á«°ùfƒàdG ájQƒ¡ª÷G

á«HÎdG IQGRh

äÉ«°VÉjQ
»°SÉ°SC’G º«∏©qàdG øe áæeÉqãdG áæq°ùdG IòeÓàd

∞«dCÉJ
»HƒÑ◊G ΩÓ°ùdG óÑY ʃªMôdG »∏Y
∫qhCG ó≤Øàe ∫qhCG ó≤Øàe

»Hô¨dG …Rƒa ÊÉ£∏°ùdG ¥QÉW óªfi

∫hCG PÉà°SCG ó≤Øàe

º««≤J
…óªfi áÑ«‚ ´ÉbQódG ôgÉ£dG
Ió≤Øàe ó≤Øàe

»LƒZGó«ÑdG »æWƒdG õcôŸG

¢ùfƒJ .»LƒZGó«ÑdG »æWƒdG õcôª∏d áXƒØfi ¥ƒ≤◊G ™«ªL ©
 áeqó≤e

ºq∏©àŸG ÜÉ°ùcEG ≈∏Y GóYÉ°ùe ¿ƒμj ¿CG Ú∏eBG ÜÉàμdG Gòg ºμjójCG ÚH ™°†f ¿CG Éfqô°ùj
.IqOÉŸG èeGôH É¡aó¡à°ùJ »àdG äGQÉ¡ŸG
:‹ÉqàdG »q°ûªqàdG ≥ah É¡Ñ∏ZCG Ωqób QhÉfi øe ¿qƒμàj ƒg h
äGP ájQhôq°†dG äÉÑ°ùàμŸG QÉ°†ëà°SG ≈∏Y ºq∏©àŸG óYÉ°ùJ ᣰûfCG áYƒª› : ô°†ëà°SCG @
.QƒÙÉH ábÓ©dG
.Égõ«côJh Iójó÷G º«gÉØŸG áHQÉ≤e øe øqμ“ á£°ûfCG áYƒª› : ≥qÑWCG h ∞°ûμà°SCG @
: ≈∏Y Úªq∏©àŸG ÖjQóJ ¤EG ±ó¡J øjQÉ“ áYƒª› : ∫ƒ∏ëH á≤aôe øjQÉ“ @
.áªFÓe äÉ«q°û“ QÉ«àNG -
.á©LÉf πªY á«é¡æe »qNƒJ -
.∫ƒ∏M áZÉ«°U -
.á°ShQóŸG óYGƒ≤dGh äÉ«°UÉÿGh º«gÉØŸG qºgC’ ¢üqî∏e : π°UƒMCG @
á°ShQóŸG º«gÉØŸG ÜÉ©«à°SG ≈∏Y ºq∏©àŸG óYÉ°ùJ øjQÉ“ áYƒª› : øjQɪàdG @
qπM ‘ ¬JGQÉ¡eh ¬aQÉ©e ôØæà°ùJh áaƒdCÉe ÒZ hCG áaƒdCÉe äÉ«©°Vh ‘ É¡Ø«XƒJh
.πFÉ°ùŸG
.¬∏ªY ‘ PÉà°SCÓd Góæ°Sh ¬à°SGQO ‘ ò«ª∏à∏d GóYÉ°ùe ÜÉàμdG Gòg ¿ƒμj ¿CG Éæ∏eCG
¬FGôKEG ‘ ɪgÉ°Sh πª©dG Gòg ÉÑcGh øjòqdG º««≤àdG áæ÷ …ƒ°†Y ôμ°ûf ΩÉàÿG ‘h
äGOƒ¡ÛG ≈∏Y »LƒZGó«ÑdG »æWƒdG õcôŸG ¿GƒYCG áqaÉc ôμ°ûf ɪc .áªq«≤dG º¡JɶMÓÃ
.∞qdDƒŸG Gòg RÉ‚E’ ÉgƒdòH »àqdG
¿ƒØqdƒD ŸG
 ¢Sô¡ØdG
5 ÜÉ°ù◊G ‘ ᣰûfCG .1
16 áq«Ñ°ùqædG áqjô°ùμdG OGóYC’G .2
30 áq«Ñ°ùqædG áqjô°ùμdG OGóYC’G ´ƒª› ‘ ìôq£dGh ™ª÷G .3 áqjOóY ᣰûfCG
42 áq«Ñ°ùqædG áqjô°ùμdG OGóYC’G áYƒª› ‘ ᪰ù≤dGh Üôq°†dG .4
55 áq«Ñ°ùqædG áqjô°ùμdGOGóYC’G áYƒª› ‘ iƒ≤dG .5
69 áq«aô◊G äGQÉÑ©dG ∫ƒM ᣰûfCG .6
78 óMGh ∫ƒ¡› äGP ¤hC’G áLQqódG øe ä’OÉ©e .7 áqjÈL ᣰûfCG
89 Ö°SÉæqàdG .8
105 ä’ɪàM’Gh AÉ°üME’G ∫ƒM ᣰûfCG .9 ä’ɪàM’Gh AÉ°üME’G
127 …õcôŸG ôXÉæqàdG .10
150 ÚjRGƒàe Úª«≤à°ùeh º«≤à°ùe ™WÉ≤J øY á∏°UÉ◊G ÉjGhqõdG .11
165 á°ùjÉ≤àŸG äÉãq∏ãŸG .12
áq«°Sóæg ᣰûfCG
182 ´Ó°VC’G äÉq«YÉHQ .13
202 IôμdGƒ •ƒôîªdG ƒ Ωô¡dG .14
215 AÉ°†ØdG ‘ …RGƒqàdG .15
 ÜÉ°ù◊G ‘ ᣰûfCG

»eRQGƒÿG
º∏Y ‘h ¬«a ∞dCG øe ∫hCGh º∏©dG Gòg ¢ù°SDƒe ¬fC’ »eRQGƒÿG ôcP È÷G º∏Y ôcP GPEG
‘h ÜÉ°ù◊G øY π≤à°ùe πμ°ûH È÷G º∏Y πª©à°SG øe ∫hCG ƒgh á«μ∏ØdG ∫hGó÷G h ÜÉ°ù◊G
É«°SBG ≥WÉæe ióMEÉH ódh …òdG »eRQGƒÿG ≈°Sƒe øH óªfi ƒg »eRQGƒÿG h ,»ª∏Y ÖdÉb
Aɪ∏Y ≥∏£jh (`g235)- Ω850 ΩÉY É¡H ‘ƒJh OGó¨H ‘ ¢TÉYh (`g164) Ω780 ΩÉY ≈£°SƒdG
Gòg ‘ »°VÉjQ º¶YCG √QÉÑàYÉH ''»eRQGƒÿG ô°üY'' …ôég ådÉãdG ¿ô≤dG ≈∏Y ÉHhQhCG
.Qƒ°ü©dG πc ‘ Ú«°VÉjôdG º¶YCG óMCG Üô¨dG Aɪ∏Y √Èà©j πH ,¿ô≤dG
¿É«àØ∏d áq«ª∏©dG áq«Hô©dG áq∏ÛG

Ó«éÑqàdG ¬qah ºq∏©ª∏d ºb

’ƒ°SQ ¿ƒμj ¿CG ºq∏©ŸG OÉc
»bƒ°T óªMCG
 8 , 25 , 4 ≈∏Y ᪰ù≤dG áq«∏HÉb

ô°†ëà°SCG
í«ë°üdG Oó©dG ¿ƒμj ? Éë«ë°U GOóY a ¿ƒμ«d a Oó©dG QÉ«àNG øμÁ ∞«c 1
6
b ôØ°ü∏d ∞dÉıG »©«Ñ£dG
í«ë°üdG Oó©∏d ɪ°SÉb
ÓHÉb a ¿Éc GPEG a »©«Ñ£dG
¿Éc GPEG …CG b ≈∏Y ᪰ù≤∏d
Gòg OÉ©HCG »g Ée 24 …hÉ°ùJ ™HôŸG Ϊàæ°üdÉH π«£à°ùe áMÉ°ùe ¢ù«b
a Oó©∏d ájó«∏bE’G ᪰ù≤dG »bÉH 2
.GôØ°U …hÉ°ùj b ≈∏Y ? á«©«ÑW áë«ë°U OGóYCG É¡qfCG âª∏Y GPEG π«£à°ùŸG
q¿CG É°†jCG ∫ƒ≤f ádÉ◊G ¬JÉg ‘
. b `d ∞YÉ°†e a

í«ë°U OóY ƒg ‹hCG OóY Ö°SÉæj Éà (*) õeôdG ¢VƒY á«dÉàdG ä’É◊G øe ádÉM πc ‘ 3
πÑ≤j ’ h 1 øe ÈcCG »©«ÑW »©«ÑW í«ë°U OóY ≈∏Y ∫ƒ°üë∏d
¬°ùØf ≈∏Yh 1 ≈∏Y ’EG ᪰ù≤dG
31 , 13 , 7 , 15
* * * *

áæ«Ñe ∫hGóL ‘ 1000 øe ô¨°UC’G á«©«Ñ£dG áë«ë°üdG OGóYC’G Ö«JôJ ‘ »∏Yh óªfih óªMCG CGóH 4
: »∏j ɪc

í«ëq°üdG Oó©∏d áqjó«∏bE’G ᪰ù≤dG

í«ë°üdG Oó©dG ≈∏Y a »©«Ñq£dG
»∏Y ∫hóL óqªfi ∫hóL óªMCG ∫hóL
»æ©J b ôØq°ü∏d ∞dÉıG »©«Ñ£dG
å«M a = bq+rπμ°T ≈∏Y a áHÉàc 5 4 3 2 1 5 4 3 2 1 3 2 1
OóY r h »©«ÑW í«ë°U OóYq 6 7 8 9 10 10 9 8 7 6 6 5 4
b øe É©£b ô¨°UCG »©«ÑW í«ë°U 15 14 13 12 11 15 14 13 12 11 9 8 7
º°SÉ≤dG ≈qª°ùj b h Ωƒ°ù≤ŸG ≈ª°ùj a 16 17 18 19 20 20 19 18 17 16 12 11 10
᪰ù≤dG »bÉH r h ᪰ù≤dG êQÉN q h ................ ................ ................

áKÓãdG ∫hGó÷G øe ∫hóL πμd áÑ°ùædÉH 97 Oó©dG óLƒj OƒªY …CG ‘ (CG
áKÓãdG ∫hGó÷G øe ∫hóL πμd áÑ°ùædÉH 574 Oó©dG óLƒj OƒªY …CG ‘ (Ü
√õ«e h √OóM ?»∏Y ∫hóL h óªfi ∫hóL ÚH ∑ΰûe OƒªY óLƒj πg (ê
ájOhC’G √òg Ö«JôJ Ée ?»∏Y h óªfi ∫hóL ÚH ácΰûe ájOhCG óLƒJ πg (O

6
 á«dhG πeGƒY AGòL ¤EG 490 , 225 , 95 , 56 á«dÉàdG OGóYC’G øe OóY πc ∂μa (1 5
( 95,225 ) CG.Ω.Ω h ( 56,490 ) CG.Ω.¥ øY åëHG (2
95 h 56 á«dÉàdG ájô°ùμdG OGóYC’G óM ≈°übCG ¤EG ∫õàNG (3
225 490

√Òª©J º“G h ‹ÉàdG ∫hó÷G π≤fG

6
9 5 3 2 ≈∏Y ᪰ù≤dG πÑ≤j
º©f ’ 207
330

540
º©f º©f º©f º©f 7..

3 h 2 ≈∏Y ᪰ù≤∏d ÓHÉb Oó©dG ¿ƒμj »μd Ö°SÉæŸG ºbôdÉH * áeÓ©dG ádÉM πc ‘ ¢VƒY (CG 7
(áæμªŸG ∫ƒ∏◊G ™«ªL §YCG) 345 * ; *180 ; 7* 68 âbƒdG ¢ùØf ‘
. 9 h 5 ≈∏Y ᪰ù≤∏d á∏HÉ≤dG h 900 h 800 ÚH IQƒ°üÙG OGóYC’G πc óLhCG (Ü
ÜÉ°ù◊G ‘ ᣰûfCG

≥qÑWCGh ∞°ûμà°SCG
4 ≈∏Y ᪰ù≤dG áq«∏HÉb
1 •É°ûf
4 ≈∏Y ᪰ù≤dG πÑ≤J »àdG ∂∏J ôcPG 100 øe ô¨°UC’G OGóYC’G ÚH øe (1
4 ≈∏Y 68 ᪰ùb »bÉH h 4 ≈∏Y 2768 ᪰ùb »bÉH ¿QÉb (CG (2
: ‹ÉàdG ∫hó÷G πªcCGh π≤fCG (Ü
40 440 81 1681 75 875 68 2768 Oó©dG
4 ≈∏Y ᪰ù≤dG »bÉH

Ö°SÉæj Éà äÉZGôØdG º“G h π≤fCG (1 2

4527 = ...... x 100 + 27 265 = ...... x 100 + 65

71845 = ........ x .... + .... 35291 = ..... x 100 + 91

7
 í«ë°U OóY a å«M 17143 = a + b øjOóY ´ƒª› πμ°T ≈∏Y 17143 Oó©dG ÖàcCG (2
ΩÉbQCG πã“ GPÉe.100 øe ô¨°UCG »©«ÑW í«ë°U OóY b h 100 `d ∞YÉ°†e »©«ÑW
17143 Oó©∏d áÑ°ùædÉH b Oó©dG
4 ≈∏Y 43 ᪰ùb »bÉHh 4 ≈∏Y 17143 ᪰ùb »bÉH ¿QÉb (3
15075 , 375700 , 1152 , 657 á«dÉàdG OGóYC’G Èà©f (4
»©«ÑW í«ë°U OóY a å«M a + b πμ°T ≈∏Y OGóYC’G √òg øe OóY πc ÖàcG (CG
100 øe ô¨°UCG »©«ÑW í«ë°U OóY b h 100 `d ∞YÉ°†e
᪰ùb »bÉHh 4 ≈∏Y ¬àª°ùb »bÉH ÚH ¿QÉb á≤HÉ°ùdG OGóYC’G øe OóY πμd áÑ°ùædÉH (Ü
. 4 ≈∏Y ¬d ≥aGƒŸG b Oó©dG

Oó©dG ¿Éc GPEG 4 ≈∏Y ᪰ù≤∏d ÓHÉb (99 øe ÈcCG) OóY ¿ƒμj
(äGô°û©dG ºbQh OÉMB’G ºbQ) øjÒNC’G ¬«ªbQ øe ¿qƒμàŸG
4 ≈∏Y ᪰ù≤∏d ÓHÉb
¿qƒμàŸG Oó©dG ᪰ùb »bÉH ¢ùØf ƒg 4 ≈∏Y OóY ᪰ùb »bÉH
. 4 ≈∏Y øjÒNC’G ¬«ªbQ øe

x򮥜J
4 ≈∏Y ᪰ù≤dG πÑ≤J »àdG ∂∏J á«dÉàdG OGóYC’G ÚH øe ôcPG -CG (1 1
2131404 , 12345678 , 10254324 , 235348 , 71 , 275
4 ≈∏Y á≤HÉ°ùdG OGóYC’G øe OóY πc ᪰ùb »bÉH ƒgÉe -Ü

4 ≈∏Y ᪰ù≤∏d ÓHÉb ¬«∏Y π°üëàŸG Oó©dG ¿ƒμ«d Ö°SÉæj Éà * õeôdG ádÉM πc ‘ ¢VƒY (2
2586482*8 , 7347* , 340* , 18*4

qπëH á≤aôe øjô“

9 h5 h 4 ≈∏Y åbƒdG ¢ùØf ‘ ᪰ù≤∏d ÓHÉb Oó©dG íÑ°üj »μd á£≤f πc ¿Éμe ɪbQ ™°V
( áæμªŸG ∫ƒ∏◊G ™«ªL §YCG ) 73 • • , 5 • 4 • , 8 • 6 •

: qπ◊G
ÚàdÉ◊G ÚJÉg ‘h 5 hCG 0 √OÉMBG ºbQ ¿ƒμj ¿CG Öéj 5 ≈∏Y ᪰ù≤∏d ÓHÉb 8 • 6 • ¿ƒμ«d (1
65 hCG 60 ƒg øjÒNC’G ¬«ªbQ øe ¿ƒμàŸG Oó©dG ¿EÉa

8
 ÓHÉb øjÒNC’G ¬«ªbQ øe ¿ƒμàŸG Oó©dG ¿ƒμj ¿CG Öéj ≈∏Y ᪰ù≤∏d ÓHÉb 8 • 6• ¿ƒμ«d @
4
8 • 60 ƒg Oó©dG ¿EÉa GPEG 4 ≈∏Y ᪰ù≤∏d
9 ≈∏Y ᪰ù≤∏d ÓHÉb ¬eÉbQCG ´ƒª› ¿ƒμj ¿CG Öéj 9 ≈∏Y ᪰ù≤∏d ÓHÉb 8 • 60 ¿ƒμ«d @
4 ƒg äÉÄŸG ºbQ ¿PEG
8460 ƒg ܃∏£ŸG Oó©dG

á¶MÓe
9 h 5h 4 ≈∏Y ᪰ù≤dG πÑ≤j 8 4 60 Oó©dG ¿CG á°ShQóŸG óYGƒ≤dG ¤G ´ƒLôdÉH ócCÉJ
5940 h 5040 Ú∏M ó‚ 5•4• Oó©∏d áÑ°ùædÉH »°ûªàdG ¢ùØf OɪàYÉH (1
.∂àHÉLEG áë°U øe ≥≤– ? π◊G ƒg Ée 73 • • Oó©∏d áÑ°ùædÉH (2
25 ≈∏Y ᪰ù≤dG áq«∏HÉb
25 ≈∏Y ᪰ù≤dG πÑ≤J »àdG ∂∏J ôcPG 100 øe ô¨°UC’G OGóYC’G ÚH øe (CG 1 •É°ûf
25 ≈∏Y 38 ᪰ùb »bÉHh 25≈∏Y2538᪰ùb »bÉH ¿QÉb (Ü
: ‹ÉàdG ∫hó÷G πªcCGh π≤fCG (ê
80 280 62 1162 25 325 38 2538 Oó©dG
25 ≈∏Y ᪰ù≤dG »bÉH
ÜÉ°ù◊G ‘ ᣰûfCG

2 •É°ûf
Ö°SÉæj Éà äÉZGôØdG º“G h π≤fCG (1
9537 = ........ x 100 + 37 462 = ........ x 100 + 62

50875 = ....... x .......+ ....... 29219 = ........ x 100 + 19

»©«ÑW í«ë°U OóY a å«M 7887 = a + b øj OóY ´ƒª› πμ°T ≈∏Y 7887Oó©dG ÖàcCG (2
7887 Oó©∏d áÑ°ùædÉH b Oó©dG ΩÉbQCG πã“ GPÉe.100 øe ô¨°UCG »©«ÑW í«ë°U OóYb h 100 `d ∞YÉ°†e
25≈∏Y 87 ᪰ùb »bÉH h 25 ≈∏Y 7887 ᪰ùb »bÉH ¿QÉb (3
1537 , 173200 , 1432 , 675 á«dÉàdG OGóYC’G Èà©f
100 `d ∞YÉ°†e »©«ÑW í«ë°U OóY a å«M a + b πμ°T ≈∏Y OGóYC’G √òg øe OóY πc ÖàcG (CG (4
100 øe ô¨°UCG »©«ÑW í«ë°U OóY b h
≥aGƒŸG b Oó©dG ᪰ùb »bÉHh 25≈∏Y ¬àª°ùb »bÉH ÚH ¿QÉb á≤HÉ°ùdG OGóYC’G øe OóY πμd áÑ°ùædÉH (Ü
. 25 ≈∏Y ¬d
¬«ªbQ øe ¿qƒμàŸG Oó©dG ¿Éc GPEG 25≈∏Y ᪰ù≤∏d ÓHÉb (99øe ÈcCG) OóY ¿ƒμj
. 25 ≈∏Y ᪰ù≤∏d ÓÑb øjÒNC’G
¬«ªbQ øe ¿qƒμàŸG Oó©dG ᪰ùb »bÉH ¢ùØf ƒg . 25 ≈∏Y OóY ᪰ùb »bÉH
. 25 ≈∏Y øjÒNC’G
9
 򮥜J
25 ≈∏Y á«dÉàdG OGóYC’G øe OóY πc ᪰ùb »bÉH OóM 1
,12345678925 , 33200 , 2561 , 73
3 ≈∏Y h 25 ≈∏Y ᪰ù≤∏d ÓHÉb Oó©dG ¿ƒμ«d Ö°SÉæj Éà •É≤ædG ¢VƒY 2
,1 • 6 • • , 8 • 2 •
.GQÉæjO 15 ƒg ™«aQ ÈM º∏b øªK h ÒfÉfO 10 ƒg ÜÉàc øªK 3
. ÉeÓbCG Oó©dG ∂dP πãe h ÖàμdG øe GOóY »Ñàc iΰTG
á«dÉàdG ≠dÉÑŸG ÚH øe äÉjΰûŸG øªK πãÁ …òdG ≠∏ÑŸG ƒg Ée
O 3130 , O 3125 , O 3120

8 ≈∏Y ᪰ù≤dG áq«∏HÉb

8 ≈∏Y á«dÉàdG OGóYC’G øe OóY πc ᪰ùb »bÉH ƒg Ée (1 1 •É°ûf
808 , 647 , 157 , 94 , 16
8 ≈∏Y á«dÉàdG OGóYC’G øe OóY πc ᪰ùb »bÉH ƒg Ée (2
6856835112 , 867112 , 2112 , 112
8 ≈∏Y á«dÉàdG OGóYC’G øe OóY πc ᪰ùb »bÉH ƒg Ée (3
1567567173 , 236173 , 5173 , 173

∞YÉ°†e »©«ÑW í«ë°U OóY a å«M a + b πμ°T ≈∏Y5283 Oó©dG ÖàcCG (CG (1 2 •É°ûf
1000 øe ô¨°UCG »©«ÑW í«ë°U OóY b h 1000 `d
8 ≈∏Y b Oó©dG ᪰ùb »bÉH h 8 ≈∏Y 5283 ᪰ùb »bÉH ÚH ¿QÉb (Ü
375720 , 41252 ,3528 á«dÉàdG OGóYC’G Èà©f (2
»©«ÑW í«ë°U OóY a å«M a + b πμ°T ≈∏Y OGóYC’G √òg øe OóY πc ÖàcG (CG
. 1000 øe ô¨°UCG »©«ÑW í«ë°U OóY b h 1000 `d ∞YÉ°†e
»bÉH h 8 ≈∏Y ¬àª°ùb »bÉH ÚH ¿QÉb á≤HÉ°ùdG OGóYC’G øe OóY πμd áÑ°ùædÉH(Ü
? èàæà°ùJ GPÉe 8 ≈∏Y ¬d ≥aGƒŸG b Oó©dG ᪰ùb

Oó©dG ¿Éc GPEG 8 ≈∏Y ᪰ù≤∏d ÓHÉb (999øe ÈcCG) OóY ¿ƒμj
ºbQ h OÉMB’G ºbQ ) IÒNC’G çÓãdG ¬eÉbQCG øe ¿ƒμàŸG
8 ≈∏Y ᪰ù≤∏d ÓHÉb (äÉÄŸG ºbQ h äGô°û©dG
øe ¿ƒμàŸG Oó©dG ᪰ùb »bÉH ƒg 8 ≈∏Y OóY ᪰ùb »b ÉH
8 ≈∏Y IÒNC’G çÓãdG ¬eÉbQCG

10
 äÉ≤«Ñ£J
: 8 ≈∏Y á«dÉàdG OGóYC’G øe OóY πc ᪰ùb »bÉH ôcPCG 1
796864 , 9767439 , 574024 , 67355 , 984
8 ≈∏Y ᪰ù≤∏d ÓHÉb Oó©dG íÑ°üj »μd Ö°SÉæj Éà á£≤ædG , Iôe πc ‘ ¢VƒY 2
65979243•48 , 67453•6 , 4562 •
OóY .ô°†NCG É¡°†©H h ôªMCG É¡°†©H äGôjƒc ≈∏Y É¡æe qπc …ƒà– IÒ¨°U Ö∏Y 8 πØ£d 3
: ‹ÉàdG ∫hó÷ÉH øq«Ñe Ö∏©dG √òg ‘ äGôjƒμdG
8 áÑ∏©dG 7 áÑ∏©dG 6 áÑ∏©dG 5 áÑ∏©dG 4 áÑ∏©dG 3 áÑ∏©dG 2 áÑ∏©dG 1 áÑ∏©dG
62 46 31 28 18 9 10 11

±É©°VCG á©Ñ°S á«≤ÑàŸG Ö∏Y ™Ñ°ùdG ‘ AGôª◊G äGôjƒμdG OóY íÑ°UCÉa Ö∏©dG ióMEG âYÉ°V
? á«≤ÑàŸG AGôª◊G äGôjƒμdG OóY ƒg Ée .AGô°†ÿG äGôjƒμdG OóY

qπëH á≤aôe øjQÉ“

1 øjô“
8 ≈∏Yh 5 ≈∏Y ᪰ù≤∏d ÓHÉb 12571 • •Oó©dG íÑ°üj »μd Ö°SÉæj Éà Úà£≤ædG ¢VƒY
ÜÉ°ù◊G ‘ ᣰûfCG

: qπ◊G
5 hCG 0 √OÉMBG ºbQ ¿Éc GPEG 5 ≈∏Y ᪰ù≤∏d ÓHÉb 12571 • • Oó©dG ¿ƒμj
0 …hÉ°ùj OÉMB’G ºbQ :¤hC’G ádÉ◊G

8 ≈∏Y ᪰ù≤∏d ÓHÉb 1.0

Oó©dG ¿Éc GPEG 8 ≈∏Y ᪰ù≤dG 12571• 0 Oó©dG πÑ≤j
190 h 180 h 170 h 160 h 150 h 140 h 130 h 120 h 110 h 100 »g 1• 0ÖàμJ »àqdG OGóYC’G
8 ≈∏Y ᪰ù≤dG ¿ÓÑ≤j §≤a 160h 120 OGóYC’G √òg ÚH øe ¿CG ßMÓf
1257160 hCG 1257120 ɪg ¿GOó©dG GPEG

…hÉ°ùj OÉMB’G ºbQ : á«fÉqãdG ádÉ◊G

5
8 ≈∏Y ᪰ù≤∏d ÓHÉb 1•5 Oó©dG ¿Éc GPEG 8 ≈∏Y ᪰ù≤dG 12571•5 Oó©dG πÑ≤j
, 185 , 175 ,165 , 155 , 145 , 135 , 125 , 115 , 105 á«dÉàdG OGóYC’G øe OóY …CG óLƒj ’
8 ≈∏Y ᪰ù≤dG πÑ≤j , 195
ÚWô°û∏d ¿ÉÑ«éà°ùj ¿GòdG ¿GOó©dG ɪg 1257160 h 1257120 q¿EÉa ‹ÉàdÉHh

11
 2 øjô“
áq«©«ÑW áë«ë°U OGóYCG »g á«dÉqàdG ∫Éμ°TC’G ´Ó°VCG

GPEG á«dÉàdG ∫Éμ°TC’G øe πμ°T πc §«fi ¢ù«b ƒg Ée

áYƒªÛG ¤EG »ªàæj »©«ÑW í«ë°U OóY ¬fCG âª∏Y
.áØ∏àfl É¡JÉMÉ°ùe ∫Éμ°TC’G q¿CGh { 274 h 279 h 120 h 715 h 292 }
.∫Éμ°TC’G √òg º°SQ ‘ ºq∏°ùdG ¢ùØf OɪàYG ™≤j ⁄ : á¶MÓe
: qπ◊G
279 hCG 120 ƒ¡a GPEG 3 ≈∏Y ᪰ù≤∏d πHÉb OóY ƒg A å∏ãŸG §«fi -
292 hCG 120 ƒ¡a GPEG 4 ≈∏Y ᪰ù≤∏d πHÉb OóY ƒg B ™HôŸG §«fi -
( 8≈∏Y ᪰ù≤∏d πHÉ≤dG ó«MƒdG Oó©dG)120 ƒ¡a GPEG 8 ≈∏Y ᪰ù≤∏d πHÉb OóY ƒg C πμ°ûdG §«fi -
? ™HôŸG §«fi h å∏ãŸG §«fi GPEG ɪg Ée
? π«£à°ùŸG §«fi ƒg Ée

3 øjô“
»∏j ɪc Î∏dÉH É¡à©°S äÉfGõN 5 Oƒbh ™jRƒJ á£ëÃ
760 - 475 - 950 - 640 - 225
ÉjOÉY ÉæjõæH hCG ’hÎH ÉeEG Aƒ∏‡ á«≤ÑàŸG äÉfGõÿG øe ¿GõN πc h É©«aQ ÉæjõæH Aƒ∏‡ óMGh ¿GõN
…OÉ©dG øjõæÑdG ᫪c ∞©°V ∫hÎÑdG ᫪c ¿CG âª∏Y GPEG ¿GõN πμH OƒLƒŸG πFÉ°ùdG OóM
: qπ◊G
GÎd 3050 »g äÉfGõÿG √ò¡d áq«∏ª÷G á©°ùdG
∫hÎÑdG h …OÉ©dG øjõæÑdG »à«ªc ´ƒª› ¿EÉa …OÉ©dG øjõæÑdG ᫪c ∞©°V »g ∫hÎÑdG ᫪c ¿CG ÉÃ
3 ≈∏Y ᪰ù≤∏d πHÉb OóY ƒg
GOóY »£©j 3050 øe ìôW GPEG …òdG Oó©dG ¤G ±ô©àdG Öéj ™«aôdG øjõæÑdG ¿GõN ≈∏Y ±ô©à∏d GPEG
3 ≈∏Y ᪰ù≤∏d ÓHÉb
.GÎd 950 »g ™«aôdG øjõæÑdG ᫪c ¿CG èàæà°SG
? á«≤ÑàŸG äÉfGõÿG øe ¿GõN πμH OƒLƒŸG πFÉ°ùdG GPEG ƒgÉe

12
 π°UƒMCG
∞dÉıG »©«Ñ£dG í«ë°üdG Oó©dG ≈∏Y a »©«Ñ£dG í«ë°üdG Oó©∏d ájó«∏bE’G ᪰ù≤dG
OóY r h »©«ÑW í«ë°U OóY q å«M a = bq + rπμ°T ≈∏Y a áHÉàc »æ©J b ôØ°ü∏d
b øe É©£b ô¨°UCG »©«ÑW í«ë°U
᪰ù≤dG »bÉH r h ᪰ù≤dG êQÉN q h º°SÉ≤dG ≈ª°ùj b h Ωƒ°ù≤ŸG ≈ª°ùj a
GPEG a »©«Ñ£dG í«ë°üdG Oó©∏d ɪ°SÉb ôØ°ü∏d ∞dÉıG b »©«Ñ£dG í«ë°üdG Oó©dG ¿ƒμj
…hÉ°ùj b ≈∏Y a Oó©∏d ájó«∏bE’G ᪰ù≤dG »bÉH ¿Éc GPEG …CG b ≈∏Y ᪰ù≤∏d ÓHÉb a ¿Éc
GôØ°U

¬°ùØf ≈∏Y h 1 ≈∏Y ’EG ᪰ù≤dG πÑ≤j ’ h 1 øe ÈcCG »©«ÑW í«ë°U OóY ƒg ‹hCG OóY
ÜÉ°ù◊G ‘ ᣰûfCG

¬«ªbQ øe ¿ƒμàŸG Oó©dG ¿Éc GPEG 4 ≈∏Y ᪰ù≤∏d ÓHÉb ( 99 øe ÈcCG) OóY ¿ƒμj
4 ≈∏Y ᪰ù≤∏d ÓHÉb ( äGô°û©dG ºbQ h OÉMC’G ºbQ) øjÒNC’G
øjÒNC’G ¬«ªbQ øe ¿ƒμàŸG Oó©dG ᪰ùb »bÉH ¢ùØf ƒg 4 ≈∏Y OóY ᪰ùb »bÉH
4 ≈∏Y

¬«ªbQ øe ¿ƒμàŸG Oó©dG ¿Éc GPEG 25 ≈∏Y ᪰ù≤∏d ÓHÉb ( 99 øe ÈcCG) OóY ¿ƒμj
25≈∏Y ᪰ù≤∏d ÓHÉb øjÒNC’G
øjÒNC’G ¬«ªbQ øe ¿ƒμàŸG Oó©dG ᪰ùb »bÉH ¢ùØf ƒg 25≈∏Y OóY ᪰ùb »bÉH
25 ≈∏Y

çÓãdG ¬eÉbQCG øe ¿ƒμàŸG Oó©dG ¿Éc GPEG 8 ≈∏Y ᪰ù≤∏d ÓHÉb (999øe ÈcCG) OóY ¿ƒμj
8 ≈∏Y ᪰ù≤∏d ÓHÉb (äÉÄŸG ºbQ h äGô°û©dG ºbQ h OÉMB’G ºbQ ) IÒNC’G
IÒNC’G çÓãdG ¬eÉbQCG øe ¿ƒμàŸG Oó©dG ᪰ùb »bÉH ƒg 8 ≈∏Y OóY ᪰ùb »b ÉH
8 ≈∏Y

13
 ø`` ` ` jQÉ`` ` ` ` “
ÚH øe ôcPCG ᪰ù≤dG á«∏ªY AGôLEG ¿hO
7 Oó©dG íÑ°üj »μd á£≤f πc ¿Éμe ɪbQ ™°V 1
»bÉH ¢ùØf É¡d »àdG á«dÉàdG OGóYC’G 3 h 5 h 2 ≈∏Y ᪰ù≤∏d ÓHÉb
8 ≈∏Y ᪰ù≤dG 73 • • , 5 • 4 • , 8 • 6 •
81076 , 11623 , 51228 , 623 , 8112 (áæμªŸG ∫ƒ∏◊G ™«ªL §YCG)
75368974623 , 923600

Oó©dG íÑ°üj »μd á£≤f πc ¿Éμe ɪbQ ™°V 2

ÈM º∏b øªK h ÒfÉfO3 ƒg ÜÉàc øªK 8
9 h 5 h 8 ≈∏Y ᪰ù≤∏d ÓHÉb
ÒfÉfO 5 ƒg ™«aQ
∫ƒ∏◊G ™«ªL §YCG ) 73 • • , 5 • 4 • , 8 • 6 •
ÖàμdG √òg øe Oó©dG ¢ùØf »Ñàc iΰTG
( áæμªŸG
Ée , 1296 ∂dP πHÉ≤e ™aO h ΩÓbC’G h
IGΰûŸG ÖàμdG OóY ƒg
᪰ù≤dG »bÉH h êQÉN áÑ°SÉ◊G ádB’G ᣰSGƒH OóM 3
7 ≈∏Y ᪰ù≤∏d á∏HÉ≤dG OGóYC ’ G »g Ée 9 `d ájó«∏bE’G
1325 h 3500 á«dÉàdG OGó©dG ÚH øe 15 ≈∏Y 267 (CG
507h 7707 h 77 h 773 h 147 h 235 ≈∏Y 5532 (Ü
? 763 h 824 ≈∏Y 33555 (ê

ájô°ùμdG OGóYC’G qóM ≈°übCG ¤EG ∫õàNG 10 ô¨°UCG ƒ`gÉe'' ÖdÉW »HCG øHEG »∏Y πLQ ∫CÉ°S
4
:á«dÉàdG 5 h 4 h 3 h 2 `d âbƒdG ¢ùØf ‘ ∞YÉ°†e OóY
36650 3600 588 255
, ,
51975 5400 840 595
, OóY Üô°VCG ''¬HÉLCÉa'' 10 h 9 h 8 h 7 h 6 h
ô¡°TCG OóY ‘ ô¡°ûdG ΩÉjCG OóY ‘ ´ƒÑ°SC’G ΩÉjCG
»©«ÑW í«ë°U OóY ô¨°UCG øY åëHG 11 áqë°U ióe øe ≥≤– ''»¨àÑJ Ée óéà°ùa áæ°ùdG
3 ≈∏Y ᪰ù≤dG πÑ≤j h ôØ°ü∏d ∞dÉfl
.áHÉLE’G √òg
âbƒdG ¢ùØf ‘ 5 h 4h
? 15 ≈∏Y ᪰ù≤dG Oó©dG Gòg πÑ≤j πg ΟÉH É¡àMÉ°ùe πμ°ûdG á∏«£à°ùe ¢VQCG á©£b 5
122 ΟÉH É¡£«fih 900 ™HôŸG
? 20 ≈∏Y ᪰ù≤dG Oó©dG Gòg πÑ≤j πg
áë«ë°U OGóYCG É¡fCG âª∏Y GPEG ÉgGó©H ɪg Ée
? á«©«ÑW

q¿CG ÚH. 6
2004
5 ≈∏Y ᪰ù≤∏d πHÉb OóY ƒg 2 + 2 2006
73 74 75
7 ≈∏Y ᪰ù≤∏d πHÉb 2 + 2 + 2 q¿CGh

14
 1919 ,3838 , 6767 ,2323 , 5454 : á«dÉàdG OGóYC’G Èà©f (1 12
? ßMÓJ GPÉe ? 101 ≈∏Y É¡æe óMGh qπc ᪰ùb êQÉN ƒg Ée
∂dòH πq°üëàJ Oó©dG ∑GP ¢ùØf ¬ÑfÉéH ÖàcGh ÚªbQ GP GOóY ÖàcCG (2
.ΩÉbQCG á©HQCG …P OóY ≈∏Y
? ßMÓJ GPÉe ? 101 ≈∏Y ¬àª°ùb êQÉN ƒg Ée
.∂dP ôq°ùa

: á«dÉàdG OGóYC’G Èà©f (1 13

748748 , 103103 , 351351 , 512512
1001 h 13 h 11 h 7 ≈∏Y É¡æe qπc ᪰ùb êQÉN ƒg Ée
πq°üëàJ . ¬°ùØf Oó©dG ∑GP ¬ÑfÉéH ÖàcGh ΩÉbQCG áKÓK GP GOóY ÖàcCG (2
.ΩÉbQCG áqà°S …P OóY ≈∏Y
? ßMÓJ GPÉe ? 1001≈∏Y ¬àª°ùb êQÉN ƒg Ée
.∂dP ôq°ùa
.? ¬«dEG â∏q°UƒJ Ée º«ª©J ∂æμÁ πg (3
ÜÉ°ù◊G ‘ ᣰûfCG

a = 12345679Oó©dG Èà©f 14
54a , 27a , 18a Ö°ùMCG áÑ°SÉ◊G ádB’G ∫ɪ©à°SÉH
? ÉgÒ°ùØJh áé«àædG º«ª©J ∂fÉμeEÉH πg ? ßMÓJ GPÉe

15
 áq«Ñ°ùqædG áqjô°ùμdG OGóYC’G

…RGqôdG ôμH ƒHCG

‘ »∏≤©dG º«μëàdG ¤EG GƒYO øjòdG OGhôdG øe GóMGh ¿Éc h OGó¨ÑH ¢TÉY ÊGôjEG Ö«ÑW ƒg
ô¡°TCG øe .áØ°ù∏ØdG ¿Gó«e ‘ »HGQÉØdG √ô°UÉ©e ∂dP ‘ ¬Ñ°ûj ƒgh »eÓ°SE’G º∏©dG
QƒãÑdG äGP äÉ«ª◊G ‘ ¬HÉàc ¿CG ɪc .''…Qƒ°üæŸG Ö£dG''h ''…hÉ◊G'' ÜÉàc ¬JÉØdDƒe
¢VGôeCG ‘ …RGôdG ÜÉàc ó©jh ÓjƒW ÉæeR AÉÑWC’G ¬«∏Y óªàYG …Qó÷G h áÑ°ü◊Éc
‘h äGôe IóY á«æ«J’G Iɨ∏dG ¤EG …RGôdG Öàc âªLôJ óbh .¬Yƒf øe ∫hC’G ∫ÉØWC’G
â∏Xh 1745 ΩÉY ‘ áÑ°ü◊Gh …Qó÷G ¬HÉàc áªLôJ ™ÑW ó«YCG óbh ,áØ∏àfl ïjQGƒJ
.ÓjƒW ÉæeR ¬Ñàc ≈∏Y óªà©J á«HhQC’G Ö£dG äÉ«∏c
¿É«àØ∏d áq«ª∏©dG áq«Hô©dG áq∏ÛG

â«≤H Ée ¥ÓNC’G ·C’G ɪqfEGh

GƒÑgP º¡bÓNCG âÑgP oºg ¿EÉa
»bƒ°T óªMCG

16
 áq«Ñ°ùqædG áqjô°ùμdG OGóYC’G

ô°†ëà°SCG
á«dÉàdG ∫Éμ°TC’G øe πμ°T πc §«fi ¢ù«b ΟÉH Ö°ùMG 1

.áë«ë°U É¡æe IóMGh á«dÉàdG äÉHÉLE’G ò«eÓJ á©HQCG Ωób 9,48 - 7,6 ÜÉ°ù◊ 2
. 2,88 ; 2,42 ; 1,88 ; 2,28
? áeó≤ŸG áHƒLC’G ÚH øe áë«ë°üdG áHÉLE’G »g Ée (1
? áÄWÉÿG äÉHÉLEÓd Ò°ùØJ Ëó≤J ∂æμÁ πg (2
áq«Ñ°ùqædG áqjô°ùμdG OGóYC’G

. á«dÉàdG ∫Éμ°TC’G øe πμ°T πc áMÉ°ùŸ π°UÉØdG ó©H ÚªbôH á«Ñjô≤J ᪫b ™HôŸG ΟÉH §YEG 3

.P øe QOÉ°üdG ´ÉØJQ’Gh MNP Éã∏ãe ‹ÉàdG πμ°ûdG πãÁ 4

¬àMÉ°ùe ¿CGh 8,7 cm …hÉ°ùj MNP å∏ãŸG §«fi ¿G âª∏Y GPEG PH Ö°ùMG
3,564 cm2 …hÉ°ùJ

á«dÉàdG äɪ°ùÛG ΩÉéMCG Ö°ùMG 5

12,5 m 2,13 m
3,7 m 5m

8m 15,9m
0,2 m

17
 : Ö°ùMCG 6
7,38 : 12,5 ; 101,25 : 4 ; 0,32 : 0,6 ; 2,38 : 0,9 ; 68 : 0,04

: Ö°ùMCG 7
2,513 x 10 ; 120,7 x 1000 ; 0,572 x 104 (CG
21,34 : 10 ; 923,005 : 1000 ; 789,1 : 106 (Ü
ádB’G á°TÉ°T ≈∏Y 51,7 ; 0,007 ; 11,54 ; 25,23584 á«dÉàdG OGóYC’G QÉ¡XEG ∂æμÁ ∞«c (CG 8
• π°UÉØdG QR ∫ɪ©à°SG ¿hóH áÑ°SÉ◊G
≈∏Y OƒLƒŸG Oó©dG Gòg ∫ɪ©à°SG ∂æμÁ ∞«c .áÑ°SÉ◊G ádB’G á°TÉ°T ≈∏Y 58,17 Oó©dG ÖàcG (Ü
? 58170 ; 5817 ; 581,7 á«dÉàdG OGóYC’G QÉ¡XE’ á°TÉ°ûdG
. á«dÉàdG äGAGò÷G øe AGòL πc ‘ áé«àædG áHÉàc óæY π°UÉØdG ™°Vh øY ƒ¡°ùdG ™bh 9
.á«∏ª©dG AGôLEG ¿hóH Ö°SÉæŸG ¿ÉμŸG ‘ π°UÉØdG ™°V
13,2 x 15,6 = 20592 ; 0,25 x 14,7 = 3675 ; 2,26 x 3,25 = 7345
125,33 x 0,12 = 150396 ; 3,15 x 1,002 = 35702 ; 253 x 0,0002 = 00506

≥qÑWCGh ∞°ûμà°SCG
áq«Ñ°ùqædG áqjô°û©dG OGóYC’G
1 •É°ûf
…ô°ûY OóY ƒg 13,72 @
Oó©dG Gò¡d í«ë°üdG Aõ÷G ≈ª°ùj 13 @ 1372 h 13 +
72
(1 h 13,72 ¿QÉb
100 100
¬d …ô°û©dG Aõ÷G ≈ª°ùj 72 h
1372 1372
? 5,432 Oó©∏d …ô°û©dG Aõ÷Gh í«ë°üdG Aõ÷G ɪgÉe (2
áHÉàc »g hCG 2 áHÉàμdG @ a
100 10 IQƒ°U ≈∏Y Oó©dG Gòg ÖàcCG
a
IQƒ°U ≈∏Y 13,72 …ô°û©dG Oó©∏d
10 n
n
10 Ú«©«ÑW Úë«ë°U øj OóY nh a å«M
n = 2 h a =1372 å«M

≈∏Y ¬àHÉàc Aõ÷G 2 •É°ûf

a
Aõ÷G
IQƒ°U …ô°û©dG Oó©dG : ‹ÉqàdG ∫hó÷G Òª©J ºq“CGh π≤fCG
10
n í«ëq°üdG
1342
72 13 13,72
10 2

31

10
2,575
25 0
047 3
18
 3 •É°ûf
a
n
IQƒ°U ≈∏Y á«dÉàdG OGóYC’G øe OóY πc ÖàcCG -CG
10 ¿É«©«ÑW ¿Éë«ë°U ¿G OóY n h a å«M
≈∏Y ¬àHÉàc øμÁ ÖLƒe q…ô°ûY OóY qπc @
a
¿Éë«ë°U ¿GOóY a h n å«M n IQƒ°U 7 5 7
10 5, 5 ; ; ; ;13,123
.¿Éq«©«ÑW 5 4 20
a
≈∏Y ¬àHÉàc øμÁ ÖdÉ°S q…ô°ûY OóY qπc @  IQƒ°U ≈∏Y áHÉàc èàæà°SG-Ü
n
10
a
á«dÉàdG OGóYC’G øe OóY πμd
¿Éë«ë°U ¿GOóY a h n å«M  n
IQƒ°U .¿É«©«ÑW ¿Éë«ë°U ¿GOóY n h a å«M
10
.¿Éq«©«ÑW -13,125 ; -1,4 ; -1,25 ; -5,5 ; -0,35
4 •É°ûf
10 n h 10 7 h 10 4 h 10 3 h 10 2 h 101 á«dÉàdG OGóYC’G Èà©f -1
.á«dhCG πeGƒY AGòL ¤G É¡æe πc ∂μa -CG
? É¡æe óMGh πμd á«dhC’G º°SGƒ≤dG »g Ée -Ü
? …ô°ûY OóY ƒg 2 Oó©dG πg ? a
10 n
2 Oó©dG áHÉàc øμÁ πg-CG
IQƒ°U ≈∏Y -2
3 3
áq«Ñ°ùqædG áqjô°ùμdG OGóYC’G

? …ô°ûY OóY ƒg 80 Oó©dG πg .óM ≈°übCG ¤EG 80 ∫õàNG-Ü

120 120
? …ô°ûY OóY ƒg 105 Oó©dG πg -ê
84

.ÖLƒe …ô°ùc Oó©d óM ≈°übCG ¤EG ádõàfl áHÉàc ba øμàd

á«dhC’G º°SGƒ≤dG âfÉc GPEG Éjô°ûY GOóY …ô°ùμdG Oó©dG Gòg ¿ƒμj
5h 2 hCG 5 hCG 2 »g b ΩÉ≤ª∏d

򮥜J
8 10 3 51 12 15
; ;
44 14 5 ; 6
;
8
;
60
á«dÉàdG OGóYC’G ÚH øe ájô°û©dG OGóYC’G »g Ée

πëH ≥aôe øjô“

¿GOóY n h a å«M a IQƒ°U ≈∏Y É¡ÑàcGh ájô°û©dG OGóYC’G ¤EG ,á«dÉàdG OGóYC’G ÚH øe ,±ô©J
10 n
27 , 630 , 15 , 21 ¿É«©«ÑW ¿Éë«ë°U
60 4500 66 24

19
 π◊G
21 Oó©dG πg (
? …ô°ûY OóY ƒg
24
1
óM ≈°übCG ¤G 21 ’hCG ∫õàîf
24
21 3x 7 7 7 Éæjód @
= = =
24 3x8 8 2 3
. óM ≈°übCG ¤G ádõàfl 21 Oó©∏d áHÉàc »g( 73 hCG ) 7 áHÉàμdÉa ¿PEG
24 2 8
21 7
IQƒ°U ≈∏Y ¬àHÉàc ‹ÉàdÉH øμÁh …ô°ûY OóY ƒg( hCG) Oó©dG ¿PEG 2 ƒg 8 Oó©∏d ‹hC’G º°SÉ≤dG@
24 8
:»∏j ɪc ¿É«©«ÑW ¿Éë«ë°U ¿GOóY n h a å«M a n
10

7 7x5 3 875 875

= 3 3= =
8 2 x5 (2x5)3 10 3

? …ô°ûY OóY ƒg 15 Oó©dG πg (

66
2
15 5 5
= =
66 22 2x11
.Éjô°ûY ¢ù«d( 15 hCG ) 5 Oó©dÉa ‹ÉàdÉHh 11 Oó©dG ƒgh 5 h 2 øY ∞∏àîj ‹hCG º°SÉb ¬d 22 ΩÉ≤ŸG
66 22
630
. 27 h 4500
60
øjOó©∏d áÑ°ùædÉH »°ûªàdG ¢ùØf óªàYG ( 3

áq«Ñ°ùqædG áqjô°ùμdG OGóYC’G

1 •É°ûf
‹ÉàdG êQóŸG º«≤à°ùŸG Èà©f

Ph Nh M •É≤ædG äÓ°UÉa »gÉe (1

á«dÉàdG äÓ°UÉØdG É¡d »àdG E h Dh C h B h A h O •É≤ædG ÚYh º°SôdG π≤fG (2
6,5 h -3 , 5 h 4 h -2 , 5 h0

20
 •É°ûf 2
…ƒà°ùŸG ‘ ‹ÉàdG Ú«©àdG πeCÉJ (1

Hh Gh D h A •É≤ædG øe á£≤f πc äÉ«KGóMEG ÖàcG -CG

áÑLƒe äÓ°UÉa É¡d »àdG •É≤ædG »g Ée -Ü
áÑdÉ°S áÑ«JôJ É¡d »àdG •É≤ædG »g Ée -ä
‹ÉàdG ∫hó÷G º“CGh π≤fG -ç
áq«Ñ°ùqædG áqjô°ùμdG OGóYC’G

Ö«JôqàdG á∏°UÉØdG äÉq«KGóME’G êhR á£≤qædG

2 1 (1,2) B(1,2)
(-4,1)
-2 -4
H( , )
(3,0)
3 -3
äÉë∏£°üeh RƒeQ
á«©«Ñ£dG áë«ë°üdG OGóYC’GáYƒªÛ N `H õeôf
á«Ñ°ùædG áë«ë°üdG OGóYC’GáYƒªÛ Z `Hh
á«Ñ°ùædG ájô°û©dG OGóYC’GáYƒªÛ D `Hh
`H õeôf ɪc
: ÚàYƒª› B h A øμàd á«LƒŸG á«Ñ°ùædG áë«ë°üdG OGóYC’GáYƒªÛ Z +
Z + = {0 ; 1 ; 2 ; 3 ; ...} = N
ƒg A áYƒªÛG øe ô°üæY πc »æ©j A  B
B áYƒªÛG øe ô°üæY É°†jCG áÑdÉ°ùdG á«Ñ°ùædG áë«ë°üdG OGóYC’GáYƒªÛ Z-
øe ô°üæY πbC’G ≈∏Y óLƒj »æ©j A  B Z - = {... ; -4 ; -3 ; -2 ; -1 ; 0}
B áYƒªÛG ¤EG »ªàæj’ A áYƒªÛG á«LƒŸG ájô°û©dG OGóYC’GáYƒªÛ D+
áÑdÉ°ùdG ájô°û©dG OGóYC’GáYƒªÛ D-

21
 ÚàYƒª› B h A øμàd OóY É°†jCG ƒg »©«ÑW í«ë°U OóY πc ¿CG ßMÓf
»g B h A ÚàYƒªÛG OÉëqJG @ »Ñ°ùf í«ë°U
A áYƒªÛG ¤EG ᫪àæŸG ô°UÉæ©dG áYƒª›
:¿CG ∫ƒ≤f
B áYƒªÛG ¤EG hCG
Α∪Β `H É¡d õeôfh N  Z : Öàμfh '' Z áYƒªÛG ‘ IGƒàfi N áYƒªÛG''
áYƒª› »g B h A ÚàYƒªÛG ™WÉ≤J @ Z  D ¿CG É°†jCG ßMÓf
¤EGh AáYƒªÛG ¤EG ᫪àæŸG ô°UÉæ©dG
. B áYƒªÛG ≥«Ñ£J
. Α∩B `H É¡d õeôfh
: á«dÉàdG äÉYƒªÛG Èà©f
C = {-1 ; 2 ; 4} h B = {-1 ; 0 ; 2 ; 2,25 ; 3 ; 4,15 ; 29 ; 37} h A = {2 ; 3 ; 15 ; 29}
`H º“Gh π≤fG (1
, , , 
2....A ; A....B ; C....B ; 2,5....C ; A....B ; -1....A ; C....A -CG
D ....Z ; B .... D ; C....N ; A.... Z -Ü
á«dÉàdG äÉYƒªÛG ô°UÉæY OóM(2
AB ; A  B ; B  C ; C  A ; C  Z - -CG
Z-  Z + ; Z + ∪ Z - ; C  N ; B  Z -Ü
3 •É°ûf
ÉLqQóe ɪ«≤à°ùe ¬∏Ø°SCG º°SqôdG πqãÁ

É¡à∏°UÉa »àdG A á£≤ædG ÚY ºK ∂°SGôc ≈∏Y º°SôdG π≤fCG (1

3,5
A á£≤ædG á∏°UÉØd á∏HÉ≤e É¡à∏°UÉa »àdG A' á£≤ædG º°SQG -CG (2
? A á£≤ædG á∏°UÉa πãÁ …òdG Oó©dG 154 ; 27 ; 175 á«dÉàdG ájô°ùμdG OGóYC’G ÚH øe ƒg Ée -Ü
? ¬∏HÉ≤e ƒg Ée . A' á£≤ædG á∏°UÉa øY …ô°ùc Oó©H GPEG ÈY (3
a
hCG -a É°†jCG ¬d õeôfh - a ÖdÉ°ùdG …ô°ùμdG Oó©dGƒg ¬∏HÉ≤e ¿EÉa ÉÑLƒe Éjô°ùc GOóY a ¿Éc GPEG
-b b b b
a a a a
-(- )=
b b
á«dÉàdG áHÉàμdÉH ∂dòd õeôfh ƒg Oó©dG πHÉ≤e
b b
a
+
b
É°†jCG Öàμj ¬fEÉa ÉÑLƒe Éjô°ùc GOóY a ¿Éc GPEG
b

򮥜J
5 2 1 11
; 3 ; -2,5 ; -4 ; ;  :á«dÉàdGOGóYC’G øe OóY πc ÖàcCG 1
9 7 2
.ôØ°ü∏d ∞dÉfl »©«ÑW í«ë°U OóY bh »Ñ°ùf í«ë°U OóY aå«M a IQƒ°U ≈∏Y
b

22
 2
á«dÉàdG OGóYC’G øe OóY πc πHÉ≤e ƒg Ée (1 2
3 2 4 5 19 11
 ; ; ; ; -1.23 ; ;  ;
10 2 9 5 7 3 3 4

a
å«M IQƒ°U ≈∏Y ¬àHÉàc øμÁ OóY πc É«Ñ°ùf Éjô°ùc GOóY »ª°ùf
b
.ôØ°ü∏d ∞dÉfl »©«ÑW í«ë°U OóY b h »Ñ°ùf í«ë°U OóY a
`H õeôf
áq«Ñ°ùqædG ájô°ùμdG OGóYC’G áYƒªÛ Q
áÑLƒŸG ájô°ùμdG OGóYC’G áYƒªÛ Q +
áÑdÉ°ùdG ájô°ùμdG OGóYC’G áYƒªÛ Q -

, , ,  `H º“CG h π≤fG (2
5 2
....Q ;  ; Q...D ; Z...Q ; N...Q ; N...Q
3 11

ÉÑLƒe Éjô°ùc GOóY a øμ«d áqjô°ùμdG OGóYC’G áfQÉ≤e

b
áq«Ñ°ùqædG áqjô°ùμdG OGóYC’G

a>b »æ©j a >1 •É°ûf

b

a<b »æ©j a < 1

b
1 Oó©dÉH 15 , 11 , 21 , 175 á«dÉàdG OGóYC’G øe OóY πc ¿QÉb 1
7 23 35 105

a > b h ¿Éq«©«ÑW ¿Éë«ë°U ¿GOóY b h a h CD = b h AB = a å«M ‹ÉqàdG πμq°ûdG πqeCÉJ 2

C P Q D A M N B

¢ùØf ɪ¡d ¿ÉÑLƒe ¿Éjô°ùc ¿GOóY @

.§°ùH ÈcCG ¬d …òdG ƒg ɪgÈcCG ΩÉ≤ŸG AN h AM øY a ád’óHh ájô°ùc OGóYCÉH ÈY (CG - 1
a c CQ h CP øY b ád’óHh ájô°ùc OGóYCÉH ÈY (Ü
a > c »æ©j >
h ¿QÉb - 2
b b b
¢ùØf ɪ¡d ¿ÉÑLƒe ¿Éjô°ùc ¿GOóY @ 3
h a3 ºK b a
6 6
.ΩÉ≤e ô¨°UCG ¬d …òdG ƒg ɪgÈcCG §°ùÑdG
a a
b
h b
6
ºK a
3
h a ¿QÉb - 3
b < c »æ©j > 3 6
b c
¿QÉb 3
29 17
25
h 15
(CG

4 2
25
h 15
(Ü

23
 äÉ≤«Ñ£J
Úqjô°ùμdG øjOó©dG ádÉM qπc ‘ ¿QÉb 1
11 15
h 15 (ê 19 h 13 (Ü h 11 (CG
25 35 21 15 4 3

á«dÉqàdG OGóYC’G ÉqjóYÉ°üJ ÖqJQ 2

11 16 31 14 15
; 3,5 ; ; ; (Ü ; 2 ; 84 ; 4 (CG
2 3 6 15 4 5 25 7
•É°ûf
ô¡°T ™«HÉ°SCG óMCG ∫ÓN ºgGQO ÚY áæjóà á∏é°ùŸG É«f ódG IQGô◊G äÉLQO ‹ÉàdG ∫hó÷G πãÁ 4
Ȫ°ùjO
óMC’G âÑq°ùdG ᩪ÷G ¢ù«ªÿG AÉ©HQC’G AÉKÓãdG ¿ÉæKE’G Ωƒ«dG
-4 3 -1 -2 4 7 -3 IQGô◊G áLQO
? ´ƒÑ°SC’G Gòg ∫ÓN á∏é°ùe IQGôM áLQO qπbCG »g Ée (1
? á∏é°ùŸG áÑdÉ°ùdG IQGô◊G äÉLQO »g Ée (2
? á∏é°ùe áÑdÉ°S IQGôM áLQO ÈcCG »g Ée (3
? á∏HÉ≤àe IQGôM äÉLQO É¡«a â∏é°S »àdG ΩÉjC’G »g Ée (4
.´ƒÑ°SC’G Gòg á∏é°ùŸG IQGô◊G äÉLQO ÉjóYÉ°üJ ÖqJQ -CG (5
.êQóe º«≤à°ùe ≈∏Y √òg IQGô◊G äÉLQO πãe -Ü

ÉLQóe ɪ«≤à°ùe ‹ÉàdG º°SôdG πãÁ 5

É¡JÓ°UÉa »àdGh B' hA' h B h Ah O •É≤ædG ÚYh º°SôdG π≤fG -CG-1

D h C Úà£≤ædG ÚYh -3h -2h + 3h + 2 h 0 ‹GƒàdG ≈∏Y
áë«ëq°üdG OGóYC’G âfÉc ɪ¡e
å«M d h c h b h a áq«©«Ñq£dG
16
d≠0 h b≠0 + h + 13 ÉgÉà∏°UÉa »àdG
5 4
16 h 13 ¿QÉb -Ü
c a q¿EÉa + +
 0 5
. O á£≤æ∏d áÑ°ùædÉH D h C »JôXÉæe D' h C' Úà£≤ædG ÚY-CG-2
d b 4

Úqjô°ùc øjOóY c h ba øμ«d 

16
h  134 ¿QÉb ? D' hC' Éà∏°UÉa ɪgÉe -Ü
d
ÚÑLƒe 5
16 9
c a a c + h  ¿QÉb-ê
 h  h + h + h 0 á«dÉàdG OGóYC’G ÉjóYÉ°üJ ÖJQ -3
 > »æ©j > 11 9 11 9
5 4
d b b d
5 4 5 4

24
 äÉ≤«Ñ£J

17
14
h
27
21
(ê 
11
4
13
h  15 (Ü 
12
15
h
7
15
(CG ¿QÉb - 1 1

á«dÉqàdG OGóYC’G ÉqjóYÉ°üJ ÖqJQ (CG - 2

3 4 1
+ h +5 h +
4 2
3 4 1
 h  h  OGóYCÓd ÉqjóYÉ°üJ ÉÑ«JôJ èàæà°SG (Ü
4 5 2
11
5
h 
3
2
h 7
10
h 
3
4
h 2 OGóYC’G ÉqjóYÉ°üJ ÖqJQ - 1 2
.á≤HÉq°ùdG OGóYC’G ‹GƒqàdG ≈∏Y É¡JÓ°UÉa »àqdG A,B,C,D,E •É≤qædG êqQóe º«≤à°ùe ≈∏Y º°SQCG - 2

‹ÉqàdG êQóŸG º«≤à°ùŸG Èà©f 3

πãÁ »Ñ°ùf …ô°ùc OóY πc . P h N h M •É≤qædG äÓ°UÉa OqóM - 1

‹GƒqàdG ≈∏Y É¡JÓ°UÉa »àqdG Dh Ch B h A •É≤qædG º°SQCG - 2
º«≤à°ùe øe Ió«Mh á£≤f
. êQóe
7
h 2 h1 h5
áq«Ñ°ùqædG áqjô°ùμdG OGóYC’G


6 3 3 2
10
<a<
11 å«M a»Ñ°ùf …ô°ùc OóY É¡à∏°UÉa K á£≤f º°SQCG - CG - 3
3 3
5
2 < b <  å«M b »Ñ°ùf …ô°ùc OóY É¡à∏°UÉa L á£≤f º°SQCG - Ü
3
»Ñ°ùf …ô°ùc Oó©d á≤∏£ŸG ᪫≤dG
•É°ûf
.∫GƒWC’G ¢ù«≤d IóMƒc OI óªà©fh ‹ÉàdG êQóŸG º«≤à°ùŸG Èà©f

π°UCG O á£≤æ∏d áÑ°ùædÉH É¡JôXÉæe A' ÚY ºK 4 É¡à∏°UÉa »àdG A á£≤ædG ÚYh º°SôdG π≤fCG (CG-1
? A' á∏°UÉa »gÉe .èjQóàdG
? O á£≤ædGh A' á£≤ædG ÚH OA' ó©ÑdG ƒgÉe ? O á£≤ædGh A á£≤ædG ÚH OA ó©ÑdG ƒgÉe (Ü
3 h 5 ‹GƒàdG ≈∏Y ÉgÉà∏°UÉa D h
 C Úà£≤ædG º°SQCG (CG-2
2 4
? D' á∏°UÉa »gÉe ? C' á∏°UÉa »gÉe .O á£≤æ∏d áÑ°ùædÉH D h C ÉJôXÉæe D' h C' º°SQCG (Ü
OD' h ODºK OC' h OC ¿QÉb (ê

M º°SQCG ? É¡à∏°UÉa »gÉe Oá£≤ædG øY 9 Égó©H êQóŸG º«≤°ùŸG øe á£≤f M øμàd (CG-3
4
? O á£≤ædG øY Égó©H ƒgÉe. a »Ñ°ùf …ô°ùc OóY É¡à∏°UÉa êQóŸG º«≤à°ùŸG øeá£≤f N øμàd(Ü
b

25
.O ¬∏°UCG êQóe º«Øà°ùe ≈∏Y a É¡à∏°UÉa M á£≤f h É«Ñ°ùf Éjô°ùc GOóY a øμ«d
b b
᪫≤∏d a : `H õeôf . OMó©ÑdG ƒg a »Ñ°ùædG …ô°ùμdG Oó©∏d á≤∏£ŸG ᪫≤dG @
b b a
»Ñ°ùædG …ô°ùμdG Oó©∏d á≤∏£ŸG
b
a a
.ÉÑLƒe Éjô°ùc GOóY a ¿Éc GPEG =
b b
b
a a a
.ÉÑdÉ°S Éjô°ùc GOóY ¿Éc GPEG =
b b b

äÉ≤«Ñ£J
2
5
5 7
; 3, 8 ; ( ) ; 0 ; 9 ; ( ) Ö°ùMCG - 1 1
13 4

á«dÉqàdG ä’É◊G øe ádÉM qπc ‘ a Oó©dG ∂dP øμeCG ¿EG óL - 2

a =0 ; a = 2 ; a = 6 ; a = 4
5
¿CG âÑKCG .Éqjô°ùc GOóY øμ«d - 3
a
b
a a
= (CG
b b

a a
a =0 »æ©j =0 »æ©j =0 (Ü
b b

‹ÉqàdG êQóŸG º«≤à°ùŸG π≤fCG - 1 2

. OI »g ∫ƒ£dG ¢ù«b IóMh - 2

? M á∏°UÉa »gÉe . OM = 12 å«M M á£≤f ÚY-CG
5
O
? á£≤ædG øY 4,8 ó©ÑJ »àdGh º«≤à°ùŸG Gò¡d ᫪àæŸG •É≤ædG »gÉe-Ü
. a = 17 å«M a É¡JÓ°UÉa »àdG •É≤ædG ÚY(CG- 3
5
3
b  = 0 å«M b É¡à∏°UÉa »àdG N á£≤ædG ÚY (Ü-
2

26
 π°UƒMCG

¿É«©«ÑW ¿Éë«ë°U ¿G OóY n h a å«M a IQƒ°U ≈∏Y ¬àHÉàc øμÁ ÖLƒe …ô°ûY OóY πc @
10 n

¿Éë«ë°U ¿GOóY a h n å«M  a IQƒ°U ≈∏Y ¬àHÉàc øμÁ ÖdÉ°S …ô°ûY OóY πc @
10 n
¿Éq«©«ÑW

.ÖLƒe …ô°ùc Oó©d óM ≈°übCG ¤EG ádõàfl áHÉàc a øμàd @

b
5h 2hCG 5hCG 2»g b ΩÉ≤ª∏d á«dhC’G º°SGƒ≤dG âfÉc GPEG Éjô°ûY GOóY …ô°ùμdG Oó©dG Gòg ¿ƒμj
. a ÖdÉ°ùdG …ô°ùμdGOó©dGƒg ¬∏HÉ≤e ¿EÉa ÉÑLƒe Éjô°ùc GOóY a ¿Éc GPEG @
b b
áq«Ñ°ùqædG áqjô°ùμdG OGóYC’G

a a
( ) = á«dÉàdG áHÉàμdÉH ∂dòd õeôf h a ƒg  a Oó©dG πHÉ≤e @
b b b b
.§°ùH ÈcCG ¬d …òdG ƒg ɪgÈcCG ΩÉ≤ŸG ¢ùØf ɪ¡d ¿ÉÑLƒe ¿Éjô°ùc ¿GOóY -
ΩÉ≤e ô¨°UCG ¬d …òdG ƒg ɪgÈcCG §°ùÑdG ¢ùØf ɪ¡d ¿ÉÑLƒe ¿Éjô°ùc ¿GOóY -

: ¿EÉa ÚÑLƒe øjô°ùc øjOóY c h a ¿Éc GPEG @

d b

c a a c
 > »æ©j >
d b b d
. O ¬∏°UCG êQóe º«≤à°ùe ≈∏Y a É¡à∏°UÉa á£≤f M h É«Ñ°ùf Éjô°ùc GOóY a øμ«d @
b b
a
= OM »g a `d á≤∏£ŸG ᪫≤dG
b b
a a
ÉÑLƒe Éjô°ùc GOóY a ¿Éc GPEG =
b b b

ÉÑdÉ°S Éjô°ùc GOóYa ¿Éc GPEG a a @

=
b b b

b ∈ N* h a ∈ Z å«M …ô°ùc Oó©d áHÉàc »g a áHÉàμdG »∏j Ée qπc ‘ : á¶MÓe

b

27
 ø`` ` ` jQÉ`` ` ` ` “
 ; ;  ; `H º“CGh π≤fG 4
7cm ¬dƒW Ó«£à°ùe ∂°SGqôc ≈∏Y º°SQCG - 1 1
. 4cm ¬°VôYh
N ..... Q+ ; 5 ..... Z ; - 545 ..... D
.á°ùjÉ≤àe äÓ«£à°ùe á©Ñ°S ¤EG ¬ª°ùb - 2
(CG
9
.Q... Z ; 2 ..... D
3 äÓ«£à°ùe á°ùªN ¿qƒd - 3
5

áfqƒ∏e Ò¨dG áMÉ°ùŸG øY …ô°ùc Oó©H ôqÑY - CG -4

15 (Ü
 ; 0;  ; 5, 21 ... D ; {1 ; -2 ; 2,5}...Q
4 14 
 21
áfqƒ∏ŸG áMÉ°ùŸG øY …ô°ùc Oó©H ôqÑY - Ü
37; 25;  ; 11, 78  ..... Z
7 
É©qHôe 28 ¤EG ≥HÉq°ùdG π«£à°ùŸG º°ùb - CG - 5
: á«dÉqàdG äÉYƒªÛG Èà©f 5 1cm2 É¡æe óMGh qπc áMÉ°ùe

B = {9 ; 5 ; 3 ; 18} h A =  15 ; 5 ; 0, 7 ; 2 ; 3

 áfqƒ∏ŸG Ò¨dG áMÉ°ùŸG øY …ô°ùc Oó©H ôqÑY - Ü
8 5  áfƒ∏ŸG áMÉ°ùŸG øY …ô°ùc Oó©H ôqÑY - ê
 2 5 11

C = 9; ; ; , 21, 9 
5 3 4 

Z áYƒªÛG ‘ IGƒàfi äÉYƒªÛG √òg q…CG (CG -1

D áYƒªÛG ‘ IGƒàfi äÉYƒªÛG √òg q…CG (Ü áfqƒ∏ŸG áMÉ°ùŸG øY áqjô°ùc OGóYCÉH ôqÑY 2
Q+áYƒªÛG ‘ IGƒàfi äÉYƒªÛG √òg q…CG (ê : á«dÉqàdG ∫Éμ°TC’G øe πμ°T qπc ‘ ôªMC’ÉH
á«dÉqàdG äÉYƒªÛG OqóM - 2
; A Z+ ; C D ; A C ; A  B ; B C
AC ; A B

¿QÉb 6

18 25 2
; h ê;  h  5 Ü; 
18
h  11 (CG
5 7 5 12 5 3
2 15 8
3
h `g ;  h  29 O
22 3 11

‹ÉqàdG êQóŸG º«≤à°ùŸG π≤fG - 1 7á«dÉqàdG OGóYC’G ÚH øe áqjô°û©dG OGóYC’G OqóM 3

Úë«ë°U øjóY a h n å«M a IQƒ°U ≈∏Y É¡ÑàcGh n
10
.øq««©«ÑW
14 5 6 5 15 21
á«dÉqàdG áqjô°ùμdG OGóYC’G ÉqjóYÉ°üJ ÖqJQ (CG - 2 ;
35
;
17
; 33 ;
7
;
15
;
4
; 0 ; -5

4 120 165

7
; -1,5 ; 11 ; 9 ; -2 ; -2,75 ; ;  1320 ; -15,4
4 5 5 780
2

28
 .á≤HÉq°ùdG OGóYC’G øe OóY qπμd á≤∏£ŸG ᪫≤dG Ö°ùMCG (Ü
‹GƒqàdG ≈∏Y É¡JÓ°UÉa »àqdG F h E h D h C h B h A •É≤qædG øq«Y - CG - 3
7 4
 ; -1,5 ; 11 ; 9 ; -2 ;
4 5 2 5
OF
h OE h OD h OC h OB h OA OÉ©HC’G Ö°ùMCG - Ü
5
.(ä’É◊G qπc ôcPG) m =
å«M m …ô°ùc OóY É¡à∏°UÉa ( OI ) øe M á£≤f ÚY - ê
2
.(ä’É◊G qπc ôcPG) ? N á∏°UÉa »g Ée . ON = 3,4 å«M ( OI ) øe N á£≤f ÚY - O
p  3 = 0 å«M p …ô°ùc OóY É¡à∏°UÉa ( OI ) øe P á£≤ædG ÚY - `g

.…ƒà°ùŸG ‘ (O,I,J) Éæ«©e º°SQCG - 1 8

9
E(2, 5, )
4
; D( 25 ,  114) ; C(-3,5 ; 0) ; 7 1
; A(-2,1) ; I'(0 ; -1) á«dÉqàdG •É≤qædG øq«Y - 2
B( ,  )
2 2
. (AI') º«≤à°ùŸG º°SQCG - CG - 3
? É¡àÑ«JôJ »g Ée . -3 É¡à∏°UÉa »àqdG (AI')øe M á£≤qædG øq«Y - Ü
? É¡à∏°UÉa »g Ée . -2 É¡Ñ«JôJ »àqdG (AI') øe N á£≤qædG øq«Y - ê
áq«Ñ°ùqædG áqjô°ùμdG OGóYC’G

29
 áYƒª› ‘ ìôq£dGh ™ª÷G
áq`«Ñ°ùædG áqjô°ùμdG OGóYC’G

(Aƒ°†dG) äÉjô°üÑdG óFGQ ºã«¡dG øHG

ô°üe Gƒdõf øjòdG øeh ,¥Gô©dG ‘ OÓ«ª∏d ô°TÉ©dG ¿ô≤dG ‘ Ghô¡X øjòdG Üô©dG IôbÉÑY øe ºã«¡dG øHG
¬«∏Y ƒg Ée ≈∏Y äÉjô°üÑdG º∏Y ¿Éc ÉŸ √’ƒdh ,äÉ«°VÉjôdGh á©«Ñ£dG ‘ äGódÉN GkQÉKBG ∑ôJ .ÉgƒæWƒà°SGh
π©L ɇ.¬«fGƒbh ¬°ù°SCGh ¬dƒ°UCG ¬d kÓ≤à°ùe Ékª∏Y ¬æe π©Lh äÉjô°üÑdG º∏Y ‘ ÉkHÓ≤fG çóMCG ó≤∏a .¿B’G
ÜÉàc ¿CG âHÉãdG øeh .Aƒ°†dG ‘ º¡JÉeƒ∏©e ¬æe Gƒ≤à°SG óbh ,¿hôb IóY ¬Ñàc ≈∏Y ¿ƒμª¡æj ÉHhQhCG Aɪ∏Y
øY ÉkÑjƒÑJh IOÉe π≤j ’ ƒgh .GkQób É¡©aQCGh Aƒ°†dG çƒëÑd AÉØ«à°SG ÖàμdG ÌcCG øe ºã«¡dG øH’ ôXÉæŸG
Qƒ°üdG øjƒμJ á«Ø«ch Ú©dG íjô°ûJh Aƒ°†dG QÉ°ùμfG ´ƒ°Vƒe ‘ É¡°†©H ≥Øj ⁄ ¿EG á«dÉ©dG áãjó◊G ÖàμdG
¿ô≤dG Aɪ∏Y ´É£à°SG äÉjô¶f øe ¬jƒëj Éeh IôμàÑŸG ÜÉàμdG Gòg çƒëH π°†ØHh ,Ú©dG áμÑ°T ≈∏Y
øe Òãc º¡a ≈∏Y óYÉ°S Ékeó≤J ¬eó≤J ¤EG äOCG ,áë«°ùa äGƒ£N Aƒ°†dÉH ƒ£îj ¿CG øjô°û©dGh ô°ûY ™°SÉàdG
,ádÉ°SQ øjô°ûY ≈∏Y ójõJ ∂∏ØdG º∏Y ‘ IójóY πFÉ°SQ ºã«¡dG øH’h.AÉHô¡μdGh ∂∏ØdÉH á≤∏©àŸG ≥FÉ≤◊G
.⁄É©dG áÄ«g ‘h ,Ö£≤dG ´ÉØJQG ‘h ,ôª≤dG ¬Lh ≈∏Y ôKC’G á«FÉe ‘ åëÑJ : πFÉ°SQ çÓK É¡æe ±ôY

ɪq∏©àe hCG ¢SÉqædG »a ɪdÉY øc

QÉqîa ܃K º∏©dÉa É©eÉ°S hCG
…OGƒdG øHG

30
 ìô£dGh ™ªédG
á«Ñ°ùædG ájô°ùμdG OGóYC’G áYƒªée »a
ô°†ëà°SCG
ájô°ùμdG OGóYC’G áYƒªée »a ™ªédG á«∏ªY Ö°ùMG 1
: á«∏ªY »g Q+ áÑLƒªdG 1 1 1 (Ü 1 1 1 (CG
+  + +
…CG . á«∏jóÑJ @ 3 6 2 2 3 6
¿EÉa ø«ÑLƒe ø«jô°ùc øjOóY b h a ¿Éc GPEG 1 1 1 1 (O 1 1 1 1 (ê
+ +  + + +
a+b=b+a 2 4 6 12 2 4 6 12
…CG . á«©«ªéJ É°†jCG »g h @
: ¿EÉa áÑLƒe ájô°ùc GOGóYCG c h bh a âfÉc GPEG
a + b + c = (a + b) + c = a + (b + c)

á°SQóªdG √òg ò«eÓJ 3 h á©HÉ°ùdG áæ°ùdÉH ¿ƒª°Sôe ájOGóYE’G ¢SQGóªdG ióMEG ò«eÓJ 2 2
10 5
.áæeÉãdG áæ°ùdÉH ¿ƒª°Sôe
áq«©«Ñq£dG áë«ëq°üdG OGóYC’G

? á©°SÉàdG áæ°ùdÉH ø«ª°SôªdG ò«eÓàdG áÑ°ùf øY …ô°ùc OóY ᣰSGƒH ÈY

.øjQɪJ á©HQCG øe ¢Vôa ¿ƒμàj 3
âbƒdG ¢Só°S »a »fÉãdG øjôªàdGh ¢VôØ∏d ¢ü°üîªdG âbƒdG ™HQ »a ∫hC’G øjôªàdG ò«ª∏J õéfCG
Ée á©LGôªd á«≤ÑàªdG ≥FÉbO çÓãdG ¢ü°üNh âbƒdG ¢ùªN »a ™HGôdGh âbƒdG å∏K »a ådÉãdGh
.¬Ñàc
? ¢VôØdG Gòg RÉéfEG Ióe »gÉe .á©LGôª∏d ¢ü°üîªdG âbƒdG øY …ô°ùc Oó©H ÈY
≥qÑWCGh ∞°ûμà°SCG
1 •É°ûf
ƒ¡a.¢VhôØdG ∞∏àîe »a ¬°ûæμH ºgOGóYCG π«é°ùJ ‘ á°UÉN á≤jôW PÉà°SCG ≈Nƒàj √ò«eÓJ á©HÉàªd
ø«H (ÖdÉ°ùdG hCG ÖLƒªdG )¥QÉØdG ¬°ûæμH πé°ùj ɪæ«H ¬«∏Y π°üëàªdG Oó©dG ò«ª∏J πc ábQh ≈∏Y πé°ùj
.Iô°ûY ∫ó©ªdGh Oó©dG ∑GP
.ò«ª∏àdG Gò¡d áÑ°ùædÉH ( + 5 hCG ) 5 ¬°ûæμH PÉà°SC’G πé°ùj ¢Vôa ‘ 15 ≈∏Y ò«ª∏J π°üëJ GPG Óãe
.ò«ª∏àdG Gò¡d áÑ°ùædÉH - 3¬°ûæμH PÉà°SC’G πé°ùj ¢Vôa »a 7 ≈∏Y ò«ª∏J π°üëJ GPG h
7,25 h 14 h 8 h 12,5 : á«dÉqàdG OGóYC’G ≈∏Y ¢VhôØdG óMCG »a ò«eÓJ á©HQG π°üëJ(CG-1
?.A’Dƒ¡d áÑ°ùædÉH PÉà°SC’G ¢ûæμH á∏é°ùªdG OGóYC’G »g Ée
+5,5 h -1 h 0 h -0,25 h 7 : ò«eÓJ á°ùªîd áÑ°ùædÉH á«dÉàdG OGóYC’G ¬°ûæμH PÉà°SC’G πé°S(Ü
? A’Dƒg OGóYCG »gÉe
( 2 Ω.± h 1 Ω.±) áÑbGôe »°Vôa »a ò«eÓJ ô°ûY É¡«∏Y π°üëJ »àdG OGóYC’G »∏jÉe »a (2
31
 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 ò«ª∏àdG ºbQ
‘ ¬«∏Y πq°üëàŸG Oó©dG
17 8 9 12 6,75 11 5,5 9 7 13
1 Ω.± : ∫qh’C G ¢VôØdG
»a ¬«∏Y π°üëàªdG Oó©dG
15,25 12,5 6,75 10 9 7 8 11 11 15,5
2Ω.± : ÊÉãdG ¢VôØdG
.ò«eÓàdG A’Dƒ¡d áÑ°ùædÉH PÉà°SC’G ¢ûæμH á∏é°ùªdG O GóYC’G »dÉàdG ∫hóédG πãªj

10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 ò«ª∏àdG ºbQ
-3 3 1 Ω.±
1 5,5 2 Ω.±
π°UÉ◊G
-3+1= -2 3 +5,5 = 8,5 ¤EG áÑ°ùqædÉH)
( 20≈∏Y ∫qó©ŸG
¬ªªJGh ∫hóédG Gòg π≤fCG (CG
. 5 ºbQ ¬∏«eR π°UÉMh 2 ºbQ ò«ª∏àdG π°UÉM ¿QÉb (Ü
. 8 ºbQ ¬∏«eR π°UÉMh 6 ºbQ ò«ª∏àdG π°UÉM ¿QÉb (ê
2 •É°ûf
: »∏j Ée Ö°ùMCG (1
0 + (-8) (ê -10,5 +16 (Ü 15 + (-27) (CG
(-7) +3 (h -12 + (-8) (√ -21,5 +(-8,25) (O
75 + 45 h 75 45 h 75 45 ¿QÉb qºK -7,5 +4,5 -
+  + CG (2
10 10 10 10 10
3 + (5 ) h 3 5 h 3 5
+  + ( ) ¿QÉb qºK -1,5 + (-2,5) Ö°ùMyG -Ü
2 2 2 2 2
438 + (638 ) h 427 638 ¿QÉb qºK 4,27+(-6,38) Ö°ùMyG -ê
+ ( )
100 100 100

-3,25 + 3,25 ; 5 + ( 5 ) ; 9 + 9 ; -5 + 5 ; 3 + (-3) ; 125 + (-125) ; Ö°ùMyG - CG (3

8 8 7 7
: á«dÉàdG ä’É◊G øe ádÉM qπc ‘ a Oó©dG OqóM - Ü
a 3 5 2
 = 0 ;   a ;  + a = 0 ; 7,5 - a = 0 ; a - 2 = 0 ; a + 5 = 0
2 2 19 7

32
 c a âfÉc GPEG
b
: q¿EÉa áq«Ñ°ùf áqjô°ùc GOGóYCG h h
d dd
a b a +b
+ =
d d d
a -a -a a
+( )= + =0
d d d d
a c
=- »æ©j a + c =0
b d b d

1 򮥜J
: »∏j Ée Ö°ùMG
-65 + 29 (O 2,25 + (-12,5) (ê -7+(-15) (Ü - 13 + (-21) (CG

0+(-23,5) (h 123 + (-17) (`g


2
+ (3) (√ 3
4 + ( ) (O 
31 5
+ ( ) (ê 6 29
+ ( )
(Ü -4 7
+ (CG 2
áq«©«Ñq£dG áë«ëq°üdG OGóYC’G

9 2 23 23 17 17 5 5

2 򮥜J
¬Ø«∏μJ ºJ áæ°S 26 √ôªY ≠∏H ÉeóæY.(z -247 áæ°S ódh{ ∂dP Öàμf ) OÓ«ªdG πÑb 247 áæ°S π©ÑæM ódh
.»LÉWô≤dG ¢û«édG IOÉ«≤H
óFÉ≤∏d ¬Ñ°üf …òdG ø«ªμdG ƒgh z¿GÒãdG Úªc{`H áahô©ªdG ∂∏J ájôμ°ù©dG ¬∏«M ô¡°TCG øe
.¬°û«L ΩÉeCG ≥jô£dG íàa øe ¬∏°†ØH øμªJh ¢û«édG IOÉ«b ¬«dƒJ øe äGƒæ°S ™HQCG ó©H z¢Sƒ«HÉa {
.áæ°S 64 √ôªYh π©ÑæM ‘ƒJ
‘h ¢Sƒ«HÉa óFÉ≤∏d z¿GÒãdG Úªc{ Ö°üf áæ°S …CG »a ? ¢û«édG IOÉ«≤H π©ÑæM ∞∏c áæ°S …CG »a
? »aƒJ áæ°S …CG
3 •É°ûf
.ɪ¡Yƒª› Ö°ùMCG ºK Újô°ùμdG øjOó©dG »eÉ≤e ádÉM πc »a óqMh

3 -5 (O , 4 7 (ê , 7 -8 (Ü , 3 5 (CG
h h - h - h
9 -15 12 3 21 7 4

򮥜J
5 7 ; 2 5 8 1 -11 3
+ + ( ) ; +3 ; 7 + ; + : »∏j Ée Ö°ùMCG
2 5 15 21 35 4 6 4

33
 Q áYƒªÛG ‘ ™ª÷G áq«∏ªY äÉq«°UÉN
•É°ûf

á«∏ªY »g Q á«Ñ°ùædG ájô°ùμdG OGóYC’G áYƒªée »a ™ªédG á«∏ªY

…CG áq«∏jóÑJ @
¿EÉa ø««Ñ°ùf ø«jô°ùc øjOóY b h a ¿Éc GPEG
a+b = b+a
…CG áq«©«ªŒh @
: ¿EÉa áq«Ñ°ùf áqjô°ùc GOGóYCG c h b h a âfÉc GPEG
a+b+c = (a+b)+c = a+(b+c)
.¬ª“CGh ‹ÉqàdG ∫hóédG π≤fCG
a b c a+b+c
-11 -7 -6
5 7 3
 
3 2 2
-9 2 -10
5
11 2 3
 
20 10 4
1 򮥜J
Ö°ùMCG
-4+(-1)+5+(-9) ; -1+(-5)+(-15) ; -8+10+(-3) ; 14+(-2)+(-14) (CG
4 1 4 1 2
 + + ; 5 + ( 3 ) + 1 ; 4 + ( ) + (1) ; 3 + + (3) (Ü
9 5 9 2 8 4 2 5
-1,5+2,5+(-0,5)+(-4) ; 12,75 + (-13,5)+(-10) ; -5,25 +(-1,75)+3,5 (ê
5 7 4 7 2 5 1 2
+ + ( ) + ( ) ; + ( ) + ( ) + ( ) (O
12 3 15 4 3 2 4 3

2 򮥜J
.Ohó◊G Ö«JôJ ≈∏Y Ö°SÉæe Ò«¨J ∫ÉNOEG ó©H Ö°ùMCG
4 3 5 5 8 1
+ + ( ) + ( ) + + (CG
7 4 7 4 7 4
1 1 3 1 5 3 1 (Ü
+ ( ) + + + ( ) + + ( )
28 14 28 7 28 14 14

34
 Q á«Ñ°ùædG áqjô°ùμdG OGóYC’G áYƒª› ‘ ìô£dG
1 •É°ûf

øe ôѪ°ùjO ô¡°T ΩÉjCG óMCG »a ádÉJ áæjóªH áYÉ°S πc á∏qé°ùŸG IQGôëdG äÉLQO ‹ÉqàdG ∫hóédG ø«Ñj
.QÉ¡ædG ∞°üàæe ¤EG ÉMÉÑ°U á°ùeÉîdG áYÉ°ùdG
12 11 10 9 8 7 6 5 áYÉ°ùdG
11 7 5 3 0 -2 -4 -7 IQGôëdG áLQO

IQGôëdG áLQO ´ÉØJQG QGó≤e ƒgÉe (1

? ô°ûY ájOÉ◊G áYÉ°ùdGh á©°SÉàdG áYÉ°ùdG ø«H (CG
?á©°SÉàdG áYÉ°ùdGh á©HÉ°ùdG áYÉ°ùdG ø«H (Ü
? á°SOÉ°ùdG áYÉ°ùdGh á°ùeÉÿG áYÉ°ùdG ÚH (ê
? á©HÉ°ùdG áYÉ°ùdGh á°ùeÉÿG áYÉ°ùdG ÚH (O
? áæeÉãdG áYÉ°ùdGh á°SOÉ°ùdG áYÉ°ùdG ÚH (√

¬ª“CGh ‹ÉqàdG ∫hóédG π≤fCG (2

áq«©«Ñq£dG áë«ëq°üdG OGóYC’G

7-3 = 4 ô°ûY ájOÉëdGáYÉ°ùdGh á©°SÉàdG áYÉ°ùdG ø«H IQGôëdG áLQO ´ÉØJQG QGó≤e ÜÉ°ùM

3-(-2)=3+2=5 á©°SÉàdG áYÉ°ùdGh á©HÉ°ùdG áYÉ°ùdG ø«H IQGôëdG áLQO ´ÉØJQG QGó≤e ÜÉ°ùM
-4-(-7)= ... + = .... á°SOÉ°ùdG áYÉ°ùdGh á°ùeÉîdG áYÉ°ùdG ø«H IQGôëdG áLQO ´ÉØJQG QGó≤e ÜÉ°ùM
........ = ........ = ...... á©HÉ°ùdG áYÉ°ùdGh á°ùeÉîdG áYÉ°ùdG ø«H IQGôëdG áLQO ´ÉØJQG QGó≤e ÜÉ°ùM
........ = ........ = ...... áæeÉãdGáYÉ°ùdGh á°SOÉ°ùdG áYÉ°ùdG ø«H IQGôëdG áLQO ´ÉØJQG QGó≤e ÜÉ°ùM

........ = ........ = ...... QÉ¡ædG ∞°üàæeh á°ùeÉîdG áYÉ°ùdG ø«H IQGôëdG áLQO ´ÉØJQG QGó≤e ÜÉ°ùM

.¬∏HÉ≤e áaÉ°VEG »æ©j »Ñ°ùf …ô°ùc OóY ìôW

q¿EÉa Újô°ùc øjOóY c h a ¿Éc GPEG @
d b
a c a c
- = +(- )
b d b d
a c a c
-(- )= +
b d b d
. c Oó©dGh a Oó©dG ÚH ¥ôØdG a c Oó©dG ≈qª°ùj
-
d b b d

35
 1 򮥜J
Ö°ùMCG
13 5 4 5 1 9 3 5
  ( ) ;   ;  ;   4 ; 0  ( ) ; - 5 - (-7) ; 2 - 13
12 8 7 3 15 21 11 6

2 򮥜J
zπ«Jƒ°S{ ácô©e É¡°VÉN »àdG ∑QÉ©ªdG ô¡°TCG øe .( OÓ«ªdG πÑb áæ°S 160 …CG) -160 áæ°S áWôZƒj ódh
¿ƒé°S óMCG ‘ -104 áæ°S ‘ƒJ .z¢ù«dhCG{ »fÉehôdG óFÉ≤dG ≈∏Y É¡«a ô°üàfGh -110 áæ°S äQGO »àdG
. √ô°SCG ôKEG ÉehQ
? zπ«Jƒ°S{ ácô©e ¢VÉN ÉeóæY √ôªY ¿Éc ºc (1
? áWôZƒj ¢TÉY áæ°S ºc (2

2 •É°ûf
2 7 h 7 2
.Úé«àædG ¿QÉb qºK   Ö°ùMCG (CG
5 4 4 5
a c -a c
.¿Éq«Ñ°ùf ¿Éqjô°ùc ¿GOóY c h a å«M -( - ) = + ¿CG èàæà°SG ( a - c )+( c - a ) Ö°ùMCG (Ü
d b b d b d b d d b

.á«Ñ°ùf ájô°ùc OGóYG e h c h a å«M -( a - c + e )=- a + c - e q¿CG øq«H (2

f d b b d f b d f
1 򮥜J
: »∏j Ée ¢SGƒbCG ¿hóH ÖàcCG Z* áYƒªéªdG øe ô°UÉæY f h e h d h c h b ha
e
-(+d) ; - (+14) - ( ) ; -(-a- 1 ) ; -(- c ) 5
; -(- ) ; -(+7,5) ; + (-a)
f 8 b 6

2 򮥜J
: á«Ñ°ùf ájô°ùc OGóYCG d h c h b h a
: á«dÉqàdG äGQÉÑ©dG ¢SGƒbCG ¿hóH ÖàcCG (1
. - (c-a+2,5) + (b-d) , a - b - (- c - d +1) , 5 - (a - b + c) (CG
6
( - a - d) - (- b + c) ; (12 + a - b) + (- c - d) (Ü
17
: Égô°üàNG ºK á«dÉàdG äGQÉÑ©dG ¢SGƒbCG ¿hóH ÖàcCG (2
1 2 2 5
+b-d+(- -b-a)-( - -a-c-d) ; (a - 3 - b + c) - (c -b + 4)
2 3 3 6

36
 .ɪ¡æ«H ¥ôØdG OɪàYÉH ø««Ñ°ùf øjô°ùc øjOóY áfQÉ≤e
•É°ûf
: ‹ÉàdG êQóªdG º«≤à°ùªdG ôÑà©f

5 h 3 h 12
h - 3 É¡JÓ°UÉa »àqdG D h C h B h A •É≤qædG øq«Y (1
2 2 5 5
: ¿QÉb (CG (2
5 h-3 , -
3 h 
3
, 12
h 5
2 5 5 2 5 2
: Ö°ùMCG (Ü
3 5 3 3 5 12
  ;   ( ) ; 
5 2 2 5 2 5
? èàæà°ùJ GPÉe - ê

c a
¿Éq«Ñ°ùf ¿Éqjô°ùc ¿GOóY h
d b
áq«©«Ñq£dG áë«ëq°üdG OGóYC’G

a c »æ©j a c a c »æ©j a c
< - <0 ,  - 0
b d b d b d b d

1 򮥜J
: ¥ôØdG ∫ɪ©à°SÉH ¿QÉb
-11 h -12 15 19 31 32
,  h  , h
12 13 16 20 30 31
2 򮥜J
c<d h a≥b å«M á«Ñ°ùf ájô°ùc OGóYCG d h c h b
ha
1-b+d h 1-a+c (ê c
3
h
2
- +d (Ü b -2 h a+3 : ¿QÉb (CG (1
4 5
c +b+1 h 2+a+d (√ -d +b+6 h - c +a + 7 (O
3 򮥜J
e c 5 a c 11 e c a
 = h  = å«M á«Ñ°ùf ájô°ùc OGóYCG h h
f d 4 b d 12 f d b
e h c qºK c a
h : ¿QÉb (CG
f d d b
37
 e h c h a ÖqJQ (Ü
f d b

.êQóe º«≤à°ùe øe ø«à£≤f ó©H

•É°ûf
: ‹ÉqàdG êQóŸG º«≤à°ùŸG Èà©f

D hCh B h A •É≤ædG äÓ°UÉØd d hc h b h a `H õeôf (1

d hc h b h a OqóM (CG
OA ; OB ; OC ; OI ; OD OÉ©HC’G Ö°ùMCG (Ü

c-a h AC ¿QÉb AC ó©ÑdG Ö°ùMCG (CG -2

d-b h BD ¿QÉb qºK BD Ö°ùMCG (Ü
d-a h AD , c-b h BC : ¿QÉb (ê

¿É«Ñ°ùf ¿Éjô°ùc ¿GOóY ‹GƒqàdG ≈∏Y ɪgÉà∏°UÉa êQóe º«≤à°ùe øe Úà£≤f N h M âfÉc GPEG
n-m …hÉ°ùj MN ó©ÑdG ¿EÉa n hm

MN= n-m

򮥜J
OI = 1 cm å«M h O Úà£≤f øq«Y (CG - 1
I
‹GƒqàdG ≈∏Y É¡JÓ°UÉa »àqdG (OI) êqQóŸG º«≤à°ùŸG øe P h N h M h B h A •É≤qædG øq«Y (Ü
-5,5 3h h -1 h 14 h 2,5

2 5
AP h MN h MB h MP h AB Ö°ùMCG (CG -2
(AB-AP) - (-MB + MN - MP) ; MB - MN + MP ; AB - AP , Ö°ùMCG (Ü
(äÉ«fÉμeE’G qπc §YG) ? C á∏°UÉa »gÉe IC = 3 å«ëH (OI) êQóªdG º«≤à°ùªdG øeC á£≤f øq«Y (3

? D á∏°UÉa »g Ée OD = 0,5 h AD = 3 å«ëH (OI) êqQóŸG º«≤à°ùŸG øe D á£≤ædG øq«Y (4

38
 π°UƒMCG
a
a b
+ =
a+b Ú«Ñ°ùf Újô°ùc øjOóY b h ¿Éc GPEG @
d d d d d

+ (- ) = 0 ¿EÉa Éq«Ñ°ùf Éqjô°ùc GOóY

a a a ¿Éc GPEG @
b b d

: ¿EÉa Ú«Ñ°ùf Újô°ùc øjOóY c h a ¿Éc GPEG @

d d
a c »æ©j a c
=- + =0
b d b d

Q áq«Ñ°ùædG áqjô°ùμdG OGóYC’G áYƒª› ‘ ™ª÷G áq«∏ªY

.áq«©«ªŒh áq«∏jóÑJ áq«∏ªY »g
ch b h a áq«Ñ°ùædG áqjô°ùμdG OGóYC’G âfÉc ɪ¡e
áq«©«Ñq£dG áë«ëq°üdG OGóYC’G

a+b =b+a
: ¿EÉa
a +b+c = ( a + b) + c = a+ (b +c)

.¬∏HÉ≤e áaÉ°VEG »æ©j »Ñ°ùf …ô°ùc OóY ìôW

: ¿EÉa Ú«Ñ°ùf Újô°ùc øjOóY c h a ¿Éc GPEG
d b
a c a c
- = +(- )
b d b d
a c a c
- (- ) = +
b d b d

c Oó©dGh a ÚH ¥ôØdG a c Oó©dG ≈qª°ùj @

-
d b b d

¿Éq«Ñ°ùf ¿Éqjô°ùc ¿GOóY c h a

d b
a c a c , a c a c
< »æ©j - <0  »æ©j - 0
b d b d b d b d

¿Éjô°ùc ¿GOóY Ö«JôqàdG ≈∏Y ɪgÉà∏°UÉa êQóe º«≤°ùe øe Úà£≤f N h M âfÉc GPEG
n - m …hÉ°ùj MN ó©ÑdG ¿EÉa n h m ¿É«Ñ°ùf
MN = n - m

39
 ø`` ` ` jQÉ`` ` ` ` “
á«dÉàdG äGQÉÑ©dG ô°üàNG ºK ¢SGƒbC’G ±òMG 4 hCG áHÉLE’G OGh πμd áÑ°ùædÉH OóM 1
.á«Ñ°ùf ájô°ùc OGóYG c h b h a å«M çÓãdG ø«H øe áë«ë°üdG äÉHÉLE’G
.áMÎ≤ŸG äÉHÉLEG
A = - (a -b+c) - (b +c - a)
(CG 3 7 10 10 5
+ =
1 7 3 4 4 8 4 2
B = (a - ) - (b - c - ) + (b - a - ) (Ü
2 3 4 4 7 47 2 11
+ = 3+
C = c - [(a-2) - (3 + c-b) - (a-c)] (ê 5 3 15 15 8
7 4 11 7 4 48 144
D = - (- a + - -b)- ( a+b ) - ( c+a-b-1)  (O  =
15
2 3 3 15 12 45
2 9 5 75
11  = 10 +

29 h -7,75 (Ü  13 h 
14 (CG ¿QÉb (1 5 7 7 7 7
4 14 15

3,2 13 58 26 .√Òª©J ºªJGh »dÉàdG ∫hóédG π≤fCG 2

h (O  h  (ê
4 7 3

: á«dÉqàdG OGóYC’G ÉqjóYÉ°üJ ÖqJQ (2 a b c a+c b-c a+b-c

9 27 12 - 5,2 ; 0
;  ; 2,3 ; ; 12 3 1
4 5 5  
5 5 5
Bh A øjOó©dG ádÉM qπc ‘ Ö°ùMG 6 11 3 5

2 4 3
ɪ¡fQÉb qºK 14 2 5
 
3 2 6 7 3 7 2
B=- + h A=  (CG
4 3 5 4 7 4
-5  
24 15
2 5 7 1 1
B= - - h A= + 7 (Ü
3 6 2 2 3 Ö°ùMCG 3
7 11 9 8 (Ü 5 5 3 7 (CG
 +  +  
å«M B h A øjOó©dG Ö°ùMCG (1 7 15 2 4 9 4 2 8 8

1 1 1 1 1 2 11 4 13 (ê
11 2 9 3 11 3 1- + - + - (O - - + -
B = (1-  )  (2   ) h A=-2,5+ - 2 3 4 5 6 5 7 5 35
4 5 8 5 2 5
13 5 12 4 6 21 (√
B h A ¿QÉb (2 - + - - +
17 11 5 15 11 17

40
 E h D h C h B h A •É≤qædG äÓ°UÉa OqóMh ‹ÉqàdG êQóªdG º«≤à°ùŸG πeCÉJ ( 1 8

. AB h CD h BDh EB h IA OÉ©HC’G Ö°ùMG (2

? (ä’ÉëdG πc ôcPCG) É¡à∏°UÉa »gÉe AM = 2,4. å«ëH (OI) êQóªdG º«≤à°ùªdG øe M á£≤f ø«Y (3
? É¡à∏°UÉa »gÉe . AP = 3 h IP = 2 å«ëH (OI) êQóªdG º«≤à°ùªdG øe P á£≤ædG ø«Y (4

7 h 
4
h -2,8 h 3 h 12 OGóYC’G ÉjóYÉ°üJ ÖJQ ( 1 9
5 5 2 5
: ‹ÉàdG êQóªdG º«≤à°ùªdG Èà©f (2
áq«©«Ñq£dG áë«ëq°üdG OGóYC’G

7
h  4h -2,8 h 3 h 12 »dGƒàdG ≈∏Y É¡JÓ°UÉa »àdG R h Q h P h N h M •É≤ædG ø«Y
5 5 2 5
. NR h PQ h PR h MN OÉ©HC’G Ö°ùMCG (3

1 1
z-x= h x-y=- å«M ¿É«Ñ°ùf ¿Éjô°ùc ¿GOóY y h x 10
2 4
x-z h x-y Ö°ùMG
(z-x) + (x-y) Ö°ùMG ( CG-2
z-y Ö°ùMG ºK y h z ¿QÉb (Ü
2
. 1 + y - z + xh +x (Ü 1+z-x h 3
+x-y (CG ¿QÉb (2
5 4

41
 áYƒªée »a ᪰ù≤dGh Üôq°†dG
áq`«Ñ°ùædG áqjô°ùμdG OGóYC’G

Üô©dG ¢Sƒª«∏£H ÊÉàÑdG »μ∏ØdG

Úeó≤àŸGh ÖcGƒμdG ó°UôH øjQƒ¡°ûŸG Üô©dG óæY ∂∏ØdG Aɪ∏Y ÈcG øe ƒgh ¥Gô©dG ‘ ÊÉàÑdG ódh
ƒgh ''»HÉ°üdG èjR'' ÜÉàc ᪡ŸG ¬JÉØdDƒe øe .ΩƒéædG ÜÉ°ùMh ∑ÓaC’G áÄ«gh á°Sóæ¡dG º∏Y ‘
»àdG ΩGôLC’G äÉcôëH ≥∏©àJ ∫hGóL h `g299 áæ°ùd áàHÉãdG ÖcGƒμ∏d √OÉ°UQCG èFÉàf ≈∏Y …ƒàëj
∫ÓN AGƒ°S äÉ«°VÉjôdGh ∂∏ØdG º∏Y Ωó≤J ‘ ≠dÉH ôKCG ÜÉàμ∏d ¿Éch á°UÉÿG ¬JÉaÉ°ûàcG øe »g
.á«fÉÑ°SE’Gh á«æ«JÓd ¬æªLôJ â“ ób h ,á«HhQC’G á°†¡ædG ájGóH óæY hCG á«eÓ°SE’G á«Hô©dG á°†¡ædG
¿É«àØ∏d áq«ª∏©dG áq«Hô©dG áq∏ÛG

GQƒf äɪ∏¶dG »a º∏©dÉH ≈Øc

GQƒeC’G Éæd IÉ«ëdG »a øq«Ñj
»aÉq°UqôdG ±hô©e

42
 ᪰ù≤dGh Üô°†dG
áqjô°ùμdG OGóYC’G áYƒªée »a ô°†ëà°SCG
Ö°ùMCG

1 3 5 (O 5 4 1 (ê 8 2 5 (Ü 3 25 (CG 1
14 x ( + - ) x( - ) x x x
5 2 4 7 3 2 3 9 7 11 4

? ø«©°ùàdG å∏K ∞°üf (ê ? áFɪdG ¢ùªN (Ü ? øjô°û©dG ™HQ (CG : …hÉ°ùj ºc 2

.ÜÉ°üædG øe ô°û©dG ™HôH ∫ɪdG ≈∏Y IÉcqõdG áÑ°ùf Qqó≤J 3

? á«dÉqàdG ≠dÉѪdG øe ≠∏Ñe qπc ≈∏Y áÑLGƒdG IÉcqõdG ᪫b »g Ée
O 9584 O 17450 O 5000
≥qÑWCGh ∞°ûμà°SCG
áq«Ñ°ùqædG áqjô°ùμdG OGóYC’G »a ᪰ù≤dGh Üôq°†dG

1 •É°ûf
ø«ØdÉîe ø««©«ÑW ø«ë«ë°U øjOóY AGòL ᨫ°U »a á«dÉqàdG ™«eÉéªdG øe ´ƒªée qπc ÖàcCG - 1
: 1 Oó©∏d
.»©«ÑW OóY a å«M a + a + a + a 7+7+7 3+3+3+3+3
áØdÉîeh ájhÉ°ùàe áq«©«ÑW áë«ë°U OGóYCG ´ƒªée IQƒ°U ≈∏Y á«dÉqàdG äGAGòédG øe AGòL qπc ÖàcCG (Ü
2 x 11 5x7 3 x 9 : 1 Oó©∏d
(-7) + (-7) + (-7) + (-7) ´ƒªéªdG Ö°ùMCG - 2
4 x (-7) : á«dÉqàdG áHÉàμdÉH ´ƒªéªdG Gòg øY ôqÑ©f
4 x (-7) `H áé«àqædG ¿QÉbh (-7) x 4 AGòédG áÑ°SÉëdG ádB’G ∫ɪ©à°SÉH Ö°ùMCG (ê
.Ö°ùMCG ºK AGòL ᨫ°U »a ÖàcCG - 3
(- 4,25) + (- 4,25) + (-4,25) + (- 4,25) + (- 4,25)(CG
.ájhÉ°ùàe OGóYCG ´ƒªée ᨫ°U »a (-8) x 5 AGòédG ÖàcCG (Ü
.ájhÉ°ùàe OGóYCG ´ƒªée ᨫ°U »a á«dÉqàdG äGAGòédG øe AGòL πq c ÖàcCG (O
5 x 3 ; (-4) x 6 ; 4 x (-10) ; (-2,23) x 4


15 Oó©dÉH É¡«∏Y πq°üëàªdG áé«àqædG ¿QÉb qºK (-1,25) x 1,5 áÑ°SÉëdG ádB’ÉH Ö°ùMCG (CG - 1 2 •É°ûf
8
- 4,55 h 1,75 h - 2,6 OGóYC’G øe OóY qπμd qóM ≈°übCG ≈dEG ádõàîe áqjô°ùc áHÉàc §YCG (CG
1,75 x (-2,6) áÑ°SÉëdG ádB’ÉH Ö°ùMCG (Ü

7 13 91 7 x (-13) ¿CG èàæà°SEG (ê

x (- )=- =
4 5 20 4x5
43
 a c axc ¿EÉa ø«jô°ùc øjOóY c h a ¿Éc GPEG
x =
b d bxd d b

: á«dÉqàdG äGAGòédG ,áÑ°SÉëdG ádB’G ∫ɪ©à°SÉH ,Ö°ùMCG - 1 3 •É°ûf

(-8,5) x (- 3,25) (O ; (- 2,5) x (-4) (ê ; 11,45 x (- 7,2) (Ü ; (- 2,75) x 3,25 (CG
-15 2
7 -8
(- ) x ( ) ºK (-7) x (-8) (Ü x ºK (- 15) x 2 : Ö°ùMCG (CG - 2
3 8 7 3
-23 (O -9 (ê
15 x ( ) ºK 15 x (-23) x (11) ºK (-9) x (-11)
4 2

Q- `H hCG Q+ `H πªcCGh »dÉqàdG ∫hóédG π≤fCG - 3

a x b ∈ .... ¿EÉa b ∈ Q+ ha∈ Q+ ¿Éc GPEG

a x b ∈ .... ¿EÉa b ∈ Q+ ha∈ Q- ¿Éc GPEG

a x b ∈ .... ¿EÉa b ∈ Q- ha∈ Q+ ¿Éc GPEG

a x b ∈ .... ¿EÉa b ∈ Q- ha∈ Q- ¿Éc GPEG

1 򮥜J
c a
.¿ÉÑdÉ°S ¿Éjô°ùc ¿GOóY m h e h ¿ÉÑLƒe ¿Éjô°ùc ¿GOóY h
n f d b
Q- hCG Q+ `H äÉZGôØdG CÓeGh π≤fG
m e -2 m a e
c m x .... ; ( ) x .... ; x ....
x (- ) .... ; n f 5 n b f
d n
-m 7 e
( 3 ) x ( ) .... ; ( ) x .... ;
n 8 f
2 򮥜J
: á«dÉqàdG äGAGòédG Ö°ùMCG
17 5 1 15 5 11 -8 3 2 5
(- ) x (-5) ; (-3) x x (- ) ; (- ) x (- ) ; x ; x
21 14 8 13 9 3 5 7 9 4
c h a ø««Ñ°ùædG ø«jô°ùμdG øjOó©dG »eÉ≤e óMh - 1 4 •É°ûf
d b
axd=bxc »æ©j a c
= ¿CG øgôH - 2
b d
.ø«£°SƒdG AGòL ≈ª°ùj bxc AGòédGh ø«aô£dG AGòL ≈ª°ùj axd AGòédG
44
 ¿EÉa ø«jô°ùc øjOóY c a ¿Éc GPEG
h
d b
.(ø«£°SƒdG AGòL …hÉ°ùj ø«aô£dG AGòL) a x d = b x c »æ©j a = c
b d

1 򮥜J
.ôØq°ü∏d ∞dÉîe »©«ÑW í«ë°U OóY n h …ô°ùc OóY a
b
a ax n a
= ¿CGh a=0 »æ©j =0 ¿CG ø«H
b bx n b

2 򮥜J
b a º°ù≤j »©«ÑW í«ë°U OóY n h ÖLƒe …ô°ùc OóY a
º°ù≤jh
b
a a:n
= ¿CG ø«H
áq«Ñ°ùqædG áqjô°ùμdG OGóYC’G »a ᪰ù≤dGh Üôq°†dG

b b:n

3 򮥜J
c≠0 å«M ¿É«Ñ°ùf ¿Éjô°ùc ¿GOóY c h a
d b
a b a c
= »æ©j = ¿CG ø«H
c d b d
4 򮥜J
847754 h 4009275 øjOó©dG ôÑà©f
489451 2314756
.AGòédG Gòg ÜÉ°ùM ¿hO ø«aô£dG AGòL OÉMBG ºbQ OqóM (CG - 1
. AGòédG Gòg ÜÉ°ùM ¿hO ø«£°SƒdG AGòL OÉMBG ºbQ OqóM(Ü
? ¿ÉjhÉ°ùàe 847754 h 4009275 ¿GOó©dG πg (ê
489451 2314756

.áÑ°SÉëdG ádB’G ∫ɪ©à°SÉH Ö°ùMCG -2

? ∂dP ôq°ùØJ ∞«c ? ßMÓJ GPÉe 847754 (Ü 4009275 (CG
489451 2314756
48357083 h 51044217 áÑ°SÉëdG ádB’G ∫ɪ©à°SÉH Ö°ùMG (CG - 2
61000183 64389876

? ¿ÉjhÉ°ùàe øjOó©dG øjòg ¿CG πg (Ü

45
 : Ö°ùMCG . ôØq°ü∏d ∞dÉîe »©«ÑW í«ë°U OóY b h »Ñ°ùf í«ë°U OóY a 5 •É°ûf
a a a
(-1) x ;1x ;0x ; (-1) x b ; 1 x a ; 0 x a
b b b

: ¿EÉa É«Ñ°ùf Éjô°ùc GOóY a ¿Éc GPEG

b
a a a a a a a a
(-1) x = x (-1) = - ; 1 x = x1 = ; 0x = x0 = 0
b b b b b b b b

Q áYƒªéªdG »a Üôq°†dG áq«∏ªY äÉq«°UÉN

: »¡a Q+ »a É¡JÉ«°UÉN ¢ùØf »g Q áYƒªéªdG »a Üôq°†dG áq«∏ªY äÉq«°UÉN
a c c a ax c
x = x = áq«∏jóÑJ @
b d d b bx d
a c e a c e a c e
x x = x( x ) = ( x )x áq«©«ªéJ @
b d f b d f b d f

a c e a c a e ™ªédG ≈∏Y áq«©jRƒJ @

x ( + )= x + x
b d f b d b f
a c e a c a e ìôq£dG ≈∏Y áq«©jRƒJ @
x ( - )= x - x
b d f b d b f
.áq«Ñ°ùf áqjô°ùc OGóYCG e h c h a å«M
f d b
1 򮥜J
.¬HÉ°ùM ¿hO á«dÉqàdG äGAGòédG øe AGòL qπc áeÓY §YG (1
(-32,8) x 5,4 x (-6) x 9,5 x (-1) x (-6,35) ; 14 x (-5) x (-1) x (-7) ; (-2) x (-5) x 12 (CG
5 -4 1 -2 11
(- ) x 3,5 x (-15) x ( ) ; (-1,5) x x ( ) x (- ) x (-5) (Ü
9 7 4 3 9
: áeÓY »g Ée (2
¿hô°ûYh áFÉe AGòL ? ÉÑdÉ°S GOóY ô°ûY á©Ñ°S AGòL ? áÑdÉ°S OGóYCG Iô°ûY AGòL ? áÑdÉ°S OGóYCG á°ùªN AGòL
? ÉÑdÉ°S GOóY
? AGòédG Gòg ÜÉ°ùM πÑb áq«Ñ°ùf OGóYCG AGòL áeÓY ójóëJ øμªj ∞«c (3
OGóYCG AGòL ÜÉ°ùëd
Oqóëf áq«Ñ°ùf áqjô°ùc 2 ≥«Ñ£J
.AGòédG Gòg áeÓY ’hCG : å«M áqjô°ùc OGóYCG f h e h d h c h b h a
f Q + ; e Q  ; d  Q + ; c  Q  ;bb  Q  ; a  Q +

46
 : á«dÉqàdG äGAGòédG øe AGòL qπc áeÓY OqóM
bxcxexf ; axbxcxf
(-a) x b x (-c) ; axbxcxdxexf
3 򮥜J
: Ö°ùMCG (1
(-4) x (-2) x 7 x (-0,5) ; 2,5 x (-8,5) x (-3) ; (-5) x (-2) x (-7) (CG
7 3 4 -2 -5 1 3 2 5 3 5 3 -1
( - + ) x( ) ; x( + ) ; x( - ) ; x x( ) (Ü
5 2 3 3 9 2 4 7 3 5 4 7 2

ôØq°ü∏d ¿ÉØdÉîe ¿Éë«ë°U ¿GOóY b h a å«M : á«dÉqàdG äGQÉÑ©dG bh a ád’óH Ö°ùMCG (2

a 5 3 2 a 1 4 a a
x (7 - + ) x( - ) x( - )
b 4 8 5 b 2 9 3 2

: q¿EÉa ø«jô°ùc øjOóY c h a ¿Éc GPEG

áq«Ñ°ùqædG áqjô°ùμdG OGóYC’G »a ᪰ù≤dGh Üôq°†dG

d b
(ø«£°SƒdG AGòL …hÉ°ùj ø«aô£dG AGòL) axd=bxc »æ©j a = c
b d

ôØq°ü∏d ∞dÉîe …ô°ùc OóY ܃∏≤e

Ö°SÉæj ɪH ºªJCGh π≤fCG 1 •É°ûf

9 x ..... = 1 ; .... x 5 = 1 ; 4 x .... = 1 ; .... x 8 = - 2 ; 6 x ....= 4 ; 5 x ...= 4 (1

-6x ..... =
30
; ....... x
3
=
-21
;
-9
x ..... =
18
;
5
x ..... =
15 (2
7 -5 10 7 35 2 16
-6 17 27 11 1 1 Ö°ùMCG 2 •É°ûf
( )x ( ) ; x ; -13 x ( ) ; x9
17 -6 11 27 -13 9

a b
x
=
1 Éæjód .ôØq°ü∏d ÉØdÉîe Éq«Ñ°ùf Éqjô°ùc GOóY a øμ«d
b a b
b a
¿ÉHƒ∏≤e ¿GOóY h øjOó©dG ¿CG ∫ƒ≤f@
1 `H ¬d õeôfh b a b
Oó©dG ܃∏≤e ≈qª°ùj a Oó©dG q¿CG ɪc 1 : `H ¬d õeôfh a Oó©dG ܃∏≤e ≈qª°ùj b Oó©dG@
b a b a b a
( ) ( )
a b
1 a h 1 b
= =
b a
( ) b ( ) a
b
. 1 …hÉ°ùj ɪgAGòL ¿GOóY ɪg ¿ÉHƒ∏≤e ¿GOóY @
a

47
 1 򮥜J
.ÖLƒe ¬eÉ≤e …ô°ùc OóY IQƒ°U ≈∏Y ¬ÑàcGh á«dÉqàdG OGóYC’G øe qπc ܃∏≤e OqóM (1
1 ; -6 ; 5 ; -3 ; 5
-17 7 8
.ÖLƒe ¬eÉ≤e …ô°ùc OóY IQƒ°U ≈∏Y á«dÉqàdG OGóYC’G øe OóY qπc ÖàcCG (2
1 1 1 1

6 ; 7 ; -6 ; 5
13 5 17 -2

2 򮥜J
-1,25 h -0,8 ∂dòch ¿ÉHƒ∏≤e ¿GOóY ɪg 0,16 h 6,25 øjOó©dG ¿CG ≥q≤M (1
(0,16) x (-1,25) x (-0,8) x 6,25 É«ægP Ö°ùMCG (Ü
3 򮥜J
¬ªªJCG qºK »dÉqàdG ∫hóédG π≤fCG
-1,125 -0,5 -8 -2 0,05 100 0,01 0,25 10 20 0,1 4 Oó©dG
-2 4 ¬Hƒ∏≤e

4 򮥜J
: á«dÉàdG ä’ÉëdG øe ádÉM qπc »a a Oó©dG OqóM (1
1 3 5 7 5
=-8 x =1 a x (- ) =1 a =1
a a 11 6 9
16
.¬Hƒ∏≤e OqóM qºK ádÉM qπc »a x Oó©dG Ö°ùMCG (2
9 2 7 1 3 6 15 1 2
x=( - ) × ( + - ) ; x= x (3  ) ; x= 
4 5 3 2 4 5 4 2 5

ôØq°ü∏d ∞dÉîe ôNBG ≈∏Y …ô°ùc OóY ᪰ùb

2 h 7 ôàªàæ°üdÉH √Gó©H ABCD Ó«£à°ùe º°SQG 1 •É°ûf
.á°ùjÉ≤àe äÓ«£à°ùe á©Ñ°S ≈dEG ¬ªq°ùb
ABCD áMÉ°ùe ´ÉÑ°SCG áKÓK ô°†NC’ÉH ¿qƒd

.É°ùjÉ≤àe É©Hôe ô°ûY á©HQCG ≈dEG ABCD π«£à°ùªdG ºq°ùb

48
 .…ô°ùc Oó©H É¡æY ôÑY qºK AGô°†îdG áMÉ°ùªdG ∞°üf ôªMC’ÉH ¿qƒd
7 1 h 3 ¿QÉb
x : 2
3 2 7
.…ô°ùc Oó©H É¡æY ôÑYh áfqƒ∏ªdG ô«Z áMÉ°ùªdG ¿ÉªKCG á°ùªN ôØ°UC’ÉH ¿qƒd
5 4 h ´ÉÑ°SCG á©HQC’G ¿ÉªKCG á°ùªN ¿QÉb
x
8 7

a Oó©dG ᪰ùb êQÉN q¿EÉa ôØq°ü∏d ÉØdÉîe c h ø«jô°ùc øjOóY c h a ¿Éc GPEG
b a d d b
a c ( ) c
: hCG b : `H ¬d õeôfh »fÉqãdG ܃∏≤eh ∫qhC’G AGòL ƒg Oó©dG ≈∏Y
b d c d
( )
d a
( ) a c a d
b = : = x @
c
( ) b d b c
d
áq«Ñ°ùqædG áqjô°ùμdG OGóYC’G »a ᪰ù≤dGh Üôq°†dG

1 򮥜J
1 -11 6 7 -2 5

1 ; 3 4 5 7 8 3 6 Ö°ùMCG
; ; ; ; ; ;
3 7 -2 -2 1 5 7 2
7 13 3 -9 4 9
2 򮥜J
: á«dÉqàdG äGQÉÑ©dG øe IQÉÑY qπc øY …ô°ùc Oó©H ôqÑY
ø«æªãdG ¢SɪNCG á©HQCG (O ø«ã∏ãdG ∞°üf (ê ¢SGó°SCG á°ùªîdG »©Ñ°S (Ü ø«ã∏ãdG ´ÉHQCG áKÓK (CG

»dÉ«∏dG ¬≤ëªJ ôª©dG ∞°üæa
∫ɪ`°T ™``e Éæ«`ª``j ¬```à∏ب``d
∫É`«©dGh Ö`°SÉ`μ`ªdÉH π`¨`°Th
3 򮥜J
ºgóMCG ∫Éb
ÉeÉ`````Y ø«à`°S ≈à`````ØdG ¢TÉ```Y GPEG
…Qój ¢ù«d Ögòj ∞°üqædG ∞°üfh
¢Uô``````Mh ∫É``eBG ∞``°üqædG å``∏`Kh
....ôª©dG »bÉHh

.√OqóM qºK zôª©dG »bÉH{ øY …ô°ùc Oó©H ôqÑY

49
 4 򮥜J
.ÖdÉ°S í«ë°U OóY bh ÖLƒe í«ë°U OóY a å«M á«dÉqàdG OGóYC’G ôÑà©f
4 -a
x b ( )
9 ; b ; -5 a 2 a
; ; ;
5a 11 2b b -3 5
( ) ( )
17 7
.á≤∏£ªdG ¬àª«bh OGóYC’G √òg øe OóY qπc áeÓY OqóM

5 򮥜J
4 6 1 1 7 5 3 5
x( - ) 3+   1+
9 7 2 ; 4 12 ; 2 4 ; 3 Ö°ùMCG
1 2 1 7 1 11 7
- +1 1 +   3-
4 3 3 2 5 2 4

6 򮥜J
. »∏j ɪH ≈°UhCGh ÓeÉM ICGôeGh GQÉæjO 45500 ∑ôJh πLQ »qaƒJ
.Gódh ¿Éc ¿EG Oƒdƒª∏d ¢SɪNCG áKÓKh qΩCÓd ¿É°ùªN
.ÉàæH ¿Éc ¿EG Oƒdƒª∏d ´ÉÑ°SCG áKÓKh qΩCÓd ´ÉÑ°SCG á©HQCG
OƒdƒªdG Ö«°üfh ΩC’G Ö«°üf ƒg Ée (1
? Gódh OƒdƒªdG ¿Éc ƒd - CG
? ÉàæH OƒdƒªdG ¿Éc ƒd (Ü
.ÉàæHh Gódh ÉeCGƒJ âÑéfCG ¬JCGôeG ¿CG ’EG (2
? áq«°UƒdG ΩGôàMG ™e ≠∏ѪdG Gòg º«°ù≤J øμªj ∞«c
QÉqμY óqªëªd "Les mathématiques par les problèmes" ÜÉàc øe á°ùÑà≤e áq«©°VƒdG √òg : á¶MÓe
.29 áëØ°U

50
 á°UÓîdG
a c axc c a
x = q¿EÉa Úqjô°ùc øjOóY h ¿Éc GPEG
b d bxd d b
Q áYƒªÛG ‘ Üôq°†dG áq«∏ªY äÉq«°UÉN
: »¡a . Q + ‘ ¬JÉq«q°UÉN ¢ùØf »g Q áYƒªÛG ‘ Üôq°†dG áq«∏ªY äÉq«°UÉN
a c c a axc
x = x = »æ©j : áq«∏jóÑJ @
b d d b bxd
a c e a c a e
x( + ) = x + x »æ©j : áq«©«ªŒ @
b d f b d b f
a c e a c a e »æ©j : ìôq£dG ≈∏Y áq«©jRƒJ @
x(  ) = x  x
áq«Ñ°ùqædG áqjô°ùμdG OGóYC’G »a ᪰ù≤dGh Üôq°†dG

b d f b d b f
c
áq«Ñ°ùf áqjô°ùc OGóYCG e h h a å«M
f d b

: q¿EÉa a »Ñ°ùqædG …ô°ùμdG Oó©dG ¿Éc ɪ¡e @

b
a a a a a a a a
(1)x = x(1) = - 
; 1x = x1 = 
; 0x = x0 = 0
b b b b b b b b

ôØq°ü∏d ∞dÉfl …ô°ùc OóY ܃∏≤e

a b a
x  = 1 Éæjód .ôØq°ü∏d ÉØdÉfl Éq«Ñ°ùf Éqjô°ùc GOóY øμ«d @
b a b
.ôNBÓd ܃∏≤e ɪgóMCG hCG ¿ÉHƒ∏≤e ¿GOóY b h a øjOó©dG q¿CG ∫ƒ≤f @
a b
bOó©dG ܃∏≤e ≈qª°ùj a Oó©dG q¿CG ɪc 1 `H ¬d õeôfh a Oó©dG ܃∏≤e »qª°ùj bOó©dG @
a b a b a
1 `H ¬d
( ) õeôfh
b b
( )
1 a
=  h a 1a =  b
b
( ) b ( ) a
a b

.1 …hÉ°ùj ɪgAGòL ¿GOóY ɪg ¿ÉHƒ∏≤e ¿GOóY @

51
 .ôØq°ü∏d ∞dÉfl ôNBG ≈∏Y …ô°ùc OóY ᪰ùb
c
Oó©dG ≈∏Y a Oó©dG ᪰ùb êQÉN q¿EÉa ôØq°ü∏d ÉØdÉfl c h Úqjô°ùc øjOóY c h a ¿Éc GPEG
d b d d b
a
a c hCG ( b ) `H ¬d õeôfh »fÉqãdG ܃∏≤eh ∫qhC’G AGòL ƒg
:
b d c
( )
d
a
( )
b = a : c = a x d @
c
( ) b d b c
d

52
 ø`` ` ` jQÉ`` ` ` ` “
Ö°ùMCG 6 GPEG π«£à°ùe áMÉ°ùe Üô°†J q…ô°ùc OóY q…CG ‘ (1 1
7 5 3 ‘ ¬°VôYh 2
( ) ( ) 5 8 1 ‘ ¬dƒW ÉæHô°V
; 15 ; 2 ; : ; (CG 4 5
2 7 4 9 2
( ) …RGƒàe ºéM Üô°†j q…ô°ùc OóY q…CG ‘ (2
17 3
5 2 5h 5 h 1 ‘ √OÉ©HCG ÉæHô°V GPEG äÓ«£à°ùe
+  
2 4 5 2 7 2
1+ ; h
3 3 2
1  + áqjô°ùc OGóYCG d h c h bh a ÖLƒe …ô°ùc OóY x 2
2 7 5
5
3 x 3 h x 7 å«M ôØq°ü∏d áØdÉfl áq«Ñ°ùf
(Ü =  b 10
=
a 2
x 3
h x=2 h
= 
3 7 1 5 3 1 1 1 d 2 c
(1  + )×(  ) 1+   h a OGóYC’G ÖqJQ
h b 
ÉqjóYÉ°üJ ÉÑ«JôJ d h c 
16 12 4 4 5 ; 2 3 4
2 4 2 3 3
( 3  ) × (  1) 1+  +
áq«Ñ°ùqædG áqjô°ùμdG OGóYC’G »a ᪰ù≤dGh Üôq°†dG

3 7 3 4 5

Oó©dG Ö°ùMCG (1 7 Ö°ùMCG 3

3+
1 2 4 7 4 5
1
; (1  ) × ( + ) ; ×
7+ 7 5 8 13 11
15
π°UÉØdG ó©H ÚªbôH áq«Ñjô≤J ᪫b §YG (2 ; ( 1  2 + 1 ) × ( 5 + 2 )
2 3 4 7 5
? áé«àqædG √òg ∑ôqcòJ ɪ«a ,Oó©dG Gò¡d 6 1 1 5 2
(3 +  )×( +  )
5 10 5 7 3
å«M áq«Ñ°ùf áqjô°ùc OGóYCG c h b ha 8

a 1 b 1 5 9
×
= h = Ö°ùMCG (CG 4
c 4 a 2 27 5
¬ã∏K »ã∏K å∏Kh ¬ã∏K å∏K ´ƒª› …ô°ùc OóY (Ü
b
h c h a Ö°ùMCG
c a b . 1 …hÉ°ùj
3
å«M c h b h a OGóYC’G Èà©f 9 ? Oó©dG Gòg ƒg Ée
5
c=
h b=
7
h a=1
12 18 3 Ö°ùMCG 5
a b ; 1 1 1
; +  +  ; a × (b + c) Ö°ùMCG
b c a b c
21 5 (1  1 )x(1  1 )x(1  1 )x...(1  1 )x(1  1 )
a (  ) ( ) 2 3 4 99 100
+ 18  4
5 b c

3
53
ôØq°ü∏d ¿ÉØdÉîe ¿Éqjô°ùc ¿GOóY b h a 13 øjOó©dG Èà©f 10
1 5
a×b= h a+b= å«M 1 3 5 7 9 11
6 6 h A= × × × × ×
2 4 6 8 10 12
2 2 4 6 8 10 12
Ö°ùMCG B= × × × × ×
1 1
+ 3 5 7 9 11 13
a b
A×B Ö°ùMCG

2 Oó©∏d ¿ÉàHÉàc c
á°ûFÉYh áªWÉa : ¿ÉàæH á©HQCG πLôd 14 h a 11
3 d b
óqªfih óªMCG ¿ÉeCGƒJ ¿Gódhh
ɨ∏Ñe OÉ«YC’G óMCG áÑ°SÉæà º¡«∏Y ´qRh ¿CG øq«H
»∏j ɪc Éq«dÉe a + c  2 2 c2 2 a2 2
= h = h =
á°ûFÉ©d ≈£YCGh áªWÉØd ≠∏ÑŸG å∏K ≈£YCG b+d+3 3 d+3 3 b+3 3
¿ÉeCGƒqàdG º°ùàbGh ≈q≤ÑàŸG ≠∏ÑŸG ¢SɪNCG áKÓK
.…hÉ°ùqàdÉH »bÉÑdG óqªfih óªMCG
OGóYC’G ÚH øe …ô°ùμdG Oó©dG ƒg Ée (1 áq«Ñ°ùf áë«ë°U OGóYCG d h c h b h a 12
.ÚeCGƒqàdG óMCG ÜÉæe øY È©j …òqdG á«dÉqàdG b - d h b + d å«M ôØq°ü∏d áØdÉîe
1 3
(1   ) a×d=b×c h ôØq°ü∏d ¿ÉØdÉfl
2 3 2 3 5
; B= (  × )× 2 ; A=
3 5 3 2 a a+c a c
= (Ü = (CG q¿CG øq«H
1 3 2 1 b b+d b d
? C = (1   × ) ×
3 5 3 2 a ac
= (ê
≠∏ÑŸG q¿CG ɪ∏Y óMGh qπc ÜÉæe Ö°ùMCG (2 b bd
.GQÉæjO 90 ƒg ¬©jRƒJ ™bh …òqdG »∏ª÷G

54
 áYƒª› ‘ iƒ≤dG
Q áq`«Ñ°ùædG áqjô°ùμdG OGóYC’G

AÉ«ª«μdG º∏Y ‘ äÉjƒ∏≤dG ´Îfl ¿É«M øHG ôHÉL

øμ°Sh (¿É°SGôN) ¢SƒW ‘ ódh .‘ƒ°üdÉH ±hô©ŸG ‘ƒμdG ¬∏dG óÑY øH ¿É«M øH ôHÉL ¬∏dG óÑY ƒHCG ƒg
,¢ùª©dG øe ÒãμdG ôHÉL ±ôY ó≤a .kÉ«f’ó«°ü«∏μàdG ,ÒîÑàdG ,Ò£≤àdÉc ᫪∏©dG äÉ«d πª©j ¿Éc å«M ,áaƒμdG
ÖgòdG π°üa á≤jôW πNOCG ¬fCG ∂dP øe ,AÉ«ª«μ∏d á«≤«Ñ£àdG á«MÉædG ¬∏ªY πª°T ɪc. ÉgÒZh ,Qƒ∏ÑàdG ,áHGPE’G
äGQÉ«Y ôjó≤J ‘ ¿CÉ°T É¡dh ,¿’G ≈àM áeóîà°ùe âdGR ’ á≤jôW √ògh ,¢†eÉ◊G ᣰSGƒH π◊ÉH á°†ØdG øY
.á«ÑgòdG ∂FÉÑ°ùdGh ä’ƒ¨°ûŸG ‘ ÖgòdG
‘ ÆÉÑ°U’G â«ÑãJ ≈∏Y óYÉ°ùj Ö°ûdG ¿CÉH ôHÉL ±ôY - 1 :É¡æe ôcòf ôHÉ÷ iôNCG á«FÉ«ª«c äÉaÉ°ûàcG
.ÜÉ«ãdG øY π∏ÑdG ™æ“ »àdG OGƒŸG ¢†©H Ò°†– ¤EG ôHÉL π°UƒJ - 2 .∂dP âÑKG åjó◊G º∏©dGh ,á°ûªb’G
øμ“ - 4 .øªãdG ‹É¨dG ÒN’G øY ¢Vqƒ©«d ,ÖgòdG ¿ƒd ¬d …òdG ,¿Gƒªàf’G ó«àjÈc ΩGóîà°SG ¤EG π°UƒJ - 3
π°üa á≤jôW πNOCG - 5 .¥QƒdG Gòg ´ƒf ¿’G ≈àM ±ô©j’ åjó◊G º∏©dGh ,¥GÎMÓd πHÉb ÒZ ¥Qh ™æ°U øe
.¿’G ≈àM áeóîà°ùe âdGR’ á≤jô£dG √ògh (»μ∏ŸG AÉŸG) ¢†eÉ◊G ᣰSGƒH π◊ÉH á°†ØdG øY ÖgòdG
¿É«àØ∏d áq«ª∏©dG áq«Hô©dG áq∏ÛG

¬fƒæX äAÉ°S AôŸG π©a AÉ°S GPEG

ºqgƒJ øe √OÉà©j Ée ¥qó°Uh
≈qÑæàªdG

55
 Q á«Ñ°ùædG ájô°ùμdG OGóYC’G áYƒª› ‘ iƒ≤dG
ô°†ëà°SCG
. Iƒb IQƒ°U ≈∏Y ¬£«Ù áHÉàc §YG . 3 cm ¬©∏°V ∫ƒW …hÉ°ùj ´Ó°VC’G ¢ùjÉ≤àe å∏ãe (1 1
8 cm …hÉ°ùj ¬©∏°V ∫ƒW …hÉ°ùj ™Hôe (2
. 2 Oó©∏d Iƒb IQƒ°U ≈∏Y ¬àMÉ°ùŸ áHÉàch ¬£«Ù áHÉàc §YG
Iƒb IQƒ°U ≈∏Y ¬ªé◊ áHÉàch á«ÑfÉ÷G ¬àMÉ°ùŸ áHÉàc §YG 16 cm…hÉ°ùj Ö©μe ™∏°V ∫ƒW 2
. 4 Oó©∏d
.¬∏Ø°SCG áeó≤ŸG äÉMÎ≤ŸG ÚH øe í«ë°üdG ÜGƒ÷G ƒg Ée 3
êÉàæà°SG ƒg ÚªîàdG 219 ; 110 ; 120 ; 210 : ƒg 220 ∞°üf
IóYÉb hCG áé«àæd »≤£æe Ö°ùMCG (1 4
áægÈdG ¿hO áq«°UÉN hCG 102 - 112 ; 42 - 52 ; 32 - 42 ; 22 - 32 ;12 - 22 ;02 - 12
...É¡«∏Y 1452 - 1462 : Oó©∏d áÑ°ùædÉH ∂櫪îJ Ée (2
.áÑ°SÉ◊G ádB’G ∫ɪ©à°SÉH ∂櫪îJ áë°U øe ≥≤–
É©qHôe »qª°ùf
b = 675 h a = 648 å«M : b h a øjOó©dG áq«dqhCG πeGƒY AGòL ¤EG ∂qμa (CG - 1 5
qπμd ÓeÉc
. (a, b) CG.Ω.Ωh (a, b) CG.Ω.¥ : `d Éμ«μØJ èàæà°SG (Ü
»a Öàμoj OóY
: ¿CG ≥≤M (2
™qHôe ᨫ°U
. ¿ÓeÉc ¿É©Hôe 3 x b Oó©dGh a Oó©dG (CG
…ô°ùc Oó©d 2
(a, b) G
C .Ω.¥ * (a, b) G
C .Ω.Ω = a x b (Ü
5
. BC = 211 h AB = AC = 2 å«M å∏ãe ABC 6
AB2 + AC2 = BC ¿CG ÚH

≥qÑWCGh ∞°ûμà°SCG
1 •É°ûf
2 2 2 2 2
c = (- )x (- )x(- )x(- )x(- ) h b = (-1,5) x (-1,5) h a = (-4) x (-4) x (-4) Ö°ùMCG
3 3 3 3 3
(-4) Oó©∏d ájhÉ°ùe OGóYG áKÓãd AGòL ƒg a Oó©dG
a = (-4)3 á«dÉàdG áHÉàμdÉH ∂dP øY È©f
Éq«Ñ°ùf Éqjô°ùc GOóY x øμ«d
z™qHôe x {hCG z¿ÉæKEG Iqƒb x { CGô≤j x 2 b = (-1,5) x (-1,5) = (-1,5)2
Öàμf ∂dòc
zÖq©μe x { hCG záKÓK Iqƒb x { CGô≤j x 3 2 2 2 2 2 2
c = (- )x (- )x(- )x(- )x(- ) = (- )5 h
3 3 3 3 3 3
56
 õeôJ xn áHÉàμdG ¿EÉa 1øe ÈcCG Éq«©«ÑW Éë«ë°U GOóY n h Éqjô°ùc GOóY x ¿Éc GPEG
x Oó©∏d ájhÉ°ùe OGóYCG n AGò÷
x n = x x x x x x .... x x ( x `d ájhÉ°ùe OGóYCG n AGòL )
x Oó©∏d Iqƒb ≈qª°ùJ x n áHÉàμdG
.Iqƒ≤dG √òg π«dO ≈qª°ùj n Oó©dG
x1 = x @
x 0 = 1 ¿EÉa ôØ°üd ÉØdÉfl GOóY x ¿Éc GPEG @
0 n = 0 ¿EÉa ôØ°üd ÉØdÉfl Éq«©«ÑW Éë«ë°U GOóY n ¿Éc GPEG @

1 򮥜J
5 4 3 (-7,5)2
(- ) ; ( )5 ; ; (-4)3 Ö°ùMCG
4 5
-2547 0 (-1)50 (-1)27 115
( ) ; ; ;
áq«Ñ°ùqædG áqjô°ùμdG OGóYC’G áYƒªée »a iƒ≤dG

78965
2 򮥜J
(-5)4 34 1 3 73 Ö°ùMCG
; x (- ) ;
10 3 5 2
2 (2 )5

(áÑ°SÉ◊G ádB’G ∫ɪ©à°SÉH iƒb ÜÉ°ùM) 2 •É°ûf

. 2 7 Ö°ùMCG (CG - 1
: á«dÉqàdG á©HQC’G πMGôŸG ™ÑJG áÑ°SÉ◊G ádB’G ∫ɪ©à°SÉH (Ü
á©HGqôdG á∏MôŸG áãdÉqãdG á∏MôŸG á«fÉqãdG á∏MôŸG ¤hC’G á∏MôŸG
QõdG ≈∏Y §¨°VEG Oó©dG πNOCG qQõdG ≈∏Y §¨°VEG Oó©dG πNOCG
x
= 7 x y hCG y 2

. CG ∫GDƒ°ùdG áé«àfh áÑ°SÉ◊G á°TÉ°ûH πé°ùŸG Oó©dG ¿QÉb (Ü

.áÑ°SÉ◊G ádB’G ∫ɪ©à°SÉH Ö°ùMCG (2
(-537)2 ; 79 2 ; (149 )3 ; (29 )6 ; 12 5

6
2 21 (4,15)19 ; 5 ; (-3,5)11
(-5)9 ; 217
57
 : á¶MÓe
x2 hCG EE Qq õdG ó‚ áÑ°SÉ◊G ä’B’G ¢†©H ‘

򮥜J
: á«dÉàdG OGóYC’G øe OóY πc OÉMBG ºbQ ƒgÉe (CG-1
65 ; 64 ; 63 ; 62 ; 6

? 6 2157 Oó©dG OÉMBG ºbQ ¿ƒμj Ée (Ü

: á«dÉàdG OGóYC’G øe OóY πc OÉMBG ºbQ ƒgÉe (CG-2
46 ; 45 ; 44 ; 43 ; 42 ; 4

: 4 312 Oó©dG OÉMBG ºbQh ? 4 75 Oó©dG OÉMBG ºbQ ¿ƒμj Ée (Ü

OóY ™qHôe ÜÉ°ù◊
øμÁ áÑ°SÉ◊G ᣰSGƒH 759 2Ö°ùM (CG -3
x 2 qQõdG ∫ɪ©à°SG : á«dÉàdG áKÓqãdG πMGôŸG ™ÑJG áÑ°SÉ◊G ádB’G ∫ɪ©à°SÉH (Ü
áãdÉãdG á∏MôŸG á«fÉãdG á∏MôŸG ¤hC’G á∏MôŸG
QõdG ≈∏Y §¨°VEG QõdG ≈∏Y §¨°VEG Oó©dG πNOCG
= x2 759

OóY qπc ÓeÉc É©qHôe »qª°ùf

.G ∫GDƒ°ùdG áé«àfh áÑ°SÉ◊G á°TÉ°ûH πé°ùŸG Oó©dG ¿QÉb
IQƒ°U ≈∏Y ¬àHÉàc øμªJ
…ô°ùc Oó©d ™qHôe (á∏eÉμdG äÉ©HôŸG) 4 •É°ûf
q ô°ùc Oó©d ™qHôe IQƒ°U »a á«dÉqàdG OGóYC’G øe OóY qπc ÖàcCG
…
121 49
;
; ; 100 ; 25
64 81
2500 ; 400 ; 0,25 ; 6,25
.ÓeÉc É©qHôe ≈ª°ùj á≤HÉq°ùdG OGóYC’G øe OóY qπc
1 򮥜J
: á«dÉqàdG OGóYC’G ÚH øe á∏eÉμdG äÉ©qHôŸG »g Ée (1
4 ; 16
; 49 ; 40 ; 15 ; 9
25
1 øe qπbCG á∏eÉc äÉ©qHôe á°ùªN §YEG (2
. 100 øe qπbCG É¡©qHôe »àqdG áq«©«Ñ£dG áë«ëq°üdG OGóYC’G qπc ôcPCG (3

58
 2 򮥜J
.πeÉc ™Hôe ƒg á«dÉàdG ™«eÉÛG øe ´ƒª› πc ¿CG ≥≤M
13 + 2 3 + 33 + 4 3 + 5 3 13 + 2 3 + 33 + 4 3 1 + 2 + 3 13 + 2 3
3 3 3

qπëH ≥aôe øjô“

.á«dÉàdG ™«eÉÛG øe ´ƒª› πc Ö°ùMCG (1
? ßMÓJ GPÉne 1 + 3 + 5 + 7 + 9 + 11 ; 1+3+5+7+9; 1+3+5+7;1+3+5; 1+3;
? Ú«dÉàdG ÚYƒªéª∏d áÑ°ùædÉH ∂櫪îJ ƒgÉe (2
1 + 3 + 5 + ... + 1997 + 1999 ; 1 + 3 + 5 + .... + 97 + 99 ;

π◊G
1 + 3 = 4 = 22
1 + 3 + 5 = 9 = 32
áq«Ñ°ùqædG áqjô°ùμdG OGóYC’G áYƒªée »a iƒ≤dG

1 + 3 + 5 + 7 +9 + 11 = 36 = 62
1 + 3 + 5 + 7 + 9 = 25 = 52 1 + 3 + 5 + 7 = 16 = 42
.á∏eÉc äÉ©qHôe É¡fCG á¶MÓe øμÁ á≤HÉq°ùdG ™«eÉÛG πeCÉàH
: ‹ÉqàdÉc á≤HÉq°ùdG ™«eÉÛG áHÉàc ÉææμÁ (2
3+1 2
1 + 3 = 4 = 22 = ( )
2

5 +1 2
1 + 3 + 5 = 9 = 32 = ( )
2
7 +1 2
1 + 3 + 5 + 7 = 16 = 4 2 = ( )
2
1 + 3 + 5 + 7 + 9 + 11 = 36 = 62 = ......... ; 1 + 3 + 5 + 7 + 9 = 25 = 52 = ......... º“CGh π≤fCG
1 + 3 + 5 + 7 + 9 + 11 + 13 + 15 + 17 + 19 + 21 = .........
: »∏j Ée ÚªîJ ÉææμÁ ≥Ñ°SÉe ≈∏Y GOɪàYGh É«≤£æe
99 + 1 2
1 + 3 + 5..... + 97 + 99 = ( ) = 50 2 = 2500
2
´ƒªéª∏d áÑ°ùædÉH ∂櫪îJ ƒgÉe
1+3+5.....+1997+1999

59
 (πeÉc ™HôŸ »©«HÎdG Qò÷G) 5 •É°ûf

: á«dÉàdG áKÓãdG πMGôŸG ™ÑJG áÑ°SÉ◊G ádB’G ∫ɪ©à°SÉH

áãdÉãdG á∏MôŸG á«fÉãdG á∏MôŸG ¤hC’G á∏MôŸG
QõdG ≈∏Y §¨°VEG QõdG ≈∏Y §¨°VEG Oó©dG πNOCG
= 1444

? ßMÓJ GPÉe.¬«∏Y π°üëàŸG Oó©dG ™Hôe Ö°ùMCG

É©qHôe a OóY ¿Éc GPEG
»©«HÎdG Qò÷G ¿EÉa ÓeÉc
…òqdG ÖLƒŸG Oó©dG ƒg ¬d
Oó©∏d ÉjhÉ°ùe ¬©Hôe ¿ƒμj
a `H ¬d õeôfh a
: ¿CG ∫ƒ≤f 382 = 1444
»©«HôqàdG QòédG q¿CG hCG 1444 Oó©∏d »©«HôqàdG QòédG ƒg 38 Oó©dG
.38 ƒg 1444 Oó©∏d
1444 =38
: á«dÉàdG áHÉàμdÉ`H ∂dòd õeôfh
( 5 …hÉ°ùj 25 `d »©«HÎdG Qò÷G : CGô≤f ) 25 =5
132 = 169 »æ©j 169 =13

1 򮥜J
: á«dÉàdG OGóYC’G øe OóY πμd »©«HÎdG Qò÷G ƒg Ée (CG
10000 ; 400 ; 81 ; 64 ; 49 ; 36 ; 16 ; 9 ; 4 ; 1
400 9 81
. 169 ; ; ; : Ö°ùMG (Ü
49 81 64 16

: áÑ°SÉ◊G ádB’G ∫ɪ©à°SÉH OóM (ê

3200521 ; 204304 ; 9025 ; 6241 ; 1024

109, 2025 ; 54, 76 ; 12, 25

2 򮥜J
123454321 ; 1234321 ; 12321 ; : Ö°ùMCG (CG
121
; 1234567654321 ; 12345654321 : á«dÉqàdG OGóYC’G øe OóY πμd »©«HÎdG Qò÷G ƒg Ée (Ü
? 12345678987654321 ; 123456787654321

60
 qπëH ≥aôe øjô“
.πeÉc ™Hôe ¬fCG ≥≤Mh A x B + 1Oó©dG á«dÉàdG ä’É◊G øe ádÉM πc ‘ Ö°ùMCG (1
 A = 1111 (ê  A = 111 (Ü  A = 11 (CG
  
B = 10005 B = 1005 B = 105
111111555556 Oó©∏d »©«HÎdG Qò÷G ƒgÉe (2
qπ◊G
A x B + 1 = 11 x 105 + 1 = 1156 (CG - 1
áÑ°SÉ◊G ∫ɪ©à°SÉH
áãdÉãdG á∏MôŸG á«fÉãdG á∏MôŸG ¤hC’G á∏MôŸG
QõdG ≈∏Y §¨°VG QõdG ≈∏Y §¨°VG Oó©dG πNOCG
= 1156

34 á°TÉ°ûdG ≈∏Y CGô≤f

1156 = 342 ¿PEG
áq«Ñ°ùqædG áqjô°ùμdG OGóYC’G áYƒªée »a iƒ≤dG

A x B + 1 = 111 x 1005 + 1 = 111556 = (334)2 (Ü

A x B + 1 = 1111 x 10005 + 1 = 11115556 = (3334)2 (ê
¬eÉbQCG OóY ¿C’ ∂dPh111111555556Oó©∏d »©«HÎdG Qò÷G øY åëÑ∏d áÑ°SÉ◊G ∫ɪ©à°SG øμÁ ’ (2
33334 ƒgh Oó©dG Gò¡d »©«HÎdG Qò÷G êÉàæà°SG øμÁ ≥Ñ°S Éà ¢SÉæÄà°SE’ÉH øμdh Iô°û©dG ¥ƒØj
(333334)2 = 111111555556 ¿CG …CG

(áÑdÉ°ùdG iƒ≤dG) 6 •É°ûf

. 52 Oó©dG ܃∏≤Ÿ ájô°û©dG áHÉàμdG §YCG ( CG -1
: á«dÉàdG á©HQC’G πMGôŸG ™ÑJG áÑ°SÉ◊G ádB’G ∫ɪ©à°SÉH (Ü
á©HGqôdG á∏MôŸG áãdÉãdG á∏MôŸG á«fÉãdG á∏MôŸG ¤hC’G á∏MôŸG
QõdG ≈∏Y §¨°VG QõdG ≈∏Y §¨°VG QõdG ≈∏Y §¨°VG Oó©dG πNOCG
= -2 (x y hCG ) y x 5

.CG ∫GDƒ°ùdG áé«àfh á°TÉ°ûdÉH πéq°ùŸG Oó©dG ¿QÉb

¿EÉa »©«ÑW í«ë°U OóY n h ôØq°ü∏d ÉØdÉîe Éq«Ñ°ùf Éë«ë°U GOóY a ¿Éc GPEG
an Oó©dG ܃∏≤Ÿ õeôJ a -n áHÉàμdG
1 1
a -1 = a -n =
a an
61
 򮥜J
(-2)-3 ; 10 -3 ; 5 -1 ; (-4)
-2
(CG : Ö°ùMCG
4 2 -2
(Ü
(- )-2 ; ( )-3 ; (0,5)
3 5

iƒ≤dG äÉ«°UÉN
N‘ iƒ≤dG äÉ«°UÉîd OGóàeG »g Q áYƒª÷G ‘ iƒ≤dG äÉ«°UÉN
q¿EÉa Ú«Ñ°ùf Úë«ë°U øjOóY n h m h ôØ°üd ÚØdÉfl Ú«Ñ°ùf ø«ë«ë°U øjOóY b h a ¿Éc GPEG

an
= a n-m ; (a n )m = a nxm ; an x a m = a n+m
am

a an (a x b)n = a n x bn
( )n = n ;
b b

1 򮥜J
. »Ñ°ùf …ô°ùc Oó©d Iƒb ᨫ°U ‘ ÖàcCG
(-8)12 (-3)11 -3 5 5
; ; (3,5)7  ; (- )3 x (- )8
(-8)5 (-3)7 2 2
-5
10 4 x10 -3  4
; (10 -5 ) 
10 -7 x 10 2

2 򮥜J
Ö°SÉæjÉÃ πªcGh π≤fCG
12 8
= 12 5 ; (-7,25)6 x (-7,25)... = (-7,25)11
12...
-7
(-9)7  5 ...  5 -21
...
= (-9)11 ; (- 9 )  = (- 9 )
(-9)

62
 10 Oó©dG iƒb 7 •É°ûf

: ‹ÉàdG ∫hó÷G Òª©J ºªJCGh π≤fG

≈∏Y Oó©dG
-9 -2 -1 0 1 3 4 12
10 10 10 10 10 10 10 10 Iqƒb IQƒ°U
10 `d
áHÉàμdG
0,00001 0,001 1 100 10000000 áqjô°û©dG
Oó©∏d

1 򮥜J
: á«dÉàdG OGóYC’G øe OóY πμd áHô°û©dG áHÉàμdG §YCG
97,645 x 10 2 ; 1,78 x 10 -5 ; 0,0362 x 10 7 ; 789 x 10 -4 ; 2,35 x 10 2
áq«Ñ°ùqædG áqjô°ùμdG OGóYC’G áYƒªée »a iƒ≤dG

2 򮥜J
Ö°ùMCG (CG
1010 -1 10 4 -1 10 3 -1 10 2 -1 101 -1
; ; ; ;
9 9 9 9 9

3 򮥜J
óM ≈°übCG ¤G ∫õàNG
10 7 -1 10 5 -1 10 4 -1 10 3 -1 10 2 -1
; ; ; ;
8888888 66666 5555 444 33

4 򮥜J
948 x 102 h 2,35 x 105 øjOó©dG áfQÉ≤e ójôf (1
948 x 102 = 0,948 x 105 ¿CGh 2,35 x 105 = 2350 x 102 ¿CG ≥≤M (CG
948 x 102 h 2,35 x 105 øjOó©dG ¿PEG ¿QÉb
2920 x 10-7 = ..... x 10-4 ; 2,83 x 10-4 = 2830 x 10... : Ö°SÉæjÉà º“Gh π≤fCG (CG -2
2920 x 10-7 h 2,83 x 10-4 øjOó©dG ¿QÉb (Ü
63
 5 򮥜J
: á«dÉqàdG OGóYC’G ÉqjóYÉ°üJ ÖJQ
3,25 x 10-2 ; 31 x 10-3 ; 5199 ; 3,685 x 10-2 ; 5,2 x 103
…ô°ûY Oó©d áq«ª∏©dG áHÉàμdG 8 •É°ûf

0,00243 = 0,0243 x 10-1 = 0,243 x 10-2 = ¿q CG ≥q≤M (1

2,43 x 10-3 = 243 x 10-5
0,00243 …ô°û©dG Oó©∏d a x 10n IQƒ°U ≈∏Y äÉHÉàc »g äÉHÉàμdG √òg qπc
: Ú«dÉqàdG ÚWô°û∏d a Oó©dG Ö«éà°ùj É¡æe áHÉàc q…CG ‘
? π°UÉØdG πÑb óMGh ºbQ ¬d @
? 0…hÉ°ùj ’ ºbqôdG ògh @
0,00243 …ô°û©dG Oó©∏d áq«∏ª©dG áHÉàμdG ≈ª°ùJ áHÉàμdG √òg
Ö°ùMCG áÑ°SÉ◊G ádB’G ∫ɪ©à°SÉH (2
? ßMÓJ GPÉe 0,000056 : 68457932 (ê 0,000002 x 0,00006 (Ü 9000000 x 40000 (CG
; ;

í«ë°U OóY n å«M a x 10n IQƒ°U ≈∏Y ¬àHÉàc »g …ô°ûY Oó©d áq«ª∏©dG áHÉàμdG
0 ºbqô∏d ∞dÉfl ºbqôdG Gògh π°UÉØdG πÑb óMGh ºbQ hP …ô°ûY OóY a h

1 򮥜J
: á«dÉqàdG OGóYCÓd áq«ª∏©dG äÉHÉàμdG §YCG
.Éfƒ«∏e ¿ƒKÓKh á°ùªNh áFÉe ; GQÉ«∏e ô°ûY á©Ñ°S ; 165,42 x 105 ; 65487,456

2 򮥜J
: á«dÉqàdG OGóYC’G Èà©f
4,23 x 211 9,03 x 106 0,75 x 106 1,75 x 104 7,49512 x 1011 0,235 x 10-7
; ; ; ; ;
? áq«ª∏Y áHÉàc ܃àμe OGóYC’G √òg …CG (CG
.á≤HÉq°ùdG OGóYC’G øe OóY qπμd áqjôjó≤J ᪫b §YCG (Ü
3 򮥜J
.áq«ª∏Y áHÉàc IQƒ°U ≈∏Y áé«àqædG ÖàcGh Ö°ùMG
10-2 + 10-1 + 100 + 102 ; 0,235 x 104 x 10-6 + 4 x 10-2 ; 0,532 + 235 x 10-3
270 x 102 x 2,5 x 10-5

7,5 x 107 x 105

64
 4 򮥜J
√ò¡d áq«ª∏Y áHÉàc §YG .äÉYÉ°S 6 h Éeƒj 365 ‘ ¢ùªq°ûdG ∫ƒM á∏eÉc IQhO áq«°VQC’G IôμdG õéæJ
.ÊGƒãdÉH IqóŸG
5 򮥜J
§YCG qºK ΩGôZƒ∏«μdÉH É¡à∏àμd áq«ª∏Y áHÉàc §YCG .øWQÉ«∏ŸG QÉ«∏e 5980 `H áq«°VQC’G IôμdG á∏àc Qqó≤J
.á∏àμdG √ò¡d áqjôjó≤J ᪫b

OóY ÈL 9 •É°ûf
‹ÉqàdG ∫hó÷G Òª©J º“CGh π≤fG
ÚªbôH √ÈL
äGô°û©dÉH √ÈL äÉÄŸÉH √ÈL π°UÉØdG ó©H ºbôH √ÈL Oó©dG
π°UÉØdG ó©H
260
...................... 300
...................... 263,8
...................... 263,82
...................... 263,8179
...................... ...................... ...................... ...................... 2546,871
áq«Ñ°ùqædG áqjô°ùμdG OGóYC’G áYƒªée »a iƒ≤dG

...................... ...................... ...................... ...................... 754,3728

...................... ...................... ...................... ...................... 164,191

65
 π°UƒMCG
áHÉàμdG ¿EÉa 1 øe ÈcCG Éq«©«ÑW Éë«ë°U GOóY n h Éqjô°ùc GOóY x ¿Éc GPEG @
x Oó©∏d ájhÉ°ùàe OGóYCG n AGò÷ õeôJ xn

xn = x x x x x x ... x x ( x `d ájhÉ°ùe OGóYCG n AGòL)

x Oó©∏d Iqƒb ≈ª°ùJ xn áHÉàμdG
Iqƒ≤dG √òg π«dO ≈qª°ùj n Oó©dG
x1 = x
x0 =1 q¿EÉa ôØ°üd ÉØdÉfl GOóY x ¿Éc GPEG
0n =0 q¿EÉa ôØ°üd ÉØdÉfl GOóY n ¿Éc GPEG

…òqdG ÖLƒªdG Oó©dG ƒg ¬d »©«HÎdG Qò÷G ¿EÉa ÓeÉc É©qHôe a OóY ¿Éc GPEG @
a `H ¬d õeôfh a Oó©∏d ÉjhÉ°ùe ¬©Hôe ¿ƒμj

q¿EÉa Éq«©«ÑW Éë«ë°U GOóY n h ôqØ°ü∏d ÉØdÉîe Éq«Ñ°ùf Éë«ë°U GOóY a ¿Éc GPEG @
1 1
a -1 = ; a-n = n an Oó©dG ܃∏≤Ÿ õeôJ a-n áHÉàμdG
a a

Úë«ë°U øjOóY n h m h ôØ°ü∏d ÚØdÉfl Ú«Ñ°ùf ø«ë«ë°U øjOóY b h a ¿Éc GPEG @

.q¿EÉa ø«q«Ñ°ùf
an
m
= an-m ; (a n )m = a nxm ; an x a m = an+ m
a

í«ë°U OóY n å«M a x 10 n IQƒ°U ≈∏Y ¬àHÉàc »g …ô°ûY Oó©d áq«ª∏©dG áHÉàμdG
0 ºbqô∏d ∞dÉfl ºbqôdG Gògh π°UÉØdG πÑb óMGh ºbQ hP …ô°ûY OóY a h »Ñ°ùf

66
 ø`` ` ` jQÉ`` ` ` ` “
á≤jôW ô°ùjCÉH Ö°ùMG 6 Ö°ùMG 1

; B = 2 4 x 5 5 x 20 ; A = 2 5 x 13 x 5 5 -3 4 5
(-3,5)2 x ( ) ; (-3)4 ; (2,1)2 ; (- )3
D = (-2)7 x 2008 0 x (-0, 5)7 ; C = 4 2 x 12, 25 x 5 4 2 4

n h a å«M an IQƒ°U ≈∏Y ÖàcCG 2

á«dÉqàdG äGQÉÑ©dG qóM ≈°übCG ≈dEG ô°üàNG 7 ¿É«Ñ°ùf ¿Éë«ë°U ¿GOóY
.¿Éq«Ñ°ùf ¿Éqjô°ùc ¿GOóY y h x å«M
(-7)6 x (-7)-12
[(4)7 ]3 ; ; (-2)7 x (-2)-5 x (-2)11
(-4x )  x y
3 6 4 (-7)-10
3x 4 x (-5y 7 )
6 ; 16 5 2511
 8y 2  x x 7 2x 3 x 3y 2 ; ; ; 10 -14 x (-5 )-14 ; 38 x (-2 )8
-3 9
4 5
Ö°ùMG ab 2 = 2 å«M ¿Éjô°ùc ¿GOóY b h a 116 2112
8  6 ; 12
99 7
2(5a 2 )3 b12 3a 3b 6
B= h A= á«dÉqàdG äGAGòédG øe AGòL qπc ÖàcCG 3
(5ab 2 )3 ab 2
áq«Ñ°ùqædG áqjô°ùμdG OGóYC’G áYƒªée »a iƒ≤dG

ƒg πeÉc ™Hôe í«ë°U OóY OÉMBG ºbQ ¿CG âÑKCG 9 í«ë°U Oó©d Iqƒb IQƒ°U ≈∏Y
9 hCG 6 hCG 5 hCG 4 hCG 1 hCG 0 (-7)6 x (-7)-12
[(4)7 ]3 ; -10
; (-2)7 x (-2)-5 x (-2)11
(-7)
4
31000OÉMBG ºbQ èàæà°SG 3 OÉMBG ºbQ ƒg Ée 10 ™«eÉéªdG øe ´ƒªée qπc ÖàcCG (1
4
.Iqƒb IQƒ°U ≈∏Yá«dÉqàdG
12 8
; 10 ; 5 ; 1369 ; 361; 144 Ö°ùMCG 11 4 + 2 2 +2 3 ; 4 + 2 2
870, 25 ; 132, 25 ; 625 ; 25 ; 55225 4 + 22 + 23 + 24 + 25 ; 4 + 22 + 23 + 24
169 81
: `d áÑ°ùqædÉH ∂櫪îJ ƒg Ée (2
; 1111 + 56 ; 2
11 + 6 Ö°ùMCG 12
2

4 + 2 2 + 2 3 + ... 2 n ; 4 + 2 2 + 2 3 + ... + 2 75

; 11111111 + 5556 2 ; 111111 + 556 2 3 øe ôÑcCG »©«ÑW í«ë°U OóY n å«M
111111111111 + 555556 2 `d áÑ°ùqædÉH ∂櫪îJ Ée »Ñ°ùf …ô°ùc OóY a å«M a n IQƒ°U ≈∏Y ÖàcCG 5
Ö°ùMCG 13 .»Ñ°ùf í«ë°U OóY n h
33332 + 2222 ; 3332 + 222 ; 332 + 22 ; 32 + 2
5
33333332 + 2222222 `d áÑ°ùqædÉH ∂櫪îJ Ée ( )11 2 2
4 ; (  )14 x ( )7
QÉ«∏e 5,8 `H áq«°VQC’G IôμdG ¿Éqμ°S OóY Qqó≤j 14
5 3 3
( )23
4
.Éq«eƒj AɪdG øe øjôàd øcÉ°S qπc ∂∏¡à°ùj .᪰ùf 6
(- )5 7 17 17
øY Öq©μªdG ôàªdÉHh áq«ª∏Y áHÉàμH ôqÑY 7 ; (- 4 )3  x (- 64 ) ; 10 x 2 ;
᪫b §YG qºK ¿Éqμ°ùdG áqaÉμd »eƒ«dG ∑Ó¡à°S’G 2  5  125 317
( )5
.∑Ó¡°SE’G Gò¡d áqjôjó≤J 3
67
 : á«dÉqàdG OGóYC’G øe OóY qπμd áqjôjó≤J ᪫bh áq«ª∏©dG áHÉàμdG §YG 15
(0,048)7 ; 2456 5 ; 0,000954 x 10 -15 ; 12, 457 x 1017 ; 9452,457

OóY ƒg ɪa ôªëdG äGôjƒμdG øe 2,025 x 1013 ≈∏Y …ƒàëJ ¿É°ùfE’G ΩO øe ôàd 4,5 ¿Éc GPEG 16
.óMGh ôàd »a IGƒàëªdG äGôjƒμdG

.áq«Fƒ°V áæ°S ¿ƒ«∏e 50 `H ¢VQC’G øY z M.87 Iqôée{ IÉqª°ùªdG IqôéªdG ó©ÑJ 17

3 x 105 km/s áYô°ùH áæ°S »a Aƒ°†dG É¡©£≤j »àqdG áaÉ°ùªdG »g áq«Fƒ°†dG áæ°ùdG (1
.(äÉYÉ°S 6 h Ωƒj 365 áæ°ùdG QÉÑàYÉH) .áq«Fƒ°†dG áæq°ù∏d ôàeƒ∏«μdÉH áqjôjó≤J ᪫b §YEG
.¢VQC’G øY IqôéªdG √òg ó©H øY ôàeƒ∏«μdG ÜÉ°ùëHh áq«ª∏Y áHÉàμH ôqÑY (2
¢ùª°ûdG á∏àc ¿CG ɪ∏Y á∏àμdG √òg Ö°ùMCG .¢ùª°ûdG á∏àc Iqôe …QÉ«∏ªH z M.87 Iqôée{ á∏àc Qqó≤J (3
. 2 x 1013 kg `H Qqó≤J

68
áq«aô◊G äGQÉÑ©dG ∫ƒM ᣰûfCG

»æjhõ≤dG óªfi
ájôég 650 áæ°S OhóM ‘ øjhõ≤H ódh .»æjhõ≤dG óªfi øH ÉjôcR øH ¬∏dG óÑY ƒHCG ƒg
,á©«Ñ£dGh ,∂∏ØdÉH ∞¨°T ºK ,Ióe AÉ°†≤dÉH π¨à°TG ,∂∏ØdÉH ô¡à°TG ,ájôég 682 áæ°S ‘ƒJh
äÉØdDƒe ô¡°TCG .…ƒ÷G ó°UôdG º∏Y ‘ ¬JÉjô¶f »g kÉfCÉ°T ¬dɪYCG º¶YCG øμdh ,IÉ«◊G Ωƒ∏Yh
»æjhõ≤dG ∞°üj ¬«a .(äGOƒLƒŸG ÖFGôZh äÉbƒ∏ıG ÖFÉéY) ±hô©ŸG ¬HÉàc »æjhõ≤dG
É¡àjOhCGh É¡dÉÑLh ¢VQC’G øY º∏μJ ɪc .êhôHh ΩGôLCGh ÖcGƒc øe …ƒ– Éeh Aɪ°ùdG
,É¡FÉ«MCGh ÉgQÉëHh AÉŸG Iôch ,É¡JQhOh ìÉjôdG øYh ,AGƒ¡dG Iôc øY çó–h ,ÉgQÉ¡fCGh
kÉjóéHCG kÉÑ«JôJ ∂dP ÖJQ óbh .¿Gƒ«Mh äÉÑfh OɪL øe É¡«a Éeh á°ùHÉ«dG øY çó– ºK
.kÉ≤«bO
¿É«àØ∏d áq«ª∏©dG áq«Hô©dG áq∏ÛG

º¡æYh ÉqæY ¢SÉqædG â∏¡L ¿EG »∏°S

∫ƒ¡Lh ⁄ÉY AGƒ°S ¢ù«∏a
∫CGƒª°ùdG

69
 áq«aô◊G äGQÉÑ©dG ∫ƒM ᣰûfCG
áq«aôM äGQÉÑY QÉ°üàNGh ô°ûf
1 •É°ûf

ÚdÉàdG Údhó÷G º“CG ºK π≤fG - 1

r ¬YÉ©°T …ôFGO ¢Uôb L h l √Gó©H π«£à°ùe c ¬©∏°V ™Hôe πμ°ûdG

4c §«ÙG
áMÉ°ùŸG

áªFÉb ájôFGO áfGƒ£°SCG

c h b h a √OÉ©HCG äÓ«£à°ùe …RGƒàe c ¬©∏°V Ö©μe º°ù÷G
h É¡YÉØJQGh r É¡YÉ©°T

S á«∏ª÷G áMÉ°ùŸG

V = abc V ºé◊G

25,1 cm h 18,5 cm h 10 cm √OÉ©HCG Ö©μe ºéM Î∏dÉH Ö°ùMCG - 2

75,2 cm h 56 cm h 23 cm √OÉ©HCG äÓ«£à°ùe …RGƒàe - 3
? á«∏ª÷G ¬àMÉ°ùe »g Ée
É¡YÉØJQGh 50 cm É¡YÉ©°T áªFÉb ájôFGO áfGƒ£°SCG ºé◊ Ö©μŸG ΟÉH á«Ñjô≤J ᪫b §YCG - 4
123 cm

2 •É°ûf
π°UÉ◊G ¤EG ∞°VCG , 6 ‘ É¡«∏Y π°üëàŸG ᪫≤dG Üô°VG , 5 ¬æe ìôWG , 5 øe ÈcCG GOóY òN - 1
? ¬«∏Y π°üëàŸG Oó©dG ƒg Ée 6 ≈∏Y áé«àædG º°ùbG ºK 30
∂dP ô°ùa ? ßMÓJ GPÉe . ôNBG OóY øe ÉbÓ£fG »°ûªàdG ¢ùØf óYCG
ìôWG ºK áKÓK ≈∏Y áé«àædG º°ùbG . ¬«∏Y â∏°ü– Ée ¤EG 15 ∞°VCG , áKÓK ‘ ¬Hô°VGh GOóY òN - 2
. ∫hC’G ‘ ¬JÎNG …òdG Oó©dG
.∂dP ô°ùa ?ßMÓJ GPÉe .∂FÓeR èFÉàæH ∂àé«àf ¿QÉb
3 •É°ûf
ˆ
BAC ájhGõdG ¢ù«b øY x ád’óH ôqÑY

70
 πëH ≥aôe øjô“
.ÉgôªY ±É©°VCG á©HQCG øY ÚeÉ©H qπ≤j É¡qeCG ôªYh .ÉgôªY ±É©°VCG á°ùªN Aɪ«°T Iò«ª∏àdG ÜCG ôªY
.äGƒæq°ùdÉH Aɪ«°T ôªY a øμ«d - 1
ÜC’G ôªY øY a ád’óH ÈY -CG
ΩC’G ôªY øY a ád’óH ÈY -Ü
? É¡«HCG h É¡eCG h Aɪ«°T QɪYCG ´ƒª› ƒg Ée - ê
? áæ°S 14 ó©H º¡æe óMGh πc ôªY íÑ°üj ºc -CG - 2
? äGƒæ°S çÓK πÑb º¡æe óMGh πc ôªY ¿Éc ºc -Ü
ÚH ¥ôØdG ƒg Ée
? ¬àæHG h ÜC’G ôªY - CG - 3
? É¡àæHGh ΩC’G ôªY - Ü
? ΩC’G h ÜC’G ôªY - ê
äGƒæ°S 8 Aɪ«°T ôªY q¿CG âª∏Y GPEG º¡æe óMGh πc ôªY Ö°ùMCG - 4
π◊G
áq«aô◊G äGQÉÑ©dG ∫ƒM ᣰûfCG

5a ƒg É¡«HCG ôªY ¿EÉa ÉeÉY a Aɪ«°T ôªY ¿Éc GPEG - CG - 1

4a - 2 ƒg É¡eCG ôªY -Ü
ƒg É¡«HCG h É¡eCG h Aɪ«°T QɪYCG ´ƒª› -ê
a + 5a + 4 a - 2 = 10a — 2
ÜC’G ôªY íÑ°üj ÉeÉY 14 ó©H - CG - 2
a + 14 Aɪ«°T ôªYh(4a - 2) + 14 = 4a + 12 qΩC’G ôªYh 5a + 14
äGƒæ°S çÓK πÑb -Ü
5a — 3 ÜC’G ôªY ¿Éc
a — 3 Aɪ«°T ôªY ¿Éc
(4a — 2) — 3 = 4a — 2 — 3 = 4a — 5 ΩC’G ôªY ¿Éc
ƒg ¬àæHG ôªY h ÜC’G ôªY ÚH ¥ôØdG - CG - 3
5a — a = 4a
ƒg É¡àæHG ôªY h ΩC’G ôªY ÚH ¥ôØdG -Ü
(4a — 2) — a = 4a — 2 — a = 3a — 2
ƒg ¬àLhR ôªY h ÜC’G ôªY ÚH ¥ôØdG -ê
5a — (4a — 2) = 5a — 4a + 2 = a + 2
¿EÉa äGƒæ°S 8 Aɪ«°T ôªY ¿Éc GPEG
5 x 8 = 40 ƒg É¡«HCG ôªY - CG - 4
4 x 8 — 2 = 32 — 2 = 30 É¡qeCG ôªY -Ü
71
M x 3 4 •É°ûf
N

x MNPQ πHÉ≤ŸG π«£à°ùŸG Èà©f

x ád’óH ¬àMÉ°ùe Ö°ùMCG
2 .É¡«∏Y π°üëàŸG IQÉÑ©dG ô°üàNCGh ô°ûfCG
Q P

5 •É°ûf
ˆ h ABI
ˆ h AIC
BAI ˆ ÉjGhõdG ¢ù«b øY t ád’óH ÈY -CG
ˆ ¿CG ÚH -Ü
Ú©∏°†dG ¢ùjÉ≤àe å∏ãe ABI
ˆ = 2 ABI
AIC ˆ ¿CG âÑKCG -ê

6 •É°ûf
b b>1 å«M ‹ÉqàdG πμq°ûdG Èà©f
DE h AB øjó©ÑdG Ö°ùMCG
πμ°ûdG Gòg §«fi ¢ù«b Ö°ùMCG
򮥜J
á«Ñ°ùf ájô°ùc OGóYCG a h t h y h x å«M á«dÉàdG äGQÉÑ©dG ô°üàNGh ô°ûfG
2(x + 3) + 3x – 5 -CG
5(y—2)—3(y + 1) -Ü

– 3(3t + 2) + 2(—t — 1) + t + 1 -ê
a+1+a—3 -O
2 2
2x + 3 x — 1 - `g
-
2 3

7 •É°ûf

:Ú«dÉàdG äÓ«£à°ùŸG »jRGƒàe Èà©f

ɪ¡æe πc ºéM Ö°ùMG - 1
ɪ¡«ªéM ¿QÉb - 2

72
 8 •É°ûf

: ÚdÉqàdG Úª°ù÷G »ªéM ¿QÉb

򮥜J
»Ñ°ùf …ô°ùc OóY x å«M (x - 3)(x + 3) á«dÉàdG IQÉÑ©dG ô°üàNGh ô°ûfG - 1
87 x 93 h 97 x 103 É«ægP Ö°ùMG - 2
áq«aô◊G äGQÉÑ©dG ∫ƒM ᣰûfCG

πëH ≥aôe øjô“

‹ÉàdG πμ°ûdG Èà©f
ABCD π«£à°ùŸG áMÉ°ùŸ Iô°üàfl IQÉÑY §YG - 1

EFGH π«£à°ùŸG áMÉ°ùŸ Iô°üàfl IQÉÑY §YG - 2

? ¥QRC’ÉH ¿ƒ∏ŸG Aõ÷G áMÉ°ùe ¢ù«b ƒg Ée - 3
π◊G
»g ABCD π«£à°ùŸG áMÉ°ùe - 1
(5x + 3)(3x + 2) = 5x X 3x + 5x X 2 + 2 + 3 x 3x + 3 X 2
= 15x2 + 10x + 9x + 6 = 15x2 + 19x + 6

»g EFGH π«£à°ùŸG áMÉ°ùe - 2

(3x +1)(x +1)= 3x2 + 4x + 1
…CG EFGH π«£à°ùŸG áMÉ°ùe ABCD h π«£à°ùŸG áMÉ°ùe ÚH ¥ôØdG »g ¿ƒ∏ŸG Aõ÷G áMÉ°ùe
(15x2 +19x + 6)—(3x2 + 4x + 1) = 15x2 + 19x + 6 — 3x2 — 4x — 1
= (15x2 — 3x2) + (19x - 4x)+6—1
= 12x2 + 15x + 5

73
 •É°ûf
9
: áq«Ñ°ùf áqjô°ùc OGóYCG z h yh x å«M á«dÉqàdG äGQÉÑ©dG ô°üàNGh ô°ûfCG (1
, A = x2 — (x + 1)(x - 1)

C = z2 —(z — 3)(z + 3) B = y2 — (y - 2)(y + 2)

: Éq«ægP Ö°ùMCG (2
(987988)2 — (987987)(987989)
(CG
(123456785)2 — (123456783)(123456787) (Ü
(253564)2 — (253561)(253567) (ê

.É¡æY ÖLCGh ÊÉqãdG ∫GDƒq°ùdG ‘ OQh Ée ∫Gƒæe ≈∏Y á∏Ä°SCG è°ùfCG (3

á«aôM äGQÉÑY ∂«μØJ

10 •É°ûf
(2t + 1)(x + 2) , (2t + 1)(x - 1) , a(x + 2) , 3(x + 2) , 3b , 3a
á«dÉàdG äAGò÷G Èà©f
á«Ñ°ùf ájô°ùc OGóYCG t h x h b h a å«M
3(x + 2) , 3b , 3a ÚH ∑ΰûŸG πeÉ©dG ƒg Ée -CG - 1
3—3a + 3(x + 2) , 3b + 3 , 3a + 3b á«dÉàdG äGQÉÑ©dG AGòL ᨫ°U ‘ ÖàcG - Ü
(2t + 1)(x + 2) , a(x + 2) , 3(x + 2) ÚH ∑ΰûŸG πeÉ©dG ƒg Ée -CG - 2
3(x + 2)— a(x + 2) , a(x + 2) + (2t + 1)(x + 2) á«dÉàdG äGQÉÑ©dG AGòL ᨫ°U ‘ ÖàcG -Ü
21t2y - 15ty2 ; 5x3 - x2 ; 7a3 - 8a5 á«dÉàdG äGQÉÑ©dG AGòL ᨫ°U ‘ ÖàcCG - 3
»æ©j áq«aôM IQÉÑY ∂«μØJ
.AGòL ᨫ°U ‘ É¡àHÉàc

11 •É°ûf
x å«M C = — 14x — 21 h B = 10x — 10 h äGQÉÑ©dG øμàd - 1
A = (x —1)(2x + 3)
: »Ñ°ùf …ô°ùc
C IQÉÑ©dG h B IQÉÑ©dG πeGƒY AGòL ¤EG ∂μa -CG
D = A + B = (x - 1) (2x + 3) + 10x - 10 IQÉÑ©∏d Éμ«μØJ èàæà°SG -Ü
E = (x-1)(2x + 3) - 14x - 21 IQÉÑ©dG πeGƒY AGòL ¤EG ∂μa -ä

74
 qπëH ≥aôe øjô“
¿Éq«Ñ°ùf ¿Éqjô°ùc ¿GOóY b h a å«M Úà«dÉqàdG B h A ÚJQÉÑ©dG AGòL ¤EG ∂qμa
B = (a 2 + 3)(2 a  1)  ( 4 a 2  2 a ) ; A = (x - 1)(2 x + 3) + 2 x - 2

qπ◊G
IQÉÑ©dG ∂«μØJ
A
2 x  2 = 2(x  1) ‹ÉqàdÉc 2 x  2 ∂«μØJ øμÁ øμdh Écΰûe ÓeÉY á∏gh ∫qhGC øe ßMÓf ’
A = (x  1)(2 x + 3) + 2(x  1) Éæjód íÑ°ü«a
A = (x  1)[(2 x + 3) + 2 ] ¿PEG Écΰûe ÓeÉY (x 1) ßMÓf A IQÉÑ©∏d áHÉàμdG √òg ‘h
A = (x  1)(2 x + 5 )
IQÉÑ©dG ∂«μØJ
B
4 a 2  2 a = 2 a(2 a  1) »∏j ɪc AGòL ᨫ°U ‘ 4 a 2  2a IQÉÑ©dG áHÉàc ÉæfÉμeEÉH ¬qfGC ßMÓf
: ‹ÉqàdÉc B IQÉÑ©dG áHÉàc GPEG øμÁh
B = (a 2 + 3)(2 a  1)  2 a(2 a  1)
áq«aô◊G äGQÉÑ©dG ∫ƒM ᣰûfCG

B = (2 a  1)[(a 2 + 3)  2 a ]
B = (2 a  1)(a 2  2 a + 3)

򮥜J
zh y h xh b h a å«M »∏j Ée πeGƒY AGòL ¤EG ∂qμah ≥HÉq°ùdG øjôªqàdG ∫Gƒæe ≈∏Y è°ùfCG 1
: áq«Ñ°ùf áqjô°ùc OGóYCG
B = b( 3a 2  1) + 9 a 2  3 A = (2 a + 2 )(y  5 )  25 + 10 y
D = (x  1)(2 z  1)  ( 4 z  2 )(x  5 )
2
C = 3x + 6 + 7(x + 2 )2
áq«Ñ°ùf áqjô°ùc OGóYCG y h x h b h a å«M á«dÉqàdG äGQÉÑ©dG πeGƒY AGòL ¤EG ∂qμa 2
C = xy  3x  2 y + 6 B = xy  x  y + 1 A = ax  ay + 3bx  3by

75
 ø`` ` ` jQÉ`` ` ` ` “
™∏°†ŸG §«Ù x ád’óH Iô°üàfl IQÉÑY §YCG - 1 5 øY a ád’óH ÈY h ‹ÉàdG πμ°ûdG πeCÉJ 1
[BC] á©£≤dG ∫ƒW •
ä’É◊G øe ádÉM πc ‘ §«ÙG Gòg Ö°ùMG - 2
ABCD
[BD] á©£≤dG ∫ƒW •
7 5
x = (ê
5
x= (Ü x = 6 (CG : á«dÉàdG [DC] ∞°üàæe B á£≤ædG ¿ƒμJ å«ëH a óL •
2

‹ÉàdG ±ôëæŸG ¬Ñ°T áMÉ°ùe x ád’óH Ö°ùMG -CG 2

øe πc ‘ áMÉ°ùŸG √òg ¢ù«b Ö°ùMG -Ü
á«dÉàdG ä’É◊G
øjOóY x h a å«M Úà«dÉàdG ÚJQÉÑ©dG ô°üàNG 6 16
x= (Ü , x=8 (CG
Ú«Ñ°ùf Újô°ùc 3
2x + 1 -CG
A = 3x - 1 +
6
2a + 1 - a — 2 1 — 2a -Ü
B= +
5 3 2

x h t h a å«M á«dÉàdG äGQÉÑ©dG ô°üàNGh ô°ûfCG 7

á«Ñ°ùf áqjô°ùc OGóYCG
(x +1)(x — 3) -CG äGƒæ°S b ihôe ôªY h äGƒæ°S a óªMCG ôªY 3
(3a + 1)(a — 5) -Ü ? äGƒæ°S 5 ó©H ɪ¡æe πc ôªY íÑ°üj ºc @
(t — 1)(t2 + t + 1) -ê
? äGƒæ°S 10 ó©H ɪgQɪYCG ´ƒª› ƒg Ée @
3
( 4
x—2 )(
5
3
x + 4 -O )
( )
a + 1 (2a + 4) -ì
2
É«Ñ°ùf Éqjô°ùc GOóY x Èà©f 4
ádÉM πc ‘ É¡«∏Y π°üëàŸG áé«àædG x ád’óH Ö°ùMG
: »∏j Ée πeGƒY AGòL ¤EG q∂a 8 á«dÉàdG ä’É◊G øe
D = 15a — 35b + 10 (CG
7 π°UÉë∏d ∞«°†fh 3 ‘ x Oó©dG Üô°†f - CG
B = 15x3 - 21x2 (Ü Úã∏K ‘ π°UÉ◊G Üô°†fh xOó©∏d 5∞«°†f - Ü
C = 3x2 – 6xy + 15x (ê 10 ‘ π°UÉ◊G Üô°†fh x Oó©dG øe 3 ìô£f -ê
4
A = 3(x — 2) — 3(2x + 1) (O
76
 áq«Ñ°ùf áqjô°ùc OGóYCG y h x h b h a å«M »∏j Ée πeGƒY AGòL ¤EG q∂a 9
F = x2 - a - (3a + 5)(2a - 2) E = (2x + 3)(y - 4) - (2y - 7)(2x + 3)
H = xy + 22-11x - 2y G = ab - 15 + 3a - 5b

: ‹ÉqàdG πμq°ûdG Èà©f 10

¬£«fi ¢ù«≤d d ád’óH Iô°üàfl IQÉÑY §YCG - 1
¬àMÉ°ùe ¢ù«≤d d ád’óH Iô°üàfl IQÉÑY §YCG - 2
áq«aô◊G äGQÉÑ©dG ∫ƒM ᣰûfCG

.ºFÉb πHÉ≤ŸG åq∏ãŸG ¿CG âÑKCG 12

x +2 h x +1h x√OÉ©HCG ºFÉb äÓ«£à°ùŸG …RGƒàŸ áq«∏ª÷G áMÉ°ùª∏d x ád’óH Iô°üàfl IQÉÑY §YG 13

77
 áLQódG øe ä’OÉ©ŸG
óMGh ∫ƒ¡› äGP ¤hC’G

QÉ£«ÑdG øHG
1197 áæ°S ‹GƒM ¢ùdófC’G ‘ ódh »≤dÉŸG óªMCG øH ¬∏dG óÑY óªfi ƒHCG øjódG AÉ«°V ƒg
≈£°SƒdG ¿hô≤dG ‘ ô¡X »JÉÑf ⁄ÉY º¶YCG QÉ£«ÑdG øHG Èà©j .1248 áæ°S ≥°ûeO ‘ ‘ƒJh
ôKC’G ¬KÉëHC’ ¿Éch ,á©°SGh OÓH ‘ É¡°UGƒNh äÉJÉÑædG ¢SQO ,kÉLÉàfEG Aɪ∏©dG ÌcCG øeh
''ájòZC’Gh ájhOC’G äGOôØŸ ™eÉ÷G'' ¬HÉàc øqª°V , ᪡e äGƒ£N ⁄É©dG Gò¡H Ò°ùdG ‘ ÒÑμdG
300 É¡æeh ,Êó©eh ÊGƒ«Mh »JÉÑf ÚH AGhO 1400) ájhOC’G øe ÒÑc Oó©d á∏s°üØe kÉMhô°T
É¡æ«H kÉHÉàc Ú°ùªNh áFÉe øe ÌcCG) äÉØdDƒe ≈∏Y kGóªà©e (¢UÉÿG √QÉμàHG øe ójóL AGhO
(kÉ«fÉfƒj ÉHÉàc ¿hô°ûY
¿É«àØ∏d áq«ª∏©dG áq«Hô©dG áq∏ÛG

π∏N ¬H Ée Ó©a ∂dƒ≤H ¿ôbG

πª©dG ¥ó°üj ≈qàM ∫ƒ≤dG ¥ó°üj ’
»°UQÉ◊G º«gGôHEG

78
 óMGh ∫ƒ¡› äGP ¤hC’G áLQqódG øe ä’OÉ©ŸG

ô°†ëà°SCG
.¿hó∏N øH ¿ÉªMqôdG óÑY áeÓ©dG IÉah ≈∏Y áæ°S 600 Qhôà 2006 áæ°S ¢ùfƒJ â∏ØàMG 1
? áæ°S 74 ¢TÉY ¬qfCG âª∏Y GPEG áeÓ©dG Gòg ódh áæ°S q…CG ‘

Ö°SÉæj Éà •É≤ædG Iôe πc ‘ πªcCG - 2

1 3 12 3 …
+ …= ; = ; = 2 ; 7 x ... = 4
5 5 … 5 5

2 x = 3 y å«ëH ¿É«Ñ°ùf ¿Éjô°ùc ¿GOóY y h x 3

.∂HGƒL Óq∏©e á«dÉqàdG äGQÉÑ©dG ¿QÉb
óMGh ∫ƒ¡› äGP ¤hC’G IáLQqódG øe ä’OÉ©ŸG

5 5 1 1
3 y    h 2x -Ü 3 y    h 2x+ -CG
9 9 2 2
3 1 2 1
y h x+ -O    27  y h 18x -ê
5 3 5 3

≥qÑWCGh ∞°ûμà°SCG
1 •É°ûf

X X
ÚàjRGƒàe ¿Gõ«e »àqØc á∏HÉ≤ŸG IQƒ°üdG πã“
¿RGƒàdG Gòg øY x ád’óH ÈY - 1
XX X

? ¿RGƒàdG πàîj πg ,ÉeGôZ 2x áØc πc øe Éæ°ü≤fCG - 2

IGhÉ°ùÃ ∂dP øY ôqÑY
.iôNCG IGhÉ°ùà ∂dP øY ÈY ? ¿RGƒàdG πàîj πg ,ÉeGôZ 150 áqØc πc øe ∂dP ó©H Éæ°ü≤fCG - 3
? x ᪫b »g Ée - 4

79
 2 •É°ûf
GÎe11`H ¬°VôY øY ¬dƒW ójõj h GÎe 61 ¬£«fi ∞°üf π«£à°ùe …ó©H ¤EG ±ô©àdG ójÔ
π«£à°ùŸG Gòg ¢Vô©d l `H õeôf
π«£à°ùŸG §«fi ∞°üf øY l ád’óH ÈY - 1
zGÎe 61 …hÉ°ùj π«£à°ùŸG §«fi ∞°üf{ ‹ÉàdG ≈£©ŸG ≈∏Y IGhÉ°ùà ÈY - 2
? GÎe 100 ? GÎe 30 ? GÎe ¢Vô©dG ¿ƒμj ¿CG øμÁ πg - 3
15
? π«£à°ùŸG Gó©H ɪg Ée - 4
.äÉ«£©ŸG ™e øjó©ÑdG øjòg á≤HÉ£e øe ≥q≤– - 5
3 •É°ûf

…ô°ùc OóY x h BC = 4 x + 12 h AC = 7 x - 19h AB = 2 x + 1 å«M ABCå∏ãŸG Èà©f

6<x<25 å«M

5x = 20 »æ©j 7 x - 19 = 2 x + 1 q¿CG ÚH - CG - 1
7 x - 19 = 2 x + 1å«ëH x Oó©dG ᪫b èàæà°SG -Ü
? [AC] h [AB] ¿É©∏°†dG ¢ùjÉ≤àj ¿CG øμÁ πg -ê
. C á«°ù«FôdG ¬àªb Ú©∏°†dG ¢ùjÉ≤àe ABC å∏ãŸG ¿ƒμ«d x Oó©dG øY åëHG -CG - 2
? [BC] h [AB] ¿É©∏°†dG ¢ùjÉ≤àj ¿CG øμÁ πg -Ü
? 124 cm …hÉ°ùj ¬£«fi q¿CG âª∏Y GPEG å∏ãŸG Gòg OÉ©HCG »g Ée - 3
´ƒf øe äÉHÉàμd Éæ°Vô©J á≤HÉ°ùdG ᣰûfC’G ‘
2 l = 50 ; 2 l + 11 = 61 ; 7 x - 19 = 4 x + 2 ; 7 x - 19 = 2x - 1 ; 13 x = 130

.ôØq°ü∏d ∞dÉfl a h ¿Éeƒ∏©e ¿Éjô°ùc ¿GOóY b h a å«M a l = bhCG ax=b´ƒf øe É¡∏c äÉHÉàc »gh
.óMGh ∫ƒ¡› äGP ¤hC’G áLQqódG øe ádOÉ©e ≈ª°ùJ äÉHÉàμdG √òg øe áHÉàc πc

: ax=b ádOÉ©ŸG ‘
∫ƒ¡ÛG ≈ª°ùj x
ádOÉ©ª∏d ∫hC’G ±ô£dG ≈ª°ùj ax
ádOÉ©ª∏d ÊÉãdG ±ô£dG ≈ª°ùj b

ax=b IGhÉ°ùŸG ≥≤ëj …òdG x ∫ƒ¡ÛG Oó©dG øY åëÑdG ‘ ádOÉ©ŸG √òg qπM πãªàj

80
 򮥜J
ax=b´ƒf øe áHÉàc ¤EG x + 1 = 4 x – 1 áHÉàμdG q∫ƒM - CG - 1
2
x + 1 = 4 x – 1 ádOÉ©ŸG Q ‘ qπM - Ü
2
3t + 1 + t – 1 =
2t + 3 ádOÉ©ŸG Èà©f - 2
4 2
at = b ´ƒf øe áHÉàc ¤E G ádOÉ©ŸG √òg áHÉàc ∫qƒM - CG
ádOÉ©ŸG √òg Q ‘ qπM - Ü
πHÉ≤ŸG ´Ó°VC’G …RGƒàe Èà©f - 3
√ÉjGhRh ¬YÓ°VCG á°ù«bCG øY åëHG

1 πëH ≥aôe øjô“

IóMGh áeÉ≤à°SG ≈∏Y B , O , A Éæjód ‹ÉàdG πμ°ûdG ‘
óMGh ∫ƒ¡› äGP ¤hC’G IáLQqódG øe ä’OÉ©ŸG

BON = 3 MON h MON = 2 AOM h

BON h MON h AOM øY åëHG

π◊G
AOM ájhGõdG ¢ù«≤d x `H õeôf
MON = 2 x »æ©j MON = 2 AOM »∏j ɪc äÉ«£©ŸG ºLÎf

BON = 3(2 x) = 6x »æ©j BON = 3 MON h

AOM + MON + BON = 180° q¿EÉa IóMGh áeÉ≤à°SG ≈∏Y B h O h A ¿CG ÉÃ

x + 2x + 6 x = 180° »æ©j
9x = 180 »æ©j
x = 180 = 20° »æ©j
9
BON = 120° , MON = 40° , AOM = 20° ‹ÉàdÉc »g ÉjGhõdG á°ù«bCG ¿EÉa GPEG

MON = 40° = 2 AON äÉ«£©ŸG ™e ¬«dEG Éæ∏°UƒJ Ée á≤HÉ£e øe âÑãàdG ÉææμÁ

BON = 120° = 3 MON

81
 2 πëH ≥aôe øjô“
π«£à°ùe ¬JóYÉb äÓ«£à°ùe …RGƒàe πμ°T ≈∏Y ¢Vƒë
. 48h 30 Ϊàæ°üdÉH √Gó©H
AÉŸG øe GÎd 18 ¬«a Éæ©°Vh
? ¢Vƒ◊G Gòg ‘ AÉŸG ´ÉØJQG ƒg Ée
π◊G
h `H AÉŸG ´ÉØJQG ¤EG õeôf
: ƒg AÉŸG ºéM
V = 48 x 30 x h
V = 1440h cm3
18000 cm3 …CG GÎd
ƒg AÉŸG ºéM q¿CG Éà h
18
1440h = 18000 Éæjód GPEG
18000
h= = 12,5 …hÉ°ùj Ϊàæq°üdÉH ¢Vƒ◊G ‘ AÉŸG ´ÉØJQG ¿EÉa ‹ÉàdÉH h
1440
3 πëH ≥aôe øjô“
. GQÉæjO 20 h ÒfÉfO10h ÒfÉfO 5 áÄa øe ájó≤f ¥GQhCG øe ¿ƒμàe GQÉæjO 270 √Qób ‹Ée ≠∏Ñe
.GQÉæjO 20 áÄa øe ¥GQhC’G OóY 3 `H ¥ƒØj ÒfÉfO 5 áÄa øe ¥GQhC’G OóY
ÒfÉfO 5 áÄa øe ¥GQhC’G OóY ±É©°VCG áKÓK ƒg ÒfÉfO 10 áÄa øe ¥GQhC’G OóYh
? áÄa qπc øe áqjó≤qædG ¥GQhC’G OóY ƒg Ée
π◊G
GQÉæjO øjô°û©dG áÄa øe áqjó≤qædG ¥GQhC’G Oó©d x `H õeôf
3(x + 3) ƒg ÒfÉfO Iô°û©dG øe ¥GQhC’G OóYh x + 3 GPEG ƒg ÒfÉfO 5 áÄa øe ¥GQhC’G OóY
20x + 5(x +3) + 10 x 3(x + 3) = 270 Éæjód GPEG
á«dÉqàdG ádOÉ©ŸG ¤EG π°Uƒàf ∫GõàN’Gh ô°ûqædG ó©H
55x + 105 = 270
55x = 270 – 105 = 165 »æ©j
x=3 »æ©j
.ÒfÉfO 5 áÄa øe ¥GQhCG 6 h ÒfÉfO10 áÄa øe ábQh 18 h GQÉæjO 20 áÄa øe ¥GQhCG 3 Éæjód ‹ÉàdÉHh
äÉ«£©ŸG ™e ¬«dEG Éæ∏q°UƒJ Ée á≤HÉ£e øe óqcCÉqàdG ¿B’G Éæ«∏Y
GQÉæjO 60…hÉ°ùj ɨ∏Ñe »£©oJ GQÉæjO 20 áÄa øe ¥GQhCG 3
GQÉæjO 180 …hÉ°ùj ɨ∏Ñe »£©oJ ÒfÉfO 10áÄa ºc ábQh 18
GQÉæjO 30 …hÉ°ùj ɨ∏Ñe »£©oJ ÒfÉfO 5 áÄa øe ¥GQhCG 6
60 + 180 + 30 = 270 ƒg »∏ª÷G ≠∏ÑŸG q¿EÉa ∂dòHh

82
 4 •É°ûf
»gh πMGôe IqóY Éæ«qNƒJ ≥HÉ°ùdG øjôªàdG π◊
áHÉàc - äÉ«£©ŸG ™e π◊G á≤HÉ£e øe ócCÉàdG - ∫ƒ¡ÛG QÉ«àNG - ádOÉ©ŸG πM
.ádOÉ©e ᨫ°U ‘ á«©°VƒdG
.πMGôŸG √òg ÖJQ
óMGh ∫ƒ¡› äGP ¤hC’G áLQqódG øe ä’OÉ©e qπM ¤EG É¡q∏M ∫hDƒj ä’OÉ©e
1 •É°ûf
: á«dÉàdG ä’OÉ©ŸG Q ‘ πM
1 5 1 t(3t + 5) = 0 (2x + 3)(x — 1) = 0 .CG
( 3x + )( x  ) .ê .Ü
2 4 3
3x2 + 5x = 0 .∑ (2 x  5 )(x  1)(1  2 x ) = 0 .ä x2 - x = 0 .O

•É°ûf 2
.»Ñ°ùf …ô°ùc OóY x å«M A = (3x — 2)(2x — 5) + 6 x - 4 IQÉÑ©dG øμàd
A = (3x — 2)(2x — 3) ¿G ÚH
A=0 ádOÉ©ŸG Q ‘ πM

򮥜J
∫ƒ¡› äGP ¤hC’G IáLQqódG øe ä’OÉ©ŸG

: πeGƒY AGòL ¤EG á«dÉqàdG äGQÉÑ©dG ∂qμa -CG

C = y2 — 3y — (y — 2) (y — 3) ; B = t(t + 1) + 2t + 2 ; A = 8x — 2 + (x — 1)(4x —1)
C=0 ; B=0 ; A = 0 á«dÉàdG ä’OÉ©ŸG Q ‘ qπM -Ü

3 •É°ûf
? 5 ≈∏Y πq°üëàf 4 …ô°ùμdG Oó©dG ΩÉ≤e h §°ùH øe √ÉæMôW GPEG …òdG Oó©dG ƒg Ée
4 5
óMGh ∫ƒ¡› äGP ¤hC’G áLQqódG øe ä’OÉ©e qπM ¤EG É¡q∏M ∫hDƒj πFÉ°ùe
(πëH á≤aôe) 1 ádCÉ°ùe
áμjQCG πc ≈∏Y ò«eÓJ 5 Éæ°ù∏LCG ƒd ∂FGQCÉH Iõ¡› ¢VôY áYÉb ¤EG ò«eÓàdG øe ™ªL πNO
ò«eÓJ 3 óéj ’ ,áμjQCG πc ≈∏Y ò«eÓJ 4 Éæ°ù∏LCG ƒd h GôZÉ°T ÉfÉμe 12 áYÉ≤dG √ò¡H ≈≤Ñj
.¢Sƒ∏é∏d ÉfÉμe º¡æe
? ò«eÓàdG OóY ƒg Ée

83
 qπ◊G
x `H ∂FGQC’G Oó©d õeôf
5x - 12 ƒg ò«eÓàdG OóY ¿EÉa GPEG ,GôZÉ°T ÉfÉμe12 áYÉ≤dG √ò¡H ≈≤Ñj ,áμjQCG πc ≈∏Y ò«eÓJ 5 Éæ°ù∏LCG ƒd
4 x + 3 ƒg ò«eÓàdG OóY ¿EÉa GPEG óYÉ≤e ¿hóH ò«eÓJ 3 ≈≤Ñj áμjQCG πc ≈∏Y ò«eÓJ 4 Éæ°ù∏LCG ƒd
x = 15 »æ©j 5 x — 12 = 4x + 3 Éæjód GPEG ÚàdÉ◊G ‘ ¬°ùØf ƒg ò«eÓàdG OóY ¿G ÉÃh
Gò«ª∏J 63 …CG 4 x 15 + 3 hCG 5 x 15 — 12 ò«eÓàdG OóY h áμjQCG 15 áYÉ≤dG √ò¡Ña ‹ÉàdÉHh
2 ádCÉ°ùe
áæ°S 12 √ôªY ó«ØMh áæ°S 40 √ôªY øHG ¬d áæ°S 62 √ôªY πLQ
ÉjhÉ°ùe ɪμjôªY ´ƒª› íÑ°üj ±ƒ°S áæ°S 75»æ°S ≠∏Ñj ¿CG πÑb{ : √ó«ØM h ¬æH’ πLôdG ∫Éb
z…ôª©d
? ∫Éb ɪ«a ≥fi ƒg πg
3 ádCÉ°ùe
10 áÄa øe á«≤ÑdG h ÒfÉfO 5 áÄa øe É¡°†©H ájó≤f ábQh 12 øe ¿qƒμàe GQÉæjO 100 √Qób ‹Ée ≠∏Ñe
.ÒfÉfO
? áÄa πc øe ¥GQhC’G OóY ƒg Ée

4 ádCÉ°ùe
Úàcô°T ¤EG ¢üî°T Ωqó≤J âfÎfE’G ‘ ∑GΰTÓd
‹ÉàdÉc É¡JÉeóN ¤hC’G ¬«∏Y â°VôY
ÒfÉfO 6 …ô¡°ûdG ∑GΰTE’G Ωƒ∏©e -
ÜÉ°ùëH áYÉ°ùdG ôJƒØJ ,äÉYÉ°S ¢ùªÿG AÉ°†≤fG ó©Hh ºK ÉfÉ› äÉfÎfC’G ≈∏Y QÉëHEG äÉYÉ°S 5 -
.áYÉ°S πμd øjQÉæjO
: ‹ÉàdÉc É¡JÉeóN á«fÉãdG ¬«∏Y â°VôY
GQÉæjO 18 …ô¡°ûdG ∑GΰTE’G Ωƒ∏©e -
(QÉëHE’G äÉYÉ°ùd ∞≤°S ójó– ¿hO) AÉ°ûj ɪc QÉëHE’G ¬d øμÁ -
äÉYÉ°S 7 ƒg Éjô¡°T QÉëHE’G äÉYÉ°S ∫ó©e ¿Éc GPEG Ö°ùfC’G ácô°ûdG »g Ée -
áYÉ°S 15 ƒg Éjô¡°T QÉëHE’G äÉYÉ°S ∫ó©e ¿Éc GPEG Ö°ùfC’G ácô°ûdG »g Ée -
óæY ájhÉ°ùàe ∑GΰTE’G º«dÉ©e É¡«a ¿ƒμJ »àdG âfÎfE’G ≈∏Y QÉëHE’G äÉYÉ°S OóY ƒg Ée -
.Úàcô°ûdG ÚJÉg
(πëH á≤aôe) 5 ádCÉù° e
ÜÉgòdG ‘ 30km/h áYô°S ∫ó©Ã ÉHÉjEGh ÉHÉgP Úàæjóe ÚH á∏°UÉØdG áaÉ°ùŸG êGqQO ™£b
.ÜÉjE’G ‘ 20km/h h
.''ÉHÉjEGh ÉHÉgP'' êGqQódG Gòg áYô°S ∫ó©e ƒg Ée

84
 qπ◊G
.¬æY åëÑf …òqdG ''ÉHÉqjEGh ÉHÉgP'' áYôq°ùdG ∫qó©Ÿ v `Hh ÚàæjóŸG ÚH á∏°UÉØdG áaÉ°ùª∏d d `H õeôf
2d »g ÉHÉqjEGh ÉHÉgP áYƒ£≤ŸG áq«∏ª÷G áaÉ°ùŸG
d ƒg ÜÉgqòdG ‘ êGQqódG Gòg √Éq°†b …òqdG âbƒdG
30
d ƒg ÜÉqj’G ‘ êGQqódG Gòg √Éq°†b …òqdG âbƒdG
20
2d á«MÉf øe ƒg ÉHÉqjEGh ÉHÉgP'' √Éq°†b …òqdG âbƒdG GPEG
v
d d …CG ÜÉqjE’Gh ÜÉgqòdG ‘ »°†≤ŸG âbƒdG ´ƒª› ƒ¡a iôNCG á«MÉf øe ƒg
+
20 30
5d 2d »æ©j 2d + 3d 5d GPEG
= =
60 v 60 60 60
5
»æ©j 60 »æ©j 5d = 60 Éæjó∏a ‹ÉqàdÉHh
=
2 v 2d v
5v = 120 …CG (Úaôq£dG AGòL …hÉ°ùj Ú£°SƒdG AGòL)
v = 24km/h ƒg ''ÉHÉjEGh ÉHÉgP'' êGQódG Gòg áYô°S ∫ó©e GPEG v = 24km/h »æ©j
(¢†©ÑdG øgòd QOÉÑàj ɪc 25km/h ¢ù«d h)
6 ádCÉ°ùe
óMGh ∫ƒ¡› äGP ¤hC’G IáLQqódG øe ä’OÉ©ŸG

øe) áãdÉãdG áfÉÿG øe ájGóH ¬qfCG âª∏Y GPEG Ö°SÉæŸG Oó©dG áfÉN qπc ‘ ™°V qºK ‹ÉàdG ∫hó÷G ßM’
.Úà≤HÉ°ùdG ÚàfÉÿÉH øjOƒLƒŸG øjOó©dG ´ƒª› ƒg OóY qπc (Úª«dG ¤EG QÉ°ù«dG
1 ... ... ... ... ... ... — 35

7 ádCÉù° e
.ôNB’G ∫ƒW ∞©°V ɪgóMCG ∫ƒWh ´ÉØJQ’G ¢ùØf ɪ¡d Ú£FÉM AÉæÑH AÉæÑdG ∫ÉqªY øe ≥jôa ∞q∏oc
IÒJƒdG ¢ùØf ≈∏Y h á≤jô£dG ¢ùØæH ∫Éqª©dG A’Dƒg π¨à°TG
.ÒÑμdG §FÉ◊G øe GAõL Ghõ‚CÉa ∫Éqª©dG qπc π¨à°TG ∫qhC’G Ωƒ«dG ‘
õ‚CG ∫Éqª©dG øe ôNB’G ∞°üædGh ¬∏ªcCÉa ÒÑμdG §FÉ◊G AÉæH q”CG ∫Éqª©dG OóY ∞°üf ÊÉãdG Ωƒ«dG ‘
.Ò¨°üdG §FÉ◊G øe AõL AÉæH
.Ò¨°üdG §FÉ◊G AÉæH Éq“CÉa §≤a ¿ÓeÉY π¨°ûfG ÒNC’Gh ådÉãdG Ωƒ«dG ‘
? ∫Éqª©∏d »∏ª÷G Oó©dG ƒg Ée
8 ádCÉ°ùe
.äÉ°†«ÑdG øe OóY πLôd
. á°†«H ∞°üf h ÉgOóY ∞°üf ∫hC’G Ωƒ«dG ‘ πcCG
,á°†«H ∞°üf h ≈≤ÑJ Ée ∞°üf ÊÉãdG Ωƒ«dG ‘ πcCG
.á°†«H áqjCG ∂dP ó©H ¬d ≥Ñj ⁄h á°†«H ∞°üf h ≈≤ÑJ Ée ∞°üf ådÉãdG Ωƒ«dG ‘ πcCG ºK
? äÉ°†«ÑdG OóY ƒg Ée
85
 ø`` ` ` jQÉ`` ` ` ` “
âbô¨à°SG .äÉ«°VÉjQ ⁄ÉY ƒg DIOPHANTE 6 : á«dÉàdG ä’OÉ©ŸG Q ‘ qπM 1
1 `H ¬àdƒØW ó©H êhõJ .√ôªY øe 1 ¬àdƒØW 1 x 1 2 x
12 6 , x+ = (Ü , 2x + 1  =3 (CG
1 h äGƒæ°S ¢ùªî ¬LGhR ó©H ¢TÉYh √ôªY øe 2 3 7 5
7
.∫ÉØWCG ¿hO √ôªY øe , t +1 t 1 1 (ê
2 =
Ée ∞°üf ¢û«©j ¿CG Qó≤dG AÉ°T ÓØW Ö‚CG qºK 5 3 5
øH’G IÉah ó©H DIOPHANTE ‘ƒJ .√ƒHCG ¬°TÉY 2y  7 y  2 y +1 (O
 = y  3
? DIOPHANTE ¢TÉY áæ°S ºc .äGƒæ°S 4 `H 3 2 5

: Ö°ùMGh á«dÉqàdG IQƒq°üdG πqeCÉJ 7 ¿ƒμj 5 Oó©∏d ájô°ùc áHÉàc øY åëHG 2

¢ùqª¨ŸG iô¨q°üdG áfGƒ£°SE’G AõL ºéM 7
132 É¡eÉ≤e h É¡£°ùH ´ƒª›
.Aõ÷G Gòg ´ÉØJQGh πFÉq°ùdG ‘
á°SQóe äÎcG Égò«eÓàd á∏MQ º«¶æàd 3
ÉÑcGQ 56 `d ™°ùàj ÒÑc É¡°†©H äÓaÉM ájOGóYEG
äÓaÉ◊G OóY.ÉÑcGQ 44 `d ’EG ™°ùàj ’ É¡°†©Hh
.iôNC’G äÓaÉ◊G OóY 4 `H ¥ƒØj IÒÑμdG
âª∏Y GPEG ∞æ°U πc øe äÓaÉ◊G OóY ƒg Ée
óYÉ≤ŸG πc q¿CGh 624 á∏MôdG ‘ ÚcQÉ°ûŸG OóY ¿CG
áq«FGóàHG á°SQóà º°ùb ò«eÓJ QɪYCG ´ƒª› 8 ? ádƒ¨°ûe
. áæ°S 208 …hÉ°ùj
ôª©dG ¢ùØf º¡d º°ù≤dG Gòg ò«eÓJ qπc
ɪ¡æe qπc ôªY ójõj ¿ÉæKEG .áKÓK q’EG (äGƒæq°ùdÉH) ≈∏Y ¬æªK ™aO h IõØ∏J RÉ¡L ¢üî°T iΰTG
4
øY áæ°ùH ¬qæ°S qπ≤j ôNB’Gh º¡FÓeR qø°S øY áæ°S .•É°ùbCG áKÓK
.¬FÓeR qø°S øªãdG å∏K : ∫hC’G §°ù≤dG ᪫b
? º°ù≤dG Gòg ò«eÓJ OóY ƒg Ée »≤ÑàŸG ≠∏ÑŸG »°ùªN : ÊÉãdG §°ù≤dG ᪫b
? º¡æe óMGh qπc qø°S ƒg Ée GQÉæjO 132 : ÒNC’Gh ådÉãdG §°ù≤dG ᪫b
äqÓÛG ióMEG ‘ …ƒæ°ùdG ∑GΰT’G Ωƒ∏©e 9 IõØ∏àdG RÉ¡L øªK ƒg Ée
É¡«a ÚcΰûŸG OóY h QÉæjO 50 `H Qqó≤j ᫪∏©dG
. 700
.ÚFõL ¤EG º°ù≤e ܃ÑM ¿õfl 5
OóY q¿CG áq∏ÛG ÖMÉ°U ßM’ á«FÉ°üMEG á°SGQO ó©H
‘ QÉæjó`H ¢†«ØîJ qπc óæY 20 `H ójõj ÚcΰûŸG ÉæW 52 »≤H ÉæW 76 ¬H AõL h ÉæW 58 ¬H AõL
.∑GΰT’G Ωƒ∏©e É¡©jRƒJ øμÁ ∞«c .É¡æjõîJ ºàëàj ܃Ñ◊G øe
?πNqódG ¢ùØf øª°†j …òqdG ¢†«ØîàdG QGó≤e ƒg Ée É¡«a ܃Ñ◊G ᫪c íÑ°üJ »μd øjCGõ÷G ≈∏Y
(í«ë°U OóY ƒg QÉæjódÉH ¢†«ØîàdG QGó≤e) ? ájhÉ°ùàe

86
 áYô°ùH 60 km É¡æY ó©ÑJ B áæjóe ¤EG A áæjóe øe ÉMÉÑ°U áæeÉãdG áYÉ°ùdG ≈∏Y êGqQO ≥∏£fG 10
. 24 km/h `H É¡dqó©e Qqó≤j
Qqó≤j áYô°ùH ΩGóbC’G ≈∏Y GÒ°S á«≤ÑàŸG áaÉ°ùŸG πªcCÉa äÓé©dG ióMG â≤∏ØfG ¬dƒ°Uh πÑb
.11h20mn áYÉ°ùdG ≈∏Y ¬dƒ°Uh ¿Éμa 4 km/h `H É¡dqó©e
? ΩGóbC’G ≈∏Y GÒ°S É¡©£b »àdG áaÉ°ùŸG »g Ée
πμH ΩÉbQC’G ´ƒª› Úª«dG ¤EG QÉ°ù«dG øe ÉbÓ£fG ¬qfCG ɪ∏Y áfÉN qπc ‘ Ö°SÉæŸG ºbôdG ™°V 11
. 20 …hÉ°ùj á«dÉààe äÉfÉN çÓK

.... .... 7 .... .... .... .... .... .... .... 9 ....

h ÚàLGQO ∂∏Á É¡°†©Hh IóMGh áLGqQO ∂∏Á äÓFÉ©dG √òg ¢†©H á∏FÉY 1250 ø£≤J ájôb ‘ 12
OóY q¿CG ɪ∏Y ájô≤dG √ò¡H äÉLGQó∏d »∏ª÷G Oó©dG ƒg Ée .äÉLGQO çÓK ∂∏Á ôNB’G ¢†©ÑdG
? IóMGh áLGQO ∂∏“ »àdG äÓFÉ©dG OóY …hÉ°ùj äÉLGQO çÓK ∂∏“ »àdG äÓFÉ©dG
óMGh ∫ƒ¡› äGP ¤hC’G IáLQqódG øe ä’OÉ©ŸG

‘ iôNCG â≤∏£fGh 80 km/h …hÉ°ùj áYô°S ∫qó©Ã B áæjóe ¤EG A áæjóe øe á∏aÉM â≤∏£fG 13
πHÉ≤àJ á£≤f q…CG ‘ h ≈àe 64 km/h …hÉ°ùj áYô°S ∫qó©Ã AáæjóŸG ¤EG B áæjóŸG øe âbƒdG ¢ùØf
18 km »g ÚàæjóŸG ÚH á∏°UÉØdG áaÉ°ùŸG ¿CG ɪ∏Y ¿Éà∏aÉ◊G

É°VôYCÉa ÉæªK qºK É°Só°Sh É©HQ h ÓeÉc ôª©dG øe Éã∏K ¬d âÑgh 14

É°†eÉe ™Ñ°S øe Úã∏K ¬àjógCÉa IOÉjR …óæY â∏b π«∏b ∫Ébh
.É°VqôªJ ¿EG ≈àØ∏d π«∏b ∑GPh É¡°û«YCG ÉeÉY øjô°ûY ‹ â«≤HCGh
? äÉ«HC’G √òg ÖMÉ°U √ôªY øe ÉgGógCGh É¡Ñgh »àdG äGƒæ°ùdG OóY ƒg Ée

87
 Ö°SÉæqàdG

É«aGô¨÷G º∏Y óFGQ : »°ùjQOE’G ∞jô°ûdG

áàÑ°S áæjóe ‘ ódh »∏≤°üdG ¢ùjQOEG øH ¬∏dG óÑY øHG óªfi øH óªfi ¬∏dG óÑY ƒHCG ¬ª°SG
QÉÑc óMCG ., (Ω1166) `g 560 ΩÉY äÉe h (ájOÓ«e 1100) `g 493 ΩÉY Üô¨ŸG ∫ɪ°T
¢SQOh äÉÑædGh ,ô©°ûdGh ,ÜOC’Gh ,ïjQÉàdG ‘ Öàc ¬fCG ɪc ,ïjQÉàdG ‘ Ú«aGô¨÷G
¬£FGôNh ¬JGQƒ°üe âeóîà°SG .áÑWôb ‘ ô©°ûdGh ,É«aGô¨÷Gh ,ΩƒéædGh ,Ö£dGh ,áØ°ù∏ØdG
øª°V , ¥ÉaB’G ¥GÎNG ‘ ¥Éà°ûŸG ágõf ¬HÉàc. á«HQhC’G á°†¡ædG ô°üY ±ƒ°ûc ôFÉ°S ‘
√QÉØ°SCG ‘ √ó°UQ h √BGQ Ée h ƒg ¬Ñ°ùàcG Ée É¡«∏Y OGR äÉeƒ∏©e øe ¿ƒeóbC’G ¬aôY Ée πc
IóŸ ¿ƒ«HQhC’G Aɪ∏©∏d É©Lôe πX ÜÉàcdG Gògh , á£jôN Ú©Ñ°S h ∞«f ¬«a h ¬JÓMQ h
.áæ°S áFɪã∏K ≈∏Y âHQCG
¿É«àØ∏d áq«ª∏©dG áq«Hô©dG áq∏ÛG

»¨Ñæj ɪثc »¨Ñæj ≈àe »¨Ñæj ɪc π≤©dG ∫ɪYEG »g áªμ◊G

¬jƒμ°ùH

88
 Ö°SÉæqàdG
ô°†ëà°SCG
∫ó©Ã iôNCG Ò°ùJh 70 km/h áYô°S ∫ó©Ã IQÉ«°SÒ°ùJ 1
QÉæjqódÉH ô©q°ùdG ? ´ô°SCG ɪ¡jCG .30 m/s áYô°S
QÉæjódÉH ¬cGƒØdG øe ´ƒf ô©°ùdÉ«fÉ«H Ó«ã“ πHÉ≤ŸG º°SôdG Ωó≤j 2
O 1,250 : óMGƒdG ΩGôZƒ∏«μdG ô©°S .ΩGôZƒ∏«μdÉH ¬fRh Ö°ùM
3 kg ; 0,5 kg øªK ƒgÉe -CG
.á¡cÉØdG √òg øe √GΰTÉe øªK O 5,250 øWGƒe ™aO -Ü
? á¡cÉØdG √òg øe ,ΩGôZƒ∏«μdÉH, øWGƒŸG Gòg iΰTG ºc
1m3 = 1000 l ΩGôZƒ∏«μdÉH ¿RƒdG
100 m
h 125 m ÉgGó©H πμ°ûdG á∏«£à°ùe ¢VQCG á©£b 3
. 1 º∏°ùdÉH á©£≤dG √ò¡d ɪ«ª°üJ º°SQCG
2500
(15 l/s) á«fÉãdG ‘ GÎd ô°ûY á°ùªN √É«e áî°†e êôîà°ùJ 4
1 ? áYÉ°ùdG ‘ Ö©μe Îe øe êôîà°ùJ ºc
: ájOGóYE’G ¢SQGóŸG ióMEÉH 5
.çÉfEG º¡Ø°üf »°SÉ°SCG á©HÉ°ùdG áæ°ùdÉH ò«ª∏J 500
.çÉfEG º¡æe 40% »°SÉ°SCG áæeÉãdG áæ°ùdÉH ò«ª∏J 300
Ö°SÉæqàdG

.çÉfEG º¡æe 60%»°SÉ°SCG á©°SÉàdG áæ°ùdÉH ò«ª∏J 200

.∂àHÉLEG π∏Y ? 49 % ΩCG ? 75 % ΩCG ? 50 % »g πg ájOGóYE’G √ò¡H çÉfE’G áÑ°ùf
∞°ûμà°SCG
1 •É°ûf
äGAÉ°†ØdG ióMEÉH ¿GôLÉJ ÉgóªàYG »àdG äÉ°†«ØîàdGh á«∏°UC’G ¿ÉªKC’G ¿É«dÉàdG ¿’hó÷G πãÁ
.™FÉ°†ÑdG øe ±Éæ°UCG á©HQC’ ájQÉéàdG
ÊÉqãdG ôLÉqàdG ∫qhC’G ôLÉqàdG
20 15 10 8 QÉæjqódÉH »∏°UC’G øªãdG 16 10 6 4 QÉæjqódÉH »∏°UC’G øªãdG
3 1,5 2 0,760 QÉæjqódÉH ¢†«ØîqàdG ᪫b 1,920 1,200 0,720 0,480 QÉæjqódÉH ¢†«ØîqàdG ᪫b
Ú«dÉqàdG Údhó÷G Òª©J º“CGh π≤fG - 1
ÊÉqãdG ôLÉqàdG ∫qh’C G ôLÉqàdG
20 15 10 8 QÉæjqódÉH »∏°UC’G øªãdG 16 10 6 4 QÉæjqódÉH »∏°UC’G øªãdG
3 1,5 2 0,760 QÉæjqódÉH ¢†«ØîqàdG ᪫b 1,920 1,200 0,720 0,480 QÉæjqódÉH ¢†«ØîqàdG ᪫b
3 ‘ ¢†«ØîqàdG áÑ°ùf 3 ‘ ¢†«ØîqàdG áÑ°ùf
20 …ô°ùc OóY ᨫ°U 25 …ô°ùc OóY ᨫ°U
15% ¢†«Øîqà∏d áqjhCÉŸG áÑ°ùqædG 12% ¢†«Øîqà∏d áqjhCÉŸG áÑ°ùqædG

89
 ? áàHÉK ¢†«ØîJ áÑ°ùf óªàYG øjôLÉqàdG …CG
0, 480 0, 420 1, 200 1, 920 3 12
= = = = = q¿GC ßMÓf
4 6 10 16 25 100

1,200; 0,720; 0,480äÉ°†«ØîàdG ¿CGh øªãdG ™e Ö°SÉæàe ¢†«ØîàdG ¿CG ôLÉàdG Gò¡d áÑ°ùædÉH ∫ƒ≤f
16 , 10 , 6 , 4
¿ÉªKC’G ™e áÑ°SÉæàe 1,920h
.¢†«Øîà∏d ájhCÉŸG áÑ°ùædG ≈ª°ùJ 12%h Ö°SÉæàdG πeÉY ≈ª°ùj 3 Oó©dG
25
2 •É°ûf
. 60 km É¡æY ó©ÑJ iôNCG áæjóe √ÉéqJG ‘ áæjóe øe ¿ÉJQÉq«°S âLôN
á«fÉqãdG áq«©°VƒdG ¤hC’G áq«©°VƒdG
IQÉq«q°ùdG É¡à©£b »àqdG áaÉ°ùŸG ¬∏Ø°SCG (II) ∫hó÷G πqãÁ IQÉq«q°ùdG É¡à©£b »àqdG d áaÉ°ùŸG ¬∏Ø°SCG(I)º°SqôdG πqãÁ
.á≤«bqódÉH t ÉgÒ°S Iqóe Ö°ùM (Îeƒ∏«μdÉH) á«fÉqãdG .á≤«bqódÉH t ÉgÒ°S Iqóe Ö°ùM (Îeƒ∏«μdÉH) ¤hC’G
40 30 20 10 ≥FÉbqódÉH t Òq°ùdG Iqóe
60 50 30 20 d áYƒ£≤ŸG áaÉ°ùŸG

¬ª“CGh ‹ÉqàdG ∫hó÷G π≤fG (1

40 30 20 10 ≥FÉbqódÉH t Òq°ùdG Iqóe
60 50 30 20 Îeƒ∏«μdÉH d áYƒ£≤ŸG áaÉ°ùŸG
d
t

? ¿ÉÑ°SÉæàe t h d øjôq«¨àŸG q¿CG πg (2 ¬ª“CGh ‹ÉqàdG ∫hó÷G π≤fG (1

:á«dÉqàdG •É≤f ™HQC’G ¬«∏Y øq«Yh ‹ÉqàdG Ú©ŸG π≤fG (3
M(10,20) ; N(20,30) ; P(30,50) ; Q (40,60) ≥FÉbqódÉH t Òq°ùdG Iqóe
40 30 20 10
? IóMGh áeÉ≤à°SG ≈∏Y §≤qædG √òg πg
15 Îeƒ∏«μdÉH d áYƒ£≤ŸG áaÉ°ùŸG
15 3 d
=
10 2 t

? ¿ÉÑ°SÉæàe t h d øjôq«¨àŸG q¿CG πg (2

90
 »∏jÉe ßMÓf ¤hC’G IQÉq«q°ù∏d áÑ°ùqædÉH
d
áàHÉK â«≤H áÑ°ùqædG qøμdh Òq°ùdG Iqóe ôq«¨àH Òq°ùdG Iqóe ôq«¨àH ôq«¨àJ áYƒ£≤ŸG áaÉ°ùŸG - @
t
( 3 `d ájhÉ°ùeh)
2
.Ú©ŸG π°UCG O á£≤qædG øe qôÁ º«≤à°ùe ƒg I Oó`Y ÊÉ«ÑdG º°SqôdG - @
¿CG ∫ƒ≤f ádÉ◊G ¬JÉg ‘
.Ö°SÉæàdG πeÉY ƒg 3 ¿CGh ¿ÉÑ°SÉæàe t h d øjÒ¨àŸG -1
2
. 40h 30h 20h 10 OGóYC’G ™e ‹GƒàdG ≈∏Y GOôW áÑ°SÉæàe 60h 45h 30h 15 OGóYC’G -2
. 15 = 30 = 45 = 60 = 3 »æ©j
10 20 30 40 2
∫hó÷G -3
40 30 20 10
60 45 30 15

…OôW Ö°SÉæJ ∫hóL ƒg

: ‹ÉàdG ∫hó÷G Èà©f áeÉY áØ°üH
x a' b' c' d' ......
y a b c d ......

.ôØ°ü∏d áØdÉfl ájô°ùc OGóYCG ..., d' , c' , b' , a' , x , .....d, c, b, a å«M
Ö°SÉæqàdG

y a b b d
= = = = = ... Éæjód ¿Éc GPEG
x a' b' c d'
¿CG »æ©j ∂dP ¿EÉa
…OôW Ö°SÉæJ ∫hóL ∫hó÷G - 1
..., d' , c' , b' , a' OGóYC’G ™e GOôW áÑ°SÉæàe ..., d , c , b , a OGóYC’G - 2
GOôW ¿ÉÑ°SÉæàe yh x øjÒ¨àŸG - 3
Ú©ŸG π°UCG O á£≤ædG øe ôÁ º«≤à°ùe ƒg (O, I, J) Ú©e ‘ xád’óH y `d ÊÉ«ÑdG º°SôdG - 4

򮥜J
? IÒNC’G √ò¡d Ö°SÉæàdG πeGƒY »gÉeh Ö°SÉæàdG ∫hGóL »gÉe á«dÉàdG ∫hGó÷G ÚH øe 1
ådÉqãdG ∫hó÷G ÊÉqãdG ∫hó÷G ∫qhC’G ∫hó÷G
3 4.5 7.5 12 18 3 15 21 80 12 20 32
7 10.5 17.5 15 75 12.5 62.5 77.5 60 9 15 24

? Ö°SÉæJ áq«©°Vh πã“ á«dÉàdG á«fÉ«ÑdG Ωƒ°SôdG q…CG (1 2

91
 . Ö°SÉæàdG πeÉY OóM Ö°SÉæJ ádÉM πμd áÑ°ùædÉH (2
4OóY ÊÉ«ÑdG º°SôdG 3OóY ÊÉ«ÑdG º°SôdG 2OóY ÊÉ«ÑdG º°SôdG 1OóY ÊÉ«ÑdG º°SôdG

á«dÉàdG •É≤ædG Èà©f (O, I, J) Ú©Ã ¿Î≤ŸG …ƒà°ùŸG ‘ 3

A(-1 ; -0 , 4) ; B(0,5 ; 0,2) ; C(3 ; 1,2) ; D(7; 2,8)

. º«≤à°ùŸG Gòg º°SQG .O á£≤ædG øe ôÁ º«≤à°ùe ¤G »ªàæJ •É≤ædG √òg ¿G âÑKCG

.¬àMÉ°ùŸ S `H h ¬£«Ù P `H õeôf h R ¬YÉ©°T ÉjôFGO É°Uôb Èà©f 4

: ‹ÉàdG ∫hó÷G º“CGh π≤fCG-CG-
10 7 3,5 2 1 ΟÉH R ´É©q°ûdG
14π ΟÉH P §«ÙG
12,25π ™qHôŸG ΟÉH S áMÉ°ùŸG

? Ö°SÉæàdG πeÉY ƒg Ée ∂dòc ÉfÉc ¿EG ? GOôW ¿ÉÑ°SÉæàe R h P øjÒ¨àŸG ¿CG πg-Ü
? Ö°SÉæàdG πeÉY ƒg Ée ∂dòc ÉfÉc ¿EG ? GOôW ¿ÉÑ°SÉæàe Rh S øjÒ¨àŸG ¿CG πg -ê

qπëH á≤aôe øjQÉ“

Ö°SÉæJ ∫hóL ‹ÉàdG ∫hó÷G ¿ƒμ«d aOó©dG øY åëHG (1 1
3 2
a+3 a

.3 h 7™e GOôW ÚÑ°SÉæàe b + 10h 14b ¿GOó©dG ¿ƒμ«d b Oó©dG øY åëHEG(CG -2

™e GOôW áÑ°SÉæàe c+2 ; b+10 ; 14b OGóYC’G ¿CG âª∏Y GPG c h b øjOó©dG øY åëHG(Ü-
4 ; 3 ; 7 OGóYC’G

92
 Ö°SÉæJ ∫hóL ≥HÉ°ùdG ∫hó÷G (1 π◊G
3 h 2 øj Oó©dG ™e GOôW ¿ÉÑ°SÉæàe a+3 h a ¿GOó©dG »æ©j 1
a a + 3 »æ©j
=
2 3
2a + 6 = 3a »æ©j
a = 6 »æ©j
∫hó÷G íÑ°üj ádÉ◊G √òg ‘h
3 2
9 6

3 ƒg Ö°SÉæqàdG πeÉYh
14 b 10 + b
= »æ©j 3h 7 ™e GOôW ÚÑ°SÉæàe b + 10 h 14b ¿GOó©dG (GC -1
7 3
14 b 10 + b
=
7 3
b + 10
2b = »æ©j
3
6b = b + 10 »æ©j
5b = 10 »æ©j
b = 2 »æ©j

4;3;7 OGóYC’G ™e GOôW áÑ°SÉæàe c+2 ; 10 + b ; 14b OGóYC’G (Ü -2

Ö°SÉæqàdG

14 b 10 + b c + 2 »æ©j
= =
7 3 2
10 + b c + 2 14 b 10 + b
= h = »æ©j
3 4 7 3

10 + b c + 2 h b=2 »æ©j
=
3 4
10 + b c + 2 IGhÉ°ùŸG ‘ ɡફ≤H b Éæ°VƒY GPG
=
3 4
Éæjód íÑ°üj
12 c + 2
=
3 4
16 = c + 2 »æ©j
c = 14 »æ©j
4 h 3 , 7 OGóYC’G ™e GOôW áÑ°SÉæàe c + 2 h 10 + b , 14b OGóYC’G ¿ƒμJ ‹ÉàdÉH
c = 14 h b=2 ¿Éc GPEG
c + 2 = 16 ; 10 + b = 12 ; 14 b = 28 ¿EÉa ádÉ◊G √òg ‘h
28 12 16
( = = = 4) 4 h 3 , 7 OGóYC’G ™e GOôW áÑ°SÉæàe 16h 12 , 28 OGóYC’Gh
4 3 4

93
 (»Ñ°SÉæqàdG ™HGqôdG) •É°ûf
á«dÉàdG …Oô£dG Ö°SÉæàdG ∫hGóL Òª©J º“Gh π≤fG
2 0,25 ....... -21 2,5 ...... 2 5
...... 7,5 6 14 3,2 5 6 .....

…Oôq£dG Ö°SÉæqàdG ∫hGóL øe ∫hóL qπc ‘

áaô©e øe øqμ“ ¬æe OGóYCG 3 áaô©e á≤HÉq°ùdG
»Ñ°SÉæqàdG ™HGqôdG Oó©dG Gòg »qª°ùj .™HGqôdG Oó©dG

򮥜J
.¬ª“CGh ∫hó÷G Gòg π≤fG .ΩGôZƒ∏«μdÉH É¡fRh Ö°ùM QÉæjódÉH áYÉ°†H ô©°S ‹ÉqàdG ∫hó÷G øq«Ñj 1
2 5,5 3,5 ΩGôZƒ∏«μdÉH ¿RƒdG
12,500 3,750 8,750 QÉæjqódÉH ô©q°ùdG

100 km πμd øjõæÑdG øe äGÎd 8

IQÉ«°S ∂∏¡à°ùJ 2
? øjõæÑdG øe GÎd 26 `H É¡©£≤J »àdG áaÉ°ùŸG »g Ée .1
? 420 km ™£≤d áeRÓdG øjõæÑdG ᫪c »g Ée .2
.¬H á≤∏©ŸG á∏àμdG ™e Ö°SÉæàe πμ°ûH ¢†HÉf §£ªàj 3
.áãdÉãdG á«©°VƒdG ‘ ¢†HÉædG ∫ƒW OóMh á«dÉàdG Qƒ°üdG πeCÉJ
¤hC’G áq«©°VƒdG á«fÉqãdG áq«©°VƒdG áãdÉqãdG áq«©°VƒdG

É¡d ¢Vô©àj »àdG IQGô◊G áLQO ™e Ö°SÉæàe πμ°ûH …ójóM OƒªY Oóªàj 4
100°C IQGôM áLQO ‘ 76,55cm ¬dƒWh 20°C IQGôM áLQO ‘ 76,40cm ¬dƒW ¿Éc GPEG
? 200°C IQGôM áLQO »b ¬dƒW ƒg ɪa

94
 …Oôq£dG Ö°SÉæqàdG äÉq«q°UÉN ¢†©H
1 •É°ûf
. 7,5 kg ,10,5 kg ? 0,5 kg øªK ƒg ɪa 10,150 ƒg QÉæjqódÉH ìÉØàdG øe 3,5 kgøªK ¿Éc GPEG

2 •É°ûf
ôØ°ü∏d áØdÉfl á«Ñ°ùf ájô°ùc OGóYCG k h a, b, c, d å«M ‹ÉàdG Ö°SÉæàdG ∫hóL Èà©f
d b
c a
Ö°SÉæJ ∫hóL É°†jCG ƒg á«dÉqàdG ∫hGó÷G øe ∫hóL qπc q¿CG âÑKCG
kb d b b-d d b b+d d b
ka c a a-c c a a+c c a

¿EÉa d h b øjOó©dG ™e ÚÑ°SÉæàe c h a ¿GOó©dG ¿Éc GPEG

a c a+c a c … CG b+dh dh b OGóYC’G ™e áÑ°SÉæàe a + c h c h a OGóYC’G @
= = »æ©j =
b d b+d b d
a c ac a c
=
b-d h dh b OGóYC’G ™e áÑ°SÉæàe a - c h c h a OGóYC’G @
= = »æ©j
b d bd b d
a c ka »æ©j a c
= kb h d h b OGóYC’G ™e áÑ°SÉæàe k a h c h a OGóYC’G @
= =
Ö°SÉæqàdG

b d kb b d
. k ôØ°ü∏d ∞dÉıG »Ñ°ùædG …ô°ùμdG Oó©dG ¿Éc ɪ¡e

򮥜J
.¬ª“CGh ‹ÉqàdG Ö°SÉæqàdG ∫hóL π≤fG 1
1 3
a b+ c 2a-3b-5c a+b+c c b a
2 4
2
xy x-y+z z y x
3

.GQÉ£æb 27 QhòÑdG ióMEG øe 1,50 kg èàæoj 2

¬ª“Gh ‹ÉàdG ∫hó÷G π≤fG
9,50 13,50 600 1,50 ΩGôZƒ∏«μdÉH QhòÑdG
135 81 27 QÉ£æ≤dÉH êÉàfE’G

68 É¡£°ùH h É¡eÉ≤e ÚH ¥QÉØdG ¿ƒμj 3 Oó©∏d ájô°ùc áHÉàc óL 3

7

95
 . 4h 5 , 7 , 15 OGóYC’G ™e GOôW áÑ°SÉæàe áKÓãdG ¬pFÉæHCGh ÜCG QɪYCG 4
äGƒæ°S çÓãH ÜC’G ôªY ¥ƒØj O’hC’G QɪYCG ´ƒª› ¿CG âª∏Y GPEG º¡æe óMGh πc ôªYƒgÉe

11x - 13y =9 h x = 7 å«M yh x øjOóY øY åëHG 5

y 4

qπëH á≤aôe øjQÉ“

112 É¡eÉ≤eh É¡£°ùH ´ƒª› ¿ƒμj 3 Oó©∏d ájô°ùc áHÉàc óL 1
11

¤hC’G á≤jôq£dG : qπ◊G

å«ëH b h a øjOóY OÉéjEG ƒg ܃∏£ŸG
a +b =112 h a = 3
b 11
a b a 3
= »æ©j =
3 11 b 11
a b a+b »æ©j a b
=
= =
3 11 3 + 11 3 11
q¿EÉa a +b =112 q¿CG ÉÃh
a b a + b 112
= = = =8
3 11 3 + 11 14
‹ÉàdÉHh
b a
b = 88 …CG =8 h a = 24 …CG =8
11 3
24
112 É¡eÉ≤eh É¡£°ùH ´ƒª› 3 Oó©∏d iôNCG áHÉàc ¿PEG »g
11 88

á«fÉqãdG á≤jôq£dG : qπ◊G

å«ëH x OóY OÉéjEG ƒg ܃∏£ŸG
3xx
3x +11x = 112 h 113 = 11 xx
3 3x 8 24 ¿EÉa ‹ÉàdÉHh x = 8 »æ©j
= = 14x = 112 »æ©j 3x +11x = 112
11 11x 8 88

.GQÉæjO84 √Qób ɨ∏Ñe ó«©dG Ωƒj º¡«∏Y ´Rh .áæ°S14 h áæ°S 11h äGƒæ°S 5 ºgQɪYBG AÉæHCG 3 πLôd 2
.√ôªY ™e GOôW ÉÑ°SÉæàe ódh qπc Ö«°üf ¿Éch
? óMGh qπc ÜÉæe ƒg Ée

96
 : qπ◊G
áKÓãdG ∫ÉØWC’G äÉHÉæŸ c h b h a `H õeôf
a b c
= = »æ©j ∂dòa QɪYC’G ™e áÑ°SÉæàe äÉHÉæŸG ¿CG ÉÃ
5 11 14
a b c a+b+c 84 14
= = = = = GPEG
5 11 14 5 + 11 + 14 30 5
»æ©j a 14 Éæjód íÑ°üj PEG
a = 14 =
5 5
154 »æ©j b 14 h
b= = O 30,800 5b = 11 x 14 = 154 =
5 11 5
»æ©j c 14 h
5 c = 196 =
14 5
196
c= = 39,200
»æ©j
5
: »∏j ɪc áHÉLE’G áë°U øe ≥≤ëàdG ÉææμÁ
a + b + c = 14 + 30,800 + 39,200 = 84 ( CG
14, 11, 5 QɪYC’G ™e GOôW áÑ°SÉæàe 39,200, 30,800 , 14 ≠dÉÑŸG ( Ü

14 30, 800 39, 200 …CG

= =
5 11 14
á¡HÉ°ûàŸG ∫Éμ°TC’G
1 •É°ûf
. ABC Éã∏ãe º°SQG
AM = 3AB å«M M á£≤ædG [AB) º«≤à°ùŸG ∞°üf ≈∏Y º°SQG
Ö°SÉæqàdG

AN = 3AC å«M N á£≤ædG [AC)º«≤à°ùŸG ∞°üf ≈∏Y º°SQG

= 3 ¿CG ≥≤– (1
AM AN MN
= =
AB AC BC
ABC å∏ãŸG §«Ù P'`H h AMN å∏ãŸG §«Ù P `H õeôf (2
P
= 3 ¿CG âÑKCG
P'
πeÉYh ¬£«fih ABC å∏ãŸG ´Ó°VCG ™e áÑ°SÉæàe ¬£«fi h AMN å∏ãŸG ´Ó°VCG ¿CG èàæà°ùf
3 …hÉ°ùj Ö°SÉæàdG
1 …hÉ°ùj Ö°SÉæàdG πeÉYh AMN å∏ãŸG ´Ó°VCG ™e áÑ°SÉæàe ABC å∏ãŸG ´Ó°VCG ¿CG ɪc
3
¿CG ádÉ◊G √òg ‘ ∫ƒ≤f
3 ƒg ¬HÉ°ûàdG πeÉYh ABC å∏ãª∏d ¬HÉ°ûe AMN å∏ãŸG @ - 1
( 3 ƒg ÒÑμàdG πeÉYh ABC å∏ãª∏d ÒÑμJ ƒg AMN å∏ãŸG hCG)
ƒg ¬HÉ°ûàdG πeÉY h AMN å∏ãª∏d ¬HÉ°ûe ABC å∏ãŸG @ - 2
1
1 3
( ƒg Ò¨°üàdG πeÉYh AMN å∏ãª∏d Ò¨°üJ ƒg ABC å∏ãŸG) hCG
3
¿É¡HÉ°ûàe ABC h AMN ¿Éã∏ãŸG @ -3

97
 2 •É°ûf
A ‘ ɪFÉb ABC Éã∏ãe º°SQCG
A á£≤æ∏d áÑ°ùædÉH B á£≤ædG IôXÉæe M á£≤ædG øHG
C á£≤æ∏d áÑ°ùædÉH B á£≤ædG IôWÉæe N
á£≤ædG øHG
¿G ≥≤M(1
MN
?¬HÉ°ûàdG πeÉY ƒgÉe ABC å∏ãª∏d ¬HÉ°ûe MBN å∏ãŸG ¿CG èàæà°SG =2
AC
MBN å∏ãŸG áMÉ°ùeh §«Ù Ö«JÎdG ≈∏Y S h P `H õeôf(2

ABC å∏ãŸG áMÉ°ùeh §«Ù Ö«JÎdG ≈∏Y S' h P' `H õeôfh

. S' ád’óH S Ö°ùMCGh P' ád’óH P Ö°ùMCG

áqeÉY áØ°üH
ôNB’G ´Ó°VCG ™e Ö«JôqàdG ≈∏Y áÑ°SÉæàe óMGƒdG ´Ó°VCG âfÉc GPEG ¿É¡HÉ°ûàe ɪ¡qfCG Ú©q∏°†e øY ∫ƒ≤f
MN MP NP »æ©j ABCåq∏ãª∏d ¬HÉ°ûe MNP åq∏ãŸG @
= =
AB AC BC
AB BC CD DA q¿EÉa IJKL »YÉHqô∏d ¬HÉ°ûe ABCD »YÉHqôdG ¿Éc GPEG @
= = =
IJ JK KL LI
.ÊÉqãdG πμq°û∏d ÒÑμJ ƒg ∫qhC’G πμq°ûdG q¿CG ∫ƒ≤f óMGh øe ÈcCG ¬HÉ°ûqàdG πeÉY ¿Éc GPEG @

򮥜J
h ABC Ú°ùjÉ≤àe Úã∏ãe Èà©f 1
MNP
¬HÉ°ûàdG πeÉY ƒgÉe.¿É¡HÉ°ûàe ɪ¡fCG âÑKCG
É¡¡HÉ°ûJ πeGƒYh á¡HÉ°ûàŸG ∫Éμ°TC’G OqóMh á«dÉqàdG Ωƒ°SqôdG πqeCÉJ 2

98
 . 6 h 5 h 4 Ϊàæ°üdÉHG √OÉ©HCG ABC Éã∏ãe øHpG (1 3
. 6 ¬YÓ°VCG ô¨°UCG ¢ù«bh ¬d É¡HÉ°ûe A'B'C' Éã∏ãe øHpG-CG (2
.ɪ¡«£«fi Ö°ùMCG-Ü
10cm2 `H ABC å∏ãŸG áMÉ°ùe Qó≤J (3
? A'B'C'å∏ãŸG áMÉ°ùe »gÉe
. 3 ¬∏eÉY ABC å∏ãª∏d GÒ¨°üJ MNP øμ«d (4
4
. MNP å∏ãŸG §«fi Ö°ùMCG -CG
? ¬àMÉ°ùe »gÉe -Ü
? √OÉ©HCG »gÉe -ê
»°ùμ©dG Ö°SÉæàdG
1 •É°ûf
.äÓ«£à°ùe ¢ùªN OÉ©HCG ‹ÉàdG ∫hó÷G πãÁ
36 45 60 90 100 L ∫ƒq£dG
25 20 15 10 9 l ¢Vô©dG
S = L x l áMÉ°ùŸG
Ö°SÉæqàdG

.¬ª“CG h ∫hó÷G Gòg π≤fCG

. 900 `d ÉjhÉ°ùeh ÉàHÉK »≤H Lxl AGò÷G øμdh äÒ¨J l hL OÉ©HC’G ¿CG ßMÓf
36 h 45h 60 h 90 h100OGóYC’G ¿CGh É«°ùμY ¿ÉÑ°SÉæàe l h L øjÒ¨àŸG ¿G ádÉ◊G √òg ‘ ∫ƒ≤f
. 25 h 20 h 15 h10h 9 OGóYC’G á∏°ù∏°S ™e É«°ùμY áÑ°SÉæàe
.»°ùμY Ö°SÉæJ ∫hóL ƒg ≥HÉ°ùdG ∫hó÷G ¿CG ∫ƒ≤f ɪc
Ö°SÉæàdG πeÉY 900 Oó©dG ≈ª°ùj
áÑ°SÉæàe ... d h c h b h a OGóYC’G q¿CG ∫ƒ≤f áqeÉY áØ°üH
¿Éc GPEG ... d'h c'h b'h a' OGóYC’G ™e É«°ùμY
a x a' = b x b' = c x c' = d x d' = ...

򮥜J
‹ÉqàdG »°ùμ©dG Ö°SÉæqàdG ∫hóL Òª©J º“CGh π≤fG 1
40 60 8
24 30 15

99
 πª©dG øe áYÉ°S 160 êÉ«°S AÉæH ¥ô¨à°ùj 2
Ωƒ«dG ‘ äÉYÉ°S 8 π¨à°ûj πeÉ©dG ¿Éc GPEG
: ‘ êÉ«q°ùdG Gòg AÉæÑd ΩRÓdG ∫ɪ©dG OóYƒg ɪa (1
ΩÉjCG 4 (-Ü ΩÉjCG 10 (- CG
?πª©dG Gòg ¿hõéæj Ωƒj øe ºc »Øa ∫ɪY á©HQC’ êÉ«°ùdG Gòg AÉæH ᪡e â∏chCG (2
qπëH ≥aôe øjô“
.áW’ƒμ°T á©£b 15 º¡«∏Y ´Rh áæ°S12 h äGƒæ°S 8 h äGƒæ°S 6 h äGƒæ°S 4 ºgQɪYCG ∫ÉØWCG á©HQCG ÜC’
? ¬æ°S ™e É«°ùμY Ö°SÉæàe ¬fG âª∏Y GPG º¡æe óMGh πc Ö«°üf ƒgÉe
qπ◊G
∫ÉØWC’G äÉHÉæŸ dh c , b , a Ü õeôf
a + b + c + d = 15 Éæjód
4a = 6b = 8c = 12d h

8 x 6 x 4 x 12 AGò÷G ≈∏Y 4a = 6b = 8c = 12d áHÉàμdG ‘ ±ôW πc É檰ùb GPEG

4a 6b 8c 12 d ≈∏Y π°üëàf
= = =
4 x 6 x 8 x 12 4 x 6 x 8 x 12 4 x 6 x 8 x 12 4 x 6 x 8 x 12

a b c d
= = = »æ©j
6 x 8 x 12 4 x 8 x 12 4 x 6 x 12 4 x 6 x 8

a b c d »æ©j
= = =
576 384 288 192
áHÉàc ÉææμÁ …Oô£dG Ö°SÉæàdG äÉ«°UÉN ióMEG ≈∏Y GOɪàYGh
a b c d a+b+c+d 15 1
= = = = = =
576 384 288 192 576 + 384 + 288 +192 1440 96
a 1 ¿EÉa ¿PEG
=
576 96
576
a= =6 »æ©j
96

»∏jÉe ¤EG π°Uƒàf á≤jô£dG ¢ùØæHh

384 288 192
b= =4 ; c= =3 ; d= =2
96 96 966

a + b + c + d = 6 + 4 + 3 + 2 = 15 ¿C’ äÉ«£©ª∏d á≤HÉ£e É¡«∏Y π°üëàŸG èFÉàædG

2 x 12 = 8 x 3 = 6 x 4 = 4 x 6 h

''…OôW Ö°SÉæJ'' ¬H ó°ü≤j ∂dòa ''»°ùμY'' hCG ''…OôW'' ôcP ¿hO ''Ö°SÉæJ'' áª∏c ä OQh GPEG : á¶MÓe

100
 π°UƒMCG
: ‹ÉqàdG ∫hó÷G Èà©f
x a' b' c' d' .........
y a b c d .........
.ôØq°ü∏d áØdÉfl áqjô°ùc OGóYCG y ,d', c', b', a', x,...., d, c, b, a å«M
y a b c d Éæjód ¿Éc GPEG
= = = = = ...
x a' b' c' d'
¿CG »æ©j ∂dP q¿EÉa
…OôW Ö°SÉæJ ∫hóL ∫hó÷G -1
...,d' , c', b', a' OGóYC’G ™e GOôW áÑ°SÉæàe ...., d, c, b, a OGóYC’G -2

GOôW ¿ÉÑ°SÉæàe y h x øjÒ¨àŸG- 3

.Ú©ŸG π°UCG O á£≤ædG øe ôÁ º«≤à°ùe ƒg (O, I, J) Ú©e ‘ x ád’óH y `d ÊÉ«ÑdG º°SôdG -4
a c a+c »æ©j a c ¿EÉa d h b øjOó©dG ™e ÚÑ°SÉæàe c h a ¿GOó©dG ¿Éc GPEG
= = =
Ö°SÉæqàdG

b d b+d b d
a c ac »æ©j a c b + d h d h b OGóYC’G ™e áÑ°SÉæàe a + c h c h a OGóYC’G
= = =
b d bd b d
a c ka »æ©j a c b - d h dh b OGóYC’G ™e áÑ°SÉæàe a - c h c h a OGóYC’G
= = =
b d kb b d
»Ñ°ùædG …ô°ùμdG Oó©dG ¿Éc ɪ¡e kbh dh b OGóYC’G ™e áÑ°SÉæàe a - c h c h a OGóYC’G
. k ôØ°ü∏d ∞dÉıG
ôNB’G ´Ó°VCG ™e Ö«JÎdG ≈∏Y áÑ°SÉæàe óMGƒdG ´Ó°VCG âfÉc GPEG ¿É¡HÉ°ûàe ɪ¡fG Ú©∏°†e øY ∫ƒ≤f
MN MP NP »æ©j ABC å∏ãª∏d ¬HÉ°ûe MNP å∏ãŸG@
= =
AB AC BC
AB BC CD DA »æ©j IJKL »YÉHô∏d ¬HÉ°ûe ABCD »YÉHôdG@
= = =
IJ JK KL LI
ÊÉãdG πμ°û∏d ÒÑμJ ƒg ∫hC’G πμ°ûdG ¿CG ∫ƒ≤f óMGh øe ÈcCG ¬HÉ°ûàdG πeÉY ¿Éc GPEG@
ÊÉãdG πμ°û∏d Ò¨°üJ ƒg ∫hC’G πμ°ûdG ¿CG ∫ƒ≤f óMGh øe ô¨°UCG ¬HÉ°ûàdG πeÉY ¿Éc GPEG@

¿Éc GPEG .... d' h c' hb' h a' OGóYC’G ™e Éq«°ùμY áÑ°SÉæàe ....d h c h b h a OGóYC’G q¿EG ∫ƒ≤f
a x a' = b x b' = c x c' = d x d' = ...

101
 ø`` ` ` jQÉ`` ` ` ` “
IQÉq«°S ≥jôW ‘ - Ü áqjOÉY ≥jôW ‘ - CG ≥FÉbO ¤EG »∏j Ée ∫lƒM 1
.¿óŸG πNGO - ê (áYÉ°ùdG ´ÉHQCG áKÓK) 3 -CG
h
4
áæeÉãdG áYÉ°ùdG ≈∏Y IQÉ«°ùdG √òg â≤∏£fG - 2 (áYÉ°S ∞°üf) 12 h -Ü
¿óe ióMEG √ÉŒÉH ¢ùfƒJ øe ÉMÉÑ°U ™HôdGh 12,5h -ê
IQÉ«°ùdG ≥jô£dG ‘ áaÉ°ùŸG å∏K â©£≤a ܃æ÷G
Aõ÷G â©£bh ájOÉY ≥jôW ‘ É¡æe 60% h .3,7h -O
πNGO 30 km `H Qó≤ŸGh áaÉ°ùŸG øe »≤ÑàŸG ÚH á∏°UÉØdG áaÉ°ùŸG »g 9 cm âfÉc GPEG 2
.¿óŸG
Îeƒ∏«μdÉH »gɪa 5001.000 º∏°ùdG Ö°ùM Úàæjóe
? ÚàæjóŸG ÚH áaÉ°ùŸG »gÉe -CG
Iòg ‘ áμ∏¡à°ùŸG øjõæÑdG ᫪c »gÉe -Ü ? ɪ¡æ«H á«∏©ØdG áaÉ°ùŸG
? IôØ°ùdG 36 km/h »g ájQÉf áLGQO áYô°S ∫ó©e ¿Éc GPEG 3
É¡fCG âª∏Y GPEG IQÉ«°ùdG √òg áYô°S ∫ó©e ƒgÉe-ê ? (m/s) á«fÉãdG ‘ ΟÉH É¡àYô°S ∫ó©e ƒg ɪa
á«fÉãdG áYÉ°ùdG ≈∏Y IOƒ°ü≤ŸG áæjóŸG â∏°Uh
? ∫GhõdG ó©H ∞°üædGh h á≤«bO 20 ‘ 1.6 km áaÉ°ùe »∏Y ™£b 4
ÉeCG ≥FÉbO 3 ‘ 250 m áaÉ°ùe óªfi ™£b
O 36 »∏°UC’G ¬æªKÉ°ü«ªb πLQ iΰTG 7
.≥FÉbO 5 ‘ 450 máaÉ°ùe ™£b ó≤a óªMCG
ÉØ£©e iΰTGh 4 % ¬àÑ°ùf ¢†«ØîàH ™à“h
´ô°SCG º¡jCG
9 % ¬àÑ°ùf ¢†«ØîàH ™à“h O 180 »∏°UC’G ¬æªK
? äÉjΰûŸG √ò¡d »∏ª÷G ≠∏ÑŸGƒgÉe - 1 Îe 2 Üô°û∏d á◊É°U √É«e ™jRƒJ á£fi ôaƒJ 5
√AGô°ûH É¡H ™à“ »àdG ¢†«ØîàdG áÑ°ùf »gÉe - 2 ∫ó©e IóMGƒdG á∏F É©dG ∂∏¡à°ùJh á«fÉãdG ‘ Ö©μe
? É©e ∞£©ŸGh ¢ü«ª≤∏d .áYÉ°S 24 πc GÎd 400
? á£ÙG √òg øe ó«Øà°ùJ ¿G øμÁ á∏FÉY øe ºc
QÉŒ áKÓK Qôb ¢VQÉ©ŸG óMCG áÑ°SÉæà 8
∫hC’G Öàμa º¡àYÉ°†H QÉ©°SCG ‘ ¢†«ØîàdG IQÉ«°S ∑Ó¡à°SG ∫ó©e ‹ÉàdG ∫hó÷G ÚÑj 6
øªãdG ™HôH ¢†«ØîJ'' ÊÉãdG h : 20 % `H ¢†«ØîJ'' ÉgÒ°S Ö°ùM 100 km ‘ (Î∏dÉH )øjõæÑdG øe
¢ùØf øe É¡∏c ¬àYÉ°†Ña ådÉãdG ÉeCGh ''»∏°UC’G hCG IQÉ«°ùdG ≥jô£dG ‘ hG ájOÉY ≥jôW ‘
øªãdG h O45 Ëó≤dG øªãdG'' É¡«∏Y Ü ƒàμeh ´ƒædG . ¿óŸG πNGO
. ''O 35 ójó÷G ¿óŸG πNGO IQÉq«°S ≥jôW áqjOÉY ≥jôW
? ¢†«ØîJ áÑ°ùf ÈcCG ôaƒj …òdG ôLÉàdG ƒg øe ∫qó©e
∑Ó¡à°S’G
áYô°ùH ¢ùª°ûdG ∫ƒM QhóJ ¢VQC’G ¿CG º∏©f 9 12 10 8
‘ Îq∏dÉH
107.103 Km/h 100 km
ΟÉH É¡fGQhO áYô°S øY ᫪∏Y áHÉàμH ÈY -1 GÎd 16 `H É¡©£b øμÁ »àqdG áaÉ°ùŸG »g Ée - 1
.á«fÉãdG ‘ ? øjõæÑdG øe
102
 á≤jôq£dG ¢ùØæH á«dÉqàdG áKÓqãdG á«YhC’G CÓ“ 13 ∫ƒM á∏eÉc IQhO ºàJ ¢VQC’G âfÉc GPEG-2
Ωƒ°SqôdG πqã“h á«fÉqãdG ‘ óMGh Îd ÜÉ°ùëHh »g ɪa äÉYÉ°S 6 h Éeƒj 365 ‘ ¢ùª°ûdG
.IqóŸG Ö°ùM á«YhC’G √ò¡H AÉŸG ´ÉØJQG áq«fÉ«ÑdG ? IQhódG √òg ‘ É¡©£≤J »àdG áaÉ°ùŸG
.áaÉ°ùŸG √ò¡d ±’B’ÉH ájôjó≤J ᪫b §YCG
300.000 Km/s Aƒ°†dG áYô°S ≠∏ÑJ 10
´ÉØJQ’G
Îeƒ∏«μdÉH ¬àYô°S øY ᫪∏Y áHÉàμH ÈY - 1
Ωƒ°SqôdG
áq«fÉ«ÑdG
áYÉ°ùdG ‘
…hÉ°ùJ ¢ù«b IóMh »g á«Fƒ°†dG áæ°ùdG - 2
IqóŸG Éeƒj 365) áæ°S ‘ Aƒ°†dG É¡©£≤j »àdG áaÉ°ùŸG
.AÉYh qπμd ≥aGƒŸG ÊÉ«ÑdG π«ãªqàdG OqóM - .(äÉYÉ°S 6 h
§YG ?Îeƒ∏«μdÉH á«Fƒ°†dG áæ°ùdG ᪫b »g Ée
O50.000 á«dÉàdG ≠dÉÑŸÉH ¢UÉî°TG áKÓK ºgÉ°S 14 .∂dòd ÚjÓŸÉH ájôjó≤J ᪫b
.ácô°T ¢ù«°SCÉàd O 140.000 h O 110.000 h `H ¢ùª°ûdG h ¢VQC’G ÚH áaÉ°ùŸG Qó≤J-3
8
O 48.000 ácô°ûdG √òg í«HGôe âfÉc áæ°S ó©Hh ´É©°T ¬«°†≤j …òdG âbƒdG ƒg Ée 1,5.10 Km
≠dÉÑe ™e Ö°SÉæàe πμ°ûH AÉcô°ûdG É¡ª°ùàbG ? ¢VQC’G h ¢ùª°ûdG ÚH »Fƒ°V
.∫ÉŸG ¢SGQ ‘ º¡JɪgÉ°ùe
? ∂jô°T πc ÜÉæe ƒgÉe Ö°SÉæàdG ∫hGóL »gÉe á«dÉàdG ∫hGó÷G ÚH øe 11
Ö°SÉæqàdG

? IÒNC’G √ò¡d Ö°SÉæàdG πeGƒY »gÉeh …Oô£dG

h a 3 å«M bh aøjOóY øY åëHG 15
9a +7b = 5 = ÊÉqãdG ∫hó÷G
b 4 ∫qhC’G ∫hó÷G
75 12,5 62,5 77,5 -7,5 15 -3 4,5
18 3 15 21 2,5 -5 1 1,5
áq«©°Vh πqã“ »àdG »g Ée á«dÉqàdG Ωƒ°SqôdG ÚH øe 16
? Ö°SÉæqàdG πeGƒY »g Éeh …OôW Ö°SÉæJ ådÉqãdG ∫hó÷G
1 OóY ÊÉ«ÑdG º°SqôdG 2 OóY ÊÉ«ÑdG º°SqôdG - 7 10,5 -17,5 -15
3 -4,5 7,5 12

á«dÉàdG …Oô£dG Ö°SÉæàdG ∫hGóL º“Gh π≤fG 12

ÊÉqãdG ∫hó÷G ∫qhC’G ∫hó÷G

3 OóY ÊÉ«ÑdG º°SqôdG 4 OóY ÊÉ«ÑdG º°SqôdG 6,25 10 5 -28 56 2,25
-3 4 8 -5,8
y

1
ådÉqãdG ∫hó÷G
1 x 1 0,5
-2,75 4 36

103
 . á≤°T 12≈∏Y IQɪY …ƒà– 17
0,5 ¬∏eÉY ABC å∏ãª∏d GÒ¨°üJ º°SQCG-CG (2
≥HÉ£dÉH ≥≤°T 3 »∏Ø°ùdG ≥HÉ£dÉH ¿Éàq≤°T
ɪ¡«àMÉ°ùe h ɪ¡«£«fi ¿QÉb-Ü ≥HÉ£dÉH ≥≤°T 3 h ÊÉãdG ≥HÉ£dÉH ≥≤°T 4 ∫h’G
1,5 ¬∏eÉY ABC å∏ãª∏d GÒÑμJ º°SQCG -CG (3
IQɪ©dG √òg õ«¡éàH ¿ƒæcÉ°ùàŸG πØμJ.ådÉãdG
ɪ¡«àMÉ°ùeh ɪ¡«£«fi ¿QÉb -Ü O350^000.Ü ¬Ø«dÉμJ äQób ó©°üÃ
GPG º¡æe óMGh πc ¬H ºgÉ°S …òdG ≠∏ÑŸG ƒg Ée
»°ùμ©dG Ö°SÉæqàdG ∫hóL Òª©J º“Gh π≤fG 21 …òdG ≥HÉ£dG ºbQ ™e GOôW Ö°SÉæàe ¬fCG âª∏Y
: ‹ÉqàdG ? ¬à≤°T ¬H óLƒJ
-6 -8 -4
2,5 30 15
960 m2 h ; 650 m2; 840 m2; 750 m2 18
AÉæÑ∏d á◊É°U ¢VQCG ™£b ™HQCG äÉMÉ°ùe »g
øe ºc. Úeƒj ‘ Úà°†«H ¿ÉàLÉLO ¢†«ÑJ 22 O 24,000 »°VGQC’G √òg áÄ«¡J âØq∏μJ
? ΩÉjCG Iô°ûY ‘ äÉLÉLO ô°ûY ¢†«ÑJ á°†«H É¡qfCG ɪ∏Y É¡æe IóMGh qπc áÄ«¡J áØ∏μJ »g Ée
? É¡àMÉ°ùe ™e áÑ°SÉæàe

øe É¡«Øμj Ée É¡dh ÉjóæL 800 IôNÉH πª– 23

QÉëHE’G øe Éeƒj 40 ó©H. Éeƒj 90 IóŸ áfhDƒŸG ¿É«°VÉ≤àjh IÒ°†◊G ¢ùØæH ¿ÓeÉY π¨ã°ûj 19
.…óæL 200 É¡«dEG º°†fG . O 20 √Qób É«eƒj GôLCG É©e
? áfhDƒŸG òØæJ Ωƒj ºc ó©H Éeƒj 27 IóŸ π¨à°TG ób ∫hC’G ¿Éc ô¡°TC’G óMG ‘
ɨ∏Ñe ∂dP πHÉ≤e ’Éæa Éeƒj 23 IóŸ ÊÉãdGh
.O 492 √Qób É«∏ªL
QÉàeCG 6 ¬dƒW É£FÉM ∫ɪY áKÓK »æÑj 24 ? ɪ¡æe óMGh πμd »eƒ«dG ôLC’G ƒgÉe
.áYÉ°S ‘ óMGh Îe ¬YÉØJQGh
¿ƒ∏¨à°ûj ∫ɪY á°ùªN »æÑj áYÉ°S øe ºc ‘(1
ABC å∏ãª∏d ¬HÉ°ûe MNP Éã∏ãe º°SQCG (1 20
12 ¬dƒW É£FÉM IÒJƒdG ¢ùØæHh á≤jô£dG ¢ùØæH
10 cm ¬YÓ°VCG ∫ƒWCG ¢ù«≤jh ¬∏Ø°SCG
?óMGh Îe ¬YÉØJQGh GÎe
√AÉæH ” óMGh Îe ¬YÉØJQG §FÉM ∫ƒW ƒgÉe (2
A
? ∞°üfh áYÉ°S ‘ ∫ɪY á©HQCG ±ôW øe 4 cm

B
C

104
 AÉ°üME’G ‘ ᣰûfCG
áq«FGƒ°ûY ôgGƒ¶d á∏ãeCG -

ÊÉLRƒÑdG ÉaƒdG ƒHCG

»JÉ«°VÉjQ (998 - 940) ÊÉLRƒÑdG π«Yɪ°SEG øH ≈«ëj øH óªfi øH óªfi ÉaƒdG ƒHCG
.OGó¨H ‘ ¢TÉY »°SQÉa »μ∏ah
Aɪ∏©dG ¢†©H ¬KƒëH äôë°S ób h .äÉã∏ãŸG ÜÉ°ùM ‘ ¢ü°üîJ ºK ,äÉ«°VÉjôdG º∏©J
¬JÉYƒ°Vƒeh ¬JÉjô¶f ¢†©H ≈YOG …òdG ''¢SƒfÉàæe ¢Sƒ«éjQ'' º¡æ«H øeh Üô¨dG
á«fÉcôH ágƒa ≈∏Y ¬ª°SG ≥∏WG ,ôª≤dG ácôM ‘ ådÉãdG π∏ÿG ∞°ûàμe ƒgh á«°VÉjôdG
øe ∫hCG ƒgh .á«μ∏ØdG ΩGôLC’G π«e áLQO ÜÉ°ù◊ kGRÉ¡L QƒW .ÉaƒdG ƒHCG ágƒa ,ôª≤dÉH
.äÉã∏ãŸG ÜÉ°ùM ∫hGóL ÜÉ°ùM ¥ôW ø°ùMh (tangent ,''ÉX'' ,¢SɪŸG) π¶dG ádGO ´ÎNG
.ájqôμdG äÉã∏ãŸG πFÉ°ùe π◊ IójóL πFÉ°Sh QƒW óbh
¿É«àØ∏d áq«ª∏©dG áq«Hô©dG áq∏ÛG

¬JÉ«M ΩÉfC’G ‘ ºq∏©ŸÉc øe

GOƒbƒe √Ò¨d qπ¶j ™ª°T
(…ÒëH ôeÉY)
 ä’ɪàM’Gh AÉ°üME’G ‘ ᣰûfCG

áq«FÉ°üMEG á°SGQO èFÉàf âfÉc GPEG
á∏°ù∏q°ùdG q¿CG ∫ƒ≤f OGóYCG IQƒ°U ‘
áq«ªc Iõ«e äGP É¡«∏Y πq°üëàŸG
≈qª°ùJ á∏qé°ùŸG IRGô◊G äÉLQO
OóYh áq«FÉ°üME’G á∏°ù∏°ùdG √òg º«b
≈qª°ùj (31) á«∏jƒL ô¡°T ΩÉqjCG
.»∏ª÷G ÉgQGôμJ
ô°†ëà°SCG
¿óŸG ióMEÉH á∏qé°ùŸG IQGô◊G äÉLQO »∏j Ée ‘ 1
: á«∏jƒL ô¡°T ∫ÓN
,37 ,35 ,38 ,37 ,35 ,34 ,34 ,33 ,37 ,38 ,32
,35 , 34 ,35 ,35 ,37 ,39 ,38 ,35 ,37 ,35 ,34
.32 ,35 ,36 ,38 ,37 ,32 ,37 ,39 ,37
É≤ah ∫hóL ‘ á«FÉ°üME’G á∏°ù∏°ùdG √òg π°UƒM - 1
: ‹ÉàdG ∫Gƒæª∏d

‘ QGôμJ ÈcC’ á≤aGƒŸG ᪫≤dG

É¡dGƒæe ≈qª°ùj áq«FÉ°üMEG á∏°ù∏°S 39 38 37 36 35 34 33 32 IQGô◊G äÉLQO
ÉgÈcCGh ᪫b ô¨°UCG ÚH ¥QÉØdGh ΩÉjC’G OóY
.ÉgGóe ≈qª°ùj

.äQGôμàdG ™q∏°†e º°SQG h äÉq«°ü©dG §q£îà á«FÉ°üME’G á∏°ù∏°ùdG πqãe- 2

? á«∏jƒL ô¡°T ‘ áæjóŸG √ò¡H IQGô◊G áLQO ∫qó©e ƒg Ée (CG
.á∏°ù∏°ùdG √òg ∫Gƒæe h ióe OqóM (Ü
? áLQO 36 ¥ƒØJ IQGôM áLQO É¡H â∏é°S »àdG ΩÉjC’G OóY ƒg Ée (CG .3
? áLQO 36 øe qπbCG IQGôM áLQO É¡H â∏é°S »àdG ΩÉjC’G OóY ƒg Ée (Ü

106
 OóY ¤EG ±qô©qà∏d Iô°SCG 150 â∏ª°T á«FÉ°üMEG á°SGQO èFÉàf ‹ÉàdG äÉ«°ü©dG §q£fl πqãÁ 2
.É¡æe qπμH ∫ÉØWC’G

60

50

40

30

20

10

0
0 1 2 3 4 5
AÉ°üME’G ‘ ᣰûfCG

.äGQGôμàdG ™∏°†e º°SQG h äÉ«°ü©dG §q£fl π≤fG - 1

.§q£ıG Gòg OɪàYÉH ¬∏ªcCG qºK ‹ÉàdG ∫hó÷G π≤fG - 2

5 4 3 2 1 0 ∫ÉØWC’G OóY
23 7 ô°SC’G OóY
ájƒFÉŸG áÑ°ùædÉH ôJGƒàdG

.ôJGƒàdG ™q∏°†e º°SQ .3

? á«FÉ°üME’G á∏°ù∏°ùdG √òg ∫Gƒæe h ióe ƒg Ée .4
? Iô°SCG qπμH ∫ÉØWC’G OóY ∫qó©e ƒg Ée .5
? ∫ÉØWCG 3 øe qπbCG É¡d »àdG ô°SC’G áÑ°ùf »g Ée (CG .6
? Ú∏ØW øe ÌcCG É¡d »àdG ô°SC’G áÑ°ùf »g Ée (Ü

107
á°VÉjôdG ´ƒf Ö°ùM ájOGóYE’G ¢SQGóŸG ióMEÉH Gò«ª∏J 650 ´qRƒJ ‹ÉàdG …ôFGódG §q£ıG πqãÁ 3
.É¡fƒ°SQÉÁ »àqdG

10%

20% 40% Ωó≤dG Iôc

ó«dG Iôc
áq∏°ùdG Iôc
iƒ≤dG ÜÉ©dCG

30%

.≥HÉq°ùdG §q£ıG OɪàYÉH ¬∏ªcCG h ‹ÉàdG ∫hó÷G π≤fG (CG

iƒ≤dG ÜÉ©dCG á∏°ùdG Iôc Ωó≤dG Iôc ó«dG Iôc á«°VÉjôdG ´ƒf
ò«eÓàdG OóY
? ò«eÓàdG øe OóY ÈcCG É¡°SQÉÁ »àqdG á°VÉjôdG »g Ée (Ü

Ö°ùM ájQÉcòàdG ÉjGó¡dG ™«H ‘ áq°üàfl IRɨŸ á«∏jƒL ô¡°T π«NGóe ‹ÉàdG ∫hó÷G πqãÁ 4
.∞æ°üdG
áYqƒæàe áYÉ°†H ájhój äÉYÉ°S ∞– ¢ùHÓe ájójôH äÉbÉ£H ∞æ°üdG
360 160 440 360 240 QÉæjódÉH äÉ©«ÑŸG
ájƒFÉŸG áÑ°ùædG
¬∏ªcCG qºK ∫hó÷G π≤fCG (CG
?‹Ée ∫ƒNóe ÈcCG πqé°S …òqdG ∞æ°üdG ƒg Ée (Ü
? QÉæjO 200 øe qπbCG ? QÉæjO 300 ¥ƒØj ’ƒNóe â∏qé°S »àdG ±Éæ°UC’G »g Ée (ê
.…ôFGódG ´É£≤dG §q£îà ≥HÉ°ùdG ∫hó÷G πqãe (O

108
 ≥qÑWCGh ∞°ûμà°SCG
1 •É°ûf

100 `d áeÉ≤dG ∫ƒW á°ù«bCG á«dÉàdG OGóYC’G á∏°ù∏°S πqã“

.Ϊàæ°üdÉH ájOGóYEG á°SQóe øe ò«ª∏J
145 - 145 - 146 - 147 - 147 - 147 - 148 - 148 - 148 - 148 - 149 - 149- 150 - 150
- 156 - 156 - 156 - 157 157- 157 - 140 - 140 - 141 - 142 - 143 - 142 - 144 145 -
151 - 151 - 152 - 152 - 152 - 153 - 153 - 154 - 154 - 154 - 155 - 155 - 155 - 156
- 160 - 160 - 160 - 160 - 162 - 162 - 162 - 163 - 163 - 163 - 150 -151 - 151 -
170 - 171 - 157 - 157 - 158 - 158 - 158 - 158 - 159 - 159 - 159 - 159 - 160 - 160
165 - 165 - 165 - 165 - 166 - 166 - 166 - 167 - 167 - 167 - 168 - 168 - 168 170 -
173 - 173 - 175 - 175 - 177 - 177 - 179 - 179 - 163 - 164 - 164 - 164 - 165 - 165 -
171 - 172 -
AÉ°üME’G ‘ ᣰûfCG

.¬∏ªcCG qºK ‹ÉàdG ∫hó÷G π≤fG - 1

149 148 147 146 145 144 143 142 141 140 Ϊàæq°üdÉH áeÉ≤dG ∫ƒW
ò«eÓqàdG OóY
.¬∏ªcCG qºK ‹ÉàdG ∫hó÷G π≤fG - 2
175 øe 170 øe 165 øe 160 øe 155 øe 150 øe 145 øe 140 øe
¿hO Ée ¤EG ¿hO Ée ¤EG ¿hO Ée ¤EG ¿hO Ée ¤EG ¿hO Ée ¤EG ¿hO Ée ¤EG ¿hO Ée ¤EG ¿hO Ée ¤EG áeÉ≤dG ∫ƒW
180 175 170 165 160 155 150 145
13 7 OóY
ò«eÓqàdG

qπc ‘ ∫GƒWC’G ÚH ¥ôØdG ¿ƒμj å«ëH äÉYƒª› ¿ÉªK ¤EG Iõ«ŸG √òg º«b ™jRƒJ q” ¬qfGC ßMÓf
( Óãe ) 5 ¥ƒØj ’ É¡æe
.áÄa áYƒª› qπc ≈qª°ùJ
.á∏°Sΰùe Iõq«e ≈qª°ùJ äÉÄa ‘ á©qª› É¡ª«b Iõq«e
.É¡æe qπμd ≥aGƒŸG QGôμàdG h äÉÄa çÓK ≥HÉ°ùdG ∫hó÷G ∫ÓN øe ôcPG

109
¤EG 140 øe'' ¤hC’G áÄØdG π«ãªàH ΩÉbh Éæq«©e PÉà°SC’G º°SQ , §q£îà ≥HÉq°ùdG ∫hó÷G π«ãªàd - 3
: ‹ÉqàdG º°SqôdG ‘ øq«Ñe ƒg ɪc ''ò«eÓJ 7'' QGôμqà∏d á≤aGƒŸG ''145 ¿hOÉe

.äÉÄØdG áq«≤Ñd á≤aGƒŸG äÓ«£à°ùŸG º°SQG qºK ∂°SGqôc ≈∏Y ≥HÉq°ùdG §q£ıG π≤fG- 4
.äÓ«£à°ùŸG §q£fl : ¬«∏Y πq°üëàŸG §q£ıG ≈qª°ùj
§q£îà á∏°Sΰùe áq«FÉ°üMEG á∏°ù∏°S πqã“
äÓ«£à°ùŸG §q£fl ≈qª°ùj
2 •É°ûf
É¡æe áLQÉÿGh áæjóŸG √òg ¤EG áeOÉ≤dG äGQÉq«q°ùdG OóY ∫ƒM áq«FÉ°üMEG á°SGQóH áæjóe áqjó∏H âeÉb
ƒg ɪc èFÉàqædG âfÉμa áq«YƒÑ°SC’G ¥ƒq°ùdG ΩÉqjCG óMC’ áYÉ°S øjô°ûYh ™HQC’G ∫ÓN äÉYÉ°S ™HQCG qπc
: ‹ÉqàdG ∫hó÷ÉH øq«Ñe

20 áYÉq°ùdG øe 16 áYÉq°ùdG øe 12 áYÉq°ùdG øe 8 áYÉq°ùdG øe 4 áYÉq°ùdG øe ∞°üàæe øe

IÎØdG
πÑb Ée ¤EG πÑb Ée ¤EG πÑb Ée ¤EG πÑb Ée ¤EG πÑb Ée ¤EG Ée ¤EG π«q∏dG
8 áYÉq°ùdG 4 áYÉq°ùdG πÑb
(áYÉq°ùdÉH)
24 áYÉq°ùdG 20 áYÉq°ùdG 16 áYÉq°ùdG 12 áYÉq°ùdG
120 170 50 200 360 100
OóY
äGQÉq«q°ùdG
.É¡d á≤aGƒŸG äGQGôμqàdGh Iõq«ŸG √ò¡d äÉÄa çÓK ôcPG - 1
.áq«FÉ°üME’G á∏°ù∏q°ùdG √ò¡d πq㪟G äÓ«£à°ùŸG §q£fl º°SQG - 2
.á∏°ù∏°ùdG √ò¡d äGQGôμqàdG ™q∏°†e º°SQ ójôf - 3

110
 : Ö°SÉæj ÉÃ πªcCG qºK ‹ÉàdG ∫hó÷G π≤fG (CG

¤EG 20 áYÉq°ùdG øe Ée ¤EG π«q∏dG ∞°üàæe øe

24 áYÉq°ùdG πÑb Ée 4 áYÉq°ùdG πÑb áÄØdG

20 + 24 0+4
= 22 =2 áÄØdG õcôe
2 2

120 170 50 200 360 100 äGQÉq«q°ùdG OóY

õcôŸG πã“ »àdG A á£≤ædG øe qÓc Éæq«Y å«M ‹ÉàdG øq«©ŸG Èà©f (Ü
ƒg áÄØdG õcôe πã“ »àdG F á£≤ædG h ¬d ≥aGƒŸG (100) QGôμàdG h ¤hC’G áÄØ∏d (2)
¬«aô£d »HÉ°ù◊G ∫qó©ŸG
.¬d ≥aGƒŸG (120) QGôμàdG h ÒNC’G áÄØ∏d (22) õcôŸG

350
AÉ°üME’G ‘ ᣰûfCG

300

250

200

150
F
100 A

50

0 4 8 12 16 20 24 28 32

.É¡JGQGôμàH äÉÄØdG á«≤H õcGôe §HôJ »àdG E hD h C h B •É≤ædG øq«Y qºK ∂°SGôc ≈∏Y ¬∏≤fG
[EF] h [DE] h [CD] h [BC] h [AB] äɪ«≤à°ùŸG ™£b º°SQG (ê
.äQGôμàdG ™∏°†e :≈qª°ùj ¬«∏Y π°üëàŸG ™q∏°†ŸG

111
 3 •É°ûf

áaÉ°ùŸG ™£≤d ò«ª∏J qπc É¡«°†≤j »àdG IqóŸG áaô©Ÿ AGQBÓd È°ùH ájOGóYEG á°SQóe ôjóe ΩÉb
: ‹ÉàdG ∫hó÷ÉH áeqó≤ŸG èFÉàædG ≈∏Y πq°üëàa á°SQóŸG h ¬dõæe ÚH á∏°UÉØdG

¤EG 45 øe ¤EG 30 øe ¤EG 15 øe ¤EG 0 øe

á≤«bqódÉH IqóŸG
60 øe qπbCG 45 øe qπbCG 30 øe qπbCG 15 øe qπbCG
7,5 áÄØdG õcôe
120 170 50 100 ò«eÓqàdG OóY

.¬∏ªcCG qºK ∂°SGôc ≈∏Y ∫hó÷G π≤fG

∫õæŸG ÚH ò«eÓàdG É¡«q°†≤j »àdG (á≤«bqódÉH) á«æeõdG IqóŸG ∫qó©e äÉÄØdG õcGôe QÉÑàYÉH Ö°ùMG
.á°SQóŸG h
äÉ≤«Ñ£J
…òqdG ‹ÉŸG ≠∏ÑŸG ∫ƒM áÑ∏q£dG øe áYƒª› q¢üîJ áq«FÉ°üMEG á°SGQóH äÉq«©ª÷G ióMEG âeÉb .1 1
: ‹ÉqàdG ∫hó÷G ‘ É¡àªq¶fh äÉeƒ∏©ŸG â©qªéa º¡æe óMGh qπc Éq«eƒj ¬≤Øæj

¤EG 4 øe qπbCG ¤EG 3 øe qπbCG ¤EG 2 øe qπbCG ¤EG 1 øe qπbCG ¤EG 0 øe

QÉæjqódÉH ≠∏ÑŸG
5 øe qπbCG 4 øe 3 øe 2øe 1 øe
áÄØdG õcôe
7 15 24 55 32 áÑ∏q£dG OóY
äGôqJƒqàdG

,äÓ«£à°ùŸG §q£îà á∏°ù∏°ùdG √òg πqãe .2

? áÑ∏q£dG øe áÑ°ùf ÈcCG ¬≤ØæJ …òqdG ≠∏ÑŸG ƒg Ée .3
? áÑ∏q£dG A’Dƒg ¤EG áÑ°ùædÉH ¥ÉØfE’G ∫qó©e ƒg Ée .4

112
 .áqjójó◊G IôμdG »eQ á≤HÉ°ùe ‘ Gò«ª∏J 32 èFÉàf ´qRƒJ ‹ÉqàdG äÓ«£à°ùŸG §q£fl πqãÁ 2

ò«eÓqàdG OóY

20

10
AÉ°üME’G ‘ ᣰûfCG

ΟÉH áaÉ°ùŸG

? ò«eÓàdG øe OóY ô¨°UCG ? ò«eÓàdG øe OóY ÈcCG É¡«∏Y πq°ü– »àdG áé«àædG »g Ée .1
.¬∏ªcCG qºK ‹ÉàdG ∫hó÷G π≤fCG .2

¤EG 11 øe ¤EG 9 øe ¤EG 7 øe ¤EG 5 øe

ΟÉH áaÉ°ùŸG
13 øe qπbCG 11 øe qπbCG 9 øe qπbCG 7 øe qπbCG
ò«eÓàdG OóY
áÄØdG õcôe
ôJGƒàdG
? ò«eÓqàdG É¡«∏Y πq°ü– »àqdG èFÉàqædG ∫qó©e ƒg Ée .3
.äGôJGƒqàdG ™q∏°†Ã á∏°ù∏q°ùdG √òg πqãe .4

4 •É°ûf

É¡HGƒéà°SG q” á∏FÉY 15 iód ájƒ∏ÿG ∞JGƒ¡dG OóY ‹ÉàdG ∫hó÷G πqãÁ

5 4 3 2 1 0 ∞JGƒ¡dG OóY
1 2 1 2 6 3 äÓFÉ©dG OóY

113
 .á∏°ù∏°ùdG √òg ióe h ∫Gƒæe §YCG .1
.IóMGƒdG á∏FÉ©dÉH ájƒ∏ÿG ∞JGƒ¡dG OóY ∫qó©e Ö°ùMCG .2
:á«dÉàdG á≤jô£dÉH èFÉàædG √òg º«¶æJ IOÉYEG øμÁ
πq°üëàf ,á∏FÉY qπc ¤EG áÑ°ùædÉH …CG ájOôa IQƒ°üH h (É«dRÉæJ hCG) ÉjóYÉ°üJ áÑqJôe èFÉàædG Öàμf
: »∏j Ée ≈∏Y
5 4 43 2 2 1 1 1 1 1 1 0 0 0

{
{
äÓFÉY 7 äÓFÉY 7
.(7) QGôμàdG ¢ùØf ɪ¡d ÚFõL ¤EG á∏°ù∏°ùdG ºq°ù≤J »àdG Iõq«ŸG ᪫b ôqWDƒŸG 1 Oó©dG πqãÁ
Me `H ¬d õeôf h Iõq«ŸG §q°Sƒe ᪫≤dG √òg ≈qª°ùJ

ƒg áq«FÉ°üMEG á∏°ù∏°S §q°Sƒe

á∏°ù∏q°ùdG AqõŒ Iõq«ª∏d ᪫b
QGôμqàdG ¢ùØf ɪ¡d ÚFõL ¤EG

5 •É°ûf

.äÉ«°VÉjqôdG ¢Vôa ‘ Gò«ª∏J 14 É¡«∏Y πq°ü– »àqdG OGóYC’G ‹ÉqàdG ∫hó÷G πqãÁ

15 14 13 12 11 10 9 8 7 Oó©dG
2 1 2 2 1 1 2 1 2 ò«eÓqàdG OóY

? á∏°ù∏°ùdG √òg ióe h ∫Gƒæe ƒg Ée .1

.ò«eÓàdG øe áYƒªÛG √òg ∫qó©e Ö°ùMG .2
.Iõq«ŸG √òg §q°Sƒe OÉéjEG ójôf .3
? Me§°SƒŸG ójó– øμÁ πg .≥HÉq°ùdG •É°ûædG ‘ ɪc á°ù∏°ùdG √òg º«¶æàH ºb
11 + 12
Me = = 11, 5 : ‹ÉàdÉH h 12h 11`d »HÉ°ù◊G ∫qó©ŸG òNDƒj ¿CG í∏£°ükj ádÉ◊G √òg ‘
2

114
 äÉ≤«Ñ£J
ºgQɪYCG Ö°ùM áMÉÑ°S …OÉf »cQÉ°ûe ´qRƒJ ‹ÉàdG äÉ«°ü©dG §£fl πqãÁ

ÚcQÉ°ûŸG OóY

0 ôoªo©dG
AÉ°üME’G ‘ ᣰûfCG

9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
-1

? …OÉædG Gò¡H ÚcQÉ°ûŸG OóY ƒg Ée .1

.¬ª“CG qºK ‹ÉàdG ∫hó÷G π≤fG .2

áæ°ùdÉH ôª©dG
QGôμàdG
ájƒFÉŸG Ö°ùædÉH ôJGƒàdG

? …OÉædG Gò¡H ÚcQÉ°ûŸG OóY ƒg Ée .3

.áq«FÉ°üME’G á∏°ù∏q°ùdG √òg §q°Sƒeh ∫Gƒæe §YG .4
.äGôJGƒqàdG qπ°†e º°SQG .5

115
 áq«FGƒ°ûY ôgGƒ¶d á∏ãeCG
1 •É°ûf
.AÉbQR äÉ°üjôb 3 h AGôªM äÉ°üjôb 3 ¢ù«c …ƒàëj .1
Qqôc qºK ¢ù«μdG πNGO ¬©LQCGh ¬fƒd πqé°S ,á«FGƒ°ûY á≤jô£H ¢ù«μdG øe ¢üjôb Öë°ùH óqªfi ΩÉb
: á«dÉàdG èFÉàædG ≈∏Y πq°üëàa Iqôe 24 áHôéàdG
áq«FGƒ°ûY É¡qfCG áHôŒ øY ∫ƒ≤f - ¥QRCG - ¥QRCG - ôªMCG - ôªMCG - ¥QRCG -ôªMCG - ¥QRCG -¥QRCG
áØ°üH Ωõ‚ ¿CG øμÁ ’ ÉeóæY - ¥QRCG - ¥QRCG - ôªMCG - ¥QRCG - ¥QRCG - ôªMCG - ¥QRCG - ôªMCG
πÑb áHôéqàdGG áé«àf áq«©£b - ¥QRCG - ôªMCG - ôªMCG - ¥QRCG - ôªMCG - ôªMCG- ôªMCG- ¥QRCG
.ÉgQƒ¡X .ôªMCG
: ‹ÉàdG ∫hó÷G ‘ óªfi É¡«∏Y πq°ü– »àdG èFÉàædG π°UƒM
¥QRC’G ¢üjô≤dG Öë°S ôªMC’G ¢üjô≤dG Öë°S
äGqôŸG OóY
áqjƒFÉŸG áÑ°ùqædÉH ôJGƒàdG
.¬∏ªcCG ºK ∂°SGqôc ≈∏Y ¬∏≤foG
? ôªMC’G ¢üjô≤dG ô¡XCG Öë°ùdG øe 50 % q¿CG ∫ƒ≤f ¿CG øμÁ πg .2
? ¥QRC’G ¢üjô≤dG Qƒ¡X ôJGƒJ ƒg Ée .3
: á«dÉàdG èFÉàædG ≈∏Y π°üëàa Iqôe 40 áHôéàdG óªfi Qqôc .4

¥QRCG - ôªMCG - ôªMCG - ôªMCG - ¥QRCG - ôªMCG - ¥QRCG - ¥QRCG - ôªMCG - ôªMCG - ôªMCG - ¥QRCG - ôªMCG -¥QRCG
- ôªMCG - ôªMCG - ¥QRCG - ¥QRCG - ôªMCG - ôªMCG - ¥QRCG - ôªMCG - ôªMCG - ¥QRCG - ôªMCG - ¥QRCG - ¥QRCG -
.¥QRCG - ôªMCG -¥QRCG - ôªMCG - ¥QRCG - ôªMCG - ôªMCG - ¥QRCG - ¥QRCG- ôªMCG - ¥QRCG - ôªMCG - ¥QRCG

¬∏ªcCG qºK ∂°SGôc ≈∏Y ‹ÉàdG ∫hó÷G π≤fG (CG

¥QRC’G ¢üjô≤dG Öë°S ôªMC’G ¢üjô≤dG Öë°S

äGqôŸG OóY
áqjƒFÉŸG áÑ°ùqædÉH ôJGƒàdG

116
 ? ÜQÉéàdG øe 50 % øe ÌcCG ‘ ôªMC’G ¢üjô≤dG Öë°S q” πg (Ü
â∏°UGh ƒd'' ∫Éb h 25 ºbQ áHôéàdG óæY ∞qbƒJ áqæμd Iqôe 40 áHôéàdG √ò¡H ¬FÉbó°UCG óMCG ΩÉb .4
πg .''¥QRC’G ¢üjô≤dG Qƒ¡X ôJGƒJ øe ÈcCG ôªMC’G ¢üjô≤dG Qƒ¡X ôJGƒJ íÑ°UC’ Öëq°ùdG á«∏ªY
? …CGôdG √ôWÉ°ûJ
2 •É°ûf
.áÑ°SÉ◊G ádB’G ᣰSGƒH á«FGƒ°ûY OGóYCG Öë°S
«ALEA» hCG «RANDOM» QõdG ᣰSGƒH á«FGƒ°ûY GOGóYCG ᫪∏©dG áÑ°SÉ◊G ádB’G ôqaƒJ
... «rand» hCG
ÚH Qƒ°üfi …ô°ûY OóY ≈∏Y πq°üëàf IóMGh Iqôe «RANDOM» QõdG ≈∏Y §¨°†f ÉeóæY
.ádB’G ´ƒf Ö°ùM ÌcCG hCG á«FGƒ°ûY ΩÉbQCG 3 äGP áªFÉb πqμ°ûj …ô°û©dG √AõL h 1 h 0
áHôéàdG ò«ª∏J Qqôc .π°UÉØdG ó©H ΩÉbQCG áKÓãH á«FGƒ°ûY GOGóYCG ¢Vô©J áÑ°SÉM ádBG Èà©f
: áq«dÉàdG èFÉàædG ≈∏Y πq°üëàa Iqôe 30
-154 -932 -202 -353 -147 -925 -957 -989 -513 -410 -696 -847 -760 -046
-024 -802 -699 -104 -509 -660 -319 -724 -621 -772 -296 -193 -971 -630
214 -619
AÉ°üME’G ‘ ᣰûfCG

.¬∏ªcCG qºK ∂°SGôc ≈∏Y ‹ÉàdG ∫hó÷G π≤fG (CG .1

9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 ºbôdG
äGqôŸG OóY
ájƒFÉŸG áÑ°ùædÉH ôJGƒàdG
.äGôJGƒàdG ™q∏°†e º°SQG (Ü
: ‹ÉàdG ∫hó÷G ‘ èFÉàædG π°UƒM qºK Iqôe 60 áÑ°SÉ◊G ádB’G ∫ɪ©à°SÉH áHôéàdG Qqôc (CG .2
n É¡°SÉ≤e áæq«Y »qª°ùf 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 ºbôdG
øe á∏μ°ûe áq«FÉ°üMEG á°ù∏°S
äGqôŸG OóY
É¡«∏Y πq°üëàŸG èFÉàqædG
n áHôéqàdG √òg QGôμJ óæY ájƒFÉŸG áÑ°ùædÉH ôJGƒàdG
±hôq¶dG ¢ùØf ‘h Iqôe
.äGôJGƒàdG ™q∏°†e º°SQG (Ü
. 0,1 Oó©dÉH äGôJGƒàdG ¿QÉb ? áæq«©dG äÈc ɪq∏c ßMÓJ GPÉe .3

117
 3 •É°ûf
qπc ó©H …ƒ∏©dG ¬LƒdG ºbQ πqé°S h Iqôe øjô°ûY h á°ùªN 6 ¤EG 1 øe áªqbôe ¬¡LhCG GOôf ΩQG (CG
: ‹ÉàdG ∫hó÷G ‘ èFÉàædG π°UƒM ºK á«eQ
6 5 4 3 2 1 èFÉàædG
QGôμàdG
ájƒFÉŸG áÑ°ùædÉHôJGƒàdG
.äGôJGƒàdG ™q∏°†e º°SQG (Ü
.≥HÉ°ùdG ∫hó÷G πãe ∫hóL ‘ ∂FÓeR øe áKÓK èFÉàf ™e É¡«∏Y â∏q°ü– »àdG èFÉàædG ™qªL (ê
.äGôJGƒàdG ™q∏°†e º°SQG (O
. 0^16 Oó©dÉH äGôJGƒàdG ¿QÉb ? áæq«©dG äÈc ɪq∏c ßMÓJ GPÉe (√
4 •É°ûf
øY áHÉLE’G ‘ á≤HÉ°ùŸG πqãªàJ …õØ∏J èeÉfôH ∫ÓN øe á≤HÉ°ùe ‘ ò«eÓqàdG øe áYƒª› âcQÉ°T
.áq«FGƒ°ûY á≤jô£H áÑ∏Y øe ∑QÉ°ûŸG ¬Ñë°ùj …òqdG ∫GDƒq°ùdG
.1ƒg á°VÉjqôdG ‘ ÉgOóYh 4 ƒg ïjQÉqàdG ‘ ÉgOóYh 5ƒg áqeÉ©dG áaÉ≤qãdG ‘ á∏Ä°SC’G OóY q¿CG º∏©f
? Öëq°ù∏d ’ɪàMG qπbC’G ? Öëq°ù∏d ’ɪàMG ÌcC’G ∫GDƒq°ùdG ƒg Ée (CG
.áqjƒFÉe áÑ°ùf ᨫ°U ‘ áé«àqædG §YG ? ïjQÉqàdG ∫GDƒ°S Öë°S ∫ɪàMG ƒg Ée (Ü
? á°VÉjqôdG hCG áqeÉ©dG áaÉ≤qãdG ‘ ∫GDƒ°S Öë°S ∫ɪàMG ƒg Ée ( ê
5 •É°ûf
ºgPÉà°SCG É¡H ßØàMG ,äÉ«°VÉjqôdG áq°üM øe º¡LhôN óæY áYÉ≤dÉH º¡eÓbCG óªMCGh õjõYh øÁCG »°ùf
.á«dGƒŸG áq°ü◊G ájGóH ‘ áq«FGƒ°ûY á≤jô£H º¡«∏Y É¡YqRh qºK
.¬∏ªcG qºK ∂°SGqôc ≈∏Y ¬∏≤fG .ò«eÓqàdG ≈∏Y ΩÓbC’G ™jRƒJ äÉq«fÉμeEG ‹ÉqàdG ∫hó÷G πqãÁ
óªMCG ºq∏°ùàj õjõY ºq∏°ùàj øÁCG ºq∏°ùàj ™jRƒqàdG äÉq«fÉμeEG
¬ª∏b ¬ª∏b ¬ª∏b ¤hCG áq«fÉμeEG
õjõY º∏b óªMCG º∏b ¬ª∏b á«fÉK áq«fÉμeEG
øÁCG º∏b óªMCG º∏b õjõY º∏b áãdÉK áq«fÉμeEG

118
 ? ™jRƒàdG äÉ«fÉμeEG OóY ƒg Ée (CG
? ¬ª∏b øÁCG ºq∏°ùàj ¿CG ∫ɪàMG ƒg Ée (Ü
? ¬ª∏b ò«ª∏J qπc ºq∏°ùàj ¿CG ∫ɪàMG ƒg Ée (ê

äÉ≤«Ñ£J
.3 , 2 , 0 áq«dÉàdG ΩÉbQC’G ∫ɪ©à°SÉH 1
.ÚØ∏àfl ÚªbQ …P OóY øjƒμJ ∂æμÁ á≤jôW øe ºμH (CG
? ÚjhÉ°ùàe hCG ÚØ∏àfl ÚªbQ …P OóY øjƒμJ ∂æμÁ á≤jôW øe ºμH (Ö

IQÉ«°ùd É¡æe qπc ™°ùqàj IQhÉéàe h á«dÉN øcÉeCG 4 ¬H π«£à°ùe ¬∏μ°T q¢UÉN äGQÉ«°S ihCÉe 2
.IóMGh
.ihCÉŸG ¿ÉJQÉ«°S â∏NO
? ihCÉŸG øe Ú«dÉN ÚfÉμe ƒëf ÚJQÉ«°ùdG ¬«LƒJ øμÁ á≤jôW øe ºμH (CG
AÉ°üME’G ‘ ᣰûfCG

? ÚJQhÉéàe ÚfÉμe ‘ ¿ÉJQÉ«°ùdG ∞≤J ¿CG ∫ɪàMG ƒg Ée (Ü

: á«dÉqàdG áq«°Sóæ¡dG ∫Éμ°TC’G øjƒ∏J ójôj .»qæÑdGh ôØ°UC’Gh ¥QRC’G : áfqƒ∏e ΩÓbCG áKÓK ¥QÉ£d 3

? qπbC’G ≈∏Y óMGh ¿ƒd ∫ɪ©à°SG ™«£à°ùj ¬qfCG ÉfÈàYG Ée GPEG ¿GƒdCÓd áæμªŸG äGQÉ«àN’G »g Ée
? ¿GƒdCG áKÓK πª©à°ùj ¬qfCG ÉfÈàYG Ée GPEG ¿GƒdCÓd áæμªŸG äGQÉ«àN’G »g Ée

119
 ø`` ` ` jQÉ`` ` ` ` “
»°VÉjôdG •É°ûædG ∫ƒM »°SÉ°SCG áæeÉãdG øe ∫ƒ°üa áKÓK ò«eÓJ á«fóH á«HôJ PÉà°SCG ܃éà°SG 1
.á«°SQóŸG á«°VÉjôdG áq«©ª÷G QÉWEG ‘ ¬à°SQɇ ¿hòqÑëj …òdG
.É¡dɪcEG qºàj ⁄ »àdGh áq«dÉàdG çÓãdG ≥FÉKƒdG ‘ äÉ«£©ŸG √òg º«¶æJ PÉà°SC’G ∫hÉM
(1) á≤«KƒdG
´ƒªÛG iƒ≤dG ÜÉ©dCG á∏°ùdG Iôc ó«dG Iôc Ωó≤dG Iôc
9 0 2 1C G 8
3 0 5 2 CG 8
1 2 2 3 CG 8
10 ´ƒªÛG

Ωó≤dG Iôc á°SQɇ (2) á≤«KƒdG

7
6
ò«eÓqàdGOóY

5
4
3
2
1
0
1CG 8 2CG 8 3G 8

(3) á≤«KƒdG
ò«eÓqàdGOóY

Ωó≤dG Iôc ó«dG Iôc áq∏q°ùdG Iôc iƒ≤dG ÜÉ©dCG

120
 ? á≤HÉ°ùdG ≥FÉKƒdG øe á≤«Kh qπc πqã“ GPÉe .1
≈∏Y q∫óJ »àdG á≤«KƒdG »g Ée ? Ωó≤dG Iôc á°SQɇ ¿hòqÑëj øjòdG 2CG8 øe ò«eÓàdG OóY ƒg Ée .2
? ∂dP
? ∂dP ≈∏Y q∫óJ »àdG á≤«KƒdG »g Ée ? iƒ≤dG ÜÉ©dCG á°SQɇ ¿hòqÑëj øjòdG ò«eÓàdG OóY ƒg Ée .3
.…OGƒdG Gò¡H ¢übÉædG ≈£©ŸG πªcCG ? ó«dG Iôc …OGh ‘ (1) á≤«KƒdÉH 10 Oó©dG πqãÁ GPÉe .4
?á«°VÉjôdG áq«©ª÷G QÉWEG ‘ »°VÉjQ •É°ûf á°SQɇ ¿hòqÑëj øjòdG 1CG8 øe ò«eÓàdG OóY ƒg Ée .5
? »°VÉjQ •É°ûf á°SQɇ GhQÉàNG øjòdG ò«eÓà∏d »∏ª÷G Oó©dG ƒg Ée
.¬∏ªcCG qºK (1) á≤«KƒdÉH ∫hó÷G π≤fG .6
.∫ƒ°üØdG Ö°ùM ó«dG Iôc á°SQɇ GhQÉàNG øjòdG ò«eÓàdG ´qRƒJ …ôFGódG ´É£≤dG §q£îà πqãe .7

: ‹ÉqàdG ƒëqædG ≈∏Y áqjOGóYEG á°SQóe ò«eÓJ ´qRƒàj 2

ôª©dG
áæ°S 17 áæ°S 16 áæ°S 15 áæ°S 14 áæ°S 13 áæ°S 12
AÉ°üME’G ‘ ᣰûfCG

iƒà°ùŸG

0 0 4 48 76 22 »°SÉ°SCG 7
0 40 50 50 10 0 »°SÉ°SCG 8
20 36 70 6 0 0 »°SÉ°SCG 9

áÑ°ùqædÉH QGôμqàdG
QGôμqàdG áæ°ùdÉH ôª©dG ? á°ShQóŸG á«FÉ°üME’G áYƒªÛG »g Ée .1
? É¡à©«ÑW »g Ée ? á°ShQóŸG Iõ«ŸG »g Ée .2
áqjƒFÉŸG
22 12
.¬∏ªcCG qºK πHÉ≤ŸG ∫hó÷G π≤fG .3
13
? »∏ª÷G QGôμàdG ƒg Ée .4
14
124 15 ¤EG áÑ°ùædÉH ôª©dG ∫qó©e h ióe h ∫Gƒæe §YG .5
16 .á∏°ù∏°ùdG √òg
20 17 äÉ«°ü©dG §q£îà ≥HÉ°ùdG ∫hó÷G πqãe .6
´ƒªÛG .á∏°ù∏°ùdG √òg §q°Sƒe ƒg Ée .7

121
 .´ƒÑ°SCG ∫GƒW iÈc IRɨŸ øjOÉJôŸG AÉaô◊G OóY ´qRƒJ ‹ÉàdG ∫hó÷G πqãÁ 3

óMC’G âÑq°ùdG ᩪ÷G ¢ù«ªÿG AÉ©HQE’G AÉKÓqãdG ¿ÉæKE’G

3900 2730 2300 1230 590 1230 1920
? AÉaô◊G Oó©d »eƒ«dG ∫qó©ŸG ƒg Ée .1
? óMC’G Ωƒj AÉaôë∏d áqjƒFÉŸG áÑ°ùqædG »g Ée .2
.äÉq«°ü©dG §q£îà á∏°ù∏q°ùdG √òg πqãe .3

78 , 77 , 76 , 75 ,74 , 73 , 72 , 71 :≥WÉæŸG RƒeQ óMCÉ`H CGóÑJ QÉ≤dG ∞JÉ¡dG ΩÉbQCG 4

: ‹ÉàdG ∫hó÷ÉH øq«Ñe ƒg ɪc á«ØJÉg áŸÉμe 1200 `H á°ù°SDƒe âeÉb
78 77 76 75 74 73 72 71 á≤£æŸG õeQ
100 150 160 30 130 360 120 140 äÉŸÉμŸG OóY
? 73 õeôdG ƒëf âjôLG »àdG á«ØJÉ¡dG äÉŸÉμŸG OóY ƒg Ée .1
? 78 õeôdG ƒëf á¡LƒŸG á«ØJÉ¡dG äÉŸÉμª∏d ájƒFÉŸG áÑ°ùædG »g Ée .2
.…ôFGódG ´É£≤dG §£îà á∏°ù∏°ùdG √òg πqãe .3

17 h O’hCG 10 øe ¿qƒμàj π°üa ‘ áq«Hô©dG á¨∏dG PÉà°SCG ¬H ΩÉb …òdG ≥«≤ëàdG èFÉàf »∏j ɪ«a 5
.ô¡°T ±ôX ‘ ò«eÓàdG É¡©dÉW »àdG ÖàμdG OóY ∫ƒM äÉeƒ∏©e ™ª÷ ÉàæH
(1 ∫hó÷G) äÉæÑdG ¤EG áÑ°ùqædÉH

2 øe ÌcCG 2 1 0 á©dÉ£ŸG Öàc OóY

(1 ∫hó÷G) 9 2 0 ò«eÓqàdG OóY
áqjƒFÉŸG áÑ°ùqædÉH ôJGƒqàdG

(2 ∫hó÷G) O’hC’G ¤EG áÑ°ùqædÉH

2 øe ÌcCG 2 1 0 á©dÉ£ŸG Öàc OóY

(2 ∫hó÷G) 4 5 0 1 ò«eÓqàdG OóY
áqjƒFÉŸG áÑ°ùqædÉH ôJGƒqàdG

122
 .ɪ¡∏ªcCG qºK Ú≤HÉ°ùdG Údhó÷G π≤fG .1
.óMGh ∫hóL ‘ á≤HÉ°ùdG äÉ«£©ŸG ™qªL .2
.Öàc 3 øe qπbCG ø©dÉW »JÓdG äÉæÑ∏d a ájƒFÉŸG áÑ°ùædG Ö°ùMG(CG .3
.Öàc 3 øe qπbCG Gƒ©dÉW øjòdG Qƒcò∏d b ájƒFÉŸG áÑ°ùædG Ö°ùMG (Ü
.Öàc 3 øe qπbCG Gƒ©dÉW øjòdG ò«eÓà∏d c ájƒFÉŸG áÑ°ùædG Ö°ùMG (ê
? GPÉŸ ? b h a `d »HÉ°ù◊G ∫qó©ŸG πqã“ cq¿CG πg (O

qπc É«eƒj ¬«°†≤j …òdG øeõdG ∫ƒM äÉeƒ∏©e ™ªéj á°SQóe IQGOEG âeÉb , á°SGQóH ΩÉ«≤dG ó°üb 6
: IQɪà°SE’G √òg É¡JRôaCG »àdG èFÉàædG ‹ÉàdG ∫hó÷G Ωqó≤j ܃°SÉ◊G ΩÉeCG ò«ª∏J
¤EG 90 øe ¤EG 60 øe ¤EG 30 øe ¤EG 0 øe
á≤«bqódÉH øeqõdG
120 øe qπbCG 90 øe qπbCG 60 øe qπbCG 30 øe qπbCG
20 50 100 130 ò«eÓqàdG OóY
Ö°ùqædÉH ôJGƒqàdG
áqjƒFÉŸG

.áq«ØJÉ¡dG •ƒ£ÿG ´qRƒÃ áq«ØJÉ¡dG äÉŸÉμŸG Oóe ´qRƒJ ‹ÉqàdG äÓ«£à°ùŸG §q£fl πqãÁ 7
AÉ°üME’G ‘ ᣰûfCG

40
35

30
äÉŸÉμŸG OóY

25
20
15

10
5
0
2 4 6 8 10
á≤«bqódÉH â«bƒàdG

? áq«ØJÉ¡dG äÉŸÉμŸG øe OóY ÈcC’ áq«æeqõdG IqóŸG »g Ée .1

.¬∏ªcCG qºK ‹ÉqàdG ∫hó÷G π≤fG .2

123
 ¤EG 8 øe ¤EG 6 øe ¤EG 4 øe ¤EG 2 øe ¤EG 0 øe
á≤«bqódÉH øeqõdG
10 øe qπbCG 8 øe qπbCG 6 øe qπbCG 4 øe qπbCG 2 øe qπbCG
äÉŸÉμŸG OóY
äGôJGƒqàdG
.äGôJGƒàdG ™∏°†Ã á∏°ù∏°ùdG √òg πqãe .3
..á«ØJÉ¡dG äÉŸÉμŸG Oóe ∫qó©e ƒg Ée .4

‹õæe hô¡μdG RÉ¡÷G ¢ùØæd ™«ÑdG ô©°S π«é°ùàH ∂∏¡à°ùŸG øY ´ÉaqódG ᪶æe âeÉb 8
.IRɨe 80 ‘
¤EG 340 øe ¤EG 330 øe ¤EG 320 øe ¤EG 310 øe ¤EG 300 øe
QÉæjódÉH ô©°ùdG
350 øe qπbCG 340 øe qπbCG 330 øe qπbCG 320 øe qπbCG 310 øe qπbCG
10 15 25 20 10 äGRɨŸG OóY
.äÓ«£à°ùŸG §q£îà äÉ«£©ŸG √òg πqãe .1
? É«qfóàe ? É©ØJôe ô©q°ùdG É¡H »àdG äGRɨŸG OóY ƒg Ée .2
.QÉ©°SC’G ∫qó©e ƒg Ée .3
.áq«FÉ°üME’G á∏°ù∏q°ùdG √òg ióeh ∫Gƒæe §YG .4

.ºgQɪYCG Ö°ùM ácô°T ∫ÉqªY ´qRƒJ ‹ÉàdG äÓ«£à°ùŸG §q£fl πqãÁ 9

53
∫Éqª©dG OóY

43

32

27

19

14

15 20 25 30 35 40 45 50 55 60

124
 : ‹ÉàdG ∫hó÷G πªcCG .1

55 øe 50 øe 45 øe 40 øe 35 øe 30 øe 25 øe 20øe ôª©dG
qπbCG ¤EG qπbCG ¤EG qπbCG ¤EG qπbCG ¤EG qπbCG ¤EG qπbCG ¤EG qπbCG ¤EG qπbCG ¤EG áæ°ùdÉH
60 øe 55 øe 50 øe 45 øe 40 øe 35 øe 30 øe 25 øe
OóY
∫Éqª©dG

?á∏°ù∏°ùdG √ò¡d »∏ª÷G QGôμàdG ƒg Ée .2

? ácô°ûdG ∫Éqª©d áÑ°ùædÉH QɪYC’G ∫qó©e ƒg Ée .3
.äGQGôμàdG ™q∏°†e ¬«∏Y º°SQG qºK §q£ıG π≤fG .4
AÉ°üME’G ‘ ᣰûfCG

qºK ∑QÉ°ûe qπc ÉgOÉ£°UG »àdG ∂ªq°ùdG á«qªc ¿RƒH ∑ɪ°SC’G ó«°U á≤HÉ°ùŸ áªq¶æŸG áæé∏dG âeÉb 10
: ‹ÉàdG ∫hó÷G ‘ èFÉàædG âeqób

2 øe 1^5 øe 1 øe 0^5 øe 0 øe ΩGôZƒ∏«μdÉH ¿RƒdG

øe qπbCG ¤EG 2 øe πbCG ¤EG øe qπbCG ¤EG qπbCG ¤EG qπbCG ¤EG
2^5 1^5 1 øe 0^5 øe
3 1 6 10 20 øjOÉ«°üdG OóY

? á∏°ù∏°ùdG √ò¡d »∏ª÷G QGôμàdG ƒg Ée .1

? óMGƒdG ∑QÉ°ûª∏d ≥aGƒŸG ∂ª°ùdG ¿Rh ∫ó©e ƒg Ée .2
? á∏°ù∏°ùdG √òg …óe h ∫Gƒæe ƒg Ée .3
.äÓ«£à°ùŸG §q£îà ɡ∏qãe .4
? ΩGôZ 1500 øe ÌcCG GhOÉ£°UG øjòdG ÚcQÉ°ûŸG OóY ƒg Ée .5
? ΩGôZ 1000 øe qπbCG GhOÉ£°UG øjòdG ÚcQÉ°ûŸG OóY ƒg Ée .6

125
 .ÚJCGôeG h ∫ÉLQ áKÓK øe áfqƒμe áYƒª› øª°V Ú°üî°T øe áæ÷ øjƒμJ OGôoj 11
? áæé∏dG √òg π«μ°ûJ øe øqμ“ á≤jôW ºc (CG
? Ú∏LQ øe áÑqcôe áæé∏dG ¿ƒμJ ¿CG ∫ɪàMG ƒg Ée (Ü
? ÚJCGôeG øe áÑqcôe áæé∏dG ¿ƒμJ ¿CG ∫ɪàMG ƒg Ée (ê
.ICGôeG h πLQ øe áfqƒμe áæé∏dG ¿ƒμJ ¿CG ∫ɪàMG èàæà°SG (O

™HQC’G ÚH øe á«aÉ≤ãdG …OGƒædG ‘ ácQÉ°ûŸG QÉ«àNG Égò«eÓJ ≈∏Y ájƒHôJ á°ùq°SDƒe ¢Vô©J 12
á«dÉàdG …OGƒf
ô©°ûdG :4¿ ìô°ùŸG : 3¿ ¢übôdG : 2¿ ≈≤«°SƒŸG : 1¿
‘ ácQÉ°ûŸÉH ¬d íªo°S Ée GPEG óMGƒdG ò«ª∏àdG ¤EG áÑ°ùædÉH áæμªŸG äGQÉ«àN’G OóY ƒg Ée
?ôjó≤J ≈°übCG ≈∏Y OGƒf 3 ‘ ? §≤a ÚjOÉf

. áq«∏ëàdG øe ±Éæ°UCG áKÓK ¬FÉaôM ≈∏Y º©£e ¢Vô©j 13

? §≤a GóMGh ÉØæ°U QÉàîj ¿CG ¬«∏Y ∞jô◊G q¿CG ÉfÈàYG Ée GPEG áæμªŸG äGQÉ«àN’G »g Ée .1
? ∞æ°U øe ÌcCG QÉàîj ¿CG øμÁ ¬qfCG ÉfÈàYG Ée GPEG áæμªŸG äGQÉ«àN’G »g Ée .2

126
 …õcôŸG ôXÉæqàdG

áWƒ£H øHG

Ωƒj áéæW áæjóe ‘ ódh.áWƒo£nH øHÉH ±hô©ŸG »éæ£dG ¬∏dG óÑY øH óªfi ¬∏dG óÑY ƒHCG ƒg
»gh øg’hCG : äÓMQ çÓK áWƒ£H øHG πMQ . áéæ£H ¢SQOh ,ájôég 703 áæ°S ÖLQ 17
ôNGhCG ᩪ÷G Ωƒj É¡æe ≈¡àfGh (Ω1325) `g725 áæ°S ÖLQ 12 ¢ù«ªÿG Ωƒj ‘ ÉgCGóH ø¡dƒWCG
øHG OÉY.¢ùdófC’ÉH áWÉfôZ áμ∏‡ ‘ á«fÉãdG ¬à∏MQ CGóÑa ,OÉY ºK .`g 750 áæ°S ΩÉY ¿ÉÑ©°T
π°Uhh ,GóμJ ¤EG É¡æeh ,ƒàμÑ“ ºK ‹Ée ºK ,¿GOƒ°ùdG OÓH ¤EG áãdÉãdG ¬à∏MQ CGóÑ«d áWƒ£H
.`g 777 áæ°S áWƒ£H øHG ‘ƒJ.ôé«ædG ô¡f ¤EG ¿óŸG √òg ÚH ¬JÓ≤æJ ‘
¿É«àØ∏d áq«ª∏©dG áq«Hô©dG áq∏ÛG

¬d qÖ£à°ùj AGhO AGO qπμd

É¡jhGój øe â«YCG ábɪ◊G q’EG
»bƒ°T óªMCG

127
 …õcôŸG ôXÉæàdG
ô°†ëà°SCG
qπc ‘ ܃∏£ŸG AÉæÑdG õ‚CG qºK ∂°SGôc ≈∏Y º°SôdG π≤fCG
1
: á«dÉàdG ä’É◊G øe ádÉM
Δ º«≤à°ùŸG ¤EG áÑ°ùædÉH A á£≤ædG IôXÉæe A' á£≤ædG øHG (CG
.
B

A
. Δ º«≤à°ùe ¤EG áÑ°ùædÉH ¿ÉJôXÉæàe ¿Éà£≤f B h A (Ü
. Δ øHG

¤EG áÑ°ùædÉH ABC å∏ãŸG ôXÉæe A'B'C' å∏ãŸG øHG (ê

. Δ º«≤à°ùŸG

? ÌcCG hCG ôXÉæJ Qƒfi ¬d …òdG πμ°ûdG ƒg Ée (CG 2

(`g) (O) (ê) (Ü) (CG)

? (d) º«≤à°ùŸG ¤EG áÑ°ùædÉH ÚJôXÉæàe V hU¿Éà£≤ædG ¿ƒμJ á«dÉàdG ∫Éμ°TC’G øe πμ°T …CG ‘ (Ü

(`g) (O) (ê) (Ü) (CG)

128
 .(d) º«≤à°ùŸ áÑ°ùqædÉH ¿ÉJôXÉæàe ¿Éà£≤f B h A 3
.á∏HÉ≤ŸG áfÉÿG ‘ ''ÉC £N'' hCG ''í«ë°U'' `H ÖLCG qºK ∂°SGqôc ≈∏Y ‹ÉqàdG ∫hó÷G π≤fCG

(d) √Qƒfi …QƒÙG ôXÉæàdÉH A á£≤ædG IôXÉæe »g B .1

(AB) …RGƒj (d) º«≤à°ùŸG .2

(AB) ≈∏Y …OƒªY (d) º«≤à°ùŸG .3

É¡Ø°üàæe ‘ [AB] ™£≤j (d) º«≤à°ùŸG .4

(d) ¤EG áÑ°ùædÉH á¡÷G ¢ùØf øe B h A .5

. Δ º«≤à°ùŸG ¤EG »ªàæJ ’ …ƒà°ùŸG øe M á£≤fh ɪ«≤à°ùe Δ øμ«d

§°SƒŸG ƒg Δ º«≤à°ùŸG ¿Éc GPEG Δ º«≤à°ùŸG ¤EG áÑ°ùædÉH M á£≤æ∏d IôXÉæe M' á£≤ædG ¿ƒμJ
[MM']á©£≤∏d …Oƒª©dG
.É¡°ùØf IôXÉæe »¡a Δ º«≤à°ùŸG ¤EG »ªàæJ M âfÉc GPEG
…õcôŸG ôXÉæqàdG

: á«dÉqàdG ä’É◊G øe ádÉM qπc ‘ AM + MB h AB ¿QÉb (CG 4

3 2 1

? AM + MB = AB IGhÉ°ùŸG M á£≤ædG ≥≤– á≤HÉq°ùdG äÉq«©°VƒdG øe áq«©°Vh q…CG ‘ (Ü

129
 ≥qÑWCGh ∞°ûμà°SCG
1 •É°ûf
.∂°SGqôc ≈∏Y h ±ÉØ°T ¥Qh ≈∏Y (F) º°SôdG π≤fCG (1
.¿Éª°SôdG ≥Ñ£æj å«ëH ∂°SGôc ≈∏Y ±ÉØ°ûdG ¥QƒdG ™°V -
. O á£≤ædG ≈∏Y QÉcÈdG ácƒ°T âqÑK -
q¿CG ßMÓJ ±ƒ°S ≥≤ëà∏d ) IQhO ∞°üf ±ÉØ°ûdG ¥QƒdG ôjhóàH ºb -
(.º«≤à°ùŸG ¢ùØf ≈∏Y ¿’ƒªfi Ú©£≤àŸG Úq£ÿG
. (F') ¬«ª°S .Iójó÷G ¬àq«©°Vh ‘ ∂°SGôc ≈∏Y πμ°ûdG º°SôH ºb -
. O á£≤ædG ¤EG áÑ°ùædÉH(F)πμ°û∏d ôXÉæe (F') πμ°ûdG q¿CG ∫ƒ≤f
hCG
. O √õcôe …òqdG …õcôŸG ôXÉæàdÉH (F)πμ°ûdG ôXÉæe ƒg (F') πμ°ûdG q¿CG

. D hC h B h A •É≤æ∏d ‹GƒàdG ≈∏Y á≤aGƒŸG D' h C' h B' h A' •É≤ædG OqóM (CG (2
? [CC'] h [BB']h[AA']äɪ«≤à°ùŸG ™£b øe qπc ¤EG áÑ°ùædÉH O á£≤ædG πqã“ GPÉe (Ü

.[AA'] º«≤à°ùŸG á©£b ∞°üàæe O âfÉc GPEG O á£≤æ∏d áÑ°ùædÉH Aá£≤ædG IôXÉæe A' á£≤ædG q¿CG ∫ƒ≤f

2 •É°ûf
∂°SGqôc ≈∏Y á«dÉqàdG ∫Éμ°TC’G π≤fCG (CG

O á£≤qædG ¤EG áÑ°ùqædÉH Ωƒ°SôŸG πμq°ûdG ôXÉæe á«dÉqàdG ä’É◊G øe ádÉM qπc ‘ º°SQCG (Ü
∞jô©J
…ƒà°ùŸG øe á£≤f O øμàd
. O á£≤æ∏d áØdÉfl á£≤f M •
O `d áÑ°ùædÉH M á£≤æ∏d IôXÉæe M' á£≤ædG ¿ƒμJ
[MM'] º«≤à°ùŸG á©£b ∞°üàæe O âfÉc GPEG
.É¡°ùØf »g O á£≤æ∏d áÑ°ùædÉH O á£≤ædG IôXÉæe •

130
 áHÉàch äÉë∏£°üe
…õcôe ôXÉæJ ≈qª°ùj O á£≤æ∏d áÑ°ùædÉH ôXÉæàdG •
.ôXÉæàdG õcôe O á£≤ædG »qª°ùf •
iôNCÓd IôXÉæe ɪ¡æe qÓc q¿CG ∫ƒ≤f O `d áÑ°ùædÉH ÚJôXÉæàe M' h M ¿Éà£≤ædG ¿ƒμJ ÉeóæY •
.…õcôŸG ôXÉæàdÉH

äÉ≤«Ñ£J
.O ¤EG áÑ°ùædÉH D h C h Bh A •É≤qædG äGôXÉæe OqóM h Ó«£à°ùe ABCD å«M ‹ÉqàdG º°SqôdG ßM’ 1
A B
O

D C

OA É¡YÉ©°T h O Égõcôe »àdG IôFGódG º°SQCG . A h O Úà£≤f º°SQCG (CG 2

A' á«fÉK á£≤f ‘ ¿É©WÉ≤àj h [AO) º«≤à°ùŸG ∞°üf
. O ¤EG áÑ°ùædÉH ¿ÉJôXÉæàe A' h A q¿CG øq«H (Ü
…õcôŸG ôXÉæqàdG

: ‹ÉqàdG êQóŸG º«≤à°ùŸG ∂°SGqôc ≈∏Y π≤fCG 3

5 , 4 , -3 , 3 ,2 ‹GƒqàdG ≈∏Y É¡JÓ°UÉa »àqdG Eh Dh C h Bh A •É≤qædG øq«Y (CG

B ¤EG áÑ°ùqædÉH E á£≤qædG IôXÉæe h O ¤EG áÑ°ùqædÉH B á£≤qædG IôXÉæe OqóM (Ü
...»g I ¤EG áÑ°ùqædÉH E á£≤qædG IôXÉæe - : Ö°SÉæj Éà º“CG qºK π≤fCG (ê
....¤EG áÑ°ùqædÉH ¿ÉJôXÉæàe Eh O ¿Éà£≤qædG -

: ‹ÉqàdG º°SqõdG π≤fCG 4

? C h B h A•É≤ædG øe qπc äÉ«KóMEG »g Ée (CG
äGôXÉæe C' h B' h A' •É≤ædG øq«Y (Ü
. O ¤EG áÑ°ùædÉH ‹GƒàdG ≈∏Y C h B h A •É≤ædG
C' h B' h A' •É≤ædG äÉ«KóMEG »g Ée (ê

131
 : áeÉ≤à°S’G ≈∏Y á¶aÉÙG - º«≤à°ùe ∞°üf ôXÉæe - º«≤à°ùe ôXÉæe
1 •É°ûf

.¬«dEG »ªàæJ ’á£≤f h (D) ɪ«≤à°ùe º°SQCG (1

O
. (D) øe B h A Úà£≤f øq«Y
. (A'B') º«≤à°ùŸGh O ¤EG áÑ°ùædÉH ‹GƒàdG ≈∏Y B' h A' ɪ¡«JôXÉæe º°SQCG
(AB) º«≤à°ùŸG É¡«∏Y π≤fCG qºK O á£≤ædG ‘ QÉcÈdG ácƒ°T ᣰSGƒH É¡àqÑK h áaÉØ°T ábQh òN
(A'B') ≈∏Y ≥Ñ£fG ób (AB) ¿CG ßM’ h A'á£≤ædG ≈∏Y A á£≤ædG ≥Ñ£æJ ≈àM áaÉØ°ûdG ábQƒdG QOCG
(A'B') º«≤à°ùŸG ƒg O ¤EG áÑ°ùædÉH (AB) º«≤à°ùŸG ôXÉæe q¿CG …CG
.¿ÉjRGƒàe (A'B')h (AB) Úª«≤à°ùŸG q¿CG ≥q≤M
? O ¤EG áÑ°ùædÉH [AB) º«≤à°ùŸG ∞°üf ôXÉæe ƒg Ée (2
.…ƒà°ùŸG øe á£≤f O øμàd
.¬d RGƒe º«≤à°ùe ƒg O ¤EG áÑ°ùædÉH º«≤à°ùe ôXÉæe
≈∏Y ɪ¡«JôXÉæe B'h A' h ÚàØ∏àfl Úà£≤f B h A âfÉc GPEG
(AB) º«≤à°ùŸG ôXÉæe (A'B')º«≤à°ùŸG q¿EÉa O ¤EG áÑ°ùqædÉH ‹GƒqàdG
(AB)
`d RGƒe (A'B') Éæjódh O ¤EG áÑ°ùædÉH
[AB) º«≤à°ùŸG ∞°üf ôXÉæe [A'B') º«≤à°ùŸG ∞°üf
.O ¤EG áÑ°ùædÉH

äÉ≤«Ñ£J
B h ÚàØ∏àfl Úà£≤f h Δ Éª«≤à°ùe º°SQCG (CG 1
A
Δ ¤EG ¿É«ªàæJ ’
Δ''h A ¤EG áÑ°ùædÉH Δ ôXÉæe Δ' º«≤à°ùŸG øHG (Ü
B ¤EG áÑ°ùædÉH ôXÉæe
.¿ÉjRGƒàe Δ'' h Δ' ¿CG âÑKCG (ê

∂°S Gôc ≈∏Y πHÉ≤ŸG º°SôdG π≤fCG 2

I ¤EG áÑ°ùædÉH Δ º«≤à°ùŸG ôXÉæe øHG

132
 .√õcôe O á£≤ædG øμàdh EFGH ´Ó°VC’G …RGƒàe øHG 3
: Ö°SÉæj Éà ∂°SGôc ≈∏Y º“CGh π≤fCG
.......... º«≤à°ùŸG ƒg O ¤EG áÑ°ùædÉH (EH) º«≤à°ùŸG ôXÉæe
(EH) º«≤à°ùŸG ƒg O ¤EG áÑ°ùædÉH........ º«≤à°ùŸG ôXÉæe

(yy') h (xx') å«M ‹ÉàdG πμ°ûdG ßM’ 4

¿ÉjRGƒàe ¿Éª«≤à°ùe
[EF) h [Fy) h [Ex) øe qπc ôXÉæe ƒg Ée
O á£≤ædG ¤EG áÑ°ùædÉH

2 •É°ûf

. O á£≤fh IóMGh áeÉ≤à°SG ≈∏Y C h B h A •É≤f çÓK º°SQCG (CG

.O ¤G áÑ°ùqædÉH ‹GƒqàdG ≈∏Y C h Bh A äGôXÉæe C' h B'h A' •É≤qædG øHG (Ü
.IóMGh áeÉ≤à°SG ≈∏Y C'h B'h A' q¿CG âÑKCG (ê
…õcôŸG ôXÉæqàdG

C'
ôXÉæàH IóMGh áeÉ≤à°SG ≈∏Y •É≤f çÓK äGôXÉæe
B O
C B' .É°†jCG IóMGh áeÉ≤à°SG ≈∏Y •É≤f çÓK »g …õcôe
.áeÉ≤à°S’G ≈∏Y ßaÉëj …õcôŸG ôXÉæàdG q¿CG ∫ƒ≤f
A'

򮥜J
.[AB] ∞°üàæeO á£≤qædG øq«Yh IóMGh áeÉ≤à°SG ≈∏Y Ch B h A •É≤f çÓK º°SQCG 1
. O á£≤qæ∏d áÑ°ùqædÉH C á£≤qædG IôXÉæe D á£≤qædG Èà©f
. (AB) º«≤à°ùŸG ¤EG »ªàæJ D á£≤qædG q¿CG øq«H

[BC] ∞°üàæe O á£≤qædG øq«Yh ABC Éãq∏ãe º°SQCG 2

O á£≤qædG ¤EG áÑ°ùqædÉH A á£≤qædG IôXÉæe D á£≤qædG øHG
N á£≤qædG ‘ (CD) ™£≤j (OM) º«≤à°ùŸG .[AB] øe á£≤f M øq«Y
. O á£≤qædG ¤EG áÑ°ùædÉH M á£≤ædG IôXÉæe »g N á£≤qædG q¿CG øq«H

133
 .∞°üàæŸG ≈∏Y á¶aÉÙG -º«≤à°ùe á©£b IôXÉæe -ó©ÑdG ≈∏Y á¶aÉÙG
1 •É°ûf
…ƒà°ùŸG øe á£≤f O øμàd
IóMGh áeÉ≤à°SG ≈∏Y â°ù«d B h Ah O å«M B h A Úà£≤f øq«Y (1
O ¤EG áÑ°ùædÉH ‹GƒàdG ≈∏Y B h A »JôXÉæe B'h A' Úà£≤ædG øHG (CG
? O ¤EG áÑ°ùædÉH (A'B) h (AB) øe qπc ôXÉæe ƒg Ée (Ü
.´Ó°VC’G …RGƒàe ABA'B'»YÉHôdG q¿CG âÑKCG (ê
A'B' = AB q¿CG èàæà°SG (O
. O `d áÑ°ùqædÉH C' É¡JôXÉæe øHGh Ah O `d áØdÉfl (OA) º«≤à°ùŸG øeC á£≤f øq«Y (2
A'C'h AC ¿QÉb

¿Éà£≤f B h Ah …ƒà°ùŸG øe á£≤f O øμàd

O ¤EG áÑ°ùædÉH ‹GƒàdG ≈∏Y B h A Úà£≤qædG »JôXÉæe B'h A'¿Éà£≤ædG âfÉc GPEG
.ó©ÑdG ≈∏Y ßaÉëj …õcôŸG ôXÉæàdG q¿CG ∫ƒ≤f .A'B' = AB q¿EÉa

2 •É°ûf
. O á£≤fh [AB] º«≤à°ùe á©£b º°SQCG (CG
. O á£≤ædG ¤EG áÑ°ùædÉH ‹GƒàdG ≈∏Y B h A »JôXÉæe B'h A' Úà£≤ædG øHG (Ü
. [A'B'] á©£≤dG º°SQCG (ê
¿QÉb qºK AB h AM + MB ¿QÉb .O ¤EG áÑ°ùædÉH É¡JôXÉæe M'h [AB] øe á£≤f M øμàd (O
. [A'B'] ¤EG »ªàæJ M' q¿CG èàæà°SCG A'B'h A'M' + M'B'
[AB] ¤EG »ªàæJ N q¿CG øq«H . O ¤EG áÑ°ùædÉH É¡JôXÉæe N h [A'B'] øe á£≤f N' øμàd (√
. O ¤EG áÑ°ùædÉH [AB] º«≤à°ùŸG á©£b ôXÉæe èàæà°SG (h

.…ƒà°ùŸG øe á£≤f O øμàd

É¡d á°ùjÉ≤e º«≤à°ùe á©£b »g O ¤EG áÑ°ùædÉH º«≤à°ùe á©£b ôXÉæe
‹GƒàdG ≈∏Y B h A Úà£≤f »JôXÉæe B' h A'¿Éà£≤f âfÉc GPEG
á©£≤dG IôXÉæe »g [A'B'] º«≤à°ùŸG á©£b q¿EÉa O ¤EG áÑ°ùædÉH
. O ¤EG áÑ°ùædÉH [AB]

134
 äÉ≤«Ñ£J
πHÉ≤ŸG πμ°ûdG ßM’ 1
? E ¤EG áÑ°ùædÉH [CG] h [GH] h [HC] h [CD] øe qπc ôXÉæe ƒg Ée

[FG]º«≤à°ùe á©£b º°SQCG 2

F¤EG áÑ°ùædÉH G IôXÉæe G'á£≤ædG h G ¤EG áÑ°ùædÉH F IôXÉæe F' á£≤ædG øHG (CG
FG' = GF' q¿CG øq«H (Ü

‹GƒàdG ≈∏Y [AB]h [AC] h[BC] ™£≤dG äÉØ°üàæe C' h B' h A' h Éã∏ãe ABC øμ«d 3
C' ¤EG áÑ°ùædÉH B' IôXÉæe C''h A'¤EG áÑ°ùædÉH B' IôXÉæe A'' å«ëH C"h A"Úà£≤ædG øHG (CG
? AB'BC"»YÉHôdG á©«ÑW »g Ée (Ü
[A"C"] º«≤à°ùŸG á©£b ∞°üàæe B á£≤ædG q¿CG âÑKCG (ê
A B
π«£à°ùe ABCD å«M ∂°SGôc ≈∏Y πHÉ≤ŸG º°SôdG π≤fCG (CG 4
I
x
…ƒà°ùŸG øe I á£≤f h AD = 3 cm h AB = 5 cm √Gó©H
áÑ°ùqædÉH ABCD π«£à°ùŸG ôXÉæe EFGH »YÉHqôdG øHG (Ü
.¬àMÉ°ùeh ¬£«fi OqóM ? ¬à©«ÑW »g Ée . I ¤EG
…õcôŸG ôXÉæqàdG

D C

3 •É°ûf
[MN] á©£≤dG ∞°üàæe I å«M ∂°SGqôc ≈∏Y πHÉ≤ŸG º°SôdG π≤fG (CG
. …ƒà°ùŸG øe á£≤f O h
‹GƒàdG ≈∏Y Ih Nh M äGôXÉæe I'h N'h M' •É≤ædG øHG (Ü
O ¤EG áÑ°ùædÉH
[M'N'] á©£≤dG ∞°üàæe I' á£≤ædG q¿CG øq«H (ê

∞°üàæŸG ≈∏Y ßaÉëj …õcôŸG ôXÉæàdG

äÉ≤«Ñ£J
[A'B'] É¡JôXÉæe øe GAõLh [AB] º«≤à°ùŸG á©£b É檰SQ - 1 1
.πHÉ≤ŸG πμ°ûdÉH øq«Ñe ƒg ɪc I á£≤ædG ¤EG áÑ°ùædÉH
[A'B'] á©£≤dG ∞°üàæe QÉcÈdGh Iô£°ùŸÉH øHGh πμ°ûdG π≤fCG

135
 . O √õcôe øq«Y h ABCD ´Ó°VC’G …RGƒàe º°SQCG (CG .1 2
. C ¤EG áÑ°ùædÉH B IôXÉæe B' á£≤ædG øHG (Ü
D' á£≤ædG ‘ (AD) ™£≤j (OB')º«≤à°ùŸG .2
O ¤EG áÑ°ùædÉH ¿ÉJôXÉæàe D' h B' q¿CG øq«H (CG
[DD'] á©£≤dG ∞°üàæe A á£≤ædG q¿CG èàæà°SG(Ü

ájhGR IôXÉæe
•É°ûf
O á£≤fh BAC ájhGR º°SQCG (CG
O¤EG áÑ°ùædÉH ‹GƒàdG ≈∏Y C h B h A •É≤ædG äGôXÉæe C' h B' h A' •É≤ædG øHG (Ü
[A'C') h [A'B') º«≤à°ùŸG »Ø°üf º°SQCG (ê
B'A'C' ájhGõdG »g O ¤EG áÑ°ùædÉH BACájhGõdG IôXÉæe q¿CG øe áaÉØ°ûdG ábQƒdG ᣰSGƒH ≥q≤– (O
B'A'C' = BAC q¿CG ≥q≤–

ájhGR »g …ƒà°ùŸG øe á£≤f ¤EG áÑ°ùædÉH ájhGR IôXÉæe

á°ù«bCG ≈∏Y ßaÉëj …õcôŸG ôXÉæqàdG q¿CG ∫ƒ≤f .É¡d á°ùjÉ≤e
.ÉjGhõdG
•É≤f çÓK C h B h A âfÉc GPEG …ƒà°ùŸG øe á£≤f O øμàd
‹GƒàdG ≈∏Y É¡JGôXÉæe C' h B' h A' h …ƒà°ùŸG øe áØ∏àfl
B'A'C' ájhGõdG ƒg BAC ájhGõdG IôXÉæe q¿EÉa O ¤EG áÑ°ùædÉH
B'A'C' = BAC h

äÉ≤«Ñ£J
BC = 4 cm h ACB = 40°h ABC = 60°å«M ABC å∏ãŸG øHG (CG 1
I ¤EG áÑ°ùædÉH BIôXÉæe D á£≤ædG øHG [AC] ∞°üàæe I á£≤ædG øμàd (Ü
. BAC Ö°ùMCG
¤EG áÑ°ùædÉH BAD h ABC h BAC : á«dÉàdG ÉjGhõdG øe qπc IôXÉæe »g Ée (ê
DCM Ö°ùMCG qºK [BC]¤EG »ªàæJ ’h [BC) ¤EG »ªàæJ M á£≤f øq«Y (O

X'OY' h XOY ¢SCGôdÉH Úà∏HÉ≤àŸG ÚàjhGõdG Èà©f 2

? O ¤EG áÑ°ùædÉH [OY)h [OX) øe πc ôXÉæe ƒg Ée -CG
O ¤EG áÑ°ùædÉH XOY ájhGõdG ôXÉæe ƒg Ée -Ü
? èàæà°ùJ GPÉe
XOY' Ö°ùMCG XOY + X'OY' = 90° ¿Éc GPEG -ê
136
 .∂°SGqôc ≈∏Y πHÉ≤ŸG πμq°ûdG π≤fG 3
äGôXÉæe S h R h Q h P •É≤qædG øHG
. Bá£≤qædG ¤EG áÑ°ùqædÉH Eh Dh Ch A•É≤qædG
.QPB h RSA ÚàjGhqõdG »°ù«b Ö°ùMCG

IôFGO IôXÉæe
•É°ûf
[II'] ∞°üàæe O á£≤ædGh ´É©°ûdG ¢ùØf ɪ¡d ¿ÉJôFGO 'h πHÉ≤ŸG πμ°ûdG ‘
∂°SGôc ≈∏Y πμ°ûdG π≤fCG .1
øe á£≤f M øμàd .2
( ) ( ') .O ¤EG áÑ°ùædÉH M IôXÉæe M' á£≤ædG øHG (CG
'¤EG »ªàæJ M' q¿CG âÑKCG (Ü
I I' ' øe á£≤f N' øμàd
N' á£≤ædG ¿ƒμJ å«ëH N á£≤ædG øHG (CG .3
O ¤EG áÑ°ùædÉH N IôXÉæe
¤EG »ªàæJ N q¿CG âÑKCG (Ü
…õcôŸG ôXÉæqàdG

¤EG áÑ°ùædÉH ¿ÉJôXÉæàe ' h ÚJôFGódG q¿CG ∫ƒ≤f

O
.É¡d á°ùjÉ≤e IôFGO »g …ƒà°ùŸG øe á£≤f ¤EG áÑ°ùædÉH IôFGO IôXÉæe

¢ùØf É¡d ' IôFGO »g O á£≤f ¤EG áÑ°ùædÉH I Égõcôe IôFGO IôXÉæe
. I á£≤ædG IôXÉæe I' å«M I' Égõcôeh ´É©q°ûdG
äÉ≤«Ñ£J
I Égõcôe IôFGO º°SQCG 1
.ádÉM qπc ‘ O á£≤f ¤EG áÑ°ùædÉH IôXÉæe ' IôFGódG º°SQCG
áãdÉqãdG ádÉ◊G á«fÉqãdG ádÉ◊G ¤hC’G ádÉ◊G
O ∈( ) I =O O∉ ( ),I ≠O

137
 O õcôŸG ¢ùØf É¡d ôFGhO çÓK º°SQCG (CG 2
IôFGO ≈∏Y ¢SCGQ qπc ¿ƒμj å«ëH MNP Éãq∏ãe º°SQG (Ü
ôXÉæŸG M'N'P' å∏ãŸG §≤a Iô£°ùŸG ∫ɪ©à°SÉHh øHG (ê
. O á£≤æ∏d áÑ°ùædÉH MNP å∏ãª∏d

( )' h ( ) ÚJôFGódG å«M πHÉ≤ŸG º°SôdG ßM’ 3

O á£≤ædG ‘ ¿Éà°Sɪàeh ¿Éà°ùjÉ≤àe
: Ö°SÉæj Éà •É≤ædG ¢VqƒY h »∏j Ée π≤fCG
.................... »g O ¤EG áÑ°ùædÉH I á£≤ædG IôXÉæe
............. »g D ¤EG áÑ°ùædÉH ( )IôFGódG IôXÉæe
............ »g D' ¤EG áÑ°ùædÉH ( ') IôFGódG IôXÉæe
........... »g O ¤EG áÑ°ùædÉH ( ) IôFGódG IôXÉæe
äÉMÉ°ùŸG ≈∏Y á¶aÉÙG
•É°ûf
( ')h ( ') øHG qºK ∂°SGôc ≈∏Y πHÉ≤ŸG º°SôdG π≤fG
O ¤EG áÑ°ùædÉH ‹GƒàdG ≈∏Y ( )h ( ) »JôXÉæe
( ') h ( ) »àMÉ°ùe ÚH ¿QÉb
. ( ')h »àMÉ°ùe ¿QÉb qºK

¤EG áÑ°ùædÉH ¿GôXÉæàe h ¿É«°Sóæg ¿Óμ°T

.áMÉ°ùŸG ¢ùØf ɪ¡d ¿PEG ¿É≤HÉ£àe ɪg O á£≤f
.äÉMÉ°ùŸG ≈∏Y ßaÉëj …õcôŸG ôXÉæàdG

äÉ≤«Ñ£J
AC = 5 cm h AB = 3 cm å«M A ‘ ájhGõdG ºFÉb ABC Éã∏ãe º°SQCG 1
.A ¤EG áÑ°ùædÉH ‹GƒàdG ≈∏Y C hB Úà£≤ædG »JôXÉæe E h D Úà£≤ædG øHG
ABE h ADC h ADE äÉã∏ãŸG ´Ó°VCG ¿QÉb
? ABC å∏ãŸG áMÉ°ùe »g Ée
. BCDE »YÉHôdG áMÉ°ùe èàæà°SG

138
 áÑ°ùædÉH øjôXÉæàe (F') h (F) ¿Óμ°ûdG ¿ƒμj å«ëH ¬ª“CG h ∂°SGôc ≈∏Y ‹ÉàdG º°SôdG π≤fCG (CG 2
. I á£≤ædG ¤EG
.(F') h (F) Ú∏μ°ûdG øe qπc áMÉ°ùe Ö°ùMCG (Ü

áq«°Sóæg ∫Éμ°TCG ôXÉæJ õcôe

•É°ûf
.∂°SGôc ≈∏Y F πμ°ûdG π≤fCG (CG
G á£≤ædG »g O ¤EG áÑ°ùædÉH B á£≤ædG IôXÉæe q¿CG ßM’
¤EG »ªàæJ »àdG
iôNC’G •É≤ædG ≈∏Y ≥Ñ£æJ á¶MÓŸG ¢ùØf q¿CG πg (Ü
G ? O ¤EG áÑ°ùædÉH É¡JGôXÉæeh
…õcôŸG ôXÉæqàdG

O ¤EG áÑ°ùædÉH É¡JGôXÉæe øHGh F ≈∏Y iôNCG •É≤f øq«Y (ê

? èàæà°ùJ GPÉe (O

»°Sóæg πμ°T ôXÉæJ õcôe O á£≤f πqã“

O á£≤ædG ¤EG áÑ°ùædÉH √ôXÉæe ™e πμ°ûdG Gòg ≥Ñ£fG GPEG

򮥜J
.√OqóM ? ôXÉæJ õcôe É¡d »àqdG »g Ée : á«dÉqàdG ∫Éμ°TC’G ÚH øe

(4) (3) (2) (1)

(8) (7) 6 (5)

139
 1 OóY πëH ≥aôe øjô“
»JôXÉæe N' h M' å«M πHÉ≤ŸG πμq°ûdG ßM’
D ¤EG áÑ°ùqædÉH N h M Úà£≤qædG
O ¤EG áÑ°ùqædÉH M'h M »JôXÉæe P h N h
? O ¤EG áÑ°ùqædÉH (MM')º«≤à°ùŸG ôXÉæe ƒg Ée .1
(NN')`d …RGƒe (MM')q¿CG øq«H .2
.IóMGh áeÉ≤à°SG ≈∏Y P h N' h N •É≤qædG q¿CG èàæà°SG .3

qπ◊G
(MM') º«≤à°ùŸG ôXÉæe q¿EÉa O ¤EG áÑ°ùædÉH M' h M ÉJôXÉæe P h N ¿q CG Éà .1
.(NP) º«≤à°ùŸG ƒg
D ≈∏Y …OƒªY (MM') ¿PEG D ¤EG áÑ°ùædÉH M á£≤ædG IôXÉæe M' Éæjód .2
(NN')`d …RGƒe (MM') ‹ÉàdÉH D ≈∏Y …OƒªY (NN')¿PEG D ¤EG áÑ°ùædÉH N á£≤ædG IôXÉæe N' h
.(NN') `d …RGƒe (MM') ¿PEG (NP) º«≤à°ùŸG ƒg O ¤EG áÑ°ùædÉH (MM') º«≤à°ùŸG ôXÉæe Éæjód .3
‹ÉàdÉHh (NP)`d …RGƒe (NN') ¿PEG (NP) h (NN') Úª«≤à°ùŸG øe qπc …RGƒj (MM') º«≤à°ùŸG
.IóMGh áeÉ≤à°SG ≈∏Y P h N' h N •É≤ædG
2 OóY πëH ≥aôe øjô“
A øe IQÉŸGh O Égõcôe »àdG IôFGódG h A ‘ ájhGõdG ºFÉb AOB Éã∏ãe Èà©f
A‘ IôFGó∏d ¢Sɇ (AB) º«≤à°ùŸG q¿CG øq«H .1
äGôXÉæe D'h B'h A'•É≤ædGh A ¤EG áÑ°ùædÉH B IôXÉæe A' á£≤ædG øHG .2
. O ¤EG áÑ°ùædÉH ‹GƒàdG ≈∏Y D h B h A
[B'D']∞°üàæe A' q¿CG øq«H .3
.∂HGƒL πq∏Y ? IôFGódGh (A'B') º«≤à°ùª∏d á«Ñ°ùædG á«©°VƒdG »gÉe .4
qπ◊G
(OA)≈∏Y …OƒªY (AB)¿PEG A ‘ ájhGõdG ºFÉb OAB å∏ãŸG Éæjód .1
¤EG »ªàæJ A á£≤qædGh IôFGódG ´É©°T …CG OA ƒg (AB)º«≤à°ùŸG øY O á£≤ædG ó©H ‹ÉàdÉHh
A á£≤ædG ‘ IôFGó∏d ¢SɪŸG ƒg (AB) ¿PEG
(º°SôdG ¤EG ô¶fG) D'h B' h A' h D •É≤ædG AÉæH .2

140
 . [BD] á©£≤dG ∞°üàæe A »æ©j A ¤EG áÑ°ùædÉH B IôXÉæe D á£≤ædG Éæjód .3
A' q¿EÉa ∞°üàæŸG ≈∏Y ßaÉëj …õcôŸG ôXÉæàdG q¿CG º∏©f h O ¤EG áÑ°ùædÉH A `d IôXÉæe A' q¿CG ÉÃ
[B'D'] ∞°üàæe
. ∂dP πq∏©æd .A' á£≤ædG ‘ IôFGó∏d ¢Sɇ (A'B') º«≤à°ùŸG q¿GC ßMÓf .4
B'A'O = 90° ¿PEG B'A'O ƒg O ¤EG áÑ°ùædÉH Ég ôXÉæe h BAO = 90° Éæjód
. (OA') ≈∏Y …OƒªY (A'B') ¿CG …CG
¿EÉa ‹ÉàdÉHh ( IôFGódG ´É©°T OA ) OA' = OA¿PEG O ¤EG áÑ°ùædÉH ¿ÉJôXÉæàe A' h A ¿Éà£≤ædG
IôFGódG ¤EG »ªàæJ A' q
. A' á£≤ædG ‘ IôFGó∏d ¢Sɇ (A'B') º«≤à°ùŸG ¿PEG
Ú«©qàdGh ôXÉæàdG
•É°ûf
OI = OJ = 1cm h …ƒà°ùŸG ‘ Ú©e (O,I,J) å«M ‹ÉàdG º°SôdG ßM’
ÖMÉ°üŸG πμ°ûdG í°Vƒj ɪc C h B h A •É≤ædG øμàd
…õcôŸG ôXÉæqàdG

(O,I,J) Ú©ŸG ≥ah º°SôdG ‘ IOƒLƒŸG •É≤ædG øe qπc äÉ«KGóMEG OqóM .1

É¡JÉ«KGóMEG OqóMh (OI) ¤EG áÑ°ùædÉHC h B hA •É≤ædG äGôXÉæe øHG (CG .2
áÑ°ùædÉH É¡JôXÉæe á∏°UÉa h C h Bh A •É≤ædG øe á£≤f qπc á∏°UÉa ¤EG áÑ°ùædÉH ßMÓJ GPÉe (Ü
(OI)¤EG áÑ°ùædÉH É¡JôXÉæe áÑ«JôJh É≤HÉ°S IQƒcòŸG •É≤ædG øe á£≤f qπc áÑ«JôJ ∂dòch (OI) ¤EG
ɪ¡qfGC ≥q≤– ? ɪ¡«à«KGóMEG ¤EG áÑ°ùædÉH ßMÓJ GPÉe S(3,- 1 ) h R(3, 1 ) Úà£≤ædG øq«Y (ê
2 2
. (OI) ¤EG áÑ°ùædÉH ¿ÉJôXÉæàe
.(OJ) ¤EG áÑ°ùædÉHh A h I •É≤ædG äGôXÉæe OqóM (CG .3
É¡JôXÉæe á∏°UÉah B h A h J •É≤ædG øe á£≤f qπc á∏°UÉa ¤EG áÑ°ùædÉH ßMÓJ GPÉe (Ü
áÑ°ùædÉH É¡JôXÉæe áÑ«JôJh É≤HÉ°S IQƒcòŸG •É≤ædG øe á£≤f qπc áÑ«JôJ ∂dòch (OJ) ¤EG áÑ°ùædÉH
.(OJ)¤EG

141
 ɪ¡qfGC ≥q≤– ? ɪ¡«à«KGóMEG ¤EG áÑ°ùædÉH ßMÓJ GPÉe . Q(+ 3 ,- 1 ) h 3 1
P(- ,- ) Úà£≤ædG øq«Y
2 2 2 2
(OJ) ¤EG áÑ°ùædÉH ¿ÉJôXÉæàe

O ¤EG áÑ°ùædÉH C h A h B •É≤ædG äGôXÉæe OqóM(CG (4

(O,I) áÑ°ùædÉH É¡JôXÉæe á∏°UÉa h C h A h B •É≤ædG øe á£≤f qπc á∏°UÉa ¤EG áÑ°ùædÉH ßMÓJ GPÉe (Ü
O ¤EG áÑ°ùædÉH É¡JôXÉæe áÑ«JôJ h É≤HÉ°S IQƒcòŸG •É≤ædG øe á£≤f qπc áÑ«JôJ ∂dòc h O ¤EG
ɪ¡qfGC ≥q≤– ?ɪ¡«àKGóMEG ¤EG áÑ°ùædÉH ßMÓJ GPÉe. 5 5
H(2,- ) h G(-2, ) Úà£≤ædG øq«Y (ê
2 2
.O ¤EG áÑ°ùædÉH ¿ÉJôXÉæàe
≈ª°ùoj (O J) ≈∏Y …OƒªY (O I) å«M (O, I, J) §≤f »KÓK πc
.iƒà°ùŸG ‘ GóeÉ©àe Éæ«©e
Ú©ŸG π°UCG ≈qª°ùoJ O á£≤ædG
.π°UGƒØdG Qƒfi ≈qª°ùoj (OI) º«≤à°ùŸG
.Ö«JÎdG Qƒfi ≈qª°ùoj (OJ) º«≤à°ùŸG
.äÉ«KGóME’G GQƒfi ɪg (OJ) h (OI) ¿Éª«≤à°ùŸG
ájô°ùμdG OGóYC’G øe (x,y) êhR qπμd
CGô≤fh M(x,y) Öàμf h …ƒà°ùŸG øe M Ió«Mh á£≤f óæ°ùf
(x,y) äÉ«KGóMEG äGP M á£≤ædG
. …ƒà°ùŸG ‘ Éæ«©e (O, I, J) ¿Éc GPEG
: q¿EÉa M á£≤ædG äÉ«KGóMEG πãÁ (x,y) …ô°ùμdG êhõdG ¿Éc GPEGh
(x,-y) É¡JÉ«KGóMEG , M' á£≤ædG »g (OI) ¤EG áÑ°ùædÉH É¡JôXÉæe -
(-x,y) É¡JÉ«KGóMEG , M'' á£≤ædG »g (OJ)¤EGáÑ°ùædÉH É¡JôXÉæe -
É¡JÉ«KGóMEG , M''' á£≤ædG »g O á£≤ædG ¤EG áÑ°ùædÉH É¡JôXÉæe -
(-x,-y)

򮥜J
OI=OJ å«M …ƒà°ùŸG ‘ Éæ«©e (O, I, J) øμ«d 1
C (2,4) h B (-3,2)h A (1,3)•É≤ædG h
áÑ°ùqædÉH C h Bh A •É≤qædG äGôXÉæe C' h B' h A'
•É≤ædG øe qπc äÉq«KGóMEG øY åëHG (CG
(OI) Qƒëª∏d
áÑ°ùqædÉH C' h B' h A' •É≤qædG äGôXÉæe C"h B"h A" •É≤qædG øe qπc äÉq«KGóMEG øY åëHG (Ü
(OJ) Qƒëª∏d
. O¤EG áÑ°ùædÉH Ch Bh A •É≤ædG äGôXÉæe äÉ«KGóMEG øY åëHG (ê
? èàæà°ùJ GPÉe (O
142
 . A( 7 ,-2) á£≤ædGh OI = OJ å«M …ƒà°ùŸG ‘ Éæq«©e (O, I, J)øμ«d 2
3
: á«dÉàdG ä’É◊G øe ádÉM qπc ‘ B h A Úà£≤ædG ¤EG áÑ°ùædÉH èàæà°ùJ GPÉe
. B(-2, 7 ) (O, B(- 7 , 2) (ê, B( 7 , 2) (Ü, B(- 7 ,-2) (CG
3 3 3 3

3 OóY πëH ≥aôe øjô“

.…ƒà°ùŸG ‘ Éæ«©e (O,I,J) øμ«d
.Ú©∏q°†dG ¢ùjÉ≤àe AOB åq∏ãŸG q¿CG øq«HB. (2,-3)h A (2,3)Úà£≤qædG øq«Y (CG
.É¡JÉ«KGóMEG OqóM . O á£≤qæ∏d áÑ°ùqædÉH A á£≤qædG IôXÉæe C á£≤qædG Èà©f (Ü
.ºFÉb ABC åq∏ãŸG q¿CG øq«H
.Ó«£à°ùe ¿ƒμjABCD »YÉHqôdG å«ëH D á£≤qædG äÉq«KGóMEG OqóM(ê

qπ◊G
ɪ¡«àÑ«JôJh á∏°UÉØdG ¢ùØf ɪ¡d B h A ¿Éà£≤ædG (CG
D
Qƒfi ¤EG áÑ°ùædÉH ¿ÉJôXÉæàe ɪg ¿PEG ¿Éà∏HÉ≤àe
A
x 3 x
…Oƒª©dG §°SƒŸG ƒg (OI) q¿CG …CG (OI) äÓ°UÉØdG
…õcôŸG ôXÉæqàdG

2
å∏ãŸG q¿CG »æ©j OA = OB‹ÉàdÉH h [AB] á©£≤∏d
1 .Ú©∏°†dG ¢ùjÉ≤àe AOB
-3 -2 -1
0 1 2 3 . C (-2,-3) á£≤ædG (Ü
-1
ɪg ¿PEG C (-2,-3) h B (2,-3) q¿GC ßMÓf
-2 äÉÑ«JÎdG Qƒfi ¤EG áÑ°ùædÉH ¿ÉJôXÉæàe
Cx
-3
x (BC) ≈∏Y …OƒªY (OJ) ‹ÉàdÉH h
B
(AB) ≈∏Y …OƒªY (OI)
h : q¿CG ÉÃh
(OJ) ≈∏Y …OƒªY (OI)
å∏ãŸG ‹ÉàdÉHh(BC)≈∏Y …OƒªY (AB) ¿PEG (BC)≈∏Y …OƒªY (OJ) h(AB)`d …RGƒe (OJ) Éæjód
A ‘ ºFÉb ABC
. D(-2,3) ¿PEG O ¤EG áÑ°ùædÉH B á£≤ædG IôXÉæe D á£≤ædG øμàd (ê
O ¤EG áÑ°ùædÉH [BC) ôXÉæe [DA)h O ¤EG áÑ°ùædÉH [BA) ôXÉæe [DC) Éæjód
. ABC = CDA = 90° ¿PEG
. DAB = BCA = 90° ¿CG øq«Ñf á≤jô£dG ¢ùØæHh
.π«£à°ùe ABCD»YÉHôdG ‹ÉàdÉH h

143
 π°UƒMCG
.…ƒà°ùŸG øe á£≤f O øμàd
IôXÉæe M'á£≤f ¿ƒμJ O øY áØ∏àfl á£≤f M
∞°üàæe O âfÉc GPEG O ¤EG áÑ°ùædÉH M á£≤æ∏d
. [MM']
á£≤ædG »g O ¤EG áÑ°ùædÉH O á£≤ædG IôXÉæe
.É¡°ùØf O
.¬d …RGƒe º«≤à°ùe ƒg …õcôe ôXÉæàH º«≤à°ùe ôXÉæe
…ƒà°ùŸG øe á£≤f O h º«≤à°ùe (AB) ¿Éc GPEG
º«≤à°ùŸG ƒg O ¤EG áÑ°ùqædÉH (AB) ôXÉæe q¿EÉa
≈∏Y B h A »JôXÉæe B'h A'å«M (A'B')
. O ¤EG áÑ°ùqædÉH ‹GƒqàdG
º«≤à°ùe ∞°üf ƒg …õcôe ôXÉæàH º«≤à°ùe ∞°üf ôXÉæe
øe á£≤f O h º«≤à°ùe ∞°üf[AB) ¿Éc GPEG
B h A »JôXÉæe B' h A' å«M …ƒà°ùŸG
[AB) ôXÉæe q¿EÉa O ¤EG áÑ°ùqædÉH ‹GƒqàdG ≈∏Y
. [A'B') º«≤à°ùŸG ∞°üf ƒg O ¤EG áÑ°ùædÉH
º«≤à°ùe á©£b »g …õcôe ôXÉæàH º«≤à°ùe á©£b ôXÉæe
É¡d á°ùjÉ≤àe
¿Éà£≤f B h A h …ƒà°ùŸG øe á£≤fO
≈∏Y B h A ÉJôXÉæe B' h A'h ¿ÉàØ∏àfl
IôXÉæe q¿EÉa GPEGO á£≤qædG ¤EG áÑ°ùqædÉH ‹GƒqàdG
Éæjódh [A'B'] á©£≤dG »g O ¤EG áÑ°ùqædÉH [AB]
. A'B' = AB
ó©ÑdG ≈∏Y ßaÉëj …õcôŸG ôXÉæàdG
‹GƒàdG ≈∏Y ÚJôXÉæe B'h A'¿Éà£≤f âfÉc GPEG
øe O á£≤f ¤EG áÑ°ùædÉH Bh A Úà£≤qæ∏d
. A'B' =AB q¿EÉa …ƒà°ùŸG
A C
áeÉ≤à°S’G ≈∏Y ßaÉëj …õcôŸG ôXÉæàdG
B
IóMGh áeÉ≤à°SG ≈∏Y •É≤f çÓK äGôXÉæe
O
≈∏Y •É≤f çÓK »g O á£≤ædG ¤EG áÑ°ùædÉH
.IóMGh áeÉ≤à°SG
C' B' A'

144
 π°UƒMCG
∞°üàæŸG ≈∏Y ßaÉëj …õcôŸG ôXÉæàdG
áÑ°ùædÉH º«≤à°ùe á©£b ∞°üàæe ôXÉæe
á©£≤dG ∂∏J ôXÉæe ∞°üàæe ƒg O á£≤f ¤EG

.É¡d á°ùjÉ≤e ájhGR »g …ƒà°ùŸG øe á£≤f ¤EG áÑ°ùqædÉH ájhGR IôXÉæe

ÉjGhqõdG ≈∏Y ßaÉëj …õcôŸG ôXÉæqàdG
.…ƒà°ùŸG øe á£≤f O øμàd
C' h B' h A' h áØ∏àfl •É≤f çÓK C h B h A
. O á£≤f ¤EG áÑ°ùqædÉH ‹GƒqàdG ≈∏Y É¡JGôXÉæe
h B'A'C'ájhGqõdG »g BAC ájGhqõdG IôXÉæe q¿EÉa
BAC = B'A'C'
…õcôŸG ôXÉæqàdG

.É¡d á°ùjÉ≤e IôFGO »g …ƒà°ùŸG øe á£≤f ¤EG áÑ°ùqædÉH IôFGO IôXÉæe

O á£≤f ¤EG áÑ°ùædÉH I Égõcôe IôFGO IôXÉæe
. I á£≤qædG IôXÉæe I' Égõcôe ' ÉIôFGO »g
. IôFGqódG ´É©°T ¢ùØf É¡dh
äÉMÉ°ùŸG ≈∏Y ßaÉëj …õcôŸG ôXÉæàdG
¤EG áÑ°ùædÉH ¿GôXÉæàe h ¿Éq«°Sóæg ¿Óμ°T
.áMÉ°ùŸG ¢ùØf ɪ¡dh ¿É≤HÉ£àe ɪg O á£≤f
.äÉMÉ°ùŸG ≈∏Y ßaÉëj …õcôŸG ôXÉæqàdG
…ƒà°ùŸG øe πμ°T ôXÉæJ õcôe »g O á£≤f
áÑ°ùqædÉH ¬°ùØf πμ°ûdG ƒg ôXÉæe q¿CG »æ©j
.O ¤EG
¿GóeÉ©àe (OJ)h (OI) å«M …ƒà°ùŸG ‘ Éæ«©e(O,I,J) ¿Éc GPEG
: q¿EÉa Má£≤qædG äÉq«KGóMEG (x,y)…ô°ùμdG êhqõdG ¿Éc GPEGh
M' á£≤qædG »g (OI) ¤EG áÑ°ùqædÉH É¡JôXÉæe -
(x,-y) É¡JÉq«KGóMEG
M'' á£≤qædG »g (OJ) ¤EG áÑ°ùqædÉH É¡JôXÉæe -
(-x,y) É¡JÉq«KGóMEG
M''' á£≤qædG »g O á£≤qædG ¤EG áÑ°ùqædÉH É¡JôXÉæe -
(-x,-y) É¡JÉq«KGóMEG

145
 ø`` ` ` jQÉ`` ` ` ` “
B'C'A' h B'A'C' ÉjhGõdG øe qπc ¢ù«b ƒg Ée.2 AB=8cm å«M[AB] º«≤à°ùe á©£b º°SQCG (CG 1
.∂HGƒL πq∏Y A'B'C' h äɪ«≤à°ùŸG ™£b äÉØ°üàæe JhKh I•É≤ædG øHG (Ü
.∂HGƒL πq∏Y ? B'C' ó©ÑdG ƒg Ée .3 ‹GƒàdG ≈∏Y [IB] h [AI]h [AB]
º“CG qºK ∂°SGqôc ≈∏Y á«dÉqàdG πª÷G π≤fG (ê
.Ö°SÉæj Éà äÉZGôØdG
I ¤EG áÑ°ùqædÉH...... á£≤qædG IôXÉæe........ á£≤ædG
........ ¤EG áÑ°ùqædÉH ¿ÉJôXÉæàe Kh J ¿Éà£≤qædG
........ ¤EG áÑ°ùqædÉH I á£≤qædG IôXÉæe B á£≤qædG
h BC = 6cmå«M ABC Éãq∏ãe º°SQG .1 5 J ¤EG áÑ°ùqædÉH ¿ÉJôXÉæàe .........h........... ¿Éà£≤qædG
øq«Y á£≤ædG øq«Y qºKCBA = 80° h AB = 3cm
. [AC] ∞°üàæe I á£≤qædG å∏ãe ABCå«M ∂°SGôc ≈∏Y ‹ÉàdG πμ°ûdG π≤fG- CG 2
I ¤EG áÑ°ùædÉH B á£≤ædG IôXÉæe B' á£≤ædG øHG .2 [AA']∞°üàæeOá£≤ædG øHG qºK …ƒà°ùŸG øe á£≤f A'h
.∂HGƒL π∏Y ? BAB'C »YÉHôdG á©«ÑW »g Ée .3 . O ¤EG áÑ°ùædÉHABC å∏ãŸG ôXÉæe AÉæH πªcCG (Ü
»YÉHqôdG §«fih CB'A ájGhqõdG ¢ù«b Ö°ùMG .4
BAB'C

EF = 3cm å«M EFGH É©qHôe º°SQG (CG 6

[EF) º«≤à°ùŸG ∞°üf øeO á£≤ædG øq«Y (Ü ∂°SGôc ≈∏Y Ú«dÉàdG Ú∏μ°ûdG øe πμ°T πc π≤fG 3
EO = 5cm å«M ¤EG áÑ°ùqædÉH qºK I á£≤ædG ¤EG áÑ°ùædÉH √ôXÉæe º°SQG qºK
E äGôXÉæe H'h G'h F'h E' •É≤qædG øHG (ê . (d) º«≤à°ùŸG
O ¤EG áÑ°ùædÉH ‹GƒqàdG ≈∏Y H h G h F h
ƒg Ée .™qHôe E'F'G'H' »YÉHqôdG q¿CG øq«H (O
? ¬£«fi
Δ º«≤à°ùŸG øHGh [AB] º«≤à°ùŸG á©£b º°SQG (CG 7
[AB] `d …Oƒª©dG §q°SƒŸG
[AB] `d »ªàæJ ’ Δ øe K á£≤f øq«Y (Ü I
B h K »JôXÉæe B' h K' Úà£≤qædG øHG (ê
A ¤EG áÑ°ùqædÉH ‹GƒqàdG ≈∏Y ájhGõdG ºFÉb ABC Éã∏ãe ‹ÉàdG πμ°ûdG πãÁ
4
.Ú©∏q°†dG ¢ùjÉ≤àe AK'B'åq∏ãŸG q¿CG èàæà°SG (O
O h BCA = 60° h BC = 4cmå«M A ‘
B' h C'Úà£≤qædG øHG qºKABC Éãq∏ãe º°SQCG (CG 8 .…ƒà°ùŸG øe á£≤f
A ¤EG áÑ°ùqædÉH B h C »JôXÉæe A' •É≤ædG øHG qºK ∂°SGôc ≈∏Y πμ°ûdG º°SQCG .1
áÑ°ùqædÉH C' á£≤qædG IôXÉæe C'' á£≤qædG øHG (Ü C' h B' h
(AB) ¤EG áÑ°ùqædÉH ‹GƒàdG ≈∏Y C h B h A äGôXÉæe
B'C" = BC q¿CG ÚH (ê . O ¤EG

146
 h AB = 4,5 cm å«M ABC Éã∏ãe øHG (CG 9
F
BC = 7 cm h AC = 8 cm
x 3

C `d IôXÉæe B ¿ƒμJ å«M O á£≤ædG øHG (Ü

2

.O ¤EG áÑ°ùædÉH
1
O ¤EG áÑ°ùædÉH A IôXÉæe M á£≤ædG øHG (ê
-3 -2 -1 2 3 4
0 1

-1 x
E ABC å∏ãŸG ôXÉæe RBC å∏ãŸG øHG (O
-2
? ¬£«fi ƒg Ée.(BC) º«≤à°ùŸG ¤EG áÑ°ùædÉH
G
x
-3
RBC h MBC Úã∏ãŸG q¿CG ÜÉ°ùM ¿hO øq«H (√
.áMÉ°ùŸG ¢ùØfh §«ÙG ¢ùØf ɪ¡d
(O, I, J) GóeÉ©àe Éæq«©e º°SQCG (CG 10
.É¡æe á£≤f M h I Égõcôe IôFGO º°SQCG (CG 13
C(-3, -2) h B(0,-4) h A(3,-2) §≤qædG øμàd (Ü
M á£≤ædG ¤EG áÑ°ùædÉH IôXÉæe 'IôFGódG øHG (Ü
. G(-5, 0) h F(5, 0) h E(0, 4) h D(3, 2)h
.Égõcôe I' øμ«d •É≤qædG √òg ÚH øe ôcPG
q¿CG πg . [II'] Égô£b »àdG Γ IôFGódG º°SQCG(ê
(OI) ¤EG áÑ°ùædÉH ÚJôXÉæàŸG Úà£≤ædG -
¬d πg ? ôXÉæJ õcôe ¬d ¬«∏Y πq°üëàŸG πμ°ûdG
(OJ) ¤EG áÑ°ùædÉH ÚJôXÉæàŸG Úà£≤ædG -
? ôXÉæJ Qƒfi ¤EG áÑ°ùædÉH ÚJôXÉæàŸG Úà£≤ædG - O
(O, I, J) øq«©ŸGájΪ«∏e ábQh ≈∏Y π≤fCG (CG 11
? ôXÉæJ õcôe ‹ÉqàdG πμq°û∏d πg 14
…õcôŸG ôXÉæqàdG

C h A Úà£≤ædG h
C h A øe qπc äÉ«KGóMEG OqóM (Ü
OqóMh O√õcôe ABCD ™HôŸG º°SQCG (ê
. D h B Úà£≤ædG äÉ«KGóMEG

qºK ∂°SGôc ≈∏Y ¬∏Ø°SCG πμ°ûdG π≤fCG ( CG (1 15

I ¤EG áÑ°ùædÉH √ôXÉæe º°SQG
πμ°û∏d á«∏ª÷G áMÉ°ùŸG Ö°ùMCG (Ü
.(áFÉŸG øe Aõ÷ á«Ñjô≤J ᪫≤H)»FÉ¡ædG Éæq«©e (O, I, J) å«M ‹ÉqàdG º°SôdG πqeCÉJ (CG 12
G h F h E •É≤ædG äÉ«KGóMEG »g Ée (Ü
G h F h E •É≤ædG äGôXÉæe äÉ«KGóMEG OqóM (ê
2,5 áÑ°ùædÉH qºK (OJ)¤EG áÑ°ùædÉH qºK (OI) ¤EG áÑ°ùædÉH
2,5
2,5
. O ¤EG
∂∏J Ú«©àH ºbh ∂°SGôc ≈∏Y º°SôdG π≤fCG (O
I .•É≤ædG
147
 O √õcôe ABCD ´Ó°VC’G …RGƒàe º°SQG (CG 19 :πjƒëàH íª°ùj …õcôe hCG …Qƒfi ôXÉæJ óLƒj πg 15
äÉ```ª````«≤à°ùŸG ™£≤j Δ . O øe qôÁ Δ Éª«≤à°ùe h ? F3 ¤EG F1 πμ°ûdG ? F2 πμ°ûdG ¤EG F1 πμ°ûdG
P h N h M •É≤ædG ‘ (DA)h (CD)h (BC)h (AB) ? F4 ¤EG F2 πμ°ûdG ? F4 ¤EG F1 πμ°ûdG
.‹GƒàdG ≈∏Y Q h
? [NQ]h [MP] Úà©£≤dG »Ø°üàæe ɪg Ée (Ü
.∂HGƒL π∏Y

ôªMC’G q§ÿG h QÉ«H ádhÉW ‹ÉàdG πμ°ûdG πqãÁ 20

ÉgOGóJQG ™bGƒe »g C h B h A •É≤ædG h IôμdG QÉ°ùe
Δ' h Δ ÚjRGƒàe Úª«≤à°ùe º°SQG 16
.É¡JÉ«KGóMCG OqóM(CG øHG qºK Δ' øe B á£≤f h Δ øe A á£≤f øq«Y (CG .1 .2
≈∏Y C h B h A •É≤ædGh (O,I,J) øq«©ŸG π≤fCG(Ü . [AB] á©£≤dG ∞°üàæe I á£≤ædG
.∂°SGôc I ¤EG áÑ°ùædÉH Δ' ôXÉæe Δ q¿CG øq«H(Ü
»g Ée .OGóJQ’G øY ∞qbƒàJ ’ IôμdG q¿CG ¢VÎØæd (ê D á£≤f h A `d áØdÉfl Δ øe C á£≤f øq«Y (CG .3
: á«dÉqàdG •É≤qædG äÉq«KGóMEG . [CD] á©£≤dG ∞°üàæe J h B `d áØdÉfl Δ' øe
™HÉ°ùdG OGóJQ’G ™bƒe D - . J ¤EG áÑ°ùædÉH Δ' ôXÉæe Δ q¿CG øq«H (Ü
15 OóY OGóJQ’G ™bƒe E - º«≤à°ùŸG πjƒ– øe øqμÁ …õcôe ôXÉæJ øe ºc .4
38 OóY OGóJQ’G ™bƒe F - ? Δ' ¤EG Δ
158 OóY OGóJQ’G ™bƒe G -
δ h Δ Úª«≤à°ùŸG å«M ‹ÉqàdG πμ°ûdG πqeCÉJ 17
.∂HGƒL Ó∏©e √ôXÉæJ õcôe OóM qºK ¿ÉjRGƒàe

[AB]h 3cmÉ¡YÉ©°T h O Égõcôe IôFGO º°SQG (CG 18

‘ á©HQC’G AÉ£NC’G øY åëHG 20 .É¡æe I á£≤f øq«Y qºK É¡d Gô£b
õcôe A á£≤ædG q¿CG h ɪ∏Y ‹ÉàdG πμ°ûdG A ¿Éà£≤ædG »JôXÉæe B' h A' Úà£≤ædG øHG (Ü
.√ôXÉæJ I ¤EG áÑ°ùædÉH ‹GƒàdG ≈∏Y B h
O'øμ«d A'B'I å∏ãŸÉH ᣫÙG 'IôFGódG øHG (ê
.Égõcôe
? I ¤EG áÑ°ùædÉH O `d IôXÉæŸG á£≤ædG »g Ée (O
A ∂HGƒL π∏Y
.∂HGƒL π∏Y ? ' IôFGódG ´É©°T ƒg Ée (`g

148
 : ∫É°üqJ’Gh äÉeƒ∏©ŸG äÉ«æ≤J ∞qXhCG
É¡∏«ª– øμÁ »àqdG geoGebra áq«›ÈdG ᣰSGƒH …õcôŸG ôXÉæqàdG ∫ƒM ᣰûfCG
.äÉfÎf’G ÈY http : //www.geogebra.at ™bƒŸG øe

ABCD»YÉHqôdG º°SQG .1
O É¡«qª°S h …ƒà°ùŸG øe á£≤f øq«Y .2
…õcôŸG ôXÉæqàdG

D' hC' h B' h A' ‹GƒàdG ≈∏Y º¡«qª°S h O ¤EG áÑ°ùædÉH D h C h B h A •É≤ædG äGôXÉæe CÉ°ûfCG .3
A'B'C'D'»YÉHôdG CÉ°ûfCG .4
? O á£≤ædG ¤EG áÑ°ùædÉH ßMÓJ GPÉe .IQCÉØdG ᣰSGƒH A á£≤ædG ∂jôëàH ºb
? ßMÓJ GPÉe .A á£≤ædG ∂jôëàH ºb h á°TÉ°ûdG ≈∏Y [AA'] á©£≤dG ∫ƒW ô¡XCG
?[AA'] ¤EG áÑ°ùædÉH O á£≤ædG πqã“ GPÉe
...................................................... »æ©j O ¤EG áÑ°ùædÉH A á£≤ædG IôXÉæe A' á£≤ædG âfÉc GPEG : πªcCG
? [A'B'] ¤EG áÑ°ùædÉH ßMÓJ GPÉe B h A Úà£≤ædG ∂jôëàH ºbh á°TÉ°ûdG ≈∏Y [AB] á©£≤dG ∫ƒW ô¡XCG
? ßMÓJ GPÉe C h B h A •É≤ædG ∂jôëàH ºbhA'B'C' h ABC ÚàjhGõdG ¢ù«b á°TÉ°ûdG ≈∏Y ô¡XCG
≈∏Y ßaÉëj …õcôŸG ôXÉæàdG : πªcCG
......................................................................................................................
? ßMÓJ GPÉe (AB) . `d …RGƒŸG hA' øe QÉŸG º«≤à°ùŸG º°SQCG.(AB) º«≤à°ùŸG º°SQCG
........................................................................................ ƒg …õcôe ôXÉæàH º«≤à°ùe ôXÉæe : πªcCG
?O ¤EG áÑ°ùædÉH É¡°ùØæd IôXÉæe …ƒà°ùŸG øe •É≤f óLƒJ πg ABCD
. »YÉHôdG êQÉNO á£≤ædG øq«Y.5
? O ¤EG áÑ°ùædÉH É¡°ùØæd IôXÉæe …ƒà°ùŸG øe •É≤f óLƒJ πg .ABCD »YÉHôdG πNGOO á£≤ædG øq«Y .6

149
 ™WÉ≤J øY á∏°UÉ◊G ÉjGhqõdG
º«≤à°ùe ™e ÚjRGƒàe Úª«≤à°ùe

ΩÉs«`nÿG ôªY
≈æ©e øe ⁄É©dG áª∏c ‘ Ée πμH kÉŸÉY ¿Éc ,QƒHÉ°ù«æH ódh ΩÉ«ÿG º«gGôHEG øH ôªY ƒg
.±É°ûàc’Gh OÉ«JQ’G áLQO ¤EG ¬∏Ñb øe Aɪ∏©dG ¬«dEG π°Uh Ée ¬ª∏Y ‘ ≥Ñ°S ó≤a .…ô°üY
AÉ°ûfEÉH »bƒé∏°ùdG √É°û∏e ¿É£∏°ùdG ¬«dEG ó¡Y …òdG ƒgh ,á«Ñ«©μàdG ádOÉ©ŸG qπM øe ∫hCG ƒ¡a
ΩÓch åjóMh ¬≤a øe á¨∏dGh øjódG Ωƒ∏Y ‘ ≥ª©J .Aɪ°ùdG ΩGôLCG äÉcôM ´Ó£à°S’ ó°UôdG
Ωƒ∏Y øe ™∏°†Jh ,Qƒãæeh Ωƒ¶æe øe Òãc ®ƒØfih ±ô°Uh ƒëfh Ò°Sh äGAGôbh ≥£æeh
áØ°ù∏ØdG ‘ kÉŸÉY ¿Éc,kÉ«°SÉ£f kÉÑ«ÑW ¿Éch.mòÄeƒj áahô©ŸG É¡Yhôa ±ÓàNG ≈∏Y á©«Ñ£dG
‘ kÉahô©e ¿Éc øa πc ‘ kÉŸÉYh ,É¡«eÓ°SEG ÒZh É¡«eÓ°SEG ,É¡ãjóMh É¡Áó≤H kÉaQÉY
,äÓHÉ≤ŸGh È÷G ‘ ¢Só«∏bEG äGQOÉ°üe øe πμ°ûj Ée ìô°T :á«Hô©dÉH ¬Ø«fÉ°üJ øe.¬fÉeR
.Ω1123 ΩÉY ‘ƒJ .á«eƒ‚ πFÉ°ùeh ,≈≤«°SƒŸG ‘ ádÉ°SQ ,á«YÉHQ ,áªμ◊G ¿Gõ«e
¿É«àØ∏d áq«ª∏©dG áq«Hô©dG áq∏ÛG

ÊÉqãdG qπÙG »gh ∫qhGC ƒg ¿É©éq°ûdG áYÉé°T πÑb …CGôdG

¿Éμe qπc AÉ«∏©dG øe â¨∏H IqôM ¢ùØæd É©ªàLG ɪg GPEÉa
»qÑæàŸG
 Úª«≤à°ùe ™WÉ≤J øY á∏°UÉ◊G ÉjGhqõdG
º«≤à°ùe ™e ÚjRGƒàe
ô°†ëà°SCG
xAu = yAv = 90° å«M πHÉ≤ŸG πμ°ûdG ßM’ 1
.Úà∏eÉμàe ÚàjGhR ôcPCG
.ÚàqeÉààe ÚàjhGR ôcPCG

? ¢SCGôdÉH ¿Éà∏HÉ≤àe zAt h xAy ¿ÉàjhGõdG á«dÉàdG ∫Éμ°TC’G øe πμ°T q…CG ‘ 2

º«≤à°ùe ™e ÚjRGƒàe Úª«≤à°ùe ™WÉ≤J øY á∏°UÉ◊G ÉjGhqõdG

(Ax)//(tt') h [AB] ∞°üàæe I å«M πHÉ≤ŸG πμ°ûdG ßM’ 3

.ìÎ≤e qπc ΩÉeCG CÉ£N hCG í«ë°U `H ÖLCG qºK

x tBy' »g I ¤EG áÑ°ùædÉH xAy ájhGõdG IôXÉæe

t'By' »g I ¤EG áÑ°ùædÉH xAy ájhGõdG IôXÉæe
t' t ˆ
t ' By »g I ¤EG áÑ°ùædÉH xAy ájhGõdG IôXÉæe
xAy = t'By'

151
 ≥qÑWCGh ∞°ûμà°SCG
á¡÷G ¢ùØf øe ¿Éà«∏NGO ¿ÉàjGhR -¿Éà∏Kɪàe ¿ÉàjGhR -É«∏NGO ¿ÉàdOÉÑàe ¿ÉàjGhR
≈∏Y ɪ¡d ™WÉb º«≤à°ùeh (uv) ¿Éª«≤à°ùe (zt) h (xy) á«dÉàdG çÓãdG ä’É◊G øe ádÉM qπc ‘
. B h A Úà£≤ædG ‘ ‹GƒàdG

.É«∏NGO ¿ÉàdOÉÑàe ¿ÉàjhGR ɪg uBt hxAv ¿ÉàjhGõdG

¿Éà∏Kɪàe ¿ÉàjhGR ɪg uBth uAy ¿ÉàjhGõdG

.á¡÷G ¢ùØf øe ¿Éàq«∏NGO ¿ÉàjhGR ɪg vBt h yAu ¿ÉàjhGõdG

򮥜J
[AC] h[AB]™£≤j º«≤à°ùe (xy) h å∏ãe ABC å«M πHÉ≤ŸG πμ°ûdG ßM’
Jh I Úà£≤ædG ‘ ‹GƒàdG ≈∏Y
(XY) º«≤à°ùŸG ¤EG áÑ°ùædÉH É«∏NGO ÚàdOÉÑàe ÚàjGhR ôcPCG (CG
(AC) º«≤à°ùŸG ¤EG áÑ°ùædÉH Úà∏Kɪàe ÚàjGhR ôcPCG
(Ü
(BC) º«≤à°ùŸG ¤EG á¡÷G ¢ùØf øe Úà«∏NGO ÚàjGhR ôcPCG (ê

152
 åq∏ãe ÉjGhR á°ù«bCG ´ƒª› - Éq«∏NGO ádOÉÑàŸG ÉjGhqõdG
1 •É°ûf
¿Éª«≤à°ùe (zt)h (xy) å«M ∂°SGôc ≈∏Y πHÉ≤ŸG º°SôdG π≤fCG (1
‘ ‹GƒàdG ≈∏Y ɪ¡d ™WÉb º«≤à°ùe (uv) h ¿ÉjRGƒàe
. B h A Úà£≤ædG
. [AB] ∞°üàæe I á£≤ædG øq«Y (2
I ¤EG áÑ°ùædÉH É¡JôXÉæe D á£≤ædGh [Ax) øe á£≤f C øμàd (3
É«∏NGO ÚàdOÉÑàe ÚàjhGR ôcPCG (CG
ˆ ájhGõdG IôXÉæe »g Ée (Ü
? I ¤EG áÑ°ùædÉH xAB
xAB = ABt q¿CG èàæà°SCG (ê
zBA = yAB q¿CG øq«H (O

ÚàdOÉÑàe ÚàjhGR qπc q¿EÉa ÚjRGƒàe Úª«≤à°ùe º«≤à°ùe ™£b GPEG

º«≤à°ùe ™e ÚjRGƒàe Úª«≤à°ùe ™WÉ≤J øY á∏°UÉ◊G ÉjGhqõdG

¿Éà°ùjÉ≤àe É«∏NGO
xAB = tBA Éæjód h É«∏NGO ¿ÉàdOÉÑàe tBA h xAB ¿ÉàjhGõdG
zBA = yAB Éæjód h É«∏NGO ¿ÉàdOÉÑàe zBAh yAB¿ÉàjhGõdG

2 •É°ûf
ABC Éã∏ãe º°SQCG
(CG
(BC) `d …RGƒŸG h Aøe QÉŸG (xy) º«≤à°ùŸG øHG (Ü
? ABC ™e É«∏NGO ádOÉÑàŸG ájhGõdG »g Ée (ê
? ACB ™e É«∏NGO ádOÉÑàŸG ájhGõdG »g Ée (O
: »∏jÉe πªcCG qºK ∂°SGôc ≈∏Y π≤fCG (`g
ABC + BAC + ACB = ....... + BAC + ....... = .......

180° …hÉ°ùj å∏ãe ÉjGhR á°ù«bCG ´ƒª›

äÉ≤«Ñ£J
. B h A ÚàjhGõdG Ö°ùMCG ±ôëæe ¬Ñ°T ABCD (CG 1

153
 ±ôëæe ¬Ñ°T ROSE »YÉHôdG å«M πHÉ≤ŸG πμ°ûdG ßM’ (Ü
.¿ÉjRGƒàe (ER) h (JS) ¿Éª«≤à°ùŸG h
IRE å∏ãŸG ÉjGhR á°ù«bCG Ö°ùMCG

a Ö°ùMCG qºK πHÉ≤ŸG πμ°ûdG πqeCÉJ 2

Q =3xC h O = 2 x C å«M COQ å∏ãŸG Èà©f 3

.å∏ãŸG Gòg ÉjGhR á°ù«bCG ´ƒª› C ád’óH ÖàcCG
. Q h O h C Ö°ùMCG
CO = 5cm q¿CGh ɪ∏Y å∏ãŸG Gòg º°SQCG

Üqófi »YÉHQ .ABCD πHÉ≤ŸG πμ°ûdG ‘

Ö°SÉæj ÉÃ πªcCG qºK »∏j Ée ∂°SGôc ≈∏Y π≤fCG 4

ADC = ADB + .......

ABC = ABD + .......

BAD + ADC + DCB + CBA = BAD + ADB + ....... = 360

360° …hÉ°ùoj Üqófi »YÉHQ ÉjGhR á°ù«bCG ´ƒª›

3 •É°ûf
[Ax) øe C á£≤f øq«Yh 40° É¡°ù«b xAy ájhGR º°SQCG (CG (1
áÑ°ùædÉH á¡÷G ¢ùØf øe É°ù«d [Ay)h [Cz) h ACz = 40° å«ëH [Cz) º«≤à°ùŸG ∞°üf º°SQCG (Ü
(Ax) ¤EG
¿ÉjRGƒàe (Cz) h (Ay)Úª«≤à°ùŸG q¿CG ≥≤– (ê
? ßMÓJ GPÉe xAy = 100° QÉÑàYÉH êh Ü h CG πMGôŸG ¢ùØf óYCG (2

ɪ¡d É©WÉb Δ h Úª«≤à°ùe D' h D øμ«d

¿ÉjRGƒàe D' h D q¿EÉa É«∏NGO ¿ÉàdOÉÑàe ¿ÉàjhGR â°ùjÉ≤J GPEG

154
 äÉ≤«Ñ£J
ACB = 50° h ABC = 70°h BC = 5cm å«M ABC Éã∏ãe º°SQCG (CG 1
CAD = 50° h ACD = 60°å«M ACD å∏ãŸG ABC å∏ãŸG êQÉN øHG (Ü
.¿ÉjRGƒàe (BC) h (AD) Úª«≤à°ùŸG q¿CG øq«H (ê

A ¿ÉjRGƒàe (tt') h (zz') å«M πHÉ≤ŸG πμ°ûdG ßM’ 2

ABt' h zAB ÚàjhGqõdG »Øq°üæe [By) h [Ax) h

.¿ÉjRGƒàe (Ax) h (By) q¿CG øq«H

á∏KɪàŸG ÉjGhqõdG
º«≤à°ùe ™e ÚjRGƒàe Úª«≤à°ùe ™WÉ≤J øY á∏°UÉ◊G ÉjGhqõdG

1 •É°ûf
‘ ‹GƒàdG ≈∏Y ɪ¡d É©WÉb (uv) º«≤à°ùe h ÚjRGƒàe (zt) h (xy)Úª«≤à°ùe º°SQCG (CG
B h A Úà£≤ædG
¿Éà°ùjÉ≤àe ɪ¡qfCG øq«H qºK Úà∏Kɪàe ÚàjhGR OóM (Ü
.¿Éà∏eÉμàe ɪ¡qfCG øq«H qºK á¡÷G ¢ùØf øe Úà«∏NGO ÚàjhGR OóM (ê

Úà∏Kɪàe ÚàjhGR qπc q¿EÉa ÚjRGƒàe Úª«≤à°ùe º«≤à°ùe ™£b GPEG

.¿Éà°ùjÉ≤àe
ɪ¡d ™WÉb (uv) º«≤à°ùŸG h ¿ÉjRGƒàe ¿Éª«≤à°ùe (zt) h (xy)
tBA h vAy ¿ÉàjhGõdG ¿PEG A h B Úà£≤ædG ‘ ‹GƒàdG ≈∏Y
vAy = tBA Éæjód h ¿Éà∏Kɪàe

Úà«∏NGO ÚàjhGR qπc q¿EÉa ÚjRGƒàe Úª«≤à°ùe º«≤à°ùe ™£b GPEG

.Úà∏eÉμàe á¡÷G ¢ùØf øe
ɪ¡d ™WÉb (uv) º«≤à°ùŸGh ¿ÉjRGƒàe ¿Éª«≤à°ùe (zt) h (xy)
tBA huAy ¿ÉàjhGõdG ¿PEG A h B Úà£≤ædG ‘ ‹GƒàdG ≈∏Y
uAy + tBA = 180°Éæjód h á¡÷G ¢ùØf øe ¿Éà«∏NGO

155
 äÉ≤«Ñ£J
.¿ÉjRGƒàe D'h D ¿Éª«≤à°ùŸG å«M πHÉ≤ŸG πμ°ûdG πqeCÉJ 1
.Ú©∏°†dG ¢ùjÉ≤àe ABC å∏ãŸG q¿CG øq«H

EFG = 30° h EHG = 150° å«ëH [FG] h [EH] √ÉJóYÉb EFGH ±ôëæe ¬Ñ°T øHG (CG 2
FGH h FEH Ö°ùMCG (Ü
? ¬à©«ÑW »g Ée (ê
¿ÉjRGƒàe ¿Éª«≤à°ùe Δ' h Δ å«M ‹ÉàdG πμ°ûdG πqeCÉJ 3
¿hO ΩÉ¡Øà°SG •É≤f É¡H »àdG ÉjGhõdG á°ù«bCG OóM qºK
.á∏≤æŸG ∫ɪ©à°SG

2 •É°ûf
(yy')h (xx')Úª«≤à°ùe πHÉ≤ŸG πμ°ûdG πqãÁ
(zz') º«≤à°ùŸG h
zBy' = zAx' = 40°å«M ɪ¡d É©WÉb
±ÉØ°ûdG ¥QƒdG ᣰSGƒH ∂°SGôc ≈∏Y πμ°ûdG π≤fCG
? ¿ÉjRGƒàe (yy') h (xx') Úª«≤à°ùŸG q¿CG ≥q≤–

3 •É°ûf

¿Éª«≤à°ùe (yy')h (xx') Éæjód πHÉ≤ŸG πμ°ûdG ‘

zAx = zBy å«M ɪ¡d É©WÉb (zz')h
zBy = x'Az' q¿CG øq«H (1
¿ÉjRGƒàe (yy')h (xx') Úª«≤à°ùŸG q¿CG èàæà°SG (2

ɪ¡d É©WÉb Δ h Úª«≤à°ùe D' h D øμ«d

¿ÉjRGƒàe D' h D q¿EÉa Δ ¤EG áÑ°ùædÉH ¿Éà∏Kɪàe ¿ÉàjhGR â°ùjÉ≤J GPEG

156
 xäÉ≤«Ñ£J
¿Éã∏ãe IJK h ABC å«M πHÉ≤ŸG πμ°ûdG πqeCÉJ 1
.¿ÉjRGƒàe (IK)h (AC) Úª«≤à°ùŸG q¿CG øq«H

. πHÉ≤ŸG πμ°ûdG ßM’ 2

? (zt) h (xy) Úª«≤à°ùª∏d á«Ñ°ùædG á«©°VƒdG »g Ée
º«≤à°ùe ™e ÚjRGƒàe Úª«≤à°ùe ™WÉ≤J øY á∏°UÉ◊G ÉjGhqõdG

¿Éã∏ãe CDE h ABC å«M πHÉ≤ŸG πμ°ûdG πqeCÉJ 3

´Ó°VC’G É°ùjÉ≤àe
(AB) Úª«≤à°ùŸG øe qπμd á«Ñ°ùædG á«©°VƒdG »g Ée
? (DE) h (AC) Úª«≤à°ùŸGh (CD) h
á«Ñ°ùædG á«©°VƒdG »g Ée .πHÉ≤ŸG πμ°ûdG πqeCÉJ 4
? (ED) h (AC) Úª«≤à°ùª∏d
. (BD) h (AF) Úª«≤à°ùŸG ¤EG áÑ°ùædÉH ∂dòc

1 OóY qπëH ≥aôe øjô“

¿ÉjRGƒàe (yy')h (xx') å«M πHÉ≤ŸG πμ°ûdG ßM’
…ƒà°ùŸG øe á£≤f P h
OhóÙG §jô°ûdG ¤EG »ªàæJ P ádÉM ‘ (1
(yy')h (xx') Úª«≤à°ùŸÉ`H

x'AP + y'BP = APB. q¿CG øq«H

P ¿ƒμJ ÉeóæY áé«àædG ¢ùØf ≈∏Y πq°üëàJ πg (2
? §jô°ûdG ¢ùØf êQÉN

157
 : qπ◊G
¤hC’G á≤jôq£dG
(xx') `d …RGƒŸG h P øe QÉŸG º«≤à°ùŸG (zz') øμ«d - 1
.ɪ¡d ™WÉb (AP)h ¿ÉjRGƒàe (zz')h (xx')¿Éª«≤à°ùŸG Éæjód
‹ÉàdÉH h É«∏NGO ¿ÉàdOÉÑàe zPA h x'AP ¿ÉàjhGõdG ¿PEG
(1) x'AP = zPA
(BP)h ¿ÉjRGƒàe (zz') h (yy') ¿Éª«≤à°ùŸG Éæjód ∂dòc
É«∏NGO ¿ÉàdOÉÑàe y'BPh zPB ¿ÉàjhGõdG ¿PEG ɪ¡d ™WÉb
(2) zPB = y'BP ‹ÉàdÉHh

zPA + zBP =APB ¿PEG ¿ÉJQhÉéàe zPBh zPA¿ÉàjhGõdG

APB = x'AP + y'BP q¿GC èàæà°ùf (2) h (1)øeh
á«fÉqãdG á≤jôq£dG
x'AP + y'BP = 180° - BPA'

= 180° - APB'

= APB
(yy') h (xx') Úª«≤à°ùŸÉ`H OhóÙG §jô°ûdG øY áLQÉN P ¿ƒμJ ÉeóæY á«©°VƒdG ¢SQOCG - 2

2 OóY qπëH ≥aôe øjô“

C = 80° , B = 30° , AB = 5cm å«M ABC Éã∏ãe º°SQCG
.á≤HÉ°ùdG äÉ«£©ŸG ¬«∏Y ™°Vh »Ñjô≤J º°SôH ºb (1
? Iô°TÉÑe C h B ÚàjhGõdGh [AB] ™∏°†dG º°SQ ∂æμÁ πg (2
.å∏ãŸG Gòg AÉæÑd á≤jôW ìÎbG (3

: qπ◊G
»Ñjô≤àdG º°SôdG (1
[AB] º«≤à°ùŸG á©£b º°SQ øμÁ ¬qfC’ áeqó≤ŸG äÉ«£©ŸG ≥ah Iô°TÉÑe å∏ãŸG Gòg AÉæH øμÁ ’ (2
C ájhGõdG º°SQ øμÁ ≈àM BC ó©ÑdG Éæjód ¢ù«d øμd B ájhGõdG h
A = 70° q¿CG èàæà°ùf ¬æeh 180°…hÉ°ùj å∏ãe ÉjGhR á°ù«bCG ´ƒª› q¿CG º∏©f
ABC å∏ãŸG º°SQ øμÁ ádÉ◊G √òg ‘h B = 30° h A = 70°h AB = 5cm Éæjód ¿PEG (3

158
 π°UƒMCG

¿ÉàdOÉÑàe ¿ÉàjhGR ɪg uBt h xAv ¿ÉàjhGõdG

(uv) º«≤à°ùŸG ¤EG áÑ°ùædÉH É«∏NGO

¿Éà∏ãªàe ¿ÉàjhGR ɪg uBt h uAyÚàjhGõdG

º«≤à°ùe ™e ÚjRGƒàe Úª«≤à°ùe ™WÉ≤J øY á∏°UÉ◊G ÉjGhqõdG

(uv) º«≤à°ùŸG ¤EG áÑ°ùædÉH

øe ¿Éà«∏NGO ¿ÉàjhGR ɪg uBth yAv ¿ÉàjhGõdG

(uv) º«≤à°ùŸG ¤EG áÑ°ùædÉH á¡÷G ¢ùØf

qπc q¿EÉa ÚjRGƒàe Úª«≤à°ùe º«≤à°ùe ™£b GPEG -

¿Éà°ùjÉ≤àe É«∏NGO ÚàdOÉÑàe ÚàjhGR
ÚJhGR ¿Éfqƒμj ɪ¡d ™WÉb h ¿Éª«≤à°ùe -
¿Éª«≤à°ùe ɪg Úà°ùjÉ≤àe É«∏NGO ÚàdOÉÑàe
¿ÉjRGƒàe

qπc q¿EÉa ÚjRGƒàe Úª«≤à°ùe º«≤à°ùe ™£b GPEG -

¿Éà°ùjÉ≤àe Úà∏Kɪàe ÚàjhGR
ÚJhGR ¿Éfqƒμj ɪ¡d ™WÉb h ¿Éª«≤à°ùe -
¿ÉjRGƒàe ¿Éª«≤à°ùe ɪg Úà°ùjÉ≤àe Úà∏Kɪàe

159
π°UƒMCG

πq c q¿EÉa ÚjRGƒàe Úª«≤à°ùe º«≤à°ùe ™£b GPEG

¤EG áÑ°ùædÉH á¡÷G ¢ùØf øe Úà«∏NGO ÚàjhGR
¿Éà∏eÉμàe ™WÉ≤dG

180° …hÉ°ùj å∏ãe ÉjGhR á°ù«bCG ´ƒª›

360°…hÉ°ùj Üqófi »YÉHQ ÉjGhR á°ù«bCG ´ƒª›

160
 ø`` ` ` jQÉ`` ` ` ` “
(xy) // (BC)å«M ‹ÉqàdG πμ°ûdG ßM’ 1
(AH) ⊥ (BC) h
ÚàqeÉààe ÚàjhGR ôcPCG (CG
Úà°ùjÉ≤àe ÒZ h Úà∏eÉμàe ÚàjhGR ôcPCG (Ü
É«∏NGO ÚàdOÉÑàe ÚàjhGR ôcPCG (ê

[PQ] √ÉJóYÉb PQRS±ôëæe ¬Ñ°T º°SQC G ( C G 4

QR = 4cm h PQ = 3cm å«M[RS] h
. Q = 130°h P = 108° h
ÉjGhõdG ∫ɪ©à°SÉH S h R Ö°ùMCG (Ü
º«≤à°ùe ™e ÚjRGƒàe Úª«≤à°ùe ™WÉ≤J øY á∏°UÉ◊G ÉjGhqõdG

.É«∏NGO ádOÉÑàŸG h á∏eÉμàŸG (zz') h (yy') å«M ‹ÉqàdG πμ°ûdG ßM’ 2

¿ÉjRGƒàe ¿Éª«≤à°ùe
[Ox)//[Pz) å«M ‹ÉqàdG πμ°ûdG ßM’ 5 xOy = x'Az' q¿CG øq«H
[Oy)//[Pt) h
xOy = zPt q¿CG øq«H

(zt) h (xy) å«M ‹ÉqàdG πμ°ûdG ßM’ 3

: ‹ÉqàdG πμ°ûdG πqeCÉJ 6 É°†jCG ¿ÉjRGƒàe (fg) h (su) h ¿ÉjRGƒàe
(AB) Úª«≤à°ùª∏d á«Ñ°ùædG á«©°VƒdG »g Ée
.¬∏ªcCG qºK ∂°SGqôc ≈∏Y ‹ÉàdG ∫hó÷G π≤fG
? (DC)h øe áq«∏NGO ájhGR ájhGR ádOÉÑàe ájhGR
ájhGqõdG
™e á¡÷G ¢ùØf `d á∏Kɪàe ™e Éq«∏NGO

yBg

zCi

fBi
D uCi
161
 NP = 7cm å«M MNP Éã∏ãe º°SQCG (1 11 .RST Éã∏ãe º°SQCG (CG .1 7
øe E á£≤ædG øq«Y h P = 55° h N = 70° ájhGõdG ∞°üæe [Rz) º«≤à°ùŸG ∞°üf øHG (Ü
PE = 3cm å«M[MP] E á£≤ædG ‘ (ST) ™£≤j …òqdG SRT
…RGƒŸGh E øe QÉŸG º«≤à°ùŸG øHG -CG (2 `d …RGƒŸG h T øe QÉŸG (xy)º«≤à°ùŸG øHG (ê
F ‘(MN)™£≤j …òqdG (NP) `d F ‘ (RS) ™£≤j …òqdG (RE)
¬Ñ°T »àjhGR F h E Ö°ùMCG -Ü SRE = RFTh RTF = ERT q¿CG øq«H (CG .2
NPEF ±ôëæŸG ? RFT å∏ãŸG á©«ÑW »g Ée (Ü

¿Éª«≤à°ùŸG å«M ‹ÉqàdG πμ°ûdG ßM’ 12 ST = 4cm å«M SVT Éã∏ãe º°SQCG (CG 8
IJK = yIs h tJr = 120°h ¿ÉjRGƒàe (zt)h (xy)
.VT = 8cm h SV = 6cm h
.∂HGƒL Óq∏©e JIy h IKJh IJKøe qπc óLhCG (1 [TS]¤EG »ªàæJ ’ [TS)øe E á£≤ædG øq«Y (Ü
? IJK å∏ãŸG á©«ÑW ¿PEG »g Ée (2 . SE = 1,5cm å«M
? SIJ ájhGõdG ¤EG áÑ°ùædÉH[Iy)πqãÁ GPÉe (3 …RGƒŸG h E øe QÉŸG(xy) º«≤à°ùŸG º°SQCG (ê
. F á£≤ædG ‘ (SV) ™£≤j …òdGh (VT)`d
. SEF h SVT Úã∏ãŸG ÉjGhR ¿QÉb (O

å«M ‹ÉqàdG πμ°ûdG ßM’ 9

(AE) ⊥ (AB) , ACD = 40° , CAB = 130°
≈∏Y …OƒªY (CD)º«≤à°ùŸG q¿CG øq«H
(AB) º«≤à°ùŸG

ɪ¡d ‹ÉqàdG πμ°ûdG ‘ ¿Éàeó≤ŸG ¿ÉJôFGódG 13

. O õcôŸG ¢ùØf
? OQPh OMNÚàjhGõdG øe qπc ¢ù«b ƒg Ée (1
(MN)Úª«≤à°ùª∏d á«Ñ°ùædG á«©°VƒdG »g Ée (2
? (PQ) h
å«M ∂°SGôc ≈∏Y ‹ÉqàdG πμ°ûdG π≤fCG 10
(xy)//(BC)
zAth xAz h tAy h BAx Ö°ùMCG

162

∞°üæe . OPQR ´Ó°VC’G …RGƒàe º°SQCG 18
E ‘ (PQ) ™£≤j POR ájhGõdG
. PE = QR ¿CG ÚH
EFGH ´Ó°VC’G …RGƒàe º°SQCG 19
. HEG = 35° h FGH = 70° å«M
? EHG å∏ãŸG á©«ÑW »g Ée
EFG Éã∏ãe º°SQG (1
¿ƒμj å«ëH I h H Úà£≤ædG øHG (2
.´Ó°VC’G »jRGƒàe EFIG h EFGH ¿É«YÉHôdG
? EFIH »YÉHôdG á©«ÑW »g Ée (3
(xy)//(zt) å«M ‹ÉqàdG πμ°ûdG πqeCÉJ (CG 21
CÉ£N hCG ÜGƒ°üH ÖLCG qºK ‹ÉàdG ∫hó÷G π≤fCG
º«≤à°ùe ™e ÚjRGƒàe Úª«≤à°ùe ™WÉ≤J øY á∏°UÉ◊G ÉjGhqõdG
á«dÉàdG äÉMGÎb’G øe ìGÎbG qπc øY
¿ÉàeÉààeh ¿ÉJQhÉéàeBAC h uAB
CDE = vBy
xAu = zCu
vBx = tDE
Éq«∏NGO ¿ÉàdOÉÑàe CDE h vBy
¿Éà∏Kɪàe zCu h xAu
¢SCGqôdÉH ¿Éà∏HÉ≤àe tDE h vBx
¿Éà∏eÉμàe CDE h vBx
163
¬àªb Ú©∏°†dG ¢ùjÉ≤àe UVW Éã∏ãe º°SQCG (1 14
U á«°ù«FôdG
º°SQG ºK [UV] ™∏°†dG ≈∏Y A á£≤f ÚY (2
™£≤j (VW) `d …RGƒŸG h A øe QÉŸG º«≤à°ùŸG
B ‘ (UW)
UAB å∏ãŸG ‘ B h A ÚàjhGõdG ¿QÉb -CG (3
? UAB å∏ãŸG á©«ÑW ¿PEG »g Ée -Ü
UVW å∏ãŸG GÈà©e πª©dG ¢ùØf õ‚CG )
20
(´Ó°VC’G ¢ùjÉ≤àe
T ‘ ºFÉb ÒZ RST Éã∏ãe º°SQG - CG (1 15
.[RA] ¬YÉØJQG º°SQG ºK RST = 54° å«M
å«ëH [RT] øe B á£≤ædG øq«Y - Ü
RAB = 36°
.∂dP π∏Y ?¿ÉjRGƒàe (AB) h (RS) ¿CG πg (2
ÚàjhGõdG ¢ù«b Ö°ùMCG qºK ‹ÉqàdG πμ°ûdG πqeCÉJ 16
ACD h BAC
. ABCD »YÉHôdG á©«ÑW èàæà°SG
ºK 120° É¡°ù«b xOy ájhGR º°SQCG (1 17
. [Oz) É¡Ø°üæe
≈∏Y B á£≤fh [Oz) ≈∏Y A á£≤f ÚY (2
OA = OB å«M [Oy)
.¿ÉjRGƒàe (AB) h (OX) q¿CG ÚH
ÚàjhGõdG ÉØ°üæe ™WÉ≤J á£≤f I Èà©f (3 ‹ÉqàdG πμ°ûdG πqeCÉJ ( Ü
º«≤à°ùª∏d »ªàæJ I ¿CG ÚH FHG.h FGH
. GIH Ö°ùMCG . (Fx)
H h G øe ¿GQOÉ°üdG ¿ÉYÉØJQ’G (4
ˆ Ö°ùMCG . J á£≤ædG ‘ ¿É©WÉ≤àj
. GJH
¬àqªb Ú©∏q°†dG ¢ùjÉ≤àe ABC Éãq∏ãe º°SQCG 24
QÉŸG º«≤à°ùŸG . [AB] øe M á£≤fh A á«°ù«FôdG CÉ£N hCG ÜGƒ°üH ÖLCG qºK ‹ÉàdG ∫hó÷G π≤fCG
™£≤j (BC) º«≤à°ùª∏d …RGƒŸGh M øe á«dÉàdG äÉMGÎb’G øe ìGÎbG qπc øY
. N á£≤qædG ‘ [AC]
. ANM = ACBh AMN = ABC q¿CG øgôH (1 ¿ÉjRGƒàe d h D
. ANM åq∏ãŸG á©«ÑW èàæà°SG ¿ÉjRGƒàe Δx' h Δ
º«≤à°ùª∏d …RGƒŸGh M øe QÉŸG º«≤à°ùŸG º°SQCG (2 x = 48°
º«≤à°ùŸGh F á£≤ædG ‘(BC) ™£≤j …òqdG(AC) .‹ÉqàdG º°SôdG πqeCÉJ (ê
™£≤j …òqdG(AB) º«≤à°ùª∏d …RGƒŸGh N øe QÉŸG ? ∞°üàæŸG ¢ùØf ɪ¡d [FH] h[EG] q¿CG πg
‘ ¿É©WÉ≤àjh (NE)h (MF) . E á£≤ædG ‘ (BC) .∂HGƒL πq∏Y
. O á£≤ædG
¢ùjÉ≤àe á«dÉqàdGG äÉã∏ãŸG øe åq∏ãe πc ¿CG øq«H
OEF h CNE h BMF : Ú©∏°†dG

[Ly) h [Px) ºK OPL Éã∏ãe º°SQG 25

L h P ÚàjhGõdG »Ø°üæe ENS = 30° å«M ENS Éã∏ãe º°SQCG - CG (1 22
[PX) : `d …RGƒŸG h O øe QÉŸG º«≤à°ùŸG .ESN = 50° h
[Ly) `d …RGƒŸG º«≤à°ùŸGh D ‘ (PL) ™£≤j
. I ‘ (SN)™£≤j SEN ájhGõdG ∞°üæe
. E ‘ (PL) ™£≤j O øe QÉŸG h N øe QÉŸG (xy) º«≤à°ùŸG º°SQCG - Ü
DE …hÉ°ùj OPL å∏ãŸG §«fi ¿CG øq«H . (EI) º«≤à°ùª∏d …RGƒŸGh
ábQƒdG øe GAõL q¿CG q’EG OXY ájhGR É檰SQ 26 : á«dÉàdG ÉjGhõdG øe ájhGR πc ¢ù«b Ö°ùMCG (2
.¥ÎMG ób . ENy h SNx h SEN
(á«Ñjô≤J ᪫b §YCG) ájhGõdG ∂∏J ¢ù«b ƒg Ée
ˆ = 70ϒå«M FGH Éã∏ãe º°SQCG (1 23
FGH
ΩÉ“EG ¿hO ∂dP RÉ‚E’ á≤jôW ôcPGh
ˆ = 46ϒ h
. GFH Ö°ùMCG FHG
.Úª«≤à°ùŸG
[FK] h GFH ájhGõdG ∞°üæe [Fx) øμ«d (2
FGH å∏ãª∏d F øe QOÉq°üdG ´ÉØJQ’G
. KFx Ö°ùMCG

164
 äÉãq∏ãŸG ¢ùjÉ≤J

ôgoR øH óªfi
øe ¬FÉHBG °S ≈∏Y iôL .`g 507 áæ°S á«∏«Ñ°TEÉH ódoh , ¿Ghôe »HCG øH óªfi ôμH ƒHCG ƒg
,á÷É©ŸG ø°ùM ¿Éμa ,á«∏ª©dG á«MÉædG ¤EG á«Ñ£dG ¿hDƒ°ûdG ‘ ±ô°üfG .ÜOC’Gh ∞≤ãàdG
QóŒh.¿ƒ«©dG ÖW ‘ ¬∏FÉ°SQ ’EG ¬Ø«dCÉJ øe ôcòj ⁄h .∂dP ‘ óMCG ¬∏KÉÁ ’ ,ÒHóàdG ó«L
πH ,√óMh Ö£dG π≤M ‘ ¬JGRÉ‚EG ≈∏Y Ωƒ≤J ’ ôgR øH ôμH »HCG Iô¡°T ¿CG ¤EG IQÉ°TE’G
óbh ,Úeó≤ŸG øe É¡«a ¿Éc »àdG IôμàÑŸG ¬JÉë°Tƒe ɪ«°S ’ ,√ô©°T ≈∏Y á°UÉN IQƒ°üH
¬ë°Tƒe ¬dh .á≤«ªYh áæ«àe á«HOCG ájƒ¨d á«¡≤a áaÉ≤ãH ,᫪∏©dG á«Ñ£dG ¬àaÉ≤K ¤EG ,∞≤ãJ
`g 595 áæ°S ‘ƒJ. ¥ô°ûŸGh Üô¨ŸG ‘ ô°ûàfG …òdG (»bÉ°ùdG É¡jCG) Qƒ¡°ûŸG
¿É«àØ∏d áq«ª∏©dG áq«Hô©dG áq∏ÛG

≈qæªqàdÉH ÖdÉ£ŸG π«f Éeh

ÉHÓZ É«fqódG òNDƒJ øμdh
»bƒ°T óªMCG

165
 äÉãq∏ãŸG ¢ùjÉ≤J

ô°†ëà°SCG
.πHÉ≤ŸG πμq°ûdG π≤fCG .1 1
? (BC) ¤EG áÑ°ùqædÉH A á£≤qædG IôXÉæe A' á£≤qædG øHG (CG
AC = A'C h AB = A'B q¿CG øq«H (Ü
BAC = BA'C q¿CG øq«H (ê
IóMGh áeÉ≤à°SG ≈∏Y D h E h F •É≤qædG : Éæjód πHÉ≤ŸG πμq°ûdG ‘ .2
(FG)//(DC) h (UG)//(FC) h
EFG = FDC h FEG = DFC ¿CG øq«H (CG
EGF = FCD q¿CG øq«H (Ü

≥qÑWCGh ∞°ûμà°SCG
1 •É°ûf
Éãq∏ãe ±ÉqØ°T ¥Qh ≈∏Y º°SQCG
. 6cm h 4cmh3cm √OÉ©HCG
±ÉqØq°ûdG ¥QƒdG ᣰSGƒH ≥q≤–
¬àª°SQ …òqdG åq∏ãŸG ≥HÉ£J øe
EFG h ABC Úãq∏ãŸG øe qπc ™e
.Ú«dÉqàdG

¿É≤HÉ£àe ¿Éãq∏ãe ɪg ¿É°ùjÉ≤àe ¿Éãq∏ãe

. FGh BC ºK EG h AC qºK EF h AB ´Ó°VC’G ¿QÉb (3

. Ĝ h Ĉ qºK F̂ h B̂ qºK Ê h  ÉjGhqõdG ¿QÉb (4
? ¿É≤HÉ£àe ABC h MNP Úãq∏ãŸG q¿CG πg (5

á°ùjÉ≤àe ɪ¡©∏°VCG q¿EÉa ¿Éãq∏ãe ¢ùjÉ≤J GPEG

≈æãe ≈æãe á°ùjÉ≤àe ɪgÉjGhRh ≈æãe ≈æãe
166
 äÉë∏£°üe
iôNC’G IÒ¶f »g ɪ¡æe qÓc q¿CG ∫ƒ≤æa E áqª≤dG ≈∏Y A áqª≤dG ≥Ñ£æJ EFG h ABC Úãq∏ãŸG ‘
ájhGqõdG ≥Ñ£æJh ôNB’G Ò¶f ƒg ɪ¡æe qÓc q¿CG É°†jCG ∫ƒ≤æa [EF] ≠∏q°†dG ≈∏Y [AB]™∏q°†dG ≥Ñ£æj ɪc
.iôNC’G IÒ¶f »g ɪ¡æe qÓc q¿CG ∂dòc ∫ƒ≤æa EFG ájGhqõdG ≈∏YABC
äÉ≤«Ñ£J
.∂°SGqôc ≈∏Y πHÉ≤ŸG º°SqôdG π≤fG 1
‹GƒqàdG ≈∏Y N h M h L äGôXÉæe N'h M'h L'•É≤qædG øHG (CG
. Δ º«≤à°ùŸG ¤EG áÑ°ùqædÉH
L'M'N' h LMN Úãq∏ãŸG ¿CG ±ÉqØq°ûdG ¥QƒdG ᣰSGƒH ≥q≤– (Ü
.¿É°ùjÉ≤àe

.¬æY áLQÉN O á£≤fh ABC Éãq∏ãe º°SQCG(1 2

áÑ°ùqædÉH C h B h A •É≤qædG äGôXÉæe C'h B' h A' •É≤qædG øHG(2
.O ¤EG
.≈æãe ≈æãe á°ùjÉ≤àe A'B'C'h ABC Úã∏ãŸG ´Ó°VCG q¿CG âÑKCG(3
.≈æãe ≈æãe á°ùjÉ≤àe A'B'C'h ABC Úãq∏ãŸG ÉjGhR q¿CG âÑKCG(4
äÉãq∏ãŸG ¢ùjÉ≤J

A'B'C' h ABC Úãq∏ãŸG q¿CG ±ÉqØq°ûdG ¥QƒdG ᣰSGƒH ≥q≤– (5

.¿É≤HÉ£àe

.√õcôe O á£≤qædG øμàdh ABCD ´Ó°VC’G …RGƒàe º°SQCG (CG 3

.¿É°ùjÉ≤àe COD h AOB Úãq∏ãŸG q¿CG ≥q≤– (Ü
.¿É°ùjÉ≤àe CDA h ABC Úãq∏ãŸG q¿CG ≥q≤– (ê
äÉãq∏ãŸG ¢ùjÉ≤àd ¤hC’G ádÉ◊G
•É°ûf
MN = 3cm å«M MNP Éãq ∏ ãe ±Éq Ø °T ¥Qh ≈∏Y º°SQC G (1
N̂ = 70° h M̂ = 25° h
…òqdG åq∏ãŸG ≈∏Y ≥Ñ£æj ¬àª°SQ …òqdG å∏ãŸG q¿CG ≥q≤– (2
.∂FÓeR óMCG ¬ª°SQ
(3
EFG Éãq∏ãe πHÉ≤ŸG º°SqôdG πqãÁ
Cˆ = G
ˆ h B ˆ = Fˆ h BC = FG å«M ABC Éãq∏ãe º°SQCG (CG
.¿É°ùjÉ≤àe EFG h ABC Úãq∏ãŸG q¿CG ≥q≤– (Ü (4
? èàæà°ùJ GPÉe
167
 ™∏°V ¢ùjÉb GPEG ¿Éãq∏ãe ¢ùjÉ≤àj : ¤hC’G ádÉ◊G
É©∏°V ɪgóMCG ‘ ¬d ¿ÉJQhÉÛG ¿ÉàjhGqôdGh
.ÊÉqãdG ‘ ¬d ÚJQhÉÛG ÚàjhqGõdGh

äÉ≤«Ñ£J
[Oz) É¡Ø°üæe øe A á£≤fh40° É¡°ù«b XOY ájhGR º°SQCG (CG
. 1
. OAC = OAB =60° å«M C á£≤qædG [Oy)≈∏Y øHGh B á£≤f [Ox) ≈∏Y øHG (Ü
¿É°ùjÉ≤àe OAC h OAB Úãq∏ãŸG q¿CG øq«H (ê
. OC = OB q¿CG èàæà°SG (O
. AB = CD h ¿ÉjRGƒàe ¿Éª«≤à°ùe Δ' h Δ å«M º°SqôdG ßM’ 2
x

(CB) h (AD) Úª«≤à°ùŸG ™WÉ≤J á£≤f I

I .¿É°ùjÉ≤àe CDIh ABI Úãq∏ãŸG q¿CG øq«H (CG
[BC] h [AD] øe qπc ∞°üàæe I á£≤qædG q¿CG èàæà°SG(Ü

: πëH ≥aôe øjô“

ΔhO√õcôe ABCD ´Ó°VC’G …RGƒàe πHÉ≤ŸG πμq°ûdG πqãÁ
F ‘ (CD)h E ‘ (AB) øe qÓc ™£≤jh O øe qôÁ ɪ«≤à°ùe
. H ‘ (AD) h G ‘ (BC) h
.[EF] ∞°üàæe »g O q¿CG èàæà°SG .ODF h OBE Úãq∏ãŸG ¿QÉb (1
. [GH] ∞°üàæe »g O q¿CG øq«H (2
: π◊G
OBE = ODF (¢SCGôdÉH ¿Éà∏HÉ≤àe ¿ÉàjhGR) EOB = DOF Éæd OFDh OBE Úãq∏ãŸG ‘ (1
(Éq«∏NGO ¿ÉàdOÉÑàe ¿ÉàjhGR)
( [DB] ∞°üàæe O ) OB = OD
OE = OF q¿EÉa ‹ÉràdÉHh äÉãq∏ãŸG ¢ùjÉ≤àd ihC’G ádÉ◊G Ö°ùM ¿É°ùjÉ≤àe ODF h OEB ¿Éãq∏ãŸG ¿PEG
.[EF]∞°üàæe »g O á£≤qædG q¿EÉa IóMGh áeÉ≤à°SG ≈∏Y F h E h O q¿CG ÉÃh
(Éq«∏NGO ¿ÉàdOÉÑàe) OBG = ODH Éæd ODH h OBG Úãq∏ãŸG ‘ (2
(¢SCGqôdÉH ¿Éà∏HÉ≤àe ¿ÉàjhGR) BOG = DOH h
( [EF] ∞°üàæe O ) OB = OD h
OG = OH‹ÉqàdÉHh äÉã∏ãŸG ¢ùjÉ≤àd ¤hC’G ádÉ◊G Ö°ùM ¿É°ùjÉ≤àe ODHh OBG ¿Éãq∏ãŸG ¿PEG
.[HG]∞°üàæe »g O á£≤qædG q¿EÉa IóMGh áeÉ≤à°SG ≈∏Y H h G h O •É≤qædG q¿CG ÉÃh

168
 äÉãq∏ãŸG ¢ùjÉ≤àd á«fÉqãdG ádÉ◊G
•É°ûf
AB = 4cm å«M ABC Éãq ∏ ãe ±Éq Ø °T ¥Qh ≈∏Y º°SQC G (1
…òqdG åq∏ãŸG q¿CG ≥q≤– qºK . BAC = 40° h AC = 3cm h
.∂FÓeR óMCG ¬ª°SQ …òqdG åq∏ãŸG ≈∏Y ≥Ñ£æj ¬àª°SQ
Éãq∏ãe πHÉ≤ŸG º°SqôdG πqãÁ (2
EFG
ˆ = Eˆ h MP = EGh MN = EF å«M MNP Éãq∏ãe º°SQoG (CG
M
.¿É°ùjÉ≤àe MNP h EFG Úãq∏ãŸG q¿CG ≥q≤– (Ü
? èàæà°ùJ GPÉe (ê

¿É©∏°V ¢ùjÉb GPEG ¿Éãq∏ãe ¢ùjÉ≤àj : á«fÉqãdG ádÉ◊G

Ú©∏°V ɪgóMCG ‘ ɪ¡æ«H IQƒ°üÙG ájhGqõdGh
.ÊÉqãdG ‘ ɪ¡æ«H IQƒ°üÙG ájhGqõdGh

äÉ≤«Ñ£J
áq«°ù«FqôdG ¬àqªb Ú©∏q°†dG ¢ùjÉ≤àe ABC Éãq∏ãe º°SQoG (CG 1
A
. AM = AN å«ëH N á£≤f [AC] ≈∏Yh M á£≤f [AB] ≈∏Y øq«Y (Ü
CM = BN q¿CG èàæà°SG . AMC h ANB Úãq∏ãŸG ¿QÉb (ê

á£≤f I øμàd . A áq«°ù«FqôdG ¬àqªb Ú©∏q°†dG ¢ùjÉ≤àe ABC Éãq∏ãe º°SQoG (CG 2
. ACB h ABC ÚàjGhqõdG ÉØ°üæe ™WÉ≤J
BI = CI q¿CG øq«H (Ü

…RGƒàe ABCD å«M πHÉ≤ŸG πμq°ûdG ßM’ 3

. BM = DNh ´Ó°VC’G
AN = CM q¿CG øq«H

D h C Úà£≤f [Oy) ≈∏Yh B h A Úà£≤f[Ox) ≈∏Y øq«Y qºK IqOÉM ájhGR º°SQoG (CG 4
xOy
OB = OD h OA = OC å«ëH
.¿É°ùjÉ≤àe OCB h OAD Úãq∏ãŸG q¿CG øq«H (Ü
AD = BC q¿CG èàæà°SG (ê

169
 : äÉãq∏ãŸG ¢ùjÉ≤àd áãdÉqãdG ádÉ◊G
•É°ûf
AB = 3cm å«M ABC Éãq∏ãe ±Éq`Ø°T ¥Qh ≈∏Y º°SQoG (CG (1
. BC = 6cm h AC = 5cm h
åq∏ãŸG ≈∏Y ≥Ñ£æj ¬àª°SQ …òqdG åq∏ãŸG q¿CG ≥q≤– (Ü
.∂FÓeR óMCG ¬ª°SQ …òqdG
Éãq∏ãe πHÉ≤ŸG º°SqôdG πqãÁ (2
NP = JK h MP = IKh MN = IJ å«M MNP Éãq∏ãe º°SQoG (CG
,¿É°ùjÉ≤àe MNP h IJK Úãq∏ãŸG q¿CG ≥q≤– (Ü
? èàæà°ùJ GPÉe (ê

â°ùjÉb GPEG ¿ÉªFÉb ¿Éãq∏ãe ¢ùjÉ≤àj : áãdÉqãdG ádÉ◊G

‘ áKÓqãdG ´Ó°VC’G ɪgóMCG ‘ áKÓqãdG ´Ó°VC’G
.≈æãe ≈æãe ÊÉqãdG

äÉ≤«Ñ£J
º«≤à°ùŸG ™£≤j [BD] ô£≤∏d …RGƒŸGh C øe qQÉŸG º«≤à°ùŸG . ABCD ´Ó°VC’G …RGƒàe º°SQoG (CG 1
E á£≤qædG ‘ (AD)
. DBCE »YÉHqôdG á©«ÑW »g Ée (Ü
. ABD h DCE Úãq∏ãŸG ¢ùjÉ≤J èàæà°SG (ê

.πHÉ≤ŸG πμq°ûdG πqeCÉJ 2

.¿É°ùjÉ≤àe AIJ h BIJ Úãq∏ãŸG q¿CG øq«H (Ü
AJB ájhGqõdG ∞q°üæeh AIB ájGhqõdG ∞q°üæe èàæà°SG (ê

3
πHÉ≤ŸG πμq°ûdG ßM’
Ú©∏°†d á°ùjÉ≤e ájhGRh ¿É©∏°V AOC åq∏ãŸG ‘ (CG
.ô°UÉæ©dG √òg OqóM .BOC åq∏ãŸG ‘ ájhGRh
.∂HGƒL πq∏Y ? ¿É°ùjÉ≤àe ¿Éãq∏ãe BOCh AOC πg (Ü

170
 ÚªFÉb Úãq∏ãe ¢ùjÉ≤J ÉàdÉM
¤hC’G ádÉ◊G 1 •É°ûf

ájhGqõdG ºFÉb ABC Éãq∏ãe πHÉ≤ŸG πμq°ûdG πqãÁ

A‘
Nˆ =B ˆ å«ëH M ‘ ɪFÉb MNP Éãq∏ãe øHG (CG

NP = BC h
. Pˆ = Cˆ ¿CG øq«H (Ü
.¿É°ùjÉ≤àe MNPh ABC Úãq∏ãŸG q¿CG èàæà°SG (ê

¢ùjÉb GPEG ¿ÉªFÉb ¿Éãq∏ãe ¢ùjÉ≤àj : ¤hC’G ádÉ◊G

IqOÉM ájhGRh ôJƒdG ɪgóMCG ‘ IqOÉM ájhGRh ôJƒdG
.ÊÉqãdG ‘

򮥜J
äÉãq∏ãŸG ¢ùjÉ≤J

. A áq«°ù«FqôdG ¬àqªb Ú©∏q°†dG ¢ùjÉ≤àe ABC Éãq∏ãe º°SQCG ( CG

.[CC'] h [BB'] ÚYÉØJQ’G º°SQCG (Ü
BB'=CC' q¿CG èàæà°SG qºK Ú°ùjÉ≤àe Úãq∏ãe OqóMh º°SqôdG πqeCÉJ (ê

á«fÉqãdG ádÉ◊G 2 •É°ûf

. A ‘ ájhGqõdG ºFÉb ABC Éãq∏ãe ‹ÉqàdG πμq°ûdG πqãÁ

EF=AB
. å«ëH F á£≤f [Ex) ≈∏Y øq«Y , xEy áªFÉb ájhGR º°SQCG (CG
. G á£≤f ‘ [Ey) ™£≤j …òqdG BC ¬YÉ©°Th F √õcôe ÉqjôFGO É°Sƒb º°SQCG (Ü
.¿É°ùjÉ≤àe EFG h ABC Úãq∏ãŸG q¿CG èàæà°SGh EG=AC q¿CG øe (QÉcÈdG ᣰSGƒH) ≥q≤– (ê

171
 ¢ùjÉb GPEG ¿ÉªFÉb ¿Éãq∏ãe ¢ùjÉ≤àj : á«fÉqãdG ádÉ◊G
ɪFÉb É©∏°Vh ôJƒdG ɪgóMCG ≈a ºFÉb ™∏°Vh ôJƒdG
ÊÉqãdG ‘

äÉ≤«Ñ£J
AB = AC å«ëH [Ay) øe C h [Ax) øe á£≤f B øμàd . xAy áªFÉb ájhGR º°SQCG (CG 1
.[Ax) ≈∏Y …Oƒª©dGh B øe qQÉŸG Δ º«≤à°ùŸG º°SQCG (Ü
.[Ay) ≈∏Y …Oƒª©dGh C øe qQÉŸG Δ' º«≤à°ùŸG º°SQCG (ê
Ú°ùjÉ≤àe Úãq∏ãe OqóMh º°SqôdG πqeCÉJ . M á£≤f ‘ ¿É©≤ààj Δ' h Δ ¿Éª«≤à°ùŸG (O
. xAy ájGhqõdG ∞°üæe ƒg [AM) º«≤à°ùŸG ∞°üf q¿CG èàæà°SG (√
.CAM ájGhqõdG ¢ù«b ƒg Ée (h

.Éqjô£b Ú∏HÉ≤àe ÒZh ¤EG ¿É«ªàæj B h A Úà£≤f øq«Y qºK O Égõcôe IôFGO º°SQCG (CG .1 2
. T ‘ ¿É©WÉ≤àj øjòqdG Bh A ‘ `d øq«°SɪŸG øHG (Ü
. TA = TB q¿CG øq«H (CG .2
. [AB] á©£≤∏d …Oƒª©dG §q°SƒŸG ƒg (OT) q¿CG èàæà°SG (Ü

. ATB ájhGqõdG ∞q°üæe ƒg [TO) q¿CG øq«H .3

πëH ≥aôe øjô“

‹GƒqàdG ≈∏Y ÚqjOƒª©dG Ú£≤°ùŸG K h H Úà£≤qædGh ABCD ´Ó°VC’G …RGƒàe º°SQCG (CG
(AB)h(DC)≈∏Y C h A `d
DH = BK q¿CG øq«H

172
 qπ◊G
: Éæjód ABCD ´Ó°VC’G …RGƒàe ‘
ɪ¡d É©WÉb (AB)º«≤à°ùŸGh (BC)`d …RGƒe (AD)
(1) (¿Éà∏Kɪàe ¿ÉàjhGR) CBK = DAB ¿PEG
ADH h BAD¿ÉàjGhqõdG ¿PEG ɪ¡d É©WÉb (AD) º«≤à°ùŸGh ¿ÉjRGƒàe (DC) h (AB) ¿Éª«≤à°ùŸG
(2) BAD = ADH ‹ÉqàdÉHh Éq«∏NGO ¿ÉàdOÉÑàe
CBK = ADH èàæà°ùf (2) h (1) øe
…RGƒàe ABCD q¿C’ (¿É°ùjÉ≤àe ¿GôJƒdG) AD = CB Éæjód CBK h ADH øª«FÉ≤dG Úãq∏ãŸG ‘
DH = BK ¬æY èàæjÉq‡ ¿É°ùjÉ≤àe CBK h ADH q¿EÉa ‹ÉqàdÉHhCBK = ADHh ´Ó°VC’G

Ú©∏°†dG á°ùjÉ≤àŸG äÉãq∏ãŸG

1 •É°ûf
Α áq«°ùFqôdG ¬àqªb Ú©∏q°†dG ¢ùjÉ≤àe åq∏ãe ABC ‹ÉqàdG º°SôdG ‘
[BC] ∞°üàæe Η á£≤qædGh
ACH h ABH Úq∏ãŸG ¿QÉb
: q¿CG èàæà°SG
[BC] º«≤à°ùŸG á©£≤d …Oƒª©dG §q°SƒŸG ƒg (AH) (CG
äÉãq∏ãŸG ¢ùjÉ≤J

.BAC ájhGqõdG ∞q°üæe ƒg[AH) (Ü

.Bˆ = Cˆ (ê

.¿Éà°ùjÉ≤àe Ú©∏q°†dG ¢ùjÉ≤àe åq∏ãe ‘ IóYÉ≤dG ÉàjhGR

( Aáq«°ù«FqôdG ¬àqªb) ABCÚ©∏q°†dG ¢ùjÉ≤àe åq∏ãe ‘ á¶MÓe

.A øe QOÉq°üdG ´ÉØJQ’G ≈∏Y ≥Ñ£æj A øe QOÉq°üdG §q°SƒŸG
A øe QOÉq°üdG §q°SƒŸG ∂dòch BAC ájhGqõdG ∞q°üæe πªëj [BC] IóYÉ≤∏d …Oƒª©dG §q°SƒŸG

򮥜J
I øe qQÉŸG º«≤à°ùŸG . A á£≤æ∏d áØdÉfl [Az) øe á£≤f I . [Az)É¡Øq°üæeh xAy ájhGR º°SQG
. C h B ‘ ‹GƒqàdG ≈∏Y (Ay)h (Ax) ™£≤j (Az) ≈∏Y …Oƒª©dGh
.Bˆ = Cˆ q¿CG øq«H

173
 2 •É°ûf
ABC = ACB å«ëH ABC Éãq∏ãe º°SQCG
. I á£≤qædG ‘[BC] ™£≤j …òqdG BAC ájhGqõdG ∞q°üæe º°SQCG
.AIB = AIC q¿CG âÑKCG -1
¬àqªb Ú©∏q°†dG ¢ùjÉ≤àe ABC åq∏ãŸGG q¿CG èàæà°SGh AIC h AIB Úãq∏ãŸG ¢ùjÉ≤J âÑKCG -2
. A áq«°ù«FqôdG

Gòg q¿EÉa åq∏ãe ‘ ¿ÉàjhGR â°ùjÉ≤J GPEG

.Ú©∏°†dG ¢ùjÉ≤àe åq∏ãŸG

򮥜J
A áq«°ù«FqôdG ¬àqªb Ú©∏q°†dG ¢ùjÉ≤àe åq∏ãe ABC πHÉ≤ŸG πμq°ûdG ‘
(EF) // (BC) h (AC) // (OF) h (AB) // (OF) h
.Ú©∏q°†dG ¢ùjÉ≤àe AMNåq∏ãŸG q¿CG øq«H -1
. CNF h BME Úãq∏ãŸG øjQÉb -2
.Ú©∏q°†dG ¢ùjÉ≤àe OEF åq∏ãŸG q¿CG èàæà°SCG -3

´Ó°VC’G á°ùjÉ≤àŸG äÉãq∏ãŸG

1 •É°ûf
. 60° √ÉjGhR ióMEG ¢ù«b Ú©∏q°†dG ¢ùjÉ≤àe ABC Éãq∏ãe º°SQCG
60° √ÉjGhR øe ájhGR qπc ¢ù«b q¿CGh ´Ó°VC’G ¢ùjÉ≤àe ABC åq∏ãŸG q¿CG øq«H

2 •É°ûf

. 60° √ÉjGhR øe ájhGR qπc ¢ù«b ¿CG øq«H .´Ó°VC’G ¢ùjÉ≤àe ABC Éãq∏ãe º°SQCG

¢ù«bh á°ùjÉ≤àe ´Ó°VC’G ¢ùjÉ≤àe åq∏ãe ÉjGhR

. 60° É¡æe qπc

򮥜J
AB = 3cm h B̂ = 60°å«M A ‘ ájGhqõdG ºFÉb ABC Éãq∏ãe º°SQCG (CG
. A ¤EG áÑ°ùqædÉH B á£≤qædG IôXÉæe D á£≤qædG Èà©f (Ü
.¬YÓ°VCG óMCG ∫ƒW èàæà°SGh ´Ó°VC’G ¢ùjÉ≤àe BCD åq∏ãŸG q¿CG øq«H
174
 .åq∏ãà áWÉÙG IôFGqódG - ájhGqõdG ∞q°üæŸ Iõq«ªŸG áq«q°UÉÿG
1 •É°ûf
[Oz)
É¡Øq°üæe øHGh xOy ájhGR º°SQCG
. O á£≤qæ∏d áØdÉfl [Oz) øe M á£≤f øq«Y
(Oy) h (Ox) Úª«≤à°ùŸG ≈∏Y ‹GƒqàdG ≈∏Y M á£≤qæ∏d ÚqjOƒª©dG Ú£≤°ùŸG K h H Úà£≤qædG øHG
OMK h OMHÚãq∏ãŸG ¿QÉb
. MK = MH q¿CG èàæà°SCG
ájhGqõdG ∞q°üæe øe á£≤f qπc ó©ÑJ
.ájhGqõdG ∂∏J »©∏°V øY ó©ÑdG ¢ùØf
2 •É°ûf
.πHÉ≤ŸG πμq°ûdG πqeCÉJ
. AMK h AMH Úãq∏ãŸG ¿QÉb (CG
. xAy ájhGqõdG ∞q°üæe [AM) q¿CG èàæà°SG (Ü

»©∏°V øY ó©ÑdG ¢ùØf ó©ÑJ á£≤f âfÉc GPEG

.ájGhqõdG ∂∏J ∞q°üæe ¤EG »ªàæJ »¡a ájhGR
äÉãq∏ãŸG ¢ùjÉ≤J

3 •É°ûf
. Oá£≤f ‘ ¿É©WÉ≤àj [By)h [Ax)¿ÉØq°üæŸG . ABC Éãq∏ãe º°SQCG
.(BC)h (AC)h(AB)äɪ«≤à°ùŸG ≈∏Y ‹GƒqàdG ≈∏Y O á£≤qæ∏d áqjOƒª©dG §bÉ°ùŸG P h N h M Èà©f
Ĉ ájhGqõdG ∞q°üæŸ »ªàæJ O q¿CG èàæà°SCGh OM = ON = OP q¿CG âÑKCG (CG
? ABC åq∏ãŸG ´Ó°VCG ¤EG áÑ°ùqædÉH É¡àq«©°Vh »gÉe . OM É¡YÉ©°Th O Égõcôe »àqdG Γ IôFGqódG º°SQCG (Ü
A

I
»g ácΰûe á£≤f ‘ åq∏ãe ÉjGhR äÉØq°üæe ™WÉ≤àJ
.åq∏ãŸÉH áWÉÙG IôFGqódG õcôe
C

򮥜J
O á£≤qæ∏d áØdÉfl [Ox) øe Α á£≤f øq«Yh xOy ᣰùÑæe ÒZ ájhGR º°SQCG
B h A ‘ ‹GƒqàdG ≈∏Y (Oy)h (Ox) ≈∏Y ¿ÉqjOƒª©dG ¿Éª≤à°ùŸG .OA = OBå«ëH [Oy) øe B á£≤fh
. M á£≤f ‘ ¿É©WÉ≤àj
xOy ájhGqõ∏d ∞q°üæe ƒg [OM) q¿CG âÑKCG (CG
.ájhGR ∞q°üæe AÉæÑd á≤jôW º°SqôdG Gòg øe êôîà°SG (Ü
175
 π°UƒMCG
ɪ¡YÓ°VCG ¿Éãq∏ãe ɪg ¿É°ùjÉ≤àe ¿Éãq∏ãe
≈æãe á°ùjÉ≤àe ɪgÉjGhRh ≈æãe ≈æãe á°ùjÉ≤àe
. ≈æãe

h ™∏°V ¢ùjÉb GPEG ¿Éã∏ãe ¢ùjÉ≤àj : ¤hC’G ádÉ◊G

h É©∏°V ɪgóMCG ‘ ¬d ¿ÉJQhÉÛG ¿ÉàjhGõdG
.ÊÉãdG ‘ ¬d ÚJQhÉÛG ÚàjhGõdG

¿É©∏°V ¢ùjÉb GPG ¿Éã∏ãe ¢ùjÉ≤àj : á«fÉãdG ádÉ◊G

Ú©∏°V ɪgóMG ‘ ɪ¡æ«H IQƒ°üÙG ájhGõdGh
.ÊÉãdG ‘ ɪ¡æ«H IQƒ°üÙG ájhGõdGh

´Ó°VC’G â°ùjÉb GPEG ¿Éã∏ãe ¢ùjÉ≤àj : áãdÉãdG ádÉ◊G

≈æãe ÊÉãdG ‘ áKÓãdG ´Ó°V’G ɪgóMCG ‘ áKÓãdG
≈æãe

áªFÉ≤dG äÉãq∏ãŸG ¢ùjÉ≤J

P ¢ùjÉb GPEG ¿ÉªFÉb ¿Éã∏ãe ¢ùjÉ≤àj : ¤hC’G ádÉ◊G

N IOÉM ájhGR h ôJƒdG ɪgóMCG ‘ IOÉM ájhGR h ôJƒdG
.ÊÉãdG ‘
M

¢ùjÉb GPEG ¿ÉªFÉb ¿Éã∏ãe ¢ùjÉ≤àj : á«fÉãdG ádÉ◊G

ɪFÉb É©∏°V h ôJƒdG ɪgóMCG ‘ ºFÉb ™∏°V h ôJƒdG
.ÊÉãdG ‘

176
 π°UƒMCG

Ú©∏q°†dG ¢ùjÉ≤àe åq∏ãe ‘ IóYÉ≤dG ÉàjhGR

.¿Éà°ùjÉ≤àe

åq∏ãŸG Gòg q¿EÉa åq∏ãe ‘ ¿ÉàjhGR â°ùjÉ≤J GPEG

.Ú©∏q°†dG ¢ùjÉ≤àe

øY ó©ÑdG ¢ùØf ájhGR ∞q°üæe øe á£≤f qπc ó©ÑJ

.ájhGqõdG ∂∏J »©∏°V
»¡a ájhGR »©∏°V øY ó©ÑdG ájhÉ°ùàe á£≤f âfÉc GPEG
äÉãq∏ãŸG ¢ùjÉ≤J

.ájhGõdG ∂∏J ∞q°üæe ¤EG »ªàæJ

»g ácΰûe á£≤f ‘ åq∏ãe ÉjGhR äÉØq°üæe ™WÉ≤àJ

.åq∏ãŸÉH áWÉÙG IôFGqódG õcôe

177
 ø`` ` ` jQÉ`` ` ` ` “
[AB] ∞°üàæe I á£≤ædGhABC Éã∏ãe º°SQCG (CG.1 6 å«ëH MNP h ABC Ú°ùjÉ≤àe Úã∏ãe øHG 1
™£≤j (BC) `d …RGƒŸG h I øe QÉŸG º«≤à°ùŸG . AB = 3cmh M̂ = 30°h B̂ = 75°
. J á£≤ædG ‘ (AC)
å«M A‘ ájhGõdG ºFÉb ABC Éã∏ãe º°SQCG (CG 2
(AC) `d …RGƒŸG h I øe QÉŸG º«≤à°ùŸG h
(BC) ≈∏Y …Oƒª©dG º«≤à°ùŸG. ABC = 30° .
K á£≤ædG ‘ (BC) ™£≤j
. D á£≤ædG ‘ (AB) ™£≤j C ‘
.¿É°ùjÉ≤àe BIK h AIJ Úã∏ãŸG q¿CG øq«H (Ü
.IJCK »YÉHôdG á©«ÑW »g Ée .2 h É©∏°V DBC h ABC Úã∏ãŸG ‘ OqóM (Ü
. BC = 2IJ q¿CG èàæà°SG .3 .≈æãe ≈æãe Úà°ùjÉ≤àe ÚàjhGR
? èàæà°ùJ GPÉe (ê
’ ÓÑM[AB] h Ο Égõcôe IôFGO º°SQCG .1 7
‹ÉqàdG πμq°ûdG πqeCÉJ 3
™£≤j AOB ájhGqõdG ∞q°üæe .O øe qôÁ
.¿É°ùjÉ≤àe ABCh ADC Úã∏ãŸG q¿CG øq«H (CG
.M‘
.¿GóeÉ©àe (DB) h (AC) q¿CG èàæà°SG (Ü
OBM h OAMÚãq∏ãŸG ¿QÉb .2
ƒg [MO) q¿CGh MB = MA q¿CG èàæà°SG .3
. AMB ájGhqõdG∞q°üæe

EFG å∏ãŸG å«M ‹ÉqàdG º°SôdG πqeCÉJ 8

.´Ó°VC’G ¢ùjÉ≤àe
¤EG ‹GƒàdG ≈∏Y »ªàæJ P h N h M •É≤ædG h IôFGO º°SQCG 4
[CD]h[AB]h O Égõcôe
[EF] h [EG] h[FG]
.É¡d øjô£b
FM = GN = EP å«M
.¿É°ùjÉ≤àe OBC h OAD Úã∏ãŸG q¿CG øq«H .1
NEP h GNM h FMP äÉã∏ãŸG q¿CG øq«H
¿É°ùjÉ≤àe ADB h ABC Úã∏ãŸG q¿CG èàæà°SG .2
≈æãe ≈æãe á°ùjÉ≤àe
MNP å∏ãŸG á©«ÑW èàæà°SG
ABCD å«M ‹ÉqàdG º°SôdG ßM’ 5
≈∏Y J h I Úà£≤ædG h ´Ó°VC’G …RGƒàe
[AB] h [AD] Úà©£≤dG»Ø°üàæe ‹GƒàdG
.¿É°ùjÉ≤àe JAI h FDI Úã∏ãŸG q¿CG øq«H .1
. FI = IJ = JE q¿CG èàæà°SG .2
E

ABCD å«M ∂°SGqôc ≈∏Y ‹ÉàdG πμq°ûdG π≤fG .1 9

ADC = BCD h AD = BC h »YÉHQ

178
 . √õcôe ™Hôe ABCD ‹ÉqàdG º°SôdG ‘ 12 . BCD h ADC Úã∏ãŸG ¿QÉb (CG
BD = AC q¿CG èàæà°SG (Ü
. BCM = ABP q¿CG øq«H (CG O
ABP h MCB Úã∏ãŸG q¿CG èàæà°SG (Ü .1 . E ‘ ¿É©WÉ≤àj (BC)h (AD) ¿Éª«≤à°ùŸG
. ¿É°ùjÉ≤àe ? EAB å∏ãŸG á©«ÑW »g Ée
¿É°ùjÉ≤àe OPAh OMB Úã∏ãŸG q¿CG øq«H (CG .2
¢ùjÉ≤àe h ºFÉb POM å∏ãŸG q¿CG èàæà°SG (Ü
Ú©∏°†dG

BCFGh ABDE å«M ‹ÉqàdG º°SôdG πqeCÉJ 10

¿É©qHôe
AG = DC q¿CG øq«H

h E ‘ ájhGõdG ºFÉb EFG Éã∏ãe º°SQCG .1 13

.[EF] ∞°üàæe I á£≤ædG
F øe QÉŸGh (EF) ≈∏Y …Oƒª©dG º«≤à°ùŸG
äÉãq∏ãŸG ¢ùjÉ≤J

. H ‘ (IG) ™£≤j
. FIH h EIG Úã∏ãŸG ¿QÉb .1
. IH = IG q¿CG èàæà°SG .2
EIH h FIG Úã∏ãŸG ¿QÉb (CG .3
EH = FG q¿CG èàæà°SG (Ü

EFG ¿Éã∏ãŸG å«M ‹ÉqàdG º°SôdG ßM’ 14

ɪ¡d ¿ÉJôFGO ( ' )h( ) å«M ‹ÉqàdG πμ°ûdG πqeCÉJ 11
¿É°ùjÉ≤àe MNP h . Ο õcôŸG ¢ùØf
. z h y h x OGóYC’G óL ¿É°ùjÉ≤àe AKO h HIO Úã∏ãŸG q¿CG øq«H .1
?( ' ) IôFGódG ¤EG áÑ°ùædÉH (AK) º«≤à°ùŸG πqãÁ GPÉe.2
G M
7-z
E 2x-1 2z+1
2y
x+1
N
F y+3
P

AB = ACå«M ‹ÉqàdG º°SôdG ßM’ 15

ACK h ABH Úã∏ãŸG ¿QÉb .1
BK = CH h BH = CK ¿CG èàæà°SG .2

179
 ¬àªb Ú©∏°†dG ¢ùjÉ≤àe MNP Éã∏ãe º°SQCG .1 16
(MP) ™£≤j MNP ájhGõdG ∞°üæe . M á«°ù«FôdG

h ™qHôe ABCDå«M ‹ÉqàdG º°SôdG πqeCÉJ 20 (MN) ™£≤j MPN ájhGõdG ∞°üæeh A ‘
»àdG IôFGó∏d ¢Sɇ (DM) º«≤à°ùŸG . B‘
. [AB]Égô£b q¿CG èàæà°SGh NPB h NPA Úã∏ãŸG ¿QÉb .2
MA = MB
(BC)h (OM) Úª«≤à°ùŸG ™WÉ≤J á£≤f »g R
¿É°ùjÉ≤àe OMD hOAD Úã∏ãŸG q¿CG øq«H (CG .1 I ‘ ¿É©WÉ≤àj (PB) h (NA)¿Éª«≤à°ùŸG .3
DM = DC q¿CG èàæà°SG (Ü . MIB h MIA Úã∏ãŸG ¿QÉb
.Ú©∏°†dG ¢ùjÉ≤àe CMR å∏ãŸG q¿CG øq«H .2 .AIB ájhGõdG ∞°üæe ƒg [IM) q¿CG èàæà°SG .4
¬àªb Ú©∏°†dG ¢ùjÉ≤àe ROIÉã∏ãe º°SQCG .1 17
M‘[OI]™£≤j ORI ájhGõdG ∞q°üæe . R á«°ù«FôdG
. M h R `d Iôjɨe [RM] øeQ á£≤f º°SQCG .2
.Ú©∏°†dG ¢ùjÉ≤àe OQI å∏ãŸG q¿CG øq«H
M q¿CGh OQI ájhGqõdG ∞q°üæe [QM) q¿CG øq«H .3
. [OI] ∞°üàæe
√õcôe O øμ«d ABCD ´Ó°VC’G …RGƒàe º°SQCG 18
å∏ãe LOT å«M ‹ÉqàdG πμ°ûdG ßM’ .1 21 ≈∏Y D `d …Oƒª©dG §≤°ùŸG E á£≤ædG øμàdh.
.LM = LN h LO = LT h (AC) ≈∏YB `d …Oƒª©dG §≤°ùŸG F á£≤ædGh (AC)
q¿CG èàæà°SG LTM h LON Úã∏ãŸG ¿QÉb .2 .¿É°ùjÉ≤àe CBF h ADE Úã∏ãŸG q¿CG øq«H .1
LMT = LNO . [EF] ∞°üàæe O á£≤qædG q¿CG èàæà°SG .2
(ON) Úª«≤à°ùŸG ™WÉ≤J á£≤f »g I á£≤ædG .3
…RGƒe (AC) å«M ‹ÉqàdG πμ°ûdG ßM’ .1 19
. (TM) h
BAC = 90° h BD = AC h Δ `d x
. IMO = INT h MO = TN q¿CG øq«H(CG
. = BC q¿CG øq«H .2
AD
èàæà°SG . ITN h IOM Úã∏ãŸG ¿QÉb(Ü [AB] ∞°üàæe I øμàd .3
. IM = IN ¿CG . BDI h ACI Úã∏ãŸG ¿QÉb (CG
. MIN ájhGõdG ∞°üæe [IL) q¿CG èàæà°SG(ê
.[CD] ∞°üàæe »g I q¿CG èàæà°SG (Ü

180
 èàæà°SG ºK MIF h LNM Úãq∏ãŸG ¿QÉb (Ü
.LE = IF ¿CG

¬àªb Ú©∏°†dG ¢ùjÉ≤àe AIR Éã∏ãe º°SQCG (CG .1 22

ájhGõdG ºFÉb ABC Éãq∏ãe º°SQCG (CG .1 24
. A á«°ù«FôdG
º°SQCG qºK Aáq«°ù«FqôdG ¬àqªb Ú©∏°†dG ¢ùjÉ≤àeh
qºK [RR'] h [II'] Ú£°SƒŸG º°SQCG (Ü
A øe QóëæŸG ¬YÉØJQG [AH]
.¿É°ùjÉ≤àe RR'Ih II'R Úã∏ãŸG q¿CG øq«H
(XY)ɪ«≤à°ùe ABC åq∏ãŸG êQÉN º°SQCG (Ü
?Úã∏ãŸG ô°UÉæ©d áÑ°ùædÉH èàæà°ùJ GPÉe (ê
(BC) …RGƒj ’ h A øe qôÁ
. [RR']h [II'] ™WÉ≤J á£≤f Møμàd .2
(XY) ≈∏Y …Oƒª©dG h B øe qQÉŸG º«≤à°ùŸG .2
.Ú©∏°†dG ¢ùjÉ≤àe MIR å∏ãŸG q¿CG øq«H
C øe qQÉŸG º«≤à°ùŸGh M ‘ (XY)™£≤j
I'MR' ájhGõdG ∞°üæe ƒg [MA) q¿CG øgôH .3
N ‘ (XY) ™£≤j (XY) ≈∏Y …Oƒª©dGh
(II')™£≤j(IR) `d …RGƒŸGh A øe qQÉŸG º«≤à°ùŸG .4
HA = HB = HC q¿CG øq«H (CG
äÉãq∏ãŸG ¢ùjÉ≤J

AMB h ACN Úãq∏ãŸG ¿QÉb (Ü
MN = BM + CN q¿CG èàæà°SG (ê
GPÉe ANH h BMH Úãq∏ãŸG ¿QÉb (CG .3
? IÒ¶qædG ô°UÉæ©dG áq«≤H ¤EG áÑ°ùædÉH èàæà°ùJ
h ájhGõdG ºFÉb MHN åq∏ãŸG ¿CG øq«H (Ü
.Ú©∏°†dG ¢ùjÉ≤àe M øe qQÉŸG º«≤à°ùŸG. LAI ájhGõdG ∞°üæe[Ax)h
. XOYáªFÉb ájhGR º°SQCG .1 25
[Oy) ≈∏Y h B h A Úà£≤f [Ox) ≈∏Y øq«Y (CG
OB = OD h OA = OC å«ëH D h C Úà£≤f
. BC = AD q¿CG øq«H .2
M ‘ ¿É©WÉ≤àj (AD)h (BC) ¿Éª«≤à°ùŸG .3
DMC h BMA Úãq∏ãŸG ¿QÉb (CG
.E ‘ (RR')h F ‘
.IE =RF h ME = MF ¿CG øq«H
[LI] ∞°üàæe M å«M ‹ÉqàdG πμ°ûdG ßM’ 23
(AI) h E ‘ (AL) ™£≤j [Ax)≈∏Y …Oƒª©dGh
.J ‘ [Ax) h F ‘
Ú©∏°†dG ¢ùjÉ≤àe AEF åq∏ãŸG ¿CG øq«H (CG .1
…Oƒª©dG §q°SƒŸG ƒg (Ax) q¿CG èàæà°SG (Ü
. [EF] `d
™£≤j (AI) `d …RGƒŸGh L øe QÉŸG º«≤à°ùŸG .2
N ‘ [EF]

MA = MC q¿CG èàæà°SG (Ü ¬àqªb Ú©∏°†dG ¢ùjÉ≤àe LEN q¿CG øq«H (CG

. AOC ájhGõdG ∞°üæe [OM) ¿CG èàæà°SG( ê L áq«°ù«FqôdG

181
 ´Ó°VC’G äÉq«YÉHQ

( `g777-704) ôWÉ°ûdG øHEG

¿ô≤dG ‘ ô¡à°TG ∂∏ah äÉ«°VÉjQ ⁄ÉY .ôWÉ°ûdG øHÉH ±hô©ŸG »∏Y øjódG AÓY ø°ù◊G ƒHCG ƒg
áæ¡ŸG √òg ¬àÑ°ùcCG óbh .º©£ŸÉH ≈æμj ¿Éμa , êÉ©dG º«©£J øa ‘ ≥dCÉJ .…ôé¡dG øeÉãdG
º∏Y ¤EG ¬ŒG ¿CG åÑ∏j ⁄ ¬æμdh ,ÜÉ°ù◊Gh á°Sóæ¡dG »ª∏Y ‘ ôWÉ°ûdG øHG ´ôH,IÒÑc IhôK
ádBG ™æ°Uh ,Ü’ô£°SC’G πãe ä’B’G øe ójó©∏d ¬JGQÉμàHG øe ô¡¶j Gògh ,¬«a ´óHCÉa ∂∏ØdG
ájô¶æd ¬ë«ë°üJ »¡a ôWÉ°ûdG øHG äGRÉ‚EG ºgCG ÉeCG. ¢ù£«°ùÑdÉ°S Égɪ°S IÓ°üdG âbh §Ñ°†d
¢VQC’G ¿CG ¤EG ôWÉ°ûdG øHG QÉ°TCG ó≤dh ,¿ƒμdG õcôe »g ¢VQC’G ¿CG CÉ£N iôJ »àdG ¢Sƒª«∏£H
øHG ∑ôJ .¢VQC’G ∫ƒM Qhój ôª≤dG h ,ΩɶàfÉH ¢ùª°ûdG ∫ƒM QhóJ »àdG »g IÒëàŸG ÖcGƒμdGh
.äÉ«°VÉjôdGh ∂∏ØdG ‘ É¡∏L äÉØdDƒŸG øe GÒÑc GOóY ôWÉ°ûdG
¿É«àØ∏d áq«ª∏©dG áq«Hô©dG áq∏ÛG

ɪfEÉa â≤£f GPEG ΩÓμdG óLCG

´ƒª°ùªdG ¬¶Ød »a ≈àØdG π≤Y
 ´Ó°V'’G äÉ«YÉHQ
ô°†ëà°SCG
»YÉHQ ƒg ´Ó°VC'G …RGƒàe : å«MLCVR ´Ó°VC'G …RGƒàe øHG 1
Ú∏HÉ≤àe Ú©∏°V qπc ¬«a iRGƒàj CLR=130° h LR=3cm h LC=5cm

.E øe QOÉ°üdG ´ÉØJQ’G [EH] h ºFÉb ÒZ EFG Éã∏ãe º°SQCG (CG 2

A ‘ (EH) ™£≤j (EF) `d …RGƒŸGh G øe QÉŸG  º«≤à°ùŸG (Ü
. B ‘  ™£≤j (FG) ≈∏Y …Oƒª©dGh F øe QÉŸG  'º«≤à°ùŸGh
? EFBA »YÉHôdG á©«ÑW »g Ée
: áÑ°SÉæŸG áfÉÿG ‘ (*) ™°V qºK ∂°SGôc ≈∏Y ‹ÉàdG ∫hó÷G π≤fCG 3
¿GóeÉ©àe ¿Gô£≤dG ¿É°ùjÉ≤àe ¿Gô£≤dG ∞°üàæŸG ‘ ¿É©WÉ≤àj ¿Gô£≤dG
™qHôŸG ‘
π«£à°ùŸG ‘
øq«©ŸG ‘
´Ó°VC’G äÉ«YÉHQ

´Ó°VC'G …RGƒàe ‘

.[AC] º«≤à°ùŸG á©£b ∞°üàæeI á£≤ædG øq«YhABCD ´Ó°VC'G …RGƒàe º°SQG (CG 4
(AB) º«≤à°ùŸG ôXÉæe èàæà°SG ? I ¤EG áÑ°ùædÉH A á£≤ædG IôXÉæe »g Ée (Ü
(BC) º«≤à°ùŸG ôXÉæe èàæà°SG ? I ¤EG áÑ°ùædÉH C á£≤ædG IôXÉæe »g Ée (ê
. I ¤EG áÑ°ùædÉH B á£≤ædG IôXÉæe èàæà°SG (O
¿Gô£≤dG ´Ó°VC'G …RGƒàe ‘
AD=BC h AB=CD ¿CG øq«H (√
ɪ¡Ø°üàæe ‘ ¿É©WÉ≤àj ? ABCD´Ó°V'’G …RGƒàe ôXÉæJ õcôe »g á£≤ædG q¿CG øq«H (h
I

Ú©∏°V qπc ´Ó°VC'G …RGƒàe ‘ .´Ó°V'’G …RGƒàe ABCD å«M ¬∏Ø°SCG º°SôdG πqeCÉJ (1 5
¿É°ùjÉ≤àe Ú∏HÉ≤àe . CDBh ABD Úã∏ãŸG ¿QÉb (CG
? ABCD´Ó°VC’ áÑ°ùædÉH èàæà°ùJ ¿CG øμÁ GPÉe (Ü
Ĉ h D̂ ÚàjhGõdGh ¿Éà∏eÉμàe D̂h  ÚàjhGõdG q¿CG øq«H (CG (2
: ´Ó°VC'G …RGƒàe ‘
Úàq«dÉààe ÚàjhGR qπc - A B
¿Éà∏eÉμàe
.¿Éà∏eÉμàe . D̂h B̂ ¿QÉb qºK Ĉ h  ¿QÉb (Ü
Úà∏HÉ≤àe ÚJhGR qπc -
.¿Éà°ùjÉ≤àe
D C

183
 : ´Ó°VC'G äÉjRGƒàe »g Ée á«dÉàdG ∫Éμ°T'’G ÚH øe 6

(5) (3) (2)

(4)
(1)

. 35 cm 2¬àMÉ°ùeh 5cm ¬YÓ°VCG óMCG ∫ƒW Ó«£à°ùe øHG (CG 7

. 28cm ¬£«fih 8,5cm ¬YÓ°VCG óMCG ∫ƒW Ó«£à°ùe øHG (Ü

.[BC] ∞°üàæe I á£≤ædG ¤EG áÑ°ùædÉH √ôXÉæe ECBFh ±ôëæe ¬Ñ°T ABCD ¬∏Ø°SCG º°SôdG ‘ 8
. F h Bh A •É≤ædG ∂dòch IóMGh áeÉ≤à°SG ≈∏Y E h Ch D •É≤ædG q¿CG øq«H (CG
.hh bh a ád’óH ¬àMÉ°ùe Ö°ùMG qºK ´Ó°VC'G …RGƒàe AFED»YÉHôdG q¿CG øq«H (Ü.
. hh bh a ád’óH ABCD±ôëæŸG ¬Ñ°T áMÉ°ùe èàæà°SG (ê
A a B F

h I

D b C E

.¿ÉàjRGƒàe ÉgÉàaÉM ≥jôW É¡q≤°ûJ πμ°ûdG á∏«£à°ùe ¢VQCG á©£≤d ɪ«ª°üJ ¬∏Ø°SCG º°SôdG πqãÁ 9
.º°SqôdÉH øq«Ñe ƒg ɪc 1/500 ºq∏°ùdG ≥ah º«ª°üàdG ≈∏Y ÉgOÉ©HCG
¢VQCG á©£≤d á«≤«≤◊G OÉ©HCG Ö°ùMG
.É¡dƒW èàæà°SG qºK ≥jô£∏d á«≤«≤◊G áMÉ°ùŸG Ö°ùMG
E 6mm F

15mm 4mm

H G

30mm

184
 ≥qÑWCGh ∞°ûμà°SCG
´Ó°VC'G …RGƒàe -I
B 1 •É°ûf
(C)
.( ')h ( ) ÚJôFGódG øe qπc õcôe O å«M ¬∏Ø°SCG º°SôdG πqeCÉJ
A .∂HGƒL πq∏Y ? ABCD »YÉHôdG á©«ÑW »g Ée
C O (C’)
‘ ¿É©WÉ≤àj √Gô£b Üqófi »YÉHQ
.´Ó°V'’G …RGƒàe ƒg ɪ¡Ø°üàæe
D

2 •É°ûf
A B
. AD=BC h AB=CD πHÉ≤ŸG º°SôdG ‘
.¿É°ùjÉ≤àe CDBh ABD Úã∏ãŸG q¿CG øq«H (CG
D C . DBC h ADB ºK BDC h ABD ¿QÉb (Ü
? ABCD »YÉHôdG á©«ÑW »g Ée (ê
A B
´Ó°VC’G äÉ«YÉHQ

Ú∏HÉ≤àe Ú©∏°V qπc ¬«a ¢ùjÉ≤àj Üqófi »YÉHQ

.´Ó°V'’G …RGƒàe ƒg
D C

äÉ≤«Ñ£J
AB=AC=CD h (AB)//(CD) å«M πHÉ≤ŸG º°SqôdG ßM’ 1
? ABCD »YÉHqôdG á©«ÑW »gÉe

Q ´Ó°VC'G …RGƒàe ABCD å«M πHÉ≤ŸG º°SôdG ßM’ 2

A B M
.CN=AQ h BM=DP h
.BNMh DPQ ºK CPN h AMQ Úã∏ãŸG ¿QÉb (CG
P D C
MAPC »YÉHôdG á©«ÑW qºK ? MNPQ»YÉHôdG á©«ÑW èàæà°SG (Ü
N
.á£≤f ‘ ™WÉ≤àJ (NQ) h (MP) h (AC) äɪ«≤à°ùŸG q¿CG èàæà°SG (ê

185
 3 •É°ûf
M N Üqófi »YÉHQ MNPQ å«M πHÉ≤ŸG º°SôdG ßM’’'
(PQ) `d …RGƒe (MN) h MN=PQ h
O
.(NQ)h (MP) Úª«≤à°ùŸG ™WÉ≤J á£≤f O øμàd (CG
.PQOh MNO Úã∏ãŸG ¿QÉb
Q P
.[NQ]h [MP] Úà©£≤dG ∞°üàæe O á£≤ædG q¿CG èàæà°SG (Ü
? MNPQ »YÉHôdG á©«ÑW ¿PEG »g Ée (ê

M N

¿É°ùjÉ≤àe h ¿ÉjRGƒàe ¿É©∏°V ¬d Üqófi »YÉHQ

.´Ó°V'’G …RGƒàe ƒg
Q P

äÉx≤«Ñ£J
P h[LI] øe M Úà£≤ædG øq«Yh LI=7cm h OI=4cm å«M LION ´Ó°VC'G …RGƒàe º°SQG (CG 1
LM=OP=3cm å«M [ON] øe
? LMOP »YÉHôdG á©«ÑW »g Ée (Ü
å«ëH E á£≤ædG §≤a Iô£°ùŸG ∫ɪ©à°SÉH º°SQCG qºK IQ=1cm å«M [IO] øe Q á£≤ædG øq«Y (ê
.´Ó°V'’G …RGƒàe IQLE »YÉHôdG ¿ƒμj

E
BCFE h ABCD å«M πHÉ≤ŸG º°SôdG ßM’' 2
A B
.´Ó°VC’G ÉjRGƒàe
.¿ÉjRGƒàe (AE)h (DF) q¿CG øq«H
F

D C

Oh I Úà£≤ædG øq«Y qºK BC=3cm h AC=4cm h AB=6cm å«M ABC Éã∏ãe º°SQG (CG 3
.‹GƒàdG ≈∏Y [AC] h [AB] »Ø°üàæe
.O ¤EG áÑ°ùædÉH I á£≤ædG IôXÉæe N á£≤ædG øHG (Ü
. ANCI »YÉHôdG á©«ÑW »g Ée (ê
. OI OqóM qºK BINC »YÉHôdG á©«ÑW èàæà°SG (O

186
 B

.Ϊàæ°üdG »g ∫ƒ£dG ¢ù«b IóMh 4

ɪ¡d ADC h ABC ¿Éã∏ãŸGh AD=3.2 Éæjód πHÉ≤ŸG º°SôdG ‘
A C

.4 ™qHôŸG Ϊàæ°üdÉH É¡°ù«bh áMÉ°ùŸG ¢ùØf

.AB=CD h (AB)//(CD) q¿CG èàæà°SG qºK BC OqóM
D

4 •É°ûf
M N ˆ =Q
N ˆ = Pˆh Üqófi MNPQ å«M πHÉ≤ŸG º°SqôdG ßM’
ˆ hM
2 Pˆ + 2 N
ˆ h 2M
ˆ + 2Q
ˆ Ö°ùMCG (1
iôNCG á«MÉf øe P̂h N̂h á«MÉf øe Q̂ h ÚàjhGqõdG q¿CG èàæà°SCG (2
M̂
.¿Éà∏eÉμàe
Q P
MNPQ »YÉHqôdG á©«ÑW èàæà°SG (3

á∏HÉ≤àŸG √ÉjGhR Üqófi »YÉHQ

´Ó°VC'G …RGƒàe ƒg á°ùjÉ≤àe
´Ó°VC’G äÉ«YÉHQ

B äÉx≤«Ñ£J
40

I 30
. IJCK »YÉHôdG ÉjGhR á°ù«bCG Ö°ùMG qºK πHÉ≤ŸG º°SôdG ßM’ (CG 1
J
40 ? IJCK »YÉHôdG á©«ÑW »g Ée (Ü
30
A
K C

ádÉM q…CG ‘ OqóMh Ú«dÉàdG Úª°SôdG ßM’ 2

.´Ó°VC'G …RGƒàe EFGH »YÉHôdG (2)h (1) ÚàdÉ◊G øe
(D)
(D) E
E F F
55
55 124

55
H G
1 H G
2

187
 qπëH ≥aôe øjô“
O √õcôe EFGH ´Ó°V'G …RGƒàe º°SQCG (CG
.B ‘(GH) ™£≤jh A ‘ (EH) ™£≤j (EG) `d …RGƒŸGh F øe qQÉŸG º«≤à°ùŸG
[AB] ∞°üàæe F ¿q CG øq«H (Ü
OA=O'B ¿CG øq«H . F ¤EG áÑ°ùædÉH O IôXÉæe O'á£≤ædG º°SQCG (ê

: qπ◊G
º°SôdG RÉ‚EG (CG
(Ü
(äÉ«£©ŸG Ö°ùM) (EG)`d …RGƒe (BF) Éæjód
(GB) `d …RGƒe (EF) ¿PEG ´Ó°VC'G …RGƒàe EFGH
´Ó°VC'G …RGƒàe EFBG »YÉHôdG ‹ÉàdÉHh
(äÉ«£©ŸG Ö°ùM) (EG) `d …RGƒe (AF) Éæjód
(EH) `d …RGƒe(GF) ¿PEG ´Ó°VC'G …RGƒàe EFGH
(EA) `d …RGƒe (GF) …CG
´Ó°VC'G …RGƒàe AFGE »YÉHôdG ‹ÉàdÉHh
FB=EG ¿PEG ´Ó°VC'G …RGƒàe EFBG 

AF=EG ¿PEG ´Ó°VC'G …RGƒàe AFGE 

.[AB] ∞°üàæe F á£≤ædG ¿PEG FB=EG=AFh IóMGh áeÉ≤à°SG ≈∏Y B h F h A Éæjód

[OO']∞°üàæe F q¿CG …CG F¤EG áÑ°ùædÉH O IôXÉæe O'h [AB]∞°üàæe F Éæjód (ê
´Ó°VC'G …RGƒàe ƒg ‹ÉàdÉH h ɪ¡Ø°üàæe ‘ ¿É©WÉ≤àj √Gô£b AO'BO ÜóÙG »YÉHôdG ¿PEG
.OA=O'B q¿CG èàæà°ùf ¬æeh

áq°UÉÿG ´Ó°V'’G äÉjRGƒàe -II

1 •É°ûf
. O ɪ¡«Ø°üàæe ‘ Úà©WÉ≤àeh Úà°ùjÉ≤àe[KL] h [GH]º«≤à°ùe »à©£b º°SQG (CG
? GKHL»YÉHôdG á©«ÑW »g Ée (Ü
.Ú©∏°†dG ¢ùjÉ≤àe OKH h OGK Úã∏ãŸG øe qÓc q¿CG øq«H (ê
. GKHL »YÉHôdG á©«ÑW ¿PEG èàæà°SG GKO+OKH Ö°ùMG (O

188
 A B

I ‘ ¿É©WÉ≤àjh ¿É°ùjÉ≤àe √Gô£b Üqófi »YÉHQ

π«£à°ùe ƒg ɪ¡Ø°üàæe
D C

(C) äÉx≤«Ñ£J
A E
I
π«£à°ùe MAEL »YÉHôdG q¿CG øq«H qºK πHÉ≤ŸG º°SôdG ßM’ 1
M L

ˆ = 35°h IJ=6cm å«M IJKL

IJL π«£à°ùe AÉæH ójôf.1 2
.á≤HÉ°ùdG äÉ«£©ŸG ≥ah IJL Éã∏ãe º°SQG (CG
. K á£≤ædG AÉæH πªcCG (Ü
ˆ = 30°h MP=4,5cm å«M MNOP Ó«£à°ùe øHG .2
NMO

´Ó°VC'G …RGƒàe º°SQG 3

.
ABCD
´Ó°VC’G äÉ«YÉHQ

Δ `d …RGƒŸGh B øe QÉŸG Δ' º«≤à°ùŸGh (DC)≈∏Y …Oƒª©dGh A øe QÉŸG Δ º«≤à°ùŸG º°SQG

R h I ‘ ‹GƒàdG ≈∏Y (DC) ¿É©£≤j Δ'h Δ ¿Éª«≤à°ùŸG
π«£à°ùe ABRI »YÉHôdG q¿CG øq«H
CD=IR q¿CG èàæà°SG

qπëH ≥aôe øjô“

q¿CG ø`q`«Ñf ¿CG ó`jôf . [BC] ô`Jƒ`dG ∞`°üàæe I á`£≤ædG ø`q«`Y . A ‘ ɪ`FÉb ABC É`ã∏ãe º`°SQG (CG (1
. IA=IB=IC
? ABDC »YÉHôdG á©«ÑW »g Ée I á£≤æ∏d áÑ°ùædÉH A IôXÉæe D øμàd (Ü
IA=IB=IC q¿CG èàæà°SG (ê
JM=JR=JS≥q≤– [RS] ™∏°†dG ∞°üàæe J §≤ædG âfÉc GPEG MRS å∏ãe ‘:»∏j Ée øq«Ñf ¿CG ójôf (2
. M ‘ ºFÉb MRS å∏ãŸG q¿EÉa
.É¡Ø°üàæe J á£≤ædG øq«Y qºK [RS]º«≤à°ùe á©£b º°SQG (CG
JM=JR=JS å«M S h R `d áØdÉfl M á£≤f º°SQG (Ü
.∂HGƒL πq∏Y ? MRS å∏ãŸG á©«ÑW »g Ée (ê

189
B D
: qπ◊G
I
º°SôdG (CG (1
C [BC] ∞°üàæe I á£≤ædG ABDC »YÉHôdG ‘ Éæjód (Ü
A
[AD] ∞°üàæe I ¿PEG I ¤EG áÑ°ùædÉH ¿ÉJôXÉæàe D h A q¿CG º∏©fh
áªFÉb BACˆ ájhGõdG ¬d ´Ó°VC'G …RGƒàe ABDC »YÉHôdG ‹ÉàdÉHh
.π«£à°ùe ƒ¡a ¿PEG
. I ɪ¡Ø°üàæe ‘ ¿É©WÉ≤àjh ¿É°ùjÉ≤àe ¿Gô£≤dG ABDC π«£à°ùŸG ‘ Éæjód (ê
M »àdG IôFGódG ¤EG »ªàæJ Dh C h B h A •É≤ædG ‹ÉàdÉHh IA=IB=IC=ID ¿PEG
. I Égõcôe
J S .º°SôdG ßM’(Ü h (CG (2
R
(ê
[MM']∞°üàæe J ¿PEG J ¤EG áÑ°ùædÉH M á£≤ædG IôXÉæe M' øμàd
M’
[RS] ∞°üàæe J á£≤ædG
(ɪ¡Ø°üàæe ‘ ¿É©WÉ≤àj ¿Gô£≤dG) ´Ó°VC'G …RGƒàe RMSM' ¿PEG
RS=MM' ¿PEG JR=JS=JM=JM' Éæjód
q¿CG èàæà°ùf ¬æeh π«£à°ùe ƒg RMSM' »YÉHôdG ‹ÉàdÉHh
.ºFÉb MRS å∏ãŸGh áªFÉb RMS ˆ ájhGõdG

M 2 •É°ûf
.
. O ɪ¡Ø°üàæe ‘ ¿GóeÉ©àe [MI] h [RE]å«M πHÉ≤ŸG º°SqôdG ßM’
R
O
E . IE h IR ºK ME h MR ¿QÉb (CG
. RI h RM ¿QÉb (Ü
. MEIR »YÉHôdG á©«ÑW èàæà°SG (ê
I
B

‘ ¿É©WÉ≤àj h ¿GóeÉ©àe √Gô£b Üqófi »YÉHQ

I
A C øq«©e ƒg ɪ¡Ø°üàæe
.øq«©e ƒg ¿GóeÉ©àe √Gô£b ´Ó°V'’G …RGƒàe
D

190
 äÉx≤«Ñ£J
≈∏Y[AC] h [BC] h[AB] äÉØ°üàæeK h J hI •É≤ædGh ´Ó°VC'G ¢ùjÉ≤àe ABC Éã∏ãe º°SQG (CG 1
‹GƒàdG
.¿É°ùjÉ≤àe CJKh AIK Úã∏ãŸG q¿CG øq«H (Ü
. BIKJ »YÉHôdG á©«ÑW èàæà°SG (ê

.É¡æe B h A Úà£≤f øq«Yh O Égõcôe IôFGO º°SQG (CG 2

. (AB) º«≤à°ùŸG ¤EG áÑ°ùædÉH O IôXÉæe O' á£≤ædG øq«Y (Ü
.∂HGƒL πq∏Y ? OAO'B »YÉHôdG á©«ÑW »g Ée (ê

å«M I h A Úà£≤f øq«Y 3

IA=5cm
. 28cm ¬£«fih I √õcôe Éæ«©e ABCD ¿ƒμ«d D h C h B •É≤ædG øHG qºK

2 •É°ûf

AB=AD å«MABCD ´Ó°VC'G …RGƒàe º°SQG (CG

.øq«©e ABCD q¿CG øq«H (Ü
B
´Ó°VC’G äÉ«YÉHQ

A C
¿É°ùjÉ≤àe ¿É«dÉààe ¿É©∏°V ¬d ´Ó°VC'G …RGƒàe
øq«©e ƒg
D

äÉx≤«Ñ£J
. [BC] ≈∏Y M á£≤f øq«Y qºK Aá«°ù«FôdG ¬àqªb Ú©∏°†dG ¢ùjÉ≤àe ABC Éã∏ãe º°SQG (CG 1
…RGƒŸGh M øe qQÉŸG º«≤à°ùŸGh D‘ (AB) ™£≤j (AC) `d …RGƒŸGh M øe qQÉŸG º«≤à°ùŸG
. E ‘ (AC) ™£≤j (AB) `d
DM=DB q¿CG øq«H (Ü
.(BM) ≈∏Y …OƒªY (DF) q¿CG øq«H . F‘(ME) ™£≤j (AC) `d …RGƒŸGh B øe qQÉŸG º«≤à°ùŸG (ê

191
M N
.ˆ
QMN ájhGõdG ∞q°üæe[MP) Éæjód MNPQ ´Ó°VC'G …RGƒàe ‘ 2
ˆ h PMN
. MPN ˆ ¿QÉb (CG
? MNP å∏ãŸG á©«ÑW »g Ée (Ü
? MNPQ ´Ó°VC'G …RGƒàe á©«ÑW »g Ée (ê
Q P

3 •É°ûf
.∂HGƒL πq∏Y ? áë«ë°U á«dÉàdG πª÷G q¿CG πg
.áªFÉb ájhGR h ¿É°ùjÉ≤àe ¿É«dÉààe ¿É©∏°V ¬d ´Ó°VC'G …RGƒàe ƒg ™qHôŸG
.¿É°ùjÉ≤àe ¿É«dÉààe ¿É©∏°V ¬d π«£à°ùe ƒg ™qHôŸG
.áªFÉb ájhGR ¬d øq«©e ƒg ™qHôŸG
.™qHôe ƒg áªFÉb ájhGR ¬d h á°ùjÉ≤àe ¬YÓ°VCG Üqófi »YÉHQ
A B

áªFÉb √ÉjhGRh á°ùjÉ≤àe ¬YÓ°VCG Üqófi »YÉHQ

™qHôe ƒg
D C

äÉx≤«Ñ£J
.O Égõcôe IôFGO º°SQG (CG 1
AOBˆ = 90° å«M B h A Úà£≤f ≈∏Y øq«Y (Ü
. AOBD »YÉHôdG á©«ÑW »g Ée .D á£≤ædG ‘ ¿É©WÉ≤àj B h A ‘ IôFGó∏d ¿É°SɪŸG (ê

. ¬à©«ÑW OqóM ºK äÉ«£©ŸG Ö°ùM ìÎ≤ŸG »YÉHôdG º°SQG á«dÉàdG ä'É◊G øe ádÉM qπc ‘ 2
.PQ=QRh (SQ )  (PR )h PR=SQ å«M PQRS »YÉHôdG (1)
ˆ = 45°h IôFGódG ¢ùØf Gô£b [FH] h [EG] å«M EFGH »YÉHôdG (2)
.GEF
.Ú©∏°†dG É°ùjÉ≤àeh ¿ÉªFÉb RDC h COR ¿Éã∏ãŸG å«M CORD »YÉHôdG (3)

E A B
. AE=AC h ™qHôe ABCDå«M πHÉ≤ŸG º°SôdG ßM’ 3
. ACDˆ ájhGõdG ∞q°üæe[CE) q¿CG øq«H (CG
. BCE å∏ãŸG ÉjGhR á°ù«bCG óLhCG (Ü

D C

192
 áq«LÉeOEG πFÉ°ùe
A
1 ádCÉ°ùe
AB<AC å«M A ‘ ɪFÉb ABC Éã∏ãe πHÉ≤ŸG º°SôdG πqãÁ
. A øe QOÉ°üdG ´ÉØJQ’G [AH]h
B B IôXÉæe E á£≤ædG øq«Y qºK ∂°SGôc ≈∏Y º°SôdG π≤fCG (CG .1
H
E C .H á£≤æ∏d áÑ°ùædÉH
.Ú©∏°†dG ¢ùjÉ≤àe ABE å∏ãŸG q¿CG øq«H (Ü
? ABDE »YÉHôdG á©«ÑW »g Ée .H ¤EG áÑ°ùædÉH A IôXÉæe D á£≤ædG øμàd .2
CA=CD q¿CG øq«H .3
™£≤j (AC) º«≤à°ùª∏d …RGƒŸGh D øe QÉŸG º«≤à°ùŸGh F ‘ (AC) ™£≤j (DE) º«≤à°ùŸG .4
. K á£≤ædG ‘ (BC)h L á£≤ædG ‘ (AB)
. EF=BL q¿CG èàæà°SG ? AFDL »YÉHôdG á©«ÑW »g Ée (CG
DC=DK=AK q¿CG øq«H (Ü

A
.¿É°ùjÉ≤àe ECF h BKL Úã∏ãŸG q¿CG øq«H (ê
H
2 ádCÉ°ùe
´Ó°VC’G äÉ«YÉHQ

.B øe QOÉ°üdG ´ÉØJQ’G [BH]h ABC Éã∏ãe πHÉ≤ŸG º°SôdG πqãÁ

B ∂°SGôc ≈∏Y º°SôdG π≤fCG (CG .1
C (AC) ≈∏Y …Oƒª©dGh C øe qQÉŸG Δ º«≤à°ùŸG º°SQCG (Ü
. Δ' h Δ ™WÉ≤J á£≤f E øμàd . (BC) …RGƒŸGh H øe qQÉŸG Δ' º«≤à°ùŸGh
? BHEC »YÉHôdG á©«ÑW »g Ée .2
BH=BF ¿CG øq«H . F ‘ (BC) ™£≤j BHE ˆ ájhGõdG ∞q°üæe .3
? BHGF»YÉHôdG á©«ÑW »g Ée . HG=BF å«M [HE) øe á£≤f G øμàd .4
. BHCK »YÉHôdG á©«ÑW èàæà°SG HK=BC q¿CG øq«H .C ¤EG áÑ°ùædÉH E IôXÉæe K á£≤ædG øμàd .5

A 3 ádCÉ°ùe
ˆ ájhGõdG ∞q°üæe .Ú©∏°†dG ¢ùjÉ≤àe ÒZ å∏ãe ABC
D á£≤ædG ‘ (BC)™£≤j BAC
.E á£≤f ‘ (AC)™£≤j (AD)`d …RGƒŸGh B øe QÉŸG º«≤à°ùŸG
. AE=AB ¿CG øq«H .1
B (AD) h (BF) ¿Éª«≤à°ùŸG . A ¤EG áÑ°ùædÉH E IôXÉæe F á£≤ædG øμàd .2
D
I á£≤f ‘ ¿É©WÉ≤àj
C
.[BF] ∞°üàæe I q¿CG øq«H
.(HB) `d …RGƒe (AF) q¿CG øq«H . I ¤EG áÑ°ùædÉH A á£≤ædG IôXÉæe H øμàd .3
193
 . = 1
AI EB ¿CGh ´Ó°VC'G …RGƒàe AEBH »YÉHôdG q¿CG øq«H .4
2
(AB) ≈∏Y D á£≤æ∏d ÚjOƒª©dG Ú£≤°ùŸG Nh M Úà£≤ædG øμàd .5
.‹GƒàdG ≈∏Y (AC) h
. (BC) ≈∏Y A á£≤æ∏d …Oƒª©dG §≤°ùª∏d A' `H õeôf
. ABD å∏ãŸG áMÉ°ùe Úà≤jô£H Ö°ùMG (CG
. ACD å∏ãŸG áMÉ°ùe Úà≤jô£H Ö°ùMG (Ü
DB AB q¿CG èàæà°SG (ê
=
DC AC

4 ádCÉ°ùe
D B A ‘ ájhGõdG ºFÉb ABC Éã∏ãe πHÉ≤ŸG º°SôdG πqãÁ
.ACFG h ABDE Ú©qHôeh
C
.∂°SGôc ≈∏Y º°SôdG π≤fCG (CG .1
E A
.IóMGh áeÉ≤à°SG ≈∏Y F h D h A •É≤ædG q¿CG øq«H (Ü
(BC) ≈∏Y …Oƒª©dGh A øe qQÉŸG º«≤à°ùŸG .2
. M ‘ (GE) h H ‘ (BC) ™£≤j
ˆ ájhGõdG IôXÉæe »g Ée (CG
(DF) ¤EG áÑ°ùædÉH ABC
G F
.Ú©∏°†dG ¢ùjÉ≤àe AME h AMG Úã∏ãŸG øe qÓc q¿CG øq«H (Ü
[EG] ∞°üàæe M q¿CG èàæà°SG (ê
.K ‘ ¿É©WÉ≤àj (FG)h (DE) ¿Éª«≤à°ùŸG .3
.π«£à°ùe AEKG »YÉHôdG q¿CG øq«H (CG
.IóMGh á£≤f ‘ ™WÉ≤àJ (GF) h (DE) h (AH) äɪ«≤à°ùŸG q¿CG èàæà°SG (Ü
(BC) ≈∏Y F `d …Oƒª©dG §≤°ùŸG N h (BC) ≈∏Y D `d …Oƒª©dG §≤°ùŸG P øμàd .4
.CFN h ACH Úã∏ãŸG qºK BDP h ABH Úã∏ãŸG ¿QÉb (CG
BC=PD+NF q¿CG øq«H (Ü

194
 π°UƒMCG
A B

iRGƒàj »YÉHQ ƒg ´Ó°VC'G …RGƒàe

Ú∏HÉ≤àe Ú©∏°V qπc ¬«a
D C

´Ó°VC'G …RGƒàe ‘
B A B A B
A
.ɪ¡Ø°üàæe ‘ ¿É©WÉ≤àj ¿Gô£≤dG
I
¿Éà∏eÉμàe Úàq«dÉààe ÚàjhGR qπc
C
D C D D C
.¿Éà°ùjÉ≤àe Úà∏HÉ≤àe ÚJhGR qπch
.¿É°ùjÉ≤àe Ú∏HÉ≤àe Ú©∏°V qπc

A B
Üqófi »YÉHQ
´Ó°VC’G äÉ«YÉHQ

I
ƒg ɪ¡Ø°üàæe ‘ ¿É©WÉ≤àj √Gô£b
´Ó°VC'G …RGƒàe
D C

A B
Üqófi »YÉHQ
…RGƒàe ƒg á°ùjÉ≤àe á∏HÉ≤àŸG √ÉjGhR
´Ó°VC'G
D C

A B
Üqófi »YÉHQ
ƒg Ú∏HÉ≤àe Ú©∏°V qπc ¬«a ¢ùjÉ≤àj
´Ó°VC'G …RGƒàe
D C

A B
Üqófi »YÉHQ
ƒg ¿É°ùjÉ≤àe ¿ÉjRGƒàe ¿É©∏°V ¬d
´Ó°VC'G …RGƒàe
D C

195
A B

ÉjGhR ™HQCG ¬d »YÉHQ ƒg π«£à°ùŸG

áªFÉb
D C

A B

ájhGR ¬d ´Ó°VC'G …RGƒàe ƒg π«£à°ùŸG

áªFÉb
D C

A B ¿É°ùjÉ≤àe ¿Gô£≤dG π«£à°ùe ‘

.ɪ¡Ø°üàæe ‘ ¿É©WÉ≤àjh
‘ ¿É©WÉ≤àj √Gô£b Üqófi »YÉHQ qπc
D C π«£à°ùe ƒg ¿É°ùjÉ≤àe h ɪ¡Ø°üàæe
B

á©HQ'’G ¬YÓ°VCG »YÉHQ ƒg øq«©ŸG

A C
á°ùjÉ≤àe
D

I
‘ ¿É©WÉ≤àj √Gô£b Üqófi »YÉHQ
A C
øq«©e ƒg ¿GóeÉ©àeh ɪ¡Ø°üàæe
D

A C
¿É«dÉààe ¿É©∏°V ¬d ´Ó°VC'G …RGƒàe
øq«©e ƒg ¿É°ùjÉ≤àeh
D

A B

á°ùjÉ≤àe ¬YÓ°VCG »YÉHQ ƒg ™qHôŸG

áªFÉb √ÉjGhRh
D C

196
 A B ¬dh á°ùjÉ≤àe ¬YÓ°VCG Üqófi »YÉHQ
™qHôe ƒg áªFÉb ájhGR
¿É«dÉààe ¿É©∏°V ¬d π«£à°ùe
D C ™qHôe ƒg ¿É°ùjÉ≤àe
´Ó°VC’G äÉ«YÉHQ

197
 ø`` ` ` jQÉ`` ` ` ` “
O √õcôe EFGH ´Ó°VC'G …RGƒàe øμ«d 6 E å«M πHÉ≤ŸG º°SqôdG ßM’ 1
ˆ = 65°h HEF
OFE ˆ = 25° å«M D 2cm
2.5
cm I F ´Ó°VC’G …RGƒàe DEFG
EF=5cm h G DF h IE h ID OÉ©HC’G OqóM
´Ó°VC'G …RGƒàe qºK OEF å∏ãŸG º°SQCG (CG GE h
. EFGH
ˆ Ö°ùMCG (Ü
å∏ãŸG á©«ÑW èàæà°SG qºK FOE
A B å`«`M π`HÉ`≤ŸG πμ`°ûdG πqeCÉJ 2
. OEF E
AECF h ABCD ø`e qπ`c
¿CG øq`«`H ´Ó`°VC'G …RGƒ`à`e
Ú©∏°†dG ¢ùjÉ≤àe ABC Éã∏ãe º°SQCG (CG 7 F
D C .´Ó°VC'G …RGƒàe EBFDq
øe D á£≤f øq«Y qºK A á«°ù«FôdG ¬àqªb
. [BC]
øjQÉŸG Δ' h Δ Úª«≤à°ùŸG º°SQCG (Ü ´Ó`°VC'G …RGƒ`à``e º`°SQCG (CG 3
EFGH
(AC) `d ‹GƒàdG ≈`∏Y Ú`jRGƒŸGh D ø`e [GH] ∞°üàæe I á`£`≤`ædGh
Δ'h E á£≤ædG ‘ (AB) ™£≤j Δ .(AB)h . I ¤EG áÑ°ùædÉH E IôXÉæe M á£≤ædG º°SQCG (Ü
.F ‘ (AC) ™£≤j ? EGMH »YÉHôdG á©«ÑW »g Ée (ê
AEDF »`YÉ`Hô`dG §`«`fi Ö`°ù`MCG (ê [FM] ∞°üàæe G á`£`≤`ædG q¿CG è`à`æà°SG (O
. ád'óH
AB

OqóM áq«dÉàdG ä'É◊G øe ádÉM qπc ‘ 8 π`HÉ`≤`ŸG º°SôdG πqeCÉJ 4

N

π«£à°ùe ‘ áHƒ∏£ŸG á°ù«b'’Gh OÉ©H'’G Q

…RGƒ`à`e ABCD å`«`M
. I √õcôe RECT M A
Δ º«≤à°ùŸGh ´Ó°VC'G
B

Δ P .(BD)`d …RGƒe
EC=5cm , RE=7cm (1
D C
D

. BD h PM+QN ¿QÉb
TC h RT Ö°ùMCG
, ˆ = 20°
IER , IE=2.2cm (2
ˆ h IEC
IRE ˆ h ICT
ˆ h ET h IR Ö°ùMCG å«M πHÉ≤ŸG º°SqôdG ßM’ 5
S
IT h
T
45 40
´Ó°VC’G …RGƒàe TSRU
ˆ ÉjGhqõdG á°ù«bCG OqóM
SUR
TE , ˆ = 40°
RIT , RC=8cm (3 R
U
ˆ h TUS
TUR ˆ h SRU ˆ h
ˆ h IR h IC h IE Ö°ùMCG
ˆ h IRE
IRT
ˆ h
TIC

198
 : å«M πHÉ≤ŸG º°SôdG ßM’' 13 AB=4cm å`«`M Ó`«`£`à`°ù`e ABCD ø`μ`«d 9
. (BC) `d …RGƒe Δ º«≤à°ùŸG - AD=3cm h
. (AB) `d …RGƒe (DE) º«≤à°ùŸG - å«M [AB] ≈∏Y E á£≤f øq«Y qºK πμ°ûdG º°SQCG (CG
. (AC) `d …RGƒe (DF) º«≤à°ùŸG - »YÉHqôdG å«ëH F á£≤qædG øq«Yh . DE=6cm
F
.CE=BF q¿CG øq«H .´Ó°VCG …RGƒàe CDEF
A
E
Δ .
CDEF ´Ó°VC'G …RGƒàe áMÉ°ùe Ö°ùMG (Ü
(CF) ≈∏Y …Oƒª©dGh D øe QÉŸG º«≤à°ùŸG (ê
. DH Ö°ùMG . H á£≤ædG ‘ ¬©£≤j
B
D
C

√õcôeABCD ´Ó°VC'G …RGƒàe º°SQCG (CG 14

O
AC=2,4cm å«MO √õcôe ABCD Éæq«©e øHG 10
N á`£≤fh [AB] øe M á`£≤f øq`«Y (Ü
AM=CN å«ëH [CD] øe . BD=6,6cm h
.[MN] ∞°üàæe O á£≤ædG q¿CG øq«H (ê [OA] »Ø°üàæe ‹GƒàdG ≈∏Y J h I Úà£≤ædG øq«Y
[OC] h
. ABCD ´Ó°VC’G …RGƒàe øHG (CG 15 ? ßMÓJ GPÉe .IBJDh ABCD »àMÉ°ùe Ö°ùMCG
´Ó°VC’G äÉ«YÉHQ

: å«ëH F h E h N h M •É≤ædG øq«Y (Ü

[AB] »`Ø`°üàæe ‹Gƒ`à`dG ≈`∏`Y N h M
. [DC] h
O á`£`≤ædGh IJKL ´Ó`°VC'G …RGƒ`à`e º`°SQCG (CG 11
. M ¤EG áÑ°ùædÉH N IôXÉæe E á£≤ædG
. [IK] ∞°üàæe
. N ¤EG áÑ°ùædÉH M IôXÉæe F á£≤ædG Δ1
≈∏Y ÚjOƒª©dG Δ 2 h Δ1 Úª«≤à°ùŸG º°SQCG (Ü
(AN) h (MC) Úª«≤à°ùŸG q¿CG øq«H (ê
™£≤j . L h J øe ‹GƒàdG ≈∏Y øjqQÉŸGh (IK)
.¿ÉjRGƒàe
.B ‘ (IJ) ™£≤j Δ 2h A ‘ (KL)
.BEDF »YÉHôdG á©«ÑW èàæà°SG (O
. [AB] ∞°üàæe O á£≤ædG q¿CG øq«H (ê
å«M ABCD ´Ó°VC’G …RGƒàe øHG (CG 16 . IBKA »YÉHôdG á©«ÑW èàæà°SG (O
BAD ˆ Ú``JhGõ`dG É`Ø`°ü`æ`e .AB>AD . AK=IB q¿CG øq«H
ÚJhGõdG ÉØ°üæeh I ‘ ¿É©WÉ≤àjADC ˆ h
J ‘ ¿É©WÉ≤àj ABC ˆ h BCD ˆ
èàæà°SGh BJC h AID Úã∏ãŸG ¿QÉb (Ö AC=d h AB=a å«M ™Hôe ABCD øμ«d 12
. ID=JB q¿CG . 2a 2 = d 2 q¿CG øq«H (CG
. IC=JA q¿CG øq«H (ê AC=10 q¿CG â`ª∏Y GPEG ¬`à`MÉ°ùe è`à`æ`à°SG (Ü
. AICJ »YÉHôdG á©«ÑW èàæà°SG (O .Ϊàæ°üdÉH

199
 O √õcôe MNPQ Ó«£à°ùe º°SQCG (CG 21 ˆ ájhGõdG ∞°üæe . ABC É`ã`∏ãe º`°SQCG 17
BAC
Q h N »JôXÉæe Fh E Úà£≤ædG øHG (Ü . D á£≤ædG ‘ (BC) º«≤à°ùŸG ™£≤j
. (MP)¤EG áÑ°ùædÉH ‹GƒàdG ≈∏Y .(AB) `d …RGƒŸGh D øe QÉŸG Δ º«≤à°ùŸG º°SQCG
áÑ°ùædÉH (NQ) º«≤à°ùŸG ôXÉæe ƒg Ée (ê .E ‘ (AC) ™£≤j Δ
? (MP) ¤EG . ED h EA ¿QÉb
.π«£à°ùe ENFQ »YÉHôdG q¿CG èàæà°SG (O ¿QÉb . BF=AE å«M [AB] øe á£≤ædG F øμàd
ø`e á`dÉM qπ`c ‘ ABCD ø`q«`©ŸG ø`HG 22
.EF h BD
: á«dÉàdG ä'É◊G ádÉM πc ‘ I √õcôe EFGH Ó«£à°ùe øHG 18
AB=5,4cm h AC=8,2cm (CG : á«dÉàdG ä’É◊G øe
24,8cm …hÉ°ùj ¬£«fih AC=9,4cm (Ü HFGˆ = 55° (Ü , EG=8cm h EH=5cm (G
BCDˆ = 48°h AB=6,4cm (ê ˆ = 110°h EG=8cm (ê , EF=10cm h
EIF
ˆ = 126° (√ , EGH
EIF ˆ = 35°h EF=6cm (O
õcôŸG ¢ùØf ɪ¡d C'h C ÚJôFGO º°SQG (1 23
8cm h 6cm ‹GƒàdG ≈∏Y ɪ¡YÉ©°Th A , IH=5cmh , EF=8cm (h ,HG=9cm h
2
øe [GH] Gô£bh C øe [EF] Gô£b º°SQG (2 EF = EG (R
3
. (GH )  (EF ) å«ëH C'
Ée ? EGFH »YÉHôdG á©«ÑW »g Ée .¬æe O á£≤f øq«Yh (xy) ɪ«≤à°ùe º°SQCG 19
? ¬àMÉ°ùe »g (xy) ≈∏Y …OƒªY ÒZ[Oz) º«≤à°ùe ∞°üf º°SQCG (CG
ˆ h xOz
yOz ˆ ÚàjhGõdG ÉØq°üæe[Ov)h [Ou)øHG (Ü
å`«`M [AB]º`«≤``à°ùe á`©£b º°SQCG (CG 24 .‹GƒàdG ≈∏Y
AB=4cm .[Ov) øe B á£≤fh [Ou) øe A á£≤f øq«Y qºK
≈∏Y ɪ¡jõcôe ' h ÚJôFGódG º°SQCG (Ü …RGƒ`à`e AOBC å`«`ëH C á`£`≤`ædG ø`HG (ê
. 3cm ´É©°ûdG ¢ùØf ɪ¡dh Bh A ‹GƒàdG .´Ó°VC'G
C Úà£≤ædG ‘ ¿É©WÉ≤àj ' h (ê ˆ Ö°ùMCG (O
.AOBC »YÉHôdG á©«ÑW èàæà°SGh uOv
?ACBD »YÉHôdG á©«ÑW »g Ée .Dh
å«M ∂°SGôc ≈∏Y πHÉ≤ŸG øq«©ŸG π≤fCG 20
N h M Úà£≤fh Δ Éª«≤à°ùe º°SQG (G (1 25
OI=OJ=1cm
Δ ``d áÑ°ùædÉH á¡÷G ¢ùØf øe Éà°ù«d
R(1,3)h B(0,-1) h A(-3,0) •É≤ædG ÚY
¿ƒμj å«ëH B h A Úà£≤f øHG (Ü
å«ëH T h S h U •É≤ædG øHG qºK
. A Δ h Éæ«©e MANB
Ó«£à°ùe RSTU
N h M Úà£≤ædG »©bƒe ɪg Ée (ê
J .¬d ôXÉæJ Qƒfi (AB)
AÚà£≤ædG AÉæH øe ¿Éæμ“ ’ ¿Gòq∏dG
. -2 É¡àÑ«JôJ á£≤f √õcôeh
? Bh O I
Ú©e ¢†jƒ©àH á∏Ä°S'’G ¢ùØf øY ÖLG (2
.π«£à°ùÃ
200
 . ABCD Ó«£à°ùe º°SQCG (1 26
: å«M D' h C' h B' h A' •É≤ædG øHG (2
D ¤EG áÑ°ùædÉH A á£≤ædG IôXÉæeA'
A ¤EG áÑ°ùædÉH B á£≤ædG IôXÉæe B'
B ¤EG áÑ°ùædÉH C á£≤ædG IôXÉæe C'
C ¤EG áÑ°ùædÉH D á£≤ædG IôXÉæe D'
.´Ó°VC'G …RGƒàe A'B'C'D'»YÉHôdG q¿CG øq«H (3
ABCD π«£à°ùŸG áMÉ°ùe ±É©°VCG ¢ù`ªN »g A'B'C'D' »`YÉHôdG á`MÉ°ùe q¿CG øq«H (4

ˆ = 60° h AB=AC h 21cm

BAC …hÉ°ùj ¬£«fi ABC Éã∏ãe º°SQG (1 27
IôXÉæe Fh A á£≤æ∏d áÑ°ùædÉH ‹GƒàdG ≈∏Y C h B Ú`à£≤ædG »`JôXÉæe E h D È`à©f (CG (2
. (BC) º«≤à°ùª∏d áÑ°ùædÉH A á£≤ædG
.BCDE h ABFC Ú«YÉHôdG á©«ÑW OóM
.¬«∏Y π°üëàŸG πμ°ûdG ÉjGhR øe ájhGR πc ¢ù«b Ö°ùMG (Ü
´Ó°VC’G äÉ«YÉHQ

.¿GóeÉ©àe [AB] h [CD] É¡æe øjô£bh I Égõcôe IôFGO º°SQG 28

? ACBD »YÉHôdG á©«ÑW »g Ée

I  D h A D å«ëH I hA Úà£≤f ÚY ºK D ɪ«≤à°ùe º°SQG (1 29

.¬YÓ°VCG óMCG øe á£≤f Ah ¬d ôXÉæJ Qƒfi D ¿ƒμj å«ëH I √õcôe É©Hôe øHG (2

I ABCD ¿ƒμj å«ëH D h Ch B •É≤ædG øHG qºK Ih A Úà£≤f øq«Y (CG 30

√õcôe É©qHôe
6cm ¬©∏°V ∫ƒWh O √õ`cô`e RSTU É`©qHôe ø`HG qº`K O á`£≤f ø`q«Y (Ü

201
 IôμdGh •hôıGh Ωô¡dG

ΩGƒ©dG øHG
.áYGQõdG ‘ ⁄ÉY ,»°ùdófC’G »∏«Ñ°TE’G ΩGsƒ©dG øH óªMCG øH óªfi øH ≈«ëj ÉjôcR ƒHCG ƒg
Ωƒ∏©dG ¢SQO óbh .Iôé¡∏d ¢SOÉ°ùdG ¿ô≤dG ‘ á«∏«Ñ°TEG ‘ ¢û«©j ¿Éc ¬fCG ¬æY ¬aô©f Ée πc
‘ kGQƒ¡°ûe kÉqª«b kÉHÉàc ∞dCG .áÁó≤dG á«YGQõdG Ωƒ∏©dGh ,¿Gƒ«◊Gh √ô°üY ‘ Iô°ûàæŸG
.äGôe IóY ™ÑWh ºLôJ …òdG (áMÓØdG ÜÉàc) √ÉYO ,á«°ùdófC’G áYGQõdG
¿É«àØ∏d áq«ª∏©dG áq«Hô©dG áq∏ÛG

¬©ªŒ ôNqòdG º©f º∏©dG ™eÉL Éj

ÉÑgP ’h GqQO ¬H qødó©J ’
‹DhqódG Oƒ°SC’G ƒHCG
 IôμdGh •hôıGh Ωô¡dG

ô°†ëà°SCG
3cm .äÉ©Hôe á«ÑfÉ÷G ¬¡LhCG ɪFÉb GQƒ°Tƒe πHÉ≤ŸG πμ°ûdG πãÁ 1
.á«ÑfÉ÷G ¬àMÉ°ùe Ö°ùMG

2
πμ°T ‘ »∏NGódG h Ö©μe »LQÉÿG É¡∏μ°T ΩÓbCG ájhÉM
.πHÉ≤ŸG º°SôdG ¬æ«Ñj ɪc áªFÉb ájôFGO áfGƒ£°SEG
? É¡ªéM ƒg Ée

ɪFÉb GQƒ°Tƒe πHÉ≤ŸG º°SôdG πãÁ 3

•hôıG Ωô¡dG

.±ôëæe ¬Ñ°T πμ°T ‘ √ÉJóYÉb

¬àMÉ°ùe ¿CG âª∏Y GPEG ¬YÉØJQG Ö°ùMG
. 66cm2…hÉ°ùJ á«∏ª÷G

20cm
.ájÎeƒ∏«c áeÓY πHÉ≤ŸG º°SôdG πãÁ 4
60cm
§HôJ ≥jôW ≈∏Y ájÎeƒ∏«μdG äÉeÓ©dG øjƒ∏J áØ∏μJ »g Ée
øjƒ∏J áØ∏μJ ¿CG âª∏Y GPEG 125kmɪ¡∏°üØJ Úàæjóe ÚH
20cm ? GQÉæjO11,400»g óMGƒdG ™HôŸG ΟG
40cm

3cm
.¬YÉ©°T …ôFGO ¢Uôb §«fi Ö°ùMG (CG (1 5
A (3)h (2)h (1)∫Éμ°TC’G øe πμ°T qπc ‘ AB ¢Sƒ≤dG ∫ƒW èàæà°SG (Ü

3cm B 3cm B
216

B 3cm A A
(3) (2) (1)
203
 3cm ¬YÉ©°T …ôFGO ¢Uôb áMÉ°ùe Ö°ùMG (CG (2
(3)h (2)h (1)∫Éμ°TC’G øe πμ°T qπc
áMÉ°ùe èàæà°SG (Ü
ˆ ájhGõdG Ö°ùMG (ê
´É£≤dG áMÉ°ùe ¿CG âª∏Y GPEG AOB
. 15
…hÉ°ùJ ™HôŸG Ϊàæ°üdÉH πHÉ≤ŸG …ôFGódG
8

ˆ ájhGõdG Ö°ùMG (O
´É£≤dG §«fi ¿CG âª∏Y GPEG AOB
. 8
…hÉ°ùj Ϊàæ°üdÉH πHÉ≤ŸG …ôFGódG
3

≥qÑWCGh ∞°ûμà°SCG

1 •É°ûf
(3) h (2)h (1) äɪ°ùÛG øe º°ù› qπμd áÑ°ùædÉH ƒg Ée
? ¬JóYÉb πμ°T (CG
? á«ÑfÉ÷G ¬¡LhCG πμ°T (Ü

2 •É°ûf
äÉã∏ãe á©HQCÉH ÉWÉfi É©Hôe πHÉ≤ŸG º°SôdG πãÁ -CG
5cm

6cm .Ú©∏°†dG á°ùjÉ≤àe

.á«≤«≤◊G √OÉ©HCG ≥ah iƒ≤e ¥Qh ≈∏Y ¬ª°SQG
™HôŸG ´Ó°VCG ≥ah ‹GƒàdG ≈∏Y äÉã∏ãŸG q»£H ºb -Ü
.º°ù› ≈∏Y ∫ƒ°üë∏d
™∏°üe ¬JóYÉb º°ù› ƒg Ωô¡dG
Ωôg ¬«∏Y π°üëàŸG º°ùÛG ≈ª°ùj
.äÉã∏ãe ¬¡LhCGh .¬d Gô°ûf πHÉ≤ŸG πμ°ûdG ≈ª°ùjh

204
 äÉ≤«Ñ£J
1

(3)
(a)

? Éeôg πãÁ á«dÉàdG äɪ°ùÛG øe º°ù› …CG

: ¬∏ªcCG h ‹ÉàdG ∫hó÷G π≤fCG 2

ÊÉK Ωôg ∫qhCG Ωôg
7 ....... á«ÑfÉ÷G ¬¡LhCG OóY
....... 24 ¬aôMCG OóY
....... ....... ¬ªªb OóY

.Ωô¡d Gô°ûf πãÁ πHÉ≤ŸG º°SôdG 3

•hôıG Ωô¡dG

.¬©æ°UGh ±ÉØ°T ¥Qh ≈∏Y ¬∏≤fG

≈ª°ùj å∏ãe ¬JóYÉb Ωôg

Éq«KÓK Éeôg
. 6cm¬æe ±ôM πc ∫ƒW »KÓK Ωô¡d Gô°ûf º°SQG 4

3 •É°ûf
.äɪ°ù› á©HQC’ ájQƒ¶æe Ωƒ°SQ »∏j ɪ«a
.áªFÉ≤dG ájôFGódG áfGƒ£°S’G h Qƒ°TƒŸG h Ωô¡dG É¡æ«H øe OóM
≈ª°ùj ( c) º°ùÛG
.É«fGQhO ÉWhôfl

(b) (d)
(a) (c)

205
 4 •É°ûf
ˆ = 135°å«M ÊGQhO •hôı Gô°ûf πHÉ≤ŸG º°SôdG πãÁ
ASB
SA=SB=8cm h

.á«≤«≤◊G √OÉ©HCG ≥ah iƒ≤e ¥Qh ≈∏Y ¬∏≤fCG (CG

.(2)h (1) Ú∏μ°ûdG ¢ü≤H ºb (Ü
§«ëj å«ëH (2) πμ°ûdG ∫ƒM (1) πμ°ûdG QOG (ê
. O √õcôe …òdG …ôFGódG ¢Uô≤dÉH Bh AÚà£≤ædÉH OhóÙG …ôFGódG ¢Sƒ≤dG

S
äÉë∏£°üe
.¬JóYÉb …ôFGódG ¢Uô≤dGh •hôıG áªb S á£≤ædG ≈qª°ùJ
.¬YÉØJQG [SO] º«≤à°ùŸG á©£b ≈qª°ùJ
.√óªY [SA] º«≤à°ùŸG á©£b ≈qª°ùJ

¬JóYÉb º°ù› ƒg ÊGQhódG •hôıG

A
¬°SCGQ ó©H πqãÁ ¬YÉØJQGh …ôFGO ¢Uôb
B .¬JóYÉb õcôe øY
O

äÉ≤«Ñ£J
•hôı Gô°ûf ‹ÉàdG º°SôdG πqãÁ 1
. 6cm √óªY ∫ƒWh 4cm √ô£b
.IóYÉ≤dG §«fi Ö°ùMG (CG
ˆ ájhGõdG ¿CG èàæà°SG (Ü
120° …hÉ°ùJ ASB

.¬d Gô°ûfh É«fGQhO ÉWhôfl »∏j Ée ‘ 2

.ÊGQhódG •hôıG Gò¡d á«ÑfÉ÷G áMÉ°ùŸG Ö°ùMG -G

.á«∏ª÷G ¬àMÉ°ùe Ö°ùMG -Ü
206
 5 •É°ûf
.™Hôe ¬JóYÉb Ωô¡d Gô°ûf πHÉ≤ŸG πμ°ûdG πãÁ
á«≤«≤◊G √OÉ©HCG ≥ah iqƒ≤e ¥Qh ≈∏Y ¬ª°SQG -G
.¬©æ°UGh
∫ɪ©à°SÉH Öq©μe Ö«cÎH ∂d Ú∏«eR ™e ºb -Ü
.áKÓãdG ºμJÉeGôgCG
.Ωô¡dG ºéM ¿PEG èàæà°SG
•hôıG Ωô¡dG

: ƒg h ¬YÉØJQGh B ¬JóYÉb áMÉ°ùe Ωô¡d V ºé◊G

1
V= Bh
3
V=
IóYÉ≤dG áMÉ°ùe * ´ÉØJQ’G ∫ƒW : …CG
3

6 •É°ûf
. S ¬àªb ÊGQhO •hôı »ÑfÉ÷G ¬Lƒ∏d Gô°ûf ‹ÉàdG πμ°ûdG πqãÁ
.¬©æ°UG h iƒ≤e ¥Qh ≈∏Y ¬∏≤fG (CG

207
. 4cm É¡YÉØJQG h 3cmÉ¡YÉ©°T IóYÉb ¿hóH áªFÉb ájôFGO áfGƒ£°SG πμ°T ‘ GAÉYh ™æ°UG (Ü
.´ÉØJQ’G ¢ùØf ɪ¡d •hôıG h AÉYƒdG ¿CG ßM’ (ê
.π«c IóMƒc AÉYƒdG Óª©à°ùe ¥ƒë°ùà áªFÉ≤dG ájôFGódG áfGƒ£°S’G CÓeG (O
? áªFÉ≤dG ájôFGódG áfGƒ£°S’G Aπe øe øμªààd AÉYƒdG âÄ∏e Iqôe øe ºc (√

: •hôıG ºéM
V=
´ÉØJQ’G ∫ƒW * IóYÉ≤dG áMÉ°ùe
3

r 2h : …CG
V=
3
¬JóYÉb ´É©°T rh h ¬YÉØJQG å«M

äÉ≤«Ñ£J
. 6cm¬aôM ∫ƒW ÉÑ©μe πHÉ≤ŸG πμ°ûdG πãÁ 1
.‹GƒàdG ≈∏Y [CB] h [FB] h [AB] ±ôMC’G äÉØ°üàæe »g K h Jh I
? BAFC Ωô¡dG ºé◊ áÑ°ùædÉH BIJK Ωô¡dG ºéM πãÁ GPÉe

ájôFGódG áfGƒ£°S’G ô£b å«M ‹ÉàdG ±hQòÿG ºéM Ö°ùMCG (1 2

. 2cm¬YÉØJQGh 2cm •hôıG ô£bh15mm É¡YÉØJQGh 5mm
øe Ö©μŸG Ϊàæ°üdG á∏àc ¿CG ɪ∏Y ±hQòÿG á∏àc »g Ée (2
? 0,8g »g ¬©æ°üd πª©à°SG …òdG Ö°ûÿG

208
 ? ºéM ÈcCG ¬d ΩGôgC’G √òg …CG 3

πHÉ≤ŸG πμ°ûdG πeCÉJ 4

¢ùØf ¬d ¿Éc GPEG •hôıG ´ÉØJQG h Ö°ùMG -CG
.Ωô¡dG ºéM
áÑ°ùf ¿CG âª∏Y GPEG •hôıG ´ÉØJQG Ö°ùMG-Ü
.Ωô¡dG ºéM øe 65,44% πqãÁ ¬ªéM

AÉYƒdG Gò¡H AÉŸG ´ÉØJQG Ö°ùMG 5

•hôıG Ωô¡dG

z
áÑ°SÉæàe ájô°ùc OGóYCG z h y h x ¿CG ɪ∏Y
10cm .10h 6h 8 ™e ‹GƒàdG ≈∏Y GOôW
.AÉYƒdG ºéM øe 87,5% πqãÁ AÉŸG ºéM q¿CGh
y x
h

8cm
6cm

•hôı Gô°ûf ƒg πμ°ûdG Gòg ¿CG ÚH 6

å«M r ¬YÉ©°Th a √óªY ∫ƒW •hôıS á«ÑfÉ÷G áMÉ°ùŸG Ö°ùMCG

r=3cm h a=6cm

209
 8 •É°ûf
ô£b ¢ùØf É¡d äGôc çÓK ™°ùJ ô£≤dG ∞©°V ´ÉØJQ’G É¡«a ¿ƒμj áfGƒ£°SG πc ¿CG ¢Só«ªNQG øgôH
. 2R Égô£b Iôc ºéM èàæà°SG .áfGƒ£°S’G

ƒg 2R Égô£b Iôc ºéM

4
V=
R 3
3

äÉx≤«Ñ£J
? ºé◊G ¢ùØf ÚdÉàdG Úª°ùé∏d πg 1

? πHÉ≤ŸG πμ°ûdG ‘ π㪟G ¢Vƒ◊G á©°S Î∏dÉH Ö°ùMG 2

210
 .(ôgõdG AÉe IQhQÉb) IÉμ°ûe πHÉ≤ŸG º°SôdG πãÁ 3
.É¡«a ôgõdG AÉe ºéM Ö°ùMG -CG
? IÉμ°ûŸÉH ôgõdG AÉŸ ájƒFÉŸG áÑ°ùædG »gÉe -Ü
Î∏dG øªK ¿CG âª∏Y GPEG IÉμ°ûŸG √òg øªK ƒg Ée -ê
øªK ¿CGh ÒfÉfO á©°ùJ …hÉ°ùj ôgõdG AÉe øe óMGƒdG
.¿GQÉæjO áZQÉa »gh IÉμ°ûŸG

: á«dÉàdG äɪ°ùÛG ΩÉéMCG ÖJQ 4

ô°üà Iõ«÷G äÉeGôgCG á«°VQC’G IôμdG

•hôıG Ωô¡dG

211
π°UƒMCG
¬¡LhCGh ™∏°†e ¬JóYÉb º°ù› ƒg Ωô¡dG
.äÉã∏ãe
¬YÉØJQGh B ¬JóYÉb áMÉ°ùe Ωô¡dV ºé◊G
1
V= Bh : ƒg h
3

V=
IóYÉ≤dG áMÉ°ùe * ´ÉØJQE’G ∫ƒW …CG
3

¬JóYÉb º°ù› ƒg ÊGQhódG •hôıG

øY ¬°SCGQ ó©H πãÁ ¬YÉØJQGh …ôFGO ¢Uôb
.¬JóYÉb õcôe

r h
2
V= : •hôıG ºéM
3
…CG ¬JóYÉb ´É©°T r h ¬YÉØJQG h å«M

V=
´ÉØJQE’G ∫ƒW * IóYÉ≤dG áMÉ°ùe
3

ƒg 2RÉgô£b Iôc ºéM

4
V=
R3
3

212
 ø`` ` ` jQÉ`` ` ` ` “
á«dÉàdG ∫Éμ°TC’G ÚH øe OóM (CG 6
Ωô¡d Gô°ûf πã“ »àdG äɪ°ùÛG
2mm √ô£b πμ°ûdG ÊGƒ£°SG ¢SÉëædG øe ∂∏°S -CG
ABCD ´Ó°VC’G …RGƒàe º°SQG (Ü
AD = 4cm h AB=8cm å«ëH
ˆ
»KÓK Éeôg ¬H ™æ°UGh BAD=120° h
.∂dP Ó∏©e 4cm ¬aôM º¶àæe
√ô`£b ÊGQhO •hô`fl π`μ°T ‘ á`ª«N 7
øμÁ ¢üî°T øe ºc 3m ¬YÉØJQGh 4m
•hôıG Ωô¡dG
᫪c q¿CG ɪ∏Y ᪫ÿG â– áeÉbE’G ¬d
É«©«ÑW ¢ùqØæà∏d Oôa qπμd áeRÓdG AGƒ¡dG
. 2, 5m 3 »g πqã“ »àdG »g Ée á«dÉàdG ∫Éμ°TC’G ÚH øe OóM 4
a > b å«M Ú«dÉàdG Úªq°ùÛG Èà©f 8
ɪ¡«ªéM ¿QÉb
a b
m 2 ¬JóYÉb
213
ôjOÉ≤ŸG (dl) Î∏°ùjódG ¤EG ºK (1)Î∏dG ¤EG ∫ƒM 1
: á«dÉàdG
. 250cl , 24dal , 633dam , 92cm 3 -CG
3
. 0.06m 3 , 750ml , 4hl , 8.9m 3-Ü
2
.¬ªéM Ö°ùMG .1m ¬dƒWh
IQP 8.9 *1019 óLƒj ¢SÉëædG øe 1mm 3‘ -Ü
? ∂∏°ùdG ∂dP ‘ äGQòdG OóY ƒg ºc
GAõL πHÉ≤ŸG πμ°ûdG πqãÁ 3
¬¡LhCG Ωô¡d ô°ûf øe
á°ùjÉ≤àe äÉã∏ãe á«ÑfÉ÷G
π«£à°ùe ¬JóYÉb h Ú©∏°†dG
.ô°ûædG º“G h ¬∏≤fCG
? Ωô¡d Gô°ûf
ÉWhôfl πHÉ≤ŸG πμ°ûdG πãÁ 5
O ¬JóYÉb õcôeh S ¬àªb É«fGQhO
¬àMÉ°ùeh OS ¬YÉØJQG Ö°ùMCG
áMÉ°ùe ¿CG âª∏Y GPEG á«ÑfÉ÷G
¬ªéMh 625
SA=65m h 12500 m 3
.ó°ùdG Gò¡d ɪ«ª°üJ πHÉ≤ŸG πμ°ûdG πãÁ ¬àªb Ωô¡d ÉjQƒ¶æe ɪ°SQ πHÉ≤ŸG πμ°ûdG πãÁ 9
? ¬JóYÉb ´ÉØJQG ƒg Ée . I ‘ ɪFÉb Éã∏ãe IJK ¬JóYÉbh S
. ¬d Gô°ûf õ‚CG (1
.¬ªéM Ö°ùMCG (2

πãÁ πμ°T πc á«dÉàdG ∫Éμ°TC’G ÚH øe OóM 10

Ωô¡d Gô°ûf
r ´É`©°ûdG ¢ù`Ø`f ɪ`¡d •hô``flh Iô`c 14
´É`Ø`JQG h Ö``°ù``MG . v º`é`◊G ¢ù`Ø`fh
. r ád’óH •hôıG

âª∏Y GPEG á«°VQC’G IôμdG ºéM ƒg Ée 15

? 6366km ÉÑjô≤J …hÉ°ùj É¡YÉ©°T ¿CG

. 20cm Égô£b ájójóM Iôc 16

3
1dm á∏àc ¿CG âª∏Y GPEG É¡à∏àc »g Ée
? 7,9kg ≥aGƒJ ójó◊G øe
ºFÉb …ôFGO •hôı Gô°ûf πãÁ ‹ÉàdG πμ°ûdG 11
. 500
cm 3É¡ªéM Iôc ô£b Ö°ùMG 17 r ¬JóYÉb ´É©°Th AB ¢Sƒ≤dG ∫ƒW Ö°ùMCG .S ¬àªb
3

.É¡ªéM Ö°ùMG 24cm Égô£b Ωó≤dG Iôc 12

233m ¬©∏°V ™Hôe ¬JóYÉb Ωôg ƒg ¢ùHƒ«c Ωôg 13

.146m ¬YÉØJQGh
’) ¢ùHƒ«c Ωôg ¿ƒμj …òdG ôé◊G ÉfòNCG GPEG
¬H »æÑf ¿CG ÉfOQCGh (¬∏NGóH »àdG äÉZGôØdG Èà©f
.IóYÉ≤dG »KÓK ɪFÉb GQƒ°Tƒe πμ°T ≈∏Y Gó°S
. 400m ¬JóYÉb ™∏°VCG óMCG ∫ƒWh 50m ó°ùdG ∂ªo°S
214
 AÉ°†ØdG ‘ …RGƒqàdG

»cÉ£fE’G

.Iôé¡∏d ™HGôdG ¿ô≤dG ΩÓYCG øe(»ÑàÛÉH) Ö≤∏ŸG ,»cÉ£fE’G óªMCG øH »∏Y º°SÉ≤dG ƒHCG ƒg
¿Éch ,`g 376 áæ°ùdG ‹GƒM ¬JÉah ≈àM É¡æWƒà°SÉa ,OGó¨H ¤EG π≤àfGh ,á«cÉ£fEG ‘ ódh
Ωƒ∏Y ‘ kÉcQÉ°ûe ,¬ZƒÑf ≈∏Y ¿Éch .¬æY Úeó≤ŸGh »¡jƒÑdG ádhódG ó°†Y ÜÉë°UCG øe
,(…óæ¡dG ‘ ÒÑμdG âîàdG) :É¡æe ,√QÉKBG øe OóY ¤EG ËóædG øHGh »£Ø≤dG QÉ°TCGh .πFGhC’G
.(ájOó©dG øjRGƒŸG) ,(äÉÑ©μŸG ‘ ÜÉàc) ,(¢Só«∏bEG ìô°T) ,(»≤«WɪKQC’G Ò°ùØJ)

¿É«àØ∏d áq«ª∏©dG áq«Hô©dG áq∏ÛG

ô£e É¡q°ùe Ée GPEG OÓÑdG É«– ɪc Úàq«ŸG ܃∏b »«ëj º∏©dG
ôª≤dG áª∏q¶dG OGƒ°S »q∏éj ɪc ¬ÑMÉ°U Ö∏b øY ≈ª©dG »∏éj º∏©dGh
¬qHQ óÑY øHG

215
 AÉ°†ØdG ‘ …RGƒqàdG
ô°†ëà°SCG
: ¬∏ªcCG h ¬∏Ø°SCG ∫hó÷G π≤fG qºK á«dÉqàdG äɪ°ùÛG ßM’. 1

(a)
(b) (C)

(d) (e)

(e) (d) (c) (b) (a) ºq°ùÛG

¬ª°SG
¬ªªb OóY
¬aôMCG OóY
áq«ÑfÉ÷G ¬¡LhCG OóY
¬JóYÉb πμ°T
áq«ØÿG ¬aôMCG OóY
áq«ØÿG ¬¡LhCG OóY

216
 A
Öq©μŸ GQƒ¶æe Óμ°T ∂°SGôc ≈∏Y º°SQG 2

º°SQ ≈∏Y πq°üëààd ¬∏ªcCG qºK πHÉ≤ŸG πμ°ûdG π≤fG

3
ABCD Ωô¡∏d …Qƒ¶æe
D

…RGƒàŸ ±ôMCG áKÓK πHÉ≤ŸG º°SqôdG πqãÁ

B 4
º°SQG h ¬∏≤fG ABCDA'B'C'D' äÓ«£à°ùŸG
.ºq°ùÛG ±ôMCG á«≤H
D A

A'

A
ºFÉb Qƒ°TƒŸ ±ôMCG áKÓK πHÉ≤ŸG º°SqôdG πqãÁ
C 5
AÉ°†ØdG ‘ …RGƒqàdG

ABCA'B'C'
.ºq°ùÛG ±ôMCG á«≤H º°SQG h ¬∏≤fG

C'
B' ≥qÑWCGh ∞°ûμà°SCG
AÉ°†ØdG ‘ …ƒà°ùŸG
1 •É°ûf

ABCA'B'C' ºFÉb Qƒ°Tƒe πμ°T ‘ (S) ɪq°ù› iƒ≤ŸG ¥QƒdG øe ™æ°UCG - CG

.¬∏Ø°SCG øq«Ñe ƒg ɪc (Q)h (P)πμq°ûdG »à∏«£à°ùe Úàë«Ø°Uh

P Q

217
 . (S) º°ùÛG ¬LhCG óMC’ á≤°UÓe (P) áë«Ø°üdG ™°V -Ü
ÒZ áë«Ø°üdG ÉfQqƒ°üJ GPEÉa (P) áë«Ø°üdG øe á£≤f ≈∏Y ≥Ñ£æJ ¬LƒdG øe á£≤f qπc q¿CG ßM’
.¬LƒdG ∂dP …ƒà°ùe ƒgh P `H ¬d õeôf …ƒà°ùe ≈∏Y òFóæY π°üëf äÉ¡÷G IOhófi
(S)

P
(S) øe ¬Lh qπc q¿CGh Q Éjƒà°ùe πqã“(Q) áë«Øq°üdG ∂dòch P Éjƒà°ùe πqã“ (P) áë«Øq°üdG q¿EG ∫ƒ≤f
.AÉ°†ØdG øe Éjƒà°ùe Oqóëj

2 •É°ûf

C hBh A áKÓãdG ºª≤∏d á≤°UÓe (P) áë«Ø°üdG ™°V (CG

ABC
¬LƒdG •É≤f qπc q¿CG ßM’h (S)º°ù÷G øe
ABC ¬LƒdG …ƒà°ùe q¿CG …CG áë«Ø°üdÉH â≤°üàdG ób
.¿É≤Ñ£æj (P) áë«Ø°üdG …ƒà°ùe h

? ßMÓJ GPÉe. (S) º°ù÷G øe C'h B'h A' ºª≤∏d á≤°UÓe (Q) áë«Ø°üdG ™°V (Ü

OqóÙG …ƒà°ùª∏d õeôf â°ù«d AÉ°†ØdG øe •É≤f çÓK

Ch B h A •É≤qædÉH Oqó– IóMGh áeÉ≤à°SG ≈∏Y
. (ABC) `H .GóMGh Éjƒà°ùe
򮥜J
ABCDA'B'C'D' ÉÑq©μe πHÉ≤ŸG πμ°ûdG πãÁ 1
G h F hE •É≤ædÉH OqóÙG (P) …ƒà°ùŸGh
Úà£≤ædG øe qπc ɪ¡d »ªàæJ Újƒà°ùe ôcPG (1
. Bh A

218
 .¬«dEG »ªàæJ ’ iôNCGh P …ƒà°ùŸG ¤EG »ªàæJ Öq©μŸG øe •É≤f ôcPG (2
? (ADH) …ƒà°ùŸG ¤EG »ªàæJ E á£≤ædG q¿CG πg (CG (3
? (ADH)…ƒà°ùŸG ¤EG »ªàæJ B á£≤ædG q¿CG πg (Ü

…ƒà°ùe ‘ ƒàfi º«≤à°ùe

3 •É°ûf
Úàqª≤∏d á≤°UÓe (P) áë«Ø°üdG ™°V (1
.(S) º°ùÛG øe A' h A
? (P) áë«Ø°üdG ¤EG »ªàæJ ’ [AA']øe •É≤f óLƒJ πg
? P …ƒà°ùŸG ¤EG »ªàæJ ’ (AA') º«≤à°ùŸG øe á£≤f óLƒJ πg

P…ƒà°ùŸG ‘ ƒàfi (AA') º«≤à°ùŸG q¿CG ∫ƒ≤f .P …ƒà°ùŸG ¤EG »ªàæJ (AA') º«≤à°ùŸG øe á£≤f qπc

. (AA')  P Öàμfh

Gòg •É≤f qπc âfÉc GPEG …ƒà°ùe ‘ ƒàfi ¬qfCG º«≤à°ùe øY ∫ƒ≤f
…ƒà°ùŸG ∑GP ¤EG »ªàæJ º«≤à°ùŸG
AÉ°†ØdG ‘ …RGƒqàdG

»ªàæJ Δ øe á£≤f qπc »æ©j P iƒà°ùe ‘ …ƒàfi Δ º«≤à°ùe

.   P Öàμfh P ¤EG

ƒàfi ƒ¡a …ƒà°ùe ™e ¿Éàcΰûe ¿Éà£≤f º«≤à°ùŸ âfÉc GPEG

…ƒà°ùŸG Gòg ‘
…CG
(AB)  P ¿EÉa P …ƒà°ùe øe ÚàØ∏àfl Úà£≤f B h A ¿Éc GPEG

򮥜J
É°Vqƒ©e ¬∏Ø°SCG πª÷G π≤fG h πHÉ≤ŸG πμq°ûdG ßM’∫'
: á«dÉàdG RƒeôdG óMCÉH •É≤ædG Iôe πc ‘
. , , , 
M...(BEF) , A...(EFG)
A...(EBC) , (BM)...(AEF)
C...(DHF) , M...(ABG) , (FN)...(AEC)
(BN)...(BHC) , (GM)...(EFG)

219
 Úª«≤à°ùŸ áq«Ñ°ùqædG äÉq«©°VƒdG
4 •É°ûf
. ABCDEFGH äÓ«£à°ùŸG …RGƒàe πHÉ≤ŸG πμ°ûdG πãÁ
ÚjRGƒàeh (ABC) …ƒà°ùŸG ‘ Újƒàfi Úª«≤à°ùe ôcPG (CG
.Ú©WÉ≤àeh (BCG) …ƒà°ùŸG ‘ Újƒàfi Úª«≤à°ùe ôcPG (Ü
? áq«Ñ°ùqædG ɪ¡àq«©°Vh »g Ée .( ADH) iƒà°ùŸG ‘ Újƒàfi øª«≤à°ùe ôcPCG (ê

D' D
ɪg …ƒà°ùŸG ¢ùØf øe ¿Éª«≤à°ùe-
D M .¿É©WÉ≤àe hCG ¿ÉjRGƒàe
ÒZh ÚjRGƒàe ÒZ ¿Éª«≤à°ùe -
D'
P P
…ƒà°ùŸG ¢ùØf ‘ É°ù«d ɪg Ú©WÉ≤àe

…ƒà°ùŸG ¢ùØf ‘ ¿Éjƒàfi ¿Éª«≤à°ùe ɪg ¿ÉjRGƒàe ¿Éª«≤à°ùe

Ú©WÉ≤àe ÒZh

򮥜J
.
[AB] øe á£≤f M å«M πHÉ≤ŸG πμ°ûdG ßM’'
Úª«≤à°ùŸG øe qÓc …ƒëj …òdG …ƒà°ùŸG ƒg Ée -CG (1
? (AB) h (CM)
? (AB)h (CM)Úª«≤à°ùª∏d á«Ñ°ùædG á«©°VƒdG »g Ée -Ü

: á«dÉqàdG ä'É◊G øe ádÉM qπc ‘ Úeqó≤ŸG Úª«≤à°ùŸG ¤EG áÑ°ùædÉH ≥HÉ°ùdG ∫GDƒ°ùdG øY ÖLCG (2
(AF) h (EM) •
(EF) h (HG) •
(AB) h (HM) •
. ABFE ¬LƒdG …ƒà°ùe ‘ ÚjRGƒàe øjôNBG h Ú©WÉ≤àe Úª«≤à°ùe ôcPG (3

220
 5 •É°ûf
. ABCDEFGH äÓ«£à°ùŸG …RGƒàe πHÉ≤ŸG πμ°ûdG πãÁ
. (AD) º«≤à°ùŸG …ƒëj …ƒà°ùe ôcPG -CG(1
. (CG) º«≤à°ùŸG …ƒëj …ƒà°ùe ôcPG -Ü
? (CG) h (AD) Úª«≤à°ùŸG Ópc …ƒëj …ƒà°ùe óLƒj πg -ê
ÒZh ÚjRGƒàe ÒZ (CG) h (AD) Úª«≤à°ùŸG ¿CG ßMÓf
.…ƒà°ùŸG ¢ùØf ‘ É°ù«d ɪ¡fEG ∫ƒ≤f Ú©WÉ≤àe
.…ƒà°ùŸG ¢ùØf ‘ É°ù«d øjôNBG Úª«≤à°ùe ôcPG (2

¢ùØf ‘ ¿Éfƒμj AÉ°†ØdG ‘ ¿Éª«≤à°ùe @

.’ hCG …ƒà°ùŸG
…ƒà°ùŸG ¢ùØf ‘ É°ù«d ¿Éª«≤à°ùe @
.Ú©WÉ≤àe ÒZ h ÚjRGƒàe ÒZ ¿Éfƒμj

򮥜J
AÉ°†ØdG ‘ …RGƒqàdG

.™Hôe ¬JóYÉb Éeôg πHÉ≤ŸG πμ°ûdG πãÁ

hCG ¿É©WÉ≤àe : `H äÉZGôØdG πªcCG h áq«dÉàdG πª÷G π≤fG
.…ƒà°ùŸG ¢ùØf ‘ É°ù«d hCG ¿ÉjRGƒàe
...... ¿Éª«≤à°ùe ɪg (DC)h (SB) -
...... ¿Éª«≤à°ùe ɪg (BC)h (AD) -
...... ¿Éª«≤à°ùe ɪg (SO)h (AC) -
...... ¿Éª«≤à°ùe ɪg (DB)h (SC) -
…ƒà°ùeh º«≤à°ùŸ áq«Ñ°ùqædG äÉq«©°VƒdG
1 •É°ûf
. ABCDEF ɪFÉb GQƒ°Tƒe πHÉ≤ŸG πμ°ûdG πãÁ
. EFD ¬LƒdG …ƒà°ùe P øμ«d
πªcCG.1
(AE) ∩ P = ......
(BD) ∩ P = ......
(CF) ∩ P = ......

. E IóMGh á£≤f ‘ P …ƒà°ùŸG ™£≤ (AE) º«≤à°ùŸG

E á£≤qædG ‘ ¿É©WÉ≤àe P …ƒà°ùŸGh (AE) º«≤à°ùŸG q¿CG ∫ƒ≤f
221
 á£≤f …ƒà°ùeh º«≤à°ùŸ ¿Éc GPEG
¿É©WÉ≤àe ɪ¡qfCG ∫ƒ≤f IóMGh ácΰûe
.á£≤qædG ∂∏J ‘
P ∩ Δ = {M}

2 •É°ûf
ABCA'B'C' å«M πHÉ≤ŸG ºq°ùÛG ßM’ - 1
. A'B'C' IóYÉ≤dG …ƒà°ùe ( P)h ºFÉb Qƒ°Tƒe
.ácΰûe á£≤f ɪ¡d ¢ù«d É¡Lhh ÉaôM ôcPyG (CG
? P…ƒà°ùª∏d ™WÉb (AB) º«≤à°ùŸG q¿CG πg (Ü
? P …ƒà°ùŸG ™£≤j ’ ôNBG ɪ«≤à°ùe ôcPG (O

ÒZ …ƒà°ùe h º«≤à°ùe ¿ƒμj ÉeóæY

¿ÉjRGƒàe ɪ¡qfCG ∫ƒ≤f Ú©WÉ≤àe

P∩Δ=ø

.2
(AB) `d …RGƒeh P ‘ iƒàfi ɪ«≤à°ùe ôcPG (CG

øe º«≤à°ùŸ RGƒe º«≤à°ùe ¿Éc GPEG

.…ƒà°ùŸG Gò¡d RGƒe ƒ¡a …ƒà°ùe
? (AC) º«≤à°ùŸGh …ƒà°ùª∏d áÑ°ùqædÉH èàæà°ùJ GPÉe (AC) `d …RGƒe h P‘ iƒàfi ɪ«≤à°ùe ôcPG (Ü
.¿ÉjRGƒàe P …ƒà°ùŸG h (BC) º«≤à°ùŸG q¿CG âÑKCG (ê

(AB) ∩ P = ø
222
 򮥜J
.ɪFÉb GQƒ°Tƒe πHÉ≤ŸG πμ°ûdG πqãÁ
AA'B'B ¬LƒdG …ƒà°ùŸ á©WÉb äɪ«≤à°ùe áKÓK ôcPG (CG
AA'F'F ¬LƒdG …ƒà°ùŸ ™WÉb (BC) º«≤à°ùŸG ¿CG πg (Ü
(ABC) …ƒà°ùª∏d ájRGƒe äɪ«≤à°ùe çÓK ôcPG (ê
? (EDE') …ƒà°ùª∏d …RGƒe (BB') º«≤à°ùŸG q¿CG πg (O

¿É©WÉ≤àe ¿Éjƒà°ùe
8 •É°ûf

P h ºFÉb Qƒ°TƒeABCA'B'C' å«M ‹ÉàdG º°SôdG ßM’'

BB'C'C ¬LƒdG …ƒà°ùe (Q)h AA'B'B ¬LƒdG …ƒà°ùe
‘h P …ƒà°ùŸG ‘ ƒàfi (BB') º«≤à°ùŸG q¿CG øq«H (CG
. Q …ƒà°ùŸG
AÉ°†ØdG ‘ …RGƒqàdG

Q h P Újƒà°ùŸG ÚH ácΰûe •É≤f óLƒJ πg (Ü

? (BB') ¤EG »ªàæJ ’
Öàμfh ¿É©WÉ≤àe Q h P Újƒà°ùŸG ¿CG ∫ƒ≤f
P ∩ Q = (BB')

•É≤f çÓK C h B h A âfÉc GPEG

Ú©WÉ≤àe øjƒà°ùe ÚH ácΰûe
.IóMGh áeÉ≤à°SG ≈∏Y »¡a

äÉ≤«Ñ£J
ABCDEFGHäÓ«£à°ùŸG …RGƒàe πHÉ≤ŸG πμ°ûdG πqãÁ 1
: ádÉM πc ‘ Úeqó≤ŸG Újƒà°ùŸG ™WÉ≤J OóM

(DHG) h (ABC) (CG

(AEF) h (GBF) (Ü
(CGH) h (DBF) (ê
223
‘ Ú©WÉ≤àe D'h D Úª«≤à°ùe πHÉ≤ŸG πμq°ûdG πqãÁ 2
. P …ƒà°ùŸG ‘ Újƒàfih O á£≤f
. P …ƒà°ùŸG ¤EG »ªàæJ ’ á£≤f M
D º«≤à°ùŸGh M á£≤qædÉH OqóÙG Q …ƒà°ùŸG Èà©f
. D' º«≤à°ùŸGh M á£≤qædÉH OqóÙG R …ƒà°ùŸGh
. R h Q Újƒà°ùŸG ™WÉ≤J OqóM

qπëH ≥aôe øjô“

å«M πHÉ≤ŸG πμ°ûdG π≤fG (CG
P …ƒà°ùŸG øe ¿Éà£≤f N h M
IóMGh áeÉ≤à°SG ≈∏Y â°ù«d •É≤f çÓK C h B h A
.ÚjRGƒàe ÒZ (BC)h (MN)h P ¤EG »ªàæJ’h
M å«MK á£≤f ‘ ¿É©WÉ≤àe P h (BC) ¿CG âÑKCG (Ü
. K á£≤ædG ÚY . IóMGh áeÉ≤à°SG ≈∏Y K h N

: qπ◊G
Újƒà°ùŸG ¤EG N h M Úà£≤ædG øe qπc »ªàæJ(Ü
. P h (ABC)
(MN) º«≤à°ùŸG ≥ah ¿Éjƒà°ùŸG ¿Gòg ™WÉ≤àj ¿PEG
(ABC) ∩ P = (MN)
(ABC) …ƒà°ùŸG ‘ ¿Éjƒàfi (BC)h (MN) ¿Éª«≤à°ùŸG
. K á£≤f ‘ ¿É©WÉ≤àe ɪ¡a ¿PEG ÚjRGƒàe ÒZ ɪg h
P …ƒà°ùŸG ‘ …ƒàfi ÒZ (BC) º«≤à°ùŸG ¿CG ÉÃh
P ∩ (BC) = {K} ; K á£≤ædG ‘ ¬©£≤j ¬fEÉa
‹ÉàdÉHh (MN) º«≤à°ùŸG ¤EG »ªàæJ K á£≤ædG
.IóMGh áeÉ≤à°SG ≈∏Y K h Nh M •É≤ædÉa

224
 ¿ÉjRGƒàe ¿Éjƒà°ùe

9 •É°ûf

á≤°UÓe (P) áë«Ø°üdG ™°V (CG

áë«Ø°üdGh (S)º°ùÛG øe ABC ¬Lƒ∏d
¢ùØf øe A'B'C' ¬Lƒ∏d á≤°UÓe (Q)
.πHÉ≤ŸG πμ°ûdG ‘ ɪc º°ùÛG
ÚH ácΰûe •É≤f ∑Éæg πg (Ü
? Q h P Újƒà°ùŸG
Ú©WÉ≤àe É°ù«d Qh P ¿Éjƒà°ùŸG
Q // P hCG P // Q : Öàμfh ¿ÉjRGƒàe ɪ¡fCG ∫ƒ≤f

Ú©WÉ≤àe ÒZ ¿Éjƒà°ùe ɪg ¿ÉjRGƒàe ¿Éjƒà°ùe

AÉ°†ØdG ‘ …RGƒqàdG

1 򮥜J
.¿ÉjRGƒàe ¿Éjƒà°ùe Q h P øμ«d
∂HGƒL Óq∏©e '' CÉ£N '' hCG ''ÜGƒ°U'' `H ÖLCG
Q …ƒà°ùª∏d …RGƒe ƒg P …ƒà°ùŸG øe º«≤à°ùe qπc (CG
. P …ƒà°ùŸG øe º«≤à°ùe qπμd …RGƒe ƒg Q …ƒà°ùŸG øe º«≤à°ùe qπc (Ü
∫ƒ∏ëH á≤aôe øjQÉ“
1 øjô“
P Éjƒà°ùeh ABCD É«KÓK Éeôg πHÉ≤ŸG πμ°ûdG πãÁ
. (BCD) …ƒà°ùª∏d ÉjRGƒe
P …ƒà°ùŸG ™£≤J [AD]h [AC] h [AB] º«≤à°ùŸG ™£≤
. K h J h I‘ ‹GƒàdG ≈∏Y
(IK) // (BD) h (JK) // (CD)h (IJ) // (BC) ¿CG ÚH

225
 qπ◊G
Éæjód
P …ƒà°ùŸG ‘ ƒàfi (IJ) º«≤à°ùŸG *
(BCD) …ƒà°ùŸG ‘ ƒàfi (BC)º«≤à°ùŸG *
P ∩ (BCD) = Ø *
(BC) ∩ (IJ) = Ø GPEG
(IJ) // (BC) q¿EÉa (ABC) …ƒà°ùŸG ¢ùØf ‘ ¿Éjƒàfi (BC) h (IJ) ¿CG Éà h
. (IK) // (BD) h (JK) // (CD) ¿CG øq«Ñf á≤jô£dG ¢ùØæH

2 øjô“
. Qh P ÚjRGƒàe Újƒà°ùe πHÉ≤ŸG πμ°ûdG πqãÁ
P øe •É≤f áKÓK C h Bh A h Q øe á£≤f E øμàd
.IóMGh áeÉ≤à°SG ≈∏Y â°ù«d
Q
Q .¿É©WÉ≤àe Q h (ABE) Újƒà°ùŸG q¿CG øq«H (CG
. Q h (ABE) Újƒà°ùŸG ™WÉ≤J Δ º«≤à°ùŸG Èà©f (Ü
Δ ∩ (AB) OqóM
.¿ÉjRGƒàe (AB)h Δ q¿CG èàæà°SG (ê

π◊G
.¿É≤Ñ£æe ÒZ Q h (ABE) Újƒà°ùŸG GPEG A ∉Q h A ∈(ABE ) Éæd (CG
.¿É©WÉ≤àe Q h (ABE) Újƒà°ùŸG q¿EÉa E ∈Q h E ∈(ABE ) ¿CG ÉÃh
Q ∩ ( ABE ) = Δ (Ü
Q ∩ P = Ø q¿CG º∏©f h P …ƒà°ùŸG ‘ ƒàfi º«≤à°ùe (AB) h Q …ƒà°ùŸG ‘ ƒàfi º«≤à°ùe Δ
. Δ ∩ (AB) = Ø ¿PEG
( Δ ∩ ( AB) = Ø) ¿É©WÉ≤àj ’ h (ABE) …ƒà°ùŸG ¢ùØf ‘ ¿Éjƒàfi (AB)h Δ ¿CG Éà (ê
.¿ÉjRGƒàe ɪ¡fEÉa

226
 2 򮥜J
¿ÉjRGƒàe ¿Éjƒà°ùe Q h P πHÉ≤ŸG πμ°ûdG ‘
D º«≤à°ùŸG ≥ah P …ƒà°ùŸG ™£≤j ådÉK …ƒà°ùe R h
D' º«≤à°ùŸG ≥ah Q …ƒà°ùŸG ™£≤j h
.¿ÉjRGƒàe D'h D Úª«≤à°ùŸG q¿CG øq«H

3 򮥜J
. P …ƒà°ùŸ ÉjRGƒe ɪ«≤à°ùe D øμ«d
.∂HGƒL Óq∏©e ''CÉ£N''hCG ''ÜGƒ°U'' `H ÖLCG
. P …ƒà°ùª∏d …RGƒe ƒg D º«≤à°ùª∏d …RGƒe …ƒà°ùe qπc

3 øjô“
AÉ°†ØdG ‘ …RGƒqàdG

ABCDEGH äÓ«£à°ùŸG …RGƒàe πHÉ≤ŸG πμ°ûdG πãÁ

[DH] øe á£≤f M h
.¿É©WÉ≤àe (BFG)h (AMG) Újƒà°ùŸG ¿CG ÚH (1
( AMG ) ∩ (BFG ) = Δ øμ«d(2
.¿ÉjRGƒàe (AM) h Δ ¿CG ÚH
. (BF) h Δ Úª«≤à°ùŸG ™WÉ≤J á£≤f K ÚY -CG(3
( AMG ) ∩ ( ABF ) = ( AK ) ¿CG ÚH -Ü
(AK)//(MG) ¿CG ÚH -ê
. AMGK »YÉHôdG á©«ÑW èàæà°SG (4
.´Ó°V'’G …RGƒàe ƒg ABGH »YÉHôdG ¿CG øq«H (5
ABGH ´Ó°V'’G …RGƒàe õcôe O Èà©f (6
. O á£≤ædG ‘ (AMG) …ƒà°ùª∏d ™WÉb ƒg (BH) º«≤à°ùŸG ¿CG âÑKCG

227
 qπ◊G
…ƒà°ùŸG ¤EG »ªàæJ A) ¿É≤Ñ£æe ÒZ ɪgh G á£≤ædG ‘ (BFG) h (AMG) ¿Éjƒà°ùŸG ∑ΰûj (1
.¿É©WÉ≤àe ɪg ¿PEG ((BFG) …ƒà°ùŸG ¤EG »ªàæJ ’h (AMG)
( AM )  = Ø GPEG (BFG ) ( AED) = Ø h   (BFG ) h ( AM )  ( AED) Éæd (2
.¿ÉjRGƒàe ɪ¡qfEÉa (AMG) …ƒà°ùŸG ¢ùØf ‘ ¿Éjƒàfi (AM) h Δ ¿CG Éà h
.πμ°ûdG ô¶fG -CG (3
(ABF) h (AMG) ¿Éjƒà°ùŸG ∑ΰûj -Ü
(K  (BF ) h   ( AMG ) K  ) K h A Úà£≤ædG ‘
…ƒà°ùŸG ¤EG »ªàæJ G) ¿É≤Ñ£æe ÒZ ɪg h
((ABF)…ƒà°ùŸG ¤EG »ªàæJ ’h (AMG)
.
(AK) º«≤à°ùŸG ≥ah ¿É©WÉ≤àe ɪg ¿PEG
( AK )  ( ABE ) h (MG )  (DCG ) Éæd -ê
( AK ) (MG ) =  GPEG ( ABE ) (DCG ) =  h
.¿ÉjRGƒàe ɪ¡qfEÉa (AMG) …ƒà°ùŸG ¢ùØf ‘ ¿Éjƒàfi (AK)h (MG) ¿CG Éà h
.´Ó°VC'G …RGƒàe ƒg AMGK »YÉHôdG ¿PEG (MG)//(AK) h 4
(KG)//(AM) Éæd (
…RGƒàe ƒg ABGH ÜóÙG »YÉHôdG ¿PEG ¿ÉjRGƒàe h ¿É°ùjÉ≤àe [HG] h [AB] Úaô◊G ¿CG º∏©f (5
.´Ó°VC'G
»¡a ‹ÉàdÉH h [BH] á©£≤dG ∞°üàæe »g O ¿PEG ABGH ´Ó°VC'G …RGƒàe õcôe »g O á£≤ædG (6
. (BH) º«≤à°ùŸG ¤EG »ªàæJ
O ¿PEG (AMG) …ƒà°ùŸG ‘ ƒàfi (AG) º«≤à°ùŸG ¿CG º∏©fh [AG] á©£≤dG ∞°üàæe É°†jCG »g h
. (AMG) …ƒà°ùŸGh (BH) º«≤à°ùª∏d ácΰûe á£≤f »¡a ‹ÉàdÉH h (AMG) …ƒà°ùŸG ¤EG »ªàæJ
ƒàfi ÒZ (BH)º«≤à°ùŸG ¿PEG (AMG)…ƒà°ùŸG ¤EG »ªàæJ ’h (AG) º«≤à°ùŸG ¤EG »ªàæJ B á£≤ædG
. O á£≤ædG ‘ (AMG) …ƒà°ùŸG ™£≤j ƒ¡a ‹ÉàdÉHh (AMG)…ƒà°ùŸG ‘

228
 π°UƒMCG
AÉ°†ØdG øe •É≤f çÓK
P = (ABC) IóMGh áeÉ≤à°SG ≈∏Y â°ù«d
øe óMGh ƒà°ùe Oó–
AÉ°†ØdG
B P h A P ¿Éà£≤f º«≤à°ùŸ âfÉc GPEG
( AB)  P ¿PEG ƒ¡a …ƒà°ùe ™e ¿Éàcΰûe
…ƒà°ùŸG Gòg ‘ ƒàfi

D '  Ph D  P ¿Éc GPEG ¢ùØf øe ¿Éª«≤à°ùe

D' h D hCG D//D' q¿EÉa hCG ¿É©WÉ≤àe ɪg …ƒà°ùŸG
¿É©WÉ≤àe .¿ÉjRGƒàe

D D' = Ø ¢ùØf ‘ É°ù«d ¿Éª«≤à°ùe

ÚjRGƒàe ÒZ D' h D …ƒà°ùŸG
AÉ°†ØdG ‘ …RGƒqàdG

ÒZ ¿Éª«≤à°ùe ɪg
Ú©WÉ≤àe ÒZ h ÚjRGƒàe

ɪg ¿ÉjRGƒàe ¿Éjƒà°ùe

P//Q .Ú©WÉ≤àe ÒZ ¿Éjƒà°ùe

¿É©WÉ≤àe ¿Éjƒà°ùe
P Q = D º«≤à°ùe ≥ah ¿É©WÉ≤àj

D//P …ƒà°ùe h º«≤à°ùe

¿ÉjR Gƒàe

™£≤j D º«≤à°ùe
D P = { A}
A á£≤f ‘ P …ƒà°ùe

229
 ø`` ` ` jQÉ`` ` ` ` “
(BCC') …ƒà°ùŸG ‘ ƒàfi (B'N)º«≤à°ùŸG ¿CG ÚH (ê
.¿É©WÉ≤àe (CC') h (B'N) ¿CG h P…ƒà°ùe ¬∏Ø°SCG πμ°ûdG πãÁ 1
.¿É©WÉ≤àe (ACC')…ƒà°ùŸG h (B'N) ¿CG ÚH (O D ¤EG »ªàæJ ’ A á£≤æH h D º«≤à°ùà GOófi
.ɪ¡©WÉ≤J á£≤f I á£≤ædG º°SQG A á£≤ædG øe GQÉe ɪ«≤à°ùe D' Èà©f
(BM) º«≤à°ùŸG ™WÉ≤J á£≤f J á£≤ædG º°SQG (√ B á£≤f ‘ D º«≤à°ùª∏d É©WÉb h
. (ACC') …ƒà°ùŸG h
P …ƒà°ùŸG ‘ ƒàfi D' º«≤à°ùŸG ¿CG ÚH

xA

ABCDEFGH : å«M ¬∏Ø°SCG πμ°ûdG º°SQG 4

[CG]øe á£≤f N h [BC] øe á£≤f M h ÉÑ©μe h P Ú©WÉ≤àe Újƒà°ùe ¬∏Ø°SCG º°SôdG πãÁ 2
(AM) º«≤à°ùª∏d á«Ñ°ùædG á«©°VƒdG »g Ée (CG ‘ ‹GƒqàdG ≈∏Y ɪ¡d É©WÉb D ɪ«≤à°ùeh Q
? (ADE) …ƒà°ùŸG h N hM
(ADE) Újƒà°ùª∏d á«Ñ°ùædG á«©°VƒdG »g Ée (Ü Q D h P D OóM (CG
? (BCF) h (NA) h (NB) äɪ«≤à°ùŸG º°SQCGh πμ°ûdG π≤fG (Ü
.(MA) h (AB) h

(AM) º«≤à°ùª∏d á«Ñ°ùædG á«©°VƒdG »g Ée (ê

? (BCF) …ƒà°ùŸG h
ABCA'B'C' å«M ‹ÉqàdG πμ°ûdG π≤fG 3
¿Éjƒàfi (CG) h (FM) Úª«≤à°ùŸG ¿CG ÚH (O
ɪFÉb GQƒ°Tƒe
.…ƒà°ùŸG ¢ùØf ‘
øe á£≤f N h [B'C']±ô◊G øe á£≤f M
I á£≤f ‘ ¿É©WÉ≤àj (CG)h (FM)¿Éª«≤à°ùŸG(√
.[BC]±ô◊G
.á£≤ædG √òg º°SQG
(AA') º«≤à°ùª∏d á«Ñ°ùædG á«©°VƒdG »g Ée (CG
…ƒà°ùŸGh (FM) º«≤à°ùŸG ™WÉ≤J á£≤f ÚY (h
? (BCC')…ƒà°ùŸG h
.(DCG)
ÒZ (MN) h (AA') Úª«≤à°ùŸG ¿CG èàæà°SG (Ü
(EFG) …ƒà°ùŸGh(BN) º«≤à°ùŸG ¿CG ÚH (R
.Ú©WÉ≤àe
.ɪ¡©WÉ≤J á£≤f J á£≤ædG ÚY h ¿É©WÉ≤àe
230
 D ɪ«≤à°ùe h P Éjƒà°ùe ‹ÉqàdG º°SôdG πãÁ 7
.¬d ÉjRGƒe
D º«≤à°ùŸG Éjƒàfi Q Éjƒà°ùe º°SQG (CG
.D' º«≤à°ùe Ö°ùM P …ƒà°ùª∏d ™WÉbh
D Úª«≤à°ùª∏d á«Ñ°ùædG á«©°VƒdG »g Ée (Ü
? D' h
P 'h Q
P º°SQG (G
? èàæà°ùJ ¿CG ∂æμÁ GPÉe (ê
D OóM (Ü
AÉ°†ØdG ‘ …RGƒqàdG
ABCDFEGH ÉÑ©μe ‹ÉqàdG πμ°ûdG πãÁ 8
±ôMC'G ¤EG ‹GƒàdG ≈∏Y »ªàæJ §≤f Kh Jh Iå«M
. [AD] h [BC]h [AB]
.πμ°ûdG π≤fG (1
. (BCG)h (ABF)Újƒà°ùŸG ™WÉ≤J OqóM (2
¿É©WÉ≤àe (BF) h (JG) Úª«≤à°ùŸG ¿CG ÚH -CG (3
(ABF) …ƒà°ùŸGh (JG) º«≤à°ùŸG ¿CG èàæà°SG -Ü
.ɪ¡©WÉ≤J á£≤f O OóM h ¿É©WÉ≤àe
: øe πμd á«Ñ°ùædG á«©°VƒdG »g Ée (4
? (IJ) h(EK)Úª«≤à°ùŸG -
? (GJ) h (KI)Úª«≤à°ùŸG -
? (DI) h (HJ) Úª«≤à°ùŸG -
(AEH) Újƒà°ùª∏d á«Ñ°ùædG á«©°VƒdG »g Ée (5
? (GKH) h
231
å«M ‹ÉàdG πμ°ûdG π≤fG 5
D º«≤à°ùŸG ≥ah ¿É©WÉ≤àe ¿Éjƒà°ùe P'h P *
. D ¤EG »ªàæJ á£≤f C
. B ‘ P' ™£≤j h A ‘ P ™£≤j º«≤à°ùe D'
. (ABC) …ƒà°ùª∏d Q `H õeôf
. Q
. Q
¢ùØf ‘ É°ù«d D'h D Úª«≤à°ùŸG ¿CG ÚH (ê
.…ƒà°ùŸG
äÓ«£à°ùŸG …RGƒàe ‹ÉqàdG πμ°ûdG πãÁ 6
ABCDEFGH
(EDG) h (EGC) Újƒà°ùŸG ™WÉ≤J OóM ( 1
(DF)Úª«≤à°ùª∏d á«Ñ°ùædG á«©°VƒdG »g Ée (2
? (EG) h
.¿ÉjRGƒàe (BG) h (AH) ¿CG ÚH (3
ABFE Ú∏«£à°ùŸG …õcôe J h I Èà©f (4
.‹GƒàdG ≈∏Y BFGC h
(BEG) h (AFC) Újƒà°ùŸG ¿CG ÚH
. (IJ) º«≤à°ùŸG Ö°ùM ¿É©WÉ≤àe
 K

. 20 cm h 15 cm h 10 cm ¬aôMCG ∫ƒW äÓ«£à°ùŸG …RGƒàe ‹ÉqàdG º°SqôdG πqãÁ (1 9

.πμq°ûdG Gòg øe ±ôMCG çÓK äÉØ°üàæe J h Ch B h
. CEKBJ h JIAKE Úeô¡dG »ªéM Ö°ùMCG
.´Ó°VC'G …RGƒàe IEKA »YÉHqôdGh EJBK »YÉHqôdG øe Óc ¿CG øq«H - CG (2
. IJBA »YÉHqôdG á©«ÑW èàæà°SG - Ü
.´Ó°VC'G …RGƒàe CDJI »YÉHqôdG q¿CG øq«H (3
. ACDB »YÉHqôdG á©«ÑW èàæà°SG - Ü
. (CD)º«≤à°ùŸG Ö°ùM ¿É©WÉ≤àj(IEC) h (ABC) Újƒà°ùŸG q¿CG øq«H - CG (4
. (DB) º«≤à°ùŸG Ö°ùM ¿É©WÉ≤àj (JDB) h (ABC) Újƒà°ùŸG q¿CG øq«H - Ü

(ABC) …ƒà°ùª∏d ÉjRGƒe Éjƒà°ùe Ph S

¬àqªb Éq«KÓK Éeôg SABCøμ«d 10
. P h N h M ‘ ‹GƒqàdG ≈∏Y P …ƒà°ùŸG ™£≤J [SC] h [SB] h [SA] º«≤à°ùŸG ™£b
. (MP)//(AC) h (NP)//(BC) h (MN)//(AB) q¿CG øq«Hh ∂dòd ɪ°SQ õ‚CG

232