You are on page 1of 10

Gòej ØeosMe uesKeheeue 2020

Ûe›eâJe=efæ yÙeepe - Theories, Concepts, Tricks & Ex-

P U B L I C AT I O N

Compound Interest /
NOTES
Theories, Concepts,
Tricks & Examples

Compound Interest [1]

Skeämeer[ heefyuekeâsMeve, ØeÙeeiejepe, GòejKuldeep


ØeosMe Mishra
Gòej ØeosMe uesKeheeue 2020
Ûe›eâJe=efæ yÙeepe - Theories, Concepts, Tricks & Ex-

Ûe›eâJe=eæ
f yÙeepe (Compound Interest)
By - Kuldeep Mishra
heefjÛeÙe (Introduction) : Ûe›eâJe=efæ yÙeepe kesâ Devleie&le efkeâmeer efveOee&efjle Ex. : Ùeefo efkeâmeer Oeve keâe 5% Jeeef<e&keâ yÙeepe keâer oj mes oes Je<e&
meceÙe hej yÙeepe uesves Ùee osves keâe ØeeJeOeeve neslee nw~ Ùeefo yÙeepe keâer ieCevee keâe Ûe›eâJe=efæ yÙeepe `51.25 nes, lees Gmeer Oeve keâe Gleves ner
Jeeef<e&keâ nes, lees henues Je<e& ceW cetueOeve hej meeOeejCe yÙeepe keâer ieCevee keâer peeleer meceÙe keâe meeOeejCe yÙeepe %eele keâerefpeS~
nw leLee Fmes cetueOeve ceW peesÌ[ efoÙee peelee nw, pees Deieues Je<e& kesâ efueS cetueOeve 200C 200  51.25
Sol. : S 
neslee nw~ Fme yeÌ{s ngS cetueOeve hej otmejs Je<e& ceW meeOeejCe yÙeepe keâer ieCevee keâj (200  r) 200  5
hegve: Fmes cetueOeve ceW peesÌ[ efoÙee peelee nw, pees leermejs Je<e& kesâ efueS cetueOeve keâe
2  5125
keâece keâjlee nw~ Ùen Øeef›eâÙee efveOee&efjle meceÙe lekeâ Ûeueleer nw~ Fmes efvecveefueefKele   ` 50
205
GoenjCe mes mecePee pee mekeâlee nw~
pewmes– `800 keâer jeefMe hej 3 Je<eeX ceW 20% Jeeef<e&keâ oj mes TRICK–3

Ûe›eâJe=efæ yÙeepe keâer jeefMe keäÙee nesieer?


x
800  20  1 keâesF& Oeve (P) keâes r% Jeeef<e&keâ Ûe›eâJe=efæ yÙeepe keâer oj mes t y Je<eeX kesâ
henues Je<e& keâe meeOeejCe yÙeepe  = `160
100 efueS efoÙee ieÙee nes, lees meceÙe meceeefhle kesâ yeeo–
(800  160)  20 1 t
otmejs Je<e& keâe Ûe›eâJe=efæ yÙeepe   `192
efceßeOeve (A)  P 1 
r   r x
100  1   
 100   100 y 
(960  192)  20  1 keâer jeefMe keâes 10% Jeeef<e&keâ Ûe›eâJe=efæ yÙeepe keâer
leermejs Je<e& keâe Ûe›eâJe=eæ
f yÙeepe  `230.40 Ex. : `2000
100
1
Dele: leerve Je<eeX keâe Ûe›eâJe=efæ yÙeepe = 160 + 192 + 230.40 oj mes 3 Je<eeX kesâ efueS oer peeleer nw~ efceßeOeve keâer jeefMe
2
= `582.40
keäÙee nesieer?
TRICK–1
t
Ùeefo efkeâmeer cetueOeve hej oes ›eâceeiele Je<eeX kesâ Ûe›eâJe=efæ yÙeepe ›eâceMe: Sol. efceßeOeve (A)  P 1  r  1  r  x 

100  
100 y 
C1 SJeb C2 nes, lees–
(C2 – C1 ) 3
yÙeepe keâer oj (r)   100%  10   10 1 
 2000 1   1   
C1  100   100 2 
Ex. : Ùeefo efkeâmeer cetueOeve hej oes ›eâceeiele Je<eeX kesâ Ûe›eâJe=efæ 3
 11   21 
yÙeepe ›eâceMe: `200 SJeb `250 nes, lees yÙeepe keâer oj  2000    
 10   20 
efkeâleveer nesieer?
(C2 – C1 ) 1331 21
Sol. : r  100%  250 – 200  100%  2000   = `2795.10
C1 200 1000 20
= 25% TRICK–4
TRICK–2
efkeâmeer cetueOeve (P) keâes r1% oj hej t1 Je<eeX kesâ efueS, r2% oj hej t2
Ùeefo efkeâmeer Oeve hej oes Je<eeX keâe r % Jeeef<e&keâ oj mes meeOeejCe yÙeepe Je<eeX kesâ efueS leLee r3% oj hej t3 Je<eeX kesâ efueS oer ieF& nes, lees–
leLee Ûe›eâJe=efæ yÙeepe ›eâceMe: S SJeb C nes, lees– t t t3
 r1  1  r 2 r 
S
200C efceßeOeve (A)  P  1    1  2  1  3 
 100   100   100 
(200  r)
Compound Interest [2]

Skeämeer[ heefyuekeâsMeve, ØeÙeeiejepe, Gòej ØeosMe


Gòej ØeosMe uesKeheeue 2020
Ûe›eâJe=efæ yÙeepe - Theories, Concepts, Tricks & Ex-
Ex. : `800 keâer OevejeefMe keâes 3 Je<eeX kesâ efueS Ûe›eâJe=efæ yÙeepe hej Øeefle Je<e& meceevÙe ¤he ces, Ùeefo yÙeepe Je<e& ceW n yeej mebÙeesefpele efkeâÙee peelee
efoÙee ieÙee~ Ùeefo henues, otmejs leLee leermejs Je<e& ceW oj ›eâceMe: nw, leye–
10%, 20% leLee 30% nes, lees meceÙe keâer meceeefhle hej n t

efkeâlevee Oeve Øeehle nesiee? (a) OevejeefMe (A)  P 1  R 



 100  n 
t1 t2 t3 nt
r2   r3   
efceßeOeve (A)  P  1 
r1    R 
Sol. :  1  100   1  100  (b) Ûe›eâJe=efæ yÙeepe (CI)  P 1   –1
 100       100  n  
 10   20   30   1

 800 1  1 1 n
 100   100   100  A 
(R)  n  100   – 1 % Øeefle
t
(c) yÙeepe keâer oj Je<e&
 P  
11 6 13  
 800    = `1372.80
10 5 10
Ex. : `1000 hej 40% ØeefleJe<e& keâer oj mes $ewceeefmekeâ mebÙeesefpele
TRICK-5
nesves hej, 1 Je<e& ceW Ûe›eâJe=efæ yÙeepe efkeâlevee nesiee?
Ùeefo Ûe›eâJe=efæ yÙeepe keâes Deæ&Jeeef<e&keâ peesÌ[e peeS Ùee mebÙeesefpele efkeâÙee peeS, Sol. : ÙeneB, P = 1000, R = 40 Deewj t = 1 Je<e& nw~
leye–  4 t

 Ûe›eâJe=efæ yÙeepe (CI)  P  1  R 
 –1
2t
 100  4  
 R 
(a) efceßeOeve (A)  P  1  
 100  2   40 
41

 1000 1   – 1
 2t
  100  4  
Ûe›eâJe=efæ yÙeepe (CI)  P 1 
R 
(b)  – 1  11  4 
 100  2    1000   – 1
 10  
 1
2 
 A t
(c) oj (R)  2  100   – 1 %
 Øeefle Je<e& 14641 – 10000 
 P    1000 
  
 10000 
= `464.10
1
Ex. : `8000 hej 1 Je<e& kesâ efueS 5% Øeefle Je<e& keâer oj hej
2 TRICK–7
Deæ&Jeeef<e&keâ mebÙeesefpele efkeâÙee peeves Jeeuee Ûe›eâJe=efæ efceßeOeve
Ùeefo efkeâmeer cetueOeve (P) keâe r% Jeeef<e&keâ Ûe›eâJe=efæ yÙeepe keâer oj mes t
efkeâlevee nesiee?
3  1 
Sol. : ÙeneB, P = 8000, R = 5% leLee t = nw~  A  t 
2 Je<e& ceW efceßeOeve (A) nes peeS, lees oj (r)     1100%
2t
 P  
efceßeOeve  P 1  R
   
 100  2 
2
3 3 Ex. : `900 keâe efkeâleves ØeefleMele Jeeef<e&keâ Ûe›eâJe=efæ yÙeepe keâer oj
 5  2  41 
 8000 1    8000   mes 2 Je<e& yeeo Ûe›eâJe=efæ yÙeepe `124 nes peeSiee?
 100  2   40 
= 8615.13
 1 
TRICK-6  A  t 
Sol. : oj (r)     1100%
Ùeefo yÙeepe keâes $ewceeefmekeâ mebÙeessefpele efkeâÙee peelee nw, lees  P  
4t
 
efceßeOeve (A)  P  1 
P 
(a)   1 
 100  4   1024  2 
    – 1100%
 P 
4t
  900  
(b) Ûe›eâJe=efæ yÙeepe (CI)  P  1   – 1  
 100  4    32 
   1 100%
 1
4   30 
 A t
(c) yÙeepe keâer oj (R)  4  100   – 1 %
  2  2
 P      100  %  6 %
   30  3

Compound Interest [3]

Skeämeer[ heefyuekeâsMeve, ØeÙeeiejepe, Gòej ØeosMe


Gòej ØeosMe uesKeheeue 2020
Ûe›eâJe=efæ yÙeepe - Theories, Concepts, Tricks & Ex-
TRICK–8 Ex. : efkeâleves ØeefleMele Jeeef<e&keâ Ûe›eâJe=efæ yÙeepe keâer oj mes keâesF&
Ùeefo efkeâmeer cetueOeve (P) keâe r% Jeeef<e&keâ Ûe›eâJe=efæ yÙeepe keâer oj mes t1 Oeve 3 Je<eeX ceW Deheves keâe 2.5 iegvee leLee 5 Je<eeX ceW Deheves
Je<e& ceW efceßeOeve A1 leLee t2 Je<e& ceW efceßeOeve A2 nes peeS, lees Ûe›eâJe=efæ keâe 3.6 iegvee nes peeSiee?
yÙeepe keâer Jeeef<e&keâ oj–  n 1/ t 2 –t1 
 2 
Sol. : oj (r)    –1100%
 A 1/ t 2 –t1  n
 1  
  
r   2  – 1100%
 A1    1 
  3.6  53 
 
Ex. : Ûe›eâJe=efæ yÙeepe hej keâesF& Oeve GOeej efoÙee ieÙee~ Jen Oeve 3 =    1  100%
  2.5  
Je<e& yeeo yeÌ{keâj `12300 leLee 4 Je<e& yeeo yeÌ{keâj `12792  
nes peelee nw~ oj ØeefleMele Øeefle Je<e& keäÙee nw?  1 
 A 1/ t 2 –t1   36  2 
   =    1100%
Sol. : r   2  –1100%
 25  
 A1    
 1  = 20%
 12792  43 
  TRICK–11
=    1100%
 12300  
  Ùeefo efkeâmeer cetueOeve (P) keâe r% Jeeef<e&keâ Ûe›eâJe=efæ yÙeepe keâer oj mes 2
Je<eeX yeeo meeOeejCe yÙeepe leLee Ûe›eâJe=efæ yÙeepe keâe Devlej ‘D’ nes, lees–
 12792 
  1 100%
 12300  D
oj (r)   100%
 492  P
  100 %  4% Ùeefo `3600 keâe 2 Je<e& keâe Ûe›eâJe=efæ yÙeepe leLee meeOeejCe
 12300  Ex. :
yÙeepe keâe Devlej `144 nes, lees oj ØeefleMele Øeefle Je<e& keäÙee nw?
TRICK–9
D
Ùeefo keâesF& cetueOeve (P), r% Jeeef<e&keâ Ûe›eâJe=efæ yÙeepe keâer oj mes t Je<e& Sol. oj (r)   100%
P
ceW Deheves keâe n iegvee nes peeS, lees oj (r)  (n1/ t – 1)100% 144  12 
  100%    100  %  20%
Ex. : efkeâleves ØeefleMele Jeeef<e&keâ Ûe›eâJe=efæ yÙeepe keâer oj mes keâesF& 3600  60 

343 TRICK–12
Oeve 3 Je<eeX ceW Deheves keâe iegvee nes peeSiee?
216
efkeâmeer Oeve hej 2 Je<eeX ceW r% Jeeef<e&keâ Ûe›eâJe=efæ yÙeepe keâer oj mes
Sol. : oj (r)  (n1/ t – 1)100% meeOeejCe yÙeepe m nes, lees–
 1  mr
  343  3  Ûe›eâJe=efæ yÙeepe  m 
=   1 100% 200

  216   Ex. : efkeâmeer OevejeefMe hej 2 Je<eeX
ceW 10% Jeeef<e&keâ oj mes meeOeejCe
  yÙeepe `800 nes, lees Ûe›eâJe=efæ yÙeepe efkeâlevee nesiee?
7  mr
  –1 100% Sol. Ûe›eâJe=efæ yÙeepe  m 
6  200
1  2 800  10
   100   16 %  800 
 6  3 200
= 800 + 40 = `840
TRICK–10
TRICK–13
Ùeefo keâesF& cetueOeve (P), r% Jeeef<e&keâ Ûe›eâJe=efæ yÙeepe keâer oj mes t1 Je<e&
ceW Deheves keâe n1 iegvee leLee t2 Je<e& ceW Deheves n2 iegvee nes peeS, lees– efkeâmeer Oeve hej 3 Je<eeX ceW r% Jeeef<e&keâ Ûe›eâJe=efæ yÙeepe keâer oj mes
meeOeejCe yÙeepe m nes, lees–
 n 
1/ t 2 –t1 
 2   m  r2 
oj (r)    –1100% mr
 n1   Ûe›eâJe=efæ yÙeepe     m
 30000 100 

Compound Interest [4]

Skeämeer[ heefyuekeâsMeve, ØeÙeeiejepe, Gòej ØeosMe


Gòej ØeosMe uesKeheeue 2020
Ûe›eâJe=efæ yÙeepe - Theories, Concepts, Tricks & Ex-
Ex. : 5% Jeeef<e&keâ oj mes 3 Je<eeX keâe efkeâmeer jeefMe hej meeOeejCe TRICK–16
yÙeepe `1800 nes lees Gmeer jeefMe hej Gleves ner oj leLee meceÙe keâesF& cetueOeve P hej t Je<e& ceW r% Jeeef<e&keâ oj mes efceßeOeve A nes, peyeefkeâ
mes Ûe›eâJe=efæ yÙeepe efkeâleveer nesieer? yÙeepe n cenerves hej mebÙeesefpele neslee nes, lees–
 m  r2 mr  12t
Sol. Ûe›eâJe=efæ yÙeepe     m rn 
 30000 100  efceßeOeve (A)  P 1  
n

 100  12 
 1800  5  5 1800  5 
   1800 1
 30000 100  Ex. : `48000 kesâ cetueOeve hej 1 Je<e& ceW 10% Jeeef<e&keâ oj mes
2
= 1.5 + 90 + 1800 = `1891.50 efceßeOeve efkeâlevee nesiee, peyeefkeâ yÙeepe 6 cenerves hej mebÙeesefpele
TRICK–14 neslee nw?
12t
efkeâmeer cetueOeve hej r% Jeeef<e&keâ oj mes 2 Je<eeX ceW Ûe›eâJe=efæ yÙeepe (C.I.)  rn  n
Sol. : efceßeOeve (A)  P 1  
nes, lees–  100  12 
C.I. 12 3
cetueOeve (P)  2  10 × 6 
×
6 2
 r   r  = 48000  1 + 
      100 × 12 
50 100  3
Ex. : efkeâmeer OevejeefMe keâe 5% Jeeef<e&keâ oj mes 2 Je<eeX ceW Ûe›eâJe=efæ  10 
= 48000  1 +
 200 
yÙeepe (C.I.) `287 nw Jen OevejeefMe keäÙee nw?
3
C.I.  21 
Sol. cetueOeve (P)  2
= 48000  
 20 
 r   r 
    
50 100  = 48000 ×
9261
287 287 8000
  = `55566
2 1 1
 5   5  
   10 400 TRICK–17
 50   100 
Ûe›eâJe=efæ yÙeepe hej efoÙee ieÙee keâesF& Oeve t Je<e& ceW Deheves keâe m iegvee
287 287  400
  = `2800 nes peelee nw, lees Deheves keâe mn iegvee nesves ceW ueiee meceÙe = (t × n) Je<e&
40  1 41
Ex. : Ûe›eâJe=efæ yÙeepe hej efoÙee ieÙee keâesF& Oeve 3 Je<e& ceW ogiegvee
400
nes peelee nw, lees efkeâleves Je<e& ceW Jen Oeve Deheves keâe 4 iegvee nes
TRICK–15 peeSiee?
efkeâmeer cetueOeve hej r% Jeeef<e&keâ oj mes 3 Je<eeX ceW Ûe›eâJe=efæ yÙeepe (C.I.) Sol. : ÙeneB mn iegvee = 4 iegvee = 22 iegvee
nes, lees–  DeYeer° meceÙe = (t × n) Je<e&
C.I.  (100)3 = (3 × 2) Je<e& = 6 Je<e&
cetueOeve (P) 
r 3  300r 2  30000r TRICK–18
Ex. : efkeâmeer jeefMe hej 10% Jeeef<e&keâ oj
mes 3 Je<eeX ceW Ûe›eâJe=efæ
Ûe›eâJe=efæ yÙeepe hej efoÙee ieÙee keâesF& Oeve t Je<e& ceW Deheves keâe m iegvee
yÙeepe `1324 nw Jen jeefMe keäÙee nw?
nes peelee nw, lees (t × n) Je<e& ceW Jen Oeve Deheves keâe mn iegvee nes peeSiee~
C.I.  (100)3 Ex. : Ûe›eâJe=efæ yÙeepe keâer oj mes `700, 4 Je<e& ceW 4 iegvee nes peelee
Sol. cetueOeve (P) 
r 3  300r 2  30000r nw~ Ùen Oeve 8 Je<e& ceW efkeâlevee nes peeSiee?
Sol. : ÙeneB 8 Je<e& = (4 × 2) Je<e&
1324  (100)3
 DeYeer° OevejeefMe = m n P  42 P  16P
(10)3  300  (10) 2  30000  10
= (16 × 700) = `11200
1324  (100) 3
 TRICK–19
1000  30000  300000
Ùeefo efkeâmeer Oeve keâe 2 Je<eeX keâe meeOeejCe yÙeepe x leLee 2 Je<eeX keâe
1324  (100)3 2(y  x)
 ` 4000 Ûe›eâJe=efæ yÙeepe y nes, lees Jeeef<e&keâ yÙeepe keâer oj (r)  100%
331000 x

Compound Interest [5]

Skeämeer[ heefyuekeâsMeve, ØeÙeeiejepe, Gòej ØeosMe


Gòej ØeosMe uesKeheeue 2020
Ûe›eâJe=efæ yÙeepe - Theories, Concepts, Tricks & Ex-
Ex. : efkeâmeer Oeve hej Skeâ efveefMÛele oj mes 2 Je<e& keâe meeOeejCe Ex. : efkeâmeer Oeve keâe otmejs Je<e& keâe meeOeejCe yÙeepe `1300 leLee
yÙeepe `400 leLee 2 Je<e& keâe Ûe›eâJe=efæ yÙeepe `420 nes, otmejs Je<e& keâe Ûe›eâJe=efæ yÙeepe `1500 nw~ Jen Oeve keäÙee nw?
lees yÙeepe keâer Jeeef<e&keâ oj keäÙee nw? x2
P 1300  1300
2(y  x) Sol. :
(y  x) = (1500 – 1300)
Sol. : oj (r)  100%
x
2  (420 – 400)  1300  1300 
=  100%  
400  200 
= `8450
 2  20 
  100  %  10%
 400  TRICK–23

TRICK–20 Ùeefo keâesF& Oeve Ûe›eâJe=efæ yÙeepe keâer Skeâ efveefMÛele oj mes t Je<e& ceW x
Ùeefo efkeâmeer Oeve keâe otmejs Je<e& keâe meeOeejCe yÙeepe x leLee otmejs Je<e& keâe x2
leLee 2t Je<e& ceW y nes peeS, lees Jen Oeve 
Ûe›eâJe=efæ yÙeepe y nes, lees Jeeef<e&keâ yÙeepe keâer oj– y
(y  x) Ex. : keâesF& Oeve Ûe›eâJe=efæ yÙeepe keâer Skeâ efveefMÛele oj hej 4 Je<e&
oj (r)  100%
x ceW `6000 leLee 8 Je<e& ceW `18000 nes peelee nw~ Jen Oeve keäÙee
Ex. : efkeâmeer Oeve keâe otmejs Je<e& keâe meeOeejCe yÙeepe `600 leLee nw?
otmejs Je<e& keâe Ûe›eâJe=efæ yÙeepe `750 nes, lees yÙeepe keâer
x 2  6000  6000 
Jeeef<e&keâ oj keäÙee nw? Sol. : P   = `2000
y  18000 
(y  x)
Sol. : oj (r)  100% TRICK–24
x
(750 – 600) Ùeefo efkeâmeer Oeve hej 2 Je<e& keâe meeOeejCe yÙeepe x nes, lees Fmeer Oeve hej,
=  100%
600
 r 
 150  Fmeer oj mes, Fleves ner meceÙe keâe Ûe›eâJe=efæ yÙeepe y nes, lees y  x 1 
  100  %  200 
 600 
1  Ex. : efkeâmeer Oeve hej 5% Jeeef<e&keâ oj mes 2 Je<e& keâe meeOeejCe
   100  %  25% yÙeepe `16000 nw~ Fmeer Oeve hej Fmeer oj mes Fleves ner meceÙe
4 
keâe Ûe›eâJe=efæ yÙeepe efkeâlevee nesiee?
TRICK–21
 r   5 
Sol. : y  x 1   = 16000  1 
Ùeefo efkeâmeer Oeve keâe 2 Je<eeX keâe meeOeejCe yÙeepe x leLee 2 Je<eeX keâe  200   
200 
Ûe›eâJe=efæ yÙeepe y nes, lees Jen Oeve–
 41 
  16000   = `16400
x2  40 
P
4(y  x)
Ex. : efkeâmeer Oeve hej 2 Je<e& keâe Ûe›eâJe=efæ yÙeepe `144 leLee TRICK–25
meeOeejCe yÙeepe `120 nw~ Jen Oeve keäÙee nw? Ùeefo efkeâmeer Oeve hej 2 Je<e& keâe meeOeejCe yÙeepe x leLee Fmeer Oeve hej
x2 Fmeer oj mes Fleves ner meceÙe keâe Ûe›eâJe=efæ yÙeepe y nes, lees–
Sol. : P
4(y  x) x
y
1 2 0 × 1 20  r 
= 1  
4  (144 – 1 2 0) 200 
Ex. : efkeâmeer Oeve hej 20% Jeeef<e&keâ oj mes 2 Je<e& keâe Ûe›eâJe=efæ
 120 120 
  yÙeepe `440 nw~ Fmeer Oeve hej Fmeer oj mes Fleves ner meceÙe keâe
 4  24 
= `150 meeOeejCe yÙeepe efkeâlevee nesiee?
y 440
TRICK–22 Sol. : x 
 r   20 
1   1  
Ùeefo efkeâmeer Oeve keâe otmejs Je<e& keâe meeOeejCe yÙeepe x leLee otmejs Je<e& keâe 200   200 
x2  440  10 
Ûe›eâJe=efæ yÙeepe y nes, lees Jen Oeve (P)     ` 400
(y  x)  11 

Compound Interest [6]

Skeämeer[ heefyuekeâsMeve, ØeÙeeiejepe, Gòej ØeosMe


Gòej ØeosMe uesKeheeue 2020
Ûe›eâJe=efæ yÙeepe - Theories, Concepts, Tricks & Ex-
TRICK–26 Ex. : `7000 keâe 7% Jeeef<e&keâ Ûe›eâJe=efæ yÙeepe keâer oj mes 2 Je<e&
Ùeefo keâesF& Oeve r% Jeeef<e&keâ meeOeejCe yÙeepe keâer oj mes 2 Je<e& ceW x nes ceW efceßeOeve efkeâlevee nes peeSiee?
peelee nw leLee Jener Oeve Ûe›eâJe=efæ yÙeepe hej Fmeer oj mes Fleves ner meceÙe ceW  r 2 
x 100  2r  
y nes peelee nw, lees– Sol. : 
 100 
y
 (r /10)2  100
y  x 1    72 
 (100  2r)  7000   100  2  7  
 100 
Ex. : Ùeefo keâesF& Oeve 5% Jeeef<e&keâ meeOeejCe yÙeepe keâer oj mes 2 
Je<e& ceW `5500 nes peelee nw leLee Jener Oeve Ûe›eâJe=efæ yÙeepe 100
= 70 × 114.49
hej Gleves ner meceÙe ceW Gmeer oj mes efkeâlevee nes peeSiee? = `8014.30
 (r /10)2 
Sol. : y  x 1   TRICK–29
 (100  2r) 
Ùeefo keâesF& Oeve x, r% Jeeef<e&keâ Ûe›eâJe=efæ yÙeepe keâer oj mes 2 Je<e& ceW
  5
2 
 1  efceßeOeve y nes peeS, lees–
   
 5500 1 
10   5500  1  4 

 100  2  5  110 y  100
  x
  r2
  100  2r 
100
441
 5500   ` 5512.5
440 Ex. : efkeâme Oeve keâe 4% Jeeef<e&keâ Ûe›eâJe=efæ yÙeepe keâer oj mes 2
TRICK–27 Je<e& keâe efceßeOeve `3244.8 nes peeSiee?
Ùeefo keâesF& Oeve r% Jeeef<e&keâ meeOeejCe yÙeepe keâer oj mes 2 Je<e& ceW x nes y  100
Sol. : x
peelee nw leLee Jener Oeve Ûe›eâJe=efæ yÙeepe hej Fmeer oj mes Fleves ner meceÙe ceW r2
100  2r 
y nes peelee nw, lees– 100

y 3244.8  100  3244.8  100 


x  
 (r /10)2  (4) 2  108  0.16 
1   100  4  2 
 (100  2r)  100
Ex. : Ùeefo keâesF& Oeve 5% Jeeef<e&keâ Ûe›eâJe=efæ yÙeepe keâer oj mes 2  3244.8  100 
  ` 3000
Je<e& ceW `11025 nes peelee nw, lees Ùener Oeve meeOeejCe yÙeepe  108.16 
hej Fmeer oj mes Fleves ner meceÙe ceW efkeâlevee ®heÙee nes peeSiee? TRICK–30
Sol. : y
x
 (r /10) 2  efkeâmeer OevejeefMe P hej 2 Je<e& ceW r% Jeeef<e&keâ yÙeepe keâer oj mes Ûe›eâJe=efæ
1  
 (100  2r)  Pr 2
yÙeepe leLee meeOeejCe yÙeepe keâe Devlej 
11025 (100) 2

 (5 /10) 2  Ex. : 12% Jeeef<e&keâ oj hej 2 Je<e& ceW efkeâmeer OevejeefMe hej meeOeejCe
1 
 (100  5  2) 
  yÙeepe leLee Ûe›eâJe=efæ keâe Devlej `432 nw~ Jen OevejeefMe
11025  110 keäÙee nw?
  `11000
110.25 Pr 2
Sol. Devlej 
TRICK–28 (100) 2
Ùeefo keâesF& Oeve x keâe r% Jeeef<e&keâ Ûe›eâJe=efæ yÙeepe keâer oj mes 2 Je<e& ceW P  (12) 2
efceßeOeve y nes peeS, lees–  432
(100)2
 r 2 
x 100  2r   432 100  100
 100   P = `30000
y 12 12
100
Compound Interest [7]

Skeämeer[ heefyuekeâsMeve, ØeÙeeiejepe, Gòej ØeosMe


Gòej ØeosMe uesKeheeue 2020
Ûe›eâJe=efæ yÙeepe - Theories, Concepts, Tricks & Ex-
TRICK–31 121 121
 
efkeâmeer OevejeefMe P hej 3 Je<e& ceW r% Jeeef<e&keâ yÙeepe keâer oj mes,  10   10 
2

1   1  
 100   100 
Pr 2 (300  r)
Ûe›eâJe=efæ yÙeepe leLee meeOeejCe yÙeepe keâe Devlej  121 10 121 10  10
(100)3   = (110 + 100)
11 11 11
Ex. : `80000 keâe 3% Jeeef<e&keâ yÙeepe keâer oj mes 3 Je<e& kesâ = `210
Ûe›eâJe=efæ yÙeepe leLee meeOeejCe yÙeepe keâe Devlej keäÙee TRICK–34
nesiee? Ùeefo Oeve x kesâ $e+Ce keâes r % Jeeef<e&keâ Ûe›eâJe=efæ yÙeepe keâer oj mes y kesâ
2
Pr (300  r)
leerve yejeyej efkeâmleeW ceW Ûegkeâevee nes, lees–
Sol. : Devlej  x
y

y

y
(100)3 2 3
 r   r   r 
80000  32  (300  3) 1   1   1  
DeYeer° Devlej   100   100   100 
(100)3 Ex. : `75660 keâe $e+Ce 5% Jeeef<e&keâ oj hej 3 Je<e& kesâ efueS
 80000  9  303  efoÙee ieÙee~ Ùeefo Fme $e+Ce keâes leerve meceeve efkeâmleeW ceW Ûegkeâevee

 100  100  100  nes, lees ØelÙeskeâ efkeâmle keâe ceeve keäÙee nw?
= `218.16 y y y
Sol. : x  2
 3
 r   r   r 
TRICK–32 1   1   1  
 100   100   100 
Ùeefo efkeâmeer Oeve keâe otmejs Je<e& keâe r% Jeeef<e&keâ Ûe›eâJe=efæ oj mes, y y y
Ûe›eâJe=efæ yÙeepe x nes, lees Jen Oeve–     75660
2 3
 5   5   5 
100x 1   1   1  
P  100   100   100 
 r 
1   r 20y 400y 8000y
 100      75660
21 441 9261
Ex. : Jen Oeve %eele keâerefpeS efpemekeâe otmejs Je<e& keâe Ûe›eâJe=efæ
8820y  8400y  8000y
yÙeepe 20% Jeeef<e&keâ oj mes `1920 nes peelee nw~   75660
9261
Sol. : 100x
P 25220y
 r    75660
1  r 9261
 100  75660  9261
1920  100  y ` 27783
 25220
 20 
1    20 TRICK–35
 100 
 1920  100  Ùeefo efkeâmeer Oeve x keâe r% Jeeef<e&keâ Ûe›eâJe=efæ yÙeepe keâer oj mes 2 Je<e&
  `8000
 24  keâe Ûe›eâJe=efæ yÙeepe y nes, lees–
TRICK–33  r2 
x  2r  
Ùeefo Oeve x kesâ $e+Ce keâes r% Jeeef<e&keâ Ûe›eâJe=efæ yÙeepe keâer oj mes y kesâ  100 
y
oes yejeyej efkeâmleeW ceW Ûegkeâevee nes, lees– 100
y y Ex. : `3000 keâe 4% Jeeef<e&keâ Ûe›eâJe=efæ yÙeepe keâer oj mes 2 Je<e&
x 
 r   r 
2 keâe Ûe›eâJe=efæ yÙeepe keäÙee nesiee?
1   1  
 100   100   r2 
x  2r  
keâesF& Oeve GOeej ueskeâj `121 keâer oes meceeve Jeeef<e&keâ efkeâmleeW Sol. : 100 
y 
Ex. :
ceW Ûegkeâlee efkeâÙee ieÙee~ Ùeefo Ûe›eâJe=efæ yÙeepe keâer oj 10% 100
nes, lees efkeâlevee Oeve GOeej efueÙee ieÙee?  42 
3000  2  4 
y y  100 
Sol. : x  2 
 r   r  100
1   1 
 100   100  
(3000  8.16)
= `244.80
100
Compound Interest [8]

Skeämeer[ heefyuekeâsMeve, ØeÙeeiejepe, Gòej ØeosMe


Gòej ØeosMe uesKeheeue 2020
Ûe›eâJe=efæ yÙeepe - Theories, Concepts, Tricks & Ex-
TRICK–36 Ex. : efkeâmeer Oeve keâe 5% Jeeef<e&keâ Ûe›eâJe=efæ yÙeepe keâer oj mes 3
Ùeefo keâesF& Oeve x keâe r% Jeeef<e&keâ Ûe›eâJe=efæ yÙeepe keâer oj mes 2 Je<e& keâe Je<e& keâe Ûe›eâJe=efæ yÙeepe `126.10 nw~ Ùen Oeve keäÙee nw?
Ûe›eâJe=efæ yÙeepe y nes, lees Jen Oeve – y  100 126.10 100
Sol. : x 
y  100 r 2 (300  r) 25(300  5)
x 3r  3 5 
 r2  (100) 2 100  100
 2r  
 100 
126.10  100
Ex. : efkeâmeer Oeve keâe 2 Je<e& ceW 10% Jeeef<e&keâ yÙeepe keâer oj mes  = `800
15.7625
Ûe›eâJe=efæ yÙeepe `210 nw, lees Ùen Oeve keäÙee nw?
Note: Ùeefo yÙeepe keâer ieCevee Úceener keâjveer nes, lees oj keâes DeeOee
y  100 210  100 keâj efoÙee peelee nw leLee meceÙe keâes ogiegvee keâj efoÙee peelee nw~
Sol. : x 
 r 2  
102 
2r    2  10 
  TRICK-39

100   100 

Ùeefo efkeâmeer cetueOeve hej 2 Je<e& keâe meeOeejCe yÙeepe S leLee Fmeer Oeve hej
210  100 Fmeer oj mes Fleves ner meceÙe kesâ efueÙes Ûe›eâJe=efæ yÙeepe C nes, lees oj nesieer :
  `1000
21
200(C – S)
TRICK–37 r
S
Ùeefo efkeâmeer Oeve x keâe r% Jeeef<e&keâ Ûe›eâJe=efæ yÙeepe keâer oj mes 3 Je<e&
keâe Ûe›eâJe=efæ yÙeepe y nes, lees– Ex. : efkeâmeer OevejeefMe keâe 4% Jeeef<e&keâ yÙeepe keâer oj mes 2 Je<e&
keâe Ûe›eâJe=efæ yÙeepe `2448 nw~ Gmeer OevejeefMe keâe Gmeer
 r 2 (300  r)  yÙeepe keâer oj mes 2 Je<e& keâe meeOeejCe yÙeepe %eele keâerefpeS~
x  3r  
 (100) 2 
y r
200(C – S)
100 Sol. :
S
1 200(2448 – S)
Ex. : `19000 keâe 20% Jeeef<e&keâ yÙeepe keâer oj mes 1 Je<e& keâe 4
2 S
Ûe›eâJe=efæ yÙeepe keäÙee nesiee, peyeefkeâ yÙeepe Øeefle Úceener osÙe 4S = 489600 – 200S
nes? 204S = 489600
 r 2 (300  r)  489600
x  3r   S
(100) 2 
= `2400
Sol. y  204
100 Dele: oes Je<eeX keâe meeOeejCe yÙeepe = `2400
 (10)  (300  10) 
2
TRICK-40
19000 3  10  
 (100)2 
 Ùeefo efkeâmeer cetueOeve P keâe oes ›eâceeiele Je<eeX kesâ Ûe›eâJe=efæ efceßeOeve ›eâceMe:
100
A1 leLee A2 nes, leLee yÙeepe keâer oj r% nes leye–
 100  310 
19000  30  
 100  100   A – A1 
 r%   2  100  %
100  A1 
19000(33.10)
 = `6289
100 Ex. : Ûe›eâJe=efæ yÙeepe keâer oj mes cetueOeve 2 Je<eeX ceW yeÌ{keâj `700
TRICK–38
leLee 3 Je<eeX ceW yeÌ{keâj `770 nes peelee nw, lees oj efkeâlevee
nesiee?
Ùeefo keâesF& Oeve x keâe r% Jeeef<e&keâ Ûe›eâJe=efæ yÙeepe keâer oj mes 3 Je<e& keâe
(A 2 – A1 )
Ûe›eâJe=efæ yÙeepe y nes, lees– Sol. : r%   100  770 – 700  100
A1 700
y  100
x 70
r 2 (300  r)   100 = 10%
3r  700
(100) 2
Compound Interest [9]

Skeämeer[ heefyuekeâsMeve, ØeÙeeiejepe, Gòej ØeosMe


Gòej ØeosMe uesKeheeue 2020
Ûe›eâJe=efæ yÙeepe - Theories, Concepts, Tricks & Ex-
TRICK-41 Ex. : `2500 keâe 20% Jeeef<e&keâ oj mes 4 Je<e& keâe Ûe›eâJe=efæ
Ùeefo keâesF& OevejeefMe n1 Je<e& ceW `A1 leLee n2 Je<e& ceW `A2 nes peeS, lees– yÙeepe leLee meeOeejCe yÙeepe keâe Devlej %eele keâerefpeS~
 r 
n
r.n 
A2  r 
n 2 – n1 Sol. : D  P  1   – 1– 
 1    100  100 
A1  100 
 20 
4
20  4 
 2500 1   –1 – 
Ex. : Skeâ OevejeefMe 2 Je<e& ceW `720 leLee 4 Je<e& ceW `1125 nes  100  100 
peeleer nw~ Ûe›eâJe=efæ yÙeepe keâer Jeeef<e&keâ oj %eele keâerefpeS~
 6 4 9  1296 9 
A2  r 
n 2 –n1
 2500   –   2500  – 
Sol. :  1    
5 5   625 5 
A1  100 
4–2 2 1296 –1125  171
1125  r   r   2500    2500  625 = `684
 1    1    625 
720  100   100 
 15  
2
r 
2 TRICK-43
   1  
 12   100  Ûe›eâJe=efæ yÙeepe hej Ùeefo keâesF& OevejeefMe n1 Je<e& ceW A1 leLee n2 Je<e& ceW A2
r 15 5 nes peeleer nes, lees–
 1  
100 12 4 A1n  A 2 n
2 1

r 5
 –1 
1 Ex. : Skeâ OevejeefMe Ûe›eâJe=efæ yÙeepe hej 5 Je<eeX ceW ogiegveer nes peeleer
100 4 4 nw, lees Jen Dee" iegveer efkeâleves Je<eeX ceW nesieer?
1 Sol. : n1 = 5 Je<e&, n2 = ?, A1 = 2, A2 = 8
r 100 = 25%
4 A1n  A 2 n
2 1

TRICK-42
2n  85  2 2  (2 )
2
n 3 5

Ùeefo cetueOeve (P), oj (r) leLee meceÙe (n) nes, leess Ûe›eâJe=efæ yÙeepe Deewj 2n 2  215  n2 = 15 Je<e&
meeOeejCe yÙeepe ceW Devlej D nes, lees :
 r 
n
r.n 
D  P  1   – 1– 
 100  100 

You should
not give up
and we should
not allow the
problem to
defeat us.
''

Compound Interest [10]

Skeämeer[ heefyuekeâsMeve, ØeÙeeiejepe, Gòej ØeosMe

You might also like