‹ ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_
»ı. (146)
‹Îfi-±’‹Îfi‹Î_ ’˘÷Îfiı ±ZÎfl ‹Îfi‰_ …ı, “±Î’HÎÎ◊Ì ¿˘¥ ‹˘À˘
fi◊Ì, ‹ÎÀı ¿ıfiÌ ’ÎÁı ‹Îfi-±’‹Îfi ‹Îfi‰_ ?” (147)
√Î› »ı ÷ı ‰Î»flÕÎfiÌ ‹Î ¿Ëı‰Î›, ’HÎ ÷ıfiı ÿÒ‘fi_ Á¬ ÷˘ ±ı¿ …
Ãı¿ÎHÎı ±Î_«‚‹Î_ ±Î‰ı, ’HÎ ⁄ÌΩ ±_√‹Î_ fi ±Î‰ı. ÷ı‹ ¤„@÷ ÷˘ Á‰ı˝
¿Ëı‰Î›, ’HÎ ¬v_ Á¬ ÷˘ ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝‹Î_◊Ì ±Î‰ı ±ı‰_ ⁄Ì…ı◊Ì fi
±Î‰ı. (148)
√ÎÕı fi ⁄ıÁ‰_ ÷ıfi˘ ≠⁄_‘ ¿flÌfiı ‹ËÎflÎ…ı Á_÷fiı ’√ı ·√ÎÕuÎ Ë÷Î.
(149)
∞‰ ¿‹˝ ‰Â ◊¥fiı ÿ—¬ ÁËfi ¿flı ±ı‹ ’˘÷ÎfiÎ ¿S›ÎHÎfiı ±◊ı˝ fi
¿flı. ÷ı Ωı ‰Ÿ»Ì ¿flÕu˘ Ë˘› ÷˘ ±Î¬Ì flÎ÷ Ω√ı. ±ı ±fiÁÎflı CÎHÎÌ ‰Î÷_
»ı. (150)
√‹ı ÷ı‰_ μkÎ‹ V◊Îfi Ë˘› ÷ı‹Î_ …¥fiı flËı ÷˘’HÎ ∞‰ T≤Ï© ’Î‹ı
fiÏË, ±ı ÷˘ ÁÎflÎ Á_÷fiı Á_√ı … Á‹ÎÁ ◊Î›, ’HÎ ÷ı Ï‰fiÎ fi ◊Î›. (151)
·˘¿, ÂÎVhÎ fiı ±fi¤‰ ±ı hÎHÎ‹Î_ ‹‚÷_ fiı fi ‹‚÷_ ÷ıfiÌ ‰Î÷
‹ËÎflÎ…ı ¿ËÌ …ı, ’flHÎÌfiı VhÎÌ flÎ¬ı ÷ı hÎHÎı‹Î_ ‹‚÷_ fiı T›Ï¤«Îfl ¿flı ÷ı
·˘¿‹Î_ fi ‹‚ı, Ëˆ›Î‹Î_ fi ‹‚ı fiı ÂÎVhÎ‹Î_ fi ‹‚ı fiı Ëˆ›Î‹Î_ Á¬ fi flËı;
÷ı‹ … fiÎ÷‹Î_ …‹ı ÷ı hÎHÎı‹Î_ ‹‚÷_ fiı ‰À·ı ÷ı hÎHÎı‹Î_ fi ‹‚÷_ ±ı‹
÷’ÎÁ ¿fl‰˘, ÷ı ‰ıÿ ≠‹ÎHÎı ‰Î÷ »ı. (152)
‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ Ë÷_ …ı, ±Î’I¿Î‚ ±Î‰ı ÷˘ ·Ì·Î ¬Õfiı ÿ_Õ‰÷˚
¿flΩı, ÷ı‹Î_ flËÌfiı ’HÎ Ë_ ÁËÎ› ¿flÌÂ. (153)
‹ËÎflÎ…ı ±fiı¿ ≠¿flHÎ1 Œıfl‰Ìfiı ÁÎ‘fiı ‰fl÷ÎT›Î fiı ±fiı¿ ≠¿flHÎ
1. ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎı ’˘÷ÎfiÎ ’fl‹ËoÁ˘fiı ¿ÏÃfi ÷’ç›Î˝±˘ ¿flÎ‰ı·Ì. ±ı
÷’ç›Î˝±˘ “’˛¿flHÎ”fiÎ fiÎ‹ı ’˛ÏÁ© »ı. ¿<· 114 …ıÀ·Î_ ’˛¿flHÎ Á‹›Î_÷flı
Œıfl‰ı·Î_. ±‹¿ ’˛¿flHÎ‹Î_ ’˘÷ı ’HÎ ΩıÕÎ÷Î. ±Î ’˛¿flHÎ˘fiÌ ›ÎÿÌ ±Î ’˛‹ÎHÎı »ı —
(1) ·˘…‹Î_ ⁄Î¥±˘ ÷◊Î ¤Î¥±˘fiÌ Á¤Î fi˘¬Ì ’ÎÕÌfiı ¿èÎ_ ¿ı “’fl‹Ë_Áfiı
⁄Î¥±˘ ÁÎ◊ı ±Õ‰_-⁄˘·‰_ fiËŸ.” (2) ⁄⁄ı …HÎfiı K›Îfi‹Î_ ÁÎ‹ÁÎ‹Î_ ⁄ıÁÎÕ÷Î_
÷ı‹Î_ ¨CÎ‰_ fiËŸ ÷◊Î Á_¿S’ fi ¿fl‰˘. (3) ·˘…‹Î_ ’Î_«-’Î_«fiı K›Îfi‹Î_
⁄ıÁÎÕ÷Î ÷ı‹Î_ ¿Î_¥ Ωı‰_ fiËŸ ÷◊Î ⁄˘·‰_ fiËŸ fiı …ıfiı ÏfiƒÎ ±Î‰ı ÷ıfiı ÿÕÎ◊Ì
±√fl »ÕÌ ±ÕÎÕÌfiı …√ÎÕ÷Î. (4) ›˘√ ‘ÎflHÎÎ ÂÌ¬‰Ì. (5) ±WÀÎ_√ ›˘√fiÌ
Ïø›Î ÂÌ¬‰Ì. (6) ‹ÎHÎÁ˘ ÷◊Î ’Â-’ZÎÌ ‰√ıflıfiı Á‹ÎÏ‘ ¿flÎ‰‰Ì. (7) ÂÌflÎ-
’ÒflÌfi_ ÁÿÎ‰˛÷ ÿı‰_ fiı ’˘÷ı ·Ï‰_Ï√›Î_ ‹fl«Î_ ÷◊Î ‹ŸÏœ›Î‰‚ …‹÷Î ±fiı ÁÎ‘fiı
fl˘À·Î …‹ÎÕ÷Î. (8) ‹_Õ‚ ÿÌÃ ÃÎ¿˘fl∞fiÌ Áı‰Î flÎ¬‰Ì. (9) ’fl‹Ë_Á ¿fl‰Î.
(10) Ï¤ZÎÎ ‹Î√÷Î_ …ı ±Î‰ı ÷ıfiÎ √˘‚Î ¿flÌfiı ¬Î‰Î. (11) ‹fi ‹Î√ı ÷ı fi
±Î’‰_. (12) flÎÏhÎ±ı ‰√Õı ±ı¿ ±ı¿fi˘ ÂOÿ fi Á_¤‚Î› ÷ı‹ flËı‰_. (13)
ÏÂ›Î‚Î‹Î_ ’ÎHÎÌ‹Î_ l©Î ≠‹ÎHÎı ⁄ıÁ‰_. (14) ÂflÌflı ¬fl… ±Î‰ı ÷˘’HÎ
¬_Ωı‚‰_ fiËŸ. (15) ¬ÀflÁ fi ¬Î‰Î. (16) ÂflÌflı Á’˝-‰Ÿ»Ì «Õı ÷˘› ⁄ıÁÌ
flËı‰_. (17) ‹Î◊ı ·Ò√Õ<_ ±˘œı fiı ⁄ÌΩı ÿ˘flı ±ı‹ CÎÒ_CÎÀ˘ flÎ¬‰˘. (18) ‹À¿<_
∞÷‰_. (19) μCÎÎÕı ’√ı «Î·‰_. (20) √ÎÕÎ ‰√ıflı ‰ÎËfiı fi ⁄ıÁ‰_. (21)
ÁÎflÌ Ï¤ZÎÎ ‹‚ı I›Î_ ŒflÌ◊Ì fi Ω‰_. (22) ¨CÎ ±Î‰ı ÷˘ ’Î·Ì ÿÎHÎÎ ÿ‚‰Î.
(23) {˘·_ ±Î‰ı ÷˘ ÀÎœı ’ÎHÎÌ±ı fiÎ”‰_. (24) ±˘ÃŸ√HÎ ÿ¥fiı ⁄ıÁ‰_ fiËŸ.
(25) {ÎÕ ÷‚ı ⁄ıÁ‰_ fiËŸ. (26) ±˘CÎÎ ‰√ıflı ¿˘¥ ’ÿÎ◊˝fi˘ ±ÎÂfl˘ ·ı‰˘
fiËŸ. (27) fiÎË÷Î_ fiÎË÷Î_ ÂflÌfl μ’fl ËÎ◊ Œıfl‰‰˘ fiËŸ. (28) Á_¿S’ ➤
≠¿flHÎ-2 87
Œıfl‰Ìfiı ≠‰÷Î˝T›Î_, ÷ıfi˘ Ï‰«Îfl ¿fl‰˘ fiı ÷ı‹Î_◊Ì ‹‹ZÎfiı ¿ıÀ·_ √˛ËHÎ

¿fl‰Îfi_ »ı. ÷ı K›Îfi ¿fl‰ÎfiÎ ≠¿flHÎ‹Î_, ‘ÒL› ¿fl‰Î‹Î_ fiı ¿Ì÷˝fi‹Î_ ◊Î¿‰_
fiÏË. fiı ‹fifiı √‹÷_ fi ¿fl‰_ fiı fi ¬Î‰_ ±ı ⁄Ë ±Î¿v_ ¿Ëı‰Î›. fiı ø˘‘fi_
¬_Õfi …ı ÿ_Õ‰÷˚ ¿fl‰Î fiı √ÎÕı fi ⁄ıÁ‰_ ±ı ±ÎÏÿ¿ ’_«Ï‰Ê›fi_ ¬_Õfi ±fiı¿
±˘‚¬Ìfiı Ïø›Î ¿fl‰Ì. (29) …ı ‰VhÎ ’˘÷Îfiı √‹ı ÷ı ⁄ÌΩfiı ±Î’Ì ÿı‰_. (30)
Ïfi…˝‚Î ±ı¿ÎÿÂÌ ¿fl‰Ì. (31) ±ı¿ÎÿÂÌfiÎ μ’‰ÎÁfiı Ïÿ‰Áı ⁄Ë ÷flÁ ·Î√ı ÷˘
±ı¿ ’‚Ì (’ÎÂıfl) ’ÎHÎÌ ’Ì‰_. (32) flÎÏhÎfiÎ «Îfl ’Ë˘fl ±ı¿ÎÿÂÌfi_ Ω√flHÎ
¿fl‰_. (33) ±œÌ ËÎ◊fi˘ ±ı¿ Ë…^Ïfl›˘ (±_√Ò»˘) ’Ëıfl‰˘. (34) ¿˙’Ìfi ±ı¿
flÎ¬‰Ì. (35) √˘ÿÕÌ hÎHÎ ’ÕfiÌ flÎ¬‰Ì. (36) ‹‹÷Ì ⁄Î_‘‰Ì. (37) ÁM÷
‘Î÷fiı ±Õı ÷˘ ’«ÌÁ ‰Îfl ËÎ◊ ‘˘‰Î. (38) …ı ‰V÷ ±Î‰ı ÷ı ±ı¿ ‰¬÷
’_„@÷‹Î_ ¬Î‰Ì. (39) vƒÎZÎfi˘ ‹HÎ¿˘ ⁄Î_‘‰˘. (40) Ïÿ√_⁄fl flËı‰_. (41)
ÀÎÀ ’Ëıfl‰_. (42) VhÎÌfi_ ·Î· ‰VhÎ ÿı¬Î› ÷˘ μ’‰ÎÁ ¿fl‰˘. (43) √vfiÌ
±ÎiÎÎ Ï‰fiÎ ÿÂ˝fiı ±Î‰ı ÷˘ ¿ÎœÌ ‹Ò¿‰˘. (44) √vfiÌ ±ÎiÎÎ±ı ±Î‰ı ÷ıfiı ÿÂ˝fi
±Î’‰Î_. (45) μI◊Îfi ±˘‚¬Ìfiı Ïø›Î ¿fl‰Ì. (46) ËÏfl ≥E»Î±ı ±Î‰ı ÷ı
±ı¿ ‰Îfl √˘‚Î ‰Î‚Ìfiı …‹‰_. (47) ±„Bfi±ı ÷Î’‰_ fiËŸ. (48) ±„Bfifiı
±Õ‰_ fiËŸ. (49) ’«ÌÁ ‰Ê˝fi˘ Ë˘› ÷ıfiÌ ¿Ëı· ‰Î÷ ÁÎ«Ì fi ‹Îfi‰Ì. (50)
∂÷fl÷Îfiı Á_V¿Ú÷ Ï‰zÎ fi ¤HÎÎ‰‰Ì. (51) ±ÎÁfi ∞÷‰_. (52) Á_L›ÎÁÌ fi
flÎ¬‰Î. (53) ‹_Õ‚ μ’fl ‹_Õ‚ fi Ω›. (54) …ı ÁÎ‹_ ‹‚ı ÷ıfiı ¤√‰ÎfifiÌ
⁄Ï© flÎ¬Ìfiı fi‹V¿Îfl ¿fl‰Î. (55) ‹Î√˝‹Î_ ËÏfl…fifiı Ω‚‰Ìfiı «Î·‰_. (56)
¿˘¥ ’ÿÎ◊˝ ⁄‘ÎfiÌ ’ÎÁı ‹Î√‰_ fiËŸ, ‹˘ÀÎfiÌ ’ÎÁı ‹Î√‰_. (57) ¿˘¥ ±’‹Îfi
¿flı ÷ı ÁËfi ¿fl‰_. (58) ‹˘ÀÌ ‹˘ÀÌ ⁄Î¥±˘ ±ı¿ ’ˆÁÎ¤Îfl ±Lfi …‹ı. (59)
’ÎÂıfl ±Lfi …‹‰_. (60) ÿÎÿÎ¬Î«flfiÎ ÿfl⁄Îfl‹Î_ ±ÎiÎÎ Ï‰fiÎ fi Ω‰_. (61)
’ÿÎ◊˝fi˘ Á_√˛Ë fi ¿fl‰˘. (62) ÿ˘Õ‰_ fiËŸ. (63) {ÎÕ fi fl˘’‰Î_. (64) ’Â
fi flÎ¬‰_. (65) flÎÏhÎ±ı fi «Î·‰_. (66) CÎÁÌfiı ’√ fi ‘˘‰Î. (67)
¤√‰ÎfifiÎ_ ’ÿ √Î¥fiı ’_„@÷‹Î_ …‹‰Î ⁄ıÁ‰_. (68) …‹÷Î_ …‹÷Î_ ⁄Ì…\_
⁄˘·‰_ fiËŸ, ¤…fi ¿fl‰_. (69) ÿıÂ‹Î_ Œfl‰Î Ω‰_ I›Î_ ¿Î«Ì flÁ˘¥ ·ı‰Ì.
(70) √œÕÎ‹Î_ ÁÎ¿fl ·Î‰ı ÷ı …‹‰Ì. (71) ÿıÂ‹Î_ Œfl‰Î Ω› I›Î_ ÁL‹Îfi
◊Î› ±ıÀ·ı √Î‹ ⁄ÿ·‰_. (72) ±˙Ê‘ fi ¬Î‰_. (73) ¤Ò÷, ≠ı÷, ‹ÒÃ, «˘fl,
‰ÎCÎfiı ÿı¬Ìfiı ⁄Ì‰_ fiËŸ. (74) ’ˆÁÎ μ’fl {ÎÕı Œfl‰_. (75) √˛ÎQ›‰Î÷Î˝ fi
¿fl‰Ì fiı fi ÁÎ_¤‚‰Ì. (76) ‰Î÷˘ ¿flÌfiı ÁIÁ_√ ¿flÎ‰‰˘. (77) ÏfiI› ±ı¿
…HÎfiı ‰÷˝‹Îfi ‘flÎ‰‰Î_ fiı ¿˘¥ ‰÷˝‹Îfi fi ·ı ÷˘ ±ı¿ ·Ì·Î {ÎÕfiı ‰÷˝‹Îfi
‘flÎ‰Ìfiı ’»Ì Ï¤ZÎÎLfi …‹‰_. (78) ÏfiI›ı {˘‚Ì Œıfl‰Ìfiı Ï¤ZÎÎ ¿fl‰Ì. ➤
≠¿Îflı fiı ‘‹Î˝Ïÿ¿ √HÎfi_ ≠Ï÷’Îÿfi ó ±ı Á‰ı˝fi˘ ÷’ÎÁ ¿fl‰˘, fiı μI◊Îfi1

±˘‚¬‰Îfi_ ≠¿flHÎ ±ı Á‰ı˝ ≠¿flHÎfi˘ Ï‰«Îfl ¿flÌfiı ‰÷˝‰_. (154)
ÁIÁ_√‹Î_◊Ì ’ÕÎ› fiÏË ÷ı ‰Î÷ ‹ËÎflÎ…ı ¿ËÌ …ı, Á‰˝ ÁÎ‘ ÁIÁ_√Ì
ÁÎ◊ı ∞‰ ⁄Î_‘ı ÷˘ fi ’Õı, ±ı‹ ¿ËÌfiı ’»Ì ÷˘ ±˘»Î ±˘»Î ¿Ëı÷Î_ »ıS·Ì
‰Îflı ¿Ëı, “⁄ı ÁÎflÎ ÁÎ‘ ÷◊Î «Îfl ÁIÁ_√Ì ÁÎ◊ı ∞‰ ⁄Î_K›˘ Ë˘› ÷˘ fi
’Õı fiı ÷ı Ï‰fiÎ ÷˘ ÿıÂ¿Î‚ı ’Õı ¬fl˘.” (155)
’Î_« ‰Î÷ı ÁÎfi¿>‚ Ë˘› I›Îflı ≠¤ ¤Ω›; ÷ı Á_√, ÂÎVhÎ, l©Î,
wÕ˘ ÿıÂ fiı wÕ˘ ¿Î‚. (156)
(79) ÏfiI›ı ‹ı‚‰Ìfiı …‹‰_. (80) ÏfiI›ı …Õ¤fl÷fiÌ ‰Î÷ ¿fl‰Ì. (81) ÏfiI›ı
ÿıËfiÌ Ïfi_ÿÎ ¿fl‰Ì. (82) CÎfl ‹Ò¿Ìfiı I›Î√Ìfiı ÿÂ˝fiı B≤ËV◊ı ±Î‰‰_. (83) F›Î_
±ÎÁfi ¿›Ù Ë˘› I›Î_ ’Î»\_ ±ÎÁfi ¿fl‰_ fiËŸ. (84) ’Î◊›Î˝ Ï‰fiÎ M≤J‰Ì μ’fl
ÁÒ‰_. (85) ÁÒ÷Î ’»Ì …√Î› ÷˘ ŒflÌfiı ÁÒ‰_ fiËŸ. (86) ÁÒ÷Î ’»Ì …√Î›
I›Îfl’»Ì ·Î_⁄˘ ’√ ¿fl‰˘ fiËŸ. (87) ±ÎI‹Îfi˘ ÏfiI›ı Ï‰«Îfl ¿fl‰˘. (88)
’fl‹ırflfiÌ ≠Î◊˝fiÎ ¿›Î˝ Ï‰fiÎ ÁÒ‰_ fiËŸ. (89) ‘fiW›‰Î ºÏWÀ Ïfi›‹‹Î_
flÎ¬Ìfiı «Î·‰_. (90) V‰¤Î‰fi˘ I›Î√ ¿fl‰˘. (91) ¤ı√Î ◊¥fiı ¿Ì÷˝fi √Î÷Î_
√Î÷Î_ …‹‰Î_ Ω‰_. (92) μ’‰ÎÁ ¿fl÷Î_ ËÎflÌ fi Ω‰_. (93) flÎ‘ı·_ ±Lfi fi
¬Î‰_ fiı ¿Î«_-¿˘v_ ¬Î‰_. (94) ‰«fi ≠‹ÎHÎı ‰÷˝‰_. (95) ËÏfl…fiı ¿˘ÃÌfiı
ÁÎHÎı◊Ì ÿÎHÎÎ ¿Îœ‰Î. (96) Ïÿ‰Á ∂B›Î ’Ëı·Î_ ÀÎœı ’ÎHÎÌ±ı fiÎ‰_. (97)
’˘÷’˘÷ÎfiÌ Ï¤ZÎÎ …‹Ìfiı ¤ı√Î ◊Î‰_. (98) ø˘‘ …ıfiÎ‹Î_ ±Î‰ı ÷ıfiı ø˘‘ ∂÷flı
I›Î_ Á‘Ì ⁄ÌΩ±ı ËÎÕ ËÎÕ ¿fl‰_. (99) ÁÎ‘fi_ ‹_Õ‚ ±Î‰ı I›Îflı ÿ_Õ‰÷˚ ¿fl‰Î.
(100) ‹˘ÀÎ ÁÎ‘ ±Î‰ı I›Îflı ∂¤Î ◊Î‰_. (101) ±‘˘‰Î› »^Àı ÷˘ ’«ÌÁ
ÿ_Õ‰÷˚ ¿fl‰Î. (102) ÂıflÕÌ‹Î_◊Ì ∂’…ı ÷ı fi ¬Î‰_. (103) ÿÒ‘‹Î_◊Ì ∂’…ı ÷ı
¬Î‰_. (104) Ïfi—V‰ÎÿÌ’HÎı …‹‰_.(105) ¿ÎÏfl›ÎHÎÌ‹Î_ Á‰ı˝ ËÏfl…fi ÁÎ¿fl
·Î‰ı ÷ı‹Î_◊Ì ±ı¿ ±ı¿ √Î_√Õ˘ …‹‰Ì. (106) Á‰˝ Ïø›Î‹Î_ ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝fiÌ
VQ≤Ï÷ flÎ¬‰Ì. (107) ·Ì·Î I≤HÎ μ’fl ’√ fi ‹Ò¿‰˘. (108) ’ÎHÎÌ‹Î_ ’√
ÿ¥fiı fi «Î·‰_. (109) ·Ì·˘hÎÌ ÂÎ¿ fi ¬Î‰_. (110) ÂÎÏ·√˛Î‹fiÌ Á‰ı˝±ı
’ÒΩ ¿fl‰Ì. (111) ËÎ◊ı flÁ˘¥ ¿flÌfiı ÃÎ¿˘fl∞fiı fiˆ‰ız ¿flÌfiı …‹‰_. (112)
fi‰ ≠¿ÎflfiÌ ¤„@÷ ¿›Î˝ Ï‰fiÎ fi‰v_ fi flËı‰_. (113) ’vÊ˘kÎ‹’HÎÎfiÌ ‰Î÷
¿fl‰Ì fiı Á˙fiı Á‹Ω‰‰Ì. (114) √v ◊¥fiı ’fl‹ırflfiÌ ‰Î÷ fi ¿flı ±fiı
ÏÂW› ÁÎ_¤‚‰Î fi ±Î‰ı ÷˘ ÷ı ⁄_fiı±ı ±ı¿ ±ı¿ μ’‰ÎÁ ¿fl‰˘. ±Î‹, ¿<·
114 ≠¿flHÎ «·ÎT›Î_ Ë÷Î_. ±Î‹Î_ ±‹¿ ≠¿flHÎ ÷˘ ¬Ò⁄ À>_¿Ì ‹ÿ÷fiÎ … Ë÷Î_.
1. Á_¿S’fi_ ‹Ò‚ μÿ˚¤‰V◊Îfi.
≠¿flHÎ-2 89
±Î’HÎı ÷˘ ⁄Ë ‹˘À˘ ·Î¤ ◊›˘ »ı fiı ⁄Ë ‹˘ÀÌ ≠Î„M÷ ◊¥ »ı ’HÎ

±Î’HÎfiı Á‹Ω÷_ fi◊Ì, ÷ı …ı‹ M≤J‰Ìfi˘ flÎΩ Ë˘› ÷ıfi˘ »˘¿fl˘ ±S’
’ÿÎ◊˝ ÁÎv v±ı ÷ı‹ … ±Î’HÎfiı ‹ËÎflÎ…fi˘ fiı ‹˘ÀÎ Á_÷fi˘ Á_⁄_‘ ◊›˘
»ı ’HÎ ±Î ·˘¿fiÎ ±S’ ’ÿÎ◊˝ fi ‹‚ı ¿ı fiÎÂ ’Î‹ı ÷ıfi˘ Â˘¿ ◊Î› ¿ı ÷ı
ÁÎv Ïÿ·√Ìfl ◊‰Î›, ÷ıfiı ±Î ‰Î÷ Á‹Ω÷Ì fi◊Ì. (157)
±ı¿ ÷˘ ±Î¬Î Ïÿ‰Á‹Î_ ±Î¬˘ ¿˘À «HÎÌfiı ∂¤˘ ¿flı fiı ±ı¿ ÷˘ ÷ı
¿˘À‹Î_ ±ı¿ ¿Î_¿flÌ fiÎ¬ı ÷ı ’ÕÌ Ω›,1 ±ı ⁄ı‹Î_ ±_÷ı «HÎfiÎfl˘ ◊Î¿Âı. ÷ıfi_
ÏÁ©Î_÷ …ı, ±Î¬˘ Ïÿ‰Á ‰Ëı‰Îfl ¿flı fiı ±ı¿ CÎÕÌ ÁI’vÊfiÌ ‰Î÷ ÁÎ_¤‚ı
÷˘ ÷ı◊Ì Á‰ı˝ ¬˘À<_ ◊¥ Ω›. (158)
F›Î_ Á‘Ì ’˘÷Îfiı ’vÊ ‹fiÎÂı I›Î_ Á‘Ì ÷ıfiı VhÎÌ Ωı¥Âı fiı F›Î_
Á‘Ì ’˘÷Îfiı VhÎÌ ‹fiÎÂı I›Î_ Á‘Ì ÷ıfiı ’vÊ Ωı¥Âı, fiı √‹ı I›Î_ ΩÂı ’HÎ
±ı‹ flËıÂı. ‹ÎÀı ¿èÎ_ »ı …ı, ⁄˛õw’ ◊¥fiı ¤„@÷ ¿fl‰Ì. (159)
±ZÎfl‘Î‹ fiı ±Î ·˘¿‹Î_ ±ı¿Î_Ï÷¿ ’ÎÁı ‹Î›Î fi◊Ì fiı ¿Ï…›˘ fi◊Ì,
⁄Î¿Ì Á‰˝ Ãı¿ÎHÎı ‹Î›Î fiı ¿Ï…›˘ »ı. (160)
Á¬‹Î_ ÿ—¬ ÿı¬‰_ ±ı {Î{Îfiı ÁÒ{ı fiÏË, ±ı ÷˘ ÁÒZ‹ ‰Î÷ »ı; ÷ı
Â_ …ı, flÁ˘≥›_ ÷◊Î ⁄Ë ÁL‹Îfi ±ÎÏÿ¿ ÷ı‹Î_ ÷˘ T≤ÏkÎ›_ ŒÎÀÌ Ω› ±ı‰Î_
»ı fiı ÷ı‹Î_ Á¬ ÿı¬Î› »ı, ’HÎ Á¬ ÷˘ ‹˘ÀÎfi˘ Á‹Î√‹ ◊Î› ±ıÀ·_ …;
⁄Î¿Ì fiÏË. (161)
“iÎÎfi Ï‰fiÎ ÷˘ Á¬ fi ◊Î›. fiı ¤„@÷ ¿flı ÷ıfiı ‹˘ÀÎ Ë˘› ÷ı ËÎfl
±Î’ı ¿ı ◊Î‚ ±Î’ı, ’HÎ ÷ıHÎı ¿flÌfiı Á_¿S’ ±˘»Î fi ◊Î›, ‹ÎÀı Á‹…HÎ ÷˘
Ωı¥±ı ¬flÌ,” ±ı‹ ‰Î÷ ¿flÌ. (162)
‰‚Ì, ±ıÀ·_ ÷˘ ±ı‹ Á‹…‰_ …ı, Ωı Ï‰Ê›‹Î_ Á¬ Ë˘› ÷˘ ÷ıfiÌ
±Î’HÎfiı ‹ËÎflÎ… ⁄_‘Ì ÂÎ ÁÎv ¿flı ? ‹ÎÀı ±ı‹Î_ ÷˘ Á¬ … fi◊Ì fiı ±ı‹Î_
1. ±‹ÿÎ‰Îÿ‹Î_ ±Ë‹ÿÂÎË ⁄ÎÿÂÎË ¿˘À «HÎÎ‰÷Î ÷ıfi˘ ⁄fl… «HÎ‰Îfi˘ Ë÷˘,
I›Îflı ±ı¿ ‹ÎHÎı¿fiÎ◊ fiÎ‹ı ÏÁ© ⁄Î‰Î ¿˘¥ ‹_hÎ◊Ì ±Î¬˘ Ïÿ‰Á «HÎı·˘ ⁄fl…
’ÎÕÌ ÿı÷Î, ÷ıfiÎ Á_ÿ¤˝‹Î_ V‰Î‹Ì±ı ±Î ºWÀÎ_÷ ¿èÎ_ »ı. ⁄ÎÿÂÎËfiı ÷’ÎÁ ¿fl÷Î
¬⁄fl ’ÕÌ I›Îflı ‹ÎHÎı¿fiÎ◊ ’ÎÁı ±Î‰Ìfiı Ï‰fi_÷Ì ¿flÌ, ±ıÀ·ı ‹ÎHÎı¿fiÎ◊ı ¿èÎ_ ¿ı
±Î ⁄fl… ÁÎ◊ı ‹Îv_ fiÎ‹ ΩıÕ˘ ÷˘ fiËŸ ’ÎÕ<_. ⁄ÎÿÂÎËı √HÎıÂ⁄ÎflÌ ±Î√‚fiÎ ±Î
⁄fl…fi_ fiÎ‹ “‹ÎHÎı¿ ⁄fl…” ’ÎÕu_ ±fiı ‹ÎHÎı¿fiÎ◊fiÌ {Ò_’ÕÌ ±Î√‚ ‹˘À˘ «˙À˘
Ë÷˘ ÷ıfi_ fiÎ‹ “‹ÎHÎı¿«˘¿” ’ÎÕu_. [±‹ÿÎ‰Îÿfi˘ ≥Ï÷ËÎÁ(M≤. 8-9)fi˘ ÁÎflÎ_Â]
Á¬ ‹fiÎ› »ı ±ı ±iÎÎfi »ı fiı ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ ±ı ‹Î√ı˝ «Î·÷Î fi◊Ì. (163)

ÁIÁ_√‹Î_ ±fiı¿ ‰Î÷_ Á‹…‰ÎfiÌ »ı; ÷ı‹Î_ ‹A› μ’ÎÁfiÎ, ⁄Î¿Ì
‘‹˝ flÎ¬‰˘ fiı ‰«fiÎQ≤÷ ±ÎÏÿ¿ ÂÎVhÎfi˘ ±P›ÎÁ flÎ¬‰˘. (164)
‹Ò_{‰HÎ ÀÎY›Îfi˘ μ’Î› …ı, ¿Î‚fiÌ √Ï÷ ΩHÎ‰Ì, …L‹-Q≤I›fi_ ÿ—¬
Ï‰«Îfl‰_, ¤√‰Îfifi˘ ‹ÏË‹Î Ï‰«Îfl‰˘. ‰‚Ì, ±Î’HÎ_ ¿˘¥ fi◊Ì fiı ±Î’HÎı
¿˘¥fiÎ fi◊Ì. ‰‚Ì, ±ÎI‹Î ÷˘ hÎHÎ ÿıË◊Ì Ï‰·ZÎHÎ »ı, ±ı‹ iÎÎfiÌfiı ÷˘
±fi_÷ ·˘«fi1 »ı fiı ‹Ò_{‰HÎ ÀÎY›ÎfiÎ ’HÎ ±fiı¿ μ’Î› »ı; fiı ‹Ò_{‰HÎ
±fiı¿ ≠¿ÎflfiÌ »ı. (165)
≠◊‹ ¿Î_¥ fiË˘÷_ fiı ±ÎÀ·Î_ ¿Îfl¬ÎfiÎ_ ◊›Î_ fiı Ë∞ ◊Î› »ı fiı ‰‚Ì
◊ÎÂı, ±ı ÷˘ ‰‘÷_ … ΩÂı, ’HÎ ‹A› ÷˘ ¿◊Î‰Î÷Î˝, K›Îfi fiı ‹˘ÀÎ Á_÷fi˘
Á‹Î√‹, ±ı … ¿fl‰Îfi_ »ı. (166)
±_÷º˝ÏWÀ ¿flÌfiı Ëˆ›Î‹Î_ Ωı‰_ fiı ÷ı Ï‰fiÎ ÷˘ √HÎÿ˘Ê ›◊Î◊˝ fi ÁÒ{ı.
fiı ±_÷º˝ÏWÀ ¿fl‰Ì ±ı Ïfi√˝HÎ’HÎ_ »ı fiı ⁄ÎèÎºÏWÀ‹Î_ Á√HÎ’HÎ_ »ı. ‰‚Ì,
⁄ÎèÎºÏWÀ ÿÎ›fiÌ ¿ËÌ »ı fiı ±_÷º˝ÏWÀ flÎ¬‰Îfi˘ ±P›ÎÁ ¿fl÷Î_ Á¬ ’HÎ
◊Î› fiı …ı‹ «¿‹¿ ¬flı ÷ı ¬ıfl÷Î_ ÿı‰÷Î ¿‚Ì‹Î_ ·Î√Ì Ω› »ı, ±ı‹ ¿˘¥¿
Ïÿ‰Á ≠¿ÎÂ ◊¥ Ω›, ±ı ÏÁ©Î_÷ »ı. (167)
‰fl÷Î·‹Î_ ¿◊Î ◊¥ ÷ı Œıflı CÎHÎÎ Ïÿ‰Á Á‘Ì ≠Ï÷·˘‹ ¿fl‰ÎfiÌ ‰Î÷_
¿Ïfl›_ fiı ¿flÎÏ‰›_. ±ı‰Ì flÌ÷fi˘ ±P›ÎÁ ¿fl‰Î-ÁÎ_¤‚‰Îfi˘ Ïfifl_÷fl flÎ¬ı
I›Îflı ÷ı ‰Î÷ Á‹Ω› fiı ÷ı ‹Î√ı˝ «·Î›, ’HÎ ÷ı Ï‰fiÎ ◊Î› fiÏË. (168)
μ’ÎÁfiÎ Á‹…‰Ì …ı, ¿˘ÀÎfi¿˘ÏÀ ¤√‰ÎfifiÎ ±‰÷Îfl …ı lÌ¿ÚWHÎ,
flÎ‹«_ƒ, ‰ÎÁÿı‰, fiflfiÎflÎ›HÎ ≥I›ÎÏÿ¿ Á‰ı˝fiÎ ¿ÎflHÎ ‹ËÎflÎ… »ı. fiı ’Ò‰ı˝
±‰÷Îfl ◊¥ √›Î ±ı‰Î ÷˘ ±Î… ÁIÁ_√Ì fiı ÁÎ‘ »ı ’HÎ ±Î’HÎfiı ‹ÏË‹Î
’Òfl˘ Á‹Ω÷˘ fi◊Ì fiı lÌ¿ÚWHÎı ¿ıÀ·_ iÎÎfi ¿›Ù I›Îflı ±ı¿ μ©‰ı I›Î√ ¿›˘˝ fiı
±Î… ÷˘ ‰ÌÁ ‰ÌÁ ‰flÁfiÎ Á_ÁÎfl ‹Ò¿Ìfiı «ÎS›Î ±Î‰ı »ı, fiı ’Ò‰ı˝ ÂÎVhÎ‹Î_
VhÎÌ ÷˘ ¿˘¥±ı I›Î√Ì fi◊Ì fiı ±Î… ÷˘ ËΩfl˘ ⁄Î≥›_ I›Î√ ¿flı »ı, fiı ’Ò‰ı˝
¤√‰Îfi ⁄ı-hÎHÎfiı ÷ıÕ‰Î ±ÎT›Î ÷ı ÂÎVhÎ‹Î_ ·A›_ »ı fiı ±Î… ÷˘ CÎfl˘CÎfl
¤√‰Îfi ÷ıÕ‰Î ±Î‰ı »ı, fiı ⁄ÌΩ ±‰÷Îfl ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ ÷ı ’ÎflÁ‹ÏHÎ2 …ı‰Î
1. ·˘«fi ±ıÀ·ı ºÏWÀ. iÎÎfiÌ Á¬-ÿ—¬, ‹Îfi-±’‹Îfi ‰√ıflı‹Î_ „V◊fl÷Î ‘ÎflÌ Â¿ı »ı.
2. ‹Ò‚ ÂOÿ V’Â˝‹ÏHÎ, V’Â˝◊Ì ·˘œÎfi_ Á˘fi_ ¿flfiÎfl ‹ÏHÎ.
≠¿flHÎ-2 91
»ı fiı ’vÊ˘kÎ‹ ÷˘ Ï«_÷Î‹ÏHÎ »ı. (169)

¤√‰Îfifi_ V‰w’ Ïfiÿ˘˝Ê Á‹…‰_ fiı ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ ±ı¿Î_Ï÷¿ ÁÎ‘fiı
’HÎ ±ı‹ Á‹…‰Î, ÷ı ⁄fl˘⁄fl ¿˘¥ ÁÎ‘fi fi◊Ì, ÷ı ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ¿èÎ_ »ı
±ı‹ «Îfl ÂÎVhÎı ¿flÌfiı Á‹…‰_. ÷◊Î V‰w’ÏfiHÎ˝›‹Î_1 ¿èÎ_ »ı ±ı‹ Á‰˝
≠¿Îflı Ïfi⁄Î˝‘’HÎı fiı Ïfiÿ˘˝Ê’HÎı Á‹…‰_. ÷ı ±ÎI›_Ï÷¿ ≠·› …ı iÎÎfi≠·›
¿fl‰Îfi˘ »ı I›Î_ Á‘Ì Á‹…‰Îfi_ »ı. ÷ı …ıfiı ±ÎI›_Ï÷¿ ≠·› ◊›˘ Ë˘› ÷ı
ÁÎ◊ı ΩıÕÎ› I›Îflı ÷ı◊Ì ◊Î›. (170)
√‹ı ±ı‰˘ Ë˘› ÷ıfiı ’HÎ Áı‰Î±ı ¿flÌfiı ¿ı ’ÿÎ◊ı˝ ¿flÌfiı flÎ∞ ¿flÌ±ı.
fiı ’ÿÎ◊ı˝ ¿flÌfiı flÎ∞ fi ◊Î› ±ı‰Î ÷˘ ¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì,
√˘’Î‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±ı ¿˘¥ flÌ÷ı fi Ï…÷Î›; ¿ı‹ …ı, ±ıfiı ÷˘ Áı‰Î ¿ı ¿˘¥
’ÿÎ◊˝ Ωı¥±ı fiÏË. ’HÎ ÷ı ±ı¿ μ’Î›ı Ï…÷Î› …ı, ±ıfiı ±Î√‚ ÿÌfi ◊Î‰_
fiı ËÎ◊ ΩıÕ‰Î; ±ı‰˘ ⁄ÌΩı μ’Î› fi◊Ì. (171)
Ïø›Îfi_ ≠‘Îfi’HÎ_ ◊¥ √›_ »ı ÷ı◊Ì iÎÎfi, ‰ˆflÎB›, ‘‹˝, ‹ÏË‹Î ±fiı
μ’ÎÁfiÎ ÷ıfiÌ ‰Î÷ ¿flı »ı ¿˘HÎ fiı ÁÎ_¤‚ı »ı ¿˘HÎ ? ’HÎ ¿◊Î‰Î÷Î˝ ¿fl÷Î_
¿fl÷Î_ ◊Î› ÷ı ¿fl‰_ fiı ÷ı ¿fl÷Î_ ◊›_ ÷ı ◊›_ fiı ⁄Î¿Ì fi ◊Î› ÷ı flèÎ_; ’HÎ
‹A› ÷˘ ±ı … ¿fl‰_ fiı ⁄Î¿Ì ÷˘ Œıfl «ÕÌ Ω› »ı. fiı ±Î ÷˘ √‹ı ±ıÀ·_
¿fl˘ ’HÎ flÎÏhÎ≠·›‹Î_ Á‰˝ fiÎÂ ’Î‹Ì …Âı. (172)
Á¤ÎfiÌ ‰Î÷ ⁄Ë‘Î ·Î√ı fiÏË, ±ı ÷˘ ±ı¿Î_÷‹Î_ ’Ò»‰_-ÁÎ_¤‚‰_
I›Îflı Á‹ÎÁ ◊Î› »ı. fiı Á‹Î√‹ ¿flı ÷ıfi˘ Á_√ ·Î√ı I›Îflı ÷ı Á‹Î√‹ ¿›˘˝
¿Ëı‰Î›, ÷ı …ı‹ ’ÎHÎÌ ·Î√ı »ı2 ±ı‹ F›Îflı Á_√ ·Î√ı I›Îflı ÷ıfiÎ_ ÷˘
±‰›‰ ŒflÌ Ω›. fiı Á_√ ÷˘ ¿ı‰˘ »ı, ÷˘ ±ıfiı ·˘¤ÎÏÿ¿ ÿ˘Ê fi ‹Ò¿‰Î
Ë˘› ÷˘’HÎ ‹¿Î¥ Ω›. fiı Ωı ÿ˘Ê ‹Ò¿‰Î Ë˘› ÷˘’HÎ Ωı ∂÷fl÷˘ Á_√
◊¥ Ω› ÷˘ ‹Ò‚√Î ÿ˘Ê ‰‘Ì Ω›, ±ı‹ Á_√‹Î_ flèÎ_ »ı. (173)
±Î_ËŸ◊Ì ÷ı ≠¿ÚÏ÷’vÊ Á‘Ì ’HÎ Ï‰Ê›Á¬ »ı, ±ı‹Î_ ÷ı Â_ ±Ï‘¿
»ı; Á‰ı˝fi_ ±Î‰_ fiı ±Î‰_ »ı ±fiı ⁄˛õ«›˝ ÷˘ @›Î_› fi◊Ì; fiı ±Î ·˘¿‹Î_,
1. Áÿ˚√v μkÎ‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì Ï‰flÏ«÷ ó V‰w’ÏfiHÎ˝›. (ËÏflV‰w’ÏfiHÎ˝› √˘’Î‚Îfi_ÿ
V‰Î‹Ì±ı flE›˘ »ı).
2. √Ìflfi_ ’J◊Ïfl›_ ’ÎHÎÌ ’ÌfiÎflfiı ·Î_⁄ı Á‹›ı ’ıÀ √˘‚Î …ı‰_ ◊Î› »ı fiı ËÎ◊-’√
ÿ˘flÕÌ …ı‰Î ◊Î› »ı. ÷ı ’»Ì ¿Â_ ¿Î›˝ ¿fl‰Î Á‹◊˝ ◊÷˘ fi◊Ì. ±ıfiÎ ±ı ±‰›‰
±Â@÷ ◊¥ Ω› »ı.
ÿı‰÷Î‹Î_, ∑ÏÊfiÎ ·˘¿‹Î_ fiı ⁄ÌΩ ·˘¿‹Î_ ’HÎ fi◊Ì. ±ı ÷˘ ±ZÎfl‘Î‹,

rı÷¶Ì’, ⁄ÿÏfl¿Îl‹ fiı ±Î_ËŸ Á_÷‹Î_, ±ı «Îfl Ãı¿ÎHÎı ⁄˛õ«›˝ »ı. (174)
¤„@÷‹Î_ V‰¤Î‰ ‰‘ı fiı K›Îfi‹Î_ ÿıËÎÏ¤‹Îfi ‰‘ı, ±ı ⁄ı √HÎ‹Î_ ⁄ı
ÿ˘Ê ΩHÎ‰Î fiı ÷ı ÀÎ‚‰Î. (175)
‹˘ÀÎfi˘ flÎ∞’˘ Ë˘› ÷ıfiÎ ±_÷fl‹Î_ Á¬ ‰I›Î˝ ¿flı fiı ÿıË‹Î_ ÷˘ Á¬-
ÿ—¬ ±Î‰ı, ÷ıfi˘ ÷˘ Ïfi‘Î˝fl fiÏË, ⁄Î¿Ì ÷ıfiı Ïÿfi-Ïÿfi ≠I›ı l©Î T≤Ï©
’Î‹÷Ì Ω›, fiı ÿËÎÕı ÿËÎÕı ‰‘÷˘ Ω›, ±ı‹ ‰÷ı˝ I›Îflı ±ı‹ ΩHÎ‰_ …ı,
“‹˘ÀÎ flÎ∞ »ı.” fiı …ıHÎı V‰¤Î‰ ‹Ò@›˘ Ë˘› fiı ‹Ò¿÷˘ Ë˘› fiı ‹Ò¿‰Îfi˘
±Îÿfl Ë˘›, ÷ı Á‰ı˝ μ’fl ‹˘ÀÎfiÌ ºÏWÀ flèÎÎ ¿flı. fiı ±ı¿ ÷˘ Á˘ …L‹ı
±ı¿Î_Ï÷¿ ◊‰Îfi˘ Ë˘› ÷ı ±Î …L‹ı ◊Î›, fiı ±Î …L‹ı ±ı¿Î_Ï÷¿ ◊‰Îfi˘ Ë˘›
÷ıfiı ∂÷fl÷Îfi˘ Á_√ ◊Î› ÷˘ Á˘ …L‹ ‘fl‰Î ’Õı. ÷ı‹Î_ ºWÀÎ_÷ — …ı‹ ÿÁ ‹HÎ
’ÎHÎÎ ÁÎ◊ı ±ı¿ ‹HÎ ·Î¿Õ<_ ⁄Î_‘ı ÷ı ·Î¿ÕÎ_fiı ⁄ÕÎÕı, fiı ÿÁ ‹HÎ ·Î¿ÕÎ_ ÁÎ◊ı
±ı¿ ‹HÎ ’ÎHÎ˘ ⁄Î_‘ı ÷ı ’ÎHÎÎfiı ÷Îflı, ±ı‹ Á_√‹Î_ ¤ıÿ flèÎ˘ »ı. (176)
±Î ÷˘ Ïfi›‹ı ¿ıÀ·_¿ ‰fl÷Î› »ı, ’HÎ Á‰˝ ‰Î÷fiÌ »^À ‹Ò¿ı …ı, …ı‹
…ıfiı ŒÎ‰ı ±ı‹ ‰÷˝‰_ ±ı‰Ì ±ÎiÎÎ ◊Î›, I›Îflı ¿ıÀ·_ ‰÷Î˝› ? ±ı‹ ’˘÷Îfi˘
÷’ÎÁ ¿fl‰˘. (177)
fiÎfiÎ ¬Î÷flÎfi_1 ’ÎHÎÌ ‹˘ÀÌ fiÿÌ‹Î_ ¤‚ı fiı ÷ı fiÿÌ Á‹ƒ‹Î_ ¤‚ı.
÷ıfi_ ÏÁ©Î_÷ …ı, ±S’ …ı‰˘ ∞‰ Ë˘› ÷ı Ωı ‹˘ÀÎ‹Î_ ΩıÕÎ› ÷˘ ÷ı ’HÎ
¤√‰Îfifiı ’Î‹ı ±ı‰˘ ‹˘ÀÎfi˘ ≠÷Î’ »ı. (178)
I›Î√Ì‹Î_ ±ı¿ ‰¬÷ ¬Î‰_ fiı ’»Ì ⁄Ì…\_ …ı ‹‚ı ÷ı I›Î√ ¿fl‰_ ÷ı
÷˘ VhÎÌ ¤ı‚_ ÏfiW¿Î‹Ì flËı‰_ ±ı‰_ ¿ÃHÎ »ı. (179)
À˘’Ì‰Î‚˘2 ‹Ò_{Î› I›Îflı ⁄_√·Î‹Î_ Ω÷˘ flËı fiı I›Î_ …¥fiı Ï‰«Îfl ¿flı,
±ı‹ ≠T≤ÏkÎ‹Î_◊Ì ÏfiT≤ÏkÎ ’Î‹Ìfiı ≠Ï÷·˘‹ ºÏWÀ ¿flÌfiı Ï‰«Îfl ¿fl‰˘. (180)
μkÎ‹ ’vÊfiı ÁıT›Î Ë˘› fiı ÷ıfiı ¿Áfl flËÌ √¥ Ë˘› fiı ÷ıfi˘ ÿıË ’Õı
÷ı ’»Ì ±ı‰˘ Ωı√ fi flËı. ÷˘’HÎ ÷ıfiÌ √‹ı ÷ı ≠¿Îflı ÁËÎ› ¿flı. ¿ı‹ …ı, ±ı
÷˘ Á‹◊˝ »ı, ÷ı flZÎÎ ¿flı. …ı‹ T›ÎÁ∞±ı ¿ÌÕÎfiı ¿›Ù ±ı‹3 ¿flı. (181)
1. fiÎfiÌ fiÿÌ, ‰Ëı‚˘.
2. ±_√˛ı… ±ŒÁfl.
3. fiÎflÿ∞±ı T›ÎÁ∞fiı “ÁIÁ_√fi˘ ‹ÏË‹Î Â_ ?” ±ı‰˘ ≠ë ¿›˘˝. I›Îflı T›ÎÁ∞±ı ➤
≠¿flHÎ-2 93
·Z‹Ì∞±ı ±ı¿ ¿ÌÕÌfiı ÕÎ⁄·Ì‹Î_ CÎÎ·Ìfiı ¿èÎ_, “±Îfi_ Ï‰WHÎ ¿ı‹

’˘ÊHÎ ¿flÂı ?” ’»Ì hÎÌ…ı ÿËÎÕı ÷’ÎÁÌ Ωı›_, I›Î_ ÷˘ ÕÎ⁄·Ì‹Î_ ·Z‹ÌfiÎ
«Î_ÿ·Îfi˘ «˘¬˘ ’ÕÌ √›ı· ÷ı ¿ÌÕÌ±ı ¬Î‘ı·. ±ı‹ ¤√‰Îfi ÷˘ ’˘ÊHÎ ¿flı
»ı. (182)
¤√‰Îfi ÷˘ ¿ı‰Î »ı ? ÷˘ …ı ∞‰ ’˘÷ÎfiÎ ÁL‹¬ «Î·ı ÷ı ÁÎv ÷˘ ⁄˛õÎ_Õ
Œıfl‰Ì fiÎ¬ı. ÷ı …\±˘fiı, ≠Ë˚·Îÿfi˘ ÿıË … ∞‰ …ı‰˘ ¿flÌ ‹Ò@›˘. (183)
…ıfiı ÁIÁ_√ ◊Î› ÷ıfiı ÷˘ ÿ—¬ flËı fiÏË fiı ÿ—¬ flËı »ı ±ıÀ·Ì
ÁIÁ_√ ¿fl‰Î‹Î_ ¿Áfl »ı ±fiı ÁIÁ_√ ¿flı »ı ÷ıfiı ¿ıÀ·Î¿ ≠¿ÎflfiÎ fiÎfiÎ fiı
‹˘ÀÎ ‹˘Á·1 ∂Ãı »ı; ÷ıfiÌ Ï‰„@÷, ÷‹Î¿< ¬Î‰Ì fiı ’Ì‰Ì fiı ÁÒ_CÎ‰Ì, fiı
ÕÎ¿·Î_ fiı …^√À<_ fiı ¤‰Î›Î fiı ⁄ΩÏHÎ›Î fiı √flÌ⁄ ‰HÎ˝fi˘ ‹ÎHÎÁ CÎ˘Õ<_
flÎ¬÷˘ Ë˘›, ±ı ±ÎÏÿ¿ fiÎfiÎ ‹˘Á· fiı T›Ï¤«Îfl, «˘flÌ, ÿÎw, ‹Î_Á,
±ŒÌHÎ ±ı ±ÎÏÿ¿ ‹˘ÀÎ ‹˘Á·; fiı Á‰˝ ≠¿Îflfi_ ¬«˝ fi ◊Î› ÷◊Î ¿˘¥
≠¿Îflfi˘ ÿ_Õ ¤fl‰˘ fi ’Õı, fiı ⁄Î¿Ì ¿ıÀ·˘¿ Ï‰‰ı¿ ±Î‰ı, ÷ı◊Ì ‰ı”‰Îfl ¿fl÷Î_
±Î‰Õı …ı, ¿‹Î‰_-¬«˝‰_ ÷ı Á‰˝fiı Ï‰«ÎflÌfiı ¿flı. (184)
≠◊‹fiÎ ¿fl÷Î_ ±Î… ¿ıÀ·_¿ ÿıÂ¿Î‚fi_ ÁÎfi¿>‚ »ı fiı ‹˘›ı˝ ÷˘ ¿À¿2
±Î‰÷Î_, ÏË‹ ’Õ÷Î_, ¿Î‚ ’Õ÷Î, ÷ÌÕ ±Î‰÷Î_ fiı «˘fl fiı ‘ÎÕÎ_ ’Õ÷Î_ fiı
À>_ÏÀ›_;3 ±ı Á‰ı˝ ≥Ï÷›_4 ¿Ëı‰Î›. (185)
fiÎflÿ∞fiı »ÎHÎfiÎ ¿ÌÕÎfiı ±Î ≠ë ’Ò»‰Î ‹˘¿S›Î. ¿ÌÕ˘ fiÎflÿ∞fiÎ ÿÂ˝fi‹ÎhÎı
∂K‰˝√Ï÷ ’ÎQ›˘. μkÎfl˘kÎfl ±ı ’˘’Àfi_ ⁄E«_, √Î›fi˘ ‰Î»Õ˘ fiı ±_÷ı flÎΩfi˘
¿<_‰fl ◊›˘. fiÎflÿ∞fiÎ_ ÿÂ˝fi ’Î‹Ì ±ı flÎΩfi˘ ¿<_‰fl …L‹-‹flHÎ◊Ì ‹¿Î›˘.
1. ·ıb_ ¤fl’Î¥ ¿fl‰Î ÿıHÎÿÎflfiı CÎıfl ⁄ıÁÎÕ‰Î‹Î_ ±Î‰ı· ‹ÎHÎÁ. ÷ı ·ıb_ ‰ÁÒ·
◊÷Î_ Á‘Ì ÷ıfi˘ ’Ì»˘ »˘Õ÷˘ fi◊Ì.
2. ÁˆL›fiÎ Ë‹·Î.
3. ±ı¿ ≠¿Îflfi˘ ÷Î‰. Áfiı 1872-73‹Î_ √…flÎ÷‹Î_ ±Î fl˘√ ŒÎÀÌ fiÌ¿Y›˘
Ë÷˘. ±Î ÷Î‰ ±Î‰ı ±ıÀ·ı ÂflÌflfiÎ ÁÎ_‘Î ÁF…Õ ◊¥ Ω›. ÿflÿÌ À>_ÏÀ›_
‰‚Ìfiı ’ÕÌ flËı. fi‹˝¿˘Ê‹Î_ À>_ÏÀ›Îfi˘ ±◊˝ “¿˘·ıflÎ” ·A›_ »ı, ’HÎ À>_ÏÀ›_ ÷ı
¿˘·ıflÎ ¿ı ¿˘√Ï‚›_ fiËŸ, ’fl_÷ ⁄Ï‚›Î, ±˘flÌ ±fiı ±»⁄ÕÎ …ı‰˘ ÁÎ_ÁÏ√˝¿
‰Î÷F‰flfi˘ ±ı¿ ≠¿Îfl »ı. »ıS·_ Áfiı 1913-14‹Î_ À>_ÏÀ›_ √…flÎ÷fiÎ_ ¿ıÀ·Î_¿
ÂËıfl˘‹Î_ ÿı¬Î›_ Ë÷_.
4. ±Î’ÏkÎ±˘, ±ÎŒ÷˘, ÿˆ‰¿˘’. ≥Ï÷±˘ » ≠¿ÎflfiÌ »ı — ±Ï÷T≤ÏWÀ, ±fiÎT≤ÏWÀ,
÷ÌÕ, ¨ÿfl, ’ZÎÌ±˘fiÌ ±Ï‘¿÷Î fiı flÎΩfiÌ «œÎ¥.
fiÎfiÎ √Î‹‹Î_ ·Î¬ wÏ’›ÎfiÌ ËÒ_ÕÌ1 ·¬fiÎfl fi ‹‚ı, ÷ı ÷˘ ÂËıfl‹Î_

‹‚ı, fiı ¿fl˘Õ wÏ’›ÎfiÌ ËÒ_ÕÌ ÷˘ ¿˘¥¿ ⁄Ë ‹˘ÀÎ ÂËıfl‹Î_ ‹‚ı; ÷ı‹ ±Ï÷
μkÎ‹fi˘ Á_√ {Î{ı Ãı¿ÎHÎı ‹‚ı fiÏË fiı ÷ı ‹Y›Î Ï‰fiÎ ±Ï÷ μkÎ‹ iÎÎfi
◊Î› fiÏË. fiı ‹˘ÀÎfiÌ ºÏWÀ±ı ±Î ·˘¿fi˘ ‰Ëı‰Îfl ÷˘ ¿ÌÏÕ›_ fiı ’Â’ZÎÌfiÎ
…ı‰˘ »ı. (186)
’fl·˘¿‹Î_ Ω‰_ »ı ±ı‰˘ ÷˘ ¿˘¥ ‹fiÁÒ⁄˘ … ¿fl÷Î fi◊Ì, ’HÎ
±Î_ËŸ ÷˘ fiÏË … flËı‰Î› fiı ±Î ·˘¿‹Î_ ÷˘ ΩHÎı ±ÎT›Î … fi◊Ì, ±ı‰_
¿flÌ fiÎ¬‰_ fiı »ıS·˘ …L‹ ¿flÌ fiÎ¬‰˘. ÷ı »ıS·˘ …L‹ ÷ı Â_ …ı, “@›Î_¥›ı
‰ÎÁfiÎ flËı‰Î ÿı‰Ì fiÏË. fiı ±Î ·˘¿fiÌ „V◊Ï÷ ⁄Î_‘‰Îfi_ ÷Îfi »ı, ’HÎ ±ı
÷˘ fiÏË flËı fiı √‹ı ±ıÀ·Î_ ¿Î‹ ¿flÂ_ ÷˘’HÎ Á‰ı˝ ±ı¿ Ïÿ‰Á ‹Ò¿Ìfiı
V‰¤Î‰ ‹Ò¿‰Î »ı fiı ÁÎ‘ ◊Î‰_ »ı, ÷ı ÁÎv ¿◊Î, ‰Î÷Î˝, VQ≤Ï÷ ¿fl‰Ì, √HÎ
±˘‚¬‰Î ±ı ¿fl‰Îfi_ »ı.” (187)
¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝, ¤√‰ÎfifiÎ ÁÎ‘ fiı ¤√‰ÎfifiÌ ±ÎiÎÎ ±ı hÎHÎ
‰Î÷‹Î_ … ‹Î· »ı ±ı‰˘ ⁄Ì∞ ¿˘¥ ‰Î÷‹Î_ ‹Î· fi◊Ì fiı iÎÎfi, ‰ˆflÎB›, ‘‹˝
÷ı ÷˘ …ı‹ ¿˘ÿÎ‚Ì, ’Î‰ÕÎ fiı ÿÎ÷flÕÎ_ ÷ıfiı Ãı¿ÎHÎı »ı. ‹˘ÀÎfiÌ ÷˘ ±ı‹
Á‹…HÎ »ı, fiı ±‹ı ÷˘ ±ı¿ ¤√‰Îfi flÎA›Î »ı fiı ⁄Ì…\_ flÎA›_ fi◊Ì. (188)
√HÎ‹Î_ ÿ˘Ê flèÎÎ »ı, ÷ı Â_ …ı, ’˘÷ı I›Î√ flÎ¬ı fiı ⁄ÌΩfi˘ ÿ˘Ê
±Î‰ı, fiı ’˘÷ı fi ÁÒ±ı fiı …ı ÁÒ±ı ÷ıfi˘ ±‰√HÎ ·ı, ≥I›ÎÏÿ¿ ⁄Ë ‰Î÷ »ı,
÷ı ±‰U› Á‹…‰ÎfiÌ »ı. (189)
V‰¤Î‰fi_ ⁄‚ Á‰˝ ¿fl÷Î_ ±Ï‘¿ »ı. ÷ı ¿ı‹ …ı, Ï‰Ê›fiÎ Á_¿S’ ◊Î›
±ı ÷˘ ‰ÎÁfiÎ ¿Ëı‰Î›, ’HÎ ¤√‰ÎfifiÌ VQ≤Ï÷ ¿fl÷Î_ …ı Á_¿S’ ◊Î› ÷ı Á‰˝
V‰¤Î‰ ¿Ëı‰Î›. (190)
≥Ï÷ lÌ ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ ÏÂW› lÌ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ ÷ı‹Î_

Á_÷-Á‹Î√‹fi_ ‹A›’b_ ¿èÎ_ ±ı fiÎ‹ı
⁄Ì…\_ ≠¿flHÎ Á‹ÎM÷.
❦
1. fiÎHÎÎ_fiÌ ±Î’·ı ¿fl‰Î ‹ÎÀıfiÌ ÂÎË¿ÎflÌ Ï«ßÌ.
≠¿flHÎ-3 95
≠¿flHÎ
3 Á‰˘˝’flÌ Ïfiç› ±fiı ‹ÎËÎIQ›
‘˘flÎ∞‹Î_ ·Î·‰Õ ËıÃı ‹ËÎflÎ…ı ±ı¿ÎÿÂÌfi˘ ‹Ë˘IÁ‰ ¿›˘˝ ÷ı

Á‹›fiı Ï‰Êı ‹ËÎflÎ…ı ’˘÷Îfi˘ ≠÷Î’ Á˙fiı …HÎÎ‰Ìfiı ’˘÷Îfi˘ Á‰˘˝’flÌ
Ïfiç› ¿flÎT›˘. ’»Ì ±ÎI‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ‹ËÎflÎ…fiı ¿èÎ_ …ı, “ÁIÁ_√
⁄Ë ◊›˘.” I›Îflı ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ …ı, “Ë∞ @›Î_ ÁIÁ_√ ◊›˘ »ı ?” ±ı‹
¿ËÌfiı ⁄˘S›Î …ı, “±ı¿ ±ı¿ ÁÎ‘ ‰Î_Áı ·Î¬˘ ‹fiW› Œflı I›Îflı ÁIÁ_√ ◊›˘
±ı‹ ΩHÎ‰_.” ±ı‹ ¿ËÌfiı ¿èÎ_ …ı, ±‹ı Á˘ ¿fl˘Õ ‹fi‰Îfl˘ ·¥fiı ±ÎT›Î
»Ì±ı ±ıÀ·Î ∞‰fi˘ μ©Îfl ¿fl‰˘ »ı. ÷ı ≠◊‹ Ï«_÷Î‹ÏHÎ›_ ¤flÂ_, ’»Ì
’ÎflÁ‹ÏHÎ›_ ¤flÂ_, ’»Ì ËÌflÎ, ’»Ì ‹˘÷Ì, ’»Ì ÿÎ√ÌfiÎ, ’»Ì
Á˘fiÎ‹Ë˘fl˘, ’»Ì flÎ‚,1 ’»Ì wÏ’›Î fiı ¿˘Ïfl›_ fiı ’»Ì »ı·Ì ⁄Î¿Ì √Îfl˘,
±ı ≠¿Îflı ’ÒflHÎÌ ¿fl‰Ì »ı; ±ı‰Ì flÌ÷ı ‹@÷fiÎ ±fi_÷ ≠¿ÎflfiÎ ¤ıÿ »ı, fiı
¿S›ÎHÎ ’HÎ ±fi_÷ ≠¿ÎflfiÎ_ »ı. ±ı‰Ì flÌ÷ı ⁄Ë ‰Î÷Î˝ ¿flÌ. (1)
±ı¿ Ïÿ‰Á ‹ËÎflÎ… fi‹˝ÿÎ‹Î_ fiÎËÌfiı K›Îfi ¿fl‰Î ⁄ıÃÎ, ÷ı ∂Ãı
fiÏË. ’»Ì ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ËÎ◊ ΩıÕÌfiı ⁄ı-hÎHÎ ‰Îfl ¿èÎ_ …ı, “Ëı
‹ËÎflÎ… ! ÷‹ı ÀÌ‹HÎ2 ¿fl˘ ÷˘ ÃÌ¿.” ’»Ì ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ …ı, “ÀÌ‹HÎ ÷˘
¿fl‰Î_ »ı ’HÎ ±‹Îflı ‰Î÷ ¿fl‰Ì »ı.” ’»Ì V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ …ı, “Ëı ‹ËÎflÎ… !
÷‹ı ‰Î÷ ¿fl˘.” ’»Ì ‹ËÎflÎ… ⁄˘S›Î …ı, “±Î ’«ÎÁ ¿fl˘Õ Ωı…fi M≤J‰Ì »ı,
÷ı◊Ì ÿÁ √HÎ_ …‚ »ı fiı ÷ı◊Ì ÿÁ √HÎ_ ÷ı… »ı fiı ÷ı◊Ì ÿÁ √HÎ˘ ‰Î› »ı fiı
÷ı◊Ì ÿÁ √HÎ˘ ±Î¿ÎÂ »ı fiı ÷ı◊Ì ÿÁ √HÎ˘ ±Ë_¿Îfl »ı fiı ÷ı◊Ì ÿÁ √HÎ_
‹ËkÎk‰ »ı fiı ÷ı◊Ì ÿÁ √HÎ˘ ≠‘Îfi’vÊ »ı, fiı ÷ı◊Ì ±fi_÷√HÎÎ_ ≠¿ÚÏ÷-
1. ’˘«˝√Ì{ ·˘¿˘fi_ ÷I¿Î·Ìfi «·HÎÌ fiÎHÎ_. «Î_ÿÌfiÎ ÷‹Î‹ ÏÁyÎ±˘‹Î_ ±Î
‹˘À˘, Á_ÿfl fiı CÎÎÀ‰Î‚˘ Ë÷˘. ÷ı Á‹›ı ±œÌ wÏ’›Îfi˘ ±ı¿ flÎ‚ ◊÷˘.
2. fiÎV÷˘.
’vÊ »ı. fiı ÷ı◊Ì ±fi_÷√HÎ_ ’fl ±ZÎfl‘Î‹ »ı. ÷ı ‘Î‹fiı Ï‰Êı flËıfiÎflÎ …ı

±fi_÷ ¿˘ÏÀ ‹@÷ »ı, ÷ı‹fiı ’vÊ˘kÎ‹fi˘ Á_⁄_‘ »ı ’HÎ ⁄ÌΩfiı fi◊Ì.
¿ıÀ·Î¿fiı ÷˘ ≥LƒÎÏÿ¿fi˘ Á_⁄_‘ »ı fiı ¿ıÀ·Î¿fiı ÷˘ ⁄˛õÎÏÿ¿fi˘ Á_⁄_‘ »ı fiı
¿ıÀ·Î¿fiı ÷˘ ‰ˆflÎÀÎÏÿ¿fi˘ Á_⁄_‘ »ı fiı ¿ıÀ·Î¿fiı ÷˘ ≠‘Îfi-’vÊÎÏÿ¿fi˘
Á_⁄_‘ »ı fiı ¿ıÀ·Î¿fiı ÷˘ ≠¿ÚÏ÷-’vÊÎÏÿ¿fi˘ Á_⁄_‘ »ı, ’HÎ ’vÊ˘kÎ‹fi˘
fi◊Ì.” I›Îflı ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ …ı, “±Î_ËŸ ¿˘¥¿fiı ’vÊ˘kÎ‹fi˘ Á_⁄_‘
◊›˘ Ë˘› ÷˘ ?” I›Îflı ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ …ı, “±ıÀ·Ì … ‰Î÷ Á‹…‰ÎfiÌ »ı; ¿ı‹
…ı, ±ZÎfl‘Î‹fiÎ ‹@÷fiı ’vÊ˘kÎ‹fi˘ Á_⁄_‘ »ı ¿Î_ ÷‹Îflı »ı, ’HÎ ⁄ÌΩ
±‰Î_÷fl1 ¿˘¥fiı fi◊Ì.”2 (2)
‹ËÎflÎ…ı ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ’Ò»u_ …ı, “±‹ı …ı …ı ‘Î‹‹Î_ Ω¥±ı
»Ì±ı I›Î_ ÷ı ÷ı ‘Î‹‹Î_ ÷‹ÎflÎ_ ‰¬ÎHÎ ◊Î› »ı; ÷ı ÷‹‹Î_ ±ı‰Ì ÂÌ ‹˘À’ »ı
…ı, Á‰ı˝ ÷‹ÎflÎ_ ‰¬ÎHÎ ¿flı »ı ?” ±ı‹ ¿ËÌfiı ⁄˘S›Î …ı, “±Î ÷_⁄ÕÌ eÀÌ
Ω› ÷˘ ÁÎ∞ ¿fl÷Î_ ±Î‰Õı ?” I›Îflı ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ …ı, “fiÎ
‹ËÎflÎ… !” I›Îflı ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ …ı, “÷‹ı ÷‹ÎflÌ ‹˘À’fiı ΩHÎ÷Î fi◊Ì.” ±ı‹
¿ËÌfiı ⁄˘S›Î …ı, “S›˘ ±‹ı … ¿ËÌ±ı.” ±ı‹ ¿ËÌfiı ¿èÎ_ …ı, “±Î ’«ÎÁ
¿fl˘Õ Ωı…fi M≤J‰Ì »ı fiı ÷ı◊Ì ÿÁ √HÎ_ …‚ »ı fiı ÷ı◊Ì ÿÁ √HÎ_ ÷ı… »ı fiı
÷ı◊Ì ÿÁ √HÎ˘ ‰Î› »ı fiı ÷ı◊Ì ÿÁ √HÎ˘ ±Î¿ÎÂ »ı fiı ÷ı◊Ì ÿÁ √HÎ˘
±Ë_¿Îfl »ı fiı ÷ı◊Ì ÿÁ √HÎ_ ‹ËkÎk‰ »ı fiı ÷ı◊Ì ÿÁ √HÎÎ ≠‘Îfi’vÊ »ı fiı
÷ı◊Ì ±fi_÷√HÎÎ ≠¿ÚÏ÷’vÊ »ı fiı ÷ı ≠¿ÚÏ÷’vÊ ◊¿Ì ’fl ±ZÎfl‘Î‹ »ı; fiı
÷ı ‘Î‹‹Î_◊Ì ·Î¬ ‹HÎ ·˘œÎfi˘ √˘‚˘ ’Õ÷˘ ‹Ò¿Ì±ı, ÷ı ‰Îfiı ·ıfl¬ı CÎÁÎ÷˘
CÎÁÎ÷˘ M≤J‰Ì μ’fl ±Î‰ı I›Îflı fl… ¤ı‚˘ fl… ◊¥ Ω›, ±ıÀ·_ »ıÀ<_ »ı; ’HÎ
Ωı ±Î_ËŸ ±S’ …ı‰˘ ∞‰ Ë˘› fiı ÷ıfiı ÷‹ı ±ı‹ ‘Îfl˘ …ı, “±Î ∞‰ ±ÎÃ
±Î‰flHÎ ’Îfl ±ZÎfl‘Î‹‹Î_ Ω›,” ÷˘ ÷I¿Î‚ Ω›. …ı‹ …_÷flÕÎ‹Î_ CÎÎ·Ìfiı
’ÎHÎ˘ Œ√Î‰Ì fiÎ¬ı3 ±ı‰_ ÷‹ÎflÎ ¿Î_ÕÎfiı Ï‰Êı ⁄‚ »ı ’HÎ ÷ıfiı ÷‹ı ΩHÎ÷Î
1. ‰«‹Î_ ±Î‰ı·Î.
2. ‹ËÎflÎ… Á_‰÷ 1872fiÌ ÁÎ·‹Î_ ‘fl‹’fl◊Ì ’Î»Î ‰‚÷Î Ë÷Î I›Îflı fi‹˝ÿÎ‹Î_
VfiÎfi ¿flÌ ¿Î_Ãı Ï⁄flÎ∞ ±Î ‰Î÷ ¿flı·Ì.
3. ¬ıÕ>÷˘ ¬ı÷fl‹Î_ ±fiÎ… ’Î¿ı I›Îflı ¨«˘ ‹Î_«Õ˘ ⁄Î_‘Ì ’J◊fl ¶ÎflÎ ’ZÎÌ±˘
μÕÎÕı. ±ı ’J◊fl ÿÒfl ŒıÓ¿‰˘ Ë˘› ÷˘ ÁÒ÷fl◊Ì √Ò_◊ı·˘ √˘ŒHÎ …ı‰˘ …_÷flÕ˘ ➤
≠¿flHÎ-3 97
fi◊Ì.” ±ı‹ ¿ËÌfiı ¿èÎ_ …ı, “±ı‰Ì ‹˘À’ ÷‹‹Î_ ±Î‰Ì »ı ÷ıfi_ ¿ÎflHÎ ¿Ë_
÷ı ÷‹ı ÁÎ_¤‚˘ …ı, Á‰˝ ◊¿Ì ’fl …ı ±ZÎfl‘Î‹, ÷ıfiı Ï‰Êı Ï⁄flÎ…‹Îfi ±ı‰Î
…ı ¤√‰Îfi ÷ıfi˘ ÷‹Îflı ÁÎZÎÎI¿Îfl Á_⁄_‘ ◊›˘ »ı.” ±ı‰Ì flÌ÷ı CÎHÎÌ ‰Î÷Î˝
¿flÌ. (3)
±‰÷Îfl‹ÎhÎ ÷˘ «‹¿’ÎHÎ1 …ı‰Î »ı, ÷ı‹Î_ ¿ıÀ·Î¿ ÷˘ ‹HÎ …ı‰Î »ı
fiı ¿ıÀ·Î¿ ÷˘ ÿÁ ‹HÎ …ı‰Î »ı fiı ¿ıÀ·Î¿ ÷˘ Á˘ ‹HÎ …ı‰Î »ı fiı ¿ıÀ·Î¿
÷˘ ·Î¬ ‹HÎ …ı‰Î »ı. ÷ı‹Î_ …ı ‹HÎ «‹¿ Ë˘› ÷ı ±Î ‹_Ïÿflfi_ ·˘œ<_ Ë˘›
÷ıfiı ÷ÎHÎı, fiı ÿÁ ‹HÎ «‹¿ Ë˘› ÷˘ ±Î¬Î ÂËıflfiÎ ·˘œÎfiı ÷ÎHÎı, fiı Á˘
‹HÎ «‹¿ Ë˘› ÷˘ ±Î ÿıÂfiÎ ·˘œÎfiı ÷ÎHÎı, fiı ·Î¬ ‹HÎ «‹¿ Ë˘› ÷˘
±Î¬Î ’fl√HÎÎfiÎ ·˘œÎfiı ÷ÎHÎı, fiı ±Î… ÷˘ ⁄‘˘ «‹¿fi˘ ’‰˝÷ ±ÎT›˘ »ı,
fiÏË ÷˘ ⁄‘_ ⁄˛õÎ_Õ ÷HÎÎ› ¿ı‹ ? ±ı‹ ‰Î÷ ¿flÌfiı ⁄˘S›Î …ı, ’Ò‰˝fiÎ
±‰÷Îfl‹Î_ …ı‹Î_ …ıÀ·_ ±ˆr›˝ »ı ÷ı‹Î_ ÷ıÀ·Î ∞‰ ÷HÎÎ› »ı fiı ±Î… ÷˘
Á‰˝ ±‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ fiı Á‰˝ ¿ÎflHÎfiÎ ¿ÎflHÎ ±ı‰Î …ı ’vÊ˘kÎ‹ ÷ı …
’‘Î›Î˝ »ı. fiı ÷ıfiı Ωı¥fiı ÷˘ ±fi_÷ ‘Î‹fiÎ ’Ï÷, ÷ı ‘Î‹fiÎ ‹@÷, ÷ı
‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝fiı Ï‰Êı ÷HÎÎ¥ √›Î, …ı‹ «‹¿fiÎ ’‰˝÷fiı ÿı¬Ìfiı
‰ËÎHÎfiÎ ¬Ì·Î ÷HÎÎ¥ Ω› »ı ÷ı‹. (4)
‰ÎÿÌ, e·‰ÎÿÌ fiı √ÎflÕÌ;2 ÷ı‹Î_ ‰ÎÿÌ Ë˘› ÷ı ÷˘ √flÌ⁄ ÁÎ’ Ë˘›
÷ıfiı {Î·ı, fiı e·‰ÎÿÌ Ë˘› ÷ı ÷˘ ËÎ◊ ±Î‰ı ÷˘ {Î·ı, fiÏË ÷˘ ·Ò√ÕÎfiÎ
»ıÕÎfiı ‰‚ ÿ¥fiı ‹ÎflÌ fiÎ¬ı, fiı √ÎflÕÌ Ë˘› ÷ıfiÌ ±Î√‚ ÷˘ √‹ı ÷ı‰˘
‹ÏHÎ‘fl Ë˘› ÷ı ’HÎ Õ˘·ı. ±ı ÷˘ ºWÀÎ_÷ »ı fiı ±ıfi_ ÏÁ©Î_÷ ÷˘ ±ı »ı …ı,
ÿkÎÎhÎı›, ¿Ï’· ÷ı ÷˘ ‰ÎÿÌfiı Ãı¿ÎHÎı »ı, ÷ı ÷˘ ‹‹ZÎ Ë˘› ÷ıfi_ ¿S›ÎHÎ ¿flı;
fiı flÎ‹«_ƒ fiı lÌ¿ÚWHÎ ÷ı ÷˘ e·‰ÎÿÌfiı Ãı¿ÎHÎı »ı, ÷ı ÷˘ ’˘÷Îfi_ ‰«fi ‹Îfiı
÷ıfi_ ¿S›ÎHÎ ¿flı fiı fi ‹Îfiı ÷˘ ÷fl‰Îflı Á‹Î‘Îfi ¿flÌfiı ¿S›ÎHÎ ¿flı; fiı
‹ËÎflÎ… ÷˘ √ÎflÕÌfiı Ãı¿ÎHÎı »ı fiı ÷ı‹fiÌ ±Î√‚ ÷˘ ∞‰, ¥rfl, ’vÊ fiı
±ZÎflÎÏÿ¿ ÷ı Á‰ı˝ ËÎ◊ ΩıÕÌfiı ∂¤Î »ı. (5)
μ’›˘√‹Î_ ·ı. ÷ı‹Î_ ’J◊fl ‹Ò¿Ì √˘‚ √˘‚ Œıfl‰ı fiı ‘Ì‹ı◊Ì ±ı¿ »ıÕ˘ »^À˘ ¿flı
±ıÀ·ı √Ï÷‹Î_ Œfl÷˘ ’J◊fl ÿÒfl …¥fiı ÏfiÂÎfi ’fl ’Õı.
1. ·˘Ë«_⁄¿.
2. hÎHÎı μkÎfl˘kÎfl Â„@÷ÂÎ‚Ì ‹ÿÎflÌ.
‹ËÎflÎ…fiı …ıÁ_√¤Î¥±ı ≠ë ’Ò»u˘ …ı, “¤√‰Îfifi_ ¿›Ù Á‰ı˝ ◊Î›

»ı fiı ÷ı ¤√‰Îfi flZÎÎ ¿flı ÷˘ Â_ fi ◊Î› ?” I›Îflı ‹ËÎflÎ… ⁄˘S›Î …ı, “flZÎÎ
÷˘ ¤√‰Îfi ⁄Ë ¿flı »ı fiı Ωı flZÎÎ fi ¿fl÷Î Ë˘› ÷˘ ¿Î‚, ¿‹˝ fiı ‹Î›Î ±ı
¿˘¥fiı ≠¤ ¤…‰Î Ïÿ›ı ±ı‰Î_ fi◊Ì. ¿ı‹ …ı, ‹Ò‚ ‹Î›Îfiı ¿˘¥±ı »ıÕÌ fiË˘÷Ì,
÷ıfiı ±Î’HÎı »ıÕÌ »ı; ÷ı Â_ ? ÷˘ ·Î…\_ ¿ÎœÌfiı1 ÷ıfi˘ ‰Îfl_‰Îfl Ï÷flV¿Îfl ¿flÌ±ı
»Ì±ı, ÷ı Ωı ¤√‰Îfi flZÎÎ fi ¿fl÷Î Ë˘› ÷˘ ±Î ¿fl˘2 ’ÎÕÌfiı ‹ÎflÌ fiÎ¬ı, ¿Î_
±Î {ÎÕ ¤Î_√Ìfiı ‹ÎflÌ fiÎ¬ı, ¿Î_ M≤J‰Ì ŒÎÕÌfiı ‹Î_ËÌ CÎÎ·Ì Ïÿ›ı ±ı‰Ì ¬Ì∞
»ı,” I›Îflı ’Ò»u_ …ı, “±ı‰Ì @›Î_ Á‘Ì flZÎÎ ¿flÂı ?” I›Îflı ‹ËÎflÎ… ⁄˘S›Î …ı,
“Ë‹HÎÎ_ flZÎÎ ¿flı »ı fiı ’»Ì fiÏË ¿flı ±ı‹ Á‹…‰_ fiÏË.” ±ı‹ ¿ËÌfiı
⁄˘S›Î …ı, “’Ò‰˝ ÿıÂ‹Î_◊Ì ’vÊ ±Î‰÷˘ Ë÷˘, ÷ıfiı ±Î√‚ ·Î¬_ ÷ÎÕ ±ÎÕÎ_
±ÎT›Î_; ÷ıfiı Ωı¥fiı ±ı¿ ÷ÎÕfiı ËÕÁı·˘ ‹Î›˘˝ ÷ı ·Î¬_ ÷ÎÕfiı ’ÎÕÌfiı «ÎS›˘
√›˘. ÷ı‹ ±‹ı M≤J‰Ì μ’fl ±Î‰Ìfiı ¿Î‚, ¿‹˝ fiı ‹Î›Î ÷ıfiı ËÕÁı·˘ ‹Î›˘˝
»ı, ÷ı ∂¤Î_ ◊¥fiı ÿ—¬ ÿı‰Î Á‹◊˝ fiÏË ◊Î›, ±ı‹ ÷‹Îflı ΩHÎ‰_.” (6)
‹ËÎflÎ…ı ±Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ÷◊Î ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ÷◊Î V‰w’Îfi_ÿ
V‰Î‹Ìfiı ±ı hÎHÎıfiı ’Ò»u_ …ı, “±‹ı ÷‹fiı …ı …ı ±ÎiÎÎ ¿flÌ±ı …ı ±Î
≠T≤ÏkÎfiÌ Ïø›Îfiı ÷‹ı ¿fl˘, I›Îflı ¿ı‹ ¿fl˘ ?” I›Îflı ≠◊‹ ±Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı
¿èÎ_ …ı, “…ı‹ ÷‹ı ¿Ë˘ ÷ı‹ ¿flÌ±ı.” I›Îfl’»Ì ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ …ı,
“xÿ›‹Î_◊Ì ±ı¿ ‰ıÓ÷ T≤ÏkÎ ⁄ËÎfl ¿Îœ<_ I›Îflı Ïø›Î ◊Î› fiı ÷ı T≤ÏkÎ ±ı¿ ‰ıÓ÷
⁄ËÎfl ¿ÎœÌ Ë˘› ÷ıfiı ’Î»Ì ËÎ◊ T≤ÏkÎ ’Î»Ì ‰Î‚_ I›Îflı Á¬ ◊Î›.” ’»Ì
V‰w’Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ¿èÎ_ …ı, “÷‹ı ¿ı‹ ¿fl˘ ?” I›Îflı ±ı ⁄˘S›Î …ı, Ïø›Î
¿fl‰Îfiı Ωı‰Î Ω™ ÷˘ ÷ı ’ÿÎ◊˝ À‚Ì Ω› fiı ÷‹ÎflÌ ‹ÒÏ÷˝ … ÿı¬Î›.” I›Îflı
‹ËÎflÎ…ı ’Ò»u_ …ı, “’ÿÎ◊˝ À‚Ì Ω› fiı ‹ÒÏ÷˝ ÿı¬Î› ±ı Á‰ı˝fiı ‹ÎL›Î‹Î_
±Î‰÷_ fi◊Ì.” I›Îflı V‰w’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “…ı‹ ÷Ìfl‹Î_ ·Ÿ⁄ ¬˘V›_
Ë˘› fiı ÷ı ÷Ìflfiı …ı‹fi˘ ¿flÌ±ı fiı ÷Ìfl‹Î_ …ı‹ ·Ÿ⁄ ÿı¬Î›, ÷ı‹ T≤ÏkÎ‹Î_
1. lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ’fl‹Ë_Á˘fiı 114 …ıÀ·Î_ ≠¿flHÎ Œıfl‰Ì ¿Á˘ÀÌ‹Î_ ’ÁÎfl ¿›Î˝
Ë÷Î. ÷ıfiÌ ›ÎÿÌ V‰Î. ‰Î÷ 2/154‹Î_ »ı. ÷ı‹Î_ ±ı¿ ≠¿flHÎ - “CÎÒ_CÎÀ˘ fl¬ÎT›˘”
÷ı »ı. ⁄‘Î Á_÷˘ ⁄Ωfl‹Î_ fiÌ¿‚ı I›Îflı ‹Î◊ı ‹˘ÀÌ Ω…‹ …ı‰_ ·Ò_√Õ<_ «_ÿfl‰Î
…ı‹ œÎ_¿ı fiı ±ı¿ ‹_Õ‚‘ÎflÌ ⁄‘Îfiı ÿ˘flı.
2. CÎflfiÌ ⁄Î…\fiÌ ÿÌ‰Î·.
≠¿flHÎ-3 99
¤√‰Îfi flèÎÎ »ı ±ıÀ·ı ÷ı T≤ÏkÎ …ı‹fiÌ ¿flÌ±ı ÷ı‹fiÌ ¿˘flı ¤√‰Îfi ÿı¬Î›
»ı.” ’»Ì lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ …ı, “hÎHÎıfiÎ_ ±_√ …\ÿÎ_ …\ÿÎ_ …HÎÎ› »ı, ‹ÎÀı
±Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi˘ Á‹Î√‹ ¿fl‰˘ fiı ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı
V‰w’Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi˘ Á‹Î√‹ ¿fl‰˘. ±ı‹ ¿flı ÷˘ ±ı¿⁄ÌΩfiÌ ¿Áfl À‚ı.”
±ı‹ μkÎ‹, ‹K›‹ fiı ¿ÏfiWÀ ¤ıÿ »ı. (7)
±ı¿ Ïÿ‰Á V‰w’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÿıÂ ŒflÌfiı ±ÎT›Î; ÷ıfiı ‹ËÎflÎ…ı ’Ò»u_
…ı, “ÿıÂ‹Î_ ‹fiW› ¿ı‰Î »ı ?” I›Îflı V‰w’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ‘ÌflÎ flËÌfiı ⁄˘S›Î
…ı, “Ëı ‹ËÎflÎ… ! ‹fiW› ÷˘ ·Ÿ⁄ÕÌ ¿ı fiÌ«ı ÿıA›Î Ëı1 fiı ⁄Ì…ı ‹fiW› ÷˘
fiÏË Ëı.” I›Îflı lÌ∞‹ËÎflÎ… ⁄˘S›Î …ı, “ÿıÂ ŒflÌfiı ±ÎT›Î fiı ‹fiW› ÷˘
ÿÌÃÎ … fiÏË.” I›Îflı Á‰ı˝ Á_÷ı ’Ò»u_ …ı, “¿S›ÎHÎ ¿ıfiÎ_ ¿›ÎÙ ËÂı ?” I›Îflı
lÌ∞‹ËÎflÎ… ⁄˘S›Î …ı, “⁄ÌΩ ÷˘ Ïfi›‹ ‘flÎ‰Ìfiı ‰÷˝‹Îfi ’‚Î‰ı I›Îflı
¿S›ÎHÎ ◊Î› fiı V‰w’Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ÷˘ ÿÂ˝fiı ¿flÌfiı ¿S›ÎHÎ ◊Î›.” (8)
‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷◊Î ⁄˛õÎfi_ÿ V‰Î‹Ì ¤HÎ÷Î Ë÷Î. ÷ıfiÌ ’ÎÁı …¥fiı
‹ËÎflÎ… ⁄ıÃÎ. ’»Ì ‹ËÎflÎ…ı ⁄˛õÎfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ’Ò»u_ …ı, “ÿıÂ‹Î_ ÁIÁ_√
¿ı‰Î ◊›Î ?” I›Îflı ⁄˛õÎfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ …ı, “ÁIÁ_√ ÷˘ ⁄Ë ◊›˘ »ı.”
I›Îflı ‹ËÎflÎ… ⁄˘S›Î …ı, “÷‹ı ÁIÁ_√Ì ¿ı‰Î ◊›Î »˘ ?” I›Îflı ¿èÎ_ …ı,
“±‹ı ÷˘ ¬flı¬flÎ ÁIÁ_√Ì ◊›Î »Ì±ı.” I›Îflı ‹ËÎflÎ… ⁄˘S›Î …ı, “÷‹ı ÷˘
Ë∞ √HÎ⁄Ï©‰Î‚Î2 ÁIÁ_√Ì ◊›Î »˘ fiı ¬flı¬flÎ ÁIÁ_√Ì ◊›Î Ë˘ ÷˘ ¿Ë˘
…ı, ±‹ı @›Î_ Ë÷Î, fiı @›Î_◊Ì ±Î‰Ì±ı »Ì±ı ?” I›Îflı ⁄˛õÎfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı
¿èÎ_ …ı, “fiÎ ‹ËÎflÎ… ! ±ı‰Î ÁIÁ_√Ì ÷˘ fi◊Ì ◊›Î.” I›Îflı ‹ËÎflÎ… ⁄˘S›Î
…ı, “±‹ÎflÎ ¬flı¬flÎ ÁIÁ_√Ì ÷˘ √˘fl‘fi¤Î¥ ÷◊Î ’‰˝÷¤Î¥ ±ÎÏÿ¿ »ı, ÷ı
÷˘ ±‹fiı hÎHÎı ±‰V◊Î‹Î_ Ïfifl_÷fl ÿı¬ı »ı.” ’»Ì ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î
…ı, “Ëı ‹ËÎflÎ… ! ±ı‰Î ÁIÁ_√Ì ¿ı‹ ◊‰Î› ?” I›Îflı ‹ËÎflÎ… ⁄˘S›Î …ı,
1. ÁflÎ¬Î«flfiÎ ÿfl⁄Îfl‹Î_ fiÎ√Õ¿Î‹Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ… ·Ì‹ÕÎ fiÌ«ı Á¤Î ¤flÌfiı
Ï⁄flÎ…ı·Î. ÷ı ‰¬÷ı ÷ı‹fiÌ ÁL‹¬ ËÏfl¤@÷˘ ⁄ıÃı·Î ±ıÀ·Î … ‹fiW›fiÌ ±ËŸ
V‰Î‹Ì ‰Î÷ ¿flı »ı ¿ı …ı±˘ ‘‹˝-Ïfi›‹ ÁÏË÷ ≠√ÀfiÌ ¤„@÷ ¿flı »ı.
(…\±˘ Á_ÿ¤˝ — lÌËÏfl·Ì·ÎQ≤÷; 7-31-80).
2. ⁄Ï©‹Î_ ‹Î›ÎfiÎ √HÎ˘fi˘ ¤Î‰ flËÌ Ω› ÷ı √HÎ⁄Ï©‰Î‚Î. ±Î ≠Á_√ ‹ı‰ÎÁÎ‹Î_
»Î’fl‰ÕÌ fiÿÌfiÎ ¿Î_Ãı ⁄fiı·˘ »ı. ó lÌËÏfl·Ì·ÎQ≤÷; ¿‚Â 6, Ï‰lÎ‹ 15.
100 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
“±ı‰Î ÁIÁ_√Ì ÷˘, ÷˘ ◊‰Î› Ωı ‹ÎÏ›¿¤Î‰ ÀÎ‚Ìfiı, ’˘÷ÎfiÎ ±ÎI‹Îfiı

±ZÎflw’ ‹ÎfiÌfiı, ‹ÎflÌ ‹ÒÏ÷˝fi_ ±¬_Õ Ï«_÷‰fi ¿fl˘, ÷˘ ±ı‰Î ÁIÁ_√Ì
◊Î±˘.” I›Îflı ⁄˛õÎfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ’Ò»u_ …ı, “Ëı ‹ËÎflÎ… ! ¿Ú’Î ¿fl˘ ÷˘ ±ı‰Î
ÁIÁ_√Ì ◊‰Î›.” I›Îflı ‹ËÎflÎ… ⁄˘S›Î …ı, “Ë∞ ¿Ú’Î Ωı¥±ı »ı ? …\±˘fiı
±‹ı ±ZÎfl‘Î‹‹Î_◊Ì ±Î_ËŸ ±ÎT›Î, ÷ı ≠¿ÚÏ÷’vÊfiÎ ·˘¿‹Î_ ’HÎ fi flèÎÎ fiı
≠‘Îfi’vÊfiÎ ·˘¿‹Î_ ’HÎ fi flèÎÎ fiı ±fi_÷ ‘Î‹ fiı ±fi_÷ V◊Îfi¿ ÷ı‹Î_
@›Î_› fi flèÎÎ, fiı ÷‹ÎflÌ ¤ı‚Î ±Î‰Ìfiı flèÎÎ fiı Ë∞ ¿Ú’Î Ωı¥±ı »ı ?”
I›Îflı ⁄˛õÎfi_ÿ V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “Ëı ‹ËÎflÎ… ! ÷‹ı ¿Ú’Î ÷˘ ⁄Ë ¿flÌ, ’HÎ
±‹Îflı ‹Î›Îfi_ ±Î‰flHÎ ÷ı Á‹Ω› fiÏË.” I›Îflı ‹ËÎflÎ… ∂¤Î ◊¥fiı
’»ıÕÌ ±˘œÌ Ë÷Ì ÷ı ’Õ÷Ì ‹Ò¿Ìfiı ⁄˘S›Î …ı, “Ë‰ı »ı ‹Î›Îfi_ ±Î‰flHÎ ?”
I›Îflı ¿èÎ_ …ı, “fiÎ ‹ËÎflÎ… !” (9)
±ı¿ Ïÿ‰Á V‰w’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ‹ËÎflÎ…fiı ’Ò»u_ …ı, “Ëı ‹ËÎflÎ… !
ÁIÁ_√Ì ¿Î ¿ıÁÎ ¿S›ÎHÎ Ë˘÷Î Ëı ?” I›Îflı ‹ËÎflÎ… ⁄˘S›Î …ı, “…ıÁÎ
¿S›ÎHÎ ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ ±‰÷Îfl ¿Î Ë˘÷Î Ëı ÷ıÁÎ ¿S›ÎHÎ ÁIÁ_√Ì ¿Î Ë˘÷Î Ëı !”
I›Îflı V‰w’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “√vÁÎËı⁄, ÷⁄ ÷˘ ⁄Ë˘÷ ⁄ÕÎ ¿S›ÎHÎ
Ë˘÷Î Ëˆ.” (10)
±ı¿ ‰¬÷ √Î‹ ΩÏ‚›Î‹Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ… ⁄Ë ‰Îfl ’˘œÌfiı ΩB›Î.
’»Ì Á‰ı˝ Á_÷ı ’Ò»u_ …ı, “Ëı ‹ËÎflÎ… ! ±Î… ÷˘ ÷‹ı ⁄Ë ’˘œÌ flèÎÎ.” I›Îflı
‹ËÎflÎ… ⁄˘S›Î …ı, ““÷‹ı ⁄Ë ÷’ ¿›Ù ÷ı ±‹ı flÎ∞ ◊›Î. ‹ÎÀı ±Î… ÷˘
÷‹ÎflÎ ÁÎv ±‹ı ‘Î‹ Ωı‰Î √›Î Ë÷Î. ÷ı ≠◊‹ ÷˘ ±‹ı ⁄ÿÏfl¿Îl‹‹Î_
√›Î, ÷ı ⁄ÿÏfl¿Îl‹‰ÎÁÌ±ı ±‹ÎflÌ ’ÒΩ, ±Îfl÷Ì, V÷Ï÷ ¿flÌfiı ⁄ıÃÎ. ’»Ì
±‹ı ¿èÎ_ …ı, ±‹ÎflÎ ÁÎ‘ ÁÎv Ω›√Î Ωı‰Î ±ÎT›Î »Ì±ı.” I›Îflı ÷ıHÎı ¿èÎ_
…ı, “Ëı ‹ËÎflÎ… ! ±Î ‘Î‹ … ÷‹Îv_ »ı, ‹ÎÀı ±Î_ËŸ ÁÎ‘fiı flÎ¬˘.” ’»Ì
±‹fiı ±ı‹ …HÎÎHÎ_ …ı, ±Î‰˘ ÷˘ «fl˘÷flı› »ı, ¿ı‹ …ı, ¿˘ÃÎ_, ⁄˘flÎ_ I›Î_ ’HÎ
‹‚ı »ı. ’»Ì ±‹ı I›Î_◊Ì rı÷¶Ì’‹Î_ √›Î, ÷ı I›Î_fiÎ ‰ÎÁÌ±ı ±‹fiı
’‘flÎ‰Ìfiı ’ÒΩ, ±Îfl÷Ì, V÷Ï÷ ¿flÌfiı ⁄ıÃÎ. ’»Ì ±‹fiı ¿èÎ_ …ı, “Ëı
‹ËÎflÎ… ! ⁄Ë ÿ›Î ¿flÌfiı ÿÂ˝fi ÿÌ‘Î_.” ’»Ì ±‹ı ¿èÎ_ …ı, “±‹ÎflÎ ÁÎ‘
ÁÎv Ω›√Î Ωı‰Î ±ÎT›Î »Ì±ı.” I›Îflı ÷ıHÎı ¿èÎ_ …ı, “Ëı ‹ËÎflÎ… ! ±Î
‘Î‹ ÷‹Îv_ »ı, ‹ÎÀı ±Î_ËŸ ÁÎ‘fiı flÎ¬˘.” ’»Ì ±‹fiı …HÎÎHÎ_ …ı, V◊Îfi ÷˘
≠¿flHÎ-3 101
⁄Ë ÁÎv_, ’HÎ ≠¤ ¤…‰Îfi_ Á¬ …HÎÎHÎ_ fiÏË. ÂÎ ‹ÎÀı …ı, ZÎÌflÁ‹ƒ1
±ı¿ ¿˘flı ËÕÕuÎ … ¿flı »ı, ÷ıfiı Ωı¥fiı ±‹ı «Î·Ì fiÌÁ›Î˝ ÷ı ‰ˆ¿<_Ã·˘¿‹Î_
√›Î. ’»Ì ‰ˆ¿<_Ã‰ÎÁÌ …ı flÎ‹«_ƒ∞ ÷ı‹HÎı ±‹ÎflÌ ’ÒΩ, ±Îfl÷Ì, V÷Ï÷ ¿flÌ
fiı ⁄ıÃÎ. ’»Ì ±‹ı ¿èÎ_ …ı, “±‹ÎflÎ ÁÎ‘ ÁÎv Ω›√Î Ωı‰Î ±ÎT›Î »Ì±ı.”
I›Îflı ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ …ı, “Ëı ‹ËÎflÎ… ! ±Î ‘Î‹ ÷‹Îv_ »ı, ‹ÎÀı ±ËŸ ÁÎ‘fiı
flÎ¬˘.” ’»Ì ±‹fiı ±ı‹Î_ ¿Î_¥ ÁÎv_ …HÎÎHÎ_ fiÏË, ¿ı‹ …ı, «Îfl ¤Ω fiı
„VhÎ›_fi˘ ≠Á_√ ÷ı ÃÌ¿ fiÏË. ’»Ì I›Î_◊Ì ±‹ı √˘·˘¿‹Î_ √›Î. ’»Ì I›Î_fiÎ
‰ÎÁÌ …ı lÌ¿ÚWHÎ ÷ı‹HÎı ±‹ÎflÌ ’ÒΩ, ±Îfl÷Ì ±fiı V÷Ï÷ ¿flÌ ±fiı ⁄ıÃÎ.
’»Ì ÷ı‹fiı ¿èÎ_, “±‹ÎflÎ ÁÎ‘ ÁÎv Ω›√Î Ωı‰Î ±ÎT›Î »Ì±ı.” I›Îflı
÷ı‹HÎı ¿èÎ_ …ı, “Ëı ‹ËÎflÎ… ! ±Î ‘Î‹ … ÷‹Îv_ »ı, ‹ÎÀı ±Î_ËŸ ÁÎ‘fiı
flÎ¬˘.” ’»Ì ±‹fiı ±ı‹Î_ ’HÎ ¿Î_¥ ÁÎv_ …HÎÎb_ fiÏË. ¿ı‹ …ı, √˘’, √˘Ï’›_
fiı √Î›_ ÷ıfiı Ωı¥fiı ≠¤ ¤Ω› fiÏË ±fiı ¿ıÀ·Ì¿ Ω÷fi˘ √Õ⁄ÕÎÀ ÷ıfiı
Ωı¥fiı ±‹ı «Î·Ì fiÌÁ›Î˝, ÷ı ≠¿ÚÏ÷’vÊfiÎ ·˘¿‹Î_ √›Î. ÷ı ·˘¿ Ωı¥fiı
⁄Ë flÎ∞ ◊›Î …ı, “±Î_ËŸ ÁÎ‘fiı flÎ¬Ì±ı.” I›Î_ ÷˘ ’vÊ fiı ≠¿ÚÏ÷ ÿı¬ÎHÎÎ_.
÷ıfiı Ωı¥fiı ±‹ı ≠¿ÚÏ÷fiı ’Ò»u_ …ı,2 “÷_ ‘˘‚Ì ¿ı‹ »˘ fiı ’vÊ ¿Î‚˘ ¿ı‹
»ı ?” I›Îflı ÷ıHÎı ¿èÎ_ …ı, “±ı ’vÊ ‹ÎflÎ ÁÎ◊ı ΩıÕÎHÎ˘ ÷ıHÎı ¿flÌfiı ‹ÎflÎ‹Î_
U›Î‹÷Î Ë÷Ì ÷ı ’vÊ‹Î_ √¥ fiı ’vÊ‹Î_ w’ Ë÷_ ÷ı ‹ÎflÎ‹Î_ ±ÎT›_ »ı.”
’»Ì ±‹fiı ±ı‹ Ï‰«Îfl ◊›˘ …ı, “±Î_ËŸ ÁÎ‘fiı flÎ¬‰Î fiÏË, ¿ı‹ …ı, ‹Î›Î
¿Î‚Î ¿flÌ fiÎ¬ı.” ’»Ì ±‹ı «Î·Ì fiÌÁ›Î˝ ÷ı ±ZÎfl‘Î‹‹Î_ √›Î. ÷ı ±ZÎfl-
‘Î‹fiÎ ‹@÷ı ÏÿT› ÏÁ_ËÎÁfi μ’fl ’‘flÎ‰Ìfiı ±‹ÎflÌ ’ÒΩ, ±Îfl÷Ì ±fiı
V÷Ï÷ ¿flÌ fiı ⁄ıÃÎ. ’»Ì ±‹ı ¿èÎ_ …ı, “±‹ÎflÎ ÁÎ‘ ÁÎv ‘Î‹ Ωı‰Î ±ÎT›Î
»Ì±ı.” I›Îflı ‹@÷ı ¿èÎ_ …ı, “Ëı ‹ËÎflÎ… ! ±Î ‘Î‹ … ÷‹Îv_ »ı ±fiı ±‹ı
’HÎ ÷‹ÎflÎ … »Ì±ı, ‹ÎÀı ÁÎ‘fiı ±Î_ËŸ flÎ¬Ìfiı ÷‹ÎflÌ ‹ÒÏ÷˝fi_ Á¬ ±Î’˘.”
’»Ì ±‹fiı ±ı‹ …HÎÎHÎ_ …ı, ±Î ‘Î‹ …ı‰_ ¿˘¥ ‘Î‹ fi◊Ì. ‹ÎÀı ±Î_ËŸ
ÁÎ‘fiı flÎ¬‰Î ±ı … ÃÌ¿ »ı.”” (11)
‹ËÎflÎ…fiı ’vÊ˘kÎ‹ ΩH›Î Ï‰fiÎ ±ZÎfl‘Î‹‹Î_ …‰Î› fiÏË fiı
⁄˛õw’ ◊›Î Ï‰fiÎ ‹ËÎflÎ…fiÌ Áı‰Î‹Î_ flËı‰Î› fiÏË. I›Îflı ÏÂ‰·Î·ı ≠ë
’Ò»u˘ …ı, “’vÊ˘kÎ‹ ¿ı‹ ΩHÎ‰Î ? fiı ⁄˛õw’ ¿ı‹ ◊‰Î› ?” I›Îflı ¿èÎ_ …ı,
1. ÿÒ‘fi˘ ÁÎ√fl. 2. ±ËŸ w’¿ Á‹…‰_.
102 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
“‹ËÎflÎ… ÷˘ Á‰˘˝’flÌ fiı Á‰˝ ±‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ, Á‰˝ ¿ÎflHÎfiÎ ¿ÎflHÎ

»ı.” ÷ı μ’fl ‹K›fi_ fi‰‹_ fiı »ıS·Îfi_ ±ÎÕhÎÌÁ‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ìfiı ¿èÎ_
…ı, “±Î… ÷˘ ÁIÁ_√‹Î_ ÁÎ‘, ±Î«Î›˝, ‹_Ïÿfl fiı ‹ÒÏ÷˝›_ ÷ı Á‰˘˝’flÌ »ı, ÷˘
‹ËÎflÎ… Á‰˘˝’flÌ Ë˘› ÷ı‹Î_ Â_ ¿Ëı‰_ ? ±ı ÷˘ Á‰˘˝’flÌ … »ı ±ı‹
Á‹…‰_, ±fiı ⁄˛õw’ ÷˘ ±ı‹ ◊‰Î› »ı …ı, ±Î‰Î ÁÎ‘fiı ⁄˛õw’ ΩHÎÌfiı
‹fi, ¿‹˝, ‰«fiı ÷ıfi˘ Á_√ ¿flı »ı ÷ı ⁄˛õw’ ◊Î› »ı.” ÷ı μ’fl ‰fl÷Î·fi_
±Ï√›Îfl‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ìfiı ¿èÎ_ …ı, “±Î‰˘ ◊Î› »ı I›Îflı ’vÊ˘kÎ‹fiÌ
Áı‰Î‹Î_ flËı‰Î› »ı.” (12)
±ı¿ ËÏfl…fiı «Îfl-’Î_« ‰«fiÎQ≤÷ ‰Î_E›Î_, ÷ı ‰«fiÎQ≤÷fiÎ_ fiÎ‹,
≠◊‹fi_ hÎı‰ÌÁ fiı ‹K›fi_ hÎÌÁ fiı Ï’V÷Î·ÌÁ fiı ±‹ÿÎ‰Îÿfi_ ⁄Ì…\_ fiı
hÎÌ…\_. I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄ıÃÎ ◊¥fiı ⁄˘S›Î …ı, “±Î ‰«fiÎQ≤÷ ÷˘ ΩHÎı ÁÎ_¤Y›Î_
… fiË˘÷Î_.” ±ı‹ ¿ËÌfiı ⁄˘S›Î …ı, “ŒflÌ◊Ì ‰Î_«˘.” I›Îflı ŒflÌ◊Ì ‰Î_E›Î_.
I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “±Î ‰«fiÎQ≤÷ ÁÎ_¤‚÷Î_ ±ı‹ …HÎÎHÎ_ …ı, ¿˘ÏÀ
¿S’ Á‘Ì ±ı‹ ¿›Î˝ Ï‰fiÎ »^À¿˘ fi◊Ì. ÷ı ±Î’HÎı ÷˘ ¿›Î˝ Ï‰fiÎ »^À¿˘
fi◊Ì, ’HÎ ±Î«Î›˝ Ë˘›, ¿ı ¤√‰Îfifi˘ ’hÎ Ë˘›, ¿ı ¥rfl Ë˘›, ¿ı fiÎfiÎ-
‹˘ÀÎ ¤√‰Îfi Ë˘›, ’HÎ ±ı‹ ¿›Î˝ Ï‰fiÎ »^À¿˘ fi◊Ì, ¿ı‹ …ı, ±ı ’HÎ
‹ËÎflÎ…fi˘ ‹÷ »ı, ÷ı μ’fl ‹ËÎflÎ…fiÎ ¿Ëı·Î f·˘¿ ⁄˘S›Î …ı,
ÏfiΩI‹Îfi_ ⁄˛õw’_ ÿıËhÎ›Ï‰·ZÎHÎ‹˚ –
Ï‰¤ÎT› ÷ıfi ¿÷˝T›Î ¤„@÷— ¿ÚWHÎV› Á‰˝ÿÎ ––1
⁄˛õ¤Ò÷— ≠ÁLfiÎI‹Î fi Â˘«Ï÷ fi ¿Î_ZÎÏ÷ –
Á‹— Á‰ı˝Ê ¤Ò÷ıÊ ‹ÿ˚¤„@÷_ ·¤÷ı ’flÎ‹˚ ––2
’ÏflÏfiÏWÃ÷˘ûÏ’ fiˆ√˝H›ı μkÎ‹f·˘¿·Ì·›Î –
B≤ËÌ÷«ı÷Î flÎ…Êı˝ ±ÎA›Îfi_ ›ÿ‘Ì÷‰Îfi˚ ––3
1. V◊Ò‚, ÁÒZ‹ ±fiı ¿ÎflHÎ ±ı …ı hÎHÎ ÿıË ÷ı ◊¿Ì Ï‰·ZÎHÎ ±ı‰˘ …ı ’˘÷Îfi˘
∞‰ÎI‹Î ÷ıfiı ⁄˛õw’fiÌ ¤Î‰fiÎ ¿flÌfiı ’»Ì ÷ı ⁄˛õw’ı ¿flÌfiı lÌ¿ÚWHÎ
¤√‰ÎfifiÌ ¤„@÷ …ı ÷ı Á‰˝ ¿Î‚fiı Ï‰Êı ¿fl‰Ì. (ÏÂZÎÎ’hÎÌ — 116)
2. ⁄˛õ¤Î‰fiı ≠ÎM÷ ◊›ı·˘ ÷ı ≠ÁLfiÏ«kÎ ‹fiW› ¿ÂÎfi˘ Â˘¿ ¿fl÷˘ fi◊Ì ¿ı
¿ÂÎfiÌ ±Î¿Î_ZÎÎ ¿fl÷˘ fi◊Ì ±fiı Á‰˝ ¤Ò÷˘‹Î_ Á‹¤Î‰◊Ì flËı÷˘ ◊¿˘ ‹ÎflÌ
’fl‹ ¤„@÷fiı ’Î‹ı »ı. (√Ì÷Î — 18/54)
3. Â¿ÿı‰∞ ’flÌÏZÎ÷fiı ¿Ëı »ı — Ωı ¿ı Ë_ Ïfi√˝HÎ ⁄˛õ‹Î_ „V◊Ï÷ ¿v_ »\_ »÷Î_ ➤
≠¿flHÎ-3 103
±ÎI‹ÎflÎ‹Îç ‹fi›˘ Ïfi√˛˝L◊Î ±M›vø‹ı –

¿<‰˝LI›Ëˆ÷¿Ÿ ¤„@÷Ï‹I◊_ ¤Ò÷√HÎ˘ ËÏfl— ––1
±ı‰Î ±ı‰Î CÎHÎÎ¿ f·˘¿ ⁄˘·Ìfiı ¿èÎ_ …ı, “±Î‰˘ ◊Î› I›Îflı ÷ıfiÎ xÿ›‹Î_
¤√‰Îfi Ïfi‰ÎÁ ¿flÌfiı flËı »ı.” ’»Ì ±ı¿ ËÏfl…fi ÁÎ‹_ Ωı¥fiı ⁄˘S›Î …ı,
“÷‹Îflı ‹ÒÏ÷˝ ÷˘ »ı, ’HÎ ‹_Ïÿfl Ï‰fiÎ ’‘flÎ‰Â˘ @›Î_ ? ‹ÎÀı ¤√‰Îfi
’‘flÎ‰‰Î Ë˘› ÷˘ ±Î‹Î_ ¿èÎ_ ±ı‰_ ‹_Ïÿfl ¿fl‰Î ÂÌ¬˘, ÷˘ ¤√‰Îfi flËı.”
±ı‹ ¿ËÌfiı ⁄˘S›Î …ı, “±Î ‹_Ïÿfl ÁÎv ‹ÒÏ÷˝›_ ·ı‰Î √›Î I›Îflı Á·ÎÀı2
¿èÎ_ …ı, “¿ı‰Ì ‹ÒÏ÷˝›_ ¿ÎœÌ ±Î’_ ?” I›Îflı ÁÎ‘±ı ¿èÎ_ — “±Î fi¿ÂÎ ≠‹ÎHÎı
¿ÎœÌ ±Î’˘.” I›Îflı ÷ı Á·ÎÀı ¿èÎ_ …ı, “·Î¬˘ wÏ’›Îfi_ ‹_Ïÿfl Ë˘› I›Îflı
±ı‰Ì ‹ÒÏ÷˝›_ Â˘¤ı.” ’»Ì ÁÎ‘±ı ¿èÎ_ …ı, “‹_Ïÿfl ≠‹ÎHÎı … ‹ÒÏ÷˝›_ ·ı‰Î
±ÎT›Î »Ì±ı.” I›Îflı ¿Ëı …ı, “÷˘ ¿ÎœÌ ±Î’_.” ’»Ì Á·ÎÀı ‹ÒÏ÷˝›_ ¿ÎœÌ
±Î’Ì›_. ÷ı‹ ±Î’HÎı ⁄˛õw’ ◊›Î Ï‰fiÎ ’vÊ˘kÎ‹fiı ’‘flÎ‰Â_ @›Î_ ? ‹ÎÀı
’vÊ˘kÎ‹ ’‘flÎ‰‰Î Ë˘› ÷˘ ⁄˛õw’ ◊Î‰_.” ±ı‹ ¿ËÌfiı ∂ÃuÎ. ’»Ì ±ı¿
ËÏfl…fifi_ ¿Î_Õ<_ {Î·Ìfiı «ÎS›Î. ’»Ì ÷ıfiı ¿èÎ_ …ı, “¬⁄ÕÿÎfl Á_¿S’ ¿›Î˝ »ı
÷˘ !” I›Îflı ÷ı ¤@÷fiÎ Á_¿S’ ⁄_‘ ◊¥ √›Î ! ’»Ì ÷ıfiı ¿èÎ_ …ı, “±Î‹
Ïfifl_÷fl flËı‰Î› ÷˘ Á_Â›√˛_Ï◊, ¿‹˝√˛_Ï◊, ≥E»Î√˛_Ï◊, ‹‹I‰√˛_Ï◊ fiı ±Ë_-
√˛_Ï◊ ±ÎÏÿ¿ ±fiı¿ ≠¿ÎflfiÌ √˛_Ï◊±˘ fiÎÂ ’Î‹Ì Ω› »ı fiı Ïfifl_÷fl
¤√‰Îfi‹Î_ flËı‰Î› »ı.” (13)3
≠¤ ¤…‰Î ÿıË ÷˘ ‘›Î˝ »ı, ’HÎ ’_«Ï‰Ê› »ı ÷ı ÿ‹CÎ˘ÊfiÎ ÿÌ¿flÎ
…ı‰Î »ı, ÷ı ¤√‰Îfifiı ‰fl‰Î ÿı÷Î fi◊Ì ±ı‰Î ¤Ò_ÕÎ »ı. I›Îflı ’Ò»u_ …ı,
“v„¿˚‹HÎÌ∞ ±ı¿ ‰Îfl ¤√‰ÎfifiÎ √HÎ ÁÎ_¤‚Ìfiı ⁄˘S›Î_ …ı, “‰v_ ÷˘
¤√‰Îfifiı ‰v_ fiÌ¿fl ∞¤ ¿flÕÌfiı ‹v_, ’HÎ ÿ‹CÎ˘Êfi˘ ÿÌ¿fl˘ …ı ÏÂÂ’Î‚
Ëı flÎ…ÏÊ˝ ! μkÎ‹ ¿ÌÏ÷˝‰Î‚Î lÌ ¤√‰ÎfifiÌ ·Ì·Î ‰Õı ‹Îv_ ‹fi ±Î¿ÊÎ˝› »ı
±fiı ÷ı◊Ì … ±Î ¤Î√‰÷ ±ÎA›Îfi Ë_ ¤H›˘ »\_. (¤Î√‰÷ — 2/1/9)
1. ÁÒ÷ ’flÎHÎÌ Â˙fi¿fiı ¿Ëı »ı — “‹Ïfi±˘ Ωı ¿ı ±ÎI‹Î‹Î_ … ±Îfi_ÿ ’Î‹fiÎflÎ Ë˘›
»ı ±fiı ±ı‹fiÌ ±Ë_¿Îflw’ √Î_Ã »^ÀÌ √¥ Ë˘› »ı; »÷Î_ ÷ı±˘ ¤√‰Îfifiı Ï‰Êı
ÏfiW¿Î‹ ¤„@÷ ÷˘ ¿flı … »ı; ¿ı‹ ¿ı lÌËÏfl ÷ı‰Î ±·˙Ï¿¿ √HÎ˘◊Ì ›@÷ »ı.
(¤Î√‰÷ — 1/7/10)
2. ÏÂS’¿Îfl, ’J◊fl ⁄ıÁÎflfiÎfl.
3. ±Î ‰Î÷ CÎ˘CÎÎ‰ÿflfiı ’Îÿfl Â_¿flfiÌ ÿıflÌ±ı ¿flı·Ì »ı.
104 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
÷ıfiı fi ‰v_.” ±ı‹ ⁄˘S›Î_ ±fiı ±Î… ÷˘ ‹ËÎflÎ… fiı ‹˘ÀÎ ÁÎ‘ Ïfifl_÷fl ¿Ëı
»ı ÷˘› ¤√‰Îfifiı ‹Ò¿Ìfiı Ï‰Ê›fiı ¿ı‹ ‰flÎ› »ı ?” I›Îflı ⁄˘S›Î …ı,
“±Î’HÎı ¤√‰Îfifiı ‰fl‰Î ÿıË ‘›Î˝ fi◊Ì fiı v„¿˚‹HÎÌ±ı ÷˘ ¤√‰Îfifiı
‰fl‰Î ÿıË ‘›˘˝ Ë÷˘. fiı ±Î’HÎfiı ÷˘ ‹ËÎflÎ…fi˘ fiı ‹˘ÀÎ ÁÎ‘fi˘ Ωı√ ◊›˘
»ı, ÷ı Ë‹HÎÎ_ ÷˘ ¤√‰Îfi‹Î_ flËı‰_ ¿ÃHÎ ’Õı »ı fiı ’»Ì ÷˘ fiÌÁfl‰_ ¿ÃHÎ
’ÕÂı, ±ı‰˘ ÁIÁ_√fi˘ ≠÷Î’ »ı.” I›Îflı ’Ò»u_ …ı, “±Î ÿıË ‹Ò@›Î ’»Ì ¿ı‰_
◊‰ÎÂı ?” I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “¿Î_¥›ı fiÏË ◊‰Î› ÷˘’HÎ V‰w’Îfi_ÿ
V‰Î‹Ì …ı‰Î ÷˘ ◊‰ÎÂı, ±ı‰˘ ‹ËÎflÎ…fi˘ fiı ‹˘ÀÎ ÁÎ‘fi˘ ≠÷Î’ »ı.” (14)
…ı‰Î ‹ËÎflÎ… »ı fiı …ı‰Î ±Î ÁÎ‘ »ı ÷ı‰Î Ωı …HÎÎ› ÷˘ ÷ıfiı
Á‹…‰Îfi_ fiı ¿fl‰Îfi_ ¿Î_¥ flËı … fiÏË. I›Îflı ’Ò»u_ …ı, “…ı‰Î ‹ËÎflÎ… »ı
fiı …ı‰Î ÁÎ‘ »ı ÷ıfiı ΩH›Î Ë˘› ÷ıfiÌ ¿ı‰Ì Á‹…HÎ Ë˘› ?” I›Îflı ⁄˘S›Î
…ı, “›˘ ‰ıÏkÎ ›√’IÁ‰Ù ≠I›ZÎıHÎ ÁÿÎ V‰÷— –”1 ±ı lÏ÷ ⁄˘·Ìfiı ¿èÎ_ …ı,
“±ı‰Ì Á‹…HÎ Ë˘› I›Îflı ¤√‰Îfi fiı ‹˘ÀÎ ÁÎ‘fiı ΩH›Î ¿Ëı‰Î›.” I›Îflı
‰‚Ì ’Ò»u_ …ı, “±Î‰Ì Á‹…HÎ Ë˘› ÷˘ ¤Ò_Õ<_ ±Î«flHÎ ¿ı‹ ◊Î› ?” I›Îflı
V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “…ıfiı ±Î‰Ì Á‹…HÎ Ë˘› ÷ıfiı ÷˘ ¤Ò_Õ˘ Á_¿S’ ’HÎ fi
◊Î›, ÷˘ ±Î«flHÎ ÷˘ ◊Î› … ¿ı‹ ? ÷ı …ıfiı …ıÀ·_ ¤Ò_Õ<_ ±Î«flHÎ ◊Î› »ı,
÷ıÀ·_ ±iÎÎfi »ı fiı …ıÀ·_ ±iÎÎfi »ı ÷ıÀ·˘ … ¿<Á_√ ◊Î› »ı.” (15)
±ı¿ Ïÿ‰Á ‰ıÿÎ_÷Ì ±Î√‚ ±ı‹ ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “¤√‰ÎfifiÎ V‰w’fiı
…ı ÏfiflÎ¿Îfl ¿ËıfiÎflÎ »ı fiı ΩHÎfiÎflÎ »ı fiı ÁIÂÎVhÎfiÎ ±◊˝fiı ±‰‚Î
±◊˝fiÎ ¿flfiÎflÎ »ı, ÷ı ÷˘ ±fi_÷ …L‹ Á‘Ì fiı hÎı÷Î›√‹Î_ ÿÁ ËΩfl ‰flÁ
Á‘Ì fiı ¶Î’fl›√‹Î_ ËΩfl ‰flÁ Á‘Ì fiı ¿Ï‚›√‹Î_ Á˘ ‰flÁ Á‘Ì ±ıfiı
√¤˝‹Î_◊Ì ÂVhÎı ¿Î’Ì ¿Î’Ìfiı ¿ÎœÂı ’HÎ ⁄Î‚˘ ÁÎÿ2 ¿ÎœÌfiı fl˘Âı fiÏË fiı
±ı‹ fiı ±ı‹ ±fi_÷ ¿S’ Á‘Ì ÿ—¬fiı ¤˘√‰Âı, ’HÎ Á¬ ÷˘ fiÏË … ◊Î›.”
±ı‹ ¿ËÌfiı ⁄˘S›Î …ı, “V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎı ±Î M≤J‰Ìfiı Ï‰Êı ±Î‰Ìfiı ’Î_« ’√
1. “…ı ±ı¿ ÁÎ◊ı, Á‰˝ ∞‰-≠ÎHÎÌ‹ÎhÎfiÎ ±ÎÂ›fiı ≠I›ZÎ’HÎı, ¿ÂÎ ’HÎ ±Î‘Îfl-
ÁÎ‘fi Ï‰fiÎ ÁÿÎ¿Î‚ …\±ı-ΩHÎı »ı.” (fl«fiÎ — lÌfiÎ◊‹Ïfi, flÎ‹Îfi… Á_≠ÿÎ›)
2. ÏÂÂfi_ flÕ‰_. ¤√‰ÎfifiÎ ƒ˘ËÌ, ’ÎÏ’WÃ ∞‰˘fi_ ÂflÌfl ⁄_‘Î÷Î … ±¿Î· Q≤I›
◊Âı. …ı ⁄Î‚ ±‰V◊Î‹Î_ √¤˝‹Î_ … ¤˛ÒHÎËI›Îfi˘ ¤˘√ ⁄fiÂı. ±Î◊Ì, flÕÌ ’HÎ
fiËŸ Â¿ı.
≠¿flHÎ-3 105
fl˘M›Î »ı ÷ıfiı ¬˘ÀÎ ¿flÌfiı ∞‰fi_ wÕ<_ ◊Î›, ±ı‹ ¿ËÌ ÿı¬ÎÕ˘ ±fiı ÷ı ’Î_«
’√ ÷ı Â_ ? ÷˘ ÏfiW¿Î‹, Ïfi·˘˝¤, Ïfi—V‰Îÿ, Ïfi—VfiıË fiı Ïfi‹Î˝fi ±ı …ı ’Î_«
’√ fl˘M›Î »ı ÷ıfiı Œıfl‰‰Îfiı ¿˘¥ Á‹◊˝ fi◊Ì. …ı‹ flÎ‰HÎfiÌ Á¤Î‹Î_ ±_√ÿı
’√ fl˘M›˘ Ë÷˘1 ÷ı ¿˘¥◊Ì ∂’Õu˘ fiÏË, ÷ı‹ ±‹ı ’HÎ ’√ fl˘M›Î »ı ÷ı
¿˘¥◊Ì ¬˘ÀÎ fiÏË ◊Î›.” ±ı‹ ¿ËÌfiı fiÎË‰Î ’‘Î›Î˝. (16)
‹ËÎflÎ…ı ±fi_÷ ≠¿ÎflfiÌ ‰Î÷_ ∞‰fiÎ ‹˘ZÎfiı ±◊ı˝ ≠‰÷Î˝‰Ì »ı; ’HÎ
÷ı‹Î_ «Îfl ‰Î÷_ »ı ÷ı ÷˘ ∞‰fi_ ∞‰fi »ı. ÷ı Â_ ? ÷˘ ±ı¿ ÷˘ ‹ËÎflÎ…fiÌ
μ’ÎÁfiÎ fiı ⁄Ì∞ ‹ËÎflÎ…fiÌ ±ÎiÎÎ fiı hÎÌ∞ ‹˘ÀÎ ±ı¿Î_Ï÷¿ ÁÎ‘ ÁÎ◊ı
≠ÌÏ÷ fiı «˘◊_ ¤√‰ÿÌ ÁÎ◊ı Áxÿ’b_, ±ı «Îfl ‰Î÷_ ÷˘ ∞‰fi_ ∞‰fi »ı,
÷ıfiı ÷˘ ‹Ò¿‰Ì … fiÏË. fiı Ωı ±Â¤ ÿıÂ, ¿Î‚, Á_√, Ïø›Î, ÂÎVhÎ, ‹_hÎ,
ÿÌZÎÎ fiı ÿı‰÷Î ±ı ±ÎÃ ±Â¤fi˘ ›˘√ ◊Î› ÷˘ ‹ËÎflÎ…fiı fiı ⁄ÌΩ
±‰÷ÎflÎÏÿ¿fiı Ï‰Êı Á‹¤Î‰ ¿flÎ‰Ì fiÎ¬ı ±fiı ±ÎiÎÎfiı Ï‰Êı √˙HÎ’HÎ_
ÿı¬ÎÕÌ ÿı fiı ‹˘ÀÎ ÁÎ‘fiı fiı ÁIÁ_√‹Î_ √Õ⁄Õ√˘ÀÎ ‰Î‚÷˘ Ë˘› ±ı ⁄ı›fiı
±ı¿’HÎı ¿flÌ ‹Ò¿ı fiı ¤√‰ÿÌfiı Ï‰Êı ÿ˘Ê ÿı¬ÎÕÌ ÿı; ±ı ±ÎÃ ÿıÂÎÏÿ¿ ÷˘
±ÁI’vÊfiı Ï‰Êı flèÎÎ »ı. ‹ÎÀı …ıfiı ∞‰fi_ ∞‰fi flÎ¬‰_ Ë˘› ÷ıfiı ÷˘
±˘‚¬Ìfiı ∞‰ ΩıÕ‰˘. I›Îflı ±ı¿ ËÏfl…fiı ËÎ◊ ΩıÕÌfiı ¿èÎ_ …ı, “‹Îflı ÷˘
⁄Ë ⁄_‘fi ◊›_ »ı, ÷ı Ë_ ÷ı ¿ı‹ ¿v_ ?” I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “Ë_ ÷˘
CÎHÎ˘› ÁÏ¬›˘ ¿flÌ ‹Ò¿<_ ’HÎ ÷ı‹ ÷‹ÎflÎ◊Ì ◊Î› fiÏË, fiı Ë_ ¿Ë_ ±ı‹ Ωı
÷‹ı ¿fl˘ ÷˘ I›Î_◊Ì Ï‰‹¬ ◊Î±˘, I›Îflı ±ı ‰Î÷ ◊Î›, ’HÎ ÷ı Ï‰fiÎ ÷˘ ◊Î›
… fiÏË.” I›Îflı ‰‚Ì ’Ò»u_ …ı, “÷‹ı ¿Ë˘ ÷ı‹ ¿flı ÷ı Ï‰‹¬ ¿ı‹ ¿Ëı‰Î› ?”
I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “±Î ⁄ı …HÎ2 Ë_ ¿Ë_ ±ı‹ ¿flı »ı ÷˘ I›Î_fiÎ ÷ıfiı
Ï‰‹¬ ΩHÎı »ı. ’HÎ Ωı ‹ËÎflÎ… fiı ‹˘ÀÎ ÁÎ‘ flÎ∞ »ı ÷˘ Á‰ı˝ flÎ∞ ◊¥
1. ›© fi ◊Î› fiı ÁÌ÷Î∞ ‹‚ı ±ı Ëı÷◊Ì Ï‰ÏWÀ ‹ÎÀı flÎ‹«_ƒ∞±ı ±_√ÿ fiÎ‹fiÎ
‰Îfiflfiı flÎ‰HÎ ’ÎÁı ‹˘¿S›˘. ±_√ÿ flÎ‰HÎfiÌ Á¤Î‹Î_ ’√ „V◊fl ¿flÌ ∂¤˘ fiı
⁄˘S›˘ — “‹Îfl˘ ’√ ¿˘¥ ±ı¿ ÷Á ’HÎ ¬ÁıÕı ÷˘ flÎ‹ ÁÌ÷Î∞fiı ËÎflÌ √›Î ±ı‹
‹ÎfiΩı.” ±ı¿ ’»Ì ±ı¿ ⁄‘Î flÎZÎÁ˘±ı ÁÎËÁ ¿›Ù, ’HÎ ¿˘¥◊Ì ¿_¥ ◊¥ Â@›_ fiËŸ.
2. √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ‹Ò‚ ±ZÎflfiÎ ±‰÷Îfl ÷flÌ¿ı »Õı«˘¿ ΩËıfl ¿flfiÎfl
≠Î√∞ ¤@÷ fiı ÂÎ‹∞ ¤@÷fiı μ°ıÂÌfiı V‰Î‹Ì ⁄˘·ı »ı. ‹fi∞¤Î¥,
¿ÎÏfl›ÎHÎÌfiÎ fi◊ ’Àı· ‰√ıflı √œÕÎ ÿıÂfiÎ Ë˘¥, …^fiÎ√œ …÷Î, ÷ı◊Ì √œÕÎfiÎ
Á_÷˘ ÷ı‹fiı ’HÎ Ï‰‹¬ √HÎ÷Î.
106 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
flèÎÎ »ı.” ±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌfiı ‹_Ïÿfl‹Î_ ’‘Î›Î˝. (17)

“ÁÎ‘ ÷˘ @›Î_ ±˘‚¬Î› »ı ?” ±ı‹ ¿ËÌfiı ⁄˘S›Î …ı, ““…ı ‰flÁı
»ÏhÎ›_ ¤Î_Ï√›_ fiı ’ÀÎflÎ ¿œÎT›Î ÷ı Ïÿ‰Á ±ı¿ ÁÎ‘±ı ‹fiı ±ı‹ ¿èÎ_ …ı,
“±Î ¤…fiÎfi_ÿ V‰Î‹Ì …ı‰Î ÁIÁ_√‹Î_ ¿˘¥ ÁÎ‘ fi◊Ì ¿ı‹ …ı, ⁄ÌΩfiÎ
’ÀÎflÎ‹Î_◊Ì fiÌÁ›Ù ’HÎ ±ıfiÎ ’ÀÎflÎ‹Î_◊Ì ¿Î_¥›ı fi fiÌÁ›Ù.” I›Îflı ‹ıÓ ¿èÎ_
…ı, “÷Îv_ ¿’Î‚ fiÌÁflı ? √Î‹‹Î_ @›Î_¥ ‹Ò@›_ ËÂı. fiı ¿Î_¥ fi Ë˘› ÷˘ ⁄ı
’ÀÎflÎ flÎ¬‰Îfi_ Â_ ¿Î‹ Ë˘› ? ±fiı ÁIÁ_√‹Î_ ‰ˆÿ_1 ¿flÌ ¿flÌfiı ’ÿÎ◊˝ ÷˘
CÎHÎÎ ¤ı√Î ¿›Î˝ Ë÷Î, ÷ı ¿<Á_√‹Î_ @›Î_¥ flèÎÎ, ’HÎ ÁIÁ_√fiÎ ¿Î‹‹Î_ ±ÎT›Î
fi◊Ì.” ÷ı …\±˘fiı ±ı‰Îfiı ’HÎ ‹˘ÀÎ ‹ÎL›Î Ë˘› ! ‹ÎÀı ÁÎ‘ ±˘‚¬Î›
fiÏË.”” ±ı‹ ¿ËÌfiı ‰‚Ì ⁄˘S›Î …ı, ““≠◊‹ ‹ËÎflÎ…ı ‹_Õ‚ ⁄_‘ÎT›Î_, I›Îflı
Á‰ı˝ ÁÎ‘fiı ¿èÎ_ …ı, “√v √v Ë˘› ÷ı ∂ÃÌfiı ±ı¿ ¿˘flı ⁄ıÁ˘.” I›Îflı …ıÀ·Î
√v Ë÷Î ÷ı Á‰ı˝ ∂ÃÌfiı ±ı¿ ¿˘flı ⁄ıÃÎ. ’»Ì ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ …ı, “…ıfiı F›Î_
‹‚÷_ ±Î‰ı ÷ı‹ ÷‹ı ⁄ıÁ˘.” ’»Ì …ıfiı …ı‹ ‹‚÷_ Ë÷_ ÷ı‹ ÷ı Á‰ı˝ ⁄ıÃÎ.””
’»Ì V‰Î‹Ì ¿Ëı, ““Ë_ ⁄˛õÎfi_ÿ V‰Î‹Ì ’ÎÁı flËı÷˘ ÷ı ∂ÃÌfiı ±ÎI‹Îfi_ÿ
V‰Î‹Ì ’ÎÁı …¥fiı ⁄ıÃ˘; ¿ı‹ …ı, ⁄˛õÎfi_ÿ V‰Î‹Ì À˘¿ı fiÏË fiı ’˘÷ı ÷˘ ‹ËÎ
¿Ï‰flÎ… ÷ı ¬Î‰Îfi_ ⁄Ë ±Î‰ı ÷ı …\‰Îfi ±‰V◊Î‰Î‚Îfiı ÃÌ¿ fiÏË. ’»Ì
‹ËÎflÎ… ∂ÃÌfiı F›Î_ Á_÷fiÎ_ ‹_Õ‚ ⁄ıÃÎ_ Ë÷Î_ I›Î_ ±Î‰Ìfiı Ωı÷ı Ωı÷ı F›Î_
±ÎI‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ⁄ıÃÎ Ë÷Î I›Î_ ±Î‰Ìfiı ‹fiı ¿èÎ_ …ı, “÷‹ı ÷˘ ⁄˛õÎfi_ÿ
V‰Î‹Ì ’ÎÁı flËı÷Î fiı ?” ’»Ì ‹ıÓ ¿èÎ_ …ı, “±ÎI‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì CÎflÕÎ ÁÎ‘ »ı.
÷ıfiÌ Áı‰Îfi˘ ¿flfiÎfl˘ ¿˘¥ fi◊Ì ÷ı ÁÎv flèÎ˘ »\_.” ’»Ì ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ …ı,
“ÃÌ¿.” ’»Ì ÷˘ Á‰ı˝fiı Ωı¥fiı ⁄˘S›Î …ı, “√v›ı ‹Òfl¬ »ı fiı «ı·Î›ı ‹Òfl¬
»ı ! ¿ı‹ …ı, ÁIÁ_√fiÎ V÷_¤ …ı‰Î »ı ÷ıfiı ±˘‚¬÷Î fi◊Ì fiı ±˘S›Î
ÏË_ÿV÷Îfi‹Î_ ·¥ Ω› ±ı‰Î »ı ÷ıfiÌ ’ÎÁı flèÎÎ »ı. fiı √v›ı ‹Òfl¬ »ı …ı,
ÁÎ‘fiÌ √fl… flÎ¬÷Î fi◊Ì, ‹ÎÀı ¿Î_¥¿ √fl… flÎ¬‰Î ÂÌ¬˘.” ±ıÀ·Ì ÏÂZÎÎ
¿flÌfiı √v √vfiÎ_ ‹_Õ‚ ⁄_‘ÎT›Î_.”” ’»Ì V‰Î‹Ì ¿Ëı …ı, ““±‹ÎflÌ ≠¿ÚÏ÷ ÷˘
±ı¿ ÁÎ‘ flÎ¬Ì±ı ±ı‰Ì fiË˘÷Ì ’HÎ ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹fl∞ Ωı¥fiı ⁄‘Î›
ÁIÁ_√fiÌ ¬⁄fl flÎ¬‰Ì ’Õı »ı. fiÌ¿fl ÷˘ ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝ Ï‰fiÎ ⁄Ì…\_ ¿Î_¥
Ωı¥±ı … fiÏË. ÷ı ±ı¿ ÿËÎÕ˘ ’V÷¿ ⁄Î_‘÷Î_ ËÎ◊‹Î_◊Ì ’ÕÌ √›_, ÷ı ’Î»\_
1. ‰ˆÿ¿; ‰ˆzfi˘ T›‰ÁÎ›.
≠¿flHÎ-3 107
⁄Î_K›_ fi◊Ì. ¿ı‹ …ı, F›Îflı ’V÷¿ ⁄Î_‘Ì±ı I›Îflı ¤√‰Îfi @›Îflı Á_¤ÎflÌ±ı ?””
±ı‹ ¿ËÌfiı ⁄˘S›Î …ı, ““±ı‰Ì flÌ÷ı ⁄Î‚‹¿<LÿÎfi_ÿ V‰Î‹Ì ¿Ëı÷Î …ı, ⁄ÌΩ
÷˘ ±Î ⁄ı·Î_1 Ëˆ›Î μ’fl ¬Õ¿ı »ı fiı ÷ıfiı ¿˘¥¿ ‹¿Î‰ı ÷˘ Q≤I› ◊Î›;
fiı ±Î’HÎı ÷˘ ⁄ËÎfl … ¬Õ¿‰Î_ fiı Ëˆ›Î‹Î_ ÷˘ ‹ËÎflÎ… flÎ¬‰Î. ±ı ‰Î÷_
±ı¿Î_Ï÷¿fiÌ »ı.”” (18)
∞‰ ⁄Ì…ı @›Î_¥ ±À¿÷˘ fi◊Ì, ‹ËÎflÎ…fiı ’vÊ˘kÎ‹ ¿Ëı‰Î ÷ı‹Î_
±À¿ı »ı. ’»Ì flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ…ı ≠ë ’Ò»u˘ …ı, “‹ËÎflÎ…fiÎ_ «ÏflhÎ ÿÌÃÎ_,
ÁÎ_¤Y›Î_ Ë˘› ÷˘› ¿Ëı÷Î_, ·¬÷Î_ ±À¿ı »ı ¿ı‹ ?” ’»Ì V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı,
“±ı¿ CÎ˘ÕÎfi˘ V‰Mfi‹Î_ ’√ ¤Î_B›˘. ÷ı F›Îflı ΩB›˘ I›Îflı ÷˘‚Ìfiı ∂¤˘,
’HÎ ’√ ‹Î_Õı fiÏË. ’»Ì ‰ˆÿfiı ÿı¬ÎÕu˘; I›Îflı ‰ˆÿı ¿èÎ_ …ı, ±Î CÎ˘ÕÎfi˘ ’√
¤Î_B›˘ fi◊Ì fiı ¿Î_¥ ‹Î_ÿ˘ ◊›˘ fi◊Ì, ±ıfiı ÷˘ V‰Mfi ◊›_ »ı ÷ı ’√ ÷˘‚Ìfiı
∂¤˘ »ı. I›Îflı ’Ò»u_ …ı, ±ıfi_ ¿ı‹ ¿fl‰_ ? I›Îflı ±ıHÎı ¿èÎ_ …ı, ⁄ÁıÓ CÎ˘ÕÎ_
ÁÎ⁄ÿÎ_ ¿fl˘ fiı ÷˘’_fiÎ fiı ⁄_‘Ò¿<_fiÎ ¤ÕÎ¿Î ¿fl‰Î ‹Î_Õ˘, ±ıÀ·ı «‹¿Âı I›Îflı
V‰Mfi ◊›_ »ı ÷ı ‹Ò¿Ì ÿıÂı. ÷ı‹ ±ıfiı ÂÎVhÎfiÎ ÂOÿfiÌ ¤˛Î_Ï÷ ’ÕÌ »ı ÷ı
±Î‹ fiı ±Î‹ Ïfifl_÷fl ‘ÕÎ¿Î fiı ’Õ¿ÎflÎ ¿flÂ_ ÷˘ ‹Ò¿Ì ÿıÂı,” ±ıÀ·Ì ‰Î÷
¿flÌ. ’»Ì flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ… √ÎÿÌ μ’fl «_’ÎfiÎ_ hÎHÎ e· ‹Ò¿Ìfiı ⁄˘S›Î
…ı, “¿ıÀ·Î¿ ÷˘ ±Î e· Á‘Ì ’Ò√ı »ı fiı ¿ıÀ·Î¿ ÷˘ ±Î e· Á‘Ì ’Ò√ı »ı,
’HÎ ±Î e· Á‘Ì ÷˘ ¿˘¥ ’Ò√÷Î … fi◊Ì,” ±ı‹ ‹‹˝‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ. ’»Ì
V‰Î‹Ì±ı hÎÌ…\_ e· Ë÷_ ÷ı ±Ï«_I›Îfi_ÿ ⁄˛õ«ÎflÌfiı ÿÌ‘_.2 ’»Ì flCÎ‰Ìfl∞
‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ …ı, “V‰Î‹Ì ’ÎflÁÎT›Î ¿ı ?” ±ı‹ ¿ËÌfiı …‹‰Î ’‘Î›Î˝. (19)
±ı¿ ‹˘ÀÎ ËÏfl¤@÷ Ë÷Î, ÷ıHÎı V‰Î‹Ìfiı ⁄˘·Î‰Ìfiı ¿èÎ_ …ı, √ÎÕÌ‹Î_
±Î‰˘. I›Îflı V‰Î‹Ì √ÎÕÌ‹Î_ ⁄ıÃÎ. ’»Ì ≠ë ’Ò»u˘ …ı, “xÿ›‹Î_ ÀÎœ<_ ¿ı‹
◊Î› ?” I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “ÀÎœ<_ ÷˘, ÷˘ ◊Î› …ı, …ı‹ ¤√‰Îfi ÁÎ‹_
1. «HÎ÷fl‹Î_ ‰’flÎ÷Î ‘˘‚Î ’J◊flfiÎ_ «˘Á·Î_.
2. ’Ëı·_ e· √ÎÿÌ ’fl fi∞¿ ’Õı·_ ±ıÀ·ı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ¿ıÀ·Î¿ ÿkÎÎhÎı›, ¿Ï’·
…ı‰Î ΩHÎı »ı. ⁄Ì…\_ ÁËı… ÿÒfl Ë÷_ ±◊Î˝÷˚ ‹ËÎflÎ…fiı ¿ıÀ·Î¿ flÎ‹-¿ÚWHÎÎÏÿ¿
…ı‰Î Á‹…ı »ı. ’HÎ hÎÌ…\_ e· ‰‘ ÿÒfl Ë÷_ I›Î_ Á‘Ì ¿˘¥ ’Ë˘Ó«÷Î fi◊Ì, ±◊Î˝÷˚
Á‰˘˝’flÌ, Á‰Î˝‰÷ÎflÌ ’fl⁄˛õ ΩHÎ÷Î fi◊Ì. ±Î ‹ÎÀı ±ı¿ Á‰˘˝’flÌ Á_V¿Ú÷ √˛_◊
fl«‰Î V‰Î‹Ì±ı ±Ï«_I›Îfi_ÿ∞fiı ±ı hÎÌ…\_ e· ±ÎM›_ fiı ⁄˛õ«ÎflÌ±ı Áÿ˚√v
√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ◊Ì lÌËÏfl·Ì·Î¿S’÷v √˛_◊ flE›˘.
108 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
Ωı¥ flËÌ±ı »Ì±ı ÷ı‹ F›Îflı ‹˘ÀÎ ÁÎ‘ ÁÎ‹_ Ωı¥ flËıÂ_ I›Îflı ÀÎœ<_ ◊ÎÂı.”
±ı‹ ¿ËÌfiı ‰‚Ì ⁄˘S›Î …ı, “…ı‹ √Î›fi_ ‰Î»v_ Ë˘› ÷ı √Î›fiÎ ÂflÌfl‹Î_
√‹ı I›Î_ ◊⁄Õ¿Î ‹Îflı,1 ’HÎ ÿÒ‘fi_ Á¬ ±Î‰ı fiÏË, ÷ı ÷˘ F›Îflı ±Î_«‚fiı
‰‚√ı I›Îflı ÿÒ‘fi_ Á¬ ±Î‰ı »ı. ÷ı ÷˘ ºWÀÎ_÷ »ı fiı ±ıfi_ ÏÁ©Î_÷ ±ı »ı …ı,
±Î ⁄‘˘› ÁIÁ_√ ÷˘ ‹ËÎflÎ…fi_ ÂflÌfl »ı, ’HÎ …ı ‹˘ÀÎ ±ı¿Î_Ï÷¿ ÁÎ‘ »ı,
÷ı ¶Îflı ÷˘ ‹ËÎflÎ… ±¬_Õ flèÎÎ »ı, ÷ıfiı ‰‚√ı »ı I›Îflı ÷ıfiı ‹ËÎflÎ…fi_
Á¬ ±Î‰ı »ı, …ı‹ √Î›fiÎ ±Î_«‚‹Î_◊Ì ÿÒ‘ ±Î‰ı »ı ÷ı‹.” (20)
V‰Î‹Ì±ı ±ı¿ Ïÿ‰Á ÏÂ‰·Î·fiı √ÎÕÌ‹Î_ ⁄ıÁÎÕÌfiı ¿èÎ_ …ı, “÷ÎflÎ
‹fi‹Î_ ±ı‹ ΩHÎı »ı …ı, “‹ıÓ √œÕÎ‹Î_ ‹ÒÏ÷˝2 ’‘flÎ‰Ì fiı ¤Î‰fi√fl‹Î_
flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ…fiı ’‘flÎT›Î3 ±ı ¿Î‹ ⁄Ë ‹˘À<_ ¿›Ù !” ’HÎ ÷ÎflÎ ∞‰
ÁÎ‹_ Ωı™ »\_ I›Î_ ÷˘ ±fl‘˘ ÁIÁ_√ flèÎ˘ »ı.” I›Îflı ËÎ◊ ΩıÕÌfiı ¿èÎ_ …ı, “ËÎ
‹ËÎflÎ… !” ’»Ì V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “±Î‰Î ÁÎ‘fiı ‹Ò¿Ìfiı …ı …ı Á¬ ≥E»‰_
÷ı ÷˘ …ı‹ ±ı¿ Ïÿ‰Á √Î›fi_ ‰Î»v_ »^ÀÌfiı √˙ÂÎ‚Î±ı √›_ fiı ΩHÎı …ı, ÿÒ‘fi_
Á¬ ·™. ’»Ì ÷˘ I›Î_ ’˘ÏÃ›Î ∂÷flı· ÷ı F›Î_ ‹˘œ<_ CÎÎ·‰Î Ω› I›Î_ ’ÎÀ<
¬Î›. ÷ı ’ÎÀ< ¬Î¥¬Î¥fiı ‹˘œ<_ ÷˘ ÁÒ∞ √›_, ’HÎ ÿÒ‘fi_ Á¬ ±ÎT›_ fiÏË;
’»Ì ’˘÷ÎfiÌ ‹Î ±Î‰Ì ÷˘› ‘Î‰‰Î Á‹◊˝ fi ◊›_. ÷ı‹ ±Î‰Î ÁÎ‘fiı ‹Ò¿Ìfiı
⁄Ì…ı Á¬ ·ı‰Î Ω› »ı ÷ı ÷˘ ’ÎÀ<±˘ ¬Î‘Î …ı‰_ »ı. ¿ı‹ …ı, ±ÎiÎÎ-
μ’ÎÁfiÎ‹Î_ ¤_√ ’ÎÕÂı I›Îflı ±Î‰Î ÁÎ‘ ’ÎÁı fiÏË ⁄ıÁÎ›, …ı‹ √Î›fi_
‰Î»v_ √Î› ’ÎÁı fi √›_ ÷ı‹.” ±ı‹ ¿ËÌfiı ⁄˘S›Î …ı, “±Î‹ fiı ±Î‹ ⁄ı
‹ÏËfiÎ Á‘Ì ‰Î÷_ ¿flÌÂ I›Îflı ‹˘flı ¤√‰Îfi‹Î_ ∞‰ ΩıÕÎHÎ˘ Ë÷˘ ±ı‰˘
ΩıÕÎÂı, ±ı‰˘ V◊Ò‚¤Î‰ ±Î‰Ì √›˘ »ı. fiı ±Î ‰Î÷_ ÷˘ ¤√‰Îfi‹Î_
ΩıÕÎ‰ÎfiÌ »ı.” (21)
V‰Î‹Ì±ı ±ı¿ Ïÿ‰Á ÏÂ‰·Î·fiı ¿èÎ_ …ı, “±Î… @›Î_ √›Î Ë÷Î ?”
’»Ì ËÎ◊ ΩıÕÌfiı ¿èÎ_ …ı, “±Î… ÷˘ ÂËıfl‹Î_ √›˘ Ë÷˘.” ’»Ì ‰‚Ì ¿èÎ_
…ı, “±ı¿ flÁ˘¥ ·¥ ±ÎT›˘ »\_.” ’»Ì V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ …ı, “flÁ˘¥ ¿ı‰Ì ?”
I›Îflı ÏÂ‰·Î·ı ¿èÎ_ …ı, “Á˘fi_ ·¥fiı ⁄Ì…ı ÿÌ‘_ ÷ı‹Î_◊Ì ÿ˘œÁ˘ wÏ’›Î flèÎÎ
1. ‘Î‰‰Î ‹˘œ<_ fiÎ¬ı, ≠›Ifi ¿flı.
2. ËÏfl¿ÚWHÎ ‹ËÎflÎ…fiÌ ’_«‘Î÷fiÌ ‹ÒÏ÷˝.
3. ¤T› ÁÎ‹ˆ›_-V‰Î√÷ ¿›Ù.
≠¿flHÎ-3 109
÷ıfiÌ flÁ˘¥.” I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “±ı ÷˘ ÃÌ¿ ’HÎ Á˘fi_ ·ı‰Îfi˘ Á_¿S’
◊›˘ ’HÎ ¿˘¥ ÿÌ Á˘ ¿fl˘Õ ‹HÎ œÒ_ÁÎ_1 ·¥fiı ¿‹ÎHÎÌ ¿flÌ±ı, ±ı‰˘ Á_¿S’
◊Î› »ı ?” I›Îflı ¿èÎ_ …ı, “fiÎ ‹ËÎflÎ… !” I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “‹˘ÀÎ
ÁÎ‘fiÌ Á‹…HÎ‹Î_ ÷˘ ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝ Ï‰fiÎ ≠¿ÚÏ÷’vÊ Á‘Ì œÒ_ÁÎ_ … »ı,
’HÎ ¿Î_¥ ‹Î· …HÎÎ÷˘ fi◊Ì. ÷‹ı ±ıÀ·Ì CÎÕÌ ±Î‰Î ÁÎ‘fiÎ_ ÿÂ˝fi fiı ‰Î÷_
‹Ò¿Ìfiı ÂÌ ¿‹ÎHÎÌ ¿flÌ ?” ±ı‹ ¿ËÌfiı ⁄Ï©fi˘ Õ˘Õ ÀÎ‚Ì fiÎA›˘. (22)
±ı¿ ËÏfl…fiı ≠ë ’Ò»u˘ …ı, “√˘·˘¿fiı ‹K›ı …ı ±ZÎfl‘Î‹ »ı ±ı‹
Á_≠ÿÎ›fiÎ √˛_◊‹Î_ ·A›_ »ı, ÷ı ¿ı‹ Á‹…‰_ ?” ’»Ì V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı,
“…ıfiÌ …ı‰Ì Á‹…HÎ Ë˘› I›Î_ ÷ıHÎı ±ZÎfl‘Î‹ ‹ÎL›_ Ë˘›. ÷ı‹Î_ ¿ıÀ·Î¿ı ÷˘
⁄ÿÏfl¿Îl‹fiı ±ZÎfl‘Î‹ ‹ÎL›_ Ë˘› fiı ¿ıÀ·Î¿ı ÷˘ rı÷¶Ì’fiı ±ZÎfl‘Î‹
‹ÎL›_ Ë˘› fiı ¿ıÀ·Î¿ı ÷˘ ‰ˆ¿<_Ã·˘¿fiı ±ZÎfl‘Î‹ ‹ÎL›_ Ë˘› fiı ¿ıÀ·Î¿ı ÷˘
√˘·˘¿fiı ±ZÎfl‘Î‹ ‹ÎL›_ Ë˘›, ’HÎ …ıfiı ‹ËÎflÎ…fi˘ ‹ÏË‹Î …HÎÎ› »ı
÷ıfiı …ı‹ »ı ÷ı‹ ±ZÎfl‘Î‹ Á‹Ω› »ı, ÷ı μ’fl ≠◊‹fi_ 63 hÎıÁÃ‹_
‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ìfiı ¿èÎ_ …ı, “…\±˘fiı, ‹ËÎflÎ… ·¬Ì √›Î »ı ¿ı, …ı‹ {ÌHÎÎ
‹E»fl Ë˘› ÷ıfiı ‹K›ı ¿ÌÕÌ Ë˘› ÷ı ‹˘ÀÌ ÿı¬Î› fiı ¿ÌÕÌfiı ‹K›ı ‰Ÿ»Ì Ë˘›
÷ı ‹˘À˘ ÿı¬Î› fiı ‰Ÿ»Ìfiı ‹K›ı ÁÎ’ Ë˘› ÷ı ‹˘À˘ ÿı¬Î› fiı ÁÎ’fiı ‹K›ı
Á‹‚Î Ë˘› ÷ı ‹˘ÀÌ ÿı¬Î› fiı Á‹‚Îfiı ‹K›ı ’ÎÕ˘ Ë˘› ÷ı ‹˘À˘ ÿı¬Î› fiı
’ÎÕÎfiı ‹K›ı ËÎ◊Ì Ë˘› ÷ı ‹˘À˘ ÿı¬Î› fiı ËÎ◊Ìfiı ‹K›ı Ï√flfiÎfl …ı‰˘ ’‰˝÷
Ë˘› ÷ı ‹˘À˘ ÿı¬Î› fiı ÷ı ’‰˝÷fiı ‹K›ı ‹ıv ’‰˝÷ ‹˘À˘ ÿı¬Î› fiı ÷ı ‹ıv
…ı‰Î ’‰˝÷fiı ‹K›ı ·˘¿Î·˘¿ ’‰˝÷ ÷ı ±Ï÷Âı ‹˘À˘ …HÎÎ›; ÷ı‹ √˘·˘¿fiı
‹K›ı ±ZÎfl‘Î‹ »ı ±ı‹ Á‹…‰_. ’HÎ ¿Î_¥ ±ı¿ ËÎ◊Ì‹Î_ Ï√flfiÎfl ’‰˝÷
±Î‰Ì √›˘ ±ı‹ fi◊Ì ±fiı ⁄ÌΩ ±fi_÷ ’‰˝÷fiı ‹Ò¿Ìfiı Ï√flfiÎfl ’‰˝÷fiı
√H›˘ »ı fiı ⁄ÌΩ ±fi_÷ ’‰˝÷fiı ‹Ò¿Ìfiı ‹ıv ’‰˝÷fiı √H›˘ »ı fiı ⁄ÌΩ
±fi_÷ ’‰˝÷fiı ‹Ò¿Ìfiı ·˘¿Î·˘¿ ’‰˝÷fiı √H›˘ »ı; ÷ı‹ ±fi_÷ ‘Î‹fiı ‹Ò¿Ìfiı
±ZÎfl‘Î‹fiı ¿èÎ_ »ı. ’HÎ ¿Î_¥ √˘·˘¿‹Î_ ±ZÎfl‘Î‹ ±Î‰Ì √›_ ±ı‹ fi◊Ì.
fiı ⁄ÌΩ ‘Î‹fiÌ ÷˘ ±‰Ï‘ ¿ËÌ »ı ’HÎ ±ZÎfl‘Î‹fiÌ ÷˘ ±‰Ï‘ ¿ËÌ fi◊Ì,
±ı ÏÁ©Î_÷ ‰Î÷ »ı. (23)
1. œÒHÎÁÎ_, ¬ı÷fl‹Î_ ÿÎHÎÎ ’Î¿ı ÷ı Õ>_ÕÎ_‹Î_◊Ì ÿÎHÎÎ ¿ÎœÌ ·Ì‘Î ⁄Îÿ ‰‘ı·˘ ¤Î√
(¿<Á¿Î-¿>«Î).
110 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
±‹ı …ı …ı ±ÎiÎÎ ¿flÌ±ı ÷ı ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝ ±Î’Ì±ı, ’HÎ …ıfiı

iÎÎfi fiÏË ÷ıfiı ±ı ‰Î÷ Á‹Ω› fiÏË. fiı ‹ËÎflÎ…fi˘ fiı ‹˘ÀÎ ÁÎ‘fi˘ ±ı¿
ÏÁ©Î_÷ »ı, ‹ËÎflÎ…fiı ÷˘ ’˘÷ÎfiÌ ‹ÒÏ÷˝fi_ … Á¬ ÿı‰_ »ı, ’HÎ ±ˆr›˝fi_
Á¬ ±Î’‰_ fi◊Ì, ¿ı‹ …ı, ∞‰ ±ˆr›Î˝◊a ◊¥ Ω›. ÷ı‹ … ‹˘ÀÎ ÁÎ‘fi˘
’HÎ ±ı … ‹÷ »ı …ı, ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝fiı Ï‰Êı … ΩıÕ‰Î »ı, ’HÎ Ï‰Ê›fiı
Ï‰Êı fiı ÿıËfiı Ï‰Êı ΩıÕ‰Î fi◊Ì ±fiı …ı Ï‰Ê›fiı Ï‰Êı ΩıÕı »ı ÷ı ±ı¿Î_Ï÷¿
fiÏË ±fiı …ı ±ˆr›˝fiı Ï‰Êı ΩıÕı »ı ÷ı ’vÊ˘kÎ‹ fiÏË. ÷ı ±ı ‹‹˝fiı ÷˘
≠Ë˚·Îÿı ΩH›˘ …ı, Ï‰Ê›fiı ±Î’ı ÷ı ¤√‰Îfi fiÏË ±fiı …ı Ï‰Ê›fiı ‹Î√ı
÷ı ¤@÷ fiÏË; ÷ı ‹ÎÀı …ıfiı ¤√‰„LfiWÃ ◊Î‰_ Ë˘› ÷ıfiı ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝
Ï‰fiÎ ⁄Ì…\_ ¿Î_¥ ≥E»‰_ fiÏË, ±ı ÏÁ©Î_÷ ‰Î÷ »ı.” ±ı‹ ¿ËÌfiı ‰‚Ì
⁄˘S›Î …ı, “±Î ¤√‰Îfi fiı ±Î ÁÎ‘fi_ w’ ÷˘ ÏÁÏ©›_ ’HÎ ‘flÌ Â¿÷Ì
fi◊Ì, ¿ı‹ …ı, ±ı ÷˘ ±¿‚ »ı, fiı ⁄ÌΩ ±‰÷Îflfi_ w’ ÷˘ ÏÁÏ©›_ ‘flı »ı;
’HÎ ±Î ≠I›ZÎ ‹ËÎflÎ… fiı ±Î ≠I›ZÎ Á_÷ ÷ıfi_ w’ ÏÁÏ©›_ ‘fl÷Ì fi◊Ì;
…ı‹ …ı flÎΩ √ÎÿÌ±ı Ë˘› ÷ıfi˘ ‰ıÂ ÷fl√Î‚˘1 ¿Îœ÷˘ fi◊Ì ÷ı‹. (24)
‹ËÎflÎ…fi˘ fiı ‹˘ÀÎ ÁÎ‘fi˘ …ı xÿ√÷ ±Ï¤≠Î› ΩHÎ‰˘ ÷ı ÷˘ ⁄Ë
… ¿ÃHÎ »ı. ÷ı ÷˘ @›Îflı …HÎÎ›, ÷ı ±ı¿ ¿S’ Á‘Ì Ωı ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷◊Î
√˘’Î‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷◊Î ¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±ı‰Îfiı Áı‰Ì±ı I›Îflı …HÎÎ›. ’HÎ ÷ı
Ï‰fiÎ ÷˘ …HÎÎ› … fiÏË, ±ı ÏÁ©Î_÷ ‰Î÷Î˝ »ı. fiı ÷ı Ï‰fiÎ …ı ¿Î_¥ ±Î’HÎfiı
…HÎÎ› »ı ÷ı ÷˘ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ fiı ±Î ‹˘ÀÎ Á_÷fiÌ ºÏWÀ ‰Õı ¿flÌfiı …HÎÎ›
»ı. fiı ÷ıfiÌ ºÏWÀ @›Îflı ◊Î› ? ÷˘ ºœ ‘‹˝ Ë˘› ÷◊Î ±ÎI‹Î-’fl‹ÎI‹Îfi_
±Ï÷ ºœ iÎÎfi Ë˘› ÷◊Î ’_«Ï‰Ê›‹Î_ ±Ï÷Âı ºœ ‰ˆflÎB› Ë˘› ÷◊Î
’vÊ˘kÎ‹ ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÎËÎIQ› iÎÎfiı ÁÏË÷ ±fiL› ¤„@÷ Ë˘›, ÷ıfiı ‹Î◊ı
ºÏWÀ ◊Î› »ı, ’HÎ ÿıËÎÏ¤‹ÎfiÌ ‹Î◊ı ºÏWÀ ◊Î÷Ì fi◊Ì. fiı ÷ı Ï‰fiÎ ¿Î_¥ ºÏWÀ
…ı‰_ …HÎÎ› »ı ÷ı ±_÷ı fiÏË … flËı, ±ı‹Î_ ¿Î_¥ Á_Â› fi◊Ì. (25)
…ı‰˘ ÁIÁ_√ »ı ÷ı‰˘ ÷˘ …HÎÎ› … fiÏË, fiı ¿˘¥¿ ΩHÎı ÷˘ ÁIÁ_√
¿flı fiÏË, fiı ¿˘¥¿ ¿flı ÷˘ …ı‰˘ ÁIÁ_√ »ı ÷ı‰˘ ◊Î› fiÏË, fiı Ωı ◊Î› ÷˘
Ω‚‰‰˘ ⁄Ë ¿ÃHÎ »ı, ÷ı ¿Î_ ÷˘ ⁄Ëı¿Ì Ω› fiı ¿Î_ ÷˘ √Î_Õ˘ ◊¥ Ω›, ’HÎ
…‚‰Î› fiÏË. ±fiı ÷ı ÁIÁ_√ ¿˘HÎ Ω‚‰ı ? ÷˘ …ıfiı ‹ËÎflÎ…fiı Ï‰Êı fiı
1. √Î‰Î-fiÎ«‰Îfi˘ ‘_‘˘ ¿flfiÎflÌ L›Î÷fi˘ ‹ÎHÎÁ.
≠¿flHÎ-3 111
±Î ‹˘ÀÎ Á_÷fiı Ï‰Êı ‹ÎËÎIQ› iÎÎfiı ÁÏË÷ ≠ÌÏ÷ Ë˘› ÷ı … Ω‚‰ı ’HÎ
⁄ÌΩ◊Ì ÷˘ …‚‰Î› fiÏË. ±ı‹ ¿ËÌfiı ‰‚Ì ⁄˘S›Î …ı, “±Î… ‰÷˝‹Îfi¿Î‚ı
…ıHÎı ÿıË ‘›Î˝ »ı ÷ıfiı ÷˘ ±ı¿ ’√·_ ±ZÎfl‘Î‹‹Î_ »ı fiı …ıfiı ±Î ÁÎ‘fiÌ
±˘‚¬ÎHÎ ◊¥ »ı ÷ıfiı ÷˘ ⁄ı› ’√·Î_ ±ZÎfl‘Î‹‹Î_ … »ı; ’HÎ …ıfiı ±ı
‰Î÷fi_ iÎÎfi fiÏË ÷ıfiı ±Î ‰Î÷ Á‹Ω› fiÏË. fiı ±Î ÁIÁ_√‹Î_ ÷˘ ±fi_÷
≠Ë˚·Îÿ fiı ±fi_÷ ±_⁄flÌÊ fiı ’‰˝÷¤Î¥ …ı‰Î ±fi_÷ »ı, ’HÎ ÁÎ‘ Á‹Î√‹
Ï‰fiÎ iÎÎfi ◊Î› fiÏË; fiı iÎÎfi ◊›Î Ï‰fiÎ ±ı‰˘ ‹ÏË‹Î …HÎÎ› fiÏË; fiı
‹ÏË‹Î ΩH›Î Ï‰fiÎ ÁÏ¬›˘ ◊Î› fiÏË, ±ı‹Î_ ¿Î_¥ Á_Â› fi◊Ì.” (26)
¬flı¬v_ iÎÎfi ◊Î› ÷˘ ÷ı ‹Î›ÎfiÎ ’ı«‹Î_1 ±Î‰ı fiÏË, …ı‹
…‚¿>¿ÕÌfiı …‚ ·˘’ı fiÏË, ÷ı‹ ±ı‰Î ’vÊ ‹Î›Î‹Î_ ±Î‰ı ÷˘› ‹Î›Î ·˘’Ì
Â¿ı fiÏË, ÷◊Î …ı‹ …‚¿Î÷flHÎÌ ‹Î»·_ »ı ÷ı Ω‚‹Î_ ±Î‰ı fiÏË, ¿ı‹ …ı,
⁄ı› ¿˘flı ±VhÎÎ …ı‰Ì ‘Îfl Ë˘› ÷ı Ω‚fiı ¿Î’Ìfiı fiÌÁflÌ Ω›, ÷ı‹ ±ı‰Î
Á‹◊˝ ’vÊ Ë˘› ÷ı ±fi_÷ ∞‰fiı ‹Î›Î ’fl ¿flÌ ‹Ò¿ı ±ı‰Î »ı fiı ÷‹Îflı ÷˘
±Î M≤J‰Ìfi_ ‰ı…\2 »ı, ÷ı Â_ ? ÷˘ ≠I›ZÎ ‹ËÎflÎ… fiı ≠I›ZÎ Á_÷ ≠√À
Ï‰flÎ…ı »ı, ±ı‰_ ÷‹Îv_ ‹˘À<_ ¤ÎB› »ı. ÷ı μ’fl ÂıflÕÌfiÎ √Î_ÿ‚Îfi_ ºWÀÎ_÷
ÿÌ‘_ — …ı‹ ÂıflÕÌfi˘ ÁÎ_Ã˘ Ë˘›, ÷ıfi_ ◊ÏÕ›_ ÷ı ¿ÃHÎ Ë˘› fiı ’Ì»\_ Ë˘› ÷ı
‹˘‚_ Ë˘› fiı ‰«·Ì √Î_ÿ‚Ì Ë˘› ÷ı ‹ÌÃÌ Ë˘›, ÷ı‹ ÷‹Îflı ≠¤ ¤…‰Î‹Î_
±Î… ÁÎfi¿>‚ »ı, ¿ı‹ …ı, ‹˘ÀÎ Á_÷fi˘ Ωı√ »ı. fiı ‹˘flı ÷˘ ‹Îfl÷Î fiı ¬Î‰Î
‹‚÷_ fiÏË, fiı ±Î… Á‰ı˝ ±_√ı ÁÎfi¿>‚ »ı, ÷ı ≠¤ ¤∞ ·ı‰Î ’HÎ ±Î‚Á
◊Î‰_ fiÏË. (27)
Á˘ ¿fl˘Õ flÎ¬fiÎ_ ’ÕÌ¿Î_ ‰Î‚Ìfiı ’ÀÎflÎ‹Î_ ¤flÌ ‹Ò¿Ì±ı fiı ÷Î‚Î_ ÿ¥
flÎ¬Ì±ı fiı …ı Ïÿ‰Á ¿Î_¥¿ ¿Î‹ ’Õı fiı ¿ÎœÌ±ı ÷˘ ¿Î_¥ ÁÎv_ fiÌÁflı ?
I›Îflı ¿èÎ_ …ı, “fiÎ, ‹ËÎflÎ… !” I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝
Ï‰fiÎ ±fiı ±Î‰Î ÁÎ‘ Ï‰fiÎ ≠¿ÚÏ÷’vÊ Á‘Ì flÎ¬fiÎ_ ’ÕÌ¿Î_ … »ı, ÷ı √‹ı
÷˘ ‹ÒÏ÷˝fiı ‹Ò¿Ìfiı ÿı‰÷ÎfiÎ ·˘¿‹Î_ Ω±˘ fiı √‹ı ÷˘ ¥rfl¿˘ÏÀfiÎ ·˘¿‹Î_
Ω±˘ fiı √‹ı ÷˘ ’vÊ¿˘ÏÀfiÎ ·˘¿‹Î_ Ω±˘, ’HÎ ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝ Ï‰fiÎ
fiı ±Î ÁÎ‘ Ï‰fiÎ Á¬ ¿ı ÂÎ_Ï÷ @›Î_¥ fi◊Ì.” ±ı‹ ¿ËÌfiı ⁄˘S›Î …ı,
1. Ω‚‹Î_, ≠’_«‹Î_.
2. ÏfiÂÎfi.
112 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
“Áfl’fl1 fifl’fl2 fiÎ√’fl3 ±ı ÷Ìfi‹ıÓ Á¬ fiÎ_ÏË;

¿Î_ Á¬ ËÏfl¿ı «flfi‹ıÓ ¿Î_ Á_÷fi¿ı ‹Î_ÏË.” (28)
«_ƒ‹Îfi_ ≠Ï÷Ï⁄_⁄ …‚‹Î_ ’Õı »ı I›Îflı ÷ıfiı Ωı¥fiı ‹Î»·_ flÎ∞ ◊Î›
»ı fiı ±ı‹ ΩHÎı …ı, “±Î ’HÎ ±Î’HÎÎ …ı‰_ ‹Î»·_ »ı,” ’HÎ …ı‰˘ «_ƒ‹Î »ı
fiı …ı‰_ ÷ıfi_ ‹_Õ‚ »ı fiı …ı‰_ ÷ı‹Î_ ÷ı… »ı fiı …ı‰_ ÷ıfi_ ±ˆr›˝ fiı ÁÎ‹J›˝ »ı
÷ıfiı ‹Î»·_ ΩHÎÌ Â¿÷_ fi◊Ì. ÷◊Î …ı‹ Á‹ƒ‹Î_ ‰ËÎHÎ «ÎS›_ …÷_ Ë˘›
÷ıfiı ‹˘ÀÎ ‹E» Ë˘› ÷ı Ωı¥fiı ‹fi‹Î_ ±ı‹ ΩHÎı …ı, ±Î ±Î’HÎÎ …ı‰˘
‹E» »ı ÷ı «ÎS›˘ Ω› »ı; ’HÎ …ı‰_ ‰ËÎHÎ »ı fiı Á‹ƒ ÷Îflı ±ı‰_ »ı fiı
·Î¬˘-¿fl˘Õ˘ wÏ’›Îfi˘ ‹Î· ·¥ Ω› »ı fiı ·Î‰ı »ı, ÷ıfiı ΩHÎÌ Â¿÷˘
fi◊Ì. ÷ı ÷˘ ºWÀÎ_÷ »ı fiı ±ıfi_ ÏÁ©Î_÷ ÷˘ ±ı »ı …ı, …ı‰Î ‹ËÎflÎ… »ı fiı
…ı‰Î ‹ËÎflÎ…fiÎ Á_÷ »ı fiı …ı‰Î_ ÷ı‹fiÎ_ V‰w’, V‰¤Î‰, √HÎ, ±ˆr›˝ fiı
ÁÎ‹J›˝ »ı ÷ıfiı ΩHÎ÷Î fi◊Ì, …ı‹ ‹Î»·_ fiı ‹E» ’˘÷ı ’˘÷Î …ı‰Î ΩHÎı »ı;
÷ı‹ …ı ‹fiW› »ı ÷ı ’˘÷Î …ı‰Î ΩHÎı »ı, ’HÎ …ı‰Î »ı ÷ı‰Î ΩHÎ÷Î fi◊Ì.”
±ı‹ ¿ËÌfiı f·˘¿ ⁄˘·ÎT›˘ …ı,
±‰Ωfi„L÷ ‹Î_ ‹ÒœÎ ‹ÎfiÊŸ ÷fi‹ÎÏl÷‹˚ –
’fl_ ¤Î‰‹ΩfiL÷˘ ‹‹ ¤Ò÷‹Ëırfl‹˚ ––4
±ı‰Î …ı ‹Ò¬˝ »ı fiı ‹Òœ‹Ï÷ ∞‰ »ı ÷ı ‹fiW› …ı‰Î ΩHÎı »ı, ’HÎ ±fi_÷
¿˘ÏÀ ∞‰˘fiı ⁄˛õw’ ¿flÌfiı ±ZÎfl‘Î‹‹Î_ ·¥ Ω› ±ı‰Î »ı, ±ı‹ ÷ıfiı
ΩHÎ÷Î fi◊Ì, ±ı ±iÎÎfi »ı. (29)
±ı¿ ËÏfl…fi Á_ÁÎfl ‹Ò¿Ìfiı ±ÎT›Î, ÷ıfiı ⁄˘·Î‰Ìfiı ‰Î÷ ¿flÌ …ı,
“±ı¿ ¿ÏÃ›Îfl˘ Ë÷˘ ÷ı ·Î¿ÕÎ_fiÎ ¤ÎflÎ ·Î‰Ìfiı ‰ı«÷˘, ’»Ì ±ı¿ Ïÿ‰Á
Ëı‹√˘’Î‚fiÌ {ÎÕÌ‹Î_◊Ì ⁄Î‰fiÎ «_ÿfifi_ ·Î¿Õ<_ ±Î‰Ì √›_. ÷ıfiı ¬⁄fl Ï‰fiÎ
«Ò·Î‹Î_ Á‚√ÎT›_ fiı ÷ıfiÌ Á√_‘ ¿˘¥¿ ÂÎË¿Îflfiı ±Î‰Ì. ’»Ì ÷ı ÂÎË¿Îflı
’Ò»u_ …ı, ±Î √Î‹‹Î_ ⁄Î‰fiÎ «_ÿfi ⁄Î‚ı ±ı‰˘ ‘fiÎœu ¿˘HÎ »ı ? ’»Ì
Á‰ı˝±ı ¿èÎ_ …ı, ±Î √Î‹‹Î_ ÷˘ ¿ÏÃ›ÎflÎ flËı »ı. ’»Ì ÂÎË¿Îflı I›Î_ …¥fiı
⁄Î‚÷Î_ ◊˘Õ<_¿ flèÎ_ Ë÷_ ÷ı ·Î‰Ìfiı Ï‰WHÎ ¤√‰Îfifiı «ÕÎT›_. ±ıHÎı F›Îflı ÿıË
1. V‰√˝·˘¿. 2. ‹fiW›·˘¿. 3. ’Î÷Î‚·˘¿.
4. ‹ÎflÎ ’fl‹¤Î‰fiı fi ΩHÎfiÎflÎ ‹Òœ ·˘¿˘, ‹fiW› ÂflÌfl‹Î_ flËı·˘ Á‹V÷ ¤Ò÷˘fi˘
¥rfl ±ı‰˘ …ı Ë_ ÷ı ‹ÎflÌ ±‰iÎÎ (±’‹Îfi) ¿flı »ı. (√Ì÷Î — 9/11)
≠¿flHÎ-3 113
‹Ò@›˘ I›Îflı Ï‰WHÎfiÎ ·˘¿‹Î_ √›˘. ±ı ÷˘ ºWÀÎ_÷ »ı fiı ±ıfi_ ÏÁ©Î_÷ ÷˘ ±ı

»ı …ı, Ëı‹√˘’Î‚fiı Ãı¿ÎHÎı ÷˘ ±Î ¤fl÷¬_Õ »ı fiı ⁄Î‰fiÎ «_ÿfifiı Ãı¿ÎHÎı ÷˘
‹fiW›ÿıË »ı. ÷ı ¬⁄fl Ï‰fiÎfi_ VhÎÌ, ƒT›, ÿÌ¿flÎ, ÿÌ¿flÌ, ·˘¿, ¤˘√ fiı ÿıË
÷ıfiı Ï‰Êı ⁄Î‚Ì ÿı »ı, ÷ı‹ ±Î’HÎı ⁄Î‚‰_ fiÏË. ±Î’HÎı ÷˘ ±◊Ù ÁÎ‘›ÎÏ‹
‰Î ÿıË_ ’Î÷›ÎÏ‹ – ±ı‹ … ¿fl‰_.” ±ı‹ ¿ËÌfiı ⁄˘S›Î_ …ı, “¿˘ÏÀ …L‹ ·√Ì
fl√Õ Ë‹ÎflÌ, ‰v_ Â_¤ ¿ı flË_ ¿<‹ÎflÌ.” ±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌfiı ∂ÃuÎ. (30)
±ı¿ ËÏfl…fiı ≠ë ’Ò»u˘ …ı, ‹E»fl◊Ì ÷ı √vÕ Á‘Ì ¤ıÿ ¿èÎÎ »ı, ÷ı
‹E»Ïfl›_ ÷ı √vÕfiÌ √Ï÷ ¿ı‹ ¿flı ? ±ı‹ ±HÎÏ‰rÎÁ flËı »ı.” I›Îflı V‰Î‹Ì
⁄˘S›Î …ı, “√vÕ M≤J‰Ì μ’fl ±ÎT›˘ Ë˘› fiı ÷ıfiÌ ’Î_¬‹Î_ ‹E»Ïfl›_ ⁄ıÁÌ
Ω› ÷˘ ¿ıÀ·˘ ≠›ÎÁ ’Õı ?” I›Îflı ¿èÎ_ …ı, “¿Î_¥ ≠›ÎÁ ’Õı fiÏË.” I›Îflı
V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “√˘’Î‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì fiı ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷ı ÷˘ √vÕ …ı‰Î
»ı, ÷ıfiÌ ’Î_¬‹Î_ ±Î’HÎı ⁄ıÁÌ √›Î »Ì±ı, ‹ÎÀı ¿Î_¥ Ï«_÷Î fi flÎ¬‰Ì.” I›Îflı
‰‚Ì ’Ò»u_ …ı, “’Î_¬ ÷ı ÂÌ Á‹…‰Ì ?” I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “±ÎiÎÎ fiı
μ’ÎÁfiÎ ±ı ⁄ı ’Î_¬˘ »ı, ÷ıfiı ‹Ò¿‰Ì … fiÏË, ÷˘ ÁËı…ı … ±ZÎfl‘Î‹‹Î_
…‰ÎÂı ±ı‹Î_ ¿Î_¥ Á_Â› fi◊Ì.” ±ı‹ ¿ËÌfiı ‰‚Ì ⁄˘S›Î …ı, “hÎHÎ ≠¿ÎflfiÎ_
’_¬Ì »ı; ÷ı‹Î_ ¿ıÀ·Î_¿ ’_¬Ì ÷˘ T≤ÏkÎ ¶Îflı πÕÎ_ Áı‰ı ±ı‰Î_ »ı, fiı ¿ıÀ·Î¿
’_¬Ì ºÏWÀ ¶Îflı Áı‰ı ±ı‰Î_ »ı, fiı ¿ıÀ·Î_¿ ’_¬Ì ÷˘ ’Î_¬‹Î_ flÎ¬Ìfiı Áı‰ı ±ı‰Î_
»ı. ÷ı‹Î_ T≤ÏkÎ ¶Îflı πÕ<_ Áı‰Î÷_ Ë˘› ÷ı πÕ<_ ºÏWÀ‹Î_ ±Î‰ı ÷˘ √_ÿ_ flËı ?”
I›Îflı ¿èÎ_ …ı, “fi flËı.” I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “±ı πÕ<_ ’Î_¬‹Î_ ±Î‰Ìfiı ’Õı
÷˘ Â_ √_ÿ_ flËı ? fi … flËı. ±ı ÷˘ ºWÀÎ_÷ »ı, ±ıfi_ ÏÁ©Î_÷ ÷˘ ±ı »ı …ı,
T≤ÏkÎ ¶Îflı Áı‰ı ±ı‰Î ÷˘ √˘’Î‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì fiı ¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì …ı‰Î »ı; ÷ıfiÌ
’Î_¬‹Î_ ’ÕuÎ »Ì±ı, ‹ÎÀı ¿Î_¥ ¿Áfl flËıÂı fiÏË, ±ı‹ ΩHÎ‰_.” (31)
¤…fi ¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_ Ïø›Î ¿flÌ±ı ÷˘ ±_÷fl‹Î_ ÀÎœ<_ flËı fiı ±_÷fl‹Î_ ÀÎœ<_
Ωı¥fiı ‹˘ÀÎ ÁÎ‘ flÎ∞ ◊Î›, fiı …ıfiÌ μ’fl ‹˘ÀÎ ÁÎ‘ flÎ∞ ◊Î› ÷ıfi˘ ∞‰
ÁÏ¬›˘ ◊¥ Ω›. fiı …ıfi_ ±_÷fl ‘√÷_ Ë˘› ÷ıfiı ÿı¬Ìfiı Â_ flÎ∞ ◊Î› ? I›Îflı
¿èÎ_ …ı, “¤√‰Îfi fiı ÁÎ‘ ÷˘ ⁄Ë flÎ∞ ◊›Î.” I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “Ωı
‹ËÎflÎ… flÎ∞ fi ◊›Î Ë˘› ÷˘ ±Î‰˘ Ωı√ @›Î_◊Ì ◊Î› ? ÷ı ‹ËÎflÎ…ı ’˘÷ı
¿èÎ_ »ı …ı, ‹Îfl˘ flÎ∞’˘ ◊Î› ÷ıfiı ⁄Ï©›˘√ ±Î’_ »\_ ¿Î_ wÕÎ ÁÎ‘fi˘ Á_√
±Î’_ »\_. ÷ı ⁄Ï©›˘√ ÷ı Â_ ? ÷˘ ⁄Ï©fiı Ï‰Êı ±ı‰_ iÎÎfi …ı ¤√‰Îfi flÎ∞
114 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
◊Î›.” I›Îflı ’Ò»u_ …ı, “¤√‰Îfi Ïfifl_÷fl flÎ∞ ¿ı‹ flËı ?” ’»Ì V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î
…ı, “¤√‰Îfifiı Ïfifl_÷fl flÎ∞ flÎ¬‰Î Ë˘› ÷ıfiı ¤√‰ÎfifiÌ ±ÎiÎÎ ·˘’‰Ì
fiÏË ±fiı ±Î’HÎfiı ¤√‰Îfifi_ V‰w’ ‹Y›_ »ı ÷ı Ï‰fiÎ ⁄Ì…ı Á¬ ≥E»‰_
fiÏË fiı ¬flı¬flÎ ¤√‰ÎfifiÎ ÁÎ‘ Ë˘› ÷ıfi˘ Á_√ flÎ¬‰˘, ÷˘ ÷ıfiÌ μ’fl
¤√‰Îfi fiı ‹˘ÀÎ ÁÎ‘ Ïfifl_÷fl flÎ∞ flËı, ±ı‹Î_ ¿Î_¥ Á_Â› fi◊Ì.” (32)
ÁIÁ_√‹Î_ ±ı‹ ‰Î÷ ◊Î› »ı …ı, ∞‰ ⁄˛õw’ ◊¥ Ω›. I›Îflı ’Ò»u_
…ı, “ÁIÁ_√‹Î_ ‰Î÷ ÷˘ ◊Î› »ı, ÷˘› ∞‰ ⁄˛õw’ ¿ı‹ ◊Î÷˘ fi◊Ì ?” ’»Ì
V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “Ëı÷ı ¿flÌfiı ÁI’vÊ‹Î_ ∞‰ ⁄Î_K›˘ fi◊Ì ±fiı ÁI’vÊ‹Î_
∞‰ ⁄Î_K›˘ Ë˘› ÷˘ ÷ıfi˘ Ï‰rÎÁ fi ±Î‰ı.” I›Îflı ‰‚Ì ’Ò»u_ …ı, “Ëı÷ı
¿flÌfiı ∞‰ ⁄Î_K›˘ Ë˘› ÷ıfi˘ Ï‰rÎÁ ¿ı‹ fi ±Î‰ı ?” I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î
…ı, “±Î …·ı ¤@÷ı ‹ÎflÎ ÁÎ◊ı ∞‰ CÎHÎ˘ ⁄Î_K›˘ »ı ’HÎ ‹Îfl˘ Ï‰rÎÁ fi
±Î‰ı.”1 ±ı‹ ¿ËÌfiı ‰‚Ì ⁄˘S›Î …ı, “Ï‰rÎÁ ÷˘ Ë˘›, ÷˘’HÎ ÏfiW¿’À’HÎı
‰÷Î˝› fiÏË, fiı ÏfiW¿’À’HÎı ‰÷ı˝ ÷˘ ∞‰ ⁄˛õw’ ◊›Î Ï‰fiÎ flËı fiÏË, ±ı
ÏÁ©Î_÷ ‰Î÷ »ı.” (33)
±ı¿ Ïÿ‰Á V‰Î‹Ì fiÎfiÎ fiÎfiÎ ÁÎ‘, ’Î‚Î fiı ⁄˛õ«ÎflÌ ÁÎ‹_ Ωı¥fiı
⁄˘S›Î …ı,
“ÿıÂ ÿıÂÎ_÷fl OË˘÷ ÏŒ›Î˝, ‹fiW›¿Î OË˘÷ Á¿Î‚;
Ω¿<_ ÿı¬ı »Î÷Ì Ãflı, ‰Î¿Î ’ÕuÎ ÿ¿Î‚.”
±ı‹ ¿ËÌfiı ⁄˘S›Î …ı, “…ı‹ ‹ËÎflÎ…fiı Ωı¥fiı Á‹ÎÏ‘ ◊¥ Ω› fiı ∞‰
ÁÏ¬›˘ ◊¥ Ω› »ı, ÷ı‹ Ïfifl_…fiÎfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ÿÂ˝fiı ¿flÌfiı Á‹ÎÏ‘
…ı‰_ Á¬ ‰flI›Î ¿flı, ±ı‰ÎfiÎ ÿ¿Î‚ »ı.” I›Îflı ’Ò»u_ …ı, “…ıfiı ÿÂ˝fiı ¿flÌfiı
»Î÷Ì Ãflı »ı ±ı‰˘ ±ı‹Î_ Â˘ √HÎ Ë˘› …ı ±Î√S›Îfiı Ωı¥fiı ’˘÷ÎfiÌ
»Î÷Ì‹Î_ Ãflı ?” I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “…ıfiÌ ÁÎ‹_ Ωı¥±ı fiı T≤ÏkÎ ’Î»Ì
‰‚Ì ±Î‰ı I›Îflı »Î÷Ì Ãflı »ı fiı …ıfiÌ ÁÎ‹_ Ωı¥±ı fiı T≤ÏkÎ «‚Î›‹Îfi ◊Î›
÷˘ ÷ıfiı ÿı¬Ìfiı »Î÷Ì Ãflı fiÏË.” I›Îflı ’Ò»u_ …ı, “…ıfiı ÿı¬Ìfiı ±Î√S›ÎfiÌ
1. …^fiÎ√œ ‹_Ïÿfl‹Î_ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ’ÎÁı flËı÷Î …·Î ¤@÷ V‰Î‹Ì F›Î_ Ω›
I›Î_ ÁÎ◊ı … flËı fiı Áı‰Î ¿flı. ±ı¿ ‰Îfl ‰fl÷Î· V‰Î‹Ì ÁÎ◊ı ÷ı±˘ √›Î I›Îflı
¿˘¥±ı ‹Ω¿‹Î_ ¿èÎ_ ¿ı “Ë‰ı V‰Î‹Ìfiı ±ËŸ … flÎ¬‰Î »ı.” ÷ı ÁÎ_¤‚Ì …·Î
¤@÷ ¬Ò⁄ flÕuÎ Ë÷Î. »÷Î_ V‰Î‹Ì μ’ÎÁfiÎ Á_⁄_‘Ì ¿ı T›‰ËÎfl Á_⁄_‘Ì ±ÎiÎÎ
¿flı ÷ı …·Î ¤@÷fiı ‹ÎL›Î‹Î_ fi ±Î‰ı.
≠¿flHÎ-3 115
»Î÷Ì Ãflı »ı ±ı‰Î √HÎ ±ÎT›Îfi_ Â_ ¿ÎflHÎ »ı ?” ’»Ì V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı,
“±ı‰Î √HÎ ÷˘ fi … ±Î‰ı; ÷ı √‹ı ÷˘ ¤ı‚˘ flËı ¿ı Áı‰Î ¿flı fiı √‹ı ÷˘ ¿Ëı
÷ı‹ ¿flı, ÷˘’HÎ ‹˘ÀÎfiÎ √HÎ ÷˘ ±Î‰ı … fiÏË.” I›Îflı ‰‚Ì ËÎ◊ ΩıÕÌfiı
’Ò»u_ …ı, “Ëı ‹ËÎflÎ… ! Â˘ μ’Î› ¿flı I›Îflı ±ı‰Î √HÎ ±Î‰ı ? fiı ‰«fiÎQ≤÷‹Î_
÷˘ ⁄Ë Ãı¿ÎHÎı ¿èÎ_ »ı …ı, ÁI’vÊfiÎ √HÎ ÷˘ ‹‹ZÎ‹Î_ ±Î‰ı »ı.” I›Îflı
V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “ÁI’vÊfiÎ √HÎ ÷˘, ÷˘ ±Î‰ı, Ωı ±ı‰Îfiı Ïfiÿ˘˝Ê Á‹…ı
fiı Á‰˝iÎ ΩHÎı fiı ±ı‰Î »ı ÷ıfiÌ ÁÎ◊ı ¿˘¥ ≠¿Îflı ±_÷flÎ› flÎ¬ı fiÏË, ÷˘
ÁI’vÊfiÎ √HÎ ±ı ‹‹ZÎ‹Î_ ±Î‰ı »ı ’HÎ ÷ı Ï‰fiÎ ÷˘ ±Î‰ı … fiÏË.” (34)
‹ËÎflÎ… ±ı‹ ¿Ëı÷Î …ı, ⁄ÌΩ ÷˘ ±¤ÎÏ√›Î ’HÎ Ωÿ‰ ÷˘ Ïfifl_÷fl
±¤ÎÏ√›Î.1 ±ı‹ ¿ËÌfiı ⁄˘S›Î …ı, …ı‰Î ‹ËÎflÎ… »ı fiı …ı‰Î ÁÎ‘ »ı ÷ıfiı
…ı‹ »ı ÷ı‹ fi ΩHÎı ÷ı ÷˘ Ïfifl_÷fl ±¤ÎÏ√›Î »ı; ¿ı‹ …ı, »˘Ó÷ıflÎfi˘ ‹ıCÎ
‰flV›˘ fiı ‰Ãı ‹ıËı ¿Î‚2 ’Õu˘ fiı √_√Î‹Î_ fiËÎ›˘ fiı ‹Î◊_ ¿˘v_ flÎA›_ !
±fiı ±ı‹ ΩH›Î Ï‰fiÎ ±Î ÁIÁ_√‹Î_ flèÎÎ »ı, ÷ı ÷˘ …ı‹ »˘¿flÎ_, ‰Î»flÕÎ_
flèÎÎ_ »ı ±ı‹ flèÎÎ »ı, ’HÎ …ı‰Î »ı ÷ı‰Î ΩHÎÌ Â¿÷Î fi◊Ì ±fiı ÁIÁ_√fi˘
‹ÏË‹Î ÷˘ ⁄Ë ‹˘À˘ »ı; ÷ı ‹ËÎflÎ… ¿Ëı÷Î …ı, ±Î ÁIÁ_√ ÷˘ ⁄˛õw’ fiı
‹ËÎÏ‰WHÎw’3 »ı. ±ı‹ ¿ËÌfiı ⁄˘S›Î …ı,
“‘L› ‘L› Á˘ …fi Â˘‘Ì ÁIÁ_√Ï÷ ±Î›˘,
÷Ìfl◊ ‰˛÷ …’ Ωı√ Á⁄fi¿˘ Œ‚ Á˘ ’Î›˘;
Ï¿›˘ ‰«fi‹ıÓ ‰ÎÁ ¤›˘ ÷ıÏË Ï‰Ëÿ ‰ÎÁÎ4;
ËÏfl ËÏfl…fi flÁw’ flË÷ ÷ËÎ_ ≠√À ≠¿ÎÂÎ;
…ıÏË ‹fi ‰«fi ’fl ‰ıÿ ¿Ëı ÷ıÏË Á¬‹ıÓ Á_÷÷ flËı,
…fi ‹¿<_ÿ Á˘ ÁIÁ_√¿˘ ‹ÏË‹Î ¿˘ ‹¬ÁıÓ ¿Ëı ?”
1. ÿ¤˝√˘ ⁄÷ ·˘¿˘û›_ ›ÿ‰˘ Ïfi÷flÎ‹Ï’ –
›ı ÁQ‰ÁL÷˘ fi Ï‰ÿËÛgfl ‹ÌfiÎ ≥‰˘Õ’‹˚ –– (¤Î√‰÷ — 3-2-8)
±◊˝ — μ©‰ Ï‰ÿflfiı ¿Ëı »ı — “¬flı¬fl, ±Î ·˘¿ ÿ¤Î˝√Ì »ı ±fiı ÷ı‹Î_ ’HÎ
›Îÿ‰˘ ÷˘ ±I›_÷ ÿ¤Î˝√Ì »ı; ¿ÎflHÎ ¿ı, …ı ›Îÿ‰˘ lÌ¿ÚWHÎfiÌ Á‹Ì’ flËı‰Î »÷Î_
‹Î»·Î_ …ı‹ fiÎ‰fiı fi ΩHÎı ÷ı‹ ÷ı±˘ lÌ¿ÚWHÎfiı ΩHÎÌ Â@›Î fiËŸ.
2. ‰flÁÎÿ ¬Ò⁄ ◊‰Î »÷Î_ ÿW¿Î‚.
3. CÎHÎ˘ … Ï‰ÂÎ‚, ÏÿT›.
4. Ï‰Ëÿ ‰ÎÁÎ — Ëÿ ‰√flfiÎ, ±fi_÷, ±ZÎfl‘Î‹‹Î_ Ïfi‰ÎÁ.
116 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
±ı‰˘ ÁIÁ_√fi˘ ‹ÏË‹Î ¿èÎ˘ »ı. (35)

±ı¿ Ïÿ‰Á V‰Î‹Ì ÁÒ÷Î Ë÷Î ÷ı ⁄ıÃÎ ◊¥fiı ≠ë ’Ò»u˘ …ı, “ÁÎflÎ‹Î_
ÁÎv_ ÷ı Â_ »ı fiı ¤Ò_ÕÎ‹Î_ ¤Ò_Õ<_ ÷ı Â_ »ı ?” I›Îflı ¿˘¥ ⁄˘S›Î fiÏË. I›Îflı
V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “ÁÎflÎ‹Î_ ÁÎv_ ÷˘ ±Î ¤√‰Îfi fiı ±Î ÁÎ‘fi˘ Á_⁄_‘ ◊›˘
»ı ÷ı◊Ì ¿Î_¥ ÁÎv_ fi◊Ì fiı ÷ı◊Ì ¿Î_¥ ÁÎv_ Á‹…‰Îfi_ fi◊Ì fiı ¤Ò_ÕÎ‹Î_ ¤Ò_Õ<_
Â_ »ı ? ÷˘ ±Î ÁÎ‘fiı Ï‰Êı ‹fiW›¤Î‰ ±Î‰ı »ı ÷ı◊Ì ⁄Ì…\_ ¿Î_¥ ¤Ò_Õ<_ fi◊Ì.
±fiı ÷ı ‹fiW›¤Î‰ ÷ı ÂıHÎı ¿flÌfiı ±Î‰ı »ı ÷˘ ·˘¿, ¤˘√, ÿıË fiı «˘◊˘
’ZÎ’Î÷ ÷ıHÎı ¿flÌfiı ‹fiW›¤Î‰ ±Î‰ı »ı. ÷ı‹Î_ …ı‰_ ’ZÎ’Î÷ı ¿flÌfiı ∞‰fi_
¤Ò_Õ<_ ◊Î› »ı ÷ı‰_ ÷˘ ’_«Ï‰Ê›ı ¿flÌfiı ’HÎ fi◊Ì ◊Î÷_. ÷ı ’ZÎı ¿flÌfiı ÷˘
√˘’Î‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ‹Î◊ı ’ÎHÎÎ fiÎA›Î fiı {˘‚Ì‹Î_ ÿı‰÷Î fiÎA›Î,1 ÷ı
ÿı‰÷ÎfiÎ ¿ÎœfiÎfl ±Î_ËŸ ⁄ıÃÎ »ı.” ±ı‹ ¿ËÌfiı ‰‚Ì ⁄˘S›Î …ı, “±ı‰˘
Á_V¿Îfl ÷˘ ±‹Îflı ‹Î◊ı CÎHÎ˘ ◊›˘ »ı ! ÷ı ‹¬ ◊¿Ì ¿Ëı‰Î› fiÏË; fiı ±ı‰Î
±‰‚Î ’ZÎı ¿flÌfiı ‹˘ÀÎ ÁÎ‘fiÎ ±‰√HÎ ·Ì‘Î »ı ÷ıHÎı ¿flÌfiı ÷˘ ¤Ò÷fiÌ
›˘Ïfifiı ’ÎQ›Î »ı ±fiı ‰‚Ì ¿˘¥ ËÂı ÷ı ’HÎ ’Î‹Âı fiı ÷ı ’Î’ı ¿flÌfiı ¬Î‰Ì
Ï‰WÀÎ fiı ’Ì‰Ì ·CÎÂ_¿Î ±ı‰Î ÿ—¬fiı ¤˘√‰ı »ı ’HÎ Á¬ ÷˘ @›Î_¥ ◊Î›
fiÏË.” (36)
±ı¿ Ïÿ‰Á V‰Î‹Ì±ı ±fl‘Ì flÎÏhÎ±ı ∂ÃÌfiı ±ı‹ ‰Î÷ ¿flÌ …ı,
“¿ıÀ·Î¿ ±ı‹ ΩHÎı »ı …ı, V‰Î‹Ì ±‹ÎflÌ ¿˘fl »ı fiı ¿ıÀ·Î¿ ±ı‹ ΩHÎı »ı ¿ı
V‰Î‹Ì ±‹ÎflÌ ¿˘fl »ı; ’HÎ ±‹Îfl˘ ±Ï¤≠Î› ÷˘ ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ Áÿ˚√v ’HÎ
ΩHÎÌ Â@›Î fi◊Ì, ÷˘ ±Î… ÷‹ı Â_ ΩHÎÂ˘ ?” I›Îflı ’Ò»u_ …ı, ⁄Ë ‹˘ÀÎ
Ë˘› ÷ıfi˘ ±Ï¤≠Î› fiÎfi˘ Ë˘› ÷ı ΩHÎı ¿ı fi ΩHÎı ? I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î
…ı, “Â_ ‘ÒÕu ΩHÎı ? ±fiı …ı ’÷_Ï√›˘ Ë˘› ÷ı ÁÒ›˝fi˘ ±Ï¤≠Î› ΩHÎı »ı ?
fi◊Ì ΩHÎ÷˘; ÷ı‹ ‹˘ÀÎfi˘ ±Ï¤≠Î› ÷˘ …HÎÎ› … fiÏË, ±ı ÏÁ©Î_÷ ‰Î÷
»ı.” (37)
“‹˘flı ÷˘ ‹ËÎflÎ…fi˘ ±fiı¿ ≠¿Îflfi˘ flÎ∞’˘ Ë÷˘ ±fiı ≠◊‹fiÎ
≠¿flHÎ‹Î_ K›Îfi ¿fl‰_, I›Î√ flÎ¬‰˘, ÁIÁ_√ ¿flÎ‰‰˘, ‹_Ïÿfl ¿fl‰Î_ fiı
¤HÎÎ‰‰Î ≥I›ÎÏÿ ±fiı¿ ≠¿Îflfi˘ flÎ∞’˘ Ë÷˘ ±fiı ±Î ‰÷˝‹Îfi¿Î‚ı
1. √˘’ÎÔ‚Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ {˘‚Ì‹Î_ ¶ıÊÌ ÁÎ‘±˘±ı ÿı‰÷Î fiÎ¬ı·, ÷ı◊Ì lÌ∞-
‹ËÎflÎ…fiÌ ≠ÁÎÿÌfiÌ «flHÎÎflÏ‰_ÿfiÌ ΩıÕ Ë÷Ì ÷ı ⁄‚Ì √›ı·Ì.
≠¿flHÎ-3 117
¤√‰Îfifi˘ Âı‹Î_ flÎ∞’˘ »ı ? ÷˘ fiÀfiÌ ‹Î›ÎfiÎ ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ¤√‰Îfifi_

V‰w’ Ïfiÿ˘˝Ê ¿èÎ_ »ı ÷ı‰Ì flÌ÷ı ‹ËÎflÎ…fi_ V‰w’ Á‹…‰_ fiı ÷ı‰Ì flÌ÷ı …
±Î Á_÷fi_ V‰w’ ’HÎ Á‹…‰_ fiı ¤√‰ÎfifiÌ ±ÎiÎÎ ’Î‚‰Ì fiı wÕÎ ÁÎ‘fi˘
Á_√ flÎ¬‰˘; ÷˘ ÷ıfiÌ μ’fl ‹ËÎflÎ… flÎ∞ flÎ∞ fiı flÎ∞ … »ı.” ±ı‹
¿ËÌfiı ‹V÷¿ μ’fl ¿‚Î¥1 ‹Ò¿Ìfiı ÷Ï¿›Î μ’fl œ‚Ì √›Î. fiı ‰‚Ì ±ı‹
⁄˘S›Î …ı, “⁄Ì…\_ ±Ï‘¿ ¿Î_¥ Á‹…‰Îfi_ fi◊Ì fiı ±ıÀ·_ … Á‹…‰Îfi_ »ı …ı,
‹ËÎflÎ…fiı ’vÊ˘kÎ‹ ΩHÎ‰Î fiı ±Î ÁÎ‘fiı ±ZÎfl ΩHÎ‰Î fiı ±Î ⁄‘Î›
±ZÎfl2 »ı ±fiı ±˘S›Î3 ‹Ò‚ ±ZÎfl »ı, ÷ı ’HÎ ±Î_ËŸ ÿıË ‘flÌfiı ±ÎT›Î »ı,
±ı ⁄ı ‰Î÷ ≠◊‹fiÎ ±ı¿˘÷ıflfiÎ ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ¿ËÌ »ı. fiı ±ı ⁄ı ‰Î÷fiı ÷˘
fi◊Ì Á‹F›˘ fiı ÷ı Ï‰fiÎ ÷˘
’Ÿ√‚ ’flÎHÎ ÂÌA›˘ √Î÷Î_ ‰Î÷Î_ ÂÌA›˘ ÂÌA›˘ Á‰ı˝ ÁÒfl‹ıÓ;
±ı¿ flÎ‹ fiÎ‹ ⁄˘·‰Î fi ÂÌA›˘ ÷˘ ÂÌA›˘ Á‰ı˝ √›˘ ‘Òfl‹ıÓ.”
±ı ‰Î÷ ±‹ÿÎ‰ÎÿfiÎ ÁÎ‘fiÌ ±Î√‚ ¿ËÌ fiı √ÎÿÌ μ’fl ËÎ◊ fiÎA›˘. (38)
±Î√ ·√Ì «Ë ±˘fl ±Ï‰zÎ¿Ì ±Ï÷ ¤ÎflÌ,
±‘˘ ∂K‰˝ ±v ‹K› ÿÂ ÏÿÂ ¤Ω ’ÁÎflÌ;
Ï‰Ê› ¤˘√Ï‰·ÎÁ ¿Ï‹˝¿˘ ¿‹˝ ºœÎ›˘,
¿Ï‰ √fiÌ ’_ÏÕ÷ Ωfi ÷ÎÏË ·ı ÷ËÎ_ Õ⁄Î›˘;
÷ıÏË ‰Î¿Ω‚ ÕÎflÌ Ï‰¿À fiflfiÎflÌ ±ÎT≤Ï÷ ¿Ì›ı,
…fi ‹¿<_ÿ ‹ÿ‹E»fl ·B›˘ ‹Î›Î ‰Â ¿fl ·Ì›ı.
I›Îflı w’Â_¿flı ¿èÎ_ …ı, “‹˘flı ÷˘ Ë_ ±ı‹ ΩHÎ÷˘ …ı, ±Ï‰zÎ ⁄Ì…ı Ãı¿ÎHÎı◊Ì
±Î_ËŸ ±Î‰ı »ı fiı Ë‰ı ÷˘ ±ı‹ …HÎÎHÎ_ …ı, ±Ï‰zÎ ±Î_ËŸ … flËÌ »ı.” I›Îflı
V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “±Ï‰zÎfi_ …L‹ … ±Î_ËŸ »ı ±fiı ⁄Ì…ı Ãı¿ÎHÎı ÷˘
±Ï‰zÎfi_ ÁÎÁv_ »ı; ÷ı F›Î_ I›Î_ …¥fiı ±Ï‰zÎfiı ’˘÷Îfi_ w’ μCÎÎÕ<_ ¿fl‰_
»ı ±fiı ±‹Îflı ±‹Îv_ V‰w’ μCÎÎÕ<_ ¿fl‰_ »ı ±fiı ⁄ÌΩfiÎ ‹fi‹Î_ ÷˘ ±ı‹
»ı …ı, “…^fiÎ√œfi_ ÷˘ V‰Î‹Ì fiÏË Ë˘› I›Îflı ’ÕÌ ¤Î_√Âı;” ’HÎ ‹ËÎflÎ…fiÌ
fiı ‹˘ÀÎ ÁÎ‘fiÌ ºÏWÀ »ı ÷˘ Á‰˘˝’flÌ ¿fl‰_ »ı. fiı ‰Ì…‚Ìfi˘ {⁄¿Îfl˘
ÿı¬Ìfiı √‘ıÕÌ±ı ’ÎÀ< fiÎ¬‰Î ‹Î_ÕÌ, ÷ıHÎı ¿flÌfiı ‰Ì…‚Ì ±Î‚Á‰ÎfiÌ »ı
1. ¿˘HÎÌ◊Ì ¿Î_ÕÎ Á‘Ìfi˘ ËÎ◊fi˘ ¤Î√. 2. ±ZÎfl⁄˛õÎI‹¿ ‹@÷.
3. V‰›_ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì.
118 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
fiÏË, ’ÎÀ< fiÎ¬Ì fiÎ¬Ìfiı ’√ ÷˘ ¤Î_√Ì ΩÂı; ÷ı‹ ±Ï‰zÎ±ı ¿flÌfiı

’˘÷ÎfiÎ ∞‰fi_ ÷˘ ¤Ò_Õ<_ ¿flÂı; fiı ‹ËÎflÎ…fi_ fiı ‹˘ÀÎ ÁÎ‘fi_ ¿÷˝T› ËÂı ÷ı
÷˘ ¬˘À<_ fiÏË … ◊Î›.” (39)
±Î… ÷˘ ÁIÁ_√‹Î_ ¤√‰Îfi ≠√À Ï⁄flÎ…ı »ı, fiÏË ÷˘ ‰ÌÁ-‰ÌÁ
‰flÁfiÎ Á_ÁÎfl ‹Ò¿Ìfiı ¿ı‹ «ÎS›Î ±Î‰ı ? fiı ¿Î‹-ø˘‘ÎÏÿ¿ ÷˘ ±ı‰Î ⁄Ï‚›Î
»ı …ı ÏÂ‰-⁄˛õÎÏÿ¿fiÌ ’HÎ ·Î… ·Ì‘Ì »ı ±fiı ±ı ¿Î‹ÎÏÿ¿ …ıfiı Ï‰Êı
±Î‰ı »ı ÷ıfiı √‚Ì Ω› »ı; ÷ı ±Î… ÷˘ ‹ËÎflÎ…ı fiı ‹˘ÀÎ ÁÎ‘±ı Ã˘¥1
flÎA›Î »ı. …ı‹ ⁄˛õÎ_Õ◊Ì ’fl ‹ËÎ…‚ »ı, ÷ı‹Î_ ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ ‹E» »ı ÷ı
⁄˛õÎ_ÕfiÌ Á‹Ì’ı ±Î‰ı ÷˘ ⁄˛õÎ_Õfiı ’HÎ √‚Ì Ω› ±ı‰ÕÎ ‹˘ÀÎ »ı, ’HÎ
≠zQfifiı «˘¿Ì‹Î_ flÎA›Î »ı. ÷ı Ωı ⁄˛õÎ_ÕfiÌ Á‹Ì’ı √‚‰Î ±Î‰ı ÷˘
‹Î◊Î‹Î_ √ÿÎ ‹Îflı ÷˘ ¿fl˘Õ˘ Ωı…fi Ω÷Î flËı; ÷ı‹ ¿Î‹-ø˘‘ÎÏÿ¿fiı ÷˘
‹ËÎflÎ…ı fiı ‹˘ÀÎ ÁÎ‘±ı Ã˘¥ flÎA›Î »ı; fiÏË ÷˘ ±Î‹ flËı‰Î› fiÏË. ±ı‹
¿ËÌfiı ⁄˘S›Î …ı, “±Î Ï√flfiÎfl »ı ÷ıfiı μÕÎÕ‰Îfi˘ ‹fiÁÒ⁄˘ ◊Î› »ı ?” I›Îflı
¿èÎ_ …ı, “fiÎ ‹ËÎflÎ… !” I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “‹fi‹Î_ ‘Î›Ù fi◊Ì, fiÏË
÷˘ μÕÎÕÌ ‹Ò¿Ì±ı. ¿ı‹ …ı, M≤J‰ÌfiÎ ‹fiW›fiı ¤ı√Î ¿flÌ±ı fiı ·ËÎfl‹ÎhÎ ‹Î_Õı
·˘œÎ_ CÎÕ‰Î fiı ±Î’HÎı ‹Î_ÕÌ±ı Áfl_√_ ÿ¥fiı μÕÎÕ‰Î, ÷˘ «Îfl-’Î_« ‰flÁ‹Î_
«Òflı«ÒflÎ ¿flÌfiı μÕÎÕÌ ‹Ò¿Ì±ı; ÷ı‹ ¿Î‹-ø˘‘ÎÏÿ¿ √‹ı ÷ı‰Î ⁄Ï‚›Î Ë˘› ’HÎ
Ωı ‹fi‹Î_ ‘ÎflÌ±ı ÷˘ μÕÎÕÌ ‹Ò¿Ì±ı ±ı‹Î_ ¿Î_¥ Á_Â› fi◊Ì.” (40)
±Î… ÷˘ ’vÊ˘kÎ‹, ±ZÎfl fiı ±ZÎflfiÎ ‹@÷ı ÁÏË÷ ’‘Î›Î˝ »ı, ÷ı
¤ı‚Î ±fi_÷ ‘Î‹fiÎ ¤√‰Îfi ÷ı‹fiÎ ‹@÷ı ÁÏË÷ ±ÎT›Î »ı. ÷ı ÂÎ ÁÎv,
÷˘ ’˘÷’˘÷ÎfiÌ ¬˘À ¿Îœ‰Î fiı ’vÊ˘kÎ‹fi_ V‰w’ Á‹…‰Î ±Î_ËŸ ±ÎT›Î
»ı, fiÏË ÷˘ ±Î‰˘ ¤ÌÕ˘ ‰ıÃÎ› ¿ı‹ ? ÷ı ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ Ë÷_ …ı, ±‰÷Îfl‹Î_
÷˘ hÎHÎ hÎHÎ ¤ÌÕÎ‹Î_ ±ÎT›Î2 »ı fiı ±Î… ÷˘ ⁄‘Î›fiı ¤ÌÕÎ‹Î_ ·ı‰Î »ı.
±ı‹ ¿ËÌfiı ‰‚Ì ⁄˘S›Î …ı, “⁄ÌΩfiÎ …L‹ »ı ÷ı ÷˘ ’˘÷’˘÷ÎfiÌ ¬˘À
‹Ò¿‰Î fiı ’vÊ˘kÎ‹fi_ V‰w’ Á‹…‰Î ÁÎv »ı fiı ±ı¿Î_Ï÷¿fiÎ …L‹ »ı ÷ı ÷˘
±fi_÷ ∞‰˘fiı ⁄˛õw’ ¿fl‰Î fiı ’vÊ˘kÎ‹fi_ V‰w’ Á‹Ω‰‰Î ÷ı ÁÎv, ±Î
M≤J‰Ìfiı Ï‰Êı ’‘Îflı »ı. fiı ±Î ‰Î÷_ »ı ÷ı ÷˘ √˘’Î‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, ‹@÷Îfi_ÿ
1. ÿ⁄Î‰Ì.
2. flÎ‹Î‰÷Îfl‹Î_ — ·Z‹HÎ, ÁÌ÷Î, Ëfi‹Îfi. ¿ÚWHÎÎ‰÷Îfl‹Î_ — μ©‰, ±…\˝fi, v„@‹HÎÌ.
≠¿flHÎ-3 119
V‰Î‹Ì fiı V‰w’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷ıfiÎ ±_√fiÌ1 »ı. ÷ı ±Î ÁÎ‘ÎflHÎ ∞‰‹Î_

fiÎ¬Ì ÿÌ‘Ì »ı ÷ı ’« ’Õ÷Ì fi◊Ì fiı ∂·ÀÌ ◊¥ Ω› »ı. …ı‹ Á˘ …L‹fi˘
Â© ⁄˛ÎõHÎ Ë˘› ÷ıfiÎ ’ıÀ‹Î_ Á˘‹‰S·Ì ±˙ÊÏ‘ flËı »ı fiı ±ı‰˘ fi Ë˘›
÷ıfiÎ ’ıÀ‹Î_ flËı÷Ì fi◊Ì, ÷ı‹ ±ZÎfl‘Î‹fi˘ ‹@÷ Ë˘› ÷ıfiı ±Î ‰Î÷ ’« ’Õı
»ı fiı ⁄ÌΩfiı ÷˘ ∂·ÀÌ ◊¥ Ω› »ı, ’HÎ ’« ’Õ÷Ì fi◊Ì.” (41)
¤√‰Îfi‹Î_ ΩıÕÎ‰_, ¿Î_ ÁÎ‘‹Î_ ΩıÕÎ‰_. I›Îflı ’Ò»u_ …ı, ¤√‰Îfi‹Î_
ΩıÕÎHÎ˘ Ë˘› ÷ı ¿ı‹ …HÎÎ› ? fiı ÁÎ‘‹Î_ ΩıÕÎHÎ˘ Ë˘› ÷ı ¿ı‹ …HÎÎ› ? ’»Ì
V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “¤√‰Îfi‹Î_ ΩıÕÎHÎ˘ Ë˘› ÷ıfiı ¤√‰ÎfifiÎ_ Ï«Ë˚fi, «ÏflhÎ
fiı V‰Î¤ÎÏ‰¿ «ıWÀÎ, ÷ı ±Ë˘flÎÏhÎ ¿›Î˝-ÁÎ_¤Y›Î Ï‰fiÎ flËı‰Î› fiÏË; fiı
ÁÎ‘‹Î_ ΩıÕÎHÎ˘ Ë˘› ÷ıfiÎ◊Ì ÿÂ˝fi, Áı‰Î fiı ‰Î÷_ ÷ı ±Ë˘flÎÏhÎ ¿›Î˝-
ÁÎ_¤Y›Î Ï‰fiÎ flËı‰Î› fiÏË, I›Îflı ΩHÎÌ±ı …ı, ÁÎ‘‹Î_ ΩıÕÎHÎ˘ »ı.” ‰‚Ì,
±ı‹ ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “…ıÀ·˘ ÁÎ‘‹Î_ ∞‰ ⁄_‘ÎHÎ˘ »ı ÷ıÀ·˘ ÁIÁ_√ »ı fiı
…ıÀ·˘ ∞‰ ⁄_‘ÎHÎ˘ fi◊Ì ÷ıÀ·˘ ¿<Á_√ »ı.” I›Îflı ’Ò»u_ …ı, ±Î‰Ì flÌ÷ı
ÁÎ‘‹Î_ ∞‰ ⁄_‘ÎHÎ˘ Ë˘› ÷˘’HÎ ÷ı ÁIÁ_√‹Î_◊Ì fiÌ¿‚Ì ¿ı‹ Ω› »ı ?
’»Ì V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “±ı‰Ì flÌ÷ı ÁÎ‘‹Î_ ∞‰ ⁄_‘ÎHÎ˘ fi◊Ì fiı Ωı ⁄_‘ÎHÎ˘
Ë˘› ÷˘ Ω› fiÏË. …ı‹ ±Î ·Ÿ⁄Õ˘2 »ı ÷ı …ı Ïÿ‰Áı ±‹ı ‹_Ïÿfl ¿fl÷Î Ë÷Î
÷ı Ïÿ‰Áı ⁄ı ‰ıÓ÷fi˘ Ë÷˘ fiı ±ı¿ ‹fiW› μ’ÎÕı ±ıÀ·_ … ⁄‚ Ë÷_ fiı ±Î…
÷˘ ⁄‘Î √Î‹fiÎ ‹fiW› ¤ı√Î ◊Î› ÷˘’HÎ ∂’Õı fiÏË. ÷ı‹ CÎHÎÎ Ïÿ‰Á
flËÌfiı ÁIÁ_√‹Î_ ∞‰ ⁄Î_K›˘ Ë˘› ÷˘ ’_«Ï‰Ê› ¿ı ¿Î‹ÎÏÿ¿ ÿ˘Êfi˘ ’ÎÕu˘
ÁIÁ_√‹Î_◊Ì ’Õı fiÏË.” ±ı‹ ¿ËÌfiı ⁄˘S›Î …ı,
≠Á_√‹…fl_ ’ÎÂ‹ÎI‹fi— @‰›˘ Ï‰ÿ— –
Á ±ı‰ ÁÎ‘Ê ¿Ú÷˘ ‹˘ZÎ¶Îfl‹’ÎT≤÷‹˚ ––3
±ı‹ …ı flËı‰Î› »ı ÷ıfiı ‹˘ZÎfi_ ¶Îfl μCÎÎÕ<_ »ı fiı ±ı‹ fi flËı‰Î› ÷˘
“‹˘ZÎ¶Îflı ÿÌ‘Î_ »ı ¿‹ÎÕ, ¿ÕÌ …ÕÌ ⁄ÎflHÎı.” (42)
1. vÏ«fiÌ.
2. ÷ı ·Ÿ⁄Õ˘ …^fiÎ√œ ‹_Ïÿfl‹Î_ ‘‹˝ÂÎ‚ÎfiÎ ÿfl‰ÎΩ ’ÎÁı ⁄ËÎfl Ë÷˘.
3. ¿Ï’·ÿı‰ ¤√‰Îfi ‹Î÷Î ÿı‰ËÏ÷fiı ¿Ëı »ı — “Ï‰¶Îfi˘ ¿Ëı »ı ¿ı Ï‰Ê›‹Î_ …ı
±I›_÷ ±ÎÁ„@÷ ÷ı … ±ÎI‹Îfiı (⁄_‘fi¿Îfl¿) ¿ÿÌ ÷ÒÀı fiËŸ ÷ı‰˘ ’ÎÂ »ı ’HÎ
÷ı … ±ÎÁ„@÷ Ωı ÁI’vÊ˘ μ’fl ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı ÷˘ ‹˘ZÎfiÎ_ ¶Îfl ¬S·Î_ … »ı.”
(¤Î√‰÷ — 3/25/20)
120 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
√˘’Î‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı Á‰ı˝ ÁÎ‘fiı ¿èÎ_ …ı, “¿ı‰Ì flÌ÷ı K›Îfi fiı

‹ÎfiÁÌ ¿fl˘ »˘ ?” I›Îflı Á‰ı˝±ı ¿èÎ_ …ı, “F›Î_ ‹ËÎflÎ… ⁄ıÁ÷Î ÷ı Ãı¿ÎHÎı
K›Îfi ¿flÌ±ı »Ì±ı fiı F›Î_ ⁄ıÁÌfiı …‹÷Î ÷ı Ãı¿ÎHÎı ‹ÎfiÁÌ ’ÒΩ‹Î_
…‹ÎÕÌ±ı »Ì±ı.” I›Îflı V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ …ı, “¿˘¥ ±ı‰_ K›Îfi ÂÌA›Î »˘ …ı,
hÎHÎ ÿıËfiı ∞÷Ìfiı K›Îfi ¿fl‰_ ?” I›Îflı Á‰ı˝±ı ¿èÎ_ …ı, ¿ı‰Ì flÌ÷ı hÎHÎ ÿıË
∞÷‰Î ? ±ı ≠ëfi˘ μkÎfl ¿›˘˝ …ı, “K›Îfi ¿fl‰Î ⁄ıÁÌ±ı I›Îflı ∞‰…_÷ ¿flÕı
÷˘’HÎ V◊Ò‚ ÿıËfiı Ë·‰Î ÿı‰_ fiÏË ±ıÀ·ı V◊Ò‚ ÿıË Ï…÷ÎHÎ_ ΩHÎ‰_, fiı
CÎÎÀ-Á_¿S’ ⁄_‘ ¿flÌfiı …ı K›Îfi ¿fl‰_ ±ıÀ·ı ÁÒZ‹ ÿıË Ï…÷ÎHÎ_ ΩHÎ‰_, fiı
ÏfiƒÎ fiı ±Î‚Á ±Î‰‰Î fi ÿı‰Ì ±ıÀ·ı ¿ÎflHÎ ÿıË Ï…÷ÎHÎ_ ΩHÎ‰_. ±ı‰Ì
flÌ÷ı hÎHÎ ÿıËfiı ∞÷Ìfiı K›Îfi ¿fl‰_.” I›Îflı ÏÁ©Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ¿Ëı …ı, “¿ÎflHÎ
ÂflÌfl ÷˘ ¿Î‚Î ’‰˝÷ …ı‰_ ¿ÃHÎ »ı ÷ı ⁄Ë ÿÎ¬Õ˘ ¿flÌ±ı I›Îflı Ï…÷Î›, ÷ı
…ı‹ ¿>‰Î‹Î_◊Ì »Ì’flfiı ¿Î’‰Ì Ë˘› ÷ıfiı ÀÎ_¿HÎ_-Ë◊˘Õ˘ ·¥fiı ¬˘ÿÌ±ı I›Îflı
ÁÎ_…ı À˘’·Ì √Î‚ fiÌ¿‚ı ±ı‰_ ¿ÃHÎ »ı.” I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “±‹ı
Áfl_√_1 ÿ¥±ı »Ì±ı fiı ⁄ÁıÓ-⁄ÁıÓ √ÎÕÎ_ ’ÎHÎÎ fiÌÁflı »ı, ÷ı Â_ ? ÷˘ ‰Î÷w’Ì
ÁÎ_√ÕÌ±ı2 ¿flÌfiı ÿÎfl ÿ¥±ı »Ì±ı fiı ¤√‰ÎfifiÎ Ïfiç›w’Ì ÿÎw ¤flÌ±ı
»Ì±ı fiı ¤√‰Îfi fiı ¤√‰ÎfifiÎ ÁÎ‘fi˘ ‹ÏË‹Î ÷ı w’Ì ±„Bfi ‹Ò¿Ì±ı
»Ì±ı, ÷ıHÎı ¿flÌfiı ¿ÎflHÎ ÂflÌflw’ …ı ±iÎÎfi, ÷ı w’Ì …ı ¿Î‚˘ ’‰˝÷, ÷ıfiı
÷˘ÕÌfiı ⁄˛õw’ ¿flÌfiı ±ZÎfl‘Î‹‹Î_ ‹ËÎflÎ…fiÌ Áı‰Î‹Î_ flÎ¬Ì±ı »Ì±ı, ÷ı
¿Î_¥ ¿ÃHÎ fi◊Ì.” (43)
Á÷˚›√‹Î_ ‹fiW›fiı ·Î¬ ‰flÁfiÌ ±Î‰flÿÎ fiı ËΩfl ‰flÁfi˘
¬ÎÀ·˘ fiı Á˘ ‰flÁ Á‘Ì Õ«¿Î_ ¬Î› I›Îflı ∞‰ Ω› fiı ±Î… ÷˘ hÎÌ…ı
Õ«¿ı ±ZÎfl‘Î‹‹Î_ …‰Î› »ı, ±ı‰_ Á√‹ ¿flÌ fiÎA›_ »ı; ’HÎ F›Î_ Á‘Ì
±iÎÎfi »ı I›Î_ Á‘Ì VhÎÌ, ƒT›, ÿÌ¿flÎ, ÿÌ¿flÌ, ‹ıÕÌ, Ë‰ı·Ì, flÎF›ÁQ≤Ï© fiı
flÎF›·Z‹Ìfiı Ï‰Êı Á¬ ‹fiÎ› »ı. …ı‹ »˘¿flÎ_ ‘Ò‚fiÌ CÎ˘·Ï¿›_3 ¿flı »ı fiı
1. …‹Ìfi‹Î_ ¬ÎÕ˘ ¬˘ÿÌ, ¬Õ¿ ÷˘Õ‰Î ¿ı ÂhÎfi˘ fiÎÂ ¿fl‰Î ‰’flÎ÷Ì ÿÎw√˘‚ÎfiÌ
±ı¿ ›„@÷ ¿ı ÷ı ‹ÎÀıfiÌ ⁄fiÎ‰À.
2. …‹Ìfi ¿ı ’J◊fl‹Î_ ¬ÎÕ˘ ¿fl‰Î ‹ÎÀı ‰’flÎ÷_ ·˘œÎfi_ ±HÎÌ‰Î‚_ ±˘Ωfl.
3. fiÎfiÎ_ »˘¿flÎ_fiı fl‹‰Îfiı ‹ÎÀı …‹Ìfi ÁÎŒ ¿flÌ ‘Ò‚fiÌ ’Î‚ ¿flÌ ◊÷_ CÎfl,
CÎflCÎflfiÌ fl‹÷.
≠¿flHÎ-3 121
ÃÌ¿flÎfiÌ1 √Î›_ ¿flı »ı fiı «ˆ›ÎfiÎ2 fiı ¿Î«Ï·›_fiÎ CÎ˘ÕÎ ¿flı »ı fiı Á¬ ‹Îfiı

»ı, ÷ı‹ ±ı ’HÎ Á¬ ‹Îfiı »ı; ’HÎ F›Îflı iÎÎfi ◊Î› I›Îflı Á‰ı˝ ¬˘À<_ ◊¥
Ω›. …ı‹ ¤Î·ÿıÂ‹Î_ ⁄˛ÎõHÎ «ÎS›˘ …÷˘ Ë÷˘ ÷ıfiı ÁÎ‹˘ fl⁄ÎflÌ ‹Y›˘.
÷ıHÎı ’Ò»u_ …ı, “‹ËÎflÎ…, flÎ∞ ¿ı‹ ◊›Î »˘ ?” I›Îflı ÷ı ⁄˛ÎõHÎ ⁄˘S›˘ …ı,
“flÎ∞ fi ◊¥±ı ? ÿÁ √Îμ «ÎS›Î ±ÎT›Î »Ì±ı fiı …‚ ’ÎÁı ±ÎT›Î_ »ı, ÷ı
fiËÎÂ_-‘˘Â_ fiı ÀÌ‹HÎ ¿flÂ_.” I›Îflı ÷ı fl⁄ÎflÌ ⁄˘S›˘ …ı, “Ëˆ›_ Œ˘Õu ‹Î,
ΩıÕÎ ’ËıflÌfiı «ÎS›˘ ±Î‰_ »\_ fiı ’ÎHÎÌ ÷˘ {Î_{‰ÎfiÎ_ ⁄‚ı »ı !” I›Îflı ÷ı
⁄˛ÎõHÎfiÎ ‹fiÁÒ⁄Î Á‰ı˝ ¬˘ÀÎ ◊¥ √›Î. ÷ı‹ F›Îflı iÎÎfi ◊Î› I›Îflı Á‰ı˝
¬˘À<_ ◊¥ Ω› ±fiı …ı Q≤√·Î_ …ı‰Î ∞‰ »ı ÷ı ÷˘ Ï‰Ê›fiı ÁÎ«Î ‹ÎfiÌfiı
ÿ˘ÕuÎ ¿flı »ı. …ı‹ {Î_{‰ÎfiÎ_ …‚fiı ÿı¬Ìfiı Q≤√·Î_ ÿ˘Õı »ı ÷ı‹. ±fiı ‹fiW›
»ı ÷ı ÿı¬ı »ı ’HÎ ¬˘ÀÎ_ ΩHÎı »ı ±fiı ÁÒ›˝fiÎ fl◊‹Î_ ⁄ıÃÎ »ı ÷ıfiÌ ºÏWÀ‹Î_
÷˘ {Î_{‰ÎfiÎ_ ’ÎHÎÌ fi◊Ì, ÷ı‹ …ı iÎÎfiÌ »ı ÷ıfiÌ ºÏWÀ‹Î_ ÷˘ ≠¿ÚÏ÷fi_ ¿Î›˝
¿Î_¥ ±Î‰÷_ fi◊Ì. (44)
ÁIÁ_√ @›Îflı ◊Î› ? ÷˘ F›Îflı ⁄ÿÏfl¿Îl‹ …ı‰_ fiı rı÷¶Ì’ …ı‰_
V◊Îfi¿ Ë˘› fiı ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, √˘’Î‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì fiı V‰w’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì
±ı‰Î ‹˘ÀÎfi˘ Ïfifl_÷fl Á_√ Ë˘› fiı ⁄˛õÎfiÎ ¿S’ ’›Ù÷ ±Î›W› Ë˘›, I›Î_
Á‘Ì iÎÎfi√˘ÏWÃ ¿flÌ±ı I›Îflı ÁIÁ_√ ◊Î› »ı, ’HÎ ÷ı Ï‰fiÎ ÁIÁ_√ ◊Î›
fiÏË. ±ı‹ ¿ËÌfiı ‰‚Ì ⁄˘S›Î …ı, “@›Î_ √v ¿›Î˝ »ı ? fiı √v ¿›Î˝ Ë˘› ÷˘
÷ıfiÎ √HÎ ±Î‰‰Î Ωı¥±ı fiı ?
Á‰˘˝’ÏfiÊÿ˘ √Î‰˘ ÿ˘B‘Î √˘’Î·fiLÿfi— –
’Î◊˘˝ ‰IÁ— Á‘Ì¤˘˝@÷Î ÿB‘_ √Ì÷ÎQ≤÷_ ‹Ë÷˚ ––3
±ı‹ ¿˘¥±ı ¿›Ù »ı ? …ı‹ ¤√‰Îfiı √Ì÷ÎfiÌ √Î› ¿flÌ fiı ±…\˝fifiı ‰Î»Õ˘
1. ‹ÎÀÌfiÎ ‰ÎÁHÎfiÎ ÷ÒÀı·Î À<¿ÕÎ.
2. ±ı fiÎ‹fi_ CÎÎÁ. fiÌ«ÎHÎ‰Î‚Ì …‹Ìfi‹Î_ Á÷÷ ’ÎHÎÌ ¤flÎ¥ flËı÷Î_ I›Î_ ¿‹fl ¿ı
»Î÷Ì …ı‰Õ<_ ±Î CÎÎÁ ∂√ı »ı. ÷ıfiı ‹˘fl …ı‰Ì ¿·√Ìfi_ {Ò‹¬_ Ë˘› »ı.
(μfiÎ‚Î‹Î_ ÁÒ¿Î›ı·Ì ±Î …‹Ìfi ¬˘ÿ÷Î_ fiÌ«ı Á√_‘Ì‹Îfi √Î_Ãu˘ fiÌ¿‚ı »ı. ÷ıfiı
‹˘◊ ¿Ëı‰Î› »ı. ±Î ‹˘◊fi˘ ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ μS·ı¬ ±Î‰ı »ı.)
3. Á‰˝ μ’ÏfiÊÿ˘w’Ì √Î›˘ »ı, ÿ˘ËfiÎfl √˘’Î·fi_ÿfi lÌ¿ÚWHÎ »ı, ±…\˝fiw’Ì
‰Î»Õ˘ »ı, √Ì÷ÎQ≤÷w’Ì ‹ËÎfi ÿÒ‘ »ı ±fiı ⁄Ï©ÂÎ‚Ì ‹fiW› ÷ıfi˘ ¤˘@÷Î
(’ÌfiÎfl˘) »ı.
122 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
¿flÌfiı ÿÒ‘ ’Î›_, ±ı‹ ¿˘¥fiı ‘ÎT›Î »˘ ? ±fiı …ıfiı ÁÎ‹Î ‘‰flÎT›Î Ë˘› ÷ı
÷˘ √ÏÕ›_ ‰Î‚ı fiÏË, fiı ·˘¤, ¿Î‹, flÁÎV‰Îÿ, VfiıË fiı ‹Îfi ±ı‹Î_ …ı
√ÏÕ›_ ‰Î‚ı »ı1 I›Î_ Á‘Ì √v ¿›Î˝ fi◊Ì ±fiı √v ¿›Î˝ Ë˘› ÷ı ÷˘ √ÏÕ›_
‰Î‚ı … fiÏË.” (45)
‰fl÷Î·‹Î_ ±Î_⁄Î ËıÃı «Îfl ’ÎÀÌÿÎflı ‹ËÎflÎ…fiı ¿èÎ_ …ı, “‹ËÎflÎ…,
÷‹ÎflÎ_ «flHÎÎflÏ‰_ÿ ÁÎ‹_ Ωı¥±ı »Ì±ı ÷˘ ÷‹ı ’vÊ˘kÎ‹ …HÎÎ±˘ »˘ fiı
÷‹ÎflÎ ÂflÌfl ÁÎ‹_ Ωı¥±ı »Ì±ı ÷˘ ÷‹ı ‹fiW› …ı‰Î …HÎÎ±˘ »˘.” I›Îflı
‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ …ı, “‰ˆflÎÀ ⁄˛õÎ »ı ÷ıHÎı ÷ıfiÎ_ ’«ÎÁ ‰flÁ fiı ÿ˘œ ’Ë˘fl
Ïÿ‰Á «Õu˘ I›Î_ Á‘Ì ±Î «flHÎÎflÏ‰_ÿfiÌ V÷Ï÷ ¿flÌ, I›Îflı ±Î ⁄ı
«flHÎÎflÏ‰_ÿ M≤J‰Ì μ’fl ±ÎT›Î_ »ı, ’»Ì ÷‹Îflı ÷˘ ÁÒ{ı ±ı‹ Á‹Ω›.” ’»Ì
‰‚Ì ’Ò»u_ …ı, “CÎHÎı Ãı¿ÎHÎı Á¤Î ÿÌÃÌ »ı ’HÎ ±Î‹ ±ı¿ fi…flı ÷‹ÎflÌ ÁÎ‹_
Ωı¥ flèÎÎ »ı ÷ı ¿ı‹ Á‹…‰_ ?” I›Îflı ‹ËÎflÎ… ⁄˘S›Î …ı, “Ë_ Áÿ˚√vw’Ì
ÁÒ›˝ ≠√À ◊›˘ »\_ fiı ±Î Á‰ı˝ ¿‹‚ ¬ÌS›Î_ »ı, ÷ı ‹ÎflÎ ÁÎ‹_ Ωı¥ flèÎÎ_ »ı.”
’»Ì ÷ı ÁIÁ_√ ¿flÌfiı ’˘÷Îfiı CÎflı √›Î. ±ı‹ ‹‹ZÎfiÎ_ ·ZÎHÎ »ı. (46)
±ı¿ ⁄Î‰ı ±Î‰Ìfiı ¿èÎ_ …ı, Ëı ‹ËÎflÎ… ! ÷‹ı ÷˘ ⁄Ë ¤Ò_Õ<_ ¿›Ù ! I›Îflı
‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ …ı, “Â_ ¤Ò_Õ<_ ¿›Ù ?” I›Îflı ÷ı ⁄˘S›˘ …ı, ⁄Î¥-¤Î¥fiÌ Á¤Î
¿˘¥±ı fi˘¬Ì fiË˘÷Ì ¿flÌ ÷ı ÷‹ı ¿flÌ, ±ı ⁄Ë ¤Ò_Õ<_ ¿›Ù. I›Îflı ‹ËÎflÎ…
⁄˘S›Î …ı, “Ë_ ±Ïfiÿı˝Â◊Ì2 ±ÎT›˘ »\_, ¿Ëı÷Î_ Ë_ ±ZÎfl‘Î‹‹Î_◊Ì ’vÊ˘kÎ‹
±ÎT›˘ »\_ fiı Á√Î‚‰˘3 »\_, ÷ı ‹ÎflÌ ÁÒ√ «ÕÌ √¥ »ı, fiÌ¿fl ÷˘ ¿Î_¥ fi˘¬Î_
flËı ±ı‰Î_ fi◊Ì.” ÷ı ‹ËÎflÎ…fiÌ ÁÒ√ »ı I›Î_ Á‘Ì fi˘¬Î flËı‰Î› »ı, fiÌ¿fl ÷˘
¤ı√Î_ ◊¥ ΩÂı. fiı ‰‚Ì ¿˘¥¿ı ’Ò»u_ …ı, “’vÊfi_ ‹fi @›Î_ flËı÷_ ËÂı ?”
’»Ì ‹ËÎflÎ… ⁄˘S›Î …ı, “±Î… … ±‹ı Ï‰«Îfl ¿›˘˝ »ı …ı, ’vÊfi_ ‹fi
VhÎÌfiÎ √èÎ ±_√‹Î_ flËı »ı fiı VhÎÌfi_ ‹fi »ı ÷ı ’vÊfiÎ √èÎ ±_√‹Î_ flËı
»ı,” ±ı‹ Á‰ı˝fiÎ_ ±_÷fl ¿ËÌ ÿÌ‘Î_. (47)
·Î¬ ‹HÎ ·˘œÎfiÌ ·˘œÌ ‘√Ì Ë˘› ÷ıfiÎ μ’fl ±ı¿-⁄ı ’ÎHÎÌfiÎ CÎÕÎ
œ˘‚Ì±ı ÷ıHÎı ¿flÌfiı Ãflı fiÏË. fiı ÃÎfl‰Ì Ë˘› ÷˘ √_√ÎfiÎ ‘flÎ‹Î_ ·¥fiı
1. ’Î»Î ’Õı »ı.
2. …ıfi˘ ∞‰˘, ¥rfl˘ ¿ı ÂÎVhÎ¿Îfl˘◊Ì Ïfiÿı˝Â - ‹Î’ fi ◊¥ Â¿ı ÷ı‰_ ±’ÏflÏ‹÷.
3. ÁÒ√ flÎ¬fiÎfl.
≠¿flHÎ-3 123
fiÎ¬Ì±ı ÷˘ ÿÁ-’_ÿfl Ïÿ‰Á Á‘Ì ÷˘ Ë‰ı·Ì …ı‰ÕÌ »˘Y›_1 ∂»‚ı I›Îflı

‹Î_Õ ‹Î_Õ Ãflı. ÷ı‹ ’_«Ï‰Ê›ı ¿flÌfiı ÷˘ ∞‰ ‘√Ì Ω› »ı, ÷ıfiı ±ı¿-⁄ı
Ïÿ‰Á flËÌfiı ΩHÎı …ı, ÀÎœ˘ ¿flÌ Ω™; ±ı‹ ÀÎœ˘ ◊Î› fiÏË. fiı …ıfiı ÀÎœ˘
¿fl‰˘ Ë˘› ÷ıfiı ÷˘ ÿÁ-’_ÿfl Ïÿ‰Á Á‘Ì ÷˘ Œıfl «Õu˘ Ë˘› ÷ı ∂÷flı I›Îflı
‰Î÷ ‹Î_ÏË ’ıÁı; ’»Ì ÀÎœ<_ ◊Î› »ı ±fiı ÁÎ‘ ’ÎÁı ¿˘HÎ ±Î‰ı »ı ? fiı …ı
ÁÎ‘ ’ÎÁı ±Î‰ı »ı ÷ıfiı ÷˘ ¿˘¥ ‰Î÷fiÌ ¿Áfl flËı … fiÏË. ±ı‹ ¿ËÌfiı
⁄˘S›Î …ı,
“÷Ìfi ÷Î’¿Ì {Î‚ …›˘˝ ≠ÎfiÌ ¿˘¥ ±Î‰ı,
÷Î¿<_ ÂÌ÷· ¿fl÷ ÷fl÷ Ïÿ·ÿÎË Ï‹ÀÎ‰ı;
¿ËÌ ¿ËÌ Á_ÿfl ⁄ıfi flıfi-±iÎÎfi Ïfi¿ÎÁı,
≠√À Ë˘÷ ’ÏË»Îfi iÎÎfi μfl ¤Îfi ≠¿ÎÂı;
‰ˆflÎB› I›Î√ flÎ…÷ Ï‰‹‚ ¤‰ÿ—¬ ¿ÎÀ÷ …_÷¿˘.
¿Ëı ⁄˛õ‹Ïfi ±Î …@÷‹ıÓ Á_√ ±fi’‹ Á_÷¿˘.”
±ı‰˘ ÁIÁ_√ ‹Y›˘ »ı, ’HÎ Á‹Î√‹ Ï‰fiÎ ¿˘¥fiı √‹ ’Õ÷Ì fi◊Ì. fiı F›Î_
Á‘Ì ÁI’vÊfi˘ Á_√ fi◊Ì ◊›˘ I›Î_ Á‘Ì ¿Î_¥ fi◊Ì ◊›_. ÷ı μ’fl ⁄˛õÎfi_ÿ
V‰Î‹Ìfi˘ Á‰ˆ›˘ ⁄˘S›Î …ı,
flÎ… ¤›˘ ¿ËÎ_ ¿Î… Á›˘˝, ‹ËÎflÎ… ¤›˘ ¿ËÎ_ ·Î… ⁄œÎ¥,
ÂÎË ¤›˘ ¿ËÎ_ ‰Î÷ ⁄œÌ, ’÷ÁÎË ¤›˘ ¿ËÎ_ ±Îfi ŒÌflÎ¥,
ÿı‰ ¤›˘ ÷˘ ¿ËÎ_ ¤›˘, ±Ë‹ı‰ ⁄œu˘ I≤WHÎÎ ±Ï‘¿Î¥,
⁄˛õ‹Ïfi ÁIÁ_√ Ï‰fiÎ, Á⁄ ±˘fl ¤›˘ ÷˘ ¿ËÎ_ ¤›˘ ¤Î¥.
±ı‹ ÁI’vÊfi˘ Á_√ fi◊Ì ¿›˘˝ I›Î_ Á‘Ì ¿Î_¥ ¿›Ù fi◊Ì. (48)
V‰Î‹Ì±ı Á‰ı˝ ‘Î‹fiÎ ‹@÷ ÁÎ◊ı ≠ë-μkÎfl ¿›Î˝, ÷ı ¿˘¥ ‹@÷
∞I›Î fiÏË. ÷ı ‰Î÷ ’˘÷ı ¿flÌ …ı, “≠◊‹ ÷˘ ΩH›ı …ı, Ë_ ⁄ÿÏfl¿Îl‹‹Î_
√›˘ ÷ı ⁄ÿÏfl¿Îl‹fiÎ ‹@÷ ‹fiı ≠ë-μkÎfl‹Î_ ∞I›Î fiÏË; ’»Ì ΩH›ı …ı,
Ë_ rı÷¶Ì’‹Î_ √›˘ I›Îflı ÷ı rı÷¶Ì’fiÎ ‹@÷ ’HÎ ∞I›Î fiÏË. ’»Ì ΩH›ı
Ë_ ‰ˆ¿<_Ã‹Î_ √›˘ I›Îflı ÷ı ‰ˆ¿<_ÃfiÎ ‹@÷ ’HÎ ∞I›Î fiÏË; ’»Ì ΩH›ı Ë_
√˘·˘¿‹Î_ √›˘, I›Îflı ÷ı √˘·˘¿fiÎ ‹@÷ ’HÎ ∞I›Î fiÏË; ’»Ì ΩH›ı Ë_
±ZÎfl‘Î‹‹Î_ √›˘; I›Îflı ÷ı ‹@÷ ÁÎ◊ı ‹Îflı ⁄fl˘⁄fl ≠ë-μkÎfl‹Î_ ÃÌ¿
1. »˘‚.
124 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
’Õu_.” ’»Ì √˘’Î‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ¿èÎ_ …ı, “±Î… ÷˘ ±Î‹ ◊›_.” I›Îflı
√˘’Î‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “‹ËÎflÎ…ı ±ı‹ …HÎÎT›_ …ı, ⁄ÌΩ ‘Î‹fiÎ
‹@÷fi_ iÎÎfi ±Î‰_ »ı ! ‹ÎÀı ¤√‰ÎfifiÎ V‰w’ Á_⁄_‘Ì iÎÎfi ÷˘ ±ZÎfl-
‘Î‹fiÎ ‹@÷‹Î_ »ı ¿ı ±Î_ËŸ ±ı¿Î_Ï÷¿ ÁÎ‘‹Î_ »ı, ’HÎ ⁄Ì…ı fi◊Ì fiı ⁄Ì…ı
÷˘ ⁄Ì…\_ iÎÎfi »ı.” (49)
⁄Ì…ı @›Î_› ∞‰ ±À¿÷˘ fi◊Ì fiı ‹ËÎflÎ…fiı ’vÊ˘kÎ‹ Á‹…‰Î I›Î_
±À¿ı »ı. …ı‹ √…flÎ÷fiÎ_ CÎ˘ÕÎ_ »ı ÷ı ·Î_⁄Î ⁄Ë fiı ¿ÎÃÎ‚Î_1 ⁄Ë, ’HÎ
F›Îflı ‘˘Ïfl›˘2 ÿı¬ı I›Îflı ±À¿ı »ı, ÷ı ¿Î’Ì fiÎ¬ı ÷˘› Õ√ ÿı fiÏË fiı ÁÎ‹_
¬ÎÁÕ<_ μ√ÎQ›_ Ë˘› ÷˘ @›Î_¥ fiı @›Î_¥ ¤Î√Ì Ω›. fiı ±·ˆ›Î¬Î«flfiÎ
CÎ˘ÕÎ_fiı «ÕÎμ ¿fl‰Î_ Ë˘› ÷ıfiı ⁄ÁıÓ »˘¿flÎ √˘ÀÎ ‰Î‚Ìfiı ∂¤Î Ë˘› ÷ı‹Î_
‰«˘‰« fiÎ¬Ìfiı «ÕÎμ ¿›ÎÙ Ë˘› ÷ı @›Î_› ±À¿ı fiÏË.3 …ı‹ ÁÎ‹÷
’÷_√4 ’Î_«ÁıÓ ⁄¬÷Ïfl›Î5 ∂¤Î Ë÷Î ÷ı‹Î_◊Ì ‹˘ÀıflÎfiÎ ÿÌ¿flÎfiı ‹ÎflÌfiı
±Î‰÷Î flèÎÎ. ±ı‰Ì flÌ÷fi˘ …ı Ë˘› ÷ı @›Î_› ±À¿ı fiÏË. ±ı μ’fl »_ÿ
⁄˘S›Î …ı,
“÷flÌ ‰ı√‰_÷Î …ÏflÁÎ …ÃÎHÎ_, Ïÿ›_÷Î μÕÎHÎ_ …ıÏË Q≤√ÕÎHÎ_,
Á«ı ‰Î√flÎ√_ fiÀÎ_F›_ fi«ıflÌ, Ïÿfi ±ı¿ Ë˘ÁÌ Á⁄ı ¬Î¬ œıflÌ.”6
±ı‰Ì flÌ÷fiÎ …ı Ë˘› ÷ı @›Î_› ±À¿ı fiËŸ. (50)
√‹ı ÷ı‰˘ ’ÎHÎÌfi˘ ÷Ïfl›˘7 Ë˘› ÷ıfiı ’HÎ ¤‹flÌ ⁄ÕÎÕÌ ÿı, ÷ı
fiÌÁflÎ› fiÏË; fiı ‰‚Ì ⁄Ì…\_ ºWÀÎ_÷ …ı, ÷Ìflı ¿flÌfiı ·Ï‰_√ ‰Ÿ‘ı ÷ı‰˘
1. ¿ÿÎ‰fl, ÁÎflÎ_ ⁄Î_‘‰Î‚Î_.
2. ’ÎHÎÌfiÌ fiÌ¿.
3. ±rÏfiWHÎÎ÷˘ ‰»ıfl˘ ‹˘À˘ ◊Î› I›Îflı ÷ıfiÎ ‹˘Ó‹Î_ «˘¿Õ<_ √˘Ã‰Ì, ·√Î‹ ‹Ò¿Ìfiı
÷ıfiÌ ’ÌÃ ’fl ⁄ıÁÌ ÷ıfiı ¿ı‚‰ı. Âw±Î÷◊Ì … ·ÕÎ¥‹Î_ «ÕÎμ ¿›Î˝ Ë˘› ÷˘ ÷ı
@›Î_› ’Î»Î fi ËÃı.
4. Ï{_{Î‰ÿflfiÎ ±·ˆ›Î¬Î«flfiÎ Ï’÷Î.
5. ÁˆÏfi¿˘.
6. ±◊˝ — ¿˘¥fiÌ ’ÎÁı ÁÎ«Ì …flÌ ¤flı·Î ÂHÎ√Îflı ›@÷ ‰ı√‰Îfi, ËflHÎ …ı‰Î
±Î¿ÎÂ‹Î_ ∂Õ÷Î CÎ˘ÕÎ Ë˘› ¿ı …ı ±Î_¬fiı ≥ÂÎflı ·√Î‹ ’fl fiÀfiÌ …ı‹ fiÎ«÷Î
Ë˘›, »÷Î_ ±ı ±ı¿ Ïÿ‰Á flÎ¬fi˘ œ√·˘ ◊¥ …Âı.
7. ÷fl‰ˆ›˘.
≠¿flHÎ-3 125
±Î_À<¿ÿÎfl1 Ë˘› fiı ÷ı ÷Ìflfiı ’HÎ ‰Î› Œ√Î‰Ì ÿı »ı, ÷ı‹ √‹ı ÷ı‰˘
ÁÎ_A›‰Î‚˘ Ë˘› ¿ı ›˘√‰Î‚˘ Ë˘›, ÷ıfiı ’HÎ VhÎÌw’ ’ÎHÎÌfiÌ ¤‹flÌ ÷ı ÷˘
⁄ÕÎÕÌ ÿı »ı, ÷ı fiÌÁflÎ› fiÏË; ÷ı‹ … √‹ı ÷ı‰˘ ±_÷º˝ÏWÀ‰Î‚˘ Ë˘› ÷ıfiÌ
T≤ÏkÎfiı ’HÎ ÿıÂ¿Î‚ÎÏÿ¿ ±ÎÃ »ı ÷ı Õ√Î‰Ì fiÎ¬ı »ı, ’HÎ ±_÷º˝ÏWÀ ◊Î‰Î ÿı
fiÏË. ÷ı μ’fl f·˘¿ ⁄˘S›Î …ı,
Á_√_ fi ¿<›Î˝÷˚ ≠‹ÿÎÁ Ω÷ ›˘√V› ’Îfl_ ’fl‹ÎvvZÎ— –
‹IÁı‰›Î ≠Ï÷·O‘ÎI‹·Î¤˘ ‰ÿ„L÷ ›Î fiÌfl›¶Îfl‹V› ––2
±ı‰Î ±ı‰Î CÎHÎÎ¿ f·˘¿ ⁄˘·Ìfiı ¿èÎ_ ¿ı ¿ıfiÌ ⁄Ï© ¤ıÿÎ÷Ì fi◊Ì ÷˘
¿Î‹ÎÏÿÏ¤Ï‰˝ËÌfiÎ ›ı ÁÎk‰÷Î— ZÎÌHÎ‰ÎÁfiÎ –
÷ıÊÎ_ ÷ ⁄Ï©¤ıÿÎ› @‰ÎÏ’ ¿Î·˘ fi Â@fi÷ı ––3
±ı f·˘¿ ⁄˘·Ìfiı ¿èÎ_ …ı, “…ıHÎı ÁÎ„k‰¿ ÁıT›Î Ë˘› fiı ¿Î‹ÎÏÿ¿ ÿ˘Êı flÏË÷
◊›Î Ë˘› fiı ‰ÎÁfiÎ ¿<_ÏÃ÷ ◊¥ √¥ Ë˘› ÷ıfiÌ ⁄Ï© ¤ıÿÎ÷Ì fi◊Ì fiı
⁄ÌΩfiÌ ÷˘ ¤ıÿÎ¥ Ω› »ı, ÷ı‹Î_ Á_Â› fi◊Ì.” (51)
±fiı Ï‰Ê› ÷˘ ⁄Î_‘ı ±ı‰Î »ı, ’HÎ F›Î_ Á‘Ì ‹˘Ë »ı I›Î_ Á‘Ì
…HÎÎ› fiÏË. ¿ı‹ …ı, ¿ı‰Î ‰ˆflÎB›‰Îfi ! ÷ıfiı ’HÎ ⁄Î_K›Î. ÷ıfiÎ_ fiÎ‹ √˘Ï‰_ÿ
V‰Î‹Ì ÷◊Î ’fl‹Ë_ÁÎfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷◊Î ‹ËÎ≠¤ fiÎ‹ı ÁÎ‘, ±ı ±ÎÏÿ¿ CÎHÎÎ
CÎHÎÎfiı ⁄Î_K›Î. ÷ıfiÌ Ï‰„@÷ …ı, √˘Ï‰_ÿ V‰Î‹Ìfiı ¿ı‰˘ ‰ˆflÎB›, ÷˘ Á_ÁÎflfi˘
I›Î√ ¿flÌfiı «ÎS›Î ÷ı flV÷Î‹Î_ ±ı¿ flÎΩfiÌ ⁄ÎfiÌ4 ÿÁ ËΩfl wÏ’›Îfi_
Á˘fi_ ·¥ ⁄ıÃı·. ’»Ì √˘Ï‰_ÿ V‰Î‹Ìfi_ w’ Ωı¥fiı ¿Ëı …ı, “±Î Á˘fi_ fiı Ë_
÷‹ÎflÌ »\_.” ’»Ì Ï‰«Îfl ◊›˘ …ı, “≠¤ ¤…‰Î fiÌÁflı »ı ÷ıfiı ±ÎÕÌ ÏÁÏ©›_
±Î‰ı »ı, ÷ı ‹Îflı ÏÁÏ© ±Î‰Ì.” ’»Ì ÷˘ ’˘÷Îfi_ ·Ò√Õ<_ ‹Ò¿Ìfiı ¿èÎ_ …ı,
“⁄ıÁ, ¬hÎı5 …¥ ±Î‰_.” ±ı‹ ¿ËÌfiı «ÎS›Î √›Î. ±ı‰Î ‰ˆflÎB›‰Îfi, ÷ı
1. ÏfiÂÎfi⁄Î….
2. ‹ÎflÌ Áı‰Î±ı ¿flÌfiı …ıHÎı ±ÎI‹·Î¤ ‹ı‚T›˘ »ı ÷ı‰Î, ›˘√fi˘ ’Îfl ’Î‹‰Î
≥E»÷Î ’vÊı VhÎÌ±˘fi˘ Á_√ ¿ÿÌ ¿fl‰˘ fiËŸ, ¿ı‹ ¿ı (Ï‰¶Îfi˘±ı) ÷ıfiı fifl¿fi_
¶Îfl ¿èÎ_ »ı. (¤Î√‰÷ — 3/61/39)
3. …ı±˘ ¿Î‹ÎÏÿ ±_÷—ÂhÎ±˘±ı flÏË÷, ‹ÎÀı … ‰ÎÁfiÎ±ı ‰Ï…˝÷, Á©‹˝ÏfiWÃ
¤√‰ÿ˚¤@÷˘ »ı ÷ı±˘fiÌ Áÿ˚⁄Ï©fiı ¤ıÿ‰Î ‹ÎÀı ÷˘ ¿Î‚ @›Îflı› ’HÎ Á‹◊˝
◊÷˘ fi◊Ì. ¿Î‚fi_ ÁÎ‹J›˝ ÷ı±˘‹Î_ ≠‰÷˝÷_ fi◊Ì. (‰ÎÁÿı‰‹ÎËÎIQ› — 8/7)
4. ⁄Î_ÿÌ (ÿÎÁÌ). 5. ÏÿÂÎ±ı, Â˙«.
126 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
’HÎ √_√Î‹ÎfiÌ ÿÎ‚, ¤Î÷ fiı fl˘ÀÏ·›_‹Î_ ⁄_‘ÎHÎÎ. ÷ıfiı ‹ËÎflÎ…ı hÎHÎ flÎ÷
fiı hÎHÎ Ïÿ‰Á Á‘Ì1 √Î‹ … ±Î‰‰Î ÿÌ‘_ fiÏË; I›Îflı ËÎ◊ ΩıÕÌfiı ¿èÎ_ …ı,
“Ëı ‹ËÎflÎ… ! ¿ı‹ ¿fl‰_ »ı ?” ’»Ì ‹ËÎflÎ… ⁄˘S›Î …ı, ““flŸ√HÎÎ_ fiı
√Î…flfiÌ ‹Î‚Î √‚Î‹Î_ CÎÎ·Ìfiı …ı÷·’fl …¥ Ï¤ZÎÎ ‹Î√˘. ’»Ì ¿˘¥
¿ËıÂı …ı, “√˘Ï‰_ÿ V‰Î‹Ì ¿Î_¥ Ωı¥Âı ?” I›Îflı ¿Ëı‰_ …ı, “ËÎμ !!” “±flı,
√˘Ï‰_ÿ V‰Î‹Ì √Î_ÕÎ ◊›Î ?” I›Îflı ¿Ëı‰_ …ı, “ËÎμ !!”” ±ı‹ ¿flÌfiı V‰¤Î‰
‹¿ÎT›Î. fiı ’fl‹Ë_ÁÎfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ÷˘ √Î›_‹Î_ ⁄ı ‰flÁ ±ÎÁfi ¿›Ù ÷ı ’Î»\_
ÁÎ‘‹Î_ ±ÎÁfi ◊›_ fi◊Ì. fiı hÎHÎ T≤ÏkÎ2 ÷˘ ’˘÷ı ÁÎflV‰÷ ¤H›Î Ë÷Î fiı
¬˘ΩfiÎ ÷˘ √v ¿Ëı‰Î÷Î, ÷ıfiı ’HÎ ±ı‹ ◊›_. fiı ±ı¿ ÁÎ‘ ‹ËÎ≠¤ fiÎ‹ı
Ë÷˘ ÷ı {˘‚Ì‹Î_ ⁄_‘ÎHÎ˘. ÷ıfiı ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ …ı, “Ë‰ı fiflfiÎflÎ›HÎfiÌ {˘‚Ì
flËı‰Î z˘ fiı ·Z‹ÌfiÎflÎ›HÎfiÌ {˘‚Ì ‹Î√˘.” ’»Ì ‰fl÷Î· ±Î‰Ìfiı ⁄ı-hÎHÎ
Ïÿ‰Á flËÌfiı Ω÷˘ flèÎ˘. ±ı‹ ∞‰ ⁄_‘Î› »ı. (52)
Ë‹HÎÎ_ ‹‹ZÎ±ı ÿıË ‘›Î˝ »ı, ÷ı ‹ËÎflÎ…fiı ±Î‰‰_ ’Õı, ÷ı ÁÎv
±Î‰flÿÎ Ï‰fiÎ ‹ËÎflÎ…ı ‹fiı flÎA›˘ »ı, ÷ı ±‹Îflı ’HÎ ‹ËÎflÎ…fi_ Á¬ ±ı
‹‹ZÎfiı ÿı‰_ ’Õı »ı. fiı ±Î‰flÿÎ ÷˘ ±ßÎ‰fi ‰flÁ◊Ì ‰‘ fi◊Ì, ±ı‹
…L‹˘hÎÌ‹Î_ ·A›_ Ë÷_ fiı ÷ı Ï‰fiÎ ÿıË flèÎ_ »ı ÷ı ÷˘ ±Î Á˘flÃ ÿıÂfiÎ
ËÏfl…fi μ’fl ‹ËÎflÎ…fiı ⁄Ë Ëı÷, ÷ıfiı ’˘÷Îfi_ Á¬ ÿı‰Î ÁÎv ‹ËÎflÎ…ı
‹fiı flÎA›˘ »ı. ÷ı ÂÎ ÁÎv, ÷˘ ’˘÷Îfi_ Á¬ ÿı‰ÎHÎ_ fiÏË, ÷ıfiı ’˘÷Îfi_ Á¬
ÿı‰Î ÁÎv ’˘÷Îfi_ Á‰˝V‰ Ë÷_ ÷ı ÁÎ‘-ÁIÁ_√Ìfiı ±◊ı˝ ¿ÚWHÎÎ’˝HÎ ¿flÌ flÎA›_
»ı ! ÷ı ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ ¿Ì÷˝fi‹Î_ ¿èÎ_ »ı …ı,
±ˆÁı ‹ıflı …fi ±ı¿Î_Ï÷¿ ÷ıÏË Á‹ ±˘fl fi ¿˘¥;
‹@÷Îfi_ÿ ¿Ë÷ ›_ ‹˘Ëfi ‹ıfl˘ ÏË Á‰˝V‰ Á˘¥.
±ı‰Î ÁÎ‘ ‹Y›Î »ı, I›Îflı ÂÌ ‰Î÷fiÌ ¿‹Ì3 flËÌ ? ÷ı μ’fl Á‰ˆ›˘ ⁄˘S›Î …ı,
ÁÎ«ı Á_÷ Ï‹·ı ¿‹Ì ¿ÎË flËÌ, ÁÎ«Ì ÁÌ¬‰ı flÎ‹¿Ì flÌ÷¿<_ ∞;
’flÎ’Îfl Á˘¥ ’fl⁄˛õ Ëı, ÷Î‹ıÓ ÃıflÎ‰ı4 ∞‰ ¿ı Ï«kÎ¿<_ ∞;
ºœ ±ÎÁfi ÁÎ‘¿ı K›Îfi ‘flı, ¿flı iÎÎfi ËÏfl√fi √Ì÷¿<_ ∞;
⁄˛õÎfi_ÿ ¿Ëı ÿÎ÷Î flÎ‹Ë¿ı, ≠¤ ÁÎ◊ ⁄œÎ‰÷ ≠Ì÷¿<_ ∞.
1. ‹œÕÎ◊Ì √œÕÎ …÷Î_ ‰E«ı. 2. T›ÎA›Î, ÀÌ¿Î.
3. ¬Î‹Ì, ¬˘À, ±˘»’. 4. V◊ÎÏ’÷ ¿flÎ‰ı.
≠¿flHÎ-3 127
¤√‰Îfi ±ı‰Î ÁÎ‘‹Î_ flËÌfiı ’˘÷Îfi_ ÿÂ˝fi ÿı »ı, ‰Î÷_ ¿flı »ı, ‹‚ı »ı fiı
ºÏWÀ ‹Î_ÕÌfiı …\±ı »ı. ±ı flÌ÷ı ±fiı¿ ≠¿Îflı Á¬ ±Î’ı »ı. ±ı‰Ì flÌ÷ı ‰Î÷_
¿flÌfiı ÁÏ¬›Î ¿flÌ fiÎA›Î. (53)
…\±˘fiı, ±ı¿ ’vÊ ∂B›˘ ÷ı ’«ÎÁ ¿fl˘Õ ›˘…fi‹Î_ ±_‘Îv_ fi flèÎ_,
÷ı …ı‹ ÁÒ›˝fiÎ Ï¿flHÎı ¿flÌfiı flÎÏhÎfi˘ fiÎÂ ◊Î› »ı, ÷ı‹ ÁI’vÊfiÌ ºÏWÀ ‰Õı
¿flÌfiı ÷˘ ¿˘¥ ÿıÂ‹Î_ ±iÎÎfi flËı … fiÏË ±fiı ÷ı ÁI’vÊ Ï‰fiÎ ÷˘ …ı‹,
Á˘‚¿‚Î ÂÂÌ μ√ÏË, ÷ÎflÎ√HÎ Á‹ÿÎ›;
Á⁄ Ï√Ïfl ÿÎË ·√Î‰Ì±ı, flÏ‰ Ï⁄fi flÎ÷ fi Ω›.
÷ı‹ ±Î ÁÎ‘ Ï‰fiÎ ±iÎÎfi Ω› fiÏË ±fiı ±iÎÎfi √›Î Ï‰fiÎ Á¬ ’HÎ
◊Î› fiÏË. ±flı, ±‹Îflı ÷˘ CÎHÎ_› iÎÎfi ÿ¥fiı ⁄˛õw’ ¿fl‰Î »ı, ’HÎ Â_
¿flÌ±ı, ¿Îfl¬Îfiı √‚ı {ÎS›Î »ı, ÷ı iÎÎfi ¿Ëı‰Î fi‰flÎ ◊Î÷Î fi◊Ì. ¿ı‹ …ı,
…ı‹ …⁄flÎ ¬ıÕ<fiı ‰ıfl ±’fl‰Îflı1 √›_, ÷ı fi‰flÎ ◊Î› fiÏË fiı ‰ıfl ‰Î‚‰Î
Ω› … fiÏË; ÷ı‹ ±‹Îv_ iÎÎfi ±’fl‰Îflı √›_; ’HÎ Ë‰ı ÁÎ‘-ÁIÁ_√Ìfiı
‹ÎflÌ ’ÎÁı flÎ¬Ìfiı ‰Î÷_ … ¿fl‰Ì »ı, …ıHÎı ¿flÌfiı ⁄˛õw’ ◊¥ Ω›. ±ı‹
¿ËÌfiı ⁄˘S›Î …ı, “‰Î÷_ ÁÎ_¤‚Ì ·ıΩı ! ’»Ì ±Î‰˘ Ωı√ ‹‚‰˘ ⁄Ë ÿ·˝¤
»ı ! ‹ÎÀı Á‹Î√‹ ÷˘ ¿flÌ ·ıΩı !” ±ı‹ ¿ËÌfiı ¿èÎ_ …ı, “«ı÷fiËÎflÎ «ı÷Ωı
¿Ë÷ Ë_ ËÎ◊ ⁄Ω›.” ±‹ı ÷˘ ÷Î‚Ì ‰√ÎÕÌfiı ¿ËÌ±ı »Ì±ı, ’»Ì ‰‚Ì
¿ËıÂı …ı, ¿èÎ_ fiÏË.” (54)
±ı¿ ËÏfl¤@÷ı ≠ë ’Ò»u˘ …ı, “⁄ÌΩ ±‰÷Îflı ‰÷˝‹Îfi ’‚ÎT›Î_
fi◊Ì fiı ¿S›ÎHÎ ÷˘ ¿›ÎÙ »ı, fiı ±Î… ‰÷˝‹Îfi ’‚Î‰Ìfiı ¿S›ÎHÎ ¿flı »ı ÷ıfi˘
Â˘ Ëı÷ »ı ?” ’»Ì V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “⁄ÌΩ±ı ¿S›ÎHÎ ¿›ÎÙ »ı ’HÎ ¿ÎflHÎ
ÂflÌfl ÀÎ‚Ìfiı ¿S›ÎHÎ ¿›ÎÙ fi◊Ì, fiı Ωı ¿ÎflHÎ ÂflÌflfiÎ ¤Î‰fiı ÀÎ‚Ìfiı
¿S›ÎHÎ ¿›ÎÙ Ë˘› ÷˘ √˘·˘¿ fiı ‰ˆ¿<_Ã·˘¿‹Î_ ¿Ï…›Î ÂÎ ÁÎv ◊Î› ? ‹ÎÀı
√˘·˘¿‹Î_ flÎÏ‘¿Î∞±ı lÌÿÎ‹Î ÁÎ◊ı ‰œ‰ıÕ ¿flÌ2 ±fiı ‰ˆ¿<_Ã·˘¿‹Î_ …›-
1. …⁄flÎ ¬ıÕ>÷fiı ¬ı÷ÌfiÎ ¬Ò⁄ ¿Î‹fiı ·Ì‘ı ‰ıfl ‰Î‚‰ÎfiÌ dflÁÿ ‹‚ı fiËŸ, ÷ı◊Ì
“⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı” - ±ı‹ ±’fl‰Îflı √›_.
2. ±ı¿ ‰Îfl √˘·˘¿‹Î_ ¤√‰Îfiı Ï‰flΩ fiÎ‹fiÌ √˘’Ìfiı ’˘÷ÎfiÌ ÁÎ◊ı flÎÁ‹_Õ‚‹Î_
·Ì‘Ì. ±Î ÁÎ_¤‚Ì flÎ‘Îfiı flÌÁ «œÌ fiı ¤√‰Îfifiı Ã’¿˘ ÿı‰Î √›Î_. F›Î_ ÷ı
’Ë˘ÓE›Î_ ¿ı ÷fl÷ Ï‰flΩfiÌ ÁÎ◊ı ¤√‰Îfi ±ºU› ◊¥ √›Î. flÎ‘Î∞fiı ‰ÌflΩ ➤
128 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
Ï‰…›ı Áfi¿ÎÏÿ¿ ÁÎ◊ı ‰œ‰ıÕ ¿flÌ;1 ±ı‹ ΩHÎ÷Î_ I›Î_ ¿ÎflHÎ ÂflÌfl fiÏË
ÀY›_ Ë˘› fiı ‹ËÎflÎ… ÷˘ ¿ÎflHÎ ÂflÌfl ÀÎ‚‰Î ÁÎv ÁÎ‘ fiı Ïfi›‹ ÷˘
±ZÎfl‘Î‹‹Î_◊Ì ·¥fiı … ’‘Î›Î˝ »ı. ÷ı ‹ÎÀı ÁÎ‘ ¤√‰ÎfifiÌ μ’ÎÁfiÎ
¿flÎ‰ı »ı fiı Ïfi›‹ı ¿flÌfiı ¤√‰ÎfifiÌ ±ÎiÎÎ ’‚Î‰ı »ı, ÷ıHÎı ¿flÌfiı ÷˘
¿ÎflHÎ ÂflÌflfi˘ fiÎÂ ◊¥ Ω› »ı.” ÷ı μ’fl ¿ÎÏfl›ÎHÎÌfi_ ⁄Îfl‹_ ‰«fiÎQ≤÷
‰_«Î‰Ìfiı ¿èÎ_ …ı, “±Î ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ‹ËÎflÎ…ı ÏÁ©Î_÷ ¿èÎ_ »ı. ÷ı ÁÎv
‰÷˝‹Îfi ’‚Î‰Ìfiı ¿S›ÎHÎ ¿flı »ı, ±ı Ëı÷ »ı.” (55)
±ı¿ Ïÿ‰Á ‹ËÎflÎ…ı ‹fiı ¿èÎ_ …ı, “‹_Õ‚ ⁄Î_‘˘.” I›Îflı Ë_ ¿Î_¥ ⁄˘S›˘
fiÏË. I›Îflı ÁÎ‹_ Ωı¥fiı ¿èÎ_ …ı, “ÁÎ‘ ÷˘ ’Î_« flÎ¬Ì±ı …ı◊Ì ∞‰fi_ ¿S›ÎHÎ
◊Î›.” ±ı‹ ¿ËÌfiı ¿Ëı‰Î ‹Î_ÕuÎ …ı, “ÁÎ‘ ÷˘ ÿÁ flÎ¬Ì±ı, ‰ÌÁ flÎ¬Ì±ı,
’«ÎÁ flÎ¬Ì±ı, Á˘ flÎ¬Ì±ı fiı ÁÎ‘ ÷˘ ⁄ÁıÓ flÎ¬Ì±ı.” ’»Ì ÷˘ Ë_ ⁄˘S›˘
fiÏË, ’HÎ ±_÷ı ±ı‹ ¿›Ù. ±ı ‰Î÷fiÌ ÿÌCÎ˝ÿÂafiı ¬⁄fl ’Õı, ±Î’HÎı ÷˘ ¿Î_¥
ΩHÎÌ±ı fiÏË. ±flı, ±ı¿ Ïÿ‰Á ‹ËÎflÎ…ı ‹fiı ’Ò‰Î˝l‹‹Î_ Ë÷˘ I›Î_ ±Î‰Ìfiı
¿èÎ_ …ı, “Â_ ¿fl˘ »˘ fiı Â_ ¿fl‰Î ±ÎT›Î »Ì±ı ? fiı ⁄˛õ÷ı… ÷˘ Á¿Î¥ √›_
»ı !” ±ı‹ ¿ËÌfiı ÿı¬ÎHÎÎ fiÏË. ÷ı Ïÿ‰Á◊Ì ∞‰fi_ ¿S›ÎHÎ ◊Î› ÷ı‹ …
¿flÌ±ı »Ì±ı ±fiı ±ı¿ Ïÿ‰Á ‹ËÎflÎ…fiı «Îfl ≠ë ’»ÎT›Î, ÷ı‹Î_ ±ı¿ ÷˘
K›Îfi ¿fl‰_, ⁄Ì…\_ ±ÎI‹Î’HÎı ‰÷˝‰_, hÎÌ…\_ ‹Î_ÿÎfiÌ Áı‰Î ¿fl‰Ì fiı «˘◊_
¤√‰ÎfifiÌ ‰Î÷_ ¿fl‰Ì. ±ı «Îflı‹Î_ ±Ï‘¿ ¿˘HÎ »ı, ÷ı ¿Ë˘ ? ’»Ì ‹ËÎflÎ…ı
ÁÎ◊ı ¥W›Î˝ Ë÷Ì, ŒflÌ ±ı¿ ‰Îfl lÌÿÎ‹Î, ¿ÚWHÎ fiı Ï‰flΩ hÎHÎıfiı √˘WÃÌ ¿fl÷Î_
Ωı›Î_. flÎ‘Î∞±ı ¤√‰Îfifiı fi ¿Ëı‰ÎfiÎ_ ‰ıHÎ ¿èÎÎ_ fiı Ïfi_ÿÎ ¿flÌ. ¤√‰Îfi ÷˘
ÁÎ_¤‚Ì flèÎÎ, ’HÎ ÷ı‹fiÎ ’ÎÊ˝ÿ lÌÿÎ‹Î◊Ì ±Î ÁËfi fi ◊›_ ±ıÀ·ı ÷ı‹HÎı
flÎ‘Î∞fiı Ã’¿Î ÁÎ◊ı ÂÎ’ ÿÌ‘˘ ¿ı “√…˝fl Á◊Îflfiı CÎıfl ÷Îfl˘ …L‹ ◊Î›.”
flÎÏ‘¿Î∞±ı ’HÎ lÌÿÎ‹Îfiı ÁÎ‹ı ÂÎ’ ±ÎM›˘ — “÷_ ’HÎ ÿÎfi‰ ¿<‚‹Î_ …L‹ ·ı.”
±Î ÂÎ’fiı ·Ì‘ı lÌÿÎ‹Î Â_¬«ÒÕ fiÎ‹fi˘ ±Áfl ◊›˘. (⁄˛õ‰ˆ‰÷˝’flÎHÎ,
lÌ¿ÚWHÎ…L‹¬_Õ, ’Ò‰Î˝‘˝ — 3/97-113)
1. ‰ˆ¿<_Ã·˘¿‹Î_ Ï‰WHÎfiÎ ¶Îfl’Î‚ ’ÎÊ˝ÿ˘, ⁄_fiı ¤Î¥±˘ Ë÷Î. ±ı¿ ‰Îfl Áfi¿ÎÏÿ¿
‰ˆ¿<_Ã‹Î_ ±ÎT›Î I›Îflı ±Î ⁄_fiı ¤Î¥±˘±ı ÷ı‹fiı fl˘@›Î fiı fiÎfiÎ ⁄Î‚¿˘ √HÎÌ
±’‹Îfi ¿›Ù. ±Î◊Ì ÷ı‹fi˘ ÂÎ’ ’Î‹÷Î_ ⁄_fiı ¤Î¥±˘fiı hÎHÎ …L‹ Á‘Ì
flÎZÎÁ¿<‚‹Î_ …L‹ ·ı‰˘ ’Õı·˘. …› ø‹ı ÏËflH›ÎZÎ, flÎ‰HÎ fiı ÏÂÂ’Î· ◊›˘ fiı
Ï‰…› ø‹ı ÏËflH›¿ÏÂ’, ¿<_¤¿HÎ˝ fiı ÿo÷‰@hÎ ◊›˘.
≠¿flHÎ-3 129
¿èÎ_ …ı, “‰Î÷_ … ±Ï‘¿ »ı.” ÷ı Ïÿ‰Á◊Ì ‹ıÓ ‰Î÷_ ¿fl‰Î ‹Î_ÕÌ »ı, ÷ı flÎ÷-
ÿËÎÕ˘ Á˘’˘ … ’Õ÷˘ fi◊Ì;1 …ı◊Ì ∞‰ ⁄˛õw’ ◊¥ Ω› »ı. (56)
“¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi˘ ±ı‹ ‹÷ …ı, √‚Î‹Î_ ∂fiÌ ¿˘Â CÎÎ·ı ±ıÀ·Ì
’ÌÕÎ ◊Î›, ÷˘’HÎ ¤√‰ÎfifiÌ ±ÎiÎÎ ·˘’‰Ì fiÏË. fiı ‰‚Ì ¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì
±ı‹ ¿Ëı÷Î …ı, V‰Mfifi˘ μ’‰ÎÁ ÷˘ ’Õı fiÏË, fiı Ωı ’Õı ÷˘ ÿıË ’ÕÌ Ω›,
±ı‰˘ ’˘÷Îfi˘ ÃflÎ‰; fiı Ï‰Ê›fiÌ ⁄Ì¿ ÷˘ ¿ı‰Ì flËı …ı, ±S’ ‰«fi‹Î_ Œıfl
’Õı ÷˘ ‹Ë÷˚ ‰«fi‹Î_ Œıfl ’Õu˘ Ë˘›, ±ıÀ·Ì ⁄Ì¿ ·Î√ı. ÷ı ‹ıÓ ±ı¿ Ïÿ‰Á
fi…flı ÿÌÃ_ »ı. ±ı‰Î ¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷ı ÷˘ √_√Î …ı‰Î ! ÷ı …ı‹ √_√Îfi˘
≠‰ÎË «Îfl √Îμ‹Î_ «ÎS›˘ Ω› »ı, ÷ı ¿˘¥fi˘ ËÃÎT›˘ ËÃı fiÏË; ÷ı‹ ÷ı‹fiÌ
T≤ÏkÎ ¿˘¥fiÌ ËÃÎ‰Ì ¤√‰ÎfifiÎ V‰w’‹Î_◊Ì ’Î»Ì ËÃı fiÏË, ÷ı ±ı¿ Ïÿ‰Á
¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ Á‹ÎÏ‘ Ωı¥fiı Á„E«ÿÎfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ …ı, ±‹Îflı
¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ …ı‰_ Ëı÷ fiÏË. fiı ±ı‰Î Ëı÷‰Î‚Î ÷ı ÷˘ √_√Î …ı‰Î fiı
√˘’Î‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷ı ÷˘ ÿÏfl›Î …ı‰Î ! ÷ı ÷˘ ±fi_÷ ∞‰fiı ÁÏ¬›Î ¿flÌ
fiÎ¬ı ÷ı‰Î Ë÷Î.” ±ı‹ ¿ËÌfiı ⁄˘S›Î …ı, “…ı‰Î flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ… Ë÷Î fiı
…ı‰Î √˘’Î‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì Ë÷Î, ÷ı‰Î ÷˘ …HÎÎHÎÎ … fiÏË ! fiı ±Î… ÁÎ‘
ËÂı ÷ıfiı ’HÎ ΩHÎ÷Î fi◊Ì, ÷ıfiı ⁄Ë ¬˘À ΩÂı ! ¿ı‹ …ı, ±ı‰Î ‹˘ÀÎ Ï‰fiÎ
‹ËÎflÎ…fi˘ ÏÁ©Î_÷ ¿˘HÎ ¿ËıÂı ? fiı ⁄ÌΩ ÷˘ ’˘÷ÎfiÌ Á‹…HÎ ≠‹ÎHÎı
Á‹Ω‰Âı, ’HÎ …ı‹ »ı ÷ı‹ Á‹Ω‰÷Î_ ±Î‰ÕÂı fiÏË, ±ı ÏÁ©Î_÷ ‰Î÷ »ı.”
(57)
±‘‹˝ Á√˝ …⁄ ¿fl÷ ≠‰ıÂÎ, Áfl fifl ‹Ïfi ‹gË fiÏË Á¬ ·ıÂÎ.
±ı‹ ¿ËÌfiı ⁄˘S›Î …ı, “±ı‰˘ ±‘‹˝ Á√˝ ÂıHÎı ¿flÌfiı ≠‰ıÂ ◊Î› »ı, ÷˘
F›Îflı ±ı¿⁄ÌΩfiÎ_ ‹fi fi˘¬Î_ ’Õı »ı, I›Îflı ≠‰ıÂ ◊Î› »ı. fiı ±ı¿⁄ÌΩ‹Î_
Á_’ Ë˘› ÷˘ ±‘‹˝ Á√˝ ’ıÁ‰Î ±Î‰ı fiÏË. ÷ı μ’fl ‹ËÎflÎ…fiÌ ¿Ëı·Ì ‰Î÷
¿flÌ …ı, ±ı¿ flÎΩ±ı ÷Ìflfi˘ ¤Î◊˘ ‹_√ÎT›˘ fiı ⁄˘S›Î …ı, “⁄Ï‚›Î‹Î_ ⁄Ï‚›˘
Ë˘› ÷ı ±Î ÷ÌflfiÎ ¤Î◊Îfiı ¤Î_√Ì fiÎ¬˘.” I›Îflı …ı ⁄Ï‚›Î‹Î_ ⁄Ï‚›˘ Ë÷˘
÷ı◊Ì ’HÎ ÷Ìflfi˘ ¤Î◊˘ ¤_√ÎHÎ˘ fiÏË. ’»Ì ¤Î◊Î‹Î_◊Ì ±ı¿ ÷Ìfl ¿ÎœÌfiı ±ı¿
Œ˘ÂÌ‹Î_ Œ˘ÂÌ2 Ë÷˘ ÷ıfiı ¿èÎ_ …ı, “¤Î_√Ì fiÎ¬.” I›Îflı ÷ıHÎı ÷fl÷ ¤Î_√Ì
1. …_’ ‰‚÷˘ … fi◊Ì, ±Ï‰fl÷’HÎı ±¬_Õ «Î· flËı »ı.
2. ¿Î›fl.
130 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
fiÎ_A›˘. ’»Ì ±ı flÎΩ±ı ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ μ‹flÎ‰fiı ¿èÎ_ …ı, “Ωı ÷‹ı ±Î ÷ÌflfiÎ
¤Î◊ÎfiÌ ’ıÃı …^◊1 flÎ¬Â˘ ÷˘ √‹ı ÷ı‰˘ ÂhÎ ËÂı ÷˘› ÷‹Îfl˘ ’flÎ¤‰ fiÏË
¿flı fiı flÎ… ±Î⁄Îÿ2 flËıÂı.” ±ı ºWÀÎ_÷ ÿ¥fiı ⁄˘S›Î …ı, “±Î ÷‹ı Á‰ı˝ ÁÎ‘,
’Î‚Î, ⁄˛õ«ÎflÌ ±Î‹ fiı ±Î‹ Á_’ flÎ¬Â˘ ÷˘ √‹ı ÷ı‰˘ ÷‹Îflı ±_÷flÂhÎfi˘
‰‘Îfl˘ ËÂı ÷˘’HÎ ’flÎ¤‰ fiÏË ¿flÌ Â¿ı fiı ±Î‹ fiÏË flË˘ ÷˘ ±S’ …ı‰˘
ÿ˘Ê ËÂı ÷ı ’HÎ ÁIÁ_√‹Î_◊Ì ⁄ËÎfl ¿ÎœÌ fiÎ¬Âı.” ±ı‹ ¿ËÌfiı ⁄˘S›Î …ı,
“…\±˘fiı, ¿ıÀ·Î¿fiı ÷˘ ΩıÕ … fi◊Ì fiı ¿˘¥¿ ÷˘ ’Î¿· √Ò‹ÕÎ_ …ı‰Î, ÷ı
¿Ëı‰Î› ÷˘ fiÏË. ‹ÎÀı ÿÁ ‹_Õ‚‹Î_ …ı‹ …ıfiı ‹‚÷_ ±Î‰ı ÷ı‹ Á‰˝ flËıΩı.”
±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌ I›Î_ “‰ÎÁÿı‰ Ëflı” ◊›Î ÷ı …‹‰Î ’‘Î›Î˝. (58)
V‰Î‹Ì±ı ±ı¿ ⁄Î‰Ï‚›Î ÁÎ‹_ Ωı¥fiı ¿èÎ_ …ı, “…ı‹ flı÷Ì±ı ¿flÌfiı
±Î ⁄Î‰Ï‚›˘ Á˘flÎ¥3 √›˘ »ı, ’HÎ ÷ı ·Î¬ ›˘…fifi˘ Á‹ƒ ¤›˘˝ »ı,
÷ıfiÎ …‚ı ¿flÌfiı ·Ì·˘ ’S·‰ ◊Î÷˘ fi◊Ì, ¿ı‹ …ı, flı÷Ì±ı ¿flÌfiı Á˘flÎ¥ √›˘
»ı; ÷ı‹ … Ï‰Ê›ı ¿flÌfiı ÷˘ ∞‰ Á˘flÎ¥ Ω› »ı, ’HÎ ‹ÌÃÎ …‚fiÎ ‹ËÎÁ‹ƒ
…ı‰˘ ±Î ÁIÁ_√ ÷ı‹Î_ flËÌfiı ·Ì·˘ ’S·‰ ◊Î÷˘ fi◊Ì. fiı ·˘¿, ¤˘√ fiı ±Î
ÿıË ÷ıHÎı ¿flÌfiı ÷˘ ∞‰ Á˘flÎ¥ √›Î »ı, ±ı‹ ≠I›ZÎ ÿı¬Î› »ı. ÷ı‹ … wÕÎ
√HÎ »ı ÷ı ’HÎ hÎHÎ ≠¿ÎflfiÎ ¿<Á_√ı ¿flÌfiı ÷˘ fiÎÂ ◊¥ Ω› »ı, ’HÎ ∞‰
hÎ’_¬Õ˘4 ‹Ò¿ı fiÏË I›Î_ Á‘Ì ∞‰ ÁÏ¬›˘ ’HÎ ◊Î› fiÏË.” ±ı‹ ¿ËÌfiı
⁄˘S›Î …ı, “±Î ∞‰ ÷˘ ‹ı‰ÎÁÌ5 ◊¥ ⁄ıÃ˘ »ı, ’HÎ ¤√‰ÎfifiÌ fiı ‹˘ÀÎ
ÁÎ‘fiÌ ÷˘ √fl… flÎ¬÷˘ fi◊Ì fiı ’˘÷ÎfiÎ ∞‰fiÌ ÷˘ ¬⁄fl … fi◊Ì ±fiı …ı‹
‹ı‹HÎ «Õu˘ ’˘ÏÃ›ı fiı ËÎ◊‹Î_ ·Ì‘Ì ·Î¿ÕÌ fiı ¿Ëı …ı, ¿ı¿ıÓ ËHÎÎ_ fiı ¿ı¿ıÓ fi
ËHÎÎ_ !6 ±ı‹ ⁄¿ı »ı, ’HÎ ’˘÷Îfi_ ÷‚ ÷’ÎÁ÷˘ fi◊Ì …ı, ‹ÎflÌÂ ¿ıfiı ?”
1. Á_√Ãfi.
2. Á·Î‹÷ fiı ÁQ≤©.
3. »˘·Î¥, μ{flÕÎ¥.
4. Ë˘·Îfi˘ ‹Î‚˘. Ë˘·˘ ¿ıflÕÎfiÌ ÕÎ‚ı ±Î‹÷ı‹ Á‚Ì±˘ √˘Ã‰Ì ‹Î‚˘ ⁄Î_‘ı.
÷Î’‹Î_ hÎÎÁı fiı ‰flÁÎÿı ¤Ÿ…ı ÷˘’HÎ ‹Î‚˘ fi »˘Õı. V‰Î‹Ì ∞‰ ‹ÎÀı ÿıË ±fiı
ÿıË Á_⁄_‘Ì ’ÿÎ◊˝ - Á_ÁÎflfiı “hÎ’_¬Õ˘” ÂOÿ◊Ì ¿Ëı »ı. ∞‰ ±ıfiı ‹Ò¿ı ÷˘ …
ÁÏ¬›˘ ◊Î›.
5. Ïfifl_¿<Â; ¿Î⁄Ò ⁄ËÎflfi_.
6. ’Ëı·ÎfiÎ ‰¬÷‹Î_ ‰V÷±˘fiÌ ËıflŒıfl ’˘ÏÃ›Î(fiÎfiÎ ¿ÿfiÎ ⁄‚ÿ)fiÌ ’ÌÃ ➤
≠¿flHÎ-3 131
±ı‹ ¿ËÌfiı ⁄˘S›Î …ı,

“‹˘ÀÎ ◊‰Îfi_ ‹fi‹Î_ flı ÿ·‹Î_ CÎHÎÎ Õ˘Õ,
÷ı‰Î √HÎ fi◊Ì ÷fi‹Î_ flı ¿Î_ ¿flı ÷_ ¿˘Õ.
±ı‹ ∞‰ ¿˘Õ ÷˘ ⁄Ë ¿flı ’HÎ Ωı ‹ÏËfi˘ - Ïÿ‰Á ËÎ◊‘˘HÎ_1 «Î·ı ÷˘ ¬⁄fl
’Õı, ’HÎ ±Î… ±˘ÏÂ›Î‚Î ¿flı »ı.” ±ı‰Ì flÌ÷ı ‰Î÷ ⁄Ë ¿flÌ »ı. (59)
∞‰ ÁÎ‹_ Ωı¥±ı ÷˘ ‹‹ZÎ÷Î ÷˘ ΩHÎÌ±ı »ı … fiÏË fiı …ı ‹‹ZÎ
Ë˘› ÷ıfiı ÷˘ ¤√‰Îfi ¿ı ¤√‰ÎfifiÎ ÁÎ‘ ÷ı Ï‰fiÎ Á¬ ¿ı ÂÎ_Ï÷ ◊Î› …
fiÏË, …ı‹ Á‹ƒ‹Î_ »Ì’ flËı »ı ’HÎ ÷ıfiı Á‹ƒfi_ ’ÎHÎÌ ¬’÷_ fi◊Ì, ÷ı ÷˘
F›Îflı V‰Î_÷fiÎ_ ⁄_ÿ2 ’Õı »ı, I›Îflı …ı Ãı¿Ìfiı √˛ËHÎ ¿flı »ı ÷ı ‹˘÷Ì ·Î¬
wÏ’›Îfi_ ◊Î› »ı; fiı …ı ‹_ÿ l©Î±ı ¿flÌfiı √˛ËHÎ ¿flı »ı ÷ı ÷˘ ±‘·Î¬fi_
◊Î› »ı; fiı …ı ’Õu_ √˛ËHÎ ¿flı »ı ÷ı ÷˘ ŒÀÏ¿›_ ◊Î› »ı; ÷ı‹ … ‹‹ZÎ Ë˘›
÷ı Ωı l©Î±ı ¿flÌfiı ±Î ÁI’vÊfi˘ ‹fi, ¿‹˝, ‰«fiı Á_√ ¿flı »ı ÷˘ ÷ı
⁄˛õw’ ◊Î› »ı. ±ı‹ ¿ËÌfiı ⁄˘S›Î …ı,
l©Î‰Îfi ·¤÷ı iÎÎfi_ ÷I’fl— Á_›÷ı„Lƒ›— –
iÎÎfi_ ·OK‰Î ’flÎ_ ÂÎ_Ï÷‹Ï«flıHÎÎÏ‘√E»Ï÷ ––3
±fiı …ıfiı ±ı‰Ì l©Î fi Ë˘› ÷ıfiı ÷˘
±fiı¿…L‹Á_ÏÁ©V÷÷˘ ›ÎÏ÷ ’flÎ_ √Ï÷‹˚ ––
±ı‹ ’HÎ ¿èÎ_ »ı, ‹ÎÀı ÁI’vÊfi˘ Á_√ ÷˘ ‹fi, ¿‹˝, ‰«fiı … ¿fl‰˘.
I›Îflı ’Ò»u_ …ı, “‹fi, ¿‹˝, ‰«fiı Á_√ ¿ı‹ ¿fl‰˘ ?” I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î
…ı, “¿‹˝ …ı ÿıË ÷ıHÎı ¿flÌfiı ÷˘ …ı‹ ÁI’vÊ ¿Ëı ÷ı‹ ¿fl‰_ fiı ‰«fiı ¿flÌfiı
÷˘ ÁI’vÊ‹Î_ ±fi_÷ √HÎ flèÎÎ »ı ÷ı ¿Ëı‰Î fiı ‹fiı ¿flÌfiı ÷˘ ‹˘ÀÎ ÁÎ‘fiı
Ï‰Êı fiÎ„V÷¿’HÎ_ ±Î‰‰Î ÿı‰_ fiÏË; I›Îflı ±ı‹ ΩHÎ‰_ …ı, ‹˘ÀÎ ÁÎ‘fi˘
Á_√ ‹fi, ¿‹˝, ‰«fiı ¿›˘˝ »ı.” ±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌfiı ⁄˘S›Î …ı, “Á_÷ Á‹Î√‹
’fl ◊÷Ì. ‹ÎHÎÁ ’HÎ ’˘ÏÃ›ı ⁄ıÁ÷˘. ±ı¿ (‹ı‹HÎ) ‹Á·‹Îfi ’˘ÏÃ›ı ⁄ıÃ˘. ÷ı
÷ıfiı ¿Î_À˘ «ÕÌ √›˘ ¿ı Ë_ Ω÷‰_÷ CÎ˘Õı «œu˘ »\_, fiı ·ÕÎ¥fiÌ ‰Î÷˘ ¿fl‰Î ·ÎB›˘.
1. {ÎÕÎ.
2. V‰ÎÏ÷ fiZÎhÎ Ë˘› ÷ı ‰¬÷ı ‰ÊÎ˝ ◊Î› ÷ıfiÎ_ ÀÌ’Î_.
3. l©Î‰Îfi, ÷I’fl ±fiı Ï…÷ı„Lƒ› ’vÊ iÎÎfi ‹ı‚‰ı »ı. iÎÎfi ’Î‹Ìfiı ÷fl÷ … ÷ı
’fl‹ ÂÎ_Ï÷ ’Î‹ı »ı. (√Ì÷Î — 4/39)
132 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
¿Ì…ı Ë˘ ÏfiÂÏÿfi, Á_÷ Á‹Î√‹ ¿Ì…ı” ±ı √˘ÕÌ ⁄˘S›Î, I›Î_ ±Îfl÷Ì ◊¥ ÷ı

ÿÂ˝fiı ’‘Î›Î˝. (60)
…ı‹ …ı‹ iÎÎfi ◊Î÷_ Ω› ÷ı‹ ÷ı‹ ¤√‰Îfifi˘ ‹ÏË‹Î …HÎÎ÷˘ Ω›.
÷ı μ’fl ºWÀÎ_÷ ÿÌ‘_ …ı, “±ı¿ fl⁄ÎflÌ «ÎS›˘ …÷˘ Ë÷˘ I›Î_ ËÌfl˘ ËÎ◊
±ÎT›˘, ÷ı ⁄¿flÌfiÌ ¿˘Àı ⁄Î_K›˘. ’»Ì ÷ı ⁄¿flÌfiı ‰ÎÏHÎ›ı ·¥fiı ÷ı ËÌfl˘ ⁄ÁıÓ
wÏ’›Î‹Î_ ÿÌ‘˘, ÷ı ⁄ÁıÓ‰Î‚ı ËΩfl‹Î_ ÿÌ‘˘, ËΩfl‰Î‚ı ÿÁ ËΩfl‹Î_ ÿÌ‘˘,
±ı‹ fiı ±ı‹ «Õ÷Î_ ·Î¬ wÏ’›Î‹Î_ ÿÌ‘˘. ’»Ì ÷ı ·Î¬‰Î‚ı ¿˘¥¿ ÂÎË¿Îfl
Ë÷˘ ÷ıfiÌ ’ÎÁı …¥fiı ¿èÎ_ …ı, “±Î ËÌfl˘ ÷‹Îflı flÎ¬‰˘ »ı ?” I›Îflı ÂÎË¿Îfl
ËÌfl˘ Ωı¥fiı ⁄˘S›˘ …ı, “Á˘ ‹˘ÀÏ·›Î1 ¿fl˘ fiı ÿÌ ∂B›Î◊Ì ÷ı ±Î◊Q›Î Á‘Ì
ƒT› ·¥ Ω±˘ ±ıÀ·_ ÷‹Îv_.” I›Îflı √Î‹‹Î_ ËÎËÎ¿Îfl ⁄˘S›˘ …ı, ÂÎË¿Îflı
¬Ωfi˘ ·Ò_ÀÎ‰Ì ÿÌ‘˘ ! ’»Ì ÷ı ÂÎË¿ÎflfiÎ ⁄Î’ı ±Î‰Ìfiı ’Ò»u_ …ı, “Â_
…HÎÁ ·Ì‘Ì ?” I›Îflı ¿èÎ_ …ı, “±Î ËÌfl˘ ·Ì‘˘ »ı.” I›Îflı ÷ıHÎı Ωı¥fiı ¿èÎ_
…ı, “‹Œ÷ ’ÕÎ‰Ì ·Ì‘˘, ±ı¿ Ïÿ‰ÁfiÌ ¿‹ÎHÎÌ ’HÎ ÿÌ‘Ì fiÏË !” I›Îflı
…\±˘, Á‰ı˝ ¿fl÷Î_ ±ı ÂÎË¿Îflfiı ±ı ËÌflÎfi_ iÎÎfi ⁄Ë ¿Ëı‰Î›; ÷ı‹ …
¤√‰ÎfifiÎ ‹ÏË‹Îfi_ ΩHÎ‰_. ÷ı …ı‹ …ı‹ ¤√‰ÎfifiÎ ‹ÏË‹Îfi_ iÎÎfi ◊Î÷_
Ω› ÷ı‹ ÷ı‹ ‹ÏË‹Î ‰‘ ‰‘ …HÎÎ÷˘ Ω› »ı.” ÷ı μ’fl ÁÎfl_√’flfi_ ÁkÎfl‹_
‰«fiÎQ≤÷ ‰_«ÎT›_. I›Î_ “‰ÎÁÿı‰ Ëflı” ◊›Î ÷ı …‹‰Î ’‘Î›Î˝. (61)
‹˘flı ÷˘ ‹‹ZÎ ¤√‰Îfifiı ¬˘‚÷Î fiı Ë‰ı ÷˘ ¤√‰Îfi »ı ÷ı ‹‹ZÎfiı
¬˘‚ı »ı, …ı‹ ‘ÒÕ‘˘›Î2 ‘ÒÕ‹Î_◊Ì ‘Î÷ ¬˘‚ı »ı ÷ı‹ ’Î‹fl fiı Ï‰Ê›Ì‹Î_◊Ì
‹‹ZÎfiı ¬˘‚ı »ı. ±fiı …ı ‹‹ZÎ Ë˘› ÷ıfiı ÷˘ Ïfifl_÷fl ±ı‹ ‰I›Î˝ ¿flı …ı,
¿v_ flı μ’Î› Ë‰ı ±ıËfi˘, Õ˘‚Ì ÿıÂ Ï‰ÿıÂ∞;
¿˘¥ flı μ√Îflı ‹fiı ¿Î‚◊Ì, Á˘Ó’_ ÷ıfiı ±Î ÂÌÂ∞.
±ı‹ Ïfifl_÷fl ‰I›Î˝ ¿flı. ‰‚Ì V‰Î‹Ì±ı ‰Î÷ ¿flÌ …ı, ““‘‹˝’fl‰Î‚Î_ ¿<Â‚-
¿<_‰fl⁄Î¥±ı ‹ËÎflÎ…fiı ≠ë ’Ò»u˘ …ı, “Ëı ‹ËÎflÎ… ! ÷‹ı ¿Î√‚‹Î_ ·A›_
…ı, ±Ïfiÿı˝Â◊Ì Ï·¬ÎÏ‰_÷ V‰Î‹Ì ÁÎ÷ ÁËΩfi_ÿ∞ ‹ËÎflÎ…, ÷ı ±Ïfiÿı˝Â
÷ı Â_ ?” I›Îflı ‹ËÎflÎ… ⁄˘S›Î …ı, “±Î ÷‹Îfl˘ ÿfl⁄Îfl »ı ÷ı Ïfiÿı˝Â »ı fiı
±Î ÷‹Îv_ ÂËıfl »ı ÷ı ±Ïfiÿı˝Â »ı. M≤J‰Ì Ïfiÿı˝Â »ı, fiı …‚ ±Ïfiÿı˝Â »ı;
1. ‹˘ÏÀ›Î, ¤Îfl ¨«¿fiÎflÎ ‹…^fl.
2. ‘Ò‚ ‘˘¥ ‘˘¥ ÷ı‹Î_◊Ì ‘Î÷ ¿ÎœfiÎflÎ.
≠¿flHÎ-3 133
…‚ Ïfiÿı˝Â »ı fiı ÷ı… ±Ïfiÿı˝Â »ı; ÷ı… Ïfiÿı˝Â fiı ‰Î› ±Ïfiÿı˝Â »ı; ‰Î›
Ïfiÿı˝Â fiı ±Î¿ÎÂ ±Ïfiÿı˝Â »ı; ±Î¿ÎÂ Ïfiÿı˝Â fiı ±Ë_¿Îfl ±Ïfiÿı˝Â »ı;
±Ë_¿Îfl Ïfiÿı˝Â fiı ‹ËkÎk‰ ±Ïfiÿı˝Â »ı; ‹ËkÎk‰ Ïfiÿı˝Â fiı ≠‘Îfi’vÊ
±Ïfiÿı˝Â »ı; ≠‘Îfi’vÊ Ïfiÿı˝Â »ı fiı ≠¿ÚÏ÷’vÊ ±Ïfiÿı˝Â »ı, ≠¿ÚÏ÷’vÊ
Ïfiÿı˝Â »ı fiı ±ı ≠¿ÚÏ÷’vÊ ◊¿Ì ’fl ±ZÎfl‘Î‹ ÷ı ±Ïfiÿı˝Â »ı, I›Î_ flËÌfiı
±‹ı ¿Î√‚ ·¬Î‰Ì±ı »Ì±ı.” ±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌ I›Î_ Á‘Ì ‹ÒÏ÷˝ ÁÎ‹_ Ωı¥
flèÎÎ_ fiı T≤ÏkÎ ’·ÀÎ‰Ìfiı Ëˆ›Î‹Î_ μ÷Îfl÷Î_ √›Î_. ÷ı ±Î ‰Î÷ ‹ËÎflÎ…ı ¿ËÌ
Ë÷Ì.”” (62)
flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ… M≤J‰Ì μ’fl flèÎÎ I›Î_ Á‘Ì ÿıÂ¿Î‚ÎÏÿ¿fi_ ⁄Ë
Á¬ flèÎ_; ¿ı‹ …ı, ‹ËÎflÎ… ±ı‹fiı ‰Â, …ı‹ ‘Îflı ÷ı‹ ¿flı. fiı Ë‰ı ÷˘
flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ…ı ÿıËI›Î√ ¿›˘˝ »ı, ÷ı Ïÿ‰Á◊Ì ÿ—¬ «Õ÷_ ±Î‰ı »ı. ¿ı‹
…ı, …ı‹ ‹˘ÀÌ fiÿÌfi_ ’Òfl ±Î‰ı »ı ÷ı‹ ÿ—¬ «Õ÷_ ±Î‰ı »ı. ÷ı …\±˘fiı,
flÎΩ±˘fi_ ¿ı‰_ ÿ—¬ »ı …ı, ¤ıÓÂΩ‚‰Î‚Î fiı Ω›‰Î‰Î‚Î …ı √flÎÏÂ›Î,
÷ıfi˘ L›Î› ¿›˘˝ … fiÏË, ÷ı‹ … ±¬˘ÿÕ‰Î‚Î ⁄˛ÎõHÎ ¤√‰ÿÌ ÷ıfiı ‹ÎflÌ
fiÎA›˘, ÷ıfi˘ ’HÎ ±L›Î› ¿›˘˝, ±ı‰Î_ ÿ—¬ »ı. ÷ı ÁÎv ÷˘ ±‹ı ‹ËÎflÎ…fiı
±fl∞ fiÎ¬Ì »ı …ı, flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ… …ı‰Î ⁄ı ±Î«Îfl… ¿fl˘ fiı √›
flÎΩ1 …ı‰˘ ±ı¿ flÎΩ ¿fl˘, ÷˘ ⁄ı ¿fl˘Õ ‹fiW› ≠¤ ¤…ı »ı ÷ı ÿÁ ¿fl˘Õ
‹fiW› ≠¤ ¤…ı, ±ı‹ Á_¿S’ ¿›˘˝ »ı. I›Îflı Á‰ı˝ ËÏfl…fi ⁄˘S›Î …ı, Ëı
‹ËÎflÎ… ! ÷‹ı ‘Î›Ù »ı ÷ı ÁÎv_ … ◊ÎÂı. (63)
±‹ÎflÌ Á‹…HÎ ÷˘ ¿˘¥fiı ¿Ëı‰Î› fiÏË, ’HÎ ±Î… ◊˘ÕÌ¿ ¿Ë_. ±ı‹
¿ËÌfiı ⁄˘S›Î …ı, “¿èÎÎ Ï‰fiÎ ÷˘ iÎÎfi ◊Î› fiÏË fiı iÎÎfi ◊›Î Ï‰fiÎ ‹˘Ë
’HÎ À‚ı fiÏË ±fiı …ıfiı ‹˘ÀÎfiÌ Á‹…HÎ ±Î‰Ì Ë˘› ÷ıfiı ÷˘ ‹ËÎflÎ…fiÌ
‹ÒÏ÷˝ Ï‰fiÎ fiı ±ZÎfl‘Î‹ Ï‰fiÎ ±Î_ËŸ◊Ì ÷ı ≠¿ÚÏ÷’vÊ Á‘Ì ·CÎÂ_¿Îfi˘
T›‰ËÎfl ÿı¬Î÷˘ Ë˘›; ÷ı‹Î_ Âıfi˘ ‹˘Ë ◊Î› ? ÷ı ±ı‰_ ÷˘ Á‰˝Ïfi‰ÎÁÎfi_ÿ
V‰Î‹Ìfiı ◊¥ √›_ …ı ≠¿ÚÏ÷’vÊfi_ ¿Î›˝ ÷ı‹Î_ T≤ÏkÎ flËÌ … fiÏË. ÷ı ±ı¿
1. √› flÎΩ ±ı ±‹Ò÷˝fl›fiÎ ±ı¿ ‘‹˝’flÎ›HÎ flÎΩ ‹ËÎ¤Îfl÷¿Î‚‹Î_ ◊¥ √›Î.
‹ËÎ¤Îfl÷ ±fiÁÎfl ±Î flÎΩ±ı Á˘ ‰Ê˝ Á‘Ì ›iÎ˘‹Î_ ⁄«ı·_ ±Lfi ¬Î‘_ Ë÷_ !
÷ı fl˘… ‹˘À<_ ÿÎfi ¿fl÷Î. Ï‰WHÎfiÌ ›˘√Â„@÷fi_ ÷ı‹fiı iÎÎfi Ë÷_. ÷ı ¤√‰ÎfifiÎ
±_Â ¿Ëı‰Î÷Î. ≠Ωfi_ ’Î·fi ’hÎfiÌ ‹ÎŒ¿ ¿fl÷Î.
134 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
ÿËÎÕ˘ ‹ÎflÌ ’ÎÁı ¿èÎ_ …ı, ‹ËÎflÎ…fiÌ ’ÒΩ-Áı‰Î ÂÎ ‰÷ı ¿v_ ? I›Îflı ‹ıÓ
¿èÎ_ …ı, ‹ÒÏ÷˝ ÁÎ‹_ Ωı¥ flË˘ ! I›Îflı Á‰˝Ïfi‰ÎÁÎfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ …ı,
¿flÌ±ı »Ì±ı ÷˘ ±ı‹ … ’HÎ Ωı ±Î‰Ì ‰Î÷ ¿˘¥¿fiı ¿ËÌ±ı ÷˘ ±Î ‹Îfl˘
¬ÎÀ·˘ ·¥fiı «flÎ‹Î_1 fiÎ¬Ì ±Î‰ı, ±ı‰_ ¿ÃHÎ ’Õı; ’HÎ ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝
Ï‰fiÎ ¬Î‰ÎfiÌ Ï‰WÀÎ fiı ’Ì‰ÎfiÌ ·CÎÂ_¿Î ±ı‰_ »ı, ’HÎ F›Î_ Á‘Ì ‹˘Ë »ı
I›Î_ Á‘Ì ±ı ‰Î÷ Á‹Ω› fiÏË, ±ı‰Ì ‹˘ÀÎfiÌ Á‹…HÎ »ı.” (64)
V‰Î‹Ì±ı ±ı¿ ËÏfl…fifiı ⁄˘·Î‰Ìfiı ¿èÎ_ …ı, “ÿÂ˝fi ¿fl fiı ±Î ÿıË
÷˘ ÷ÎflÎ ÁÎv flèÎ˘ »ı, ¿ı‹ …ı, ¿Î‚ ÷˘ ±Î_ÀÎ ¬Î÷˘ flËı »ı.” ±ı‹ ¿ËÌfiı
⁄˘S›Î …ı, “±Î‰Î ÁÎ‘◊Ì fi˘¬Î ’ÕÌ±ı I›Îflı fi¿˝‹Î_ ’ÕuÎ …ı‰_ ÿ—¬ ◊›_
Ωı¥±ı fiı ±ı‰_ ÿ—¬ fi◊Ì ◊Î÷_ I›Î_ Á‘Ì ÁI’vÊ‹Î_ ∞‰ ⁄_‘ÎHÎ˘ »ı @›Î_ ?
fiı F›Î_ Á‘Ì ÁI’vÊ‹Î_ ∞‰ ⁄_‘ÎHÎ˘ fi◊Ì I›Î_ Á‘Ì ·˘¿, ¤˘√ fiı ÿıË
÷ı w’ ◊¥ …‰Î› »ı.” ±ı‹ ¿ËÌfiı ⁄˘S›Î …ı, “±‹Îflı ÷˘ ËΩfl˘ Ïø›Î
¿flÎ‰‰Ì ’Õı ’HÎ ±Î_¬ ‹Ÿ«Ìfiı μCÎÎÕÌ±ı ±ıÀ·Ì ’‚ Ωı ¤√‰Îfi Ï‰ÁflÎ›
÷˘ ÷Î‚‰_ ŒÎÀÌ Ω›.” I›Îflı ’Ò»u_ …ı, “ËΩfl˘ Ïø›Î ¿flÎ‰˘ fiı ÷ı·‘ÎflÎfiÌ2
’ıÃı ¤√‰Îfifiı ±¬_Õ flÎ¬˘, ±ı‹ ÷ı ¿ı‹ flËı ?” I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı,
“÷‹ı ÷‹Îfl˘ ÿıË Ï‰ÁÎfl˘ »˘ ?” I›Îflı ¿èÎ_ …ı, “fiÎ ‹ËÎflÎ… !” ’»Ì V‰Î‹Ì
⁄˘S›Î …ı, “Ωı ÷‹ı ÷‹Îfl˘ ÿıË Ï‰ÁÎfl˘, ÷˘ Ë_ ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝ Ï‰ÁÎv_.
¿ı‹ …ı, …ı‹ ‹Î»·_ »ı ÷ı …‚‹Î_ ËÎ·ı«Î·ı fiı øÌÕÎ ¿flı »ı ÷ı‹ ±‹ı
⁄˘·Ì±ı-«Î·Ì±ı fiı Ïø›Î ¿flÌ±ı, ’HÎ ¤√‰Îfifiı ‹Ò¿Ìfiı ÷˘ ¿˘¥ Ïø›Î
¿flÌ±ı … fiÏË; fiı …ıfiı ±ı‰_ fi …HÎÎ› ÷ı ÷˘ ‹˘ÀÎfiı Ï‰Êı ’HÎ ÿ˘Ê ’flÃı »ı
…ı, ’˘÷ı ËıflÎfi ◊Î› »ı fiı ⁄ÌΩfiı ËıflÎfi ¿flı »ı. ÷ı ÿ˘Ê ΩıfiÎfl˘ ¿˘ÏÀ ¿S’
Á‘Ì ÏfiT≤ÏkÎ ’Î‹÷˘ fi◊Ì, ±ı ÏÁ©Î_÷ ‰Î÷ »ı.” (65)
±Î ∞‰fiı ‹Î¬Ì‹Î_◊Ì ÁÒ›˝ ¿fl‰˘ »ı, ÷ı ¿›Î˝ Ï‰fiÎ ◊Î› … fiÏË.
I›Îflı ’Ò»u_ …ı, “‹Î¬Ì‹Î_◊Ì ÁÒ›˝ ¿ı‹ ◊Î› ?” ’»Ì V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “±Î
ÁÒ›˝ ¿˘¥¿ ¿Î‚ı ‹Î¬Ì‹Î_◊Ì ◊›˘ »ı, ÷ı ’vÊ˘kÎ‹fiÌ μ’ÎÁfiÎfiı ⁄‚ı ¿flÌfiı
◊›˘ »ı. ±fiı ÷ı μ’ÎÁfiÎ fiı ‹ÏË‹Î ‰÷ı ÷˘ ’˘÷Îfiı Ï‰Êı ’Ïfl’ÒHÎ˝’HÎ_ fiı
¿Ú÷Î◊˝’HÎ_ ‹fiÎ› »ı ±fiı ÷ı Ï‰fiÎ ÷˘ ’˘÷Îfiı Ï‰Êı ±’ÒHÎ˝’HÎ_ fiı ¿S’fiÎ ±ı
1. √˙«flfiÌ ’Õ÷fl …‹Ìfi‹Î_.
2. ÷ı· CÎ| fiı „VfiB‘ ’ÿÎ◊˝ Ë˘¥ ÷ıfiÌ ‘Îfl ±ı¿Áfl¬Ì flËı »ı, ÷ÒÀ÷Ì fi◊Ì, ÷ıfiÌ …ı‹.
≠¿flHÎ-3 135
⁄ı flËı.” ÷ı μ’fl √_√Î…Ï‚›Î ¿>‰Îfi_1 ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ìfiı ⁄˘S›Î …ı, “…ı‰Î

‹ËÎflÎ…fiı ΩHÎı ÷ı‰˘ ’˘÷ı ◊Î› »ı, I›Îflı ÷ıfiı ±’ÒHÎ˝’HÎ_ fiı ¿S’fiÎ ¿ı‹
flËı ? fi … flËı. fiı ±Î‰_ ¤√‰ÎfifiÎ V‰w’ Á_⁄_‘Ì …ı iÎÎfi »ı ÷ı ÷˘ ¿˘¥
Ïÿ‰Á fiÎÂ ◊Î› ÷ı‰_ fi◊Ì; fiı ÷ı …ÃflÎ„Bfi±ı ¿flÌfiı ¿ı ‰Ì…‚ÌfiÎ ±„Bfi±ı
¿flÌfiı ¿ı ‰Õ‰Îfi‚ ±„Bfi±ı ¿flÌfiı ’HÎ ±Î iÎÎfi fiÎÂ ◊Î› ÷ı‰_ fi◊Ì ±fiı ÷ı
iÎÎfi ÷˘ ±¬_Õ fiı ±Ï‰fiÎÂÌ »ı. ÷ı …ı‹ ’vÊ˘kÎ‹, ±ZÎfl fiı ±ZÎfl‘Î‹fiÎ
‹@÷˘ ÁfiÎ÷fi »ı, ÷ı‹ ±Î iÎÎfi ’HÎ ÁfiÎ÷fi »ı.” ±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌ I›Î_
“‰ÎÁÿı‰ Ëflı” ◊›Î ÷ı …‹‰Î ’‘Î›Î˝. (66)
V‰Î‹Ì±ı ¿ÎÏfl›ÎHÎÌfi_ ±ÎÃ‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ìfiı ‰Î÷ ¿flÌ …ı,
“¤√‰ÎfifiÎ V‰w’fi_ Ïfiw’HÎ ¿fl÷Î_ ¿˘¥fiı ±Î‰Õu_ fi◊Ì, ¿ı‹ …ı, ±ı ÷˘
±÷@›˝ ‰Î÷_ »ı, ÷ı ¿˘¥fiÎ ÷¿˝‹Î_ ±Î‰ı fiÏË. ±fiı ’Ò‰ı˝ ±Î«Îfl… ◊¥ √›Î
»ı ÷ıHÎı ¤√‰ÎfifiÎ V‰w’fi_ Ïfiw’HÎ ÷˘ ¿›Ù »ı, ’HÎ …ı‰_ ‹ËÎflÎ…fiı
¿Ëı÷Î_ ±Î‰Õı »ı ÷ı‰_ ÷˘ ¿˘¥fiı ¿Ëı÷Î_ ±Î‰Õ÷_ … fi◊Ì.” ±ı‹ ¿ËÌfiı ¿èÎ_
…ı, “Œıfl ‰Î_«˘.” I›Îflı Œıfl ‰Î_E›_. ’»Ì V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “Á√HÎ-Ïfi√˝HÎ’HÎ_
÷˘ ‹ËÎflÎ…ı ’˘÷ÎfiÌ ‹ÒÏ÷˝fi_ ¿˘¥¿ ±·˙Ï¿¿ ±ˆr›˝ ¿èÎ_ »ı. ±fiı ±ı ⁄ı
V‰w’fi_ ‘flfiÎv_ …ı ‹Ò‚ V‰w’ ÷˘ ≠I›ZÎ ⁄˘·ı »ı ÷ı … »ı. ±ı‹ ¿ËÌfiı
⁄˘S›Î …ı, ÿÁ ÂÎVhÎÌ ‰Õ˘ÿflÎfiÎ fiı ÿÁ ÂÎVhÎÌ Áfl÷fiÎ fiı ÿÁ ÂÎVhÎÌ
±‹ÿÎ‰ÎÿfiÎ fiı ÿÁ ÂÎVhÎÌ ¿ÎÂÌfiÎ, ±ı‰Î ËΩfl˘ ÂÎVhÎÌ ¤ı√Î ◊Î› I›Îflı
±Î ‰Î÷fi˘ ≠Á_√ fiÌÁflı ?” I›Îflı w’Â_¿flı ¿èÎ_ …ı, “fiÎ ‹ËÎflÎ… ! ±Î‰˘
≠Á_√ ÂÎVhÎÌ◊Ì fiÌÁflı fiÏË.” I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “»ı ÷˘ ±ı‹ …, ’HÎ
·˘¿‹Î_ ÂÎVhÎÌfi_ ≠‹ÎHÎ ⁄Ë ¿Ëı‰Î›. ’HÎ ¤√‰ÎfifiÎ V‰w’fi_ Ïfiw’HÎ
¿fl÷Î_ ÷˘ ‹ËÎflÎ…fiı ±Î‰Õı ¿Î_ √˘’Î‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì …ı‰Î ÁÎ‘fiı ±Î‰Õı, ’HÎ
⁄ÌΩ ¿˘¥fiı ±Î‰Õı fiÏË. ±fiı ±Î ‰Î÷ ÷˘ ¿fl˘Õ K›Îfi ¿fl÷Î_ ±Ï‘¿ »ı,
¿ı‹ …ı, Â¿∞ K›Îfi‹Î_◊Ì fiÌÁflÌfiı ¤√‰ÎfifiÎ V‰w’fi_ Ïfiw’HÎ ¿fl÷Î
Ë‰Î.” ±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌ I›Î_ Õ_¿˘ ◊›˘ ÷ı ÿÂ˝fiı ’‘Î›Î˝. (67)
ËΩfl ‰flÁfi˘ ¬Ì…Õ˘ Ë˘› ÷ıfiı ÁÎ_√flÌ™2 ◊Î› »ı fiı ’Î_« ‰flÁfi˘
±Î_⁄˘ Ë˘› ÷ıfiı ¿ıÏfl›_ ◊Î› »ı. ÷ı ÷˘ ºWÀÎ_÷ fiı ±ıfi_ ÏÁ©Î_÷ ÷˘ ±ı »ı …ı,
1. ‰«fiÎQ≤÷ √œÕÎ ‹K› ’˛¿flHÎ 67.
2. ¬Ì…ÕÎfiÎ T≤ZÎ μ’fl ◊÷Ì ÁŸ√˘.
136 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
√‹ı ÷ı‰˘ ÂÎVhÎÌ Ë˘› ¿ı √‹ı ÷ı‰˘ ’flÎHÎÌ Ë˘›, ’HÎ ±Î ≠I›ZÎ ¤√‰Îfi fiı
±Î ≠I›ZÎ Á_÷, ÷ıfiÌ ±˘‚¬ÎHÎ Ωı fi Ë˘› ÷˘ ÷ı ¬Ì…ÕÎ …ı‰Î »ı, fiı ÷ıfiı
Á_√ı ÀÎœ<_ ¿ı Á¬ ◊Î› … fiÏË ±fiı Ï‰zÎ ’HÎ ⁄Ë fi ¤H›˘ Ë˘› fiı
±‰V◊Î ’HÎ ◊˘ÕÌ Ë˘› fiı ¿<‚ ¨«_ fi Ë˘›, ’HÎ Ωı ±Î ≠I›ZÎ ¤√‰Îfifiı
Ï‰Êı ÏfiWÃÎ ◊¥ fiı ±Î ÁÎ‘fiÌ ±˘‚¬ÎHÎ ◊¥, ÷˘ ÷ı ±Î_⁄Î …ı‰Î »ı fiı ÷ıfiı
Á_√ı ÷˘ ÀÎœ<_ ◊¥fiı ÁÏ¬›˘ ◊¥ Ω› »ı. ‹ÎÀı …ı ¬Ì…ÕÎ …ı‰˘ Ë˘› ÷ıfi˘
Á_√ fi ¿fl‰˘ fiı …ı ±Î_⁄Î …ı‰˘ Ë˘› ÷ıfi˘ Á_√ ¿fl‰˘. ÷ı μ’fl f·˘¿1
⁄˘·Î‰Ìfiı ¿èÎ_ …ı, ⁄Îfl √HÎı2 …\@÷ ⁄˛ÎõHÎ Ë˘› fiı Ωı ≠I›ZÎ ¤√‰Îfi
ÁÎ◊ı ±˘‚¬ÎHÎ fi Ë˘› ÷˘ ÷ı ¿fl÷Î_ ¤√‰Îfifi˘ ¤@÷ r’« Ë˘› ÷ı lıWÃ
»ı, ±ı‹ ¿èÎ_ »ı. ÷ı ‹ÎÀı ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fiı ±˘‚¬Ìfiı Á_√ ¿fl‰˘, …ı◊Ì
»ıS·˘ …L‹ ◊¥ Ω› fiı ±ı‰Î fi ‹‚ı, ÷˘ ⁄ÌΩ ÷˘ ±fi_÷ …L‹ μI’Lfi
¿flı ±ı‰Î »ı. (68)
√flÌ⁄fiı ¿·’Î‰Âı ÷ı ¤√‰Îfi ¬‹Ì fiÏË Â¿ı. ¿ı‹ …ı, √‰˝√_…fi
¤√‰Îfi »ı. ÷ı √‹ı ÷ı ¶Îflı ≠√À ◊¥fiı √‰˝fiı ÀÎ‚Âı. ±ı ‰Î÷ Ï‰V÷Îflı
¿flÌfiı ⁄˘S›Î …ı, “±Î’HÎı ÷˘ ≠¤ ¤∞ ·ı‰Î, ¿Î_¥ Ï«_÷Î flÎ¬‰Ì fiÏË.
±fiı …ı ‘Ìfl…‰Îfi ’vÊ »ı ÷ıfiı ÿ…˝fi— Ï¿_ ¿ÏflW›Ï÷ ? ±ı‹ ¿ËÌfiı ‰‚Ì
⁄˘S›Î …ı, ¿˘¥ Ïÿ‰Á ·_⁄¿HÎ˝fiÌ …› ◊¥ fi◊Ì fiı ◊ÎÂı ’HÎ fiÏË; ¿ı‹ …ı,
¿Î‹-ø˘‘ÎÏÿ¿ı ‹ÎflÌ ‹Ò@›Î »ı, ‹ÎÀı,
…ıfi_ ¿Î‹ı ¿Î’Ì ·Ì‘_ fiÎ¿, ·˘¤ı ·¥ ·Î… ·Ì‘Ì flı,
…ıfiı ∞¤ı fl˘‚Ì ¿›˘˝ flÎ_¿, ‹Îfiı ÷˘ Œ…ı÷Ì ¿Ì‘Ì flı.
±fiı ⁄ÌΩ ÷˘ …ı‹ ‹˘fl ¿‚Î ’Òflı fiı ’Ò»Õ<_ μCÎÎÕ<_ ◊Î›, ±ı‰Î »ı. fiı ±ı‰Îfi˘
Á_√ ÷˘ …ı‹ ±Î_⁄ı◊Ì ∂ÃÌfiı ⁄Î‰Ï‚›ı ⁄ıÁ‰_ ±ı‰˘ »ı.” “¿Î_™ ¿HÎ ¬ÒÀı
1. Ï‰≠Îÿ˚ Ï¶ÔÊÕ˚√HÎ›÷ÎÿflÏ‰LÿfiÎ¤-’ÎÿÎflÏ‰LÿÏ‰‹¬ÎE»˚‰’«_ ‰ÏflWÃ‹˚ –
‹L›ı ÷ÿÏ’˝÷‹fi˘‰«fiıÏË÷Î◊˝≠ÎHÎ_ ’fiÎÏ÷ Á ¿<·_ fi ÷ ¤ÒÏfl‹Îfi— ––
¤√‰Îfi◊Ì Ï‰‹¬, ⁄Îfl√HÎı ›@÷ ⁄˛ÎõHÎ ¿fl÷Î_ ¤√‰Îfifi˘ ¤@÷ «Î_ÕÎ· lıWÃ
»ı. ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ıHÎı ¤√‰Îfifiı Ï‰Êı … ‹fi, ‰«fi, ¿‹˝, ‘fi ÷◊Î ≠ÎHÎ ±’˝HÎ
¿flı·Î_ Ë˘› »ı ÷ı◊Ì ÷ı ’˘÷ÎfiÎ ¿<‚fiı ’HÎ ’Ï‰hÎ ¿flı »ı, ’fl_÷ ±I›_÷ ±Ï¤‹ÎfiÌ
’ı·˘ ⁄˛ÎõHÎ ’˘÷Îfiı ’HÎ ’Ï‰hÎ ¿flÌ Â¿÷˘ fi◊Ì. (¤Î√‰÷ — 7/9/10)
2. Â‹, ÿ‹, ÿÎfi, ÷’, ›˘√, ÁI›, Â˙«, ÿ›Î, ÂÎVhÎiÎÎfi, Ï‰zÎ, Ï‰iÎÎfi, ±Î„V÷@›.
≠¿flHÎ-3 137
‰Î_ÿflÎ ⁄ÌÕ ¬Î‰˘,”1 ±ı‰Î ’vÊ »ı. ‹ÎÀı,

ÿı¬Ì μ’flfi˘ ±ÎÀÎÀ˘’, fl¬ı ‹fiı ‹˘ÀÎ ‹Îfi˘ flı;
±ı ÷˘ Œ˘¿À eS›˘ »ı Œ˘¿, Á‹Ωı ±ı Á_÷ ÂÎfi˘ flı.
±ı‹ ¿ËÌfiı ⁄˘S›Î …ı, “±Î… ÷˘ ±Î’HÎfiı ±·P› ·Î¤ ‹Y›˘ »ı, ±ı‹
ΩHÎ‰_; ‹ÎÀı …ıfiı ‹flÌfiı ’Î‹‰Î Ë÷Î ÷ı ÷˘ ÿıË »÷Î_ … ‹Y›Î »ı, ’HÎ
‹flÌfiı ’Î‹‰_ ±ı‹ fi◊Ì. ÷ı ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ »ı …ı, “ÿıË ‘›Î˝fi_ ÏfiÏ‹kÎ ÷˘
fi◊Ì ’HÎ ¿˘¥¿ ¿ÎflHÎ μI’Lfi ¿flÌfiı ±Î Á_÷fiÎ ‹K›‹Î_ …L‹ ‘fl‰˘ ±ı‹ …
≥E»Ì±ı »Ì±ı.”2 ÷ı ±ı ÷˘ ±Î’HÎfiı ÂÌ¬T›_, ’HÎ ±ı‰˘ ÿıË ÷˘ ±Î’HÎı …
‘›˘˝ »ı. ‹ÎÀı Á‹Î√‹ ¿flÌ ·ı‰˘.” (69)
V‰Î‹Ì±ı ‰HÎ◊‚Ì Ω÷Î_ ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “Ë‰ı ÷˘ Á‰ı˝ ¿Î‹ ◊¥ flèÎ_ »ı;
¿ı‹ …ı, Á¬’Î·‹Î_ ⁄ıÁÌfiı ≠¤ ¤∞ S›˘ ±ı‹ ¿flÌ ‹Ò@›_ »ı. fiı Ë‰ı ÷˘
¬˘÷flÌfiı ÿ—¬ ∂¤Î_ ¿fl˘ ÷˘ »ı. …ı‹ ±ı¿ ‰Î_ÿflÎfi_ ±Î‚_3 Ωı¥fiı ⁄ÌΩ_
‰Î_ÿflÎ_ ¬˘÷flÌfiı ÿ—¬ ¿flı »ı ÷ı‹ ÷‹ı ’HÎ ¤ı√Î ◊¥fiı ¬˘÷flÌfiı ÿ—¬ ∂¤Î_
¿fl˘ ÷˘ »ı.” ±ı‹ ¿ËÌfiı ⁄˘S›Î …ı, “…\±˘fiı Á‰˘˝’flÌ ‹ËÎflÎ… fiı Á‰˘˝’flÌ
±Î ÁÎ‘ fiı Á‰˘˝’flÌ ±Î V◊Îfi, ÷ıfiı Ï‰Êı ÿ—¬ flËıÂı, I›Îflı Ï¿›ı Ãı¿ÎHÎı
ÿ—¬ À‚Âı ? fiÏË … À‚ı. ‹ÎÀı …ıfiı ÁÏ¬›Î ◊Î‰_ Ë˘› ÷ıfiı ±Î ⁄flÎ⁄fl
¿˘¥ fi◊Ì.” ±ı‹ ¿ËÌfiı ⁄˘S›Î …ı, “F›Îflı F›Îflı ±Î ‹Î√ı˝ «Î·Ì±ı »Ì±ı
I›Îflı I›Îflı ¤√‰Îfi ÁÎ_¤flÌ ±Î‰ı »ı; ¿ı‹ …ı, ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ ÁÎ‘ fiı ‹ËÎflÎ…
⁄Ë «ÎS›Î »ı.” I›Îflı ¿ÎÂÌflÎ‹ı ’Ò»u_ …ı, “…ıfiı ‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿÂ˝fi ◊›Î_ Ë˘›
÷ıfiı ÷˘ ÁÎ_¤flı, ’HÎ …ıfiı ‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿÂ˝fi fi ◊›Î_ Ë˘› ÷ıfiı Â_ ÁÎ_¤flı ?”
I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “±Î’HÎı @›Î_ ’fl˘ZÎ »ı ? ±Î’HÎı ÷˘ ≠I›ZÎ »ı; ÷ı
ÿÂ˝fi ÿı »ı, ‰Î÷_ ¿flı »ı, ±ı‰Ì flÌ÷ı ⁄Ë Á¬ ±Î’ı »ı; ’HÎ F›Î_ Á‘Ì
1. ¿E»Ì ¤ÎÊÎfiÌ ’_„@÷ »ı. √Î›˘fiÌ «Ïfl›ÎHÎ CÎÎÁ‰Î‚Ì …‹Ìfifiı ⁄ÌÕ ¿Ëı‰Î› »ı.
⁄ÌÕ‹Î_ ‰Î_ÿÏfl›_ CÎÎÁ ◊Î› »ı. ÷ıfiÌ fiÌ«ı fiÎfiÌ √Î_Ã˘ Ë˘› »ı, ÷ıfiÎ_ ⁄Ì…fiı
«¿Ì‹¿Ì ¿Ëı »ı. “¿Î_™ ¿HÎ ¬ÒÀı ‰Î_ÿflÎ ⁄ÌÕ ¬Î‰˘” ±Î ’_„@÷fi_ ›˘√Ì∞
‹ËÎflÎ… ±Î flÌ÷ı Ïfiw’HÎ ¿fl÷Î ¿ı “F›Îflı ±fiÎ… ¬ÒÀı, I›Îflı «˘‹ÎÁÎ‹Î_
«¿Ì‹¿Ì ◊Î› »ı ÷ı ¬Î¥fiı ’ıÀ ¤flı; ÷ı‹ ±ı¿Î_Ï÷¿ fi ‹‚ı I›Îflı √‹ı ÷ı‰Î
¤√‰Î_‘ÎflÌfiı √fl ¿flı, ’HÎ ÷ı◊Ì ¤Ò¬ ¤Î_√ı fiÏË.”
2. ‰«fiÎQ≤÷ √œÕÎ ‹K› ’˛¿flHÎ 48.
3. ÂflÌfl μ’fl ‰Î√ı·˘ CÎÎ.
138 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
±iÎÎfi »ı I›Î_ Á‘Ì Á‹Ω› fiÏË, ±ı ÏÁ©Î_÷ ‰Î÷ »ı.” (70)

‹÷’_◊‰Î‚ı ·Î¬ ·Î¬ ›˘…fifiÎ ¿>‰Î √ÎY›Î »ı, ÷ı fiÌ¿‚Î› … fiÏË.
÷ı Â_ ? ÷˘ …\±˘fiı, ¿<ÕÎ ‹Îfl√Ì‰Î‚ı ‰À·‰_ fiı T›Ï¤«Îfl ÷ıHÎı ¿flÌfiı … ‹˘ZÎ
‹ÎL›˘ »ı, ÷ı Â_ ÂÎVhÎfi˘ ‹÷ »ı ? fiı ‰ıÿÎ_÷Ì±ı ÷˘ ¤√‰ÎfifiÎ ±Î¿Îflfi_
¬_Õfi ¿flÌfiı Ï‰Ï‘ÏfiÊı‘fiı1 ¬˘ÀÎ ¿flÌ fiÎA›Î, ±ı ’HÎ ÂÎVhÎfi˘ ‹÷ fiÏË
fiı Â„@÷’_◊‰Î‚ı ÷˘ ‹Î_Á fiı ‹ÏÿflÎ ÷ıHÎı ¿flÌfiı ‹„@÷ ‹ÎfiÌ »ı. ÷ı Â_ ? ÷˘
’ÌI‰Î ’ÌI‰Î ’fi— ’ÌI‰Î, ’ÌI‰Î ’÷„L÷ ¤Ò÷·ı –
μI◊Î› « ’fi— ’ÌI‰Î, ’fi…˝L‹ fi Ï‰z÷ı ––2
±ı f·˘¿ ⁄˘·Ìfiı ¿èÎ_ …ı, “±ı ÂÎVhÎfi˘ ÁfiÎ÷fi ‹÷ fiÏË fiı fiÎ„V÷¿
‹÷‰Î‚Îfiı ‹÷ı ÷˘ ¤√‰Îfi … fi◊Ì fiı ¿‹ı˝ ¿flÌfiı … ¿S›ÎHÎ ‹ÎL›_ »ı, ’HÎ
¤√‰Îfi ‰÷ı ¿S›ÎHÎ fi◊Ì ‹ÎL›_. ÷ı ÷˘ …ı‹ »˘¿flÎfi_ fiÎ‚ ¿fl÷Î_ √‚_ ¿Î’Ì
fiÎA›_ ÷ı‹ ◊›_, fiı ÷ıfiı ÷˘ …ı‹ “±ı¿ÕÎ Ï‰fiÎfiÎ_ ‹ŸÕÎ_, fiı ’hÎ Ï‰fiÎfi_
’ÎflHÎ_, fiı ∞‰ Ï‰fiÎfiÌ ¿Î›Î, fiı ‹HÎ‹Î_ ±ÎÃ ’Î_«ÂıflÌfiÌ ¤ÒS›”3 ±ı‹ »ı
±fiı ±Î …√÷‹Î_ ‹˘ÀÎ √v ¿Ëı‰Î› »ı, ’HÎ ÷ıfiÎ_ ’Î’ ÷˘ ‹¬ ◊¿Ì
¿Ëı‰Î› fiÏË ±fiı ¤„@÷fi˘ ÷˘ μ’fl ±ÎÕ_⁄fl fiı ’Î’fiÌ ÷˘ ⁄Ì¿ … fiÏË. ÷ı
Â_ ? ÷˘ ‹Î, ⁄ıfi fiı ÿÌ¿flÌ ÷ıfiÌ √‹ … fiÏË, ±ı‰Î ’ÂfiÎ ‘‹˝ ’Î‚ı »ı.”
±ı‹ ¿ËÌfiı ‰‚Ì ⁄˘S›Î …ı, “‹÷‹ÎhÎ ±Î… Ë‹HÎÎ_ … ⁄√ÕuÎ »ı ±ı‹
fi◊Ì. ±ı ÷˘ ‹Ò‚‹Î_◊Ì … ⁄√Õı·Î »ı.” ±ı‹ ¿ËÌfiı ¿èÎ_ …ı, “‹Ò‚¶Îfl4 »ı ÷ı
fiÎfi˘ Ë˘› I›Îflı ¿Î_¥ «˘A¬˘ ËÂı ?” I›Îflı w’Â_¿flı ¿èÎ_ …ı, “fiÎ ‹ËÎflÎ… !
±ı ÷˘ ‹Ò‚‹Î_◊Ì … ⁄√Õı·˘ »ı.” I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “‰Î÷ ÷˘ Ïfifl_÷fl
¿flÌ±ı »Ì±ı, ’HÎ ±Î… ÷˘ ÀÌ¿Î ¿flÌ »ı.” I›Îflı Á˙±ı ¿èÎ_ …ı, “±Î‰_ ÷˘
Á‹Ω÷_ … fiË˘÷_.” (71)
1. Ï‰Ï‘ ±ıÀ·ı ¿fl‰Î ›˘B›, ÏfiÊı‘ ±ıÀ·ı fi ¿fl‰Î ›˘B›. ‹fiW›ı ∞‰fi‹Î_ Â_
¿fl‰_ Ωı¥±ı fiı Â_ I›Î√‰_ Ωı¥±ı ? ÷ı Ï‰Êı ÂÎVhÎ˘ fiı ÁI’vÊ …ı μ’ÿıÂ
±Î’ı »ı ÷ı Ï‰Ï‘-ÏfiÊı‘ ¿Ëı‰Î› »ı.
2. …ı±˘ ‹z-ÿÎw ’Ì-’Ìfiı ŒflÌ ŒflÌ ’Ìfiı M≤J‰Ì ’fl ’Õı »ı, ‰‚Ì ∂¤Î ◊¥fiı ŒflÌ
‰Îfl ’Ì‰ı »ı ÷ıfi˘ ⁄ÌΩı …L‹ ◊÷˘ fi◊Ì. («Î‰Î˝¿)
3. «Î·ÌÁ Âıflfi˘ ±ı¿ ‹HÎ ◊Î›. ±ı‹Î_◊Ì ±ÎÃ ’Î_«ÂıflÌ ⁄Îÿ ¿fl÷Î_ ¿Â_ fi ‰‘ı.
±◊Î˝÷˚ fiÎ„V÷¿fiı ‹÷ı ¿S›ÎHÎ »ı … fiÏË.
4. ‹‚¶Îfl, √ÿÎ.
≠¿flHÎ-3 139
V‰Î‹Ì±ı ¿S›ÎHÎ¤Î¥ ±Î√‚ ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “±Î… ÁIÁ_√fi˘ ‹ÏË‹Î

÷˘ ‹¬ ◊¿Ì ¿Ëı‰Î› fiÏË fiı Ωı ¿ËÌ±ı ÷˘ ‹ÎL›Î‹Î_ ±Î‰ı fiÏË.” I›Îflı
¿S›ÎHÎ¤Î¥±ı ¿èÎ_ …ı, “ÁIÁ_√fi˘ ‹ÏË‹Î ÷˘ ⁄Ë »ı.” I›Îflı ⁄˘S›Î …ı,
“’Ò‰ı˝ ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ ±‰÷Îfl ◊¥ √›Î »ı, ÷ı ¿fl÷Î_ ÷˘ ±Î ÁIÁ_√ÌfiÎ_ »˘¿flÎ_1
ÁÎ‹_ Ωı¥±ı »Ì±ı I›Î_ ÷˘ ¿fl˘Õ ¿fl˘Õ √HÎ_ ±Ï‘¿ ÿˆ‰÷ …HÎÎ› »ı; ÷˘
‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ ËÏfl¤@÷ fiı ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ ÁÎ‘ ±fiı ‹ËÎflÎ…fi˘ ‹ÏË‹Î ÷˘
¿Ëı‰Î› … ¿ı‹ ?” ÷ı ‹ËÎflÎ…ı ‰«fiÎQ≤÷‹Î_2 ¿èÎ_ »ı …ı, “Ë_ ‹ÎflÎ ‹ÏË‹ÎfiÎ
’Îflfiı ’Î‹÷˘ fi◊Ì, ÷˘ ⁄ÌΩ ÷˘ ’Î‹Âı … ¿ı‹ ?” ±ı‹ ¿ËÌfiı ⁄˘S›Î …ı,
‹ÿ˚¤›Îÿ˚ ‰ÎÏ÷ ‰Î÷˘û›_ ÁÒ›˝V÷’Ï÷ ‹ÿ˚¤›Î÷˚ –
‰Ê˝÷ÌLƒ˘ ÿËI›„BfiQ≤˝I›çflÏ÷ ‹ÿ˚¤›Î÷˚ ––3
±ı f·˘¿ ⁄˘·Ìfiı ¿èÎ_ …ı, “⁄‚ ÷˘ ⁄Ë ÿı¬ÎÕu_, ’HÎ ¿S›ÎHÎ ÷˘ ±ı¿ ‹Î÷Îfi_
… ¿›Ù »ı. ±ı‹ ΩHÎ÷Î_ ±ı f·˘¿ ¿˘¥fiÎ ⁄‚fi˘ …HÎÎ› »ı, ’HÎ ’˘÷ÎfiÎ
⁄‚fi˘ fiÏË.” ±ı‹ ¿ËÌfiı ‰‚Ì ⁄˘S›Î …ı, “±Î… ÷˘ ÁIÁ_√‹Î_ Õ˘ÏÂ›_ ËÂı
÷ı ’HÎ ËΩfl˘ ∞‰fi_ ¿S›ÎHÎ ¿flÂı, ÷˘ ⁄ÌΩfiÌ ÷˘ ÂÌ ‰Î÷ ¿Ëı‰Ì ?” ±ı‰Ì
flÌ÷ı ⁄Ë ‰Î÷ ¿flÌfiı fiÎË‰Î ∂ÃuÎ. (72)
V‰Î‹Ì±ı ±ı¿ ¤@÷ ÁÎ‹_ Ωı¥fiı ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “¤√‰Îfi fiı ‹˘ÀÎ
ÁÎ‘ F›Îflı μÿÎÁÌ ◊Î› I›Îflı ±ı‹ ΩHÎ‰_ …ı, Ë‰ı ‹‹ZÎfiÎ_ ¿‹˝ eÀuÎ_.” ±ı‹
¿ËÌfiı ⁄˘S›Î …ı, “±Î’HÎı ÷˘ ⁄Ë ¤ı√Î flèÎÎ fiı ⁄Ë Á‹Î√‹ ¿›˘˝ fiı Ë‰ı
÷˘ ÿıÂ¿Î‚ı ¿flÌfiı ¤ı√_ flËı‰Î› ¿ı fi … flËı‰Î›, ’HÎ Ë‰ı ÷˘ ±ZÎfl‘Î‹‹Î_
flËı‰Î› ±ı‰Î V‰¤Î‰ ¿fl‰Î ÂÌ¬˘, ÷˘ ±ı¿ ’‚‹ÎhÎ fi˘¬Î … fi◊Ì, ±ı‹
ΩHÎ‰_.” ±ı‹ ¿ËÌfiı ‰‚Ì ⁄˘S›Î …ı, “Ï‰iÎÎfiÿÎÁ∞fiı4 ±ZÎfl‘Î‹fiÌ ÷˘
1. ±Î ‰Î÷ ‰_◊‚ÌfiÎ ¿S›ÎHÎ¤Î¥fiÎ ÿÌ¿flÎ ÕÎèÎÎ¤Î¥fiı μ°ıÂÌfiı ¿flÌ »ı.
2. ‰«fiÎQ≤÷ √œÕÎ ‹K› ’˛¿flHÎ 67.
3. ‹ÎflÎ ¤›◊Ì ’‰fi ‰Î› »ı, ÁÒ›˝ ÷’ı »ı, ‰flÁÎÿ ‰flÁı »ı, ±„Bfi ⁄‚ı »ı ±fiı
‹ÎflÎ ¤›◊Ì Q≤I› ⁄‘ı Œflı »ı. (¤Î√‰÷ — 3/25/42)
4. ¤ÎÿflÎfiÎ flIfiÎ ¤@÷. ±Î ¤@÷ B≤ËV◊Îl‹‹Î_ Ë÷Î I›Îflı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ
Á_⁄_‘ı ¿flÌfiı Á‹ÎÏ‘ ±‰V◊Îfiı ’ÎQ›Î Ë÷Î. lÌ∞‹ËÎflÎ…fi˘ ‹ÏË‹Î ’HÎ ¬Ò⁄
Ë÷˘ »÷Î_ ¿ÎflHÎ ÿıË‹Î_ ‰ÎÁfiÎ ¤flÌ Ë÷Ì. ÷ı◊Ì ’˘÷ÎfiÌ VhÎÌ ÿıË ‹Ò¿Ì …÷Î_
⁄Ì∞ VhÎÌ ¿flÌ. ÷ıHÎı ’HÎ ÿıË ‹Ò@›˘ ÷˘ hÎÌ∞ VhÎÌfiı ’flH›Î. ±Î‹, hÎHÎ CÎfl
¿›ÎÙ. √˘’Î‚Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ μ’ÿıÂ◊Ì …√÷ »^Àu_. ÷ı‹fiÎ ¤Î¥ ’HÎ ÁÎ‘ ➤
140 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
Á‹ÎÏ‘ ◊÷Ì fiı ‹ËÎflÎ…fiı hÎHÎı ±‰V◊Î‹Î_ ÿı¬÷Î, ÷˘› hÎHÎ CÎfl ¿›ÎÙ, ’HÎ
’˘÷ÎfiÌ ‹ı‚ı fiÌ¿‚ÎHÎ_ fiËŸ, ’HÎ F›Îflı √˘’Î‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ I›Îflı
fiÌ¿‚ÎHÎ_, ±ı‰˘ ±Î ·˘¿ »ı. ÷ı ÁÎv ÷˘ ‹ËÎflÎ… ±ZÎfl‘Î‹ fiı ±fi_÷ ‹@÷ı
ÁÏË÷ ’‘Î›Î˝ »ı. ‹ÎÀı Á‹Î√‹ ¿flÌ ·ı‰˘, …ı◊Ì ‹ËÎflÎ…fiÌ Áı‰Î‹Î_
flËı‰Î›.” ±ı‹ ¿ËÌfiı ⁄˘S›Î …ı,
¿ÃHÎ ‰«fi ¿Ë_ »\_ flı ¿Õ‰Î_ ¿Î_¿«w’,
ÿflÿÌfiı √˘‚Ì ÿ™ »\_ flı Á¬ ◊Î‰Î ±fi’.
¬flı ‹fiı …ı …fi ¬Î‰Âı flı ±Î‰_ …ı ±˙Ê‘,
∞flHÎ fl˘√ ÷ıfi˘ Ω‰Âı flı Á¬Ì ◊ÎÂı Áz.
±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌfiı ‘‹˝ÂÎ‚Î‹Î_ ±ÎÁfiı ’‘Î›Î˝. (73)
±ı¿ Ïÿ‰Á ‹ËÎflÎ…ı ‹fiı ¿èÎ_ …ı, “¿Ë˘ ÷˘ ¿Î‚ ’ÎÕÌ±ı fiı ¿Ë˘ ÷˘
1
À>_ÏÀ›_ ·Î‰Ì±ı.” I›Îflı ‹ıÓ ¿èÎ_ …ı, “¿Î‚ ’ÎÕÂ˘ ‹Î. À>_ÏÀ›_ ·Î‰Ωı.” I›Îflı
flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ …ı, “⁄ı›fiÌ fiÎ ’ÎÕÌ±ı fiÏË ?” I›Îflı ‹ıÓ ¿èÎ_ …ı,
“‹ËÎflÎ…fiÌ ‹fl∞ ≠‹ÎHÎı … ¿Ëı‰Î›, ’HÎ ‹fl∞ Ï‰fiÎ ÷˘ ¿Ëı‰Î› …
fiÏË.” fiı ‰‚Ì ⁄˘S›Î …ı, “±ı¿ Ïÿ‰Á ‹ıÓ ‹ËÎflÎ…fiı ¿èÎ_ …ı, ÷‹ÎflÎ CÎfl‹Î_
±_‘Îv_ ¿ı‹ »ı ? …ı ¬ıÕ>÷ ¿Î‹Ì ¿Î‹Ìfiı2 ‹flÌ Ω› »ı ÷ıfiı ¬Î‰Î ‹‚÷_
fi◊Ì, fiı ‰ı’ÎflÌfiı ’flÁı‰˘ ‰‚÷˘ fi◊Ì ÷˘’HÎ ÷ıfiı ¬Î‰Î ‹‚ı »ı fiı ¬ıÕ
¤Ò¬ı ‹flı »ı. ÷ı Ïÿ‰Á◊Ì ‹ËÎflÎ…fiÌ ºÏWÀ ◊¥ »ı …ı, ¬ıÕ<fiÎ CÎfl‹Î_ Ë˘›
I›Îflı ‹˘CÎ_ fiı ‰ı’ÎflÌfiÎ CÎfl‹Î_ Ω› I›Îflı Á˘CÎ_ ◊Î› »ı, fiı ÷ı Ïÿ‰Á◊Ì
¬Î‰Î ‹‚ı »ı. ÷ı …\±˘fiı, wfiÎ Õ>«Î ·¥ Ω› »ı fiı ⁄ı ¿fl˘Õ Á˘fiÎfiÎ flÎ‚
ÁÎ⁄fl‹÷Ìfiı ±Î ¿Î_Ãı fiÎ¬Ì ÿı »ı, ±ı‰_ ¿›Ù »ı. ’HÎ ≠¤ ¤…‰Î fi‰flÎ
◊Î÷Î fi◊Ì. ±flı, ±Î’HÎı ±Î‰_ @›Î_ Ë÷_ fiı Ë∞ flÎÏhÎ≠·› Á‘Ì ◊ÎÂı; ’HÎ
flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ…ı «Îfl ‹ÏËfiÎ ÁÎ‘fiı flÎ¬Ìfiı ¿◊Î ¿flÎ‰Ì fiı ‰Î÷_ …
¿flÎ‰Ì›_, ±ı‹ ¿˘¥ ¿flÂı fiÏË fiı ¿flÎ‰Âı ’HÎ fiÏË. ±ı‰˘ ‹Î›Îfi˘ ‹˘Ë
»ı !” ±ı‹ ¿ËÌfiı ‰‚Ì ⁄˘S›Î …ı, “±‹ı› ÁÎ‘fiı flÎ¬Ìfiı ‹ÏËfiÎ Á‘Ì ‰Î÷_
◊›ı·Î. ÷ı‹fi_ fiÎ‹ ËÏfl‰S·¤ÿÎÁ Ë÷_. ÷ı±˘ …‹÷Ì ‰ı‚Î ’kÎfl‹Î_ ⁄‘Ì
‰V÷±˘ «˘‚Ìfiı ‹ı‚‰Ì, ’ÎHÎÌ fiÎ¬Ì, flÎ⁄ …ı‰_ ¿fl÷Î fiı ’Ì …÷Î.
1. ±◊˝ ‹ÎÀı …\±˘ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷ — 2/185fiÌ ’ÎÿÀÌ’.
2. ¿‹Î¥ ¿‹Î¥fiı.
≠¿flHÎ-3 141
fiı ≠ë-μkÎfl ¿flÎT›Î. ’HÎ ¿ıÀ·Î¿fiı ÷˘ √‹ … fiÏË, V‰Î‹Ì Â_ ¿Ëı »ı fiı

Â_ ◊Î› »ı ? fiı ±Î’HÎı ÷˘ Á˘’˘ … ’Õ÷˘ fi◊Ì.” ±ı‹ ¿ËÌfiı ⁄˘S›Î …ı,
“@›Î_ ⁄Î‚’HÎÎfiÌ fl‹÷, @›Î_ ’Î‹‰˘ ÏÁ©fi˘1 ‹÷ ±ı ‰Î÷fiÌ ¬⁄fl … fi◊Ì
…ı, Â_ ¿fl‰Î ±ÎT›Î »Ì±ı fiı Â_ ◊Î› »ı ?” ±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌfiı ÕÎ⁄ı ’Õ¬ı
’Õ¬Î¤fl ◊›Î fiı Á‰ı˝ ¿Ì÷˝fi √Î‰Î ·ÎB›Î. (74)
≥Ï÷ lÌ ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ ÏÂW› lÌ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ ÷ı‹Î_

‹ËÎflÎ…fiÎ Á‰˘˝’flÌ Ïfiç› ÷◊Î ‹ÏË‹Îfi_ ‹A›’b_ ¿èÎ_ ±ı fiÎ‹ı
hÎÌ…\_ ≠¿flHÎ Á‹ÎM÷.
1. ÏÁ©˘fi˘.
142 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
≠¿flHÎ
4 V‰w’ÏfiWÃÎfiÌ - flV÷ÎfiÌ ‰Î÷˘
›Ï‘„WÃfl flÎΩfiÎ CÎfl‹Î_ √Òœ ’fl⁄˛õ ‹fiW›Ï·_√ ‹ÒÏ÷˝ flèÎÎ Ë÷Î1

÷ı‹ ±Î… √Òœ ’fl⁄˛õ ‹fiW›Ï·_√ ‹ÒÏ÷˝ ±Î’HÎÎ CÎfl‹Î_ ’HÎ flèÎÎ »ı, ±ı‹
±ı¿ Ï‰«Îfl‰_. ±fiı ‹ÏË‹Î ±ı‹ Ï‰«Îfl‰˘ …ı,
ÏhÎ¤‰fiÏ‰¤‰Ëı÷‰ıM›¿<_Ã-
VQ≤Ï÷flÏ…÷ÎI‹ÁflÎÏÿÏ¤Ï‰˝Q≤B›Î÷˚ –
fi «·Ï÷ ¤√‰I’ÿÎflÏ‰LÿÎ-
S·‰ÏfiÏ‹ÊÎ‘˝‹Ï’ Á ‰ˆWHÎ‰ÎB›˛— ––2
±ı‹ ±ı¿ Ï‰«Îfl‰_ ±fiı ¤√‰ÎfifiÎ ‹ÏË‹Î ÁÎ‹Ì ºÏWÀ ¿flÌ±ı »Ì±ı ÷˘
⁄Ë … ‹˘À˘ ·Î¤ ◊›˘ »ı, fiı ÁÎ‘fiÎ ‹Î√˝ ÁÎ‹_ Ωı¥±ı ÷˘ ¬˘Àu ’HÎ
CÎHÎÌ »ı. ‰‚Ì, ‰ØfiÌ ¬Ì·Ìfi_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰÷Ì ‰¬÷ı ‰Î÷ ¿flÌ …ı,
¬Ì·Ì ⁄ı ≠¿ÎflfiÌ Á‹…‰Ì. ±ı¿ ÷˘ ÏhÎ¤‰fiÏ‰¤‰Ëı÷‰ıM›¿<_Ã, ±ıÀ·ı ±¬_Õ
¤√‰ÎfifiÌ VQ≤Ï÷ ¿flı. fiı ⁄ÌΩı ≠¿Îfl ÷˘ ÏfiWÃÎ »ı. ÷ı VQ≤Ï÷ ÷˘ ◊Î› ¿ı
fi ◊Î› ’HÎ ÏfiWÃÎ Œflı fiÏË fiı ÏfiWÃÎ ◊¿Ì ÏhÎ¤‰fiÏ‰¤‰Ëı÷‰ıM›¿<_ÃfiÌ
„V◊Ï÷ ◊¥ »ı, ‹ÎÀı ±ı ÃÌ¿ »ı; fiı ±Î’HÎÎ‹Î_ ⁄Ë‘Î ÷˘ ÏfiWÃÎfiÌ „V◊Ï÷fiÌ
¬Ì·Ì »ı. (1)
1. lÌ‹ÿ˚ ¤Î√‰÷fiÎ ÁÎ÷‹Î V¿_‘‹Î_ ’_ÿfl‹Î ±K›Î›‹Î_ fiÎflÿ∞, ›Ï‘„WÃfl ‰√ıflıfiı
¿ÚWHÎfi˘ ‹ÏË‹Î ¿Ëı »ı — “›Ò›_ L≤·˘¿ı ⁄÷ ¤ÒÏfl¤Î√Î” ÷‹ı ±Î ·˘¿‹Î_ ‹˘ÀÎ
¤ÎB›ÂÎ‚Ì »˘ ¿ı ÷‹ÎflÎ CÎfl‹Î_ ÁÎZÎÎ÷˚ ’fl⁄˛õ ‹fiW›w’ ‘ÎflÌfiı flèÎÎ »ı !”
2. ±ı¿ ‹fiW› hÎHÎı ·˘¿fiÎ ‰ˆ¤‰ ‹ÎÀı ’HÎ (±◊Î˝÷˚ hÎHÎı ·˘¿fi_ flÎF› ‹‚ı ÷˘’HÎ)
¿ı‰‚ ±ı¿ ¤√‰Îfi‹Î_ … ‹fi flÎ¬÷˘ ÿı‰˘fiı ’HÎ (ÿ·˝¤ Ë˘¥) Â˘‘‰Î ›˘B›
¤√‰ÎfifiÎ_ «flHÎ¿‹‚fiÎ ¤…fi◊Ì ±‘˘˝ ·‰ ¿ı Ïfi‹ıÊ ’HÎ «Ï·÷ ◊÷˘ fi◊Ì,
’HÎ ±V¬Ï·÷ V‹flHÎ‰Î‚˘ flËı »ı ÷ı μkÎ‹ ‰ˆWHÎ‰ »ı. (¤Î√‰÷ — 11/2/53)
≠¿flHÎ-4 143
¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì Á‹ÎÏ‘ ‰√fl VQ≤Ï÷◊Ì, iÎÎfi◊Ì fiı K›Îfi◊Ì ±¬_Õ

¤√‰Îfi‹Î_ T≤ÏkÎ flÎ¬÷Î. (2)
‹ËÎflÎ…ı ±‹fiı ‰fl ±ÎM›˘ »ı …ı, ËΩfl …L‹ı ¿flÌfiı ¿Î‹ ¿fl‰Îfi_
ËÂı ÷ı ÷‹Îv_ ¿Î‹ ±ı¿ …L‹ı ¿flÌfiı ¿flÌ ±Î’Â_. (3)
±Î¬˘ ÿËÎÕ˘ ±ı¿ …HÎ ¿˘À «HÎı fiı ±ı¿ …HÎ ±ı¿ ¿Î_¿flÌ fiÎ¬ı
±ıÀ·Î‹Î_ ’ÕÌ Ω›. ÷ı‹Î_ ±_I›ı «HÎfiÎfl˘ ◊Î¿Âı. ÷ı ¿Î_¿flÌ ÷ı Â_ …ı, ±Î¬Î
ÿËÎÕÎ‹Î_ Á_¿S’ ¿flÌ ¿flÌfiı ¿˘À ∂¤˘ ¿flı fiı ’»Ì ÁÎ_…ı ÁÎ‘ ’ÎÁı ±Î‰ı;
’»Ì ÁÎ‘ ‰Î÷ ¿flı …ı, “Ωı ÷_ …\√÷ı ¿flÌ, ÿıË ÷Îfl˘ fi◊Ì,” ±ı‰Ì flÌ÷ı ¬˘À<_
¿flÌ fiÎ¬ı. ±fiı ±Î ÁÎ‘ ÷˘ Ëflı¿ flÌ÷◊Ì μ’Â‹ ¿flÎ‰Ìfiı Ï‰Ê›fiı ¤·ÎÕÌ
ÿı fiı Ï‰Ê› ¤˘√‰‰Î Ë˘› ÷˘ ÷ıfiı ’HÎ ¤·ÎÕÌ ÿı, fiı fiÏË ÷˘ »ıS·Ì ⁄Î¿Ì
¤„@÷ ¿flÎ‰Ìfiı μ’Â‹ ¿flÎ‰ı fiı ¿Î_¥ ÁÎ_¤fl‰Î ÿı fiÏË. fiı ±Î ÁÎ‘ ÷˘
±fiı¿ ≠¿Îfl◊Ì ±ıfiı ⁄˛õw’ ¿flÌ ÿı, ÷ı ±ıfiı ¬⁄fl ’Õı fiÏË; …ı‹ ±_√˛ı…fiÎ_
·˘œÎ_1 »ı, ÷ı ±ıfiı ¬⁄fl ’Õı fiÏË fiı ±Õ÷Î‹Î_ … ¿Î’Ì fiÎ¬ı, ±ı‹ iÎÎfiÌfiı
±fi_÷ ·˘«fi »ı. (4)
’Ò‰˝fiÎ Á_V¿Îfl◊Ì ‰ÎÁfiÎ ⁄Ì…w’ »ı, ÷ı ÷˘ ‹˘ÀÎfiı ‹fi Á˘Ó’Ìfiı
flÎ∞ ¿flı I›Îflı ‹˘ÀÎfiÎ ±fi√˛Ë◊Ì À‚ı »ı, ’HÎ ⁄ÌΩ ¿˘¥ μ’Î›◊Ì À‚÷Ì
fi◊Ì. (5)
±Î’HÎÎ‹Î_ I›Î√ ⁄Ë Â˘¤ı ’HÎ ÷ı‹Î_› Ï‰Cfi »ı, fiı ¤„@÷ ⁄Ë
Â˘¤ı ’HÎ ÷ı‹Î_› Ï‰Cfi »ı, fiı ±ÎI‹ÏfiWÃÎ‹Î_› Ï‰Cfi »ı; ’HÎ …ıHÎı ‹˘ÀÎ
ÁÎ‘fiı ‹fi Á˘ÓM›_ »ı ÷ı‹Î_ Ï‰Cfi fi◊Ì. ÷ı μ’fl ¿ıÀ·Î¿fiı Ï‰Cfi ◊›Î_ ÷ıfiÎ_
fiÎ‹ ·Ì‘Î_. (6)
μ’Â‹2 ¿fl‰Î ⁄ıÁ‰_ ÷ı ‰¬÷ı ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝ Ï‰fiÎ ⁄‘_› Ï‰ÁÎflÌ
ÿı‰_. (7)
Á„E«ÿÎfi_ÿ V‰Î‹Ì ›˘√‰Î‚Î, ÷ı◊Ì ±ı‹ ¿Ëı÷Î …ı, “√˘’Î‚ V‰Î‹Ìfi˘
Á_√ ¿flÂ˘ fiÏË, fiÌ¿fl ⁄˛õiÎÎfiÌ ¿flÌ ‹Ò¿Âı.” ⁄˛õiÎÎfi‹Î_ ¿Î_¥ ·Î√ı fiÏË
÷ı◊Ì ’Î‚‰_ ±˘»\_ ’Õı fiı ¿ÎflÁ˘ ’HÎ ◊˘Õ˘ ±Î‰ı; ‹ÎÀı ⁄‘Î … ⁄˛õiÎÎfiÌ
◊Î› ÷ı‹Î_ Ï‰Ê›◊Ì ÷˘ ‹¿Î› ’HÎ ⁄˛õiÎÎfi ¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_ μ’ÎÁfiÎ‹Î_◊Ì ’ÕÌ
1. ÷ÌZHÎ ‘ÎflÿÎfl ËÏ◊›Îfl.
2. ±_÷T≤˝ÏkÎ, ≥„Lƒ›˘fi˘ Á_›‹. Ï‰Ê›fiÌ ≠T≤ÏkÎ‹Î_◊Ì ÏfiT≤ÏkÎ, Ï«kÎfiÌ ÂÎ_÷ ±‰V◊Î.
144 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
Ω›. ’HÎ ±Î’HÎÎ ÁIÁ_√‹Î_ ÷˘ μ’ÎÁfiÎ‹Î_◊Ì ’ÕÎ› ±ı‰_ iÎÎfi »ı …

fiÏË. (8)
Ë‹HÎÎ_ …HÎÎ÷_ fi◊Ì, ’HÎ ±Î’HÎfiı ¤√‰Îfi ‹Y›Î »ı ‹ÎÀı ¿Ú÷Î◊˝1
◊›Î »Ì±ı. (9)
¤Î√‰÷‹Î_ ¿èÎ_ »ı …ı, ›ç ‹Òœ÷‹˘ ·˘¿ı ––2 ±ı‰Ì flÌ÷ı ¤√‰Îfifiı
ΩHÎı ÷˘ ÷ıfiı ¿Î_¥ ΩHÎ‰_ flËı÷_ fi◊Ì, ‹ÎÀı ’vÊ˘kÎ‹fiı ΩH›Î ÷ıfiı ¿Î_¥
ΩHÎ‰_ flèÎ_ fi◊Ì, ⁄‘Î› √HÎ ±ı‹Î_ ±Î‰Âı. …ı‹ ±Q≤÷ ’Ì±ı ÷ı‹Î_ ⁄‘Ì
±˙ÊÏ‘ ±Î‰Ì Ω› ÷ı‹. fiı ⁄ÌΩ √HÎ ±Î’HÎı ÂÌ¬Ì±ı »Ì±ı ’HÎ I›Î√
≠‘Îfi ◊¥ Ω›, ±ÎI‹Î ≠‘Îfi ◊¥ Ω›, ‘‹˝ ≠‘Îfi ◊¥ Ω› ÷ı ÃÌ¿
fiÏË. ±ı ÷˘ Ωfiˆ›Î »ı fiı ‰fl ÷˘ ¤√‰Îfi »ı. ‹ÎÀı ¤√‰Îfifiı ’vÊ˘kÎ‹
Á‹…ı »ı ÷ıfiı ¿Î_¥ Á‹…‰_ flèÎ_ fi◊Ì; ÷ıfiÎ‹Î_ ⁄‘Î› √HÎ ±Î‰Âı. fiı ⁄Ë
‹˘À˘ ·Î¤ ◊›˘ »ı. ÷ı ‹˘œı ¿Ëı‰Î› ÷ı‹ fi◊Ì fiı ÷˘‚Î› ÷ı‹ fi◊Ì. (10)
¤√‰Îfi◊Ì ±_÷flÎ› flËı »ı ÷ıÀ·_ ±_÷fl‹Î_ ÿ—¬ flËı »ı. ±Î’HÎÌ
ÏŒ¿fl ¤√‰Îfifiı »ı, ¤√‰Îfi ±Î’HÎÌ flZÎÎ‹Î_ »ı. …ı‹ »˘¿flÎ_ ‹Î⁄Î’fiı
CÎflıHÎÎ_ ¿flÎ‰‰Îfi_ ¿Ëı÷Î_ fi◊Ì; ’HÎ ±ıfiÌ ‹ı‚ı … ¿flÎ‰ı »ı, ÷ı‹ ±Î’HÎı
¤√‰Îfifiı ¿Ëı‰_ fiÏË ’Õı, ±ıfiÌ ‹ı‚ı flZÎÎ ¿flÂı. fiı ¿ËıÂ˘ …ı, ¤√‰ÎfifiÎ
¤@÷fiı ÿıË‹Î_ fl˘√ ¿ı‹ ±Î‰ı »ı ? ÷˘ ±ı ÷˘ ÿıË‹Î_ ‰ÎÁfiÎ ⁄Ë »ı, ‹ÎÀı
±ıfiÌ ‰ÎÁfiÎ ÷˘ÕÎT›Î ÁÎv fl˘√fiı ≠ıflı »ı fiı ’»Ì Â© ¿flı »ı. (11)
÷Ì◊˝fiı Ï‰Êı …‚fiÌ ⁄Ï© fi ¿fl‰Ì fiı ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fiı Ï‰Êı
ΩÏ÷fiÌ ⁄Ï© fi ¿fl‰Ì; ‹flfiı ¤√‰Îfifi˘ ¤@÷ r’« Ë˘› ÷˘’HÎ ’˘÷ÎfiÎ
1. ±◊˝ ±ıÀ·ı ≠›˘…fi. …ıfiı ≠›˘…fi ÏÁ© ◊›_ »ı ÷ı T›„@÷ ¿Ú÷Î◊˝ ¿Ëı‰Î›.
2. ±◊˝ — …ı ¤@÷ ·˘¿‹Î_ ÂÎVhÎfiÌ º„WÀ±ı ±Ï÷Â› ±iÎÎfiÌ »ı, ±ıÀ·ı ÂÎVhÎfi_
iÎÎfi fi◊Ì ’HÎ ¿ı‰‚ ¤√‰Îfi ±fiı ÷ı‹fiÎ ¤@÷fiÎ ‰«fi‹Î_ ºœ Ï‰rÎÁ◊Ì
÷ı‹fiÎ ¿Ëı‰Î ≠‹ÎHÎı ¤√‰Îfifiı ¤…ı »ı; ±fiı …ı ⁄Ï©◊Ì ’fl(±ÎI‹Î-
’fl‹ÎI‹ÎfiÎ V‰w’)fiı ’ÎQ›˘ »ı, ±ıÀ·ı lÏ÷-VQ≤Ï÷fiÎ ±◊˝fiı ΩHÎÌfiı ÁÎZÎÎ÷˚
¤√‰ÎfifiÌ ±ı¿Î_Ï÷¿ μ’ÎÁfiÎ◊Ì ±ÎI‹Î-’fl‹ÎI‹ÎfiÎ ›◊Î◊˝ iÎÎfifiı ’ÎQ›˘ »ı;
÷ı ⁄_fiı ’fl‹ Á¬ ’Î‹ı »ı, ±ıÀ·ı ¤√‰ÎfifiÌ Áı‰Îw’ ‹„@÷fiı ’Î‹ı »ı. ±fiı …ı
±_÷Ïfl÷ …fi (iÎÎfiÌ ¿ı Ï‰rÎÁÌ fiÏË ÷ı‰˘) »ı ÷ı ÷˘ @·ıÂfiı ’Î‹ı »ı, ±ıÀ·ı
¤√‰Îfifi_ Á¬ fiÏË ’Î‹÷Î_ ⁄ÌΩ ·˘¿‹Î_ ÿ—¬w’ Œ‚fiı ’Î‹ı »ı.
(¤Î√‰÷ — 3/7/17).
≠¿flHÎ-4 145
¿<À<_⁄ı ÁÏË÷fi˘ ‹˘ZÎ ¿flı »ı fiı ÷ı Ï‰fiÎ ⁄Îfl √HÎı ›@÷ ±ı‰˘ ⁄˛ÎõHÎ »ı
÷˘’HÎ ’˘÷Îfi˘ ‹˘ZÎ ¿flÌ Â¿÷˘ fi◊Ì. (12)
±Î’HÎÎ ≠¤ ÷˘ Ë‹HÎÎ_ ±Î_ËŸ M≤J‰Ì μ’fl »ı. ±Î ‰Î÷‹Î_ CÎHÎ˘ …
‹‹˝ »ı, ÷ı Á‹…÷Î Ë˘› ÷ı Á‹…ı. ±fiı ±Î‰Ì ‰Î÷_ fiı ±Î‰Î ÁÎ‘ ¿˘¥
Ïÿ‰Á M≤J‰Ì μ’fl ±ÎT›Î fi◊Ì fiı Ë‰ı ±Î‰Âı ’HÎ fiÏË. (13)
‹K›fi_ ±Ï√›Îfl‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ìfiı ‰Î÷ ¿flÌ …ı, ±Î ‰«fiÎQ≤÷
⁄‘Î› B≤ËV◊fiı Á‹…‰Îfi_ »ı ±fiı ±Î ‰Î÷ fi Á‹F›Î Ë˘› I›Î_ Á‘Ì
∞‰‹Î_◊Ì Á_Â› ‹Àı … fiÏË. (14)
≠√À ¤√‰Îfi ‹Y›Î »ı ÷ı◊Ì ’Ïfl’ÒHÎ˝ ¿S›ÎHÎ ‹Îfi‰_ ’HÎ ±‘Òv_
‹Îfi‰_ fiÏË, fiı ÁÎ‘fi ¿fl‰Î_ ±◊‰Î ÁÎ‘ ◊Î‰_ ±ı ÷˘ ⁄‘_› Ï‰Cfi fi ◊Î›
÷ıfiı ±◊ı˝ »ı, ’HÎ μ’ÎÁfiÎfiÌ ºœ÷Î flÎ¬Ìfiı ‰‚√Ì flËıÂ˘ ÷˘ ’Îfl ’ÕÌ
√›_ »ı. ±fiı …ı‰ı w’ı ¤√‰Îfi ‹‚ı ÷ıfi_ K›Îfi-¤…fi ¿fl‰_, ÷ı ’vÊ˘kÎ‹
¤√‰Îfifiı ‹ı‚‰Ì ÿı. (15)
ÁIÁ_√ ÂOÿfi˘ ±◊˝ ‹˘ÀÎ ÁÎ‘fi˘ Á_√ ±ı ÁIÁ_√ ±fiı …ıHÎı ‹˘ÀÎ
ÁÎ‘fiı ‰Â ¿›Î˝ ÷ıfiı ¤√‰Îfi ‰Â ◊¥ flèÎÎ. (16)
Ï‰Ê›fiÎ I›Î√fiÌ CÎHÎÌ … ‰Î÷_ ¿flÌfiı ’»Ì ⁄˘S›Î …ı, ÁÎ_A›fiÌ flÌ÷ı
¿flÌfiı …fi¿ flÎΩfiÌ ’ıÃı …\ÿÎ ’Õ‰_ ±ı ’HÎ ±ı¿ ‹Î√˝ »ı, ’HÎ ±Î’HÎı ÷˘
Ï‰Ê›fi˘ I›Î√ ¿fl‰˘ ±ı ‹Î√˝ »ı. (17)
±ı¿ Ïÿ‰Á ÁÎ‘±ı CÎHÎÌ ¤„@÷ ¿flÌ ÷ı Ωı¥fiı ‹ËÎflÎ… flÎ∞ ◊›Î
fiı ’»Ì ‰Î÷ ¿flÌ …ı, ¿Î‹ ø˘‘ ±ÎÏÿ¿ …ı ±_÷flÂhÎ »ı ÷ı ∞‰◊Ì Ï…÷Î›
÷ı‰Î fi◊Ì, ’HÎ ±‹ı fiı ‹˘ÀÎ ÁÎ‘ ÷‹ÎflÎ ’ZÎ‹Î_ »Ì±ı ÷ı ±‹ı ‹ÿÿ ¿flÂ_
±ıÀ·ı Ï…÷ÎÂı; ‹ÎÀı ÷‹ı ÏËQ‹÷ flÎ¬Ìfiı ‹_ÕuÎ flËıΩı. ÷ı μ’fl ÏÀÀ˘ÕÌ±ı
√vÕfiÌ ÁËÎ›◊Ì Á‹ƒ ’ÒflÌ ÿÌ‘ÎfiÌ ‹ËÎflÎ…fiÌ ¿Ëı·Ì ‰Î÷ ¿ËÌ.1 (18)
≠◊‹ ≠¿flHÎfi_ Á˘‚‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ì ‰Î÷ ¿flÌ …ı, ¤√‰Îfi fiı
1. ÁÎ√fl÷Ìflı ÏÀÀ˘ÕÌ fiÎ‹fiÎ_ ‹ÎÿÎ ’ZÎÌ±ı πÕÎ_ ‹Ò@›Î_. ¤fl÷Ì ±Î‰÷Î_ πÕÎ_
÷HÎÎ¥fiı ÿÏfl›Î‹Î_ √›Î_. ÏÀÀ˘ÕÌ±ı ’ZÎÌfiÌ fiÎ÷ ¤ı√Ì ¿flÌ fiı Á_’◊Ì ⁄‘Î_
’ZÎÌ±˘ «Î_«‹Î_ …ı ¿_¥ ±ÎT›_ ÷ı ·¥ Á‹ƒ‹Î_ ’ÒflHÎÌ ¿fl‰Î ·ÎB›Î_. √vÕ∞fiı
¬⁄fl ‹Y›Î_ ÷ı◊Ì ÷ı±˘ ‹ÿÿı ±ÎT›Î fiı ’Î_¬‹Î_ ‹˘ÀÎ ’‰˝÷˘ ¤flÌfiı Á‹ƒ
’Òfl‰Î ·ÎB›Î. ±Î◊Ì Á‹ƒı ÏÀÀ˘ÕÌfiÎ_ πÕÎ_ ’Î»Î_ ±ÎM›Î_.
146 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
Á_÷ …ı ‰«fi ¿Ëı ÷ı‹Î_ Á_Â› ¿fl‰˘ ±ı‹ ’HÎ fiÏË; ÷ı‹ Á_Â› fi ¿fl‰˘
±ı‹ ’HÎ fiÏË. ±ı‹Î_ iÎÎfi Ωı¥±ı. (19)
…ıfiı ∞‰fi_ wÕ<_ ¿fl‰_ Ë˘› ÷ı ±Î ÁÎ‘fiÌ ’ÎÁı ±Î‰Ìfiı ‰Î÷_
ÁÎ_¤‚Ωı. (20)
±ı¿ μ’ÎÁfiÎ, ⁄Ì∞ ±ÎiÎÎ, hÎÌΩı Á‹Î√‹ fiı «˘◊_ Á÷˚ÂÎVhÎfi_
T›Áfi, ±ı «Îfl ºœ ¿flÌfiı flÎ¬‰Î_. (21)
Á_‰÷ ±œÎflÁıÓ ±˘√HÎÁÎÃfiÌ ∂÷fl÷Ì ‹˘Á‹‹Î_ ±·ˆ›Î √Î‹‹Î_
≠◊‹ ’Ëı·Î_ ‹ËÎflÎ…fiÎ_ ±‹fiı ÿÂ˝fi ◊›Î_, ÷ı ⁄ı CÎÕÌ ÁÎ‹ÁÎ‹Î Ωı¥ flèÎÎ.
±ıÀ·Î‹Î_ Ïfiç› ◊¥ √›˘, ÿ—¬ À‚Ì √›_, ⁄‚÷flÎ ‹ÀÌ √¥, ‹ÏË‹Î
Á‹Ω¥ √›˘ fiı ⁄‘_› ¿Î‹ ◊¥ flèÎ_ ! ‹ÎÀı √HÎÎ÷Ì÷ ±ı‰Î …ı ¤√‰Îfi
÷ıfiÎ_ ∞‰ ÿÂ˝fi ¿flı ÷˘ ⁄˛õw’ ◊¥ Ω›, ’HÎ ¤√‰ÎfifiÌ ‹Î›Îfi_ ⁄‚
±ı‰_ »ı …ı, ¿˘¥ ÿÂ˝fi ’HÎ fi ¿flı. (22)
‹ËÎflÎ… ÷◊Î ‹˘ÀÎ ÁÎ‘ ÷ı ÷˘ √ÎflÕÌ‰ÎÿÌ …ı‰Î »ı ÷◊Î ‹ÏHÎ‘fl
…ı‰Î »ı, ÷ı e_¿ ‹Îflı ÷˘ ¿Î‹, ø˘‘ ⁄‚Ì Ω›. (23)
‹˘ÀÎfi˘ flÎ∞’˘ ◊›Î Ï‰fiÎ ‰ÎÁfiÎfi_ ⁄Ì… À‚ı fiÏË. fiı fi ÿ˘Õ‰_
Ë˘› ÷˘ ÿ˘ÕÎ› fiı fi Ωı‰_ Ë˘› ÷˘ Ωı‰Î›, ±ı‰_ ±‰V◊Îfi_ ⁄‚ »ı. (24)
∞‰◊Ì V‰÷_hÎ’HÎı Ï‰Ê› ¤˘√‰Î÷Î fi◊Ì, ÷ı ÷˘ ÷ıfiÎ ¿‹˝Œ‚≠ÿÎ÷Î
…ı ¤√‰Îfi ÷ı ¤˘√‰‰Î ÿı ÷˘ ¤˘√‰Î›. (25)
⁄˛õw’ ◊Î‰_ I›Îflı ÷ıfiÌ ‰Î÷ ⁄˛õiÎÎfiÌfiÎ …ı‰Ì ¿fl‰Ì ’Õı »ı, ÷ı◊Ì
÷ı‹Î_ ¿˘¥ ¬Î÷fl1 ’ÎÕÌ Ω› ÷ı‰_ »ı. fiı ≠◊‹ ÷˘ ±ÎI‹ÎfiÌ ‹ÎfiÌfi÷Î
◊Î›2 fiı ’»Ì ±ÎI‹Îw’ı3 ‰÷Î˝›. (26)
¿˘¥¿ Ãı¿ÎHÎı V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎfiı ¤√‰Îfi ¿èÎı Á‹ÎÁ4 ◊Î› fiı ¿˘¥¿
Ãı¿ÎHÎı V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎfiı ¤√‰Îfi fi ¿èÎı Á‹ÎÁ ◊Î›. ‹ÎÀı …ı‹ Á‹ÎÁ
◊Î÷˘ Ë˘› ÷ı‹ ‰Î÷ ¿fl‰Ì. (27)
1. «˘flÌ ¿flÌ Ω›.
2. ≠√À ÁI’vÊ ‹Îfl˘ ±ÎI‹Î »ı - ±ı ‹fifi ¶ÎflÎ ⁄˛õfi˘ Á_√ ÷ı ‹ÎfiÌfi÷Î.
“±ÎI‹Î »\_, ±ÎI‹Î »\_” ±ı‹ ±fiÁ_‘Îfi flËı.
3. ⁄˛õw’ı.
4. ’ÏWÀ.
≠¿flHÎ-4 147
ÿıË Ë˘› ÷ı ÿ˘Ê ÷˘ Ë˘›, ’HÎ ±fiT≤ÏkÎ‹Î_ flËı »ı ÷ı◊Ì ÿ˘Êfi˘ Â˘

¤Îfl »ı, ‹fl flèÎÎ. fiı ¿fl‰Îfi_ ÷˘ ◊¥ flèÎ_ »ı ’HÎ ±Î ÷˘ Ï‰Cfi ÀÎ‚Ì±ı
»Ì±ı. ±fiı ÿ˘Ê ÷˘ {ÎÕÌ …ı‰Î »ı, ÷ı {ÎÕÌ Ë˘› ÷ı ÷fl÷ À‚Ì Ω› fiÏË.
‰Î÷_ ÁÎ_¤‚÷Î_ ‹ÏË‹Î …HÎÎÂı ÷ı‹ À‚Âı. ‹ÏË‹ÎfiÌ ¿Áfl »ı. ‹K›fi_ ÷ıfl‹_
‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ìfiı ‰Î÷ ¿flÌ …ı “±Î_¬fiÌ T≤ÏkÎ, ¿ÎfifiÌ T≤ÏkÎ, ⁄‘Ì T≤ÏkÎ›_
xÿ›Î¿ÎÂ‹Î_ flËı »ı ÷ı◊Ì ¿˘¥fi˘ ¤Îfl flËı÷˘ fi◊Ì, ±ı ‹…¿>fl1 »ı.” (28)
±ÎÀ·_ … Á‹…‰Îfi_ »ı …ı ÿıËfiı ‹Ò¿Ìfiı …ıfiı ‹‚‰_ Ë÷_, …ıfiı ’Î‹‰_
Ë÷_ fiı ⁄ÌΩ ¤@÷ ’HÎ ÿıËfiı ‹Ò¿Ìfiı …ıfiı ’ÎQ›Î »ı ÷ıfiı ±Î’HÎı »÷Ì ÿıËı
… ’ÎQ›Î »Ì±ı. ÷ıfiÎ ÷ı … ¤√‰Îfi fiı ÷ıfiÎ ÷ı ÁÎ‘ »ı; ’HÎ ±Î’HÎfiı …ı
≠Î„M÷, ‹ÏË‹Î, Á¬ fiı ·Î¤ ◊›˘ »ı ÷ıfiı ±Î’HÎı ±˘‚¬÷Î fi◊Ì. ¿ı‹ …ı,
¤√‰ÎfifiÌ ‹Î›Î±ı ⁄Î_‘Ì ·Ì‘Î »ı. fiı ±ı ±iÎÎfi ±ıÀ·_ ÿ—¬ »ı. ±Î ‰Î÷
‰Îfl_‰Îfl ’Î_« ‰¬÷ ¿flÌ ±fiı ÿıËfiı ‹Ò¿Ìfiı ¿Î_¥ Ωı‰_ ⁄Î¿Ì flèÎ_ fi◊Ì, ÿıËfiı
‹Ò¿Ìfiı ±Î ‹Y›Î »ı ÷ıfiÌ ’ÎÁı Ω‰_ »ı. ±ÎfiÎ ±Î ¤√‰Îfi »ı, ±ÎfiÎ ±Î
ÁÎ‘ »ı. (29)
‹Ò‚∞ ⁄˛õ«ÎflÌ …ı‰Î ÁIÁ_√‹Î_ ¿˘¥ ÏfiW¿Î‹Ì fiÏË, ’HÎ ÷ı ⁄ÌΩfiı
ÏfiW¿Î‹Ì ¿flÌ Â¿ı fiÏË. fiı ’_Õı ÏfiW¿Î‹Ì Ë˘› fiı ÏfiW¿Î‹ÌfiÌ flÌ÷fiı ΩHÎ÷Î
Ë˘› ÷ı ⁄ÌΩfiı ÏfiW¿Î‹Ì ¿flÌ Â¿ı. (30)
‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ‹Î_ ◊˘ÕÌ ’˘·2 fi¤ı, ⁄˛õÎfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ‹Î_ fi¤ı,
fiı √˘’Î‚Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ‹Î_ fi¤ı, ⁄ÌΩ ⁄‘Î›fiÎ ‹_Õ‚‹Î_ ’˘· fi¤ı, ’HÎ
¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ ‹_Õ‚‹Î_ ’˘· fi¤ı fiÏË. (31)
VhÎÌ, ‘fi, ÿıËÎÏ¤‹Îfi fiı V‰¤Î‰ ±ı «Îfl‹Î_◊Ì …ıfiÌ …ı Ï«Ï¿IÁÎ3
ΩHÎ÷Î Ë˘› ÷ıfiÌ ’ÎÁı◊Ì ÷ı ÂÌ¬‰_. fiı «Îfl √HÎ ±ı¿fiı Ï‰Êı Ë˘› ±ı‰Î
’vÊ ‹‚ı ÷˘ √HÎ ±ıfiÌ ’ÎÁı◊Ì ÂÌ¬‰Î. (32)
±Î ·˘¿fiÎ Ë˘› ÷ı ±Î ·˘¿‹Î_ ¤‚Ì Ω› fiı ±Î ·˘¿fiÎ fi Ë˘› fiı
4
’flÿıÂÌ Ë˘› ÷ı ±Î ·˘¿‹Î_ ¤‚ı fiÏË, fiı ¤‚ı ÷˘ Ï«kÎ‹Î_ √HÎÎ÷Ì÷ ‹Îfiı
1. ‹A› ±◊˝.
2. œÌ·ÎÂ.
3. ¬Î‹Ì ÿÒfl ¿fl‰ÎfiÌ ÷fl¿Ì⁄, flÌ÷.
4. ’fl·˘¿fiÎ.
148 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
fiı ‘‹˝‹Î_ flËÌfiı ¤‚ı. fiı ±Î_ËŸ ±Î ⁄‘_ Ïfi√˝HÎ ¿flÌfiı ⁄ıÃÎ I›Îflı Ë‰ı ±ı
Ïfi√˝HÎfi˘ Â˘ ¬’ flèÎ˘ ? ‹ÎÀı iÎÎfi-‰ˆflÎB›◊Ì ÏfiÊı‘ ¿flÌ ‹Ò¿‰_ fiı ¿Î‹,
·˘¤, ‹Îfi, V‰Îÿ ±ı ±ÎiÎÎ ⁄ËÎfl …ıfiı ‰‚B›Î_ »ı ÷ıfiı ⁄˛õflÎZÎÁ1
‰‚B›Î »ı. (33)
±Î‰Ì ‰Î÷_ ⁄Ì…ı @›Î_¥ fi◊Ì; ±Î ÷˘ ±ZÎfl‘Î‹fiÌ ‰Î÷_ »ı,
¤√‰ÎfifiÌ »ı, fiÎflÎ›HÎfiÌ »ı. ±fiı ⁄Ï©‰Î‚Î Ë˘› ÷ı ÁÎ‘fiı ±˘‚¬ı,
ÁIÁ_√fiı ±˘‚¬ı. ‹ÎÀı ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ »ı …ı, “⁄Ï©‰Î‚Î μ’fl ±‹Îflı Ëı÷
◊Î› »ı.” (34)
±Î’HÎı ÷˘ ±ÎI‹Î »Ì±ı, ⁄˛õw’ »Ì±ı, fiı Ë‹HÎÎ_ ¿Î_¥ ÿı¬Î÷_ fi◊Ì
’HÎ ÿıË ‹Ò¿Ìfiı ÿı¬ÎÂı ±fiı ¤Î√‰÷‹Î_ ¿èÎ_ »ı …ı ›ç ‹Òœ ◊¿˘ ‹fiı ΩHÎı
»ı ÷ıfiı ⁄Ì…\_ ¿Î_¥ ΩHÎ‰_ flËı÷_ fi◊Ì. fiı ±Î’HÎ˘ ‹ÏË‹Î ÷˘ ⁄Ë ‹˘À˘ »ı
±fiı ÿıË‹Î_ ÿ˘Ê ËÂı ÷˘ ÷ıfiı ‹Ò¿Ìfiı ¤√‰ÎfifiÌ Áı‰Î‹Î_ flËı‰_ »ı, ’HÎ
¤√‰Îfi ‹Y›Î »ı ÷ıfiı ⁄Ì…ı flËı‰_ fi◊Ì. fiı ±Î’HÎÌ ‹ÒÕÌ ÿı¬ÎÕı ÷˘ »¿Ì
…‰Î› fiı ¿˘¥fiı √Î_Ãı fiÏË. Ï‰rw’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ¿˘¥fiı √Î_Ã÷Î fiÏË,
‹ËÎflÎ…fiı ’HÎ √Î_Ã÷Î fiÏË. fiı Ë‹HÎÎ_ ÷˘ ‹ËÎflÎ… ≠√À »ı ÷ı ÁIÁ_√Ì
Ë˘› ÷ı ΩHÎı, ⁄ÌΩfiı …HÎÎ› fiËŸ ±fiı ±‹ı ÷˘ …ı ±Î ‰Î÷_ ÁÎ_¤‚ı »ı ÷ıfiı
… ÁIÁ_√Ì ΩHÎÌ±ı »Ì±ı; fiÌ¿fl ÷˘ ¤√‰Î_ ·Ò√ÕÎ_ ¿›ÎÙ Ë˘› ÷ıfiı ’HÎ
ÁIÁ_√Ì √HÎ÷Î fi◊Ì. (35)
≠√À ¤√‰Îfi Ï‰fiÎ ¿fl˘Õ Ïfi›‹ ’Î‚ı ’HÎ ¿S›ÎHÎ fi ◊Î› ±fiı
≠√À ¤√‰Îfi fiı ±Î ≠√À ÁÎ‘fiÌ ±ÎiÎÎ◊Ì ±ı¿ Ïfi›‹ flÎ¬ı ÷˘ ¿S›ÎHÎ
◊Î›. fiı ±Î… ÷˘ ‹˘… ±Î’Ì »ı ÷ı ‹˘…fi_2 ‹Ò·3 Ë˘› fiÏË. ‹ÎÀı ±Ï√›Îfl
Ïfi›‹ ’Î‚‰Î fiı ‹ËÎflÎ…fiı ¤√‰Îfi ’vÊ˘kÎ‹, Á‰˝fiÎ ¿ÎflHÎ Á‹…‰Î.
±ı‰Ì iÎÎfifiÌ ºœ÷Î ¿fl‰Ì, ÷ıfiı ¿Î_¥ ¿fl‰_ flèÎ_ fi◊Ì. ¤…fi ±˘»\_ ◊ÎÂı,
÷Ì◊˝ ±˘»Î_ ◊ÎÂı, ÷ıfiÌ ÏŒ¿fl fi◊Ì. (36)
“V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎ”fiÎ fiÎ‹◊Ì ¿Î‚˘ Á’˝ ¿flÕu˘ Ë˘› ÷˘ «Õı fiÏË fiı
ÿıËfi_ ±Î›W› ¿˘¥fi_ ¬ÒÀÌ flèÎ_ Ë˘› ÷˘ ‹flı. fiÌ¿fl ±ı ‹_hÎ …’ı ÷˘ ‹flı
1. ¤HÎı·˘ ⁄˛ÎõHÎ ¤Ò÷ ◊›˘ Ë˘› ÷ı.
2. flÎ∞’Îfi_.
3. ‹ÒS›.
≠¿flHÎ-4 149
fiÏË. fiı ±Î ¤√‰Îfi, ±Î ‹_hÎ fiı ±Î ÁÎ‘ ⁄Ì…ı @›Î_› fi◊Ì. (37)

⁄ÌΩfiı ÷˘ ¿Î‹ ’ÌÕ÷˘ fi◊Ì fiı ‹fiı ±ı¿·Îfiı ’ÌÕı »ı ±fiı ⁄ÌΩfiı
Ï‰Êı ÷˘ ±ı¿ı ÿ˘Ê fi◊Ì, ‹Îflı Ï‰Êı … »ı, ±ı‹ fi Á‹…ı fiı ⁄ÌΩfiÎ Ωı‰Î
‹Î_Õı ÷˘’HÎ ¤Ò_Õ<_ ◊Î›. (38)
√Î‹ ËÏ‚›Îÿ‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “ÂOÿ ÁÎ_¤Y›Î Ï‰fiÎ iÎÎfi ◊Î›
fiÏË, fiı iÎÎfi Ï‰fiÎ ¿Î_ ÷˘ »¿Ì …‰Î› fiı ¿Î_ ÷˘ B·ÎÏfi ’Î‹Ì …‰Î› fiı ¿Î_
÷˘ ±‘‹a ◊¥ …‰Î›. ‹ÎÀı …ıHÎı ÁÎ„k‰¿ ÁıT›Î Ë˘› ÷ıfiÌ ⁄Ï© fi ¤ıÿÎ›.”
÷ı μ’fl f·˘¿ ⁄˘S›Î …ı, ¿Î‹ÎÏÿÏ¤Ï‰˝ËÌfiÎ ›ı, ±ı f·˘¿ ⁄˘·Ìfiı ‰Î÷ ¿flÌ
…ı, “iÎÎfi ◊›Î Ï‰fiÎ ÷˘ CÎfiU›Î‹Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ …ıÀ·˘ ¿S›ÎHÎfi˘ ¬’ Ë˘›
fiı ±ı‹fiÎ …ıÀ·Ì ¤„@÷ ¿fl÷Î Ë˘›, ÷˘’HÎ Ï‰Cfi ·Î√ı. fiı ÷ı ⁄Ë ¤„@÷
¿fl÷Î Ë÷Î ’HÎ iÎÎfi Ï‰fiÎ √˘’Î‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi˘ I›Î√ ¿›˘˝; fiı ’»Ì ‹ıÓ
⁄Ë … ‰Î÷_ ¿flÌ fiı iÎÎfi ◊›_ ÷ı ’»Ì ±ı‹fiı ÁÎ«‰‰Î ’ÕuÎ fiÏË. ‹ÎÀı
ÁÎ‘ ±˘‚A›Î◊Ì ±iÎÎfi À‚ı »ı. fiı ¤√‰ÿÎfi_ÿ V‰Î‹Ì ±ÎÏÿ ¿ıÀ·Î¿ ’˘÷ı
÷˘ √˘’Î‚ V‰Î‹Ìfiı ‹˘ÀÎ Á‹…ı, ’HÎ ÏÂW› ’Ò»ı ÷˘ ÷ıfiı ¿Ëı fiÏË fiı
‹Ò‚√˘ ÿ˘Ê ÿı¬ÎÕı.” (39)
¤√‰ÎfifiÎ ‹fiW›¤Î‰‹Î_ ‹˘Ë ◊›ÎfiÌ CÎHÎÌ … ‰Î÷ ¿flÌ, ’HÎ
¤√‰Îfi‹Î_ ÷˘ ‹fiW›¤Î‰ ¿Ëı‰Î› … fiÏË. fiı ±Î’HÎı …ı‹ ÿıË fiı ∞‰
…\ÿÎ »ı ÷ı‹ ¤√‰Îfi‹Î_ ¿Ëı‰Î› fiÏË. (40)
‹@÷ Ë˘› ÷ı ¿Î‹-·˘¤fiÎ ·Î√‹Î_ ±Î‰ı … fiÏË, fiı ’˘÷Îfi_ ¤ÒÕ<_
ÿı¬Î› fiı ·Î… Ω› ±ı‰_ ¿‹˝ ÷˘ ¿flı … fiÏË. (41)
‘‹˝ ÷˘ ·Î…ı ¿flÌfiı flËı »ı fiı ‘fi˘ ¤@÷1 ’HÎ ‹ËÎflÎ…fiı ±Î’HÎÌ
’ıÃı … ¤√‰Îfifiı ΩHÎı »ı, ’HÎ Ïfi›‹‹Î_ flèÎ˘ fiÏË ÷˘ ‘‹˝◊Ì ¤˛WÀ ◊¥
…‰ÎHÎ_. (42)
·Î¤fi˘ ’Îfl fi◊Ì fiı ±Î‹Î_◊Ì ‘y˘ ·Î√ı ÷˘ ¬˘Àfi˘ ’HÎ ’Îfl
fi◊Ì. ⁄Ë … ‹˘À˘ ·Î¤ ◊›˘ »ı, ‹ÎÀı ¿Ëı‰Î› ÷ı‰˘ fi◊Ì. (43)
ÁÎfl_√’flfi_ ±Ï√›Îfl‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰÷Ì ‰¬÷ı ¿˘¥¿ ËÏfl¤@÷ı
1. lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı Á‰˘˝’flÌ, Á‰Î˝‰÷ÎflÌ ΩHÎÌ μ’ÎÁfiÎ ¿flfiÎfl ±ı¿ iÎÎfiÌ
ËÏfl¤@÷. ¬Î‰ÎfiÌ ±ÎÁ„@÷fiı ·Ì‘ı ÷ıfi_ ÂflÌfl ’WÀ ◊›_, ¿Î‹‰ÎÁfiÎ ≠⁄‚
◊¥ fiı ’flVhÎÌ√‹fi ¿flÌ Ïfi›‹-¤˛WÀ ◊›˘.
150 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
’Ò»u_ …ı, “Q≤I› ±ÎÕÌ CÎÕÌ Ë˘› I›Îflı ¤√‰Îfi‹Î_ ÂÌ flÌ÷ı ΩıÕÎ‰Î› ?”
I›Îfl V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “±ıfiı ¤√‰Îfi‹Î_ ΩıÕÎ‰ÎfiÌ vÏ« Ë˘› fiı ÿıËfi˘
±_÷ ±Î‰Ì Ω› ÷˘ ¤√‰Îfi fiı ÁÎ‘ ÷ıfiÌ ‹ÿÿ ¿flı, flZÎÎ ¿flı, ÷ı◊Ì
¤√‰Îfi Ï‰Êı ΩıÕÎ¥ …‰Î›. ‹ÎÀı vÏ« ÁÎflÌ flÎ¬‰Ì.” (44)
‰‚Ì ±ı‹ ⁄˘S›Î …ı, “…ı ‰¬÷‹Î_ ¤√‰Îfi ¤…‰ÎfiÌ …ı‰Ì flÌ÷ Ë˘›
÷ı‰Ì flÌ÷ı ¤√‰Îfi ¤…‰Î, ÷ı‹Î_ flÎ‹Î‰÷ÎflfiÌ flÌ÷ ⁄Ì∞ ÷◊Î ¿ÚWHÎÎ‰÷ÎflfiÌ
flÌ÷ ⁄Ì∞ ÷◊Î ∑Ê¤ÿı‰ fiı ’flÂflÎ‹fiÌ flÌ÷ ⁄Ì∞ fiı Â¿∞fiÌ flÌ÷ ⁄Ì∞
fiı ±Î… ‹ËÎflÎ…fiÌ flÌ÷ ⁄Ì∞. ‹ÎÀı …ı Á‹ı …ı‰Ì ¤√‰Îfi ¤…‰ÎfiÌ flÌ÷
Ë˘› ÷ı ≠‹ÎHÎı ¤√‰Îfi ¤…‰Î.” ’»Ì ¿˘¥¿ ËÏfl¤@÷ı ¿èÎ_ …ı, “‹fiW›
ÿıË ‘flÌfiı ÷‹ı ±˘‚¬ÎHÎÎ, ±ı ‹˘ÀÌ ‰Î÷ ◊¥.” I›Îflı ¿Ëı …ı, “ËÎ, ÁÎ‘ ÷˘
≠ÎHÎ◊Ì ’HÎ ±Ï‘¿ ‰ËÎ·Î ◊¥ √›Î »ı.” (45)
√Î‹ ¿<_¿Î‰Î‰fiÎ ¿flÁfi ¤@÷ı ’Ò»u_ …ı, “‹fiı ÷˘ ÷‹ÎflÎ Ï‰fiÎ
…^fiÎ√œ‹Î_ ¿˘¥ ’ÎÁı ⁄ıÁ‰_ √‹÷_ fi◊Ì fiı ÷‹ÎflÎ Ï‰fiÎ ¿˘¥fiÌ ‰Î÷
ÁÎ_¤‚‰Ì √‹÷Ì fi◊Ì, ‹ÎÀı ±ı¿·˘ ⁄ıÁÌ flË_ »\_.” I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı,
“±ı ÷˘ vÏ« ≠‹ÎHÎı flËı »ı.” (46)
flHÎ»˘Õ ¤@÷ı ¿èÎ_ …ı, “Ï‰’flÌ÷ ÿıÂ¿Î‚ ±Î‰ı »ı I›Îflı ¤√‰Îfi
ÁÎ_¤fl÷Î fi◊Ì fiı μ¶ı√ ◊Î› »ı, ‹ÎÀı ÷ıfi_ ¿ı‹ Á‹…‰_ ?” V‰Î‹Ì±ı μkÎfl
¿›˘˝ …ı, “¤√‰Îfi Á‰˝¿÷Î˝ »ı, ¿ÃHÎ ÿıÂ¿Î‚‹Î_ ÷˘ ¿˘¥fiı ¤√‰Îfi ÁÎ_¤flı
… fiÏË, ’HÎ ±Î ·˘¿‹Î_ «˘ÓÀÎ› ÷˘ fiÏË fiı ±Î ·˘¿‹Î_◊Ì ‰ˆflÎB› ◊Î› fiı
«˘ÓÀÎ› fiÏË, ÷ı ÁÎv ¤√‰Îfi ±ıfiı ÿÏ¬›˘ flÎ¬ı »ı; ‹ÎÀı Á‰˝¿÷Î˝ ¤√‰Îfi
Á‹…‰Î.” ±Î ≠‹ÎHÎı ÿıÂ¿Î‚fiÌ CÎHÎÌ … ‰Î÷_ ¿flÌ. (47)
ËÏ‚›Îÿ◊Ì fiÌ¿‚Ìfiı ⁄√ÁflÎ‹Î_ ±ÎT›Î, I›Î_ ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “…ı
Á‹›‹Î_ …ıfiı ËÎ◊ ¿S›ÎHÎ ¿fl‰Îfi_ ¤√‰Îfiı Á˘ÓM›_ Ë˘› ÷ıfiÎ◊Ì ¿S›ÎHÎ
◊Î›; …ı‹ ’flÌÏZÎ÷fiı ÂÎ’ ◊›˘ I›Îflı T›ÎÁ∞ ±ÎÏÿ CÎHÎÎ ‹˘ÀÎ Ë÷Î ’HÎ
Â¿∞ ±ÎT›Î I›Îflı ¿S›ÎHÎ ◊›_.” (48)
±Î ÁÎ‘ ‹fiW› …ı‰Î …HÎÎ› »ı, ’HÎ ‹fiW› …ı‰Î fi◊Ì fiı ±Î… ÷˘
≠√À ¤√‰Îfi »ı, ≠√À ÁÎ‘ »ı, ≠√À ‘‹˝ »ı; fiı ±Î Á‹Î‹Î_1 …ıfiı fiÏË
±˘‚¬Î› ÷ıfiı ’»‰ÎÕı◊Ì ‹Î◊_ ¿>À‰_ ’ÕÂı. (49)
1. Á‹›‹Î_.
≠¿flHÎ-4 151
’Î’Ìfi˘ ‰Î›fl˘1 ±Î‰ı ÷˘ ÁÎÃ ËΩfl ‰flÁfi_ ’H› Ω÷_ flËı fiı ±Î

ÁÎ‘fi˘ ‰Î›fl˘ ±Î‰ı ÷˘ ÁÎÃ ËΩfl ‰flÁfi_ ’Î’ ⁄‚Ì Ω› fiı ’H› ◊Î›.
(50)
±Î’HÎfiı ÷˘ ¤√‰Îfiı flÎ∞ ◊¥fiı ’˘÷Îfi_ ±ZÎfl‘Î‹ ⁄ÏZÎÁ ±ÎM›_
»ı fiı ¤√‰Îfi ±ı‰Î μÿÎfl »ı …ı, …ıfiÎ μ’fl flÎ∞ ◊Î› »ı ÷ıfiı ’˘÷Îfi_
‘Î‹ ⁄ÏZÎÁ ±Î’Ì Ïÿ›ı »ı. fiı ÁIÁ_√ ÷˘ ’»‰ÎÕı◊Ì ÿÁ ËΩfl √HÎ˘ ◊ÎÂı
’HÎ ±Î ÁÎ‘ fiı ±Î ‰Î÷_ fiÏË ‹‚ı; fiı ‹ËÎflÎ… ≠√À ◊›Î I›Îflı ±Î
ÁÎ‘ ÿÌÃÎ, fiÏË ÷˘ ±Î ÁÎ‘ ⁄Ì…ı Ë˘› fiÏË. (51)
‰Î_Ï¿›Î‹Î_ ⁄Ë … ‰Î÷_ ¿flÌfiı ¿èÎ_ …ı, “±Î‰Ì ‰Î÷_ ÷˘ ’ÎflÁ˘2 ‰‚ı
»ı I›Îflı ◊Î› »ı, fiÌ¿fl ◊Î› fiÏË. fiı ±Î ‰Î÷_ ŒflÌfiı …L‹ ◊Î‰Î ÿı ÷ı‰Ì
fi◊Ì. (52)
’Î_Õ‰ ¤√‰ÎfifiÎ ≠÷Î’ı ¿flÌfiı ÿ—¬fiı …ı‹ Á‹ƒ, √Î›fiÎ ’√·Î
…ıÀ·˘ ÷fl‰Îfiı Á√‹ ◊Î› ÷ı‹ ÷flÌ √›Î. ‹ÎÀı ±Î’HÎı ÷˘ ¿Î‹, ø˘‘ ∞÷‰Î
±ı ÷˘ ÷Ì‹_√‚◊Ì3 fiı ÿ›˘˝‘fifiÎ ÁˆL›◊Ì ’HÎ ⁄Ï‚›Î »ı; ’HÎ ¤√‰ÎfifiÌ
±ÎiÎÎ‹Î_ flèÎÎ◊Ì ÷flÌ …‰ÎÂı. ‹ÎÀı ¤√‰ÎfifiÎ ≠÷Î’fi_ ⁄‚ flÎ¬‰_. (53)
…^fiÎ√œ‹Î_ ¿Õ‰Î ‰ÎÏHÎ›Îfiı ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “ÿıË Ë˘› ÷ı ÿ˘Ê ÷˘ Ë˘›,
’HÎ ¤√‰Îfi ‹Î_ËÌ ’ıÃÎ »ı ÷ı ÿıË ’ÕÂı ’HÎ ¤√‰Îfi ‹Î_ËÌ◊Ì fiÌ¿‚ı ÷ı‰Î
fi◊Ì.” (54)
√Î‹ ⁄Î⁄Î’fl‹Î_ ËÏfl¤@÷fiı ¿èÎ_ …ı, “…ı »ı ÷ı ÷˘ ±Î_ËŸ ±ÎT›_ »ı
fiı …^fiÎ√œ‹Î_ ÷˘ Ë‰ı Õ<_√fl »ı.” (55)
√Î‹ ‰Î_Ï¿›Î‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “‹@÷ Ë˘› ÷ıfiı Ï‰Ê› √‹ı fiÏË fiı
±ZÎfl‘Î‹‹Î_ ¤√‰Îfi »ı ±fiı ±Î_ËŸ …ı ±ÎT›Î »ı ÷ıfiÎ ÷ı I›Î_ »ı ’HÎ ±Î
¤√‰Îfi‹Î_ fiı I›Î_ »ı ÷ı‹Î_ ·√Îfl4 Œıfl fi◊Ì ±ı‹ Á‹…‰_. ÷ı … ‹Î›Îfiı
÷fl‰Îfi_ »ı.” (56)
1. ’‰fi.
2. √Î› ’˘÷ÎfiÎ ‰Î»flÕÎ ‹ÎÀı Ëı÷ - μ‹‚¿Î◊Ì ÿÒ‘ »˘Õı »ı ÷ıfiı ’ÎflÁ˘ ‹Ò@›˘
¿Ëı‰Î›.
3. ±Î fiÎ‹fi˘ flÎZÎÁ.
4. ·ıÂ‹ÎhÎ.
152 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
±ZÎfl‘Î‹ fiı ±ZÎflfiÎ ‹@÷ı ÁÏË÷ ¤√‰Îfi ±Î_ËŸ ±ÎT›Î »ı fiı

¤√‰Îfifiı ¿Î_¥ Ωı¥÷_ fi◊Ì fiı ‘‹Î˝ÿ˘-fiÎ‹‰ıfl˘1 ·ı »ı ÷ı ÷˘ Áı‰Î
±_√Ì¿Îfl ¿flı »ı fiı I›Î√Ì B≤ËV◊ ⁄ı ‹‚Ìfiı ∞‰_fiÎ ¿S›ÎHÎ ¿fl‰Î ‰ÎV÷ı
flÌ÷ ⁄Î_‘Ì »ı, fiı B≤ËV◊Îl‹ »ı ÷ı ‰Ëı‰Îfl ÷˘ ¿fl‰˘, ’HÎ ÷ıfi_ ¤…fi ¿fl‰_
fiÏË, fiı ⁄‘_› ’ÎQ›Î »Ì±ı ’HÎ ¤√‰Îfi fiË˘÷Î ’ÎQ›Î ÷ıfiı ’HÎ ’ÎQ›Î,
fiı ±ı‹ ΩHÎÂ˘ …ı Ë‰ı ¿Î_¥ ’Î‹‰Îfi_ ⁄Î¿Ì flèÎ_ ËÂı ? ’HÎ ¿Î_¥ flèÎ_
fi◊Ì; ⁄‘_› ’Î‹Ì flèÎÎ »Ì±ı. (57)
√Î‹ ÿı‰flÎÏ…›Î‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “ÿıËfiı ‹Ò¿Ìfiı …ıfiı ’Î‹‰Î Ë÷Î,
…ıfiı ‹‚‰_ Ë÷_, ÷ı ¤√‰Îfi ±Î’HÎfiı ‹Y›Î, fiı ÿıË ‹Ò¿Ìfiı ¤√‰Îfifiı
’Î‹‰Î Ë÷Î, ÁÎ‘fiı ’Î‹‰Î Ë÷Î, ÷ı ¤√‰Îfi fiı ÁÎ‘ ±Î ±Î’HÎfiı ‹Y›Î
±ı … »ı,” ±ı‹ √ÎÿÌ μ’fl ËÎ◊ ’»ÎÕÌfiı ¿èÎ_. “fiı ±Î ÁÎ‘ »ı ÷ı
¤√‰Îfifi_ ‘Î‹ »ı, ÷ıfiı ÿıË »÷ı … ’ÎQ›Î »Ì±ı fiı ¿˘¥fiÎ ‰Î_¿‹Î_ fi
±Î‰Ì±ı ‹ÎÀı ÏÂZÎÎ’hÎÌ ’Î‚‰Ì, ±ıÀ·Î ‰ÎV÷ı … ‹ËÎflÎ…ı ¿flÌ »ı.” (58)
≠√À ¤√‰Îfi »ı, ≠√À ÁÎ‘ »ı, ≠√À ‹˘ZÎ »ı. ‹ÎÀı ‘‹˝‹Î_ flËÌfiı
±Î‰flÿÎ ’ÒflÌ ¿fl‰Ì. ⁄Ë … ‹˘À˘ ·Î¤ ◊›˘ »ı ÷ıfiı ÁÎ«‰‰˘, fiÌ¿fl …ı‹
Ï«_÷Î‹ÏHÎfiı ¿˘¥¿ ±Î_¬‹Î_ ‘Ò‚ fiÎ¬Ìfiı ·¥ Ω› ÷ı‹ ·¥ …Âı. fiı
¤√‰Îfifi˘ ±ıÀ·˘ ’fl«˘ »ı …ı ¤√‰Îfi Ï‰fiÎ ⁄ÌΩ◊Ì ±ÎÀ·Î ∞‰fiÎ_
±_÷fl Â© ◊Î› fiÏË, ¤√‰Îfi Ë˘› ÷ı ±_÷fl {Î·ı fiı ±Î ÷˘ ⁄Ë … ·Î¤
◊›˘ »ı, ÷ı Â_ …ı, ‹ËÎflÎ…fi_ ≠√À ◊Î‰_ fiı ÷ı‰Î‹Î_ ±Î’HÎ˘ …L‹ ◊›˘, I›Îflı
±Î ‰Î÷_ ‹‚Ì »ı, ÷ı ÷˘ ⁄Ë … ·Î¤ ◊›˘ »ı ±ı‹ CÎHÎÌ ‰¬÷ ¿èÎ_. (59)
Á‹ÎÏ‘◊Ì Ïfi√˝HÎ fi ◊›Î fiı iÎÎfi◊Ì Ïfi√˝HÎ ◊›Î I›Îflı «÷¤˝…-
ÿÎÁ∞±ı ’Ò»u_ …ı, “Á_÷fiı fiı B≤ËV◊fiı Áfl¬Î Ïfi√˝HÎ ¿ı‹ ¿èÎÎ ?” I›Îflı
V‰Î‹Ì±ı μkÎfl ¿›˘˝ …ı, “±ı¿ ÷˘ fiÎ√˘ ⁄Î‰˘ Ë˘› ÷ıfiı Á‹ƒ ÷fl‰˘ Ë˘› fiı
μ«Î‚Î‰Î‚Îfiı2 ’HÎ Á‹ƒ ÷fl‰˘ Ë˘› ÷˘ ⁄ı›fiı ‰ËÎHÎfi_ ¿Î‹ ’Õı, ‹flfiı3
1. ÁÎ_≠ÿÎÏ›¿ ’fl_’flÎ‹Î_ ÏÂZÎÎ’hÎÌfiÎ 147‹Î f·˘¿ ‹…⁄ ÿÂ‹˘ ¿ı ‰ÌÁ‹˘
¤Î√ ¤√‰Îfifiı ±’˝‰˘ ÷ı ‘‹Î˝ÿ˘. ‘‹˝‰_ÂÌfiÎ Ïfi¤Î‰ ‹ÎÀı Á_’˛ÿÎ›‹Î_
ËÏfl¤@÷˘ CÎflfiÎ ÁP› ÿÌÃ ±ÎÃ ±ÎfiÎ ±Î’ı ÷ı fiÎ‹‰ıfl˘.
2. CÎfl‰¬flÌ‰Î‚Î B≤ËV◊fiı.
3. ¤·ıfiı.
≠¿flHÎ-4 153
¿˙’Ìfi ’HÎ fi ’ı”fl÷˘ Ë˘› ’HÎ Á‹ƒ ÷flÎ› fiÏË. ‹ÎÀı ‰ËÎHÎ‹Î_ fiÎ√˘
⁄Î‰˘ ⁄ıÁı fiı μ«Î‚Î‰Î‚˘ B≤ËV◊ ⁄ıÁı, ÷ıfiı ÷˘ ⁄Î›ÕÌ Ë˘›, »˘¿flÎ_ Ë˘›,
¤ıÓÁ Ë˘›, flıÓÏÀ›˘ Ë˘›, ÷ı ⁄‘_› Á‹ƒ ⁄flÎ⁄fl ÷flı. fiı ÷ı Ï‰fiÎ ÷˘ ƒT›fiı
±Õ÷Î fi Ë˘›, ±WÀ ≠¿Îflfi_ ⁄˛õ«›˝ ’Î‚÷Î Ë˘›, fiı ‹ËÎI›Î√Ì Ë˘› ’HÎ
¤√‰Îfi fi ‹Y›Î Ë˘› ÷˘ ÷ıfi_ ¿S›ÎHÎ fi ◊Î› fiı ‹Î›Îfiı fi ÷flı fiı
B≤ËV◊fi_ ¿S›ÎHÎ ◊Î› fiı ‹Î›Îfiı ÷flı. ’»Ì ‹K›fi_ ±Ï√›Îfl‹_ ‰«fiÎQ≤÷
‰_«Î‰Ìfiı ‰Î÷ ¿flÌ …ı, B≤ËV◊‹ÎhÎ ±Î ‰«fiÎQ≤÷ Á‹…ı ÷˘ ±_÷flı ÂÎ_Ï÷
flËı fiı ±Î ‰Î÷ ±À’ÀÌ »ı.” I›Î_ ºWÀÎ_÷ ÿÌ‘_ …ı, “¤˘√Î‰ÎfiÌ flı÷Ì‹Î_ «ˆhÎ
‹ÏËfiÎfiÎ ÷Î’‹Î_ œÒ_Ïœ›˘1 ⁄ıÃ˘ Ë˘› ÷ıfiı ÿı¬Ìfiı ±ı‹ ΩHÎı …ı ±Îfi_
¿S›ÎHÎ ◊ÎÂı ’HÎ ±ıfi_ ¿S›ÎHÎ fiÏË ◊Î›, fiı B≤ËV◊ Ë˘› ÷ıfiı ⁄Î›ÕÌ Ë˘›,
±ÎÃ »˘¿flÎ_ Ë˘›, Á˘‚ Ë‚ Ë˘›, Á˘‚ ¤ıÓÂ_ Ë˘›, ±ı ±ÎÏÿ¿ Ë˘›, ÷ıfiı
ÿı¬Ìfiı ±ı‹ ΩHÎı …ı ±Îfi_ ¿S›ÎHÎ fiÏË ◊Î›, ’HÎ ÷ıfiı ¤√‰Îfi ‹Y›Î »ı
÷˘ ±ı ⁄‘Î›fi˘ ‹˘ZÎ ◊ÎÂı. ±Î ‰Î÷ ÷˘ …ı‹ ¿˘¥¿fiı CÎÌ ¬Î‘Î◊Ì fl˘√
◊›˘ Ë˘› fiı ’Î»˘ CÎÌ ¬‰flÎ‰Ìfiı ‹ÀÎÕı ÷ı‰Ì »ı. ÷ı ⁄ÌΩfiı Á‹Ω› fiÏË,
‹ËÎflÎ…fiı … Á‹Ω›, fiı ±ı ≠ëfi˘ μkÎfl ’HÎ ‹ËÎflÎ…◊Ì … ◊Î›,
⁄ÌΩ◊Ì ◊Î› fiÏË. ±ıfiÎ ±ı flΩı√HÎ, ÷‹˘√HÎ fiı Ák‰√HÎ ÷ı◊Ì fi¿˝‹Î_
…‰Î› fiı ±ıfiÎ ±ı √HÎ◊Ì ‹˘ZÎ ◊Î›. ÷ı μ’fl f·˘¿ ⁄˘S›Î …ı, ±Î‹›˘
›ıfi ¤Ò÷ÎfiÎ_ ––2 (60)
±ZÎfl‘Î‹ ⁄Ë … »ıÀ<_ »ı, ’HÎ ±Î’HÎfiı ¤√‰Îfiı ◊Õ‹Î_3 ¿›Ù »ı.
±Î ‹fiW› …ı‰Î ◊¥fiı ⁄ıÃÎ »Ì±ı fiı ±Î’HÎfiı ±ZÎfl‘Î‹fiÎ ‹@÷ …ı‰Ì
‰Î÷_ Á‹Ω› »ı fiı ¿flÎ› »ı, ÷ı ¤√‰Îfifi˘ fiı ±Î ÁÎ‘fi˘ ±fi√˛Ë »ı. fiı
±Î‰˘ Á‹Î√‹ ‹Y›˘ »ı fiı ±Ë˘ ! ±Ë˘ ! fi◊Ì ◊Î÷_ ÷ı ÷˘ ±Î ‰Î÷ ¿˘¥
Ïÿ‰Á ¿flÌ fi◊Ì. ±Î ·˘¿fi_ … ¿>Àu_ »ı. (61)
1. ±ı¿ ≠¿ÎflfiÎ …ˆfi ÁÎ‘.
2. Ëı ÁÿÎ«ÎflÌ T›ÎÁ ! ≠ÎHÎÌ±˘fiı …ı ’ÿÎ◊˝fiÎ ±›˘B› Áı‰fi◊Ì fl˘√ ◊Î› »ı, ÷ı
… ’ÿÎ◊˝ Ωı Â© ¿flÌfiı ›˘B› ≠‹ÎHÎ‹Î_ ›˘B› flÌ÷ı Áı‰fi ¿flÎ› ÷˘ ÷ı … ’ÿÎ◊˝
÷ı fl˘√fiı ÿÒfl ¿flı »ı. ÷ı‰Ì … flÌ÷ı ¿‹˝ ‹fiW›˘fiÎ Á_ÁÎflfiÎ ¿ÎflHÎ ⁄fi÷Î_ Ë˘‰Î
»÷Î_ ÷ı … ¿‹˝ ±fiÎÁ@÷ ¤Î‰ı ¥rflÎ’˝HÎ ¤Î‰◊Ì ¿flÎ› ÷˘ ÷ıfiÌ ÏfiT≤ÏkÎ ◊¥
Â¿ı »ı. (¤Î√‰÷ — 1/5/33-34)
3. fi∞¿, ’ÎÁı.
154 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
√Î‹ «ÎÏÕ›Î‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “CÎfl‹Î_ flËı‰_ ÷ı ‹Ëı‹ÎfifiÌ ’ıÃı

flËı‰_.” (62)
⁄˛õÎ ⁄ıÃÎ Ë˘› I›Î_ Â¿∞◊Ì ÷◊Î Áfi¿ÎÏÿ¿◊Ì ‰Î÷ ◊Î› fiÏË, ¿ı‹
…ı, ·˘¿‹Î_ ±ı‹fiÌ ‰Î÷ ≠‹ÎHÎ ◊Î› fiÏË; ÂÎ◊Ì …ı ÷ı‹fiÌ ·˘¿‹Î_ ≠ÏÁÏ©
fiÏË, fiı …ıfi_ ·˘¿‹Î_ ≠‹ÎHÎ ◊÷_ Ë˘› ÷ıfi_ ÷˘ Ãı¿ÎHÎ_› fi Ë˘›. (63)
μ’ÎÁfiÎ ºœ Ë˘› fiı ‘fi-VhÎÌ‹Î_ ·ı‰Î¥ Ω›, ÷ı ±S’ ÿ˘Ê ¿Ëı‰Î›.
I›Îflı ËÏflÂ_¿fl¤Î¥±ı ’Ò»u_ …ı, “·˘¿‹Î_ ÷˘ …ı fi ·ı‰Î÷˘ Ë˘› ÷ıfi_ ÁÎv_
ÿı¬Î›.” I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “·˘¿fi_ Â_ ¿Î‹ »ı ? ‹Ò‚ ÷’ÎÁ˘ fiı !” (64)
√Î‹ ‹ÎÏ‚›Î‹Î_ ±Î ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “±Î ÷˘ ¤√‰Îfi »ı, ÁÎ‘ ¿ı
‰ıflÎ√Ì fi◊Ì.” (65)
√Î‹ ’ÌÃ‰ÎΩ‚‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “¿˘¥ ¿ËıÂı …ı ±ZÎfl‘Î‹ ¿ı‰_
ËÂı ? ÷˘ ±Î’HÎı ÷˘ ¤√‰Îfi ÿÌÃÎ »ı, ±ZÎfl‘Î‹‹Î_ flËıfiÎflÎ ÿÌÃÎ »ı,
¤√‰ÎfifiÌ Ë…^flfiÎ fiı ¤√‰ÎfifiÌ ’ÎÁı flËıfiÎflÎ ÿÌÃÎ »ı, fiı ¿Îfi‹Î_ ‰Î÷_
¿flÌ »ı, Ë‰ı ÷˘ ÷ı… ÿı¬Î÷_ fi◊Ì ±ıÀ·_ ⁄Î¿Ì »ı. ‹ÎÀı ±Î ÁÎ‘ »ı ÷ı‹Î_ …
¤√‰Îfi flèÎÎ »ı, ‹ÎÀı Ï‰rÎÁ flÎ¬Ωı.” (66)
√Î‹ «fl¬Î‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “⁄Ë ‹˘À˘ ·Î¤ ◊›˘ »ı, ‹ÎÀı ⁄Î…fl˘
¤ı‚˘ ¿flÌfiı ÁÎ‘ ’ÎÁı ⁄ıÁÌ flËı‰_.” (67)
‹ËÎflÎ… ¿Ëı÷Î …ı, “ËÏfl…fifiÎ ±‰√HÎ Ë_ Ωı÷˘ fi◊Ì. ±‰√HÎ
ÿı¬Î› »ı ÷˘ ±ÎÕ<_ Ωı™ »\_. …ı‹ ·˘¿‹Î_ ‹Î-⁄Ëıfifiı μCÎÎÕÎ ÿı¬ı ÷˘ ±ÎÕ<_
…\±ı ÷ı‹.” (68)
±Î’HÎı ¬˘Àu ¿ıÀ·Ì »ı, ÷˘ …ı‰Î ‹Y›Î »ı ÷ı‰˘ ‹ÏË‹Î …HÎÎ÷˘
fi◊Ì, fiı …ı‰˘ ·Î¤ ◊›˘ »ı ÷ı ’HÎ …HÎÎ÷˘ fi◊Ì, …ı‹ √Î›¿‰ÎÕfi˘1 »˘¿fl˘
‹Ò‚Î ÁÎv v±ı, ±ıÀ·Ì ¬˘Àu »ı. (69)
√Î‹ ±˘Ï‚›Î‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “±Î ÁÎ‘ ±˘‚¬ÎHÎÎ ±ı ‹˘ÀÌ ‰Î÷
»ı, ±Î ÁÎ‘ ±˘‚¬Î› ÷ı‰Î fi◊Ì, ±Î ÷˘ ’flÿıÂÌ ÁÎ‘ »ı, fiı ±˘‚¬ÎHÎÎ
±ı ÷˘ ±Îç›˝ …ı‰_ »ı.” (70)
√Î‹ ‹˘ÀÎ √˘¬fl‰Î‚Î‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “¤√‰Îfi ◊¿Ì … ¤√‰Îfi
±˘‚¬Î› »ı.” (71)
1. ‰Õ˘ÿflÎfiÎ flÎΩ Á›Î∞flÎ‰.
≠¿flHÎ-4 155
Á_¿S’ ¿flı ÷ıfiı ‹ËÎflÎ… ¿Â_ ±Î’ı fiÏË. I›Î_ ºWÀÎ_÷, “±ı¿ ‰¬÷
‹ËÎflÎ… ÿËŸ fiı ¤Î÷ …‹÷Î Ë÷Î, ÷ı ‰¬÷ı ⁄‘Î›ı Á_¿S’ ¿›Î˝ fiı ‹ıÓ Á_¿S’
fi ¿›˘˝; ÷ı◊Ì ⁄˘·Î‰Ìfiı ≠ÁÎÿÌ ±Î’Ì.” (72)
√Î‹ fiÎfiÎ √˘¬fl‰Î‚Î‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “¤√‰Îfifiı ±◊ı˝ ’Ò‰ı˝ ¿flı·_
÷ıfi_ Œ‚ ±Î’‰Î ÁÎv ‹ËÎflÎ… ±‹fiı ‹Ò¿Ì √›Î »ı.” (73)
ÁÎ‘ ÁıT›Î Ë˘› fiı Ïfi‰Î˝ÁÏfi¿ Ë˘› ÷˘’HÎ lÌ¿ÚWHÎ ¤√‰Îfi ÷◊Î
’‰˝÷¤Î¥ ÷◊Î √˘‰‘˝fi¤Î¥fiÌ ’ıÃı »˘¿flÎ_ ÷˘ ◊Î›, ’HÎ ÷ı‹fiı Ï‰Ê›fi_
¤…fi fi ◊Î› ±fiı ‰ÎÁÏfi¿ Ë˘› fiı ÁÎ‘ fi ÁıT›Î Ë˘›, ÷ı ÷˘ ‰fi‹Î_
±ÎÁfi ¿flı ÷˘’HÎ ≠ÌÏ÷ ÷˘ √Î‹‹Î_ … Ë˘›. fiı I›Î√ ¿flı ÷˘’HÎ ÷ıfi_ …
¤…fi ◊Î› ±fiı ÁÎ‘ ÁıT›Î Ë˘› ÷ıfiı Ï‰Ê›fi_ ¤…fi fi ◊Î› fiı ÿıËı ¿flÌfiı
Ïø›Î ¿flı. (74)
√Î‹ ÁÎ‰fl◊Ì ±Î‰÷Î_ flV÷Î‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “Á‹Î√‹ Ï‰fiÎ ¬˘Àu
flËı fiı ⁄Ï‚›˘ Ë˘› ÷˘ ±ıÀ·ı … flËı ’HÎ Á_√ Ï‰fiÎ T≤Ï© ’Î‹ı fiÏË, fiı
Á‹Î√‹ Ï‰fiÎ ‰ÎÁfiÎ ÷˘ flËı, ’HÎ ±Î’HÎÎ V‰Î‹Ì »ı ÷ıfiı ±Î’HÎÌ Ï«_÷Î
»ı, ÷ı ¿˘¥¿ ±ı‰Î ‹˘ÀÎfi˘ Ωı√ ‹ı‚‰Ì ¿Áfl À‚Î‰Âı fiı ±Î ‰Î÷_ Ë‹HÎÎ_
÷˘ …HÎÎ÷Ì fi◊Ì ’HÎ ±Î√‚ Ω÷Î_ ‹˘ÀÎ_ {ÎÕ ◊ÎÂı.” (75)
Á_√ hÎHÎ ≠¿Îflfi˘ »ı, ÷ı‹Î_ Ï‰Ê›fi˘ Á_¿S’ fi Ë˘› ÷ı μkÎ‹, fiı
‰ÎÁfiÎfiı ÿ⁄Î‰Ìfiı ±ÎiÎÎ‹Î_ ‰÷ı˝ ÷ı ‹K›‹, fiı ±ÎiÎÎ ·˘’ı ÷ı ±‘‹. fiı
¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì …ı‰Î ÷˘ ¤√‰ÎfifiÎ ÁÎ‘Q›˝’HÎÎfiı ’Î‹ı·Î, ÷ı◊Ì ÷ıfiı
¤√‰Îfi ¿Ëı‰Î›, ’HÎ ±ı ‰Î÷ ⁄ÌΩfiı ¿Ëı‰Î› fiÏË. ÂÎ◊Ì …ı, ¿˘¥ ‹Îfiı
fiÏË fiı ±Î ÷˘ ‰√Õ˘1 »ı ÷ı◊Ì ¿Ëı‰Î›. (76)
r’« Ë˘› fiı ÷ı ±Q≤÷ ’Ì±ı ÷˘ ÷ı ±‹fl ◊¥ Ω›. (77)
√˘·˘¿‹Î_ Ï‰Ê› ¤˘√‰ı »ı fiı iÎÎfi »ı ÷ı◊Ì ’Î»Ì ÿÎ{ ’HÎ ◊Î›
»ı. (78)
√œÕÎ‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “±ı¿fiı ÷˘ ±ı‰_ ±Î‰Õı …ı ≠T≤ÏkÎ‹Î_ flÎ¬ı ’HÎ
¿Î_¥ ±Õ‰Î ÿı fiÏË, fiı ±ı¿ ÷˘ ±ı‰˘ ¬˘ÁÌ ‹Ò¿ı ÷ı ¿˘¥ Ïÿ‰Á fiÌ¿‚Ì Â¿ı
… fiÏË. ±Î’HÎı ÷˘ ⁄Ë ¿Î‚fiÌ ‰Î÷ fi◊Ì, ±Î’HÎı ‹Ò¿‰_ fi◊Ì, ’HÎ
±Î’HÎfiı ‹Y›Î »ı ±ı ÁÎ‘ flËı‰Î ÿı ÷ı‰Î fi◊Ì. ±Î’HÎı ÷˘ ±ı ÁÎ‘fi_ ¿Î‹
1. ±ı¿Î_÷ …_√·.
156 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
»ı, ±ı ‹Y›Î ±ıÀ·ı ¿˘¥ ‰Î÷fiÌ ÏŒ¿fl fi◊Ì.” (79)

√Î‹ √œÕÎ‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “Ák‰√HÎfiÌ ‹ÒÏ÷˝ Ë˘› ÷ıfiı ¤√‰Îfifi˘
Ïfiç› fi ◊Î› ±fiı ÷‹˘√HÎfiÌ ‹ÒÏ÷˝ Ë˘› ÷ıfiı ¤√‰Îfifi˘ Ïfiç› ◊Î›.”
I›Î_ ±Î·ÂÌfi_1 ÷◊Î ‹›ÎflÎ‹ ¤|fi_2 ºWÀÎ_÷ ÿÌ‘_. ‹ÎÀı √HÎfi˘ ¿Î_¥ ‹ı‚
fi◊Ì. ‹ÎÀı flΩı√HÎ, ÷‹˘√HÎ fiı Ák‰√HÎ ±ı hÎHÎ◊Ì ’fl √HÎÎ÷Ì÷ ◊Î‰_ ±ı
ÃÌ¿ »ı. (80)
‘fi‹Î_◊Ì ±ÎÁ„@÷ À‚Ì √¥ Ë˘› ÷ıfiÎ◊Ì ƒT› μ’Î…˝fi3 ¿fl‰Îfi˘
≠›Ifi ◊Î› fiÏË fiı T›‰ËÎfl ¿flı ÷˘ ÷ı fi ¿›Î˝ …ı‰˘ ¿flı. ÷ı μ’fl ‹Î‰Î
¤@÷fi_4 ºWÀÎ_÷ ÿÌ‘_. (81)
√œÕÎ‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “±Î’HÎı ¤√‰Îfi‹Î_ ≠ÌÏ÷ »ı, ’HÎ …HÎÎ÷Ì
fi◊Ì.” ÷ı μ’fl ‹ËÎflÎ…fi_ ¿Ëı·_ ºWÀÎ_÷ ÿÌ‘_ …ı, “∞‰Î¬Î«flfiı √flÎÁ‹Î_
Ëı÷ »ı ’HÎ Ë‹HÎÎ_ ¿Î_¥ …HÎÎ÷_ fi◊Ì, ’HÎ ÷ıfiı ¿˘¥ ·ı‰Î ±Î‰ı I›Îflı …HÎÎ›;
÷ı‹ ±Î’HÎfiı ¿˘¥ ÁIÁ_√ ‹¿Î‰‰Î ±Î‰ı I›Îflı Ëı÷ …HÎÎ›.” (82)
⁄˘ÀÎÿ …÷Î_ flV÷Î‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “…ıfiı ÁÏ¬›_ flËı‰_ Ë˘› ÷ıfiı
’˘÷Î◊Ì ÿÏ¬›Î Ë˘› ÷ıfiı Á_¤Îfl‰Î, ’HÎ ’˘÷Î◊Ì ÁÏ¬›Î Ë˘› ÷ıfiÎ ÁÎ‹_
Ωı‰_ fiÏË, ¿ı‹ …ı, Á¬ ÷˘ ≠ÎflO‘fiı ±fiÁÎflı ‹Y›_ »ı.” (83)
‹ËÎflÎ…ı ±fiı¿ ≠¿ÎflfiÎ_ ÁÎ‘fi, Ïfi›‹ ⁄÷ÎT›Î_ »ı ÷ı‹Î_ ‹A›
1. CÎÎ_«Ìfi˘ ‘_‘˘ ¿flfiÎfl ‹„V·‹ ¤@÷. lÌ∞‹ËÎflÎ…‹Î_ ±fiL› ≠ÌÏ÷ fiı Ïfiÿ˘˝Ê-
⁄Ï©fi˘ ÷ıfiı Ïfiç› Ë÷˘.
2. ‰HÎÎ˝l‹‘‹˝‹Î_ «V÷ flËıfiÎfl ’Ï‰hÎ ⁄˛ÎõHÎ. ±ı¿ ‰Îfl lÌ∞‹ËÎflÎ…ı fl‹Ò…‹Î_
¿èÎ_ — “¤|∞ ! ±‹ı ÷‹ÎflÎ ·Î·∞‹Î_ flËÌfiı ◊Î‚ …Q›Î.” I›Îflı ÷ı±˘ ¿Ëı —
“±flfl ! ‹ËÎflÎ… ! ‹ÎflÎ ·Î·∞fiı ±¤ÕÎT›Î !”
¤|∞fiı ¤√‰Îfi’HÎÎfi˘ Ïfiç› ¬fl˘ ’HÎ ±Î ·˘¿‹Î_ ¿ÎÃÌ-ÿfl⁄Îfl˘fiÌ ÁÎ◊ı
±ı‹fiÎ ËÎ◊fi_ ‹ËÎflÎ… …‹ı ÷ı◊Ì ‹ËÎflÎ…fiı “‰À·Î¥ √›ı·Î” ÷ı±˘ ‹Îfi÷Î.
±Î‹, Ák‰√HÎÌfiı ’HÎ Ïfiç›‹Î_ ¬Î‹Ì flËı »ı. ¤|∞fiı ÁIÁ_√fi_ ¬Ò⁄ ‹‹I‰.
‹ËÎflÎ…ı Á˙ ≠◊‹ ‘‹Î˝ÿ˘ μCÎflÎ‰‰Î ÷ı‹fiı flÎ¬ı·Î. ÏÂZÎÎ’hÎÌ‹Î_ ‹ËÎflÎ…ı
÷ı‹fi˘ μS·ı¬ ¿›˘˝ »ı.
3. ≠ÎM÷.
4. ‹Ò‚ ◊ÎHÎÎ√Î·˘· √Î‹fiÎ B≤ËV◊ ËÏfl¤@÷. √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ ›˘√‹Î_
±ÎT›Î ’»Ì ‹Î‰Î ¤@÷ …^fiÎ√œ‹Î_ ‰‘ flËı÷Î. V‰Î‹Ì ¿Ëı÷Î — “◊Î_¤·Îfiı
Á_¿S’ ◊Î› ÷˘ ‹Î‰Î ¤@÷fiı ◊Î›. ±ı‹fiÌ ±Ë_√˛_Ï◊ À‚Ì √¥ »ı.”
≠¿flHÎ-4 157
⁄˛õ«›˝ »ı; ±fiı ‹ËÎflÎ…fi˘ ±‰÷Îfl ◊›˘ »ı ÷ı ÷˘ ‹Ò‚ ±iÎÎfifi˘ fiÎÂ

¿fl‰Îfiı ±◊ı˝ ◊›˘ »ı, ÷ı ±fiı¿ ≠¿Îfl◊Ì Œıfl‰Ìfiı ±ı ‰Î÷ Á‹Ω‰Âı. ÷ı ‹Ò‚
±iÎÎfi Â_, hÎHÎ ÿıË◊Ì …\ÿ_ ’˘÷Îfi_ V‰w’ fi Á‹…ı fiı ¤„@÷ ¿flı, ±ı … »ı.
fiı ±Î ‰Î÷ ¿fl˘Õ …L‹ ‘›ı˝ ’HÎ Á‹Ω› fiÏË, ‹˘ÀÎ ÁÎ‘ Á‹Ω‰ı I›Îflı
Á‹Ω›. (84)
‹˘ÀÎ ÁÎ‘fi˘ ±‰√HÎ fiÏË Ë˘› fiı ¿Î_¥ ÿ˘Ê ËÂı ÷˘ ÷ıfiÌ ¤√‰Îfifiı
ÏŒ¿fl »ı, ’HÎ ‹˘ÀÎ ÁÎ‘fi˘ ±‰√HÎ ËÂı ÷ıfi_ ÷˘ ’Î’ ‰Ø·ı’ ◊ÎÂı. (85)
±Î√‚ ‘˘‚¿Î, ±‹ÿÎ‰Îÿ ±Î‰ı »ı ÷ı‹Î_ ¿Â_›ı Ωı‰_ fiÏË; fiı …ı
Ωı‰Îfi_ »ı, ’Ò…‰Îfi_ »ı, Áı‰Î ¿fl‰Îfi_ »ı, ÷ı ÷‹ÎflÎ ¤ı√_ »ı, ‹ÎÀı ÷ıfiÎ
ÁÎ‹_ Ωı¥ flË˘. ’HÎ ±Î ‰Î÷ Á‹Ω› ÷ı‰Ì fi◊Ì. fiı ⁄‘Î› ±ı‹ ¿Ëı »ı
…ı, √˘’Î‚ V‰Î‹Ì, ÏfiI›Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÿıË ‹Ò¿Ì √›Î. Ë‰ı ¿ıfiÌ ’ÎÁı
…¥±ı ? ’HÎ flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ… ⁄Ë … ‹˘ÀÎ Ë÷Î ÷ı ÿıË ‹Ò@›Î ’»Ì
…HÎÎHÎÎ. fiı ±Î’HÎfiı ⁄Ë … ·Î¤ ◊›˘ »ı, ÷ıfi˘ ‹ÏË‹Î ⁄˛õÎfiÎ ¿S’ Á‘Ì
¿ËÌ±ı ÷˘’HÎ ’Îfl ±Î‰ı fiÏË fiı fi Á‹Ω› ÷˘ ¬˘Àu ’HÎ ⁄Ë »ı, ÷ıfi˘
’HÎ ⁄˛õÎfiÎ ¿S’ Á‘Ì ¿Ëı÷Î_ ’Îfl ±Î‰ı fiËŸ. ±Î ≠‹ÎHÎı ≠√À V‰w’
±˘‚¬‰ÎfiÌ CÎHÎÌ … ‰Î÷_ ¿flÌ. (86)
‘˘‚¿Î‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “‹ËÎflÎ…fiÎ ‹‚ı·Î ÿıË ‹Ò¿Ì ÿıÂı ÷ı ’»Ì
¿˘¥¿ ‹@÷fiı ÿıË ‘flÎ‰Âı ÷ı ’HÎ ±Î Á_≠ÿÎ›‹Î_ … ÿıË ‘flÎ‰Âı, ¿ÎflHÎ ¿ı
±Î‰˘ Â© Á_≠ÿÎ› ⁄ÌΩı ¿˘¥ fi◊Ì.” (87)
±‹ÿÎ‰Îÿ‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “ËÎ· ‹ËÎflÎ… ≠√À »ı ÷ı‹ … iÎÎfi
±Î’ı »ı, ÷ı‹ … Ïfi›‹‹Î_ flÎ¬ı »ı, ÷ı‹ … ‘‹˝ ’‚Î‰ı »ı, ÷ı‹ … μ’ÿıÂ
±Î’ı »ı.” (88)
‰fl÷Î·‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “⁄Ì…\_ ¿Î_¥ ¿fl‰Îfi_ fi◊Ì, ±ıfiÎ ◊¥fiı ±ıfiı
∞‰ Á˘Ó’Ì ÿı‰˘, ±ıÀ·ı ⁄‘_› ¿flÌ flèÎÎ »Ì±ı. ±fiı ±ZÎfl‘Î‹‹Î_ ‹ËÎflÎ…
±Î‹ fiı ±Î‹ μkÎflÎÿı ‹¬ÎflÏ‰_ÿı ⁄ıÃÎ »ı,” ±ı‹ ‰Î÷ ¿flÌfiı ’√fiÎ ±_√ÒÃÎ◊Ì
÷ı ÏÂ¬Î ’›Ù÷ ËÎ◊fiÌ ±Î_√‚Ì±ı ¿flÌfiı ⁄÷ÎT›_. (89)
…ı …ı ·A›_ ÷ı ‰Î_E›_ fiÏË, ÷˘ ÷ı ·A›_ ÷ı fi ·A›_; fiı ¿ÿÎÏ’ ‰Î_E›_ ’HÎ
÷ı‹Î_ Âfl÷ fi flÎ¬Ì, ÷˘ ÷ı ‰Î_E›_ ÷ı fi ‰Î_E›_. fiı ¿ÿÎÏ’ Âfl÷ flÎ¬Ì ’HÎ ÷ı‹
¿fl‰Îfiı ‹Î√ı˝ fi «·Î›, ÷˘’HÎ Â_ ? ‹ÎÀı fl…, ÷‹ fi Ë˘› fiı Ák‰fiÌ ≠T≤ÏkÎ
158 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
Ë˘› I›Îflı „V◊fl ◊¥fiı „V◊fl ‹fiı ‰Î_«Ìfiı ‹fifi˘ ÷’ÎÁ ¿fl‰˘, ÷˘ ÷ı Á‹ÎÁ
¿flı. ÷ı ‹fifiÎ ÷’ÎÁfi_ ¿èÎ_ »ı …ı, ÂOÿ Á‰ı˝ …\ÿÎ …\ÿÎ ’˘÷ÎfiÎ μfl‹Î_ ·ı‰Î fiı
÷’ÎÁ‰Î; fiı ±ı‹ ◊Î› »ı ¿ı fiÏË, ÷ıfi˘ ÷’ÎÁ ¿flÌfiı ±ı‹ … ¿fl‰_. (90)
…ı‹ ¿˘¥¿fiÎ CÎfl‹Î_ Ï«_÷Î‹ÏHÎ ÿÎÀÌ Ë˘› ’HÎ ÷ı ¬˘ÿÌfiı ¿Îœı fiËŸ
I›Î_ Á‘Ì ÿÏflƒÌ flËı »ı, ÷ı‹ ±ÎI‹Î-’fl‹ÎI‹Îfi_ iÎÎfi »ı. (91)
F›Îflı F›Îflı ¿Î‹ÎÏÿ¿ ±Î‰ı I›Îflı I›Îflı μ’ıZÎÎ ¿fl‰Ì, ¿Ëı÷Î_ ±ıfiÎ
Á_¿S’ ‹Ò¿Ìfiı ⁄Ì∞ Ïø›Î‹Î_ ≠‰÷˝‰_, ±ıÀ·ı ÷ı Á_¿S’fi_ Ωıfl «Î·ı fiÏË.
÷ı‹Î_ ÿÎ›fi_ ºWÀÎ_÷ ÿÌ‘_ …ı, ‰Øı ¿flÌfiı fi ‹Ò±˘ fiı ¤√‰Îfiı ¿èÎ_ ÷ı◊Ì
ÿÏfl›ÎfiÎ ŒÌHÎı ≠Ë˚·Îÿı ‹Î›˘˝ I›Îflı ‹Ò±˘,1 ÷ı‹ ÷ı ¿Î‹ÎÏÿ¿fiÎ Á_¿S’
ÀÎ‚‰ÎfiÎ μ’Î› ’HÎ ¿èÎÎ »ı, ’HÎ ÷ı Á‰ı˝ μ’Î› ¿fl÷Î_ ÷ı Á‹ı ⁄Ì∞ ¿˘¥¿
Ïø›Î‹Î_ ‹_Õ‰_. ÷ı◊Ì ±˘S›˘ Á_¿S’ À‚Ì Ω›. (92)
≠◊‹ ÁÎ‘fi ÿÂÎ‹Î_ ÷˘ ’Òv_ iÎÎfi fi ◊Î›, I›Î_ Á‘Ì Á¬ ’HÎ fi
±Î‰ı. ÷ı μ’fl ºWÀÎ_÷ ÿÌ‘_ …ı, …ı‹ ◊˘Õ˘ ‰flÁÎÿ ◊Î› fiı fiÿÌ‹Î_ fi‰_-…^fi_
’ÎHÎÌ ¤ı‚_ ◊Î› ÷ı ‹Ò‚√_ ⁄√Õı. ’»Ì CÎHÎ˘ ‰flÁÎÿ ◊Î› I›Îflı Á‰ı˝ fi‰_
’ÎHÎÌ ◊Î›; ÷ı‹ ’Ïfl’ÒHÎ˝ iÎÎfi ◊Î› I›Îflı Á¬ ◊Î›. (93)
‹ËÎflÎ…fi_ ¿Ëı·_ ¿èÎ_ …ı, F›Î_ Á‘Ì ’˘÷Îfiı ’vÊ ‹fiÎÂı I›Î_ Á‘Ì
VhÎÌ ΩıÂı fiı F›Î_ Á‘Ì ’˘÷Îfiı VhÎÌ ‹fiÎÂı I›Î_ Á‘Ì ’vÊ ΩıÂı, ÷ı √˘·˘¿
Á‘Ì ΩıÂı. ‹ÎÀı ÏfiΩI‹Îfi_ ⁄˛õw’_ ±ı ÏÁ©Î_÷ »ı. (94)
’Ò÷˝¿‹˝2 »ı ±ı Á‰ı˝ ±ÂÎ_Ï÷¿Ú÷ »ı fiı ¿◊Î‰Î÷Î˝‹Î_ … Á¬ »ı. ⁄ÌΩ_
1. ¤Î√‰÷‹Î_ ‹Ò‚ ¿◊Î ±Î ≠‹ÎHÎı »ı — Á‹ƒ‹_◊fi ’»Ì ◊›ı·Î ÿı‰ÎÁfl Á_√˛Î‹‹Î_
fi‹Ï« fiı ≥Lƒ ‰E«ı CÎ‹ÎÁÎHÎ ›© ◊›_. ≥Lƒı ‰Ø ŒıÓ@›_ ’HÎ fi‹Ï«fiı «Î‹ÕÌ ’fl
μ…flÕ˘ ’HÎ ’Õu˘ fiËŸ ! ±Î◊Ì, ÷ıfiı ±Îç›˝ ◊›_ ¿ı …ı ‰Ø◊Ì ‹ıÓ ’‰˝÷˘ ¤ıÿı·Î ±ı
… ‰Ø ±Î ÷E» fi‹Ï« ’fl ¿ı‹ ¿Â_ … ¿flÌ Â@›_ fiËŸ ! ⁄flÎ⁄fl ±ı … ‰¬÷ı
±Î¿ÎÂ‰ÎHÎÌ ◊¥ ¿ı fi‹Ï«fiı ‹Îv_ ‰flÿÎfi »ı ÷ı◊Ì ÁÒ¿Î◊Ì ¿ı ¤ÌfiÎ◊Ì ÷ı ‹flÂı fiËŸ,
÷ı◊Ì ⁄ÌΩı μ’Î› Â˘‘. “÷Î_ ÿˆ‰Ÿ Ï√fl‹Î¿H›˝ ‹CÎ‰Îfi˚ ÁÁ‹ÎÏË÷— – K›Î›fi˚
Œıfi‹◊Î’U›ÿ˚ μ’Î›‹¤›ÎI‹¿‹˚ ––” ≥Lƒı Ï‰«Îfl ¿›˘˝ fiı Á‹ƒfiÎ ŒÌHÎ ÷ıfiÌ
fi…fl‹Î_ ±ÎT›Î_. ÷ı fi‹Ï« ’fl ŒıÓ@›Î_ fiı ÷ıfi_ ‹V÷¿ »ıÿÎ¥ √›_ ! (8/11/37-40)
lÌ‹ÿ˚¤Î√‰÷fiÌ ±Î ¿◊Î‹Î_ V‰Î‹Ì±ı ¿HÎ˘˝’¿HÎ˝ ÁÎ_¤‚Ìfiı ’˛Ë˚·Îÿfi_ ’ÎhÎ
’˛›˘F›_ »ı.
2. …fi÷ÎfiÎ ·Î¤Î◊ı˝ ¿>‰Î-÷‚Î‰ ¬˘ÿÎ‰‰Î_, flV÷Î ⁄fiÎ‰‰Î ±ÎÏÿ ¿Î›˝.
≠¿flHÎ-4 159
Á‰˝ ¿Î‹ ¿flfiÎflÎ CÎHÎÎ »ı, …ı ±ÎiÎÎ ¿flÌ±ı ÷ı‹Î_ ÷ˆ›Îfl »ı fiı ¿fl‰Îfi_ ÷˘
K›Îfi »ı fiı ±ı‹Î_ … Á¬ »ı. ±ı ‰Î÷ı ±À¿ı, ’HÎ ¿›Î˝ Ï‰fiÎ »^À¿˘ fi◊Ì.
ÏfiƒÎ fiı VhÎÌ ⁄flÎ⁄fl ¿èÎÎ_ »ı. (95)
±ÎI›_Ï÷¿ ≠·› …ı iÎÎfi≠·›1 I›Î_ Á‘Ì Á‹…‰Îfi_ »ı fiı iÎÎfi-
≠·› …ıHÎı ¿›˘˝ Ë˘›, ÷ı ÁÎ◊ı ΩıÕÎ› I›Îflı ◊Î›. (96)
‹_Ïÿfl »ı ÷ı Á˘fiÎfiÎ_ ◊Î› ¿ı ÿıËı Á¿Î¥ Ω›, ±ı ±ÎÏÿ¿ √‹ı ÷ıÀ·Î_
ÁÎ‘fi ¿fl˘, ’HÎ Ë_ …ı‰˘ »\_ ÷ı‰˘ ΩHÎı I›Îflı flÎ∞ ◊Î™ »\_, ±ı‹ ‹ËÎflÎ…ı
¿èÎ_ »ı. (97)
’˘÷Îfiı ∞‰w’ ‹Îfiı ÷ı‹Î_ ÷˘ ÿ˘Ê flèÎÎ »ı fiı ±ZÎflw’ ‹Îfiı ÷˘
÷ı‹Î_ ÿ˘Ê … fiËŸ. fiı ±ZÎfl‹Î_ Ω‰_ »ı ±ı‹ flËı »ı, ’HÎ ±ZÎfl ’˘÷Îfiı
‹Îfiı I›Îflı Ω‰Îfi_ @›Î_ flèÎ_ ? (98)
±Î’HÎ˘ …L‹ ⁄ı ‰Î÷ ÁÎ‘‰Î ÁÎv ◊›˘ »ı, ÷ı‹Î_ ±ı¿ ±ZÎflw’
◊Î‰_, ±ı‹Î_ ÿıË ±_÷flÎ›w’ »ı; fiı ⁄Ì…\_ ¤√‰Îfi‹Î_ ΩıÕÎ‰_, ÷ı‹Î_ Á_√
±fiı¿ ≠¿ÎflfiÎ ±_÷flÎ›w’ »ı. ±ı ⁄ı ¬˘À ÀÎ‚‰Ì. (99)
’˘÷Î‹Î_ …ı …ı √HÎ Ë˘› ÷ı ⁄ÌΩfiı ÿı¬ÎÕı ÷ı ¿ÏfiWÃ, fiı …ı ÿı¬ÎÕı
fiËŸ fiı œÎ_¿ı fiËŸ ÷ı ‹K›‹, fiı …ı œÎ_¿Ì flÎ¬ı »ı ÷ı μkÎ‹ ’vÊ »ı. fiı ‹˘ÀÎ
Ë˘› ÷ı ±Î’HÎÎ ÃıflÎ‰2 fiı ±Î’HÎÌ vÏ« ±fiÁÎflı ≠Ï÷’Îÿfi ¿flı. (100)
±ı¿ ÷˘ ’Ï÷fi˘ √¤˝ fiı ±ı¿ ÷˘ ’fl’vÊfi˘ √¤˝, ÷ı‹Î_ Œıfl »ı ÷ı‹
¤√‰Îfifi_ ⁄‚ fiı ÁÎ‘fifi_ ⁄‚ ÷ı‹Î_ ¤ıÿ »ı ±ı‹ ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ »ı. (101)
ÂÎVhÎ »ı ÷ı ¿Î›˝ »ı fiı ‹˘ÀÎ »ı ÷ı ¿ÎflHÎ »ı. (102)
Ïfifl_÷fl ’˘÷ı ’˘÷Îfi˘ ÷’ÎÁ ¿fl‰˘ fiı ’Î»\_ ‰‚Ìfiı Ωı‰_ …ı, ±Î
¿fl‰Îfi_ »ı fiı Ë_ Â_ ¿fl‰Îfiı ±ÎT›˘ »\_ fiı Â_ ◊Î› »ı ? (103)
vÏ«‰Î‚Î ’Î_« ¤ı√Î Ë˘› ¿ı ⁄ı ¤ı√Î Ë˘›, ÷˘’HÎ ·Î¬ - ¿fl˘Õ ¤ı√Î
»Ì±ı, fiı ÷ı Ï‰fiÎ ÷˘ √‹ı ÷ıÀ·Î ¤ı√Î Ë˘› ÷˘’HÎ ±ı¿·Î »Ì±ı. (104)
‹˘ÀÎfi˘ Á_√ ¿flı ÷˘ K›Îfi-¤…fifiı CÎÁÎfl˘ ±Î‰ı fiı K›Îfi-¤…fi ¿flı
÷˘ Á_√‹Î_ CÎÁÎfl˘ ±Î‰ı, ÷ı‹Î_ Â_ ¿fl‰_ ? ±ı ≠ëfi˘ μkÎfl ¿›˘˝ …ı, “Á_√
1. ≠¿ÚÏ÷’vÊ◊Ì ’fl iÎÎfi(±ZÎfl⁄˛õ)‹Î_ „V◊Ï÷ ◊Î›, ÷˘ ≠¿ÚÏ÷’vÊ fiı ≠¿ÚÏ÷-
’vÊfi_ ¿Î›˝ ¿Î_¥ fi…fl‹Î_ fi ±Î‰ı. (…\±˘ — ‰«. √.≠. 24)
2. Ïfiç›.
160 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
¿fl‰˘; Á_√ ◊ÎÂı ÷ı‹Î_◊Ì Ï‰Ê› À‚‰ÎfiÎ »ı, ’HÎ Á_√ Ï‰fiÎ Ï‰Ê› ¿ı‹
À‚Âı ?” (105)
Ï‰Ê› fi ¤˘√‰ı ÷˘ Ï«_÷‰fi ◊Î›, fiı ⁄Ë ⁄‚ ◊Î› ÷˘ ¤˘√‰‰_
’HÎ ±_÷ı fi ¤˘√‰‰_ fiı ‹Ò¿‰_ ±ı … ÏÁ©Î_÷ »ı. (106)
‹˘ÀÎ ÁÎ◊ı ∞‰ ΩıÕı I›Îflı ÿ˘Ê À‚Ì Ω› »ı fiı ÷ıfiÎ √HÎ ±Î‰ı »ı,
÷ı‹Î_ ºWÀÎ_÷ …ı‹ ¿Î«fiı ÁÒ›˝ ÁÎ‹˘ flÎ¬ı »ı ÷ı‹Î_◊Ì ÿı‰÷Î ◊Î› »ı.1 (107)
±Î’HÎfiı ‹ËÎflÎ… ‹Y›Î ÷ı ±Î’HÎı ±ZÎflw’ ‹Îfi‰_, ’HÎ ÿıË Ë_
fiÏË. fiı Ï‰Ê› ’flÎ¤‰ ¿flı ±ı ÷˘ ÿıËfi˘ flÎË … »ı, ÷˘’HÎ ±ZÎfl ‹Îfi‰_.
(108)
¤√‰Îfifi˘ Ïfiç› »ı ’HÎ Ωı ¿˘¥¿ ‹_Ïÿfl ±Î_«¿Ì ·Ì›ı fiı ¤√‰Îfi
¿Î_¥ ÁËÎ› fi ¿flı ÷˘ ¿ıÀ·Î¿fi˘ Ïfiç› À‚Ì Ω› fiı ºœ Ïfiç›‰Î‚Îfiı ÷˘
Á‰˝ À‚Ì Ω› ’HÎ Á_Â› ◊Î› fiÏË. (109)
Á‰˘˝’flÌ iÎÎfifiı ‹÷ı ÷˘ ±Î ·˘¿ fiı ±Î ·˘¿fi˘ T›‰ËÎfl ±ı ¿Î_¥
fi◊Ì, ±Î ·˘¿ ÷˘ ±fiı¿ ≠¿Îflı ±_÷flÎ›2 ¿flı »ı. (110)
ÂËıflfi_ Áı‰fi, ¤_ÕÎfl, ¿˘ÃÎfl, wÏ’›Î, ±Ï‘¿Îfl ±ı ±ÎÏÿ ∞‰fiı
⁄√ÎÕ‰ÎfiÎ Ëı÷ »ı. (111)
‹˘ÀÎfi_ Áı‰fi ±ı¿ ‰flÁ ¿›Ù Ë˘› ÷˘’HÎ ÷ıfiÌ ‹˘ÀÎ ¬⁄fl ·Ì›ı »ı.
…ı‹ ±ÎvÏHÎ,3 μ’‹L›4 ¿>‰Î‹Î_ ’ÕÌ √›Î Ë÷Î I›Îflı ÷ıfiÎ √v ¬˘‚÷Î_
¬˘‚÷Î_ I›Î_ √›Î ÷ı‹. (112)
±ˆr›˝ ÷˘ ÿÎ›‹Î_ ’HÎ »ı, M≤J‰Ìfi_ ÀÌ’HÎ_ ‰Î‚Ìfiı ·¥ √›˘. ‹ÎÀı
±ı‹Î_ ‹Î· fi ‹Îfi‰˘. (113)
1. Ï⁄·˘flÌ ¿Î«fiı ÁÒ›˝ ÁÎ‹ı flÎ¬‰Î◊Ì ÷ı‹Î_ Ï¿flHÎ˘ ±ı¿hÎ ◊÷Î_ ±ı¿ … Ï¿flHÎ‹Î_
⁄‘Ì √fl‹Ì ¤ı√Ì ◊Î› »ı. fiÌ«ı w ¿ı »ÎHÎ_ ‹Ò¿‰Î◊Ì ÷ı‹Î_ ±Î√ ·Î√ı »ı.
2. Ï‰Cfi.
3. ‘˙Q› ∑ÏÊfi˘ ÏÂW›. @›ÎflÎ‹Î_ ‰flÁÎÿfi_ ’ÎHÎÌ ¤flÎ÷Î ’Î‚˘ ÷ÒÀ<_ ÷ÒÀ<_ ◊¥
√›˘. I›Îflı ±Î ±ÎvÏHÎ ÿıËfiÌ ’fl‰Î ¿›Î˝ ‰√fl ±ÎÕ˘ ÁÒ¥ √›˘ Ë÷˘. ⁄Ì…ı
Ïÿ‰Áı Á‰Îflı Â˘‘÷Î_ ‹‚Ì ±ÎT›˘. √v ÷ıfiÎ ’fl ≠ÁLfi ◊›Î.
4. ‘˙Q›fi˘ ⁄ÌΩı ÏÂW›. ÷ıfiı √Î›˘ «flÎ‰‰Î ‹Ò¿ı·˘. ’HÎ CÎÌ-ÿÒ‘ ‰√ıflı ¬Î‰Î_ ⁄_‘
¿flÎ‰ı·Î_. ±ı¿ ‰Îfl ¤Ò¬ ·Î√÷Î_ ±Î¿ÕÎfi_ ÿÒ‘ ÷ıHÎı ’Ì‘_ fiı ±Î_¬˘‹Î_ ÷ı ’Õu_
÷ı◊Ì ±_‘ ◊›˘. «Î·÷Î ¿>‰Î‹Î_ ’Õu˘. √v±ı ÷ıfiı ⁄ËÎfl ¿ÎœÌ ÂÎ⁄ÎÂÌ ±Î’Ì.
≠¿flHÎ-4 161
⁄ı ≠¿Îflfi_ Á¬ »ı ÷ı ±ı¿ ÷˘ iÎÎfiı ¿flÌfiı ÁÏ¬›Î fiı ±ı¿ ÷˘

¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝fiÎ K›Îfiı ¿flÌfiı ÁÏ¬›Î »ı. fiı ÁÎ_A› fiı ›˘√ ±ı ⁄ı‹Î_◊Ì
±ı¿ Ë˘› ÷˘ Á¬Ì ◊Î› »ı. (114)
·ÎÕ‰Î …‹‰Î fiı ’÷flÎ‰‚_ …ı ÿıË ÷ı fiÎ¬Ì ÿı‰_. (115)
¬flı¬flÌ ¤√‰ÎfifiÌ μ’ÎÁfiÎ ◊¥ Ë˘› ÷ıfiı ¿˘”¿ fi¿˝fiÎ ¿<_Õ‹Î_
fiÎ¬ı ÷˘ I›Î_ ’HÎ ±Îfi_ÿ flËı; ¿ı‹ …ı, …\±˘fiı, ±Î ÿıË »ı ÷ı ’HÎ fi¿˝fi˘
¿<_Õ … »ı. ÷˘’HÎ ∞‰ ÷ı‹Î_ «˘ÓÀu˘ »ı. (116)
Á˘ ¿fl˘Õ wÏ’›Î Ë˘› fiı ±ı¿ ÿ˘¿Õ˘1 ¬˘‰Î¥ Ω› ÷˘ ÷ı √HÎ÷Ì‹Î_
fiÏË. ÷ı‹ ¤√‰Îfifi˘ ‹ÏË‹Î Á‹Ω› ÷ıfiı ¿˘¥ ‰Î÷fiÌ √HÎ÷Ì fi
flËı. (117)
iÎÎfi ÷˘ ÏfiT≤ÏkÎ‹Î_ ◊Î›, ’HÎ ±Î¬˘ Ïÿ‰Á fi‰v_ flËı‰Î› fiÏË, ÷ı
ÁÎv ≠T≤ÏkÎ‹Î_ ΩıÕÌ±ı »Ì±ı, fiÌ¿fl ÿıËÎÏ¤‹ÎfiÌ ◊¥ …‰Î›. (118)
¿ıÀ·Î¿fiı ‹fi fl‹ÎÕı »ı fiı ¿ıÀ·Î¿ ‹fifiı fl‹ÎÕı »ı. ±Î ‰Î÷ ÏfiI›ı
Ï‰«Îfl‰Î …ı‰Ì »ı. (119)
‰ÎÁfiÎ‰Î‚˘ ±ZÎfl‘Î‹‹Î_ Ω› ¿ı fi Ω› ? ±ı ≠ëfi˘ μkÎfl
‹ËÎflÎ…ı ¿›˘˝ …ı, “·Ì‹Õı ¨«Ì ‰V÷ ⁄Î_‘Ì Ë˘› ÷ıfiı …ı »˘Õ‰Îfi˘ ÿÎ¬Õ˘
¿fl÷˘ Ë˘›, fiı ÷ıfiÎ◊Ì ÷ı fi »^Àı ÷˘ ÷ıfiı ⁄ÌΩı »˘ÕÌ ±Î’ı; ÷ı‹ ‰ÎÁfiÎ
ÀÎ‚‰ÎfiÎ μ’Î› ¿fl÷˘ Ë˘› ÷ıfiı ¤√‰Îfi ÁËÎ› ¿flı »ı.” (120)
¤√‰Îfifi_ Á¬ fi◊Ì ±Î‰÷_ ÷ıfi_ Â_ ¿ÎflHÎ »ı ? I›Îflı ⁄˘S›Î …ı,
“±ıfiı Ï‰Ê› ±K‘fl flÎ¬Ì ‹Ò¿ı »ı.” (121)
¤√‰Îfi ‹‚‰Î ¿ÃHÎ »ı, ÷ı‹ … ±Î ÁÎ‘ ‹‚‰Î ¿ÃHÎ »ı, ÷ı‹
Ï‰Ê› ‹Ò¿‰Î ’HÎ ¿ÃHÎ »ı. (122)
‰flÁÎÿ Á¬ÿÎ›Ì »ı ’HÎ …ıfiÎ CÎfl‹Î_ ’ÎHÎÌ ¤flÎ› ÷ıfiı ÿ—¬¿Îfl¿
»ı, fiı ¿Î‚w’ »ı; fiı ‹˘ÀÎ ∞‰fiı Á¬w’ »ı ÷ı‹ {ÌHÎÎ ∞‰fiı ÿ—¬w’
»ı. (123)
Á_√fi˘ ¤ıÿ ±ı‹ »ı …ı, Á˘ …L‹ı ±ı¿Î_Ï÷¿ ◊‰Îfi˘ Ë˘› ÷ı ±Î…
◊Î› ±fiı ±Î …L‹ı ±ı¿Î_Ï÷¿ ◊‰Îfi˘ Ë˘› ÷ıfiı ’HÎ Á˘ …L‹ ‘fl‰Î ’Õı;
±ı ⁄ı ¤ıÿ »ı. I›Î_ ºWÀÎ_÷ ÿÌ‘_ …ı, ·Î¿Õ<_ fiı ’ÎHÎ˘ ±ı¿⁄ÌΩfiı ÷Îflı fiı
1. wÏ’›Îfi˘ Á˘‹˘ ¤Î√.
162 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
⁄ÕÎÕı.1 (124)
Ëflı¿ ‰Î÷‹Î_, ⁄˘·‰Î‹Î_, Ïø›Î‹Î_ ÁÒ{Ì ±Î‰ı, ÷ı ‹ËÎflÎ…fiÌ ≠ıflHÎÎ
±ı‹ Á‹…‰_. (125)
¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝, ¤√‰ÎfifiÎ ÁÎ‘ fiı ¤√‰ÎfifiÌ ±ÎiÎÎ ±ı hÎHÎ
‰Î÷‹Î_ … ‹Î· »ı, ±ı‰˘ ⁄Ì∞ ¿˘¥ ‰Î÷‹Î_ ‹Î· fi◊Ì. fiı iÎÎfi, ‰ˆflÎB› fiı
‘‹˝, ÷ı ÷˘ …ı‹ ¿˘ÿÎ‚Ì, ’Î‰ÕÎ, ÿÎ÷flÕÎ_ ÷ıfiı Ãı¿ÎHÎı »ı. (126)
¤√‰Îfi ±_‘ÎflÎ‹Î_ ⁄ıÃÎ Ë˘› fiı ±Î’HÎı Ωı¥±ı I›Îflı ±Î’HÎı ÷ı…ı
¤√‰Îfifi_ ÿÂ˝fi ◊Î›, ÷˘’HÎ ±ı‹ Á‹…‰_ …ı Á‰ı˝ ±ıfi_ ±Î’ı· ‹fiı »ı,
I›Îflı ±ıfi_ fiÎ‹ Á‹…HÎ ¿Ëı‰Î›. ±ı ‰Î÷ Á‹…‰Ì. (127)
¤√‰Îfifiı fl˘À·Î ÿı‰Î ËÂı ÷˘ ±Î¿ÎÂ‹Î_◊Ì ÿıÂı, fiÏË ÿı‰Î Ë˘› ÷˘
CÎfl‹Î_◊Ì ’HÎ ⁄‚Ì ΩÂı. (128)
÷fl√Î‚˘2 ‰ıÂ ¿Îœı »ı ÷ıfiı ‹Ò¬˝ »ı ÷ı VhÎÌ ÿı¬ı »ı fiı …ı ÕÎèÎ˘ »ı ÷ı
’vÊ ÿı¬ı »ı, ±ı‹ …√÷ ¬˘À<_ »ı. (129)
Ïfi‰Î˝ÁÏfi¿ ÁÎ◊ı Ëı÷ ◊›_ Ë˘› ÷˘ ÷ıfiı ‘yı ‹ÎflÌfiı ·¥ Ω› »ı, ÷ı
÷˘ Á‰ÎÁÏfi¿fiı ¿ı‹ …HÎÎ› …ı, ‹Îflı Ëı÷ ◊›_ »ı ? I›Îflı ⁄˘S›Î …ı, “±ıfiÌ
±ÎiÎÎ±ı ¿flÌfiı ±◊‰Î ≠ÎflO‘‰Âı ¿flÌfiı »ıÀ<_ flËı‰_ ’Õı, ÷˘’HÎ ÷ıfiı ’ÎÁı
flèÎÎfiÌ ÷ÎH› flèÎÎ ¿flı, fiı ‘yÎ ÷ı Â_ ? ÷˘ ±ıfiÎ Ï‰Ê›fi_ ±fiı¿ ≠¿Îfl◊Ì
¬_Õfi ¿flÌ fiÎ¬ı.” (130)
ÂÎ_÷fiı Ï‰Êı ¿Î‹ fiı ±Ï¤‹Îfi flËı »ı ±fiı ±Î¿‚Îfiı Ï‰Êı ‹Îfi flËı
»ı. (131)
‰«fiÎQ≤÷ ¿fl÷Î_ ⁄ÌΩ‹Î_ ‹Î· ‹fiÎ› »ı ±ı ‹˘Ë ΩHÎ‰˘. (132)
¤√‰Îfi ‹‚ı ÷˘’HÎ ¿Î_¥¿ ¿Áfl flËÌ Ω›, ’HÎ ±Î ÁÎ‘ ‹‚ı ÷˘
¿˘¥ ¿Áfl flËı‰Î ÿı fiÏË. (133)
¿Î‹ÎÏÿ¿ ÿ˘Ê »ı ÷ı …ı‹ …ı‹ ¤√‰ÎfifiÌ ±ÎiÎÎ‹Î_ ‰÷ı˝ ÷ı‹ ÷ı‹
‹˘‚Î ’Õı, ’HÎ ⁄Ì…w’ı ÷˘ flËı; ÷ı ‹˘ÀÎfiÌ ºÏWÀ ◊Î› I›Îflı ÷ı ⁄Ì… fiÎÂ
’Î‹ı »ı. fiı ‹˘ÀÎfiÌ ºÏWÀ ’HÎ √HÎ◊Ì fiı Áı‰Î‹Î_◊Ì ◊Î› »ı. (134)
1. ·Î¿ÕÎfiı ’ÎHÎÌ‹Î_ ÷fl‰Îfi˘ V‰¤Î‰ »ı ÷˘ ÷ıfiÌ ÁÎ◊ı ⁄_‘Î›ı·˘ ’ÎHÎ˘-’J◊fl ’HÎ
÷flı »ı. ’J◊flfiı ⁄Õ‰Îfi˘ V‰¤Î‰ »ı ÷˘ ÷ıfiÌ ÁÎ◊ı ⁄_‘Î›ı·Ì ‰V÷fiı ’HÎ ⁄ÕÎÕı »ı.
2. …\ÿÎ …\ÿÎ ‰ıÊ ‘flÌ ¬ı· ¿flfiÎfl fiÀ.
≠¿flHÎ-4 163
‹ËÎflÎ…ı ‰ÎÁfiÎ ÀÎ‚‰ÎfiÌ ‰Î÷ ¿flÌ I›Îflı Â¿‹Ïfi±ı ¿èÎ_ …ı, “Ëı
‹ËÎflÎ… ! ÷‹ı ‹Y›Î »˘ fiı Ë‰ı ‰ÎÁfiÎfi˘ Â˘ ¤Îfl »ı ?” I›Îflı ‹ËÎflÎ…
⁄˘S›Î — “Ë_ ‹Y›˘ »\_ ÷ı ÷‹ÎflÌ flZÎÎ ÷˘ ¿flÌÂ, ’HÎ F›Î_ Á‘Ì ‰ÎÁfiÎ ËÂı
I›Î_ Á‘Ì ÷‹fiı ŒÕ¿˘1 ‹ÀÂı fiÏË, ‹ÎÀı Ïfi‰Î˝ÁÏfi¿ ◊Î‰_.” I›Î_ ºWÀÎ_÷ ÿÌ‘_ —
“…ı‹ ¿˘¥ ’vÊ ÁÒ÷˘ Ë˘› fiı ÷ıfiÎ μ’fl Á’˝ «Õı, ’»Ì ⁄ÌΩı ’vÊ Ë˘› ÷ı
÷ıfiÌ flZÎÎ ¿flı, ’HÎ ±˘S›Î ÁÒfiÎflfiı ŒÕ¿˘ ’Õı ¬fl˘; ÷ı‹ ÷‹ÎflÌ flZÎÎ ÷˘ Ë_
¿flÌÂ ’HÎ ‰ÎÁfiÎ ËÂı I›Î_ Á‘Ì ÷‹fiı ŒÕ¿˘ ‹ÀÂı fiÏË, ‹ÎÀı Ïfi‰Î˝ÁÏfi¿
flËı‰_.” (135)
¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fiÎ √HÎ ¿Ëı‰Î; ÷ı‹Î_◊Ì ∞‰ ⁄˛õw’ ◊¥ Ω›, fiı
±ı‹Î_ ÿÎ¬Õ˘ ¿Î_¥ ’HÎ fi ‹‚ı, ±ı‹ ¿fl‰Îfi_ ¿èÎ_, ’HÎ Œ·ÎHÎ˘ ±Î‰˘ fiı
Œ·ÎHÎ˘ ±Î‰˘, ±ı‹ ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fiÎ ÿ˘Ê fi ¿Ëı‰Î fiı ÷ıfi_ ±Î’HÎı Â_
¿Î‹ »ı ? fiı ¿˘¥fiı fiÏË Á‹Ω÷_ Ë˘› ÷˘ ‰‚Ì ±Î√‚ Á‹ΩÂı; ÷ıfiÌ ÂÌ
μ÷Î‰‚ »ı ? fiı @›Î_ ¤Î√Ì Ω› ±ı‹ »ı ? ’HÎ ¿˘¥fiÎ ÿ˘Ê fi ¿Ëı‰Î.
÷ı‹Î_ ·‰Î fiı ⁄ÎÿÂÎËfiÌ ÿÎœÌfi_ ºWÀÎ_÷2 ÿÌ‘_, ÷ı ‹A› ‹Î◊ı ·ı‰_. (136)
V‰Î‹Ì±ı ¿ÎÏfl›ÎHÎÌ‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “ÿıË Ë˘› ÷ı Ï‰Ê› ÷˘ ¤˘√‰‰Î
’Õı, ’HÎ ±fiÎÿfl◊Ì ¤˘√‰‰Î, ±Îÿfl◊Ì ¤˘√‰‰Î fiÏË. fiı ËÎ· ÷˘ …ı‹
‹ËÎflÎ… ≠√À ⁄ıÃÎ Ë˘› fiı …ı‰˘ Á‹ÎÁ ◊Î› fiı …ı‰_ ¤…fi ◊Î› ÷ı‹ …
Á‹ÎÁ ◊Î› »ı fiı ¤…fi ◊Î› »ı.” (137)
√Î‹ fl˘ËÌÂÎ‚Î‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “¤√‰Îfifi_ ‹ÎËÎIQ› Ë˘› fiı
ÁÎ‘fi˘ Á_√ Ë˘› ÷˘ Ï‰Ê›‹Î_ ·ı‰Î› fiÏË fiı ÷ıfiı ±˘‚_√Ì ÷˘ Ω›, ’HÎ
ÁÎ_A›ı ¿flÌfiı ÏfiÊı‘ ¿›Î˝ Ï‰fiÎ ‹Ò‚‹Î_◊Ì fiÎÂ ’Î‹ı fiÏË.” (138)
…ı ‰¬÷ı V‰Î‹Ì ≠ë-μkÎfl ¿flÎ‰÷Î ÷ı ‰¬÷‹Î_ V‰Î‹Ì±ı ‹˘ÀÎ
ÁÎ‘fi˘ ‹ÏË‹Î ¿Ëı· ‰Î÷ — “‹˘ÀÎ »ı, ¤√‰ÎfifiÎ ‹‚ı·Î »ı, ¤√‰ÎfifiÎ
‰«fi‹Î_ ‰÷ı˝ »ı, ¤ÌÕ˘ ¬‹ı »ı, ¤√‰Îfi ±ıfiı ‰Â »ı, ¤√‰Îfi ±ı ¿Ëı ±ı‹
¿flı »ı, ¤√‰Îfi ±ı ¿Ëı ±ı‹ Œflı »ı, ¤√‰Îfifiı ±ıHÎı ∞I›Î »ı, ¤√‰ÎfifiÎ
1. ŒŒÕÎÀ, ¤›, ‘˛ΩflÌ.
2. ·‰˘ ⁄ÎÿÂÎËfi˘ ¿Îfl¤ÎflÌ Ë÷˘. ±ı¿ ‰Îfl ÷ıfiı ⁄ÎÿÂÎËı “÷ıfiÌ ±fiı ’˘÷ÎfiÌ
⁄ıμfiÌ ÿÎœÌfiı ±Î√ ·Î√ı ÷˘ ¿˘fiÌ ’Ëı·Î ±˘·‰ı ?” ±ı‰_ ’Ò»u_ I›Îflı ·‰Î±ı
¿èÎ_ — “…ËÎ_’fiÎË ! ’Ëı·Î ‹ÎflÌ ÿÎœÌfiı ⁄ı ·Áfl¿Î ‹ÎflÌ ·™ ’»Ì ÷‹ÎflÌ...”
164 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
±Ï¤≠Î›fiÎ ΩHÎfiÎflÎ »ı, ‹˘ZÎfiÎ ÿÎ÷Î »ı, ±ıfiı ÿÂ˝fiı ¤√‰Îfifi_ ÿÂ˝fi
◊›_, ±ıfiı ’ÒF›ı ¤√‰Îfi ’ÒΩ¥ flèÎÎ, √¤˝‰ÎÁ, …‹’flÌ fiı «˘flÎÂÌ◊Ì ±ı
‹¿Î‰ı »ı fiı Ï‰Ëÿ …ı ¤√‰Îfifi_ ±ZÎfl‘Î‹ ÷ıfiı ’‹ÎÕı »ı fiı ¤√‰ÎfifiÎ
ÁÎ‘Q›˝’HÎÎfiı ’‹ÎÕı »ı, ±ı‰Î ±ı ‹˘ÀÎ »ı. ±ıfiÎ Ï‰fiÎ ¤√‰Îfifiı «Î·÷_
fi◊Ì, ±ıfiÎ_ ÿÂ˝fiı ’_« ‹ËÎ’Î’ ⁄‚Ì Ω› »ı. ±ıfiÌ ≥„Lƒ›_fiÌ Ïø›Î±ı
¿flÌfiı ⁄˛õÎ_Õ Á«ı÷fi ◊Î› »ı, ±ıfiÎ◊Ì ¿Î‚, ¿‹˝ fiı ‹Î›Î ◊fl◊fl ¿_’ı »ı;
…ı‹ ÿıËfiı ’ÒF›ı ∞‰ ’ÒΩ¥ flèÎ˘, ÷ı‹ ±Î ÁÎ‘fiı ’ÒF›ı ¤√‰Îfi ’ÒΩ¥
flèÎÎ, ±ı ±LfiÿÎ÷Î »ı; ±_÷›Î˝‹Ì »ı, Á‰˝iÎ »ı, ±ıfi_ ¿›Ù ◊Î› »ı, fiı ±ı
‹fiW› …ı‰Î ÿı¬Î› »ı ’HÎ ‹fiW› …ı‰Î fi◊Ì, ¤√‰Îfi ±ıfiÎ ¤ı‚Î flèÎÎ »ı,
±Ï‰fiÎÂÌ ‘Î‹fiı ’‹ÎÕı »ı, ¿÷Î˝ ◊¿Î ±¿÷Î˝ »ı, T≤ZÎfiÌ ’ıÃı ±ıfi˘ ÿıË ’flfiı
±◊ı˝ »ı, Á_÷fiÎ_ ·ZÎHÎ ¿èÎÎ_ »ı ±ı‰Î »ı, “¿Î‹Ì·, ¿Î⁄Ì·, Á⁄ ËLfifl ÷ıflı
ËÎ◊” ±ı‰Î »ı.” ±Î ≠¿Îflı ‹ÏË‹Î Á‹…‰˘ ¿èÎ˘ »ı. (139)
±◊ ‹ÏË‹ÎfiÎ_ ·ZÎHÎ ·A›Î_ »ı — Ïø›Î‹Î_ ⁄_‘Î‰Î fi Ïÿ›ı, ≠¤
÷◊Î ¿◊Î‰Î÷Î˝ ‹A› flÎ¬ı »ı, ÏfiflÎ¿Îfl ¿Ëı ±ı‰_ ⁄Ì…\_ ‹˘À<_ ’Î’ fiÏË
±ı‹ ¿èÎ_. ‹ËÎflÎ…fiı «Îfl ≠ë ’»ÎT›Î, ÷ı‹Î_ ‹ËÎflÎ…ı ‰Î÷_ ¿fl‰Îfi_ ‹A›
¿èÎ_, Á‰˝ ‘Î‹fiÎ ‹@÷ ÁÎ◊ı ≠ë-μkÎfl ¿›Î˝ ÷ı‹Î_ ¿˘¥ ±‹fiı ∞I›Î fiÏË.
±‹ı ¿èÎ_ …ı, ¤√‰ÎfifiÎ CÎfl‹Î_ ±_‘Îv_ ¿ı‹ »ı ? ÷ıfiÌ ‰Î÷ ¿flÌ. ‹ËÎflÎ…
¿ÎÏfl›ÎHÎÌ‹Î_ ’_«‰ÌÂ ‰Îfl ‹Y›Î, ‹ËÎflÎ… ’Î»ı ’√ı ±Î√‚ «Î·÷Î,
ÁÎHÎÁÌ‹Î_ ·˘œ<_ {Î·ı ±ı‹ ±Î ÁÎ‘ ‹ÒÏ÷˝ flÎ¬ı »ı ±ı‹ ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_.
‹ËÎflÎ…ı ±‹fiı flÎΩ Ãıfl‰Ìfiı hÎHÎ ¿Î‹ÿÎfl ÃıflT›Î — √˘’Î‚ V‰Î‹Ì,
±¬_ÕÎfi_ÿ ⁄˛õ«ÎflÌ fiı ’fl‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, ±ı hÎHÎ ÷‹ÎflÎ ¿Î‹ÿÎfl ±ı‹
‹ËÎflÎ…ı ±‹fiı ¿èÎ_. ’_«Î‚Î‹Î_ ‹ËÎflÎ…ı ±‹fiı Ï÷·¿ ¿flÌfiı Á‰˝fiı
ÿı¬ÎÕuÎ. ⁄˛õ‹˘Ë˘·‹Î_ ‹˘Àıfl˘ Ë_ »\_, ±ı‹ ¤√‰ÿÎfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ±‹ı ¿èÎ_.
fiı Áÿ˚√vfi˘ À_À˘ «Ò_J›˘, …^fiÎ√œ fiı √œÕÎfiÎ ÿıÂfiÌ ‰ËıÓ«HÎÌfiÌ ÷¿flÎflfiÎ
μkÎfl‹Î_ ¿èÎ_ …ı, ÷‹Îflı ±‹flı·Ì Ωı¥÷_ Ë˘› ÷˘ …^fiÎ√œ Ω±˘ ±fiı ±‹ı
√œÕı ±Î‰Ì±ı, ’»Ì ¿˘¥ ⁄˘S›Î fiËŸ; √˘’Î‚ V‰Î‹Ìfi_ iÎÎfi hÎHÎ ’ÎQ›Î1
fiı » ‹@÷ ◊›Î, ⁄Îfl ‹ÏËfiÎ‹Î_ ±ı¿ ‹ÏËfi˘ Á˙fiı …^fiÎ√œ flËı‰_ ±ı‹
‹ËÎflÎ…ı ±ÎiÎÎ ¿flÌ. ±‹ÎflÎ ¤ı‚Î …^fiÎ√œ ±Î‰ı ÷ıfiı Á˘ ‰Îfl ‹‚‰Îfi_
1. ⁄Î·‹¿<LÿÎfi_ÿ V‰Î‹Ì, Á‰˝Ïfi‰ÎÁÎfi_ÿ V‰Î‹Ì ±fiı Ï‰…›ÎI‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì.
≠¿flHÎ-4 165
‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_. Á˘ …L‹fiÌ ¿Áfl ±ı¿ …L‹ı ÀÎ‚Â_, ±ı‹ ‹ËÎflÎ… …^fiÎ√œfiÎ
…‹Îfi ◊›Î. ¤√‰Îfi ◊¿Ì ¿Î‹ ◊Î› »ı, ÷ı ¿Î‹ ±Î ÁÎ‘◊Ì ◊Î› »ı.
√˘’Î‚ V‰Î‹Ì ¿Ëı — Ë‰ı ‰Õ˘ÿflÎ ÁÎ‹Ì ºÏWÀ fi Ë˘›, Ë‰ı ÷˘ …^fiÎ√œ F›Î_
‹ËÎflÎ…fi_ ±ZÎfl‘Î‹ …ı √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì I›Î_ ºÏWÀ Ë˘›. ±ZÎfl‘Î‹
±Î_ËŸ ‹ËÎflÎ… ‹Ò¿Ì √›Î »ı. ÁÎ‘ ±˘‚¬‰ÎfiÌ CÎÎ_ÀÌ Ïfifl_÷fl ¿Ëı »ı,
√˘’Î‚ V‰Î‹Ì hÎHÎ◊Ì ±˘‚¬Î›Î ±ı‹ ΩHÎ‰_, √˘’Î‚ V‰Î‹Ì …ı‰Î ÁÎ‘ fi
±˘‚¬Î›; ¿Î‚, ¿‹˝ fiı ‹Î›Î …ıfiÎ◊Ì ◊fl◊fl ¿_’ı »ı ±ı‰Î ±Î Á_÷ »ı, …ı
‰Õı ±Î …@÷ »ı ÷ıfiı ¿˘¥ fi ΩHÎı flı. ‹ËÎflÎ…ı ‹fiı ¿èÎ_ …ı, ÁÎ‘ ÷˘ ’Î_«
flÎ¬Ì±ı, ’»Ì ⁄ÁıÓ Á‘Ìfi_ ¿èÎ_. ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ±Î√‚ ±‹fiı ⁄ıÁÎ›Î˝.
’vÊ˘kÎ‹’HÎÎfi˘ Õ_¿˘ ⁄ıÁÎ›˘˝, ∂fiÎ‰Î‚Îfiı ’vÊ˘kÎ‹’HÎ_ Á‹…‰ÎfiÌ
‹Îfi÷Î ±‹ı ¿flÎ‰Ì. ±¤ıÏÁ_Ë∞fiı √˘ÓÕ·fiÎ_ ¿Î‹‹Î_ fiÎ ¿ËÌ fiı ’»Ì ËÎ
’ÎÕÌ. ¿Î‚ fiı À>_ÏÀ›_, ±ı ⁄ı‹Î_ À>_ÏÀ›_ ÃÌ¿ ±ı‹ ¿èÎ_. ’ÎHÎ˘ ⁄ÒÕı »ı fiı ·Î¿Õ<_
÷flı »ı ±ı‰_ ±Î‰Õı »ı. ¿ı‰Î ¿ı‰Îfiı ’Îfl ’ÎÕuÎ, …Õ¤fl÷ ¿ËÌfiı ‹ËÎflÎ…ı
‘Î⁄‚˘ ±˘œÎÕu˘, ±fiÎÏÿ ’vÊ˘kÎ‹’HÎÎfiÌ μ’ÎÁfiÎ »ı. Â¿‹Ïfifiı
‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ …ı, “±ıfiÌ ÷˘ ±fiÎÏÿfiÌ ‹˘À’ »ı, ±ıfiÌ ±ÎÁfiı ¿flÌfiı ‹˘À’
fi◊Ì.” √˘’Î‚ V‰Î‹Ì ¿Ëı, ‹ÎflÌ ‹˘À’ ‹Ò‚ ±ZÎfl …ı √HÎÎ÷Ì÷ ÷ı Ï‰fiÎ
⁄ÌΩ◊Ì fi ·ı‰Î›. ±‹ÎflÎ ‹ÏË‹Îfiı ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ Áÿ˚√v ±˘‚¬Ì Â@›Î
fi◊Ì ÷ı ÷‹ÎflÎ◊Ì ¿ı‹ ±˘‚¬Î› ? ±ı‹ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ¿ÎÂÌflÎ‹fiı
‰Î÷ ¿flı·Ì. (140)
≥Ï÷ lÌ ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ ÏÂW› lÌ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ

“flV÷ÎfiÌ ‰Î÷˘” ÷ı‹Î_ V‰w’ÏfiWÃÎfi_ ‹A›’b_ ¿èÎ_ ±ı fiÎ‹ı
«˘◊_ ≠¿flHÎ Á‹ÎM÷.
❦
166 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
≠¿flHÎ
5 ‹ÏË‹Î ±fiı ¿Ú÷Î◊˝’b_
¤√‰Îfi ‹Y›Î ’»Ì ¿fl‰Îfi_ ±ı »ı …ı, ΩHÎ’HÎÎw’ ÿfl‰Î…ı flËı‰_

÷◊Î Á_√ ±˘‚¬‰˘ ÷◊Î ËÃ, ‹Îfi fiı ¥W›Î˝ fi flÎ¬‰Ì. (1)
¤√‰ÎfifiÎ ÷◊Î ±ı¿Î_Ï÷¿fiÎ Ïfiç›fiÎ_ ·ZÎHÎ ±ı »ı …ı, CÎfl‹Î_ Á˘
¿fl˘Õ ‹HÎ ÿÎHÎÎ Ë˘› ÷◊Î wÏ’›Î Ë˘› ÷˘ ¿Î‚ ’Õuı ‹fl‰ÎfiÌ ⁄Ì¿ fi flËı
÷◊Î ⁄ı ËΩfl ⁄¬÷Ïfl›Î ¤ı‚Î Ë˘› ÷˘ ·Ò_ÀÎ‰ÎfiÌ ⁄Ì¿ fi flËı; ±ı‹
Ïfiç›‰Î‚Îfiı ¿Î‚, ¿‹˝ fiı ‹Î›Î ÷ıfiÌ ⁄Ì¿ fi flËı; ’ÒflHÎ¿Î‹ ‹Îfiı fiı
¤√‰Îfi Ï‰fiÎ ¿˘¥fiÌ ±’ıZÎÎ fi flËı. (2)
ÏÿT›¤Î‰ ‹fiW›¤Î‰ ±ı¿ Á‹…ı ÷˘ ±‰√HÎ fi ±Î‰ı. …ı‹ ≥›‚
¤‹flÌfi_ K›Îfi ¿›ı˝◊Ì ≥›‚ ¤‹flÌ ◊Î› ÷◊Î ’ÎflÁfiÎ Á_⁄_‘◊Ì ·˘œ<_ Á˘fi_
◊Î› ÷◊Î fi_√fiÌ ’flÌZÎÎ {‰ıflÌfiÎ Á_√◊Ì ±Î‰Õı ÷◊Î ‘ÒÕu ¿<_¤ÎflfiÌ ¿ÁHÎÌ
¬‹ı »ı ÷ı◊Ì ‰ÎÁHÎ ◊Î› »ı, ÷ı‹ … ¤√‰Îfi ÷◊Î ±ı¿Î_Ï÷¿ ±˘‚A›Î◊Ì
⁄˛õw’ ◊Î› »ı fiı ±ı¿Î_Ï÷¿ ±˘‚A›Î ’»Ì ¿Î_¥ ¿fl‰_ flËı÷_ fi◊Ì. (3)
¤√‰Îfi ÷◊Î ±ı¿Î_Ï÷¿fi˘ Á_√ ±ıÀ·˘ … ÁIÁ_√ fiı ⁄ÌΩı ÷˘ ±fl‘˘
ÁIÁ_√ ¿Ëı‰Î›. (4)
±ÎI›_Ï÷¿ ‹˘ZÎ ◊Î› ÷ı … ‹˘ZÎ ¿Ëı‰Î›. fiı ⁄ÌΩ ‘Î‹‹Î_ √›ı◊Ì
√¤˝‰ÎÁ‹Î_ ±Î‰‰_ ’Õı fiı √¤˝‰ÎÁ‹Î_ ±Î‰‰_ ’Õı I›Î_ Á‘Ì ‹˘ZÎ fi ¿Ëı‰Î›.
fiı ±ı‰˘ ‹˘ZÎ ÷˘ ≠√À ¤√‰Îfi fiı ≠√À ¤√‰ÎfifiÎ ±ı¿Î_Ï÷¿fi˘ ±ÎÂfl˘
¿›Î˝◊Ì ◊Î›, ⁄ÌΩ◊Ì ◊Î› fiÏË. fiı Á_÷ ÷˘ ¤√‰Îfi …ı‰Î Á‹◊˝ »ı. (5)
»˘¿flÎ_fiı ⁄Ì¿ ·Î√ı I›Îflı ‹Î⁄Î’fiı √‚ı ⁄Î{Ì ’Õı ÷ı‹ ±Î’HÎı
±Î’I¿Î‚ı ¤√‰Îfi ÷◊Î ±Î ÁÎ‘fiı √‚ı ⁄Î{Ì ’Õ‰_ ±ıÀ·ı ±ı flZÎÎ ¿flı.
’»Ì fi◊ ’Àı·ı ’Ò»u_ …ı, “√‚ı ÂÌ flÌ÷ı ⁄Î{‰_ ?” I›Îflı V‰Î‹Ì±ı μkÎfl
¿›˘˝ …ı, “÷ı‹fiı Á_¤Îfl‰Î. ±fiı ¤√‰Îfi ÷◊Î ±Î ÁÎ‘fi˘ …ıfiı Á_√ ◊›˘ »ı
≠¿flHÎ-5 167
÷ıfiı ‹Î◊ı Ï‰Cfi fi◊Ì; ¿ı‹ …ı, ÷ıfiÌ ÷˘ ¤√‰Îfi flZÎÎ ¿flı »ı.” I›Î_ CÎ˘ÕÌfi_
ºWÀÎ_÷ ÿÌ‘_ …ı, “fiÿÌfi_ ’Òfl ∂÷fl÷Î_ ±Á‰Îfl «Îfl ‰Îfl ’ÕÌ √›˘ fiı CÎ˘ÕÌ
«Îfl ‰Îfl ’Î»Ì ‰‚Ì fiı ±Á‰Îflfiı ÷Î›˘˝,1 ÷ı‹ flZÎÎ ¿flı.” (6)
√œÕÎ‰Î‚Î Ãyfl fiÎflHÎ ≠‘Îfiı ≠ë ’Ò»›_ …ı, Ï‰Ê›fi_ ÿ˘ÊK›Îfi fi
◊›_ Ë˘› ÷˘ ÷ıfiÎ Ï‰Ê› ÂÌ flÌ÷ı À‚ı ? I›Îflı V‰Î‹Ì±ı μkÎfl ¿›˘˝ …ı,
Á‹ƒfi_ …‚ Á¿Î› ÷ı‰_ fi◊Ì ’HÎ ±ÎI›_Ï÷¿ ≠·›ı Á¿Î¥ Ω› »ı. ÷ı‹
±ÎI›_Ï÷¿ iÎÎfi ◊Î› ÷˘ Ï‰Ê› À‚Ì Ω› ÷ı ±ÎI›_Ï÷¿ iÎÎfi ÷˘ ±Î ÁÎ‘fiı
±˘‚A›Î ±ı … »ı fiı ÷ı◊Ì Ï‰Ê› À‚Ì Ω› »ı, fiı ÷ı Ï‰fiÎ ÿ˘ÊK›Îfi ¿fl÷ı
¿Î‚ı ¿flÌfiı À‚ı. I›Î_ √vÕfi_ ºWÀÎ_÷ ÿÌ‘_ …ı, √vÕ flËÌ √›˘ fiı «¿·Ì
’Îflfiı ’Î‹Ì √¥.2 (7)
⁄˘ÀÎÿ ‹K›ı ËÏflÂ_¿fl¤Î¥fiı ‰Î÷ ¿flÌ …ı, ¿fl¿Î3 μ’fl ⁄ı …fiÎ‰fl
⁄ıÃÎ_ Ë÷Î_ ÷ı ‹K›ı◊Ì ±ı¿ ◊˘Õ<_¿ ÿ˘ÊK›Îfi ◊‰Î◊Ì ∂ÕÌ √›_ fiı ±ı¿ ⁄ıÁÌ
flèÎ_. ÷ıfiı iÎÎfi ◊›Î◊Ì ÷◊Î ’˘÷ÎfiÌ ΩıÕı …fiÎ‰fl Ë÷_ ÷ıfiÎ √HÎ ·Ì‘Î◊Ì
fiı ’˘÷ÎfiÎ ÿ˘Ê Á‹ΩHÎÎ◊Ì ‹˘ZÎ ◊›˘ fiı ∂ÕÌ √›ı·Î …fiÎ‰flfiı ¿fl¿Î‹Î_
√HÎK›Îfi flèÎÎ◊Ì …L‹ ·ı‰Î ’ÕuÎ. (8)
ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ËÏflÂ_¿fl¤Î¥fiı Áfl÷‹Î_ V‰Mfi‹Î_ ÿÂ˝fi ÿ¥fiı
‰Î÷ ¿flÌ …ı, Ïfiç›‹Î_ ¿Áfl »ı ÷ı◊Ì ÿıË ‘flÎT›˘ »ı. ‹ÎÀı Ïfiç› ’Ïfl’¿‰
¿fl‰˘ fiı ±ÎiÎÎ ’Î‚‰Ì ±ıÀ·ı ’ÒflHÎ¿Î‹ ◊›_, ±ı‹ V‰Î‹Ì±ı ‰Î÷ ¿flÌ. (9)
’»Ì ËÏflÂ_¿fl¤Î¥±ı ’Ò»u_ …ı, “≠√À ¤√‰Îfi fiı ±Î ‹Ò‚ ÁÎ‘
‹Y›Î »ı ÷ı◊Ì ’ÒflHÎ¿Î‹ ‹Îfi‰_ ¿ı ‰ÎÁfiÎ À‚ı ÷˘ ‹Îfi‰_ ?” V‰Î‹Ì±ı μkÎfl
¿›˘˝ …ı, “Ïfiç› ◊›˘ ±ıÀ·ı ‰ÎÁfiÎ À‚Ì «Ò¿Ì, ‹ÎÀı ’ÒflHÎ¿Î‹ ‹Îfi‰_. fiı
±ÎiÎÎ ’Î‚‰ÎfiÌ vÏ« flÎ¬‰Ì fiı ±Á÷˚ ÿıÂ¿Î‚ı ±ÎiÎÎ ·˘’Î› ÷˘’HÎ ÷ıfiı
1. fiÿÌ ’Îfl ¿fl÷Î_ CÎ˘ÕÌ ’fl ⁄ıÃı· ±Á‰Îfl «Îfl ‰Îfl ’ÕÌ √›˘ fiı CÎ˘ÕÌ±ı ÷ıfiı
«Îfl ‰Îfl ⁄«ÎT›˘. CÎ˘ÕÌ ΩHÎı »ı ¿ı ±Î T›„@÷ ‹Îflı ±ÎÂflı »ı, ÷ıfiı ÷Îfl‰˘
Ωı¥±ı. ÷ı‹ ∞‰fiı ¤√‰Îfifi˘ ±ÎÂfl˘ Ë˘› ÷˘ ¤√‰Îfi ÷ıfiÌ flZÎÎ ¿flı.
2. «¿·Ì √vÕfiÌ Ï‹hÎ Ë÷Ì. √vÕ hÎHÎı ·˘¿‹Î_ √Ï÷ ¿flÌ Â¿ı. «¿·Ìfiı ‰ˆ¿<_Ã‹Î_
…‰ÎfiÌ ≥E»Î ◊¥. √vÕı ’˘÷ÎfiÌ ’Î_¬ ’fl ÷ıfiı ⁄ıÁÎÕÌ ÿÌ‘Ì. √vÕfiı ±ı¿
∞‰fiÌ ‹„@÷ ¿flÎT›Îfi˘ √‰˝ ◊›˘. ‰ˆ¿<_Ã‹Î_ ’Ë˘ÓE›Î I›Î_ ÷˘ ŒÀ˚ ÿfl‰ÎΩ ⁄_‘ ◊¥
√›Î. «¿·Ì ÷˘ ∂Õ÷Ì ±_ÿfl ’ıÁÌ √¥. √vÕ ÿfl‰Î…ı ⁄ËÎfl flËÌ √›˘.
3. ‹ÎÿÎ ’ZÎÌ.
168 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
Ï‰Cfi fi◊Ì.” (10)

¿ıÀ·Î¿ ‰Î÷ ±ı‹ ¿flı »ı …ı, ÿı‰·˘¿ ‰√ıflı‹Î_ Ω‰_ fi◊Ì fiı ±S’
Ï‰Ê›‹Î_ ÷˘ ·ı‰Î› Ω› »ı ÷ıfi_ Â_ ¿ÎflHÎ ? fiı ÷ı ±ZÎfl‘Î‹‹Î_ ΩÂı ¿ı
fiÏË ? ±ı ≠ëfi˘ V‰Î‹Ì±ı μkÎfl ¿›˘˝ …ı, ±iÎÎfi »ı ÷ı◊Ì Ï‰Ê›‹Î_ ·ı‰Î›
»ı ’HÎ ≠√À ¤√‰Îfi ÷◊Î ±Î ÁÎ‘fi˘ ºœ ±ÎÂfl˘ »ı ÷˘ ÷ı ±ZÎfl‘Î‹‹Î_
… ΩÂı fiı ±ı ≠‹ÎHÎı ±ÎÂfl˘ fi◊Ì fiı ÷ı μ’fl ≠‹ÎHÎı ‰Î÷ ÷˘ ¿flı »ı
÷˘’HÎ ÷ı ±ZÎfl‘Î‹‹Î_ fiÏË Ω› fiı …ıfiÌ ÁÎ◊ı ≠ÌÏ÷ »ı ÷ıfiÎ ‘Î‹‹Î_ ΩÂı.
I›Î_ ºWÀÎ_÷ ÿÌ‘_ …ı, √Î›¿‰ÎÕfi˘ »˘¿fl˘ ‹Ò‚Î ÁÎv v±ı ’HÎ flÎ… ÷ıfiı …
‹‚Âı. (11)
√Î‹ ⁄√Õ‹Î_ ±ı‹ ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “±_÷fl ’¿Õı ÷ıfiı ¤√‰Îfi ¿ËÌ±ı.”
I›Îflı ËÏflÂ_¿fl¤Î¥±ı ’Ò»u_ …ı, “±_÷fl ’¿Õu_ ÷ı Â_ Á‹…‰_ ?” I›Îflı μkÎfl
¿›˘˝ …ı, “’˘÷ÎfiÌ ‹ÒÏ÷˝‹Î_ ∞‰fiı ¬ıÓ«Ì ·ı fiı ÷ıfi˘ ÿ˘Ê ‰fl÷Ìfiı ÷ıfiÎ μ’fl
‰Î÷ ¿flÌfiı ÿ˘Ê ÀÎ‚ı, ÷ı ±_÷fl ’¿Õu_ ¿Ëı‰Î›.” (12)
¤√‰Îfi ±Î’HÎÌ ⁄Î›ÕÌ ⁄‚ÎI¿Îflı ·¥ Ω› ÷◊Î »˘¿fl˘ ·¥ Ω›
fiı ÿ˘Ê fi ·ı‰Î› ÷˘ V‰w’fi_ iÎÎfi ◊›_ ΩHÎ‰_ fiı ±ı‰Îfi˘ ‹˘ZÎ ◊¥
«Ò@›˘. (13)
Â¿‹Ïfi±ı Áfl÷‹Î_ ‰Î÷ ¿flı·Ì …ı, √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ‰Î÷_ ¿flı »ı
÷ı◊Ì ‹ËÎflÎ…fiÌ ‰Î÷ …ıÀ·˘ Á‹ÎÁ ◊Î› »ı. (14)
¤˘√Î‰Îfiı ¿Î_Ãı œÒ_Ïœ›˘ ÷Î’‹Î_ ÷’ ¿fl÷˘ Ë˘› ÷ı fi¿˝‹Î_ Ω› fiı
±ÎÂflÎ‰Î‚Îfiı »˘¿flÎ_ Ë˘› ÷˘’HÎ ÷ıfi˘ ¿<À<_⁄ı ÁÏË÷ ‹˘ZÎ ◊Î› ±ı ‰Î÷
Á‰ı˝fiı Á‹F›Î‹Î_ fi ±Î‰ı. (15)
{Î{Î ÂOÿ ÁÎ_¤‚ı ÷˘ ±_√ ÷ÒÀÌ Ω› fiı ⁄Ï©‹Î_ ¤˛‹ ◊Î›, ‹ÎÀı
⁄Ë ÂOÿ ÁÎ_¤‚‰Î fiÏË. (16)
fiÎ‹Ì Ï‰fiÎ fiÎ‹◊Ì ¿Î‹ Áfl÷_ fi◊Ì. fiÎ‹ ÷ı e· »ı fiı fiÎ‹Ì ÷ı Œ‚
»ı. (17)
«˘¿Ì ⁄ıÃÌ Ë˘› I›Î_ ¿˘¥ ±Î‰Ì Â¿ı fiÏË. ±ı ºWÀÎ_÷fi_ ÏÁ©Î_÷ ±ı
»ı …ı, ‹˘ÀÎ ÁÎ‘ Á_√Î◊ı ‹ÎËÎIQ› ΩHÎÌfiı ∞‰ ΩıÕu˘ Ë˘› ÷˘ ÷ıfiÎ◊Ì
÷ıfiÌ ‹fl∞ μ’flÎ_÷ »ıÀı Ω› ’HÎ Ï‰Ê› ¤˘√‰Î› fiÏË fiı Ï‰Ê› ±ıfiı
·˘’Ì Â¿ı fiÏË. (18)
≠¿flHÎ-5 169
‹˘ÀÎ ÁÎ‘fiÎ Á‹Î√‹◊Ì Ï‰Ê› À‚Ì √›Î »ı ÷˘’HÎ fi◊Ì ÀY›Î …ı‰_
…HÎÎ› »ı ÷ıfi_ ¿ÎflHÎ ±ı »ı …ı ÷fl‰Î›˝‹Î_ ‹Ïfl›Î_ ·ÎB›Î_ Ë˘› ÷˘ ÁflÎHÎı
«ÕÎT›ı◊Ì ‹ÀÌ Ω› ’HÎ ⁄Ë ¿ÎÀ ·Î√Ìfiı ‹Î_ËÌ ÁÎfl ’ÕÌ √›Î Ë˘› ÷˘
‹Àı fiÏË. ÷ı @›Îflı ‹Àı ? ÷˘ ÷ıfiı √Î‚Ìfiı ŒflÌ ÷fl‰Î›˝ ¿flı I›Îflı ‹Àı. ÷ı‹
±Î ∞‰‹Î_ Ï‰Ê›fiÎ ÁÎfl ’ÕÌ √›Î »ı ÷ı ÿıË ‹Ò¿Ìfiı ⁄˛õw’ ◊ÎÂı ±ıÀ·ı
À‚Ì ΩÂı. (19)
±Î ÁÎ‘ ÷˘ ¤√‰ÎfifiÌ Ë…^flfiÎ flËıfiÎflÎ »ı, ’‚‹ÎhÎ »ıÀı flËı ÷ı‰Î
fi◊Ì fiı ±ı flèÎÎ »ı ÷ı ¿˘¥ ∞‰fiÎ ¿S›ÎHÎfiı ±◊ı˝ flèÎÎ »ı. fiı ±Î Á‹ı ±ı¿
‰Î÷ ◊Î› »ı ÷ı‰Ì ‰Î÷ ⁄ÌΩ ÁÎ‘ …L‹ÎflÎ‹Î_ ’HÎ ¿flÌ Â¿ı fiÏË fiı ¿fl÷Î_
±Î‰Õı ’HÎ fiÏË fiı …L‹Îfl˘ ±P›ÎÁ ¿flı ÷˘’HÎ ±ı‰Ì ‰Î÷˘ ÏÂ¬Î› fiÏË.
(20)
¤√‰Îfifi_ ÷◊Î ±Î ÁÎ‘fi_ …ıfiı iÎÎfi ◊›_ »ı ÷ıfiı ¿Î_¥ ¿fl‰_ flèÎ_
fi◊Ì. ÷ı ÷˘ ±Î_ËŸ »ı ÷˘’HÎ ±ZÎfl‘Î‹‹Î_ … ⁄ıÃ˘ »ı. ‹ÎÀı ’Î_« ‹Î‚Î ‰‘
±˘»Ì ŒflÂı ÷ıfiÌ Ï«_÷Î fi◊Ì, ÷ı ÷˘ ÁÎ‹◊a ≠‹ÎHÎı ‰÷˝‰_, ’HÎ ¤√‰Îfi fiı
±Î ÁÎ‘ ⁄ıfiı … ∞‰‹Î_ flÎ¬‰Î. fiı ±Î’HÎı ÁÎ‘fifiı ⁄‚ı ‹˘ÀÎ¥ fi◊Ì ’HÎ
μ’ÎÁfiÎfiÎ ⁄‚◊Ì ‹˘ÀÎ¥ »ı. (21)
¤√‰ÎfifiÌ ±ÎiÎÎ◊Ì ≠T≤ÏkÎ‹Î_ ΩıÕÎ› ÷˘’HÎ ⁄_‘Î› ÷˘ ¬fl˘. ’HÎ
±ÎiÎÎ ’ÎY›ı◊Ì ≠ÁLfi÷Î ◊Î›. I›Î_ ºWÀÎ_÷ ÿÌ‘_ …ı, flÎΩfiÌ ±ÎiÎÎ◊Ì ÏÁ’Î¥
¿>‰Î‹Î_ ÁÎ÷ ‰Îfl ∂÷›˘˝ fiı ’·‚Ìfiı ±ÎT›˘ ÷˘’HÎ √Î‹ ±ÎM›_.1 (22)
ÏfiT≤ÏkÎ‹Î_ flËı ÷˘ ≥„Lƒ›˘fiÌ ÂÏ© ◊Î› »ı fiı ∞‰fiÌ ’HÎ ÂÏ©
◊Î› »ı ÷ı‰Ì ≠T≤ÏkÎ ‹Î√˝‹Î_ ◊Î÷Ì fi◊Ì ‹ÎÀı Ï‰Ï‰‘ ¤˘√‹Î_◊Ì Á_¿˘«
¿fl‰˘. (23)
≠√À ¤√‰Îfifi˘ Á_⁄_‘ ◊›Î◊Ì fiı Ïfiÿ˘˝Ê Á‹F›Î◊Ì ‹˘ZÎ ◊¥ flèÎ˘
»ı, fiı ÿ˘Ê flèÎÎ ÷ı ÀÎ‚‰Îfi˘ ±P›ÎÁ ¿flı ÷˘ À‚ı, fiÏË ÷˘ ÿıË flËı I›Î_
1. “’˘÷Îfi_ ‰«fi ¿˘HÎ ±K‘fl {Ì·ı »ı ?” ±ı ’flÌZÎÎ ¬Î÷fl flÎΩ±ı œ_œıfl˘ ’ÌÀÎT›˘
¿ı “…ı ¿>‰Î‹Î_ ’ÕÌ ¿˘fl˘ ⁄ËÎfl ±Î‰ı ÷ıfiı ±ı¿ √Î‹ ±Î’‰_.”
¿˘¥ ÷ˆ›Îfl fi ◊›Î. ±ı¿ ÏÁ’Î¥±ı Ï‰«Î›Ù — “flÎΩ ⁄Ï©ÂÎ‚Ì »ı, ‹Ò¬˝ fi◊Ì.
±ı‹fiÎ ¿Ëı‰Î ’Î»‚ ¿_¥¿ Ëı÷ ËÂı.”
ÏÁ’Î¥ ¿>‰Î‹Î_ ÁÎ÷ ‰Îfl ’Õu˘ fiı ¤Ìfi˘ ⁄ËÎfl fiÌ¿Y›˘, »÷Î_ ±Î ÏÁ’Î¥±ı
’˘÷ÎfiÌ ±ÎiÎÎ ±K‘fl {Ì·Ì ÷ı◊Ì flÎΩ±ı ≠ÁLfi ◊¥ ÷ıfiı √Î‹ ±ÎM›_.
170 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
Á‘Ì ÿ—¬Ì flËı. fiı ÿıË ‹Ò¿Ìfiı ¤√‰Îfifi˘ Ïfiç› »ı ÷˘ ¤√‰ÎfifiÎ ‘Î‹fiı

’Î‹ı »ı. ÷ı μ’fl »ıS·Î ≠¿flHÎfi_ «˘hÎÌÁ‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«ÎT›_. (24)
V‰Î‹Ì±ı ‰Î÷ ¿flÌ …ı, ‹Î¬Ì‹Î_◊Ì ÁÒ›˝ ¿fl‰˘ ±ıÀ·˘ ÿÎ¬Õ˘
¤√‰Îfi …ı‰Î Ë˘› ÷ıfiÎ◊Ì ◊Î›, ⁄ÌΩ◊Ì ◊Î› fiÏË. (25)
ÁIÁ_√ı ¿flÌfiı ¤√‰Îfi ‰Â ◊Î› ÷ı‰Î ⁄ÌΩ ¿˘¥ ÁÎ‘fiı ◊Î÷Î fi◊Ì.
÷ı ÁIÁ_√fi˘ ±◊˝ ±ı »ı …ı, ¤√‰Îfi fiı Á_÷ ÷ıfiı Ï‰Êı …ıÀ·˘ Áÿ˚¤Î‰
÷ıÀ·˘ ÁIÁ_√ »ı, ÷ı ◊‰˘ ÿ·˝¤ »ı. (26)
ÏfiW¿<‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ‹ËÎflÎ…ı ’Ò»u_ …ı, “Á_÷ÿÎÁ∞ ‹˘ÀÎ ¿ı
‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ‹˘ÀÎ ?” I›Îflı ÏfiW¿<‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ …ı, “Á_÷ÿÎÁ∞
ÏÁ©ÿÂÎfiı ’ÎQ›Î »ı ÷ı ‹˘ÀÎ.” ’»Ì ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ …ı, “Á_÷ÿÎÁ∞fiı ‹˘Àu’
±Î‰‰Ì ⁄_‘ ◊¥ fiı ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ‹˘Àu’ ‰‘÷Ì Ω› »ı, ‹ÎÀı ÷ı
‹˘ÀÎ.” I›Î_ ºWÀÎ_÷ ÿÌ‘_ …ı, “Ë‰ı·Ì‹Î_ ⁄Ë ¬«˝ ¿flı ÷˘ ⁄ı ·Î¬ wÏ’›Î ¬«˝
◊Î› μ’flÎ_÷ fi ◊Î› fiı ¬ıÕÎfiÎ ¿Î_’‹Î_1 ÿÁ ·Î¬ wÏ’›Îfi_ ¬«˝ ◊›_ »ı fiı
ÿÁ ·Î¬fiÎ ’Î›Î fiÎ_A›Î »ı fiı Ï¿_‹÷ ‰‘÷Ì Ω› »ı, ÷ı‹ Á_÷ÿÎÁ∞ Ë‰ı·Ì
…ı‰Î fiı ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ¬ıÕÎfiÎ ¿Î_’ …ı‰Î, ±ı‹ ‹˘À’ Á‹…‰Ì.” (27)
√˘’Î‚Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ¿Ëı·Ì ‰Î÷ ¿flÌ …ı, ‹ÎflÎ iÎÎfifiı ⁄ı …HÎ
’ÎQ›Î; ⁄Î·‹¿<_ÿÎfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷◊Î Á‰˝Ïfi‰ÎÁÎfi_ÿ V‰Î‹Ì, fiı ‹Îfl˘ ÁIÁ_√
÷˘ √œÕÎ ’ÎÁıfiÌ ‰˘Ó¿‚Ì2 …ı‰˘ »ı. μ’fl‰ÎÁ ‰flÁÎÿfi_ ⁄‚ Ë˘› I›Î_ Á‘Ì
⁄‚ flËı, ÷ı‹ ±Î’HÎı ÁIÁ_√fiÎ Á‹Î√‹fi_ ⁄‚ Ë˘› I›Î_ Á‘Ì ÁÎv_ flËı
fiÌ¿fl ¿<Á_√ı ¿flÌfiı ÃÎ flËı fiÏË. (28)
ÁIÁ_√ ¿fl÷Î_ ≠◊‹ Ï‰‰ı¿ ±Î‰ı ÷ı◊Ì ÁI›-±ÁI› Á‹Ω›. I›Îfl-
’»Ì Ï‰‹˘¿3 ±Î‰ı ÷ı◊Ì VhÎÌ ±ÎÏÿ¿fiÌ ≥E»Î À‚Ì Ω›. ’»Ì Ïø›Î ±Î‰Õı
¿ı”÷Î_ ÁIÁ_√fiÌ flÌ÷ ≠‹ÎHÎı Á‰˝fiı ‹‚÷Ì Ïø›Î ±Î‰Õı. I›Îfl’»Ì Á‰˝◊Ì ’fl
±ı‰_ ’˘÷Îfi_ V‰w’ ⁄˛õw’ ‹fiÎ›. I›Îfl’»Ì ¤√‰Îfi ‰flı. I›Îfl’»Ì …ı‹
∞‰ ÿıËfiÌ flZÎÎ ¿flı »ı, VhÎÌ V‰Î‹ÌfiÌ flZÎÎ ¿flı »ı, ÷ı‹ ¤√‰Îfi Á‰˝ ≠¿Îflı
1. »Î‰HÎÌ (camp). ±_√˛ıΩı±ı ¤Îfl÷‹Î_ …\ÿı …\ÿı V◊‚ı ’˘÷ÎfiÌ ÁıfiÎ ±fiı flÎ…-
¿÷Î˝±˘ ‹ÎÀı flËıÃÎHÎ ¿ıQ’ ⁄Î_‘ı·Î. ¬ıÕÎfiÎ ¿ıQ’‹Î_ ±ı ‰¬÷ı …_√Ì ¬«˝ ◊›ı·_ !
2. fiÎfi˘ ‰Ëı‚˘, fiÎ‚_.
3. VhÎÌ-’vÊfiı ’flV’fl ¿Î‹fiÌ ±ÎÁ„@÷◊Ì flÏË÷ flËı‰Î’HÎ_. (‰ıÿflÁ — M≤. 15)
≠¿flHÎ-5 171
flZÎÎ ¿flı »ı. (29)

…ıfi˘ Á‹Î√‹ ‹‚‰ÎfiÌ ≠Î◊˝fiÎ ¿flı »ı ÷ıfi˘ Á‹Î√‹ ¤√‰Îfiı
±Î’HÎfiı ËÎ◊˘ËÎ◊ ±ÎM›˘ »ı. (30)
’_« ‹ËÎ’Î’fi˘ ¿flfiÎfl˘ Ë˘› ÷ıfi_ ≠Î›ÏçkÎ ÂÎVhÎ‹Î_ ¿èÎ_ fi◊Ì
÷˘’HÎ ±Î Á¤ÎfiÎ_ ÿÂ˝fi ¿flı ÷˘ ÷ıfiÎ_ ’Î’ À‚Ì Ω›; ¿ı‹ …ı, ±Î Á¤Î‹Î_
¤√‰Îfi »ı, ÁÎ‘ »ı, Á‰ı˝ »ı. (31)
’vÊ˘kÎ‹ ¤ı‚Î ±ZÎfl ‹ÒÏ÷˝‹Îfi ±ÎT›Î »ı ’HÎ ±˘‚¬Î÷Î fi◊Ì. fiı
±Î Á¤Î‹Î_ ¿ËÌ±ı ÷˘ ‹fiÎ› fiÏË. ‹ÎÀı ‹˘œı ¿Ëı‰ÎfiÌ flÌ÷ fi◊Ì fiı ÷ıfiÎ
¤@÷fiÎ ¿Ëı‰Î◊Ì Ïfiç› ◊Î› »ı. (32)
Á_‰÷ 1921fiÎ …ıÃ Áÿ 11 ¤Ì‹ ±Ï√›ÎflÁfiı Á˘‹‰Îflı ⁄’˘fl
fi‹÷ı ¿˘ÃÎfl‹Î_ ËÏflÂ_¿fl¤Î¥fiı ‰Î÷ ¿flÌ …ı, ±Î… Á‰ÎflfiÌ Á¤Î‹Î_ ⁄Ë
ÁÎflÌ ‰Î÷Î˝ ◊¥. ÷ı ÂÎ◊Ì …ı, ¤√‰Îfi ±ÎT›Î Ë÷Î, fiı Ë‹HÎÎ_ ¿˘¥fiı
Á‹Ω÷_ fiÏË Ë˘› ÷˘ ±Î√‚ Á‹ΩÂı. fiı π÷ÕÌ ±Î_«‚ı flËı »ı ÷˘’HÎ
·˘ËÌ ’Î‹ı »ı fiı ‰Î»Õ<_ »ıÀ<_ flËı »ı ÷˘’HÎ ÿÒ‘ ’Î‹ı »ı. ›˘√ırflÿÎÁ∞ ÷◊Î
‹ËÎ’vÊÿÎÁ∞ ‹˘ÀÎ ÁÎ‘ »ı fiı ÁÎ_A›iÎÎfi‹Î_ ¿<Â‚ »ı fiı ‹ÎflÎ …ı‰˘ ÁÎ‘
fi◊Ì ±ı‹ Á‹…ı »ı, ËÏfl¤@÷ ÷‹Î‹fiı ‹ÎflÎ V‰w’fi˘ Ïfiç› »ı, ÁÎ‘‹Î_
¿˘¥fiı fiÏË Á‹Ω÷_ Ë˘›. Â¿‹Ïfi ÷◊Î ËÏflÿÎÁ∞ ‰√ıflı ÁÎ‘fiÌ ‰Î÷
¿flÌ. (33)
‹Îflı ÷˘ ∞‰fiı ¤√‰Îfi Ï‰fiÎ ⁄Ì…ı ΩıÕ‰Î fi◊Ì fiı ÷‹fiı ≠T≤ÏkÎ‹Î_◊Ì
»˘ÕÎ‰Ìfiı Á¬ı ¤…fi ¿flÎ‰ÌÂ, ±ı ‰√ıflı CÎHÎÌ ÷flıËfiÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ. ±Î ÷˘
ÏÿÂ‹ÎhÎ ·¬Ì »ı. ËÏflÂ_¿fl¤Î¥±ı ’Ò»u_ …ı, ÷‹ı ÷˘ ±_÷flΩ‹Ì »˘ ÷ı◊Ì
÷‹ÎflÌ ±Î√‚ ≠Î◊˝fiÎ ¿fl‰Ì CÎÀ÷Ì fi◊Ì. I›Îflı V‰Î‹Ì±ı μkÎfl ¿›˘˝ …ı,
±_÷flΩ‹Ì ±Î√‚ ’HÎ ’Ò»‰Îfi_ Ë˘› ÷ı ’Ò»‰_ fiı ¿èÎ_ ¿ı ÷‹Îflı ±Î_ËŸ ’HÎ
¤√‰ÎfifiÎ ‘Î‹fiÎ …ı‰_ Á¬ ‹Îfi‰_ fiı ÷‹Îflı ’Ò‰˝fi˘ Á_V¿Îfl ⁄Ï‚›˘ »ı
‹ÎÀı ¤…fi ¿›Î˝ ¿fl‰_ fiı ‰fl÷Î·‹Î_ ⁄‘Î_ ‹ÎHÎÁ ‹ÎflÎ‹Î_ ÷HÎÎ¥ √›Î_ fiı
¿ıÀ·Î¿ı ‘˘Ï÷›Î_ ±˘œÎÕuÎ_ fiı Ë_ ÷˘ ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝ ÁÎ‹_ Ωı¥ flèÎ˘, ±ı‹
’˘÷ÎfiÎ ÁÎ‹J›˝fiÌ ‰Î÷ ¿flÌ. (34)
±Î ∞‰ ⁄‘Î› ÁÎflÎ »ı, ’HÎ ±¬_Õ Ï«_÷‰fi fi◊Ì ◊Î÷_ ÷ıfi_ ¿ÎflHÎ
±ı »ı …ı, ±P›ÎÁ ¿›˘˝ fi◊Ì, ’HÎ ±P›ÎÁı ◊Î›. (35)
172 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
±_÷›Î˝‹Ì ±Î√‚ ‹fifiı «˘flı ÷ı ‹Òfl¬ ¿Ëı‰Î›. ÁI’vÊfiı Áı‰‰Î

÷ıfi˘ ±◊˝ ¿›˘˝ …ı, ËÎ◊ ΩıÕ‰Î fiı ±fiT≤ÏkÎ fiı ‹ÏË‹Î Á‹…‰˘ ÷ıfiı ¿Î_¥
¿Áfl flËı fiÏË. (36)
√˘ÓÕ·‹Î_ ËÏflÂ_¿fl¤Î¥±ı ’Ò»u_ ÷ıfi˘ μkÎfl ¿›˘˝ …ı, ÷‹Îflı
√˘’Î‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, ¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷◊Î ËÎ· …ı ‹˘ÀÎ ÁÎ‘ »ı ÷ıfiÌ ÁÎ◊ı
Ëı÷ »ı; ‹ÎÀı ¤…fi ¿›Î˝ ¿fl‰_. ≠ë ’Ò»‰ÎfiÌ …wfl fi◊Ì. (37)
Á‰ı˝ wÕÎ √HÎ ±P›ÎÁ◊Ì ÷◊Î Á_√◊Ì ±Î‰ı »ı ’HÎ ¤√‰ÎfifiÌ ÷◊Î
ÁÎ‘fiÌ ÏfiWÃÎ ÷ı ÷˘ ’Ò‰˝ Á_V¿Îfl◊Ì ÷◊Î ‹˘ÀÎfiÎ ±fi√˛Ë◊Ì ◊Î› »ı fiı
…ıÀ·_ ‹˘ÀÎfiÎ Á‹Î√‹‹Î_ flËı‰Î› ÷ıÀ·˘ ÷ıfiı Á_V¿Îfl ÷◊Î ±fi√˛Ë Á‹…‰˘
fiı …ıHÎı …ıÀ·Ì ÏfiWÃÎ ≠‰÷Î˝‰Ì ÷ıÀ·Ì ÷ıfiÌ ‹˘ÀÎ¥ Á‹…‰Ì. (38)
’Ò‰˝fi˘ Á_V¿Îfl Ë˘› ’HÎ ∂÷fl÷˘ Á_√ ‹‚ı ÷˘ Á_V¿Îfl À‚Ì Ω› fiı
Á˘ …L‹ı ÁÎfl˘ ◊‰Îfi˘ Ë˘› ÷ıfiı wÕ˘ Á_√ ‹‚ı ÷˘ ÷fl÷ ÁÎfl˘ ◊¥ Ω›. (39)
‹˘ÀÎ±ı Ëflı¿ ÷flıË◊Ì Á¬ ±ÎM›_ Ë˘›, ±Î√‚ ¤√‰Îfiı ±ÎM›_
Ë˘› fiı ⁄Ë ‹ÏË‹Î Á‹ΩHÎ˘ Ë˘› ÷˘’HÎ …ıfiı ÷ıfiı ¿Ëı÷Î Œfl‰_ fiÏË fiı
¿˘¥fiı ¿Ëı‰_ Ë˘› ÷˘ Á˘‚ ±Îfiı ±ı¿ ±Îfi˘ ¿Ëı‰_. (40)
Â¿∞±ı ’flÌÏZÎ÷fiı ¿èÎ_ …ı, “Ë_ flÎΩ »\_ fiı ‹fiı ⁄˛ÎõHÎfi˘ lÎ’
◊›˘ »ı fiı ‹fiı Áfl’Õ_Á ◊ÎÂı, ±ı‰Ì …ı ’Â⁄Ï© ÷ıfi˘ I›Î√ ¿flÌfiı ÷ÎflÌ
√¤˝‹Î_ flZÎÎ ¿flÌ »ı ÷ı ¤√‰Îfifiı Á_¤Îfl.” Á‰˝ ¤Î√‰÷fi˘ ÁÎfl ±ÎÀ·Ì
‰Î÷ »ı. (41)
¤√‰ÎfifiÎ_ ±ı¿ ‰Îfl ÿÂ˝fi ◊Î› »ı ÷ıfiÎ_ ’H›fi˘ ’Îfl fi◊Ì. fiı
¤√‰Îfi Ï‰fiÎ ⁄Ì∞ ‰Î÷ ÁÎ_¤‚‰Ì fiÏË fiı ¤√‰Îfifi˘ Ωı√ ¤Îflı ◊›˘ »ı.
¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝‹Î_ Á‰˝ ∞‰ ÷HÎÎ¥ Ω› fiı iÎÎfiÌfiı ≠ÌÏ÷ flËı fiı ±iÎÎfiÌfiı
À‚Ì Ω›. (42)
±Î ·˘¿ »ı ÷ı ΩıÕı »ÎHÎ «˘ÓÀuÎ …ı‰˘ »ı fiı ¿Î_¿flÎfiÌ …‹Ìfi‹Î_
ËŸÕ‰Î ‹Î_Õu_ »ı ÷˘ ◊˘ÕÎ ‰¬÷‹Î_ CÎÁÎ¥ ΩÂı. (43)
√v ‹Y›Î ’»Ì ÏÂW›fiı √¤˝‰ÎÁ ‰√ıflı ÿ—¬fi˘ hÎÎÁ ‹Àu˘ fi◊Ì
÷˘ ÷ı √v … fi◊Ì. (44)
‹fifiı ‘Î›ı˝ ¤…fi-¤„@÷ ‰√ıflı ¿flı »ı ÷ı‹Î_ ±_÷flı ÂÎ_Ï÷ fiÏË, ’HÎ
¤√‰Îfi fiı ÁÎ‘fiÎ ¿èÎÎ ≠‹ÎHÎı ¿flı ÷˘ ÂÎ_Ï÷ ◊Î› »ı. (45)
≠¿flHÎ-5 173
ËÎ· ¤√‰Îfifi˘ ±fi√˛Ë CÎHÎ˘ »ı. ÷ı Â_ …ı, ’flÎHÎı ¤…fi ¿flÎ‰ı »ı,
‰÷˝‹Îfi ’‚Î‰ı »ı fiı ‰Î÷_ Á_¤‚Î‰ı »ı, ±ı‰Î ÁÎ‘ ‹Y›Î »ı. ÿıË‹Î_◊Ì fiı
·˘¿‹Î_◊Ì ±Î‹ fiı ±Î‹ Á‹Î√‹ ¿fl÷Î_ ¤√‰Îfi‹Î_ Ëı÷ ◊Î› ¿ı iÎÎfi ◊Î›
I›Îflı ∂¬ÕÎ›. (46)
V’ÂÎ˝Ïÿ¿ μkÎ‹ Ï‰Ê› ≠◊‹ ÁÎflÎ ·Î√ı »ı fiı ’»Ì ÿ—¬ ◊Î› »ı.
iÎÎfiÌ Á¬Ì »ı ¿Î_ ⁄ÌΩfi_ ¿Ëı·_ ‹Îfiı ÷ı Á¬Ì »ı. ±‘‹˝fi˘ Á√˝ ∞÷‰Î
’Ë˘Ó«Î› I›Î_ Á‘Ì ÿÎ¬Õ˘ ¿fl‰˘ fiı fiÏË ’Ë˘Ó«Î› I›Îflı ¤√‰Îfi ‹ÿÿ
¿flÂı. (47)
CÎHÎÎ ∞‰fiı ‹˘ZÎfiı ‹Î√ı˝ «œÎ‰‰Î »ı ÷ı◊Ì Ïfi›‹-‘‹˝fiÌ ‰Î÷ CÎHÎÌ
◊Î› fiı ‹ÎËÎIQ›fiÌ ‰Î÷ ◊Î› fiÏË. ‹ËÎflÎ…ı ‹ÎËÎIQ›fiÌ ‰Î÷_ CÎHÎÌ ¿flÌ
±ıÀ·ı ¿<’ÎhÎ ∞‰ı ‘‹˝ ‹Ò¿Ì ÿÌ‘Î. ÷ı◊Ì ‹ËÎflÎ…ı ’˘÷Îfiı ËÎ◊ı ‹ÎËÎIQ›fiÌ
‰Î÷_ μ’fl ·ÌÀÎ ‹Ò@›Î. ‹ÎËÎIQ› ΩH›ı◊Ì ÂÎ_Ï÷ »ı ’HÎ ∞‰ ’ÎhÎ fiÏË
÷ı◊Ì ‹ÎËÎIQ›fiÌ ‰Î÷ ◊Î÷Ì fi◊Ì. (48)
ÿıË, ≥„Lƒ›_ ‹ÎÏ›¿ »ı fiı ’ÿÎ◊˝ ’HÎ ‹ÎÏ›¿ »ı, ÷ı◊Ì ÁΩÏ÷’HÎ_
◊›_; ÷ı ÷ı‹Î_ «˘ÓÀı, ’Ò‰˝fi˘ Á_V¿Îfl Ë˘› ÷ı fi «˘ÓÀı. (49)
¿·˙ ¿Ì÷˝fiÎ÷˚ ±ıfi˘ ±◊˝ ¿›˘˝ …ı, ¿Ï‚›√‹Î_ ÷‹˘√HÎ-flΩı√HÎ CÎHÎ˘,
±ıÀ·ı ¿Ì÷˝fi √Î‰‰Î_ ÷◊Î ¤…fi ¿fl‰_ ±ıÀ·ı ÷‹˘√HÎ ’ıÁı fiÏË. fiı ¤…fi
±ı‹ ¿fl‰_ …ı, …ı‹ ⁄ı ËΩfl CÎ˘ÕÎfi˘ ‰Î…1 Ω÷˘ Ë˘› ÷ı Á˘ÓÁfl˘2 ¿˘¥ fiÌ¿‚Ì
Â¿ı … fiÏË, ÷ı‹ μ÷Î‰‚ı ¤…fi ¿fl‰_ ±ıÀ·ı Á_¿S’ ’ıÁÌ Â¿ı fiÏË. (50)
‹fi, ≥„Lƒ›_fiı ‰√fl ≠›˘…fiı «Î‚Î «Ò_◊‰Îfi˘ V‰¤Î‰ »ı, ‹ÎÀı ÷ıfiı
ΩHÎÌfiı …\ÿÎ ’Õ‰_. (51)
V’Â˝‹Î_ fiı Ï…Ë˚‰Î‹Î_ ÷˘ ∞‰ «˘ÓÀı·Î … »ı, ‹ÎÀı ÷ıfiı ΩHÎ‰_ ¿ı ¿˘¥
fiÏË «˘ÓÀ÷Î Ë˘› ÷ıfiı ’Ò‰ı˝fi˘ Á_V¿Îfl »ı fiı ±Î ‹Î√˝ ÷˘ fiı‰Îfi_ ’ÎHÎÌ ‹˘¤ı
«ÕÎT›Î3 …ı‰˘ »ı. (52)
1. CÎ˘ÕÎfiÌ ‰ı√‰Î‚Ì «Î·.
2. ±Îfl’Îfl.
3. ±Â@› ¿Î›˝fiı Â@› ¿fl‰_. ±Î ¿Ëı‰÷ »ı. ‹¿Îfifiı œÎ_¿‰Î œ‚÷Î_ ⁄ı »Î’flÎ_ ¿flÌ
⁄_fiı ⁄Î…\ œ‚÷Î_ fiÏ‚›Î_ ‹Ò¿ı »ı. ‰flÁÎÿfi_ ’ÎHÎÌ œÎ‚‹Î_ fiÌ«ı ÿÿÒÕı »ı. ±ı
’ÎHÎÌfiı ‹˘¤Îflı - ¨«ı ⁄ı »Î_’flÎ_ ¤ı√Î_ ◊Î› »ı I›Î_ «œÎ‰‰_ ¿ÃHÎ »ı.
174 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
flÎΩfiı ±ÎÂflı Ω› ÷ıfiÎ √fiÎ ‹ÎŒ ¿flı ÷ı‹ ¤√‰Îfi ∞‰fiÎ √fiÎ
‹ÎŒ ¿flı »ı, ’HÎ ∞‰fiÌ flÌ÷ ±‰‚Ì »ı ÷ı ’˘÷Îfiı ÁflÁ ‹ÎfiÌfiı ¤√‰Îfifiı
±ÎÂflı Ω› fiÏË fiı ÿ˘œ ’Ë˘fl1 Ïÿ‰Á «œ÷Î_ Á‘Ì ¤√‰Îfi ∞‰fiÎ √fiÎ
‹ÎŒ ¿›Î˝ ¿flı »ı. (53)
±ÎÃı ’Ë˘fl ±ı‰_ ¤…fi ¿fl‰_ …ı, “±Î ÿıË Ë_ fiÏË.” fiı ÁÎ_A›ı ÁÏË÷
›˘√ ◊ÎÂı ±◊‰Î iÎÎfi≠·› ◊ÎÂı I›Îflı ¿ÎflHÎ ÿıËfi˘ fiÎÂ ◊ÎÂı fiı ’Òfl˘
‹@÷ ◊ÎÂı; ‹ÎÀı iÎÎfi≠·›fi˘ ±P›ÎÁ ¿fl‰˘. (54)
ÏfiΩI‹Îfi_ ⁄˛õw’_ ±ı f·˘¿ ·A›˘ »ı ÷ı ≠‹ÎHÎı ‹ËÎflÎ… ±Î’HÎfiı
¿flÎ‰Âı. fiı ’W’fiÎ ËÎfl »ı ÷ı Á’˝ »ı fiı VhÎÌ »ı ÷ı flÎZÎÁÌ »ı, ±ı flV÷ı Ë‰ı
«ÎS›Î »Ì±ı ÷ı ‹ËÎflÎ… ¿flÎ‰Âı. (55)
hÎHÎ ÿıË◊Ì ’˘÷Îfi_ V‰w’ …\ÿ_ ‹Îfi‰_, ‹ËÎflÎ…fiı ¤√‰Îfi ΩHÎ‰Î,
’vÊ˘kÎ‹ ΩHÎ‰Î, Á‰ı˝fiÎ Ïfi›_÷Î ΩHÎ‰Î, ’fl⁄˛õ ΩHÎ‰Î, ¿÷˝‹¿÷Ù fiı
±L›◊Î¿÷Ù ΩHÎ‰Î. fiı ±ı‰Ì μ’‹Î ⁄ÌΩfiı ÿı‰Î› fiÏË, ±ı ÷˘ ‹ËÎflÎ…
±ı¿fiı … ÿı‰Î›, fiı ⁄ÌΩ Á‰ı˝ ’vÊ »ı fiı ‹ËÎflÎ… ’vÊ˘kÎ‹ »ı. fiı ±fiı¿
¿˘ÏÀ ’vÊ »ı fiı ±fiı¿ ¿˘ÏÀ ¥rfl fiı ±fiı¿ ¿˘ÏÀ ±ZÎfl2 »ı. I›Îflı
‰ÎCÎı ¬Î«flı ’Ò»u_ …ı, “±ZÎfl ±ı¿ ¿Ëı‰Î› »ı fiı ±fiı¿ ¿˘ÏÀ ¿ı‹ ¿Ë˘ »˘ ?”
I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “‘Î‹w’ ±ZÎfl ±ı¿ … »ı fiı ⁄ÌΩ ±fi_÷ ¿˘ÏÀ
±ZÎfl »ı.” ’»Ì ËÏflÂ_¿fl¤Î¥±ı ’Ò»u_ …ı, “‘Î‹w’ ±ZÎfl ‹ÒÏ÷˝‹Îfi »ı ÷ı
ÂÌ flÌ÷ı »ı ?” I›Îflı V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ …ı, “‹ÒÏ÷˝‹Îfi ±Î’HÎÎ …ı‰Î … »ı fiı
¤√‰Îfi …ı‰Î … ¿Ëı‰Î› fiı ¤√‰Îfi◊Ì ¿Î‹ ◊Î› ÷ıÀ·_ ÷ı‹fiÎ◊Ì ◊Î› »ı.
’vÊ, ≠¿ÚÏ÷, ±ZÎfl Á‰ı˝fiÎ ±ı ¤√‰Îfi »ı fiı ±ı¿ ’vÊ˘kÎ‹fiÎ … ÿÎÁ »ı.”
ŒflÌ ’Ò»u_ …ı, “’vÊ˘kÎ‹ ±Î_ËŸ ±‰÷Îfl ‘flÌfiı ±ÎT›Î »ı ÷ı ¤ı‚Î ‘Î‹w’
±ZÎfl ±Î_ËŸ ±ÎT›Î »ı ¿ı fiÏË ?” I›Îflı V‰Î‹Ì±ı μkÎfl ¿›˘˝ …ı, “’vÊ˘kÎ‹
¤ı‚Î ±Î_ËŸ ±ÎT›Î »ı fiı ’vÊ˘kÎ‹fiÌ ±ÎiÎÎ±ı ¿flÌfiı ±fiı¿ ∞‰fiÎ
¿S›ÎHÎfiı ±◊ı˝ ±Î_ËŸ … flèÎÎ »ı.” ŒflÌ ’Ò»u_ …ı, “‘Î‹w’ ±ZÎfl ⁄ÌΩ
±ZÎfl¿˘ÏÀfiı ·Ìfi ¿flı ÷ı ÂÌ flÌ÷ı »ı ?” ÷ıfi˘ μkÎfl V‰Î‹Ì±ı ¿›˘˝ …ı, “·Ìfi
¿fl‰Îfiı ±ı Á‹◊˝ »ı, ÷ı ·Ìfi ¿fl‰Î Ë˘› ÷˘ ¿flı.” (56)
1. ≠Ëfl (hÎHÎ ¿·Î¿).
2. ±ZÎflfiÎ ÁÎ‘Q›˝fiı ’Î‹ı·Î ±fi_÷ ¿˘ÏÀ ±ZÎfl‹@÷˘ »ı.
≠¿flHÎ-5 175
ÏÂ‰∞fiÎ √‚Î‹Î_ flËÌfiı ÁÎ’ı √vÕfiÌ ÁÎ‹ı d_ŒÎÕÎ ‹Îfl‰Î ‹Î_ÕuÎ,

I›Îflı √vÕı ¿èÎ_ …ı, “±ı ÷Îv_ ⁄‚ fi◊Ì ’HÎ ÏÂ‰∞fi_ ⁄‚ »ı, ÷ı◊Ì ‹Îv_
Ωıfl «Î·÷_ fi◊Ì.” ÷ı‹ ±Î’HÎı ÿ—¬ ±Î‰ı I›Îflı ¤√‰Îfi ÷◊Î ÁÎ‘fiı
⁄Î{Ì ’Õ‰_ ±ıÀ·ı ¿Î‚, ¿‹˝ fiı ‹Î›Î ¿˘¥fi_ ⁄‚ «Î·ı fiÏË. (57)
≥„Lƒ›ÎÏÿ¿ ZÎıhÎ ◊¿Ì ¿˘¥ ∂√flı ±ı‹ fi◊Ì. ‹ÎÀı ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ¿èÎ_
»ı ÷ı‹ Ïfi›‹w’Ì ⁄ıÕÌ‹Î_ flËı ÷˘ ∂√flı. fiı ⁄˛õÎÏÿ¿ ¿Î_¥ ±HÎÁ‹…\ ¿ı
±iÎÎfiÌ fiË˘÷Î ’HÎ ±ıfiı ‹˘ÀÎ ÁÎ‘ Ï‰fiÎ ⁄ÌΩ ¿˘¥ Ï…÷Î‰Ì Â¿ı …
fiÏË. fiı ‹˘ÀÎ ÁÎ‘ »ı ÷ı ¿‚ ⁄÷Î‰ı, »‚ ⁄÷Î‰ı ±fiı …\„@÷ ⁄÷Î‰Ìfiı
≥„Lƒ›_fiı Ï…÷ÎÕı fiı ‹˘ZÎ ’HÎ ¿flı. ‹ÎÀı ’˘÷Îfi_ ⁄‚ ‹Ò¿Ìfiı ‹˘ÀÎ ÁÎ‘fiı
⁄Î{Ì ’Õ‰_ fiı ±_÷—¿flHÎ, ≥„Lƒ›_fi_ ÷˘ ‹Îfi‰_ … fiÏË. fiı ’˘÷Îfiı ⁄‚ı
∞÷‰Î Ω› ÷˘ ÁÎ‹_ ⁄_‘fi ◊Î›. I›Î_ flÎΩfiÌ flÎHÎÌ±ı » ÿÌ¿flÎfiı ‰ˆflÎ√
«œÎ‰Ìfiı I›Î√Ì ¿›Î˝ ÷ıfiÌ ‰Î÷1 ¿flÌ. fiı ⁄Ì…\_ ºWÀÎ_÷ ÿÌ‘_ …ı, μ’ÎK›Î›fiı2
Á˘ ‰Îfl ∂fiı ’ÎHÎÌ±ı ‘Ò±ı fiı «_ÿfi «˘’Õı fiı ‘Ò’ ÿı ÷˘’HÎ ‰Î»^À ◊Î›
I›Îflı ±ı‰Ì fiı ±ı‰Ì … √_‘Î¥ ±Î‰ı; ÷ı‹ Á‰˝ ≥„Lƒ›˘, ±_÷—¿flHÎ ±ı‰Î_
‹Ï·fi »ı ÷ı Â© ◊Î› ÷ı‰Î_ fi◊Ì. ‹ÎÀı ±ıfi_ ‹Îfi‰_ … fiÏË fiı ’˘÷Îfiı
ÏfiΩI‹Îfi_ ⁄˛õw’_ ‹Îfi‰_ ±ıÀ·ı Á‰ı˝ ∞÷Ì … «Ò@›˘. (58)
…ıfiı ¤√‰Îfi ¤…‰Î Ë˘› ÷ıfiÎ◊Ì ⁄‘Î›fiÌ ‹fl∞ flÎ¬Ì Â¿Î›
fiËŸ, ÷ıfiÎ◊Ì ÷˘ ¤√‰ÎfifiÌ ‹fl∞ Á«‰Î›. (59)
¤√‰ÎfifiÎ ±ı¿Î_Ï÷¿ ÁÎ‘ …ıfiı CÎıfl Ï¤ZÎÎ ‹Î√‰Î …¥fiı ∂¤Î flËı
÷ıfi_ CÎfl ÷Ì◊˝w’ ◊¥ flèÎ_ fiı Á‰ı˝ ÷Ì◊˝ √›Îfi_ ±ıfiı Œ‚ ◊Î› »ı fiı ÷ı‰Î
1. Ï‰rÎ‰Á √_‘‰˝fiÌ ¿<_‰flÌ fiı ∑÷K‰… flÎΩfiÌ flÎHÎÌ ‹ÿÎ·ÁÎ±ı ÿÌ¿flÎ ó
Ï‰øÎL÷, Á⁄ÎË ±fiı ÂhÎ‹ÿ˝fifiı ⁄Î‚’HÎ‹Î_ ËÎ·flÕÎ_ √Î÷Ì ‰ı‚Î ±ÎI‹iÎÎfi
¿flÎ‰ı·_. ‹˘ÀÎ ◊¥ hÎHÎı±ı Á_L›ÎÁ ·Ì‘˘. «˘◊˘ ’hÎ ±·¿˝ ÷ıfiÎ Ï’÷Î ’ÎÁı
flËı‰Î◊Ì ‹Îfi˘ Á‹Î√‹ ¿flÌ fi Â@›˘. »ı‰Àı ‹˘ÀÎ ’hÎ Ï‰øÎL÷fiı flÎHÎÌ±ı
⁄˘·ÎT›˘ fiı ¿èÎ_ — “÷Îfl˘ ±ı¿ ¤Î¥ ⁄Î¿Ì flËÌ Ω› »ı. ÷_ ÷ÎflÎ Ï’÷Îfiı ¿Ëı ¿ı
flÎ…√ÎÿÌfi˘ ‰ÎflÁ Ë_ »\_. ±ıÀ·ı ±·¿˝fiı »^À˘ ¿flÂı.” ±Î‹ ¿fl‰Î◊Ì ±·¿˝fiı
flÎΩ±ı ±ıfiÌ ‹Î ’ÎÁı …‰Î ÿÌ‘˘. ‹ÿÎ·ÁÎ±ı ÷ıfiı ‰ˆflÎB› «œÎT›˘ fiı ‰fi‹Î_
‹˘¿·Ì ÿÌ‘˘. ÷ıfiÎ √›Î ’»Ì ‹˘À˘ ’HÎ ‰fi‹Î_ «ÎS›˘ √›˘... (±Î‹, ’flÎHÎ‹Î_
» fiËŸ ’HÎ «Îfl ÿÌ¿flÎfiÌ ‰Î÷ ±Î‰ı »ı.)
2. √ÿÎ, ‹‚¶Îflfiı.
176 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
Á‹Î‹Î_ ÷ıfi˘ ÿıË ’Õı ÷˘ ¤√‰ÎfifiÎ ‘Î‹fiı ’Î‹ı ±ı‰_ ‹ÎËÎIQ› »ı. ÷ı
¤√‰Îfifiı ±Î’HÎı ’ÎQ›Î ÷ı◊Ì ±Î’HÎı ’_Õı … ÷Ì◊˝w’ ◊›Î »Ì±ı. fiı ËÎ·‹Î_
…ıÀ·_ ËÏfl¤@÷‹Î_ ÷◊Î ÁÎ‘‹Î_ ÁÎ‹J›˝ »ı ÷ıÀ·_ ⁄ÌΩ ±‰÷Îfl ◊›Î ÷ı‹Î_
ÁÎ‹J›˝ fi◊Ì. ÷ı μ’fl √Î‹ CÎÎHÎ·ÎfiÌ Õ˘ÂÌfiÌ ‰Î÷ ¿flÌ …ı, Õ˘ÂÌ±ı ±ıfiÎ
‘HÎÌfiı ¿èÎ_ …ı, ‹ıÓ ¤√‰ÎfifiÎ ’√ «Î_M›Î »ı ±ıÀ·ı ‹ÎflÎ ËÎ◊ ’flÁÎÿÌfiÎ
◊›Î »ı, ÷ı◊Ì ‹ÎflÎ √˘‚Îfi_ ’ÎHÎÌ …ıHÎı ’Ì‘_ ÷◊Î ‹ÎflÎ ËÎ◊fiÎ fl˘À·Î
…ıHÎı ¬Î‘Î ÷ıfi_ ¿S›ÎHÎ ◊ÎÂı, ÷˘ ÷ÎflÎ ¿S›ÎHÎ‹Î_ Â˘ Á_ÿıË »ı ? (60)
ÁÎ‘fi˘ ƒ˘Ë ±ı‹ Á‹…‰˘ …ı, Á‰˝◊Ì ‹˘ÀÎ ÁÎ‘ Ë˘› ÷ıfiı ⁄ÌΩ
…ı‰Î ¿Ëı‰Î ÷◊Î ÷ıfiÎ◊Ì ∂÷fl÷Î ¿Ëı‰Î ±ıHÎı ¿flÌfiı ÁÎ‘fi˘ ƒ˘Ë ◊Î› »ı. fiı
±Î… …ı‰Ì ‰Î÷_ Á‹Ω› »ı ÷ı‰Ì ¿˘¥ Ïÿ‰Á Á‹ΩHÎÌ fi◊Ì. fiı ËÎ·
¤√‰Îfi »ı, ÁÎ‘ »ı, Á‰ı˝ ±Î_ËŸ »ı, ÷ıfiÎ V‰w’fi˘ ’fl¤Î‰ Á‹Ω÷˘ fi◊Ì
±ı … ±ıfiı ‹˘À<_ ’Î’ »ı. fiı ËÎ· ¤√‰Îfi ±ZÎfl‘Î‹ Á˘÷Î ±Î_ËŸ »ı; ‹ÎÀı
Ωÿ‰ …ı‰Î fi ◊Î‰_, ±˘‘‰∞ …ı‰Î ¤@÷ ◊Î‰_. fiı ±Î‰Î fiı ±Î‰Î
±ZÎfl‘Î‹‹Î_◊Ì ±ÎT›Î »ı ±ı‰˘ ’fl¤Î‰ ±¬_Õ …HÎÎ› ÷˘ ±Ë˘ ±Ë˘ Áfl¬_
flËı. ±ı‹ ‰Î÷ ¿flÌfiı ¿èÎ_ …ı, …ı‰Î ÁÎ‘ »ı ÷ı‰Î ±˘‚¬ÎHÎÎ fiÏË. ±ı‹
‹fl‹fiÌ ‰Î÷_ CÎHÎÌ ¿flÌ. (61)
‹fi∞¤Î¥±ı ‰ÎÕÌ ‹K›ı ’Ò»u_ …ı, μ’ÎÁfiÎfiÌ ⁄Ë ‰Î÷ ◊Î› »ı
’HÎ ¿ı‹ Á‹Ω÷_ fi◊Ì.” I›Îflı μkÎfl ¿›˘˝ …ı, μ’ÎÁfiÎ ◊Î› »ı, ‘‹˝ ’‚ı »ı,
¿Áfl À‚ı »ı ’HÎ ±Î’HÎfiı ¬⁄fl ’Õ÷Ì fi◊Ì fiı Á‰ı˝ ◊÷Î_ Ω› »ı. fiı …ıfiÎ_
‹Î‰÷fl Á‹◊˝ Ë˘› ÷ıfiÎ_ »˘¿flÎ_fiı ÂÌ Œ¿fl Ë˘›, fiı …ıfiÎ ÂıÃ Á‹◊˝ Ë˘›
÷ıfiÎ √‹ÎV÷Îfiı ⁄‚ Ë˘›. I›Î_ ºWÀÎ_÷ ÿÌ‘_ …ı, ⁄ÎÀ·Ì‰Î‚ı ±ı¿ √‹ÎV÷Îfiı
’Î_hÎÌÁ ËΩfl wÏ’›Î ‹˘…fiÎ ±ÎM›Î1 fiı ¿flÁfi∞ ÿıÁÎ¥fiı ’Î_« ËΩfl
wÏ’›Î ‹˘…fiÎ ±ÎM›Î. (62)
±ı¿ ¿Ì÷˝fi‹Î_ ¿èÎ_ »ı …ı, ¤√‰Îfifi˘ ±ÎÂfl˘ ◊›˘ ÷ıfiı ¿Î_¥ ÁÎ‘fi
¿fl‰_ ⁄Î¿Ì flèÎ_ fi◊Ì. fiı ⁄ÌΩ ±‰÷Îfl ÷˘ ’Î_« Âıfl, ÿÁ Âıflfi˘ «‹¿ »ı.
±Î… ÷˘ «‹¿fi˘ ’‰˝÷ ±ÎT›˘ »ı, ÷ı Á‰ı˝ ∞‰fiı ¬ıÓ«Ì ·ı »ı. iÎÎfiÌfiı ‹÷ı
±Î ·˘¿fi˘ ‰ı”‰Îfl »ı ÷ı »˘¿flÎ_fiÌ fl‹÷ …ı‰˘ »ı; …ı‹ »˘¿flÎ_ ‘ÒÕufiÎ ·ÎÕ
1. “⁄ÎÀ·Ì⁄˘›” fiÎ‹fiÌ ¿_’fiÌfiÎ ‹ÎÏ·¿ı ÷ıfiÎ ¿Îfl¤ÎflÌfiı ¿_’fiÌfiÎ μI’Îÿfi
‰‘ÎflÌ ±Î’‰Î ⁄ÿ· ‹˘ÀÌ fl¿‹fiÌ ¤ıÀ ±Î’ı·Ì. ‹˘ÀÎfiÌ ‹˘… ‹˘ÀÌ Ë˘›.
≠¿flHÎ-5 177
¿flÌfiı fiÎI› …‹ÎÕı »ı ÷ı‹ ±Î Á‰ı˝ ÷ı‰_ … »ı. (63)

¿˘ÏÀ ¿S’ Á‘Ì ¤√‰Îfi ¤F›Î Ï‰fiÎ Á¬ fiÏË ◊Î›. fiı ≠√À
¤√‰Îfi »ı, ≠√À ‰Î÷_ »ı fiı ⁄ÌΩ ÷˘ Ï«hÎÎ‹HÎfiÎ ÁÒfl… …ı‰Î »ı. fiı
V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎfiı ¤√‰Îfi ΩH›Î »ı ÷ıfiı ‹Î¬HÎ‹Î_◊Ì ‹˘‰Î‚˘ ¬ıÓ«Ìfiı ¿Îœı
±ı‹ ÿıË◊Ì …\ÿ˘ ’ÎÕÌ ÿıÂı. fiı ±Î ÷˘ Á˘‚ Ïÿ‰Áfi_ lÎ© »ı. (64)
∞‰fi˘ ‹˘ZÎ ¿fl‰Î ‹fiW› …ı‰Î ◊›Î »Ì±ı. fiı ÷‹Îflı ≠ÎflO‘ ÷˘
¤˘√‰‰_ ’ÕÂı fiı Á_√ ±ı‰˘ fl_√ ·Î√Âı. (65)
¤√‰Îfi ±ZÎfl‘Î‹‹Î_ »ı ÷ı‰Î fiı ÷ı‰Î … ±ÎT›Î »ı, ÷ı‹Î_ ⁄Î‚,
Ωı⁄fi fiı T≤©’HÎ_ ±ı‰Î ‹fiW›¤Î‰ fi◊Ì fiı Ï÷fl˘‘Îfi1 fi◊Ì, fiı ‹fiW›-
¤Î‰ ÿı¬Î› »ı ÷ı fiÀfiÌ ‹Î›ÎfiÌ2 ’ıÃı »ı. (66)
±‹ÎflÌ ÷˘ ±Î‰flÿÎ ⁄Î‰ÌÁ ‰flÁ◊Ì ◊¥ flËÌ »ı fiı ÿıË ’Õ‰Îfi˘ ÷˘
CÎÎÀ … fi◊Ì, ¿ÎflHÎ ¿ı ±Î‰flÿÎ◊Ì ÿıË ’Õ‰Îfi˘ Ë˘› ÷ıfi˘ ±‰Ï‘ Ë˘›; ’HÎ
Ë_ ÷˘ Ï«fl_∞‰Ì »\_ fiı ÷‹ÎflÎ ⁄‘ÎfiÎ ÿıË ’Î_«-ÿÁ ‰flÁ‹Î_ ’ÕÌ ΩÂı. (67)
fi◊ ’Àı·ı ‰ÎÕÌ‹Î_ ’Ò»u_ …ı, ⁄‘ı◊Ì ±ÎV◊Î ÷ÒÀÌfiı ±ı¿ Ãı¿ÎHÎı ¿ı‹
◊Î› ? I›Îflı V‰Î‹Ì±ı μkÎfl ¿›˘˝ …ı, ÷ıfiÎ ΩHÎÌfiı ⁄‘Îfiı ‹Îfi‰Î fiı …ı
±Î’HÎfiı ‹Y›Î »ı ÷ıfiÌ ÁÎ◊ı ’Ï÷‰˛÷ÎfiÌ Àı¿ flÎ¬‰Ì. ±Î’HÎı ±ı ⁄‘Îfi_ Â_
¿Î‹ »ı ? ±Î’HÎı ÷˘ ÿıË »÷Î_ …ıfiÎ ¤ı√Î flèÎÎ »Ì±ı ÷ı … ÷ıÕ‰Î ±Î‰Âı,
⁄ÌΩ fiÏË ±Î‰ı fiı ‹flÌfiı ÷ıfiÎ ¤ı√_ flËı‰_ »ı. ŒflÌ ’Ò»u_ …ı, ±Ë˘ ±Ë˘
¿ı‹ ◊Î÷_ fi◊Ì ? I›Îflı V‰Î‹Ì±ı μkÎfl ¿›˘˝ …ı, «Î‹ÕÎfiÌ ‹Â¿3 ’·‚÷Ì
Ω› ÷ı‹ ’ÎHÎÌ Á‹Î÷_ Ω›, ÷ı‹ ‘Ìflı ‘Ìflı ◊Î÷_ Ω› »ı. (68)
1. ±ºU›, ’fl˘ZÎ, ±Î_¬◊Ì ±‚√Î.
2. ¬ı· ¿flfiÎfl ⁄ΩÏHÎ›ÎfiÌ ‹Î›ÎΩ‚. ±Î fiÀ √Î‹fi_ ‹ÎHÎÁ …\±ı ÷ı flÌ÷ı
±Î¿ÎÂ‹Î_ ·À¿÷_ ÿ˘flÕ<_ {Ì·Ì ÿı‰÷Î ÁÎ◊ı ·Õ‰Î Ω›. ·ÕÎ¥‹Î_ fiÀfiÎ ËÎ◊,
’√ fiı »ı‰Àı ‘Õ ⁄‘_ À<¿ÕÎ ◊¥ fiÌ«ı ’Õı. ÷ıfiı ‰ÌHÎÌ ·¥ fiÀfiÌ ’IfiÌ Ï«÷Î ’fl
«œÌfiı ⁄‚Ì ‹flı. ⁄‘ı Â˘¿ T›Î’Ì Ω›. ◊˘ÕÌ … ‰Îfl‹Î_ ’ı·˘ fiÀ fiÌ«ı ∂÷flı fiı
flÎΩfiÌ ’ÎÁı ’˘÷ÎfiÌ ’IfiÌfiÌ ‹Î_√HÎÌ ¿flı. flÎΩ ¿Ëı — “±ı ÷˘ ⁄‚Ì √¥.”
’»Ì fiÀ ÷ıfiÌ ’IfiÌfiÌ ⁄Ò‹ ’ÎÕı, ÷ı flÎΩfiÎ ÏÁ_ËÎÁfi fiÌ«ı◊Ì fiÌ¿‚ı !
±Î‹, fiÀ ±Î¿ÎÂ‹Î_ √›˘ fi Ë˘›, ’IfiÌ ⁄‚Ì fi Ë˘› - ’HÎ ÷ÎºU› ÿı¬Î›.
±Î fiÀfiÌ ‹Î›Î ¿˘¥fiÎ ¿Y›Î‹Î_ fi ±Î‰ı. (‰«. ’_«Î‚Î 7)
3. ’ÎHÎÌ ¤fl‰ÎfiÌ ¿˘◊‚Ì.
178 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
…ıÃ ‰ÿ fi‰‹Ìfiı ÂÏfi‰ÎflfiÌ ±‘a flÎhÎı ‹fi∞¤Î¥±ı ’Ò»u_ …ı,

ÁIÁ_√‹Î_ ‹˘ÀÎ¥ ¿˘fiÌ Á‹…‰Ì ? I›Îflı V‰Î‹Ì±ı μkÎfl ¿›˘˝ …ı, ±Î’HÎÎ
ÁIÁ_√‹Î_ μ’ÎÁfiÎ …ıfiı ‰Ëı·Ì, Á·¤, ≠›ÎÁ Ï‰fiÎ Á‹Ω› fiı CÎHÎÎfiı
μ’ÎÁfiÎ ¿flÎ‰ı ÷ıfiÌ ‹˘ÀÎ¥ »ı. ÷ı μ’fl ‰Î÷ ¿flÌ …ı, ’fl‰÷¤Î¥fiı
flÎ‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì »÷Î_ ‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿÂ˝fi◊Ì … Á‰˘˝’flÌ Ïfiç› ◊¥ √›˘ fiı
⁄ÌΩfiı μ’ÎÁfiÎfi_ Ãı¿ÎHÎ_ fiË˘÷_; ÷ı ¿ıÀ·Î¿ ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝‹Î_ ‹Î›Î
Á‹…÷Î Ë÷Î, fiı ¿ıÀ·Î¿ lÌ¿ÚWHÎ fiı ⁄ÌΩ ±‰÷Îfl Áfl¬Î Á‹…÷Î Ë÷Î, fiı
¿ıÀ·Î¿ lÌ¿ÚWHÎfiı Á‰˘˝’flÌ Á‹…÷Î Ë÷Î fiı ‹ËÎflÎ…fiÌ ‰Î÷ ÷˘ ◊Î÷Ì …
fiÏË, ÷ı◊Ì ⁄flÎ⁄fl Á‹…÷Î fiÏË. Â¿, fiÎflÿfiÎ ±‰÷Îfl …ı‰Î Á‹…÷Î
Ë÷Î. √˘’Î‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿÂ˝fi◊Ì … Á‰˘˝’flÌ Ïfiç› ◊›˘.
’»Ì ‹Î_√fl˘‚‹Î_ V‰w’Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı lÌ¿ÚWHÎw’ ÿı¬ÎHÎÎ fiı ’»Ì
±ZÎfl‘Î‹fiÌ Á‹ÎÏ‘ ¿flÎ‰Ì, ÷ı◊Ì ’vÊ˘kÎ‹’HÎÎfi˘ Ïfiç› ÷ı‹fiı ◊›˘. fiı
‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ±ÃuÎ‰ÌÁ ‰flÁı ‹ËÎflÎ…ı ⁄Ë ‰Î÷_ ¿flÌfiı Ïfiç›
¿flÎT›˘. fiı ‹ËÎflÎ…fiÌ ¿flı·Ì ‰Î÷ ¿flÌ …ı, ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì fiı √˘’Î‚Îfi_ÿ
V‰Î‹Ì ÁÎ‘-·ZÎHÎı Á‰˝ ≠¿Îflı ‹˘ÀÎ »ı, fiı ÏfiI›Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷◊Î ⁄˛õÎfi_ÿ
V‰Î‹Ì T›‰ËÎÏfl¿ ‹˘ÀÎ »ı. fiı ¿˘¥fiÌ ‹˘ÀÎ¥ ¿Ëı‰Ì Ë˘› ÷˘ ⁄ı-«Îfl …HÎfiÌ
¤ı√Ì ‹˘ÀÎ¥ ¿Ëı‰Ì ’HÎ ±ı¿·Ì ¿Ëı‰Ì fiÏË. fiÌ¿fl ±ı ‰Î÷‹Î_◊Ì ÷‹fiı ÿ—¬
±Î‰Âı. ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ¿Ëı·Ì ‰Î÷ ¿flÌ …ı, ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ÿıË
‹Ò¿‰Îfiı ±ÎÕ˘ ±ı¿ ‹ÏËfi˘ flèÎ˘. I›Îflı ¿èÎ_ …ı, Ë‰ı ‹Îflı ±ÎI‹Î‹Î_ ±¬_Õ
‹ÒÏ÷˝ ÿı¬Î› »ı fiı ‹ËÎflÎ…fiı Á‰˘˝’flÌ ΩH›Î ÷ı ’Ëı·Î_ ±ÎÀ·_ Á‹ΩHÎ_
fiË˘÷_. ’»Ì ’˘÷ÎfiÌ ‰Î÷ ¿flÌ …ı, ±‹fiı ‹ËÎflÎ…ı CÎHÎÌ ‰Î÷_ ¿flÌ »ı ÷ı
¿Ëı‰Î› ±ı‹ fi◊Ì fiı ¿ËÌ±ı ÷˘ ≠Î√∞ ÷◊Î ÂÎ‹∞ ¿Ëı÷Î Œflı. ±‹fiı
√˘’Î‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ’vÊ˘kÎ’HÎÎfiÌ ‰Î÷ ¿flÌ fi◊Ì, ±‹ı ÷˘ ‰«fiÎQ≤÷‹Î_◊Ì
±‹ÎflÌ ‹ı‚ı Á‹F›Î »Ì±ı. ÷ı Ë_ ÷◊Î iÎÎfiÎfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷◊Î Ï‰Â©ÎI‹Îfi_ÿ
V‰Î‹Ì ÷◊Î ⁄Î‚‹¿<_ÿÎfi_ÿ V‰Î‹Ì ±ı «Îfl ‹‚Ìfiı ±ı¿Î_÷ı ‰Î÷_ ¿fl÷Î. fiı ¤Ò÷
fiÏË ‰‚B›Î‹Î_ ‹ËÎflÎ…ı ±ı¿ ’˘÷Îfiı √H›Î fiı ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷◊Î
√˘’Î‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±ı ⁄ıfiı √H›Î fiı ⁄ÌΩfiı ÷˘ √H›Î fiÏË, ’HÎ ¿Ú’Îfi_ÿ
V‰Î‹Ì ⁄Ë ‹˘ÀÎ Ë÷Î. ’»Ì ‰Î÷ ¿flÌ …ı, »Î‰HÎÌ‹Î_ flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ…fiı
’vÊ˘kÎ‹’HÎÎfiÌ ‰Î÷ Á‹Ω‰Ì, ’»Ì ¤Î¥ V‰Î‹Ìfiı Á‹Ω‰Ì, ‹Ïfi⁄Î‰Îfiı
≠¿flHÎ-5 179
Á‹Ω‰Ì, ¿vHÎÎÂ_¿flfiı Á‹Ω‰Ì, ±ı ‰√ıflı CÎHÎÎ¿fiÌ ‰Î÷_ ¿flÌ. ‹ÎÀı ÷‹ı

‰Î÷_ ¿fl˘ ÷ı ‘Ìflı ‘Ìflı ‰«fiÎQ≤÷fiÌ ÁÎA› ·Î‰Ìfiı ‰Î÷ ¿flΩı fiı Ïfiç›fiÌ
‰Î÷ ¿Î‚…\_ ÷ÒÀuÎ …ı‰Ì »ı, ‹ÎÀı ‘Ìflı ‘Ìflı ¿fl‰Ì; ±ı ‰√ıflı CÎHÎÌ¿ ‰Î÷_ ¿flÌ.
I›Îfl’»Ì ∂¤Î ◊¥fiı ¿Ëı …ı, ÷‹˘ Á‰ı˝ ±Î ±‹ı ¿èÎ_ ÷ı‹ Á‹…Ωı fiı ÷ı‹
… ¿flΩı. ±ı‹ ‰Î÷Î˝ ¿flÌ ±fiı ±ı‹ Á‹…‰_ …ı, …ıfiı μ’ÎÁfiÎ ÷fl÷
Á‹Ω¥ √¥ fiı CÎHÎÎfiı Á‹Ω‰Ì ±ı Á‰˝◊Ì ‹˘ÀÎ »ı. (69)
…ıÃ ‰ÿ ÿÂ‹fiı Ïÿ‰Áı Á‰Îfl‹Î_ Á¤Î‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ …ı, ±Î’HÎÌ
μ’ÎÁfiÎ◊Ì ‹˘ÀÎ¥ »ı fiı ‘‹˝‹Î_◊Ì ·Õ◊Õı ¿ı ⁄ÌΩ_ ÁÎ‘fi‹Î_◊Ì ·Õ◊Õı ’HÎ
μ’ÎÁfiÎ ºœ Ë˘› ÷˘ ∞‰ ·Õ◊Õı fiÏË. ÷ı μ’fl ‰Î÷ ¿flÌ …ı, ≥Lƒfiı «Îfl
⁄˛õËI›Î ◊¥ Ë÷Ì ’HÎ fiÎflÿ∞fiÎ ¿èÎÎ◊Ì ≠√À ‰Î‹fi∞fiÌ μ’ÎÁfiÎfiÎ
⁄‚◊Ì À‚Ì √¥. ⁄Ì∞ ‰Î÷ ¿flÌ …ı, ’Î_Õ‰ »ÎfiÎ flËı÷Î Ë÷Î fiı Ï‰flÎÀ
flÎΩfiÌ ÁÎ◊ı ¿˙fl‰ ›© ¿fl‰Î ±ÎT›Î ÷ı ›©‹Î_ ±…\˝fiı ⁄ÎHÎ ‹Ò¿Ì ⁄‘Î
·U¿flfiı «Î_S·Î ¿›Î˝, ÷ı◊Ì ±…\˝fifiı ±˘‚A›Î. ÷ı‹ ±Î_ËÌ ’HÎ ±ı‹ ±˘‚¬‰_
…ı, …ıfiÎ◊Ì CÎHÎÎ ‹ÎHÎÁfiı μ’ÎÁfiÎfiÌ ºœ÷Î ◊¥ ±fiı ’_«Ï‰Ê›fi˘ ±¤Î‰
◊›˘ ÷ıfiı ‹˘ÀÎ Á‹…‰Î. (70)
flÎhÎı ‰Î÷ ¿flÌ …ı, √˘’Î‚ V‰Î‹Ì ⁄Ë ‰Î÷_ ¿fl÷Î, ÷ı◊Ì ‹Îflı Ëı÷
Ë÷_. (71)
‰ÎÁfiÎ »ı ÷ı …ÃflÎ„Bfi◊Ì ⁄‚÷Ì fi◊Ì, ⁄ÎèÎ ±„Bfi◊Ì ⁄‚÷Ì fi◊Ì,
≠·›¿Î‚fiÎ ±„Bfi◊Ì ⁄‚÷Ì fi◊Ì, …ı‹ M≤J‰Ì‹Î_ ⁄Ì… »ı ÷ı ±„Bfi ·Î√ı »ı
÷˘’HÎ ⁄‚÷Î_ fi◊Ì, ’Î»Î_ ∂√ı »ı. fiı ÷ı ⁄Ì…fiı ÷Î‰ÕÌ‹Î_ Âı¿Ì±ı ÷˘ ∂√ı
fiÏË. ÷ı‹ ‰ÎÁfiÎ ⁄ÌΩ ±„Bfi◊Ì ⁄‚÷Ì fi◊Ì, ’HÎ iÎÎfiw’ ±„Bfi◊Ì ⁄‚ı
»ı, ÷ı iÎÎfiw’ ±„Bfi ÷ı Â_ …ı, ¤√‰ÎfifiÌ μ’ÎÁfiÎ fiı ¤√‰ÎfifiÌ ±ÎiÎÎ
÷ı◊Ì ‰ÎÁfiÎÏ·_√ ¿ÎflHÎ ÿıËfi˘ fiÎÂ ◊Î› »ı, ⁄ÌΩ ¿˘¥ ÁÎ‘fi◊Ì fiÎÂ ◊÷˘
fi◊Ì. fiı ¿ıÀ·Ì ‰ÎÁfiÎ ⁄‚Ì »ı fiı ¿ıÀ·Ì ⁄Î¿Ì »ı ÷ı μ’fl◊Ì Â¿‹ÏfifiÌ
¿Ëı·Ì ‰Î÷ ¿flÌ …ı, ±ÎiÎÎ ’‚ı »ı ±ıÀ·Ì ‰ÎÁfiÎ ⁄‚ı »ı. fiı ±ÎiÎÎ‹Î_ ÷˘
Ïfi›‹ ±ÎT›Î ’HÎ ÏÂZÎÎ’hÎÌ‹Î_ ±ÎiÎÎ ¿flÌ »ı ÷ı ≠‹ÎHÎı ’ÎY›Î◊Ì ‰ÎÁfiÎ
⁄‚ı, ÷ı ±ÎiÎÎ ¿¥ ? ÷˘ ÏfiΩI‹Îfi_ ⁄˛õw’_ ±ı ±ÎiÎÎ ’‚ı ÷˘ ¿ÎflHÎ ÿıËfi˘
fiÎÂ ◊Î› »ı; ’HÎ “ÏÂZÎÎ’hÎÌ” ⁄flÎ⁄fl ’‚÷Ì fi◊Ì ÷ıÀ·Ì ¬˘Àu »ı fiı
÷ıÀ·_ ÿ—¬ »ı. (72)
180 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
‘‹˝Ïfi›‹‹Î_ Œıfl ’Õı ÷˘ ÷ıfi˘ ÿ_Õ ◊Î› fiı μ’ÎÁfiÎ‹Î_ Œıfl ’Õı ÷˘

≠Î„M÷‹Î_ Œıfl ’Õı. …ı‹ ¿˘¥fiı ‘‹˝‹Î_ Œıfl ’Õı »ı ÷˘ ≠Î›ÏçkÎ ¿flÎ‰ı »ı fiı
‰À·Ì Ω› »ı ÷˘ fiÎI›⁄Î›˝ ¿Îœı »ı, ÷ı‹ μ’ÎÁfiÎfi_ »ı. μ’ÎÁfiÎ‹Î_ ¿Áfl
Ë˘› ÷˘ ⁄ÌΩ Á¬fiÌ ÷˘ ≠Î„M÷ ◊Î› ’HÎ √¤˝‰ÎÁfi_ ÿ—¬ À‚ı fiÏË, fiı
μ’ÎÁfiÎ◊Ì fiı ±ÎI‹ÏfiWÃÎ◊Ì √¤˝‰ÎÁ À‚Ì Ω› »ı. ‹ÎÀı μ’ÎÁfiÎ, ±ÎI‹-
ÏfiWÃÎ, ‰ˆflÎB›, ‘‹˝ fiı Á_√ Á‰ı˝ ±_√ı ¤„@÷ ¿fl‰Ì. ’»Ì ËÏflÂ_¿fl¤Î¥±ı
’Ò»u_ …ı, ±Î Á‰˝‹Î_◊Ì ±Ï‘¿ ¿›_ ÁÎ‘fi »ı ? I›Îflı V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ …ı, Á_√
Á‰˝◊Ì ±Ï‘¿ »ı, fiı Á_√ ÷˘ ⁄‘Î›fi˘ ¿Ëı‰Î› ’HÎ …ı‹ ·˘œ<_, ¤ı√‰Î‚_1
Á˘fi_ fiı Â˘‘ı·_2 Â© Á˘fi_ ±ı Á‰ı˝ ‘Î÷ ¿Ëı‰Î› ’HÎ Œıfl CÎHÎ˘ »ı, ÷ı‹
Á_√‹Î_ Œıfl CÎHÎ˘ »ı. (73)
¤˘√Î‰Îfiı ¿Î_Ãı ÷Õ¿ı ⁄ıÁÌfiı œÒ_Ïœ›˘ ÷’ ¿fl÷˘ Ë˘› ÷ı fi¿ı˝ Ω› fiı
ËÏfl¤@÷ B≤ËV◊Îl‹‹Î_ Ë˘› ÷ıfi˘ ‹˘ZÎ ◊Î›. (74)
√Î_‘ÎflÌ3 ±Î_A›ı ’ÎÀÎ ⁄Î_‘Ì flÎ¬÷Ì ÷˘’HÎ ÷ı Á÷Ì fi ¿Ëı‰ÎHÎÌ fiı
¿<_÷Î∞fiı ¿<_‰ÎflÎ ’hÎ ◊›˘ Ë÷˘ fiı ƒ˙’ÿÌfiı ’Î_« ’vÊ Ë÷Î ÷˘’HÎ ÁÏ÷›_
¿Ëı‰ÎÏHÎ›_. (75)
‰Î·Ìfiı ¤Î¥fiÌ VhÎÌ flÎA›Î ⁄Î⁄÷ ‹Î›˘˝ fiı ‰‚Ì ¤@÷ ¿Ëı‰ÎHÎ˘
÷ı◊Ì ÷ıfi˘ ‹˘ZÎ ¿›˘˝. (76)
T›Î‰ËÎÏfl¿ ‹ÎHÎÁfiÌ fiı ÁIÁ_√ÌfiÌ Ïø›Î Áfl¬Ì »ı, ’HÎ ÁIÁ_√Ì
¤√‰ÎfifiÎ ¿Ëı‰ÎHÎÎ ÷ı◊Ì ‹˘ZÎ ◊Î› »ı. (77)
’«ÎÁ ËΩfl wÏ’›Î ‹‚ı ÷˘ ¤√‰Îfi ¤…‰Îfi˘ V‰Mfi‹Î_ ’HÎ CÎÎÀ
◊Î› fiÏË, fiı wÏ’›Î ‹‚ı ÷˘ ÷ı ‹Õÿ_ eS›Î4 …ı‰_ »ı. (78)
±Î’HÎÎ ÁIÁ_√fiÌ flÌ÷ Á‹…‰Ì …ı, ÁIÁ_√‹Î_ flÎ‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì,
‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, ÏfiI›Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, ⁄˛õÎfi_ÿ V‰Î‹Ì, √˘’Î‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì
±ÎÏÿ ¿ıÀ·Î¿ ÁÎ‘ fiı ¿ıÀ·Î¿ ËÏfl¤@÷ ‹˘ÀıflÎ ◊¥ √›Î, ÷ı‹fiı ·¥fiı
±‹ÎflÌ ‹˘ÀÎ¥ ¿Ëı‰Ì, fiı ÷ı Ï‰fiÎ ¿ËıÂ˘ ÷˘ ±‹ÎflÌ ±’¿ÌÏ÷˝ ¿flÎ‰Â˘, fiı
±ı Á‰ı˝ ‹˘ÀÎ Ë÷Î, ‹fiW› …ı‰Î fi ¿Ëı‰Î› fiı ±ı fi Ë˘÷ ÷˘ ±Î’HÎfiı
1. ¤ı‚Áı‚‰Î‚_. 2. Â© ¿flı·_.
3. K≤÷flÎWÀˇfiÌ ’IfiÌ, Á˘ ¿˙fl‰˘fiÌ ‹Î÷Î. K≤÷flÎWÀˇ ±_‘ Ë˘¥ ÷ı ’HÎ ±Î_¬ı ’ÎÀÎ
⁄Î_‘Ì flÎ¬÷Ì.
4. Ï‹J›Î CÎ‹_Õ‹Î_ flÎ«‰_, Œ˘√Àfi_.
≠¿flHÎ-5 181
ÁIÁ_√ ’HÎ @›Î_◊Ì ◊Î÷ ? ±ı Á‰ı˝ ‹˘ÀÎ »ı, ‹ÎÀı ±ı‹fiı ·¥fiı ±‹ÎflÌ
‹˘ÀÎ¥ ¿Ëı‰Ì ÷◊Î ¤√‰Îfi …ı‰Î ¿Ëı‰Î. (79)
K›ÎfiÌ, ≠ı‹Ì ±ı Á‰˝◊Ì iÎÎfiÌ lıWÃ, ≠ı‹Ì ¿ıÀ·Î¿ Ω÷Î flèÎÎ, I›Î√Ì
Ω÷Î flèÎÎ, K›ÎfiÌ Ω÷Î flèÎÎ, ±ı‰Î ¿ıÀ·Î_¿ ±_√‰Î‚Î Ω÷Î flèÎÎ fiı …ıHÎı
‹˘ÀÎ ÁÎ‘ ÁÎ◊ı ∞‰ ⁄Î_‘ı·Î ÷ı À@›Î. (80)
ÿıÂ¿Î‚ Ωı¥fiı Ï‰«ÎflÌfiı ‰Î÷ ¿fl‰Ì, ≠ı‹fiı flV÷ı «Î·‰_ fiÏË. ÷ı
μ’fl ’˘÷ÎfiÌ ‰Î÷ ¿flÌ …ı, ‹ÎflÎ‹Î_ ⁄Ë ≠ı‹ Ë÷˘ ÷ı◊Ì ≠Î√∞fiÌ ’ıÃı ‰Î÷
¿›Î˝ Ï‰fiÎ flËı‰Î› fiÏË. ÷ı μ’fl◊Ì ¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ¿Ëı÷Î …ı, “÷‹fiı ÷˘
√v ¿flÂ_.” I›Îflı ‹ıÓ ¿èÎ_ …ı, “‹Îfl˘ Â˘ ‰Î_¿ »ı ?” I›Îflı ¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı
¿èÎ_ …ı, “÷‹ÎflÎ_ ·ZÎHÎ √v ◊Î±˘ ÷ı‰Î_ »ı, ±ÎÀ·Ì ‰Î÷_ ¿flı, ±ÎÀ·Ì Áı‰Î
¿flı, ±ÎÀ·_ ¤…fi ¿flı ÷ı √v ◊›Î Ï‰fiÎ ¿ı‹ flËı ?” ’»Ì ¿ıÀ·ı¿ Ïÿ‰Áı
‹ËÎflÎ…ı ‹fiı ⁄˘·Î‰Ìfiı Á‰ı˝fiÌ ±Î√‚ ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ ¬˘‚Î‹Î_
⁄ıÁÎflÌfiı ¿èÎ_ …ı, “±Î’HÎı ∞‰_fiÎ ¿S›ÎHÎ ±◊ı˝ ±ÎT›Î »Ì±ı, ‹ÎÀı ‹_Õ‚
⁄Î_‘Ì ‰Î÷_ ¿fl˘ fiı ÁÎ‘ ÷˘ ’Î_« flÎ¬Ì±ı.” ’»Ì ‹ıÓ ¿èÎ_ …ı, “‹ËÎflÎ…
‹ÎflÎ◊Ì ‹_Õ‚ ¿ı‹ «Î·ı ?” I›Îflı ‹ËÎflÎ… ¿Ëı …ı, “ÁÎ‘ ÷˘ ÿÁ flÎ¬Ì±ı,
’E«ÌÁ flÎ¬Ì±ı,” ±ı‹ ¿èÎ_; I›Îflı Ë_ ÷˘ ⁄˘·÷˘ flËÌ √›˘ ’HÎ ‹ËÎflÎ…ı
√HÎ÷Î_ √HÎ÷Î_ »ı‰Àı hÎHÎÁıÓ ÁÎ‘ Á‘Ì flÎ¬‰ÎfiÌ ‰Î÷ ¿flÌ; fiı ‹fiı …ı ±ÎiÎÎ
¿flı ÷ı‹Î_ Ï‰«Îv_ fiı ±ÎI‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, ¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, √˘’Î‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì
÷I¿Î‚ ‹ÎfiÌ ·ı fiı ÷ı‹fiı ‰«fifiÎ ±K‘fl {Ì·fiÎflÎ ¿èÎÎ »ı. ±ı ‰√ıflı
CÎHÎÌ¿ ‰Î÷ ¿flÌ fiı ÷ı μ’fl ‹K› ≠¿flHÎfi_ ±Õ÷Î‚ÌÂ‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ìfiı
¿èÎ_ …ı, ÿıË ‘flÌfiı ÁÎ‘fiÎ ¤ı‚_ flËı‰_. (81)
ËÏflÂ_¿fl¤Î¥±ı ’Ò»u_ …ı, ‰«fi ’Î‚‰_ ÷ı‹Î_ Á‰ı˝ Áfl¬Î_ ‰«fi
Á‹…‰Î_ ¿ı ÷Îfl÷Q›’HÎ_1 Á‹…‰_ ? I›Îflı V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ …ı, ÷Îfl÷Q›’HÎ_
»ı. Ï‰«Îfl ¿flÌfiı ±ÎiÎÎ ’Î‚‰Ì. ÷ı μ’fl ºWÀÎ_÷ ÿÌ‘Î_ …ı, ≠◊‹ ‹ËÎflÎ…ı
±ı‹ ±ÎiÎÎ ¿flÌ Ë÷Ì …ı √˙√˛ÎÁ,2 rÎfi¤Î√3 ‰√ıflı ¿ÎœuÎ Ï‰fiÎ …‹‰_
fiÏË, ÷ı μ’fl◊Ì ¿ıÀ·Î¿ ÁÎ‘ ⁄⁄ı, «Îfl-«Îfl ·ÎÕ‰Î ËÏfl¤@÷fiÎ ⁄√ÎÕ‰Î
1. L›Òfi-±Ï‘¿’HÎ_, Ï‰‰ı¿.
2. …‹‰Î‹Î_◊Ì √Î› ‹ÎÀı ±‹¿ ¤Î√ flÎ¬‰˘.
3. ¿>÷flÎ ‹ÎÀıfi˘ ¤Î√.
182 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
‹Î_ÕuÎ fiı ¿ıÀ·Î¿ı ±ı ≠‹ÎHÎı fi ¿›Ù ÷ı◊Ì flÎ‹ÿÎÁ∞¤Î¥ ‰√ıflı flÎ∞ ◊›Î.

⁄Ì…\_ ºWÀÎ_÷, ≠◊‹ ‹ËÎflÎ…ı ±ı‰Ì ±ÎiÎÎ ¿flı·Ì …ı, ·CÎÂ_¿Î ¿flÌfiı ¿˘¥
±Î‰ı ÷˘ Á‰ı˝fiı ∂¤Î ◊Î‰_. ÷ı …ı÷·’fl‹Î_ ±‹ı Ë÷Î I›Î_ ±ı¿ ÁÎ‘ ·CÎÂ_¿Î
¿flÌfiı ±ÎT›Î fiı ±‹ÎflÎ◊Ì ∂¤Î fi ◊‰ÎHÎ_ ÷ı◊Ì ±‹Îfl˘ Ï÷flV¿Îfl ¿›˘˝,
÷ı‹Î_◊Ì ÷ı ÁÎ‘ √Î_ÕÎ ◊¥fiı Ω÷Î flèÎÎ. hÎÌ…\_ ºWÀÎ_÷ — ‹ËÎflÎ…ı CÎ˘ÕÌfiı
’Î‰Îfi_ Ï‹Ê1 ·¥fiı Á‰ı˝ ÁÎ‘fi_ «flHÎÎQ≤÷ ¿flÌ ‹_√ÎT›_ ’HÎ ÏfiI›Îfi_ÿ
V‰Î‹Ì±ı «flHÎÎQ≤÷ fi ¿flÌ ±ÎM›_ fiı ⁄ÌΩ±ı ¿flÌ ±ÎM›_, ÷ı ‹ËÎflÎ… ’Ì
√›Î ÷ı◊Ì ⁄‘Î›fiı ±ÎiÎÎ Ï‰«Îfl Ï‰fiÎ ’Î‚‰Î◊Ì ’V÷Î‰˘ ◊›˘ fiı
ÏfiI›Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı fi ◊›˘, ±ı‹ ±ÎiÎÎ‹Î_ ÷Îfl÷Q›’HÎ_ »ı. (82)
ÁIÁ_√, ±ı¿Î_Ï÷¿’HÎ_ fiı ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝ ±ı hÎHÎ ‰ÎfiÎ_ ÿ·˝¤ »ı,
÷ı ±Î’HÎfiı ‹Y›Î_ »ı, ‹ÎÀı √flÌ⁄ ◊¥fiı ⁄ÌΩfiı ‹Îfi ±Î’Ìfiı ÁÎ«‰Ì
flÎ¬‰Î_. (83)
√flÌ⁄ ◊‰ÎfiÌ flÌ÷ ⁄÷Î‰Ì …ı, ±ı¿ √Î‹‹Î_ ⁄ı ‰ÎÏHÎ›Î ⁄ı ¤Î¥
Ë÷Î. ÷ı ⁄LfiıfiÌ ’ÎÁı Ï«_÷Î‹ÏHÎ›_ ⁄ı Ë÷Ì. ÷ı flÎΩfiı ¬⁄fl ’Õ‰Î◊Ì
flÎΩ±ı ·U¿fl ‹˘¿·Ì ‰ÎÏHÎ›Îfiı ∞÷Ìfiı Ï«_÷Î‹ÏHÎ ±ı¿ ¤Î¥ ’ÎÁı◊Ì ·¥
·Ì‘Ì, ’»Ì ⁄ÌΩı ¤Î¥ Ë÷˘ ÷ı √flÌ⁄ ◊¥ ŒÎÀı·Î_ «Ÿ◊flÎ_ ’ËıflÌ ¤ıÀ‹Î_
Ï«_÷Î‹ÏHÎ flÎ¬Ì ‹Î√Ì ¬Î÷˘, √flÌ⁄ ◊¥fiı fiÌ¿‚Ì √›˘ ÷˘ Ï«_÷Î‹ÏHÎ flËÌ.
÷ı‹ ±Î’HÎı √flÌ⁄ ◊¥fiı Ï«_÷Î‹ÏHÎ ÁÎ«‰Ì flÎ¬‰Ì. (84)
ÁIÁ_√◊Ì ¤√‰Îfi ‰Â ◊Î› »ı ÷ı‰Î ¿˘¥ ÁÎ‘fi◊Ì ◊÷Î fi◊Ì. ÷ı
ÁIÁ_√ Â_ …ı, ≠√À ¤√‰Îfi fiı ≠√À ±Î ÁÎ‘fi˘ ±ÎÂfl˘ ¿›Î˝◊Ì ¿S›ÎHÎ
◊Î› »ı. fiı ’fl˘ZÎ ¿◊Î¿Ì÷˝fi, ‰Î÷Î˝ fiı ±«Î˝◊Ì ¿S›ÎHÎ ◊Î› ±ı‹ ·A›_ »ı
÷ı ÷˘ ∞‰fiı ±Î·_⁄fi ÿÌ‘_ »ı. (85)
±ı¿fiı ±_÷flfi˘ ¿Ï…›˘ ◊Î› »ı fiı ±ı¿fiı fi◊Ì ◊÷˘ ÷ıfi_ ¿ı‹
Á‹…‰_ ? I›Îflı V‰Î‹Ì ¿Ëı, CÎfl‹Î_ ÁÎ’ Ë˘› ÷ı ™ÿfl ¬Î‰Î ‹‚÷Î Ë˘›
I›Î_ Á‘Ì ¬Ì…ı fiÏË; fiı ™ÿflfiı ¿ÎœÌ ‹Ò¿Ì±ı ÷˘ CÎflfiÎ_ ⁄ÌΩ_ Á‰ı˝fiı ¿flÕÌ
¬Î›. ÷ı‹ ‹fi ÷◊Î ≥„Lƒ›_fiÎ ¿èÎÎ ≠‹ÎHÎı «Î·ı ÷˘ ¿Ï…›˘ fi ◊Î› fiı ÷ıfiı
‹flÕÌfiı «Î·ı ÷˘ ¿Ï…›˘ ◊Î› »ı. (86)
‹Ë‰ÎfiÎ ËÏfl¤@÷ı ’Ò»u_ …ı, ’Òfl˘ ÁIÁ_√ ◊›˘ ¿ı‹ Á‹…‰˘ ? I›Îflı
1. ÏfiÏ‹kÎ.
≠¿flHÎ-5 183
V‰Î‹Ì ¿Ëı, “±ZÎflw’ ◊‰Î› I›Îflı ’Òfl˘ ÁIÁ_√ ◊›˘ Á‹…‰˘.” ‰‚Ì, ŒflÌ
’Ò»u_ …ı, ±ZÎflw’ ◊›_ ¿ı‹ …HÎÎ› ? I›Îflı V‰Î‹Ì ¿Ëı, “B≤ËV◊fiı ±Ï√›Îfl
Ïfi›‹ fiı I›Î√Ìfiı hÎHÎ √˛_◊ ±ıÀ·_ ’Î‚ı ÷ı ±ZÎflw’ ◊›Î ΩHÎ‰Î.” (87)
ËÏflÂ_¿fl¤Î¥±ı ’Ò»u_ …ı, ≠T≤ÏkÎ ‹Î√˝‹Î_ ÿıË ‘›˘˝ »ı fiı ≠T≤ÏkÎ◊Ì
±¿‚Î‹HÎ ±Î‰ı »ı ÷ı ¿ı‹ ’Îfl ’ÕÂı ? I›Îflı V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ …ı, Ë‰ı Â_ ’Îfl
’Õ‰_ ⁄Î¿Ì flèÎ_ »ı ? ’Îfl ’ÕÌ «Ò@›_ »ı fiı ≠T≤ÏkÎ À‚Ì √¥ »ı fiı ±fl‘_ ÷˘
’Îfl ’Õu_ »ı fiı ≠T≤ÏkÎ »ı ÷ı ÁÎflÌ »ı, fiÌ¿fl @›Î_¥fi_ @›Î_¥ Ω÷_ flËı‰Î÷
fiı ’Ò‰˝fi˘ Á_V¿Îfl ¤Îflı »ı fiı ≠T≤ÏkÎ‹Î_ ¿ıÀ·_¿ ÃÌ¿ »ı. ‰‚Ì ŒflÌ ’Ò»u_ …ı,
’Ò‰˝fi˘ Á_V¿Îfl »ı I›Îflı Ë‹HÎÎ_ ¿ı‹ ÁIÁ_√ ◊›˘ ? I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı,
Ωı√ ◊Î› I›Îflı ⁄Ì… ∂√ı fiı ’ÎHÎÌfi˘ Ωı√ ◊›Î Ï‰fiÎ ⁄Ì… ÁflÁ Ë˘›
’HÎ ∂√ı fiÏË. (88)
‰fl÷Î·fi_ ’Ëı·_ ‰«fiÎQ≤÷ fiı ‹K›fi_ «˙ÿ‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ìfiı
‰Î÷ ¿flÌ …ı, ±Î ≠‹ÎHÎı Á‹…ı ÷˘ B≤ËV◊ ÷◊Î I›Î√Ìfiı ⁄fl˘⁄fl √Ï÷ »ı,
÷ı I›Î√Ìfi_ ⁄Ë Â˘¤ı fiı ’fl‰÷¤Î¥ …ı‰Î B≤ËV◊fiı ÁÎ÷ »˘¿flÎ_ Ë˘› ÷ıfi_
Â˘¤ı fiÏË, ’HÎ ÷ı ÷˘ ‹ËÎflÎ…fiı ÏÂ¬Î‹HÎ ÿı÷Î ±ı‰Î Ë÷Î. (89)
¿ÎÏfl›ÎHÎÌfi_ ±ÎÃ‹_ ‰«fiÎQ≤÷ fiı ‹K›fi_ ÁkÎfl‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ì
‰Î÷ ¿flÌ …ı, ±Î ≠‹ÎHÎı Á‹…‰Îfi_ »ı ÷ı flËÌ √›_ fiı πÀ˘, ’◊flÎ, ·Î¿ÕÎ_,
wÏ’›Î fiı ‹ÎHÎÁ ÷ıfiı ¤Î‹ı1 «ÕÌ …‰ÎHÎ_ »ı. fiı ±‹ı ÷˘ ±Î Ë‰ı·Ì ∂¬ı‚Ì
÷ı‹Î_ ⁄Ë ±¿‚Î÷Î ¿ı @›Îflı ’ÒflÌ ◊ÎÂı fiı ‰Î÷_ ¿flÂ_ ? fiı ÿıË ’ÕÌ ΩÂı ÷˘
‰Î÷_ ¿fl‰Ì flËÌ ΩÂı. fiı ‹Îflı ÷˘ ±ı‹ ◊Î› »ı …ı, ¿>⁄Î‹Î_2 ⁄ıÁÌfiı ÿÎHÎÎ
¤ı√Î ¿flÌfiı ⁄‘Ì M≤J‰ÌfiÎ ‹ÎHÎÁfiı ‰Î÷_ ¿v_, fiı ÏhÎ¿‹ÿÎÁ »I› …ÕÎ‰ı »ı
fiı fl_√ «ÕÎ‰ı »ı fiı ⁄ÿÏfl¿Îl‹‰Î‚Î ÷◊Î rı÷¶Ì’‰Î‚Î ÷◊Î ±ZÎfl-
‘Î‹‰Î‚Î ÷◊Î √˘‰‘˝fi¤Î¥ ¿Î_¥ √Î_ÕÎ »ı ÷ı ‰ÌÁ ËΩfl ¿˘flÌ ⁄√ÎÕÌ
fiÎ¬Ì ! fiı ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ‹ËÎflÎ…fiı ¿èÎ_ …ı, √˘‰‘˝fi¤Î¥fi_ ⁄Ë ¤ÒÕ<_
◊›_. I›Îflı ‹ËÎflÎ… ¿Ëı …ı, “Á‹·˘WÀÎU‹¿Î_«fi—”3 ◊›_ ÷ı ⁄Ë ¤Ò_Õ<_ ◊›_ ?
1. ¤√‰ÎfifiÎ Á_⁄_‘ ‰√flfiÌ ±L› ≠T≤ÏkÎfiÎ «¿flÎ‰ı.
2. CÎ‹À‰Î‚Î CÎÎÁfiÎ {Ò_’ÕÎ‹Î_.
3. ±◊˝ — Á¬ÿ—¬fiı Á‹Îfi Á‹…ı »ı, ‹ÎÀÌ, ’J◊fl ÷◊Î Á˘fi_ …ıfiı Á‹Îfi »ı ÷◊Î
Ï≠› ±fiı ±Ï≠›‹Î_, Ïfi_ÿÎ ±fiı V÷Ï÷‹Î_, ‹Îfi ±fiı ±’‹Îfi‹Î_ …ı Á‹Ï«kÎ-
„V◊fl flËı »ı ÷ı √HÎÎ÷Ì÷ ¿Ëı‰Î› »ı. (√Ì÷Î — 14/24)
184 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
I›Îflı ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì Á‹F›Î. ±ı‹ ‰Î÷ ¿flÌfiı ¿èÎ_ …ı, ±Î ⁄ı ‰«fiÎQ≤÷
≠‹ÎHÎı Á‹…ı ÷˘’HÎ ±Î_ËŸ ⁄ıÃÎ_ ±ZÎfl‘Î‹ ÿı¬ı fiÏË, ’HÎ ±ZÎfl‘Î‹fiÎ
’Ï÷ ÿı¬ÎHÎÎ ±ıÀ·ı ±ZÎfl‘Î‹ ÷˘ ¤ı√_ … ±Î‰Ì √›_ fiı ! ±Î ‹ÒÏ÷˝ ‹‚Ì »ı
÷ıfiÎ ÁÎ‹_ Ωı¥ flËı‰_ fiı ‘˛˘ÕÌ ‘˛˘ÕÌfiı CÎıfl …‰Î› »ı ÷ı ÷˘ ±P›ÎÁ ’ÕÌ √›˘
»ı, …ı‹ ±ŒÌHÎfi_ ⁄_‘ÎHÎ ’Õı ÷ı‹. ±ı‹ ‰Î÷ ¿flÌfiı “flÎ…ı √œ’fl ‹ËÎflÎ…”
¿Ì÷˝fi √‰flÎT›_ fiı μ©‰∞ ÷◊Î √˘Ï’›_fiÌ ‰Î÷ ¿flÌ fiı ≠√À V‰w’fiÎ
iÎÎfiÌfiı ±Ï‘¿ ¿èÎ˘ fiı ≠◊‹fiÎ ±ı¿˘÷flfiÎ ‰«fiÎQ≤÷fiÌ ‰Î÷ ¿flÌ …ı, ≠√À
‰Î÷ ¿›Î˝ Ï‰fiÎ ±ı‹ Á‹Ω› »ı …ı, ⁄ÿÏfl¿Îl‹‹Î_, rı÷¶Ì’‹Î_ ÷◊Î
√˘·˘¿‹Î_ ¤√‰Îfi »ı fiı ◊˘ÕÎ¿ ±Î_ËŸ »ı ’HÎ Á‰˘˝’flÌ ¤√‰Îfi ±Î_ËŸ
Á‹Ω÷Î fi◊Ì. ‹ÎÀı ≠√À ‰Î÷ ¿flÌ±ı »Ì±ı fiı ±Î‰˘ Á‹Î√‹ ‹Y›˘ fiı
±Ë˘ ±Ë˘ ◊Î÷_ fi◊Ì ÷◊Î √Î_ÕÎ ◊‰Î÷_ fi◊Ì ÷ı ÷˘ ¤√‰Îfiı ∞‰fiÎ
¿S›ÎHÎfiı ±◊ı˝ ±ı‹ flÎA›_ »ı. fiÌ¿fl √Î_ÕÎ ◊¥ …‰Î›.
“‹I› ÿÌ‘ı ‹Îfiı fiÏË, ¿<‹I›ı ‹fi ¿˘‚Î›;
±Î‰ı· ±‰‚ı ±ZÎflı, ÷ı Á‰‚ı ¿ı‹ Á˘ËÎ›.” (90)
√˘ÓÕ·fiÎ √flÎÏÁ›Î ËÃÌ¤Î¥±ı ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷_ ⁄Îfl Ïÿ‰Á
ÁÎ_¤‚Ì ÷ı ÂS› ’ıÁÌ √›Î_ ’HÎ flÎΩ fiı …‰Îfi ÷ı◊Ì ÁIÁ_√ ◊›˘ fiÏË;
’»Ì ⁄Îfl ‰flÁı ÁIÁ_√ ’˘÷ÎfiÌ ‹ı‚ı ¿›˘˝. (91)
±Ï‰zÎfiı ⁄‘Ì ÷flıË◊Ì ‹ËÎflÎ…ı ÿÎ⁄Ì ÷ı Õ˘ÏÂ›_fi_ w’ ·¥fiı
√œÕÎ‹Î_ ±Î‰Ì›_, ÷ı ÿı‰Îfi_ÿ V‰Î‹Ì Á_L›ÎÁÌ±ı ÿÌÃÌ. ÷ı ‹ËÎflÎ… √œÕÎ‹Î_
flèÎÎ I›Î_ Á‘Ì ¿Ï…›Î ‹ÀuÎ fiÏË. (92)
¤√‰Îfifi_ V‰w’ fi ±˘‚¬Î› ±ı … ‹Î›Î »ı. ’»Ì ËÏflÂ_¿fl¤Î¥±ı
’Ò»u_ …ı, ¿˘¥fiı ¿Îfiı ÂOÿ ’Õı ÷ı◊Ì Ïfiç› ◊Î› »ı ÷ıfi_ Â_ ¿ÎflHÎ ? I›Îflı
V‰Î‹Ì ¿Ëı, Á_V¿Îfl »ı. fiÌ¿fl ¤ı√Î flËı »ı ÷˘’HÎ fi◊Ì ±˘‚¬÷Î fiı ±Î
ÁÎ‘ ¤√‰Îfifi_ ±_√ »ı, Ï‰¤ÒÏ÷ »ı ÷˘’HÎ …^fiÎ√œ‹Î_ ‹ÎHÎÁı ‹ÎHÎÁı
Ï¤ZÎÎ ‹Î√ı »ı fiı ÿÂ˝fi zı »ı, fi◊Ì ±˘‚¬÷Î ÷ı Ωÿ‰ …ı‰Î ±¤ÎÏ√›Î
»ı. (93)
¿˘¥¿ ‹fiW›‹Î_ ÂÎ_÷’HÎ_ Ë˘› fiı ¿˘¥¿‹Î_ fi Ë˘›, ¿˘¥¿fiı Ï‰fi›
¿fl÷Î_ ±Î‰Õı fiı ¿˘¥¿fiı fi ±Î‰Õı. ±ı Á‰ı˝ ÿıËfiÎ ¤Î‰ Á‹…‰Î, fiı ‹˘ÀÎ¥
÷˘ ≠√À ¤√‰ÎfifiÎ Ïfiç› ‰Õı »ı fiı ¿Î√‚‹Î_ ·¬ı »ı ±ıÀ·Î Á‰ı˝ √HÎ
≠¿flHÎ-5 185
÷˘ ¤√‰Îfi‹Î_ … Ë˘›, ⁄ÌΩ‹Î_ fi Ë˘›. (94)

“iÎÎfiÌfiı ±ÎI‹Î ¿èÎ˘ »ı, ‹ÎÀı ¤√‰Îfifiı ∞‰ ±’˝HÎ ¿flÌ ÿı‰˘. …ı‹
¿Ëı ÷ı‹ … ¿fl‰_.” ’»Ì ‹fi∞¤Î¥±ı ’Ò»u_ …ı, ∞‰ ±’˝HÎ ¿›Î˝ ’»Ì
‰ÎÁfiÎ ÀÎ‚‰Ì flËı »ı ¿ı fiÏË ? I›Îflı V‰Î‹Ì ¿Ëı, “‰ÎÁfiÎ ÀÎ‚‰Ì ’Õı; fiı
±ı‹ μkÎfl fi ¿flÌ±ı ÷˘ ¤√‰Îfi‹Î_ ⁄Î‘ ±Î‰ı …ı, ±ı¿fiÌ ‰ÎÁfiÎ ÀÎ‚ı fiı
±ı¿fiÌ fi ÀÎ‚ı, ‹ÎÀı ±ı‹ ¿Ëı‰Î› fiÏË, fiı ±ÎI‹ÏfiWÃÎ ÷◊Î ‹ÎËÎIQ›ı
¿flÌfiı ‰ÎÁfiÎ À‚ı »ı.” (95)
‹fi∞¤Î¥±ı ’Ò»u_ …ı, iÎÎfiÌ Ë˘› ÷˘’HÎ ¿Î_¥ ‰ÎÁfiÎ flËı÷Ì ËÂı ?
V‰Î‹Ì ¿Ëı, “Â¿∞ ∂ÕuÎ fiı …fi¿◊Ì ∂ÕÎHÎ_ fiÏË,1 fiı ⁄ı¿2 ≠T≤ÏkÎfi˘ Ωı√
flËı I›Î_ Á‘Ì …HÎÎ› ¬flÌ; …ı‹ ±‹ı I›Î√Ì ◊›Î ÷ı‰Î Á‹Î‹Î_ √Î‹, fiÿÌ
⁄‘_ ÿı¬Î÷_ ‹ÎÀı ±ı ¿Î_¥ ‰ÎÁfiÎ Ë÷Ì ? ±ı ÷˘ Ωı√ı ¿flÌfiı ÿı¬Î÷_. fiı ‰ÌÁ
‰flÁ ◊›Î_ ’»Ì »ıÀ<_ ’Õu_ ±ıÀ·ı ÿı¬ÎHÎ_ fiÏË. ÷ı‹ ≠T≤ÏkÎ‹Î_ iÎÎfi T≤Ï© ’Î‹ı,
±_÷—¿flHÎ Â© ◊Î› ’HÎ Ωı√ı ¿flÌfiı ≥„Lƒ›˘fiÌ ÂÏ© ◊Î÷Ì fi◊Ì.” ’»Ì fi◊
’Àı·ı ’Ò»u_ …ı, ≠Î„M÷‹Î_ Œıfl »ı ¿ı fiÏË ? V‰Î‹Ì ¿Ëı, “≠Î„M÷‹Î_ Œıfl fi◊Ì,
⁄flÎ⁄fl »ı. fiı ÏfiT≤ÏkÎ‰Î‚Îfiı ±ıÀ·˘ ±Ï‘¿ fi ¿ËÌ±ı ÷˘ ÷‹ı ‹Îfi˘ ’HÎ
⁄ÌΩ ‹Îfiı fiÏË; ‹ÎÀı ±ı‹ μkÎfl ¿fl‰˘ ’Õı, ’HÎ ¤√‰Îfi ÷˘ «Î› ÷ı‹ ¿flı,
÷ıfi˘ ¿˘¥ ‘HÎÌ »ı ? fiı μkÎfl ÷˘ ◊Î÷˘ Ë˘› ÷ı‹ ◊Î›.” (96)
B≤ËV◊Îl‹‹Î_ flËÌfiı ¿◊Î‰Î÷Î˝ ¿flı »ı fiı ÁÎ_¤‚ı »ı ÷ıfiÎ ÷˘ ÏhÎÏ‰‘
÷Î’ À‚Ì √›Î »ı, fiı ÷’ Á‰ı˝ ◊¥ flèÎÎ_ »ı fiı ¤√‰ÎfifiÎ ÂflHÎfiı ’Î‹Ì
flèÎ˘ »ı. B≤ËV◊Îl‹‹Î_ ⁄Ë ¿Î‹ fiı ⁄Ë Ï‰Cfi, ‹ÎÀı ÷ıfiı ±Ï‘¿ ¿èÎ˘ »ı;
fiı B≤ËV◊Îl‹Ìfiı ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝fiı ‘flÌ flèÎÎ ±ı‰Î ÁÎ‘fi˘ ±ÎÂfl˘ »ı ÷ı
÷˘ CÎfl‹Î_ ⁄ıÃÎ_ Á‰˝ ÷Ì◊˝fiı Áı‰Ì flèÎ˘ »ı. (97)
ËÏflÂ_¿fl¤Î¥±ı ’Ò»u_ …ı, ·˘¿‹Î_ ÷˘ ±Î’HÎfiı ±ı‹ ¿Ëı »ı …ı, ±ı
÷˘ Ïfi_ÿÎ ⁄Ë ¿flı »ı fiı …^Ã_ ⁄˘·ı »ı, ‹ÎÀı ±¿S›ÎHÎ ◊ÎÂı, ÷ıfi_ ¿ı‹
Á‹…‰_ ? I›Îflı V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ …ı, “…^Ã_ ⁄˘·ı ÷˘ ÁÎ‹_ ¿S›ÎHÎ ◊Î› »ı fiı ±ı
1. V‰Î‹Ì Â¿∞ fiı …fi¿fiÎ ºWÀÎ_÷◊Ì ÏfiT≤ÏkÎ‹Î√˝ fiı ≠T≤ÏkÎ‹Î√˝ ‰E«ıfi˘ ¤ıÿ
ÿÂÎ˝‰ı »ı. ‹ËÎ¤Îfl÷ ¿Ëı »ı ¿ı Â¿∞ ÁÿıËı ·˘¿˘fiÎ ÿı¬÷Î_ ±Î¿ÎÂ‹Î√ı˝ ÁÒ›˝
·˘¿‹Î_ ≠‰ıU›Î Ë÷Î. …fi¿fiı ‹ÎÀı ±Î ±Â@› Ë÷_.
2. ⁄Ë‘Î.
186 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
÷˘ ¤√‰ÎfifiÌ …\„@÷ »ı.” ÷ı μ’fl ‰Î÷ ¿flÌ …ı, ““flÎ‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı

Á_L›ÎÁÌfiı ’Ò»›_ …ı, “‰ıÿ ¿ıÀ·Î ?” I›Îflı Á_L›ÎÁÌ ¿Ëı, “«Îfl.” ’»Ì flÎ‹Îfi_ÿ
V‰Î‹Ì ¿Ëı — “⁄˛õiÎfiı1 ’Î_«‹˘ ‰ıÿ ¿èÎ˘ »ı, ÷ı Ë_ »\_,” ±ı‹ ÁÎ«Ì ‰Î÷ ¿flÌ
÷ı◊Ì Á_L›ÎÁÌ Ω÷Î flèÎÎ ±fiı ‹ËÎflÎ…ı …\„@÷ ¿flÌ ÷˘ ⁄‘Ì M≤J‰Ì‹Î_ ÁIÁ_√
◊›˘. fiı flÎ‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì √›Î ’»Ì T›Î’¿Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ‰√ıflıfiı …\„@÷◊Ì
’˘÷Îfi_ V‰w’ ±˘‚¬Î‰Ì ÁIÁ_√‹Î_ flÎA›Î.”” (98)
√Î‹fiı √œ Ë˘› ÷ı‹ ±Î’HÎı ’_«‰÷˝‹Îfiw’Ì √œ »ı fiı ÷ı‹Î_
2
◊ÎHÎÎfiı Ãı¿ÎHÎı Ïfi›‹ »ı, fiı …ı‹ ◊ÎHÎ_ √œfiı ÁÎ«‰ı ÷ı‹ Ïfi›‹ ‰÷˝‹Îfifiı
ÁÎ«‰ı »ı ‹ÎÀı …ıÀ·Î Ïfi›‹ ‹˘‚Î ’Õı ±ıÀ·Î ŒÎ_¿Î_ ’ÕuÎ_ ΩHÎ‰Î_. (99)
ÏÿT›¤Î‰ fiı ‹fiW›¤Î‰ ±ı¿ ◊¥ Ω› I›Îflı ¤√‰Îfi ¤…‰Îfi_
Á¬ ±Î‰ı. (100)
Á‹ÎÏ‘‹Î_ V‰w’ ÿı¬Î› »ı ÷ı ¿Î›˝ »ı, fiı ≠√À ‹fiW›w’ »ı ÷ı
¿ÎflHÎ »ı. (101)
±ÎI‹ÏfiWÃÎ …ı Ë_ ÿıË◊Ì fi˘¬˘ »\_ fiı ÿıËfiÌ Ïø›Î ‹Îflı Ï‰Êı fi◊Ì
÷◊Î ¤√‰Îfifi_ ‹ÎËÎIQ› ÷◊Î Á_√ ±ı hÎHÎı ¿flÌfiı ‰ÎÁfiÎ Ïfi‹Ò˝‚ ◊Î›
»ı. (102)
¤…fi, ¤„@÷ fiı ¿◊Î‰Î÷Î˝fiÌ ÁËÎ›fiı ±◊ı˝ √˙HÎ’HÎı ‹_ÏÿflfiÌ
Ïø›Î ¿fl‰Îfi˘ ‹ËÎflÎ…fi˘ ËÎÿ˝ »ı fiı Ïø›Î ≠‘Îfi ◊¥ √¥ »ı. ÷ı
‹ËÎflÎ…fiÎ ‹‚ı· fiÏË Ë˘› I›Îflı flÎΩ ¶Îflı, ±Î«Î›˝ ¶Îflı fiı ‹ÒÏ÷˝›_ ¶Îflı
flZÎÎ ¿flÂı. (103)
μ’ÎÁfiÎ, Ïfi›‹ ÷◊Î ¤„@÷‹Î_ ¿Áfl flËıÂı ±ıÀ·Ì ¬˘Àu fiÕÂı fiı
¿˘¥ ƒT› ÿıfiÎfl ‹‚ı, ÿÌ¿fl˘ ÿıfiÎfl ‹‚ı ¿ı ÿıËı ‹_ÿ‰ÎÕ ‹ÀÎÕfiÎfl ‹‚ı ÷ı◊Ì
μ’ÎÁfiÎ‹Î_ Œıfl ’Õı »ı. ÷ı μ’fl ÷_⁄ÏÕ›Îfi_ ºWÀÎ_÷ ÿÌ‘_.3 (104)
1. ⁄˛õfiı ΩHÎfiÎflfiı.
2. «˘¿Ìfi_ V◊Îfi.
3. ‰Õ˘ÿflÎ‹Î_ ±ı¿ ÷_⁄ÏÕ›˘ ⁄Î‰˘ ±Î‰ı·˘. ’˘÷ÎfiÌ Ï‹J›Î ÏÁ©Î¥ ⁄÷Î‰‰Î ¬Î÷fl
÷ıHÎı ’˘÷ÎfiÌ ’ÎÁı …ı ‹ÒÕÌ Ë÷Ì ÷ı …\ÿÎ_ …\ÿÎ_ V◊‚ı ÿÎÀÌ. ’»Ì …ı ¿˘¥ ’ˆÁÎfiÌ
≥E»Î±ı ÷ıfiÌ ’ÎÁı ±Î‰ı ÷ıfiı ±‹¿ …B›Î ⁄÷Î‰Ìfiı ¬˘ÿ‰Îfi_ ¿Ëı. ±ı‹ ¿fl÷Î_
’˘HÎÎ ¤Î√fiÌ ‹ÒÕÌ …÷Ì flËÌ. ’»Ì ÷ıHÎı Ï‰«Î›Ù ¿ı ±Î‹ ÷˘ ⁄‘_ …Âı. ±ıÀ·ı …ı
¿_¥ ⁄E›_ ÷ı ·¥fiı I›Î_◊Ì ±ı ⁄Ì…ı …÷˘ flèÎ˘.
≠¿flHÎ-5 187
…√÷‹Î_ ÿÎfi, ’H›, ÁÿÎ‰˛÷ CÎHÎÎ_ ¿flı »ı ’HÎ ƒ˙’ÿÌfiÌ «Ÿ◊flÌ ÷◊Î
Ï‰ÿflfiÌ ¤Î∞ ÷◊Î ÁÿÎ‹ÎfiÎ ÷Î_ÿ· ±ıÀ·_ ·¬ÎHÎ_. ¤√‰Îfi ÷˘ ±‘‹
±˘‘ÎflHÎ »ı, ’Ï÷÷’Î‰fi »ı fiı ±ÂflHÎÂflHÎ »ı. ’HÎ ¤√‰Îfifi˘ ±ÎÂfl˘
¿flı ÷˘. ÷ı μ’fl ±Ω‹ı‚ ÷◊Î ‰ıU›ÎfiÌ Ïfi›‹ ’ÎY›ÎfiÌ ‰Î÷ ¿flÌ. ‹ÎÀı
±Î‘Îfl Ï‰fiÎ ºœ÷Î flËı fiÏË, ±Î‘Îfl ÷ı Â_ …ı, ¿>‰Î‹Î_ ⁄ÒÕ÷Î Ë˘¥±ı fiı
‹ÒÏ‚›_ ËÎ◊‹Î_ ±Î‰ı ÷˘ fiÏË ⁄ÕÎ› ±ı‰Ì ºœ÷Î flËı »ı. ÷ı‹ ≠√À ‹ÒÏ÷˝fiÎ
±Î‘Îfl◊Ì ‹˘ZÎfiÌ ºœ÷Î flËı »ı. ÷ı μ’fl ≥LƒfiÌ ‰Î÷ ¿flÌ …ı, fiÎflÿ∞fiÎ
‰«fi◊Ì ’˘÷ÎfiÎ ¤Î¥ ‰Î‹fi∞fiı ¤√‰Îfi ΩHÎÌfiı ÷ıfi_ K›Îfi ¿›Ù ÷ı◊Ì
«Îfl ⁄˛õËI›Î À‚Ì. ≠√À ÁÒ›˝◊Ì ±…‰Î‚_ ◊Î›, ≠√À …‚◊Ì ‹‚ ‘˘‰Î›
fiı ≠√À Ï«_÷Î‹ÏHÎ◊Ì ƒT›fiÌ ¤Ò¬ Ω› ÷ı‹ … ≠√À ¤√‰Îfi◊Ì ‹˘ZÎ
◊Î›. (105)
‹ËÎflÎ…fiı F›Îflı ÿı¬Ì±ı I›Îflı ‰Î÷˘ … ¿fl÷Î Ë˘›. fiı iÎÎfiÌ,
≠ÌÏ÷‰Î‚˘ fiı ÿÎÁ’HÎ_ ±ı hÎHÎ ±_√ »ı. ÷ı‹Î_ iÎÎfiÌ ±Ï‘¿. ÷ı μ’fl V÷Ï÷-
Ïfi_ÿÎfi_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«ÎT›_, fiı ¿èÎ_ …ı, ≠√À ‹ÒÏ÷˝ Ï‰fiÎ ⁄Ì…\_ ±Î·_⁄fi »ı
÷ı ÏËQ‹÷ ÿı‰Î ÁÎv »ı. ÷ı μ’fl ¤Î√‰÷fi˘ f·˘¿ ÷◊Î ÁÎ¬Ì ¿ıÀ·Ì¿
⁄˘S›Î fiı ·Z‹ÌfiÎflÎ›HÎ ’‘flÎT›Î I›Îflı ÷ıfi˘ ≠¿ÎÂ ‹ËÎflÎ… ±Î√‚ ¿ı‰˘
…HÎÎHÎ˘ ÷˘ ÁÒ›˝fiÌ ±Î√‚ ÿÌ‰ÎfiÎ ≠¿ÎÂ …ıÀ·˘ …HÎÎHÎ˘; fiı «Îfl ±_√ »ı
÷ı ÷˘ ±_√ÌfiÌ ÁËÎ›fiı ±◊ı˝ »ı fiı ±_√Ì …ı ≠√À ‹ÒÏ÷˝ ÷ı CÎÌfiı Ãı¿ÎHÎı »ı fiı
±_√ ÷˘ »ÎÂfiı Ãı¿ÎHÎı »ı. fiı Á„E«ÿÎfi_ÿ V‰Î‹Ì √˘’Î‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ±ı‹
¿Ëı÷Î …ı, ±ı ÷˘ ±ÎI‹iÎÎfiÌ »ı fiı ±ÎI‹ÎfiÌ ‰Î÷ ¿flı »ı; fiı ≠√À ‹ÒÏ÷˝fi˘
…ıfiı ±ÎÂfl˘ ◊›˘ »ı ÷ıfiı ËÎ◊ Á‰ı˝ ‹t˘ ±ÎT›˘ »ı, ÷ıfiı ¿Î_¥ ¿fl‰_ flèÎ_ fi◊Ì
fiı ¿Î‚, ¿‹˝, ‹Î›Î◊Ì flÏË÷ ◊›˘ »ı. ÷ı μ’fl ‰Î÷ ¿flÌ …ı, ⁄¿flÎfiı ‰ÎCÎfiÌ
ÁËÎ› Ë÷Ì ÷ı◊Ì ¿˘¥◊Ì fiÎ‹ ÿ¥ Â¿Î› fiÏË. I›Î_ f·˘¿ ⁄˘S›Î …ı,
fiÌ«Îl›˘ fi ¿÷˝T›— ¿÷˝T›˘ ‹ËÿÎl›— –
±Ω ÏÁ_Ë≠ÁÎÿıfi ±ÎwœÎ √…‹V÷¿ı ––1
÷ı‹ ≠√À ¤√‰Îfi fiı ≠√À ÁÎ‘fiÌ ÁËÎ›÷Î◊Ì ¿Î‚, ¿‹˝, ‹Î›Î ¿˘¥
fiÎ‹ ÿ¥ Â¿ı fiÏË. (106)
1. ±◊˝ — fiÌ«·Îfi˘ ±Îl› fi ¿fl‰˘, ±Îl› ÷˘ lıWÃfi˘ ¿fl‰˘. ⁄¿flÌ (ÏÁ_ËfiÎ
’√·Îfi˘ ±Îl› ¿flÌ) ÏÁ_ËfiÌ ¿Ú’Î◊Ì ËÎ◊ÌfiÎ ‹V÷¿ ’fl ±Îwœ ◊¥ Ë÷Ì.
188 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
‹ËÎflÎ… »÷Î_ wÏ’›ÎfiÎ_ fiÎ‹Î_ fiÌ¿Y›Î_ Ë÷Î_. ËÎ· ⁄‘Î ±Î_ËŸ

«˘¬Ì flÌ÷ı ‰fl÷˘ »˘ ÷ı ¿˘fiÎ ≠÷Î’◊Ì ? fiı ’»‰ÎÕı◊Ì ±Î‰_ fiı ±Î‰_ flËıÂı
÷˘’HÎ Œıfl ’ÕÂı ¬fl˘. (107)
¬_¤Î‚ÎfiÌ Õ˘ÂÌfiı ±ıfiÎ CÎflfi˘ ±Î_‘‚˘ ‹ÎHÎÁ Ë÷˘ ÷ı ‰÷˝‹Îfi
’Î‚‰Î fi ÿı÷˘ ÷ı◊Ì ‹ËÎflÎ…ı …ı÷·’flfiÎ ‹˘Ë˘·‹Î_ ’˘÷Îfiı ËÎ◊ı ¿’Î‚‹Î_
±Î_‘‚Îfiı hÎHÎ ÕÎ‹ ÿÌ‘Î. (108)
‹Î‰Î¤Î¥±ı ‹ËÎflÎ…fiı ‹Î›Îfi_ ⁄_‘fi fi ◊Î› ±ı‰_ ’Ò»u_ ’HÎ
‰ı”‰Îflfi_ fi ’Ò»u_. ÷ı◊Ì ‹ËÎflÎ…ı ≠ÁLfi ◊¥ ¿èÎ_ …ı, ÷‹fiı ‹Î›Îfi_ ⁄_‘fi
fiÏË ◊Î› fiı {ÌHÎÎ¤Î¥±ı ’HÎ Áı‰Î ‹Î_√Ì. (109)
’Â, ‹fiW›, {ÎÕ Á‰ı˝‹Î_ ¿Î‹fi˘ Ï‰Ê› »ı. ⁄Ì…ı fi◊Ì. ±ı ¿˘¥◊Ì
‹¿Î÷˘ fi◊Ì. ±ı xÿ›√˛_Ï◊ »ı. ‹ÎÀı ÏfiΩI‹Îfi_ ⁄˛õw’_ ±ı ’˘÷Îfi_ w’
‹Îfi‰_. ±ı ÿıÂ …\ÿ˘ ’Õu˘. …ı‹ ¤Ì‹fiÎ◊fiÌ ’ı·Ì ’Îfl ¬˘ÿı ÷˘ ’ÎHÎÌ
±Î‰ı ’HÎ ’J◊fl ±Î‰ı fiÏË fiı ±ÎHÎÌ ¿˘fl ’Ëı·ı CÎÎ±ı ’J◊fl ±Î‰ı ÷ı‹
⁄˛õw’‹Î_ ¿˘¥ ⁄Î‘ ±Õ÷˘ fi◊Ì, ±ı‹ ‹ËÎflÎ…fi˘ ‹÷ »ı. (110)
ËÏflÂ_¿fl¤Î¥±ı ’Ò»u_ …ı, “‹Î‰Î¤Î¥fiÌ ’ıÃı ÂÌ flÌ÷ı ¤√‰Îfi
≠ÁLfi ◊Î› ?” I›Îflı V‰Î‹Ì ¿Ëı, “±Î… ÷˘ ¤√‰Îfi ≠ÁLfi ◊›Î »ı, ‹ÎÀı
±ÎiÎÎ ’Î‚‰Ì. ⁄Ì…\_ ¿Î_¥ ÁÎ‘fi ¿fl‰Îfi_ fi◊Ì, ’Î_« ‰÷˝‹Îfi ºœ ’Î‚‰Î_.”
(111)
»ıS·Î ≠¿flHÎfi_ ⁄Ì…\_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ìfiı V‰Î‹Ì±ı ‰Î÷ ¿flÌ …ı,
‹ËÎflÎ… Ï‰fiÎ ⁄ÌΩ‹Î_ ‹Î· ‹Îfiı »ı fiı ⁄Ì…\_ Ωı‰Îfiı ≥E»ı »ı ÷ı ÷˘ ÁÒ›˝fiÌ
±Î√‚ ÿÌ‰˘ ¿flı ÷ı‰˘ »ı fiı ÁIÁ_√Ì … @›Î_ »ı ? fiı ±Î ‰Î÷ Á‹ΩÂı I›Îflı
√Î_ÕÎ ◊¥ …‰ÎÂı fiı √Î_ÕÎ fi◊Ì ◊‰Î÷_ ÷ı ÷˘ ¤√‰ÎfifiÌ ≥E»Î »ı. fiı
±ı¿Î_Ï÷¿fi˘ Á_√ ‹‚‰˘ ÿ·˝¤ »ı fiı ¤√‰Îfi◊Ì ¿Î‹ ◊Î› ÷ıÀ·_ ±ı¿Î_Ï÷¿◊Ì
◊Î› »ı, ¿ÎflHÎ ¿ı ⁄‘Îfiı ¤√‰Îfifi˘ Ωı√ flËı fiÏË ÷ı◊Ì ±ı¿Î_Ï÷¿fiÎ_ ·ZÎHÎ
Á‹…‰Î_. ÷ı μ’fl ó
÷Ìfi ÷Î’¿Ì {Î‚ …›˘˝ ≠ÎfiÌ ¿˘¥ ±Î‰ı,
÷Î¿<_ ÂÌ÷· ¿fl÷ ÷fl÷ Ïÿ·ÿÎË Ï‹ÀÎ‰ı.
¿ÏË ¿ÏË Á_ÿfl ⁄ıfi flıfi ±iÎÎfi Ïfi¿ÎÁı,
≠√À Ë˘÷ ’ÏË«Îfi iÎÎfi μfl ¤Îfi ≠¿ÎÂı.
≠¿flHÎ-5 189
‰ˆflÎ√ I›Î√ flÎ…÷ Ï‰‹‚ ¤‰ ÿ—¬ ¿ÎÀ÷ …_÷¿˘,

¿Ëı ⁄˛õ‹Ïfi ±Î …@÷‹Î_ Á_√ ±fi’‹ Á_÷¿˘.
±ı Á‰ˆ›˘ ⁄˘S›Î fiı ¿èÎ_ …ı, Ë‹HÎÎ_ ÷˘ Ωı√ »ı I›Î_ Á‘Ì …HÎÎ÷_ fi◊Ì ’HÎ
Ωı√ fiÏË Ë˘› I›Îflı ¿Î‚ ’Õı fiı ÿ—¬ ◊Î› ÷ıÀ·_ ∞‰fiı ÿ—¬ ◊ÎÂı fiı
±Î_A›‹Î_◊Ì ±Î_Á ’ÕÂı. ‰Áÿı‰-ÿı‰¿Ìfi_ ºWÀÎ_÷ ÿÌ‘_. fiı ±Î‰˘ Ωı√ ‹Y›˘
»ı ÷ı ’Ò‰˝fiÎ_ ’H› »ı. ’»Ì ËÏflÂ_¿fl¤Î¥±ı ’Ò»u_ …ı, ‰ıÿflÁfi˘ √˛_◊
‰Î_«‰ÎfiÌ ‹ËÎflÎ…ı ÂÎ ÁÎv fiÎ ’ÎÕÌ »ı ? I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı,
‰ıÿflÁfi˘ √˛_◊ ‰Î_«‰ÎfiÌ ‹ËÎflÎ…ı fiÎ ’ÎÕÌ fi◊Ì, ±ı ÷˘ ¿ÃHÎ ’Õ‰Î◊Ì
¿˘¥ ‰Î_«÷Î fi◊Ì. ¤√‰÷˚≠ÁÎÿ∞ ‹ËÎflÎ…fiÎ ¿Î√‚‹Î_ ·¬ÎT›_ …ı, …ı
¿Î‹ ¿fl˘ ÷ıfiÎ ‘HÎÌ ◊ÎÂ˘ fiÏË, ¤√‰Îfifiı ‹Î◊ı fiÎ¬Ωı fiı ¤√‰Îfifi˘
Ï‰rÎÁ flÎ¬Ωı. (112)
¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷ ◊›Î »ı fiı ’_«‰÷˝‹Îfi ’Î‚ı »ı ÷ı ÷˘ ≠¿ÚÏ÷-
’vÊ◊Ì ’fl …¥fiı ⁄ıÃÎ »ı. (113)
≠√À ¤√‰Îfifiı ΩHÎÌfiı …ı ±ı¿ ≠HÎÎ‹ ¿flı »ı ÷ı ±ÎI›_Ï÷¿ ‹˘ZÎ
…ı ±ZÎfl‘Î‹ ÷ıfiı ’Î‹ı »ı fiı ÷ı Ï‰fiÎ ÷˘ ⁄ÌΩ ⁄‘Î_› ‘Î‹fiı ¿Î‚ ¬Î¥
Ω› »ı. √Î›¿‰ÎÕfiı CÎıfl …L‹ ◊›Î ’»Ì ‹Ò‚Î ÁÎv ¿ı ‹˘√flÌ ÁÎv v±ı
’HÎ √ÎÿÌfi˘ ‘HÎÌ ◊¥ «Ò@›˘ »ı. {Î{Ì ‰Î÷ ¿Ëı‰Î› fiÏË. (114)
»ıS·Î ≠¿flHÎfi_ ’Î_hÎÌÁ‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ìfiı ‰Î÷ ¿flÌ …ı,
¤√‰Îfi‹Î_ ‹fiW›¤Î‰ flËÌ Ω› ÷˘ ¿S›ÎHÎ fi ◊Î›. ‹ÎÀı ‹ËÎflÎ…ı
‰Îfl_‰Îfl ÏÿT›¤Î‰ fiı ‹fiW›¤Î‰ ±ı¿ Á‹…‰ÎfiÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ »ı fiı ËÎ·‹Î_
flÎ÷‹Î_ √œÕÎ‰Î‚Î fiÎflHÎ≠‘Îfi ‰Î_«ı »ı ÷ı‹Î_ ⁄Ë ÁÎflÌ ‰Î÷_ ±Î‰ı »ı; ÷ı
ÁÎ_¤‚Âı ÷ıfiı CÎHÎ˘ Á‹ÎÁ ◊ÎÂı fiı ⁄ÌΩfiı ¬˘Àu flËıÂı. (115)
Ák‰√HÎ‹Î_ ±ı‹ Ï‰«Îfl ¿fl‰˘ …ı, ±Î ÁÎ‘◊Ì … ‹Îfl˘ ‹˘ZÎ ◊Î›
÷ı‹ »ı ‹ÎÀı √‹ı ÷ıÀ·_ ÿ—¬ ◊Î› ÷˘’HÎ ÷ıfi˘ Á_√ ‹Ò¿‰˘ fiÏË. (116)
√Ω ≠‹ÎHÎı ¿flı ÷ı‹Î_ ¤√‰Îfi flÎ∞ ◊Î› »ı. flÎΩ ÿÎfi fiı ≠Ω
1
VfiÎfi. (117)
∞‰fi˘ fiı ÿıËfi˘ ‰ı”‰Îfl fi˘¬˘ Á‹…‰˘ fiı ±ı‹ fi Á‹…ı ÷˘ ±Î‰Ì
1. ¿Ëı‰÷ »ı. flÎΩ ·Î¬˘ wÏ’›Îfi_ ÿÎfi ¿flı fiı ÁÎ‹ÎL› ‹ÎHÎÁ Œ@÷ VfiÎfi ¿flı ÷˘
÷ı ⁄_fiıfi_ ’H› Áfl¬_ »ı.
190 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
¤Îflı ≠Î„M÷ ◊¥ »ı ÷˘’HÎ ÿ⁄˝‚÷Î ‹fiÎ› fiı ¤√‰ÎfifiÌ ±ÎiÎÎ◊Ì

B≤ËV◊Îl‹ ¿flı ÷˘’HÎ Ïfi⁄Ù‘ »ı. (118)
±ı¿ ËÏfl¤@÷fiı fl˘√ ‹ÀÎÕ‰Î ÁÎv √˘’Î‚ V‰Î‹Ì±ı ·Ÿ⁄Õ˘ ’Î›˘
÷ı◊Ì fl˘√ ÷˘ ‹ÀÌ √›˘ ’HÎ ·Ÿ⁄ÕÎfi_ ⁄_‘ÎHÎ ◊›_, ÷ı fi ’Ì±ı ÷˘ ÷Î‰
±Î‰ı. ’»Ì ÏfiI› ’Î‰‚_ ±˘»\_ ’Ì‰Î ‹Î_ÕuÎ◊Ì À‚Ì √›_. ±ı‹ ±Î ·˘¿
‰‚B›˘ »ı ÷ıfiı ±ı‹ ÀÎ‚‰˘ …ı, ‹_Ïÿfl‹Î_ ±Î‰‰_ fiı CÎıfl Ω‰_ fiı CÎflfi_ ¿Î‹
»˘¿flÎfiı ¿fl‰Î ÿı‰_, ±ı‰˘ ±P›ÎÁ ¿›Î˝◊Ì À‚Ì Ω›. (119)
ËÏflÂ_¿fl¤Î¥fiÎ ’Ò»‰Î◊Ì V‰Î‹Ì±ı ‰Î÷ ¿flÌ …ı, Á‰˝iÎ ÷˘ ¤√‰Îfi
»ı fiı ⁄ÌΩ ÷˘ ±S’iÎ »ı. ‹ÎÀı ’Ï÷‰˛÷ÎfiÌ Àı¿ flÎ¬‰Ì ÷◊Î K›Îfi ¤√‰Îfifi_
¿fl‰_ fiı ⁄Ë ‹˘ÀÎ ÁÎ‘fi_ K›Îfi ¿flı ÷˘ ¤√‰Îfifiı ‹ı‚‰Ì ÿı, fiı …ı‰ı
w’ı ¤√‰Îfi ‹Y›Î Ë˘› ÷ıfi_ K›Îfi ¿flı ÷˘ ÷ı ¤√‰Îfifiı ‹ı‚‰Ì ÿı. (120)
V‰Î‹Ì±ı ‰Î÷ ¿flÌ …ı, ‹Îflı ¿Îfiı ⁄Ë ¤Îflı ÂOÿ ¿˘¥ Á_¤‚Î›Î
÷ı◊Ì xÿ›‹Î_ «yfl «yfl ◊¥ ÷ı… ÿı¬Î¥fiı ⁄ıÁÌ √›_. ’»Ì ΩH›_ …ı,
’vÊ˘kÎ’HÎ_ ±Î’HÎı Á‹Ω›_. (121)
‹˘ÀÎfiı ¿˘¥ ‰Î÷ ¿˘¥fiı Á‹Ω‰‰Ì Ë˘› I›Îflı ⁄ÌΩ ’ÎÁı ‹˘¿·Ìfiı
÷ıfiÌ ’ÎÁı ‰Î÷ ¿flÎ‰Ìfiı Á‹Ω‰ı ’HÎ ’_Õı ¿Ëı fiÏË. √˘’Î‚ V‰Î‹Ì ‹ÎflÌ
’ÎÁı ‰Î÷ ¿flÎ‰Ì Á‹Ω‰÷Î, ±ı‰Ì ‹˘ÀÎfiÌ flÌ÷ »ı; fiı ’˘÷ı ÷ıfi_ ≠‹ÎHÎ
¿flÌ ±Î’ı. (122)
±›˘B› CÎÎÀ ◊Î› I›Îflı ±ı‹ ΩHÎ‰_ …ı, “±Î’HÎÎ ÿıË‹Î_ ⁄ÌΩfi˘
≠‰ıÂ ◊›˘ »ı.” ÷ı μ’fl …fi¿fi_ ºWÀÎ_÷1 ÿÌ‘_. (123)
’_«Î‚Îfi_ ÁÎ÷‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ìfiı V‰Î‹Ì±ı ‰Î÷ ¿flÌ …ı, ±Î
≠√À ¤√‰Îfifiı Ïfiÿ˘˝Ê Á‹F›ı◊Ì ¿Î_¥ ¿fl‰_ ⁄Î¿Ì flËı÷_ fi◊Ì. fiı «‹I¿Îfl
…HÎÎ› ÷˘ Âı¬∞fiÌ ’ıÃı ∞fl‰Î› fiÏË,2 √Î_Õ<_ ◊¥ …‰Î›. ‹ÎÀı ¿Áfl …ı‰_
1. Á·¤Î fiÎ‹fiÌ Á_L›ÎÏÁfiÌ ›˘√Â„@÷◊Ì …fi¿fiÎ ÿıË‹Î_ ≠‰ıÂÌ Ë÷Ì. …fi¿fiı
÷ıfi˘ ÷fl÷ A›Î· ±Î‰Ì √›˘.
2. gÁ‘Ì ‹ÏV·‹ ¤@÷ Âı¬∞ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ ÁIÁ_√Ì Ë÷Î. ±ı¿ ‰Îfl ’˘÷ÎfiÎ
ÏÁ_‘‹Î_ ÁIÁ_√ ¿flÎ‰‰Î ‹ÎÀı ÷ı‹HÎı ≥E»Î ¿flÌ ÷ı◊Ì lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ÷ı‹fiı
‹˘¿S›Î ±fiı ±ˆr›˝ ±Î’÷Î_ ¿èÎ_ — “÷‹ÎflÌ ÿÎœÌfi_ …ı K›Îfi ¿flÂı ÷ıfiı Á‹ÎÏ‘
◊Âı. ’fl_÷ ÷‹Îflı ±Î ’Î_« ‰Î÷fi˘ Á_’ÒHÎ˝ A›Î· flÎ¬‰˘ — ➤
≠¿flHÎ-5 191
flÎA›_ »ı. ¤√‰Îfifiı Ïfiÿ˘˝Ê Á‹F›Î◊Ì Ïfiÿ˘˝Ê ◊¥ flèÎ˘ »ı fiı ÿ˘Ê …HÎÎ›

»ı ÷ı ÷k‰fiÎ ÿ˘Ê »ı fiı Ïfiÿ˘˝Ê ÷˘ ±ı¿ ¤√‰Îfi … »ı. fiı ÿıÂ¿Î‚ ÷˘
¤√‰Îfifiı fi ·Î√ı, ∞‰fiı ÷˘ ·Î√ı; ¿ÎflHÎ ¿ı ≠ÎflO‘ ¿‹ı˝ ÿıË »ı ÷ı ¬˘ÀÎ
≠ÎflO‘fi˘ ◊fl ±Î‰ı I›Îflı ÿıÂ¿Î‚ ·Î√ı ’HÎ μ’ÎV› ‹ÒÏ÷˝fiı Ïfiÿ˘˝Ê
Á‹F›Î◊Ì, ±ı ÿ˘Êı flÏË÷ ◊¥ flèÎ˘ »ı. (124)
Á‹F›Î Ï‰fiÎ …ı …ı ¿flı ÷ıfi_ Œ‚ ±Î√‚ fi ◊Î›, fiı ¤√‰Îfi ‰÷ı
… ¿S›ÎHÎ »ı. ÷ı ⁄Ì…\_ √‹ı ±ıÀ·_ ¿›Ù Ë˘› ’HÎ μ’ÎÁfiÎ‹Î_ ÃÌ¿ fi Ë˘›
÷˘ ÷ıfi˘ ‹˘ZÎ fi ◊Î›. fiı ⁄Ì…\_ ÷˘ ‘‹˝, ±◊˝, ¿Î‹ μ’fl »ı. (125)
¤√‰Îfifi˘ ÷◊Î Á_÷fi˘ ‹ÎËÎIQ›ı ÁÏË÷ Ïfiç› Ë˘› ÷ıfiı ±˘fl˘1
flËı‰Î ÿı fiÏË, fiı ¿Î‚, ¿‹˝, ‹Î›Î ÷ı ÷˘ …Õ »ı. ‹ÎÀı ¿÷Î˝Ë÷Î˝ ¤√‰Îfifiı
ΩHÎ‰Î fiı fl˘À·Î ¬Î¥fiı ¤…fi ¿fl‰_. ÿ—¬ ‹Îfi‰_ fiÏË fiı ±Ï÷ Á_÷˘Ê
¿S›ÎHÎfiÎ ‹Î√˝‹Î_ Ï‰Cfi »ı. (126)
ËÏflÂ_¿fl¤Î¥±ı ’Ò»u_ …ı, ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ⁄÷ÎT›Î »ı ÷ı ÁÎ‘
±˘‚¬ÎHÎÎ fiÏË ÷ıfi_ ¿ı‹ ¿fl‰_ ? I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “±ı ‰Î÷ ¿Ëı‰Î›
fiÏË. ¿ËÌ±ı ÷˘ ‹Îfl ’Õı fiı ±‰√HÎ ±Î‰ı. ‹ÎÀı Á‹Ωı »˘ ÷ı‹ Á‹…‰_,
fiı ŒÏ‚›Î‹Î_ CÎ˘Õ˘ Œıfl‰Ì ·ı‰˘. ÷ı Â_ …ı, ›iÎ ¿flfiÎflÎ ÿÁı ÏÿÂÎ›_‹Î_ CÎ˘Õ˘
Œıfl‰Ìfiı ∞÷ ¿flÌfiı ›iÎfiÌ ’ÒHÎÎ˝ËÏ÷ ¿flı »ı. ÷ı‹ …ıHÎı ÿÁ ≥„Lƒ›_w’ ÿÁ
ÏÿÂÎ›_ ∞÷Ì »ı, ¿Ëı÷Î_ …ıfiÌ T≤ÏkÎ ¿˘¥ Ï‰Ê›‹Î_ ·ı‰Î÷Ì fi◊Ì ÷ı‰Î Á_÷‹Î_
ΩıÕÎ› I›Îflı ÷ıfi˘ iÎÎfi›iÎ ’Òfl˘ ◊¥ flèÎ˘, ÷ı ŒÏ‚›Î‹Î_ CÎ˘Õ˘ Œıfl‰Ìfiı ›iÎ
¿›Î˝ …ı‰_ »ı.” (127)
‹ËÎ’ÒΩ‹Î_ ⁄ıÁ÷Ì ‰¬÷ı ⁄˘S›Î …ı, ±Î ⁄ıÃÎ ÷ıfiÎ ËÎ◊‹Î_ Á‰ı˝ »ı
fiı ⁄‘_› ±ı‹Î_ »ı. (128)
1. VhÎÌ±˘fiı ‰Î÷ ¿flÂ˘ fiËŸ. 2. …Ïfl›Îfi ‰VhÎ˘ ‘ÎflHÎ ¿flÂ˘ fiËŸ. 3. √Y›_-
«Ì¿b_ …‹Â˘ fiËŸ. 4. gÁ‘ ÏÁ‰Î› ⁄Ì…ı @›Î_› fl˘¿ÎÂ˘ fiËŸ. 5. ¿˘¥fiÎ
±_÷fl‹Î_ ≠‰ıÂ ¿flÂ˘ fiËŸ, fiı ¿fl˘ ÷˘ ÷ıfiÌ √M÷ ‰Î÷ ¿˘¥fiÌ ’ÎÁı ≠¿ÎÂ ¿flÂ˘
fiËÌ.”
’fl_÷ ±ˆr›˝ ‹Y›Î ’»Ì »¿Ì √›ı·Î Âı¬∞±ı ±Î Ïfi›‹˘fi˘ ¤_√ ¿›˘˝. ’»Ì “Ë_
¤√‰Îfi »\_” ±ı‹ ≠«Îfl ¿fl‰Î ·ÎB›Î. ‹ËÎflÎ…ı ÷ı‹fi_ ±ˆr›˝ ’Î»\_ ¬ıÓ«Ì ·Ì‘_.
1. ‹Î›ÎfiÌ ±Î ⁄Î…\ - ±ı‰˘ ±◊˝.
192 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
⁄˛ÎõHÎfi˘ ÿÌ¿fl˘ ⁄˛ÎõHÎ ¿Ëı‰Î›, ‰ÎÏHÎ›Îfi˘ ÿÌ¿fl˘ ‰ÎÏHÎ›˘

¿Ëı‰Î› ÷ı‹ ±Î’HÎı ’vÊ˘kÎ‹fiÌ μ’ÎÁfiÎfi˘ ÿıË ⁄_‘ÎHÎ˘ ÷ı ±ZÎflw’ ◊›Î
»Ì±ı ‹ÎÀı ’˘÷Îfi_ V‰w’ ±ZÎfl ‹Îfi‰_. (129)
…ı‰Î ÂOÿ ÁÎ_¤‚ı ÷ı‰˘ ∞‰ ◊Î› »ı. fl…, ÷‹ fiı Ák‰ ±ı ÿıËfiÎ
¤Î‰ »ı. ÷ı ÷˘ Ë˘›. ¤Ò¬ ·Î√ı, ÷flÁ ·Î√ı, ÿ—¬-Á¬ ◊Î› ±ı ÿıËfiÎ
¤Î‰ »ı. fiı ‹fi ÷˘ fiÌ· ‰Î_ÿflÎ …ı‰_ »ı, ÷ı ·⁄·⁄ÎÀ ¿›Î˝ ¿flı fiı ±Î’HÎı
÷˘ ±ı◊Ì ’fl ZÎıhÎiÎ »Ì±ı. ‹ÎÀı ±ı ÿıË, ≥„Lƒ›_, ±_÷—¿flHÎfiÎ ¤Î‰ ±Î’HÎı
Ï‰Êı ‹Îfi‰Î fiÏË. ±Î’HÎı ÷˘ ±ı◊Ì …\ÿÎ »Ì±ı. ‹ÎÀı ±ıfiÎ◊Ì ËÎfl‰_ fiÏË,
›© ¿›Î˝ ¿fl‰_. (130)
»ıS·Î ≠¿flHÎfi_ ⁄Ì…\_ ‰«fiÎQ≤÷ ÷◊Î ‰fl÷Î·fi_ ’Î_«‹_ ‰«fiÎQ≤÷
‰_«Î‰Ìfiı ‰Î÷ ¿flÌ …ı, ±WÀÎ_√ ›˘√, ‰˛÷, ÿÎfi, ÷’ ±ı Á‰ı˝ ¿›ÎÙ ’HÎ
∞‰‹Î_ ⁄Õ‰Î‚1 flèÎ˘. ’»Ì ÁÎ‘w’ ¤√‰Îfi ◊¥fiı ∞‰fiı Â© ¿›Î˝. fiı
’˘÷Îfiı Ï‰Êı ÷˘ ‹Î›Îfi˘ Á√˝ Ë˘› ’HÎ μ’ÎV› ‹ÒÏ÷˝fiı Ï‰Êı ‹Î›Î fi Á‹…ı
÷˘ ÷ıfi˘ ‹˘ZÎ ◊¥ flèÎ˘ »ı. (131)
›iÎ‹Î_ V‰w’Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ …ı, ‹ÎHÎÁ CÎHÎÎ_ ◊›Î_ ÷ı
±Î’HÎÌ ·Î… ΩÂı, ÁÌ‘_ ’Ë˘Ó«Âı fiÏË. I›Îflı ¿èÎ_ …ı, ⁄˛õfiÌ ·Î… Ω›
fiÏË, ·Z‹ÌfiÌ ·Î… ΩÂı. (132)
‹ËÎflÎ…ı V‰w’Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ¿èÎ_ …ı, ’fl«Î ⁄Ë ±Î’˘ »˘. I›Îflı
÷ı‹HÎı ¿èÎ_ …ı, ≥Á‹ıÓ @›Î ? ‹ËÎflÎ…ı ŒflÌ ¿èÎ_ …ı, ÷‹fiı √˘·˘¿‹Î_
‹˘¿·Ì±ı ? I›Îflı ¿èÎ_ …ı, ±ı ¬Õ ‹ıÓ ÷˘ ’Õı … Ëˆ. V‰w’Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı
‹_ÿ‰ÎÕ‹Î_ ¿èÎ_ …ı, ÷‹fiı ⁄Ë ÿ—¬ ◊›_. I›Îflı ¿Ëı …ı, À| ÿÒ⁄‚Î ◊›Î »ı
±V‰Îfl ÷˘ ÷ÎΩ »ı. (133)
‹ËÎflÎ… fiı ±Î ÁÎ‘ Á‰ı˝◊Ì ’fl »ı fiı Á‹◊˝ »ı ÷˘’HÎ ‰ıÿfiÌ ÷_÷Ì‹Î_2
flËı »ı ’HÎ ⁄ÌΩ ±‰÷Îfl …ı‰Î «ÏflhÎ ¿fl÷Î fi◊Ì, ÷ı ⁄ÌΩfiı √HÎ ±Î‰‰Î
ÁÎv fiı CÎHÎÎ ∞‰fiÎ ¿S›ÎHÎfiı ÁÎv »ı ’HÎ ’˘÷Îfiı ¿Î_¥ ⁄Î‘ ±Õ÷˘ fi◊Ì.
(134)
μ’ÎÁfiÎ◊Ì ‹˘ZÎ »ı. ‘‹˝, ‰ˆflÎB› fiı ±ÎI‹ÏfiWÃÎ ¿Î_¥ ‹˘ZÎ ¿flı ÷ı‹
1. ‹Ï·fi÷Î.
2. ’fl_’flÎ‹Î_, ‹›Î˝ÿÎ‹Î_.
≠¿flHÎ-5 193
fi◊Ì, fiı ±Î‰Î ÁÎ‘ ¿˘¥ …B›Î±ı fi◊Ì fiı ±Î‰˘ Ωı√ ‹ËÎÿ·˝¤ »ı, ‹ÎÀı
Á‹…HÎ fi Ë˘› ÷˘ ’Ò…‰ÎfiÎ flËÌ Ω› fiı ⁄ÌΩ ’ÒΩ›. fiı ¤√‰Îfifi_ ‹Ò‚
≠Ï÷‹Î fiı ÷Ì◊˝ »ı fiı B≤ËV◊fi_ ‹Ò‚ »˘¿flÎ_ »ı.1 (135)
‹˘ÀÎ¥ ÷˘ ‹ËÎflÎ…fiı ’vÊ˘kÎ‹ ΩHÎı fiı ±ÎiÎÎ ’Î‚ı ÷ıfiÌ »ı. ≠√À
Ë˘› I›Îflı Á‰ı˝ ±ÎiÎÎ ’Î‚ı ’HÎ »ıÀı √›Î ’»Ì ’»‰ÎÕı◊Ì ±ÎiÎÎ ⁄flÎ⁄fl
’Î‚ı ÷ı ¬flÎ. (136)
·Î¬ ‹HÎ ·˘œÎfiÌ ·˘œÌ ‘√Î‰Ì Ë˘› ÷ı μ’fl Á˘ CÎÕÎ ’ÎHÎÌ flıÕuı
ÀÎœÌ ’Õı fiÏË. ±ı ÷˘ √_√ÎfiÎ ‘flÎ‹Î_ fiÎ¬ı ÷˘ ÀÎœÌ ◊Î›. ÷ı‹ ±Î Á‹Î√‹
‘flÎ …ı‰˘ »ı fiı ËÎ·‹Î_ ¿S›ÎHÎ ◊Î› »ı ÷ı …ı‹ «Îfl ‹ÏËfiÎfi˘ ‰flÁÎÿ
‰flV›˘ Ë˘› ÷ı‹Î_ ·˘œÌ ‘√ı·Ì flËı fiÏË ÷ı‰_ ¿S›ÎHÎ ◊Î› »ı. (137)
±Ï¤Ïfi‰ıÂ ◊Î› ÷ıfiı ‰ıÿ ¿Ëı, √v ¿Ëı ÷˘’HÎ ‹Îfiı fiÏË fiı
’_«Ï‰Ê›fi˘ ±Ï¤Ïfi‰ıÂ2 ÷˘ √vw’ √˘Ï‰_ÿ ≠√À ÁÎZÎÎI¿Îfl ‹Y›ı◊Ì …
À‚Ì Ω› »ı; Ëÿ ‹Ò¿Ìfiı Ï‰Ëÿ …ı ±ZÎfl‘Î‹ ÷ıfiı ’Î‹Ì flèÎÎ »ı; ‹ÎÀı ±Î
±‰Áfl‹Î_ ¿Áfl flËıÂı ÷ıfiı ’V÷Î‰˘ ◊ÎÂı fiı ’»Ì ÁÎ_¤‚fiÎfl ËÂı ÷˘
¿ËıfiÎfl fiÏË ‹‚ı, ‹ÎÀı œ˘·-¤Ò_√‚Î_ ‰√ÎÕÌfiı fifl¿ı Ω‰_ fiÏË. (138)
iÎÎfi ¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_ »¿Ì Ω‰_ fiÏË fiı B·ÎÏfi ’HÎ ’Î‹‰Ì fiÏË.
Á‹Ωı »˘ ±ı‹ Á‹…‰_ ’HÎ ⁄ÎflHÎı ‹˘ÀÎ¥ ¿Ëı‰Ì fiÏË. ¿èÎı ‹˘ÀÎ¥ ◊÷Ì
fi◊Ì fiı »ı ÷ı Ω÷Ì flËı‰ÎfiÌ fi◊Ì. fiı ‹ËÎflÎ…fiı ¤√‰Îfi ¿Ëı÷Î ÷ıfiÎ
μ’fl flÌÁ ¿fl÷Î fiı ‘Ìflı ‘Ìflı ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ’˘÷ÎfiÌ ‹˘ÀÎ¥ ·¬Ì ÿÌ‘Ì ÷ı‹
¿fl‰_ ’HÎ »¿Ì Ω‰_ fiÏË. fiı ‰«fi ‹Îfi‰_ ÷ı «Õ÷Ì ‰Î÷ Ë˘› ÷ı ‹Îfi‰Ì
’HÎ ∂÷fl÷_ ‰«fi ‹Îfi‰_ fiÏË. ÷ı μ’fl ÏfiI›Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ‹ËÎflÎ…fiÌ
ÁÎ◊ı ÁÎ÷ Ïÿ‰Á Á‘Ì Àyfl ·Ì‘Ì ÷ı ‰Î÷ ¿flÌ. ‹ÎÀı ‹ËÎflÎ…fiÎ ŒıflT›Î
’HÎ fi Œ›Î˝. ±ı‰˘ Ïfiç› ¿fl‰˘. fiı ±Î’HÎÌ ‰Î÷ ÁÎ«Ì »ı ’HÎ ±Î’HÎÌ
μI¿ÚWÀ÷Î ¬‹Ì Â¿ı fiÏË ÷ı◊Ì μ’ÎÏ‘ ¿flı. ‹ÎÀı ⁄Î›˝ ‰Î÷ ¿flÂ˘ fiÏË fiı
1. ±WÀ ≠¿ÎflfiÌ ≠Ï÷‹Î fiı ÷Ì◊˝ (V◊Î‰fl ±fiı …_√‹) ±ı ¤√‰Îfi‹Î_ ±ÎV◊Î
À¿Î‰Ì flÎ¬ı »ı. ±Î„V÷¿ ’fl_’flÎ …‚‰Î¥ flËı »ı. ±ıÀ·ı ±ı ¤√‰Îfifi_ ‹Ò‚ »ı.
fiı ’hÎ Ë˘› ÷˘ B≤ËV◊Îl‹fiÌ ‰_Â’fl_’flÎ …‚‰Î¥ flËı »ı; ±ıÀ·ı B≤ËV◊fi_ ‹Ò‚
»˘¿flÎ »ı.
2. ÷L‹›÷Î, ‹ÎL›÷Î ±_√ıfi˘ ºœ Ïfiç›.
194 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
÷‹ı Á‹Ωı »˘ ÷ı‹ Á‹…Ωı ’HÎ »¿Ì ΩÂ˘ ÷˘ Ïÿfi ∂ÃÂı fiı ÿ—¬
±Î‰Âı; fiı ±‹ı ±ı‹ ‰I›Î˝ …ı, ¿˘¥fiÎ ¿Y›Î‹Î_ ±ÎT›Î fiÏË. ‹ÎÀı ÷‹Îflı
±ı‹ ‰÷˝‰_ fiı ¿÷Î˝ ¤√‰Îfifiı ΩHÎ‰Î. (139)
¤√‰Îfi ¤…÷Î_ ·˘¿fi_ ÿ—¬ ±Î‰ı fiı ÿıÂ¿Î‚fi_ ÿ—¬ ±Î‰ı ’HÎ
’Î»\_ ’Õ‰_ fiËŸ, ‘Ìfl… flÎ¬‰Ì, ‘Ìflı ‘Ìflı ⁄‘Î_ À‚Ì Ω› ’HÎ ’Î»˘ ’√
¤fl‰˘ fiËŸ. I›Î_ ºWÀÎ_÷ ÿÌ‘_ …ı, ≠zQfi ›©‹Î_◊Ì ’Î»Î ËÃuÎ fiËŸ. ’»Ì
¤√‰Îfiı Â_¬ ‰√ÎÕu˘ ÷ı◊Ì Á‰ı˝ fiÎÂ ’Î‹Ì √›Î.1 ÷ı‹ Â_¬fiı Ãı¿ÎHÎı ±Î
ÁÎ‘fiÌ ‰Î÷_ »ı ÷ı◊Ì Á‰ı˝ fiÎÂ ’Î‹Âı ‹ÎÀı ‘Ìfl… flÎ¬‰Ì, ’Î»\_ ’Õ‰_
fiËŸ. ÷ı μ’fl ÁIÁ_√Ìfiı ÁIÁ_√ ¿fl÷Î_ CÎHÎÌ¿ μ’ÎÏ‘ ±Î‰ı·Ì ÷ıfiÌ ‰Î÷˘
¿flÌ ÷◊Î ‹Ò¬˝fiÌ Á‹…HÎ …ı flÎΩfiı «Î¿flı Á¤Î‹Î_ ⁄ÎÏÀ›_ ±Î’Ì ÷ıfiÌ
‰Î÷ ¿flÌ. (140)
‰«fiÎQ≤÷fi˘ ’fl◊Îfl˘ ‰_«Î‰Ì ‰Î÷ ¿flÌ …ı, «Îfl ‰Ê˝ Á‘Ì ‹ËÎflÎ…ı
¿Î_¥ …HÎÎT›_ fiËŸ fiı ‰Î÷˘ ¿flÌ ÷ı◊Ì ⁄‘Î ÿıÂ‹Î_◊Ì CÎHÎÎ_ ‹ÎHÎÁ ‹ÒÏ÷˝‹Î_
÷HÎÎ¥ √›Î_. ÷ıfiı Ωı¥fiı Á‰ı˝ ·˘¿˘fiÎ_ ‹fi Á_Â›‰÷˚ ◊¥ √›Î_. ’»Ì ±ˆr›˝
…HÎÎT›ÎfiÌ ≠Î◊˝fiÎ ¿fl‰Î◊Ì …^fiÎ√œ‹Î_ CÎHÎÎ ‹ÎHÎÁfiı Á‹ÎÏ‘ ¿flÎ‰Ì ÷ı◊Ì
√Î_ÕÎ ◊¥ √›Î fiı Á˙fiı ’˘÷’˘÷ÎfiÎ ≥WÀÿı‰fiÎ_ ÿÂ˝fi ‹ËÎflÎ…ı ¿flÎT›Î_ fiı
±Î…fiÎ ÁÎ‘ ⁄ÌΩ ±‰÷Îfl …ı‰Î »ı ‹ÎÀı ⁄ÌΩ ÁÎ‘ fiı ±Î ÁÎ‘ ÷◊Î
⁄ÌΩ √v fiı ±Î √vfiÌ flÌ÷ ÷’ÎÁ‰Ì. (141)
ËÏflÂ_¿fl¤Î¥±ı ’Ò»u_ …ı, ‰Õ‰Îfi‚ ±„Bfi …ı‰Î ÁÎ‘ ¿ı‹ Á‹…‰Î ?
I›Îflı V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ …ı, ÁIÁ_Ï√∞‰fi‹Î_ ÷ıfiÎ_ ·ZÎHÎ ¿èÎÎ_ »ı …ı, ’W’ËÎflÎ›
Á’Î˝› –2 ±ı‰_ ‰÷ı˝, ÷◊Î ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝fiı ±¬_Õ ‘Îflı ÷◊Î ÁIÁ_√ ÂOÿfi˘
±fl◊ ¿›˘˝ »ı ÷ı‰Î_ ·ZÎHÎ Ë˘›, ÷◊Î CÎHÎÎ¿ ∞‰fiı ¤√‰Îfi ¤Ω‰ı fiı ’˘÷ı
1. flÎ…ÁÒ› ›iÎ ‰¬÷ı lÌ¿ÚWHÎ ¤√‰Îfiı ÏÂÂ’Î·fi˘ ‰‘ ¿›˘˝ ÷ıfi_ ‰ıfl ‰Î‚‰Î
ÁÎS‰ı ‹˘ÀÌ ÁıfiÎ ÁÎ◊ı ¶Îfl¿Î ’fl «œÎ¥ ¿flÌ. ›©fiÌ Ï‰¿flÎ‚÷Î Ωı¥ ›Îÿ‰-
ÁıfiÎ √¤flÎ¥ √¥. ≠zQfi ÁıfiÎ’Ï÷ Ë÷˘. Á˙fiı ±ÎÿıÂ ±ÎM›˘ ¿ı ¿˘¥ ’Î»\_
ËÃı fiËŸ. fiı Á˙ {{ÒQ›Î. ’»Ì lÌ¿ÚWHÎ ¤√‰Îfiı Â_¬fiÎÿ ¿›˘˝ ÷ı◊Ì ÂhÎ
ÁˆL›‹Î_ ¤_√ÎHÎ ’Õu_ fiı ≠zQfifiÌ ∞÷ ◊¥.
2. ‹Ò‚ ÂOÿ “Á’Î˝›L÷ı ’W’ËÎflÎ” ±ı‰˘ »ı. (ÁIÁ_Ï√∞‰fi — 1/36/70). ±◊˝ —
¤√‰ÎfifiÎ ÁÎ«Î ¤@÷ - Á_÷fiı ‹‚›Î√fl «_ÿfifi˘ ·ı’ {ıflfiÎ ¿Îÿ‰fiÎ ·ı’
…ı‰˘ ·Î√ı »ı. e·fiÎ ËÎfl ÷ıfiı Á’˝ …ı‰Î ·Î√ı »ı. ±·_¿Îfl˘ ÿÒÊHÎw’ …HÎÎ› »ı.
≠¿flHÎ-5 195
Â© flËı, ·√Îfl ±ÎiÎÎ ·˘’ı fiËŸ ±ı‰Î Ë˘›. fiı ¿˘¥ ÷˘ CÎHÎÎfiı ¤√‰Îfi
¤Ω‰ı ±ı‰Î ¤√‰ÎfifiÎ ⁄‚◊Ì ◊›Î Ë˘› fiı ’˘÷ı Ω÷Î flËı ±ı‰Î Ë˘›, ÷ı
√˘’Î‚ V‰Î‹Ìfiı ÁIÁ_√ ¿flÎT›˘ ÷ı √v ’HÎ Ω÷Î flèÎÎ; ‹ÎÀı ±ı‹ ‹˘ÀÎ¥
Á‹…‰Ì fiËŸ. ±ı ÷˘ ‰Ëı‰ÎÏfl¿ ‹˘ÀÎ¥ »ı. ’HÎ ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ‹˘ÀÎ¥ ¿ËÌ
»ı …ı, ¤√‰Îfifi˘ Ïfiç› Ë˘› fiı ±ÎiÎÎ ’Î‚ı ±ı ‹˘ÀÎ »ı; fiı ‰Õ‰Îfi‚
±„Bfi …ı‰Î fi Ë˘› ÷˘ ±ÎÀ·Î ⁄‘Î ‹ÎHÎÁfiı ÁIÁ_√ ¿flÎ‰ı fiı ’˘÷ı Ïfi·ı˝’
¿ı‹ flËı ? ‹ÎÀı ±Î’HÎı ‹fiÎ› ±ı ¿Î_¥ ‹˘ÀÎ fiËŸ. ‹ËÎflÎ…fiÌ ±ÎiÎÎ
≠‹ÎHÎı ‹˘ÀÎ¥ Á‹…‰Ì. ÷ı «Îfl ≠¿ÎflfiÎ ≠ë‹Î_ ⁄ÌΩ±ı K›Îfifi_ ¿èÎ_ fiı
‹ËÎflÎ…ı ‰Î÷_ ¿fl‰Îfi_ ¿èÎ_. (142)
’‰˝÷¤Î¥fi_ fiÎ‹ √˛_◊‹Î_ @›Î_¥ ·A›_ fi◊Ì ’HÎ ±ı ÷˘ ±Ï÷Âı ‹˘ÀÎ
Ë÷Î. (143)
Á‰˝ ≠¿ÎflfiÌ ‰Î÷_ …ıfiÎ◊Ì Á‹Ω› ÷ıfiı Á‰ı˝◊Ì ‹˘ÀÎ Á‹…‰Î. fiı
⁄‘Î ÁIÁ_√‹Î_ ∞‰ fi ΩıÕÎ› ’HÎ ⁄ı …HÎ ÁÎ◊ı ÷˘ ∞‰ …ÕÌ ÿı‰˘ fiı ÷ı
Ï‰fiÎ ⁄ÌΩ‹Î_ ‹Î· fi ΩHÎı ÷ı ∞‰ …Õu˘ ¿Ëı‰Î› fiı ⁄ÌΩfi˘ ÿıËı ¿flÌfiı
÷˘ Á_√ Ë˘›. (144)
‹ËÎflÎ…ı ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ’˘÷Îfi_ ‰÷˝fi ¿èÎ_ ÷ı ÷˘ ’˘÷ÎfiÎ ‹@÷fi_ …
¿èÎ_ »ı ±ı‹ Á‹…‰_, fiı ’vÊ˘kÎ‹ ÷◊Î ‘Î‹w’ ±ZÎfl ±ı ⁄ıfiı ÷˘ ÷ı◊Ì
’fl Á‹…‰Î fiı ÷ı‹fiı Ï‰Êı ÷˘ ¿Î_¥ Á‹…‰_ fiËŸ. (145)
’˘÷ÎfiÌ ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “±‹ı Á_‰÷ 1859fiÌ ÁÎ·‹Î_ ¤Îÿfl‰Î
‹ÎÁ‹Î_ ≠◊‹ ‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿÂ˝fi ¿›ÎÙ fiı ‹ËÎflÎ…ı ±‹ÎflÎ ÁÎ‹_ Ωı›_ fiı
±‹ı ‹ËÎflÎ…fiÎ ÁÎ‹_ Ωı›_ ±ıÀ·Î‹Î_ Ïfiç› ◊¥ √›˘, ’HÎ ¿˘¥ flÌ÷ı
‹ËÎflÎ…ı ÁL‹Îfi ±ÎM›_ fi◊Ì.” (146)
‘‹˝V‰w’Îfi_ÿ ⁄˛õ«ÎflÌfiÎ ∞‰‹Î_◊Ì fiËŸ ‰À·‰Îfi˘ Á_Â› À‚ı …
1
fiËŸ. I›Îflı ËÏflÂ_¿fl¤Î¥±ı ’Ò»u_ …ı, ±ÎI‹ÏfiWÃÎ Ë˘› ÷˘’HÎ ±ı‹ flËı÷_
ËÂı ? V‰Î‹Ì±ı μkÎfl ¿›˘˝ …ı, “±ÎI‹ÏfiWÃÎ‹Î_ fi flËı. ¿Áfl Ë˘› ÷˘ flËı fiı
1. ‹ËÎflÎ… ¿Ëı÷Î ¿ı ‘‹˝V‰w’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ‘‹˝fi˘ ±‰÷Îfl »ı. ‰HÎÎ˝l‹fi˘ ‘‹˝
÷ı±˘ «V÷’HÎı ’Î‚÷Î. ÂÏ© ¿flÌ Ë˘› ÷˘’HÎ ±ÂÏ©fi˘ ¤ÎÁ Á÷÷ flèÎÎ
¿fl÷˘. ±ıÀ·ı V‰Î‹Ì ‘‹˝’Î·fi ÁÎ◊ı ±ÎI‹ÏfiWÃÎfiÌ ‹ËkÎÎ ÿÂÎ˝‰‰Î ÷ı‹fi_
ºWÀÎ_÷ ±Î’ı »ı.
196 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
±ÎI‹ÏfiWÃÎ Ë˘› ’HÎ ‹›ÎflÎ‹ ¤|fiÌ ’ıÃı ’Ò‰˝fiÎ ∑ÏÊ’HÎÎfiÎ ’ÎÂ1 À‚ı
fiËŸ. ÷ı μ’fl ÿ›˘˝‘fi ÷◊Î ›Ï‘„WÃflfiı ∞‰‹Î_ ’ÎÂ Ë÷Î2 ÷ıfiÌ ‰Î÷ ¿flÌ.”
(147)
μ’ÎÁfiÎ fiı ±ÎiÎÎ ⁄ı flÎ¬‰Î_. ÷ı μ’ÎÁfiÎ‹Î_ ÷◊Î K›Îfi‹Î_ Ïfiç›
»ı fiı ±ÎiÎÎ‹Î_ ⁄˛õw’ ‹Îfi‰_ ±ıÀ·ı ‹Ò‚ ±iÎÎfi …ı ¿ÎflHÎ ÿıË ÷ıfi˘ fiÎÂ
◊Î› »ı. ±Î‹ Á‹Ω‰Ìfiı ‰Î÷_ ¿fl‰Ì ÷ı ÷˘ ÁI›√‹Î_ ’HÎ ¿˘¥±ı ¿›Ù
fi◊Ì. (148)
ËÏflÂ_¿fl¤Î¥±ı ’Ò»u_ …ı, iÎÎfiı ¿flÌfiı Ïfi·ı˝’ flËı‰Î› »ı ¿ı Ï‰Ê›
fi ¤˘√‰ı ÷ıHÎı ¿flÌfiı Ïfi·ı˝’ flËı‰Î› »ı ? V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “iÎÎfiı ¿flÌfiı
Ïfi·ı˝’ flËı‰Î› »ı. ’HÎ ‹fi, ≥„Lƒ›_ fiı ÿıË ±ı hÎHÎ ≠¿Îflı ’Ï÷‰˛÷Î’HÎ_
Ω› »ı, ÷ı ⁄ı ≠¿Îflı ÷˘ ±Î’HÎÎ◊Ì ’‚ı ÷ı‹ fi◊Ì ’HÎ ÿıËı ¿flÌfiı ’Î‚‰_
±ıÀ·ı hÎHÎı ≠¿Îflı ’Î‚Ì «Ò@›Î.” (149)
¿Î_¥ Ωı¥±ı fiËŸ ÷ıfiı ÿ—¬ fi ±Î‰ı. fiı Ωı¥±ı fiı Ïfi‹Î˝fiÌ’HÎ_ flËı
÷˘ ÿ—¬ fi ±Î‰ı. fiı Á_V≤Ï÷fi_ ÷◊Î ¤˘‚’fi_ ±ı ⁄ı ≠¿Îflfi_ ÿ—¬ ±Î‰ı
»ı. (150)
±ÎiÎÎ‹Î_ flËı fiı »ıÀı »ı ÷˘’HÎ ±‹ÎflÎ œ˘Ï·›ÎfiÌ ’ÎÁı »ı fiı ±ÎiÎÎ
fi◊Ì ’Î‚÷˘ ÷ı ’ÎÁı »ı ÷˘’HÎ »ıÀ˘ »ı. fiı √‹ı ÷ı‰˘ iÎÎfiÌ ËÂı, Ëı÷‰Î‚˘
ËÂı fiı ‹˘Àıfl˘ ËÂı ’HÎ ±ÎiÎÎ ·˘’ı ÷˘ ÁIÁ_√‹Î_ fi flËı‰Î›. I›Î_ ºWÀÎ_÷
ÿÌ‘_ …ı, ’÷_√ μÕÎÕ‰Î◊Ì »ıÀ˘ √›˘ »ı ’HÎ ÿ˘flÌ ËÎ◊‹Î_ »ı ÷˘ Á‹Ì’‹Î_
… »ı. ÷ı‹ ±ÎiÎÎw’Ì ÿ˘flÌ ËÎ◊‹Î_ »ı ÷˘ ‹ËÎflÎ…fiÌ ’ÎÁı … »ı. (151)
‹K›fi_ ’Î_«‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ÷◊Î ‰fl÷Î·fi_ ÷ıfl‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ì
‰Î÷ ¿flÌ …ı, ≥„Lƒ›_-±_÷—¿flHÎ xÿÎ¿ÎÂ‹Î_ flÎ¬‰Î_ ±ıÀ·ı ¤√‰Îfi‹Î_ T≤ÏkÎ
flËÌ, fiı ÿıË ’›Ù÷ ÿı¬Î› fiËŸ ’HÎ ÁÎ‘fi ¬˘À<_ ’Õı fiËŸ. ÿıË ‹Ò¿÷Î_ …
ÿı¬Î¥ ±Î‰ı. (152)
1. …\±˘ — V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷ 4/80fiÌ ’ÎÿÀÌ’.
2. ÿ›˘˝‘fifiı ±‘‹˝fi˘ ’ÎÂ Ë÷˘, ÷ı lÌ¿ÚWHÎfiÌ ‘‹˝fiÌ ‰Î÷ ’HÎ ‹ÎL›˘ fiËŸ.
›Ï‘„WÃflfiı ‘‹˝fi˘ ’ÎÂ Ë÷˘ ÷˘ ÷ı±˘ ›©‹Î_ “fifl˘ ‰Î ¿<_…fl˘ ‰Î” …ıÀ·_ ±‘˝-
ÁI› ⁄˘S›Î fiı ’»Ì B·ÎÏfi ’ÎQ›Î. ¬ÿ lÌ¿ÚWHÎ ¤√‰Îfiı Á‹ΩT›Î »÷Î_
±…\˝fi …ı‰Î Ïfi—Á_Â›Ì ◊›Î fiËŸ.
≠¿flHÎ-5 197
‹fi∞¤Î¥±ı ’Ò»u_ …ı, ¤√‰Îfifiı ÿı¬‰Î ±ı ±Ï‘¿ »ı ¿ı iÎÎfiı

¿flÌfiı „V◊Ï÷ ¿fl‰Ì ÷ı ±Ï‘¿ »ı ? V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ …ı, “ÿı¬‰Î ¿fl÷Î_ iÎÎfiı
¿flÌfiı „V◊Ï÷ ¿fl‰Ì ÷ı ±Ï‘¿ »ı.” ÷ı μ’fl ’‰˝÷¤Î¥, ¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì,
‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ‰√ıflı iÎÎfifiÌ „V◊Ï÷‰Î‚ÎfiÌ ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “±ı‹fiı Á‹ÎÏ‘
fiË˘÷Ì fiı ÿı¬÷Î ’HÎ fiËŸ fiı ’‰˝÷¤Î¥ ËÎ· ±Î’HÎı Á‹∞±ı »Ì±ı ÷ı‹
Á‹…÷Î. ‹ÎÀı ’˘÷Îfiı ⁄˛õw’ ‹Îfi‰_ fiı ‹ÎflÎ‹Î_ ¤√‰Îfi flèÎÎ … »ı ±ı‹
‹Îfi‰_. ±ı iÎÎfifiÌ „V◊Ï÷ »ı ÷ı ±Ï‘¿ »ı. ÷ı‹Î_ Ï‰Cfi fi◊Ì.” ÷ı μ’fl
Á„E«ÿÎfi_ÿ V‰Î‹Ì ‰√ıflı Á‹ÎÏ‘fiÌ „V◊Ï÷‰Î‚Î ÿı¬÷Î Ë÷Î ÷ıfiı ’HÎ ÿ—¬
±ÎT›Î_,1 ÷ıfiÌ ‰Î÷ ¿flÌ. ‹ÎÀı ’˘÷ÎfiÌ Á‹…HÎ ¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ’ıÃı
»’ÎÕ‰ÎfiÌ ‰Î÷ ¿flÌ fiı ≠ı‹Ì ◊Î‰_ fiËŸ ±ı‹ ¿èÎ_. (153)
±Î‰Ì ‰Î÷_ @›Î_¥ ◊Î÷Ì fi◊Ì. ‹ÎÀı Ï‰Ê› ¬˘ÀÎ ◊¥ flèÎÎ »ı fiı
‰ÎÁfiÎ …ı‰_ …HÎÎ› »ı ÷ı ÷˘ ÿıË‘ÎflÌfiı Ë˘›. ÷ı μ’fl ÁÿÎÏÂ‰fiÌ Ë‰ı·Ì
⁄Y›Îfi_ ºWÀÎ_÷ ÿÌ‘_ fiı ¤Î¥ V‰Î‹Ìfiı ÏfiWÃÎ Á‹Ω‰Ì,2 ÷ı ‰Î÷ ¿flÌ. (154)
‘‹˝ ÁIÁ_√‹Î_ flÎ¬ı, fiı ‰ˆflÎB›ı ¿flÌfiı fiÎÂ‰_÷’HÎ_ ÿı¬Î› ±ıÀ·ı
⁄_‘Î› fiËŸ, fiı iÎÎfi …ı ±ÎI‹ÏfiWÃÎ ÷ıHÎı ¿flÌfiı ÿıËfiÎ Á¬ÿ—¬‹Î_ fi
·ı‰Î› ’HÎ ‹˘ZÎ ÷˘ μ’ÎÁfiÎ±ı ¿flÌfiı ◊Î› »ı. (155)
1. Á„E«ÿÎfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ‹ËÎflÎ… Ï‰Êı ±Ï÷Â› ≠ı‹ Ë÷˘. V‰‘Î‹ …÷Ì ‰ı‚Î
‹ËÎflÎ…ı Á˙fiı ¿Ëı·_ ¿ı ¿˘¥ ÿıËfi˘ ’Î÷ fi ¿flı. ’HÎ Á„E«ÿÎfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷˘
‹ËÎflÎ… ’Ëı·Î ±ZÎfl‘Î‹‹Î_ ’Ë˘ÓE›Î. ‹ËÎflÎ…ı ÷ı‹fiı ’ıÁ‰Î … fi ÿÌ‘Î.
’Î»Î ÿıË‹Î_ ‹˘¿S›Î. V‰Î‹Ì ¿Ëı »ı — ≠ı‹ ¿fl÷Î_ ’HÎ iÎÎfifiÌ „V◊Ï÷ ±Ï‘¿ »ı.
iÎÎfiÌfiı ¤√‰Îfifi_ ÁÎ‹ÌM› ±¬_Õ flËı »ı.
2. flÎ‹Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ ÏÂW› ¿Ëı‰Î÷Î ±Î ¤Î¥ ±ÎI‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı lÌ∞-
‹ËÎflÎ…fiı Ï‰Êı Á‰˘˝’flÌ ¤Î‰ ◊÷˘ fiË˘÷˘. ÷ı±˘ 116 ‰Ê˝fiÌ ‰›fiÎ T≤©
◊›Î. √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷ı‹fiÌ ’ÎÁı ±ÏHÎ›Î‚Ì √Î‹ı ’‘Î›Î˝ fiı ±ÎÀ·˘
·Î_⁄˘ Á‹› ÿıË‹Î_ flÎ¬‰Î ⁄ÿ· ‹ËÎflÎ…fi˘ Ëı÷ Á‹ΩT›˘ ¿ı “¿Áfl ÀÎY›Î
‰√fl ‹ËÎflÎ… ±ZÎfl‘Î‹‹Î_ fiËŸ ·¥ Ω›.” ‰‚Ì, ‹ËÎflÎ…fiÎ … ¿Ëı·Î
≠Á_√˘ ›Îÿ ¿flÎ‰Ì Á‹ΩT›_ ¿ı “‹ËÎflÎ… ⁄‘Î ±‰÷Îfl˘◊Ì lıWÃ ±‰÷ÎflÌ »ı.”
÷ı‹fiı Á‰˘˝’flÌ’HÎÎfiÌ ÏfiWÃÎ ◊¥ fiı ±_÷fl‹Î_ Á¬ Á¬ ‰÷Î˝‰Î ·ÎB›_. ÷ı±˘
√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ’˘÷ÎfiÎ ’kÎflfiÌ ≠ÁÎÿÌ ±Î’÷Î; ’HÎ ‹ÏË‹Î Á‹Ω÷Î_
÷ı‹HÎı Ïfi‹Î˝fiÌ ◊¥ V‰Î‹ÌfiÎ ’kÎflfiÌ ≠ÁÎÿÌ ÁÎ‹ı◊Ì ·Ì‘Ì.
198 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
±_÷—¿flHÎ Âı¬«S·ÌfiÎ ¬˘flÕÎ …ı‰_ fi flÎ¬‰_,1 ±ı¿ ¤√‰Îfiw’Ì

… ◊Î_¤·˘ flÎ¬‰˘, ’HÎ CÎHÎÎ Àı¿Î flÎ¬‰Î fiËŸ. fiı ¿S›ÎHÎfiı ±◊ı˝ ±ÎÂfl˘
fiı Ëı÷ ⁄ı … »ı. fiı ±ÎiÎÎ ÷◊Î Ïfi›‹ ’Î‚ı »ı ÷ı … ±ÎI‹ÏfiWÃ »ı fiı
Ïfi›‹ fi◊Ì ’Î‚÷˘ ÷ıfiı ±ÎI‹ÏfiWÃ Á‹…‰˘ fiËŸ. (156)
±ÎI‹ÎfiÎ iÎÎfiı ¿flÌfiı ¿ˆ‰S›Î◊a ◊›˘ ËÂı ÷˘’HÎ E›÷¤Î‰fiı ’Î‹ı.
’HÎ …ıfiı ±ı‹ Ë˘› …ı, Ë_ ≠√À ¤√‰Îfifi˘ »\_ fiı ¤√‰Îfi ‹ÎflÎ »ı ±ı‰˘
ºœÎ‰ ◊›˘ ÷ıfiı ¿˘¥fiÌ ⁄Ì¿ flËı÷Ì fi◊Ì. ¿Î‚, ¿‹˝, ‹Î›Î, ÿı‰∑HÎ,
Ï’ÏhÎ∑HÎ, ‹fiW›∑HÎ2 ±ı Á‰ı˝◊Ì ‹¿Î¥fiı ¤√‰Îfifiı ’Î‹Ì flèÎ˘ »ı. ±Î
·˘¿fi_ Á¬ÿ—¬ ⁄ı› Ï‹J›Î »ı, ÷ı T›‰ËÎfl »ı ÷ı ÿ—¬Á¬ ÷˘ ±Î‰ı ’HÎ
fl˘À·Î fi ‹‚ı ÷ı ÿÎ”Õı ±‹fiı ’Ò»‰_. …ıfiı fl˘À·Î Ωı¥÷Î Ë˘› ÷ıHÎı ÿÂ‹˘
¤Î√ ¿Îœ‰˘. (157)
⁄ı ‰flÁ ‰√fl ‰flÁÎÿı ÿÎHÎÎ ’ÒflÎ ¿›Î˝ fiı ‹ıCÎ ‰flÁı ±ı‹ fi◊Ì ’HÎ
ÁIÁ_√Ìfiı ±◊ı˝ ‰flÁÎ‰Ì±ı »Ì±ı. (158)
±Î Á‰ı˝±ı ¤√‰Îfi ¤…‰Î ÁÎv … ÿıË ‘›Î˝ »ı fiı ⁄‘Î› …^fiÎ »ı;
’HÎ fi‰˘ ¿˘¥ fi◊Ì ±ıÀ·ı ±Î_ËŸ ±‰Î› »ı; fiı ¤√‰Îfi‹Î_ fiı ÁÎ‘‹Î_
T≤ÏkÎ fi ÷HÎÎ› fiı VhÎÌ‹Î_ ÷HÎÎ› ÷ı ÷˘ ¤√‰ÎfifiÌ ‹Î›Îfi_ ⁄‚ »ı; ⁄Ì…\_
1. ±ı¿ Âı¬«S·Ì CÎÌfi˘ CÎÎÕ‰˘ ‹Î◊ı ‹Ò¿Ì ±ı¿ √Î‹◊Ì ⁄Ì…ı √Î‹ …÷˘ Ë÷˘. flV÷ı
«Î·÷Î_ ÷ıHÎı “wÏ’›˘ ‹Ëıfi÷ÎHÎ_ ‹‚Âı” ±ı Ï‰«Îfl‹Î_ ⁄¿flÌ ¬flÌÿ‰Î◊Ì ‹Î_ÕÌ
’flHÎ‰Î Á‘ÌfiÎ ‹fiÁÒ⁄Î ¿›Î˝. »ı‰Àı ’˘÷ı ±ı¿ ÂıÃ ⁄fiÌ ÿ¿Îfiı ⁄ıÃ˘ ËÂı fiı
¬Ò⁄ CÎflÎ¿Ì ËÂı I›Îflı »˘¿fl˘ …‹‰Î ⁄˘·Î‰‰Î ±Î‰Âı, ±ı ‰¬÷ı ’˘÷ı ‹Î◊_
‘HÎÎ‰Ì fiÎ ’ÎÕÂı. ±Î‹, Ï‰«Îfl‹Î_ ‹Î◊_ ‘HÎÎT›_ fiı CÎÌfi˘ CÎÎÕ‰˘ »^ÀÌ √›˘ fiı
fiÌ«ı ’ÕÌ eÀÌ √›˘.
±Î‹, ÷ıHÎı CÎÎÕ‰Î‹Î_◊Ì CÎfl (¬˘flÕ<_) Á‘ÌfiÎ Á_¿S’ ¿›Î˝ …ı Ï‹J›Î Ë÷Î. ‹ÎÀı
±_÷—¿flHÎ‹Î_ ±Î‰Î ¬˘ÀÎ Ï‰«Îfl˘ - ±Î‘Îfl˘ ‹Ò¿Ì ¤√‰Îfifiı … flÎ¬‰Î.
2. ÏË_ÿ ‘‹˝ÂÎVhÎ‹Î_ ÿı‰∑HÎ, ∑ÏÊ∑HÎ fiı Ï’I≤∑HÎ - hÎHÎ ‹A› √HÎÎT›Î_ »ı.
÷ıfiÎ ’ıÀÎ ∑HÎ‹Î_ ±Ï÷Ï◊∑HÎ, ‹fiW›∑HÎ ±fiı ¤Ò÷∑HÎ - ±ı‹ hÎHÎ √HÎÎT›Î_
»ı. ±Î ∑HÎ◊Ì ‹@÷ ◊‰Î ‹ÎÀı ‹fiW›ı ÂÎVhÎÏ‰ÏË÷ ’_«›iÎw’Ì ¿‹˝ ¿fl‰Î_ ’Õı
»ı. ›iÎ◊Ì ÿı‰, ‰ıÿfiÎ ¿ı ÂÎVhÎ˘fiÎ ±P›ÎÁ-’ÏflÂÌ·fi◊Ì ∑ÏÊ, ’hÎ˘I’ÏkÎ◊Ì
Ï’I≤, ÁI¿Îfl-Ï‰‰ı¿◊Ì ±Ï÷Ï◊, ≠ı‹ fiı Áÿ˚¤Î‰◊Ì ‹fiW› ±fiı ÿ›Î-¿vHÎÎ◊Ì
¤Ò÷ ≠ÎHÎÌ±˘ Á_÷˘ÊÎ› »ı. ¤√‰Îfi fiı Á_÷fi˘ ºœ ±Îl› ¿fl‰Î◊Ì ±Î ⁄‘Î_
∑HÎ ±Î’˘±Î’ ŒıÕÎ¥ Ω› »ı.
≠¿flHÎ-5 199
±ı‹Î_ ¿_¥ fi◊Ì. (159)

“Ë_ ¿<À<_⁄fi˘ fi◊Ì, ·˘¿fi˘ fi◊Ì, ÿıËfi˘ fi◊Ì, Ë_ ÷˘ ¤√‰Îfifi˘ »\_”
±ı‹ ‹Îfi‰_. fiı ±Î Á‹Î√‹ ¿›Î˝ Ï‰fiÎ ÷˘ √˘·˘¿‹Î_ …‰ÎÂı ’HÎ ‹ËÎflÎ…
’ÎÁı fiËŸ …‰Î›. (160)
¤…fi ¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_ ÿıË ÁÒ¥ Ω› fiı ≥„Lƒ›_ Ï‰flÎ‹ ’Î‹Ì Ω› fiı
Ω√Ì±ı I›Îflı ¤…fi ◊Î› »ı ±ı‹ ¬⁄fl ’Õı. (161)
·Î¬-¿fl˘Õu ¿ÌÏÕ›˘ fiÌ¿‚Ì Ë˘› ÷ı‹Î_ fiÎfiÌ-‹˘ÀÌ …HÎÎ÷Ì fi◊Ì,
÷ı‹ ‹ÎËÎIQ›◊Ì ‹˘ÀÌ ºÏWÀ ◊Î› »ı I›Îflı ÁÎfl˘-fiflÁ˘ Ï‰Ê› ºÏWÀ‹Î_
±Î‰÷˘ fi◊Ì fiı ÿıË‘ÎflÌ Ë˘› ÷ı ¤˘√‰ı ÷˘ ¬flÎ. (162)
ÁI›, ÏË÷ fiı Ï≠› ±ı‰_ ‰«fi ⁄˘·‰_ fiı μ’ıZÎÎflÏË÷ ⁄˘·‰_ ’HÎ
±Î√˛Ë◊Ì ‰«fi ¿Ëı‰_ fiËŸ. (163)
±Î¿<Ï÷-Ï«Ï÷-«Î’S›flÏË÷Î ÏfiW’Ïfl√˛ËÎ— –– ±ı «˘ÁÃ ·ZÎHÎı ›@÷ …ı
1
ÁÎ‘ ÷ıfiÌ ÁÎ◊ı ΩıÕÎ‰_ ±ıÀ·ı ±ı ±ı¿‹Î_ «˘ÁÃ ±Î‰Ì Ω›. ±Î’HÎfiı
{Î{_ Á‹Ω› fiËŸ. (164)
‹ËÎflÎ… ±Î‹ ⁄ıÁ÷Î. ±ÎÃı ‘Î‹ Ωı›Î_ ’HÎ ±Î‰Î ÁÎ‘ @›Î_¥ fi◊Ì
fiı ±ıfiÎ_ ÿÂ˝fifiı ¤√‰Îfi ’HÎ ≥E»ı »ı; fiı ±Î ÁÎ‘‹Î_ ÷˘ ¤√‰Îfi flèÎÎ
»ı. (165)
ÁIÁ_√ «Îfl ≠¿Îfl◊Ì »ı. ÷ı‹Î_ ≠◊‹ ≠¿Îfl ±ı »ı …ı, ’fl‹ÎI‹Îfi_
iÎÎfi, ±ÎI‹Îfi_ iÎÎfi ÷◊Î ÁÎ_A›Ï‰«Îflfi_ iÎÎfi; ±ı hÎHÎ iÎÎfifi˘ ÁIÁ_√ ÷˘
⁄Î¿ÌfiÎ hÎHÎı ≠¿Îfl◊Ì μkÎ‹ »ı fiı ⁄ÌΩı ≠¿Îfl ±ı »ı …ı, K›Îfi ÷◊Î
’Ï÷‰˛÷Î’HÎ_; fiı hÎÌΩı ±ÎiÎÎ ’Î‚‰Ì ÷ı, fiı «˘◊˘ ±ÎÂfl˘ …ı ÁÎ‘ ÁÎ◊ı
ΩıÕÎ‰_. ±Î »ıS·Î hÎHÎ ≠¿Îfl ≠◊‹ ≠¿ÎflfiÎ_ hÎHÎ iÎÎfi ÷ı◊Ì ∂÷fl÷Î_ »ı.
’»Ì fi◊ ’Àı·ı ’Ò»u_ …ı, “μ’ÎÁfiÎ ¿ı‹ Á‹…‰Ì ?” I›Îflı V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ …ı,
“μ’ÎÁfiÎ ÷˘ ÂÎVhÎ, ’˘÷Îfi˘ Ï‰«Îfl fiı ÁÎ‘ ±ı hÎHÎ◊Ì Á‹…‰Ì.” (166)
Á_√ ◊Î› ÷ıfiÎ √HÎ ±Î‰ı »ı; ‹ÎÀı ¤√‰Îfifi˘ ÷◊Î ÁÎ‘fi˘ Á_√ ÷˘
¿fl‰˘ fiı ⁄ÌΩfi˘ ÷˘ …ı‹ ¤Ì‹Áıfifiı K≤÷flÎWÀˇ ‹Y›Î Ë÷Î ÷ı‹ ¿fl‰˘;2 fiı
2. K≤÷flÎWÀˇı ’Î_Õ‰˘fiÎ Ï‰…› ’»Ì ’flÎø‹fiÎ ±Ï¤fi_ÿfi ±Î’‰Î ±fiı ¤ıÀ‰Î ‹ÎÀı
¤Ì‹fiı ⁄˘·ÎT›˘. lÌ¿ÚWHÎ ±Î ±_‘fi_ ¿’À ¿‚Ì √›Î fiı ·˘¬_Õfi_ ’Ò÷‚_ ➤
200 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
V‰Îÿ ‰√ıflı ±Ï÷‹Î_ ÿ—¬ »ı, ‹ÎÀı ±Ï÷ ◊Î‰Î ÿı‰_ fiËŸ. ±Ï÷ Á‰˝hÎ ‰…˝›ı÷˚.
(167)
¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ‰√ıflı ‹˘ÀÎ ÁÎ‘fiÎ …ıÀ·_ ±Î’HÎÎ‹Î_ ⁄‚ fiËŸ, ‹ÎÀı
‹˘ÀÎ ÁÎ‘ ÁÎ◊ı ‰Îÿ ‹Ò¿Ì ±Ï√›Îfl Ïfi›‹ ’Î‚‰Î ±ıÀ·ı ÷ı‹fiÎ …ıÀ·Î
⁄Ï‚›Î ◊‰ÎÂı. ±Î Á_√ ±ı‰˘ »ı fiı ±Î Á_√‹Î_ μ’ÎÁfiÎ, ‘‹˝ ‰√ıflı Á‰ı˝
»ı. ¿Î_¥ ⁄Î¿Ì fi◊Ì ÷ı μ’fl √œÕÎ ‹K› ≠¿flHÎfi_ hÎıÓÁÃ‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ⁄‚
’Î‹‰Îfi_ ‰_«ÎT›_. (168)
ÁÎ‘fi ‹fifiı ΩH›ı ¿flı »ı I›Î_ Á‘Ì ‹fifi_ flÎ… À‚÷_ fi◊Ì; ‹ÎÀı
¤√‰Îfi fiı ÁÎ‘ ¿Ëı ÷ı‹ ¿fl‰_. ±Ï√›Îfl Ïfi›‹‹Î_ flËı‰_, ±ı‹Î_ ‹Ò‚ fiÎÂ
’Î‹ı »ı ±ıÀ·ı Œ‚, e· ◊Î› fiËŸ fiı ⁄‚ı Ï…÷Î÷_ fi◊Ì ’HÎ ¿‚ı Ï…÷Î›
»ı; ÷ı μ’fl ÁÎfl_√’flfi_ ÁÎ÷‹_ ‰«fiÎQ≤÷ fiˆÏ‹ÊÎflH›fi_ ‰_«ÎT›_. (169)
±Î ÁÎ‘fiÎ Á_√◊Ì Á‰ı˝ ‹˘ÀÎ ◊Î› »ı fiı Ïfifl_÷fl ⁄ıÁÌfiı ¤…fi ¿flı
±ı‰˘ ¿˘¥ Ë˘› ÷˘ ÷ıfi˘ ‰ı”‰Îfl «·Î‰‰˘ ±‹ÎflÌ ¿˘À‹Î_ »ı. ±I›Îflı ÷˘
ÃÌ¿ »ı, ¤√‰Îfi »ı fiı ÁÎ‘ ’HÎ »ı. (170)
¤√‰Îfi ÷◊Î ÁÎ‘fiÎ ÂOÿ◊Ì ÿıË1 ⁄_‘Î› »ı, ÷ı ÿıËı ¿flÌfiı ¤√‰Îfi
¤Ω› »ı fiı ’˘÷ÎfiÌ Á‹…HÎ ‹Ò¿Ìfiı ¤√‰Îfi ÷◊Î ÁÎ‘fiÌ Á‹…HÎ ≠‹ÎHÎı
«Î·‰_. (171)
V‰w’ÏfiWÃÎ, iÎÎfiÏfiWÃÎ, ±ÎI‹ÏfiWÃÎ fiı ‘‹˝ÏfiWÃÎ ±ı «Îfl ÏfiWÃÎ‹Î_
V‰w’ÏfiWÃÎ ±ı¿ Ë˘› ÷˘ ⁄Î¿Ì hÎHÎı ÷ıfiÎ ’ıÀÎ‹Î_ ±Î‰Ì Ω›. (172)
±ZÎfl‘Î‹fi_ ±ı¿ ‹E»Ïfl›_ ‹Ò÷›Ù »ı ÷ı‹Î_ Á‰ı˝ ·˘¿ Á¬Ì »ı, ±ıÀ·ı
±ZÎflfi_ ‹E»Ïfl›_ …ı ‹Ò‚ ’vÊ ÷ıfiÌ ·CÎÂ_¿Î‹Î_ Á‰ı˝ ·˘¿ Á¬Ì »ı. (173)
‹@÷, ‹‹ZÎ, Ï‰Ê›Ì fiı ’Î‹fl ±ı «Îfl ≠¿ÎflfiÎ ¤@÷ »ı ÷ı‹Î_ ’Î‹fl
Ë˘› ÷ı ¿˘¥ ’ÿÎ◊˝fiı ±◊ı˝ ¤√‰Îfifiı ¤…ı fiı Ï‰Ê›Ì Ë˘› ÷ı ±Î ·˘¿fiÎ
Á¬fi˘ I›Î√ ¿flı fiı ⁄ÌΩ Á¬fiı ≥E»ı »ı fiı ‹‹ZÎ Ë˘› ÷ı ¿ˆ‰S›Î◊afiÎ
’Ëı·ı◊Ì ÷ˆ›Îfl ¿flÎ‰Ì ¤Ì‹ ÁÎ◊ı ‹˘¿S›_ fiı ÷ıfiı ¿èÎ_ ¿ı “¿Î¿Î ¤ıÀ‰Îfi_ ¿Ëı
I›Îflı ±Î ’Ò÷‚_ ÷ı‹fiÌ ±Î√‚ ‘flÌ ÿı‰_.” ÷ı±˘ ¤ıÀuÎ fiı ’Ò÷‚ÎfiÎ «Òflı«ÒflÎ ¿flÌ
fiÎA›Î. ¤ıÀ‰Îfi_ ÏfiÏ‹kÎ …ı‹ …\ÿ_ Ë˘¥ Â¿ı »ı, ÷ı‹ ¤√‰Îfi fiı ÁÎ‘ ÏÁ‰Î›
⁄ÌΩfi˘ Á_√ ±Î flÌ÷ı Ïfi·ı˝’’HÎı ¿fl‰˘.
1. fiÎÿV≤ÏWÀfi˘ ⁄˛õ‹› ÿıË.
≠¿flHÎ-5 201
Á¬fiı1 ≥E»ı »ı fiı ‹@÷ Ë˘› ÷ı ±ı¿ ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝fiı … ≥E»ı »ı.

(174)
±Ω‹ı‚fiı Á_÷fi˘ Á‹Î√‹ ◊›˘ fiı Ïfi›‹ flÎ¬‰Îfi_ ¿èÎ_ I›Îflı ¿Ëı
…ı, ‹ÎflÎ◊Ì ’‚ı fiËŸ. ÷˘’HÎ Á_÷ı ±fi√˛Ë ¿flÌfiı »˘¿flÎfi_ fiÎ‹ “fiÎflÎ›HÎ”
‘flÎ‰Ìfiı ’HÎ ¿S›ÎHÎ ¿›Ù. ‹ÎÀı ¤√‰Îfi ‹Y›Î »ı ÷ı◊Ì ¿Î_¥ ¿fl‰_ flèÎ_
fi◊Ì. (175)
±Î ‰Î÷_ ±fi_÷ Á_Â›fiı »ıÿÌ fiÎ¬ı ±ı‰Ì ¤√‰Îfi ’vÊ˘kÎ‹fiÌ
‰Î÷_ »ı. (176)
±Î ⁄‘Ì ‰Î÷_ ÁÎ_¤‚Ìfiı ±ÎÀ·_ … Á‹…‰Îfi_ »ı …ı, “Ë_ ÷˘ ±ÎI‹Î
»\_, ±ZÎfl »\_, Á¬Îfi_ÿ »\_ fiı ÿıË, ≥„Lƒ›˘, ±_÷—¿flHÎ, ¿<À<_⁄ ±ı Á‰ı˝ ‹ÎflÎ_
fiËŸ fiı Ë_ ±ıfi˘ fiËŸ. Ë_ ÷˘ ¤√‰Îfifi˘ »\_ fiı ¤√‰Îfi ‹ÎflÎ »ı.” ±ÎÀ·_
… ±fiı¿ ≠¿ÎflfiÌ ‰Î÷_ ÁÎ_¤‚Ìfiı Á‹…‰Îfi_ »ı. (177)
¤√‰Îfi M≤J‰Ì μ’fl ’‘Îflı »ı I›Îflı flÎ…ÁÌ, ÷Î‹ÁÌ, ±‘‹ ±ı Á‰ı˝fi˘
μ©Îfl ¿flÌ ÿı »ı, ‹ÎÀı ±Î‰˘ Ωı√ fiı Á_√ ŒflÌ ‹‚‰Îfi˘ fi◊Ì. (178)
Ï≠›‰˛÷fiı ¿ıÀ·Î_ »˘¿flÎ_ ◊›Î_ fiı ±Ï√›Îfl ±⁄˝ÿ2 flÎ… ¿›Ù; ’HÎ
±ÎI‹ÎflÎ‹ ‹ËÎ¤Î√‰÷ ¿Ëı‰Î›Î fiı ÷ı B≤ËV◊Îl‹‹Î_ flËÌ ¿◊Î‹Î_◊Ì
Ï‰flÎ‹ fi ’ÎQ›Î ÷◊Î ÁÎ‘‹Î_◊Ì Ëı÷ ÀY›_ fiËŸ ÷ı◊Ì ‹˘ÀÎ ¿Ëı‰Î›Î fiı
≠Ë˚·Îÿ∞fiı ÷◊Î Ï≠›‰˛÷fiı ‹ËÎflÎ… ⁄Ë ‰¬ÎHÎ÷Î. (179)
‘‹˝ ±ÎÏÿ ¿fl÷Î_ K›Îfi ±Ï‘¿ fiı ÷ı◊Ì iÎÎfi ±Ï‘¿ fiı ÷ı◊Ì ‹˘ÀÎfiÌ
±fiT≤ÏkÎ‹Î_ flËÌfiı ÷ı‹fiı flÎ∞ ¿flı ÷ı ±Ï‘¿. ÷ı ±ı¿fiÎ ’ıÀÎ‹Î_ hÎHÎı ±Î‰Ì
Ω› fiı ¤√‰Îfifi˘ ‹ÏË‹Î …HÎÎ› ±ıÀ·ı ±ıfiÌ ‹ı‚ı … ±ÎeflÕ<_3 Ëı÷ ◊Î›
fiı Ëı÷ ◊Î› I›Îflı ±fiT≤ÏkÎ ’‚ı ‹ÎÀı ±Î Ï«_÷Î‹ÏHÎ ËÎ◊‹Î_ ±Î‰Ì »ı ÷ıfiı
‹Ò¿‰Ì … fiËŸ. ±ÎÀ·˘ ÿıË ÷˘ ¤√‰Îfi ’flÎ›HÎ ¿flÌ ÿı‰˘. (180)
≠◊‹fiÎ ±ı¿˘÷ıfl‹Î ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ±ı‹ ±ÎT›_ …ı, ¤√‰Îfi ±ZÎfl‘Î‹
4
Á˘÷Î ±ÎT›Î »ı. ÷ı μ’fl ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “±Î ⁄˘·ı »ı ÷ı ‹ÒÏ÷˝ μ’fl ÷Îfi
1. ’fl⁄˛õfiÌ ¤„@÷-μ’ÎÁfiÎ flÏË÷.
2. ±ı¿ ±⁄˝ÿ ±ıÀ·ı ÿÁ ¿fl˘ÕfiÌ Á_A›Î.
3. ’˘÷ÎfiÌ ‹ı‚ı, ±ı¿Î±ı¿, ÁËı…ı.
4. ÁÏË÷.
202 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
flÎ¬‰_, ⁄ÌΩfiı ¿Î›˝ Á‹…‰_ fiı ±Î ‹ÒÏ÷˝fiı ¿ÎflHÎ Á‹…‰_. fiı ⁄ÌΩfiı v«ı

±ı‹ Ë˘› ÷˘ ‰Î÷ Ωı¥fiı ¿fl‰Ì. fiı ±˘‚¬Ìfiı ÷ıfiÌ ¤„@÷ ¿flı ÷ıfiı ¤√‰Îfi
¤„@÷ ‹Îfiı »ı, fiı ±˘‚A›Î Ï‰fiÎ ÷˘ “±Î‰Ì ŒV›Î ÷ı◊Ì Ïø›Î ¿fl‰Ì ’Õı”
÷ı‰_ »ı. ’HÎ ±˘‚A›Î Ï‰fiÎ Áı‰Î ¿flı ÷ı ¤„@÷ fi ¿ı”‰Î›.” ÷ı μ’fl ≠◊‹fi_
ÁÎÕhÎÌÁ‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«ÎT›_. (181)
¤√‰Îfi ÷˘ CÎHÎÎ›fiı ‹‚ı »ı ’HÎ ±Î‰Ì √Q‹÷ ¿˘¥±ı ¿flÎ‰Ì fi◊Ì
fiı ±Î ›˘√ CÎHÎ˘ ÿ·˝¤ »ı. ŒflÌ ŒflÌfiı ±Î‰˘ ›˘√ fiËŸ ⁄fiı. ¿ÎflHÎ ¿ı ËÎ·
ÁÎZÎÎ÷˚ ¤√‰Îfifi˘ ›˘√ »ı fiı ËÎ·‹Î_ CÎÕÌ CÎÕÌ ’‚ ’‚ Ω› »ı ÷ı CÎHÎÌ
ÿ·˝¤ »ı. ‹ÎÀı ¤√‰Îfi Ï‰fiÎ ⁄Ì…\_ flÎ¬Âı ÷ıfiÌ ±Áÿ˚√Ï÷ ◊ÎÂı. (182)
±Î ÁÎ‘ ±ZÎfl »ı. ÷ıfi˘ ÏÿT›¤Î‰ fiı ‹fiW›¤Î‰ ±ı¿ Á‹…‰˘ fiı
±Î ÷˘ ±…L‹Î »ı, √¤˝‹Î_ ±ÎT›Î … fi◊Ì. fiı ±ı‹fiÌ flÌ÷ ÷˘ fiÀfiÌ
‹Î›ÎfiÌ ’ıÃı Á‹…‰Ì fiı ±Î ÷˘ ‹ËÎflÎ…fiÎ Á_¿S’ı ¿flÌfiı ±Î_ËŸ ÿı¬Î› »ı.
(183)
‹ËÎflÎ…ı ⁄Î‰ÌÁ ‰flÁı ’˘÷Îfi_ V‰w’ …ı‹ »ı ÷ı‹ ¿èÎ_ fiı ±Î’HÎı
±Î¿‚Î ◊¥ …¥±ı »Ì±ı. (184)
¿<_¤Îfl ËÎ_Õ·Î_ CÎÕı »ı ÷ıfi_ ºWÀÎ_÷ — ËÎ_Õ·Î_ CÎÕ÷Î_ ‹Î_ËÌ·Ì ÷flŒ
·Î√fiı ‰ÎV÷ı √˘·ÌÀ˘ flÎ¬Ì ⁄Î›˝◊Ì À’·˘ ‹Îflı »ı ÷ı‹ ±Î’HÎı √˘·ÌÀÎfiÌ
…√Î±ı ‹ÏË‹Î Á‹…‰˘ fiı À’·ÎfiÌ …√Î±ı ÁÎ‘fi Á‹…‰_. (185)
¤√‰Îfifi˘ ‹ÎËÎIQ›ı ÁÏË÷ Ïfiç› ◊›Î ’»Ì ¿Î_¥ ¿fl‰_ flèÎ_ fi◊Ì.
‹ÎÀı ‹ÎËÎIQ›fiÌ ±˘◊ ·¥fiı ∂·À<_ ’Î’ ¿fl‰_ fiËŸ; fiı ±Î’HÎfiı T≤Ï©
◊Î÷Ì ÿı¬Î÷Ì fi◊Ì ’HÎ Á‰ı˝ ‘Ìflı ‘Ìflı ◊÷_ Ω› »ı fiı ±ı‹ … ◊‰ÎfiÌ flÌ÷
»ı. …ı‹ ⁄Î…flÎfiÎ »˘Õ‹Î_ ÿÎHÎÎ ÿı¬Î÷Î fi◊Ì ’HÎ Õ>_Õ<_ ±Î‰ı »ı fiı ’»Ì
ÿÎHÎÎ ÿı¬Î› »ı ÷ı‹ ◊Î› »ı. (186)
≠¤ ‹Y›Î ÷ı ‰ÎV÷ı ¿˘¥ ‰Î÷fiÌ Ï«_÷Î fi◊Ì fiı Á_¿S’fiı iÎÎfiı ¿flÌfiı
μÕÎ‰Ì ÿı‰Î fiı ÷’ ¿›ı˝◊Ì ø˘‘Ì ◊‰Î› »ı. ’Ò‰ı˝ ÿ‰Î˝ÁÎÏÿ¿ ÷’ ¿flÌ ¿flÌfiı
ø˘‘Ì ◊›Î »ı, ±ı‹ ¿˘ÃÎfl‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ. (187)
ÁÎ_A›‰Î‚Îfiı› ÿıÂ¿Î‚ ·Î√ı »ı ±ı‹ ¿ËÌ±ı ÷˘ μL‹kÎ ◊¥ Ω›.
fiı iÎÎfiÌ Ë˘›, ÁÎ_A›‰Î‚Î Ë˘› ÷ıfiı ±Î ·˘¿ ÁÎ«˘ ‹fiÎ› … fiËŸ fiı
⁄ÌΩfiı ÷˘ ¬˘À˘ ‹fiÎ› … fiËŸ. (188)
≠¿flHÎ-5 203
¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fiÎ ÿ˘Ê Ï‰«Îflı ÷˘ ∞‰ ¤˛WÀ ◊¥ Ω› »ı. ‹ÎÀı

√HÎ Ï‰«Îfl‰Î. fiı fiÎflÿÎÏÿ¿fiı …ı ·Î_»fi ¿Ëı‰Î› »ı1 ÷ı ÷˘ ÿıÂ¿Î‚
·ÎB›Î◊Ì ÷◊Î ¤√‰ÎfifiÌ ‹Î›Îfi_ ⁄‚ »ı ±ı‹ Á‹…‰_. fiı ±ı Á‰ı˝ ÷˘ ÕÎèÎÎ
Ë÷Î, ‹˘ÀÎ Ë÷Î fiı ±fiı¿ ∞‰fiÎ_ ¿S›ÎHÎ ¿›ÎÙ »ı ÷ı √HÎ Ï‰«Îfl‰Î. (189)
’Õ»Î›Îfiı ’√Î› fiËŸ ÷ı‹ Ï‰Ê›fi˘ ’Îfl ±Î‰ı ÷ı‹ fi◊Ì. ‹ÎÀı
iÎÎfi ◊Î› I›Îflı Á¬ ◊Î› »ı. (190)
¤√‰Îfi »ı ÷ı ±ı¿Õ˘ »ı fiı ÁÎ‘fi »ı ÷ı ‹ŸÕÎ_ »ı. ±ı¿ÕÎ Ï‰fiÎ
Áfl‰Î‚˘ fi ◊Î›. w’ »ı ÷ı ±Î_A›fiÌ ¤ÒÏ‹¿Î »ı, ÷ı‹ ’_«Ï‰Ê› ’_«
≥„Lƒ›˘fiÌ ¤ÒÏ‹¿Î »ı ÷ı ’˘÷’˘÷ÎfiÌ ¤ÒÏ‹¿Î‹Î_ ⁄ıÁı »ı. (191)
±ÎiÎÎ fiı μ’ÎÁfiÎ ⁄ı flÎ¬Ωı. ‰ˆflÎB› fiı ±ÎI‹ÏfiWÃÎ ÷˘ ¿˘¥¿fiı
{Î{Ì ËÂı fiı ¿˘¥¿fiı ◊˘ÕÌ ËÂı. (192)
Á‰ı˝ ±ËŸ›Î_ »ı fiı ±Î_ËŸ …ı ±ZÎfl‘Î‹ »ı ÷ı‹Î_ … ¤√‰Îfi »ı.
≠Î√∞ ⁄Ë ÁÎflÎ_ ‰«fiÎQ≤÷ √˘÷Ì ¿Îœı »ı, fiı ⁄Ë ÁÎflÌ ‰Î÷_ ¿flı »ı ÷ı
μ’fl ±‹Îfl˘ ⁄Ë flÎ∞’˘ »ı. (193)
iÎÎfi≠·› ¿fl‰˘ ÷ı◊Ì ¿˘¥ ‹˘ÀÌ ‰Î÷ fi◊Ì, ‹ÎÀı iÎÎfi≠·› ¿fl‰˘,
…ıÀ·˘ iÎÎfi≠·› ¿›˘˝ ÷ıÀ·˘ ‹Î›Î◊Ì ‹¿ÎHÎ˘ fiı ÷ı‹ ¿›Î˝ Ï‰fiÎ ‹˘ÀÎ¥ ÷˘
‹‚ı ’HÎ ‹Î›Î◊Ì ‹¿Î› fiËŸ. iÎÎfi≠·› ÷ı Â_ …ı, ≠¿ÚÏ÷fi_ ¿Î›˝‹ÎhÎ
Ëˆ›Î‹Î_◊Ì ¿ÎœÌ fiÎ¬Ì ⁄˛õw’ ◊Î‰_, √HÎÎ÷Ì÷ ◊Î‰_, ’»Ì ¿Î_¥ ¿fl‰_ flËı
fiËŸ; fiı ‹ËÎflÎ…fi˘ ÏÁ©Î_÷ ’HÎ ±ı‹ … »ı. (194)
¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fiı Ï‰Ê› fi◊Ì, ±ıfiı ÷˘ ±ÎiÎÎ »ı. (195)
⁄¿flÎ_◊Ì ÷ı ËÎ◊Ì Á‘Ì ‹˘ÀÎ Ë˘› ÷ı ’HÎ ‰ÎÕÎ‹Î_ flËı, ’HÎ ÏÁ_Ë
‰ÎÕÎ‹Î_ flËı fiËŸ. ÷ı‹ ‹‹ZÎ Ë˘› ÷ı ‹Î›ÎfiÎ ⁄_‘fi‹Î_ flËı fiËŸ; ‹ÎÀı ±Î
Ωı√‹Î_ ±ÎT›Î »ı ÷ı ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fiı ‹fiW› …ı‰Î fi ΩHÎ‰Î. (196)
±ı¿◊Ì ÷ı ·Î¬ ⁄¿flÎ_ ⁄˘·ı ’HÎ ⁄Ì¿ fi ·Î√ı fiı ±ı¿ ¿ıÁflÌ ÏÁ_Ë
⁄˘·ı ÷˘ ⁄‘Î›fiÎ_ ±_÷fl ¤ıÿÎ¥ Ω› fiı ËÎ◊ÌfiÎ ¿<_¤V◊‚ ŒÎÀÌ Ω›; ÷ı‹
‹ËÎflÎ…fiı ±‰÷ÎflÎÏÿ¿ …ı‰Î ¿Ëı ÷ı‹Î_ ¿˘¥fiı ◊Õ¿˘ ·Î√ı fiËŸ ’HÎ
±‰÷ÎflÎÏÿ¿ Á‰ı˝ ‹ËÎflÎ…fi_ ÿÌ‘_ ±ˆr›˝ ¤˘√‰ı »ı fiı ¤∞-¤∞fiı ±ı‰Î
1. fiÎflÿ∞ ÂÌ·ÏfiÏ‘ flÎΩfiÌ Ï‰r‹˘ÏËfiÌ fiÎ‹fiÌ ÿÌ¿flÌ‹Î_ ‹˘Ë ’ÎQ›Î.
(‰ÎS‹ÌÏ¿ flÎ‹Î›HÎ).
204 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
◊›Î »ı ±ı‹ …ı ¿Ëı‰_ ÷ı ÷˘ ¿ıÁflÌ ÏÁ_ËfiÎ fiÎÿ◊Ì …ı‹ ËÎ◊ÌfiÎ ¿<_¤V◊‚

ŒÎÀı ÷ı‰_ ¿ÃHÎ ’Õ÷_ »ı. (197)
ÁÎ_A› fiı ›˘√ ⁄ı ‹Î√˝ »ı. ÷ı‹Î_ ›˘√‰Î‚Î Ï‰Ê›‹Î_ ⁄_‘Î› fiı ‰‚Ì
»^Àı, fiı ÁÎ_A›‰Î‚˘ ⁄_‘Î› … fiËŸ. (198)
¤√‰Îfi fiı ÁÎ‘ ⁄ı … flÎ¬‰Î ±ıÀ·ı ÷ı CÎflıHÎ_ flÎ¬Ì wÏ’›Î ±ÎM›Î
⁄flÎ⁄fl »ı; ‹ÎÀı ⁄ı flÎ¬Ì ‰ı”‰Îfl ¿fl‰˘. (199)
’Î_« √HÎı ›@÷ ±ı‰Î Á_÷ fi ‹‚ı ÷˘ ±ı¿ ±ı¿ √HÎ ÂÌ¬‰˘ fiı
’Î_«ı √HÎ ±ı¿fiı Ï‰Êı Ë˘› ±ı‰Î Á_÷ ‹‚ı ±ıÀ·ı ’ÒflHÎ ◊›_. (200)
÷Ï¿›˘ ¿ÎœÌ fiÎ¬Ìfiı ¿èÎ_ …ı, “Àı‰ ’ÕÌ Ω›; ±fiı ¿˘¥ ’ÿÎ◊˝fiÌ Àı‰
÷˘ ±ı¿ ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı fi ’Õı, ⁄ÌΩ ⁄‘Î›fiı ’Õı.” (201)
hÎHÎ …HÎ ÁÏ¬›Î — ±ı¿ ÷˘ ‹˘ÀÎ ÁÎ‘ ¿Ëı ÷ı‹ ¿flı ÷ı, ÷◊Î ‹fifi_
¿èÎ_ fi ‹Îfiı ÷ı iÎÎfiÌ, ÷◊Î ¿Î_¥ Ωı¥±ı fiËŸ ÷ı, ±ÎÂÎ ÏË ’fl‹_ ÿ—¬_
fiˆflÎU›_ ’fl‹_ Á¬‹˚1 ó ±ı hÎHÎ ÁÏ¬›Î »ı. (202)
“…ı ‰Õı ±Î …@÷ »ı ÷ıfiı ¿˘¥ fi ΩHÎı flı.”
¤√‰Îfi ‹fiW› …ı‰Î ◊Î› ÷ıfiı ΩH›Î ÷ı Á‹ÎÏ‘ »ı, fiı ‘‹˝fi_ ±_√ ’HÎ
÷ıfi_ … »ı. ±ı‰Î_ Á‰ı˝ ±_√ ÷ı‹Î_ ±Î‰Ì √›Î_, fiı ‰Î÷_ ¿›ı˝◊Ì CÎHÎÎfiı Ïfiç›
◊Î› ‹ÎÀı ‰Î÷_ ¿fl‰Ì, ±ı ±_√ ±Ï‘¿ »ı.
Ï‰Ëÿ ‰√ÎÕÌ ‰Î_Á‚Ì ÷Ì¬Ì fi˙÷‹ ÷Îfi,
«˙ÿ ·˘¿ ‘ÒÏfi ÁÎ_¤‚Ì »^Àu_ Â_¿fl ¿ıv_ K›Îfi.
±ı‰Ì ‰Î÷_ »ı. μ’ÎÁfiÎ fiı ±ÎiÎÎ ⁄ıfi_ ⁄‚ flÎ¬‰_ fiı ±ÎiÎÎ ’Î‚ı fiËŸ ÷˘
ÿ—¬ ±Î‰ı. ºœ Ïfiç› flÎ¬‰˘ …ı ’‰˝÷ ’flÎ›HÎ ¿˘¥fi˘ ŒıflT›˘ Œflı fiËŸ.
fiı ≥Lƒfiı ’Î_« ⁄˛õËI›Î Ë÷Ì ÷ı Ïfiç›w’Ì ‹ÒÏ÷˝ ‘Î›ı˝◊Ì À‚Ì √¥ fiı ±ı¿
±ı¿ Ï‰Ê› Ï√flfiÎfl ’‰˝÷ …ı‰˘ »ı ÷ı Œflı fiËŸ. ’HÎ Ïfiç›fi_ ÷◊Î
±ÎÂflÎfi_ ⁄‚ flÎ¬‰_, …ı‹ À˘’Ì‰Î‚ı Áfl_√˘ ÿÎw◊Ì Œ˘ÕÌfiı Õ<_√flfiı ÷˘ÕÌ
fiÎA›˘ ÷ı‹ ’‰˝÷ …ı‰Î Ï‰Ê›ı ÷˘ÕÌ fiÎ¬ı »ı. (203)
1. ±ÎÂÎ ÏË ’fl‹_ ÿ—¬_ fiˆflÎU›_ ’fl‹ Á¬‹˚ –
›◊Î Á_Ï»z ¿ÎL÷ÎÂÎ_ Á¬_ ÁW‰Î’ g’√·Î –– (lÌ‹ÿ˚¤Î√‰÷ — 11/8/44)
±ÎÂÎ … ’fl‹ ÿ—¬ »ı fiı ±ÎÂÎflÏË÷ flËı‰_ ÷ı‹Î_ ’fl‹ Á¬ »ı. …ı‹ Ï’_√·Î
fiÎ‹fiÌ ‰ıU›Î±ı ’vÊ ‹ÎÀıfiÌ ±ÎÂÎfiı »ıÿÌ Á¬ı◊Ì ¨CÎ ·Ì‘Ì.
≠¿flHÎ-5 205
{ÎÕfiı ÿıËı ¿flÌfiı ÷◊Î ’Âfiı ÿıËı ¿flÌfiı ÷◊Î ·˘À ±ÎM›˘ ËÂı,
±Î_√‚Ì «Ÿ‘Ì ËÂı, ±ı‰Î ±fiı¿ ≠¿Îfl◊Ì Á_V¿Îfl ◊›Î ËÂı ÷ı Á‰ı˝fi_ ¿Î‹
◊¥ ΩÂı. (204)
ËÎ· ÷˘ ‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿÂ˝fi ¿›ı˝◊Ì ‹˘ZÎ ◊Î› ÷ı‹ … ‹˘ZÎ ◊Î› »ı.
fiı iÎÎfi ÷˘ ÷ı ÿËÎÕÎfiÎ ¿fl÷Î_ ËÎ· T≤Ï© ’ÎQ›_ »ı. fiı ËÎ·fiÎ ËÏfl¤@÷ »ı
÷ıfiÎ ‹‚ı·ÎfiÎ_ ÿÂ˝fi ¿flÂı ÷ıfi_ ’HÎ ÷ı‹ … Á˘ ‰flÁ ’›Ù÷ ¿S›ÎHÎ ◊ÎÂı.
±ı‹ ¿S›ÎHÎfi˘ ‹Î√˝ ∂¤˘ flËıÂı. (205)
¿fl÷Î Ë˘› Á˘ ¿ÌÏ…›ı ±˙fl fi ¿ÌÏ…›ı ¿√,
‹Î◊_ flËı Áı‰Î‚‹Î_ fiı ¨«Î flËı ’√.
‹ÎÀı ·˘¿ ÷˘ √‹ı ÷ı‹ ¿Ëı ÷ı ‹Îfi‰_ fiËŸ fiı ’˘÷’˘÷ÎfiÎ ‘‹˝‹Î_ flËÌfiı
≠¤fiı ¤…‰Î. fiı ⁄Ì…\_ ⁄‘_ ¿˘¥ ≠›˘…fifiı ±◊ı˝ »ı ±ı‹ Á‹…‰_. (206)
Ï‰Ê› ¤˘√‰‰Îfi˘ ¿˘ÏÀ ¿S’◊Ì ¬ÎÕ˘ ’Õı·˘ »ı ÷ı ’flÎ› ÷ı‰˘ fi◊Ì;
÷ıfiı ’Òfl‰Îfi˘ ⁄‘Î_ ÂÎVhÎ‹Î_ ±ı¿ … μ’Î› »ı …ı, ÏfiΩI‹Îfi_ ⁄˛õw’_ ±ı
±ı¿ … f·˘¿ »ı. (207)
T›ÎÁ∞±ı CÎHÎ_ ÷’ ¿›Ù. CÎHÎÎ_ ÂÎVhÎ ’flÎHÎ ¿›ÎÙ fiı ’˘÷ı ¤√‰Îfi
Ë÷Î ’HÎ ÂÎ_Ï÷ fi ◊¥; ’»Ì fiÎflÿ∞fiı ‰«fiı ¿flÌfiı lÌ‹ÿ˚¤Î√‰÷ ¿›Ù fiı
÷ı‹Î_ ¤√‰Îfi fiı ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fiÎ √HÎfi_ √Îfi ¿›Ù I›Îflı ’fl‹ ÂÎ_Ï÷
◊¥. ‹ÎÀı ±Î’HÎı ÷ı‹ ¿fl‰_. (208)
±Î’HÎfiı ¤√‰Îfi ÷◊Î ÁÎ‘ ‹Y›Î »ı fiı ±˘‚¬ÎHÎÎ »ı ÷ı◊Ì ¿Î_¥
¿fl‰_ flèÎ_ fi◊Ì, ’HÎ ÂÎ_Ï÷ ◊Î÷Ì fi◊Ì ÷ıfi_ ¿ÎflHÎ ±ı »ı …ı, Ï‰Ê›‹Î_ flÎ√
»ı …ı ‹fifi_ ‘Î›Ù ¿fl‰_ ÷◊Î ±ÎiÎÎ ·˘’Î› ÷◊Î ±iÎÎfi ±ı hÎHÎı ¿flÌfiı
ÂÎ_Ï÷ ◊Î÷Ì fi◊Ì. (209)
·˘œÎfiÌ, ·Î¿ÕÎfiÌ, ’J◊flfiÌ fiı Á˘fiÎfiÌ ±ı ⁄ıÏÕ›˘ ¿˘¥¿ ¿Î‚ı ¤Î_√Ìfiı
À‚Ì Ω› ’HÎ ’_«Ï‰Ê›fiÎ ’ÎÁ·Îw’Ì ⁄ıÕÌ À‚ı ÷ı‰Ì fi◊Ì, fiı ±„Bfi ÷◊Î
ÁÒ›˝fi˘ ±„Bfi ÷◊Î …ÃflÎ„Bfi ÷◊Î ≠·›¿Î‚fi˘ ±„Bfi ÷◊Î ‹ËÎ≠·›fi˘
±„Bfi ÷ıHÎı ¿flÌfiı ’HÎ ‰ÎÁfiÎ ⁄‚Ì fi◊Ì. fiı ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ ∑ÏÊ±˘±ı
ÁÎÃ ËΩfl ‰Ê˝ ÷’ ¿›Ù ÷◊Î ÿıË μ’fl ÷˘ flÎŒÕÎ ◊¥ √›Î ’HÎ ‰ÎÁfiÎ
⁄‚Ì fi◊Ì ±ı‰Ì …ı ‰ÎÁfiÎ ÷ı ÷˘ iÎÎfi≠·›ı ¿flÌfiı ⁄‚ı »ı fiı ¤√‰ÎfifiÌ
‹ÒÏ÷˝fi_ K›Îfi fiı ±ÎiÎÎ ÷ıHÎı ¿flÌfiı ‰ÎÁfiÎ Ï·_√ÿıËfi˘ fiÎÂ ◊¥ Ω› »ı.
206 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
±ÎÀ·Ì ‰Î÷ Á˘ …L‹ı ¿flÌfiı ¿Ëı‰Î› fiËŸ fiı Á‹Ω› fiËŸ ±ı‰Ì »ı. (210)
‰ÎCÎÎ¬Î«flı ’Ò»u_ …ı, “Á_’ÒHÎ˝ ◊›Î ¿ı‹ ¿Ëı‰Î› ?” I›Îflı V‰Î‹Ì
⁄˘S›Î …ı, “±ÎI‹Î fiı ’fl‹ÎI‹Î ⁄ıfi_ iÎÎfi ◊Î›, fiı »ß˘ Ïfiç›1 ¿èÎ˘ »ı
±ı‰˘ ◊Î› I›Îflı ’Òv_ ◊›_ ¿Ëı‰Î›. fiı ±ı ‰Î÷ ÷˘ ‰@÷Î Ωı Ïfiÿ˘˝Ê Ë˘› fiı
Ï‰rÎÁ Ë˘› ÷˘ ◊Î› ÷ı‰_ »ı, fiÌ¿fl ÿÎ¬Õ˘ ¿fl÷Î_ ¤√‰ÎfifiÌ ºÏWÀ ◊Î›
I›Îflı ¿Î‚Î_÷flı Á‹Ω›.” (211)
÷’ ¿flÌfiı ⁄‚Ì Ω› ÷˘’HÎ ¤√‰Îfi ÷ıÕ‰Î fi ±Î‰ı; fiı ÏË_Õ˘‚Î
¬ÎÀu‹Î_ ÁÒ¥ flËı, ÿÒ‘, ÁÎ¿fl, «˘¬Î …‹ı fiı ⁄ı «Î¿fl Áı‰Î ¿flfiÎflÎ Ë˘› fiı
fl‚fiÎflÎ ⁄ÌΩ Ë˘› ÷ıfiı ±_÷ Á‹ı Ï‰‹Îfi‹Î_ ⁄ıÁÎflÌfiı ¤√‰Îfi ·¥ Ω›, fiı
±ı Á¬ ’Ò‰˝fiÎ Á_V¿Îfl◊Ì »ı ÷ı‹ … Ï‰‹Îfi ’HÎ ≠ÎflO‘ ¤ı√_ … »ı. (212)
¿˘¥ fl‚Ìfiı ‹flÌ Ω› ÷˘› ¬Î‰Î fi ‹‚ı fiı ¿˘¥fiı √ÎÕÎ_ ‹˘œı wÏ’›Î
«ÎS›Î ±Î‰ı ÷ı ’Ò‰˝fi_ ≠ÎflO‘ ¿Ëı‰Î›. (213)
±Î… ±Î’HÎ˘ ÷Ìfl «Î·ı »ı,2 ÷ı◊Ì ¿˘¥ fiÎ‹ ·¥ Â¿ı fiËŸ fiı
⁄ÌΩfiÎ_ ÷Ìfl «Î·÷Î_ fi◊Ì ±ıÀ·ı ÷ıfiı ÿ—¬ ◊Î› »ı. (214)
»ıS·Î ≠¿flHÎfi_ ÷ıfl‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ìfiı ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “’˘÷ÎfiÎ
V‰w’fiı ±ZÎfl ‹ÎfiÌfiı μ’ÎÁfiÎ ¿flı ÷ıfiÌ ≠ÌÏ÷ ÿıÂ, ¿Î‚, ¿‹˝, Ïø›Î
¿˘¥◊Ì À‚ı fiËŸ fiı ±ı ¿˘¥fiÌ ‹˘ÀÎ¥‹Î_ ·ı‰Î› fiËŸ. √˘·˘¿ÎÏÿ¿ ‘Î‹
’HÎ ¿Î‚fi_ ¤ZÎHÎ »ı ±ı‹ ΩHÎ÷˘ Ë˘› fiı ÷ıfiÎ ÿıËfiÌ T›‰V◊Î ⁄˛ÎõHÎ
‹ÀÌfiı ‹Á·‹ÎfifiÌ ◊Î› ’HÎ ¤√‰Îfi‹Î_◊Ì ≠ÌÏ÷ À‚ı fiËŸ.” I›Î_ ºWÀÎ_÷
ÿÌ‘_ …ı, “⁄Ì…\_ Á‰ı˝ ƒT› Ω÷_ flËı fiı Ï«_÷Î‹ÏHÎ flËı ÷˘ ¿Î_¥ √›_ … fi◊Ì
fiı Ï«_÷Î‹ÏHÎ √¥ ÷˘ ¿Î_¥ flèÎ_ … fi◊Ì.” (215)
¤√‰Îfi Ï‰fiÎ ⁄ÌΩı Á_¿S’ ◊Î› ÷˘ ⁄‚⁄‚÷˘ ÕÎ‹ ÿı ±ı‰_ ÿ—¬
±Î’HÎfiı ◊Î÷_ fi◊Ì ’HÎ μ’ÎÁfiÎfiÎ ≠÷Î’◊Ì Á‰ı˝ ÿ˘Ê À‚Ì √›Î »ı. ‹ÎÀı
“Ë_ ¤√‰Îfifi˘ »\_ fiı ¤√‰Îfi ‹ÎflÎ V‰Î‹Ì »ı.” ±ıÀ·˘ ¤Î‰ flÎ¬‰˘. fiı
ÂflÌfl-ÂflÌflÌ ÷◊Î ¿ÎflHÎ-¿Î›˝ ÷◊Î ±L‰›-T›Ï÷flı¿ ±ı ‰«fiÎQ≤÷fiı
Á‹F›Î Ï‰fiÎ ±◊˝ ¿fl‰˘ fiËŸ, fiÌ¿fl ⁄Î‘ ±Î‰Âı. ‹ÎÀı ±Î’HÎı ÷˘
V‰Î‹Ì-Áı‰¿fiı ¤Î‰ı μ’ÎÁfiÎ ºœ flÎ¬‰Ì ±ıÀ·ı Á‰ı˝ ÿ˘Ê À‚Âı. (216)
»ıS·Î ≠¿flHÎfi_ ’Î_hÎÌÁ‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ìfiı ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “±Î »
1. μkÎ‹ ÏfiÏ‰˝¿S’ Ïfiç›. 2. ≠¤Î‰ «Î·ı »ı.
≠¿flHÎ-5 207
·ZÎHÎfiÌ ‹˘ÀÎ¥ ÷˘ Á‰˝ ËÏfl¤@÷ ÷◊Î ÁÎ‘ ÷‹Î‹fiı »ı.” (217)

±Î’HÎı ‘‹˝ ’Î‚‰˘, I›Î√ flÎ¬‰˘, ÷’ ¿fl‰_, Ïfi›‹ ’Î‚‰Î ‰√ıflı
Ïø›Î›_ ÁÎ‘fifiÌ »ı ÷ı ’˘÷ÎfiÎ ¿S›ÎHÎfiı ±◊ı˝ fi◊Ì, ÷ı ÷˘ ⁄ÌΩ ∞‰_fiÎ
¿S›ÎHÎfiı ±◊ı˝ »ı. fiı ±‹Îflı ÷˘ {ÌHÎÌ ‰Î÷_ »ı ÷ı ÷‹fiı ΩÕÌ ¿flÌ ÿ¥fiı
Á‹Ω‰‰Ì »ı. (218)
’_«‹V¿_‘‹Î_ …Õ¤fl÷fiÎ_ ‰«fi »ı …ı, “±‹Îflı ‹÷ı ‰ıÿ˘@÷ ‹Î√˝
fi◊Ì.” ±ı‹ ‰Î÷ ¿flÌ. ÷ı μ’fl Ãyfl ‹fi∞±ı ’Ò»u_ …ı, “±ıfiı Â_ flèÎ_ ?”
I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “±ÎI‹Î fiı ’fl‹ÎI‹Î ⁄ı, fiı ±Î’HÎı ’HÎ ±ı‰Î ◊Î‰_
»ı.” (219)
‹K›fi_ ÿÁ‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ì ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “‰«fiÎQ≤÷fiÎ ±◊˝
Á‹Ω› ÷ı‰Î fi◊Ì; ’HÎ ⁄Ë ±P›ÎÁ flÎ¬ı ÷˘ ’˘÷ÎfiÌ ‹ı‚ı Á‹Ω› ±ı‰˘
‹ËÎflÎ…fi˘ ‰fl »ı. fiı ‹ËÎflÎ…fiı ±Î iÎÎfi Á‰˝ ÁÎ‘, ÁIÁ_√Ìfiı ±Î’‰_ »ı.
≠¿ÚÏ÷fi˘ ’Ï÷ ÷ı ¿<ÀV◊ ’vÊ ¿Ëı‰Î› fiı B≤ËV◊ ’HÎ ¿<ÀV◊ ’vÊ ¿Ëı‰Î›,
÷ı‹ … B≤ËV◊fiÌ ’ıÃı … lÌ¿ÚWHÎ ’HÎ ¿<ÀV◊ ’vÊ ¿Ëı‰Î›. fiı ÁÎ_A›iÎÎfifiı
‹÷ı ¿flÌfiı Ïfi·ı˝’’HÎ_ ¿Ëı‰Î›. fiı ‰ˆflÎÀ ’vÊ ÷◊Î ‹ËÎ’vÊ ÷◊Î ±ZÎfl
±ı Á‰ı˝fiÎ Ïfi›_÷Î ‹ËÎflÎ… ’vÊ˘kÎ‹ »ı ±ı‹ Á‹…‰_ ÷ı iÎÎfi ¿Ëı‰Î›. fiı
ÏÿT›¤Î‰-‹fiW›¤Î‰ ¿S›ÎHÎ¿ÎflÌ Á‹Ω› ÷ı ¤„@÷ ¿Ëı‰Î›. fiı ±Î’HÎÎ
ÂflÌflfiÎ ÷ı…ı ¿flÌfiı ¤√‰ÎfifiÎ_ ÿÂ˝fi ◊Î› ÷˘’HÎ ÷ıfi_ ±Î’ı· »ı ±ı‹
Á‹…‰_ ±ı ¤„@÷ ¿Ëı‰Î›. fiı ±ı‰Î ¤@÷fiı ¿Î_¥ Ï‰Cfi fi◊Ì. fiı ÁÎ_A›
iÎÎfiı ¿flÌfiı Á_¿S’fiı ¬˘ÀÎ ¿flÌ fiÎ¬‰Î ±ı … ‹ÒÏ÷˝‹Î_ „V◊Ï÷ ◊¥; ÷ı ‹ÒÏ÷˝
ÁÎ‹_ Ωı¥ flèÎı◊Ì Á_¿S’ ⁄_‘ ◊¥ Ω›.” (220)
{Î{_ ¿Î_¥ ¿fl‰Îfi_ fi◊Ì. ‹ËÎflÎ…fiı ¤√‰Îfi ΩHÎÌ ÷ıfiÌ ±ÎiÎÎ‹Î_
flËı‰_ ±ıÀ·ı ’Òv_ ◊¥ flèÎ_, fiı ÂÎVhÎ‹Î_ ±ıÀ·_ … ¿fl‰Îfi_ ·A›_ »ı. ±Î’HÎı
¤√‰ÎfifiÎ »Ì±ı, ‹Î›ÎfiÎ fi◊Ì ±ı‹ ‹Îfi‰_. (221)
¤√‰Îfi „VhÎ›_ ÁÎ◊ı fl‹ı ÷ı flΩı√HÎÌ Ïø›Î, fiı ÷fl‰Îfl «·Î‰ı ÷ı
÷‹˘√HÎÌ Ïø›Î, fiı ÁÎ‘fi˘ ‹Îfl√ «·Î‰ı ÷ı Ák‰√HÎÌ Ïø›Î, fiı √HÎÎ÷Ì÷
Ïø›Î ÷˘ …\ÿÌ flÌ÷fiÌ … »ı, ∑Ê¤ÿı‰fiÌ Ïø›ÎfiÌ ’ıÃı. ‹ÎÀı ±ı ±ı¿ı √HÎ
¤√‰Îfifiı Ï‰Êı »ı … fiËŸ ±ı‹ Á‹…‰_. (222)
±Î’HÎÎ‹Î_ ¿ıÀ·Î¿fiı ⁄˛ÎõHÎfiÌ Ïø›Î Ë˘›, Á˘fiÌfiÌ, ‰ÎÏHÎ›ÎfiÌ,
208 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
¿HÎ⁄ÌfiÌ, ¿˘‚ÌfiÌ, ZÎhÎÌfiÌ ±ı‰Ì …\ÿÌ …\ÿÌ Ïø›Î±˘ Ë˘›. ÷ı Ïø›Î ÁÎ‹_
Ωı¥±ı ÷˘ ‹˘ZÎ ◊Î› … fiËŸ, ‹ÎÀı ÷ı Ïø›Î ÁÎ‹_ Ωı‰_ fiËŸ; ¤√‰Îfi ÁÎ‹_
Ωı‰_. ¤√‰ÎfifiÌ ±Î√‚ Ïø›Îfi˘ Â˘ ¤Îfl »ı fiı ‰ÎÁfiÎfi˘ Â˘ ¤Îfl »ı ?
‹ÎÀı ËÏfl¤@÷‹Î_ ÷◊Î ÁÎ‘‹Î_ flΩı√HÎÌ, ÷‹˘√HÎÌ fiı Ák‰√HÎÌ Ïø›Î›_
Ë˘› ÷ı Ωı¥fiı ±‰√HÎ ·ı‰˘ fiËŸ. …ıfiı ¤√‰Îfifi˘ ±ÎÂfl˘ ◊›˘ »ı ÷ı ÷˘
√HÎÎ÷Ì÷ ◊¥ flèÎ˘ »ı; fiı flΩı√HÎÌ, ÷‹˘√HÎÌ fiı Ák‰√HÎÌ ±ı hÎHÎ
≠¿ÎflfiÎ ∞‰fiı ¤√‰Îfifi˘ Á_⁄_‘ ◊Î› ÷˘ √HÎÎ÷Ì÷ ◊¥ Ω› »ı. (223)
±Î Á‹Î‹Î_ ±Î’HÎ˘ ±‰÷Îfl ◊›˘ »ı ÷ı ‹˘ÀÎ_ ¤ÎB› »ı. Á˘ ‰Ê˝
’Ëı·Î_ ¿ı Á˘ ‰Ê˝ ’»Ì …L‹ ◊›˘ Ë˘÷ fiı √‹ı ÷˘ Á‹ÎÏ‘ ◊Î÷ ÷ı‹Î_ Â_
∂CÎÕu_ ? ±Î ‰Î÷_ fiı ±Î‰˘ Ωı√ ÷ıfiÌ ⁄flÎ⁄fl ◊Î› fiËŸ. fiı ËÎ· ÷˘ ‘‹˝,
±◊˝, ¿Î‹fiı ’ÕuÎ ‹Ò¿Ìfiı ¿ı‰‚ ‹˘ZÎ … flÎA›˘ »ı. ÷ı‹Î_ …ıfiı √HÎ fiËŸ
±Î‰ı fiı ±‰√HÎ ±Î‰Âı ÷ıfiı ±Áfl ΩHÎ‰˘ fiı ËÎ·fiÌ Ïø›Î ±ı¿ı ±‰√HÎ
±Î‰ı ±ı‰Ì fi◊Ì, ÁËı…ı … √HÎ ±Î‰ı ±ı‰Ì Ïø›Î »ı. (224)
¤√‰Îfi fiı ±Î ÁÎ‘ ÷˘ ⁄ı CÎÕÌ‹Î_ ¿S›ÎHÎ ¿flı ±ı‰Î ÿ›Î‚ »ı, ’HÎ
÷ıfiÌ ±Î’HÎfiı ¬⁄fl ’Õı fiËŸ, ‹ÎÀı Á_√ fiı vÏ« ÁÎflÌ flÎ¬‰Ì; fiı Á_√ fi
±˘‚¬Ì Â¿Î› ÷˘ Ï‰rÎÁ flÎ¬‰˘ ±ıÀ·ı ÷ıfiı ⁄ı CÎÕÌ‹Î_ ¿S›ÎHÎ ◊›_ ±ı‹
±˘‚¬Î‰ı fiı ¿◊Î-¿Ì÷˝fi ¿flÌfiı ±Î‰flÿÎ ’Òfl˘ ¿flÌ ÿı‰˘. (225)
±Î…fi˘ ±ı¿Õ‹· ¿flÌfiı ¿ÎœÌ ‹Ò¿ı·˘ …√÷fi˘ √v »ı. fiı V‰w’Îfi_ÿ
V‰Î‹Ìfiı ‹ËÎflÎ… ¿Ëı …ı, ±Î…fiÎ ÁIÁ_√Ìfi_ ¿S›ÎHÎ ÷˘ ’Ò‰ı˝ flÎ‹¿ÚWHÎÎÏÿ¿
±‰÷Îfl ◊›Î ÷ıfiÎ …ı‰_ ◊Î› »ı. (226)
ÿÂı ÏÿÂÎ‹Î_ CÎ˘Õ˘ Œıfl‰Ìfiı ›iÎ ±ÎÿflÌ±ı fiı ¿˘¥ CÎ˘ÕÎfiı ⁄Î_‘ı ÷˘
Ï‰Cfi ◊Î› fiı ›iÎ ◊Î› fiËŸ fiı ÷ıfi_ Œ‚ ‹‚ı fiËŸ. ‹ÎÀı ’˘÷ÎfiÎ CÎflfiÎ
ŒÏ‚›Î‹Î_ CÎ˘Õ˘ Œıfl‰Ìfiı ›iÎ ’Òfl˘ ¿flÌ Œ‚ ·ı‰_; fiı Œ‚ ÷˘ ›iÎ‹Î_ »ı fiı
CÎ˘Õ˘ ŒıflT›Î◊Ì ÷˘ ¿ÌÏ÷˝ ‰‘ı ±ı‰_ »ı fiı ÷ı ÷˘ V‰w’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì …ı‰Î
Á‹◊˝fi˘ CÎ˘Õ˘ ⁄_‘Î› fiËŸ fiı ’fl‹ «ˆ÷L›Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi˘ ‘‹˝’fl‹Î_ CÎ˘Õ˘
⁄_‘ÎHÎ˘ ÷ı ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı »˘ÕÎT›˘1 fiı ’fl‹Ë_ÁÎfi_ÿ V‰Î‹Ìfi˘ CÎ˘Õ˘
1. ‹Îfiı ¿flÌfiı ’fl‹ «ˆ÷L›Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiı »˘ÕÌ …÷Î flèÎÎ. »ı‰Àı
‘‹˝’fl‹Î_ ¿<Â‚¿<_‰fl⁄Îfiı I›Î_ fl˘¿Î›Î. ‹ËÎflÎ…ı ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ‹˘¿·Ì
±ı‹fiı ’Î»Î ⁄˘·ÎT›Î.
≠¿flHÎ-5 209
√Î›˘‹Î_ ⁄_‘ÎHÎ˘ ±fiı ¤√‰ÎfifiÎ Á‹Ì’fiı ’Î‹ı ÷◊Î ¤√‰Îfifi˘ ÿÌ¿fl˘

Ë˘› ÷˘’HÎ «˘ÁÃ ·ZÎHÎ1 ±Î‰‰Î_ ⁄Î¿Ì flËı, ‹ÎÀı ŒÏ‚›Î‹Î_ CÎ˘Õ˘ Œıfl‰Ìfiı
›iÎ ’Òfl˘ ¿flÌ ÿı‰˘. (227)
‰ÎÁfiÎ ÷˘ ±ı‹ À‚ı …ı, ±Î’HÎÎ ÁIÁ_√fiÎ ⁄‘Î› ‹˘ÀıflÎ ÁÎ‘ ¤ı√Î
Ë˘› fiı rı÷¶Ì’ …ı‰_ ‘Î‹ Ë˘› fiı ⁄˛õÎfiÎ ¿S’ …ı‰ÕÌ ±Î‰flÿÎ Ë˘› ÷˘
⁄‘Î› ’ÎÁı◊Ì ±ı¿ ±ı¿ - ⁄⁄ı ·ZÎHÎ ÏÂ¬Î›, fiËŸ ÷˘ ±ı ⁄‘Î› ÁÎ‘fiÎ_
·ZÎHÎ ±ı¿‹Î_ Ë˘› ÷ıfi˘ Á_√ ¿flÌ±ı ÷˘ ‰ÎÁfiÎ À‚Ì Ω›. (228)
±ÎiÎÎ ·˘’Î› ÷˘ ≠Î◊˝fiÎ ¿›ı˝ »^À¿˘ ◊Î› ’HÎ μ’ÎÁfiÎfi˘ ¤_√
◊Î‰Î ÿı‰˘ fiËŸ, ÷ı ±ÎiÎÎfi_ ±Î¿v_ ≠¿flHÎ Ë˘› fiı ¿ËıÂı …ı, Ï√flfiÎfl
Á˘ÓÁflÎ fiÌ¿‚Ì Ω±˘ ÷˘ ±ı ±ÎiÎÎ ’‚ı ÷ı‰Ì fi◊Ì; ’HÎ ±ÎiÎÎ ‹ÎfiÌfiı
Ï√flfiÎflfiı …¥fiı ‹Î◊_ ±ÕÎÕ‰_. ’»Ì ‹Î√ ◊Î› ÷˘ Á˘ÓÁv_ fiÌ¿‚‰_, fiÌ¿fl
‹Î◊_ ±ÕÎÕÌ ⁄ıÁÌ flËı‰_, ±ıÀ·ı ¤√‰Îfi flÎ∞ ◊Î›. (229)
’˘÷ÎfiÌ ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “‹fiı wÏ’›ÎfiÎ ÷◊Î ¿˘flÌfiÎ2 fiÎ‹ÎfiÌ ¬⁄fl
fi◊Ì ÷◊Î ≠◊‹ ¿ÏÕ›Îfiı CÎÌ Ωı¬Ì ±ÎM›_ ÷ı Âıflfiı ⁄ÿ·ı ⁄Âıfl Ωı¬Ì ±ÎM›_
÷◊Î ¿˘ÃÎflfiı ÷Î‚_ ‰ÎV›_ ÷ı ÁÎ_¿‚ ÿÌ‘Î Ï‰fiÎ fi¿>«Îfiı ÷Î‚_ ‰ÎV›_, ±ı‹
±‹fiı ¿˘¥ ‰Î÷fiÌ T›‰ËÎflfiÌ ¬⁄fl fiË˘÷Ì.” ±ı‹ ‹fiW›«ÏflhÎfiÌ ‰Î÷
¿flÌ. (230)
≥„Lƒ›_ ÷◊Î ‹fi ÁIÁ_√Ì ◊Î› ±ı‰Ì ±ÎÂÎ flÎ¬‰Ì fiËŸ, ÷ı ÷˘ ◊Î›
… fiËŸ, ÷ı ÷˘ ÁÎ„k‰¿ ÁıT›Î◊Ì ’À˘ fl‹÷Î3 ÏÂ¬‰ÎÕı ÷ı◊Ì Ï…÷Î› ÷◊Î
Ïfi›‹ı ¿flÌfiı Ï’_ÕÌ¿flHÎ’HÎ_4 ◊Î› ±ıÀ·ı ≥„Lƒ›_fi_ ⁄‚ «Î·ı fiËŸ. fiı ÷ıfiı
∞I›ÎfiÎ hÎHÎ μ’Î› »ı, ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì …ı‰Î Ë˘› ÷ı ÂOÿ ÁÎ_¤‚ı ÷˘
±Î¿ÎÂfi_ ¿ÎflHÎ Á‹…ı, ±ı‹ iÎÎfiı ¿flÌfiı …\ÿÎ ’Õı ÷◊Î √˘Ï‰_ÿflÎ‹5 …ı‰Î
μ’Â‹ı ¿flÌfiı …\ÿÎ ’Õı fiı ‹›ÎflÎ‹ ¤| …ı‰Î Ë˘› ÷ı Ïø›Î‹Î_ ÿ˘ÊK›Îfiı
¿flÌfiı …\ÿÎ ’Õı, ±ı‹ ÁÎ_A›Ï‰«Îflı ¿flÌfiı Ïfi›‹‹Î_ ±Î‰ı »ı. (231)
2. «Îfl ±ÎfiÎ, ’Î‰·Ì.
3. ≥„Lƒ›˘ fiı ‹fi ÁÎ◊ı ÿÎ‰ fl‹÷Î_, ›„@÷ ¿fl÷Î_.
4. Á_¿˘« ◊Î›, ZÎÌHÎ÷Î ±Î‰ı.
5. √˘Ï‰_ÿflÎ‹ ·ÎÕ‰Î‹Î_ ‹ÌÃ_ Ë÷_ ’HÎ …‹Ì √›Î.
210 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
¿Ï‚›√‹Î_ ÷’ ◊Î› ±ı‰Î_ ÿıË fiËŸ, ‹ÎÀı ÷’ ¿fl‰Îfi_ ·A›_ fi◊Ì.

¿·˙ ¿Ì÷˝fiÎ÷˚,1 ¿Ì÷˝fi ¿›ı˝◊Ì ’Î’ ⁄‚ı, fiı ËÎ·÷Î_-«Î·÷Î_ V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎfi_
¤…fi ¿›ı˝◊Ì ’Î’ ⁄‚Ì Ω›. “fiÎflÎ›HÎ¿‰«”‹Î_ ¿èÎ_ »ı ±ı ¿·‹ ·¬Ì
√›Î. (232)
ÁIÁ_√ ¿flı ÷ıfiı ‹Î◊ı◊Ì ¿Î‚, ¿‹˝ fiı ‹Î›ÎfiÌ ⁄Ì¿ À‚Ì √¥. ÷ıfiÎ
flZÎ¿ ¤√‰Îfi ◊›Î. …ı‹ flˆ›÷fiı2 ¿˘¥ ÿ—¬ ÿı ÷˘ flÎΩ ‰œ‰Î Ω›, ÷ı‹
…ı ‰ıÿ ’Î‚ı ÷ıfiı …‹’flÌ‹Î_ ·¥ Ω› fiËŸ fiı ·¥ Ω› ÷˘ ’√ı ·Î√Ìfiı
’Î»˘ ‹˘¿·ı fiı ⁄ÌΩfiı ÷˘ ±Î_ËŸ◊Ì … ‹Îfl‰Î ‹Î_Õı fiı ›◊Î◊˝ ‰ıÿ ’Î‚ı ÷˘
¤√‰ÎfifiÎ ‘Î‹‹Î_ Ω›, ±ıÀ·_ ÷˘ ‰ıÿ‹Î_ ⁄‚ »ı; fiı ±Ω‹ı‚ ‹ËÎ’Î’Ì
Ë÷˘ fiı ÷ıfiı ÁÎ‘fi_ ÿÂ˝fi ◊›_ ±ıÀ·Î‹Î_ …‹fiÎ ËÎ◊◊Ì ‹¿ÎHÎ˘, fiı ‹˘ÀÎ
ÁÎ‘ Ë˘› ÷ıfiÎ ¤ı‚Î ÷˘ ¤√‰Îfi flËı »ı, ÷ıfiı ‰ı√‚Î ‹ı·÷Î fi◊Ì. fiı
·˘¿˘fiı Ï…‰ÎÕ‰Î ÁÎv ‰flÁÎÿ ¿›˘˝ »ı, fiÌ¿fl ‰flÁÎÿ @›Î_ »ı ? (233)
Ï‰Ê›fi˘ ’flÎ¤‰ ÷˘ ±ı¿ ’vÊ˘kÎ‹ fiı ÷ıfiÎ ±ı¿Î_Ï÷¿ ÁÎ‘ ±ı ⁄ıfiı
… fi ◊Î› fiı ÷ı Ï‰fiÎ ⁄ÌΩı ¿˘¥ Ï‰Ê›◊Ì Ïfi·ı˝’ flËı … fiËŸ, ‹ÎÀı
Ï‰Ê›◊Ì »ıÀı … flËı‰_, fiı ¤√‰Îfifi˘ ’ZÎ flÎ¬‰˘ fiı ÿıËfiı ÷˘ ’˘÷Îfi_ w’
‹Îfi‰_ … fiËŸ fiı ÿıËfiı ‹Îfiı ÷ı‹Î_ ⁄‘Î_ ÿ—¬ flèÎÎ_ »ı fiı ÿıËfiı fi ‹Îfiı
÷ı‹Î_ ÿ—¬ … fi◊Ì. (234)
μz‹ ÷◊Î Ïø›Î ¿›ı˝ ±¿S›ÎHÎ ◊Î÷_ fi◊Ì, ÷ı ÷˘ ¿fl‰_, ’HÎ ’Î’Ìfi˘
Á_√ fi ¿fl‰˘. ‹‰Î¿<_ Ï…‰Î‰ı, ±V‹Îfi «ÕÌ Ω‰ı, ’› ±Lfi Ë_ fi ¬Î‰ı, ÷˘
⁄Ì ‹Î›Î ¿ı √·Î‹ Ëı. (235)
‹ËÎflÎ… Ë÷Î ÷ı ÿÌ …ı‰Î »ı ÷ı‰Î fi ±˘‚¬ÎHÎÎ ÷◊Î flCÎ‰Ìfl∞
‹ËÎflÎ… ÷◊Î ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ ÁÎ‘ Ë÷Î ÷ı Ïÿ‰Áı …ı‰Î »ı ÷ı‰Î ±˘‚¬ÎHÎÎ
fiËŸ. ’»‰ÎÕı◊Ì ‰¬ÎHÎ ◊Î› »ı. ËÎ· ’HÎ …ı‹ »ı ÷ı‹ ÁÎ‘ ±˘‚¬Î÷Î
fi◊Ì. fiÎflHÎ ¤@÷ı ’Ò»u_ …ı, “¤√‰Îfi …ı‹ »ı ÷ı‹ ¿ı‹ ±˘‚¬Î÷Î fi◊Ì ?”
I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “…ı‹ »ı ÷ı‹ ±˘‚¬Î‰ı ÷˘ Á‹ÎÁ fi ◊Î›, ∂·À˘
±Á‹ÎÁ ◊Î›. fiı ‹ËÎflÎ…ı …ı‹ »ı ÷ı‹ ‰Î÷_ ¿flÌ ÷ı◊Ì Á˙ ‹ÎHÎÁ
1. ¿Ú÷ı ›ÿ˚ K›Î›÷˘ Ï‰Wb_ hÎı÷Î›Î_ ›…÷˘ ‹¬ˆ— –
¶Î’flı ’Ïfl«›Î˝›Î_ ¿·˙ ÷©Ïfl¿Ì÷˝fiÎ÷˚ –– (lÌ‹ÿ˚¤Î√‰÷ — 12/3/52)
2. ≠Ωfiı.
≠¿flHÎ-5 211
‰÷˝‹Îfi‹Î_◊Ì ’ÕÌ √›Î_. ’»Ì ‹ËÎflÎ…ı ¿ıÀ·Î_¿ ‰«fiÎQ≤÷ ¬˘ÀÎ_ ¿flÌ fiÎA›Î_
fiı ¿Ëı …ı, “±ı¿ı ‰«fiÎQ≤÷ flÎ¬‰_ fi◊Ì.” ’»Ì ÏfiI›Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ≠Î◊˝fiÎ
¿flÌfiı ¿èÎ_ …ı, “‘‹Î˝Q≤÷‹Î_ ÷◊Î ÂÎVhÎ‹Î_ ‹‚÷_ ±Î‰ı ±ı‹ Â˘‘Ìfiı ·¬Â_.”
I›Îflı ±ÎÀ·Î_ flËı‰Î ÿÌ‘Î_; ‹ÎÀı …ı‹ »ı ÷ı‹ Á‹Ω‰ı ÷˘ Á‹ÎÁ fi ◊Î›,
‹ÎÀı ±ı‹ Á‹…‰_ …ı, ‹ËÎflÎ…ı ¿›Ù »ı ÷ı ±Î’HÎ_ ÁÎv_ ◊Î› ±ı‹ ¿›* »ı,
fiÌ¿fl ⁄ÌΩfiÎ …ı‰_ ±Î’HÎ_ ◊¥ Ω›. ÷ı‹Î_ fiı ±Î‹Î_ Œıfl flËı fiËŸ. (236)
ÁIÁ_√Ì …ı‰Î »ı ÷ı‰Î Á‹Ω÷Î fi◊Ì, ÁÎ‘ …ı‰Î »ı ÷ı‰Î Á‹Ω÷Î
fi◊Ì fiı ’˘÷Îfiı ’˘÷ÎfiÎ ∞‰fiÌ ’HÎ ¬⁄fl fi◊Ì …ı, ‹fiı ¿ı‰Î Á‹◊˝ ‹Y›Î
»ı. fiı I›Î√Ì ◊¥fiı À˘’Ì CÎÎ·ı ÷ı‹Î_ Â_ ∂CÎÕu_ ? ¤√‰Îfi fiı ‹˘ÀÎ ÁÎ‘fi_
flËV› ÷˘ Á‹Ω÷_ fi◊Ì. ÷ı flËV› ÷˘ ±ı »ı …ı, ⁄˛õw’ ◊¥fiı Ëı÷ ¿fl‰_.
fiı ±Î ÷˘ ‰ı√ı «ÕÌ …‰ÎHÎ_ »ı, I›Î√fiı ‰ı√ı «ÕÌ …‰Î›, flÎ√fiı ‰ı√ı «ÕÌ
…‰Î› fiı √M’Î_ ‹Îfl‰Îfiı ‰ı√ı «ÕÌ …‰Î›, ’HÎ flËV› Á‹Ω› fiËŸ I›Î_
Á‘Ì Â_ ∂CÎÕu_ ? fiı ΩHÎı …ı, Ë_ ‹Îv_ wÕ<_ ¿flÌÂ, ’HÎ ÷ı ÷˘ ‹˘ÀÎ ¿flÂı ÷˘
… ◊ÎÂı. fiı ‹ÏË‹Î ÷˘ ±ı‰˘ »ı …ı, ’_« ‹ËÎ’Î’ ⁄‚Ì Ω› fiı ¿Î‚˘ Á’˝
¿flÕu˘ Ë˘› ÷˘ «Õı fiËŸ, ¬flı¬fl˘ Ï‰rÎÁ Ë˘› ÷˘; fiı ’˘fl1 ‰√fl ‰flÁÎÿı
ÿÎHÎÎ ’¿T›Î. (237)
Ï‰Ê›fi˘ ±_÷ ±Î‰ı ÷ı‹ fi◊Ì. ’»Ì Á◊Îfl ‹Î‘Î ¤@÷ı ’Ò»u_ …ı,
“Ïfi‹Ò˝‚ ¿ı‹ ◊Î› ?” I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “Ïfi‹Ò˝‚ ◊›Î Ë˘› ÷ıfiÎ Á_√◊Ì
iÎÎfi ◊Î›, ‰ˆflÎB› ◊Î›, Ï‰‰ı¿ ±Î‰ı fiı ±ÎI‹Î fiı ÿıË …\ÿÎ Á‹Ω› ÷˘
Ïfi‹Ò˝‚ ◊Î›. ÷ı Â¿∞, …Õ¤fl÷, …fi¿, ±_⁄flÌÊ ±ıfiÎ Ï‰Ê› Ïfi‹Ò˝‚ ◊›ı·Î
ΩHÎ‰Î. ‹ÎÀı fiÿÌfi˘, ∑ÏÊfi˘, VhÎÌfi˘ fiı Ï‰Ê›fi˘ ±_÷ ·ı‰˘ fiËŸ. fiı ‰ıÿ
÷◊Î ÏÂZÎÎ’hÎÌ ≠‹ÎHÎı ‰÷˝‰_. fiı ‰ı·˘ »ı ÷ı μ’fl◊Ì Á¿Î¥ Ω› fiı ‹Ò‚‹Î_
·Ì·˘ flËı ÷˘ μ’fl ’HÎ ·Ì·˘ flËı fiı ‹Ò‚‹Î_◊Ì ¿Î’Ì fiÎ¬ı ÷˘ À‚Ì Ω›,
Ïø›Î ÷˘ ’Ò‰˝fiÎ Á_V¿Îflfiı ±fiÁÎflı ◊Î› »ı, fiı
¿˘¥ ¿Ëı ËÏfl Ë˘ √›ı, ¿˘¥ ¿Ëı Ë˘‰fiËÎfl,
‹@÷ ≠√À¿Ì ≠Ì» ⁄Ìfi, ¤À¿÷ Á⁄ Á_ÁÎfl.
±Î√‚ ◊¥ √›Î ÷ıfiÎ ÁÎv ¿>Àı »ı fiı ±Î√‚ ◊ÎÂı ÷ıfiÎ ÁÎv ¿>Àı
»ı ’HÎ ±Î ≠√À »ı ÷ıfiı ¿˘¥ ‹Îfi÷_ fi◊Ì.” (238)
1. √›ı ‰Êı˝.
212 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
flÎΩ ÷’ ¿fl‰Î √›˘ ÷ıfiı ◊Î‚ ±Î‰ı fiı ±ı¿ √flÌ⁄ ÷’ ¿fl‰Î √›˘
÷ıfiı fl˘À·˘ ±Î‰ı. I›Îflı ¿Ëı …ı, “±ı ÷’ ¿flı »ı fiı Ë_ ’HÎ ÷’ ¿v_ »\_ fiı
‹fiı ±Î‰_ ¿ı‹ ‹‚ı »ı ?” I›Îflı ¿èÎ_ …ı, “÷fiı CÎıfl fl˘À·˘ ‹‚÷˘ fiËŸ, ÷ı
÷’fiÎ ≠÷Î’◊Ì fl˘À·˘ ‹‚ı »ı fiı flÎΩ ÷˘ ◊Î‚ ‹Ò¿Ìfiı ±ÎT›˘ »ı ÷ı◊Ì
◊Î‚ ±Î’‰˘ ’Õı »ı.” (239)
±ı¿ ‹fiW›fiı ¬Î‰Î fi ‹‚ı fiı ±ı¿ ⁄‚ÿ ·ÎÕ‰Îfiı ’HÎ ¬Î› fiËŸ.
’»Ì ±ı ‹fiW›ı ÷’ ¿fl‰Î ‹Î_Õu_ I›Îflı ¬˘fl˘ ·˘À ‹‚‰Î ‹Î_Õu˘. I›Îflı ¿Ëı
…ı, “Ë_ ÷’ ¿v_ »\_ ÷ıfiı fl˘À·Î ‹‚÷Î fi◊Ì fiı ±Î ⁄‚ÿfiı ·ÎÕ‰Î ¿ı‹ ‹‚ı
»ı ?” I›Îflı ¿èÎ_ …ı, “÷ıÓ ¿Î_¥ ¿›Ù fi◊Ì, ÷ı Ë‰ı ÷’ ¿flÌÂ ÷ı ’»Ì ‹‚Âı fiı
±Î ⁄‚ÿı ÷˘ ⁄Ë ¿›Ù »ı, ’HÎ ¿Î_¥ Á_V¿Îfl◊Ì ⁄‚ÿfi˘ ÿıË ±ÎT›˘ »ı. ÷ı
ÿıË ‹Ò¿Ìfiı ¤√‰ÎfifiÎ ‘Î‹‹Î_ ΩÂı.” ±ı flÌ÷ı iÎÎfiı ¿flÌfiı ÷◊Î ÷’ı ¿flÌfiı
‹@÷‹Î_ ±Ï‘¿-L›Òfi’HÎ_ »ı. ≠Ë˚·Îÿfi_ ÿıË ¤√‰Îfiı ∞‰fiÎ …ı‰_ ¿›Ù, ÷ı◊Ì
⁄‚ı fiËŸ, ÁÕı fiËŸ fiı ÂVhÎ ’HÎ ‰Î√ı fiËŸ. ±ı‰_ ◊Î› I›Î_ ¤√‰Îfifi_
¿÷˝T› ΩHÎ‰_. ±ı‰_ ¤@÷◊Ì ’˘÷Î ‰÷ı ◊Î› fiËŸ fiı ÿıË‘ÎflÌ‹Î_ ÷˘ lÌ¿ÚWHÎfiı
⁄ÎHÎ ‰ÎB›Î_ fiı ≠Ë˚·Îÿfiı ⁄ÎHÎ fi ‰ÎB›Î_, ±ı ¤√‰Îfifi_ ¿÷˝T› Á‹…‰_. fiı
’ÎHÎÌ‹Î_ »ÎHÎ_ ÷flı ±ı‹ M≤J‰Ì ’ÎHÎÌ‹Î_ ÷flı »ı. fiı ’ÎÂıflfi˘ ’ÎHÎ˘ Õ>⁄Ì Ω›
fiı ±Î ¿ıÀ·Î¿ ’‰˝÷ »ı ’HÎ Õ>⁄÷Î fi◊Ì ±ı ¤√‰Îfifi_ ¿÷˝T› »ı. ÷ı‹ …
…ÃflÎ„Bfi ÷◊Î ‰flÁÎÿfiÎ ‹ÎËÎIQ›fiÌ ‰Î÷ ¿flÌ. (240)
±Î ∞‰ »ı ÷ı F›Î_ Á‘Ì ¤√‰Îfiı ÂflHÎı fi Ω› I›Î_ Á‘Ì √‹ı ÷ıÀ·_
¿flı fiı ÿı‰÷Î ◊Î›, ¥rfl ◊Î› ¿ı √‹ı ÷ıÀ·Ì ‹˘ÀÎ¥fiı ’Î‹ı ’HÎ ¿Î‚, ¿‹˝,
‹Î›Î, √¤˝‰ÎÁ fiı fi¿˝fiÎ ¿<_Õ◊Ì ÷flı fiËŸ fiı F›Î_ Á‘Ì √¤˝‰ÎÁ‹Î_ ±Î‰ı I›Î_
Á‘Ì fi¿˝fiÎ ¿<_Õ‹Î_ Â_ ⁄Î¿Ì »ı ? fiı ¤√‰Îfifiı ÂflHÎı Ω› I›Îflı ¿Î‚, ¿‹˝,
‹Î›Î, √¤˝‰ÎÁ fiı fi¿˝fiÎ ¿<_Õfi_ ÿ—¬ ±ıfiı ‹Î◊ı◊Ì À‚Ì Ω› »ı. (241)
¿˘ÃÎfl‹Î_ ËÏflÂ_¿fl¤Î¥±ı ’Ò»u_ …ı, “Ëı ‹ËÎflÎ… ! ±ÎÂflÎfi_ Â_ w’
»ı ?” I›Îflı μkÎfl ¿›˘˝ …ı, “⁄Î›ÕÌ-»˘¿flÎ_fi˘ ±ÎÂfl˘ »ı ÷ı‹ ÷◊Î wÏ’›Î
ËÂı ÷˘ ¤Ò¬ı fiËŸ ‹flÎ› ±ı ±ÎÂfl˘, ÷ı‹ … ¤√‰Îfi Ï‰fiÎ ⁄ÌΩ‹Î_ ‹Î·
fi ‹Îfiı ±ı ±ÎÂflÎfi_ w’. ±ı‰˘ ±ÎÂfl˘ Ë˘› ÷ıfiı ¤√‰Îfi ÁÎ‘fi˘ Á_√
±Î’Ì, iÎÎfi ±Î’Ìfiı ’˘÷ÎfiÌ ’ÎÁı flÎ¬ı fiı ±ı‰Î ¤@÷fiÌ Œ¿fl ¤√‰Îfifiı
»ı, …ı‹ ±Î’HÎÎ ‹_Ïÿfl‹Î_ ±Î… ‹ÎHÎÁ ±ÎT›_ fiı ¿Î· ‹Î_ÿ_ ’Õı, ’»Ì ‰ÌÁ
≠¿flHÎ-5 213
‰flÁ ‹Î_ÿ_ flËı ÷˘’HÎ «Î¿flÌ ±Î’HÎı ¿fl‰Ì ’Õı fiı ÷ıfiÌ Œ¿fl ±Î’HÎfiı
Ë˘›.” ’»Ì ’Ò»u_ …ı, “¤√‰Îfi ‹Y›Î ’»Ì ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷ ÁÎ◊ı ±Ë_¿Îfl
¿ı‹ flËı »ı ?” I›Îflı μkÎfl ¿›˘˝ …ı, “±ı ÷˘ flΩı√HÎ‹Î_ ±ı‹ flËı ….” (242)
V‰Î‹Ì±ı ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “¿˘¥ ⁄ıÃ˘ ¤√‰Îfi ¤…ı ÷˘ ÷ıfiı ±Î_ËŸ
±‹Îflı fl˘À·Î ±Î’‰Î fiı ÷ıfiÎ CÎflfiÎ ‹fiW›fiı ±Lfi, ‰VhÎ ’ÒflÎ_ ¿fl‰Î_ ±ı
±‹Îflı ‹Î◊ı »ı.” ±ı‹ ÿ›Î ¿flÌfiı ¿èÎ_. (243)
CÎfl ‰ı«Ìfiı ¤√‰Îfi ¤…‰Î, ¿ÎflHÎ ¿ı ÿıË ‹Ò¿Ìfiı ’»Ì CÎfl‹Î_ ¿˘HÎ
flËıfiÎv_ »ı ? (244)
¿ÎÏ÷˝¿ V‰Î‹Ì±ı M≤J‰ÌfiÌ ≠ÿÏZÎHÎÎ ¿flÌ, fiı √HÎ’Ï÷fiı ’Î‰˝÷Ì±ı
¿‚Î ⁄÷Î‰Ì ÷ı◊Ì M≤J‰ÌfiÌ ≠ÿÏZÎHÎÎ ¿fl‰Ì fi ’ÕÌ fiı ¿L›Î ‹‚Ì. ±ı‹
‹˘ÀÎfiÎ Á‹Î√‹‹Î_ »ı. ‹Î‘‰∞ Á◊Îflfi_1 fiÎ‹ ·¥fiı Á‰ı˝fiı ¿èÎ_ …ı, “±Î
Á‹Î√‹‹Î_ flËı÷Î fi◊Ì ±ıÀ·Ì ¬˘Àu »ı.” (245)
ÁÎflÎ ‹ÎHÎÁfiı ‰÷˝‰Î‹Î_ ÷˘ Œıfl fi◊Ì ’HÎ Á‹…‰Î‹Î_ Œıfl flËı »ı.
(246)
“CÎÎ›· ◊¥fiı Œfl÷Ì Õ˘·_ ÁÒ{ı fiËŸ CÎfl⁄Îfl flı.” ±ıfi˘ ±◊˝ …ı, ±Î_ËŸ
flËı‰Î÷_ fi◊Ì fiı CÎfl‹Î_ ’HÎ √˘Ã÷_ fi◊Ì. (247)
VhÎÌ Ë˘› ÷ı Á‰˝ ±Î’Ìfiı ‘HÎÌ flÎ¬ı, ¿ÎflHÎ ¿ı fl_ÕÎ’˘ ÷˘ √Î‚‰˘ fi
’Õı. ÷ı μ’fl ËÏflÂ_¿fl¤Î¥fi_ ºWÀÎ_÷ ÿÌ‘_ …ı, “ÁÒ÷Î_ ÁÒ÷Î_ ¬Î¥fiı ’HÎ CÎfl‹Î_
flËı ÷˘ fl_ÕÎ’˘ ÷˘ √Î‚‰˘ fi ’Õı. ÷ı‹ ±Î’HÎı Á‰ı˝ ±Î’Ìfiı ¤√‰Îfi flÎ¬‰Î.”
(248)
T›ÎÁ∞±ı ¿ÌÕÎfiı hÎHÎ-«Îfl …L‹ ·ı‰flÎ‰Ìfiı ’HÎ ‹˘ZÎ ¿›˘˝, ÷ı‹
‹˘ÀÎfi˘ Á‹Î√‹ ◊›˘ Ë˘› ÷˘ ÷ı »˘Õı fiËŸ. I›Îflı ËÏflÂ_¿fl¤Î¥±ı ’Ò»u_ …ı,
“±ıÀ·Î …L‹ ·ı‰flÎ‰‰Î ÷ı ¿fl÷Î_ ±ı¿ …L‹ı … ¿ı‹ ’Îfl ’ÎÕu_ fiËŸ ?” I›Îflı
μkÎfl ¿›˘˝ …ı, “iÎÎfi ◊›Î Ï‰fiÎ ’Îfl ’Õı fiËŸ fiı ‹˘ÀÎ ÷˘ ±ı¿ …L‹ı … iÎÎfi
±Î’ı, ’HÎ ‹Îfiı fiËŸ.” I›Î_ ºWÀÎ_÷ ÿÌ‘_ …ı, “±ı¿ ËÏfl¤@÷fiÎ μ’fl ±‹Îflı
÷‹ÎflÎ …ıÀ·_ … Ëı÷ Ë÷_ ’HÎ ‹Îv_ ‹ÎL›_ fiËŸ fiı ŒflÌ CÎfl ¿›Ù.” (249)
‹˘ÀÎ ·√Îfl ’HÎ ºÏWÀ ¿flı ÷˘ ¿Î‹ÎÏÿ¿ ’ÌÕÌ Â¿ı fiËŸ fiı ’˘÷ÎfiÌ
1. ‹Î‘‰∞ Á◊Îfl ‹Ò‚ ‘˘flÎ∞fiÎ. V‰Î‹Ì Ï‰Êı Áÿ˚¤Î‰, ’HÎ Ïø›Î≠‘Îfi ∞‰fi
Ë˘¥ ¿◊Î‰Î÷Î˝‹Î_ ±˘»\_ ⁄ıÁı.
214 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
‹ı‚ı √‹ı ÷ıÀ·Î ÿÎ¬ÕÎ ¿flı ’HÎ ¿Î‹ÎÏÿ¿ ’flÎ¤‰ ¿›Î˝ Ï‰fiÎ flËı … fiËŸ.
‹ÎÀı ‹˘ÀÎfi˘ ºœ ±ÎÂfl˘ ¿fl‰˘. (250)
μ’ÎÁfiÎfiÎ_ ‰«fiÎQ≤÷ ÿÁ, ‰ÌÁ, ’«ÌÁ …\ÿÎ_ ¿ÎœÌfiı ÷ıfi˘ ‰ı√1
·√ÎÕ‰˘ ÷◊Î ÁÎ‘fiÎ ‹ÏË‹ÎfiÎ_ …\ÿÎ_ ¿ÎœÌfiı ÷ıfi˘ ‰ı√ ·√ÎÕ‰˘ fiı ±ı‹
¿›Î˝ Ï‰fiÎ T›Î¿flHÎ ¤HÎı ÷˘’HÎ ‹Ò‚√Ì ¬˘Àu ±Î‰ı, ¿ÎflHÎ ¿ı ±fiı¿ ÂOÿ
Ëˆ›Î‹Î_ ¤›Î˝ ÷ı◊Ì …ı‹ »ı ÷ı‹ Á‹Ω› fiËŸ. (251)
¤√‰Îfifi˘ ÿÌ¿fl˘ Ë˘› ÷˘’HÎ ÁÎ‘-Á‹Î√‹ Ï‰fiÎ fiı ‰«fiÎQ≤÷fiı
·¥fiı ⁄ıÃÎ Ï‰fiÎ Á‹Ω› fiËŸ. fiı ÷ı‹ fi ¿flı ÷˘ ÁÎ‘‹Î_ …ı‰˘ ‹Î· »ı
÷ı‰˘ …HÎÎ÷˘ fi◊Ì, ‹ÎÀı ±Î‹ ±P›ÎÁ ¿›ı˝◊Ì … ¿Áfl À‚ı »ı. (252)
Ï‰Ê› ◊¿Ì ÷˘ ∞‰ ’˘÷ÎfiÌ ‹ı‚ı …\ÿÎ ’ÕÌ Â¿ı … fiËŸ fiı Ï‰Ê›
‹Ò¿‰Î Ω› ÷˘ ⁄‹HÎÎ ⁄_‘Î› fiı ‹˘ÀÎ ÁÎ‘ ◊¿Ì ÷˘ Ï‰Ê›◊Ì …\ÿ_ ’ÕÎ›;
I›Î_ ºWÀÎ_÷ ÿÌ‘_ …ı, “ÿÒ‘ fiı ’ÎHÎÌ ¿˘¥◊Ì …\ÿÎ_ ’Õı … fiËŸ. ’HÎ Ë_Á◊Ì
…\ÿÎ_ ’Õı »ı.” (253)
ÁÎ_A›Ï‰«Îfl‰Î‚˘ Ë˘› ÷ı ‰V÷‹ÎhÎfiı ’_«¤Ò÷fiÌ fiı fiÎÂ‰_÷ Á‹…ı,
÷ı ¤ı√Ì ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝fi˘ ÏfiÊı‘ ◊Î›, ‹ÎÀı ÁÎ_A›ı ÁÏË÷ ›˘√ ÂÌ¬‰˘
fiı ⁄˛õw’ ◊Î‰_ fiı Ï‰Ê› ¬˘ÀÎ »ı ±ı‹ ÷˘ ¿Ëı÷Î_ ∞¤ ∂’Õı … fiËŸ, ÷ı
÷˘ ‹˘ÀÎfiÎ ≠÷Î’◊Ì ¿Ëı‰Î›. (254)
±Î‰Ì ‰Î÷ ’˘÷Îfiı ‹fi‹Î_ ΩHÎÌ flÎ¬‰Ì ÷ı ¿Ëı‰Ì … fiËŸ, ’HÎ ⁄Ë
±Î√˛Ë Ë˘› ÷ıfiı ¿Ëı‰Ì fiı ±S’‰«fiÎ ◊Î‰_.2 fiı ±Î ÿı¬Î› »ı ±ı‰Ì fiı
±ı‰Ì ‹ÒÏ÷˝ ±ZÎfl‘Î‹‹Î_ »ı, ·√Îflı Œıfl fi◊Ì. ±ı‹Î_ ÷ı… ‰‘Îflı ÿı¬ÎÕı »ı
±ıÀ·˘ … Œıfl »ı. ±Î ÿı¬Î› »ı ±ı … ‹ÒÏ÷˝ ±ZÎfl‘Î‹‹Î_ »ı ±ı‹
Á‹…‰Î‹Î_ ¿ÎE›’ ±ıÀ·Ì ¿ÎE›’ »ı; ‹ÎÀı ÏÿT›¤Î‰ ‹fiW›¤Î‰ ±ı¿
Á‹…‰˘ ±ıÀ·ı ◊¥ flèÎ_. ⁄Ì…\_ ÷˘ ÷ıfiÌ ’»‰ÎÕı ±ÎeÕ<_ Á‹ΩÂı. (255)
T›‰ËÎfl »ı ÷ı ¿fl‰˘ fiı ‹fiı ¿flÌfiı …\ÿÎ flËı‰_. K≤÷flÎWÀˇ fiı ¤Ì‹ ‹Y›Î
±ı‰_ Ëı÷ T›‰ËÎfl‹Î_ ÿıËı ¿flÌfiı flÎ¬‰_. √flÎÏÁ›ÎfiÎ …ı‰_ Ëı÷ flÎ¬‰_;3
1. ‰Î«fi, l‰HÎ, ‹fifi, ÏfiÏÿK›ÎÁfi◊Ì ‹_ÕÌ ’Õ‰_.
2. ◊˘ÕÎ ⁄˘·Î ◊‰_.
3. μ’fl»S·_ Ëı÷. √flÎÏÁ›Î ’˘÷ı ZÎÏhÎ› ΩÏ÷. ÷ı±˘ ’˘÷ÎfiÎ ‰ıflÌfiı ’HÎ ⁄Î◊‹Î_
CÎÎ·Ìfiı ‹‚ı. ’flV’fl ⁄_fiıfiÎ xÿ›‹Î_ {ıfl Ë˘›, ’HÎ ‹˘ÓfiÌ ‹ÌÃÎÂ fiı ·Î√HÎÌfiÎ
μ‹‚¿Î‹Î_ …HÎÎ‰Î fi ÿı.
≠¿flHÎ-5 215
‹fiı ¿flÌfiı fiı ∞‰ı ¿flÌfiı …\ÿÎ flËı‰_, ÷ı‹Î_ ¤‚‰Î ±Î‰ı ÷ıfi˘ I›Î√ ¿fl‰˘.
‰Ëı‰Îfl‹Î_ Ëfl¬Â˘¿ ◊Î› ±ı … ‹Î›Îfi_ w’ »ı. ÿıËı ¿flÌfiı flÎ… ¿fl‰_ ’HÎ
∞‰ ÷˘ ¤√‰Îfi‹Î_ … ΩıÕÌ ÿı‰˘ …ı, Ë_ ¤√‰Îfifi˘ »\_ fiı ¤√‰Îfi ‹ÎflÎ »ı,
±ı‹ ∞‰ …ÕÌ ÿı‰˘ fiı ¤…fi ±˘»\_ ◊ÎÂı, ¿Ì÷˝fi ±˘»Î_ √‰ÎÂı, ÷ıfiÌ ÏŒ¿fl
fi◊Ì. (256)
’˘÷Îfi_ ¿S›ÎHÎ ¿fl‰Î‹Î_ ºÏWÀ ⁄flÎ⁄fl flÎ¬‰Ì fiı ⁄ÌΩfi_ ¿S›ÎHÎ ÷˘
·˘ÓÀ˘ΩıÓÀ˘1 ¿fl‰_. (257)
Ï‰zÎ ¤HÎÎ‰‰Ì ÷ı ⁄Ï© ±Î‰‰Î ‰ÎV÷ı ÷◊Î ÁIÁ_√‹Î_ flËı‰Î ‰ÎV÷ı
fiı ±Î‰flÿÎ ¿Î’‰Î ‰ÎV÷ı »ı. (258)
¤√‰Îfiı ¿‹˝fi˘ ±ı¿ ¿˘ÃÎfl μCÎÎÕÌfiı ±‘Î˝ ¿˘ÃÎflfiÎ Ï‰Ê› ¿›Î˝ »ı,
fiı ±‘Î˝ ¿˘ÃÎflfiÌ ≥„Lƒ›_ ¿flÌ »ı, ‹ÎÀı ÷ı ÷˘ ÁΩÏ÷ »ı ÷ı ±ı¿÷Î ◊¥ Ω›
fiı ∞‰ ÷˘ …\ÿ˘ ±ı¿·˘ ÷ıfiÎ◊Ì Ï‰ΩÏ÷ »ı, ÷ı ¤‚ı fiËŸ. (259)
w’flÎ‹ ÃÎ¿fl ⁄˛ÎõHÎfiı fi …‹ÎÕı fiı ÁIÁ_√Ì ¿˘‚Ìfiı …‹ÎÕ÷Î. (260)
hÎHÎ ÿıË, hÎHÎ ±‰V◊Î, hÎHÎ √HÎ ÷ı◊Ì …\ÿÎ ’ÕÌfiı √HÎÎ÷Ì÷ ◊Î‰_
÷◊Î ⁄˛õw’ ◊Î‰_ fiı ±ıfiÌ Ïø›Î◊Ì …\ÿÎ ’Õ‰_ …ı, ±ı ÷˘ ÿıËfiÎ ÷◊Î
±‰V◊ÎfiÎ √HÎ »ı, ‹ÎÀı ÷ıfiı ‹Îfi‰Î fiËŸ fiı ¬˘ÀÎ ΩHÎ‰Î, fiı ±Î‰Ì flÌ÷fi˘
Ï‰‰ı¿ ÷˘ ‹˘ÀÎ’vÊ Ï‰fiÎ ⁄ÌΩfiı Á‹Ω› … fiËŸ. (261)
±Î’HÎfiı ÁIÁ_√ ‹Y›˘ »ı ÷ı‰˘ ¿˘¥fiı ‹Y›˘ fi◊Ì. ‹ÎÀı ±Î Á‹Î‹Î_
ÁÎ‘ …ı‰Î »ı ÷ı‰Î fiËŸ ±˘‚¬Î›, ËÏfl¤@÷ fiËŸ ±˘‚¬Î›, ¤√‰Îfifi_
V‰w’ …ı‹ »ı ÷ı‹ fiËŸ Á‹Ω› fiı ±ÎiÎÎ ⁄flÎ⁄fl fiËŸ ’‚Î› ±ıÀ·Ì
¬˘Àu ±Î‰Âı. (262)
±Î ·˘¿fi_ Á¬ ¿ı‰_ »ı ÷˘ Á˘‚ ÿËÎÕÎfi_ lÎ© fiı ’»Ì ⁄_‘Ò¿fiÌ
√˘Ï‚›_ »ı. fiı ¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı Á‹ÎÏ‘‹Î_◊Ì μÃÎÕuÎfiÌ ‰Î÷ ¿flÌ. (263)
‰ÕÎÿflÎ2 …ı‹ ¿˘¥fiı ‹Î ¿Ëı, ⁄ıfi ¿Ëı, ⁄Î ¿Ëı, ‹ÎÁÌ ¿Ëı ±ı Á‰ı˝
ÿÎHÎÎ ·ı‰Î ÁÎv »ı; ÷ı‹ ±Î’HÎı ‹fiı ¿flÌfiı Á‰ı˝◊Ì …\ÿÎ flËı‰_. fiı ±ıÀ·˘
⁄‘˘ »‚3 ¿flı ÷˘ ¤√‰Îfi ¤Ω›. (264)
1. …ı‰_-÷ı‰_.
2. ·˘À ‹Î√fiÎflÎ ±ı¿ Ω÷fiÎ ⁄˛ÎõHÎ˘.
3. ›„@÷.
216 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
μ’ÎÁfiÎ ±ı … ¤„@÷ »ı. fiı √‹ı ÷ı‰Î ‹˘ÀÎ Ï‰Ê› ÿı¬Ìfiı ÷ı‹Î_

‹˘Ë fi ’Î‹‰˘, ±ı‰Ì Á‹…HÎ ¿fl‰Ì. fiı ≠¿ÚÏ÷fiÌ ±ÎHÎÌ¿˘flfiÎ1 Ï‰Ê›fiı
Ï‰WÀÎ …ı‰Î ΩHÎ‰Î, ’HÎ ‹fiı ¿flÌfiı ±ı‹Î_ ‹Î· ‹Îfi‰˘ fiËŸ. (265)
⁄flÎfi’fl‹Î_ Õ˘ÏÂ›_ ’ÎÁı ⁄ı ‹ÏËfiÎ ±‹ı ‰Î÷_ ¿flÌ Ë÷Ì, ’HÎ ‹fi
Ω‰Î ÿÌ‘_ fi◊Ì; ¿ı‹ …ı, ‹fi ±Î’HÎ_ fi◊Ì ‹ÎÀı ÷ıfiÎ◊Ì …\ÿÎ flËı‰_. (266)
’_«Ï‰Ê›fiı ÀÎ‚‰Î ÁÎv Á‰ı˝±ı ¤ıÀu_ ⁄Î_‘Ì2 »ı ’HÎ ÷ı ÷˘ À‚ı …
fiËŸ. fiı ÷ı @›Îflı À‚ı ? ÷˘ hÎHÎ ÿıË ◊¿Ì ’fl ’˘÷Îfi_ V‰w’ ⁄˛õV‰w’
‹Îfiı ÷˘ … À‚ı. ’»Ì ÷ı ±¬_ÕÎfi_ÿ ◊Î›, ±ÎI‹Îfi_ÿ ◊Î›, ±ZÎflÎfi_ÿ ◊Î›,
’»Ì ÷ıfiı ¿Î_¥ ·Î√ı … fiËŸ. …ı‹ M≤J‰Ì‹Î_ Ïø›Î ◊Î› »ı ÷ı ±Î¿ÎÂfiı ·Î√ı
… fiËŸ fiı …ı‹ √…flÎ÷ ÿıÂ‹Î_ ¬˘ÿı ÷˘ ’ÎHÎ˘ ±Î‰ı … fiËŸ, ÷ı‹ ÷ıfiı
·Î√ı … fiËŸ. fiı ÂÎVhÎ‹Î_ ÷˘ ⁄‘Î› ÂOÿ Áfl¬Î Ë˘› fiËŸ, ⁄ı ±Î‹ Ë˘›
fiı ⁄ı ±Î‹ Ë˘›, ’HÎ ±ı¿‘ÎflÎ ÂOÿ Ë˘› fiËŸ. (267)
¿◊Î‰Î÷Î˝, ¿Ì÷˝fi fiı K›Îfi ±ı‹Î_◊Ì I≤„M÷ ’Î‹‰Ì fiËŸ fiı ¤√‰ÎfifiÌ
‹ÒÏ÷˝‹Î_ ‹fiW›¤Î‰ ¿S’ı ±ı ƒ˘Ë ¿›˘˝ ¿Ëı‰Î› fiı ÁÎ¿Îfl Á‹…‰Î, Á‰˘˝’flÌ
Á‹…‰Î ÷ı ¿fl÷Î_ ’HÎ ±Î ‰Î÷ ±À’ÀÌ »ı. ‹ÎÀı ¤√‰ÎfifiÌ ≠√À ‹ÒÏ÷˝fiı
Ï‰Êı hÎHÎ ÿıËfi˘ ÷◊Î hÎHÎ √HÎfi˘ ÷◊Î hÎHÎ ±‰V◊Îfi˘ ¤Î‰ ÷◊Î ≥„Lƒ›_fiÌ
Ïø›Î ÿı¬Î›, ’HÎ ÷ı ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝fiı Ï‰Êı Á‹…‰˘ … fiËŸ, ’HÎ ÿı¬Î›
»ı ÷ı ÷˘ fiÀfiÎ ºWÀÎ_÷fiÌ ’ıÃı Á‹…‰_. (268)
‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ‹ËÎflÎ…fiı ’Ò»u_ …ı, “ÂÎ_Ï÷ ¿ı‹ ◊Î› ?” I›Îflı
‹ËÎflÎ…ı ’˘÷ÎfiÎ_ «ÏflhÎ ¿ËÌ ÿı¬ÎÕuÎ_ fiı Á_¿S’ ¿›˘˝ …ı, “±‹ÎflÎ_ ÿÂ˝fi
¿flı ÷ıfi˘ ‹˘ZÎ ◊Î›, fiı ±‹ÎflÎ_ ÿÂ˝fi fi ◊Î› fiı ±‹ÎflÎ ÁÎ‘fiÎ_ ÿÂ˝fi ¿flı
÷ıfi˘ ‹˘ZÎ ◊Î›, fiı ÷ıfiÎ_ ÿÂ˝fi fi ◊Î› ÷˘ ±‹ÎflÎ ËÏfl¤@÷fiÎ_ ÿÂ˝fi ¿flı
÷◊Î ÷ıfiÎ √˘‚Îfi_ ’ÎHÎÌ ’Ì±ı, ÷ıfiÎ fl˘À·Î …‹ı ÷ıfi˘ ‹˘ZÎ ¿fl‰˘. ±ı‰˘
Á_¿S’ ¿›˘˝ »ı.” ±ı ÂÎ_Ï÷ ◊›Îfi˘ μ’Î› ⁄÷ÎT›˘, ’HÎ ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı
Á‹ΩHÎ_ fiËŸ fiı ÂÎ_Ï÷ ÷˘ ±Î μ’Î› ¿èÎ˘ ÷ı◊Ì … ◊Î›, ’HÎ ¿˘¥ ÁÎ‘fi
¿›Î˝◊Ì ÂÎ_Ï÷ ◊Î› … fiËŸ. ÁÎ‘fi◊Ì ÷˘ Ï‰Cfi fi ·Î√ı. (269)
‰Î÷_ ¿fl‰Î ‹Î_Õı I›Îflı ’˘÷Îfi_ ±_√ ⁄_‘Î› fiı ŒflÌ ŒflÌfiı ±ı¿fiÌ ±ı¿
1. ≠¿ÚÏ÷’vÊfiÎ ·˘¿◊Ì fiÌ«ıfiÎ, ÿı‰÷Î ±ÎÏÿfiÎ_ Ï‰Ê› Á¬.
2. ¿‹fl ¿ÁÌ.
≠¿flHÎ-5 217
‰Î÷ ¿fl‰Îfi_ ≠›˘…fi ±ı »ı …ı, ’˘÷ÎfiÌ ‹ı‚ı ±ı¿·Î … ‰Î÷ Á‹F›Î

Ë˘¥±ı ÷ı ¿˘¥ Œıfl‰fiÎfl ‹‚ı ÷˘ ŒflÌ Ω›, fiı ’«ÎÁ-Á˘ ‹ÎHÎÁı ‹‚Ì
fiyÌ ¿›Ù Ë˘› ÷˘ ’»Ì ¿˘¥◊Ì Œflı fiËŸ. fiı ÁÒZ‹ ‰Î÷_ »ı ÷ı ºWÀÎ_÷ı ¿flÌfiı
V◊Ò‚ …ı‰Ì Á‹Ω› »ı, ÷ı ÷˘ ¿Ëı÷Î_ ±Î‰Õı ÷ı◊Ì ÷◊Î ¤√‰ÎfifiÌ ≥E»Î◊Ì
Á‹Ω› »ı. (270)
CÎfiU›Î‹ÿÎÁ∞1 ‹ËÎflÎ…fiÎ ¤ı√Î ±¬_Õ flèÎÎ ’HÎ ¿Î_¥ Á‹F›Î
fiËŸ fiı ¿Áfl CÎHÎÌ … flËÌ √¥. ’»Ì ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ …ı, “÷_fiı Ë‹HÎÎ_ fiËŸ
Á‹Ω›, ±Î√‚ ¿˘¥ ÁÎ‘ Á‹Ω‰Âı.” ’»Ì ±Î… ⁄‘Ì ‰Î÷ Á‹Ω‰Ìfiı
¿Áfl ÀÎ‚Ì. (271)
‹fiW›¤Î‰, ÏÿT›¤Î‰ ±ı¿ Á‹F›Î Ë˘¥±ı fiı Ïfiç› ¿›˘˝ Ë˘›
’»Ì ¤√‰Îfi Õ√‹√ÎÀ ¿flÎ‰ı fiı Œıfl‰‰Îfi_ ¿flı ÷˘’HÎ Œfl‰_ fiËŸ. …ı‹
ÏfiI›Îfi_ÿ V‰Î‹Ì fi Œ›Î˝ ÷ı‹. (272)
ÿıË ‘›Î˝ Ë÷Î ’HÎ Á_√fiı Ωı√ı ¿flÌfiı ≠Á_√ ·ÎB›Î Ë÷Î. ’»Ì
¿ÎœfiÎfl ‹Y›Î I›Îflı fiÌ¿Y›Î fiı Ë‹HÎÎ_ ’HÎ ±ı‹fi_ ±ı‹ ¿ıÀ·Î¿fi_ »ı. ’HÎ
’˘÷ÎfiÌ ‹ı‚ı ÷˘ «Î·Ì fiÌ¿‚Î› … fiËŸ, ¿ı‹ …ı, Á_√ı ¿flÌfiı ≠Á_√ ÷˘
·Î√ı …. (273)
Õ˘ÏÂ›_fiı ÁÎ‘±ı ‰Î÷ fi ¿fl‰Ì ±ı‰˘ ≠⁄_‘ ⁄Î_‘Ìfiı ¿èÎ_ …ı, “Ë_
¤√‰Îfi »\_ ÷˘ ÷ıfi_ ¿S›ÎHÎ ¿flÌÂ. ‹ÎÀı B≤ËV◊fiı ‹Î, ⁄Ëıfi, ÿÌ¿flÌ fiı VhÎÌ
÷ı «Îfl Ï‰fiÎ ⁄ÌΩfiı ‰Î÷ ¿fl‰Ì fiËŸ. fiÌ¿fl ÷ıfiı ‹Î◊ı ¿˘¥¿ ¿·_¿ ‹Ò¿Âı,
÷ı◊Ì Ï‰‹¬ ◊ÎÂı fiı ÿ—¬ ±Î‰Âı.” (274)
ÿıË ’˘÷Îfi_ fi◊Ì fiı ’˘÷Îfi_ ‹Îfiı »ı ±ı … ±iÎÎfi »ı, ±ı ±iÎÎfi ÷˘
À‚ı … fiËŸ fiı …ıfiÎ μ’fl ¤√‰Îfi fiı ‹˘ÀÎ ÁÎ‘ ¿Ú’Î ¿flı ÷ıfi_ ±iÎÎfi À‚ı.
(275)
B≤ËV◊fiı Â˘¤Î ÷ı I›Î√Ìfiı ÿÒÊHÎ, fiı I›Î√Ìfiı Â˘¤Î ÷ı B≤ËV◊fiı
¿·_¿w’ »ı. ÷ı‹ … Á‘‰Î-Ï‰‘‰Îfi_ ’HÎ Á‹…‰_. (276)
…ıfi˘ ¿Î√‚ ±ÎT›˘ Ë˘› ÷ı ’_Õı … ‹‚ı fiı ±Î‹ ÁÎ‹ÁÎ‹Î ⁄ıÃÎ
±ıÀ·ı ¿Î√‚‹Î_ ≠ÌÏ÷ fi ¿fl‰Ì, ≠√À ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝ ±Î√‚ iÎÎfi,
‰ˆflÎB›, ±ÎI‹ÏfiWÃÎ ±ı Á‰ı˝ ¬ÎÀÌ »ÎÂ …ı‰Î_ »ı, ±ı‹Î_ ¿Î_¥ ‹Î· fi◊Ì. ±ı
1. ’Ò‰Î˝l‹fiÎ fiÎΩ ΩıÏ√›Î.
218 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
÷˘ ±_√ »ı ÷ı flËıÂı …. “¬ÎÀÌ »ÎÂ‹ıÓ ¿Î Á¬ ‹Îfiı, ÁÒfl ¬‰ˆ›˘ CÎÌ¿˘ Ëı”1
±ı‹ ±ı¿ ¤√‰ÎfifiÎ ±Î‘Îfl Ï‰fiÎ ⁄Ì…\_ ⁄‘_ ¬Îv_ …‚ … »ı. (277)
iÎÎfi ◊›_ ÷ı ¿ıfi_ fiÎ‹ …ı, ÂÎVhÎ ÁÎ_¤‚Ìfiı ÷◊Î ¿˘¥fiÌ ‰Î÷ı ¿flÌfiı
÷◊Î Á_√ı ¿flÌfiı ŒflÌ …‰Î› fiËŸ ÷ı ’Î¿<_ iÎÎfi ¿Ëı‰Î›. (278)
⁄ÌΩ ¿˘¥fiı ¿S›ÎHÎ ¿fl÷Î_ ±Î‰Õu_ fi◊Ì; fiÎ‚ ¿fl÷Î_ √‚_ ¿›Ù »ı.2
fiı ⁄ÌΩ ±‰÷Îflı ±ı¿-⁄ı ∞‰fiÎ_ ¿S›ÎHÎ ¿›ÎÙ »ı fiı ÁIÁ_√Ì Õ˘ÂÌ±ı ·Î¬_
∞‰fiÎ_ ¿S›ÎHÎ ¿›ÎÙ »ı. ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝, ¤√‰Îfifi_ ‘Î‹, ¤√‰ÎfifiÎ
’ÎÊ˝ÿ fiı ∞‰ ±ı «Îfl ±Ï‰fiÎÂÌ ‰V÷ »ı fiı ⁄Ì…\_ ⁄‘_ fiÎÂ‰_÷ »ı. ÷ı‹Î_
∞‰ »ı ÷ı ⁄© »ı. …ı‹ ¿˘¥¿fiı ⁄ıÕÌ‹Î_ fiÎA›˘ Ë˘› ÷ı fiÌ¿‚Î› … fiËŸ,
÷ı‹ ∞‰fiı ≠¿ÚÏ÷w’ VhÎÌ fiı VhÎÌfiı ’vÊ ±ı‹ ’flV’fl ⁄ıÕÌ »ı, ÷ı ¿˘¥
μ’Î›◊Ì ÷ÒÀı ÷ı‰Ì fi◊Ì; ÷ı ÷˘ iÎÎfi◊Ì ÷ÒÀı »ı ’HÎ ÿıËı ¿flÌfiı I›Î√ ¿›ı˝◊Ì
÷ÒÀ÷Ì fi◊Ì. ÷ı μ’fl ’Î‰ˆ›Îfi_ ÷◊Î ⁄‚ÿfi_ ºWÀÎ_÷ ÿÌ‘_ …ı, “±ıfiı ÿıËı
¿flÌfiı I›Î√ »ı ’HÎ ‰ÎÁfiÎ À‚÷Ì fi◊Ì.” (279)
≠ı‹Ì ¤√‰Îfi‹Î_ ’HÎ ‰‚√ı fiı ⁄Ì…ı ’HÎ ‰‚√ı fiı iÎÎfiÌ Ë˘› ÷ı
⁄Ì…ı ‰‚√ı fiËŸ fiı ¿˘¥ ±Î_ÀÌ ±Î‰ı ÷˘ iÎÎfiÌ ’HÎ ‰‚√ı, ÷ı μ’fl
¤ÌW‹Ï’÷Îfi_ ºWÀÎ_÷ ÿÌ‘_. ±ı iÎÎfiÌ Ë÷Î, ’HÎ ’ZÎı ¿flÌfiı ‰‚B›Î.3 (280)
±Î ÁÒ›˝fiı …ı‹ ¿˘¥fiÌ ⁄flÎ⁄fl ¿Ëı‰Î› fiËŸ, ÷ı‹ ±Î ¤√‰Îfifiı
’HÎ ¿˘¥fiÌ μ’‹Î ÿı‰Î› fiËŸ. fiı ±Î√‚ ±fi_÷ ±‰÷Îfl ◊¥ √›Î fiı
‰‚Ì ±fi_÷ ±‰÷Îfl ◊ÎÂı, ÷ı Á‰ı˝ ±Î ¤√‰Îfifi_ ÿÌ‘_ ¿HÎı◊_4 ¬Î› »ı fiı
±ıfiÌ ±ÎiÎÎ‹Î_ ‰÷ı˝ »ı. (281)
±Î‰˘ Á‹˘ ŒflÌfiı fiËŸ ‹‚ı fiı √ÎÿÌ μ’fl ËÎ◊ ‹Ò¿Ì ≥ÂÎfl÷ ¿flÌ
1. ÁÒflÿÎÁfiÎ ’ÿfiÌ ±_Ï÷‹ ’_„@÷. ¤√‰Îfifi_ Á¬ CÎÌ …ı‰_ ‹Y›_, ’»Ì ¬ÎÀÌ
»ÎÂ …ı‰Î Á_ÁÎfl‹Î_ Â_ ‹Î· ‹Îfi‰˘ ?
2. ’hÎ …L‹ ¿flÎ‰fiÎflÌ ⁄Î¥ fi‰Ω÷ ÏÂÂfi_ fiÎ‚ (fiÎÏ¤‹Î_◊Ì ·À¿÷Ì ‹FΩ)
¿Î’Ì fiÎ¬ı »ı. ¿˘¥ ±HÎ±Î‰Õ÷‰Î‚Ì ⁄Î¥ ±Î ‹FΩ ¿Î’‰Îfiı ⁄ÿ·ı ⁄Î‚¿fi_
√‚_ … ¿Î’Ì fiÎ¬ı ÷˘ ⁄Î‚¿ ∞‰◊Ì Ω›.
3. ¤ÌW‹ ’Î_Õ‰-¿˙fl‰fiÎ ÿÎÿÎ ◊Î›. ÷ı‹fiı ¿˙fl‰˘fi˘ ’ZÎ ⁄_‘Î¥ √›˘. ÷ı‹HÎı
¿˙fl‰˘fi_ ±Lfi ¬Î‘ı·_. ÷ı◊Ì ¤√‰Îfi lÌ¿ÚWHÎfi˘ Ïfiç› Ë˘‰Î »÷Î_, ÷ı‹fi_ iÎÎfi
±‰‚Î ’ZÎı ¿flÌfiı T›◊˝ √›_.
4. ‹Ò‚ ÂOÿ ¿HÎı÷_. ÿfl ‹ÎÁı ’√Îfl ’ıÀı ‹‚÷Î ÿÎHÎÎ; ±Lfi, ‰ı÷fi.
≠¿flHÎ-5 219
¿èÎ_ …ı, “±Î ÁÎ‘ fiı ±Î ¤√‰Îfi ¿˘¥ Ïÿ‰Á ±ÎT›Î fi◊Ì fiı ¿˘¥ Ïÿ‰Á
±Î‰Âı ’HÎ fiËŸ, fiı ⁄ÌΩ ±Î‰Âı.” (282)
Ï≠›‰˛÷fiÎ ºWÀÎ_÷◊Ì ¿èÎ_ …ı, “±ı ÷˘ B≤ËV◊Îl‹‹Î_ Ë÷Î fiı »˘¿flÎ_
◊›Î_ ’HÎ ¤Î√‰÷Î— ±ÎI‹flÎ‹Î— ±ı‰Î Ë÷Î fiı VhÎÌfiı Ωı√ı ¿flÌfiı »˘¿flÎ_
◊Î›; …ı‹ ’ıÂÎ⁄ fiÌ¿‚ı, ‹‚ fiÌ¿‚ı, ◊Ò_¿ fiÌ¿‚ı, fiÎ‰_, ¬Î‰_ ±ı …ı‹ Ïø›Î
◊Î› »ı ÷ı‹ … ±ı ’HÎ Ïø›Î ◊Î›; ’HÎ ÷ıfi_ V‹flHÎ, Ï«_÷‰fi, ‹fifi fi ◊Î›,
fiı Ï«_÷‰fi ÷˘ ¤√‰ÎfifiÌ ¿◊Î‰Î÷Î˝fi_ ◊Î›.” ÷ı ¿èÎ_ »ı …ı, “Ï≠›‰˛÷ ÷˘
¤√‰ÎfifiÌ ¿◊Î◊Ì Ï‰flÎ‹ fi ’Î‹÷Î Ë÷Î, ±ıÀ·ı ±ı ÷˘ Á‰ı˝◊Ì …\ÿÎ … Ë÷Î
fiı ±ı‹Î_ ÷˘ ‹Î· ±ı‰˘ »ı. …ı‹ ¤‰Î›Îfiı Ï‰Êı VhÎÌfiÌ ¤Î‰fiÎ »ı ÷ı ±iÎÎfiı
¿flÌfiı »ı, ÷ı‹ ±Î ’HÎ ±iÎÎfiı ¿flÌfiı ‹fiÎ› »ı; ’HÎ ¬˘À<_ »ı.” (283)
ÏÂZÎÎ’hÎÌ‹Î_ Á‰ı˝ Á_Â›fiÎ_ Ïfi‰ÎflHÎ ·A›Î_ »ı. ÷ı◊Ì ¿˘¥fiı ¿Î_¥
Á_Â› Ë˘› ÷˘ ’Ò»Ωı; ’HÎ ±Îfi_ ¿ı‹ ËÂı ¿ı ±Îfi_ ¿ı‹ ËÂı ? ±ı ¿Î_¥
’Ò»‰Îfi_ flèÎ_ fi◊Ì, Ë‰ı ÷˘ ÿÎHÎÎ ¬Î¥fiı ¤…fi ¿›Î˝ ¿fl‰_. fiı ÏÂZÎÎ’hÎÌ
’Î‚Âı ÷ıfiı ÿıËı ¿flÌfiı ÿ—¬ fiËŸ ±Î‰ı. (284)
±ı¿ ÁÎ‘ ¿Ï’·ÿı‰ ¤√‰Îfifi˘ ±‰÷Îfl ¿Ëı‰Î÷Î, ’HÎ Õ˘ÏÂ›_fiı
·¥fiı Ω÷Î flèÎÎ; ±ı ÷˘ ÿˆ‰fiÌ ‹Î›Îfi_ ⁄‚ ±ı‰_ … »ı, ÷ı Ωı√ı ¿flÌfiı
±ı‹ … ◊Î›. (285)
±ı¿·ÂÚ_√Ìfiı ±iÎÎfi-μ’Â‹ Ë÷_,1 ÷ı◊Ì Ï‰Ê›‹Î_ ⁄_‘Î¥ √›Î ’HÎ
÷ıfiÎ ⁄Î’ Ï‰¤Î_Õ¿ ∑ÏÊfiı ÷˘ iÎÎfi Ë÷_ fiı lÎ’ ÿı‰Î Ω÷Î Ë÷Î, I›Î_
flV÷Î‹Î_ flÎΩ±ı ⁄Ë ÁL‹Îfi ¿flÎT›_ fiı «Î¿flÌ ¿flÎ‰Ì fiı Ï‰Ê›fi˘ Ωı√
◊›˘ fiı ±ı¿·ÂÚ_√ÌfiÎ ÿÌ¿flÎfiı ¬˘‚Î‹Î_ ⁄ıÁÎ›˘˝, ÷ı◊Ì flÌÁ ∂÷flÌ √¥ fiı
1. ËflHÎÌfiı ‰ıÊı Œfl÷Ì VhÎÌfiÎ Á_Á√ı˝ ÷’˘¤_√ ◊›ı·Î ‹Ïfi Ï‰¤Î_Õ¿fiÎ ±ı¿·ÂÚ_√Ì
’hÎ ◊Î›. ‹Ïfi±ı ’hÎ …L‹ ◊÷Î_ … …_√·‹Î_ ±·Î›ÿÌ ’HÎ˝¿<ÀÌ ⁄Î_‘ı·Ì. …ı◊Ì
¿flÌfiı ’hÎfiı VhÎÌ ΩÏ÷fi_ ¤Îfi … fi ◊Î›. ±ı¿ ‰Îfl ±_√ÿıÂfiÎ fl˘‹’Îÿ
flÎΩfiÎ flÎF›‹Î_ ÿW¿Î‚ ’Õu˘. ⁄˛ÎõHÎ˘±ı ±ı¿·ÂÚ_√Ìfiı flÎF›‹Î_ ·Î‰‰Î‹Î_
±Î‰ı ÷˘ ‰flÁÎÿ ◊Î› ±ı‰_ ¿èÎ_. flÎΩ±ı ±ı¿ ‰ıU›Îfiı ÷ˆ›Îfl ¿flÌ. ÷ıfiÎ ËÎ‰-
¤Î‰, V‰ÎÏÿWÀ ¤˘…fi, ±_√V’Â˝ ‰√ıflı◊Ì ±ı¿·ÂÚ_√Ì Ï‰Ë˚‰‚ ◊›Î fiı flÎF›‹Î_
¬ıÓ«Î¥ ±ÎT›Î. T≤ÏWÀ ◊¥. ’»Ì ’HÎ ÷ı±˘ ÷˘ flÎF›‹Î_ ’flHÎÌfiı flèÎÎ. hÎHÎı¿
‰flÁ ⁄Îÿ Ï‰¤Î_Õ¿ Â˘‘÷Î_ I›Î_ ±ÎT›Î fiı ÂÎ’ ±Î’‰Î ÷ˆ›Îfl ◊›Î ¿ı ’˘÷ÎfiÎ
⁄ı ’hÎ˘fiı ’hÎ‰‘Ò±ı ¬˘‚Î‹Î_ fl‹‰Î ‹Ò¿Ì ÿÌ‘Î. ‹Ïfifi˘ ø˘‘ ±˘ÁflÌ √›˘.
220 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
Ï‰Ê›‹Î_ ⁄_‘Î›Î. ±ı ÷˘ ÿˆ‰fiÌ ‹Î›Îfi_ ⁄‚ … ±ı‰_ »ı …ı, Ωı√ ◊›ı ¿˘¥

⁄_‘Î›Î Ï‰fiÎ flËı … fiËŸ. (286)
CÎHÎı¿ ’H›ı ¿flÌfiı ±Î Ωı√ ‹Y›˘ »ı. fiı ⁄‘Î ¤ı√Î flèÎÎ »Ì±ı ’HÎ
…ıfiı …ıÀ·Ì Á‹…HÎ ËÂı ÷ıfiı ÷ıÀ·_ Á¬ ±Î‰÷_ ËÂı. …^fiÎ-fi‰Îfi˘ ¿Î_¥
‹ı‚ fi◊Ì. (287)
ÿıflÕÌ‹Î_ ¿HÎ⁄Ìfiı ‰HÎ ‰‰flÎ‰Ì CÎHÎ˘ … ·Î¤ ±ÎM›˘ ÷ıfiÌ ‰Î÷
¿flÌ. (288)
±Î ÁÎ‘fiı Ï‰Êı …ıfiı …ıÀ·˘ √HÎ ÷ıÀ·Ì Áÿ˚‰ÎÁfiÎ, fiı ±‰√HÎ
÷ıÀ·Ì ±Áÿ˚‰ÎÁfiÎ »ı, ±ı‹ Á‹…‰_. (289)
¿ıÀ·Î¿ ¿Ëı »ı …ı, ¿Î_¥ ΩHÎ÷Î fi◊Ì, ±Î‰Õ÷_ fi◊Ì; ’HÎ √ÎÿÌ±ı
¿˘HÎı ⁄ıÁÎ›Î˝ »ı, ±ıfiÌ ÷ıfiı ¿Î_¥ ¬⁄fl »ı ? ⁄‘_› ΩHÎı »ı I›Îflı …
√ÎÿÌ±ı ⁄ıÁÎ›Î˝ »ı. ±Î ÷˘ ÁIÁ_√‹Î_ ¿<Á_√fiÌ ‰Î÷ ¿flÌ, Ë‰ı ‹˘ZÎfiÌ ‰Î÷
¿flÌ±ı »Ì±ı …ı, ±ı¿˘ûÏ’ ¿ÚWHÎV› ¿Ú÷— ≠HÎÎ‹˘1 ±ı f·˘¿fi˘ ±◊˝ ¿›˘˝ …ı,
±ı¿ ≠HÎÎ‹ı ‹˘ZÎ ◊Î›, ÷˘ ±Î ÷˘ ¿fl˘Õ˘ ≠HÎÎ‹˘ ¿›Î˝ ËÂı, ’HÎ ‹˘ZÎ
◊›ÎfiÌ ≠÷ÌÏ÷ ±Î‰÷Ì fi◊Ì fiı ÂÎ_Ï÷ ◊Î÷Ì fi◊Ì. ’HÎ Ωı ≠√À ¤√‰Îfifiı
ΩHÎÌfiı ÷◊Î ±˘‚¬Ìfiı ±ı¿ ≠HÎÎ‹ ¿flı ÷˘ ¤√‰ÎfifiÎ ‘Î‹‹Î_ Ω› fiı
‹˘ZÎ ◊›ÎfiÌ ≠÷ÌÏ÷ ±Î‰ı fiı ÂÎ_Ï÷ ’HÎ ◊Î›. (290)
…ı ¿˘¥fiı ¿S›ÎHÎ ¿fl‰_ Ë˘› fiı CÎfl‹Î_ wÏ’›Î Ë˘› ÷˘ ⁄Î¥, ¤Î¥
⁄_fiıfiÎ_ ⁄ı ‹_Ïÿfl ¿flÎ‰‰Î_. ±ıÀ·ı ÷ıfi_ ¿S›ÎHÎ ◊¥ flèÎ_ »ı. (291)
‰flÁÎÿ ÷˘ ¤√‰Îfi ‰flÁÎ‰ı »ı fiı ≥Lƒ ÷˘ ÏflÁÎ¥ √›˘ »ı ÷ı ‰flÁ÷˘
fi◊Ì, fiı ¿Î‚ ’HÎ ¿˘M›˘ »ı, ’HÎ ÿ›Î ±ÎT›Î◊Ì ‰flÁÎÿ ¿›˘˝ »ı. (292)
wÏ’›Î‹Î_, CÎfl‹Î_, VhÎÌ‹Î_ fiı ÿıË‹Î_ ‹Î· ‹ÎfiÂ˘ fiËŸ. ÿÎHÎÎ ÷˘
¤√‰Îfi ±Î’Âı, ÷ı ±ı¿ÃÎ ¿flÌfiı ±Î‰flÿÎ ’Òfl˘ ¿fl‰˘ »ı. fiı CÎfl‹Î_ ¿Î‹
¿flfiÎfl Ë˘› fiı wÏ’›Î Ë˘› ÷ıfiı ÷˘ ÿÎHÎÎ ¬Î¥fiı ‰Î÷_ ÁÎ_¤‚‰Ì fiı …ıfiı
1. ¤√‰Îfifiı ‹ÎËÎIQ› ÁÏË÷ ±ı¿ … ÿ_Õ‰÷˚ ≠HÎÎ‹ ¿›˘˝ Ë˘› ÷˘ ÷ıfi_ Œ‚ ÿÁ
±r‹ı‘ ›iÎ ¿flÌ ’Ï‰hÎ÷Î ≠ÎM÷ ¿›Î˝ ⁄flÎ⁄fl ◊Î› »ı. Ωı ¿ı ÿÁ ±r‹ı‘ ›iÎ
¿flfiÎflfiı ’HÎ ŒflÌ …L‹ ‘ÎflHÎ ¿fl‰˘ ’Õı »ı, ’HÎ ¤√‰Îfifiı ≠HÎÎ‹ ¿flfiÎfl
¿ÿÌ ŒflÌ Á_ÁÎfl‹Î_ ±Î‰÷˘ fi◊Ì. ±◊Î˝÷˚ ÷ıfiÌ ‹„@÷ ◊Î› »ı.
(‹ËÎ¤Îfl÷; ÂÎ_Ï÷’‰˝ — 12/47/92)
≠¿flHÎ-5 221
¿Î_¥ fi Ë˘› ÷ıfiı ¿˘Â ΩıÕÌ ÿı‰˘ fiı ¿Î‹ ¿fl‰Î ‹_ÕÌ ’Õ‰_ fiı ’»Ì ¤√‰Îfi
¤…‰Î. ±Î ÿıË ÷˘ ’ÎHÎÌfi_, M≤J‰Ìfi_, ±Î¿ÎÂfi_ ⁄_‘Î›_ »ı fiı ÷ı‹Î_ ¤‚Ì
ΩÂı. fiı ⁄‘Î› ‹˘ÀıflÎfiı ±ı¿ ‹ÏËfi˘ ‰Î÷_ ÁÎ_¤‚‰Î ±Î_ËŸ flËı‰_ ±ı‹
±ÎiÎÎ »ı. (293)
ÁIÁ_√fiÎ Ïfi›‹ fi ’‚ı ÷˘ Ï÷·¿ fi ¿fl‰_1 fiı ¿Ëı‰_ ¿ı “Ë_ ÁIÁ_√Ì
fi◊Ì fiı ‹ÎflÎ◊Ì ’‚ı fiËŸ, ’HÎ ¤√‰Îfi fiı ÁÎ‘ ÁÎ«Î »ı.” ±ı‹ ¿flÂı
÷ıfi˘ ‹˘ZÎ ◊ÎÂı; ’HÎ ÁIÁ_√‹Î_ flËÌfiı ÏÂZÎÎ’hÎÌ fiËŸ ’Î‚ı ÷ıfiı ÿ—¬
±Î‰Âı fiı ¤√‰Îfi Á¬ı ¤ΩÂı fiËŸ. (294)
±√HÎ˘÷fl˘2 ¿Î‚ ’ÕuÎ ’»Ì ⁄Ì…ı ‰flÁ ’_«Î‚ı◊Ì ‹ËÎflÎ…ı ¿Î√‚
·¥fiı √œÕı ‹˘¿S›Î Ë÷Î, ÷ı ±‹ı ‹ËÎflÎ…◊Ì …\ÿÎ ’ÕuÎ ±ıÀ·ı ÿıË‹Î_
÷Î‰ ±ÎT›˘ fiı ‹ËÎflÎ… ’HÎ ‹Î_ÿÎ ◊›Î. ’»Ì ±fiı¿ ‹ÎHÎÁ fiı œ˘fl ‹flÌ
√›Î_ fiı ⁄Î‚˘ ÁÎÿ M≤J‰Ì‹Î_ flèÎ˘ fiËŸ fiı ‹ÕÿÎ_fiı ¬ıÓ«fiÎfl ¿˘¥ flèÎ_ fiËŸ,
÷ı◊Ì √Î‹ √_‘Î¥ ∂ÃuÎ_ fiı ËÎÕ¿Î_fiÎ œ√·Î ◊›Î; ±ı‹ ’˘÷ÎfiÎ ÿıËfiÌ fiı
⁄˛õÎ_ÕfiÎ ∞‰fiÎ ÿıËfiÌ ±ı¿÷Î Á‹Ω‰Ì. (295)
‰ÂflÎ‹ ¤@÷fiÎ √Ò‹ÕÎfi_ ⁄Ë ÿ—¬ Ωı¥fiı ‹fiı ÷Î‰ ±Î‰Ì √›˘.
’»Ì √Ò‹Õ<_ ŒÎÀu_ fiı Á¬ ◊›_, ±ı‹ ÿ›Îfi_ ±Ï‘¿’HÎ_ Á‹ΩT›_. (296)
¿Î‚ ’ÕÂı ÷˘ ÁIÁ_√Ì ÿ—¬ ’Î‹Âı fiı ±Î’HÎÎ◊Ì ÿÎHÎÎ ¬‰ÎÂı ?
fiËŸ ¬‰Î›. ¬‚¬Ï‚›ı fiÎ÷Î_ fiÎ÷Î_ ⁄¬˘·‹Î_ ’√ ’ıÁÌ √›˘ ÷ı ¤Î_√Ì
Ω÷; ’HÎ ‹ËÎflÎ…ı flZÎÎ ¿flÌ, ÷ı◊Ì ÷fl÷ ¬ıÓ«Ì ·Ì‘˘. ±fiı ‰ÎÕÌ‹Î_ ’J◊fl
μ’fl Ë_ ’ÕÌ Ω÷˘ Ë÷˘, ÷ı …ı‹ ¿˘¥ {Î·Ì flÎ¬ı ÷ı‹ ±K‘fl flèÎ˘. (297)
Ï√flfiÎfl‹Î_ À>_ÏÀ›_ ±ÎT›_ ÷ı ‹fiı ‰ÎÕÌ‹Î_ ‘y˘ ‹ÎflÌfiı √›_, ÷ı◊Ì
±«Îfi¿ Ë_ ’ÕÌ √›˘, ’»Ì ⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ¿ıÀ·Î¿ ‹ÎHÎÁ ‹flÌ √›Î. (298)
flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ…ı ÿıË ‹Ò@›˘ ÷ı Ïÿ‰Á ±Î_ËŸ ‹fiı ÷Î‰ ±ÎT›˘, ÷ı
÷Î’÷Î_ Á√ÕÌ‹Î_ ÂflÌfl ∂ÕÌ ’Õı ±ı‰˘ ⁄Ï‚›˘ ÷Î‰ ±ÎT›˘ ÷◊Î ¤Ÿ÷ ’ÕÌ
√¥ ÷◊Î ¬Õ ⁄‚Ì √›_. (299)
√› flÎΩ …ı‰˘ flÎΩ ¿fl‰˘ »ı ÷ı ◊ÎÂı I›Îflı ’»Ì ⁄ı ¿fl˘Õ ‹ÎHÎÁ
±Î »ı ÷ı◊Ì ⁄ÌΩ_ ¤√‰Îfi ¤…Âı fiı flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ… …ı‰Î ±Î«Î›˝
1. ÁIÁ_√‹Î_◊Ì ⁄ËÎfl fiÌ¿‚Ì …‰_.
2. Á_‰÷ 1869fi˘ ≠A›Î÷ ÿ¿Î‚.
222 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
¿fl‰Î »ı. (300)

≠Ë˚·Îÿı ÿÁ ËΩfl ‰Ê˝ fiÎflÎ›HÎ ÁÎ◊ı ›© ¿›Ù ’HÎ Ï…÷ÎHÎÎ fiËŸ
fiı fiÎflÿfiı ‰«fiı ¿flÌfiı » ‹ÏËfiÎ‹Î_ ¤„@÷±ı ¿flÌfiı ∞÷Ì ·Ì‘Î. (301)
¤Î√‰÷fiÎ ’_«‹ V¿_‘‹Î_ …Õ¤fl÷ı flË√HÎfiı ¿èÎ_ …ı, ÷_ flÎF›ÎÏÿ¿fiÌ
‰Î÷ ¿flı »ı ’HÎ ÷_ iÎÎfiÌ fi◊Ì, ±ÏË_ÁÎ fiı ⁄˛õ«›˝ ÁÏË÷ fiı flÎ√-¶ıÊÎÏÿ¿
flÏË÷ ±ı‰˘ ‘‹˝, ÷ıHÎı ›@÷ ±ı‰˘ …ı ‰ˆÏÿ¿ ‹Î√˝, ÷ı ’HÎ ±‹ÎflÎ ±ÎI‹Î-
’fl‹ÎI‹ÎfiÎ iÎÎfi‰Î‚Îfiı √HÎ÷Ì‹Î_ fi◊Ì, ÷˘ ÷ÎflÎ flÎF›P≤I›ÎÏÿ¿1 ÷ı
±‹ÎflÎ ⁄˛õ‰ıkÎÎfiÌ ÂÌ √HÎ÷Ì‹Î_ ? (302)
»ıS·Î ≠¿flHÎfi_ ±˘√HÎ«Î·ÌÁ‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«ÎT›ÎfiÌ ±ÎiÎÎ ¿flÌfiı
⁄˘S›Î …ı, “±Î ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ¿èÎ_ »ı ±ı ‰Î÷ ’HÎ ±ı¿ Á‹…‰ÎfiÌ »ı.”
(303)
‹K› ≠¿flHÎfi_ fi‰‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰Î_«‰ÎfiÌ ±ÎiÎÎ ¿flÌfiı ⁄˘S›Î …ı,
“±Î ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ¿èÎ_ »ı ÷ı‹ ‹ËÎflÎ…fiı ’vÊ˘kÎ‹ ΩHÎÂı fiı ÁIÁ_√‹Î_◊Ì
fiÌ¿‚Ì ΩÂı ÷˘’HÎ ±ZÎfl‘Î‹‹Î_ ΩÂı; fiı ÁIÁ_√‹Î_ flËı÷˘ ËÂı fiı ‘‹˝
’Î‚÷˘ ËÂı fiı ∂K‰˝flı÷Î2 ËÂı, ’HÎ ‹ËÎflÎ…fiı ’vÊ˘kÎ‹ fiËŸ ΩHÎı ÷˘
⁄ÌΩ ·˘¿‹Î_ ΩÂı.” (304)
≠√À ‹ÒÏ÷˝ Ï‰fiÎ ⁄ÌΩ ¿˘¥‹Î_ ‹Î· fi◊Ì. ÷ı μ’fl ÁÎ¬Ì ⁄˘S›Î …ı,
‹‰ı¿<_ ∞‰Î‰ı ±V‹Îfi «œÌ Ω‰ı,
’› ±Lfi Ë fi ¬Î‰ı ÷˘ Ë ‹Î›Î¿˘ √·Î‹ Ëˆ;
Ï‰zÎ¿<_ ⁄¬Îfiı ¿»\ ‹fiË¿Ì Ωfiı,
±ˆÁı Ïfi’À3 Á›Îfiı4 ÷Î¿˘ ‰ÎÁfiÎ‹ıÓ ‘Î‹5 Ëˆ;
ÁÎflÌ V≤ÏWÀ¿<_ μ’Ω‰ı Á⁄ ∞‰¿<_ fiÌ¤Î‰ı,
…√ ¥Â F›_ ¿ËÎ‰ı ÷˘ Ë_ ‹fi ’ÏflHÎÎ‹ Ëˆ;
iÎÎfi ¤„@÷ ÏËfi ±Ï÷ μfl‹ıÓ ‹Ï·fi,
±ˆÁı ‹Òœ¿<_ ‹¿<_ÿ ¿Ëı ⁄˛õ¿<_6 fi ÃÎ‹ Ëˆ;
1. flÎΩ ±fiı Áı‰¿ ±ÎÏÿ.
2. ±WÀÎ_√ ⁄˛õ«ÎflÌ.
3. ¬Ò⁄. 4. ÂÎHÎÎ.
5. ‰ÎÁfiÎ‹Î_ … ‰ÎÁ »ı. 6. ⁄˛õ‘Î‹‹Î_.
≠¿flHÎ-5 223
flÎΩ, «˘fl, ›˘√Ì, B≤ËÌ, Ï¶… flÎ¬÷ ’flfiÎfl,

±ˆÁ˘ ±‘‹˝ ÿı¬¿ı ¥Â ‘fl÷ ±‰÷Îfl. (305)
¤√‰ÎfifiÌ VQ≤Ï÷ flÎ¬‰Ì ±ı Á‰˝◊Ì ±Ï‘¿ »ı. fiı ¤√‰Îfi ÷˘
±Î’HÎÎ ∞‰‹Î_ ⁄ıÃÎ … »ı ÷ı ÿıË ‹Ò¿‰Î Á‹ı ÿı¬Î› »ı fiı VQ≤Ï÷ flËı ÷ı ÷˘
Á‰˝ ÁÎ‘fifiÎ ±_÷fiı ’ÎQ›Î. ÷ı μ’fl ¤fl÷∞fiÌ ‰Î÷ ¿flÌ. (306)
Â© ◊Î‰Îfiı ÷’ fiı ±fiT≤ÏkÎ ⁄ı ÁÎ‘fi »ı. ÷ı‹Î_ ±fiT≤ÏkÎ »ı ÷ı
±Ï‘¿ »ı; ÷ı ¿fl÷Î_ ±ÎI‹Î fiı ’fl‹ÎI‹Î ⁄ı … flÎ¬‰Î »ı. (307)
√Î‹ ‹Ë‰ÎfiÎ ËÏfl¤@÷ ÕÎèÎÎfiı ¿èÎ_ …ı, “¤Ò÷ ¿Îœ‰_ ±ı‹Î_ V‰Î‹Ìfi_
Â_ ¿Î‹ »ı ? V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎfiı CÎflı CÎHÎÎ› «Î¿fl »ı, ±ı¿ Ëfi‹Îfi∞fiÌ
‹Îfi÷Î ¿flÂı ±ıÀ·ı Ëfi‹Îfi∞ …Âı; ÷ı ‹ÎflÌ ‹ÎflÌfiı ¤yÎ ¿ÎœÌ fiÎ¬Âı.”
(308)
±Î’HÎı iÎÎfi ÂÌ¬÷Î_ ÷˘ ±Î‰Õı … fiËŸ fiı ‰ˆflÎB› ÷˘ »ı … fiËŸ.
‹ÎÀı Ë_ ¤√‰Îfifi˘ fiı ±ı ‹ÎflÎ, ±ı‹ ‹Îfi‰_. fiı Ëı÷ ÷˘ ’_ÿfl ±ÎfiÎ
VhÎÌ‹Î_ »ı fiı ±ı¿ ±Îfi˘ ±‹ÎflÎ‹Î_ »ı, fiı ¿S›ÎHÎ ÷˘ ±ıfiı ÂflHÎı √›Î
±ıÀ·ı Á‹◊˝ »ı ÷ı ¿S›ÎHÎ ¿flı, ±ı ±ıfiÌ ‹˘ÀÎ¥ »ı. (309)
fi‰flÎÂ Ë˘› I›Îflı ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝fiı ·¥fiı ⁄ıÁ‰_. fiı ÷ı ‹ÒÏ÷˝ ÷ı
Â_ …ı, ¤√‰ÎfifiÌ ¿◊Î, ‰Î÷Î˝ fiı K›Îfi ±ı ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝ »ı. fiı ÿıË
Ë˘› I›Î_ ÏfiƒÎ, ¿Î‹, V‰Îÿ, ·˘¤ ±ı Á‰ı˝ ÿıË ¤ı‚Î_ Ë˘›, ‹ÎÀı ÷ıfiı ÷˘ ÿıË
¤ı‚Î_ … ¿flÌ flÎ¬‰Î_. fiı ¿˘¥ T›Áfi flÎ¬ı »ı, ±ŒÌHÎfi_, Ë˘¿Îfi_, V‰Îÿ
flÎ¬ı »ı, ·˘¤ flÎ¬ı »ı, ±ı Á‰ı˝ Á¬ …ı‰Î_ …HÎÎ› »ı ’HÎ ±ı ÷˘ ÿıËfiı
ÿ—¬ ÿı ±ı‰Î_ »ı. (310)
¤√‰Îfi ¤…‰Î‹Î_ hÎHÎ Ï‰Cfi »ı — ±ı¿ ·˘¿fi˘ ¿<Á_√, ÁIÁ_√‹Î_
¿<Á_√ fiı ≥„Lƒ›_-±_÷—¿flHÎfi˘ ¿<Á_√; ‹ÎÀı ±ı Á‰ı˝fiÎ »‚‹Î_ ±Î‰‰_ fiËŸ.
fiı ÁIÁ_√‹Î_ ¿<Á_√fi˘ Ωı√ ◊Î› fiı ⁄˛õw’ Ë˘› ÷˘ ÿıËw’ ¿flÌ fiÎ¬ı fiı
ÁIÁ_√‹Î_ ÁÎflÎfi˘ Ωı√ ◊Î› ÷˘ ÿıËw’ Ë˘› ÷ıfiı ⁄˛õw’ ¿flı. (311)
flÎΩfiı ’ÎHÎÌ fi ’Î›_ ÷˘’HÎ Á_¿S’ ¿›˘˝ Ë÷˘ ÷ı◊Ì ÷ıfiı √Î‹ ±ÎM›_.
÷ı‹ ∞‰ ’˘÷ÎfiÎ V‰¤Î‰ ‹Ò¿÷Î fi◊Ì, ÷ı‹ ¤√‰Îfi ’HÎ ’˘÷ı ∞‰fi˘ ‹˘ZÎ
¿fl‰Îfi˘ Á_¿S’ ‹Ò¿÷Î fi◊Ì. (312)
’Î_Õ‰ı ›iÎ ¿›˘˝ ÷ı‹Î_ ¤√‰Îfi ’HÎ ¤ı‚Î Ë÷Î, ÷˘’HÎ fi˘Ï‚›˘
224 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
Á˘fiÎfi˘ ◊›˘ fiËŸ fiı ∑ÏÊfiÎ «Îfl Âıfl ÁÎ◊‰ÎfiÎ ›iÎ‹Î_ Á˘fiÎfi˘ ◊›˘,1
±ı‹ ÁI’ÎhÎfiÌ Áı‰Îfi_ Œ‚ »ı. (313)
«fl˘÷flfiÎ ±ı¿ √Î‹fiÎ ’ÎÀÌÿÎfl Ï√fl‘fl ¤@÷ ÁÎ‘ Ë÷Î ÷ıfiı
‹_ÿ‰ÎÕ‹Î_ CÎÌ ¬Î‘Î◊Ì ÿıË‹Î_ ⁄‚ ±ÎT›_, ÷ı◊Ì VhÎÌfiÎ Á_¿S’fiÌ ‰ÎÁfiÎ ◊¥
÷ı ‹fiı ¿ËÌ, ’»Ì ‹ıÓ Ï‰«Îfl ¿›˘˝ …ı, ±ıfi_ wÕ<_ ◊Î› ±ı‹ ¿fl‰_. ±ı‰˘ Á_¿S’
¿flÌfiı ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ¶Îflı ‹ËÎflÎ…fiı ¿ËÌ Ï≠›‰˛÷fi˘ ‹Îfl√2 «·ÎT›˘.
÷ı◊Ì I›Î√Ìfiı ‰ÎÁfiÎ μÿı ◊Î› fiı B≤ËV◊Îl‹ ¿flı ÷ıfi˘ ÂÎVhÎ‹Î_ ⁄Î‘ fiËŸ.
(314)
‹ÎfiÌ Ë˘› ÷ıfiı ‹Îfi ±Î’Ìfiı ∞÷‰˘, fiı √fl‰Ìfiı3 ÿÌfi ◊¥ ∞÷‰˘,
1. ‹ËÎ¤Îfl÷ ¿Î‚‹Î_ ‹ÿ˚√· ∑ÏÊ fiÎ‹fiÎ ±ı¿ ’Ï‰hÎ ∑ÏÊ ÏÂ·˘Ó»T≤ÏkÎ (¬‚Î ¿ı
⁄Ωfl‹Î_ ’Õı· ±fiÎ…fiÎ ¿HÎ ¿HÎ ‰ÌHÎÌfiı ¬Î‰ÎfiÌ T≤ÏkÎ) ‘flÎ‰÷Î Ë÷Î. ÷ı±˘ »
‹ÏËfiÎ ¤ÒA›Î flËÌ ÷’ ¿fl÷Î. ±fiÎ… ’Î¿ı I›Îflı ¬ı÷fl‹Î_◊Ì ÿÎHÎÎ ‰ÌHÎÌ ¤ı√Î
¿flÌfiı ±Ï÷Ï◊fiı ÁÎ◊‰˘ …‹ÎÕ÷Î. ±ı¿ ‰Îfl ±Ï÷Ï◊ ÷flÌ¿ı ±Î‰ı·Î ÿ‰Î˝ÁÎfiı
‹ÿ˚√· ∑ÏÊ±ı ¤Î‰◊Ì ’ÎflHÎÎ_ ¿flÎT›Î_. ÿ‰Î˝ÁÎ±ı …‹Ì ·Ì‘Î ’»Ì M≤J‰Ì ’fl
œ˘‚Ì ÿÌ‘ı·Î ±ıÓÃÎ ÁÎ◊‰Î‹Î_ ±ı¿ fi˘Ï‚›˘ ±Î‚˘Àu˘. ‹ÿ˚√· ∑ÏÊfiÎ ¤Î‰◊Ì
…‹ÎÕÎ›ı·Î ±Î ±ıÓÃÎ ÁÎ◊‰Î‹Î_ ±Î‚˘À÷Î_ fi˘Ï‚›˘ ±Õ‘˘ Á˘fiÎfi˘ ◊¥ √›˘.
I›Îfl’»Ì ¿ıÀ·Î_› ‰Ê˘˝ ⁄Îÿ ’Î_Õ‰˘±ı flÎ…ÁÒ› ›iÎ ¿flÌfiı ±ı¿‰ÌÁ ËΩfl
⁄˛ÎõHÎ˘fiı …‹ÎÕuÎ. ±Î fi˘Ï‚›˘ ⁄˛ÎõHÎ˘±ı …‹Ìfiı »Î_Õı·Î ±Lfi‹Î_ ±Î‚˘Àu˘
’fl_÷ ÷ıfi_ ⁄Î¿Ìfi_ ±‘* ÂflÌfl Á˘fiÎfi_ ◊›_ fiËŸ. I›Îflı fi˘Ï‚›Î±ı ¿èÎ_ — “‹ÿ˚√·
⁄˛ÎõHÎfiÎ «Îfl Âıfl ±fiÎ… …ıÀ·_ ÷ÎflÎ flÎ…ÁÒ› ›iÎfi_ ’H› fi◊Ì.”
±…\˝fiı lÌ¿ÚWHÎfiı ±Î ‰Î÷ ¿flÌ. ≠¤ ¿Ëı — “‹Îfl˘ ±ı¿ «Î_ÕÎ‚ ¤@÷ ‹ÎflÎ‹Î_ T≤ÏkÎ
ΩıÕÌfiı ¤…fi ¿flı »ı. ÷ı ¤ÒA›˘ flËÌ √›˘ »ı. ÷ıfiı ·Î‰Ìfiı ¤Î‰◊Ì …‹ÎÕ˘ ÷˘ ›iÎ
’Òfl˘ ◊Âı ±fiı Â_¬ ‰Î√Âı.”
’»Ì ÷ı r’«fiı Â˘‘Ì ·ÎT›Î, ’HÎ »ıÀı ⁄ıÁÎÕÌfiı ±‰iÎÎ’Ò‰˝¿ …‹ÎÕu˘. ÷ı◊Ì Â_¬
fi ‰ÎB›˘.
≠¤ ¿Ëı — “‹fiı …ı‰Î ¤Î‰◊Ì …‹ÎÕ˘ »˘ ÷ı‰Î ¤Î‰◊Ì ÷ı r’« ¤@÷fiı …‹ÎÕ˘.”
÷ı ≠‹ÎHÎı ¿›Î˝◊Ì Â_¬ ’HÎ ‰ÎB›˘ ±fiı ÷ıfiÎ ±ıÓÃÎ ±Lfi‹Î_ ±Î‚˘À‰Î◊Ì fi˘Ï‚›˘
’HÎ Á˘fiÎfi˘ ◊¥ √›˘.
2. …ı‹ flÎΩ Ï≠›‰˛÷ fiÎflÿ∞fiÎ μ’ÿıÂı I›Î√Ì ◊›Î fiı ⁄˛õÎfi_ ÿ⁄ÎHÎ ±Î‰÷Î_
’Î»Î B≤ËV◊Îl‹Ì ◊›Î. ÷ı‹ ¿˘¥ ¿ÎflHÎÁfl I›Î√Ì±ı B≤ËV◊Îl‹‹Î_ …‰_ ’Õı
÷˘ ÷ıfi_ lı› ±À¿÷_ fi◊Ì, ±ı Ï≠›‰˛÷fi˘ ‹Î√˝.
3. √Ï‰˝WÃfiı.
≠¿flHÎ-5 225
fiı √flÌ⁄fiı ÿ⁄Î‰Ìfiı ∞÷‰˘, fiı ·˘¤Ìfiı ’ÿÎ◊˝ ±Î’Ìfiı ∞÷‰˘, ±ı‹ Á‰ı˝fiı

∞÷Ì ·ı‰Î. fiı ‹ËÎflÎ…ı ‹fiı ¿èÎ_ …ı, “÷‹ı ÷˘ ≥LƒÎHÎÌ »˘1 fiı ⁄ÌΩ ÷˘
≥Lƒ »ı; fiı ≥Lƒ ÷˘ CÎHÎÎ› ◊¥ Ω› fiı ≥LƒÎHÎÌ ÷˘ ±ı¿ … flËı. ÷ı‹ ⁄ÌΩ
÷˘ CÎHÎÎ› ◊¥ ΩÂı fiı ÷‹ı ÷˘ ±ı¿ … »˘.” (315)
‰Î÷_ ¿fl‰Î◊Ì ‹Î¬Ì‹Î_◊Ì ÁÒ›˝ ◊Î› fiı ÁÒ›˝‹Î_◊Ì ‹Î¬Ì ◊Î›, Ωı ‰Î÷
¿fl÷Î_ ±Î‰Õı ÷˘. “‰Î÷fi ¿Ì ‰Î÷ ⁄ÕÌ ¿flÎ‹÷ Ëı.” ±Î Á‰ı˝ ÁIÁ_√ ‰Î÷ı
¿flÌfiı ¿flÎT›˘ »ı, fiı ±Î Á‰ı˝ ‰Î÷ı ¿flÌfiı »ı ⁄Ì…\_ ¿Î_¥ fi◊Ì. (316)
ÁIÁ_√, ÁÎ‘ fiı ¤√‰Îfi …ı‰Î ‹Y›Î »ı ÷ı‰Î ±˘‚¬Î÷Î fi◊Ì fiı
‹fiW›¤Î‰ flËı »ı. …ı‰˘ ·Î¤ ◊›˘ »ı ÷ı‰˘ ·Î¤ ’HÎ ±˘‚¬Î÷˘ fi◊Ì fiı
‹fiW›¤Î‰‹Î_ ÏÿT›¤Î‰ »ı ÷ı ‹fiÎ÷˘ fi◊Ì, fiı μ’‰ÎÁ ¿flı ’HÎ ±Î‹
Á‹Ω› fiËŸ, ¿ı‹ …ı, ‹Ò·_ fiÎ„V÷ ¿<÷— ÂÎ¬Î ? ’Î‹fl ÷˘ ’fl«Î ‹Î√ı, ’HÎ
±ı¿ lÌ¿ÚWHÎfiı ∂K‰˝flı÷Î ¿èÎÎ »ı fiı fiflfiÎflÎ›HÎfiı ¿èÎÎ »ı, ±ı‰Î ÷˘ ±Î…
‹Ò‚∞ ⁄˛õ«ÎflÌ fiı ‹›ÎflÎ‹ ¤| Âıfl CÎÌ …‹ı fiı CÎÎÀ ◊Î› fiËŸ. fiı ⁄ı
ËΩfl ‹ÎHÎÁ VhÎÌ±˘ ÁÏË÷ ¤ı‚Î_ flËı÷Î_ ÷˘’HÎ ¿Î‹fiÎfi˘ CÎÎÀ ◊Î› fiËŸ.
Ï…÷ı„Lƒ› ÂÎVhÎ‹Î_ ·Z‹HÎ∞ ±ÎÏÿ¿ ⁄ı ¿èÎÎ »ı fiı ±fiT≤ÏkÎ‰Î‚Î
¿ÚWHÎÎ‰÷Îfl‹Î_ hÎHÎ2 ¿èÎÎ »ı, fiı ¤ÌÕ˘ ¬Q›Î‹Î_ hÎHÎ ¿èÎÎ »ı, fiı ±Î… ÷˘
±Î¬Î ÁIÁ_√‹Î_ ±ı hÎHÎ √HÎı …\@÷ »ı; ±ı … ‹˘À˘ ’fl«˘ »ı. ‹ÎÀı …ı‹ »ı
÷ı‹ ±˘‚¬‰_. (317)
ÁIÁ_√‹Î_ ¿ıÀ·Î¿ ·Î_⁄˘ ’√ ¿flÌfiı ÁÒ÷Î fiËŸ, ÷◊Î ‹À¿Î_ ∞÷÷Î
÷◊Î ¬_Ωı‚‰_ fiËŸ ÷◊Î ≠ÁÎÿÌfi_ ’HÎ √Y›_, «Ì¿HÎ_ ¬Î‘_ fiËŸ ÷◊Î Á_¿S’
◊Î‰Î ÿÌ‘Î fiËŸ, ±ı Á‰ı˝ ¿ÃHÎ ‰Î÷ »ı fiı ±ı flV÷ı ¿˘¥◊Ì «·Î› fiËŸ, fiı
÷ıfiı ‹fiW› fi ¿Ëı‰Î›. ÷˘’HÎ ÷ı iÎÎfiÌfiÌ ⁄fl˘⁄fl fi ¿Ëı‰Î› fiı ÿıÂ¿Î‚
·ÎB›Î fiı ◊Î‚ ⁄Ì…ı √›˘ I›Îflı …ıfiÌ ±Î√‚ ¨«ı ÂOÿı ⁄˘·Î› fiËŸ ÷ıfiı
1. ±ËŸ V‰Î‹Ì ±L› ‹@÷ Áÿ˚√v±˘ ¿fl÷Î_ ’˘÷ÎfiÌ Ï‰ÂıÊ÷Î ⁄÷Î‰ı »ı. …ı‹
≥Lƒ ⁄ÿ·Î÷Î flËı ’HÎ ≥LƒÎHÎÌ fi ⁄ÿ·Î›. ÷ı‹ ⁄ÌΩ ‹@÷˘ M≤J‰Ì ’fl ±Î‰ı
fiı Ω›, ’HÎ √HÎÎ÷Ì÷ ÷˘ ÁÿÎ flËı … »ı. ±ËŸ ≥Lƒ ±ıÀ·ı lÌ∞‹ËÎflÎ…
fiËŸ ·ı‰Î. Œ@÷ “≥LƒÎHÎÌ” ÂOÿfiÌ Ï‰ÂıÊ÷Î ÿÂÎ˝‰‰Î V‰Î‹Ì±ı ±Î ºWÀÎ_÷
±ÎM›_ »ı. ±ZÎfl‹@÷˘ ±fi_÷ ¿˘ÏÀ, ’HÎ ‹Ò‚ ±ZÎfl ÷˘ ±ı¿. ±ı ºÏWÀ±ı ±Î
ºWÀÎ_÷ ≠›˘Ω›_ »ı.
2. μ©‰, ±…\˝fi ±fiı v„@‹HÎÌ.
226 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
‰«fi ¿èÎÎ_.1 (318)

‹Ë‰ÎfiÎ ¿<_¤Îflfiı Á˘ …‹’flÌfi_ ÿ—¬ ◊›_ »ı, ÷ı ÷˘ ±ı … ¬‹ı
⁄ÌΩ◊Ì ¬‹Î› fiËŸ. ±fiı ËÎ· ÷˘ Ω√÷Î_› Á¬ »ı fiı ±Î_A› ‹Ÿ«Ìfiı ’HÎ
Á¬ »ı. (319)
’˘÷’˘÷Îfi˘ ÿıË ÁÎfl˘ ·Î√ı, √Î‹ ÁÎv_ ·Î√ı, ÿıÂ ÁÎfl˘ ·Î√ı, ±ı
÷˘ ÿˆ‰fiÌ ‹Î›Îfi_ ⁄‚ »ı. (320)
±ı¿fiÎ ‹_Õ‚‹Î_ ·ÎÕ‰ÎfiÌ flÁ˘¥ ◊Î› fiı ±ı¿fiÎ ‹_Õ‚‹Î_ fi ◊Î›,
÷˘ ±ı¿ ±_√ ±ÎT›_. fiı ±¬_Õ K›Îfi ¿flı ÷˘’HÎ ±ı¿ ±_√ ±ÎT›_ fiı hÎıÓÁÃ
⁄Î¿Ì flèÎÎ_; fiı ¿˘¥ flÌ÷ı ¿flÌfiı ÁÎ‘ ±˘‚¬Î¥ Ω› ÷˘ ÷ı‹Î_ ⁄‘_› ±Î‰Ì
Ω›. (321)
√˘’Î‚ V‰Î‹Ìfiı ÁÎÃ ÁÎ‘ Ë÷Î. ÷ı‹Î_◊Ì «Îfl ÁÎ‘ ±Î’‰Îfi_ ¿èÎ_.
I›Îflı ¿Ëı …ı, “‹Îflı ÷˘ ⁄ı … ÁÎ‘ »ı.” (322)
¬flı¬fl˘ ∞‰ Á˘Ó’Ìfiı ÷ıfi˘ ◊¥ flËı ÷˘ gÁËfi˘ ‹Î· ÏÂ›ÎÏ‚›Î_
¬Î¥ Â¿ı fiËŸ. (323)
±ı¿ flËıHÎÌ±ı ÿıË ‹Ò¿‰˘ ¿ÃHÎ »ı, ÷ı μ’fl √œÕÎfiÌ Õ˘ÏÂ›_fiÌ2 ‰Î÷
¿flÌ. (324)
…ı‹ »ı ÷ı‹ ±˘‚¬‰_ ±ı ¿ÃHÎ »ı, fiı ±˘‚¬Î› ÷˘ Á‹Î√‹‹Î_
flËı‰_ ¿ÃHÎ »ı, fiı Á‹Î√‹‹Î_ flËı ÷˘ ∞‰ Á˘Ó’Ìfiı ±fiT≤ÏkÎ‹Î_ flËı‰_ ±ı
¿ÃHÎ »ı. ⁄ı ±ÎfiÎ ’HÎ ¿˘¥fiÎ ’ZÎfi˘ ¤Î√ flËı ¬fl˘. (325)
…ı‹ »ı ÷ı‹ ¿ËÌ±ı ÷˘ ÷fl÷ ‹fiÎ› fiËŸ, ‹ÎÀı ‹fifiı ‰‚√ÎÕÌ
‹Ò¿‰_, ±ıÀ·ı ‘Ìflı ‘Ìflı ⁄‚ ’Î‹Âı ÷ı‹ Á‹ΩÂı. (326)
¿˘¥ ¿ËıÂı …ı, “‹fiı …ı‹ »ı ÷ı‹ ¿Ë˘ Ë_ ±ı‹ ¿flÌÂ.” ’HÎ ‹˘ÀÎ Ë˘›
÷ı ±ı‹ ΩHÎı …ı, ‹˘œı ¿Ëı »ı ’HÎ ±ÎfiÎ◊Ì ◊ÎÂı fiËŸ; fiı ¿˘¥ ‹˘œı ¿Ëı
fiËŸ, ’HÎ ÷ıfi_› ΩHÎı …ı, ±Î ‹˘œı ¿Ëı÷˘ fi◊Ì ’HÎ ÷ıfiÎ◊Ì ◊ÎÂı. (327)
1. lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ∞‰⁄Î ÷◊Î ·ÎÕ⁄Î ◊Î‚ ⁄fiÎ‰Ìfiı …‹ÎÕ÷Î_. ’HÎ F›Îflı
‘‹˝¿<‚ ±ÎT›_ I›Îfl◊Ì Á‰ÎÏÁfiÌ ¤Î¤Ì ‰√ıflı ‘‹˝¿<‚fiÌ VhÎÌ±˘±ı lÌ∞-
‹ËÎflÎ… ‹ÎÀı ◊Î‚ ⁄fiÎ‰‰Îfi_ Âw ¿›Ù. ±Î◊Ì ∞‰⁄Î-·ÎÕ⁄ÎfiÎ_ Ïÿ· ÿ¤Î›Î_.
±ı ‰¬÷ı ±ı‹HÎı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ‰ıHÎ ¿èÎÎ_. ±Î‹, ÿıÂ¿Î‚ ·ÎB›Î.
2. ∞‰⁄Î, ·ÎÕ⁄Î, flÎ…⁄Î ‰√ıflı±ı ±ı¿ flËıHÎÌ±ı ÿıË »˘Õu˘ ÷ıfiÌ ‰Î÷.
≠¿flHÎ-5 227
…ı‹ »ı ±ı‹ ¿ËÌ±ı ÷˘ CÎıfl ¿˘¥ …¥ Â¿ı fiËŸ. fiı Ω› ÷˘ I›Î_

flËı‰Î› fiËŸ. “÷Î∞ ÷ÌZHÎ ‘Îfl ±Õ÷Î‹Î_ ±‚√_ ¿flı; ·ıÂ fi flËı Á_ÁÎfl
‰«fi ·ÎB›Î_ ¿˘¥ ‰ÌflfiÎ_.” (328)
‹˘ÀÎ Á‹◊˝ Ë˘› ÷ı CÎÌ Âıfl …‹Ì Ω› ’HÎ ÷ıfiı VhÎÌ-¤˘√fi˘ Á_¿S’
◊Î› … fiËŸ. Á‹ÎÏ‘‰Î‚Î ±w’Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı Ï‰Ê›fi˘ Ωı√ ◊‰Î◊Ì
ÁIÁ_√‹Î_◊Ì fiÌ¿‚Ì √›Î fiı Á‹ÎÏ‘ ÷ÒÀÌ √¥ fiı iÎÎfi μÿ› ◊›ı ’Î»Î ŒflÌ
‰¬÷ ÁIÁ_√‹Î_ ±ÎT›Î ±ıÀ·ı Á‹ÎÏ‘ ◊¥ √¥. ’»Ì ‹ËÎflÎ…ı ËÁÌfiı ¿èÎ_
…ı, “¤√‰Îfifi˘ ‰‚√ÎÕ ¿˘¥ flÌ÷ı »^Àı ÷ı‰˘ fi◊Ì.” (329)
μ’ÎÁfiÎ, ±ÎiÎÎ fiı ÁÎ‘ ±˘‚¬‰Î; ±ı hÎHÎ ‰ÎfiÎ_ ±‰U› Ωı¥±ı.
±ÎiÎÎ‹Î_ ‘‹˝, Ïfi›‹, ‰˛÷, ÿÎfi, ÷’ Á‰ı˝ ±Î‰Ì Ω›. (330)
ÁÎ‘ ÁÎ«Î »ı ÷ı‹Î_ ±ÁÎ‘fiÌ ⁄Ï© flËı ÷ı Ï‰’flÌ÷ ¤Î‰fiÎ »ı. ±Î
‰Î÷ ±À’ÀÌ »ı. ÷ı ÁÎ‘fiı ⁄ÌΩ ÁÎ‘fiÌ ΩıÕı ‹ı‚T›Î◊Ì ±˘‚¬Î›. ÷ı
μ’fl ‹Ïfi⁄Î‰ÎfiÎ_ ºWÀÎ_÷1 ÿ¥ CÎHÎÌ¿ ‰Î÷ ¿flÌ. (331)
»ıS·Î ≠¿flHÎfi_ ÷ıhÎÌÁ‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ìfiı ‰Î÷ ¿flÌ …ı, ±ı‰Î
‹˘ÀÎ »ı ’HÎ Ï‰Ê›fiÎ Ωı√‹Î_ ÁÎv_ flËı‰Î› »ı ÷ı ‹˘ÀÎfiÌ ºÏWÀ »ı. (332)
¿˘¥ ‰Î÷fiÌ ±_÷fl‹Î_ Ï«_÷Î ◊Î› ÷˘ ¤√‰Îfifiı ‹Î◊ı fiÎ¬Ì ÿı‰_.
±ıfiÎ‹Î_ ±fi_÷ ¿‚Î™ »ı. ÷ı μ’fl ⁄Ï‚ ÷◊Î T≤_ÿÎfiı »Y›ÎfiÌ ‰Î÷ ¿flÌ.2
(333)
1. Áfl÷fiÎ ±Î ‰ıÿÎ_÷Ì Á_L›ÎÁÌ ’ÎÁı ⁄˛õÎfi_ÿ V‰Î‹Ì Á_V¿Ú÷ ¤HÎı·Î. lÌ∞-
‹ËÎflÎ…fi˘ ‹ÏË‹Î ¿ËÌ ‹Ïfi⁄Î‰Îfiı ÷ı±˘ √œÕÎ ·ÎT›Î. ‹ËÎflÎ…‹Î_ ÷ı‹fiı
lÌ¿ÚWHÎfiÎ_ ÿÂ˝fi ◊›Î_. ÷ı±˘ Áfl÷ fi …÷Î_ √œÕÎ … fl˘¿Î¥ √›Î fiı ‹ËÎflÎ…
’ÎÁı ÿÌZÎÎ ·¥ I›Î√Ì ◊¥ √›Î.
Á_L›ÎÁÌfiÎ ’ÎÂ ·ÎB›Î Ë˘¥ ÷ı±˘ »Îfiı-»’fiı Ë˘¿˘ ’Ì ·ı÷Î. ‰‚Ì, CÎı·Î‹Î_
VfiÎfi ¿flÌ K›Îfi ¿fl‰Î Ω› »ı ÷ı‰_ …HÎÎ‰÷Î, ’HÎ Ë¿Ì¿÷ı ¿<V÷Ì ¿fl‰Î …÷Î.
¿˘¥fiı ÿÒfl◊Ì ±Î‰÷_ …\±ı ÷˘ ÷fl÷ ’•ÎÁfi‹Î_ K›Îfi‹Î_ ⁄ıÁÌ …÷Î.
2. ⁄Ï‚fiı »Y›˘ — Ï‰WHÎ±ı ‰Î‹fiw’ ‘flÌ ⁄Ï‚ ’ÎÁı hÎHÎ ’√·Î_ …‹Ìfi ‹Î_√Ì.
⁄Ï‚±ı ±ı ±Î’‰Î Á_¿S’ ¿›˘˝ ¿ı ’˘÷ı Ï‰flÎÀ ⁄fiÌ √›Î fiı ⁄ı ’√·Î‹Î_ hÎHÎı ·˘¿
‹Î’Ì ·Ì‘Î. hÎÌ…\_ ’√·_ ⁄Ï‚fiı ‹Î◊ı ‹Ò@›_ fiı ÷ıfiı Á÷‚‹Î_ ‹˘¿·Ì ÿÌ‘˘.
T≤_ÿÎfiı »‚Ì — T≤_ÿÎ Ï‰WHÎfiÌ ¤@÷ Á÷Ì Ë÷Ì. ÷ıfi˘ ’Ï÷ Ω·_‘fl ±Áfl Ë÷˘.
Ï‰WHÎfiı ÷ıfi˘ fiÎÂ ¿fl‰˘ Ë÷˘. ±Î◊Ì Ω·_‘flfi_ w’ ·¥ T≤_ÿÎfi_ Á÷ÌI‰ «¿ÎT›_ fiı
Ω·_‘flfiı ¿’À◊Ì ‹Î›˘˝.
228 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
±‹ÿÎ‰ÎÿfiÌ ·_CÎÌ±ı1 ⁄‘Î ÂËıflfi˘ ≥Ωfl˘ flÎA›˘. ÷ı ¿>ÀÌ ¿>ÀÌfiı

¬Î‰Î ’HÎ fi‰flÌ fi ◊¥ fiı ¤Ò¬Ì fiı ¤Ò¬Ì ‹flÌ √¥. ÷ı‹ ±Î’HÎı ⁄‘Îfi˘
≥Ωfl˘ flÎ¬‰˘ fiËŸ. (334)
√˘ÓÕ‚fiÎ ËÏfl…fiı ¿èÎ_ …ı, “ÂÎ_ ’Î’ ¿›ÎÙ ËÂı ÷ı ‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿÂ˝fi fi
◊›Î_ ?” I›Îflı V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ …ı, “’H› ¿›ÎÙ ËÂı ÷ı ±Î… ±Î ÿÂ˝fi ◊›Î_;
fiËŸ ÷˘ CÎHÎÎ_ ’Î’ ¿fl÷. ¤˘…fiı »Îÿfiı Ï«_÷Î T≤◊Î ¿<‰˝„L÷ ‰ˆWHÎ‰Î—2 ±Î’HÎı
÷˘ ‹Î‚Î Œıfl‰‰Ì, fl˘À·Î ÷˘ ¤√‰Îfi ÿıÂı fiı ¿ıÀ·Î¿fiı ÿÌ‘Î »ı ’HÎ ¬⁄fl
fi◊Ì fiı ¿ıÀ·Î¿fiı ÿı »ı.” (335)
{ıflfiÎ ·ÎÕ‰Î ¬Î÷Î_ ÁÎflÎ ·Î√ı ’HÎ CÎÕÌ¿ ’»Ì √‚_ {·Î›, ÷ı‹
±Î ‰ı”‰Îfl »ı. (336)
‹flfiÎflÎfiı ÂÌÿ flÕ˘ »˘, flÕfiÎflÎ_ fi◊Ì flËı‰ÎfiÎ_;
÷˘’fiı ‹˘œı ÷_⁄ÕÎ_, ÷ı Á‰ı˝ ∂ÕÌ Ω‰ÎfiÎ_. (337)
B≤ËV◊ »ı ÷ı ÷˘ ±ÎI‹Îfi_ iÎÎfi ΩHÎı fiËŸ, ‹ÎÀı …ıfiı ¤√‰Îfifiı
Ï‰Êı ÷◊Î ‹˘ÀÎ ÁÎ‘ ÁÎ◊ı Ëı÷ »ı ÷ıfiı ¿Î_¥ ¿fl‰_ flèÎ_ fi◊Ì. ÷ı μ’fl ‹K›
≠¿flHÎfi_ fi‰‹_ ÷◊Î ‰fl÷Î·fi_ ±Ï√›Îfl‹_ ‰«fiÎQ≤÷ Ï‰«Îfl‰Î_. ±ı ⁄ıfi˘
±ı¿ ¤Î‰ »ı. (338)
¿˘ÏÀ ¿˘ÏÀ ÁÎ‘fi ¿flı ’HÎ ±Î‹ ‰Î÷Î˝ ¿fl‰Ì ÷ıfiÌ ⁄flÎ⁄fl ◊Î› fiËŸ
fiı ⁄ÌΩ◊Ì ÷˘ ±ÎÀ·Ì ≠T≤ÏkÎ‹Î_ ‰Î÷_ ◊Î› fiËŸ. (339)
‹ÏË‹Î Á‹Ω› »ı fiı ŒflÌ ¤Ò·Ì …‰Î› »ı. ‹ÎÀı Á˘ ‰¬÷ ‰Î_«Ìfiı
Á‹…ı ÷˘ ŒflÌ ¤·Î› fiËŸ, fiı ‹ËÎflÎ… »÷Î_ Ëı÷ ⁄Ë Ë÷_ fiı Ë‹HÎÎ_ iÎÎfi
±Ï‘¿ »ı, fiı CÎHÎÎ¿ Á_V¿ÎflÌ ∞‰ ±ÎT›Î »ı, ‹ÎÀı ÁÎ‘‹Î_ Ëı÷ ÷fl÷ ◊¥
Ω› »ı. (340)
ÏfiƒÎ ±Î‰ı ÷˘ ÁÒ¥ …‰_ fiı Áfl_√ μÕÎÕ‰ÎfiÌ ‰Î÷ ¿flÌ fiı ¿˘¥ flÌ÷ı
ÂhÎ Ï…÷Î› ±ı‹ fi Ë˘›, ÷˘ …ı‹ À˘’Ì‰Î‚ı ·ÕÎ¥‹Î_ ‘˘‚˘ ÿÎw ’Î◊flÌfiı3
1. ‹Ò±Î ’Î»‚ ¿<ÀÎ‰fiÎflÌ, »ÎÏ…›Î_ ·ı‰ÕÎ‰fiÎflÌ VhÎÌ.
2. …ı±˘ ‰ˆWHÎ‰ - ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷ »ı ÷ı±˘ ¤˘…fi ±fiı ‰VhÎfiÌ Ï«_÷Î T≤◊Î
(¬˘ÀÌ) ¿flı »ı, ¿ÎflHÎ ¿ı …ı Ï‰r_¤fl ó ∞‰≠ÎHÎÌ±˘fi_ ’˘ÊHÎ ¿flfiÎfl ó
¤√‰Îfi »ı ÷ı ’˘÷ÎfiÎ … ÂflHÎı ±Î‰fiÎflfiÌ μ’ıZÎÎ ¿flÂı Â_ ?
3. ±_√˛ıΩı √_‘¿ fiı Áfl˘¬Îfl Ï‹l ¿flÌ M≤J‰Ì ’fl ’Î◊flı. ÷ıfiÎ ’fl ÂhÎÁıfiÎ ±Î‰ı
¿ı ±„Bfi «Î_’ı. √_‘¿ ÷fl÷ Á‚√Ì ∂Ã‰Î◊Ì ÁıfiÎfi˘ fiÎÂ ◊Î›.
≠¿flHÎ-5 229
ÁÎ‹Îfi_ ·U¿fl »‚◊Ì ‹ÎflÌ fiÎA›_, ÷ı‹ ±Î’HÎı »‚ ¿fl‰˘ fiı ‹fifiı

∞÷‰_. (341)
±fiı¿ ≠¿ÎflfiÎ ’Î’Ì ∞‰ »ı, ÷ıfiı Á‹Ω‰‰Î ±ı … ¤√‰Îfifi˘
≠÷Î’ »ı. (342)
‹K›fi_ ±ßÎ‰ÌÁ‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ì ‰Î÷ ¿flÌ …ı, ∞‰‹Î_ ¤ÒS›
±Î‰ı ’HÎ ±fiı¿ …\„@÷◊Ì ÷ıfiı ¤√‰ÎfifiÎ ‹Î√˝‹Î_ flÎ¬‰˘, ’HÎ ’ÎÕÌ
fiÎ¬‰˘ fiËŸ, ±ı … ‹˘ÀÎfiÌ ‹˘ÀÎ¥ »ı. fiı ±Î ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ‹ËÎflÎ…ı
’˘÷Îfi˘ V‰¤Î‰ ¿èÎ˘ »ı ÷ıfi˘ ¤Î‰ ’HÎ ±Î‰˘ »ı. ±ı‰Ì CÎHÎÌ … ‹ÏË‹ÎfiÌ
‰Î÷_ ¿flÌ. (343)
¤√‰Îfi fiı ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fiÌ Áı‰Î ±ı ⁄ı‹Î_ … ‹Î· »ı. (344)
‹‹ZÎ ∞‰fiı iÎÎfi ’HÎ ◊Î› fiı Ëı÷ ’HÎ ◊Î› ¬v_, ’HÎ ÁIÁ_√‹Î_
¿<Á_√ »ı ÷ı ±ıfi_ ¤Ò_Õ<_ ¿flÌ fiÎ¬ı »ı, ‹ÎÀı ÷ı ±˘‚¬‰˘. (345)
⁄‚Ïÿ›Îfiı ÷_÷Ì‹Î_1 ⁄Î_‘ı »ı ÷ı‹ ∞‰‹ÎhÎfiı ÷_÷Ì‹Î_ ⁄Î_‘Ì ·Ì‘Î »ı,
÷ı ¿˘¥ Ïø›Î ◊Î› … fiËŸ fiı »\ÀÎ› fiËŸ, fiı ÷ı‹Î_◊Ì »^ÀuÎfi˘ μ’Î› ÷˘
≠√À ¤√‰Îfi fiı ÷ıfiÎ Á_√Ì ±ı ⁄ı … »ı. (346)
…^fiÎ√œ‹Î_ …ıÀ·Î »ı ÷ıÀ·Îfiı Œıfl‰Ì ¿>ÀÌfiı, √‹ı ÷ı‹ ¿flÌfiı ’HÎ,
’Î_ÁflÎ2 ¿flÌfiı ’Îfl ‹Ò¿‰Î »ı ÷˘ ÷‹Îflı ÷˘ ÂÌ Œ¿fl »ı, ¿ıÀ·Î Ïÿ‰Á ∞‰‰_
»ı ? (347)
Á¬Ì ◊Î‰ÎfiÎ ≠¿Îfl — ±ı¿ ÷˘ ¿˘¥ flÌ÷ı ¿flÌfiı ¤√‰Îfi‹Î_ ΩıÕÎ›Î
Ë˘› ÷◊Î Á_÷‹Î_ ΩıÕÎ›Î Ë˘› ÷◊Î ±ÎI‹iÎÎfiı ¿flÌfiı ≥„Lƒ›_ Ïfi›‹‹Î_ ¿flÌ
Ë˘› ÷◊Î ¤√‰ÎfifiÎ Ïfiçı ÁÏË÷ ‰ˆflÎB› Ë˘› ÷◊Î Á„Lfi‰Ï÷˝‰Î‚Î3 ∞‰
Ë˘›; ±ı ’Î_« ≠¿Îfl◊Ì Á¬Ì flËı‰Î›. ‹ÎÀı ’˘÷Îfi_ ÷‚4 ÷’ÎÁÌ Ωı‰_ …ı,
1. ÷Î_÷, «Î‹ÕÎfiÌ ÿ˘flÌ; ±Î ÷_÷Ì◊Ì …ı ‰V÷ ⁄Î_‘‰Î‹Î_ ±Î‰ı ÷ı »^ÀÌ fi Â¿ı.
⁄‚ÿfiı ÷_÷Ì◊Ì ⁄Î_‘Ì ¬ıÕ>÷ ÷ıfiı ’Ò_Ãı ◊Î’˘ ‹Îflı ±ıÀ·ı ⁄‚ÿ ‹Îfiı ¿ı ’˘÷ı
⁄_‘Î¥ √›˘. ±Î‹ ◊˘ÕÎ ±P›ÎÁ ’»Ì ⁄Î_‘fiÎfl ÷ıfiı ⁄Î_‘ı fiËŸ ’HÎ ¬Î·Ì
◊Î’˘ ‹Îflı ÷˘› ⁄‚ÿ Á‹…ı ¿ı Ë_ ⁄_‘Î¥ √›˘. »˘Õ÷Ì ‰ı‚Î±ı ’HÎ ¬Î·Ì
◊Î’À … ‹Îfl‰ÎfiÌ !!!
2. ÁÌ‘Î, Â©.
3. ±_÷º˝„WÀ‰Î‚Î.
4. ¤ÒÏ‹¿Î, „V◊Ï÷.
230 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
±ı‹Î_◊Ì ‹Îflı ¿›_ ±_√ »ı, ÷ı Ï‰«ÎflÌ Á¬Ì flËı‰_. (348)

¤√‰ÎfifiÎ ±ZÎfl‘Î‹ ÁÎ‹Ì …ı ºÏWÀ ±ı ±·˙Ï¿¿ ºÏWÀ »ı, fiı
≠¿ÚÏ÷fi_ ¿Î›˝ ±ı ·˙Ï¿¿ ºÏWÀ »ı. ÷ı‹Î_ ¤√‰Îfifi˘ Ïfiç› ±ı ¬flı¬flÌ
±·˙Ï¿¿ ºÏWÀ »ı. (349)
Á_÷‹Î_ ΩıÕÎHÎ˘ Ë˘› ÷ıfi_ ±ı ·ZÎHÎ »ı …ı, ÷ıfiÌ ±fiT≤ÏkÎ‹Î_ flÎ∞ flËı
fiı ÷ı ¿Ëı ÷ıÀ·_ … ¿Î‹ ¿flı ’HÎ ΩV÷Ì1 ¿flı fiËŸ fiı ±ı‰ÎfiÌ Œ¿fl ÷˘ Á_÷fiı
flËı. ’»Ì ÷ıfiÌ ÷ı ’Î_« Ïÿ‰Áı, ‹ÏËfiı, ⁄ı ‹ÏËfiı ¿ı «Îfl ‹ÏËfiı ¬⁄fl flÎA›Î
¿flı, fiı ¬⁄fl fi flÎ¬ı ÷˘ ⁄√ÕÌ Ω› ‹ÎÀı ¬⁄fl flÎ¬ı; fiı ÷‹˘√HÎÌfiı ÷˘
¿_¥ ÁÒ{ı fiËŸ, ‹ÎÀı ÷ıfiı ‹˘¿‚˘ ‹ı·Ì±ı ÷˘ ÃÌ¿ ’Õı fiı ‹fl˘ÕÌ±ı ÷˘ ‹Ò_{Î›.
(350)
±Î Á‹˘ fiËŸ ±Î‰ı, ±Î Á‹˘ ÷˘ «Ìfl ⁄Î‚Ìfiı ÷ÎM›Î …ı‰˘ »ı. (351)
¿>‰Î‹Î_ flÎ¥fiÎ ÿÎHÎÎ ¤flÌ±ı fiı ±ı¿ ÷Ìfl‰Î2 ÁB›3 «œÎ‰Ì±ı
±ıÀ·Î ∞‰fi_ ¿S›ÎHÎ ¿fl‰_ »ı. (352)
Ë_ ‹_Ïÿfl‹Î_ flË_ I›Îflı ¿˘¥ ⁄Î›˝ Ω› fiËŸ fiı Ë_ ⁄Î›˝ Ω™ I›Îflı
¿˘¥ ‹_Ïÿfl‹Î_ flËı fiËŸ. (353)
√œÕÎ‹Î_ ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı ÁÎ_A››˘√Ì ⁄Î¥-¤Î¥ CÎHÎÎ_¿ flËı÷Î_. ÷ı‹Î_◊Ì
ÁÎ_A››˘√Ì ⁄Î≥›_fiı ·¥fiı ¿ıÀ·Î¿ …÷Î flèÎÎ, ÷ı‹Î_ ±ı¿ Á˘‹·˘ ¬Î«fl
÷◊Î ⁄Î’ fl÷fi∞ ÷◊Î Ï‹›Î_∞ ±ıÀ·Î ÁÎflÎ flèÎÎ, fiı ±‹ÎflÎ …^fiÎ√œ‹Î_
¿˘¥ ÁÎ‘-’Î‚Îfiı wÏ’›Îfi_ fiÎ‹_ fiËŸ. (354)
ÏhÎ¿‹ÿÎÁ ¿˘ÃÎflÌ±ı ¿èÎ_ …ı, “±_÷flÎ› flÎ¬Â˘ fiËŸ, ÷‹Îv_ V‰w’
±˘‚¬Î‰Ωı.” I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “±˘‚¬ÎT›_ »ı. ±_÷flÎ› flÎ¬÷Î
fi◊Ì fiı ¤Õ¿˘ Ωı‰˘ »ı ? ’HÎ ¤Õ¿Î‹Î_ ¿Î_¥ ‹Î· fi◊Ì, ±Î‹ … ÃÌ¿ »ı.”
(355)
ÁÒ¥ flËı÷˘ Ë˘› ’HÎ ÷ı ¤Îflı ¤√‰ÿÌ Ë˘›, ÷ı ±Î’HÎÎ◊Ì ±˘‚¬Î›
fiËŸ. ÷ı μ’fl √Î‹ ¤ÎÿflÎfiÎ Õ˘ÁÎ¤Î¥fiÌ4 ‰Î÷ ¿flÌ …ı, ±ı ‹_Ïÿfl‹Î_
1. ‰‘Îflı.
2. ÷Ìfl ±Î¿ÎÂ‹Î_ …ıÀ·_ ¨«ı Ω› ÷ıÀ·˘.
3. œ√·˘.
4. Õ˘ÁÎ¤Î¥ …^fiÎ√œ ±ÎT›Î I›Îflı √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷ı‹fiı ÁÿÎ‹Î ±fiı ➤
≠¿flHÎ-5 231
±Î‰Ìfiı ÁÒ¥ flËı÷Î fiı ⁄ÌΩ ±Õ‘Ì flÎ÷ Á‘Ì ⁄ıÁ÷Î. ’HÎ ÷ıfiÌ ⁄flÎ⁄fl
◊Î› fiËŸ. (356)
“÷_ ’vÊ˘kÎ‹ Ë_ÿ˘ ÷˘ CÎflHÎ¿Ì fl˘ÀÌ Ï¿_ ¿flŸÿ˘ fiı Ωı ÷_ Ï÷·_√˘ Ë_ÿ˘
÷˘ ÷_› ‹Ã˘ fiı Ë_› ‹Ã˘.”1
⁄˛õ ±„Bfi‹Î_ ⁄ÎY›Î_ …ıHÎı ⁄Ì… flı, ∂B›Î_fiÌ ÷ıfiÌ ±ÎÂÎ À‚Ì flı. (357)
±‹fiı ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ …ı, “√Î‹‹Î_◊Ì ±ÎT›Î ?” I›Îflı ¿èÎ_ …ı, “fiÎ
‹ËÎflÎ… ! fiÿÌ‹Î_◊Ì ±ÎT›Î.” ±ı‹ ÿıÂ¿Î‚ Ωı¥fiı ⁄˘S›ı◊Ì ‹ËÎflÎ…
flÎ∞ ◊›Î2 fiı ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ ’Ò»‰Î◊Ì “¿◊Î ÁÎflÌ »ı”3 ±ı‹ ¿èÎ_,
÷ı◊Ì ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ — “¿Î· ’HÎ ÷ıÕÌ ·Î‰Ωı.” ±ı‹ ÿıÂ¿Î‚ Ï‰«ÎflÌ ⁄˘·‰_.
(358)
Á_‰÷ 1919fiÎ ¤Îÿfl‰Î ÁÏÿ ’Òfi‹fiı Ïÿ‰Áı ‰_ÕÎfiÌ ‰ÎÕÌ‹Î_ ±ı¿
ËÏfl¤@÷ı V‰Î‹Ìfiı ¿èÎ_ …ı, “’Ò»‰_ »ı.” I›Îflı V‰Î‹Ì ∂ÃÌfiı ±˘flÕÌ‹Î_
±ÎT›Î. I›Î_ ’Ò»u_ …ı, “÷‹fiı ’Ò»Ì±ı ÷ıfi_ Á‹Î‘Îfi ¿flÌ ±Î’˘ »˘ ’HÎ
‰‚Ì ±ı‹ ◊Î› »ı …ı, ¿ı‹ ◊ÎÂı ? ÷ı ÿ—¬ flËı »ı. ‹ÎÀı …ı‹ Á¬ ◊Î› ÷ı‹
lÌ¿ÚWHÎ ‹Y›Î ÷ı flÌ÷ı ‹‚ı·Î; ±ı‰Î ±ı ¤@÷flÎ… Ë÷Î. 1905fiÌ ÁÎ·‹Î_
√˘’Î‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ÷ı‹fiÌ ’ÎÁı “√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ‹Ò‚ ±ZÎfl »ı” ÷ı
¤ÎÿflÎ‹Î_ ‹ËÎflÎ…ı ¿Ëı·Ì ‰Î÷ ’Ëı·‰Ëı·Ì ¿flÎ‰ı·Ì.
1. ±Î ¿E»Ì μ„@÷ »ı. ‹ËÎ≠¤ ‰S·¤Î«Î›˝fi˘ ±ı¿ ¤@÷ ÷ı‹fiı …‹‰Îfi_
±Î‹_hÎHÎ ±Î’‰Î ±ÎT›˘. ‹ËÎ≠¤±ı ¿èÎ_ — “±Î… √˛ËHÎ »ı ±ıÀ·ı fi …‹Î›.”
I›Îflı ’ı·˘ ¤@÷ ¿Ëı — “÷‹ı ÷˘ ‹ËÎ≠¤ »˘, ÷‹fiı √˛ËHÎfiÌ fl˘À·Ì Â_ ⁄Î‘
¿fl‰ÎfiÌ »ı ! fiı Ωı ÷‹ı ‹ËÎ≠¤ fi Ë˘ fiı Œ@÷ ÷ı·_√ ⁄˛ÎõHÎ … Ë˘, ÷˘ ÷˘
’»Ì ‹ÎflÎ‹Î_ fiı ÷‹ÎflÎ‹Î_ Â˘ Œıfl ?”
2. ±˘√HÎ˘÷ıflÎ ¿Î‚‹Î_ ‹ËÎflÎ… ¿ÎÏfl›ÎHÎÌ‹Î_ »ÎfiÎ flËı÷Î Ë÷Î. ÷ı ‰¬÷ı Áfl÷◊Ì
±ËŸ ±Î‰ı·Î √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì √Î‹‹Î_ ◊¥fiı ±Î‰‰ÎfiÎ ⁄ÿ·ı ’Î»‚fiÎ
fiÿÌ‰Î‚Î flV÷ı ¿˘¥ fi …\±ı ÷ı flÌ÷ı ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı ’Ë˘ÓE›Î. ±Î Ï‰√÷ ΩHÎÌ
‹ËÎflÎ… ≠ÁLfi ◊›Î.
3. √œÕÎ‹Î_ ⁄˛õÁÒhÎfiÎ ¤ÎW›fiÌ ¿◊Î ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı flÎhÎı ‰_«Î÷Ì. ÷ı ÁÎ_¤‚‰Î
⁄‘Î ±ZÎfl ±˘flÕÌ‹Î_ ⁄ıÁı ÷ı ±˘flÕÌ ¤flÎ¥ Ω›. ±Î◊Ì ‹ËÎflÎ…ı flV÷˘ ¿Îœu˘
¿ı …ıfiı ±Î‹Î_ ¬⁄fl ’Õı ÷ı … ⁄ıÁı. √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ÷˘ ‹ËÎflÎ…fiÎ_
ÿÂ˝fi ¿fl‰Î Ë÷Î_. ±ıÀ·ı ±ı‹HÎı ’Ò»÷Î_ …HÎÎT›_ ¿ı ¿◊Î “fi ¤Ò÷˘ fi ¤Ï‰W›Ï÷”
±ı‰Ì »ı. ±Î◊Ì ±ı‹fiı ⁄ıÁ‰ÎfiÌ »^À ‹‚Ì.
232 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
ÃflÎ‰ ¿flÌ ±Î’˘.” I›Îflı V‰Î‹Ì ¿Ëı — “Á¬ ÷˘ ±Î_ËŸ … ◊ÎÂı. ÂhÎ ’ÌÕı
÷˘’HÎ ±Î_ËŸ Á¬ ◊ÎÂı, fiı Ïø›Î ’˘÷Î◊Ì ◊Î› ±ı‰Ì ±ı‰Ì Ë‚‰Ì Ïø›Î
¿fl‰Ì, fiı ‹˘ÀÎ ¿Î‹‹Î_ ¤flÎ‰_ fiËŸ fiı ¿Ëı‰_ …ı, ±ı ‹ÎflÎ◊Ì ◊Î› fiËŸ. fiı
‹_Ïÿfl‹Î_ ÷˘ ‹ÎHÎÁfi˘ ¬’ »ı ÷ı Á˙fiı flÎ¬ı, fiı ‹˘ÀÎ ¿Î‹‹Î_ ÷˘ Á¬ fi flËı
fiı ÿ—¬ ±Î‰ı. ‹ÎÀı ·˘œÎ_, ¿˘ÿÎ‚Ì, ’Î‰Õ˘ ±ı ÁÎ«‰‰Î_. ÷Î‚_-¿>_«Ì flÎ¬‰Î_
fiı ÿı‰Î_ fiı Á_¤Î‚Ìfiı ·ı‰Î_, ±ı‰_ ¿Î‹ ¿fl‰_. fiÌ¿fl ‹_Õ‚‹Î_ Œfl‰Î Ω‰_ ÷◊Î
Â˘‘‰Îfi_1 ±ı‰Î_ ¿Î‹ ¿flÌ±ı.” fiı ÿıË ’ÎÕ‰˘ ÷ı ¿˘fiÎ ËÎ◊‹Î_ »ı ?” ±ı‹
⁄˘S›Î. I›Îflı ¿èÎ_ …ı, “±ı ÷˘ ÷‹ÎflÎ ËÎ◊‹Î_ »ı.” ’˘÷ı ¿Ëı, “±ı ÷˘
¤√‰ÎfifiÎ ËÎ◊‹Î_ »ı.” ŒflÌ ’Ò»u_ …ı, “±Î‰Î wÕÎ ÿıÂ¿Î‚‹Î_ ‹Î_ËÌ◊Ì fiı
⁄ËÎfl◊Ì ‘yÎ ·Î√ı »ı I›Îflı ’»‰ÎÕı ÁIÁ_√ ¿ı‹ flËıÂı ?” V‰Î‹Ì ¿Ëı,
“ÿıÂ¿Î‚ı ¿flÌfiı ¿Î_¥ ÁIÁ_√ Ω÷˘ fiËŸ flËı.” ‰‚Ì ’Ò»u_ …ı, “¿˘¥ ≥„Lƒ›
÷˘ Ïfi›‹‹Î_ fi◊Ì ◊¥, ±ıÀ·ı ‹Ò_{‰HÎ ±Î‰ı I›Îflı ‹Ò±Î Á‘Ì ‹fiÁÒ⁄Î ◊Î›
»ı. ÷‹ı ⁄ıÃÎ ‹Ò_{‰HÎ ±Î‰ı ÷ı ÀÎ‚˘ »˘ ’HÎ ’»‰ÎÕı ¿˘fiÎ◊Ì À‚Âı ? ÷ı
Ïfifl‘Îfl ¿flÌ ±Î’˘. …ı‹ lÌ¿ÚWHÎı μ©‰fiı ¿flÌ ±ÎM›˘ Ë÷˘, ÷ı‹ ¿flÌ ±Î’˘.
‹fiı ÷˘ ¿Î_¥ ÁÒ{÷_ fi◊Ì, ’HÎ ’»‰ÎÕı ±ı‹ fi ◊Î› …ı, ±Î ‰Î÷ ’Ò»‰Ì
flËÌ √¥, ÷ı‰_ ’HÎ ¿Ë˘.” I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “≥„Lƒ›_, ±_÷—¿flHÎfi_ ÷˘
¿Î‚ı ¿flÌfiı Á‹Î‘Îfi ◊Î›, ‹Ò_{‰HÎ ÷˘ ±ı‰Ì … »ı ÷ı ‘Ìflı ‘Ìflı ÁÎv_ ◊ÎÂı.
’»‰ÎÕı ‹Ò_{‰HÎ ÀÎ‚ı ±ı‰Î CÎHÎÎ »ı, ’Ò»‰Îfi_ ⁄÷Î‰ı ±ı‰Î ’HÎ ’»‰ÎÕı »ı.”
ŒflÌ ’Ò»u_ …ı, “I›Î√Ì-B≤ËÌ‹Î_ ∞‰ ¿˘fiÌ ¿˘fiÌ ÁÎ◊ı ⁄Î_‘‰˘ ?” I›Îflı
V‰Î‹Ì ¿Ëı — “∞‰ ⁄Î_‘‰Î‹Î_ ⁄Î·‹¿<_ÿÿÎÁ∞, ≠Î√∞ ¤√÷, Ω√Î ¤√÷,
·Î·Î¤Î¥, ¿S›ÎHÎ¤Î¥, ±fl…HÎ ⁄Î⁄Ïfl›˘ fiı …\HÎ˘¤Î¥ ±ÎÏÿ »ı.” ‰‚Ì,
’Ò»u_ …ı, “’»‰ÎÕı Á‹ÎÁ ◊ÎÂı ¿ı ±Á‹ÎÁ ◊ÎÂı ?” I›Îflı V‰Î‹Ì ¿Ëı —
“’»‰ÎÕı Á‹ÎÁ fiËŸ ◊Î› ÷˘ ⁄flÎ⁄fl ÷˘ flËıÂı.” ’»Ì ¿Ëı — “∞‰ ÁÎ‹_
…\±˘ ÷˘ ¿˘ÏÀ ¿S’ı »^À¿˘ ◊Î› ÷ı‹ fi◊Ì.” I›Îflı V‰Î‹Ì ¿Ëı — “∞‰fiÎ ÁÎ‹_
÷˘ Ωı÷Î … fi◊Ì.” ±Î flÌ÷ı μkÎfl ±ÎM›Î. (359)
±Î’HÎı ⁄˛õw’ ‹Îfi‰_, ÷ı ±Î… ±ı‹ fiËŸ ◊Î› ÷˘ ÿıË ’ÕÂı I›Îflı
◊ÎÂı, ’HÎ ÿıË Ë_ ‹ÎfiÂı I›Î_ Á‘Ì ‹Îfi ±ÎÏÿ¿ ÿ˘Ê ¿ı‹ À‚Âı ? ‹ÎÀı ÿıË
‹Îfi‰_ fiËŸ, ±ı‹ ‹ËÎflÎ…fi˘ ÏÁ©Î_÷ »ı. fiı ⁄Ë ≠¿ÎflfiÎ ‹ÎHÎÁ »ı ÷ı‹Î_
1. Â© (ÁŒÎ¥) ¿fl‰Îfi_. (Á_≠ÿÎ›‹Î_ “√˛_◊˘ ‹ÃÎfl‰Îfi_” ±ı‰˘ ±◊˝ ◊Î› »ı.)
≠¿flHÎ-5 233
…ı‹ …ıfiı ŒÎ‰ı ±ı‹ ¿Ëı‰_; ’HÎ ±Î‰Ì flÌ÷ı Ïÿ‰Á‹Î_ ±ı¿ ‰Îfl ÷˘ Ï‰«Îfl
¿fl‰˘. fiı ±Î ÷˘ ⁄Ë‘Î ‹ÎHÎÁ‹Î_ ±ı¿ …HÎ fiÎI›‹Î_ flËı ÷˘ Á˙ ‹‚Ìfiı
±ı¿fiı ‰ÀS›˘ ÃıflÎ‰ı ±ı‰Ì ‰Î÷ »ı, ’HÎ ±ı ‰Î÷ ‹Ò¿‰ÎfiÌ fi◊Ì. fiı ÂÎVhÎ‹Î_
÷˘ ±Î‰Ì ‰Î÷_ {Î{Ì fi ‹‚ı fiı ±Î‰Ì ‰Î÷_ ’HÎ {Î{Ì ◊Î› fiËŸ, ’HÎ ±Î
‰Î÷ Á‹…‰ÎfiÌ »ı fiı ±Î ‰Î÷‹Î_ √˘’Î‚ V‰Î‹Ìfiı Â_¿Î ◊¥ I›Îflı ‹ËÎflÎ…
¿Ëı — “±ı ÷˘ …ıfiı μ’ÎÁfiÎ fi Ë˘› ÷ıfiÌ ‰Î÷ fi˘¬Ì, ’HÎ ±Î’HÎı ÷˘
μ’ÎÁfiÎ »ı fiı ÷ıfiı ±◊ı˝ ±ı ¿fl‰_ »ı ‹ÎÀı ¿ı‹ ÏfiflÎ¿Îfl ◊¥ …‰ÎÂı.” (360)
±Î ∞‰ ÿıËfi˘ √˘·˘ »ı ÷ı ÿıËfiÌ Áı‰Î ¿flı »ı fiı ¤√‰Îfi ’ÎÁı
’HÎ ÿıËfiÌ flZÎÎ ¿flÎ‰ı »ı fiı ¤√‰Îfifiı ÿıËfiÌ Áı‰Î‹Î_ flÎ¬ı »ı fiı ≠Ë˚·Îÿı
Ωıfiı ÿıËfiÌ flZÎÎ fi ‹ÎfiÌ fiı fi ‹Î√Ì. (361)
Ïfifl_÷fl ±Î ÿıË‹Î_ fiı ±Î ·˘¿‹Î_ Á¬ flËı ÷˘ ±Î ∞‰ ¿›ı ÿËÎÕı
μÿÎÁ ◊Î› ±ı‰˘ »ı ? ‹ÎÀı ¿˘¥¿ ≠¿Îflfi˘ ¿ÃHÎ ÿıÂ¿Î‚ ±Î‰ı ÷ı ’HÎ ÃÌ¿
»ı. (362)
ËÎ◊Ì μ’fl ±_⁄ÎÕÌ Ë˘› ’HÎ √‘ıÕÎ μ’fl ±_⁄ÎÕÌ fi Ë˘›. ÷ı‹ ∞‰
»ı ÷ı ËÎ◊Ìfiı Ãı¿ÎHÎı »ı fiı ÿıË ÷˘ √‘ıÕÎfiı Ãı¿ÎHÎı »ı, ‹ÎÀı ÷ı‹Î_ ‹Î· fi
‹Îfi‰˘. (363)
¤Îÿfl‰Î ‰Ïÿ ≠Ï÷’ÿÎfiı Ïÿ‰Áı Á_K›Î ±Îfl÷Ì ◊›Î ’»Ì Á_÷fiÎ
fiÎ‹fi_ ≠¿flHÎ «ÎS›_. ÷ı‹Î_ ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ ’HÎ ±ı¿ ±ı¿ fiÎ‹fiÎ ⁄ı-«Îfl-’Î_«
¬flÎ. ÷ı ’˘÷ı ¿Ëı÷Î Ω› fiı ⁄ÌΩ ’Ò»÷Î Ω› ÷ı‹Î_ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ fiÎ‹ ÷˘
±ı¿ …. ’»Ì ¿◊Î‹Î_ Á_÷fiÎ_ fiÎ‹ ±ÎT›Î_ I›Îflı ¿˘¥¿ı ’Ò»u_ …ı, “÷‹Îflı
fiÎ‹ı ⁄ÌΩ ¿˘¥ Ë÷Î ?” I›Îflı ’˘÷ı ⁄˘S›Î …ı, “±ı ÷˘ ±ı¿ …, ⁄Î¿Ì ⁄ÌΩ
⁄‘Î fiÎ‹fiÎ ÁÎ‘ fiı Á_L›ÎÁÌ CÎHÎÎ.” ’»Ì Á_√ ¿fl‰Îfi_ ’Ò»u_, ÷ı‹Î_ Ω√Î
¤@÷fi_ ¿èÎ_ fiı ⁄ÌΩ_ fiÎ‹ ·Ì‘Î_. (364)
±ı¿ ‰¬÷ V‰Î‹Ì ‹ËÎ’ÒΩ‹Î_ ⁄ıÃÎ I›Î_ ±_÷T≤˝ÏkÎ ¿flÌfiı ∂÷flÌ √›Î,
÷ı ⁄ı-hÎHÎ Ïÿ‰Á Á‘Ì ∂ÃuÎ fiËŸ fiı ’»Ì ’˘÷ÎfiÌ ‹ı‚ı ⁄ıÃÎ ◊¥fiı √˘ÃHÎı
ŒÎÏ‚›_ ⁄Î_‘Ìfiı ⁄ıÃÎ. ’»Ì Á˙fiı ¬⁄fl ’ÕÌ …ı, V‰Î‹Ì Á‹ÎÏ‘‹Î_◊Ì ΩB›Î.
I›Î_ ÷˘ Á˙ ‹_ÏÿflfiÎ ‹ÎHÎÁfiÌ Á¤Î ¤flÎ¥ √¥ fiı V‰Î‹Ì ÁÎ‹_ ±ı¿ fi…flı
Ωı¥ flèÎÎ. ’»Ì V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “±Î‹ Ωı¥ flèÎÎ »˘ ±ı‹ fiı ±ı‹ Ωı
T≤ÏkÎ flËı ÷˘ ¿‹˝√˛_Ï◊, Á_Â›√˛_Ï◊, ‹‹I‰√˛_Ï◊, ≥E»Î√˛_Ï◊, ±Ë_√˛_Ï◊ ±ÎÏÿ
234 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
Á‰ı˝ √˛_Ï◊›_ √‚Ì Ω›.” (365)

±ı¿ ‰¬÷ ‹ËÎflÎ… ±ZÎfl ±˘flÕÌ‹Î_ Ï⁄flÎ…‹Îfi Ë÷Î. I›Î_ Ë_
‹ËÎflÎ…fiı ÿÂ˝fiı √›˘. I›Îflı Â¿ V‰Î‹Ì ‹ÎflÎ ÁÎv ±ÎÁfi √˘÷‰Î ·ÎB›Î.
I›Îflı ‹ËÎflÎ… ¿Ëı — “±ı‹fiÌ ±ÎÁfiı ¿flÌfiı ‹˘À’ fi◊Ì, ±ı ÷˘ ±fiÎÏÿfiÎ
‹˘ÀÎ »ı. fiı ⁄ÌΩfiÌ ÷˘ ±ÎÁfi◊Ì fiÎfi’-‹˘À’ »ı ±ı‹ ±Î ÁÎ‘fiı fi◊Ì.”
±ı‹ ¿èÎ_. (366)
‰Ëı‰ÎflfiÌ ‰Î÷‹Î_ ¿ıÀ·Î¿ ¿Ëı »ı …ı, V‰Î‹Ì Á‹…÷Î fi◊Ì fiı Ë_
’HÎ fi ‹Îfiı ±ı‰˘ Ë˘› ÷˘ ¿Ë_ …ı, ±‹ı ¿Î_¥ ΩHÎÌ±ı fiËŸ; ’HÎ ‰Ëı‰Îfl
÷˘ V‰Î‹Ì±ı «·ÎT›˘ ±ı‰˘ ¿ıfiı› ±Î‰Õu˘ fiËŸ, ±ı‹ ⁄˘S›Î. (367)
¤√‰Îfi ΩHÎı ±ı‹ ‹˘ÀÎ ÁÎ‘ ’HÎ ΩHÎı fiı ±Î ÷˘ ¤√‰Îfi …ı‰Î
»ı, ÷ı Á‰˝ ‰Î÷ ΩHÎı »ı. ‹ÎÀı ±ıfiı Ï‰Êı ‹fiW›¤Î‰ ‹Ò¿Ìfiı ≠Î◊˝fiÎ ¿fl‰Ì.
¿ı‹ …ı, ±ı ÷˘ Á‰˝iÎ »ı. (368)
±ZÎflfi_ ÷ı… ÿı¬Î› ÷ı‹Î_ ’HÎ ‹Î· fi ‹Îfi‰˘; I›Îflı ±ˆr›˝‹Î_ ‹Î·
fi ‹Îfi‰˘ ±ı‹Î_ Â_ ¿Ëı‰_ ? fiı ±ZÎflfi_ ÷ı… ÷˘ Á¬w’ »ı ’HÎ ÷ı
’vÊ˘kÎ‹fiÌ ‹ÒÏ÷˝ …ı‰_ fiËŸ ±ı‹ Á‹…ı ÷ı μ’ÎÁfiÎ ¿Ëı‰Î›. (369)
¿ıÂ‰∞‰fiÿÎÁ∞±ı V‰Î‹Ìfiı ¿èÎ_ ¿ı, “≠Î√∞ ‰√ıflı ÷‹fiı “‹Ò‚
±ZÎfl” ¿Ëı »ı ÷ı ‹fiı Á‹Ω÷_ fi◊Ì fiı Ë_ Ï‰rÎÁÌ »\_ ÷ı …ı‹ Ë˘› ÷ı‹ ¿Ë˘.”
I›Îflı V‰Î‹Ì ¿Ëı — “Ë_ ±ZÎfl »\_ ±ı‹ ÷_ ΩHÎ fiı ⁄ÌΩı ±ZÎfl ËÂı ÷˘ ‹Îflı fiı
÷ıfiı ’_«ÎI› »ı. ÷_ ‹Îfl˘ Ï‰rÎÁ flÎA›.” ±ı‹ ⁄ı-hÎHÎ ‰¬÷ ¿èÎ_. (370)
‹ËÎflÎ… V‰‘Î‹ ’‘Îfl‰ÎfiÎ Ë÷Î, I›Îflı ‹fiı ±ı¿Î_÷ı ‹Y›Î, …ı‹
lÌ¿ÚWHÎ fiı μ©‰∞ ±ı¿Î_÷ı ‹Y›Î Ë÷Î ÷ı‹. (371)
¿˘¥¿ı V‰Î‹Ìfiı ¿èÎ_ …ı, “±Î ≠Î√∞fiı ÷‹ı ±ˆr›˝ ±ÎM›_ ÷ı »¿Ì
√›˘ ‹ÎÀı Âı¬∞fiÌ ’ıÃı ¿fl˘.” I›Îflı V‰Î‹Ì ¿Ëı — “±Î Ã˘À⁄˘ÏÀ›_1 fi◊Ì,
±Î ÷˘ ’Î÷Î‚ı ’Î›Î »ı, ¬flÎ flÎ∞’Îfi_ ‹Y›_ »ı.” (372)
±Î‹Î_ flËÌfiı ‰÷˝‹Îfi fi ’Î‚ı ±ı ¿ı‰_ ¿Ëı‰Î› ? ‰‚Ì, ‰÷˝‹Îfi
ÿÌ‰Î …ı‰Î_ ’Î‚ı fiı ‹_Ïÿfl, ±Î«Î›˝ fiı ‹˘ÀÎ ÁÎ‘fi_ ¬˘ÿı ±ı◊Ì ¤Ò_Õ˘ ¿˘HÎ ?
±ı ÷˘ ±˘S›Î◊Ì ’HÎ ¤Ò_Õ˘. (373)
Áfl÷◊Ì ‹ËÎflÎ… «ÎS›Î ÷ı ¿Ì‹ fiÿÌ‹Î_ ∂÷›Î˝. I›Î_ ¤Îflı ¤Îflı
1. Ï»»flÌ ⁄Ï©‰Î‚_, Ï»»v_.
≠¿flHÎ-5 235
Á¬ÕÎ_ ◊Î‚ ¤flÌfiı ⁄˛õ«ÎflÌ±ı ‹Ò@›Î_. I›Îflı ‹ËÎflÎ… ¿Ëı — “±Î’HÎı

I›Î√Ì±ı ±Î‰_ fi ¬‰Î›.” ’»Ì ÁÎ◊‰˘ ‹_√ÎT›˘, ÷ı‹Î_ ’HÎ ÁÎ¿fl fi fiÎ¬Ì,
fiı ‹ÌÃ_ fiı ÁÎ◊‰˘ …Q›Î. (374)
‰Î÷_ ¿flÌfiı ⁄ÌΩfiı ƒT›ÎÏÿ¿ ¬˘À<_ ¿flÎ‰Ì±ı »Ì±ı, ’HÎ ±Î’HÎı
I›Î√Ìfiı ’HÎ ±ı ¿fl‰Îfi_ »ı. (375)
√˛ÎQ›¿◊Î ¿›Î˝ ¿flı fiı ÷ı‹Î_ ¤„@÷ ‹fiÎ‰ı fiı ‹˘ÀıflÎ Ë˘› ÷ıfiı ¿˘¥◊Ì
¿Ëı‰Î› ’HÎ fiËŸ fiı ¿˘¥ ¿Ëı ÷˘ ¤„@÷fi˘ ±˘◊ ·¥fiı ÷ıfiı ’HÎ Á˘flÌ ’ÎÕı.
fiı ±ı‹Î_◊Ì fi˘¬_ ’Õ‰_ Ë˘› ÷ıfiı ÷˘ ±fiı¿ ¿‚Î »ı, ÷ı ¬ÁÌ Ω‰_. (376)
xÿ›√˛_Ï◊ ÷˘ ±ı¿ VhÎÌfiı … ¿ËÌ »ı, ’HÎ ⁄ÌΩ ¿˘¥ Ï‰Ê›fiı
xÿ›√˛_Ï◊ ·¬÷Î fi◊Ì. ‹ÎÀı ±ıfiÎ ÿ˘Ê ÷˘ ±ı¿Î_Ï÷¿ ΩHÎı »ı, fiı ⁄ÌΩı
I›Î√Ì ◊›˘ Ë˘› ÷˘’HÎ ±ı‹Î_ ¿˘¥¿ ≠¿ÎflfiÌ Á¬⁄Ï© flËı fiı ¿ıÀ·Ì¿ ‰Î÷
¿Ëı‰Î‹Î_ ⁄Î‘ ±Î‰ı ÷ı ¿Ëı‰Î› fiËŸ. (377)
⁄ı ≠¿ÎflfiÎ ÁÎ‘-ÁIÁ_√Ì »ı, ÷ı‹Î_ ±ı¿ Ï‰Ê› ‹‚ı ÷˘ flÎ∞ ◊Î› fiı
±ı¿ Ï‰Ê› À‚ı ÷˘ flÎ∞ ◊Î›. (378)
CÎflı◊Ì ±Î‰ı I›Îflı ⁄ı ≠¿ÎflfiÌ ÷ÎHÎ Ë˘› »ı — ÷ı ±Î ·˘¿fiÌ fiı
’fl·˘¿fiÌ. ÷ı‹Î_◊Ì ±ı¿ ÷ÎHÎ flËı, ’fl·˘¿fiÌ ÷ÎHÎ flËı ±ı‰Î ÷˘ ‰Ìfl·Î, ¿ı‹
…ı, ±ı‰Î ÂOÿfiÎ ¿ËıfiÎflÎ fi ‹‚ı I›Îflı ∞‰ ÷ı Â_ ¿flı ? ⁄Î¿Ì ±Î ·˘¿‹Î_
«˘ÓÀÎÕı ±ı‰Î ÂOÿ CÎHÎÎ ±Î‰ı. (379)
I›Î√Ì Ë˘› fiı ⁄ı ‹ÏËfiÎ VhÎÌfiÎ ËÎ◊fiÎ CÎÕı·Î fl˘À·Î ¬Î› ÷˘ ÷ıfiÌ
VQ≤Ï÷ ¿flÎ‰Ì zı. ÷ı μ’fl ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “flË˘ ÷˘ flÎΩ flÁ˘¥ ¿v_” ÷ı‹Î_ ±ıfi˘
‹÷ ±ı‹ …ı, “±ı‰Ì ¬Ìfl ¿flÌfiı ¬‰flÎ‰_ ÷ı ⁄˛õÎ_ÕfiÌ „VhÎ›_ ⁄‘Ì ÁÎ_¤flı,”
±ı‹ ¿èÎ_. ±ı¿ VhÎÌ Ï‰fiÎ ⁄ÌΩ ¿›Î Ï‰Ê›fi˘ I›Î√ »ı fiı ¿›Î Ï‰Ê›fi˘
±¤Î‰ »ı ? ÷ı ÷˘ ÷’ÎÁÌfiı …\±ı I›Îflı …HÎÎ›, fiı VhÎÌfi˘ ÷˘ ÿıËı ¿flÌfiı
I›Î√ »ı ÷˘’HÎ ÷ıfiı Ωı¥ Ï·›ı ±fiı I›Î√Ì ◊¥ ⁄ıÃÎ »˘ ÷˘’HÎ ÷’ÎÁ
¿fl‰˘ …ı, ¿ıÀ·_ I›Î√ ¿›Ù »ı ? (380)
·ÎÕ‰Î fi ¬Î‰Î, fiı ¿Ë˘ ÷˘ ÁÎ«_ ¿ËÌ±ı …ı, B≤ËV◊fiÎ »˘¿flÎfiı
·ÎÕ‰Î ‰‚Î‰Ìfiı ◊˘ÕÎ¿ Ïÿ‰Á ¬‰flÎ‰ı »ı ÷ıfi_ ÿˆ‰÷ ⁄Îfl ‹ÏËfiÎ Á‘Ì flËı
»ı. I›Îflı ±Î ÷˘ Ïfifl_÷fl ·ÎÕ‰Î ¬ÎÂı ÷ıfi˘ I›Î√ ¿ı‹ ’Îfl ’ÕÂı ? fiı ±Î
÷Î‰ÕÎ ÷˘ flÎÏhÎ≠·› Á‘Ì fiËŸ ∂÷flı. (381)
236 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
μ’fl◊Ì ¤√‰_; ’HÎ ∞‰ @›Î_ ¤√‰˘ »ı ? ±ı‰_ Ë˘› ÷ı ’HÎ Ωı‰_.

(382)
“‰ÎÁÿı‰ Ëflı”fi˘ ÂOÿ Ëfl ¿˘¥ ⁄˘·ı ÷ı◊Ì ÷fl÷ ∂¤_ ◊‰Î› »ı, ±ı‹
‹˘ÀÎ ¿˘¥ Ïø›Î ÁÎv ⁄˘·Î‰ı ÷ı‹Î_ fi μÃÎ› ±ı ¬˘Àu ¿Ëı‰Î›. (383)
±ı¿ ÁÎ‘ ¿Ëı, ±Î’HÎÎ ¿fl‹‹Î_ ·ÎÕ‰Î fiË˘÷Î fiı ±Î ÷˘ ¤√‰ÎfifiÎ
≠÷Î’ı ±ı‹fiÌ ≥E»Î±ı ‹‚ı »ı ‹ÎÀı ¤˘√‰‰_ ÷ıfi˘ ⁄Î‘ fi◊Ì. I›Îflı V‰Î‹Ì
¿Ëı — “±ı Á‹…HÎ ¬˘ÀÌ »ı, ¿ı‹ …ı, ¬Î‰Î-’Ì‰Î ÷˘ CÎHÎÎ Ï‰‹¬fiı ’HÎ ‹‚ı
»ı.” I›Îflı ¿˘”¿ı ¿èÎ_ …ı, ‹ËÎflÎ… ’HÎ Á_÷fiı ·ÎÕ‰Î ±ÎÏÿ …‹ÎÕ÷Î. I›Îflı
V‰Î‹Ì ¿Ëı, “÷ı ÷˘ ±ı‹ Á‹…‰_ …ı, ∞‰fiı ’˘÷ÎfiÌ VQ≤Ï÷ ◊Î› ÷ı ÁÎv
…‹ÎÕ÷Î, ’HÎ ‹ËÎflÎ…fi˘ ±ı‰˘ ‹÷ fiËŸ …ı, Ï‰Ê› ¤˘√‰Î‰‰Î.” (384)
¬Î¥fiı ÿıË ΩÕ<_ ¿fl‰_ fiı {Î{_ ¨CÎ‰_ ±ı ⁄ı ‹fiı √‹ı fiËŸ. ¿ı‹ …ı,
±ı ⁄ı ¿Î‹fiÎ Ëı÷ »ı. fiı ‹fi ’HÎ fi‰v_ flËı ÷˘ T›Ï¤«Îfl ¿flı, ‹ÎÀı fi‰v_
fi flÎ¬‰_. (385)
¤ı¬‹Î_ ±ÎT›Î ’»Ì ÿıËÎÏ¤‹Îfi ‰‘Ì Ω› »ı fiı ’»Ì ÷ıfiı ¿˘¥¿
¿ÎflÁÎ‹Î_1 ·ı I›Îflı ÿ—¬ ◊Î›. (386)
B≤ËV◊fiı wÏ’›Îfi_ ¤…fi ◊Î› »ı fiı I›Î√Ìfiı ÿıËfi_ ¤…fi ◊Î› »ı.
(387)
ÕÎèÎ˘ Ë˘› ÷ıfiı ‰œı I›Îflı flÎ∞ ◊Î› fiı ‹Ò¬˝ Ë˘› ÷ıfiı ‰¬ÎHÎı I›Îflı
flÎ∞ ◊Î›, ±ı‹ ‹ËÎflÎ… ¿Ëı÷Î. (388)
¤√‰Îfi ÷◊Î ±ı¿Î_Ï÷¿ ±ı ⁄ı›fi˘ V‰¤Î‰ ±ı‹ …ı, ±Î ·˘¿‹Î_
⁄˘·‰Î‹Î_ ÷◊Î Ïø›Î‹Î_ ÷Î·‹ı· fiËŸ. ⁄Î¿Ì ⁄ÌΩfiı ÷Î·‹ı·, ÷ı ≠I›ZÎ
ÿı¬Î› »ı. (389)
‹˘ÀÎ ÁÎ◊ı Ëı÷ ◊›_ Ë˘› ÷˘ ‰ÎÁfiÎ‰Î‚ÎfiÎ ±_÷fl‹Î_ ’HÎ Á¬
±Î‰ı fiı ÷ı Ï‰fiÎ ÷˘ Ïfi‰Î˝ÁÏfi¿ ◊›˘ Ë˘› ÷˘’HÎ ·Ò¬˘ ÂW¿ flËı. (390)
·Î¬_ ‹ÎHÎÁfiı ÁIÁ_√ ¿flÎ‰ı fiı ’˘÷ı fi¿˝‹Î_ Ω› ±ı‹ ¿èÎ_. ¿ı‹ …ı,
∞‰fi_ ¿S›ÎHÎ ¿›Ù ÷ı ÷˘ ¤√‰Îfiı ¿›*. …ı‹ ÂÎË¿Îflfi˘ √‹ÎV÷˘ ËÒ_ÕÌ ·¬ı
÷ı V‰Ì¿ÎflÎ› ÷ı‹. (391)
’_«Î‚ÎfiÎ ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ¿èÎ_ »ı …ı, “…ı‹ …ı‹ ¤√‰Îfifi˘ Á_⁄_‘ flËı
1. ¤ÌÕÎ‹Î_, ¿Á˘ÀÌ‹Î_.
≠¿flHÎ-5 237
÷ı‹ ÷ı‹ Á¬ ◊Î› »ı; ÷ı ¤√‰Îfi ’fl˘ZÎ Ë˘› I›Îflı ¿ı‹ Á_⁄_‘ flËı ?” ’»Ì
μkÎfl ¿›˘˝ …ı, “¿◊Î, ¿Ì÷˝fi, ‰Î÷Î˝, ¤…fi fiı K›Îfi ÷ıHÎı ¿flÌfiı Á_⁄_‘
¿Ëı‰Î›. fiı ÷ı ¿fl÷Î_ ’HÎ ‹˘ÀÎ ÁÎ‘fi˘ Á_√ ±ı ÷˘ ÁÎZÎÎ÷˚ ¤√‰Îfifi˘ Á_⁄_‘
¿Ëı‰Î› fiı ¤√‰Îfifi_ Á¬ ±Î‰ı. ¿ı‹ …ı, ÷ı‹Î_ ¤√‰Îfi Á‰˝ ≠¿Îflı flèÎÎ »ı.
fiı ≠I›ZÎ Ë÷Î I›Îflı ’HÎ …ı‰Î »ı ÷ı‰Î fi ΩH›Î ÷˘ Á_⁄_‘ fi ¿Ëı‰Î› fiı
±ı‹ ΩH›Î Ï‰fiÎ ÷˘ ≠I›ZÎ Ë˘› ÷˘’HÎ Â_ ! fiı ÷ı‹ … …ı Á_÷‹Î_ ¤√‰Îfi
Á‰˝ ≠¿Îflı flèÎÎ »ı ÷ıfiı ΩHÎı ÷˘ ±Î…ı ≠I›ZÎ »ı fiı ±ı‹ ΩH›Î Ï‰fiÎ ÷˘
±Î…ı ’fl˘ZÎ »ı.” I›Îflı ±ı¿ ÁÎ‘±ı ¿èÎ_ …ı, ‹ÒÏ÷˝›_ ≠I›ZÎ fiËŸ ?” I›Îflı
V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “≠I›ZÎ ¤√‰Îfi ÷◊Î Á_÷fiÎ «ÏflhÎ‹Î_ ‹fiW›¤Î‰ ±Î‰ı
÷˘ ±‹Î‰ÎV›ÎfiÎ «_ƒ‹ÎfiÌ ’ıÃı CÎÀÌ Ω› »ı fiı ÏÿT›¤Î‰ ΩHÎı ÷˘ ⁄Ì…fiÎ
«_ƒ‹ÎfiÌ ’ıÃı ‰‘ı »ı. ÷ı‹ ‹ÒÏ÷˝›_ Â_ «ÏflhÎ ¿flı …ı ÷ıfi˘ ±‰√HÎ ±Î‰ı fiı
CÎÀÌ Ω› ? ‹ÎÀı ⁄˘·÷Î-«Î·÷Î …ı ¤√‰Îfi ÷ı … ≠I›ZÎ ¿Ëı‰Î› fiı ‹˘ÀÎ
Á_÷ Ë˘› ÷ı … ‹ÒÏ÷˝›_‹Î_ ÿˆ‰÷ ‹Ò¿ı »ı, ’HÎ ‹ÒÏ÷˝›_, ÂÎVhÎ fiı ÷Ì◊˝ hÎHÎ
‹‚Ìfiı ±ı¿ ÁÎ‘ fi ¿flı. fiı ±ı‰Î ‹˘ÀÎ Á_÷ Ë˘› ÷˘ ‹ÒÏ÷˝›_, ÂÎVhÎ fiı ÷Ì◊˝
hÎHÎıfiı ¿flı. ‹ÎÀı …ı‹Î_ ¤√‰Îfi Á‰˝ ≠¿Îflı flèÎÎ Ë˘› ±ı‰Î …ı Á_÷ ÷ı …
≠I›ZÎ ¤√‰Îfi1 »ı.” (392)
@·ıÂ ¿ı‹ fi ±Î‰ı ? ±ı ≠ëfi˘ μkÎfl ¿›˘˝ …ı, “flÎ√, ’ZÎ fiı ±iÎÎfi
±ı hÎHÎ fi flËı ÷˘ @·ıÂ fi ±Î‰ı fiı ±ı‹Î_◊Ì ±ı¿ Ë˘› ÷˘’HÎ @·ıÂ ±Î‰ı.”
(393)
ÁÎ‘÷ÎfiÎ √HÎ Ë˘› ÷ı‰˘ B≤ËV◊ ’HÎ ÁÎ‘ ¿Ëı‰Î›, ’HÎ ·Ò√ÕÎ_
fl_√ı·Î_ ÷ıHÎı ¿flÌfiı ÁÎ‘ fi ¿Ëı‰Î›. (394)
Ëflı¿ ‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ìfiı ÷ı ±Î¿Îflı2 ◊¥ Ω‰_, ±ı‰Ì ÷˘ ¿˘¥ ‹˘ÀÌ
¬˘Àu … fi◊Ì. ‹˘ÀÎ ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±ÎÏÿ ’ÎÁı ¿˘¥ ‰Î÷ ¿flı ÷ı ≠◊‹ ÷˘
ÁÎ_¤‚Ì flËı, ’»Ì ⁄˘·‰_ CÎÀı ÷˘ ⁄˘·ı fiÌ¿fl fi ⁄˘·ı. ±Îfi_ ‹Ò‚ ≠Ï÷·˘‹
»ı. (395)
⁄˘·‰_ ÷˘ CÎÀı ÷ı‹, ’HÎ Á‹…‰_ ÷˘ ¬v_. ’»Ì ⁄˘S›Î …ı, “¿˘fiÎ
flÎ‘Îfl‹HÎ fiı ¿˘fiÎ √˘’ÌfiÎ◊ ? ±Î’HÎı ÷˘ ±ı¿ V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎfiÌ
1. ≠I›ZÎ ¤√‰Îfi ±ıÀ·ı “¤√‰Îfifi_ V‰w’” ±ı‰˘ ±◊˝ Á‹…‰˘.
2. Á‰˝ ≠¿Îflı ‰Î÷fiı V‰Ì¿ÎflÌfiı ÷ı ≠‹ÎHÎı ‰÷˝‰Î ‹_Õ‰_ ±ÎÏÿ.
238 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
±˘‚¬ÎHÎ »ı fiı ‹ËÎflÎ… ÷ıÕ‰Î ±Î‰ı »ı ÷ı ¤ı‚Î ÁÎ‘ ¿ÿÎÏ’ ±Î‰ı »ı ’HÎ

¿˘¥ ±‰÷Îfl ÷˘ ÁÎ◊ı ±Î‰÷Î fi◊Ì fiı ±‰÷ÎflfiÎ_ ÷˘ À˘‚Î_ »ı, ÷ıfiÌ ±Î’HÎı
±˘‚¬ÎHÎ fi◊Ì fiı ‹ËÎflÎ…fiÌ ±ÎiÎÎ »ı ÷ı ◊Î‚ ‘fl‰Î fiı ≠ÁÎÿÌ …‹‰Ì,
⁄Î¿Ì fl˘À·Î ¬Î‰Î. ’HÎ Á‹…‰Îfi_ ÷˘ ±ÎÀ·_ … »ı …ı, ·CÎÂ_¿Î …ı‰Îfiı
’vÊ˘kÎ‹ ÃıflÎ‰ı »ı ÷˘ ±Î ÷˘ ’vÊ˘kÎ‹ »ı …. fiı ±Î‹ fi Á‹…ı ÷˘
¿˘”¿fi˘ ¤Îfl flËÌ Ω›. fiı ‹ËÎflÎ…ı ÏÂZÎÎ’hÎÌ‹Î_ ·A›_ »ı ÷ı Ωı ±ı‹ fi
·¬ı ÷˘ ’hÎÌ ŒÎÕÌ fiÎ¬ı.” (396)
“¿˘ÏÀ ¿ÚWHÎ I›Î_ ΩıÕı ËÎ◊, Áÿ˚√v ¬ı·ı ‰Á_÷” ±ı ¿Ì÷˝fi ÷˘ ¿⁄Ìflfi_,
’HÎ ‹ËÎflÎ… ⁄Ë ⁄˘·ı fiı ⁄˘·Î‰ı. ÷ı‹Î_ “¿˘ÏÀ ¿ÚWHÎ I›Î_ ΩıÕı ËÎ◊” ±ı ÂOÿ
‰Îflı ‰Îflı ⁄˘·ı fiı ’˘÷Îfi_ V‰w’ Á‹Ω‰ı. ÁÎfl_√’fl‹Î_ flÎÃ˘Õ ‘Î‘·fiı CÎflı
∂÷›Î˝ Ë÷Î I›Î_ Ë÷ÎÂHÎÌ ¿flÌfiı ±Î ¿Ì÷˝fi ⁄Ë ⁄˘·ı fiı ⁄˘·Î‰ı. (397)
ÁIÁ_Ï√∞‰fi‹Î_ ’vÊ˘kÎ‹fiı Ãı¿ÎHÎı ‹˘fl·Ì CÎÎ·ı ÷ı ±‹fiı fi √‹ı fiı
÷ıfiı ÷˘ ÂÎVhÎ ±ÎÕÎ_ Œflı. ‹ÎÀı …ıfiı ‹˘ÀÎ ÁÎ‘fi˘ Ï‰rÎÁ ËÂı ÷ıfiı … ’Î‘v_
’ÕÂı. ‹˘ÀıflÎfiı ÷˘ ËΩfl ¿Î‹ ·ı‰Î_ ÷ı ƒT›‹Î_ ΩıÕÂı fiı ƒT›‹Î_ ÷˘ VhÎÌ ’HÎ
flËÌ »ı. ÷ı ±◊a ÿ˘ÊÎfi˚ fi ’U›Ï÷1 ±ı ‹ËÎflÎ… ⁄Ë ⁄˘·÷Î. (398)
…L‹ ◊›Î ‹˘fl ÂÎÿÌ @›Î_◊Ì ·¬Î› ? ÷ı‹ ’vÊ˘kÎ‹2 ±ÎT›Î
fiË˘÷Î ÷ıfiÌ ‰Î÷ ÂÎVhÎ‹Î_ @›Î_◊Ì ·¬ÎHÎÌ Ë˘› ? (399)
‹ËÎflÎ… ¿Ëı — ±‹ı ‹Î_ÿÎ ◊›Î I›Îflı ‘Î‹ Ωı‰Î √›Î Ë÷Î; ÷ı
ÿı‰÷ÎfiÎ_, ∑ÏÊfiÎ_ ±ÎÏÿ¿ Á‰ı˝ Ωı›Î_. ’»Ì ÷˘ ±ZÎfl‘Î‹ fi…fl‹Î_ ±ÎT›_.
±ı‹Î_ ’˘÷Îfi_ V‰w’ ¿èÎ_ fiı ‘Î‹fiÎ Á¬fiÌ Ï‰V÷Îflı ‰Î÷ ¿flÌ. fiı ·Z‹Ì-
fiÎflÎ›HÎ, fiflfiÎflÎ›HÎ, ‰ÎÁÿı‰ fiÎflÎ›HÎ, lÌ¿ÚWHÎ, ≠‘Îfi’vÊ fiı ≠¿ÚÏ÷-
’vÊ ±ı Á‰ı˝ ¿fl÷Î_ ’HÎ ±Î Á‰˝ ≠¿Îflı ±Ï‘¿ »ı fiı ±ı‹Î_ ±_÷flΩ‹Ì’HÎ_
»ı ±ı◊Ì ±Î‹Î_ Ï‰ÂıÊ ±_÷flΩ‹Ì’HÎ_ »ı fiı ±ı‹Î_ ±ˆr›˝ »ı ±ı◊Ì ±Î‹Î_
Ï‰ÂıÊ ±ˆr›˝ »ı. fiı lÌ¿ÚWHÎ ¤√‰Îfi ÷˘ ±ı¿ ⁄˛õÎ_ÕfiÌ √˘‰Î‚Ì ¿flı »ı fiı
±ı‰Î_ ÷˘ ±fi_÷ ⁄˛õÎ_Õ »ı fiı ±fi_÷ lÌ¿ÚWHÎ »ı. (400)
ÏfiT≤ÏkÎ ‹Î√˝‹Î_ I›Î√Ì ¬ÎÀuÎ fiı ¤√‰Îfi flÎ¬‰Î‹Î_ B≤ËV◊
1. V‰Î◊a, ƒT›-·Î·« ‹fiW› ÿ˘Ê Ωı÷˘ fi◊Ì. ±◊Î˝÷˚ ¤›_¿fl ’Î’Ì ‹fiW›fi˘ ’HÎ
±ı¿ı› ÿ˘Ê V‰Î◊a-·˘¤Ìfiı ÿı¬Î÷˘ fi◊Ì.
2. ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎ.
≠¿flHÎ-5 239
¬ÎÀuÎ. ÷ı Â_ …ı, I›Î√Ìfiı ⁄ıÃÎ_ ⁄ıÃÎ_ …‹‰Îfi_ ‹‚ı, ’ÿÎ◊˝ ‹‚ı fiı ¿Î_¥ ¿fl‰_
fi ’Õı; fiı B≤ËV◊fiı ≠√À ¤√‰Îfifi_ V‰w’ …ı‹ »ı ÷ı‹ Á‹ΩHÎ_ ÷ı◊Ì
B≤ËV◊ ¤√‰Îfi flÎ¬‰Î‹Î_ ¬ÎÀuÎ »ı. (401)
√˘’Î‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ‘˘‚Î_ ’ËıflÎ‰‰Î ‹ÎÀı ±˘S›Î ÿıÂfiÎ ⁄‘Î fiı
±Î ÿıÂfiÎ hÎÌΩ ¤Î√fiÎ ‰fl÷Î·‹Î_ ¤ı‚Î ◊›Î ÷ı ‰Î÷fiÌ ±‹fiı ¬⁄fl
’ÕÌ. ’»Ì ±‹fiı ◊›_ …ı, √˘’Î‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ¿˘«‰ÎÂı fiı ‹ËÎflÎ… ÷ı‹fiı
÷ıÕÌ …Âı ÷˘ flÎ_¿fiÎ_ ËÎ_Õ·Î_ eÀÌ …Âı.1 ’»Ì ±‹ı ‰fl÷Î· √›Î fiı μ÷Îfl˘
¿›Î˝ ‹˘fl ±ı‹ fiı ±ı‹ ’Î‘flÎ flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı √›Î fiı ¿èÎ_ …ı,
“±Î ‰Î÷fi_ ¿ı‹ »ı ?” I›Îflı flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ… ¿Ëı …ı, “±ı‹Î_ ‹Îv_ ¿Î_¥
«Î·ı ±ı‹ fi◊Ì. ÏfiI›Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ’Ò»˘.” ’»Ì ±‹ı ÏfiI›Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ’ÎÁı
√›Î fiı ¿èÎ_ …ı, “‹˘ÀÎ ÁÎ‘fi_ ±’‹Îfi ◊Î› ÷ı ÃÌ¿ fiËŸ, ±fiı Ã’¿˘ ÿı‰˘
Ë˘› ÷˘ ±Î’HÎı ÿ¥±ı.” ’»Ì ÏfiI›Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ’Ï‰hÎÎfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ’Ò»u_
…ı, “’Ï‰hÎÎfi_ÿ ! ±Î √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì Â_ ¿Ëı »ı ?” I›Îflı ’Ï‰hÎÎfi_ÿ
V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “ÃÌ¿ ¿Ëı »ı, ¿ÎflHÎ ¿ı ±˘S›Î ÿıÂfiÎ Á‹˘‰ÏÕ›Î ÷ı
±Î’HÎÎ ÿıÂ‹Î_ ±Î‰Ìfiı ±Î’HÎÌ ‹ÎflŒ÷ √˘’Î‚ V‰Î‹Ìfi_ ±’‹Îfi ¿flÎ‰Ìfiı
«ÎS›Î Ω› ÷ı ÷˘ ±Î’HÎ_ ËÌHÎ_ ¿Ëı‰Î›.” I›Îflı ÏfiI›Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı,
“Ë_ ÷˘ ¿Î_¥ fiËŸ ⁄˘·_ fiı Ë_ Á¤Î‹Î_ ±Î‰Ìfiı ËÎ◊‹Î_ ‹Î‚Î ·¥fiı ⁄ıÁÌÂ
±ıÀ·ı ¿˘¥ ⁄˘·Î‰Âı fiËŸ; ¿ı‹ …ı, ‹Î‚Î Œıfl‰÷Î_ Ë_ ⁄˘·÷˘ fi◊Ì ±ı‹
Á˙ ΩHÎı »ı. ’HÎ ¤√‰ÿÎfi_ÿ ⁄Ë ŒÕŒÕu˘ »ı ÷ıfiı Á‹Ω‰˘.” ’»Ì ±‹ı
¤√‰ÿÎfi_ÿ V‰Î‹Ì ’ÎÁı √›Î. I›Îflı ÷ıHÎı ±ÎÁfi fiÎ¬Ì ±ÎM›_ ÷ı ±‹ı
Œ√Î‰Ì ÿÌ‘_. I›Îflı ¿Ëı — “V‰Î‹Ì ! ±Î‰Õ˘ ¿˘’ Â_ ?” I›Îflı ¿èÎ_ …ı, “‹˘ÀÎfi_
±’‹Îfi ¿fl‰Î ±Î ÃÎÃ fl«Ìfiı ⁄ıÃ˘ »\_, ÷ı ±Î_ËŸ ÷_ ‹˘À˘ »\_ ’HÎ ±ZÎfl-
‘Î‹‹Î_ Ë_ ‹˘À˘ »\_. ‹ÎÀı Ωı ±Î_ËŸ ¿Î_¥ μL‹kÎÎ¥ ¿flÌÂ ÷˘ ±ZÎfl‘Î‹‹Î_
÷Õ¿ı ∂¤˘ flÎ¬ÌÂ.” I›Îflı ¤√‰ÿÎfi_ÿ V‰Î‹Ì ¿Ëı — “V‰Î‹Ì ! ±ZÎfl‘Î‹‹Î_
÷Õ¿˘ fi◊Ì ÷ı ?” I›Îflı ±‹ı ¿èÎ_ …ı, “¤√‰Îfi ±L›◊Î¿÷Ù »ı, ÷ı ÷ÎflÎ ÁÎv
fi‰Ìfi ¿flÌÂ.” ’»Ì ÷˘ ÷ı ¿Ëı …ı, “Ë_ fiËŸ ⁄˘·_.” ’»Ì ±‹ı μ÷Îflı √›Î fiı
⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı Á‰Îfl‹Î_ Á¤Î ¤flÎHÎÌ fiı ÏfiI›Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ‹Î‚Î ·¥fiı
Œıfl‰‰Î ‹_ÕuÎ I›Îflı Á‰ı˝±ı ΩH›_ …ı, Ë‰ı ÏfiI›Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ¿Î_¥ fiËŸ ⁄˘·ı.
1. ‹‹ZÎ±˘fi_ ¿S›ÎHÎ ±À¿Ì …Âı.
240 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
±ıÀ·ı ‹_…\¿ıÂÎfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ≠ë ¿›˘˝ …ı, “‘‹˝ÿı‰fiı ’hÎ ¿ıÀ·Î ?” I›Î_ ÷˘

Ë_ ’HÎ √›˘ fiı ’Ò»u_ …ı, “Â_ ≠Á_√ «Î·ı »ı ?” I›Îflı ¿Ëı …ı, “‘‹˝ÿı‰fiÎ
’hÎ ¿ıÀ·Î ?” I›Îflı ±‹ı ¿èÎ_ …ı, “‘‹˝ÿı‰fiÎ hÎHÎ ’hÎ »ı ±ı ¿˘HÎ fi◊Ì
ΩHÎ÷_ ?” ’»Ì ÷˘ ±‹ı ‰Î÷_ ¿fl‰Î ‹Î_ÕÌ …ı, “‘‹Î˝Q≤÷fiÎ ¿flfiÎflÎ ⁄ıÃÎ »ı
I›Î_ … ‘‹Î˝Q≤÷ ·˘’Î› »ı fiı ‹_Õ‚ ÿÌÃ ’ÀÎflÎ ◊¥ √›Î »ı, ‹ÎÀı ±Î… ⁄ı›
±Î«Î›˝ ¤ı‚Î ◊›Î »˘ ÷ı ‘‹Î˝Q≤÷ ’‚ı ÷ı‹ ¿fl˘ ±fiı ¿Î·ı Á‰Îflı Á˙fiÎ
’ÀÎflÎ Ωı‰Î »ı ±fiı …ıfiı ‘‹Î˝Q≤÷ ’Î‚‰Î_ Ë˘› ÷ı flËıΩı fiı ⁄ÌΩ «Î·‰Î
‹Î_ÕΩı.” ’»Ì ÷˘ flÎI› ⁄‘Ì ±ÎCÎ_’Î»\_ ¿fl‰Î‹Î_ ¿˘¥ ¨C›Î fiËŸ fiı
Á‰Îfl‹Î_ ¤…fiÎfi_ÿ V‰Î‹Ìfi˘ ’ÀÎfl˘ ÷’ÎV›˘ ÷˘ ÷ı‹Î_ ¿Î_¥ fiÌ¿Y›_ fiËŸ.
I›Îflı ±ı¿ ÁÎ‘±ı ¿èÎ_ …ı, “V‰Î‹Ì ! ±Î ¤…fiÎfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ ’ÀÎflÎ‹Î_◊Ì
÷˘ ¿Î_¥ fiÌ¿Y›_ fiËŸ.” I›Îflı ±‹ı ¿èÎ_ …ı, “Â_ fiÌ¿‚ı ÷Îv_ ¿’Î‚ ? F›Îflı
¿Î_¥ fi Ë˘› I›Îflı ⁄ı ’ÀÎflÎfi_ Â_ ¿Î‹ Ë˘› ! ±fiı ÁIÁ_√‹Î_◊Ì ‰ˆÿ_ ¿flÌfiı
±‘‹HÎ Á˘fi_ ¤ı‚_ ¿›Ù Ë÷_, ÷ı ÁIÁ_√fiÎ ¿Î‹‹Î_ ±ÎT›_ fi◊Ì fiı ¿<Á_√ÌfiÎ
CÎfl‹Î_ flèÎ_.” ’»Ì Á¤Î ◊¥ I›Îflı ±˘S›Î ÿıÂfiÎ Á‰ı˝fiı ±‹ı ¿èÎ_ …ı,
“±Î’HÎı ‹Y›Î fi◊Ì ÷ı S›˘ ‹‚Ì±ı.” ’»Ì Á˙ ‹Y›Î fiı «Î·Ì fiÌ¿Y›Î. ±ı‹
Áÿ˚√vfi˘ À_À˘ ÀÎY›˘. (402)
lÌ∞ ’‘Î›Î˝ V‰‘Î‹‹Î_ flı ‹ı·Ì ’˘÷ÎfiÎ ‹‚ı·;
÷ı ’HÎ ÷fifiı I›Î√Âı flı I›Îflı fl¬ı ’Õ÷Ì Ωı ¤ı‚.
±Î ¿Ì÷˝fi ±Î¬_ ⁄˘·Ìfiı ¿Ëı …ı, “Ë‰ı ÷˘ ⁄Ë‘Î ÿÎ”Õı ÿÎ”Õı ±Î‹ ◊‰Îfi_
»ı, Ë‰ı ÷˘ ÿıÂ¿Î‚ ∂÷fl÷Î ±Î‰Âı.” (403)
flÎÏhÎ±ı ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “‰Ëı‰Îfl ⁄Ë ‰‘Ì √›˘ ÷ıHÎı ±_÷fl μ{flÕÎ¥
Ω› »ı. …ı‹ À˘’v_ ¬‹HÎÌ±ı ¿flÌfiı μ{flÕÎ› »ı ÷ı‹Î_ À˘’flÎfi˘ ±Î¿Îfl
flËı÷˘ fi◊Ì, ÷ı‹ μ{flÕÎ¥ Ω› »ı. ‰‚Ì, ‰Ëı‰Îfl »ı ÷˘ Ïfi√˝HÎ ±ı‹ ’HÎ
◊¥ Ω› »ı, fiı iÎÎfi ÷˘ ±ı¿ ±Îfi˘ ◊Î› »ı fiı ’_ÿfl ±ÎfiÎ ‰Ëı‰Îfl ◊Î›
»ı; ’HÎ Ïfifl_÷fl ‰Î÷_ ◊Î› ÷˘ ±Î_ËŸ flèÎÎ ±ZÎfl‘Î‹ ‹ÒÏ÷˝‹Îfi ÿı¬Î› fiı
Á¬ ±Î‰ı. ’HÎ ±Î ‰Î÷ ⁄˘·Î› ±ı‰Ì fi◊Ì, ±Î ÷˘ flÎ÷ »ı ÷ı ⁄˘·Ì √›Î.
‹ÎÀı ¿fl‰Îfi_ ÷˘ ÁÎflÎ ‹˘ÀÎ ±ı¿Î_Ï÷¿ ÁÎ‘fi˘ Á_√ … »ı.” (404)
±Î ·Ì‘_ fiı ±Î ·ı‰_ »ı, ±Î ÿÌ‘_ fiı ±Î ÿı‰_ »ı, ±Î ¿›Ù fiı ±Î
¿fl‰_ »ı, ±Î ¬Î‘_ fiı ±Î ¬Î‰_ »ı, ±Î Ωı›_ fiı ±Î Ωı‰_ »ı, ±ı ±ÎÏÿ¿
≠¿flHÎ-5 241
±fiı¿ ‰Î÷_ ¬ÒÀı ÷ı‹ fi◊Ì. ‹ÎÀı ±ı‹Î_◊Ì ÏfiT≤ÏkÎ ’Î‹Ìfiı ’fl‹ırflfiı ¤∞
·ı‰Î. (405)
μkÎ‹ ’vÊ ÁıT›Î Ë˘› ’»Ì ÷ıfiı ⁄ÌΩfiÌ ‰Î÷ı ±ı‰_ Á¬ fi ±Î‰ı,
÷ıfiı ¿ı‹ ¿fl‰_ ? I›Îflı V‰Î‹Ì ¿Ëı — “±ı‰ÎfiÌ ‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ì Ë˘› ÷ıfiı ‘Îflı,
Ï‰«Îflı fiı ⁄Î¿Ì ⁄ÌΩ◊Ì ’HÎ CÎÀı ±ıÀ·_ √˛ËHÎ ¿flı ±ı‹ ¿flÌfiı √…flÎfi ¿flı.
⁄Î¿Ì ‹˘ÀÎ ÷ıfi_ ’˘ÊHÎ ¿flı.” (406)
⁄Ì…ı Á‰˝ Ãı¿ÎHÎı ‹Î›Îfi˘ ¿Ï…›˘ »ı, ’HÎ ±ZÎfl‘Î‹ fiı ±Î_ËŸ ‹˘ÀÎ
±ı¿Î_Ï÷¿‹Î_ ‹Î›Î fi◊Ì, ⁄Î¿Ì Á‰ı˝ Ãı¿ÎHÎı ‹Î›Î »ı. (407)1
≥Ï÷ lÌ ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ ÏÂW› lÌ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘‹Î_

¤√‰Îfifi˘ ‹ÏË‹Î ±fiı ¿Ú÷Î◊˝’b_ ‹A›’HÎı ¿èÎ_ ±ı fiÎ‹ı
’Î_«‹_ ≠¿flHÎ Á‹ÎM÷.
1. ±Î ‰Î÷˘ ÷◊Î “flV÷ÎfiÌ ‰Î÷˘” ‘˘‚¿ÎfiÎ flËÌÂ Ï‰≠ ËÏflÂ_¿fl ±ÎÂÎflÎ‹ı

μ÷Îflı· »ı.
242 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
≠¿flHÎ
6 Á‰˝ÿıÂÌ Á‹…HÎ
F›Îflı Ë_ ’Ò‰Î˝l‹‹Î_ Ë÷˘, I›Îflı ‹fiı ¬_¤ı ±ı¿ ‹˘À<_ √Ò‹Õ<_ ◊›_ Ë÷_
÷ıfiÌ ’ÌÕÎ CÎHÎÌ ◊¥. ÷ı ‰¬÷ı Ω√˛÷‹Î_ ±‘˝flÎÏhÎfiı Á‹ı ‹ËÎflÎ… ’‘Î›Î˝
fiı ‹fiı ÿÂ˝fi ÿÌ‘Î_. ÷ı ’Ì‚_ ’Ì÷Î_⁄fl ’ı”›Ù Ë÷_ fiı ⁄Ì…\_ flÎ÷_ ’Ì÷Î_⁄fl
±˘œu_ Ë÷_ fiı ‹V÷¿fiı μ’fl ÿÏZÎHÎÌ ’ÎCÎ ‘ÎflÌ Ë÷Ì fiı ··ÎÀfiı Ï‰Êı ¿ıÁfl-
«_ÿfifiÌ ±fl«Î ÁÏË÷ ¿o¿<fi˘ «Î_ÿ·˘ Â˘¤Ì flèÎ˘ Ë÷˘ fiı «Î¬ÏÕ›_ μ’fl
«ÕuÎ Ë÷Î. ±ı‰Ì Â˘¤Îfiı Ωı¥fiı ‹ÎflÌ T≤ÏkÎ ÷˘ ÷ı ‹ÒÏ÷˝‹Î_ ≠˘‰Î¥ √¥ fiı
’»Ì √Ò‹Õ<_ eÀÌ √›_ fiı ’ÌÕÎ ’HÎ À‚Ì √¥. ’»Ì ‹ËÎflÎ… ’HÎ ËÁÌfiı
±ºU› ◊¥ √›Î. ’»Ì ÷ı ÿËÎÕı◊Ì ÷ı ‹ÒÏ÷˝ ±¬_Õ ÿı¬Î÷Ì. ’»Ì F›Îflı
±·ˆ›ı ‹˘Õı ‹ËÎflÎ…fiÎ_ ±‹ı ≠◊‹ ÿÂ˝fi ¿›ÎÙ I›Îflı xÿ›‹Î_ ÿı¬Î÷Ì …ı
‹ÒÏ÷˝ fiı ±Î ‹ÒÏ÷˝ ⁄ı› ±ı¿ ◊¥ √¥. ±ı‰_ Ωı¥fiı ‹ËÎflÎ…fiı Á‰˝ ¿ÎflHÎfiÎ
¿ÎflHÎ fiı Á‰˝ ±‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ ’vÊ˘kÎ‹ Á‹∞fiı ‹ıÓ ‹ËÎflÎ…fi˘
Á‰˘˝I¿ÚWÀ Ïfiç› ¿›˘˝. (1)
’»Ì ‰‚Ì V‰Î‹Ì±ı ‰Î÷ ¿flÌ …ı, ““±‹ı fiÎfiÎ Ë÷Î I›Îflı ±ı¿ ‹Î√a
ÁÎ‘fi˘ ‹Ë_÷ Á¤Î ¿flÌfiı ⁄ıÃı·. I›Î_ …¥fiı ’Î‘flÌ Õ˘ÏÂ›_fiı ¬ıÁ‰Ìfiı ÷ı
‹Ë_÷fiı ≠ë ’Ò»u˘ …ı, “¿Î›˝ Â_ fiı ¿ÎflHÎ Â_ ?” I›Îflı ÷ı ¿Ëı …ı, “±‹fiı
±ı‰_ ±Î‰Õı fiËŸ fiı ‹fiı ÷˘ ¿˘¥±ı ÂÌ¬‰ı· fiËŸ.” ’»Ì ±‹fiı ¿Ëı …ı,
“÷‹ı μkÎfl ¿fl˘.” I›Îflı ‹ıÓ ¿èÎ_ …ı, “¤√‰Îfi ¿ÎflHÎ fiı ±Î Á‰ı˝ V≤ÏWÀ ÷ı
¿Î›˝.” I›Î_ ÷˘ Á˙ ¤˘ÓÃÎ ’ÕÌ √›Î, ±ı‹ Á¤Î ∞÷Ì.”” (2)
⁄Î…fl˘ ¤ı‚˘ ¿flÌfiı ¤√‰Îfi ¤…‰Î, ⁄Ì…\_ ¿Î_¥ Õ˘‚ ¿›ı˝ ’Îfl fiËŸ
’Õı ±fiı wÏ’›Î ËÂı ÷ı ‹flÌ ΩÂ_ I›Îflı ’ÕuÎ flËıÂı, ±ı ¿Î_¥ {Î{Î ¿Î‹fiÎ
fiËŸ, …ıÀ·Î ±‰U› Ωı¥±ı ÷ıÀ·Î ¤ı‚Î ¿flÌfiı ¤…fi ¿fl‰_ fiı {Î{Î ËÂı
÷˘ @›Î_¥fiÎ @›Î_¥ ∂ÕÌ ΩÂı fiı ‹Ò‚√Ì ‰ÎÁfiÎ flËıÂı. (3)
≠¿flHÎ-6 243
±Î Ïfi›‹ »ı ±ı ⁄Ë ‹˘ÀÌ ‰Î÷ »ı, fiı …ı Ïÿ‰Á ‘‹˝‹Î_ Œıfl ’ÕÂı

÷ı ÿÌ ÷˘ ¿˘¥ ‰Î÷ ∂¤Ì fiËŸ flËı, ‹ÎÀı Ïfi›‹ ¬⁄flÿÎfl ◊¥fiı ’Î‚‰Î.
±ı Ï‰Êı CÎHÎÌ¿ ‰Î÷ ¿flÌ. (4)
±ı¿ ËÏfl…fi ’ÎÁı “Á_÷…fi Á˘¥ ÁÿÎ” ±ı ¿Ì÷˝fi ⁄˘·Î‰Ìfiı ¿èÎ_ …ı,
“±Î…fiÎ ¿Ì÷˝fi‹Î_ ÷˘ «Îfl ‰ıÿ, ¬ÀÂÎVhÎ fiı ±œÎfl ’flÎHÎ ±Î‰Ì Ω› »ı
±ı‰Î_ «‹I¿ÎflÌ »ı.” (5)
‘˘‚ıflÎ‹Î_ ±ı¿ ⁄Î‰ı ÷ı· ¿Õ¿ÕÎ‰Ìfiı ‹Î_ËÌ ÂÎÏ·√˛Î‹fiı fiÎA›Î, ÷ı
‰Î÷ ±‹ı ÁÎ_¤‚Ì ÷ı CÎÕÌ w_‰ÎÕÎ_ ∂¤Î_ ◊›Î_ fiı ∞‰‹Î_ ⁄‚‰Î ·ÎB›_. ÷ı
…\±˘fiı, …√÷‹Î_ ±ı‰Î ¤ı¬ »ı. (6)
Â© V‰w’ÏfiWÃÎ flÎ¬‰Ì, fiÌ¿fl ‰Î_‘˘ ¤Î_√Âı fiËŸ, ±ı‹ ‹ËÎflÎ…ı
’HÎ ¿èÎ_ »ı. ÷ı ‹ÎÀı ±Î ≠√À ’vÊ˘kÎ‹ lÌ∞‹ËÎflÎ… ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ì
÷ı Á‰ı˝ lÌ¿ÚWHÎÎÏÿ¿ …ı ±‰÷Îfl ÷ı‹fiÎ ±‰÷ÎflÌ fiı Á‰ı˝fiÎ ¿ÎflHÎ fiı Á‰ı˝fiÎ
Ïfi›_÷Î »ı ±ı‹Î_ ·ıÂ‹ÎhÎ Œıfl fi◊Ì ±ı‹ ΩHÎÌfiı ’Ï÷‰˛÷ÎfiÌ flÌ÷ flÎ¬‰Ì,
÷˘ ÃıÃ ±ZÎfl‘Î‹‹Î_ ’√ÎÂı. (7)
±Î ÁIÁ_√fi˘ ‹ÏË‹Î ÷˘ ±’Îfl »ı. ¿ı‹ …ı, ±fi_÷ ±‰÷Îfl ◊›Î fiı
±Î’HÎfiı ÷˘ ‹ËÎflÎ… ’vÊ˘kÎ‹ ‹Y›Î »ı fiı ⁄ÌΩ ±‰÷Îfl …ı‰Î ÷˘ ±Î
ÁIÁ_√‹Î_ CÎHÎÎ¿ »ı. ±ı‰˘ ÁIÁ_√fi˘ ‹ÏË‹Î Á‹∞fiı ºœ μ’ÎÁfiÎ ¿fl‰Ì.
±fiı ±ı‰Î …ı ’vÊ˘kÎ‹ ÷ı ÷˘ ±Î ±ı¿ … »ı. ÷ıHÎı Â© flÌ÷ ≠‰÷Î˝‰Ì. fiı
⁄ÌΩ±ı ÷˘ ¤ı‚_ fiı ¤ı‚_ ⁄Î¥-¤Î¥fi_ flÎ¬ı·, ’HÎ …\ÿÎfl˘ fi ’ÎÕı·. ±ı‰Ì
flÌ÷ı ’vÊ˘kÎ‹’HÎÎfiÌ CÎHÎÌ¿ ‰Î÷ ¿flÌ. (8)
’ÿÎ◊˝ {Î{Î ¤ı‚Î fi ¿fl‰Î, fiÌ¿fl ‹Ò_{‰HÎ ◊Î‰ÎfiÌ fiı ‰ÎÁfiÎ flËı.
fiı ÿıË ÁÎv ’ÿÎ◊˝ »ı ±fiı ÿıËfiı ÷˘ ‰ıflÌ … ¿èÎ˘ »ı, ÷ı ¤…fi ¿fl‰Î fi ÿı,
‰Î_«‰Î fi ÿı ÷ı‰˘ »ı. fiı ÿıËÎÏ¤‹Îfi ‹Ò@›ı Á‰ı˝ ÿ˘Ê Ω› »ı, ±ı‹ ‰Î÷
¿flÌ. ÷ı μ’fl ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ìfiı ¿èÎ_ …ı, “‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì …ı‰Î Ë˘› ÷ı
’HÎ ’ÿÎ◊˝fi˘ Ωı√ ◊›ı ∂÷fl÷Î …ı‰Î flËı ¿ı fi flËı.” ⁄Ì…\_ Á˘‚ ÁÎ‘fifi_
‰«fiÎQ≤÷ ‰_«ÎT›_ fiı ¿èÎ_ …ı, “÷ıHÎı ¿flÌfiı ±ZÎfl‘Î‹fiı ’‹Î› »ı.” (9)
‰‚Ì ¿èÎ_ …ı, “±‹Îfl˘ ‰Î_¿ ¿ÎœÂ˘ ‹Î, ±‹ı ¿ËÌ »^ÀÌ±ı »Ì±ı. ¿ı‹
…ı, T≤© ◊›Î ÷ı Ë‰ı fiËŸ flËı‰Î›. ‹ÎÀı ¿ËÌ±ı »Ì±ı …ı, Á‹∞fiı Â©
‰fl÷Ωı, fiÌ¿fl {Î{˘ Œıfl ’ÕÂı. ±Î CÎÕÌ Ωı ËÎ◊‘˘HÎ_, ±Î_¿ÕÌ ¿ı ‰Î‚˘
244 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
±ı‰˘ fl˘√ ◊›˘ Ë˘÷ ÷˘ flÎ÷ ⁄‘Ì Ω√ı, ’HÎ ±‹◊_ ±ı¿ CÎÕÌ ’HÎ K›Îfi‹Î_
fi ⁄ıÁÎ›, fiı flÎ÷ ⁄‘Ì ¨CÎÌ flËı‰Î›.” ±ı‹ ±ÊÎœ ‰Ïÿ »Ãfiı Ïÿ‰Á ‰Î÷
¿flÌ. “fiı ÿıË … ‰ıflÌ »ı ÷ı ’˘÷Îfi_ ¿flÎ‰ı, ÷ı Ï‰WÀÎ ’fl…_÷1 ‘˘‰flÎ‰ı »ı
’HÎ K›Îfi ¿fl‰Î fi ÿı‰˘ ±ı‰˘ »ı.” (10)
⁄˛õ«ÎflÌfiı I›Î_ ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “Ï‰Ê›◊Ì ⁄_‘ÎHÎ˘ ÷ı ⁄© fiı ‹¿ÎHÎ˘ ÷ı
‹@÷ »ı. ÷ı ‹ÎÀı ±Î’HÎı ‹¿Î‰_. fiı ±Î …\±˘fiı, ±Î_ËŸ Ï‰Ê›fi˘ Ωı√ fi◊Ì
÷ıHÎı ¿flÌfiı ÃÌ¿ flËı »ı. ’HÎ Ωı ⁄flŒÌfiÎ ¤flı· Á˘ ’ÏÕ›Î fl˘… ±Î‰ı ÷˘
¬Î‘Î ‰√fl fi flËı‰Î›, ±ı‰˘ ∞‰fi˘ V‰¤Î‰ »ı. ‹ÎÀı ±ı ÷˘ fi ±Î‰ı ÷˘
… ÁÎv_ »ı.” (11)
±Î ÁIÁ_√‹Î_ ÷˘ Á¬ »ı, fiı ‘‹˝, ¤„@÷, iÎÎfi ±fiı ‰ˆflÎB› …ı …ı
2
Á¿Ú÷ ÷ı Á‰ı˝ ÁIÁ_√‹Î_ »ı, fiı ⁄Ì…ı ⁄‘ı Á‚√Ì ∂Ãu_ »ı, fiı ¿˘¥¿ ’Â
…ı‰Î »ı fiı ⁄˘·÷Î_ ’HÎ ±Î‰Õ÷_ fi◊Ì fiı Ï‰‰ı¿ ’HÎ ¿Î_¥ fi◊Ì. ‹ÎÀı ¿<Á_√fi˘
Ωı√ ◊Î› ÷˘ ÁIÁ_√fiı CÎÁÎfl˘ ±Î‰Ì Ω›, ÷ı ÁÎv ¿<Á_√ fi … ¿fl‰˘. (12)
ÿıÂ¿Î‚ÎÏÿ¿ ±ÎÃ Â¤ »ı fiı ±Â¤ »ı ÷ı ±˘‚¬‰Î. ÷ı F›Î_ Á_÷
flËı÷Î Ë˘› ÷ıÀ·˘ ÿıÂ Â¤ fiı ⁄Î¿Ì ÷˘ ±Â¤. ±fl⁄V◊Îfi fiı ‹¿flÎHÎ3 ±ı
±ÎÏÿ¿ CÎHÎÎ› »ı; Ë‰ı ¿Î‚ Â¤ »ı ÷˘ ¤√‰Îfi ¤Ω› »ı fiı ÁÏ¬›_
flËı‰Î› »ı. ±fiı Q≤I› ’HÎ …ı‹ ¿Î‚ Ë˘› ÷ı‹ ◊Î›. ÷ı …\±˘fiı, ±Î ‰ËÎHÎ
⁄ÒÕı »ı I›Îflı ÷ı‹Î_ ⁄ÁıÓ ‹ÎHÎÁ ⁄ÒÕÌ ‹flı »ı fiı ÁÒfl÷ ⁄Y›_ I›Îflı ¿ıÀ·Î¿
‹ÎHÎÁ ⁄‚Ì ‹Ò±Î, ÷ı Â_ ⁄‘Î›fi_ Q≤I› ¤ı‚_ … ËÂı ? ±Î Ãı¿ÎHÎı ÷˘ ±Â¤
¿Î‚ ·ı‰˘. (13)
¿Î‹, ø˘‘, ‹Îfi, ¥ÊÎ˝ fiı ÿıËÎÏ¤‹Îfi ±ı Á‰ı˝ ‹Ò¿Âı I›Îflı ¤√‰Îfi
fiı ¤√‰ÎfifiÎ ÁÎ‘ flÎ∞ ◊ÎÂı. (14)
±Î √_√Î∞ ’‰˝÷ Œ˘ÕÌfiı Á‹ƒfiı ‹Y›Î_. ÷ı ÷˘ ‹‚ı, ¿ı‹ …ı, ’ÎHÎÌ
{Î{_ ◊Î› I›Îflı ±ı‹ ◊Î›. ’HÎ ±Î …ı ’_«Ï‰Ê› ÷ı ÷˘ ±ı◊Ì ±Î¿flÎ »ı.
¿ı‹ …ı, ⁄˛õÎ, ÏÂ‰ Áfl¬Îfiı ¤·ÎT›Î, fiı ≥Lƒfiı ËΩfl ¤√ ◊›Î,4 fiı
1. ’›Ù÷.
2. ’H›¿‹˝.
3. ÏÁ_‘fiÌ ‰Î›T›ı ±Î‰ı·˘ ±ı¿ ÿıÂ.
4. √˙÷‹ ∑ÏÊfiÌ ’IfiÌ ±ËS›ÎfiÎ w’fiı Ωı¥ ≥Lƒfiı ‹˘Ë ◊›˘. ±Î◊Ì ÷ıHÎı ➤
≠¿flHÎ-6 245
«_ƒ‹Îfiı ¿·_¿ ·ÎB›_, ±ı‰Î ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎfiı fiı flÎ‰HÎÎÏÿ¿fiı ÿ—¬ ◊›_, fiı

Á˙¤Ïflfiı »ı÷›˘˝, fiı ’flÎÂfl fiı ±ı¿·ÂÚ_√Ì ±ı ±ÎÏÿ¿ ¿_¥¿fiı ·Ò_ÀuÎ. ÷ı
‹ÎÀı ÷ıfi˘ Ωı√ … fi ¿fl‰˘. fiı ±Î ÷˘ ‹ËÎflÎ…ı ≠√À ◊¥fiı flÎA›_ »ı.
±Î‰_ ÷˘ ¿˘¥±ı ⁄Î_‘ı· fiËŸ. fiı ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ ±‰÷Îflı ’HÎ ¿Ï…›Î ¿›Î˝ »ı,
’HÎ ±Î‰˘ ‹Îfl√ ÷˘ ¿˘¥±ı ≠‰÷Î˝T›˘ … fi◊Ì. ÷ı ‹ËÎflÎ…ı ‰ıÿflÁ‹Î_ ¿èÎ_
»ı …ı, “Ëı ’fl‹Ë_Á˘ ! ±Î VhÎÌw’Ì ÷fl‰ÎflfiÌ …ı ÷Ì¬Ì ‘ÎflÎ, ÷ıHÎı …ı ’vÊ
fi◊Ì ËHÎÎHÎ˘ ÷ı ÷˘ ÿı‰fi˘ ’HÎ ÿı‰ »ı. ‹ÎÀı ±ı ‘ÎflÎ ¿Î_¥ ◊˘ÕÌ fi◊Ì, ±ı
‘ÎflÎ ÷˘ ⁄Ë … ±Î¿flÌ »ı; ‹ÎÀı ÷ıfi˘ Ωı√ … fi ◊‰Î ÿı‰˘.” (15)
±Î ÿıË ‘›˘˝ »ı ÷ıHÎı ¿flÌfiı ÷˘ ¤√‰Îfi ¤∞ ·ı‰Î. fiı ±Î
¤fl÷¬_Õ‹Î_ ‹fiW›ÿıË ¿Î_¥ ◊˘ÕÎ ’H›ı ±Î‰÷˘ fi◊Ì. ÷ı ÿı‰÷Î ’HÎ ¿Ëı »ı
…ı, “±Ë˘ ±‹ÌÊÎ_.”1 ±ı f·˘¿ ⁄˘·Ìfiı ¿Ëı …ı, “±ı‹ ÿı‰÷Î ’HÎ ≥E»ı »ı.
÷ı ‹Y›˘ fiı ‰‚Ì ¤√‰Îfi fiı ¤√‰ÎfifiÎ Á_÷ ‹Y›Î ±ı ¿Î_¥ ◊˘ÕÌ ≠Î„M÷
fiËŸ. …\±˘fiı, ÿÁ ¿ı ‰ÌÁ ·Î¬ wÏ’›Î ËÂı ÷ı ¿Î_¥ ¤ı‚Î fiËŸ ±Î‰ı fiı
wÏ’›Î‰Î‚Îfiı ’HÎ ±ı¿ Âıfl μ’flÎ_÷ ¬‰Î÷_ fi◊Ì fiı …ıfiı wÏ’›Î fi Ë˘›
÷ıfiı ’HÎ ÷ıÀ·_ … ¬‰Î›. ‹ÎÀı Ωı¥±ı ÷ıÀ·_ fiı ¿Î‹ ±Î‰ı ÷ıÀ·_ ’ıÿÎ ¿fl‰_
±ı ÃÌ¿ »ı. (16)
±Î’HÎfiı …ı ·Î¤ ‹Y›˘ »ı ±ı ÷˘ ¿Î_¥ ¿Ëı‰Î› fiËŸ. ‹ÎÀı Ë‰ı ÷ı
Ω‚‰Ì flÎ¬‰˘. (17)
Á÷˚›√, ¶Î’fl, hÎı÷Î fiı ¿Ï‚ ±ı «Îfl ›√fiÌ ±ı¿ «˘¿ÕÌ. ±ı‰Ì
±ı¿˘÷ıfl «˘¿ÕÌ ±ı¿ ≥Lƒ flÎ… ¿flı, ±ı‰Î «˙ÿ ≥Lƒ ’Õı I›Îflı ±ı¿ Ïÿ‰Á
‰ˆflÎÀ fiÎflÎ›HÎfi˘ ◊Î›. ÷ı ±ı‰Î hÎÌÁ Ïÿ‰Áfi˘ ±ı¿ ‹ÎÁ fiı ±ı‰Î ⁄Îfl
√˙÷‹ ∑ÏÊfi_ w’ ·¥ ±ËS›Î ÁÎ◊ı Á_√ ¿›˘˝. ∑ÏÊfiı ±Î ‰Î÷fiÌ ΩHÎ ◊÷Î_
÷ı‹HÎı ≥Lƒfiı ÂÎ’ ±ÎM›˘ ¿ı ÷ÎflÎ ÂflÌfl ’fl ±ı¿ ËΩfl ¤√ (¿ÎHÎÎ_) ◊Âı. fiı
±ËS›Îfiı ’J◊fl ⁄fi‰Îfi˘ ÂÎ’ ±ÎM›˘.
1. ±Ë˘ ±‹ÌÊÎ_ Ï¿‹¿ÎÏfl Â˘¤fi_ ≠ÁLfi ±ıÊÎ_ ÏV‰ÿ÷ V‰›_ ËÏfl— –
›ˆ…˝L‹ ·O‘_ L≤Ê ¤Îfl÷ÎÏ…flı ‹¿<_ÿÁı‰˙’ Ï›¿_ VM≤ËÎ ÏË fi— ––
±Ë˘ ! ±Î ¤Îfl÷‰Ê˝fiÎ ‹fiW›˘±ı ¿›Î_ ’H› ¿›ÎÙ ËÂı ? ±◊‰Î lÌËÏfl ’˘÷ı
Â_ ÷ı±˘fiÎ μ’fl ≠ÁLfi ◊›Î ËÂı ¿ı …ı±˘ ±Î ¤Îfl÷‰Ê˝fiÎ ±Î_√HÎÎ‹Î_
‹fiW›˘fiÌ ±_ÿfl …L‹ ’ÎQ›Î »ı ¿ı …ı ‹fiW›…L‹ lÌËÏflfiÌ Áı‰Î‹Î_ μ’›˘√Ì
Ë˘¥, ÷ı ‹ÎÀı ±‹fiı (ÿı‰˘fiı) ’HÎ {_¬fiÎ »ı. (¤Î√‰÷ — 5/19/21)
246 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
‹ÎÁfi_ ±ı¿ ‰flÁ, ±ı‰Î_ Á˘ ‰flÁ ◊Î› I›Îflı ÷ı ‰ˆflÎÀ fiÎflÎ›HÎ ’Õı. I›Îflı
¿Ë˘, ÷ıfiÌ ±Î√‚ ±Î’HÎÌ Â_ ±Î›Ê ? ±ıÀ·Î ÁÎv ∞‰ Â_ ‹Îv_ ‹Îv_
¿fl÷Î ËÂı ? ‹ÎÀı ¿Î_¥ »ı … fiËŸ; ‹ÎÀı ◊˘ÕÎ¿‹Î_ ¿Î‹ ÁÎ‘Ì ·ı‰_. fiı ±ı‰_
‹_Õ‰_ ¿ı ±◊Ù ÁÎ‘›ÎÏ‹ ‰Î ÿıË_ ’Î÷›ÎÏ‹.1 (18)
±ı¿ Ïÿ‰Á ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ìfiı ¿èÎ_ …ı, “±Î ‰«fiÎQ≤÷fiÎ «˘’ÕÎ‹Î_
÷˘ «Îfl ‰ıÿ, ¬ÀÂÎVhÎ fiı ±œÎfl ’flÎHÎfi˘ ÁÎfl »ı. ÷ı‹Î_ ‹ËÎflÎ…ı ÏÁ©Î_÷
‰Î÷ ¿flÌ »ı ÷ıfi˘ ±P›ÎÁ ¿fl‰˘. ±Ë˘ ! ±Î ÷˘ ¿Î_¥ ±Î’HÎı ·Î¤ ◊›˘
»ı ? …\±˘fiı ! ¤√‰Îfi ¿ıÀ·ı »ıÀı◊Ì ÿ›Î ¿flÌfiı ±Î’HÎÎ ÁÎv ±ÎT›Î »ı
fiı ±Î ∞‰fiı ÷˘ ¿Î_¥ √fl… fi◊Ì. fiı ±Î ÷˘ ÃıÃ ±ZÎfl‘Î‹◊Ì ±ÎT›Î »ı
±fiı ±Î ÷˘ ±˘·Ì Á÷Ìfiı …ı‹ ·˘ÓÃÎ±ı2 Á÷Ì ¿flÌ, ÷ı‹ ±Î ∞‰fiı ’HÎ
·˘ÓÃÎ±ı ¤√‰Îfi ¤Ω‰Ì±ı »Ì±ı. ±fiı ÂÎVhÎ ’HÎ ‘‹˝, ±◊˝ fiı ¿Î‹ ’fl
»ı. fiı ‹˘ZÎ ’fl ÷˘ ‹Î_ËÌ ¿˘”¿ f·˘¿ »ı. ÷ı ‹ÎÀı ‹˘ZÎfiÎ ¿Î‹‹Î_ ±Î‰ı ÷ıfi_
√˛ËHÎ ¿fl‰_ fiı ⁄ÌΩ_ Á‰˝ ‹_Ïÿfl‹Î_ ’HÎ ’Î’ »ı fiı «Îflı¿˘fl ’Î’ »ı fiı ±ı¿
ÁIÁ_√‹Î_ … ¿S›ÎHÎ »ı; ’HÎ ⁄Ì…ı @›Î_¥ ¿S›ÎHÎ »ı fiËŸ.” (19)
Á‰ı˝ ±‰÷ÎflfiÎ ¿ÎflHÎ ’vÊ˘kÎ‹ ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ì »ı, ÷ıfiÌ
μ’ÎÁfiÎ±ı ¿flÌfiı ÷˘ ÃıÃ ±ZÎfl‘Î‹‹Î_ Ω› fiı ⁄ÌΩ ±‰÷ÎflfiÌ μ’ÎÁfiÎ±ı
¿flÌfiı ÷˘ ÷ıfiÎ ‘Î‹‹Î_ Ω›. …ı‹ ËÏfl‰Ê˝ ¬_Õ‹Î_ ≠Ë˚·Îÿ »ı ÷ı ‰Î÷
¤Î√‰÷‹Î_ ¿ËÌ »ı; Ωı flÎ‹«_ƒ∞ …ı‰Î ‹ËÎflÎ…fiı ΩHÎÂı ÷˘ ÷ı ‰ˆ¿<_Ã‹Î_
ΩÂı, ÷ı‹Î_ «Îfl ËÎ◊ fiı ‹ËÎ¿<Àu, ±ı‹Î_ Â_ ? ±ı ÷˘ ¿Î_¥ ÃÌ¿ fiËŸ. fiı
lÌ¿ÚWHÎ …ı‰Î ΩHÎÂı ÷ı √˘·˘¿‹Î_ ΩÂı, I›Î_ √Î›_, ‰Î»ÕÎ_ fiı √˘’-√˘Ï’›_
±ı »ı, ÷ı‹Î_ ’HÎ Â_ ? ‹ÎÀı @›Î_¥ ±ZÎfl‘Î‹fiÎ …ı‰_ Á¬ fi◊Ì. ÷ı ‹ÎÀı
‹ËÎflÎ…fiı ’vÊ˘kÎ‹ ΩHÎ‰Î. ÷ı ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ’HÎ ¿èÎ_ »ı …ı, “…ı‰˘ ‹fiı
ΩHÎÂı ÷ı‰˘ ÷˘ Ë_ ÷ıfiı ¿flÌÂ.” ÷ı ’vÊ˘kÎ‹ ΩHÎ‰ı ¿flÌfiı ±ZÎfl‘Î‹‹Î_
’√Î›. ÷ı ’Î»˘ fiÎÂ fi ◊Î› fiı ⁄Ì…ı ÷˘ ≠¿ÚÏ÷’vÊ ·√Ì ¿Î‚ ¬Î¥ Ω›
»ı. I›Îflı ±ı¿ …HÎı ¿èÎ_ …ı, F›Î_ ¤√‰Îfi flÎ¬ı I›Î_ flËı‰_, fiı ¤√‰ÎfifiÎ_
‘Î‹ ÷˘ ⁄‘Î_› Áfl¬Î_. ±‹◊Î Â_ ¿>À˘ »˘ ?” I›Îflı V‰Î‹Ì ¿Ëı, “÷ÎflÎ fiı
«_ƒ‹Î ÷ı ¿Î_¥ ±ı¿ ¿Ëı‰Î› fiËŸ. fiı ‹ËÎflÎ…ı ’HÎ ¿èÎ_ »ı …ı, ±‰÷Îfl
1. K›ı› ÏÁ© ¿v_ ±◊‰Î K›ı› Á‘Ì ’Ë˘Ó«÷Î ÿıË ’ÎÕÌ fiÎ¬_.
2. ’flÎHÎı.
≠¿flHÎ-6 247
±‰÷ÎflÌ‹Î_ ¤ıÿ ±ı‹ Á‹…‰˘ …ı, flÎΩ fiı flÎΩfi˘ μ‹flÎ‰ fiı ÷Ìfl fiı

÷Ìflfi˘ fiÎ¬fiÎfl˘ ±ı‹ ¤ıÿ »ı. ±˘S›˘ μ‹flÎ‰ CÎHÎ˘ ¤Îflı Ë˘› fiı Ë¿‹
«·Î‰ı ±ı‰˘ ‹˘À˘ Ë˘› ÷˘’HÎ flÎΩ ’ÎÁı Ω› I›Îflı ¿ıÀ·Ì¿ Á·Î‹ ¤flı
I›Îflı ⁄ıÁÎ› fiı flÎΩfi˘ ±ıfiÌ μ’fl Ë¿‹ «Î·ı »ı, ±ı‹ »ı.” ÷ı μ’fl
‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ìfiı ¿èÎ_ …ı, “⁄ÌΩ ‘Î‹fiı fiı ±ZÎfl‘Î‹fiı ÷◊Î ⁄ÌΩ
±‰÷Îfl fiı ‹ËÎflÎ…fiı ±ı¿Áfl¬Î ¿Ëı ÷ıfiı ’_« ‹ËÎ’Î’Ì◊Ì ’HÎ ‰‘ ’Î’Ì
ΩHÎ‰˘ fiı ±ıfi˘ Á_√ fi ¿fl‰˘.” ±ı ‰_«Î‰Ìfiı ’Î»˘ ’ÎÕu˘. (20)
‰‚Ì, ¿èÎ_ …ı, ““‹K›fiÎ ‰«fiÎQ≤÷ fi‰‹Î‹Î_ ¿èÎ_ »ı …ı, “⁄ÌΩ
±‰÷Îfl …ı‰Î ΩHÎı ÷˘ ƒ˘Ë ¿›˘˝ ¿Ëı‰Î›.” fiı ⁄ÿÏfl¿Îl‹, rı÷¶Ì’ ±ı ÷˘
flÎÏhÎ≠·›‹Î_ fiÎÂ ◊¥ Ω› »ı, fiı I›Î_fiÎ ‹@÷ ‰ˆ¿<_Ã‹Î_ Ω› »ı. ÷ı ⁄ÌΩ
’HÎ fiÎÂ ◊Î› »ı. ÷ı ‹ËÎflÎ…ı ⁄ÌΩ ±‰÷ÎflfiÎ …ıÀ·Î_ ÷˘ ËÏfl¤@÷ ÷◊Î
ÁÎ‘ ¶Îflı ¿Î‹ ¿flÎT›Î_ »ı fiı Ë∞ ¿flÎ‰ı »ı. ÷ı Á‹ÎÏ‘ ÷◊Î ¿S›ÎHÎ
≥I›ÎÏÿ¿ ‹˘ÀÎ_ ‹˘ÀÎ_ ¿Î›˝ ¤@÷¶Îflı ¿›ÎÙ »ı, ÷ı ‹ÎÀı ¤√‰Îfi …ı‰Î ÷˘ ±ı
»ı. ±fiı ⁄ÌΩ±ı ÷˘ flÎÁ ¿flÎT›Î fiı ±Î ÷˘ÕÎ‰ı »ı, fiı VhÎÌfi˘ fiı ‘fifi˘
CÎÎÀ ’HÎ fi◊Ì ◊Î÷˘ ±ı‰Î› ¿ıÀ·Î¿ »ı.” ÷ı μ’fl ’Î‚ÎfiÎ_ ÷◊Î ÁÎ‘fiÎ_ fiÎ‹
¿ËÌ ÿı¬ÎÕuÎ_. I›Îflı, ±˘S›Î◊Ì ±ı ÁflÁ ◊›Î, fiı ⁄ÌΩ ¤√‰Îfi ÷˘ ¿ı‰Î »ı
÷˘ ÷ıfi_ ºWÀÎ_÷ ÿÌ‘_ …ı, ÏÿSËÌfiÎ ’ÎÿÂÎËfi_ fiÎ‹ Âıfl¬Î_ ÷ı ⁄Ì…ı◊Ì fiÎ‹ fi
’Õı. ÷ı ±ı¿ √Î‹fi˘ ÏÁ’Î¥ Âıfl¬Î_ ÏÿSËÌ √›˘. ÷ıfiı ’ÎÿÂÎËı ’Ò»u_ …ı,
“¿ı‹ ÷‹Îv_ fiÎ‹ Âıfl¬Î_ »ı ?” I›Îflı ¿Ëı …ı, “Ë_ ÷˘ Âıfl¬Î_ ¿ı‰˘ ? ÷˘
fiÎ‹‹ÎhÎı ¿flÌfiı Âıfl¬Î_ »\_, ÷ı …ı‰Î_ ’√fl¬Î_, «⁄fl¬Î_ fiı ·⁄fl¬Î_ ±ı‰˘
»\_.” ±ı‹ ¤ıÿ »ı; ±ı‰Ì flÌ÷ı Á‹…‰_ ÷ı Á‹…HÎ ÃÌ¿. ±ı‰Ì Á‹…HÎ Ωı fi
Ë˘› ÷˘ ⁄Ë ¿ÎE›’ flËı. ÷ı ‹ÎÀı ±Î ‹ËÎflÎ… Á‰ı˝ ±‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ »ı.
÷ıfiı … Á‰˘˝’flÌ ¤√‰Îfi ΩHÎ‰Î.”” ±ı‹ Á¤Î‹Î_ ⁄˘S›Î. ’»Ì ÂHÎ√Îfl
±Îfl÷Ì ◊¥ ÷ı ÿÂ˝fiı ’‘Î›Î˝. (21)
±ÎI‹Î »ı ÷ı ‹ËÎ÷ıΩı‹› »ı fiı ±Î …ı V◊Ò‚, ÁÒZ‹ fiı ¿ÎflHÎ ±ı hÎHÎ
ÿıË ◊¿Ì …\ÿ˘ ‹ÎfiÌfiı ±ı‹ ‘Îfl‰_ …ı, “Ë_ ±ZÎfl »\_ fiı ‹Îflı Ï‰Êı ±Î ≠I›ZÎ
’vÊ˘kÎ‹ ¤√‰Îfi ÷ı ÁÿÎ› Ï‰flÎ…‹Îfi »ı.” ÷ı Ï‰ÂS›¿flHÎÌfiÎ
‰«fiÎQ≤÷‹Î_1 Á‰ı˝ ‰Î÷ »ı fiı ◊˘ÕÌ ◊˘ÕÌ ‰Î÷ ÷˘ Á‰ı˝ ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ »ı fiı
1. Ô‰«fiÎQ≤÷ √œÕÎ ±_I› ’˛¿flHÎ 39.
248 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
¿˘”¿ ⁄Î¿Ì ËÂı, ±ı ±ÎI‹Îfi˘ ‹fifi ¶ÎflÎ›ı Á_√ ¿›Î˝ ¿fl‰˘ …ı, “Ë_ ±ÎI‹Î
»\_, ±ZÎfl »\_.” ±ı‹ Ωı Ïfifl_÷fl ¿›Î˝ ¿flı ÷˘ ±ı ±ZÎfl¤Î‰fiı ’Î‹Ì Ω› »ı.
÷ı μ’fl ºWÀÎ_÷ ÿÌ‘_ …ı, ‹ËÎflÎ…ı ±ı¿ œıœfi˘ »˘¿fl˘ Ë÷˘ ÷ıfiı ¿èÎ_ …ı, “÷_
¿˘HÎ »˘ ?” I›Îflı ¿Ëı …ı, “Ë_ œıœ »\_.” ÷˘ ¿Ëı, “÷_ ÿÁ ‰Îfl ±ı‹ ¿Ëı …ı, Ë_
±ÎI‹Î »\_.” ’»Ì ÷ıHÎı ÿÁ ‰Îfl ±ı‹ ¿èÎ_. I›Îflı ’Ò»u_ …ı, “÷_ ¿˘HÎ »˘ ?”
÷˘ ¿Ëı …ı, “œıœ »\_.” ‰‚Ì ¿Ëı …ı, “÷_ Á˘ ‰Îfl ¿Ëı …ı, Ë_ ±ÎI‹Î »\_.” I›Îflı
÷ıHÎı Á˘ ‰Îfl ±ı‹ ¿èÎ_, ±ıÀ·ı ’Ò»u_ …ı, “÷_ ¿˘HÎ »˘ ?” ÷˘ ¿Ëı …ı, “œıœ
»\_.” I›Îflı ‹ËÎflÎ… ¿Ëı — “…\±˘fiı ÿıË ÁÎ◊ı ¿ı‰˘ …ÕÎ¥ √›˘ »ı ?” ±ı‹
¿ËÌfiı ¿Ëı …ı, Ωı ±ÎI‹Îfi˘ ‹fifi ¶Îflı Á_√ ¿›Î˝ ¿flı ÷˘ ±ZÎflw’ ◊¥ Ω›
»ı. ÷ı ÏÂZÎÎ’hÎÌ‹Î_ ¿èÎ_ »ı …ı, ÏfiΩI‹Îfi_ ⁄˛õw’_, ±ı f·˘¿ ⁄˘S›Î fiı
’vÊ˘kÎ‹’hÎÌ‹Î_ ’HÎ ¿èÎ_ …ı, ±ÎI‹Îfiı ±ZÎflw’ ‹Îfiı ÷ı … ÁIÁ_√Ì »ı.
‹ÎÀı ±ı ‰Î÷ ¿›ı˝ »^À¿˘ »ı.” ±ı‹ ±‘a flÎ÷fiı Á‹ı ‰Î÷ ¿flÌ. (22)
±ı¿ …HÎı ≠ë ’Ò»u˘ …ı, “‹˘ÀÎ ÁÎ‘fiı ÷˘ ∞‰fiı ¤√‰Îfi‹Î_ ±¬_Õ
ΩıÕ‰Î »ı, ’HÎ ¿˘”¿fiı ±Ï‘¿ ±Î√˛Ë ¿flÌfiı ΩıÕı »ı fiı ¿˘”¿fiı ÷˘ ÁÎ‘ÎflHÎ
‰Î÷«Ì÷ ¿flı »ı, ÷ı ±ı ∞‰fiı l©Î ‹_ÿ »ı ¿ı ¿ı‹ »ı ?” I›Îflı V‰Î‹Ì ¿Ëı —
“±˘S›Îfi˘ ’Ò‰˝fi˘ Á_V¿Îfl ¤Îflı »ı ÷ı◊Ì ±ı‹fiı ±Ï÷ ±Î√˛Ë ¿flı »ı. ÷ı
‹˘ÀÎ Á_÷‹Î_ ¤√‰Îfi ≠ıfl¿ ◊¥fiı ±ıfiı ¿flÎ‰ı »ı. fiı ±˘S›Îfiı Á_V¿Îfl ’HÎ
◊˘Õ˘ fiı l©Î ’HÎ ◊˘ÕÌ.” I›Îflı ¿èÎ_ …ı, “l©Î ¿ı‹ ‰‘ ◊Î› ?” ±ıÀ·ı
V‰Î‹Ì ¿Ëı — “±ıfiı ±ı‹ …HÎÎ› …ı, ‹˘ÀÎ Á_÷ ⁄˘·ı »ı ÷ı ¿Î_¥ ‹ÎHÎÁ fi◊Ì
⁄˘·÷Î. ±ı ÷˘ ±ı‹ ΩHÎı »ı …ı, ¥rfl ⁄˘·ı »ı. fiı ±ıfiı Ï‰Êı ±ıfiı
ÿı‰⁄Ï© Ë˘›, fiı ÷ıfiÌ ’Î»Ì Áı‰Î-¤„@÷ ¿flı fiı Ï‰fi› ¿flı, ÷ıHÎı ¿flÌfiı
l©Î ◊Î› »ı. ’»Ì ¤√‰Îfi‹Î_ ΩıÕÎ› »ı.” (23)
∞‰fiı «Îfl CÎÎ_ÀÌ ‹ıÓ Ï‰«ÎflÌ flÎ¬Ì »ı. ÷ı‹Î_ ±ı¿ ÷˘ ’vÊ˘kÎ‹
ΩHÎ‰Î, ⁄Ì∞ ÁÎ‘ ±˘‚¬‰Î, hÎÌ∞ ’_«Ï‰Ê›‹Î_◊Ì ≠ÌÏ÷ μ¬ıÕ‰Ì fiı
«˘◊Ì ±Î ∞‰ fiı ÿıË ±ı¿ ◊¥ √›˘ »ı ÷ı◊Ì ±ÎI‹Î fi˘¬˘ Á‹…‰˘. ÷ı ±ı
«Îfl CÎÎ_ÀÌ …⁄flÌ »ı. ÷ı‹Î_ ⁄ıfi_ ¿Î‹ ¤Îflı »ı. ±ı¿ ÷˘ ’_«Ï‰Ê›‹Î_◊Ì ≠ÌÏ÷
μ¬ıÕ‰Ì fiı ⁄Ì∞ ÿıË◊Ì ∞‰ fi˘¬˘ ΩHÎ‰˘ ±ı. (24)
…Õ¤fl÷fiı ‰¬ÎH›Î ¿ı, ±Ë˘ ! …Õ¤fl÷fiı ÷fl‰Îfl ¿ÎœÌfiı ‹Îfl‰Î
‹Î_ÕuÎ ’HÎ ⁄ÌfiÎ fiËŸ fiı ¿èÎ_ …ı, “’Î’ ΩÂı ‹ÎflÂı ÷˘.” fiı ±_⁄flÌÊfiı
≠¿flHÎ-6 249
±ı◊Ì ‰‘ ‰¬ÎH›Î; ±ı‰Ì F›Îflı ±ÎI‹ÏfiWÃÎ ◊Î› I›Îflı ΩHÎı ÃÌ¿, fiı ±Î
÷˘ ‰¬÷ ±Î‰ı I›Îflı Á‹…HÎ «Ò_◊Î¥ Ω› »ı ÷ı «Ò_◊Î‰Î fi ÿı‰Ì, fiı ’ÿÎ◊˝
ÁÎv fiı ’V÷¿ ÁÎv ¿Ï…›Î ¿flı »ı ’HÎ ±ı ÃÌ¿ fiËŸ. (25)
¤√‰ÎfifiÎ ±‰÷Îfl ÷˘ ±Á_A› »ı. ’HÎ ±Î Á‹ı ‹ËÎflÎ… ≠√À
◊›Î ÷ı ¤ı‚Î ËΩfl ¤√‰ÎfifiÎ ±‰÷Îfl ◊›Î fiı ’˘÷ı ±ı¿ ‹Î_ËÌ ±‰÷ÎflÌ
◊›Î, ±ı‹ «˘A¬_ Á‹…‰_. (26)
±ı¿ …HÎı ≠ë ’Ò»u˘ …ı, “ÃıÃ ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı fiı ÷‹ÎflÌ ’ÎÁı ¿ı‹
±‰Î› ?” I›Îflı V‰Î‹Ì ¿Ëı — “‹ËÎflÎ…fiı ’vÊ˘kÎ‹ ΩHÎı fiı ¤√‰ÎfifiÌ
±ÎiÎÎ ’Î‚ı ÷˘ ±‰Î›.” (27)
¿˘¥ ±ˆr›˝fiı ¤·Î ◊¥fiı ≥E»Â˘ ‹Î fiı Ωı ±Î‰ı ÷˘ ±Î’HÎı ¿Î_¥¿
¿flÌ fiÎ¬Ì±ı ±ı‹ »ı, ‹ÎÀı ±ı‹Î_ ¿Î_¥ ‹Î· fi◊Ì. ÿıÂ¿Î‚ı „V◊Ï÷ flÎ¬‰Ì,
÷ı Â_ ? ÷˘ ƒT› √›_ ¿ı ÿÌ¿fl˘ ÿıË ‹Ò¿Ì √›˘ ¿ı ¬Î‰Î ±Lfi fi ‹Y›_ ÷˘
÷ı‹Î_ Á‹…HÎ ¿Î‹ ±Î‰ı »ı. ÷ı ±ı¿ ‰ÎÏHÎ›ı ’flÿıÂ‹Î_ …¥fiı ¿fl˘Õu
Á˘fiÎfiÎ_ flÎ‚1 ¤ı‚Î_ ¿›ÎÙ fiı ‰ËÎHÎ ¤flÌfiı ±ÎT›˘. ÷ıHÎı ¿Î_Ãı ∂÷fl‰Î
’ÎÏÀ›Î μ’fl ’√ ÿÌ‘˘ ¿ı ‰ËÎHÎ ⁄ÒÕu_. I›Îflı ‰ÎÏHÎ›˘ ¿Ëı, “±Ë˘ ! ◊›_ fiı
‹Î◊ı.” ’HÎ ’»Ì ¿Ëı — “…LQ›Î I›Îflı ±ı @›Î_ Ë÷Î_ ?” ÷ı‹ … ±ı¿ Œ¿Ìflfiı
flV÷Î‹Î_ «Î·÷Î_ ÿ˘flÕ<_ ‹Y›_. ÷ı ÷ıHÎı ¬_¤ı fiÎA›_ Ë÷_ ’HÎ ÷ı ’Î»\_ ’ÕÌ √›_.
’»Ì ◊˘Õ˘¿ «ÎS›˘ I›Îflı ¬⁄fl ’ÕÌ. I›Îflı ¿Ëı …ı, “¿Î_¥ fiËŸ, ‹… ¿< flVÁÎ
’Î›Î … fi˘”÷Î;” ±ı‹ Ï‰«ÎflÌfiı ±Îfi_ÿ‹Î_ flËı‰_. ‰‚Ì, ¿Î¿Î¤Î¥fiÎ
‰«fiÎQ≤÷‹Î_2 ’HÎ ¿èÎ_ »ı …ı, “CÎfl‹Î_ ÿÁ ‹ÎHÎÁ Ë˘¥±ı fiı ÷ı Á‰ı˝ ‹fl‰ÎfiÎ_
Ë˘›, ÷ı‹Î_◊Ì ±ı¿ ⁄«ı ÷˘ Â_ ◊˘Õ˘ »ı ?” ‹ÎÀı ±ı‹ Á‹…‰_. (28)
‰fl÷Î·◊Ì ’‘Î›Î˝ ÷ı Ïÿ‰Á ‰Î÷ ¿flÌ …ı,
“±Î¿<Ï÷-Ï«Ï÷-«Î’S›flÏË÷Î ÏfiW’Ïfl√˛ËÎ— –
±ı‰Î_ «˘ÁÃ ·ZÎHÎ3 ÁÎ‘fiÎ_ Ë˘› I›Îflı ÁÎ‘ ◊‰Î›. ÷ı ‹ËÎ≠·› Á‘Ì
√˘’Î‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, ¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, V‰w’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì fiı ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì
1. ±√ÎμfiÎ ‰¬÷‹Î_ Á˘fiÎ‹Ë˘fl …ı‰_ «·HÎÌ fiÎHÎ_; ±ı¿ ÏÁy˘. ÿÌ‰fiÎ
’˘À<˝√Ì{˘fiÎ ±Î ÏÁyÎfiÌ ≠Ï÷WÃÎ ¨«Ì Ë÷Ì.
2. ‰«fiÎQ≤÷ √œÕÎ ’˛◊‹ ’˛¿flHÎ 70.
250 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
…ı‰Î ÁÎ‘fi˘ ±Ë˘flÎÏhÎ Ïfifl_÷fl Á‹Î√‹ ¿flı I›Îflı ’Òfl˘ ÁÎ‘ ◊‰Î›. ÷ı
ÁÎ‘÷Î ‰√fl Á¬ ±Î‰ı fiËŸ fiı ±ÎI›_Ï÷¿ ‹˘ZÎ ’HÎ ◊Î› fiËŸ. ÷ı …ıÀ·Ì
¿Áfl flËıÂı ÷ıÀ·Ì ¿Áfl ÀÎ‚‰Ì ’ÕÂı.” (29)
Á¤Î‹Î_ Ï‰‘ÎhÎÎfi_ÿ V‰Î‹Ì ‰Î‚Ì ’hÎÌ ‰_«Î‰Ìfiı ⁄˘S›Î …ı, “±Î ‰Î÷
›◊Î◊˝ ΩH›Î ’»Ì ¿Î_¥ ¿fl‰_ ⁄Î¿Ì flËı fiËŸ. ±Î ’hÎÌ μ’fl ±Ï«_I›Îfi_ÿ
⁄˛õ«ÎflÌ ’ÎÁı √˛_◊1 ±Î¬˘ ¿flÎT›˘ »ı. ÷ı‹Î_ Á_’ÒHÎ˝ ‰Î÷ ±Î‰Ì √¥ »ı.
±Ë˘ ! Ë‹HÎÎ_ CÎHÎÌ ≠Î„M÷ »ı. ±Î‰Î ÁÎ‘ ÷˘ ¤√‰Îfi …ı‰Î ¿Ëı‰Î›.
’˘÷ÎfiÎ_ ‰¬ÎHÎ ’˘÷Îfiı fi ¿fl‰Î_ ±ı‹ ÏÂZÎÎ’hÎÌ‹Î_ ¿èÎ_ »ı, ’HÎ ¿èÎÎ Ï‰fiÎ
Á‹Ω› fiËŸ. ’»Ì ⁄Ë ¬˘À ΩÂı.” (30)
±ÎI‹ÏfiWÃÎ ±Î‰ı ÷ıHÎı ¿flÌfiı Á‰ı˝ ‰Î÷ ◊Î›. ÷ı μ’fl ¿èÎ_ …ı,
‹flfiı ±Î÷Á¿Î ‰flÁı ‹ıËÎ2 flı, ÷˘› fiT› ÿÎ{ı ‹ıflÎ ÿıËÎ flı;
‹flfiı ⁄Îflı ‹ıCÎ ±Î‰Ì {‹ı flı, ÷˘› fiT› ¤Ÿ…ı ‹ıflÎ v‹ı3 flı.
±ı‰Ì4 Ωı¥±ı. ≠◊‹fi_ »‰ÌÁfi_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«ÎT›_ fiı ¿èÎ_ …ı, ±Î ’HÎ
±ı¿ Ïfi√˝HÎ¤Î‰fiı ’‹ÎÕı ±ı‰_ »ı. “∂‘˘ Á˘¥ ÁÎ«ı ‹‹ ÿÎÁ Ëı” ±Î «Îfl
¿Ì÷˝fi ≠‹ÎHÎı flËı ÷˘ ÁÎ«˘ ¤@÷ ¿Ëı‰Î›. (31)
‹ËÎflÎ…ı ≠◊‹ ÏfiI›Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ’˘÷Îfi_ ’vÊ˘kÎ‹’HÎ_ ¿Ëı·. ÷ı
F›Îflı ÁIÁ_Ï√∞‰fi ¿›˘˝ I›Îflı μ’ÎÁfiÎfi˘ ≠Á_√ fiÎA›˘. ÷ı‹Î_ lÌ¿ÚWHÎfiÌ
μ’‹Î ÿı‰Î ‹Î_ÕÌ. I›Îflı V‰Î‹Ì ¿Ëı …ı, “⁄ÎÿÂÎËfiı ¿Î_¥ «Î¿flfiÌ μ’‹Î
ÿı‰Î› ? fi ÿı‰Î›.” ±ı‰Ì flÌ÷ı ÁÎ÷ Ïÿ‰Á ·√HÎ ¿Ï…›˘ «ÎS›˘. I›Îflı
‹ËÎflÎ… ¿Ëı — “±ı‹ … ·¬Î›, ÷‹ı Â_ ΩHÎ˘ ?” fiı ¿ıÀ·_¿ ¬ÌF›Î ÷˘’HÎ fi
‹ÎL›_ fiı ¿èÎ_ …ı, “«ÏflhÎ ‹ı‚‰˘, …ı ‹ËÎflÎ…ı ¿Ì‘Î_ »ı5 ÷ı ÷ıHÎı ¿Ì‘Î_ »ı ?”
±ı‹ ¿ıÀ·_¿ ◊›_ fiı ±ı¿·Î ¿ÎœuÎ fiı ‹ËÎflÎ… ’HÎ ⁄ÌΩ ÁÎ‘ ¤ı‚Î ¤‚Ì
√›Î, ÷˘’HÎ fi ‹ÎL›_. ’»Ì ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ …ı, “±‹Îfl˘ flËV› ±Î ÁÎ‘ ΩHÎı
»ı.” ±ı‹ ¿ËÌfiı ÏfiI›Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ËÎfl ±ÎM›˘. fiı V‰Mfi‹Î_ √˘’Î‚Îfi_ÿ
1. lÌËÏfl·Ì·Î¿S’÷v.
2. ±Î÷Á¿Î ‰flÁı ‹ıËÎ ±ıÀ·ı ±„Bfifi˘ ‰flÁÎÿ.
3. fl˘‹.
4. ±ÎI‹ÏfiWÃÎ.
5. ¿›ÎÙ »ı.
≠¿flHÎ-6 251
V‰Î‹Ìfiı ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ …ı, “Ωı ±‹Îv_ ’vÊ˘kÎ‹’HÎ_ fiËŸ ≠‰÷Î˝‰˘, ÷˘ ±Î

fiı ±Î ÿıË‹Î_ ËΩfl ‰Ê˝ Á‘Ì flÎ¬Â_.” ’»Ì V‰Î‹Ì ¿Ëı, ‹fiı ’HÎ ‹ËÎflÎ…ı
¿èÎ_ Ë÷_. fiı ¬flÕÎ‹Î_◊Ì ’HÎ ΩH›_. fiı ‹˘›˝◊Ì ’HÎ ΩHÎ÷Î Ë÷Î. ÷ı ‹ıÓ
μCÎÎÕÌ ‰Î÷ Á¤Î‹Î_ ¿fl‰Î ‹Î_ÕÌ. I›Îflı ÁÎ‘ Á˙ ¿Ëı, “÷fiı ¿˘HÎı ¿èÎ_ »ı …ı, ÷_
¿Ëı »ı.” I›Îflı ‹ıÓ ¿èÎ_ …ı, “V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎı ¿èÎ_ »ı. ⁄ÌΩı ¿˘HÎ ¿ËıÂı ?” fiı
‹ËÎflÎ…ı ‹K›fiÎ fi‰‹Î ‰«fiÎQ≤÷‹Î_, ÁÎ_A›Ïÿ¿fiÎ‹Î_,1 ÷ı…fiÎ‹Î_2 fiı
·˘›ÎfiÎ «˙ÿfiÎ‹Î_ ±ı ±ÎÏÿ¿ CÎHÎÎ¿‹Î_ ¿èÎ_ »ı. (32)
±ı¿ ‰Îfl ¿Ëı …ı, “±‰÷Îfl ±‰÷ÎflÌfi˘ ¤ıÿ ¿ı‹ Á‹…‰˘ ?” I›Îflı
±ı¿ …HÎı ¿èÎ_ …ı, “¤‰Î›˘ fiı ‰ıÊ.” I›Îflı ’˘÷ı ¿èÎ_ ¿ı, “±‰÷Îfl ±‰÷ÎflÌfi˘
¤ıÿ ±ı‹ fiËŸ. flÎΩ fiı flÎΩfi˘ μ‹flÎ‰, ÷Ìfl fiı ÷Ìflfi˘ fiÎ¬fiÎfl˘ fiı ÷ÎflÎ
fiı «_ƒ‹Î, ±ı‹ ¤ıÿ ΩHÎ‰˘.” (33)
‰ÎÿÌ ’HÎ hÎHÎ ≠¿ÎflfiÎ ◊Î› »ı. ÷ı‹Î_ ÁÎ‘ÎflHÎ ‰ÎÿÌ ÷˘ Áfl’
’¿ÕÎ› ÷˘ ’¿Õı, fiı e·‰ÎÿÌ ÷˘ Áfl’ fi ’¿ÕÎ› ÷˘ «Ÿ◊flı ¿flÌfiı «ÌflÌ
fiÎ¬ı, fiı √ÎflÕÌ ÷˘ ‹ÏHÎ‘fl Áfl¬Îfiı ’HÎ ’¿ÕÌfiı ±Î√‚ fi«Î‰ı, ±ı‹ ¤ıÿ
»ı. ÷ı‹ ±Î √ÎflÕÌfiÌ ’ıÃı fi«Î‰ı ±ı‰Î »ı. (34)
±ı¿ ‰Îfl ‰fl÷Î·‹Î_ ±Î«Î›˝ ⁄ı ¤ı√Î ◊›Î I›Îflı ’vÊ˘kÎ‹’HÎÎfi˘
Ï‰‰Îÿ ◊›˘. I›Îflı V‰Î‹Ì ¿Ëı — “‹ıÓ ¿èÎ_ …ı, ¬∞fi˘ ¿ıfiı ÿı¬ÎÕu˘ »ı ? CÎHÎ_
⁄ÌΩ ÁÎ◊ı Ëı÷ Ë˘› ÷ıfiı ’HÎ ÿı¬ÎÕu˘ »ı ? fi◊Ì ÿı¬ÎÕu˘ ±fiı ±‹fiı ÷˘
V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎı ¿Îfi‹Î_ ‹_hÎ ‹Ò@›˘ »ı …ı, ±‹ı ÷˘ Á‰˘˝’flÌ ¤√‰Îfi »Ì±ı.
‹ÎÀı ÷ıfiı ⁄ÌΩ ±‰÷Îfl …ı‰Î ¿ı‹ ¿ËÌ±ı ?” ’»Ì ÷˘ flÎ∞ ◊¥fiı ∂ÃÌ
fiÌ¿Y›Î. (35)
Á‰˘˝’flÌ ’vÊ˘kÎ‹’HÎ_ Á‹…‰_. ÷ı Ë‹HÎÎ_ ±Ï«_I›Îfi_ÿ ⁄˛õ«ÎflÌ
’ÎÁı ±‹ı √˛_◊3 ¿flÎT›˘ ÷ı‹Î_ Á_’ÒHÎ˝ ’vÊ˘kÎ‹’HÎ_ fiÎA›_ »ı. ±fiı ±ı¿ …HÎı
flÎ‹¿◊Î ‰Î_«Ì, ÷ı Â_ ÁÎ÷ ¿Î_Õ‹Î_ @›Î_¥ V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎfi_ fiÎ‹ ’HÎ »ı ?
±ı‹Î_ Â_ ‰Î_«‰_ ? ±ıfi˘ ÷˘ Á˙fiı Ïfiç› »ı …. ’HÎ ±Î ’vÊ˘kÎ‹fi˘ …
¿fl‰˘ ±ı ‰Î÷ ¿ÃHÎ »ı. ±ı¿ ‰Îfl Á‹ˆ›Î‹Î_ ¤√‰ÿ˚√Ì÷ÎfiÌ ¿◊Î ¿flÌ. ÷ıfiÌ
1. ‰«fiÎQ≤÷ √œÕÎ ±_I› ’˛¿flHÎ 38.
2. ‰«fiÎQ≤÷ √œÕÎ ‹K› ’˛¿flHÎ 13.
252 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
’HÎ flÎ÷fiÎ ⁄Îfl ‰Î√ı ‰Î÷ ¿flÌfiı ¿èÎ_ …ı, “±ı‹Î_ Â_ ‰Î_«ı »ı ? ±ı‹Î_
‹ËÎflÎ…fi_ ¿Î_¥ ±Î‰ı »ı ? ±ı ÷˘ Â_ ¿flÌ±ı Á˙fiı ±ı ‰Î÷fiÌ ÷ÎHÎ ÷ı ¿flı
»ı.” (36)
‹ËÎflÎ…ı ‰fl÷Î·‹Î_ Á‰ı˝ ËÏfl…fi ±Î√‚ Á¤Î‹Î_ ¿èÎ_ …ı, “±Î
«flHÎÎflÏ‰_ÿfiÌ ‰ˆflÎÀ ’vÊı ’«ÎÁ ‰flÁ fiı ÿ˘œ ’Ë˘fl Ïÿ‰Á Á‘Ì V÷Ï÷
¿flÌ I›Îflı ±Î ⁄˛õÎ_Õ‹Î_ ’‘Î›Î˝ »ı.” ±ı‰Ì CÎHÎÌ ‰Î÷_ ¿flÌ. ÷ı I›Î_fiÎ Ë˘› ÷ı
ΩHÎı, ’HÎ ⁄ÌΩ fi ΩHÎı. (37)
fiÎ√Õ¿Î‹Î_ V‰w’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ‹ËÎflÎ…fiı ’Ò»u_ …ı, “√v ÁÎËı⁄ !
±Î… ÁIÁ_√Ì ¿Î ¿S›ÎHÎ ¿ˆÁÎ Ë˘÷Î Ëı ?” I›Îflı ‹ËÎflÎ… ¿Ëı, “…ˆÁÎ
¿Ï’·ÿı‰ ¿Î, …ıÁˆ ÿkÎÎhÎı› ¿Î, …ıÁÎ ∑Ê¤ÿı‰ ¿Î ±ˆÁÎ Ë˘÷Î Ëˆ.” “±Ë˘ !
÷⁄ ÷˘ ⁄˘÷ ⁄ÕÎ ¿S›ÎHÎ Ë˘÷Î Ëı.” (38)
Á‹ˆ›˘ Ë÷˘ I›Îflı ÁIÁ_√Ì Á‰ı˝ ±Î‰ı· ÷ıHÎı ¿èÎ_ …ı, “±Ë˘ !
‹ËÎflÎ… ! …ı‰Ì √˘’Ì, √˘‰Î‚fiı ≠Î„M÷ ◊¥ Ë÷Ì ÷ı‰Ì ±‹fiı ◊¥ »ı.” I›Îflı
‹ËÎflÎ… ¿Ëı — “fiÎ fiÎ, √˘’Ì-√˘‰Î‚fiı …ı ‹Y›Î Ë÷Î ÷ıfiı ÷˘ ±Î
¤√‰ÎfifiÎ_ Ë∞ ÿÂ˝fi ’HÎ fi◊Ì ◊›Î_. fiı ÷‹Îflı ÷˘ ⁄Ë ‹˘ÀÌ ≠Î„M÷ ◊¥
»ı.” (39)
¤„@÷±ı ¿flÌfiı ‹ËÎflÎ… flÎ∞ ◊Î› »ı fiı ±ıfiÌ ±ÎiÎÎ »ı ±ıÀ·Î
ÁÎv ¿flÌ±ı »Ì±ı, ’HÎ ±ı V◊Ò‚ ‹Îfl√ »ı. ÷ıHÎı ¿flÌfiı ÷˘ ‹˘ÀÎ ·˘¿Î_÷flfiı
’Î‹Âı. ’»Ì ‹˘ÀÎfiÎ ‹˘ÀÎ ‰ˆ¤‰ fiı ‹˘ÀÎ_ ’Î’; ÷ı …\±˘fiı, ±Î ¬_ÕıflÎ‰1
±ı¿ Ïÿ‰Á‹Î_ …ıÀ·_ ’Î’ ¿fl÷Î ËÂı ±ıÀ·_ √flÌ⁄ ±Î¬Î ¤‰‹Î_ ’HÎ fi
¿flı. ‹ÎÀı ±Î fiı ±Î ÿıËı ¤„@÷ ’HÎ ¿fl÷Î Ω‰_ fiı ÷ı ¿fl÷Î_ ◊¿Î ±fiT≤ÏkÎ
±ÎI‹Îfiı Ï‰Êı flÎ¬ı Ω‰Ì ±fiı ±ÎI‹ÏfiWÃÎ …ı‰Ì ¿˘¥ ‰Î÷ fi◊Ì fiı ‹fifi
¶ÎflÎ›ı “Ë_ ±ZÎfl »\_ fiı ’vÊ˘kÎ‹ ‹Îflı Ï‰Êı ⁄ıÃÎ »ı” ±ı‹ ¿fl÷Î Ω‰_, ±ı‹
CÎHÎı Ãı¿ÎHÎı ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ »ı. ±ı ÁÒZ‹ ¤„@÷ »ı, ÷ıHÎı ¿flÌfiı ±ÎI›_Ï÷¿
‹˘ZÎfiı ’Î‹Âı. ’HÎ ‹˘›ı˝ ¿ËÌ …ı ¤„@÷ ÷ı w’ V◊Ò‚ ‹Îfl√ ÷ıHÎı ¿flÌfiı
±ÎI›_Ï÷¿Ì ›hÎ fi Q≤I›ËÎÁ— –2 ±ı‰Ì ‹„@÷ fi ◊Î› ±fiı ±ı‰Ì ¤„@÷ ÷˘
«Îfl ‹ÎHÎÁ ¿flı ±ıÀ·Ì ’˘÷ı ±ı¿·˘ ‹Îfiı ¿flÌfiı ¿flı; ÷ı Áı‰Î ¿flı, ’ÎHÎÎ
1. ‹flÎÃÎ¿Î‚fi˘ ±ı¿ flÎΩ, ‰Õ˘ÿflÎ‹Î_ Á›Î∞flÎ‰ ⁄ÌΩ ’»Ì √ÎÿÌ±ı ±ÎT›Î Ë÷Î.
2. F›Î_ Q≤I›fi˘ ¤› fi◊Ì ±ı‰Ì ±ÎI›_Ï÷¿Ì ‹„@÷. (¤Î√‰÷ — 3/27/30)
≠¿flHÎ-6 253
μ’ÎÕı, fl˘À·Î ¿flı, ±ı Á‰ı˝ ¤„@÷‹Î_ ‹Îfi ‹‚ı »ı ÷ıHÎı ¿flÌfiı ◊Î› »ı fiı ¿flı
»ı, ’HÎ ±ıHÎı ¿flÌfiı ÏÁÏ© fi ◊Î›. “Ï¿›Î_ ⁄Î‚’HÎÎfiÌ fl‹÷, Ï¿›Î_ ’Î‹‰˘
ÏÁ‘fi˘1 ‹÷.” ‹ÎÀı …ı”Ïÿ ÷ı”Ïÿ ±Î ‰Î÷ ¿flÂı I›Îflı »^À¿˘ »ı. (40)
ÿı‰fiÌ ‹Î›Î±ı …\±˘fiı ‹˘Ë ’‹ÎÕuÎ »ı …ı, √ÎÕÌ, ’V÷¿, «ı·˘ fiı
Ë‰ı·Ì ±ıfiı Ï‰Êı ‹Î· ‹fiÎHÎ˘ »ı. ’HÎ ÷ıHÎı ¿flÌfiı Â_ ◊ÎÂı ? ⁄_‘fi ◊ÎÂı,
‹ÎÀı ±ı‹Î_ ¿Î_¥ ‹Î· fi◊Ì.
flÎ… ¤›˘ ¿ËÎ_ ¿Î… Á›˘˝, ‹ËÎflÎ… ¤›˘ ¿ËÎ_ ·Î… ⁄œÎ¥,
ÂÎË ¤›˘ ¿ËÎ_ ⁄Î÷ ⁄ÕÌ, ’÷ÁÎË2 ¤›˘ ¿ËÎ_ ±Îfi ŒÌflÎ¥;
ÿı‰ ¤›˘ ÷˘ ¿ËÎ_ ¤›˘, ±Ë_‹ı‰ ⁄œu˘ I≤WHÎÎ ±Ï‘¿Î¥,
⁄˛õ‹Ïfi ÁIÁ_√ Ï‰fiÎ Á⁄, ±˘fl ¤›˘ ÷˘ ¿ËÎ ¤›˘ ¤Î¥ ?
I›Îflı Â_ ¤fl÷∞ flÎ… ‹Ò¿Ìfiı Q≤√·Î‹Î_ ⁄_‘ÎHÎÎ ±ı ¿Î_¥ ÁÎ‘fi˘ ‹Îfl√ »ı ?
±fiı ±ÎÁfi ÁÎv, ’◊ÎflÌ ÁÎv, «ı·Î ÁÎv, √ÎÕÌ ÁÎv fiı ±ı‰Î_ ÷E» ’ÿÎ◊˝
ÁÎv ‹˘ÀÌ ¬˘À ¬Î‰Ì fiËŸ, fiı Á‰ı˝ ÿ˘Ê flÏË÷ ◊¥fiı wÕÎ ÁÎ‘fiı Áı‰Ìfiı
ÁÎ‘÷Î ÂÌ¬‰Ì, ±ı‹Î_ … ‹Î· »ı. fiÌ¿fl ÷˘ ‹˘À’ fiı ‹Îfi ÁÎv √ÎÕÌ ¿ı
CÎ˘Õ<_ fi ‹‚ı ¿ı ÿ—¬Ì ◊‰_ ’Õı ±ı‹Î_ Â_ ? ±ı‹ ¿ËÌfiı ⁄˘S›Î …ı,
‹˘ÀÎ ◊Î‰Îfi_ ‹fi‹Î_ flı ÿ·‹Î_ CÎHÎ˘ Õ˘Õ;
÷ı‰Î √HÎ fi◊Ì ÷fi‹Î_ flı ¿Î_ ¿flı ÷_ ¿˘Õ;
¤Ò_ÕÎ CÎÎÀ ∂Ãı »ı ¤Ÿ÷flı flı …ı fi ¿Ëı‰Î› ⁄Î”fl,
±ı‰_ »ı, ‹ÎÀı iÎÎfi ÂÌ¬‰_ ÷ıHÎı ¿flÌfiı ¿˘¥ ‰Î÷fiÌ ±’ıZÎÎ fi flËı ±fiı Ωı
iÎÎfi fi Ë˘› ÷˘ ÷˘ ‹Ò¬Î˝¥±ı ¿flÌfiı ±Áÿ˚ ›„@÷›_ μÃÎ‰ı »ı. ÷ı ±‹ı Á˙
√˘’Î‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, ¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±ı ±ÎÏÿ¿ ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ ÁÎ‘, ’»Ì
ÏfiT≤ÏkÎ fi ±Î‰ı ÷ı ÁÎv Á‰ÎflfiÎ ’Ë˘fl‹Î_ fiÎ›Î ‰√fl ¿Î‹, ø˘‘ÎÏÿ¿fiı
¬˘ÿÌfiı √˘„WÃ ¿flÌ±ı. I›Îflı ±ı¿ …HÎ ¿Ëı …ı, “…\±˘fiı, ‹ÁÎÏHÎ›Î3 ⁄ıÃÎ »ı
÷ı Â_ ¿flı »ı ? {Î_’ÕÎfiı4 Á_¤Îflı »ı fiı ÏÂZÎÎ’hÎÌ ÷˘ ’Î‚÷Î fi◊Ì. ⁄˛Îõı
‹ËÒ÷ı˝ Â›fi_ Ï‰ËÎ› – fiÎ”›Î-‘˘›Î ‰√fl Á‰ÎflfiÎ ’Ë˘fl‹Î_ ·¥ ⁄ıÃÎ »ı.”
I›Îflı ⁄ÌΩ fi‰Î ΩHÎı …ı, “‰Î÷ ¬flÌ »ı, ±ÎiÎÎ·˘’÷· ÷˘ ±Î Á‰ı˝ »ı.” fiı
±‹ı ±ÎI‹ÏfiWÃÎ fiı μ’ÎÁfiÎfiÌ ‰Î÷ ¿flÌ±ı, ÷ı ÷˘ ÁÒZ‹ ¤„@÷ »ı fiı V◊Ò‚
1. ÏÁ©˘fi˘ (¤@÷Ï«_÷Î‹ÏHÎ — 41/29). 2. ⁄ÎÿÂÎË.
3. V‹ÂÎfi‹Î_ flËıfiÎflÎ. 4. ¤Ò÷ÕÎ_.
254 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
¤„@÷‹Î_ ÷˘ √˙HÎ÷Î ±Î‰ı ÷ı ÁÎv ⁄ÌΩ ¿ËıÂı; “±Î ’hÎÌ·˘’÷·1 »ı” fiı

ÂÎVhÎ˘fiı ¬˘ÀÎ_ ¿flÌfiı ±‰√HÎ CÎÎ·ı »ı. I›Îflı …\±˘fiı ! ±ı ÷ı ¿ı‹ Á‹…‰_
…ı, flÎ÷ ·¥fiı ¤√Î› »ı ! ±ı‰_ Ë˘› ±ı ‰Î÷fi_ ±ıfiı ¿Î_¥ fi◊Ì, ±ı‹
‹Ò¬˝fiı ¿Î_¥ √Ï÷ fi◊Ì. ’HÎ ±Î’HÎı Â_ ¤„@÷ fi◊Ì ¿fl÷Î ? fiı ¬˘ÀÌ ‰Î÷Î˝
¿ËÌ±ı »Ì±ı ? ‹ÎÀı Á˘ ‹Ò¬˝fi˘ I›Î√ ¿flÌfiı ±ı¿ Ï‰‰ı¿Ìfiı √˛ËHÎ ¿fl‰˘.
Ï√ÏflÁıÓ Ï√Ïfl±ı ‘Î›, …¥ Á‹ƒ‹Î_ ⁄ÒÏÕ±ı,
‹flÌ±ı ‹ËÎ Ï‰¬ ¬Î›, ’HÎ ‹Òfl¬ Ï‹hÎ fi ¿ÌÏ…±ı. (41)
‹ËÎflÎ…ı ¿ÌÏÕ›ÎflÎfiÎ fl˘√fi_2 ’HÎ ¿èÎ_ »ı. ‹ÎÀı ÷ıfi˘ I›Î√ ¿flÌfiı
3
Ï‰‰ı¿ ÿÂ‹˘ ÏfiÏ‘ ¿èÎ˘ »ı ÷ıfi_ √˛ËHÎ ¿flÂ˘ ÷˘ Á¬ ◊ÎÂı. ±Ë˘ !
∞‰‹Î_ ±iÎÎfifi˘ ’Îfl fi◊Ì, ¿Îfl¬ÎfiÎ‹Î_, flÎΩ‹Î_ fiı ’‘flÎ‹HÎÌ‹Î_ ‹_ÕuÎ
»ı ÷ı Â_ Â_ ¿ËÌ±ı ? ±˘S›Î …√÷fiÌ ’ıÃı ÁÎ_…ı ¿◊ÎfiÎ_ ⁄ı ‰«fiÎQ≤÷ ‹Î_Õ
‹Î_Õ ‰_«Î‰ı fiı ‰‚Ì ’Î»\_ ÷ıfi_ ÷ı, ’HÎ ÷ıHÎı ¿flÌfiı ¤√‰Îfi flÎ∞ fi ◊Î›.
‹ÎÀı Ï‰«ÎflÌfiı ‰fl÷‰_. (42)
±fiı ±Î ÷˘ “lı›Î_ÏÁ ⁄ËÏ‰CfiÎÏfi”4 ±fiı ·˘¿‹Î_ ’HÎ ¿Ëı »ı …ı,
“ÁÎflÎ ¿Î‹‹Î_ Á˘ Ï‰CÎfi”, ÷ı ¿Î_ ÷˘ ¤„@÷ w’ı ‹Î›Îfiı ≠ıflı fiı ±ı¿Î_÷‹Î_
K›Îfi ¿flÎ‰ı, ±ı‹ ¿fl÷ı ¿fl÷ı ’ÎÕÌ fiÎ¬ı »ı. ÷ı ‹ÎÀı Ï‰«Îfl‰_, ±fiı ∞‰‹Î_
¬˘Àu Â_ Â_ ¿Ëı‰Î›, ±ı‹ ‹‹I‰ ⁄_‘Î› »ı. (43)
Ωı √flÎÏÁ›˘ ‹˘Àıfl˘ Ë˘› ÷˘ M≤J‰Ì … ¤ı‚Ì ¿flı,5 fiı ‰ÎÏHÎ›˘ ‹˘Àıfl˘
Ë˘› ÷˘ ƒT› ¤ı‚_ ¿flı, fiı ⁄˛ÎõHÎ ‹˘Àıfl˘ Ë˘› ÷˘ ’V÷¿ ¤ı‚Î_ ¿flı, fiı
fl⁄ÎflÌ ‹˘Àıfl˘ Ë˘› ÷˘ œ˘flÎ_ ¤ı‚Î_ ¿flı; ’HÎ ¿˘¥±ı ±ı¿Î_Ï÷¿ ÁÎ‘ fi ◊Î›.
‹ÎÀı ±ı‹Î_ ¿Î_¥ ‹Î· fi◊Ì. ÷ı ÁÎv ±Î‰Î ÁÎ‘fi˘ Á‹Î√‹ ¿flÌ ·ı‰˘ fiı
ÁÎ‘ ◊Î‰_, fiı wÏ’›Î ’ÕuÎ flËıÂı, ⁄ÌΩ ’ÿÎ◊˝ ’HÎ ’ÕuÎ flËıÂı fiı «ÎS›_
…‰ÎÂı. fiı …ı ¤„@÷ ¿flı ¿ı flÎ÷‹Î_ K›Îfi ¿flı, ÷ı ‹fi‹Î_ Ωı ±ı‹ ΩHÎı …ı,
1. ÏÂZÎÎ’hÎÌ ·˘’fiÎflÎ.
2. ‰«fiÎQ≤÷ √œÕÎ ’˛◊‹ ’˛¿flHÎ 18.
3. ¿<⁄ıflfiÎ fi‰ ≠¿ÎflfiÎ_ flIfi. ÷ı±˘fiÎ_ fiÎ‹ — ¿E»’, ‹¿<Lÿ, fi_ÿ ±◊‰Î ¿<_ÿ, ¬‰˝,
‹¿fl, fiÌ·, Â_¬, ’• ±fiı ‹ËÎ’•. ±Î ⁄‘Î ÏfiÏ‘±˘ ·Z‹ÌfiÎ ±ÎÏl÷ »ı.
≠I›ı¿ flIfi ’˘÷ÎfiÎ ≠¤Î‰ı …\ÿÌ …\ÿÌ flÌ÷ı ‹fiW› ¿ı ÿı‰÷Îfiı Á¬w’ fiÌ‰Õı »ı.
4. lı›V‰Ì ¿Î›˘˝ ¬Ò⁄ Ï‰Cfi˘‰Î‚Î_ Ë˘› »ı.
5. …‹Ìfi ‰‘Îfl‰Ì.
≠¿flHÎ-6 255
“±Î Á‰ı˝ ¬Î¥ ¬Î¥fiı ÁÒ¥ flèÎÎ »ı fiı Ë_ ±ı¿ ¿v_ »\_” ÷˘ ⁄‘_› ⁄‚Ì √›_.
fiı ‹˘Àu’ ’Î‹Ìfiı «ı·˘ «ı·˘ ¿flı, ÷ı «ı·˘ ⁄Ì…\_ ÷˘ Â_ ¿ËÌ±ı, ÷_⁄ÕÌ ÷˘
±ıfiÌ ±ı ’HÎ ÁÎ¿fl ‹Î_ËÌ fiÎ¬Ìfiı »ÎfiÌ ’Î›, ±ı‹ «˘Ïfl›_ ¿flı ±fiı «ı·˘
±ı‹ fi ¿flı ÷˘ ’_Õuı »ÎfiÎ ‹_hÎ ¿Îfi‹Î_ ‹Ò¿Ìfiı ÂÌ¬‰ı. ±ı‹ …\„@÷›_ ¿fl÷ı
¿fl÷ı …L‹ ¬˘¥ fiÎ¬ı. ±ı‰Ì …\„@÷‹Î_ ⁄ı›fiı Á‹_, «ı·Îfiı ’HÎ ¤ı‚_ ¿Î‹
◊Î›. ÷ı μ’fl “»˘ÀÎ »˘ÀÎ ÏÂW› flÎ¬Âı flı” ±ı ⁄˘S›Î. (44)
±fiı ¿èÎ_ ¿ı, “«ı÷÷Î ‹¬Ì ÷ı ÁÿÎ Á¬Ì” ±ı‰Ì flÌI›ı ¿ıÀ·Î_¿ ¿ËÌ±ı ?
±ı ¿èÎÎ_ ÷ı◊Ì CÎHÎÎ_ {ÎÕ Ëˆ›Î‹Î_ ∂B›Î_ Ë˘› ’»Ì Â_ K›Îfi-¤…fi ◊Î› ?
⁄ÌΩfi_ Ωı¥fiı ⁄ıÁı ’HÎ ◊Î› fiËŸ. ÷ı ±ı¿ ⁄Î‰˘ √·Î⁄√fl Ë÷˘, ÷ı Á˙fi_
Ωı¥fiı ‹Î◊ı ±˘œÌfiı ⁄ıÃ˘. I›Î_ ÷˘ wÏ’›Î, œ˘flÎ_ fiı μCÎflÎHÎÌ ÷ı Vd›Î*. ±ıÀ·ı
±Î¿‚˘ ◊¥fiı ∂ÃÌ √›˘ fiı ¿Ëı, “∂Ã˘ ∂Ã˘, Â_ ⁄ıÃÎ »˘ ? ±ÎÀ·_ ±Î ¿fl‰_
»ı ÷ı ¿flÌ±ı,” ±ı‹ ◊Î› »ı. ‹ÎÀı ÀÌ¬‚1 CÎÎ·‰Î_ fiËŸ. (45)
‹ËÎflÎ…ı ÷˘ “’_’˘‚Ìfiı flÎ¬ı ÷ıfiÌ ’ÎÁı flËı‰_ fiËŸ” ±ı‹ ¿èÎ_ »ı.2
’»Ì ÁÒ{ı ÷ı‹ ¿fl˘. ±‹ı ÷˘ ±ÎI‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ⁄Ë À˘¿÷Î ÷ıfiÌ ¤ı‚ı flèÎÎ;
fiı ⁄˛õÎfi_ÿ V‰Î‹Ì ¤ı‚Î flËı÷Î ÷ı fiÌ¿Y›Î. fiı ÷ı ¿èÎÎ Ï‰fiÎ ¬˘Àu Ω›
fiËŸ. fiı F›Î_ ÁÎflÌ ÁÎflÌ flÁ˘¥ ‹‚ı I›Î_ ‰Îflı ‰Îflı Ω›, ’HÎ ¿ı‰‚ÎI‹Îfi_ÿ
V‰Î‹Ì ÷˘ Ωı ¿˘¥ ’Î¿Ì flÁ˘¥fi_ ¿Ëı ÷˘ ÷ıfiı ¿ËıÂı …ı, “…^fiı√œ◊Ì V‰Î‹Ìfi˘
¿Î√‚ ‹√ÎT›˘ »ı. ÷ı ±ÎiÎÎ ±Î‰Âı I›Îflı ·ıÂ_,” ±ı‹ ⁄Î”fiÎ_ ¿ÎœÌfiı «˘A¬Ì
fiÎ ¿Ëı‰Ì fiı ÿÎ‚-fl˘À·Î ·ı‰Î; fiı ’»Ì ⁄ı Ïÿ‰Á flËÌfiı ¤Î√Ì fiÌÁfl‰_.
’HÎ √Y›Î_, «Ì¿HÎÎ_, «˘’ÕuÎ_, ‰CÎÎ›ÎÙ, ‘_√Î›ÎÙ, ÷ı ¬Ò⁄ ÷Õ>ÁÌfiı ÁÒ÷Î, ÷ıHÎı
¿flÌfiı ‰‘Âı ¿Î‹ fiı ø˘‘. fiı ±Î’HÎı ÷˘ ‘‹Î˝Q≤÷, ÏfiW¿Î‹ÂÏ© fiı ÏÂZÎÎ’hÎÌ
±ı hÎHÎ √˛_◊ ≠‹ÎHÎı flËı‰_. ±ı‹ ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ »ı. ÷ı ‹ËÎflÎ…fiÌ vÏ«
≠‹ÎHÎı flËı‰_. “⁄˛õÎfi_ÿ flıËfi˘ ¤·˘ w¬‹ıÓ” ±ı‹ ¿èÎ_ »ı. ÷ı hÎHÎ √˛_◊◊Ì ‰‘
·Ò√Õ<_ ¿ı ’ÿÎ◊˝ flËıÂı ¿ı ¬‰ÎÂı ÷˘ ⁄_‘fi ◊ÎÂı fiı ±ıfi˘ ÷˘ ±Î√‚ …‰Î⁄
·ı‰ÎÂı. (46)
‰‚Ì, vÏ«fi_ ‰«fiÎQ≤÷3 ‰_«Î‰Ìfiı ¿Ëı …ı, “±Î ÷˘ ¬’‰Î‚Îfiı ¿èÎ_ »ı
1. Œı·, Ï⁄fi…wflÌ Àı‰, Ï‰«Îfl ±ÎÏÿ.
2. ‰«fiÎQ≤÷ ·˘›Î ’˛¿flHÎ 6.
3. ‰«fiÎQ≤÷ ·˘›Î ’˛¿flHÎ 14.
256 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
±fiı …ıfiı ¬’ fi◊Ì ÷ı ÷˘ ·Î√ ±Î‰ı Ωı¥ ·ı fiı V‰Îÿ ¿flÌ ·ı. ±ıfiı ÷˘ ±ı‹
… ¤…fi ◊Î› …ı, @›Îflı ·Î√ ±Î‰ı ? ±ı‰Îfiı ÷˘ ‹ËÎflÎ…ı ‰«fiÎQ≤÷‹Î_1
·⁄ÎÕ …ı‰˘ fiı ¿>÷flÎ …ı‰˘ ¿èÎ˘ »ı. Ëı÷ Ë˘› ÷ıfiı ±Î ‰Î÷ ÁÎflÌ ·Î√ı,
fiÌ¿fl ‹flfiı ·Î¬_ ‰Î÷_ ¿flÌ±ı ’HÎ ±ı‹ fi ‹fiÎ›.” (47)
±Î ·˘¿fi_ Ëı÷ ÷˘ ¿ı‰_ »ı ? ±ı‹ ¿ËÌfiı ±ı¿ ’Àı·fi_ ºWÀÎ_÷
Ï‰V÷ÎflÌfiı ¿èÎ_ …ı, “±ıfiÎ ¿<À<_⁄Ìfiı ±ıfiÎ μ’fl ‹flı ±ı‰_ Ëı÷ Ë÷_, ÷˘’HÎ
ÁÎ‘fiÎ ¿Ëı‰Î◊Ì ‹Î_ÿ˘ ’Õu˘ fiı μ’fl◊Ì ÁÎ‘±ı ÿÒ‘ μ÷Î›Ù ÷ı ¿˘¥±ı fi
’Ì‘_, ±ı‹ ÁÎ‘±ı ÿı¬ÎÕu_, ±fiı
¿ÎHÎı Ω› ÷ı ±Ï‘¿<_ flÕı, ±Î_√HÎı …¥fiı ¤ÒÁ ’Õı;
÷ı ÁÎv_ ·Î√ı ÷ı ‹ÎÀı, Ëı÷ Ë˘› ÷˘ ’Õı fiËŸ ‰ÎÀı ?
±ı‰Î_ ¬˘ÀÎ_ Ëı÷ »ı. ±fiı B≤ËV◊fiı »˘¿fl˘ fi ‹Îfiı ¿ı ÿÏ¬›˘ ◊Î› ’HÎ ÷ı
÷˘ Á˙ Á˙fiÎ ÕËÎ’HÎ ≠‹ÎHÎı ¿flÂı. ‹ÎÀı T≤© ◊›Î ÷ıfiı ÷˘ √Î‹˘√Î‹ ‹_Ïÿfl
¿›ÎÙ »ı ÷ı‹Î_ ⁄ıÁÌfiı ¤…fi ¿fl‰_ fiı ⁄ı ÀÎHÎÎ_ …¥fiı fl˘À·Î ¬Î¥ ±Î‰‰_.
…ıÁı ⁄Òœı ⁄ı·¿<_, ¬ıÕ<_ fi ÿı‰÷ ¬Îfi,
‹@÷ ¿Ëı ›_ T≤©¿˘, Á⁄ÏË ¿fl÷ ±’‹Îfi.
…ıfiı Á¬ı flËı‰_ Ë˘› ÷ıfiı ÷˘ ‹˘›˝fi_ ‹Îfi »ı ÷ı ‹Ò¿Ì ÿı‰_, fiÌ¿fl ’ÒΩ ◊Î›.”2
÷ı μ’fl ¿èÎ_ …ı, “√v-«ı·˘, ⁄Î’-ÿÌ¿fl˘ fiı ÁÎÁ-‰Ë ±ı‹ flËı‰_. fiı ÿÎÁfiÎ
ÿU‹fi ËÏfl ¿ı”Ïÿ Ë˘› fiËŸ, …ı‹ ¿flÂı ÷ı‹ Á¬ ◊ÎÂı, ¿˘HÎ ΩHÎı ±Î’HÎı ‰ÎÁfiÎ
ËÂı ÷ıfiı ÀÎ‚‰Î ±ı‹ ◊Î÷_ ËÂı ÷˘ ? ±ı‹ ΩHÎ‰_ fiı Á¬ı flËı‰_.” (48)
‘ÒÕu …ıÀ·˘ ’HÎ …ı ‹ÎHÎÁ‹Î_ ‹Î· fi◊Ì ÷ıfiÌ ±Î√‚ ’HÎ ±‹Îflı
ËÎ◊ ΩıÕ‰Î ’Õı »ı. ÷ıfiı ‹_Ïÿfl‹Î_ flÎ¬‰Îfi˘ ¬’ »ı. ‰Ëı‰Îfl Ã›˘˝ ±ıÀ·ı Â_
¿fl‰_ ? fiÌ¿fl ÷˘ CÎHÎÎ› fi ¿flÌ±ı, ’HÎ ‹ËÎflÎ…fiı flÎ∞ ¿fl‰Î »ı. (49)
…ıfiı ÁÏ¬›Î ◊Î‰_ Ë˘› ÷ıfiı ÷˘ Á˘‚ ‰flÁfi˘ »˘¿fl˘ ◊Î› ¿ı
÷‚ÁÌfiı ’Î_ÿÕı ¿fl¿Îfiı3 ±’˝HÎ ¿fl‰˘ ±ıÀ·ı ◊›_, ±fiı ±ı¿ı ’Î_÷Ì±ı4 ∞‰fiı
¿›Î_ Á‹_ »ı ? ‹flı ÷˘ ÷ı ÿ—Ï¬›˘ ◊Î›. ÷ı ±˘S›Î ⁄˛ÎõHÎfi˘ »˘¿fl˘ ‹flÌ
1. ‰«fiÎQ≤÷ √œÕÎ ‹K› ’˛¿flHÎ 47.
2. ‹Îfl ’Õı.
3. ¿fl¿<_ ±ıÀ·ı ËÎÕg’…fl; ’HÎ ±ËŸ V‰Î‹Ì VhÎÌfiÎ ±◊˝‹Î_ ¿fl¿<_ ÂOÿ ≠›˘…ı »ı.
4. ’ZÎı, ⁄Î…\±ı, ⁄Î⁄÷ı.
≠¿flHÎ-6 257
√›˘ I›Îflı ’˘¿ı ’˘¿ı v‰ı fiı ⁄ÌΩ ’HÎ fl˘‰flÎ‰ı …ı, “⁄Ë ÕÎèÎ˘ Ë÷˘ fiı ±Î
¿fl÷˘” ±ı‹ ËΩv_ ¿Ëı. I›Îflı ¤|∞ ¬fl¬flı √›Î, ÷ı ‰‚÷ı Ïÿ‰Áı fiÎ‰Î
√›Î fiı ¿èÎ_ ¿ı “÷_ ÷˘ ¬Î÷˘-’Ì÷˘ fi◊Ì ÷ı Â_ »ı ? ±Î ÷Îfl˘ ÿÌ¿fl˘ ‹flÌ
√›˘ ÷ı Â_ ¿Î_¥ μÿı’flfiÌ √ÎÿÌ ¬Î·Ì ◊¥ ? ±Î ±ı¿ ⁄˛ÎõHÎ ‹Ò±˘ ÷˘ ±ı¿
¬ÏÕ›˘1 ±˘»˘, ±ı‹Î_ ÷ı Â_ !” ’»Ì ÷˘ ±˘S›ı Ï‰«Î›Ù; I›Î_ ÷˘ ¿Ëı, “¬v_.”
’»Ì ¿Ëı, “Ë_ ÷˘ ’_ÿfl Ïÿ‰Á‹Î_ ‹fl÷, ÷‹ı ∞‰÷˘ flÎA›˘,” ±ı‹ »ı. ¿Î_¥
¬ıÕ ‹·¿‹Î_ ◊˘ÕÎ »ı ? ‰ÎÏHÎ›Î, Á¥, fiÎ√fl, Á˘fiÌ, ·‰Îfl, ¿ÏÕ›Î ±ı
±ÎÏÿ¿fiÌ ¿Î_¥ ¬˘Àu »ı ? ±ı‹ iÎÎfi ÂÌ¬‰_. ¬…\flÎfi˘ ’√ ¤Î_B›˘ ÷˘’HÎ
Â_ fiı ÁÎΩı ÷˘’HÎ Â_ ?2 ¿>¿ÕÌ Ï‰fiÎ ‰ÎHÎ_ fiËŸ ‰Î› ? ±ı‹Î_ Â_ ? ±ı‹
Ï‰«ÎflÌfiı Á¬ı ¤…fi ¿fl‰_. (50)
±ÎHÎ_ÿ∞ Á_CÎÎÏÕ›Îfiı I›Î_ ‹ËÎflÎ… ⁄ıÃÎ Ë÷Î. ÷ı ¿Ëı, “‹Î›Îfi_ w’
¿ËÌ±ı ?” ÷˘ ¿Ëı, “¿Ë˘.” ’»Ì ¿Ëı, “ÂÎË¿Îflfi˘ ÿÌ¿fl˘ ‹flı ÷˘ ÷‹Îflı
¿ı‹ ?” ÷˘ ¿Ëı — “⁄Ë ¤Ò_Õ<_ ¿ı”‰Î›.” ’»Ì ¿Ëı — “±Î flÎΩfi˘ ÿÌ¿fl˘ ‹flı
÷˘ ?” ÷˘ ¿Ëı — “Ë_ ⁄Ë ¬fl¬fl˘ ¿v_.” ’»Ì ¿Ëı — “±Î ÷‹Îfl˘ ‹flı ÷˘ ?”
“I›Îflı ÷˘ ÷ı CÎÕÌ±ı Á_CÎıÕ˘3 ⁄_‘ flËÌ Ω› fiı ¤Ò_Õ<_ ◊Î›.” ±ı‹ »ı ! ’»Ì
‹ËÎflÎ… ¿Ëı — “Ë‰ı ‹˘Ëfi_ w’ ¿ËÌ±ı »Ì±ı …ı, ±Î ⁄˛õÎ◊Ì ·¥fiı ÁËfiı
·˘ËÌ‹Î_ ‹˘Ë ◊Î› »ı. ±ı¿·_ ¿fl¿<_ Ë˘› ¿ı ’÷ {fl÷_ Ë˘› ÷˘ fi ◊Î›,
∞‰‹ÎhÎfiı ¿fl¿ı fi…fl »ı.
…ı‹ «Ì· «Õı ±ÎÁ‹Îfiı flı, fi…fl ÷ıfiÌ fiÌ«Ì »ı;
Ωı¥ ‹ÎflHÎfiı ‹fi ‹Îfiı flı, ±L› Ωı‰Î ±Î_¬ ‹Ÿ«Ì »ı.
…ı‹ Á¬Õ CÎÁÌfiı ¤√‰Îfifiı «ÕÎ‰ı »ı ÷ı‹ ÿıËfiı CÎÁÌfiı ¿fl¿Îfiı «ÕÎ‰ı »ı.
±fiı ±Î ∞‰ «Î‹ÏÕ›˘ »ı fiı «‹Îflfiı CÎıfl ±‰÷›˘˝ Ë˘› ÷˘ I›Î_ ’HÎ
±Îfi_ÿ, fiı I›Î_ ¿<_Õ flÎ÷-ÿÌ √_‘Î›. ±ı‹ ±Î ÿıË ’HÎ «‹ÎflfiÎ ¿<_Õ …ı‰˘ »ı,
÷ı‹Î_ ∞‰ ±Îfi_ÿ ¿flÌfiı ⁄ıÃ˘ »ı ’HÎ Ï√_√ÎfiÌ CÎ˘Õuı √·Î⁄fiÌ Á√_‘Ì ·ı
fiËŸ. ±fiı ±Î ÿıË‹Î_ ÷˘ ËÎÕ¿Î_, ’v_, ’Î«, ·Î‚ fiı ·ŸÀ ¤›ÎÙ »ı fiı
fi‰¶Îflı fifl¿ {flı »ı fiı ¿ı‰‚ fi¿˝fiÌ ¿˘◊‚Ì »ı fiı μ’fl «‹˝ ‹œu_ »ı fiı
1. Ï¤ZÎÎ ‹Î√‰Î ‹ÎÀıfiÌ ¿’ÕÎ_fiÌ {˘‚Ì.
2. ¿Ëı‰÷. CÎHÎ_ Ë˘› ±ı‹Î_◊Ì fi∞‰_ fi¿ÁÎfi ◊‰_. ¿Îfi¬…^flÎfiı ±fiı¿ ’√ Ë˘› »ı.
3. ·Î¿ÕÎ_fiÎ CÎÎÀ μ÷Îfl‰Îfi_ ›_hÎ.
258 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
ZÎHÎ¤_√fl ¿èÎ˘ »ı. ‹ÎÀı ¿Î_¥ … ‹Î· fi◊Ì. ÷ı‹Î_◊Ì Ëı÷ ÷˘ÕÌfiı ±ÎI‹Î‹Î_
¿fl‰_. …ı‹ ±˘·Ì Á‹ÕÌ±ı ‹Î_Áfi˘ ·˘«˘ flÎA›˘”÷˘ I›Î_ ·√Ì ±ıfiı ⁄Ì∞±ı
«Î_« ‹ÎflÌ fiı ¿fl¿˘·Ì; ’HÎ ‹Ò¿Ì ÿÌ‘˘ ÷ı ¤ı‚Ì Á˙ √¥. ±ı‹ ±Î ÿıËw’Ì
·˘«˘ ‹Ò¿Ìfiı ÁkÎÎ‹ÎhÎ ◊Î‰_, ÷ı‹Î_ Á¬ »ı. fiı ÿıËı ¿flÌfiı ÷˘ ≠¤ ¤∞
·ı‰Î› ±ıÀ·˘ ÷ı‹Î_ ‹Î· »ı.” (51)
‰‚Ì, ∞‰fi˘ ÷˘ ±‰‚˘ V‰¤Î‰ »ı ÷ı ¬Î‰_, wÏ’›Î fiı Ï‰Ê› ÷ı‹Î_
… ‹_Õu˘ »ı. Ωı wÏ’›Î Ë˘› ÷˘ ÷ı ¤Î_√Ìfiı CÎ™ ·ı‰Î fiı ÷ı ¬Î¥fiı ≠¤
¤…‰Î. Á˘ μ’Î› ¿flÌfiı ⁄Î…fl˘ ¤ı‚˘ ¿fl‰˘. ÷ı ¬ı÷Ì‰ÎÕÌ ¿flÌfiı, «Î¿flÌ
¿flÌfiı ¿ı ÁÎ◊Ì flËÌfiı ’HÎ ÷ı ±ı¿ ‰Îfl ÷˘ ¤ı‚˘ ¿fl‰˘. ’»Ì ËÎ›‰˘› fi
¿fl‰Ì fiı ¤√‰Îfi ¤…‰Î. ±fiı ÷ı fi ¿fl˘ ÷˘ ±Î ‹_Ïÿfl‹Î_ ⁄Î…fl˘ CÎHÎ˘
ÁÕÌ Ω› »ı, ÷ı «Îfl ‹ÏËfiÎ flËÌfiı ’HÎ ¤√‰Îfi ¤…‰Î ±Î‰Ωı. ’»Ì
±Î‰˘ Á‹Î√‹ fiËŸ ‹‚ı fiı μkÎ‹ ‰@÷Î »ı I›Î_ Á‹Î√‹ ¿flÌ ·ıΩı fiı
’»Ì ÷˘ «Ì…\_ ¬Î‘Ì›_ Ë˘› ÷ı Á_¤Îfl‰Ì, ‘Îfl‰Ì fiı Ï‰«Îfl‰Ì. ÷ı ‹ËÎflÎ…ı
ÏÂZÎÎ’hÎÌ‹Î_ ¿èÎ_ »ı fiı ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ’HÎ ¿èÎ_ »ı …ı, Á‹Î√‹ Ï‰fiÎ iÎÎfi
fi ±Î‰ı. fiı ÿıÂ¿Î‚ÎÏÿ¿ ±ÎÃ‹Î_ Á_√fiı ±Ï‘¿ ¿èÎ˘ »ı. ÷ı ±˘S›Î_ ÁÎ÷
¤Ò_ÕÎ_ Ë˘› fiı ±ı¿ Á_√ ÁÎfl˘ Ë˘› ÷˘ ‹˘ÀÎ’vÊ ÁÎflÎ_ ¿flÌ ÿı. ‹ÎÀı ‰Îfl_‰Îfl
Á_√ ¿fl‰˘; ÷ı‹Î_ Á‰ı˝ ‰Î÷ ±Î‰Ì Ω›. (52)
…ı …ıfiı ‰ËÎ·_ Ë˘› ÷ı ÏÂW›fiı ÿı »ı. fiı ⁄Î’fiı VhÎÌ Ëˆ›Î‹Î_ »ı ÷˘
÷ı »˘¿flÎfiı Ëˆ›Î‹Î_ CÎÎ·Ì ÿı »ı. ±ı‹ ÁÎ‘fiı ‰Î”·Î ¤√‰Îfi ÷ı ∞‰fiÎ
Ëˆ›Î‹Î_ CÎÎ·Ì ÿı »ı. fiı …ı‹ ¬Î‘Î Ï‰fiÎ ¤Ò¬ Ω› fiËŸ, fiı ÷ÎM›Î Ï‰fiÎ
ÀÎœ Ω› fiËŸ, fiı ÁÒ›˝ Ï‰fiÎ ±_‘¿Îfl Ω› fiËŸ, ÷ı‹ Á‹Î√‹ Ï‰fiÎ
±iÎÎfi Ω› fiËŸ. ¤HÎı·˘ Ë˘› ÷ı ¤HÎÎ‰ı ’HÎ ±¤HÎ Â_ ¤HÎÎ‰ı ? ¿ı‹ …ı,
±ıfiı ‹Ò‚‹Î_◊Ì … Ï‰zÎ fi◊Ì ÷ı ±Î’ı @›Î_◊Ì ?
√v ⁄Ìfi iÎÎfi fiËŸ, √v ⁄Ìfi K›Îfi fiËŸ.
√v ⁄Ìfi ±ÎI‹Ï‰«Îfl fi ·Ë÷ Ëı.
÷ı‹ Áÿ˚√v Ï‰fiÎ ¿Î_¥ fi◊Ì ◊Î÷_, “÷Ìfi ÷Î’¿Ì {Î‚ …›˘˝ ≠ÎfiÌ ¿˘¥ ±Î‰ı.”
±ı Á‰ˆ›˘ ⁄˘·Ìfiı ¿Ëı, ±ı‰Î ÁÎ‘fi˘ Á‹Î√‹ ¿›ı˝ »^À¿˘ »ı; ÷ı ¿fl‰˘, ÷ı
’HÎ ±◊* ÁÎ‘›ÎÏ‹ ‰Î ÿıË_ ’Î÷›ÎÏ‹ ±ı‹ ¿fl‰˘, I›Îflı flÎ∞ ◊Î› »ı. ÷ı
Á‹Î√‹ı ÷˘ ±ıÀ·˘ Œıfl ’Õı …ı‹ ¿ÎÏ÷˝¿ V‰Î‹Ì±ı M≤J‰ÌfiÌ ’Ïflø‹Î ¿flÌ fiı
≠¿flHÎ-6 259
√HÎ’Ï÷±ı ’Î‰˝÷ÌfiÎ ¿èÎÎ◊Ì √Î›fiÌ ¿flÌ ÷ı ’HÎ M≤J‰ÌfiÌ ◊¥, …\±˘ ¿ıÀ·˘
Œıfl ’Õu˘ ? fiı ¿fl˘Õ …L‹ Á‘Ì ±_÷º˝ÏWÀ ¿flı fiı fi ◊Î› ÷ıÀ·_ ±ı¿
‹ÏËfiÎ‹Î_ ◊Î› ±ı‰_ ±Î Á‹Î√‹‹Î_ ⁄‚ »ı; ‹ÎÀı ±‹Îfl˘ ÷˘ ±ı ÏÁ©Î_÷ »ı
fiı ‹ËÎflÎ…ı ’HÎ ¿èÎ_ »ı …ı, “¿˘¥¿ Ï‹Ê ·¥fiı ±Î‰Î ÁÎ‘‹Î_ …L‹ ‘fl‰˘
±ı‹ ≥E»Ì±ı »Ì±ı.” ÷ı ±ı‰˘ …L‹ ÷˘ ±Î’HÎı … ‘›˘˝ »ı. (53)
±Î ¤√‰Îfi ⁄Ë ‹˘ÀÎ ≠√À ◊›Î, ÷ı ⁄ÌΩ ±‰÷Îfl …ı‰Î ÷˘ ±ıfiÎ
ÁÎ‘ fiı ÁIÁ_√Ì ¶Îflı «‹I¿Îfl …HÎÎT›Î »ı. fiı ’˘÷ı …ı fiflfiÎflÎ›HÎfi_ ·A›_
»ı, ÷ı ÷˘ …ı‹ ¿˘”¿ ±ΩHÎı √Î‹ Ω‰_ Ë˘› ÷ı ¤˘Ï‹›˘ ·ı, ÷ı‹ ’˘÷ı ¿˘¥
‰Îfl ±Î‰ı· fiËŸ fiı ±ıfi˘ ¤fl÷¬_Õ ¿Ëı‰Î›, ‹ÎÀı ±ıfiı ¤˘Ï‹›Î ·Ì‘Î »ı.
±ı ‹fiW›’HÎÎfi˘ ¤Î‰ »ı ±ı‹ ΩHÎ‰_, ±ı‹ ‹ËÎflÎ…ı ’HÎ ¿èÎ_ »ı. fiı ±Î
÷˘ ‰Î÷ ⁄‘Ì fi‰Ìfi »ı. ÁÎ‘ fi‰Ìfi, Ïfi›‹ fi‰Ìfi; ÷ı ‹ËÎflÎ… ¿Ëı —
“±Î Ïfi›‹ fiı ÁÎ‘ ±ı ⁄ı ±‹ı ±ZÎfl‘Î‹‹Î_◊Ì ·ÎT›Î »Ì±ı.” (54)
V‰Î‹Ìfiı ¤˘√‰‰ÎfiÎ …ı ’ÿÎ◊˝ ÷ı Áı‰¿ fi ¤˘√‰ı. ÷ı F›Îflı
flÎ‹«_ƒ∞ ‘fl÷Ì±ı ÁÒ÷Î, I›Îflı ¤fl÷∞ ±ı¿ ËÎ◊ ‘fl÷Ìfiı ¬˘ÿÌfiı ÁÒ‰ı, fiı
ÏÂ‰∞ ’HÎ ¤√‰Îfifiı ¤˘√‰‰ÎfiÎ ’ÿÎ◊˝ ’˘÷ı fi◊Ì ¤˘√‰÷Î. fiı Á_√fi˘
¤ıÿ ¿èÎ˘ …ı, ±ı¿ ∂¬ıÕı1 fiı ±ı¿ «˘ÓÀÎÕı. (55)
±Î ÁIÁ_√‹Î_ hÎHÎ ≠¿Îfl »ı …ı, ÁIÁ_√Ì Ë˘› ÷ıfiı ¿<Á_√Ì ¿flÌ fiÎ¬ı
fiı ±_÷º˝ÏWÀ ¿fl÷˘ Ë˘› ÷˘ ⁄ÎËıfl ºÏWÀ ¿flÎ‰ı fiı T›‰ËÎfl‹Î_◊Ì μÿÎÁ Ë˘›
÷˘ ÷ı‹Î_ «˘ÓÀÎÕı, ±ı‰Î ’HÎ ‹_Ïÿfl‹Î_ »ı, ‹ÎÀı ±ıfiı ±˘‚¬Ìfiı I›Î√ ¿fl‰˘.
±ı¿ ÷˘ ≥„Lƒ›ÎflÎ‹2 fiı ±ı¿ ±◊Î˝flÎ‹3 ±ı‰Î »ı fiı Ωı ÷ı ‰E«ı ¿˘¥ ’◊ÎflÌ
¿flı ÷˘ » ‹ÏËfiÎ ◊Î› I›Î_ Ï‰‹¬ ¿flÌ fiÎ¬ı. ÷ıfiı ’HÎ ±˘‚¬Ìfiı ÷ıfi˘ Á_√
fi ¿fl‰˘, fiı √flÎÏÁ›ÎfiÌ CÎ˘Õuı ±_÷fl ‹‚‰Î ÿı‰_ fiËŸ. ±◊Î˝flÎ‹ ÁÎ◊ı
±_÷fl ‹Y›_ ¿ı ¤ÒÕ<_ ◊›_. ±ı ⁄ı›fiı ‹Ò¿Ìfiı ±Î’HÎı ÷˘ ±ÎI‹ÎflÎ‹ ◊Î‰_. (56)
¬Î‘Îfi_, ’◊ÎflÌ, «ı·Î fiı ’ÿÎ◊˝ ÷ıfiı ±◊ı˝ …ı μz‹ ±ı ¿Î_¥ ÁÎ‘fi˘
‹Îfl√ fiËŸ, ±ı ‹Îfl√ «Ò@›Î fiı ‰ı‚ ‰‚Ì √¥.4 ÷ı ‹ÎÀı iÎÎfi ÂÌ¬‰_, ÷ı
1. Á_ÁÎfl◊Ì, Ï‰Ê›◊Ì ‹¿Î‰ı.
2. ÿıËfiÎ ’Î·fi’˘ÊHÎ fiı ÀÎ’ÀÌ’‹Î_ … flÎ«fiÎfl.
3. ¤˙Ï÷¿ ’ÿÎ◊ı˝ ¿flÌfiı Á¬ ‹ÎfifiÎfl.
4. Á‹› ‰Ì÷Ì √›˘.
260 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
Ï‰fiÎ ⁄Ì…\_ ¿Î_¥ flÎÏhÎ≠·›‹Î_ fiËŸ flËı, fiı iÎÎfi ÷˘ ‹ËÎ≠·›‹Î_ ’HÎ

Ω‰Îfi_ fiËŸ. fiı ÷ı iÎÎfi ±Î’HÎı »ı. ±Î ±Î‹Î_ ±ÎÀ·_ flèÎÎ »Ì±ı ¬flÎ, ’HÎ
‰fi‹Î_ flËÌ±ı ÷˘’HÎ Á¬ flËı; fiı ±ı¿ ÀÎHÎ_ fl˘À·Î Ωı¥±ı fiı ±ı¿ √˘ÿÕÌ
Ë˘› ÷˘ ⁄Ì…\_ ‰VhÎ fi Ωı¥±ı; fiı ‰fi‹Î_ flËı÷Î I›Îflı ±Î √˘ÿÕÌ¤fl flËı÷Î.
÷ı ÀÎœu Ëflı, ÷Õ¿˘ Ëflı fiı ‰flÁÎÿ ’HÎ ⁄ı ’»ıÕÌ‰Î1 Ëflı. ’»Ì Â_ Ωı¥±ı ?
±ı‰Î V‰¤Î‰ ’ÎÕuÎ Ë˘› I›Îflı, fiÌ¿fl ÷˘ …ı‹ “±ÎÁfi◊Ì μÃÎÕ÷Î_ ΩHÎı
…√ÎÕu˘ ‹ÏHÎ‘fl∞” fiÎ√fiı »ıÕı ÷ı‹ ◊Î›. ‹ÎÀı iÎÎfi ÂÌ¬‰_. (57)
…ı‹ ¤√‰Îfi ¿flı ÷ı‹ ◊Î›. ±Î ±‹fiı ¿Ã˘ÿfl2 ◊›_ Ë÷_ ÷ı ¿˘¥fiı fi
‹Àı fiı ÷ı ‹Àu_; fiı ±Î‰flÿÎ ’HÎ ’_«‰ÌÁ ‰flÁ ◊›Î_ fi◊Ì fiı ±Î ⁄ı ‰flÁ
◊›Î_ ±ıÀ·ı Á_‰÷ 1918‹Î_ ‹˘÷ ±Î‰Ìfiı ’Î»\_ √›_, ÷ı …ı‹ ¤√‰Îfifiı
√‹÷_ ËÂı ÷ı‹ ◊ÎÂı. (58)
…ıfiı ±Î ÁIÁ_√ ‹Y›˘ ÷ıfiÎ ’H›fi˘ ’ÎflÎ‰Îfl fi◊Ì. fiı ±Î Á‹Î√‹fi_
Œ‚ ÷˘ ±Î√‚ ±Ï‰fiÎÂÌ ‹‚Âı. fiı ±iÎÎfiı ¿flÌfiı ÷˘ ±ı‹ ◊Î›. ÷ı Â_ …ı,
¬ÀflÁ‹Î_ flèÎÎ fiı …·ı⁄Ì‹Î_ √›Î, ’HÎ ±ÎiÎÎ ¿flı ÷ı‹ flËı‰_, ÷ı ó
◊fl ◊fl ‘˛Ò…÷ flËı ‰«fi‹ıÓ ÂÂÌ ±w ÁÒflÎ;
◊fl ◊fl ‘˛Ò…÷ flËı flıfi Ïÿfi ¿Î‚ Ë…^flÎ.
‹ÎÀı ±ÎiÎÎ‹Î_ Á¬ »ı, fiı ¿‹˝ ‰Âı ¿fl‰_ ’Õı »ı ÷ı ¿fl÷Î_ Ωı ±ÎiÎÎ±ı ¿flı
÷˘ ±ıfiÎ ∞‰‹Î_ Á¬ ◊Î›. (59)
±Î ¤√‰Îfi ÷˘ …ı‹ ó
Ï¿›Î_ ¿ÌÕÌ ¿flÌ ‹ı‚Î’, ¤ı‚˘ ◊Î‰Î ¤Îflı ¤ıÿ »ı flı;
Ï¿›Î_ ’ÒHÎ˝ ’vÊ˘kÎ‹ ±Î’, Ï¿›Î_ ∞‰ …ıfiı ⁄Ë ¿ıÿ »ı flı.
±ı‰Î ‹Y›Î »ı. ‹ÎÀı Á˘ ‰Î÷fi_ √‹÷_ ‹Ò¿Ìfiı ±ÎiÎÎ ≠‹ÎHÎı ‰fl÷‰_. “Á˘
‹Î◊Î_ Ω÷Î_ flı Á˘ÓCÎÎ »˘√Î‚Î” “±ı¿ ÏÂfl¿ı ‰ÎV÷ı @›_ Õfl÷ Ëı √‹Îfl ?” Ë‰ı
÷˘ ¬flı¬v_ ‹_Õ‰_, “Á÷Ì fiËŸ ¿<kÎÌ ¿ËÎ‰ı” ±ı ¿Ì÷˝fi ⁄˘·Ìfiı ¿Ëı ±ı‹ ’Î»Î
’√ ¤›ı˝ ◊Î› ? ÷ı ÁÎv ÁL‹¬fiÎ ·ı‰Î. (60)
ÂÎVhÎ‹Î_ ‹A› “±ÏË_ÁÎ fiı ⁄˛õ«›˝” ±ı ⁄ı ‘‹˝ ¿èÎÎ »ı; ÷ı ±ÏË_ÁÎ
÷ı Â_ ? ÷˘ ¿Î_¥¿ ’ÿÎ◊˝ Ωı”÷_ Ë˘› fiı B≤ËV◊ ’ÎÁı ‹Î√Ì±ı fiı ÷ıfiÎ◊Ì fi
1. ΩÕÌ «Îÿfl ’·‚ı ÷ıÀ·˘.
2. ’ıÀfi˘ ±ı¿ fl˘√.
≠¿flHÎ-6 261
±’Î› ÷˘ ÏË_ÁÎ ◊¥, fiı ¿˘¥ ’ÿÎ◊˝ fi Ωı¥±ı I›Îflı ±ÏË_ÁÎ ’‚ı fiı ¿˘¥±ı
fi ¿«‰Î›, ÷ı ±ÏË_ÁÎ. fiı ⁄˛õ«›˝ ÷˘ fiıhÎ, ¿Îfi, fiÎ¿, ËÎ◊, ’√ ±ÎÏÿ¿
±_√ ÁÎ«‰Ì±ı I›Îflı ’‚ı, fiı ËÎ◊, ’√ ±ÎÏÿ¿ ≥„Lƒ›˘±ı ÁÏË÷ ±Î‰˘ ÿıË
@›Î_◊Ì ‹‚ı ? ±Î ÷˘ ¤√‰Îfifiı ¤F›Îfi˘ ÁÎ…1 »ı, ÷ı T≤◊Î ¬˘¥ fiÎ¬‰˘
fiËŸ, ·ı¬ı ·√ÎÕı2 ÷ıfiı ÕÎèÎ˘ ¿èÎ˘ »ı fiÌ¿fl ÷˘ ’Â …ı‰˘ ΩHÎ‰˘. ±fiı ±Î
ÿıË ÷˘ Ë‹HÎÎ_ ’Õu˘ ΩHÎ‰˘ ! fiı …ı‹ ±Î CÎÏÕ›Î‚fiÎ Õ_¿Î ‰Î√ı »ı ÷ı‹ ¿Î‚
±Î‰flÿÎfiı ¬Î¥ Ω› »ı, ’HÎ ±Î ∞‰ ÷˘ ¤Ò·Ì √›˘ »ı. ÷ı μ’fl
“√¤˝‰ÎÁ‹Î_ ÷_ Â_ ¿ËÌfiı ±ÎT›˘ flı” ±ı ⁄˘·Î‰Ìfiı ¿Ëı, Â_ ’»Ì ·Î¿ÕÌ ·¥fiı
‹Îflı ? fiı ∞‰ ÷˘ ΩHÎı »ı …ı, ±Î ⁄‘_ ¿˘”¿fiı ‹Î◊ı »ı; ’HÎ ±ı‹ fi◊Ì
ΩHÎ÷˘ …ı, ‹Îflı ‹Î◊ı »ı; fiı √¤˝‰ÎÁ, …L‹-‹flHÎ, «˘flÎÂÌ ±ı ÷˘ ∂¤Î_ »ı.
‹ÎÀı ±Î‰˘ Á‹Î√‹ ¿flÌfiı ±ıfiı ÀÎ‚Ì fiÎ¬‰Î_ I›Îflı Ïfi¤˝› ◊‰Î›. (61)
‹ËÎflÎ… ¿Ëı, “±‹fiı ⁄Ï©‰Î‚˘ √‹ı »ı, ¿ı‹ …ı, ±ıfiı ÁI›-
±ÁI›fi˘ Ï‰‰ı¿ ±Î‰Õı fiı ¿Î›Î˝¿Î›˝, ¤›Î¤›, ⁄_‘, ‹˘ZÎ ±ıfiı ΩHÎı …ı, ±Î
¿fl‰_, fiı ±Î fi ¿fl‰_ fiı ±Î‹Î_◊Ì ⁄_‘fi ◊ÎÂı fiı ±Î‹Î_◊Ì ‹˘ZÎ ◊ÎÂı.” ÷ı
¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì Áfl¬Î ÷˘ Ï«Ï¿IÁÎ ¿flı …ı, ±Î‹Î_◊Ì ±Î ◊ÎÂı. (62)
¿˘¥ ‹˘ÀÎfi˘ ±‰√HÎ ·ı ÷ıfi_ ⁄Ë ¤Ò_Õ<_ ◊Î› fiı ’˘÷Î‹Î_ ÷˘ ±fiı¿
±‰√HÎ Ë˘›. ÷ı ±ı¿ ÁÎ‘ fl˘… ÂÎ¿ ‰CÎÎflı fiı ±ı¿ Ïÿ‰Á ±ÎI‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì
‹Î_ÿÎ Ë÷Î. ÷ıHÎı ¿èÎ_ ¿ı “ÂÎ¿ ¿fl˘.” I›Îflı ±˘S›ı Á˙ ±Î√‚ Ë˘ Ë˘ ¿›Ù. ÷ı
‰Î÷ ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı √¥. ±ıÀ·ı ‹ËÎflÎ… ¿Ëı, “±˘Ë˘ ! ±ıHÎı ±ıfiÎ ∞‰fi_
⁄Ë ¤ÒÕ<_ ¿›Ù …ı, ‹˘ÀÎ ÁÎ‘‹Î_ ±‰√HÎ ’flÃu˘.” fiı ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì …‹÷Î
Ë÷Î. ÷ı ±ı¿ …HÎı ±ı‹ Ï«_÷T›_ …ı, “±Î‰Î ‹˘ÀÎ ÁÎ‘ ±Î‹ ¿ı‹ …‹ı »ı ?”
’»Ì ±ı …ı ±Lfi ÿı¬ı ÷ı ¿ÌÕÎ ◊¥ Ω› ! ÷ı ’_ÿfl Ïÿ‰Á ·√Ì ±ı‹ ◊›_,
’»Ì ÿÎ_÷ı ÷flHÎÎ_ ·¥fiı ’√ı ·ÎB›˘ I›Îflı Á‹_ ◊›_. ÷ı ‹ÎÀı ¿˘¥ ÁÎ‘fi˘
±‰√HÎ fi ·ı‰˘. ±flı ! ¿ıÀ·Î¿ ÷˘ “√˘’Î‚Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷ ¬˘ÀÌ” ±ı‹
¿Ëı÷Î. ÷ı √›Î, ÷ı ’HÎ ÿÌÃÎ. (63)
¿fl˘Õ wÏ’›Î ËÂı ÷ı ¿Î_¥ ¿Î‹ fiËŸ ±Î‰ı, ÷ı F›Î_ ËÂı I›Î_ ±ı‹
◊ÎÂı, fiı ±ı‹ ΩÂı, fiı ±Î√˛Î‹Î_ ±œÎfl ¿fl˘Õ wÏ’›Îfi_ ¿⁄˛V÷Îfi ¿›Ù »ı ’HÎ
1. ÁÎ‘fi.
2. ÁÎ◊˝¿ ¿flı.
262 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
±ıÀ·Î wÏ’›ÎfiÎ CÎ™ ·¥fiı ¤√‰Îfi ¤F›Î Ë˘› fiı ¿◊Î ¿flÌ Ë˘› ÷˘
¿ıÀ·Ì ◊Î› ? ÁÎ_÷Ì ÷˘ CÎHÎÎ Á˘ ‰‘ÎflÌ±ı ’HÎ ±ıHÎı Â_ ◊Î› ? ÿ—¬ ◊Î›,
±ı ÁÎ‘fi˘ ‹Îfl√ fiËŸ fiı ¿◊Î±ı ÷˘ ¿ıÀ·˘ Á‹ÎÁ ◊Î›, …ı ±˘·Ì
»Î‰HÎÌ‹Î_ ¿ıÀ·Ì fi˘¬Ì flÁ˘≥›_ fiÌ¿‚Ì √¥, fi˘¬Î ±ÎÁfi fiÌ¿‚Ì √›Î_,
±ı‹ ’ÕCÎÎ ’Õı ±fiı ƒT› ÷˘ ¤ı‚_ ¿›Ù ¿ı ±ÎM›_ ÷ı flËı÷_ fi◊Ì. fiÁÌ⁄‹Î_
Ë˘› ÷˘ flËı, ‹ÎÀı ÏfiW¿Î‹Ì ◊Î‰_, Ïfi·˘˝¤Ì ◊Î‰_, Ïfi—V‰ÎÿÌ ◊Î‰_ I›Îflı
¤√‰Îfi flÎ∞ ◊Î›. (64)
±Î Á‹Î√‹ ‹Y›˘ »ı ÷ı ¿˘”¿ ’Ò‰˝fi˘ Á_V¿Îfl ¤Îflı »ı, ÷ı Á‹Î√‹
¿fl‰Î ÁÎv ±ÎT›Î »˘ fiı …ı fi◊Ì ±Î‰÷Î ÷ıfiı ¤Îflı ’Î’ »ı. ±Îfi_ Œ‚ ÷˘
±Î…, ¿Î·, ‹ÏËfiı ¿ı ‰flÁı ’HÎ ‹‚Âı; fiı Á‹ÎÁ CÎHÎ˘ ¿flÂı. fiı ¿˘¥¿
ΩHÎ÷Î ËÂı …ı ¿flÌ±ı »Ì±ı fiı ¿ı‹ ¿Î_¥ ◊Î÷_ fi◊Ì ? ’HÎ ±Î ÷˘ ‹ı‚‰HÎ
fiÎ¬Ì±ı »Ì±ı, ÷ı ÿËŸ ◊¥fiı CÎÌ ÷˘ ‰·˘T›Î ’»Ì fiÌ¿‚Âı; fiı ±Î ‰Î÷ ÷˘
⁄Ë ÿ·˝¤ »ı ! fiı ±Î ÁIÁ_√ ÷˘ CÎHÎ˘ ◊›˘ »ı. fiı Á‰ı˝ M≤J‰ÌfiÎ ‹ÎHÎÁ
¿flÂı ’HÎ ±Î‰Î ¿ËıfiÎflÎ @›Î_◊Ì ‹‚Âı ! fiı wÏ’›Î ÷˘ √ÎÕı √ÎÕı ±Î‰Âı fiı
Ë‰ıÏ·›_ ’HÎ ◊ÎÂı, ’HÎ ±Î fiËŸ ‹‚ı ! fiı Ë‰ı ÷˘ ¿˘¥ ‰Î÷fiÌ ¿S’fiÎ
flÎ¬‰Ì fiËŸ fiı ±Î ∞‰ Á‹…‰Î ‹_Õu˘ ÷ı Ïÿ‰Á◊Ì ±Î… Á‘Ì ¬ıÕ ¿flÌ,
‰ı’Îfl ¿›˘˝ ÷˘’HÎ fl˘À·Î fiı ÿÎ‚ ‹‚ı »ı, ’HÎ wÏ’›Îfi˘ œ√·˘ ‹‚ı ÷˘ Â_
◊Î› ? ÿ—¬ ◊Î›. ÷ı ‹ÎÀı ±Î’HÎfiı …ı ¤√‰Îfi ‹Y›Î »ı ÷ı ¿flÂı ÷ı ◊ÎÂı,
fiı ÿÎ‚, fl˘À·Î fiı ‰VhÎ ÷˘ √‚Î‹Î_ ·Ì‘Î_ »ı ÷ı ÿıÂı, fiı ‹˘›˝ ÷˘ ¿À¿,
‘ÎÕÎ_, Ï‹›ÎHÎÎ_ fiı ‹ÎÏ‚›ÎfiÎ ËÎÀÌ ¿_¥¿ ·Ò_ÀÌ ·ı÷Î fiı ¬Î‰Î ±Lfi ‹‚÷_
fiËŸ fiı ¿Î‚ ’Õ÷Î fiı ¿Î_ ÷˘ ÀÌÕÕÎ_,1 ™ÿfl fiı fl˘√ ±ı ’HÎ ¿_¥¿ ±Î‰÷Î_,
±ı‰Î_ ‹ËÎ ÿ—¬ ±Î‰÷Î_. fiı ±Î‰_ ÁÎfi¿>‚ ÷˘ ¿˘¥ Ïÿ‰Á ±ÎT›_ fiË˘÷_
±ı‹ …HÎÎ› »ı. ‹ÎÀı ¤√‰Îfi ¤F›Îfi˘ ·Î√ ÷˘ ±Î… … »ı. ±flı ! ±‹ı
⁄Î‰ÌÁ ‰flÁ ‰fi‹Î_ flèÎÎ, ÷ı hÎHÎ Ïÿ‰Áı ±Lfi ‹‚ı fiı ÀÎœu, ÷Õ¿˘,
‰flÁÎÿ fiı ÏË‹‹Î_ ’ÕuÎ flËı÷Î fiı ±˘CÎÎ‹Î_2 flËı÷Î fiı ±ı¿ √˘ÿÕÌ¤fl
flËı÷Î ±ı‰Î_ ÿ—¬ ÁËfi ¿›ÎÙ »ı. ±fiı ±K›ÎI‹, ±Ï‘¤Ò÷ fiı ±Ï‘ÿˆ‰ ±ı
ÏhÎÏ‰‘ ÷Î’fi_ w’ ¿›* …ı, ±K›ÎI‹ ÷˘ ±ı …ı, ±Î ÿıË‹Î_ fl˘√ ±Î‰ı;
1. ’Î¿ ¬Î¥ …fiÎfl ±ı¿ Ω÷fi_ …_÷, ÀÌÕ.
2. ¬ıÕ>÷ı ¬ı÷fl‹Î_ √˘Ã‰ı· ÁÒ¿Î CÎÎÁfiÎ ◊M’Î.
≠¿flHÎ-6 263
±Ï‘¤Ò÷ …ı Áfl’, ÁÎ‰… ±ÎÏÿ ’fl◊Ì ÿ—¬ ◊Î›; fiı ±Ï‘ÿˆ‰ …ı ÷ÌÕ, ™ÿfl
±ÎÏÿ ÿı‰÷Î Á_⁄_‘Ì ÿ—¬ ◊Î›; ÷ı ±ı ¤√‰Îfi ¤…ı ÷˘ ‹Àı, fiı ¬flı¬v_
¤…ı ÷˘ ±Î‹ ±Î’HÎÎ ÁÎ‹_ Ωı¥ flËı, ±ı‰Î ¤√‰Îfi ÿ›Î‚ »ı. ÷ı μ’fl
‰Î÷ ¿flÌ …ı, lÌ¿ÚWHÎı ÷˘ ¿èÎ_ »ı …ı, “»M’fi ¿˘ÏÀ Ωÿ‰, ·Z‹Ì ±ÎÏÿ¿
’ÀflÎHÎÌ±˘ fiı ±Î ‹Îfl˘ ÿıË, …ı‰˘ ‰ËÎ·˘ fi◊Ì ÷ı‰Î μ©‰∞ Ï≠› »ı,”
±ı‹ ÿ›Î ¿flı »ı. ‹ÎÀı ±ı‰_ ◊Î‰_. (65)
√ÎÕÌ ÁÎv …ı ±ÎÂÎ flÎ¬ı »ı ÷ı‹Î_ Â_ »ı ? ÷ıHÎı ¤…fi ÷˘ ◊Î÷_ fi◊Ì
±fiı ±¿‚Î› »ı. …ı‹ “⁄Î‰fl˘1 ⁄ıÁÎ›˘˝ ‰‚Ì ‰ËÎHÎı flı” ±ı‹ fi ¿fl‰_, ±ıfi_
÷˘ ‹˘ÀÎ ÁÎ‘fiı ’Ò»‰_ …ı, “‹fiı ±Î‹ ◊Î› »ı, ÷ı ‹ÎflÎ ∞‰fi_ ÁÎv_ ◊Î›
÷ı‹ ¿Ë˘.” “Ë_ ⁄Ï·ËÎflÌ ±ı ‰ˆflÎB›fiı” ±Ë˘ ! Ë_ ¿˘HÎ ? ±ı‹ Ï‰«Îfl‰_.
±ı‰˘ ÃflÎ‰ ÷ı ¬fl˘ ¿Ëı‰Î›. (66)
±Î ÂflÌfl ÷˘ ‹ÎÀÌfi˘ œ√·˘ »ı, ÷ı ÁÎ…\_ Ë˘› I›Î_ Á‘Ì ¿Ì÷˝fi ¿ı
¤…fi ◊Î›. fiı Âfiˆ— Âfiˆ— ’_◊Î— …ı‹ flÎΩfiÎ ÿÌ¿flÎfiı ±ı¿ Ïÿ‰Á {Î{_
¬‰flÎ‰ı ÷ı‹Î_ ‹˘À˘ fi ◊Î› fiı fl˘… ¤Ò¬ ≠‹ÎHÎı ¬‰flÎ‰ı ÷˘ ‰‘ı. ±ı‹
iÎÎfi ’HÎ ‘Ìflı ‘Ìflı Á‹Î√‹◊Ì ◊Î› »ı. fiı Ωı√ Ï‰fiÎ flÁ˘¥ ◊Î› fiËŸ,
±ı‹ Ωı√ Ï‰fiÎ ≠¤ ¤Ω› fiËŸ, fiı …ı ‰Î÷_ ÁÎ_¤‚ı ÷ı T≤Ï© ’Î‹ı. fiı
{Î{_ ¬Î› ÷˘ ¨CÎ {Î{Ì ±Î‰ı, ±fiı Â_ ¿Î_¥ ¬Î¥ ¬Î¥fiı ÁÒ¥ flËı‰Îfiı
¤ı‚Î ◊›Î »Ì±ı ? ÷ı ±Î…-¿Î·, ‹ÏËfiı ¿ı » ‹ÏËfiı ÁÎ‘fi˘ Á‹Î√‹ ¿›ı˝
»^À¿˘ »ı. (67)
√…flÎ÷‹Î_ ÷‚ Á‘Ì ¬˘ÿÌ±ı ÷˘ ÷ı‹Î_ ’ÎHÎ˘ fiËŸ fiı ±Î ÿıÂ‹Î_
’Ëı·ı CÎÎ±ı … ’ÎHÎ˘. ±ı‹ ±ÎI‹ÏfiWÃÎfi˘ ‹Îfl√ ÷ı ’ÎHÎÎ Ï‰fiÎfi˘ »ı; fiı
⁄ÌΩ ‹Îfl√‹Î_ ÷˘ ’ÎHÎÎ »ı ±fiı ±Î’HÎı ÷˘ ±ÎI‹Î ‹˘œı◊Ì ÂÌ¬Ìfiı
¿◊fi‹ÎhÎ ◊›Î »Ì±ı, ÷ı ±Î CÎÕÌ Ωı «Ì¤ÕÎ_fi_, ¿ıflÌfi_ ¿ı ÷_⁄ÕÎ_fi_ √ÎÕ<_ ±Î‰ı
÷˘ ±ÎI‹Î’HÎ_ flËı fiËŸ fiı ÀÎHÎı flËı ±ı ¬fl˘. fiı iÎÎfiı ¿flÌfiı ±ı‹ ◊Î‰_ …ı,
…Õ, ÿ—¬ fiı Ï‹J›Î ±ı‰_ …ı ÿıË ÷ı Ë_ fiËŸ; fiı Ë_ ÷˘ Á„E«ÿÎfi_ÿ »\_,
±ÎI‹Îfi_ÿ »\_, fiı ±¬_ÕÎfi_ÿ »\_. ±ı‹ ⁄˘S›Î fiı ¿Ëı …ı, “flΩı√HÎ, ÷‹˘√HÎ
¤ı‚_ ¤‚Ì Ω‰_ fiËŸ, Ïfi√˝HÎ ◊Î‰_.” ±ı μ’fl “’ÏflÏfiÏWÃ÷˘ûÏ’ fiˆ√˝H›ı
μkÎ‹f·˘¿·Ì·›Î” ±ı f·˘¿ ⁄˘·Ìfiı ¿èÎ_ …ı, “±Î√‚◊Ì ÷˘ ±ı ‰Î÷_ ¿flı fiı
1. ⁄ËÎ‰fl˘, ±‘˝CÎı·˘, Ï‰Ë˚‰‚.
264 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
F›Îflı Ωı√ ±Î‰ı I›Îflı ±ÎÁfi ÁÎv ¿ı ¬Î‘Î ÁÎv ⁄¬ıÕ˘ ◊Î› ÷ı ÃÌ¿
fiËŸ.” (68)
B≤ËV◊fiı ÷˘ ±Î‹ Á‹…‰_ …ı, ¿˘¥ ‰Î÷fiÌ Ï«_÷Î fi flÎ¬‰Ì. ±Î‹
◊Î› ÷˘ ÃÌ¿ ±ı‹ fi ¿fl‰_ ±fiı ÁËı…ı Ωı¥±ı ÷ıÀ·_ ƒT› ’ıÿÎ ¿fl‰_ ’HÎ
{Î{_ ◊Î› ±ı‹Î_ ÷˘ ¿Î_¥ Á¬ fiËŸ. ÷ı ±ı¿ «Îfl …HÎ Ë÷Î ÷ı fl˘… “ƒT›
◊Î±˘, ƒT› ◊Î±˘” ±ı‹ flÀHÎ ¿flı. I›Îflı ±Î¿ÎÂ‰ÎHÎÌ ◊¥ …ı, “¤Î¥, ƒT›
‹‚Âı ÷˘ CÎHÎ_ ÿ—¬ ◊ÎÂı.” I›Îflı ¿Ëı — “⁄˛õÎ_Õ‹Î_ …ıÀ·_ ÿ—¬ Ë˘› ±ıÀ·_
±‹fiı ◊Î±˘, ’HÎ ƒT› ‹‚˘.” I›Îflı ¿Ëı — “ÃÌ¿.” ’»Ì «Îfl ‹HÎ Á˘fi_
flV÷Î‹Î_◊Ì ‹Y›_. ÷ı‹Î_ ⁄O⁄ı …HÎ Á_M›Î …ı, “±˘S›Î ⁄ıfiı ‹ÎflÌ fiÎ¬Ì±ı ÷˘
⁄ı ⁄ı ‹HÎ ±Î‰ı.” ’»Ì ±˘S›Î ⁄ıfiı √Î‹‹Î_ ‹˘¿S›Î. ÷ı ¿Ëı …ı, “÷‹ı
·ÎÕ‰Î ¿flÌfiı ·Î‰˘ ÷ı …‹Ì±ı.” ’»Ì ±ı‹ ‘Î›Ù …ı, “±ı ⁄ıfiı ’ÎHÎÌ ¤fl‰Î
‰ÎT›‹Î_ ‹˘¿·Ìfiı ’ÎHÎÎ fiÎ¬Ìfiı ‹ÎflÌ fiÎ¬Â_.” fiı …ı ·ÎÕ‰Î ·ı‰Î √›Î ÷ı
⁄ı …HÎ ’HÎ Á_M›Î …ı, “±˘S›Î ⁄ıfiı {ıflfiÎ ·ÎÕ‰Î ¬‰flÎ‰Ìfiı ‹ÎflÌ
fiÎ¬Ì±ı, ÷˘ ±Î’HÎı ⁄⁄ı ‹HÎ Á˘fi_ flËı.” ’»Ì {ıflfiÎ ·ÎÕ‰Î ««‰÷Î1
¿flÎT›Î fiı ’˘÷Î ÁÎv ÁÎ‘ÎflHÎ ¿flÎT›Î, ÷ı ·¥fiı √›Î. ±ıÀ·ı ±˘S›Î ¿Ëı —
“‰ÎT›‹Î_◊Ì ’ÎHÎÌ ¤flÌ ·Î‰˘ ’»Ì …‹Ì±ı.” I›Îflı ÷ı ⁄ı …HÎÎ ‰ÎT›‹Î_
’ÎHÎÌ ¤fl‰Î √›Î. ÷ıfiı ’ÎHÎÎ fiÎ¬Ìfiı ‹ÎflÌ fiÎA›Î. ’»Ì ±˘S›Î ⁄ı …HÎ
¬Î‰Î ⁄ıÃÎ fiı ·ÎÕ‰Î ÷’ÎÁı I›Î_ ÷˘ ⁄ı Ω÷fiÎ ÿÌÃÎ. ÷ı ¿Ëı — “Ωı ! ’˘÷Î
ÁÎv ÁÎflÎ ¿›Î˝ »ı, Ë‰ı ÷ı ±Î’HÎı ¬Î¥±ı.” ’»Ì ¬Î‘Î ±ıÀ·ı ÷ı ’HÎ
¬Î¥fiı ‹flÌ √›Î fiı Á˘fi_ ’Õu_ flèÎ_. …\±˘fiı Á¬ ! ±Î ±ı‹ ◊Î› »ı. ‹ÎÀı
±ı ‰V÷ … ¤Ò_ÕÌ »ı. ÷ı F›Î_ Ω› I›Î_ ¤ÒÕ<_ … ¿flı. (69)
‰‚Ì, ±‹ÿÎ‰Îÿ‹Î_ ±ı¿ ±ıÓÂÌ ‰flÁfiÎ ‰ÎÏHÎ›Îfiı »˘¿fl˘ ◊›˘ ÷ı
√Î_Õ˘ ◊¥ √›˘; ±ı‹ ¿ıÀ·Î¿ ◊¥ Ω› »ı. ‹ÎÀı ¤√‰Îfi ¤…‰Î ÷ı‹Î_ Á˘
Á˘ Ï‰«Îfl Ωı¥±ı. fiı ‰ı’Îfl ¿flı ÷ı‹Î_ ¬˘Àu ’HÎ Ω›, T≤Ï© ’HÎ ◊Î›,
Ï‰‰ÎË ’HÎ ◊Î›, ¿Î›À<_2 ’HÎ ◊Î›; ÷ı ⁄‘_ Ï‰«Îfl‰_ Ωı¥±ı. fiı …ı ◊Î›
÷ıfi˘ Ëfl¬ ’HÎ fi ¿fl‰˘ fiı Â˘¿ ’HÎ fi ¿fl‰˘, fiı Â˘¿ ¿flı ÷˘ iÎÎfi ôÎ‰Ì
Ω› fiı ÁIÁ_√‹Î_◊Ì ’Î»\_ ’ÕÌ …‰Î›, ⁄Ï©‹Î_ ΩÕu÷Î ±Î‰Ì Ω› fiı
1. CÎÌ‹Î_ ·«’«÷Î.
2. ±ı¿ÎÿÂÎÏÿ¿ lÎ©.
≠¿flHÎ-6 265
÷‹˘√HÎ T≤Ï© ’Î‹Ì Ω›; fiı @·ıÂı ¿flÌfiı ÷˘ √˘‚Îfi_ ’ÎHÎÌ Á¿Î¥ Ω› »ı.
÷ı ‹ÎÀı …ı …ı ‘_‘˘ ¿fl˘ ÷ı‹Î_ ±ı‹ ¿Ëı‰_ …ı, “±Î’HÎı ±Î_ËŸ flËı‰_ fi◊Ì,”
±ıÀ·ı ±ı fiÎÂ ◊¥ Ω›. ±flı ! ƒT› ÁÎv ÷˘ f·˘¿ »ı …ı,
¤ÒÏ‹›Î˝÷ flÁÎ÷·_ √HÎ√HÎV÷V›ÎM›‘˘ √E»÷,
ÂÌ·_ Âˆ·÷ÀÎI’÷I‰Ï¤…fi— ÁLÿèÎ÷Î_ ‰ÏË˚fifiÎ –
Â˙›ı˝ ‰ˆÏflÏHÎ ‰Ø‹ÎÂ Ïfi’÷I‰◊˘˝V÷ fi— ¿ı‰·_,
›ıfiˆ¿ıfi Ï‰fiÎ √HÎÎVI≤HÎ·‰≠Î›Î— Á‹V÷Î ≥‹ı ––1
ó M≤J‰Ì flÁÎ÷‚ Ω±˘ ’HÎ ƒT› ‹‚˘, ±ı‹ fi ¿fl‰_. (70)
⁄Ωfl‹Î_ fiı ’ÎÕ˘Â‹Î_ Ï‰Ê›fiÎ_ œ˘· ‰Î√ı »ı ÷ı ÁÎ«‰‰_, fiÌ¿fl fiÎ¿
¿’Î¥ ΩÂı. ±˘S›Î ¿ıÂ˘ÿ‰Î‚Îfiı ÁÎÃu ËΩfl ÿ_Õ ¤fl‰˘ ’Õu˘, ÷ıfiÌ
ÁÎÃu ⁄Î›ÕÌ ◊¥, ÷ı ±ı¿ ¿flÌ Ë˘÷ ÷˘ ‘‹˝ fi ·˘’Î÷. ‹ÎÀı ‘‹˝ ·˘M›ı
±Î‹ ◊Î› »ı; ‹ÎÀı ‘‹˝ flÎ¬Ìfiı ≠¤ ¤…‰Î ±fiı ‹˘À˘ ±Lfi¿>À ¿›˘˝ I›Îflı
¤„@÷‹Î÷Î±ı ≠I›ZÎ ÿÂ˝fi ±ÎM›Î_. I›Îflı ⁄Î≥›_ ¿Ëı, “‹ËÎflÎ… ! ±Î
¤„@÷‹Î÷Î ±ÎT›Î_ »ı.” I›Îflı ¿Ëı, “flÎ¬˘ fiı Ω±˘ ¿Ë˘ …ı, flËıÂ˘ ?” ’»Ì
±ı‹ ¿èÎ_ ±ıÀ·ı ¿Ëı, “Ë_ ÷˘ ’Ï÷‰˛÷Î »\_, ÷ı Ωı ‘‹˝ flÎ¬˘ ÷˘ Ë_ flË_.” ’»Ì
‹ËÎflÎ… ¿Ëı, “Ωı ‘‹˝ flÎ¬Â˘ ÷˘ ¤„@÷ flËıÂı.” ‹ÎÀı ±Î’HÎı ’HÎ Á˙
I›Î√Ì, B≤ËV◊ Ωı ‘‹˝ flÎ¬Â_ ÷˘ ¤„@÷ flËıÂı, ±ı‹ ÏÁ©Î_÷ »ı. (71)
±ı¿Ï·›ÎfiÌ2 ’HÎ ¿Î‚Î¬Ïfl›_3 «Î·Ì ±Î‰ı »ı, ÷ı ÁÎv ¤·ı ‰Ëı‰Îfl
◊˘Õ˘ ◊Î› ’HÎ ±ı¿Ï·›Î {Î{Î ¿fl‰Î fiËŸ. fiı ±Î ±‹Îflı ÷˘ ±ı¿ »ı ÷˘’HÎ
◊fl◊fl ⁄Ì±ı »Ì±ı …ı, ¿Î_¥ ¿ŒÎÿ4 ∂ÃÂı. ±fiı ±◊a ÿ˘ÊÎfi˚ fi ’U›Ï÷ ±ı‹
»ı, ⁄⁄ı-hÎH› ‰flÁ Á‘Ì Œfl‰Î ¿Îœı »ı ÷ı‹Î_ ’HÎ ÷ıfiÎ_ ±_÷fl ŒflÌ Ω› »ı;
÷ıfiÌ Œ¿fl flÎ¬Ìfiı ‰Îfl_‰Îfl ¤ı‚Î ¿flÌfiı ‰Î÷_ ¿flÌ±ı I›Îflı ÃÌ¿ flËı, ÷ı ’HÎ
1. ±◊˝ — ¤ÒÏ‹ flÁÎ÷‚‹Î_ Ω±˘, √HÎfi˘ Á‹ÒË ’HÎ ÷ı◊Ì fiÌ«ı Ω±˘, ÂÌ· ’‰˝÷
’fl◊Ì ’Õ˘, ¿<·Ìfi’HÎ_ ±„Bfi ‰Õı ⁄‚Ì Ω±˘ ±fiı ‰ˆflÌ ÂÒfl÷Î μ’fl ÷I¿Î‚
‰Ø ’Õ˘. ±‹Îflı ÷˘ ’ˆÁ˘ … ≠ÎM÷ ◊Î±˘, ¿ı‹ ¿ı ’ˆÁÎ ‰√flfiÎ Á‰˝ √HÎ I≤HÎ
…ı‰Î ÷E» »ı.
2. ΩıÕ ‰√fl Œfl‰ÎfiÌ »^À‰Î‚Î I›Î√Ì.
3. ‹flHÎfiÎ Á‹Î«Îfl, ‹ı·Î ¿Î√‚, ’÷fifiÎ Á‹Î«Îfl ±◊‰Î ¿Î‚ı ¿flÌfiı ZÎflHÎ -
’÷fi ◊‰_ ÷ı. ¿Î·ZÎflHÎ‹˚.
4. ‹Ò‚ ÂOÿ ¿ŒÎ÷, ¿Ï…›˘, À_À˘.
266 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
ΩH›_ Ωı¥±ı. fiı B≤ËV◊fiı ⁄Î¥ÕÌ, »˘¿flÎ_, wÏ’›Î fiı ¬Î‰_ ±ı ⁄_‘fi¿ÎflÌ;

fiı I›Î√Ìfiı ÿıË, ≥„Lƒ›_, «ı·˘ fiı ¬Î‰_ ±ı ⁄_‘fi¿ÎflÌ. ‹ÎÀı ±ı‹Î_ ·ı‰Î‰_
fiËŸ. (72)
‰Îfl_‰Îfl ±_÷º˝ÏWÀ ¿fl‰Ì …ı, “±Î ÷ı Ë_ Â_ ¿fl‰Î ±ÎT›˘ »\_ fiı Â_ ◊Î›
»ı ?” ÿıË μL‹kÎ »ı, ≥„Lƒ›_ μL‹kÎ »ı ÷ı ÁÎv ≠◊‹ ¤„@÷ ¿fl‰Ì, ¿ı‹ …ı,
‹ËÎflÎ… ¤„@÷‰Î‚Î μ’fl ⁄Ë flÎ∞ ◊Î÷Î fiı ◊Î‚ ±Î’÷Î. ±fiı ¤„@÷±ı
¿flÌfiı, ‰˛÷ μ’‰ÎÁı ¿flÌfiı, ÷’ı ¿flÌfiı Ïfiÿ˝› ◊¿˘ ≥„Lƒ›_fiı fiı ÿıËfiı ÿ_Õ
ÿı‰˘ I›Îflı ¤√‰Îfi ¤…‰Î ÿı »ı fiı ¤√‰Îfi flÎ∞ ◊Î› »ı; fiı ≠¿ÚÏ÷’vÊ
Á‘Ì ’_«Ï‰Ê›w’Ì Ë˘‚Ì ·Î√Ì »ı ÷ı ¿>Àı »ı. ‹ËÎflÎ… ¿Ëı, “’_«Ï‰Ê›w’Ì
’Î÷Î‚ ŒÎÀuÎ_ »ı ÷ı ’ÎHÎÌ±ı ¤fl‰Î ‹Î_Õı ’HÎ ¤flÎ› fiËŸ.” “‰ˆflÌ CÎfl ‹Î_ÏË
÷ıflı Ωfi÷ ÁfiıËÌ ‹ıflı” ÷ı ‹ÎÀı ‹ÎÏ›¿ ‘ÒÕu …ı‰Î ’_«Ï‰Ê› ÷ıfi˘ I›Î√ ¿flÌ
ÿı‰˘ fiı ±Î fiı ±Î ÿıËı ¬˘ÀÎ ¿flÌ fiÎ¬‰Î fiı ‹‚‰÷˚ ¿flÌfiı Á‰ı˝fiı fiÎÂ‰_÷
fiı ÷E» ΩHÎ‰Î. ±ı‰Ì flÌI›ı ÿıË, ·˘¿, ¤˘√, ÿı‰÷ÎfiÎ ·˘¿ ±ı Á‰ı˝fi˘
ÏfiÊı‘ ¿fl‰˘, ÷ıHÎı ¿flÌfiı ‰ˆflÎB›fiı ’‹Î› »ı fiı ÷ıfiı ’Î‹Ìfiı ±_÷º˝ÏWÀ ¿fl‰Ì,
±Î ·˘¿‹Î_ Â˘ ‹Î· »ı ! fiı ±Î ‰ÎÕÌ ·Ì‘Ì »ı ÷ı Â_ ? ’ÎHÎÎ fiı ¿Î_ÀÎ »ı,
±‹fiı ÷˘ ¿Î_¥ ‹Î· …HÎÎHÎ˘ fiËŸ, ’HÎ ±Î ⁄ΩflfiÎ ¿Î_ÀÎ1 ¿fl÷Î_ ±ı ÁÎflÎ
»ı. ±fiı ÂËıfl Áı‰‰ı ¿flÌfiı ’HÎ ⁄Ë … ⁄Ï© ¤˛WÀ ◊¥ Ω› »ı fiı ÂËıfl
¿fl÷Î_ √Î‹Õ<_ ÁÎv_, ¿ı‹ …ı, √Î‹ÕÎ‹Î_ ±ı¿ ‰Îfl Ë˘‚Ì ±fiı ÂËıfl‹Î_ ⁄Îflı
‹ÎÁ Ë˘‚Ì fiı ⁄Îflı ‹ÎÁ Ïÿ‰Î‚Ì, fiı √Î‹ÕÎ‹Î_ Ï‰‰ÎË Ë˘› I›Îflı Ï‰‰ÎË fiı
ÂËıfl‹Î_ ⁄Îflı ‹ÎÁ Ï‰‰ÎË, ’HÎ ±ı‹Î_ ¿Î_¥ ‹Î· fi◊Ì. (73)
“¤√‰Îfi ¤…‰Î‹Î_ Á¬ »ı, fiı …ı …ı ◊Î› »ı ÷ı Á_V¿Îflı ◊Î› »ı. ÷ı
ÏÂ‰·Î·fiı ’Ë˘fl - ÿ˘œ ’Ë˘fl K›Îfi‹Î_ ⁄ıÁÎ› fiı ±¤ıÁ_√fiı ⁄ı ’Ë˘flfi_
K›Îfi, ÷ı «ÎèÎ ÷ı ¿Î‹ ±Î‰ı, ’HÎ ⁄ıÁı ±ı‰_ Ïfi›‹. I›Îflı ±ı ⁄‘_ Á_V¿Îfl,
÷ı ¿˘¥¿ ‹˘ÀÎ ÁÎ‘fiÌ ºÏWÀ.” ±ı‹ ‹‹˝‹Î_ ’˘÷Îfi_ ÁÎ‹J›˝ ¿èÎ_. (74)
√˘’Î‚Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷‹Î_ ±ı‹ »ı …ı, “‹‹ZÎ Ï‰fiÎ ÁÎ‘ fi
±˘‚¬Î›,” ÷ı ±‹ÿÎ‰ÎÿfiÎ ±ı¿ ÁÎ‘ ±Î√‚ ¿èÎ_ fiı ’»Ì ⁄˘S›Î …ı,
““Á_V¿Îfl Ï‰fiÎ ¿Î_¥ ◊Î› fiËŸ. ÷ı …\±˘fiı ! ±Î’HÎı ’HÎ Á_V¿Îflı ¤ı‚Î ◊›Î
»Ì±ı, fiı ‹ıÓ ±ı¿ ¿HÎ⁄Ì ‰ÎÕÌ‹Î_ Ë÷˘ ÷ıfiı ¿èÎ_ …ı, “’Àı· ¤√‰Îfi
1. ÂOÿ, w’ ±ÎÏÿ Ï‰Ê›˘fiÎ_ ±Î¿Ê˝HÎ˘.
≠¿flHÎ-6 267
¤…Â˘ ?” I›Îflı ¿Ëı, “ËÎ.” I›Îflı ¿èÎ_ …ı, “«Î·˘fiı ±Î_ËŸ fiÿÌ±ı, ±‹ÎflÎ
‹˘ÀÎ ÁÎ‘ ¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±ÎT›Î »ı.” ’»Ì I›Î_ …¥fiı ‰÷˝‹Îfi ‘flÎT›Î_. ÷ı
ÁÎ‘ ◊¥fiı ‹ÏHÎ …ı‰Î ◊›Î.1 ÷ı ±ı‹ Á_V¿Îflı ‰÷ı ◊Î› »ı.”” ±ı‹ ¿ËÌfiı
¿Ì÷˝fi “Á_÷ Á‹Î√‹ ¿Ì…ı” ±ı ’ÿ ⁄˘·ÎT›Î_. (75)
‰‚Ì, ÁIÁ_Ï√∞‰fifi_ ÁÎfl ‹ËÎflÎ…ı lÌ‰ÎÁÿı‰Ï‰‹·ÎQ≤÷‘Î‹‰ÎÁ_
±ı V÷˘hÎ ¿Îœu_ »ı fiı ÷ıfi_ ÁÎfl »ıS·˘ f·˘¿ ‘‹˝VI›ÎF›˘ fi ¿ˆÏç÷˚2 ±ı »ı,
÷ı ≠‹ÎHÎı flËı ÷˘ ⁄Ë ÁÎfl˘ ◊Î›. fiı ±ÎÂfl˘ ºœ flÎ¬‰˘, T›Ï¤«ÎÏflHÎÌ
¤„@÷ ¿fl‰Ì fiËŸ fiı ÏfiW¿Î‹ ¤@÷ ◊Î‰_ fiı μkÎ‹ ’Ï÷‰˛÷ÎfiÎ_ ·ZÎHÎ ÷˘
¿ıfiı ¿ËÌ±ı …ı, ¿˘¥ ÿı‰-ÿı‰Ì ¿ı ¥rflÎÏÿ¿fi˘ ·√Îflı ¤Îfl ’Õı fiËŸ. ±ı‰Î
¤@÷ ‹ËÎflÎ… ¿Ëı, “±‹fiı ⁄Ë √‹ı »ı.” (76)
±Î ÿıËı ¤√‰Îfifiı ¤∞ ·ı‰Î, fiı ÿıË ÷˘ Ë‹HÎÎ_ ’ÕÂı, ‹ÎÀı ±Î ÷˘
‰Ì…‚ÌfiÎ {⁄¿ÎflÎ‹Î_ ‹˘÷Ì ’fl˘‰Ì ·ı‰_, ÷ı‹ ◊˘ÕÎ‹Î_ ¿Î‹ ¿ÎœÌ ·ı‰_. fiı
¿˘¥ ‰Î÷fi˘ ‹‹÷ ¿ı ’ZÎ’Î÷ fi flÎ¬‰˘; ¿Î_ …ı, ±ı‹Î_ ⁄Ë ¤ÒÕ<_ ◊Î›
»ı. (77)
1. √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÁÎ◊ı √Î‹Õı Ï‰«flHÎ ¿fl÷Î. ÷ı ‰¬÷ı ±ı¿
‰ÎÕÌ‹Î_ ’Àı· ¬ı÷Ì ¿fl÷Î Ë÷Î. V‰Î‹Ì ¿Ëı — “’Àı· ! ¤√‰Îfi ¤…Â˘ ?”
’Àı· ¿Ëı — “ËÎ.”
’»Ì fiÿÌ‹Î_ ¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ’ÎÁı ·¥ √›Î fiı ‰÷˝‹Îfi ‘flÎT›Î_.
‰ÎÕÌ±ı ±ÎT›Î ’»Ì ’Àı·fiı Ï‰«Îfl ±ÎT›˘ ¿ı “¤√‰Îfi ¤…‰Î fiı ‰ÎÕÌ ¿fl‰Ì
- ±Î ⁄_fiı ÁÎ◊ı fi ⁄fiı.” ±ı‹ Ï‰«ÎflÌ ⁄‚ÿfiı CÎıfl ËÎ_¿Ì ‹Ò@›Î fiı Á_÷˘ ’ÎÁı
ÿ˘Õ÷Î_ ±ÎT›Î fiı ¿èÎ_ — “÷‹ÎflÎ ¤ı‚Î ¤√‰Îfi ¤…‰Î ±Î‰‰_ »ı.”
’»Ì …^fiÎ√œ ±ÎT›Î fiı ÿÌZÎÎ ·Ì‘Ì. ÷ı‹fi_ fiÎ‹ fl‹Î¿ÎL÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì. ’»Ì ÷ı
ÁÎ‘ ‹ÏHÎ …ı‰Î ◊›Î. …^fiÎ√œ ‹_Ïÿfl‹Î_ Á¬ÂR›ÎfiÌ Áı‰Î‹Î_ flËı÷Î.
2. ±Î f·˘¿ ÁIÁ_Ï√∞‰fifiÎ ÁÎfl¤Ò÷ ⁄ı f·˘¿ ’ˆ¿Ì ±ı¿ »ı. ÷ıfi˘ ±◊˝ »ı —
“‰ıÿ-ÂÎVhÎ‹Î_ ¿Ëı·Î ÁÿÎ«Îflw’Ì ‘‹˝fi˘ ¿˘¥±ı ’HÎ @›Îflı› I›Î√ ¿fl‰˘ fiËŸ,
fiı ’˘÷ÎfiÎ ±ÎI‹Îfiı ⁄˛õw’ ‹ÎfiÌfiı ÷ıΩı‹› ±ZÎfl‘Î‹‹Î_ Ï‰flÎ…‹Îfi ±ı‰Î
ÁÿÎ ±ı¿ ÏÿT› ÁÎ¿Îfl ‹ÒÏ÷˝ lÌ ‰ÎÁÿı‰ ¤√‰ÎfifiÌ ¤„@÷ ¿fl‰Ì ÷◊Î
¤√‰Îfi ÏÁ‰Î› ⁄Ì∞ ‰V÷‹Î_◊Ì ±S’ ’HÎ ≠ÌÏ÷fi˘ Á_’ÒHÎ˝ I›Î√ ¿flÌ,
’fl‹ÎI‹Î ’vÊ˘kÎ‹ fiÎflÎ›HÎfi_ ‹ÎËÎIQ› ΩHÎ‰Î ‹ÎÀı ±ı¿Î_Ï÷¿ Á_÷˘fiÌ Áı‰Î
¿fl‰Ì. ±ı‹ lÌ ‘‹˝ÿı‰fiÎ ’hÎ lÌ fiÌ·¿_Ã ‰HÎa ’˘÷ÎfiÎ ±ÎÏl÷˘fiı μ’ÿıÂ
¿flı »ı...”
268 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
‰‚Ì, ÿıÂ ¿Î_¥ ¿˘¥fiÎ ⁄Î’fiÎ fi◊Ì, ±ı ÷˘ ‹ËÎ…fi˘ ›ıfi √÷— Á

’_◊Î—1 …ı ±ıHÎı ·ı¬ ¿flÌ ±ÎM›Î »ı ÷ı‹Î_ Ωı¥fiı ÷ı ≠‹ÎHÎı ‰fl÷‰_ fiı ÷ı◊Ì
±Ï‘¿ ÁÎv ¿flÌfiı ±fl∞›_ ’Õı ÷˘ ‰‘ ‰‘ı fiı ·Î… Ω› fiı hÎÌΩfi_ ŒÎ‰ı.
‹ÎÀı ‘‹˝‰ıfl˘, fiÎ‹‰ıfl˘ ·Î‰Ìfiı ¤…fi ¿fl‰_. ’HÎ ËΩfl˘ wÏ’›Î ¬flÎ⁄ fi
‹ı‚‰‰Î. ÷ı “¿‰·Ìfiı ÿ˘ËÌfiı ¿>÷flÌfiı ’Î‰_”2 ±ı‹Î_ Â_ ‹Î· »ı ? fiı ±ı‹
¿fl÷Î_ Ωı flËı‰Î› fiËŸ ÷˘ ’_«ÎÏ÷›Î3 ¿fl‰Î, ÷ı ·ı¬ Ωı¥fiı ÷ı ≠‹ÎHÎı ¿flı,
I›Îflı ¿˘”¿ı ’Ò»u_ …ı, “÷ı ‰‘_ CÎÀ<_ ¿flı ÷˘ ?” I›Îflı V‰Î‹Ì ¿Ëı — ““÷ıfiı ’Î’
·Î√ı. ÷ı Ωı ±ÎfiÌ¿˘fl ‰‘ ¿flı ÷˘’HÎ ’Î’ ·Î√ı fiı ±˘·Ì¿˘fl ‰‘ ¿flı ÷˘›
’HÎ ’Î’ ·Î√ı. ÷ı ¿‹˝Ï‰’Î¿ √˛_◊‹Î_ ¿èÎ_ »ı …ı, “’_« ¿flı ÷ı Ωı ±‰‚Ì
’_«ÎI› ¿flı ÷˘ ÷ıfiı ZÎ› fl˘√ ◊Î›.” ‹ÎÀı ±ı‹ Ï‰«Îfl‰_ …ı, ¿˘¥¿ √Î‹
±Î‹ flèÎ_ ¿ı ±Î‹ √›_ ÷˘ Â_ ! {Î{Î wÏ’›Î ËÂı ÷˘ @›Î_ flËı ±ı‰Î »ı !
÷ı ¿˘¥ @›Î_¥ fiı ¿˘¥ @›Î_¥ ±ı ÷˘ ΩfiÎflÎ …, ±ı ÷˘ «’‚ ‹Î›Î ÷ı flËı
… fiËŸ. ÷ı {Î{Î ¤ı‚Î ¿›ı˝ Á¬ flËı fiËŸ, ±fiı ±Î ·˘¿ ¿Ï…›Îw’ »ı ÷ı
◊›Î ‰√fl flËı ¿ı‹ ? ÷ı ¿˘”¿fiı CÎfl‹Î_ ⁄Î’-ÿÌ¿flÎfiı, VhÎÌ-’vÊfiı; ÷ı‹
±Î’HÎı ’HÎ ‰Ëı‰Îfl »ı fiı ? ÷ı ◊Î›. fiı ‰Ëı‰Îfl‰Î‚Îfiı ’HÎ ΩHÎ‰_ …ı, VhÎÌ
ÁÎ◊ı Ï‰‰Îÿ fi ¿fl‰˘ fiÌ¿fl {ıfl ÿıÂı, ÷ı‹ ¿˘¥ flÎΩ ÁÎ◊ı ¿ı ⁄ÌΩ ¿˘¥
ÁÎ◊ı ’HÎ fi ¿fl‰˘. ÷ı ÏÂZÎÎ’hÎÌ‹Î_ Ωı Ωı. fi Ï‰‰Îÿ— „VhÎ›Î ¿Î›˝— ±ı ·A›_
»ı. ‹ÎÀı ÷ı ’HÎ ΩHÎ‰_ Ωı¥±ı, fiÌ¿fl ’»Ì ÿ—¬ ±Î‰ı. ‹ÎÀı ÷ı‹ fi ¿fl‰_.””
±ı ±ÎÏÿ¿ CÎHÎÌ ‰Î÷_ ±˘·Ì ¿˘flfiÎ ÁÎ‘ ±Î√‚ ¿flÌ. (78)
1. ÷¿˘˝û≠Ï÷WÃ— l÷›˘ Ï‰Ï¤LfiÎ fiˆ¿˘ ∑ÏÊ›˝V› ‹÷_ ≠‹ÎHÎ‹˚ –
‘‹˝V› ÷k‰_ ÏfiÏË÷_ √ËÎ›Î_ ‹ËÎ…fi˘ ›ıfi √÷— Á ’L◊Î— ––
±◊˝ — ‰ıÿ˘fiÌ lÏ÷±˘ Ï‰Ï¤Lfi »ı. VQ≤Ï÷±˘ (‘‹˝ÂÎVhÎ˘) ’HÎ Ï¤Lfi Ï¤Lfi
»ı. ‰‚Ì ±ı¿ ’HÎ ‹Ïfi ±ı‰˘ fi◊Ì ¿ı …ıfi_ ‰«fi ≠‹ÎHÎ¤Ò÷ √HÎÌ Â¿Î›. ±fiı
‰ıÿfi_ ÁÎfl¤Ò÷ ÷k‰ ÷˘ ¨ÕÌ √ŒÎ‹Î_ »\’Î›ı·_ »ı. ‹ÎÀı ‹‹ZÎ±ı ÷˘ ‹˘ÀÎ’vÊ
…ı ‹Î√ı˝ «ÎS›Î »ı, ±ı … ‹Î√˝fiı ÁÎ«˘ √HÎÌ ÷ıfiı ±fiÁfl‰_.
(‹ËÎ¤Îfl÷ — ‰fi’‰˝, ±. 313, 17)
2. ¿Ëı‰÷. √Î›fiı ÿ˘Ë‰Ì ÷ıfi_ ≠›˘…fi ¿>÷flÌfiı Ï’‰ÕÎ‰‰_ ±ı fi◊Ì. CÎflfiÎ »˘¿flÎ
ÿÒ‘ ‹ÎÀı À‚‰‚ı fiı √Î›fi_ ÿÒ‘ ’Î‚ı·Ì ¿>÷flÌfiı ±’Î› ÷˘ ÷ı Ïfifl◊˝¿ »ı. ±ı
¿fl÷Î_ √Î› fi flÎ¬‰Ì ÁÎflÌ.
3. ÷¿flÎflfi˘ Ïfi‰ıÕ˘ ·Î‰‰Î fiÌ‹ı·Î ’_«fiÎ ‹ÎHÎÁ˘.
≠¿flHÎ-6 269
Á_Ï«÷,1 Ïø›‹ÎHÎ2 fiı ≠ÎflO‘3 ÷ı ’HÎ ΩHÎ‰_, ÷ı fiÌ‹4 ‘›ÎÙ ÷ı

Ïÿ‰Á◊Ì Á_Ï«÷ …ı ’Ò‰ı˝ ¿›ÎÙ ’Î’ ÷ı ⁄‚Ì Ω›, fiı Ïø›‹ÎHÎ ¿fl‰_ fiËŸ,5
fiı ≠ÎflO‘ ¤˘√‰‰_ ’Õı ÷ı‹Î_ ‹Ò_{Î‰_ fiËŸ, fiı Ωı ÷ı ≠ÎflO‘ fi ¤˘√‰Î‰ı ÷˘
ÿıË »^ÀÌ Ω›. ¿ı‹ …ı, ≠ÎflO‘ı ¿flÌfiı ÷˘ ÿıË ⁄_‘ÎHÎ_ »ı, ‹ÎÀı ¤˘√‰‰Î_. ÷ı
ÂÒ‚Ìfi_ ¿WÀ ¿Î_Àı μ√Îflı. ’»Ì ÁÎ‘ Á‰ı˝ ÷◊Î ËÏfl¤@÷ Á‰ı˝±ı ¿èÎ_ …ı,
“±˘Ë˘ ! ⁄Ë ‰Î÷_ ◊Î› »ı, ±Î ≠‹ÎHÎı flËı ÷˘ ¿Î_¥ ÿ—¬ … ±Î‰ı fiËŸ.”
’»Ì V‰Î‹Ì ¿Ëı …ı, “Ë_ ±ı¿ı ‘Îfl÷˘ fi◊Ì. ±ÎeflÌ ‹Î_Ëı◊Ì ¿ı”‰Î› »ı.” I›Îflı
ÁÎ‘ ¿Ëı — “¤√‰Îfi ≠‰ıÂ ¿flÌfiı ⁄˘·Î‰ı »ı.” ÷˘ ¿ı, “ËÎ, ±ı‹ ….” ÷ı
…\±˘fiı, ±ı‹ ◊Î› »ı ÷ı‹Î_◊Ì ‹˘ÀÎ ËÏfl…fifi˘, ‹˘ÀÎ ÁÎ‘fi˘, ±Î«Î›˝fi˘ fiı
‹ËÎflÎ…fi˘ ’HÎ ±‰√HÎ ±Î‰ı. ’»Ì ÷ı‹Î_◊Ì ‹˘Õ˘‰ı·˘ ‹fl‰Î ÀÎHÎı ÁÎ‘
’HÎ Ï‰‹¬ ◊¥ Ω›. ‹ÎÀı ÷ı‹ fi … ¿fl‰_. (79)
1. ∞‰ ±fiÎÏÿ »ı, ÷ı‹ ÷ıfi_ «˘›Î˝ÁÌ ·Î¬ ›˘Ïfi‹Î_ ¤À¿‰_ ’HÎ ±fiÎÏÿ »ı. …\ÿÎ
…\ÿÎ ÿıË‹Î_ ∞‰ı ±fiı¿ ¿‹˝ ¿›ÎÙ »ı, ÷ı ’Î’-’H›fi˘ Á_Ï«÷ …J◊˘ ÷ı Á_Ï«÷
¿‹˝. ±Î …^fi˘ …J◊˘ ∞‰ ÁÎ◊ı ±ı¿flÁ ◊¥fiı flËı »ı, ÷ıfiı ‰ÎÁfiÎ - ¿ÎflHÎ
ÂflÌfl ¿Ëı‰Î› »ı. ÷ı‹Î_◊Ì ‹fiW› ÂflÌfl (Ï‰’Î¿˘L‹¬ ÿıË) ⁄_‘Î› »ı.
2. ËÎ· ‰÷˝‹Îfi¿Î‚ı …ı ¿‹˝ ¿flÌ±ı ÷ıfiı Ïø›‹ÎHÎ ¿Ëı »ı. ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fiı
Ïø›‹ÎHÎ Ë˘‰Î »÷Î_ Â¤ Ïø›Îfiı ·Ì‘ı ÷ıfiÎ ’ÎÂ fi◊Ì ·Î√÷Î. Á_Ï«÷ ÷˘ ⁄‚Ì
… √›Î_ »ı. ≠ÎflO‘fi_ Á¬-ÿ—¬ ¤√‰ÎfifiÌ ≥E»Îfiı ±‰·_⁄ı »ı. »÷Î_ ¿<Á_√
¿flı ÷˘ ÷ıfi_ Á_Ï«÷ ¿‹˝ ⁄_‘Î‰Î ·Î√ı »ı fiı ŒflÌ ‹Î›Î‹Î_ ·’ÀÎ› »ı. …L‹-‹flHÎ
∂¤_ ◊Î› »ı.
’ÒHÎ˝ ’vÊ˘kÎ‹ fiÎflÎ›HÎ, ±ZÎfl⁄˛õ ¿ı ‹@÷ ó hÎHÎıfiı ¿‹˝⁄_‘fi fiÕ÷_ fi◊Ì. ÿıË
‘fl‰Î‹Î_ ¿Î‚, ¿‹˝ ¿ı ‹Î›Îfiı ÷ı±˘ ±Î‘Ìfi ◊÷Î fi◊Ì. V‰÷_hÎ »ı fiı …ı …L‹-
‹flHÎ …ı‰_ ÿı¬Î› »ı ÷ı fiÀfiÌ ‹Î›Î …ı‰_ »ı.
3. ‹fiW› ›˘Ïfi‹Î_ ≠ÎflO‘ ≠‹ÎHÎı ÿıËfiÌ „V◊Ï÷-flÌÏ÷ Ë˘› »ı. ¤√‰Îfifi˘ ¤@÷
◊Î› ±fiı ¿ÿÎ« ±Î fiı ±Î ÿıËı ‹@÷ ◊¥ Ω› ÷˘’HÎ ÿıË ≠ÎflO‘fi˘ ⁄L›˘
Ë˘‰Î◊Ì Á¬-ÿ—¬ ¤˘√‰‰_ ’Õı »ı. ±L› ‹fiW› ¿fl÷Î_ ¤@÷fiı ±ıÀ·_ Ï‰ÂıÊ
»ı ¿ı ¤√‰Îfi ÷ıfiÎ ≠ÎflO‘fi_ Ïfi›_hÎHÎ ¿flı »ı. ±ıÀ·ı ¤√‰ÎfifiÌ ≥E»Î ±ı …
¤@÷fi_ ≠ÎflO‘ ⁄fiÌ flËı »ı.
4. Ïfi›‹.
5. ‰÷˝‹Îfi ‘flÎT›Î_ ’»Ì Ïfi›‹ ·˘’‰Î fiËŸ. ⁄Î¿Ì ÏfiI›, fiˆÏ‹ÏkÎ¿ ¿‹˝ ÷˘
¿fl‰Îfi_ flËı »ı.
270 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
‰‚Ì ±ÎI‹ÏfiWÃ ◊Î‰_, ÷ı ¿Î_¥ Ωı¥±ı … fiËŸ. ±ı ‹Îfl√‹Î_ ÿ—¬ fi

‹‚ı. ÷ı μ’fl √…flÎ÷fiÎ ’ÎHÎÎfi_ ¿èÎ_. ‹ÎÀı ±ı ‹Îfl√ … ÏfiÏ‰˝Cfi »ı, ÷ı
’Îfl ’Õı »ı. (80)
¤√‰Îfi ¤…‰Î‹Î_ Ï‰Cfi ¿flfiÎflÎfiÌ Ï‰„@÷ …ı, ±ı¿ ÷˘ ·˘¿,
⁄ÌΩ_ Á√Î_, ⁄Î›ÕÌ, »˘¿flÎ_, ‹Î⁄Î’, wÏ’›Î fiı ÿıË ±ı Á‰ı˝ »ı. ÷ı Ωı
⁄Ï‚›˘ ‹‹ZÎ Ë˘› ÷˘ fi √HÎı, ’HÎ ±Î ±_÷—¿flHÎ ≥„Lƒ›˘ w’ı …ı ‹Î›Î
»ı ÷ı ⁄Ë ¿ÃHÎ »ı, ÷ı ±fi_÷ ¤Î÷ı ¿flÌfiı Œıfl ’ÕÎ‰Ì fiÎ¬ı. ‹ÎÀı ÷ıfiı fi
‹ÎfiÌfiı ÷ıfi˘ ÏfiÊı‘ ¿flı fiı ±ÎI‹ÏfiWÃ ◊Î› I›Îflı Á¬ı ¤…fi ¿fl‰Î ÿı »ı,
fiÌ¿fl ÷˘ ‰ÎÁfiÎ flËÌ Ω› ÷ı Á˘ ‰flÁı ¿ı ËΩfl ‰flÁı ⁄Î›ÕÌ Ωı¥±ı. ÷ı
μ’fl Á˙¤Ïfl ±ÎÏÿ¿fiÎ_ ºWÀÎ_÷ ÿÌ‘Î_. ÷ı ‰ÎÁfiÎ Ë˘› ÷˘ ¤√‰Îfi ÷ıÕÌ ÷˘
Ω› ’HÎ ±ÏË·Î‰˛÷ ¬_Õ‹Î_1 ‹Ò¿ı »ı. ÷ı μ’fl ·‰Îfi_ ¿èÎ_ …ı, ‹ËÎflÎ…
÷ıÕ‰Î ±ÎT›Î I›Îflı ¿èÎ_ …ı, “Ë‹HÎÎ_ ÷˘ ‹ıÓ ¿fl¿<_ ¿›Ù »ı ÷ı fiËŸ ±Î‰_”
±ı‹ ◊Î› »ı, ±ı Ω÷ … ±ı‰Ì »ı, ÷ıfi˘ ¿˘¥ ≠¿Îflı Ï‰rÎÁ ¿fl‰˘ fiËŸ.
¿ı‹ …ı, “‹ÁÎHÎfiÎ ·ÎÕ‰Î‹Î_ ±ı·«Ìfi˘ √_‘ Ë˘› … fiËŸ”,2 ±ı ÷˘ V◊Îfi
… ±ı‰Î_ »ı.
“flË˘ ÷˘ flÎΩ flÁ˘¥ ¿v_, …‹÷Î Ω±˘ Ωı√ÌflÎ…∞,
¬Ìfl fiÌ’Ω‰_ ZÎHÎ ±ı¿‹Î_.”
±ıHÎı ±ı‹ Ï‰«Î›Ù …ı, “¬Ìfl ¬‰flÎ‰_ ÷ı ËΩfl ⁄Î›ÕÌ Ëˆ›Î‹Î_ ¤flÎ¥ Ω›.”
±ıfi˘ ±ı‰˘ ÃflÎ‰ fiı ±˘S›Îfiı ±ı‹ …ı,
“±ÎËÎfl ¿ÎflHÎı ∂¤˘ flËı, ¿flÌ ±ı¿fiÌ ±ÎÂ∞;
÷ı Ωı√Ì fiËŸ ¤˘√Ì ΩHÎ‰˘, ±_÷ı ◊ÎÂı Ï‰fiÎÂ∞.”
‹ÎÀı ±ıfi_ ¿˘¥ ‰Î÷ı fi ‹Îfi‰_. ±ı ‰Î÷fi˘ ¿÷˘Ë‚ ÷˘ ≠¿ÚÏ÷’vÊ Á‘Ì »ı
fiı ⁄ÿÏfl¿Îl‹ fiı rı÷¶Ì’ ±ı ⁄ı‹Î_ fiËŸ; fiı ⁄Î¿Ì ‰ˆ¿<_Ã·˘¿‹Î_ ¿Î‹, ø˘‘
»ı ±ı‹ ¿Ëı‰Î› fiı fi ’HÎ ¿Ëı‰Î›. ø˘‘ı flÎÏ‘¿Î∞ ’ÕÌ √›Î_. fiı ±Î’HÎÎ
±_÷fl ÁÎ‹_ …\±˘ ÷˘ ’_«Ï‰Ê›fiÎ … Á_¿S’ ËÂı, ÷ı ÷˘ F›Îflı ‹@÷Îfi_ÿ
1. ‹ÎhÎ ‰Î› ¤ZÎHÎfi_ ‰˛÷ F›Î_ »ı ÷ı ¬_Õ; M≤J‰Ì◊Ì …\ÿ˘ ·˘¿.
2. ‹ÎHÎÁ ‹flÌ Ω› I›Îflı ÷ıfiÌ fifiÎ‹Ì fiÌ¿‚ı »ı. ’Î»‚ ±ı¿ ÕÎCÎ À˘’·˘ ·¥
‹˘Ï÷›Î ·ÎÕ< ¿>÷flÎ±˘fiı ¬‰ÕÎ‰÷˘ Ω› »ı. ±Î ·ÎÕ< ¿>÷flÎfiı ¬‰ÕÎ‰‰ÎfiÎ
Ë˘¥ ÷ı‹Î_ ±ı·«Ì-⁄ÿÎ‹ Ë˘› fiËŸ.
≠¿flHÎ-6 271
V‰Î‹Ì, √˘’Î‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, ¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì fiı V‰w’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±ı «Îfl

ÁÎ‘ ¤ı‚Î flÎÏhÎ≠·› Á‘Ì flËÌ±ı I›Îflı ÁIÁ_√Ì ◊‰Î›. (81)
‰‚Ì, iÎÎfifiÎ ÂOÿ ’ÎÕ‰Î. ¿ı‹ …ı, ÂOÿı ¿flÌfiı ÷˘ ÿıË ⁄_‘Î› »ı, ÷ı
“¿ÎÀ‰Ì” ±ı‹ ¿Ëı, I›Î_ ±˘S›_ ⁄¿v_ ⁄˘·ı ±ı‹ ◊Î›. fiı √Î›fi˘ ‰ÎCÎ ¿flÌ ÿı
±ı‰Î ‹ÎHÎÁ Ë˘›. ÷ı μ’fl ‰Î÷ ¿flÌ …ı, «Îfl «˘flı ÂHÎ√Îflı·Ì √Î› ÿÌÃÌ. ÷ı
·¥ ·ı‰Î ‘Î›Ù. ’»Ì ±˘S›Î ⁄˛ÎõHÎfiı ¿Ëı — “÷fiı ÷˘ ±ıHÎı ⁄Î’ ‹›Î˝ ¿ıÕı
‰ÎCÎ ¿Ì‘˘.” I›Îflı ⁄˛ÎõHÎ ¿Ëı, “±Î ÷˘ √Î› »ı fiı Â_ ?” ’»Ì ±ÎCÎı …÷Î_
‰‚Ì ⁄ÌΩ±ı ¿èÎ_ …ı, “±flı ±Î ‰ÎCÎ ·¥fiı @›Î_ Ω› »ı ?” I›Îflı ÷ıfiı ¤˛Î_Ï÷
’ÕÌ. ’»Ì I›Î_◊Ì ±ÎCÎı …÷Î_ hÎÌΩ±ı ’HÎ ±ı‹ ¿èÎ_, I›Îflı ÷˘ CÎHÎÌ … ¤˛Î_Ï÷
’ÕÌ fiı »ıÀı »ıÀı «Î·‰Î ·ÎB›˘. ’»Ì ±ÎCÎı …÷Î_ «˘◊Î±ı ¿èÎ_, I›Îflı ¿Ëı —
“ËÎ ¤Î¥, Á˙ ¿Ëı »ı ÷ı ±ı ‰ÎCÎ … ËÂı. ’»Ì ‹Ò¿Ì ÿÌ‘Ì.” ±ı‹ ±Î’HÎÎ‹Î_
¿˘¥¿ ¿ËıÂı …ı, “÷‹Îv_ ±Î‹ ‰Î_¿<_ ⁄˘·ı »ı.” ÷ı F›Î_ ‹ÏËfi˘ ±ı‹ ¿Ëı I›Î_
¬v_ ‹fiÎ¥ Ω›. ‹ÎÀı ÂOÿ ÷˘ ±Î¿ÎÂfi˘ ¤Î√ »ı, ÷ı ±Î¿ÎÂ‹Î_ ·Ìfi ◊¥
Ω› »ı ±ı‹ ΩHÎ‰_ fiı ±ÎI‹ÏfiWÃ ◊Î‰_, ’»Ì ÷ıfiı ·Î√ı … fiËŸ. ±ı‹ ÕÎèÎÎ
‹ÎHÎÁfiı Ï‰‰ı¿ Ωı¥±ı fiı ±Î’HÎfiı ¿˘”¿ Áfi¿ÎÏÿ¿ …ı‰Î ¿Ëı ÷˘ Â_ ¿Î_¥
Áfi¿ÎÏÿ¿ …ı‰Î ◊¥ √›Î ? fiı ¿˘”¿ ·_⁄¿HÎ˝1 …ı‰Î ¿Ëı ÷˘ Â_ ÷ı‰Î ◊¥
√›Î ? ±ı‹Î_ Â_ ? ±ı ÷˘ ∞‰fi˘ V‰¤Î‰ ÷ı √‹ı ÷ı‹ ¿Ëı. Ωı ±ı‹ …
‹fiÎÂı ÷˘ Ωı√ÌfiÎ Ï·_√fi˘ ¤_√2 ¿ı‹ ¿Ëı‰ÎÂı ? ‹ÎÀı ±Î hÎHÎ ÿıË◊Ì fi˘¬_
‰fl÷‰_ fiı ∞‰‹Î_ ¤…fi ¿fl‰_, ÷ı◊Ì ¿ÎflHÎ ÿıË ⁄‚ı »ı. fiı ±Î ÷˘ ¿Îfl¬ÎfiÎ_
’HÎ ∂¤Î_ »ı, ‰Ëı‰Îfl, ⁄ÌΩ-hÎÌΩ ⁄‘Î ∂¤Î »ı ÷ı √˙HÎ’HÎı flÎ¬‰Î fiı
‹A›’HÎı ÷˘ iÎÎfi flÎ¬‰_. (82)
¤√‰Îfi flÎ¬‰Î‹Î_ ⁄ı ÿ—¬ »ı …ı, ¬Î‰Î fi ‹‚ı fiı ‹Îfl ’Õı, ÷ı ÷˘
±‹ÎflÌ ‰ÎflÌ‹Î_ Ë÷_. fiı Ë‰ı ±Ï‰zÎ Ë÷Ì ÷ı ÷˘ fiÎÂ ◊¥ √¥ »ı, fiı
‹Îfl÷Î ÷ı ’√ı ·Î√ı »ı fiı ¿ıÀ·Î¿ ¿<‚ı ÁÏË÷ fiÎÂ ◊¥ √›Î. Ë‰ı ÷˘ @›Î_¥
Ω›√Î fi◊Ì ±ıÀ·ı ÁIÁ_√‹Î_ ±Ï‰zÎ ±Î‰Ì »ı. ÷ı ‹Î_Ë˘‹Î_ËÌ ‰ıfl ¿flı »ı,
fiı ‹‚ı ÷ı ’HÎ √flÎÏÁ›ÎfiÌ ’ıÃı ‹‚ı »ı. fiı ¿˘ÃÎflÌ ÷◊Î ¤_ÕÎflÌ ±ı ⁄ı ÁÎ◊ı
‰ıfl ÷ı ¿Î_¥ ÁÎ‘fi˘ ‹Îfl√ fiËŸ. ÁÎ‘fi˘ ‹Îfl√ ÷˘ ZÎ‹ÎÂÌ·Î, ‘ˆ›˝ÂÌ·Î
1. ·Î_⁄Î ¿Îfi …ıfiı »ı ÷ı, √‘ıÕ˘.
2. ‰ÎÁfiÎ Ï·_√ - ¿ÎflHÎ ÿıËfi˘ fiÎÂ.
272 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
⁄˘‘fiı Ïfi’HÎÎ— – ±ı Á‰ı˝ »ı. fiı ±Î¿<Ï÷-Ï«Ï÷-«Î’S›flÏË÷Î ÏfiW’Ïfl√˛ËÎ— –1

±ı »ı, ‹ÎÀı ‹˘ZÎfiı ‹Î√ı˝ «ÎS›Î »Ì±ı ÷ı lı›Î_ÏÁ ⁄ËÏ‰CfiÎÏfi – ÷ı Á˘ Á˘
‰Î÷_ ÁÎ«‰Ìfiı ¤√‰Îfi ¤…‰Î.
ÂÌflÎ’ÒflÌ ¬Î› ⁄fiı flËı ’ÏÃ›ı,
±Î‰÷ ‹Î_Ë˘‹Î_ËÌ ¿ı ·ÃÎ ·ÏÃ›ı.
±ı‹ fi ¿fl‰_. (83)
‹˘ÀÎ ÁÎ‘fi˘ ÏÁ©Î_÷ ±ı »ı …ı, ‘‹˝, iÎÎfi, ‰ˆflÎB› ÁÏË÷ ±ı¿
flËıHÎÌ±ı ‹fl‰_ ’HÎ ZÎHÎı vWÀÎ ZÎHÎı ÷WÀÎ, vWÀÎ ÷WÀÎ ZÎHÎı ZÎHÎı ±ı‹ fi ¿fl‰_.
…\±˘, ’Òv_ ¿˘¥fi_ ◊›_ »ı ? Á˙fiı «ı·Î ⁄fl˘⁄fl fi◊Ì ◊›Î, ·Ò√ÕÎ_ ⁄fl˘⁄fl
fi◊Ì ◊›Î_, ‘Î⁄‚Ì, ¬Î‰_, Ë‰ı·Ì, √ÎÕÌ, CÎ˘Õ<_ ±ı ¿˘¥fiı ’ÒflÎ_ fi◊Ì ◊›Î_. fiı
ÏhÎ·˘¿‹Î_ ¿˘¥fiı Á‰ÎflfiÎ ’Ë˘fl‹Î_ ¤√‰Îfi ¤…‰Î ¿ı ¿◊Î ¿fl‰Ì ±ı‹ fi
‹‚ı fiı ⁄Ì…\_ Á‰ı˝ ¿flı ’HÎ ¿◊Î fi ¿flı, fiı wÏ’›Î, Ë‰ı·Ì, Ï‰‰ÎË, ¬Î‰_,
‹…^flÌ ±ı‹Î_ Á‰Îfl‹Î_◊Ì ‹_Õı »ı. ±fiı ±Î ÷˘ ±‹ı …ı‹ ÏŒfl_√Ì ¿‰Î›÷ ¿flı
»ı ÷ı‹ ¿flÌ±ı »Ì±ı fiı ¿ıÀ·Î_¿ ¿Î‹ ‹flÕÌfiı ±Î ¿flÌ±ı »Ì±ı, fiÌ¿fl ◊Î›
÷ı‰_ @›Î_ »ı ? …ı CÎÕÌ±ı ◊¥ flËı »ı ÷ı CÎÕÌ±ı ‹ÎHÎÁ ‹_ÕÌ ’Õı »ı. ±Î ÷˘
T≤ÏkÎfiı fl˘¿Ìfiı ¿flÌ±ı »Ì±ı, ¿fl‰Îfi_ ÷˘ ±ı … »ı fiı ±ı ¿›ı˝ ∞‰ T≤Ï©
’Î‹÷˘ Ω› »ı. (84)
Ïfi‹˝‚ ±_÷—¿flHÎ ¿flÌfiı ±ı‹ Ωı‰_ …ı, …ı …ı ‰Î÷ ◊Î› »ı ÷ı ÷ı ±Î
ÁÎ‘◊Ì ◊Î› »ı. ÷ı ±Î ÁIÁ_√ ±˘‚¬ÎHÎ˘ fiı ¤√‰Îfi ÷◊Î ÁÎ‘ ±˘‚¬ÎHÎÎ
±ı … ‹˘ZÎfi_ ¶Îfl ¿èÎ_ »ı. ≠Á_√‹…fl_ ’ÎÂ‹˚ ±ı f·˘¿ ⁄˘·Ìfiı ¿èÎ_ …ı, “¶Îfl
Ï‰fiÎ ¤Ÿ÷‹Î_ ‹Î◊_ ¤flÎ‰˘ Ωı¥±ı, …‰Î› fiËŸ. ‹ÎÀı ÷ı‰Î ÁÎ‘ ÁÎ◊ı ∞‰
ΩıÕ‰˘ fiı ›˘√ Ï‰fiÎ ¤ı‚Î fi ◊‰Î›, fiı ›˘√‰Î‚˘ ¤√‰Îfifiı ±¬_Õ ‘Îflı
’HÎ Ωı ±Î‰˘ ›˘√ Ë˘› ÷˘ ÷˘ ÃÌ¿; fiı ÷ı fi Ë˘› I›Îflı ÁÎ_A›fi_ ¿Î‹ ’Õı
1. ±Î¿<Ï÷-Ï«Ï÷-«Î’S›flÏË÷Î ÏfiW’Ïfl√˛ËÎ— –
⁄˘‘fiı Ïfi’HÎÎ ±ÎI‹ÏfiWÃÎ— Á‰˘˝’¿ÎÏflHÎ— –– (ÁIÁ_Ï√∞‰fi — 1/32/28)
lÌËÏfl ¤„@÷‹Î÷Îfiı ¿Ëı »ı — ““Ëı ÁÏ÷ ! ‹‹ZÎ±˘±ı ¿ı‰Î Á_÷fiı Áı‰‰Î
Ωı¥±ı ? ¿ı …ı±˘ ¿‹ı˝„Lƒ›˘ ±fiı iÎÎfiı„Lƒ›˘fiÌ «’‚÷Î±ı flÏË÷ ±◊Î˝÷˚ Ï‰Ê›-
‰ÎÁfiÎ±ı Ï‰flÏË÷ ±ÎI‹ÏË÷‹Î_ Ï‰fl˘‘Ì ’Ïfl√˛Ëı flÏË÷, ÷I‰⁄˘‘ ±Î’‰Î‹Î_
≠‰ÌHÎ, ±ÎI‹Î‹Î_ … ±ı¿ ÏfiWÃÎ‰Î‚Î (±ÎI‹ÎflÎ‹), Á‰ı˝…fi˘fi˘ ±Î ·˘¿-
’fl·˘¿‹Î_ μ’¿Îfl ¿fl‰ÎfiÎ V‰¤Î‰‰Î‚Î Ë˘›.””
≠¿flHÎ-6 273
»ı, fiı ≠¿ÚÏ÷ Á‘Ì ÷ıfiÎ w’fiı ΩHÎÌ ‹Ò¿ı I›Îflı ÏfiÏ‰˝Cfi flËı‰Î›;” ÷ı μ’fl
›˘√ fiı ÁÎ_A›fi_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«ÎT›_ fiı ¿èÎ_ …ı, “÷ı ÁÎv ±ı ÂÌ¬Ì flÎ¬‰_.”
I›Îflı ¿˘”¿ı ’Ò»u_ …ı, “±ı‰Î ÂOÿ ’Õı »ı ’HÎ flËı÷_ ¿ı‹ fi◊Ì ?” ±ıÀ·ı
V‰Î‹Ì ¿Ëı — “±fi_÷ ¿Î‚ ◊›Î_ √˘ÀÎ fiı √˘ÀÎ ‰ÎY›Î »ı fiı Ë‹HÎÎ_ ’HÎ
CÎHÎ_¬v_ ±ı … ◊Î› »ı, ±fiı ±Î ÷˘ ±ı¿ ±Îfi˘, ’Î ±Îfi˘, ¿˘”¿ı ¿›Ù »ı, ÷ı
‘Ìflı ‘Ìflı ⁄Ë ÂOÿ ◊ÎÂı. Á‰˝hÎ …L÷˘T›˝ÁfiÎ‰√I›Î ––1 Á‰ı˝ Ωı‰_ …ı,
¿ıÀ·Î¿fiı ÿÎHÎÎ fi◊Ì ‹‚÷Î fiı ¤√_ÿfl, …‚_‘fl, ¿Ã˘ÿfl ±ı‰Î ±fi_÷ fl˘√
◊Î› »ı fiı ‰HÎ◊‚ÌfiÎ ⁄‚ÿfi_, ‹Îfl‰ÎÕfiÎ ¨Àfi_ fiı Ï’Â˘flÌfiÎ2 √‘ıÕÎfi_ ±ı
Á‰ı˝fiÎ_ ÿ—¬ Ωı‰Î_; fiı œ˘flfiı «Îfl ‹ÏËfiÎ «Î_ƒÎ›HÎ3 μfiÎ‚Î‹Î_ ◊Î› »ı.
±ı‰Î_ …L‹‹flHÎ, √¤˝‰ÎÁ, «˘flÎÁÌ, …‹’flÌ ±ı‰Î_ ËΩfl˘ ÿ—¬ »ı ÷ı …L‹-
Q≤I›…flÎT›ÎÏ‘ÿ—¬ÿ˘ÊÎfiÿÂ˝fi‹˚ –– ±ı‹ Ωı¥fiı Ï‰«Îfl‰_ …ı, Ë‹HÎÎ_ ÁÎv_
ÿıË »ı, ‹ÎÀı ◊˘ÕÎ‹Î_ ¿Î‹ ¿ÎœÌ ·ı‰_.” (85)
ÁÎ_A›‰Î‚Î flÎ‹ÿÎÁ∞ ÷ı ’˘÷ı ÁÏ¬›Î flËı÷Î fiı ±Î√S›Îfiı ‰Î÷ı
¿flÌfiı ÁÏ¬›Î flÎ¬÷Î; fiı ⁄ÌΩ ÷˘ …ı‹ ·˘¿ ‹Î_Ë˘‹Î_ËÌ ‰œı ±ı‹ ±Î_ËŸ
‹Î_Ë˘‹Î_ËÌ ¿Ï…›Î ¿flı »ı. ÷ı ’˘÷ı ·CÎÂ_¿Î4 …ı‰Î ’HÎ fi Ë˘› fiı …ı‹
1. ∑Ê¤ÿı‰ ¤√‰Îfi ’hÎ˘fiı ¿Ëı »ı — “Ëı ’hÎ˘ ! Ë_Á Á‹Îfi Ï‰‰ı¿‰Î‚Î √v Ï‰Êı
÷◊Î ’fl‹ÎI‹Î Ï‰Êı ÷ı‹fiÌ ±fiT≤ÏkÎ ’Î‚‰Î w’ ¤„@÷ ‰Õı, I≤WHÎÎfi˘ I›Î√ ¿flÌ,
Á¬-ÿ—¬ÎÏÿ ¶L¶˘fiı ÁËfi ¿fl‰Î◊Ì, “±Î ·˘¿ - V‰√˝·˘¿ ⁄‘ı … ∞‰fiı ÿ—¬
»ı” ±ı‰_ ΩHÎ‰Î◊Ì, ÷k‰fiÌ Ï…iÎÎÁÎ◊Ì, ÷’◊Ì, ¿ÎQ› ¿‹˝ ÷…‰Î◊Ì, ‹ÎflÌ ¿◊Î
¿fl‰Î◊Ì... Á‰˝ ⁄_‘fifiÎ ¿ÎflHÎw’ ±Ë_¿Îfl◊Ì ‹@÷ ◊¥ ’fl‹’ÿfiı ’Î‹‰_.”
(lÌ‹ÿ˚¤Î√‰÷ — 5/5/10)
2. ’ıÂÎ‰flfiÎ.
3. «_ƒfiÌ ‰‘÷Ì ¿‚Î ‹…⁄ ±ı¿ ±ı¿ ¿˘Ï‚›˘ ‰‘Îfl÷Î ’Òfi‹ı ’_ÿfl ¿˘Ï‚›Î ◊Î›,
’»Ì ‰ÿ ’ZÎ‹Î_ ±ı¿ ±ı¿ ∂÷fl÷Î ±‹ÎÁı Ïfi…˝‚Î μ’‰ÎÁ ◊Î›. ±Î ›‰‹K›
«Î_ƒÎ›HÎ ¿Ëı‰Î›. ⁄Ì…\_ Ï’Ï’Ï·¿Î «Î_ƒÎ›HÎ »ı. ÷ı ‰ÿ ’ZÎfiÌ ±‹ÎÁı 15-14-
13 ±ı ∂÷fl÷Î ‰ÿ «˙ÿÂfi˘ ±ı¿ ¿˘Ï‚›˘, ±‹ÎÁı μ’‰ÎÁ fiı ŒflÌ «œ÷Î Áÿ
’ZÎı ’Õ‰Îfi˘ ±ı¿ ’»Ì ⁄ı ±ı‹ ’_ÿfl Á‘Ì ¿˘Ï‚›Î ·ı‰Î› »ı. Ïÿ‰Á‹Î_ ±ı¿ …
‰Îfl ⁄’˘flı ±ÎÃ ¿˘Ï‚›Î ·ı‰Î› ÷ıfiı ›Ï÷ «Î_ƒÎ›fi ¿Ëı »ı. Á‰Îfl-ÁÎ_… ⁄ı ‰Îfl
«Îfl-«Îfl ·ı‰Î› ÷ıfiı ÏÂÂ «Î_ƒÎ›HÎ ¿Ëı »ı. ±fiı fl˘… Œ@÷ hÎHÎ … ¿˘Ï‚›Î
·ı‰Î› ÷ıfiı ∑ÏÊ «Î_ƒÎ›HÎ ¿Ëı »ı. (Ï‰ÂıÊ ‹ÎÀı …\±˘ ÁIÁ_Ï√∞‰fi — 5/47)
4. ’ıÂÎ⁄.
274 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
¿>÷flÎfiı ËÕ¿ÎflÌfiı ¿ÎœÌ ‹Ò¿Ì±ı ±ı‰Î Ë˘›, ’HÎ ±ı‹ ¿flı. ÷ı ‹ÎÀı ±ı‹ fi
¿fl‰_, fiÌ¿fl ¤Ò_Õ<_ ◊¥ ΩÂı. (86)
¿◊Î‹Î_ Á¤Î ÀÎHÎı ¿ıÀ·Î¿ flËı÷Î fi◊Ì fiı ⁄⁄ı ±ÎÁfi flÎ¬ı »ı ÷ı Â_
ΩHÎ÷Î ËÂı ? ±Î‰Î ¿ËıfiÎflÎ fiËŸ ‹‚ı. ÷ı √˘’Î‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì Ë÷Î I›Îflı
’HÎ ±ıfiÌ ‹_Õ‚ÌfiÎ ÁÎ‘ ’HÎ ¿˘¥ fi flËı÷Î; fiı ⁄ÌΩ ⁄ıÃÎ Ë˘›, ±ı‹ »ı. ÷ı
F›Î_ Á‘Ì hÎHÎ ’ıœÌ Ë˘› I›Î_ Á‘Ì ¬flı¬v_ flËı ÷ı ◊¥ flèÎ_. Ë‰ı hÎHÎ ◊¥ I›Î_
÷˘ ‹ÎHÎÁ ‹_ÕÌ ’Õu_ »ı; ’HÎ ÁÎ‘÷Î flÎ¬‰Ì ±ı‹ fi ¿›*. fiı ‹˘ÀÎ ÁÎ‘ »ı
I›Î_ Á‘Ì ÃÌ¿ »ı fiı ’»Ì ÷˘ B≤ËV◊fiı ⁄Î›ÕÌ, »˘¿fl˘, wÏ’›Î fiı ¬Î‰_ fiı
I›Î√Ìfiı ÿıË, «ı·˘ fiı ¬Î‰_ ±ı hÎHÎ. fiı ⁄ıfi˘ ÷˘ Ωı√ … fi◊Ì ±ı‹Î_ Â_ !
÷·ÁÌ Á˘ fifl «÷fl Ëı, flÎ‹«flfi ·ı·Ìfi,
’fl‘fi ’fl‹fi Ëflfi¿<_, ‰ıU›Î ⁄˘÷ ≠‰Ìfi.
Á¬ ÷˘ ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝, ±ÎiÎÎ fiı ±ı¿Î_Ï÷¿ ÁÎ‘ ±ı‹Î_ »ı.
Á_ÁÎfl‹Î_ ÁflÁ˘ flËı, ‹fi ‹Îflı ’ÎÁ;
Á_ÁÎfl …ıfiı ·˘’ı fiËŸ, ÷ı ΩH› ËÏflfi˘ ÿÎÁ.
±ı ¬˘À<_ »ı. ±ı ÷˘ ±fiı¿Ï«kÎÏ‰¤˛Î_÷Î ±ı‹ ◊›_. ⁄ı CÎ˘Õı ±ı¿ …HÎ◊Ì fi ⁄ıÁÎ›.
Ï«kÎ¿Ì T≤ÏkÎ ±ı¿ Ëı, ¤Î‰ı ÷ËÎ_ ·√Î±˘;
«ÎËı ÷˘ ËÏfl¿Ì ¤„@÷ ¿fl˘, «ÎËı ÷˘ Ï‰Ê› ¿‹Î±˘.
⁄ı ⁄ı ‰Î÷ fi ⁄fiı …ı, “·˘À ¬Î‰˘ fiı ËÁ‰_”, ±ı‹ »ı. fiı ±˘S›Î ¿ÎÃÌ‰Î‚_
fi ¿fl‰_ …ı, “±ÎÁı ÷Î‚˘ ⁄√Õ÷˘ fiı ±˘ÁıÓ ÷Î‚˘ ⁄√Õ÷˘” ±ı‹ fiËŸ;
±˘S›_ ÷˘ ⁄√Õı·_ … »ı. ‹_Ïÿfl‹Î_ ‹˘ÀÎ ÁÎ‘ ’ÎÁı ÂÎ_Ï÷ flËı ÷ı‰Ì CÎflı ’HÎ
fi flËı ±ı‹ Á˙fiı »ı, ’HÎ μfiÎ‚Î‹Î_ ÀÎœ<_ Ë˘› ¿ı «˘‹ÎÁÎ‹Î_ Ë˘› ±ı ¿Ë˘ ?
fiı Ë‰ı ±Î’HÎı Á˙ ¤ı‚Î ◊›Î »Ì±ı ÷ı ‹fi‹Î_ ±ı‹ »ı …ı, ¿Áfl ÀÎ‚Ìfiı
¤√‰ÎfifiÎ_ «flHÎÎflÏ‰_ÿ‹Î_ ΩıÕÎ‰_ »ı. ÷ı …ı‰˘ ‰ı’Îfl‹Î_, ‰ÎÕÌ‹Î_, ¬ı÷Ì‹Î_
±Î√˛Ë »ı ÷ı‰˘ ¿flÂ_ I›Îflı ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı …‰ÎÂı ±fiı ¬ı÷Ì‰ÎÕÌ‹Î_ ⁄_‘fi
◊Î›. ±ı‹Î_ ¿Î_¥ ‹Î· fi◊Ì. I›Îflı Â_ fi ¿fl‰_ ? ¿fl‰_, ’HÎ ÿıËfi˘ ‰Ëı‰Îfl
«Î·ı ÷ıÀ·_ ¿fl‰_, ’Ë˘fl flÎ÷ı, ÿ˘œ ’Ë˘fl flÎ÷ı, ±Õ‘Ì flÎ÷ı, ’Î»·Ì flÎ÷ı
∂ÃÌ ∂ÃÌfiı F›Îflı Ï‰«ÎflÂ_ fiı ¤√‰Îfifiı ‘ÎflÂ_ I›Îflı ÁÎ‘ ◊‰ÎÂı. ’»Ì
¤√‰Îfi ’ÎÁı …‰ÎÂı. ‰ÎflÎ‰Î‚˘, ¤HÎ‰Î‰Î‚˘ fiı fl˘À·Î‰Î‚˘ Ω√ı »ı ÷ı‹
Ω√‰_. (87)
≠¿flHÎ-6 275
Ïfiç› »ı ’HÎ ∑Ê¤ÿı‰ fifl¿‹Î_1 ’ÕuÎ flèÎÎ ±ı‰Î_ «ÏflhÎ ¿flı ÷˘

Á_Â› ◊Î›. ‹ÎÀı ›˘B›-±›˘B› «ÏflhÎ‹Î_ μ©‰∞fiÌ ’ıÃı Á_Â› fi ◊Î› I›Îflı
ÃÌ¿, ÷ı ÷˘ ¿Î‹ÎÏÿÏ¤Ï‰˝ËÌfiÎ ›ı ÁÎI‰÷Î— ZÎÌHÎ‰ÎÁfiÎ— – ÷ı ‹ÎÀı ÁÎ„k‰¿
Áı‰‰Î, …ı ‰Î÷ iÎÎfiı ¿flÌfiı ◊Î› ÷ı ÃÌ¿, ¿ı‹ …ı, √Ì÷Î‹Î_ iÎÎfiÌfiı … ±ÎI‹Î
¿èÎ˘ »ı. ‹˘ÀÎfi_ Ωı¥fiı ¿˘¥ ¿Î_¥ ‰Îÿ ¿flÂ˘ ‹Î fiı ¿Ëı ÷ı‹ ¿flΩı. …ı‹
±„Bfi …‚ı ±˘·Î› fiı ‰Ì…‚Ìfi˘ ±„Bfi fiı ‰Õ‰Îfi· ±„Bfi ÷ı …‚‹Î_ flèÎÎ
◊¿Î ’HÎ fi ±˘·Î›. ÷ı ¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “…‚¿>¿ÕÌ ’ÎHÎÌ‹Î_
flËı ÷˘’HÎ ’Î_¬ fi ¤ŸΩ›, fiı ⁄ÌΩ_ …fiÎ‰flfiı ’ÎHÎÌ ’Î_¬‹Î_ ¤flÎ¥ Ω›
fiı ∂ÕÌ Â¿ı fiËŸ, fiı …‚¿Î÷flHÎÌ ‹Î»·_ Ω‚‹Î_ ±Î‰ı fiËŸ fiı ÁÎ‹_ ⁄ÌΩfiı
Ω‚ ¿Î’Ìfiı ¿Îœ÷_ Ω›; ±ı‹ ¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì …ı‰Îfiı ◊Î›.” (88)
±˘Ë˘ ! ±ı¿ “Á‹◊˝ ◊¿Î …flHÎÎ ¿fl‰Ì” ±ı ⁄Ë ‹˘ÀÌ ‰Î÷ »ı, ¿ı‹
…ı, ¿Î_¥ fi Ë˘› fiı ÷ıfiı ¿Ëı ÷˘ ÷˘ ÃÌ¿ ’HÎ Á‰ı˝ ‰Î÷ Ë˘› fiı ¿ËıÂı …ı,
“÷‹fiı ¿Î_¥ ±Î‰Õ÷_ fi◊Ì”, ±ı ÷˘ ¤√‰Îfi fiı ±ıfiÎ ÁÎ‘◊Ì … …flHÎÎ ◊Î›
’HÎ ⁄ÌΩ◊Ì fi ◊Î›. ‹ÎÀı ±Î’HÎfiı ¿Î_¥ fi◊Ì ±Î‰Õ÷_ ±ı‹ ¿Ëı ÷˘’HÎ
Â_ ? fiı Á‰˝ ‰Î÷ ÷‹‹Î_ … »ı, ±ı‹ ¿Ëı ÷˘’HÎ Â_ ? ±Î‹ ¿èÎı Ω÷_ fiËŸ
flËı fiı ±Î‹ ¿èÎı ±Î‰Ì fiËŸ Ω›. ‹flfiı ◊˘Õ<_ ¿fl‰_ ’HÎ Ë_ËÎÀ˘ fi ¿fl‰˘.
±fiı {Î{_ ¿flı ÷˘ ‹ÏËfi˘ ‘ÎflHÎÎ_-’ÎflHÎÎ_ ¿flı, ’»Ì F›Îflı iÎÎfi‰˘HÎ_2 ¬Î‰Î
‹Î_Õı I›Îflı hÎH› hÎH› ÀÎHÎÎ_ ¬Î›, ±ı ‰Î÷‹Î_ ‹Î· fiËŸ, ⁄Îflı ‹ÎÁ ±ı‹ fiı
±ı‹ …‹‰_, fiÌ¿fl ±ı¿ ¿˘Ï‚›˘ ±˘»\_ …‹‰_ ÷ı Ák‰√HÎÌ ÷’ »ı, fiı ±ı¿
‹ÏËfi˘ ±˘S›_ ¿flı ÷ı‹Î_ ’ÎflHÎÎfiı ÿÌ ‘flÎ¥ flèÎÎ ’»Ì ±ÎÃ ¿˘Ï‚›Î ‰‘
¤fl‰Î ±ı ÷‹˘√HÎÌ ÷’ »ı. ‹ÎÀı ±Ï÷ Á‰˝hÎ ‰…˝›ı÷˚ – ÷ı ±Ï÷ ¨CÎ‰_ fiËŸ,
±Ï÷ ¬Î‰_ fiËŸ, ±Ï÷ ¤„@÷ ¿fl‰Ì fiËŸ, Á‰ı˝ ÁÎ‘ÎflHÎ iÎÎfiı ¿flÌfiı ¿fl‰_
÷˘ {Î{_ ‹Îfiı »ı. hÎHÎ …HÎ …‚‹Î_ ⁄ıÁÌ flËı÷Î ÷ı ·˘ËÌ fiÌ¿‚÷_, ÷ıfiı ’HÎ
‹ËÎflÎ… ¿Ëı÷Î …ı, “CÎ˘Õ˘ ⁄ıÁ‰Î ‹‚ı ÷ı ÁÎv ¿Îœ˘ »˘ ?”3 ±ı‹ ‹ËÎflÎ…
1. ’˘÷ÎfiÎ_ ‹‚-‹ÒhÎ‹Î_.
2. Á‹…HÎ ‰√flfi_.
3. fiÎΩı ΩıÏ√›˘ ‰√ıflı ÏÂ›Î‚Î‹Î_ Ã_ÕÎ ’ÎHÎÌ‹Î_ ⁄ıÁÌ ÷’ ¿fl÷Î. …ı◊Ì ·˘ËÌ
fiÌ¿‚ı ±ıÀ·ı «·Î› fiËŸ, ÷ı◊Ì CÎ˘Õ˘ ⁄ıÁ‰Î ‹Î_√ı. ±Î‹, CÎ˘ÕÎ ÁÎv ›„@÷-
≠›„@÷ ¿fl÷Î.
276 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
‰œ÷Î. ‹ÎÀı Ë_ËÎÀ˘ ‹ËÎflÎ…fiı fi◊Ì √‹÷˘, ±ı‹ ¿èÎ_. (89)

⁄Ì…\_ ±ı …ı, ÁÎflÎ ÁÎ◊ı ∞‰ ⁄Î_‘‰˘. ¿ı‹ …ı, ¿ËıfiÎflÎ ¿˘¥ fi ‹‚ı
I›Îflı ±ı ¿fl‰_ fiı ÁÏ¬›Î flËı‰_. fiı ’˘÷ÎfiÌ ¬˘À ¿Ëı‰Ì fiı …ı fi ÁÒ{÷Ì
Ë˘› ÷ı±˘fiı ¿Ëı‰_ …ı, “Ë_‹Î_ …ı …ı ‰Î÷fiÌ ¬˘À Ë˘› ÷ı ÿ›Î ¿flÌfiı ÷‹ı
¿ËıΩı.” ±ı‹ fl˘… ¿Ëı‰_, ¿Î_ ±ÎÃ Ïÿ‰Áı, ¿Î_ ’_ÿfl Ïÿ‰Áı, ¿Î_ ‹ÏËfiı ÷˘
…wfl ¿Ëı‰_; ¿Î_ …ı, ‹ÏËfiı ÷˘ …wfl ¿˘¥¿ ¤ı√ ◊¥ Ω›. ÷ı μ’fl fiÎ‹ÎfiÎ
‰«fiÎQ≤÷fi_1 ¿èÎ_ …ı, ‹ÏËfiı fi «Ò¿‰ı ÷˘ ¤ı‚_ ◊¥ Ω›. ±Î‹ ¤√‰Îfifiı
√‹ı »ı, ÷ı √‹÷_ ÷‹fiı ¿èÎ_. (90)
ÁÎ‘ÎflHÎ ¤@÷fi_ ÷˘ ÃÌ¿ »ı fiı …ıfiı μkÎ‹ ◊Î‰_ Ë˘› ÷ıfiı ¿˘¥
’ÿÎ◊˝‹Î_ ∞‰ ⁄_‘Î‰Î ÿı‰˘ fiËŸ fiı Ëı÷ fi flÎ¬‰_, ÷˘ ÏfiÏ‰˝Cfi ¤√‰ÎfifiÎ
‘Î‹‹Î_ ’Ë˘Ó«Î›. ±fiı ±Î Á¤Î ÷˘ ±ZÎfl‘Î‹fiÌ »ı ±fiı √˘·˘¿, ‰ˆ¿<_ÃfiÎ
‹@÷ ¿Áfl ÀÎ‚‰Î ±Î_ËŸ ±Î‰ı »ı. ‹ÎÀı ±Î ÷˘ ’vÊ˘kÎ‹ ≠√ÀuÎ »ı fiı
÷ıfiÎ ÁÎ‘ »ı, I›Î_ ¬⁄ÕÿÎfl ◊¥fiı ‹_Õ‰_; ¿ı‹ …ı, ÷ı ‰Î÷ ’»Ì fiËŸ ‹‚ı.
(91)
‹ËÎflÎ… ¿Ëı÷Î …ı, ≥Lƒı ⁄˛ÎõHÎ ‹Î›˘˝ ÷ı ‰Î_Áı «Îfl ⁄˛õËI›Î ‰‚√Ì,
’»Ì fiÎflÿ∞fiı ’Ò»u_. I›Îflı ¿Ëı, “÷ÎflÎ ¤Î¥ ‰Î‹fi∞fiı ÷_ ¤√‰Îfi
ΩHÎÌfiı ¤F› ÷˘ »^ÀÌÂ.” ’»Ì ¤F›Î ±ıÀ·ı »^ÀÌ. ±ı‹ ±Î V◊Ò‚ ÿıËfi˘
fiÎÂ ◊Î› »ı ’HÎ ÁÒZ‹ fiı ¿ÎflHÎ ±ı ⁄ı ÷˘ ⁄˛õËI›Î ‰‚√Ì »ı, ÷ı ÁÎ‘fiı
’Ò»Ìfiı ÷◊Î ±ÎI‹Ï‰«Îfl ÂÌ¬Ìfiı ‹fifi ¿flı ÷˘ fiÎÂ ◊¥ Ω› »ı. fiÌ¿fl
F›Î_ Ω› I›Î_ ¤ı‚Ì flËı »ı ±fiı ±Î ‹ËÎflÎ…fi˘ ±‰÷Îfl ÷˘ ‹Ò‚ ±iÎÎfifi˘
fiÎÂ ¿flÌfiı ⁄˛õw’ ¿fl‰Î ◊›˘ »ı fiı ⁄Ì…ı ÷˘ ⁄‘_ Õ˘‚Ì fiÎA›_ »ı. (92)
±ı¿˘÷ıfl «˘¿ÕÌ flÎ… ¿flÌfiı ±ı¿ ≥Lƒ ’Õı, ±ı‰Î «˙ÿ ≥Lƒ ’Õı I›Îflı
±ı¿ Ïÿ‰Á ‰ˆflÎÀ ⁄˛õÎfi˘ ◊›˘, ÷ı‹Î_ ⁄˛õÎ, Ï‰WHÎ fiı ÏÂ‰ ±ı hÎHÎ fiÎÂ
◊Î›. ‹ÎÀı ±ı¿ ±ZÎfl‘Î‹fiÎ ‘Î‹Ì …ı ’vÊ˘kÎ‹ ¤√‰Îfi ‹Y›Î »ı ÷ıfi_
‹ÎËÎIQ› Á‹∞fiı, ÷ıfi˘ … ⁄˛õw’ı ¿flÌfiı ±ÎÂfl˘ ¿fl‰˘ fiı I›Î_ ’Ò√‰ÎfiÌ
vÏ« flÎ¬‰Ì fiı ±ıfiÎ ÁÎ‘fiı Ï‰Êı ∞‰ ⁄Î_‘‰˘. …\±˘fiı, ⁄ÌΩ±ı flÎÁ ¿›˘˝
fiı ±Î‰Î ÁÎ‘±ı ÷˘ÕÎT›˘, I›Îflı ±ı◊Ì ±Ï‘¿ ÷˘ ÁÎ‘‹Î_ ÁÎ‹◊a »ı, I›Îflı
’vÊ˘kÎ‹fiÌ ÷˘ ‰Î÷ … ÂÌ ! ±Î ÏÁ©Î_÷ ‰Î÷Î˝ ¿ËÌ »ı. ÷ı Ωı fiËŸ
1. ‰«fiÎQ≤÷ √œÕÎ ’˛◊‹ ’˛¿flHÎ 38.
≠¿flHÎ-6 277
Á‹Ω› ÷˘ ¬˘À flËÌ ΩÂı fiı ‰Î_Áı◊Ì ’V÷Î‰˘ ◊ÎÂı. (93)

VhÎÌfi˘ Á_√ ¿fl‰˘ fiı ¿Î‹ ±˘»˘ ◊ÎÂı ? ‰‘Âı. ¬ÎÂ_ fiı V‰Îÿ
±˘»˘ ◊ÎÂı ? ‰‘Âı. fiı ËÏ◊›Îfl ⁄Î_‘Â_ fiı ø˘‘ ±˘»˘ ◊ÎÂı ? ‰‘Âı. ÷ı
‹ÎÀı ±ıfi˘ Ωı√ fi flÎ¬ı ÷˘ flËı‰ÎÂı, fiı ÂıflÕÌ ∂¤Ì Ë˘› ÷ı ΩHÎÌ±ı ◊˘fl
∂¤˘ »ı I›Îflı flËı‰Î›, fiÌ¿fl ‹fi ÷˘ «ÎËı ÷ı‹ ¿flÎ‰ı. “¿Õı1 ‹fi ‹_¿˘ÕÌ
◊Ì›ı ¿Õı ¿ıÁflÌ ÏÁ_Ë,” ±ı‹ ±ı¿·ı μ’fl◊Ì flÎA›ı Â_ ◊›_ ! ±ı ÷˘ ⁄ÒÕÃÒ_ÃÎ2
±_÷fl‹Î_◊Ì ’HÎ ¿Îœ‰Î_. ÷ı μ’fl ⁄˘S›Î …ı, “…ı‹ μ’fl◊Ì ‹˘Õ÷Î_ T≤ZÎ,3 ·Î√ı
’hÎ ÷ıfiÎ_ ⁄ÌΩ_ ·ZÎ.” (94)
‹˘flı ÷˘ …ı‹ ÷Ìfl‹Î_◊Ì ⁄ÎHÎ fiÌÁflı ±ı‹ ÁÎ‘±ı ÿÎ¬ÕÎ ¿›Î˝ »ı, Ë‰ı
¿Î_¥ ¿fl‰_ fi◊Ì; fiı Ë‰ı ÷˘ ±ıfi_ Œ‚ ÿı‰_ »ı fiı ‰ˆflÎB›, ‘‹˝, ±ÎI‹ÏfiWÃÎ fiı
μ’ÎÁfiÎ Á‰ı˝ …ı‹ »ı ÷ı‹ ¿Ëı‰_ »ı fiı iÎÎfi ±Î’‰_ »ı, ¿ı‹ …ı, ÿıË fi flËı
÷˘ ’»Ì ÷˘ Â_ ◊Î› ! fiı ±Î ¿Ã˘ÿfl ◊›_ Ë÷_ ÷◊Î Á_‰÷ 1919‹Î_ ‹_ÿ‰ÎÕ
’HÎ ±ÎT›˘ Ë÷˘ ±ı hÎHÎı ‰Îfl ÿıË flËı ±ı‰_ fiË˘÷_, fiı Á_‰÷ 1896fiÌ
ÁÎ·‹Î_ ¿Ã˘ÿfl ◊›_ Ë÷_ ÷ı Ïÿ‰Áfi_ ±Î‰flÿÎ ÷˘ »ı fiËŸ. Ï«fl_∞‰Ì …ı‰_
◊›_ »ı. ‹ÎÀı …ı‹ ‹ËÎflÎ…ı »ıS·Ì ‰Îfl ±ÎÃ ‹ÏËfiÎ flÎ¬Ìfiı iÎÎfi ±ÎM›_,
±ı‹ ±‹Îflı ⁄Îfl ‹ÏËfiÎ flÎ¬Ìfiı ¿◊Î ¿flÎ‰‰Ì »ı, ÷ı ±Ï«_I›Îfi_ÿ
⁄˛õ«ÎflÌ‰Î‚Î √˛_◊fiÌ4 ¿flÎ‰Ìfiı ±˘HÎ iÎÎfi ±Î’‰_ »ı. (95)
‹_Ïÿfl‹Î_ ⁄ÌΩ_ ‹ÎHÎÁ ¤·ı Ë˘› ’HÎ ±ı¿ ‹ÎHÎÁfiı μ¶ı√ ¿flı fiı ‘fi,
VhÎÌfi˘ ≠Á_√ flÎ¬ı ÷ıfiı ÷˘ fi Ω› ÷˘’HÎ ¿ÎœÌ ‹Ò¿‰˘, ±fiı ‹ËÎflÎ…fiı ±ı¿
flËıHÎÌ±ı flËÌfiı …ı ‹flı ÷ı ⁄Ë √‹ı; ¿ı‹ …ı, ¤Î‰ ŒflÌ Ω›. ‹ÎÀı ÁÎ‘fiı
Ï‰Êı◊Ì fiı ¤√‰Îfifiı Ï‰Êı◊Ì ÷ı ¤Î‰ Œfl‰Î fi ÿı‰˘, ‹flfiı ◊˘Õ<_ ¿fl‰_.
(96)
1. @›Îflı¿.
2. ¬ı÷fl‹Î_ ⁄˘flÕÌfiı ¬ıÕ>÷ ¿˘ÿÎ‚Ì◊Ì ¬˘ÿÌ ¿Îœı »ı. »÷Î_ Ωı ¨Õı ‹Ò‚ flËÌ Ω›
÷˘ Ë‚ «·Î‰÷Î_ ÷ı ¤flÎ¥ Ω› fiı ⁄‚ÿfiı ±Î_«¿˘ ·Î√ı, @›Îflı¿ ‰‘ ’Õ÷Î_
⁄‚ ¿fl÷Î_ ⁄‚ÿfiı ¿Î_‘ ±Î‰Ì Ω› ±fiı ÿ—¬Ì ◊Î›. ±Î ‹ÒÏ‚›Î_fiı ¬ıÕ>÷˘
“⁄ÒÕÃÒ_ÃÎ” ¿Ëı »ı.
3. T≤ZÎ μ’flfiÌ ÕÎ‚Ì±˘ ¿Î’Ì fiÎ¬‰Î‹Î_ ±Î‰ı ÷˘ ⁄Ì∞ ±fiı¿ ÕÎ‚Ì±˘ ÷ıfiı eÀı
»ı fiı ·Î¬˘ ’Î_ÿÕÎ_ ±Î‰ı »ı.
278 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
“±ÎI‹Îw’ ◊Î‰_, ÷ı‹Î_ μkÎ‹ ¤˘√fiı Ï‰Êı flÎ√ »ı ±ı ’HÎ Ï‰Cfi »ı,
‰ˆflÎB›, ‘‹˝, ‹ÎËÎIQ›ı ÁÏË÷ ¤„@÷ fiı ±ÎI‹ÏfiWÃÎ ±ı Á‹F›ı … »^À¿˘ »ı
±fiı ‹ËÎflÎ… ¿Ëı, “fiÎËÌ-‘˘¥fiı ’ÒΩ ¿fl‰Ì ’HÎ ‹‚‹ÒhÎ ¤›Î˝ fi ¿fl‰Ì,”
’HÎ ±Î’HÎfiı ±ı‹ Á‹Ω÷_ fi◊Ì.” ÷ı μ’fl ±‹ÿÎ‰Îÿfi_ ⁄Ì…\_ ‰«fiÎQ≤÷
‰_«ÎT›_ fiı ¿èÎ_ …ı, “÷ı ≠‹ÎHÎı ¿fl‰_ fiı ⁄‘Î ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ¿Ëı÷Î ÷˘ √›Î »ı
…ı, ÁÎ‘, ’vÊ˘kÎ‹ fiı ±ÎI‹ÏfiWÃÎ …ı‹ Á˘› ‰Î_Áı ÿ˘fl˘ Á˘ÓÁfl˘ «ÎS›˘
±Î‰ı ÷ı‹ flËV› ¿Ëı÷Î ±ÎT›Î »ı, ÷ı ≠‹ÎHÎı Á‹…‰_. fiı μ’fl◊Ì V‰ÎÏ‹-
fiÎflÎ›HÎ, V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎ ¤…fi ¿fl‰_, ÷ı ¿_Ã‹Î_ ¿fl‰_, xÿ›‹Î_ ¿fl‰_ fiı
∞‰‹Î_ ¿fl‰_; F›Î_ ◊Î› I›Î_ ¿fl‰_ fiı Ωı÷ı Ωı÷ı ¤√‰Îfi ÁÎ‹_ Ωı¥ flËı‰_,
÷ı ÿı¬ÎÂı, …ı‹ «¿‹¿ ’ÎÕı I›Îflı ‹Î_ËÌ ±„Bfi »ı ÷ı ±˘S›Î ÁÒ÷fl‹Î_ ±Î‰ı
»ı,”1 ±ı‹ ºWÀÎ_÷ ÿÌ‘_. (97)
±Ë˘ ! ±Î ÁÎ‘ ÁÎ◊ı Á˙fiı Ëı÷ »ı fiı ±Î’HÎfiı ±ıfi˘ Ωı√ »ı I›Î_
¬˘À fi◊Ì À‚÷Ì I›Îflı ’»Ì ÷˘ ¬Î‰_, ¬ÎÀ·˘ fiı ¬ÎÕ˘2 ±ı hÎHÎ ‰Î÷ ◊ÎÂı
fiı ⁄Ì∞ ‰Î÷_ ◊ÎÂı ’HÎ ±Î‰Ì ‰Î÷_ fiËŸ ◊Î›; ‹ÎÀı ’»Ì ’V÷Î‰˘ ◊ÎÂı. fiı
VhÎÌ-ƒT›fi˘ Ωı√ ¿fl‰˘ fiËŸ; ¿ı‹ …ı, Ωı√ ◊›ı ÃÎ flËı÷˘ fi◊Ì. ÷ı μ’fl
√˘fl fiı ……‹ÎfifiÌ ÿÌ¿flÌfiÌ ‰Î÷3 ¿flÌ ÿı¬ÎÕÌ, fiı ¤|∞±ı CÎ˘ÕÌ ⁄ıÁ‰Î
1. ’Ëı·ÎfiÎ ‰¬÷‹Î_ ±„Bfi ’ıÀÎ‰‰Î «¿‹¿ fiÎ‹fiÎ ⁄ı ’J◊flfiı CÎÁ‰Î‹Î_
±Î‰÷Î. ÷ı‹Î_◊Ì ÷HÎ¬Î {flı. ÷ı ±ı¿Îÿ ÷HÎ¬˘ w ¿ı ÁÒ÷flfiı ·Î√Ì Ω› ÷˘
±„Bfi «ı÷Ì …÷˘.
2. ±ÎËÎfl, ÏfiƒÎ fiı Ω…flı …‰_.
3. ±ı¿ √˘fl ›…‹ÎfifiÌ ÿÌ¿flÌfiı ÷ıfiı CÎıfl ‹Ò¿‰Î …÷˘ Ë÷˘. ⁄Î¥ ’ÎÁı »˘¿v_ Ë÷_.
÷ı◊Ì CÎflıHÎÎ_fiÌ ’˘À·Ì ÷ıHÎı √˘flfiı μ’ÎÕ‰Î ±Î’Ì. flV÷ı «Î·÷Î √˘flfiÌ ⁄Ï©
CÎflıHÎÎ_ ’«Î‰Ì ’ÎÕ‰ÎfiÌ ◊¥. ÷ı◊Ì fi∞¿fiı ¿>‰ı ⁄Î¥fiı ’ÎHÎÌ ¤fl‰Î ‹˘¿·Ì.
⁄Î¥ »˘¿flÎfiı ◊Î‚Î‹Î_ ⁄ıÁÎÕÌ ’ÎHÎÌ ÏÁ_«‰Î ·Î√Ì; ÷ı‰Î‹Î_ √˘flı ±Î‰Ì
’Î»‚◊Ì ‘y˘ ‹Î›˘˝. ⁄Î¥ ¿>‰Î‹Î_ ’ÕÌ, ’HÎ I›Î_ {ÎÕfiÎ ±ı¿ ‹Ò‚fiı ‰‚√Ì
flËÌ. ÷ı◊Ì √˘flfi_ ‘Î›Ù ◊›_ fiËŸ. ±ıÀ·ı ±ı¿ ‹˘À˘ ’J◊fl ‹Î◊ı fiÎ¬‰Î ‘ÎflÌ
’J◊fl μ’ÎÕ‰Î √›˘. ÷ı‰Î‹Î_ fiÌ«ı◊Ì ±ı¿ Á’˝ ¿flÕu˘. ±ı◊Ì √˘fl Q≤I› ’ÎQ›˘.
⁄Î¥ ¿>‰Î‹Î_◊Ì ’˘÷Îfiı ¿Îœ‰Î ‹ÎÀı ⁄Ò‹˘ fiÎ¬÷Ì Ë÷Ì. ÷ı◊Ì ◊Î‚Î‹Î_ ⁄ıÃı·_
⁄Î‚¿ ¿>‰Î ÷flŒ Ω›, ’HÎ ’ı·˘ Á’˝ ÁÎ‹˘ e_ŒÎÕ˘ ‹ÎflÌ ÷ıfiı …‰Î ÿı÷˘
fiË˘÷˘. ÷ı‰Î‹Î_ ¿˘¥ ±ı¿ Á‰Îfl ±ÎT›˘, ÷ıHÎı ÷ı ⁄Î¥fiı ⁄ËÎfl ¿ÎœÌ ±fiı CÎflıHÎÎ_
ÁÎ◊ı ÷ıfiı CÎıfl ’Ë˘Ó«ÎÕÌ.
≠¿flHÎ-6 279
±Î’Ì,1 ÷ı ⁄Ì∞ ⁄Î¥±ı ¿èÎ_ …ı, “…\‰Îfifiı ÿÌ‘Ì ’HÎ CÎflÕÎfiı ¿˘HÎ ÿı ?”
’»Ì ¤ı‚_ «Î·‰ÎfiÎ ËflÎ‹fiÎ Á‹ ¬Î‘Î. (98)
‹›ÎflÎ‹ ¤|fiı ËÎÀ ‹Î_Õ‰_ Ë÷_,2 ÷ıfi_ ·ı¬_ ¿fl‰Î ⁄ıÃÎ I›Î_ ÷˘ Á‰Îfl
◊¥ √›_. ’»Ì ÷˘ …‚ ‹Ò@›_ …ı, Ë∞ ËÎÀ ‹Î_Õu_ fi◊Ì I›Î_ … ÏfiƒÎ √¥
÷˘ ‹Î_ÕÂ_ I›Îflı Â_ ◊ÎÂı ? ‹ÎÀı ±ı ÷˘ ÿÌCÎ˝ÿÂa ±ıÀ·ı Ï‰«ÎflÌfiı ±ı ‹Îfl√ı
fi … «ÎS›Î. fiı ±Î’HÎı ÷˘ ±ı¿Î_÷‹Î_ VhÎÌ ¤ı‚_ flËı‰_ fiËŸ, fiı ±ı¿·Ì VhÎÌ
Ë˘› I›Î_ μCÎflÎHÎÌ±ı fi Ω‰_, fiı ¤Îfl˘ fi «ÕÎ‰‰˘,3 ¿ı‹ …ı, ±ı Á‰˝‹Î_
¿·_¿ ·Î√ı »ı fiı ¿Î‚Î¬Ïfl›_ ±Î‰ı »ı. ÷ı μ’fl ‰«fiÎQ≤÷ …ı, ‹@÷Îfi_ÿ
V‰Î‹Ì …ı‰˘ Ë˘› fiı ÷ıfiı Ωı√ ◊Î› ÷˘ ∂÷fl÷Î …ı‰˘ flËı ¿ı fi flËı ±ı‹Î_
’HÎ Á_Â› »ı. I›Îflı ±Î’HÎ˘ Â˘ ¤Îfl ?
…ıÏË ‹Îv÷ Ï√Ïfl ‹ıv μÕÎ¥, ¿Ë˘ ÷‚ ¿ËÎ ·ı¬Î ‹Î_¥,
Ë˘ ‹fi ËflfiÎ_ hÎÌ› ⁄fi‹ıÓ fiËŸ «flfiÎ_.4
±ı‹ ⁄˘S›Î. ±Î ÿıÂ¿Î‚fiÌ ‰Î÷ ¿flÌ ÷ı Ï‰«ÎflÌfiı ’√ ¤flΩı. ‹˘ÀÎ ÁÎ‘
Ë˘ I›Î_ ÷˘ ±ı ¿Ëı ’»Ì ±Î Ï‰«ÎflΩı; fiÌ¿fl ÃÎ fiËŸ flËı. fiı ±‹Îflı ÷˘
»ıS·Ì ‰Îflı Ë‰ı Ïÿ‰Î‚Ì Á‘Ì ÁÎ‘fiı flÎ¬Ìfiı ‰Î÷_ … ¿Ëı‰Ì »ı; ’»Ì ÿıË
flË˘ ¿ı fi flË˘ ’HÎ ¤√‰ÎfifiÎ V‰w’ Á_⁄_‘Ì iÎÎfi ±Î’Ìfiı ÁÏ¬›Î ¿fl‰Î
»ı. I›Î√ ¿flı ±ı I›Î√Ì ¿Ëı‰Î› fiı …ıHÎı ’ÿÎ◊˝ flÎA›Î ÷ı ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ‹Î_ ’HÎ
Ï»ƒ μCÎÎÕÎ_ ◊›Î_ fiı wÏ’›Î fiÌ¿Y›Î. ÷ı ‹ÎÀı ‘‹Î˝Q≤÷, ÏÂZÎÎ’hÎÌ fiı ÏfiW¿Î‹-
ÂÏ© ±ı hÎHÎ √˛_◊ ≠‹ÎHÎı flËı‰_ fiı ’Î‚‰_. ±Î ÷˘ ¿˘HÎ ΩHÎı ¿ı‹ flËı‰ÎHÎ_
»ı, ÷ı ÷˘ ÁÎfl˘ Ωı√ »ı fiı ‰‚Ì …ı ’ÿÎ◊˝ Ωı¥±ı ÷ı ’ÿÎ◊˝ ¿˘ÃÎflı◊Ì
±’Î‰Ì±ı »Ì±ı ÷ıHÎı ¿flÌfiı flËı »ı. ‹ÎÀı I›Î√ ’Î‚‰˘ ±ı ¿Î_¥ ‹ÌÃ˘ fi◊Ì,
¿Õ‰˘ »ı. ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı Ω‰_ Ë˘› ÷˘ ‰«fi‹Î_ flËı‰_. ÷ı ±ı¿ ÁÎ‘±ı
1. ‹›ÎflÎ‹ ¤| Á_CÎ ¿ÎœÌfiı √œÕı …÷Î Ë÷Î. I›Î_ flV÷Î‹Î_ ±ı¿ ⁄Î¥ ◊Î¿Ì √¥.
¤|∞±ı ’˘÷ÎfiÌ CÎ˘ÕÌ ÷ıfiı ⁄ıÁ‰Î ±Î’Ì Ë÷Ì.
2. ‹ÎHÎÎ‰ÿflfiÎ ‹›ÎflÎ‹ ¤| ÷◊Î √˘Ï‰_ÿflÎ‹ ±ı ⁄_fiı ¤Î¥fiÌ ±Î ‰Î÷ »ı.
3. √Î‹ÕÎ‹Î_ VhÎÌ ¬ı÷flı ±ı¿·Ì CÎÎÁ ·ı‰Î Ω›. ±ı CÎÎÁfi˘ ¤Îfl ‹Î◊ı ‹¿Î‰‰Î
‹ÎÀı flV÷Î ’fl …÷Î ‰Àı‹Î√˝fiı ⁄˘·Î‰ı. ÷ı‰Î ±ı¿Î_÷‹Î_ ¿·_¿ ·Î√‰Îfi˘ ¤› »ı.
4. ≠·›¿Î‚fi˘ ’‰fi e_¿Î› I›Îflı ‹ıv …ı‰˘ ’‰˝÷ ’HÎ ‹Ò‚‹Î_◊Ì ∂¬ÕÌ ŒıÓ¿Î¥
Ω›. ’»Ì ÷‚-CÎÎÁ-’Î_ÿÕÎ_ ÂÎ ·ı¬Î‹Î_ ? ‹ÎÀı Ëı ‹fiw’Ì ËflHÎ ! VhÎÌw’Ì
‰fi‹Î_ «fl‰Î …‰_ fiËŸ.
280 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
V‰Mfifi˘ μ’‰ÎÁ fi ¿›˘˝, I›Îflı ‹ËÎflÎ…ı Ã˘ÓÀ ‹ÎflÌfiı ¿èÎ_ …ı, “±Î ¿›Ù ÷ı ÷ıÓ
‹ÎflÌ ∞¤ μ’fl ’√ ÿÌ‘˘ fiı ±Î ÷˘ ÷_ ‹Îfl˘ »˘ ÷ı◊Ì ÷fiı ±Î‹ ¿Ë_ »\_
’HÎ ⁄ÌΩfiı fi ¿Ë_.” ’»Ì ÷Î‰ ±ÎT›˘ ÷ı hÎÌÁ μ’‰ÎÁ ◊›Î. ±fiı ±ı¿
…HÎı Ω√flHÎ fi ¿›*, ÷ı ‰‚÷ı Ïÿ‰Áı ÁÎ_…ı ‰Ÿ»Ì±ı ŒÀ¿ÎT›˘ ÷ı flÎ÷ ±Î¬Ì
Ω√‰_ ’Õu_, ±ı‹ ‰«fifi_ »ı. (99)
‹˘·fi_1 ⁄‚ I›Î_ ·√Ì F›Î_ ·√Ì fi◊Ì ¬‰ÎHÎ˘ ¬Õ…‹Î_2,
÷ı‹ ËÏfl…fifi_ ⁄‚ I›Î_ ·√Ì F›Î_ ·√Ì fi◊Ì ±ÎT›˘ Ï‰‹¬fiÌ ‰Õ…‹Î_3.
±ı‹ ⁄˘S›Î fiı ÿıÂ¿Î‚ Ï‰«ÎflΩı. ±Î ·˘¿‹Î_ ’˘÷Îfi_ Á‘Îfl÷Î_ ¿˘¥fiı
±Î‰Õ÷_ fi◊Ì fiı Ωı ¿Î‚ ’Õı ÷˘ ‹ÎHÎÁ ‹ÎHÎÁfiı fiı »˘¿flÎ_fiı ¿flÕÌ ¬Î›,
÷ı ±˘√HÎ˘÷ıflÎ‹Î_ fi…flı ÿÌÃÎ_, ÷ı ‹ÎÀı Ë‰ı·Ì ¿ı wÏ’›Î ¿Î_¥±ı ¿Î‹ fi◊Ì
±Î‰÷Î. ÿÎHÎÎ Á_CÎfl‰Î ÷ı ±Î_÷fl‰Á4 flÎ¬‰Î, ÷ı ÏÂZÎÎ’hÎÌ‹Î_ ’HÎ ¿èÎ_ »ı
÷ı ≠‹ÎHÎı flËı‰_ ÷˘ ‹˘ZÎ‹Î_ Ï‰Cfi fi ±Î‰ı, ±ı‹ μ’Î› ¿fl‰˘; ¿ı‹ …ı,
fl˘À·Î ‰√fl ÿıË flËı fiËŸ; ±ıÀ·ı ¤√‰Îfi ¤Ω› fiËŸ. (100)
Á_¿S’ ◊Î› »ı ÷ı ‹Î_ËÌ flÎ√ »ı ÷ı ◊Î› »ı; fiı Ωı›Î »ı ÷ı ±Î√‚
±Î‰Ìfiı fiÕı »ı; fiı ¿·¿kÎ_ fi◊Ì Ωı›_ ÷˘ V‰Mfi‹Î_ ’HÎ fi◊Ì ±Î‰÷_, {ıfl
¬Î‘ÎfiÎ ¿ı ±ŒÌHÎ ’Ì‘ÎfiÎ Á_¿S’ ◊Î› »ı ? ¤|∞fiı ¿Ëı, Ë‰ı·Ì ⁄ÎY›ÎfiÎ
Á_¿S’ ◊Î› »ı ? ‹ÎÀı Ïfi›‹‹Î_ flËÌfiı ¬Î‰_, Ωı‰_ fiı ‹˘ÀÎ ÁÎ‘fiı Ï‰fi›
¿flÌfiı ¿Ëı‰_, ÷˘ ‘Ìflı ‘Ìflı À‚Âı. (101)
±Î ÁIÁ_√‹Î_◊Ì ’Õ‰Îfi˘ μ’Î› ó ‹_Ïÿflfi˘, ±Î«Î›˝fi˘, ÁÎ‘fi˘ fiı
ÁIÁ_√Ìfi˘ ó ±ı «Îflfi˘ …ıfiı ƒ˘Ë ÷ıfiÎ_ ‹Ò‚ ¿’ÎHÎÎ_ ΩHÎ‰Î_. ÷ı μ’fl CÎHÎÌ
‰Î÷_ ¿flÌ. (102)
…ı‹ Á÷Îflfi_ ‹fi ⁄Î‰Ï‚›ı fiı …ı‹ ÿÒ⁄‚Î ‰ÎÏHÎ›Îfiı ±…‹ı ËÎ◊,
±ı‹ ¤√‰Îfifiı flÎ∞ ¿fl‰Î ¿fl‰_, fiı Ë‰ı ÷˘ Ïø›Îfiı √˙HÎ flÎ¬‰Ì fiı
¤√‰Îfifiı ≠‘Îfi flÎ¬‰Î. fiı ¿◊Îfiı fiı Ïø›Îfiı ‰ıfl »ı, ‹ÎÀı ⁄ı› ¤ı‚_ ÷˘
◊Î› … fiËŸ; fiı ¿flı ÷˘ T≤ÏkÎ „V◊fl flËı … fiËŸ. (103)
Á_‰÷ 1919fiÎ ±ÎÁ˘ ‹ÎÁ‹Î_ ÁÎ_¬ÕÎ‰ÿflfiı ’Îÿfl ‰Î÷ ¿flÌ …ı,
“·˘¿, ¤˘√, ÿıË fiı ’ZÎ ±ı «Îfl ÷˘ ∞‰fi_ ¤Ò_Õ<_ ¿flı fiı ‹ËÎflÎ…, ±Î«Î›˝,
1. ‰Î‰ı·_ ±fiÎ…. 2. ŒÎ·÷ CÎÎÁ‹Î_.
3. ›˘√‹Î_, Á_⁄_‘‹Î_. 4. ⁄ı ‹˘Á‹ ‰E«ı.
≠¿flHÎ-6 281
ÁÎ‘ fiı ÁIÁ_√Ì ±ı «Îflfi˘ ÷˘ √HÎ … ·ı‰˘, ±ı ÷›Î˝fi˘ μ’Î› »ı. fiı Ωı

ƒ˘Ë ¿flı ÷˘ ∞‰fi˘ fiÎÂ ◊¥ Ω› »ı.” (104)
±Î ÿıË‹Î_◊Ì ÷˘ fi‰¶Îflı √_‘ ∂Ãı »ı, ÷ı ÿıË ÁÎv ¿ıÀ·Ì¿ ‰Î÷_ ◊Î›
»ı fiı ⁄¬ıÕ˘ ◊Î› »ı, ÷ı ÁÎv ‹ËÎflÎ…fiÎ ÏÁ©Î_÷ ≠‹ÎHÎı «Î·‰_. ÷ı μ’fl
f·˘¿ ⁄˘S›Î …ı, ÏfiΩI‹Îfi_ ⁄˛õw’‹˚ ÷◊Î ⁄˛õ¤Ò÷— ≠ÁLfiÎI‹Î ÷◊Î
’ÏflÏfi„WÃ÷˘ûÏ’ fiˆ√˝H›ı ÷◊Î ±ÎI‹ÎflÎ‹Îç ‹fi›˘ ±ı ±ÎÏÿ¿ CÎHÎÎ f·˘¿
⁄˘S›Î fiı ’»Ì ¿èÎ_ …ı, ÷ı ‹ÎÀı ·˘«˘ ‹Ò¿Ìfiı ¿ı‰‚ ±ÎI‹Îw’ ◊Î‰_. (105)
…\±˘fiı ! ¿ıÀ·Î¿ »ı ÷ı ±ı¿ı Ïø›Îfi_ fiÎ‹ ·ı‰_ fiËŸ fiı ’ÎHÎÌ ’HÎ
¤fl‰_ fiËŸ, I›Îflı ±ı Â_ ? ÂÎ‚√˛Î‹fiı ¿ÎflÁ˘ ±Î‰ı1 ±ı ÷ı Â_ ΩHÎ÷Î ËÂı ?
‹fiı ÷˘ ±ıfiı Ωı¥fiı ÿÎ_÷ ±Î‰ı »ı …ı, ÿˆ‰fiÌ ‹Î›Î ÷˘ …\±˘ ! Â_ CÎflı
ÁÒ¥ flËı÷Î ËÂı ? ’HÎ ÷ı ±iÎÎfi, I›Îflı Â_ K›Îfi ¿flı »ı ? ¨CÎ ·ı »ı. ±Î
±‹fiı ÷˘ ±Î‹ Ωı¥±ı I›Î_ ¤√‰Îfi ÿı¬Î› »ı, ±ı ’HÎ ‹Ò¿Ìfiı ±Î‰Î ÁÎ‘fiÌ
Áı‰Î ¿flÎ‰Ì±ı »Ì±ı. ÷ı ⁄ı› ¿fl‰_ »ı ’HÎ ‹Òfl¬fiı Â_ Á‹Ω› ! (106)
{Î{Ì ±Î‰flÿÎ ±ı ’HÎ ⁄Ë ¤Ò_Õ<_ »ı. ÷ı ‹˘flı ÷˘ ËΩfl ‰flÁfi˘
¬ÎÀ·˘ fiı Á˘ ‰flÁfiÎ_ Õ«¿Î_, ±Î ÷˘ ¤√‰Îfiı ±fi√˛Ë ¿›˘˝ »ı ÷ı ◊˘ÕÎ
¿Î‚‹Î_ ‹˘À<_ ¿Î‹ ÁÎ‘Ì ·ı‰_ fiı ¤√‰ÎfifiÎ ‘Î‹‹Î_ ’√Î› ÷ı‹ ¿fl‰_, F›Î_
±¬ÎhÎÌ…fiÎ ‰Î Ωı‰Î fiËŸ, ’Î_«‹fiÌ ‰Ì…‚Ì Ωı‰Ì fiËŸ,2 ±ı¿ ¤√‰Îfifi_
… Á¬ »ı. (107)
Á_‰÷ 1919fiÎ ±ÎÁ˘ ‰Ïÿ ÿÂ‹ı ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “Á˙ ÁÎ_¤‚˘ ‰Î÷
¿v_. flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ…ı »Î‰HÎÌ ¿flÌ ±ı‹ ‹ıÓ ÷‹fiı ±œÌ ‹ÏËfiÎ Á‘Ì ‰Î÷_
¿flÌ, fiı ‰fl÷Î· ±Î‰ı »ı ±ıfiı ÷˘ ‹Îfl˘ ÁÎÕÎ hÎHÎ ‹ÏËfiÎ Ωı√ ◊Î›. ‹ÎÀı
Ë‹HÎÎ_ ’HÎ ±Ï÷Âı ‰Î÷_ ¿flÌ »ı. ÷ı ¿˘¥ ‹_Ïÿfl‹Î_ flÎ¬Ìfiı ‰Î÷_ fi ¿flı, ±Î
÷˘ ‹ıÓ ¿flÌ. ‹fi ÂhÎ »ı, ≥„Lƒ›_ ÂhÎ »ı fiı ÿıË ÂhÎ »ı, Ωı ¤√‰Îfi fi
1. ÂÎÏ·√˛Î‹ ±ıÀ·ı √_Õ¿Ì fiÿÌ‹Î_ CÎÁÎ¥ ·ÌÁÎ ◊›ı·Î ·_⁄√˘‚ ’J◊fl. ±Î
Ï‰WHÎfi_ V‰w’ ¿Ëı‰Î› »ı. ÷ıfiı ’ÒΩ› ’HÎ ÿ—¬ fi ÿı‰Î›. ÷ı‹ ’˘÷ÎfiÎ ÿıËfiı
ÂÎÏ·√˛Î‹ ‹ÎfifiÎfl T›„@÷ ÷ıfiı ¿ÎflÁ˘ - ÿ—¬ ’Õı ÷ı‰_ fi ¿flı.
2. ¬ıÕ>÷ ‰ˆÂÎ¬ Áÿ hÎÌ…fiÎ ‰Î Ωı¥fiı ‰flÁ ¿ı‰_ ◊Âı ÷ıfi˘ Ïfifl‘Îfl ¿flı »ı ±fiı
±ÊÎœ Áÿ ’Î_«‹fiÌ ‰Ì…‚Ì Ωı¥ ‰flÁÎÿ ¿ı‰˘ ◊Âı ÷ıfi˘ Ïfifl‘Îfl ¿flı »ı.
V‰Î‹Ì ¿Ëı »ı ¤√‰ÎfifiÎ ‘Î‹‹Î_ ’Ë˘ÓE›Î ’»Ì ±Î Ωı‰Îfi_ flèÎ_ fiËŸ.
282 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
¤Ω› ÷˘. ÷ı ‹ÎÀı ±Î …ı ‰Î÷ ¿flÌ ÷ı ±_÷fl‹Î_ flÎ¬Ωı fiı ÷ı ≠‹ÎHÎı flËıΩı.

…\±˘fiı ! ±Î‰˘ Ωı√ @›Î_◊Ì ◊Î› ! Ë‰ı Ωı√ fiËŸ flËı, ÁÎ‘ ‹‚‰Î ¿ÃHÎ
»ı. ‹ÎÀı Ωı√ ¿flÌ ·ıΩı, ±ı ÏÁ©Î_÷ »ı.” (108)
“±Î Á˙fiı ’fl „V◊Ï÷ ◊¥ Ω› ±ı‹ ¿flÌ ÿ™, ’HÎ CÎı·_ ◊¥ …‰Î›
±ı‰_ ¿Î‹ »ı, ±˘S›Î ·‰ÎHÎÎfiı ◊¥ √›_ ÷ı‹. ¿ı‹ …ı, ’ÎhÎ fiËŸ ÷ıHÎı ¿flÌfiı
±ı‹ ◊›_.” ±ı‹ ±ÎÂflı ÁÎÕÎ hÎHÎÁıÓ ‹ÎHÎÁfiÌ Á¤Î Ë÷Ì ÷ı‹Î_ ¿èÎ_. (109)
±Î«Î›˝ ±ÎÏÿ¿ «Îflfi˘ ±‰√HÎ ±Î‰ı ±ı ‹˘À<_ ’Î’ »ı. ⁄ÌΩ ÷˘
±fiı¿ V‰¤Î‰ Ë˘› ’HÎ ±ı ’Î’fi_ ‹Ò‚ »ı. ÷ı ’Î’fiı Ï‰Êı ’H›fiÌ ⁄Ï©
◊Î› fiı ÁÎ‘fiı Ï‰Êı ±ÁÎ‘fiÌ ⁄Ï© ◊Î›. ’»Ì ƒ˘Ë ◊Î›, ’»Ì ÷ıfi˘ ∞‰
fiÎÂ ◊Î›, ±ı‰_ ±ı »ı. ‹ÎÀı ‰Îfl_‰Îfl ¿Ëı‰Îfi_ ÷ÎI’›˝ Â_ »ı ? ÷˘ ±ı ‰Î÷
Ëˆ›Î‹Î_ flÎ¬Ìfiı ¿˘¥ Ïÿ‰Á ±ı ‹Îfl√ı «Õ‰_ fiËŸ fiı ±ıfiÌ Áı‰Î ◊Î› ÷˘
¿fl‰Ì fiÌ¿fl ËÎ◊ ΩıÕ‰Î ’HÎ ±‰√HÎ ÷˘ fi … ·ı‰˘, ±ı ±‹Îfl˘ ÏÁ©Î_÷
Ë÷˘ ÷ı ¿èÎ˘ —
Ï’’Î ’Î’ fi ¿ÌÏ…›ı, ÷˘ ‘‹˝ Ï¿›Î Á˘ ‰Îfl;
Ωı Ï¿ÏÁ¿Î Ï·›Î fiËŸ, ÷˘ Ïÿ›Î ‰Îfl ËΩfl.
ÁÎ‘fiÌ, ‹_ÏÿflfiÌ, ±Î«Î›˝fiÌ fiı ÁIÁ_√ÌfiÌ Áı‰Î ¿fl‰Ì ÷˘ T≤Ï© ’‹Î› fiı
ƒ˘Ë ◊Î› ÷˘ ∞‰fi˘ fiÎÂ ◊Î›. ÷ı Áı‰Î ÷ı Â_ ? ÷˘ ¤@I›ÎfiT≤k›Î, ±fiT≤ÏkÎ
±ı … Áı‰Î »ı, ‹ÎÀı ÷ı ≠‹ÎHÎı flËı‰_. (110)
±ı¿ ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝‹Î_ … Á¬ »ı fiı @›Î_¥ ‹˘ZÎ fi◊Ì, ’HÎ ±Î‰Î
ÁÎ‘fiÎ Á‹Î√‹‹Î_ ‹˘ZÎ »ı. ⁄ı ÁÎ‘fi ÷˘ ◊¥ flèÎÎ_ …ı, ’vÊ˘kÎ‹ ΩH›Î
fiı ÁÎ‘ ±˘‚¬ÎHÎÎ fiı ±ı¿ ±˘S›Î «Îflfi˘ √HÎ ·ı‰˘ fiı ƒ˘Ë fi ◊Î› ±ı
¿fl‰_ flèÎ_. (111)
±ÎiÎÎ ’‚ı ±ıÀ·Ì ‰ÎÁfiÎ ⁄‚ı, fiı ±ÎiÎÎ fiı μ’ÎÁfiÎ ⁄ı ‹A› Ωı¥±ı.
÷ı ¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi˘ ±ı‹ ÃflÎ‰ …ı, ¿˘Â ∂fiÌ ¿flÌfiı √‚Î‹Î_ CÎÎ·ı ±ı
¿ıÀ·_ ÿ—¬ ◊Î› ? ÷˘’HÎ ±ÎiÎÎ¤_√ fi ¿fl‰Ì. fiı »Îfi_ ¬Î÷Î ËÂı, ’ÿÎ◊˝
flÎ¬÷Î ËÂı, ’◊ÎflÌ {Î{Ì ¿fl÷Î ËÂı, ÷ı ±˘S›Î V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎ fi◊Ì ΩHÎ÷Î ?
ËÏfl ¿ı ±Î√ı ¿ËÎ_ ÿflÎ¥, ‹fi ±’fiı¿Ì CÎÎ÷;
ËÏfl ÷˘ Á⁄ Ωfi÷ Ëı, fl˘‹ fl˘‹¿Ì ⁄Î÷.
⁄‘_›ı ΩHÎı »ı. ±Î flÎ… ¿Î_¥ ¤˘‚_ fi◊Ì, ÷ı ·˘’Âı ÷ıfi_ ΩHÎΩı …ı ‹˘÷
≠¿flHÎ-6 283
±ÎÕ<_ ±Î‰Âı. ±Î’HÎı ¿Î_¥ »˘¿fl˘ »ı ÷ı ‹flı ? ±Î ÷˘ ÿıË ±ı … »˘¿fl˘ »ı

fiı B≤ËV◊fiı »˘¿fl˘ Ë˘›, ‹ÎÀı ÿıËfiı ÷˘ ±ı‰˘ fl˘√ ◊ÎÂı ÷ı ÏÂ›ÎÏ‚›ÎfiÎ
«ÒV›Î‹Î_ flÁ Ë˘› … fiËŸ, ·Î¿ÕÌ …ı‰Î ¿flÂı. Œ¿fl flÎ¬Â˘ ‹Î fiı Ωı ±ı‹Î_
Œıfl Ë˘› ÷˘ ±Î Ãı¿ÎHÎ_ Á_¤ÎflΩı.” ±ı‹ …^fiÌ ‘‹˝ÂÎ‚Î‹Î_ ’˘÷Îfiı ±ÎÁfiı
⁄ıÁÌfiı ¿èÎ_. (112)
’_«Ï‰Ê› ÁÎv ÷˘ «Î‚Î «Ò_◊÷Î Œflı »ı. ‹ÎÀı ±ı‹Î_ Â_ ? ±ı ÷˘ ’Âfiı
’HÎ »ı. ‹Îfifi_ ÕŸÕ<_ ◊¥fiı ŒıflÎ ¬Î› »ı ÷ı Ë‰ı ÷˘ ’Îfl¬Î_ Ωı‰Î ’_«Ï‰Ê›
‰E«ı fiÎA›Î »ı, ÷ı …ı ¿flÌ±ı ÷ı ◊Î› ±ı‹ »ı, ’HÎ ¤Ò_Õ<_ ◊ÎÂı ±ıfiÌ ¬⁄fl
»ı ? ’»Ì »˘¿flÎfi˘ V’Â˝ ¿flı »ı fiı ‰ÎfiflÎ …ı‰Î ◊Î› »ı. ‹ÎÀı ±ÎiÎÎ ‹A›
flÎ¬‰Ì, ±ı‹Î_ ’Î»˘ ’√ ¤fl‰˘ fiËŸ. …ıfiı ¬’ Ë˘› ÷ıfiı ÁÎv ±Î ‰Î÷ »ı.
¿ÃHÎ ‰«fi ¿Ë_ »\_ flı, ¿Õ‰Î_ ¿Î_¿«w’;
ÿflÿÌfiı √˘‚Ì ÿ™ »\_ flı, Á¬ ◊Î‰Î ±fi’.
±ı‹ »ı. ⁄ÌΩfiı Â_ ! ±ı ÷˘ ’Â …ı‰Î »ı. ¬flı¬fl˘ √flÎÏÁ›˘ Ë˘› ÷˘
’Î»˘ fi Œflı. ÷ı “¬ÎÕÎ ¬Áı ’HÎ ËÎÕÎ1 fi ËÃı, ¤Î√÷Î_ ¤·¿<_2 ‰Î√Âı flı”
±ı‹Î_ Â˘ ‹Î· ! ÁÎ‹Î CÎÎ ·ı ÷ı ¬fl˘; ±ı‰Ì CÎHÎÌ¿ ‰Î÷_ ¿ËÌ. (113)
¤…fi ¿fl‰_ ÷ı flÎ÷‹Î_ ∂ÃÌ ∂ÃÌfiı ‹_Õı I›Îflı ÁÎ«_. ±Î ÁÎËı⁄ ÷Îfl˘
’HÎ ‹fi flÎA›˘, ±ı‹ ‹fi flÎA›ı ¿Î_¥ ◊Î› fiËŸ. ±ı ÷˘ ÃÌ¿, ‰ÎË‰ÎË !
±flı, ¿ıÀ·Î¿ ÷˘ ·CÎ ¿fl‰Î Ω› ÷ı ’ÒflÌ ±Î_A› ’HÎ μCÎÎÕı fiËŸ, ΩHÎı fl¬ı
¨CÎ ∂ÕÌ ΩÂı fiı ‹Î· ‰ËÌ ΩÂı. fiı ±Î¬Ì flÎI› «Á«ÁÎ‰ı fiı ÿÌ±ı ÷˘
√’˘ÕÎ‹Î_◊Ì fi‰flÎ … ÂıfiÎ ◊Î› ? ÷ıHÎı Â_ ¿Î_¥ ¤√‰Îfi flÎ∞ ◊Î› »ı ?
fiı ΩHÎı ‹˘ÀÎ ◊¥ √›Î ’HÎ ±_⁄flÌÊ …ı‰_›ı @›Î_ ◊‰ÎHÎ_ »ı ? fiı ¬Î¥
¬Î¥fiı ¨CÎÌ flèÎÎ I›Îflı ΩHÎı ◊¥ flèÎ_. ±Î ÷˘ Œfl‰Î …¥fiı ÁÒ¥ flËı. ±ı‹
¿ËÌfiı “¿flΩı ÁIÁ_√fiÌ ÁËÎ› flı, ‰Î”·Î”, ±ı ¿Ì÷˝fi ⁄˘S›Î. (114)
±Î‰Î ≠√À ÁÎ‘ »ı ÷ıfiÌ ‹fiı, ‰«fiı fiı ÿıËı ¿flÌfiı Áı‰Î ¿fl‰Ì ¿ı
Ï‰fi› ¿fl‰˘; ±ı ÷˘ fiËŸ ’HÎ «Îfl ¤ı‚Î ◊¥fiı ¿Ëı …ı, “±Î ±Î‰˘ »ı, fiı
±Î ±Î‰˘ »ı,” ±ı‹Î_ Â_ ’Î@›_ ! ’HÎ T›◊˝— ¿Î·˘ fi fiı÷T›˘ ¤„@÷_ ¤√‰÷˘
1. ZÎÏhÎ›˘fiÌ ±ı¿ ≠ÏÁ© ÂÒfl‰Ìfl ΩÏ÷.
2. ¤Î·˘. ZÎÏhÎ› flHÎ‹ıÿÎfi‹Î_◊Ì ’Î»˘ ’√ ¤flı ÷˘ ⁄ÌΩı ZÎÏhÎ› ÷ıfiı ¤Î·ı ‰Ÿ‘Ì
fiÎ¬ı; ¿ı‹ ¿ı ZÎÏhÎ›’HÎ_ ·…T›_ !
284 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
Ï‰fiÎ1 ±ı @›Î_ ’‚ı »ı ? (115)

÷ı ’»Ì fiÎflÌ-Ïfi_ÿÎfiÎ f·˘¿-¿Ì÷˝fi ⁄˘S›Î fiı ¿Ëı — “±˘S›˘ ‰ÎÏHÎ›˘
fiÎI› ÁÎ◊ı CÎı·˘ ◊›˘ »ı ’HÎ ‹Ò‚ ËÎ◊ flÎA›_ »ı, ÷ı √…flÎ÷‹Î_ ¿Ëı »ı …ı,
»˘ÕÌfi_ fiÎ‹ ‰¬˘÷, ¿Î_ …ı, ±ıfi˘ ‘HÎÌ ¤Ò‰˘ fiı ‰‚Ì ¤√˘÷ ±ı‰_ »ı, ±ı‰Î
¤√÷ »ı.” (116)
’Î’ÌfiÌ Á˘⁄÷‹Î_ ÷˘ ¤√‰Îfi ¤Ò·Ì …‰Î›. ÷ı …ı‹ ÁÒ›˝ ±Î√‚
‰Î·Ï¬S› ∑ÏÊ ’Î»ı ’√ı «ÎS›Î Ω› »ı,2 ±ı‹ ‹fiı ¤√‰Îfi ±¬_Õ
ÿı¬Î÷Î ’HÎ ±ı¿ ≠Ï÷’ZÎÌfiı ’Î»Î ’ÎÕ‰Î ÁÎv ‰Î÷ ¿flÌ ÷ı ⁄Î›˝ ‹ÒÏ÷˝
¤Ò·Ì √›Î, ’»Ì ’Î»Ì ‹Î_ËÌ ÿı¬ÎHÎÌ. ±ı‹ Á_√ ±˘‚¬Î‰Ìfiı ‹ÒÏ÷˝ ±¬_Õ
ÿı¬ÎHÎÎfi˘ ‹‹˝ ¿èÎ˘. (117)
Ë_ ≠Ï÷·˘‹ ¿v_ ¿ı ±Î‹ ¤√‰Îfi ÿı¬Î› »ı. fiı ·˘¿‹Î_ ¤√‰Îfi
÷◊Î ‹˘ÀÎ ÁÎ‘ ‹fiW› …ı‰Î …HÎÎ› ÷ı …ıfiı Á‹…÷Î_ ±Î‰Õı ÷ıfiı ±˘‚¬Î›.
÷ı ‹ËÎflÎ… ¿Ëı — “±‹fiı ⁄Ï©‰Î‚˘ √‹ı ¿ı‹ …ı, ±˘S›˘ ⁄Ï©‰Î‚˘ ΩHÎı
‰‘, ’HÎ ⁄ÌΩı fi ΩHÎı. (118)
‹˘flı {Î{Î ‹ÎHÎÁ ‹_Ïÿfl‹Î_ fiËŸ, ±ıÀ·ı Ë_ ⁄Î…fl˘ …ıÀ·˘ ¿Ëı ÷ıÀ·˘
CÎ˘ÕÎ ÁÎv ±Î’‰Î √›˘. I›Îflı ±ı¿ …HÎı ¿èÎ_ …ı, “ÁÎ‘fiı ·˘¤ ÷˘ Ωı !
’˘÷Îfiı ËÎ◊ı ⁄Î…fl˘ ÿı »ı ’HÎ ¿˘¥fiı ±Î’‰Î ÿı÷Î fi◊Ì.” I›Îflı Ωı ±ıfiı
¿_¥ ¬⁄fl »ı ? ±ı‹ √‹ ’Õ÷Ì fi◊Ì. (119)
±ı¿◊Ì ’«ÎÁ ‹Î‚Î Á‘Ì Ωı ±ı¿Î√˛ ºÏWÀ flÎ¬ı ÷˘ Á¬ı K›Îfi ◊Î›
fiÌ¿fl Á_¿S’ ◊›Î ¿flı. (120)
±Î‰Î ÁÎ‘fi˘ √HÎ ·ı ÷ı ⁄Ì…fiÎ «_ƒfiÌ ’ıÃı T≤Ï© ’Î‹ı fiı ±‰√HÎ
·ı ÷ı CÎÀÌ Ω› fiı …Õ ◊¥ Ω›. fiı ‹ËÎflÎ… ¿Ëı, “«˘ÁÃ ·ZÎHÎı …\@÷ ±ı‰Î
ÁÎ‘3 ÷ıfiÎ_ ÿÂ˝fi ±‹ı ’HÎ ¿fl‰Î ≥E»Ì±ı »¥±ı.” I›Îflı Ωı ¤√‰Îfi ’HÎ
÷ıfiÎ_ ÿÂ˝fi ¿fl‰Î ≥E»ı ÷˘ ⁄ÌΩfiÌ ÂÌ ‰Î÷ ¿Ëı‰Ì ! ÷ı‰Î ÁÎ‘ ±Î’HÎfiı
1. ÏÂZÎÎ’hÎÌ — f·˘¿ 193.
2. ‰Î·Ï¬S› fiÎ‹fi˘ ∑ÏÊ-Á‹ÿÎ› Œ@÷ ±ı¿ ±_√ÒÃÎ …ı‰Õ˘ ±Î¿Îfl ‘flÎ‰ı »ı.
±Î ÁÎÃ ËΩfl ∑ÏÊ±˘ ≠Ω’Ï÷fiÎ ‰Î‚‹Î_◊Ì μI’Lfi ◊›Î Ë÷Î. ÷ı±˘ ÁÒ›˝fiÎ
±fiL› ¤@÷ »ı, ÷ı◊Ì ÁÒ›˝·˘¿‹Î_ flËı »ı fiı ÁÒ›˝Ï¿flHÎ˘fi_ ’Îfi ¿flı »ı.
≠¿flHÎ-6 285
‹Y›Î, ÷ıfi_ ±Î’HÎfiı ±Ë˘Ë˘ fi◊Ì ◊Î÷_.

“ÁÎ«ı Á_÷ Ï‹·ı ¿‹Ì ¿ÎË flËÌ, ÁÎ«Ì ÁÌ¬‰ı flÎ‹¿Ì flÌ÷¿<_ ∞”
±ı‰Î, fiı ó
÷Ìfi ÷Î’¿Ì {Î‚ …›˘˝ ≠ÎfiÌ ¿˘¥ ±Î‰ı;
÷Î¿<_ ÂÌ÷· ¿fl÷ ÷fl÷ Ïÿ·ÿÎË Ï‹ÀÎ‰ı.
±ı‰Î, fiı ÁÎ‘‰˘ xÿ›_ ‹‹ ±ı‹ ¿èÎ_ »ı, ±ı‰Î ÁÎ‘fi˘ Á‹Î√‹ ¿fl‰˘. Ë‰ı
±ı‰Î ÁÎ‘ fiı ‹ËÎflÎ… ±ı ÷˘ ±˘‚¬ÎHÎÎ, ’HÎ Ï‰Ê›‹Î_ flÎ√ flËÌ Ω›
»ı, ±ı ‰Î÷fiÌ ¬˘Àu »ı. ‹ÎÀı Ë‹HÎÎ_ … «˘¬_ ¿fl‰_. …ı‹ ËΩfl ¿>÷flÎ_,
Ï‹_ÿÕÎ_, ¨ÏÀ›Î_ ±ı ÁÕÌ √›ı· ’ÕuÎ_ Ë˘› ÷ı …ı‰Î_ ¤Ò_ÕÎ_ ·Î√ı ÷ı‰Î Ï‰Ê›
·Î√ı I›Îflı ◊Î›; ÷ı ÁÎv ±ÎI‹ÏfiWÃÎ ÂÌ¬‰Ì. (121)
‹ËÎflÎ… ¿Ëı — “‰ËÎHÎfiÎ_ ·Î¿ÕÎ_ ¿ıÀ·Î_¿ ÷˘ ·Ì‘Î_ »ı, fiı ¿ıÀ·Î_¿
CÎÕÎ› »ı, fiı ¿ıÀ·Î_¿ ‰ËÎHÎ ÷ˆ›Îfl ◊›Î_ »ı, fiı ¿ıÀ·Î_¿‹Î_ ‹Î· ¤flÎHÎ˘ »ı,
fiı ¿ıÀ·Î_¿ ±‘‰«Î‚ı ’ÒB›Î_ »ı, fiı ¿ıÀ·Î_¿ ÷˘ ’Îfl ∂÷Î›ÎÙ »ı.” ±ı‹
±Î’HÎÎ ÁIÁ_√‹Î_ ‹ÎHÎÁfi_ »ı. (122)
±Ë˘Ë˘ ! ¤√‰Îfi Á_√Î◊ı ±Î‹ ¿fl‰_ ÷ı ±‹Îfl˘ ÷˘ ±ı‰˘ ÃflÎ‰ …ı,
fiıHÎ ¿<fl_√Î fiÎ√Ïfl,1 ‰v_ ÷˘ ‰˛…flÎ…, fiÌ¿fl flË_ ¿<_‰ÎflÌ,
Á˘ ‹Î◊Î_ Ω÷Î_ flı Á˘ÓCÎÎ »˘√Î‚Î,
±ı¿ ÏÂfl¿ı ‰ÎV÷ı @›_ Õfl÷ Ëı √‹Îfl ?
Õ˘·Ïfl›Î CÎ˘Y›˘ flı ¿ı ÷‹ μ’fl ÿıËÕ˘ !
±ı‰Î ÃflÎ‰ ¿fl‰Î I›Îflı ¤√‰Îfi flÎ∞ ◊Î›, ±◊Ù ÁÎ‘›ÎÏ‹ ‰Î ÿıË_ ’Î÷›ÎÏ‹
I›Îflı ±ı ¿Î‹ ÏÁ© ◊Î› »ı. (123)
“±Î‰Î ÁÎ‘fiı ¿Î_¥ ‹fiW› ¿ı ÿı‰ …ı‰Î fi ΩHÎ‰Î. ±Î ÷˘ ‹ËÎ‹˘ÀÎ
»ı, ‹ÎÀı Á‹Î√‹ ¿fl‰˘, ±ı ‰Î÷ flËÌ ΩÂı ÷˘ ’»Ì Â_ ¿Î‹ ±Î‰Âı ?
CÎ˘Y›_ ‹_ÏÿflfiÎ fl˘À·Î ¬Î¥fiı ’HÎ ±Îfi˘ Ωı√ ¿flÌ ·ı‰˘, CÎHÎ˘› ⁄Î…fl˘ »ı
÷ı ±Î‰˘ ÷˘ Ë_ ±Î’ÌÂ.” ±ı‹ ÿ›Î ¿flÌfiı ¿ı‰‚ iÎÎfi ÿı‰_ ±ı … ±Î√˛Ë, fiı
‰‚Ì ⁄˘S›Î …ı, “÷‹ı ÁÎ¿flfiÌ flÁ˘¥ ÿıÂ˘ ÷ı‹Î_ Â_ ? ±Î√‚ ±ı¿ ‹HÎfiÌ
ËΩfl ‹HÎ ÿıÂ_, ’HÎ ÷ıHÎı ¿Î_¥ ¿Î‹ÎÏÿ¿ ÂhÎ ±˘»Î ◊Î› fiËŸ, ‹Ò‚√Î ‰‘ı
÷˘ ¬flÎ, ÷ı ‹ÎÀı Á‹Î√‹ ¿flÌ ·ı‰˘, ±ı … ÏÁ©Î_÷ »ı.” (124)
1. ËflHÎÌ …ı‰Ì ±Î_¬˘‰Î‚Ì v„@‹HÎÌ.
286 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
±Î ÷˘ ÷‹fiı CÎÕÌ CÎÕÌ ’˘fl˘1 ÿ™ »\_, fiÌ¿fl flÎI› fiı ÿÌ ±ı‹ fiı ±ı‹

¿◊Î‰Î÷Î˝ ¿›Î˝ ¿v_ ’HÎ ⁄ÌΩfiı ‹Ò_{‰HÎ ’Õı, ÷ı ÁÎv CÎÕÌ¿ ¤„@÷, CÎÕÌ¿
¿Ì÷˝fi, ¿◊Î‰Î÷Î˝, K›Îfi ±ı ⁄‘_ Œfl÷_ Œfl÷_ ¿fl‰_, ÷ı◊Ì ‹Ò_{‰HÎ ◊Î› fiËŸ.
(125)
V÷Ï÷-Ïfi_ÿÎfiÎ ‰«fiÎQ≤÷‹Î_2 ¿èÎ_ »ı …ı, “…ıfiı ¤√‰Îfifi_ ‹ÎËÎIQ›
Á‹ΩHÎ_ Ë˘› ÷ıfiı ÁÎflÎ Ï‰Ê› ‹‚ı ÷˘ ÷ı‹Î_ ‹Ò_{Î¥ Ω›.” I›Îflı ±ı¿
ÁÎ‘±ı ’Ò»u_ …ı, “ÁÎflÎ‹Î_ ‹Ò‚√˘ ¿ı‹ ‹Ò_{Î¥ Ω› ?” ±ıÀ·ı V‰Î‹Ì ¿Ëı —
“±˘S›Î ⁄ÌΩ …ı‹ fiflÁÎ‹Î_ ‹Ò_{Î› ÷ı‹ ±ı ÁÎ‘ ÁÎflÎ‹Î_ ‹Ò_{Î›, ¿ı‹ …ı,
±ıHÎı ±Î√‚◊Ì … flÎ¬ …ı‰_ ¿flÌ ‹Ò@›_ Ë˘› ’»Ì Â_ ¿ÃHÎ ’Õı ! fiı ±‹Îflı
±ÎÀ·_ ±ÎÁfi fi˘”÷_ flÎ¬‰_ ’HÎ ÁÎ‘±ı ¿èÎ_ ±ıÀ·ı flÎA›_, ’HÎ √‹ı fiËŸ
fiı Á˙ ±ÎÁfi …ıÀ·_ fiÎ¬ı »ı ±ıÀ·_ fiÎA›_, ÷ı CÎÕ’HÎ ÁÎv, ÷ı ‰√fl ’HÎ
«Î·ı, ‘fl÷Ì …ı‰_ ÷˘ Á¬ … fiËŸ. fiı ‰ÎËfiı ’HÎ {Î{_ fi «·Î›, ÷ı ÁÎv,
…ı‰_ ÷ı‰_ Ë˘› ÷ı μ’fl ⁄ıÁÌ±ı, ’HÎ ÷ı‹Î_ ‰‚Ì ÷Î· ÂÎ ? fiı ±Î ‹Ë˘·Î÷,
‘‹˝ÂÎ‚Î ’HÎ fi √‹ı fiı ±Î ÷˘ ±ÎiÎÎ ±ıÀ·ı Â_ ¿fl‰_ ? fiÌ¿fl ±Î‹Î_ Â_
‹Î· »ı ? Áı‰Î ◊Î› ±ıÀ·˘ ‹Î·, fiÌ¿fl ÷˘ ‰fi ⁄Ë √‹ı.” (126)
¿˘”¿ ‹˘À˘ ‹ÎHÎÁ CÎ˘ÕÎ ·¥fiı ±Î‰ı ÷ı fi √‹ı, ÷ı ΩHÎ_ …ı, @›Îflı
Ω› ? ÷ı ‹flfiı ‹˘Ï÷›Î ·ÎT›Î Ë˘›, ÷ı‹Î_ Â_ ? ¿>÷flÎfi_ fiÎ‹ ’HÎ ‹˘Ï÷›˘
Ë˘› »ı. ±Î‰Î √flÌ⁄ ËÏfl…fi √‹ı ±fiı ‰fi‹Î_ ’HÎ ’«ÌÁ-’«ÎÁ ÁÎ‘
÷˘ Ωı¥±ı, fiı ‹Î_ÿ˘ ◊Î™ I›Îflı ’HÎ CÎÌ‰Î‚Ì ·Î’ÁÌ fi ¤Î‰ı, ‹ÎÀı,
›zÿÎ«flÏ÷ lıWÃV÷kÎÿı‰ı÷fl˘ …fi— –
Á ›I≠‹ÎHÎ_ ¿<v÷ı ·˘¿V÷ÿfi‰÷˝÷ı ––3
‹˘Àıfl˘ Ë˘› ÷ı «Î·ı ÷ı ‹Î√ı˝ «Î·‰_, …ı‹ ‹˘Àıfl˘ Ë˘› ÷ı ¿flı ÷ı‹ ◊Î›,
CÎÌfiÌ ËÎ_Õ·Ì Ë_ flÎ¬_ ÷˘ Á˙ flÎ¬ı fiı Ë_ …ı‹ «ÕÎ‰Ì ÿ™ ÷ı‹ «ÕÌ Ω›, ’HÎ
‹Îflı ÷˘ ¿ı‰‚ ≠¤ ÁÎ_¤flı ±ıÀ·_ … ¿fl‰_ »ı. ±ı‹ ’˘÷Îfi_ ‰÷˝fi ÷◊Î flÌ÷
÷ı ¿ËÌ ÿı¬ÎÕÌ. (127)
‹ËÎflÎ… ¿Ëı — “…Õ¤fl÷ fiı Â¿∞fiÎ …ı‰˘ ‰ˆflÎB›, √˘Ï’›_fiÎ …ı‰˘
1. ±ÎflÎ‹. 2. ‰«. ·˘›Î 17.
3. lıWÃ ‹fiW› …ı …ı ±Î«flHÎ ¿flı »ı ÷ıfi_ ±fi¿flHÎ ⁄ÌΩ ·˘¿˘ ¿flı »ı, ÷ı …ıfiı
≠‹ÎHÎ ⁄fiÎ‰ı »ı ÷ı ±fiÁÎfl ·˘¿˘ ‰÷ı˝ »ı. (√Ì÷Î — 3/21)
≠¿flHÎ-6 287
≠ı‹, fiı μ©‰ fiı Ëfi‹ÎfifiÎ …ı‰_ ÿÎÁI‰’HÎ_ ±ı‰˘ ◊Î› I›Îflı ¬fl˘ ¤@÷,
fiÌ¿fl ¿ÎE›’ ¿Ëı‰Î›; ÷ı Ï‰«ÎflÌfiı Ωı‰_ …ı, ±ı‹Î_ ¿ıÀ·Ì ¿Áfl »ı ?” (128)
ÁÎ‘ ◊¥fiı ¤…fi ¿fl‰_, ÁÎ‘ …ı‰Ì ¿˘¥ ‰Î÷ fi◊Ì fiı ‹ËÎflÎ… ’HÎ
ÁÎ‘fiÎ Á‹ ¬Î› »ı. ÷ı …\±˘fiı ! ±_⁄flÌÊ ÁÎ‘ ◊›Î”÷Î ÷˘ ¿Î_¥ ÿ—¬ fi
±ÎT›_. ÁÎ‘‰˘ ÿÌfi‰IÁ·Î— – ‹ÎÀı ±ı ◊›ı »^À¿˘ »ı, fiı ¤√‰Îfifi_ ¿Î‹
ÁÎ‘ ‰÷ı ◊Î›, ’»Ì ±ı ÁÎ‘ ¤ı‚Î … ¤√‰ÎfifiÎ_ ÿÂ˝fi ◊Î› »ı, ±ı‰Î ‹‚ı
’»Ì Â_ ⁄Î¿Ì flèÎ_ ? ±ı‰Î ‹Y›Î fiı ¿Áfl flËÌ Ω› »ı ±ı ÷˘ “‰Ãı ‹ı›ı
¿Î‚.”1 ±Î‰Î ¤√‰Îfi fiı ÁÎ‘ ‹Y›Î »ı fiı ¿Áfl ÀÎ‚÷Î fi◊Ì.
’◊fl¿Ì ΩÏ÷ ËÌflÎ Ï«_÷Î‹ÏHÎ ’ÎflÁË;
‹˘÷Ì ’¬flÎ… ·Î· ÂÎ· Œıfl ÕÎÏfl›ı.
±ı ÁÎ¬Ì ⁄˘·Ìfiı ¿èÎ_ …ı, ±ı‰Î ÁÎ‘fiı ’√ı ·Î√Ìfiı, ±fiT≤ÏkÎ‹Î_ flËÌfiı,
¬˘À ÀÎ‚Ì fiÎ¬‰Ì. (129)
…ı Á‹ı …ı‰Ì ¤√‰ÎfifiÌ ‹fl∞ Ë˘› ÷ı Á‹˘ Ï‰«Îfl‰˘, fiı ÷ı ≠‹ÎHÎı
«Î·‰_; fiı ±Î Á‹ı ∞‰ μ’fl ÿ›Î ¿flÌ ÷ı Ë‰ıÏ·›_, √ÎÕÎ_ fiı ⁄‚ÿ ±ı‰Ì
flÌ÷ »ı, ÷ı ¤√‰Îfifiı ⁄Ë ∞‰fi_ ¿S›ÎHÎ ¿fl‰_ »ı ÷ı ÁÎv ¿flÌ±ı »Ì±ı,
fiÌ¿fl ‰√ÕÎ‹Î_ ’«ÌÁ ‰flÁ flèÎÎ, ±ı‹ ±ı¿ √˘ÿÕÌ¤fl flËı‰_ fiı ‹Î√Ì
¬Î‰_ ±ı‹ flËÌ±ı, …ı ÷ı ≠¿Îflı flÎ∞ ¿fl‰Î »ı, ‹ÎÀı Á‹˘ Ï‰«Îfl‰˘, …ı‹
¿Ëı ÷ı‹ ¿fl‰_. (130)
±_÷flfi˘ ¿<Á_√, ⁄ËÎflfi˘ ¿<Á_√ fiı ÁIÁ_√‹Î_ ¿<Á_√ ±ıfiı ±˘‚¬Ìfiı
÷ıfi˘ I›Î√ ¿fl‰˘. ÷ı ±_÷flfi˘ ¿<Á_√ …ı, ‹fi‹Î_ ¤Ò_ÕÎ CÎÎÀ ◊Î›; fiı ÁIÁ_√‹Î_
¿<Á_√ …ı, ·˘¿, ¤˘√ fiı ’ZÎ; ÷ı ’ZÎı ¿flÌfiı ±Î«Î›˝fi_, ‹_Ïÿflfi_, ¿˘ÃÎflfi_ fiı
‹˘ÀÎ ÁÎ‘fi_ CÎÁÎ÷_ ⁄˘·ı. I›Îflı ¿˘”¿ı ’Ò»u_ …ı, “±ı ◊¥ √›_ Ë˘› ÷ı ¿ı‹
À‚ı ?” ±ıÀ·ı V‰Î‹Ì ¿Ëı — ““±ı ÷˘ ‹˘ÀÎ ÁÎ‘fi˘ Ï‰rÎÁ Ë˘› …ı, “±ı
¤√‰Îfi …ı‰Î »ı fiı ¤√‰ÎfifiÌ ’ıÃı ±_÷flΩ‹Ì »ı ÷ı ΩHÎı »ı ’HÎ ¿Ëı÷Î
fi◊Ì”, ±ı‹ ΩHÎı ÷˘ À‚ı.”” (131)
±ı¿ ÁÎ‘±ı ≠ÁÎÿÌ ¬Î‘Ì ÷ı ÁÎv ’_„@÷ ⁄ËÎfl ¿Îœı·. ’»Ì ±ı¿
ËÏfl¤@÷ı ‹ËÎflÎ… ±Î√‚ ¿èÎ_ ¿ı “¿<flÎfi‹Î_ ·A›_ »ı …ı, ¬ÿÎ Á‰ÎflfiÎ
’Ë˘fl‹Î_ ÁÎÿ ’ÕÎ‰ı »ı …ı, ¿˘¥ √fiı√Îfl »ı ? ÷˘ »˘ÕÌ ‹Ò¿Ì±ı,” ±ı‹ ¿èÎ_.
1. ‰flÁÎÿ ◊‰Î »÷Î_ ÿ¿Î‚ ◊Î› ÷ıfiÎ …ı‰_.
288 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
I›Îflı ‹ËÎflÎ… ¿Ëı, “±ı ‰Î÷ ÁÎ«Ì »ı.” ’»Ì ËÎ◊ ΩıÕÌfiı ±˘S›Î ÁÎ‘ ÿÌfi
◊¥ √›Î, ±ıÀ·ı ÷ı μ’fl flÎ∞ ◊¥ √›Î, ÷ı‹ »ı. ÿÌfi ◊Î‰_; ±ı ÷˘ ÁÎv_
¿fl‰Î … ∂¤Î »ı. ’»Ì ±˘S›˘ ¿Ëı — “I›Îflı ‹ÎŒ ¿flΩı fiı ¿ËıÂ˘ ±ı‹ ¿fl‰_
»ı fiı ÷‹fiı flÎ∞ ¿fl‰Î »ı, ÷ı wÕ<_ ◊Î› ÷ı‹ ‹fiı ¿ËıΩı.” ’»Ì ¿Ëı — “ÃÌ¿,
¤…fi ¿fl‰Î ‹ÎÕ˘.” …\±˘fiı ! ‹Îflı «ı·Î »ı, ’√ ÿÎ⁄ı ±ı‹ »ı, œ˘Ï·›˘ »ı,
√Îÿ·Î_ fiı ¬Î‘Îfi_ »ı fiı …ı Ë_ ¿Ë_ ÷ı ÷fl÷ ¿flÌ Ïÿ›ı ±ı‹ »ı, ’HÎ Ë_ Ωı ÷ı
¿v_ fiı ¿˘¥fiı fi ¿fl‰Îfi_ ¿Ë_ ÷˘ ‹fiÎ› fiËŸ fiı Á˙ ¿flı. ÷ı ·A›_ »ı …ı,
“∑Ê¤ÿı‰ ¤√‰Îfi ÏÂZÎÎfiı ±◊ı˝ ÏÁÏ©›_fiı fi √˛ËHÎ ¿fl÷Î Ë‰Î.”1 ±ı‹
±Î’HÎı flËı‰_. (132)
’ZÎ fiı VfiıË ÷˘ …fiÎ‰fl Á‘Ì »ı, ÷ı ’˘÷ÎfiÎ_ ⁄E«Î_fiı … Áı‰ı fiı
‘‰flÎ‰ı »ı. ±ı¿ ¿HÎ⁄Ì ¤ıÓÁfi_ ’ÎÕ<_ ·¥fiı ±Î√‚ «ÎS›˘ Ω÷˘ Ë÷˘ ÷ı ¤ıÓÂ
±ı¿ √Îμ ÁÎ‰… ±ÎT›˘ I›Î_ Á‘Ì ’Î»ı ’√ı «Î·Ì √¥, ±ı‹ »ı. ‹ÎÀı
±Î’HÎı ÷˘ ±ı I›Î√ ¿flÌfiı hÎHÎ √˛_◊ ≠‹ÎHÎı flËı‰_, ±ı‹Î_ ‹ËÎflÎ…fi˘
flÎ∞’˘ »ı. ‹ÎÀı ±ı‹ ‰fl÷‰_. (133)
÷‹ı ¿Ë˘ »˘ …ı, “¿ı”Ωı,” ÷ı Ë_ ÷˘ ¿Ë_ …. ÷ı Á¤Î‹Î_ ¿Ë_, fiÌ¿fl
»ıS·Ì ⁄Î¿Ì ≥Ï÷ËÎÁ ¿◊Î ¿Ë_, ’HÎ ∞‰‹Î_◊Ì Õ_¬ ¿ÎœÌ fiÎ¬_. ‹ÎÀı ÁÎ‘fiı
Áı‰‰Î fiı ±ıfi_ CÎÁÎ÷_ fi ⁄˘·‰_. ÷ı μ’fl ‹K›fiÎ ±ÃuÎ‰ÌÁ‹Î ‰«fiÎQ≤÷fiÌ
‰Î÷ Ï‰V÷ÎflÌfiı ¿flÌ. (134)
⁄ËÎfl ¤…fi ¿›ı˝ ⁄ËÎfl T≤ÏkÎ Œı·Î›, ÷ı Ωı flΩı√HÎ, ÷‹˘√HÎ ‰÷˝÷Î
Ë˘› ÷˘ ¿fl‰_ ’HÎ Ák‰‹Î_ ÷˘ ±_÷fl‹Î_ … ¿fl‰_, …ıHÎı ¿flÌfiı ¤√‰Îfi ÁÎ_¤flı
»ı. fiı ¨ÕÎ ∂÷flÌ Ω‰_ fiı ¤…fi ¿fl‰_. ÷ı ≠◊‹ ÷˘ CÎHÎÎ ËÏfl¤@÷fiÌ ‰Î÷
¿ËÌ ÿı¬ÎÕÌ. (135)
⁄Ì…\_ …ı ¿Ëı ÷ı ◊Î› ’HÎ ËÏfl¤@÷ fi ◊‰Î›, ÷ı ¿˘”¿ ◊Î› ’HÎ ÷ı◊Ì
ÁÎ‘ ¤ı‚_ fi flËı‰Î› fiı ¿˘”¿ flËı ’HÎ Ï‰Ê› I›Î√ fi ◊Î›; ÷ı ¿˘”¿ ¿flı
’HÎ ±ı◊Ì ¤√‰Îfi‹Î_ fi ΩıÕÎ‰Î›; ±ı ÷˘ ⁄Ë … ±Î¿v_ »ı. (136)
1. …\±˘ ¤Î√‰÷ — 5-5-35. ’fl‹Ë_Á˘fiı I›Î√fiÎ ±ÎÿÂ˝fiÌ ÏÂZÎÎ (⁄˘‘) ÿı‰Î
‹ÎÀı ∑Ê¤ÿı‰ı ±Î¿ÎÂ√‹fi, ‹fi˘‰ı√◊Ì √‹fi ¿fl‰_, ±_÷‘Î˝fi, ’fl¿Î›Î ≠‰ıÂ,
ÿÒflÿÂ˝fi, ÿÒfll‰HÎ ‰√ıflı ÏÁÏ©±˘ ‰√fl ≥E»Î±ı ±Î‰Ì ÷˘’HÎ ÷ıfi˘ ±Îÿfl fi
¿›˘˝ ¿ı ÷ıfiı V‰Ì¿ÎflÌ fiËŸ.
≠¿flHÎ-6 289
⁄Ì…\_ ÷’, ±Î ‘ÎflHÎÎ_-’ÎflHÎÎ_ ⁄ı ‹ÏËfiÎfiÎ_ ¿Ë˘ ÷˘ ¿flı, ’HÎ ±˘S›_

…ı ÁÒZ‹ ÷’1 ±ı ÷˘ fi … ◊Î›. (137)
‰‚Ì, ±ı¿ ±Î ¿Î‹ ’HÎ ¿ÃHÎ »ı. ÷ı Â_ ? ÷˘ …ı, Á‰Îfl◊Ì ⁄’˘fl
Á‘Ì ±Î_A›_ ‹Ÿ«Ìfiı fi ⁄ıÁÌ flËı‰Î›. fiÌ¿fl ÷˘ ⁄‘˘ …L‹Îfl˘ ⁄ÎèÎ ºÏWÀ±ı
⁄ıÁÎ›. fiı ⁄ÎèÎ ºÏWÀ±ı Ωı ‹Î‚Î Œıfl‰ı ÷˘ ⁄Ì…ı ‹fi ¤‹ı fiı ±Î_A›_
‹Ÿ«Ìfiı Œıfl‰ı ÷˘ ¤√‰Îfi ÁÎ_¤flı. ÷ı ±Î‹ Ïÿ‰Á ±Î¬˘ Œıfl‰Î›, ’HÎ
¤√‰Îfi Á_¤ÎflÌfiı ÷˘ ’Î_« ’HÎ fi Œıfl‰Î›. ±ı ’Î_« …\ÿÌ flÌ÷fiÌ ◊Î›.
‹ÎÀı ‘Ìflı ‘Ìflı ÏfiI›ı ¤√‰Îfi‹Î_ ΩıÕÎ‰_. ÷ı fi ◊Î› ÷˘ ÁÎ‘‹Î_ ≠◊‹
ΩıÕÎ‰_, ÷˘ ’»Ì ¤√‰Îfi‹Î_ ÁËı…ı ΩıÕÎ‰Î›. (138)
±ı¿ ÁÎ‘fiı flÎ‹ÿÎÁ¤Î¥fiÌ ‹ÒÏ÷˝ ‘flÎ¥ √¥, ÷ıfiÌ ⁄‚÷flÎ ◊¥ fiı
fl˘›Î. ’»Ì ±‹ı ÷ıfiı ¿èÎ_ …ı, “’Ëı·Î_ ÁÎ‘ ÿı¬Î› fiı ’»Ì ¤√‰Îfi ÿı¬Î›.”
÷ı ’»Ì hÎHÎ Ïÿ‰Áı ¤√‰Îfi ÿı¬ÎHÎÎ, ±ı‹ ◊Î›. ÷ı ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ
¿Ì÷˝fi‹Î_ ’HÎ »ı …ı, “ÁÎ‘ ¤ı‚Î ¤√‰Îfi”, ÷ı ‹ÎÀı ±ı‹ ¿fl‰_. ±ıÀ·ı ±ı¿
ÁÎ‘±ı ¿èÎ_ …ı, “±ı‹ ÷˘ ¤√‰ÎfifiÌ ¿Ú’Î±ı ◊Î›.” I›Îflı V‰Î‹Ì ¿Ëı …ı,
“±Î’HÎı ¿›ı Ïÿ‰Áı ¿fl‰Î ⁄ıÃÎ fiı fi ◊›_ ? ±ı ¤√‰Îfi fiı ‹˘ÀÎ ÁÎ‘ ÷ıfiı
÷˘ ±ı‹ … ¿flÎ‰‰_ »ı fiı ±Î ÷˘ ∞‰fiÌ ¬˘À »ı, fiÌ¿fl ±ıfiÌ ÷˘ ¿Ú’Î … »ı.
fiı ÏfiI›ı ¤√‰Îfi‹Î_ ΩıÕÎ‰Îfi˘ ±Î√˛Ë flÎ¬‰˘. ÏfiI› ⁄Ï‚›_2 ±ı‹
ÂÎVhÎ‹Î_ ¿èÎ_ »ı ÷ı ◊ÎÂı. ±ı ¿›Î˝ Ï‰fiÎ »^À¿˘ fi◊Ì.” (139)
±ı¿ ¿HÎ⁄Ì Ë÷˘ ÷ı ⁄ı ’Ë˘fl … fl‚ı,3 ¿Î_ …ı, ◊˘ÕÎ ¿Î‚‹Î_ ‹flÌ Ω‰_
»ı ÷ı ÂÌÿ Ïÿ‰Á ⁄‘˘ ¿<ÏÀ›ı ? ±ı‹ ¿<Á_√Ìfiı ’HÎ ◊›_, I›Îflı ±Î’HÎı ÷˘
ÁIÁ_√Ì ◊›Î, ÷ı œ√4 Ïÿ‰Á flY›Î, fiı Ë‰ı ÷˘ ±Î‰Î ÁÎ‘fi˘ Ωı√ ¿flÌ
·ı‰˘, ±ı ÿ·˝¤ »ı, ’HÎ ‹ı‹HÎfiÎ hÎı·ÎfiÌ5 ’ıÃı ÷ÎH›Î fi ¿fl‰_. (140)
V‰Î‹Ì ¿Ëı, ““⁄ıÃ¿ı ±˘‚¬Î› »ı. ÷ı ‹ËÎflÎ… ’HÎ ’Ò»÷Î ¿ı “±Î
ÁÎ‘ ¿˘fiÌ ’ÎÁı ⁄ıÁı »ı fiı ±Î ¿˘fiÌ ’ÎÁı ⁄ıÁı »ı” ±ı‹ fiÎ‹ ·¥fiı ’Ò»ı.
1. ¤Ò¬ ¿fl÷Î_ ⁄ı ¿˘Ï‚›Î ±˘»\_ ¬Î‰_, ¤Î‰÷_ fi ¬Î‰_.
2. ◊˘Õ<_ ◊˘Õ<_ ’HÎ Á÷÷ ÁI¿‹˝ ◊÷_ Ë˘› ÷˘ Á‹› …÷Î_ ÷ı CÎHÎ_ ‰‘Ì Ω› »ı.
3. ¿‹ÎHÎÌ ¿flı, ¿Î›˝ ¿flı.
4. CÎHÎÎ Ïÿ‰Á, ·Î_⁄˘ ¿Î‚.
5. ÷flı·Î_, …ı‹Î_ «Îfl ¿ı hÎHÎ ⁄‚ÿ …Î›Î Ë˘› »ı.
290 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
’»Ì …ı …ıfiÌ ’ÎÁı ⁄ıÁ÷Î Ë˘› ÷ıfiÎ_ fiÎ‹ ·¥ ÿı¬ÎÕı, I›Îflı ÷ı‰˘ ¿˘”¿fi˘
Á_√ fi ¿fl‰Î Ωı√ Ë˘› fiı ÁÎfl˘ ÁÎ‘ ±ıfiÌ ’ÎÁı ⁄ıÁı »ı ±ı‹ ΩHÎı, I›Îflı
¿ËıÂı …ı, “’_Õı ÷˘ ÁÎflÎ »ı, ’HÎ ÁÎ‘ ±˘‚¬÷Î_ ±Î‰Õ÷_ fi◊Ì” ±ı‹ ¿Ëı÷Î.
‹ÎÀı ±Î Á_√‹Î_ ¤ıÿ ÿı¬ÎÕu˘ ±fiı μkÎ‹ Á_√ ¿fl‰˘ fiı fiflÁÎfiÌ ÷˘ Á˘⁄÷
… fi ¿fl‰Ì.”” (141)
Ωı fl˘À·Î ‹‚÷Î Ë˘› ÷˘ ±ÎCÎ˘’Î»˘ ’√ … fi ¤fl‰˘; fiı Ωı ¤flı
÷˘ ÿ—¬Ì ◊Î›; fiı fl˘À·Î ÷˘ ÁÒ÷Î flËı ÷˘’HÎ ‹ËÎflÎ… Á˘Õ‹Î_ ÿ¥ Ω› fiı
fiÌ¿fl ÿÌ‘Î Ë˘› ÷ı ·¥ Ω›; ‹ÎÀı ÿÎ‚-fl˘À·Î ¬Î¥fiı ¤…fi ¿flÌ ·ı‰_.
·˘¿fiÎ ÏŒ÷fl‹Î_ fiı T›Áfi …ıÀ·Î‹Î_ ÷˘ ±Î’HÎÎ fl˘À·Î »ı, ±ı‹ ΩHÎ‰_ fiı
Õ˘‚ fi ¿fl‰˘. (142)
L≤ÏÁ_ËÎfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ‹ËÎflÎ…ı ¤HÎÎ‰‰Î ‹Î_ÕuÎ, ÷ı ’_«Á_Ï‘1 ‹ÏËfiÎ
±ı¿‹Î_ ¿_Ãı ¿flÌ, ’HÎ ‹ÒÏ÷˝ ÿı¬Î÷Ì ÷ı fi ÿı¬ÎHÎÌ. ’»Ì fl˘›Î, ÷ı ‹ËÎflÎ…
¿Ëı, “¤HÎ‰_ ‹Ò¿Ì Ïÿ›˘.” ’HÎ ‹ÒÏ÷˝ ±¬_Õ flÎA›Î‹Î_ ÿÎ¬Õ˘ ⁄Ë ’ÕÂı ¿ı‹
…ı, ±Î ∞‰ı ’Î’ CÎHÎÎ_ ¿›ÎÙ »ı. ÷ı ’Î’fiÎ ¿fl˘Õ ¿˘ÃÎfl ¤›Î˝ »ı. ÷ı‹Î_◊Ì
¤√‰Îfiı ±ı¿ ¿˘ÃÎfl ŒÎÕÌfiı ±fl‘ÎfiÎ_ ≥„Lƒ›_, ÿıË ±ÎÏÿ Á‹V÷ ¿›Ù fiı
±fl‘Î‹Î_◊Ì ÷ıfiÎ ¤˘√fiÎ_ V◊Îfi¿ ¿›ÎÙ. ‹ÎÀı ±ı ⁄‘_› ’Î’ »ı. ¿˘¥
≥„Lƒ›, ±_÷—¿flHÎ ¤√‰Îfi ¤…‰Î ÿı ±ı‰Î_ fi◊Ì fiı ∞‰ ÷˘ ±ı¿·˘ »ı, ÷ı
Ωı ⁄Ï‚›˘ ◊Î› ÷˘ ¤√‰Îfi ¤Ω›. fiÌ¿fl ¤…‰Î ÿı ±ı‰Î_ fi◊Ì; ’HÎ …ı
ÿÌ ÷ı ÿÌ ¿›ı˝ »^À¿˘ »ı ±ı ÏÁ©Î_÷ »ı. fiı ±_÷º˝ÏWÀ ¿fl‰Ì, ÷ı ‘Ìflı ‘Ìflı
¿fl‰Î ‹Î_Õı ÷˘ ◊Î›. ÷ı ±ı‹ ¿›Î˝ Ï‰fiÎ »^À¿˘ fi◊Ì. (143)
±ı¿ ¿ÏÕ›ı ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝ ¿flÌ, ÷ı Á˙ ¿Ëı, “¤Îflı ¿·‹ »ı.” I›Îflı
V‰Î‹Ì ¿Ëı — “ËÎ, ±ı ÷˘ ⁄Ë ÁÎv_, ’HÎ ‹ıÓ ÷˘ ⁄‘_›ı Ωı›_ ÷ı‹Î_ ÏfiW¿Î‹Ì-
’HÎÎfiÌ ¿·‹ Á˙◊Ì ¤Îflı …HÎÎHÎÌ. ÷ı ¿˘¥◊Ì fi flËı, ‹ÎÀı ±ı flÎ¬‰Ì.” (144)
±Î fiıhÎfiı ±Î ÁÎ‘fiÎ_ ÿÂ˝fi ◊Î›, I‰«Îfiı V’Â˝ ◊Î›, fiÎÏÁ¿Î±ı
÷ıfiı «ÕuÎ_ Ë˘› ±ı ’W’fi˘ √_‘ ·ı‰Î› fiı flÁfiÎ±ı ÷ıfi˘ Ï‰fi› ◊Î›
±ıÀ·˘ … ·Î¤ »ı. (145)
‹fl‰_ ±ı¿ Ïÿ‰Á …wfl »ı ’HÎ ¤Ò·Ì ⁄ıÃÎ »Ì±ı ±ı ’Òv_ ±iÎÎfi »ı,
±ÎI‹Î ÿı¬ÎHÎı fi ‰‚‰_, K›Îfi ’flÎ›HÎı fi ◊›_, ±Î¿<Ï÷-Ï«Ï÷-«Î’S›flÏË÷Î
1. Á_V¿Ú÷ T›Î¿flHÎfi˘ ±ı¿ ¤Î√.
≠¿flHÎ-6 291
ÏfiW’Ïfl√˛ËÎ— ±ı ≠‹ÎHÎı flËı I›Îflı ÁÎ‘ ◊Î›, ÷ı ’Òfl˘ ÁÎ‘ ¿Ëı‰Î›. ¿˘ÏÀ-
¿S’Â÷ˆflÏ’ – I›Îflı ±_÷ ±Î‰ı »ı. (146)
±‹ı ‰ÎÕÌ ¿flÌ »ı ÷ı I›Î_ Ω‰_ ⁄Ë √‹ı »ı, ¿ı‹ …ı, ‰fi, ’‰˝÷, {ÎÕÌ
√‹ı ±ı vÏ«, fiı ±Î ±ÎÀ·_ ⁄˛õÎ_Õfi_ ¿Î‹ ¿flÌ±ı ÷ı ÷˘ ±ÎiÎÎ±ı, ’HÎ
±fiÁ_‘Îfi ±˘S›_; fiı ±Î ÷˘ ‹˘À<_ flÎ… »ı ÷ı ¿˘ÏÀ¿ ÷˘ Á_¿S’ ¿fl‰Î ’Õı,
’HÎ ±_÷fl‹Î_ ¿Î_¥ fiËŸ ±ı‰˘ ‹Îfl˘ V‰¤Î‰ »ı. ‹ÎÀı Á˙fiı ±ı‹ ¿fl‰ÎfiÌ vÏ«
flÎ¬‰Ì. ¿fl‰Î ‹Î_Õı ÷˘ ◊Î›; …ı‹ ¤HÎ‰Î ‹_Õuı ¤HÎÎ› »ı, ±ı ±ÎÏÿ¿ Á‰ı˝
Ïø›Î ¿flı ÷˘ ◊Î›. ±Î Ï√flfiÎfl …ı‰ÕÎ ÷fl_√ Ëˆ›Î‹Î_ ∂Ãı ÷ı◊Ì ‹˘ÀÎ Õ<_√fl
…ı‰ÕÎ ∂Ãı. ÷ı ‹ÎÀı …flÎ …flÎ ⁄_‘ flÎ¬Ìfiı ¤√‰Îfifiı Á_¤Îfl‰Î. (147)
±ı¿ …HÎ ¿˘ÃÎflÌfiı ‹Îfl‰Îfi_ ‘Îfl÷˘ Ë÷˘. ÷ı ¤√‰Îfifi˘ ¿˘’ ◊›˘
÷ı◊Ì ÿ˘œ ‰flÁ Á‘Ì ‹Î_ÿ˘ flèÎ˘. ’»Ì ‹ÎflÌ ±Î√‚ fl˘›˘ fiı ÿÌfi ◊›˘,
I›Îflı ‹fiı ÿ›Î ±Î‰Ì ±ıÀ·ı ‹Àu_. ‹ÎÀı ±ı‰Î V‰¤Î‰ fi flÎ¬‰Î. (148)
‹ıÕı ‹_Õ‚Ì ¤ı‚Ì ◊¥fiı ‹·¿fiÌ Ïfi_ÿÎ ¿flı »ı. ÷ı Ωı ¿flÂı ÷˘ ¿ÎœÌ
‹Ò¿Â_. fiı …ı ‘‹Î˝Q≤÷ ±Î’HÎÌ μ’fl … ¿›Ù »ı ÷ı ·˘’Ìfiı «˘Ïfl›_ ¿flı »ı
fiı ·Ò√ÕÎ_ ‰‘ flÎ¬ı »ı ÷ı ÃÌ¿ fiËŸ ’Õı; ÏÀÀ˘ÕÌ ¨«Î ’√ ¿flı ÷ıHÎı ¿flÌfiı
±Î¿ÎÂ fiËŸ Ï{·Î›, ÷ı ÁÎv ¿Î_¥ ±À@›_ fiËŸ flËı, ¿ÎœÌ … ‹Ò¿Â_.
¿Î_™ {Î{Î_ ¿√˘flÕÎ_ fiı ¿Î_™ {Î{Î ¿’Ò÷,
Ë¿ÏÕ ÷˘ ‹ËÌÕÌ ¤·Ì fiı Ë¿Õ˘ ¤·˘ Á’Ò÷.1
‹ÎÀı …ı flÎ¬÷Î Ë˘› ÷ı ±Î CÎÕÌ «Î·‰Î ‹Î_Õ˘, ±‹Îflı ÷˘ ‘‹˝ flÎ¬÷Î_ …ı
◊ÎÂı ÷ı ¿fl‰_ »ı ±ı‰˘ ÃflÎ‰ »ı. (149)
±‹Îflı ÷˘ ¿Î_¥ ‰VhÎ … fi Ωı¥±ı, ±ı¿ ‘Î⁄‚Ì ’HÎ fi◊Ì fiı ±Î
¬Î‘Îfi_ ÷˘ ¿˘”¿fiÎ ÁÎflÎfiı ±◊ı˝ »ı; ⁄Î¿Ì ÿÎ‚-fl˘À·Î Ωı¥±ı fiı ⁄ÌΩ‹Î_
‹ËÎflÎ…fiı ≠÷Î’ı ÁËı…ı ±vÏ« flËı »ı, ÷ı ‹ÎÀı ¤Ò_ÕÎ V‰¤Î‰fi˘ I›Î√
¿flÌfiı ¤√‰Îfi ¤…‰Î. (150)
1. ÿÎÿÎ ‹ı¿flHÎ flÏ«÷ ‹Ò‚ ÿ˘Ë˘ ±Î flÌ÷ı »ı —
¿Î_μ {Î{Î ¿Î√˘Ï·›Î, ¿Î_μ {Î{Î ¿’Ò÷.
Ë_Á˘ ÷˘ Ëı¿ … ¤·˘, Ë¿Õ˘ ¤·˘ Á’Ò÷.
{Î{Î ¿Î√ÕÎ ¿ı {Î{Î ¿<’hÎ˘ Â_ ¿Î‹fiÎ ? ±ı¿ … wÕ˘ Ë_Á Ë˘› ±fiı ±ı¿ …
Á’hÎ Ë˘› ÷˘ ÷ı ⁄Á ◊¥ ’Õı.
292 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
⁄˛õ«›˝ flÎ¬‰ÎfiÎ ÷˘ » μ’Î› »ı. ÷ı‹Î_ ±Î_A›, ¿Îfi, fiÎ¿ fiı ‹fi

±ı «Îfl «˘flÌ ¿flÌ Ω› »ı, ÷ıfiÌ ÁÒfl÷ flÎ¬Ìfiı ÁÎ«‰‰Î_; ÷ı‹Î_ ±Î_A›fiı ÷˘
⁄ÌÕÌ ·ı‰Ì ÷ı◊Ì ∂’…ı … fiËŸ, ±ı ‹Ò‚ »ı; fiı ¬Î‰_ {Î{_ fiËŸ, fiı ¨CÎ‰_
{Î{_ fiËŸ, ±ı ’HÎ ‹Ò‚ »ı. ÷ı‹Î_ ¬Î‰_ fiı ¨CÎ‰_ ÷ı‹Î_ ÷˘ Ï‰Ê› … flèÎÎ »ı.
÷ı ‹ÎÀı ±Á_¿S’Î÷˚ …›ıI¿Î‹_, ‘Ìflı ‘Ìflı Á_¿S’ ⁄_‘ ¿fl‰Î ‹Î_ÕÌfiı ¤…fi
¿fl‰_. fiı ‹fifi˘ Ï‰rÎÁ fi ¿fl‰˘. ÷ı μ’fl ó
fi ¿<›Î˝I¿ÏËÛÏ«IÁA›_ ‹fiÏÁ èÎfi‰„V◊÷ı –
›Ï¶lQ¤Î„E«flÎE«ÌHÎÙ «V¿_ÿ ÷’ ±ˆrfl‹˚ ––
ÏfiI›_ ÿÿÎÏ÷ ¿Î‹V› Ï»ƒ_ ÷‹fi ›ıfl›— –
›˘Ï√fi— ¿Ú÷‹ˆhÎV› ’I›Ω˝›ı‰ ’_ç·Ì ––1
±ı f·˘¿ ⁄˘·Ìfiı ¿Ëı, ±Î Á‰ı˝ ‰Î÷ ¬’‰Î‚Îfiı ¿Î‹fiÌ »ı, …ıfiı ¿S›ÎHÎ
Ωı”÷_ Ë˘› ÷ıfiı ±Î_ËŸ ⁄Ì…\_ Â_ »ı ! ⁄Î¿Ì ÷˘ ±‹ı ⁄ıÃÎ »Ì±ı I›Î_ …
‘‹Î˝Q≤÷ ·˘’Î› »ı ’»Ì ‰Î_Áı◊Ì ÷˘ Â_ ◊ÎÂı ? fiı ‰Ëı‰Îfl ¿›Î˝ Ï‰fiÎ ÷˘ «Î·ı
fiËŸ; ’HÎ ’Î»\_ ‰‚‰_ ±ı‹ ‹ËÎflÎ…fi˘ fiı ‹˘ÀÎ ÁÎ‘fi˘ ÏÁ©Î_÷ »ı. (151)
‹ËÎflÎ…fiÌ ‰Î_Áı ¿«ıflÌ ±ı¿Î_Ï÷¿fiÌ Ë÷Ì ÷ı ÷˘ ∂ÃÌ √¥ »ı fiı Ω›
»ı; fiı ±Î ÷˘ F›Î_ Á‘Ì ±Î‰Î Á_÷ fiı ÿÁ-‰ÌÁ ËΩfl ÁÎflÎ ËÏfl…fi »ı
I›Î_ Á‘Ì “‰«fiÎQ≤÷”fiÎ_ ‰«fi, “‘‹Î˝Q≤÷”fiÎ_ ‰«fi ±ı ⁄ı ÷◊Î ‘‹˝, iÎÎfi,
‰ˆflÎB› fiı ‹ÎËÎIQ›ı ÁÏË÷ ¤„@÷ ±ı «Îfl ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝ flËıÂı fiı ’»Ì ÷˘
“ÏÂZÎÎ’hÎÌ” ’‚Âı. ‹ÎÀı ±Î’HÎı ÷˘ Ë‹HÎÎ_ … ÁÎ‘Ì ·ı‰_, fiı ⁄˛ÎõHÎfiı ·˘À
‹Î√Ìfiı ⁄ÎÀÌ Âı¿Ìfiı ’HÎ ±Î Á‹Î√‹ ¿fl‰Î ‰Î_Áı Œfl‰_ fiı ZÎhÎÌfiı ’Î¿<_
‹Î√Ìfiı ’HÎ ±Î ¿flÌ ·ı‰Îfi_ »ı. (152)
Ë‰ı fi‰flÎ ◊›Î ÷ı ¤Ò÷fiÎ ‰Î_ÁÕÎfiÌ ’ıÃı ‹fifiı Áı‰Î‹Î_ ΩıÕÌ ÿı‰_ fiı
Ï‰Ê›‹Î_ Á_¿˘« ¿fl‰˘, ’HÎ Ωı ±ı‹ fiËŸ ◊Î› ÷˘ Ïfi›‹ fiËŸ flËı, fiı Âıfl
1. ‹fi «_«‚ »ı ‹ÎÀı ÷ıfiÌ Ï‹hÎ÷Î ¿ÿÌ ¿fl‰Ì fiËŸ; ¿ÎflHÎ ¿ı ‹fifi˘ Ï‰rÎÁ
¿fl‰Î◊Ì ‹ËÎÁ‹◊˝ ’vÊ˘fiÎ_ ·Î_⁄Î ¿Î‚fiÎ_ ÷’ ’HÎ fiÎÂ ’ÎQ›Î_ »ı, …ı‹
T›Ï¤«ÎÏflHÎÌ VhÎÌ ’˘÷ÎfiÎ ’fl Ï‰rÎÁ ¿flfiÎfl ’Ï÷fi˘ Ωfl ’vÊ˘fiı ±‰¿ÎÂ
±Î’Ì ÷ı±˘ ¶ÎflÎ fiÎÂ ¿flı »ı, ÷ı‹ …ı ›˘√Ì ‹fifi˘ Ï‰rÎÁ ¿flı »ı, ÷ıfi_ ±ı ‹fi
¿Î‹ ÷◊Î ÷ıfiÌ ’Î»‚ flËıfiÎflÎ ø˘‘ÎÏÿ ÂhÎ±˘fiı ±‰¿ÎÂ ±Î’ı »ı; (±fiı ÷ı
¶ÎflÎ ›˘√Ìfiı ¤˛WÀ ¿flı »ı.) (¤Î√‰÷ — 5/6/3-4)
≠¿flHÎ-6 293
±ı¿ ¬Î‰_ ¿Î_ ÿ˘œ Âıfl ¬Î‰_; ’HÎ ⁄Âıfl ·√Ì ÷˘ fi … ’Ò√‰_ fiı {Î{_ ÁÒ‰_
fiËŸ; ¿ı‹ …ı, ÁÒ÷ı ÁÒ÷ı ±Lfi ’«Ìfiı ’»Ì ≥„Lƒ›_ ⁄‚‰Îfi ◊Î› ÷ı ‹ÎÀı
Á_¿˘« flÎ¬‰˘. (153)
±ı¿ Ïÿ‰Á ‹ËÎflÎ…ı ‹fiı ¿èÎ_ Ë÷_ …ı, “‘‹˝¿<‚‹Î_ flCÎ‰Ìfl∞ …ı‰˘
¿˘¥ fi◊Ì,” ÷ı ‰Î÷ ÁÎ«Ì. ¿ı‹ …ı, ±ıfiÌ flËıHÎÌ ¿ı „V◊Ï÷ ÷ı @›Î_¥ fi ‹‚ı,
fiı I›Î√fiÌ »ÀÎ ’HÎ ‹ËÎflÎ…fiÎ …ı‰Ì … Ë÷Ì, ±ı‰Î Ë‰ı fiËŸ ◊Î›; ¿ÿÌ
‹ËÎflÎ… ‹˘¿·ı ÷ıfiÌ ‰Î÷ fiËŸ. (154)
±Î …ı V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎ ÷ıfiı …ı ¿˘¥ ¿«‰Î‰Âı ¿ı v¬‹Î_1 fiËŸ flËı
÷ıfi_ ÷˘ ⁄Ë ¤Ò_Õ<_ ◊ÎÂı fiı ¿Î_¥fi_ ¿Î_¥ fiflÁ_ ◊¥ ΩÂı; ‹ÎÀı ¿«‰Î‰‰Î
fiËŸ. (155)
±ı¿ ‰Îfl ‹ËÎflÎ…ı ∂¤Î ◊¥fiı ¿èÎ_ Ë÷_ …ı, “¿˘¥ Ïfi›‹ ¤_√ ¿flÂ˘
‹Î, fiı …ıfiı ¿fl‰˘ Ë˘› ÷ı ÁIÁ_√‹Î_ flËıÂ˘ ‹Î, fiı ±Î …ı ÁÒfl… Áfl¬Ì
√˘ÿÏÕ›_ ÷ı‹Î_ ¤·Î ◊¥fiı ÕÎCÎ ·Î√‰Î ÿıÂ˘ ‹Î. fiı ‹fiı ¤√‰Îfi ΩHÎÂı fiı
¿<Á_√‹Î_ ËÂı ÷˘’HÎ ¿S›ÎHÎ ◊ÎÂı, fiı ÁIÁ_√‹Î_ flËÌfiı Ïfi›‹ ¤_√ ◊ÎÂı
±ıfi_ ÷˘ ¤Ò_Õ<_ … ◊ÎÂı.” ±ı‹ ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ Ë÷_, fiı ±ıfiÎ ÁÎ‘ ’HÎ fl˘… ¿Ëı
»ı. ÷ı ‹ÎÀı fi flËı‰Î› ÷˘ ‹Î√ ÿıΩı. fiı ™ÿfl fiı ‹ŸÿÕÌ ‰ÎHÎ‹Î_ ⁄ıÃÎ_. ÷ı
‹ŸÿÕÌ ¿Ëı, “‘ÒÕu μÕÎÕ ‹Î.” I›Îflı ™ÿfl ¿Ëı, “‹ÎflfiÎflÌ ◊¥ Ë˘ ÷˘ ±Î‹ …
‹Îflfiı.” ±ı‹ …ı ΩfiÎflÎ ◊›Î Ë˘› ÷ı …Ωı, ’HÎ ‹ŸÿÕÌfiÌ ’ıÃı ¿flÂ˘ ‹Î.
(156)
±˘Ë˘ ! …\±˘fiı, ’flÿıÂ◊Ì ‰Î÷_ ÁÎ_¤‚‰Î ±Î‰ı »ı fiı ±Î ±Î_ËÌfiÎ
‹ıÕı fiı ⁄Ì…ı ⁄ıÃÎ flËı »ı ÷ı Â_ Á‹F›Î ? ¬flı¬fl˘ ◊¥fiı ÁÎ‘‹Î_ ‰‚√ı ÷˘
¿Î‹ÎÏÿ¿ ÂhÎ ⁄‚Ì Ω› fiı ¤√‰Îfi‹Î_ ΩıÕÎ›. fiı …ıfiı ¬Î‰Î ‹‚÷_ Ë˘› fiı
¤√‰Îfifiı fi ¤…ı ±ı …ı‰˘ ¿˘¥ ’Î’Ì fiËŸ, ±‘‹a fiËŸ, ‹Ò¬˝ fiËŸ fiı
±HÎÁ‹…\ fiËŸ. ±˘Ë˘ ! ±Î‰Î ‹ËÎflÎ… ‹Y›Î fiı ±ı‰Ì ¬˘À flËÌ Ω› »ı
±ı …ı‰_ Â_ »ı ? (157)
±Î ∞‰ ÷˘ CÎfl‹Î_, ¿<À<_⁄‹Î_, ·˘¿‹Î_, ¤˘√‹Î_ fiı ÿıË‹Î_ √ÌflfiÎ
±Î_‘‚ÎfiÌ2 ’ıÃı ‰‚B›˘ »ı; ’HÎ ±_÷ı flËı‰_ fi◊Ì, ±ı ‹Ò¿Ìfiı «ÎS›_ …‰ÎÂı.
1. ‹›Î˝ÿÎ‹Î_, ±ÎiÎÎ‹Î_, ¿Ú’ÎºÏWÀ‹Î_, ‹fl∞-±fiT≤ÏkÎ‹Î_.
2. ±Î_‘‚Ì «Î¿Õ, ÁÎ’fiÎ ±Î¿Îflfi_ ±ı¿ Ω÷fi_ ≠ÎHÎÌ, ÷ı ¬˘flÎ¿fiı ¤ŸÁ‹Î_ …¿Õı »ı.
294 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
(158)
±Î ÿıË …ı‰_ ÷˘ ¿˘¥ ‰ËÎ·_ … fi◊Ì, ÷ı ¬ÒHÎı …¥fiı Á‰ÎÕÌ ‹Ò¿ı,
’»Ì ¿˘¥¿ ƒT› ·¥ Ω›, ·Ò√ÕÎ_ ±ÎÏÿ ’ÿÎ◊˝ ·¥ Ω›, ±flı ! ‹Î◊_ ’HÎ
¿Î’Ì Ω› ÷˘’HÎ ¬⁄fl ’Õ÷Ì fi◊Ì, ±ı‹ ÿıË ÁÎv ◊Î› »ı. ÷ı ÿıËfi_ …ı
’˘ÊHÎ ¿flı ÷ı‹Î_ fiı …ı ÿıËfiÌ ÂlÒÊÎ ¿flı, ÷ı‹Î_ Ëı÷ ◊›Î ‰√fl flËı … ¿ı‹ ?
fiı ÿıË ÷˘ ¿Î· ’ÕÌ ΩÂı. ‹ÎÀı ±ı◊Ì fi˘¬_ ’Õ‰_. ’»Ì,
…ıfi_ flı ‹fi ‰fi ‰Î_»÷_, ±Ï÷ flËı÷Î μÿÎÁ∞.
÷ı flı ÷Î@›Î ‰V÷Ì›ı ‰Á‰Î, ⁄Î_‘Ì Áμ Á_√ı ±ÎÂ∞.
…ıfiı flı √‹÷Ì ∞flHÎ ¿_◊Î,1 …ı‰_ ÷ı‰_ …‚ ÃÎ‹∞.
÷ıHÎı fl_B›Î_ wÕÎ_ ÷_⁄ÕÎ_, √‹÷Î_ ‹Î√ı ‰VhÎ √Î‹˘√Î‹∞.
±ı ⁄˘S›Î. fiı ⁄Ì…\_ ÏÂW›fi_ ’HÎ ±ı‰_ »ı ó
’˘÷Îfi˘ ’Ïfl‰Îfl ’flËÏfl, «ÎS›˘ ±ı¿Ì·˘ ±Î’∞;
÷ıHÎı flı ¿›˘˝ VfiıË ÏÂW›Â_, ·Ì‘˘ ’flfi˘ Á_÷Î’∞.
÷ı ÏÂW› ÁÎv ‰Î_Áı Ω› »ı, ÷ı ÏÂW› Ω› ÷˘ ±ı‰_ ◊Î› »ı. ‹ÎÀı iÎÎfi
ÂÌ¬‰_. (159)
fiÎ√fl √‰ˆ›Î ’ÎÁı “⁄Ï÷›Î_ ÷ıflÌ ÂÎ‹ Á˘ËÎ‰Ïfi›Î_ ‰ı” ±ı ¿Ì÷˝fi
⁄˘·Î‰Ìfiı ‰Î÷_ ¿flÌ. fiı ¿Ëı …ı, ±Î ¿·Î¿ ·ı¬ı ·Î√Ì. ⁄Î¿Ì ⁄‘Ì ¬Î·Ì
√¥. ÷ı μ’fl ºWÀÎ_÷ ÿÌ‘_ …ı, ±ı¿ √Î‹fiı ’Îÿfl ’Î‰Ï‚›Î‹Î_2 ±Î›W›
·¬ı· ¿ı ¿ı”fi_¿ ‹ÏËfi˘, ¿ı”fi_¿ ⁄ı ‹ÏËfiÎ, ¿ı”fi_¿ » ‹ÏËfiÎ fiı ¿˘”¿fi_
‰flÁ. ÷ı ±ı √Î‹‹Î_ ±ı¿ ⁄˛ÎõHÎ flËı‰Î Ω÷˘ Ë÷˘, ÷ı ±ı ‰Î_«Ìfiı ’Î»˘
‰Y›˘. I›Îflı ‹ÎHÎÁı ¿èÎ_ …ı, “±ı‹ fi◊Ì. ±Î ÷˘ …ıHÎı ±Î √Î‹‹Î_ …ıÀ·Ì
CÎÕÌ ¤√‰Îfi ¤…ı·, fiı ¤√‰ÎfifiÌ ¿◊Î‰Î÷Î˝ ÁÎ_¤‚ı·, ÷ı ⁄‘Ì CÎÕÌ ¤ı‚Ì
¿flÌfiı …ıÀ·Ì ◊¥ ÷ıÀ·Ì … ±Î‰flÿÎ ’Î‰Ï‚›Î‹Î_ ‹Î_ÕÌ »ı. ¿ı‹ …ı, ⁄Î¿ÌfiÌ
÷˘ ±ı‚ı √¥ »ı.” ±ı‹ ±Î’HÎı ’HÎ ±ı‰_ »ı …ı, …ıÀ·Ì CÎÕÌ ¤√‰Îfi
Á_⁄_‘Ì ◊›_ ±ıÀ·Ì … CÎÕÌ ÁÎ«_ »ı. fiı ¿Î‹‹Î_, ø˘‘‹Î_, ·˘¤ÎÏÿ¿‹Î_ …ı‹Î_
…ıÀ·Ì ¿Áfl ±Î_ËŸ flËıÂı ÷ıÀ·Ì @›Î_¿ ÀÎY›Î ’»Ì ‘Î‹‹Î_ …‰ÎÂı. (160)
±Î ∞‰fiı ±Î∞Ï‰¿Î Ë˘› ÷ı ÷ÒÀı ±ı ¿ı‰_ ·Î√ı ! ±ı‹ ±Î ÿıËfiı
1. …^fiÌ √˘ÿÕÌ.
2. ’ÎÏ‚›˘, V‹Îfl¿ ÷flÌ¿ı ∂¤˘ ¿flı·˘ ’J◊fl.
≠¿flHÎ-6 295
Ï‰Êı ’_«Ï‰Ê›fiÌ ±Î∞Ï‰¿Î ÁIÁ_√ ¿›Î˝ ’»Ì ÷ÒÀÌ Ω› »ı. ÷ı fiıhÎfiı

w’fiÌ, flÁfiÎfiı flÁfiÌ, fiÎÏÁ¿Îfiı √_‘fiÌ, I‰«Îfiı V’Â˝fiÌ ±ı ⁄‘Î›fiÌ
±Î∞Ï‰¿Î ÷ÒÀÌ Ω› »ı, ’»Ì ¿ı‹ Á¬ flËı ? ±ı‹ «Îfl-’Î_« ‰Îfl ¿ËÌfiı
⁄˘S›Î …ı, ±Î‰Ì ‰Î÷ ¿˘¥ Ïÿ‰Á ¿flÌ fi◊Ì. (161)
±Î ∞‰ ÷˘ {ÎÕ, ’◊flÎ ‘ÒÕ fiı ⁄ı·Î_ ±ı …\±ı »ı, ÷ı‹Î_ Â˘ ‹Î·
»ı ? ±fiı ‹Ò‚ ÂÎVhÎ‹Î_ ¿èÎ_ …ı, “fiıhÎ ±Î√‚ ±Î‰ı ÷ı Ωı‰_, ’HÎ ⁄Ë
·Î_⁄Ì ºÏWÀ fi ¿fl‰Ì.” ±ı‹ ÁÎ‘fi˘ ‹Îfl√ »ı, ’HÎ ‰Îflı ‰Îflı ‰¬ÎHÎ ¿flı …ı,
“±Î‰_ Ë÷_ fiı ±Î‹ ◊ÎÂı,” fiı ÂÎVhÎ‹Î_ ¿èÎ_ »ı …ı, Ïfi›‹ ≠‹ÎHÎı …‹ı ÷ı
ÁÿÎ μ’‰ÎÁÌ. fiı ‰VhÎ ’HÎ Ïfi›‹ ≠‹ÎHÎı flÎ¬ı ÷ı I›Î√Ì, ‹ÎÀı Ïfi›‹‹Î_
flËı‰_. (162)
…ı ÿÌ ÷ı ÿÌ ÁÎ‘◊Ì … ‹˘ZÎ ◊Î› »ı fiı iÎÎfi ±Î‰ı »ı, fiı …ı ÿÌ ¿Î_¥¿
◊›_ ËÂı ÷ı ’HÎ ÷ı◊Ì … ◊›_ »ı, fiı ◊ÎÂı ÷ı ’HÎ ÷ı◊Ì … ◊ÎÂı. ‹ÎÀı ‹˘ZÎfi_
¶Îfl … ±Î Á_÷ »ı; ÷ı ±Î «ˆ÷L›Îfi_ÿ V‰Î‹Ì œ˘Ï·›˘, ¬Î‘ÎfiÎ_, ‰VhÎ fiı
’ÿÎ◊˝ ’Îfl ‰√flfiÎ_ flÎ¬÷Î, ÷ıfi_ ¿˘¥◊Ì ¿Ëı‰ÎHÎ_ fiËŸ. ‹ËÎflÎ…ı ±ı¿ ‰Îfl
¿èÎ_ Ë÷_ ÷ı ÁÎv ‹fl‰Î ÷ˆ›Îfl ◊›Î Ë÷Î, fiı lÌ∞‹ËÎflÎ… ±Î√‚ ¿˘¥fiı
’ÿÎ◊˝ ‹Ò¿‰_ Ë˘› ÷˘ ÷ı ±Î√‚◊Ì ’˘÷Î ’ÎÁı ±Î‰ı I›Îfl’»Ì ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı
‹Ò¿‰Î …‰Î› ±ı‰_ Ë÷_. ’HÎ ⁄Î‚‹¿<_ÿÎfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı fiı √˘’Î‚Îfi_ÿ
V‰Î‹Ì±ı ‰Î÷_ ¿Ïfl›_ I›Îflı Á‰ı˝fi˘ I›Î√ ¿flÌfiı ’_√÷‹Î_ fl˘À·Î ¬Î› fiı ËÎ◊
ΩıÕÌfiı ⁄˘·ı, ±ı‰_ ÁÎ‘ ‰÷ı ◊›_. ÷ı Á¤Î‹Î_ ⁄˘S›Î …ı, “⁄Îfl ‰flÁ Áÿ˚√v
fiı ⁄Îfl ‰flÁ √v flèÎ˘, ’HÎ ÁIÁ_√Ì ÷˘ ±Î… ◊›˘.” fiı CÎfiU›Î‹ÿÎÁfiı
÷˘ ‹ıÓ ±ı‰Ì ‰Î÷_ ¿flÌ …ı V‰¤Î‰‹ÎhÎ ¿ÎœÌ fiÎA›Î, ÷ı ‹ËÎflÎ… ¤ı‚Î ’HÎ
CÎ˘ÕÎ ‰√fl fi «Î·÷Î fiı ·Ò√ÕÎ_ ±ÎÏÿ¿ ’ÿÎ◊˝fi_ ’HÎ ÷ı‹ … Ë÷_. ÷ı Ë‰ı
ÁÎ‘ ◊¥ √›Î, ±ı‹ ◊Î› »ı. ‹ÎÀı ÁÎ‘ ÁÎ◊ı ∞‰ ⁄Î_‘‰˘. (163)
¿ıÀ·Î¿ œ˘fl ÁÎ◊ı ∞‰ ΩıÕı »ı fiı Á_¤Îflı »ı ÷ı œ˘fl ±ıfiı ‰Â ◊¥
flËı »ı fiı ‰Î_Áı Œflı »ı; ±ı‹ ¤√‰Îfi ÁÎ‹_ Ωı¥ flËı fiı ∞‰ ΩıÕı ÷ı ±ı ‰Â
◊›Î Ï‰fiÎ ¿ı‹ flËı ? ±ı ÷˘ ’»Ì ±ıfiÌ ‰Î_Áı … Œflı fiı ÁÎ‹_ Ωı¥ flËı, ¿ı‹
…ı, ¤@÷‰IÁ· »ı. ÷ı ‹ÎÀı ¤√‰Îfi ÁÎ‹_ Ωı¥ flËı‰_ fiı ⁄Ì…\_ {ÎÕ ±ÎÏÿ¿
¿Î_¥ Ωı‰_ fiËŸ; fiı ÿıËfiı CÎÁÎfl˘ ·√ÎÕ‰˘ Ë˘› ÷˘ flÎÏhÎ‹Î_ ⁄ı-⁄ı CÎÕÌ
¤…fi‹Î_ ⁄ıÁ‰Î ‹Î_Õı. (164)
296 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
¨CÎ fiı ±ÎËÎfl ÷˘ ‰‘Î›ÎÙ ‰‘ı ±fiı CÎÀÎÕuÎ_ CÎÀı, ¨CÎ ÷˘ ⁄ı ’Ë˘fl

¿fl‰Ì, Á‘Ì ¿flı ÷˘ ! fiı ¬Î‰_ ÷ı ÿ˘œ Âıfl Á‘Ì ¬Î‰_. (165)
‹_⁄¥ Ω› ÷˘ ÁIÁ_√ ◊˘Õ˘ CÎÎÁı1 fiı ÷ı◊Ì ‹Á_⁄Ì2 Ω› ÷˘ ‰‘
CÎÎÁı fiı ÷ı◊Ì ¿Î’ ¿<flÎfi3 Ω› ÷˘ ÁÎ⁄ÿ˘ CÎÎÁÌ Ω›. ‹ÎÀı CÎıfl ⁄ıÃÎ_ fl˘À·Î
‹‚ı ÷˘ ‰‘ ÁÎv_. ±ÎCÎ_ Ω‰_ fiËŸ fiı ÂËıfl ’ÎÀHÎ Áı‰‰Î_ fiËŸ, fiı Á¬ ÷˘
ÁIÁ_√‹Î_ … »ı. I›Îflı ¿˘”¿ı ¿èÎ_ …ı, “÷‹ÎflÌ ±ÎiÎÎ‹Î_ flËı ÷˘ ?” ±ıÀ·ı
V‰Î‹Ì ¿Ëı — “ËÎ, ±ÎiÎÎ‹Î_ flËı ÷˘ Á¬Ì ◊Î› fiı ±ÎiÎÎ ⁄ËÎfl ’√ ÿı ÷˘
ÿ—¬ ◊Î›. ±ÎiÎÎ fiı ‰«fi ±ı ⁄ı‹Î_ … Á¬ »ı fiı ÷ı‹Î_ ‹˘ZÎ ’HÎ flèÎ˘ »ı.
…\±˘fiı ! Ωfi¿Ì∞±ı ±ÎiÎÎ ⁄ËÎfl ’√ ÿÌ‘˘ ÷˘ ËflÎHÎÎ_. fiı ±ı¿ ¿ÏÕ›˘
¿flÎ«Ì √›˘. ÷ı ¤Îflı ¿‹ÃÎHÎ μÃÎ‰Ìfiı wÏ’›Î ’_ÿfl ËΩfl ¤ı‚Î ◊›Î, ’»Ì
‹ıÓ ±Î_ËŸ◊Ì ¿Î√‚ ·A›˘ …ı, “¤Î√Ì ±Î‰…ı, {Î{˘ ·˘¤ ¿flÌÂ ‹Î.” ’»Ì
fi ±ÎT›˘, ÷ı‹Î_◊Ì Â_›ı ◊›_ ÷ı ⁄‘Î› √›Î fiı ’˘÷ı ‹Î_Õ ⁄Î›ÕÌ-»˘¿flÎ_
·¥fiı ¤ÎB›˘, ±ı‹ ’HÎ ◊Î› »ı. (166)
¤√‰ÎfifiÎ_ ¿◊Î-¿Ì÷˝fi ◊Î÷Î_ Ë˘› I›Îflı K›Îfi ‹Ò¿Ì ÿı‰_. ¿ı‹ …ı,
±ı‹Î_◊Ì iÎÎfi ◊Î› I›Îflı K›Îfi À¿ı. (167)
∞‰ ’_«Ï‰Ê› ÁÎv ËıflÎfi ◊Î› »ı. ÷ı ±ı¿ ±ı¿ Ï‰Ê› Ï√flfiÎfl
…ı‰Î »ı, ÷ı ∂¬Õ÷Î fi◊Ì. fiı ±Î ⁄‘˘ ‹·¿ ‹_Õı ÷˘ Ï√flfiÎfl ’‰˝÷ ’HÎ
∂¬ıÕÌ fiÎ¬Ì±ı, ’HÎ ¿Î‹ ÷˘ ¿fl˘Õ μ’Î›ı ’HÎ fi ∂¬Õı ! ⁄ı ‰Î_ÿflÎ ¿Î‹
ÁÎv ·ÕuÎ, ÷ı‹Î_◊Ì ±ı¿ ‰Î_ÿfl˘ ÿ˘Õu˘ fiı {ÎÕfi_ ⁄«¿<_ ·Ì‘_, ÷ı ÿÎ_÷ ¬Ò_«Ì
√›Î ±ıÀ·ı ‹flÌ √›˘. ±ı‰_ ¿Î‹ Ï‰Ê›fi_ »ı. ¿Î‹◊Ì ø˘‘fi_ ‰‘ -
¿Î‹_ ÿË„L÷ ¿ÚÏ÷fi˘ fifi fl˘ÊºWÀuÎ
fl˘Ê_ ÿËL÷‹÷ ÷ıfi ÿËLI›ÁèÎ‹˚ –
Á˘û›_ ›ÿL÷fl‹·_ ≠Ï‰Âfi˚Ï⁄¤ıÏ÷
¿Î‹— ¿◊_ fi ’fiflV› ‹fi— l›ı÷ ––4
1. CÎÁÎ¥ Ω›.
2. ‹˘{Î„Q⁄¿.
3. ¿ı’ ±Î"Œ √Õ Ë˘’ (¿ı’ÀÎμfi), ±◊‰Î ¿ı’ ¿ı‹˘Ïflfi; ÿÏZÎHÎ ±ÎÏ¡¿Î.
4. ›˘√Ì±˘ ¿ÿÎ« fl˘ÊºÏWÀ◊Ì ¿Î‹fiı ⁄Î‚Ì Â¿ı »ı, ’HÎ ’˘÷Îfiı ⁄Î‚÷˘ …ı ±ÁèÎ
ø˘‘ ÷ıfiı ⁄Î‚Ì Â¿÷Î fi◊Ì. ±ı‰˘ ø˘‘ …ıfiÎ xÿ›‹Î_ ≠‰ıÂ ¿fl÷Î_ ¤› ’Î‹÷˘
Ë˘›, ÷ıfiÎ ‹fifiı ¿Î‹ ÷˘ @›Î_◊Ì ±ÕÌ Â¿ı ? (¤Î√‰÷ — 2/7/7)
≠¿flHÎ-6 297
±ı f·˘¿ ⁄˘·Ìfiı ¿èÎ_ …ı, “ÏÂ‰fiÎ √HÎı ÷˘ ¿Î‹ ⁄Î‚Ì fiÎA›˘ »ı ’HÎ ø˘‘ı
¿flÌfiı ’˘÷ÎfiÎ ±‘Î˝ ±‘Î˝ Ë˘Ã ¿flÕÌ ¬Î‘Î »ı. ÷ı ‹ÎÀı ⁄‘_›ı Ω‚‰‰_; fiı
»Ã_ ‹fi ’HÎ fiÌ· ‰Î_ÿflÎ …ı‰_ »ı ÷ı Ë‚Ì Ë‚Ìfiı ÿ˘Õı »ı fiı ±ı¿ ZÎHÎ „V◊fl
◊Î÷_ fi◊Ì.” (168)
‹Î_√fl˘‚‹Î_ ‹ËÎflÎ… ‹Ò·«_ÿ¤Î¥fiı I›Î_ …‹‰Î √›Î, ÷ı flV÷Î‹Î_
±ı¿ ¿⁄˘ ‰ÎÏHÎ›˘ ‰ı’Îfl‹Î_ ¬˘À √¥ ÷ı CÎı·˘ ◊¥ √›ı·, ÷ı ËÎÀ‹Î_ ⁄ıÃ˘
⁄ıÃ˘ hÎÎ…‰Î‹Î_ ‘ÒÕu fiı »ÎHÎ fiı ’ÎHÎÎ ¤flÌ ¤flÌfiı ÷˘‚ı, ’»Ì ¿Ëı …ı,
“Ï·›˘ ÁÎ¿fl, Ï·›˘ ±ı·«Ì,” ±ı‹ ¿Ëı. ’»Ì ‹ËÎflÎ… ¿Ëı, “±Î ¿˘HÎ »ı ?”
±ıÀ·ı ËÏfl…fiı ¿èÎ_ …ı, “±ı ÷˘ ¿⁄˘ √Î_Õ˘ »ı.” I›Îflı ‹ËÎflÎ… ¿Ëı — “Ë_ ÷˘
…ı ∞‰ ¤√‰Îfifiı fi◊Ì ¤…÷Î ±ı ⁄‘Î› ¿⁄Î √Î_ÕÎ »ı ±ı‹ ΩHÎ_ »\_.”
(169)
±˘Ë˘ ! ¤Îÿfl‰ı ‹ÏËfiı ¿Î_¥ ‹ıË ‹˘ÓCÎÎ »ı ! ÷ı ±Î‹ ±Î‰Î Á_÷ »ı
I›Î_ Á‘Ì »ı, ’HÎ I›Î_ ÷˘ ¿˘¥ Á‹Î√‹ ¿fl÷_ fi◊Ì fiı ’»Ì B≤ËV◊ fiı
¤ı¬‘ÎflÌ ÷ı Á‰ı˝fiı ’çÎkÎÎ’ ◊ÎÂı. ‹ÎÀı Á‹…HÎ‰Î‚Î fiı ‰√fl Á‹…HÎ‰Î‚Î
±ı ⁄ı›fiı …ı ÷ı ≠¿Îflı μz‹ ¿flÌfiı fl˘À·Îfi_ ¿fl÷ı ¿fl÷ı ±Î ÁÎ‘ ’ÎÁı ±Î‰‰_
fiı fl˘À·Îfi_ ¿fl‰_ fiı ‰‚Ì ±Î‰‰_, ±ı‹ ¿flÌ ·ı‰_. fiı ∞‰ ⁄Ì…\_ ÷˘ ¿flı … »ı
÷ı‹Î_ Â_ ! ¿˘ÏÀ ¿S’ Á‘Ì ÷’ ¿flı ’HÎ ±Î Ωı√ fi ‹‚ı, ÷ı …ı μ’‰ÎÁ
¿fl÷Î ËÂı ÷ıfiı ÷’fiÌ ¬⁄fl ’Õ÷Ì ËÂı, ±ı‹ ¿ËÌfiı “⁄˛õÏ‰·ÎÁ”fi_1 ±_√
⁄˘·ÎT›_ fiı ¿èÎ_ …ı, ±Î Ωı√ ⁄Ë ÿ·˝¤ »ı; ∞‰fiı Â_ ¬⁄fl ’Õı ? ±ı‹
¿ËÌfiı ’˘÷ÎfiÌ √˘ÿÕÌ ÿı¬ÎÕÌ fiı ¿èÎ_ …ı, ±Î √˘ÿÕÌ ±˘œÌfiı ⁄ıÁÌ flËÌ±ı, ÷ı
«Ÿ◊flı ‰ŸÀuÎ fl÷fi »Ì±ı. (170)
ÁÎ‘fiı ¿˘¥¿ı ’Ò»u_ …ı, ¿ı‹ V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎ ≠√ÀuÎ ÷ıfi˘ Â_
±Ï¤≠Î› »ı ? ÷ı ÷˘ ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ »ı …ı, ∞‰_fiı ‹Ò‚ ±iÎÎfi »ı ÷ıfi˘ fiÎÂ
¿flÌfiı ±ZÎfl‘Î‹‹Î_ ·¥ Ω‰Î, ±ı ±Ï¤≠Î› »ı. ÷ı μ’fl ºWÀÎ_÷ »ı …ı, ±ı¿
™ÿÏfl›_ ‰flÁ ◊›_, ÷ı ™ÿfl ¬ı÷fl ¬Î¥fiı ⁄Ï‚›Î ◊›Î. ’»Ì ÷ıHÎı Ï‰«Îfl
¿›˘˝ …ı, ±Î’HÎÎ ÂhÎ ‹ŸÿÕÎ »ı ÷ıfiı ‹ÎflÌ fiÎ_¬Ì±ı. ’»Ì ÷˘ ◊˘ÕÎ¿ ¿Ëı,
±‹ı ’ıÀ ¬ÎÂ_, ◊˘ÕÎ¿ ¿Ëı, ±‹ı ’√, ◊˘ÕÎ¿ ¿Ëı, ±‹ı ’Ò»Õ<_, ’HÎ ¿˘¥±ı
‹˘œÎfi_ fi ¿èÎ_. ±ı‹ »ı ’HÎ ¿˘¥ ‹˘œı «ÕÌfiı ’Ò»÷_ fi◊Ì.
1. √vfi_.
298 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
‹Ò‰ı· ¿Î_μ ‹ÎflÂı ÿ·ÿÎfl1 ÿÎ‰·2 ’Ìfl;

ÿÎ‰·◊Ì ÿıÿÎ3 ¤·Î, …ıHÎı ’œÌfiı ¿Ì‘Î ’Ìfl.
±ı ‹Ò±ı· Â_ ’Ò»ı ?” (171)
±ı¿ ËÏfl¤@÷ ¬_¤Î÷◊Ì Á‹Î√‹ ¿fl‰Î ±Î‰÷Î Ë÷Î, ÷ıfiı ‰«‹Î_
±ı¿ …HÎı ‰Î›Î˝. ÷ı ‰Î÷ V‰Î‹Ì ±Î√‚ ±Î_ËŸ ±Î‰Ìfiı ¿ËÌ. ’HÎ V‰Î‹Ì ¿Ëı —
““÷‹ı ¿ËÌ±ı fiËŸ …ı, …^fiı√œ ÷˘ “¿Î‹Ì· ¿Î⁄Ì· ‹flÏÂÿ4 Á⁄ ËLfifl ÷ıflı
ËÎ◊ ‰ı” ±ı‰Î »ı ±ı‹ ¿Ëı‰_”÷_ fiı !”” Á_‰Î‚Î ·Ò√ÕÎ_ flÎ¬Ìfiı ⁄ıÁı ÷ı ‹˘ÀÎ
‹˘ÀÎfiı ÷˘ ¿ı”‰ÎÂı fiËŸ, ’ÀÎflÎ‹Î_ ÷˘ ËÂı ¬flÎ_ ! ‹ÎÀı ÁÎ‰«ı÷ flËıΩı. Ë‰ı
÷˘ ’ÀÎflÎ, ÿıË fiı ∞‰ ⁄‘_›ı Â˘‘‰_ »ı, ÷ı Ï‰fiÎ ’Îfl ¿ı‹ ±Î‰ı ?” (172)
±ı¿ …HÎı ’Ò»u_ …ı, Á˙ ¿fl÷Î_ ‰Î”·_ Â_ ËÂı ? I›Îflı μkÎfl ¿›˘˝ …ı,
±‹fiı ÷˘ ÿıË …HÎÎ› »ı, fiı ‹ËÎflÎ…ı ’HÎ ±ı¿ ÁÎ‘ ±Î√‚ ¿èÎ_ ¿ı “∞‰fiı
¿fl˘Õ˘ ’Î’fiÎ ¿˘ÃÎfl ¤›Î˝ »ı.” ±ı ‰Î÷ Ï‰V÷Îflı ¿flÌ fiı ⁄˘S›Î …ı, “÷ı ‹ÎÀı
±ı ’HÎ ’Î’fiÎ_ »ı. ÷ı ¤ı‚ı ÿıËfiÌ ±ı¿÷Î ±Î‰Ì. ÷ı‹Î_ ∞‰ …\ÿ˘ flèÎ˘, ÷ıfiı
⁄Ï‚›˘ ¿flÌfiı ±˘fiÌ ¤ı‚_ flËı‰_ ’HÎ ¤‚‰_ fiËŸ; fiı ¿˘¥ ’ÿÎ◊˝ ¿ı Ï‰Ê›
flÎ¬‰Î fiËŸ; ’»Ì I›Î_ …¥fiı ¤˘Ó ¬˘÷fl‰Ì ’Õı ±ı ¿fl÷Î_ ±Î_ËŸ … »^À¿˘
¿flÌ±ı fiËŸ ?” (173)
±fi_÷ Ïø›Î ◊Î› ’HÎ ≥„Lƒ›_ fiı ‹fifiı fl˘¿Î› fiËŸ, fiı fiıhÎı ¿flÌfiı
√‘ıÕ<_, ¿>÷v_, ‹ŸÿÕ<_ ±ÎÏÿ …\±ı, ±ı‹Î_ Â˘ ‹Î· »ı ? ’HÎ flËı‰Î› fiËŸ. ‹ÎÀı
ËÎ·÷Î_-«Î·÷Î_, ¬Î÷Î_-’Ì÷Î_ Á‰ı˝ Ïø›Îfiı Ï‰Êı ¤√‰Îfi … Á_¤Îfl‰Î. (174)
±Î ÿıËfiı ÷˘ …ı‹ ¿˘¥ ’ÿÎ◊˝ μ’fl ÷·ÁÌ ‹Ò¿ı »ı fiı ¿ÚWHÎÎ’˝HÎ ◊Î›
»ı ±ı‹ ¿flÌ ‹Ò¿‰˘, ÷ı Ï‰fiÎ ‹˘ZÎ ◊Î› fiËŸ, fiı ÂÎ_Ï÷ ’HÎ ◊Î› fiËŸ.
1. ÿ‚ÿfl.
2. Œ˘√À, Ïfifl◊˝¿ (ÿÎ‰·fiÌ ΩhÎÎ ±ıÀ·ı Œ˘√À Œıfl˘).
3. ·ÎÃÌ √Î‹fiÎ √Î‹‘HÎÌ ÿıÿ‹· fiÎ‹ı Ë÷Î. ÷ı Á‹›ı …ı÷’fl(¿ÎÃÌ)◊Ì ›©ı «Õı·_
‘ÎÕ<_ ÷ı ⁄Î…\ ±Î‰Ìfiı ±Î…\⁄Î…\fiÎ_ √Î‹˘‹Î_ fl_ΩÕ ¿fl÷_ ±fiı ⁄Ëıfi-ÿÌ¿flÌ±˘fiı
ËıflÎfi ¿fl÷_. I›Îflı ÿıÿ‹· ‘ÎÕÎfiÌ ÁÎ‹ı ◊›ı·Î. ’fl_÷ ‘ÎÕÎ‹Î_ Á_A›Î ‰‘Îflı
Ë÷Ì. ÷ı‹HÎı ÿıÿ‹·fi_ ‹Î◊_ ¿Î’Ì fiÎA›_ ’HÎ ‘Õ ’Î»\_ ·ÎÃÌ ±ÎT›_. Ë‹·Î¬˘fl˘
÷ıfiÌ ’Î»‚ ±ÎT›Î ±fiı ·ÎÃÌfiÎ «˘¿‹Î_ ÿıÿÎfiı ‹Î›˘˝. I›Îfl◊Ì “±‹ÎflÎ flZÎHÎ
‹ÎÀı ÿıÿ˘ ‹flÎ›˘” ±ı‹ ÿıÿÎfiÌ ›Îÿ√ÌflÌ‹Î_ ÿÌ¿flÌ±˘ ÿıÿ˘ ¿>Àı »ı.
4. ›˘√Ì, √v, ‘‹˘˝’ÿıÂ¿.
≠¿flHÎ-6 299
±ıÀ·ı ±ı¿ …HÎı ¿èÎ_, “ËÎ, ÂÎ_Ï÷ ◊Î÷Ì fi◊Ì.” I›Îflı V‰Î‹Ì ¿Ëı, “@›Î_◊Ì
◊Î› ? ÂÎ_Ï÷ ÷˘ ±Î‰Î ÁÎ‘‹Î_ »ı; ÷ıfiı Áı‰ı I›Îflı ±Î‰ı. …ı ¤√‰Îfi »ı
÷ıHÎı ’˘÷ı ±Î ÁÎ‘fiı ÂÎ_Ï÷ ±Î’Ì »ı. ÷ı ‹ÎÀı ±Î ÁÎ‘fi˘ Á‹Î√‹ …ı ¿flı
÷ıfiı ÂÎ_Ï÷ ±Î‰ı.” (175)
‹Îfi, ¿Î‹, ø˘‘‹Î_ ∞‰ ¤flÎ¥ flèÎ˘ »ı, ÷ıHÎı Â_ ¤√‰Îfi ¤Ω›
»ı ? fiı √˛ÎQ›‰Î÷Î˝fi_ ¿èÎ_ …ı, √˛ÎQ›‰Î÷Î˝ hÎHÎ …HÎ Ë÷Î ÷ı ¿fl÷Î, ÷ıfiı
‹ËÎflÎ… ¿Ëı …ı, “±Îfiı ±‹ ’ÎÁı ±Î‰‰Î ÿıÂ˘ ‹Î, ±ı √˛ÎQ›‰Î÷Î˝ ¿flı »ı.”
‹ÎÀı ≠›˘…fi‹ÎhÎ ‰Î÷ ¿fl‰Ì, ’HÎ ⁄Ì∞, flÎΩfiÌ fiı ÂÎË¿ÎflfiÌ ÷ı ÂÎ ÁÎv
¿fl‰Ì Ωı¥±ı ? ¤√‰Îfi Ï‰fiÎ ‰Î÷ ¿fl‰Ì fiı ¤√‰ÎfifiÌ VQ≤Ï÷ Ï‰fiÎ ¬Î‰_
±ı ‘Ò‚ …ı‰_ »ı. ‹ÎÀı ÁÎ‘fi˘ Á‹Î√‹ ¿flÌfiı ¿Î‹, ÿıËÎÏ¤‹Îfi fiı ø˘‘ ±ı
ÀÎ‚‰Î. (176)
ÿıËfiı ÷˘ Â_ ¿fl‰_ »ı ? ±Î‹ fiı ±Î‹ ’fl’˘·Î …ı‰_ ¿flÌ flÎ¬ı »ı,
±ı‰_ fi flÎ¬‰_. ¬ÎÁÕÎ …ı‰_ ¿flÌ fiÎ¬‰_. ±Î Ωıfiı ±‹ÎflÎ ’√ ‰Ø …ı‰Î
»ı, ÷ı ¿Î_À˘ ‰Î√ı fiËŸ fiı ‘√ı ’HÎ fiËŸ; fiı ±ı¿ ‰Îfl ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı Ω÷Î
Ë÷Î, ÷ı flV÷Î‹Î_ ÂÒ‚ Ë÷Ì ÷ı ¿flÕ ¿flÕ ⁄˘·÷Ì √¥ fiı ±‹ı «ÎS›Î √›Î.
¿Î_¥›ı ◊›_ fiËŸ; ‹ÎÀı ÿıË Ωı ’fl’˘·Î …ı‰_ flÎA›_ Ë˘› ÷˘ …flÎ¿ ‰Î fi
±Î‰ı ¿ı ∞‰‹Î_◊Ì ±Î¿‚˘ ◊¥ Ω›. ÷ı ‹ÎÀı ±ı‰_ ÿıË fi flÎ¬‰_. (177)
Á_‰÷ 1920fiÎ ¤Îÿfl‰Î ÁÏÿ ⁄Ì…fiı Ïÿ‰Áı …^fiÌ ‘‹˝ÂÎ‚Î
μ¬ı‚Ìfiı ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “…ı Ïø›Î ¿fl‰Ì ÷ı‹Î_ ‹Îfi, ø˘‘ fiı ¥ÊÎ˝ ±ı hÎHÎ ÷˘
±Î‰‰Î ÿı‰Î_ … fiËŸ. ±fiı Ïø›Î‹Î_ ÷˘ ‹ÎHÎÁ …ÕÎ¥ Ω› »ı; ÷ı ‹˘flı ±ı¿
ÁÎ‘ μ’fl◊Ì ⁄ı·1 fiÎ¬÷Î Ë÷Î ÷ı ΩH›_ …ı, ¿˘”¿fiÎ μ’fl ’Õı »ı, ±ı‹
◊Î÷_ Ë÷_, I›Î_ ÷fl÷ ’Î‘flÎ ⁄ı·Î Á˘÷Î Ω÷ı ’ÕuÎ. ’»Ì ¤√‰Îfiı flZÎÎ
¿flÌ, ’HÎ Ïø›Î‹Î_ ±ı‹ …ÕÎ¥ …‰Î› »ı. ‹ÎÀı ‹˘À<_ ¿Î‹ ÷˘ ‘Ìflı ‘Ìflı ¿fl‰_.
fiı ⁄Ì…\_ ÷˘ ⁄‘_›ı ◊Î› ’HÎ ±Î …ı ±ÎiÎÎ fiı ‰÷˝‹Îfi …ı ’Î‚ı, ÷ı μ’fl
‹ËÎflÎ…fiÌ Ïfifl_÷fl ºÏWÀ flËı »ı. ÷ı ±ÎiÎÎ fiı Ïfi›‹ ÷ı Â_ …ı, hÎHÎ √˛_◊‹Î_
⁄‘_ ±Î‰Ì √›_. (178)
±Î ÁÎ‘fi_ ÷˘ ÿÂ˝fi ¿›ı˝ ’_«‹ËÎ’Î’ ⁄‚Ì Ω›; ’HÎ ’Òv_ ‹ÎËÎIQ›
¿›Î_ ΩH›Î‹Î_ ±ÎT›_ »ı ? (179)
1. ’J◊flfi_ «˘Á·_.
300 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
Ëı ’fl‹Ë_Á˘ ! VhÎÌw’Ì ÷fl‰Îflı ¿flÌfiı ¿˘HÎ ËHÎÎHÎ˘ fi◊Ì ? fiı Ëı

’fl‹Ë_Á˘ ! ÿ—¬ ÿı‰Îfiı ±◊ı˝ Ωı⁄fi ±‰V◊Î ÷ı «Õ÷_ ’√Ï◊›_ »ı; ÷ı‹Î_›ı
÷’ı, ‰˛÷ı, Ωı√ı fiı »ıS·Ì ‰Îfl ±Î‰Î ÁÎ‘fiı Á_√ı ¿flÌfiı ±Î Ωı⁄fi ±‰V◊Î
÷fl‰Ì fiı ¤√‰Îfi‹Î_ ∞‰ ΩıÕ‰˘. (180)
Ëı ’fl‹Ë_Á˘ ! ÂÎ_Ï÷ ÷˘ ±ı¿ fiÎflÎ›HÎfiÎ_ «flHÎÎflÏ‰_ÿ‹Î_ … »ı. ÷ı
‹ÎÀı ÷ı ÁÎ‹_ Ωı¥ flËı‰_. …ı‹Î_ ÏfiƒÎ ±Î‰‰Ì Ωı¥±ı ÷ı‹Î_ fi◊Ì ±Î‰÷Ì. ±Î
À˘ÕÎ_1 ÁÎflı »ı ÷ı‹Î_ fi◊Ì ±Î‰÷Ì fiı Ωı ‹Î‚Î Œıfl‰‰Î ⁄ıÁı ÷˘ ⁄‘Î›fiı
±Î‰ı, ’HÎ ‘Ìflı ‘Ìflı ¤√‰Îfifiı Á_¤Îfl÷Î Ω› fiı À˘ÕÎ_ ·Î‰÷Î Ω› ÷˘ ±ı‹
… ◊Î›; ‹flfiı ±ı¿ À˘Õ<_ ±˘»\_ ±Î‰ı ’HÎ ±ı‰Î V‰¤Î‰ ’ÎÕı· fiËŸ. ±Î‰Î_
÷˘ ⁄˛õÎ_Õ‹Î_ ±ı¿ ·Î¬-¿fl˘Õ ¿Îfl¬ÎfiÎ_ «Î·÷Î_ ËÂı, ±ı‹Î_ Â_ ’Î@›_ !
±Î√˛Î‹Î_ ±œÎfl ¿fl˘Õ wÏ’›Îfi_ ±ı¿ ¿⁄˛V÷Îfi »ı ÷ıHÎı Â_ ◊›_ ? ‹ÎÀı
¤√‰Îfi ¤F›Î‹Î_ Á¬ »ı. (181)
±ÎÁ˘ ‰Ïÿ ±ÎÃ‹ı ‰Î÷ ¿flÌ …ı, ¤√‰Îfi fi◊Ì ¤…÷Î fiı ⁄ÌΩ
Õ˘‚‹Î_ ¤‚ı »ı ÷ıfiı ·_⁄¿flHÎ …ı‰Î ¿èÎÎ, fiı ¤…ı »ı ÷ıfiÎ_ ·ZÎHÎ ¿èÎÎ_ …ı,
“Ë_ ⁄Ï·ËÎflÌ ±ı ‰ˆflÎ√fiı” ±ı ⁄˘S›Î fiı ’»Ì ¿èÎ_ …ı, “¿˘¥fiı ÏË_‹÷ ±Î‰÷Ì
Ë˘› ÷˘ ±Î Á‹˘ ¤√‰Îfi ¤F›Îfi˘ »ı, ÷ı ¿˘¥fiı ÏË_‹÷ ±Î‰÷Ì Ë˘› ÷˘
±Î Á‹ı ¤√‰Îfi ≠√ÀuÎ »ı, ÷ı ¿˘¥fiı ÏË_‹÷ ±Î‰÷Ì Ë˘› ÷˘ ÷ı ¤ı‚Î
±ı‰Î ÁÎ‘ ’HÎ ±ÎT›Î »ı ±fiı ¿fl‰Îfi_ ’HÎ ±ı … »ı. ±Î ÷˘ ∞‰fiı √fl…
@›Î_ »ı ?” ±ı‹ ¿ËÌfiı ËV›Î, “…\±˘fiı ! ·˘ÓÃÎ±ı2 ±Î ÁÎ‘ ‹Î‚Î Œıfl‰Î‰ı
»ı, ·˘ÓÃÎ±ı Ïfi›‹ ’‚Î‰ı »ı, ·˘ÓÃÎ±ı ¤√‰Îfi ¤Ω‰ı »ı, fiÌ¿fl ∞‰fiı
¿Î_¥ ¿fl‰_ … fi◊Ì, ÷ı ¿flı … fiËŸ.” (182)
Á_‰÷ 1921fiÎ ¿ÎÏ÷˝¿ ‹ÎÁ‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “…ı Ïø›Î ¿fl‰Ì ÷ı‹Î_
Œ‚fi_ ±fiÁ_‘Îfi flÎ¬‰_, ÷ı ¿Î‹fi_ Œ‚ Ωı‰_ …ı Â_ »ı ? ÷ı‹ … ø˘‘fi_,
·˘¤fi_, ‹Îfifi_, V‰Îÿfi_ fiı VfiıËfi_ ±ı ⁄‘Îfi_ Ωı‰_. ÷ıfiı ¿Ë_ ÷ı ÁÎ_¤‚˘ …ı,
¿Î‹‹Î_◊Ì ≥Lƒfiı ËΩfl ¤√ ◊›Î fiı ø˘‘‹Î_◊Ì ÿ‰Î˝ÁÎfi_ ¤Ò_Õ<_ ◊›_ fiı
‹Îfi‹Î_◊Ì ÿZÎfi_ ¤Ò_Õ<_ ◊›_ fiı ·˘¤‹Î_◊Ì fi_ÿ flÎΩfiı ÿ—¬ ◊›_ fiı V‰Îÿ‹Î_◊Ì
ÂÚ_√Ì ∑ÏÊfi_ fiı VfiıË‹Î_◊Ì Á’˝ ◊Î‰_ ’Õı »ı, ±ı‰Î_ ¿ıÀ·Î_¿ ¿ËÌ±ı ? ±ı
1. ¬ÎHÎ‹Î_◊Ì fiÌ¿‚ı· ¬fl⁄«Õ˘ ±HÎCÎÕ ’J◊fl.
2. ’flÎHÎı.
≠¿flHÎ-6 301
‹Îfl√ … ¤Ò_Õ˘ »ı. ‹ÎÀı …ı ÷ı ≠¿Îflı ÿıË Ïfi‰Î˝Ë ¿flÌfiı Á‹Î√‹ ¿flÌ ·ı‰˘.
fiı ±Î ·˘¿‹Î_ ÷˘ fiËŸ … flËı‰Î›, ±ı‹ «Îfl ‰Îfl ¿èÎ_. ⁄‘_ ¿flÌ±ı fiı Á¬
‹ÎfiÌ ⁄ıÃÎ Ë¥±ı ’HÎ ¤√‰Îfi »ı ÷ı F›Îflı CÎÎ_À˘ {Î·Âı I›Îflı ±Lfi ¿ı
’ÎHÎÌ fiËŸ ∂÷flı.” (183)
±flı ! ±Î‰Î ÁÎ‘ »ı ÷ı ’HÎ ±ı‹ ÿ_Õ ÿı »ı. ÷ı …ıHÎı I›Î√ı, ÷’ı
±ÎÏÿ¿ ÁÎ‘fiı ¿flÌfiı ‰Â ¿›Î˝ Ë˘› ÷ı◊Ì ◊Î›. ±Î ∞‰fi_ ÷˘ ¿fl‰_ ¿ı‰_ »ı ?
÷ı ‹ËÎflÎ… ¿Ëı÷Î …ı, “±ı¿ √flÎÏÁ›˘ Ë÷˘ ÷ı ¿Á_⁄Î ¿Îœı I›Îflı ·ÕÎ¥fiÌ fiı
Ï‘_√ÎHÎÎfiÌ ‰Î÷_ ¿flı I›Îflı ¬flÎ¥1 ±Î‰ı, ÷ı F›Îflı ±ŒÌHÎ ’Ì±ı I›Îflı, ±fiı
¨CÎı I›Îflı ‰‚Ì œÌ·Îœ⁄.” ±ı‹ ±Î’HÎı ’HÎ F›Îflı ‰Î÷_ ◊Î› I›Îflı ±ı‹, fiı
’»Ì ’Î»\_ ¿Î_¥ fiËŸ. (184)
‰ËÎHÎ »ı ÷ıfi_ Á¿Îfi ‘˛‰ ÁÎ‹_ ‹flÕı »ı fiı ÷ıfiÎ ¬ı‰ÏÀ›Î ‘˛‰ ÁÎ‹_
Ωı¥ flËı »ı, ÷ı‹ ±Î’HÎı ’HÎ ¤√‰Îfi ÁÎ‹_ … Ωı‰_ fiı ⁄Ì…ı ‹Î· fi◊Ì,
fiı ⁄Ì…ı ÷˘ …ı …ı ¿flÌ±ı »Ì±ı ÷ı‹Î_ ‰ıÏÃ›ÎfiÌ ’ıÃı ‹_ÕuÎ »Ì±ı.
’Ëı·ı ’Ò…÷ √˘fl F›_, ≠Ì÷ ¿flÌ ‹fi ‹Î_›;
‹@÷ ¿Ëı V‰Îfl◊ Áflı, Œıfl ÕÎfl÷ ‘˛˘ ‹Î_›.2
÷ı F›Îflı Á‹Î√‹ ¿flÌÂ_ I›Îflı ‰ı”‰Îfl ‰ıÃw’ …HÎÎÂı. (185)
Á_‰÷ 1921fiÎ ‹Î√Âfl ‹ÎÁ◊Ì ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı Ω‰ÎfiÌ T≤ÏkÎ
÷HÎÎ› »ı, ÷ı ÷‹fiı Ë‹HÎÎ_ ÷˘ …HÎÎ÷_ fi◊Ì ’HÎ ¤Î¥ ! Ë‰ı ±Î‰˘ Ωı√
fiËŸ flËı. fiı ‹ËÎflÎ… ¤ı‚Î flèÎÎ »ı ÷ı ’HÎ ‰Î_Áı fl˘Âı; ¿Î_ …ı, ±Î‰Ì ‰Î÷
¿˘HÎ ¿flı ? ¿˘¥ ¿flÂı ÷˘ Á‘Ì …L‹‹flHÎfiÌ ¿flÂı. fiı ±Î ÷˘ ‹fifiÎ fiı
≥„Lƒ›_fiÎ ÿ˘Ê ¿Ëı‰Î ÷ı ±ı ¿ıfiı ±ıfiÌ ¬⁄fl Ë˘› ? ±ıfiÎ ÿ˘Ê ¿˘HÎı Ωı¥fiı
I›Î√ ¿›Î˝ »ı ? ‹ÎÀı ±Î‰˘ Ωı√ fiËŸ ‹‚ı. (186)
’V÷¿‹Î_ ÷˘ ‰Î÷_ ·¬Ì ËÂı ’HÎ ¿˘¥fiı ÷ı ¿Î‹ ±Î‰Ì fi◊Ì. ¿Î_ …ı,
‰«fiÎQ≤÷fiÌ ±Î¬Ì ≠I›_ ’ÎÁı ’ÕÌ flËÌ›_ fiı ‰‚Ì ¤HÎı·Î ÷ı ’HÎ
ÁIÁ_√‹Î_◊Ì √›Î »ı. (187)
1. ∂¤Î ◊¥ …‰ÎfiÌ T≤ÏkÎ (¬ÎÁ ¿flÌfiı ‹_ÿ‰ÎÕ‹Î_◊Ì).
2. ¿<_‰ÎÏfl¿Î±˘ √˙flÌ‰˛÷ ¿flı I›Îflı ’Î‰˝÷ÌfiÌ ‹ÒÏ÷˝ ⁄fiÎ‰ı, ’HÎ ‰˛÷ ’Òv_ ◊›ı V‰Î◊˝
ÁflÌ Ω› ’»Ì ÷ıfiı ¿˘¥ ›Îÿ fi ¿flı. …\‰ÎflÎ ‰Î‰ı fiı ÷ıfi_ ’Ò…fi ¿flı ’HÎ ’»Ì
CÎÎÁ‹Î_ ŒıÓ¿Ì ÿı.
302 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
‘‹˝ÂÎ‚Îfi˘ ÷Î·, ·Î¿ÕÎ_ fiı ’ÎHÎÎ‹Î_ ¿Î_¥ ‹Î· fi◊Ì, ±ı ⁄‘_ ¿ËÌ±ı

»Ì±ı ÷˘ Ïfi_zÎ …ı‰_ ¿ı”‰Î› »ı, ’HÎ ±Î‰Ì ‰Î÷_ Ï‰fiÎ ’fl¤Î‰fiı fiËŸ
’‹Î›. ÷ı Â¿∞fiı ÿı¬Ìfiı √˘Ï’›_±ı1 ‰VhÎ fi ’ı”›ÎÙ, fiı T›ÎÁ∞fiı ÿı¬Ìfiı
’ı”›ÎÙ, ¿Î_ …ı, ±˘fiı VhÎÌ-’vÊfi˘ ¤Î‰ fiËŸ, ‹ÎÀı V◊Ò‚, ÁÒZ‹ fiı ¿ÎflHÎ ±ı
hÎHÎ◊Ì ÷˘ ‰Îfl_‰Îfl fi˘¬_ … ’Õ‰_ ±fiı ±ıfiı ¤Î‰fiÎ±ı ¿flÌfiı ‹Ò@›Î_ I›Îflı
≠¿ÚÏ÷ ’›Ù÷ ±Î‰Ì √›_ fiı ÷ı ’fl √HÎÎ÷Ì÷ ±ı‰_ V‰w’ ◊›_ ‹ÎÀı ÷ı ‰√fl
¿˘¥ ¿Î‚ı »^À¿˘ fi◊Ì.
I›… ‘‹˝‹‘‹* « μ¤ı ÁI›ÎL≤÷ı I›… –
μ¤ı ÁI›ÎL≤÷ı I›@I‰Î ›ıfi I›…ÏÁ ÷÷˚ I›… ––2
÷ı ¿èÎ_ »ı …ı, ±Áÿ˚‰ÎÁfiÎfi˘ I›Î√ ¿fl fiı Áÿ˚‰ÎÁfiÎfi˘ ’HÎ I›Î√ ¿fl. ÷ı
¿›Ù ◊Î›, ±ı ¿èÎ_ ÷ı ≠‹ÎHÎı ¿fl‰_. (188)
∞‰fiı ÁIÁ_√ ◊Î› fiËŸ. ÷ı ÷˘ …ıÀ·Î ÿıË ‹Ò¿Ìfiı √›Î …ı ±ı¿Î_Ï÷¿
ÁÎ‘ ÷ı‹fi˘ flÎÏhÎ≠·› Á‘Ì ±Ë˘ÏfiÂ Ωı√ flÎ¬ı ÷˘ ◊Î› fiÌ¿fl ’Òfl˘ fi
◊Î›. (189)
±˘Ë˘Ë˘ ! ±Î ¤fl÷¬_Õ‹Î_ ±Î‰˘ Ωı√ ◊¥ √›˘ ! ±Î ÁÎ‘, ±Î
‰Î÷_ fiı ±Î ‘‹˝ Ωı ¬flı¬flÎ ±˘‚¬Î› ÷˘, fiı ±Î ÁÎ‘ ±˘‚¬Î› ÷˘ ¿Î_¥
¿Î«_ fi◊Ì fiı ±Î ‰Î÷_ ÷˘ ¿˘¥fiı ‹‚Ì fi◊Ì. (190)
±Î ÿıË ËÎÕ¿Î_fi˘, VhÎÌfi˘ ÿıË ’HÎ ËÎÕ¿Î_fi˘ fiı »˘¿flÎ_fi˘ ’HÎ
ËÎÕ¿Î_fi˘, ±ı‹Î_ ¿Î_¥›ı ‹Î· fi◊Ì. fiı «Òfi˘ ±ı ‘˘‚Ì ‘ÒÕu fiı ±Î ⁄Ì∞
±‹◊Ì ‘ÒÕ. ÿıË ‘ÒÕfi˘, wÏ’›Î ‘ÒÕfiÎ, ¿<À<_⁄Ì ‘ÒÕfiÎ_, ¬Î‰_ ‘ÒÕfi_, ¬˘flÕÎ_
‘ÒÕfiÎ_ ±ı‹ »ı. fiı ±ı‹Î_ ∞‰ ‹Î· ‹ÎfiÌfiı «˘ÓÀu˘ »ı. ’HÎ ¿Î‚ ¬Î¥ ΩÂı.
‹ÎÀı ¤√‰Îfi ¤∞ ·ı‰Î, ⁄Î¿Ì ⁄‘_ ‘ÒÕfi_ »ı. (191)
±˘Ë˘ ! ‹ÎHÎÁ ⁄‘Î_ ±Î ◊Î_¤·ÎfiÎ_ ÿÂ˝fi ¿flı »ı; ’HÎ ¿˘¥ ÁÎ‘fiÎ_
fi◊Ì ¿fl÷Î_. fiı ¿˘ÏÀ ‰Î÷fiÌ ±ı¿ ‰Î÷ …ı, …ı Ïÿ‰Á ¤√‰Îfifiı fiı ±Î ÁÎ‘fiı
1. ±MÁflÎ±˘±ı.
2. F›Îflı ‹‹ZÎ ±ÎI‹Ï‰«Îfl ¿fl‰Î ⁄ıÁı I›Îflı ÷ıfiı ±ÎÕÎ …ı ‘‹˝w’ ±◊‰Î ±‘‹˝-
w’, ÁI›w’, ±ÁI›w’ …ı …ı Á_¿S’ ±Î‰ı ÷ıfi˘ I›Î√ ¿flÌfiı ±fiı …ı Ï‰«Îflı
¿flÌfiı ±ıfiı ÷…ı »ı ÷ı Ï‰«Îflfi˘ ’HÎ I›Î√ ¿flÌfiı ⁄˛õw’ı flËı‰_, ’HÎ ÿıËı ¿flÌfiı
‘‹˝w’ Ïfi›‹fi˘ I›Î√ ¿fl‰˘ ¿èÎ˘ fi◊Ì. (‰«. ·˘. 15)
≠¿flHÎ-6 303
fi‹Âı ÷ı ÿÌ … »^À¿˘ ◊‰Îfi˘. fiı …ı ÿÌ ±¬_Õ ¤…fi ¿flÂı fiı …ı ÿÌ ÿ˘Ê ‹Ò¿Âı

÷ı ÿÌ … ¤√‰ÎfifiÎ ‘Î‹‹Î_ flı”‰ÎÂı. ¿fl˘Õ ‰Î÷fiÌ ±ı … ±ı¿ ‰Î÷ »ı. (192)
‹fi ’HÎ fi‰v_ flı”÷_ fi◊Ì. ·Î¬ CÎÎÀ ¿flı »ı, ’HÎ {Î{Î wÏ’›Î Ë˘›
÷˘ ¿ıÀ·_ Á¬ ±Î‰ı ? (193)
±Î «ÎS›Î, ±Î ÿıË‹Î_ ¿Î_¥ flı”‰ÎÂı ? ±Î ÿıË‹Î_ ÷˘ fifl¿ ¤›Ù »ı
…ıfiı ÁÎv_ ¬‰flÎ‰˘ »˘, fiı Ωı Á_⁄_‘Ìfiı ±Î·˘ ÷˘ ÁÎv_ ⁄˘·ı, ⁄ıfifiı ’HÎ
Ωı Ë‹HÎÎ_ ±ı¿ wÏ’›˘ ’HÎ fi ±ÎM›˘ Ë˘› I›Îflı Ëı÷fiÌ ¬⁄fl ’Õı, ⁄‘_
V‰ÎflÏ◊›_ »ı. ±ı ±ÎÏÿ¿ CÎHÎÌ¿ ‰Î÷_ ¿ËÌ. (194)
‰‚Ì, ¿èÎ_ …ı, “Ωı ÷‹ı ±ÎT›Î ÷˘ ÿÂ˝fi ◊›Î_. ¿fl˘Õ …L‹ ÷’ ¿flÌ±ı
÷˘’HÎ ±ÎÀ·Ì ‰Î÷_fiÎ …ıÀ·˘ Á‹ÎÁ fi ◊Î›, Ωı Ï‰«Îfl Ë˘› ÷˘. ‹ÎÀı
¤√‰Îfi ¿ı ¤√‰ÎfifiÎ …fi ’ÎÁı √›Î Ï‰fiÎ »^À¿˘ ◊Î› fiËŸ fiı iÎÎfi ’HÎ
±Î‰ı fiËŸ. fiı Á˘ ‰flÁ ¤√‰Îfi ¤ı‚Î flËÌ±ı ÷˘’HÎ ÁÎ‘ ’ÎÁı flèÎÎ Ï‰fiÎ
Á‹…HÎ fi ±Î‰ı. fiı ¿˘¥¿ ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı ±Î‰Ìfiı ◊˘Õ<_¿ ⁄ıÁı I›Î_ ‹ËÎflÎ…
¿ı”Âı …ı, ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ’ÎÁı Ω±˘. ±ı‹ ‹˘¿·÷Î. ’»Ì V‰Î‹Ì ‰Î÷_
¿fl÷Î. ÷ı ‹ÎÀı ‹˘ÀÎ ÁÎ‘ Áı‰‰Î.” ’»Ì “¤√‰ÎfifiÌ ’ıÃı Áı‰‰Î Ωı√
ÁÎ‘fiÎ_ ·ZÎHÎ »ıS·Î ≠¿flHÎfiÎ »T‰ÌÁfiÎ ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ »ı ÷ı ‰Î_«˘,” ±ı‹
±ÎiÎÎ ¿flÌfiı ‰_«ÎT›_. (195)
Á_‰÷ 1921fiÎ ’˘Ê ÁÏÿ ’Òfi‹ı ≠Î÷—¿Î‚‹Î_ fi‰Ì ‘‹˝ÂÎ‚Î‹Î_
Ïfi‰ÎÁ ¿›˘˝. ÷ı ÿÌ ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “…ı÷·’flfiÎ ‹ËÎvƒ‹Î_ ¿<Á_√Ì±ı ¤_√
¿fl‰Îfi_ (‘Î›*) Ë÷_, ÷ı ‹ËÎflÎ…ı ±Î√‚◊Ì ±ı¿ ËÎfl ÁÎ‘fiÌ, ±ı¿ ËÎfl
’Î‚ÎfiÌ ±fiı ±ı¿ ËÎfl ËÏfl¤@÷fiÌ, ±ı¿ ËÎfl ¿ÎÃÌfiÌ, ±ı‹ ¿˘ÀfiÌ ’ıÃı
¿flÌfiı ’ıÁ‰Î fi ÿÌ‘Î. ÷ı‹Î_ ¿ı”‰Îfi_ Â_ »ı …ı, …ı‹ ¿ÎÏÃ›_›ı ¿Õ¿ÕÎÀÌ ¿flÌfiı
’ıÁ‰Î ÿÌ‘Î fiËŸ, ±ı‹ ±Î’HÎı ¤…fifiÌ ¿Õ¿ÕÎÀÌ ¿flÌfiı ⁄Ì…\_ ¿Î_¥›ı ’ıÁ‰Î
ÿı‰_ fiËŸ, fiı ¤√‰Îfifi_ flÀHÎ ¿fl‰_ ÷ı ¤ı‚_ ±Î ÁÎ‘fi_ ’HÎ flÀHÎ ¿fl‰_. ÷ı
±ı‹ fiı ±ı‹ ¿›Î˝ ¿fl‰_.” (196)
¿ıÀ·ı¿ Ãı¿ÎHÎı ‘‹˝ ¿flı »ı ÷ı‹Î_ ¿fl˘Õ ‹HÎ ÿÎHÎÎ ‰Î‰flı »ı. ’HÎ ±ı¿
±‘Âıfl ⁄fl˘⁄fl fi ±Î‰ı, fiı ±ı¿ ±‘Âıfl ’HÎ ±ı‰_ »ı. …ı‹ ∑ÏÊ±ı ‰fi‹Î_
ÁÎ◊‰ÎfiÌ «Îfl ’hÎÎ‰‚Ì ’˘÷Îfiı ÁÎv ’ÒflÌ Ë÷Ì, ’HÎ Ωı ±˘S›Î ∑ÏÊ
‹Î√‰Î ±ÎT›Î ÷ıfiı ÿÌ‘Ì ÷˘ ÷ı ÀÎHÎı «Îflı ¬Î¥ √›Î fiı F›Îflı ËÎ◊ ‘˘›Î
304 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
I›Îflı ÷ı‹Î_ fi˘Ï‚›˘ ±Î‚˘Àu˘, I›Î_ Á˘fiÎfi˘ ◊¥ √›˘ fiı ’Î_Õ‰ı ›iÎ ¿›˘˝
÷ı‹Î_ fi ◊›˘. ¿Î_ …ı, ±ıfi_ ƒT› ±ı‰_ Ë÷_. ±ı ‘fi ÷ı ‹v÷ flÎΩfi_ ·Ò_ÀÌfiı
·ÎT›Î Ë÷Î fiı ±˘S›˘ ◊˘Õ˘ … ÁÎ◊‰˘ Ë÷˘ ’HÎ ‹Ëıfi÷ ¿flÌfiı ¤ı‚˘ ¿flı·
±fiı ‰‚Ì l©Î Á˘÷_ ÿÌ‘_, ÷ı‹ ±Î√‚ ’ÎhÎ ’HÎ ±ı‰_ Ë÷_. ‹ÎÀı ’ÎhÎ
Ωı¥fiı ÿÎfi ¿fl‰_. (197)
⁄ÌΩ ÷˘ ÁÒflÎ ¤@÷fiÎ ±Î’ÎfiÎ …ı‰Î_ ’H› ¿flı »ı. ÷ı ±Î’˘ ¿ÎÂÌ±ı
wÏ’›Î ’Î_«ÁıÓ ‰ÎÏHÎ›ÎfiÎ T›Î…ı ¿ÎœÌfiı √›Î. ÷ı ‘˘‚¿Î‹Î_ ÁÎflÎ_ ¿ı‚Î_ fiı ¿ıflÌ
±ÎÏÿ¿ ÁÎv_ ÿÌÃ_ ±ıÀ·ı I›Î_ flèÎÎ. ’»Ì ⁄‘_ ¬Î¥fiı ‰flÁ ±ı¿ ◊›_ I›Îflı
‰Î_Á ·¥fiı ¿Î‰Õ ¿flÌ fiı ‰E«ı ÁÎ⁄fl‹÷Ì◊Ì ’ÎHÎÌ ¤flÌfiı ±ÎT›Î. I›Î_ ÷˘
Á˙ ÁÎ‹Î √›Î fiı √Î‹‹Î_ ±ÎT›Î. ’»Ì ±˘S›ı ‰ÎÏHÎ›ı μCÎflÎHÎÌ ¿flÌ, I›Îflı
¿Ëı …ı, “ÿıÂ_.” ’»Ì {Î{Î Ïÿ‰Á ◊›Î ±ıÀ·ı ±¿‚Î¥fiı ¿èÎ_ …ı, “¿Î_ ÷˘
wÏ’›Î z˘ fiı ¿Î_ ÷˘ √_√Î∞fi_ ’H› z˘.” ’»Ì ÷˘ ±Î’ÎfiÎ »˘¿flÎ_ Á˙ ¿Ëı
…ı, “fiÎ ’H› ÷˘ fiËŸ.” I›Îflı ±Î’˘ ¿Ëı, “ÿı flı ÿı, ’H› ÷˘ ÿÌ‘Î ∞‹˘ »ı,”1
±ı‹ ¿ËÌfiı ¿Îfi‹Î_ ‘˘‚¿Îfi_ ¿èÎ_. ’»Ì ÷˘ ’H› ÿÌ‘_, I›Î_ ÷˘ ‹fl ‰ÎÏHÎ›Îfi˘
»˘¿fl˘, ’»Ì ⁄Î›ÕÌ fiı ’»Ì ’˘÷ı; ±Î Ωı ! ’H› …√÷‹Î_ ±ı‰Î_ ◊Î› »ı.
±ı‹ ¿ËÌfiı ËV›Î fiı ’»Ì ¿Ëı, ‹ËÎflÎ… ±ı‰Ì ‰Î÷_ ¿flÎ‰÷Î. (198)
±Î’HÎı ¿Î_¥±ı ¿fl‰_ fi◊Ì, ¿Î_ …ı, ÁIÁ_√‹Î_ ‹Î· »ı ÷ıHÎı ¿flÌfiı
μCÎÎÕÌ ±Î_A› »ı. ÷ı ΩıÂ_ I›Î_ ÷˘ ±Î ÁÎ‘ fiı ¤√‰ÎfifiÎ_ ÿÂ˝fi ◊Î› »ı fiı
g‰«ÎÂı I›Îflı ’HÎ ±Î ÁÎ‘ fiı ¤√‰Îfi ÿı¬ÎÂı. ‹ÎÀı “∞‰÷ı ·Î¬fiÎ fiı
‹±ı Á‰Î ·Î¬fiÎ.”2 Ë‰ı ¿˘¥ ‰Î÷ı ÏŒ¿fl fi◊Ì. fiı “ÿÎÁfiÎ ÿU‹fi ËÏfl
¿ı”ÿÌ Ë˘› fiËŸ, ±ı …ı‹ ¿flÂı ÷ı ÃÌ¿ … ¿flÂı.” (199)
±Î ÁÎ‘ ’ÎÁı ¤√‰Îfi »ı. ÷ı …ı ±ıfi˘ Á_√ ¿flı ÷ıfiı Ïÿ›ı »ı. ‹ÎÀı
±Î ÁÎ‘fiÎ Á‹Î√‹‹Î_ ‹Î· »ı; ‹ÎÀı ±ıfiÌ ±Î√‚ ÿÌfi ±Î‘Ìfi ◊Î‰_, ±ıfiı
fi‹‰_ fiı ±ıfi˘ ±Ï¤≠Î› ΩHÎ‰˘ …ı, Â_ ±ıfi˘ ÏÁ©Î_÷ »ı ? ±ı‹ ΩHÎÌfiı ÷ı
≠‹ÎHÎı ‰÷˝‰_. (200)
±ÎHÎÌ ¿˘fl ¶Îfl¿ÎfiÎ◊ fiı ±ÎHÎÌ ¿˘fl ‰Õfi√fl fiı ‰ÌÁfi√fl fiı
±ÎHÎÌ ¿˘fl ÁÎ⁄fl‹÷Ì fiı fi‹˝ÿÎ ±ı ⁄‘ı› ¤√‰Îfi Œ›Î˝ »ı, ¿Î_¥ ⁄Î¿Ì flèÎ_
1. ’H› ÿı‰Î …ı‰_ »ı.
2. ∞‰÷Î› ∞‰fi‹„@÷ fiı ÿıË ‹Ò¿Ìfiı ¤√‰ÎfifiÌ Ë…^fl‹Î_ - ⁄ı› ‰Î÷ı ·Î¤.
≠¿flHÎ-6 305
fi◊Ì fiı ±Î ÁÎ‘ ’HÎ ⁄‘ı Œ›Î˝ »ı. ‹ÎÀı ±ı Á_¤Îfl‰_. (201)

±Î ∞‰ ±Î‹ Á_¿S’ ¿flı »ı. …ı‹ ±˘S›Î ÁÒ÷flfi˘ ÷ÎHÎ˘ ¿flÌfiı
·Ò√Õ<_ ¿flı »ı ±ı‹ ±ı¿flÁ ±Î¿ÎÂfiÌ CÎ˘Õuı ¿›Î˝ ¿flı »ı, ’HÎ ±Î_ËŸ flËı‰_
fi◊Ì ±ı ¬⁄fl fi◊Ì, ±ı‰˘ ∞‰fi˘ V‰¤Î‰ »ı. (202)
’_√I›‹Î_ ⁄ıÁÌfiı ‹ı‚Î‰Ìfiı ·ÎÕ …‹ı ÷ı Ïfi—V‰ÎÿÌ ¿Ëı‰Î› fiı ±ı¿·˘
fi˘¬˘ Ωı ¿Î«˘ ⁄Î…fl˘ «Î‰ı ÷˘› ’HÎ ÷ı V‰ÎÏÿ›˘ ¿ı”‰Î›; ÷ı ‹ÎÀı …\ÿ_
’Õuı … ⁄√Õı »ı ±fiı Ïfi—V‰ÎÿÌ ¿ıfiı ¿ËÌ±ı ? ±ı ≠ëfi˘ μkÎfl ¿›˘˝ …ı,
’_√I›‹Î_ …ı ‹‚ı ÷ı ‹ı‚Î‰Ìfiı ¬Î¥ ·ı, ⁄Ì…\_ ¿Î_¥›ı μ’Î…˝fi fi ¿flı fiı
«Î‚Î «Ò_◊÷˘ fi Œflı ±ı Ïfi—V‰ÎÿÌ ¿Ëı‰Î› fiı I›Îflı … ¤√‰Îfi ±ıfiÌ μ’fl
flÎ∞ ◊Î› »ı. ÷ı flÎ∞ ¿fl‰ÎfiÎ μ’Î›, ÁÎ‘fi˘ Á‹Î√‹ fiı Ïfi›‹ ±ı ⁄ı
»ı. “√¤˝‰ÎÁ‹Î_ Â_ ¿ËÌfiı ÷_ ±ÎT›˘ flı” ±ı ¿Ì÷˝fi ⁄˘·Î‰Ìfiı ¿Ëı …ı, ÷fl‰Îfl
÷˘ ¬flÌ ’HÎ ZÎhÎÌfiÎ ËÎ◊‹Î_ Ë˘› fiı ‰ÎÏHÎ›ÎfiÎ ËÎ◊‹Î_ Ë˘›; ±ı‹ ±Î‰Î_
‰«fi ’HÎ ⁄˛õ‰ıkÎÎfiÎ_ ·Î√ı ’HÎ ⁄ÌΩfiÎ_ ·Î√ı fiËŸ. (203)
«˘‰ÌÁ ‰flÁ ◊›Î_ ±Î‰flÿÎ fi◊Ì fiı ±Î ÿıË ‰Î÷_ ÁÎv … flèÎ˘ »ı,
’HÎ hÎÌÁ ‰flÁ ◊›Î_, Ïø›Î μ’flÎμ’fl ±Î‰Ì »ı, ÷ı ’ÒflÌ ‰Î÷_ ◊Î÷Ì fi◊Ì.
±Î‹ Ωı ±Î√˛Ë flÎ¬Ì±ı ÷˘ K›Îfi ◊¥ Ω› fiı Á‹ÎÏ‘ ◊¥ Ω› ’HÎ ’ÒflÌ
Á˘ÿflÌ1 ‰‚ı ±ı‰Ì ‰Î÷_ ¿flÎ÷Ì fi◊Ì; ‹fi‹Î_ ËÎ‹ flËÌ Ω› »ı. (204)
ÁÎ‘ ◊›Î fiı ¤ı¬ fi Á‘›˘˝ I›Îflı Â_ ◊›_ ? …ı ¿fl‰Î ±ÎT›Î ÷ı ÷˘
fi ◊›_. ‹ÎÀı ‘Ìflı ‘Ìflı ÁÎ‘fiÎ_ ·ZÎHÎ ¿èÎÎ_ »ı ÷ı‹ ‰÷˝÷Î Ω‰_, ÷ı Ï‰fiÎ
»^À¿˘ fi◊Ì. (205)
‰ˆÂÎ¬ ‰Ïÿ ±ı¿ÎÿÂÌ±ı Â_¿fl≠ÁÎÿ ±Î √Î‹‹Î_ ±Î‰÷Î_ ‹Î√˝‹Î_
±‘fl À>_ÏÀ›_ ±ÎT›_ ÷ı ‹flÌ √›˘, ±ı ‰Î÷ ±ı¿ ËÏfl…fi ’ÎÁı ¿ı”‰flÎ‰Ìfiı ¿èÎ_
…ı, “±ı‹ ‹‹ZÎfiı ÷˘ ÁÿÎ› ¿Õ¿ÕÎÀÌ … ÿı¬Î› …ı, ±Î ÷˘ Ë‹HÎÎ_ «ÎS›_
…‰ÎÂı fiı ‹ËÎflÎ…ı ’HÎ ¿èÎ_ »ı …ı, “±‹fiı ÷˘ ±ı‹ … ‰÷ı˝ »ı …ı, ±Î
’‚‹Î_ fiı ±Î ZÎHÎ‹Î_ ÿıË ’ÕÌ ΩÂı.” ‹ÎÀı ¤√‰Îfi ¤∞ ·ı‰Î. (206)
μ’Â‹ ¿flı ÷ı ‹fiı √‹ı fiı Ë_ flÎ∞ ◊Î™. fiı …ı …ı Ïø›Î ±«Î·ÎfiÌ2
Ë˘› ÷ı ¿fl‰Ì ’HÎ ’»Ì ‘⁄ ’ÕÌ ‹ı·‰Ì; Á_¿S’ ¿›Î˝ fi ¿fl‰Î. ±Î ÷˘
1. Á_÷˘Ê, I≤„M÷.
2. ±√I›fiÌ, …wÏfl›Î÷fiÌ.
306 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
‹¿˝ÀfiÌ1 CÎ˘Õuı »ı. ÷ı ±ı¿ ⁄Ïœ›˘ ‰Îfifl˘ ÷ıfiı ⁄ÌΩ±ı ‰Î_ÿflÌ ’ÎÁı◊Ì ¿ÎœÌ
‹Ò@›˘ ’»Ì ⁄˘¿ÎÁÎ2 fiÎ¬ı; ±ı‹ ±Î’HÎfiı ’HÎ Ï‰Ê›‹Î_◊Ì ÿ—¬ ∂’…ı »ı
fiı ⁄˘¿ÎÁÎ fiÎ¬Ì±ı »Ì±ı. ‹ÎÀı Ï‰Ê›◊Ì »ıÀı flËı‰_. (207)
±ı¿ ¤@÷ı ’Ò»u_ …ı, “±ÎI‹Î ¿ı‹ ÿı¬Î÷˘ fi◊Ì ?” ’»Ì V‰Î‹Ì ¿Ëı —
““ÿı¬Î› ÷˘ »ı ’HÎ ‹fiÎ÷˘ fi◊Ì. iÎÎfi ◊ÎÂı I›Îflı ‹fiÎÂı. ±Î »ı ±ı ⁄˛õ
fiı √›Î ±ı ’fl⁄˛õ”” ±ı‹ ‹‹˝‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ. (208)
“±Î ÿıË »ı ÷ı l‰HÎw’Ì ¿<ËÎÕı ¿flÌfiı CÎÁÎ¥ ΩÂı, ‹ÎÀı ¿◊Î-
¿Ì÷˝fiÎÏÿ¿ l‰HÎ ¿›ÎÙ … ¿fl‰Î_. l‰HÎ ÁÎv ÷˘ M≤◊flÎΩ±ı ÿÁ ËΩfl ¿Îfi
‹ÎB›Î.” fiı ≠◊‹fi_ «˘’fi‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ìfiı ⁄˘S›Î …ı, “±˘Ë˘ ! ±Î
‰«fiÎQ≤÷ ÷˘ Ïÿ‰Á ⁄‘˘ ΩHÎı ÁÎ_¤Y›Î ¿flÌ±ı ÷˘’HÎ I≤M÷ fi ◊Î¥±ı.
…\±˘fiı ! ‹Î_ËÌ ‹˘ZÎfi_ ¶Îfl … ⁄÷Î‰Ì ÿÌ‘_ fiı iÎÎfi ’HÎ ⁄÷Î‰Ì ÿÌ‘_ »ı.”
±ı‹ ¿ËÌfiı hÎHÎ ‰Îfl ‰_«ÎT›_ fiı ¿èÎ_ …ı, “…ıfiÎ_ ¿‹˝ eÀuÎ_ Ë˘› ÷ıfiı ±Î ‰Î÷
fi Á‹Ω›, ÷ıfiı ÷˘ ‹Ò‚ ‹˘ÀÎ’vÊ ±ı … ÂhÎ …ı‰Î …HÎÎ› »ı. ±ı Ï‰’flÌ÷
iÎÎfi ¿ı”‰Î›. ‹ÎÀı Ë‰ı ÷˘ ÁÎ‘fiı … ‰‚√Ì Ω‰_. ±fiı ±Î‰˘ Á‹˘ ±ÎT›˘
»ı ÷˘’HÎ ¤√‰Îfi ’ÎÁı ¿ı ‹˘ÀÎ ÁÎ‘ ’ÎÁı flËÌfiı ‰Î÷_ ÁÎ_¤‚ı fiËŸ ±ı‰Ì
∞‰fiÌ ±‰‚Î¥ »ı. fiı ±Î CÎÕÌ Ωı ËΩfl wÏ’›Î ¬fl«‰Îfi_ ¿Ëı ÷˘ ¬fl«ı
’HÎ ±˘S›_ fi ◊Î›; fiı VhÎÌ, »˘¿fl˘, Ë‰ı·Ì fiı ‰ı’Îfl ±ı ⁄‘Î_ ÷ı‹Î_ ±ÎÕu
¿flı. fiı ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı ’HÎ ±ı¿ …HÎı ¿èÎ_ Ë÷_ …ı, “wÏ’›Î ¬fl«_ ’HÎ flËı‰Î›
fiËŸ.” ±ı¿ Ëfl∞ Ãyfl ÷ı ±ıfiı √Î‹◊Ì ±Î‰Ìfiı √œÕı ¤√‰Îfi ÁÎv
‹ËÎflÎ… ¤ı‚Î flèÎÎ, ’HÎ ±Î… ±Î ÁÎ‘ ’ÎÁı ¿˘¥ flËı÷_ fi◊Ì.” ’»Ì ±ı‹
⁄˘S›Î …ı,
“Ω CÎıfl ËÏfl¿◊Î ¿Ì÷˝fi fiËŸ, Á_÷ fiËŸ Ï‹…‹ÎfiÎ;
÷Î CÎıfl …‹flÎ ÕıflÎ ÿı‰ı ÁÎ_… ’Õuı ‹ÁÎHÎÎ.
±ı‹ »ı, ’»Ì ’V÷Î‰˘ ◊ÎÂı ‹ÎÀı ¤√‰Îfi ¤∞ ·ı‰Î.” (209)
‹Î‰˘ ¤√÷ ¿Ëı÷Î …ı, ¿Î_¥ ¬Õ¬Õı ¿ı »˘¿v_ Ë˘› ÷ı ’˘÷ÎfiÎ
‹Î‰÷flfiı √‚ı ‰‚√Ì Ω›. ±ı‹ ±Î’HÎı ’HÎ ¤√‰Îfi‹Î_ fiı ÁÎ‘‹Î_ ‰‚√Ì
Ω‰_. ±ı … ∂√›Î˝fi˘ μ’Î› »ı. ÷ı Ï‰fiÎ «Îflı¿˘flı ¿Î‚ ¬Î¥ Ω› »ı.
1. ‰Î_ÿflÎfiÌ.
2. Ï«Ï«›ÎflÌ±˘.
≠¿flHÎ-6 307
“⁄˛õÎfi_ÿ ËÏfl«flfi Ï⁄fiÎ, Á⁄ı «Ï‰fiÎ ¿Î‚¿Î” ±ı‹ ¿èÎ_ »ı. (210)
±Î ∞‰ ¿˘¥ ÿÌ ≠¤ ¤…‰Î fi‰fl˘ ◊›˘ fi◊Ì. fiı Á‰ı˝ ‘ÒÕufi_ »ı,
’HÎ ‹Î_ËÌ «˘ÓÀÌ flËı »ı fiı F›Îflı ÂOÿ Á_¤‚Î› I›Îflı {Õ’ ¿Îfi ÿı, flÁ
±Î‰ı I›Î_ ÷fl÷ ÿ˘ÕÌ ’Ò√ı, w’ ±Î‰ı ÷˘ {Õ’ Ωı¥ ·ı, V’Â˝ ±Î‰ı ¿ı {Õ’
I‰«Î V’Â˝ ¿flÌ ·ı, fiı √_‘ ±Î‰ı ¿ı {Õ’ fiÎÏÁ¿Î±ı ÁÒ_CÎÌ ·ı, ±ı‹ ’_«-
Ï‰Ê›‹Î_ {Õ’_ fiÎ¬ı »ı. ±fiı ±ı ⁄‘Î› Ï‰Ê› »ı ÷˘ Ï‰WÀÎfiÎ, ≥LƒÎHÎÌ
«_ÿfi ·√Î› ±_√ ±ı Á‰ˆ›˘ ⁄˘S›Î, ±ı‰Î Ï‰Ê› »ı. ‹ÎÀı ÏfiΩI‹Îfi_
⁄˛õw’‹˚ ±ı‰_ ◊Î‰_. ÷ı Ï‰fiÎ »^À¿˘ fi◊Ì.
‰Îfl_‰Îfl ‹Îfi‰ ÿıË fi◊Ì ’ÎQ›˘ ÷˘ «ı÷ı ‘fl◊Ì;
…flÎ›ı ……˝fl ◊ÎÂı ±_√, ≥„Lƒ› ‹Ò¿Ì ÿıÂı Á_√;
(211)
I›Îflı ±¬Î …’‹Î·Î √˛Ëı, eÀı CÎÕı ’ÎHÎÌ ¿ı‹ flËı ?
’vÊ˘kÎ‹’HÎ_ ¿ı”‰Îfi˘ ¿Ï…›˘ ’HÎ CÎHÎÎ_ ‰flÁ◊Ì «ÎS›˘ »ı, ÷ı
’vÊ˘kÎ‹ ¿Ëı‰Î‹Î_ ¿ıÀ·Ì ‹ÎHÎÁfiı Â_¿Î ! fiı ⁄ÌΩ ’vÊ˘kÎ‹fiÎ w_‰ÎÕÎ
…ı‰Î ’HÎ Ë˘› fiËŸ, ÷ıfiı ’vÊ˘kÎ‹ ¿Ëı »ı, ±ı‹ Á‹…HÎ ±Î‰‰Ì ÷˘ CÎHÎÌ
ÿ·˝¤ »ı. ÷ı‹ ÁÎ‘ ’HÎ fi ±˘‚¬Î›. fiı ±Î‰Ì ‰Î÷_ Ï‰fiÎ ‹˘ZÎ fi ◊Î›
fiı ±Î‰Ì ‰Î÷_ ¿flfiÎflÎ ’HÎ @›Î_ ‹‚ı ? ±Î ÷˘ “CÎfl‹Î_ ÿı‰ fiı ’Îÿfl ÷Ì◊˝”
±ıfi_ ‹ÎËÎIQ› …HÎÎ› fiËŸ, ÷ı‹ ±Î ·˘¿ ’HÎ ¿Ëı »ı. (212)
¿ÎS› flÎ÷ı ‹tÎfiÌ ‰Î÷ ¿Ì‘Ì, ÷ı ¤√‰Îfi ‹Y›Î ±ı ‹t˘ ËÎ◊
±ÎT›˘. ±Î ’vÊ˘kÎ‹ ‹Y›Î ’»Ì Â_ ⁄Î¿Ì flèÎ_ ? ÷ıfiÎ ‹‚ı·Î ÁÎ‘ ’HÎ
‹Y›Î ±ı ‹t˘ ËÎ◊ ±ÎT›˘ »ı; Ë‰ı Ï«_÷Î fi◊Ì.
Ï‹·fi˘ ‹˘ÓËÎ ‹˘ÓË¿˘ Ïfi¿˘;
±Î»˘1 fiÌ¿˘2
·Î· Ë‹Îfl˘, ±˘fl Á⁄ı flÁ ŒÌ¿˘;
¬ÎÀÌ »ÎÂ ¿ËÎ flÁ ‹ÎHÎı ? ÁÒfl ¬‰ˆ›˘ CÎÌ¿˘.
÷ı …ı ±ÎI‹ÿÂa »ı ÷ı ¬ÎÀÌ »ÎÂfiÎ ¤˘√Ì »ı fiı …ı ‹ÒÏ÷˝ »ı ÷ı CÎÌ »ı. ÷ı
±Î’HÎı ÷˘ ‹ÒÏ÷˝ ‰Õı … flËı‰_; ¬ÎÀÌ »ÎÂ‹Î_ Â˘ ‹Î· »ı ? (213)
’_« iÎÎfi-≥„Lƒ›˘ ‰Â flÎ¬Ì Ë˘› ÷˘ ±ıfiÌ ‰Î_Áı ±˘·Ì ’Î_« »ı.
‹ÎÀı {Î{˘ ’_«Ï‰Ê›fi˘ Ωı√ ◊Î‰Î ÿı‰˘ fiËŸ fiı Ωı√ ◊›ı Á‹_ flËı ÷ı‰_
1. ÁÎfl˘.
2. Á_ÿfl.
308 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
fi◊Ì. ‹ÎÀı …ıÀ·_ ±‰U› Ë˘› ÷ı ¿fl‰_; ⁄Î¿Ì ’Õu_ ‹Ò¿‰_ fiı ÷ı‹Î_ ÿ˘Ê Ωı‰Î
±ıfiı iÎÎfiÌ ¿èÎ˘ »ı. fiı ¿ıÀ·Î¿ ÷˘ ¿Îfi‹Î_ ’Ò‹ÕÎ_ CÎÎ·Ì ‹Ò¿ı »ı ÷ı ÁÎ_¤‚‰_
CÎÀı ÷ı ÀÎHÎı ¿ÎœÌ ·ı fiı Ωı‰_ CÎÀı ÷ı …\±ı, ’HÎ ’Î_« ËÎ◊◊Ì »ıÀı º„WÀ Ω›
… fiËŸ, ±ı‹ … ÁÒ_CÎı fiËŸ, ÷ı‹ … I‰«Îfiı ±ı¿ ±˘»\_ ’Î◊flÌ ÿı‰_ ’HÎ ‰‘
fiËŸ. ÷ı Ï‰fiÎ fi «Î·ı ÷˘ ±ı¿·ÂÚ_√ÌfiÌ ’ıÃı ◊ÎÂı, ‹ÎÀı ⁄Ì÷Î flËı‰_ fiı ’Î’
‹Ò¿‰Î_ fiı ≠¤ ¤…‰Î ±ı ÏÁ©Î_÷ flÎ¬‰_. (214)
»ıS·Î ≠¿flHÎfi_ ⁄Ì…\_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«ÎT›_. ÷ı‹Î_ ‰Î÷ ±Î‰Ì …ı, ÷’,
I›Î√, ›˘√ fiı ›iÎı …ı‰˘ ‰Â fi◊Ì ◊Î÷˘ ÷ı‰˘ ÁIÁ_√ı ¿flÌfiı ◊Î™ »\_, ±ı‹
lÌ¿ÚWHÎı μ©‰ ≠I›ı ¿èÎ_ »ı. ±ı ‰Î÷ ±Î‰Ì I›Îflı V‰Î‹Ì ¿Ëı — “±Î ‰Î÷
ÁÎ_¤‚˘, Ë‰ı …ıÀ·_ »ı ÷ıÀ·_ ±ÎÀ·Ì ‰Î÷‹Î_ ±Î‰ı »ı.” ±ı ‰_«Î‰Ìfiı ¿èÎ_ ¿ı
“÷’, I›Î√, ›˘√, ›iÎı ‰Â fi◊Ì ◊÷Î ÷ı ÁIÁ_√ı ¿flÌfiı ◊Î› »ı. ±ı ÁIÁ_√
±Î’HÎfiı ‹Y›˘ »ı ’HÎ …HÎÎ÷˘ fi◊Ì, ÁÎ‘ ‹‚‰Î ÷˘ ÿ·˝¤ »ı fiı ±Î Á˙
Á¤Î ⁄ıÃÌ »ı ÷ı‹Î_ ±ı ‰Î÷ ÷˘ …ı ΩHÎı ÷ı ΩHÎı »ı. Á˙fiı Á‹Ω› fiËŸ.
±Î‰˘ Ωı√ ‹Y›˘ »ı fiı ’»Ì ⁄ÌΩfiı ‰‚√ı »ı ÷ı ¿Î_¥ Á‹…÷Î fi◊Ì. ÷ı
flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ… ±ÎÏÿ ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ ÁÎ‘ ¿˘‰ˆ›Îfiı ’Îÿfl ⁄ıÃÎ Ë÷Î ÷ıfiı
‹Ò¿Ìfiı hÎHÎÁıÓ ‹ÎHÎÁ ÿÏfl›˘ Ωı‰Î ‘˛˘Õu_. I›Îflı ÷˘ ÿÏfl›Î …ı‰Î›ı flCÎ‰Ìfl∞
‹ËÎflÎ… ±ÎÏÿ fiËŸ fiı ? ’HÎ iÎÎfi @›Î_ ? ±Îfiı ‹Ò¿Ìfiı ⁄ÌΩfiı ‰‚√ı
÷ı‹Î_ Â_ ’Î¿Âı ? ÁÎ‘ ‹‚ı ±ı‹ @›Î_ »ı ? ÷ı ¿èÎ_ »ı …ı,
’J◊fl¿Ì ΩÏ÷ ËÌflÎ Ï«_÷Î‹ÏHÎ ’ÎflÁË;
‹˘÷Ì ’¬flÎ… ·Î·1 ÂÎ·2 Œıfl ÕÎflÌ±ı;
¿Î‹‘ıfi ¿S’÷v ±ÎÏÿ ÿı ±fiı¿ ÏfiÏ‘;
Á¿· Ï‰fiÎÂ‰_÷ ±_÷fl Ï‰«ÎflÌ±ı,
Á⁄ÏË …ËÎfi‹ıÓÏË3 ÿÒÁfl˘ μ’Î› fiÎ_ËŸ;
«flfi_‹ıÓ ÂÌÂ ‹ı·Ì ÿÌfi÷Î μE«ÎÏfl›ı;
¿Ë÷ Ëı ⁄˛õÎfi_ÿ ¿Î› ‹fi ⁄ÎÏfi ¿flÌ;
1. ‹ÎHÎı¿.
2. ¨«Ì Ω÷fiÌ ¤flı·Ì Ï¿fiÎfl‰Î‚_, ∂fi-ÁÒ÷fl-flıÂ‹ ‰√ıflıfi_ ±˘œ‰Îfi_ ±ı¿
¿Ì‹÷Ì ‰VhÎ.
3. Á¿‚ ÿÏfi›Î‹Î_.
≠¿flHÎ-6 309
¿<fi ±ıÁÌ ¤ıÀ √vflÎ… ±Î√ı ‘ÎÏfl›ı,

Ëı ÷˘ Á˘ ±fi_÷ Á⁄ ¿Ë÷ Ëı Á_÷ ’Ïfi;
¤˘Ï‹ fl…¿fi Ë_¿˘ Ë˘÷ Ïfifl‘Îfl Ëı,
‰fiT≤ZÎ Ë¿ı ’Î÷ ¿ÎËÁıÏ÷ fiÎ Ï·¬Î÷;
Á˘ ’Ïfi ¿ËÎ÷ …\√ ¤Îfl F›_ ±œÎfl Ëı;
μÿÏ‘ ±Á_A› Ïfifl ÷Î¿<_ ¿Ëı F›_ ‘Ìfl;
‹ıCÎ ⁄_ÿ ±√Ïfi÷ ¿˘μ √Ïfi÷ ¿Ïfl ÕÎfl Ëı,
¿Ë÷ Ëı ⁄˛õÎfi_ÿ Ë‹ μfl‹ıÓ Ï‰«Îfl ÿıA›˘;
±˘fl Á⁄ ÏË ¿˘ ’Îfl √v√fi ±’Îfl Ëı.
±ı ÷˘ ‹¤‹1 ÁÎ‘ ¿èÎÎ, ’HÎ ¿ı‰Î Ë˘› ¿ı ó
÷Ìfi ÷Î’¿Ì {Î‚ …›˘˝ ≠ÎfiÌ ¿˘¥ ±Î‰ı,
÷Î¿<_ ÂÌ÷· ¿fl÷ ÷fl÷ Ïÿ·ÿÎË Ï‹ÀÎ‰ı,
¿ÏË ¿ÏË Á_ÿfl ⁄ıfi flıfi ±iÎÎfi Ïfi¿ÎÁı,
≠√À Ë˘÷ ’ÏË«Îfi iÎÎfi μfl ¤Îfi ≠¿ÎÂı,
‰ˆflÎ√ I›Î√ flÎ…÷ Ï‰‹‚ ¤‰ ÿ—¬ ¿ÎÀ÷ …_÷ ¿˘,
¿Ëı ⁄˛õ‹Ïfi ±Î …√÷‹ıÓ Á_√ ±fi˘’‹ Á_÷ ¿˘.
±ı‰Î »ı, ±Ë˘ ! ∞‰fiı ÁÎ‘ @›Î_ ±˘‚¬÷Î_ ±Î‰Õı »ı ? ¤ı‚Î flËı fiı
±˘‚¬ı fiËŸ fiı ±Î Ωı ¬flı¬flÎ ±˘‚¬Î› ÷˘ √Î_ÕÎ ◊¥ Ω±˘; ’HÎ ±ı‹
fi◊Ì ±˘‚¬Î÷Î ±ıÀ·Ì … ¿Áfl »ı. …ı‹ F›Î_ ‰flÁÎÿfiÎ œ√·Î ◊Î› I›Î_
¿Î‚fi_ @›Î_ ÿ—¬ »ı ? ±ı‹ …^fiÎ√œ‹Î_ ÁÎ‘fiÎ œ√·Î ÷ı ‰flV›Î … ‰flV›Î
’HÎ ‰flÁÎÿ fiËŸ Ë˘› I›Îflı ÿ—¬ ⁄Ë ◊ÎÂı fiı ±Î_ËŸ ÷˘ »˘Ó÷ıflÎfi˘ ‹ıË »ı
fiı ‰flÁÎÿ ‰flV›Î Ï‰fiÎ ⁄Ì…ı ÷˘ ¿Î‚ …ı‰_ »ı, ÷ı ‹ÎÀı ±Î_ËŸ ‹ÎHÎÁ ËΩfl
√Îμ◊Ì ÷HÎÎ¥fiı ±Î ÿÂ˝fi ÁÎv ±Î‰ı »ı fiı ±Î_ËŸ …^fiÎ√œfiÎ ËÏfl¤@÷
ΩHÎı …ı, ‹˘ÕÎ ‹˘ÕÎ◊Ì ΩÂ_, fiËŸ ÷˘ ΩHÎı …ı, fi˘¿flÌ »^ÀÌ ΩÂı ÷˘ Â_
¿flÂ_ ! ’HÎ «Î¿fl˘ ÷˘ ’Õu˘ flËıÂı fiı «ÎS›_ …‰ÎÂı ±fiı ¿Î_¥ ±Î ÁÎ‘
ÁÿÎ flËıÂı ? ±Î ÿÂ˝fi ÷˘ ⁄Ë ÿ·˝¤ »ı, ’»Ì ±Î_ÁfiÌ ‘ÎflÎ ’ÕÂı. ±Î
ÿÂ˝fi ŒflÌ ‹‚ı ÷ı‰_ fi◊Ì. ’»Ì “√v√fi ±’Îfl Ëı” ±ı ⁄˘·Ìfiı ¿Ëı, ±Î
±Î’HÎÎ √v‹Î_ ±’Îfl √HÎ »ı.
1. μ’·¿, ±V’WÀ.
310 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
ÁÎ‘ «_ÿfi ⁄Î‰fiÎ, ÂÌ÷‚ »Î_› Ï‰ÂÎ·;

‹@÷ ¿Ëı ÷ıÏË ’flÁÁıÓ, ÏfiflÏ‰Ê1 Ë˘÷ Ï‰ÊT›Î·.2
±ı‰Î »ı. “flÎ… Ï‹S›˘ ¿ËÎ ¿Î… Á›˘˝” ±ı Á‰ˆ›˘ ⁄˘·Ìfiı ¿Ëı, “±ı Á_√
÷‹fiı ‹Y›˘ »ı, ÷ı ¿fl‰˘ Ë˘› ÷ı ¿flΩı.
ÁÎ«ı Á_÷ Ï‹·ı ¿‹Ì ¿ÎË flËÌ, ÁÎ«Ì ÁÌ¬‰ı flÎ‹¿Ì flÌ÷¿<_ ∞;
’flÎ’Îfl Á˘¥ ’fl⁄˛õ Ëı, ÷Î‹ıÓ ÃËflÎ‰ı ∞‰¿ı Ï«kÎ¿<_ ∞.
±ı‰Î »ı, ÷ı ¿ıÀ·_¿ ¿ËÌ±ı ! ±Î‰Î ÁÎ‘fiÎ Á‹Î√‹ Ï‰fiÎ ‹˘ZÎ fiËŸ ◊Î›
±fiı ‹K›fiÎ 21fiÎ ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ¿èÎ_ »ı ±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿fl‰ÎfiÌ »ı fiı
ΩHÎ‰ÎfiÌ »ı. fiı ±Î‰Î ÁÎ‘ ‹Y›Î ±ı ÷˘ ±ı¿ ‹t˘ ±ÎT›˘ »ı fiı …ıfiı ’Ò‰ı˝
Á_V¿Îfl ◊›Î »ı ÷ı ’HÎ ±Î‰Î ÁÎ‘fiı Ωı√ı, fiı Ë‹HÎÎ_ ’HÎ …ıfiı ◊Î› »ı ÷ı
±Î ÁÎ‘fiÎ Ωı√ı; ‹ÎÀı Ωı√ ¿flÌ ·ı‰˘. ⁄˛õÎ_Õ‹Î_ ±Î‰Î ÁÎ‘ ¬˘‚Ì ·Î‰˘,
@›Î_ ‹‚Âı ? fiı ±Î‹ ⁄ıÁÎflÌ ⁄ıÁÎflÌfiı ‰Î÷_ ¿˘HÎ ¿flÂı ! ÁÎ‘ Ï‰fiÎ ¿˘¥
¿Ëı fiËŸ.” (215)
«ˆ÷L›Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ Ï‰V÷Îflı ‰Î÷ ¿flÌfiı ¿èÎ_ …ı, ““±ı‰˘ flΩı√HÎ
Ë÷˘ ÷ı ⁄Î‚‹¿<_ÿÎfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ‘Ìflı ‘Ìflı ’vÊ˘kÎ‹’HÎÎfiÌ ‰Î÷_ ¿flÌfiı,
ÁÎ‘fi_ ‹ÎËÎIQ› ¿ËÌfiı ⁄‘_› ¿œÎ‰Ì fiÎA›_. ÷ı ±ı¿ ±ÎÁfi μ’fl ÁÒ‰_ fiı
ÃÎ¿˘fl∞ ±Î√‚ ∂¤Î flËÌfiı V÷Ï÷ ¿flı …ı, “÷‹ÎflÎ ÁÎ‘ ±˘‚¬Î÷Î fi◊Ì
÷ı ±˘‚¬Î‰˘.” ±ı‰Î ¿flÌ ÿÌ‘Î; ±ı ÁÎ‘◊Ì ◊Î›.”” (216)
±ı¿ …HÎı ≠ë ’Ò»u˘ …ı, “∞‰‹Î_ ¿ÎE›’ ÷˘ CÎHÎÌ »ı ÷ı◊Ì ±ÎI›_Ï÷¿
‹˘ZÎ ÷˘ fiËŸ ◊Î›, F›Îflı ¿Áfl À‚Âı I›Îflı ◊ÎÂı. ÷ı ¿Áfl ÀÎ‚‰Î @›Î_
flÎ¬Âı ? fiı Ωı ¿˘”¿ ·˘¿Î_÷fl‹Î_ ¤√‰Îfi ‹ı·ı ÷˘ ÷˘ ±Î_ËŸfiÎ◊Ì I›Î_ ‰‘
Ï‰Ê›¤˘√ »ı, I›Î_ flËÌfiı ¿ı‹ Ïfi⁄Î˝‘ flËı‰Î› ? ±ı ÷˘ flËı‰Î› ±ı‰_
…HÎÎ÷_ fi◊Ì. ÷ı Ë‹HÎÎ_ ±Î‰Î ÁÎ‘fi˘ Ωı√ ‹Y›˘ »ı I›Î_ … ¿Áfl ‹_ÿ
l©Î◊Ì fi◊Ì À‚÷Ì, ’HÎ ÿıË ‹Ò@›Î ’»Ì ±Î‰Î ÁÎ‘fi˘ Ωı√ ‹‚ı ÷˘ ÷˘
¿Áfl À‚ı. ‹ÎÀı ±ı‰Îfi˘ Ωı√ ‹ı‚‰Âı ¿ı fiËŸ ? ¿ı‹ ¿flÂı ?” ’»Ì V‰Î‹Ì±ı
μkÎfl ¿›˘˝ …ı, “F›Î_ ±Î‰Î ÁÎ‘ ËÂı I›Î_ … flÎ¬Ìfiı ¿Áfl ÀÎ‚Âı, Ë‹HÎÎ_
…HÎÎ÷_ fi◊Ì ’HÎ ±Î ÿıË ‹Ò¿Ìfiı ∞‰ ⁄Ë ⁄Ï‚›˘ ◊ÎÂı, ÷ıfiÎ ¤√‰Îfi
Œ‚≠ÿÎ÷Î »ı. ÷ı ±ı‰˘ Ωı√ ‹ı‚‰Ì ÿıÂı, ±Î’HÎı ¿Î_¥ ¿fl‰_ flèÎ_ fi◊Ì. ±Î
1. {ıfl ‰√flfi˘. 2. {ıflÌ ÁÎ’.
≠¿flHÎ-6 311
±˘‚¬ÎHÎı ◊¥ flèÎ_.” (217)

±Î ÷ı ¿Î_¥ ‰Î÷_ »ı ? ±Î ÷˘ ±Q≤÷ »ı ! ÷ı ÿı‰·˘¿‹Î_ ±Q≤÷ ’Ì‰Î
∞‰ Ω› »ı ’HÎ ±Î_ËŸ ’Ì‰Î fi‰fl˘ fiËŸ. ±Î ÷˘ ≠Î„M÷fi˘› ’Îfl fiËŸ, fiı
∞‰‹Î_ ¬˘Àfi˘› ’Îfl fiËŸ. ±˘Ë˘ ! ±Î ‹ËÎflÎ… ’vÊ˘kÎ‹ fiı ±Î ÁÎ‘ ±ı
¿˘¥ ÿÌ ±ÎT›Î fi◊Ì fiı ±Î‰Âı ’HÎ fiËŸ, fiı ±ı ’vÊ˘kÎ‹fi_ ÿÌ‘_ ±ˆr›˝
⁄ÌΩ ±fi_÷ ±‰÷ÎflÎÏÿ¿ ’ÎQ›Î »ı, ±ı‹Î_ ⁄‘_›ı ±Î‰Ì √›_. (218)
“Á_‰÷ 1922fiÎ ¿Îfl÷¿ Áÿ ’Òfi‹◊Ì ±Î Á_÷‹Î_ ∞‰ ÷HÎÎ› »ı, ÷ı
÷˘ “ÂÎOÿı ’flı” ±ı‰Î √v »ı ±ıÀ·ı ÷HÎÎ› »ı fiÌ¿fl fi ÷HÎÎ›,” ±ı‹ ¿ËÌfiı
√vfiÎ ±_√fiÎ Á‰ˆ›Î ⁄˘·ÎT›Î …ı,
‹Îfi ‹ÿ ‹Îfl‰ıÏ¿ ¿‹˝fi¿<_ Ωfl‰ıÏ¿;
±‘‹ μ‘Îfl‰ıÏ¿ Àı¿ ∞fiı ÃÎfiı Ëı;1
√Ëfi ±√Î‘ √Ï÷ ’flfi ≠÷Î’ ±Ï÷;
‹Ï÷ ⁄‚ ¿ÎË ÁıÓÏ÷ Ω÷ fi Ï’»Îfiı Ëı,
ÂflHÎÎ√÷ ⁄_‘ »ıÿ …√¿˘ Ï¿›˘ ÏfiÊı‘;
‰ıÿ v ‰ıÿÎ_÷Ë_ ¿ı ¤ıÿ Á⁄ Ωfiı Ëı,
¿Ë÷ Ëı ⁄˛õÎfi_ÿ ¿Î› ‹fi ⁄ÎfiÌ ¿flÌ;
±ıÁı √vflÎ… Ë‹ıÓ ¥Â ¿flÌ ‹Îfiı Ëı.
±ı ⁄˘·Î‰Ìfiı ¿èÎ_ …ı, “±ı‰Î √v »ı I›Îflı … ∞‰ ÷HÎÎ› »ı.” ±ı‹ ‰Î÷‹Î_
‹‹˝ ¿èÎ˘. (219)
’»Ì ‰‚Ì V‰Î‹Ì ¿Ëı, “‹Îflı fiı ‹ËÎflÎ…fiı «Îfl ‰flÁfi_ »ıÀ<_ »ı. ÷ı
‹ËÎflÎ…fi˘ …L‹ Á_‰÷ 1837‹Î_ fiı ‹Îfl˘ …L‹ Á_‰÷ 1841‹Î_ Âflÿ
’Òfi‹, ÷ı ±ÎÁ˘ ÁÏÿ 15. ÷ı ±Î Ë‹HÎÎ_ √¥ Âflÿ ’Òfi‹ I›Îflı 82 ‰flÁ
’ÒflÎ_ ◊›Î_ fiı hÎÎÁÌ‹_ ⁄ıÃ_.” ±ı‹ ⁄˘S›Î. ÷ı VQ≤Ï÷ ÁÎv ·A›_ »ı. (220)
‹Î√Âfl ‹ÎÁ‹Î_ V‰Î‹Ì±ı ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “±‹ı ‹ËÎflÎ…fiÌ ±ÎiÎÎ
¿˘¥ Ïÿ‰Á ·˘’Ì fi◊Ì fiı ·˘’‰Ì›ı fi◊Ì; fiı ±Î …^fiı√œ ’Î_«ÁıÓ ÁÎ‘‹Î_◊Ì
¿˘¥ ±Î‰÷_ fiË˘÷_, ’»Ì ‹fiı ¿èÎ_, I›Îflı Ë_ ±ÎT›˘ ÷ı ‹fiı Â_ ◊¥ √›_ ?
¿Î_¥ ¿˘¥ ÿ—¬ ±ÎT›_ fiËŸ, fiı ±Î …^fiÎ√œfiÎ ÷˘ ‹ËÎflÎ… …‹Îfi ◊›Î
1. ‹Îfi, ‹ÿ ±ÎÏÿ ÿ˘Ê˘ fiÎÂ ¿fl‰Î ‹ÎÀı, ¿‹˝fiı ⁄Î‚‰Î ‹ÎÀı fiı ±‘‹fiÎ μ©Îfl
‹ÎÀı …ıHÎı Àı¿ ·Ì‘Ì »ı.
312 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
»ı. ÷ı …\±˘fiı, ±Î‰Ì ‰Î÷_«Ì÷_fi˘ Ωı√ @›Î_¥ »ı ? ’Ò»˘ ±Î ’flÿıÂÌ

ËÏfl…fifiı.” I›Îflı ÷ıHÎı ¿èÎ_ …ı, “fiÎ ‹ËÎflÎ… ! ±Î‰˘ Ωı√ ÷˘ ±Î_ËŸ …
»ı.” ’»Ì V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “±Î_ËŸ ÷˘ Á_÷ ¤ı√Î ≠√À ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ì
’˘÷ı Ï‰flÎ…ı »ı ÷ıHÎı ±ı‹ »ı. fiÌ¿fl ±Î‹ ¿ı‹ flËı ?” (221)
‹ËÎflÎ… ¿Ëı — “Ï‰Ê›fi˘ V’Â˝ ¿fl‰˘ … fiËŸ, ±ıÀ·ı ‹fi ’HÎ
≥„Lƒ›_ ·√HÎ ±Î‰ı … fiËŸ; ‹ÎÀı Ï‰Ê›◊Ì »ıÀı flËı‰_. fiı ¤√‰Îfi ’HÎ
‹‚‰Î Ë÷Î ±ı‰Î ‹Y›Î »ı; Ë‰ı ±Î‰Î Ωı√‹Î_ Ωı Ï‰Ê›fiÌ ±ÎÁ„@÷ flËÌ
÷˘ ⁄Ë ¬˘À ΩÂı. fiı ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎfi˘ ’HÎ Ï‰Ê›◊Ì »ıÀı flËı‰Îfi˘ … ‹÷ »ı.”
I›Îflı ¿˘”¿ı ¿èÎ_ …ı, “Ï‰Ê› …HÎÎ÷Î fi◊Ì.” I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “√Y›_,
¬ÎÀ<_, ¬Îv_, ÁÎv_ …HÎÎ› »ı ¿ı fiËŸ ? ±ı ÷˘ …HÎÎ›, ’HÎ ∞‰fiı ‹Ò¿‰_ fi◊Ì.
±flı, √fl… … @›Î_ »ı ? Ωıfiı √fl…ı ÷˘ √‘ıÕÎfiı ’HÎ ⁄Î’ ¿Ëı »ı. ÷ı ±Î
∞‰ı ËÎÕ¿Î_, ‹Î_Á fiı fifl¿ ÷ı‹Î_ … ‹Î· ‹ÎL›˘ »ı; ÷ı flËıÂı fiËŸ.” (222)
±Î ·˘¿ ÷˘ ÿ—¬w’ »ı, fiı F›Î_ ¿˘¥ ÿ—¬ »ı … fiËŸ I›Î_ ±Î‰÷Î_¿
ÿ—¬ ¤flÎ› »ı, ‹ÎÀı ¿ıÀ·Ì¿ ΩI›fiÎ_ ÿ—¬ ±Î‰Ì ’Õı »ı ÷ı ¿ı”‰Î› fiËŸ. ’HÎ
Â_ ¿flÌ±ı, ±Î ·˘¿ … ±ı‰˘ »ı fiı Ï‰Ê›‹Î_ ÷˘ ¿ı‰‚ ÿ—¬ … »ı. (223)
’Î_«Î‚ ÿıÂ‹Î_ ±ı¿ √Î‹ »ı, ÷ı‹Î_ ±ı¿ «ÎflHÎ Ë÷˘; ÷ı ‹Îfifiı ·Ì‘ı
÷ı·fi˘ Õ√·˘ ’ı”flÌfiı Ë˘¿˘ ’Ì÷ı ’Ì÷ı ∂¤˘ ∂¤˘ ⁄‚Ì ‹Ò±˘. ÷ı Á˙ ¿Ëı —
“’√ı ÕÎ‹HÎÌ1 z˘ ¤Î√Ì Ω› fiËŸ.” ±ıÀ·ı ±ı ¿Ëı — “±flı ¤Î√ı Â_ ?
ËÎ_μ ?” ±ı‹ fiı ±ı‹ ⁄‚Ì ‹Ò±˘. ¿Ë˘ Ë‰ı, ±ı‹Î_ ◊˘Õ<_ ÿ—¬ ◊›_ ËÂı ?
±ı‰_ …ıfiı ÿı¬Î› ÷ıfiı ÷˘ Ï‰Ê›‹Î_ ÿ—¬ »ı; ÷ı Ωı Ï‰Ê› ±Î… ‹Ò¿Ì±ı ÷˘
‹¿Î› ±ı‹ »ı fiı ‹ÏËfiı-⁄ı ‹ÏËfiı-‰flÁı-Á˘ ‰flÁı fiı Á˘ …L‹ı ’HÎ …ı ÿÌ
‹Ò¿Ì±ı ÷ı ÿÌ ‹¿Î› ±ı‹ »ı, fiı ‹Ò@›Î Ï‰fiÎ ±_I›ı »^À¿˘ fi◊Ì; ‹ÎÀı ¿·‹
‹Ò¿Ì …ı, Ï‰Ê›Îfi˚ Ï‰Ê‰÷˚ I›…ı÷˚2 ÷ı ‹ÎÀı ¬⁄flÿÎfl ◊¥ Ω‰_. (224)
’˘Ê ‰Ïÿ ±ı¿‹ı ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “±Î_ËŸ ÷˘ Á_÷ ¤ı√Î ÁËΩfi_ÿ
V‰Î‹Ì ’˘÷ı Ï⁄flÎ…ı »ı, ’HÎ ¿˘¥fiı ¬’ fi◊Ì.
Áÿ˚√v ÂOÿÎ÷Ì÷ ’fl‹ ≠¿ÎÂ Ëı;
Ω¿ı ÂflHÎı Ω›, ±Ï‰zÎ fiÎÂ Ëı,
ÿıË √ıË ‹fi ÿÎ‹, μÏÁ¿<_ ÿÌÏ…›ı,
1. ⁄ıÕÌ. 2. Ï‰Ê›˘fi˘ I›Î√ {ıflfiÌ …ı‹ ¿fl‰˘.
≠¿flHÎ-6 313
Ëfl ËÎ_ lÌfl_√ Á⁄ ‹÷ Á⁄ …√,

Ωı› Á˘› √v ¿ÌÏ…›ı.
±ı ±ÎÏÿ¿ ÁÎÏ¬›_ ⁄˘·Ìfiı ¿èÎ_ …ı, ±ı‰Î Áÿ˚√vfiı Áı‰ı I›Îflı ∞‰ «˘¬˘
◊Î›, ÷ı ‹Y›Î ÷˘ »ı ’HÎ ∞‰ ¿˘¥ Á˘Ó’÷_ fi◊Ì fiı ∞‰ Á˘ÓM›Î Ï‰fiÎ
±ı¿Î_Ï÷¿ ¤Î‰fiı ’HÎ @›Î_◊Ì ’‹Î› ? ∞‰ Á˘ÓM›˘ »ı ÷ıÀ·_ ◊›_ »ı fiı fi◊Ì
Á˘ÓM›˘ ÷ıÀ·_ fi◊Ì ◊›_ fiı F›Îflı Á˘Ó’ÎÂı I›Îflı ◊ÎÂı fiı …ıHÎı …ıÀ·˘ ∞‰
Á˘ÓM›˘ »ı ÷ıÀ·˘ …HÎÎ› »ı …ı, ±ÎÀ·˘ ±ÎHÎı Á˘ÓM›˘ »ı fiı ±ÎÀ·˘ ±ÎHÎı
fi◊Ì Á˘ÓM›˘. (225)
±ı¿ …HÎfiÎ ‹fi‹Î_ …ı ‘Î›Ù Ë÷_ ÷ı ‹ıÓ Ωı¥fiı ¿èÎ_. I›Îflı Á˙±ı ¿èÎ_
…ı, ÷‹ı ÷˘ ±_÷flΩ‹Ì »˘. ÷ıfi_ fiÎ‹ ·Ì‘_ …ı, CÎfiU›Î‹ÿÎÁ∞. ÷ı‹ Á˙fiÎ_
±_÷flfi_ …HÎÎ› »ı, ±ı‹ ‹‹ı˝ ⁄˘S›Î. (226)
±Î ‰Î÷_ ÁÎv ÷˘ ’»Ì fl˘Â˘. ±˘Ë˘ ! ±Î‰Î @›Î_◊Ì ‹‚ı ? Ï‰Ê›‹Î_
ΩıÕı ±ı‰Î ÷˘ ‹‚ı ’HÎ ÷˘Õı ±ı‰Î @›Î_◊Ì ‹‚ı ? fiı Ë_‹Î_ Á˙fiı Ëı÷ ◊Î› »ı.
÷ı ÂıHÎı ? ÷˘ ¿ı, Ë_ ÷˘ …ı …ı‹ ¿Ëı ÷ı‹ ¿v_. ±Î ±Î‹ ¿Ëı ÷˘ Ë_ ¿Ë_ — ËÎ
±ı‹, ±Î ¿Ëı — ±Î‹, ÷˘ — ËÎ ±ı‹. ¿˘¥fi_ ‹flÕ<_ … fiËŸ I›Îflı Ëı÷ flËı »ı,
’HÎ ∞‰fi_ ‘Î›* Œıfl‰ı fiı Ëı÷ flËı I›Îflı ÃÌ¿. fiı ⁄Ì…\_ ÷˘ ‹flÕ<_ fiËŸ, ’HÎ
ËÎ ! ±ı¿ ‘‹˝fiÌ ¿˘flfi_ ‹flÕ<_, ±ı‹Î_ ÷˘ Â© ‰fl÷Î‰_. ±ı¿ ËÏfl¤@÷fi_ fiÎ‹
·¥fiı ¿èÎ_ …ı, ±ı ⁄Ë ÁÎfl˘ Ë÷˘ ’HÎ ⁄ı¿ ¿<Á_√fi˘ ’ÎÂ ·Î√Ì √›˘ Ë÷˘,
÷ı ‹ıÓ ±Î_ËŸ ·Î‰Ì, flÎ¬Ìfiı ⁄˛õw’ ¿flÌfiı ‘Î‹‹Î_ ‹˘¿·Ì ÿÌ‘˘. (227)
±˘Ë˘ ! ±‹ı fiÎfiÎ Ë÷Î I›Îflı ¿>‰Î‹Î_ ‹˘ÀÎ ’ÎHÎÎ fiÎ¬÷Î Ë÷Î,
’»Ì ±˘·Ì ·Ì· …ı Ë˘› ÷ı ¬ÁÌfiı ’ÎHÎÌ «˘¬_ ◊¥ Ω› ’HÎ ’Î»Ì ·Ì·
¤ı‚Ì ◊¥ Ω›. ÷ı‹ ±Î ‰Î÷_ ¿flÌ±ı »Ì±ı I›Îflı ‹Î›Îw’ ·Ì· ¬ÁÌ Ω›
»ı fiı ∞‰ Ïø›Î ¿fl‰Î‹Î_ ∂Ãı ¿ı ÷fl÷ ’Î»˘ ·Ì·fiÌ ’ıÃı ¤‚Ì …‰Î› ±ı‰˘
∞‰fi˘ V‰¤Î‰ »ı. (228)
…ı‰Î ¤√‰Îfi ±ZÎfl‘Î‹‹Î_ »ı ÷ı‰Î … ±Î_ËŸ ±Î‰Ìfiı ⁄ıÃÎ Ë˘› fiı
’»Ì ÷ı ‹fiW› «ÏflhÎ ¿flı I›Îflı ¤Î‰ ŒflÌ Ω›, ’HÎ ÷ı ¤Î‰ Œfl‰Î ÿı‰˘
fiËŸ. …\±˘fiı, Á_ÿfl∞ Á◊ÎflfiÌ ÿÌ¿flÌ ‹˘ÀÌ ◊¥ ±ıÀ·ı ±ıfiÎ ¤Î¥fiı ¿Ëı —
“±Îfiı ‹ËÎflÎ…fiı ’flHÎÎ‰Â_ ?” I›Îflı ¿Ëı — “±flı ! ⁄˘S› ‹Î, ⁄˘S› ‹Î.”
I›Îflı ±˘S›˘ ¿Ëı — “¿Î_ Á◊Îfl◊Ì ÷˘ ±Î ¤√‰Îfi »ı fiÎ ?” ±ı‹ ¤@÷‹Î_
314 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
¤ıÿ »ı. fiÌ¿fl ¤√‰Îfi ÷˘ ⁄ıμ ΩHÎ÷Î Ë÷Î. ±flı ! ±Î’HÎı ’HÎ Ωı
¿˘”¿fiÌ ⁄ıfi-ÿÌ¿flÌfiı ¤√‰Îfi ·¥ Ω› ÷˘ Ïfiç› fi flËı, ±ı‰Ì ËΩv_
‰Î÷_ »ı. ¿ıÀ·Ì¿ ¿ËÌ±ı. ±ı‰ı Á‹ı ‘Ìfl… flËı fiı ΩHÎı …ı, “±Ë˘ ⁄Ë ·Ì·Î
¿flÌ !” ÷ı ¬fl˘. ±ı ÷˘ ⁄˛õÎfiı ’HÎ ‹˘Ë ◊¥ √›˘ ¿ı, “fi˘› fi˘› ’fl⁄˛õ,
√˘‰ÎÏ‚›˘” ±ı‹ ¿èÎ_ fiı lÌ¿ÚWHÎ ±‰÷›Î˝ ÀÎHÎı V÷Ï÷ ’HÎ ’˘÷ı … ¿flÌ √›Î
Ë÷Î, ’HÎ «ÏflhÎ Ωı¥fiı ±ı‰_ fi flèÎ_. (229)
‰‚Ì, ⁄Ì∞ ‰Î÷ …\±˘. ±˘S›˘ ¿Ï…›˘ ◊›˘ I›Îflı ‹ËÎflÎ… Õ˘ÂÌfiÎ_
·Ò√ÕÎ_ ’ËıflÌfiı ÿfl⁄Îfl‹Î_◊Ì ¤ÎB›Î fiı ⁄Ì…ı Ãı¿ÎHÎı ¿èÎ_ …ı, “‹fiı ¤ÎflÎ‹Î_
⁄Î_‘Ìfiı ¿Îœ˘” ±ı‹ ¿èÎ_ I›Îflı Â_ ◊›_ ? lÌ¿ÚWHÎ …flÎÁ_‘ ±Î√‚ ¤ÎB›Î”÷Î
fiı ! ±ı ÷˘ ÂÒfl÷Î-¿Î›fl÷Î, ËÎfl‰_-∞÷‰_, ’Îfl¿<_-’˘÷Îfi_, ¤Ò¬-÷flÁ,
’ZÎ’Î÷, ±ı‰Î_ «ÏflhÎ ±ıfiı Ï‰Êı flèÎÎ_ »ı. (230)
‰Õ˘ÿflÎ‹Î_ ÿÌ‰Îfi∞ ËÎ›ı˝ ±ıÀ·_ ‰ıfl fiı ÷ıfiÎ ‹fi‹Î_ ±ı‹ …ı, Ωı
¿Î_¥¿ V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎ ‰Î_¿‹Î_ ±Î‰ı ÷˘ ±ıfiı ·Î…ËÌHÎ ¿flÌ±ı. ÷ı ÁÎv ÷˘
I›Î_ ±ÎT›Î Ë÷Î. ’»Ì Á¤Î ◊¥ I›Îflı ⁄˘S›Î …ı, “÷‹ı ÷˘ ¿ÎÃÌfi_ ¬Î±˘
»˘, ‹ÎÀı ‰ÀS›Î ÷ı ÃÌ¿ fiËŸ.” ’»Ì ‹ËÎflÎ… ¿Ëı, “±‹ı ±ı fi◊Ì ¿›Ù.
fiÌ¿fl ’HÎ ±‹ı ÷˘ ›iÎÎÏÿ¿ı ¿flÌfiı ’HÎ Â© ◊ÎÂ_, ’HÎ ÷_ ÷˘ ⁄˛õ⁄Ì… …
fi◊Ì ÷˘ Â_ ›iÎÎÏÿ¿ı ¿flÌfiı ’HÎ ⁄˛ÎõHÎ ◊‰ÎÂı.” ±ı‹ ÏÂ›Î∞1 ‹ËÎflÎ…
’√ ÿÎ⁄ı fiı fiÎ ¿Ëı ÷˘’HÎ ¿èÎ_. (231)
¤…‹Î_ Á_ÿfl∞ Á◊Îflfiı ¿Ëı — “±‹fiı Á_÷ÎÕÌ ‹Ò¿˘ fiÌ¿fl ÷‹fiı ÿ—¬
◊ÎÂı.” ±ı‹ ¿ËÌfiı Á_÷Î¥ flèÎÎ fiı F›Îflı Œ˘… ±ıfiÎ CÎfl μ’fl ±Î‰Ì ±fiı
÷˘’_ ‹Î_ÕÌfiı ’Ò»u_ …ı, “±Î_ËŸ V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎ »ı ?” ÷˘ ¿ı, “fiÎ.” I›Î_ ÷˘
‹ËÎflÎ… ⁄Î›˝ fiÌ¿Y›Î. …\±˘, Ë‰ı I›Îflı ±ı ÷ı Â_ ¤√‰Îfi fi˘”÷Î ΩHÎ÷Î
…ı ±ı‹ ¿èÎ_ ? ’HÎ ’»Ì ÷˘ ±˘S›Îfiı ·Î¬_ ‹ÎHÎÁ ÿı¬Î¥ √›Î_ ±ıÀ·ı Œ˘…
’Î»Ì ¤Î√Ì √¥. I›Îflı …\±˘, ±˘S›_ ‹fiW›«ÏflhÎ …ı Á_÷Î¥ √›Î ±fiı
’Î»Î ÿı¬ÎHÎÎ fiı ¤› ÿı¬ÎÕu˘ ±ı ÏÿT›«ÏflhÎ ±ı‹ »ı. Ωı ‘Ìfl… flÎ¬Ì±ı
÷˘, Ωı iÎÎfi Ë˘› ÷˘ Õ√Ì fi Ω›; fiÌ¿fl Õ√Ì Ω›. (232)
±ı¿ ÁÎ‘ flÎCÎ‰Îfi_ÿ ÷ı ’HÎ ¤Î√‰÷ ÷ÎÕ’hÎ‹Î_ ·¬ı· ‰Î_«÷Î_
±Î_A›‹Î_◊Ì ±Î_Á ’Õ÷Î_ fiı ‹ÎËÎIQ› ’HÎ ⁄Ë ΩHÎ÷˘, ’HÎ ‹ËÎflÎ…ı ±ı¿
1. Á›Î∞flÎ‰.
≠¿flHÎ-6 315
«˘ÓÏÀ›˘ ·Ì‘˘ ±ıÀ·ı Ï‰‹¬ ◊¥fiı ¤Î√Ì √›˘. …\±˘, I›Îflı ±ıfiı ¿˘¥ ‰Îfl
±ı¿ «Ì’ÀÌ fiËŸ ±Î‰Ì Ë˘› ? fiı ‹Î‰÷flı Ï«_À˘HÎÌ±˘ fiËŸ ¤›˘˝ Ë˘› ?
’HÎ iÎÎfi fiËŸ ÷ıHÎı ±ı‹ ◊›_. ‹ÎÀı ÏÿT›fiı Ï‰Êı ÷˘ Á_Â› fi … ◊Î› ’HÎ
‹fiW› «ÏflhÎ …ı Á√HÎ «ÏflhÎ ÷ıfiı Ï‰Êı ’HÎ ÏÿT›¤Î‰ …HÎÎ› I›Îflı ¬fl˘
¤@÷ ¿Ëı‰Î›. ¿Î_ …ı, ±ı ÷˘ ¿÷˝‹¿÷Ù fiı ±L›◊Î¿÷Ù »ı. ±ıfiı μ’fl ‰‚Ì
Â_¿Î ÂÌ ? ±Î‹ Á‹…ı I›Îflı «˘¬Ì V‰w’ÏfiWÃÎ ¿Ëı‰Î›, fiı ⁄Ì∞ ¿Áfl
Ë˘› ÷˘ À‚ı ’HÎ ±Î ¬Î‹Ì ¤Î_√ı fiËŸ. ÷ı ‹K›fiÎ ÷ıflfiÎ ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ¿èÎ_
»ı ÷ı‹ Á‹…ı I›Îflı »^À¿˘ »ı fiı ⁄Ì…\_ ÷˘ ËÎ◊-’√ ¿Ëı‰Î› fiı ±Î ÷˘ ‹Î◊_
¿Ëı‰Î›. ‹ÎÀı ±Î ¿èÎ_ ÷ı‹ Á‹…‰_. ÷ı ÁÎv ±ı‰Ì vÏ«‰Î‚Î √v ¿fl‰Î fiı
±ı‰Î_ … ÂÎVhÎ ‰Î_«‰Î_, ±ı‹ ¿flÌfiı ÏÁ© ¿fl‰_. (233)
±Î ∞‰fiı ±Î ·˘¿ fiı fiÎ÷-Ω÷fi_ …ıÀ·_ ºœ ◊¥ √›_ »ı ±ıÀ·_
¤√‰ÎfifiÌ ¿˘flfi_ ºœ fi◊Ì ◊Î÷_. ÷ı ÷˘ Ωı ’Î¿˘ Ï‰«Îfl ¿flı ÷˘ ◊Î›. ÷ı
μ’fl ±ı¿ ÁÎ‘±ı ’Ò»u_ …ı, “±ı‰˘ Ï‰«Îfl @›Îflı ◊ÎÂı ?” ÷˘ ¿Ëı — “Ωı
±ı‰˘ ¬’ Ë˘› fiı ¿fl‰Î ‹Î_Õı ÷˘ ◊Î›.” ÷ı μ’fl ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “±ı¿ ÿÌ
‹ËÎflÎ… ¿Ëı — ¤Î¥, ¿˘¥ ±ı¿ ÿÌ ±Î¬˘ fiı ±ı¿ flÎ÷ ±Î¬Ì Ωı ±¬_Õ
¤…fi ¿flı ÷˘ ÷ıfiı ¤√‰Îfi ÿı¬Î›. ’»Ì ±ı¿ ¤@÷ı ÿÌ ±Î¬˘ ¤…fi ¿›*
fiı flÎ÷ı ¿fl‰Î ‹Î_Õu_ ÷ı ÏfiƒÎ ±Î‰‰ÎfiÌ ◊¥ ±ıÀ·ı CÎ_ÀÌ±ı ÿ‚Ìfiı ’HÎ
±Î¬Ì flÎ÷ ¤…fi ¿›Ù, ’»Ì ÷ıfiı ¤√‰Îfi ÿı¬ÎHÎÎ.” (234)
±ı¿ ‰Îfl Á‹ˆ›ı◊Ì ±ÎT›Î fiı ‹Îflı ‰HÎ◊‚Ì ¿Î√‚ ‹˘¿·‰˘ Ë÷˘ ’HÎ
◊˘ÕÎ_ ‹ÎHÎÁ ÷ı …fiÎfl ¿˘¥ fiËŸ; ’»Ì flÎ‹ÿÎÁ∞fiı ¿èÎ_ …ı, “÷‹ı Ω±˘ fiı
¿Î√‚ ¿S›ÎHÎ¤Î¥fiı ÿ¥fiı ±Î‰Ωı, fiı Ω÷ı fiı ±Î‰÷ı ±¬_Õ ¤…fi
¿flΩı.” ’»Ì ±ıHÎı ±ı‹ ¿›Ù ±ıÀ·ı ±ıfiı ’»Ì ‹ÒÏ÷˝±ı ÁÏË÷ ±¬_Õ ¤…fi
◊Î‰Î ‹Î_Õu_. ±ı‹ ◊Î› »ı. ÷ı ±ı¿Î√˛ıHÎˆ‰ ‹fiÁÎ ’hÎÌ·ı¬— ÁËı÷¿—1 ±ı ¿èÎ_.
±Î Ωı ±‹ı ±ı¿·Î fi◊Ì ¿Ëı÷Î ! ‹Î_ËÌ ¤√‰Îfi ±¬_Õ flèÎÎ »ı ÷ı ’HÎ ¿Ëı
»ı. ¿˘¥ ΩHÎı ±ı¿·Î ¿Ëı÷Î ËÂı, ±ı‹ ‹‹˝ ¿›˘˝. (235)
±ı¿Î√˛ ◊›Î Ï‰fiÎ ¿Î_¥ ÏÁ© ◊Î› fiËŸ, fl˘À·Î ¬Î‰Î ‹‚ı fiı ’ıÀ‹Î_
’«ı fiı ¤…fi fi ¿flı ÷ı ¤√‰Îfifi˘ √fiı√Îfl ¿Ëı‰Î›; fi ‹‚ı I›Îflı ÷˘ Â_
1. ÏÂZÎÎ’hÎÌfiÎ ±Î ÁÎ÷‹Î f·˘¿‹Î_ lÌËÏfl ±ı¿Î√˛ ◊‰Îfi_ ¿Ëı »ı, ÷ı‹ V‰Î‹Ì
’HÎ ±ı¿Î√˛÷Î◊Ì ¤…fi ¿fl‰ÎfiÎ Ïfiÿı˝Â ‹ÎÀı ±Î f·˘¿fi˘ ≠›˘√ ¿flı »ı.
316 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
¤…fi ¿flı ! ’HÎ F›Îflı ‹‚ı fiı fi ¿flı ÷ı ÷˘ ’fl‹ırflfi˘ √fiı√Îfl »ı. (236)
±ÎiÎÎ ·˘’Î› ¿ı ÿ—¬ ±Î‰ı »ı. ÷ı ÷Î‰ ±Î‰ı I›Îflı ÿıË ⁄‚ı fiı
±ÎiÎÎ ·˘’Î› I›Îflı ÷˘ ÿıË fiı ∞‰ ⁄ı› ⁄‚ı. ±ı ÷˘ ‹Î‰Î¤Î¥±ı ¬˘‚Ì
¿Îœu_, ¤√‰Îfi fiı ÁÎ‘ ÷˘ ±ÎÕÎ ÷ı ±ÎÕÎ … —
‰_¿Î ±Î√ı ‰_¿ÕÎ, ÷fl‰_¿Î ±Î√ı «˘‰_¿;
ÏÂ‚Î1 ±Î√ı ’Î‘flÎ,2 fiı fl_¿ ±Î√ı fl_¿.
’»Ì ±ı‹ ⁄˘S›Î …ı, “±ÎiÎÎ‹Î_ …ıÀ·˘ Œıfl ’Õı »ı ±ıÀ·Ì ±ı ‰Î_¿Î¥. ‹ÎÀı
ÿ—¬ ÿı¬ı.” (237)
‹ËÎ ‰Ïÿ‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “±‹ÎflÌ ’˘fl3 ±Î ÿËÎÕÎfiÌ ±fl∞
¤√‰Îfi ’ÎÁı »ı …ı, ±ı¿ √› flÎΩ …ı‰˘ flÎΩ fiı flCÎ‰Ìfl∞ …ı‰Î ⁄ı
±Î«Îfl… ‹˘¿·˘ fiÌ¿fl ±Î ·˘¿‹Î_ ⁄ı ¿fl˘Õ ‹ÎHÎÁ ¤√‰Îfi ¤…ı »ı ÷ıfiı
Á¬ fiËŸ ±Î‰ı, ÷ı ’Î’Ì fiËŸ ±Î‰‰Î Ïÿ›ı.” (238)
“Á˘ ‰flÁ Á‘Ì ±Î‰Î ÁÎ‘ ¤ı‚Î ±¬_Õ flËÌ±ı ÷˘ ÁÎflÌ vÏ« ◊Î›.”
’»Ì vÏ«fi_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«ÎT›_ fiı ⁄˘S›Î …ı, “Ë‹HÎÎ_ ÷˘ vÏ« ¬Î‘ÎfiÌ,
‹ÎfifiÌ fiı ’_«Ï‰Ê›fiÌ »ı. F›Îflı ‹˘ÀÎ ÁÎ‘ Ë˘› I›Îflı ’Î’Ì ÷ıfiÌ ‹˘ÀÎ¥
¬‹Ì Â¿ı fiËŸ; ’»Ì ƒ˘Ë ¿flı fiı ’˘÷Îfi_ ¤Ò_Õ<_ ¿flı.
Á_÷ Á_÷Î’ı Ω÷ Ëı, flÎ… ‘‹˝ ±v ‰_Â;
÷·ÁÌ hÎH›ı ÀÌ·ı fi ÿÌÃÎ, flÎ‰HÎ ¿˙fl‰ fiı ¿_Á.4
÷ı ¿_¥¿ ‹ÎflÌ fi…fl ±Î√‚ √›Î. ±Î ‰HÎ◊‚Ì◊Ì ±ı¿ ⁄Î¥ ¤Î√Ìfiı √œÕı
ÁÎ_A›Ωı√Ì ◊¥fiı flËÌ, ÷ı ÁÎv ÿÎÿÎ¬Î«flfiı ⁄ÁıÓ wÏ’›Î ‹˘Á·Î¥5 ¤fl‰Ì
’ÕÌ fiı ¿ıÀ·Ì¿ μ’ÎÏ‘ ◊¥. ’»Ì ‰Õ˘ÿflÎ‹Î_ ±ı Œfl‰Î √¥. I›Î_ B≤ËV◊fiı
I›Î_ …‹‰Îfi_ ¿Ëı· fiı √˘’Î‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ’HÎ I›Î_ Ë÷Î, ÷ı‹fiı ’HÎ …‹‰Îfi_
¿Ëı·. ’»Ì V‰Î‹Ì ¿Ëı — “ÁÎ_A››˘√Ì ◊¥fiı ·ÎÕ‰Î ¬Î› »ı ÷ı ¿ı‹ ÃÌ¿
flËıÂı ?” ±ıÀ·_ ¿ı”‰flÎ‰Ì ‹Ò@›_. I›Îflı ±˘·Ì ¿Ëı — “÷‹ı ÁÎ‘ ◊¥fiı ¿ı‹
1. Áfl‚.
2. ÁÌ‘Î.
3. √›Î ‰flÁfiÌ.
4. √Î‹fiı ’Îÿfl Q≤÷ T›„@÷±˘fiÎ ¿Î›˝Á_¤ÎflHÎÎw’ı ’ÎÏ‚›Î Ë˘› »ı. ÷ı‹Î_ @›Î_›
flÎ‰HÎ, ¿˙fl‰, ¿_ÁfiÎ ±‰ÂıÊ Ωı‰Î ‹‚÷Î fi◊Ì. ±◊Î˝÷˚ ÷ıfi_ fiÎ‹-ÏfiÂÎfi fi◊Ì.
5. μCÎflÎHÎÌ ⁄Î¿Ì flËı÷Î_ «œ÷˘ ÿ_Õ.
≠¿flHÎ-6 317
¬Î±˘ »˘ ?” ±ı‹ ⁄˘·Ì ÷ıfi˘ ÿ˘Ê ·ÎB›˘, ÷ı ÁIÁ_√‹Î_◊Ì ¤Î√Ì fiı

Ï‰ÂÎ∞fiı ·¥fiı flËÌ. ±ı‹ ±¤Î‰ı ◊›_. ±fiı ¿ıÀ·Î¿fiı ±S’ Á‹…HÎı
¿flÌfiı √˘’Î‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi˘ ’HÎ ÁIÁ_√‹Î_ ±¤Î‰ Ë÷˘. ‹ÎÀı Ë‹HÎÎ_ ’HÎ
¿˘¥◊Ì ¬‹Î÷_ fi◊Ì fiı ‹˘ÀÎfi˘ ±‰√HÎ ·ı »ı, ’»Ì ±ıfi_ ¤Ò_Õ<_ ◊Î›. (239)
…\±˘fiı ! Ï‰Ê› ÷˘ ±ı‰Î ⁄Ï‚›Î »ı ÷ı ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ¿èÎ_ …ı,
“Ï‰Ê¬_Õfi ¿flı ÷˘ ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì Áfl¬Îfi_ ’HÎ ÂVhÎı ¿flÌfiı ‹Î◊_ ‹¿Î‰Ì
ÿı.” ±ı‰Ì ‰Î÷ »ı. ‹ÎÀı ¤·Î ◊¥fiı V÷Ï÷ ÷˘ flËÌ, ’HÎ Ωı Ïfi_ÿÎ fi ◊Î›
÷˘ V÷Ï÷ … »ı. ÷ı μ’fl V÷Ï÷-Ïfi_ÿÎfi_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ìfiı ¿èÎ_ ¿ı ±Î‹ »ı,
‹ÎÀı fl˘À·Î ¬Î¥fiı ≠¤ ¤∞ ·ı‰Î, ±ı‹Î_ ‹Î· »ı.
±‘‹˝ Á√˝ …⁄ ¿fl÷ ≠‰ıÂÎ,
Áfl fifl ‹Ïfi ‹gË fiÏË Á¬ ·ıÂÎ. (240)
‹˘ÀÎ ÁÎ‘ Ë˘› ÷ıfiÌ ±Î ÿıËı ¿flÌfiı Áı‰Î ¿fl‰Ì fiı «¿«Òfl ¿flÌ ÿı ÷˘
flÎ∞ ◊¥ Ω›. ÷ı «¿«Òfl ¿flı ÷ı ’HÎ “‹fl÷Ì ‹fl÷Ì ¿Îfi Ë·Î‰ı” ±ı‹ fiËŸ.
(241)
»ıS·Î ≠¿flHÎfi_ ⁄Ì…\_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«ÎT›_ ÷ı‹Î_ “ÁIÁ_√ı ¿flÌfiı ‰Â
◊Î™ »\_” ±ı ‰Î÷ ±Î‰Ì, ±ıÀ·ı ⁄˘S›Î …ı, “ÁIÁ_√ ÷ı Ï¿›˘ …ı, ±ı¿Î_Ï÷¿
ÁÎ‘‹Î_ Ëı÷. ÷ı ÁÎ‘ ¿ı‰Î ? ÷˘ μ©‰ …ı‰Î, ≠Ë˚·Îÿ …ı‰Î. ±ı‰Î ÁÎ‘fiÌ
Áı‰Î ¿flı ÷˘ ¤√‰ÎfifiÌ Áı‰Î ¿›Î˝ ⁄fl˘⁄fl Œ‚ ◊Î› fiı ÿ‰ı1 ÷˘ ¤√‰Îfifiı
ÿT›Î …ıÀ·_ ’Î’ ·Î√ı;” ±ı‹ ‹‹˝‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ. (242)
Á_‰÷ 1922fiÎ ≠◊‹ F›ıWÃ ‰Ïÿ »Ãfiı Ïÿ‰Á V‰Î‹Ì ‰fl÷Î·◊Ì
’‘Î›Î˝ ÷ı ’»Ì ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “ÁÎ‘ …ı‰˘ @›Î_¥ ‹Î· fi◊Ì. ÷ı ‹ËÎflÎ…ı ’HÎ
“ËÏfl√Ì÷Î”‹Î_2 ‹Î÷Îfiı ÁÎ‘ ⁄÷ÎT›Î fiı Á‹ ’HÎ ÁÎ‘fiÎ ¬Î› »ı fiı
“ÏÂZÎÎ’hÎÌ”‹Î_ ’HÎ ÁÎ‘ ⁄÷ÎT›Î. ÷ı √ıv◊Ì ·Ò√ÕÎ_ fl_B›Î_ ±ı‹ ÁÎ‘ fiËŸ !
±ı‹ ÷˘ flÎ‹’flÎ‹Î_ ⁄‘Î ‹ÎHÎÁfiÎ_ flÎ÷Î_ ·Ò√ÕÎ_ »ı ÷ıHÎı Â_ ◊›_ ? ±ı ÷˘
F›Îflı «˘ÁÃ ·ZÎHÎ3 ¿èÎÎ_ »ı ±ı‰˘ ◊Î› I›Îflı ÁÎ‘ ¿Ëı‰Î›. ±ı‰Î ÷˘ ±Î
±Î’HÎfiı ‹Y›Î »ı.” (243)
1. ÿ¬‰ı.
2. ÁIÁ_Ï√∞‰fi √˛_◊‹Î_ ’Ëı·Î ≠¿flHÎfiÎ 32 ◊Ì 36 ±K›Î›. (’_«ÎK›Î›Ì).
318 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
±‹ı ÷˘ ·A›_ »ı ¿ı ⁄Îfl ‹ÏËfiı ±ı¿ ‹ÏËfi˘ ÁÎ‘fi˘ Ωı√ ¿fl‰˘, ÷ı

Ï‰fiÎ ¿Áfl fiËŸ ‹Àı. fiı ¤Î¥ ! wÏ’›Î ÷˘ ‹‚Âı, ’HÎ ±Î ‰Î÷_ @›Î_ ‹‚Âı ?
÷ı ‹ÎÀı ‰Î÷_ ÁÎ_¤‚Ì ·ı‰Ì. ¿˘”¿ ¿ËıÂı ¬fl«Ì±ı, ‰Îfl_‰Îfl ‰Î‰flÌ±ı, ÷˘’HÎ
Â_ ? ±ı¿ flÎ‚ ¬fl«ı ÷˘ «Îfl ËΩfl ÿ¥±ı, ’HÎ ±Î iÎÎfi ÁÎ_¤Y›Î Ï‰fiÎ
¿Áfl fi ‹Àı, ’HÎ ¿˘¥ flËı fiËŸ. ±flı ¤Î¥ ! ¿˘¥ flı”÷Î Ë˘ fiı ÷‹Îflı
flY›Î‹Î_ ¬˘À ±Î‰÷Ì Ë˘› ÷˘ ±ı¿ ‹ÏËfi˘ ÷˘ ‘‹˝‰flÎ‹Î_◊Ì1 ¿Î’Ì ·ıΩı.
±flı, Ωı flË˘ ÷˘ ±‹ı ±Î_ËŸ◊Ì ÿÁ wÏ’›Îfi˘ ‹ÏËfi˘ ÿ¥±ı, Ë‰ı ÃÌ¿;
¿ıÀ·Î¿ flËıÂ˘ ? Á‘Î ÷˘ «ÎflÁıÓ …HÎ flı”Â˘ ÷˘’HÎ wÏ’›Î ÷˘ ¬ÒÀfiÎflÎ fi◊Ì,
’HÎ iÎÎfi ¿ıÀ·_ ◊ÎÂı ! ±flı, ÷‹fiı …HÎÎ÷_ fi◊Ì ’HÎ Á˘fiÎfiÌ ‹ıÕÌ Ë˘› ÷˘
⁄Î‚Ìfiı ±Î ‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ì±ı. ’»Ì ±Î ‰Î÷_ ÿ·˝¤ »ı. fiı ÿÂ˘Óÿ2 ÷˘
‹ËÎflÎ…ı ’HÎ ¿ËÌ »ı. fi ‹Îfi˘ ÷˘ ±‹ı ¿ËÌ »^ÀÌ±ı »Ì±ı. ·Î¬ wÏ’›Î
¬fl«ı ÷ı◊Ì ‹fiı ÷˘ ±Î ‹_ÏÿflfiÎ fl˘À·Î ¬Î¥fiı ‰Î÷_ ÁÎ_¤‚ı ±ı ±Ï‘¿
…HÎÎ› »ı. ±Î ‰Î÷_ @›Î_◊Ì ‹‚ı ? …ı ‹flÌfiı ’Î‹‰Î Ë÷Î ÷ı ÷˘ ∞‰÷ı …
ÁÎ‘ fiı ¤√‰Îfi ‹Y›Î »ı. (244)
±‹ı fiÎfiÎ Ë÷Î I›Îflı »ıÓ÷Î‚ÌÁfiÌ ÁÎ·‹Î_ ÏË‹ ⁄Ë ’Õu_; ÷ı
√˘‚Î‹Î_ ’ÎHÎÌ ·ı‰Î Ω› I›Î_ ‹Î_ËÌ ’ÎHÎÌ ÃflÌ √›ı· ! ±ı‰_ ’Õı·. ÷ı
‹ÎHÎÁ ‰Î÷ ¿Ëı÷Î_ …ı, “«Ìfl ⁄Î‚Ìfiı ÷Î’Ìfiı ÿıË flÎA›˘.” ÷ı‹ Á˘fiÎfiÎ_
¬˘flÕÎ_ ⁄Î‚Ìfiı ±Î ‰Î÷_ ÁÎ_¤‚‰Ì. (245)
…\±˘fiı ! ÂÎVhÎ‹Î_ ’HÎ ¿èÎ_ »ı …ı, ±_⁄flÌÊ, fiËÊ,3 ¤fl÷∞ fiı
1. ‘‹Î˝ÿÎ‹Î_◊Ì.
2. ±Î‰¿fi˘ ÿÂ‹˘ ¤Î√ ‹_Ïÿfl‹Î_ ±Î’‰ÎfiÌ ÏÂZÎÎ’hÎÌfiÌ ±ÎiÎÎ. ±ËŸ V‰Î‹Ì
±Î‰flÿÎfi˘ ’HÎ ÿÂ‹˘ ¤Î√ ¿Îœ‰ÎfiÌ ‰Î÷ ¿flı »ı.
3. ±ı¿ flÎΩ. E›‰fi ∑ÏÊfiı ‹Î»Ì‹Îfl˘fiÎ ËÎ◊‹Î_◊Ì »˘ÕÎ‰fiÎfl fiËÊfiı ∑ÏÊ±ı
‰flÿÎfi ±Î’ı·_ ¿ı “÷_ …ıfiÌ ÁÎ‹ı Ωı¥Â ÷ıfi_ ÷ı… ËflÎ¥ …Âı.”
±ı¿ ‰Îfl ≥Lƒ ÁÎ‹_ Ωı›_ ¿ı ≥Lƒ’ÿ ÷ıfiı ‹Y›_. ≥LƒÎHÎÌfi˘ Á_√ ¿fl‰Î ÷ıHÎı ≠›Ifi
¿›˘˝. ≥LƒÎHÎÌ±ı ¿Ëı‰flÎT›_ ¿ı “ÁM÷∑ÏÊ ÷‹ÎflÌ ’Î·¬Ì μ’ÎÕı ÷ı flÌ÷ı ±Î‰˘.”
fiËÊı ÁÎ÷ı ∑ÏÊfi_ ÷ı… ËHÎÌ ·Ì‘_, ’HÎ ±√IV›fiÌ …ÀÎ‹Î_ flËı·Î P≤√ μ’fl
ºÏWÀ fiËŸ ’Õ÷Î_ P≤√fi_ ÷ı… ËHÎÎ›_ fiËŸ. ÷ı◊Ì ÷ı‹HÎı ÂÎ’ ±ÎM›˘ — “÷_ Á’˝
◊Î.” ÿÁ ËΩfl ‰Ê˝ Á‘Ì Á’˝fiÎ ÿıË‹Î_ flèÎ˘. ›Ï‘„WÃflı ‹@÷ ¿›˘˝. ’»Ì
’˘÷ÎfiÎ ÁÎ÷ı ’hÎ˘fiı flÎ… Á˘Ó’Ì ¤√‰Îfi ¤…‰Î fiÌ¿‚Ì √›˘. ›Ï÷, ››ÎÏ÷,
Á_›ÎÏ÷, flZÎÎ›Ï÷, ±r¿, Ï‰›ÎÏ÷ fiı ‹ı‰ΩÏ÷ ó ÁÎ÷ ’hÎ˘.
≠¿flHÎ-6 319
Ï«hÎ¿ı÷ ±ı‹HÎı ¤√‰Îfi ¤…‰Îfiı ÁÎv «ø‰÷a flÎ… fiı Á˙fi˘ I›Î√ ¿›˘˝.
¬’‰Î‚ÎfiÌ ‰Î÷ ±ı‹ »ı. ⁄Î…fl˘ ‹‚ı ÷˘ ÷˘ ≠¤ ¤…‰Î fiı ‘Ìflı ‘Ìflı
‰ı”‰Îfl »ı ÷ı √˙HÎ ¿flÌ ÿı‰˘ fiı ¤√‰Îfi ‹A› ¿flÌ ÿı‰Î. ±Î ÷˘ ‰ı”‰Îfl
≠‘Îfi ◊¥ √›˘ »ı ÷ı ≠¤ Â_ ÁÎ_¤flı ! (246)
»ıS·Î ≠¿flHÎfiÎ hÎÌÁfiÎ ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ¿èÎ_ »ı …ı, “±Î ZÎHÎ‹Î_ fiı ±Î
’‚‹Î_ ‹flÌ …‰ÎÂı, ±ı‹ ±‹Îflı Ïfifl_÷fl ±fiÁ_‘Îfi flËı »ı.” ±ı ‰_«Î‰Ìfiı
V‰Î‹Ì ¿Ëı …ı, “±ıfiı Â_ ¿fl‰_ »ı ? ±ı ÷˘ ’˘÷Îfi_ Ï‹Ê ·¥fiı ±Î’HÎfiı
ÂÌ¬‰ı »ı, ’HÎ ¿ıÀ·Î¿ ÷˘ ΩHÎı »ı …ı, ¤Î¥ ! ±ı ÷˘ ‰Î÷ ‹ËÎflÎ…fiÌ.”
’»Ì ±ı¿ …HÎı ¿èÎ_ …ı, “‹ËÎflÎ…fiı Â_ ¿fl‰_ »ı ? ±ıÀ·_ ·¥±ı ÷˘ ·ı‰Î›
…ı, Á‰˝fiÎ ±_÷fl‹Î_ flËÌfiı Ωı™ »\_.” ÷ı ’HÎ V‰Î‹Ì ¿Ëı, “‹˘ÀÎ ÁÎ‘ ’HÎ
±_÷flfi_ ΩHÎı »ı, ÷˘ ¿ıÀ·Î¿fiı ¿ËÌ ’HÎ ÿÌ‘_ »ı; fiı ‰‚Ì ¿Ëı »ı. ’HÎ
Ï‰rÎÁ Ë˘› ÷ıfiı ±Î ⁄‘Ì ‰Î÷_ ‹fiÎ› fiı ⁄ÌΩ ÷˘ ¿ËıÂı, ‹Îfi ‰‘Îfl‰Î
ÁÎv ¿Ëı »ı.” (247)
±Î ’_«Ï‰Ê›w’Ì ±CÎÎÁflı ∞‰fiı √‚Ì ·Ì‘Î »ı. ‹ËÎflÎ… ¿Ëı, Ωı
⁄‘Î› ≠¤ ¤…ı ÷˘ ⁄’˘flı ‹˘÷ˆ›Îfi˘ ‰flÁÎÿ ‰flÁÎ‰Ì±ı. ÷ı …ı ÿÌ ¿Ëı ÷ı
ÿÌ √˘‚fiÎ, ¬Î_ÕfiÎ …ı ¿Ëı ÷ı ‰flÁÎ‰Ì±ı, ’HÎ ∞‰ ‹Î‚Î ·¥ ⁄ıÁÌ Â¿ı
fiËŸ. (248)
’»Ì ‰‚Ì ±ı¿ ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “±ı¿ ‰Îfl ±‹ı ‘˘flÎ∞fiı ’Îÿfl ⁄ıÃı·.
I›Î_ ¬Î÷flfiÎ œ√·Î ’Õı·. ’»Ì ±ı¿ ¬Ò_ÏÀ›˘ Ë÷˘ ÷ı ‘˘ÕÌ ‘˘ÕÌfiı ‹Î_ËÌ
‹Î◊_ ¬˘ÁÌfiı ⁄ı-±ı¿ ÁÒ_Õ·Î …ıÀ·Ì ‘ÒÕu ’˘÷Îfiı ‹Î◊ı fiÎ¬ı, ±ı‹ ∞‰-
≠ÎHÎÌ‹ÎhÎ ‘ÒÕu «Ò_J›Î Ï‰fiÎ flËÌ Â¿÷Î fi◊Ì.” (249)
ÁÎ‘ ◊Î‰_ ±ıÀ·ı ◊¥ flèÎ_. ÷ı ◊›˘ ±ıÀ·ı ¤√‰ÎfifiÎ ¬˘‚Î‹Î_ ⁄ıÃ˘.
÷ı ¿èÎ_ »ı …ı, ÁÎ‘‰˘ xÿ›_ ‹‹ –1 ¤√‰Îfifiı flËı‰Îfi_ Ãı¿ÎHÎ_ ÁÎ‘, ±Î ÷˘
Ë‚ÿflfi˘ √Î_ÏÃ›˘ ±ı¿ ±ÎT›˘ ±ıÀ·ı √Î_‘Ì ◊¥ ⁄ıÃÎ ÷ıHÎı Â_ ? (250)
’»Ì ‰‚Ì ·Ì·ÎfiÌ ‰Î÷ ¿flÌ. ÷ı‹Î_ ¿èÎ_ …ı, “‹ËÎflÎ… ±ÎfiÌ μ’fl
⁄Ë flÎ∞ ◊›Î, ±ı‹ ’HÎ flÎ∞ ¿Ëı‰Î› ±ı …\ÿÌ flÌ÷fi_, fiı …ı ÏÁ©Î_÷fi˘
flÎ∞’˘ ÷ı ÷˘ ’Ëı·Î ≠¿flHÎfiÎ ±˘√HÎÌÁfiÎ ‰«fiÎQ≤÷ ≠‹ÎHÎı, ÷ı ±ÎiÎÎ,
1. “ÁÎ‘ ‹Îv_ xÿ› »ı ±fiı Ë_ ÁÎ‘fi_ xÿ› »\_. ÷ı±˘ ‹ÎflÎ Ï‰fiÎ ⁄Ì…\_ ¿Î_¥ ΩHÎ÷Î
fi◊Ì ±fiı Ë_ ’HÎ ÷ı±˘ ÏÁ‰Î› ⁄Ì…\_ ¿_¥ ΩHÎ÷˘ fi◊Ì.” (¤Î√‰÷ — 9/4/68)
320 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
μ’ÎÁfiÎ fiı ‹ÒÏ÷˝‹Î_ ΩıÕÎ‰_. ÷ı ±Î… ¿fl˘ ¿ı ·Î¬ …L‹ı ¿fl˘, F›Îflı ¿flÂ˘
I›Îflı ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı flËı‰ÎÂı fiı ‹ËÎflÎ… ’HÎ ⁄Ì∞ …ı …ı ‰Î÷ ¿Ëı ÷ı ’HÎ
I›Î_ Ω÷Ì ∂¤Ì flÎ¬ı,1 ±ı ÏÁ©Î_÷ »ı.” (251)
lÎ‰HÎ ‰Ïÿ fi‰‹Ì fiı Á˘‹‰Îflı ⁄˛õ«ÎflÌfiı I›Î_ ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “…ı
¿fl‰Î ‹Î_Õı ÷ı ◊Î›. K›Îfi ¿fl‰_, ¤…fi ¿fl‰_, ÷ı ‹ÎHÎÁ ΩHÎı ±Îev_ ◊Î›,
’HÎ ±Îev_ ÷ı ¿ı‹ ◊Î› ? ±ı ÷˘ ¤√‰Îfifiı Á_¤Îflı fiı ¤Ò·ı, ‰‚Ì K›Îfi
¿flı. ‰‚Ì, ¤Ò·Ìfiı Á_¤Îflı fiı ¤…fi ¿flı ÷˘ ◊Î›. ±Î ¤HÎı ÷ı ¤Ò·ı, ’HÎ
ËÎ◊‹Î_ …ıHÎı ‹Ò‚√_ ’Îfi_ … {ÎS›_ fi◊Ì ÷ı Â_ ¤Ò·ı ?” (252)
I›Î_ ±ı¿ ‰ıÏÿ›ı ±Î‰Ìfiı V‰Î‹Ìfiı flÎ¬ÕÌ ⁄Î_‘Ì. ÷ı ’»Ì ‰‚Ì ‰Î÷
¿flÌ …ı, “Á√HÎ-Ïfi√˝HÎ’HÎ_ ËÏfl¤@÷fiı ΩH›_ Ωı¥±ı, fiÌ¿fl ÷˘ √˘◊Î_
¬Î›.” ÷ı μ’fl ¿ÎÏfl›ÎHÎÌfi_ ±ÎÃ‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ìfiı ¿èÎ_ …ı, “‹Î÷Î
…Â˘ÿÎ∞fiı ‹¬‹Î_ ⁄˛õÎ_Õ ÿı¬ÎÕu_ fiı ±øÒflfiı ÂıÊÂÎ›Ìw’ı ÿÂ˝fi ÿÌ‘_ fiı
±…\˝fifiı Ï‰rw’ı ÿÂ˝fi ÿÌ‘_ ±ı ⁄‘_ ÷˘ ±ıfi_ ¿Î›˝ fiı ¿ÎflHÎ ÷˘ lÌ¿ÚWHÎ
’˘÷ı,” ±ı‹ ¿èÎ_. (253)
’vÊw’ı ≠¿ÚÏ÷‹Î_ ±ÎT›Î, I›Î_◊Ì ‰ˆflÎÀ‹Î_ ±ÎT›Î. ±ı‹ ’vÊ˘kÎ‹fi˘
≠‰ıÂ ◊Î÷˘ √›˘. ÷ı ≠‰ıÂ ÷ı Â_ …ı, ’vÊ˘kÎ‹ ’˘÷ı ±ÎT›Î ÷ı, I›Îflı Â_
‘Î‹‹Î_ fi˘”÷Î ? ‘Î‹‹Î_ ’HÎ ±ı‹ fiı ±ı‹ Ë÷Î. fiı ±˘S›_ ÷˘ ±ıfiÎ ±ˆr›˝
‰÷ı ◊Î÷_ √›_. ±ı‹ ÷˘ ’Ëı·Î √HÎıÂfiı ≠¤ ¿Ëı »ı, ⁄˛õÎ, Ï‰WHÎ fiı ÏÂ‰fiı
¿Ëı »ı, ±Ïfiv©, ≠zQfi fiı Á_¿Ê˝HÎfiı ¿Ëı »ı, I›Îflı ±ı‹Î_◊Ì ¿ıfiı ≠¤
‹Îfi‰Î ? I›Îflı ±ıfi_ ÷˘ ±ı‹ »ı …ı, ∞‰fiÌ ¿˘ÏÀ›_,2 ¥rflfiÌ ¿˘ÏÀ›_,
⁄˛õÎfiÌ ’HÎ ¿˘ÏÀ›_ fiı ¿˘ÏÀ›_ »ı. ±ı Á˙fiÎ ¿ÎflHÎ ÷˘ ‹ËÎflÎ… ’˘÷ı, ±ı‹
Á‹…ı I›Îflı ‹…¿>fl ‹Y›_ ¿Ëı‰Î›. fiı ±fi_÷ ¿˘ÏÀ flÎ‹, ±fi_÷ ¿˘ÏÀ ¿ÚWHÎ fiı
±fi_÷ ¿˘ÏÀ ±ZÎfl‹@÷ ±ı Á‰˝fiÎ ¿÷Î˝, Á‰˝fiÎ ±Î‘Îfl, Á‰˝fiÎ Ïfi›_÷Î fiı
Á‰˝fiÎ ¿ÎflHÎ ‹ËÎflÎ…fiı Á‹…ı I›Îflı iÎÎfi ◊¥ flèÎ_. (254)
lÎ‰HÎ ‰Ïÿ »Ãfiı Ïÿ‰Áı ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “⁄Ì…\_ ⁄‘_ ¤√‰Îfi ¿flı ’HÎ
…ı ¤…fi fiı Ïfi›‹ ’Î‚‰Î ±ı ⁄ı ÷˘ ¿˘¥fiı fi ¿flÌ ±Î’ı, ±ı ÷˘ ’˘÷Îfiı
… ¿fl‰_ ’Õı, ÷ı Ωı ¿flı ÷˘ ◊Î›.” (255)
1. ËÎÿ˝ Á‘Ì ·¥ Ω›.
2. Á‹ÒË˘, …J◊Î±˘.
≠¿flHÎ-6 321
¤√‰Îfi, ÁÎ‘, l©Î fiı ÁIÂÎVhÎ ±ı «Îfl ‰ÎfiÎ_ Ë˘› ÷˘ ≠¤

¤Ω›; ±ı‹Î_ l©Î fi◊Ì ⁄Î¿Ì ⁄‘_ »ı. (256)
±Î’HÎÎ‹Î_› ¬˘Àu_ ¿ıÀ·Ì¿ Ë˘›, ÷ı Ωı ¿Ëı‰Î ‹Î_ÕÌ±ı ÷˘ ¬⁄fl ’Õı.
ÁÒ{ı ÷ı‹ ±Î‹ ÷ı‹ ¿flÌ±ı ’HÎ ±_I›ı ±ı‹ ¿flÎ‰‰_ »ı. ÷ı ‰Î÷‹Î_ ¿Ëı÷Î
Ω¥±ı »Ì±ı ±fiı ±‹Îflı ±ı¿ ⁄‚Ïÿ›˘ »ı ÷ıfiı Ë‹HÎÎ_ ÷˘ Á˙ ¬‰flÎ‰Ì±ı
»Ì±ı ’HÎ √ÎÕ<_ ±ıfiÎ ¿Î_‘ μ’fl ‹Ò¿‰_ »ı. ±_I›ı ÁÒ{ı ÷ı‹ Œ˘Á·Î‰Ì
¿flÎ‰Ìfiı ’HÎ ‹Î¬Ì‹Î_◊Ì ÁÒfl… ¿fl‰˘ »ı. (257)
±ı¿ ‰Îfl ‹ËÎflÎ…ı ±Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ’Ò»u_ …ı, “÷‹fiı ¿˘¥¿ Ïø›Î‹Î_
≠ıflÌ±ı ÷˘ ¿ı‹ ◊Î› ?” I›Îflı ¿Ëı …ı, “÷‹ı ¿Ë˘ ÷ı ≠‹ÎHÎı ¿v_.” ’»Ì
‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ’Ò»u_ ¿ı, “÷‹ı ¿ı‹ ¿fl˘ ?” I›Îflı ÷ı ¿Ëı …ı, “Ë_ ÷˘ ±ı¿
ËÎ◊ T≤ÏkÎ ⁄ËÎfl ¿Îœ<_ fiı ⁄ı ËÎ◊ ’Î»Ì ‰Î‚_ I›Îflı Á¬ ◊Î›.” ’»Ì
V‰w’Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ’Ò»u_ ¿ı “÷‹Îflı ¿ı‹ ?” ÷˘ ¿Ëı …ı, “Ë_ ÷˘ …ı …ı Ïø›Î
¿v_ ÷ı ’ÿÎ◊˝ À‚Ì Ω› fiı ÷‹ÎflÌ ‹ÒÏ÷˝ … ÿı¬Î›.” I›Îflı ‹ËÎflÎ… ¿Ëı, “±ı
÷˘ ±‹fiı Á‹Ω÷_ fi◊Ì.” I›Îflı ÷ı ¿Ëı …ı, “…ı‹ ÷Ìfl‹Î_ ·Ÿ⁄ ’fl˘T›_ Ë˘›
fiı ÷ı ÷Ìfl F›Î_ ‹Î_Õı I›Î_ ·Ÿ⁄ ÿı¬Î›, ’HÎ ÏfiÂÎfi fi ÿı¬Î›, ±ı‹ ÷‹ÎflÌ
‹ÒÏ÷˝ ÿı¬Î› »ı.” I›Îflı …\±˘ ±ı ’HÎ „V◊Ï÷, ‹ÎÀı ‹ÒÏ÷˝ ÿı¬Î› ÷ı‰Ì „V◊Ï÷
¿fl‰Ì, ÷ı ÏfiΩI‹Îfi_ ⁄˛õw’‹˚ ±ı f·˘¿ ≠‹ÎHÎı ¿fl‰Ì. (258)
¤Îÿfl‰Î ÁÏÿ ÁÎ÷‹fiı Ïÿ‰Áı ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “‹ËÎflÎ… ÷˘ ⁄‚⁄‚÷Î
ÕÎ‹‰Î‚Î ‰«fiÎQ≤÷‹Î_1 fiı ⁄Ì…ı ⁄‘ı ÁÎ‘ … ⁄÷Î‰ı »ı.” (259)
±ı¿ ÁÎ‘fiı ÷˘ ’_Õuı V‰Mfi‹Î_ Ã˘ÓÀ ‹ÎflÌfiı ¿èÎ_ …ı, “÷_ …^fiı√œ Ω,
±Î ÁÎ‘fiÎ_ ÷˘ ÿÂ˝fi ¿›ı˝ ’_« ‹ËÎ’Î’ ⁄‚ı ±ı‰Î »ı, ’»Ì ÷ı fiËŸ ‹‚ı fiı
’»Ì ¿fl˘Õ˘ wÏ’›Î ¬fl«Â˘ ÷˘’HÎ fiËŸ ‹‚ı. ‹ÎÀı Ωı ⁄Î…fl˘ ‹‚ı ÷˘ ÷ı
Ωı√ ¿flÌ ·ı‰Îfi˘ ·Î√ ±ÎT›˘ »ı, ’»Ì ’V÷Î‰˘ ◊ÎÂı; ‹ÎÀı «˘A¬_ ¿ËÌ±ı
»Ì±ı.” (260)
B≤ËV◊ ‹ÎHÎÁ ⁄Ì…\_ CÎfl ¿flı »ı ÷ı ’HÎ ¬‰Îfl ◊Î› »ı. (261)
±‹ı ¿˘¥ Ïÿ‰Á ÿÂ˘Óÿ-Ï‰Â˘Óÿ ¿Îœ‰ÎfiÌ ‰Î÷, Á˙ ¿Ëı »ı …ı ¿fl˘,
÷˘’HÎ fi◊Ì ¿flÌ. ’HÎ ±Î… ¿Ë_ »\_ …ı, ÿÂ˘Óÿ-Ï‰Â˘Óÿ ¿ÎœÂ˘ ÷ıfiı ¬Î‰Î
‹‚Âı; fiËŸ ¿Îœı ÷ı ÿÒ⁄‚Î flËıÂı. ±ı‹ ¿ËÌfiı ÿÎ∞¤Î¥fiı ¿èÎ_ …ı, Ë‰ı
1. ‰«. √.≠. 44.
322 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
‹˘ÀÎ ◊›Î ÷ı ‘‹˝‰ıfl˘ ¿Îœ‰Î ‹Î_Õ˘. (262)

Á_‰÷ 1923fiÎ ±ÊÎœ ÁÏÿ‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “ÏfiW¿Î‹Ì ‰÷˝‹Îfi‹Î_
CÎÁÎfl˘ ·Î√ı ÷ı ‰Î÷ ‹ËÎflÎ…fiı fi √‹ı, ¿Î_ …ı, ±ı … ºœ ¿flÎ‰‰Î ÁÎv
’˘÷Îfi˘ ±‰÷Îfl »ı, ÷ı ’˘÷ı ’flH›Î fiËŸ fiı I›Î√ÌfiÎ ‘‹˝ ’ÎY›Î, ‹ÎÀı
‹˘ÀıflÎ …ı flÌ÷ı «Î·ı ÷ı ‰Î_Áı ⁄‘Î_ ‹ÎHÎÁ «Î·ı. ÷ı ¿èÎ_ »ı …ı, ›ÿ˚ ›ÿ˚
±Î«flÏ÷ lıWÃV÷ÿ˚ ÷ÿ˚ ±ı‰ı÷fl˘ …fi—1 ‹ÎÀı ¬⁄flÿÎfl ◊¥fiı Â© ‰fl÷‰_. fiı
ÏfiW¿Î‹Ì ‰÷˝‹Îfi‹Î_ …ıfiı ¿Áfl flËıÂı ÷ıfiÎ◊Ì ¤√‰ÎfifiÎ ‘Î‹‹Î_ fiËŸ
…‰Î›, fiı fiËŸ flËı‰Î›, fiı ‹ËÎflÎ…fi˘ ¿<flÎ∞’˘ ⁄Ë ◊Î›. ÷ı μ’fl ºWÀÎ_÷
…ı, ±ı¿ ⁄ÎÿÂÎËfi_ ·U¿fl, ·Î¬_ ‹ÎHÎÁ. ÷ı ·Õ‰Î «ÕuÎ I›Îflı …ı ¤Î√ıÕ<2
Ë÷Î ÷ıHÎı ÷˘ ±ı‹ Ï‰«Îfl ¿›˘˝ …ı, ±ÎÀ·Î ‹ÎHÎÁ‹Î_ ⁄ÎÿÂÎË ¿ıfiı ±˘‚¬ı
»ı fiı @›Î_ ΩHÎı »ı ? ±ı‹ ¿ËÌfiı ’Î»‚ flèÎÎ fiı ÂhÎ ÁÎ‹Î ·ÕuÎ fiËŸ fiı
¿ıÀ·Î¿ Ë÷Î ÷ı ±Î√‚ ◊¥fiı ÂhÎfiı ËÃÎ‰Ìfiı ∞I›Î. ’»Ì ⁄ÎÿÂÎËı
‰∞flfiı ’Ò»u_ ¿ı “±Î‹Î_ Ë‰ı ’flÌZÎÎ ·ı‰Ì …ı, ¿˘HÎı ∞÷ ¿flÌ ?” I›Îflı ¿Ëı —
“ÃÌ¿, ¤fl˘ ¿«ıflÌ.” ’»Ì ¿Ëı — “’˘ÊÎ¿ ±Î’‰˘ »ı, ÷ı Á˙ ±Î‰Ωı.” ±ı‹
¿ËÌfiı ÷ıÕÎT›Î fiı ¿Ëı …ı, “±ıfi_ ÷˘ ±ı‹ ’Îfl¬_ ◊ÎÂı …ı, ±Î ·Õu˘ »ı fiı
±Î fi◊Ì ·Õu˘; ÷ı …ı ·Õu˘ ËÂı ±ı ’Î‘fl˘ ±Î√‚ ◊¥fiı ¿«ıflÌ‹Î_ ÁL‹¬
◊ÎÂı fiı ±˘S›˘ ’Î‘fl˘ ⁄ÎÿÂÎË ÁÎ‹_ … fiËŸ Ωı¥ Â¿ı fiı fiÌ«_ CÎÎ·Âı.”
÷ı‹ Ωı ±Î’HÎı ’Î_« ≥„Lƒ›_ w’ ÂhÎ ÁÎ‹Î ◊¥fiı fiËŸ ·ÕÌ±ı, ÷˘
¤√‰Îfi ÁÎ‹_ fiËŸ Ωı‰Î› fiı I›Î_ ΩÂ_ ÷ı ’»Ì fiÌ«_ Ωı‰_ ’ÕÂı. ‹ÎÀı ±ı
¤·Î ◊¥fiı ¿flÂ˘ ‹Î. (263)
’»Ì V‰Î‹Ì ¿Ëı — “…ıfiÎ ±ZÎfl √v Ë˘› ÷ı ±ZÎfl‘Î‹‹Î_ ·¥ Ω›
fiı ’vÊ˘kÎ‹fiı ‹ı‚‰ı.” (264)
±Î√‚ ±Î ⁄ı ‰Î÷fiı CÎÁÎfl˘ ·Î√Âı, ÷ı‹Î_ ±ı¿ ÷˘ Áxÿ’b_ fiËŸ
flËı fiı ⁄Ì…\_ CÎfl, VhÎÌ, ’hÎ fiı ‘fi ±ı‹Î_ ±ÎÁ„@÷ ‰‘Âı. (265)
1. ›zÿÎ«flÏ÷ lıWÃV÷kÎÿı‰ı÷fl˘ …fi— –
Á ›I≠‹ÎHÎ_ ¿<v÷ı ·˘¿V÷ÿfi‰÷˝÷ı –– (√Ì÷Î — 3/21)
“lıWÃ ‹fiW› …ı …ı ±Î«flHÎ ¿flı »ı ÷ıfi_ ±fi¿flHÎ ⁄ÌΩ ·˘¿˘ ¿flı »ı, ÷ı …ıfiı
≠‹ÎHÎ ⁄fiÎ‰ı »ı ÷ı ±fiÁÎfl ·˘¿˘ ‰÷ı˝ »ı.”
2. ›©‹Î_◊Ì ¤Î√Ì …fiÎfl, ¿Î›fl.
≠¿flHÎ-6 323
¤√‰Îfi ÷˘ ±ı¿ ∞‰ ¤…ı ÷ı ÁÎv ⁄˛õÎ_Õ ⁄˘‚Ì fiÎ¬ı. ÷ıfiÌ ±ı¿

‰Î÷ »ı …ı, ±ı¿ «¿·Ì Ë÷Ì ÷ı ¨«Ì ’‰˝÷ μ’fl ⁄ıÁÌfiı ¤…fi ¿fl÷Ì Ë÷Ì.
÷ı ¿Ëı …ı, “‹fiı ±Î_ËŸ ⁄ıÃı ⁄ıÃı ’ÎHÎÌ ’Î› ÷˘ ’Ì™.” ’»Ì ⁄˛õÎ_Õ ⁄˘‚Ìfiı
I›Î_ ·√Ì ’ÎHÎÌ ¤flÌ ÿÌ‘_ ±ıÀ·ı ’Ì‘_. (266)
±‹ı ÷˘ Ï‰«ÎflÌfiı Ωı›_ I›Î_ ∞‰fi˘ ‰Î_¿ fi◊Ì, √vfi˘ … ‰Î_¿ »ı. ÷ı
…ı‰Î √v Ë˘› ÷ı‰˘ ’˘÷ı ◊Î›. (267)
…\±˘fiı ! ±Î ⁄ÌΩ ‹÷‰ÎÿÌ±˘±ı ‰ÎÕÎ ¿flÌfiı ∞‰fiı «ÕÎ‰Ì ÿÌ‘Î
»ı ÷ı‰Î ◊›Î »ı fiı ¿˘¥ ΩHÎı ⁄ÌΩ ‹÷ ±Î√‚ ÁÎflÎ ËÂı, ÷ı ±ı ÷˘ ±‹ı
Ï‰«Î›Ù …ı, ±Î ’Î»S›˘ ÿfl‰ÎΩı ⁄Î‚’HÎ‹Î_ ÁÎfl˘ ËÂı ? ±ı ÷˘ ‹Ò‚◊Ì …
⁄√Õı·˘ »ı. ±ı‹ ≠◊‹◊Ì … ⁄√Õı·Î »ı, ‹ÎÀı μ©‰ ‹÷1 Ï‰fiÎ ¿˘¥‹Î_
‹Î· fi◊Ì. (268)
±ı¿ ‰Îfl ‰flÁÎÿ ⁄Ë ¤Îflı ◊›˘, ÷ı ËflÏHÎ›Î_ ±Î¿‚Î_ ◊¥fiı ‘˘ÕuÎ_,
÷ı ⁄Î_À‰Î‹Î_2 ’ıÁÌ √›Î_. Ë‰ı ±ı I›Î_◊Ì fiÌ¿‚fiÎflÎ_ »ı ? ±ı‹ ∞‰‹ÎhÎ
⁄Î_À‰ÎfiÎ ËflÏHÎ›Î_ …ı‰Î »ı, ÷ı Ï‰Ê›‹Î_ ¤flÎ¥ √›Î »ı. (269)
±Î ∞‰fiı ’_«Ï‰Ê› fiı »ß_ ÿıËÎÏ¤‹Îfi fiı ÁÎ÷‹˘ ’ZÎ ±ı
¿S›ÎHÎfiÎ ‹Îfl√‹Î_ Ï‰Cfiw’ »ı fiı ±ıfi˘ ±Ï¤Ïfi‰ıÂ ◊›˘ »ı ÷ı ∞‰fi_ ¤Ò_Õ<_
¿flı »ı; ‹ÎÀı ÷ı fi flÎ¬‰Î_. (270)
¿fl˘Õ ‹HÎ ÁÒ÷flfiÌ ±Î_ÏÀ›_ √Ò_«Î¥ √¥ »ı ÷ı ¿ı‹ ∂¬‚ı ? ¿˘¥ ÿÎ¬Õ˘
¿flı ÷˘’HÎ fi ∂¬‚ı, ’HÎ Ωı ±Î ⁄˛õÎ_Õ …ı‰Õ˘ ŒÎ‚¿˘ ¿flı ÷˘ ÁËı…ı
∂¬‚ı. ±ı‹ ∞‰ √Ò_«Î¥ √›˘ »ı. ’HÎ ¤√‰Îfi ¤…ı ÷˘ ∂¬‚ı. (271)
…ı‹ √…flÎ÷‹Î_ ’Î»·Ì ’˘fl flÎ÷◊Ì ‹ËÕÎ_ À’À’ ¬fl‰Î_ ‹_Õı »ı, ÷ı
’˘fl ÿÌ Á‘Ì ¬flı »ı; ÷ı‹ ∞‰fiı ’˘fl flÎI› ’Î»·Ì◊Ì ÷ı ’Î»Ì ’˘fl flÎI›
Ω› I›Î_ Á‘Ì Á_¿S’ ◊›Î … ¿flı »ı, ’HÎ ¤√‰Îfifi˘ ±ı¿ı fi◊Ì ◊Î÷˘.
(272)
±Î ‰Î÷_ ÁÎ_¤‚Ìfiı √Î_Õ<_ @›Î_ ◊‰Î› »ı ? ±flı ! √Î_ÕÎ ÷˘ ±Î
⁄‘Î›fiı ¿flÌ ‹Ò¿Ì±ı ’HÎ ÿ˘flfiÎflÎ Ωı¥±ı fiı ? (273)
1. lÌ∞‹ËÎflÎ…ı V◊Î’ı· ÏÁ©Î_÷.
2. Á˘flÃfi_ ±ı¿ flÎF›fi_ √Î‹. ±Î √Î‹‹Î_ ÷ı Á‹›ı øÒfl ‹Î_ÁÎËÎflÌ ‹Á·‹Îfi˘fiÌ
‰ÁÏ÷ ‰‘Îflı. ÷ı◊Ì ÷ı‹fiÌ Ëÿ‹Î_ ’ıÃı·_ ËflHÎ ’Î»\_ ∞‰÷_ fiÌ¿‚Ì fi Â¿ı.
324 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
μ©‰ ‹÷ Ï‰fiÎ ÏfiW¿Î‹Ì ‰÷˝‹Îfi @›Î_ »ı ? @›Î_¥ fi ‹‚ı, ÷ı μ©‰

‹÷fi_ ’HÎ F›Î_ Á‘Ì ‹˘ÀÎ ÁÎ‘ »ı I›Î_ Á‘Ì ’Î‘v_ flËıÂı, ’»Ì ÷˘
¤√‰ÎfifiÌ ±ÎiÎÎ flÎ¬Âı ÷˘ flËıÂı. (274)
lÎ‰HÎ ÁÏÿ ’Î_«‹fiı Ïÿ‰Á ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “±ÎÀ·Î Ïÿ‰Á ‹_Ïÿfl
¿fl÷Î fiı Ë‰ı Ë‹HÎÎ_ Ï‰«Î›Ù …ı, Á‰ı˝ ÿ˘Ê‹ÎhÎ ±ı¿ fi Ë˘› ÷˘ À‚ı. ÷ı Â_ …ı,
±ı¿ ÿıËÎÏ¤‹Îfi À‚ı ÷˘ ⁄‘Î ÿ˘Ê‹ÎhÎ ±ıfiÌ ‰Î_Áı À‚ı. fiı ±ı¿ √HÎ ±Î‰ı
÷˘ ⁄‘Î √HÎ ±Î‰ı. ±ı Ï¿›˘ √HÎ ? ÷˘ ±ÎI‹ÏfiWÃÎ Ë˘› ÷˘ √HÎ‹ÎhÎ
±Î‰ı.” (275)
Ωı ◊˘Õ<_ … iÎÎfi Ë˘› ’HÎ ÁÎfl‘Îfl ÿıË’›Ù÷ flËı ÷˘ ÁÎv_. (276)
¤√‰Îfi »ıÀÎ »ı ÷˘ »ıÀÎ … »ıÀÎ; fiÌ¿fl ÷˘ ±Î CÎfl‹Î_ ±Î‰Ìfiı
⁄ıÃÎ, ±ı‰_ @›Î_ Á‹Ω› »ı ? ±Î ¤ıÀ_¤ıÀÎ ◊›Î »Ì±ı. (277)
¿S›ÎHÎfiÎ ‹Î√˝‹Î_ Ï‰Cfi ¿flfiÎflÎ_ CÎHÎÎ_, ÷ıfiı ±˘‚¬Ì flÎ¬‰Î_. (278)
ÿÂ˘Óÿ-Ï‰Â˘Óÿ ¿ËÌ »ı, ÷ı Ωı ¤√‰Îfi wÏ’›Î ±Î’ı ÷˘ ¿Îœ‰Ì, ±ı
÷˘ ÃÌ¿ »ı, ’HÎ ¤ı‚Ì ±Î ÁÎ‘fiÌ ‰Î÷_ ¤ı‚Î flËÌfiı ÁÎ_¤‚‰Ì ±ı ’HÎ
ÿÂ˘Óÿ-Ï‰Â˘Óÿ ¿Îœ‰Ì. ÷ı Ï‰fiÎ ÷˘ iÎÎfi ◊Î› fiËŸ. (279)
√Î_ÃfiÎ fl˘À·Î ¬Î¥fiı, fiÌ¿fl ‹_ÏÿflfiÎ fl˘À·Î ¬Î¥fiı ’HÎ ±Î ‰Î÷_
ÁÎ_¤‚‰Ì fiı ±iÎÎfi ÀÎ‚‰_. Ωı ¿˘¥ ¤√‰Îfi ¤…÷Î Ë˘› ÷˘ ‹_ÏÿflfiÎ
fl˘À·Î ±Î’Ì±ı. fiı ¿˘¥ ËΩfl wÏ’›Î ¬fl«ı ÷ıHÎı ¿Î_¥ ±iÎÎfi Ω› ? ÷ıfiı
’Î»Î ±ı¿◊Ì Á˘ √HÎÎ ±Î’ı. ÷ı ±ı¿ …HÎı ’Î_«ÁıÓ wÏ’›Î ‹Ò@›Î, ÷ıfiı Á˘
·Î¬ ±Î’Â_. ’HÎ ¿Î_¥ ‰Î÷_ ÁÎ_¤Y›Î Ï‰fiÎ ±iÎÎfi √›_ ? (280)
…ıfiı ‹Î◊ı ‹˘ÀÎ ÂhÎ Ë˘› ÷ıfiı ¨CÎ‰_ fiÏË. fiı …ıHÎı ±Î÷÷Î›Ì1 ¿‹˝
¿›Ù Ë˘› ÷ıfiı ’HÎ ¨CÎ ±Î‰ı fiÏË. fiı ¿Î‹, ø˘‘ fiı ·˘¤ÎÏÿ¿ ÂhÎ ‹Î◊ı »ı
I›Î_ Á‘Ì ¨CÎ‰_ fiÏË. fiı …ı …ı ‰«fi ¿èÎÎ_ »ı ÷ıfiı Ï‰ÁÎflÌ ÿı‰Î_ fiÏË. ÷ı
Ωı ±ı¿Î_÷ı ⁄ıÁÌfiı Ï‰«Îflı ÷˘ ÁÎ_¤›Î˝ ¿flı. (281)
1. ±Î÷÷Î›Ì ±◊Î˝÷˚ ÿ—¬ ÿıfiÎflÎ ‹fiW›fiÎ » ≠¿Îfl »ı — ±Î√ «Î_’fiÎfl, {ıfl
±Î’fiÎfl, ÂVhÎ ‘ÎflfiÎfl, ƒT› «˘flfiÎfl, …‹Ìfi ’«Î‰fiÎfl, VhÎÌfi_ ±’ËflHÎ
¿flfiÎfl.
±„Bfiÿ˘ √flÿçı‰ ÂVhÎ’ÎÏHÎ‘˝fiÎ’Ë— –
ZÎıhÎÿÎflÎ’ËÎflÌ « ÊÕı÷ı ±Î÷÷ÎÏ›fi— ––
≠¿flHÎ-6 325
±ı¿ √flÌ⁄ ⁄Î‰Îfi˘ »˘¿fl˘ ±ÎT›˘, ÷ı ¿Ëı …ı, “V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎ ÷‹ı

¤√‰Îfi ¿ı”‰Î‰ »˘ ÷ı ‹fiı fl˘À·˘ ±Î’˘.” ’»Ì fl˘À·˘ ±ÎM›˘. fiı ‹ËÎflÎ…
¿Ëı …ı, “»˘¿flÎ ! ±Î fiÎfiÎ ¤@÷ »ı ÷ıfiÌ ÁÎ◊ı ≠ë-μkÎfl ¿fl.” I›Îflı ÷ı
¿Ëı …ı, “‹fiı ±Î‰Õı fiÏË, ±ı ‹ÎflÎ √v±ı ‹fiı ÂÌ¬T›_ fi◊Ì.” ±ıÀ·ı fiÎfiÎ
flÎÃ˘Õ ¿ÎÃÌ ¤@÷ ◊›ı· Ë÷Î. ÷ıHÎı ¿èÎ_ …ı, “·ı Ë_ ’Ò»\_, ¤„@÷fi˘ ‹ÏË‹Î
¿ıÀ·˘ ?” ±ıÀ·ı ±Îfiı ÷˘ μkÎfl fi ±Î‰Õu˘. ’»Ì ‹ËÎflÎ…ı ±ı ≠ë Á‰˝
ÁÎ‘fiı ’Ò»u˘ ’HÎ ¿˘¥fiı μkÎfl ÁÒ{u˘ fiÏË. ’»Ì ‹ËÎflÎ… ¿Ëı, “S›˘, ±‹ı
±ıfi˘ μkÎfl ¿flÌ±ı. fiÎflÿ∞ F›Îflı ‰ˆ¿<_Ã‹Î_ √›Î I›Îflı ‰ˆ¿<_ÃfiÎ◊fiı ’Ò»u_ …ı,
±Î ‰ı‹Îfi »Î¥ flèÎÎ_ »ı ÷ı ÂÎ ’H›ı ‹Y›Î_ »ı fiı ÷ı ’Î»Î_ ËıÃÎ_ ’ÕÂı ¿ı
¿ı‹ ? ’»Ì ¿èÎ_ …ı, ±ı¿ ‰Îfl ≠√ÀfiÎ ÁÎ‘fiı ’√ı ·ÎB›Î »ı ÷ıHÎı ¿flÌfiı
±ıfiı ‹Y›Î_ »ı fiı ’»Ì ±ı ¤√‰ÎfifiÎ ‘Î‹‹Î_ ΩÂı ±ı‰˘ ¤„@÷fi˘ ‹ÏË‹Î
»ı.” ÷ı μ’fl f·˘¿ ⁄˘S›Î …ı,
±ı¿˘ûÏ’ ¿ÚWHÎV› ¿Ú÷— ≠HÎÎ‹˘ ÿÂÎr‹ı‘Î‰P≤◊ıfi ÷S›— –
ÿÂÎr‹ı‘Ì ’fiflıÏ÷ …L‹ ¿ÚWHÎ≠HÎÎ‹Ì fi ’fi¤˝‰Î› ––1
’»Ì ‰Î÷_ ¿flÌfiı ¿Ëı ¿ı “±Î Á˙fiÎ◊Ì Ïfi›‹ ÁflÁ ’Î‚Ì±ı ÷˘ ‹ÎHÎÁ »¿2
¬Î› »ı. ’HÎ ¤√‰Îfifi˘ ‹ÏË‹Î ÷˘ ¿èÎ˘ ±ı‰˘ ‹˘À˘ »ı.” (282)
V‰Î‹Ì±ı lÎ‰HÎ ‰Ïÿ ⁄ÎflÁfiı Ïÿ‰Á ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “‹ËÎflÎ…ı ‹_Õ‚
⁄Î_K›Î_ I›Îflı ÁÎflÎ ‹˘ÀÎ ÁÎ‘ ¤ı‚Î ¿˘¥ ÁÎ‘ ⁄ıÃÎ fiÏË fiı ⁄ÌΩ ¤ı‚Î ‰ÌÁ-
’«ÌÁ ◊›Î. ÷ı ‹ËÎflÎ… ¿Ëı, “±˘S›Î ÏË_ÿV◊Îfi‹Î_ ·¥ ΩÂı ÷ı‰Î ¤ı‚Î
◊¥ √›Î fiı ±Î ÁIÁ_√‹Î_ flÎ¬ı ÷ı‰Î ¤ı‚Î ¿˘¥ fi◊Ì.” ’»Ì V‰Î‹Ì ¿Ëı,
“±ı‹ ±ı¿Î_Ï÷¿fi_ fiı ÁÎ‘ÎflHÎ ÁÎ‘fi_ fi˘¬_ »ı, ÷ı ±˘‚A›Î Ωı¥±ı.” (283)
¿Î· ±˘S›Î‹Î_ ±ÎT›_ …ı, “‰ˆflÎÀfiÎ ËÎ◊’√ ÷˘ ÿıA›Î‹Î_ fi◊Ì
±Î‰÷Î fiı ’ıÀ‹Î_ ±Î ⁄˛õÎ_Õ »ı.” ÷ı Ï‰«ÎflÌ±ı ÷˘ ‰ˆflÎÀfiÌ ¿ı‰ÕÌ ‹˘Àu’
◊¥ ? I›Îflı ±Î ±ZÎflfiı ÷˘ w_‰ÎÕı w_‰ÎÕı ¿˘ÏÀ ¿˘ÏÀ ⁄˛õÎ_Õ ∂Õ÷Î_ Œflı »ı.
±ı ÷˘ Ωı fi‰_ ’Ëı·‰Ëı·_ ÁÎ_¤Y›_ Ë˘› ÷˘ ÷˘ ΩHÎÌ±ı …ı, ±Î ÷ı ‰Î÷ ¿ı
Â_ ? ’HÎ ¿ı‰ÕÌ ‹˘Àu’ ◊¥ ? ±Î ÷˘ ⁄Ë ‰Îfl ÁÎ_¤Y›_ ±ıÀ·ı ‹ÏË‹Î
fi◊Ì. (284)
1. ±◊˝ — …\±˘ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷(5/290)fiÌ ’ÎÿÀÌ’.
2. ±Îç›˝.
326 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
I›Î√Ìfiı ÷˘ ⁄Îfl μ’fl ±ı¿ ‰Î√ı ¬Î‰Îfi_ ¿èÎ_ »ı fiı ±Î ÷˘ ⁄⁄ı,

hÎHÎ hÎHÎ ‰Îfl {ÒÕı »ı ÷ı μ’‰ÎÁ ’Õı ±ıÀ·ı ‘ÎflHÎÎ_-’ÎflHÎÎ_ ’HÎ ¿flı. ±ı‹
¤ı‚_ ·Ì‘ı Ω› fiı ±˘S›_›ı ◊Î›. fiı Ωı ±ı¿ ‰Î√ı ¬Î› ÷˘ ±Lfifi˘ …ı flÁ
÷ı ⁄‚Ì Ω›, fiı ±˘S›_ ÷˘ ±∞flHÎ ◊Î› fiı ÷ıfi_ ’Î»\_ ‰Ì›˝ ◊Î›, ÷ı ’»Ì
μ’‰ÎÁ ’Õı. (285)
√˘ÓÕ‚‹Î_ ‰ÎÏHÎ›ı Ë‰ı·Ì ¿flÌ ÷ı fiÏ‚›Î_ «ÕÎT›Î_, I›Î_ «Î‚ÌÁ ËΩfl
¿˘flÌ ◊¥ fiı CÎfl‹Î_ ’HÎ ±ıÀ·Ì Ë÷Ì. ’»Ì ±ı‹ fiı ±ı‹ fi‰Ì CÎflıHÎı ‹Ò¿Ì ÷ı
Ë∞ »^ÀÌ fi◊Ì fiı ¬Î‰Î ‹Y›_ fi◊Ì. ÷ı‹ ±Î’HÎı ’HÎ √˘ÓÕ‚fiÎ ‰ÎÏHÎ›ÎfiÎ
…ı‰_ »ı, ÷ı ±Î ÿıË CÎflıHÎı ‹Ò¿Ì »ı ÷ı ≠¤ ¤Ω÷Î fi◊Ì. (286)
V‰√˝, Q≤I› fiı ’Î÷Î‚ ±ı ÏhÎ·˘¿Ì ·CÎÂ_¿Î «Ò_◊ı »ı. ÷ı ‹˘ÀÎ ÁÎ‘ ÷˘
ΩHÎı …ı, ±Î ÷ı Â_ ¿flı »ı ? ¿˘¥ ≠¤ ¤…÷Î fi◊Ì. fiı ‹ÎHÎÁfiı ‰Á‹_
·Î√ı ±ıÀ·ı ¿Ëı÷Î fi◊Ì. fiı ÁIÁ_√ ◊›˘ »ı ’HÎ ⁄Î‚¿fiÌ ’ıÃı ·CÎ «Ò_◊ı »ı.
fiı ÏhÎ·˘¿Ì‹Î_◊Ì ±ı‰˘ ±ı¿ ÷˘ ¬˘‚Ìfiı ‹Îflı ±Î√‚ ·Î‰˘ …ı ‹Ò÷fl fi
«Ò_◊÷˘ Ë˘› ! (287)
…ıÀ·_ ±Î …√÷ ≠‘Îfi »ı, …ıÀ·Ì VhÎÌ ≠‘Îfi »ı fiı …ıÀ·˘ »˘¿fl˘
≠‘Îfi »ı, ÷ıÀ·˘ ÁÎ‘ Á‹Î√‹ fi◊Ì; fiı Á‹Î√‹fiÌ ¿Áfl flËı »ı ±ıÀ·ı ±ı
≠‘Îfi’HÎı flËı »ı. (288)
±Î …√÷fi_ Á¬ ÷˘ ±ı‰_ »ı …ı, ±ZÎfl‘Î‹‹Î_◊Ì ‹E»Ïfl›_ ‹Ò÷›Ù ÷ı
≠¿ÚÏ÷fiÎ ·˘¿‹Î_ ÀÌ’_ ’Õu_ fiı ÷ı‹Î_◊Ì ’Î»\_ ‰‚Ì ◊˘Õ<_¿ ÀÌ’_ ≠‘Îfi’vÊfiÎ
·˘¿‹Î_ ’Õu_ fiı ÷ı‹Î_◊Ì ’Î»\_ ±ı‹ fiı ±ı‹ ⁄ÌΩ ·˘¿‹Î_ ’Õ÷ı ’Õ÷ı ¿Î_¥¿
{H› ±Î ⁄˛õÎ_Õ‹Î_ ’ÕÌ, ±ı ÷ı Â_ ¿ıÀ·_¿ ¿Ëı‰Î› ? ÷ı ‹ÎÀı Á‰˘˝’flÌ Á¬
÷˘ ±ZÎfl‘Î‹‹Î_ »ı, I›Î_ Ω‰_ »ı. (289)
V‰Î‹Ì ¿Ëı, ““‰Î_«˘ “vÏ«fi_ ‰«fiÎQ≤÷.”1 ÷ı vÏ« ÁÎflÌ ◊›Î Ï‰fiÎ
¤√‰Îfi ’ÎÁı flËı‰Î› fiÏË, vÏ« ÁÎflÌ ◊›ı ÁÎv_ ◊Î› fiı ¤Ò_ÕÌ ◊›ı ¤Ò_Õ<_
◊Î›. ÷ı …\±˘fiı, …ıfiÌ vÏ« ‹‚÷Ì Ë˘› ÷ı ÷ıfiÌ ¤ı‚Î ⁄ıÁı »ı fiı Á‰ÎHÎ
’HÎ ÷˘ … ◊Î› »ı. ÷ı ±ŒÌÏHÎ›Î Ë˘› ÷ı ±ŒÌHÎÌ ¤ı‚Î ⁄ıÁı. ±ı‹ vÏ«fiÌ
‰Î÷ »ı.”” (290)
±ı¿ …HÎı V‰Î‹Ìfiı ’Ò»u_ …ı, “‰«fiÎQ≤÷‹Î_ @›Î_¿ ±ÎÂflÎfi_ ⁄‚ ¿èÎ_
1. ‰«. ·˘›Î 14.
≠¿flHÎ-6 327
»ı, @›Î_¿ ‘‹˝fi_, @›Î_¿ ‰ˆflÎB›fi_, @›Î_¿ ±ÎI‹ÏfiWÃÎfi_ fiı @›Î_¿ ’Î»Ì ÷ı

±ÎI‹ÏfiWÃÎ μÕÎÕÌ fiÎ_¬Ì »ı. ±ı‰Î_ ¿_¥¿ Ãı¿ÎHÎı ±fi_÷ ÁÎ‘fi ¿èÎÎ_ »ı;
÷ı‹Î_ ±ı¿fiı Ï‰Êı Á‰ı˝ ±Î‰Ì Ω› fiı μkÎ‹ ‹˘ZÎ ◊Î› ±ı‰_ ±ı¿ ¿Ë˘.”
±ıÀ·ı V‰Î‹Ì ¿Ëı …ı, “μ’ÎÁfiÎ Ë˘› fiı μkÎ‹ ÏfiÏ‰˝¿S’ Ïfiç› Ë˘› ÷˘
⁄‘Î_ ±Î‰ı.” ‰‚Ì ’Ò»u_ …ı, “μ’ÎÁfiÎ »ı ±ı‹ ¿ı‹ …HÎÎ› ?” ±ıÀ·ı ¿Ëı,
“ÏhÎ¤‰fiÏ‰¤‰Ëı÷‰ıM›¿<_Ã ±ı f·˘¿ ≠‹ÎHÎı ÷˘ Ï‰Ê›fiÌ ¿˘flfi_ Ë˘›,” ±ı‰Î
hÎHÎ f·˘¿ ⁄ÌΩ ⁄˘S›Î fiı ¿èÎ_ …ı, “±ı ≠‹ÎHÎı flËı ±ı‰Î √HÎ Ë˘› ÷ıfiı
μ’ÎÁfiÎ »ı ±ı‹ ΩHÎ‰_.” (291)
M≤J‰Ì √_‘fiı ‹Ò¿ı ’HÎ ¤ÌW‹fi_ ⁄˛õ«›˝ fi Ω›, ±ı‹ ±Õ√ ¤√‰Îfifiı
Á‹…ı. ‰‚Ì, ‹ËÎflÎ…ı ¿fl˘Õ ¿fl˘Õ ÁÎ‘fi ¿èÎÎ_ »ı ’HÎ ÷ı‹Î_ hÎHÎ ‹A› »ı;
÷ı‹Î_ ±ı¿ ¤√‰Îfi, ⁄Ì…\_ ÷ı‹fiÎ ¤@÷fiı Ï‰Êı ±ÎI‹⁄Ï© fiı hÎÌ∞ ±ÎiÎÎ, ±ı
hÎHÎ Ωı ⁄flÎ⁄fl Á‹…ı ÷˘ ⁄‘_› ◊›_. fiı ±ÎiÎÎ‹Î_ ‘‹˝ ’HÎ ±Î‰Ì √›˘ fiı
±ÎiÎÎ‹Î_ Á‰ı˝ ÁÎ‘fi ’HÎ ±Î‰Ì √›Î_. ±fiı ±Î’HÎı ‹ËÎflÎ…fiÌ ±ÎiÎÎ,
μ’ÎÁfiÎ ÷◊Î ±ı¿Î_Ï÷¿ Á_÷ ÁÎ◊ı Ëı÷ »ı. ‹ÎÀı …ı …ı ¿fl‰Îfi_ »ı ÷ı ±Î’HÎı
◊¥ flèÎ_ »ı Ë‰ı ¿Î_¥ ¿fl‰_ fi◊Ì. (292)
≥Ï÷ lÌÁËΩfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ ÏÂW› lÌ√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘‹Î_

Á‰˝ÿıÂÌ Á‹…HÎfi_ ‹A›’b_ ¿èÎ_ ±ı fiÎ‹ı
»ß_ ≠¿flHÎ Á‹ÎM÷.
❦
328 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
≠¿flHÎ
7 ¤√‰Îfifi_ ±ÁÎ‘ÎflHÎ ±ıˆr›˝
‹ÎHÎÎ‰ÿfl‹Î_ ‹›ÎflÎ‹ ¤|fiı CÎıfl flÎ‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ’ÃÎHÎı ’Ò»u_ …ı,

“÷‹fiı ±Î ·˘¿ Á‰ı˝ ±S·Î ¿Ëı »ı ÷ı ÷‹ı ±S·Î »˘ ?” I›Îflı flÎ‹Îfi_ÿ
V‰Î‹Ì ÷ı ’ÃÎHÎ ≠I›ı ⁄˘S›Î …ı, “±‹ı ÷˘ Œ¿Ìfl »Ì±ı ’HÎ ±S·ÎfiÌ
±ÎiÎÎ±ı ¿flÌfiı ±S·ÎfiÌ √ÎÿÌ±ı ⁄ıÃÎ »Ì±ı.” ±ı‹ flÎ‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_.
I›Îflı ‹ËÎflÎ…ı ’˘÷ÎfiÌ ºÏWÀ‹ÎhÎı ¿flÌfiı ÷ı ’ÃÎHÎfiı Á‹ÎÏ‘ ¿flÎ‰Ì. fiı ÷ı
Á‹ÎÏ‘fiı Ï‰Êı ’˘÷ÎfiÌ V÷Ï÷ ¿fl÷Î …ı Á‰ı˝ ’ı√_⁄fl ÷◊Î flÎ‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì
÷◊Î Á‰ı˝ ±‰÷Îfl ±ı Á‰ı˝fiÎ_ ÿÂ˝fi ±ZÎfl‘Î‹fiı Ï‰Êı ¿flÎT›Î_, fiı ÷ı Á‰ı˝
’˘÷ÎfiÌ ‹ÒÏ÷˝fiı Ï‰Êı ·Ìfi ¿flÌ ÿı¬ÎÕuÎ. ’»Ì lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ’˘÷ÎfiÌ
ºÏWÀ‹ÎhÎı ¿flÌfiı ÷ı ’ÃÎHÎfiı …√ÎÕu˘. ’»Ì ÷ı ’ÃÎHÎ flÎ‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ≠I›ı
⁄˘S›˘ …ı, “÷‹ÎflÎ ÏË_ÿ‹Î_ ±ı‰˘ ±L›Î› ¿ı‹ »ı …ı, ‹˘ÀÎ »ı ÷ı ËıÃÎ ⁄ıÃÎ
»ı fiı »˘ÀÎ »ı ÷ı ¨«Î ⁄ıÃÎ »ı ?” I›Îflı flÎ‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ ¿ı, “±‹Îflı
ÏË_ÿ‹Î_ ±ı‰˘ ‘Îfl˘ »ı …ı, flÎ‹«_ƒ∞ ËıÃÎ ⁄ıÁ÷Î fiı flÎ‹«_ƒ∞fiÌ ±ÎiÎÎ±ı
¿flÌfiı ‰ÏÂWÃ ¨«Î ⁄ıÁ÷Î. ÷ı‹ ±‹ı ’HÎ ±Î fiÌ·¿oÃ ⁄˛õ«ÎflÌfiÌ
±ÎiÎÎ±ı ¿flÌfiı ¨«Î ⁄ıÃÎ »Ì±ı ’HÎ ‹˘ÀÎ ÷˘ ±ı »ı.” ±ı‰Ì flÌ÷ı flÎ‹Îfi_ÿ
V‰Î‹Ì±ı ‹‹ı˝ ¿flÌfiı μkÎfl ¿›˘˝. (1)
…ı÷’fl‹Î_ μfiÕ flÎΩfiı CÎıfl flÎ‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ’˘÷ÎfiÎ ‘‹˝‘Òfl-
’HÎÎfiÌ lÌ ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı Á˘Ó’HÎ ¿flÌ, I›Îflı ¿˘¥fiı Á_Â› ◊›˘ …ı,
“‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ ÁÎ‘ »ı ÷ıfiı ¿ı‹ Á˘Ó’HÎ fi ¿flÌ ?” I›Îflı flÎ‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_
…ı, “±Î fiÌ·¿_Ã ⁄˛õ«ÎflÌ ÷˘ ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ flÎ‹, ¿ÚWHÎ, ‰ÎÁÿı‰ fiı ±ZÎflÎÏÿ¿
±ı Á‰ı˝fiı ≠Î◊˝fiÎ ¿fl‰Î ›˘B› fiı ’Ò…‰Î ›˘B› »ı, fiı ±‹ı ’HÎ ±ıfiÎ ‹Ò@›Î
±ÎT›Î »Ì±ı, fiı ±ı ÷˘ ±fiı¿ ∞‰fiÎ_ ¿S›ÎHÎ ¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_ ±Î‰ı »ı. fiı ±Î
÷˘ Á‰˘˝’flÌ flÎ‹¿ÚWHÎÎÏÿ¿ ±‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ ÷ı ËÏfl≠ÁÎÿ fiÎ‹ı Ï‰≠fiı
≠¿flHÎ-7 329
CÎıfl ≠√À ◊›Î »ı. ‹ÎÀı ±ı ÷˘ Á‰ı˝fiı ‹Îfi‰Î ›˘B›, ¤…‰Î ›˘B›, fiı
’Î‹‰Î ›˘B› »ı. M≤J‰Ìfiı Ï‰Êı ÂOÿ, V’Â˝, w’, flÁ fiı √_‘ Ï«hÎÏ‰Ï«hÎ
±fi_÷ ≠¿ÎflfiÎ_ »ı ÷ı‹ Á‰˝ ±‰÷Îfl ◊¿Ì, Á‰˝ Ï‰¤ÒÏ÷ ◊¿Ì, Á‰˝Â„@÷
◊¿Ì, ±ZÎflfiÎ ‹@÷ ◊¿Ì fiı ±ZÎfl‘Î‹ ±ı Á‰˝ ◊¿Ì ±Ï÷ Á‰˘˝’flÌ,
±ZÎflÎ÷Ì÷, Á‰˝Á¬‹›, ±Îfi_ÿ‹›, Á‰˝iÎ, Á‰˝hÎ’ÒHÎ˝, ÏÿT›‹ÒÏ÷˝, Á‰˘˝kÎ‹
¿ÎflHÎ, Á‰˝¿‹˝Œ‚≠ÿÎ÷Î, Á‰Î˝‘Îfl, Á‰˝ÏÂZÎ¿, Á‰˝T›Î’¿, Á‰˘˝’ÎV›‹ÒÏ÷˝,
Á‰˝Ï«_÷fiÌ›, Á‰˝flÁ‹›, Á‰˝≥E»Î‹›, ’Ïfl’ÒHÎ˝‹ÒÏ÷˝, Ïfiÿ˘˝Ê‹ÒÏ÷˝, ±¬_Õ-
‹ÒÏ÷˝, Á‰˝¤…fiÌ›, Á‰˝±ˆr›˝¤Î…fi,1 Á‰˝Â„@÷¤Î…fi, Á‰˝Ï‰¤ÒÏ÷¤Î…fi,
Á‰˝Á_ÿfl÷Î¤Î…fi, Á‰˝·Î‰H›÷Î¤Î…fi, Á‰˝¿vHÎÎ¤Î…fi, ±fi_÷-¿S›ÎHÎ-
¿ÎflÌ-ÏÿT›√HÎ¤Î…fi, Ï«hÎÏ‰Ï«hÎ ‹ËÎ±Îç›˝¿ÎflÌ, ±fi‰Ï‘¿ÎÏ÷Â›,2
±…ËIV‰w’-V‰¤Î‰-√HÎ‹Ë˘ÿÏ‘,3 ±ı‰Î lÌ ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ì ’vÊ˘kÎ‹
Á‰˘˝’ÎV›, flÎΩÏ‘flÎ… »ı ±fiı Á‰˝ ±‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ »ı. ‹ÎÀı fiÌ·¿_Ã
⁄˛õ«ÎflÌfiÎ …ı √HÎ »ı ÷ıfiı ¿Ëı‰Î, ΩHÎ‰Îfiı ±◊ı˝ ÷˘ ±ZÎfl ’›Ù÷ ¿˘¥
Á‹◊˝ fi◊Ì; fiı Ë_ ’HÎ ¿Ëı‰Î, ΩHÎ‰Îfiı ±◊ı˝ @›Î_◊Ì Á‹◊˝ ◊Î™ ? ‹ÎÀı ±Î
÷˘ ±√ÏHÎ÷ ∞‰fiÎ_ ¿S›ÎHÎ ¿fl‰Îfiı ±◊ı˝ ±ZÎfl-‘Î‹‹Î_◊Ì ±Î_ËŸ ’‘Î›Î˝
»ı. ÷ı ‹ÎÀı ±‹ı ÷˘ ±ı‹fiÌ ±ÎiÎÎ±ı ¿flÌfiı ∞‰fiÎ_ ¿S›ÎHÎ ¿fl÷Î, ’HÎ Ë‰ı
÷˘ ÁÎZÎÎ÷˚ ’˘÷ı ’vÊ˘kÎ‹ ’‘Î›Î˝ »ı ±ıÀ·ı …ı‰˘ ’˘÷Îfi˘ ≠÷Î’ »ı fiı
‹ÏË‹Î »ı ÷ı‰Î_ … ∞‰fiÎ_ ¿S›ÎHÎ ¿flÂı. ‹ÎÀı ±Î ÷ı ±ZÎfl‘Î‹fiÎ ’Ï÷
Á‰˘˝’flÌ, ’ÒHÎ˝ ’vÊ˘kÎ‹ ¤√‰Îfi ’‘Î›Î˝ »ı, fiı ÷ı ’Ò‰ı˝ ¤√‰ÎfifiÎ
±‰÷Îfl ◊›Î ÷ıHÎı ∞‰_fiÎ_ …ı ¿S›ÎHÎ ¿›ÎÙ »ı ÷ı‰Î_ ¿S›ÎHÎ ÷˘ ’˘÷ÎfiÎ
¤@÷ ¶ÎflÎ ÁËı…‹Î_ ¿flÂı. ±ı‰Î …ı, ±Î fiÎflÎ›HÎ‹Ïfi ÷ıfi˘ ≠÷Î’ fiı
±ˆr›˝ »ı ÷ı ÷‹˘fiı ±Î√‚ …HÎÎÂı.” ±ı‰Ì flÌ÷ı flÎ‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ’˘÷ÎfiÎ
±ÎÏl÷ …ı …ı ’fl‹Ë_Á ÷◊Î ÁIÁ_√Ì ÷ı‹fiÌ ±Î√‚ fiÌ·¿_Ã ⁄˛õ«ÎflÌfiÎ
≠÷Î’fiÌ ⁄Ë ‰Î÷ ¿flÌ. (2)
√Î‹ ŒHÎıHÎÌ‹Î_ ‹_ÏÿflfiÌ …√Î »ı, I›Î_ ËÎ· ⁄ıÃ¿ »ı, I›Î_ flÎ‹Îfi_ÿ
1. ÁCÎ‚Î_ ±ˆr›˘˝fiı ‘ÎflfiÎfl.
2. ±‰Ï‘ - ±_÷, …ıfi˘ ±_÷ fi◊Ì ÷ı ±fi‰Ï‘, ±_÷-flÏË÷ ±fiı Ï‰flÎÀ.
3. ±…Ë÷˚ - √˛ËHÎ ¿fl‰Î ›˘B›, V‰Ì¿Îfl‰Î ·Î›¿ V‰w’, V‰¤Î‰ ±fiı √HÎ˘fiÎ
‹ËÎÁÎ√fl.
330 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
V‰Î‹Ì ÿıËI›Î√ ¿flÌfiı ‘Î‹‹Î_ √›Î. I›Îfl’»Ì lÌ ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ì

’˘÷ÎfiÎ √vfiÌ ÿıËÏø›Î ¿flÌfiı ÷ı‹fiÌ ‘‹˝‘flÎ μ’ÎÕÌ ·ı÷Î Ë‰Î, fiı ÷ı
V‰Î‹ÌfiÎ …ı ±ÎÏl÷ ÷ı‹fiÌ ÁIÂÎVhÎfiÎ μ’ÿıÂı ¿flÌfiı Á_¤Î‰fiÎ ¿fl÷Î
Ë‰Î. fiı ÷ı‹fiı ’˘÷Îfi˘ ±·˙Ï¿¿ ≠÷Î’ ÿı¬ÎÕÌfiı ’˘÷Îfiı Ï‰Êı ÷ı‹fiÎ_
Ï«kÎfiı ÷ÎHÎÌ ·ı÷Î Ë‰Î fiı ¿ıÀ·Î¿ ‹fiW›fiı Á‹ÎÏ‘ ¿flÎ‰÷Î Ë‰Î. ·˘…‹Î_
÷ı ≠÷Î’fiı Ωı¥fiı T›Î’¿Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ V‰w’fi˘ Á‰˘˝’flÌ
Ïfiç› fiË˘÷˘ ◊Î÷˘. ÷ı◊Ì ÷ı T›Î’¿Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ’HÎ Á‹ÎÏ‘ ¿flÎ‰Ìfiı
±ZÎfl‘Î‹fiı Ï‰Êı ±fi_÷ ¿˘ÏÀ ‹@÷ı ÁÏË÷ ’˘÷Îfi_ ÿÂ˝fi ¿flÎT›_ ÷˘’HÎ
Ïfiç› fi ◊›˘. I›Îflı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ …ı, “±Î Á‰ı˝ ‹@÷fiÌ ±ı¿¿‚Î-
Ï‰Ï»Lfi1 ’ÒΩ ¿fl˘.” I›Îflı T›Î’¿Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ …ı, “Ëı ‹ËÎflÎ… !
±ı‹ ¿ı‹ ◊Î› ?” I›Îflı lÌ∞‹ËÎflÎ… ⁄˘S›Î …ı, “÷‹ı ±ı‹ Á_¿S’ ¿fl˘ …ı,
±Î flÎ‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ¤√‰Îfi Ë˘› ÷˘ ÷ı‹fiÎ ÁÎ‹J›ı˝ ¿flÌfiı Ë_ ±ıÀ·Î w’ı
◊Î™.” I›Îflı ÷ı‹HÎı ±ı‹ Á_¿S’ ¿›˘˝. ÷˘’HÎ ±fi_÷w’ı fi ◊‰ÎHÎ_ ! I›Îflı
lÌ∞‹ËÎflÎ… ⁄˘S›Î …ı, “«˘‰ÌÁ ±‰÷ÎflfiÎ_ fi˘¬Î_ fi˘¬Î_ fiÎ‹ ·¥fiı
Á_¿S’ ¿fl˘ …ı, ±ı ’vÊ˘kÎ‹ ¤√‰Îfi Ë˘› ÷˘ ÷ı‹fiÎ ÁÎ‹J›ı˝ ¿flÌfiı Ë_
±fi_÷w’ı ◊Î™.” I›Îflı ÷ı‹HÎı ±ı‹ ¿›* ÷˘’HÎ ±fi_÷w’ı fi ◊‰ÎHÎ_. I›Îflı
lÌ∞‹ËÎflÎ… ⁄˘S›Î …ı, “±‹Îv_ fiÎ‹ ·¥fiı Á_¿S’ ¿fl˘ …ı, Ωı ÁËΩfi_ÿ
V‰Î‹Ì Á‰˝ ±‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ ’vÊ˘kÎ‹ ¤√‰Îfi Ë˘› ÷˘ Ë_ ±fi_÷w’ı
◊Î™.” ’»Ì lÌ∞‹ËÎflÎ…fi_ fiÎ‹ ·Ì‘_ I›Îflı ±fi_÷w’ı ◊‰ÎHÎ_ fiı Á‰˝
‹@÷fiÌ ±ı¿¿‚ÎÏ‰Ï»Lfi ’ÒΩ ¿flÌ. I›Îflı ±ı‰Î ≠÷Î’fiı Ωı¥fiı T›Î’¿Îfi_ÿ
V‰Î‹Ìfiı ‹ËÎflÎ…fiı Ï‰Êı Á‰˝ ±‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ ’vÊ˘kÎ‹’HÎÎfi˘ Ïfiç›
◊›˘. ’»Ì Á‹ÎÏ‘‹Î_◊Ì ∂ÃuÎ, I›Îflı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ …ı, “÷‹Îflı
Á‹ÎÏ‘‹Î_ …ı‰Ì flÌ÷ı ÿı¬ÎHÎ_ Ë˘› ÷ı‰Ì flÌ÷ı ±Î Á‰ı˝fiı ¿Ë˘.”
I›Îflı T›Î’¿Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ …ı, “±Î lÌ∞‹ËÎflÎ… ÷˘ Á‰˝
±‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ fiı ±ZÎfl‘Î‹fiÎ ’Ï÷ »ı, ÷ı ‹ÎÀı flÎ‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷◊Î
’Ò‰ı˝ ◊›Î …ı flÎ‹¿ÚWHÎÎÏÿ¿ ¤√‰ÎfifiÎ ±‰÷Îfl ÷ı Á‰ı˝ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ
‹ÒÏ÷˝fiı Ï‰Êı ·Ìfi ◊›Î ±ı‹ ‹ıÓ ±ZÎfl‘Î‹‹Î_ ÿÌÃ_. ÷ı ‹ÎÀı ±Î lÌ∞‹ËÎflÎ…
Á‰˘˝’flÌ ¤√‰Îfi »ı.” I›Îflı ÷ı T›Î’¿Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ìfiı
1. ±ı¿Ì ÁÎ◊ı.
≠¿flHÎ-7 331
flÎ‹Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ Ïfiç›‰Î‚Î Ë÷Î ÷◊Î ⁄ÌΩ ‹÷‰Î‚Î Ë÷Î ÷ı‹fiÎ

‹ÎL›Î‹Î_ ‰Î÷ ±Î‰Ì fiËŸ. I›Îflı ÷ı Á‰ı˝±ı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ≠Î◊˝fiÎ ¿flÌfiı
¿èÎ_ …ı, “Ëı ‹ËÎflÎ… ! ±Î ‰Î÷ ±‹Îflı Á‰˝fiı Á‹F›Î‹Î_ ±Î‰÷Ì fi◊Ì.
‹ÎÀı ±‹fiı …ı flÌ÷ı Á‹Ω› ÷ı‰Ì flÌ÷ı ¿Ú’Î ¿flÌfiı ¿Ë˘.” I›Îflı lÌ∞-
‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ …ı, “÷‹ı K›Îfi‹Î_ ⁄ıÁ˘ fiı ’˘÷’˘÷ÎfiÎ ≥WÀÿı‰fiı Á_¤Îfl˘, ÷˘
±ı ‰Î÷ ÷‹˘fiı …ı‹ »ı ÷ı‹ …HÎÎÂı.” I›Îflı ÷ı Á‰˝ K›Îfi‹Î_ ⁄ıÃÎ I›Îflı
lÌ∞‹ËÎflÎ… ’˘÷ÎfiÌ ºÏWÀ‹ÎhÎı ¿flÌfiı ÷ı Á‰˝fiı Á‹ÎÏ‘ ¿flÎ‰Ìfiı
±ZÎfl‘Î‹fiı Ï‰Êı ±fi_÷ ‹@÷ı ÁÏË÷ ’˘÷ÎfiÌ ÏÿT› ‹ÒÏ÷˝fi_ ÁÎZÎÎ÷˚ ÿÂ˝fi
¿flÎ‰÷Î Ë‰Î. ÷◊Î flÎ‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷◊Î Á‰ı˝ ±‰÷Îfl ÷ı ’˘÷ÎfiÌ Áı‰Î‹Î_
ÿı¬ÎÕ÷Î Ë‰Î. ’»Ì ’˘÷ÎfiÌ ‹ÒÏ÷˝‹Î_ Á‰ı˝ ±‰÷Îflfiı ·Ìfi ¿flÌ ÿı¬ÎÕ÷Î
Ë‰Î. ÷ı‹Î_ ¿ıÀ·Î¿ ‹fiW›fiı lÌ∞‹ËÎflÎ…fi˘ ±Õ√ Ïfiç› ◊›˘. ’»Ì ÷ı
¤@÷fiı lÌ∞‹ËÎflÎ… Á‹ÎÏ‘‹Î_◊Ì …√ÎÕ÷Î Ë‰Î. I›Îflı ÷ı ¤@÷ ⁄˘S›Î —
“Ëı ‹ËÎflÎ… ! ÷‹ı ÷˘ Á‰˘˝’flÌ ’vÊ˘kÎ‹ ¤√‰Îfi »˘. ‹ÎÀı ÷‹ÎflÎ ≠√À
’vÊ˘kÎ‹’HÎÎfiÎ Ïfiç›‹Î_ Á_Â› fi ◊Î› ±ı‰Ì ¿Ú’Î ¿fl˘.” I›Îflı ÷ı ≠I›ı
lÌ∞‹ËÎflÎ… ⁄˘S›Î …ı, “±Î ’vÊ˘kÎ‹ ¤√‰Îfi ÷˘ @›Îflı› ±Î ⁄˛õÎ_Õfiı
Ï‰Êı ±ÎT›Î fi◊Ì fiı ±Î‰Âı ’HÎ fiËŸ. ‹ÎÀı ±Î ÷˘ Á‰˘˝’flÌ ‹ÒÏ÷˝ »ı ÷ı ±Î
Ïfiç› Œfl‰Î ÿı‰˘ fiËŸ.” ±ı‹ lÌ∞‹ËÎflÎ… ÷ı‹fiÎ μIÁÎËfiı ±◊ı˝ fiı
÷ı‹fiÌ ⁄Ï©fiÌ ºœ÷Îfiı ±◊ı˝, ’˘÷Îfi_ …ı fiÎfiÎ ≠¿Îflfi_ ±ˆr›˝ ÷ı Á‹ÎÏ‘±ı
¿flÌfiı ÿı¬ÎÕ÷Î Ë‰Î. ÷ı‹Î_ ¿ıÀ·Î¿ ‹fiW›fiı ÷˘ ±ZÎfl‘Î‹fiı Ï‰Êı ±fi_÷
‹@÷ı ÁıT›Î ◊¿Î ’˘÷ÎfiÌ ±·˙Ï¿¿ ‹ÒÏ÷˝fi_ ÿÂ˝fi ÿı÷Î Ë‰Î. fiı ¿ıÀ·Î¿
‹fiW›fiı ÷˘ √˘·˘¿fiı Ï‰Êı ·Z‹Ì, flÎÏ‘¿Î fiı lÌÿÎ‹ÎÏÿ¿ ’ÎÊ˝ÿı ÁÏË÷ ÷ı
w’ı ’˘÷Îfi_ ÿÂ˝fi ÿı÷Î Ë‰Î. fiı ¿ıÀ·Î¿fiı ‰ˆ¿<_Ã·˘¿fiı Ï‰Êı ·Z‹Ì fiı fi_ÿ-
Áfi_ÿÎÏÿ¿ ’ÎÊ˝ÿı ÁÏË÷ Ï‰WHÎw’ı ’˘÷Îfi_ ÿÂ˝fi ÿı÷Î Ë‰Î. fiı ¿ıÀ·Î¿fiı
rı÷¶Ì’fiı Ï‰Êı ÏfiflLfi‹@÷ı ÁÏË÷ ‹ËÎ’vÊw’ı ’˘÷Îfi_ ÿÂ˝fi ÿı÷Î Ë‰Î.
fiı ¿ıÀ·Î¿fiı ÷˘ ±T›Î¿Ú÷ ‘Î‹fiı Ï‰Êı ·Z‹Ì ±ÎÏÿ¿ Â„@÷±˘ ±fiı ’ÎÊ˝ÿı
ÁÏË÷ ¤Ò‹Î’vÊw’ı ’˘÷Îfi_ ÿÂ˝fi ÿı÷Î Ë‰Î. fiı ¿ıÀ·Î¿fiı ÷˘ ⁄ÿÏfl¿Îl‹fiı
Ï‰Êı ‹Ïfi±ı ÁÏË÷ fiflfiÎflÎ›HÎw’ı ’˘÷Îfi_ ÿÂ˝fi ÿı÷Î Ë‰Î. fiı ¿ıÀ·Î¿fiı
÷˘ ZÎÌflÁ‹ƒfiı Ï‰Êı ·Z‹Ì fiı ÂıÊfiÎ√ı ÁÏË÷ ›˘√ırflw’ı ’˘÷Îfi_ ÿÂ˝fi
ÿı÷Î Ë‰Î. fiı ¿ıÀ·Î¿fiı ÷˘ ÁÒ›˝fiÎ ‹_Õ‚fiÎ Ï‰Êı ÏËflH›‹› ’vÊw’ı ’˘÷Îfi_
332 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
ÿÂ˝fi ÿı÷Î Ë‰Î. fiı ¿ıÀ·Î¿fiı ÷˘ ±„Bfi ‹_Õ‚fiı Ï‰Êı ›iÎ’vÊw’ı ’˘÷Îfi_

ÿÂ˝fi ÿı÷Î Ë‰Î. fiı ¿ıÀ·Î¿fiı ÷˘ ≠HÎ‰fiÎ …ı fiÎÿ ÷ı ÷I¿Î‚ Á_¤‚Î‰÷Î
Ë‰Î. fiı ¿ıÀ·Î¿fiı ÷˘ ¿˘ÏÀ ¿˘ÏÀ ÁÒ›˝ Áfl¬_ …ı ’˘÷Îfi_ ÷ı… ÷ı ÿı¬ÎÕ÷Î Ë‰Î
fiı ¿ıÀ·Î¿fiı ÷˘ Ω√˛÷, V‰Mfi, ÁÊ„M÷ ◊¿Ì ’fl fiı Á„E«ÿÎfi_ÿ »ı ·ZÎHÎ
…ıfi_ fiı ƒWÀÎ »ı fiÎ‹ …ıfi_, ±ı‰_ …ı ⁄˛õ÷ı… ÷ı w’ı ’˘÷Îfi_ ÿÂ˝fi ÿı÷Î Ë‰Î.
fiı ¿ıÀ·Î¿fiı ÷˘ ⁄˛õÎ_ÕfiÎ ±Î‘Îfl fiı ’vÊÁÒ@÷fiı Ï‰Êı ¿èÎÎ ±ı‰Î …ı
‰ˆflÎÀ’vÊ ÷ı w’ı ’˘÷Îfi_ ÿÂ˝fi ÿı÷Î Ë‰Î. fiı ¿ıÀ·Î¿fiı ÷˘ ¤Ò√˘‚-
¬√˘‚fiı Ï‰Êı flèÎÎ_ …ı ÿı‰÷ÎfiÎ_ V◊Îfi¿ fiı ±Îç›˝ ÷ıfiı ÿı¬ÎÕ÷Î Ë‰Î. fiı
¿ıÀ·Î¿fiı ÷˘ ±Î‘ÎflÎÏÿ¿ » «øfiı1 Ï‰Êı flèÎÎ ±ı‰Î …ı √HÎıÂ ±ÎÏÿ¿
ÿı‰÷ÎfiÎ_ V◊Îfi¿ ÷ıfiı M≤◊¿˚ ÿı¬ÎÕ÷Î Ë÷Î. fiı @›Îflı¿ ÷˘ Á˘-Á˘ √Îμfiı »ıÀı
flèÎÎ ±ı‰Î …ı ’˘÷ÎfiÎ ¤@÷ ÷ı‹fiı ≠I›ZÎ ≠‹ÎHÎ ’˘÷Îfi_ ÿÂ˝fi ÿı÷Î Ë‰Î.
fiı @›Îflı¿ ÷˘ »ıÀı flèÎÎ ±ı‰Î …ı ’˘÷ÎfiÎ ¤@÷ ÷ı‹HÎı ’˘÷ÎfiÎ CÎflfiı Ï‰Êı
lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ≠Ï÷‹Îfiı ±Î√‚ ‘›Ù …ı fiˆ‰ız ÷ıfiı ’˘÷’˘÷ÎfiÎ ¤@÷fiı
Ï‰V‹› ’‹ÎÕ÷Î ◊¿Î …‹÷Î Ë‰Î. fiı @›Îflı¿ ÷˘ ÿıËI›Î√fiı ¿fl÷Î ±ı‰Î …ı
’˘÷ÎfiÎ ¤@÷…fi ÷ı‹fiı ’˘÷ÎfiÎ ‘Î‹ ≠I›ı ·¥ Ω‰Îfiı ≥E»÷Î ◊¿Î I›Î_
’˘÷ı ±Î‰Ìfiı ÷ı ¤@÷fiÎ √Î‹fiı Ï‰Êı flèÎÎ ±ı‰Î …ı ⁄ÌΩ ¤@÷ ÷◊Î
±¤@÷ ÷ı‹fiı ’HÎ ’˘÷Îfi_ ÁÎZÎÎ÷˚ ÿÂ˝fi ÿı÷Î Ë‰Î. ±ı‰Ì flÌ÷ı ‹‹ZÎ
±◊‰Î ‹‹ZÎ fiËŸ ±ı‰Î …ı …fi ÷ı‹fiı ’˘÷ÎfiÎ_ ±·˙Ï¿¿ ±ˆr›˝ ÿı¬ÎÕ÷Î
±ı‰Î …ı lÌ ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… ÷ı‹fiı Ωı¥fiı ±Ï÷Â› Ï‰V‹›fiı
’ÎQ›Î ±ı‰Î …ı ËΩfl˘ ‹fiW›˘, ÷ı ’˘÷’˘÷ÎfiÎ ‹÷fi˘ fiı √vfi˘ I›Î√
¿flÌfiı lÌ∞‹ËÎflÎ…fi_ ≠√À ≠‹ÎHÎ ¤…fi ¿fl÷Î Ë‰Î. ’»Ì ÷ı ≠÷Î’fiı
Ωı¥fiı CÎHÎÎ¿ …ı ‹÷‰ÎÿÌ ÷ı lÌ∞‹ËÎflÎ… Á_√Î◊ı Ï‰‰Îÿ ¿fl‰Î ±ÎT›Î
’HÎ ‰Îÿı ¿flÌfiı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ∞÷‰Îfiı ¿˘¥ Á‹◊˝ fi ◊›Î fiı ’»Ì ÷ı
Á‰˝ lÌ∞‹ËÎflÎ…fi˘ ±·˙Ï¿¿ ±ˆr›˝ ≠÷Î’ ÿı¬Ìfiı fi‹V¿Îfl ¿flÌfiı ⁄˘S›Î
…ı, “Ëı ‹ËÎflÎ… ! ÷‹ı ÷˘ ’fl‹ırfl »˘. ‹ÎÀı ±‹ÎflÎ …ı …ı ≥WÀÿı‰ »ı
÷ıfiÎ_ ÿÂ˝fi ±‹fiı ¿Ú’Î ¿flÌfiı ¿flÎ‰˘.” ±ı‰Ì flÌ÷ı ÷ı‹fi_ ≠Î◊˝fiÎ-‰«fi
ÁÎ_¤‚Ìfiı ÷ı Á‰˝fiı K›Îfi‹Î_ ⁄ıÁÎflÌfiı ’˘÷Îfiı ≠÷Î’ı ¿flÌfiı ÷ı‹fiı ÷I¿Î‚
1. » «ø — 1. ‹Ò·Î‘Îfl; 2. Ï·_√; 3. fiÎÏ¤ (‹ÏHÎ’fl); 4. xÿ› (±fiÎË÷);
5. ¿_Ã (Ï‰Â©); 6. ‹Ò‘˝ (‹V÷¿fi˘ μ’flfi˘ ¤Î√, ÷Î‚‰_).
≠¿flHÎ-7 333
Á‹ÎÏ‘ ¿flÎ‰÷Î Ë‰Î. ’»Ì ÷ı Á‰ı˝ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿÂ˝fi‹ÎhÎı ¿flÌfiı

¬ıÓ«Î¥ √›Î_ »ı fiÎÕÌ-≠ÎHÎ …ı‹fiÎ_ ±ı‰Î ◊¿Î ’˘÷’˘÷ÎfiÎ xÿ›fiı Ï‰Êı
’˘÷’˘÷ÎfiÎ ≥WÀÿı‰w’ı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ÿı¬÷Î Ë‰Î. ÷ı‹Î_ …ı ‰S·¤ ¿<‚fiı
±ÎÏl÷ ±ı‰Î ‰ˆWHÎ‰ Ë÷Î ÷ı ÷◊Î ‹K‰ Á_≠ÿÎ›fiÎ Ë÷Î ±ı ⁄ı ÷˘ √˘’ÌfiÎ
√HÎı ‰ŸÀÎHÎÎ fiı T≤_ÿÎ‰fifiı Ï‰Êı flèÎÎ ±ı‰Î ⁄Î‚·Ì·Î±ı ¿flÌfiı ‹fi˘Ëfl ‹ÒÏ÷˝
±ı‰Î …ı lÌ¿ÚWHÎ ¤√‰Îfi ÷ı w’ı ÿı¬÷Î Ë‰Î. fiı …ı flÎ‹Îfi… Á_≠ÿÎ›fiÎ
Ë÷Î ÷ı ÷˘ fi_ÿ, Áfi_ÿ fiı Ï‰r¿˚Áıfi fiı √vÕÎÏÿ¿ ’ÎÊ˝ÿı ÁÏË÷ ·Z‹Ì-
fiÎflÎ›HÎw’ı ÿı¬÷Î Ë‰Î. fiı …ı flÎ‹Îfi_ÿÌ Ë÷Î ÷ı ÷˘ ÁÌ÷Î, ·Z‹HÎ fiı
Ëfi‹Îfiı ›@÷ ◊¿Î ÏÿT› ÏÁ_ËÎÁfi μ’fl ⁄ıÃÎ ±ı‰Î …ı lÌflÎ‹«_ƒ∞ ÷ı w’ı
ÿı¬÷Î Ë‰Î. fiı …ı Â_¿flÎ«Î›˝fiÎ ‹÷‰Î‚Î Ë÷Î ÷ı ÷˘ ⁄˛õF›˘Ï÷w’ı ÿı¬÷Î
Ë‰Î. fiı …ı Âˆ‰Ì Ë÷Î ÷ı ÷˘ ’Î‰˝÷Ì fiı ≠‹◊√HÎı ÁÏË÷ …ı ÏÂ‰∞ ÷ı
w’ı ÿı¬÷Î Ë‰Î. fiı …ı ÁÒ›˝fiÎ μ’ÎÁ¿ Ë÷Î ÷ı ÷˘ ÁÒ›˝fiÎ ‹_Õ‚fiÎ Ï‰Êı flèÎÎ
…ı ÏËflH›‹› ’vÊ ÷ı w’ı ÿı¬÷Î Ë‰Î. fiı …ı √HÎ’Ï÷fiÎ μ’ÎÁ¿ Ë÷Î ÷ı
÷˘ ‹ËÎ√HÎ’Ï÷w’ı ÿı¬÷Î Ë‰Î; fiı …ı ÿı‰ÌfiÎ μ’ÎÁ¿ Ë÷Î ÷ı ÷˘ ÿı‰Ìw’ı
ÿı¬÷Î Ë‰Î. fiı …ı …ˆfi Ë÷Î ÷ı ÷Ì◊Ù¿flw’ı ÿı¬÷Î Ë‰Î. fiı …ı ›‰fi Ë÷Î ÷ı
÷˘ ’ı√_⁄flw’ı ÿı¬÷Î Ë‰Î. ±ı‰Ì flÌ÷ı Á‹ÎÏ‘±ı ¿flÌfiı ’˘÷’˘÷ÎfiÎ ≥WÀ-
ÿı‰w’ı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı Ωı¥fiı Á‰˝ ±‰÷ÎflfiÎ ¿ÎflHÎ ΩHÎÌfiı ’˘÷’˘÷ÎfiÎ
‹÷fi˘ I›Î√ ¿flÌfiı lÌ∞‹ËÎflÎ…fi˘ ºœ ±Îl› ¿fl÷Î Ë‰Î. fiı ≠√À
≠‹ÎHÎ ¤…fi ¿fl÷Î Ë‰Î. ±ı‰Ì flÌ÷ı lÌ ÁËΩfi_ÿ∞ ‹ËÎflÎ… …ı ÷ı
’˘÷ÎfiÎ ≠÷Î’ı ¿flÌfiı ∞‰fi_ …ı ‹Ò‚ ±iÎÎfi ÷ıfi˘ fiÎÂ ¿fl÷Î ◊¿Î M≤J‰Ìfiı
Ï‰Êı fiÎÂ ’ÎQ›˘ …ı ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝ ÷ıfi_ wÕÌ flÌ÷ı V◊Î’fi ¿fl÷Î Ë‰Î. (3)
lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ·˘…‹Î_ Á‹ÎÏ‘‰Î‚Î ‹Ò‚∞ ¤@÷ı ¿èÎ_ …ı,
“’vÊ˘kÎ‹fiÎ ⁄ÌΩ ±fi_÷ ±‰÷Îfl ◊›Î fiı ⁄ÌΩ ◊ÎÂı fiı ⁄ÌΩ ‘Î‹‹Î_ …ı
Á‰ı˝ ‹ÒÏ÷˝›_ »ı ÷ı Á‰ı˝fi_ ‹fiı ÿ›Î ¿flÌfiı ÿÂ˝fi ¿flÎ‰˘.” I›Îflı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı
¿èÎ_ …ı, “⁄ÌΩ Á‰ı˝ ±‰÷Îfl ÷ı‹fiÎ_ fiÎ‹ ·¥fiı Á_¿S’ ¿fl˘ …ı, ±ı Ωı
Á‰ı˝fiÎ ¿ÎflHÎ Ë˘› ÷˘ ÷ı‹fiı ≠÷Î’ı ¿flÌfiı ‹Îflı ±ı Á‰ı˝fi_ ÿÂ˝fi ◊Î±˘.”
I›Îflı ÷ı ¤@÷ı ⁄ÌΩ Á‰ı˝ ±‰÷Îflfi_ fiÎ‹ ·¥fiı Á_¿S’ ¿›˘˝, ’HÎ ÷ı Á‰ı˝fiÎ_
ÿÂ˝fi ◊›Î_ fiËŸ. I›Îflı lÌ∞‹ËÎflÎ… ⁄˘S›Î …ı, “÷ı Á‰ı˝fiÎ ¿ÎflHÎ ≠√À
≠‹ÎHÎ ’vÊ˘kÎ‹ ±Î lÌ∞‹ËÎflÎ… Ë˘› ÷˘ ÷ı Á‰ı˝fi_ ÿÂ˝fi ‹fiı ◊Î±˘.”
334 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
’»Ì ±ı‹ Á_¿S’ ¿›˘˝ ¿ı ÷I¿Î‚ ±ı Á‰ı˝ w’fiÎ_ ÿÂ˝fi ◊›Î_ fiı ÷ı Á‰˝
±‰÷Îfl ÷ı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ V÷Ï÷ ¿fl÷Î ◊¿Î lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝fiı Ï‰Êı
Á‰˝ ·Ìfi ◊›Î. ±ı‰Ì flÌ÷ı ’˘÷Îfi˘ Á‰˘˝’flÌ ≠÷Î’ ÿı¬ÎÕÌfiı ’˘÷ÎfiÎ
’vÊ˘kÎ‹’HÎÎfi˘ ºœ Ïfiç› ‹Ò‚∞ ¤@÷fiı ¿flÎT›˘. (4)
ÿÌ‰ √Î‹fi˘ ‰ÎÏHÎ›˘ Á_CÎ ¿ÎœÌfiı ¶Îfl¿ÎfiÌ ΩhÎÎ ¿fl‰Î Ω÷˘ Ë÷˘.
÷ıfiı ·˘…’fl‹Î_ lÌ flÎ‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ‹Y›Î, ÷ıfiı «‹I¿Îfl ÿı¬ÎÕu˘, ÷ıHÎı
¿flÌfiı ÷ı‹fiı ¤√‰Îfi’HÎÎfi˘ flÎ‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı Ï‰Êı Ïfiç› ◊›˘. ’»Ì ÷ı
¤@÷ ’Î»˘ ÿÌ‰ √›˘ fiı ’»Ì CÎHÎÎ Ïÿ‰Áı ’Î»˘ ÿÂ˝fiı ±ÎT›˘. I›Îflı
flÎ‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷˘ ÿıË ‹Ò¿Ìfiı ‘Î‹‹Î_ √›ı·Î. ’»Ì ÷ı ¤@÷ lÌ∞‹ËÎflÎ…
’ÎÁı ±Î‰Ìfiı ⁄ıÃ˘; I›Îflı ‹ËÎflÎ… ⁄˘S›Î …ı, “÷‹Îflı ¿Î_¥ Á_Â› Ë˘› ÷˘
±Î ⁄Î‚¿ ·¬‹HÎ Á‹ÎÏ‘‰Î‚Î »ı ÷ıfiı ’Ò»˘.” I›Îflı ÷ı‹HÎı …ı ≠ë ’Ò»uÎ
÷ı ≠ëfiÎ μkÎfl Á‹ÎÏ‘‰Î‚Î ⁄Î‚¿ı ¿›Î˝. ±ı‹ ⁄Î‚¿ ¶ÎflÎ flÎ‹Îfi_ÿ
V‰Î‹ÌfiÎ …ı‰˘ lÌ∞‹ËÎflÎ…ı «‹I¿Îfl …HÎÎT›˘. I›Îflı ÷ı ¤@÷ı lÌ∞-
‹ËÎflÎ… ≠I›ı ¿èÎ_ …ı, “‹ËÎflÎ… ! Ë_ ≠◊‹ flÎ‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ¤√‰Îfi
ΩHÎ÷˘ Ë÷˘, ’HÎ ÷ı flÎ‹Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ …ı‰˘ ±Î ⁄Î‚¿fiı Ï‰Êı ÷‹Îflı
≠÷Î’ı ¿flÌfiı «‹I¿Îfl …HÎÎHÎ˘. I›Îflı ÷‹ÎflÎ ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ ÁÎ‘ ÷◊Î ÁIÁ_√Ì
÷ı‹fi˘ ≠÷Î’ ÷˘ CÎHÎ˘ ËÂı fiı ÷‹ÎflÌ ‹ÒÏ÷˝fi˘ …ı ≠÷Î’ fiı ‹ÏË‹Î ÷ı ÷˘ ⁄Ë
±Ï‘¿ … ËÂı. ‹ÎÀı ÷‹ÎflÎ V‰w’fi_ …ı‹ »ı ÷ı‹ ›◊Î◊˝ ‹fiı iÎÎfi ◊Î› ÷ı‹
¿Ú’Î ¿flÌfiı ‹fiı ¿Ë˘.” I›Îflı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ÷ı ¤@÷fiı ¿èÎ_ …ı, “±_÷flfiÌ
‰Î÷Î˝ ΩHÎ‰ı ¿flÌfiı ¤√‰Îfi’HÎÎfi˘ Ïfiç› ◊Î› »ı. ÷ı ÷˘ ±‹ÎflÎ ‹˘ÀÎ
‹˘ÀÎ ÁÎ‘ ÷◊Î ÁIÁ_√Ì ÷ı ±fi_÷ ∞‰fiÌ ‰Î÷Î˝ ΩHÎı »ı. ‹ÎÀı ’Ò‰ı˝ ◊›Î …ı
…ı ±‰÷Îfl ÷ı‹fiÎ …ı‰_ ±ˆr›˝ ÷˘ ±‹ÎflÎ ÁÎ‘-ÁIÁ_√Ì‹Î_ …HÎÎ› »ı. fiı
±‹ı ÷˘ Á‰ı˝ ±‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ fiı ±ZÎfl‘Î‹fiÎ ’Ï÷ lÌ ’vÊ˘kÎ‹
fiÎflÎ›HÎ »Ì±ı. ÷ı ±√ÏHÎ÷ ∞‰˘fiÎ_ ¿S›ÎHÎfiı ±◊ı˝ ≠√À ◊›Î »Ì±ı.” ÷ı
‰Î÷Î˝fiı ÁÎ_¤‚Ìfiı ÷ı ¤@÷fiı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ ’vÊ˘kÎ‹’HÎÎfi˘ Ïfiç›
◊›˘. ’»Ì ÷ı ¤@÷ı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ ≠√À ’vÊ˘kÎ‹’HÎÎfiÌ ‰Î÷Î˝ ÷ı ⁄ÌΩ
flÎ‹Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ …^fiÎ ËÏfl¤@÷ Ë÷Î ÷ı‹fiÎ ±Î√‚ ¿ËÌ; ’HÎ ÷ı ‰Î÷
÷ı‹fiÎ ‹ÎL›Î‹Î_ fi ±Î‰Ì. ’»Ì ÷ı flÎ‹Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ Ïfiç›‰Î‚Î ËÏfl¤@÷
Ë÷Î ÷ı‹HÎı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ’ÎÁı ±Î‰Ìfiı ÷ı Ïfiç›fiÌ ‰Î÷ ’Ò»Ì I›Îflı ÷ıfiı
≠¿flHÎ-7 335
lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ …ı, “÷‹ı K›Îfi‹Î_ ⁄ıÁ˘ ÷˘ …ı‹ »ı ÷ı‹ …HÎÎÂı.” I›Îflı ÷ı
ËÏfl¤@÷ K›Îfi‹Î_ ⁄ıÃÎ. ÷ı‹fiı lÌ∞‹ËÎflÎ… ’˘÷ÎfiÌ ºÏWÀ‹ÎhÎı ¿flÌfiı
Á‹ÎÏ‘ ¿flÎ‰÷Î Ë‰Î. ÷ı ±ZÎfl‘Î‹fiı Ï‰Êı ±fi_÷ ’ÎÊ˝ÿı ÁÏË÷ ’˘÷ÎfiÌ
ÏÿT› ‹ÒÏ÷˝fi_ ÿÂ˝fi ¿flÎT›_. ÷◊Î flÎ‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷◊Î ⁄ÌΩ Á‰ı˝ ±‰÷Îfl ÷ı
lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ Áı‰Î‹Î_ ÿÌÃÎ, fiı ’»Ì ÷ı Á‰˝ ±‰÷Îfl lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı
Ï‰Êı ·Ìfi ◊›Î ±ı‹ ÿÌÃ_; ’»Ì ÷ı Á‰ı˝ ¤@÷fiı lÌ∞‹ËÎflÎ…fi˘ Á‰˘˝’flÌ
’vÊ˘kÎ‹’HÎÎfi˘ ºœ Ïfiç› ◊›˘. ’»Ì ÷ı Á‰˝ ¤@÷fiı ’˘÷ÎfiÌ º„WÀ‹ÎhÎı
¿flÌfiı …√ÎÕ÷Î Ë‰Î. ’»Ì ÷ı Á‰ı˝ ¤@÷ı ¿èÎ_ …ı, “Ëı ‹ËÎflÎ… ! ÷‹ı ÷˘
Á‰˘˝’flÌ ’vÊ˘kÎ‹ »˘ ÷ı ±√ÏHÎ÷ ∞‰˘fiÎ_ ¿S›ÎHÎfiı ±◊ı˝ ¿Ú’Î ¿flÌfiı
±Î_ËŸ ’‘Î›Î˝ »˘.” ’»Ì lÌ∞‹ËÎflÎ… ÷ı ¤@÷ ≠I›ı ⁄˘S›Î …ı, “±Î
’vÊ˘kÎ‹ ¤√‰Îfi ÷˘ ±Î ⁄˛õÎ_Õfiı Ï‰Êı ±ÎT›Î fi◊Ì fiı ±Î‰Âı ’HÎ fiËŸ;
‹ÎÀı ±Î ÷˘ Á‰˘˝’flÌ ‹ÒÏ÷˝ »ı; ÷ı‹Î_ Ï¿_Ï«÷˚‹ÎhÎ Á_Â› fi◊Ì.” (5)
±√hÎÎ¥‹Î_ ËÎ· ‹_Ïÿfl »ı I›Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ¤Î¥ flÎ‹ÿÎÁ∞fiı
¿èÎ_ …ı, “÷‹Îv_ ±_√ ¿Ë˘. ’»Ì ±‹ı ±‹Îv_ ±_√ »ı ÷ı ¿ËıÂ_.” ’»Ì
flÎ‹ÿÎÁ¤Î¥±ı ’˘÷Îfi_ ±_√ ¿èÎ_ …ı, “hÎHÎ ±‰V◊Î‹Î_ ∞‰ÎI‹Îfiı Ï‰Êı
÷‹ÎflÌ ‹ÒÏ÷˝ ÷ı…ı ÁÏË÷ ±¬_Õ ÿı¬_ »\_. ±ı‰_ ÷‹ÎflÌ ¿Ú’Î ◊¿Ì ±¬_Õ ‰÷ı˝
»ı.” ’»Ì lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ’˘÷Îfi_ ±_√ ¿èÎ_ …ı, “±ZÎflÎÏÿ¿ ‹@÷ ÷◊Î ’vÊ,
¿Î‚, ‹Î›Î, ≠‘Îfi’vÊ ÷◊Î ±fi_÷ ¿˘ÏÀ ⁄˛õÎ_ÕfiÎ ¥rfl ÷◊Î Á‰ı˝
Ï‰¤ÒÏ÷›_ ÷◊Î Á‰ı˝ ∞‰ ±ı Á‰ı˝fi˘ Ïfi›_÷Î fiı ±ı Á‰ı˝fiı ¿‹˝Œ‚≠ÿÎ÷Î ÷ı Ë_
±ı¿ … »\_ fiı ÷ı Á‰ı˝fiÎ V‰w’-V‰¤Î‰ fiı √HÎ ÷ıfiı ±¬_Õ ÿı¬_, ΩHÎ_ »\_;
’HÎ ±ı Á‰ı˝ …ı ±ZÎflÎÏÿ¿ ÷ı ‹ÎflÌ ‹ÒÏ÷˝fi˘ ‹ÏË‹Î …ı‹ »ı ÷ı‹ ÿı¬‰Î-
ΩHÎ‰Î Á‹◊˝ fi◊Ì fiı Ë_ ’HÎ ‹ÎflÌ ‹ÒÏ÷˝fiÎ ‹ÏË‹ÎfiÎ ±_÷fiı ’Î‹÷˘ fi◊Ì
fiı ±ı Á‰ı˝ ÁÎ‹J›˝ ÷ı ‹ÎflÌ ‹ÒÏ÷˝fiÎ ±ı¿ fl˘‹fiÎ ¿˘ÏÀ‹Î ¤Î√fiÌ ⁄fl˘⁄fl
’HÎ fi◊Ì ±Î‰÷_. ±ı‰Ì ±fi‰Ï‘¿ÎÏ÷Â›, ‹ËÎ±Îç›˝‹› fiı Á‰˘˝’flÌ ±Î
‹ÒÏ÷˝ »ı ±ı‹Î_ Ï¿_Ï«÷˚‹ÎhÎ Á_Â› fi◊Ì, ±ı ±‹Îv_ ±_√ »ı, ÷ı ¿èÎ_.” (6)
fiÎ√Õ¿Î‹Î_ V‰w’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÿıÂ‹Î_◊Ì ŒflÌfiı ±ÎT›Î ÷ıfiı ·Ÿ⁄ÕÎ
ËıÃı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ’Ò»u_ …ı, “¿ıÀ·Î ∞‰fiÎ_ ¿S›ÎHÎ ¿›ÎÙ ?” I›Îflı
V‰w’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “Ëı ‹ËÎflÎ… ! ‹fiW› ÷˘ ·Ÿ⁄ÕÌ ¿ı fiÌ«ı ÿı¬Î
Ëˆ.” I›Îflı Á‰ı˝ Á_÷ı ‹ËÎflÎ…fiı ’Ò»u_ …ı, “V‰Î‹Ì±ı ‹fiW› ÿıA›Î_ fiËŸ I›Îflı
336 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
¿S›ÎHÎ ¿ıfiÎ_ ¿›Î* ËÂı ?” I›Îflı lÌ∞‹ËÎflÎ… Á_÷ ≠I›ı ⁄˘S›Î …ı, “⁄ÌΩ
÷˘ Ïfi›‹ ‘flÎ‰Ìfiı ‰÷˝‹Îfi ’‚Î‰ı I›Îflı ¿S›ÎHÎ ◊Î› fiı V‰w’Îfi_ÿ
V‰Î‹ÌfiÎ_ ÷˘ ÿÂ˝fiı ¿flÌfiı ∞‰fiÎ_ ¿S›ÎHÎ ◊Î› »ı.” I›Îflı V‰w’Îfi_ÿ
V‰Î‹Ì±ı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ’Ò»u_ …ı, “√v ÁÎËı⁄ ! ±Î… ÁIÁ_√Ì¿Î ¿ıÁÎ
¿S›ÎHÎ Ë˘÷Î Ëˆ ?” I›Îflı lÌ∞‹ËÎflÎ… ⁄˘S›Î …ı, “…ˆÁÎ ¿S›ÎHÎ ⁄Õı⁄Õı
±‰÷Îfl¿Î Ë˘÷Î Ëˆ ‰ıÁÎ ¿S›ÎHÎ ±Î… ÁIÁ_√Ì¿Î Ë˘÷Î Ëˆ.” I›Îflı
V‰w’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “√vÁÎËı⁄ ! ÷⁄ ÷˘ ⁄˘÷ ⁄ÕÎ ¿S›ÎHÎ Ë˘÷Î
Ëˆ.” I›Îflı Á_÷ı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ’Ò»u_ …ı, “Ëı ‹ËÎflÎ… ! ±Î… ±Î‰_ ‹˘À<_
¿S›ÎHÎ ◊Î› »ı ÷ıfi_ Â_ ¿ÎflHÎ »ı ?” I›Îflı lÌ∞‹ËÎflÎ… Á_÷˘ ≠I›ı ⁄˘S›Î
…ı, “F›Îflı …^ Ï‰›Î› I›Îflı ·Ì¬ ±Î‰ı fiı ËÎ◊HÎÌ Ï‰›Î› I›Îflı ¤ıÓÁ …ı‰Õ<_
⁄E«_ ±Î‰ı, ÷ı‹ ’Ò‰ı˝ flÎ‹¿ÚWHÎÎÏÿ ±‰÷Îfl ◊¥ √›Î fiı ±Î√‚ ⁄ÌΩ ◊ÎÂı
fiı ⁄ÌΩ ‘Î‹fiı Ï‰Êı …ı ‹ÒÏ÷˝›_ »ı ÷ı Á‰ı˝fi_ ¿ÎflHÎ fiı Á‰˝ ◊¿Ì ’fl …ı lÌ
’vÊ˘kÎ‹ fiÎflÎ›HÎ ÷ı ±‹ı »Ì±ı, ÷ı ‹ÎÀı ±ı‰_ ¿S›ÎHÎ ¿flÌ±ı »Ì±ı. ÷ı Ωı
±ı‹Î_ ¬˘À<_ ¿Ëı÷Î Ë˘¥±ı ÷˘ ±‹fiı ±Î Á‰ı˝ ’fl‹Ë_ÁfiÎ Á‹ »ı, fiı ±Î
≠√À ’vÊ˘kÎ‹fiÎ V‰w’fiı Á‹F›Î‹Î_ ¬Î‹Ì flËÌ ΩÂı ÷˘ ¿S›ÎHÎ‹Î_ ⁄Ë
Œıfl ’ÕÌ ΩÂı, ’»Ì ÿıË ‹Ò@›Î ¿ıÕı ÷ı ¬Î‹Ì ¤Î_√Âı fiËŸ. ‹ÎÀı …ı‹ ‰ˆ¿<_Ã-
‰ÎÁÌfiı flËı‰Îfi_ ‰ˆ¿<_Ã‘Î‹ »ı, fiı …ı‹ √˘·˘¿‰ÎÁÌfiı flËı‰Îfi_ √˘·˘¿‘Î‹ »ı,
÷ı‹ ±‹Îflı flËı‰Îfi_ ±ZÎfl‘Î‹ »ı. fiı ±ZÎflÎ÷Ì÷ ≠√À ’vÊ˘kÎ‹ ÷ıfi˘ …ıfiı
Ïfiç› ◊›˘ »ı ÷ı Ωı Á‰˝fiÎ ¿ÎflHÎ …ı ‹Ò‚ ’vÊ ÷ı◊Ì ’fl ±ZÎflw’ı
’˘÷ÎfiÎ ±ÎI‹Îfiı fi◊Ì ‹Îfi÷˘ ÷ıfiı ÷˘ ≠√À ’vÊ˘kÎ‹fi˘ ›◊Î◊˝ Ïfiç›
fi◊Ì. fiı …ıfiı ‹ÏË‹Î±ı ÁÏË÷ ≠√À ’vÊ˘kÎ‹fi˘ ›◊Î◊˝ Ïfiç› ◊›˘ »ı, ÷ı
÷˘ ‹Ò‚ ’vÊ fiı ±ZÎfl …ı‰Î ±fi_÷ ¿˘ÏÀ ‹@÷ı ÁıT›Î …ı ±ZÎflÎ÷Ì÷ ≠√À
’vÊ˘kÎ‹ ÷ıfiÌ μ’ÎÁfiÎ ÷◊Î ¤„@÷ ¿fl÷˘ ◊¿˘ ’˘÷Îfiı ’ÒHÎ˝¿Î‹ ‹Îfiı »ı
÷ıfiı … ‹ÏË‹Î±ı ÁÏË÷ Ïfiç› »ı. fiı ±Î ‰Î÷Î˝ ›◊Î◊˝ ÷˘ ¤√‰ÎfifiÎ
±ı¿Î_Ï÷¿ ¤@÷ Ë˘› ÷ıfiı ≠Á_√ı ¿flÌfiı Á‹Ω› »ı; ’HÎ ’˘÷ÎfiÌ ⁄Ï©⁄‚ı
¿flÌfiı ÷◊Î ÂÎVhÎı ¿flÌfiı ’HÎ ’˘÷ÎfiÌ ‹ı‚ı Á‹Ω÷Ì fi◊Ì.” ±ı‰Ì flÌ÷ı
lÌ∞‹ËÎflÎ…ı Á_÷ ±Î√‚ ’˘÷ÎfiÎ ≠√À ’vÊ˘kÎ‹’HÎÎfiÌ ‰Î÷ ¿flÌ. (7)
±√hÎÎ¥fiÎ ’‰˝÷¤Î¥fiı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝ ÷˘ hÎHÎı ±‰V◊Î‹Î_
±¬_Õ ÿı¬Î÷Ì Ë÷Ì ÷˘’HÎ ±ı‹ Á_¿S’ ◊›˘ …ı, “⁄ÌΩ ¤√‰ÎfifiÎ
≠¿flHÎ-7 337
±‰÷ÎflfiÎ_ V‰w’ ¿ı‰Î_ ËÂı ?” I›Îflı ÷ı Á_¿S’‹ÎhÎı ÷ı «˘‰ÌÁ ¤√‰ÎfifiÌ

‹ÒÏ÷˝›_ ’‰˝÷¤Î¥ ±Î√‚ ±Î‰Ìfiı ∂¤Ì flËÌ fiı ’»Ì ’‰˝÷¤Î¥±ı ÿÂ˝fi
¿›ÎÙ. ’»Ì ÷ı «˘‰ÌÁ ±‰÷ÎflfiÎ_ V‰w’ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ V÷Ï÷ ¿fl÷ı Á÷ı
lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝‹Î_ ·Ìfi ◊÷Î_ Ë‰Î_. ±ı‰Ì flÌ÷ı lÌ∞‹ËÎflÎ…
’‰˝÷¤Î¥fiı ’˘÷Îfi˘ ±·˙Ï¿¿ ≠÷Î’ ÿı¬ÎÕ÷Î Ë‰Î. (8)
±‹ÿÎ‰Îÿ‹Î_ Á_÷fiı ÿWÀı ¿WÀ ÿÌ‘_ I›Îflı lÌ∞‹ËÎflÎ… ¿Î_¿Ïfl›ı
÷‚Î‰ Ï⁄flÎ…‹Îfi Ë÷Î; I›Î_ Á_÷ ±ÎT›Î. ÷ı Á_÷fiı lÌ∞‹ËÎflÎ… Ωı¥fiı
±ı‹ ⁄˘S›Î …ı, “‹ÎflÎ ’fl‹Ë_ÁfiÌ ‹˘ÀÎ ⁄˛õÎÏÿ¿ ÿı‰ fiı Á‰ı˝ ±‰÷Îfl ÷ı
≠Î◊˝fiÎ ¿flı »ı fiı ÷ı‹fiÎ_ ÿÂ˝fifiı ≥E»ı »ı fiı ±ı¿ ¿ÌÕÌ …ı‰Î ∞‰fiı ’HÎ ÿÒ¤ı
fiËŸ, ±ı‰Î …ı Á_÷ ÷ıfiı ÿ—¬ ÿÌ‘_.” ±ı‹ ¿ËÌfiı μkÎfl ‹¬ı μÿÎÁ ◊¥fiı
⁄ıÃÎ; ÷ıÀ·Î‹Î_ ⁄˛õÎÏÿ¿ ÿı‰ı ΩH›_ …ı, ±Î… ÷˘ Á‰˝ ⁄˛õÎ_Õfi˘ fiÎÂ ◊¥
ΩÂı. ±ıÀ·Î‹Î_ ‹ËÎ¿Î‚, Á_¿Ê˝HÎ, ÏÂ‰ÎÏÿ¿ ±Î‰Ìfiı ≠Î◊˝fiÎ ¿fl‰Î ·ÎB›Î
…ı, “Ëı ‹ËÎflÎ… ! ÷‹ı …ı ±ÎiÎÎ ¿fl˘ ÷ı ±‹ı ÷I¿Î‚ ¿flÌ±ı fiı ±‹ı ÷‹ÎflÎ
Áı‰¿ »Ì±ı ÷ı ÷‹ÎflÎ Á_÷fiı ¿WÀ ÿıfiÎfl˘ ¿˘HÎ »ı ? ÷ıfi˘ ZÎHÎ‹ÎhÎ‹Î_ fiÎÂ
¿flÌ fiÎ¬Ì±ı.” ±ı‹ ÷ı ‹ËÎ¿Î‚ÎÏÿ¿ ⁄˘S›Î. ÷ı ’»Ì ÏÿT› «ZÎ‰Î‚Î Á_÷
Ë÷Î ÷ı‹HÎı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ≠Î◊˝fiÎ ¿flÌfiı ¿èÎ_ …ı, “Ëı ‹ËÎflÎ… ! Ëı
V‰ÎÏ‹fi˚ ! Ëı ≠¤˘ ! ±Î… ÷‹ı ±√ÏHÎ÷ ∞‰˘fiÎ_ ±ÎI›_Ï÷¿ ¿S›ÎHÎ
¿fl‰Îfiı ±◊ı˝ ÿ›Î±ı ¿flÌ ±ZÎfl‘Î‹‹Î_◊Ì ±Î_ËŸ M≤J‰Ì μ’fl ’‘Î›Î˝ »˘, ÷ı
∞‰˘fiÎ ±’flÎ‘ ZÎ‹Î ¿flÌfiı ±ÎI›_Ï÷¿ ¿S›ÎHÎ ¿fl˘.” ±ı‰Ì Á_÷ı ≠Î◊˝fiÎ
¿flÌ. ’»Ì lÌ∞‹ËÎflÎ… Á_÷ ≠I›ı ±ı‹ ⁄˘S›Î …ı, “±fi_÷ ¿˘ÏÀ ⁄˛õÎ_Õ‹Î_
Á‰ı˝ ±Î’HÎ_ ¿›Ù ◊Î› »ı. ÷ı …\±˘fiı, Á‰ı˝ ±‰÷Îfl ±‹Îflı Ï‰Êı ·Ìfi ◊Î›
»ı fiı ±Î Á_÷fiÌ Á¤Îfiı ±‹ı ±ZÎfl‘Î‹fiı Ï‰Êı ÿı¬Ì±ı »Ì±ı fiı ±Î’HÎÌ
‰Î÷ ‹Îfiı »ı ÷ıfi_ ¿S›ÎHÎ ◊Î› »ı fiı …ı fi◊Ì ‹Îfi÷Î ÷ı fifl¿‹Î_ Ω› »ı; fiı
±‹ÎflÎ ÂflÌfl‹Î_ ¿Î_¥ ¿Áfl …ı‰_ ◊›_ I›Îflı …√÷‹Î_ ±fiı¿ ∞‰˘fi˘ fiÎÂ
◊¥ √›˘1 fiı F›Îflı ±Î’HÎı ¬ÀflÁ fiı ‰VhÎ I›Î√ ¿›ÎÙ fiı ÀÎÀ ’ı”›ÎÙ I›Îflı
…√÷‹Î_ ¿˘¥fiı ±Lfi, ‰VhÎ ‹Y›_ fiËŸ fiı Á‰ı˝ ËıflÎfi ◊¥ √›Î. ‹ÎÀı Á‰ı˝
±Î’HÎ_ ¿›Ù ◊Î› »ı, ’HÎ ⁄ÌΩ ¿˘¥fi_ ¿›Ù ¿Î_¥ ◊Î÷_ fi◊Ì; fiı ÷‹ÎflÎ
ÂflÌfl‹Î_◊Ì ¿˘ÏÀ ¿˘ÏÀ ÁÒ›˝fiÎ ≠¿ÎÂ◊Ì ±Ï‘¿ ≠¿ÎÂ fiÌÁflı »ı fiı ±Ï÷
1. ÿW¿Î‚ ’Õu˘, ¿˘¥fiı ¬Î‰Î ‘Îfi fi flèÎ_.
338 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
ÁÎ‹J›ı˝ ›@÷ »˘ fiı ÷‹Îflı ‹Î◊ı ¿Î‚, ¿‹˝, ‹Î›Îfi˘ Ë¿‹ fi◊Ì ±ı‹ Ë_
÷‹fiı ÿı¬_ »\_.” ±ı‹ lÌ∞‹ËÎflÎ… ⁄˘S›Î. I›Îflı Á‰ı˝ Á_÷ ⁄˘S›Î …ı, “Ëı
‹ËÎflÎ… ! ÷‹ı ÷˘ Á‰˝ ±‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ fiı ±ZÎfl‘Î‹fiÎ ’Ï÷ ’ÒHÎ˝
’vÊ˘kÎ‹ »˘. ‹ÎÀı ÷‹ı ÿı¬˘ ±ı‹Î_ Â_ ¿Ëı‰_ ? fiı ÷‹ı ÷˘ ÏÿT› ±ı‰_ …ı,
±ZÎfl‘Î‹ fiı ÏÿT› ±ı‰Î …ı ’ÎÊ˝ÿ, √HÎ, Ï‰¤ÒÏ÷, ±ˆr›˝ ÷ıHÎı ›@÷ ±ı‰Î
±fiÎÏÿ, ÏfiI›ÏÁ©, Á‰˘˝’flÌ, ’ÒHÎ˝, ±fi‰Ï‘¿ÎÏ÷Â›, ¿S›ÎHÎ¿ÎflÌ ±fiı¿
√HÎı ›@÷ ◊¿Î ±ı¿Î_Ï÷¿ ¤@÷fiı Á¬ ÿı‰Îfiı ±◊ı˝ fiı ±√ÏHÎ÷ ∞‰˘fiÎ_
¿S›ÎHÎ ¿fl‰Îfiı ±◊ı˝ ¿Ú’Î ¿flÌfiı ËÏfl≠ÁÎÿ∞fiı CÎıfl ≠¿ÀuÎ »˘. fiı ÷‹ÎflÌ
¿Ú’Î ◊¿Ì ±‹ı ’HÎ ’flÎ‰flfiı1 ËV÷Î‹‚ ÿı¬Ì±ı »Ì±ı fiı ‘‹˝iÎÎfiÎÏÿ¿
±fi_÷ √HÎı ›@÷ ◊›Î »Ì±ı, ‹ÎÀı ¿˘¥fi˘ ¤Îfl √HÎ÷Î fi◊Ì. fiı ÷‹ÎflÌ
‹fl∞ fiı flÎ∞’˘ ËÂı ÷ı‹ ¿flÂ_ ±fiı ±‹Îflı ±Î ·˘¿‹Î_ fiı ’fl·˘¿‹Î_ ÷‹
Ï‰fiÎ ⁄Ì…\_ ¿Î_¥ ‰ËÎ·_ fi◊Ì, ÷‹ı ÷˘ ±‹ÎflÎ ∞‰fi≠ÎHÎ »˘. fiı ÷‹fiı
≠ÁLfi ¿fl‰Îfiı ±◊ı˝ ÷˘ ±fi_÷ …L‹ ‘flÌfiı ‹ÎÏ›¿ Á¬ fiı ¤Ò_ÕÎ V‰¤Î‰fi˘
I›Î√ ¿flÌ ÿ¥±ı. ‹ÎÀı Ëı V‰ÎÏ‹fi˚ ! ÷‹˘ ±‹Îflı ÿ—¬ı ¿flÌfiı μÿÎÁÌ ◊ÎÂ˘
‹Î, ±‹Îflı ¿Â_ ÿ—¬ fi◊Ì. fiı ¿˘ÏÀ ÁÒ›˝fiÎ ÷ı… ◊¿Ì ¿˘ÏÀ √HÎ_ ÷ı… ‰ˆ¿<_ÃfiÎ
‹@÷‹Î_ »ı fiı ÷ı◊Ì ¿˘ÏÀ √b_ ÷ı… ÷ı √˘·˘¿fiÎ ‹@÷‹Î_ »ı fiı ÷ı◊Ì ±fi_÷
¿˘ÏÀ √HÎ_ ÷ı… ÷ı ±ZÎflfiÎ ‹@÷fiÎ ±ı¿ fl˘‹fiı Ï‰Êı »ı fiı ÷ı◊Ì ±fi_÷ ¿˘ÏÀ
√HÎ_ ÷ı… ÷ı ±ZÎfl‘Î‹fiÌ ¤ÒÏ‹ ÷ı‹Î_ Á˘’ÎflÌ flËı ±ıÀ·Î ÿıÂfiÎ ÷ı…‹Î_ ·Ìfi
◊Î› »ı fiı ±fi_÷ ±’Îfl …ı ±ZÎfl‘Î‹fi˘ ≠¿ÎÂ ÷ı Á‰ı˝fiı ¤ı‚˘ ¿flÌ±ı ÷˘
Á‰˝ ±‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ …ı ËÏfl¿ÚWHÎ ’vÊ˘kÎ‹ ÷ıfiÎ ±ı¿ fl˘‹fiÎ ¿˘ÏÀ‹Î
¤Î√fiÎ ’ÎÂ_√fiÌ2 ⁄fl˘⁄fl fi◊Ì ±Î‰÷Î_. ±ı‰Î ÏÿT› ÷ı…, ±ˆr›˝, ≠÷Î’,
⁄‚, ¿ÌÏ÷˝, V‰flÎÀ, ÁI›Á_¿S’ ±ı‰Î ±fiı¿ ÏÿT› √HÎı ›@÷ ‹ÒÏ÷˝ »˘,
÷˘’HÎ ¿Ú’Î ¿flÌfiı ∞‰fiÎ ¿S›ÎHÎ ¿fl‰Îfiı ±◊ı˝ ‹fiW›Î¿ÚÏ÷ …HÎÎ±˘ »˘.”
±ı‰Ì flÌ÷ı Á‰ı˝ Á_÷ı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ≠Î◊˝fiÎ ¿flÌ. (9)
±ı¿ Á‹ı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı T›Î’¿Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı √œÕÎ‹Î_ ±ZÎfl
±˘flÕÌ‹Î_ ¿èÎ_ …ı, “≥Lƒ·˘¿‹Î_ …¥ ±Î‰˘.” I›Îflı ¿Ëı — “…¥ ±ÎT›˘.” I›Îflı
1. Á‰ı˝ ’flÎ— ±‰flÎ— ›V‹Î÷˚ Á—, ’fl ±ı‰Î …ı ±ZÎflÎÏÿ¿ Á‰ı˝ …ıfiÎ ◊¿Ì ±‰fl
(fiÌ«Î) »ı ±ı‰Î ’vÊ˘kÎ‹fiÎflÎ›HÎ.
2. ⁄_fiı hÎÎ…‰Î Á‹÷˘· flÎ¬‰Î ‹ÎÀı ±ı¿ ÷flŒ fl¬Î÷_ ‰…fi.
≠¿flHÎ-7 339
¿èÎ_ …ı, “√˘·˘¿ ÷◊Î ⁄˛õ‘Î‹fiı Ï‰Êı …¥ ±Î‰˘.” I›Îflı ¿èÎ_ …ı, “…¥
±ÎT›˘.” I›Îfl’»Ì ŒflÌ ±ÎiÎÎ ¿flÌ …ı, “¤Ò‹Î’vÊ ’ÎÁı …¥ ±Î‰˘.” I›Îflı
÷ı T›Î’¿Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ¿Ëı …ı, “ËΩfl ‹Î◊Îfi˘ ÿÎ› ‹Î√˝ fl˘¿Ìfiı flèÎ˘ »ı.”
I›Îflı ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ …ı, “÷‹ı ’HÎ ÷ı‰_ w’ ‘flÌfiı ÷ıfiı ∞÷Ìfiı Ω±˘.” ’»Ì
÷ı‹ ¿›Ù. ’»Ì ŒflÌfiı ¿èÎ_ …ı, “⁄ÌΩ ÿÁ ËΩfl ‹Î◊Îfi˘ ÿÎ› ±Î√‚ »ı.”
I›Îflı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ …ı, “÷‹ı ’HÎ ÷ı◊Ì ‹˘À<_ w’ ‘flÌfiı ÷ıfiı ∞÷Ìfiı
Ω±˘.” ’»Ì ÷ı ÷ı‹ ¿flÌfiı ¤Ò‹Î’vÊ ’ÎÁı √›Î. I›Îflı ÷ı ¤Ò‹Î-’vÊı
T›Î’¿Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ¿èÎ_ …ı, “’vÊ˘kÎ‹fi_ ≠√À’HÎ_ M≤J‰Ìfiı Ï‰Êı ◊›_ ?”
I›Îflı ÷ı ¿Ëı …ı, “◊›_.” ±ı ‰Î÷Î˝ ÁÎ_¤‚Ìfiı ¤Ò‹Î’vÊ ±Ï÷Âı √ÿ˚√ÿ ¿_Ãı
◊¥fiı flÎ∞ ◊¥ …÷Î Ë‰Î fiı Á_÷fiı ’˘÷ÎfiÎ ÏÁ_ËÎÁfi μ’fl ⁄ıÁÎÕÌfiı
±Ï÷Âı Á√_‘Ì‹Îfi ’W’-«_ÿfiÎÏÿ¿ı ¿flÌfiı ÷ıfiÌ ±Îfl÷Ì-’ÒΩ ¿fl÷Î Ë‰Î fiı
±Ï÷Âı ±Îfi_ÿ◊Ì lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ Á‹Î«Îfl ’Ò»Ìfiı ⁄˘S›Î …ı, “‹fiı ≠◊‹
lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ Ë÷_ …ı, ±‹˘ F›Îflı ⁄˛õÎ_Õ‹Î_ ’‘ÎflÂ_ I›Î_ ÷‹ ’ÎÁı Á_÷
‹˘¿·Â_. ÷ı ±Î… ÁI› ¿›Ù.” ±ı‰Ì flÌ÷ı ’flV’fl ⁄ı …HÎı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ
‹ÏË‹ÎfiÌ ‰Î÷Î˝ ÁÎflÌ ’ıÃı ¿flÌ. ÷ı ’»Ì ÷ı ·˘¿‹Î_ «Îfl ¤Ω‰Î‚Î ‹fiW›
Ë÷Î ÷ı‹fiı T›Î’¿Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ ‹ÏË‹ÎfiÌ ‰Î÷Î˝ ¿flÌfiı
Ïfiç› ¿flÎ‰Ìfiı ÷ı Á‰ı˝ ‹@÷fiı ⁄˛õ’flfiı Ï‰Êı ‹˘¿·Ì ÿÌ‘Î. ’»Ì
Á‹ÎÏ‘‹Î_◊Ì ’Î»Î ±Î‰Ìfiı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı …ı‹ ◊›_ ÷ı‹ ‰Î÷ ¿flÌ ÿı¬ÎÕÌ.
÷ı ‰Î÷fiı ÁÎ_¤‚Ì lÌ∞‹ËÎflÎ…ı Ï‰«Îfl ¿›˘˝ …ı, “F›Îflı ’ÎÿÂÎË √ÎÿÌ±ı
⁄ıÁı I›Îflı ⁄_‘Ì‰Îfi‹ÎhÎfiı »˘ÕÌ ‹Ò¿ı »ı, ÷ı‹ ±‹Îflı ’HÎ ±√ÏHÎ÷ ∞‰fiÎ_
¿S›ÎHÎ ¿fl‰Î_ »ı.” ±ı‹ Ï‰«ÎflÌfiı V‰w’Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ±ÎiÎÎ ¿flÌ …ı, “÷‹ı
Ω±˘ fiı Á‰ı˝ fifl¿ ¿<_ÕfiÎ ∞‰‹ÎhÎfiı «÷¤˝…w’ ‘flÎ‰Ìfiı ¤Ò‹Î’vÊfiÎ
·˘¿‹Î_ ‹˘¿·˘.” I›Îflı ÷ı Á_÷ı ÷ı‹ … ¿›Ù. ’»Ì ÷ı Á_÷ ’Î»Î ±ÎT›Î, I›Îflı
÷ı Á_÷ ≠I›ı lÌ∞‹ËÎflÎ… ⁄˘S›Î …ı, “Ëı Á_÷˘ ! ±‹˘ ¿˘¥ Ïÿ‰Á ±ZÎfl-
‘Î‹‹Î_◊Ì ±Î ⁄˛õÎ_Õ‹Î_ ±ÎT›Î fi◊Ì fiı ±Î‰Â_ ’HÎ fiËŸ. ‹ÎÀı ±Î… ±‹Îflı
±√ÏHÎ÷ ∞‰fiÎ_ ¿S›ÎHÎ ¿fl‰Î_ »ı. ÷ı ‹ÎÀı ±‹˘ ÷◊Î ±ZÎfl‘Î‹ ÷◊Î
±ZÎflfiÎ ‹@÷ ÷◊Î ⁄ÌΩ_ ‘Î‹fiÎ ¤√‰Îfi ÷◊Î ⁄ÌΩ ¥rfl¿˘ÏÀ ÷ıHÎı
ÁÏË÷ ±‹ı ±Î_ËŸ ’‘Î›Î˝ »Ì±ı. ‹ÎÀı ÷ı Á‰˝fiı ±ZÎfl‘Î‹‹Î_ ·¥ Ω‰Î »ı.”
±ı‰Ì flÌ÷ı Á_÷ ±Î√‚ ‹ËÎflÎ…ı ’˘÷ÎfiÎ ‹ÏË‹ÎfiÌ ‰Î÷ ¿flÌ. (10)
340 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
¤ÎÿflÎ‹Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ… ’ÎÁı ±ı¿ ’_ÏÕ÷ ±Î‰Ìfiı f·˘¿ ⁄˘S›˘. ’»Ì

fl÷fiÎ ¤@÷fiı ÷◊Î Õ˘ÁÎ ¤@÷fiı Á‹ÎÏ‘ ◊¥. ’»Ì ‹ËÎflÎ…ı ’_ÏÕ÷fiı ¿èÎ_
…ı, “÷‹ı f·˘¿ ⁄˘S›Î ÷ı‹Î_ ¤√‰Îfifi˘ ‹ÏË‹Î ⁄Ë »ı ÷ı ‹ÎÀı Á‹ÎÏ‘
◊¥.” ’»Ì ’_ÏÕ÷ ⁄˘S›˘ …ı, “Ëı ‹ËÎflÎ… ! Ë_ ÷˘ ¿◊Î ¿flÌ ¿flÌfiı ‹flÌ √›˘
’HÎ ¿˘¥fiı Á‹ÎÏ‘ ◊Î÷Ì fi◊Ì.” ÷ı Á‹ı ¤…fi˘ ±ı¿ …‹ÎÿÎfl ⁄ıÃ˘ Ë÷˘, ÷ıfiı
’HÎ Á‹ÎÏ‘ ◊¥. ’»Ì lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ÷ıfiÌ ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “±Î …‹ÎÿÎfl ±ı¿
·Î¬ fiı ±ıÓÁÌ ËΩfl ’ı√_⁄flı V÷Ï÷fiı ¿›Î˝ ±ı‰Î hÎHÎı ±‰V◊Î‹Î_ ±‹fiı ÿı¬ı
»ı.” ’»Ì lÌ∞‹ËÎflÎ… ÷ı Á‹ÎÏ‘‰Î‚Îfiı ’˘÷ÎfiÌ ºÏWÀ‹ÎhÎı ¿flÌfiı …√ÎÕ÷Î
Ë‰Î. ’»Ì ÷ı ’_ÏÕ÷ı ’Ò»u_ …ı, “⁄ÌΩ ¤√‰ÎfifiÎ ±‰÷Îflı ±Î‰Ì Á‹ÎÏ‘
¿flÎ‰Ì fiË˘÷Ì. ±Î ÷˘ ¿Î_¥¿ Ωÿ »ı ¿ı ‹_hÎ÷_hÎ »ı.” I›Îflı ÷ı …‹ÎÿÎflı
’_ÏÕ÷fiı ¿èÎ_ …ı, “±Î ÷˘ ±‰÷Îfl fiËŸ, ±Î ÷˘ Á‰ı˝ ±‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ fiı
±ZÎfl‘Î‹fiÎ ’Ï÷ »ı ÷ı … ±Î…ı ¿Ú’Î ¿flÌfiı ∞‰fiÎ_ ¿S›ÎHÎ ¿fl‰Îfiı ±◊ı˝
’‘Î›Î˝ »ı. fiı ⁄ÌΩ ¤√‰ÎfifiÎ ±‰÷Îfl ’Ò‰ı˝ ◊¥ √›Î ÷ı ÷˘ ±Î
¤√‰ÎfifiÌ Á‰ı˝ V÷Ï÷ fiı ≠Î◊˝fiÎ ¿flı »ı, ±ı‹ Ë_ Á‹ÎÏ‘fiı Ï‰Êı ÿı¬_ »\_.”
±ı‰Ì flÌ÷ı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ’˘÷Îfi˘ ≠÷Î’ ÁËı… …HÎÎT›˘. ’»Ì Á÷Îfl
‰ÂflÎ‹ ±ı‰Ì flÌ÷ı lÌ∞‹ËÎflÎ…fi˘ ≠÷Î’ Ωı¥fiı ±Ï÷Âı ±Îfi_ÿ ’Î‹Ìfiı
¬ı÷fl‹Î_ √›Î. I›Î_ ·Î¬˘ ¿ÌÏÕ›_ M≤J‰Ì‹Î_◊Ì fiÌ¿‚Ì. ÷ıfiı Ωı¥fiı ÿ›Î ±Î‰Ì
…ı, “±Î ∞‰fiı @›Îflı ¤√‰Îfifi˘ Á_⁄_‘ ◊ÎÂı ?” ±ı‹ ±_÷fl‹Î_ Ï‰«Îfl ◊›˘.
’»Ì ’˘÷Îfiı Á_¿S’ı ¿flÌfiı ÷ı ·Î¬_ ¿ÌÏÕ›_fiı «÷¤˝…w’ ‘flÎ‰Ìfiı Ï‰‹Îfi‹Î_
⁄ıÁÎflÌfiı ‘Î‹‹Î_ ‹˘¿·Ì›_. ±ı‰Ì flÌ÷ı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ¤@÷¶Îflı ’˘÷Îfi_
±ˆr›˝ …HÎÎT›_. ÷ı ‰Î÷ ±Î‰Ìfiı ¤@÷ı lÌ∞‹ËÎflÎ… ’ÎÁı ¿flÌ. I›Îflı Õ˘Áı
¤@÷ı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ’Ò»u_ …ı, “±ı ¿ÌÏÕ›_±ı Â_ ’H› ¿›ÎÙ ËÂı, …ı ’H›ı
¿flÌfiı ‘Î‹‹Î_ √¥›_ ?” ’»Ì lÌ∞‹ËÎflÎ… ⁄˘S›Î …ı, “F›Îflı ’vÊ˘kÎ‹
¤√‰Îfi ±Á_A› ∞‰fiÎ_ ¿S›ÎHÎ ¿fl‰Îfi˘ Á_¿S’ ‘ÎflÌfiı ±ZÎfl‘Î‹‹Î_◊Ì
±Î_ËŸ ’‘Î›Î˝ Ë˘› I›Îflı ÷˘ ’˘÷ÎfiÎ Á_¿S’‹ÎhÎı ¿flÌfiı ±Á_A› ∞‰fiÎ_
¿S›ÎHÎ ÷I¿Î‚ ¿flı ±◊‰Î ’˘÷ÎfiÎ ¤@÷fiÎ Á_¿S’‹ÎhÎı ¿flÌfiı ±fi_÷
∞‰˘fiÎ_ ¿S›ÎHÎ ÷I¿Î‚ ¿flı. ÷ı ‹ÎÀı ±‰÷Îfl ±‰÷ÎflÌfiÎ_ Á_¿S’‹Î_
L›ÒfiÎÏ‘¿’HÎ_ »ı. ÷ı Â_ ? ÷˘ …ı, ±‰÷ÎflÌfiı Á_¿S’‹ÎhÎı … ÷ı Ïø›Î ÏÁ©
◊¥ Ω› »ı, fiı …ı ±‰÷Îfl »ı ÷ı ÷˘ Á_¿S’ ‘ÎflÌfiı ÷ı Ïø›Î‹Î_ ’˘÷ı ¤‚ı
≠¿flHÎ-7 341
I›Îflı ÷ı Ïø›Î ÏÁ© ◊Î› »ı.” ±ı‰Ì flÌ÷ı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ±‰÷Îfl-±‰÷ÎflÌ

±ı‰˘ ¤ıÿ ÿı¬ÎÕu˘. (11)
±ı¿ ’ÃÎHÎ {Ÿ{Î‰ÿflfiÌ ÁÌ‹‹Î_ ±ÎT›˘ I›Îflı ÷ıfiÎ ‹fifiÎ Á_¿S’
Á‰ı˝ ⁄_‘ ◊¥ √›Î fiı ±_÷fl‹Î_ ÀÎœ<_ ◊¥ √›_. ÷ı◊Ì ΩH›_ …ı, “±Î √Î‹‹Î_
¿˘¥ ‹˘ÀÎ’vÊ »ı.” ’»Ì ÷ıHÎı √Î‹‹Î_ ±Î‰Ìfiı ±·ˆ›Î¬Î«flfiı ’Ò»u_ …ı,
“±Î √Î‹‹Î_ ¿˘¥ ‹˘ÀÎ’vÊ »ı, ÷ıfiÎ_ ÿÂ˝fi ‹fiı ¿flÎ‰˘, ¿ı‹ …ı, ÷ı
‹˘ÀÎ’vÊı ‹Îv_ ‹fi ¬ıÓ«Ì ·Ì‘_ »ı.” I›Îflı ’ÃÎHÎfiı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿÂ˝fi
¿flÎT›Î_. ÷ı ÿÂ˝fi‹ÎhÎı ¿flÌfiı ÷ı ’ÃÎHÎfiı Á‹ÎÏ‘ ◊¥ √¥ fiı ±ZÎfl‘Î‹fiı
Ï‰Êı ±fi_÷ ‹@÷ı Áı‰Î÷Î ±ı‰Î lÌ∞‹ËÎflÎ…fi_ ÿÂ˝fi ◊Î÷_ Ë‰_. ’»Ì
‹ËÎflÎ… ÷ıfiı ’˘÷ÎfiÌ ºÏWÀ‹ÎhÎı ¿flÌfiı …√ÎÕ÷Î Ë‰Î. ’»Ì ÷ı ’ÃÎHÎı
lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ’Ò»u_ …ı, “Ëı ‹ËÎflÎ… ! ÷‹ı ÷˘ Á‰˘˝’flÌ ¤√‰Îfi »˘.
‹ÎÀı ÷‹ÎflÎ V‰w’fi_ iÎÎfi ⁄ÌΩ ¿˘¥¿fiı ¿Ë_ ?” I›Îflı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_
…ı, “÷‹ …ı‰Î Ë˘› ÷ıfiı ¿ËıΩı.” ±ı‰Ì flÌ÷ı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ’˘÷Îfi˘ ±·˙Ï¿¿
≠÷Î’ ÿı¬ÎÕu˘. (12)
√Î‹ ‰Î_Ïœ›Î‹Î_ ’fl˘ZÎ ±‰÷ÎflfiÎ μ’ÎÁ¿ ÿı‰∞ ¤@÷ Ë÷Î. ÷ıfiı
CÎıfl lÌ∞‹ËÎflÎ… ’‘Î›Î˝. I›Îflı ÷ı ¤@÷ı ’Ò»u_ …ı, “Ëı ‹ËÎflÎ… ! ÷‹ı
¿ıfiÎ Á_÷ »˘ ?” I›Îflı lÌ∞‹ËÎflÎ… ⁄˘S›Î …ı, “±‹ı ÷˘ V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎfiÎ
’fl‹Ë_Á »Ì±ı.” ’»Ì ÷ı ¤@÷ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ’√ı ·Î√Ìfiı ⁄ıÃÎ, ’»Ì
÷ıfiı ’˘÷ÎfiÌ ºÏWÀ‹ÎhÎı ¿flÌfiı Á‹ÎÏ‘ ¿flÎ‰Ìfiı ±ZÎfl‘Î‹fiı Ï‰Êı ±fi_÷
‹@÷, ±fi_÷ ±‰÷Îfl fiı ±fi_÷ ±ˆr›˝ ÷ıHÎı ÁÏË÷ ’˘÷ÎfiÌ ‹ÒÏ÷˝fi_ ÿÂ˝fi
¿flÎ‰÷Î Ë‰Î fiı ’˘÷ÎfiÌ ‹ÒÏ÷˝fiı Ï‰Êı ·Ìfi ¿flÎ‰Ìfiı ’˘÷Îfi˘ Á‰˘˝’flÌ
Ïfiç› ¿flÎ‰÷Î Ë‰Î. ‹Ò‚∞ ⁄˛õ«ÎflÌ±ı ’Ò»u_ …ı, “Ëı ‹ËÎflÎ… ! ±Î
¤@÷ı Â_ ’H› ¿›ÎÙ ËÂı …ı ±fi_÷ ¿˘ÏÀ ⁄˛õÎ_ÕfiÎ ’Ï÷ ±ı‰Î …ı ÷‹ı ÁÎZÎÎ÷˚
ÿ›Î ¿flÌfiı ÷ıfiı CÎıfl ’‘Î›Î˝ fiı ‹˘ÀÎ ›˘√Ìfiı ’HÎ ÿ·˝¤ ±ı‰Ì …ı
±ZÎfl‘Î‹fiÌ Á‹ÎÏ‘ ÷ı ÿ›Î ¿flÌfiı ±Î ¤@÷fiı ¿flÎ‰Ì ?” I›Îflı lÌ∞-
‹ËÎflÎ… ⁄˘S›Î …ı, “±Î ¤@÷ ÷˘ Á˘ …L‹◊Ì ÏfiW¿Î‹Ì ‰÷˝‹Îfi ºœ
flÎ¬Ìfiı ¤√‰Îfifiı ’Î‹‰Îfiı ±◊ı˝ ÿÎ¬Õ˘ ¿fl÷˘ Ë÷˘ I›Îflı ±‹ı ±ıfiı CÎıfl
’‘Î›Î˝ »Ì±ı.” ’»Ì ÷ı ¤@÷fiı lÌ∞‹ËÎflÎ… ’˘÷ÎfiÌ ºÏWÀ‹ÎhÎı ¿flÌfiı
…√ÎÕ÷Î Ë‰Î. ’»Ì ÷ı ¤@÷ı ¿èÎ_ …ı, “Ëı ‹ËÎflÎ… ! ÷‹ı ÷˘ ±fi_÷ ¿˘ÏÀ
342 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
⁄˛õÎ_ÕfiÎ ±Î‘Îfl …ı ±ZÎfl ÷ıfiÎ ’Ï÷ »˘, fiı Á‰˝ ±‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ fiı

Á‰˝ ¿ÎflHÎfiÎ ¿ÎflHÎ ÁÎZÎÎ÷˚ ’vÊ˘kÎ‹ fiÎflÎ›HÎ »˘. ÷ı ÿ›Î ¿flÌfiı ‹Îflı CÎıfl
’‘Î›Î˝ »˘. ‹ÎÀı Ëı ‹ËÎflÎ… ! ÷‹ÎflÎ V‰w’fiÎ Ïfiç›‹Î_ ¬Î‹Ì flËı fiËŸ
±ı‰_ ¿Ú’Î ¿flÌfiı ¿Ë˘.” ’»Ì lÌ∞‹ËÎflÎ… ⁄˘S›Î …ı, “±‹ı ÷˘ ±Î
⁄˛õÎ_Õfiı Ï‰Êı ±ÎT›Î fi◊Ì fiı ±Î‰Â_ ’HÎ fiËŸ, ‹ÎÀı ±Î …ı ÷‹fiı Ïfiç›
◊›˘ »ı ÷ı Œfl‰Î ÿı‰˘ fiËŸ.” ±ı‰Ì flÌ÷ı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ÿı‰∞ ¤@÷fiı
’˘÷Îfi_ ÏÿT› ±ˆr›˝ ÿ›Î ¿flÌfiı ÿı¬ÎÕu_. (13)
ÿÎ‹˘ÿflı fi◊ ¤|fiı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ Ïfiç›fiÌ ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “lÌ∞-
‹ËÎflÎ… Á‰˝ ±‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ »ı fiı flÎ‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷ı μ©‰fi˘
±‰÷Îfl »ı.” ÷ı ‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ìfiı ÷ı fi◊ ¤| ±Ï÷Âı ±Î¿‚Î ◊¥ √›Î. ’»Ì
÷ı ⁄ı …HÎ ‰fl÷Î·ı lÌ∞‹ËÎflÎ… ’ÎÁı ±ÎT›Î fiı ¿èÎ_ …ı, “Ëı ‹ËÎflÎ… !
±Î ÿÎ‹˘ÿfl flÎ‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı μ©‰ ¿ı‹ ¿Ëı »ı ?” ’»Ì lÌ∞‹ËÎflÎ…
⁄˘S›Î …ı, “÷‹ı flÎ‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi_ K›Îfi ¿fl˘ ±ıÀ·ı …ı‹ »ı ÷ı‹ ÷‹fiı
…HÎÎÂı.” ’»Ì ÷ı ¤| K›Îfi‹Î_ ⁄ıÃÎ. ±ıÀ·ı ÷ı‹fiı ÷fl÷ Á‹ÎÏ‘ ◊¥. ÷ı
Á‹ÎÏ‘fiı Ï‰Êı ±fi_÷ ‹@÷, ±fi_÷ ±‰÷Îfl, ±fi_÷ ±ˆr›˝ fiı flÎ‹Îfi_ÿ
V‰Î‹Ì ÷ı‹HÎı ÁÏË÷ ±ZÎfl‘Î‹fiı Ï‰Êı ’˘÷ÎfiÌ ÏÿT› ‹ÒÏ÷˝fi_ ÿÂ˝fi ¿flÎ‰Ìfiı
÷ı Á‰˝ ±‰÷Îfl ±fiı flÎ‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ’˘÷ÎfiÌ Áı‰Î‹Î_ ÿı¬ÎÕuÎ fiı ’˘÷Îfi˘
Á‰˘˝’flÌ Ïfiç› ÷ı ¤|fiı ¿flÎT›˘. ’»Ì ÷ı ¤|fiı Á‹ÎÏ‘‹Î_◊Ì …√ÎÕuÎ.
I›Îflı fi◊ ¤| ∂ÃÌfiı ÿÎ‹˘ÿflfiı ÁÎWÀÎ_√ ÿ_Õ‰÷˚ ¿flÌfiı ’»Ì ⁄˘S›Î …ı, “Ëı
‹ËÎflÎ… ! ‹fiı ÷˘ ±Î ÿÎ‹˘ÿflı ÷‹ÎflÎ V‰w’fiÎ Ïfiç›fiÌ ‰Î÷ ¿flÌ fi
Ë˘÷ ÷˘ ‹Îflı ¿S›ÎHÎ‹Î_ ⁄Ë … Œıfl Ë÷˘, ÷ı ‹ÎÀı Ë‰ı◊Ì ¿˘¥ flÌ÷ı ÷‹ÎflÎ
V‰w’fiÎ Ïfiç›‹Î_ ¿Áfl flËı fiËŸ ±ı‰Ì ¿Ú’Î ¿flÌfiı ‰Î÷ ¿fl˘.” ’»Ì lÌ∞-
‹ËÎflÎ… ⁄˘S›Î …ı, “±‹ı ÷˘ ±ZÎfl‘Î‹ ◊¿Ì ±√ÏHÎ÷ ∞‰˘fiÎ_ ±ÎI›_Ï÷¿
¿S›ÎHÎ ¿fl‰Îfiı ±‹Îv_ ±ZÎfl‘Î‹ fiı ±fi_÷ ¿˘ÏÀ ’ÎÊ˝ÿ fiı ⁄ÌΩ_ ‘Î‹fiÎ
¥rfl ÷ıHÎı ÁÏË÷ ’‘Î›Î˝ »Ì±ı.” ÷ı‰Ì flÌ÷ı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı fi◊ ¤|fiı
’˘÷Îfi_ ±ˆr›˝ ÿı¬ÎÕu_. (14)
√œÕÎ‹Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ±ı¿ ¤@÷fiı ¿èÎ_ …ı, “÷‹ı ±ZÎfl‘Î‹‹Î_ …¥
±Î‰˘.” I›Îflı ÷ı ¤@÷ Á‹ÎÏ‘ ¿flÌfiı ≠◊‹ ⁄ÿÏfl¿Îl‹‹Î_ √›Î; I›Î_
±Î’HÎÎ ÁÎ‘, ’Î‚Î, ⁄˛õ«ÎflÌ, ËÏfl¤@÷ ÷ıfiı ÿÌÃÎ. I›Îflı ÷ıfiı ’Ò»u_ …ı,
≠¿flHÎ-7 343
“lÌ∞‹ËÎflÎ… @›Î_ »ı ?” I›Îflı ±ı Á‰ı˝ ⁄˘S›Î …ı, “±Î fiflfiÎflÎ›HÎ »ı ÷ı

… ‹ËÎflÎ… »ı.” I›Îflı ËÏfl¤@÷ı ¿èÎ_ …ı, “Ë_ ‹ËÎflÎ…fiı ±˘‚¬_ »\_.” ’»Ì
I›Î_◊Ì ÿÂ˝fi ¿flÌfiı rı÷¶Ì’‹Î_ √›˘. I›Î_ ’HÎ ±Î’HÎÎ ÁÎ‘, ⁄˛õ«ÎflÌ Ë÷Î.
÷ıfiı ¿èÎ_ …ı, “lÌ∞‹ËÎflÎ… @›Î_ »ı ?” I›Îflı ÷ı ⁄˘S›Î …ı, “±Î ‰ÎÁÿı‰ »ı
÷ı … ‹ËÎflÎ… »ı.” I›Îflı ÷ı ⁄˘S›Î …ı, “Ë_ ‹ËÎflÎ…fiı ±˘‚¬_ »\_.” ’»Ì
I›Î_◊Ì ‰ˆ¿<_Ã‹Î_ √›˘. I›Îflı I›Î_ ’HÎ ±Î’HÎÎ ÁÎ‘ ±ÎÏÿ¿ ÿÌÃÎ. I›Îflı ÷ıfiı
¿èÎ_ …ı, “lÌ∞‹ËÎflÎ… @›Î_ »ı ?” I›Îflı ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ …ı, “±Î ·Z‹ÌfiÎflÎ›HÎ
»ı ÷ı … ‹ËÎflÎ… »ı.” I›Îflı ÷ıHÎı ¿èÎ_ …ı, “Ë_ ‹ËÎflÎ…fiı ±˘‚¬_ »\_.” ’»Ì
I›Î_◊Ì ÷ı ¤@÷ √˘·˘¿‹Î_ √›˘. I›Îflı I›Î_ ’HÎ ±Î’HÎÎ ÁÎ‘ ±ÎÏÿ¿fiı
ÿÌÃÎ. I›Îflı ÷ı‹fiı ’Ò»u_ …ı, “‹ËÎflÎ… @›Î_ »ı ?” I›Îflı ÷ı ⁄˘S›Î …ı, “±Î
lÌ¿ÚWHÎ »ı ÷ı … ‹ËÎflÎ… »ı.” I›Îflı ÷ıHÎı ¿èÎ_ — “‹ËÎflÎ…fiı Ë_ ±˘‚¬_ »\_.
‹ÎÀı ±Î lÌ∞‹ËÎflÎ… fiËŸ.” I›Îfl’»Ì ÷ı ¤@÷ ±ZÎfl‘Î‹‹Î_ √›˘ fiı I›Î_
±fi_÷ ¿˘ÏÀ ‹@÷ ÷ı‹HÎı ÁıT›Î ±ı‰Î …ı lÌ∞‹ËÎflÎ… ÷ı‹fiı ÿÌÃÎ, fiı I›Î_
±Î’HÎÎ ÁÎ‘, ⁄˛õ«ÎflÌ, ’Î‚Î, ÁIÁ_√Ì ÷ı Á‰ı˝fiı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ Áı‰Î‹Î_
ÿÌÃÎ, I›Îfl’»Ì ÷ı ¤@÷fiı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ’Ò»u_ …ı, “¿›Î_ ¿›Î_ ‘Î‹ Ωı÷Î
±ÎT›Î ?” I›Îflı ÷ı ¤@÷ı ¿èÎ_ …ı, “Ëı ‹ËÎflÎ… ! ±Î’HÎÎ ⁄˛õ«ÎflÌ, ÁÎ‘,
’Î‚Î, ÁIÁ_√Ì ÷ı ⁄ÿÏfl¿Îl‹‹Î_, rı÷¶Ì’‹Î_, ‰ˆ¿<_Ã‹Î_ ÷◊Î √˘·˘¿‹Î_ CÎHÎÎ
ÿÌÃÎ. ÷ı ’HÎ ±Î_ËŸ ¿ı‹ fi ±ÎT›Î ?” I›Îflı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ …ı, “±‹fiı
÷ı ÷ı ‘Î‹fiÎ ’Ï÷ ΩH›Î, ÷ı ‹ÎÀı I›Î_ …¥fiı flèÎÎ »ı fiı ±Î Á‰ı˝±ı ±‹fiı
Á‰˝ ±‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ ΩH›Î, fiı Á‰˝ ‘Î‹ ◊¿Ì ’fl …ı ⁄˛õ‹˘Ë˘· ÷ıfiÎ
’Ï÷ ±‹fiı ΩH›Î, ÷ı ‹ÎÀı ±ı‹fiı ±‹ı ±ZÎfl …ı‰Î ¿›Î˝ »ı. ±fiı ’Ò‰˝fiÎ
±‰÷Îfl …ı‰Î ±‹fiı ΩH›Î ÷ı ‹ÎÀı ±ı‹fiı ÷ı ÷ı ±‰÷Îfl …ıÀ·_ ±ˆr›˝
±ÎM›_ »ı. fiı ÷ı ÷ı ‘Î‹fiÎ ’Ï÷ ±‹fiı ΩHÎÌfiı ÷ı ÷ı ‘Î‹‹Î_ flèÎÎ »ı. fiı ÷ı
Ωı ±‹ı ’_Õı …¥±ı ¿ËÌ±ı ÷˘’HÎ fi ‹Îfiı ±ı‰˘ ±ıfiı Ïfiç› »ı.” ’»Ì ÷ı
¤@÷fiı Á‹ÎÏ‘‹Î_◊Ì lÌ∞‹ËÎflÎ… …√ÎÕ÷Î Ë‰Î. ’»Ì lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ÷ı
¤@÷fiı ¿èÎ_ …ı, “÷‹ı …ı ÿÌÃ_ ÷ı Á‰ı˝ ±Î Á_÷‹_Õ‚fiÌ ±Î√‚ ¿Ë˘.” I›Îflı ÷ı
¤@÷ı …ı ÿÌÃ_ Ë÷_ ÷ı‹ Á_÷‹_Õ‚ ±Î√‚ ¿èÎ_. ’»Ì Á‰ı˝ ’fl‹Ë_Áı ¿èÎ_ — “Ëı
‹ËÎflÎ… ! ÷‹ı ¿Ú’Î ¿flÌfiı ÷‹ÎflÎ V‰w’fi˘ …ı‹ ±‹fiı Á‰˘˝’flÌ Ïfiç›
◊Î› ÷ı‰Ì flÌ÷ı ¿Ë˘ !” ’»Ì lÌ∞‹ËÎflÎ… ⁄˘S›Î …ı, “±ZÎflÎ÷Ì÷ ±ı‰Î …ı
344 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
±Î ≠√À ’vÊ˘kÎ‹ ¤√‰Îfi ÷ı ±fi_÷ ±ZÎfl ‹@÷ı ÁıT›Î ◊¿Î ’˘÷ÎfiÎ

±ZÎfl‘Î‹fiı Ï‰Êı ÁÿÎ› Ï‰flÎ…‹Îfi »ı. ÷ı‹HÎı V≤ÏWÀ Á‹ı ±ZÎfl ÁÎ‹_ Ωı›_
I›Îflı ÷ı ±ZÎflı ±fi_÷ ¿˘ÏÀ ‹@÷ ÁÎ‹_ Ωı›_ I›Îflı ÷ı ‹@÷˘‹Î_◊Ì ±ı¿ ’vÊ
∂¤˘ ◊›˘. ’»Ì ÷ı ’vÊı ‹Î›Î ÁÎ‹_ Ωı›_. ’»Ì ‹Î›Î‹Î_◊Ì ±fi_÷ ≠‘Îfi-
’vÊÎÏÿ¿ ◊›Î. ÷ı ±ZÎfl’vÊ ±fiı¿ w’ı ¿flÌfiı ÷ı‹Î_ ≠‰ıÂ ¿flı »ı, ±fiı¿
w’ı ¿flÌfiı Á‰ı˝fiÌ flZÎÎ ¿flı »ı, ±fi_÷ ’ÎÊ˝ÿ, Â„@÷›_, ±ˆr›ı˝ ÁıT›Î ◊¿Î
’˘÷ÎfiÎ ‘Î‹fiı Ï‰Êı … flËı »ı fiı ⁄Ì…ı w’ı ¿flÌfiı ’vÊ˘kÎ‹fiÌ Áı‰Î ¿flı »ı.
±ı ≠¿Îflı ±ıfiı Ï‰Êı ±fiı¿ ¿‚Î flËÌ »ı. ±ı‰Î …ı ‹ËÎ’vÊ ÷ıfi˘ ‹˘ÀÎ ¿Ï‰
’HÎ ’Îfl ’Î‹÷Î fi◊Ì. ±Î‘Ïfi¿ Á‹…HÎ‰Î‚ÎfiÌ ÷˘ ±ıÀ·ı Á‘Ì … √Ï÷ »ı.
fiı ±ı‰Î ±fi_÷ ±ZÎfl‹@÷ı ÁıT›Î ±ı‰Î …ı ≠√À ’vÊ˘kÎ‹ ÷ıfiÌ ÷‹Îflı
ÁÎZÎÎ÷˚ ≠Î„M÷ »ı fiı ±ı‰Î …ı ≠√À ’vÊ˘kÎ‹ lÌ V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎ ÷ı ⁄ÌΩ
‘Î‹‹Î_ flËÌ …ı ‹ÒÏ÷˝›_ ÷◊Î Á‰ı˝ ±‰÷Îfl ÷ıfiÎ ¿ÎflHÎ »ı fiı ±fi_÷ ‹@÷fiÎ
V‰Î‹Ì »ı, fiı ±’ÏflÏ‹÷, Á‰˘˝’flÌ, Ïfifl_¿<Â, ±ˆr›Î˝Ïÿ¿ı ¿flÌfiı Á_’ÒHÎ˝ »ı,
±ı‰Î …ı ≠√À ’vÊ˘kÎ‹ ÷ı‹fiÌ …ı‹ ÷‹fiı μ’ÎÁfiÎ »ı ÷ı‹ …ıfiı μ’ÎÁfiÎ
◊Î› ÷ı … ’vÊ˘kÎ‹fiı ’Î‹ı »ı. ’HÎ ⁄ÌΩ ÷˘ ¿˘ÏÀ ÁÎ‘fi ¿flı ÷˘’HÎ fi
’Î‹ı. ±ZÎflÎÏÿ¿ Á‰˝ ◊¿Ì ’fl ±fiı ±¶ˆ÷‹ÒÏ÷˝ ±ı‰Î …ı ≠√À ’vÊ˘kÎ‹ ÷ıfiı
Ï‰Êı fiı ⁄ÌΩ Ï‰¤ÒÏ÷ ±‰÷Îflfiı Ï‰Êı ¿ı‹ ¤ıÿ »ı ? ÷˘ …ı‹ ÷Ìfl fiı ÷Ìflfi˘
fiÎ¬fiÎfl˘ ÷◊Î «ø‰÷a flÎΩ fiı ¬_ÏÕ›Î flÎΩ‹Î_ ¤ıÿ »ı, fiı …ı‹ ÁÒ›˝ fiı
ÁÒ›˝fiÎ ‹_Õ‚‹Î_ ¤ıÿ »ı fiı …ı‹ «_ƒ‹Î fiı ÷ÎflÎ‹Î_ ¤ıÿ »ı ÷ı‹ ±Î ≠√À
’vÊ˘kÎ‹‹Î_ fiı ⁄ÌΩ flÎ‹¿ÚWHÎÎÏÿ¿ ±‰÷Îfl‹Î_ ¤ıÿ »ı. ±ı‰Ì flÌ÷ı ±Î ≠√À
’vÊ˘kÎ‹fiı Á‰˘˝’flÌ ΩHÎ‰Î. ±ı Á‰ı˝ ÁI’vÊ fiı Á‰ı˝ ÂÎVhÎfi˘ ’fl‹ flËV›
±Ï¤≠Î› »ı. ±ı‰Î …ı ≠√À ËÏfl¿ÚWHÎ ’vÊ˘kÎ‹ ÷ıfiÌ ºœ μ’ÎÁfiÎ ¿fl‰Ì
±ı ±‰U› ¿fl‰Îfi_ »ı. fiı ±fi_÷ ±ı‰_ …ı ±ZÎfl‘Î‹ fiı ±fi_÷ ¿˘ÏÀ ±ZÎfl-
‹@÷ fiı ±ZÎfl‘Î‹fiÌ ±fi_÷ ÏÿT› ÁQ≤Ï© fiı ±fi_÷ Ï‰¤ÒÏ÷›_ fiı ±fi_÷
‹Î›ÎÁ⁄Ï·÷⁄˛õ1 ±ı Á‰ı˝ ’vÊ˘kÎ‹fi_ ÂflÌfl »ı. ÷ıfiÎ ‹ÏË‹Îfi˘ ’Îfl fi
±Î‰ı ÷˘ ±ı Á‰˝fiÎ ÂflÌflÌ fiı ¿ÎflHÎ, ±ı Á‰˝fiı Ï‰Êı ±L‰› ◊¿Î T›Ï÷flı¿ fiı
Á‰˝◊Ì Ïfi·ı˝’, ÏfiÏ‰˝¿ÎflÌ ±ı‰Î …ı ±Î ’fl⁄˛õ ËÏfl¿ÚWHÎ ≠√À ’vÊ˘kÎ‹
÷ıfiÎ ‹ÏË‹Îfi˘ ÷˘ ’Îfl ±Î‰ı … ¿ı‹ ? ±ı ÷˘ ±fi_÷ ±’Îfl »ı. fiı …ı‰Î ±Î
1. ≠‘Îfi’vÊ.
≠¿flHÎ-7 345
≠√À ‹ÒÏ÷˝ ±‹ı ⁄ıÃÎ »Ì±ı ÷ı‰Î fiı ÷ı‰Î … ±ZÎfl‘Î‹fiı Ï‰Êı ’HÎ flèÎÎ
»Ì±ı ±fiı ÷‹ı ’HÎ Á‰ı˝ I›Î_ ⁄ıÃÎ »˘ ±ı‹ Ë_ ÿı¬_ »\_ fiı ±Î ÁIÁ_√‹Î_ …ı
›˘√ Á‹ÎÏ‘‰Î‚Î »ı ÷ı ’HÎ ÿı¬ı »ı. ’HÎ ±Î ‰Î÷ ÷‹ÎflÎ Á‹…‰Î‹Î_
’Ïfl’ÒHÎ˝ ±Î‰÷Ì fi◊Ì fiı F›Îflı ±ı ‰Î÷Î˝ ’Ïfl’ÒHÎ˝ Á‹…‰Î‹Î_ ±Î‰Âı I›Îflı
’_«Ï‰Ê› ¿ı ¿Î‹, ø˘‘ÎÏÿ¿ ∞I›Î‹Î_ ≠›ÎÁ ◊ÎÂı fiËŸ, ÁËı…ı Ï…÷Î¥ ΩÂı.
fiı ⁄˛õÎÏÿ¿fiı ’HÎ ÿ·˝¤ ±ı‰Ì ±Î Á¤Î »ı fiı √˘·˘¿, ‰ˆ¿<_Ã, rı÷¶Ì’ fiı
⁄ÿÏfl¿Îl‹ ÷ıfiı Ï‰Êı Á¤Î »ı ÷ı◊Ì ’HÎ Ë_ ±Î ÁIÁ_√ÌfiÌ Á¤Îfiı ±Ï‘¿
ΩHÎ_ »\_ fiı Á‰ı˝ ËÏfl¤@÷fiı ±Ï÷Â› ≠¿ÎÂı ›@÷ ÿı¬_ »\_. ±ı‹Î_ Ωı ·√Îflı
Ï‹J›Î ¿Ëı÷Î Ë˘¥±ı ÷˘ ±Î Á_÷Á¤ÎfiÎ Á‹ »ı. ÷ı Á‹ ÂÎ ÁÎv ¬Î‰Î
’Õı »ı …ı, ±Î ÷‹Îflı Á‰ı˝fiı ±·˙Ï¿¿ fiı ’Ïfl’ÒHÎ˝’HÎ_ Á‹Ω÷_ fi◊Ì fiı
ÿı¬‰Î‹Î_ ’HÎ ±Î‰÷_ fi◊Ì ÷ı ÁÎv Á‹ ¬Î‰Î ’Õı »ı.” ±ı‰Ì flÌ÷ı ’˘÷ÎfiÎ
±ı¿Î_Ï÷¿ ‹˘ÀÎ ÁÎ‘ ⁄ıÃÎ Ë÷Î I›Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ¿Ú’Î ¿flÌfiı ’˘÷ÎfiÎ
’vÊ˘kÎ‹’HÎÎfiÌ ‰Î÷ ¿flÌ. (15)
…ı÷·’flfiÎ ‹˘Ë˘·‹Î_ ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±ÎÏÿ¿ ’fl‹Ë_Áfiı
lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ’Ò»u_ …ı, “±‹ı …ı …ı ‘Î‹‹Î_ …¥±ı »Ì±ı ÷ı ÷ı ‘Î‹‹Î_
÷‹ÎflÎ_ ‰¬ÎHÎ ◊Î› »ı fiı …ı …ı ÂÎVhÎ ÁÎ_¤‚Ì±ı »Ì±ı ÷ı ÷ı ÂÎVhÎ‹Î_ ’HÎ
÷‹ÎflÎ_ ‰¬ÎHÎ ◊Î› »ı, ÷ı ÷‹ÎflÎ‹Î_ ±ı‰Ì ÂÌ ‹˘À’ »ı …ı Á‰ı˝ Ãı¿ÎHÎı
÷‹ÎflÎ_ ‰¬ÎHÎ ¿flı »ı ?” ±ı‹ ¿ËÌfiı lÌ∞‹ËÎflÎ… ⁄˘S›Î …ı, “÷_⁄ÕÌ eÀÌ
Ω› ÷˘ ÷‹fiı ÁÎ∞ ¿fl÷Î_ ±Î‰Õı ?” I›Îflı ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ …ı, “fiÎ
‹ËÎflÎ… !” ’»Ì ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ …ı, “÷‹ı ÷‹ÎflÌ ‹˘À’fiı ΩHÎ÷Î fi◊Ì.”
±ı‹ ¿ËÌfiı ⁄˘S›Î …ı, “S›˘, ±‹ı ÷‹ÎflÌ ‹˘À’fiı ¿ËÌ±ı »¥±ı …ı, ±Î
’«ÎÁ ¿˘ÏÀ ›˘…fi M≤J‰Ì »ı, ÷ı◊Ì ÿÁ √HÎ_ …‚ »ı, ÷ı◊Ì ÿÁ √HÎ_ ÷ı… »ı,
÷ı◊Ì ÿÁ √HÎ˘ ‰Î› »ı, ÷ı◊Ì ÿÁ √HÎ˘ ±Î¿ÎÂ »ı, ÷ı◊Ì ÿÁ √HÎ˘ ±Ë_¿Îfl
»ı, ÷ı◊Ì ÿÁ √HÎ_ ‹ËkÎk‰ »ı, ÷ı◊Ì ±fi_÷ √HÎÌ ≠¿ÚÏ÷ fiı ’vÊ »ı fiı ÷ı◊Ì
±fi_÷√HÎ_ ±ZÎfl‘Î‹ »ı. ÷ı ‘Î‹‹Î_◊Ì ·Î¬ ‹HÎ ·˘œÎfi˘ √˘‚˘ ’Õ÷˘
‹Ò¿Ì±ı, ÷ı ‰Î›fiı ·ı”fl¬ı CÎÁÎ÷˘ CÎÁÎ÷˘ M≤J‰Ì μ’fl ±Î‰ı I›Îflı fl… ¤ı‚˘
fl… ◊¥ Ω›, ±ıÀ·ı »ıÀı ±ZÎfl‘Î‹ »ı. ’HÎ Ωı ±Î_ËŸ ±S’ …ı‰˘ ∞‰
Ë˘› fiı ÷‹ı ±ı‹ ‘Îfl˘ …ı, “±Î ∞‰ ±WÀ ±Î‰flHÎ ’Îfl …ı ±ZÎfl‘Î‹ ÷ı‹Î_
Ω›” ÷˘ ÷I¿Î‚ Ω›, ±ı‰_ ÷‹ÎflÎ Á_¿S’‹Î_ ⁄‚ »ı. …ı‹ …_÷flÕÎ‹Î_
346 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
CÎÎ·Ìfiı ’ÎHÎ˘ Œ√Î‰Ì fiÎ¬ı ÷ı‹ ÷‹ı ’HÎ …ı ∞‰fiı ±Î_ËŸ◊Ì ±ZÎfl‘Î‹‹Î_
Œ√Î‰˘ ÷ıfiı I›Î_ Ω÷Î_ ‰«‹Î_ ¿Î‚, ‹Î›ÎÏÿ¿ ¿˘¥ ±ÎÕ<_ ±Î‰Ì Â¿ı fiËŸ,
±ı‰_ ÷‹ÎflÎ ¿Î_ÕÎ‹Î_ ⁄‚ »ı. ’HÎ ÷‹ı ÷‹ÎflÌ ‹˘À’fiı ΩHÎ÷Î fi◊Ì. ‰‚Ì,
÷‹ …ı‰Î …ı Á_÷fiı ¿˘¥ ¤Î‰ı ¿flÌfiı …‹ÎÕı ÷ıfiı ¿˘ÏÀ ›iÎfi_ ’H› ◊Î› »ı fiı
÷ıfi˘ ‹˘ZÎ ◊Î› »ı. fiı ÷‹ÎflÎ_ «flHÎfi˘ ¿˘¥ V’Â˝ ¿flı »ı ÷ıfiÎ ¿˘ÏÀ …L‹fiÎ_
’Î’ fiÎÂ ’Î‹ı »ı. fiı ÷‹fiı ¤Î‰ı ¿flÌfiı …ı ‰VhÎ ±˘œÎÕı »ı ÷ıfi_ ’fl‹
¿S›ÎHÎ ◊Î› »ı. fiı ÷‹ı …ı …ı fiÿÌ, ÷‚Î‰, ¿>‰Î ÷ıfiı Ï‰Êı fiÎË˘ »˘ ÷ı Á‰ı˝
÷Ì◊˝w’ ◊Î› »ı. fiı ÷‹ı …ı T≤ZÎ ÷‚ı ⁄ıÃÎ Ë˘ fiı …ı …ı T≤ZÎfi_ Œ‚ …Q›Î Ë˘
÷ı Á‰ı˝fi_ wÕ<_ ◊Î› »ı. fiı ÷‹ÎflÎ_ ¿˘¥ ¤Î‰ı ¿flÌfiı ÿÂ˝fi ¿flı »ı fiı ¿˘¥
÷‹fiı ¤Î‰ı ¿flÌfiı fi‹V¿Îfl ¿flı »ı ÷ı ÷ı Á‰ı˝fiÎ_ ’Î’fi˘ ZÎ› ◊Î› »ı. fiı
‰‚Ì, ÷‹ı …ıfiı ¤√‰ÎfifiÌ ‰Î÷ ¿fl˘ »˘ fiı ¿˘¥fiı Ïfi›‹ ‘flÎ‰˘ »˘ ÷ıfi˘
‹˘ZÎ ◊Î› »ı, ≥I›ÎÏÿ¿ …ı Á‰˝ ÷‹ÎflÌ Ïø›Î »ı ÷ı Ïfi√˝HÎ »ı fiı ∞‰fiÎ
¿S›ÎHÎfiı ±◊ı˝ »ı. fiı ±Î‰˘ …ı ÷‹Îfl˘ ‹ÏË‹Î ÷ı ÂıHÎı ¿flÌfiı »ı ? ÷˘ Á‰˝
◊¿Ì ’fl …ı ±ZÎfl‘Î‹ ÷ıfiÎ ’Ï÷ ±ı‰Î …ı ±Î ≠I›ZÎ ’vÊ˘kÎ‹ ¤√‰Îfi
÷ıfiÌ ÷‹˘ Á‰ı˝fiı ÁÎZÎÎI¿Îfl ≠Î„M÷ ◊¥ »ı. fiı ÷ı ’vÊ˘kÎ‹fi˘ ÷‹Îflı ºœ
±ÎÂfl˘ ◊›˘ »ı fiı ’vÊ˘kÎ‹ ±Î ÷‹ÎflÌ Á¤Î‹Î_ ±Î‰Ìfiı ⁄ıÃÎ »ı fiı ÷‹˘fiı
’˘÷ÎfiÌ ‹ÒÏ÷˝fi_ ≠I›ZÎ Á¬ ±Î’ı »ı ‹ÎÀı Ë‰ı ÷‹Îflı ¿Î_¥ ¿fl‰_ flèÎ_ fi◊Ì.
fiı …ı‰Ì ±ZÎfl‘Î‹fiÎ ‹@÷fiı ’vÊ˘kÎ‹ ¤√‰ÎfifiÎ Á¬fiÌ ≠Î„M÷ ◊¥ »ı
÷ı‰Ì ÷‹Îflı ’HÎ ±Î ≠I›ZÎ ’vÊ˘kÎ‹fiÎ Á¬fiÌ ≠Î„M÷ ◊¥ »ı. ÷ı
’vÊ˘kÎ‹fiÎ Á_⁄_‘ı ¿flÌfiı ±Î‰Ì ÷‹ÎflÌ ‹˘À’ »ı. fiı ‰‚Ì ±fi_÷ ¿˘ÏÀ
⁄˛õÎ_Õ‹Î_ ±‹Îv_ ¿›Ù ◊Î› »ı fiı ±‹Îflı ≠÷Î’ı ¿flÌfiı ÷‹Îv_ ’HÎ ±fi_÷
¿˘ÏÀ ⁄˛õÎ_Õ‹Î_ ¿›* ◊Î› »ı. ’HÎ ÷ıfiı ÷‹ı ΩHÎ÷Î fi◊Ì. ÷ı ±Î‰Î ±Á‹◊˝
flÎA›Î ÷ıfi_ Â_ ¿ÎflHÎ »ı ? ÷˘ ±Î ≠I›ZÎ ¤√‰Îfifi_ Á¬ ·ı‰Îfiı ±◊ı˝
÷‹Îv_ ÁÎ‹J›˝ w_‘Ì flÎA›_ »ı. fiı …ı ÷‹Îv_ ÁÎ‹J›˝ »ı ÷ı‰_ Ωı Ë_ ÿı¬ÎÕ<_ ÷˘
÷‹Îflı ±Î ·˘¿‹Î_ ¿˘¥fiÌ √HÎ÷Ì … ±Î‰ı fiËŸ, ÷ıHÎı ¿flÌfiı ¿˘¥ ∞‰fi_
¿S›ÎHÎ ’HÎ ◊Î› fiËŸ. ‹ÎÀı Ïfi¤˝› ◊¥fiı ≠I›ZÎ ’vÊ˘kÎ‹fi_ V‹flHÎ ¿flΩı,
’HÎ ±Î ·˘¿fiÎ_ ÿ—¬ı ¿flÌfiı ÿ—¬ ’Î‹Â˘ fiËŸ.” (16)
±ı¿ Á‹ı √œÕÎ‹Î_ ⁄˛õÎfi_ÿ V‰Î‹Ì ÿıÂ‹Î_◊Ì ŒflÌfiı ±ÎT›Î I›Îflı ÷ıfiı
lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ’Ò»u_ …ı, “ÿıÂ‹Î_ ÁIÁ_√ ¿ı‰˘ ◊›˘ »ı ?” I›Îflı ⁄˛õÎfi_ÿ
≠¿flHÎ-7 347
V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ …ı, “‹ËÎflÎ… ! ÁIÁ_√ ÷˘ ⁄Ë ◊›˘ »ı.” I›Îflı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı
¿èÎ_ …ı, “÷‹ı ÁIÁ_√Ì ¿ı‰Î ◊›Î »˘ ?” I›Îflı ⁄˛õÎfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — “±‹ı
÷˘ ÷‹ÎflÎ ¬flı¬flÎ ÁIÁ_√Ì ◊›Î »Ì±ı.” I›Îflı lÌ∞‹ËÎflÎ… ⁄˘S›Î …ı,
“÷‹ı ÷˘ Ë∞ √HÎ⁄Ï©‰Î‚Î ÁIÁ_√Ì ◊›Î »˘ fiı Ωı ¬flı¬flÎ ÁIÁ_√Ì ◊›Î
Ë˘ ÷˘ ¿Ë˘ …ı, ±‹ı @›Î_ Ë÷Î fiı I›Î_ ±‹˘ Â_ ¿fl÷Î ÷ı ‰Î÷ ¿Ë˘ ?” I›Îflı
⁄˛õÎfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ …ı, “Ëı ‹ËÎflÎ… ! ±ı‰Î ÁIÁ_√Ì ÷˘ ±‹ı fi◊Ì
◊›Î.” I›Îflı lÌ∞‹ËÎflÎ… ⁄˘S›Î …ı, “±ı‰Î ¬flı¬flÎ ÁIÁ_√Ì ÷˘ ’‰˝÷¤Î¥
÷◊Î √˘fl‘fi¤Î¥ ±ÎÏÿ¿ ËÏfl¤@÷ »ı, ÷ı ÷˘ ±‹ÎflÌ ‹ÒÏ÷˝fiı hÎHÎı
±‰V◊Î‹Î_ ÿı¬ı »ı.” ’»Ì ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “Ëı ‹ËÎflÎ… ! ±ı‰Î
ÁIÁ_√Ì ¿ı‹ ◊‰Î› ?” ’»Ì lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ …ı, “Ωı ‹ÎÏ›¿ ¤Î‰fiı
ÀÎ‚Ìfiı ±ZÎflw’ ’˘÷ÎfiÎ ±ÎI‹Îfiı ‹ÎfiÌfiı ‹ÎflÌ ‹ÒÏ÷˝fi_ Ï«_÷‰fi ¿fl˘ ÷˘
±ı‰Î ÁIÁ_√Ì ◊‰Î›.” I›Îflı ⁄˛õÎfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ …ı, “Ëı ‹ËÎflÎ… ! ¿Ú’Î
¿fl˘ ÷˘ ±ı‰Î ÁIÁ_√Ì ◊‰Î›.” I›Îflı lÌ∞‹ËÎflÎ… ⁄˘S›Î …ı, “…\±˘fiı, ±Î
⁄˛õÎ_Õ »ı ÷ı ’HÎ ±ZÎflfiı Ï‰Êı ±HÎ …ıÀ·_ …HÎÎ› »ı, ‹ÎÀı ⁄˛õÎ_Õ ÷ı
±ZÎflfiÌ ±Î√‚ √HÎ÷Ì‹Î_ fi◊Ì. ±ı‰Î_ ±fi_÷ ⁄˛õÎ_Õ ÷ı …ıfiÎ ±ı¿ fl˘‹fiÎ
Ï»ƒfiı Ï‰Êı ∂Õ÷Î_ Œflı »ı, ±ı‰_ ‹Ë÷˚’HÎ_ ±ZÎflfiı Ï‰Êı »ı. fiı Ë_ ÷˘ ±ı ◊¿Ì
’fl »\_. fiı ±ı‰Î …ı ±‹ı ÷ı ±ZÎfl‘Î‹‹Î_◊Ì ±Î_ËŸ ±ÎT›Î ÷ı ‰E«ı ≠¿ÚÏ÷-
’vÊfiÎ ·˘¿‹Î_ fi flèÎÎ, ÷◊Î ≠‘Îfi’vÊfiÎ ·˘¿‹Î_ fi flèÎÎ ÷◊Î ±fi_÷
‘Î‹ ÷◊Î ±fi_÷ ⁄ÌΩ_ V◊Îfi¿ ÷ı‹Î_ @›Î_¥ fi flèÎÎ. fiı ±‹ÎflÌ ±Î√‚ ±Î
⁄˛õÎ_Õfiı Ï‰Êı …ı ∞‰ ÷ı ÂÌ √HÎ÷Ì‹Î_ »ı ? ¿Î_¥ √HÎ÷Ì‹Î_ fi◊Ì. ±ı‰Î …ı
±‹ı ÷ı ¿Ú’Î ¿flÌfiı ÷‹ÎflÌ ¤ı√Î ±Î‰Ìfiı flèÎÎ »Ì±ı, fiı ÷‹ÎflÌ ±Î√‚ ‰Î÷
¿flÌ±ı »Ì±ı, fiı ¤Î¥⁄_‘Î¥ ¿flÌ±ı »Ì±ı ÷◊Î ÏfiI›ı ÿÂ˝fi ÿ¥±ı »Ì±ı,
÷◊Î …‹ÎÕÌ±ı »Ì±ı, ÷◊Î fiÎ‹ ·¥fiı ⁄˘·Î‰Ì±ı »Ì±ı ≥I›ÎÏÿ¿ ±fiı¿
≠¿Îflı ¿flÌfiı ÷‹ÎflÌ ÁÎ◊ı ≠ÌÏ÷ ¿flÌ±ı »Ì±ı, ÷◊Î ±˘‚¬ÎHÎ ¿flÌ±ı »Ì±ı,
fiı ‰‚Ì, ¿Î_¥ ±ÎÕ<_±‰‚_ ¿fl÷Î ËÂ˘ ÷ıfi_ ’HÎ Á_⁄_‘ÌfiÌ ’ıÃı ÁËfi ¿fl÷Î
ËÂ_; ÷˘’HÎ ¿Ë˘ »˘ …ı, “¿Ú’Î ¿fl˘” ’HÎ Ë‰ı ÷ı ¿ıÀ·Ì ¿Ú’Î ¿flÌ±ı ?” I›Îflı
⁄˛õÎfi_ÿ V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “Ëı ‹ËÎflÎ… ! ÷‹ı ¿Ú’Î ÷˘ ⁄Ë ¿flÌ »ı ’HÎ
±‹Îflı ‹Î›Îfi_ ±Î‰flHÎ ÷ıHÎı ¿flÌfiı Á‹Ω› fiËŸ.” I›Îflı lÌ∞‹ËÎflÎ… ⁄ıÃÎ
Ë÷Î ÷ı ∂¤Î ◊¥fiı ’»ıÕÌ ±˘œÌ Ë÷Ì ÷ı ËıÃı ‹Ò¿Ìfiı ⁄˘S›Î …ı, “Ë‰ı ‹Î›Îfi_
348 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
±Î‰flHÎ ¿Î_¥ »ı ? ¿fl˘ ÿÂ˝fi.” I›Îflı ⁄˛õÎfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ …ı, “±Î‰Ì
¿Ú’Î ÷˘ ±‹ı fiË˘÷Î Á‹F›Î.” ±ı‰Ì flÌ÷ı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ’˘÷ÎfiÎ ‹ÏË‹ÎfiÌ
⁄Ë ‰Î÷ ¿flÌ. (17)
‰fl÷Î·ı ±Î_⁄Î ËıÃı ’fl‹Ë_Áı ÁÏË÷ lÌ∞‹ËÎflÎ… Á¤Î ¿flÌfiı
Ï‰flÎ…‹Îfi Ë÷Î fiı Á‰ı˝ ’fl‹Ë_Á lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ «flHÎ¿‹‚ ÁÎ‹_ «¿˘fl
’ZÎÌfiÌ ’ıÃı Ωı¥ flèÎÎ Ë÷Î. ’»Ì «Îfl ’ÎÀÌÿÎfl lÌ∞‹ËÎflÎ… ’ÎÁı ±ÎT›Î
fiı I›Îfl’»Ì lÌ∞‹ËÎflÎ…ı «flHÎÎflÏ‰_ÿ ·Î_⁄Î_ ¿›ÎÙ, ÷ı «flHÎÎflÏ‰_ÿ ÁÎ‹_
Ωı¥fiı ÷ı ⁄˘S›Î …ı, “Ëı ‹ËÎflÎ… ! ÷‹ÎflÎ_ «flHÎÎflÏ‰_ÿ ÁÎ‹_ Ωı¥±ı
»¥±ı I›Îflı ÷˘ ÷‹ı ’vÊ˘kÎ‹ ¤√‰Îfi …HÎÎ±˘ »˘ fiı ÷‹ÎflÎ ÂflÌfl ÁÎ‹_
Ωı¥±ı »¥±ı I›Îflı ÷˘ ÷‹ı ‹fiW› …ı‰Î …HÎÎ±˘ »˘. fiı ±‹˘±ı CÎHÎı
Ãı¿ÎHÎı Á¤Î ÿÌÃÌ »ı ’HÎ ±Î‹ ±ı¿ fi…flı ÷‹ ÁÎ‹_ Á‰ı˝ ‹fiW› Ωı¥ flèÎÎ
»ı ÷ı‹ ¿˘¥ Ãı¿ÎHÎı ±Î‰Ì ‹fiW›fiÌ Á¤Î ±‹˘±ı ÿÌÃÌ fi◊Ì. ‹ÎÀı ±‹˘fiı
±Î ‰Î÷ …ı‹ Á‹Ω› ÷ı‹ ÷‹ı ¿Ú’Î ¿flÌfiı ¿Ë˘.” I›Îfl’»Ì lÌ∞‹ËÎflÎ…ı
¿èÎ_ …ı, “‰ˆflÎÀ ⁄˛õÎ »ı ÷ıHÎı ±Î «flHÎÎflÏ‰_ÿ M≤J‰Ì μ’fl ±Î‰ı ÷ıfiı ±◊ı˝
’˘÷ÎfiÎ_ ’«ÎÁ ‰flÁ fiı ÿ˘œ ’Ë˘fl Ïÿ‰Á «Õu˘ I›Î_ Á‘Ì V÷Ï÷ ¿flÌ. I›Îflı
±Î «flHÎÎflÏ‰_ÿ M≤J‰Ì μ’fl ±ÎT›Î_ »ı, ’HÎ ÷‹ı ÷˘ Ë‰ı ÁÒ{ı ±ı‹ Á‹Ωı.
fiı ‰‚Ì Ë_ ±ZÎfl‘Î‹‹Î_◊Ì Áÿ˚√vw’Ì ÁÒ›˝ ≠√À ◊›˘ »\_ fiı ±Î Á‰ı˝ Á_÷
»ı ÷ı ÁÒ›˝‹¬Ì ¿‹‚ ¬ÌS›Î_ »ı, ÷ı Á‰ı˝ ‹ÎflÎ ‹¬¿‹‚ ÁÎ‹_ Ωı¥ flèÎÎ
»ı.” ±ı‰Ì flÌ÷ı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ’˘÷ÎfiÎ ’vÊ˘kÎ‹’HÎÎfiÌ ⁄Ë ‰Î÷ ¿flÌ. ÷ıfiı
ÁÎ_¤‚Ìfiı ÷ı‹fiı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ V‰w’fi˘ Ïfiç› ◊›˘. (18)
¤Îÿfl fiÿÌfiı ¿Î_Ãı ±ÎI‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ¿èÎ_ …ı, “Ëı
‹ËÎflÎ… ! ÁIÁ_√ ÷˘ ⁄Ë ◊›˘.” I›Îflı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ …ı, “Ë∞ ÁIÁ_√
@›Î_ ◊›˘ »ı ?” ±ı‹ ¿ËÌfiı ⁄˘S›Î …ı, “±ı¿ ±ı¿ ±ı¿Î_Ï÷¿ ÁÎ‘ ‰Î_Áı ·Î¬
·Î¬ ‹fiW› ŒflÂı I›Îflı ΩHÎÌ±ı …ı, ÁIÁ_√ ◊›˘. ±fiı ‰‚Ì ⁄˛õÎ_Õ
±Î¬ÎfiÎ ∞‰ “V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎ, V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎ” ¤…fi ¿flÂı I›Îflı ÁIÁ_√
◊›˘ ±ı‹ ΩHÎ‰_.” ±ı‹ ¿ËÌfiı ‰‚Ì ⁄˘S›Î …ı, “¿fl˘Õ ‰ËÎHÎı ¿flÌfiı ±ı¿
‹fi‰Îfl ¤flÎ› ±ı‰Ì Á˘ ¿fl˘Õ ‹fi‰Îfl˘ ¤flÎ› ±ıÀ·Î ∞‰fi_ ¿S›ÎHÎ ¿fl‰_
»ı. ÷ı ÁÎv ±‹ı ±ZÎfl‘Î‹‹Î_◊Ì ±‹ÎflÎ ’ÎÊ˝ÿı ÁÏË÷ ±Î_ËŸ ’‘Î›Î˝ »Ì±ı.
I›Îflı ÷ıÀ·Î ∞‰fi_ ¿S›ÎHÎ ÂÌ flÌ÷ı ◊Î› ? ’»Ì ±‹ı Ï‰«Îfl ¿›˘˝ …ı, …ı
≠¿flHÎ-7 349
∞‰ ±‹Îv_ ÿÂ˝fi ¿flı ÷ıfi_ ¿S›ÎHÎ ◊Î›, ’»Ì ‰‚Ì ±ı‹ Ï‰«Îfl ¿›˘˝ …ı,
±‹ÎflÎ_ ÿÂ˝fi ’HÎ ¿ıÀ·Î¿ ∞‰fiı ◊ÎÂı ? ‹ÎÀı ±‹ÎflÎ ÁÎ‘fiÎ_ ÿÂ˝fi ¿flı ÷ıfi_
÷◊Î ÷ıfi˘ √HÎ ·ı ÷ıfi_ ’HÎ ¿S›ÎHÎ ◊Î›. ’»Ì ‰‚Ì Ï‰«Îfl ¿›˘˝ …ı, ±‹ÎflÎ
ÁÎ‘fiÎ_ ’HÎ ÿÂ˝fi ¿ıÀ·Î¿ ∞‰fiı ◊ÎÂı ? ‹ÎÀı ±‹ÎflÎ ÁIÁ_√ÌfiÎ_ ÿÂ˝fi ¿flı
÷◊Î ÁIÁ_√Ìfiı …‹ÎÕı ÷◊Î ÁIÁ_√Ìfiı ’ÎHÎÌ ’Î› ÷◊Î ÁIÁ_√Ìfi_ ’ÎHÎÌ ’Ì±ı
÷◊Î ÁIÁ_√Ìfi˘ √HÎ ·ı ±ı Á‰ı˝fi_ ±‹Îflı ¿S›ÎHÎ ¿fl‰_ »ı. ±ı‰Ì flÌ÷ı Á˘
¿fl˘Õ ‹fi‰Îfl˘ ·ÎT›Î »Ì±ı ÷ı ¤fl‰Ì »ı. ’HÎ ÷ı ¿S›ÎHÎ‹Î_ ±fi_÷ ≠¿ÎflfiÎ
¤ıÿ »ı, ÷ı ºWÀÎ_÷ı ¿flÌfiı ¿ËÌ±ı »Ì±ı. ÷ı‹Î_ ≠◊‹ ÷˘ ÷ı ‹fi‰Îfl˘‹Î_
Ï«_÷Î‹ÏHÎ›˘ ¤flÂ_. ’»Ì ’ÎflÁ‹ÏHÎ›˘, ’»Ì ËÌflÎ, ’»Ì ‹˘÷Ì, ’»Ì
ÿÎ√ÌfiÎ, ’»Ì Á˘fiÎ‹˘Ë˘v_, ’»Ì flÎ‚, ’»Ì wÏ’›Î, ’»Ì ¿˘Ïfl›_ fiı ’»Ì
⁄ÌΩ ’ÿÎ◊˝ ¤flÂ_ fiı ÷ı‹ ¿fl÷Î_ »ıS·Ì ⁄Î¿Ì ¬Î·Ì flËıÂı ÷˘ √Îfl˘ ¤flÂ_;
±ı ≠¿Îflı ’ÒflHÎ ¿flÌfiı ‹fi‰Îfl˘ ¤fl‰Ì »ı. ±ı flÌ÷ı ‹@÷fiÎ ±fi_÷ ≠¿ÎflfiÎ
¤ıÿ »ı. ‹ÎÀı …ıÀ·˘ ∞‰fiı ¤√‰Îfifi˘ Ïfiç› fiı Á_⁄_‘ ◊Î› »ı ÷ı‰_ ∞‰fi_
¿S›ÎHÎ ◊Î› »ı.” ±ı‰Ì flÌ÷ı ’˘÷ÎfiÎ ‹ÏË‹ÎfiÌ ⁄Ë ‰Î÷ ¿flÌ.1 (19)
‰fl÷Î·ı μ√‹HÎÎ ⁄_√·Îfiı Ï‰Êı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı {‰ıfl ¤@÷ı ’Ò»u_
…ı, “Ëı ‹ËÎflÎ… ! ±ZÎfl‘Î‹fiı Ï‰Êı ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝ ¿ı‰Ì ËÂı ?” I›Îflı
lÌ∞‹ËÎflÎ… ⁄˘S›Î …ı, “±Î ≠I›ZÎ ±‹ı ⁄ıÃÎ »Ì±ı ÷ı‰Ì … ±ZÎfl‘Î‹fiı
Ï‰Êı ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝ »ı.” I›Îfl’»Ì ÷ı ¤@÷ı ŒflÌfiı ’Ò»u_ …ı, “Ëı
‹ËÎflÎ… ! ¿Ú’Î ¿flÌfiı …ı‰Ì ±ZÎfl‘Î‹fiı Ï‰Êı ‹ÒÏ÷˝ »ı ÷ı‰Ì ÿı¬ÎÕ˘.” I›Îflı ÷ı
¤@÷fiı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı Á‹ÎÏ‘ ¿flÎ‰Ìfiı ±ZÎfl‘Î‹fiı Ï‰Êı ’˘÷ÎfiÌ ‹ÒÏ÷˝fi_
≠I›ZÎ ≠‹ÎHÎ ÿÂ˝fi ¿flÎT›_ fiı ±fi_÷ ¿˘ÏÀ ‹@÷ ÷◊Î ±fi_÷ ±ˆr›˝ ÷◊Î
±fi_÷ Â„@÷ ÷ıfi_ ÿÂ˝fi ¿flÎ‰Ìfiı ’˘÷ÎfiÎ V‰w’fi˘ ≠I›ZÎ’HÎı Á‰˘˝’flÌ
Ïfiç› ¿flÎT›˘. ±ı‰Ì flÌ÷ı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı {‰ıfl ¤@÷fiı ’˘÷Îfi_ ±ˆr›˝
ÿı¬ÎÕu_. (20)
ΩÏ‚›Î‹Î_ ËÌflÎ¤Î¥fiı CÎıfl lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ÂflÌflı ‹_ÿ‰ÎÕ …HÎÎT›˘ fiı
’»Ì ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±ÎÏÿ¿ ’fl‹Ë_Áfiı ¿èÎ_ — “±Î’HÎÎ ’fl‹Ë_Á ÷◊Î
ÁIÁ_√Ì ±ı Á‰ı˝fiı ÷˘ ±ı‹ Ïfiç› ¿fl‰˘ …ı, ±Î’HÎı ÷˘ ±ı ±ZÎflw’ ‹@÷fiÌ
’_„@÷‹Î_ ¤‚‰_ »ı fiı ±ZÎfl‘Î‹‹Î_ …¥fiı ±¬_Õ ¤√‰ÎfifiÌ Áı‰Î‹Î_ Ë…^fl
1. ±Î ‰Î÷ ‘˘flÎ∞‹Î_ ·Î· ‰Õ ËıÃı ¿flı·Ì »ı. (…\±˘ ‰Î÷ — 3/1)
350 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
flËı‰_ »ı ’HÎ fiÎÂ‰_÷ fiı ÷E» ±ı‰_ …ı ‹ÎÏ›¿ Á¬ ÷ıfiı ≥E»‰_ fi◊Ì fiı
±ı‹Î_ ¿˘¥ Ãı¿ÎHÎı ·˘¤Î‰_ fi◊Ì. ±ı‰˘ ºœ Ïfiç› flÎ¬Ìfiı, Á‰˝ ±‰÷ÎflfiÎ
±‰÷ÎflÌ fiı ±ZÎfl‘Î‹fiÎ ’Ï÷ ’vÊ˘kÎ‹ ¤√‰Îfi ≠I›ZÎ ‹Y›Î »ı. ‹ÎÀı ÷ı
’vÊ˘kÎ‹ ¤√‰ÎfifiÌ ±ı¿Î_Ï÷¿ ¤„@÷ Ïfifl_÷fl ¿fl‰Ì.” I›Îfl’»Ì ‹@÷Îfi_ÿ
V‰Î‹Ì±ı ’Ò»u_ …ı, “Ëı ‹ËÎflÎ… ! ¤√‰Îfifi_ ±ZÎfl‘Î‹ ¿ı‰_ »ı ?” I›Îflı
lÌ∞‹ËÎflÎ… ⁄˘S›Î …ı, “÷ı ¤√‰Îfifi_ ‘Î‹ ÷˘ ÁfiÎfi÷ »ı, ÏfiI› »ı,
±≠Î¿Ú÷ »ı fiı Á„E«ÿÎfi_ÿ w’ »ı ±fiı ±ı ¤√‰Îfifi_ …ı‰_ ‘Î‹ »ı ÷ı‰_
V◊Îfi¿ ±fi_÷ ¿˘ÏÀ ⁄˛õÎ_Õ‹Î_ ¿˘¥ fi◊Ì …ı, …ıfiÌ μ’‹Î ±ıfiı ÿ¥±ı ÷◊Î
≥Lƒ, ‰vHÎ, ¿<⁄ıfl ÷◊Î ÏÂ‰, ⁄˛õÎ, ‰ˆflÎÀ ÷◊Î ≠‘Îfi’vÊ, ≠¿ÚÏ÷-
’vÊÎÏÿ¿ ÷ı‹fiÎ_ …ı V◊Îfi¿ ÷◊Î ⁄ÌΩ_ CÎHÎÎ¿ ¤√‰ÎfifiÎ_ V◊Îfi¿ »ı ’HÎ ±ı
‹Î_ËÌ·_ ±ı¿ı ±ı‰_ V◊Îfi¿ fi◊Ì …ı, …ıfiı ¤√‰ÎfifiÎ ±ZÎfl‘Î‹fiÌ μ’‹Î
ÿ¥±ı. ±fiı ±ı ¤√‰ÎfifiÎ ±ZÎfl‘Î‹fiı Ï‰Êı flèÎÎ ±ı‰Î …ı ¤√‰ÎfifiÎ
¤@÷ ÷ıfi_ …ı‰_ Á¬ »ı ÷ı‰_ ±fi_÷ ¿˘ÏÀ ⁄˛õÎ_Õ‹Î_ ¿˘¥fiı Á¬ »ı … fiËŸ …ı,
…ıfiÌ ±ıfiı μ’‹Î ÿ¥±ı. fiı ±ı ¤√‰Îfifi˘ …ı‰˘ ±Î¿Îfl »ı ÷ı‰˘ ±fi_÷ ¿˘ÏÀ
⁄˛õÎ_Õ‹Î_ ¿˘¥fi˘ ±Î¿Îfl »ı fiËŸ …ı, …ıfiÌ μ’‹Î ±ıfiı ÿ¥±ı. ¿ı‹ …ı, ’vÊ-
≠¿ÚÏ÷ ◊¿Ì μI’Lfi ◊›Î …ı ±Î¿Îfl ÷ı Á‰ı˝ ‹ÎÏ›¿ »ı fiı ¤√‰Îfi »ı ÷ı
±‹ÎÏ›¿ »ı, fiı ÏÿT› ±ı‰_ …ı ’˘÷Îfi_ ±ZÎfl‘Î‹ ÷ıfiı Ï‰Êı ÁÿÎ› Ï‰flÎ…‹Îfi
»ı. ÷ı ºWÀÎ_÷ı ¿flÌfiı ¿ËÌ±ı »Ì±ı …ı, …ı‹ ’‰˝÷, T≤ZÎ, ’Â, ’ZÎÌ, ‹fiW›ÎÏÿ¿
…ı ±Î¿ÚÏ÷ ÷ıHÎı ÁÏË÷ ±ı‰Ì …ı ±Î Á‹√˛ M≤J‰Ì ÷ı Ï⁄·˘flÌ ¿Î«fiÌ Ë˘› fiı
±Î¿ÎÂfiı Ï‰Êı …ı Á‹√˛ ÷ÎflÎ »ı ÷ı Á‰ı˝ ÁÒ›˝ Ë˘›, ÷ıfiı ÷ı…ı ¿flÌfiı Á‹√˛
±Î¿ÚÏ÷±ı ÁÏË÷ Ï⁄·˘flÌ ¿Î«fiÌ M≤J‰Ì …ı‰Ì ≠¿ÎÂ‹Îfi ◊Î› »ı fiı Â˘¤ı »ı,
÷ı‰Ì Â˘¤Î±ı ›@÷ ±ZÎfl‘Î‹ »ı. ±ı‰_ …ı ¤√‰Îfifi_ ±ZÎfl‘Î‹ ÷ıfiı
¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷ Á‹ÎÏ‘fiı Ï‰Êı ÿı¬ı »ı fiı ÷ı ±ZÎfl‘Î‹fiı Ï‰Êı ÁÿÎ›
¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝ Ï‰flÎ…‹Îfi »ı. ÷ı ‹ÒÏ÷˝fi_ F›Îflı Á‹ÎÏ‘fiı Ï‰Êı ¤@÷fiı
ÿÂ˝fi ◊Î› »ı, ÷ı ÿÂ˝fiı ¿flÌfiı ±ı‰_ Á¬ …HÎÎ› »ı …ı, ‹ıÓ ËΩfl ‰Ê˝ ’›Ù÷
Á‹ÎÏ‘fiı Ï‰Êı Á¬ ¤˘√T›_ »ı, ±ı‰Ì flÌ÷ı ¤√‰ÎfifiÎ V‰w’ Á_⁄_‘Ì Á¬ ÷ı
Á‹ÎÏ‘fiı Ï‰Êı ±’Îfl …HÎÎ› »ı fiı ‰‚Ì ÷ı ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝fi_ …ı ±ı¿
ÏfiÏ‹Ê‹ÎhÎfi_ ÿÂ˝fi ÷ı μ’fl ±fi_÷ ¿˘ÏÀ ⁄˛õÎ_ÕfiÎ_ …ı Ï‰Ê›Á¬ »ı ÷ı Á‰ı˝fiı
‰ÎflÌ-ŒıflÌfiı fiÎ¬Ì ÿ¥±ı fiı ¤√‰ÎfifiÎ ±ı¿ fl˘‹‹Î_ …ıÀ·_ Á¬ flèÎ_ »ı
≠¿flHÎ-7 351
÷ıÀ·_ Á¬ ÷˘ ±fi_÷ ¿˘ÏÀ ⁄˛õÎ_ÕfiÎ_ Ï‰Ê›Á¬ ¤ı‚Î_ ¿flÌ±ı ÷˘’HÎ ÷ıfiÎ
¿˘ÏÀ‹Î ¤Î√fiÌ ’HÎ ⁄fl˘⁄fl ◊Î› fiËŸ ±ı‰_ ±ZÎfl‘Î‹fiı Ï‰Êı ¤√‰ÎfifiÌ
‹ÒÏ÷˝fi_ ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fiı ±¬_Õ Á¬ ±Î‰ı »ı, fiı ±WÀ ±Î‰flHÎ ◊¿Ì ’fl
…ı ±ZÎfl‘Î‹ fiı ÷ı ±ZÎfl‘Î‹fiÎ ±fi_÷ ÷ı…fiı ·Ìfi ¿flÌ fiÎ_¬ı ±ı‰_ ±ı
’vÊ˘kÎ‹fiÎ ±ı¿ fl˘‹fi_ ÷ı… »ı fiı ±ı …ı ÁÎ¿Îfl ’vÊ˘kÎ‹ ÷ıfiÌ Ëı
’fl‹Ë_Á˘ ! ±Î… ÷‹fiı Á‰ı˝fiı ÁÎZÎÎI¿Îfl ≠Î„M÷ ◊¥ »ı. fiı ÷‹˘fiı ÿıËI›Î√
¿›Î˝ ¿ıÕı ±ı ‘Î‹fiı Ë_ ‹ÎflÎ ⁄‚ı ¿flÌfiı Á‰ı˝fiı ’‹ÎÕÌÂ ’HÎ ÁÎ‘fiı ¿flÌfiı ±ı
‘Î‹ ’‹Î÷_ fi◊Ì. fiı ⁄Ì…\_ ±ı ‘Î‹fiı Ï‰Êı …ı ‹@÷ flèÎÎ »ı ÷ıfiÎ ÿıËfi˘
±Î¿Îfl ¿ı‰˘ »ı ? ÷˘ ±Î ⁄˛õÎ_Õfiı Ï‰Êı …ı VhÎÌ fiı ’vÊ ÷ıfi˘ …ı ±Î¿Îfl »ı
÷ıfiÎ ⁄ı Ï·_√◊Ì Ï‰Ω÷Ì› ÷ı ‹@÷fi˘ ±Î¿Îfl »ı ’HÎ VhÎÌfiÎ …ı‰˘ ¿ı ’vÊfiÎ
…ı‰˘ ±Î¿Îfl fi◊Ì. ±ı ⁄ı› ±Î¿Îflı ‰Ï…˝÷ ⁄˛õ‹›÷fi »ı fiı ÷ı ‹@÷fiı ±ı¿
’vÊ˘kÎ‹fiÎ_ ⁄ı «flHÎÎflÏ‰_ÿfiÌ μ’ÎÁfiÎ »ı fiı ÷ı ÁÎ◊ı … fl‹HÎ »ı fiı ⁄ÌΩ_
‘Î‹˘fiı Ï‰Êı ÷˘ «Îfl «flHÎÎflÏ‰_ÿfiÌ μ’ÎÁfiÎ »ı fiı ÷ı ÁÎ◊ı fl‹HÎ »ı. fiı VhÎÌ
»ı ÷ı ’˘÷ÎfiÎ ’vÊ ÁÎ◊ı ’HÎ fl‹HÎ ¿flı »ı fiı ’vÊ˘kÎ‹fiÌ ‹ÒÏ÷˝ »ı ÷ı ÁÎ◊ı
’HÎ fl‹HÎ ¿flı »ı, fiı …ı ’vÊ »ı ÷ı ’HÎ ’˘÷ÎfiÌ VhÎÌfiÎ_ «flHÎÎflÏ‰_ÿfiÌ Áı‰Î
÷I’fl ◊¥fiı ¿flı »ı fiı fi‰‘Î ¤„@÷±ı ¿flÌfiı ’vÊ˘kÎ‹fiÌ Áı‰Î ’HÎ ¿flı »ı.
±ı‰Ì Ω÷fiÌ …ı μ’ÎÁfiÎ fiı ¤„@÷ ÷ı ±ZÎfl‘Î‹fiı Ï‰Êı fi◊Ì, ⁄ÌΩ_ ‘Î‹˘fiı
Ï‰Êı »ı. fiı ÷ı ±ZÎfl‘Î‹ ‹Îv_ »ı.” ’»Ì ’fl‹Ë_Áı ’Ò»u_ …ı, “Ëı ‹ËÎflÎ… !
¿ı‰Î ¤@÷ Ë˘› ÷ı ¿ı‰Î ‘Î‹fiı ’Î‹ı ?” I›Îflı lÌ∞‹ËÎflÎ… ⁄˘S›Î …ı,
“±ZÎflw’ ’˘÷ÎfiÎ ±ÎI‹Îfiı ‹ÎfiÌfiı ’vÊ˘kÎ‹ ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝fiı ±¬_Õ
÷ı·‘ÎflÎfiÌ ’ıÃı Á_¤Îfl÷Î Ë˘› ±ı‰Î …ı ±ı¿Î_Ï÷¿ ¤@÷ ÷ı ÷˘ ±ZÎflw’ ◊¥fiı
’vÊ˘kÎ‹ fiÎflÎ›HÎfiÌ Áı‰Î‹Î_ Ë…^fl flËı »ı, fiı ÷ı ¤@÷fiı ¤√‰Îfi ¿ı‰_ Á¬
±Î’ı »ı ÷˘ …ı‰_ ¤√‰Îfifiı ’˘÷ÎfiÌ ‹ÒÏ÷˝fi_ Á¬ »ı ÷ı‰_ ÷ı ¤@÷fiı ’HÎ
¤√‰Îfi Á¬ ±Î’ı »ı. fiı ÁÎ«Ì μ’ÎÁfiÎ fiı ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝ ±ı ⁄ı Á_’ÒHÎ˝ Ë˘›
÷˘ ÷ı ±ZÎflfiı ’Î‹ı »ı, fiı μ’ÎÁfiÎ‹Î_ ÷◊Î Ïfi‰Î˝ÁÏfi¿’HÎÎ‹Î_ ¿Áfl Ë˘› ÷˘
¤√‰ÎfifiÎ √˘·˘¿ÎÏÿ¿ ‘Î‹fiı ’Î‹ı »ı, fiı ⁄Ë Á‰ÎÁÏfi¿ Ë˘› ÷˘ ≠‘Îfi-
’vÊ ÷◊Î ‰ˆflÎÀÎÏÿ¿fiı ’Î‹ı »ı, ±fiı μ’ÎÁfiÎ fiı ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝ ±ı ⁄ı‹Î_
¿Áfl Ë˘› ÷˘ ⁄˛õÎÏÿ¿ …ı‰Î ◊Î› »ı, fiı √HÎ⁄Ï©‰Î‚Î Ë˘› fiı ÁÎ‘fiÌ
Áı‰Î-«Î¿flÌ ¿fl÷Î Ë˘› ÷˘ ≥Lƒ …ı‰Î ◊Î› »ı, fiı ◊˘ÕÌ Áı‰Î-«Î¿flÌ ¿fl÷Î
352 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
Ë˘› ÷˘ ÿı‰÷Î ◊Î› »ı, fiı Á_÷fi˘ √HÎ … ·ı ÷˘ ÷ıfiı …‹’flÌ ±Î‚Áı. ±ı‰Ì
flÌ÷ı Á‹…HÎ‹Î_ ¤ıÿı ¿flÌfiı ≠Î„M÷‹Î_ ’HÎ ⁄Ë … Œıfl flËı »ı.” ±ı‰Ì flÌ÷ı
lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ’fl‹Ë_Á ±Î√‚ ’˘÷ÎfiÎ ’vÊ˘kÎ‹’HÎÎfiÎ ‹ÏË‹ÎfiÌ ⁄Ë
≠¿ÎflfiÌ ‰Î÷Î˝ ¿flÌ. (21)
¿ÎÏfl›ÎHÎÌ‹Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ… Á‰˝ ’fl‹Ë_Á ÁÏË÷ Á¤Î ¿flÌfiı
‹_Ïÿfl‹Î_ ¿>‰ÎfiÎ ¿Î_ÃÎ μ’fl Ï‰flÎ…‹Îfi Ë÷Î, ’»Ì ÷ı ’fl‹Ë_Áfiı lÌ∞-
‹ËÎflÎ…ı ’˘÷ÎfiÎ_ Á‰˘˝’flÌ ±ˆr›˝ ÿı¬ÎÕuÎ_. I›Îfl’»Ì ’fl‹Ë_Á fi˘¬Î
fi˘¬Î ⁄˘S›Î, ÷ı‹Î_ ¿ıÀ·Î¿ Á_÷ ÷ı ÷˘ ¿Ëı …ı, “Ëı ‹ËÎflÎ… ! ±Î Á¤Î
·¥fiı ±ZÎfl‘Î‹‹Î_ Ω™ ?” ±fiı ‰‚Ì ±ı¿ Á_÷ ¿Ëı …ı, “Ëı ‹ËÎflÎ… ! ‹Îflı
÷˘ ±ı¿ ⁄˛õÎ_ÕfiÌ Ïø›Î ËV÷Î‹‚ ÿı¬Î› »ı.” I›Îflı T›Î’¿Îfi_ÿ V‰Î‹Ì
⁄˘S›Î …ı, “÷‹Îflı ÷˘ ±ı¿ ⁄˛õÎ_Õ ÿı¬Î› »ı fiı ‹Îflı ÷˘ ±fi_÷ ±Îç›˝ fiı
±fi_÷ ±ˆr›ı˝ ›@÷ ±ı‰Î_ …ı ±fi_÷ ¿˘ÏÀ ⁄˛õÎ_ÕfiÎ ¥rfl ÷◊Î √˘·˘¿ fiı
‰ˆ¿<_ÃÎÏÿ¿ ‘Î‹ ÷ı ËV÷Î‹‚ ÿı¬Î› »ı, ±ı ÷˘ flÎ‹¿ÚWHÎÎÏÿ¿ Á‰ı˝ ±‰÷ÎflfiÎ
±‰÷ÎflÌ ±ı‰Î …ı ±Î lÌ ÁËΩfi_ÿ ≠√À ’vÊ˘kÎ‹fiÎ ‘Î‹fi˘ ≠÷Î’ »ı.”
I›Îfl’»Ì V‰w’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “±ZÎfl‘Î‹fiÎ ’Ï÷ …ı ±Î ’vÊ˘kÎ‹
¤√‰Îfi ÷ı ’˘÷ÎfiÌ ÿ›Î±ı ¿flÌfiı ±√ÏHÎ÷ ∞‰˘fiÎ_ ±ÎI›_Ï÷¿ ¿S›ÎHÎ
¿fl‰Îfiı ±◊ı˝ ’˘÷Îfi_ …ı Á‹√˛ ±ˆr›˝ ±fiı ’˘÷ÎfiÎ Á‰ı˝ ’ÎÊ˝ÿ ÷◊Î ’˘÷Îfi_
…ı ±ZÎfl‘Î‹ ÷◊Î ‹ËÎ’vÊÎÏÿ¿1 Á‰ı˝ ¥rfl¿˘ÏÀ ÷◊Î √˘·˘¿, ‰ˆ¿<_ÃÎÏÿ¿
‘Î‹fiÎ ’Ï÷ ÷ıHÎı ÁÏË÷ ±Î M≤J‰Ì μ’fl ’‘Î›Î˝ »ı fiı ±Î Á‰ı˝ »ı ÷ı ±Î
≠√À ’vÊ˘kÎ‹fiÌ Á¤Î‹Î_ ⁄ıÃÎ »ı ÷ıfiı Ë_ ÿı¬_ »\_. ±ı‰˘ ±Î lÌ∞-
‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝fi˘ ≠÷Î’ »ı.” ±ı‰Ì flÌ÷ı lÌ∞‹ËÎflÎ… ’˘÷ÎfiÌ ºÏWÀ‹ÎhÎı
¿flÌfiı ’˘÷Îfi_ ±ˆr›˝ ÿı¬ÎÕÌfiı ’»Ì ’˘÷Îfiı ≠÷Î’ı ¿flÌfiı ÷ı Á‰ı˝ Á_÷fi_
±ˆr›˝ ÷ÎHÎÌ ·ı÷Î Ë‰Î. I›Îfl’»Ì lÌ∞‹ËÎflÎ…ı Á_÷ ≠I›ı ¿èÎ_ …ı,
“±‹˘±ı ÷‹ÎflÎ Á¬fiı ±◊ı˝ ÷‹Îv_ ±ˆr›˝ œÎ_¿Ì flÎA›_ »ı ’HÎ Ωı …ı‰Î ÷‹ı
»˘ ÷ı‰_ ÷‹Îv_ ±ˆr›˝ ÿı¬ÎÕ<_ ÷˘ ⁄˛õÎ_Õ ’HÎ √HÎ÷Ì‹Î_ ±Î‰ı fiËŸ, ÷˘
∞‰fiÌ ÂÌ √HÎ÷Ì !” ±ı‰Ì flÌ÷ı lÌ∞‹ËÎflÎ… ’fl‹Ë_Áfiı ’˘÷Îfi_ ±ˆr›˝
ÿı¬ÎÕ÷Î Ë÷Î. (22)
1. ±ËŸ ‹ËÎ’vÊ ÂOÿ◊Ì ≠‘Îfi’vÊ Á‹…‰˘, ¿ÎflHÎ ¿ı ¥rfl¿˘ÀÌfi˘ ≠Îfl_¤
≠‘Îfi’vÊ◊Ì … ◊Î› »ı. ‰«. √.‹. 31, ÁIÁ_Ï√∞‰fi — 1/12/32.
≠¿flHÎ-7 353
±‹ÿÎ‰Îÿ‹Î_ lÌ fiflfiÎflÎ›HÎÿı‰fiÌ ≠Ï÷WÃÎ ¿flÌ, ÷ı Á‹ı lÌ∞-

‹ËÎflÎ… ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±ÎÏÿ¿ Á_÷ ±Î√‚ ±ı‹ ⁄˘S›Î …ı, “±Î ¤fl÷-
¬_ÕfiÎ flÎΩ lÌ fiflfiÎflÎ›HÎ »ı ÷ı‹fiÌ ≠Ï÷‹ÎfiÌ ≠Ï÷WÃÎ ±Î’HÎı ¿flÌ fiı …ı
ÁÎZÎÎ÷˚ ‹ÒÏ÷˝‹Îfi lÌ fiflfiÎflÎ›HÎ ÿı‰ lÌ ⁄ÿÏfl¿Îl‹‰ÎÁÌ »ı ÷◊Î ‰ˆ¿<_Ã-
‰ÎÁÌ lÌ ·Z‹ÌfiÎflÎ›HÎ ÿı‰ ±ÎÏÿ¿ Á‰ı˝ ÷ı ≠√À ’vÊ˘kÎ‹ Ï¶¤… ‹ÒÏ÷˝
±ı‰Î ±Î ¤√‰Îfi ÷ı‹fiÌ μ’ÎÁfiÎ ÷◊Î Áı‰Î ¿flı »ı.” ±ı‹ lÌ∞‹ËÎflÎ…ı
‹‹ı˝ ¿flÌfiı ’˘÷ÎfiÎ ’vÊ˘kÎ‹’HÎÎfiÌ ‰Î÷ ¿flÌ. ÷ı ‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ìfiı …ı
±ı¿Î_Ï÷¿ iÎÎfi‰Îfi Á_÷ Ë÷Î ±ı ±ı‹ Á‹F›Î …ı, ±Î ≠√À ’vÊ˘kÎ‹
lÌ∞‹ËÎflÎ… ÷ı … Á‰ı˝ ±‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ fiı ±ZÎfl‘Î‹fiÎ ’Ï÷ ≠√À
’vÊ˘kÎ‹ »ı. ±ı‹ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝fiı Ï‰Êı Ïfiç› ¿fl÷Î Ë÷Î. (23)
‰fl÷Î·‹Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ’fl‹Ë_Á ±Î√‚ ’˘÷ÎfiÎ ’vÊ˘kÎ‹-
’HÎÎfiÎ ‹ÏË‹ÎfiÌ ‰Î÷ ’Î_«, » Ïÿ‰Á ¿flÌfiı ’»Ì lÌ∞‹ËÎflÎ…ı Á_÷fiı
¿èÎ_ …ı, “±‹ÎflÌ ‰Î÷fi_ flËV› ÷˘ ±Î ÏfiI›Îfi_ÿ V‰Î‹Ì Á‹…ı »ı.” ’»Ì
Á‰ı˝ Á_÷ı ¿èÎ_ …ı, “Ëı ‹ËÎflÎ… ! ±ı ¿ı‹ Á‹…ı »ı ?” I›Îflı ¿èÎ_ …ı, “÷‹ı
’Ò»˘.” I›Îflı Á‰ı˝ Á_÷ı ’Ò»u_, I›Îflı ÏfiI›Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ …ı, “÷‹ı
’vÊ˘kÎ‹ ¿èÎÎ ÷ı ÷˘ ‹ËÎ’vÊ »ı fiı ’vÊ˘kÎ‹ ÷˘ ±ZÎfl ◊¿Ì ’fl fiı
flÎ‹¿ÚWHÎÎÏÿ¿ Á‰ı˝ ±‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ fiı Á‰˝ ¿ÎflHÎfiÎ ¿ÎflHÎ ±Î ≠I›ZÎ
≠‹ÎHÎ lÌ∞‹ËÎflÎ… »ı.” I›Îfl’»Ì Á‰ı˝ Á_÷ı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ¿èÎ_ …ı, “Ëı
‹ËÎflÎ… ! ÷‹ÎflÎ V‰w’fi˘ Á‰˘˝’flÌ Ïfiç› ◊Î› ÷ı‰Ì flÌ÷ı ¿Ú’Î ¿flÌfiı
¿Ë˘.” I›Îflı lÌ∞‹ËÎflÎ… ⁄˘S›Î …ı, “F›Î_ ≠√À ’vÊ˘kÎ‹’HÎÎfiÌ ‰Î÷
±Î‰ı »ı I›Î_ Á‰ı˝fiÌ ⁄Ï© ¤˛‹Î¥ Ω› »ı, ’HÎ Á‰˝ Ãı¿ÎHÎı ≠I›ZÎ ËÏfl¿ÚWHÎ
’vÊ˘kÎ‹fiı ·¥fiı ⁄ÌΩfiı ’vÊ˘kÎ‹ ¿èÎÎ »ı ÷ı ≠I›ZÎ ËÏfl¿ÚWHÎ
’vÊ˘kÎ‹fiı ·Ì‘Î Ï‰fiÎ ÷˘ ±ZÎflfiı ’HÎ ¤√‰Îfi fi ¿Ëı‰Î› ÷˘ ⁄ÌΩfiÌ
ÂÌ ‰Î÷ ¿Ëı‰Ì ? ‹ÎÀı ±ı‰Î ÂOÿ ÁÎ_¤‚Ìfiı ‹Ï÷ ¤˛‹Î‰Î ÿı‰Ì fiËŸ. ÷ı
’vÊ˘kÎ‹ flÎ‹¿ÚWHÎÎÏÿ¿ Á‰ı˝ ±‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ ≠I›ZÎ ËÏfl¿ÚWHÎ ±‹ı
»Ì±ı ±ı‹Î_ Ï¿_Ï«÷˚‹ÎhÎ Á_Â› fi◊Ì.” ±ı‰Ì flÌ÷ı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ’˘÷ÎfiÎ
’vÊ˘kÎ‹’HÎÎfiÌ Á_÷ ±Î√‚ ‰Î÷ ¿flÌ. (24)
‰fl÷Î·‹Î_ ÁIÁ_Ï√∞‰fi ·¬‰Îfi˘ ±Îfl_¤ ¿›˘˝ I›Îflı μ’ÎÁfiÎfi˘
≠Á_√ fiÌ¿Y›˘. ÷ı‹Î_ Á_÷fiı ÁÎ÷-±ÎÃ Ïÿ‰Á Á‘Ì ‰ÎÿÏ‰‰Îÿ ◊›˘. ÷ı ’»Ì
354 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
÷ı‹Î_ ¿ıÀ·Î¿ Á_÷ ¿Ëı …ı, “lÌ¿ÚWHÎ …ı‰Î ‹ËÎflÎ…fiı ¿Ë˘.” I›Îflı ÏfiI›Îfi_ÿ
V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ …ı, ““⁄ÌΩ …ı‰Î ‹ËÎflÎ…fiı ¿ı‹ ¿Ëı‰Î› ? fiı ⁄ÌΩ ±‰÷Îflı
@›Îflı ’˘÷Îfiı Ï‰Êı «˘‰ÌÁ ±‰÷Îfl ÷◊Î ¤Ò‹Î’vÊÎÏÿ¿ ±fi_÷fiı ’˘÷Îfiı
Ï‰Êı ·Ìfi ¿flÌ ÿı¬ÎÕuÎ ? ÷◊Î Á‰ı˝fiı ’˘÷ÎfiÌ ’ÒΩ ¿fl÷Î ÿı¬ÎÕuÎ ? fiı
lÌ∞±ı ÷˘ ’˘÷ÎfiÎ V‰w’fi˘ Á‰˘˝’flÌ Ïfiç› ¿flÎ‰‰Î ÁÎv T›Î’¿Îfi_ÿ
V‰Î‹Ì ÿı¬÷Î_ ’˘÷Îfiı Ï‰Êı «˘‰ÌÁ ±‰÷Îfl ·Ìfi ¿flÎ‰Ì ÿÌ‘Î. ÷◊Î
’‰˝÷¤Î¥fiı ÁÎ_Ï÷ ËÎ_¿÷Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝fiı Ï‰Êı «˘‰ÌÁ ±‰÷Îfl
·Ìfi ◊÷Î ÿı¬ÎÕuÎ. fiı ‰‚Ì lÌ∞‹ËÎflÎ… ‹Î_√fl˘‚ ±ÎÏÿ¿ …ı …ı √Î‹
’‘Î›Î˝ I›Îflı …ı …ı ±‰÷ÎflfiÎ μ’ÎÁ¿ Ë÷Î, ÷ı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ÿÂ˝fiı
±Î‰÷Î. ÷ı Á‰ı˝fiı K›Îfi‹Î_ ⁄ıÁÎflÌfiı ’˘÷’˘÷ÎfiÎ_ ≥WÀÿı‰fiÎ_ ÿÂ˝fi ¿flÎ‰÷Î_
Ë÷Î. ±fiı ÷ı ÷ı ’˘÷ÎfiÎ ≥WÀÿı‰ ÷ı ’˘÷’˘÷ÎfiÎ ¤@÷fiı ¿Ëı÷Î Ë÷Î …ı,
“±Î ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷˘ Á‰˝ ±‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ ’ÒHÎ˝ ’vÊ˘kÎ‹ »ı fiı
±‹ı ÷˘ ±ı‹fiÎ ÿÎÁ »Ì±ı.” ±ı‰Ì flÌ÷ı ±fi_÷ ±ˆr›˝ …HÎÎT›Î_. ±ı ±ÎÏÿ¿
±fi_÷ ±Îç›˝¿ÎflÌ «‹I¿Îfl ÿı¬ÎÕuÎ, ±ı‰Î …ı ±ZÎflÎ÷Ì÷ lÌ ÁËΩfi_ÿ
V‰Î‹Ì ÷ı ÷˘ flÎ‹¿ÚWHÎÎÏÿ¿ Á‰ı˝ ±‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ »ı. ÷ı‹fiı ⁄ÌΩ
±‰÷Îfl …ı‰Î ¿ı‹ ¿Ëı‰Î› ? fiı ⁄ÌΩ ±‰÷Îfl …ı‰Î ‹ËÎflÎ…fiı ¿ËÌ±ı ÷˘
±fi_÷ ‹ËÎ±ÿ˚¤÷ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ_ ±ˆr›˝ ¬˘ÀÎ_ ’Õı.”” I›Îfl’»Ì
lÌ∞‹ËÎflÎ… ⁄˘S›Î …ı, “±ı ÃÌ¿ ¿Ëı »ı fiı ÃÌ¿ Á‹…ı »ı fiı …ı μ’ÎÁ¿
Ë˘› ÷ı ÷˘ ±Î‰Î … Ë˘› fiı ÷‹ı Á‰˝ ±‹ ¤ı√Î ŒflÌ √›Î1 ’HÎ ±‹ı ÷˘
¿ı‹ ¿Ëı÷Î ËÂ_ fiı ¿ı‹ ΩHÎ÷Î ËÂ_ !” ±ı‹ ¿ËÌfiı ÏfiI›Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı flÎ∞
◊¥fiı ËÎfl ±ÎM›˘. fiı ’»Ì lÌ∞‹ËÎflÎ… ⁄˘S›Î …ı, “±Î ⁄˛õÎ_ÕfiÎ_
±Î‰flHÎ ’Îfl fiı Ï«ÿÎ¿ÎÂ’›Ù÷ ±‰÷Îfl fiı ±fi_÷ ±‰÷ÎflfiÎ_ V◊Îfi¿ fiı
±fi_÷ ‹@÷ ÷ı ¿˘¥ ±ZÎfl‘Î‹fiı ’Î‹÷Î fi◊Ì. fiı …ıfiı ±Î ≠√À ’vÊ˘kÎ‹
1. lÌ∞‹ËÎflÎ… ÏfiI›Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ V‰w’ÏfiWÃÎfiÌ ’flÌZÎÎ ¿fl‰Î ⁄˘·ı·Î ¿ı ±‹ı
lÌ¿ÚWHÎ …ı‰Î »Ì±ı. ÏfiI›Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ÁÎ÷ Ïÿ‰Á Á‘Ì «Î·ı·Î ≠V÷÷
Ï‰‰Îÿ‹Î_ ‹y‹ flèÎÎ. ±L› Á_÷˘±ı ‹ËÎflÎ…fi_ ⁄˘·ı·_ ‹ÎL› ¿flÌ ·Ì‘_ ¿ı
‹ËÎflÎ… lÌ¿ÚWHÎ …ı‰Î … »ı. ±Î μ’fl ‹ËÎflÎ…ı ‰Î÷ ¿flÌ ¿ı “‘L› »ı
ÏfiI›Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ! μ’ÎÁ¿ ÷˘ ±Î‰Î Ë˘›. ÷‹ı Á‰ı˝ Á_÷˘ ÷˘ ±‹ÎflÌ ¤ı√ı
¤ı√Î ‹‚Ì √›Î ’HÎ ÏfiI›Îfi_ÿ V‰Î‹Ì fi Œ›Î˝.”
≠¿flHÎ-7 355
fiÎflÎ›HÎfi˘ Á_⁄_‘ ◊Î› »ı, ÷ı … ±ZÎfl‘Î‹fiı ’Î‹ı »ı. fiı ⁄ÌΩ ’vÊ ÷˘

¿˘ÏÀ ÁÎ‘fi ¿flı ÷˘’HÎ ’Î‹ı fiËŸ.” ±ı‰Ì flÌ÷ı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ’˘÷ÎfiÎ
’vÊ˘kÎ‹’HÎÎfiÌ ‰Î÷Î˝ Á‰ı˝ Á_÷ ±Î√‚ ¿flÌ. (25)
lÌ∞‹ËÎflÎ…ı Á_÷ÿÎÁ∞fiı ÿ·∞ ’ÎÁı ‹˘¿S›Î. ’»Ì ÿ·∞±ı
lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ ≠÷Î’fiÎ Á‹Î«Îfl ’Ò»uÎ fiı ‰‚Ì ±ı‹ ⁄˘S›Î …ı,
“lÌ∞‹ËÎflÎ…fi˘ ±‰÷Îfl ¿ı‰˘ ΩHÎ‰˘ fiı I›Î_ ∞‰˘fiÎ_ ¿S›ÎHÎ ¿ı‰Î_ ¿flı
»ı ?” I›Îflı Á_÷ÿÎÁ∞±ı ¿èÎ_ …ı, “±Î ±‰÷Îfl fiËŸ, ±Î ÷˘ flÎ‹¿ÚWHÎÎÏÿ¿
Á‰˝ ±‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ fiı Á‰˝ ¿ÎflHÎfiÎ ¿ÎflHÎ ≠√À ËÏfl¿ÚWHÎ ’vÊ˘kÎ‹
÷ı ±ZÎfl‘Î‹ ◊¿Ì ∞‰˘fiÎ_ ±ÎI›_Ï÷¿ ¿S›ÎHÎ ¿fl‰Îfiı ±◊ı˝ ÿ›Î ¿flÌfiı
’‘Î›Î˝ »ı. fiı ±Î ÷˘ Á‰˘˝’flÌ ‹ÒÏ÷˝ »ı, ÷ı ‹ÎÀı ∞‰˘fiÎ_ Á‰˘˝’flÌ ¿S›ÎHÎ ¿flı
»ı. fiı lÌ∞‹ËÎflÎ… ÷˘ ¿˘¥ Ïÿ‰Á ±Î ⁄˛õÎ_Õ‹Î_ ’‘Î›Î˝ fi◊Ì fiı ’‘ÎflÂı
’HÎ fiËŸ. fiı ±ı‰Î ÷˘ ±ı ±ı¿ … »ı. fiı Ë_ ’HÎ ‰ˆ¿<_Ã ÷◊Î ⁄ÿÏfl¿Îl‹ ÷◊Î
rı÷¶Ì’ÎÏÿ¿ ‘Î‹ ≠I›ı Ω™ »\_ I›Îflı ÷ı Á‰˝ ‘Î‹fiÎ ’Ï÷ ±ı‹ ¿Ëı »ı,
ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ì ≠√À ≠‹ÎHÎ ’vÊ˘kÎ‹ ÷˘ ±ZÎfl‘Î‹fiÎ ’Ï÷ fiı Á‰˝
±‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ »ı, ÷ı … ±Î ÿ›Î ¿flÌfiı ∞‰˘fiÎ_ ¿S›ÎHÎ ¿fl‰Îfiı ±◊ı˝
M≤J‰Ì μ’fl ’‘Î›Î˝ »ı, ÷ı ‹ÎÀı ∞‰˘fiÎ_ Á‰˘˝’flÌ ¿S›ÎHÎ ¿flı »ı. ±ı‹ ±ı Á‰ı˝
‘Î‹fiÎ ‰ÎÁÌ ¿Ëı »ı.” I›Îfl’»Ì Á_÷ÿÎÁ∞±ı ÿ·∞fiı ¿èÎ_ …ı, “÷‹ı
lÌ∞‹ËÎflÎ…fi˘ ±‰÷Îfl ¿ı‰˘ ΩHÎ˘ »˘ ?” I›Îflı ÷ı ⁄˘S›Î …ı, “lÌ∞-
‹ËÎflÎ… ÷˘ Á‰˝ ±‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ fiı ±ZÎfl‘Î‹, ¿Î‚, ‹Î›Î, ’vÊ,
‰ÎÁÿı‰ÎÏÿ¿ «÷T›Ò˝Ë1 ÷◊Î ¿ıÂ‰ÎÏÿ¿ «˘‰ÌÁ ‹ÒÏ÷˝›˘2 ±ı Á‰ı˝fiÎ ¿ÎflHÎ
’vÊ˘kÎ‹ »ı, ÷ı Ë_ ’HÎ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ¿Ú’Î ◊¿Ì ΩHÎ_ »\_.” ±ı‰Ì flÌ÷ı
lÌ∞‹ËÎflÎ…fi˘ ‹ÏË‹Î ±ı ⁄ı› …HÎÎ±ı ’flV’fl CÎHÎ˘¿ ¿èÎ˘. (26)
lÌ∞‹ËÎflÎ…ı Á_÷fiı ’˘÷Îfi˘ flËV› ±Ï¤≠Î› ¿èÎ˘ …ı, “¿˘ÏÀ ÁÒ›˝fiÎ
÷ı…◊Ì ¿˘ÏÀ√HÎ_ ÷ı… ‰ˆ¿<_ÃfiÎ ‹@÷‹Î_ »ı fiı ÷ı◊Ì ¿˘ÏÀ√b_ ÷ı… ÷ı √˘·˘¿fiÎ
‹@÷‹Î_ »ı fiı ÷ı◊Ì ±fi_÷ ¿˘ÏÀ√HÎ_ ÷ı… ÷ı ±ZÎfl‘Î‹fiÎ ‹@÷fiÎ fl˘‹fiı Ï‰Êı
1. ‰ÎÁÿı‰, Á_¿Ê˝HÎ, ±Ïfiv©, ≠zQfi.
2. ¿ıÂ‰, fiÎflÎ›HÎ, ‹Î‘‰, √˘Ï‰_ÿ, Ï‰WHÎ, ‹‘ÁÒÿfi, ÏhÎÏ‰ø‹, ‰Î‹fi, lÌ‘fl,
xÊÌ¿ıÂ, ’•fiÎ¤, ÿÎ‹˘ÿfl, Á_¿Ê˝HÎ, ‰ÎÁÿı‰, ≠zQfi, ±Ïfiv©, ’vÊ˘kÎ‹,
±‘˘ZÎ…, fiflÏÁ_Ë, ±E›÷, …fiÎÿ˝fi, μ’ıLƒ, ËÏfl, ¿ÚWHÎ. (ÁIÁ_Ï√∞‰fi — 3/35)
356 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
»ı fiı ÷ı◊Ì ±fi_÷ ¿˘ÏÀ√HÎ_ ÷ı… ÷ı ±ZÎfl‘Î‹fiÌ …ı ¤ÒÏ‹ ÷ı‹Î_ ±ı¿ Á˘’ÎflÌ

flËı ±ıÀ·Î ÿıÂ‹Î_ ·Ìfi ◊Î› »ı; fiı ±fi_÷ ±’Îfl …ı ±ZÎfl‘Î‹fi˘ ≠¿ÎÂ ÷ı
Á‰ı˝fiı ¤ı‚˘ ¿flÌ±ı ÷˘ Á‰˝ ±‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ …ı lÌ ËÏfl¿ÚWHÎ ’ÒHÎ˝
’vÊ˘kÎ‹ ÷ıfiÎ ±ı¿ fl˘‹fiÎ ¿˘ÏÀ‹Î ¤Î√fiÌ ⁄fl˘⁄fl fi◊Ì ±Î‰÷˘. ±ı‰Ì
ÏÿT› ‹ÒÏ÷˝ ÷ı ÷ı…, ±ˆr›˝, ≠÷Î’, ⁄‚, ¿ÌÏ÷˝ ±ı‰Î ±fiı¿ ÏÿT› √HÎı ›@÷
V‰flÎÀ fiı ÁI›Á_¿S’ »ı, fiı ÏÿT› ¿÷Î˝Â„@÷, iÎÎfiÂ„@÷, Ïø›ÎÂ„@÷,
·›Â„@÷, ‘Îfl¿Â„@÷, ≠ıfl¿Â„@÷, ÏfiI›±·M÷Â„@÷, ‹ËÎ‹fi˘ËflÂ„@÷,
±Ï«_I›Â„@÷, Ïfifl_¿<ÂÂ„@÷, ÏfiÏ‰˝ÂıÊÂ„@÷, Ïfiÿ˘˝ÊÂ„@÷, ±Ï…÷Â„@÷,
Â˘¤ÎÂ„@÷, Ïfi›_÷ÎÂ„@÷, Á_ÿflÂ„@÷ ±ı ±ÎÏÿ¿ ±fi_÷ ÏÿT› Â„@÷›_ fiı
±fiı¿ ‹ËÎ±Îç›˝¿ÎflÌ √HÎı ›@÷ ÏÿT›‹Î_ ÏÿT› ‹ÒÏ÷˝ ’˘÷ÎfiÎ ±ZÎfl‘Î‹fiı
Ï‰Êı ÁÿÎ Ï‰flÎ…‹Îfi ±ı‰Î lÌ ËÏfl¿ÚWHÎ ’vÊ˘kÎ‹ lÌ ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ì »ı.
fiı …L‹ ‘fl÷Î ◊¿Î ÁÿÎ› ±…L‹Î, ±E›÷, ±¬_Õ ‹ÒÏ÷˝ »ı, fiı ÏÿT›Î¿ÚÏ÷
◊¿Î ‹fiW›Î¿ÚÏ÷ »ı fiı ‹fiW›Î¿ÚÏ÷ ◊¿Î ÏÿT› ‹ÒÏ÷˝ »ı fiı ±ZÎfl‘Î‹‹Î_ »ı
÷˘’HÎ ±Î_ËŸ »ı fiı ±Î_ËŸ »ı ÷˘’HÎ ±ZÎfl‘Î‹‹Î_ … »ı. fiı ±ı F›Î_ »ı I›Î_
… ±ZÎfl‘Î‹fi_ ‹K› »ı. fiı ±˙ÿÎ›˝, √Î_¤Ì›˝, ‹Î‘›˝, ‰ÎIÁS›, Á˙ÂÌS›,
iÎÎfi, ⁄‚, ÷ı…, flÁ, √_‘ ±ı ±ÎÏÿ¿ ‹ËÎ±Îç›˝¿ÎflÌ ÏÿT› √HÎı ›@÷
Á‰˘˝kÎ‹ lÌ ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ì ’vÊ˘kÎ‹ »ı, ÷ı ’˘÷ÎfiÎ ±ZÎfl‘Î‹fiı Ï‰Êı
±fiı¿ ‹@÷ fiı ±fiı¿ Â„@÷›_ ÷ı‹HÎı ÁıT›Î ◊¿Î ÁÿÎ› Ï‰flÎ…‹Îfi »ı; fiı
’˘÷ı ’˘÷ÎfiÎ Á¬ı ¿flÌfiı ÁÏ¬›Î »ı fiı ±ZÎflÎÏÿ¿ Á‰ı˝ μ’fl ÿ›Î ¿flÌfiı
±ı‹fiÌ Áı‰Îfiı ±_√Ì¿Îfl ¿flı »ı fiı ’˘÷ı ÷˘ Á‰ı˝ ≠¿Îflı Ïfiÿ˘˝Ê »ı fiı ’ÒHÎ˝¿Î‹
»ı fiı ±fi_÷ ±ZÎflÎÏÿ¿ ‹@÷ fiı ±fi_÷ Â„@÷›_ fiı ±fiı¿ Ï‰¤ÒÏ÷›_ ±fiı
±fiı¿ ±ˆr›˝ fiı ±ı Á‰ı˝±ı ÁıT›Î ◊¿Î ±fiÎÏÿ ÏfiI›ÏÁ©, ±fi‰Ï‘¿ÎÏ÷Â›
fiı Ïfifl_¿<Â ÏÿT› ±ı‰_ ±ˆr›˝ ÷ıHÎı ›@÷ ◊¿Î fiı lÌ ‘‹˝ÿı‰ fiı ¤„@÷‹Î÷Î
◊¿Ì »ı …L‹ …ı‹fi˘ ±ı‰Î lÌ V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎ ÷ı … ±ZÎflÎ÷Ì÷ Á‰˘˝’flÌ
’vÊ˘kÎ‹ »ı, ÷ı‹Î_◊Ì Á‰˝ ±‰÷Îfl ≠√À ◊Î› »ı fiı ’Î»Î ÷ı‹fiı Ï‰Êı ·Ìfi
◊Î› »ı. ÷ı ‹ÎÀı Ïÿ‰Áı Ïÿ‰Áı l©Î, iÎÎfi, ‹ÎËÎIQ›, Ï‰rÎÁ, ≠ÌÏ÷, ±Îl›
fiı ±fiT≤ÏkÎ ÷ı ±Ï‘¿ ±Ï‘¿ Á‹Ω› ±ı‰˘ ÂÎ_÷’HÎı μ’Î› ¿fl‰˘ fiı ÷ı‰˘ …
Á_√ fiı ÂÎVhÎ flÎ¬‰Î_.” ±ı Á‰ı˝ ‹˘ÀÎ Á_÷ fiı lÌ∞‹ËÎflÎ…fi˘ ’fl‹ flËV›
±Ï¤≠Î› »ı, ÷ı ¿èÎ˘. (27)
≠¿flHÎ-7 357
±fiı ±ı‰Î …ı ±ZÎflÎ÷Ì÷ ≠I›ZÎ ’vÊ˘kÎ‹ ÁËΩfi_ÿ∞ ‹ËÎflÎ… ÷ı

Á‰ı˝ μ’ÎÁ¿fiı μ’ÎV› ‹ÒÏ÷˝ »ı, Á‰˝fiı ±Îfi_ÿw’ »ı, Á‰˝ ÁÎflfiÎ ÁÎflw’
»ı, Á‰˝ ÷k‰fiÎ ÷k‰w’ »ı, Á‰˝ ÿˆ‰÷‹Î_ ÿˆ‰÷¿ÎflÌ »ı, Á‰˝ ‹_√‚‹Î_
‹_√‚¿ÎflÌ »ı, Á‰˝ ZÎıhÎ‹Î_ ZÎıhÎiÎ »ı, Á‰˝ ±Î‘ÎflfiÎ ±Î‘Îfl »ı, Á‰˝
’Î‰fi‹Î_ ’Î‰fi¿ÎflÌ »ı, Á‰˝ √èÎ‹Î_ √èÎw’ »ı, Á‰˝ √HÎÌfiÎ √HÎÌ »ı, Á‰˝
‘Î‹fiÎ ‘Î‹Ì »ı, Á‰˝ ¿ÎflHÎfiÎ ¿ÎflHÎ »ı, Á‰˝ ±‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ »ı fiı
Á‰˝ fiÎ‹fiÎ fiÎ‹Ì »ı. (28)
±ı‰Î …ı ≠I›ZÎ lÌ ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ì ’fl⁄˛õ ’fl‹ ¿ÎvÏHÎ¿ ÷ı‹fiÌ
‹ÒÏ÷˝fiÎ ⁄ı «flHÎÎflÏ‰_ÿ◊Ì ·¥fiı ‹V÷¿ Á‘Ì Á‰ı˝ ±_√fiı M≤◊¿˚ M≤◊¿˚
‘ÎflÌfiı ±ı¿Î_÷ V◊‚fiı Ï‰Êı ⁄ıÁÌfiı ≥„Lƒ›˘, ‹fi, ≠ÎHÎ ÷ıfi˘ ≠I›ÎËÎfl
¿flÌfiı,1 ’Ò‰Î˝’fl flÎÏhÎfiı2 Ï‰Êı, ±Ï÷ ºœ ‹Ï÷±ı ¿flÌfiı, ±Ï÷ ºœ Ï«kÎı
¿flÌfiı, ±Ï÷Âı „V◊fl ◊¥fiı, ›˘√Ì ÷ıHÎı, lÌËÏflfi_ K›Îfi ¿fl‰_. fiı ¿Î‹Î÷˝,3
÷V¿fl,4 fiÀ, T›ÁfiÌ fiı ¶ıÊÌ ±ı Á‰ı˝ ’˘÷’˘÷ÎfiÎ Ï‰Ê›fiı Ï‰Êı …ı‹ ÷I’fl
◊¥fiı ‹_ÕuÎ »ı, ÷ı‹ ‹Ïfi …ı ÷ı lÌËÏflfiÌ ‹ÒÏ÷˝ ‘Îfl‰Îfiı Ï‰Êı ±Ï÷
ËÊı˝›@÷ »ı ‹fi …ıfi_ ±ı‰˘ ◊¿˘ ÷I’fl ◊¥fiı ‹_Õı fiı ÁÎK‰Ì, «¿˘fl, Â·¤,5
‹E»,6 «¿‰Î, «¿‰Ì fiı ⁄’ˆ›Î ±ı …ı‹ ’˘÷’˘÷ÎfiÎ Ï‰Ê›‹Î_ Ïfi‹Bfi »ı
÷ı‹ ›˘√Ì …ı ÷ı lÌËÏflfiÌ ‹ÒÏ÷˝‹Î_ ±Ï÷Âı ±Îfi_ÿ ◊¿˘ Ïfi‹Bfi flËı, fiı
Á‹ƒ‹_◊fi ¿fl‰Îfiı Á‹ı ÿı‰-ÿÎfi‰ ‹fi‹Î_ Ï‰rÎÁ flÎ¬Ìfiı ‹_ÕuÎ Ë÷Î, ÷ı‹
›˘√Ì±ı ‹fi‹Î_ ºœ Ï‰rÎÁ flÎ¬Ìfiı ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝ ‘Îfl‰Îfiı ÏfiI› fi‰˘
±K›ÎÁ7 flÎ¬‰˘. fiı flÁÎV‰Îÿ, ÏfiƒÎ, ÏË_ÁÎ fiı Ï‰ZÎı’ ±ı K›Îfi‹Î_ Ï‰fl˘‘Ì
»ı, ÷ıfi˘ I›Î√ ¿flı I›Îflı K›Îfi ◊Î›, fiËŸ ÷˘ fi ◊Î›. (29)
’Î_« ≥„Lƒ›˘ fiı »ß_ ‹fi ÷ıfiı ∞÷Ìfiı, ‰Â ¿flÌfiı, Ï’_Õ, ⁄˛õÎ_Õ fiı
’_«Ï‰Ê› ÷ı‹fiı …Õ, ÿ—¬, ÷E», fiÎÂ‰_÷ fiı Ï‰WÀÎw’ ΩHÎÌfiı I›Î√
1. ≥„Lƒ›˘fiÌ T≤ÏkÎfiı ’˘÷’˘÷ÎfiÎ Ï‰Ê›˘‹Î_◊Ì ’Î»Ì ‰Î‚Ìfiı.
2. ‹‘flÎ÷ ’»ÌfiÌ flÎÏhÎ, ‰Ëı·Î ±œÌ-hÎHÎ ‰Î√ı.
3. ¿Î‹Ì.
4. «˘fl.
5. ’÷_Ï√›_.
6. ‹Î»·_.
7. Ïfifl_÷fl ±ı¿ … K›Îfi ¿ı ·Z›.
358 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
¿flÌfiı; Á÷˚, Ï«ÿ˚, ±Îfi_ÿ, ÁÒZ‹ fiı Ïfi√˝HÎ ±ı‰_ …ı ’˘÷ÎfiÎ ∞‰ÎI‹Îfi_

V‰w’ ÷ıfiı ΩHÎÌfiı fiı ÷ı ∞‰ÎI‹Î w’ ◊¥fiı ‹Ïfi ◊¿Î1 lÌËÏflfi_ K›Îfi
¿fl‰_. fiı ΩÏ÷, ‰HÎ˝, ±Îl‹ fiı √HÎ ÷ıfi_ …ı ‹Îfi ÷ıfi˘ I›Î√ ¿flÌfiı Á‹√˛
ÁÎ‘-ÁIÁ_√Ì ÷ıfiÎ ÿÎÁfiÎ ÿÎÁ ◊¥fiı flËı »ı ÷ıfiı … lÌËÏflfi_ K›Îfi ◊Î›
»ı. fiı lÌËÏflfi_ Á‹√˛’HÎı ‹ÎËÎIQ› ΩH›Î Ï‰fiÎ ⁄ÌΩ_ ¿˘ÏÀ ÁÎ‘fi ¿flı ’HÎ
Á‰˝ Ïø›Îfiı Ï‰Êı ±¬_Õ fiÎ‹flÀfi fiı ‹ÒÏ÷˝fiÌ ±¬_Õ VQ≤Ï÷ flËı fiËŸ. fiı
±fi_÷ ¿˘ÏÀ ⁄˛õÎ_ÕfiÎ_ Ï‰Ê›Á¬ ¤ı‚Î_ ¿flÌ±ı ÷˘’HÎ lÌËÏflfiÌ ‹ÒÏ÷˝fiÎ ±ı¿
fl˘‹fiÎ Á¬fiÌ ¿˘ÏÀ‹Î ¤Î√fiÌ ⁄fl˘⁄fl ±Î‰ı fiËŸ fiı Ωı ‹ËÎ’Î÷¿Ì Ë˘›
fiı ÷ı Ωı lÌËÏflfi_ ¤…fi ¿flı ÷˘ ÷ıfiÎ_ Á‹√˛ ’Î’ ⁄‚Ìfiı ¤V‹ ◊¥ Ω›,
±ı‰˘ ±Ï÷ ±·˙Ï¿¿ ‹ÏË‹Î »ı. fiı ÁÎ_A›, ›˘√, ‰ıÿÎ_÷ fiı ’_«flÎhÎ ±ı‹fi_
÷k‰ ÷˘ ±ı¿ lÌËÏflfiÌ ‹ÒÏ÷˝ »ı. ±ı‰Ì …ıfiÌ ±«‚ ‹Ï÷ Ë˘› ±ı‰Î
Ï‰«ZÎHÎfiı lÌËÏflfi_ K›Îfi ◊Î› »ı. fiı Á_’ÒHÎ˝ √HÎ, Á¬ fiı ÁÎ‹J›˝ ÷˘ ±ı¿
¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝‹Î_ … »ı, fiı ⁄Ì…ı Ãı¿ÎHÎı ÷˘ Ï¿_Ï«÷˚ »ı. fiı ±fi_÷ ¿˘ÏÀ
⁄˛õÎ_ÕfiÎ …ı Ï‰Ê›Á¬ »ı ÷ı ¤ı‚Î_ ¿flÌ±ı ÷˘ lÌËÏflfi_ Ïfi‹ıÊ‹ÎhÎfi_ K›Îfi
¿ı ÿÂ˝fi ¿›Ù Ë˘› ÷ıfiÎ ¿˘ÏÀ‹Î ¤Î√fiÌ ⁄fl˘⁄fl ±Î‰ı fiËŸ. fiı ÁÎ‘,
ÁIÁ_√Ì fiı ±ZÎflÎÏÿ¿ ±ı Á‰ı˝fi_ ÷k‰ ÷˘ lÌËÏflfiÌ ‹ÒÏ÷˝ »ı. ±ı‰Ì ±Î„V÷¿
‹Ï÷±ı ÁÏË÷ …ıfiÌ Á‹…HÎ »ı ÷ıfiı … lÌËÏflfi_ K›Îfi ◊Î› »ı. fiı
±ÏZÎÏ‰zÎ, ÿËflÏ‰zÎ fiı ±ZÎflÏ‰zÎ ±ı ±ÎÏÿ¿ Á‰ı˝ ⁄˛õÏ‰zÎ ÷ı‹HÎı ¿flÌfiı
ΩHÎ‰Î ›˘B› ÷˘ ±ZÎflÎÏÿ¿ Á‰ı˝fiÎ ÂflÌflÌ fiı ¿ÎflHÎ, ’fl⁄˛õ ≠√À
ËÏfl¿ÚWHÎ »ı, ±ı‰Ì …ıfiÌ ±«‚ ‹Ï÷ »ı ÷ıfiı … lÌËÏflfi_ K›Îfi ◊Î› »ı. fiı
…ı‹ ’Î_« ‹˘œÎ‰Î‚Ì «Î‹ÕÎfiÌ ‹Â¿ Ë˘› ÷ı‹Î_◊Ì ±ı¿ ‹˘œ<_ ‹˘¿‚_ ‹ı·ı ÷˘
Á‰ı˝ …‚ ôÎ‰Ì Ω› »ı, ÷ı‹ ’_« ≥„Lƒ›˘ fiı »ß_ ‹fi ÷ı‹Î_◊Ì Ωı ±ı¿ ‹˘¿‚_
‹Ò¿ı ÷˘ Á‰ı˝ K›Îfi ôÎ‰Ì Ω› »ı. ÷ı ‹ÎÀı Á‰ı˝fiı Ïfi›‹‹Î_ flÎ¬ı ÷˘ K›Îfi
◊Î›, fiËŸ ÷˘ fi ◊Î›. fiı V‰„V÷¿ ±ÎÁfiı ¿flÌfiı, fiÎÏÁ¿Î√˛ T≤ÏkÎ flÎ¬Ìfiı
fiı ÿıËfiı Á‹ flÎ¬Ìfiı fiı fiıhÎfiı ‹Ÿ«Ìfiı, ›@÷ »ı ±ÎËÎfl-Ï‰ËÎflÎÏÿ¿ …ıfiÎ
±ı‰˘ ◊¿˘ Â© ∞‰w’ ◊¥fiı, ±Ï÷Âı fl˘‹Î_Ï«÷ı ¿flÌfiı, ±Ï÷Âı √ÿ˚√ÿ ¿_Ãı
¿flÌfiı, ±Ï÷ ËÊÎ˝›‹Îfi ◊¿˘, ±Ï÷ I‰flÎ±ı ¿flÌfiı, ±Ï÷Âı ÿÎL÷ ◊¿˘,2
1. ‹fifiÂÌ· ◊¥fiı.
2. ≥„Lƒ›fi_ ÿ‹fi ¿flfiÎfl.
≠¿flHÎ-7 359
±Ï÷Âı ÂÎ_÷ ◊¿˘ fiı ±Ï÷Âı Á‹ÎÏË÷ ◊¿˘,1 lÌËÏflfi_ K›Îfi ¿flı fiı

lÌËÏflfi_ V‰w’, V‰¤Î‰ fiı √HÎ ÷ı‹fiı ÁÿÎ› Ïfiÿ˘˝Ê, Á‰˘˝kÎ‹, ±fiÎÏÿ,
ÏfiI›ÏÁ©, ÁÿÎ Â© Á‹…ı. fiı Á‰˝¿Î‚fiı Ï‰Êı ÏÿT›Ï‰√˛Ë, ÁI›V‰w’ fiı
¿Î‚, ¿‹˝, ‹Î›Î fiı ’vÊ ÷ıfiÎ ¿÷Î˝, ≠ıfl¿ fiı Ïfi›_÷Î ÷˘ ±ı¿ lÌËÏfl … »ı
±ı‰Ì …ıfiı ±«‚ ‹Ï÷ »ı, ÷ıfiı … lÌËÏflfi_ K›Îfi ◊Î› »ı. (30)
±fi_÷ ±’Îfl ‘Î‹w’ …ı ±ZÎfl⁄˛õ ÷ıfi_ Á‹√˛ Á¬ ¤ı‚_ ¿flÌ±ı
÷˘’HÎ lÌËÏflfiÎ ±ı¿ fl˘‹fiÎ Á¬fiÌ ⁄fl˘⁄fl fi ±Î‰ı, ±ı‰˘ ºœ iÎÎfiÌ »ı
÷ıfiı lÌËÏflfi_ K›Îfi ◊Î› »ı fiı ±Î ·˘¿-’fl·˘¿fiı Ï‰Êı ÿ·˝¤ ÷ı Â_ »ı ?
÷˘ lÌËÏflfiÎ V‰w’fi_ iÎÎfi, μ’ÎÁfiÎ, ±ÎÂfl˘, Ï‰rÎÁ, ±fiT≤ÏkÎ fiı ≠ÌÏ÷
±ı ±«‚ ◊Î› ±ı … ÿ·˝¤ fiı ÁÎfl‹Î_ ÁÎfl »ı. fiı ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì,
√˘’Î‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, ÏfiI›Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, ⁄˛õÎfi_ÿ V‰Î‹Ì ±ı ±ÎÏÿ¿ ÁÎ‘ fiı
ÁIÁ_√Ì ±fiı¿, lÌËÏflfiÌ μ’ÎÁfiÎ±ı ¿flÌfiı ’fl‹’ÿfiı ’Î‹Ì √›Î fiı ≠◊‹
μI’ÏkÎ¿Î‚fiı Á‹ı ±fi_÷ ¿˘ÏÀ ⁄˛õÎ_ÕfiÎ …ı ⁄˛õÎ±˘ ÷ı …ı ÷ı ‹ËÎ μ√˛ ±ı‰_
…ı ÷’ ÷ıHÎı ¿flÌfiı ¤√‰Îfifiı flÎ∞ ¿flÌfiı ’˘÷ÎfiÎ ‹fi˘fl◊ ÏÁ© ¿flı »ı. ÷ı‹
lÌËÏflfi˘ …ı ‹fiW›¤Î‰, ÏÿT›¤Î‰, Ïfi√˝HÎ-Á√HÎ’HÎ_, ÁÎ¿Îfl-ÏfiflÎ¿Îfl-
’HÎ_, ¿÷Î˝-±¿÷Î˝’HÎ_, ±L‰›-T›Ï÷flı¿’HÎ_, V‰¤Î‰, √HÎ fiı fiÎ‹ ÷ı …ı‹ »ı
÷ı‹ Ïfiÿ˘˝Ê’HÎı ΩHÎÌfiı ÷◊Î ±ı‹fi_ …ı V‰w’ »ı ÷ı ’HÎ l‰HÎ, ‹fifi,
ÏfiÏÿK›ÎÁ fiı ÁÎZÎÎI¿Îfl ‰Õı …ı‹ »ı ÷ı‹ ›◊Î◊˝ ΩHÎÌfiı ÷ıfi˘ ºœ ±ÎÂfl˘
¿fl‰˘, ÷ı w’Ì …ı ÷’ ÷ıHÎı ¿flÌfiı ¤√‰Îfifiı flÎ∞ ¿fl‰Î. (31)
ÁIÂÎVhÎfi˘ …ıfiÎ μ’fl ±Ï‘¿Îfl Ë˘› ÷ıfiı ‹fiW› ¿ËÌ±ı, fiı ±ı‰Î_
ËΩfl˘ ‹fiW› ¤ı‚Î ¿flÌ±ı I›Îflı ÷ı‹Î_ ±ı¿ ‘‹˝‰Îfi …Õı, fiı ÷ı‰Î ‘‹˝‰Îfi
ËΩfl˘ ¤ı‚Î ¿flÌ±ı I›Îflı ÷ı‹Î_ ±ı¿ ÏÁÏ©fiı ±◊ı˝ ›Ififiı ¿fl÷˘ Ë˘› ±ı‰˘
…Õı, fiı ÏÁÏ©‰Î‚Î ËΩfl˘ ¤ı√Î ¿flÌ±ı ÷˘ ÷ı ‹K›ı ±ı¿ ¤√‰Îfifiı ±◊ı˝
›Ififiı ¿fl÷˘ Ë˘› ±ı‰˘ ‹‚ı, fiı ÷ı‰Î ËΩfl ‹K›ı ±ı¿ ¤√‰Îfifiı ΩHÎÌfiı
›Ififiı ¿fl÷˘ Ë˘› ±ı‰˘ ‹‚ı fiı ¤√‰Îfifiı ΩHÎÌfiı ›Ififiı ¿fl÷Î Ë˘› ±ı‰Î
ËΩfl˘ ¤ı√Î ¿flÌ±ı ÷˘ ÷ı ‹K›ı ¿˘¥¿ iÎÎfiÌ ¤√‰Îfifi_ V‰w’, V‰¤Î‰,
±ˆr›˝ ÷ı ±_÷ı flÏË÷ »ı ÷ıfiı ÷k‰ı ¿flÌfiı ›◊Î◊˝ ’˘÷ÎfiÎ iÎÎfifiÌ Ï‰ÂÎ‚÷Îfiı
±fiÁÎflı ΩHÎfiÎfl ‹‚ı »ı, ’HÎ …ı‹ »ı ÷ı‹ ÷˘ ±_÷fiı fi◊Ì ’Î‹÷˘. fiı
1. ÁÎ‰‘Îfi.
360 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
¤√‰Îfi ’˘÷ı ’˘÷ÎfiÎ V‰w’, V‰¤Î‰, √HÎ fiı ±ˆr›˝ ÷ıfiÎ ‹ÏË‹ÎfiÎ

±_÷fiı fi◊Ì ’Î‹÷Î, ÷˘ ⁄ÌΩı ÷˘ ’Î‹ı … ¿ı‹ ? ±ı‰Î Á‰˘˝I¿ÚWÀ ËÏfl¿ÚWHÎ
’vÊ˘kÎ‹ ÷ı‹HÎı ±fiı¿ ¿˘ÏÀ ⁄˛õÎ_ÕfiÎ_ fiı ⁄˛õ’flÎÏÿ¿ ‘Î‹fiÎ_ …ı Á‹√˛
±ˆr›˝ …ı ’˘÷ÎfiÌ ‹ÒÏ÷˝fiı ±Î‘Ìfi »ı; ÷ı Á‹ÎÏ‘±ı ¿flÌfiı ÿı¬ÎÕuÎ_ ÷◊Î
ÁËfiÎ ≥WÀÿı‰ w’ı ’˘÷ı ’˘÷Îfi_ ÿÂ˝fi ÿ¥fiı ±fi_÷ ∞‰fiı ’˘÷Îfi˘ Á‰˘˝’flÌ
Ïfiç› ¿flÎT›˘. ±ı‰Ì flÌ÷fi_ ⁄Ì…\_ ’HÎ …ı ±’ÏflÏ‹÷ Á‰˘˝’flÌ ÏÿT› ±ˆr›˝
÷ıfiı ÿı¬ÎÕÌfiı ’˘÷ÎfiÎ Á‰˘˝’flÌ ±ˆr›˝fiı Ï‰Êı ±ZÎflÎÏÿ¿ Á‰˝fiÎ_ ±ˆr›˝ ·Ìfi
¿flÌfiı ’˘÷ı Á‰˘˝I¿ÚWÀ’HÎı …›¿ÎflÌ ≠‰÷ı˝ »ı ±ı‰Î …ı ⁄˛õ‘Î‹fiÎ ±Ï‘’Ï÷
ËÏfl¿ÚWHÎ ’vÊ˘kÎ‹ ÷ı‹fiı ‘‹˝ÿı‰ fiı ‹ÏflE›ÎÏÿ¿ ∑ÏÊ ÷ı T≤_ÿÎ‰fifiı Ï‰Êı
iÎÎfi›iÎı ¿flÌfiı flÎ∞ ¿flÌ ‹fi‰Î_Ï»÷ ‰fl ’ÎQ›Î. ÷ı‹ ›˘√Ì±ı lÌ
ËÏfl¿ÚWHÎfiÌ ‹ÒÏ÷˝fiÎ_ iÎÎfi, K›Îfifiı Ï‰Êı ÷I’fl ◊¥fiı ‹_Õ‰_. (32)
±ı ËÏfl¿ÚWHÎ ’vÊ˘kÎ‹ ÷ı ±ZÎfl ◊¿Ì ±L› »ı fiı ±Ï÷Âı V‰flÎÀ »ı
fiı ±Ï÷Âı ÂıÊfiÎ ÂıÊÌ »ı fiı ±Ï÷Âı ¿÷Ù, ±¿÷Ù, ±L›◊Î ¿÷Ù Á‹◊˝ »ı, fiı
±fi_÷ ÏÿT› ¿S›ÎHÎ¿ÎflÌ √HÎfiÎ Á‹ƒ »ı fiı ±Ï÷Âı ‹ËÎ‹fi˘Ëfl ‹ÒÏ÷˝ »ı fiı
ÁÿÎ ÁÎ¿Îfl ‹ÒÏ÷˝ »ı fiı ±Ï÷Âı ≠¿ÎÂ¿ »ı fiı ±fiÎÏÿ, ±’ÏflÏ‹÷, Ïfifl_¿<Â,
ÏÿT› ±ˆr›˝Á_’Lfi »ı fiı ±fi_÷ ÏÿT› Á¬fiÎ Á‹ƒ »ı fiı ±Ï÷Âı ‹ËÎiÎÎfi
‹ÒÏ÷˝ »ı fiı Á‰˝fiÎ Ïfi›_÷Î »ı, fiı ±Ï¶÷Ì› ‹ÒÏ÷˝ »ı fiı ÁÿÎ ±¬_ÏÕ÷ »ı fiı
Ï‰iÎÎfi, iÎÎfi, ±ˆr›˝‹› »ı ‹ÒÏ÷˝ …ı‹fiÌ ±ı‰Î »ı, fiı ±fiı¿ Ï‰¤ÒÏ÷›_ fiı
±fiı¿ ±ZÎflÎÏÿ¿ ‹@÷ fiı ¿Î‚, ‹Î›Î, ’vÊÎÏÿ¿ Â„@÷±˘ ±ı Á‰ı˝fiÎ
¿ÎflHÎ »ı fiı ‰ÎÁÿı‰ÎÏÿ¿ «÷T›˝Ë ÷◊Î ¿ıÂ‰ÎÏÿ¿ «˘‰ÌÁ ‹ÒÏ÷˝±˘ ÷◊Î
flÎ‹¿ÚWHÎÎÏÿ¿ ±‰÷Îfl ±ı Á‰ı˝fiÎ ‘flfiÎflÎ »ı,1 fiı μI’ÏkÎ, „V◊Ï÷ fiı ≠·›
±ı Á‰˝ ¿Î‚fiı Ï‰Êı ÁÿÎ› ÏÿT›Ï‰√˛Ë fiı ±Ï…÷ ‹ÒÏ÷˝ »ı fiı ±ı¿ ◊¿Î
±fiı¿ w’ı »ı, fiı ±fiı¿ w’ ◊¿Î ±ı¿ »ı fiı ±fiı¿fiÎ ±√˛… »ı, ’fl‹ÎI‹Î
»ı, ’fl‹ırfl »ı, ’fl‹ ¿ÎvÏHÎ¿ »ı, ’vÊ˘kÎ‹ »ı, ’ÒHÎ˝¿Î‹ »ı, ’flÎI’fl »ı,
’fl⁄˛õ »ı fiı V‰w’, V‰¤Î‰, √HÎ, ±ˆr›˝ ÷ıHÎı ¿flÌfiı …ıfiÌ ¿˘¥fiı μ’‹Î
ÿı‰Î÷Ì fi◊Ì ±ı‰Î Á‰˘˝’flÌ ≠ÏÁ© »ı; fiı ±I›_÷ ÏfiÏ‰˝ÂıÊ iÎÎfi, ⁄‚, ÷ı…,
±ˆr›˝ ≥I›ÎÏÿ¿ ≠I›ZÎ ËÏfl¿ÚWHÎ ’vÊ˘kÎ‹fi˘ ±’ÏflÏ‹÷ ‹ÏË‹Î »ı ÷ıfiı
1. flÎ‹¿ÚWHÎÎÏÿ¿ ±‰÷Îfl˘ ‰√ıflı◊Ì Ï¤Lfi Ë˘‰Î »÷Î_ ÷ı‹fiÎ‹Î_ ±fi’˛‰ıÂ ¿flÌfiı
Ï‰ÂıÊ ±ˆr›˝ ÿÂÎ˝‰fiÎflÎ.
≠¿flHÎ-7 361
›◊Î◊˝ ¿Ëı‰Î, ΩHÎ‰Î, ÿı¬‰Î, ÁÎ_¤‚‰Î fiı ’Î‹‰Îfiı ¿˘HÎ Á‹◊˝ »ı ? ¿˘¥

fi◊Ì. (33)
“Ëı fiÎ◊ ! Ëı ÿ›ÎÏÁ_‘˘ ! Ëı ¿Ú’ÎÏÁ_‘˘ ! Ëı ¿Ï·ÿ˘ÊÏfi‰Îfl¿ ! Ëı
¤„@÷‘‹Î˝I‹… ! Ëı ›˘√¿·Î≠‰÷˝¿ ! Ëı ‰ÏHÎ˝‰ıÂÿÂ˝¿ ! Ëı ÂÎ·√˛Î‹I≤ÊÎËfl !
Ëı ⁄˛õÏ‰zÎ≠‰÷˝¿ ! Ëı ±‘‹˘©ÎflHÎ ! Ëı ’Ï÷÷’Î‰fi ! Ëı ±ÂflHÎÂflHÎ !
Ëı Â©±ı¿Î_Ï÷¿‘‹˝≠‰÷˝¿ ! Ëı ËÏfl…fi‰S·¤ ! Ëı ÏfiW¿Î‹¤@÷‰S·¤ !
Ëı fiˆÏWÃ¿Î√˛ÏHÎfi˚ ! Ëı ¤@÷‰S·¤ ! Ëı V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎ ! Ëı fiÌ·¿_Ã !
Ëı ËÏfl¿ÚWHÎ ! Ëı Ëflı ! Ëı fiÎflÎ›HÎ ! Ëı ‘‹˝‘fl_‘fl ! Ëı Á‰˝…fiflZÎ¿ !
Ëı ÁËΩfi_ÿ V‰ÎÏ‹fi˚ ! ÷‹ı ‹ÎflÌ μ’fl flÎ∞ ◊¥fiı, ‹fiı ’˘÷Îfi˘ ±ı¿Î_Ï÷¿
ÿÎÁ ΩHÎÌfiı, ‹ÎflÎ xÿ›fiı Ï‰Êı ÏfiI› Ïfi‰ÎÁ ¿flÌfiı flËıΩı.” ±Î‰Ì flÌ÷ı
ÏfiI›ı ‰Ëı·Î ∂ÃÌfiı lÌ ’vÊ˘kÎ‹ ¤√‰ÎfifiÌ ‹‹ZÎ±ı ≠Î◊˝fiÎ ¿fl‰Ì. fiı
±Î‰Ì flÌ÷ı Ωı ‹‹ZÎ ÏfiI›ı ≠Î◊˝fiÎ ¿flı ÷˘ ÷ıfiÎ xÿ›‹Î_ ÁÎZÎÎ÷˚ lÌ
’vÊ˘kÎ‹ ¤√‰Îfi Ïfi‰ÎÁ ¿flÌfiı ±¬_Õ flËı. (34)
±Î‰Ì flÌ÷ı lÌ ’vÊ˘kÎ‹ ¤√‰Îfi ±√ÏHÎ÷ ∞‰˘fi_ ¿S›ÎHÎ ¿fl‰Îfiı
±◊ı˝ ’˘÷Îfi_ …ı Á‹√˛ ±ˆr›˝, ≠÷Î’ ÷ı Á‰ı˝ ∞‰fiı ÁËı…‹Î_ ÿı¬ÎÕ÷Î Ë÷Î
÷ı ±ˆr›˝ ≠÷Î’ ÷ı ‹Ò‚ ±ZÎfl‹ÒÏ÷˝ Áÿ˚√v lÌ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ’˘÷ı
ÿÌÃı·_ ÷ı‹Î_◊Ì ±Î ÷˘ Á_ZÎı’‹ÎhÎ »ı.
❦
362 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
‰Î÷˘fi˘ ±fiø‹
± ±‹Îfl˘ ‰Î_¿ ¿ÎœÂ˘ ‹Î (6/10)
±√HÎ˘÷fl˘ ¿Î‚ ’ÕuÎ ’»Ì (5/295) ±‹ı ±·ˆ›Î √Î‹‹Î_ ±ı¿ ‰Îfl (1/40)
±√hÎÎ¥fiÎ ’‰˝÷¤Î¥fiı (7/8) ±‹ı ¿˘¥ Ïÿ‰Á ÿÂ˘Óÿ-Ï‰Â˘Óÿ (6/262)
±√hÎÎ¥‹Î_ ËÎ· ‹_Ïÿfl »ı (7/6) ±‹ı …ı …ı ±ÎiÎÎ ¿flÌ±ı (3/24)
±Ω‹ı‚fiı Á_÷fi˘ Á‹Î√‹ ◊›˘ (5/175) ±‹ı …ı …ı ‘Î‹‹Î_ …¥±ı »Ì±ı (7/16)
±◊ ‹ÏË‹ÎfiÎ_ ·ZÎHÎ ·A›Î_ »ı (4/140) ±‹ı …ı …ı ‘Î‹‹Î_ Ω¥±ı »Ì±ı (3/3)
±‘‹Û Á√Û …⁄ ¿fl÷ ’˛‰ıÂÎ (3/58) ±‹ı ÷’ÎÁÌ Ωı›_ ÷˘ ±Î ∞‰ (1/43)
±‘˘˝±‘˝ ¿◊Î‰Î÷ÎÛfi˘ Ωı√ (2/51) ±‹ı ÷‹fiı …ı …ı ±ÎiÎÎ ¿flÌ±ı (3/7)
±fi_÷ ±’Îfl ‘Î‹w’ …ı ±ZÎfl⁄˛õ (7/31) ±‹ı ÷˘ ¿˘ÏÀ ¿S’ ◊›Î_ Ωı¥±ı (1/291)
±fi_÷ ¿˘ÏÀ ⁄˛õÎ_Õ »ı fiı ÷ı Á‰˝ (2/123) ±‹ı ÷˘ ·A›_ »ı ¿ı ⁄Îfl ‹ÏËfiı (6/244)
±fi_÷ Ïø›Î ◊Î› ’HÎ ≥„Lƒ›_ fiı ‹fifiı (6/174) ±‹ı ÷˘ Ï‰«ÎflÌfiı Ωı›_ I›Î_ ∞‰fi˘ (6/267)
±fiÎÏÿ ‹Ò‚ ±ZÎfl‹ÒÏ÷Û (1/1) ±‹ı fiÎfiÎ Ë÷Î I›Îflı ±ı¿ ‹Î√a (6/2)
±fiı ±Î ÷˘ lı›Î_ÏÁ ⁄ËÏ‰CfiÎÏfi (6/43) ±‹ı fiÎfiÎ Ë÷Î I›Îflı ¿>‰Î‹Î_ ‹˘ÀÎ (6/228)
±fiı ±ı‰Î …ı ±ZÎflÎ÷Ì÷ (7/28) ±‹ı fiÎfiÎ Ë÷Î I›Îflı »ıÓ÷Î‚ÌÁfiÌ (6/245)
±fiı¿ ’˛¿ÎflfiÎ ’Î’Ì ∞‰ »ı (5/342) ±‹ı ‹ËÎflÎ…fiÌ ±ÎiÎÎ ¿˘¥ Ïÿ‰Á (6/221)
±fiı ¿èÎ_ ¿ı, “«ı÷÷Î ‹¬Ì ÷ı ÁÿÎ Á¬Ì” (6/45) ±‹ı ‰ÎÕÌ ¿flÌ »ı ÷ı I›Î_ Ω‰_ (6/147)
±Ï¤Ïfi‰ıÂ ◊Î› ÷ıfiı ‰ıÿ ¿Ëı (5/138) ±‹ı Á_‰÷ 1859fiÌ ÁÎ·‹Î_ (5/146)
±‹ÿÎ‰ÎÿfiÌ ·_CÎÌ±ı ⁄‘Î ÂËıflfi˘ (5/334) ±›˘B› CÎÎÀ ◊Î› I›Îflı (5/123)
±‹ÿÎ‰Îÿ‹Î_ ±ı¿ ±ıÓÂÌ ‰flÁfiÎ (6/70) ±flı ! ±Î‰Î ÁÎ‘ »ı ÷ı ’HÎ ±ı‹ (6/184)
±‹ÿÎ‰Îÿ‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ …ı, ±·P› ·Î¤ ‹Y›˘ »ı ±fiı (1/163)
ËÎ· ‹ËÎflÎ… (4/88) ±‰÷Îfl ±‰÷ÎflÌfi˘ ¤ıÿ ¿ı‹ (6/33)
±‹ÿÎ‰Îÿ‹Î_ lÌ fiflfiÎflÎ›HÎÿı‰fiÌ (7/23) ±‰÷Îfl‹ÎhÎ ÷˘ «‹¿’ÎHÎ …ı‰Î »ı (3/4)
±‹ÿÎ‰Îÿ‹Î_ Á_÷fiı ÿpı ¿p ÿÌ‘_ (7/9) ±Ï‰zÎfi_ ’HÎ ¤√‰Îfi «Î·‰Î ÿı (1/179)
±‹fiı ÷˘ ±ı¿ …L‹-‹flHÎfi˘ fl˘√ (1/78) ±Ï‰zÎfiı ⁄‘Ì ÷flıË◊Ì ‹ËÎflÎ…ı (5/92)
±‹fiı ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ …ı, √Î‹‹Î_◊Ì (5/358) ±pÎ_√ ›˘√, ‰˛÷, ÿÎfi, ÷’ ±ı (5/131)
±‹fiı Á_÷ÎÕÌ ‹Ò¿˘ fiÌ¿fl ÷‹fiı ÿ—¬(6/232) ±Ë˘ ! ±Î ÁÎ‘ ÁÎ◊ı Á˙fiı Ëı÷ »ı (6/98)
±‹ÎflÎ ¤ı‚Î flËı »ı fiı ⁄Ì…ı ‹Î· (1/144) ±Ë˘Ë˘ ! ¤√‰Îfi Á_√Î◊ı (6/123)
±‹ÎflÎ‹Î_ …ı √HÎ fiı ±‰√HÎ »ı (1/275) ±ZÎfl‘Î‹fiÎ …ı‰_ Á¬ ±Î_ËŸ ‰fl÷ı (1/99)
±‹ÎflÌ ÷˘ ±Î‰flÿÎ ⁄Î‰ÌÁ ‰flÁ◊Ì (5/67) ±ZÎfl‘Î‹fi_ ±ı¿ ‹E»Ïfl›_ (5/173)
±‹ÎflÌ ’˘fl ±Î ÿËÎÕÎfiÌ ±fl∞ (6/238) ±ZÎfl‘Î‹ fiı ±ZÎflfiÎ ‹@÷ı ÁÏË÷ (4/57)
±‹ÎflÌ Á‹…HÎ ÷˘ ¿˘¥fiı (3/64) ±ZÎfl‘Î‹ ⁄Ë … »ıÀ_ »ı (4/61)
±‹Îflı ÷˘ ¿Î_¥ ‰VhÎ … fi Ωı¥±ı (6/150) ±ZÎfl‘Î‹‹Î_◊Ì ±Î_ËŸ ’˘÷ı (1/162)
±‹Îfl˘ ƒ˘Ë ¿flı »ı ÷ı ’HÎ (1/262) ±ZÎfl‘Î‹ fiı ±Î ·˘¿‹Î_ ±ı¿Î_Ï÷¿ (2/160)
±‹Îfl˘ ‹÷ ÷˘ ±fiı¿ ’˛¿ÎflfiÌ (1/317) ±ZÎflfi_ ÷ı… ÿı¬Î› ÷ı‹Î_ ’HÎ ‹Î· (5/369)
‰Î÷˘fi˘ ±fiø‹ 363
±iÎÎfi »ı ÷ı◊Ì Ï‰Ê›‹Î_ ·ı‰Î› »ı (5/11) ±Î… ÷˘ ‹˘ÀÎfi˘ Á_⁄_‘ »ı (1/326)

±_÷flfi˘ ¿<Á_√, ⁄ËÎflfi˘ ¿<Á_√ fiı (6/131) ±Î… ÷˘ ÁIÁ_√‹Î_ ⁄Ë‘Î (1/287)
±_÷fl ’¿Õı ÷ıfiı ¤√‰Îfi ¿ËÌ±ı (5/12) ±Î… ÷˘ ÁIÁ_√‹Î_ ¤√‰Îfi (3/40)
±_÷fl‹Î_ ÀÎœ<_ flèÎÎ ¿flı fiı ‘√Ì fi Ω› (1/148) ±Î… Ïÿfi Á‘Ì ÷˘ ¿Îfl¬ÎfiÎ_ (1/320)
±_÷fl‹Î_ ÀÎœ<_ Ë˘› fiı ¿˘¥¿ ‰«fi (1/313) ±Î…fiÎ ¿Ì÷˝fi‹Î_ ÷˘ «Îfl ‰ıÿ (6/5)
±_÷fl‹Î_ ¤…fi ¿fl‰Î ÂÌ¬‰_ (2/30) ±Î…fi˘ ±ı¿Õ‹· ¿flÌfiı (5/226)
±_÷flÎ› flÎ¬Â˘ fiÏË (5/355) ±Î… ¤√‰Îfi ±ZÎfl‘Î‹ ÁÏË÷ (1/221)
±_÷º˝Ïp ¿flÌfiı Ëˆ›Î‹Î_ Ωı‰_ (2/167) ±Î… ÁIÁ_√fi˘ ‹ÏË‹Î ÷˘ ‹¬ ◊¿Ì (3/72)
±_÷›ÎÛ‹Ì ±Î√‚ ‹fifiı «˘flı (5/36) ±Î… Á‰ÎflfiÌ Á¤Î‹Î_ ⁄Ë ÁÎflÌ (5/33)
±_÷—¿flHÎw’ ‹Î›Îfi˘ ¿Ï…›˘ (1/38) ±Î ∞‰ ±Î‹ Á_¿S’ ¿flı »ı (6/202)
±_÷—¿flHÎ Âı¬«S·ÌfiÎ ¬˘flÕÎ …ı‰_ (5/156) ±Î ∞‰ ¿˘¥ ÿÌ ’˛¤ ¤…‰Î (6/211)
±Î ±Î ∞‰ »ı ÷ı F›Î_ Á‘Ì (5/241)
±Î ¿‹ÛZÎıhÎ »ı ÷ı ±ËŸ ±ı¿ μ’‰ÎÁ (1/60) ±Î ∞‰ ÷˘ CÎfl‹Î_, ¿<À_⁄‹Î_ (6/158)
±Î ¿·Î¿ ·ı¬ı ·Î√Ì (6/160) ±Î ∞‰ ÷˘ …ı‹ ’flÿıÂ‹Î_◊Ì (1/187)
±Î ¿Îfl¬ÎfiÎ‹Î_ ÷˘ ⁄˛õÎ_Õ (1/198) ±Î ∞‰ ÷˘ {ÎÕ, ’◊flÎ, ‘ÒÕ fiı ⁄ı·Î_ (6/162)
±Î ¿Îfl¬ÎfiÎ_ Ωı ±ı¿ ‰flÁfiÎ_ (1/146) ±Î ∞‰ ÷˘ Ï‰Ê›‹Î_◊Ì fi˘¬˘ (1/141)
±Î ¿Ì÷˝fi‹Î_ ¿èÎ_ »ı ±ı ‰Î÷ Ïfifl_÷fl (1/338) ±Î ∞‰ ÿıËfi˘ √˘·˘ »ı (5/361)
“±Î¿<Ï÷-Ï«Ï÷-«Î’S›flÏË÷Î...” (5/164) ±Î ∞‰fiı ±Î∞Ï‰¿Î Ë˘› ÷ı ÷ÒÀı (6/161)
“±Î¿<Ï÷-Ï«Ï÷-«Î’S›flÏË÷Î...” (6/29) ±Î ∞‰fiı ±Î ·˘¿ fiı fiÎ÷-Ω÷fi_ (6/234)
±Î¬Ì M≤J‰Ì‹Î_ ±ı¿ ‹ÎHÎÁ (1/96) ±Î ∞‰fiı ¿˘¥ ÿËÎÕ˘ CÎÕ’HÎ (1/327)
±Î¬˘ ÿËÎÕ˘ ±ı¿ …HÎ ¿˘À «HÎı (4/4) ±Î ∞‰fiı …ıÀ·_ ±_÷flı Á¬ flËı »ı (2/66)
±Î√ ·√Ì «Ë ±˘fl ±Ï‰zÎ¿Ì (3/39) ±Î ∞‰fiı ’_«Ï‰Ê› fiı »ß_ (6/270)
±Î√‚ ±Î ⁄ı ‰Î÷fiı CÎÁÎfl˘ ·Î√Âı (6/265) ±Î ∞‰fiı ’Î_« ‰ÎfiÎ_ ±‰U› Ωı¥±ı (2/3)
±Î√‚ …ı ¤@÷ ◊¥ √›Î (1/340) ±Î ∞‰fiı ¤√‰Îfi ÁL‹¬ (2/78)
±Î√‚ ‘˘‚¿Î, ±‹ÿÎ‰Îÿ ±Î‰ı »ı (4/86) ±Î ∞‰fiı ‹Î¬Ì‹Î_◊Ì ÁÒ›Û ¿fl‰˘ (2/133)
±Î √_√Î∞ ’‰Û÷ Œ˘ÕÌfiı Á‹ƒfiı (6/15) ±Î ∞‰fiı ‹Î¬Ì‹Î_◊Ì ÁÒ›Û ¿fl‰˘ »ı (3/66)
±Î√˛Î‹Î_ ¿fl˘Õ wÏ’›Îfi_ ¿⁄˛V÷Îfi (2/89) ±Î ∞‰fiı ‹Î◊ı ÂÎV÷Î Ï‰fiÎ (2/43)
±Î «flHÎÎflg‰ÿfiÌ ‰ˆflÎÀ ’vÊı ’«ÎÁ (6/37) ±Î ∞‰fiı ‹Î›Î◊Ì Ïfi·Ûı’’b_ (1/227)
±Î«Î›Û ±ÎÏÿ¿ «Îflfi˘ ±‰√HÎ (6/110) ±Î ∞‰fiı ‹±Î Á‘Ì ’HÎ (2/104)
±Î «ÎS›Î, ±Î ÿıË‹Î_ ¿Î_¥ flı‰ÎÂı ? (6/194) ±Î ∞‰ ⁄‘Î› ÁÎflÎ »ı (5/35)
±Î » ·ZÎHÎfiÌ ‹˘ÀÎ¥ ÷˘ (5/217) ±Î ∞‰ Ï‰rÎÏ¤‹ÎfiÌ, ÷ˆ…ÁÎÏ¤‹ÎfiÌ (2/77)
±Î… ±Î’HÎÎ‹Î_◊Ì ±ı¿Õ‹· (1/266) ±Î ∞‰ ÁÎ‘fi ÷ı Â_ ¿flÂı ? (1/5)
±Î… ±Î’HÎ˘ ÷Ìfl «Î·ı (5/214) ±Î ∞‰ı ¿fl˘Õ ¿S’ ◊›Î_ ‹fi√‹÷_ (2/82)
±Î… @›Î_ √›Î Ë÷Î ? (3/22) ±Î …ı V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎ ÷ıfiı …ı (6/155)
±Î …√÷fi_ Á¬ ÷˘ ±ı‰_ »ı …ı (6/289) ±ÎÀ·Î Ïÿ‰Á ‹_Ïÿfl ¿fl÷Î (6/275)
±Î… ÷˘ ’vÊ˘kÎ‹, ±ZÎfl (3/41) ±ÎÀ·Ì ‰Î÷ ÷˘ Á˘ …L‹ı (1/236)
±Î… ÷˘ ‹ËÎflÎ… ¿Ëı, Á˙fiı ¤ÌÕÎ‹Î_ (1/105) ±ÎÀ·_ … Á‹…‰Îfi_ »ı …ı (4/29)
364 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
±ÎÃı ’Ë˘fl ±ı‰_ ¤…fi ¿fl‰_ (5/54) ±Î’HÎfiı ÷˘ ¤√‰Îfiı flÎ∞ (4/51)
±Î Ã˘À⁄˘ÏÀ›_ fi◊Ì (5/372) ±Î’HÎfiı ¤√‰Îfi ÷◊Î ÁÎ‘ (5/209)
±ÎHÎ_ÿ∞ Á_CÎıÏÕ›Îfiı I›Î_ ‹ËÎflÎ… (6/51) ±Î’HÎfiı ¤√‰Îfi ‹Y›Î (1/159)
±ÎHÎÌ ¿˘fl ¶Îfl¿ÎfiÎ◊ fiı ±ÎHÎÌ ¿˘fl (6/201) ±Î’HÎfiı ‹ËÎflÎ… ‹Y›Î ÷ı ±Î’HÎı (4/108)
±Î ÷ı ¿Î_¥ ‰Î÷_ »ı ? ±Î ÷˘ ±Q≤÷ (6/218) ±Î’HÎfiı ÁIÁ_√ ‹Y›˘ »ı ÷ı‰˘ (5/262)
±Î ÷˘ ±fi_÷ ¤√‰ÎfifiÎ ¤√‰Îfi »ı (1/75) ±Î’HÎfiı iÎÎfi ÷˘ ±Î‰Õı fiËŸ (1/210)
±Î ÷˘ ¬’‰Î‚Îfiı ¿èÎ_ »ı (6/47) ±Î’HÎÎ ÿıËfiÎ_ ’Ò‰ÛfiÎ_ ËÎÕ¿Î_ (2/144)
±Î ÷˘ ÷‹fiı CÎÕÌ CÎÕÌ ’˘fl˘ ÿ™ »\_ (6/125) ±Î’HÎÎ ÿıË‹Î_ ∞‰ ¤ı‚˘ (1/321)
±Î ÷˘ Ïfi›‹ı ¿ıÀ·_¿ ‰fl÷Î› »ı (2/177) ±Î’HÎÎ ÿ˘Ê ÷˘ ‹ËÎflÎ…ı ÀÎ‚Ì (1/58)
±Î ÷˘ ’˛⁄_‘ı ¿flÌfiı flÎ¬Ì±ı »Ì±ı (1/81) ±Î’HÎÎ ≠¤ ÷˘ Ë‹HÎÎ_ ±Î_ËŸ M≤J‰Ì (4/13)
±Î ÷˘ ⁄Ë ‹˘À˘ ·Î¤ ◊›˘ »ı (1/94) ±Î’HÎÎ‹Î_ ¿ıÀ·Î¿fiı ⁄˛ÎõHÎfiÌ Ïø›Î (5/223)
±Î ÷˘ ⁄Ï‚›Î »ı ÷ı √‹ı ÷ı‰Ì (1/51) ±Î’HÎÎ‹Î_ Ïø›Î±ı ¿flÌfiı (2/142)
±Î ÷˘ ¤√‰Îfi »ı, ÁÎ‘ ¿ı ‰ıflÎ√Ì fi◊Ì(4/65) ±Î’HÎÎ‹Î_ I›Î√ ⁄Ë Â˘¤ı (4/6)
±Î ÷˘ ¤√‰Îfiı Á˙fi_ ÁÎ‹J›Û (1/21) ±Î’HÎÎ‹Î_ I›Î√Ì ◊¥ Ω› »ı (1/86)
±Î ÷˘ ‹˘ÀÎfiÌ fi…fl ’ÕÌ √¥ »ı (1/178) ±Î’HÎÎ‹Î_› ¬˘Àu_ ¿ıÀ·Ì¿ (6/257)
±ÎI‹ÏfiWÃ ◊Î‰_ ÷ı ¿Î_¥ Ωı¥±ı … fiËŸ (6/80) ±Î’HÎÎ‹Î_ Ï‰Ê›fiÌ ±vÏ« (1/306)
±ÎI‹ÏfiWÃÎ ±Î‰ı ÷ıHÎı ¿flÌfiı Á‰ı˝ (6/31) ±Î’HÎÎ ÁIÁ_√fiÌ flÌ÷ Á‹…‰Ì …ı (5/79)
±ÎI‹ÏfiWÃÎ …ı, Ë_ ÿıË◊Ì fi˘¬˘ »\_ (5/102) ±Î’HÎÎ ÁIÁ_√‹Î_ μ’ÎÁfiÎ …ıfiı (5/69)
±ÎI‹Î »ı ÷ı ‹ËÎ÷ıΩı‹› »ı (6/22) ±Î’HÎÌ μ’ÎÁfiÎ◊Ì ‹˘ÀÎ¥ »ı (5/70)
±ÎI‹ÎfiÎ iÎÎfiı ¿flÌfiı ¿ˆ‰S›Î◊a (5/157) ±Î’b_ ¿S›ÎHÎ ÷˘ ≠I›ZÎ ¤√‰Îfifiı (1/193)
±ÎI‹Î fiı ’fl‹ÎI‹Î ⁄ıfi_ iÎÎfi (5/211) ±Î’b_ ÷˘ ÿÂÛfi ¿flÂı ÷ıfi_ ¿S›ÎHÎ (1/71)
±ÎI‹Îw’ ◊Î‰_, ÷ı‹Î_ μkÎ‹ ¤˘√fiı (6/97) ±Î’HÎı ±Î ·˘¿ fiı ±Î ·˘¿fiÎ ’ÿÎ◊Û◊Ì (2/80)
±ÎI›_Ï÷¿ ’˛·› …ı iÎÎfi’˛·› (4/96) ±Î’HÎı ¿_¥¿ ¿Î‹ ÁÎv_ ¿›* (1/278)
±ÎI›_Ï÷¿ ‹˘ZÎ ◊Î› ÷ı … ‹˘ZÎ (5/5) ±Î’HÎı ¿Î_¥±ı ¿fl‰_ fi◊Ì (6/199)
±Î◊Ì ¿fl˘Õ √HÎ˘ ÁIÁ_√ ◊ÎÂı (1/31) ±Î’HÎı ¬˘Àu ¿ıÀ·Ì »ı (4/69)
±Î ÿıË »ı ÷ı l‰HÎw’Ì ¿<ËÎÕı (6/209) ±Î’HÎı ΩHÎÌ±ı »Ì±ı …ı, ±Î’HÎfiı (1/196)
±Î ÿıË …ı‰_ ¿˘¥ ‰ËÎ·_ … fi◊Ì (6/159) ±Î’HÎı ÷’ÎÁ ¿fl‰˘ …ı, ËΩfl wÏ’›Î (1/34)
±Î ÿıË ‘›˘Û »ı ÷ıHÎı ¿flÌfiı ÷˘ (6/16) ±Î’HÎı ÷˘ ±ZÎfl‘Î‹‹Î_ Ω‰_ »ı (1/301)
±Î ÿıËfiı ÷˘ …ı‹ ¿˘¥ ’ÿÎ◊Û μ’fl (6/175) ±Î’HÎı ÷˘ ±ÎI‹Î »Ì±ı (4/35)
±Î ÿıË‹Î_ ±fiı ±Î ·˘¿‹Î_ (1/44) ±Î’HÎı ÷˘ »ıS·˘ …L‹ ◊¥ flèÎ˘ (1/174)
±Î ÿıË‹Î_◊Ì ÷˘ fi‰¶Îflı √_‘ ∂Ãı (6/105) ±Î’HÎı ÷˘ ⁄Ë ‹˘À˘ ·Î¤ (2/157)
±Î ÿıË ËÎÕ¿Î_fi˘, VhÎÌfi˘ ÿıË (6/191) ±Î’HÎı ÷˘ ¤√‰Îfifi˘ ¬’ fi◊Ì (1/76)
±Î ÿıËı ¤√‰Îfifiı ¤∞ ·ı‰Î (6/77) ±Î’HÎı ÷˘ Á‰ı˝ ’Ò√ı »ı fiı (1/83)
±Î Ïfi›‹ »ı ±ı ⁄Ë ‹˘ÀÌ ‰Î÷ »ı (6/4) ±Î’HÎı ÷˘ Á˘-⁄ÁıÓ ‹ÎHÎÁfiı (1/311)
±Î fiıhÎfiı ±Î ÁÎ‘fiÎ_ ÿÂÛfi ◊Î› (6/145) ±Î’HÎı ‘‹Û ’Î‚‰˘, I›Î√ flÎ¬‰˘ (5/218)
±Î’HÎfiı …ı ·Î¤ ‹Y›˘ »ı (6/17) ±Î’HÎı ’HÎ ±ı‰_ ¿ıÀ·_¿ ◊Î÷_ Ë˘› (1/253)
±Î’HÎfiı ÷˘ ¤√‰Îfi ‹Y›Î »ı (1/283) ±Î’HÎı ’˘÷ÎfiÎ V‰w’fiı ±ZÎfl (1/256)
‰Î÷˘fi˘ ±fiø‹ 365
±Î’HÎı ⁄˛õw’ ‹Îfi‰_ (5/360) ±Î ·˘¿‹Î_ ⁄ı ÿ—¬ »ı — ÷ı ±Lfi-‰VhÎ (2/71)

±Î’HÎı ¤√‰ÎfifiÎ »Ì±ı ’HÎ (1/230) ±Î·˘Õu Á‰˝ÂÎVhÎÎÏHÎ Ï‰«Î›˝ « (1/35)
±Î’HÎı ¤√‰Îfi‹Î_ ’˛ÌÏ÷ »ı (4/82) ±Î ‰«fiÎQ≤÷fiÎ «˘’ÕÎ‹Î_ ÷˘ «Îfl ‰ıÿ (6/19)
±Î’HÎı ‹ËÎflÎ…fiÌ ¿˘¥ ±ÎiÎÎ ÷fl÷ (2/63) ±Î ‰«fiÎQ≤÷ ⁄‘Î› B≤ËV◊fiı (4/14)
±Î’HÎı iÎÎfi ÂÌ¬÷Î_ ÷˘ ±Î‰Õı (5/309) ±Î ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ¿èÎ_ »ı ±ı ‰Î÷ (5/303)
±Î’HÎ˘ …L‹ ⁄ı ‰Î÷ ÁÎ‘‰Î ÁÎv (4/99) ±Î ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ¿èÎ_ »ı ÷ı‹ (5/304)
±Î’I¿Î‚ ±Î‰ı ÷˘ ·Ì·Î ¬Õfiı (2/153) ±Î ‰«fiÎQ≤÷ ÁÎ_¤‚÷Î_ ±ı‹ (3/13)
±Î ’_«Ï‰Ê›w’Ì ±CÎÎÁflı ∞‰fiı (6/248) ±Î ‰HÎ◊‚Ì √Î‹ ¿˘¥¿fiı (1/215)
±Î M≤J‰ÌfiÎ_ Á‰Û ∞‰-’˛ÎHÎÌ‹ÎhÎ (1/217) ±Î ‰Î÷ ›◊Î◊Û ΩH›Î ’»Ì (6/30)
±Î ’˛√À ¤√‰Îfifiı Ïfiÿ˘ÛÊ (5/124) ±Î ‰Î÷ ÁÎv ÷˘ ’»Ì fl˘Â˘ (6/227)
±Î ’˛‹ÎHÎı Á‹…‰Îfi_ »ı ÷ı flËÌ √›_ (5/90) ±Î ‰Î÷_ ±fi_÷ Á_Â›fiı »ıÿÌ fiÎ¬ı (5/176)
±Î ’˛‹ÎHÎı Á‹…ı ÷˘ B≤ËV◊ ÷◊Î I›Î√Ì (5/89) ±Î ‰Î÷_ ÷˘ ±fi_÷ Á_Â›fiı »ıÿÌ (1/231)
±Î ≠Î√∞fiı ÷‹ı ±ˆr›˝ ±ÎM›_ (5/372) ±Î ‰Î÷_ ÷˘ Ωÿ »ı (1/136)
±Î ⁄‘Ì ‰Î÷_ ÁÎ_¤‚Ìfiı ±ÎÀ·_ … (5/177) ±Î ‰Î÷_ ÷˘ …ıfiÎ ¤Ò_ÕÎ ±ÎÂ› (1/302)
±Î ⁄ıÃÎ_ ÷ıfiÎ ËÎ◊‹Î_ Á‰ı˝ »ı (5/128) ±Î ‰Î÷_fiÎ ¿flfiÎflÎ ÿ·Û¤ »ı (1/246)
±Î ⁄˘·ı »ı ÷ı ‹ÒÏ÷Û μ’fl ÷Îfi (5/181) ±Î ‰Î÷_‹Î_◊Ì ÷˘ ⁄˛õw’ ◊‰ÎÂı (1/33)
±Î ⁄˛õÎ_ÕfiÎ Á‰Û ∞‰fiı (2/116) ±Î ‰Î÷_ ÁÎ_¤‚Ìfiı √Î_Õ<_ @›Î_ (6/273)
±Î ¤√‰Îfi ÷˘ …ı‹ ó Ï¿›Î_ ¿ÌÕÌ ¿flÌ (6/60) ±Î‰Î fiı ±Î‰Î ±ZÎfl‘Î‹‹Î_◊Ì (1/222)
±Î ¤√‰Îfi ⁄Ë ‹˘ÀÎ ’˛√À ◊›Î (6/54) ±Î‰Î ’˛√À ÁÎ‘ »ı ÷ıfiÌ (6/115)
±Î‹ Ωı¥ flèÎÎ »˘ ±ı‹ fiı ±ı‹ (5/365) ±Î‰Î ÁÎ‘ ¬ÎÁÕÎ_ ‹Îflı ÷˘’HÎ (1/57)
±Î‹ Á‹Ω› ÷˘ ±ÎiÎÎ ’‚ı …ı (2/42) ±Î‰Î ÁÎ‘fiÎ_ ÿÂÛfi ¿›Ûı ¤√‰ÎfifiÎ_ (2/21)
±Î‹Î_ ¿èÎ_ »ı ±ı‹ Á‹Ω› fiÏË (1/305) ±Î‰Î ÁÎ‘fiı ¿Î_¥ ‹fiW› ¿ı ÿı‰ …ı‰Î (6/124)
±Î‹Î_ ¿èÎ_ »ı ÷ı‹ ¿flÎ‰‰_ »ı (1/111) ±Î‰Î ÁÎ‘fiı ‹fi‹Î_ Á_¤ÎflÌ±ı (1/30)
±Î‹Î_ flËÌfiı ‰÷Û‹Îfi fi ’Î‚ı (5/373) ±Î‰Î ÁÎ‘fi˘ √HÎ ·ı ÷ı ⁄Ì…fiÎ (6/121)
±Î ‹ıÏÕ›_ ‹‚Ì »ı fiı ÁÎv_ ÁÎv_ ¬Î‰Î (2/19) ±Î‰Ì ‰Î÷ ÷˘ @›Î_¥›ı ◊Î÷Ì fi◊Ì (1/255)
±Î ·Ì‘_ fiı ±Î ·ı‰_ »ı (5/405) ±Î‰Ì ‰Î÷ ’˘÷Îfiı ‹fi‹Î_ ΩHÎÌ (5/255)
±Î ·˘¿ »ı ÷ı ΩıÕı »ÎHÎ «˘ÓÀuÎ (5/43) ±Î‰Ì ‰Î÷_ @›Î_¥ ◊Î÷Ì fi◊Ì (5/154)
±Î ·˘¿ ÷˘ ÿ—¬w’ »ı (6/223) ±Î‰Ì ‰Î÷_ ÷˘ ’ÎflÁ˘ ‰‚ı (4/52)
±Î ·˘¿fiÎ ’ÿÎ◊Û fiı ‹fiW›ÎÏÿ¿fiı (2/11) ±Î‰Ì ‰Î÷_ ⁄Ì…ı @›Î_¥ fi◊Ì (4/34)
±Î ·˘¿fiÎ Ë˘› ÷ı ±Î ·˘¿‹Î_ ¤‚Ì (4/33) ±Î‰_ ±_÷—¿flHÎ ◊Î› I›Îflı ∞‰ (1/66)
±Î ·˘¿fiÌ Á‰˝ Ïø›Î ÷ı »˘¿flÎ_fiÌ (1/274) ±Î‰_ iÎÎfi ÷˘ Á_√ı ¿flÌfiı (1/80)
±Î ·˘¿fi_ Á¬ ¿ı‰_ »ı ÷˘ Á˘‚ (5/263) ±Î‰˘ Ωı√ fi flËı (1/286)
±Î ·˘¿fi_ Ëı÷ ÷˘ ¿ı‰_ »ı ? (6/48) ±Î‰˘ Á‹˘ ŒflÌfiı fiËŸ ‹‚ı (5/282)
±Î ·˘¿fi˘ ±Î ∞‰fiı Œıfl (2/97) ±ÎÂflÎfi_ w’ ¿èÎ_ ¿ı (1/167)
±Î ·˘¿‹Î_ ±ZÎflfi_ Á¬ ÷ı Â_ …ı (1/303) ±ÎÂflÎfi_ Â_ w’ »ı ? (5/242)
±Î ·˘¿‹Î_ ÕÎèÎ˘ ÷˘ ¿˘¥ ’˛¤ (1/125) ±Î ÂflÌfl ÷˘ ‹ÎÀÌfi˘ œ√·˘ »ı (6/67)
±Î ·˘¿‹Î_ ÿıÂ¿Î‚ ÷˘ ·Î√ı (1/254) ±Î ÁIÁ_√fi˘ ‹ÏË‹Î ÷˘ ±’Îfl »ı (6/8)
366 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
±Î ÁIÁ_√ ‹Y›˘ »ı ±ı ÷˘ (1/166) ≥„Lƒ›ÎÏÿ¿ ZÎıhÎ ◊¿Ì ¿˘¥ (5/58)

±Î ÁIÁ_√‹Î_ ÷˘ Á¬ »ı (6/12) ≥„Lƒ›ÎflÎ‹ fiı ±◊ÎÛflÎ‹fiÌ ΩıÕı (2/13)
±Î ÁIÁ_√‹Î_ hÎHÎ ’˛¿Îfl »ı …ı (6/56) ≥„Lƒ›ÎflÎ‹ Ë˘› ÷ı ÿ⁄Î› (1/8)
±Î ÁIÁ_√‹Î_◊Ì ’Õ‰Îfi˘ μ’Î› (6/102) ≥„Lƒ›_, ±_÷—¿flHÎ ±ı Á‰ı˝ ¿<Á_√Ì »ı (1/10)
±Î ÁIÁ_√‹Î_ fiı ‹_Ïÿfl‹Î_ ±fiı¿ (2/86) ≥„Lƒ›_-±_÷—¿flHÎ ÷˘ ‹_⁄¥ fiı (1/137)
±Î Á‹Î√‹ ‹Y›˘ »ı ÷ı ¿˘”¿ ’Ò‰Ûfi˘ (6/65) ≥„Lƒ›_-±_÷—¿flHÎfiÎ_ ÿ—¬ (1/116)
±Î Á‹Î‹Î_ ±Î’HÎ˘ ±‰÷Îfl (5/224) ≥„Lƒ›_, ±_÷—¿flHÎ fiı ±fi¤‰ (1/83)
±Î Á‹˘ fiËŸ ±Î‰ı, ±Î Á‹˘ ÷˘ (5/351) ≥„Lƒ›_-±_÷—¿flHÎ xÿÎ¿ÎÂ‹Î_ flÎ¬‰Î_ (5/152)
±Î Á‰ı˝±ı ¤√‰Îfi ¤…‰Î (5/159) ≥„Lƒ›_ ÷◊Î ‹fi ÁIÁ_√Ì ◊Î› (5/231)
±Î Á‰ı˝ ¿Î‹ ‹Ò¿Ìfiı ±Î‰Ìfiı fi‰flÎ (1/50) ≥Lƒı ⁄˛ÎõHÎ ‹Î›˘Û ÷ı ‰Î_Áı «Îfl (6/92)
±Î ÁÎ‘ ±ZÎfl »ı ÷ıfi˘ ÏÿT›¤Î‰ (5/183) ≥Lƒı Ï‰rw’fiı ‹Î›˘Û (1/293)
±Î ÁÎ‘ ±˘‚¬ÎHÎÎ ±ı ‹˘ÀÌ ‰Î÷ (4/70) μ, ∂
±Î ÁÎ‘ ¿˘fiÌ ’ÎÁı ⁄ıÁı »ı (6/141) μkÎ‹ ÷˘ ÂÎVhÎ‹Î_◊Ì Á‹∞ ·ı (2/103)
±Î ÁÎ‘ …ı‰Î »ı ±ı‰Î …HÎÎ› (1/324) μkÎ‹ ’vÊfiı ÁıT›Î Ë˘› fiı ÷ıfiı (2/181)
±Î ÁÎ‘ ÷˘ ¤√‰ÎfifiÎ Ë…^flfiÎ (1/219) μkÎ‹ ’vÊ ÁıT›Î Ë˘› ’»Ì ÷ıfiı (5/406)
±Î ÁÎ‘ ÷˘ ¤√‰ÎfifiÌ Ë…^flfiÎ (5/20) μ©‰ ‹÷ Ï‰fiÎ ÏfiW¿Î‹Ì ‰÷Û‹Îfi (6/274)
±Î ÁÎ‘fiÎ Á_√◊Ì Á‰ı˝ ‹˘ÀÎ ◊Î› »ı (5/170) μz‹ ÷◊Î Ïø›Î ¿›Ûı ±¿S›ÎHÎ (5/235)
±Î ÁÎ‘fi_ ÷˘ ÿÂÛfi ¿›Ûı ’_«‹ËÎ’Î’ (6/179) μ‘˘ Á_÷ Á¬Ì flı Á_ÁÎfl ‹ıÓ (1/338)
±Î ÁÎ‘fiı Ï‰Êı …ıfiı …ıÀ·˘ √HÎ (5/289) μ’fl◊Ì ¤√‰_; ’HÎ ∞‰ @›Î_ ¤√‰˘ (5/382)
±Î ÁÎ‘ ’ÎÁı ¤√‰Îfi »ı (6/200) μ’Â‹ ¿fl‰Î ⁄ıÁ‰_ ÷ı ‰¬÷ı (4/7)
±Î ÁÎ‘ ‹fiW› …ı‰Î …HÎÎ› »ı (4/49) μ’Â‹ ¿flı ÷ı ‹fiı √‹ı (6/207)
±Î ÁÎ‘ ÁÎ◊ı Á˙fiı Ëı÷ »ı (6/98) μ’ÎÁfiÎ, ±ÎiÎÎ fiı ÁÎ‘ ±˘‚¬‰Î (5/330)
±Î ÁÒ›Ûfiı …ı‹ ¿˘¥fiÌ ⁄flÎ⁄fl (5/281) μ’ÎÁfiÎ ±ı … ¤„@÷ »ı (5/265)
±ÎÁ˘ ‰Ïÿ ±ÎÃ‹ı ‰Î÷ ¿flÌ …ı (6/182) μ’ÎÁfiÎ «˘A¬Ì Á‹…‰Ì (2/107)
±Î Á˙fiı ’fl „V◊Ï÷ ◊¥ Ω› (6/109) μ’ÎÁfiÎ ◊Î› »ı, ‘‹˝ ’‚ı »ı (5/62)
±Î_ËŸ ÷˘ Á_÷ ¤ı√Î (6/225) μ’ÎÁfiÎ◊Ì ‹˘ZÎ »ı (5/135)
±Î_ËŸ◊Ì ÷ı ’˛¿ÚÏ÷’vÊ Á‘Ì (2/174) μ’ÎÁfiÎ ºœ Ë˘› fiı ‘fi-VhÎÌ‹Î_ (4/64)
±Î ZÎHÎ‹Î_ fiı ±Î ’‚‹Î_ ‹flÌ …‰ÎÂı (6/247) μ’ÎÁfiÎ, Ïfi›‹ ÷◊Î ¤„@÷‹Î_ ¿Áfl (5/104)
±ÎiÎÎ±ı ¿flÌfiı ±Î‰Ì ‘‹ÛÂÎ‚Î›_ (1/64) μ’ÎÁfiÎfiÎ_ ‰«fiÎQ≤÷ ÿÁ, ‰ÌÁ (5/251)
±ÎiÎÎ fiı μ’ÎÁfiÎ ⁄ı flÎ¬Ωı (5/192) μ’ÎÁfiÎfiÌ ⁄Ë ‰Î÷ ◊Î› »ı (5/62)
±ÎiÎÎ ’‚ı ±ıÀ·Ì ‰ÎÁfiÎ ⁄‚ı (2/98) μ’ÎÁfiÎ fiı ±ÎiÎÎ ⁄ı flÎ¬‰Î_ (5/148)
±ÎiÎÎ ’‚ı ±ıÀ·Ì ‰ÎÁfiÎ ⁄‚ı (6/112) μ’ÎÁfiÎ Á‹…‰Ì …ı, ¿˘ÀÎfi¿˘ÏÀ (2/169)
±ÎiÎÎ‹Î_ flËı »ı fiı »ıÀı »ı (5/151) μ’ÎÁfiÎ Ë˘› fiı μkÎ‹ ÏfiÏ‰Û¿S’ (6/291)
±ÎiÎÎ ·˘’Î› ¿ı ÿ—¬ ±Î‰ı »ı (6/237) ¨CÎ fiı ±ÎËÎfl ÷˘ ‰‘Î›Î* ‰‘ı (6/165)
±ÎiÎÎ ·˘’Î› ÷˘ ’˛Î◊ÛfiÎ ¿›ı˝ (5/229) ±ı
≥, ¥ ±ı¿ μ’ÎÁfiÎ, ⁄Ì∞ ±ÎiÎÎ (4/21)
≥Lƒ·˘¿‹Î_ …¥ ±Î‰˘ (7/10) ±ı¿ ±Î ¿Î‹ ’HÎ ¿ÃHÎ »ı (6/138)
‰Î÷˘fi˘ ±fiø‹ 367
±ı¿ ±ı¿ Ï‰Ê› »ı ÷ı Ï√flfiÎfl (1/199) ±ı¿fiı ±_÷flfi˘ ¿Ï…›˘ ◊Î› »ı (5/86)
±ı¿ ¿ÏÃ›Îfl˘ Ë÷˘ ÷ı ·Î¿ÕÎ_fiÎ (3/30) ±ı¿fiı ÷˘ ±ı‰_ ±Î‰Õı …ı, ≠T≤ÏkÎ‹Î_ flÎ¬ı (4/79)
±ı¿ ¿ÏÕ›ı ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷Û ¿flÌ (6/144) ±ı¿ ’ÃÎHÎ {Ÿ{Î‰ÿflfiÌ ÁÌ‹‹Î_ (7/12)
±ı¿ ¿HÎ⁄Ì Ë÷˘ ÷ı ⁄ı ’Ë˘fl … fl‚ı (6/140) ±ı¿ ’vÊ ∂B›˘ ÷ı ’«ÎÁ ¿fl˘Õ ›˘…fi (3/54)
±ı¿ ¿Î‹‹Î_ ∞‰ ◊Î¿Ì Ω› (2/20) ±ı¿ ⁄Î‰ı ±Î‰Ìfiı ¿èÎ_ …ı (3/47)
±ı¿ √flÌ⁄ ⁄Î‰Îfi˘ »˘¿fl˘ ±ÎT›˘ (6/282) ±ı¿ ¤@÷ı ’Ò»u_ …ı, “±ÎI‹Î
±ı¿ √Î‹‹Î_ ⁄ı ‰ÎÏHÎ›Î ⁄ı ¤Î¥ (5/84) ¿ı‹ ÿı¬Î÷˘ fi◊Ì ?” (6/208)
±ı¿ …HÎ ±ı¿ ‹_Ïÿfl‹Î_ ’Î_«ÁıÓ wÏ’›Î (2/25) ±ı¿ ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷Û‹Î_ … Á¬ (6/111)
±ı¿ …HÎ ¿˘ÃÎflÌfiı ‹Îfl‰Îfi_ ‘Îfl÷˘ (6/148) ±ı¿ ‹fiW›fiı ¬Î‰Î fi ‹‚ı (5/240)
±ı¿ …HÎfiÎ ‹fi‹Î_ …ı ‘Î›* Ë÷_ (6/226) ±ı¿ ‹˘ÀÎ ËÏfl¤@÷ Ë÷Î ÷ıHÎı (3/20)
±ı¿ …HÎı ’Ò»u_ …ı, Á˙ ¿fl÷Î_ ‰Î”·_ (6/173) ±ı¿ flËıHÎÌ±ı ÿıË ‹Ò¿‰˘ ¿ÃHÎ »ı (5/324)
±ı¿ …HÎı ≠ë ’Ò»u˘ …ı, ±ı¿ vÏ«‰Î‚Î ⁄ı … Ë˘¥±ı (1/334)
“∞‰‹Î_ ¿ÎE›’ (6/217) ±ı¿·ÂÚ_√Ìfiı ±iÎÎfi-μ’Â‹ Ë÷_ (5/286)
±ı¿ …HÎı ’˛ë ’Ò»u˘ …ı, “ÃıÃ ‹ËÎflÎ…(6/27) ±ı¿Ï·›ÎfiÌ ’HÎ ¿Î‚Î¬Ïfl›_ (6/72)
±ı¿ …HÎı ’˛ë ’Ò»u˘ …ı, ‹˘ÀÎ ÁÎ‘ (6/23) ±ı¿·Ì ¤„@÷±ı ¿flÌfiı ÿıË ÿ‹Î› fiÏË(2/72)
±ı¿ …HÎı ·Î¬ wÏ’›ÎfiÌ ⁄Ï© ·Ì‘Ì (1/27) ±ı¿·_ iÎÎfi ¿Ëı‰_ fiı ÁÎ_¤‚‰_ (2/12)
±ı¿ …HÎı V‰Î‹Ìfiı ’Ò»u_ …ı, ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ±ı¿ ‰¬÷ √Î‹ ΩÏ‚›Î‹Î_ (3/11)
@›Î_¿ ±ÎÂflÎfi_ ⁄‚ (6/291) ±ı¿ ‰¬÷ ‹ËÎflÎ… ±ZÎfl ±˘flÕÌ‹Î_ (5/366)
±ı¿ ÷˘ ±Î¬Î Ïÿ‰Á‹Î_ (2/158) ±ı¿ ‰¬÷ V‰Î‹Ì ‹ËÎ’ÒΩ‹Î_ (5/365)
±ı¿ ÷˘ ’Ï÷fi˘ √¤Û fiı ±ı¿ ÷˘ (4/101) ±ı¿ ‰Îfl ±‹ı ‘˘flÎ∞fiı ’Îÿfl (6/249)
±ı¿ ÷˘ ¤√‰ÎfifiÌ ±ÎiÎÎ ’Î‚‰Ì (1/165) ±ı¿ ‰Îfl ‹ËÎflÎ…ı ±Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı (6/258)
±ı¿ ÷˘ ›iÎ ¿flı ÷ı ±Î¬Ì M≤J‰Ì‹Î_ (1/171) ±ı¿ ‰Îfl ‹ËÎflÎ…ı ∂¤Î ◊¥fiı (6/156)
±ı¿◊Ì ÷ı ·Î¬ ⁄¿flÎ_ ⁄˘·ı (5/197) ±ı¿ ‰Îfl ‰fl÷Î·‹Î_ ±Î«Î›Û ⁄ı (6/35)
±ı¿◊Ì ’«ÎÁ ‹Î‚Î Á‘Ì (6/120) ±ı¿ ‰Îfl ‰flÁÎÿ ⁄Ë ¤Îflı ◊›˘ (6/269)
±ı¿ Ïÿ‰Á ‹ËÎflÎ… fi‹ÛÿÎ‹Î_ fiÎËÌfiı (3/2) ±ı¿ ‰Îfl Á‹ˆ›ı◊Ì ±ÎT›Î fiı (6/235)
±ı¿ Ïÿ‰Á ‹ËÎflÎ…ı ‹fiı ¿èÎ_ …ı (3/56) ±ı¿ ÂOÿı ¿flÌfiı ÷˘
±ı¿ Ïÿ‰Á ‹ËÎflÎ…ı ‹fiı ¿èÎ_ Ë÷_ (6/154) V‰w’Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı iÎÎfi ◊Î› (1/191)
±ı¿ Ïÿ‰Á ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ìfiı ¿èÎ_ (6/19) ±ı¿ Á‹ı √œÕÎ‹Î_ ⁄˛õÎfi_ÿ V‰Î‹Ì (7/17)
±ı¿ Ïÿ‰Á ‰ıÿÎ_÷Ì ±Î√‚ ±ı‹ ‰Î÷ (3/16) ±ı¿ Á‹ı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı (7/10)
±ı¿ Ïÿ‰Á ÁÎ‘±ı CÎHÎÌ ¤„@÷ ¿flÌ (4/18) ±ı¿ ÁÎ‘±ı ’˛ÁÎÿÌ ¬Î‘Ì (6/132)
±ı¿ Ïÿ‰Á V‰Î‹Ì±ı ±fl‘Ì flÎÏhÎ±ı (3/37) ±ı¿ ÁÎ‘ ¿Ï’·ÿı‰ ¤√‰Îfifi˘ (5/285)
±ı¿ Ïÿ‰Á V‰Î‹Ì fiÎfiÎ fiÎfiÎ ±ı¿ ÁÎ‘ ¿Ëı, ±Î’HÎÎ ¿fl‹‹Î_ (5/384)
ÁÎ‘, ’Î‚Î (3/34) ±ı¿ ÁÎ‘fiı ÷˘ ’_Õuı V‰Mfi‹Î_ Ã˘ÓÀ (6/260)
±ı¿ Ïÿ‰Á V‰Î‹Ì ÁÒ÷Î Ë÷Î ÷ı ⁄ıÃÎ (3/36) ±ı¿ ÁÎ‘fiı flÎ‹ÿÎÁ¤Î¥fiÌ ‹ÒÏ÷˝ (6/139)
±ı¿ Ïÿ‰Á V‰w’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÿıÂ ŒflÌfiı (3/8) ±ı¿ ÁÎ‘ flÎCÎ‰Îfi_ÿ ÷ı ’HÎ ¤Î√‰÷ (6/233)
±ı¿ Ïÿ‰Áı flÎ… ÿı‰Î› (1/132) ±ı¿ ËÏfl…fi ’ÎÁı “Á_÷…fi Á˘¥ ÁÿÎ” (6/5)
±ı¿fiÎ ‹_Õ‚‹Î_ ·ÎÕ‰ÎfiÌ flÁ˘¥ (5/321) ±ı¿ ËÏfl…fi Á_ÁÎfl ‹Ò¿Ìfiı ±ÎT›Î (3/30)
368 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
±ı¿ ËÏfl…fiı «Îfl-’Î_« ‰«fiÎQ≤÷ (3/13) ¿◊Î ‰_«Î‰÷Î_ ‰Î÷ ±Î‰Ì …ı T›ÎÁ∞fiı (1/159)
±ı¿ ËÏfl…fiı ’Ò»u_ …ı, ±Î‰˘ (1/286) ¿◊Î‰Î÷ÎÛ, ¿Ì÷˝fi fiı K›Îfi ±ı‹Î_◊Ì (5/268)
±ı¿ ËÏfl…fiı ’˛ë ’Ò»u˘ …ı, √˘·˘¿fiı (3/23) ¿◊Î‰Î÷ÎÛ ⁄ÿÏfl¿Îl‹‹Î_ fiı
±ı¿ ËÏfl…fiı ’˛ë ’Ò»u˘ …ı, ‹E»fl◊Ì (3/31) rı÷¶Ì’‹Î_ fiı ±ZÎfl‘Î‹‹Î_ (1/277)
±ı¿ ËÏfl¤@÷ ¬_¤Î÷◊Ì Á‹Î√‹ (6/172) ¿ÿÎÏ’ ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷Û‹Î_ ΩıÕÎ¥ Ω› (1/39)
±ı¿ ËÏfl¤@÷fiı fl˘√ ‹ÀÎÕ‰Î ÁÎv (5/119) ¿ÿÎÏ’ ‹Î‚Î Œıfl‰÷Î_ ±Î‰ÕÌ (2/143)
±ı¿ ËÏfl¤@÷ı ’˛ë ’Ò»u˘ …ı, ÂÒ‚Ì±ı (1/235) ¿ÿÎÏ’ flÎ∞ ◊¥fiı ‹Î◊ı ⁄ı ËÎ◊ (1/135)
±ı¿Î√˛ ◊›Î Ï‰fiÎ ¿Î_¥ ÏÁ© (6/236) ¿’Î‚‹Î_ «Î_ÿ·˘ ¿flÌfiı ÿ’ÛHÎ‹Î_ …\±ı (2/102)
±ı¿Î_Ï÷¿ ÁÎ‘ Ï‰fiÎ ⁄ÌΩ (2/91) ¿fl¿Î μ’fl ⁄ı …fiÎ‰fl ⁄ıÃÎ_ (5/8)
±ı¿˘÷ıfl «˘¿ÕÌ flÎ… ¿flÌfiı ±ı¿ ≥Lƒ (6/93) ¿fl÷Î Ë˘› Á˘ ¿ÌÏ…±ı (5/206)
‰‚Ì, ±ıÀ·_ ÷˘ ±ı‹ Á‹…‰_ …ı (2/163) ¿fl˘Õ ¿Î‹ Ãı·ı I›Îfl ’»Ì (1/281)
±ı ÷˘ ‘L‰_÷fl ‰ˆÿ »ı ÷ı ¬˘ÀÎ (1/92) ¿fl˘Õ ¿Î‹ ⁄√ÎÕÌfiı ’HÎ ±ı¿ (1/14)
±ı ÷˘ ¤√‰Îfifiı Á‰Û¿÷ÎÛ ΩHÎı (1/235) ¿fl˘Õ ‹HÎ ÁÒ÷flfiÌ ±Î_ÏÀ›_ (6/271)
±ı ÷˘ ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎfiı ’HÎ ¿Ï…›Î »ı (1/284) ¿fl˘Õ wÏ’›Î ¬fl«÷Î_ ’HÎ ±Î‰Î (1/19)
±ıfiÌ ¿˘¥ Ïø›Î‹Î_ ÿ˘Ê fi ±Î‰ı (1/102) ¿fl˘Õ ‰ËÎHÎı ¿flÌfiı ±ı¿ ‹fi‰Îfl (1/72)
±ıfiı ¤√‰Îfi‹Î_ ΩıÕÎ‰ÎfiÌ vÏ« (4/44) ¿fl˘Õu wÏ’›Î ËÂı ÷ı ¿Î_¥ ¿Î‹ (6/64)
±ıfiı Â_ ¿fl‰_ »ı ? ±ı ÷˘ ’˘÷Îfi_ (6/247) ¿‹ÛÏ‰’Î¿ fiÎ‹ı √˛_◊ »ı ÷ı ‹ËÎflÎ…ı (1/95)
±ı‰Î …ı ’˛I›ZÎ lÌ ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ì (7/29) ¿·˙ ¿Ì÷˝fiÎ÷˚ ±ıfi˘ ±◊Û ¿›˘Û …ı (5/50)
±ı‰ÎfiÌ ‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ì Ë˘› ÷ıfiı (5/406) ¿S’ ±Î¬˘ Á‘Ì ¤√‰ÎfifiÌ ÁÎ‹_ (1/37)
±ı‰Î ‹˘ÀÎ »ı ’HÎ Ï‰Ê›fiÎ Ωı√‹Î_ (5/332) ¿S›ÎHÎfiÎ ‹Î√Û‹Î_ Ï‰Cfi ¿flfiÎflÎ_ CÎHÎÎ_(6/278)
±ı‰˘ ±‘‹Û Á√Û ÂıHÎı ¿flÌfiı (3/58) ¿S›ÎHÎfi˘ ¬’ ¿ı‰˘ flÎA›˘ Ωı¥±ı ? (2/94)
±ı ËÏfl¿ÚWHÎ ’vÊ˘kÎ‹ ÷ı ±ZÎfl ◊¿Ì (7/33) ¿Ë˘ ÷˘ ¿Î‚ ’ÎÕÌ±ı fiı ¿Ë˘ ÷˘ À>_ÏÀ›_ (3/74)
±ˆ ¿Ï‚›√‹Î_ ÷’ ◊Î› ±ı‰Î_ ÿıË fiËŸ (5/232)
±ˆr›Û ÷˘ ÿÎ›‹Î_ ’HÎ »ı (4/113) ¿Î√‚fiÎ ·¬fiÎflÎ ‹Y›Î ÷ı ’»Ì (1/104)
±˘ ¿Î‹, ø˘‘, ±ÎÏÿ¿ …ı ±_÷flÂhÎ (4/18)
±˘S›Îfi˘ ’Ò‰˝fi˘ Á_V¿Îfl ¤Îflı »ı (6/23) ¿Î‹, ø˘‘, ‹Îfi, ¥W›ÎÛ (6/14)
±˘S›˘ ¿Ï…›˘ ◊›˘ I›Îflı ‹ËÎflÎ… (6/230) ¿Î‹ø˘‘ÎÏÿ¿ ÿ˘Ê »ı ÷ı ÷˘ …ı‹ (1/164)
±˘Ë˘ ! ±‹ı fiÎfiÎ Ë÷Î I›Îflı (6/228) ¿Î‹ÎÏÿ¿ ÿ˘Ê »ı ÷ı …ı‹ …ı‹ (4/134)
±˘Ë˘ ! ±ı¿ “Á‹◊Û ◊¿Î …flHÎÎ ¿fl‰Ì” (6/89) ¿Îfl¬ÎfiÎ_ ¿fl‰ÎfiÌ flÌÏ÷ ‹ËÎflÎ…ı (2/121)
±˘Ë˘ ! …\±˘fiı, ’flÿıÂ◊Ì ‰Î÷_ (6/157) ¿ÎÏfl›ÎHÎÌfi_ ±ÎÃ‹_ ‰«fiÎQ≤÷ fiı
±˘Ë˘ ! ¤Îÿfl‰ı ‹ÏËfiı ¿Î_¥ (6/170) ‹K›fi_ ÁkÎfl‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ì (5/90)
±˘Ë˘ ! ‹ÎHÎÁ ⁄‘Î ±Î ◊Î_¤·ÎfiÎ_ (6/192) ¿ÎÏfl›ÎHÎÌfi_ ÁÎ÷‹_ ‰«fiÎQ≤÷ (1/308)
±˘Ë˘Ë˘ ! ±Î ¤fl÷¬_Õ‹Î_ ±Î‰˘ (6/190) ¿ÎÏfl›ÎHÎÌ‹Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ… Á‰Û (7/22)
¿ ¿ÎÏ÷Û¿ V‰Î‹Ì±ı M≤J‰ÌfiÌ ’˛ÿÏZÎHÎÎ (5/245)
¿◊Î ¿flı, ¿Ì÷˝fi ¿flı, ‰Î÷_ ¿flı (1/341) ¿Î· ±˘S›Î‹Î_ ±ÎT›_ …ı (6/284)
¿◊Î, ¿Ì÷˝fi, ‰Î÷ÎÛ, ¤…fi fiı K›Îfi (5/392) ¿ÎS› flÎhÎı ‹tÎfiÌ ‰Î÷ ¿Ì‘Ì (6/213)
¿◊Î‹Î_ Á¤Î ÀÎHÎı ¿ıÀ·Î¿ flËı÷Î fi◊Ì (6/87) ¿Î‚fiÌ √Ï÷ ΩHÎ‰Ì (2/165)
‰Î÷˘fi˘ ±fiø‹ 369
¿Î‚ ’ÕÂı ÷˘ ÁIÁ_√Ì ÿ—¬ ’Î‹Âı (5/297) ¿˘¥ ⁄ıÃ˘ ¤√‰Îfi ¤…ı ÷˘ ÷ıfiı (5/243)
¿Î‚Î ¤Ò÷ …ı‰Î fiı ¿˘À‹Î_ ∂÷Ïfl›_ (2/73) ¿˘¥ ¤√‰Îfi Á_¤Îflı ÷ıfiÌ Áı‰Î (1/276)
¿Î_¥ Ωı¥±ı fiËŸ ÷ıfiı ÿ—¬ fi ±Î‰ı (5/150) ¿˘¥ ‹ÎHÎÁfi_ ¿˘¥¿ı …flÎ¿ (1/175)
¿Î_ ÷˘ ±pÎ_√›˘√ fiı ¿Î_ ÷˘ fl˘√ (1/234) ¿˘¥ ‹˘ÀÎfi˘ ±‰√HÎ ·ı (6/63)
Ï¿›Î_ ¿ÌÕÌ ¿flÌ ‹ı‚Î’ ¤ı‚˘ ◊Î‰Î (6/60) ¿˘¥ ‰Î÷fiÌ ±_÷fl‹Î_ g«÷Î ◊Î› (5/333)
¿<w’‰Îfi VhÎÌ‹Î_ ‹fi ÷HÎÎ› fiËŸ (2/106) ¿˘¥ ‰Î÷fiÌ g«÷Î ±Î‰ı ÷˘ (1/309)
¿<_¤Îfl ËÎ_Õ·Î_ CÎÕı »ı ÷ıfi_ ºWÀÎ_÷ (5/185) ¿˘¥ ‰Î÷fiÌ g«÷Î fi flÎ¬‰Ì (6/69)
¿>‰Î‹Î_ flÎ¥fiÎ ÿÎHÎÎ ¤flÌ±ı (5/352) ¿˘¥ fl‚Ìfiı ‹flÌ Ω› (5/213)
¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±ÎÏÿ¿ ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ (1/224) ¿˘”¿ ‹˘À˘ ‹ÎHÎÁ CÎ˘ÕÎ ·¥fiı ±Î‰ı (6/127)
¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi˘ ±ı‹ ‹÷ …ı (3/57) ¿˘ÀÎfi¿˘ÏÀ ¤√‰ÎfifiÎ ±‰÷Îfl …ı (2/169)
¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ‰√ıflı ‹˘ÀÎ ÁÎ‘fiÎ (5/168) ¿˘ÏÀ ¿S’ ◊›Î_ ¤√‰Îfi ¬Î‰Î ±Î’ı (1/304)
¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì Á‹ÎÏ‘ ‰√fl (4/2) ¿˘ÏÀ ¿S’ ◊›Î_ Ï‰Ê› ¤˘√T›Î »ı (1/250)
¿ıÀ·Î¿ ±ı‹ ΩHÎı »ı …ı, V‰Î‹Ì ±‹ÎflÌ(3/37) ¿˘ÏÀ ¿S’fiÎ ’ÎÂ ·ÎB›Î »ı (1/189)
¿ıÀ·Î¿ ¿Ëı »ı …ı, ¿Î_¥ ΩHÎ÷Î fi◊Ì (5/290) ¿˘ÏÀ ¿S’ Á‘Ì ¤√‰Îfi (5/64)
¿ıÀ·Î¿ »ı ÷ı ±ı¿ı Ïø›Îfi_ fiÎ‹ ·ı‰_ (6/106) ¿˘ÏÀ ¿S’ı ±Î ‰Î÷ ËÎ◊ ±Î‰Ì »ı (1/69)
¿ıÀ·Î¿ œ˘fl ÁÎ◊ı ∞‰ ΩıÕı »ı (6/164) ¿˘ÏÀ ¿S’ı ’HÎ iÎÎfi ¿›ÎÛ Ï‰fiÎ »^À¿˘ (1/157)
¿ıÀ·Î¿ ‘‹Û‹Î_ ±Î¿flÎ Ë˘› ’HÎ (1/194) ¿˘ÏÀ ¿S’ı ¤√‰Îfifi_ ‘Î‹ fi ‹Ô‚ı (1/121)
¿ıÀ·Î¿fiı ¤√‰Îfi ÷◊Î ÁÎ‘fiÎ (1/243) ¿˘ÏÀ ¿ÚWHÎ I›Î_ ΩıÕı ËÎ◊ (5/397)
¿ıÀ·Î¿fiı ‹fi fl‹ÎÕı »ı fiı ¿ıÀ·Î¿ (4/119) ¿˘ÏÀ ¿˘ÏÀ ÁÎ‘fi ¿flı ’HÎ (5/339)
¿ıÀ·Î¿ flÁ˘¥ ¿flı »ı, ’ÎHÎÌ ¤flı »ı (2/22) ¿˘ÏÀ …L‹ı ¿Áfl À‚‰ÎfiÌ (1/119)
¿ıÀ·Î ∞‰fiÎ_ ¿S›ÎHÎ ¿›Î* ? (7/7) ¿˘ÏÀ ÷’ ¿flÌfiı, ¿˘ÏÀ …’ ¿flÌfiı (1/294)
¿ıÀ·Ì¿ ¿Áfl I›Î√-‰ˆflÎB›◊Ì À‚Âı (1/63) ¿˘ÏÀ ÁÎ‘fi ¿flı ’HÎ ±Î‹ ‰Î÷_ ¿fl‰Ì (1/226)
¿ıÀ·ı¿ Ãı¿ÎHÎı ‘‹Û ¿flı »ı ÷ı‹Î_ (6/197) ¿˘ÏÀ ÁÒ›ÛfiÎ ÷ı…◊Ì ¿˘ÏÀ√b_ ÷ı… (7/27)
¿ıÀ·ı¿ wÏ’›ı ±Î_A›, ¿Îfi ±ÎÏÿ¿ (1/120) ¿˘ÃÎfl‹Î_ ËÏflÂ_¿fl¤Î¥±ı ’Ò»u_ …ı (5/242)
¿ı‰Ì flÌ÷ı K›Îfi fiı ‹ÎfiÁÌ ¿fl˘ »˘ ? (3/43) Ïø›Î ¿fl‰Ì ÷ı‹Î_ ‹Îfi, ø˘‘ fiı ¥ÊÎ˝ (6/178)
¿ıÂ‰∞‰fiÿÎÁ∞±ı V‰Î‹Ìfiı ¿èÎ_ (5/370) Ïø›Îfi_ ’˛‘Îfi’b_ ◊¥ √›_ »ı (2/172)
¿˘¥ ±ˆr›Ûfiı ¤·Î ◊¥fiı ≥E»Â˘ ‹Î (6/28) Ïø›Î‹Î_ ⁄_‘Î‰Î fi Ïÿ›ı (4/140)
¿˘¥¿ Ãı¿ÎHÎı V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎfiı ¤√‰Îfi(4/27) @·ıÂ ¿ı‹ fi ±Î‰ı ? ±ı ’˛ëfi˘ μkÎfl (5/393)
¿˘¥¿fiı ¤√‰Îfi ’˛‘Îfi Ë˘› (1/319) ¬
¿˘¥¿ ‹fiW›‹Î_ ÂÎ_÷’b_ Ë˘› (5/94) ¬ÀflÁ‹Î_ flèÎÎ fiı …·ı⁄Ì‹Î_ √›Î (2/117)
¿˘¥¿ ‹flı I›Îflı ¿Î_¥¿ ◊Õ¿˘ ◊Î› (2/99) ¬À˚‰Î_√ flÎΩfi_ ⁄ı CÎÕÌ‹Î_ ¿S›ÎHÎ (1/260)
¿˘¥¿ ·˘¤ ‹Ò¿ı, V‰Îÿ ‹Ò¿ı (1/42) ¬flı¬flÎ ¤√‰ÿÌ Ë˘› ±ıfiı √HÎ (1/205)
¿˘¥ ¿ËıÂı …ı, ±ZÎfl‘Î‹ ¿ı‰_ ËÂı ? (4/66) ¬flı¬flÌ ¤√‰ÎfifiÌ μ’ÎÁfiÎ ◊¥ (4/116)
¿˘¥ ¿ËıÂı …ı, “‹fiı …ı‹ »ı ÷ı‹ ¿Ë˘ (5/327) ¬flı¬v_ iÎÎfi ◊Î› ÷˘ ÷ı ‹Î›ÎfiÎ (3/27)
¿˘¥¿ı V‰Î‹Ìfiı ¿èÎ_ …ı, ±Î ≠Î√∞fiı (5/372) ¬flı¬fl˘ ∞‰ Á˘Ó’Ìfiı ÷ıfi˘ ◊¥ flËı (5/323)
¿˘¥ ¿>‰ı ’Õ‰Î Ω÷˘ Ë˘› (2/55) ¬_¤Î‚ÎfiÌ Õ˘ÂÌfiı ±ıfiÎ CÎflfi˘ (5/108)
¿˘¥ Ïfi›‹ ¤_√ ¿flÂ˘ ‹Î (6/156) ¬Î¥fiı ÿıË ΩÕ<_ ¿fl‰_ (5/385)
370 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
¬Î‘Îfi_, ’◊ÎflÌ, «ı·Î fiı ’ÿÎ◊˝ (6/57) √Î‹ ÁÎ‰fl◊Ì ±Î‰÷Î_ flV÷Î‹Î_ (4/75)
√ √Î‹ ËÏ‚›Îÿ‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ …ı (4/39)
√Ω ’˛‹ÎHÎı ¿flı ÷ı‹Î_ ¤√‰Îfi flÎ∞ (5/117) √Î› »ı ÷ı ‰Î»flÕÎfiÌ ‹Î ¿Ëı‰Î› (2/148)
√œÕÎ‹Î_ ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı ÁÎ_A››˘√Ì (5/354) √Î_‘ÎflÌ ±Î_A›ı ’ÎÀÎ ⁄Î_‘Ì flÎ¬÷Ì (5/75)
√œÕÎ‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ …ı, ±Î’HÎı ¤√‰Îfi‹Î_ √Î_ÃfiÎ fl˘À·Î ¬Î¥fiı, fiÌ¿fl ‹_ÏÿflfiÎ(6/280)
’˛ÌÏ÷ »ı ’HÎ …HÎÎ÷Ì fi◊Ì (4/82) Ï√flfiÎfl‹Î_ À>_ÏÀ›_ ±ÎT›_ (5/298)
√œÕÎ‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ …ı, ±ı¿fiı ÷˘ ±ı‰_ (4/79) √…flÎ÷‹Î_ ÷‚ Á‘Ì ¬˘ÿÌ±ı (6/68)
√œÕÎ‹Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ±ı¿ ¤@÷fiı (7/15) √HÎ‹Î_ ÿ˘Ê flèÎÎ »ı ÷ı Â_ …ı (2/189)
√œÕÎ‰Î‚Î Ãyfl fiÎflHÎ ’˛‘Îfiı ’˛ë (5/7) √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ‰Î÷_ ¿flı »ı (5/14)
√‹ı ±ı‰_ μkÎ‹ V◊Îfi Ë˘› (2/151) √vfi_ ±_√ ⁄˘·ÎT›_ (1/73)
√‹ı ±ı‰˘ Ë˘› ÷ıfiı ’HÎ (2/171) √v ‹Y›Î ’»Ì ÏÂW›fiı √¤˝‰ÎÁ (5/44)
√‹ı ÷ı‰˘ ’ÎHÎÌfi˘ ÷Ïfl›˘ Ë˘› (3/51) √vÁÎËı⁄ ! ±Î… ÁIÁ_√Ì¿Î ¿S›ÎHÎ (6/38)
√› flÎΩ …ı‰˘ flÎΩ ¿fl‰˘ »ı (5/300) B≤ËV◊ »ı ÷ı ÷˘ ±ÎI‹Îfi_ iÎÎfi (5/338)
√flÌ⁄ ◊‰ÎfiÌ flÌ÷ ⁄÷Î‰Ì …ı, ±ı¿ (5/84) B≤ËV◊fiı ÷˘ ±Î‹ Á‹…‰_ …ı (6/69)
√flÌ⁄fiı ¿·’Î‰Âı ÷ı ¤√‰Îfi ¬‹Ì (3/69) B≤ËV◊fiı wÏ’›Îfi_ ¤…fi ◊Î› »ı (5/387)
√vÕ M≤J‰Ì ’fl ±ÎT›˘ Ë˘› fiı ÷ıfiÌ (3/31) B≤ËV◊fiı Â˘¤Î ÷ı I›Î√Ìfiı ÿÒÊHÎ (5/276)
√ÎÕÌ ÁÎv …ı ±ÎÂÎ flÎ¬ı (6/66) B≤ËV◊ ‹ÎHÎÁ ⁄Ì…\_ CÎfl ¿flı »ı (6/261)
√ÎÕı fi ⁄ıÁ‰_ ÷ıfi˘ ’˛⁄_‘ ¿flÌfiı (2/149) B≤ËV◊Îl‹‹Î_ flËÌfiı ¿◊Î‰Î÷ÎÛ ¿flı (5/97)
√ÎŒ·Î¥ ÀÎ‚‰Îfi_ ¿ÎflHÎ ±ı »ı …ı (1/93) √˘’Î‚ V‰Î‹Ìfiı ÁÎÃ ÁÎ‘ (5/322)
√Î‹ ±˘Ï‚›Î‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ …ı (4/70) √˘’Î‚ V‰Î‹Ì ⁄Ë ‰Î÷_ ¿fl÷Î (5/71)
√Î‹ ¿<_¿Î‰Î‰fiÎ ¿flÁfi ¤@÷ı ’Ò»u_ (4/46) √˘’Î‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı Á‰ı˝ ÁÎ‘fiı ¿èÎ_ (3/43)
√Î‹ √œÕÎ‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ …ı (4/80) √˘’Î‚Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ¿Ëı·Ì ‰Î÷ ¿flÌ (5/28)
√Î‹ «fl¬Î‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ …ı (4/67) √˘’Î‚Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷‹Î_ ±ı‹ »ı (6/75)
√Î‹ «ÎÏÕ›Î‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ …ı (4/62) √˘’Î‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ‘˘‚Î_ ’ËıflÎ‰‰Î(5/402)
√Î‹fiı √œ Ë˘› ÷ı‹ ±Î’HÎı (5/99) √˘·˘¿fiı ‹K›ı …ı ±ZÎfl‘Î‹ »ı (3/23)
√Î‹ ÿı‰flÎÏ…›Î‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ …ı (4/58) √˘·˘¿‹Î_ Ï‰Ê› ¤˘√‰ı »ı (4/78)
√Î‹ ’ÌÃ‰ÎΩ‚‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ …ı (4/66) √˘ÓÕ·fiÎ √flÎÏÁ›Î ËÃÌ¤Î¥±ı (5/91)
√Î‹ ŒHÎıHÎÌ‹Î_ ‹_ÏÿflfiÌ …√Î »ı (7/3) √˘ÓÕ·‹Î_ ËÏflÂ_¿fl¤Î¥±ı ’Ò»u_ (5/37)
√Î‹ ⁄√Õ‹Î_ ±ı‹ ‰Î÷ ¿flÌ …ı (5/12) √˘ÓÕ‚fiÎ ËÏfl…fiı ¿èÎ_ …ı (5/335)
√Î‹ ⁄Î⁄Î’fl‹Î_ ËÏfl¤@÷fiı ¿èÎ_ …ı (4/55) √˘ÓÕ‚‹Î_ ‰ÎÏHÎ›ı Ë‰ı·Ì ¿flÌ (6/286)
√Î‹ ‹Ë‰ÎfiÎ ËÏfl¤@÷ ÕÎèÎÎfiı (5/308) √˛ÎQ›¿◊Î ¿›ÎÛ ¿flı fiı ÷ı‹Î_ (5/376)
√Î‹ ‹ÎÏ‚›Î‹Î_ ±Î ‰Î÷ ¿flÌ …ı (4/65) CÎ
√Î‹ ‹˘ÀÎ √˘¬fl‰Î‚Î‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ …ı (4/71) CÎHÎÎ ∞‰fiı ‹˘ZÎfiı ‹Î√Ûı (5/48)
√Î‹ fiÎfiÎ √˘¬fl‰Î‚Î‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ …ı(4/73) CÎHÎı¿ ’H›ı ¿flÌfiı ±Î Ωı√ ‹Y›˘ »ı (5/287)
√Î‹ fl˘ËÌÂÎ‚Î‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ …ı (4/138) CÎfiU›Î‹ÿÎÁ∞ ‹ËÎflÎ…fiÎ ¤ı√Î (5/271)
√Î‹ ‰Î_Ï¿›Î‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ …ı (4/56) CÎfl‹Î_ flËı‰_ ÷ı ‹Ëı‹ÎfifiÌ ’ıÃı (4/62)
√Î‹ ‰Î_Ïœ›Î‹Î_ ’fl˘ZÎ ±‰÷ÎflfiÎ (7/13) CÎfl ‰ı«Ìfiı ¤√‰Îfi ¤…‰Î (5/244)
‰Î÷˘fi˘ ±fiø‹ 371
CÎflı◊Ì ±Î‰ı I›Îflı ⁄ı ≠¿ÎflfiÌ ÷ÎHÎ (5/379) …Õ¤fl÷fiı ‰¬ÎH›Î ¿ı (6/25)

CÎÎ›· ◊¥fiı Œfl÷Ì Õ˘·_ (5/247) …Õ¤fl÷ fiı Â¿∞fiÎ …ı‰˘ ‰ˆflÎB› (6/128)
« …fi ±‰√HÎ ’˛¤ ‹Îfi÷ fiÏË (1/180)
«fl˘÷flfiÎ ±ı¿ √Î‹fiÎ ’ÎÀÌÿÎfl (5/314) …L‹ ◊›Î ‹˘fl ÂÎÿÌ @›Î_◊Ì ·¬Î› (5/399)
«_ƒ‹Îfi_ ’˛Ï÷g⁄⁄ …‚‹Î_ (3/29) …‚, ±„Bfi fiı ‰Î› ±ı Á‰ı˝fiı (2/146)
«Îfl CÎÎ_ÏÀ›_ »ı ÷ıfiı ±˘‚_√‰Ì (2/95) ΩÏ‚›Î‹Î_ ËÌflÎ¤Î¥fiı CÎıfl (7/21)
«Îfl ’˛¿ÎflfiÎ ÁIÁ_√Ì (1/156) ∞‰ ¿‹Û ‰Â ◊¥fiı ÿ—¬ ÁËfi ¿flı (2/150)
«Îfl ‰ÊÛ Á‘Ì ‹ËÎflÎ…ı (5/141) ∞‰ ÷˘ ⁄Ë ⁄Ï‚›˘ »ı (1/18)
«Îfl ‰Î÷‹Î_ Á¬ »ı (2/6) ∞‰◊Ì V‰÷_hÎ’HÎı Ï‰Ê› ¤˘√‰Î÷Î (4/25)
g«÷Î‹ÏHÎ ¿Î_¥ w’Î‚Ì fi Ë˘› (1/87) ∞‰fiÌ ±‰‚Î¥ ÷ı Â_ ¿ËÌ±ı ? (1/312)
g«÷Î‹ÏHÎ ÷˘ ¬flÌ ’HÎ ⁄Î‚¿fiÎ (1/297) ∞‰fiı «Îfl CÎÎ_ÀÌ ‹ıÓ Ï‰«ÎflÌ flÎ¬Ì »ı (6/24)
«ˆ÷L›Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ¿ı‰Î ‹˘ÀÎ ? (2/140) ∞‰fiı «˘ÓÀ‰ÎfiÎ_ Ãı¿ÎHÎÎ_ ⁄ı … »ı (1/91)
«ˆ÷L›Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ Ï‰V÷Îflı ‰Î÷ (6/216) ∞‰fiı ÁIÁ_√ ◊Î› fiËŸ (6/189)
«˘¿Ì ⁄ıÃÌ Ë˘› I›Î_ ¿˘¥ ±Î‰Ì Â¿ı (5/18) ∞‰fi˘ ÷˘ ±‰‚˘ V‰¤Î‰ (6/52)
«˘A¬_ iÎÎfi ◊‰Îfi_ ¿èÎ_ …ı (2/105) ∞‰fi˘ fiı ÿıËfi˘ ‰Ëı‰Îfl (1/223)
«˘‰ÌÁ ‰flÁ ◊›Î_ ±Î‰flÿÎ fi◊Ì (6/204) ∞‰fi˘ fiı ÿıËfi˘ ‰ı”‰Îfl fi˘¬˘ (5/118)
» ∞‰fi˘ ‹˘ZÎ ¿fl‰Î ‹fiW› …ı‰Î ◊›Î (5/65)
» ·ZÎHÎı ›@÷ Á_÷ Ë˘› (1/204) ∞‰fi˘ V‰¤Î‰ ⁄© »ı (2/114)
»ıS·Î ’˛¿flHÎ ±˘√HÎ«Î·ÌÁ‹_ (5/303) ∞‰ ’_«Ï‰Ê› ÁÎv ËıflÎfi ◊Î› »ı (6/168)
»ıS·Î ’˛¿flHÎfiÎ hÎÌÁfiÎ ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ (6/247) ∞‰-’˛ÎHÎÌ‹ÎhÎfiÎ ‹fifiı flËı‰Îfi_ (2/134)
»ıS·Î ’˛¿flHÎfiÎ ’Î_hÎÌÂfiÎ (1/204) ∞‰ ⁄Ì…ı @›Î_¥ ±À¿÷˘ fi◊Ì (3/19)
»ıS·Î ’˛¿flHÎfi_ ÷ıhÎÌÁ‹_ ‰«fiÎQ≤÷ (5/332) ∞‰‹ÎhÎ ·CÎÂ_¿ÎfiÎ »ı (1/197)
»ıS·Î ’˛¿flHÎfi_ ÷ıfl‹_ ‰«fiÎQ≤÷ (1/203) ∞‰‹Î_ ¿ÎE›’ ÷˘ CÎHÎÌ »ı ÷ı◊Ì (6/217)
»ıS·Î ’˛¿flHÎfi_ ÷ıfl‹_ ‰«fiÎQ≤÷ (5/215) ∞‰‹Î_ ¤ÒS› ±Î‰ı ’HÎ ±fiı¿ (5/343)
»ıS·Î ’˛¿flHÎfi_ ’Î_hÎÌÁ‹_ ‰«fiÎQ≤÷ (5/115) ∞‰ ÁÎ‹_ Ωı¥±ı ÷˘ ‹‹ZÎ÷Î (3/60)
»ıS·Î ’˛¿flHÎfi_ ’Î_hÎÌÁ‹_ ‰«fiÎQ≤÷ (5/217) …\±˘fiı ! ±Î ⁄ÌΩ ‹÷‰ÎÿÌ±˘±ı (6/268)
»ıS·Î ’˛¿flHÎfi_ ⁄Ì…\_ ‰«fiÎQ≤÷ (5/112) …\±˘fiı ! ¿ıÀ·Î¿ »ı ÷ı ±ı¿ı Ïø›Îfi_ (6/106)
»ıS·Î ’˛¿flHÎfi_ ⁄Ì…\_ ‰«fiÎQ≤÷ …\±˘fiı ! Ï‰Ê› ÷˘ ±ı‰Î ⁄Ï‚›Î (6/240)
÷◊Î ‰fl÷Î·fi_ ’Î_«‹_ (5/131) …\±˘fiı ! ÂÎVhÎ‹Î_ ’HÎ ¿èÎ_ »ı …ı (6/246)
»ıS·Î ’˛¿flHÎfi_ ⁄Ì…\_ ‰«fiÎQ≤÷ …^fiÎ√œfiÎ …‹Îfi ‹ËÎflÎ… ⁄ı ‰Îfl (1/271)
‰_«ÎT›_ ÷ı‹Î_ ‰Î÷ ±Î‰Ì …ı (6/215) …^fiÎ√œ‹Î_ ¿Õ‰Î ‰ÎÏHÎ›Îfiı ‰Î÷ ¿flÌ (4/54)
»ıS·Î ’˛¿flHÎfi_ ⁄Ì…\_ ‰«fiÎQ≤÷ …^fiÎ√œ‹Î_ …ıÀ·Î »ı ÷ıÀ·Îfiı (5/347)
‰_«ÎT›_ ÷ı‹Î_ “ÁIÁ_√ı ¿flÌfiı (6/242) …^fiı√œ ÷˘ ¿Î‹Ì· ¿Î⁄Ì· ‹flÏÂÿ (6/172)
»˘¿flÎ_fiı ⁄Ì¿ ·Î√ı I›Îflı ‹Î⁄Î’fiı √‚ı (5/6) …ı ¿fl‰Î ‹Î_Õı ÷ı ◊Î› (6/252)
… …ı ¿˘¥fiı ¿S›ÎHÎ ¿fl‰_ Ë˘› (5/291)
…√÷‹Î_ ÿÎfi, ’H›, ÁÿÎ‰˛÷ (5/105) …ı Ïø›Î ¿fl‰Ì ÷ı‹Î_ Œ‚fi_ ±fiÁ_‘Îfi (6/183)
…Õ¤fl÷ ±Î ·˘¿fiÎ T›‰ËÎfl‹Î_ (1/331) …ı Ïø›Î ¿fl‰Ì ÷ı‹Î_ ‹Îfi, ø˘‘ fiı ¥ÊÎ˝ (6/178)
372 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
…ı »ı ÷ı ÷˘ ±Î_ËŸ ±ÎT›_ »ı (4/55) …ı‹ »ı ÷ı‹ ±˘‚¬‰_ ±ı ¿ÃHÎ »ı (5/325)

…ı …ıfiı ‰ËÎ·_ Ë˘› ÷ı ÏÂW›fiı ÿı »ı (6/53) …ı‹ »ı ÷ı‹ ¿ËÌ±ı ÷˘ ÷fl÷ ‹fiÎ› (5/326)
…ı …ı ·A›_ ÷ı ‰Î_E›_ fiËŸ (4/90) …ı‹ …ı‹ ¤√‰Îfifi˘ Á_⁄_‘ flËı (5/392)
…ı …ı ‰Î÷ ◊Î› »ı ÷ı ÷ı ±Î ÁÎ‘◊Ì (6/85) …ı‹ …ı‹ ‰Î÷ ÁÎ_¤‚ı ÷ı‹ ÷ı‹ (2/108)
…ıÀ·_ ±Î …√÷ ’˛‘Îfi »ı (6/288) …ı‹ …ı‹ iÎÎfi ◊Î÷_ Ω› (3/61)
…ıÀ·_ ¿Î_¥ ‹Î›Î‹› Á¬ »ı (1/25) …ı‹ fiÎ÷fi˘, fiÎ‹fi˘ fiı √Î‹fi˘ (1/98)
…ıÃ ‰ÿ ÿÂ‹fiı Ïÿ‰Áı Á‰Îfl‹Î_ (5/70) …ı‹ ¤√‰Îfi ¿flı ÷ı‹ ◊Î› (6/58)
…ıÃ ‰ÿ fi‰‹Ìfiı ÂÏfi‰ÎflfiÌ ±‘a flÎhÎı (5/69) …ı‹ flı÷Ì±ı ¿flÌfiı ±Î ⁄Î‰Ï‚›˘ (3/59)
…ıHÎı ¤√‰Îfi ±◊Ûı ¿›* Ë˘› (1/280) …ı‹ Á÷Îflfi_ ‹fi ⁄Î‰Ï‚›ı (6/103)
…ıHÎı ‹˘ÀÎfiı ∞‰ ±Î’Ì ÿÌ‘˘ (1/133) …ı ‰¬÷‹Î_ ¤√‰Îfi ¤…‰ÎfiÌ (4/45)
…ı÷’fl‹Î_ μfiÕ flÎΩfiı CÎıfl (7/2) …ı ‰Õı ±Î …@÷ »ı (5/203)
…ı÷·’flfiÎ ‹ËÎvƒ‹Î_ ¿<Á_√Ì±ı (6/196) …ı‰Î ¤√‰Îfi ±ZÎfl‘Î‹‹Î_ »ı ÷ı‰Î (6/229)
…ı÷·’flfiÎ ‹˘Ë˘·‹Î_ ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì(7/16) …ı‰Î ‹ËÎflÎ… »ı fiı …ı‰Î ±Î ÁÎ‘ »ı (3/15)
…ı ÿÌ ÷ı ÿÌ ÁÎ‘◊Ì … ‹˘ZÎ (6/163) …ı‰Î ÂOÿ ÁÎ_¤‚ı ÷ı‰˘ ∞‰ ◊¥ Ω›(1/177)
…ıfiÎ ±ZÎfl √v Ë˘› ÷ı (6/264) …ı‰Î ÂOÿ ÁÎ_¤‚ı ÷ı‰˘ ∞‰ ◊Î› »ı (5/130)
…ıfiÎ Ëˆ›Î‹Î_ …√÷ ’˛‘Îfi Ë˘› (2/33) …ı‰Ì √˘’Ì, √˘‰Î‚fiı ≠Î„M÷ ◊¥ Ë÷Ì (6/39)
…ıfiÌ …ı‰Ì Á‹…HÎ Ë˘› I›Î_ ÷ıHÎı (3/23) …ı‰˘ ⁄ÌΩfiı Á‹Ω‰‰Îfi˘ ±Î√˛Ë »ı (2/61)
…ıfi_ ¿›* ◊Î› »ı ÷ı ÷˘ (1/249) …ı‰˘ ÁIÁ_√ »ı ÷ı‰˘ ÷˘ …HÎÎ› … fiÏË (3/26)
…ıfiı ±Î ÁIÁ_√ ‹Y›˘ ÷ıfiÎ ’H›fi˘ (6/59) …ı‰˘ ÁÎ_œ Ë˘› ±ı‰_ ‰Î»v_ ±Î‰ı (2/10)
…ıfiı ∞‰fi_ wÕ<_ ¿fl‰_ Ë˘› (4/20) …ı Á‹›‹Î_ …ıfiı ËÎ◊ ¿S›ÎHÎ ¿fl‰Îfi_ (4/48)
…ıfiı ¤√‰Îfifi_ ‹ÎËÎIQ› Á‹Ωb_ (6/126) …ı Á‹ı …ı‰Ì ¤√‰ÎfifiÌ ‹fl∞ (6/130)
…ıfiı ¤√‰Îfi ¤…‰Î Ë˘› (5/59) Ωı √flÎÏÁ›˘ ‹˘Àıfl˘ Ë˘› ÷˘ (6/44)
…ıfiı ‹Î◊ı ‹˘ÀÎ ÂhÎ Ë˘› (6/281) Ωı ÷‹ı ±ÎT›Î ÷˘ ÿÂ˝fi ◊›Î_ (6/195)
…ıfiı ÁIÁ_√ ◊Î› ÷ıfiı ÷˘ ÿ—¬ flËı fiÏË (2/184) Ωı ◊˘Õ<_ … iÎÎfi Ë˘› ’HÎ ÁÎfl‘Îfl (6/276)
…ıfiı ÁÏ¬›Î ◊Î‰_ Ë˘› (6/50) Ωı ‹Îfl ‹Îfl ¿fl÷˘ ¿˘¥ ±Î‰÷˘ Ë˘› (1/88)
…ıfiı ÁÏ¬›_ flËı‰_ Ë˘› ÷ıfiı (4/83) Ωı ‹˘ÀÎ’vÊ ‹‚ı ÷˘ ÷ıfi˘ Á_√ ¿fl‰˘ (1/238)
…ıfiı iÎÎfi fi Ë˘› ÷ıfiı (1/184) Ωı vÏ« ÁÎflÌ ⁄_‘ÎHÎÌ Ë˘› fiı (2/90)
…ıfi˘ ¿Î√‚ ±ÎT›˘ Ë˘› ÷ı ’_Õı … (5/277) Ωı fl˘À·Î ‹‚÷Î Ë˘› ÷˘ ±ÎCÎ˘’Î»˘ (6/142)
…ıfi˘ Á‹Î√‹ ‹‚‰ÎfiÌ ’˛Î◊ÛfiÎ (5/30) Ωı Ï‰Ê›‹Î_ Á¬ Ë˘› ÷˘ ÷ıfiÌ (2/163)
…ı‹ ¿<Á_√Ì fiı ÁIÁ_√Ì‹Î_ ¤ıÿ »ı (1/241) F›Îflı F›Îflı ¿Î‹ÎÏÿ¿ ±Î‰ı I›Îflı (4/92)
…ı‹ ¿˘¥¿fiÎ CÎfl‹Î_ g«÷Î‹ÏHÎ ÿÎÀÌ (4/91) F›Îflı ÿ›˘˝‘fifiı fiı ’Î_Õ‰fiı ¿Ï…›˘ (1/62)
…ı‹ √Î› ‰Î»v_ ÁÎv ’ÎflÁ˘ ‹Ò¿ı »ı (2/4) F›Îflı ¤√‰Îfi flÎ∞ ◊Î› I›Îflı (2/138)
…ı‹ √…flÎ÷‹Î_ ’Î»·Ì ’˘fl (6/272) F›Îflı Ë_ ’Ò‰ÎÛl‹‹Î_ Ë÷˘ I›Îflı (6/1)
…ı‹ B≤ËV◊ ’˘÷ÎfiÌ ‹Î, ⁄ıfi (1/216) F›Î_ ±Î‰Î ÁÎ‘ ËÂı I›Î_ … flÎ¬Ìfiı (6/217)
…ı‹ »ı ±ı‹ ¿ËÌ±ı ÷˘ CÎıfl ¿˘¥ (1/211) F›Î_◊Ì ±«Îfi¿ ∂«Î‚Î ¤fl‰Î (2/100)
…ı‹ »ı ±ı‹ ¿ËÌ±ı ÷˘ CÎıfl ¿˘¥ (5/328) F›Î_ Á‘Ì ÿÎœÌ-‹Ò» fi ∂√Ì Ë˘› (2/124)
…ı‹ »ı ±ı‹ ¿Ëı‰Î› fiÏË (1/244) F›Î_ Á‘Ì ’˘÷Îfiı ’vÊ ‹fiÎÂı (2/159)
‰Î÷˘fi˘ ±fiø‹ 373
F›Î_ Á‘Ì ’˘÷Îfiı ’vÊ ‹fiÎÂı (4/94) I›Î√, ‰ˆflÎB›, Ïfi›‹ fiı ‘‹˝fiÌ (1/32)
{ I›Î√, ‰ˆflÎB›fiı Â_ ¿fl‰Î »ı ? (1/32)
{Î{Î ÂOÿ ÁÎ_¤‚ı ÷˘ (5/16) I›Î√Ìfiı ÷˘ ⁄Îfl μ’fl ±ı¿ ‰ÎB›ı (6/285)
{Î{Ì ±Î‰flÿÎ ±ı ’HÎ ⁄Ë ¤Ò_Õ<_ (6/107) I›Î√Ì‹Î_ ±ı¿ ‰¬÷ ¬Î‰_ (2/179)
{Î{_ ¿Î_¥ ¿fl‰Îfi_ fi◊Ì (5/221) I›Î√Ì Ë˘› fiı ⁄ı ‹ÏËfiÎ (5/380)
{ÎÕfiı ÿıËı ¿flÌfiı ÷◊Î ’Âfiı ÿıËı (5/204) I›Î_ ±ı¿ ‰ıÏÿ›ı ±Î‰Ìfiı V‰Î‹Ìfiı (6/253)
{ÌHÎÎ¤Î¥±ı ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı (1/273) hÎHÎ …HÎ ÁÏ¬›Î (5/202)
{ıflfiÎ ·ÎÕ‰Î ¬Î÷Î_ ÁÎflÎ (5/336) hÎHÎ ÿıË, hÎHÎ ±‰V◊Î, hÎHÎ √HÎ (5/261)
À hÎHÎ ÿıË◊Ì ’˘÷Îfi_ V‰w’ …\ÿ_ (5/56)
Àı‰ ’ÕÌ Ω›; ±fiı ¿˘¥ ’ÿÎ◊˝fiÌ Àı‰ (5/201) hÎHÎ ’˛¿ÎflfiÎ ‹fiW› ÁIÁ_√‹Î_ »ı (2/65)
À˘’Ì‰Î‚˘ ‹Ò_{Î› I›Îflı ⁄_√·Î‹Î_ (2/180) hÎHÎ ’˛¿ÎflfiÎ_ ÿ—¬ ¿Ëı‰Î› »ı (2/67)
Ã hÎHÎ ‰Î÷ Á‰Û ¿fl÷Î_ ‹A› flÎ¬‰Ì (2/125)
ÃıÃ ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı fiı ÷‹ÎflÌ ’ÎÁı (6/27) ÏhÎ¿‹ÿÎÁ ¿˘ÃÎflÌ±ı ¿èÎ_ …ı (5/355)
Õ hÎÌÁ ·ZÎHÎı ›@÷ ÁÎ‘w’ ¤√‰Îfi (1/147)
ÕÎèÎ˘ Ë˘› ÷ıfiı ‰œı I›Îflı flÎ∞ ◊Î› (5/388) ÿ
Õ˘ÏÂ›_fiı ÁÎ‘±ı ‰Î÷ fi ¿fl‰Ì (5/274) ÿkÎÎhÎı›ı ⁄ı ∞‰fi_ ¿S›ÎHÎ ¿›* (1/247)
÷ ÿÂÛfi ¿fl fiı ±Î ÿıË ÷˘ (3/65)
÷Ï¿›˘ ¿ÎœÌ fiÎ¬Ìfiı ¿èÎ_ …ı (5/201) ÿÂı ÏÿÂÎ‹Î_ CÎ˘Õ˘ Œıfl‰Ìfiı (5/227)
÷’ ¿flÌfiı ⁄‚Ì Ω› ÷˘’HÎ (1/172) ÿÂ˘Óÿ-Ï‰Â˘Óÿ ¿ËÌ »ı (6/279)
÷’ ¿flÌfiı ⁄‚Ì Ω› ÷˘’HÎ (5/212) ÿÁ ËΩfl ÁÒ›Ûfi_ ÷ı… (1/248)
÷’, I›Î√, ›˘√ fiı ›iÎı …ı‰˘ ‰Â (6/215) ÿÎ‹˘ÿflı fi◊ ¤|fiı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ (7/14)
÷’ÎÁÌfiı …\±ı ÷˘ ±Î ∞‰ ¿ı‰‚ (2/56) ÏÿT›¤Î‰ fiı ‹fiW›¤Î‰ ±ı¿ ◊¥ (5/100)
÷’ÎÁÌfiı Ωı›_ ÷˘ ±Î’HÎı ÷˘ (1/140) ÏÿT›¤Î‰ fiı ‹fiW›¤Î‰ ±ı ⁄ıfiı (1/214)
÷‹fiı ±Î ·˘¿ Á‰ı˝ ±S·Î ¿Ëı »ı (7/1) ÏÿT›¤Î‰ ‹fiW›¤Î‰ ±ı¿ Á‹…ı (5/3)
÷‹fiı ’Ò»Ì±ı ÷ıfi_ Á‹Î‘Îfi ¿flÌ ±Î’˘ (5/359) ÿÌ‰ √Î‹fi˘ ‰ÎÏHÎ›˘ Á_CÎ ¿ÎœÌfiı (7/5)
÷‹Îflı √˘’Î‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì (5/37) ÿ›˘Û‘fifiı fiı ’Î_Õ‰fiı ¿Ï…›˘ ◊‰Îfi˘ (1/62)
÷‹ı ±ZÎfl‘Î‹‹Î_ …¥ ±Î‰˘ (7/15) ÿ·Û¤‹Î_ ÿ·Û¤ ÁIÁ_√ (1/131)
÷‹ı ¿Ë˘ »˘ …ı, “¿ı”Ωı,” ÷ı Ë_ ÷˘ ¿Ë_ (6/134) ÿ—¬ ¿˘¥ ‹ÎfiÂ˘ fiÏË (1/129)
÷‹ı ÷˘ ⁄Ë ¤Ò_Õ<_ ¿›* ! (3/47) ÿı¬‰Î ¿fl÷Î_ iÎÎfiı ¿flÌfiı „V◊Ï÷ (5/153)
÷‹ı ‹Y›Î »˘ fiı Ë‰ı ‰ÎÁfiÎfi˘ Â˘ (4/135) ÿı¬Î› ÷˘ »ı ’HÎ ‹fiÎ÷˘ fi◊Ì (6/208)
÷‹˘√HÎÌfiı ‹Îfi ‰‘Îflı Ë˘› (1/61) ÿıflÕÌ‹Î_ ¿HÎ⁄Ìfiı ‰HÎ ‰‰flÎ‰Ì (5/288)
÷fl√Î‚˘ ‰ıÂ ¿Îœı »ı ÷ıfiı ‹Ò¬Û »ı ÷ı (4/129) ÿı‰fiÌ ‹Î›Î±ı …\±˘fiı ‹˘Ë ’‹ÎÕuÎ (6/41)
÷Îfl÷Q›’b_ »ı, Ï‰«Îfl ¿flÌfiı ±ÎiÎÎ (5/82) ÿı‰·˘¿ ‰√ıflı‹Î_ Ω‰_ fi◊Ì (5/11)
÷ÎflÎ ‹fi‹Î_ ±ı‹ ΩHÎı »ı …ı, ‹ıÓ (3/21) ÿıÂ¿Î‚ ±Î‰ı ÷˘ ÁIÁ_√ÌfiÎ √Î‹‹Î_ (1/268)
÷Ì◊˝fiı Ï‰Êı …‚fiÌ ⁄Ï© fi ¿fl‰Ì (4/12) ÿıÂ¿Î‚ Ωı¥fiı Ï‰«ÎflÌfiı ‰Î÷ ¿fl‰Ì (5/81)
÷_ ’vÊ˘kÎ‹ Ë_ÿ˘ ÷˘ CÎflHÎ¿Ì fl˘ÀÌ (5/357) ÿıÂ¿Î‚ÎÏÿ¿ ±ÎÃ Â¤ »ı fiı ±Â¤ »ı (6/13)
÷ı ’»Ì fiÎflÌ-gfiÿÎfiÎ f·˘¿-¿Ì÷˝fi (6/116) ÿıÂ ¿Î_¥ ¿˘¥fiÎ ⁄Î’fiÎ fi◊Ì (6/78)
374 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
ÿıÂ ÿıÂÎ_÷fl OË˘÷ ÏŒ›ÎÛ (3/34) ‘˘flÎ∞‹Î_ ·Î·‰Õ ËıÃı ‹ËÎflÎ…ı (3/1)
ÿıÂ‹Î_ ‹fiW› ¿ı‰Î »ı ? (3/8) ‘˘‚¿Î‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ …ı (4/87)
ÿıÂ‹Î_ ÁIÁ_√ ¿ı‰˘ ◊›˘ »ı ? (7/17) ‘˘‚ıflÎ‹Î_ ±ı¿ ⁄Î‰ı ÷ı· ¿Õ¿ÕÎ‰Ìfiı (6/6)
ÿıË, ≥„Lƒ›_ ‹ÎÏ›¿ »ı fiı ’ÿÎ◊˝ ’HÎ (5/49) K›ÎfiÌ, ’˛ı‹Ì ±ı Á‰Û◊Ì iÎÎfiÌ lıWÃ (5/80)
ÿıË ‘›ÎÛ Ë÷Î ’HÎ Á_√fiı Ωı√ı ¿flÌfiı (5/273) fi
ÿıËfiı ÷˘ Â_ ¿fl‰_ »ı ? (6/177) fi◊ ’Àı·ı ‰ÎÕÌ‹Î_ ’Ò»u_ …ı (5/68)
ÿıËfiı ‹Ò¿Ìfiı …ıfiı ’Î‹‰Î Ë÷Î (4/58) fiflfiÎflÎ›HÎÎfi_ÿ V‰Î‹Ì ±ı (1/155)
ÿıËfiı ·¥fiı, ÿıÂfiı ·¥fiı (1/145) fi‰‘Î ¤„@÷ ±ÎÏÿ¿ ÁÎ‘fiı ¿flÌfiı (1/15)
ÿıËfi˘ ¤Î‰ fi …HÎÎ› ±ı‰Î (1/190) fi‰flÎÂ Ë˘› I›Îflı ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝ (1/173)
ÿıË ’ÕÌ √›˘ ±ıÀ·ı Â_ ◊›_ ? (2/141) fi‰flÎÂ Ë˘› I›Îflı ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝ (5/310)
ÿıË ’˘÷Îfi_ fi◊Ì fiı ’˘÷Îfi_ ‹Îfiı »ı (5/275) fi_ÿ flÎΩ±ı ±Î¬Ì M≤J‰Ìfi_ ‘fi (1/85)
ÿıË ’˘÷ı fi◊Ì ÷ı ÁÎZÎÎ÷˚ ÿı¬Î› »ı (2/135) fiÎ√Õ¿Î‹Î_ V‰w’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı (6/38)
ÿıË‹Î_ fl˘√ÎÏÿ¿ ÿ—¬ ±Î‰Ì ’Õı (1/45) fiÎ√Õ¿Î‹Î_ V‰w’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÿıÂ‹Î_◊Ì (7/7)
ÿıË ‹Ò¿Ìfiı ’Î‹‰Î »ı ÷ı … ±Î (1/263) fiÎ√fl √‰ˆ›Î ±Î√‚ “⁄Ï÷›Î_ ÷ıflÌ” (6/160)
ÿıË Ë˘› ÷ı ÿ˘Ê ÷˘ Ë˘› (4/28) fiÎfiÎ ¬Î÷flÎfi_ ’ÎHÎÌ ‹˘ÀÌ fiÿÌ‹Î_ (2/178)
ÿıË Ë˘› ÷ı ÿ˘Ê ÷˘ Ë˘› (4/54) fiÎfiÎ √Î‹‹Î_ ·Î¬ wÏ’›ÎfiÌ ËÒ_ÕÌ (2/186)
ÿıË Ë˘› ÷ı Ï‰Ê› ÷˘ ¤˘√‰‰Î ’Õı (4/137) fiÎfi_ »˘¿v_ Ë˘› ÷ıfiı ¤› ±Î‰ı (1/316)
ÿıËı ¿flÌfiı Ïø›Î ¿fl÷˘ Ë˘› (1/13) fiÎ‹ ¿ıfi_ ·¥±ı, ’HÎ ±Î√‚ ÷˘ (1/259)
ÿ˘Ê ¿ı‹ À‚÷Î fi◊Ì ? (1/92) fiÎ ‹ËÎflÎ… ! fiÿÌ‹Î_◊Ì ±ÎT›Î (5/358)
ÿ˘Ê flËı »ı fiı À‚Ì Ω÷Î fi◊Ì (1/12) fiÎ‹Ì Ï‰fiÎ fiÎ‹◊Ì ¿Î‹ Áfl÷_ fi◊Ì (5/17)
ƒT› »ı ÷ı ’Î_«ı Ï‰Ê›fi_ ¿ÎflHÎ »ı (2/32) ÏfiΩI‹Îfi_ ⁄˛õw’_ ±ı f·˘¿ ·A›˘ »ı (5/55)
ƒT› fiı ±Î ÿıË ±ı ⁄ı μ’fl Á‰ı˝ (2/145) ÏfiΩÏl÷ÎfiÎ_ Á¿·ÎÏ÷ÛËL÷Î (1/333)
ƒT›fi_ ’˛‘Îfi’b_ fi ◊Î› ±ı‰Î ÷˘ (2/139) ÏfiI›ı ·Î¬ wÏ’›Î ·Î‰ı (1/237)
‘ ÏfiƒÎ ±Î‰ı ÷˘ ÁÒ¥ …‰_ (5/341)
‘fi‹Î_◊Ì ±ÎÁ„@÷ À‚Ì √¥ Ë˘› (4/81) Ïfifl_…fiÎfi_ÿ V‰Î‹Ì ’ÎÁı ⁄ıÁı (1/68)
‘‹Û ±ÎÏÿ ¿fl÷Î_ K›Îfi ±Ï‘¿ (5/180) Ïfifl_÷fl ±Î ÿıË‹Î_ fiı ·˘¿‹Î_ Á¬ (5/362)
‘‹Û¿<‚‹Î_ flCÎ‰Ìfl∞ …ı‰˘ ¿˘¥ fi◊Ì (6/154) Ïfifl_÷fl ’˘÷ı ’˘÷Îfi˘ ÷’ÎÁ ¿fl‰˘ (4/103)
‘‹Û ÷˘ ·Î…ı ¿flÌfiı flËı »ı (4/42) Ïfifl_÷fl ‹_Ïÿflfi_ ¿Î‹ ¿›ÎÛ ¿flı (1/53)
‘‹ÛÏfi›‹‹Î_ Œıfl ’Õı ÷˘ ÷ıfi˘ ÿoÕ ◊Î› (5/73) Ïfifl_÷fl ‹Î‚Î Œıfl‰ı ÷ı ¿fl÷Î_ ’HÎ (1/296)
‘‹ÛÂÎ‚Î ¿fl‰Îfi_ ¿Î‹ ¿flÎ‰ı »ı (1/64) Ïfifl_÷fl Á‰Û Ïø›Î‹Î_ ’Î»\_ ‰Î‚Ì Ωı‰_ (2/35)
‘‹ÛÂÎ‚ÎfiÎ ¿Î‹‹Î_ ‹ÎHÎÁı ⁄Ë (1/127) Ïfi‹Û‚ ±_÷—¿flHÎ ¿flÌfiı ±ı‹ Ωı‰_ …ı (6/85)
‘‹ÛÂÎ‚Îfi˘ ÷Î·, ·Î¿ÕÎ_ fiı ’ÎHÎÎ‹Î_ (6/188) Ïfi‰ÎÛÁÏfi¿ ÁÎ◊ı Ëı÷ ◊›_ (4/130)
‘‹ÛÂÎ‚Î Ë÷Ì ÷ı ’ÎÕÌfiı ŒflÌ ¿flÌ (1/108) ÏfiT≤ÏkÎ ‹Î√Û‹Î_ I›Î√Ì ¬ÎÀuÎ (5/401)
‘‹Û ÁIÁ_√‹Î_ flÎ¬ı (5/155) ÏfiT≤ÏkÎ‹Î_ flËı ÷˘ ≥„Lƒ›˘fiÌ ÂÏ© (5/23)
‘‹ÛV‰w’Îfi_ÿ ⁄˛õ«ÎflÌfiÎ ∞‰‹Î_◊Ì (5/147) Ïfiç› »ı ±ı … ±ÎI›_Ï÷¿ ¿S›ÎHÎ (1/308)
‘‹Û, iÎÎfi, ‰ˆflÎB› ÁÏË÷ ±ı¿ flËıÏHÎ›ı (6/84) Ïfiç› »ı ’HÎ ∑Ê¤ÿı‰ (6/88)
‘ÒÕu …ıÀ·˘ ’HÎ …ı ‹ÎHÎÁ‹Î_ (6/49) Ïfiç› ◊›˘ ±ıÀ·ı ‰ÎÁfiÎ À‚Ì «Ò¿Ì (5/10)
‰Î÷˘fi˘ ±fiø‹ 375
Ïfiç›‹Î_ ¿Áfl »ı ÷ı◊Ì ÿıË ‘flÎT›˘ »ı (5/9) ’Î_« ‰Î÷ı ÁÎfi¿>‚ Ë˘› I›Îflı ≠¤ (2/156)
Ïfiç› flËı ±ı … ±ı¿Î_Ï÷¿’b_ »ı (1/203) ’Î_«Î‚ ÿıÂ‹Î_ ±ı¿ √Î‹ »ı (6/224)
ÏfiW¿Î‹Ì ‰÷Û‹Îfi‹Î_ CÎÁÎfl˘ ·Î√ı (6/263) ’Î_Õ‰ ¤√‰ÎfifiÎ ’˛÷Î’ı ¿flÌfiı (4/53)
ÏfiW¿<‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ‹ËÎflÎ…ı ’Ò»u_ (5/27) ’Î_Õ‰ı ›iÎ ¿›˘Û ÷ı‹Î_ (5/313)
L≤gÁËÎfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ‹ËÎflÎ…ı ¤HÎÎ‰‰Î (6/143) ’H› ¿›Î* ËÂı ÷ı ±Î… ±Î ÿÂ˝fi (5/335)
’ ’vÊfiı VhÎÌfiÎ …ı‰_ Ëı÷ ¤√‰Îfi‹Î_ (1/330)
’«ÎÁ ËΩfl wÏ’›Î ‹‚ı ÷˘ (5/78) ’vÊw’ı ’˛¿ÚÏ÷‹Î_ ±ÎT›Î (6/254)
’»Ì ‰‚Ì ·Ì·ÎfiÌ ‰Î÷ ¿flÌ (6/251) ’vÊ˘kÎ‹fiÎ ⁄ÌΩ ±fi_÷ ±‰÷Îfl ◊›Î (7/4)
’»Ì ‰‚Ì V‰Î‹Ì±ı ‰Î÷ ¿flÌ …ı, ’vÊ˘kÎ‹fiÌ μ’ÎÁfiÎ±ı ¿flÌfiı ∞‰ (1/188)
±‹ı fiÎfiÎ Ë÷Î I›Îflı ±ı¿ ‹Î√a (6/2) ’vÊ˘kÎ‹’b_ ¿ı”‰Îfi˘ ¿Ï…›˘ ’HÎ (6/212)
’»Ì ‰‚Ì V‰Î‹Ì ¿Ëı, ‹Îflı fiı ‹ËÎflÎ…fiı ’vÊ˘kÎ‹ ¤ı‚Î ±ZÎfl ‹ÒÏ÷Û‹Îfi (5/32)
«Îfl ‰flÁfi_ »ıÀ<_ »ı (6/220) ’V÷¿‹Î_ ÷˘ ‰Î÷_ ·¬Ì ËÂı (6/187)
’»Ì V‰Î‹Ì ¿Ëı, …ıfiÎ ±ZÎfl √v (6/264) ’Òfl˘ ÁIÁ_√ ◊›˘ ¿ı‹ Á‹…‰˘ ? (5/87)
’Õ»Î›Îfiı ’Ë˘Ó«Î› fiÏË (1/229) ’Ò÷Û¿‹Û »ı ±ı Á‰ı˝ ±ÂÎ_Ï÷¿Ú÷ »ı (4/95)
’Õ»Î›Îfiı ’√Î› fiÏË (5/190) ’Ò‰ÛfiÎ Á_V¿Îfl◊Ì ‰ÎÁfiÎ ⁄Ì…w’ »ı (4/5)
’ÿÎ◊Û {Î{Î ¤ı‚Î fi ¿fl‰Î (6/9) ’Ò‰Ûfi˘ Á_V¿Îfl ±ı‰_ ¿Ëı‰Î› »ı (1/337)
’fl«Î ⁄Ë ±Î’˘ »˘ (5/133) ’Ò‰Ûfi˘ Á_V¿Îfl Ë˘› ’HÎ ∂÷fl÷˘ Á_√ (5/39)
’flÿıÂ◊Ì ‰Î÷_ ÁÎ_¤‚‰Î ±Î‰ı »ı (6/157) ’Ò‰ı˝ ±ı¿ Áÿ˚√v ’ÎÁı ‹‹ZÎ ƒT› (2/126)
’fl·˘¿‹Î_ Ω‰_ »ı ±ı‰˘ ÷˘ ¿˘¥ (2/187) ’Ò‰ı˝ ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ ◊›Î ÷ı‹Î_ ¿˘¥‹Î_ (1/192)
’‰˝÷¤Î¥fi_ fiÎ‹ √˛_◊‹Î_ @›Î_¥ (5/143) M≤J‰Ì √_‘fiı ‹Ò¿ı ’HÎ ¤ÌW‹fi_ (6/292)
’Â, ‹fiW›, {ÎÕ Á‰ı˝‹Î_ ¿Î‹fi˘ Ï‰Ê›(5/110) M≤J‰Ìfi_ flÎF› ¿flı fiı fi ⁄_‘Î› (1/315)
’ZÎ fiı VfiıË ÷˘ …fiÎ‰fl Á‘Ì »ı (6/133) ’˘÷’˘÷Îfi˘ ÿıË ÁÎfl˘ ·Î√ı (5/320)
’_√I›‹Î_ ⁄ıÁÌfiı ‹ı‚Î‰Ìfiı ·ÎÕ< …‹ı (6/203) ’˘÷Î ◊¿Ì ◊˘Õ<_ ◊Î› ÷˘ ◊˘Õ<_ ¿fl‰_ (2/50)
’_«‹V¿_‘‹Î_ …Õ¤fl÷fiÎ_ ‰«fi »ı …ı (5/219) ’˘÷ÎfiÎ ⁄˛õ«›Û‰˛÷fi˘ ¤_√ ◊Î› ±ı‰_ (2/69)
’_« ‹ËÎ’Î’fi˘ ¿flfiÎfl˘ Ë˘› (5/31) ’˘÷ÎfiÎ V‰w’fiı ±ZÎfl ‹ÎfiÌfiı (5/215)
’_«Ï‰Ê›fiı ÀÎ‚‰Î ÁÎv (5/267) ’˘÷Îfi_ ¿S›ÎHÎ ¿fl‰Î‹Î_ º„WÀ ⁄flÎ⁄fl(5/257)
’_«Ï‰Ê› ÁÎv ÷˘ «Î‚Î «Ò_◊÷Î Œflı (6/113) ’˘÷Îfiı ΩHÎı ⁄ı ‹ÎHÎÁfi_ ¿Î‹ ¿flı (1/109)
’_« iÎÎfi-≥„Lƒ›˘ ‰Â flÎ¬Ì (6/214) ’˘÷Îfiı ∞‰w’ ‹Îfiı ÷ı‹Î_ ÷˘ ÿ˘Ê (4/98)
’_«Î‚ÎfiÎ ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ¿èÎ_ »ı …ı (5/392) ’˘÷Î‹Î_ …ı …ı √HÎ Ë˘› ÷ı ⁄ÌΩfiı (4/100)
’_«Î‚Îfi_ ÁÎ÷‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ìfiı (5/124) ’˘Ê ‰Ïÿ ±ı¿‹ı ‰Î÷ ¿flÌ …ı (6/225)
’ÎHÎÌfiÎ ‘flÎ …ı‰_ ÷˘ f‰ı÷¶Ì’fiÎ (1/84) ’˛¿ÚÏ÷’vÊ ÷ı ¿>ÀV◊ ¿Ëı‰Î› (1/265)
’Î’ÌfiÌ Á˘⁄÷‹Î_ ÷˘ ¤√‰Îfi ¤Ò·Ì (6/117) ’˛¿ÚÏ÷’vÊ Á‘Ì hÎHÎ ÷Î’ »ı (1/100)
’Î’Ìfi˘ ‰Î›fl˘ ±Î‰ı ÷˘ ÁÎÃ ËΩfl (4/50) ’˛√À ¤√‰Îfi »ı, ’˛√À ÁÎ‘ »ı (4/59)
’Î_« ≥„Lƒ›˘ fiı »ßÈ_ ‹fi ÷ıfiı ∞÷Ìfiı (7/30) ’˛√À ¤√‰Îfi fiı ±Î ‹Ò‚ ÁÎ‘ (5/10)
’Î_« √HÎı ›@÷ ±ı‰Î Á_÷ fi ‹‚ı (5/200) ’˛√À ¤√‰Îfifiı ΩHÎÌfiı …ı ±ı¿ (5/114)
’Î_«-ÿÁ ‰Îfl V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎ (1/24) ’˛√À ¤√‰Îfifi˘ Á_⁄_‘ ◊›Î◊Ì (5/24)
’Î_« ’˛¿Îflı VhÎÌ ¤˘√‰Î› »ı (2/53) ’˛√À ¤√‰Îfi ‹Y›Î »ı (4/15)
376 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
’˛√À ¤√‰Îfi Ï‰fiÎ ¿fl˘Õ Ïfi›‹ (4/36) ⁄Ë ‹˘À˘ ·Î¤ ◊›˘ »ı (4/67)
’˛√À ‹ÒÏ÷Û Ï‰fiÎ ⁄ÌΩ ¿˘¥‹Î_ (5/305) ⁄‚Ïÿ›Îfiı ÷_÷Ì‹Î_ ⁄Î_‘ı »ı ÷ı‹ (5/346)
’˛Ï÷·˘‹ ¿fl‰Î‹Î_ «Îfl Ï‰Cfi »ı (2/9) ⁄Î…fl˘ ¬Î‰˘ fiı ’˛¤ ¤…‰Î (1/126)
’˛Ï÷·˘‹’HÎı xÿ›‹Î_ Á_¿S’ ÁÎ‹_ (2/122) ⁄Î…fl˘ ¤ı‚˘ ¿flÌfiı ¤√‰Îfi (6/3)
’˛◊‹ ¿Î_¥ fiË˘÷_ fiı ±ÎÀ·Î_ (2/166) ⁄Î’fiÎ Ëˆ›Î‹Î_ VhÎÌ »ı ÷ı »˘¿flÎfiı (2/74)
’˛◊‹ ÷˘ ΩH›ı …ı, Ë_ ⁄ÿÏfl¿Îl‹‹Î_ (3/49) ⁄Î›ÕÌ-»˘¿flÎ_fi˘ ±ÎÂfl˘ »ı (5/242)
’˛◊‹fiÎ ±ı¿˘÷ıfl‹Î ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ (5/181) ⁄ÌΩ ±‰÷Îflı ‰÷Û‹Îfi ’‚ÎT›Î_ fi◊Ì (3/55)
’˛◊‹fiÎ ¿fl÷Î_ ±Î… ¿ıÀ·_¿ (2/185) ⁄ÌΩ ¿˘¥fiı ¿S›ÎHÎ ¿fl÷Î_ (5/279)
≠◊‹ ≠¿flHÎfi_ hÎıÁÃ‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ⁄ÌΩ ÷˘ ±¤ÎÏ√›Î ’HÎ Ωÿ‰ ÷˘ (3/35)
‰_«Î‰Ìfiı ‹ÏË‹ÎfiÌ ⁄Ë ‰Î÷ (1/305) ⁄ÌΩ ÷˘ ÁÒflÎ ¤@÷fiÎ ±Î’ÎfiÎ (6/198)
≠◊‹ ≠¿flHÎfi_ Á˘‚fi_ ‰«fiÎQ≤÷ ⁄ÌΩ ÿ˘Êfiı ‹ËÎflÎ… √HÎ÷Î fi◊Ì (1/122)
‰_«Î‰Ì ‰Î÷ ¿flÌ …ı (4/19) ⁄ÌΩfiı ÷˘ ¿Î‹ ’ÌÕ÷˘ fi◊Ì (4/38)
’˛◊‹ ÁÎ‘fi¿Î‚‹Î_ ÷˘ ’Òv_ iÎÎfi (1/318) ⁄Ì…\_ ±ı …ı, ÁÎflÎ ÁÎ◊ı ∞‰ ⁄Î_‘‰˘ (6/90)
’˛◊‹ ÁÎ‘fi ÿÂÎ‹Î_ ÷˘ ’Òv_ iÎÎfi (4/93) ⁄Ì…\_ ¿Î_¥ ¿fl‰Îfi_ fi◊Ì (4/89)
’˛¤ ¤…‰Î ÿıË ÷˘ ‘›ÎÛ »ı (3/14) ⁄Ì…\_ …ı ¿Ëı ÷ı ◊Î› (6/136)
’˛¤ ‹Y›Î ÷ı ‰ÎV÷ı ¿˘¥ ‰Î÷fiÌ g«÷Î(5/187) ⁄Ì…\_ ÷’, ±Î ‘ÎflHÎÎ_-’ÎflHÎÎ_ (6/137)
’˛T≤ÏkÎ ‹Î√Û‹Î_ ÿıË ‘›˘Û »ı (5/88) ⁄Ì…\_ ⁄‘_ ¤√‰Îfi ¿flı (6/255)
’˛ÁÎÿÌfi_ ‹ÎËÎIQ› Á‹…÷Î Ë˘¥±ı (2/31) ⁄Ì…ı @›Î_› ∞‰ ±À¿÷˘ fi◊Ì (3/50)
’˛Ë˚·Îÿ∞±ı fiÎflÎ›HÎ ÁÎ◊ı CÎHÎÎ Ïÿ‰Á (1/3) ⁄Ì…ı Á‰Û Ãı¿ÎHÎı ‹Î›Îfi˘ ¿Ï…›˘ »ı (5/407)
’˛Ë˚·Îÿı ÿÁ ËΩfl ‰ÊÛ fiÎflÎ›HÎ ÁÎ◊ı (5/301) ⁄flÎfi’fl‹Î_ Õ˘ÏÂ›_ ’ÎÁı ⁄ı ‹ÏËfiÎ (5/266)
≠Î√∞ ‰√ıflı ÷‹fiı ‹Ò‚ ±ZÎfl (5/370) ⁄ı-«Îfl-’Î_« …HÎ ±ı¿ vÏ«‰Î‚Î (2/105)
Ï’˛›‰˛÷fiÎ ºpÎ_÷◊Ì ¿èÎ_ …ı (5/283) ⁄ı ‰flÁ ‰√fl ‰flÁÎÿı ÿÎHÎÎ ’ÒflÎ (5/158)
Ï’˛›‰˛÷fiı ¿ıÀ·Î_ »˘¿flÎ_ ◊›Î_ (5/179) ⁄ı ’˛¿ÎflfiÎ ‹ÎHÎÁ ‹_Ïÿfl‹Î_ fiı ‹_Õ‚‹Î_ (2/79)
Ï’˛›‰˛÷fiı »˘¿flÎ_ ◊›Î_ fiı ±ÎI‹ÎflÎ‹ (1/113) ⁄ı ’˛¿ÎflfiÎ ÁÎ‘-ÁIÁ_√Ì »ı (5/378)
’˛ı‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ‹ËÎflÎ… flÎ∞ ◊¥fiı (2/70) ⁄ı ’˛¿Îflfi_ Á¬ »ı ÷ı ±ı¿ ÷˘ iÎÎfiı (4/114)
’˛ı‹Ìfi_ Ëı÷ ÷˘ ÀÎ_¿ÎfiÎ ’ÎHÎÌ …ı‰_ »ı (1/41) ⁄˘ÀÎÿ …÷Î_ flV÷Î‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ …ı (4/83)
’˛ı‹Ì ¤√‰Îfi‹Î_ ’HÎ ‰‚√ı (5/280) ⁄˘·‰_ ÷˘ CÎÀı ÷ı‹, ’HÎ Á‹…‰_ (5/396)
Œ ⁄˛õ ±„Bfi‹Î_ ⁄ÎY›Î …ıfiı ⁄Ì… flı (5/357)
ÏŒfl_√Ì ÏfiI› ¿‰Î›÷ ¿flÎ‰ı »ı (2/48) ⁄˛õ«›Û flÎ¬‰ÎfiÎ ÷˘ » μ’Î› »ı (6/151)
⁄ ⁄˛õ¤Î‰ fiı ‹ÏË‹ÎfiÌ ‰Î÷ {Î{Ì (1/195)
⁄¿flÎ_, √Î›_, ¤ıÓÁ fiı ¨À ±ı Á‰ı˝ (2/23) ⁄˛õw’ ◊Î‰_ I›Îflı ÷ıfiÌ ‰Î÷ (4/26)
⁄¿flÎ_◊Ì ÷ı ËÎ◊Ì Á‘Ì ‹˘ÀÎ Ë˘› (5/196) ⁄˛õw’ ‹ÎfiÌfiı ¤„@÷ ¿fl‰Ì (1/59)
⁄Ωfl‹Î_ fiı ’ÎÕ˘Â‹Î_ Ï‰Ê›fiÎ œ˘· (6/71) ⁄˛õ‰ıkÎÎfiı ‹÷ı ÷˘ ‰ıÿfi˘ ‹Î√Û (1/207)
⁄ÿÏfl¿Îl‹ fiı f‰ı÷¶Ì’fiÎ ‹@÷fiı (1/48) ⁄˛õÏÊ˝ fiı flÎ…ÏÊ˝ (2/38)
⁄‘ı◊Ì ±ÎV◊Î ÷ÒÀÌfiı ±ı¿ Ãı¿ÎHÎı (5/68) ⁄˛õÎ ⁄ıÃÎ Ë˘› I›Î_ Â¿∞◊Ì (4/63)
⁄ËÎfl ¤…fi ¿›Ûı ⁄ËÎfl T≤ÏkÎ (6/135) ⁄˛õÎ_Õ ±Î¬_ V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎfi_ ¤…fi (1/90)
⁄Ë ¬’‰Î‚˘ Ë˘› ÷ıfi_ Á‹_ (2/28) ⁄˛ÎõHÎfi˘ ÿÌ¿fl˘ ⁄˛ÎõHÎ ¿Ëı‰Î› (5/129)
‰Î÷˘fi˘ ±fiø‹ 377
¤ ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fiı hÎHÎ ’˛¿Îfl‹Î_◊Ì (1/282)

¤„@÷±ı ¿flÌfiı ‹ËÎflÎ… flÎ∞ ◊Î› »ı (6/40) ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fiı Ï‰Ê› fi◊Ì (5/195)
¤„@÷ …ı ‹_ÏÿflfiÌ Ïø›Î, ÷ıfi_ ≠‘Îfi’b_ (2/84) ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fi˘ ±‰√HÎ ±Î‰ı (2/18)
¤„@÷‹Î_ V‰¤Î‰ ‰‘ı fiı K›Îfi‹Î_ (2/175) ¤√‰ÎfifiÎ ‹fiW›¤Î‰‹Î_ ‹˘Ë ◊›ÎfiÌ(4/40)
¤√‰Îfi ±ZÎfl‘Î‹‹Î_ »ı ÷ı‰Î fiı ÷ı‰Î (5/66) ¤√‰ÎfifiÎ V‰w’fiÌ ÏfiWÃÎ ◊¥ (1/123)
¤√‰Îfi ±ZÎfl‘Î‹ Á˘÷Î ±ÎT›Î »ı (5/181) ¤√‰ÎfifiÎ V‰w’fi_ Ïfiw’HÎ ¿fl÷Î_ (3/67)
¤√‰Îfi ±_‘ÎflÎ‹Î_ ⁄ıÃÎ Ë˘› fiı (4/127) ¤√‰ÎfifiÎ V‰w’fiı …ı ÏfiflÎ¿Îfl (3/16)
¤√‰Îfi ±Î’HÎÌ ⁄Î›ÕÌ ⁄‚ÎI¿Îflı (5/13) ¤√‰ÎfifiÎ_ ±ı¿ ‰Îfl ÿÂÛfi ◊Î› (5/42)
¤√‰Îfi ¿ıÀ·Î¿fiı ÁQ≤Ï© ±Î’ı »ı (1/23) ¤√‰ÎfifiÎ_ ¿◊Î-¿Ì÷˝fi ◊Î÷Î_ Ë˘› (6/167)
¤√‰Îfi »ıÀÎ »ı ÷˘ »ıÀÎ … »ıÀÎ (6/277) ¤√‰ÎfifiÌ ±ÎiÎÎ◊Ì ’˛T≤ÏkÎ‹Î_ ΩıÕÎ› (5/22)
¤√‰Îfi »ı ÷ı ±ı¿Õ˘ »ı (5/191) ¤√‰ÎfifiÌ μ’ÎÁfiÎfi_ ⁄‚ Ë˘› ÷ıfiı (1/56)
¤√‰Îfi ΩHÎı ±ı‹ ‹˘ÀÎ ÁÎ‘ (5/368) ¤√‰ÎfifiÌ ¿◊Î ÷˘ ¿ı‰Ì »ı …ı (1/332)
¤√‰Îfi ∞‰fiÎ √fiÎ ÁÎ‹_ Ωı÷Î fi◊Ì(1/77) ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷Ûfiı g«÷Î‹ÏHÎ ¿ËÌ »ı(1/297)
¤√‰Îfi …ı‰Î ±Î ÁÎ‘ »ı (1/289) ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷Û, ¤√‰ÎfifiÎ ÁÎ‘ (2/188)
¤√‰Îfi …ı‰_ ÷˘ ¿˘¥ ’ÿÎ◊Û fi◊Ì (1/245) ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷Û, ¤√‰ÎfifiÎ ÁÎ‘ (4/126)
¤√‰Îfi F›Îflı M≤J‰Ì μ’fl ±Î‰ı (1/186) ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷Û, ¤√‰Îfifi_ ‘Î‹ (1/225)
¤√‰Îfi ÷◊Î ±ı¿Î_Ï÷¿ ±ı ⁄ı›fi˘ (5/389) ¤√‰ÎfifiÌ ‹˘ÀÎ¥ …ıfiÎ ±_÷fl‹Î_ (1/4)
¤√‰Îfi ÷◊Î ±ı¿Î_Ï÷¿fi˘ Á_√ (5/4) ¤√‰ÎfifiÌ V÷Ï÷ ¿fl‰Ì ’HÎ ’˘÷Îfiı (1/103)
¤√‰Îfi ÷◊Î ‹˘ÀÎfiı ∞‰ ±Î’Ì ÿÌ‘˘(2/81) ¤√‰ÎfifiÌ VQ≤Ï÷ flÎ¬‰Ì ±ı Á‰˝◊Ì (5/306)
¤√‰Îfi ÷◊Î ÁÎ‘fiÎ ÂOÿ◊Ì ÿıË (5/171) ¤√‰Îfifi_ ±fiı ÁÎ‘fi_ ‹ÎËÎIQ› (1/242)
¤√‰Îfi ÷˘ ±ı¿ ∞‰ ¤…ı ÷ı ÁÎv (6/266) ¤√‰Îfifi_ ¿›* Á‰ı˝ ◊Î› »ı (3/6)
¤√‰Îfi ÷˘ ¿ı‰Î »ı ? ÷˘ …ı ∞‰ (2/183) ¤√‰Îfifi_ ÷◊Î ±Î ÁÎ‘fi_ …ıfiı iÎÎfi (5/21)
¤√‰Îfi ÷˘ CÎHÎÎ›fiı ‹‚ı »ı (5/182) ¤√‰Îfifi_ ‘Î‹ √HÎÎ÷Ì÷ »ı (1/47)
¤√‰Îfi ÷˘ hÎÌÁ ‰flÁ ÁIÁ_√‹Î_ (1/270) ¤√‰Îfifi_ fiı ±Î ÁÎ‘fi_ iÎÎfi (1/220)
¤√‰Îfi ÷˘ ’˘÷ÎfiÎ ¤@÷fiÌ flZÎÎ (1/22) ¤√‰Îfifi_ ‹ÎËÎIQ› Ë˘› fiı ÁÎ‘fi˘ (4/138)
¤√‰Îfi ◊¿Ì … ¤√‰Îfi ±˘‚¬Î› (4/71) ¤√‰Îfifi_ Á¬ fi◊Ì ±Î‰÷_ ÷ıfi_ (4/121)
¤√‰Îfi◊Ì ±_÷flÎ› flËı »ı ÷ıÀ·_ (4/11) ¤√‰Îfifi_ V‰w’ fi ±˘‚¬Î› (5/93)
¤√‰Îfi fi◊Ì ¤…÷Î fiı ⁄ÌΩ Õ˘‚‹Î_ (6/182) ¤√‰Îfifi_ V‰w’ Ïfiÿ˘ÛÊ Á‹…‰_ (2/170)
¤√‰ÎfifiÎ ±‰÷Îfl ÷˘ ±Á_A› (6/26) ¤√‰Îfifiı ±◊Ûı ±Î’HÎı …ı …ı ¿›* »ı (1/328)
¤√‰ÎfifiÎ ±ZÎfl‘Î‹ ÁÎ‹Ì …ı º„WÀ(5/349) ¤√‰Îfifiı ±◊Ûı ’Ò‰ı˝ ¿flı·_ ÷ıfi_ Œ‚ (4/73)
¤√‰ÎfifiÎ ±ı¿Î_Ï÷¿ ÁÎ‘ …ıfiı CÎıfl (5/60) ¤√‰Îfi fiı ±Î ÁÎ‘ ÷˘ ⁄ı CÎÕÌ‹Î_ (5/225)
¤√‰ÎfifiÎ ‘Î‹‹Î_ Á¬ »ı (1/182) ¤√‰Îfifiı …ıfiÌ ¿Áfl ÀÎ‚‰Ì Ë˘› (1/285)
¤√‰ÎfifiÎ ÷◊Î ±ı¿Î_Ï÷¿fiÎ Ïfiç›fiÎ_ (5/2) ¤√‰Îfifiı ÷˘ ±Î ·˘¿ ¿Î_¥ √HÎ÷Ì‹Î_ (2/88)
¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷ ◊›Î »ı (5/113) ¤√‰Îfifiı ÿı¬‰Î ±ı ±Ï‘¿ »ı ¿ı (5/153)
¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fiÎ √HÎ ¿Ëı‰Î (4/136) ¤√‰Îfifiı Ïfiÿ˘ÛÊ Á‹F›Î◊Ì ‹˘ZÎ (1/232)
¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fiÎ ÿ˘Ê Ï‰«Îflı (5/189) ¤√‰Îfifiı ’˘÷ÎfiÎ ¤@÷fiı
¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fiı ÷˘ Ï‰Ê›Á¬ (1/49) ‹ÎflÌ-¿>ÀÌfiı ’HÎ ⁄˛õw’ (1/335)
378 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
¤√‰Îfi fiı ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fiÌ Áı‰Î (5/344) ¤√‰Îfi Ï‰fiÎ ⁄ÌΩı Á_¿S’ ◊Î› (5/216)
¤√‰Îfi fiı ¤√‰ÎfifiÎ ÁÎ‘ ±ı ⁄ı (1/101) ¤√‰Îfi ÂÒ‚Ìfi_ ÿ—¬ ¿Î_Àı ‹ÀÎÕı (1/253)
¤√‰Îfi fiı ‹˘ÀÎ ÁÎ‘ F›Îflı μÿÎÁÌ (3/73) ¤√‰Îfi Á_√Î◊ı ±Î‹ ¿fl‰_ (6/123)
¤√‰Îfi fiı ‹˘ÀÎ ÁÎ‘fiı ±ÎÂflı (1/114) ¤√‰Îfi, ÁÎ‘, l©Î fiı ÁIÂÎVhÎ (6/256)
¤√‰Îfifiı fl˘À·Î ÿı‰Î ËÂı ÷˘ (4/128) ¤√‰Îfi „VhÎ›_ ÁÎ◊ı fl‹ı ÷ı flΩı√HÎÌ (5/222)
¤√‰Îfi fiı Á_÷ …ı ‰«fi ¿Ëı (4/19) ¤√‰Îfiı ¿‹Ûfi˘ ±ı¿ ¿˘ÃÎfl (5/259)
¤√‰Îfifiı Á_¤ÎflÌfiı …ı …ı Ïø›Î (2/29) ¤√‰Îfiı ¿èÎ_ »ı …ı, …ı‰˘ Ë_ ÁIÁ_√ı (1/17)
¤√‰Îfi fiı ÁÎ‘fiÎ ‹ÏË‹ÎfiÌ ⁄Ë ‰Î÷(1/74) ¤√‰Îfiı …ı …ı ÏfiQ›* »ı ÷ı ÷ı‹ … (1/307)
¤√‰Îfi fiı ÁÎ‘fiÎ ‹ÏË‹ÎfiÌ ‰Î÷_ (1/1) ¤√‰Îfiı ‹˘Ë ÂÎ ÁÎv ¿›˘Û ËÂı ? (1/149)
¤√‰Îfi fiı ÁÎ‘ ⁄ı … flÎ¬‰Î (5/199) ¤…fi ¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_ Ïø›Î ¿flÌ±ı ÷˘ (3/32)
¤√‰Îfifi˘ ±ÎÂfl˘ ◊›˘ »ı ÷ı …ı‰Ì (1/139) ¤…fi ¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_ ÿıË ÁÒ¥ Ω› (5/161)
¤√‰Îfifi˘ ±ÎÂfl˘ ◊›˘ ÷ıfiı ¿Î_¥ (5/63) ¤…fi ¿fl‰_ ÷ı flÎ÷‹Î_ ∂ÃÌ ∂ÃÌfiı (6/114)
¤√‰Îfifi˘ ÷◊Î Á_÷fi˘ ‹ÎËÎIQ›ı (5/126) ¤…fi, ¤„@÷ fiı ¿◊Î‰Î÷ÎÛfiÌ ÁËÎ›fiı(5/103)
¤√‰Îfifi˘ ÿÌ¿fl˘ Ë˘› ÷˘’HÎ (5/252) ¤Î√‰÷fiÎ ’_«‹ V¿_‘‹Î_ …Õ¤fl÷ı (5/302)
¤√‰Îfifi˘ Ïfiç› »ı ’HÎ Ωı (4/109) ¤Î√‰÷‹Î_ ¿èÎ_ »ı …ı, ›ç ‹Òœ÷‹˘ (4/10)
¤√‰Îfifi˘ fiı ‹˘ÀÎ ÁÎ‘fi˘ Ïfiç› (1/314) ¤Îÿfl fiÿÌfiı ¿Î_Ãı ±ÎI‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı (7/19)
¤√‰Îfifi˘ ‹ÎËÎIQ›ı ÁÏË÷ Ïfiç› (5/186) ¤Îÿfl‰Î ‰Ïÿ ’˛Ï÷’ÿÎfiı Ïÿ‰Áı (5/364)
¤√‰Îfi ’˘÷ÎfiÎ ¤@÷‹Î_ flËı »ı (1/252) ¤Îÿfl‰Î ÁÏÿ ÁÎ÷‹fiı Ïÿ‰Áı ‰Î÷ (6/259)
¤√‰Îfi M≤J‰Ì μ’fl ’‘Îflı »ı I˝Îflı (5/178) ¤Îÿfl‰ı ‹ÏËfiı ¿Î_¥ ‹ıË ‹˘ÓCÎÎ »ı (6/170)
¤√‰Îfi ¤…÷Î_ ·˘¿fi_ ÿ—¬ ±Î‰ı (5/140) ¤ÎÿflÎ‹Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ… ’ÎÁı ±ı¿ (7/11)
¤√‰Îfi ¤…‰Î‹Î_ hÎHÎ Ï‰Cfi »ı (5/311) ¤…‹Î_ Á_ÿfl∞ Á÷Îflfiı ¿Ëı (6/232)
¤√‰Îfi ¤…‰Î‹Î_ Ï‰Cfi ¿flfiÎflÎfiÌ (6/81) ¤Ò÷ ¿Îœ‰_ ±ı‹Î_ V‰Î‹Ìfi_ Â_ ¿Î‹ »ı ? (5/308)
¤√‰Îfi ¤…‰Î‹Î_ Á¬ »ı (6/74) ¤ı¬‹Î_ ±ÎT›Î ’»Ì ÿıËÎÏ¤‹Îfi (5/386)
¤√‰Îfi ¤∞±ı »Ì±ı ÷ı‹Î_◊Ì (1/143) ¤ıÓÁ_, √Î›_, ⁄¿flÎ_ ±ÎÏÿ¿fiÎ_ À˘‚Î_‹Î_ (2/17)
¤√‰Îfi ¤ı‚Î flèÎÎ fiı ¬˘Àu_ flËÌ (1/288) ¤˘√Î‰Îfiı ¿Î_Ãı œ>_Ïœ›˘ ÷Î’‹Î_ ÷’ (5/15)
¤√‰Îfi ‹‚‰Î ¿ÃHÎ »ı, ÷ı‹ … (4/122) ¤˘√Î‰Îfiı ¿Î_Ãı ÷Õ¿ı ⁄ıÁÌfiı œ>_Ïœ›˘ (5/74)
¤√‰Îfi ‹‚ı ÷˘’HÎ ¿Î_¥ ¿Áfl flËÌ (4/133) ‹
¤√‰Îfi ‹Y›Î ’»Ì ¿fl‰Îfi_ ±ı »ı (5/1) ‹E»fl◊Ì ÷ı √vÕ Á‘Ì ¤ıÿ ¿èÎÎ »ı (3/31)
¤√‰Îfi ‹Y›Î, ÁÎ‘ ‹Y›Î, ÷ı ¿S›ÎHÎ (1/240) ‹÷’_◊‰Î‚ı ·Î¬ ·Î¬ ›˘…fifiÎ (3/71)
¤√‰Îfi ‹Y›Î, ÁÎ‘ ‹Y›Î, ÷ı Ë‰ı (1/176) ‹K›fiÎ ‰«fiÎQ≤÷ fi‰‹Î‹Î_ ¿èÎ_ »ı …ı (6/21)
¤√‰Îfi ‹Y›Î Ë˘÷ ’HÎ ±Î‰Î ÁÎ‘ (1/158) ‹K›fi_ ±Ï√›Îfl‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ìfiı (4/14)
¤√‰Îfi‹Î_ ΩıÕÎHÎÎ Ë˘› fiı ¤√‰ÎfifiÌ (1/7) ‹K›fi_ ±ßÎ‰ÌÁ‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ì (5/343)
¤√‰Îfi‹Î_ ΩıÕÎ‰_ ¿Î_ ÁÎ‘‹Î_ ΩıÕÎ‰_ (3/42) ‹K›fi_ ÿÁ‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ì ‰Î÷ (5/220)
¤√‰Îfi‹Î_ fiı ÁÎ‘‹Î_ Ëı÷ flËıÂı (1/128) ‹K›fi_ fi‰‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ìfiı (1/261)
¤√‰Îfi‹Î_ ‹fi flÎ¬ı ±ı‰Î ◊˘ÕÎ (2/136) ‹K›fi_ ’Î_«‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ÷◊Î ‰fl÷Î·fi_
¤√‰Îfi‹Î_ ‹fiW›¤Î‰ flËÌ Ω› (5/115) ÷ıfl‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ì ‰Î÷ (5/152)
¤√‰Îfi flÎ¬‰Î‹Î_ ⁄ı ÿ—¬ »ı …ı (6/83) ‹K› ≠¿flHÎfi_ fi‰‹_ ‰«fiÎQ≤÷ (5/304)
‰Î÷˘fi˘ ±fiø‹ 379
‹fi, ≥„Lƒ›_fiı ‰√fl ’˛›˘…fiı (5/51) ‹ËÎflÎ…fiı F›Îflı ÿı¬Ì±ı I›Îflı (5/106)
‹fi∞¤Î¥±ı ‰ÎÕÌ ‹K›ı ’Ò»u_ …ı (5/62) ‹ËÎflÎ…fiı ’vÊ˘kÎ‹ ΩHÎ÷˘ Ë˘› (1/261)
‹fifiı ‘Î›Ûı ¤…fi-¤„@÷ (5/45) ‹ËÎflÎ…fiı ’vÊ˘kÎ‹ ΩHÎı fiı (6/27)
‹fi ’HÎ fi‰v_ flı”÷_ fi◊Ì (6/193) ‹ËÎflÎ…fiı ’vÊ˘kÎ‹ ΩH›Î Ï‰fiÎ (3/12)
‹fiW›¤Î‰, ÏÿT›¤Î‰ ±ı¿ Á‹F›Î (5/272) ‹ËÎflÎ…fi˘ fiı ‹˘ÀÎ ÁÎ‘fi˘ …ı xÿ√÷ (3/25)
‹fiı ÷˘ ÷‹ÎflÎ Ï‰fiÎ …^fiÎ√œ‹Î_ (4/46) ‹ËÎflÎ…fi˘ ‹÷ ÷˘ ¿◊Î, ¿Ì÷˝fi (1/323)
‹fiı wÏ’›ÎfiÎ ÷◊Î ¿˘flÌfiÎ fiÎ‹ÎfiÌ (5/230) ‹ËÎflÎ… ⁄ıÃÎ_ ⁄ıÃÎ_ ‰Î÷ ¿fl÷Î (2/131)
‹›ÎflÎ‹ ¤|fiı ËÎÀ ‹Î_Õ‰_ Ë÷_ (6/99) ‹ËÎflÎ… Ï‰fiÎ ⁄ÌΩ‹Î_ ‹Î· ‹Îfiı »ı (5/112)
‹flfiÎflfiı ÂÌÿ flÕ˘ »˘ (5/337) ‹ËÎflÎ… V‰‘Î‹ ’‘Îfl‰ÎfiÎ Ë÷Î (5/371)
‹fl‰_ ±ı¿ Ïÿ‰Á …wfl »ı (6/146) ‹ËÎflÎ… Ë÷Î ÷ı ÿÌ …ı‰Î »ı ÷ı‰Î (5/236)
‹ËÎflÎ… ±ÎfiÌ μ’fl ⁄Ë flÎ∞ (6/251) ‹ËÎflÎ…ı ±fi_÷ ’˛¿ÎflfiÌ ‰Î÷_ ∞‰fiÎ (3/17)
‹ËÎflÎ… ±Î‹ ⁄ıÁ÷Î (5/165) ‹ËÎflÎ…ı ±fiı¿ ’˛¿flHÎ Œıfl‰Ìfiı (2/154)
‹ËÎflÎ… ±ı‹ ¿Ëı÷Î …ı, ⁄ÌΩ ÷˘ ‹ËÎflÎ…ı ±fiı¿ ’˛¿ÎflfiÎ_ ÁÎ‘fi (4/84)
±¤ÎÏ√›Î ’HÎ Ωÿ‰ ÷˘ Ïfifl_÷fl (3/35) ‹ËÎflÎ…ı ±‹fiı ‰fl ±ÎM›˘ »ı …ı,
‹ËÎflÎ… ¿Ëı, “±‹fiı ±ı‹ Á_¿S’ (1/206) ËΩfl …L‹ı ¿flÌfiı ¿Î‹ ¿fl‰Îfi_ ËÂı(4/3)
‹ËÎflÎ… ¿Ëı, “±‹fiı ⁄Ï©‰Î‚˘ √‹ı (6/62) ‹ËÎflÎ…ı ±ÎÃ ‹ÏËfiÎ Á‘Ì (2/46)
‹ËÎflÎ… ¿Ëı, “±‹ı ‹Î_ÿÎ ◊›Î (5/400) ‹ËÎflÎ…ı ±Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ÷◊Î ‹@÷Îfi_ÿ
‹ËÎflÎ… ¿Ëı, …Õ¤fl÷ fiı Â¿∞fiÎ (6/128) V‰Î‹Ìfiı ÷◊Î V‰w’Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı (3/7)
‹ËÎflÎ… ¿Ëı÷Î ¿ı, ±‹Îfl˘ ƒ˘Ë ¿flı »ı (1/262) ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ Ë÷_ …ı, “±‹ı ±·ˆ›Î (1/40)
‹ËÎflÎ… ¿Ëı÷Î ¿ı, ¿Î‚Î ¤Ò÷ …ı‰Î (2/73) ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ Ë÷_ …ı, VhÎÌfiı »˘¿flÎ_ (1/124)
‹ËÎflÎ… ¿Ëı÷Î …ı, ±‹ÎflÎ‹Î_ …ı √HÎ(1/275) ‹ËÎflÎ…ı ¿ÌÏÕ›ÎflÎfiÎ fl˘√fi_ (6/42)
‹ËÎflÎ… ¿Ëı÷Î …ı, ≥Lƒı ⁄˛ÎõHÎ ‹Î›˘Û (6/92) ‹ËÎflÎ…ı ÷ıflı◊Ì ¿Î√‚ ·¬ÎT›˘ …ı (2/109)
‹ËÎflÎ… ¿Ëı÷Î …ı, fiÎ‹ ¿ıfi_ ·¥±ı (1/259) ‹ËÎflÎ…ı ÷˘ ’_’˘‚Ìfiı flÎ¬ı ÷ıfiÌ ’ÎÁı (6/46)
‹ËÎflÎ… ¿Ëı, ‰ËÎHÎfiÎ_ ·Î¿ÕÎ_ (6/122) ‹ËÎflÎ…ı ‘Ò‘Ò⁄Î… ‹Îfl√ «·ÎT›˘ »ı (2/83)
‹ËÎflÎ… ¿Ëı, Ï‰Ê›fi˘ V’ÂÛ (6/222) ‹ËÎflÎ…ı ’˛◊‹ ÏfiI›Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı (6/32)
‹ËÎflÎ… √‹ı ±ıÀ·Ì ’˛T≤ÏkÎ ¿flÎ‰÷Î (2/16) ‹ËÎflÎ…ı ⁄Î‰ÌÁ ‰flÁı ’˘÷Îfi_ V‰w’ (5/184)
‹ËÎflÎ… »÷Î_ wÏ’›ÎfiÎ_ fiÎ‹Î_ (5/107) ‹ËÎflÎ…ı ‹_Õ‚˘ ⁄Î_K›Î_ I›Îflı (6/283)
‹ËÎflÎ… ÷◊Î ‹˘ÀÎ ÁÎ‘ ‹ËÎflÎ…ı ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ’Ò»u_ …ı (3/3)
÷ı ÷˘ √ÎflÕÌ‰ÎÿÌ (4/23) ‹ËÎflÎ…ı ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ’˘÷Îfi_ ‰÷˝fi (5/145)
‹ËÎflÎ… ÷˘ ⁄‚⁄‚÷Î ÕÎ‹‰Î‚Î (6/259) ‹ËÎflÎ…ı ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ’˘÷Îfi˘ flËV› (2/75)
‹ËÎflÎ…fiÎ ‹‚ı·Î ÿıË ‹Ò¿Ì ÿıÂı (4/87) ‹ËÎflÎ…ı ‰fl÷Î·‹Î_ Á‰Û ËÏfl…fi (6/37)
‹ËÎflÎ…fiÎ V‰w’‹Î_ ‰‚√Ì flËı‰_ (1/118) ‹ËÎflÎ…ı ‰ÎÁfiÎ ÀÎ‚‰ÎfiÌ ‰Î÷ ¿flÌ (4/135)
‹ËÎflÎ…fiÌ ¿Ëı·Ì ‰Î÷ ¿flÌ …ı (1/72) ‹ËÎflÎ…ı V‰w’Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ¿èÎ_ …ı (5/133)
‹ËÎflÎ…fiÌ ‰Î_Áı ¿«ıflÌ ±ı¿Î_Ï÷¿fiÌ (6/152) ‹ËÎ’˛·›fiÎ ±„Bfi‹Î_ ’HÎ ‰ÎÁfiÎ (1/130)
‹ËÎflÎ… fiı ±Î ÁÎ‘ Á‰ı˝◊Ì ’fl »ı (5/134) ‹ËÎ ‰Ïÿ‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ …ı, ±‹ÎflÌ ’˘fl(6/238)
‹ËÎflÎ…fiı √‹÷Ì vÏ« ¿›ÎÛ Ï‰fiÎ (2/96) ‹ÏË‹Î Á‹Ω› »ı fiı ŒflÌ ¤Ò·Ì …‰Î› (1/169)
‹ËÎflÎ…fiı …ıÁ_√¤Î¥±ı ≠ë ’Ò»u˘ …ı (3/6) ‹ÏË‹Î Á‹Ω› »ı fiı ŒflÌ ¤Ò·Ì …‰Î› (5/340)
380 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
‹Ë‰ÎfiÎ ¿<_¤Îflfiı Á˘ …‹’flÌfi_ ÿ—¬ (5/319) ‹Ò¬Ûfi˘ Á_√ fi ¿fl‰˘ (2/93)

‹Ë‰ÎfiÎ ËÏfl¤@÷ı ’Ò»u_ …ı (5/87) ‹Ò‚∞ ⁄˛õ«ÎflÌ …ı‰Î ÁIÁ_√‹Î_ ¿˘¥ (4/30)
‹_ÿ‰ÎÕ ±Î‰ı ÷ı‹Î_ …ı ¿Î›fl ◊¥ Ω› (2/52) ‹Ò_{‰HÎ ±Î‰ı ÷˘ ¿ı‹ ¿fl‰_ ? (1/272)
‹_Ïÿfl »ı ÷ı Á˘fiÎfiÎ_ ◊Î› (4/97) ‹Ò_{‰HÎ ÀÎY›Îfi˘ μ’Î› …ı, ¿Î‚fiÌ (2/165)
‹_Ïÿfl‹Î_ ⁄ÌΩ_ ‹ÎHÎÁ ¤·ı Ë˘› (6/96) Q≤I› ±ÎÕÌ CÎÕÌ Ë˘› I›Îflı (4/44)
‹Î¬Ì‹Î_◊Ì ÁÒ›˝ ¿fl‰˘ ±ıÀ·˘ ÿÎ¬Õ˘ (5/25) ‹ıÕı ‹_Õ‚Ì ¤ı‚Ì ◊¥fiı ‹·¿fiÌ Ïfi_ÿÎ (6/149)
‹Î√Âfl ‹ÎÁ‹Î_ V‰Î‹Ì±ı ‰Î÷ ¿flÌ …ı, ‹˘ÀÎ¥ ÷˘ CÎHÎÎ ’˛¿ÎflfiÌ »ı (2/5)
±‹ı ‹ËÎflÎ…fiÌ ±ÎiÎÎ (6/221) ‹˘ÀÎ¥ ÷˘ ‹ËÎflÎ…fiı ’vÊ˘kÎ‹ ΩHÎı (5/136)
‹ÎHÎÎ‰ÿfl‹Î_ ‹›ÎflÎ‹ ¤|fiı CÎıfl (7/1) ‹˘ÀÎ ±ı¿Î_Ï÷¿ Ïø›Î ¿flÎ‰ı fiı ⁄ÌΩ (2/130)
‹Î÷Î±ı ‹ËÎflÎ…fiı ¿èÎ_ …ı (1/183) ‹˘ÀÎ±ı Ëflı¿ ÷flıË◊Ì Á¬ ±ÎM›_ Ë˘› (5/40)
‹Îfi-±’‹Îfi‹Î_ ’˘÷Îfiı ±ZÎfl ‹Îfi‰_ (2/147) ‹˘ÀÎ »ı ÷ı ¿˘¥¿fiı ‰‘ Á¬ ±Î’ı (1/117)
‹Îfi, ¿Î‹, ø˘‘‹Î_ ∞‰ ¤flÎ¥ (6/176) ‹˘ÀÎ »ı, ¤√‰ÎfifiÎ ‹‚ı·Î »ı (4/139)
‹ÎfiÌ Ë˘› ÷ıfiı ‹Îfi ±Î’Ìfiı ∞÷‰˘ (1/213) ‹˘ÀÎfiÌ ±ÎiÎÎ±ı ¿flÌfiı ¿fl‰_ ÷ı ÷˘ (2/26)
‹ÎfiÌ Ë˘› ÷ıfiı ‹Îfi ±Î’Ìfiı ∞÷‰˘ (5/315) ‹˘ÀÎfi_ Áı‰fi ±ı¿ ‰flÁ ¿›* Ë˘› (4/112)
‹Î›Îfi_ ⁄Ë ⁄‚ »ı ÷ı ‹Î›Î ÷˘ (1/239) ‹˘ÀÎfiı ¿˘¥ ‰Î÷ ¿˘¥fiı Á‹Ω‰‰Ì (5/122)
‹Îfl ‹Îfl ¿fl÷˘ ¿˘¥ ±Î‰÷˘ Ë˘› (1/88) ‹˘ÀÎfiı Ï‰Êı ‹fiW›¤Î‰ fi◊Ì flèÎ˘ (1/102)
‹ÎflÎ iÎÎfifiı ⁄ı …HÎ ’ÎQ›Î (5/28) ‹˘ÀÎfiı Ï‰Êı Áÿ˚¤Î‰ ±ı … (1/151)
‹Îflı ¿Îfiı ⁄Ë ¤Îflı ÂOÿ (5/121) ‹˘ÀÎfiı Â_ ¿fl‰Îfi_ ÷Îfi »ı ÷ı ¿ı‹ (1/111)
‹Îflı ÷˘ ∞‰fiı ¤√‰Îfi Ï‰fiÎ (5/34) ‹˘ÀÎfiı ÁıT›Î Ë˘› fiı ÷ıfiÎ √HÎ (1/6)
‹Îflı fiı ‹ËÎflÎ…fiı «Îfl ‰flÁfi_ »ıÀ<_ (6/220) ‹˘ÀÎfi˘ ‹÷ ±ı »ı …ı, ±fiı¿ ’˛¿Îflı (1/67)
‹Îfl˘ ÿıË ’«ÌÁ ‰flÁ ◊›Î_ (1/208) ‹˘ÀÎfi˘ ‹ÏË‹Î ∞‰fiı Á‹…‰˘ (2/129)
‹Î‰Î¤Î¥±ı ‹ËÎflÎ…fiı ‹Î›Îfi_ (5/109) ‹˘ÀÎfi˘ flÎ∞’˘ ◊›Î Ï‰fiÎ ‰ÎÁfiÎfi_ (4/24)
‹Î‰Î¤Î¥fiÌ ’ıÃı ÂÌ flÌ÷ı ¤√‰Îfi (5/111) ‹˘ÀÎfi˘ flÎ∞’˘ Ë˘› ÷ıfiÎ ±_÷fl‹Î_ (2/176)
‹Î‰˘ ¤√÷ ¿Ëı÷Î …ı, ¿Î_¥ ¬Õ¬Õı (6/210) ‹˘ÀÎfi˘ Á_√ ¿flı ÷˘ K›Îfi ¤…fifiı (4/105)
‹Î_√fl˘‚‹Î_ ‹ËÎflÎ… ‹Ò·«_ÿ¤Î¥fiı (6/169) ‹˘ÀÎ ’fl˘ZÎ ◊›Î ’»Ì ±Î…fiÌ ’ıÃı (1/292)
‹@÷, ‹‹ZÎ, Ï‰Ê›Ì fiı ’Î‹fl (5/174) ‹˘ÀÎ ’ÎÁı ÏfiW¿’À ◊Î‰Î‹Î_ ⁄Ë ·Î¤ (2/127)
‹@÷ Ë˘› ÷ı ¿Î‹-·˘¤fiÎ ·Î√‹Î_ (4/41) ‹˘ÀÎ’vÊ ‹‚ı ÷˘ ÷ıfi˘ Á_√ ¿fl‰˘ (1/238)
‹@÷ Ë˘› ÷ıfiı Ï‰Ê› √‹ı fiËŸ (4/56) ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎfiÎ ÂOÿfiÌ ËÎ›* ¿flÌfiı (2/7)
‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ‹ËÎflÎ…fiı ’Ò»u_ (5/269) ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ Á‰ı˝ ÁÎ‘fi˘ Á_√ ¿fl‰˘ (1/160)
‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì …ı‰Î ‹˘ÀÎ ÁÎ‘ (1/322) ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ Á‰ı˝ ÁÎ‘ Ë˘› (1/170)
‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷◊Î ⁄˛õÎfi_ÿ V‰Î‹Ì (3/9) ‹˘ÀÎ ·√Îfl ’HÎ ºÏp ¿flı (5/250)
‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ‹Î_ ◊˘ÕÌ ’˘· fi¤ı (4/31) ‹˘ÀÎ ÂËıflfi_ Áı‰fi ÷◊Î ±Ï‘¿Îfl (1/52)
‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì‹Î_ Ëı÷ ◊Î› fiËŸ (1/150) ‹˘ÀÎ Á‹◊Û Ë˘› ÷ı CÎÌ Âıfl …‹Ì (5/329)
‹‹ZÎ »ı ÷ı fiıhÎfiı Ãı¿ÎHÎı »ı (2/111) ‹˘ÀÎ Á‹ˆ›Î‹Î_ ‹˘ÀÎ_ ‹˘ÀÎ_ ¿ıÀ·Î_¿ (2/68)
‹‹ZÎ ∞‰fiı iÎÎfi ’HÎ ◊Î› fiı (5/345) ‹˘ÀÎ Á_÷fi˘ Ïfifl_÷fl ’˛Á_√ flÎ¬‰˘ (2/64)
‹‹ZÎfiı ÷˘ Ïfifl_÷fl Ë˘Ó¿ÎflÎ ¿flfiÎflÎ (2/37) ‹˘ÀÎ Á_÷fi˘ Á‹Î√‹ ¿fl‰Îfi˘ ‹ÏË‹Î (2/44)
‹_⁄¥ Ω› ÷˘ ÁIÁ_√ ◊˘Õ˘ CÎÎÁı (6/166) ‹˘ÀÎ Á_÷fi˘ Á‹Î√‹ ÷˘ ¤√‰Îfi (2/39)
‰Î÷˘fi˘ ±fiø‹ 381
‹˘ÀÎ ÁÎ◊ı ∞‰ ΩıÕı I›Îflı ÿ˘Ê À‚Ì (4/107) vÏ«fi_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ìfiı ¿Ëı …ı (6/47)
‹˘ÀÎ ÁÎ◊ı Ëı÷ ◊›_ Ë˘› ÷˘ (5/390) vÏ«‰Î‚Î ’Î_« ¤ı√Î Ë˘› ¿ı (4/104)
‹˘ÀÎ ÁÎ‘fiÎ Á‹Î√‹◊Ì Ï‰Ê› À‚Ì (5/19) w’flÎ‹ ÃÎ¿fl ⁄˛ÎõHÎfiı fi …‹ÎÕı (5/260)
‹˘ÀÎ ÁÎ‘fiÎ Á‹Î√‹◊Ì Ï‰Ê›fiÌ (1/218) w’‰Îfi VhÎÌ, {Î{_ ƒT› fiı ÁÎflÌ ‹ıÕÌ (1/11)
‹˘ÀÎ ÁÎ‘fiı ÷˘ ∞‰fiı ¤√‰Îfi‹Î_ (6/23) wÏ’›Î‹Î_, CÎfl‹Î_, VhÎÌ‹Î_ fiı ÿıË‹Î_ (5/293)
‹˘ÀÎ ÁÎ‘fi˘ ±‰√HÎ fiÏË Ë˘› fiı (4/85) fl˘À·Î ¬Î‰Î ‹‚ı »ı ’HÎ ¿ÿÎ« ÷ı fi (2/44)
‹˘ÀÎ ÁÎ‘fi˘ ÏÁ©Î_÷ ±ı »ı …ı (6/84) ·
‹˘ÀÎ ÁÎ‘ ÁÎ◊ı ∞‰ ⁄Î_K›˘ Ë˘› (2/120) ·¬‰_, ¤HÎ‰_ ÷ı ÷˘ ÃÌ¿ »ı fiı (2/40)
‹˘ÀÎ ÁÎ‘ Ë˘› ÷ıfiÌ ±Î ÿıËı ¿flÌfiı (6/241) ·Z‹Ì∞±ı ±ı¿ ¿ÌÕÌfiı ÕÎ⁄·Ì‹Î_ (2/182)
‹˘ÀÎ Ë˘› ÷ıfiı ⁄ÌΩfiı gË‹÷ ÿı‰Îfiı (2/49) ·Î¿ÕÎfiÌ fiı ·˘œÎfiÌ ⁄ıÕÌ ¿fl÷Î_ (1/257)
‹˘œÎ‹Î_ ¬Î‰Î‹Î_ ËıÃS›Î ÿÎ_÷ (2/85) ·Î¿ÕÎ_, ’ÎHÎÎ_, πÀÎ‚Î, ‹ÎHÎÁ ±ı‹Î_ (1/154)
‹˘flı {Î{Î ‹ÎHÎÁ ‹_Ïÿfl‹Î_ fiËŸ (6/119) ·Î¬-¿fl˘Õu ¿ÌÏÕ›˘ fiÌ¿‚Ì Ë˘› (5/162)
‹˘flı ÷˘ …ı‹ ÷Ìfl‹Î_◊Ì ⁄ÎHÎ fiÌÁflı (6/95) ·Î¬fi˘ I›Î√ ¿flÌfiı ±ı¿fiı flÎ¬‰Î (2/92)
‹˘flı ÷˘ ¤√‰Îfifiı ‹‹ZÎ ¬˘‚÷Î (1/142) ·Î¬ ‹HÎ ·˘œÎfiÌ ·˘œÌ (5/137)
‹˘flı ÷˘ ‹ËÎflÎ…fi˘ ±fiı¿ ’˛¿Îflfi˘ (3/38) ·Î¬ ‹HÎ ·˘œÎfiÌ ·˘œÌ ‘√Ì (3/48)
‹˘flı ÷˘ ‹‹ZÎ ¤√‰Îfifiı (3/62) ·Î¬_ ‹ÎHÎÁfiı ÁIÁ_√ ¿flÎ‰ı (5/391)
‹˘·fi_ ⁄‚ I›Î_ ·√Ì F›Î_ ·√Ì (6/100) ·ÎÕ‰Î …‹‰Î fiı ’÷flÎ‰‚_ …ı ÿıË (4/115)
‹˘ÓËÎ ‹˘ÓË Ï‹·ı Ïfi… ’˛Ì÷‹ (1/104) ·ÎÕ‰Î fi ¬Î‰Î, fiı ¿Ë˘ ÷˘ ÁÎ«_ (5/381)
‹˘ZÎfiÎ ÿÎ÷Î ÷˘ ¤√‰Îfi fiı ÁÎ‘ (1/20) ·Î¤fi˘ ’Îfl fi◊Ì fiı ±Î‹Î_◊Ì ‘y˘ (4/43)
‹˘ZÎfiı ±◊Ûı ÷˘ ¤√‰Îfi fiı ÁÎ‘ (1/152) ·˘¿, ¤˘√, ÿıË fiı ’ZÎ ±ı «Îfl (6/104)
› ·˘¿‹Î_ ÷˘ ±Î’HÎfiı ±ı‹ ¿Ëı »ı …ı (5/98)
›ç ‹Òœ÷‹˘ ·˘¿ı – ±ı‰Ì flÌ÷ı ¤√‰Îfifiı(4/10) ·˘¿, ÂÎVhÎ fiı ±fi¤‰ ±ı hÎHÎ‹Î_ (2/152)
›iÎ‹Î_ V‰w’Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ‹ËÎflÎ…ı (5/132) ·˘œÎfiÌ, ·Î¿ÕÎfiÌ, ’J◊flfiÌ (5/210)
›Ï‘„WÃfl flÎΩfiÎ CÎfl‹Î_ √Òœ ’fl⁄˛õ (4/1) ·˘›ÎfiÎ ÁÎ÷‹Î ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ¿èÎ_ »ı (1/83)
fl ‰
flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ… M≤J‰Ì μ’fl flèÎÎ (3/63) ‰«fi ’Î‚‰_ ÷ı‹Î_ Á‰ı˝ Áfl¬Î_ ‰«fi (5/82)
flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ…ı »Î‰HÎÌ ¿flÌ ±ı‹(6/108) ‰«fiÎQ≤÷ ¿fl÷Î_ ⁄ÌΩ‹Î_ ‹Î· (4/132)
flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ…ı ÿıË ‹Ò@›˘ (5/299) ‰«fiÎQ≤÷fiÎ ±◊Û Á‹Ω› ±ı‰Î (1/264)
flHÎ»˘Õ ¤@÷ı ¿èÎ_ …ı, Ï‰’flÌ÷ ÿıÂ¿Î‚(4/47) ‰«fiÎQ≤÷fiÎ ±◊Û Á‹Ω› ÷ı‰Î (5/220)
flÎ√, ’ZÎ fiı ±iÎÎfi ±ı hÎHÎ fi flËı (5/393) ‰«fiÎQ≤÷fiÌ ±Î¬Ì ’˛I›_ ’HÎ (1/82)
flÎΩ ÷’ ¿fl‰Î √›˘ ÷ıfiı ◊Î‚ (5/239) ‰«fiÎQ≤÷fi˘ ’fl◊Îfl˘ ‰_«Î‰Ì ‰Î÷ (5/141)
flÎΩfiÎ ¿<_‰flfiı œıœ◊Ì ‹flÎ› fiÏË (1/106) ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ @›Î_¿ ±ÎÂflÎfi_ ⁄‚ (6/291)
flÎΩfiı ±ÎÂflı Ω› ÷ıfiÎ √fiÎ ‹ÎŒ ¿flı (5/53) ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ⁄÷ÎT›Î ÷ı ÁÎ‘ (5/127)
flÎΩfiı ’ÎHÎÌ fi ’Î›_ ÷˘’HÎ (1/212) “‰«fiÎQ≤÷” ‰_«Î‰Ìfiı ÷ı‹Î_ ⁄Ë ‰Î÷ (1/80)
flÎΩfiı ’ÎHÎÌ fi ’Î›_ ÷˘’HÎ (5/312) “‰«fiÎQ≤÷” ‰_«Î‰Ìfiı ÷ı‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ …ı (1/39)
flÎÏhÎ±ı ‰Î÷ ¿flÌ …ı, ‰Ëı‰Îfl ⁄Ë (5/404) ‰ÕÎÿflÎ …ı‹ ¿˘¥fiı ‹Î ¿Ëı (5/264)
flÎhÎı ‰Î÷ ¿flÌ …ı, √˘’Î‚ V‰Î‹Ì (5/71) ‰Õ˘ÿflÎfi˘ «Î_ÿ·˘ ¿˘¥¿fiı ±Î‰ı (2/76)
382 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
‰Õ˘ÿflÎ‹Î_ ÿÌ‰Îfi∞ ËÎ›Ûı ±ıÀ·_ ‰ıfl (6/231) ‰ËÎHÎ »ı ÷ıfi_ Á¿Îfi ‘˛‰ ÁÎ‹_ (6/185)
‰HÎ◊‚Ì‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ …ı, ±Î ‰HÎ◊‚Ì (1/215) ‰Î÷_ ¿fl‰Î◊Ì ‹Î¬Ì‹Î_◊Ì ÁÒ›˝ ◊Î› (5/316)
‰fl÷Î·◊Ì ’‘Î›ÎÛ ÷ı Ïÿ‰Á ‰Î÷ (6/29) ‰Î÷_ ¿fl‰Î ‹Î_Õı I›Îflı ’˘÷Îfi_ ±_√ (5/270)
‰fl÷Î·fi_ hÎÌ…\_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«ÎT›_ (1/287) ‰Î÷_ ¿flÌfiı ⁄ÌΩfiı ƒT›ÎÏÿ¿ ¬˘À<_ (5/375)
‰fl÷Î·fi_ ’Ëı·_ ‰«fiÎQ≤÷ fiı ‰ÎÿÌ ’HÎ hÎHÎ ’˛¿ÎflfiÎ ◊Î› »ı (6/34)
‹K›fi_ «˙ÿ‹_ ‰_«Î‰Ìfiı ‰Î÷ (5/89) ‰ÎÿÌ, e·‰ÎÿÌ fiı √ÎflÕÌ, ÷ı‹Î_ (3/5)
‰fl÷Î·‹Î_ ±Î_⁄Î ËıÃı «Îfl ’ÎÀÌÿÎflı (3/46) ‰Îfl_‰Îfl ±_÷º˝Ïp ¿fl‰Ì …ı (6/73)
‰fl÷Î·‹Î_ ¿◊Î ◊¥ ÷ı Œıflı CÎHÎÎ (2/168) ‰Î·Ìfiı ¤Î¥fiÌ VhÎÌ flÎA›Î ⁄Î⁄÷ı ‹Î›˘˝ (5/76)
‰fl÷Î·‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ …ı, ⁄Ì…\_ ¿Î_¥ (4/89) ‰ÎÁfiÎ »ı ÷ı …ÃflÎ„Bfi◊Ì ⁄‚÷Ì fi◊Ì (5/72)
‰fl÷Î·‹Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ’fl‹ËoÁ (7/24) ‰ÎÁfiÎ À‚ı ÷˘’HÎ ÿıËfi˘ ¤Î‰ (1/134)
‰fl÷Î·‹Î_ ÁIÁ_Ï√∞‰fi ·¬‰Îfi˘ (7/25) ‰ÎÁfiÎ ÷˘ ±ı‹ À‚ı …ı (5/228)
‰fl÷Î·ı ±Î_⁄Î ËıÃı ’fl‹Ë_Áı ÁÏË÷ (7/18) ‰ÎÁfiÎ‰Î‚˘ ±ZÎfl‘Î‹‹Î_ Ω› (4/120)
‰fl÷Î·ı μ√‹HÎÎ ⁄_√·Îfiı Ï‰Êı (7/20) “‰ÎÁÿı‰ Ëflı”fi˘ ÂOÿ Ëfl ¿˘¥ (5/383)
‰flÁ ÿËÎÕÎ‹Î_ ±ı¿ ‹ÏËfi˘ (2/109) ‰Î_Ï¿›Î‹Î_ ⁄Ë … ‰Î÷_ ¿flÌfiı ¿èÎ_ …ı (4/52)
‰flÁÎÿ ÷˘ ¤√‰Îfi ‰flÁÎ‰ı »ı (5/292) ‰Î_ÿv_ ‰ˆ¿<_Ã‹Î_ flËı fiÏË (1/89)
‰flÁÎÿ Á¬ÿÎ›Ì »ı ’HÎ …ıfiÎ CÎfl‹Î_ (4/123) Ï‰zÎ ¤HÎÎ‰‰Ì ÷ı ⁄Ï© ±Î‰‰Î (5/258)
‰ÂflÎ‹ ¤@÷fiÎ √‹ÕÎfi_ ⁄Ë ÿ—¬ (5/296) Ï‰’flÌ÷ ÿıÂ¿Î‚ ±Î‰ı »ı I›Îflı ¤√‰Îfi (4/47)
‰V÷ fiËŸ ¿˘¥ Á_÷ Á‹ÎfiÎ ! (1/258) Ï‰Ê› ÷˘ ÿıËfiÎ ¤Î‰ »ı ÷ı ±ı¿ (1/283)
‰ËÎHÎfiÎ_ ·Î¿ÕÎ_ ¿ıÀ·Î_¿ ÷˘ ·Ì‘Î_ »ı (6/122) Ï‰Ê› ÷˘ ⁄Î_‘ı ±ı‰Î »ı (3/52)
‰Ëı‰Îfl »ı ÷ı ÿıËı ¿flÌfiı ¿fl‰˘ (1/233) Ï‰Ê› ◊¿Ì ÷˘ ∞‰ ’˘÷ÎfiÌ ‹ı‚ı (5/253)
‰Ëı‰ÎflfiÌ ‰Î÷‹Î_ ¿ıÀ·Î¿ ¿Ëı »ı (5/367) Ï‰Ê›◊Ì ⁄_‘ÎHÎ˘ ÷ı ⁄© (6/11)
‰Ëı‰Îfl ⁄Ë ‰‘Ì √›˘ ÷ıHÎı ±_÷fl (5/404) Ï‰Ê› fi ¤˘√‰ı ÷˘ g«÷‰fi ◊Î› (4/106)
‰‚Ì, ±‹ÿÎ‰Îÿ‹Î_ ±ı¿ ±ıÓÂÌ (6/70) Ï‰Ê›fiÎ I›Î√fiÌ CÎHÎÌ … ‰Î÷_ ¿flÌfiı (4/17)
‰‚Ì, ±ÎI‹ÏfiWÃ ◊Î‰_ ÷ı ¿Î_¥ Ωı¥±ı (6/80) Ï‰Ê›fi_ …ı Á¬ »ı ÷ı ¿fl÷Î_ ±ÎI‹Îfi_ (1/26)
‰‚Ì, ±ı¿ ±Î ¿Î‹ ’HÎ ¿ÃHÎ »ı (6/138) Ï‰Ê›fi_ ÿ˘ÊK›Îfi fi ◊›_ Ë˘› (5/7)
‰‚Ì, ±ıÀ·_ ÷˘ ±ı‹ Á‹…‰_ …ı (2/163) Ï‰Ê›fiı ‹Î√Ûı ±Î_‘‚Î ◊Î‰_, ⁄ËıflÎ (2/115)
‰‚Ì ¿èÎ_ …ı, ±‹Îfl˘ ‰Î_¿ ¿ÎœÂ˘ ‹Î (6/10) Ï‰Ê›fi˘ ±_÷ ±Î‰ı ÷ı‹ fi◊Ì (5/238)
‰‚Ì ¿èÎ_ …ı, Ωı ÷‹ı ±ÎT›Î ÷˘ (6/195) Ï‰Ê›fi˘ Ï÷flV¿Îfl ÷˘ ±ZÎfl‘Î‹‹Î_ (1/46)
‰‚Ì ¿èÎ_ …ı, ‹K›fiÎ ‰«fiÎQ≤÷ (6/21) Ï‰Ê›fi˘ ’flÎ¤‰ ÷˘ ±ı¿ ’vÊ˘kÎ‹ (5/234)
‰‚Ì, ∞‰fi˘ ÷˘ ±‰‚˘ V‰¤Î‰ (6/52) Ï‰Ê›fi˘ Á_⁄_‘ ◊›Î ‹˘›Û ÷˘ (2/113)
‰‚Ì, ÿıÂ ¿Î_¥ ¿˘¥fiÎ ⁄Î’fiÎ (6/78) Ï‰Ê›fi˘ V’Â˝ ¿fl‰˘ … fiËŸ (6/222)
‰‚Ì, ⁄Ì∞ ‰Î÷ …\±˘ (6/230) Ï‰Ê› ¤˘√‰‰Îfi˘ ¿˘ÏÀ ¿S’◊Ì (5/207)
‰‚Ì, vÏ«fi_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ìfiı ¿Ëı …ı (6/47) Ï‰Ê›‹Î_ ÷˘ ‰ˆflÎÀ, ≠‘Îfi’vÊ (1/300)
‰‚Ì, ÁIÁ_Ï√∞‰fifi_ ÁÎfl ‹ËÎflÎ…ı (6/76) Ï‰Ê›w’ ŒÎ_Á·˘ ∞‰fiÎ √‚Î‹Î_ (1/202)
‰‚Ì, iÎÎfifiÎ ÂOÿ ’ÎÕ‰Î (6/82) Ï‰Ê› ·˘’Ì fiÎ¬÷Î Ë˘› ÷ıfiı (1/110)
‰ÎCÎÎ¬Î«flı ’Ò»u_ …ı, Á_’ÒHÎ˝ ◊›Î (5/211) ‰ˆflÎÀfiÎ ËÎ◊’√ ÷˘ ÿıA›Î‹Î_ (6/284)
‰Î»ÕÎfiı ÿÒ‘fi˘ V‰Îÿ »ı (1/55) ‰ˆÂÎ¬ ‰Ïÿ ±ı¿ÎÿÂÌ±ı Â_¿fl≠ÁÎÿ (6/206)
‰Î÷˘fi˘ ±fiø‹ 383
T›‰ËÎfl »ı ÷ı ¿fl‰˘ fiı ‹fiı ¿flÌfiı (5/256) lÌ¿ÚWHÎfiı ⁄ÎHÎ ‰ÎB›Î_ fiı ≠Ë˚·Îÿfiı (1/267)
T›‰ËÎfl ‹Î√Û ÷˘ ¿Î_¥ ¿ÃHÎ (2/101) lÌ∞ ’‘Î›ÎÛ V‰‘Î‹‹Î_ flı
T›Î‰ËÎÏfl¿ ‹ÎHÎÁfiÌ fiı ÁIÁ_√ÌfiÌ (5/77) ‹ı·Ì ’˘÷ÎfiÎ ‹‚ı· (5/403)
T›‰ËÎflıHÎ ÁÎ‘— ÷ı ±ı¿⁄ÌΩfiı (1/325) lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ·˘…‹Î_ Á‹ÎÏ‘‰Î‚Î
T›ÎÁ∞±ı ¿ÌÕÎfiı hÎHÎ-«Îfl …L‹ (5/249) ‹Ò‚∞ ¤@÷ı ¿èÎ_ …ı, ’vÊ˘kÎ‹fiÎ (7/4)
T›ÎÁ∞±ı CÎb_ ÷’ ¿›* (5/208) lÌ∞‹ËÎflÎ…ı Á_÷ÿÎÁ∞fiı ÿ·∞ ’ÎÁı (7/26)
T›ÎÁ∞fiı ÂÎ_Ï÷ fi ◊¥ (1/159) lÌ∞‹ËÎflÎ…ı Á_÷fiı ’˘÷Îfi˘ flËV› (7/27)
Â f‰’« Ë˘› fiı ÷ı ±Q≤÷ ’Ì±ı (4/77)
ÂOÿ ÁÎ_¤Y›Î Ï‰fiÎ iÎÎfi ◊Î› fiÏË (4/39) f‰Îfi ÂÒ¿fl Ï⁄·ÎÕ ¬fl, ÷ıfiÎ À˘‚Î (1/258)
Âflÿ∑÷‹Î_ ±Î¿ÎÂ Ïfi‹Û‚ Ωı¥fiı (1/66) Á
ÂËıflfi_ Áı‰fi, ¤_ÕÎfl, ¿˘ÃÎfl (4/111) Á√HÎ-Ïfi√ÛHÎ’b_ ËÏfl¤@÷fiı ΩH›_ (6/253)
ÂÎVhÎ »ı ÷ı ¿Î›Û »ı fiı ‹˘ÀÎ »ı ÷ı (4/102) Á„E«ÿÎfi_ÿ V‰Î‹Ì ›˘√‰Î‚Î (4/8)
ÂÎVhÎ‹Î_ ±fiı ÁI’vÊfiÎ ¿èÎÎ‹Î_ (2/62) Ák‰√HÎfiÌ ‹ÒÏ÷Û Ë˘› ÷ıfiı ¤√‰Îfifi˘(4/80)
ÂÎVhÎ‹Î_ ¤√‰Îfifiı Á‹ÿÂa (1/251) Ák‰√HÎ‹Î_ ±ı‹ Ï‰«Îfl ¿fl‰˘ …ı (5/116)
ÂÎVhÎ‹Î_ ¤Îflı ¤Îflı ’˛Î›ÏçkÎ ¿èÎÎ_ »ı (1/54) ÁI’vÊfiı Á_⁄_‘ı ¿flÌfiı ∞‰fiı (1/299)
ÂÎVhÎ‹Î_ ‹A› “±gËÁÎ fiı ⁄˛õ«›Û” (6/61) ÁI›, ÏË÷ fiı Ï’˛› ±ı‰_ ‰«fi ⁄˘·‰_ (5/163)
ÂÎVhÎ‹Î_ l©Î ¿ËÌ »ı ’HÎ ÷ı‹Î_ (2/60) Á÷˚›√, ¶Î’fl, hÎı÷Î fiı ¿Ï‚ ±ı «Îfl (6/18)
ÂÎVhÎ˘‹Î_ ¿èÎ_ »ı …ı, lı›Î_ÏÁ ⁄Ë (1/336) Á÷˚›√‹Î_ ‹fiW›fiı ·Î¬ ‰ÊÛfiÌ (3/44)
ÂÎVhÎ‹Î_ ¿ıÀ·Î_¿ ‰«fi ÷˘ ÏÁ©Î_÷w’ (1/65) ÁIÂÎVhÎfi˘ …ıfiÎ μ’fl ±Ï‘¿Îfl Ë˘› (7/32)
ÂÎ_÷fiı Ï‰Êı ¿Î‹ fiı ±Ï¤‹Îfi flËı »ı (4/131) ÁIÁ_√, ±ı¿Î_Ï÷¿’b_ fiı ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝(5/83)
ÂÎ_Ï÷ ÷˘ ±ı¿ fiÎflÎ›HÎfiÎ_ «flHÎÎflÏ‰_ÿ (6/181) ÁIÁ_√ ¿fl÷Î_ ’˛◊‹ Ï‰‰ı¿ ±Î‰ı (5/29)
ÂÎ_ ’Î’ ¿›ÎÙ ËÂı ÷ı ‹ËÎflÎ…fiÎ_ (5/335) ÁIÁ_√ ¿fl‰Î‹Î_ fiı Á‹…‰Î‹Î_ (2/36)
ÏÂ‰∞fiÎ √‚Î‹Î_ flËÌfiı ÁÎ’ı (5/57) ÁIÁ_√ ¿flı ÷ıfiı ‹Î◊ı◊Ì (5/233)
ÏÂ‰∞, ’Î‰Û÷Ì fiı ’˘ÏÃ›Îfiı ºpÎ_÷ı (2/27) ÁIÁ_√ @›Îflı ◊Î› ? ÷˘ F›Îflı (3/45)
ÏÂ‰∞ ‹˘ÏËfiÌ V‰w’‹Î_ ‹˘Ë ’Î‹Ìfiı (1/16) ÁIÁ_√ «Îfl ’˛¿Îfl◊Ì »ı (5/166)
ÏÂZÎÎ’hÎÌfi˘ »ıS·˘ f·˘¿ ÏfiI› ⁄˘·ı (1/333) ÁIÁ_√ ÷ı ¿Ì›˘ …ı, ±ı¿Î_Ï÷¿ ÁÎ‘‹Î_ (6/242)
ÏÂZÎÎ’hÎÌ‹Î_ ¿èÎ_ »ı …ı, “’˘÷ÎfiÎ ÁIÁ_√ ◊Î› ÷ıfiı ÿ—¬ flËı fiÏË (1/295)
⁄˛õ«›˝‰˛÷fi˘ ¤_√ ◊Î› ±ı‰_ ‰«fi (2/69) ÁIÁ_√ ◊Î› ’HÎ Á_√ Ï‰fiÎ ÁIÁ_√fi_ (1/29)
ÏÂZÎÎ’hÎÌ‹Î_ Á‰ı˝ Á_Â›fiÎ_ Ïfi‰ÎflHÎ (5/284) ÁIÁ_√◊Ì ¤√‰Îfi ‰Â ◊Î› »ı (5/85)
Â¿∞±ı ’flÌÏZÎ÷fiı ¿èÎ_ (5/41) ÁIÁ_√fiÎ Ïfi›‹ fi ’‚ı ÷˘ Ï÷·¿ (5/294)
Â¿‹Ïfi±ı Áfl÷‹Î_ ‰Î÷ ¿flı·Ì …ı (5/14) ÁIÁ_√‹Î_ ±fiı¿ ‰Î÷˘ Á‹…‰ÎfiÌ (2/164)
Â© ◊Î‰Îfiı ÷’ fiı ±fiT≤ÏkÎ (5/307) ÁIÁ_√‹Î_ ±ı‹ ‰Î÷ ◊Î› »ı …ı,
Â© V‰w’ÏfiWÃÎ flÎ¬‰Ì, fiÌ¿fl ‰Î_‘˘ (6/7) ∞‰ ⁄˛õw’ ◊¥ Ω› (3/33)
ÂÒ‚Ì±ı «ÕÎT›˘ Ë˘› ÷˘’HÎ ¿ı‹ Á‹…ı (1/235) ÁIÁ_√‹Î_ ¿ıÀ·Î¿ ‹@÷ »ı (2/119)
lÎ‰HÎ ‰Ïÿ »Ãfiı Ïÿ‰Áı ‰Î÷ ¿flÌ (6/255) ÁIÁ_√‹Î_ ¿ıÀ·Î¿ ·Î_⁄˘ ’√ ¿flÌfiı (5/318)
lÎ‰HÎ ‰Ïÿ fi‰‹Ìfiı Á˘‹‰Îflı (6/252) ÁIÁ_√‹Î_◊Ì ’ÕÎ› fiËŸ ÷ı ‰Î÷ (2/155)
lÎ‰HÎ ÁÏÿ ’Î_«‹fiı Ïÿ‰Á ‰Î÷ (6/275) ÁIÁ_√‹Î_ ⁄fl˘⁄Ïfl›Î’b_ Á‹…‰_ fiÏË (2/54)
384 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
ÁIÁ_√‹Î_ VhÎÌfi˘ I›Î√ ¿flı ±ı‰Î (2/58) Á_¿S’ ¿flı ÷ıfiı ‹ËÎflÎ… ¿Â_ ±Î’ı fiÏË(4/72)
ÁIÁ_√ ÂOÿfi˘ ±◊˝ ‹˘ÀÎ ÁÎ‘fi˘ (4/16) Á_¿S’ ◊Î› »ı ÷ı ‹Î_ËÌ flÎ√ »ı (6/101)
ÁIÁ_√, ÁÎ‘ fiı ¤√‰Îfi …ı‰Î ‹Y›Î (5/317) Á_√ ¿fl‰Î‹Î_ fiı ÁIÁ_√ ¿flfiÎflÎ‹Î_ (2/34)
ÁIÁ_Ï√∞‰fifi_ ÁÎfl ‹ËÎflÎ…ı (6/76) Á_√ hÎHÎ ’˛¿Îflfi˘ »ı, ÷ı‹Î_ Ï‰Ê›fi˘ (4/76)
ÁIÁ_Ï√∞‰fi‹Î_ ÷ıfiÎ_ ·ZÎHÎ ¿èÎÎ_ (5/142) Á_√ ◊Î› ÷ıfiÎ √HÎ ±Î‰ı »ı (5/167)
ÁIÁ_Ï√∞‰fi‹Î_ ’vÊ˘kÎ‹fiı Ãı¿ÎHÎı (5/398) Á_√fi_ w’ ¿›* …ı, ¤ı√Î flËı ’HÎ (2/15)
ÁIÁ_√Ì¿Î ¿ıÁÎ ¿S›ÎHÎ Ë˘÷Î Ëˆ ? (3/10) Á_√fi˘ ¤ıÿ ±ı‹ »ı …ı, Á˘ …L‹ı (4/124)
ÁIÁ_√Ì …ı‰Î »ı ÷ı‰Î Á‹Ω÷Î fi◊Ì (5/237) Á_Ï«÷, Ïø›‹ÎHÎ fiı ’˛ÎflO‘ (6/79)
ÁIÁ_√ı ¿flÌfiı ¤√‰Îfi ‰Â ◊Î› (5/26) Á_÷ ¿Ëı ÷ı‹ ¿fl‰_ ÷ı lıWÃ »ı (2/57)
Á‹F›Î Ï‰fiÎ …ı …ı ¿flı ÷ıfi_ Œ‚ (5/125) Á_÷ »ı I›Î_ Ïfi›‹ »ı (1/181)
Á‹◊˝ ◊¿Î …flHÎÎ ¿fl‰Ì ±ı ⁄Ë ‹˘ÀÌ (6/89) Á_÷fi˘ ‹ÏË‹Î ¿èÎ˘ …ı, ±Î‰Î ÁÎ‘fiÎ_ (2/21)
Á‹Î√‹ ¿fl‰ÎfiÌ flÌÏ÷ ¿ËÌ …ı (2/41) Á_÷‹Î_ ΩıÕÎHÎ˘ Ë˘› ÷ıfi_ ±ı ·ZÎHÎ »ı (5/350)
Á‹Î√‹ Ï‰fiÎ ¬˘Àu flËı (4/75) Á_’ÒHÎ˝ ◊›Î ¿ı‹ ¿Ëı‰Î› ? (5/211)
Á‹ÎÏ‘◊Ì Ïfi√ÛHÎ fi ◊›Î (4/60) Á_‰÷ ±œÎflÁıÓ ±˘√HÎÁÎÃfiÌ (4/22)
Á‹ÎÏ‘‹Î_ V‰w’ ÿı¬Î› »ı ÷ı ¿Î›˝ »ı (5/101) Á_‰÷ 1919fiÎ ±ÎÁ˘ ‹ÎÁ‹Î_
Á‹ƒfi_ …‚ Á¿Î› ÷ı‰_ fi◊Ì (5/7) ÁÎ_¬ÕÎ‰ÿflfiı ’Îÿfl ‰Î÷ ¿flÌ (6/104)
Á‹ˆ›˘ Ë÷˘ I›Îflı ÁIÁ_√Ì Á‰ı˝ ±Î‰ı· (6/39) Á_‰÷ 1919fiÎ ±ÎÁ˘ ‰Ïÿ ÿÂ‹ı (6/108)
Á¤ÎfiÌ ‰Î÷ ⁄Ë‘Î ·Î√ı fiÏË (2/173) Á_‰÷ 1920fiÎ ¤Îÿfl‰Î ÁÏÿ ⁄Ì… (6/178)
Á¤Î‹Î_ Ï‰‘ÎhÎÎfi_ÿ V‰Î‹Ì ‰Î‚Ì ’hÎÌ (6/30) Á_‰÷ 1921fiÎ ¿ÎÏ÷˝¿ ‹ÎÁ‹Î_ ‰Î÷(6/183)
Á‰Û ¿fl÷Î_ μ’ÎÁfiÎ Á‹…‰Ì (2/2) Á_‰÷ 1921fiÎ …ıÃ Áÿ 11 (5/33)
Á‰Û ¿fl÷Î_ ¤…fi ¿fl‰_ ÷ı ±Ï‘¿ (1/200) Á_‰÷ 1921fiÎ ’˘Ê ÁÏÿ ’Òfi‹ı (6/196)
Á‰Û ¿fl÷Î_ ·Z‹Ì∞fiÌ Á‹…HÎ (1/36) Á_‰÷ 1921fiÎ ‹Î√Âfl ‹ÎÁ◊Ì (6/186)
Á‰Û ¿fl÷Î_ Á_÷ ‹˘ÀÎ (2/110) Á_‰÷ 1922fiÎ ¿Îfl÷¿ Áÿ ’Òfi‹◊Ì (6/219)
Á‰Û¿÷ÎÛ ÷˘ ¤√‰Îfi »ı (1/201) Á_‰÷ 1922fiÎ ≠◊‹ F›ıWÃ ‰Ïÿ
Á‰Û Ïø›Î ¿fl‰Î‹Î_ fiÎÂ‰_÷’HÎÎfi_ (2/24) »Ãfiı Ïÿ‰Á V‰Î‹Ì ‰fl÷Î·◊Ì (6/243)
Á‰Û ’˛¿ÎflfiÌ ±ÎÁ„@÷ À‚Ì Ω› (1/79) Á_‰÷ 1923fiÎ ±ÊÎœ ÁÏÿ‹Î_ ‰Î÷ (6/263)
Á‰Û ’˛¿ÎflfiÌ ‰Î÷_ …ıfiÎ◊Ì Á‹Ω› (5/144) Á_ÁÎfl‹Î_ «˘ÓÀuÎ Ï‰fiÎ ÷˘ flËı‰Î› (2/112)
Á‰Û ÁÎ‘fi ¿fl÷Î_ Á_√ ⁄‚‰Îfi (2/1) Á_ÁÎfl‹Î_ Á¬ …ı‰_ …HÎÎ› »ı (2/47)
Á‰ÛiÎ ÷˘ ¤√‰Îfi »ı (5/120) Á_ÁÎfl ‹Ò¿Ìfiı I›Î√Ì ◊Î› ÷ı ÿ—¬‹ÎhÎfiı (1/9)
Á‰ı˝ ±‰÷ÎflfiÎ ¿ÎflHÎ ’vÊ˘kÎ‹ (6/20) ÁÎ‘fi ¿flÌ ¿flÌfiı ‹flÌ Ω› (1/70)
Á‰ı˝ ±ËŸ›Î_ »ı fiı ±Î_ËŸ …ı ±ZÎfl‘Î‹ (5/193) ÁÎ‘fi ‹fifiı ΩH›ı ¿flı »ı I›Î_ Á‘Ì (5/169)
Á‰ıÛ wÕÎ √HÎ ±P›ÎÁ◊Ì ÷◊Î Á_√◊Ì (5/38) ÁÎ‘fiı ¿flÌfiı ¿ÿÎÏ’ Ïfi‰ÎÛÁÏfi¿ ◊‰ÎÂı(1/138)
Á‰ıÛ ‰Î÷ ÁÎ‘ ‰÷ı »ı ‹ÎÀı ÷ıfiı ‹A› (1/168) ÁÎ‘ÎflHÎ ¤@÷fi_ ÷˘ ÃÌ¿ »ı (6/91)
Á‰˘Û’flÌ ’vÊ˘kÎ‹’b_ Á‹…‰_ (6/36) ÁÎ‘ …ı‰˘ @›Î_¥ ‹Î· fi◊Ì (6/243)
Á‰˘Û’flÌ iÎÎfifiı ‹÷ı ÷˘ ±Î ·˘¿ (4/110) ÁÎ‘÷ÎfiÎ √HÎ Ë˘› ÷ı‰˘ B≤ËV◊ ’HÎ (5/394)
ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ËÏflÂ_¿fl¤Î¥fiı ÁÎ‘ ÷˘ @›Î_ ±˘‚¬Î› »ı ? (3/18)
Áfl÷‹Î_ V‰Mfi‹Î_ ÿÂ˝fi ÿ¥fiı ‰Î÷ (5/9) ÁÎ‘ ÷˘ ’Î_« flÎ¬Ì±ı …ı◊Ì ∞‰fi_ (3/56)
‰Î÷˘fi˘ ±fiø‹ 385
ÁÎ‘ ◊¥fiı ¤…fi ¿fl‰_ (6/129) Á˙ ¿fl÷Î_ ‰Î”·_ Â_ ËÂı ? (6/173)
ÁÎ‘ ◊›Î fiı ¤ı¬ fi Á‘›˘Û (6/205) Á˙ ¿˘¥ ¿˘¥¿ ±Î‘Îfl ‰Õı Á¬Ì flËı (2/87)
ÁÎ‘ ◊Î‰_ ±ıÀ·ı ◊¥ flèÎ_ (6/250) Á˙fiı ¤ÌÕÎ‹Î_ ·ı‰Î »ı (1/105)
ÁÎ‘fiÌ ‰Î÷_fiÌ √Ï÷ ÷˘ (2/45) V÷Ï÷-gfiÿÎfiÎ ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ¿èÎ_ »ı (6/126)
ÁÎ‘fiı ¿˘¥¿ı ’Ò»u_ …ı, VhÎÌ ±ı ‰Ÿ»Ìfi˘ ¿flÕ »ı fiı ƒT› ±ı (2/59)
¿ı‹ V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎ ’˛√ÀuÎ (6/171) VhÎÌ, ‘fi, ÿıËÎÏ¤‹Îfi fiı V‰¤Î‰ (4/32)
ÁÎ‘fi˘ ƒ˘Ë ±ı‹ Á‹…‰˘ (5/61) VhÎÌfiı »˘¿flÎ_ ◊Î› ÷ı ’»Ì ’vÊ‹Î_ (1/124)
ÁÎ‘fi˘ fiı ÁÎ‘fiÎ Á_√fi˘ ‹ÏË‹Î (1/310) VhÎÌfi˘ Á_√ ¿fl‰˘ fiı ¿Î‹ ±˘»˘ ◊ÎÂı ? (6/94)
ÁÎ‘ ÁÎ«Î »ı ÷ı‹Î_ ±ÁÎ‘fiÌ ⁄Ï© (5/331) VhÎÌw’Ì ÷fl‰Îflı ¿flÌfiı ¿˘HÎ (6/180)
ÁÎ‘ ÁıT›Î Ë˘› fiı Ïfi‰ÎÛÁÏfi¿ Ë˘› (4/74) VhÎÌ Ë˘› ÷ı Á‰Û ±Î’Ìfiı ‘HÎÌ flÎ¬ı (5/248)
ÁÎflÎ ¤√‰ÿÌ ÁÎ◊ı ∞‰ ⁄Î_‘‰˘ (2/8) V’ÂÛ‹Î_ fiı Ï…Ë˚‰Î‹Î_ ÷˘ ∞‰ «˘ÓÀı·Î (5/52)
ÁÎflÎ ‹ÎHÎÁfiı ‰÷Û‰Î‹Î_ ÷˘ Œıfl fi◊Ì (5/246) V’ÂÎÛÏÿ¿ μkÎ‹ Ï‰Ê› ≠◊‹ ÁÎflÎ ·Î√ı(5/47)
ÁÎflÎ‹Î_ ÁÎv_ ÷ı Â_ »ı fiı ¤Ò_ÕÎ‹Î_ ¤ÒÕ<_ (3/36) VQ≤Ï÷ ÁÏË÷ ±fiı VQ≤Ï÷ flÏË÷‹Î_ (2/128)
ÁÎflÎ ÁÎ◊ı ∞‰ ⁄Î_‘‰˘ (6/90) V‰¤Î‰fi_ ⁄‚ Á‰Û ¿fl÷Î_ ±Ï‘¿ »ı (2/190)
ÁÎZÎÎI¿Îfl ◊Î› ÷˘ »¿Ì …‰Î› (1/74) V‰w’ÏfiWÃÎ »ı fiı ‹ÏË‹Î »ı ±ı (1/298)
ÁÎ_A›fiÌ ºœ÷Î ¿ı‹ ◊Î› ? (1/97) V‰w’ÏfiWÃÎ, iÎÎfiÏfiWÃÎ, ±ÎI‹ÏfiWÃÎ(5/172)
ÁÎ_A›fiÌ flÌ÷ı ¿flÌfiı …fi¿ flÎΩfiÌ ’ıÃı (4/17) V‰√Û, Q≤I› fiı ’Î÷Î‚ ±ı ÏhÎ·˘¿Ì (6/287)
ÁÎ_A› fiı ›˘√ ⁄ı ‹Î√Û »ı (5/198) V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎfiÎ fiÎ‹◊Ì ¿Î‚˘ Á’Û (4/37)
ÁÎ_A›‰Î‚Îfiı› ÿıÂ¿Î‚ ·Î√ı »ı (5/188) V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎ fiÎ‹fiÎ ‹_hÎ …ı‰˘ (1/153)
ÁÎ_A›‰Î‚Î flÎ‹ÿÎÁ∞ ÷ı ’˘÷ı ÁÏ¬›Î(6/86) V‰Î‹Ì±ı ±ı¿ Ïÿ‰Á ÏÂ‰·Î·fiı ¿èÎ_ …ı (3/22)
ÁÎ_A›Ï‰«Îfl ¿fl‰ÎfiÌ ⁄Ë ‰Î÷ ¿flÌ (1/279) V‰Î‹Ì±ı ±ı¿ Ïÿ‰Á ÏÂ‰·Î·fiı √ÎÕÌ‹Î_ (3/21)
ÁÎ_A›Ï‰«Îfl ¿fl‰Î ÂÌ¬‰˘ (1/2) V‰Î‹Ì±ı ±ı¿ ⁄Î‰Ï‚›Î ÁÎ‹_ Ωı¥fiı (3/59)
ÁÎ_A›Ï‰«Îfl‰Î‚˘ Ë˘› ÷ı ‰V÷‹ÎhÎfiı (5/254) V‰Î‹Ì±ı ¿S›ÎHÎ¤Î¥ ±Î√‚ ‰Î÷ ¿flÌ (3/72)
Á¬ ÷˘ ±Î_ËŸ … ◊ÎÂı (5/359) V‰Î‹Ì±ı ¿ÎÏfl›ÎHÎÌfi_ ±ÎÃ‹_ ‰«fiÎQ≤÷(3/67)
Á¬‹Î_ ÿ—¬ ÿı¬‰_ ±ı {Î{Îfiı (2/161) V‰Î‹Ì±ı ¿ÎÏfl›ÎHÎÌ‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ …ı (4/137)
Á¬Ì ◊Î‰ÎfiÎ ’˛¿Îfl (5/348) V‰Î‹Ì±ı ‰HÎ◊‚Ì Ω÷Î_ ‰Î÷ ¿flÌ …ı (3/70)
Áfl÷◊Ì ‹ËÎflÎ… «ÎS›Î ÷ı ¿Ì‹ fiÿÌ‹Î_ (5/374) V‰Î‹Ì±ı lÎ‰HÎ ‰Ïÿ ⁄ÎflÁfiı (6/283)
Á·¤Î Ë÷Ì ÷ı Á‹ÎÏ‘‰Î‚Ì (1/107) V‰Î‹Ì±ı Á‰ı˝ ‘Î‹fiÎ ‹@÷ ÁÎ◊ı
ÁÒ¥ flËı÷˘ Ë˘› ÷ı ¤Îflı ¤√‰ÿÌ (5/356) ≠ë-μkÎfl ¿›Î˝ (3/49)
ÁÒ›Ûfiı ¿˘fiÌ μ’‹Î ÿı‰Î› ? (1/161) V‰Î‹Ì ¿Ëı, ⁄ıÃ¿ı ±˘‚¬Î› »ı (6/141)
ÁÒZ‹ ÿıËfi˘ ¿Ï…›˘ ⁄Ë ¤Îflı »ı (1/284) V‰Î‹Ì ¿Ëı, ‰Î_«˘ “vÏ«fi_ ‰«fiÎQ≤÷”(6/290)
Áı‰Î ÷˘ ’˘÷ÎfiÌ l©Î ’˛‹ÎHÎı (2/132) V‰Î‹Ìfiı ¤˘√‰‰ÎfiÎ …ı ’ÿÎ◊Û ÷ı (6/55)
Á˘ ¿fl˘Õ flÎ¬fiÎ_ ’ÕÌ¿Î_ ‰Î‚Ìfiı (3/28) V‰Î‹Ì ‰fl÷Î·◊Ì ’‘Î›Î˝ ÷ı ’»Ì ‰Î÷ (6/243)
Á˘ ¿fl˘Õ wÏ’›Î Ë˘› fiı ±ı¿ ÿ˘¿Õ˘ (4/117) Ë
Á˘ …L‹fi˘ Â© ⁄˛ÎõHÎ Á˘‹‰S·Ìfi˘ (1/185) ËΩfl …L‹ı ¿flÌfiı ¿Î‹ ¿fl‰Îfi_ ËÂı (4/3)
Á˘‹·¬Îflfi_ ºpÎ_÷ …ı, √‹ı ±ı‰˘ Ëı÷ (2/137) ËΩfl ‰flÁfi˘ ¬Ì…Õ˘ Ë˘› ÷ıfiı (3/68)
Á˘ ‰flÁ Á‘Ì ±Î‰Î ÁÎ‘ ¤ı‚Î (6/239) Ë‹HÎÎ_ …HÎÎ÷_ fi◊Ì ’HÎ ±Î’HÎfiı (4/9)
386 V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
Ë‹HÎÎ_ ‹‹ZÎ±ı ÿıË ‘›Î˝ »ı (3/53) ËÌfl˘ »ı ÷ı ¿˘¥ flÌ÷ı eÀı fiÏË (1/28)
ËÏfl…fifiÎ ±‰√HÎ Ë_ Ωı÷˘ fi◊Ì (4/68) Ë_ ±ZÎfl »\_ ±ı‹ ÷_ ΩHÎ (5/370)
ËÏfl¤@÷ ±Î√‚ ‰Î÷_ ¿fl‰ÎfiÌ (1/269) Ë_ ¿<À_⁄fi˘ fi◊Ì, ·˘¿fi˘ fi◊Ì (5/160)
ËÏfl¤@÷ ¿˘¥ flÌ÷ı ÁÏ¬›Î ◊Î÷Î (2/118) Ë_ ’˛Ï÷·˘‹ ¿v_ ¿ı ±Î‹ ¤√‰Îfi (6/118)
ËÏflÂ_¿fl¤Î¥±ı ’Ò»u_ …ı, ’˛T≤ÏkÎ ‹Î√˝ (5/88) Ë_ ‹_Ïÿfl‹Î_ flË_ I›Îflı ¿˘¥ ⁄Î›˝ (5/353)
ËÏflÂ_¿fl¤Î¥±ı ’Ò»u_ …ı, ‹Î‰Î¤Î¥fiÌ xÿ›√˛_Ï◊ ÷˘ ±ı¿ VhÎÌfiı … ¿ËÌ »ı (5/377)
’ıÃı ÂÌ flÌ÷ı ¤√‰Îfi (5/111) xÿ›‹Î_ ÀÎœ<_ ¿ı‹ ◊Î› ? (3/20)
ËÏflÂ_¿fl¤Î¥±ı ’Ò»u_ …ı, ·˘¿‹Î_ ÷˘ (5/98) Ëı÷ı ¿flÌfiı ÁI’vÊ‹Î_ ∞‰ ⁄Î_K›˘ (3/33)
ËÏflÂ_¿fl¤Î¥±ı ’Ò»u_ …ı, ‰«fi ’Î‚‰_ (5/82) Ëı fiÎ◊ ! Ëı ÿ›ÎgÁ‘˘ ! Ëı ¿Ú’ÎgÁ‘˘ (7/34)
ËÏflÂ_¿fl¤Î¥±ı ’Ò»u_ …ı, ‰«fiÎQ≤÷ (5/127) Ëı ’fl‹Ë_Á˘ ! ÂÎ_Ï÷ ÷˘ ±ı¿ (6/181)
ËÏflÂ_¿fl¤Î¥±ı ’Ò»u_ …ı, ‰Õ‰Îfi‚ (5/142) Ëı ’fl‹Ë_Á˘ ! VhÎÌw’Ì ÷fl‰Îflı (6/180)
ËÏflÂ_¿fl¤Î¥±ı ’Ò»u_ …ı, iÎÎfiı (5/149) Ëˆ›Î‹Î_ iÎÎfi ¤›* »ı ±ı ÷˘ (1/115)
ËÏflÂ_¿fl¤Î¥fiÎ ’Ò»‰Î◊Ì V‰Î‹Ì±ı (5/120) iÎ
Ëflı¿ ‰Î÷‹Î_, ⁄˘·‰Î‹Î_, Ïø›Î‹Î_ (4/125) iÎÎfi ¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_ »¿Ì Ω‰_ fiÏË (5/139)
Ëflı¿ ‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ìfiı ÷ı ±Î¿Îflı ◊¥ (5/395) iÎÎfi ÷˘ ÏfiT≤ÏkÎ‹Î_ ◊Î› (4/118)
Ë‰ı ±ı◊Ì ±ÎCÎÌ ‰Î÷ fiÏË «Î·ı (1/310) iÎÎfi ◊›_ ÷ı ¿ıfi_ fiÎ‹ (5/278)
Ë‰ı ÷˘ B≤ËV◊ CÎfl‹Î_ ⁄_‘ÎÂı (2/14) iÎÎfifiÎ ÂOÿ ’ÎÕ‰Î (6/82)
Ë‰ı ÷˘ ⁄Ë‘Î ÿÎ”Õı ÿÎ”Õı ±Î‹ (5/403) iÎÎfi’˛·› ¿fl‰˘ ÷ı◊Ì ¿˘¥ ‹˘ÀÌ ‰Î÷ (5/194)
Ë‰ı ÷˘ ‹ËÎflÎ… ÁÎ‘ ¶Îflı ÿÂÛfi (1/290) iÎÎfi Ï‰fiÎ ÷˘ Á¬ fi ◊Î› (2/162)
Ë‰ı ÷˘ Á‰ı˝ ¿Î‹ ◊¥ flèÎ_ »ı ? (3/70) iÎÎfi iÎÎfi‹Î_ ’HÎ CÎHÎÎ ¤ıÿ »ı (1/339)
Ë‰ı fi‰flÎ ◊›Î ÷ı ¤Ò÷fiÎ ‰Î_ÁÕÎfiÌ (6/153) iÎÎfiÌfiı ±ÎI‹Î ¿èÎ˘ »ı (5/95)
ËÏ‚›Îÿ◊Ì fiÌ¿‚Ìfiı ⁄√ÁflÎ ±ÎT›Î (4/48) iÎÎfiÌfiı ¤√‰Îfiı ’˘÷Îfi˘ ±ÎI‹Î (1/329)
ËÎ◊Ì μ’fl ±_⁄ÎÕÌ Ë˘› (5/363) iÎÎfiÌ Ë˘› ÷ıfiı ’HÎ ÀÎœ, ÷Õ¿˘ (1/112)
ËÎ· ÷˘ ‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿÂÛfi ¿›ı˝◊Ì ‹˘ZÎ(5/205) iÎÎfiÌ Ë˘› ÷˘’HÎ ¿Î_¥ ‰ÎÁfiÎ (5/96)
ËÎ·fi˘ ±Î‰ı·˘ ËÂı ÷ıfiı ±ZÎfl‘Î‹fi_ (1/209) iÎÎfiı ¿flÌfiı Ïfi·Ûı’ flËı‰Î› (5/149)
ËÎ· ¤√‰Îfifi˘ ±fi√˛Ë CÎHÎ˘ »ı (5/46) iÎÎfiı ¿flÌfiı „V◊Ï÷ ¿fl‰Ì ÷ı (1/228)
ËÎ· ‹ËÎflÎ… ’˛√À »ı ÷ı‹ … (4/88)
❧ ❧ ❧

Swamini Vato PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Swamini Vato PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1

SWAMINI VATO (Gujarati Edition)

fl…^¿÷Î˝ — ⁄Ì.±ı.’Ì.±ıÁ. V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎ Á_V◊Î

‹ƒ¿ ±ﬁı ≠¿ÎÂ¿ —

‹Ò‚ ±ZÎfl‹ÒÏ÷˝ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ ±ıÀ·ı ⁄˛õÁÒhÎ˘. ±fiı ±_÷fl

Ë÷Ì, ±ıÀ·ı ±Î ‰Î÷_ ≠ÎÁÎÏÿ¿ ±ﬁı ≠‹ÎHÎ¤Ò÷ »ı.

Áÿ˚√v V‰Î‹ÌlÌ ⁄Î·‹¿<LÿÿÎÁ V‰Î‹Ì±ı Á_√˛Ë ¿flÌ Á_Â˘‘fi ¿flı·Ì ±fiı

±Î ⁄Ì∞ ±ÎT≤ÏkÎ ‰¬÷ı ’flÎHÎÌlÌfiÎ Á_¿S’ÎfiÁÎfl f·˘¿ Ï‰√ıflı Á_’ÒHÎ˝ ¿flÌ

±ZÎfl⁄˛õ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì — ∞‰fi ’Ïfl«›

·Î√÷_ ¿ı ‹Ò‚∞fiı ¤√‰Îfifi_ Ïfifl_÷fl ±fiÁ_‘Îfi »ı, ¤√‰Îfi ÁÎ◊ı ±ı‹fiı

⁄˛õ-’fl⁄˛õfiÌ ±ı ›√· ΩıÕÌfi_ Á_‘Îfi ◊¥ √›_ Ë÷_.

“√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì” fiÎ‹ ’ÎÕu_ ±fiı Á˙ Á¤Î…fi˘fiı …HÎÎT›_ ¿ı “±Î ‹Ò‚∞

±ı¿ ’˛Á_√ı ‰Õ÷Î·‹Î_ Á¤Î‹Î_ lÌËÏfl±ı ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ¿èÎ_ Ë÷_ —

lÌËÏflfiÌ μkÎflÏø›Î ⁄Îÿ Ï‰flË¤ÌfiÎ V‰Î‹Ì √œ’fl‹Î_ ·Z‹Ì‰ÎÕÌ±ı

Á‘Ì ÷ı‹HÎı 82 ‰Ê˝ Á‘Ì ’‘flÎ‹HÎÌ±˘ ¿flÌ; ËÏfl¤@÷˘fiÎ_ ±fiÎ…fiı ’HÎ

±Ï«_I›Îﬁ_ÿ ⁄˛õ«ÎﬂÌ ·¬ı »ı —

⁄˛õÏ‰zÎ ¤HÎÎ‰Ìfiı 82 ‰Ê˝fiÌ ‰›ı ÷ı‹HÎı ±_÷‘Î˝fi ◊‰Îfi˘ Á_¿S’ ¿›˘˝.

±Î‰ı.” ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflÎ›HÎfi˘ ±Î ‹˙Ï·¿ ‰ˆÏÿ¿ ÏÁ©Î_÷ ±fiı xÿ˚√÷

Ïfifl_÷fl ÁÎZÎÎI¿Îfl »ı ±fiı Á‰˘˝I¿ÚWÀ ’fl‹Îfi_ÿfi_ …ı ’fl‹ ±Îl›V◊Îfi »ı, ÷ı Â©

¿Î„L÷‰Î‚Î ‹Ïfi‰fl lÌ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı Ë_ Ïfifl_÷fl V÷‰_ »\_. –– 6––

≠¿. Ï‰Ê› Á_’Îÿ¿ M≤WÃ

ªÈáÊÊÃËÃ¢ ªÈL¢§ ¬˝ÊåÿÔ, ’˝rÊ ÔM§¬¢ ÁŸ¡Êà◊Ÿ— –

±fiÎÏÿ ‹Ò‚ ±ZÎfl‹ÒÏ÷˝ lÌ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ‰Î÷ ¿flÌ …ı,

Á‘Î›Î* ﬁı ±ı¿ ‹˘ZÎ ⁄√ÎÕu˘ ÷˘ ÷ı‹Î_ Â_ ¿›* ? (14)

ÁÎ‘ ±ı ⁄ı … »ı ‹ÎÀı ±ıﬁ˘ ±‰√HÎ ﬁ ·ı‰˘. (20)

Ïfiÿ˘˝Ê⁄Ï©, ÷˘’HÎ ÷ı‹Î_ VhÎÌfi˘ ¤Î‰ ¬fl˘. ‹ÎÀı ÷ı ¿fl÷Î_ μ©‰∞fiÌ

ﬁÏË ÿı. (44)

»ı ÷ı ÷˘ ±Î’HÎÎ wÕÎfiı ±◊ı˝ ◊Î› »ı, fiÌ¿fl ∞‰ ÷˘ μL‹kÎ ◊¥ Ω› ±ı‰˘

Âflÿ∑÷‹Î_ ±Î¿ÎÂ Ïfi‹˝‚ Ωı¥fiı ⁄˘S›Î …ı, “±Î‰_ ±_÷—¿flHÎ ◊Î›

±Î’HÎÎ‹Î_ I›Î√Ì ◊¥ Ω› »ı fiı Á_ÁÎfl ‹Ò¿Ì ÿı »ı, ±ı ÷˘ ¤√‰Îfi‹Î_

…ı‹ fiÎ÷fi˘, fiÎ‹fi˘ fiı √Î‹fi˘ Ïfiç› ◊›˘ »ı, ÷ı‹ … ±ı‰˘

»˘¿flÎ_ ◊›Î_; ‹ÎÀı ¤ı‚Î flËı ÷˘ »˘¿flÎ_ ◊Î›. (113)

¤√‰ÎfifiÌ μ’ÎÁfiÎ fiı ⁄Ì∞ ±ÎiÎÎ, ÷ı ÏÂZÎÎ’hÎÌ‹Î_ ¿èÎ_ »ı …ı, “ÏfiΩI‹Îfi_

‰ÎÁfiÎ »ı ÷˘’HÎ ÷ıfiÌ ÂÌ ÏŒ¿fl »ı fiı ÷ıfi˘ Â˘ ¤Îfl »ı ?” ≥I›ÎÏÿ ⁄Ë

◊‰Î÷_ ÷ı ÷˘ ¤√‰ÎfifiÌ ≥E»Î »ı. fiı ±Î ÿÂ˝fi ÷˘ ⁄Ë ÿ·˝¤ »ı ’HÎ

›@÷ flÎΩw’ ¤√‰Îfi1 ΩHÎ‰Î. ⁄Î¿Ì ±ˆr›˝’HÎı ¿flÌfiı ¤√‰Îfi’b_ fi◊Ì.

¿◊Î ‰_«Î‰÷Î_ ‰Î÷ ±Î‰Ì …ı, T›ÎÁ∞fiı ÂÎ_Ï÷ fi ◊¥. ÷ı μ’fl

÷˘ M≤J‰Ì‹Î_ CÎ˘Õ˘ Œıﬂ‰‰Î …ı‰_ ¿ÃHÎ »ı ﬁı «˘ÁÃ ·ZÎHÎ‰Î‚Î ÁÎ‘‹Î_ ΩıÕÎ‰_

¤√‰Îfifiı ±◊ı˝ ±Î’HÎı ¿Î_¥¿ ¿›* Ë˘› ¿ı ¿flÌ±ı ÷˘ ÷ı ¿ı‹ ¤Ò·ı ? ±ı

’˘÷Îﬁı ⁄‚ı »^À‰Î Ω› ÷ı‹ ‰‘ ⁄_‘ÎÂı. (189)

±Îfi_ÿ ◊Î›, fiı v±ı I›Îflı ‹Ò_{‰HÎ ◊Î›. fiı ÏÿT›¤Î‰-‹fiW›¤Î‰ ±ı¿

‰Ëı‰Îfl »ı ÷ı ÿıËı ¿flÌfiı ¿fl‰˘ fiı ‹fiı ¿flÌfiı …\ÿÎ ’Õ‰_ fiı ‹fi‹Î_

◊ÎÂı.”” ‹ÎÀı Á‹…‰ÎfiÌ ‰Î÷ ÷˘ ÁÎflÎ ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷‹Î_ ∞‰ ⁄Î_‘‰˘

¿Ëı — “±ÎÁflÌfi_ ¿S›ÎHÎ ±‹ı ¿flÂ_.” ÷ı ‹_Ωı ÁÒv1 fiı ‹Îfi¤Î2 fiı Ωı⁄fi

±Î’HÎı ’˘÷ÎfiÎ V‰w’fiı ±ZÎfl ‹Îfi‰_. ÷ı fi ‹fiÎ› ÷˘’HÎ V◊Ò‚

ÿıÂ¿Î‚ ±Î‰ı ÷˘ ÁIÁ_√ÌfiÎ √Î‹‹Î_ ’ÕuÎ flËÌfiı √…flÎfi ¿flÌ±ı

‹Î· ‹Îfi‰˘ fiÏË, ±ı‹ Ïfifl_÷fl Ωı›Î ¿fl‰_. (274)

÷˘ Ωfifiı Ãı¿ÎHÎı »ı. fiı ‰‚Ì Á‹…HÎ »ı ±ı ÷˘ ⁄ÁıÓ ⁄¬÷Ïfl›Îfiı1 Ãı¿ÎHÎı

¿fl‰Îfi˘ μ’Î› iÎÎfi »ı. (313)

¤√‰Îfi flÎ¬ı ÷˘ ¬flÎ, ’HÎ iÎÎfi Ï‰fiÎ ±‘Òv_. fiı Á„E«ÿÎfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı

≥Ï÷ lÌ ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ ÏÂW› lÌ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ¿flı·Ì ‰Î÷˘‹Î_

V‰w’ Á‰˝ ≠¿Îflı Ïfiÿ˘˝Ê Á‹…‰_. ÷ı “V‰w’ÏfiHÎ˝›”‹Î_1 ¿èÎ_ »ı ±ı‰Ì flÌ÷ı

’ÎHÎ˘ … ﬁ ‹‚ı ÷ı‹. (6)

fiÏË. fiı ∞‰fiı ⁄‚ ’Î‹‰Îfi˘ Ëı÷ ÷˘ ÁIÁ_√ … »ı. ÷ı …ı‹ ¬Î› ÷ı‹

…ıfiÎ Ëˆ›Î‹Î_ …√÷ ≠‘Îfi Ë˘› ÷ı ⁄ÌΩfiÎ Ëˆ›Î‹Î_◊Ì …√÷ Â_

∞‰ ¿‹˝‰Â ±fi_÷ ÿ—¬ ¤˘√‰ı »ı, ±ı‹ Ï‰«Îflı ÷˘ ±ÎiÎÎ‹Î_ flËı‰Î›.

¿Î√ÕÎfiı lÎ©fiÎ Á˘‚ Ïÿ‰Áfi_ Á¬1 fiı ’»Ì ⁄_‘Ò¿fiÌ √˘Ï‚›_ ¬Î‰ÎfiÌ »ı

±Î√˛Ë ¿flÌfiı ‹fiÎT›Î_. ÷ı ‹ËÎflÎ…fiı fiı ‹˘ÀÎ ÁÎ‘fiı ÷˘ ’Ò‰Î˝’fl ÁÒ{ı,

‹˘ÀÎ Á‹ˆ›Î‹Î_ ‹˘ÀÎ_ ‹˘ÀÎ_ ¿ıÀ·Î_¿ ÂËıflfiÎ ÁÎ‹Îfi ±Î‰ı ÷ı‹Î_◊Ì ∞‰

±Î ·˘¿‹Î_ ⁄ı ÿ—¬ »ı — ÷ı ±Lfi-‰VhÎ fi ‹‚ı ¿ı fi ’«ı, fiı ÷ı

±Î ∞‰fiı ¤√‰Îfi ÁL‹¬ «Î·‰Î‹Î_ ±_÷flÎ›w’ ±ÎÕÎ √œ »ı.

¤„@÷ …ı ‹_ÏÿflfiÌ Ïø›Î, ÷ıfi_ ≠‘Îfi’HÎ_ ±_÷fl‹Î_ flËı »ı fiı ÷ıfiÎ

±Î√˛Î‹Î_ ¿fl˘Õ wÏ’›Îfi_ ¿⁄˛V÷Îfi »ı fiı ‹_⁄¥‹Î_ ‹Î»Ì‹ÎflfiÎ