BAB 2 STRUKTUR SEL DAN ORGANISASI SEL

1.1 Struktur dan Fungsi Sel.

Lukiskan gambar rajah sel tumbuhan.

Tips melukis dan melabel:

1. Lukis secara ‘free hand’ (tanpa pembaris).
2. Lukisan hendaklah tanpa ‘shaded/ shadow’.
3. Melabel tanpa anak panah.
4. Tidak melabel secara menyilang
5. Ingat sel tumbuhan ada 13 label dan sel haiwan
ada 12 label.

1
 Lukiskan gambar rajah sel haiwan.
Organel dan bukan organel yang ada dalam sel tumbuhan dan sel haiwan:
Organel/ Bukan Organel
Membran PlaSma (SPM)
S=Semi
P=Permeable/Phospholipid,
M=Model Mozek Bendalir*
SitoplaSMa (SMS)
S= Sap sel, S=Salt= garam
M= Mineral/ medium
MiTOkondrion (MOT)
O=Oval= bujur
M= menjana, T=Tenaga
Jalinan endosPlasmA kasar
(JPA)
J=Jasad Golgi
P=Protein, A=Angkut
Jalinan endoplaSma Licin (SiLi)
S=Sintesis, L=Lipid
Struktur Fungsi
- S............. telap. Membenarkan
-D............... s........................... bahan
fosfolipid/ masuk- keluar sel.
protein/kolesterol.
-D................./ bersifat
bendalir/ keanjalan.
-Sap sel Medium tindak balas kimia.
mengandungi a.....
dan mineral.
-Bentuk b............ . Menjana t.................... .
-Dua lapisan
membran.
-Vesikel a................. . Mengangkut p.............. ke
- R................. Jasad Golgi.
melekat padanya.
-T............. ribosom. Mensintesis l........... .
2
 RiboSoM (RiSM) - Kecil dan melekat Mensintesis p............... .
R=Repair tissue by Protein pada Jalinan
S=Sintesis endoplasma kasar.
M=Melekat
JAsad GolGi (AGKPB) -Jalinan berbentuk Mengubah suai p..............
A=Angkut m.......... yang kepada e.......... .
G=GliKoProtein mengandungi Membungkus enzim ke
K=KarBohidrat vesikel r................. . dalam vesikel rembesan.
P=Protein, Proses Bergerak dan bergabung
B=Bungkus dengan m..................
‘Aku Guru Kanan Panitia plasma. Untuk dirembes ke
Biologi’ luar sel.
NukleuS Mengandungi Mengawal s............. aktiviti
S=Semua m.............. nukleus, sel.
nukleolus dan
nukleoplasma.

Organel yang berbeza antara sel tumbuhan (SeTu) dan sel haiwan (SeHa):

Organel Struktur Fungsi

D................. sel -Gentian s............... yang liat dan kuat. Memastikan sel k........
(SeTu) -T............ sepenuhnya. dan tidak mudah pecah.
K..................... -Mengandungi stroma dan grana. Memerangkap c..........
(SeTu) -Dua lapisan membran. untuk fotosintesis.
V................... - Kantung berisi c............. (sap sel) Sap sel menyokong
(SeTu) yang dikelilingi oleh membran tumbuhan h...........
s.............. telap yang disebut supaya tidak l..........
t.................. . dengan mudah.
- Sap sel mengandungi air, asid
o..............., gula, asid a.........., garam
mineral, bahan b......... dan p..............
.

3
 S.................. -Mula terbentuk pada peringkat Menghasilkan g...............
(SeHa) p.............. mitosis sel haiwan. gelendong.
L................. -Mengandungi enzim l................ . Mencernakan organel
(SeHa) r............... .
Membandingkan dan membezakan struktur sel haiwan dengan sel tumbuhan.

Persamaan

Perbezaan
Sel haiwan Struktur Sel tumbuhan
Bentuk
Dinding sel
Vakuol
Kloroplas
Simpanan makanan

LATIHAN 1
Rajah 1 menunjukkan organel-organel yang terlibat semasa sintesis dan rembesan suatu enzim
dalam satu sel haiwan.

X Z

Rajah 1
(a) Namakan organel yang berlabel W dan Y.

4
 W: …………………………………………………………………………………………………..
Y: …………………………………………………………………………………………………...
[2 markah]
(b)(i) Nyatakan fungsi organel Z.
……………………………………………………………………………………………………..
[2 markah]
(ii) Terangkan peranan organel X dalam sintesis enzim.
……………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………..
[2 markah]
LATIHAN 2
Rajah 2 menunjukkan satu sel tumbuhan yang dilihat di bawah mikroskop elektron.

A:

B:

C:

D:

Rajah 2

(a)(i) Pada Rajah 2, labelkan struktur A, B, C dan D. [4 markah]

(ii) Nyatakan fungsi struktur:

A: ………………………………………………………………………………………………….....
D: …………………………………………………………………………………………………….
[2 markah]
(b) Terangkan peranan C dalam mengekalkan kesegahan sel.
………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………..
[2 markah]

5
LATIHAN 3
Rajah 3 menunjukkan struktur satu sel tumbuhan.

Jasad Golgi
Jasad Golgi

Kloroplas

Rajah 3
(a)(i) Namakan organel P.
………………………………………………………………………………………………………..
[1 markah]
(ii) Nyatakan dua fungsi jasad Golgi.
…………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………… [2
markah]
(b)(i) Namakan struktur dalam kloroplas yang terlibat dalam tindak balas cahaya fotosintesis.
……………………………………………………………………………………………………….
[1 markah]
(ii) Jelaskan dengan ringkas fungsi kloroplas dalam fotosintesis.
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
[2 markah]

6
LATIHAN 4
Rajah 4 menunjukkan struktur satu sel haiwan.

Silia

Lisosom

X:…………………………….
..
Jasad Golgi

Y: …………………………….

Kromosom

Mitokondrion

Rajah 4

(a)(i) Pada Rajah 4, labelkan X dan Y.

X: ………………………………………………………………………………………………….
Y: ………………………………………………………………………………………………….
[2 markah]
(ii) Terangkan fungsi kromosom.
………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………..
[2 markah]

7
(b) Terangkan apa yang akan berlaku kepada penghasilan enzim luar sel jika jasad Golgi dan S
tidak ada.
………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………..
[4 markah]
(c) Terangkan mengapa sel sperma mempunyai lebih mitokondrion.
………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………..
[2 markah]
(d) Terangkan bagaimana lisosom membantu dalam penyingkiran organel-organel yang rosak
di dalam sel.
………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………..
[2 markah]
LATIHAN 5
Rajah 5 menunjukkan struktur satu sel tumbuhan.

Rajah 5

(a)(i) Namakan struktur T dan U.

T: ……………………………………………………………………………………………………
U: …………………………………………………………………………………………………...
[2 markah]

8
(ii) Nyatakan komponen yang membina struktur T dan kandungan U.
Struktur T: ……………………………………………………………………………………………..
Kandungan U: ………………………………………………………………………………………..
[2 markah]
(b) Terangkan satu ciri struktur T yang berkait dengan fungsinya.
………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………..
[2 markah]
(c) Terangkan satu peranan struktur U kepada tumbuhan herba.
………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………..
[2 markah]
LATIHAN 6
Rajah 6 menunjukkan struktur sel haiwan.

Ribosom

Y:

Vesikel rembesan

W Z

Rajah 6

9
(a) Pada Rajah 6, labelkan Y. [1 markah]
………………………………………………………………………………………………………..

(b) Lukis satu anak panah ( ) untuk memadankan organel W kepada fungsinya.

Ribosom
Organel Fungsi
 Mengangkut protein yang telah
disintesis
 Mengubahsuai protein yang telah
W disintesis
 Mensintesis protein
[1 markah]
(c) Terangkan satu ciri X.
………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………..
[2 markah]
(d) Huraikan fungsi Z dalam pengangkutan enzim luar sel.
………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………..
[2 markah]
(e) Rajah 6.1 menunjukkan satu organel.

Granum
Butiran kanji

Rajah 6.1
(i) Terangkan mengapa organel dalam rajah 6.1 tidak terdapat dalam sel haiwan.
………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………..

10
 ………………………………………………………………………………………………………..
[2 markah]
(ii) Rajah 6.2 menunjukkan keratan memanjang suatu bebawang. Bebawang itu ditanam di
dalam tanah.

Daun sisik

Rajah 6.2

Terangkan mengapa organel dalam Rajah 6.2 tidak terdapat pada daun sisik bawang itu.
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
[2 markah]
(iii) Terangkan apakah yang berlaku pada pertumbuhan bebawang jika bebawang itu diletak
dalam almari gelap.
………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………..
[2 markah]

11