IZVJEŠTAJ O NULTOM STANJU MJERENJA NIVOA BUKE

NA LOKACIJI PLANIRANE HIDROELEKTRANE „ULOG“

NA RIJECI NERETVI

PERIOD MJERENJA: 10.11. – 11.11.2009. godine

Banja Luka, novembar 2009

NARUČILAC EFT HE Ulog d.o.o.

UGOVOR BR. 2244/09

IZVJEŠTAJ O NULTOM STANJU NIVOA BUKE

PROJEKAT NA LOKACIJI PLANIRANE HIDROELEKTRANE
„ULOG“ NA RIJECI NERETVI

IZVRŠILAC AD „PROJEKT“ BANJA LUKA

Vanja Šatara, dipl. inž tehn.

RADNI TIM Darko Čvorić, dipl. inž. saob.

DIREKTOR:

Mr Miroslav Vujatović, dipl. inž. saob.

1
SADRŽAJ:

1. UVOD ............................................................................................................................... 3
2. PRIMJENJENI PROPISI I STANDARDI............................................................................ 3
3. METODE I INSTRUMENTI ............................................................................................... 4
3.1 Podaci o mjernom instrumentu i opremi .......................................................................... 4
4. LOKACIJA MJERENJA..................................................................................................... 4
4.1 Mjerna mjesta ................................................................................................................. 5
5. DOZVOLJENI NIVOI BUKE .............................................................................................. 5
6. REZULTATI MJERENJA................................................................................................... 6
7. KOMENTAR ..................................................................................................................... 6
8. ZAKLJUČAK ..................................................................................................................... 8

2
 1. UVOD
S obzirom da je za izradu Studije o uticaju na životnu sredinu HE „Ulog“ potrebno izvršiti
valorizaciju postojećeg stanja životne sredine, A.D. „Projekt“ Banja Luka je izvršio mjerenje
nivoa buke kao i imisijskih koncentracija svih polutanata u vazduhu na predmetnoj lokaciji.

Ministarstvo za prostorno ureñenje, grañevinarstvo i ekologiju je na osnovu Rješenja o

ispunjenosti uslova za obavljanje djelatnosti iz oblasti zaštite životne sredine broj: 16-E/08 od
15.10.2008. godine izdalo Licencu preduzeću A.D. „Projekt”, Banja Luka, kojom ovo
Preduzeće ispunjava uslove za obavljanje djelatnosti iz oblasti zaštite životne sredine.

Zadatak mjerenja je odreñivanje intenziteta ekvivalentnog nivoa buke u životnoj sredini na

predmetnoj lokaciji buduće HE „Ulog“, i to na karakterističnim mjernim mjestima.

2. PRIMJENJENI PROPISI I STANDARDI

Imajući u vidu zakonske obaveze Zakona o zaštiti životne sredine (Sl. gl. RS 28/07) kao i
Uredbe o projektima za koje se sprovodi procjena uticaja na životnu sredinu i kriterijumima za
odlučivanje o obavezi sprovoñenja i obimu procjene uticaja na životnu sredinu (Sl. gl. RS 7/06)
dužnost Investitora je da za predmetno postrojenje Hidroelektrane dobije Ekološku dozvolu od
strane Ministarstva za prostorno ureñenje, grañevinarstvo i ekologiju Republike Srpske.
Nakon prihvatanja Studije o uticaju na životnu sredinu od nadležnog Ministarstva, pristupa se
izradi Dokaza uz zahtjev za izdavanje ekološke dozvole.

Za izradu Studije potrebno je izvršiti mjerenje kako nultog stanja kvaliteta vazduha i vode, tako
i nivoa buke.

U Republici Srpskoj do sad nije izašao zakon koji reguliše mjere za sprečavanje ili smanjenje
uticaja buke na životnu sredinu. U nedostatku takvog zakona normiranje izmjerenog inteziteta
buke (petnaestominutnih ekvivalentnih nivoa Leq), izvršeno je u skladu sa Pravilnikom o
dozvoljenim granicama intenziteta zvuka i šuma („Službeni list“ SR BiH br. 46/89).

3
 3. METODE I INSTRUMENTI
Mjerenje inteziteta ukupnog petnaestominutnog ekvivalentnog nivoa buke, izvršeno je na
definisanim mjernim mjestima (M1, M2, M3 i M4), a normiranje izvršeno u skladu sa
Pravilnikom o dozvoljenim granicama intenziteta zvuka i šuma („Službeni list“ SR BiH br.
46/89). Nivo buke mjeren je instrumentom fonometar – prenosni analizator Tip 2250, proizoñač
Bruel and Kjaer (Slika 1).

Prostiranje buke na otvorenom prostoru podrazumijeva širenje zvučnih talasa od mjesta izvora
buke ka prijemniku kroz atmosferu. Pri tome dolazi do slabljenja usljed divergencije (rasipanja)
zvučnih talasa, odnosno povećanja površine talasnog fronta na kome se raspodjeljuje ista
količina zvučne energije. Nastajanje i rasprostiranje zvučnih talasa na otvorenom prostoru kao
i slabljenje nivoa buke na mjestu prijema, usljed divergencije zvučnih talasa, zavisi od zvučnog
izvora.
Izvori buke koji se mogu sresti u životnoj sredini, mogu se modelirati korišćenjem dva osnovna
tipa izvora buke: tačkastog izvora buke i linijskog izvora buke.

3.1 Podaci o mjernom instrumentu i opremi

Za mjerenje intenziteta buke korišten je
Fonometar sa oktavnim filterima za analizu.

o Proizvoñač: Bruel&Kjaer – Danska

o Tip: 2250 Light
o Fabrički broj: 2638947

Prije početka i nakon svake obavljene serije mjerenja

(četiri mjerna mjesta) nivoa buke, vrši se kalibracija
mjernog ureñaja pomoću Kalibratora (Proizvoñač:
Bruel&Kjaer – Danska, Tip: 4231,
Fabrički broj: 2637561)

Navedena oprema ispunjava sve Evropske

standarde za izradu mape komunalne buke
(RLS 90; RLM 2; SCHALL O3; ISO 9613).

Slika 1: Fonometar (bukomjer)

4. LOKACIJA MJERENJA
Mjerenja su vršena na lokalitetu gdje je predviñena izgradnja hidroelektrane „Ulog“ investitora
„EFT" (Energy Financing Team) HE „Ulog" d.o.o.
Lokalitet je gornji tok rijeke Neretve u Republici Srpskoj, koji je energetski neiskorišćen,
ograničen je sa nizvodne strane meñuentitetskom granicom RS – Federacija BiH, a sa
uzvodne strane mjestom Ulog. Ukupno raspoloživ pad na ovom prostoru iznosi oko 111,0 m:
uzvodna kota 641 mnm (kota mosta preko Neretve u Ulogu je 645 mnm) - nizvodna kota kod
lokaliteta Grad 530 mnm.

Mjerenja buke uz rijeku Neretvu su vršena na četiri lokacije: lokacija brane, lokacija stambenog
objekta (u blizini pregradnog mjesta), lokacija mašinske kućice i lokacija u mjestu Ulog gdje se
završava akumulacija.

4
4.1 Mjerna mjesta
Mjerenja su vršena na lokalitetu gdje je predviñena izgradnja hidroelektrane «Ulog» investitora
EFT HE Ulog d.o.o . Buka je mjerena na četiri karakteristična mjesta u okolini planiranog
zahvata HE “Ulog”, gdje se eventualno može očekivati povišeni nivo buke.:

◊ Mjerno mjesto M1 – lokacija najbližeg stambenog objekta, u blizini pregradnog mjesta,

◊ Mjerno mjesto M2 – lokacija brane,
◊ Mjerno mjesto M3 – lokacija mašinske kuće HE,
◊ Mjerno mjesto M4 – lokacija u mjestu Ulog (most za prelaz motornih vozila).

5. DOZVOLJENI NIVOI BUKE

Najviši dopušteni ekvivalentni nivoi vanjske buke odreñeni su prema namjeni područja i dati su
u Tabeli 1. Pravilnika o dozvoljenim granicama intenziteta zvuka i šuma (Sl. list SRBiH br.
46/89) u nastavku.

Tabela 1: Dozvoljeni nivoi vanjske buke

Najviši dozvoljeni nivo vanjske buke

(dBA)
Područje Namjena područja
(zona) Ekvivalentni nivoi Vršni nivoi
Leq

Dan Noć L10 L1

I Bolničko, lječilišno 45 40 55 60
II Turističko, rekreacijska, oporavilišno 50 40 60 65
Čisto stambeno, vaspitno-obrazovne i zdravstvene institucije, javne
III zelene i rekreacijske površine 55 45 65 70
Trgovačko, poslovno, stambeno i stambeno uz saobraćajne koridore,
skladišta bez teškog transporta
IV 60 50 70 75
Poslovno, upravno, trgovačko, zanatsko, servisno (komunalni servis)
V 65 60 75 80
Industrijsko, skladišno, servisno i saobraćajno bez stanova
VI 70 70 80 85

NAPOMENA:
1) U smislu ovog pravilnika dan je od 06.00 h do 22.00 h, a noć je od 22.00 h do 06.00 h .
2) Vršni nivoi L10 i L1 su oni nivoi buke, koji su prekoračeni u trajanju od 10 % odnosno 1%
ukupnog vremena mjerenja odnosno period dan ili noć.

5
 6. REZULTATI MJERENJA
Buka se izražava ekvivalentnim 15 minutnim nivoom Leq i vršnim vrijednostima L10 i L1 u (dBA).
Kao ilustracija kritičnih promjenljivih nivoa L10 i L1 su nivoi buke koji ilustruju prisustvo buke
viših nivoa u trajanju od 10%, odnosno 1% vremena mjerenja, odnosno perioda dan ili noć.

Tabela 2: Rezultati mjerenja nivoa buke

Datum i vrijeme
Mjerno mjesto mjerenja Leq (dBA) L10 (dBA) L1 (dBA)

10.11.2009.
M1 47,8 50,0 56,9
51 07
16 -17

10.11.2009.
M2 59,9 59,9 69,4
32 47
16 -16

11.11.2009.
M3 47,9 48,8 54,7
08 25
12 -12

11.11.2009.
M4 68,0 68,7 69,9
39 54
14 -14

Mjerno mjesto M1 (stambeni objekat) spada u III zonu, izmjereni nivo buke se nalazi u
granicama nižim od propisanih Pravilnikom.
Na osnovu izmjerene buke i Tabele 1. o dozvoljenim nivoima buke, mjerna mjesta M2, M3 i M4
se mogu smatrati VI zonom prema kojoj je Leq 70 (dBA).
Vidljivo je da je buka u dozvoljenim granicama i da je najveći nivo buke prisutan na mostu u
mjestu Ulog (M4), jer je prilikom mjerenja izmjerena saobraćajna buka vozila koja su se kretala
za vrijeme mjerenja.

7. KOMENTAR
Svojstva atmosfere i konfiguracije terena igra važnu ulogu kod širenja čujnosti zvučnog izvora.
Kod izvora buke na otvorenom prostoru apsorpcija zvuka je neznatna i njen uticaj dolazi u
obzir samo s većom udaljenošću i to pretežno kod viših frekvencija. Pojava gdje se zvučni
impulsi čuju nakon odbijanja od neke plohe naziva se jekom, a to se dešava kada impulsi
jedan za drugim slijede u vremenu dužem od 0.05-0.1 sekunde. Jeka se približno isto čuje kao
i direktni zvuk.

Rijeka protiče kanjonom čije su obale veoma strme od kamenih površina, a koje višestruko
reflektuju zvuk koji nastaje pri toku rijeke tako da je sam kanjon dosta reverberentan i bučan
(Slika 2). Korito rijeke je sa dosta prepreka koju čine stijene različite veličine, koje prouzrokuju
odreñene padove vode (manji slapovi) te prepreke i padovi proizvode odreñen zvuk pri toku
rijeke koji u ovom slučaju dobija na jačini zbog prirodnog oblika i grañe samog korita rijeke.

6
 Slika 2: Rijeka Neretva, cca 750 m uzvodno od pregradnog mjesta

Uzvodno od brane, u mjestu Ulog, nalazi se most za motorna vozila, što svakako prilikom
kretanja vozila prouzrokuje povećan nivo buke. U toku mjerenja uočena je slaba frekvencija
saobraćaja što je posljedica slabe naseljenosti Uloga. Samim tim radi se o malom povećanju
buke na ovom mjernom mjestu M4 (Tabela 2).

Buka koju proizvodi drumski saobraćaj pri kretanju konstantnom brzinom zavisi od: brzine
vozila, tehničke ispravnosti vozila, strukture saobraćajnog toka, prirode površine, topografije
terena, meteoroloških uslova i pozadinske buke.

Kao što je vidljivo nivo buke tokom dnevnog razdoblja zadovoljava kriterije date u Pravilniku.
Mjerenja su pokazala da je nivo buke promjenljiv i da su vrijednosti niže na lokaciji brane,
odnosno na mjestu stambenog objekta.

U toku izvoñenja radova na izgradnji brane i mašinske kuće (prostorije za instalaciju

postrojenja) očekuje se povećanje nivoa buke u odnosu na okolinu, što se smatra uticajem
privremenog karaktera.

Buka se pojavljuje kao posljedica:

- rada postrojenja na izgradnji objekata (grañevinske mašine),
- glasnog razgovora ljudi,
- odgovarajućih djelatnosti radnika (udaranje,...),
- povećanog saobraćaja motornih vozila koja dolaze na gradilišta.

U fazi izgradnje, pri izvoñenju grañevinskih radova, izvoñač radova mora da koristi savremenu
opremu koja ima prigušivače buke uz poštovanje odreñenog broja radnih sati u toku dana.

7
 8. ZAKLJUČAK
Na osnovu izvršenih mjerenja može se zaključiti da izmjerene vrijednosti nivoa buke za
predmetnu lokaciju, ne prelaze granične vrijednosti propisane Pravilnikom.
Nakon izgradnje objekta neophodno je izvršiti ponovno mjerenje buke, a ukoliko se uoči da je
došlo do prekoračenja vrijednosti propisanih Pravilnikom, neophodno je propisati dodatne
mjere zaštite.