H üÊËSflÊÁ◊ŸÊ⁄UÊÿáÊÙ Áfl¡ÿÃ H

⁄˛õV‰w’
lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

— Á_’Îÿ¿-·ı¬¿ —
ËÊ˝ÿflΛ ÏhΤ‰fiÿÎÁ ÿ‰ı

— ≠¿Î¿ —
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ±ZÎfl’ÌÃ
ÂÎËÌ⁄Î√ fl˘Õ, ±‹ÿΉÎÿ - 380 004
 2

BRAHMASWARUP SHRI PRAGJI BHAKTA (Gujarati Edition)

(Life sketch of Pragji Bhakta)
Compiled by H. T. Dave
Inspirer:HDH Pramukh Swami Maharaj
Presented by:
B A P S Swaminarayan Sanstha
Shahibaug, Amdavad - 380 004. India.
Publishers:
SWAMINARAYAN AKSHARPITH
Shahibaug, Amdavad - 380 004. India.
Warning:
Copyright: ©Swaminarayan Aksharpith
This book is published by Swaminarayan Aksharpith. Material from
this book cannot be used without due acknowledgement to
Swaminarayan Aksharpith, Shahibaug, Amdavad. For any reprints
the written permission of the publishers is necessary.
fl…^¿÷ν — ⁄Ì.±ı.’Ì.±ıÁ. V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ Á_V◊Î
ÂÎËÌ⁄Î√, ±‹ÿΉÎÿ - 380 004.
≠ıflHÎ΋ÒÏ÷˝ — ≠√À ⁄˛õV‰w’ ≠‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…
ÁÒ«fiÎ — ¿˘’ÌflÎ¥À — © V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ±ZÎfl’ÌÃ
±Î ’V÷¿fiÎ ±_¢ ¿˘¥’HÎ V‰w’ı fl…^ ¿fl‰Î ‹ÎÀı ≠¿Î¿fiÌ ·ıϬ÷ ’Ò‰˝ ’fl‰Îfi√Ì
‹ı‚‰‰Ì ±Ïfi‰Î›˝ »ı.

‹ƒ¿ ±fiı ≠¿Î¿ —

V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ±ZÎfl’ÌÃ
ÂÎËÌ⁄Î√, ±‹ÿΉÎÿ - 380 004
 ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ… V‰Î‹ÌlÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞

±Î’fiÎ ≠I›ıfiÌ
ÁÿÎ ≠ı‹¤„@÷fiÌ ±S’ ±_…Ï·w’,
±Q≤÷flÁfiÎ ¿<_¤ Á‹Îfi ±Î √˛_◊
±Î’fiÎ … ËV÷¿‹‚‹Î_ ωfi‹˛-¤Î‰ı ±’˝HÎ ¿flÌ
Ë_ ¿Ú÷Î◊˝ ◊Ι »\_.
ó Á_’Îÿ¿
 4

±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ’hÎ
V‰Î‹Ì lÌ∞ ÁI› »ı

√˘ÓÕ·, ±ZÎfl ‹_Ïÿfl, ÁÎZÎÎ÷Ô˚ V◊Îfi,

÷Î. 25-6-”69, Á_‰÷ 2025fiÎ
±Ï‘¿ ‹ÎÁ ±ÊÎœ ÁÿÌ 10,
ÁÎ_…fiÎ 6ÎÎ ‰Î√ı

±Ë˘Ë˘ ! ±Î ⁄Ì∞ ±ÎT≤ÏkÎ »’Λ »ı ÷ı‹Î_ ’ÒF› ¤√÷∞ ‹ËÎflÎ…

ÁÎZÎÎ÷Ô˚ ’V÷¿‹Î_ Ï⁄flÎ…Âı. ’Ëı·Ì ±ÎT≤ÏkÎ ⁄ı ËΩfl ≠÷ {’ÎÀÎ⁄_‘ ¬’Ì √¥. ±Î
⁄Ì∞ ±ÎT≤ÏkÎ ’ÒF›‹Îfi ËÊ˝ÿflΛ¤Î¥±ı CÎH΢ ÿÎ¬Õ˘ ¿flÌfiı ≠‹¬V‰Î‹ÌfiÌ ±ÎiÎÎ
·¥fiı »’Î‰Ì »ı. …ı ’V÷¿ ¬flÌÿÂı ÷ıfiÎ xÿ›‹Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ…, V‰Î‹Ì ÷◊Î
¤√÷∞ ‹ËÎflÎ… ÷◊Î ’ÒF› ¿ÚWHÎ∞ ±ÿÎ ÷◊Î V‰Î‹Ì ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ… Ïfi‰ÎÁ
¿flÌfiı flËıÂı ÷ı‰Î ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ »ı.

ÿÎ. ÁΑ iÎÎfi∞‰fiÿÎÁ∞fiÎ

CÎHÎÎ Ëı÷◊Ì …› lÌ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ
 5

Ïfi‰ıÿfi
lÌ∞‹ËÎflÎ… V◊ÎÏ’÷ √HÎÎ÷Ì÷ iÎÎfifiÎ ≠‰÷˝¿ ÷flÌ¿ı ±Î’HÎÎ ÁIÁ_√‹Î_
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷fi_ V◊Îfi ±fi˘¬_ »ı ±fiı flËıÂı. √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ
±’Îfl ¿Ú’ÎfiÎ ±Ï‘¿ÎflÌ ⁄fiÌ, ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝fiÎ ‘Îfl¿ ±fiı ’˘Ê¿ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ı
±ZÎfl ±fiı ’vÊ˘k΋ ±◊ν÷Ô˚ lÌ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfiÌ Â© ±fiı Á‰˘˝’flÌ μ’ÎÁfiÎfiÎ
’ΛΠfiÎA›Î, ±ıÀ·_ … fiÏË ’fl_÷ ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝ ≠‰÷ν‰Ì Á‹√˛ ÁIÁ_√‹Î_ ‹˘ÀÎ
¤Î√fiÎ I›Î√Ì ÷◊Î B≤ËV◊˘fiı ’˘÷ÎfiÎ Á‹Î√‹◊Ì ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝ ÏÁ© ¿flÎT›˘.
÷ı‹fi_ ±≠Ï÷‹ T›„@÷I‰, iÎÎfifiÌ ±ÁÌ‹ ‰ÎB‘ÎflÎ ±fiı ‹ËÎflÎ… ÷◊Î V‰Î‹ÌfiÌ
‹ÒÏ÷˝‹Î_ ±¬_Õ Á_·BÔfi÷Î ±fiı ±’Îfl Áı‰Î¤Î‰ - ±Î‰Î ±fiı¿Îfiı¿ Â¤ √H΢◊Ì
Á_’LÔfi lÌ ≠Î√∞ ¤@÷, F›Î_ …÷Î I›Î_ I›Î√Ì ÷◊Î ËÏfl¤@÷˘ ÷ı‹fiÎ ±Î‰Î ÏÿT›
√H΢◊Ì ±Î¿Êν÷Î …, ±fiı ÷ı‹fi˘ Á‹Î√‹ ¿fl‰Î◊Ì ‹ËÎflÎ… ±fiı V‰Î‹ÌfiÎ
Á‹Î√‹fi_ ≠√À Á¬ ±fi¤‰÷Î. ±ÎfiÎ F‰·_÷ ºWÀÎ_÷w’ı ωiÎÎfiÿÎÁ V‰Î‹Ì,
‹ËÎ’vÊÿÎÁ V‰Î‹Ì ÷◊Î ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ… lÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ V‰Î‹Ì »ı. ⁄Ï©‹Î_,
iÎÎfi‹Î_ ±fiı I›Î√ ‰ˆflÎB›fiÌ »À΋Î_ Á‰˘˝’flÌ ±ı‰Ì ±Î hÎHÎ T›„@÷±˘ ÿÒ‘‹Î_◊Ì
’˘flÎ ¿Îœı ±ı‰Ì ÁÒZ‹ ⁄Ï©‰Î‚Ì Ë˘¥, ¿˘¥ ÁΑÎflHÎfiı ÷˘ fi‹ı … fiÏË. ÷ı‹HÎı
≠Î√∞ ¤@÷‹Î_ ÁI’vÊ’b_ ÏfiËÎY›_ ±fiı ‰Hν ±fiı ±Îl‹fi_ ‹Îfi ‹Ò¿Ì ÷ı‹fiÎ
±ÎÏl÷ ◊›Î ±ı ¿o¥ ÁΑÎflHÎ ‰Î÷ fi ¿Ëı‰Î› ! ±Î‰Î ‹ËÎfi ’vÊfi_ ±Î «ÏflhÎ
÷◊Î iÎÎfi‰Î÷˘ ÁIÁ_√Ì ‹‹ZÎ …fi÷Îfiı ⁄˛õw’ ◊‰ÎfiÌ ÁΑfi΋Î_ …wfl μ’›˘√Ì
◊¥ ’ÕÂı.
¤√÷∞ ‹ËÎflÎ…fi_ ±Î «ÏflhÎ ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…ı ·¬ı· ‹Ò‚ √˛_◊ μ’fl◊Ì
… ·ı‰Î‹Î_ ±ÎT›_ »ı. ¿ıÀ·Î¿ ≠Á_√˘, …ı ÷ı √˛_◊‹Î_ fiˢ÷Î ÷ı, √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ
V‰Î‹ÌfiÎ ∞‰fi«ÏflhÎfi˘ ËV÷ϷϬ÷ √˛_◊ …ı ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…ı ·¬ÎT›˘ »ı, ÷ı
μ’fl◊Ì ·ı‰Î‹Î_ ±ÎT›Î »ı. ±ı μ’flÎ_÷fiÎ ¿ıÀ·Î¿ ≠Á_√˘ ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ… ÷◊Î
Ïfi√˝HÎÿÎÁ V‰Î‹ÌfiÎ lÌ‹¬ı ÁÎ_¤‚Ìfiı ÷◊Î ’ÒF› μS·ÎÁfl΋¤Î¥fiÎ ·¬ÎH΋Î_◊Ì
·ı‰Î‹Î_ ±ÎT›Î »ı. ±Î‹, ±Î √˛_◊fi_ Á_¢‘fi¿Î›˝ ¤Î¥lÌ ËÊ˝ÿ¤Î¥±ı ±◊Î√
 6

’Ïfll‹ ·¥fiı, Áı‰Î¤„@÷ ‹ÎfiÌfiı ¿›* »ı, ÷ı ‹ÎÀı ÷ı‹fiı ±‹ÎflÎ ±_÷flfiÎ wÕÎ
±ÎÂÌ‰Î˝ÿ »ı.
±Î √˛_◊fiÎ ≠¿ÎÂfi‹Î_ ‹Ò‚◊Ì … ⁄˛õV‰w’ lÌ ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…fiÎ
±ÎÂÌ‰Î˝ÿ Ë÷Î. ÷ı‹HÎı ±_√÷ flÁ ·¥fiı ’V÷¿ »’Ή‰Îfi_ ‹ËÒ÷˝, ’V÷¿
»’Ή‰Îfi˘ ¬«˝, ÷ıfi˘ ¤Î‰ ‰√ıflı fiyÌ ¿flÌ ÿÌ‘_, ±fiı ±Î flÌ÷ı ÂÎVhÎÌ∞
‹ËÎflÎ…fi˘ CÎHÎÎ_ ‰Ê˘˝fi˘ Á_¿S’ ÷ı‹fiÎ ¶ÎflÎ ÏÁ© ◊›˘ »ı ±ı ±Î…ı CÎHÎÎ … ËÊ˝fiÌ
‰Î÷ »ı.

ËÏfl…›_÷Ì, Á_. 2012 Ï·.

±‹ÿΉÎÿ. (ÁËÌ) ÂÎVhÎÌ fiÎflΛHÎV‰w’ÿÎÁ∞
(≠‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…)
≠‹¬
⁄˘«ÎÁHΉÎÁÌ lÌ
±ZÎfl’vÊ˘k΋ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ Á_V◊Î
 7

≠◊‹ ±ÎT≤ÏkÎfiÌ fi˘Ó‘

±Î ‹ËÎfi ≠ÎÁÎÏÿ¿ √˛_◊fiÎ ‹Ò‚ ¿÷ν ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷fiÎ ±Ï÷
‹ËÎfi ÏÂW› ±fiı ÷ı‹fiÎ Á_⁄_‘◊Ì ÷ÿ˚‰÷Ô˚ ⁄˛õ¤Î‰fiı ’Î‹Ì √›ı·Î ⁄˛õV‰w’
ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ… lÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ »ı. ÷ı‹fiÎ ‹Ò‚ √˛_◊ μ’fl◊Ì Á_’Îÿfi ¿Î›˝
≠Î√∞ ¤@÷fiÎ ÏÂW› ±.Ïfi. ÁÿÔ˚√v‰›˝ lÌ Ïfi√˝HÎÿÎÁ V‰Î‹Ì ÷◊Î ±.Ïfi.
‹@÷flÎ… lÌ μS·ÎÁfl΋¤Î¥ ÿ·Á¬fl΋ ’_Õuαı ¿›* »ı. ‰‚Ì, ±ı Á_’Îÿfi
¿Î›˝‹Î_ ±.Ïfi. ÁÿÔ˚√v‰›˝ V‰Î‹Ì lÌ ‹ËÎ’vÊÿÎÁ∞±ı ’HÎ fi˘Ó‘’ÎhÎ Áı‰Î ¿flÌ »ı.
±Î Á_’Îÿ¿˘fiÎ ≠›ÎÁ◊Ì … ±Î √˛_◊fiÌ ËV÷ϷϬ÷ ≠÷˘ Á_≠ÿΛ‹Î_ CÎHÎÎ_ ‰Ê˘˝◊Ì
‰_«Î÷Ì Ë÷Ì.
±Î √˛_◊‹Î_ ¿ıÀ·Î¿ ωÂıÊ ≠Á_√˘, ‹Ò‚ ±ZÎfl‹ÒÏ÷˝ lÌ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ
±≠√À ∞‰fi«Ïflh΋Î_ F›Î_ F›Î_ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷fi˘ Á_⁄_‘ Ë÷˘, ÷ı‹Î_◊Ì ·¥fiı
μ‹ı›Î˝ »ı ±fiı iÎÎfi¤Î√‹Î_ ’HÎ ’Ò fl_ Á_¢‘fi ¿flÌ V’WÀÌ¿flHÎ ¿flı· »ı.
F›Îflı ±Î √˛_◊fiÌ ËV÷ϷϬ÷ ≠÷ ÷ˆ›Îfl ◊¥, I›Îflı ’Ò. «_’¿¤Î¥ ⁄"_¿fl
÷◊Î ’Ò. ÏfiflLÔfi‹@÷ V‰Î‹Ìfiı ÷ı ‰_«Î‰Ì. ’»Ì ’Ò. fiÎflΛHÎV‰w’ÿÎÁ∞, ’Ò.
Á_÷‰S·¤ÿÎÁ∞, ’Ò. ËÏfl¿ÚWHÎÿÎÁ∞, ’Ò. ‹Ïfi V‰Î‹Ì ‰√ıflı ’ÎÁı ÁÎfl_√’fl‹Î_ ±fiı
√˘ÓÕ·‹Î_ ’Ò. ‰ÎÁÿı‰ V‰Î‹Ì ’ÎÁı ‰Î_«Ì. ’»Ì ±‹ÿΉÎÿ‹Î_ ’Ò. ›iÎÏ≠›ÿÎÁ V‰Î‹Ì
(‹˘ÀÎ V‰Î‹Ì) ’ÎÁı ’HÎ ‰Î_«Ì. ÷ı Á‰˝ ±I›_÷ flÎ∞ ◊›Î ±fiı ±_÷fl◊Ì ±ÎÏÂÊ
±ÎM›Î. ’Ò. ›˘√Ì ‹ËÎflÎ…fiÌ ÷˘ ±¬_Õ ≠ıflHÎÎ ≠◊‹◊Ì … Ë÷Ì. ±Î„¡¿Î◊Ì ’HÎ
≠ıflHÎÎ ’h΢ ±ÎT›ı … …÷Î. ±ı ÏÁ‰Î› ’Ò. ‹˘÷̤Υ ¤√‰ÎfiÿÎÁı ±Î √˛_◊
»’Ή‰Î‹Î_ …ı ÁÎ◊ ±ÎM›˘ »ı, ÷ı ÷˘ fi ¤Ò·Ì ¿Λ ±ı‰˘ »ı.
±Î √˛_◊ ‹ÎÀı ±‹Îflı ÷˘ ¿Â_ ¿Ëı‰Îfi_ ˢ› … fiÏË. ÷ÀV◊ ÏfiflÌZο ÷flÌ¿ı
√˘ÓÕ‚ flÎF›fiÎ ‹Î∞ ωzÎÏ‘¿ÎflÌ ‹flO⁄Ì lÌ «_ÿ·Î· ⁄Ëı«fl·Î· ’Àı· - …ı‹fiı
√…flÎ÷ ÁÎÏËI› ’ÏflÊÿ - ±‹ÿΉÎÿ, ÷flŒ◊Ì “flHÎÏ…÷fl΋ Á‰Hν«_ƒ¿” ¤√‰ÿÔ˚-
√˘‹_Õ‚ ÂOÿ¿˘ÊfiÎ Á_’Îÿfi ‹ÎÀı ±ıfiΛ÷ ¿fl‰Î‹Î_ ±ÎT›˘ »ı - ÷ı‹HÎı ±Î √˛_◊fiÎ
»’Î÷Î Œ‹Î˝ ‰Î_«÷Î_ ‰Î_«÷Î_ … ±Î‹Î_ ±’Ò‰˝ flÁ ·Ì‘˘ ±fiı ±Î Á_≠ÿΛ ÷◊Î
 8

Á_≠ÿΛ‹Î_ ≠√À ◊÷Î ±Î‰Î ¤@÷flÎΩıfiÌ ±Ï¶÷Ì› ωÏÂWÀ÷ΠωÊı ⁄Ë … μE«
‹÷ ÿÂνT›˘. ‰‚Ì, …ı‹ …ı‹ ‰‘ ‰Î_«÷Î √›Î, ÷ı‹ ÷ı‹ ±Î Á_≠ÿΛfiÎ ÁfiÎ÷fi
ÏÿT›-ÏÁ©Î_÷˘◊Ì …, ±Î Á_≠ÿΛ ±ı¿ ‰ÎÕ˘ fi◊Ì ’fl_÷ lı›Î◊a ‹ÎÀı ⁄˛õw’ ◊‰ÎfiÌ
≠›˘√Â΂Π»ı ±ı‹ ’HÎ …HÎÎT›_. ÷ı‹HÎı … ·¬ı·Ì ±Î √˛_◊fiÌ ≠V÷ΉfiΠωÂıÊı
¿flÌfiı ±Î √˛_◊ ‹ÎÀı ±Î‰Î ÷ÀV◊ ÏfiflÌZο˘fi˘ Â_ ±Ï¤≠Λ »ı ÷ı …HÎΉı »ı.
±Î √˛_◊fiÌ ¤ÎÊÎÂÏ© ‹ÎÀı ±hÎıfiÎ “¤√‰ÿÔ˚√˘‹_Õ·” ÂOÿ¿˘ÊfiÎ ÏfiWHÎÎ÷
“≠ÒŒ” ÷’ÎÁfiÎfl lÌ ≠ÎHηη¤Î¥ ‹Î_μfi˘ ’HÎ ±I›_÷ ±Î¤Îfl ‹Îfi_ »\_.
±Î Áı‰Î ‹fiı ±Î’‰Î ‹ÎÀı Ë_ Á_V◊Îfi˘ ∑HÎÌ »\_.

‰ˆÂά Áÿ 11, Á_. 2012 Ï·.

±ZÎfl ‹_Ïÿfl, ËÊ˝ÿflΛ ÏhΤ‰fiÿÎÁ ÿ‰ıfiÎ
√˘ÓÕ‚. …› lÌ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ
❀

⁄Ì∞ ±ÎT≤ÏkÎfi_ Ïfi‰ıÿfi

“⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷”fiÎ ’V÷¿fiÌ Á‹√˛ ÁIÁ_√ ÷flŒ◊Ì ¬Ò⁄ …
‹Î√ ±Î‰ı »ı. ≠◊‹ ±ÎT≤ÏkÎfiÌ ⁄‘Ì … ≠÷˘ ¬’Ì √¥ »ı. ÷ı◊Ì ±Î ⁄Ì∞ ±ÎT≤ÏkÎ
⁄ËÎfl ’ÎÕ÷Î_ ‹fiı ±Îfi_ÿ ◊Λ »ı.
±Î ±ÎT≤Ïk΋Î_ ¿ıÀ·Î¿ ≠Á_√˘ …ı ±≠√À flèÎÎ Ë÷Î ÷ıfi˘ ±Î ≠÷‹Î_
Á‹Î‰ı ¿flÌ ·Ì‘˘ »ı. ±Î ≠Á_√˘ μ’fl◊Ì lÌ ≠Î√∞ ¤@÷fiÎ «ÏflhÎfiÌ ÏÿT›÷Î
ωÂıÊ ⁄ËÎfl ±Î‰ı »ı. ÷ı‹… ±ZÎfl⁄˛õ lÌ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ÷ı±˘lÌ μ’fl
¿ıÀ·Ì ≠ÁLÔfi÷Î Ë÷Ì ÷ıfi˘ A›Î· ±Î‰ı »ı. ±Î ⁄Ì∞ ±ÎT≤ÏkÎ ‰Î«¿˘fiı ωÂıÊ
≠ÌÏ÷¿fl ◊Âı ±ı‰Ì ±ÎÂÎ »ı.

±Ï‘¿ ±ÊÎœ Áÿ 15 Ï·.

Á_‰÷ 2025, ‹_⁄¥ ËÊ˝ÿflΛ ÏhΤ‰fiÿÎÁ ÿ‰ı
❀

ÁÎ÷‹Ì ±ÎT≤ÏkÎ ≠Á_√ı

±ZÎflÏfi‰ÎÁÌ ¤@÷flÎ… lÌ ËÊ˝ÿflΛ ÏhÎ. ÿ‰ı ϷϬ÷ ±Î √˛_◊ ≠◊‹
 9

±ÎT≤ÏkÎ◊Ì … Á˙fiı ±ı¿‘Îfl˘ ≠ıfl¿ flè΢ »ı ±fiı ÁΑfiÎfiÎ ‹Î√ı˝ ÿÌ’V÷_¤ Á‹Îfi
⁄fiÌ flè΢ »ı.
±Î √˛_◊fiÌ ‹Î_√ CÎHÎÎ ‰¬÷◊Ì Ë÷Ì, ÷ı◊Ì ÷ıfiı ’fi— ±z÷fi ¿˘QM›Àfl ÀÎ¥’
ÁıÏÀ_√ ÁÎ◊ı ±Î fi‰Ì ±ÎT≤ÏkÎ ±Î’fiÎ ËÎ◊‹Î_ ‹Ò¿Ì±ı »Ì±ı. ‰‚Ì, ±Î ±ÎT≤Ïk΋Î_
¿ıÀ·_¿ Á_¢‘fi ’HÎ ¿fl‰Î‹Î_ ±ÎT›_ »ı. ±ZÎfl⁄˛õ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi_ ωVI≤÷
∞‰fi «ÏflhÎ, ⁄˛õV‰w’ ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fi_ ωVI≤÷ ∞‰fi «ÏflhÎ ÷◊Î ÂÎVhÎÌ∞
‹ËÎflÎ…fiÎ Á‹¿Î·Ìfi ’hÎ T›‰ËÎflfi˘ √˛_◊ “Ï·. ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ” ‰√ıflı
√˛_◊˘fiÎ Á_ÿ¤˘˝ ÁÎ◊ı ±ı¿ÁÒhÎ÷Î flËı ÷ı flÌ÷ı ¿ıÀ·Î¿ ≠Á_√˘ Á‹›Îfiø‹‹Î_ ±Î√‚-
’λ‚ √˘Ã‰‰Î‹Î_ ±ÎT›Î »ı. ¿ıÀ·Î¿ ≠Á_√˘‹Î_ Á_‰Îÿ˘fiÎ ÂOÿ˘‹Î_ ’HÎ ±ı¿ÁÒhÎ÷Î
Ω‚‰‰Î ±ÎfiÊ_Ï√¿ ’Ïfl‰÷˝fi˘ ¿›Î* »ı. ·ı¬¿ı ’˘÷ı … ·¬ı·Î μ’fl˘@÷ ÷‹Î‹
√˛_◊˘‹Î_ «Ïflh΢fi˘ ≠‰ÎË ±ıÀ·˘ ⁄‘˘ ≠⁄‚ »ı ¿ı ≥Ï÷ËÎÁ ·ı¬fifiÌ ¿ıÀ·Ì¿ fiÎfiÌ-
fiÎfiÌ √˙HÎ ⁄Î⁄÷˘ Áfl÷«Ò¿◊Ì flËÌ …‰Î ’Î‹Ì Ë÷Ì ±fiı ±Î… Á‘Ì ÷ı ‹σ÷ ◊÷Ì
flËÌ Ë÷Ì. ’fl_÷ ±Î ±ÎT≤Ïk΋Î_ ‹Ëÿ˚ ±_Âı ±ıfiı Ïfi‰ÎflÌ ·ı‰Îfi˘ ≠›ÎÁ ¿›˘˝ »ı.
ÁÎ◊ı √˛_◊‹Î_ ±Î‰÷Î_ ’Îh΢fiÌ ÁÒÏ« ÷ı ÷ı M≤WÃfiÎ μS·ı¬ Á΋ı ‹Ò¿Ì »ı. ±ÎÂÎ »ı ¿ı
ÁIÁ_√ - Á‹ÿΛ ≠V÷÷ √˛_◊fiı xÿ›◊Ì ‰‘ΉÂı.
ó V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ±ZÎfl’ÌÃ
√v’ÒÏHν‹Î, Á_. 2058
÷Î. 24-7-2002
 10

≠V÷ΉfiÎ
≠‹ÎHΤÒ÷ ≥Ï÷ËÎÁ
lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ Á‹Î ≠◊‹ ¿˘ÏÀfiÎ ±ı¿Î_Ï÷¿ ¤@÷fiı ¿ıLƒ‹Î_ flάÌfiı
Á˙flÎWÀˇ ±fiı √…flÎ÷‹Î_ ’ÒHν ’vÊ˘k΋ lÌ ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı Á_’ÒHν ω¿ÁΉı·
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ Á_≠ÿΛfi˘ ±Î ÷˘ ÂÎVhÎÌ› ±fiı ≠‹ÎHΤÒ÷ ≥Ï÷ËÎÁ »ı.
¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎı Á_‰÷ 1837‹Î_, »’ˆ›Î(±›˘K›Î)‹Î_ ≠√À ◊¥,
√…flÎ÷fiı ’˘÷ÎfiÌ ¿‹˝¤ÒÏ‹ ⁄fiÎ‰Ì ±fiı ’»Î÷ √HÎÎ÷Ì ¿˘‹˘◊Ì ‹Î_ÕÌfiı ’_ÏÕ÷˘-
⁄˛ÎõH΢ Á‘ÌfiÎ ‹fiW›˘‹Î_ ÁÿΫÎflfi_ V◊Î’fi ¿›*. ·˘¿˘fiı ±Î«Îfl, ±ÎËÎfl ÷◊Î
T›‰ËÎfl ÂÏ© ¿flΉÌfiı ¿S›ÎHÎfiÎ ‹Î√ı˝ ≠ı‹◊Ì «ÕÎT›Î. ±Î flÌ÷ı ÷ı‹HÎı ±Î’HÎÌ ±Î
±ˆÏ÷ËÎÏÁ¿ ¤ÒÏ‹‹Î_ ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝fiÌ V◊Î’fiÎ ¿flÌ ±fiı ·Î¬˘ ‹‹ZÎ ∞‰˘fiı
¤„@÷flÁfi_ ÁΫ_ ‹Î√˝ÿ½fi ±ÎM›_. ±Î‰Ì ±·˙Ï¿¿ Áı‰Î ¿flÌfiı … ÷ı±˘lÌ
±‘‹μ©Îfl¿ ±fiı ’Ï÷÷’Ήfi V‰÷—ÏÁ© ◊›Î. ÿı‰ÏÊ˝ fiÎflÿ∞fiÎ ÂOÿ˘‹Î_ ¿Ë̱ı
÷˘ — ÁòÊ‚àÿSÿ ÷ÁQ§⁄Ufl ª⁄UËÿ‚Ë ª⁄UËÿ‚Ë – ±◊ν÷Ô˚ ÏhοηÎ⁄ÎÏ‘÷ …L‹-‹flHÎflÏË÷
¤√‰ÎfifiÌ ¤„@÷ … Á˙◊Ì lıWà »ı, Á˙◊Ì lıWà »ı !

V‰ÎK›Î› ‹ÎÀıfi˘ ‘‹˝√˛_◊

¤√‰ÎfifiÎ ±˘√HΫηÌÁ √H΢‰Î‚Î ≠Î√∞ ¤@÷fi_ ±Î «ÏflhÎ V‰ÎK›Î›
‹ÎÀıfi˘ ¿ı‹ ΩHÎı ‘‹˝√˛_◊ ⁄fiÌ √›˘ ˢ› ±ı‹ ·Î√ı »ı, ¿ÎflHÎ ¿ı ±Î √˛_◊‹Î_ ‰ˆÏÿ¿
‘‹˝fiÎ_ ⁄‘Î_› ±_√μ’Î_√˘ »ı, ±ıÀ·_ … fiÏË ’HÎ Á_≠ÿΛfiÎ_ ÏÂZÎÎ’hÎÌ, ‰«fiÎQ≤÷˘,
‰Î÷˘, ¤…fi˘‹Î_ ‰ıÿ, μ’ÏfiÊÿ˘, √Ì÷Î, fl΋ΛHÎ, ¤Î√‰÷ ±ÎÏÿ lÏ÷-VQ≤Ï÷±˘fi˘
Ïfi«˘Õ ¤›˘˝ »ı. ÷ı◊Ì ±Î √˛_◊ ‰Î_«÷Î_ ±ı‹ …HÎΛ »ı ¿ı V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ Á_≠ÿΛ …
±Î’HÎÎ ÁfiÎ÷fi ‘‹˘˝fi˘ Á‹L‰› »ı. ±Î›˝ Á_V¿ÚÏ÷fiÎ ¤T› ¤_ÕÎfl˘‹Î_◊Ì,
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ Á_≠ÿΛfiΠωfi‹˛ ÁΑ-Á_÷, ËÏfl¤@÷˘ ±fiı ÷ıfiÎ ‹Ò‚¤Ò÷ Á…˝¿
¤√‰Îfi lÌ ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ÷˘ ’˘÷ÎfiÎ Á_≠ÿΛfiı ±◊ı˝ …ı ¿o¥ ±Ï÷ Á˙Q›
±fiı lı›V¿fl Ë÷_ ÷ı … ’Á_ÿ ¿flÌfiı, ÷ı μ’fl◊Ì ’˘÷ÎfiÎ ‘ÎÏ‹˝¿ √˛_◊˘ ±fiı ÂÎVh΢fi_
 11

Á…˝fi ¿›* »ı.

¤Î√‰÷ ‘‹˝fiÌ ±‹flF›˘÷

±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝fiÌ V◊Î’fiÎ ±ı K›ı› ÏÁ© ◊÷Î_ lÌ ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı
±_÷‘νfi ◊‰Îfi˘ Á_¿S’ ¿›˘˝. ¤Î√‰÷‘‹˝fiÌ F›˘÷ ÁÿÎ ±‹fl »ı ±ı ÁfiÎ÷fi
ÁI›, ±Î Á_≠ÿΛ‹Î_ ≠√À ◊÷Î ±ı¿Î_Ï÷¿ ‹@÷˘fiÎ_ ±‰÷flHÎ◊Ì ÿı¬Î› »ı. ±Î
flÌ÷ı ÷ı±˘fiÎ ’fl‹ËoÁ ’_„@÷fiÎ ’Î_«Á˘ Á_÷˘‹Î_◊Ì ⁄ı ‹ËÎfi ‘fl_‘fl Á_÷˘, lÌ ‹Ò‚
±ZÎfl‹ÒÏ÷˝ lÌ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı Á˙flÎWÀˇfi˘ ÿı Á˘ÓM›˘ ±fiı ‹Ë΋@÷ lÌ
√˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı √…flÎ÷fi˘ ÿı Á˘ÓM›˘. ±ıÀ·_ … fiÏË, ÷ı±˘ ⁄_fiı ±_÷‘νfi
◊›Î ’»Ì ’HÎ ‹‹ZÎ ∞‰˘fi_ ¿S›ÎHÎ ◊¥ ¿ı ÷ı ‹ÎÀı ÷ı±˘±ı ’˘÷ÎfiÎ ±ˆr›˝,
≠÷Î’ ±fiı „@÷fiı ∞fl‰Ì ¿ı ±ı‰Î ÏÿT› ‹ËÎ’vÊ˘fiı ’HÎ M≤J‰Ì μ’fl …L‹
‘fl‰Î ±Îÿı ¿›˘˝. ±Î flÌ÷ı ¤Î√‰÷‘‹˝fiÌ F›˘÷ ±Î Á_≠ÿΛ‹Î_ ±¬_Õ ≠ÿÌMÔ÷
flËı·Ì …HÎΛ »ı. ±ı ±fi˘¬Ì flÌ÷fiÎ ’ÏflHÎ΋ı …, ±Î’HÎı √HÎÎ÷Ì÷ V‰Î‹ÌfiÌ
F›˘÷ ÷ıfiÌ Á˘‚ı ¿‚΋Î_ ±ı¿Î_Ï÷¿ ¤@÷ ≠Î√∞ ¤@÷‹Î_ ≠¿ÎÂ÷Ì ±fi¤‰Ì±ı
»Ì±ı ±fiı ÷ı ±ı¿Î_Ï÷¿ ¤@÷flÎ…fiÌ F›˘÷ ±ı‹fiÎ ’|ÏÂW› Á‹Î ÂÎVhÎÌ∞
‹ËÎflÎ… lÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞‹Î_ ≠¿ÎÂ÷Ì ±fiı ±ı ’fl_’flÎ L›Î›ı ±Î…ı ±Î’HÎı
±Î’HÎÎ I›Î√‹ÒÏ÷˝ Ωı√Ì ‹ËÎflÎ… Á‹Î Á‹◊˝‹Î_ ±ı ±¬_Õ F›˘÷fi˘ ±Îω¤Î˝‰
◊›ı·˘ ±fi¤‰Ì±ı »Ì±ı. ±ı¿ ’»Ì ±ı¿ ω·Ìfi ◊÷Î ⁄˛õV‰w’ Á_÷‹Î_◊Ì ’HÎ
⁄ÌΩ μI’LÔfi ◊¥, ±Î ‘‹˝¿Î›˝fiı F‰·_÷ flάı ±ı‰Ì º„WÀ ¿flÌfiı ±Î Á_≠ÿΛfiÎ
±Îz V◊Î’¿ lÌ ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ì ±_÷‘νfi ◊›Î Ë÷Î.
“•Êà◊Ê flÒ ¬ÈòÊŸÊ◊ÊÁ‚” ¿ı “Á‡ÊcÿÊÃÔ˜ ßë¿UÃÔ˜ ¬⁄UÊ¡ÿ◊Ô˜” ±ÎÏÿ ‰«fiÎfiÁÎfl ±Î‰_
Ωı ⁄fiı ÷˘ ÷ı ¿o¥ ±Á_¤Ï‰÷ fi◊Ì; ’HÎ ±Î ⁄‘Ì ‹Ì‹Î_ÁÎ ÷˘ ∞∑§Ù˘„¢U ’„ÈUSÿÊ¢
¬˝¡Êÿÿ …ı‰Ì …flÎ ±À’ÀÌ »ı. »÷Î_›ı “¿ÌÀ¤‹flÌ” L›Î›ı ω«Îfḻı ÷˘ ±fiL›
¤„@÷ ±Î√‚ ±ı ⁄‘_ ±˘»ı‰‘÷ı ±_Âı …wfl Á_¤Ï‰÷ ⁄fiı »ı ±ı ÷˘ ÷ı Ë¿Ì¿÷ »ı.
√v ’˘÷ÎfiÎ ±ı¿Î_Ï÷¿ ÏÂW›fiı ’˘÷ÎfiÌ ¿‚Î ’‹ÎÕı ÷˘ ÷ı fi ‹Îfi‰Î …ı‰_ fi◊Ì ….

±ı¿Î_Ï÷¿ ¤@÷
…ı ±ı¿Î_Ï÷¿ ¤@÷fiı ¿ıLƒ‹Î_ flάÌfiı ±Î ‘‹˝√˛_◊ CÎHÎÌ … ¿<ÂÎ√˛ ⁄Ï© ±fiı
ωÂ΂ º„WÀ◊Ì ±Î·ı¬Î›˘ »ı, ÷ı ≠Î√∞ ¤@÷fiı …\ÿÎ_ …\ÿÎ_ ÂÎVh΢fiÌ ¿Á˘ÀÌ μ’fl
«ÕÎ‰Ì Ωı÷Î_ ¿Ëı‰_ ’Õı »ı ¿ı ÷ı ÷˘ Á˘ À«fi_ Á˘fi_ V‰÷—ÏÁ© ◊Λ »ı. ÿı‰ÏÊ˝ fiÎflÿ
≠HÎÌ÷ ¤„@÷ÂÎVhÎfiÌ ¿Á˘ÀÌ μ’fl «ÕΉ÷Î_ ≠Î√∞ ¤@÷ …ı‰Î ÷Q§Ê— ∞∑§ÊÁãßÙ
◊ÈÅÿÊ— ±ıÀ·ı ¿ı ±ı¿Î_Ï÷¿ ¤@÷˘ ÷˘ ¤√‰ÎfifiÎ ±ÎI‹Îw’ … »ı; ¿ı‹ ¿ı, ÷ı±˘
 12

¿˘¥ ’HÎ ¿Î‹fiÎ◊Ì ≠ıflÎ¥fiı ¤√‰ÿÔ˚¤@÷˘ ◊›Î fi◊Ì ! ÷ı‹fi΋Î_ ‰ı’ÎflÌ T≤ÏkÎfi˘
ÁÿÔ˚¤Î‰ fi◊Ì ! ±Î◊Ì ÏfiËı˝÷¿ ≠ı‹‰Î‚Î ≠Î√∞ ¤@÷ …ı‰Î … ¤@÷˘ ‹A› »ı !

‚ ◊ Á¬˝ÿ—
ˉı ±Î ÏÁ© ±ı¿Î_Ï÷¿ ≠Î√∞ ¤@÷fiı Á‰˝ μ’ÏfiÊÿ˘fiÎ ÁÎfl¤Ò÷
√Ì÷Î∞fiÌ ¿Á˘ÀÌ μ’fl «ÕÎ‰Ì Ωı÷Î_ V’WÀ …HÎΛ »ı ¿ı ÷ı ¬flı¬fl lıWà ›˘√›@÷
¤@÷flÎ… »ı. ¤„@÷›˘√fiÎ ’Ëı·Î … f·˘¿‹Î_ Ï…iÎÎÁ ±…\˝fi ›˘√ırfl lÌ¿ÚWHÎ
¤√‰Îfifiı ≠ë ¿flı »ı ¿ı ““Ïfifl_÷fl ›@÷ ◊¥fiı …ı ¤@÷˘ ±Î’fiÌ ›Îfiı ≠√À
¤√‰ÎfifiÌ μ’ÎÁfiÎ ¿flı »ı ±fiı …ı±˘ ±T›@÷ ±ZÎflfiÌ ›Îfiı Ïfi√˝HÎ ⁄˛õfiÌ
μ’ÎÁfiÎ ¿flı »ı, ÷ı±˘‹Î_◊Ì μk΋ ›˘√‰ıkÎÎ ¿˘HÎ ?””
lÌ ¤√‰Îfi ¿Ëı »ı ¿ı ““…ı±˘ ‹Îfl΋Î_ ±ıÀ·ı ¿ı ≠√À ¤√‰Îfi‹Î_ Ï«kÎ
·√ÎÕÌfiı ÏfiI››@÷ ◊¥ ’fl‹ l©Î ÁÏË÷ ‹ÎflÌ μ’ÎÁfiÎ ¿flı »ı, ÷ı±˘fiı ‹ıÓ lıWÃ
›˘√›@÷ ‹Îfiı·Î »ı.””
√Ì÷Î∞fiÌ ¿Á˘ÀÌ ÷˘ ±ı‹ »ı ¿ı ““…ı±˘ Á‰˝ ¿‹˘˝ ‹fiı ±’˝HÎ ¿flÌfiı, ‹Îflı
’flΛHÎ ◊¥, ±fiL› ›˘√ ‰Õı K›Îfi ¿fl÷Î_ ‹ÎflÌ μ’ÎÁfiÎ ¿flı »ı, ÷ı ¤@÷ ‹fiı
Ï≠› »ı. ±ıÀ·ı ¿ı …ı Á‰˝ ¤Ò÷˘ ≠I›ı ¶ıÊ flÏË÷, Ï‹hÎ÷Î flάfiÎfl ÷ı‹… ÿ›Î‚,
‹‹÷Î flÏË÷, ±Ëo¿Îfl flÏË÷, Á¬-ÿ—¬‹Î_ Á‹, Z΋Ή΂˘, ÁÿÎ Á‰˝ÿÎ Á_÷˘ÊÌ,
‹fifi˘ Á_›‹ flάfiÎfl, ºœ Ïfi盉΂˘ ±ı‰˘ …ı ‹Îfl˘ ¤@÷ »ı ÷ı ‹fiı Ï≠› »ı.””
≠Î√∞ ¤@÷ ±Î‰Î … Ë÷Î. …ı‹ ¿ı ó
(1) ±ı¿ Ïÿ‰Á ÁΑ fi_ÿÏ¿Â˘flÿÎÁı ¤√÷∞fiı ≠ë ’Ò»u˘ ¿ı ““÷‹˘±ı
‰fl÷η‹Î_ ¿èÎ_ Ë÷_ ¿ı “‹fiı V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ‰‚B›Î »ı,” ÷ı Â_ ¤√‰Îfi ¤Ò÷ …ı‰Î
»ı ÷ı ‰‚√ı ?””
¤√÷∞ ⁄˘S›Î ¿ı ““…\±˘, …ı‹ ¤Ò÷fiı ‰‚√‰ÎfiÌ ÁkÎÎ »ı, ÷˘ ≠¤ ‰‚√ı
±ı‹Î_ ÂÌ fi‰Î¥ ? ’HÎ ÷ı …ı‰Î ÷ı‰Îfiı ‰‚√÷Î fi◊Ì. ±ı ÷˘ …ı ¤@÷fiı ¤√‰Îfi‹Î_
±Ï÷› VfiıË ±fiı ±ÎÁ„@÷ ˢ›; ±ıfiı … ≠¤ ‰‚√ı »ı.””
¤Î√‰÷‹Î_ √˘’̱˘fiÎ_ ‰«fi »ı …ı •„¢U ∑ΧcáÊ—, •„¢U ∑ΧcáÊ— – ±ı‹
√˘’̱˘fiÎ_ Ï«kÎfiÌ T≤Ïkα˘fi˘ Ïfifl˘‘ lÌ¿ÚWH΋Î_ ◊¥ √›˘ Ë÷˘ ±ıÀ·ı T≤ÏkÎ
lÌ¿ÚWH΋› ◊¥ √¥ Ë÷Ì ±fiı ω«Îfl, ‰ÎHÎÌ ±fiı ‰÷˝fi‹Î_ ¿ÚWHÎ ÏÁ‰Î› ⁄Ì…\_
÷ı‹fiı ¿o¥ flèÎ_ … fiˢ÷_.
(2) ’Ì…fiÎ ‹˘÷̷η¤Î¥fiı ¤…fifiÎ ≠÷Î’◊Ì ±ı¿ flÎhÎı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ_
ÿ½fi ◊›Î_. I›Îflı ÷ı‹HÎı ‹ËÎflÎ…fiı ’Ò»u_ ¿ı ““‹ËÎflÎ… ! ≠Î√∞ ¤√÷fiı ¿ı‰Î
Á‹…‰Î ?””
 13

I›Îflı ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ ¿ı ““≠Î√∞ ¤√÷ ‹ÎflÎ ’fl‹ ±ı¿Î_Ï÷¿ ¤@÷ »ı ±fiı
‰÷˝‹Îfi¿Î‚ı Ë_ ±ı ¶Îflı ÁIÁ_√‹Î_ ≠√À »\_. ÷_ ÷ı‹fiı μCÎÎÕÎ ¿flÌfiı Á˙fiı ¬⁄fl ¿fl.
‹ÎflÌ ±ÎiÎÎ »ı.””
(3) ¤√÷∞ ⁄˘S›Î ¿ı ““¤√‰Îfi fiı Á_÷fiÌ flÌ÷ ±ı¿ Áfl¬Ì … ˢ›. ÷ı◊Ì
÷ı ‹ÒÏ÷˝fi_ F›Îflı ‹‹ZÎ ∞‰˘ l©Î±ı ÁÏË÷ ÿ½fi ¿flı »ı, I›Î_ ÷ı‹fiÌ Á‰˝ ≥„Lƒ›˘
÷ı ‹ÒÏ÷˝ ÁL‹¬ ÷HÎÎ¥ Ω› »ı. ’»Ì ÷˘ ÷ıfi_ … ÿ½fi, ÷ıfiÌ … ‰Î÷ ±fiı ÷ıfi˘ …
≠Á_√ √‹ı ±fiı ÷ıfiÌ … ’»‰ÎÕı flÎfi flÎfi ±fiı ’Îfi ’Îfi ◊¥ Ω› ÷˘ ’HÎ Œflı.””
(4) ¬_¤Î÷fiÎ ¿Ï‰ flı‰ÎÂ_¿fl ±ı‹ ⁄˘S›Î — ““lÌ∞‹ËÎflÎ…, √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ
V‰Î‹Ì, √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷ı ‹Î_Ëı·_ ÷k‰ ±Î ≠Î√∞ ¤√÷ »ı ±fiı lÌ∞‹ËÎflÎ…
±Î… ¤√÷∞ ¶ÎflÎ ≠√À »ı.””

›˘√ fiı ÁÎ_A›fi˘ Á‹L‰›

lÌ ≠Î√∞ ¤@÷‹Î_ ›˘√ ±fiı ÁÎ_A›fi˘ Á‹L‰› ˢ‰Î◊Ì ÷ı lıWà ¤@÷ ◊¥
Â@›Î, ±ı ±ı‹fiÌ Ï‰ÏÂWÀ÷Î »ı. ±ı¿·Ì ›˘√fiÌ ÁΑfiΠˢ› ÷˘ ÷ı‹Î_ ±T›@÷,
±ıÀ·ı ¨Õı ¨Õı »^’˘ flÎ√ flËÌ Ω› »ı. √Ì÷ÎfiÌ ’Ïfl¤ÎÊ΋Î_ ÷ıfiı ⁄U‚Ù˘Á¬ ›Îfiı ¨ÕÌ
¨ÕÌ flËÌ √›ı· ±Ï¤·ÎÊÎ ¿ËÌ »ı. F›Î_ Á‘Ì ±Î‰Ì ±ı¿ ±_ ’HÎ ±T›@÷
±Ï¤·ÎÊÎ ›Îfiı flÎ√ ˢ›, I›Î_ Á‘Ì ’flÎ_√Ï÷fiı fi … ’Î‹Ì Â¿Î›. ±ı¿·ÂÚ_√Ì,
’flÎÂfl, ωrÎÏ‹hÎ, ÿ‰Î˝ÁÎ ±fiı ‰ÏÁWà …ı‰Î Á‹◊˝ ‹ËÏÊ˝±˘fiı ’HÎ ≠Á_√ μ’„V◊÷
◊÷Î_ ±ı ±T›@÷ flÎ√ ≠dS·÷Î_, Ë÷Î-fiˢ÷Î ¿flÌ fiÎA›Î Ë÷Î; ÷˘ ’»Ì ±L›fiÎ ÷˘
±ı ±T›@÷ flÎ√ ’ÎÁı ÂÎ ±ÎÂflÎ ? iÎÎfi ÁÎ◊ı F›Îflı ¤„@÷ ›Îfiı μ’ÎÁfiÎfiÌ
ÁΑfiΠˢ› »ı, I›Îflı … ±ı ¤„@÷-μ’ÎÁfiÎfiÎ ≠÷Î’◊Ì … ±T›@÷ flÎ√ Ïfi‹Ò˝‚
◊¥ Ω› »ı ±fiı ’»Ì ÷˘ ±ÎI‹Î Â© «ˆ÷L›V‰w’ ◊¥ Ω› »ı. ±ÎI‹ÎfiÎ Á‰Î*√
Â©Ì¿flHÎ ±◊ı˝ ›˘√ ±fiı ÁÎ_A›fi˘ …ı Á‹L‰› Ωı¥±ı ÷ı ≠Î√∞ ¤@÷‹Î_ Á‰Î*√ı
Ë÷˘ ±fiı ’˘÷ı ÏfiI›Ω√˛÷ Á‹ÎÏ‘ ’Î‹Ì ⁄˛õ‹› Ë÷Î. ‹ËÏÊ˝ ±flω_ÿı ’HÎ ±Î‰Ì
… „V◊Ï÷‰Î‚Îfiı ÏÿT›∞‰fi ¿èÎ_ »ı. μ’ÏfiÊÿ˘ ’HÎ ±Î’HÎfiı ’flÎ’Ò‰˝◊Ì - ±fiÎÏÿ
¿Î‚◊Ì ÁÿÔ˚⁄˘‘ı »ı ¿ı …ıfiı ±fiL› ¤„@÷fiı ·Ì‘ı ∞·— ¬⁄U◊Êà◊Ê flÎáÊÈÃ ‰flı »ı ›Îfiı
’Á_ÿ ¿flı »ı, ÷ıfiÌ Á‹ZÎ … ±ı ’fl‹ ±ÎI‹Î SflÊ◊˜ ’˘÷Îfi_ ÃŸÈ V‰w’ ÁflflÎáÊÈÃ
’Òflı’Ò fl_ ≠√À ¿flı »ı, ±◊ν÷Ô˚ ’fl‹ ¿Ú’΂ ’fl‹ÎI‹Î ±Î‰Î ±ı¿Î_Ï÷¿ ±fiı ›˘√›@÷
¤@÷flÎ…fiı ÷ıfiÌ ±fiL› ¤„@÷fiı ·Ì‘ı … ’˘÷Îfi˘ ÁÎZÎÎI¿Îfl ¿flΉı »ı.

iÎÎfi‰Î÷ν
‰Î_ÁÿÎ◊Ì ÿ̉Îfi lÌ {‰ıfl¤Î¥ fiÎ◊ΤΥ ±‹ÌfifiÎ ±Î‹_hÎHÎ◊Ì ËÏfl¤@÷˘
 14

ÁÎ◊ı ≠Î√∞ ¤@÷ I›Î_ √›ı· ±fiı …ı iÎÎfi‰Î÷ν ◊›ı· ÷ı ‰Î_«÷Î_ ÷˘ ±ı‹ … ·Î√ı ¿ı
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ Á_≠ÿΛ‹Î_ ÏÂZÎÎ’hÎÌ, ‰«fiÎQ≤÷, V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ ±fiı Á‹ÎÏ‘ ÷ı‹…
±ZÎfl‘΋fiÎ ‹ÎhÎ «‹I¿Îfl˘ … fi◊Ì, ’fl_÷ ÷ıfiÎ ’Λ΋Î_ ‰ıÿ, μ’ÏfiÊÿ, √Ì÷Î,
¤Î√‰÷, fl΋ΛHÎ ±ÎÏÿ ‰ˆÏÿ¿ ‘‹˝fiÎ ±fiı¿ ‹Ò‚¤Ò÷ ÏÁ©Î_÷˘ e·√Ò_◊HÎÌ◊Ì √Ò_◊ΛÎ
»ı; ’HÎ Á˙ ¿˘¥ ÁIÁ_√̱˘fiı ±fi¿>‚ ’Õı ±ıÀ·Î ¬Î÷fl ±ı ⁄‘Ì ‰Î÷˘ ’ÎhÎÎfiÁÎfl
Ë‚‰Ì ¿flÌfiı ËÏfl¤@÷˘ ’ÎÁı ø‹Â— fl…^ ¿flΛ »ı. ⁄Î¿Ì ÷˘ ±Î’HÎı ÁË… Á‹∞±ı
»Ì±ı ¿ı ±_÷ı ÷˘ Ëı‹fi_ Ëı‹ ˢ›ı ! ±ÏËoÁÎ, Á_›‹, V‰E»÷Î ±ÎÏÿ ±ˆrflÌ
√H΢ Á΋ÎL› √HÎÎ÷Ì ΩÕÌ ¿˘‹˘fiÌ fl√ıfl√‹Î_ μ÷ÎflÌ, ÷ı ÷ı ÏÁ©Î_÷˘fiı ±Î«flH΋Î_
μ÷flÎT›Îfi_ ±‹·Ì ¿Î‹ ±Î ÁÿÌ‹Î_ Ωı ¿˘¥±ı ’fl‹ ÂÎ_Ï÷◊Ì, ‹ÎhÎ Á‹Ω‰À fiı
±Î«flHÎ◊Ì ¿flÌ ⁄÷ÎT›_ »ı, ÷˘ ÷ı ±Î Á_≠ÿΛı. ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ¿˘¥ ±L›
›„@÷◊Ì ËΩfl˘ ∞‰˘fiı ¿Î›‹fiı ‹ÎÀı ÁL‹Î√ı˝ «ÕÎ‰Ì ÿÌ‘Î »ı. ±Ï¤fi_ÿfi ˢ ±Î
ω¤ÒÏ÷fiı ¿ı …ıfiÎ ’Ïfll‹◊Ì Á˙flÎWÀˇ fiı √…flÎ÷fi_ √˙fl‰ ‰K›_ »ı ! ±Î’HÎı ÷˘ ¶ˆ÷-
±¶ˆ÷fiÌ ¤·‰HÎÌ‹Î_◊Ì ⁄ËÎfl fi fiÌ¿‚Ì Â¿Ì±ı ÷˘ ’»Ì ¿ı‰·Î¶ˆ÷, ωÏÂWÀζˆ÷,
¶ˆ÷ζˆ÷ ±fiı Â©Î¶ˆ÷fiÎ «øΉ΋Î_◊Ì ¿ı‹ ¿flÌfiı ⁄ËÎfl fiÌ¿‚Λ ? ±ıÀ·ı ±‹ı
÷˘ I›Î_ ◊›ı· iÎÎfi‰Î÷ν‹Î_◊Ì fiÌ«ı ≠‹ÎHÎı ÁÎfl¤Î√fiı ±Î‰¿Îfḻı »Ì±ı —
(1) ‹Á·‹Îfi˘‹Î_ ’HÎ ±ÏËoÁÎ ‘‹˝ ¿è΢ »ı ±fiı ±ı ¬ÿÎfi˘ ‹Î√˝ »ı.
(2) ∞‰fiı …ı ±iÎÎfi ‰‚B›_ »ı, ÷ıfi˘ fiΠ÷˘ ≠√À ¤√‰Îfi ¿ı ÷ıfiÎ
⁄˛õ‰ıkÎÎ ÁΑ ‹‚ı ±fiı iÎÎfi ±Î’ı I›Îflı ◊Λ ±fiı I›Îflı … ‹Î›Î◊Ì
»^ÀÌfiı ‹@÷ ◊Λ.
(3) ÁΫ˘ I›Î√Ì ÷˘ ÷ı ¿Ëı‰Î› ¿ı …ı ÿıË, ≥„Lƒ›˘, ‹fi ‰√ıflıfiÎ ¤Î‰◊Ì
’fl ◊¥fiı ±ı¿ ±ÎI‹Îw’ı flËÌfiı ’fl‹ÎI‹Î ÏÁ‰Î› ⁄Ì…\_ ¿Î_¥ fi flάı.
(4) …ı‹ ≥›‚, ¤‹flÌfiÎ Á_⁄_‘ı ¿flÌfiı ¤‹flÌ ◊¥ Ω› »ı, ±ı‹ ‹@÷ ’HÎ
ÁI’vÊfiÎ Á_⁄_‘ı ¿flÌfiı ⁄˛õw’ ◊¥ Ω› »ı.
(5) ¤Î√‰÷ …ı‰Î ÁIÂÎVh΋Î_ ’HÎ iÎÎfi ¿fl÷Î_ ¤„@÷fi_ ⁄‚ ωÂıÊ ¿èÎ_
»ı; ±ıÀ·ı ¿ı ±ÎI›_Ï÷¿ ¿S›ÎHÎfiı ’΋‰Î ‹ÎÀı ÷˘ ¤„@÷ ±ı … ±ı¿
ÁΑfi »ı - ¶Îfl »ı, ÏfiÁflHÎÌ »ı. ÷ı ÏÁ‰Î› ±ı¿·_ iÎÎfi ÷˘ ÕÎ_√flfiÎ_
Œ˘÷flÎ_ …ı‰_ fi¿Î‹_ »ı.

⁄˛õÏÁÏ©fi˘ ÁfiÎ÷fi ‹Î√˝

±Î √˛_◊fiÎ ±◊◊Ì ≥Ï÷ V‰ÎK›Î› ’fl◊Ì ±ı‹ V’WÀ …HÎΛ »ı ¿ı ±Î
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ‘‹˝ ±ı ¿˘¥ Á_¿<Ï«÷ º„WÀfi˘ Á_≠ÿΛ ¿ı ‰ÎÕ˘ fi◊Ì; ’HÎ ±ı ‘‹˝ ÷˘
±Î’HÎÎ ÁfiÎ÷fi ‰ˆÏÿ¿ ‘‹˝fiÎ ‹Ò‚¤Ò÷ ÏÁ©Î_÷˘ μ’fl fl«Î›ı·˘ ±fiı ±ı ‰ˆÏÿ¿
 15

±ÎiÎα˘fiı ±fiÁflÌfiı ±Î«flÎ÷˘ ⁄˛õÏÁÏ©fi˘ ÿˆ‰Ì ‘‹˝ »ı ! ±Î √˛_◊fiÎ fl«fiÎflı

±ı¿ ¤Îflı ¬Ò⁄Ì ¿flÌ »ı ±fiı ÷ı ±ı ¿ı ±ı‹HÎı ¿˘¥ ±ı¿Îÿ T›„@÷fiı ‹Ëk‰ ±Î’Ìfiı,
‘‹˝‹Î_ ¿˘¥ ±ı‰Ì ‰Ìfl’ÒΩ ÿά· ¿fl‰Îfi˘ ≠›ÎÁ … ¿›˘˝ fi◊Ì; ’HÎ Á‹„WÀfiı …
¿ıLƒ‹Î_ flάÌfiı ÷ıfiΠω¿ÎÁfiÌ ÁÎ◊ı ±ı ‘‹˝fiÎ ÁfiÎ÷fi ÏÁ©Î_÷˘fiı V‰÷— ’HÎ
Áfl‚÷Î◊Ì ±ı‰Î ω¿Á‰Î ÿÌ‘Î »ı ¿ı …ıfiÎ ’ÏflHÎ΋ı l‹ ωfiÎ ø‹Â— ‰‘ fiı ‰‘
Á_≠ÿΛfi_ Â© V‰w’ ±Î’˘±Î’ ÷ıfiÌ Á˘‚ı ¿‚΋Î_ Á‹Ω¥ Ω› »ı. ±Î’HÎÎ
ÁfiÎ÷fi ‘‹˝fiÎ ‹Ò‚¤Ò÷ ÏÁ©Î_÷˘ …ı‰Î ¿ı V‰Î‹Ì ±fiı fiÎflΛHÎ, ±ZÎfl ±fiı
’vÊ˘k΋ ¿ı ⁄˛õ ±fiı ’fl⁄˛õ, ±_÷flfiÎ μ‹‚¿Î◊Ì, ¤„@÷fiÎ ≠Îÿ¤Î˝‰◊Ì ¿ı
l©Î’Ò‰˝¿ Á‹∞fiı ÷ıfi˘ ÁÎZÎÎI¿Îfl ¿fl‰˘ ˢ› ÷˘ ±Î⁄ηT≤©˘fiı ‹ÎÀı ±Î ‘‹˝
ωÂıÊ ±fi¿>‚ »ı ±ı‹ ¿èÎΠωfiÎ «Î·÷_ fi◊Ì; ¿ı‹ ¿ı, ±ı‹Î_ ≠Î√∞ ¤@÷ ±fiı
Ω√Î ¤@÷ Á‹_ ÁΉ Áfl‚ fiı ÁÌ‘_ »÷Î_ μE« ¿˘ÏÀfi_ ÿˆ‰Ì ‹ÎK›‹ »ı ! ÷ÎI’›˝ ¿ı
ÁfiÎ÷fi ‘‹˝fiÎ ‹Ò‚¤Ò÷ ÏÿT› ÏÁ©Î_÷˘ ‹˙Ï·¿ ±fiı Á«˘À ºWÀÎ_÷˘◊Ì Á‹∞fiı ÷ı
±Î«flH΋Î_ μ÷Îfl‰Î ‹ÎÀı V‰Î‹Ì ±fiı fiÎflΛHÎ Á‹Î ≠√À ≠¤fiÌ ’fl‹ ¿Ú’Î◊Ì
÷I’fl ◊¥ lı›Î◊a±˘fiı ⁄˛õV‰w’ ’΋‰Îfi˘ ±Î ‘‹˝‹Î_ ’Òflı’Òfl˘ ±‰¿Î »ı. ±fiı
±ı ⁄‘Ì ‰Î÷˘ ÷˘ ±Î √˛_◊fiÎ iÎÎfi¤Î√‹Î_ ±ı‰Ì flÌ÷ı e·√Ò_◊HÎÌ◊Ì ‰HÎÌ ÿÌ‘Ì »ı ¿ı
±ı ⁄‘_ ËV÷΋·¿‰÷Ô˚ ⁄fiÌ Ω› »ı.

≠ı›—¿fl
V‰ÎK›Î›fi˘ ±Î ‘‹˝√˛_◊ ±Î_÷flº„WÀ◊Ì ±‰·˘¿÷Î_ …ıÀ·˘ ÏÿT› ±fiı lı›V¿fl
·Î√ı »ı, ÷ıÀ·˘ … ÷ı √˛_◊ ⁄Îèκ„WÀ◊Ì ’HÎ ≠ı›—¿fl ·Î√ı »ı. ≠ı› ±fiı lı›fiÎ
Á‹L‰› Á‹˘ ±Î ‘‹˝√˛_◊ ÷ıfiÎ ·ı¬¿ı ¤Î‰º„WÀ◊Ì ·A›˘ »ı ±fiı ÷ı ·¬÷Î_ ·¬÷Î_
’HÎ CÎHÎÎ ≠Á_√ı ±ıÀ·Î ÷L‹› ◊›Î ·Î√ı »ı ¿ı ΩHÎı ÷ı ’HÎ ±ı ÀÎHÎı ¿˘¥ ±ı‰Î
±ı¿Î_Ï÷¿ ¤@÷fiı ’√·ı ’√·ı «Î·‰Î ‹Î_ÕuΠˢ› ! ±Î √˛_◊‹Î_ ¿˘¥ ±ı¿ T›„@÷-
‰√˝ ¿ı Á_÷-‹Ëo÷fiı ≠ΑÎL› ±ÎM›Î ωfiÎ, ≠Î√∞ ¤@÷fiÌ ±’flÎ ¤„@÷fiı … ¿ı
≠√À ≠¤fiÎ ±ZÎfl‘΋fiı … ’˘÷ÎfiÌ Ïfi‹˝‚ º„WÀ‹Î_ flάÌfiı, T›@÷ ¿ı ±T›@÷
…L‹-…L‹Î_÷flfiÎ ’ı·Î flÎ√ ¿ı ¶ıÊfiı √˘¬vfiÌ …ı‹ Ïfi‹Ò˝‚ ¿flÌfiı … ·ı¬¿,
„V◊÷≠iÎfiÌ ÁÌ‘Ì ÁÕ¿ı ≠¤±ı ≠ı›Î˝ ÷ı‹ ÿ˘ÕuÎ √›Î »ı ! ±Î‰Ì μE« ¤ÒÏ‹¿Î‹Î_
flËÌfiı ±Î √˛_◊ ·¬Î›˘ ˢ¥fiı … ÷ı‹Î_ ¿˘¥ Ãı¿ÎHÎı ¿˘¥fiÎ T›„@÷√÷ √HÎ√Îfi ¿ı
±ı‰Ì ±ˆÏË¿ ≠„V÷fiÌ ±_…Ï·±˘fi˘ ±I›_÷ΤΉ …HÎΛ »ı. ÷·fiÎI‹¿ ÏfiHν›˘
CÎHÎÌ›ı ‰Îfl ±Ï≠› ’HÎ ¿˘¥ ¿˘¥ Á_Ωı√˘‹Î_ ◊¥ ’Õı; ’HÎ ±ı ¤›V◊Îfi º„WÀ‹Î_
flάÌfiı› L›Î›fiÌ ¬Î÷fl ·¬‰_ ’Õı »ı ¿ı Á_≠ÿΛ˘fiÎ ±Î‰Î μE« ¿˘ÏÀfiÎ
‘‹˝√˛_◊˘‹Î_ ±Î ‘‹˝√˛_◊ ¿ÌÏ÷˝¿·√Ìw’ ◊¥ ’Õı ±ı‰˘ »ı; ¿ı‹ ¿ı, ÷ı‹Î_ …ı »ı ÷ı
 16

⁄‘_› ±Î’HÎÌ ±Î›˝Á_V¿ÚÏ÷fiı ±fiw’ … »ı. ±ı √˛_◊fiÌ ≠ı›º„WÀ◊Ì Á‹Î·˘«fiÎ

¿fḻı ÷˘ ’HÎ ±ı ÷˘ ÁË… Á‹Ω› ±ı‹ »ı ¿ı ±ıfiÎ ±‹fl ±ÎI‹Îfiı ±fiw’ ±ı‰_
÷ıfi_ »Î’¿Î‹, ⁄Î_‘HÎÌ ‰√ıflı »ı; ±ıÀ·_ … fiÏË, ’HÎ V‰ÎK›Î› ¿flfiÎfl lı›Î◊afiı
º„WÀ‹Î_ flάÌfiı … ÷ıfiÎ ·ı¬¿ı Á_ÿfl ‹˘ÀÎ_ ⁄Ì⁄Î_ ±fiı ±Î_¬fiı ±ÎËÔ˚·Îÿ¿ ·Î√ı ÷ı‰˘
¿Î√‚ ’Á_ÿ ¿›˘˝ »ı. ÂÏ©fiÌ º„WÀ±ı ÷˘ ÷ı‹Î_ ¿Ëı‰Îfi_ … Â_ ˢ› ? ¿ı‹ ¿ı, ±Î
√˛_◊fiÌ ‹ƒHÎÏø›Î V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ Á_≠ÿΛfiÎ ±Î«Î›˝‰›˝ lÌ ¤√‰÷˚≠ÁÎÿfiÎ
fi΋fiı ±fiw’ fl¬Î›ı· lÌ ¤√‰÷Ô˚ÏÁ_Ë∞ ‹ƒHÎη›‹Î_ ‹σ÷ ◊›ı· »ı ±fiı ±ı
±ZÎfl⁄˛õ lÌ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ ¤@÷˘ Á‹Î fiÎfiÎ-‹˘ÀÎ ¿Î›˝¿fl˘±ı ±_÷fl_√◊Ì
÷ı √˛_◊fiÌ ⁄‘Ì Ïø›Î-μ’Ïø›Î VfiıË’Ò‰˝¿ ¿flÌ »ı.

±ZÎfl ÿıflÌ
‹Ò‚ ±ZÎfl √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ÂOÿ⁄˛õfiÌ ±¬_Õ μ’ÎÁfiÎ◊Ì Á≠ÏÁ©
◊›ı· “√˘‹_Õ·”‹Î_, V‰Î‹ÌfiÎ ÿıˢIÁ√˝fiÌ ’ωhÎ ¤ÒÏ‹‹Î_, ±ZÎfl ÿıflÌ, ±ZÎfl-
’vÊ˘k΋fiÎ ‘΋w’ı Á˙ ÁIÁ_√̱˘fiı ÁfiÎ÷fi Á_ÿı ÿ¥ flËı· »ı. ±Î ‘‹˝√˛_◊fiÎ
·ı¬¿ ÷ıfiÌ fi˘Ó‘ ·ı÷Î_ ›◊Î◊˝ ·¬ı »ı ¿ı ““±Î V◊‚ı ±ı¿ Á_ÿfl ω‹Îfi ±Î¿ÎflfiÌ
ÿıflÌ ⁄Î_‘Ì »ı ÷ı “±ZÎfl ÿıflÌ”fiı fi΋ı Á_≠ÿΛ‹Î_ ≠ÏÁ© »ı. ±Î flÌ÷ı ±Î V◊Îfi
M≤J‰Ìfi_ ÷‚ flËı I›Î_ Á‘Ì Á‰ı˝fiı ±Î ·˘¿‹Î_ ‹Ò‚ ±ZÎfl⁄˛õfiÎ ±‰÷flHÎfi_ ≠÷Ì¿
ÁÿÎfiı ‹ÎÀı ⁄fiÌ flËıÂı.””
≠Î√∞ ¤@÷fiÎ ÏÂW› V‰Î‹ÌlÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ - ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…ı ÷ı‹…
ÿ̉Îfi {‰ıfl¤Î¥fiÎ Á’hÎ lÌ ËÏfl¤Î¥±ı Á≠›ÎÁı V‰. ‹ËÎflÎΩ lÌ ¤√‰÷Ô˚-
ÏÁ_Ë∞fi˘ ±Î ‘΋ ±◊ı˝ ÁÏø› ÁÎ◊ ÁÎK›˘ ±fiı ÷ıfiÎ ’ÏflHÎ΋ı ±Î ⁄‘Ì Ï‰Â΂
¤ÒÏ‹ ‰ı«Î÷Ì ·¥ ÷ıfiÌ ÷Ì◊a¿Ú÷ ⁄fiÎ‰Ì ÿÌ‘Ì. fiÎflÿ≠HÎÌ÷ ¤„@÷ÁÒh΋Î_ ·A›Î
≠‹ÎHÎı, ÃËÕ˸∑ȧfl¸Áãà ÃËÕʸÁŸ ±◊ν÷Ô˚ ±ı¿Î_Ï÷¿ ¤@÷˘ … ’ωhÎ V◊Îfi˘fiı ’˘÷ÎfiÎ
≠¤Î‰ı ‰V÷÷— ÷Ì◊˝w’ ¿flı »ı; ±ıÀ·ı F›Î_ Á‘Ì ÷ı‰Ì ’ωhÎ …B›Î±ı …_√‹÷Ì◊˝w’
ÁΑ’vÊ˘ …÷Î fi◊Ì, I›Î_ Á‘Ì ÷ı ‰V÷÷— ÷Ì◊˝fiı fi΋ı ·Î›¿ fi◊Ì. ÁΑ’vÊ˘ …
÷Ì◊˘˝fi_ ÷Ì◊˝I‰ ±ÎHÎı »ı. ÷ı◊Ì … ±Î ‹ËÎ÷Ì◊˝‹Î_ ±Î √˛_◊ fl«Î›˘ »ı ±fiı ±ı √˛_◊‹Î_
·¬ı·Ì ±Î«flHÎfiÌ ¤Î‰fiÎ ‹…⁄ … Á_≠ÿΛfiÎ Á_÷˘ ‰÷ı˝ »ı ±ı ±‹ı ±fi¤‰Ì flèÎÎ
»Ì±ı. ±ıÀ·ı ±Î √˛_◊ ΩHÎı ÷Ì◊˝w’ … ˢ› ±ı‹ ·ÎB›Î ωfiÎ flËı÷_ fi◊Ì.
lÌ ’vÊ˘k΋fiÎ ≠I›ZÎ ‘΋ V‰w’ ±Î ÷Ì◊˝¤ÒÏ‹ ±I›Îflı I›Î√‹ÒÏ÷˝ lÌ
›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…fiÎ ≠¤Î‰◊Ì ’H›¤ÒÏ‹ ⁄fiÌ √›ı·Ì »ı. ±fiı ±ıfiÎ ‹Ò‚¤Ò÷
’ΛÎw’ ‹Ò‚ ±ZÎfl‹ÒÏ÷˝ lÌ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì◊Ì ‹Î_ÕÌfiı ’H›f·˘¿ lÌ ÂÎVhÎÌ∞
‹ËÎflÎ… - lÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiÎ_ ’HÎ ≠I›ZÎ ÿ½fi ±ËŸ ¤Îω¿˘fiı ±Î ‹ËÎfi
 17

÷Ì◊˝V◊ÎfifiÌ ÁΩ‰À‹Î_ ◊Λ »ı, ±ı … ±Î ÷Ì◊˝V◊ÎfifiÌ Ï‰ÏÂWÀ÷Î »ı ±fiı ±ı …

ωÏÂWÀ÷Î ±‹˘fiı ≠Á_√ı ≠Á_√ı ≠ıfl¿ ⁄fiı· »ı.
±‹ÎflÌ ±Î ±_÷flfiÌ ¤Î‰fiÎfiı ±ËŸ ≠I›ZÎ V‰w’ ±Î’‰Î ⁄ÿ· ±Î
‹˙Ï·¿, ‘ÎÏ‹˝¿ √˛_◊fiÎ ±ÎI‹Îw’ ÷ıfiÎ ·ı¬¿‰›˝ ¤Î¥lÌ ËÊ˝ÿ¤Î¥ ÿ‰ıfiı ±‹ÎflÎ
±_÷flfiÎ_ ±Ï¤fi_ÿfi »ı. ±V÷.

±ZΛ I≤÷Ì›Î, Á_. 2012 (ÁËÌ) «_ÿ·Î· ⁄Ëı«fl·Î· ’Àı·

√Ì÷Î ¤‰fi, √˘ÓÕ· ‹Î∞ ωzÎÏ‘¿ÎflÌ, √˘ÓÕ· flÎF›
 18

±fiø‹ÏHοÎ

ωʛ M≤WÃ

±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ’hÎ ........................................................................... 4

Ïfi‰ıÿfi .................................................................................... 5
Á_’Îÿ¿fiÌ fi˘Ó‘ .......................................................................... 7
≠V÷ΉfiÎ ............................................................................... 10
¬_Õ 1 — ⁄˛õ›˘√fiÌ ÁΑfiÎ ±fiı ÏÁÏ©...................1
(ω.Á_. 1885 ◊Ì 1923, Áfiı 1829 ◊Ì 1867)
à ω.Á_. 1885 (Áfiı 1829)
‹Ë‰Îfi˘ ‹ÏË‹Î ........................................................................ 3
à ω.Á_. 1892-1895 (Áfiı 1836-1839)
⁄΂«Ïflh΢ ............................................................................... 5
Á_≠ÿΛ‹Î_ ≠‰ı ........................................................................ 7
{ÌHÎΤΥ flÎÃ˘Õ........................................................................ 8
Áÿ˚√v lÌ √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ..................................................... 9
’ÌÉÕÌ √΋‹Î_ ±Î«Î›˝lÌ flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ… ÷◊Î
√˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ’‘fl΋HÎÌ .................................. 12
±Îfiı ±fiı ±‹Îflı ’Ò‰˝fiÌ ±˘‚¬ÎHÎ »ı ....................................... 14
à ω.Á_. 1895-1908 (Áfiı 1839-1852)
{ÌHÎΤΥfiÌ Áı‰Î ................................................................... 14
√˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ ›˘√‹Î_ .................................................... 15
 19

±ZÎfl‘΋‹Î_ ‹ËÎflÎ… ±fiı ±Î’fiÌ ’ÎÁı ÂÌ flÌ÷ı flËı‰Î› ? .......... 16

≠Î√∞ ÷Îv_ ·Bfi ◊›_ »ı ? ..................................................... 17
≠ı‹‹Î_ iÎÎfifiÌ …wfl ................................................................ 18
≠Î√∞ ! ÷_ …^fiÎ√œ ……ı ........................................................ 19
±ZÎfl‘΋ Á΋ı º„WÀ ............................................................... 19
√˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi˘ ω›˘√ .................................................... 20
…^fiÎ√œ ≠Ï÷ ≠›ÎHÎ ............................................................... 21
…^fiÎ√œ‹Î_ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ_ ÿ½fi◊Ì ±’Îfl ÂÎ_Ï÷ ............... 21
à ω.Á_. 1909-1910 (Áfiı 1853-1854)
ω·Î·¤Î¥ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ Á‹Î√‹‹Î_ ......................... 22
à ω.Á_. 1911 (Áfiı 1855)
‰fl÷η‹Î_ »Î‰HÎÌ .................................................................. 25
flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ…fiı ÿ½fi ....................................................... 27
à ω.Á_. 1912-1914 (Áfiı 1856-1858)
“V‰Î‹Ì ‹Ò‚ ±ZÎfl »ı” ±ı Á‹…HÎfiÌ Âw±Î÷ ............................. 28
¤√÷∞fiı iÎÎfi ±Î’‰Îfi˘ V‰Î‹Ìfi˘ Á_¿ı÷ .................................. 29
÷ÎflÌ ¤Ò¬ ‹fiı ·Î√Ì »ı .......................................................... 30
≠Î√∞ ±Î‰Âı I›Îflı … Ë_ ’ÌflÁÌ ........................................... 32
V‰Î‹Ì ±ZÎfl »ı ±ı ÏfiWÃÎ ¿›Î˝ ‰√fl ±ZÎfl‘΋‹Î_ …‰ÎÂı fiÏË ....... 32
Ïfi‰Î˝ÁÏfi¿ ¤@÷fiÎ_ ·ZÎH΢ ...................................................... 40
à ω.Á_. 1916 (Áfiı 1860)
lÌ ËÏfl¿ÚWHÎ ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝≠Ï÷WÃÎ.......................................... 41
à ω.Á_. 1917 (Áfiı 1860-1861)
K›Îfi ¿fl‰_ Ïfi√˝HÎ ¿ı ‰Î÷˘ ¿fl‰Ì Ïfi√˝HÎ ? ................................. 43
¤√÷∞fiı V‰Î‹ÌfiÎ hÎHÎ ‰fl .................................................... 44
fi‰Ì ˉı·ÌfiÎ ¿Î‹‹Î_ .............................................................. 47
±fiT≤ÏkÎ ±ı … ¤„@÷ ............................................................. 50
¤ı¬fi_ ÷˘ ¤Î_√Ì ’Õu_ ............................................................. 52
¤ßÌ ¤›Î˝fiÌ ‰Î÷ ................................................................... 53
›˘√fiÌ ’flοÎWÃÎ .................................................................... 53
 20

à ω.Á_. 1918 (Áfiı 1861-1862)

ÁÎ_¬ÕΉÿflfiÎ ⁄ÌÕ‹Î_ I≤H΢IÁ‰ ................................................. 54
‰Î‚_ÿfi˘ ¿Á⁄ ....................................................................... 55
ÿflı¿ Ïø›Î‹Î_ ±ÎI‹w’ı … ‰÷˝fi ................................................ 58
‹flı·_ ¿>÷v_ ¬ÁıÕu_ ................................................................. 58
‹˘ÀÎfiÌ ‹fl∞ fi ΩHÎfiÎflÎ ∞‰ ¿ı‰‚ «Î‹Ï՛Π… »ı .................. 59
±ıÉÎÕfiÌ ¿>_ÕÌ‹Î_ ±ÕÁà ÷Ì◊˝ .................................................. 60
‰fl÷η «ˆhÎÌ Á‹ˆ›ı ................................................................. 61
’Îflà ¤ıÓÁfi_ ÿÒ‘ ÷˘ ±‹ÎflÎ CÎfl‹Î_ … »ı..................................... 62
¤√‰Îfifiı ¤Ò·Ìfiı ‰ÎÁHÎ ∂À¿ı »ı ? ......................................... 64
Ë_ ÷˘ ’◊flÎ ¨«¿Î‰Ì ±fiı ¤√‰Îfi ±Î’Ì ............................ 65
ÁΑfi˘ ¿Á⁄ ÷ı Â_ .................................................................. 65
à ω.Á_. 1919 (Áfiı 1862-1863)
±¬_Õ ¤…fifi˘ ‰ı√ ................................................................ 71
◊˘flı ¿ı‚Î_ ’Î@›Î_ »ı ................................................................. 74
‰÷˝‹Îfi¿Î‚ı flÎ∞’˘ Âı‹Î_ »ı ? ................................................. 75
à ω.Á_. 1920 (Áfiı 1864)
‘HÎÌfi˘ ¿˘¥ ‘HÎÌ »ı ? ............................................................ 77
⁄˛õfi˘ ÁÎZÎÎI¿Îfl.................................................................... 79
√HÎÎ÷Ì÷ ∂Ã˘ ! ..................................................................... 82
≠Î√∞fiı √v’ÿı V◊Î’Ìfiı ≠ΛÏçkÎ ±Î’‰ÎfiÌ ±ÎiÎÎ ................... 83
‹Ò‚ ±ZÎfl⁄˛õfi˘ μÿÔ˚CÎ˘Ê ......................................................... 84
¤√÷∞fiÎ Ï’÷Îfi˘ ±ZÎfl‰ÎÁ .................................................. 85
¤√÷∞fiı ‰Î÷˘ ¿fl‰ÎfiÌ V‰Î‹ÌfiÌ ±ÎiÎÎ ................................... 87
ËÎ◊»^ÀÌ ⁄·Î ◊¥ √¥ ............................................................ 88
à ω.Á_. 1921 (Áfiı 1864-1865)
«Îfl ≠¿ÎflfiÎ ‹˘ÀÎ’vÊ ........................................................... 91
¿ÎflHÎ ÂflÌflfi˘ fiΠ¿ı‹ ◊Λ ? ................................................ 92
¤√÷∞ ◊¿Ì ‹Ò‚ ±ZÎfl⁄˛õfi˘ Ïfiç› ....................................... 93
≠Î√∞ ! ¿ı‹ ±Î‚V›˘ ? ......................................................... 96
 21

‹ı‰ÎÁÎfiÎ ËÏfl¤@÷˘fiı ¤√÷∞±ı V‰Î‹Ìfi˘ Ïfiç› ¿flÎT›˘ ............ 96

Ïhο‹ÿÎÁ ¿˘ÃÎflÌfiı Ïfiç› ....................................................... 97
‰_◊‚ÌfiÎ ÿı‰∞¤Î¥fiı Ïfiç› ................................................... 98
V‰Î‹ÌfiÌ √˘ÿÕÌ‹Î_◊Ì ±fi_÷ ÁÒ›˝fi_ ÷ı… fiÌ¿‚ı »ı ......................... 99
flÎ…¿˘ÀfiÎ ‹_√‚∞ Ãyflfiı Ïfiç› .......................................... 100
V‰Î‹Ìfiı μ’ÎÏ‘fiÌ Âw±Î÷ .................................................... 101
V‰Î‹ÌfiÎ Á‹Î√‹ı Â¿ V‰Î‹Ì ................................................. 102
ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ìfi˘ ¿›˘˝ ’HΠω‹¬ fiÏË ◊Ι .......................... 103
flÎÃ˘Õ ¤@÷˘fiı V‰Î‹ÌfiÎ «flHÎV’½fi˘ ÏfiÊı‘ ............................. 104
V‰Î‹Ìfiı Ã’¿˘ ±Î’‰Îfi_ ‹˘¿>Œ ............................................... 105
⁄ÌΩı ±ZÎfl ËÂı ÷˘ ÷ıfiı ±fiı ‹Îflı Á‹…‰Îfi_ »ı ....................... 106
‰fl÷η‹Î_ «ˆhÎÌ Á‹ˆ›˘ .......................................................... 106
fi›Î˝ ÁΑ ÁΑ Â_ ¿flÌ flè΢ »ı ? ............................................ 107
‹…¿>fl ‰›˘ √›˘ .................................................................. 107
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfiÌ ÁÎ«Ì μ’ÎÁfiÎ Â_ ?...................................... 110
V‰Î‹Ì±ı ‹Î‰∞ Ï‹VhÎÌfi˘ ‰Ëı‰Îfl Á‘Λ˘˝ ................................ 111
±Î ≠Î√∞ …ı‰˘ ±‹fiı ¿ı‹ ±Îfi_ÿ ±Î‰÷˘ fi◊Ì ? .................... 112
±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝ ¿˘fiı ±Î‘Îflı flËıÂı ? ........................................... 113
‰÷˝‹Îfi¿Î‚ı ¤√÷∞ …ı‰Î ±ı ±ı¿ … »ı .................................. 114
à ω.Á_. 1922 (Áfiı 1865-1866)
Á˘flÃfiÎ ËÏfl¤@÷˘fi˘ V‰Î‹Ì ≠I›ıfi˘ ≠ı‹ ................................. 115
±ZÎfl‘΋fiÌ ¿>_«Ì ≠Î√∞ ¤@÷fiı Á˘Ó’Ì »ı ................................ 116
∂fi΋Î_ V‰Î‹Ìfiı Ã’¿˘ ÿı‰Îfi˘ ÃflΉ ........................................ 117
±Î ÁIÁ_√‹Î_ ¿ıÀ·Î¿ «Î¿fl …ı‰Î ±fiı ¿ıÀ·Î¿ ‘HÎÌ …ı‰Î ’HÎ »ı .. 120
‰fl÷η‹Î_ «ˆhÎÌ Á‹ˆ›˘ .......................................................... 121
√œÕ΋Î_ V‰Î‹Ìfi˘ ±ÿÔ˚¤÷ ≠÷Î’ ............................................ 121
‹Ëı‚Ή‹Î_ √_√Î ±fiı ÁÎ√flfi˘ Á_√‹ ...................................... 122
‹Ëı‚Ήfi˘ ‹ÏË‹Î ................................................................ 123
V‰Î‹Ìfi_ ‰fl÷η‹Î_ ±’‹Îfi ................................................... 123
≠Î√∞ ¤√÷fiı ω‹¬ ¿›Î˝ ................................................... 126
 22

…^fiÎ√œ ±Î‰˘ ÷˘ ⁄˛õw’ ¿flÌ ‹ı·_ ......................................... 127

ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fiı V‰Î‹ÌfiÎ ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ .................................. 128
¤√÷∞fiı {ıfl ±Î’Ì ‹_Ïÿfl‹Î_◊Ì flΩ ±Î’Ì .............................. 130
‹ËÎflÎ…ı ÿ½fi ÿ¥ ÿ‰Î ¿flÌ ................................................... 130
ÁI’vÊfi˘ ËıÕ˘ .................................................................... 131
‹Ëo÷Î¥ Á˘Ó’Ì ÿÌ‘Ì ............................................................... 132
à ω.Á_. 1923 (Áfiı 1866-1867)
V‰Î‹Ìfi_ Á˘flà ±fiı ⁄Î⁄Ïfl›Î‰ÎÕ‹Î_ ω«flHÎ ............................. 132
⁄Ï‚flÎΩfi_ ‰«fiÎQ≤÷ ............................................................ 133
±Î ·˘¿ … ÿ—¬ÿÎ›Ì »ı ........................................................ 135
±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹Ë‰Î‹Î_ ’‘fl΋HÎÌ ................................... 137
±ıfiÎ_ ·˘À, ÿ΂ ¿Î_¥ ±˘»Î_ ω‹¬ »ı ? .................................. 138
÷‹ÎflÎ ‘‹˝‹Î_ ω’flÌ÷ flÌ÷ ¿ı‹ ? ........................................... 139
‹fiı ÷‹ÎflÎ Á‹Î√‹ ‰√fl √‹÷_ fi◊Ì...................................... 139
V‰Î‹Ìfi_ ±‹ÿΉÎÿ‹Î_ ±’Ò‰˝ ÁL‹Îfi ....................................... 141
±‹Îflı ‹◊flÎfiÎ ⁄˛ÎõH΢fiÌ Á‹…HÎ ¬’÷Ì fi◊Ì ........................ 142
≠Î√∞ ¤@÷ ÷◊Î Â΋∞¤Î¥ ±‹ÿΉÎÿ‹Î_ ............................. 146
‰fl÷η‹Î_ V‰Î‹Ìfi_ ±ˆr›˝ ...................................................... 148
‰fl÷η‹Î_ V‰Î‹Ìfi_ ŒflÌ◊Ì ±’‹Îfi ......................................... 149
ÁÎfl_√’fl — Á‰˘˝’flÌ ‘΋ ....................................................... 152
±ÎHÎı ¿ıfi˘ ⁄Î’ ‹Î›˘˝ »ı ? .................................................... 153
V‰Î‹Ìfi_ ¿Î›˝ ....................................................................... 156
…^fiÎ√œfiÌ »ıS·Ì ωÿΛ — “ÁIÁ_√‹Î_ ŒflÂ_ ±fiı ‹Ë‰ı …¥fiı flËıÂ_” .. 157
√˘ÓÕ·‹Î_ V‰Î‹Ìfi˘ ÿıˢIÁ√˝ ................................................... 160
¬_Õ 2 — Á_≠ÿΛ‹Î_ ¤√÷∞fi_ ω«flHÎ ................. 162
(ω.Á_. 1924 ◊Ì 1953, Áfiı 1867 ◊Ì 1896)
à ω.Á_. 1924-1927 (Áfiı 1867-1871)
¤√÷∞fi˘ ÁIÁ_√‹Î_ ’fi— ≠‰ı ............................................. 162
⁄˛õiÎÎfifiÌ ±¬_Õ F›˘÷ ....................................................... 163
 23

à ω.Á_. 1928 (Áfiı 1872)

ÁI’vÊ ‹ÎÀı Ï√fl‘fl¤Î¥fiÌ Â˘‘ ............................................ 163
±ı‰Î ÁI’vÊ ÷˘ ‰÷˝‹Îfi¿Î‚ı ≠Î√∞ ¤@÷ »ı, ÷ıfiı Áı‰˘ ........... 164
¤√÷∞fiÎ ›˘√‹Î_................................................................ 166
à ω.Á_. 1929 (Áfiı 1873)
¿˘ÃÎflÌ ⁄ı«fl ¤√÷ ¤√÷∞fiÎ ≠Á_√‹Î_ ................................. 170
‹fiı ÷˘ ±_÷flfi_ ¿ıÏÕ›_ Á̉÷Î_ ’HÎ ±Î‰Õı »ı ............................. 171
·Î‘Î ¤√÷fiÌ μ’ÎÏ‘ ............................................................ 171
à ω.Á_. 1933 (Áfiı 1877)
±¤›ÿÎfifiÌ ·ËÎHÎ .............................................................. 174
à ω.Á_. 1935 (Áfiı 1879)
±ÎHÎ_ÿ‹Î_ ’ωhÎÎfi_ÿ V‰Î‹Ìfi_ ±’‹Îfi ..................................... 175
’_«Î‚Îfi_ hÎÌ…\_ ‰«fiÎQ≤÷ ....................................................... 176
à ω.Á_. 1937 (Áfiı 1881)
fiÏÕ›Îÿ‹Î_ ±‰÷Îfl ±‰÷ÎflÌ ÏfiHν› ........................................ 180
à ω.Á_. 1938 (Áfiı 1882)
ωiÎÎfiÿÎÁ∞fiı Á_V¿Ú÷ ¤HΉÎfiÌ ±ÎiÎÎ .................................... 184
«ÌΩı ¬Î‘Ì Ë˘› ÷ı Á_¤Îfl‰Ì .................................................. 186
¤√÷∞fiı ’Ò_à ¿ı‹ ÿı‰Î› ? .................................................... 187
¤√÷∞fiÎ Á΄LfiK›‹Î_ fiˆÏ‹ÊÎflH› ZÎıhÎfi˘ ±fi¤‰ ◊Λ »ı ........ 187
¿˘ÃÎflÌ ⁄ı«fl ¤√÷fiı ¿˘ÃÎfl‹Î_◊Ì »^ÀÎ ¿›Î˝ ............................... 188
‹Îfi¬_Õfi ............................................................................ 189
à ω.Á_. 1939 (Áfiı 1883)
Áfl÷ ‹_Ïÿfl‹Î_ CÎfiU›Î‹ ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝≠Ï÷WÃÎ μIÁ‰ .............. 191
¤√÷∞fiÎ ›˘√‹Î_ ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ................................ 192
ωiÎÎfiÎfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ ‹¬ı◊Ì ‹Ò‚ ±ZÎflfi_ ≠‹ÎHÎ ....................... 193
ωiÎÎfiÿÎÁ∞fi˘ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞±ı ’ZÎ flÎA›˘ ........................... 194
I›Î√Ì‹_Õ‚ ·Î… ‹Ò¿Ìfiı ¤√÷∞fi˘ ±Îl› ¿flı »ı ...................... 196
à ω.Á_. 1940 (Áfiı 1884)
±ı ÷˘ ‹Îfl˘ ¿˘ÕÌ·˘ ·Î· »ı ................................................... 196
 24

«flHÎÎflω_ÿfiÎ ’ÎÕfiÎflÎ lÌ∞‹ËÎflÎ… Ë_ ±ıfiı ±Î’Ì ................ 197

¤√÷∞fiı ‰fl÷η ÷ıÕΉ‰Îfi˘ fiÏÕ›ÎÿfiÎ {‰ıfl̷ηfi˘ ±Î√˛Ë .... 199
à ω.Á_. 1941 (Áfiı 1885)
√œÕ΋Î_ …‚{Ì·HÎÌfi˘ Á‹ˆ›˘ ................................................. 200
Õ¤ÎHÎfi_ ⁄_Õ ........................................................................ 202
à ω.Á_. 1942 (Áfiı 1886)
›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiı ¤HΉÎfiÌ ±ÎiÎÎ ........................................... 204
à ω.Á_. 1943-1944 (Áfiı 1887-1888)
±˘kÎÎfl˘ ¤·˘ ◊Λ, ›√fi’vÊÿÎÁ ! ....................................... 206
‰«fiÎQ≤÷ ÁÎfl_√’fl 10‹Îfi_ Ïfiw’HÎ ...................................... 209
±ı¿Î_Ï÷¿ ¿˘fiı ¿Ëı‰Î ?........................................................... 211
fiÏÕ›Îÿ …‰ÎfiÌ ±ÎiÎÎ; Õ¤ÎHÎfiÌ μ’ÎÏ‘fiÌ Á‹Î„M÷ ................... 213
fiÏÕ›Îÿ‹Î_ ¤√÷∞±ı …HÎΉı· ≠÷Î’ ...................................... 213
±ıfiÎ xÿ›‹Î_ ¤√‰Îfi fi◊Ì ? ................................................ 215
flÎ…fiÌÏ÷ Â̬˘ .................................................................... 216
μ’ÎÁfiÎ ÏÁ© ◊¥ @›Îflı √HÎΛ ?........................................... 217
√˘’̱˘fiÎ …ı‰Ì „V◊Ï÷ ......................................................... 218
±ı¿ ’vÊ ∂B›˘ ÷ı ¿˘¥ ÿı‹Î_ ±_‘Îv_ flèÎ_ fiÏË ....................... 219
¤√÷∞ ’ıÀ·Îÿ‹Î_ ............................................................... 219
±·‹V÷ iÎÎfi, ·˘›Î-10 ...................................................... 222
¿<flÎfi‹Î_fiÎ «Îfl ≠¿ÎflfiÎ ’vÊfiÌ ¤√÷∞±ı ¿flı·Ì ‰Î÷ ............. 226
…^Ï÷›Î_ ‹Îflı ÷˘ ’HÎ ÷‹Îflı ±ıfiÌ ¿ıÕı Œfl‰_ ................................ 228
±Î’ı ±‹ÎflÎ_ ‹fi ∞÷Ì ·Ì‘Î_ »ı ............................................. 229
¤√÷∞±ı flΉÁÎËı⁄fi˘ Á_¿S’ ¿è΢........................................ 230
¤√÷∞fiÎ ‹_Õ‚ ωv© ÁΑ±˘fiÌ ŒÏfl›Îÿ ............................... 232
‹ËÕı ‹ËÕı ±fiı ◊˘fḻı ◊˘fḻı
≠Î√∞ ¤@÷fi_ ¤…fi ◊Λ »ı .................................. 233
⁄‚fl΋ÿÎÁ ¤√÷∞fiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚ı »ı................................... 236
U›Î‹ ⁄Ìfi ¿ˆÁÌ ⁄Ì÷Ì Ïÿfi flÏ÷›Î_ ........................................... 239
‰÷˝‹Îfi¿Î‚ı Ë_ ¤√÷∞ ¶Îflı … ≠√À »\_ .................................. 240
 25

à ω.Á_. 1945 (Áfiı 1888-1889)

ωiÎÎfiÿÎÁ∞ ±ÎÏÿfiı ‰fl÷η ⁄ËÎfl ¿›Î˝ ................................. 241
ÁΑ‹_Õ‚ ‹Ë‰Î‹Î_ ................................................................ 243
÷‹fiı ÁI’vÊ ‹Y›Î »ı ÷ı ÂÌ ÏŒ¿fl »ı ? ................................. 245
¤√‰Îfi ÷˘ ’˘÷ÎfiÎ ¤@÷fiÌ Á‹Ì’‹Î_ Ë_‹ıÂÎ_ flËı »ı ................. 246
±Î ≠Î√∞ ¤√÷‹Î_ ÷‹ı Â_ ÿÌÃ<_ »ı ? ...................................... 248
±Î Á_√‹Î_ ¿˘¥ ÿ˘Ê flËı‰Îfi˘ fi◊Ì .......................................... 256
√…flÎ÷ ÷flŒ ωÿΛ ............................................................. 257
‹Ë‰Î ÷flŒ ’fi— ≠›ÎHÎ ........................................................ 258
¿÷’fl‹Î_ ‹¿Î‹ .................................................................... 259
¤√÷∞fi_ √HÎÎWÀ¿............................................................... 259
μ’ÎÁfi΋Î_ ‰ˆWHΉ˘fiÌ flÌ÷ı flÌ÷ ±Î’HÎÎ Á_≠ÿΛ‹Î_ .................... 260
Ë_ ÷˘ ¤√‰Îfifi˘ ÀoÕı· »\_ ...................................................... 261
·˘¿Ï‰v© ±Î«flHÎ fi ¿fl‰_ .................................................... 263
«ÏflhÎÿ½fi ±fiı iÎÎfi ............................................................ 264
Ï‹J›Î ÿ˘ÊÎfl˘’HÎ fi ¿fl‰_ ...................................................... 265
÷‹˘ ⁄‘Î ÷˘ ’Ò‰˝fiÎ »˘ ......................................................... 266
‹Ë‰Î‹Î_ ⁄˛õÎfi_ÿ ................................................................. 267
fiˆ„Wÿ‰˛÷ ÏÁ© ¿›Î˝ ωfiÎ »^À¿˘ fi◊Ì ...................................... 268
¤Îÿfl˘Õ‹Î_ ±·˙Ï¿¿ Á¬fiÌ ·ËÎHÎ .......................................... 269
⁄˛õfiÎ Á¬fi˘ ±fi¤‰ ......................................................... 271
÷‹Îflı F›Î_ …¢ I›Î_ ±ı‹fi˘ … ±Î‘Îfl »ı................................ 273
≠Î√∞fiı ±˘‚¬÷Î fiˢ÷Î .................................................... 273
±Î Á‰ı˝ ⁄ÌΩfiı ÂÎ_Ï÷ ¿flı ±ı‰Î »ı .......................................... 273
’˘÷ÎfiÎ √HÎfiÌ ‰Î÷ fi ¿fl‰Ì, ’HÎ ‹˘ÀÎfi˘ √HÎ ¿Ëı‰˘ ............... 274
±œÎfl ËΩfl f·˘¿‹Î_◊Ì ‹tÎfi˘ f·˘¿ ...................................... 275
¿˘¥ flÌ÷ı ¿Áfl flËı‰Î ÿ¥Â fiÏË ............................................. 277
Ωfi÷Î @›_ fiÏË ‰ı Ë‹ÎflÌ ’Ìfl ............................................... 278
fl˘À·Î ±fiı Âο˘IÁ‰ ............................................................ 280
±·˙Ï¿¿ Á¬fiÌ ·ËÎHÎ ......................................................... 281
 26

Á˙fiÎ ±_√fiÎ_ ‰«fiÎQ≤÷ ......................................................... 282

÷ÎflÎ ±_÷fl‹Î_ ÷˘ ¿fl¿<_ ’ıÃ<_ »ı ................................................. 283
ÁΑ ◊÷Î_ Â̬‰_ .................................................................. 284
±ı¿Î_Ï÷¿ „V◊Ï÷ ’ÎQ›Î ÏÁ‰Î› »^À¿˘ fi◊Ì ................................ 284
Á‰˝ Ïø›Îfiı ωÊı ÁI’vÊfiı ‘ÎflÌfiı Œfl˘ .................................... 285
±_÷ı ¤√‰Îfi ¤Ò·‰Î ¿ÃHÎ ’ÕÂı ............................................. 286
«˘fl ¿˘À‰Î‚fiı ÿoÕı »ı ............................................................ 287
±Î ’vÊ˘k΋ÿÎÁ ⁄˛õÏÊ˝ »ı ................................................... 290
¤√‰Îfifi˘ ±Îfi_ÿ ¿ı‰˘ ˢ› ? ............................................... 291
ÁΑ±˘fiı ‰fl÷η ‰‚ÎT›Î...................................................... 292
à ω.Á_. 1946-1947 (Áfiı 1890-1891)
›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiı ’fi— ¤√‰Î_ ’ËıflÎT›Î_ ................................... 293
¬Îfiÿı‹Î_ ÁIÁ_√ ≠«Îfl ....................................................... 294
¬Îfiÿı‹Î_ Á‹ÎÏ‘ ≠¿flHÎ ...................................................... 294
‹Ë‰Î ÷flŒ ≠›ÎHÎ................................................................ 295
›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ÃοÏfl›˘ ‰Ÿ»Ì »ı ............................................ 296
à ω.Á_. 1949 (Áfiı 1893)
‹Ë‰Î‹Î_ ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…lÌfiÌ ’‘fl΋HÎÌ ............................... 297
±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…ı ¤√÷∞fiÌ ’ÒΩ ¿flÎ‰Ì .................................. 299
‘‹˝÷fi›ÿÎÁ∞ ¤√÷∞fiı «˙ÀÎ ‰E«ı ÿoÕ‰÷ ¿flı »ı .................... 299
±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…fiÌ ¤√÷∞fiı CÎıfl ’‘fl΋HÎÌ ............................ 300
Á_‰÷ 1949, √œ’fl‹Î_ ‹ÒÏ÷˝≠Ï÷WÃÎfi˘ Á‹ˆ›˘ .......................... 301
¤√÷∞ ÷˘ ¿S’T≤ZÎ »ı ......................................................... 301
¤√÷∞±ı ¤Î√˘‚ı ÿ½fi ÿÌ‘Î_ ............................................... 301
√˘·˘¿ ±fiı ±ZÎfl‘΋ ¿ı‰Ì flÌ÷ı Á‹…‰Î_ ? .............................. 302
‹ÎfiÎ ¤√÷ ¤√÷∞fiÎ √HÎ √Λ »ı ....................................... 304
fiÎflHΤΥ±ı ±Ãı ¶Îfl¿Î ¿›* .................................................. 306
fl_√ΫΛ˝fiı ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi ................................................... 306
≠Î√∞ ¤√÷ ! ‹ËÎflÎ…fiÌ ÂÌ ‹fl∞ »ı ? .............................. 307
fl_√ΫΛ˝fi˘ Á_¿S’ ’Òfl˘ ¿›˘˝ ................................................... 308
 27

‹˘ÀÎ’vÊfiÌ ¿Ú’Î◊Ì ±WÀÎ_√ ›˘√ ÏÁ© ¿›˘˝ »ı .......................... 309

ÁkÎÎw’ ◊¥fiı ¤√‰Îfi‹Î_ ≠ÌÏ÷ ¿fl‰Ì ..................................... 310
±‹ÎflÌ ’ÎÁı ±¬ÒÀ fiÎb_ »ı ................................................... 311
±Î «ÏflhÎ ÁÎ_¤‚‰Î◊Ì ±‘ν ¿Î‹ÎÏÿ¿ ÿ˘Ê ⁄‚Ì …Âı ................. 312
¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷ ÿı¿΂fiı ’˘÷ÎfiÌ ‹fl∞ ≠‹ÎHÎı ≠‰÷ν‰ı .......... 313
¬Îfiÿı‹Î_ ¤√÷∞fi˘ ±ÿÔ˚¤÷ ≠÷Î’ ...................................... 313
à ω.Á_. 1950 (Áfiı 1893-1894)
ωiÎÎfiÿÎÁ∞fiÌ »’ˆ›Î ⁄ÿ·Ì ................................................ 315
ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…ı ‰Î_ÁÿÎfiÎ ÿ̉Îfifiı
¤√÷∞fi˘ ‹ÏË‹Î Á‹ΩT›˘ .................................... 316
¤√÷∞fiı ÷ıÕΉ‰ÎfiÌ Ï‰fi_÷Ì.................................................. 316
’Ì…fiÎ …ıÃΤΥfiı ¤√÷∞fiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤Ô‚÷Î_ ±Îfi_ÿ ◊Λ »ı ..... 317
’Ì…fiÎ ‹_Ïÿfl‹Î_ …ıÃΤΥfiı ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi ........................... 319
¤√÷∞ fiÏÕ›Îÿ‹Î_ ............................................................... 319
⁄˛õw’ ◊‰Î ‹ÎÀı ⁄˛õ«›˝ ’΂‰_ Ωı¥±ı .................................. 321
¤√÷∞ ÁÎv ¤ıÀ-Á΋√˛Ì ..................................................... 321
¤√÷∞ ÷˘ ¤√‰Îfi ◊›Î »ı .................................................. 323
ÁI’vÊ‹Î_ ΩıÕÎÂı ÷ıfiı ¿Î_¥ ⁄Î¿Ì flËıÂı fiÏË............................. 323
≠√À …ı‰Ì ¿˘¥ ‰Î÷ fi◊Ì ...................................................... 325
¿fl, ¿fl ±fiı ¿flfi˘ ‹‹˝ ......................................................... 326
‰Î_ÁÿÎfiÎ ÿ̉Îfi∞fi_ ±Î‹_hÎHÎ ............................................... 327
‰Î_ÁÿÎfiı flV÷ı....................................................................... 329
‰Î_Áÿ΋Î_ ¤√÷∞fiÌ iÎÎfi‰Î÷ν ............................................... 330
¬ÿ΋Î_ ±ÎÁ@÷ ◊‰_ ............................................................. 331
ÿ̉Îfi∞ ¤√÷∞fiÌ Áı‰Î‹Î_ .................................................. 332
ÿ̉Îfi∞ ÁÎ◊ı iÎÎfi‰Î÷ν ........................................................ 332
∞‰ ±fiı ⁄˛õfiÎ ¤ıÿfi_ Ïfiw’HÎ ............................................. 333
μ’ÎÁfiÎ ºœ ◊›Î ωfiÎ ¿˘¥ ‰Î÷ ÏÁ© ◊÷Ì fi◊Ì ...................... 337
…ıfiı ‹Î◊ı ÂhÎ ˢ›, ÷ıfiı ¨CÎ ±Î‰ı fiËŸ .................................. 340
‹fiW›w’ ¤√‰Îfifi_ V‰w’ Ïfi√˝HÎ ÂÌ flÌ÷ı ? ........................... 341
 28

⁄˛õ-’fl⁄˛õ‹Î_ ¢ ¤ıÿ ? ...................................................... 343

‘‹˝ ºœ ◊Λ I›Îflı iÎÎfi À¿ı .................................................... 349
ÿ̉Îfi∞fiı ¤…fiÎfi_ÿÌ ◊÷Î_ ϬԉÎÕı »ı ................................... 350
’˘÷ÎfiÎ V‰w’fi˘ ±fiı ’fl‹ÎI‹ÎfiÎ V‰w’fi˘ ω«Îfl ¿ı‹ ¿fl‰˘ ? .. 351
±Î Õ˘Á˘ ’HÎ ‹ËÎflÎ… ÁÎ◊ı ÷‹fiı ÿı¬ÎÂı ................................ 352
‰Î_ÁÿÎfiÎ flÎΩ ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fiı ............................................. 352
«Îfl ‰ıÿfi˘ ¤HÎı·˘ ˢ› ’HÎ ±ËŸ›Î_ «Î·ı ÷ı‹ fi◊Ì ................... 353
’vÊ˘k΋ÿÎÁ∞fiı √˘‚Ì ±Î’Ì CÎÎÀ ⁄_‘ ¿›Î˝ ............................ 354
±Î‰Î ÿ̉Îfi∞ …ı‰Î ÿÁ ¿flÌ .............................................. 354
¤√÷∞fiÌ ‹Ëı·‹Î_ ’‘fl΋HÎÌ ............................................... 355
‰Î_ÁÿÎ◊Ì Ï‰ÿΛ ................................................................... 355
«ÎHÎÁÿ‹Î_ ¤…fifi_ ≠¿flHÎ ..................................................... 357
‰flÁÎÿfiı ±Î‰‰_ ËÂı ÷˘ ¿Î·ı ±Î‰Âı ...................................... 358
‰Î_ÁÿÎ◊Ì ‰fl÷η ±ÎT›Î ....................................................... 359
‹ËÎflÎ… ¤√÷∞fiı ŒıÓÀ˘ ⁄_‘Ήı »ı ........................................... 360
±‹ÿΉÎÿ‹Î_ ±ÿÔ˚¤÷ μIÁ‰ .................................................. 361
¤√÷∞±ı «Î÷‹Î˝ÁfiÎ Ïfi›‹ ±ÎM›Î ...................................... 363
¿ÚWHÎV‰w’ÿÎÁ ÂÎVhÎÌ ............................................................ 364
μ’ÎÁfiÎ ÷˘ ÷‹ı … ºœ ¿flΉ˘ »˘ ........................................... 365
¤√÷∞fiÌ Ïÿfi«›Î˝ .............................................................. 365
Ω±˘, ÷‹ÎflÎ ‹fi˘fl◊ ’ÒflÎ ◊Âı .............................................. 366
÷‹ÎflÌ ±fiÎÏÿfiÌ flÌ÷ ........................................................... 367
ÁΑ÷Î ¬˘Â˘ ÷˘ μ’Ïfl«fl‰ÁfiÌ ’ıÃı Œ‚ ‹‚Âı ......................... 368
⁄˛õ«›˝fi˘ ≠÷Î’ ±fiı ÷ıfiÌ ±Ïfi‰Î›˝÷Î ................................... 370
¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fiı ÿ—¬ … ˢ› ............................................. 371
‰ÎÁfiÎfiÎ_ ‹Ò‚ @›Îflı ⁄‚ı ? ................................................... 373
¤√‰ÎfifiÌ Á‰˝ Ïø›Î ’˘÷ÎfiÎ ±ÎÏl÷fiÎ Á¬ ÁÎv ˢ› »ı ......... 373
›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ±‹ÿΉÎÿ ±Î‰ı »ı .......................................... 374
⁄˛õ«Îfḻı ¤√÷∞fi_ ¿Ï‰÷ flE›_ ........................................... 376
¤√÷∞, ÷‹ı ÷˘ ÁÿÔ˚√v »˘ … .............................................. 377
 29

‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝w’Ì ¿‹ÎHÎÌ ................................................... 379

¤√÷∞±ı flÎ∞ ◊¥ ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fiı ‹Î◊ı ËÎ◊ ‹Ò@›Î.......... 380
‹fl∞‰˘ ◊Λ I›Îflı ±Î ‹Î√ı˝ «·Î› ......................................... 381
±ËŸ ÷˘ ±ı¿ Ïÿ‰Á‹Î_ ÿÁ …L‹fiÌ ¿Áfl À‚ı »ı ........................ 383
±_÷¿Î‚ı lÌ¿ÚWHÎfiı ·¥fiı ÷‹˘fiı Ë_ ÷ıՉΠ±Î‰Ì ...................... 384
F›Î_ Á‘Ì Ï‰Ê›‹Î_ ≠ÌÏ÷ »ı, I›Î_ Á‘Ì ±fiÎl› »ı .................... 385
Ë_ ’HÎ ’Ëı·Î_ lΉ¿ Ë÷˘ ...................................................... 385
ÁI’vÊ ±ıÀ·ı ‘‹˝, iÎÎfi, ‰ˆflÎB› ±fiı
‹ÎËÎIQ››@÷ ¤„@÷fi˘ Á‹L‰› ................................ 385
Ë_ ÷˘ ÿfl∞ »\_, ÷ı ⁄ı ÀÎ_¿Î ÷˘Õ<_ »\_ ±fiı ⁄ı ÀÎ_¿Î ÁÎ_‘_ »\_ ............. 387
±Î‰˘ fiÎfi˘ ÿıË ÷ı ‹_Õ‚ Â_ ¢¤ı ? ........................................ 389
¤√÷∞ ‘Ò‚fiÎ_ √ÎÕÎ_ ¬Î·Ì ¿flı »ı .......................................... 390
‰Õ˘ÿflÎ ÁÌ÷Î⁄Îfiı ’Î_« Ïÿ‰Á Á‘Ì
¤√÷∞±ı ÷◊Î lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ÿ½fi ÿÌ‘Î_ .................. 391
¤√‰ÿÌfi˘ ±¤Î‰ ±Î‰‰Î ÿı‰˘ … fiÏË ................................... 392
¤√÷∞ ‰Õ˘ÿflÎ ±Î‰ı »ı ....................................................... 392
fl_√ΫΛ˝fiı μ’ÿı ................................................................. 393
ŒflÌ ’λΠ±‹ÿΉÎÿ‹Î_ ......................................................... 396
¤√÷∞fiÌ ‰Î÷˘‹Î_ √HÎÎ÷Ì÷fiÌ ·À¿....................................... 397
…ı÷·’fl‹Î_ ÿ½fiı ................................................................. 397
±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…fiÌ ±ÎiÎÎ◊Ì …^fiÎ√œ …‰Î ÷ˆ›ÎflÌ ..................... 399
‹ËÎflÎ… ÁÎ◊ı ¤√÷∞ flÎ…¿˘À‹Î_ ........................................... 399
‹Ë‰Î‹Î_ ’˘÷ÎfiÎ ±ÎÏl÷fiÎ ¿S›ÎHÎ ±◊ı˝ ÷’ ........................... 401
à ω.Á_. 1951 (Áfiı 1894-1895)
¿Î‹ ¿fl÷Î …‰_ ±fiı ¤√‰Îfi ¤…÷Î …‰_ ................................. 402
ωiÎÎfiÿÎÁ V‰Î‹Ìfi˘ »’ˆ›Î‹Î_ ±ZÎfl‰ÎÁ ................................. 403
ωiÎÎfiÿÎÁ∞fiÎ ±ZÎfl‰ÎÁ◊Ì Á‰˝hÎ ±ÂÎ_Ï÷ ............................. 404
à ω.Á_. 1952 (Áfiı 1895-1896)
’Ì…fiÎ …ıÃΤΥ ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fiı .......................................... 405
¤√÷∞ fiΉfiı ’Îfl μ÷Îflı »ı ................................................. 406
 30

Á_÷ flÎ∞ ◊Λ I›Îflı ¤√‰Îfi ±Î’ı »ı ..................................... 408

ÁI’vÊ Ë˘› I›Î_ ‹Î›Î ’HΠˢ› … ........................................ 409
‰«fiÎQ≤÷ √.‹. 63 ............................................................. 411
√HÎ’÷fl΋fiı V‰Î‹Ì ±ZÎfl »ı ±ı‰˘ Ïfiç› ◊Λ »ı .................... 413
…ıÃΤΥfiÌ ÷˘ ‰Î÷ … fi ¿Ëı‰Î› ........................................... 413
CÎıfl …‰ÎfiÌ ±ÎiÎÎ ................................................................. 414
‹Ë‰Î‹Î_ μ’ÎÏ‘ ................................................................... 415
‰Î_¿Ì ±ıfiÌ ‰Î÷_ flı ................................................................ 417
¤√‰ÎfifiÎ Á¬ ±Î√‚ «˙ÿ ·˘¿fiÎ_ Á¬ ¿Î¿Ï‰WÀÎ ÷S› »ı ....... 419
“Ω±˘, Á⁄¿Î‰˘” ................................................................. 420
Ωı ≠Î√∞ ¤√÷ ±Î‰Âı, ÷˘ ±‹˘ ¿˘¥ fiÏË ±Î‰Ì±ı ................ 421
‹Ë‰Î …‰ÎfiÌ ⁄_‘Ì ............................................................... 422
Á‰˝hΠωÊÎÿfiÌ »Î›Î — «÷fl¤Î¥±ı ¬S·˘ ’ZÎ flÎA›˘ ............... 423
’Òfi‹fiÌ Á¤Î‹Î_ ¤√÷∞fi˘ ‹ÏË‹Î ........................................ 425
‹Ë‰Îfi˘ ‹Î√˝ Á‚_√ «Î· ..................................................... 426
ËÎ◊Ì ¬Ò_I›˘ ˢ› ÷ı ËÎ◊Ì ‰÷ı … fiÌ¿‚ı ................................... 427
Á˘›, ÁËÎ√˘ fiı ÁCÎÕ fifl ¤ı√_ ¿flı .......................................... 428
√œ’fl‹Î_ …‚{Ì·HÎÌfi˘ Á‹ˆ›˘ ............................................... 430
‹ÒÏ÷˝fiÎ ≠¿Îfl ±fiı ËÏflVQ≤Ï÷ .................................................. 431
√.≠. 27 ÷◊Î √.±_. 21 ó ±Î ⁄ı ‰«fiÎQ≤÷ ÷˘
¤√÷∞ μ’fl … ∂÷flı »ı ........................................ 434
÷˘ ÷‹ÎflÌ ’λ‚ ·Î¬˘ ‹fiW› ŒflÂı ....................................... 435
¤√‰Îfifi_ ¬v_ Á¬ ±ËŸ ±Î‰ı »ı .......................................... 435
¤√‰Îfifi_ Á¬ ¿ı‰_ ËÂı ? ..................................................... 436
Ïÿ μ’fl ‰Î÷ ..................................................................... 438
¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fiı ÂÒfl‰Ìfl ◊Ή_ ............................................. 442
±Î ÷˘ ÷‹ÎflÎ_ ±_÷fl «˘A¬Î_ ¿fl‰ÎfiÌ ÁΉflHÎÌ »ı ...................... 446
⁄˛õw’ fiÏË ◊‰Î› I›Î_ Á‘Ì ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝fi_ Á¬ fiÏË ±Î‰ı .. 449
iÎÎfi ωfiÎ K›Îfi À¿Âı fiÏË .................................................... 451
Ë_ ÷˘ ⁄‘Îfiı ⁄˛õfiÌ ‹ÒÏ÷˝ Á‹…\_ »\_ ......................................... 452
 31

‹ÎËÎIQ› ÁÏË÷ ¤„@÷ fi ˢ› ÷˘ ¿Î_¥ fi◊Ì ............................. 453

hÎHÎı ±‰V◊΋Î_ ¤√‰Îfi fi ÿı¬Î÷Πˢ› ÷˘ ±Î ⁄˛ÎõHÎfiÎ Á‹ »ı 454
¬_Õ 3 — F›Î_ ±’‹Îfi I›Î_ ÁL‹Îfi .................... 458
(ω.Á_. 1953-1954, Áfiı 1897)
à ω.Á_. 1953 (Áfiı 1897)
…^fiÎ√œ Á‹ˆ›ı...................................................................... 459
…^fiÎ√œ‹Î_ …L‹ÎWÀ‹Ìfi˘ Á‹ˆ›˘ .............................................. 461
…Õ-«ˆ÷L›fi˘ ω‰ı¿ .............................................................. 463
∞‰fi_ ±ÁI’vÊ’b_ Â_ »ı ? ................................................. 463
ÁΫ˘ μ’ÎÁ¿ ¿˘fiı ¿Ëı‰Î› ?.................................................. 469
Â© «ˆ÷L› ⁄˛õ ±ı … ¬v_ V‰w’ »ı ....................................... 471
Á˘fiÎfiÎ ÏÁ_ËÎÁfi μ’fl ⁄ıÁÎflÌ Á˘fiÎfiÌ ±Îfl÷Ì μ÷Îfḻı
÷˘ ’HÎ ±˘»\_ »ı ..................................................... 472
√HÎfiÎ ¤Î‰◊Ì flÏË÷ ◊Λ I›Îflı ¤„@÷fi_ Á¬ ±Î‰ı ................... 473
’fl‹Îfi_ÿÌ ±˘‚¬‰Î.............................................................. 473
V‰Mfi ±fiı ÁÊ„M÷ ±‰V◊ÎfiÌ ’fl‰Â÷Î ¿ı‹ À‚ı ? .................... 474
ΩHÎ’HÎÎw’ ÿfl‰Î…ı flË̱ı ÷˘ √HÎfiÌ ÏfiT≤ÏkÎ ◊Λ ................... 474
±Î ÷˘ Ë…\ ’Îfi-Á˘’ÎflÌ ±ÎM›Î_ »ı ......................................... 475
¤„@÷ ±ı ∞‰w’ »ı ............................................................. 476
ÁΑ ωfiÎ xÿ›√˛_Ï◊ √‚ı fiÏË ............................................... 477
±Î ÁIÁ_√‹Î_ ±Î‰Ì ¬˘À À΂‰Ì ............................................. 478
⁄˛õωzÎfi˘ ±ı¿Õ˘ ±ıÀ·ı ‹fi ∞÷‰_ ....................................... 479
K›Îfi »˘ÕÌfiı ÁÎ_A› Â̬˘ ...................................................... 480
¤…fi ¿fl÷Î_ Ïø›Î ¿fl‰Ì ........................................................ 481
‹ËÎflÎ…fiÎ_ «Îfl Á¬ ............................................................. 482
iÎÎfi ±ı ÁÎ_A› »ı, K›Îfi ±ı ›˘√ »ı ........................................ 483
¤√‰Îfi‹Î_ ≠ÌÏ÷ ºœ ¿fl‰Î ‹ÎÀı ÿÁ ±ı¿ÕÎ ¤HΉΠ.................... 484
÷·ÁÌ ÿ‰ıfiÌ ÏfiflΉflHÎ „V◊Ï÷................................................ 485
√˛_Ï◊±˘ @›Îflı ÷ÒÀı ? ............................................................. 486
 32

ωʛfi˘ Á_¿S’ flËı »ı ÷ıfi_ Â_ ¿ÎflHÎ ? .................................... 488

ωʛfi_ Á¬ ·Î_’ÕÎfiÎ ÷Î’ …ı‰_ »ı ......................................... 490
√_ՉΠ«Î·ı I›Îflı ≠¤ ¤Ω›.................................................. 492
±ËŸ …^fiÎ√œ‹Î_ ÁIÁ_√fiÌ …\‰ÎfiÌ ÿı¬Î› »ı ............................. 493
Áı‰ÎfiÎ hÎHÎ ≠¿Îfl ................................................................ 494
±Ë˘Ïfi ÁΑfiı Á_¤Î›Î˝ ¿fl‰Î ............................................... 495
μ’‹ ±ıÀ·ı Â_ ? ............................................................... 497
±Î ∞‰fiı ÿıË ⁄_ÿ̬Îfi_ »ı .................................................... 498
√HÎ ±Î‰ı »ı ÷ı T≤Ï©fiı ’΋ı »ı ............................................... 501
≠ı‹Ì, K›ÎfiÌ ¿ı ‰ı√Ì fi ◊‰_ .................................................... 503
‹ÒÏ÷˝ Á΋ı ±¬_Õ º„WÀ flËı ±ı ÏÁ© ÿÂÎ ................................... 504
…^fiÎ√œfiÌ fl‹HÎflı÷Ì ............................................................. 505
hÎHÎ ≠¿Îflfi˘ ¿<Á_√ ............................................................... 507
√v ¿˘fiı ¿Ëı‰Î› ? ............................................................... 507
Á_÷‹Î_ ÂÎ ‹ÎÀı ΩıÕΉ_ ? ........................................................ 508
‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ÁI’vÊfiÌ ‹ËkÎÎ................................................ 510
·˘¿fi_ ±iÎÎfi ...................................................................... 512
÷’‹Î_, Ïfi›‹‹Î_, ‰÷˝fi‹Î_ ¿˘¥ ÷‹Îflı ÷˘·ı fi ±Î‰ı ................... 513
’Îflı‰Î …ı‰Î ◊‰_ ................................................................... 514
‹ÏˋΠˢ› ÷˘ Á¬ ±Î‰ı ..................................................... 514
ÁI’vÊfi˘ V‰¤Î‰................................................................ 516
¿Î‚fiÎ ⁄‚fi˘ ω«Îfl ............................................................ 516
’vÊ˘k΋fiı ‰flHÎÌ› @›Îflı ◊‰Î› ? ......................................... 517
¿<_‰ÎflÌ T≤ÏkΠˢ› ÷˘ ¤√‰Îfi ‰flı ............................................ 519
…ı‹ ÷ı‹ ±fiı …ı‰_ ÷ı‰_ ˢ› ÷ı … ÁÎv_ .................................... 520
Á_⁄_‘Ìfi˘ ŒÎ_Á·˘ ÿV÷fl »ı ...................................................... 521
Œ‡Ê¸ŸÊŒfl ‚Êœfl— .................................................................522
ÁÎ_A›fi˘ ‹÷ ........................................................................ 522
„V◊Ï÷ ¿fl‰ÎfiÌ ÁÎ÷ ¤ÒÏ‹¿Î ................................................... 523
‹¿Î‹ ±fiı ÏfiÂÎfi ±ıÀ·ı Â_ ? ............................................... 524
 33

Ï«kÎfiı ωÊı ωʛ ¿ı ωʛfiı ωÊı Ï«kÎ ? ................................ 524

…^fiÎ√œ◊Ì Ï‰ÿΛ ................................................................. 526
¤√÷∞ √˘ÓÕ‚‹Î_ ................................................................. 527
±ZÎfl ÿıfḻı, “±ËŸ ÷˘ ±Îfl÷Ì ∂÷flÂı ±fiı ‹˘À<_ ‹_Ïÿfl ◊Âı” ...... 528
›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ! ÷‹Îflı ¿o¥ ±‘Òfl_ fi◊Ì ................................... 529
ÁΑfi ÿÂΉ΂Îfiı ±ı¿Î_Ï÷¿fiÌ Á_iÎÎ ......................................... 529
iÎÎfi, ‰ˆflÎB› ±fiı ¤„@÷‰Î‚˘ ¿ı‹ ‰÷ı˝ ? ................................. 530
‘΋‹Î_ …‰Îfi˘ Á_¿S’............................................................ 531
¿˘ÃÎflÌ …ıÃÎ ¤√÷ ‹Ë‰Î‹Î_ ................................................... 531
√…flÎ÷◊Ì ËÏfl¤@÷˘ ‹Ë‰Î ±Î‰ı »ı ....................................... 533
‹ÎflÎ_ …ıfiı ±ı¿ ‰¬÷ ÿ½fi ◊›Î_ ËÂı,
÷ıfiı Ë_ ±ZÎfl‘΋‹Î_ ·¥ …¥Â ................................. 533
»ıS·Î ±ÎÂÌ‰Î˝ÿfiÌ Â̬........................................................ 534
à ω.Á_. 1954 (Áfiı 1897)
±Î’ μÿÎÁ ◊α˘ ÷˘ ±Î’fiÎ Á‹√˛ ÏÂW›˘fiÎ Á‹ »ı ................ 535
’vÊ˘k΋ÿÎÁfi˘ Á_¿S’ ’Òfl˘ ¿›˘˝ ............................................ 535
¿˘ÃÎflÌ, ‹fiı ‰fl÷η S›˘ ........................................................ 538
±„BfiÁ_V¿Îfl ........................................................................ 539
flÎ…¿˘À‹Î_ ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fiı ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi ....................... 541

’ÏflÏÂWÀ 1 — ±ˆr›˝ ±fiı ≠÷Î’ ........................................ 543

¤√÷∞ ⁄ı ¿Î_Ã΋Î_ ÂıhÎ_∞ fiÿÌ ’Îfl μ÷Îflı »ı ........................... 543
Á’˝ ÷◊Î ËտΛ_ ¿>÷v_ ¿flÕu_ .................................................. 544
‹Ò_√Î ⁄˛ÎõHÎ ’ÎÁı ¤√÷∞ ‰ıÿ ⁄˘·Î‰ı »ı ................................ 545
‹Ë‰ÎfiÎ flHλ˘Õ ¤@÷fiı ÏfiflΉflHÎ „V◊Ï÷ ¿flÎ‰Ì ...................... 546
¿Îfi∞ ÿfl∞fiı ËÎfl ±Î’Ì ‹ÒÏ÷˝ ±Î’Ì ...................................... 547
ÁÌ÷Î⁄Îfiı ’hÎfiÎ_ ÿ½fi ¿flÎT›Î_ ............................................... 548
¤√÷∞ ‰ÌÁ …HÎfiı ±ı¿ ZÎH΋Î_ CÎı·ı ’ˢӫÎÕı »ı ....................... 548
‹fl¿Ìfi˘ fl˘√ ‹ÀÎÕu˘ ............................................................ 550
±ËŸ ‹flı ÷ı ÃÌ¿ fiÏË ............................................................ 550
 34

fiflÏÁ_ˤΥfiı Ë‹HÎÎ_ ÷ıÕÌ fi …¢ .......................................... 551

‹˘÷̤Υfiı ‰Î ‹Àu˘ ............................................................ 551
¤√÷∞fiÎ fiıh΋Î_ ±ı¿ ⁄˛ÎõHÎfiı ‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿ½fi ◊›Î_ ............. 551
¤Î¥∞¤Î¥fi˘ Á_¿S’ ’Òfl˘ ¿›˘˝ ............................................... 552
±Lfi¿>ÀfiÎ Á‹ˆ›ı ËΩfl˘fiı ÿ½fi ............................................. 552
’ÏflÏÂWÀ 2 — ÿıˢIÁ√˝ V◊Îfiı ÿıflÌfiÎ ¬Î÷‹ËÒ÷˝fi˘ ωϑ ............ 554
’ÏflÏÂWÀ 3 — ⁄˛õV‰w’-lÌ≠Î√∞¤@÷ñ‹ÏË‹ÎWÀ¿‹˚ .............. 556
’ÏflÏÂWÀ 4 — ¤√÷∞ ‹ËÎflÎ…fiÎ ’h΢ ............................... 559
’ÏflÏÂWÀ 5 — ¤√÷∞ ‹ËÎflÎ…fiÎ_ Ï≠› ¿Ì÷˝fi˘....................... 571
’ÏflÏÂWÀ 6 — ’ÎhÎÁÒÏ« ................................................... 587
 35

⁄˛õV‰w’
lÌ ≠Î√∞ ¤@÷
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 1

¬_Õ 1
⁄˛õ›˘√fiÌ ÁΑfiÎ ±fiı ÏÁÏ©

ˇÊÊÁãÌʸÁãÃŒ¸ÿÊ ‚àÿ¢ ŒÊŸ¢ ‡ÊË‹¢ ì— üÊÈÃ◊Ô˜ –

∞ÃŒCÔUÊXÔU◊ÈÁgCÔ¢U ¬⁄U◊¢ ¬ÊòÊ-‹ˇÊáÊ◊Ô˜ H1

√…flÎ÷ ±fiı Á˙flÎWÀˇ‹Î_ ’ÒHν ’vÊ˘k΋ lÌ ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı

V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ Á_≠ÿΛfiı Á_’ÒHν ω¿ÁÎT›˘ ±fiı ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝fi_ V◊Î’fi
¿flÌ ·Î¬˘ ‹‹ZÎ ∞‰˘fiı ¿S›ÎHÎfiÎ ‹Î√ı˝ ‹Ò@›Î. ±‘‹μ©ÎflHÎ ±fiı
’Ï÷÷’Ήfifi_ Ï⁄vÿ, ±ı‹HÎı √…flÎ÷ ÷◊Î Á˙flÎWÀˇfiÎ ¿ÎÃÌ, ¿HÎ⁄Ì, ¿˘‚Ì
÷◊Î ⁄Ì∞ ±fiı¿ ∂÷fl÷Ì iÎÎÏ÷fiÎ ·˘¿˘fiı ±Î«Îfl ÷◊Î T›‰ËÎflfiÌ ÂÏ©
¿flÎ‰Ì ±ÎI‹V‰w’fiÌ μE« ¤ÒÏ‹¿Î μ’fl ‹Ò¿Ì, ÏÁ© ¿flÌ ÿÌ‘_. ÷ı‹fiÎ
≠Î√Àu ’Ëı·Î_fi_ √…flÎ÷ ±fiı Á˙flÎWÀˇfi_ ±_‘ΑÒ_‘Ì‹› ±fiı ±V÷T›V÷
‰Î÷ΉflHÎ ÷ı‹fiÎ ≠Î√Àu ’»Ì Œ@÷ hÎÌÁ … ‰Ê˝‹Î_ Â© Ák‰‹› ±fiı
‘ÎÏ‹˝¿ ◊¥ √›_ Ë÷_. V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ Á_≠ÿΛfiÎ ÁΑ±˘ √΋Õı √΋Õı
ω«flHÎ ¿flÌ, ‘‹˝-Ïfi›‹fiÎ ’ηfifi˘ μ’ÿı ÿ¥ flèÎÎ Ë÷Î. @‰Ï«÷Ô˚
ËÃÌ·Î ±fiı …Õ …ı‰Î …HÎÎ÷Î ∞‰˘fiı ÷ı‹HÎı ±ˆr›˝◊Ì ¬ıÓE›Î Ë÷Î. ±Î
flÌ÷ı Á‹√˛ √…flÎ÷ ±fiı Á˙flÎWÀˇ‹Î_ ‘ÎÏ‹˝¿÷Î, fiÌÏ÷, ÁÿΫÎfl ±fiı
¤„@÷fi_ ±’Ò‰˝ ‰Î÷ΉflHÎ √_∞ flèÎ_ Ë÷_. Á‰˝hÎ ÂÎ_Ï÷ ≠ÁflÌ flËÌ Ë÷Ì.
±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝fiÌ V◊Î’fiÎ - ±ı K›ı› ÏÁ© ◊÷Î_ lÌ ÁËΩfi_ÿ
V‰Î‹Ì±ı ±_÷‘νfi ◊‰Îfi˘ Á_¿S’ ¿›˘˝, ’fl_÷ ∞‰˘ μ’fl ¬Ò⁄ … ÿ›Î ¿flÌ
±Î ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝ ±fiı ±ÎI›_Ï÷¿ ¿S›ÎHÎfi˘ ‹Î√˝ ÁÿÎ ¬S·˘ flËı ÷ı ‹ÎÀı
÷ı‹HÎı Á_’ÒHν T›‰V◊Î ¿flÌ flάı· Ë÷Ì. ÷ı‹fiÎ ’Î_«Á˘ ’fl‹ËoÁ ’_„@÷fiÎ
Á_÷˘‹Î_◊Ì ⁄ı ‹ËÎfi ‘fl_‘fl Á_÷˘ ±ZÎfl⁄˛õ lÌ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı
1. Z΋Î, ≥„Lƒ›ÿ‹fi, ÿ›Î, ÁI›, ÿÎfi, ÂÌ·, ÷’ ±fiı l÷ - ±Î ±Îà ±_√ı …ı
›@÷ ˢ› ÷ı ’fl‹’ÎhÎ ¿Ëı‰Î› »ı. ó ¤Ï‰W›’flÎHÎ
2 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

Á˙flÎWÀˇfi˘ ≠ÿı Á˘ÓM›˘ ±fiı Áÿ˚√v lÌ √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı √…flÎ÷fi˘

ÿı Á˘ÓM›˘; ±fiı ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝ ŒÎS›˘eS›˘ flËı ±fiı ¿˘¥ flÌ÷ı ‘‹˝‹Î_
√˙HÎ’b_ fi ±Î‰ı ±ı‰Ì ‹ËÎfi …‰Î⁄ÿÎflÌ ±Î ⁄ı Á_÷˘fiı Á˘Ó’Ì. ÁÎ◊ı ÁÎ◊ı
±Î ⁄ı Á_÷˘fiÎ ±_÷‘νfi ◊›Î ’»Ì ’HÎ ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝ fiWÀ≠Λ fi ◊Λ
±fiı ‹‹ZÎ ∞‰˘fi_ ¿S›ÎHζÎfl ⁄_‘ fi ◊Λ ÷ı ‹ÎÀı ÷ı‹HÎı ’˘÷ÎfiÎ_ ±ˆr›˝,
≠÷Î’ ±fiı „@÷fiı ∞fl‰Ì ¿ı ±ı‰Î √HÎÎ÷Ì÷ Á_÷‰›˝fiı ’HÎ M≤J‰Ì μ’fl
…L‹ ‘fl‰Î ±Îÿı ¿›˘˝. ±Î flÌ÷ı ¤Î√‰÷ ‘‹˝fiÌ F›˘÷ ÁÿÎ ±‹fl …
flËı ±fiı ±ı¿ ’»Ì ±ı¿ ω·Ìfi ◊÷Î ⁄˛õV‰w’ Á_÷‹Î_◊Ì ⁄ÌΩ μI’LÔfi
◊¥, ±Î ‘‹˝¿Î›˝fiı F‰·_÷ flάı ÷ı‰Ì º„WÀ ¿flÌfiı ÷ı±˘ Á_‰÷ 1886fiÎ
F›ıWà ÁÏÿ 10fiı Ïÿ‰Áı ±_÷‘νfi ◊›Î.
±ı¿ ÷flŒ Á˙flÎWÀˇ‹Î_, …^fiÎ√œfiÎ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ‹_Ïÿfl‹Î_◊Ì
±ZÎfl⁄˛õ lÌ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, Á_÷˘ ÷◊Î ÿıÂÿıÂfiÎ ËÏfl¤@÷˘fiı ‘‹˝,
iÎÎfi, ‰ˆflÎB› ÷◊Î ¤„@÷fiÌ ±’Ò‰˝ ‰Î÷˘ ¿flÌ, Á‰˝fiÎ_ ±_÷fl ¤ıÿÌ,
±iÎÎfiw’Ì Ï÷Ï‹flfi˘ fiΠ¿flÌ, ÏÁ©ÿÂÎfiı ’‹ÎÕ÷Î Ë÷Î. ±Î flÌ÷ı Á‹√˛
Á˙flÎWÀˇ‹Î_ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ Á_≠ÿΛfi˘ ω…›K‰… ÷ı‹HÎı Œfl¿Î‰Ì ÿÌ‘˘ Ë÷˘.
F›Îflı ⁄Ì∞ ⁄Î…\ √…flÎ÷‹Î_ Áÿ˚√v lÌ √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ’HÎ ±Ï‰fl÷
ω«flHÎ ¿flÌ, ¿◊ΉÎ÷ν ±fiı Áÿ’ÿıÂ◊Ì ÁIÁ_√Ì …fi÷Îfiı ÷◊Î fi‰Î ◊÷Î
‹‹ZÎ±˘fiı Áÿˆ‰ Ω√˛÷ flάÌ, ÏÂÏ◊·÷Î ÿÒfl ¿flÌ flèÎÎ Ë÷Î. ±Î‰Ì flÌ÷ı,
lÌ∞‹ËÎflÎ…ı Á˘Ó’ı· ±Î ‹ËÎfi ¿Î›˝ ±Î ⁄ı Á_÷‰›˘˝ ¿flÌ flèÎÎ Ë÷Î.
Á_‰÷ 1908‹Î_ Áÿ˚√v lÌ √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±_÷‘νfi ◊›Î ±fiı
Á‹√˛ √…flÎ÷ ÷◊Î Á˙flÎWÀˇfiÎ ÁIÁ_√̱˘fiÌ Á_¤Î‚ ±ZÎfl⁄˛õ lÌ
√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ÏÂflı ±Î‰Ì ’ÕÌ. lÌ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ’HÎ
±Î F‰·_÷ ±Îÿ½fiı ∞‰_÷ flÎA›˘ ±fiı …^fiÎ√œ◊Ì ‰fl÷η, √œÕÎ ±ÎÏÿ
V◊‚˘±ı Á‹ˆ›Î‹Î_ …¥fiı ÷ı ÿıÂfiÎ ËÏfl¤@÷˘fiı ¿◊ΉÎ÷νfi_ Á¬ ±ÎM›_
±fiı ÁIÁ_√fiÌ ±’Ò‰˝ Ϭ·‰HÎÌ ¿flÌ.
’ÒflÎ_ 82 ‰Ê˝fiÌ ‰›˘T≤© ±‰V◊Î ◊÷Î_ ±fiı ±Î ·˘¿‹Î_ ’‘ÎflÌ Á¿Î¥
√›ı·Î ⁄˛õ÷ı…fiı ≠F‰Ï·÷ ¿fl‰Îfi_ …ı ¿Î›˝ lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ÷ı‹fiı Á˘ÓM›_ Ë÷_
÷ıfiı Á_’ÒHν ’Îfl ’ÎÕÌ ’˘÷ı Á_‰÷ 1923fiÎ ±ÎÁ˘ ÁÏÿ 13fiı Ïÿ‰Áı
√˘ÓÕ·‹Î_ V‰÷_hÎ ◊¿Î ‘΋‹Î_ ’‘Λν ±fiı ’˘÷ÎfiÎ ’|ÏÂW› ⁄˛õV‰w’ lÌ
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 3

≠Î√∞ ¤@÷fiı √…flÎ÷ ÷◊Î Á˙flÎWÀˇfiÎ ÿı¢ Á˘Ó’Ì, ±Î ⁄_fiı ÿıÂfiÎ

ÁIÁ_√fiÌ ±fiı ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝fiÌ F›˘÷fiı ±‹fl flά‰ÎfiÌ Á˘Ó’HÎÌ ¿flÌ ÿÌ‘Ì.
±Î‰Î ‹ËÎfi ’fl‹ ±ı¿Î_Ï÷¿ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ B≤ËV◊Îl‹‹Î_ flËı‰Î
»÷Î_ ’HÎ Á_÷ … Ë÷Î. ÷ı‹HÎı Áÿ˚√v lÌ √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi˘ ÷ıfl ‰Ê˝
Á‹Î√‹ ¿›˘˝ Ë÷˘ ±fiı ±ZÎfl⁄˛õ lÌ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi˘ ’_ÿfl ‰Ê˝
Á‹Î√‹ ¿›˘˝ Ë÷˘. lÌ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ◊¿Ì ‘‹˝, iÎÎfi, ‰ˆflÎB› ±fiı
¤„@÷fiÎ μE« ±Îÿ¢˝fiı ’˘÷΋Î_ ≠√ÀÎ‰Ì ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝ ÏÁ© ¿›˘˝ ±fiı
⁄˛õ„V◊Ï÷ ≠ÎMÔ÷ ¿flÌ. ±ıÀ·_ … fiÏË, ’fl_÷ √…flÎ÷ ÷◊Î Á˙flÎWÀˇfiÎ
ÁIÁ_√̱˘fiı ’HÎ ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝‹Î_ Áÿˆ‰ Ω√˛÷ flÎA›Î ±fiı ÁIÁ_√ ÷◊Î
¿◊ΉÎ÷νfi_ ±Ï¶÷Ì› Á¬ ±ÎM›_.

‹Ë‰Îfi˘ ‹ÏË‹Î
Á˙flÎWÀˇfiÎ √˘ÏË·‰ÎÕ ≠ÿı‹Î_ ‹Ë‰Î ÂËıfl ±ı¿ fiÎfi¿Õ<_ ⁄_ÿfl »ı.
Á˙flÎWÀˇfiÌ ÁË… ±ı‰Ì Õ<_√fl΂ ¤ÒÏ‹◊Ì ±fi˘¬Ì ¤Î÷ ’ÎÕ÷˘ ±Î ≠ÿıÂ
≠¿ÚÏ÷fiÎ ÁCÎfi ‰fi◊Ì ÁQ≤© »ı. ±Î_⁄Î, ¿ı‚Î_, fiÎfl_√Ì, ƒÎZÎ, «Ì¿<, fl΋Œ‚
÷◊Î fiÎÏfl›ı‚fiÎ_ T≤Z΢◊Ì ÁQ≤© ±Î fiÎfi¿Õ<_ ÂËıfl ‹Î·HÎ fiÿÌfiÎ Ï¿fiÎflı
‰Áı·_ »ı. fiÿÌfiÎ Á΋ı Ï¿fiÎflı Œ‚˘fiÎ ⁄√̫α˘◊Ì ΩHÎı ∑÷¿Î‚‹Î_ ≠‰ıÂ
… fi ¿fl‰˘ ˢ› (∑÷±˘◊Ì ±⁄ÎÏ‘÷) ±ı‰Î ±¬_Õ ›˙‰fi¤Î‰ı ≠¿ÚÏ÷
±ËŸ ÁÿÎ ¬Ì·ı·Ì … flËı »ı. ·˘¿˘ ±Î ÂËıflfiı Á˙flÎWÀˇfi_ ¿ÎU‹Ìfl ¿Ëı »ı
±fiı ¬flı¬fl Á˙flÎWÀˇfiÎ μWHΠˉ΋Îfi‹Î_ ’HÎ ±Î ÂËıfl ÷˘ ÂÌ÷‚÷Î …
±’ı˝ »ı.
±Î‰Î ÂÌ÷‚ Á˙Q› ‰Î÷ΉflH΋Î_ ±Î ‹ËÎ’vÊfi˘ …L‹ Á_‰÷
1885fiÎ ŒÎ√HÎ Áÿ 15fiı Ïÿ‰Áı ◊›˘ ±fiı ÁIÁ_√‹Î_ ‰Á_÷fiÎ_ ’√flHÎ
‹_ÕΛÎ_.
…ı ¤ÒÏ‹ μ’fl ±Î‰Î ‹ËÎ’vÊfi˘ …L‹ ◊›˘ ˢ›, ÷ı ¤ÒÏ‹fiÎ ’Ò‰˝-
Á_V¿Îfl ¬Ò⁄ … ‹˘ÀΠˢ›. ±ı‰˘ ±’Îfl ‹ÏË‹Î ±Î ¤ÒÏ‹fi˘, Á_‰÷
1855◊Ì Âw ◊›˘. ±Î ‰Ê˝‹Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ… fiÌ·¿oà ‰HÎa ‰ıÂı ‰fi-
ω«flHÎ ¿fl÷Î_ Œfl÷Î_ Œfl÷Î_ ÷‚ÎΩ ÷◊Î √˘’fiÎ◊ ÷flŒ◊Ì ÿÏfl›ÎÏ¿fiÎflı
¿‚ÁÎfl ◊¥ ‹Î·HÎ fiÿÌ ∂÷flÌ ‹Ë‰Î ’‘Λν. ±ËŸ ·Z‹ÌfiÎflΛHÎfiÌ
4 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

…B›Î‹Î_ …ı Ëη ¬Ì‹fiÎ◊fiÎ ‹_Ïÿfl fi΋ı ±˘‚¬Î› »ı I›Î_ ‹ËÎflÎ…

‹_Ïÿflfiı ’√Ï◊›ı ±Î‰Ìfiı ⁄ıÃÎ. ’»Ì F›Î_ ‹_ÏÿflfiÎ ‹Ëo÷ ⁄ΉΠ⁄η¿ÿÎÁ
fl΋¿◊Î ‰Î_«÷Î Ë÷Î, I›Î_ …¥ ‹ËÎflÎ…ı ≠ë ’Ò»u˘. …ıfi˘ μkÎfl ¿˘¥fiı fi
±Î‰Õu˘. ±ıÀ·ı ⁄ΉÎ∞ ⁄˘S›Î — ““±Î ¿˘HÎ ÕÎè΢ ±ÎT›˘ »ı ?””
’»Ì ‹ËÎflÎ… I›Î_◊Ì ∂ÃÌfiı F›Î_ Ëfi‹Îfi∞fiÌ ÿıflÌ »ı I›Î_ ’‘Λν
±fiı I›Î_ ‹¿Î‹ ¿›˘˝. ‹Ëo÷ ⁄ΉÎfiı ‹ËÎflÎ…fiÌ Ïø›Î Ωı¥ √HÎ ±ÎT›˘
±fiı hÎHÎ Ïÿ‰Á Á‘Ì ‹ËÎflÎ…fiı ’˘÷ÎfiÌ e·‰ÎÕÌ‹Î_ ’˘÷ÎfiÌ ÁÎ◊ı ÷ı
fiÎˉΠ·¥ …÷˘. ±ËŸ ‹ËÎflÎ… ±WÀÎ_√›˘√fiÌ Ïø›Î ¿fl÷Î. ±Î …B›Î
‹Î·HÎ fiÿÌfiÎ ¿Î_ÃÎ μ’fl ±Î‰ı·Ì »ı ±fiı “⁄ΉÎfiÎ ¿˘ÃΔfiı fi΋ı ±˘‚¬Î›
»ı. ‹ËÎflÎ… hÎHÎ Ïÿ‰Á Á‘Ì ±ËŸ flèÎÎ ±fiı «˘◊ı Ïÿ‰Áı «Î·Ì fiÌ¿‚Ì
’̒ΉΉ ÷flŒ √›Î Ë÷Î. lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ±Î ‰Î÷ ’λ‚◊Ì ‹Ë‰ÎfiÎ
flÎÃ˘Õ ¤@÷ {ÌHÎΤΥfiı ¿ËÌ Ë÷Ì ±fiı ·Z‹ÌfiÎflΛHÎfiÌ ‰ÎÕÌ ÷◊Î
e·‰ÎÕÌ ⁄_fiı ⁄÷ÎT›Î_ Ë÷Î_. ‰‚Ì, ±Î …B›ÎfiÌ ⁄Î…\‹Î_ … ‰ÎÏHΛÎfiÌ Õ˘ÁÌ
flËı÷Ì Ë÷Ì. ÷ıHÎı ‹ËÎflÎ…fiı ‹˘ÀÎ ΩHÎÌ CÎıfl◊Ì fl˘À·˘ ±fiı CÎÌ ·Î‰Ì
…‹ÎÕuÎ Ë÷Î. ÷ı ‰Î÷ ’HÎ {ÌHÎÎ ¤√÷fiı ‹ËÎflÎ…ı ¿ËÌ Ë÷Ì.
±Î‰Î ±’Îfl ⁄Ì…⁄‚‰Î‚Ì ±Î …L‹¤ÒÏ‹‹Î_ Á_‰÷ 1885‹Î_ ’Ëı·_
ÁΑfi_ ‹_Õ‚ V‰Î‹Ì Ïfi‹˝‚Îfi_ÿ∞fi_ ±ÎT›_. I›Îfl ’»Ì Á_‰÷ 1893‹Î_
V‰Î‹ÌlÌ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi_ ‹_Õ‚ ±ÎT›_ ±fiı ÷ı ‹_Õ‚ı Á¤Î ∞÷Ì ±fiı
M≤J‰Ì μ’fl V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfi˘ ±‰÷Îfl ◊›˘ »ı ÷ı ÏÁ© ¿›*. Á_‰÷ 1903‹Î_
‘.‘. ±Î«Î›˝lÌ flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ… ‹Ë‰Î ’‘Λν Ë÷Î. I›Îfl ’»Ì
±Î«Î›˝lÌ ¤√‰÷Ô˚≠ÁÎÿ∞ ‹ËÎflÎ… ÷◊ΠωËÎfl̷η∞ ‹ËÎflÎ… ’HÎ
Á_÷˘fiÎ_ ‹_Õ‚˘ ÁÎ◊ı ’‘Λν Ë÷Î. ±ı‰Ì ‹ËΒωhÎ ±Î ¤ÒÏ‹‹Î_ ⁄˛õV‰w’
lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ı ÿfl∞ ¿<À<_⁄‹Î_ Ï’÷ÎlÌ √˘Ï‰_ÿ¤Î¥ ±fiı ‹Î÷lÌ ‹·⁄Î
◊¿Ì …L‹ ‘›˘˝.
√˘Ï‰_ÿ¤Î¥ iÎÎfiT≤©, Ák‰√HÎÌ ±fiı ≠Ï÷WÃΉÎfi √HÎÎ÷Î. fiÎ÷‹Î_
≠Ï÷„WÃ÷ ’vÊ ÷flÌ¿ı ‹Îfi ’΋‰Î »÷Î_ ’˘÷ı ÷˘ ÁÿÎ Ïfi‹Î˝fiÌ’HÎı “¤√÷”
Á_iÎÎ◊Ì … ±˘‚¬Î÷Î. ·√¤√ 20 ‰Ê˝fiÌ ™‹flı F›Îflı {ÌHÎΤΥ flÎÃ˘Õ
◊¿Ì “V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ¤√‰Îfi »ı” ±ı‹ ΩH›_ ±ıÀ·ı CÎıfl ¿èÎÎ ÏÁ‰Î›
’˘÷ÎfiÌ ÁÎ◊ı ’Ì÷Î_⁄fl¤Î¥(¿Îfi∞ ÿfl∞fiÎ Ï’÷Î)fiı ·¥fiı √œÕÎ …÷Î
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 5

flèÎÎ Ë÷Î. I›Î_ ‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿ½fi ¿flÌ ‰÷˝‹Îfi ‘flÎT›Î_. ’»Ì ‹ËÎflÎ…ı
¿èÎ_ — ““±S›Î »˘¿flα˘ ! ÷‹fiı CÎıfl √˘÷ı »ı ‹ÎÀı ˉı CÎıfl Ω±˘.””
I›Îfl◊Ì ÁIÁ_√‹Î_ {ÌHÎΤΥfiÎ ≠Á_√‹Î_ flËı‰Î ·ÎB›Î ±fiı Ïÿ‰Áı Ïÿ‰Áı
ÁIÁ_√ ºœ ◊÷˘ √›˘. ’λ·Ì ±‰V◊΋Î_ ’˘÷ÎfiÎ ‹˘ÀÎ ’hÎ fiflÏÁ_ˤΥfiı
¿<À<_⁄fiÌ …‰Î⁄ÿÎflÌ Á˘Ó’Ì, ’˘÷ı ¤…fi‹Î_ … ‹BÔfi flËı÷Î.
±Î ¿<À<_⁄‹Î_ ≠Î√∞ ¤@÷fi˘ …L‹ ◊÷Î_ ¿<À<_⁄fiÌ „V◊Ï÷ ±fiı
≠Ï÷WÃ΋Î_ T≤Ï© ◊¥ ±fiı fiflÏÁ_ˤΥfiÌ ¿ıÀ·Ì¿ …‰Î⁄ÿÎflÌ ±Î’‹ı‚ı …
±˘»Ì ◊¥ √¥.

⁄΂«Ïflh΢
√˙fl, ’WÀ ±fiı Á_ÿfl ‹¬Îflω_ÿ◊Ì ±Î ⁄΂¿ı ±ı¿·Î ÿfl∞ ¿<À<_⁄‹Î_
… fiÏË ’HÎ Á‹√˛ ‹Ë‰ÎfiÌ …fi÷΋Î_ ±fiı ¬ÎÁ ¿flÌfiı fiÎ√fl fiÎ÷‹Î_
±’Ò‰˝ ±Î¿Ê˝HÎ ¿›*. ±Î‰Î ±’Îfl ≠Ï÷¤ÎÁ_’LÔfi ⁄΂¿fiı Ωı¥fiı … Á˙
¿˘¥fiı ±ı‹ ◊÷_ ¿ı ±Î ¿˘¥ ±·˙Ï¿¿ ’vÊ ◊Âı. lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ’HÎ ±ı
Ïfi‹Î˝HÎ ¿flÌ flÎA›_ Ë÷_.
ˆ‰¿Î‚‹Î_ ≠‰ı ¿fl÷Î_ … ±Î ⁄΂¿fiı ’Î_« ‰Ê˝fiÌ fiÎfiÌ ™‹flı
ÏfiÂ΂ı ⁄ıÁÎÕuÎ. ’Ëı·ı◊Ì … ÁËı… ÷˘ŒÎfiÌ T≤ÏkÎfiÎ ≠Î√∞ ¤@÷
ÏfiÂ΂ı◊Ì ’·Î›fi ◊¥ ÁÌ‘Î ‹Î·HÎ fiÿ̱ı Ω› ±fiı ÁÎ◊ı ÁÎ√flÌ÷˘fiı
’HÎ ·ı÷Î Ω›. ±ı … fiÿÌfiÎ ’À‹Î_ ⁄ıÁÌfiı ¿Ëı — ““Ë_ ÷˘ ⁄‘_ ¤HÎı·˘ »\_
±fiı ‹Îflı ÷˘ ±Î …L‹ı ≠¤ ¤…‰Î »ı ±fiı ±fiı¿fiı ±ı ‹Î√ı˝ «œÎ‰‰Î »ı.””
±Î‰Î_ ¤Ï‰W›¿◊fifiÎ_ √Ϥ˝÷ ÁÒ«fi˘ ¿fl÷Î.
÷ı ‰¬÷ı √΋‹Î_ ±ı¿ ¤Ò·˘ ⁄Ή˘ flËı÷˘ Ë÷˘. ÷ıfiÌ ’ÎÁı ≠Î√∞
¤@÷ Ïfifl_÷fl Ω› ±fiı ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚ı. ⁄Ή˘ fl΋fi_ flÀHÎ ¿flı ’HÎ
μ’ÎÁfiÎ Ëfi‹Îfi∞fiÌ ±ıÀ·ı Ëfi‹Îfi∞fi˘ ‹ÏË‹Î ÷ı‹fiı ÃÁÎT›˘. ÷ı◊Ì
Ëfi‹Îfi∞fiÌ ÿıflÌ ‹ÎÀı ’˘÷ÎfiÎ ⁄΂ Á˘⁄÷̱˘ ÁÎ◊ı ‰Î_ÁfiÎ ‰ÎÕ΋Î_ …÷Î
±fiı I›Î_◊Ì ‰Î_Á ·¥ ÷ıfiÎ μ’fl ·Ò√Õ<_ ‰ŸÀÌ Ëfi‹Îfi∞fiÌ ‘Ω ¿flÌ ÿıflÌ
μ’fl «œÎ‰÷Î. I›Î_ ⁄ıÁÌ fl΋‘Òfi Á˙fiı ¿flΉı. ‰‚Ì, ÿfl ÂÏfi‰Îflı
·Z‹ÌfiÎflΛHÎfiÌ …B›Î‹Î_ ±Î‰ı·Ì Ëfi‹Îfi∞fiÌ ÿıflÌ(lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ
≠ÁÎÿÌfiÌ …B›Î)±ı ±Î‰Ì ±Î¿ÕÎfiÎ_ e·fiÌ ‹Î‚Î, ÷ı· ±fiı fiÎÏfl›ı‚
6 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

«ÕΉı; ±ı‹ Áı‰Î ¿fl÷Î.

’»Ì ¿˘¥ ÁΑ±ı ¿èÎ_ ¿ı “Ëfi‹Îfi ¿fl÷Î_ fl΋fiÌ μ’ÎÁfiÎ ÁÎflÌ,
¿ÎflHÎ ¿ı ±ı ÷˘ ±ıfiΛ V‰Î‹Ì »ı,” ±ıÀ·ı fl΋fi_ ¤…fi ¿fl‰Î ‹Î_Õu_.
’˘÷ÎfiÌ ÁÎ◊ı ’Î_«-’_ÿfl ⁄΂¿˘ ÷˘ Œfl÷Î_ … ˢ› ! ÷ı ⁄‘Î_ ’ÎÁı fl΋‘Òfi
¿flΉı ±fiı ’˘÷ı Á˙fiÌ ‰E«ı fiΫı.
I›Î_fiÎ ‹Ë_÷ ÁÒ›˝¤ÎflÏ◊ ¬Ò⁄ … Ák‰√HÎÌ ±fiı fl΋¤@÷ Ë÷Î. ÷ıfiı
≠Î√∞ ¤@÷fiÌ ±Î‰Ì ¤„@÷«ıWÀÎ◊Ì ÷ı‹fiÎ μ’fl ≠ı‹ ±fiı ¤Î‰ ◊›˘.
≠Î√∞ ¤@÷ ’HÎ ÷ı‹fiÌ Áı‰Î ¿flı, ‹_Ïÿfl ‰Î‚ı ±fiı ⁄ΉÎ∞ fl΋¿◊Î ‰Î_«ı
÷ı ÂÎ_Ï÷◊Ì ÁÎ_¤‚ı. ±Î◊Ì, ±Î ±÷Ì÷fiı ÷ı‹fiÎ μ’fl ±ıÀ·˘ ⁄‘˘ ≠ı‹ ◊›˘
¿ı ≠Î√∞ ¤@÷ fi ±Î‰ı I›Î_ Á‘Ì fl΋¿◊Î Âw … fi ◊Λ. …ı‹ ÁÒ÷
’flÎHÎÌfiÌ ¿◊΋Î_ ±ÃuÎÁÌ ËΩfl ∑ÏÊ Ë˘‰Î »÷Î_ ’HÎ F›Î_ Á‘Ì …fi¿ fi
±Î‰ı I›Î_ Á‘Ì ¿◊Î Âw fi ◊Λ, ÷ı‹ ±ËŸ ’HÎ ⁄΂¤@÷ ≠Î√∞ ¤@÷fiÌ
flÎË Ωı‰Î÷Ì. Á‰ı˝fiı ±Îç›˝ ◊÷_ fiı ¿◊Î≠‰ÎË‹Î_ ±ı¿Î√˛¤Î‰ı ÷S·Ìfi ◊¥
…÷Î ÷ı‹fiı Ωı¥ Á˙ ¿˘¥fiı ÷ı‹fiÎ ≠I›ı ±Îÿfl ’HÎ ◊÷˘.
‰ÎS‹ÌÏ¿ fl΋ΛHÎfiÎ ±ÿÔ˚¤÷ ≠Á_√˘, lÌ fl΋«_ƒ∞fiÌ ‘‹˝ÏfiWÃÎ,
Ï’÷Î ≠I›ı, ≠Ω ≠I›ı ±fiı ÁÌ÷Î∞ ≠I›ıfi˘ ÷ı‹fi˘ ‘‹˝, ÁÌ÷Î∞fiÌ
fl΋«_ƒ∞ ≠I›ı ¤„@÷ÏfiWÃÎ, ·Z‹HÎ∞fi˘ ⁄_‘¤Î‰ ±fiı ›Ï÷’b_ ±fiı
Ëfi‹Îfi∞fiÌ ÿÎÁI‰¤„@÷fiÎ Á‹√˛ ±Îÿ¢˝fi˘ Á‹L‰›, ’˘÷΋Î_ …
¿fl‰Îfi˘ ºœ Ïfiç› ÷ı‹HÎı ¿flÌ ·Ì‘˘. ’fl_÷ …L‹◊Ì … ›˘√ÏÁÏ©fiÎ ±’Îfl
±ˆr›˝◊Ì Á_’LÔfi ≠Î√∞ ¤@÷‹Î_ ±Î ±Îÿ¢˝ ÏÁ© Ë÷Î ±fiı ’˘÷ÎfiÌ
‹@÷„V◊Ï÷fi_ Á‰ı˝fiı ¤Îfi ¿flΉ‰Î @‰Ï«÷Ô˚ ¿Î_¥¿ ±ˆr›˝ ’HÎ ’˘÷ı …HÎΉ÷Î.
¿<‚ÿı‰ÌfiÌ ‹Îfi÷Î ≠Á_√ı ±ı¿ Ïÿ‰Áı ÷ı‹fiı CÎıfl ÷ı‹fiÎ ¿<À<_⁄̱˘fiı
…‹‰Îfi_ ±Î‹_hÎHÎ ±ÎM›_ Ë÷_, ÷ı ÁÎv ÷ı‹fiÎ_ ‹Î÷ḻı ÁÎÕÎ ÁÎ÷ Âıflfi_
«Òfl‹_ ¿›* Ë÷_, ÷ı ‰¬÷ı ÷ı‹fiÌ ‹Î÷Îfiı ’˘÷ı ¿èÎ_ — ““‹Î ! ‹fiı ¤Ò¬ ·Î√Ì
»ı ÷ı ¬Î‰Î ±Î’.””
I›Îflı ÷ı‹fiÌ ‹Î÷αı ¿èÎ_ — ““‹Î÷Î∞fiı fiˆ‰ız ‘flΉÌfiı ±Î’ÌÂ, ˉı
‰Îfl fi◊Ì.””
±ıÀ·ı ’˘÷ı ¿èÎ_ — ““÷Îflı ‹Î÷Îfiı ‘fl‰_ ˢ› ÷˘ ‘fl…ı ’HÎ ‹fiı ÷˘ ±Î’.””
¤√÷∞fiÌ ±Î ‰Î÷ ÷ı‹fiÎ_ ‹Î÷ḻı ‹ÎfiÌ fiÏË. ’»Ì ¿˘¥
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 7

¿ÎflHÎÁfl ÷ı‹fiÎ_ ‹Î÷lÌ ⁄ËÎfl √›Î_ I›Îflı ’˘÷ı ⁄‘_ «Òfl‹_ ¬Î¥ √›Î fiı
’ÎHÎÌ ’Ìfiı ’ÎÀÕÎ μ’fl «ÕÌfiı ÁÒ÷Î. ÷ı ‰¬÷ı ÷ı‹fiÌ ™‹fl ÁÎ÷ı¿ ‰Ê˝fiÌ
Ë÷Ì. ’»Ì ÷˘ ÷ı‹fiÎ_ ‹Î÷ḻı CÎfl‹Î_ ±Î‰Ì Ωı›_ I›Îflı «Òfl‹_ fi ‹‚ı.
÷ı◊Ì ““±Î ⁄‘_ «Òfl‹_ @›Î_ √›_ ?”” ±ı‹ ’˘÷ÎfiÎ ‹˘ÀÎ ÿÌ¿flÎ fiflÏÁ_Ëfiı
’Ò»u_ I›Îflı ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — ““‹fiı ¬⁄fl fi◊Ì, ¿˘¥ Ï⁄·ÎÕ<_-¿>÷v_ ÷˘ fiÏË
¬Î¥ √›_ ˢ› !””
÷ı ÁÎ_¤‚Ì ÷ı‹fiÎ_ ‹Î÷ḻı ¿èÎ_ — ““Ï⁄·ÎÕ<_-¿>÷v_ ¬Î› ÷˘ Âıfl-
±E»ıfl ¤Îfl ¬Î›, ’HÎ ÁÎÕÎ ÁÎ÷ Âıfl ¤Îfl @›Î_ ‰›˘ √›˘ ?”” ±ı‹ ¿ËÌfiı
‰‚Ì ◊˘ÕÌ ‰Îflı ¿èÎ_ — ““≠Î√˘ ‹ÎflÌ ’ÎÁı ‹Î√÷˘ Ë÷˘ ÷ı @›Î_ √›˘ ?””
±ıÀ·ı ≠Î√∞ ¤@÷fiı ±Î‹÷ı‹ ¢K›Î ’HÎ …ÕuÎ fiÏË. ◊˘ÕÌ ‰Îflı
≠Î√∞ ¤@÷ ’ÎÀÕÎ μ’fl◊Ì ⁄˘S›Î — ““«Òfl‹Îfi˘ ¬ÎfiÎfl˘ ÷˘ ±Î flè΢.””
÷ı◊Ì fiflÏÁ_ˤΥ «‹@›Î ±fiı ¿èÎ_ — ““@›Î_ ⁄˘S›˘ ?”” ±ıÀ·_ ¿ËÌfiı
¨«ı Ωı›_ I›Îflı ÿÌÃÎ. ’»Ì ·Î¿ÕÌ ·¥fiı ‹Îfl‰Î ∂ÃuÎ ±fiı ⁄Ò‹ ‹ÎflÌ —
““∂÷fl ËıÃ˘.”” ±ıÀ·ı ≠Î√∞ ¤@÷ı ’flÁ΂‹Î_ ¿>ÿ¿˘ ‹Î›˘˝ ±fiı ⁄ËÎfl
fiÎÁÌ √›Î.
±Î ≠Á_√◊Ì Á˙ ¿˘¥fiı ±ı‹ ◊›_ ¿ı ÁÎ÷ ‰Ê˝fiÎ ⁄΂¿ı ±Î ¿ı‰_
±Îç›˝ ¿›* !

Á_≠ÿΛ‹Î_ ≠‰ıÂ
‹Ë‰Î‹Î_ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfiÎ ‹_Ïÿfl‹Î_ ±Î‰ı· Á_÷˘fi˘ ›˘√
fiflÏÁ_ˤΥfiı ◊›˘ ±fiı ÷ı±˘ ‰÷˝‹Îfi ‘flÎ‰Ì ÁIÁ_√Ì ◊›Î. ±Î ‰Î÷
÷ı‹HÎı ≠Î√∞ ¤@÷fiı ¿ËÌ ±ıÀ·ı ÷fl÷ … ’Ò‰˝fiÌ ±˘‚¬ÎHÎ μÿ› ◊¥
±fiı ‹_Ïÿfl‹Î_ ÷ı‹fiÎ ¤Î¥ ÁÎ◊ı √›Î. ‹_Ïÿfl‹Î_ V‰Î‹ÌlÌ ›˘√Îfi_ÿ∞
’‘Λν Ë÷Î. ÷ı‹fiÎ_ ÿ½fi‹ÎhÎ◊Ì … ÷ı‹fiı ÂÎ_Ï÷ ◊¥ √¥ ±fiı ±_÷—¿flHÎ
„V◊fl ◊¥ √›_. ±ıÀ·˘ ≠÷Î’ F›Îflı V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfiÎ ±Î Á_÷‹Î_ »ı,
I›Îflı ÷ı‹fiÎ ≥WÀÿı‰ lÌ ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ìfi˘ ¿ıÀ·˘ ≠÷Î’ ËÂı ? ÁËı…ı …
ÏfiWÃÎ ◊¥ ±fiı ‰÷˝‹Îfi ‘flÎ‰Ì Á_≠ÿΛ‹Î_ ≠‰ı ¿›˘˝.
±Î ±ÿÔ˚¤÷ ≠÷Î’fiÌ ≠⁄‚÷Î ≠Î√∞ ¤@÷ μ’fl ±ıÀ·Ì ⁄‘Ì ◊¥
¿ı ÷ı‹HÎı I›Îfl ’»Ì ‹_Ïÿfl‹Î_ … ’˘÷Îfi˘ ‹¿Î‹ flÎ¬Ì ÿÌ‘˘. CÎıfl Œ@÷
8 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

…‹‰Î … Ω›. ⁄Î¿Ì ‹_Ïÿfl‹Î_ … ÁÒ‰_, ¿◊Î ÁÎ_¤‚‰Ì, Á_÷˘fiÌ Áı‰Î ¿fl‰Ì,
÷ı‹fiı …ı Ωı¥÷_ ˢ› ÷ı ·Î‰Ì ±Î’‰_, ±ı flÌ÷ı ±fiı¿ ≠¿Îflı ±Î‰Î VhÎÌ-
‘fifiÎ I›Î√Ì Á_÷˘fiÌ Áı‰Î‹Î_ ÷ı‹fi_ xÿ› ËÊ˝◊Ì ’·Ï¿÷ ◊÷_. Á_÷˘fiı
flÁ˘¥ ±Î’‰Î ‹ÎÀı ±ı¿ Ïÿ‰Á ÷˘ŒÎfiÌ T≤ÏkÎ Ω√˛÷ ◊¥. ‹Î÷ÎfiÎ Á΂fi˘
’η‰ ŒÎÕÌfiı ‰ıE›˘ ±fiı …ı fl¿‹ ±Î‰Ì ÷ı‹Î_◊Ì Á_÷˘fiı flÁ˘¥ ±Î’Ì.
÷ı‹fiÌ Á_÷˘ ≠I›ıfiÌ ±’Îfl l©Î ±fiı ¤„@÷ Ωı¥ V‰Î‹ÌlÌ ›˘√Îfi_ÿ
V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — ““±Î ¿˘¥ ‹ËÎfi ’vÊ ◊Âı ±fiı ËΩfl˘fiı ¤√‰Îfi
¤Ω‰Âı.”” ±¬_Õ ¿Ì÷˝fi˘ ⁄˘·ı. ‰‚Ì, ≠ı‹fiÌ ≠⁄‚÷Î ±ıÀ·ı ËÊνl◊Ì fiıhÎ
¤flÎ¥ Ω›. ¿˘¥ ¿˘¥ ‰¬÷ ·Z› ◊¥ Ω› ±fiı Á‹ÎÏ‘‹Î_ ±ZÎfl‘΋‹Î_
‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿ½fi ’HÎ ◊Λ. ¬Ò⁄ … ≠ı‹Î‚ ±ıÀ·ı ÁΑ±˘fiı Ωı÷Î_ …
±Î_¬‹Î_ ≠ı‹fiÎ ±l ∂¤flΛ. ±Î ‹_Ïÿfl‹Î_ Á_÷˘ «Îfl ‹ÎÁ flËı÷Î ÷ı
ÿflQ›Îfi ≠Î√∞ ¤@÷ ±¬_Õ Áı‰Î‹Î_ ¬Õı ’√ı ∂¤Î … flËı÷Î.
❀ ❀ ❀

{ÌHÎΤΥ flÎÃ˘Õ
{ÌHÎÎ ¤@÷, flÎÃ˘Õ iÎÎÏ÷‹Î_ ⁄Ë … μE« „V◊Ï÷fiÎ ¤@÷ Ë÷Î. ÷ı‹fiı
‹ËÎflÎ… »÷Î_ ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi˘ Á‹Î√‹ Ë÷˘ ±fiı ÷ı‹fiÎ … μ’ÿıÂ◊Ì
Á‹√˛ T≤Ïkα˘ „V◊fl ◊¥ ¤…fi‹Î_ ΩıÕÎ¥ …÷Ì. ±ı¿ ‰¬÷ √œÕ΋Î_
‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿ½fiı √›Î. I›Î_ ±¬_Õ ‹ËÎflÎ… Á΋ı … º„WÀ flÎ¬Ì ⁄ıÁÌ flËı.
÷ı‰Î‹Î_ ±ı¿ Ïÿ‰Á ±Î‰Ì ±ÏfiÏ‹Ê º„WÀ±ı ÿ½fi ¿fl÷Î_ fiıhÎ ŒflÌ √›Î_
±fiı Á‹ÎÏ‘ ◊¥ √¥. I›Îfl◊Ì … ±¬_Õ ±ZÎfl‘΋ ÿı¬Î÷_ ±fiı ÏfiflΉflHÎ
º„WÀ ◊¥ …‰Î◊Ì ¿˘¥ ÿıË ‹Ò¿ı ±fiı ‹ËÎflÎ… ÷ıՉΠ±Î‰ı ÷ı Á‰ı˝ ÿı¬ı ±fiı
¿Ëı. ¿˘¥fiı ÿıË ‹Ò¿‰Îfi˘ ˢ› ÷˘ ÷ı ’HÎ ±Î√‚◊Ì ¿Ëı. ±Î‰Î ’˘÷ı Á‹◊˝
Ë÷Î. ’HÎ ‹Ë‰Î‹Î_ ⁄ÌΩfiı ÁIÁ_√ fiÏË ÷ı◊Ì I›Î_ ÁIÁ_√ Œı·Î› ÷˘ ÁÎv_
±ı‹ ÷ı‹fiı ‹fi‹Î_ flèÎÎ ¿fl÷_. ’˘÷ı ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÎHÎ¿Ì C΢ÕÌfi˘ «ÎflΩ‹˘
Á̉÷Î, ÷ı‹Î_ …flÌfiÌ ÀÌ⁄¿Õ̱˘ fiÎ¬Ì ÂHÎ√Îfl÷Î. ±Î‰˘ ±ı¿ «ÎflΩ‹˘
Á̉Ìfiı ’˘÷ı √œÕı √›Î ±fiı ‹ËÎflÎ…fiı ¤ıÀ ‘›˘˝. ‹ËÎflÎ… ÷ı‹fiÌ
¿Î‹√ÌflÌ Ωı¥ ⁄Ë … flÎ∞ ◊›Î ±fiı ‹Î◊Îfi˘ ’ÎCÎ ¤ıÀ ±ÎM›˘. ’˘÷ÎfiÌ
ÁÎ◊ı ⁄ÌΩ «Îfl ËÏfl¤@÷˘ Ë÷Î ±ıÀ·ı ‹ËÎflÎ…fiı ¿èÎ_ — ““±Î ’ÎCÎfiÎ ¿À¿Î
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 9

◊Λ fiÏË, ÷˘ «Îfl …HÎÎfiı Â_ ±Î’‰_ ?”” ’»Ì ’˘÷ı ‹ËÎflÎ…fiı ¿èÎ_ — ““Ωı
±Î’ flÎ∞ ◊›Î ˢ ÷˘ ±‹ÎflÎ √΋‹Î_ ÁIÁ_√ ¿˘¥fiı ◊÷˘ fi◊Ì, ÷ı ◊Λ
±ı‰˘ ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ±Î’˘.””
‹ËÎflÎ… ±Î‰Ì ÏfiW¿Î‹ ¤„@÷ Ωı¥fiı flÎ∞ ◊›Î ±fiı ’˘÷Îfi˘ Ω‹˘
±ÎM›˘ ±fiı ¿èÎ_ — ““‹Ë‰Î‹Î_ ÁIÁ_√ Ω‹˘ ◊Âı.”” (±Î Ω‹˘ Ëη ‹Ë‰Î
‹_Ïÿfl‹Î_ »ı.)
±Î‰Ì ±’Ò‰˝ ¤„@÷ÏfiWÃΉ΂Π{ÌHÎΤΥ‹Î_ ≠Î√∞ ¤@÷fiı Ëı÷ ◊›_
I›Îfl◊Ì … ÷ı‹fiÌ Áı‰Î ÷◊Î Á‹Î√‹fi˘ ·Î¤ ·ı‰Î ·ÎB›Î. {ÌHÎΤΥfiı
√˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷◊Î √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì μ’fl ±I›_÷ VfiıË Ë÷˘.

Áÿ˚√v lÌ √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì

√˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì Á_≠ÿΛfiÎ ±ı¿ ‹ËÎfi V÷_¤ ±fiı ωÏÂWÀ
±_√w’ Ë÷Î. ÷ı‹fiÎ …L‹◊Ì … ÷ı‹fi_ «ÏflhÎ ±ÿÔ˚¤÷ ±fiı ±ˆr›˝‰Îfi
Ë÷_. ÷ı‹fiÎ …L‹fiÌ ±Î√ÎËÌ ÷ı‹fiÎ ÿÎÿÎlÌfiı lÌ √ΛhÎÌ ÿı‰Ì±ı ¿flÌ
Ë÷Ì. √ΛhÎÌfi_ ’flçflHÎ ¿fl÷Î ±Î T≤©fiı ’flçflHÎfiÌ ’ÒHÎνËÏ÷fiı Ïÿ‰Áı
Á_L›V÷ ·ı‰Îfi˘ Á_¿S’ Ë÷˘. ÷ı … Ïÿ‰Áı √ΛhÎÌfiÌ ‹ÒÏ÷˝‹Î_◊Ì √ΛhÎÌ
ÿı‰Ì±ı ÿ½fi ÿ¥ ÷ı‹fiı ¿èÎ_ — ““÷‹ı Á_L›V÷ ·ı¢ fiÏË. ÷‹Îflı I›Î_ ’ÒHν
’vÊ˘k΋fiÎ Á_⁄_‘fiı ’΋ı·Î ±ZÎfl‘΋fiÎ ‹Ë΋@÷ …L‹ ‘fl‰ÎfiÎ »ı.””
±Î ±Î√ÎËÌ ÁÎ_¤‚÷Î_ ÷ı‹HÎı Á_L›V÷ ·ı‰Îfi_ ‹Î_ÕÌ ‰ÎY›_. ’»Ì
÷ı‹fiı I›Î_ ’hÎ ◊›˘ ÷ıfi_ fi΋ ‹˘÷Ìfl΋ ¤| ’ÎÕu_ ±fiı ‹˘÷Ìfl΋ ¤|fiÎ
’hÎ ÷flÌ¿ı Á_‰÷Ô 1837fiÎ ‹ËÎ Áÿ 8fiı Ïÿ‰Áı ¬Âη ¤|(’λ‚◊Ì
√˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì)fi˘ …L‹ ¥Õfl flÎF›fiÎ À˘Õ·Î √΋ı ◊›˘.
⁄ÎS›¿Î‚◊Ì … ›˘√-±ˆr›˝fiı ‰flı·Î ±Î Ï¿Â˘fl ¤„@÷¤Î‰◊Ì ¤fl’Òfl
Ë÷Î. ÷ı‹fiÎ … CÎflfiÌ ’ÎÁı √˘’΂ ·Î·∞fi_ ‹_Ïÿfl Ë÷_. I›Î_ fl˘… Áı‰Î-
’ÒΩ ‹ÎÀı ÷ı±˘ …÷Î. ±Î ‹ÒÏ÷˝fiı ’HÎ ±ı‹fiÌ ÁÎ◊ı ±ı‰˘ ≠ı‹ ⁄_‘Î¥ √›˘
Ë÷˘ ¿ı ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı fiÿ̱ı fl˘… fiÎË‰Î Ω›, ÷ı‹fi_ ‘flΉı·_ ÿÒ‘ ≠I›ZÎ
’̱ı ±fiı ±ı flÌ÷ı ±ÿÔ˚¤÷ ±Îç›˝ Á˙fiı ⁄÷Ήı. À˘Õ·Î ’ÎÁı ±ÎÃı¿ √Îμ
ÿÒfl Â΋‚Î∞fi_ ±ˆÏ÷ËÎÏÁ¿ ’flÎ÷fi ‹_Ïÿfl »ı. ±Î ‹_ÏÿflfiÌ Â΋‚Î∞fiÌ
‹ÒÏ÷˝ fl˘… flÎ÷ı ¬Âη ¤| ÁÎ◊ı fl‹‰Î ±Î‰ı ±fiı ‹_√‚Î ±Îfl÷Ìfi˘ Á‹›
10 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

◊Λ ±ıÀ·ı ŒflÌ ‹_Ïÿfl‹Î_ ÿά· ◊¥ Ω›. ±ı¿ ‰¬÷ ‹_ÏÿflfiÎ ’ÒΩfḻı,
’˘÷Îfiı ¿o¥¿ ¿Î‹ ±_√ı ⁄ËÎfl√΋ …‰Îfi_ ˢ‰Î◊Ì, ‹_√‚Î ±Îfl÷Ì fl˘…fiÎ
Á‹› ¿fl÷Î_ ‰Ëı·Ì ¿fl‰Î ‹_ÏÿflfiÎ_ ¶Îfl ¬˘S›Î_, I›Î_ Â΋‚Î∞fiÌ ‹ÒÏ÷˝ …
‹_Ïÿfl‹Î_ fi ‹‚ı. ’ÒΩflÌfiı ±Îç›˝ ◊›_. ÷ı◊Ì ¶Îfl ⁄_‘ ¿flÌ ÷fl÷ … ⁄ËÎfl
±Î‰Ì ⁄‘Îfiı …√ÎÕuÎ ±fiı ¿èÎ_ — ““Â΋‚Î∞fiÌ ‹ÒÏ÷˝ Ïfi…‹_Ïÿfl‹Î_ fi◊Ì.””
±Î ‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ì Á‰ı˝ Ïfi…‹_Ïÿfl‹Î_ Ωı‰Î ÿ˘ÕuÎ ±fiı ¶Îfl ¬˘·Ì
Ωı›_ ÷˘ ‹ÒÏ÷˝ Ë÷Ì. ±ı◊Ì ÿflı¿fiı ’ÒΩflÌfi_ ¿o¥¿ ¿’À ˢ› ÷ı‹ ·Î√‰Î◊Ì
‹ÒÏ÷˝fiÎ_ ±Î¤ÒÊHÎÎÏÿ¿fiÌ ÷’ÎÁ ¿flÌ, ÷˘ Á˘fiÎfi_ {Î_{fl ÷◊Î …Ïfl›Îfi
μkÎflÌ› ‰VhÎ fiˢ÷Î_. ’ÒΩflÌfiı ’¿ÕÌfiı Á˙ ‹Îfl‰Î ·ÎB›Î. ±ıÀ·ı ’ÒΩfḻı
flÕ÷Î_ flÕ÷Î_ ¿èÎ_ — ““‹Îfl˘ ¿o¥ ‰Î_¿ fi◊Ì, Ë_ ¿o¥ ΩHÎ÷˘ fi◊Ì.”” ’HÎ ¿˘¥
‹Îfiı … fiÏË.
◊˘ÕÌ ‰Îflı ‹ÒÏ÷˝‹Î_◊Ì ±‰Î… ±ÎT›˘ — ““’ÒΩflÌfi˘ ¿o¥ ‰Î_¿ fi◊Ì. Ë_
À˘Õ·Î‹Î_ ¬Âη ¤| ’ÎÁı fl‹‰Î √›˘ Ë÷˘ ÷ı μ÷Ή‚◊Ì ±ËŸ ±Î‰÷Î_
{Î_{fl ÷ı‹fiÎ CÎflfiÎ fi‰ı‚΋Î_ ’ÕÌ √›_ »ı ±fiı μkÎflÌ› ‰VhÎ ÷◊Î «Î¬ÕÌ
flV÷΋Î_ ’ÕÌ √›Î_ »ı, ÷ı ¿˘¥ ‹ÎHÎÁfiı ‹˘¿·Â˘ ±ıÀ·ı ‹‚Ì flËıÂı.””
±hÎı ¬Âη ¤|fiÎ_ ‹Î÷lÌfiı Á‰Îfl‹Î_ fi‰ı‚΋Î_ ‰Î‚÷Î_ {Î_{fl
…Õu_. ±Î◊Ì ÷ı‹fiı ±Îç›˝ ◊›_ ¿ı ““±Î Â_ ?”” ÷ı‹HÎı ¬Âη ¤|fiı
’Ò»u_ — ““±Î {Î_{fl @›Î_◊Ì ±ÎT›_ ?””
¬Âη ¤|ı ¿èÎ_ — ““flÎ¬Ì ‹Ò¿˘, …ıfi_ »ı ÷ı Ë‹HÎÎ_ ·ı‰Î ±Î‰ı »ı.””
◊˘ÕÌ ‰Îflı ‹_Ïÿflfi˘ ‹ÎHÎÁ ±ÎT›˘ ±fiı {Î_{flfiÌ ÷’ÎÁ ¿flÌ ·¥ √›˘.2
¥Õfl flÎF›fiÎ flÎΩ±ı ⁄˛ÎõH΢ μ’fl ÿfl ‰Êı˝ wÎ. 3/-fi˘ ‹Î◊ÎÿÌÃ
¿fl fiÎA›˘. ±Î◊Ì ⁄˛ÎõH΢fiı ÿ—¬ ◊›_ ±fiı ±Î‰˘ ¤Îflı ‹Î◊ÎÿÌà ‰ıfl˘
¿ÎœÌ fiά‰Î flÎΩ ’ÎÁı ωfi_÷Ì ¿fl‰Î √›Î. ’fl_÷ flÎΩ±ı ÷˘ ÷ı‹fi_ ¿èÎ_
ÁÎ_¤Y›_ … fiÏË. »ı‰Àı ¬Âη ¤|fiı «‹I¿ÎflÌ ΩHÎÌ, ÷ı‹fiı ’˘÷ÎfiÌ ÁÎ◊ı
ŒflÌ ±ı¿ ‰Îfl flÎΩ ’ÎÁı ·¥ √›Î. ÷ıfl ‰Ê˝fiÎ »˘¿flÎfiı ’˘÷ÎfiÌ ’ÎÁı ¿fl
‹ÎŒ ¿flΉ‰Î ±Î‰÷˘ Ωı¥ flÎΩ ËV›Î ±fiı Ï÷flV¿Îfl ¿flÌ Á˙fiı ¿ÎœÌ
‹Ò@›Î. ¬Âη ¤|ı Á˙fiı ‘Ìfl… ±Î’Ì ±fiı ¿èÎ_ — ““flÎΩ ’˘÷ı … ˉı
±Î’HÎfiı ⁄˘·Î‰Âı.””
2. Â΋‚Î∞fiÎ ‹_ÏÿflfiÎ «˘’Õ΋Î_ ±Î ·ı¬ ‹˘…^ÿ »ı.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 11

÷ı‹HÎı √΋fiÌ ⁄ËÎfl ’flÎ÷fiÌ ‰Î‰ μ’fl ±ÎÁfi ¿›* ±fiı lÌËÏflfi_
¤…fi ¿fl÷Î_ hÎÌΩı Ïÿ‰Á ◊›˘ ±ıÀ·ı flÎΩ, ÿ̉Îfi ÷◊Î ⁄ÌΩ Á‰ı˝
±‹·ÿÎflfiÎ {ÎÕÎ-’ıÂÎ⁄ ⁄_‘ ◊¥ √›Î. ±Î‹, ⁄ı-hÎHÎ Ïÿ‰Á flèÎ_ ±ıÀ·ı
ÁË ±¿‚ΛΠ±fiı ±Î ¿˘HÎı ¿›* ±ı‰Ì ÷’ÎÁ ¿fl‰Î ·ÎB›Î. ’»Ì ¿˘¥±ı
¬⁄fl ±Î’Ì ¿ı ““À˘Õ·ÎfiÎ ¬Âη ¤| ⁄Ë … «‹I¿ÎflÌ »ı ±fiı ÷ı‹fi˘
Ï÷flV¿Îfl ◊›˘ ±ıÀ·ı ÷ı‹HÎı … ±Î‹ ¿›* »ı.”” ±Î◊Ì, ⁄‘Î ‰Î‰ ’ÎÁı F›Î_
¬Âη ¤| ⁄ıÃÎ Ë÷Î I›Î_ ±ÎT›Î ±fiı ÷ı‹fiı Z΋Π¿fl‰Î ωfi_÷Ì ¿flÌ.
¬Âη ¤|ı ¿èÎ_ — ““’Ëı·Î ‰ıfl˘ ‹ÎŒ ¿fl˘ ±fiı ÷ıfi˘ ÷Î_⁄ÎfiÎ ’÷flÎ
μ’fl ·ı¬ ¿flÌ ±Î’˘ ¿ı ±Î flÎF›‹Î_ ›Î‰÷Ô˚«_ƒÏÿ‰Î¿fl˙ ⁄˛ÎõH΢ ’ÎÁı◊Ì
¿˘¥ Ω÷fi˘ ‰ıfl˘ ·ı‰ÎÂı … fiÏË.”” ±Î‹ F›Îflı ·ı¬ ¿flÌ ±ÎM›˘, I›Îflı
ÁËfiı ÁÎv_ ◊›_.
❀
’˘÷Îfiı B≤ËV◊Îl‹‹Î_ flËı‰Î ‹ÎÀı Ïfi›÷ ¿flı·˘ Á‹› ’Òfl˘ ◊›˘
±ıÀ·ı ÷ı±˘ lÌ∞‹ËÎflÎ… ’ÎÁı ±ÎT›Î. ¤Î√‰÷Ì ÿÌZÎÎ ·Ì‘Ì ±fiı
“√˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì” ±ı‰_ fi΋ ‘ÎflHÎ ¿›*. V‰Î‹Ì Âw±Î÷‹Î_ CÎb_¬v_
‰Õ˘ÿfl΋Î_ … flËı÷Î ±fiı I›Î_ ÷ı‹HÎı ¬Ò⁄ … ≠÷Î’ …HÎÎT›˘.
±ı¿ ‰¬÷ ‰Õ˘ÿfl΋Î_ ωWb›Î√ ◊÷˘ Ë÷˘. ÷ı ‰¬÷ı ¿˘¥±ı ’Ò»u_ —
““›iÎfiÎflΛHÎ ¿˘¥fiı ≠I›ZÎ ÿ½fi ÿı ¿ı fiÏË ?””
I›Îflı ‰ıÏÿ›Î ⁄˛ÎõHÎı ¿èÎ_ — ““±ÎËÏ÷ ±Î’fiÎfl ¿˘¥ Á‹◊˝ ’vÊ
ˢ› ÷˘ …wfl ÿ½fi ÿı.””
±Î◊Ì ⁄‘Î V‰Î‹Ì ’ÎÁı √›Î ±fiı V‰Î‹Ìfiı ωfi_÷Ì ¿flÌ — ““±Î’
›i΋Î_ ±ÎËÏ÷ ±Î’˘, ÷˘ ›iÎfiÎflΛHÎ ÁËfiı ÿ½fi ÿı.””
V‰Î‹Ì±ı ±ÎËÏ÷ ±Î’Ì ±fiı lÌ ›iÎfiÎflΛHÎı ÁËfiı ≠I›ZÎ ÿ½fi
CÎHÎÌ ‰Îfl Á‘Ì ÿÌ‘Î_.
±ı¿ ‰¬÷ ‰Õ˘ÿfl΋Î_ ±ı¿ F›˘Ï÷ÊÌ ⁄˛ÎõHÎ ËÏfl¤@÷ı ’˘÷ÎfiÌ
√HÎ÷flÌ ‹…⁄ ΩËıfl ¿›* ¿ı ““±Î‰÷Ì ’Òfi‹fi_ √˛ËHÎ ±ËŸ ÿı¬ÎÂı fiÏË.””
⁄ÌΩ ’_ÏÕ÷˘±ı ’˘÷ÎfiÌ √HÎ÷flÌ ¿flÌ √˛ËHÎ ÿı¬ÎÂı ±ı‰_ ΩËıfl ¿›*
Ë÷_. ÷ı◊Ì ±Î ⁄˛ÎõHÎı ÷˘ ±Î‰ı‹Î_ ±Î‰Ì …¥ ≠Ï÷iÎÎ ¿flÌ — ““Ωı ‹ÎflÌ
√HÎ÷flÌ ¬˘ÀÌ Ë˘› ±fiı √˛ËHÎ ÿı¬Î›, ÷˘ Ë_ ‹Îv_ ‹Î◊_ Õ>· ¿v_.””
12 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

⁄‘Î ’_ÏÕ÷˘ ω‹ÎÁH΋Î_ ’ÕuÎ, ±ıÀ·ı Á‰ı˝ ‹_Ïÿfl‹Î_ V‰Î‹Ì ’ÎÁı

±ÎT›Î ±fiı ÷ı‹fiı ⁄‘Ì ‰Î÷ ¿flÌ. V‰Î‹Ì±ı ΩH›_ ¿ı ⁄˛ÎõHÎ ËÏfl¤@÷ı
¬˘ÀÌ √HÎ÷flÌ ¿flÌ »ı ±fiı ÁÎ◊ı ÁÎ◊ı ‹Î◊Îfi˘ Á˘ÿ˘ ¿›˘˝ »ı. ±Ï÷ ÿ›Î‚
V‰Î‹Ìḻı ¬Ò⁄ … √_¤Ìfl ¤Î‰ı ’_ÏÕ÷˘fiı ¿èÎ_ — ““√˛ËHÎ ±Î ⁄˛ÎõHÎfiÌ
√HÎ÷flÌ ‹…⁄ ÿı¬ÎÂı fiÏË.”” ⁄‘Î ’_ÏÕ÷˘ ±Î¤Î ⁄fiÌ √›Î ±fiı ∂ÃÌfiı
CÎıfl …¥ ω«Îfl ¿fl‰Î ·ÎB›Î.
V‰Î‹Ì±ı ±Î ¤@÷fiı ’ÎÁı ⁄˘·Î‰Ì ¿èÎ_ — ““¤@÷flÎ… ! ‹Î◊ÎfiÎ Á˘ÿÎ
ˉı fi ¿fl¢. √˛ËHÎ ÷˘ ÿı¬Î‰Îfi_ »ı, ’HÎ ÷‹Îflı ‹ÎÀı ‹ËÎflÎ… ±À¿Î‰Âı.””
±Î ¤@÷fiı ±Î ÁÎ_¤‚Ì ±Ï÷ ±Îç›˝ ◊›_ ¿ı ““±Ë˘ ! ⁄˛õÎ_ÕfiÌ
√Ï÷fiı ’HÎ Œıfl‰Ì ¿ı ±ı‰Î ±Î „@÷ÂÎ‚Ì ’vÊ »ı !”” ÷ı‹fiÎ_ «flHÎ-
¿‹‚‹Î_ ‰_ÿfi ¿flÌ ÷ı CÎıfl √›˘.
ÁÎfl_√’flfiÎ ‰ÎCÎάΫfl T›Î‰ËÎÏfl¿ „V◊Ï÷‹Î_ ÿ⁄˝‚ Ë÷Î, ’fl_÷
Á_÷˘fiÌ ÷◊Î ËÏfl¤@÷˘fiÌ Áı‰Î ‹ÎÀı ’˘÷Îfi_ Á‰˝V‰ ÷ı‹HÎı ˢ‹Ì ÿÌ‘_ Ë÷_.
±Î◊Ì √˘’΂ V‰Î‹Ì±ı ω«Îfl ¿›˘˝ — Ωı ‰ÎCÎάΫflfiı ±ı¿ ¿‹Îμ ¤Î¥
¿flÌ ÿ¥±ı, ÷˘ ÁÎv_. ±ıÀ·ı ÷ı‹HÎı ±ı¿ ’J◊fl μ’fl Ëfi‹Îfi∞ ¿˘÷flΉÌ
ÁÎfl_√’fl‹Î_ Ëfi‹Îfi∞fiÌ ≠Ï÷WÃÎ ¿flÌ. ÷ı Á‹›ı ±ıÀ·_ ±ˆr›˝
Ëfi‹Îfi∞fiÌ ‹ÒÏ÷˝‹Î_ ÷ı‹HÎı ‹Ò@›_ ¿ı Ëfi‹Îfi∞fiÌ ‹ÒÏ÷˝ ‘˛Ò∞ ∂ÃÌ. ±Î
Ëfi‹Îfi∞fiÌ ±Î…ı CÎHÎÌ … ‹Îfi÷Î ◊Λ »ı ±fiı ÿıÂÿıÂÎ_÷flfiÎ CÎHÎÎ_ ·˘¿˘
¤Ò÷-≠ı÷fiÎ_ ¿WÀ Ïfi‰ÎflHÎ ‹ÎÀı ±ËŸ ±Î‰ı »ı. ±Î Ëfi‹Îfi∞fiÌ ≠Ï÷WÃÎ
’»Ì ‰ÎCÎάΫflfiÌ „V◊Ï÷ Á‘flÌ √¥.
lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ±Î ≠¬fl „@÷ÂÎ‚Ì ›˘√‹ÒÏ÷˝ V‰Î‹ÌlÌfiı ’˘÷ı
V‰‘΋ ’‘Îfl÷Ì ‰¬÷ı ⁄_fiı ÿıÂfiÎ ‹A› V◊ÎM›Î ±fiı ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…fiı
÷ı‹fiÌ ±ÎiÎ΋Î_ flËı‰Îfi_ ¿èÎ_.
❀ ❀ ❀

’ÌÉÕÌ √΋‹Î_ ±Î«Î›˝lÌ flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ… ÷◊Î

√˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ’‘fl΋HÎÌ
‹Ë‰Î ’ÎÁı ’ÌÉÕÌ √΋‹Î_ ±Î«Î›ı˝Lƒ lÌ flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ… ±fiı
√˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ‰√ıflı ’‘Λν. √΋fiÎ ÁIÁ_√̱˘±ı ’˘÷ı flÎÃ˘Õ
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 13

iÎÎÏ÷fiΠˢ‰Î◊Ì ±Î«Î›˝lÌ ÷◊Î Á_÷˘fiÌ ’ÒΩ ¿fl‰Î ‹ÎÀı ‹Ë‰Î◊Ì ≠Î√∞
¤@÷fiı ⁄˘·ÎT›Î. ≠Î√∞ ¤@÷ ÷˘ ±Î ±’Ò‰˝ ›˘√fiÌ … ΩHÎı flÎË Ωı¥fiı
⁄ıÃΠˢ› ÷ı‹ ±Î ≠Á_√ı fi‰Î_ ‰Vh΢ ’ËıflÌ ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ÷◊Î
√˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ_ ÿ½fi ÷◊Î ’ÒΩfi˘ ±fi’‹ ·ËΉ˘ ·ı‰Î ÷ˆ›Îfl ◊¥
√›Î ±fiı Á‰˝ ËÏfl¤@÷˘ ÁÎ◊ı ’ÌÉÕÌ √΋ı ’ˢÓE›Î.
±Î«Î›ı˝Lƒ lÌ flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ… ÷◊Î lÌ √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÁÎ◊ı
Á_≠ÿΛfiÌ ≠◊Î ≠‹ÎHÎı ⁄ÌΩ Á_÷˘, ’ÎÊ˝ÿ˘ ’HÎ Ë÷Î. ÕıflÎ, ÷_⁄Ò ÷◊Î
flΉÀ̱˘‹Î_ ÿflı¿fiÎ …\ÿÎ …\ÿÎ ‹¿Î‹ Ë÷Î. ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…lÌfi˘ …Ïfl›Îfi
÷_⁄Ò ±fiı ⁄ËÎfl ⁄_ÿÒ¿‘ÎflÌ ’ÎÊ˝ÿ˘fi˘ ’Ëıfl˘ ‰√ıflı Á_≠ÿΛfi˘ fl…‰ÎÕÌ ÃÎÃ
ÁÒ«‰÷Î Ë÷Î. ±WÀ ≠¿Îflı VhÎÌ-‘fifiÎ I›Î√Ì Á_÷˘, ¿’΂‹Î_ ∂K‰˝’_Õˇ Ï÷·¿
÷◊Î ¿oÃÌ ±fiı ¤√‰Î_ ‰Vh΢‹Î_ ¢¤÷Î “…› V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ, …›
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHΔ ÂOÿ◊Ì Á‰˝fiÎ_ fi‹fi {Ì·÷Î_, Á‹√˛ ‰Î÷ΉflHÎfiı, V‰ÎÏ‹-
fiÎflΛH΋› ⁄fiÎ‰Ì ÿı÷Î Ë÷Î. ±Î‰Î ±’Ò‰˝ ≠Á_√ı ±Î ±ÿÔ˚¤÷ ›˘√
’˘÷Îfiı ≠ÎMÔ÷ ◊›˘ ÷ı◊Ì ≠Î√∞ ¤@÷ ÷˘ ËÊ˝◊Ì ’·Ï¿÷ ◊¥ √›Î.
√ÎÿÌ-÷Ï¿›Î μ’fl flıÂ‹Ì √η̫Î◊Ì ÁËı… ¨«Î ⁄fiΉı·Î ±ÎÁfi
μ’fl Á˙Q›‹ÒÏ÷˝ ±Î«Î›˝lÌ flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ… Ï⁄flÎ…÷Î Ë÷Î. ’ÎÁı …
ÁËı… ¿Ú ’HÎ √˙fl ±fiı ≠Ï÷¤ÎÁ_’Lfi ›˘√‹ÒÏ÷˝ lÌ √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì
Ë÷Î. ⁄ÌΩ Á_÷˘ ’HÎ ’˘÷’˘÷ÎfiÎ ±Ï‘¿Îfl ≠‹ÎHÎı ⁄ıÃÎ Ë÷Î. ’ÒΩωϑ
¿fl‰Î ‹ÎÀı ’ÌÉÕÌfiÎ ÁIÁ_√̱˘ ≠Î√∞ ¤@÷fiı ·¥fiı ±ÎT›Î. …Ïfl›Îfi
‰Vh΋Î_ ÁÂ˘Ï¤÷ ÿÁ ‰Ê˝fiÎ Ï¿Â˘fl ≠Î√∞ ¤@÷ ±Î√‚ Ë÷Î.
Á_≠ÿΛfiÌ ≠◊Î ≠‹ÎHÎı ÿoÕ‰÷Ô˚ ¿flÌ, ÿflı¿ Á_÷fiı ’√ı ·ÎB›Î ±fiı ’»Ì
≠◊‹ ±Î«Î›˝lÌ ÷◊Î I›Îfl ’»Ì Á‰ı˝ Á_÷˘fiÌ ÷ı‹HÎı ’ÒΩ ¿flÌ, ±Îfl÷Ì
μ÷ÎflÌ ±fiı ‘˘Ï÷›Î_ ±˘œÎÕuÎ_. flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ…ı ±Î fi‰Ìfi ËÏfl¤@÷fiı
Ωı¥fiı ’Ò»u_ — ““±Î ËÏfl¤@÷ ¿˘HÎ »ı ?””
I›Îflı ÷ı Á‰ı˝ ÁIÁ_√̱˘±ı …HÎÎT›_ — ““‹Ë‰ÎfiÎ ÿfl∞ ¿<À<_⁄fiÎ
√˘Ï‰_ÿ¤Î¥fiÎ ÿÌ¿flÎ »ı ±fiı ÁÎflÎ ÁIÁ_√Ì »ı. ‰‚Ì, V‰Î‹ÌlÌ ›˘√Îfi_ÿ
V‰Î‹ÌfiÌ ±Î »˘¿flαı ⁄Ë … Áı‰Î ¿flÌ »ı ±fiı Ëı÷΂ ⁄Ë »ı.””
÷ı ÁÎ_¤‚Ìfiı ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… CÎHÎÎ flÎ∞ ◊›Î.
14 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

±Îfiı ±fiı ±‹Îflı ’Ò‰˝fiÌ ±˘‚¬ÎHÎ »ı

±Î ⁄‘Ì ‰Î÷«Ì÷ ÿflQ›Îfi √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ‹_ÿ ‹_ÿ ËÁ÷Î_
ËÁ÷Î_ ±ı¿ fi…flı ≠Î√∞ ¤@÷ Á΋_ Ωı¥ flèÎÎ Ë÷Î. ⁄‘Ì ‰Î÷ ’ÒflÌ ◊¥
I›Îflı ‘Ì‹ı◊Ì ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — ““±Îfiı ±fiı ±‹Îflı ’Ò‰˝fiÌ ±˘‚¬ÎHÎ »ı.”” ±ı‹
⁄ı-hÎHÎ ‰Îfl ‹‹˝fiÎ ÂOÿ˘ ⁄˘S›Î. ¤˘‚_ ±fiı Áfl‚ ’ÌÉÕÌfi_ ‹_Õ‚ ±Î
ÂOÿfi˘ ‹‹˝ @›Î_◊Ì Á‹∞ ¿ı ? ±fiı ±Î »˘¿flÎfiı ’Ëı·Ì … ‰Îfl
±Î«Î›˝lÌ ÷◊Î √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ_ ÿ½fi ◊›Î_ »÷Î_ V‰Î‹Ì±ı ’Ò‰˝fiÌ
±˘‚¬ÎHÎ »ı ±ı‰_ ¿èÎ_ ÷ı ¿o¥ Á‹…‰Î‹Î_ ±ÎT›_ fiÏË.
÷ı◊Ì ÷ı‹HÎı ’Ò»u_ — ““V‰Î‹Ì ! ±Î ≠Î√∞ ÷˘ ±Î…ı … ÷‹ÎflÌ ’ÎÁı
±ÎT›˘ »ı ±fiı ÁIÁ_√ ’HÎ Ë‹HÎÎ_ ◊›˘ »ı. ‰‚Ì, ±‰V◊Î ’HÎ ±ÎÃ-ÿÁ
‰Ê˝fiÌ »ı, ÷˘ ±Î’ı …^fiÌ ±˘‚¬ÎHÎfi_ ¿èÎ_ ÷ı ¿ı‹ Á‹…‰_ ?””
I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î — ““±Î ÷˘ ’Ò‰˝fi˘ ≠√À ’vÊ˘k΋fi˘ ¤@÷ »ı.
±fiı ±Î Œıflı ‹˘ÀÎ Á_÷fiı ¬flı¬flÎ flÎ∞ ¿flÂı ±ı‰˘ ⁄Ï‚›˘ ◊Âı ±fiı
ËΩfl˘fiı ¤√‰Îfi ¤Ω‰Âı.”” ÷ı ÁÎ_¤‚Ìfiı Á˙ ±Îç›˝‹B‘ ◊¥ √›Î.
≠Î√∞ ¤@÷fiÌ ÁIÁ_√‹Î_ ºœ ≠ÌÏ÷ ±fiı ›˘√-±ˆr›˝Á_’LÔfi
„V◊Ï÷fiÌ ±ı‹fiÌ ‰Î÷˘ …ı ‹Ë‰Î‹Î_ ÁÎ_¤‚ı·Ì ÷ı◊Ì ÷ı‹fiı V‰Î‹ÌfiÎ
‰«fi‹Î_ ≠÷ÌÏ÷ ±Î‰Ì. ≠Î√∞ ¤@÷ı ÷˘ ±Î Á‰ı˝ ‰Î÷ Ïfiÿ˘˝Ê¤Î‰ı
ÁÎ_¤Y›Î … ¿flÌ ±fiı √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ≠I›ı º„WÀ „V◊fl ¿flÌ „VfiB‘ ¤Î‰ı
±ı‰Î ÷˘ ΩıÕÎ¥ √›Î ¿ı @›Îflı ⁄‘Î ËÏfl¤@÷˘ ∂ÃuÎ ÷ıfiÌ ÷ı‹fiı ¿Î_¥
¬⁄fl … flËÌ fiÏË. ÷ı‹fiÌ ±Î_¬˘‹Î_◊Ì ÷˘ ±l‘ÎflÎ «Î·‰Î ‹Î_ÕÌ.
V‰Î‹Ì±ı ’˘÷Îfiı ωÊıfi˘ ±’Îfl VfiıË ΩHÎÌ ÷ı‹fiı ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ±Î’Ì ‰fl÷η
±Î‰‰Î ¿èÎ_.
±Î flÌ÷ı Á_‰÷ 1895◊Ì √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi˘ ›˘√ ◊›˘ ±fiı
Á_‰÷ 1908 Á‘Ì V‰Î‹ÌfiÌ ±fiL› ¤Î‰ı Áı‰Î ¿flÌ flÎ∞ ¿flÌ ·Ì‘Î.
V‰Î‹Ì±ı ’HÎ ±’Îfl Á¬ ±Î’Ì, ⁄˛õωzÎ ¤HÎÎ‰Ì Á_’ÒHν º„WÀ ¿flÌ ÿÌ‘Ì.

{ÌHÎΤΥfiÌ Áı‰Î
≠Î√∞ ¤@÷ı {ÌHÎΤΥfiÌ ΩıÕ ⁄Î_‘Ì ÿÌ‘Ì. ‰fl÷η Á‹ˆ›ı ‹Ë‰Îfi˘
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 15

Á_CÎ Ω› I›Îflı ’˘÷ı {ÌHÎΤΥfiÌ ÁÎ◊ı … …÷Î. fl˘…fiÎ ±œÎfl √Îμ «Î·ı.
flV÷΋Î_ F›Î_ F›Î_ ‹¿Î‹ ◊Λ I›Î_ {ÌHÎΤΥfiÌ Áı‰Î ¿flı, ÷ı‹fiı ∂fi_
’ÎHÎÌ ¿flÌ fi‰flΉı, flÁ˘¥ ¿flÌ …‹ÎÕı, ’◊ÎflÌ ¿flÌ ±Î’ı ±fiıı ’√ ÿÎ⁄ı.
±Î‹, ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fi˘ ±’Îfl ‹ÏË‹Î ΩHÎÌ {ÌHÎΤΥfiÌ ¬Ò⁄ … Áı‰Î
¿fl÷Î. ‰‚Ì, Á_CÎfiÎ ⁄ÌΩ ¤@÷˘fiı ’HÎ {ÌHÎΤΥfiÎ ‹ÏË‹ÎfiÌ ‰Î÷˘ ¿flı
±fiı ¿Ëı — ““±Î {ÌHÎΤΥ±ı ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı Áı‰Ì flÎ∞ ¿flÌ ÿÌ‘Î »ı
±fiı ‹ËÎflÎ…fiÎ ‹‚ı·Î »ı.”” ±ı‰Ì ±ı‰Ì ‹ÏË‹ÎfiÌ ¬Ò⁄ … ‰Î÷˘ ¿flı.
’Ëı·ı◊Ì … ‰Î÷˘ ¿fl‰ÎfiÌ Âˆ·Ì ±ı‰Ì ÷˘ Á«˘À ¿ı …ı ¿˘¥ ÁÎ_¤‚ı ÷ıfiÎ
±_÷fl‹Î_ ∂÷flÌ Ω›. ±Î‰Ì flÌ÷ı ÿıËı ¿flÌfiı {ÌHÎΤΥfiÌ Áı‰Î ¿flı, ‰«fiı
¿flÌfiı ÷ı‹fiÎ_ √HÎ√Îfi √Λ ±fiı ‹fiı ¿flÌfiı ÷ı‹fiı Á‰˝ ≠¿Îflı Ïfiÿ˘˝Ê
Á‹…ı. ±Î‹, ÷ı‹HÎı ¤√‰ÎfifiÎ ±Î‰Î ¤@÷fiı Á‰˝ ≠¿Îflı flÎ∞ ¿flÌ ÿÌ‘Î.
÷ı‹fiÌ Áı‰ÎfiÌ ±Î‰Ì ‘√ Ωı¥fiı Á‰˝fiı ±ı‹ ÷˘ ◊›_ ¿ı “±Î ÷˘ ‹˘ÀÎ
ÁΑfiı ¬flı¬fl flÎ∞ ¿flÂı” - ±ı‰Î V‰Î‹ÌfiÎ ‰«fifiı ±Î ≠Î√∞ ¤@÷
…wfl ÁI› ¿flÂı ….

√˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ ›˘√‹Î_

±Î‰Ì flÌ÷ı Á‹√˛ Á_CÎ ‰fl÷η ’ˢӫı. ‰fl÷η‹Î_ ≠Î√∞ ¤@÷fi_
±ÎÁfi (μ÷Îfl˘) √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ œ˘Ï·›Î ’ÎÁı … ˢ› ±fiı Ïfifl_÷fl
V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚ı. √΋‹Î_ …¥ ’˘÷ı «HÎÎ ±fiı √˘‚ …‹Ì ·ı, ’HÎ
‹_Ïÿfl‹Î_ ¿˘¥ Ïÿ‰Á …‹ı fiÏË. ±¬_Õ V‰Î‹ÌfiÌ º„WÀ‹Î_ … flËı, Áı‰Î ¿flı
±fiı ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚ı. V‰Î‹ÌfiÎ ±Ï‰fl÷ ≠ı‹fiÎ ô΢÷‹Î_ fiÎË÷Î_ ≠Î√∞
¤@÷fi_ ’Ëı·ı◊Ì … ≠ı‹Î‚ ±_÷—¿flHÎ V‰Î‹ÌlÌfiÎ ≠Á_√◊Ì ±Ï÷›
„VfiB‘ ◊¥ √›_. V‰Î‹Ìḻı ’HÎ ÷ı‹fiÌ Á‰ı˝ T≤ÏkÎ ’˘÷΋Î_ ¬ıÓ«Ì ·Ì‘Ì.
±Î ≠‹ÎHÎı ÿfl ‰Êı˝ ≠Î√∞ ¤@÷ V‰Î‹Ìfi˘ Á‹Î√‹ ¿fl‰Î ‰fl÷η
Ω› ±fiı ⁄ı-hÎHÎ ‹ÎÁ V‰Î‹ÌfiÌ Áı‰Î‹Î_ flËı. ÷ı‹fi_ ±ÎÁfi V‰Î‹ÌfiÌ
œ˘·HÎÌ ’ÎÁı … ˢ›. ±ıÀ·ı flÎhÎı V‰Î‹Ì ·CÎ ¿fl‰Î ∂Ãı, I›Îflı ’√fiÌ
ÃıÁ◊Ì …√ÎÕı; ±ı¿·Î ˢ› I›Îflı ‹‚ı ±fiı Á¬ ±Î’ı. ‰‚Ì, ±ı¿Î_÷‹Î_
±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝fiÌ ¬Ò⁄ ‰Î÷˘ ¿flı ±fiı ⁄˛õÎfi_ÿ‹Î_ ‹V÷ ⁄fiÎ‰Ì ÿı. ‰‚Ì, ±Î
ÿıËı ¿Î‹ÎÏÿ¿ ÿ˘Ê˘ fiΠ¿flÌfiı ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝ ÏÁ© ¿flΉÌ ±ı‹ ‰«fi ’HÎ
16 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

±ÎM›_. ±Î‰Ì flÌ÷ı ¤√÷∞ V‰Î‹ÌfiÌ ±’Îfl ¿Ú’ÎfiÎ ±Ï‘¿ÎflÌ ◊›Î.

±ZÎfl‘΋‹Î_ ‹ËÎflÎ… ±fiı ±Î’fiÌ ’ÎÁı ÂÌ flÌ÷ı flËı‰Î› ?

±Î … ±flÁ΋Î_, √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ ±ı¿ ⁄ÌΩ ‹ËÎfi ÏÂW› lÌ
Ω√Î ¤@÷ ’HÎ ‰fl÷η V‰Î‹Ìfi˘ Á‹Î√‹ ¿fl‰Î ±Î‰÷Î. ‰‚Ì, ≠Î√∞
¤@÷ ÁÎ◊ı ‹Ë‰ÎfiÎ {ÌHÎΤΥ flÎÃ˘Õ ÷˘ ˢ› …. ±Î hÎHÎıfiÌ ‹_Õ‚Ì
V‰Î‹Ìfi˘ Á‹Î√‹ ¿flÌ, ÷ı‹HÎı …ı …ı ‰Î÷˘ ¿flÌ Ë˘› ÷ıfi_ ‹fifi ¿flÌ,
Á‹Î√‹fi_ ωÂıÊ Á¬ ·ı÷Î.
±ı¿ Ïÿ‰Á {ÌHÎΤΥ, ≠Î√∞ ¤@÷ ÷◊Î Ω√Î ¤@÷ı ‹‚Ìfiı
V‰Î‹Ìfiı ≠ë ’Ò»‰Îfi_ fiyÌ ¿›*. ⁄_fiı±ı ≠Î√∞ ¤@÷fiı ¿èÎ_ — ““flÎhÎı V‰Î‹Ì
·CÎ ¿fl‰Î ∂Ãı, I›Îflı ±‹fiı ’HÎ μÃÎÕΩı ±fiı ’»Ì ÷‹ı ≠ë ’Ò»Ωı.””
flÎhÎı V‰Î‹Ì ·CÎ ¿fl‰Î ∂ÃuÎ I›Îflı ≠Î√∞ ¤@÷ ÷˘ Ω√÷Î …
Ë÷Î. V‰Î‹Ìfi˘ ËÎ◊ ’¿ÕÌ ÷ı±˘ V‰Î‹Ìfiı ·CÎfiı ¬ÎÕı ·¥ √›Î. ·CÎ ¿›Î˝
’»Ì ËÎ◊ ‘˘¥ V‰Î‹Ì œ˘Ï·›ı Ï⁄flÎF›Î ±fiı ≠Î√∞ ¤@÷fi_ ¿˘‹‚
≠ı‹¤›* ‹¬Îflω_ÿ ±fiı Áı‰ÎfiÌ ÷ηΉı·Ì Ωı¥ ¬Ò⁄ … flÎ∞ ◊›Î.
±_÷›Î˝‹Ì’HÎı ÷ı‹fi˘ Á_¿S’ ΩHÎÌfiı ’˘÷ı ¿èÎ_ — ““…ı ’Ò»‰_ ˢ› ÷ı ’Ò».””
±Î ‰¬÷ı {ÌHÎΤΥ ÷◊Î Ω√Î ¤@÷ ⁄_fiı ±˘flÕÎfiÌ ⁄ËÎfl ⁄ıÃÎ
Ë÷Î ±fiı Á‰ı˝ ‰Î÷ ÁÎ_¤‚÷Î Ë÷Î. ≠Î√∞ ¤@÷ı {ÌHÎΤΥ ÷◊Î Ω√Î
¤@÷ ÁÎ◊ı ‹‚Ìfiı …ı ≠ë ’Ò»‰Îfi_ fiyÌ ¿›* Ë÷_ ÷ı ≠ë ÷ı‹HÎı V‰Î‹Ìfiı
’Ò»u˘ — ““V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… ! ±ZÎfl‘΋‹Î_ ±Î’fiÌ ±fiı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ
’ÎÁı flËı‰Î› ±fiı Á‰ı˝ ¿Áfl ‹ÀÌ Ω›, ÷ı B≤ËV◊ ˢ¥±ı I›Îflı ◊Λ ¿ı
I›Î√Ì ◊¥±ı I›Îflı ◊Λ ?””
±ÎÀ·Ì fiÎfiÌ ‰›‹Î_ ’HÎ Á‰˝ ¿Áfl À΂Ì, Â© ◊¥, ±ZÎfl‘΋‹Î_
‹ËÎflÎ…fiÌ Áı‰Î‹Î_ flËı‰ÎfiÎ Â¤ Á_¿S’ ¿flfiÎfl ±Î Ï¿Â˘fl μ’fl
V‰Î‹ÌlÌfiÌ º„WÀ „V◊fl ◊¥ √¥. ËÎ◊ ΩıÕÌ ≠ëfiÎ μkÎflfiÌ flÎË Ωı÷Î_
≠Î√∞ ¤@÷ ⁄ıÃÎ Ë÷Î. V‰Î‹Ìḻı μkÎfl ±Î’÷Î_ ’Ëı·Î_ ±Î…\⁄Î…\ Ωı›_
±fiı ±Î hÎHÎ ‹‹ZÎ ωfiÎ ⁄Ì…\_ ¿˘¥ … I›Î_ Ω√÷_ fi◊Ì ±ı‹ ¬Î÷flÌ ¿flÌ
÷ı‹HÎı ≠ëfi˘ μkÎfl ±Î’÷Î_ ¿èÎ_ — ““lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı Á‰ı˝ ±‰÷ÎflfiÎ
±‰÷ÎflÌ ’vÊ˘k΋ ΩHÎÌfiı ±fiı ±Î (±Î_√‚Ì «Ÿ‘Ìfiı) Á΋ı ’˘œı·Î
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 17

√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì …ı‰Î ÁΑ ÁÎ◊ı ∞‰ ΩıÕÌ ÿı, ÷˘ I›Î√Ì flËı ±◊‰Î
B≤ËV◊ flËı ’HÎ ±‹ÎflÎ◊Ì ±fiı ‹ËÎflÎ…◊Ì ¿o¥ »ıÀ<_ fi flËı ±fiı ÷ı ωfiÎ
÷˘ ⁄_fiıfiı »ıÀ<_ … »ı.””
±Î μkÎfl ÁÎ_¤‚Ìfiı, ’˘÷ı ÷◊Î Ω√Î ¤@÷ ‹ËÎflÎ… Á‰˘˝’flÌ »ı ÷ı
Á‹…÷Î Ë÷Î, ’fl_÷ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi˘ ‹ÏË‹Î …ı‹ »ı ÷ı‹ fiˢ÷Î
ΩHÎ÷Î. ÷ı◊Ì {ÌHÎΤΥ±ı ¿èÎ_ — ““√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷˘ ⁄Ë … ‹˘ÀÎ
»ı ±fiı …^fiÎ√œfiÎ ‹Ëo÷ »ı ±fiı hÎHÎı ±‰V◊΋Î_ ’˘÷ÎfiÎ ±ÎI‹Î‹Î_ ±¬_Õ
lÌ∞fiÌ ‹ÒÏ÷˝fiı ÿı¬ı »ı.”” ±Î‰˘ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi˘ ‹ÏË‹Î ÁÎ_¤‚Ì
÷ı‹fiı ¬Ò⁄ … ±Îfi_ÿ ◊›˘.
Á‰Îflı V‰Î‹ÌfiÌ ¿Ëı·Ì ‰Î÷ ≠Î√∞ ¤@÷ı √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı
¿ËÌ; ±ıÀ·ı ËÁ÷Î_ ËÁ÷Î_ ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — ““±ı ’HÎ ⁄Ë ‹˘ÀÎ »ı.”” ±Î‰Ì
flÌ÷ı Ïÿfi-≠Ï÷Ïÿfi √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ωÊı ±I›_÷ VfiıË ◊‰Î ·ÎB›˘.

≠Î√∞ ÷Îv_ ·Bfi ◊›_ »ı ?

⁄Ì…ı ‰Êı˝ ≠Î√∞ ¤@÷ ‰fl÷η √›Î ±fiı V‰Î‹ÌfiÎ_ ÿ½fi◊Ì ±’Îfl
Á¬ ’ÎQ›Î. V‰Î‹Ì ’HÎ ±Î ¤@÷fiı ¬Ò⁄ … ·ÎÕ¿˘Õ ¿fl÷Î ±fiı Á¬
±Î’÷Î. ±ı¿ Ïÿ‰Á V‰Î‹Ì±ı ≠Î√∞ ¤@÷fiı ’Ò»u_ — ““≠Î√∞ ! ÷Îv_
·Bfi ◊›_ »ı ¿ı fiÏË ?””
I›Îflı ≠Î√∞ ¤@÷ı ¿èÎ_ — ““fiÎ ‹ËÎflÎ… ! ‹Îflı ±ı Œoÿ΋Î_ ’Õ‰_ …
fi◊Ì. ˉı ÷˘ ±ı‰˘ ω«Îfl flÎA›˘ »ı ¿ı ‹ÎflÎ ÿfl∞fiÎ ‘_‘΋Î_◊Ì F›Îflı
«Î‚ÌÁ-’«ÎÁ wÏ’›Î ¤ı√Î ◊Λ I›Îflı ±Î’fiÌ ’ÎÁı ±Î‰Ì «Îfl ‹ÎÁ
flËÌfiı Á‹Î√‹ … ¿fl‰˘.””
I›Îflı V‰Î‹Ì ¿Ëı — ““‹Ò‚√˘ ‹Ë‰Î‹Î_ ÁIÁ_√ ◊÷˘ fi◊Ì ±fiı ÷ı‹Î_
’HÎ ÷_ I›Î√Ì ◊Î ÷ı◊Ì ¿˘¥ ÁIÁ_√Ì ◊÷_ ˢ› ÷ı ’HÎ ⁄_‘ ◊Λ. ‹ÎÀı ±ı¿
‰Îfl «Îfl ŒıflÎ Œ›Î˝ ’»Ì ⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ‹flÌ Ω› ÷˘ ŒflÌ Á_¿S’ fi ¿fl‰˘,
±ı‹ ‹ÎflÌ ±ÎiÎÎ »ı. ‹ÎÀı ÷ı‹ ¿fl.””
÷ı ≠‹ÎHÎı V‰Î‹ÌfiÌ ±ÎiÎÎ ◊‰Î◊Ì ÷ı ‰Êı˝ CÎıfl …¥ ·Bfi ¿›*. ’fl_÷
Ï«kÎfiÌ T≤ÏkÎ ÷˘ V‰Î‹Ì‹Î_ … «˘ÓÀÌ √¥ Ë÷Ì. ÷ı◊Ì Ë‰ı F›Îflı V‰Î‹Ì
‰fl÷η◊Ì √œÕı ’‘Îflı, I›Îflı √œÕı …¥fiı ’HÎ Á‹Î√‹ ¿flı, ’HÎ CÎıfl ÷˘
18 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

flËı‰Î› … fiÏË. ¿¥ flÌ÷ı V‰Î‹Ì ±’Îfl flÎ∞ ◊¥ Ω›, ±ı‰Î … ‹fi‹Î_

Á_¿S’ flèÎÎ ¿flı. ÷ı◊Ì ±ı‹ Á_¿S’ ◊›˘ ¿ı “‹_⁄¥ …¥fiı ÁÎv_ ÏÁ·Î¥
¿Î‹ Â̬Ìfiı V‰Î‹Ì ‹ÎÀı ‹˘Ω_ ‰√ıflı ¿flÌ ±Î’Ì, ‹ËÎflÎ…fiÎ ’HÎ ‰ÎCÎÎ
ÁÌ‰Ì ±Î’‰Î.”
±Î ≠‹ÎHÎı ω«Îfl ◊‰Î◊Ì ’˘÷ı ‹_⁄¥ √›Î. ±ËŸ ±ı¿ ‹ÎÁ flËÌ CÎıfl
±ÎT›Î ±fiı ÷fl÷ … ‰fl÷η √›Î. V‰Î‹Ì ‹ÎÀı ÁÎflÎ_ ‹˘Ω_ ¿›Î* Ë÷Î_ ÷ı
’ËıflÎT›Î_ ±fiı ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…fiı ’HÎ ÁÎflÎ_ ±_√fl¬Î_ ¿flÌ ±ÎM›Î_. ÷ı‹fiı
V‰Î‹ÌfiÌ ÁÎ◊ı ±ı‰_ Ëı÷ ◊›_ Ë÷_ ¿ı V‰Î‹Ì ¤·Î› … fiÏË, ±¬_Õ ÁÎ_¤›Î˝
¿flı. ±Î◊Ì F›Îflı CÎıfl Ω› I›Îflı ’HÎ “‰fl÷η‹Î_ … »\_ ±fiı V‰Î‹Ì ’ÎÁı
… flè΢ »\_” ó ±ı‰_ … ±¬_Õ ‹fiΛ. ±ı‰˘ √Îœ VfiıË ⁄_‘Î¥ √›˘ Ë÷˘.

≠ı‹‹Î_ iÎÎfifiÌ …wfl

±Î‰˘ V‰Î‹Ì ’flI‰ı VfiıË Ë˘‰Î »÷Î_ ≠Î√∞ ¤@÷fiı ±ı‹ …HÎÎ÷_ ¿ı
Ë…\ ‹Îflı V‰Î‹Ì ÁÎ◊ıfiÎ VfiıË‹Î_ L›Òfi÷Î »ı. ±Î◊Ì ÷ı±˘ @‰Ï«÷Ô˚ @‰Ï«÷Ô˚
±Ï÷› B·ÎÏfi ’Î‹Ì …÷Î. ÷ı‰ı ‰¬÷ı V‰Î‹ÌfiÌ ‹ÒÏ÷˝ Á_¤Îflı ÷˘ ’HÎ ‹ÒÏ÷˝
›Îÿ fi ±Î‰ı. V‰Î‹ÌfiÎ_ ÿ½fi VQ≤Ï÷ ¶ÎflÎ ¿fl‰Î CÎH΢ ≠›IÔfi ¿flı ’HÎ
‹fi˘‹› ‹ÒÏ÷˝ ⁄_‘Λ … fiÏË. ±Î‰Ì μÿÎÁÌfi÷΋Î_ ◊˘ÕÎ Ïÿ‰Á˘ ‰Ì÷Ì √›Î
±ıÀ·ı V‰Î‹Ìfi˘ Á‹Î√‹ ¿fl‰Î ‰fl÷η …‰Î fiyÌ ¿›*. flV÷΋Î_ ‘˘·ıflı
±Î‰÷Î_ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ_ ÿ½fi ◊›Î_. ÷ı‹fiÎ_ ÿ½fi◊Ì ÂÎ_Ï÷ ◊¥.
±ıÀ·ı ÷ı‹HÎı V‰Î‹ÌlÌfiı ’Ò»u_ — ““‹Îflı √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ωÊı ≠◊‹
VÔfiıË Ë÷˘ ÷ı‰˘ ‹_⁄¥ √›Î ’»Ì fi flè΢ ÷ıfi_ Â_ ¿ÎflHÎ ËÂı ?””
I›Îflı V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_ — ““÷_ ≠◊‹◊Ì … ≠ı‹Ì ¤@÷ »ı. ÷ı ÷Îflı VfiıË
÷˘ ◊›˘ ’HÎ iÎÎfifiÌ ¿Áfl »ı. ÷ı◊Ì ÿı¿΂ı „V◊fl÷Î fi◊Ì flËı÷Ì. ’HÎ Ωı
±Î ÁΑfiı Áı‰Ìfiı iÎÎfi ’΋ÌÂ, ÷˘ ±Î¬Î ⁄˛õÎ_Õfi˘ T›‰ËÎfl ¿flÌ ÷˘
’HÎ ¤√‰Îfi ±fiı ÁΑ CÎÕÌ›ı ¤Ò·Ì fiÏË. ±ı iÎÎfifiÌ ¿Áfl, F›Î_ Á‘Ì
’˘÷ÎfiÎ ±ÎI‹ÎfiÌ ⁄˛õ Á_√Î◊ı ±ı¿÷Î ¿flÌ fi◊Ì, I›Î_ Á‘Ì …HÎΛΠ¿flÂı
±fiı ÿıËfiÎ ¤Î‰◊Ì ÿ—¬Ì ◊‰ÎÂı. ≠ı‹Ìfiı ÷˘ Œ@÷ T≤ÏkÎ … ¤√‰Îfi‹Î_
ˢ›. ÷ı T≤ÏkÎ ¶Îflı ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝ ’HÎ ’¿ÕÌ Ë˘›. ’fl_÷ ÿı¿΂ı F›Îflı
T≤ÏkÎ „V◊fl fi flËı ±ıÀ·ı ‹ÒÏ÷˝ ’HÎ ¤·Î¥ Ω› ±fiı ‹Ò_{‰HÎ ◊Λ.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 19

V‰w’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì T≤ÏkÎ ¶Îflı ±¬_Õ ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝fiı ÿı¬÷Î, ’HÎ ‹ËÎflÎ…ı
fl˘√ ‹Ò@›˘ ÷˘ fl˘√fiÌ ±Ï÷› ’ÌÕÎ◊Ì ÿ—¬Ì ◊¥ √›Î. ’»Ì F›Îflı
‹ËÎflÎ…ı ’˘÷ÎfiÎ_ ·Ì·Î«ÏflhÎ Á_¤‚ÎT›Î_, ÷ıfi_ ‹fifi ±fiı Ï«_÷‰fi ¿›*,
I›Îflı ÿıËfi_ Á‰ı˝ ÿ—¬ ÏfiT≤ÏkÎ ’Î‹Ì √›_ ±fiı ’fl‹ ÂÎ_Ï÷ ◊¥. ‹ÎÀı F›Î_
Á‘Ì iÎÎfifiÌ „V◊Ï÷, …ı hÎHÎ ÿıË◊Ì ’fl ’˘÷Îfiı ‹Îfi‰_ ±fiı ‹Î_ËÌ ≠I›ZÎ
¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝ ’‘flΉ‰Ì, ±ı flÌ÷ı ’˘÷ı … ‘΋w’ ⁄fiÌ flËı, ¤√‰Îfifi_
ÂflÌfl ⁄fiÌ Ω›, I›Îflı ¤√‰Îfifiı …‰Î-±Î‰‰Îfi_ flËı÷_ fi◊Ì ±fiı ¤√‰Îfi
¤·Î÷Î fi◊Ì. ‹ÎÀı ±Î „V◊Ï÷ ¿flÌ ÷˘ ±¬_Õ Á¬ ±Î‰Âı.”” ±ı‹ CÎHÎÌ
‰Î÷˘ ¿flÌ ÷ı‹fiı ÂÎ_Ï÷ ’‹ÎÕÌ.

≠Î√∞ ! ÷_ …^fiÎ√œ ……ı

‘˘·ıflÎ◊Ì √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi˘ Á‹Î√‹ ¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_ ¤√÷∞
‰fl÷η ±ÎT›Î ±fiı ŒflÌ √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ_ ÿ½fi ¿fl÷Î_ … VfiıË μÿ›
◊›˘. ÷ı …ı‹ «¿˘fl «_ƒ‹Î‹Î_ ΩıÕÎ¥ Ω›, ÷ı‹ V‰Î‹Ì‹Î_ ΩıÕÎ¥ √›Î.
V‰Î‹Ìfiı ’HÎ ÷ı‹fiÎ μ’fl ¬Ò⁄ … ≠ı‹ ±fiı Ï’÷Î …ı‹ ’hÎfiı ·ÎÕ ¿flı ÷ı‹
·ÎÕ ¿flı ±fiı ÷ı‹fiÎ Á‰˝ Á_¿S’˘ ¿Ëı ±fiı fl‹Ò… ¿flÌ ¬Ò⁄ ±Îfi_ÿ ¿flΉı.
±ı¿ Ïÿ‰Á V‰Î‹Ì±ı …flÎ √_¤Ìfl ◊¥fiı ≠Î√∞ ¤@÷fiı ’ÎÁı
⁄˘·Î‰Ìfiı ’Ò»u_ — ““≠Î√∞ ! ÷_ …^fiÎ√œ …¥Â ?”” V‰Î‹Ì±ı ŒflÌ ¿èÎ_ —
““≠Î√∞ ! ÷_ …^fiÎ√œ ……ı ±fiı ‹ıÓ ÷fiı …ı …ı ¿˘· ±ÎM›Î »ı ÷ı ⁄‘Î
…^fiÎ√œfiÎ Ωı√Ì ’ÒflÎ ¿flÂı.”” ±Î ≠‹ÎHÎı V‰Î‹ÌfiÌ ±ÎiÎÎ ◊¥. ’fl_÷ ÷ı‹fiÌ
ÁÎ◊ıfiÎ ±I›_÷ VfiıËfiı ¿ÎflHÎı ÷I¿Î‚ …^fiÎ√œ …‰Î ‹fi ‹ÎL›_ fiÏË.

±ZÎfl‘΋ Á΋ı º„WÀ

Á_‰÷ 1908fiÎ ‰ˆÂά ‹ÎÁ‹Î_ √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì μ‹flıÃ◊Ì μÿÎÁ
◊¥fiı ‰fl÷η ’‘Λν. √‚ı fl÷‰ÎfiÌ Œ˘Õ·Ì ◊¥ Ë÷Ì ±fiı ·√¤√ ±ÎÃ
μ’‰ÎÁ ◊›Î Ë÷Î. ’fl_÷ ›˘√⁄‚fiÎ ≠÷Î’◊Ì ÿˆÏfi¿ Ïø›Î ó fiÎˉ_, ’ÒΩ
¿fl‰Ì ‰√ıflı Ïfi›Ï‹÷ ¿fl÷Î, ’fl_÷ ’»Ì μ’‹‹Î_ …÷Î flËı÷Î.
‰ˆÂά ‰Ïÿ «˘◊fiı Ïÿ‰Áı V‰Î‹Ì ’ÎÁı ≠Î√∞ ¤@÷, Ω√Î ¤@÷
÷◊Πω·Î·¤Î¥ ’HÎ ∂¤Î Ë÷Î. ’Òfi‹fiÎ Á‹ˆ›ı ±Î‰ı·Î ËÏfl¤@÷˘ ‘Ìflı
20 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

‘Ìflı ‰Ì¬flÎ÷Î Ë÷Î. ‰Õ˘ÿflÎfiÎ ËÏfl¤@÷˘ ⁄Î’ flÎ¥∞ ÷◊Î ≠ı‹Îfi_ÿ ‰√ıflı
V‰Î‹ÌfiÌ flΩ ·ı‰Î ±ÎT›Î. ÷ı‹HÎı V‰Î‹Ìfiı ≠Î◊˝fiÎ ¿flÌ — ““V‰Î‹Ì ! ±‹ı
÷‹ÎflÎ »Ì±ı.”” V‰Î‹Ì±ı ΩB≤÷ ◊¥fiı ÷ı‹fiÎ ÷flŒ Ωı›_ ±ıÀ·ı ⁄Î’
flÎ¥∞±ı ¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ì ! ±‹ÎflÎ ‰Õ˘ÿflÎ ÁÎ‹Ì º„WÀ flάΩı.””
±ıÀ·ı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î — ““ˉı ‰Õ˘ÿflÎ Á΋ı º„WÀ ˢ› ? ˉı ÷˘
±ZÎfl‘΋‹Î_ ‹ËÎflÎ… Á΋ı º„WÀ Ωı¥±ı, ¿Î_ …^fiÎ√œ F›Î_ ÁÎZÎÎ÷Ô˚
±ZÎfl⁄˛õ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì Ï⁄flÎ…ı »ı ÷ı‹fiÎ Á΋_ º„WÀ Ωı¥±ı.””
⁄Î’ flÎ¥∞ ÷˘ ±Î ‰Î÷fi˘ ‹‹˝ Á‹F›Î fiÏË ±ıÀ·ı flΩ ·¥ «Î·÷Î
◊›Î, ’HÎ ≠Î√∞ ¤¿÷, Ω√Î ¤@÷ ±fiı ω·Î·¤Î¥ hÎHÎı›ı ‹‚Ìfiı
V‰Î‹Ìfiı ±ı¿Î_÷‹Î_ ≠ë ’Ò»u˘ — ““V‰Î‹Ì ! ±Î’ı ¿èÎ_ ¿ı “±ZÎfl‘΋‹Î_
‹ËÎflÎ… ÁÎ‹Ì º„WÀ ˢ›” ÷ı ÷˘ Á‹Ω›_, ’HÎ …^fiÎ√œfiÎ Ωı√Ì ÁÎ‹Ì º„WÀ
flά‰Îfi_ ¿èÎ_ ÷ı Á‹Ω›_ fiÏË.””
V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — ““±Î √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ó …^fiÎ√œfiÎ Ωı√Ì ó ÷˘
‹ËÎflÎ…fiı flËı‰Îfi_ ÁÎZÎÎ÷˚ ±ZÎfl‘΋ »ı. ‹ËÎflÎ… ÷ı‹fiÎ◊Ì ±b‹ÎhÎ »ıÀÎ
fi◊Ì.”” ±ıÀ·_ ¿ËÌfiı ‰‚Ì Ï‰·Î·¤Î¥fiı ¿èÎ_ — ““Ωı ÷‹Îflı T›‰ËÎfl
Â̬‰˘ ˢ›, ÷˘ Á_ÿÏfl›ÎHÎÎfiÎ ’ÒΩ Âıà ’ÎÁı …Ωı ±fiı T›‰ËÎfl ±fiı ‹˘ZÎ
⁄_fiı Â̬‰Î ˢ› ÷˘ …^fiÎ√œ lÌ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ’ÎÁı …Ωı.””

√˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi˘ ω›˘√

’˘÷ÎfiÎ ·ÎÕÌ·Î ÏÂW›˘fiı ±Î ≠‹ÎHÎı »ıS·Ì Â̬ ±Î’Ìfiı
√˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì Á_‰÷ 1908fiÎ ‰ˆÂά ‰Ïÿ 4fiı flω‰Îflı ›˘√¿‚αı
¿flÌfiı ÿıËfi˘ I›Î√ ¿flÌfiı lÌ∞fiÌ ±ÎiÎÎ◊Ì ±ZÎfl‘΋‹Î_ √›Î ±fiı ±¬_Õ
lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ Áı‰Î‹Î_ flèÎÎ.
√˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ ±_÷‘νfi ◊‰Î◊Ì ≠Î√∞ ¤@÷fiı ±I›_÷ ÿ—¬
◊›_. ±’Îfl ¢¿◊Ì ÿıË ¿Ú ◊¥ √›˘ ±fiı …ı‹ ¬Ò⁄ ÷’Ήı·Ì flı÷Ì‹Î_
ÿıËfiı ⁄Î‚Ì ‹Ò¿ı ±fiı …ı‰_ ÿ—¬ ◊Λ ÷ı‰Ì ⁄‚÷flÎ ±Î¬Î ÂflÌflı ◊‰Î
·Î√Ì. ±Î◊Ì ±LÔfi-…‚ ’HÎ ·¥ ¿Î÷_ fiÏË. ±Î‹, ‰fl÷η‹Î_ «Îfl-’Î_«
Ïÿ‰Á ±LÔfi-…‚fi˘ I›Î√ ¿flÌfiı flèÎÎ. V‰Î‹Ìfiı ±ÎÁfiı Ω›, F›Î_ F›Î_
V‰Î‹Ì ⁄ıÁ÷Î, Œfl÷Î ÷ı Á‰˝ V◊‚ı Ω› ’HÎ ¿˘¥ flÌ÷ı ÂÎ_Ï÷ ◊Λ fiÏË.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 21

±Î◊Ì, ÷ı±˘ I›Î_◊Ì fiÌ¿‚Ì √œÕı ±ÎT›Î. ±ËŸ ’HÎ CÎı·ı, ·Z‹Ì‰ÎÕ̱ı,
‹_Ïÿfl‹Î_ F›Î_ F›Î_ Ω› I›Î_ V‰Î‹Ì … ÁÎ_¤›Î˝ ¿flı. ±Î◊Ì ‰‘ fiı ‰‘ ¢¿
◊÷˘ √›˘, ’HÎ ÂÎ_Ï÷ ÷˘ ¿˘¥ flÌ÷ı ◊¥ … fiÏË.

…^fiÎ√œ ≠Ï÷ ≠›ÎHÎ

±ı ‰¬÷ı ÏÁ©Îfi_ÿ V‰Î‹Ì …^fiÎ√œ ±ZÎfl⁄˛õ lÌ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ
V‰Î‹Ìfi˘ Á‹Î√‹ ¿fl‰Î …÷Î Ë÷Î ÷ı‹ ÷ı‹HÎı ÁÎ_¤Y›_. ÷ı◊Ì ÷ı±˘ ÷ı‹fiÌ
’ÎÁı ±ÎT›Î. ÿoÕ‰÷Ô˚ ¿flÌ ’ÎÁı ⁄ıÃÎ, ’HÎ ±Î_¬‹Î_◊Ì ±Î_Á «ÎS›Î_ Ω›
±ıÀ·ı ¿o¥ ⁄˘·Î› fiÏË. ’»Ì ÏÁ©Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ’Ò»u_ — ““≠Î√∞ ! v‰ı
»ı ÂÎ ‹ÎÀı ?””
≠Î√∞ ¤@÷ı ¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ì ! ‹fiı √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiΠωflËfi_
ÿ—¬ ‹À÷_ fi◊Ì ±fiı ÂÎ_Ï÷ ◊÷Ì fi◊Ì.””
I›Îflı V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — ““Ë_ …^fiÎ√œ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi˘ Á‹Î√‹
¿fl‰Î Ω™ »\_. ±Î ÁΑ ’HÎ ±’Îfl ÂÎ_Ï÷ ¿flÌ ÿı ±ı‰Î »ı. ÷Îflı Ωı ÂÎ_Ï÷
Ωı¥÷Ì Ë˘› ÷˘ …^fiÎ√œ ±Î‰.””
±Î ‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ìfiı ÷ı‹fiı √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ_ ‰«fi — “≠Î√∞ !
÷_ …^fiÎ√œ ……ı ±fiı ‹ıÓ ÷fiı …ı …ı ¿˘· ±ÎM›Î »ı ÷ı Á‰ı˝ I›Î_ ’ÒflÎ ◊Âı”
±ı ÁÎ_¤flÌ ±ÎT›Î_ ±fiı ωflËfi_ ÿ—¬ ¿Î_¥¿ ±˘»\_ ◊›_. ’»Ì flÎ∞ ◊¥
…^fiÎ√œ …‰Î ÷ˆ›Îfl ◊›Î.

…^fiÎ√œ‹Î_ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ_ ÿ½fi◊Ì ±’Îfl ÂÎ_Ï÷

≠Î√∞ ¤@÷ ÏÁ©Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ÁÎ◊ı …^fiÎ√œ ’ˢÓE›Î. ‹_ÏÿflfiÎ
ÿfl‰ÎΩ‹Î_ ÿά· ◊›Î ±ıÀ·ı V‰Î‹ÌlÌ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì …^fiÌ
¿‹Îfi˘fiÌ ‘‹˝Â΂΋Î_ ’˘÷Îfiı ±ÎÁfiı ⁄ıÃÎ Ë÷Î ÷ı ±_÷›Î˝‹Ì’HÎı ΩHÎÌfiı
∂¤Î ◊›Î ±fiı ±˘ÁflÌfiÌ …ıfl μ’fl ±Î‰Ìfiı ⁄˘S›Î — ““±Î ‰fifi_
Q≤√·_ @›Î_◊Ì ±ÎT›_ ?”” ±ıÀ·_ ⁄˘·Ìfiı ±Q≤÷ º„WÀ±ı ÷ı‹fiÎ ÷flŒ Ωı›_.
≠Î√∞ ¤@÷ ’HÎ V‰Î‹Ìfiı ÁÎWÀÎ_√ ÿoÕ‰÷Ô˚ ≠HÎ΋ ¿flÌfiı ’√ {ηÌfiı fl˘¥
’ÕuÎ ±fiı ¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ì ! √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ÿıË ‹Ò@›˘ ’»Ì ‹fiı ¿o¥
ÁÒ{÷_ fi◊Ì. ‹fi‹Î_ ±¬_Õ ±ı‹ flèÎÎ ¿flı »ı ¿ı √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì Á‹◊˝
22 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

±fiı ≠÷Î’Ì Ë÷Î fiı ‰‚Ì ‹ÎflÎ μ’fl ±Ï÷ VfiıË Ë÷˘. ’HÎ …ı‰Î Ë÷Î ÷ı‰Î
±˘‚¬Ì ¿ΛΠfiËŸ ±fiı Á‹Î√‹ ’HÎ ◊¥ Â@›˘ fiËŸ. ‹fiı ÷ı‹fiÎ
ω›˘√fi_ CÎb_ ÿ—¬ ◊Λ »ı. ‹ÎÀı ‹fiı ÂÎ_Ï÷ ’‹ÎÕ˘. »ıS·Ì ‰¬÷ı ‹fiı
÷ı‹HÎı ±Î’fi˘ Á‹Î√‹ ¿fl‰Îfi_ ¿èÎ_ Ë÷_.””
’»Ì V‰Î‹Ì±ı ¬Ò⁄ ‘Ìfl… ±Î’Ì ¿èÎ_ — ““≠Î√∞ ! ÷_ ‹Ò_{Î¥Â
fiÏË. ±Î ÁΑ ’HÎ √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ’ıÃı ÂÎ_Ï÷ ¿flı ±ı‰Î »ı fiı ÷ÎflÎ
‹fifiÎ ⁄‘Î ‹fi˘fl◊ ’ÒflÎ ¿flı ±ı‰Î »ı. ‹ÎÀı ÷_ ±ËŸ flËı.””
ÏÁ©Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiΠωrÎÁ◊Ì ≠Î√∞ ¤@÷ ±ı¿ ‹ÎÁ …^fiÎ√œ flèÎÎ
±fiı V‰Î‹Ìfi˘ Á‹Î√‹ ¿›˘˝. V‰Î‹Ìfi˘ ±≠Ï÷‹ ≠÷Î’ Ωı¥fiı ÷ı‹fiı ±’Îfl
ÂÎ_Ï÷ ◊¥ √¥ ±fiı V‰Î‹Ì‹Î_ ∞‰ ΩıÕÎ¥ √›˘. ≠Î√∞ ¤@÷fi˘ ±Ï÷ ÷̉˛
‰ı√ ±fiı Áı‰Î‹Î_ ±Ï÷› ÷I’fl÷Î Ωı¥fiı V‰Î‹Ì±ı ’HÎ ’˘÷Îfi˘ ≠˙œ
≠÷Î’ ‘Ìflı ‘Ìflı ≠√À ¿fl‰Î ‹Î_Õu˘. lÌ √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ
±fiı Áı‰ÎfiÎ Œ‚w’ı ≠Î√∞ ¤@÷ı V‰Î‹Ìfi_ Á_’ÒHν V‰w’ ±˘‚¬Ì ·Ì‘_ ±fiı
±ı¿ ‹ÎÁ …^fiÎ√œ flèÎÎ ÷ı ÿflÏ‹›Îfi ‹Ë‰Î ’˘÷ÎfiÎ VfiıËÌ…fi˘fiı ¿Î√‚
·¬Ì …HÎÎT›_ — ““…ıfiı Á‹Î√‹ ¿fl‰Î ±Î‰‰_ ˢ› ÷ı …^fiÎ√œ ±Î‰Ωı.
±Î ÁΑ ÷˘ ‹ËÎ≠÷Î’Ì »ı ±fiı ·Ò_À‰Î …ı‰Î »ı. fiÏË ÷˘ ’»Ì◊Ì ’V÷΢.””
÷ı ¿Î√‚◊Ì ‹Ë‰ÎfiÎ ËÏfl¤@÷˘ ’HÎ …^fiÎ√œ V‰Î‹Ìfi˘ Á‹Î√‹
¿fl‰Î ±Î‰‰Î ·ÎB›Î.
±Î‰Ì flÌ÷ı √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ ±ZÎfl‰ÎÁ ’»Ì ÷ı … ‰Êı˝ ⁄˛õ-
Á_⁄_‘fiÌ ÁÎ_¿‚ V‰Î‹Ì ÁÎ◊ı ≠Î√∞ ¤@÷ı ΩıÕÌ ÿÌ‘Ì ±fiı ±fiÎÏÿÏÁ©
ˢ‰Î »÷Î_ …√÷fiÌ º„WÀ±ı ⁄˛õ„V◊Ï÷fiÎ ‹Î√˝fiÌ ‹…· «Î· flάÌ.

ω·Î·¤Î¥ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ Á‹Î√‹‹Î_

±ı ±flÁ΋Î_ √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ±ÎiÎÎ◊Ì ⁄˘ÀÎÿ‰Î‚Î
ω·Î·¤Î¥ ’HÎ V‰Î‹Ìfi˘ Á‹Î√‹ ¿fl‰Î …^fiÎ√œ ±Î‰÷Î Ë÷Î.
V‰Î‹ÌfiÌ ÁÎ◊ı ÿı‹Î_ Œfl‰Î fiÌ¿‚÷Î_ ±ı¿ ‰¬÷ ¬ÎflÎ’ÎÀ‹Î_ Œfl÷Î_
V‰Î‹Ì±ı ÷ı‹fiı ’Ò»u_ — ““ω·Î· ! ‰fl÷η‹Î_ 700 ÁΑ »ı, √œÕ΋Î_
250 ÁΑ »ı ±fiı ‘˘·ıfl΋Î_ 125 ÁΑ »ı ±fiı ÷ı ⁄‘΋Î_ CÎHÎάflÎ fi_ÿ
’_„@÷fiÎ ‹ËÎflÎ…fiÎ ‹‚ı·Î ÁΑ±˘ »ı. »÷Î_ ÷ı ⁄‘Îfiı ‹Ò¿Ìfiı ÷‹ı ±ËŸ
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 23

¿ı‹ ±ÎT›Î ?””

I›Îflı ω·Î·¤Î¥±ı ¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ì ! ‹fiı √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı
ÿıË ‹Ò¿÷Ì ‰¬÷ı …^fiÎ√œ …¥fiı ±Î’fi˘ Á‹Î√‹ ¿fl‰Î ¿èÎ_ Ë÷_.
‰Õ˘ÿflÎfiÎ ËÏfl¤@÷˘±ı ’Ò»÷Î_ ÷ı‹HÎı “lÌ∞‹ËÎflÎ… ÷flŒ ¿ı …^fiÎ√œ
±Î’fiÎ ÷flŒ ±Î ÀÎHÎı º„WÀ Ωı¥±ı,” ±ı‰Î ÂOÿ˘ ¿èÎÎ Ë÷Î ±fiı Ë_
V‰Î‹ÌfiÌ ’ÎÁı ∂¤˘ Ë÷˘. ÷ı ÂOÿ˘ ‹ıÓ ÁÎ_¤Y›Î ±ıÀ·ı ‹fiı ω«Îfl ◊›˘ ¿ı
ÁIÁ_√‹Î_ Á‰˘˝’flÌ ÁÿÔ˚√v √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ’HÎ ±Î’fi˘ ±Î‰˘ ‹ÏË‹Î
Á‹…ı »ı ÷ı◊Ì ‹ÎflÎ Ï’÷αı Ωı ¿ı ±ËŸ ±Î‰‰ÎfiÎ ¬«˝fiÎ ’ˆÁÎ fi ±ÎM›Î
÷˘ ’HÎ ±Î’fi˘ Á‹Î√‹ ¿fl‰Î ±ÎT›˘ »\_.””
ω·Î·¤Î¥fiÎ ±Î μkÎfl◊Ì V‰Î‹Ì ⁄Ë … flÎ∞ ◊›Î. ÷ı‹fiÌ ±Î
‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ìfiı I›Î_ ⁄ıÃı·Î ÷‹Î‹ ÁΑ ÷◊Î B≤ËV◊ ËÏfl¤@÷˘fiı ’HÎ
V‰Î‹Ìfi˘ ±ÿÔ˚¤÷ ‹ÏË‹Î Á‹Ω›˘.
±Î ≠‹ÎHÎı, ¬ÎflÎ’ÎÀ‹Î_ Œfl÷Î_ Œfl÷Î_ ±ı¿ Ïÿ‰Á V‰Î‹Ì±ı, √.‹. 9,
13; √.±_. 38; ·˘. 14 ‰√ıflı ‰«fiÎQ≤÷˘ ‰_«Î‰Ìfiı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ
’vÊ˘k΋’HÎÎfiÌ CÎHÎÌ … ‰Î÷˘ ¿flÌ ÷◊Î √.≠. 23; √.‹. 30, 45;
±‹. 2, 3 ‰_«Î‰Ìfiı ⁄˛õw’ ◊‰ÎfiÌ ±ÿÔ˚¤÷ ‰Î÷˘ ¿flÌ ±fiı ¿èÎ_ —
““lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ’vÊ˘k΋ ΩH›Î ÏÁ‰Î› ±ZÎfl‘΋‹Î_ …‰Î› fiÏË ±fiı
⁄˛õw’ ◊›Î ωfiÎ ‹ËÎflÎ…fiÌ Áı‰Î‹Î_ flËı‰Î› fiÏË.””
I›Îflı ω·Î·¤Î¥±ı ’Ò»u_ — ““‹ËÎflÎ…fiı ’vÊ˘k΋ ¿ı‹ ΩHΉΠ?
±fiı ⁄˛õw’ ¿ı‹ ◊‰Î› ?””
I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î — ““‹ËÎflÎ… ÷˘ Á‰˘˝’flÌ fiı Á‰˝ ±‰÷ÎflfiÎ
±‰÷ÎflÌ, Á‰˝ ¿ÎflHÎfiÎ ¿ÎflHÎ »ı.”” ÷ı μ’fl ‹K›fi_ fi‰‹_ fiı »ıS·Îfi_
±ÎÕhÎÌÁ‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ìfiı ¿èÎ_ — ““±Î… ÷˘ ÁIÁ_√‹Î_ ÁΑ, ±Î«Î›˝,
‹_Ïÿfl fiı ‹ÒÏ÷˝›_ ÷ı Á‰˘˝’flÌ »ı, ÷˘ ‹ËÎflÎ… Á‰˘˝’flÌ Ë˘› ÷ı‹Î_ Â_ ¿Ëı‰_ ?
±ı ÷˘ Á‰˘˝’flÌ … »ı ±ı‹ Á‹…‰_, ±fiı ⁄˛õw’ ÷˘ ±ı‹ ◊‰Î› »ı …ı,
±Î‰Î ÁΑfiı ⁄˛õw’ ΩHÎÌfiı ‹fi, ¿‹˝, ‰«fiı ÷ıfi˘ Á_√ ¿flı »ı ÷ı ⁄˛õw’
◊Λ »ı.”” ±ı‹ ’˘÷ÎfiÌ »Î÷Ì μ’fl ËÎ◊ ‹Ò¿Ì ’˘÷Îfi_ V‰w’ ω·Î·¤Î¥fiı
Á‹ΩT›_. …ı ÁÎ_¤‚Ìfiı ÷ı‹fiı ÷◊Î ¥rfl hΉÎÕÌ ÷◊Î ⁄ÌΩ ËÏfl¤@÷˘fiı
±Ï÷› ±Îfi_ÿ ◊›˘.
24 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

V‰Î‹Ì I›Î_◊Ì Œfl÷Î_ Œfl÷Î_ ¿<_¿Î‰Î‰ ’‘Λν ±fiı I›Î_◊Ì …^fiÎ√œ ±ÎT›Î.
±ËŸ V‰Î‹Ìfi˘ Á‹Î√‹ ¿fl‰Î μ’·ıÀÎ◊Ì ±fl…HΤΥ, ·Î·Î¤Î¥
÷◊Î ‰_◊‚̉΂Π¿S›ÎHΤΥ ‰√ıflı ±ÎT›Î Ë÷Î. Á¤Î‹Î_ V‰Î‹Ì, ‹ËÎflÎ…
’vÊ˘k΋ »ı ÷◊Î ’˘÷ı ±ZÎfl »ı ±ı‰Ì CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ≠√À ÷◊Î √Ϥ˝÷ flÌ÷ı
¿fl÷Î ±fiı ÏfiWÃΉ΂Îfiı ±Îfi_ÿ ’‹ÎÕ÷Î. ±ı¿ Ïÿ‰Á Á¤Î‹Î_ ¥rfl
hΉÎÕ̱ı ≠ë ’Ò»u˘ — ““lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı Á‰˘˝’flÌ ¤√‰Îfi ¿Ë˘ »˘ ÷ı
¿¥ flÌ÷ı ? ¿ÎflHÎ ¿ı, ⁄ÌΩ ¤√‰Îfiı ÷˘ ‰÷˝‹Îfi ’‚ÎT›Î ωfiÎ ¿S›ÎHÎ
¿›Î* »ı ±fiı ‹ËÎflÎ… ÷˘ ‰÷˝‹Îfi ’‚ΉÌfiı ¿S›ÎHÎ ¿flı »ı, ±ı‹ Ωı÷Î_
±ı‹Î_ ±Á‹◊˝’b_ ÿı¬Î› »ı.””
÷ı ÁÎ_¤‚Ì V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î — ““⁄ÌΩ ±‰÷Îflı ¿S›ÎHÎ ÷˘ ¿›ÎÙ »ı, ’HÎ
¿ÎflHÎ ÂflÌfl À΂Ìfiı ¿S›ÎHÎ ¿›Î* fi◊Ì, fiı Ωı ¿ÎflHÎ ÂflÌflfiÎ ¤Î‰fiı À΂Ìfiı
¿S›ÎHÎ ¿›Î* ˢ› ÷˘ √˙·˘¿ fiı ‰ˆ¿<_÷˘¿‹Î_ ¿Ï…›Î ÂÎ ÁÎv ◊Λ ? ‹ÎÀı
√˙·˘¿‹Î_ flÎÏ‘¿Î∞±ı lÌÿ΋ΠÁÎ◊ı ‰œ‰ıÕ ¿flÌ ±fiı ‰ˆ¿<_÷˘¿‹Î_ …›-
ω…›ı Áfi¿ÎÏÿ¿ ÁÎ◊ı ‰œ‰ıÕ ¿flÌ; ±ı‹ ΩHÎ÷Î_ I›Î_ ¿ÎflHÎ ÂflÌfl fiÏË ÀY›_
ˢ› fiı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ÷˘ ‹ÎÏ›¿¤Î‰ À΂Ì, ¿ÎflHÎ ÂflÌfl ¿Î’Ìfiı ¿S›ÎHÎ
¿›ÎÙ »ı ±ı … ±ı‹fi_ Á‰˘˝’flÌ’HÎ_ »ı. ‹ËÎflÎ… ÷˘ ¿ÎflHÎ ÂflÌfl À΂‰Î ÁÎv
ÁΑ fiı Ïfi›‹ ÷˘ ±ZÎfl‘΋‹Î_◊Ì ·¥fiı … ’‘Λν »ı. ÷ı ‹ÎÀı ÁΑ
¤√‰ÎfifiÌ μ’ÎÁfiÎ ¿flΉı »ı fiı Ïfi›‹ı ¿flÌfiı ¤√‰ÎfifiÌ ±ÎiÎÎ ’‚Ήı
»ı. ÷ıHÎı ¿flÌfiı ¿ÎflHÎ ÂflÌflfi˘ fiΠ◊¥ Ω› »ı.”” ÷ı μ’fl ¿ÎÏfl›ÎHÎÌfi_
⁄Îflfi_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ìfiı ¿èÎ_ …ı, ““±Î ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ‹ËÎflÎ…ı ÏÁ©Î_÷ ¿èÎ_
»ı. ÷ı ÁÎv_ ‰÷˝‹Îfi ’‚ΉÌfiı ¿S›ÎHÎ ¿flı »ı, ±ı Ëı÷ »ı.””
±Î μkÎfl ÁÎ_¤‚Ìfiı ¥rfl hΉÎÕÌfiı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ Á‰˘˝’flÌ’HÎÎfiÌ
ÏfiWÃÎ ⁄ıÁÌ √¥.
÷ı … «˘‹ÎÁ΋Î_ ≠Î√∞ ¤@÷ ÷◊Î ÿ΋ΠÂıÃ, ω߷¤Î¥, ·Ì·Î‘fl,
{ÌHÎΤΥ flÎÃ˘Õ, e·«_ÿ¤Î¥, √Ì√ΤΥ ÷◊Î ¤‰ÎfiÌÂ_¿fl ‰√ıflı ±Î¬˘
Á_CÎ, ≠Î√∞ ¤@÷ ◊¿Ì V‰Î‹ÌfiÎ ‹ÏË‹ÎfiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚Ì V‰Î‹Ìfi˘
Á‹Î√‹ ¿fl‰Î …^fiÎ√œ ±ÎT›Î. ±ËŸ V‰Î‹ÌfiÎ_ ÿ½fi ÷◊Î Á‹Î√‹ı ¿flÌfiı
…ı‰˘ ‹ÏË‹Î ≠Î√∞ ¤@÷ı V‰Î‹Ìfi˘ ¿è΢ Ë÷˘ ÷ı Á‰˝ ›◊Î◊˝ Á‹Ω›˘
±fiı ±_÷fl‹Î_ CÎHÎÌ … ÂÎ_Ï÷ ◊¥.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 25

⁄Ì…ı ‰Êı˝ Á_‰÷ 1910‹Î_ V‰Î‹Ì «ˆhÎÌ Á‹ˆ›ı ‰fl÷η ’‘Λν. ÁÎ◊ı
ω·Î·¤Î¥ ÷◊Î Á˘flÃfiÎ CÎHÎάflÎ ËÏfl¤@÷˘ Ë÷Î.
‰fl÷η‹Î_ V‰Î‹Ì±ı Á‰˘˝’flÌ μ’ÎÁfiÎfiÌ ÷◊Î ‰ˆflÎB›fiÌ CÎHÎÌ …
‰Î÷˘ ¿flÌ, …ı◊Ì ‰fl÷ηfiÎ ¿ıÀ·Î¿ I›Î√Ì ÁΑ ÷◊Î ⁄˛õ«ÎflÌfiı
V‰w’ÏfiWÃÎ …ı‹ »ı ÷ı‹ Á‹Ω¥ ÷◊Î V‰Î‹Ìfi˘ ‹ÏË‹Î ’HÎ CÎH΢ …
ΩH›˘. flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ…fiı ’HÎ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚Ì ±ı‹ ◊›_ —
““V‰Î‹Ìfiı ±¬_Õ ±ËŸ flάÌfiı Á‹Î√‹ ¿›˘˝ ˢ› ÷˘ ÁÎv_, ’fl_÷ ÷˘ ’»Ì
…^fiÎ√œfi_ ‹_Ïÿfl V‰Î‹Ì ωfiÎ ¿˘HÎ «·Î‰ı ?”” ±ı‰˘ ω«Îfl ’λ˘ ±Î‰÷Î_,
V‰Î‹Ì ‰fl÷η‹Î_ flËÌ ¿◊ΉÎ÷ν ¿flı ±fiı »÷Î_ …^fiÎ√œfi_ ‹_Ïÿfl ’HÎ
Á«‰Î› ±ı‰˘ ÷˘Õ ¿ÎœÌ, ÁIÁ_Ï√∞‰fifiÌ ¿◊Î ¿flΉ‰Ì ±fiı ÷ı ≠Á_√ı
V‰Î‹Ìfiı ÁÎ÷ ‹ÎÁ ‰fl÷η flά‰Î ±ı‰_ fiyÌ ¿›*. ’»Ì V‰Î‹Ìfiı ‰Î÷
¿flÌ — ““ÁÎ÷ ‹ÎÁ Á‘Ì flËı‰Î› ±ı‰Ì T›‰V◊Î ¿flÌfiı ±Î’ ’‘Îfl˘; …ı◊Ì
Á‹Î√‹fi˘ ±¬_Õ ·Î¤ ÿflı¿fiı ‹‚ı.””
±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…fiÎ_ ±Î ‰«fi ÁÎ_¤‚Ì V‰Î‹Ì ±I›_÷ flÎ∞ ◊›Î.
Á‹Î√‹fi˘ ¿ıÀ·˘ ¬’ »ı ! ±ı‹ ω«ÎflÌ ÷fl÷ ËÎ ’ÎÕÌ.

‰fl÷η‹Î_ »Î‰HÎÌ
Á_‰÷ 1911fiÎ «ˆhÎ ÁÏÿ 9fiÎ Á‹ˆ›Î μ’fl V‰Î‹Ì ‰fl÷η ’‘Λν
±fiı Á‹ˆ›Î ’»Ì …^fiÎ√œ …¥fiı ’fi— ‰fl÷η ’‘Λν ±fiı ÁIÁ_Ï√∞‰fifiÌ
¿◊Îfi˘ ±Îfl_¤ ¿›˘˝.
±Î ≠Á_√ı ±‹ÿΉÎÿ◊Ì ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ÷◊Î ±Îfi_ÿ V‰Î‹Ì,
‹ËÎfi¤Î‰Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, iÎÎfi≠¿ÎÂÎfi_ÿ V‰Î‹Ì, ÷ƒÒ’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì,
⁄σfiÎ◊Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, lÌ√v«flHÎfl÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, V‰Î‹Ì Ïfi√˝HÎÿÎÁ∞,
‰˛…‰S·¤ÿÎÁ∞, T≤_ÿΉfiÿÎÁ∞ ‰√ıflı CÎHÎÎ CÎHÎÎ ÁΑ, ËÏfl¤@÷˘ ¿◊Î
÷◊Î V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚‰Î ±ÎT›Î Ë÷Î. ÷ı‹… ±Î ÿıÂfiÎ ÂÎ_÷Îfi_ÿ
V‰Î‹Ì, ’vÊ˘k΋Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, …√LÔfiÎ◊Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, ËÏfl˛νfi_ÿ V‰Î‹Ì,
‰ÎÁÿı‰«flHÎÿÎÁ∞, ¿ÚWHΫflHÎÿÎÁ∞, ⁄Î’ fl÷fi∞ ’΂Î, ÃÎÁflΉ΂Î
·S·¤Î¥ ÿıÁÎ¥, μ‹flıÃfiÎ ËÏfl¿ÚWHÎ ¤|, ω·Î·¤Î¥, ≠Î√∞ ¤@÷,
Â΋∞¤Î¥, Ω√Î ¤@÷, ‹fi∞ Ãyfl, ¿ÎÏfl›ÎHÎÌfiÎ fi◊ ’Àı·, ‰Á˘fiÎ
26 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

‰ÎCÎ∞¤Î¥, ÁÎfl_√’flfiÎ …ıÃÎ ¬Î«fl, {Ÿ{‰ÎÕÎfiÎ ∞‰flÎ… ÂıÃ, ÿÿ¿ÎfiÎ

ÿı‰flÎ…¤Î¥, ±ÎHÎ_ÿfiÎ ∞¤Î¥ Âı·÷, Áfl÷fiÎ ¿flÁfi∞ ÿıÁÎ¥,
μ’ıLƒÎfi_ÿ V‰Î‹Ì, ‹¿<_ÿÿÎÁ∞, ‘‹˝≠ÁÎÿÿÎÁ∞, ⁄Î’ ¤√÷, ¿vHÎÎÂ_¿fl,
⁄Î’·Î· «˘¿ÁÌ, ‹ËÌ∞ÿÎÿÎ, ’Ì…‰Î‚Πω·Î·¤Î¥ ±ÎÏÿ ËΩfl˘
ËÏfl¤@÷˘ ±ı¿hÎ ◊›Î Ë÷Î.
fl˘… Â¿Îfi_ÿ ‹Ïfi, ¤˘‚ÎfiÎ◊ ÂÎVhÎÌ ÷◊Î ÂÎVhÎÌ ⁄‚fl΋ÿÎÁ
‰ÎflÎŒfl÷Ì ¿◊Î ‰Î_«÷Î. ¿◊ÎfiÌ ⁄ı ‰¬÷ Á‹Î„MÔ÷ ’»Ì ÷◊Î flÎhÎı Á¤Î‹Î_
ÁΑfiÌ ‘‹˝Â΂ÎfiÎ ‰«·Î ’√Ï◊›Î ±Î√‚ V‰›_≠¿ÎÂÎfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ
±ÎÁfiı V‰Î‹Ì, ‹ËÎflÎ…fiÎ ’vÊ˘k΋’HÎÎfiÌ ÷◊Î ‘‹Î˝Q≤÷, ÏfiW¿Î‹-ÂÏ©,
ÏÂZÎÎ’hÎÌ, «˘ÁÃ’ÿÌ ‰√ıflı μ’fl CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿fl÷Î.
±ı¿ Ïÿ‰Á V‰Î‹Ì±ı ‰Î÷ ¿flÌ — ““Ë∞ ÁIÁ_√ @›Î_ ◊›˘ »ı ? ÷ı
ÁIÁ_√ @›Îflı ◊Λ ? ÷˘ F›Îflı ⁄ÿÏfl¿Îl‹ …ı‰_ fiı rı÷¶Ì’ …ı‰_ V◊Îfi¿
ˢ› fiı ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì fiı V‰w’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±ı‰Î
‹˘ÀÎfi˘ Ïfifl_÷fl Á_√ ˢ› fiı ⁄˛õÎfiÎ ¿S’ ’›Ù÷ ±Î›W› ˢ›, I›Î_ Á‘Ì
iÎÎfi√˘ÏWà ¿fḻı I›Îflı ÁIÁ_√ ◊Λ »ı, ’HÎ ÷ı ωfiÎ ÁIÁ_√ ◊Λ fiÏË.””
±ı‹ ¿ËÌfiı ‰‚Ì ⁄˘S›Î …ı, ““@›Î_ √v ¿›Î˝ »ı ? fiı √v ¿›Î˝ ˢ› ÷˘ ÷ıfiÎ
√HÎ ±Î‰‰Î Ωı¥±ı fiı ?
‚flÙ¸¬ÁŸ·ŒÙ ªÊflÙ ŒÙÇœÊ ªÙ¬Ê‹ŸãŒŸ—–
¬ÊÕÙ¸ flà‚— ‚ÈœË÷Ù¸Q§Ê ŒÈÇœ¢ ªËÃÊ◊Îâ ◊„UÃÔ˜ H
±ı‹ ¿˘¥±ı ¿›Ù »ı ? …ı‹ ¤√‰Îfiı √Ì÷ÎfiÌ √Λ ¿flÌ fiı ±…\˝fifiı ‰Î»Õ˘
¿flÌfiı ÿÒ‘ ’Λ_, ±ı‹ ¿˘¥fiı ‘ÎT›Î »˘ ? ±fiı …ıfiı Á΋Π‘‰flÎT›Î ˢ› ÷ı
÷˘ √ÕÌ›_ ‰Î‚ı fiÏË, fiı ·˘¤, ¿Î‹, flÁÎV‰Îÿ, VfiıË fiı ‹Îfi ±ı‹Î_ …ı
√ÕÌ›_ ‰Î‚ı »ı I›Î_ Á‘Ì √v ¿›Î˝ fi◊Ì ±fiı √v ¿›Î˝ ˢ› ÷ı ÷˘ √ÕÌ›_
‰Î‚ı … fiÏË.””
±ı‰Ì ±Î¿flÌ ‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ìfiı ¿ıÀ·Î¿ ÁΑ ÷◊Î ËÏfl¤@÷˘ {Î_¬Î
’ÕÌ √›Î ±fiı √˘‹÷Ìfiı ¿Î_Ãı ¤ı√Î ◊¥fiı ¿Ëı‰Î ·ÎB›Î — ““Ë…\ ±Î’HÎı
√v … ¿›Î˝ fi◊Ì ÷˘ ¿S›ÎHÎ @›Îflı ◊Âı ?””
±ı ‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ìfiı ¤˘‚ÎfiÎ◊ ÂÎVhÎÌ ¿Ëı‰Î ·ÎB›Î — ““V‰Î‹ÌfiÌ
‰Î÷˘◊Ì Á‹ÎÁ ◊÷˘ fi◊Ì. ‰‚Ì, V‰Î‹Ì ’HÎ ’ÒflÌ ¿◊Î ‰Î_«‰Î ÿı÷Î fi◊Ì
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 27

±fiı ±ı¿ ±K›Î› ‰_«Î› I›Î_ “lÌ’Ï÷‹Ô˚” ¿flÌfiı ‰Î÷˘ ¿flı »ı. ‹ÎÀı ˉı◊Ì
Â¿‹Ïfi ‰Î÷˘ ¿flı, ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ı ÂÎVhÎfiÎ ΩHÎfiÎflÎ flèÎÎ. ‹ÎÀı ÷ı‹fiÌ
‰Î÷˘◊Ì Á‹ÎÁ ◊Âı.””
±Î ≠‹ÎHÎı ¿ıÀ·˘¿ ∂ËÎ’˘Ë ◊›˘. ±ıÀ·ı ÷ı Ïÿ‰Áı ÁÎ_…ı Â¿‹Ïfi
¬flÂÌ μ’fl ⁄ıÁÌ ‰Î÷˘ ¿fl‰Î ·ÎB›Î. ±ı‹ ⁄ı Ïÿ‰Á Â¿‹Ïfi±ı ‰Î÷˘
¿flÌ, ’HÎ ÁÎÿ {ÌH΢ ±fiı ÂÎVh΢fiÌ ‰Î÷˘ ±ıÀ·ı V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ …ıÀ·˘
¿˘¥fiı flÁ fi ’Õu˘ ±fiı vÏ«‰Î‚Î Á_÷˘ ÷◊Î ËÏfl¤@÷˘fiı ±Îfi_ÿ fi ◊›˘.

flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ…fiı ÿ½fi

÷ı … flÎhÎı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ…fiı ÿ½fi ÿ¥fiı ¿èÎ_ —
““√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ±ËŸ ¿ı‹ flÎA›Î »ı ? ÷ı‹fiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚‰Ì ˢ›
÷˘ flά˘, fiÏË ÷˘ ÷ı‹fiı …^fiÎ√œ …‰Î z˘.””
⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı Á‰Îflı ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…ı ¿ıÀ·Î¿ Á_÷-ËÏfl¤@÷˘fiı
⁄˘·Î‰Ìfiı ’Ò»Ì Ωı›_ ÷ı‹… fiÎflΛHÎÿÎÁ ¤_ÕÎflÌfiı ’HÎ ’Ò»u_. I›Îflı ÷ı‹HÎı
¿èÎ_ — ““√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ‰Î÷˘ ¿flı »ı ÷ı◊Ì ¿ıÀ·Î¿fiı I›Î√ ±fiı
‰ˆflÎB›fiÌ ¬‹ÎflÌ «œı »ı ±fiı ’_√÷‹Î_ ·ÎՉΠ’HÎ ·ı÷Î fi◊Ì ±fiı ⁄ı ‹HÎ
CÎÌfiÌ ⁄«÷ ◊Λ »ı.””
±ıÀ·ı flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ…ı Á¤Î‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ — ““Á‰ı˝ ÁÎ_¤‚˘, ±Î
ÁIÁ_Ï√∞‰fifiÌ ¿◊Î F›Î_ Á‘Ì «Î·Âı I›Î_ Á‘Ì √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì …
‰Î÷˘ ¿flÂı ±fiı …ı I›Î√Ìfiı fi Áÿı ÷ı √΋Õ΋Î_ Œfl‰Î …Ωı.”” ±ı‹ ¿ËÌfiı
V‰Î‹Ìfiı Á¤Î‹Î_ ¬flÂ̱ı ⁄ıÁÎÕÌ, ‰Î÷˘ ¿fl‰Î ωfi_÷Ì ¿flÌ ±fiı ±Î«Î›˝
‹ËÎflÎ…ı ’˘÷ı V‰Î‹ÌfiÌ ’ÒΩ ¿flÌ. ±Î Á‹›ı ±fi_÷ ⁄˛õÎ_ÕfiÎ ÿı‰÷α˘
ω‹Îfi ·¥fiı V‰Î‹ÌfiÎ_ ÿ½fiı ±ÎT›Î ±fiı ÏÿT›w’ı V‰Î‹ÌfiÌ ’W’-«_ÿfi◊Ì
T≤„WÀ ¿flÌ ’ÒΩ ¿flÌ. ÷ı ÏÿT› ÿ½fi ’ÎÏ‚›ÎÿfiÎ ¤ÎHÎ∞ ’_ÕuÎfiı ◊›Î_ ±fiı
÷ıHÎı Ëı÷‰Î‚Î Á‰ı˝fiı ±Î ‰Î÷ ¿flÌ. ±Î ≠‹ÎHÎı V‰Î‹Ìfi˘ ±’ÏflÏ‹÷ ‹ÏË‹Î
ÁIÁ_√‹Î_ ≠ÏÁ© ◊›˘.
±Î‰Ì flÌ÷ı V‰Î‹Ì±ı ÁÎ÷ ‹ÎÁ Á‘Ì ‘‹˝, iÎÎfi, ‰ˆflÎB›, ¤„@÷ ±fiı
μ’ÎÁfiÎfiÌ ±·˙Ï¿¿ ‰Î÷˘, ±ÊÎœÌ ‹ıCÎ …ı‹ ‰flÁı ÷ı‹ ¿flÌ ±fiı Á‰ı˝
‹‹ZÎfiı ±’Îfl Á¬ ±ÎM›_. ±Î Á‰ı˝ ‰Î÷˘ ≠Î√∞ ¤@÷ı, ‹Î»·Ì …ı‹
28 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

V‰ÎÏ÷fiÎ_ ⁄_ÿ Ãı¿Ìfiı {Ì·ı, ÷ı‹ {Ì·Ì ·Ì‘Ì. ≠Î√∞ ¤@÷fiÌ ±’Ò‰˝
V‹flH΄@÷ ±fiı ‰Î÷˘ ¿Ëı‰ÎfiÌ ±ÿÔ˚¤÷ ˆ·Ì◊Ì, ⁄Î’ fl÷fi∞fiı ‹ıÕı ±Î
Á‰˝ ‰Î÷˘, Á‰Îfl‹Î_ ÁÎ_¤‚Ì Ë˘› ÷ı, flÎhÎı ⁄Î’ fl÷fi∞ ÷ı‹fiÌ ’ÎÁı
¿Ëı‰ÕΉ÷Î. ⁄Î’ fl÷fi∞, …√LÔfiÎ◊Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, ÂÎ_÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì,
‰ÎÁÿı‰Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, ‰ÎÁÿı‰«flHÎÿÎÁ∞, ¿Ï‰ μ’ıLƒÎfi_ÿ V‰Î‹Ì, ‹¿<_ÿ-
∞‰fiÿÎÁ∞, ¿ÚWHΫflHÎÿÎÁ∞, ÃÎÁflÎfiÎ ·S·¤Î¥ ÿıÁÎ¥, μ‹flıÃfiÎ
ËÏfl¿ÚWHΤΥ, ‰Á˘fiÎ ‹Îfi √œ‰Ì ÷◊Î Ï√fl‘fl ⁄Îfl˘À ‰√ıflı ±Î Á¤Î‹Î_
±¬_Õ ⁄ıÁ÷Î. ≠Î√∞ ¤@÷ ’HÎ V‰Î‹Ì ’ÎÁı◊Ì ÁÎ_¤‚ı·Ì ÷‹Î‹ ‰Î÷˘,
…^fiÎ√œ‹Î_ ÁÎ_¤‚ı·Ì ÷◊Î √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ¿Ëı·Ì ‰Î÷˘, ‰«fiÎQ≤÷fiÎ
‹tÎÁfl ¿Ëı÷Î ±fiı Á‰ı˝ ÁÿÔ˚√v ÷◊Î ËÏfl¤@÷˘fiı ±’Îfl ±Îfi_ÿ ◊÷˘. ±Î
≠‹ÎHÎı ÷ı‹fiÌ ’ÎÁı Ïfifl_÷fl ‰Î÷˘ ¿flΉ÷Î. ⁄˛õ¤Î‰fiÌ ±Î‰Ì ±ÿÔ˚¤÷
‰Î÷˘ {Ì·fiÎfl ±Î „@÷ÂÎ‚Ì ≠Î√∞ ¤@÷fi˘ ‹ÏË‹Î I›Îfl◊Ì ÁIÁ_√‹Î_
Œı·Î‰Î ·ÎB›˘.
±Î ≠‹ÎHÎı ÁÎ÷ ‹ÎÁfi˘ ±¬_Õ ⁄˛õÎfi_ÿ ¿flÎ‰Ì V‰Î‹Ì …^fiÎ√œ
’‘Λν ±fiı ≠Î√∞ ¤@÷ ‹Ë‰Î √›Î.

“V‰Î‹Ì ‹Ò‚ ±ZÎfl »ı” ±ı Á‹…HÎfiÌ Âw±Î÷

Á_‰÷ 1912-13‹Î_ V‰Î‹Ì ‰fl÷η Á‹ˆ›ı ±ÎT›Î I›Îflı ¤√÷∞
’HÎ Á‹ˆ›Î‹Î_ V‰Î‹Ì ÁÎ◊ı Ë÷Î. Á‹ˆ›Î‹Î_ V‰Î‹Ì ÁÎ◊ı flËÌfiı ‹Ë‰Î Ω›
±fiı ‰‚Ì «˘‹ÎÁ΋Î_ …^fiÎ√œ Á‹Î√‹ ¿fl‰Î Ω›. ±Î‹, ±ı¿ ‰Ê˝‹Î_
±Îà ‹ÎÁ V‰Î‹ÌfiÎ Á‹Î√‹‹Î_ ¿Îœ÷Î. ’fl_÷ Á_‰÷ 1914fiÌ Áηı «ˆhÎÌ
Á‹ˆ›ı ‰fl÷η …¥ fi Â@›Î.
V‰Î‹Ì ‰fl÷η ’‘Λν ±fiı ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı μ‹flıÃfiÎ ËÏfl¿ÚWHΤΥ,
±ÎHÎ_ÿfiÎ ∞¤Î¥ Âı·÷, ¬_¤Î÷fiÎ …√¤Î¥ ‰√ıflı Ë÷Î. Á¤Î‹Î_ V‰Î‹Ì,
±ZÎfl ±fiı ’vÊ˘k΋fi_ ≠Ï÷’Îÿfi ¿flı ±fiı ±ZÎflfiı ±˘‚A›Î ÏÁ‰Î›
’vÊ˘k΋fiÌ …ı‹ »ı ÷ı‹ ±˘‚¬ÎHÎ ◊Λ … fiÏË ±ı‹ V’WÀ Á‹Ω‰ı.
‰‚Ì, ±ı¿Î_÷‹Î_ ±ÎÁfiı ’HÎ ±Î ‰Î÷fi_ ¬S·_ ≠Ï÷’Îÿfi ¿fl÷Î.
Á‹ˆ›˘ ’Òfl˘ ◊›˘ ±ıÀ·ı V‰Î‹Ì ‰fl÷η◊Ì fiÌ¿Y›Î ±fiı ‹Ëı‚Ή
’‘Λν. I›Î_ ¿Îfi∞ ¿>‰ı ∂÷›Î˝ Ë÷Î. ±Î ‰¬÷ı √œÕÎfiÎ ¿ıÀ·Î¿ ÁΑ ’HÎ
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 29

V‰Î‹ÌfiÌ ¤ı√Î Ë÷Î.

‹Ëı‚Ή◊Ì fiÌ¿‚Ì V‰Î‹Ì ÁŸ∞‰ÎÕı ’‘Λν. ±ËŸ ≠¤ÿÎÁ ⁄Îfl˘Àı
V‰Î‹ÌfiÌ Áı‰Î ¿flÌ. ÷ı◊Ì V‰Î‹Ì±ı ÷ıfiı ⁄˘·Î‰Ìfiı ¿èÎ_ — ““…ıfiı ‹flÌfiı
’΋‰Î Ë÷Î ÷ı‰Î ÁΑ ÷‹Îflı I›Î_ ±ÎT›Î »ı, Ωı ±˘‚¬Î› ÷˘.”” ±ı‹
¿ËÌfiı flÎ∞ ◊¥fiı ±ZÎfl’vÊ˘k΋fiÎ ‹ÏË‹ÎfiÌ CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ.
’»Ì V‰Î‹Ì I›Î_◊Ì fiÌ¿‚Ì ‘˘·ıflı ’‘Λν. ±ËŸ Á¤Î‹Î_
¿Ï‹›Î‚Ή΂Π‹˘Õ¤Î¥±ı V‰Î‹Ìfiı ’Ò»u_ — ““V‰Î‹Ì ! ±ZÎfl‘΋ ¿ı‰_ ËÂı
÷ı ÿı¬ÎÕ˘.””
I›Îflı V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — ““±ZÎfl‘΋ ÷‹ÎflÌ ±Î√‚ … ⁄ıÃ<_ »ı.”” ±ı‹
‰Î÷ ¿flÌfiı ‹‹˝‹Î_ ¿èÎ_ — ““±ı ÏfiWÃÎ Ωı ’Î¿Ì ◊Λ ÷˘ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfiÌ
«˘A¬Ì ÏfiWÃÎ ◊¥ √HÎΛ.””
±Î‹, V‰Î‹ÌfiÎ ±ZÎfl’HÎÎfiÌ ≠T≤ÏkÎfiÌ Âw±Î÷ ‘Ìflı ‘Ìflı ◊‰Î
·Î√Ì. ‘˘·ıfl΋Î_ I›Î_fiÎ ¿˘ÃÎflÌ ⁄ı«fl ¤√÷fiı V‰Î‹ÌfiÎ_ ÏÿT› V‰w’ı ÿ½fi
◊›Î_ Ë÷Î_. ÷ı V‰Î‹Ì F›Îflı I›Î_ ’‘Λν I›Îflı ±˘‚¬Ìfiı ’√ı ·ÎB›Î ±fiı
V‰Î‹Ìfi˘ ±ÿÔ˚¤÷ ≠÷Î’ Á‹Ω›˘.
±ËŸ◊Ì V‰Î‹Ì «ÎS›Î ÷ı √΋ ¬Î_¤Õı ’‘Λν.

¤√÷∞fiı iÎÎfi ±Î’‰Îfi˘ V‰Î‹Ìfi˘ Á_¿ı÷

±Î Á‹ˆ›Î‹Î_ ≠Î√∞ ¤@÷ ±Î‰Ì Â@›Î fi Ë÷Î. ±ıÀ·ı ÷ı‹HÎı ‘Λ*
¿ı V‰Î‹Ì √œÕÎ ’‘ÎflÂı ±ı‹ ω«ÎflÌ ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı ‹Ë‰ÎfiÎ ‰ÏHο
ËÏfl¤@÷ …ıÃΤΥfiı ·¥ √œÕÎ ±ÎT›Î. ±ËŸ V‰Î‹Ì ±ÎT›Î fi Ë÷Î.
¬⁄fl ±Î‰Ì Ë÷Ì ¿ı V‰Î‹Ì ÁÎfl_√’fl ±ÎT›Î »ı. ±ıÀ·ı ÷ı ⁄_fiı «ÎS›Î ±fiı
Á_K›Î ‰¬÷ı ÁÎfl_√’fl ±ÎT›Î. ±ËŸ V‰Î‹ÌfiÎ ‹_Õ‚fiÎ ÁΑ±˘ ±ÎT›Î
Ë÷Î. ÷ı‹HÎı ¬⁄fl ±Î’Ì ¿ı ““V‰Î‹Ì ¬Î_¤ÕÎfiÎ ËÏfl¤@÷˘fiÎ ±Î√˛Ë◊Ì I›Î_
◊˘ÕÎ ÁΑ ÷◊Î ËÏfl¤@÷˘ ÁÎ◊ı fl˘¿Î›Î »ı.””
≠Î√∞ ¤@÷ı ω«Îfl ¿›˘˝ ¿ı V‰Î‹Ì ÷˘ ˉı Á‰Îfl‹Î_ ’‘ÎflÂı. ‹ÎÀı
±Î¬Ì flÎ÷ V‰Î‹Ì ‰√fl fi¿Î‹Ì fi ¬˘‰Ì. ±ı‹ ω«Îfl ¿flÌ ÁÎfl_√’fl◊Ì flÎhÎı
Á¤Î, «ıWÀÎ ¿flÌfiı ÷ı ÷◊Î …ıÃΤΥ ⁄_fiı fiÌ¿Y›Î. flV÷ı …÷Î_ ’W¿‚
‰_À˘Ï‚›˘ ◊›˘ ±fiı ‹‚‘Îfl ‰flÁÎÿ Âw ◊›˘. Á‰˝hÎ ±_‘Îv_ ◊¥ √›_ ±fiı
30 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

‰Ì…‚ÌfiÎ {⁄¿ÎflÎ ÷◊Î ¿ÕοΠ◊‰Î ·ÎB›Î. ‹Î√˝ ¿o¥ ÁÒ{ı fiÏË. ≠Î√∞
¤@÷ ÷˘ “V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ, V‰ÎÏ‹fiÎflΛHΔ ¤…fi ¿fl÷Î_ …ıÃΤΥfi˘
ËÎ◊ ’¿ÕÌ ÁÒ{ı ÷ı‰ı flV÷ı «Î·‰Î ·ÎB›Î. ±ı‹ ¿fl÷Î_ ‹Î√˝‹Î_ ¤Ò·Î
’ÕuÎ, I›Îflı V‰Î‹Ì±ı ÏÿT› V‰w’ı ÿ½fi ÿÌ‘Î_ ±fiı ‹Î√˝ ⁄÷ÎT›˘.
⁄flÎ⁄fl ±Î … Á‹›ı V‰Î‹Ì±ı ¬Î_¤ÕÎfiÎ ‹_Ïÿfl‹Î_ ω·Î·¤Î¥fiı
’Ò»u_ — ““ω·Î· ! ±Î ÀÎHÎı ‹Îfl˘ ≠Î√∞ @›Î_ ËÂı ?””
±ıÀ·ı V‰Î‹Ìfi˘ ±Ï¤≠Λ ΩHÎÌ Ï‰·Î·¤Î¥±ı ¿èÎ_ — ““Á΋˘
‹ÎHÎÁ ‹˘¿·Ì±ı ?””
I›Îflı V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — ““±ı ±I›Îflı ±ËŸ @›Î_◊Ì Ë˘› ? ±ı ÷˘ ‹_⁄¥
ËÂı !”” ±ı‹ ¿ËÌ ‰Î÷ Œıfl‰Ì fiάÌ.
◊˘ÕÌ ‰Îflı ≠Î√∞ ¤@÷ ÷◊Î …ıÃΤΥ ±Î‰Ì ’ˢÓE›Î ±fiı ’·‚÷Î_
‰VhÎı V‰Î‹Ìfiı ÿoÕ‰÷Ô˚ ¿flÌ ’√ı ·Î√Ìfiı ⁄ıÃÎ. ±ıÀ·ı V‰Î‹Ì±ı ’Ò»u_ —
““¿˘HÎ ±ı ?””
I›Îflı ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — ““±ı ÷˘ Ë_ ≠Î√∞.””
±ı ÁÎ_¤‚Ì V‰Î‹Ì ÷fl÷ ∂ÃuÎ ±fiı ËÁÌfiı ≠Î√∞ ¤@÷fiı ‹Y›Î
±fiı ¿èÎ_ — ““±ÎT›Î ? ±I›Îflı @›Î_◊Ì ?”” ±ıÀ·ı ÷ı‹HÎı Á‰˝ T≤kÎÎ_÷ ¿èÎ_.
÷ı‹fiÌ ±Î‰Ì ÷̉˛ l©Î Ωı¥fiı V‰Î‹Ì ±I›_÷ flÎ∞ ◊›Î.

÷ÎflÌ ¤Ò¬ ‹fiı ·Î√Ì »ı

…ıÃΤΥ V‰Î‹Ìfiı ‘flΉ‰Î ‹ÎÀı ◊ı¿ ·ÎT›Î Ë÷Î ÷ı ÷ı‹HÎı V‰Î‹Ìfiı
±Î’Ì. I›Îflı V‰Î‹Ì ’˘œuÎ Ë÷Î ÷ı ⁄ıÃÎ ◊¥ √›Î ±fiı ¿èÎ_ —
““fl΋«flHÎÿÎÁ ! ¿˘¥ Ïÿ‰Á fiÏË ±fiı ±Î…ı ‹fiı ¤Ò¬ ·Î√Ì »ı, ¿o¥
¬Î‰Îfi_ ˢ› ÷˘ ·Î‰˘.”” ±ıÀ·ı fl΋«flHÎÿÎÁ ⁄Î…flÎfi˘ fl˘À·˘ ·ÎT›Î.
V‰Î‹Ì ±ÎÁfi μ’fl◊Ì fiÌ«ı ∂÷flÌ ◊˘Õ˘ fl˘À·˘ …Q›Î ±fiı ’»Ì
≠Î√∞ ¤@÷fiı ⁄˘·Î‰Ìfiı ¿èÎ_ — ““¿˘¥ ÿËÎÕ˘ fiÏË ±fiı ±Î…ı ‹fiı ¤Ò¬ ¿ı‹
·Î√Ì ? ≠Î√∞ ! ÷_ ¤ÒA›˘ ÷˘ fi◊Ì fiı ?””
I›Îflı ≠Î√∞ ¤@÷ı ¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ì ! ¤ÒA›˘ ÷˘ »\_.””
±ı ÁÎ_¤‚Ìfiı V‰Î‹Ì±ı ‰‘ı·˘ ≠ÁÎÿÌfi˘ fl˘À·˘ ÷ı‹fiı ±ÎM›˘ ±fiı
¿èÎ_ — ““÷ÎflÌ ¤Ò¬ ‹fiı ·Î√Ì »ı. ÷ı ÷_ ¬Î¥Â ±ıÀ·ı ‹fiı ¤Ò¬ ‹ÀÂı.””
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 31

I›Îfl ’»Ì ◊ı¿‹Î_◊Ì ◊˘ÕÌ ◊ı¿ …ıÃΤΥfiı ±Î’Ì ÷ı‹fiı ’HÎ …‹ÎÕuÎ.
±ı‰Ì flÌ÷ı ¤√÷∞fiÎ ≠ı‹fiı ‰Â ◊¥fiı V‰Î‹Ì±ı ÷ı‹fiı ±’Îfl Á¬ ±ÎM›_.
’»Ì ⁄_fiıfiı I›Î_fiÎ ËÏfl¤@÷fiı CÎıfl Á҉Π…‰ÎfiÌ ±ÎiÎÎ ¿flÌ.
’λ·Ì flÎhÎı Á˙ ∂ÃuÎ ±fiı ÁÎfl_√’fl …‰Î ÷ˆ›Îfl ◊›Î. V‰Î‹Ì ±ı¿
ÁΑfi˘ ËÎ◊ ’¿ÕÌfiı ≠Î√∞ ¤@÷fiı ⁄˘·Î‰‰Î …÷Î Ë÷Î I›Î_ ≠Î√∞
¤@÷ ÷◊Î …ıÃΤΥ ⁄_fiı Á΋Π‹Y›Î ±fiı V‰Î‹Ìfiı ÿoÕ‰÷Ô˚ ¿›Î˝. V‰Î‹Ì±ı
÷ı‹fiı ¿èÎ_ — ““÷‹˘fiı ⁄˘·Î‰‰Î … ±Î‰÷˘ Ë÷˘ ÷ı ˉı «Î·˘.”” ±ı‹ ¿ËÌ
’˘÷ı √ÎÕ΋Î_ ⁄ıÃÎ ±fiı ±ı ⁄_fiı √ÎÕÎfiı {ηÌfiı «Î·‰Î ·ÎB›Î.
ÁÎfl_√’fl ±Î‰÷Î_ V‰Î‹Ì √ÎÕ΋Î_◊Ì fiÌ«ı ∂÷›Î˝ ±fiı ‹˘ÀÎ ¿<_Õı
fiÎˉΠ√›Î. ¤√÷∞ ÷◊Î …ıÃΤΥ ⁄_fiı ÁÎ◊ı Ë÷Î. ¤√÷∞±ı ÷_⁄ÕÌ‹Î_
’ÎHÎÌ ¤flÌ ·Ì‘_ ±fiı V‰Î‹Ìfi˘ ËÎ◊ ’¿ÕÌ fiÿÌ ∂÷›Î˝ ±fiı V‰Î‹Ì ÿÏZÎHÎ
ÏÿÂαı ⁄ÏË¤Ò˝Ï‹ √›Î. ¤√÷∞ ÷◊Î …ıÃΤΥ ⁄_fiı ¬ı÷fl‹Î_ ⁄ıÃÎ. ◊˘ÕÌ
‰Îflı V‰Î‹Ì ’‘Λν. ¤√÷∞ ÷ı‹fiÎ ËÎ◊ ‘˘‰flΉ÷Î Ë÷Î. ±ı ‰¬÷ı
V‰Î‹Ì±ı ÷ı‹fiı Á_⁄˘‘Ìfiı ¿èÎ_ — ““≠Î√∞ ! ±‹ı ±ÎÀ·Î Ïÿ‰Á ÷˘ iÎÎfi
¤ı√_ ¿fl÷Î Ë÷Î ±fiı ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ ÁΑ ’ÎÁı ±fiı¿ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚Ì ¤ı√Ì ¿flÌ
»ı. ÷ı ¿˘¥ μI¿ÚWÀ l©Î‰Îfi ’ÎhÎ ‹‚ı ÷˘ ÷ıfiı ±Î’‰_ »ı.””
I›Îflı ≠Î√∞ ¤@÷ıı ¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ì ! ‹fiı ±Î’˘. Ë_ ±ı ·¥ ≠‰÷ν‰ÌÂ.””
÷ı‹fiÌ ±Î‰Ì ÷I’fl÷Î Ωı¥ V‰Î‹Ì ≠ÁLÔfi ◊›Î. ’fl_÷ ±Î‰_ ‹Î›Î
’flfi_ iÎÎfi ±fiı ÁÎZÎÎ÷Ô˚ ‹Ò‚⁄˛õfiÎ Á_⁄_‘fiÌ „V◊Ï÷, ±ı ¿o¥ …ı‰Ì ÷ı‰Ì
‰Î÷ fi ¿Ëı‰Î›. ±ıÀ·ı V‰Î‹Ì±ı …flÎ √_¤Ìfl ◊¥fiı ¿èÎ_ — ““±Î iÎÎfi ±ı‹
‹‚ı ÷ı‰_ fi◊Ì. ±ı ÷˘ Á_ÁÎfl »˘ÕÌ ±¬_Õ ±‹ÎflÌ ’ÎÁı flËı ±fiı ÿıË,
≥„Lƒ›˘fiÎ «Òflı«ÒflÎ ¿flÌ fiÎ_¬ı I›Îflı ‹‚ı ÷ı‰_ »ı. ‹ÎÀı Ωı ·ı‰_ ˢ›, ÷˘ CÎfl
⁄Î‚Ì ÿ¥fiı ±Î‰…ı.””
±ÎÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌfiı V‰Î‹Ì±ı …ıÃΤΥfiı ¿èÎ_ — ““÷‹ı ‰ÎÏHΛΠ»˘,
Á‹…\ »˘, ÷˘ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfi_ ¤…fi ¿flΩı. Ë_ ÷‹fiı ±ZÎfl‘΋‹Î_ ÷ıÕÌ
…¥Â. ±Î ≠Î√∞fiı ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ ‹fiÁÒ⁄Î »ı ±fiı ±Î√‚ ±ıfiı ¤Îflı ¤Îflı
¿Î‹ ¿fl‰ÎfiÎ_ »ı, ‹ÎÀı ±ıfiı ±Î iÎÎfi ·ı‰Î z˘.”” ±ı‹ ¿ËÌfiı …ıÃΤΥfiı
‘Ìfl… ±Î’Ì.
≠Î√∞ ¤@÷ V‰Î‹Ìfi˘ ±Ï¤≠Λ Á‹∞ √›Î ±fiı ‹fi‹Î_ ±ı‹ ◊›_
32 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

¿ı ±Î‰˘ ±‰Áfl ŒflÌ ŒflÌ ‹‚ı ÷ı‰˘ fi◊Ì, ±fiı Á‰˘˝’flÌ ±ZÎfl‹ÒÏ÷˝ …ı‰Î
iÎÎfiÿÎ÷Î ’HÎ ŒflÌ ‹‚ı ÷ı‰Î fi◊Ì. ‹ÎÀı √‹ı ÷ı‹ ¿flÌ ·˘¿·Î…, ÿıËÁ¬,
CÎfl, VhÎÌ ±ÎÏÿfi˘ I›Î√ ¿flÌ ±ı‹fiı ±ı‰Î ‰Â ¿flÌ ·ı‰Î ¿ı ±ı‹fiÎ ±_÷fl‹Î_
… ±ı‹ ◊Λ …ı, ““±Îfiı Â_ fi ±Î’_ ?”” ±ı‹ ¿fl‰Îfi˘ ’˘÷ı ÃflΉ ¿flÌ ·Ì‘˘.
’»Ì V‰Î‹Ì fiÎèÎÎ ±fiı I›Î_◊Ì ‹_Ïÿflı ’‘Λν. ⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı
ÁÎfl_√’fl◊Ì fiÌ¿‚Ì V‰Î‹Ì ⁄˘ÀÎÿ ’‘Λν.

≠Î√∞ ±Î‰Âı I›Îflı … Ë_ ’ÌflÁÌÂ

V‰Î‹Ì ω·Î·¤Î¥fiÎ ±Î√˛Ë◊Ì ⁄˘ÀÎÿ fl˘¿Î›Î. ω·Î·¤Î¥fiı
Á_¿S’ Ë÷˘ ¿ı V‰Î‹Ì ’_„@÷‹Î_ Á˙fiı ’ÌflÁı, ‹ÎÀı V‰Î‹Ì ¿Ëı ÷ı flÁ˘¥
¿flΉ‰Ì. ÷ı◊Ì ‹˘÷ˆ›Î ·ÎÕ<fiÌ flÁ˘¥ ¿flÎ‰Ì ±fiı V‰Î‹Ì ’_„@÷‹Î_ ’ÌflÁ‰Î
fiÌ¿Y›Î. ⁄‘ı ’ÌflÁ÷Î_ ’ÎÊ˝ÿ˘fiÌ ’_„@÷‹Î_ √›Î ±fiı I›Î_ ≠Î√∞ ¤@÷fiı fi
ÿÌÃÎ, ±ıÀ·ı V‰Î‹Ì±ı ’Ò»u_ — ““≠Î√∞ @›Î_ »ı ?””
I›Îflı fl΋«flHÎÿÎÁı ¿èÎ_ — ““ÂıÃı ¿èÎ_ »ı ¿ı ËÏfl¤@÷˘fiı ’»Ì
…‹ÎÕÂ_, ±ıÀ·ı ’λ‚ flèÎÎ »ı.””
±Î ÁÎ_¤‚Ì V‰Î‹Ì ±ı¿ÿ‹ ±¿‚Î¥ √›Î ±fiı ∂¤Î flËÌfiı ⁄˘S›Î —
““±ıfiı ±ËŸ ÷˘ ⁄˘·Î‰˘. ⁄Î’Õ˘ flÎ÷-Ïÿ‰Á Áı‰Î ¿flı »ı ±fiı ÷ıfiı ⁄ÌΩ
ËÏfl¤@÷˘ ÁÎ◊ı √H΢ »˘ ? ±ıfiı ⁄˘·Î‰˘. ±ı ±Î‰Âı ’»Ì Ë_ ’ÌflÁÌÂ.
fiÏË ÷˘ ±Î flèÎ_, ÷‹ı ’ÌflÁÌ S›˘.”” ±ı‹ ¿ËÌ V‰Î‹Ì ∂¤Î flèÎÎ. ±ıÀ·ı
¤√÷∞fiı ¿ı‰ ¤√÷ ⁄˘·Î‰Ì ·ÎT›Î ±fiı ÷ı‹fiı ’_„@÷‹Î_ ⁄ıÁΛν I›Îflı
V‰Î‹Ì±ı ’ÌflV›_. ¤√÷∞±ı V‰Î‹Ìfiı ±ı‰Î ‰Â ¿flÌ ÿÌ‘Î Ë÷Î ¿ı ÷ı‹fiÎ
‰√fl ±ı¿ ZÎHÎ ’HÎ V‰Î‹Ì flËÌ Â¿÷Î fiÏË. V‰Î‹Ìfi˘ ±Î‰˘ ±’Îfl ≠ı‹fi˘
ô΢÷ ≠Î√∞ ¤@÷ ÷flŒ ÁÿÎ ‰Ëı÷˘.
⁄˘ÀÎÿ‹Î_ V‰Î‹Ì hÎHÎ Ïÿ‰Á fl˘¿Î›Î ±fiı I›Î_◊Ì √œÕı …¥ …^fiÎ√œ
’‘Λν. ¤√÷∞ √œÕı◊Ì ‹Ë‰Î √›Î.

V‰Î‹Ì ±ZÎfl »ı ±ı ÏfiWÃÎ ¿›Î˝ ‰√fl ±ZÎfl‘΋‹Î_ …‰ÎÂı fiÏË

‹Ë‰Î‹Î_ ’HÎ ¤√÷∞fiÌ ±Î … ≠T≤ÏkÎ Ë÷Ì ¿ı ¿ı‹ı ¿flÌfiı V‰Î‹Ìfi_
V‰w’ ⁄‘Îfiı Á‹Ω‰Ì ÿı‰_. ‹Ë‰Î ‹_Ïÿfl‹Î_ ’˘÷ı ±¬_Õ ‰Î÷˘ ¿fl÷Î ±fiı
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 33

I›Î_fiÎ ËÏfl¤@÷˘ ÿ΋ΠÂıÃ, e·«_ÿ¤Î¥, ·Ì·Î‘fl, ¤‰ÎfiÌÂ_¿fl,

√Ì√ΤΥ ‰√ıflı ÷ı‹fiÌ ’ÎÁı ⁄ıÁ÷Î. ±ı¿ ‰¬÷ ÿ΋ΠÂıÃı ≠ë ’Ò»u˘ —
““≠Î√∞ ! ÁIÁ_√‹Î_ ‰Î÷_ ◊Λ »ı ¿ı V‰Î‹Ì ±ZÎfl »ı; ÷ı ±ZÎfl ±ıÀ·ı
Â_ ? ±fiı ÷ı ±Î’HÎı ÂÎ ‹ÎÀı Á‹…‰_ Ωı¥±ı ?””
I›Îflı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““±Î √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ‹Ò‚ ±ZÎfl »ı,
±ı‹ ÁIÁ_√‹Î_ ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ ◊¿Ì ’HÎ ‹ıÓ CÎHÎ̬flÌ ‰Î÷ ¿Îfi˘¿Îfi ÁÎ_¤‚Ì »ı.
lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ’HÎ ¿èÎ_ »ı — “¤√‰Îfi ∞‰fiÎ ¿S›ÎHÎfiı ±◊ı˝ F›Îflı ‹ÒÏ÷˝
‘ÎflHÎ ¿flı »ı I›Îflı ’˘÷Îfi_ …ı ±ZÎfl‘΋ ±fiı «ˆ÷L›‹ÒÏ÷˝ ±ı‰Î …ı ’ÎÊ˝ÿ
±fiı ’˘÷ÎfiÎ_ …ı Á‰ı˝ ±ˆr›˝ ÷ı ÁÏË÷ … ’‘Îflı »ı, ’HÎ ±ı ⁄ÌΩfiı
ÿıA›Î‹Î_ ±Î‰ı fiÏË.” (√.≠. 71). ±Î‹Î_ …ı ±ZÎfl‘΋ ¿èÎ_ »ı ÷ıfiÎ_ ⁄ı
V‰w’ »ı, ±ı¿ ÏfiflοÎfl ±ı¿flÁ «ˆ÷L› »ı, ÷ıfiı Ï«ÿοΠ¿Ë̱ı,
⁄˛õ‹˘Ë˘· ¿Ë̱ı; ±fiı ±ı ±ZÎfl ⁄Ì…ı w’ı ¿flÌfiı ’vÊ˘k΋ fiÎflΛHÎfiÌ
Áı‰Î‹Î_ flËı »ı. ±fiı ±ı ±ZÎfl‘΋fiı ’ÎQ›˘ …ı ¤@÷ ÷ı ’HÎ ±ZÎflfiÎ
ÁΑQ›˝’HÎÎfiı ’΋ı »ı ±fiı ¤√‰ÎfifiÌ ±¬_Õ Áı‰Î‹Î_ flËı »ı. (√.≠.
21). ‹ÎÀı Ωı ±ZÎfl‘΋ ’΋‰_ ˢ› ÷˘ ±ZÎflfiÎ ÁΑQ›˝’HÎÎfiı ’΋‰_ …
’ÕÂı ±fiı ÷˘ … ‹ËÎflÎ…fiÌ ±¬_Õ Áı‰Î‹Î_ flËı‰ÎÂı. ±ZÎfl …ı ‹ËÎflÎ…fiÌ
Áı‰Î‹Î_ ÁοÎfl V‰w’ı ±ZÎfl‘΋‹Î_ flèÎÎ »ı ÷ı … ‹ÒÏ÷˝‹Îfi ‹ËÎflÎ…fiÌ
ÁÎ◊ı ±ËŸ ’HÎ ’‘Λν »ı ±fiı ÷ı … ±Î √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì »ı. ÷ıfiı
±˘‚¬Ìfiı, Áı‰Ìfiı, ÷ıfiÎ …ı‰Î √HÎ »ı ÷ı Ωı ≠ÎMÔ÷ ¿fḻı ÷˘ … ‹ËÎflÎ…fiÌ
Ë…^fl‹Î_, Áı‰Î‹Î_ flËı‰Î›. ÷ı ±ZÎflfiÎ Â_ √HÎ »ı ? ÷˘ ≠◊‹ ÷˘ ó
’˝rÊÔ÷Í× ¬˝‚ãÔŸÊà◊Ê Ÿ ‡ÊÙøÁà Ÿ ∑§ÊæUÔ˜ˇÊÁà –
‚◊— ‚fl¸·È ÷ÍÃ·È ◊Œ˜÷ÁÄ⧠‹÷Ã ¬⁄UÊ◊Ô˜ H
ó ¤√‰ÿÔ˚√Ì÷Î — 18-54
ÁÿÎ ≠ÁLÔfi, ËÊ˝-¢¿◊Ì flÏË÷ ±fiı ¤Ò÷≠ÎHÎÌfiı ωÊı Á‹¤Î‰‰Î‚Î …ı
⁄˛õw’ ¤@÷ ÷ı … ‹ÎflÌ ’flΤ„@÷fiı ’΋ı »ı.
““‰‚Ì, lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ’HÎ ¿èÎ_ »ı ¿ı -
ÁŸ¡Êà◊ÊŸ¢ ’˝rÊÔM§¬¢ Œ„UòÊÿÁfl‹ˇÊáÊ◊Ô˜ –
Áfl÷Ê√ÿ ÃŸ ∑§Ã¸√ÿÊ ÷ÁQ§— ∑ΧcáÊSÿ ‚fl¸ŒÊ H
ó ÏÂZÎÎ’hÎÌ — 116
34 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

hÎHÎ ÿıË, hÎHÎ ±‰V◊Î ±fiı hÎHÎ √HÎ◊Ì ’fl ◊¥ ⁄˛õ ÁÎ◊ı ±ı¿÷Î ¿flÌ
‰÷˝‰_ ±ı ⁄˛õfiÌ „V◊Ï÷ »ı. ±ı‰Ì flÌ÷ı …ı ‰÷ı˝ »ı ÷ı … ‹ÎflÌ ¤„@÷ ¿flÌ
¿ı »ı.
““‹ÎÀı F›Î_ Á‘Ì ÿıË, ±‰V◊Î ±fiı √HÎfiÎ ¤Î‰ »ı, I›Î_ Á‘Ì ±ı
‹ÎÏ›¿ ’Ò÷‚ÎfiÎ Ωı√ı ¿flÌfiı ‹Î›ÎfiÎ ¤Î‰‹Î_ ÷HÎΛΠωfiÎ flËı‰Î› … fiÏË
±fiı F›Î_ Á‘Ì ‹Î›ÎfiÎ ¤Î‰‹Î_ ÷HÎÎ÷Πˢ¥±ı I›Î_ Á‘Ì ±‹ÎÏ›¿ ±ı‰Î …ı
¤√‰Îfi ÷ıfiÌ ’ÎÁı flËı‰Î› fiÏË, ÷˘ ¤„@÷ ÷ı ÂÌ flÌ÷ı ◊Λ ? ‹ÎÏ›¿ ¤Î‰
À΂‰Î ‹ÎÀı … lÌ∞‹ËÎflÎ… ‹Ò‚ ±ZÎfl⁄˛õfiı ÁÎ◊ı ·ÎT›Î »ı. …ı‹Î_
‹Î›Îfi˘ ·ı fi◊Ì ±fiı ÷ıfiÎ Á_⁄_‘‹Î_ …ı …ı ±Î‰ı ÷ıfiı ‹Î›ÎfiÎ ¤Î‰◊Ì ÷ı
flÏË÷ ¿flÌ ÿı »ı. ‹ÎÀı ±Î‰_ ±ZÎfl‘΋ …ı √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷ı‹fiı Áı‰Ìfiı
‹Î›ÎfiÎ ¤Î‰◊Ì flÏË÷ ◊‰Î’HÎÎfi˘ …ı √HÎ ÷ı ≠ÎMÔ÷ ¿flÌ … ·ı‰˘.
““Ë_ ÷˘ …^fiÎ√œ‹Î_ CÎb_¬v_ flË_ »\_. ÷ı V‰Î‹ÌfiÎ Á_⁄_‘‰Î‚Î I›Î_fiÎ
‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ ÁΑ ’ÎÁı◊Ì, V‰Î‹Ì ±ZÎfl⁄˛õfi˘ ±‰÷Îfl »ı ±ı ‰Î÷ ¿Îfi˘¿Îfi
ÁÎ_¤‚Ì »ı. V‰Î‹Ì F›Îflı Á_‰÷ 1911fiÌ »Î‰HÎÌ‹Î_ ‰fl÷η ’‘Λν,
I›Îflı V‰Î‹Ì±ı …^fiÎ√œ ‹_Ïÿfl V‰Î‹Ì fl΋ÿÎÁfiı Á˘Ó’ı·_. lÌ∞‹ËÎflÎ…
◊¿Ì ÿÌZÎÎ ’΋ı·Î ±Î ÁΑ ‹_Ïÿfl‹Î_ ±¬_Õ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷_ ÁÎ_¤‚÷Î, I›Îflı
÷ı‹fiı ±ı‹ ◊÷_ Ë÷_ ¿ı ±Î ¿˘¥ ≠÷Î’Ì ’vÊ »ı. ±Î◊Ì ±ı¿ Ïÿ‰Á ÷ı‹fiÌ
ÁÎ◊ı flËı÷Î ÁΑ ‹Î‘‰«flHÎÿÎÁ∞ ÷◊Î Á‹ÎÏ‘ÏfiWà ÁΑ ‹Î‘‰ÿÎÁ∞ -
…ı V‰Î‹Ìfi˘ CÎH΢ … ‹ÏË‹Î ΩHÎ÷Î Ë÷Î ÷ı‹fiı ⁄˘·Î‰Ìfiı ’Ò»u_ — “÷‹ı
V‰Î‹Ìfiı ¿ı‰Î Á‹Ωı »˘ ?” I›Îflı ÷ı ⁄_fiı±ı ¿èÎ_ — “±‹˘±ı √˘’΂Îfi_ÿ
V‰Î‹Ì ◊¿Ì ÁÎ_¤Y›_ »ı ¿ı V‰Î‹Ì ±ZÎfl⁄˛õfi˘ ±‰÷Îfl »ı, ’HÎ μ’ÎÏ‘
◊Λ ±ıÀ·ı ±Î ‰Î÷ ¿˘¥fiı ¿fl÷Î fi◊Ì. ±Î’ı ’Ò»u_ ÷˘ …ı‰_ Á‹∞±ı
»Ì±ı ÷ı‰_ ¿Ë̱ı »Ì±ı. ‰‚Ì, ±Î fiı ±Î ‰Î÷ ‹ËÎflÎ…ı ¤ÎÿflÎ‰Î‚Î Õ˘ÁÎ
¤√÷ ÷◊Î flIÔfiÎ ¤√÷fiı ¿Ëı·Ì. ÷ı ’HÎ ÷ı‹fiı … ‹¬ı ÁÎ_¤‚Ì »ı.
√˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ’HÎ ÷ı‹fiÌ ’ÎÁı ±Î ‰Î÷ CÎHÎÌ ‰¬÷ ¿Ëı‰flΉ÷Î Ë÷Î.
‰‚Ì, V‰Î‹Ì ’HÎ √Ϥ˝÷ flÌ÷ı ÷˘ ‰Î÷˘‹Î_ ¿Ëı »ı. ÷ı ±ı V‰w’fiı …ı
Á‹…÷˘ ˢ› ÷ıfiı Á‹Ω› ±fiı ±Îfi_ÿ ±Î‰ı, ⁄ÌΩfiı fi Á‹Ω›.” ±Î‰Ì
÷ı‹fiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚Ìfiı fl΋ÿÎÁ V‰Î‹Ìfiı, V‰Î‹Ì ±ZÎfl »ı ±ı‰˘ Ïfiç›
◊›˘. √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì Á¤Î‹Î_ ±Î ‰Î÷˘ ¿fl÷Î, ±ı ‰¬÷ı fl΋ÿÎÁ
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 35

V‰Î‹Ì ’˘÷ı Á‹…÷Î fiˢ÷Î ±ı‹ ÷ı±˘ ¿Ëı÷Î.

““‰fl÷η‹Î_ ±ı¿ ‰¬÷ V‰Î‹Ì ’‘Λν I›Îflı √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ’HÎ
ÁÎ◊ı Ë÷Î. ÷ı ‰¬÷ı √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ÷ı‹fiÎ ÁΑ ¿ı‰∞‰fiÿÎÁ - …ı
ÏËoÿV÷ÎfiÌ ÁΑ Ë÷Î - ÷ı‹fiı ⁄˘·Î‰Ìfiı ‰Î÷ ¿flÌ — “÷_ ±‹ÿΉÎÿ √›˘
I›Îflı I›Î_fiÎ ÁΑ±ı ÷fiı ¿èÎ_ Ë÷_ — “÷_ ÏËoÿV÷ÎfiÌ ÁΑ »ı ±fiı ±ı ÿıÂ
±‹ÿΉÎÿfi˘ »ı ‹ÎÀı Ωı ±‹ÿΉÎÿ flËÌ ÷˘ ¿S›ÎHÎ ◊Âı.” ±ı ‰Î÷fiÌ
÷fiı ¬⁄fl »ı fiı ?” I›Îflı ÷ıHÎı ¿èÎ_ — “ËÎ ‹ËÎflÎ… ! ±fiı ±ı ‰Î÷ ‹fiı
‰Á‹Ì ·Î√Ì ±ıÀ·ı ±Î’fiÌ ’ÎÁı Ë_ fiΉ·Ì ±ÎT›˘. ÷ı ‰¬÷ı ±Î’ı ‹fiı
¿èÎ_ Ë÷_ ¿ı “Ë_ ⁄ı› ÿıÂfi˘ ‹˘Àıfl˘ »\_. ‹ÎÀı Ë_ ÷fiı »÷Ì ÿıËı ±ZÎfl‘΋
±Î’ÌÂ.” ±ı Á‰ı˝ ‰Î÷ ‹fiı ≥ÿo ›Îÿ »ı.” ±ıÀ·ı ÷ıHÎı ‰Î÷ ¿flÌ I›Îflı
√˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷ıfi_ ¿Î_Õ<_ ’¿ÕÌfiı V‰Î‹Ì ’ÎÁı ·¥ √›Î ±fiı ¿èÎ_ — “±Î
√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÁÎZÎÎ÷Ô˚ ±ZÎfl‘΋fi˘ ±‰÷Îfl »ı. ÷ı‹fiÌ ¤ı√˘
±Î…◊Ì ÷_ flËı…ı ±fiı ÷ı ÷fiı ‰Î÷˘ ¿flÌ »÷Ì ÿıËı ±ZÎfl‘΋ ‹Y›Îfi_ Á¬
’‹ÎÕÌ ÿıÂı. ±ı ÷˘ ±¬_Õ ‰Î÷˘ … ¿flı »ı »÷Î_ ±ı‹fi_ ‹Î◊_ ÿ¬÷_ fi◊Ì
±fiı ‹Îv_ ÷˘ ‹Î◊_ ÿ—¬Ì Ω› »ı. ‹ÎÀı ÷ÎflÎ …ı‰Î ’flÿıÂÌfi_ ±ı ’Îfl
’ÎÕÂı.” ±Î ‰Î÷ ’HÎ ‹ıÓ √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ◊¿Ì … ÁÎ_¤‚Ì »ı. ‹ÎÀı
V‰Î‹Ì ±ZÎfl »ı ±ı‰Ì ’Î¿Ì ÏfiWÃÎ Ωı ¿fl¢ ÷˘ V‰Î‹Ì‹Î_ ‹ËÎflÎ… ±¬_Õ
flèÎÎ »ı ±ıÀ·ı ‹ËÎflÎ… ‹Y›Îfi_ Á¬ ’΋¢.”” ±ı‹ ≠Î√∞ ¤@÷ı
V‰Î‹ÌfiÎ ‹ÏË‹ÎfiÌ CÎHÎÌ ‰Î÷ ¿flÌ. ÷ı ÁÎ_¤‚Ì Á‰ı˝ ËÏfl¤@÷˘fiı V‰Î‹Ì
±ZÎfl »ı ±ı‰Ì ÏfiWÃÎ ◊¥.
⁄ÌΩ ±ı¿ ≠Á_√ı e·«_ÿ¤Î¥±ı ≠Î√∞ ¤@÷fiı ¿èÎ_ —
““≠Î√∞¤Î¥ ! ÷‹ı V‰Î‹Ìfi˘ CÎH΢ Á‹Î√‹ ¿fl˘ »˘ ±fiı Ë‹HÎÎ_ Ë‹HÎÎ_
V‰Î‹Ì, ‹ËÎflÎ…fiÎ ’vÊ˘k΋’HÎÎfiÌ CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿flı »ı. ÷ı …ı …ı ‰Î÷˘
ÁÎ_¤‚Ì Ë˘› ÷ı ¿Ë˘, …ı◊Ì ±‹˘ Á‰ı˝fiı ‹ËÎflÎ…fiÎ Á‰˘˝’flÌ’HÎÎfiÌ
ÏfiWÃÎ ◊Λ.””
±Î ‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ìfiı ¤√÷∞±ı ¬Ò⁄ ω«Îfl ¿flÌfiı ÷ı‹fiı ¿èÎ_ —
““ÁÎ_¤‚˘, V‰Î‹Ì ’vÊ˘k΋’HÎÎfiÌ CÎHÎÌ … ‰Î÷˘ ¿flı »ı. ’HÎ ÷ı ‰Î÷
⁄‘Îfiı v«÷Ì fi◊Ì. ÷ıfi_ Â_ ¿ÎflHÎ »ı ? ±ı¿ ±ZÎfl⁄˛õ ÷ıfiı … ’vÊ˘k΋fiÌ
‹˘À’ »ı, ⁄ÌΩfiı ÷ı ‹˘À’ Á‹Ω÷Ì fi◊Ì. ÷ıfi_ ¿ÎflHÎ ÂÎVhοÎfl˘±ı
36 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

ÂÎVh΋Î_ ⁄‘Î ±‰÷Îfl Áfl¬Î … »ı ±ı‰_ ≠Ï÷’Îÿfi ¿flÌ ÿÌ‘_ »ı. ’fl_÷
ÂÎVhÎfiÎ ÂOÿ ÁI’vÊfiÎ Á‹Î√‹◊Ì Á‰‚Î Á‹Ω› »ı ±fiı ±ı‹
ÁI’vÊfi˘ Á‹Î√‹ ¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_ ÷ı‹fiÎ …ıÀ·Ì ‹˘À’ F›Îflı ±Î’HÎ΋Î_
±Î‰ı, I›Îflı ‹ËÎflÎ…fi_ ’vÊ˘k΋’b_ ›◊Î◊˝ Á‹Ω›. ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ »ı —
“…ı ∞‰ Á_÷fi˘ Á‹Î√‹ ¿flÌfiı ±ı ’vÊ˘k΋ ¤√‰Îfifi˘ ±Î‰˘ ‹ÏË‹Î
Á‹…ı »ı, I›Îflı ±ıfiÎ_ ≥„Lƒ›˘, ±_÷—¿flHÎ Á‰ı˝ ’vÊ˘k΋w’ı ◊¥ Ω› »ı,
I›Îflı ÷ı‹HÎı ¿flÌfiı ±ı ¤√‰Îfifi˘ Ïfiç› ◊Λ »ı.” (√.≠. 51). ±ı‰Ì
„V◊Ï÷ ÷˘ V‰Î‹ÌfiÎ Á‹Î√‹ı ¿flÌfiı … ◊Λ. ‹ÎÀı ÷‹˘ Á‰ı˝ ’HÎ Ωı ±ı‰Î
Ωı√‹Î_ ±¬_Õ ±Î‰˘, ÷˘ ±‰›‰ Œfl‰Î ‹Î_Õı ±fiı ∞‰‹Î_ Ïfiç› ◊‰ÎfiÌ
Âw±Î÷ ◊Λ. V‰Î‹Ì ÷˘ »Õı«˘¿ ±Î ‰Î÷ ±ıÀ·Î ‹ÎÀı ¿Ëı »ı ¿ı …ı ’ÎhÎ
ËÂı ÷ıfiÎ ∞‰‹Î_ ±Î ‰Î÷ ÃflÂı ±fiı ÷ıfiı ‘Ìflı ‘Ìflı Ïfiç› ◊‰Î ‹Î_ÕÂı.
““±Î’HÎÎ ÁIÁ_√‹Î_ ‰÷˝‹Îfi¿Î‚ı Á˙◊Ì ‹˘ÀıflÎ ±I›Îflı flCÎ‰Ìfl∞
‹ËÎflÎ… »ı. ±Î«Î›˝ ÷flÌ¿ı ÷˘ ÷ı Á˙◊Ì ‹˘ÀÎ »ı …, ’fl_÷ ÷ı‹fiÌ I›Î√-
‰ˆflÎB›fiÌ »ÀÎ ’HÎ ‹ËÎflÎ… …ı‰Ì … »ı. ‰‚Ì, ¿◊ΉÎ÷ν‹Î_ ±ÎÁ„@÷, ÷ıHÎı
¿flÌfiı ±Î ÿıËı ¿flÌfiı ¤√‰Îfi ±¬_Õ flËı ÷ı‰Ì „V◊Ï÷ ¿flÌ ÿı‰Ì ±ı‰˘ …
≥¿ ÷ı‹fiı »ı. ÷ı◊Ì V‰Î‹ÌfiÎ Á‹Î√‹‹Î_ ÷ı±˘ CÎb_ flËı »ı. ÷ı‹fiı
V‰Î‹Ìfi˘ ±ıÀ·˘ ⁄‘˘ ‹ÏË‹Î »ı ¿ı F›Îflı F›Îflı ’˘÷ı V‰Î‹Ì ¤ı√Πˢ›
I›Îflı V‰Î‹Ì ÁÎv ’˘÷ı … ÏfiI› ’Ëı·Ì ◊Î‚Ì ‹˘¿·ı. ¿˘¥ Áı‰¿ ‰¬÷ı
÷ˆ›Îfl fi ˢ› ÷˘ ≠◊‹ V‰Î‹ÌfiÌ ◊Î‚Ì ’ÒflÌ, ¿˘flı ‹Ò¿Ìfiı ’»Ì … …‹ı.
±ı¿ ‰¬÷ V‰Î‹ÌfiÎ ÏÂW› fl΋«flHÎÿÎÁ∞fiÎ ÏÂW› Ëfl√˘Ï‰_ÿÿÎÁ∞
fl˘…fiÎ Ïfi›‹ ≠‹ÎHÎı fl΋«flHÎÿÎÁ∞fiÌ ±ÎiÎÎ◊Ì V‰Î‹Ì ÁÎv ◊Î‚Ì ·ı‰Î
flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı √›Î. I›Îflı flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ…ı ÷ı‹fiı ⁄ı ◊΂Ì
±Î’Ì ±fiı ¿èÎ_ — “±Î ◊Î‚Ì ÷‹ÎflÌ Áı‰¿fiÌ ±fiı ±Î ◊Î‚Ì V‰Î‹ÌfiÌ.”
I›Îflı ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — “⁄ı‹Î_◊Ì √‹ı ÷ı V‰Î‹Ìfiı ±Î’ÌÂ.” ±ı ÁÎ_¤‚Ìfiı
flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ — “fl¬ı ±ı‹ ¿fl÷Î, ±fiı ÏfiI›ı ±Î‰_ … ¿fl˘ »˘ ?
±Î‰_ ¿fl÷Πˢ ÷˘ ‹fiı CÎH΢ … ±’flΑ ·ÎB›˘ ¿Ëı‰Î›; ¿ÎflHÎ ¿ı V‰Î‹Ì
ÁÎv ◊Î‚Ì ÷˘ Ë_ ≠◊‹ ¿ÎœÌ ‹Ò¿Ìfiı … ±Î’_ »\_ ±fiı ÷‹fiı Áı‰¿fiı ÷˘ Ë_
‹ÎflÌ ≠ÁÎÿÌfiÌ …‹ı·Ì ◊Î‚Ì ±Î’_ »\_. ‹ÎÀı …ı Ïÿ‰Áı Ë_ ⁄ı ◊Î‚Ì ±Î’_
I›Îflı ÷‹ÎflÌ ◊Î‚Ì …\ÿÌ flά‰Ì. ±Î V‰Î‹Ì ÷˘ ⁄Ë Á‹◊˝ ±fiı Á‰˘˝’flÌ
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 37

ÁÿÔ˚√v »ı. ÷ıfi˘ ‹ÏË‹Î ÷‹˘ ¤ı√Î flèÎÎ »÷Î_ ¿Î_¥ ΩHÎ÷Î fi◊Ì ? ‰‚Ì,
V‰Î‹Ìfi˘ ‹ÏË‹Î ÷˘ ‹fiı √œ’fl‹Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ…ı lÌ‹¬ı ’˘÷Î ’ÎÁı
⁄ıÁÎÕÌfiı ¿è΢ »ı ¿ı “±Î ÁΑ ÷˘ ‹Î÷ÎfiÎ √¤˝‹Î_ fi˘”÷Î ±ÎT›Î I›Îflı ÷◊Î
±I›Îflı ’HÎ hÎHÎ ±‰V◊΋Î_ ±‹ÎflÌ ‹ÒÏ÷˝ ±¬_Õ ÿı¬ı »ı ±fiı ±Î…
±‹ÎflÌ ’»‰ÎÕı …ıÀ·Î ‹fiW› Œflı »ı ÷ıÀ·Î … ÷ı‹fiÌ ’»‰ÎÕı ŒflÂı ±fiı
±‹Îfl˘ Á_’ÒHν ‹ÏË‹Î ±Î ÁΑ◊Ì Á‹ΩÂı ±fiı ÁIÁ_√‹Î_ ≠ÏÁ© ◊Âı.”
±ı‰Ì flÌ÷ı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı …ı ¿èÎ_ Ë÷_ ÷ı ±Î…ı Á‰˝fiı ≠I›ZÎ’HÎı Á‹Ω› »ı
±fiı ÷‹ı V‰Î‹Ì ¤ı√Î flˢ »˘ ±fiı ¿Î_¥ Á‹…÷Î fi◊Ì ? ÷˘ ˉı ±Î‰˘
‹ÏË‹Î Á‹∞fiı Áı‰Î ¿flΩı.” ±ı‹ flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ…ı V‰Î‹Ìfi˘ CÎH΢
‹ÏË‹Î ¿è΢ Ë÷˘.
““Á_‰÷ 1913fiÌ Áη‹Î_ «ˆhÎÌ Á‹ˆ›ı F›Îflı V‰Î‹Ì ‰fl÷η ’‘Λν
I›Îflı Ë_ ÷◊Î Ω√Î ¤@÷ ÷◊Πω·Î·¤Î¥ ‰√ıflı Á˙ V‰Î‹Ì ¤ı√Î Ë÷Î.
V‰Î‹Ì±ı Á¤Î‹Î_ CÎHÎÌ … ‰Î÷˘ ¿flÌfiı Á˙fiÎ_ ±_÷—¿flHÎ ’˘÷ÎfiÌ ‹ÒÏ÷˝‹Î_
¬ıÓ«Ì ·Ì‘Î_. flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ…ı ’HÎ V‰Î‹ÌfiÎ Á‹Î√‹fi˘ CÎH΢ ·Î¤ ·Ì‘˘.
V‰Î‹Ì fl˘… Á‰ÎflfiÎ ÂHÎ√Îfl ±Îfl÷Ì Á‘Ì flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ…fiÎ ±ÎÁfiı
⁄ıÁÌfiı … ‰Î÷˘ ¿fl÷Î. ±Î flÌ÷ı ±Î Á‹ˆ›˘ ’Òfl˘ ◊›Î ’»Ì V‰Î‹Ì ±‹ÿΉÎÿ
’‘Λν. V‰Î‹Ì ⁄η‹¿<_ÿÿÎÁ∞ ’HÎ ¤ı√Î Ë÷Î. ±ËŸ ±Î«Î›˝ lÌ ±›˘K›Î-
≠ÁÎÿ∞ ‹ËÎflÎ…ı V‰Î‹Ìfiı ‹ËÎflÎ…fiÎ ’vÊ˘k΋’HÎÎfiÌ ‰Î÷˘ ¿fl‰Îfi_ ¿èÎ_.
±ıÀ·ı Á¤Î‹Î_ ¬flÂÌ fi¬Î‰Ì V‰Î‹Ì ⁄ıÁı ±fiı ‰Î÷˘ ¿flı. ‹ËÎflÎ…fiÎ
Á‰˘˝’flÌ V‰w’fiÎ ±Ï÷ ±’Îfl ‹ÏË‹ÎfiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚Ìfiı μk΋Îfi_ÿ V‰Î‹Ì
÷◊Î ⁄ÌΩ ÁΑ±˘±ı Á¤Î‹Î_ V‰Î‹Ìfiı ¿èÎ_ — “±Î‰Ì ‰Î÷˘ ±‹ı ÷˘ ÁÎ_¤‚Ì
fi◊Ì ±fiı ÷‹ı @›Î_◊Ì ¿fl˘ »˘ ?” ±ı ÁÎ_¤‚Ìfiı V‰Î‹Ì±ı Á¤Î‹Î_ ⁄Ì∞
¬flÂÌ ‹√Î‰Ì ±fiı ÷ı μ’fl ±Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ⁄ıÁΛν ±fiı ’»Ì ’˘÷ı
⁄˘S›Î — “Ë_ …ı ‰Î÷ ¿v_ »\_, ÷ı Ωı ±Î ±Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ≠Ï÷’Îÿfi ¿flı ÷˘ ÷‹ı
‹Îfi¢ ¿ı fiÏË ? ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ı T≤© »ı ±fiı ‹ËÎflÎ… ¤ı‚Î CÎb_ flèÎÎ »ı ±fiı
lÌ∞‹ËÎflÎ… »÷Î_fiÌ ¿ıÀ·Ì¿ …^fiÌ ‰Î÷˘ ΩHÎı »ı. ‹ÎÀı ÷ı ¿Ëı ÷ı ‰Î÷ ÷‹ı
Á˙ ‹Îfi¢ ¿ı fiÏË ?” ±ıÀ·ı Á˙±ı ¿èÎ_ — “ËÎ.”
““’»Ì V‰Î‹Ì±ı Á¤Î‹Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ_ …^fiÎ_ ±ÎA›Îfi˘ ¿èÎÎ_ ±fiı
÷ı‹Î_ ±Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ÁËÌ ¿flΉÌ. ÷ı‹Î_ ≠◊‹ ÷˘ ·˘… ‹Î_√fl˘‚‹Î_
38 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ±Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ¬¤ı ËÎ◊ ‹Ò¿Ì ’˘÷ı ¿⁄ÌflfiÌ Ë˘flÌ ⁄˘S›Î
Ë÷Î —
¿˘ÀÌ ¿ÚWHÎ ΩıÕı ËÎ◊, ¿˘ÀÌ Ï‰Wb fi‹ı ‹Î◊,
¿˘ÀÌ Â_¿fl ‘flı K›Îfi, ¿˘ÀÌ ⁄˛õÎ ¿◊ı iÎÎfi;
ÁÿÔ˚√v ¬ı·ı ‰Á_÷.
±ı ˢflÌ ⁄˘·Ìfiı ‹ËÎflÎ…ı ±Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ’Ò»u_ — “V‰Î‹Ì ! ±ı‰Î ÁÿÔ˚√v
¿˘HÎ ?” I›Îflı V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — “‹ËÎflÎ… ! ±ı ÷˘ ¿Î_¥ Á‹Ω÷_ fi◊Ì.”
I›Îflı ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ — “±ı‰Î ÁÿÔ˚√v ÷˘ ±Î ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ì »ı.” ±ı ‰Î÷
¿flÌfiı ±Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ’Ò»u_ — “V‰Î‹Ì ! ÷‹˘fiı ‹ËÎflÎ…ı ±Î ‰Î÷ ¿ËÌ
Ë÷Ì ÷ı ÁÎ«Ì ¿ı fiÏË ?” I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î — “ËÎ, lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ±Î
‰Î÷ ‹fiı ¿ËÌ Ë÷Ì ±fiı ‹fiı ⁄flÎ⁄fl ›Îÿ »ı.”
““‰‚Ì, V‰Î‹Ì±ı ‰Î÷ ¿flÌ — “Á_‰÷ 1867‹Î_ ÁÎfl_√’fl‹Î_ flÎÃ˘Õ
‘Α·fiı I›Î_ ˢ‚Ì flQ›Î I›Îflı lÌ∞‹ËÎflÎ…, μ’flfi_ ¿⁄Ìflfi_ ’ÿ ⁄˘S›Î
±fiı ±‹ÎflÌ »Î÷Ì‹Î_ »ÕÌ ±ÕÎÕı ±fiı ‰Îflı ‰Îflı »ÕÌ ±‹ÎflÌ »Î÷Ì‹Î_
±ÕÎÕÌfiı ⁄˘·ı — “¿˘ÏÀ ¿ÚWHÎ ΩıÕı ËÎ◊... ÁÿÔ˚√v ¬ı·ı ‰Á_÷.” ’»Ì
‹ËÎflÎ…ı ’Ò»u_ — “±ı‰Î ÁÿÔ˚√v ¿˘HÎ ?” I›Îflı ±Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷◊Î ‹@÷Îfi_ÿ
V‰Î‹Ì±ı ËÎ◊ ΩıÕÌfiı ¿èÎ_ — “‹ËÎflÎ… ! ±ı‰Î ÁÿÔ˚√v ÷˘ ÷‹ı.” ±ı‹ ≠◊‹
‹ËÎflÎ…ı Á‹ΩT›Î ≠‹ÎHÎı ¿èÎ_. I›Îflı ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ — “±ı ÷˘ ÁÿÔ˚√vfi˘
‹ÏË‹Î ¿è΢ »ı ±fiı ±‹ı ÷˘ Á‰˘˝’flÌ ’vÊ˘k΋ ¤√‰Îfi »Ì±ı ±fiı
±ı‰Î ÁÿÔ˚√v ÷˘ ±Î √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì »ı.” ±ı‹ ±‹ÎflÌ »Î÷Ì‹Î_ ŒflÌ
»ÕÌ ±ÕÎÕÌ. ±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌ V‰Î‹Ì±ı ±Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ’Ò»u_ — “V‰Î‹Ì !
±Î ‰Î÷ ÁÎ«Ì ¿ı ?” I›Îflı ±Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î — “V‰Î‹Ì ! ÁΉ ÁΫÌ.”
±ı‹ ÁËÌ ¿flÌ ÿÌ‘Ì.
““±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌfiı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î — “fiÎ√տ΋Î_ T›Î’¿Îfi_ÿ V‰Î‹Ì
ÿı¬÷Î_ «˘‰ÌÁ ±‰÷Îfl˘fiı ‹ËÎflÎ…ı ’˘÷ÎfiÌ ‹ÒÏ÷˝‹Î_◊Ì ≠√À ¿flÌ ’λÎ
’˘÷ÎfiÌ ‹ÒÏ÷˝‹Î_ ·Ìfi ¿flÌ ÿÌ‘Î ±ı ‰Î÷ ÷‹Î‹fiı T›Î’¿Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ¿ËÌ
Ë÷Ì ÷ı ›Îÿ »ı ?” I›Îflı V‰Î‹Ì ¿Ëı — “ËÎ, ⁄flÎ⁄fl ›Îÿ »ı.” “‰‚Ì,
’‰˝÷¤Î¥fiı ÁÎ_÷Ì ËÎ_¿÷Î_ «˘‰ÌÁ ±‰÷ÎflfiÎ_ ÿ½fi ¿flΉÌ, ’˘÷ÎfiÌ ‹ÒÏ÷˝‹Î_
·Ìfi ¿flÌ ÿı¬ÎÕuÎ ÷ı ‰Î÷ ÁÎ«Ì »ı ?” I›Îflı ±Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ¿Ëı,
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 39

“’‰˝÷¤Î¥fiÌ Ω÷fiÌ … ¿Ëı·Ì »ı, ÷ı ¬˘ÀÌ ¿ı‹ ˢ› ?”

““’»Ì V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î — “±Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ! ÁÎ_¤‚˘. ‹Î_√fl˘‚‹Î_
V‰w’Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ‹ËÎflÎ… ¿ÚWHÎw’ı ’Ëı·Î_ ÿı¬ÎHÎÎ ±fiı ’»Ì
±ZÎfl‘΋fiÌ Á‹ÎÏ‘ ¿flÎ‰Ì ’˘÷ÎfiÎ ’vÊ˘k΋’HÎÎfi˘ Ïfiç› ¿flÎT›˘ ÷ı
‰Î÷ ΩH΢ »˘ ?” I›Îflı ±Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ¿Ëı — “V‰Î‹Ì ! ±ı ‰Î÷ ’HÎ Ωb_
»\_ ±fiı V‰Î‹Ì ! ÷‹ı …ı ±Î ·Ì·Î«ÏflhÎ ÁÎ_¤‚Ìfiı ¤ı√Î_ ¿flÌ flÎA›Î_ »ı,
÷ı ÷‹fiı ‘L› »ı ¿ı ‹ËÎflÎ…fi_ Á‰˘˝’flÌ V‰w’ ≠‰÷ν‰‰Î‹Î_ ±ÎÀ·˘
ÿÎ¬Õ˘ ¿fl˘ »˘ !” ’»Ì V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î — “±ı ÷˘ ÃÌ¿, ’HÎ V‰w’Îfi_ÿ
V‰Î‹Ìfiı F›Îflı ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ — “V‰Î‹Ì ! ÷‹fiı √˘·˘¿‹Î_ ‹˘¿·Ì±ı !”
I›Îflı V‰w’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — “‹ËÎflÎ… ! ≥Á ¬~ı‹ıÓ ÷˘ ’Õı … ˈÓ.” ±ı
‰Î÷ ’HÎ V‰w’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ◊¿Ì ÷‹ı ÁÎ_¤‚Ì »ı fiı ?” I›Îflı ±Îfi_ÿ V‰Î‹Ì
¿Ëı — “ËÎ, V‰w’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì CÎHÎÌ ‰Îfl ±ı ‰Î÷ ¿fl÷Î.”
““ˉı »ıS·Ì ‰Î÷, ±ı‹ ¿ËÌfiı V‰Î‹Ì±ı ±Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ¿èÎ_ —
“V‰Î‹Ì ! F›Îflı ±Î ±‹ÿΉÎÿ‹Î_ ‹ËÎflÎ…ı fiflfiÎflΛHÎ ’‘flÎT›Î, I›Îflı
÷‹Îv_ ¿Î_Õ<_ {ηÌfiı μkÎflÎÏÿ w’«˘¿Ì‹Î_ ∂¤Î flËÌ ‰Î÷ ¿flÌ Ë÷Ì — “±Î
¤fl÷¬_ÕfiÎ flÎΩ fiflfiÎflΛHÎ »ı. ÷ıfiÌ ‹ÒÏ÷˝ ¿˘¥ Ãı¿ÎHÎı fi◊Ì ‹ÎÀı ±ËŸ
’‘flÎT›Î »ı. ’HÎ ±Î‰Î ±fi_÷ fiflfiÎflΛHÎ ÷◊Î ±fi_÷ ¿ÚWHÎfiÎflΛHÎ ±Î
≠√À ’vÊ˘k΋ ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ìfi_ ¤…fi ¿flı »ı.” ±ı‹ ’˘÷ÎfiÌ »Î÷Ì‹Î_
ËÎ◊ ±ÕÎÕÌ ÷‹˘fiı … ‰Î÷ ¿flÌ Ë÷Ì ÷ı ›Îÿ »ı fiı ?” I›Îflı ±Îfi_ÿ V‰Î‹Ì
¿Ëı — “ËÎ, ±Î ÷˘ ‹ÎflÌ … ‰Î÷, ±ıÀ·ı ¿ı‹ ¤·Î› ?” ±ı‹ Á‰ı˝ ‰Î÷‹Î_
±Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ÁËÌ ¿flÌ ÿÌ‘Ì.
““±Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi˘ ÁÎÿ ÁËı… {ÌH΢ ±fiı Á¤Î‹Î_ fi Á_¤‚Λ,
÷ı◊Ì ±Îfi_ÿ V‰Î‹Ì …ı ÂOÿ˘ ⁄˘·÷Î ÷ı V‰Î‹Ì ŒflÌ◊Ì Á¤Î‹Î_ ⁄˘·÷Î
±fiı ¿Ëı÷Î — “ÁÎ_¤‚˘ ¤Î¥±˘ ! ±Î ±Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±Î ≠‹ÎHÎı ¿Ëı »ı.”
±ı‹ V‰Î‹Ì±ı CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ ’vÊ˘k΋’HÎÎfi_ CÎb_
≠Ï÷’Îÿfi ¿›*.””
±Î ≠‹ÎHÎı ¤√÷∞±ı ‰Î÷˘ ¿flÌ. ÷ı ÁÎ_¤‚Ì e·«_ÿ¤Î¥ ÷◊Î
ω߷¤Î¥, ÿ΋ΠÂıà ÷◊Î ⁄ÌΩ ËÏfl¤@÷˘ CÎHÎÎ … flÎ∞ ◊›Î ±fiı ¿èÎ_ —
““≠Î√∞ ¤@÷ ! ÷‹ÎflÎ μ’fl V‰Î‹ÌfiÌ ±’Îfl ¿Ú’Î »ı, ÷ı ±Î‰Ì V‰Î‹ÌfiÌ
40 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

¿Ëı·Ì ‰Î÷˘ ≥ÿo ›Îÿ ¿flÌfiı ¿Îfi΋ÎhÎfiÎ ŒıflŒÎfl ‰√fl ¿ËÌ Â¿˘ »˘.””
¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““±ı ⁄‘_ V‰Î‹ÌfiÌ ¿Ú’Îfi_ Œ‚ »ı.””

Ïfi‰Î˝ÁÏfi¿ ¤@÷fiÎ_ ·ZÎH΢

÷ı … Áηı «˘‹ÎÁ΋Î_ ≠Î√∞ ¤@÷ ÷◊Î ÷ı‹fiÎ ‹˘ÀΤΥ
fiflÏÁ_ˤΥ ÷◊Î ‹Ë‰ÎfiÎ ËÏfl¤@÷˘ …^fiÎ√œ V‰Î‹Ìfi˘ Á‹Î√‹ ¿fl‰Î
√›Î. ’ÒflÎ hÎHÎ ‹ÎÁ …^fiÎ√œ flèÎÎ ±fiı ’»Ì V‰Î‹Ì±ı ‹Ë‰Î …‰ÎfiÌ
±ÎiÎÎ ¿flÌ. I›Îflı ¤√÷∞fiı ‰Á‹_ ·ÎB›_ ¿ı V‰Î‹ÌfiÎ Á‹Î√‹ ‰√fl ÂÌ
flÌ÷ı flËı‰ÎÂı ? ’fl_÷ V‰Î‹ÌfiÌ ±ÎiÎÎ Ë÷Ì ±ıÀ·ı √›Î ωfiÎ »^À¿˘ fiˢ÷˘.
…ı ¤@÷fiı ÿıËÎϤ‹ÎfifiÌ ÏfiT≤ÏkÎ ◊¥ √¥ ˢ› ±fiı ’_«Ï‰Ê›fi˘
±¤Î‰ ◊›˘ ˢ› ÷ıfiÎ_ ·ZÎHÎ lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ¿èÎÎ_ »ı — ““±ı‰˘ ¤√‰Îfifi˘
¤@÷ B≤ËV◊Îl‹Ì ˢ› ±◊‰Î I›Î√Ì Ë˘› fiı ÷ıfiı ÿıËÎϤ‹Îfi ÷◊Î ’_«-
ωʛ‹Î_◊Ì ±ÎÁ„@÷ ÷˘ ÏfiT≤kÎ ◊¥ √¥ ˢ›, ’»Ì ’fl‹ırflfiÌ ±ÎiÎαı
¿flÌfiı …ı‰Ì flÌ÷ı CÎÀı ÷ı‰Ì flÌ÷ı ÿıËÎϤ‹Îfi ’HÎ flÎA›_ Ωı¥±ı fiı …ı‹ …ıfiı
›˘B› ˢ› ÷ı‹ ’_«Ï‰Ê› ’HÎ ¤˘√T›Î Ωı¥±ı. I›Î_ ºWÀÎ_÷ »ı ¿ı …ı‹
±Ï÷› ÿÒ⁄‚_ œ˘fl ˢ›, ÷ıfiı ËıÃı ·Î¿ÕÎ_ ¤flΉÌfiı ÏÂ_√Õı ’Ò_»Õı {ηÌfiı
∂¤_ ¿flı, ÷ı F›Î_ Á‘Ì ±ı ‹ÎHÎÁ {Î·Ì flËı I›Î_ Á‘Ì ∂¤_ flËı ±fiı F›Îflı
‹ÎHÎÁ ‹Ò¿Ì zı I›Îflı M≤J‰Ì μ’fl ’ÕÌ Ω›. ÷ı‹ …ı Ïfi‰Î˝ÁÏfi¿ ˢ› ÷ıfiı ÷˘
F›Î_ Á‘Ì ’fl‹ırfl ±ÎiÎαı ¿flÌfiı …ıÀ·Ì Ïø›Î‹Î_ ΩıÕı ÷ıÀ·Ì … Ïø›Îfiı
¿flÌfiı flËı‰Î ÿı... ±fiı ÷ıÀ·Î … T›‰ËÎfl‹Î_ ΩıÕΛ ’HÎ ±ÎiÎÎ◊Ì ⁄ËÎfl
¿Î_¥ fi ¿flı.”” (√.±_. 18).
±Î‰Ì „V◊Ï÷‰Î‚Î ≠Î√∞ ¤@÷fiı V‰Î‹Ì CÎıfl …‰ÎfiÌ ±ÎiÎÎ ¿flı
I›Îflı CÎıfl Ω› ’HÎ I›Î_ flËı‰Î› fiÏË ±fiı ÿflı¿ flÌ÷ı V‰Î‹ÌfiÎ_ ÿ½fi-
Á‹Î√‹ ±fiı ≠Á_√fiÌ ÷̉˛ {_¬fiÎ flèÎÎ … ¿flı ±fiı ¿¥ flÌ÷ı V‰Î‹Ì
±’Îfl flÎ∞ ◊¥ Ω› ±ı‰_ Ï«_÷‰fi ’HÎ flèÎÎ ¿flı. ÷ı‹fi_ Á‹√˛ ∞‰fi
V‰Î‹Ì‹› … Ë÷_ ±fiı Á‰˝ Ïø›Î V‰Î‹Ìfiı flÎ∞ ¿fl‰Î ’Òfl÷Ì … Ë÷Ì. ¿˘¥
’HÎ Ïø›Î …ı‹Î_ V‰Î‹Ìfi˘ ±ı¿ ›Î ⁄Ì∞ flÌ÷ı Á_⁄_‘ fi ˢ› ÷ı ÷ı±˘ ¿flÌ
¿÷Î … fiÏË. ±Î‰Î ’fl‹ ÏÿT› ¤„@÷¤Î‰fiı ·¥fiı V‰Î‹Ì ÷ı‹fiı ‰Îfl_‰Îfl
⁄˘·Î‰÷Î.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 41

lÌ ËÏfl¿ÚWHÎ ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝≠Ï÷WÃÎ

Á_‰÷ 1916‹Î_ √œ’fl‹Î_ lÌ ËÏfl¿ÚWHÎ ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝
’‘flΉ‰ÎfiÌ Ë÷Ì. ÷ı ≠Á_√ı V‰Î‹Ì √œ’fl ’‘Îfl‰ÎfiÎ »ı, ±ı ‰Î÷ ΩHÎÌ
≠Î√∞ ¤@÷ ’HÎ ‹Ë‰Î◊Ì √œÕı ±ÎT›Î. ±Î Á‹ˆ›ı ±‹ÿΉÎÿ ÷◊Î
‰fl÷η ÿıÂfiÎ CÎHÎÎ ÁΑ, ⁄˛õ«ÎflÌ, ’ÎÊ˝ÿ ‰√ıflı ±ÎT›Î Ë÷Î ±fiı ≠Ï÷WÃÎ
ÏfiÏ‹kÎı ‹ËΛiÎ ◊›˘ Ë÷˘. V‰Î‹ÌfiÌ ≥E»Î◊Ì ≠Î√∞ ¤@÷ ±Î Á‹ˆ›Î
’»Ì √œ’fl‹Î_ ⁄ı ‹ÎÁ fl˘¿Î›Î ±fiı ËÏfl¿ÚWHÎ ‹ËÎflÎ… ÷◊Î √˘’ÌfiÎ◊∞
‹ËÎflÎ…fiÎ ‰ÎCÎÎ ¿flÌ ±Î’Ì, flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ…fiı ≠ÁLÔfi ¿›Î˝.
÷ı … ‰Êı˝ …^fiÎ√œ‹Î_ ’HÎ ËÏfl¿ÚWHÎ ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝≠Ï÷WÃÎ ¿fl‰ÎfiÌ
Ë÷Ì ±fiı flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ… ’HÎ ’‘Îfl‰ÎfiÎ Ë÷Î. ±ıÀ·ı V‰Î‹Ì±ı
≠Î√∞ ¤@÷fiı √œÕı◊Ì …^fiÎ√œ ⁄˘·Î‰Ì ·Ì‘Î.
±ı¿ Ïÿ‰Á V‰Î‹Ì±ı ÷ı‹fiı ¿èÎ_ — ““≠Î√∞ ! ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝ ‹ÎÀı
ÁÎflÎ ÁÎflÎ ‰ÎCÎÎ Á̉‰ÎfiÎ »ı, ÷ı ÷_ ÷ˆ›Îfl ¿fl.””
V‰Î‹ÌfiÌ ±ÎiÎÎ ‹Î◊ı «ÕÎ‰Ì V‰Î‹Ìfiı ≠ÁLÔfi ¿fl‰Î ’˘÷ÎfiÌ Á‰˝
¿<‚÷ÎfiÌ ’flοÎWÀÎ ±Î ‰ÎCÎ΋Î_ ‹Ò¿Ì ÿı‰Ì, ±ı‰˘ Ïfiç› ¿flÌfiı,
¤√÷∞±ı ±ı¿ ±‹ÒS› Ω‹˘ ÁÌT›˘ ±fiı ÷ı‹Î_ Á˘fiÎfiÎ ÷Îfl ‰Õı Á˘fiÎfiÌ
ÀÌ⁄¿Õ̱˘ …ÕÌfiı, Ï«h΢ ¿ÎœÌ, ±’Îfl ¿ÎflÌ√flÌ ±fiı ¿˙ÂS›fi˘ fi‹Òfi˘
⁄fiÎT›˘. ÷ı ‰ÎC΢ ÷ı‹HÎı Á‹ˆ›Î‹Î_ ±Î‰ı· ⁄ΉάΫfl, ±‹flάΫfl,
‹˘ÀÌ⁄Î ÷◊Î ±¤›ÏÁ_Ë ÿfl⁄Îfl ‰√ıflıfiı ⁄÷ÎT›˘ ±fiı Á‰ı˝ ¬Ò⁄ flÎ∞ ◊›Î_
±fiı ÿflı¿ı wÎ. 100/- ±ÎM›Î. ±ı‹ Á‰˝ ËÏfl¤@÷˘fiı ⁄÷Ή÷Î_ ⁄÷Ή÷Î_
wÎ. 1,000/- ¤ı√Î ◊›Î. ÷ı ·¥fiı V‰Î‹ÌfiÎ_ «flHÎı ‘›Î˝. I›Îflı V‰Î‹Ì±ı
’Ò»u_ — ““±S›Î ≠Î√∞ ! ±Î wÏ’›Î @›Î_◊Ì ·ÎT›˘ ?””
I›Îflı ¤√÷∞±ı Ω‹˘ ⁄÷ΉÌfiı ¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ì ! ±Î Ω‹˘
⁄fiÎT›˘, ÷ı ÿflı¿fiı ⁄÷ÎT›˘. I›Îflı ÷ı‹HÎı flÎ∞ ◊¥fiı ±Î ¤ıÀ ±Î’Ì »ı.””
¤√÷∞fiÌ ±Î‰Ì ›„@÷, ±’Îfl Áı‰Î¤Î‰ ±fiı ’˘÷Îfiı … ±ı¿ flÎ∞
¿fl‰Îfi_ ÷Îfi Ωı¥, V‰Î‹Ì ±I›_÷ flÎ∞ ◊›Î ±fiı ⁄ı ‰¬÷ ‹Y›Î.
±Î‰Ì flÌ÷ı ÿflı¿ ≠Á_√ı Áı‰Î ¿fl‰Ì ±fiı V‰Î‹ÌfiÌ ±I›_÷ ¿Ú’Î
‹ı‚‰‰Ì ±ı … ÷ı‹fi˘ ≥¿ Ë÷˘. V‰Î‹ÌfiÌ ’HÎ ÷ı‹fiÎ μ’fl ’Ïfl’ÒHν º„WÀ
42 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

Ë÷Ì. ÷ı◊Ì ÷ı‹fiÎ ‰√fl ZÎH΋ÎhÎ flËÌ Â¿÷Î fiÏË.

Á‹ˆ›Î ⁄Îÿ ¤√÷∞ ‹Ë‰Î √›Î ±fiı T›‰ËÎfl‹Î_ ’˘÷ı ‹fi ΩıÕu_
÷◊Î Á‰ı˝ Â¤ Ïø›Î ¿fl‰Î »÷Î_ ⁄ËÎflT≤ÏkÎ ◊¥ √¥. ¤√÷∞ ’˘÷ÎfiÌ
÷‹Î‹ Ïø›Î‹Î_ V‰Î‹Ìfi_ ±fiÁ_‘Îfi flά÷Î … Ë÷Î; ’HÎ Ωı T›‰ËÎfl‹Î_
‹fi ΩıÕı, ÷˘ Á_¿S’fiÎ ÷fl_√˘ ∂Ãı ±fiı ±_÷fl‹Î_ ±ÂÎ_Ï÷ ∂’Õı …, ÷ı‰_
‹‹ZÎfiı ¿ı‰‚ ⁄÷Ή‰Î … ÏfiI›ÏÁ© ›˘√Ì ±ı‰Î ¤√÷∞ ‹ËÎflÎ…fi_ ±Î
«ÏflhÎ, ‹‹ZÎ fiı ÁΑ¿ ¿¥ ÿÂ΋Î_ ±fiı @›Îflı μ’ÎÁfiÎ ‹Î√˝◊Ì ’Õı »ı,
÷ıfiÎ ºWÀÎ_÷w’ ⁄fiı »ı. ±Î‰Î_ «Ïflh΢ ‹ËÎ’vÊ˘ ’˘÷ÎfiÎ ∞‰fi‹Î_,
⁄ÌΩfiı ‹Î√˝ÿ½fi ‹ÎÀı ’˘÷ı …, ΩHÎı Á‹ƒ‹Î_ ÷fl_√ ∂’…ı ±fiı ·Ìfi
◊Λ, ÷ı ≠‹ÎHÎı Âw ¿flı ±fiı μ’ÎV›‹ÒÏ÷˝fiÌ ≠Î◊˝fiÎw’ ¤„@÷◊Ì ’λÎ_
·Ìfi ¿flı. ÏÁ©Î_÷ ±ı »ı ¿ı ‹‹ZÎ±ı ÿflı¿ ZÎHÎı ¿ı‰‚ μ’ÎV›‹ÒÏ÷˝ ÷flŒ …
·Z› flά‰_ Ωı¥±ı. ±ı¿ ZÎHÎ ’HÎ ±ı º„WÀ I›Î_◊Ì ÿÒfl ◊Λ ÷˘ ÏÁ©
◊›ı·˘ ›˘√Ì3 ’HÎ √÷ν‹Î_ … ’Õı.
‹ËÎ’vÊ˘fiÎ_ ±Î‰Î_ ±ÿ˚¤÷ «ÏflhÎÿ½fi◊Ì ‹‹ZÎfiı ZÎHÎı ZÎHÎı @›Î_
3. ¤√‰ÎfifiÎ ±ı¿Î_Ï÷¿ ¤@÷fiÌ flÌÏ÷ ¿ı‰Ì ˢ› »ı ÷ı ωÊı lÌ‹ÿÔ˚¤Î√‰÷fiÎ
϶÷Ì› V¿o‘‹Î_ ⁄˛õαı fiÎflÿ ≠I›ı ¿èÎ_ »ı —
Ÿ ÷Ê⁄UÃË ◊˘XÔU ◊η٬‹ˇÿÃ Ÿ flÒ ÄflÁøã◊ ◊Ÿ‚Ù ◊Î·Ê ªÁ×–
Ÿ ◊ NU·Ë∑§ÊÁáÊ ¬Ããàÿ‚à¬Õ ÿã◊ NUŒıà∑§áΔUflÃÊ œÎÃÙ „UÁ⁄U—H
±◊˝ — Ëı fiÎflÿ ! ‹ÎflÌ ‰ÎHÎÌ @›Îflı› ’HÎ Ï‹J›Î T›Î’Îfl ¿fl÷Ì fi◊Ì ÷ı‹…
‹ÎflÎ ‹fifiÌ √Ï÷ ’HÎ @›Îflı› Ï‹J›Î ‹Î√ı˝ …÷Ì fi◊Ì, ‹ÎflÌ ≥„Lƒ›˘ @›Îflı›
±ÁL‹Î√ı˝ ≠‰÷˝÷Ì fi◊Ì, ¿ÎflHÎ ¿ı ‹ıÓ ±Ï÷ μI¿oÃÎ ¤flı·Î xÿ›◊Ì ¤√‰Îfifiı
‘ÎflHÎ ¿›Î˝ »ı.
±Î‰˘ …ı ¤@÷ »ı ÷ıfi˘ ‹ÏË‹Î ±ı¿Îÿ V¿o‘‹Î_ …fi¿ flÎΩ ≠I›ı ËÏfl
›˘√ırflfiÎ_ ‰«fi‹Î_ »ı —
ÁòÊ÷ÈflŸÁfl÷fl„UÃfl˘åÿ∑ȧáΔUS◊ÎÁÃ⁄UÁ¡ÃÊà◊‚È⁄UÊÁŒÁ÷Áfl¸◊ÎÇÿÊÃÔ˜–
Ÿ ø‹Áà ÷ªflଌÊ⁄UÁflãŒÊÑUflÁŸÁ◊·Êœ¸◊Á¬ ‚ flÒcáÊflÊÇÿA—H
±◊˝ — ¤√‰ÎfifiÎ V‰w’‹Î_ ±¬_Õ VQ≤Ï÷ flάfiÎfl˘ …ı ¤@÷…fi, fiÏË ∞÷ı·Î
‹fi‰Î‚Î …ı ÿı‰÷α˘ ±ÎÏÿ¿ ’HÎ …ı «flHο‹‚fiı ¢K›Î … ¿flı »ı ±ı‰Î
¤√‰ÎfifiÎ_ ’ÿÎflω_ÿ ◊¿Ì, Á‹√˛ Ïhη˘¿ÌfiÎ ‰ˆ¤‰fiÌ ≠΄MÔ÷ ‹ÎÀı ’HÎ, ±‘ν
·‰ ¿ı ÏfiÏ‹Ê …ıÀ·˘ Á‹› ’HÎ «·Î›‹Îfi ◊÷˘ fi◊Ì, ÷ı … Á‰˝ ‰ˆWHΉ˘‹Î_
±√˛ıÁfl ¤@÷flÎ… »ı.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 43

√÷ν »ı, @›Î_ ¿ÏÃfiÎ¥ »ı, ÷ı ω«Îfl‰Îfi_ ‹‚ı. …ı ¿ı‰‚ ‹ËÎ’vÊ˘fiÎ ÏÿT›
«ÏflhÎfi_ … √Îfi ¿flı »ı ÷ı ¤@÷ ¤Ò·˘ ’Õu˘ »ı. ‹ËÎflÎ…ı ÷˘ ¿èÎ_ »ı — ““…ı‹
¤√‰Îfifi_ Á‹◊˝’b_ ˢ› fiı ÷ıfi_ √Îfi ¿flı ÷ı‹… ±Á‹◊˝’b_ ˢ› ÷ıfi_ ’HÎ
√Îfi ¿flı ±fiı …ı‹ ¤√‰Îfifi_ ›˘B› «ÏflhΠˢ› ÷ıfi_ √Îfi ¿flı ÷ı‹… …ı
±›˘B› …ı‰_ «ÏflhÎ …HÎÎ÷_ ˢ› ÷ıfi_ ’HÎ √Îfi ¿flı, ’HÎ ¤√‰ÎfifiÎ «ÏflhÎfiı
ωÊı ›˘B›-±›˘B› ±ı‰Î CÎÎÀ CÎÕı fiÏË; ±ı‰˘ …ı ¤√‰Îfifi˘ ¤@÷ ˢ›
÷ıfiı ’vÊ˘k΋fiÎ V‰w’fiı ωÊı „V◊÷≠iÎ ΩHΉ˘.”” (√.‹. 17).
±Î‰_ «ÏflhÎ μ’ÎÕÌ ¤√÷∞±ı V‰Î‹ÌfiÌ ≠Î◊˝fiÎw’ V÷Ï÷ ¿flÌ ±fiı
Á_¿S’ ‹ÀÎՉΠÁÎv ‹_ÿ‰ÎÕ ‹ÎB›˘. ±ıÀ·ı ±ı¿ ‹ÏËfi˘ ‹Î_ÿÎ flèÎÎ ±fiı
Á_¿S’fi˘ ‹_ÿ‰ÎÕ ÂQ›˘, I›Îflı ÂÎ_Ï÷ ◊¥.

K›Îfi ¿fl‰_ Ïfi√˝HÎ ¿ı ‰Î÷˘ ¿fl‰Ì Ïfi√˝HÎ ?

Á_‰÷ 1917fi˘ ¿ÎÏ÷˝¿Ì ’ÒÏHν‹Îfi˘ Á‹ˆ›˘ ¿fl‰Î V‰Î‹Ì ¤√÷∞fiı
ÁÎ◊ı ·¥fiı ‰fl÷η ’‘Λν. ±ËŸ Á‹ˆ›Î‹Î_ Á˙fiı ±ÿ˚¤÷ ·Î¤ ±ÎM›˘.
Á‹ˆ›Î ’»Ì ‰fl÷η◊Ì fiÌ¿‚Ì V‰Î‹Ì √œÕÎ ’‘Λν. √œÕ΋Î_ V‰Î‹Ì
√˘’ÌfiÎ◊∞ ÿı‰fiÎ_ ÿ½fi ¿flÌ Á¤Î‹Î_ ’‘Λν I›Îflı ÏÁ©Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı
÷◊Î ‹ÎfiÎ ¤√÷ı » ‹ÏËfiÎ◊Ì ≠ë √˘Ã‰Ì flÎA›˘ Ë÷˘ ÷ı ≠ë V‰Î‹Ìfiı
’Ò»u˘ — ““V‰Î‹Ì ! K›Îfi ¿fl‰_ ±fiı ‰Î÷˘ ¿fl‰Ì, ÷ı‹Î_ Ïfi√˝HÎ ¿›_ ±fiı
Á√HÎ ¿›_ ?””
÷ı ⁄_fiıfiı ±ı‹ ¿ı V‰Î‹Ì …^fiÎ√œ‹Î_ ‰Î÷˘ … ¿›Î˝ ¿flı »ı ±fiı ‰Î÷˘
¿fl‰Ì ÷ı‹Î_ ÷˘ ⁄ËÎflT≤ÏkÎ ¿fl‰Ì ’Õı. ‹ÎÀı K›Îfi‹Î_ …ı ±_÷—T≤ÏkÎ ¿flÌfiı
‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝ ÿı¬‰Ì ±ı … lıWà »ı. ±ıÀ·ı V‰Î‹Ì Â_ μkÎfl ¿flı »ı ÷ı
ÁÎ_¤‚‰Î μIÁ¿ ◊›Î.
’»Ì V‰Î‹Ì±ı ÷ı‹fiı ¿èÎ_ — ““¤√‰ÎfifiÌ ≠ÁLfi÷Îfiı ÁÎv K›Îfi ¿flı
±◊‰Î ‰Î÷˘ ¿flı ÷˘ ÷ı ⁄_fiı Ïfi√˝HÎ »ı ±fiı ±ËoT≤ÏkÎ◊Ì ⁄ËÎfl ·˘¿‹Î_
ÿı¬ÎՉΠÁÎv K›Îfi ¿flı ±◊‰Î ‰Î÷˘ ¿flı ÷ı ⁄_fiı Á√HÎ »ı.””
V‰Î‹Ìfi˘ ±Î μkÎfl ÁÎ_¤‚Ìfiı ⁄_fiıfiı ±ı‹ ◊›_ — ““±Î‰˘ μkÎfl ÷˘
±Î’HÎı ‘Λ˘˝ … fiˢ÷˘.””
‰‚Ì, ¿◊ΉÎ÷νfiÎ ≠Á_√‹Î_ ÏÁ©Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ⁄ÌΩı ≠ë ’Ò»u˘ —
44 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

““V‰Î‹Ì ! ¿ÎflHÎ ÂflÌfl ÷ı ÷˘ ¿Î‚Î ’ÎHÎÎ …ı‰_ »ı ÷ı K›Îfi ¿›Î˝ ÏÁ‰Î›

ÂÌ flÌ÷ı ¿’Λ ? ¿ÎflHÎ ¿Î‚Î ’ÎHÎÎfiı »ÌHÎÌ ‰÷ı ±Î¬˘ Ïÿ‰Á ÀÎ_¿ı I›Îflı
‹Î_Õ À˘’·˘ √΂ fiÌ¿‚ı. ÷ı‹ flÎ÷-Ïÿ‰Á K›Îfi ¿flı I›Îflı ◊˘Õ<_ ◊˘Õ<_ CÎHÎı
Ïÿ‰Áı ¿’Λ.””
I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î — ““±‹Îflı …^fiÎ√œ ΩıflΤΥ ’ÎHÎÎ ÷˘Õı »ı, ÷ı
≠◊‹ ÷˘ ’ÎHÎÎ ‰E«ı ÿÎfl √΂ı »ı ±fiı ’»Ì ÷ı‹Î_ ⁄Âıfl ÿÎw ¤flı »ı ±fiı
’»Ì ÿı‰÷Î ‹Ò¿ı »ı; ÷ı ÷˘’ …ı‰Õ˘ ¤Õο˘ ◊Λ ±fiı ËΩfl, ⁄O⁄ı ËΩfl
‹HÎfiÌ »Ì’v_ ÷ÒÀı »ı. ±ı‹ ±‹ı ¿ÎflHÎ ÂflÌfl ¿Î’‰Î ‹ÎÀı ‰Î÷w’Ì
ÁÎ_√Õ̱ı ¿flÌfiı ÿÎfl ÿ¥±ı »Ì±ı, ±fiı ¤√‰ÎfifiÎ Ïfiç›w’Ì ÿÎw ¤fḻı
»Ì±ı ±fiı ¤√‰Îfi fiı ¤√‰ÎfifiÎ ÁΑfiÎ ‹ÏË‹Îw’Ì ±„Bfi ‹Ò¿Ì±ı
»Ì±ı, ÷ıHÎı ¿flÌfiı ÁÎ_… ’Õuı ⁄ÁıÓ ⁄ÁıÓ À˘’·Î √΂ fiÌÁflı »ı ±fiı ¿ÎflHÎ
ÂflÌflw’Ì ¿Î‚Î ’‰˝÷fiı ÷˘ÕÌfiı ⁄˛õw’ ¿flÌ ÿ¥±ı »Ì±ı.””
V‰Î‹ÌfiÌ ±Î‰Ì ⁄˛õ¤Î‰fiÌ ±ÿÔ˚¤÷ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚Ìfiı ÏÁ©Îfi_ÿ
V‰Î‹Ìfiı ◊›_ — ““±Î’HÎı V‰Î‹Ìfiı ≠ë ’Ò»Ì √Ò_«‰‰Î ‹Î√̱ı »Ì±ı ±fiı
±Î ÷˘ º„WÀ‹ÎhÎı ¿flÌfiı ¿ÎflHÎ ÂflÌflfi˘ fiΠ¿flÌ fiάı ±ı‰Î Á‹◊˝ »ı. ÷ı
±Î’HÎÎ …ı‰Îfiı ÂÌ flÌ÷ı ±˘‚¬Î› ?”” ±Î◊Ì ÷ı‹HÎı V‰Î‹ÌfiÌ ⁄Ë … V÷Ï÷
¿flÌ, ¿ÎflHÎ ÂflÌflfiÎ ¤Î‰ ÀÎ‚Ì ⁄˛õw’ ◊‰Î› ±ı‰Î ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ‹ÎB›Î.

¤√÷∞fiı V‰Î‹ÌfiÎ hÎHÎ ‰fl

¿ÎÏ÷˝¿ ’Òfi‹fi˘ Á‹ˆ›˘ ‰fl÷η ¿flÌ ≠Î√∞ ¤@÷ ÁÌ‘Î … ‹Ë‰Î
√›Î ±fiı I›Î_ ⁄ı ‹ÎÁ flËÌ …^fiÎ√œ e·ÿ˘·fiÎ Á‹ˆ›ı √›Î. ±Î Á‹ˆ›Î‹Î_
±Î«Î›˝lÌ flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ… ’‘Îfl‰ÎfiÎ Ë÷Î. ÷ı◊Ì V‰Î‹Ì±ı
Á¤Î‹_Õ’‹Î_ ¢¤ı ±ı‰Ì ±ı¿ ‹˘ÀÌ «_ÿfiÌ ÷ˆ›Îfl ¿fl‰Îfi_ ¤√÷∞fiı ¿èÎ_.
±Î‰Ì ‹˘ÀÌ «_ÿfiÌ ¿fl‰Ì ±ıÀ·ı ·√¤√ wÎ. 1,000/-fi_ ¬«˝ ◊Λ. ’fl_÷
V‰Î‹Ì±ı ¤√÷∞fiı ⁄˘·Î‰Ìfiı ±ıÀ·_ … ¿èÎ_ — ““≠Î√∞ ! «_ÿfiÌ ‹˘ÀÌ ¿fl
±fiı wÏ’›Î ÷˘ ¿˘ÃÎfl‹Î_ fi◊Ì, ÷ıfi_ ÷˘ ÷fiı ŒÎ‰ı ÷ı‹ ¿fl.””
≠Î√∞ ¤@÷fiı ÷˘ V‰Î‹ÌfiÌ ±ÎiÎ΋Î_ ËΩfl˘ ±fiı ·Î¬˘ wÏ’›Î
ÿı¬Î÷Î. ÷ı◊Ì ±Î‰Ì ¿˘¥ ’HÎ ±ÎiÎ΋Î_ ÷ı±˘ ¿˘¥ Ïÿ‰Á ’λΠ’Õ÷Î …
fiÏË. V‰Î‹ÌfiÌ ≥E»Î »ı ÷˘ wÏ’›ÎfiÎ ‹ı ‰flÁ‰ÎfiÎ »ı ±ı‹ … ÷ı±˘
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 45

‹Îfi÷Î. ±Î◊Ì ’˘÷ÎfiÌ ’ÎÁı ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚‰Î …ı ËÏfl¤@÷˘ ⁄ıÁ÷Î ÷ı

÷‹Î‹ ’ÎÁı ·¬HÎÌ ¿flÎ‰Ì wÎ. 600/- ¤ı√Î ¿›Î˝ ±fiı ÷ıfiÎ_ ΩÕÎ_ ¿’ÕÎ_
·¥, »’ΉÌ, «_ÿfiÌ Á̉‰ÎfiÌ ÷ˆ›ÎflÌ ¿flÌ. ÿÁ ÿfl∞ ⁄ı ‹ÏËfiı …ı ¿Î‹
¿flÌ Â¿ı ÷ı ≠Î√∞ ¤@÷ı ±ı¿·Î±ı … Œ@÷ 41 Ïÿ‰Á‹Î_ ’Òfl_ ¿›*.
fl˘… ’˘÷ı Á‰ÎflfiÎ hÎHÎ ‰Î√ı ∂ÃÌ, fiÎËÌ, ÏfiI›¿‹˝◊Ì ’fl‰ÎflÌ,
‹_√‚Î ±Îfl÷ÌfiÎ_ ÿ½fi ¿flÌfiı ⁄ıÁı ÷ı flÎ…¤˘√ ±Îfl÷Ì ‰¬÷ı ∂Ãı. ‰‚Ì,
…‹Ìfiı ⁄ıÁı ÷ı flÎhÎı ⁄Îfl ‰Î√ı ÁÒ‰ı.
±Î ≠‹ÎHÎı ¤Îflı ⁄|ÎÿÎfl «_ÿfiÌ ’ÒflÌ ◊‰Î ±Î‰Ì I›Îflı ±ı¿ Ïÿ‰Á
V‰Î‹Ì flÎhÎı ⁄Îfl ‰Î√ı ¤√÷∞fiÎ ±ÎÁfiı ’‘Λν. ¤√÷∞ ÷˘ ‰ı√‹Î_ fiı
‰ı√‹Î_ “V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ, V‰ÎÏ‹fiÎflΛHΔ ¤…fi ¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_ V‰Î‹ÌfiÌ ‹ÒÏ÷˝
‘ÎflÌfiı Á̉÷Î Ë÷Î. V‰Î‹Ì ±Î‰Ìfiı ’λ‚ ∂¤Î flèÎÎ ±fiı ≠Î√∞ ¤@÷fi˘
‰ı√ ±fiı ±¬_Õ ¤…fifi_ ÷Îfi Ωı¥ ‹fi˘‹fi ¬Ò⁄ flÎ∞ ◊›Î. ◊˘ÕÌ ‰Îflı
¤√÷∞fi_ K›Îfi √›_ ±fiı V‰Î‹Ìfiı ∂¤ı·Î Ωı›Î ±ıÀ·ı ±ı¿ÿ‹ ∂¤Î
◊¥ √›Î ±fiı ≠Î◊˝fiÎ ¿flÌ ’Ò»u_ — ““‹ËÎflÎ… ! ±Î’ @›ÎflfiÎ ’‘Λν »˘ ?””
V‰Î‹Ì ËÁ÷Î_ ËÁ÷Î_ ⁄˘S›Î — ““±ı¿ CÎÕÌ ‰Îfl ◊¥.””
±ıÀ·ı ¤√÷∞ V‰Î‹Ìfi˘ ±’flΑ ◊¥ √›˘ ±ı‹ ΩHÎÌ ÿoÕ‰÷Ô˚ ¿fl‰Î
·ÎB›Î. V‰Î‹Ì±ı ÷ı‹fiı ÿoÕ‰÷Ô˚ ¿fl÷Î fl¬Î‰Ìfiı ¿èÎ_ — ““≠Î√∞ ! …ı‰_
Á̉‰Î‹Î_ ÷Îfi »ı, ÷ı‰_ ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝‹Î_ ˢ› ÷˘ ¿Î_¥ ⁄Î¿Ì flËı fiÏË.””
¤√÷∞ ËÎ◊ ΩıÕÌfiı ⁄˘S›Î — ““V‰Î‹Ì ! ±ı ÷˘ ±Î’fiÎ ËÎ◊‹Î_ »ı.
±Î’ ¿Ú’Î ¿fl˘ ÷˘ ◊Λ.””
V‰Î‹Ì ±ı‹fiÌ ±fiL› ¤„@÷ Ωı¥ ≠ÁLÔfi ◊›Î ±fiı ¿èÎ_ —
““≠Î√∞ ! Ë_ ÷ÎflÎ μ’fl ⁄Ë … flÎ∞ »\_. ‹ÎÀı ‹Î√, ÷_ …ı ‹Î√ı ÷ı ±Î’_.””
¤√÷∞ ÷˘ ¿o¥ ⁄˘S›Î fiÏË. ±ıÀ·ı V‰Î‹Ì±ı ÷ı‹fiı ¿èÎ_ —
““≠Î√∞ ! ÷ÎflÎ ‹fi‹Î_ ÷˘ ±ı‹ ËÂı ¿ı ±Î ⁄Ή˘ ÷ı Â_ ±Î’Âı ? ’HÎ ±Î
ÁΑ ¿Ëı ÷ı‹ lÌ∞‹ËÎflÎ… ¿flı »ı. ‹ÎÀı …ı ‹Î√Ì ÷ı ±Î’ÌÂ.””
’fl_÷ ¤√÷∞ ¿o¥ ⁄˘S›Î … fiÏË. ±ıÀ·ı V‰Î‹Ì±ı ŒflÌ ¿èÎ_ — ““Ë_
÷fiı ¿Ë_ »\_ ¿ı ÷_ CÎıfl Ω ±fiı ⁄Îfl ‹ÏËfi΋Î_ ÷fiı wÎ. 60,000/- ‹‚Âı.
÷ı ‰Õı ÁΑfi˘ Á‹Î√‹ ¿flÌ ±Îfi_ÿ ¿fl…ı.””
¤√÷∞ ÷˘ V‰Î‹ÌfiÌ vÏ«, ±Ï¤≠Λ ±fiı ÏÁ©Î_÷ ΩHÎ÷Î Ë÷Î ±fiı
46 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

±ÎÀ·Î_ ‰Ê˘˝ ÷ı‹fiı Áı‰Ì ÷ı‹fiÎ ÏÁ©Î_÷fiı ’«ÎT›˘ Ë÷˘. ÷ı◊Ì V‰Î‹Ìfi_ ±Î
‰«fi ¿ı‰‚ ’˘÷ÎfiÌ ’flÌZÎÎ ‹ÎÀı … »ı ±ı‹ Á‹∞ …¥fiı ’˘÷ı ËÎ◊ ΩıÕÌfiı
¿èÎ_ — ““‹ËÎflÎ… ! ÷ıfl ‰Ê˝ √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi˘ Á‹Î√‹ ‹ıÓ ¿›˘˝ ÷◊Î fi‰
‰Ê˝◊Ì ±Î’fi˘ Á‹Î√‹ Ë_ ¿v_ »\_, ÷ı‹Î_ ‘fi ¿ı VhÎÌ‹Î_ Á¬ »ı ±ı‰_ ÷˘
ÁÎ_¤Y›_ … fi◊Ì; ∂·À<_ ÷ı‹Î_◊Ì ËΩfl˘fi_ ¤Ò_Õ<_ ◊›_ »ı. ±Î’ ‘fi ±Î’˘ ÷˘ ÷ı
‰Õı ⁄ı ¿fl¿Î_ ¿v_ ±fiı ±ı¿ ‹˘ÀÌ Ë‰ı·Ì ¿v_ ’HÎ ÷ı‹Î_◊Ì ÷˘ ⁄_‘fi ◊Λ. ‹ÎÀı
Ωı ±Î’ ¬flı¬flÎ flÎ∞ ◊›Î ˢ ÷˘ ÷‹Îv_ iÎÎfi ‹fiı ±Î’˘, ÷‹Îv_ CÎfl
ÿı¬ÎÕ˘ ¿ı ÷‹ı @›Î_fiÎ ‰ÎÁÌ »˘ ±fiı ‹Îfl˘ ∞‰ ÁIÁ_√Ì ¿fl˘ ÷◊Î
lÌ∞‹ËÎflÎ… ±ı¿ ±b …ıÀ·Î ’HÎ »ıÀÎ fi flËı, ±ı hÎHÎ ‰fl ±Î’˘.””
V‰Î‹Ì ÷˘ ≠Î√∞ ¤@÷fiÌ ±Î ‹Î√HÎÌ◊Ì „V◊fl ◊¥ √›Î ±fiı »ıS·Ì
„V◊Ï÷fi_ iÎÎfi ÏÁ© ¿fl‰Î ÷I’fl ◊›ı·Î ±Î ¤@÷flÎ…fiı ‰‚Ì »ıS·Ì
¿Á˘À̱ı «ÕÎT›Î. V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î — ““‹Òfl¬ ! ÷Îflı iÎÎfifi_ Â_ ¿Î‹ »ı ? Ω, Ë_
‰fl ±Î’_ »\_ ¿ı ±ZÎfl‘΋‹Î_ Ë_ ÷fiı ÷ıÕÌ …¥Â. ‰‚Ì, ¿ı‚Î_ ÷˘ ¿ı‚ı … ’οı,
’HÎ ◊˘flı ¿ı‚Î_ fi ±Î‰ı. ‹ÎÀı ±Î »ıS·Ì „V◊Ï÷fi_ iÎÎfi ÷˘ ¿˘¥ ⁄˛õ«ÎflÌ,
ÁΑ ±√fl ⁄˛ÎõHΠˢ› ÷ıfiı Ωı¥±ı ±fiı ÷ı‰Îfiı »÷Ì ÿıËı ÏÁ©ÿÂΠˢ› ÷˘
… ·Î¬˘fiı Á‹ÎÁ ◊Λ. ÷Îflı ÷ıfi_ Â_ ¿Î‹ »ı ?”” ±ı‹ ‘Ìfl… Ωı‰Î ¿èÎ_.
’fl_÷ ¤√÷∞±ı ÷˘ V‰Î‹ÌfiÎ Á‹Î√‹◊Ì Á‰˝ Á¬fi_ ’Ïfl‹ÎHÎ ¿flÌ
‹Ò@›_ Ë÷_. ±ıÀ·ı ’˘÷ÎfiÌ ±ı¿ … ‰Î÷ ’¿ÕÌ flÎ¬Ì ¿èÎ_ — ““Ωı ±Î’ flÎ∞
◊›Î ˢ ±fiı “‹Î√, ‹Î√” ±ı‹ ¿èÎ_ ˢ›, ÷˘ ‹Îflı ‹ÎflÎ_ ‹Î√ı·Î_ hÎHÎ
‰flÿÎfi Ωı¥±ı. ±ı ωfiÎ ÷˘ M≤J‰Ìfi_ flÎF›, ≥Lƒfi_ V◊Îfi ¿ı ⁄˛õÎ, ≠¿ÚÏ÷-
’vÊ ±ÎÏÿfi_ flÎF› ‹Îflı fi Ωı¥±ı. ±ˆr›˝ ÷˘ Á¿Î‹ ¤@÷fiı Ωı¥±ı
±fiı ‹Îflı ÷˘ ÷‹ÎflÎ_ «flHÎÎflω_ÿfiÌ ±¬_Õ Áı‰Î‹Î_ flËı‰_ »ı.””
±Î ÁÎ_¤‚Ì V‰Î‹Ì ⁄Ë … flÎ∞ ◊¥ ËV›Î ±fiı ¿èÎ_ — ““Ωı
‹flÏHΛ˘ ◊Î4 ÷˘ ±ı iÎÎfi ‹‚ı ÷ı‰_ »ı ±fiı ÷ı flÎ∞’˘ fi˘¬˘ »ı. ±ı iÎÎfi
4. ŸÊÿ◊Êà◊Ê ’‹„UËŸŸ ‹èÿÙ Ÿ ø ¬˝◊ÊŒÊûʬ‚Ù flÊåÿÁ‹XÊÔUÃÔ˜–
∞ÃÒL§¬ÊÿÒÿ¸ÃÃ ÿSÃÈ ÁflmÊ¢SÃSÿÒ· •Êà◊Ê Áfl‡ÊÃ ’˝rÊÔœÊ◊–
±◊˝ — ±Î ±ÎI‹Î ⁄·ËÌfi ‰Õı ’‹Î÷˘ fi◊Ì ÷◊Î Á_L›ÎÁ flÏË÷ iÎÎfi◊Ì ’HÎ
fiÏË; ’fl_÷ …ı ω¶Îfi ÷I’fl ◊¥fiı ⁄‚, ±≠‹Îÿ ÷◊Î Á_L›ÎÁ ÁÏË÷ iÎÎfiw’
μ’›˘√◊Ì ≠›IÔfi ¿flı »ı, ÷ı ‹‹ZÎfi˘ ±ÎI‹Î ⁄˛õ‘΋‹Î_ ≠‰ı ¿flı »ı.
ó ‹_Õ¿˘’ÏfiÊÿ — 3/2/4
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 47

·ı‰_ ˢ› ÷˘ Ë_ ¿Ë_ ÷ı‹ ¿fl. CÎfl ‹Ò¿Ìfiı ±¬_Õ ±ËŸ flËı I›Îflı ±ı ◊Λ.
‰‚Ì, ÏfiT≤ÏkΑ‹˝, ‰ˆflÎB› ±fiı ±ÎI‹ÏfiWÃΠωfiÎ ¿˘¥ Ïÿ‰Á ÏÁ©ÿÂÎ fi
±Î‰ı.5 ‹ÎÀı ±ËŸ flËı ÷˘ ‹Îflı ±ı hÎHÎı ‰ÎfiÎ_ ÷fiı ÏÁ© ¿flΉ‰Î_.”” ±ı‹
¿ËÌ ¿˘· ±ÎM›˘.

fi‰Ì ˉı·ÌfiÎ ¿Î‹‹Î_

Á_‰÷ 1917fiÌ Áη◊Ì ¤√÷∞ B≤ËI›Î√ ¿flÌ Ïfifl_÷fl …^fiÎ√œ
flËı‰Î ·ÎB›Î. ±_÷fl‹Î_ ±ı‰˘ ‰ı√ ∂’Õu˘ Ë÷˘ ¿ı √‹ı ÷ı flÌ÷ı ÿıËfiÎ
«Òflı«ÒflÎ ¿flÌfiı ’HÎ V‰Î‹Ìfiı flÎ∞ ¿flÌ ·ı‰Î ±fiı ’˘÷ı ‹Î√ı·Î hÎHÎ ‰fl
F›Îflı V‰Î‹Ì ±Î’ı I›Îflı … …_’‰_. ±Î‰Î ¿Ú÷Ïfiç›Ì ◊¥ ’Ëı·ı◊Ì …
ÂÒfl‰Ìfl ˢ‰Î◊Ì ÷ı‹HÎı V‰Î‹ÌfiÌ Áı‰Î‹Î_ ‹fi, ¿‹˝, ‰«fiı {_’·ÎT›_.
±Î ±flÁ΋Î_ … V‰Î‹Ì±ı …^fiÌ Ë‰ı·Ì ÷˘ÕÎ‰Ì fi‰Ì ˉı·Ì ¿fl‰Îfi_
Âw ¿›* ±fiı ±ı flÌ÷ı ¿Îfl¬ÎfiÎfi_ ¿Î‹ «Î·÷_ ¿›*. ÿflı¿ I›Î√Ìfiı ¿o¥¿ fiı
¿o¥¿ Ïø›Î Á˘Ó’‰ÎfiÌ. ±ıÀ·ı ÿflı¿ I›Î√ÌfiÎ_ ÿÁ-ÿÁfiÎ_ ‹_Õ‚ ⁄Î_‘Ì
ˉı·ÌfiÎ ’ΛΠ¬˘ÿ‰Îfi_ ¿Î‹ Âw ¿›*. ≠Î√∞ ¤@÷fiÎ ‹_Õ‚‹Î_ ⁄ı ◊Ì
hÎHÎ ÁΑ Ë÷Î. ’fl_÷ ±Î ÷˘ Œ@÷ V‰Î‹Ì±ı ÷ı‹fiÌ l©Î Ωı‰Î … √˘ÃT›_
»ı ±ı‹ ΩHÎÌ, ‹fi‹Î_ ±Îfi_ÿ ’΋Ì, ¤√÷∞ ÷˘ ÷̉˛ ‰ı√◊Ì ‹_ÕÌ ’ÕuÎ.
V‰Î‹Ì ’HÎ ÷ı‹fiÌ l©Î Ωı¥fiı flÎ∞ ◊›Î ±fiı ‹_ÿ ‹_ÿ ËÁı. ±ı‹ ¿fl÷Î_
V‰Î‹ÌfiÌ ÿ›Î◊Ì ¤√÷∞fiÎ ‹_Õ‚ı ÿ˘œ◊Ì ⁄ı ËÎ◊ ¬˘z_ I›Î_ ¿Î‚Î ’J◊flfiÌ
»Ì’fl ±Î‰Ì. ±ıÀ·ı ÷ı‹fi_ ’ΛΠ¬˘ÿ‰Îfi_ ¿Î‹ ’Òfl_ ◊›_. F›Îflı ⁄ÌΩ_
‹_Õ‚˘±ı ⁄ı ‹Î◊˘ÕÎ Á‘Ì ¬˘z_ I›Îflı ‹Î_Õ ‹Î_Õ »Ì’fl ±Î‰Ì.
±Î Ωı¥fiı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î — ““≠Î√∞fiÎ ‹_Õ‚‹Î_ ◊˘ÕÎ ÁΑ »ı ’HÎ
÷ıfiÎ ’Z΋Î_ ¤√‰Îfi ±fiı ‹˘ÀÎ ÁΑ »ı.”” ±ı‹ V‰Î‹ÌfiÌ ¿Ú’Î◊Ì ±˘»Ì
5. ÁÎZÎÌ …ı ⁄˛õ ÷ı «˘‰Ì ÷k‰ÎI‹¿ …ı ⁄˛õÎ_Õ ÷ıfiı ωÊı ≠‰ı ¿flÌfiı ÷ıfiı
«ˆ÷L›‹› ¿flı »ı ±fiı ÷ıfiı Á‰˝ Ïø›Î ¿fl‰ÎfiÌ Á΋◊a ±Î’ı »ı. ±fiı ÷ı ⁄˛õfi˘
±ı‰˘ V‰¤Î‰ »ı ¿ı …ı ¿ÎWà ÷◊Î ’ÎÊÎHÎ …ı‰_ …Õ Ë˘› ÷ıfiı ωÊı ≠‰ı ¿flı
I›Îflı ÷ı Ëηı«Î·ı ÷ı‰_ ◊¥ Ω› »ı. ÷ı ⁄˛õ Á_√Î◊ı Á‹ÎÏ‘±ı ¿flÌfiı ÷S›¤Î‰fiı
’΋ı I›Îflı ±ı ∞‰ ’HÎ ⁄˛õw’ ¿Ëı‰Î› »ı ±fiı ÷ıfiı iÎÎfifiÌ T≤Ï© ◊Λ »ı.
±fiı ≥„Lƒ›˘fiÌ Â„@÷ ÷˘ F›Îflı ÷’ fiı ÏfiT≤ÏkΑ‹˝ fiı ‰ˆflÎB› ÷ıHÎı ›@÷
›˘√ÎP›ÎÁ ˢ› ÷ıfiı Â¿∞fiÎ …ı‰Ì ÏÁ©ÿÂÎ ≠ÎMÔ÷ ◊Λ »ı. ó √.‹.20
48 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

‹Ëıfi÷ı ÷ı‹fi_ ¿Î‹ ’Îfl ’Õu_.

’ΛÎfi_ ¿Î‹ ’Ò fl_ ◊›Î ’»Ì ÷ı‹Î_ flı÷Ì ‘˘¥fiı fiά‰ÎfiÌ Ë÷Ì. flı÷Ì
‘˘¥, ’ÎHÎÌ‹Î_ ’·Î‚Ì, À˘’·Î‹Î_ fiάÌ, ’Λ΋Î_ fiά‰ÎfiÌ. ±Î‹Î_ ÷˘
·Ò√ÕÎ_ ’·‚ı fiı ⁄√Õı. ±ıÀ·ı ÿflı¿ …HÎ ±ı¿ ±◊‰Î ⁄Ì∞ ›„@÷ ¿flÌ ¬ÁÌ
√›_. ’»Ì V‰Î‹Ì±ı ¤√÷∞fiı ±ÎiÎÎ ¿flÌ — ““≠Î√∞, ±Î flı÷Ìfi_ ¿Î‹ ÷_
¿fl.”” ÷ı◊Ì ’˘÷ı ±ı ¿Î‹ ‹Î◊ı ·Ì‘_ ±fiı Á‰Îfl◊Ì ¿Î‹ Âw ¿flı. ’Ëı·Î_ ÷˘
‹˘ÀÎ ÷’ı·Î‹Î_ ’ÎHÎÌ ¤flÌ, ±_ÿfl ÿÁ-’_ÿfl À˘’·Î flı÷Ì fiάı. ’»Ì ËÎ◊ı
√΂Ìfiı À˘’·Î ¤flı ±fiı ‹Î◊ı μ’ÎÕÌ, ÿ˘À ‹Ò¿Ì ’Λ΋Î_ fiÎ¬Ì ±Î‰ı. ±Î
≠‹ÎHÎı Á‰Îfl◊Ì ÁÎ_… Á‘Ì ±Î Ïø›Î ¿flÌ. ÷ı‹Î_ ⁄‘Î_ ·Ò√ÕÎ_ ’·‚Ì √›Î_
÷˘ ’HÎ À˘’·˘ ·¥fiı ÿ˘À ‹Ò¿ı ±fiı CÎÕ̤fl ωÁ΋˘ ¬Î› fiÏË. ±Î‰Ì
flÌ÷ı Á‰Îfl◊Ì ÁÎ_… Á‘Ì V‰Î‹ÌfiÌ ‹fl∞ ≠‹ÎHÎı ±Ï‰fl÷’HÎı ¿Î‹ ¿›*.
I›Îflı V‰Î‹Ì flÎ∞ ◊¥ ⁄˘S›Î — ““±Îfiı ÁΑfiı flÎ∞ ¿fl÷Î_ ±Î‰ÕÂı ¬v_.””
÷ı ÁÎ_¤‚Ì ’˘÷Îfiı ÏËo‹÷ ±Î‰Ì ±fiı ±Îfi_ÿ ◊›˘.
’»ÌfiÌ hÎÌ∞ Ïø›Î «Òfi˘ ¿fl‰ÎfiÌ Ë÷Ì. «ÒfiÎfi_ ¿Îfl¬Îfi_ ¿˘¥ ¿fl‰Î
÷ˆ›Îfl fiÏË, ¿ÎflHÎ ¿ı ËÎ◊-’√ ŒÎÀÌ Ω› ±fiı ±Î_¬ı ’HÎ √fl‹Ì ±Î‰ı.
‰‚Ì ±Î_‘‚Î ’HÎ ◊‰Î›, ±ı‰Ì Á˙fiı ⁄Ì¿ ·Î√÷Ì. ’»Ì V‰Î‹Ì±ıı ≠Î√∞
¤@÷fiı ⁄˘·Î‰Ìfiı ¿èÎ_ — ““≠Î√∞ ! ±Î «ÒfiÎfi_ ¿Îfl¬Îfi_ ¿fl‰Î ¿˘¥ ÷ˆ›Îfl
fi◊Ì. Á˙fiı ⁄Ì¿ ·Î√ı »ı ¿ı ËÎ◊-’√ ŒÎÀÌ …Âı ±fiı ±Î_‘‚Î ◊Â_. ‹ÎÀı ÷_
‹Î◊ı flά ±fiı ÷fiı ‹ÿÿ‹Î_ ’Î_«-ÁÎ÷ ‹ÎHÎÁ˘ ±Î’ÌÂ_.””
±Î ÁÎ_¤‚Ì ¤√÷∞±ı flÎ∞ ◊¥fiı ¿èÎ_ — ““‹ËÎflÎ… ! ±Î’fiÌ
≥E»Î ËÂı ÷˘ Á‰˝ ¿o¥ ¿flÌÂ. ‹Îflı ¿˘¥fiÌ ‹ÿÿfiÌ …wfl fi◊Ì. ‹Îflı ÷˘
±Î’fiÌ ÁËΛ »ı ±ı … ⁄Á »ı.”” ±ı‹ ¿ËÌ ’˘÷ı ±ı ¿Î‹ ‹Î◊ı ·Ì‘_.
ÿflı¿fiı ÷ı‹fiÌ ±Î‰Ì ÷̉˛ l©Î Ωı¥ ±Îç›˝ ◊›_ ±fiı ‰‚Ì ¿ıÀ·Î¿
¶ıÊÌ·Î ÷˘, ÷ı ¿Î_ ÷˘ ±Î_‘‚˘ ◊Λ ±◊‰Î ‹flı ÷˘ ÁÎv_, ±ı‹ Á_¿S’ ¿fl‰Î
‹Î_ÕuÎ. ±Î‰Î Á_¿S’fiı ÏÁ© ¿fl‰Î ‹_ÏÿflfiÌ Á΋ıfiÎ ‰_Õ΋Î_◊Ì ⁄Îfl-⁄Îfl
‹HÎ «ÒfiÎfiÎ ¿˘◊‚Î, «Îfl-’Î_« …HÎÎ ÷ı‹fiÎ μ’fl «ÕΉı, ¿˘¥ ¿˘¥ ‰¬÷
÷˘ Ωıfl◊Ì ŒıÓ¿ı ’HÎ ¬flÎ ! ’fl_÷ ’˘÷ı ÷˘ V‰Î‹ÌfiÌ ‹ÒÏ÷˝ ‘ÎflÌ, V‰Î‹Ì …
’˘÷ÎfiÌ ¿Á˘ÀÌ ±fiı¿ ¶Îflı, ±fiı¿ ≠¿Îflı ¿flÌ flèÎÎ »ı ±ı‹ ΩHÎÌ, ÂhÎ¤Î‰ı
¿ı Ï‹hΤΉı …ı ¿˘¥ ±Î‰ı ÷ı ÿflı¿fiı V‰Î‹ÌV‰w’ … ÿı¬ı; ’HÎ ÷ı‹fi΋Î_
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 49

ÿıˤΉ ÷˘ ÷ı‹fiı ÿı¬Î÷˘ … fiÏË. V‰Î‹Ì ’˘÷ı … ΩHÎı ÷ı‹fiÌ ¿Á˘ÀÌ

¿fl‰Î, ◊¿‰‰Î, ±fiı¿‹Î_ ≠‰ı ¿flÌ ÷ı‹fiÌ ‘Ìfl… Ωı‰Î ’‘Îfl÷Πˢ› ±ı‰Î
ÏÿT›¤Î‰fiÌ º„WÀ ÷ı‹fiı ÁË… ÏÁ© ◊¥ √¥ Ë÷Ì.
±Î‰Î ‹˘ÀÎ ¿˘◊‚Î μ’ÎÕÌfiı ¿Îfl¬ÎfiÎ ’ÎÁı ·Î‰ı ±fiı ‹˘œ<_ ¬˘·Ì
«˘¿‹Î_ Ãη‰ı. ’»Ì ÷ıfiı ‹ÎÀı «Îfl ˉÎÕÎ ¿flÌ flÎA›Î Ë÷Î ÷ı‹Î_ fiάÌ,
’ÎHÎÌ fiÎ¬Ì ’·Î‚Ì flάı. ’»Ì …ı‹ ‹ÎÀÌ ¿«flı, ÷ı‹ «ÒfiÎfiΠˉÎÕ΋Î_
’˘÷ı ∂÷flÌ ¿«flı. ÷ı‹fiı ±Î ≠‹ÎHÎı «ÒfiÎfi_ ¿Î‹ ¿fl÷Î Ωı¥ ¿ıÀ·Î¿ ÷ı‹fiı
¿Ëı÷Î ¿ı ““±Î «ÒfiÎfiÎ »ıfl◊Ì ±Î_‘‚˘ ◊¥Â, ËÎ◊-’√ ŒÎÀÌ …Âı.””
I›Îflı ’˘÷ı …‰Î⁄ ±Î’÷Î — ““±Î √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì μ’fl ‹Îfl˘
ÿıË ¿<fl⁄Îfi »ı ±fiı ‹Îflı ÷˘ √‹ı ÷ı‹ ◊Λ ’HÎ ÷ı‹fiı flÎ∞ ¿flÌ ÿı‰Î »ı.””
±Î ≠‹ÎHÎı ¿ı‰‚ V‰Î‹Ìfiı … ≠ÁLÔfi ¿fl‰ÎfiÌ ≥E»Î◊Ì, ±Î ˉı·Ìfi_
¿Î‹ ÁÎÕÎ hÎHÎ ‰Ê˝ Á‘Ì «ÎS›_, I›Î_ Á‘Ì ÷ı‹HÎı ÷ı ¿Î‹ ±Ï‰fl÷’HÎı ¿›Î˝
… ¿›*. ’˘÷ı ÿÁ-ÿÁ ‹ÎHÎÁfi_ ¿Î‹ ±ı¿·Î ¿fl÷Î ±fiı ÿıË ÁÎ‹Ì º„WÀ
flά÷Î … fiÏË.
±Î‰Ì flÌ÷ı ±Ï‰fl÷ ˉı·ÌfiÌ Ïø›Î‹Î_ ΩıÕΉΠ»÷Î_, ¿˘¥ fi ˢ›
I›Îflı V‰Î‹Ì ’ÎÁı ⁄ıÁÌfiı ¿◊Î ‰Î_«ı ±fiı ±Î¬Ì flÎ÷ ÷ı‹fiÌ ’ÎÁı ⁄ıÁÌ
‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚ı, ’HÎ ¿˘¥ Ïÿ‰Á ÁÒ÷Î ÷˘ fi◊Ì …. ÷ı‹fiÌ ¤ı√Î flËıfiÎflÎ Á‰ı˝
ΩHÎ÷Î Ë÷Î ¿ı ≠Î√∞ ¤@÷ ¿˘¥ Ïÿ‰Á ÁÒ÷Î … fi◊Ì. V‰Î‹Ì ωWb-
≠ÁÎÿÿÎÁ∞, fiflfiÎflΛHÎÿÎÁ∞ ÷◊Î V‰Î‹ÌlÌ Ω√Î ¤@÷, ±ÎI‹Îfi_ÿ
⁄˛õ«ÎflÌ ‰√ıflı CÎHÎÎ … ¿Ëı÷Î ¿ı «Îfl ‰Ê˝ Á‘Ì ÷˘ ’˘÷ı ÁÒ÷Î … fi◊Ì.
±Î‹, “ÂÒ‚Ì μ’fl ›fi ¿flΉı ÷˘›ı ÁΑfiı Á_√ı flË̱ı flı” ±ı ‹@÷Îfi_ÿ
V‰Î‹Ìfi_ ’ÿ ÷ı‹HÎı ÏÁ© ¿flÌ ⁄÷ÎT›_.
±ÎÀ·˘ ’Ïfll‹ ¿›Î˝ »÷Î_ ÿıËfi_ ⁄‚ CÎÀı ÷ı ‹ÎÀı V‰Î‹Ì±ı ÷ı‹fiı
¿èÎ_ — ““≠Î√∞ ! ÿıËı ¿flÌfiı ÷˘ ⁄Ë ‹Ëıfi÷ ÷_ ¿flı »ı ’HÎ ÷’6 ±fiı ‰ˆflÎB›
6. ‘‹˝ÂÎVh΋Î_ ¿èÎÎ_ »ı …ı I›Î√ÌfiÎ Ïfi›‹ ÷ıfiı flάı ÷◊Î ±ÎËÎflfiı Ïfi›‹‹Î_ flάı
÷◊Î ÷M÷¿ÚE» «Î_ƒÎ›HÎÎÏÿ¿ ‰˛÷ ¿flı ÷◊Î ΩHÎÌ ΩHÎÌfiı ÀÎœ-÷Õ¿˘, ¤Ò¬-÷flÁ
÷ıfi_ ÁËfi ¿flı ±fiı ¤√‰ÎfifiÎ_ ¿◊Î, ¿Ì÷˝fi, ‰Î÷ν ¿flı ÷◊Î ¤…fi-V‹flH΋Î_
⁄ıÁı ÷◊Î ±ÎÁfi ∞÷ı ≥I›ÎÏÿ¿ ÁΑfiı ¿flÌfiı ⁄ÎèÎ ≥„Lƒ›˘ Ï…÷Λ »ı. ±fiı
¤√‰ÎfifiÎ ‹ÎËÎIQ›fi˘ ω«Îfl ±fiı ¤√‰Îfifi_ K›Îfi ÷◊Î ±ÎI‹-ÏfiWÃÎ ±ıÀ·ı
¿flÌfiı ±_÷—¿flHÎ Ï…÷Λ »ı. ó ·˘›Î 5.
50 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

ωfiÎ ÿıË‹Î_◊Ì ⁄‚ CÎÀÂı … fiÏË. ‹ÎÀı ⁄ı Ïÿ‰Á μ’‰ÎÁ ±fiı hÎÌ…ı Ïÿ‰Áı
…‹‰_. ±ı‰Ì flÌ÷ı ±ı¿ ‹ÎÁ flËı‰_ ±fiı ‰‚Ì ⁄Ì…ı ‹ÎÁı ‘ÎflHÎÎ_-’ÎflHÎÎ_
¿fl‰Î_. F›Îflı …‹‰Îfi˘ Ïÿ‰Á ˢ›, I›Îflı ⁄’˘flı … …‹‰_ ±fiı ÷ı ’HÎ √Y›_-
«Ì¿b_ ¿Î_¥ … ¬Î‰_ fiËŸ. ‰‚Ì, ⁄ı μ’‰ÎÁ …ı ◊›Î ˢ› ÷ı‹Î_ ⁄Ë √fl‹Ì
…HÎΛ ÷˘ hÎÌ…ı Ïÿ‰Áı Á‰Îfl‹Î_ »Î ’̉Ì, ’HÎ ⁄Ì…\_ fi ¬Î‰_.””
±ı‰Ì flÌ÷ı ÁÎÕÎ hÎHÎ ‰Ê˝ Á‘Ì ¿›*. ±ı‹ ÷’, ±√Α ’Ïfll‹ ±fiı
Ω√flHÎ◊Ì ¿˘¥ ‰¬÷ ÷Ή ’HÎ ±Î‰Ì Ω›. I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˛õ«ÎflÌ ’ÎÁı◊Ì
◊΂fiÎ ⁄ı ·ÎÕ< ·Î‰Ì ¬‰flΉı ±fiı ±ı ≠‹ÎHÎı ◊ο μ÷Îflı. ‰‚Ì, V‰Î‹Ì
flÎhÎı hÎHÎ-hÎHÎ ‰ÎB›Î Á‘Ì ‰Î÷˘ ¿flı ÷ı ÁÎ_¤‚ı ±fiı ⁄ÌΩ Á_÷˘ F›Îflı
hÎHÎ ‰Î√ı ∂ÃÌfiı fiÎË‰Î Ω›, I›Îflı V‰Î‹ÌfiÌ ±ÎiÎÎ ≠‹ÎHÎı ’˘÷ı hÎHÎ
‰Î√ı ÁÒ¥ Ω› ±fiı «Îfl ‰Î√ı ∂Ãı. V‰Î‹Ì ¿Ëı ¿ı ““÷Îflı ÷˘ Á‰Îfl‹Î_
¬Î‰ÎfiÌ ‹ÎflÌ fiÎ »ı, ÷ı◊Ì ‰Ëı·_ fiÎËÌfiı Â_ ¿Î‹ »ı ? ‰‚Ì, ÁÒ‰_ ÷ı ’HÎ
√˘fl¬ ±ÎÁfi ‰Î‚Ìfiı ÁÒ‰_, ’HÎ ·Î_⁄Î ’√ ¿flÌfiı @›Îflı› ÁÒ‰_ fiËŸ.””
±ı‰Ì flÌ÷ı hÎHÎ ‰Ê˝ ·Î√·√ÎÀ ÷’ ¿›*.
±Î‰Ì flÌ÷ı V‰Î‹Ì ≠I›ıfiÎ ÷ı‹fiÎ ±’Îfl ¤„@÷¤Î‰◊Ì V‰Î‹Ì ±I›_÷
flÎ∞ ◊¥ √›Î ±fiı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ …ıÀ·Î ±Ï¤≠Λ ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ Ë÷Î
÷ı Á‰˝ V‰Î‹Ì±ı ÷ı‹fiı ¿Ú’Î ¿flÌfiı Â̬T›Î ±fiı …ıÀ·Ì ›˘√¿‚ÎfiÌ
›„@÷±˘ Ë÷Ì ÷ı ’HÎ Â̬‰Ì. T≤Ïkα˘ ’Î»Ì ‰Î‚Ìfiı ‹ÒÏ÷˝‹Î_ ¿ı‰Ì flÌ÷ı
‹fifiÌ T≤ÏkÎ flά‰Ì, ¨«ı «ÕΉ‰Ì, fiÎÏÁ¿Î√˛ ·Î‰‰Ì, ±_÷fl‹Î_ μ÷Îfl‰Ì,
⁄ËÎfl ¿Îœ‰Ì ÷ı Á‰ı˝ Â̬‰Ìfiı ⁄˛õ„V◊Ï÷ ÏÁ© ¿flΉÌ. ±Î „V◊Ï÷ ÏÁ©
¿fl‰Î‹Î_ Ëı÷w’ V‰Î‹ÌfiÌ ‹fl∞ ÷ı‹HÎı ±¬_Õ Ωı¥, ΩHÎÌ ±fiı Ω‚‰Ì,
“÷ÄàÿÊŸÈflÎûÿÊ” - ±ı ¤„@÷ÁÒhÎfi_ ±ZÎfl— ’ηfi ÷ı‹HÎı ∞‰fi‹Î_ μ÷Λ*
±fiı V‰Î‹ÌfiÌ ±ÎiÎÎ ±K‘fl {Ì·Ì V‰Î‹Ìfi˘ ±ı¿ ’HÎ ÂOÿ ÷ı‹HÎı ËıÃ˘
’ՉΠfi ÿÌ‘˘.

±fiT≤ÏkÎ ±ı … ¤„@÷
±ı¿ ‰¬÷ «ÒfiÎfiÌ ¤ßÌ ’οı·Ì Ë÷Ì. ÷ı ¿Îœ‰Î ‹ÎÀı V‰Î‹Ì±ı ÷ı‹fiı
¿èÎ_ — ““≠Î√∞ ! ⁄Á˘ ’ΉÕÎ ±fiı ’Î_«Á˘ À˘’·Î Á‰Îfl‹Î_ ¤ı√Î ¿flÌfiı
÷ˆ›Îfl flά…ı. Á‰Îflı ¤ßÌ ¿Îœ‰Ì »ı.””
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 51

I›Îflı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““ÁÎv_ ‹ËÎflÎ… !”” ±ı‹ ¿ËÌ ∂ÃuÎ ±fiı
‹_Ïÿfl‹Î_ ÿÁ-⁄Îfl ’ΉÕÎ ±fiı ’«ÎÁ-ÁÎà À˘’·Î Ë÷Î ÷ı ¤ı√Î ¿›Î˝ ±fiı
V‰Î‹Ì ’ÎÁı ±ÎT›Î.
I›Îflı V‰Î‹Ì±ı ’Ò»u_ — ““’ΉÕÎ-À˘’·Î ·ÎT›˘ ?””
±ıÀ·ı ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — ““ËÎ, V‰Î‹Ì.””
±Î μ’fl◊Ì ¿ıÀ·Î¿ I›Î√̱˘ ¿Ëı‰Î ·ÎB›Î — ““V‰Î‹Ì ’HÎ √M’Î_
‹Îflı »ı ±fiı «ı·˘ ’HÎ √M’Î_ ‹Îflı »ı. ±ıÀ·Î ⁄‘Î ’ΉÕÎ ±fiı À˘’·Î
‹_Ïÿfl‹Î_ »ı … fiÏË.””
÷ı ÁÎ_¤‚Ì ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı ¿èÎ_ — ““…\±˘, V‰Î‹Ì ÷˘ Á‰˝iÎ »ı ±fiı
⁄‘_› ΩHÎı »ı ¿ı ‹_Ïÿfl‹Î_ ¿ıÀ·Î ’ΉÕÎ ±fiı À˘’·Î »ı; ’HÎ ‹Îflı ÷ı‹fi_
‰«fi ±K‘fl {Ì·‰_ Ë÷_ ±fiı ËıÃ<_ ’ՉΠÿı‰_ fiˢ÷_, ±ıÀ·ı ‹ıÓ ËÎ ’ÎÕÌ.””
⁄ÌΩ ±ı‰Î ±ı¿ ≠Á_√ı ≠Î√∞ ’˘÷ÎfiÌ ±fiT≤ÏkÎ ¿ı‰Ì Ïfi—Â_¿ flÌ÷ı
’΂ı »ı ÷ı Á˙fiı Á‹Ω‰‰Î V‰Î‹Ì±ı ≠Î√∞ ¤@÷fiı ¿èÎ_ — ““≠Î√∞ !
Ï√flfiÎflfiı ⁄˘·Î‰Ì ·Î‰. Ï⁄«Îfl˘ CÎHÎÎ …\√◊Ì ÷’ ¿flı »ı ÷ı ±Î… ±ıfi_
¿S›ÎHÎ ¿fḻı.””
±ıÀ·ı ¤√÷∞ ÷fl÷ … ∂ÃuÎ. I›Îflı ¿ıÀ·Î¿ ±¬÷fl ÕÎèÎÎ ËV›Î
±fiı ¿Ëı‰Î ·ÎB›Î — ““≠Î√∞‹Î_ ±y· … @›Î_ ⁄‚Ì »ı ? √v ÷˘ ¿Ëı
’HÎ ‰«fi ’΂‰Î‹Î_ ’HΠω‰ı¿ Ωı¥±ı.””
±Î ÁÎ_¤‚Ì ¤√÷∞ ’λΠ‰Y›Î ±fiı Á˙fiı Á_⁄˘‘Ìfiı ¿èÎ_ — ““±ı¿
‘‹˝fi˘ ·˘’ ◊÷˘ ˢ› ÷ı ÏÁ‰Î›fiÌ √vfiÌ ÷‹Î‹ ±ÎiÎÎ ±Ï‰«ÎflÌ’HÎı
ÏÂW›ı ’΂‰Ì … Ωı¥±ı. Ë_ ÷˘ Ï√flfiÎflfiı ‹Î◊_ ±ÕÎÕÌ ¿ËÌ ¿ı V‰Î‹Ì
÷fiı ⁄˘·Î‰ı »ı. ±ıÀ·ı ‹ıÓ ÷˘ V‰Î‹ÌfiÌ ±fiT≤ÏkÎ ÁΫ‰Ì √HÎΛ. Ï√flfiÎfl
fi ±Î‰ı ÷˘ ±ı ω‹¬ ¿Ëı‰ÎÂı.””
±ı‹ ¿ËÌ ÷ı‹HÎı ±ı¿ ºWÀÎ_÷ ÿÌ‘_ — ““±ı¿ ‰Îfl ±ı¿ flÎΩ±ı ’˘÷ÎfiÎ
flÎF›fiÎ ÷‹Î‹ ‹ÎHÎÁ˘fiı ¤ı√Î ¿flÌfiı ¿èÎ_ — “±Î ¿>‰Î‹Î_ ’ÕÌfiı …ı ¿˘fl˘
fiÌ¿‚ı ÷ıfiı ‹Îflı ±ı¿ √΋ ⁄ÏZÎÁ ±Î’‰_.” flÎF›fiÎ ⁄‘Î ‹ÎHÎÁ˘ flÎΩfiÎ
±Î œoœıflÎ◊Ì ±ı¿⁄ÌΩ Á΋ı Ωı¥ ±Îç›˝ ’Î‹Ì ËÁ‰Î ·ÎB›Î. ’fl_÷ ÷ı‹Î_◊Ì
±ı¿ ⁄Ï©ÂÎ‚Ì ‹ÎHÎÁı ω«Îfl ¿›˘˝, “±Î flÎΩ ±ÎÀ·_ ‹˘À<_ flÎF› «·Î‰ı »ı
÷ı Á‹∞ ω«ÎflÌfiı ¿fl÷˘ ËÂı. ±fiı ‰‚Ì ⁄Ï©ÂÎ‚Ì ’HÎ »ı. ‹ÎÀı …wfl
52 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

÷ıfiÎ ±Î Ë¿‹‹Î_ ¿Î_¥¿ ‹‹˝ ˢ‰˘ Ωı¥±ı.” ±ı‹ ω«ÎflÌfiı ÷ıHÎı ⁄ÌÕ<_ {ÕM›_
±fiı ¿>‰Î‹Î_ ’Õu˘. ’HÎ ’·‚Ìfiı ⁄ËÎfl fiÌ¿Y›˘. ±ı‰Ì flÌ÷ı «Îfl ‰¬÷
’Õu˘ ±fiı ’·‚Ìfiı ⁄ËÎfl fiÌ¿Y›˘. ÷ı Ωı¥ ’ÎÁı ∂¤ı·Î Á˙±ı ¿èÎ_ — “±Î
¿˘¥ √Î_Õ˘ ·Î√ı »ı. ¿>‰Î‹Î_ ’ÕÌfiı ¿˘fl˘ fiÌ¿‚‰Îfi˘ ω«Îfl ¿flı ÷ıfiı ±y·
@›Î_◊Ì Ë˘› ?” ’fl_÷ flÎΩ ÷˘ ΩHÎ÷˘ Ë÷˘ ¿ı ’ÎHÎÌ‹Î_ ’ÕÌfiı ¿˘¥ ¿˘fl˘
fiÌ¿‚Ì Â¿ı fiÏË. ’HÎ ±Î ’vÊı ‹Îv_ ‰«fi ±K‘fl {ÌS›_, ‹ÎÀı ‹Îflı ±ıfiı
√΋ ⁄ÏZÎÁ ±Î’‰_. ±Î ºWÀÎ_÷fi˘ ÏÁ©Î_÷ ’HÎ ±ı … »ı ó ‹Îflı ’HÎ
V‰Î‹Ìfi_ ‰«fi ËıÃ<_ ’ՉΠÿı‰_ fiˢ÷_. ±ıÀ·_ … ≠›˘…fi Ë÷_.””

¤ı¬fi_ ÷˘ ¤Î_√Ì ’Õu_

Á‰Îflı ¤ßÌ ¿Îœ‰Îfi_ ¿Î‹ ÁΑ, ’΂Π÷‹Î‹fiı ±Î’‰Î‹Î_ ±ÎT›_.
¤√÷∞ ÷˘ «ÒfiÎfi˘ À˘’·˘ ‹Î◊ı ‹Ò¿Ì ÿ˘À ‹Ò¿Ìfiı fiÎ¬Ì ±Î‰ı ±fiı ‰‚Ì
¤flı. ±ı‹ ¿fl÷Î_ ÿÁ ‰ÎB›Î ±ıÀ·ı Á‰˝ ÁΑ, ’΂Π‰√ıflı ¿_¥ fiı ¿o¥ ’ÎÃ
¿fl‰Îfiı ⁄ËÎfiı ¿ı ⁄Ì…ı ⁄ËÎfiı …÷Î flèÎÎ. Œ@÷ ¤√÷∞ ÷◊Î ’Î_«-ÁÎ÷
ËÏfl¤@÷˘ … flèÎÎ ±fiı ÷ı‹HÎı ¿Î‹ «Î· flÎA›_. ±Î Ωı¥ V‰Î‹Ì I›Î_ ⁄ıÃÎ
Ë÷Î ÷ı ËÁÌfiı ⁄˘S›Î — ““¤ı¬fi_ ÷˘ ¤Î_√Ì ’Õu_ ±fiı ≠Î√∞fi_ ÷˘ «Î·÷_
flèÎ_.”” ±ı‹ ¿ËÌfiı flÎ∞ ◊¥fiı ¤√÷∞fiı ‹Y›Î. ±ı‰Ì flÌ÷ı hÎHÎ Ïÿ‰Á
¤ßÌ ¿Îœ÷Î_ ◊›Î ±fiı hÎHÎ Ïÿ‰Á ⁄Ì∞ ¤ßÌ ¤fl÷Î_ ◊›Î. ±ı‹ » Ïÿ‰Á
Á‰Îfl◊Ì ÷ı ÁÎ_… Á‘Ì ±Ï÷ ‹Ëıfi÷ ¿flÌ.
»ßÎ Ïÿ‰Áı V‰Î‹Ì ⁄Ë … flÎ∞ ◊›Î ±fiı ⁄˘S›Î — ““≠Î√∞ ! ÷ıÓ
⁄Ë … ‹Ëıfi÷ ¿flÌ »ı, ÷ı◊Ì Ë_ ÷ÎflÎ μ’fl flÎ∞ ◊›˘ »\_.”” ±ı‹ ¿ËÌfiı
¿èÎ_ — ““±Î‰ ‹‚̱ı.”” ’»Ì ⁄ı-hÎHÎ ‰¬÷ ‹Y›Î, ‹Î◊Î μ’fl ËÎ◊ ‹Ò@›˘
±fiı ±_÷flfi˘ flÎ∞’˘ ¬Ò⁄ ⁄÷ÎT›˘.
±Î◊Ì ¤√÷∞fiı ËÊ˝fiÎ_ ±Î_Á ±Î‰Ì √›Î_ ±fiı V‰Î‹Ìfiı ≠Î◊˝fiÎ
¿flÌ — ““V‰Î‹Ì ! ±Î’ flÎ∞ ◊›Î »˘ ÷ı … ‹ÎflÎ_ ‹˘ÀÎ_ ¤ÎB› »ı. ‹ÎflÎ
μ’fl ±Î’fiÌ CÎHÎÌ … ¿Ú’Î »ı, ÷ı◊Ì ±Î’ ≠√ÀfiÎ_ ⁄‘Î_ Á¬ ±Î’˘ »˘.
‰‚Ì, ±Î‰Î_ ±fi_÷ ¿˘ÏÀ ⁄˛õÎ_Õ ±Î’fiÌ º„WÀ‹Î_ … fi◊Ì, »÷Î_ ±Î’
‹fiW› …ı‰Î ◊¥fiı ‹ÎflÎ …ı‰Îfiı Á¬ ±Î’Ìfiı ·ÎÕ ·ÕΉ˘ »˘. ±fiı ±Î
¤ßÌ ¤fl‰ÎfiÌ Áı‰Î ±Î’Ì ÷ı◊Ì Ë_ ’ÒHν¿Î‹ ±fiı ¿Ú÷Î◊˝ ◊›˘ »\_. ˉı ±Î
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 53

¤ßÌ ±Î’ı …ı ¤flÎ‰Ì ÷ıfiÎ ÏÁ©Î_÷w’ ±ı¿ ‰Î÷ ¿Ë˘.””

¤ßÌ ¤›Î˝fiÌ ‰Î÷

V‰Î‹Ì ÷˘ ¤√÷∞fiÌ ±Î V÷Ï÷ ±fiı ÿflı¿ Ïø›Î‹Î_ ±K›ÎI‹÷k‰
±L‰ıÊHÎfiÌ ÷ı‹fiÌ ÷̉˛ Ï…iÎÎÁÎ Ωı¥ ⁄Ë … flÎ∞ ◊›Î ±fiı «ÒfiÎfiÌ
¤ßÌ ¿flÌ ÷ı μ’fl Á_ÿfl ÏÁ©Î_÷fiÌ ‰Î÷ ÷ı‹HÎı ¿flÌ.
V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î — ““≠Î√∞ ! ÁÎ_¤‚. ≠◊‹ ÷˘ ±Î ¤ßÌ ¤flÌ ÷ı‹Î_
»ÎHÎÎ_, ·Î¿ÕÎ_ ±fiı ’◊flÎ ¤›Î*. ±ı‰Ì flÌ÷ı ◊fl μ’fl ◊fl ·ı÷Î_ μ’fl Õ>_À˘
flÎA›˘ ±fiı ÷ı‹Î_ ÿı‰÷Î fiÎA›˘. ÷ı◊Ì ·Î¿ÕÎ_, »ÎHÎÎ_, ’◊flÎ ‰√ıflı ⁄‚Ìfiı
¤V‹ ◊¥ √›Î_ ±fiı ¬flı¬fl˘ «Òfi˘ ◊›˘. ±Îfi˘ ÏÁ©Î_÷ ±ı »ı ¿ı V◊Ò‚ ÿıË
÷ı »ÎHÎÎ_ »ı, ÁÒZ‹ ÿıË ÷ı ·Î¿ÕÎ_ »ı ±fiı ¿ÎflHÎ ÿıË ÷ı ¿Î‚Î ’◊flÎ »ı ±fiı
fiıhÎ ±ı Õ>_À˘ »ı ±fiı ±„BÔfifiı Ãı¿ÎHÎı lÌ∞fiÌ ‹ÒÏ÷˝ »ı. lÌ∞fiÌ ‹ÒÏ÷˝fiı
fiıh΋Î_ „V◊fl flάÌ, ‰«fi‹Î_ ωrÎÁ ·Î‰Ì, ±¬_Õ ¤…fi ¿flı ÷˘ ◊˘ÕÎ
Ïÿ‰Á‹Î_ … ±„BÔfiw’Ì lÌ∞fiÌ ‹ÒÏ÷˝fiÎ ¤…fi◊Ì hÎHÎ ÿıË, hÎHÎ ±‰V◊Î
±fiı hÎHÎ √HÎfiÎ ¤Î‰ ⁄‚Ìfiı ¤V‹ ◊¥ Ω› ±fiı ¿ı‰‚ ±ZÎfl‘΋,
‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝, ’˘÷Îfi˘ ±ÎI‹Î ÷◊Î ‹@÷ ±ı … fi…fl‹Î_ flËı. ±ZÎfl
Á_√Î◊ı ±ı¿÷Î ◊¥ Ω› ±fiı ‹ËÎflÎ… ±b …ıÀ·Î ’HÎ »ıÀÎ fi flËı.””
±ı ≠‹ÎHÎı ÏÁ©Î_÷fiÌ ±Ï÷ ±·˙Ï¿¿ ‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ì ¤√÷∞ ⁄Ë …
flÎ∞ ◊›Î ±fiı ±ı‹ ‰÷˝‰Îfi˘ ωÂıÊ ‰ı√ ·√ÎÕÌ ÿÌ‘˘.

›˘√fiÌ ’flοÎWÃÎ
I›Îfl ’»Ì ¤√÷∞±ı ±_÷fl ÁL‹¬ T≤ÏkÎ flάÌfiı V‰Î‹Ì‹Î_ ∞‰
…ÕÌfiı ±¬_Õ ¤…fi ¿fl‰Î ‹Î_Õu_. ÷’, Áı‰Î ±fiı ¤…fifi˘ ±¬_Õ ‰ı√
·√ÎÕÌfiı, ≠I›ZÎ ‹ÒÏ÷˝fiÌ VQ≤Ï÷±ı ÁÏË÷, ±ÎI‹V‰w’‹Î_ … ‹BÔfi flËı‰Î
·ÎB›Î. ±fiL› ¤„@÷ ÏÁ© ¿fl‰Îfi_ ±Î … ±ı¿‹ÎhÎ ÁΑfi »ı ±fiı ±ı
ÁΑfi◊Ì …ıHÎı ¤„@÷ ÏÁ© ¿flÌ Ë˘› ÷ı Á‰ı˝ ⁄˛õωÿ˘‹Î_ lıWà »ı.7 ‰‚Ì,
±ı‰Ì ±fiL› ¤„@÷ ¿˘fiÎ ◊¿Ì ÏÁ© ◊Λ »ı ? ±ı ’fl‹ÎI‹Î …ıfiı ‰flı »ı,
≠ÌÏ÷’ÎhÎ ‹Îfiı »ı ÷ı‹fiÎ◊Ì … ±ı ±ı¿Î_Ï÷¿ ¤„@÷ ’‹Î› »ı ±fiı ±ı‰Î
7. •Êà◊∑˝§Ë«U •Êà◊⁄UÁ× Á∑˝§ÿÊflÊŸ· ’˝rÊÔÁflŒÊ¢ flÁ⁄UDÔU— – ó ‹_Õ¿˘’ÏfiÊÿ — 3/1/4
54 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

±ı¿Î_Ï÷¿ ¤@÷fiı … ¤Î√‰÷Ì ÷fi ≠ÎMÔ÷ ◊Λ »ı.8 lÌ∞‹ËÎflÎ… ÁÎ◊ı

…ıfiı Ïfifl_÷fl ’fl‹ ±ı¿÷Î »ı, …ı ±ı‹fi_ V‰w’ »ı, ÂflÌfl »ı, ±ı‰Î ±fiÎÏÿ
±ZÎfl⁄˛õ lÌ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ ÷ı±˘ ±I›_÷ ¿Ú’Î’ÎhÎ ⁄fiÌ √›Î
Ë÷Î ±fiı ÷ı‹fiÎ V‰w’ ÁÎ◊ı Ω√˛÷, V‰MÔfi ±fiı ÁÊ„M÷ ±ı hÎHÎı
±‰V◊΋Î_ ±¬_Õ VQ≤Ï÷◊Ì ±ı¿÷Î ÁÎ‘Ì Ë÷Ì. ±Î‹, ‹Ò‚ ±ZÎfl⁄˛õfiÎ
V‰w’ ÁÎ◊ı ±¬_Õ ¤…fi◊Ì ±ı¿÷Î ÁΑÌ, ’˘÷ÎfiÎ ∞‰ÎI‹ÎfiÎ ‹K›‹Î_
±_√WËÎhÎ V‰w’ı flËı·Î ±_÷›Î˝‹Ì ’fl‹ÎI‹Î lÌ ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı, ’ÒHν
V‰w’ı ≠√À ¿fl‰Îfi˘ ÷ı‹fi˘ ›˘√, ˉı ’flοÎWÃαı ’ˢÓE›˘ Ë÷˘. ÷ıfiÎ
Œ‚w’ı ±WÀ ±Î‰flHÎ À‚Ì √›Î_ Ë÷Î_ ±fiı Á„E«ÿÎfi_ÿ ⁄˛õfiÎ ≠¿Î‹Î_,
…ı ≠¿Î ’˘÷ÎfiÎ xÿ›Î¿Î‹Î_ ’ÒHν V‰w’ı ≠√Àu˘ Ë÷˘; ÷ı‹Î_ ‹ÒÏ÷˝‹Îfi
’vÊ˘k΋fiÌ ‹ÒÏ÷˝ ±’Îfl ÏÿT› ÷ıΩı‹› V‰Î‹Ì V‰w’ı ÷ı‹fiı ±¬_Õ ÿı¬Î÷Ì
Ë÷Ì. V‰Î‹ÌfiÌ ‹ÒÏ÷˝‹Î_ ±Ï÷ ±’Îfl ÏÿT›÷Î ±fiı ‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÁÎZÎÎI¿Îfl
ÿ½fi9 ÷ı‹fiı ±¬_Õ ◊÷Î_ ±fiı ÁÿÎ Á„E«ÿÎfi_ÿ ⁄˛õV‰w’ı … ÷ı±˘
‰÷˝÷Î; ÷ı fiÌ«ıfiÎ ≠Á_√◊Ì ÏÁ© ◊Λ »ı.

ÁÎ_¬ÕΉÿflfiÎ ⁄ÌÕ‹Î_ I≤H΢IÁ‰

Á_‰÷ 1918fiÌ Áη‹Î_ …^fiÎ√œfiÎ ‹_ÏÿflfiÎ_ œ˘fl ‹ÎÀı ÁÎ_¬ÕÎ-
‰ÿflfiÎ ⁄ÌÕ‹Î_ ¬Õ μ√ÎÕı·, ÷ı ¿Î’‰Î ‹ÎÀı V‰Î‹Ì Á_÷˘, ’΂Π÷◊Î
ËÏfl¤@÷˘ ÁÎ◊ı √›Î ±fiı ±ËŸ ¬Õ ⁄‘_ ¿’Î¥ flËı ÷ıÀ·Î Ïÿ‰Á flËÌ
I≤H΢IÁ‰fi˘ Á‹ˆ›˘ ¿›˘˝. ¤√÷∞ ’HÎ ÁÎ◊ı Ë÷Î. ’˘÷ı ÏfiI› Á_÷˘ ÷◊Î
’ÎÊ˝ÿ˘ ±fiı ËÏfl¤@÷˘ ‹ÎÀı ±Î…\⁄Î…\fiÎ fiıÁ‹Î_◊Ì ¬ÎÁ «˘A¬Î ’ÎHÎÌfiÌ
⁄fiΉı·Ì »Î ·Î‰ı, ’ÎHÎÌ ·¥ ±Î‰ı ±fiı ‰‚Ì ¬Õ ’HÎ ‰Îœı.
8. ÿ◊flÒ· flÎáÊÈÃ ÃŸ ‹èÿSÃSÿÒ· •Êà◊Ê ÁflflÎáÊÈÃ ßȢ SflÊ◊Ô˜ –
ó ‹_Õ¿˘’ÏfiÊÿ — 3/2/3
±◊˝ — …ı ±ÎI‹V‰w’ ˢ› ÷ıfiÌ ÁÎ◊ı ±ı¿÷Î ¿fl‰Î◊Ì … ±ı ±ÎI‹Î ’‹Î› »ı.
±ı¿Î_Ï÷¿ ◊¿Ì … ±ı¿Î_Ï÷¿fi˘ ‘‹˝ ÏÁ© ◊Λ »ı. ó √.≠. 60
9. ¡ÈCÔ¢U ÿŒÊ ¬‡ÿàÿãÿ◊ˇÊ◊Sÿ ◊Á„U◊ÊŸÁ◊Áà flËÇÊÙ∑§— – ó ‹_Õ¿˘’ÏfiÊÿ — 3/1/2
±◊˝ — ±ı ¤@÷ F›Îflı ±Ï÷ ≠ÁLÔfi ◊›ı·Î ’˘÷ÎfiÎ◊Ì …\ÿÎ flËı·Î ’fl‹ÎI‹Îfiı
…\±ı »ı, I›Îflı ±ı ’fl‹ÎI‹Îfi˘ ‹ÏË‹Î ±’Ë÷’ÎM‹I‰ÎÏÿ¿ √HÎÎWÀ¿fiÎ
±Îω¤Î˝‰fiı ’΋ı »ı.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 55

±ı¿ Ïÿ‰Á ’˘÷ı »Î ·ı‰Î √›Î. ±ıÀ·Î‹Î_ ±ı¿ ¿HÎ⁄Ì flV÷ı …÷Î_
⁄ÌÕ‹Î_ V‰Î‹Ì F›Î_ Ï⁄flÎ…ı· I›Î_ ±ÎT›˘. V‰Î‹Ì±ı ÷ıfiÎ ÷flŒ º„WÀ ¿flÌ,
I›Î_ ÷˘ ÷ıfiÎ_ fiÎÕÌ, ≠ÎHÎ, ≥„Lƒ›˘ ¬ıӫΉΠ·ÎB›Î_. ±ıÀ·ı ÷ıfiı ÷˘ ¿o¥ ¿Î‹HÎ
◊›_ ˢ› ±ı‰Ì ⁄Ì¿ ·Î√Ì. ÷ı◊Ì ÷ı I›Î_◊Ì ¤ÎB›˘ ±fiı rÎÁ¤ıfl ÿ˘Õ‰Î
‹Î_Õu˘. Á΋ı◊Ì ¤√÷∞ »Î ·¥fiı ±Î‰÷Î ÷ıfiı Á΋Π‹Y›Î. ¤√÷∞fiı
‹Î◊ı »ÎÂfiÌ ‹˘ÀÌ √˘‚Ì Ë÷Ì ±fiı ⁄Ë ¤Îfl ·ÎB›˘ Ë÷˘. ±ıÀ·ı ÷ı‹HÎı
±Î ¿HÎ⁄Ìfiı ∂¤˘ flάÌ, ‹Î◊ı◊Ì √˘‚Ì μ÷Îfl‰Î ¿èÎ_. ÷ıHÎı ¤√÷∞fiı
‹Î◊ı◊Ì √˘‚Ì μ÷ÎflÌ ±fiı ¤√÷∞fiı ¿èÎ_ — ““¤·˘ ◊¥fiı Á΋ıfiÎ ⁄ÌÕ‹Î_
…¥Â fiÏË. I›Î_ ¿Î‹w ÿıÂfi˘ ±ı¿ ⁄Ή˘ ±ÎT›˘ »ı ÷ı ¿Î‹HÎ ¿flı »ı.””
±ı ÁÎ_¤‚Ìfiı ¤√÷∞ ËÁÌfiı ⁄˘S›Î — ““¤Î¥ ! ‹fiı ÷˘ ±ı ⁄Ήαı
@›Îflfi_› ¿Î‹HÎ ¿flÌ fiÎA›_ »ı, ±ıÀ·ı Ë_ ÷˘ ±ıfiı … ±¬_Õ ÿı¬_ »\_.”” ±ı‹
¿ËÌ √˘‚Ì ‹Î◊ı «ÕÎ‰Ì «Î·‰Î ‹Î_ÕuÎ. ¿HÎ⁄Ì ’HÎ ““¤˘√ ÷ÎflΔ” ±ı‹
⁄⁄Õ÷˘ ÷ıfiı flV÷ı ’Õu˘.
¤√÷∞ V‰Î‹Ì ’ÎÁı ±ÎT›Î ±fiı ‹Î◊ı◊Ì √˘‚Ì μ÷ÎflÌ V‰Î‹Ìfiı
’Ò»u_ — ““±ËŸ ¿˘¥ ±ÎT›_ Ë÷_ ?””
I›Îflı V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — ““ËÎ, ±ı¿ ¿HÎ⁄Ìfi˘ »˘¿fl˘ ±ÎT›˘ Ë÷˘. ÷ı ‹ıÓ
÷ıfiÎ Á΋_ Ωı›_ ±ıÀ·ı ÿ˘Õ÷˘ ¤Î√Ì √›˘.”” ¤√÷∞ V‰Î‹ÌfiÌ ÿ›Îfi˘
±fiı ∞‰fiÌ ±‰‚Î¥fi˘ ω«Îfl ¿fl‰Î ·ÎB›Î.
±ı ±flÁ΋Î_ … ±ı¿ Ïÿ‰Á ¬Õ ¿Î’÷Î Ë÷Î I›Î_ ‰flÁÎÿ ◊›˘.
¤√÷∞±ı ÷fl÷ … ⁄ı «Îÿfl˘ ÁÎ_‘Ìfiı «˘ŒÎ‚ …ı‰_ ⁄fiΉÌ, V‰Î‹Ì μ’fl
±˘œ˘ ¿flÌ, V‰Î‹Ìfiı ±_ÿfl ⁄ıÁÎÕuÎ. Á‹˘ ÁΫ‰Ìfiı Á‹ı Á‹ı ÁΉ‘Îfi
flËı‰ÎfiÌ ¤√÷∞fiÌ ±Î‰Ì Àı‰◊Ì V‰Î‹Ì flÎ∞ ◊›Î ±fiı ⁄˘S›Î — ““±Î‰˘
±‰Áfl ÁΫ‰‰˘ ÷ı ’HÎ CÎb_ ¿ÃHÎ »ı. ’HÎ …ıfiı ‹˘ÀÎ’vÊfi˘ ‹ÏˋΠˢ›
±fiı ‰‚Ì ⁄Ï© ˢ› ÷ıfiı … ±Î‰Õı.”” ±ı‹ ¿ËÌ ‰‚Ì ⁄˘S›Î — ““¿S›ÎHÎ ÷ı
Â_ ? ÷˘ ÁI’vÊfiı ωÊı ±ÎI‹⁄Ï©, ÷ıfiÌ ±fiT≤ÏkÎ ±fiı Áı‰Î, ±ı hÎHÎ
‰Î÷‹Î_ … ¿S›ÎHÎ »ı ±fiı ±ı hÎHÎı ±Îfiı (≠Î√∞ ¤√÷fiı) ±Î‰Õı »ı.””

‰Î‚_ÿfi˘ ¿Á⁄
’»Ì I≤H΢IÁ‰fi˘ Á‹ˆ›˘ ¿flÌ Á‰ı˝ …^fiÎ√œ ±ÎT›Î. ±ËŸ ‹_Ïÿfl‹Î_
56 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

Á‰ı˝ ÁΑ, ’΂ÎfiÎ_ ‰÷Î_ ¿fl‰Îfi_ ¿Î‹ ¿flÁfi ‰Î‚_ÿ ¿fl÷˘ Ë÷˘ ÷ı ÏflÁΛ˘
±fiı ±ı¿ ±ı¿ ÁΑ ÿÌà ⁄O⁄ı ’ˆÁÎ ‹‚ı ÷˘ … ËΩ‹÷ ¿flÌ ±ı‹ ÷ıHÎı
¿Ëı‰flÎT›_. V‰Î‹Ìfiı F›Îflı ±Î ‰Î÷fiÌ ¬⁄fl ’ÕÌ I›Îflı V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ —
““±ıfiı ¿ËıΩı ¿ı …HÎ ÿÌà ±ı¿ ’ˆÁÎ◊Ì ‰‘Îflı fiÏË ‹‚ı. ±‹Îflı ¿o¥ Õ>_ÕÎ_
fi◊Ì ±Î‰‰ÎfiÎ_,”” ±ı‹ ¿ËÌ ÷ıfiı flΩ ±Î’Ì. ÁΑ, ’΂Îfiı ÿ˘œ ‹ÎÁfiÌ
ËΩ‹÷ ‰‘Ì ±ıÀ·ı Á‰ı˝ ±¿‚ΛΠ±fiı ±ı¿ ‰Î‚_ÿfiı ⁄˘·Î‰‰Î fiyÌ ¿›*.
V‰Î‹Ì±ı ΩH›_ ±ıÀ·ı ≠Î√∞ ¤√÷fiı ⁄˘·Î‰Ìfiı ’Ò»u_ — ““≠Î√∞ ! ÷fiı
‰÷Î_ ¿fl÷Î_ ±Î‰ÕÂı ?””
¤√÷∞ ÷˘ ÷fl÷ … ⁄˘S›Î — ““ËÎ, V‰Î‹Ì !””
ÿflı¿ ≠Á_√ ’˘÷ÎfiÎ ÿıËÎϤ‹ÎfifiÎ ¬_Õfi ‹ÎÀı … V‰Î‹Ì ∂¤˘ ¿flı »ı
÷ıfi_ ±¬_Õ ΩHÎ’b_ ÷ı‹fi΋Î_ Ë÷_. …ıfiı ÿıËÎϤ‹Îfi Á_’ÒHν fiWÀ ◊¥ √›_ »ı
±fiı ±ÎI‹V‰w’‹Î_ … ÁÿÎ Á‰˝ÿÎ ‰÷ı˝ »ı, ±ı‰Î ≠Î√∞ ¤@÷ V‰Î‹Ì±ı
μ’„V◊÷ ¿flı·Î ±ı¿ ±ı¿ ≠Á_√‹Î_, ÷ı‹fi_ ⁄˛õfi_ ΩHÎ’b_ ¿ıÀ·_ ±¬_Õ flËı
»ı ó ÷ıfiÌ ’flÌZÎÎ … ΩHÎı V‰Î‹Ì ¿flÌ flèÎÎ »ı ±ı‹ Á‹∞, V‰Î‹ÌfiÎ ‰«fi
μ’fl ’˘÷Îfi˘ ÿıË Ë˘‹Ì ÿı÷Î. V‰Î‹Ì ’HÎ ±ı‹fiÌ ’˘÷Îfi˘ ’Õu˘ ⁄˘·
{Ì·‰ÎfiÌ ±fiı ±fiT≤ÏkÎ ÁΫ‰‰ÎfiÌ ÷I’fl÷Î◊Ì CÎHÎÎ flÎ∞ ◊¥ √›Î ±fiı
√΋‹Î_◊Ì ⁄ı wÏ’›ÎfiÎ_ ±Vh΢, ’◊flÌ ‰√ıflı ‹√ÎT›Î_. ¤√÷∞±ı ≠◊‹ …
V‰Î‹ÌfiÌ ËΩ‹÷ ¿flÌ. V‰Î‹Ì ±Î◊Ì flÎ∞ ◊¥ ÷ı‹fiı ⁄ı ‰¬÷ ‹Y›Î ±fiı
±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ±Î’÷Î_ ¿èÎ_ — ““≠Î√∞ ! ÷_ ÷˘ ⁄‘Ì ‰Î÷‹Î_ ’Òfl˘ »\_.””
±Î ≠‹ÎHÎı » ‹ÎÁ Á‘Ì Á‰ı˝fiÎ_ ‰÷Î_ ¿›Î*, ‹Âη {Î·Ì ±fiı
‰Î‚_ÿfiÌ Á‰˝ Ïø›Î ¿flÌ. ÷ı◊Ì V‰Î‹Ì ⁄Ë … flÎ∞ ◊¥ √›Î. V‰Î‹Ì ÏfiI›ı
…‹ı I›Îflı ≠ÁÎÿÌ ¤√÷∞fiı ‹˘¿·ı ±fiı F›Î_ Á‘Ì ≠Î√∞ ¤@÷ ‹_Ïÿfl‹Î_
ˢ› I›Î_ Á‘Ì ÏfiI› ÷ı‹fiı ≠ÁÎÿÌ ±Î’‰Îfi˘ ⁄_ÿ˘⁄V÷ ¿fl‰ÎfiÌ ¤_ÕÎflÌfiı
±ÎiÎÎ ¿flÌ. ’»Ì ‰Î‚_ÿ ‹fiΛΠ±fiı ±Î‰‰Î ·ÎB›Î ±ıÀ·ı ¤√÷∞fiı
‹Î◊ı◊Ì ±Î Ïø›Î ∂÷flÌ.
±Î ≠‹ÎHÎı ¤√÷∞±ı ¿ı‰‚ V‰Î‹Ìfiı … flÎ∞ ¿fl‰Î ±fiı ’˘÷ı
‹Î√ı· hÎHÎ ‰fl ÏÁ© ¿fl‰Î ‹ÎÀı ‹_Ïÿfl‹Î_ ‰Î‚_ÿfiÌ, ÿfl∞fiÌ, ¿ÏÕ›ÎfiÌ,
Á◊ÎflfiÌ, ·ËÎflfiÌ, ‰ËıflÏHΛÎfiÌ ÷‹Î‹ Ïø›Î ¿flÌ. Ïÿ‰Áı ±Î Ïø›Î ¿flı
±fiı flÎhÎı V‰Î‹ÌfiÎ ±ÎÁfi ’ÎÁı ÁÒ¥ flËı. V‰Î‹Ì ’ÎÁı ¿◊Î ‰Î_«ı ±fiı
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 57

‰‚Ì, V‰Î‹Ì ’˘œÌ Ω› I›Î_ Á‘Ì ’√ ÿÎ⁄ı. ‰‚Ì, ±‘a flÎhÎı V‰Î‹Ì ·CÎ
¿fl‰Î ∂Ãı I›Îflı ’˘÷ı ÷fl_÷ Ω√Ìfiı V‰Î‹Ìfi˘ ËÎ◊ {Î·Ì ·CÎfiı ¬ÎÕı ·¥
Ω›, ËÎ◊ ‘˘‰flΉı ±fiı ±ÎÁfiı ·Î‰Ì Á‰flΉı.
±ı¿ Ïÿ‰Á V‰Î‹Ì ±‘a flÎhÎı ·CÎ ¿fl‰Î ∂ÃuÎ. ÷ı ‰¬÷ı ’ÎÁı ÿ̉˘
fi ˢ‰Î◊Ì ±_‘Îv_ Ë÷_. ±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ÷fl÷ ’˘÷Îfi_ ŒÎÏ‚›_ ŒÎÕÌfiı
‹Âηı ‰ŸÀÌfiı ÿ̉˘ «ı÷ÎT›˘. ±Î‹, ±…‰Î‚_ ¿flÌfiı V‰Î‹Ìfiı ·CÎfiı ¬ÎÕı
·¥ √›Î. V‰Î‹Ì ·CÎ ¿flÌfiı ±ÎÁfiı ±ÎT›Î ±fiı ⁄˘S›Î — ““±Ë˘ ! ±Î
ËÏfl¤@÷ı ¿Î‚Ì flÎhÎı ‹ÎflÌ Áı‰Îfiı ±◊ı˝ ±…‰Î‚_ ¿›*, I›Îflı ˉı ‹Îflı Â_
¿fl‰_ ? ±ıHÎı ‹ÎflÌ ±Î√‚ ±…‰Î‚_ ¿›*, ÷ı◊Ì ‹Îflı ±ıfiÎ ±_÷fl‹Î_
±…‰Î‚_ ¿fl‰_ ’ÕÂı.”” ±ı‹ ¿ËÌ ⁄Ë … flÎ∞ ◊›Î.
❀
V‰Î‹Ì ÁÎ◊ıfiÌ ±Ï÷› ±ÎI‹⁄Ï©◊Ì ¤√÷∞fiı V‰Î‹Ì ÁÎ◊ı ±ı¿÷Î
◊¥ Ë÷Ì, ±ıÀ·ı V‰Î‹ÌfiÌ ‹fl∞ ≠‹ÎHÎı … ÷ı‹fi_ ‰÷˝fi flËı÷_. ±ıÀ·_ … fiÏË,
¿ıÀ·Ì¿ ‰¬÷ ÷˘ V‰Î‹ÌfiÌ ‹fl∞ ±√Îμ◊Ì ΩHÎÌfiı ’˘÷ı ±ı Ïø›Î‹Î_ ΩıÕÎ÷Î.
÷ı◊Ì V‰Î‹Ì CÎHÎÌ ‰Îfl ¿Ëı÷Î — ““≠Î√∞ ! ÷_ ‹Îfl˘ ±_÷›Î˝‹Ì ◊›˘.””
ˉı·ÌfiÎ ¿Î‹‹Î_ V‰Î‹Ì ‹Î◊ı ’HÎ ±ı¿ Ïø›Î Ë÷Ì. ÷ı◊Ì CÎHÎÌ ‰Îfl
V‰Î‹Ìfiı ±ı‹ ◊÷_ — ““±Î Ïø›Î Ωı ¿˘¥ μ’ÎÕÌ ·ı ÷˘ ÏfiflÎ_÷ı ¿◊ΉÎ÷ν ◊Λ.””
±ı¿ Ïÿ‰Á ≠Î√∞ ¤@÷ı V‰Î‹Ìfiı ¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ì ! ±Î’fiÌ Ïø›Î Ë_
Á_¤Î‚ÌÂ, ‹ÎÀı ±Î’ ÏfiflÎ_÷ı ¿◊ΉÎ÷ν ¿fl˘.””
I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î — ““±S›Î ≠Î√∞ ! ÷_ @›Î_◊Ì ΩHÎÌ √›˘ ¿ı
‹Îflı ‹Î◊ı◊Ì Ïø›Î μ÷Îfl‰Ì »ı ±fiı ¿◊ΉÎ÷ν ±¬_Õ ¿fl‰Ì »ı ?””
I›Îflı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““V‰Î‹Ì ÿ›Î‚ ! ±Î’fiı ±¬_Õ ¿◊ΉÎ÷νfi_
÷Îfi; ÷ı Ïø›Î ‹Î◊ı »ı ±ıÀ·ı ◊÷_ fi◊Ì ±ı Ë_ Ωb_ »\_. ‹ÎÀı ±Î’fiı ωfi_÷Ì
¿v_ »\_ ¿ı ±Î’fiÌ Ïø›Î Ë_ ‹Î◊ı flάÌÂ.””
V‰Î‹Ì ±Î ÁÎ_¤‚Ì CÎHÎÎ … flÎ∞ ◊›Î ±fiı ¿èÎ_ — ““≠Î√∞ ! ÷_
¬fl˘ ±_÷›Î˝‹Ì ◊›˘ »ı. ‹fiı ÷˘ ±¬_Õ ±ı … ω«Îfl flËı »ı ¿ı ‹Îflı ÷˘ CÎb_
iÎÎfi ÿ¥fiı ⁄‘Îfiı ÁϬ›Î ¿flÌ ÿı‰Î »ı, ’HÎ Â_ ¿fḻı ? ±Î ¿Îfl¬Îfiı √‚ı
{ÎS›Î »ı ±ıÀ·ı iÎÎfi ÿı‰Î fi‰flÎ ◊÷Î fi◊Ì. …ı‹ …⁄flÎ ¬ıÕ<fiı ‰ıfl
±’fl‰Îflı Ω› ÷ı‹ ◊›_ »ı. ’HΠˉı ÷ıÓ ‹Î◊ı ·Ì‘_ ÷˘ ‹Îfl˘ Á_¿S’ ’Òfl˘
58 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

◊Âı. ’HÎ ≠Î√∞ ! ÷Îflı ‹Î◊ı ÷˘ Ïø›Î hÎı‰ÌÁ ¿·Î¿fiÌ »ı, ±ı‹Î_◊Ì ÷_ ¿ı‹
¿flÌ ±Î ‰‘ÎflÎfiÌ Ïø›Î ¿flÌ ?””
¤√÷∞ ËÎ◊ ΩıÕÌ ⁄˘S›Î — ““V‰Î‹Ì ! Ë_ √‹ı ÷ı‹ ¿flÌÂ. ±ıfiÌ
±Î’ ÏŒ¿fl ¿fl˘ fiÏË.””
¤√÷∞ ÷˘ “•ÕZ ‚ÊœÿÊÁ◊ flÊ Œ„¢U ¬ÊÃÿÊÁ◊” ±ı‰Î ¿Ú÷Ïfiç›Ì ◊›Î
Ë÷Î ±fiı ÁÎfl_√’fl‹Î_ “¿˘¥ μI¿ÚWÀ l©Î‰Îfi ’ÎhÎ ‹‚ı ÷˘ ÷ıfiı ±Î’‰_ »ı”
÷ı‰Î ÂOÿ˘ ‹˘ÀÎ ¿<_Õı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î Ë÷Î ÷ı ÷ı‹… “‹flÏHΛ˘ ◊Î ÷˘ ±Î
iÎÎfi ‹‚ı ÷ı‰_ »ı,” ÷ı ÂOÿ˘ ±¬_Õ ÷ı‹HÎı VQ≤Ï÷‹Î_ … flÎA›Î Ë÷Î.

ÿflı¿ Ïø›Î‹Î_ ±ÎI‹w’ı … ‰÷˝fi

¤√÷∞fiÎ ∞‰fifiÎ ÿflı¿ ≠Á_√ ¿ı‰‚ ›˘√fiÌ … Ïø›Î±˘ Ë÷Ì.
ÿflı¿ Ïø›Î‹Î_ ’˘÷ı »ı … fiÏË, ≥„Lƒ›˘-±_÷—¿flHÎ ¿o¥ fi◊Ì, ’˘÷Îfi˘ ±ÎI‹Î
«ˆ÷L› … »ı ±fiı ±ÎI‹Îfiı ±ı¿flÁ ’Ïfl’ÒHν ±ı‰_ …ı ⁄˛õV‰w’ ÷ıfiı ωÊı
ΩıÕÌ ÿı‰Î ‹ÎÀı, ·Ìfi ¿fl‰Î ‹ÎÀı ≥„Lƒ›˘-±_÷—¿flHÎfi˘ F›Îflı ±fiı …ıÀ·˘
μ’›˘√ ¿fl‰˘ CÎÀı I›Îflı ±fiı ÷ıÀ·˘ … μ’›˘√ ÷ı±˘ ¿fl÷Î. ’fl_÷ ±ı ÿıË,
≥„Lƒ›˘, ±_÷—¿flHÎ, ±ÎI‹ÎfiÎ V‰w’fiÎ ’ÒHν≠¿ÎÂfiÎ ›˘√‹Î_ ¿˘¥ flÌ÷ı
ωZÎı’ fiÎ¬Ì Â¿÷Î … fiÏË. ±ı‰Ì flÌ÷ı ±ÎI‹V‰w’ı …ı ‰÷ı˝ »ı ÷ı … iÎÎfiÌ
»ı. V‰Î‹Ì ≠ıÏfl÷ ’˘÷ÎfiÎ ∞‰fifiÎ ÿflı¿ ≠Á_√‹Î_ ¤√÷∞ ±ı‹ … ‰÷˝÷Î.
ÿıË, ≥„Lƒ›˘fiÎ ¤Î‰fiı μ¬ıÕÌfiı ±ÎI‹Îw’ı … ‰÷˝‰Î‹Î_ ÿıËÎÏÿ¿fiÎ ¿˘¥
¤Î‰ ÷ı‹fiı ¿ÿÌ ’HÎ ±ÎÕÎ fiÕ÷Î … fiÏË. ÷ı‹fiÌ ±ı ±’Ò‰˝ ωÏÂWÀ÷Îfiı
·¥fiı … ÷ı‹fi_ ±ÎI‹V‰w’ ÿflı¿ Ïø›Î‹Î_ ’ÒHν’HÎı ¬Ì·÷_, ±fiı ±ı◊Ì …
V‰Î‹ÌfiÌ ¿˘¥ ’HÎ ±ÎiÎ΋Î_ ÷ı±˘ ¿ÿÎÏ’ ’λΠ’Õ÷Î … fiÏË,
±Ï÷› ÂÒfl‰Ìfl ◊¥fiı Á‰˝ ¿Î‹ ’Îfl ’ÎÕ÷Î. ÷ı‹fiÎ ±Î‰Î Ïfi√˝HΤΉfiÎ
Ëı÷◊Ì … V‰Î‹Ìfiı ÷ı‹fiÎ μ’fl ±’Îfl flÎ∞’˘ ◊¥ √›˘ Ë÷˘.

‹flı·_ ¿>÷v_ ¬ÁıÕu_

±ı¿ Ïÿ‰Á ˉı·ÌfiÎ «HÎ÷fl¿Î‹ ‰¬÷ı «HÎ÷fl ‹ÎÀı ±Î‰÷Î ’◊flÎ
…ı ‹_ÏÿflfiÌ ⁄ËÎfl ’ÕuÎ Ë÷Î ÷ı μ’fl ±ı¿ ¿>÷v_ ‹flÌ √›_ Ë÷_. ÷ı ¿˘¥
μ’ÎÕı fiÏË. ±Î◊Ì ¿Ï՛Π¬˘ÀÌ ◊¥ flèÎÎ Ë÷Î. V‰Î‹Ì±ı ±Î ‰Î÷ ΩHÎÌ.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 59

÷ı‹fiı º„WÀ‹Î_ ÷˘ ≠Î√∞ ¤√÷ ÏÁ‰Î› ⁄Ì…\_ ¿˘¥ Ë÷_ … fiÏË. ÷ı◊Ì
÷ı‹HÎı ¤√÷∞ «Òfi˘ ¿«fl÷Î Ë÷Î, I›Î_◊Ì ÷ı‹HÎı ⁄˘·Î‰Ìfiı ¿èÎ_ —
““≠Î√∞ ! Ωıfiı ’J◊fl ¿ı‹ ±Î‰÷Î fi◊Ì ?””
¤√÷∞ ÷fl÷ ËÎ◊-’√ ‘˘¥ I›Î_ √›Î ÷˘ ’J◊flfiÎ œ√·Î μ’fl
‹flı·_ ¿>÷v_ ÿÌÃ<_ ±fiı ⁄‘Î ±ı¿⁄ÌΩfiÎ_ ‹˘Ó Á΋ı Ωı¥fiı ∂¤Î Ë÷Î.
Á΋ÎL› flÌ÷ı ⁄ÌΩ ¿˘¥ ¤√÷fiı V‰Î‹Ì±ı Ωı‰Îfi_ ¿èÎ_ ˢ÷ ÷˘ ÷ı ±Î‰Ìfiı
‹flı·_ ¿>÷v_ ’Õı·_ Ωı¥ V‰Î‹Ì ’ÎÁı …¥fiı ¿Ëı÷ ¿ı “’J◊flfiÎ œ√·Î μ’fl
¿>÷v_ ‹flÌ √›_ »ı. ÷ı F›Îflı Áı‰¿ ±Î‰Âı ±fiı ¿>÷flÎfiı μ’ÎÕÌ …Âı I›Îflı
’◊flÎ ±Î‰Âı.” ’fl_÷ ¤√÷∞fiÌ ‰Î÷ … fi˘¬Ì Ë÷Ì. ÷ı ÷˘ ΩHÎ÷Î Ë÷Î ¿ı
V‰Î‹Ì ÷˘ Á‰˝iÎ »ı. ⁄‘_ … ΩHÎı »ı »÷Î_ ‹fiı … ⁄˘·Î‰Ìfiı Ωı‰Îfi_ ¿èÎ_,
÷˘ ÷ı‹fiÌ ‹fl∞ ±Î ¿>÷v_ ¬ÁıÕÌfiı ’◊flÎ …·ÿÌ ±_ÿfl ±Î‰ı ±fiı ¿ÏÕ›Î
¬˘ÀÌ fi ◊Λ ÷ı Ωı‰ÎfiÌ »ı. ÷ı◊Ì ’˘÷ı ÷fl÷ ·Ò√Õ<_ ⁄ÿ·Ìfiı ¿>÷v_ œÁÕÌfiı
⁄ËÎfl ŒıÓ¿Ì ±ÎT›Î ±fiı ’»Ì fiÎËÌ ·Ì‘_. ’◊flÎ ±_ÿfl ±Î‰‰Î ·ÎB›Î ±fiı
¤√÷∞ ’HÎ fiÎËÌfiı ’λΠ«Òfi˘ ¿«fl‰Î ·ÎB›Î.
¤√÷∞fiÌ ±Î Ïø›Î◊Ì ¿ıÀ·Î¿ ±¬÷fl ÕÎèÎÎ V‰Î‹Ì ’ÎÁı ±Î‰Ìfiı
¿Ëı‰Î ·ÎB›Î — ““±Î ≠Î√∞ ÷˘ √˘⁄fl˘ »ı. ±ıHÎı ‹flı·_ ¿>÷v_ μ’ÎÕu_.””
V‰Î‹Ì ±Î ŒÏfl›Îÿ ÁÎ_¤‚Ì ‹_ÿ ‹_ÿ ËV›Î ’HÎ ¿o¥ ⁄˘S›Î fiÏË.

‹˘ÀÎfiÌ ‹fl∞ fi ΩHÎfiÎflÎ ∞‰ ¿ı‰‚ «Î‹Ï՛Π… »ı

⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ¿Ï‹›Î‚ÎfiÎ ‹˘œ¤Î¥±ı V‰Î‹Ìfiı ¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ì ! ÷‹ı
’ı·Î ≠Î√∞fiı ¿ı‹ ¿Î_¥ ¿Ëı÷Î fi◊Ì ? ¿Î·ı ±ı ‹flı· ¿>÷flÎfiı ±Õu˘ Ë÷˘.””
I›Îflı V‰Î‹Ì±ı ’Ò»u_ — ““’»Ì fiÎè΢ Ë÷˘ ¿ı fiÏË ?””
I›Îflı ÷ı‹HÎı …‰Î⁄ ±ÎM›˘ — ““fiÎè΢ ÷˘ Ë÷˘. ’HÎ ±Î’HÎı ¿Î_¥
±ÕΛ ?””
±Î‰˘ ±ı¿ … ≠Á_√ ∂¤˘ ¿flÌ V‰Î‹Ì±ı Á‰ı˝fiÎ_ ±_÷—¿flHÎ ÷’ÎÁÌ
·Ì‘Î_ ±fiı ÿÌCνÁÒhÎ …ı‰_ ±ı¿ ‹ËÎfi ‰Î@› ⁄˘S›Î — ““Á˙ B≤ËV◊ Ëo‹ıÂÎ_
∞‰÷Î_ «Î‹ÕÎ_ «Ò_◊ı »ı, ÷˘ ±ıHÎı ‹˘ÀÎ ÁΑfiÌ ‹fl∞◊Ì ±ı ¿ÎœÌ fiÎA›_ ÷ı‹Î_
Â_ ¬˘À<_ ¿›* ? ¿Ï՛Π¬˘ÀÌ ◊÷Î Ë÷Î ÷ı ¿Î‹ ÷ıHÎı «Î·÷_ ¿›*.”” ±ı‹
¿ËÌfiı ’˘÷ÎfiÌ º„WÀ‹Î_ ‹˘ÀÎfiÌ ‹fl∞ ΩH›Î ÏÁ‰Î›, …√÷fiÎ ∞‰˘ …ı …ı
60 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

Ïø›Î ¿flı »ı ÷ı Á‰˝ «Î‹Ï՛Π… »ı ±ı‹ ‹‹˝‹Î_ Á‹ΩT›_. ’HÎ ±_÷fl’À

…ıHÎı ¬˘S›_ ˢ› ÷ıfiı … ±ı ‰Î÷ Á‹Ω›.

±ıÉÎÕfiÌ ¿>_ÕÌ‹Î_ ±ÕÁà ÷Ì◊˝

±ı¿ ‰¬÷ μIÁ‰‹Î_ flÁ˘¥fiÎ_ ⁄‘Î_ ±ıÃÎ_ ‰ÎÁH΢ ¤√÷∞ ÷◊Î ⁄ÌΩ
’΂Π∂À¿÷Î Ë÷Î ±fiı ÷ı ±ıÉÎÕfi_ ⁄‘_ ’ÎHÎÌ ±ı¿ ‹˘ÀÌ ¿>_ÕÌ‹Î_ ¤ı√_ ◊÷_
Ë÷_. ÷ı ¿>_ÕÌ ’ÎÁı V‰Î‹Ì ±Î‰Ìfiı ∂¤Î ±fiı ¿>_ÕÌfi_ ’ÎHÎÌ V‰Î‹ÌfiÎ_
«flHÎÎflω_ÿ μ’fl ’Õu_ ±fiı ÿÕÌfiı ’λ\_ ÷ı ’ÎHÎÌ ¿>_ÕÌ‹Î_ ’Õu_. V‰Î‹Ì±ı
ÁËı… fl‹Ò…‹Î_ ¿èÎ_ — ““±S›Î ≠Î√∞ ! ±ÕÁà ÷Ìfl◊ @›Î_ ËÂı ?””
¤√÷∞ ±Î ≠ëfi˘ ‹‹˝ Á‹∞ √›Î. ÷ı‹HÎı Ωı›_ ¿ı ±ıÉÎÕfi_
’ÎHÎÌ »·¿Î¥fiı V‰Î‹ÌfiÎ ’√fiı ±Õı »ı ±fiı ¿>_ÕÌ‹Î_ ’λ\_ ’Õı »ı. ÷ı‹HÎı
V‰Î‹Ìfiı ¿èÎ_ — ““±ÕÁà ÷Ìfl◊ ÷˘ ÁI’vÊfiÎ «flH΋Î_ … »ı.””
±ıÀ·ı V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — ““Ωı ±ı‹ Á‹Ω› I›Îflı ¿Î‹ ◊¥ Ω›.””
±Î ÂOÿ˘ ÁÎ_¤‚Ì ¤√÷∞ ±ıÉÎÕfiÌ ¿>_ÕÌ …ı V‰Î‹ÌfiÎ V’½◊Ì
÷Ì◊˝w’ ◊¥ Ë÷Ì ÷ı‹Î_ ’ÕuÎ ±fiı ¬Ò⁄ fiÎèÎÎ. ÷ı Ωı¥ V‰Î‹Ì ‹_ÿ ‹_ÿ
ËÁ‰Î ·ÎB›Î ±fiı ⁄˘S›Î — ““ÁΫ˘ ‹ÏË‹Î F›Îflı ∞‰‹Î_ ∂÷›˘˝ ˢ› I›Îflı
… ±Î‹ ◊Λ.”” ±ı‹ ¤√÷∞ μ’fl ’˘÷Îfi˘ ±’Îfl flÎ∞’˘ ⁄÷ÎT›˘.
F›Îflı ⁄ÌΩ ÷˘ ±ı‹ ⁄˘·‰Î ·ÎB›Î — ““≠Î√∞ √˘⁄fl˘ »ı, √_ÿ˘ »ı,
±ıÉÎÕfi_›ı ¤Îfi fi◊Ì.”” ±Î ÁÎ_¤‚Ì V‰Î‹Ì±ı ≠Î√∞ ¤√÷fiı ¿èÎ_ —
““≠Î√∞ ! ˉı ⁄Á ◊›_. ÁÎflÎ ’ÎHÎÌ◊Ì fiÎËÌ fiά. ±Î‰˘ ±‰Áfl ŒflÌ
‹‚ı ±ı‰˘ fi◊Ì, ÷ı ÷ıÓ ·¥ ·Ì‘˘.””
‹@÷˘fiÌ …\ÿÌ …\ÿÌ „V◊Ï÷fiÎ ¤ıÿ ÷˘ ¿ı‰‚ μ’ÎV›‹ÒÏ÷˝fiÎ ‹ÏË‹ÎfiÌ
÷Îfl÷Q›÷Î μ’fl … »ı. ±Î ‹ÏË‹ÎfiÎ iÎÎfifiÎ hÎHÎ ≠¿Îfl »ı — ≥„Lƒ›√Q›,
±_÷—¿flHÎ√Q› ±fiı ∞‰ÁkÎÎ ÷ÿÎÏl÷ ±fi¤‰-√Q›. F›Î_ Á‘Ì
≥„Lƒ›˘‹Î_ ‹ÏË‹Îfi_ iÎÎfi ˢ› »ı, I›Î_ Á‘Ì ‰ÎE›Î◊˝‹Î_ ≠¿ÚÏ÷’vÊ Á‘ÌfiÎ
Á‰ı˝ ÿı‰÷Î ÷◊Î ÷ı‹fiÎ ·˘¿fiı μÕÎÕı, ’HÎ ±S’ ωʛ‹Î_ ·ı‰Î¥ Ω›.
¿ÎflÁ˘ ±Î‰ı ±ı‰Ì ÁI’vÊfiÌ ±ÎiÎÎ ’HÎ fi ’‚Λ. ‹ÏË‹Îfi_ iÎÎfi F›Îflı
±_÷—¿flH΋Î_ ∂÷flı I›Îflı ≠Ï÷·˘‹ º„WÀ flËı‰Î ‹Î_Õı ±fiı ±ÎiÎÎ ’΂‰Î‹Î_
ω«Îfl ¿fl÷˘ ◊Λ ±fiı ¿ÿΫ ±_÷—¿flHÎfiÎ Á_¿S’fiÎ ›˘√ı ±ÎiÎÎ fi ’‚Λ
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 61

÷˘ ‹Ò_{‰HÎ ’HÎ ◊Λ; ’fl_÷ F›Îflı ±Î iÎÎfi ∞‰‹Î_ ∂÷flı, I›Îflı ≥„Lƒ›˘-
±_÷—¿flHÎfiÎ_ ±Î‰flHÎ ¤ıÿÎ¥ Ω› ±fiı ¿ı‰‚ ÁI’vÊ Ï‰fiÎ ⁄Ì…\_ ¿o¥ flËı
… fiÏË. Œ@÷ ÁI’vÊ ±fiı ÷ı‹fi_ ‰«fi. ±ıÀ·ı … lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ »ı —
““ÁI’vÊfiÌ ±ÎiÎÎ ≠‹ÎHÎı …ı ‰÷ı˝ »ı ÷ı … ±ÎI‹ÁkÎÎw’ı ‰÷ı˝ »ı.”” (√.‹.
51). ¤√÷∞fiÌ ±Î „V◊Ï÷ Ë÷Ì.

‰fl÷η «ˆhÎÌ Á‹ˆ›ı

Á_‰÷ 1918fiÎ «ˆhÎÌ Á‹ˆ›ı V‰Î‹Ì ‰fl÷η ’‘Λν I›Îflı ¤√÷∞fiı
’HÎ ÁÎ◊ı ·¥ √›Î Ë÷Î.
…^fiÎ√œ◊Ì √œÕÎ, ¿ÎÏfl›ÎHÎÌ, ‘˘‚ıflÎ ◊¥fiı ÁŸ∞‰ÎÕı ≠¤ÿÎÁfiı I›Î_
◊¥ Á˘∞hÎÎfiÌ ¤Î√˘‚ı ‹¿Î‹ ¿›˘˝. ±ËŸ √΋fiÎ ÷‹Î‹ ËÏfl¤@÷˘
V‰Î‹ÌfiÎ_ ÿ½fiı ±ÎT›Î. ’HÎ ·S·¤Î¥ ‹ÎfiÁÌ ’ÒΩ ¿fl‰Î ⁄ıÃÎ Ë÷Î ÷ı◊Ì
÷ı‹fiı ÿ½fiı ±Î‰÷Î_ ‰Îfl ◊¥. V‰Î‹Ì ÷˘ I›Î_◊Ì «ÎS›Î.
V‰Î‹Ì ◊˘Õı ÿÒfl √›Î I›Î_ ·S·¤Î¥ ÿ˘ÕÌfiı V‰Î‹ÌfiÎ_ ÿ½fiı ±ÎT›Î
±fiı ÿoÕ‰÷Ô ¿flÌ ’√ı ·ÎB›Î. ±ıÀ·ı V‰Î‹Ì±ı ÷ı‹fiı ¿èÎ_ — ““‹ÎfiÁÌ
’ÒΩ‹Î_ …ıfiı …‹ÎÕ÷Î Ë÷Î ÷ı ≠I›ZÎ ±ÎT›Î ÷˘ ’HÎ ÿ½fiı fi ±‰Î›_ ?””
÷ı ÁÎ_¤‚Ì ·S·¤Î¥ ¿Ëı — ““V‰Î‹Ì ! ‹ÎflÌ ¤Ò· ◊¥ √¥.”” ±ı‹
‹ËÎflÎ… ±Î… ’˘÷Î ¶ÎflÎ ≠I›ZΠω«flı »ı ±ı‹ V‰Î‹Ì±ı …HÎÎT›_.
I›Î_◊Ì fiÌ¿‚Ì ‹Ëı‚Ή ’‘Λν ±fiı ÷‚Ήfiı ¿Î_Ãı ‹ıÿÎfi‹Î_ flÎ÷ flèÎÎ.
÷ı √΋fiÎ Âıà ‰ıHÎ̷η, Ï√fl‘flÿÎÁ, ’Ì÷Î_⁄fl, ΩıflΤΥ, ËÎ◊̤Υ,
∞‰Î¤Î¥, Ï¿Â˘fl¤Î¥, ‘˘fl̤Υ, √·¤Î¥, Â_¿fl¤Î¥, ‹◊fl¤Î¥,
{ÌHÎΤΥ, ÿ·Î¤Î¥, ·¬Î¤Î¥ ‰√ıflı±ı V‰Î‹ÌfiÌ ⁄Ë … Áı‰Î ¿flÌ ±fiı
flÎhÎı ¿◊ΉÎ÷ν ¬Ò⁄ ◊¥. Á‰Îfl‹Î_ ‰fl÷η◊Ì ⁄˛õ«ÎflÌ, ÁΑ, ’ÎÊ˝ÿ˘,
ËÏfl¤@÷˘ ÷◊Î ‘‹˝¿<‚ Á‰ı˝ Á΋ˆ›_ ¿fl‰Î Á΋Π±ÎT›Î ±fiı ‘΋‘Ò‹◊Ì
V‰Î‹Ì ‹_Ïÿfl‹Î_ ’‘Λν.
±Î Á‹ˆ›Î‹Î_ ¤√÷∞ V‰Î‹ÌfiÎ_ ±¬_Õ ÿ½fi ¿fl÷Î, ±ı¿ ’‚ ’HÎ
ω¬ÒÀÎ fi ’Õ÷Î. V‰Î‹ÌfiÌ ‹˘…ÕÌ ’˘÷ı ÁΫ‰÷Î ±fiı …wfl ’Õuı V‰Î‹Ìfiı
’ËıflΉ÷Î. V‰Î‹Ì √˘‹÷̱ı VfiÎfi ¿fl‰Î Ω›, ‹_Ïÿfl‹Î_ ÿ½fiı Ω› ó ⁄‘ı
V◊‚ı ±¬_Õ ¤ı√Î fiı ¤ı√Î … ’˘÷ı flËı÷Î. ‰‚Ì, Á‹ˆ›ÎfiÌ ¤ÌÕ‹Î_, Á¤Î-
62 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

‹_Õ’‹Î_ F›Îflı ¿◊Î ◊÷Ì Ë˘› ±fiı ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ ËÏfl¤@÷˘ ±Î√‚ ⁄ıÃÎ
ˢ› I›Îflı ’˘÷ı »ıÀı ∂¤Î flËÌfiı ’HÎ ±Î_¬fi_ ‹À¿<_ ‹Î›Î˝ ÏÁ‰Î› V‰Î‹ÌfiÎ_
ÿ½fi ¿›Î* … ¿flı ±fiı V‰Î‹Ì ’HÎ CÎÕÌ CÎÕÌ ÷ı‹fiÎ ÷flŒ º„WÀ ¿fl÷Î …
Ω›. ¤√÷∞fiı ÷˘ ≠Ï÷·˘‹’HÎı ±_÷fl‹Î_ V‰Î‹ÌfiÌ ‹ÒÏ÷˝ ±¬_Õ ÿı¬Î÷Ì,
»÷Î_ ≠I›ZÎ ‹ÒÏ÷˝fiÎ_ ÿ½fifi˘ ±ÎÀ·˘ ⁄‘˘ ±Î√˛Ë ±fiı ÿ½fifiÌ ±ÎÀ·Ì
l©Î ±fiı Â¿∞fi_ iÎÎfi10 ÷◊Î √˘’̱˘fiÌ l©Î11 ÷ı‹HÎı ÏÁ© ¿flÌ Ë÷Ì.

’Îflà ¤ıÓÁfi_ ÿÒ‘ ÷˘ ±‹ÎflÎ CÎfl‹Î_ … »ı

«ˆhÎÌ Á‹ˆ›ÎfiÌ Á¤Î‹Î_ V‰Î‹Ì±ı ±ÿ˚¤÷ ‰Î÷˘ ¿flÌ. V‰Î‹ÌfiÌ ±Î
±ÿÔ˚¤÷ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚Ì ¤ıflÎ¥‰Î‚Î ÿfl⁄Îfl …ÁÎfl΋ …ı V‰Î‹ÌfiÌ ±ÎiÎÎ
·¥ ‹Ò‚Ì, ‘˘·ıflÎ, ±‹ÿΉÎÿ, …ı÷·’fl ◊¥ ‰fl÷η ±ÎT›Î Ë÷Î, ÷ı
V‰Î‹Ìfi˘ ±Î‰˘ ±ÿÔ˚¤÷ ≠÷Î’ ±fiı Á˙ V‰Î‹ÌfiÌ ‹ÒÏ÷˝‹Î_ …ı‹ «¿˘fl «_ƒ‹Î_
ΩıÕΛ ÷ı‹ ΩıÕÎ¥ √›ı·Î Ωı¥fiı ±ı¿ÿ‹ ±Î√‚ ±ÎT›Î. Á¤Î‹Î_ ’ıÁ‰Îfi˘
‹Î√˝ fiÏË ±ıÀ·ı »ıÀı◊Ì ÷ı‹HÎı ⁄Ò‹ ‹ÎflÌ — ““¤Î¥±˘ ! ÁÎ_¤‚˘ ÁÎ_¤‚˘.
±‹ÎflÎ ÿı‹Î_ ¿Î_‘ ¤Î_√ı·Î ⁄‚ÿfiı ¬ÎÀ·Î‹Î_ ¬Õ fiÌflı; ÷ı‹ ‹fiı ¿Îfiı
Á_¤‚Î÷_ fi◊Ì ±ıÀ·ı ‹fiı ’ÎÁı ±Î‰‰Î z˘.””
÷ı‹fi˘ ±Î ±‰Î… ÁÎ_¤‚Ìfiı Á¤Î ±ı¿ÿ‹ ÷ı‹fiÎ ÷flŒ Ωı‰Î ‹Î_ÕÌ.
±ıÀ·ı flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ…ı ÷ı‹fiı Á¤Î‹Î_ ±Î‰‰Î ±ÎiÎÎ ¿flÌ. ÷ı‹fiı
Á¤Î‹Î_ Á˙◊Ì ±Î√‚ ⁄ıÁΛν. ’»Ì ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — ““‹Îflı ±ı¿ ‰Î÷ ¿fl‰Ì
»ı.”” ±ıÀ·ı flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ…ı ÷ı‹fiı ‰Î÷ ¿fl‰Î ±ÎiÎÎ ¿flÌ.
’»Ì ÷ı‹HÎı ‰Î÷ ¿flÌ — ““±‹ÎflÎ ÿı‹Î_ ±ı¿ √flÌ⁄ ¿˘‚HÎ ⁄Î¥fiı
10. ¬Á⁄UÁŸÁDÔUÃÙ˘Á¬ ŸÒªÈ¸áÿ ©UûÊ◊‡‹Ù∑§‹Ë‹ÿÊ –
ªÎ„UËÃøÃÊ ⁄UÊ¡·¸ •ÊÅÿÊŸ¢ ÿŒœËÃflÊŸÔ˜ H ó ¤Î√‰÷, ϶. V¿o‘
±◊˝ — Á‰˝ ≠¿Îflı ±ÎI‹V‰w’‹Î_ ÏfiWÃÎ ’΋ı·Î ±ı‰Î Â¿∞ Ïfi√˝HÎ ±ı‰Î
¤√‰ÎfifiÎ_ ·Ì·Î«ÏflhÎ ±Î¿ÚWÀ Ï«kÎ◊Ì ÁÎ_¤‚Ìfiı ÷ı lÌ‹ÿÔ˚ ¤Î√‰÷fi_
±ÎA›Îfi ¤HÎ÷Î Ë÷Î.
11. ÿà¬˝ˇÊáÊ ŒÎÁ‡Ê·È ¬ˇ◊∑Χ⠇ʬÁãà – ó ¤Î√‰÷, ÿ‹ V¿o‘
±◊˝ — …ı lÌ¿ÚWHÎfiÎ_ ÿ½fi ¿fl÷Ì ‰¬÷ı ±Î_¬˘ μ’fl ’Î_’HÎ ¿flfiÎflÎ ⁄˛õÎfiı ’HÎ
√˘’̱˘ ÂÎ’ ÿı÷Ì Ë÷Ì. (¿ÎflHÎ ¿ı ’Î_’HÎfiÎ ‰Îfl_‰Îfl μCÎÎÕ-⁄_‘ ◊‰Î◊Ì
lÌ¿ÚWHÎfiÎ_ ±¬_Õ ÿ½fi‹Î_ ωZÎı’ ◊÷˘ Ë÷˘ !)
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 63

CÎıfl ÷ıfi˘ ¤Î¥ ‹Ëı‹Îfi ◊¥fiı ±ÎT›˘. ⁄Î¥±ı ω«Îfl ¿›˘˝ ¿ı ‹Îfl˘ ¤Î¥
¿˘¥ Ïÿ‰Á fiÏË fiı ±Î…ı CÎıfl ±ÎT›˘ »ı ÷ı ¿Î_¥ ÁÎv_ ¤˘…fi …‹ÎÕ<_. ±ı‹
ω«ÎflÌ ‰ÎÏHΛÎfiÌ ÿ¿Îfiı ¬˘‚΋Î_ …\‰Îfl ·¥fiı √¥ ±fiı ¿èÎ_ — “‹fiı ÁÎfl˘
√˘‚ ±Î’˘.” ±ıÀ·ı ‰ÎÏHΛı ’Ò»u_ — “¿ı‰˘ ¬Î_Õ …ı‰˘ √˘‚ ±Î’_ ?” ±Î◊Ì
⁄Î¥ ⁄˘·Ì — “√˘‚ ¿fl÷Î_ ¬Î_Õ ÁÎflÌ ¿ı ?” I›Îflı ‰ÎÏHΛı ¿èÎ_ — “¬Î_Õ ÷˘
ÁÎflÌ … ÷˘.” ±ıÀ·ı ⁄Î¥±ı √˘‚ ·ı‰Îfi˘ ω«Îfl ‹Î_ÕÌ ‰ÎY›˘ ±fiı ¿èÎ_ —
“‹fiı ÁÎflÌ ¬Î_Õ ±Î’˘.” ±ıÀ·ı ‰ÎÏHΛı ŒflÌ ¿èÎ_ — “¿ı‰Ì, Áοfl …ı‰Ì ¬Î_Õ
±Î’_ ?” I›Îflı ⁄Î¥±ı ‰‚Ì ’Ò»u_ — “¬Î_Õ ¿fl÷Î_ Áοfl ÁÎflÌ ?” ±ıÀ·ı
‰ÎÏHΛı ¿èÎ_ — “Áοfl ÷˘ ¬Î_Õ ¿fl÷Î_ ÁÎflÌ … ¿Ëı‰Î›.” ±ıÀ·ı ⁄Î¥±ı ŒflÌ
¿èÎ_ — “I›Îflı ‹fiı ˉı Áοfl ±Î’˘.” ±ıÀ·ı ‰ÎÏHΛı ¿èÎ_ — “¿ı‰Ì ’ÎflÃ
¤ıÓÁfiÎ ÿÒ‘ …ı‰Ì Áοfl ±Î’_ ?” ÷ı ÁÎ_¤‚Ì ⁄Î¥±ı ω«Îfl ¿›˘˝ ¿ı ’ÎflÃ
¤ıÓÁ ÷˘ ‹ÎflÎ CÎfl‹Î_ … »ı, ‹ÎÀı Áοfl ·ı‰Ì fi◊Ì ±fiı …\‰Îfl ·¥fiı ’λÌ
CÎıfl √¥ ±fiı ’˘÷ÎfiÌ ’Îflà ¤ıÓÁfiÎ ÿÒ‘fi˘ ÿÒ‘’ο ¿flÌ ¤Î¥fiı …‹ÎÕu˘.
““±Î ºWÀÎ_÷fi˘ ÏÁ©Î_÷ ±ı »ı ¿ı ±‹ı …^fiÎ√œ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
ÁÎ_¤‚‰Î …÷Î, I›Îflı ‹fiı ±ı‹ Á_¿S’ ◊›˘ — “±Î …^fiÎ√œ ¬ÒHÎ΋Î_ »ıS·_
‹_Ïÿfl »ı. I›Î_ F›Îflı ±Î‰Î ÁΑ »ı I›Îflı √œÕÎ, ‹Ò‚Ì, ±‹ÿΉÎÿ, ‰fl÷η
‰√ıflı ‹˘ÀÎ_ ‹˘ÀÎ_ ‘΋˘‹Î_ ÷˘ ¿ı‰Î ÁΑ ËÂı ?” ±ı‹ ‘ÎflÌ Ë_ V‰Î‹ÌfiÌ
±ÎiÎÎ ·¥ ÷‹Î‹ ‘΋‹Î_ ΩhÎαı fiÌ¿Y›˘. I›Î_ ÷‹Î‹fiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚Ì,
±ËŸ ‰fl÷η ±ÎT›˘. I›Îflı Ë_ ±ËŸ Ωı™ »\_ ¿ı ÷‹Î‹ ÁΑfiÌ ‰E«ı ±‹ÎflÎ
√v √HÎÎ÷Ì÷ V‰Î‹Ì … ‰Î÷_ ¿flı »ı ±fiı Á‰ı˝ ÁΑ-ÁIÁ_√̱˘ ±ı¿Î√˛
T≤ÏkÎ◊Ì ÷ı‹fiÌ ‰Î÷_ ÁÎ_¤‚ı »ı. ÷ı Ωı¥ ‹fiı ω«Îfl ◊›˘ ¿ı ’Îflà ¤ıÓÁfi_
ÿÒ‘ ÷˘ ±‹ÎflÎ CÎfl‹Î_ … »ı, »÷Î_ Ë_ ⁄‘ı ±‹V÷˘ … ŒflÌ ±ÎT›˘.””
÷ı‹fiÌ ±Î ‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ìfiı Á¤Î‹Î_ ⁄ıÃı·Î Á‰ı˝fiı ◊›_ ¿ı ¬flı¬fl
√HÎÎ÷Ì÷ ÷˘ √HÎÎ÷Ì÷ …. ±ı …ı‰Î ¿˘¥ ÁΑ fi◊Ì.
Á‹ˆ›Î ’»Ì V‰Î‹Ì μk΋«flHÎÿÎÁ V‰Î‹Ìfiı ±ÎÁfiı ±ÎT›Î. ±Î
ÁΑ ⁄Ë … ω¶Îfi Ë÷Î, ’HÎ ÷ı‹fiı ZΛ fl˘√ Ë÷˘. ±ıÀ·ı ÷ı‹HÎı ÿıËfiÌ
±ÎÂÎ ‹Ò¿Ì ÿÌ‘Ì Ë÷Ì. ÷ı◊Ì V‰Î‹ÌfiÎ_ »ıS·Ì ‰ÎflfiÎ_ ÿ½fi ¿flÌ, ’ÒΩ
¿fl‰ÎfiÌ ÷ı‹fiÌ ≥E»Î Ë÷Ì. ÷ı‹fi˘ ±Î Á_¿S’ ΩHÎÌ V‰Î‹Ì ÷ı‹fiÎ ±ÎÁfiı
÷ı‹fiı Ωı‰Î ’‘Λν. μk΋«flHÎÿÎÁı V‰Î‹ÌfiÌ «_ÿfi◊Ì ’ÒΩ ¿flÌ ±fiı ËÎfl
64 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

’ËıflÎT›˘ ±fiı ’˘÷ÎfiÌ ’ÎÁı «flHÎÎflω_ÿfiÌ ÁÎflÌ ΩıÕ Ë÷Ì ÷ı V‰Î‹Ìfiı ¤ıÀ
±Î’Ì. V‰Î‹Ì±ı ±ËŸ Á_¿S’ ¿›˘˝ ¿ı “±Î‰Î ω¶Îfi ÁΑ Ωı ÁIÁ_√‹Î_ flËı
÷˘ ÁÎv_.” ÷ı◊Ì ÷ı‹fiı ZΛ fl˘√ ‹ÀÌ …Âı ±ı‰˘ ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ±ÎM›˘.
V‰Î‹ÌfiÎ ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ◊Ì ◊˘ÕÎ Ïÿ‰Á‹Î_ … ÷ı‹fiı ZΛ ‹ÀÌ √›˘ ±fiı ÷ı ÁΑ
¿ıÀ·Î_¿ ‰Ê˝ Á‘Ì ÁIÁ_√‹Î_ flèÎÎ.

¤√‰Îfifiı ¤Ò·Ìfiı ‰ÎÁHÎ ∂À¿ı »ı ?

V‰Î‹Ì ‰fl÷η◊Ì Á‹ˆ›˘ ¿flÌ fiÌ¿Y›Î ±fiı ‘˘·ıflı ◊¥ ¿ÎÏfl›ÎHÎÌ
’‘Λν. ±ËŸ fi◊ ’Àı·ı V‰Î‹Ìfiı ⁄Ë … ¤Î‰◊Ì flÎA›Î ±fiı ωfi_÷Ì ¿flÌ —
““V‰Î‹Ì ! μk΋ flÁ˘¥ Á_÷˘fiı …‹ÎÕ‰Ì »ı. ÷ı ±Î’ ¿Ë˘ ÷ı ¿fḻı.””
I›Îflı V‰Î‹Ì ¿Ëı — ““‘‹Î˝Q≤÷ ≠‹ÎHÎı ÷‹ı …ı fl˘… …‹÷Πˢ ÷ı
flÁ˘¥ ¿fl˘ ±fiı Á_÷˘fiı …‹ÎÕ˘.””
÷ı ÁÎ_¤‚Ì fi◊ ’Àı· ËÎ◊ ΩıÕÌ ⁄˘S›Î — ““V‰Î‹Ì ! ‘‹Î˝Q≤÷ ±I›Îflı
¨«ı ⁄Î_‘Ì ‹Ò¿˘ ±fiı ‹ÎflÌ ±ÎÀ·Ì ≠Î◊˝fiÎ V‰Ì¿Îfl˘.””
V‰Î‹Ì±ı ÷ı‹fi˘ ±Ï÷ ±Î√˛Ë Ωı¥ ¿oÁÎfl-fl˘À·ÌfiÌ flÁ˘¥ ¿fl‰Îfi_
¿èÎ_ ±fiı ±ı flÌ÷ı Á‰˝ Á_÷˘fiı …‹ÎÕuÎ.
…Q›Î ’»Ì V‰Î‹Ì Á¤Î ¿flÌ ¿◊Î ‰_«Î‰÷Î Ë÷Î ±fiı ¤√÷∞ ÷◊Î
’΂Π‰ÎÁHÎ ∂À¿÷Î Ë÷Î. ¿oÁÎflfiÎ ¿ÕΛ΋Î_ ¿oÁÎfl «˘ÓÀÌ √›˘ Ë÷˘, ÷ı ⁄Ë
⁄‚ı ¿flÌfiı ∂¬ıÕ÷Î ¤√÷∞fiı V‰Î‹ÌfiÌ ‹ÒÏ÷˝‹Î_ ±¬_Õ T≤ÏkÎ Ë÷Ì ÷ı ÷ÒÀÌ
√¥. V‰Î‹Ì±ı ±_÷›Î˝‹Ì’HÎı ±Î ΩH›_ ±fiı Á¤Î‹Î_◊Ì ∂¤Î ◊¥fiı I›Î_
±ÎT›Î ±fiı ¤√÷∞fiı ¿èÎ_ — ““±S›Î ! ¤√‰Îfi ¤Ò·Ìfiı ‰ÎÁHÎ Â_ ∂À¿ı
»ı ?”” ±ı ÁÎ_¤‚Ì ÷fl÷ … ¤√÷∞±ı T≤ÏkÎ ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝‹Î_ ΩıÕÌ ÿÌ‘Ì.
±Î flÌ÷ı «ÒfiÎfiÌ ¤ßÌ ¤flÌ I›Îflı ¤ßÌ ¤›Î˝ μ’fl …ı ÏÁ©Î_÷ ‰Î÷
V‰Î‹Ì±ı ¿flÌ Ë÷Ì ¿ı ““fiıhζÎflı ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝‹Î_ ±¬_Õ T≤ÏkÎ flËı ÷˘
V◊Ò‚, ÁÒZ‹ ±fiı ¿ÎflHÎ hÎHÎı ÿıË ⁄‚Ìfiı ¤V‹ ◊¥ Ω›,”” ÷ı ‰Î÷fi˘ ‰ı√
I›Îfl◊Ì ·√ÎÕÌ ÿÌ‘˘ Ë÷˘. ÷ı ⁄ı ‰Êı˝ ‰ÎÁHÎ ∂À¿‰ÎfiÎ ‰ı√◊Ì ±¬_Õ T≤ÏkÎ
÷ÒÀÌ ¿ı ÷fl÷ ÁÎ_‘Ì ÿÌ‘Ì. ±ı ¿ı‰Ì l©Î ¿Ëı‰Î› ! ±fiı ±ı‹HÎı ≠¤‹Î_
¿ıÀ·˘ ‹Î· ‹ÎL›˘ ËÂı ? ±Î‰Î ’fl‹ ±ı¿Î_Ï÷¿ ¤@÷fiÌ flÌ÷ ÷◊Î l©Î
’HÎ ¿S’fiÎ÷Ì÷ … flËı »ı.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 65

V‰Î‹Ì ¿ÎÏfl›ÎHÎÌ◊Ì ⁄˘ÀÎÿ ’‘Λν. I›Î_ ω·Î·¤Î¥fiÎ ’hÎ ¿ı‰-

·Î·¤Î¥fiÌ flÁ˘¥ Ë÷Ì ÷ı …Q›Î ±fiı I›Î_◊Ì √œÕı √›Î. √œÕı◊Ì V‰Î‹Ì
…^fiÎ√œ ’‘Λν.
√œÕı◊Ì ‹ÎfiÎ ¤√÷ V‰Î‹Ìfi˘ Á‹Î√‹ ¿fl‰Î …^fiÎ√œ ±ÎT›Î.

Ë_ ÷˘ ’◊flÎ ¨«¿Î‰Ì ±fiı ¤√‰Îfi ±Î’ÌÂ

…^fiÎ√œ‹Î_ ±ı¿ Ïÿ‰Á ‹ÎfiÎ ¤√÷ı V‰Î‹Ìfiı ¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ì ! ±Î
≠Î√∞ Ï⁄«Îfl˘ CÎfl⁄Îfl »˘ÕÌfiı, ’flHÎı·Ì VhÎÌ CÎıfl »ı ÷ıfi˘ I›Î√ ¿flÌfiı,
÷‹ÎflÌ ’ÎÁı K›Îfi Â̬‰Î flè΢ »ı; I›Îflı ÷‹ı ÷˘ ±ıfiı K›Îfi‹Î_ ⁄ıÁÎfl÷Î
fi◊Ì ±fiı ∂·ÀÎ Áı‰Î ¿flΉ˘ »˘ ±fiı μ’‰ÎÁ ¿flΉÌfiı Ã>Á ¿ÎœÌ
fiά˘ »˘.””
≠Î√∞ ¤@÷fiÎ μ’fl◊Ì ÿı¬Î÷Î √flÌ⁄ ÿfl∞fiÎ »˘¿flÎfi˘ ¤Î‰
Ωı¥fiı ⁄ÎèÎ º„WÀ‰Î‚Îfiı ±ı‹ … ·Î√ı ±ı V‰Î¤Îω¿ »ı. ’fl_÷ ±_ÿfl
‹ËÎ÷ı… V‰w’ı ≠¿ÎÂ÷Î ÷ı‹fiÎ ∞‰ÎI‹ÎfiÎ ≠F‰Ï·÷ ÷ı…fiı ÷˘ …ıfiÌ
±ı‰Ì º„WÀ ¿ı „V◊Ï÷ ◊¥ ˢ› ÷ı … Ωı¥ ¿ı.
±ZÎfl‹ÒÏ÷˝ V‰Î‹Ì ’HÎ ’˘÷ÎfiÎ ±’ÏflÏ‹÷ ≠¤Î‰fiÌ ¿o¥¿ {Î_¬Ì ±Î
‹ÎfiÎ ¤√÷fiı ◊Λ ÷ı ‹ÎÀı ⁄˘S›Î — ““Ë_ ÷˘ ’◊flÎ ¨«¿Î‰Ì fiı ¤√‰Îfi
±Î’ÌÂ. ÁÎà ËΩfl ‰Ê˝fiÎ ÷’ı …ı fi◊Ì ◊÷_ ÷ı ±ËŸ ±ı¿ ’‚‹Î_ ◊Λ »ı.
±Î ÁΑfiÎ ‰«fi ≠‹ÎHÎıfiÌ Áı‰Î‹Î_ K›Îfi ÷˘ Â_ ’HÎ ⁄˛õοÎflı „V◊Ï÷ …
◊‰Î ‹Î_Õı »ı. ±Î ÷˘ ‹_Ïÿfl ¿Ëı‰Î›, ÷ı ⁄ıÁÌ fi flËı‰Î›. ±fiı ±ËŸfiÌ
Áı‰Î ±ı ¤√‰ÎfifiÌ Áı‰Î - ÏfiT≤ÏkÎ ‘‹˝ √HÎΛ. …ıfiı √fl… ˢ› ÷ı flËı.
≠Î√∞fiı √fl… ˢ› ÷˘ ÷ı flËı ±fiı fiÏË ÷˘ flV÷˘ ‹˘¿‚˘ ’Õu˘ »ı.”” ±Î
‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ìfiı ‹ÎfiÎ ¤√÷fiı V‰Î‹ÌfiÎ ±ÿÔ˚¤÷ ≠÷Î’fiÌ {Î_¬Ì ◊¥.

ÁΑfi˘ ¿Á⁄ ÷ı Â_

V‰Î‹Ì …^fiÎ√œ◊Ì ÁÎ_¬ÕΉÿflfiÎ ⁄ÌÕ‹Î_ Á˙ Á_÷˘, ’ÎÊ˝ÿ˘ ÷◊Î
ËÏfl¤@÷˘ ·¥fiı fiÌ¿Y›Î. flV÷΋Î_ ‹ÎÏ‚›Î‹Î_ fl˘¿Î›Î. I›Î_ ‹_ÏÿflfiÎ
±Î_⁄ΉÎÏ՛΋Î_ V‰Î‹Ì Á˙ Á_÷˘ ÷◊Î ËÏfl¤@÷˘ ÁÎ◊ı ∂÷›Î˝. ±ı¿ ‹˘ÀÎ
±Î_⁄Î ÷‚ı V‰Î‹Ì ±ÎÁfi flάÌfiı ⁄ıÃÎ Ë÷Î ±fiı ±Î…\⁄Î…\ Á_÷-
66 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

ËÏfl¤@÷˘fiÌ Á¤Î ¤flÎ¥fiı ⁄ıÃÌ Ë÷Ì. …Q›Î ’»ÌfiÌ ⁄Îfl ‰ÎB›ÎfiÌ ¿◊Î
Ë÷Ì. ÷ı ‰¬÷ı V‰Î‹ÌfiÌ º„WÀ ±Î_⁄Î μ’fl ’ÕÌ ±fiı ⁄˘S›Î — ““±Î ±Î_⁄Î
’ÎHÎÌ ‰√fl Á¿Î› »ı.””
÷ı ÁÎ_¤‚Ì ¤√÷∞±ı V‰Î‹ÌfiÌ ‹fl∞ ΩHÎÌ, ⁄ı ‹˘ÀÎ ÿı√ÕÎ ·¥,
’ÎÁı ‰Ëı÷Ì fiÿÌ‹Î_ …¥, ÿı√ÕÎ ¤flÌ, ÿflı¿ ±Î_⁄ÎfiÎ ¬Î‹HÎÎ_‹Î_ «Îfl-«Îfl
ÿı√ÕÎ ’ÎHÎÌ flıÕu_. ±ı¿ CÎÕÌ Ïÿ‰Á flè΢ I›Îflı ⁄‘Î_ ¬Î‹HÎÎ_ ¤flÎ¥ flèÎÎ_.
±ı flÌ÷ı ·√¤√ hÎHÎÁ˘ ±Î_⁄Îfiı ’ÎHÎÌ ’Λ_ ±fiı μ÷Ή‚◊Ì Ω› ±fiı
±Î‰ı ±ı‹Î_ ⁄‘Î_ ‰VhÎ ’ÎHÎÌ◊Ì ’·‚Ì √›Î_. ’»Ì ±ı fiı ±ı … ‰ıÂı
±Î‰Ìfiı Á¤Î‹Î_ ⁄ıÃÎ.
±Î ‰¬÷ı V‰Î‹Ì±ı Á¤Î‹Î_ ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝fiÌ ¬Ò⁄ ‰Î÷˘ ¿flÌ Ë÷Ì.
÷ı◊Ì ‹fi∞ Ãyflı ≠Î√∞ ¤@÷fiı ±Î ·Î¤ …‰Î◊Ì ¿èÎ_ — ““·ÎՉΠ¤ı‚Î¥
flèÎÎ ±fiı ’÷flΉ‚Î_ flèÎÎ_ I›Îflı ±ÎT›˘.””
±ıÀ·ı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î — ““±ıHÎı ‹ÎflÌ ‹fl∞ ΩHÎÌ ±ÎÀ·Ì Áı‰Î ¿flÌ
÷ı ÷‹ı fiÎ Á‹F›Î ?””
’»Ì V‰Î‹Ì±ı, ≠Î√∞ ¤@÷fiÌ ±Î Áı‰Î◊Ì ±’fl_’Îfl flÎ∞ ◊¥
√›Î ˢ‰Î◊Ì, ΩHÎı ±Îfiı ±Ï÷ ±·˙Ï¿¿ Á¬ ±Î’_ ±ı‰Ì ≥E»Î◊Ì
¤√÷∞fiı ¿èÎ_ — ““≠Î√∞ ! ˉı ÷_ ≠ë ’Ò» ÷˘ ‰Î÷ ¿fḻı.””
I›Îflı ¤√÷∞ ËÎ◊ ΩıÕÌ ⁄˘S›Î — ““V‰Î‹Ì ! ‹ËÎflÎ… ! ‹fiı ΩÕÌ
⁄Ï©‰Î‚Îfiı ±fiı ±¤HÎfiı Â_ ’Ò»÷Î_ ±Î‰Õı ?””
I›Îflı V‰Î‹Ì ¿Ëı — ““…ı‰_ ’Ò»÷Î_ ±Î‰Õ÷_ ˢ› ÷ı‰_ ’Ò».””
±ı μ’fl◊Ì ¤√÷∞±ı ËÎ◊ ΩıÕÌ V‰Î‹Ìfiı ’Ò»u_ — ““V‰Î‹Ì ! ‹fiı Á¥
(ÿfl∞), Á◊Îfl, ¿ÏÕ›Î, ·ËÎfl, ‰Î‚_ÿ ‰√ıflıfi˘ ¿Á⁄ ±Î‰Õı »ı. ’HÎ Ëı
‹ËÎflÎ… ! ÁΑfi˘ ¿Á⁄ fi◊Ì ±Î‰Õ÷˘. ‹ÎÀı ÁΑfi˘ ¿Á⁄ ‹fiı Ϭ‰ÎÕ˘.””
±Î ≠ë ÁÎ_¤‚Ì V‰Î‹Ì ËÁÌfiı ⁄˘S›Î — ““…\±˘, ¿o¥ ’Ò»÷Î_
±Î‰Õu_ ! ‰ıÿ, ÂÎVhÎfiÎ ÏÁ©Î_÷w’ ≠ë ’Ò»u˘.””
±ı‹ ¿ËÌfiı V‰Î‹Ì ±Ï÷ ¿Ú’΂ ◊¿Î ≠Î√∞ ¤@÷ ÁÎ‹Ì º„WÀ „V◊fl
¿flÌfiı ⁄˘S›Î — ““ÁÎ_¤‚, ÁΑfi˘ ¿Á⁄ ⁄Ë ¿ÃHÎ »ı. ≠◊‹ ÷˘ …ı ’Ò…fi
¿flı ÷ı … √‚_ ¿Î’ı, …ı ’Ò…fi ¿flı ÷ı … fiο-¿Îfi ¿Î’Ìfiı √‘ıÕı ⁄ıÁÎflı, ’fl_÷ ÷ı
⁄_fiı Ïø›Î‹Î_ Á‹ ‰÷ı˝ ±fiı ÷ı‰Î ’vÊfiı ωÊı ±¤Î‰ fi ±Î‰ı. ‰‚Ì, Á‰˝
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 67

≥„Lƒ›˘fiÌ T≤ÏkÎ ’Î»Ì ‰Î‚Ìfiı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝‹Î_ flά‰Ì ±ı ÁΑfi˘

¿Á⁄ »ı. ÂOÿ ÁÎ_¤‚Ì ¿ÎfifiÌ T≤ÏkÎ ¬ıÓ«Ì ·ı‰Ì, w’ ÿı¬Ì ±Î_¬fiÌ T≤ÏkÎ ¬ıÓ«Ì
·ı‰Ì, V‰Îÿ‹Î_ ∞¤fiÌ, V’½‹Î_ I‰«ÎfiÌ ±fiı √_‘‹Î_ fiÎÏÁ¿ÎfiÌ T≤ÏkÎ ¬ıÓ«Ì
·ı‰Ì ó ±ı Á‰˝ ÁΑfi˘ ¿Á⁄ »ı. ÷ı μ’fl √.≠. 27‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ìfiı
‰Î÷ ¿flÌ ¿ı “«Î› ¿˘¥ ‹ÎflÌ μ’fl ‘Ò‚ fiά˘, «Î› ¿˘¥ √‹ı ÷ı‰_ ±’‹Îfi
¿fl˘, «Î› ¿˘¥ ËÎ◊̱ı ⁄ıÁÎÕ˘, «Î› ¿˘¥ fiο-¿Îfi ¿Î’Ìfiı √‘ıÕı ⁄ıÁÎfl˘
÷ı Á‰˝‹Î_ ‹Îflı Á‹¤Î‰ »ı.” ±Î‰Ì flÌ÷ı iÎÎfifiÌ ºœ÷Î ÷˘ ±ÎI‹Î-
’fl‹ÎI‹ÎfiÎ iÎÎfi◊Ì … ◊Λ »ı, ±ıÀ·ı F›Îflı hÎHÎı ±‰V◊΋Î_ ±ZÎflw’
‹fiΛ ±fiı ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝ ÿı¬Î›, …ı‹ ÷·‰Îfl ±fiı Q›Îfi fi˘¬Î_ ¬¬Õı,
±ı‹ ÿıË ±fiı ±ÎI‹Î …\ÿÎ …HÎΛ, I›Îflı ΩHΉ_ ¿ı iÎÎfi ÏÁ© ◊›_ »ı. ‰‚Ì,
ωʛ ÁL‹¬ T≤ÏkÎ ⁄‚ÎI¿Îflı ΩıÕ̱ı I›Îflı ΩıÕΛ, ’HÎ ’Î»Ì ‰‚Ìfiı ÁÿÎ
xÿ›fiı ωÊı …ı ±Î¿Î »ı ÷ıfiı ωÊı ‰÷ı˝ ±fiı ÷ı xÿ›Î¿Î ωÊı ±Ï÷›
÷ı… ÿı¬Î› »ı ±fiı ÷ı ÷ı…fiı ωÊı ±ı¿ ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝ ÿı¬Î› »ı, ÷ı
‹ÒÏ÷˝12 ÏÁ© ¿fl‰Ì ±ı ÁΑfi˘ ¿Á⁄ »ı.
““±Î‰_ iÎÎfi F›Îflı ÏÁ© ◊Âı I›Îflı ‘‹˝ ’HÎ ÏÁ© ◊Âı. ±_÷—¿flH΋Î_
F›Îflı ¤Ò_Õ˘ CÎÎÀ fi ◊Λ, I›Îflı ΩHΉ_ ¿ı ‘‹˝ ÏÁ© ◊›˘ »ı. ÷ı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı
Á‹ΩT›_ »ı ¿ı “xÿ›Î¿ÎÂfiı ωÊı flËı·Ì ‹ÒÏ÷˝fiı ÷‹ı ’HÎ - ⁄Îèκ„WÀ±ı -
ÿı¬˘ »˘, ’HÎ ±ı ÷‹ÎflÎ Á‹F›Î‹Î_ ’Ïfl’ÒHν ±Î‰÷_ fi◊Ì. ±fiı F›Îflı
±ı ‰Î÷ν ›◊Î◊˝ Á‹F›Î‹Î_ ±Î‰Âı, I›Îflı ’_«Ï‰Ê› ¿ı ¿Î‹ø˘‘ÎÏÿ¿
V‰¤Î‰ ÷ı ∞÷‰Î‹Î_ ≠›ÎÁ ’ÕÂı fiÏË, ÁËı…ı … Ï…÷Î¥ …Âı.””13
÷ı μ’fl ¤√‰ÿÔ˚√Ì÷Îfi˘ f·˘¿ ⁄˘S›Î ¿ı —
““ Áfl·ÿÊ ÁflÁŸfløãÃ ÁŸ⁄UÊ„UÊ⁄USÿ ŒÁ„UŸ—–
⁄U‚flÖÿZ ⁄U‚Ù˘åÿSÿ ¬⁄¢U ŒÎCÔU˜flÊ ÁŸfløÃ H14
ó √Ì÷Î — ±. 2, f·˘¿ 59.
12. √.‹. 13.
13. √.‹. 13.
14. ±◊˝ — ’Î_« ≥„Lƒ›˘fiÎ ’_«Ï‰Ê›fi˘ ±ÎËÎfl ≥„Lƒ›˘ F›Îflı fi ¿flı I›Îflı ≥„Lƒ›˘
ωʛ◊Ì ÏfiT≤kÎ ◊¥ Ω› »ı; ’fl_÷ ±T›@÷ flÎ√◊Ì ÏfiT≤kÎ ◊÷Ì fi◊Ì. ±T›@÷
flÎ√ ÷˘ ’fl‹ÎI‹Îfi_ ÁÎZÎÎI¿Îfl ÿ½fi ◊Λ I›Îflı … ÿÒfl ◊Λ »ı.
68 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

±ıÀ·ı ±Î ±ÎI‹Î-’fl‹ÎI‹Îfi_ ±fi¤‰iÎÎfi ÏÁ© ¿fl‰_ ±ı ÁΑfi˘ ¿Á⁄

»ı. ±Î „V◊Ï÷ ◊Λ I›Îflı ‰ˆflÎB› ’HÎ ÁËı…ı …ı ÏÁ© ◊Λ; ¿ÎflHÎ ¬fl˘
‰ıˆflÎB› ÷˘ ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝ ÏÁ‰Î› ⁄Ì…ı T≤ÏkÎ … fi Ω› ÷ı »ı. ÷ı F›Îflı
±ÎI‹Î‹Î_ lÌ∞fiÌ ‹ÒÏ÷˝ ÏÁ‰Î› ⁄ÌΩı Á_¿S’ ’ıÁÌ fi ¿ı, I›Îflı ‰ˆflÎB›
ÏÁ© ◊›˘ı √HÎÎÂı. ‰‚Ì, ¤„@÷ ’HÎ ÏÁ© ◊¥ …Âı; ¿ÎflHÎ ±ı‰˘ ¤@÷ »ı
÷ı ‹Î¬H΋Î_ ¿Î_¿flÌ «˘ÓÓÀı ÷ı‹ lÌ∞fiÌ ‹ÒÏ÷˝‹Î_ «˘ÓÀÌ Ω› »ı. ±ı‰Ì flÌ÷ı
‘‹˝, iÎÎfi, ‰ˆflÎB› ±fiı ¤„@÷±ı Áˉ÷˝‹Îfi …ı ‘‹˝, ÷ıfiı ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝
¿Ë̱ı. ±ı‰Î ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹ı˝ ¿flÌfiı ¿Î‹, ø˘‘, ·˘¤, ‹Îfi, V‰Îÿ, VfiıËfiÎ_
‹Ò‚fiı ∂¬ıÕÌfiı ±ZÎfl⁄˛õw’ ◊¥fiı lÌ∞fiı ωÊı V‰Î‹Ì-Áı‰¿¤Î‰ı …ı
¤„@÷ ¿fl‰Ì ÷ı ÁΑfi˘ ¿Á⁄ »ı.
““±ı‰˘ ÁΑfi˘ ¿Á⁄ …ıfiı ÏÁ© ◊›˘ »ı ÷ıfiÎ fiıh΋Î_ ¤√‰Îfi
ΩıfiÎflÎ »ı. ÷ı ‹ÎÀı ⁄˛õÎ_Õ‹Î_ …ıÀ·Î ∞‰≠ÎHÎÌ‹ÎhÎ »ı ÷ıfiÎ fiıhÎfiı ≠¿ÎÂ
¿fl‰Îfiı ±ı Á‹◊˝ ◊Λ »ı; ±fiı ±ıfiÎ ’√‹Î_ «Î·fiÎflÎ ¤√‰Îfi »ı ÷ı ‹ÎÀı
⁄˛õÎ_ÕfiÎ Á‰˝ ∞‰fiÎ ’√fiı ωÊı «Î·‰ÎfiÌ Â„@÷fiı ’˘ÊHÎ ¿fl‰Îfiı ±ı
Á‹◊˝ ◊Λ »ı. ±ı‹ ±ı Á_÷fiÌ Á‰ı˝ ≥„Lƒ›˘‹Î_ ¤√‰Îfi flèÎÎ »ı, ÷ı ‹ÎÀı ±ı
Á_÷ ÷˘ ⁄˛õÎ_Õ‹Î_ Á‰ı˝ ∞‰˘fiÌ ≥„Lƒ›˘fiı ≠¿Î ¿fl‰Îfiı Á‹◊˝ ◊Λ »ı.15
‰‚Ì, ¤√‰ÎfifiÌ ≥E»Î„@÷, Ïø›Î„@÷ ±fiı iÎÎfi„@÷fiÎ ‘Îfl¿ ⁄fiı
»ı.16 ‰‚Ì, ±ı‰Î …ı Á_÷ ÷ıfiı ÿı‰ …ı‰Î ’HÎ fi ¿Ëı‰Î› ±fiı ‹fiW› …ı‰Î
’HÎ fi ¿Ëı‰Î›. ±ı‰Î Á_÷ ÷˘ ‹fiW› »ı ÷˘ ’HÎ ¤√‰ÎfifiÌ ’ıÃı Áı‰Î ¿fl‰Î
›˘B› »ı.17 ±fiı ±ı‰Î ÁΑ ◊¿Ì ¿˘¥ ⁄Ì∞ ‹˘ÀÌ ’ÿ‰Ì ’HÎ fi◊Ì.””18
‰‚Ì, V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î — ““±flı, ±Î ÁΑfiÎ ¿Á⁄fiÌ ÷˘ ±‰Ï‘ …
fi◊Ì. ÷ı ‹ËÎflÎ…ı ËÏfl√Ì÷΋Î_ ’HÎ Á_÷fiÎ_ «˘Áà ·ZÎHÎ19 ·A›Î_ »ı ±ı
15. √.≠. 27.
16. √.≠. 65.
17. √.±_. 26.
18. √.‹. 22.
19. ŒÿÊ‹fl— ˇÊ◊ʇÊË‹Ê— ‚fl¸¡ËflÁ„UÃë¿Ufl—–
ÁÃÁÃˇÊflpÊŸ‚ÍÿÊ— ‡ÊÊãÃÊ •ŸÈÁŒÃÊ⁄Uÿ—H 1H
•ŸËcÿ¸flp ÁŸflÒ¸⁄UÊ ÁŸ◊ʸŸÊp Áfl◊à‚⁄UÊ—–
ÿÕÙÁøâ ◊ÊŸŒÊp Á¬˝ÿ‚àÿÁª⁄USÃÕÊ H 2H ➤
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 69

Â̬‰Î_. ‰‚Ì, ¤Î√‰÷fiÎ ±ı¿Îÿ V¿o‘‹Î_ ÷◊Î ¿Ï’·√Ì÷΋Î_ ÷◊Î

¤fl÷∞fiÎ ±ÎA›Îfi‹Î_ …ı …ı ÁΑfiÎ_ ·ZÎH΢ ·A›Î_ »ı ÷ı Á‰ı˝ Â̬‰Î_.
‰‚Ì, ⁄Á˘ ⁄ÎÁà ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ÁΑ÷ÎfiÎ_ …ı …ı ·ZÎH΢ ¿èÎÎ_ »ı ÷ı ’HÎ
Á¡Ã∑§Ê◊Ê Á¡Ã∑˝§ÙœÊ Á¡Ã‹Ù÷Êp ÁŸ◊¸ŒÊ—–
•„¢UÃÊ◊◊ÃÊ„UËŸÊ— Sflœ◊¸ŒÎ…U fløŸÊ—H 3H
ÁŸŒ¸ê÷Ê— ‡ÊÈøÿÙ ŒÊãÃÊ ´§¡flÙ Á◊Ã÷ÊÁ·áÊ—–
Á¡ÃÁãº˝ÿÊ •¬˝◊ûÊÊ ÁŸm¸ãmÊ œÒÿ¸‡ÊÊÁ‹Ÿ—H 4H
•Ê∑ͧÁÃÁøÁà øʬÀÿ⁄UÁ„UÃÊ ÁŸc¬Á⁄Uª˝„UÊ—–
’ÙœŸ ÁŸ¬ÈáÊÊ •Êà◊ÁŸDÔUÊ— ‚flÙ¸¬∑§ÊÁ⁄UáÊ—H 5H
ÁŸ÷¸ÿÊ ÁŸ⁄U¬ˇÊÊp lÍÃÊÁŒ√ÿ‚ŸÙÁÖ¤ÊÃÊ—–
üÊhÊ‹fl ©UŒÊ⁄UÊp ìÙÁŸDÔUÊ ÁŸ⁄UŸ‚—H 6H
àÿQ§ª˝Êêÿ∑§ÕÊflÊÃʸ— ‚ë¿UÊSòÊ√ÿ‚ŸÊSÃÕÊ –
Áfl·ÿÊ‚ÁQ§⁄UÁ„UÃÊ •ÊÁSÃ∑§Êp ÁflflÁ∑§Ÿ—H 7H
±◊˝ —
1. ÿ›Î‚, Z΋ÎÂÌ·, Á‰˝ ∞‰fiÎ ÏË÷fiÎ ¿flfiÎflÎ, Ï÷Ï÷ZÎΉ΂Î, ±Áқαı
flÏË÷, ÂÎ_÷ ±fiı ±Ω÷ÂhÎ - …ıfiı ¿˘¥ ÂhÎ … fi◊Ì.
2. ¥W›Î˝±ı flÏË÷, ‰ıfl¤Î‰ı flÏË÷, Ïfi‹Î˝fiÌ, ‹IÁflı flÏË÷, Á‰ı˝fiı ‹Îfi
±Î’fiÎflÎ ±fiı ÁÿÎ Ï≠› ±fiı ÁI› ‰ÎHÎÌ … ⁄˘·fiÎflÎ.
3. …ıHÎı ¿Î‹, ø˘‘ ÷◊Î ·˘¤ ∞I›Î »ı ±fiı ±Ëo¿Îflı flÏË÷ »ı, ±Ëo÷Î-
‹‹÷αı flÏË÷ ±fiı …ı V‰‘‹˝‹Î_ ºœ ‰÷˝fiÎflÎ »ı.
4. ÿo¤ flÏË÷, ⁄ÎèÎ ±fiı ±Î_÷fl ÂÏ©‰Î‚Î, ≥„Lƒ›˘fiı ÿ‹‰Î‰Î‚Î, ÁÿÎ Áfl‚
¤ÎÊΉ΂Î, Q≤ÿ ±fiı ±˘»\_ ⁄˘·‰Î‰Î‚Î, Á‰ı˝ ≥„Lƒ›˘fiı …ıHÎı ∞÷Ì »ı,
‘‹Î˝Ïÿ ’΂‰Î‹Î_ ≠‹Îÿı flÏË÷ ±fiı ÂÌ÷, μWHÎ, Á¬, ÿ—¬, ‹Îfi,
±’‹Îfi ±ı ¶L¶˘◊Ì ÁÿÎ flÏË÷ ±fiı ‹ËÎ ±Î’I¿Î‚‹Î_ ’HÎ ‘ˆ›˝Â΂Ì.
5. ¿‹ı˝„Lƒ›˘ ±fiı iÎÎfiı„Lƒ›˘fiÌ «’‚÷αı flÏË÷ ±fiı ÁÿÎ ±ÎI‹ÏË÷‹Î_ …
≠‰ÌHÎ, ÷ı‹Î_ ±Î‰÷Î_ ωfl˘‘Ì ÷k‰˘fiÎ ’Ïfl√˛Ëı flÏË÷, ÷k‰⁄˘‘‹Î_ Ïfi’HÎ,
±ÎI‹Î‹Î_ … ÏfiWÃΉ΂Π±fiı Á‰˝fi˘ μ’¿Îfl ¿fl‰Î‰Î‚Î.
6. …ıfiı ⁄˛õfi˘ ÁÎZÎÎI¿Îfl ◊›˘ »ı ±ıÀ·ı ¤› flÏË÷ »ı, ⁄Ì∞ Á‰˝ ±’ıZÎÎ
÷◊Î z÷ÎÏÿ T›Áfi˘◊Ì flÏË÷, ±ÎI‹Î ±fiı ’fl‹ÎI‹Î Á_⁄_‘Ì Á‰˝ ÂÎVh΢‹Î_
l©Î‰Î‚Î, μÿÎfl ÷’‹Î_ ÏfiWÃΉ΂Π±fiı Á‰˝ ’Î’˘◊Ì flÏË÷.
7. √˛ÎQ›‰Î÷νfi˘ I›Î√ ¿flfiÎflÎ, Á÷Ô˚ÂÎVh΋Î_ T›Áfi‰Î‚Î, ωʛfiÌ
±ÎÁ„@÷±ı flÏË÷, ±Î„V÷¿ ±fiı ω‰ı¿‰Î‚Î. ➤
70 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

Â̬‰Î_, ±ı Á‰˝ ÁΑfi˘ ¿Á⁄ »ı.

““ˉı ±ı ÁΑfi˘ ¿Á⁄ ÂÌA›Î ’»Ì, ÂflHÎÎ√÷fiÎ ¿Î‹ÎÏÿ¿ ÿ˘Ê
¿ÎœÌfiı ¤√‰Îfi‹Î_ ΩıՉΠ÷ı ÁΑfi˘ ¿Á⁄ ÏÁ© ¿›Î˝ ⁄fl˘⁄fl »ı. ‰‚Ì,
∞‰fi_ ±fiÎÏÿfi_ …ı ±iÎÎfi »ı ÷ı À΂‰_ ±fiı Á‰˘˝k΋ iÎÎfi …ı - ±ÎI‹Î‹Î_
lÌ∞fiÌ ‹ÒÏ÷˝ ÏÁ© ¿fl‰Ì - ÷ı ±Î’‰_, ±ı ’HÎ ÁΑfi˘ ¿Á⁄ ÏÁ© ¿›Î˝
◊l◊Ê¢‚ÊÁŒ‚¢‚ª¸⁄UÁ„UÃÊp ŒÎ…Ufl˝ÃÊ—–
¬Ò‡ÊÈãÿSÃÒãÿ„UËŸÊp ¬⁄UªÈsÔʬ˝∑§Ê‡Ê∑§Ê—H 8H
Á¡ÃÁŸº˝Ê Á¡ÃÊ„UÊ⁄UÊ— ‚ãÃÈc≈UÊ— ÁSÕ⁄U’Èhÿ—–
•Á„¢U‚flÎûÊÿÙ˘ÃÎcáÊÊ— ‚ÈπŒÈ—π‚◊ÊSÃÕÊ H 9H
•∑§Êÿ¸‹îÊÊ— Sfl‡‹ÊÉÊÊãÿÁŸãŒÊèÿÊ¢ ÁflflÁ¡¸ÃÊ—–
ÿÕÙQ§’˝rÊÔøÿʸp ÿ◊Òp ÁŸÿ◊ÒÿȸÃÊ H 10H
Á¡ÃÊ‚ŸÊ Á¡Ã¬˝ÊáÊÊ— üÊË∑ΧcáÊÊÁæU˜ ÉÊ˝ŒÎ…UÊüÊÿÊ—–
∑ΧcáÊ÷ÁQ§¬⁄UÊ ÁŸàÿ¢ ∑ΧcáÊÊÕ¸‚∑§‹Á∑˝§ÿÊ—H 11H
•flÃÊ⁄UøÁ⁄UòÊÊÁáÊ ∑ΧcáÊSÿÊŸÈÁŒŸ¢ ◊ÈŒÊ –
üÊÈáflã× ∑§ËøÿãÃp ∑ΧcáÊäÿÊŸ¬⁄UÊÿáÊÊ—H 12H
•ÿÊÃ÷ªflŒ˜ ÷ ÁQ§-flÁ¡¸ à ˇÊáÊ◊ÊòÊ∑§Ê—–
∞fl¢ ‹ˇÊáÊ‚¢¬ãÔŸÊ ôÊÿÊ— ‚ãÃSàflÿÊŸÉÊ !H 13H
ó ÁIÁ_Ï√∞‰fi; ≠. 1; ±. 32 f·˘. 25-37
±◊˝ —
8. ‹z-‹Î_Áfi_ ¤ZÎHÎ fiÏË ¿flfiÎflÎ, ºœ ‰˛÷‰Î‚Î, «ÎÏ՛Βb_, «˘flÌ flÏË÷
±fiı ’fl√èÎ ‰Î÷νfi˘ ≠¿Î fiÏË ¿flfiÎflÎ.
9. ÏfiƒÎ ÷◊Î ±ÎËÎfl ∞÷fiÎflÎ; Á_÷WÀ ±fiı „V◊fl⁄Ï©‰Î‚Î, ±ÏËoÁÎ
‰˛÷‰Î‚Î, I≤WHÎαı flÏË÷ ±fiı Á¬-ÿ—¬‹Î_ Á‹Îfi ¤Î‰‰Î‚Î.
10. fi ¿fl‰Î ›˘B› ¿Î›˝ ¿fl‰Î‹Î_ ·FΩ‰Î‚Î, ’˘÷ÎfiÌ ≠Â_ÁÎ ±fiı ±L›fiÌ Ïfi_ÿαı
‰Ï…˝÷, ⁄˛õ«›˝‰Î‚Î, ›‹, Ïfi›‹ ±fiı Â˙«ÎÏÿ¿ ¶Îÿ Ïfi›‹˘◊Ì Á_’LÔfi.
11. ±ÎÁfi ÷◊Î ≠ÎHÎfiı ∞÷fiÎflÎ, lÌ¿ÚWHÎfiÎ_ «flHο‹‚fiÎ ºœ ±Îl›‰Î‚Î ±fiı
lÌ¿ÚWHÎfiÌ ’flΤ„@÷ ¿flfiÎflÎ, Á¿‚ Ïø›Î lÌ¿ÚWHÎ ±◊ı˝ … ¿flfiÎflÎ ±ı‰Î.
12. lÌ¿ÚWHÎfiÎ ±‰÷ÎflfiÎ_ «Ïflh΋Î_ ±Îfi_ÿ ’΋fiÎflÎ, ÷ıfiÌ ¿◊Îfi_ l‰HÎ
¿flfiÎflÎ ±fiı ÷ıfiÎ_ ¿Ì÷˝fi ¿flfiÎflÎ ±fiı ÷ıfiÎ_ K›Îfi’flΛHÎ flËıfiÎflÎ.
13. ¤√‰ÿÔ˚¤„@÷ ωfiÎ ±ı¿ ZÎHÎ ’HÎ T≤◊Î ¿Î‚ fi ¿ÎœfiÎflÎ, ±ı‰Î, Ëı ±fiCÎ,
Ïfiÿ˘˝Ê ‹Î÷Î ! ±Î‰Î_ ·ZÎHΉ΂Π…ı ˢ› ÷ıfiı … ÷‹Îflı Á_÷ ±◊‰Î ÁΑ
ΩHΉÎ.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 71

⁄fl˘⁄fl »ı. ±ı flÌ÷ı Á‰˝fiı ¤√‰Îfi ÁL‹¬ ¿flÌ ±fiı ±¤›ÿÎfi ±Î’‰_
±ı Á‰ı˝ ÁΑfi˘ ¿Á⁄ Â̬Ìfiı ±…‹ÎT›Î ⁄fl˘⁄fl »ı.””
±Î‰Ì flÌ÷ı ±ÊÎœÌ ‹ıCÎfiÌ ‹ÎŒ¿ ¬Ò⁄ iÎÎfiT≤„WÀ ¿flÌ. ÷ı ›◊Î◊˝ ÷˘
·¬Ì ¿Λ ÷ı‹ fi◊Ì, ’fl_÷ Á¤Î Á‰ı˝ V÷O‘ ◊¥ √¥ ±fiı Á‰ı˝ ÂÒL›¿Îfl
ÂÎ_÷ ◊¥ √›Î. ÷ı F›Îflı V‰Î‹Ì ±À@›Î I›Îflı … Á‰ı˝fiı ·ÎB›_ ¿ı ±Î’HÎı Á‰ı˝
±Î ±Î_⁄ΉÎÏ՛΋Î_ ⁄ıÃÎ »Ì±ı. ⁄Î¿Ì ÷˘ Á‰ı˝fiÎ_ fiÎÕÌ, ≠ÎHÎ ¬ıÓ«Ìfiı ΩHÎı
‘΋‹Î_ … ‹˘¿·Ì ÿÌ‘Î_ ˢ› ±fiı ‘΋fiÌ Á¤Î‹Î_ ±ı¿Î√˛ Ï«kÎı ⁄ıÁÌfiı
V‰Î‹Ì ÁL‹¬ … º„WÀ ˢ›, ±ı‹ Á‰ı˝ „V◊fl ◊¥ √›Î ˢ› ±ı‰_ ·Î√÷_
Ë÷_ ! ±Î‰Ì ±Ï÷ ±’Îfl ±·˙Ï¿¿, Ÿ ÷ÍÃÙ Ÿ ÷ÁflcÿÁà ±ı‰Ì ‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ìfiı
‹fi∞ Ãyfl ÷◊Î fi◊ ’Àı· ‰√ıflı ⁄˘S›Î — ““V‰Î‹Ì ! ⁄Ë ’ÎflÁÎT›Î ?””
I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î — ““¿ı‹ ’ÎflÁ˘ fi ±Î‰ı ? ‹ÎflÌ ±fiT≤ÏkÎ ±fiı
flÎ∞’Î ÁÎv ±ıHÎı ÿıËfiı √H›_ fi◊Ì ±fiı Œ@÷ ‹fiı … flÎ∞ ¿fl‰˘ ±ı …
≥¿ »ı. ÷ı◊Ì ‹Îfl˘ CÎH΢ flÎ∞’˘ ±ıfiÎ μ’fl ◊›˘ »ı.””
❀
ÁÎ_¬ÕΉÿfl‹Î_ I≤H΢IÁ‰fi˘ Á‹ˆ›˘ ’Òfl˘ ◊›˘. ¬Õ ¿’Î¥ √›_, ’Ò‚Î
‰Î‚Ì ·Ì‘Î ±fiı ±˘CÎÎ ’HÎ ¿flÌ ·Ì‘Î. ±Î ¿Î‹ ¿flÌfiı V‰Î‹Ì ’_«÷Ì◊a
Œfl‰Î fiÌ¿Y›Î. ÁÎ◊ı Â¿‹Ïfi, ’ωhÎÎfi_ÿ V‰Î‹Ì, ¤Ò‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ‰√ıflı
ÁÿÔ˚√v±˘ ’HÎ Ë÷Î. ‰_◊‚Ì, ±Î¬Î, ’Ì’·ÎHÎÎ ±fiı ±√hÎÎ¥ ◊¥ V‰Î‹Ì
‹ÎHÎΉÿfl ’‘Λν. ‹ÎHÎΉÿfl‹Î_ ’‰˝÷¤Î¥fiÎ ÿÌ¿flÎ ‹ıCÎ∞¤Î¥ fiı ÷ı‹fiÎ
ÿÌ¿flÎ ≠ı‹∞¤Î¥±ı ≠Î√∞ ¤@÷ ’ÎÁı◊Ì V‰Î‹ÌfiÎ ±·˙Ï¿¿ ‹ÏË‹ÎfiÌ
‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚Ì ±fiı ÷ıfiı ±Îfi_ÿ ±Îfi_ÿ ◊¥ √›˘. ≠Î√∞ ¤@÷ μ’fl ÷ıfiı
±’Îfl Ëı÷ ◊¥ √›_ ±fiı V‰Î‹ÌfiÌ ≠Î√∞ ¤@÷ Áı‰Î ¿flı ±fiı V‰Î‹Ìfi˘
’HÎ ÷ı‹fiÎ μ’fl ±’Îfl flÎ∞’˘ Ωı¥ ’λ‚◊Ì ÷ı ≠Á_√ Á_¤ÎflÌ ≠Î√∞
¤√÷fiÎ ‹ÏË‹ÎfiÌ ÷◊Î V‰Î‹ÌfiÎ ‹Ò‚ ±ZÎfl V‰w’fiÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ CÎHÎÎfiı
÷ı‹HÎı Ïfiç› ¿flÎT›˘. ±Î ≠‹ÎHÎı ≠ı‹∞¤Î¥ ’HÎ ≠Î√∞ ¤@÷fiÎ
≠Á_√◊Ì ’fl‹ ¤@÷ ⁄fiÌ √›Î.

±¬_Õ ¤…fifi˘ ‰ı√

Á_‰÷ 1919fiÌ Áη‹Î_ ±ı¿ Ïÿ‰Á V‰Î‹Ì±ı ¤√÷∞fiı ’Ò»u_ —
72 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

““≠Î√∞ ! ±¬_Õ ¤…fi20 ◊Λ »ı ¿ı fiÏË ?””

I›Îflı ¤√÷∞±ı ËÎ◊ ΩıÕÌfiı ¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ì ! ±Î’fiÌ ¿Ú’Î◊Ì
Ω√˛÷‹Î_ ÷˘ ÁËı…ı … ◊Λ »ı ’HÎ V‰Mfi‹Î_ ±fiı ÁÊ„M÷‹Î_ ÁËı…ı ◊÷_
fi◊Ì ±fiı T≤ÏkÎfiı ¬ıÓ«‰Ì ’Õı »ı.””
20. ±¬_Õ ¤…fifiÎ ⁄ı ≠¿Îfl »ı — ±ı¿ ÷˘ Ï«kÎT≤ÏkÎfi˘ Ïfifl˘‘ xÿ›Î¿Î‹Î_ …ı
¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝ ÷ı‹Î_ ±Ï÷ ≠ı‹ı ¿flÌfiı ◊¥ Ω› »ı. ±Î ≠¿ÎflfiÎ ¤@÷ı ±¬_Õ
ΩHÎ’b_ flά‰_ … Ωı¥±ı. Ωı ÁËı… ’HÎ Ï«kÎ, √HÎfiÎ ¤Î‰‹Î_ ·ı‰Î›, ÷˘
±¬_Õ T≤ÏkÎ ÷ÒÀı. V‰w’Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi_ ±Î ±_√ Ë÷_. ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝fiı ωÊı
F›Îflı T≤ÏkÎfiı flάı »ı, I›Îflı ÷ı T≤ÏkÎfiÎ ⁄ı ω¤Î√ ◊Λ »ı — ÷ı‹Î_ ±ı¿ T≤ÏkÎ ÷˘
¤√‰ÎfifiÎ V‰w’‹Î_ flËı »ı ±fiı ⁄Ì∞ ÷˘ …ı ¤…fifi˘ ¿flfiÎfl˘ ÷ı‹Î_ flËı »ı.
±fiı ¤√‰ÎfifiÎ V‰w’‹Î_ …ı T≤ÏkÎ flËı »ı ÷ı ≠ı‹ı ›@÷ flËı »ı ±fiı ¤…fifiÎ
¿flfiÎfl΋Î_ …ı T≤ÏkÎ flËı »ı ÷ı ω«Îflı ›@÷ flËı »ı ±fiı ÷ı T≤ÏkÎ …ı ÷ı ¤…fifiÎ
¿flfiÎflÎfiı ωÊı ¤√‰ÎfifiÎ ¤…fi ωfiÎ ⁄ÌΩ …ı …ı CÎÎÀ Á_¿S’ ◊Λ »ı ÷ı
Á‰ı˝fiı ¬˘ÀÎ ¿flÌ fiάı »ı. (√.≠. 23).
⁄ÌΩ ≠¿ÎflfiÎ ±¬_Õ ¤…fi‹Î_ ±Î‰Ì flÌ÷ı T≤ÏkÎfiÎ Ïfifl˘‘fiı ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝fiı
ωÊı ¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_ ±ı ¤@÷fiı ÁËı…ı … T≤ÏkÎ ¤√‰Îfi‹Î_ flËı‰Î ‹ÎoÕı »ı. ’Ëı·Î
≠¿Îfl‹Î_ T≤ÏkÎfiÎ …ı ⁄ı ω¤Î√ ’ÕuΠˢ› »ı, ≠ı‹ı ¿flÌfiı ‹ÒÏ÷˝‹Î_ ±fiı ω«Îflı -
ÁÎ_A›ı ¿flÌfiı Á_¿S’‹Î_ - ±ı ⁄_fiı T≤ÏkÎ »ı‰Àı ⁄ÌΩ ≠¿Îfl‹Î_ ±ı¿ … ◊¥ Ω› »ı.
⁄ÌΩ ≠¿Îfl‹Î_ ÁÎZÎÎI¿ÎflfiÌ ¤ÒÏ‹¿Î μ’fl ±‰Î› »ı ±fiı »ı‰Àı ±ı ¤@÷
¤√‰Îfifi_ V‰w’ ⁄fiÌ Ω› »ı. ÷ı‹Î_ ±ÎI‹ÏfiWÃΉ΂Îfi_ ÷˘ ±ı ·ZÎHÎ »ı …ı,
±ı¿ ¿˘flı ÷˘ ±ÎI‹Î »ı ±fiı ±ı¿ ¿˘flı ÷˘ ÿıË, ≥„Lƒ›˘, ±_÷—¿flHÎ, hÎHÎ √HÎ,
’_«Ï‰Ê› ±ı ±ÎÏÿ¿ …ı ‹Î›Îfi_ À˘‚_ ÷ı »ı. ±fiı ±ı ⁄ıfiÎ ‹K›fiı ωÊı …ı ω«Îfl
flËı, ÷ı ω«Îfl iÎÎfiV‰w’Ì »ı. ÷ı ω«Îfl …ı‹ ‰Î›±ı flÏË÷ V◊‚fiı ωÊı
ÿÌ’¿fiÌ Ï¬Π±Ï÷› „V◊fl ◊¥fiı flËı »ı, ÷ı‹ „V◊fl ◊¥fiı flËı »ı ±fiı ÷ı
ω«Îfl ÿıË, ≥„Lƒ›˘ fiı ±_÷—¿flHÎ ±ı‹fiı ±ÎI‹Î Á_√Î◊ı ±ı¿ ◊‰Î ÿı÷˘ fi◊Ì.
±fiı F›Îflı ÷ı ω«Îflfiı ∞‰ ’΋ı »ı, I›Îflı ÷ı ∞‰fiÌ T≤ÏkÎ ¿ÎÂÌ Á‘Ì ·Î_⁄Ì Ë˘›
÷ı ‰fl÷η …ıÀ·Î‹Î_ ±Î‰ı »ı, ±fiı ’»Ì ÷ı ω«Îfl F›Îflı ºœ ◊Λ, I›Îflı ‰fl÷η
◊¿Ì ±Î √œÕÎ …ıÀ·Î‹Î_ ±Î‰ı »ı fiı ’»Ì ±Î √œÕÎ …ıÀ·ı ·Î_⁄Ì T≤ÏkΠˢ› ÷ı
Á_¿ı·Î¥fiı ’˘÷ÎfiÎ ÿıË …ıÀ·Î‹Î_ flËı »ı. ±fiı ’»Ì ÿıË‹Î_◊Ì T≤ÏkÎ À>_¿Ì ◊¥fiı
≥„Lƒ›˘fiÎ √˘·¿‹Î_ … flËı »ı, fiı ’»Ì ≥„Lƒ›˘fiÎ √˘·¿ ◊¿Ì ≥„Lƒ›˘fiÌ T≤ÏkÎ »ı,
÷ı ±_÷—¿flHÎ ÁL‹¬ ◊¥ Ω› »ı ’»Ì ≥„Lƒ›˘fiÌ fiı ±_÷—¿flHÎfiÌ …ı T≤ÏkÎ »ı ÷ı
±ÎI‹Îfiı ωÊı ·Ìfi ◊¥ Ω› »ı, I›Îflı ±ı ∞‰fiÎ ‰ÎÁfiÎÏ·_√ ÿıËfi˘ ➤
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 73

±ı ÁÎ_¤‚Ì V‰Î‹Ì ¿Ëı — ““±ı‰˘ ‰ı√ ·√ÎÕÌ ÿı ¿ı V‰MÔfi‹Î_ ’HÎ

¤…fi ◊Λ.”” ±ı μ’fl◊Ì ¤√÷∞±ı ±ı‰˘ ‰ı√ ·√ÎÕÌ ÿÌ‘˘ ¿ı V‰MÔfi‹Î_
’HÎ ¤…fi ÏÁ© ¿›*. I›Îfl ’»Ì ◊˘ÕÎ Á‹›ı ‰‚Ì V‰Î‹Ì±ı ’Ò»u_ — ““¿ı‹
≠Î√∞ ! ˉı V‰MÔfi‹Î_ ¤…fi ◊Λ »ı ?””
I›Îflı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““ËÎ ‹ËÎflÎ… ! ±Î’fiÌ ÿ›Î◊Ì ±ı ÏÁ©
◊›_ »ı.”” ±ıÀ·ı V‰Î‹Ì flÎ∞ ◊¥fiı ⁄˘S›Î — ““ˉı »ıS·˘ Ï¿S·˘ flè΢ »ı.
÷ı ±ı‰˘ ±Î√˛Ë ¿fl‰˘ ¿ı ÁÊ„M÷‹Î_ ’HÎ ±¬_Õ ¤…fi ◊Λ. ±fiı
ÁÊ„M÷‹Î_ ¤…fi ÏÁ© ◊›_ ¿ı ’»Ì ¿Î_¥ ⁄Î¿Ì flËı‰Îfi_ fi◊Ì. ±ZÎfl‘΋
ÿı¬‰Î‹Î_ ±_÷flΛ … ¿ÎflHÎ ÂflÌflw’ ‹Î›Î »ı. ÷ı ¤…fi◊Ì ¿’ÎÂı.”” ±ı‹
V‰Î‹Ì±ı ÏËo‹÷ ±Î’Ì ±fiı ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ±ÎM›Î. ¤√÷∞±ı ’HÎ ±ı‰˘ ‰ı√
·√ÎÕÌ ÿÌ‘˘ ¿ı21 hÎHÎı ±‰V◊΋Î_ ±¬_Õ ¤…fi ◊›Î … ¿flı.
fiΠ◊›˘ ¿Ëı‰Î› »ı. ±fiı ±ı ω«Îfl »ı, ÷ı F›Îflı ±Î ∞‰ Á_√Î◊ı ‹‚ı »ı,
I›Îflı ÷ı ∞‰fiÎ xÿ›fiı ωÊı ≠¿Î ◊Λ »ı ±fiı ’˘÷ÎfiÎ ±ÎI‹Îfi_ ⁄˛õV‰w’ı
ÿ½fi ◊Λ »ı; fiı ÷ı ⁄˛õfiı ωÊı ’fl⁄˛õ …ı fiÎflΛHÎ ÷ıfi_ ’HÎ ÿ½fi ◊Λ »ı,
±fiı ÷ı ÿ½fifiÎ ¿flfiÎflÎfiı ±ı‹ ±fi¤‰ ◊Λ »ı ¿ı …ı, “Ë_ ±ÎI‹Î »\_ ±fiı ‹Îflı
ωÊı …ı ’fl‹ÎI‹Î »ı ÷ı ±¬_Õ flèÎÎ »ı.” ±fiı ±ı‰Ì flÌ÷fiÌ ±¬_Õ „V◊Ï÷ flËı ±ı
±ÎI‹ÏfiWÃÎfiÌ ±Ï÷ μk΋ ÿÂÎ »ı. (√.‹. 62)
±‹fiı ÷˘ ±ı‹ …HÎΛ »ı ¿ı …ıfi˘ ∞‰ ±Ï÷› ⁄‚fiı ’ÎQ›˘ ˢ› ÷ıfiı ÷˘
±_÷—¿flHÎfiÌ T≤Ïkα˘ ÷ı ∞‰fiÌ … T≤Ïkα˘ »ı. (√.‹. 63)
21. Ω√˛÷ ±‰V◊Î ÷ıfiı ωÊı ωrÎϤ‹ÎfiÌ fi΋ı …ı ±Î ∞‰ÎI‹Î ÷ı …ı ÷ı V◊Ò‚
ÿıËfiÎ ±Ï¤‹Îfiı ÁÏË÷ ◊¿˘ ÿ ≥„Lƒ›˘ ±fiı «Îfl ±_÷—¿flHÎı ¿flÌfiı ω‰ı¿
ÁÏË÷ ›◊Î◊˝’HÎı ’˘÷ÎfiÎ_ ’Ò‰˝¿‹˝fiı ±fiÁÎflı ⁄ÎèÎ ÂOÿÎÏÿ¿ ’_«Ï‰Ê›fiÎ
¤˘√fiı ¤˘√‰ı »ı, ÷ıfiı Ák‰√HÎ≠‘Îfi ±ı‰Ì Ω√˛÷ ±‰V◊Î ¿Ë̱ı. …ı V‰MÔfi
±‰V◊Î »ı ÷ıfiı ωÊı ÷ˆ…ÁÎϤ‹ÎfiÌ fi΋ı …ı ∞‰ÎI‹Î ÷ı ÁÒZ‹ ÿıËfiÎ ±Ï¤‹Îfiı
ÁÏË÷ flè΢ ◊¿˘ ≥„Lƒ›˘ ±_÷—¿flHÎı ¿flÌfiı ’Ò‰˝¿‹˝fiı ±fiÁÎflı Á¬ÿ—¬w’
‰ÎÁfi΋› ¤˘√fiı ¤˘√‰ı »ı, ÷ıfiı flΩı√HÎ≠‘Îfi V‰MÔfi ±‰V◊Î ¿Ë̱ı. ÁÊ„MÔ÷
±‰V◊Î ÷ı F›Îflı ±ı ∞‰fiı ±Î‰ı »ı I›Îflı ≥„Lƒ›˘ ±_÷—¿flHÎfiÌ …ı T≤Ïkα˘
÷◊Πωʛ¤˘√fiÌ …ı ‰ÎÁfiÎ ÷◊Î iÎÎ÷Î’b_ ±fiı ¿÷ν’b_ ±ı Á‰ı˝ ¿ÎflHÎ ÿıËfiı
ωÊı ·Ìfi ◊¥ Ω› »ı ±fiı ÷ı ¿ÎflHÎ ÿıËfi˘ ±Ï¤‹ÎfiÌ …ı ≠ÎiÎ fi΋ı ∞‰ÎI‹Î
÷ıfi_ ≠‘Îfi’vÊw’ Á√HÎ⁄˛õfiÎ Á¬·ıÂfiı ωÊı ±Ï÷› ·Ìfi’b_ ◊¥ Ω›
»ı; ÷ıfiı ÷‹˘√HÎ≠‘Îfi ÁÊ„M÷ ±‰V◊Î ¿Ë̱ı. (ÁÎ. 6) ➤
74 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

◊˘flı ¿ı‚Î_ ’Î@›Î_ »ı

±ı¿ Ïÿ‰Á ¤√÷∞ ‹_ÏÿflfiÎ «˘¿‹Î_ fi‰Ì ˉı·Ì ’ÎÁı «Òfi˘ ¿Î·‰÷Î
Ë÷Î ±fiı V‰Î‹ÌfiÌ ‹ÒÏ÷˝ ‘ÎflÌfiı ±¬_Õ ¤…fi ¿fl÷Î Ë÷Î. ÷ı‰Î‹Î_ √H΢ÿfiÎ
±¤ıÏÁ_Ë ÿfl⁄Îfl ÷◊Î ⁄ÌΩ «Îfl-’Î_« √flÎÏÁ›Î±˘ V‰Î‹Ì ’ÎÁı ±Î‰Ìfiı
⁄ıÃÎ. V‰Î‹Ì±ı ÷ı‹fiı ¿èÎ_ — ““ÿfl⁄Îfl ! ‹fiı ±ı¿ ±Îç›˝ ◊›_ »ı ¿ı ¿ı‚ı ÷˘
¿ı‚Î_ ’οı ’HÎ ±Î… ÷˘ ◊˘flı ¿ı‚Î_ ’οı ÷ı Â_ ? «˘¿‹Î_ ’ı·˘ «Òfi˘ ¿Î·‰ı »ı
÷ı »ı ÷˘ ÿfl∞fi˘ »˘¿fl˘, ’HÎ ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝‹Î_ ±¬_Õ T≤ÏkÎ flάÌfiı,
‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ ›˘√̱˘fiı ’HÎ ÿ·˝¤ ±ı‰˘ ºœ ›˘√ÎP›ÎÁ ÏÁ© ¿flÌfiı, ‹fi-
≥„Lƒ›˘ ‰Â ¿›Î* »ı, ±fiı hÎHÎı ±‰V◊΋Î_ ±¬_Õ ¤…fi ¿flı »ı.””
÷ı ÁÎ_¤‚Ì ÿfl⁄Îfl ⁄˘S›Î — ““V‰Î‹Ì ! ±Î’fiÎ ≠÷Î’◊Ì ⁄‘_›ı ◊Λ.
±Î’fiÌ ±ıHÎı ±I›_÷ Áı‰Î ¿flÌ »ı ÷ıfi_ Œ‚ ÷ıfiı ‹Y›_ »ı.””
I›Îflı V‰Î‹Ì ¿Ëı — ““±I›Îfl Á‘Ì ÷˘ ±ıHÎı ’vÊ≠›IÔfi22 ¿›˘˝ »ı,
±fiı ±‹ÎflÌ Áı‰Î ±fiı flÎ∞’Îfi_ Œ‚ ÷˘ Ë…\ ˉı ‹‚Âı. ±ıHÎı ÁÎÕÎ hÎHÎ
±Î …ı ±‰V◊α˘ ÷ıfiÎ V◊Îfi¿ ÷◊Î ¤˘√ ÷ı ΩH›Î ’»Ì ÷ıfiÎ ◊¿Ì ÏfiT≤ÏkÎ
◊¥fiı ÷ı ÷ı ±‰V◊Îfi˘ ¤…fi ¿fl÷Î_ ¿ı‹ ·› ◊Λ »ı ÷ı ‹ËÎflÎ…ı ⁄÷ÎT›_ »ı —
Ω√˛÷ ±‰V◊Îfiı ωÊı VfiıËı ¿flÌfiı ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝fiı ωÊı ·ZÎ ◊Λ I›Îflı
≠◊‹ Ω√˛÷ ±‰V◊Îfi˘ ·› ◊Λ »ı ±fiı ’»Ì V‰MÔfifi˘ ±fiı ÁÊ„M÷fi˘ ·›
◊Λ »ı. ±fiı F›Îflı ‹fiı ¿flÌfiı Ï«_÷‰fi ¿fl÷ı ¿fl÷ı V‰MÔfifiı ωÊı ¤√‰ÎfifiÌ
‹ÒÏ÷˝‹Î_ ·ZÎ ◊Λ I›Îflı ≠◊‹ V‰MÔfifi˘ ·› ◊Λ ±fiı ’»Ì Ω√˛÷fi˘ fiı
ÁÊ„M÷fi˘ ·› ◊Λ »ı. ±fiı F›Îflı ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝fi_ g«÷‰fi ¿fl÷ı ¿fl÷ı
μ’‹’HÎı ¿flÌfiı ·ZÎ ◊Λ »ı I›Îflı ≠◊‹ ÁÊ„M÷fi˘ ·› ◊Λ »ı ±fiı ’»Ì
Ω√˛÷fi˘ fiı V‰MÔfifi˘ ·› ◊Λ »ı. (√.≠. 65)
22. ÁÿÔ˚√v fiı Á÷Ô˚ÂÎVhÎfiı ‰«fiı ¿flÌfiı ºœ ‰ˆflÎB›fiı ’ÎQ›˘ ˢ› ±fiı ºœ l©Î‰Îfi
ˢ› ±fiı ±WÀ ≠¿Îflfi_ …ı ⁄˛õ«›˝ ÷ıfiı ±Ï÷ ºœ ’΂÷˘ ˢ› ±fiı ±ÏËoÁÎ
‘‹˝fiı ωÊı ≠ÌÏ÷‰Îfi ˢ› ±fiı ±ÎI‹ÏfiWÃÎ ’HÎ ±Ï÷ ’Ïfl’¿Ô‰ ˢ› ÷˘ ÷ıfiı
‹Î◊ı◊Ì …L‹‹flHÎfiÌ ÏfiT≤ÏkÎ ◊¥ Ω› »ı. …ı‹ Â΂fiı ‹Î◊ı◊Ì Œ˘÷v_ ∂÷›* ÷ı
Â΂ ’Î»Ì ∂√ı fiÏË. ÷ı‹ ¿èÎÎ ±ı‰ı √HÎı ¿flÌfiı …ı ›@÷ ˢ› ÷ı ±fiÎÏÿ
±iÎÎfiw’ …ı ‹Î›Î ÷ı◊Ì »^Àı »ı fiı …L‹‹flHÎ ◊¿Ì flÏË÷ ◊Λ »ı fiı
±ÎI‹ÁkÎÎfiı ’΋ı »ı, ±ÎÀ·_ ÷˘ ’vÊ≠›IÔfiı ¿flÌfiı ◊Λ »ı. ±fiı ’fl‹ırflfiÌ
¿Ú’Î ’HÎ …ı ±ı‰ı ·ZÎHÎı›@÷ ˢ› ÷ı μ’fl … ◊Λ »ı. (ÁÎ. 11)
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 75

‰Ê˝ Á‘Ì ÿıËfiı ·√Îfl ’HÎ √H›˘ fi◊Ì ±fiı ¿˘¥ ÁΑÎflHÎ ‹‹ZÎ◊Ì fi ◊¥
¿ı ±ı‰Î_ ÿW¿fl ÁΑfi˘ ÷ıHÎı ¿›Î* »ı. ±ı ÷˘ ±fiÎÏÿfi˘ … ¤@÷ »ı ±fiı
÷ı◊Ì … ±‹ÎflÌ ±fiT≤ÏkÎ ⁄Ë flÎ¬Ì Â@›˘ »ı, ’fl_÷ ¿˘¥ ≠οÚ÷ ¤@÷◊Ì
±ı‰_ ⁄fiı fiÏË. ‹ÎÀı ˉı ÷˘ ω«Îfl ¿›˘˝ »ı ¿ı ÷ıfiı ÏfiT≤ÏkÎ ±Î’‰Ì »ı, …ı◊Ì
±¬_Õ ¿◊ΉÎ÷ν ¿›Î˝ ¿flı.”” ±ı‹ ¿ËÌ ¤√÷∞fiı ⁄˘·Î‰Ì flÎ∞ ◊¥fiı ‹Y›Î.

‰÷˝‹Îfi¿Î‚ı flÎ∞’˘ Âı‹Î_ »ı ?

I›Îfl ’»Ìfi˘ Ë÷ÎÂfiÌfi˘ Á‹ˆ›˘ ±ÎT›˘ ±fiı ÿıÂÎ_÷flfiÎ ËΩfl˘
ËÏfl¤@÷˘ ¤ı√Î ◊›Î. ‰fl÷η◊Ì ÁΑ ωWb≠ÁÎÿÿÎÁ∞ ÷◊Î ËÏflV‰w’-
ÿÎÁ∞, ËÏfl≠ÁÎÿÿÎÁ∞ ‰√ıflı ±ÎT›Î Ë÷Î.
V‰Î‹Ì±ı ±Î Á‹ˆ›Î‹Î_ ⁄Ë … ±·˙Ï¿¿ ‰Î÷˘ ¿flÌ Ë÷Ì; ±fiı
‰÷˝‹Îfi¿Î‚ı ‹ËÎflÎ…fi˘ ¢ ±Ï¤≠Λ »ı ±fiı ÏÁ©Î_÷ »ı ÷ı Á‹Ω‰÷Î_
¿èÎ_ — ““‹˘flı ÷˘ ‹ËÎflÎ…fi˘ ±fiı¿ ≠¿Îflfi˘ flÎ∞’˘ Ë÷˘ ±fiı ≠◊‹fiÎ
≠¿flH΋Î_ √˘‚Î ¬Î‰Î, ÀÎÀ ’Ëıfl‰Î, ¿Ò÷v_ ⁄˘·÷_ fi Á_¤‚Λ ±ıÀ·ı »ıÀı
flËı‰_, ¤HΉ_, ‹_Ïÿfl˘ ¿fl‰Î_ ≥I›ÎÏÿ‹Î_ ±fiı¿ ≠¿Îflfi˘ flÎ∞’˘ Ë÷˘ ±fiı
±Î ‰÷˝‹Îfi¿Î‚ı ‹ËÎflÎ…fi˘ Âı‹Î_ flÎ∞’˘ »ı ? ÷˘ fiÀfiÌ ‹Î›ÎfiÎ
‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ¤√‰Îfifi_ V‰w’ Ïfiÿ˘˝Ê ¿èÎ_ »ı ÷ı‰Ì flÌ÷ı ‹ËÎflÎ…fi_ V‰w’
Á‹…‰_ fiı ÷ı‰Ì flÌ÷ı … ±Î Á_÷fi_ V‰w’ ’HÎ Á‹…‰_ fiı ¤√‰ÎfifiÌ ±ÎiÎÎ
’΂‰Ì fiı wÕÎ ÁΑfi˘ Á_√ flά‰˘; ÷˘ ÷ıfiÌ μ’fl ‹ËÎflÎ… flÎ∞, flÎ∞ fiı
flÎ∞ … »ı.””
±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌfiı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î — ““…ı‰˘ ±Î ÁIÁ_√ »ı ÷ı‰˘ ÷˘
…HÎΛ … fiËŸ, fiı ¿˘¥¿ ΩHÎı ÷˘ ÁIÁ_√ ¿flı fiËŸ, fiı ¿˘¥¿ ¿flı ÷˘ …ı‰˘
ÁIÁ_√ »ı ÷ı‰˘ ◊Λ fiËŸ, fiı Ωı ◊Λ ÷˘ Ω‚‰‰˘ ⁄Ë ¿ÃHÎ »ı, ÷ı ¿Î_ ÷˘
⁄Ëı¿Ì Ω› ±fiı ¿Î_ √Î_Õ˘ ◊¥ Ω› ’HÎ ÷ı …‚‰Î› fiËŸ. ÷ı ÁIÁ_√ ¿˘HÎ
Ω‚‰ı ? ÷˘ …ıfiı ‹ËÎflÎ… ωÊı ±fiı ±Î ‹˘ÀÎ ÁΑfiı ωÊı ‹ÎËÎIQ› iÎÎfiı
ÁÏË÷ ≠ÌÏ÷ ˢ› ÷ı … Ω‚‰ı ’HÎ ⁄ÌΩ◊Ì ÷˘ …‚‰Î› … fiËŸ.””
±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌfiı ⁄˘S›Î — ““±Î… ‰÷˝‹Îfi¿Î‚ı …ıHÎı ÿıË ‘›Î˝ »ı
(…ı ±Î ÁIÁ_√‹Î_ »ı ’HÎ ÁIÁ_√fiÌ ±Î‰Ì ±·˙Ï¿¿÷Îfi_ iÎÎfi fi◊Ì) ÷ıfiı
÷˘ ±ı¿ ’√·_ ±ZÎfl‘΋‹Î_ »ı fiı …ıfiı ±Î ÁΑfiÌ ±˘‚¬ÎHÎ ◊¥ »ı ÷ıfiı
76 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

÷˘ ⁄ı› ’√·Î_ ±ZÎfl‘΋‹Î_ … »ı; ’HÎ …ıfiı ±ı ‰Î÷fi_ iÎÎfi fiËŸ ÷ıfiı ±Î
‰Î÷ Á‹Ω› fiËŸ. fiı ±Î ÁIÁ_√‹Î_ ÷˘ ±fi_÷ ≠Ë˚·Îÿ, ±fi_÷ ±_⁄flÌÊ
±fiı ’‰˝÷¤Î¥ …ı‰Î ±fi_÷ »ı. ’fl_÷ ÁΑ-Á‹Î√‹ ωfiÎ iÎÎfi ◊Λ fiËŸ
±fiı iÎÎfi ◊›Î ωfiÎ ±ı‰˘ ‹ÏË‹Î …HÎΛ fiËŸ ±fiı ‹ÏË‹Î ΩH›Î ωfiÎ
∞‰ ÁϬ›˘ ◊Λ fiËŸ, ±ı‹Î_ ¿Î_¥ Á_› fi◊Ì.””
±ı‹ ⁄Ë ‰Î÷˘ ¿flÌ ±fiı ’»Ì Á‰ı˝fiı Œ√‰ÎfiÌ ≠ÁÎÿÌ ‰ËıÓ«Ì. ’HÎ
≠Î√∞ ¤@÷ ÿÌÃ΋Î_ fi ±ÎT›Î. ±Î◊Ì V‰Î‹Ì±ı ’Ò»u_ — ““≠Î√∞ @›Î_
√›˘ »ı ? ±ıHÎı ⁄Ë … ‹Ëıfi÷ ¿flÌ »ı ±ıÀ·ı ±Î… ÷˘ ±ıfiı ≠ÁÎÿÌ
±Î’‰Ì »ı.””
÷ı◊Ì Á˙±ı ±ı‹ ΩH›_ — ““V‰Î‹Ì ≠Î√∞ ¤@÷ μ’fl ±Ï÷› flÎ∞
◊¥ √›Î »ı. ÷ı ¿Î_ ÷˘ ‹ËÎflÎ…fiÎ_ «flHÎÎflω_ÿ ±Î’Âı ¿ı fi¬, ¿ıÂ
±Î’Âı.”” ±ı‹ ‘ÎflÌ ±ı¿ ËÏfl¤@÷ ÷ı‹fiı ⁄˘·Î‰Ì ·ÎT›Î.
¤√÷∞ V‰Î‹Ì ’ÎÁı ±Î‰Ìfiı ’√ı ·ÎB›Î. V‰Î‹Ì±ı ÷ı‹fiı ‘ÎHÎÌfiÎ
‰‘ı·Î √˘Ó√ÕÎ ±ÎM›Î. ÷ı ·¥fiı, ’˘÷Îfiı ⁄˘·Î‰Ìfiı ±Ï÷ flÎ∞’ÎfiÌ ≠ÁÎÿÌ
±Î’Ì, ÷ı◊Ì ±Îfi_ÿ‹Î_ ‹·¿Î÷Î_ ‹·¿Î÷Î_ ’λΠ‰Y›Î.
÷ı◊Ì ‹fi∞ Ãyflı ¿èÎ_ — ““¤Ò÷fi_ ‹fi ⁄ο‚ı. ‹ÒÃÌ √˘Ó√ÕÎ ±ÎM›Î ÷ı
flÎ∞ ◊¥ √›˘, ’HÎ ±ı‹ fiÏË ¿ı V‰Î‹Ì …ı‰Î ’vÊ flÎ∞ ◊›Î »ı ÷ı
«flHÎÎflω_ÿ ±◊‰Î ⁄Ì∞ ≠ÁÎÿÌfiÌ ‰V÷ ‹Î√̱ı.””
I›Îflı ¤√÷∞±ı ΩH›_ ¿ı ±Î‹fiı V‰Î‹ÌfiÌ ±Ï÷ flÎ∞’ÎfiÌ
≠ÁÎÿÌfi˘ ‹ÏË‹Î fi◊Ì. ±ı‹ ω«ÎflÌ ’˘÷ı ’λΠ‰Y›Î ±fiı V‰Î‹Ì ’ÎÁı
±Î‰Ìfiı V‰Î‹Ìfiı ’Ò»u_ — ““V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… ! ±Î’ı …ı ≠ÁÎÿÌ ‹fiı ±Î’Ì
»ı, ÷ı ±Ï÷ ≠ÁLÔfi÷ÎfiÌ »ı ¿ı Á˙fiı ±Î’˘ »˘ ÷ı‰Ì »ı ?””
I›Îflı V‰Î‹Ì ÷ı‹fiÎ xÿ›fi˘ ‹‹˝ ΩHÎÌ ⁄˘S›Î — ““±Ï÷ flÎ∞’ÎfiÌ »ı.””
±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ÷ı‹Î_fi˘ ±ı¿ ÿÎH΢ ‹˘Ó‹Î_ ‹Ò¿Ì V‰Î‹Ìfiı ’Ò»u_ —
““V‰Î‹Ì ! ¿Î‹ ⁄‚Ì √›˘ ?””
I›Îflı V‰Î‹Ì ¿Ëı — ““ËÎ, ⁄‚Ì √›˘ !”” ±ı‹ »-ÁÎ÷ ÿÎHÎÎ ‹˘Ó‹Î_
‹Ò¿Ìfiı ““¿Î‹, ø˘‘, ‹Îfi, V‰Îÿ, VfiıË, ‹IÁfl ±ÎÏÿ ÂhÎ±˘ √›Î ?”” ±ı‹
V‰Î‹Ìfiı ’Ò»u_. I›Îflı V‰Î‹Ì±ı ’HÎ ËÁ÷Î_ ËÁ÷Î_ ±Ï÷ flÎ∞’Î◊Ì ¿èÎ_ —
““ËÎ, √›Î.””
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 77

⁄ÌΩ ‰‘ı·Î √˘Ó√ÕÎ ’˘÷ı »ıÕı ⁄Î_K›Î ±fiı V‰Î‹Ìfiı ¿èÎ_ — ““±Î
ÿÎHÎÎ ‹Îflı ¿˘¥ ‰¬÷ ⁄ÌΩ ÁÎv_ ¿Î‹ ·Î√Âı.””
±ıÀ·ı V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — ““ËÎ, ±ı‹ … »ı. ±ı‹Î_ ¿Î_¥ Á_› fi◊Ì.””
÷ı μ’fl V‰Î‹Ì±ı ‰Î÷ ¿flÌ — ““±ı¿ ÷·fi˘ ÿÎH΢ ω߷fiÎ◊∞±ı
‹˘¿S›˘ Ë÷˘ ±fiı ¿Ëı‰flÎT›_ Ë÷_ — “Á‰ı˝fiı ±‘˘˝ ÿÎH΢ ‰ËıÓ«Ωı ±fiı ±‘˘˝
’λ˘ ‹˘¿·Ωı.” ±ıÀ·ı ±‘˘˝ ÿÎH΢ ’ÎHÎÌ‹Î_ μ¿Î‚Ìfiı ÷ı‹Î_◊Ì ±Î«‹fiÌ
±Î«‹fiÌ ’ÎHÎÌ «˘flÎÂÌ ‰ˆWHΉfiı ±ÎM›_. ÷ı «˘flÎÂÌ ÏÁ© ◊›Î. I›Îflı ±Î
÷˘ ±fi_÷ ω߷fiÎ◊∞fiÎ ’HÎ V‰Î‹Ì ±ı‰Î ±ZÎfl‹ÒÏ÷˝ ÁΑ »ı. ÷ıfiÌ
≠ÁÎÿÌfi˘ ‹ÏË‹Î ¿ıÀ·˘ ˢ› ? ≠Î√∞fiı ÷˘ ¿Î‹ÎÏÿ¿ ÿ˘Ê˘ ÏfiT≤kÎ ◊¥
√›Î »ı, ’HÎ ‹˘ÀÎ ÁΑfiÌ ≠ÁÎÿÌfi˘ ‹ÏË‹Î Á‹Ω‰‰Î … ÷ı‹HÎı ’Ò»u_
Ë÷_. ‹˘ÀÎ ÁΑfi˘ …ı‹ …ı‹ ‹ÏË‹Î Á‹Ω›, ÷ı‹ ÷ı‹ ‹@÷fiÌ „V◊Ï÷ ◊÷Ì
Ω› »ı. ±fiı ±ı‰Ì „V◊Ï÷ ◊÷Î_ Á‘Ì‹Î_ flÎ∞’ÎfiÌ ≠ÁÎÿÌ …‹ı ¿ı ‰«fi
{Ì·ı I›Î_ Ïfi√˝HΤΉfiı ’Î‹Ì Ω›. ’fl_÷ ÷ı ÏÁ‰Î› ÷˘ fi¬, ¿ı flάı ¿ı
«flHÎÎflω_ÿfiÌ ΩıÕ flάı ±fiı ⁄Ì∞ ±ı‰Ì ±fiı¿ ≠ÁÎÿÌfiÌ «ÌΩı flάı ÷ı◊Ì
VQ≤Ï÷ ◊Λ, ’HÎ Ïfi√˝HΤΉfiı ÷˘ fiÏË … ’‹Î›. ±Î ≠Î√∞fiı ‹˘ÀÎ
ÁΑfiÌ ≠ÁÎÿÌ ÷˘ Â_ ’HÎ Á_⁄_‘‹Î_ ±Î‰ı·Ì fl…ıfl…fi˘ ±Ï÷ ±’Îfl ‹ÏË‹Î
»ı ±fiı ±·˙Ï¿¿ ÏÿT›¤Î‰ »ı.””
±ı‹ Ïfi√˝HΤΉfiı ’΋‰ÎfiÌ ±fiı ¤√÷∞fiÎ ‹ÏË‹ÎfiÌ ±’Îfl
flÎ∞’Î◊Ì V‰Î‹Ì±ı ‰Î÷ ¿flÌ, I›Îflı Á˙ ¿Ëı — ““V‰Î‹Ì ! ⁄fl˘⁄fl »ı.””

‘HÎÌfi˘ ¿˘¥ ‘HÎÌ »ı ?

Á_‰÷ 1920‹Î_ «ˆhÎÌ ’Òfi‹fi˘ Á‹ˆ›˘ V‰Î‹Ì±ı ‰fl÷η ¿›˘˝. ’λÎ
‰‚÷Î_ V‰Î‹Ì √œÕÎ ±ÎT›Î.
‹_Ïÿfl‹Î_ ±Î‰Ì Ãο˘fl∞fiÎ_ ÿ½fi ¿flÌ Á¤Î‹Î_ ±ÎT›Î.
ÁÎ_…ı V‰Î‹Ì±ı Á˙fiı «Î·‰Îfi_ ¿èÎ_. I›Î_ ⁄Ή˘¬Î«fl ±ÎT›Î ±fiı
÷ı‹HÎı V‰Î‹Ìfiı ωfi_÷Ì ¿flÌ — ““V‰Î‹Ì ! ¿Î·ı ‹Îflı flÁ˘¥ ±Î’‰Ì »ı ±fiı
±Î’fiı …‹ÎՉΠ»ı, ÷˘ ±Î’ ¿Î·ı Ω±˘ ÷˘ ÁÎv_.””
V‰Î‹Ì ¿o¥ ⁄˘S›Î fiÏË, ’HÎ ¿˘ÃÎflÌ ¤„@÷‰S·¤ÿÎÁ∞±ı V‰Î‹Ìfiı
¿èÎ_ — ““⁄ΉάΫflfiı ·Ì‘ı ±‹fl˘ ¬˘Ωı ‹flΛ˘ »ı. ‹ÎÀı ÷ıfiÌ flÁ˘¥
78 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

·ı‰Ì fi◊Ì.””
I›Îflı V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — ““Ë_ ÷˘ …¥Â, ’HÎ ÷‹ı flÁ˘¥ ·Ì‘ΠωfiÎ
fiÏË flˢ.”” ±ı‹ ¿ËÌ V‰Î‹Ì ÷˘ ÷ˆ›Îfl ◊¥ ¬‚Ì‹Î_ ±Î‰Ìfiı ⁄ıÃÎ.
⁄ΉάΫflfiı ¬⁄fl ’ÕÌ ¿ı V‰Î‹Ì ÷˘ ±Î ÀÎHÎı «Î·ı »ı; ±ıÀ·ı
‹˘÷ˆ›Î, √Î_ÏÛΠ‰√ıflı ·¥ ±ÎT›Î ±fiı ⁄ÌΩ ËÏfl¤@÷˘ ’HÎ ÷ı ≠‹ÎHÎı
≠ÁÎÿ ·¥ V‰Î‹Ì ’ÎÁı ±ÎT›Î. ±Î‹ ‹˘÷ˆ›Î, √Î_ÏÛÎfi˘ ⁄ı-hÎHÎ ‹HÎfi˘
œ√·˘ ◊¥ √›˘. ÷ı‹Î_◊Ì ¿ıÀ·_¿ I›Î_ ‹_Ïÿfl‹Î_ ±ÎM›_ ±fiı ⁄Ì…\_ ÁÎ◊ı ·Ì‘_.
’»Ì V‰Î‹Ì Ãο˘fl∞fiÎ μI◊Î’fifiÎ_ ÿ½fi ¿flÌ «ÎS›Î ±fiı ¬˘’΂ı
±ÎT›Î. I›Î_ CÎı·Î‹Î_ VfiÎfi ¿›* ±fiı ÁÎ_… ’ÒflÌ ◊¥ ±ıÀ·ı V‰Î‹Ì ¿Ëı —
““ˉı L≤ÏÁ_Ë «÷ÿ˝ÂÌ ’ÒflÌ ◊¥ !”” ±ı‹ ¿ËÌ ÷‹Î‹ Á_÷-ËÏfl¤@÷˘fiı
‹˘÷ˆ›Î, √Î_ÏÛΠ±Î’Ì …‹ÎÕuÎ.
±ËŸ◊Ì fiÌ¿‚Ì V‰Î‹Ì ±‹flı·Ì ’‘Λν. ±ËŸ ‹_ÏÿflfiÌ ‘‹˝Â΂Îfi_
¿Î‹ V‰Î‹Ì±ı Âw ¿flÎT›_. ◊˘ÕÎ Ïÿ‰Á ±ËŸ fl˘¿Î¥fiı V‰Î‹Ì ¿<_¿Î‰Î‰ ◊¥
÷˘flÌ ’‘Λν. ⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı flÁ˘¥ …Q›Î ’»Ì Á˙ «Î·‰Î ÷ˆ›Îfl ◊›Î. I›Îflı
V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — ““÷Î’ »ı ÷ı ·√Îfl ¬‹˘.””
÷ı ÁÎ_¤‚Ì flCÎ‰Ìfl«flHÎÿÎÁı ¿èÎ_ — ““«Î·˘, ±ı‹ ⁄ıÁÌ flèÎı fiÏË «Î·ı.””
÷ı ÁÎ_¤‚Ì V‰Î‹Ì ¿Ëı — ““¤·ı «Î·˘, ÁϬ›Î ◊¢. ±Î√‚ Áı‰Î
÷ˆ›Îfl »ı.””
’»Ì I›Î_◊Ì fiÌ¿Y›Î ±fiı ±ı¿ √Îμ «ÎS›Î I›Î_ ÷˘ ¤›_¿fl ‰Î‰Î{˘ÕÎ
ÁÎ◊ı ‰flÁÎÿ Âw ◊›˘ ±fiı ’J◊fl …ı‰ÕÎ ‹˘ÀÎ Âıfl-⁄ÂıflfiÎ ¿flÎ ’Õ‰Î
‹Î_ÕuÎ. ÷ı Á˙fiÎ ’√‹Î_, ‹Î◊΋Î_, ÂflÌfl μ’fl ‰Î√‰Î ‹Î_ÕuÎ. V‰Î‹Ì ÷˘
√ÎÕÌ‹Î_ ÂflÌfl ·_⁄Î‰Ì ÁÒ¥ √›Î. ±ıÀ·ı ⁄‘Î Á_÷˘ ⁄Ò‹˘ ‹Îfl‰Î ·ÎB›Î —
““flZÎÎ ¿fl˘, ±ı V‰Î‹Ì ! flZÎÎ ¿fl˘ !””
I›Îflı flCÎ‰Ìfl«flHÎÿÎÁ ⁄˘S›Î — ““V‰Î‹Ì ÷˘ ÁÒ¥ √›Î ±fiı flZÎÎ
¿fl÷Î fi◊Ì. ±Î’HÎÌ Á΋_› Ωı÷Î_ fi◊Ì.””
±ıÀ·ı Ω√Î ¤@÷ ⁄˘S›Î — ““‘HÎÌfi˘ ¿˘¥ ‘HÎÌ »ı ? V‰Î‹Ì ±Î’HÎfiı
rÎÁ ·ı‰Î ÿı »ı ÷ı ±˘»Ì flZÎÎ »ı ? ±ıÀ·_ ÷˘ ÁÎv_ »ı fiı !””
÷ı ÁÎ_¤‚Ì √ÎÕÌ‹Î_◊Ì V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î — ““Ω√˘ ¤@÷ ¬v_ ¿Ëı »ı.””
’»Ì ÿ›Î ·Î‰Ì Á_¿S’ ¶Îflı ‰flÁÎÿ ±fiı ‰Î‰Î{˘Õ<_ ⁄_fiı ⁄_‘ ¿›Î*.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 79

’»Ì Ω√Î ¤@÷fiı ¿èÎ_ — ““Á_CÎfiÎ_ √ÎÕÎ_ @›Î_ »ı ÷ı Ωı¥ ±Î‰˘.””

Á_CÎfiÎ_ √ÎÕÎ_ ⁄Ì…ı √΋ …÷Î_ flèÎÎ_ Ë÷Î_. ÷ı Ω√Î ¤@÷ I›Î_ …¥fiı
÷ıfiı ÁÎ◊ı ·¥ ±ÎT›Î ±ıÀ·ı Á_CÎ ÁC΂˘ «ÎS›˘ ±fiı Á˙ flÎHÎ’fl ±ÎT›Î.
flÎHÎ’fl‹Î_ V‰Î‹Ì±ı √ÎÕÎ μ’fl ±ÎÁfi ¿›*. fi◊ ’Àı·, ‹fi∞
Ãyfl, ∞‰flÎ… Âıà ‰√ıflı ËÏfl¤@÷˘ ±ÎÁ’ÎÁ ⁄ıÃÎ. V‰Î‹Ì±ı ÿÎÏ‚›ÎfiÌ
≠ÁÎÿÌ Á˙fiı ±Î’Ìfiı ‰Î÷˘ ¿flÌ flÎ∞ ¿›Î˝. ’»Ì V‰Î‹Ì …^fiÎ√œ ’‘Λν.

⁄˛õfi˘ ÁÎZÎÎI¿Îfl
Á_‰÷ 1920fiÎ «˘‹ÎÁÎfiÎ Ïÿ‰Á˘ ±ÎT›Î. ¤√÷∞fiÎ ÁΑfifiÌ
≥Ï÷lÌ ◊¥ Ë÷Ì ±fiı V‰Î‹ÌfiÌ ¿Ú’Î ’HÎ Á_’ÒHν ÷ı‹fiÎ μ’fl ‰flÁÌ Ë÷Ì.
Á‰Î˝‘Îfl ’ÒHν ’vÊ˘k΋fiı ±¬_Õ ‘ÎflHÎ ¿flfiÎfl ±ZÎfl⁄˛õ V‰Î‹Ìfiı flÎ∞
¿fl‰Î ±ı ¿Î_¥ fiÎfiÌÁÒfiÌ ‰Î÷ fiˢ÷Ì. ⁄Á˘ ⁄ÎÁà ‰«fiÎQ≤÷˘‹Î_ …ı …ı
ÁΑ÷ÎfiÌ ’ÏflÁÌ‹Î lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ⁄÷Î‰Ì »ı, ÷ı ÷◊Î «˘Áà ·ZÎHÎ
ÁΑfiÎ_, ›˘√¿‚ÎfiÌ Á‰˝ „@÷±˘, Á‰ı˝ V‰Î‹Ì ’ÎÁı flËÌfiı, ÷ı‹fiı Áı‰Ì,
÷ı‹fiÌ Á_’ÒHν ¿Ú’Î ≠ÎMÔ÷ ¿flÌ, ÷ı‹HÎı ËV÷√÷ ¿flÌ Ë÷Ì. V‰Î‹Ì±ı ’HÎ
÷ı‹fiÌ μI¿ÚWÀ l©Îfiı ±fiı¿ flÌ÷ı ¿Á˘À̱ı «ÕΉÌ, Â© ¿o«fi »ı ÷ı‰Ì
≠÷ÌÏ÷ ⁄ÌΩfiı ¿flΉÌfiı, lÌ∞fiı ±¬_Õ ‘ÎflÌ Â¿ı ÷ı‰_ ’ÎhÎ CÎÕu_ Ë÷_. ˉı
V‰Î‹Ìfiı ±ı‹ … ◊¥ √›_ ¿ı ≠Î√∞fiı @›Îflı Á¬ ±Î’̱ı ?
±ı¿ Ïÿ‰Á ¤√÷∞fiı ±ı¿Î_÷‹Î_ ⁄˘·Î‰Ìfiı V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ —
““≠Î√∞ ! ˉı ÷˘ ÏfiT≤ÏkÎ◊Ì ¤…fi‹Î_ ⁄ıÁı ÷˘ ‹ËÎflÎ…fi_ Á¬ ±Î’̱ı.””
÷ı ÁÎ_¤‚Ì ¤√÷∞ ËÊ˝-’·Ï¿÷ ◊¥ √›Î. ’»Ì ÷˘ fi‰Ì ‘‹˝Â΂΋Î_
·CÎfiÎ ¬ÎÕÎ ’ÎÁıfiÎ ±˘flÕ΋Î_ V‰Î‹Ì±ı ÷ı‹fiı K›Îfi‹Î_ ⁄ıÁΛν. fi‰ Ïÿ‰Á
±¬_Õ K›Îfi‹Î_ ⁄ıÁΛν ’»Ì ÿÁ‹ı Ïÿ‰Áı V‰Î‹Ì ±˘flÕ΋Î_ ±ÎT›Î ±fiı
K›ÎfiV◊ ≠Î√∞ ¤@÷fiı ’Ò»u_ — ““≠Î√∞ ! ±_÷fl‹Î_ ¿o¥ ÿı¬Î› »ı ?””
I›Îflı ¤√÷∞±ı ËÎ◊ ΩıÕÌ ¿èÎ_ — ““ËÎ, ‹ËÎflÎ… ! ÁΑ ÿı¬Î› »ı
±fiı ¤…fi ¿v_ »\_.””
I›Îflı V‰Î‹Ì ¿Ëı — ““ÁΑ ÿı¬Î› »ı ÷˘ ⁄‘_ ÿı¬ÎÂı. ±Î…ı ÁΉ‘Îfi
◊¥fiı ⁄ıÁ…ı.”” ±ı‹ ¿ËÌ V‰Î‹Ì ±˘flÕ˘ ⁄_‘ ¿flÌ ⁄ËÎfl √›Î.
’»Ì ÷ı … Ïÿ‰Áı flÎhÎÌfiÎ ±Ï√›Îfl ’»Ì K›Îfi ¿fl÷Î ¤√÷∞fiı
80 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

÷ı…fi˘ Á‹ÒË ÿı¬Î›˘, …ı‹Î_◊Ì ±¬_Õ ±Ï‰fiÎÂÌ Á¬fiÎ d‰ÎflÎ fiÌ¿Y›Î

±fiı ±‘˘-∂K‰˝ ±fiı «Îflı¿˘flı ≠‹ÎHÎı flÏË÷ ÷ı Á„E«ÿÎfi_ÿ ÷ı…‹Î_
‹ËÎflÎ…fiÌ ±Ï÷› Á˙Q› ±fiı ‹fi˘Ëfl ‹ÒÏ÷˝fiÎ_ ÿ½fi ◊›Î_. ‹ËÎflÎ…
fiÎfiÎ ≠¿ÎflfiÌ ·Ì·Î ±fiı ω·ÎÁ ¿fl÷Î Ë÷Î. ±_√‹Î_◊Ì ¿˘ÀÎfi¿˘ÏÀ ÁÒ›˝fi_
÷ı… fiÌ¿‚ı ÷◊Î ¿˘ÏÀ ¿Î‹ÿı‰fiı ’HÎ ·FΩ ’‹ÎÕı ±fiı ÷ıfiÌ Á_ÿfl÷Îfi˘
Ï÷flV¿Îfl ¿flΉı ±ı‰Ì ‹fi˘Ëfl, ±Ï÷ ±‹ÒS›, ¤√‰Î_ ‰VhÎ ’Ëıflı·Ì
lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝ Ωı¥fiı ¤√÷∞fiı ⁄Ë … ±Îfi_ÿ ◊›˘ ±fiı ËÊ˝fiÎ_
±l «ÎS›Î_ ±fiı √ÿÔ˚√Ïÿ÷ ◊¥ fl˘‹Î_Ï«÷ √ÎhÎ ◊¥ √›Î_. ±Ï÷ ËÊ˝◊Ì
±fiı ⁄ÎW’fiÎ …‚◊Ì ¿oà w_‘Î¥ √›˘. ⁄˘·Ì ¿Λ … fiÏË, ’HÎ ±ı¿Ì
fi…flı ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝fiÎ_ ÿ½fi ¿›Î* … ¿flı, ’˘÷Îfiı ±Ë˘ ! ±Ë˘ ! ‘L›-
¤ÎB› ‹Îfiı; ±ı flÌ÷ı Á¬fiÎ Á‹ƒ‹Î_ ‹V÷ ◊¥ √›Î.
±ı ≠‹ÎHÎı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ’Î ¿·Î¿ ¤√÷∞fiÎ Á΋_ Ωı›_. ÷ıHÎı
¿flÌfiı Á„E«ÿÎfi_ÿ - ±¬_Õ ±·˙Ï¿¿ Á¬fiÎ Á‹ƒ‹Î_ ¤√÷∞fiı ·Ìfi ¿flÌ
ÿÌ‘Î ±fiı Á¬-Á¬, ÀÎœ<_-ÀÎœ<_ ◊¥ √›_. ’fl‹ ±Îfi_ÿ ±fiı ÂÎ_Ï÷ ◊¥ √¥.
’»Ì º„WÀ ’Î»Ì ¬ıÓ«Ì ·Ì‘Ì ±fiı ŒflÌ ±Q≤÷ º„WÀ±ı ±·˙Ï¿¿, ÏÿT›,
±’Îfl, ±fi‰Ï‘¿ÎÏ÷›, ±≠‹ÎHÎ ±ˆr›˝ ±ÎM›_; …ı◊Ì ¿flÌfiı ±_÷fl‹Î_
±Ï÷ ÷ı…, ±fi_÷ ‹@÷ ±fiı ÷ı…‹Î_ ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝ ±fiı ±·˙Ï¿¿ ¢¤Î
ÿı¬Î›Î … ¿flı ±fiı ±fi_÷ ¿˘ÏÀ ⁄˛õÎ_ÕfiÎ ∞‰, ¥rfl ËV÷΋·¿‰÷Ô˚
±_÷fl‹Î_ ÿı¬Î›Î ¿flı.
’»Ì lÌ∞±ı T≤ÏkÎ ¬ıÓ«Ì ·Ì‘Ì. ’»Ì ’˘÷ı ±Ï÷ √ÿÔ˚√ÿ ¿oÃı, ±Ï÷
ωfiÌ÷¤Î‰ı V÷Ï÷ ¿flÌ — ““Ëı V‰ÎÏ‹fiÔ˚ ! Ëı ¤√‰fiÔ˚ ! Ëı ‹ËÎflÎ… ! ‹fiı
÷˘ ±Î’ı L›Î· ¿flÌ fiÎA›˘ ±fiı ⁄Ë … Á¬, ±Îfi_ÿ, ±ˆr›˝fi˘ ±fi¤‰
¿flÎT›˘. ±Î‰Î ±œ‚¿ œY›Î ÷ıfi_ Â_ ¿ÎflHÎ ËÂı ? ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ ∑ÏÊ‹Ïfi±˘
¿ı‰Î_ ¿ı‰Î_ ÁΑfi ¿flı »ı ±fiı ’Ò‰˝fiÎ ¤@÷˘±ı ¿ı‰Î_ ¿ı‰Î_ ÁΑfi ¿›Î* »ı ±fiı
¿ı‰Î_ ¿ı‰Î_ ¿WÀ˘ ‰ıÃuÎ_ »ı, ÷ıfiÎ Â÷Î_ ¤Î√fi_ ’HÎ ‹ıÓ ‰ıÃu_ fi◊Ì, ÁΑfi
¿›* fi◊Ì; ÷˘ ’HÎ ±Ï÷ ÿ·˝¤, ±‹Î’, ±fi_÷ ±’Îfl ±ı‰_ …ı Á¬ ±ZÎfl-
‹@÷˘fiı ‘΋‹Î_ »ı ÷ı ‹fiı ±ÎM›_ »ı. Ëı ÿÌfi⁄_‘ ! ÿ›ÎÏÁ_‘ ! Ëı ’Ï÷÷-
’Ήfi ! ±ÂflHÎÂflHÎ ±ı‰Î …ı ÷‹˘ ÷ı ±Î’fiÌ ≥E»Î◊Ì … ‹fiı ±Î Á¬
‹Y›_ »ı ±ı‹ ‹fiı …HÎΛ »ı.””
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 81

±ı‰Î ±’Îfl ÿÌfi¤Î‰◊Ì ¿flı·Ì ¤√÷∞fiÌ V÷Ï÷ ÁÎ_¤‚Ìfiı, ‹ËÎflÎ…

‹_ÿ ‹_ÿ ËÁ÷Î_ ËÁ÷Î_ ⁄˘S›Î — ““√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ ≠÷Î’◊Ì … ±Î
Á‰˝ Á¬ ÷fiı ‹Y›_ »ı.”” ±ı‹ ¿ËÌ ±_÷‘νfi ◊¥ √›Î ¿ı ÷fl÷ … V‰Î‹Ì
I›Î_ ±ÎT›Î ±fiı ⁄Ò‹ ‹ÎflÌ ¿èÎ_ — ““≠Î√∞ ! μCÎÎÕ.”” I›Îflı ¤√÷∞±ı
⁄Îflb_ μCÎÎÕu_. V‰Î‹Ì ±_ÿfl ±Î‰Ì ⁄˘S›Î — ““¿ı‹ ±Îfi_ÿ ◊›˘ ¿ı fiÏË ?””
I›Îflı ’˘÷ı ’√ı ’ÕÌfiı ⁄˘S›Î — ““‹ËÎflÎ… ! ⁄Ë ±Îfi_ÿ ◊›˘. ÷‹ı ÷˘
‹fiı L›Î· ¿flÌ ÿÌ‘˘.”” ±ı‹ ¿ËÌ V‰Î‹ÌfiÎ_ «flHÎ ’¿ÕÌ ⁄Ë … V÷Ï÷ ¿flÌ.
’»Ì V‰Î‹Ì±ı ËÎ◊ {Î·Ì ∂¤Î ¿›Î˝ ±fiı ‹Y›Î. ’»Ì ¤√÷∞±ı
V‰Î‹Ìfiı ’Ò»u_ — ““V‰Î‹Ì ! ‹ËÎflÎ… ÷˘ …Ïfl›ÎfiÌ ¿Á_⁄· ‰VhÎ ’Ëıfl÷Î
±fiı ±Î ÷˘ ÏÿT› ¤√‰Î_ ‰VhÎ ÿı¬Î›Î_ ÷ıfi_ Â_ ¿ÎflHÎ ËÂı ?””
I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î — ““÷Îflı ÁΑfiı ωÊı Ëı÷ »ı ÷ı◊Ì ÁΑw’ı ¤√‰Îfi
ÿı¬Î›Î.”” ±ı‹ ¿ËÌ º„WÀ ¿flÌ ¿èÎ_ — ““ˉı ±_÷fl‹Î_ Ωı. ¿ı‰Î ÿı¬Î› »ı ?””
I›Îflı ¤√÷∞ ÷˘ ±Ï÷ ±Îfi_Ïÿ÷ ◊¥ √›Î ±fiı ¿èÎ_ — ““ˉı ÷˘
÷ı…V‰Ì, ÏÿT›, ‹√À, ’À¿>‚, ±·_¿Îfl ±fiı Á˘fiıflÌ ‰VhÎ ÁÏË÷ ÿı¬Î› »ı.””
±ı flÌ÷ı ±Ï÷ ±·˙Ï¿¿ ±fiı ≠˙œ ≠÷Î’ …ıfi˘ »ı ±ı‰Î ÏÿT›
±ZÎfl⁄˛õ V‰Î‹Ì±ı lÌ∞fiÌ ‹ÒÏ÷˝‹Î_ ±Ï÷¿Ú’ÎfiÎ Œ‚w’ı ¤√÷∞fiı „V◊Ï÷
¿flÎ‰Ì ÿÌ‘Ì ±fiı ÁΑfi ÷ı ÷˘ ±ı‰_ Á‰Hν ’ÎhÎ CÎՉΠ‹ÎÀı … ¿flÎT›_ ±ı‰_
÷ı‹HÎı ⁄÷ÎT›_.
¤√÷∞ ’HÎ V‰Î‹Ìfi˘ ±Î‰˘ ÏÿT› ≠÷Î’ Ωı¥fiı ⁄˘S›Î —
““V‰Î‹Ì ! ÿ›Î‚ ! ‹ËÎflÎ…fiı ‹ıÓ ’Ò»u_ — “±ÎÀ·Î ⁄‘Î ±œ‚¿ œY›Î ÷ıfi_
Â_ ¿ÎflHÎ ?” I›Îflı ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ — “÷ıÓ V‰Î‹Ìfiı ‰Â ¿›Î˝ »ı ±fiı Ë_ V‰Î‹Ìfiı
‰Â »\_. ÷ı V‰Î‹ÌfiÌ ‹fl∞◊Ì ±Î…◊Ì ÷Îflı ‰Â »\_ ±fiı ÷fiı ±Î‰˘
±·˙Ï¿¿ ≠÷Î’ ±fiı Á¬ ±Î’_ »\_.””
’»Ì ¤√÷∞±ı V‰Î‹Ìfiı ¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ì ! ‹ËÎflÎ… ! ÷‹ı ±Î‰Î
Á‹◊˝, ‹Ò‚ ±ZÎfl⁄˛õ »˘, ±fi_÷ ‹@÷˘fiÎ ‘Îfl¿ »˘ ±fiı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ
±¬_Õ Áı‰Î‹Î_ »˘ ±ı‹ Ë_ ÿı¬_ »\_, I›Îflı ÷‹Îfl˘ ≠÷Î’ ¿˘¥fiı ¿Ëı÷Î ¿ı‹
fi◊Ì ? ±fiı »ÎfiÎ ¿ı‹ flèÎÎ »˘ ?””
I›Îflı V‰Î‹Ì ËÁÌfiı ⁄˘S›Î — ““…ı‰_ »ı ÷ı‰_ ¿Ë̱ı ÷˘ ÷fiı ±fiı ‹fiı
⁄_fiıfiı ÿ—¬ ±Î‰ı. ‹ÎÀı fi◊Ì ¿Ëı÷Î ÷ı … ÃÌ¿ »ı.””
82 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

±ıÀ·ı ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““Â_ ÁÎ«Ì ‰Î÷ ¬˘ÀÌ ◊Âı !””

I›Îflı V‰Î‹Ì±ı ÷ı‹fiı ‘Ìfl… ±Î’Ìfiı ¿èÎ_ — ““¿Ëı‰Îfi˘ ‰¬÷ ±Î‰Âı
I›Îflı Ë_ ±ÎiÎÎ ¿flÌÂ. I›Îflı ¿Ëı…ı.”” ±ı‹ ¿ËÌfiı ‰‚Ì ¿èÎ_ — ““≠Î√∞ ! ±Î
±·P› ·Î¤ ‹Y›˘ »ı ÷ı Ω‚‰Ì flά…ı.”” ±ıÀ·_ ¿ËÌ V‰Î‹Ì ±ÎÁfiı ’‘Λν.
±Î‰Ì flÌ÷ı ‹fi-¿‹˝-‰«fiı V‰Î‹Ìfiı flÎ∞ ¿›Î˝ ÷ı◊Ì ÷ı‹fiı ÁkÎflfiÌ
Áη‹Î_ ±Î’ı· ¿˘· V‰Î‹Ì±ı Á_‰÷ 1920fiÎ «˘‹ÎÁ΋Î_ ’Òfl˘ ¿›˘˝ ±fiı
±ZÎfl⁄˛õ ÁÎ◊ı „V◊Ï÷ ¿flΉÌ, ±fi¤‰iÎÎfi ÏÁ© ¿flΉÌ, ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝
’‹ÎÕu˘ ±fiı ±ZÎfl’vÊ˘k΋fiÎ V‰w’fi˘ ±’fl˘ZÎ ±fi¤‰ ¿flÎT›˘.

√HÎÎ÷Ì÷ ∂Ã˘ !
¤√÷∞fiÌ ±Î‰Ì √HÎÎ÷Ì÷ „V◊Ï÷fiÌ Á˙fiı ≠÷ÌÏ÷ ¿flΉ‰Î ±ı¿ ‰¬÷
V‰Î‹Ì±ı ÁÿÔ˚. ⁄η‹¿<LÿÿÎÁfiı ¿èÎ_ ¿ı ““≠Î√∞ ¤√÷fiı ⁄˘·Î‰Ì ·Î‰˘.””
⁄η‹¿<LÿÿÎÁ V‰Î‹Ì ¤√÷∞fiı ±ÎÁfiı √›Î, ’fl_÷ ¤√÷∞ ÁÒ¥
√›Î Ë÷Î. ÷ı◊Ì ÷ı‹HÎı ⁄ı-hÎHÎ ‰¬÷ — ““≠Î√∞ ¤√÷ ∂Ã˘, V‰Î‹Ì
⁄˘·Î‰ı »ı”” ÷ı‹ ¿èÎ_, ’fl_÷ ¤√÷∞ ΩB›Î fiÏË.
±ıÀ·ı V‰Î‹Ì ’ÎÁı ±Î‰Ìfiı ¿èÎ_ — ““≠Î√∞ ¤√÷ ÷˘ ÁÒ¥ √›Î »ı
±fiı ∂Ã÷Î fi◊Ì.””
±ıÀ·ı V‰Î‹Ì±ı ’Ò»u_ — ““÷‹ı ÷ı‹fiı μÃÎՉΠ‹ÎÀı Â_ ¿èÎ_ Ë÷_ ?””
±ıÀ·ı ⁄η‹¿<LÿÿÎÁ V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — ““‹ıÓ ⁄ı «Îfl ‰¬÷ “≠Î√∞
¤√÷, ≠Î√∞ ¤√÷” ±ı ≠‹ÎHÎı ¿èÎ_ Ë÷_.””
±ı ÁÎ_¤‚Ì V‰Î‹Ì ËV›Î ±fiı ŒflÌ ¿èÎ_ — ““ˉı …¥fiı ¿Ë˘ ¿ı
√HÎÎ÷Ì÷ ∂Ã˘.””
±ı ≠‹ÎHÎı ⁄η‹¿<LÿÿÎÁ V‰Î‹Ì±ı ¤√÷∞ ’ÎÁı …¥fiı ¿èÎ_ ±ıÀ·ı
¤√÷∞ ÷fl÷ … ∂ÃuÎ ±fiı V‰Î‹Ì ’ÎÁı ±ÎT›Î. ±ıÀ·ı V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ —
““≠Î√∞ ¤√÷ ˉı ≠Î√∞ fi◊Ì flèÎÎ. ±ı ÷˘ √HÎÎ÷Ì÷ ◊¥ √›Î »ı.
±ıÀ·ı ÷‹ı ±ıfiı “≠Î√∞ ≠Î√∞” ¿Ë˘, ÷ı ¿ı‹ ÁÎ_¤‚ı ?””
±Î ≠‹ÎHÎı V‰Î‹Ì±ı ¤√÷∞fiÌ Â© √HÎÎ÷Ì÷ „V◊Ï÷fiÌ Á˙fiı
≠÷ÌÏ÷ ¿flÎ‰Ì ÿÌ‘Ì.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 83

≠Î√∞fiı √v’ÿı V◊Î’Ìfiı ≠ΛÏçkÎ ±Î’‰ÎfiÌ ±ÎiÎÎ

±Î ±fi¤‰fiÌ „V◊Ï÷‹Î_ ±·˙Ï¿¿ ÏÿT›÷Î ±fiı ¿ıŒ ¤√÷∞fiı
…HÎΉΠ·ÎB›˘. V‰Î‹ÌfiÌ … ‹fl∞◊Ì Á‰˝ ±ˆr›˝ ÿ⁄ΉÌ, Á‰˝ ω‰ı¿
flά‰Î ‹Î_Õu˘.
lΉHÎ Áÿ ’Òfi‹fiÌ ±…‰Î‚Ì flÎhÎı ÿÁ ‰ÎB›ı Á¤Î‹Î_ …ıfl
(±˘ÁflÌfiÌ ‘Îfl) μ’fl V‰Î‹Ì ⁄ıÃı·Î, ÷ı ⁄˘S›Î — ““‹fiı ¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì
¿Ëı÷Î ¿ı V‰Î‹Ì ! ÷‹fiı ÷˘ ‹ËÎflÎ… √v ¿flÂı. I›Îflı ‹fiı ⁄Ì¿ ·Î√÷Ì.
Ë_ ÷ı‹fiı Á΋˘ ¿Ëı÷˘ — “V‰Î‹Ì ! ‹Îfl˘ ±ı‰˘ ¢ ‰Î_¿ »ı ?” ±ıÀ·ı ¿Ú’Îfi_ÿ
V‰Î‹Ì ¿Ëı÷Î — “±ÎÀ·Ì Áı‰Î ¿flı, ¿Ì÷˝fi˘ ⁄˘·ı, ±ÎÀ·Ì ‰Î÷˘ ¿flÌfiı ±¬_Õ
÷ı·‘ÎflÎ ‹ÒÏ÷˝ flάı, ÷ı √v ◊›Î ωfiÎ ¿ı‹ flËı ? ‹ÎÀı ÷‹ı ÷˘ ‰√fl ¿›Î˝
√v ◊΢.” ±ı‹ ±Î ≠Î√∞±ı ±ÎÀ·Ì ⁄‘Ì Áı‰Î ¿flÌ, ⁄Á˘ fiı ⁄ÎÁÃ
‰«fiÎQ≤÷fi_ iÎÎfi ÏÁ© ¿›Ù fiı ±ÎÀ·Ì ‰Î÷˘ ¿flı »ı, ±¬_Õ ¤…fi ¿flÌ
hÎHÎı› ±‰V◊Î ¤ıÿÌ ±ZÎfl fiı ’vÊ˘k΋fi˘ ±’fl˘ZÎ ±fi¤‰ ¿›˘˝. ‰‚Ì,
±ÎI‹Î‹Î_ ÷ı·‘ÎflÎ ±¬_Õ ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝ ÿı¬ı »ı ÷ı √v ◊›Î ωfiÎ ¿ı‹
flËıÂı ? ±ı ÷˘ ‰√fl ¿›˘˝ √v ◊Âı.”” ±ı‹ ¿ËÌ ≠Î√∞ ¤@÷fiı ’˘÷Îfi_
√v’ÿ ±ÎM›_ ±fiı ’˘÷ÎfiÎ ±ÎÏl÷ Á‰ı˝fiÎ √v V◊ÎM›Î.
V‰Î‹Ì±ı ⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ≠Î√∞ ¤@÷fiı ‰ÎÕÌ‹Î_ ⁄˘·ÎT›Î. I›Î_ ±ı¿Î_÷
Ωı¥fiı ¿èÎ_ — ““≠Î√∞ ! ‹ıÓ ÷fiı ’fl‹ ÂÎ_Ï÷ ’‹ÎÕÌ »ı. ‹ÎÀı ÷Îflı ˉı
‹ÎflÌ Á‰˝ ±ÎiÎÎ ’΂‰Ì ’ÕÂı.””
I›Îflı ¤√÷∞±ı ËÎ◊ ΩıÕÌfiı ¿èÎ_ — ““⁄Ë ÁÎv_ ‹ËÎflÎ… !””
’»Ì V‰Î‹Ì±ı ÷ı‹fiı ¿èÎ_ — ““Ωı, ≠Î√∞ ! ¿ıÀ·Î¿ ËÏfl¤@÷˘ CÎHÎÎ
Ïÿ‰Á◊Ì ‹Îfl˘ Á_√ ¿flı »ı ±fiı ‹Îflı ωÊı ≠ÌÏ÷‰Î‚Î »ı, ÷˘ ’HÎ ÏfiW¿’À-
¤Î‰ı ‰÷˝‰Î‹Î_ ·Î… ±Î‰ı »ı ±fiı F›Î_ Á‘Ì ÷ı‹fiı ‹˘ÀÌ ±ÎiÎ΋Î_ ó
ÏfiW¿Î‹ ‘‹˝‹Î_ ó Œıfl ËÂı, I›Î_ Á‘Ì ±ZÎfl‘΋‹Î_ ±‰ÎÂı fiÏË. ‹ÎÀı ÷Îflı
÷ı‹fiı μ’ÿı ¿flÌ ≠ΛÏçkÎ ±Î’‰Î_. Ωı μ’ÿıÂ◊Ì ÏfiW¿’À fi ◊Λ ±fiı fi
‹Îfiı, ÷˘ ±_÷fl‹Î_ …ı ’Î’ ¿›Î* ˢ› ÷ı Á¬ı◊Ì ¿ËÌfiı ’HÎ ≠ΛÏçkÎ
±Î’‰_, ÷ı‹Î_ ‹Îfl˘ flÎ∞’˘ »ı.
““‰‚Ì, ⁄Ì∞ ±ÎiÎÎ ±ı »ı ¿ı ±Î‰flÿÎ ÷˘ …L‹˘hÎÌ‹Î_ 58 ‰Ê˝fiÌ
84 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

·¬Ì »ı, ’fl_÷ Á˘flÃfiÎ ËÏfl¤@÷˘fiı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ’˘÷ÎfiÌ ‹ÒÏ÷˝fi_ Á¬

±Î’‰Î ±Ï÷ ±Î√˛Ë Ë÷˘; ÷ı ±‹fiı ’˘÷Îfi_ Á‰˝V‰ ΩHÎÌ ±ı Á¬
±Î’‰Î ‹Ò¿Ì √›Î »ı. ÷ı ≠‹ÎHÎı ÷ı‹fiÌ ‹ÒÏ÷˝fi_ ±Î ¶Îflı Á¬ ±Î’‰ÎfiÌ
¤·Î‹HÎ ±fiı ±ÎiÎÎ ¿flı·Ì ˢ‰Î◊Ì ‹ËÎflÎ…fi_ Á¬ ±Î’‰Î ‹ËÎflÎ…ı
±‹fiı flÎA›Î »ı. ˉı ÷˘ 80 ‰Ê˝ ◊›Î_ ’HÎ lÌ∞‹ËÎflÎ… ÷ıՉΠ±Î‰÷Î
fi◊Ì ±fiı ¿Ëı »ı — “÷‹Îv_ ‹Ò‚ V‰w’ ÁIÁ_√‹Î_ ≠ÏÁ© ◊Âı I›Îflı ÷ıÕÌ
…¥Â.” ‹ÎÀı ÷_ ‹Îfl˘ ±fiL› ÏÂW› »ı, ÷˘ ‹ÎflÌ ±ÎiÎÎ ≠‹ÎHÎı Á‰˝
ÁIÁ_√‹Î_ ‹Ò‚ ±ZÎflfi_ V‰w’ ≠ÏÁ© ¿fl. ÿflı¿ lÌ∞fiÎ_ …ı ±ÎÏl÷ »ı ÷ıfiı
±Î V‰w’ ±˘‚¬Î‰‰ÎfiÌ …ı Áı‰Î ÷_ ¿flÌ fiı Á‰ı˝ ∞‰˘fiı ±¤›ÿÎfi
±Î’‰Îw’Ì ’fl‹Î◊˝fi_ ±Î ¿Î›˝ ÷_ ¿flÌÂ, ÷˘ ÷ı‹Î_ ‹Îfl˘ ±fiL› flÎ∞’˘ »ı.
‹ÎÀı ±ı ÷Îflı ¿fl‰_ ±ı‰Ì ‹ÎflÌ ÷fiı ±ÎiÎÎ »ı.””
V‰Î‹ÌfiÎ_ ±Î‰Î_ ±ÎiÎΉ«fi ÁÎ_¤‚Ì ¤√÷∞ ωfi›’Ò‰˝¿ ⁄ı ËÎ◊
ΩıÕÌ ⁄˘S›Î — ““‹ËÎflÎ… ! ±Î’fiÌ ±Î Á‰˘˝’flÌ ±ÎiÎÎ ±fiı ±Î’ ¶ÎflÎ …
lÌ∞fiÌ Á‹Ì’‹Î_ flËı‰Îfi˘ ‘΋w’ ÿfl‰ÎΩı ±˘‚¬Î‰‰ÎfiÌ ±¬_Õ Áı‰Î
¿fl‰Î Ë_ ÷ˆ›Îfl »\_, ’fl_÷ ±Î’fi_ V‰w’ ≠√À ◊Λ ±fiı ±Î’ ‘΋‹Î_
’‘Îfl˘ ÷ı‹Î_ ±‹fiı ¢ ·Î¤ ?””
I›Îflı V‰Î‹Ì ËÁÌfiı ⁄˘S›Î — ““Ωı, ≠Î√∞ ! ±Î ·˘¿‹Î_ ÷˘ lÌ∞-
‹ËÎflÎ… ÷◊Î √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±ÎÏÿ ¿˘¥ flèÎÎ fi◊Ì ±fiı ±‹˘ ’HÎ
flËı‰ÎfiÎ fi◊Ì. ‹ÎÀı ‹ÎflÌ ±ÎiÎÎ ≠‹ÎHÎı ¿flÌ ÷˘ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ ⁄_fiı
ËÎ◊ ÷ÎflÎ μ’fl »ı ±ı‹ ÷_ …wfl ΩHÎ…ı ±fiı ÷ı‹Î_ CÎHÎÎ ∞‰˘fi˘ μ©Îfl
◊Âı. ‰‚Ì, ±‹˘ ’HÎ CÎHÎÎ … flÎ∞ ◊Â_ ±fiı ÷fiı Á¬ ‹‚Âı. ‰‚Ì, ±Î …ı
‹ıÓ ÷fiı ±ÎM›_ »ı ÷ı μCÎÎÕ<_ ±Î…◊Ì ‰Î’fl‰Î ‹Î_Õ, ÷˘ ·˘¿˘ ÷Îv_ ‹ÎfiÂı.””
V‰Î‹ÌfiÎ_ ±Î‰Î_ ¿Ú’ΉÎ@› ÁÎ_¤‚Ì ±fiı V‰Î‹ÌfiÌ ‹fl∞ Ωı¥fiı,
¤√÷∞±ı ÷˘ V‰Î‹Ìfi_ ‹Ò‚ ±ZÎfl⁄˛õfi_ V‰w’ ≠√À ¿fl‰Îfi˘ ±Îfl_¤ ¿›˘˝.

‹Ò‚ ±ZÎfl⁄˛õfi˘ μÿÔ˚C΢Ê

¤√÷∞fiÌ ±Ï÷ ÂÒfl‰Ìfl ≠¿ÚÏ÷fiı ·Ì‘ı …ı‹ ’÷_Ï√›_ ±„BÔfi‹Î_ ’ÕÌfiı
¤V‹ ◊¥ ±„BÔfiw’ ◊¥ Ω› »ı, ±ı‹ ¤√÷∞±ı ’HÎ V‰Î‹ÌfiÌ ±ÎiÎÎ◊Ì
±Î‰÷Î ÿ—¬w’ ±„BÔfifiÌ μ’ÎÏ‘‹Î_ ≠‰ı ¿›˘˝. ¤√÷∞ ÷˘ ⁄˛õ ◊¿Ì
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 85

⁄˛õ ◊›Î Ë÷Î ±ıÀ·ı …√÷ … ÷ı‹fiÌ º„WÀ‹Î_ fiˢ÷_, ÷˘ …√÷fiÌ

μ’ÎÏ‘w’ ÿ—¬ ÷˘ √HÎ÷flÌ‹Î_ ˢ› … @›Î_◊Ì ? ±Î◊Ì ÷ı‹HÎı V‰Î‹ÌfiÌ
‹ÒÏ÷˝ ⁄÷ΉÌfiı Âw … ¿›* — ““±Î ÁÒ÷_ »ı ÷ı ±ZÎfl »ı, ±Î ⁄˘·ı »ı ÷ı
±ZÎfl »ı, ±Î «Î·ı »ı ÷ı ±ZÎfl »ı.”” ±ı‰Ì flÌ÷ı ±ZÎflfiÎ V‰w’fi˘ μÿÔ˚C΢Ê
Âw ¿›˘˝. ¤√÷∞fi_ ÷˘ ±ı¿ ÏfiÂÎfi ¿ı V‰Î‹Ìfiı ±˘‚¬˘ fiı ±ı V‰w’‹Î_
ΩıÕα˘, ÷˘ … ±ÎI›_Ï÷¿ ‹„@÷ - …ı ¤√‰Îfifi_ ±ZÎfl‘΋ ÷ıfiı ’΋¢.
±ÎfiÎ ’ÕCÎÎ ‰fl÷η ‹_Ïÿfl‹Î_ ’ÕuÎ. μ’flÎ_÷ ÷ı‹HÎı Á_÷˘ ÷◊Î
ËÏfl¤@÷˘fiı ≠ΛÏçkÎ ±ÎM›Î_. ÷ı‹Î_ ≠◊‹ ÷˘ ¿◊ΉÎ÷ν‹Î_ … ±_÷›Î˝‹Ì’HÎı
ÿ˘Ê ¿Ëı ±fiı ÷ıfiÎ ¬_ÕfifiÌ ‰Î÷˘ ¿flı, ÷ı‹ »÷Î_ Ωı ÏfiW¿’À fi ◊Λ ÷˘
≠◊‹ ÷ıfiı Á‹Ω‰ı ±fiı ±ı‹ ¿fl÷Î_ Ωı fi ‹Îfiı ÷˘ …ı …ı …B›Î±ı ÿ˘Ê
¿›Î˝ ˢ› ÷ı ±_÷›Î˝‹Ì’HÎı ΩHÎÌfiı ¿ËÌ ÿı, ±ıÀ·ı ÷ı ·…‰Î¥ Ω›. ’»Ì
V‰Î‹Ì ÷ıfiı ≠ΛÏçkÎ ±Î’ı. ±Î flÌ÷ı ·√¤√ 150 ÁΑ ÷◊Î 200
ËÏfl¤@÷˘fiı ≠ΛÏçkÎ ±’ÎT›Î_.
±Î ‰Î÷ ÁIÁ_√‹Î_ ≠ÏÁ© ◊¥. …ı◊Ì ÁIÁ_√‹Î_ ±ı‰˘ μÿÔ˚CÎ˘Ê ◊›˘ ¿ı
V‰Î‹Ì±ı ’˘÷Îfi_ ÷‹Î‹ ±ˆr›˝ ≠Î√∞ ¤@÷fiı ±ÎM›_ »ı, fiÏË ÷˘ Á‰˝fiÎ
±_÷flfi_ ÷ı @›Î_◊Ì ΩHÎı ? ±Î ≠‹ÎHÎı ±ı¿ ≠¿Îflfi˘ fl˘Ê ±fiı ωfl˘‘fi˘
‰_À˘‚ ∂¤˘ ◊›˘. V‰Î‹Ì±ı Á‰˝fiÎ_ ±_÷—¿flHÎ ÷’ÎÁÌ ·Ì‘Î_, ±ıÀ·ı ÷ı
‰_À˘‚fiı ‘Ì‹˘ ’ÎՉΠ≠Î√∞ ¤@÷fiı ‹Ë‰Î ‹˘¿·‰Î ω«Î›*.

¤√÷∞fiÎ Ï’÷Îfi˘ ±ZÎfl‰ÎÁ

‹Ë‰Î‹Î_ {ÌHÎΤΥ flÎÃ˘Õ ÏfiflΉflHÎ º„WÀ‰Î‚Î …^fiÎ ËÏfl¤@÷
Ë÷Î. ÷ı‹HÎı ±ı¿ Ïÿ‰Á ÿ΋˘ÿfl ÂıÃfiı ¿èÎ_ — ““±Î…◊Ì Á˘‚‹ı Ïÿ‰Áı
≠Î√∞fiÎ ¤Î¥ fiflÏÁ_Ëfiı lÌ∞‹ËÎflÎ… ÷ıÕÌ …Âı.””
ÿ΋ΠÂıÃı ±Î ‰Î÷ ΩHÎÌfiı …^fiÎ√œ ≠Î√∞ ¤@÷fiı ·¬Ì. ÷ı ¿Î√‚
¤√÷∞±ı V‰Î‹Ìfiı ‰_«ÎT›˘. ÷ı ‰Î_«Ìfiı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î — ““fiflÏÁ_Ëfiı Ãı¿ÎHÎı
÷ÎflÎ ⁄Î’fiı ‹ËÎflÎ… ÷ıÕÌ …Âı.””
÷ı ‰Î÷fiÌ ’HÎ {ÌHÎΤΥfiı ¬⁄fl ’ÕÌ. I›Îflı ÷ı‹HÎı ÿ΋ΠÂıÃfiı
¿èÎ_ — ““fiflÏÁ_Ëfi_ ⁄_‘ flèÎ_ »ı ±fiı ÷ıfiı ÁÎÀı √˘Ï‰_ÿ∞fi_ Û* »ı.””
±ı ≠‹ÎHÎı ¤√÷∞fiÎ Ï’÷Îḻı ÿıË ‹Ò@›˘.
86 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

±Î Á‹Î«Îfl …^fiÎ√œ ±ÎT›Î I›Îflı V‰Î‹Ì±ı ¤√÷∞fiı ¿èÎ_ —

““≠Î√∞ ! ÷ÎflÎ ⁄Î’ı ÿıË ‹Ò@›˘ »ı ÷˘ ÷ıfiÌ Ïø›Î ¿fl‰Î ÷_ ‹Ë‰Î Ω.””
I›Îflı ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““V‰Î‹Ì ! ‹Îflı ÷˘ ±Î’fiı ‹ı·Ìfiı @›Î_›
…‰Î ≥E»Î fi◊Ì. ‹fiı ±Î V◊Îfi »˘ÕÌfiı ⁄Ì…ı …‰Îfi_ ‹fi ◊÷_ … fi◊Ì.
‰‚Ì, ‹Ë‰ÎfiÎ ËÏfl¤@÷˘ ‹Îv_ ¿o¥ ‹Îfi÷Î fi◊Ì.””
I›Îflı V‰Î‹Ì±ı ËÁÌfiı ¿èÎ_ — ““÷ıÓ …ı ‹ËÎflÎ…fi_ V‰w’ ÿÌÃ<_ »ı, ÷ı
‹Ë‰ÎfiÎ ËÏfl¤@÷˘fiı ±˘‚¬Î‰…ı. …wfl ’Õı ÷˘ ÿı¬ÎÕ…ı ±fiı ±ˆr›˝ ’HÎ
⁄÷Ή…ı; ±ıÀ·ı ÷_ ¿ËÌ ÷ı‹ ÷ı Á‰˝ ‹ÎfiÂı ±fiı ÿÁ Ïÿ‰Á flËÌ «˙ÿ‹ı
Ïÿ‰Áı …^fiÎ√œ ±Î‰÷˘ flËı…ı. I›Î_ ‹_Ïÿfl‹Î_ ‹¿Î‹ ¿fl…ı.”” ±ı ≠‹ÎHÎı
¤√÷∞fiı ±ÎiÎÎ ¿fl‰Î◊Ì ¤√÷∞ ‹Ë‰Î …‰Î ÷ˆ›Îfl ◊›Î ±fiı «Îfl ‰Êı˝
CÎıfl √›Î.
¤√÷∞±ı ‹Ë‰Î‹Î_ ±Î‰Ì ‹_Ïÿfl‹Î_ μ÷Îfl˘ ¿›˘˝. ‹Ë‰ÎfiÎ
ËÏfl¤@÷˘ ’HÎ ÷ı‹fiı Ωı¥fiı CÎHÎÎ … flÎ∞ ◊›Î. ‹_Ïÿfl‹Î_ ±Î¬˘ Ïÿ‰Á
¿◊Î, ‰Î÷ν, K›ÎfifiÌ fl‹{À «Î·ı ±fiı ¤√÷∞ flÎ÷fiÎ ±ÎÃ◊Ì ‰Î÷˘ Âw
¿flı ÷ı ±Î¬Ì flÎ÷ Á¤Î «Î· … flËı. Á‰Îfl‹Î_ fiÿ̱ı fiÎË‰Î Ω› ±fiı
fiÎËÌfiı ‹_Ïÿfl‹Î_ ±Î‰Ì, ’ÒΩ ¿flÌ, ‰‚Ì ‰Î÷˘fi˘ ±Îfl_¤ ¿flı. ¿ıÀ·Î¿
ËÏfl¤@÷˘fiÎ ±_÷flfiÎ Á_¿S’˘ ‰Î÷˘‹Î_ ¿Ëı÷Î Ω› ±fiı ““±ZÎfl‘΋ œ>_¿Õ<_
… »ı, »ıÀ<_ fi◊Ì. …ıfiı …‰_ ˢ› ÷ıfiı ‘΋‹Î_ ‹˘¿·Ì ÿ™ !”” ±ı‹ ±·˙Ï¿¿
ÏÿT› ≠÷Î’fiÌ ‰Î÷˘ ¿flı ±fiı ±fiı¿ ±ˆr›˝ ⁄÷Ήı.
±Î flÌ÷ı ‹Ë‰Î‹Î_ V‰Î‹ÌfiÌ ±ÎiÎÎ ≠‹ÎHÎı ÿÁ Ïÿ‰Á flËÌ
Ï’÷ÎlÌfiÌ Ïø›Î ’ÒflÌ ◊¥ ±ıÀ·ı ÷ı±˘ …^fiÎ√œ …‰Î ÷ˆ›Îfl ◊›Î.
Á‰Îfl‹Î_ ¤√÷∞±ı fiÎËÌ, ’ÒΩ ¿flÌfiı Á¤Î‹Î_ ◊˘ÕÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ ±fiı
’»Ì ‹_ÏÿflfiÌ ⁄ËÎfl fiÌ¿Y›Î ±fiı {Õ’◊Ì ¿‹ÎÕ ‰ÎÁÌ ÁÎ_¿‚ ÿ¥ ÿÌ‘Ì,
…ı◊Ì ‹_Ïÿfl‹Î_ ⁄ıÃı·Î ËÏfl¤@÷˘ ÷ı‹fiı ‰‚Ή‰Î fi ±Î‰ı. ÁΑÎflHÎ flÌ÷ı
Á_≠ÿΛfiÎ ±Î«Î›˝ ’‘Îflı, ÷ı‹fiı … √΋fiÌ ¤Î√˘‚ Á‘Ì ‰‚Ή‰Î …‰ÎfiÌ
≠◊Î Á_≠ÿΛ‹Î_ »ı. Á_≠ÿΛfiÌ ≠◊Î ≠‹ÎHÎı … ‰÷˝fi flάÌ, ÿflı¿fiı √HÎ
±Î‰ı ±ı‰_ ‰÷˝fi ±ı … ÁΑ÷Î, ±ı‰Î ’fl‹ ÏÁ©Î_÷fi_ ’ηfi ¤√÷∞
¿fl÷Î …. ±Ï÷ ≠ı‹◊Ì ËÏfl¤@÷˘ ¤Î√˘‚ Á‘Ì ‰‚Ή‰Î ±Î‰Âı … ±ı‹
÷ı‹fiÎ ‹fifiÎ Á_¿S’ ΩHÎÌfiı, ¤√÷∞±ı ‹_Ïÿflfi_ ⁄Îflb_ ‰ÎÁÌ ÿÌ‘_. ’fl_÷
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 87

÷ı ‰¬÷ı ÿ΋˘ÿfl ÂıÃ, ·Ì·Î‘fl, ω߷¤Î¥, e·«_ÿ¤Î¥ ‰√ıflı ±Î√‚◊Ì

‹_ÏÿflfiÌ ⁄ËÎfl ⁄ıÃÎ Ë÷Î, ÷ı◊Ì ¤√÷∞fiı ÷ı±˘ ‰‚Ή‰Î √›Î. ¤Î√˘‚ı◊Ì
¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı ’λΠ‰‚‰Îfi_ ¿èÎ_ I›Îflı Á‰ı˝fiÌ ±Î_¬‹Î_ ±Î_Á ±Î‰Ì
√›Î_ ±fiı ¿Ëı‰Î ·ÎB›Î — ““±Î ÿÁ Ïÿ‰Á ±·˙Ï¿¿ ⁄˛õiÎÎfifi_ Á¬
±ÎM›_ fiı ±‹fiı ⁄˛õÏ¿S·˘·‹Î_ ÷fl⁄˘‚ ¿flÌ ÂÎ_Ï÷ ÂÎ_Ï÷ ±fiı Á¬ Á¬
¿flÌ ÿÌ‘_. ˉı ÷‹˘ Ω±˘ ÷ı ÃÌ¿ ¿fl÷Î fi◊Ì.””
I›Îflı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““‹Îflı ÷˘ V‰Î‹ÌfiÌ ±ÎiÎÎ »ı ÷ı ≠‹ÎHÎı ‰÷˝‰_ …
Ωı¥±ı. ÷‹˘ Á‰ı˝ ’HÎ V‰Î‹Ìfiı Á_¤ÎflÌfiı ¤…fi ¿fl¢ ±ıÀ·ı ±Îfi_ÿ ◊Âı.””
I›Îflı Á‰ı˝ …› V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ¿ËÌ ’√ı ·ÎB›Î ±fiı ¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ìfiı
±‹ÎflÎ …› V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ¿ËıΩı ±fiı ÿ›Î¤Î‰ flά¢.””
±ı ÁÎ_¤‚Ì ¤√÷∞ ¿Ëı — ““V‰Î‹Ì @›Î_ »ıÀÎ »ı ? Ïfifl_÷fl V‰Î‹Ì
… ⁄˘·ı »ı.””
±ı flÌ÷ı ‹Ë‰Î‹Î_ ±ÿÔ˚¤÷ ≠÷Î’ ±fiı ÏÿT›¤Î‰ ⁄÷Î‰Ì ¤√÷∞
…^fiÎ√œ ’‘Λν.

¤√÷∞fiı ‰Î÷˘ ¿fl‰ÎfiÌ V‰Î‹ÌfiÌ ±ÎiÎÎ

¤√÷∞ …^fiÎ√œ ’‘Λν ±fiı ‹Ë‰ÎfiÌ ÁCÎ‚Ì ‰Î÷ V‰Î‹Ìfiı ¿flÌ,
÷ı◊Ì V‰Î‹Ì ⁄Ë … flÎ∞ ◊›Î. ’»Ì V‰Î‹Ì±ı ÷ı‹fiı ¿èÎ_ — ““≠Î√∞ !
±ËŸ …^fiÎ√œ‹Î_ ˉı Á‰ı˝ ËÏfl¤@÷˘fiı ‰Î÷˘ ¿fl.””
÷ı ±ÎiÎÎ◊Ì ’˘÷ı ‹_ÏÿflfiÎ «˘¿‹Î_ ⁄ıÁÌ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰ı ±fiı
’Î_«Á˘ ’Î_«Á˘ ËÏfl¤@÷˘fiÌ Á¤Î «˘¿‹Î_ ¤flΛ. …ıÀ·Î ÿıÂÿıÂÎ_÷flfiÎ
ËÏfl¤@÷˘ ±Î‰ı, ÷ı ⁄‘Î ≠◊‹ «˘¿‹Î_ ¤√÷∞fiı ÿoÕ‰÷Ô˚ ¿flı ±fiı ’»Ì
Á¤Î‹_Õ’‹Î_ V‰Î‹Ì ’ÎÁı Ω› ±fiı ÿoÕ‰÷Ô˚ ¿flÌ V‰Î‹Ì ’ÎÁı ⁄ıÁı. I›Îflı
V‰Î‹Ì ÷ı‹fiı ¿Ëı — ““ˉı ÷˘ ±‹ı ≠Î√∞fiı ‰Î÷˘ ¿fl‰ÎfiÌ Á˘Ó’Ì »ı, ‹ÎÀı
I›Î_ ⁄ıÁ˘ ±fiı ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚˘.”” ±ı‹ ¿ËÌfiı I›Î_ ‹˘¿·ı.
±Î ≠‹ÎHÎı ¤√÷∞fiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚Ìfiı Á‰ı˝ ÿıÂfiÎ ËÏfl¤@÷˘ ÷◊Î
Á_÷˘, V‰Î‹Ì ’_Õı … ‰Î÷˘ ¿fl÷Πˢ› ±ı‰˘ Á‹ÎÁ ◊÷˘ ±fi¤‰‰Î ·ÎB›Î.
±Î◊Ì Á‰ı˝fiı ÏfiÏç÷ ◊›_ ¿ı V‰Î‹Ì±ı ÷ı‹fi_ ÷‹Î‹ ±ˆr›˝, ≠÷Î’, iÎÎfi,
√HÎ, ⁄‚ ±ÎÏÿ ≠Î√∞ ¤@÷fiı ±’˝HÎ ¿flÌ ÿÌ‘Î_ »ı. ±Î‹, ¤√÷∞fiı
88 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

ωÊı CÎHÎÎfiı V‰Î‹ÌfiÎ V‰w’fiÌ ‘Ìflı ‘Ìflı ≠÷ÌÏ÷ ◊‰Î ·Î√Ì.

±Î‹, ¤√÷∞ ’ÎÁı V‰Î‹Ì μCÎÎÕı »˘√ı ‰Î÷˘ ¿flΉı. Á¤Î‹Î_ ‰Î÷˘
¿flı, «_ÿfiÌ ÷‚ı «˘¿‹Î_ ‰Î÷˘ ¿flı, Á‹ˆ›Î‹Î_ ‰Î÷˘ ¿flı. ¿˘¥ V‰Î‹Ì ’ÎÁı
±Î‰ı ÷˘ V‰Î‹Ì ÷ıfiı ¿Ëı — ““‹ıÓ ÷˘ ˉı ’ıLÂfi ·Ì‘_ »ı. ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚‰Ì
ˢ› ÷˘ «˘¿‹Î_ ≠Î√∞ ¤√÷ ’ÎÁı Ω±˘,”” ±ı‹ ¿ËÌ ËÏfl…fi˘fiı
¤√÷∞ ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚‰Î ‹˘¿·ı.
Ω√Î ¤@÷fiÎ ±˘flÕ΋Î_ ’HÎ ‹Ë‰Î, ¿<_Õı·Î, ’ÌÉÕÌ ‰√ıflı √΋fiÎ
flÎÃ˘Õ ËÏfl¤@÷˘ ÷◊Î ‹_√‚∞ Ãyfl ‰√ıflı ËÏfl¤@÷˘ ¤flÎ¥fiı ⁄ıÁı ±fiı
I›Î_ ’HÎ V‰Î‹ÌfiÎ V‰w’ Á_⁄_‘Ì ±ÿÔ˚¤÷ ‰Î÷˘ ◊Λ ±fiı CÎHÎÎfiı Á‰˘˝’flÌ
ÏfiWÃÎ ◊Λ. ±Î‹, ≠Î√∞ ¤√÷ ÷◊Î Ω√Î ¤√÷fi˘ Á‰˘˝’flÌ ‹ÏË‹Î
≠‰÷˝‰Î ·ÎB›˘. ÷ı◊Ì ¿ıÀ·Î¿ ÁΑ-ËÏfl¤@÷˘ “√HÎÎ÷Ì÷ iÎÎfifiÎ ≠‰÷˝¿
±Î ⁄ı … »ı” ±ı‹ ¿ËÌ, ≠Î√’_◊ ±fiı Ω√’_◊fiÌ ‰Î÷˘ ¿fl‰Î ·ÎB›Î.

ËÎ◊»^ÀÌ ⁄·Î ◊¥ √¥
¤√÷∞fi_ V‰Î‹Ì ◊¿Ì ’΋ı·_ ’fl‹ÎI‹V‰w’ ÷˘ …ı ±ı‰Ì „V◊Ï÷‹Î_
ˢ› ±◊‰Î ±ı flV÷ı «Î·÷˘ ˢ› ÷ı … Á‹∞ ¿ı. “ ’˝rÊÔÁflŒ˜ ’˝rÊÔÒfl
÷flÁà –” ’fl_÷ …ıfiı ⁄˛õfiÎ V‰w’fi_ iÎÎfi … fi◊Ì, ±fiı ÷ı◊Ì ±Î ’vÊ
⁄˛õw’ fi◊Ì, ÷ı‹ ⁄˛õfiÎ ±„V÷I‰fi˘ …ı ’˘÷ÎfiÌ ÿÒÏÊ÷ ⁄Ï©◊Ì V‰Ì¿Îfl
fi◊Ì ¿flÌ Â¿÷Î, ÷ı‰Î ’vÊ ÷˘ Ïfiç› … ÿ…˝fi˘ ±◊‰Î ±ÁΑ …
¿Ëı‰Î›.23 ¿ı‰‚ ±iÎÎfi, ¶ıÊ ¿ı ‹Îfi¬_Õfi◊Ì ⁄˛õfiÎ V‰w’fiÎ_ ÿ½fi
±Î√‚ ‹˘À˘ Õ<_√fl ÷ı±˘ ∂¤˘ ¿flı »ı.
±Î ≠‹ÎHÎı ¤√÷∞fiÎ V‰w’◊Ì ¿ı‰‚ ±iÎÎ÷, ¿ı‰‚ ÷ı‹fiΠωÊı
÷ı±˘ ΩÏ÷¤Î‰ ’flÃfiÎflÎ, ±ı‰Î ¿ıÀ·Î¿ ¶ıÊ̱˘fiÎ ¿Ëı‰Î◊Ì, ±ı¿ Ïÿ‰Á
¤ÎÕıfl, √H΢ÿ, ΩÏ‚›Î ‰√ıflıfiÎ ËÏfl¤@÷˘±ı V‰Î‹Ì ’ÎÁı ±Î‰Ìfiı ¿èÎ_ —
““V‰Î‹Ì ! ÷‹ı ±Î Â_ ¿›* ? ¿˘¥ ⁄˛ÎõHÎ, ⁄˛õ«ÎflÌ, ÁΑ ±ÎÏÿ ≠Ï÷WÃÎ-
‰Î‚Îfiı ±ˆr›˝ ±Î’‰Îfi_ ‹Ò¿Ìfiı ±Î ÿfl∞fiı ±’Îfl ±ˆr›˝ ±ÎM›_ ! ‰‚Ì,
23. •‚ãŸfl ‚ ÷flÁà – •‚ŒÔ˜ ’˝rÊÔÁà flŒ øÃÔ˜ – ±◊˝ — ±Î Á„E«ÿÎfi_ÿ ±Îfi_ÿ‹›
⁄˛õ‹Î_, ±ı ⁄˛õ … fi◊Ì ±ı‹ …ı ΩHÎfiÎflÎ »ı ÷ı ’vÊÎ◊˝◊Ì ¤˛WÀ ◊¥ ±ÁΑ … ó
ÿ…˝fi … ◊Λ »ı ±◊ν÷Ô˚ ÷ıfi˘ ±ÎI‹Î …Õ …ı‰˘ ◊¥ Ω› »ı. ó ÷ıÏkÎÏfl›˘’ÏfiÊÿ
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 89

ÁÎflÎ ÁÎflÎ μk΋ ÁΑ-Á_÷˘fi˘ I›Î√ ¿flÌ ±ıfiı ·˘¿˘ ‹Îfiı ±fiı ±ıfi_ iÎÎfi
ÁÎ_¤‚ı, ±ı ÃÌ¿ fiÏË. ‹ÎÀı ±Î ÷‹˘fiı Â_ ÁÒ‡›_ ?””
±Î Á‰ı˝ ‰Î÷ V‰Î‹Ì±ı ÂÎ_Ï÷◊Ì ÁÎ_¤‚Ì ±fiı ’»Ì ËÁÌfiı ⁄˘S›Î —
““±ıHÎı ‹ÎflÌ ‹fi, ¿‹˝, ‰«fiı Áı‰Î ¿flÌ ±fiı ÿıËfiı fi √H›_, ÷ı◊Ì Ë_ flÎ∞
◊¥ √›˘ »\_ ±fiı ±ˆr›˝ ÷˘ CÎb_ fiˢ÷_ ±Î’‰_, ’HÎ ËÎ◊»^ÀÌ ⁄·Î …ı‰_
◊¥ √›_ »ı.””
÷ı ÁÎ_¤‚Ì ÷ı Á‰ı˝±ı V‰Î‹Ìfiı ¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ì ! ÷ıfi_ ÷˘ ˉı ¿o¥
fiÏË, ’HÎ …ı‹ ‹ËÎflÎ…ı Âı¬∞ ±fiı fl‰∞fiı ±ˆr›˝ ±ÎM›_ Ë÷_ ±fiı ÷ı
’λ\_ ¬ıÓ«Ì ·Ì‘_, ÷ı‹ ÷‹ı ˉı ÷ı ’λ\_ ¬ıÓ«Ì S›˘.””
I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î — ““±Î ¿Î_¥ ◊˘ÓÀ⁄˘ÏÀ›_ fi◊Ì ¿ı ±ı‹ ·¥ ·ı‰Î›.
±Î ÷˘ ’Î÷΂ı ’ΛΠfiÎA›Î »ı. ÷ı ’λ\_ ¬ıÓ«Ì ·ı‰Î› ÷ı‹ fi◊Ì.””
±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌfiı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î — ““ÁÎ_¤‚˘, μ’ÏfiÊÿfiÌ ±ı¿ ‰Î÷ν
»ı. ›ÎiΉS@› ∑ÏÊ ÷ı‹fiÎ √v ‰ˆÂ_’Λfi ’ÎÁı ÁÎflÌ flÌ÷ı ⁄˛õωzÎ ¤H›Î
±fiı ÷ı‹fiÌ Ï‰zÎ Á_’ÒHν ÏÁ© ¿flÌ. ±ı¿ Ïÿ‰Á ÷ı ÿıÂfiÎ flÎΩ ‰ˆÂ_’Λfi
∑ÏÊ ’ÎÁı ±ÎT›Î ±fiı ≠Î◊˝fiÎ ¿flÌ — “‹ËÎflÎ… ! ‹Îflı ’hÎ fi◊Ì ‹ÎÀı ÿ›Î
¿fl˘ ÷˘ ’hÎ ◊Λ.” ÷ı ÁÎ_¤‚Ì ‰ˆÂ_’Λfi ‹Ïfi±ı ω«Î›* — “Ωı ›ÎiΉS@›
±Î flÎΩfiÎ ‹Ëı·ı Ω›, ÷˘ ÷ıfiÎ ‹_hÎfiÎ ⁄‚◊Ì flÎΩfiı ’hÎ ◊Λ, ’HÎ
⁄ÌΩ◊Ì ◊Λ ÷ı‹ fi◊Ì. ’fl_÷ ›ÎiΉS@› ÷˘ B≤ËV◊fiÎ CÎıfl Ω› … fiÏË.”
““’»Ì ÷ı ‹Ïfi±ı ω«Î›* — “Ωı ±ı¿ ’»Ì ±ı¿ ±ı‹ ÿflı¿ ÏÂW›fiÎ
flÎΩfiÎ ‹Ëı·ı …‰ÎfiÎ ‰ÎflÎ ¿fḻı, ÷˘ ›ÎiΉS@›fi˘ ‰Îfl˘ ±Î‰ı I›Îflı ÷ı
Ω›.” ±ı‹ ω«ÎflÌ ∑Ïʱı flÎΩfiı ¿èÎ_ — “÷‹˘ Á¬ı◊Ì ’‘Îfl˘, Á‰˝
›◊Î◊˝ ◊Âı.” flÎΩ CÎflı √›Î. ÷ı ’»Ì, ±ı¿ ’»Ì ±ı¿ ±ı‹ ÏÂW›˘ fl˘…
flÎΩfiı ‹Ëı·ı Ω› ±fiı ‹_hÎ ⁄˘·Ì ’ÎHÎÌ ‹Ëı· μ’fl »Î_Àı. ’»Ì F›Îflı
›ÎiΉS@›fi˘ ‰Îfl˘ ±ÎT›˘, I›Îflı ÷ı √›Î ±fiı ‹_hÎ ⁄˘·Ì ‹Ëı· μ’fl ’ÎHÎÌ
»Î_Àu_. ±Î … ‰¬÷ı flÎHÎÌ ÷˘ fiÿ̱ı fiÎˉΠ√›Î_ Ë÷Î_. ’HÎ F›Îflı fiÎËÌfiı
‹Ëı·ı ±ÎT›Î_, I›Îflı ÁÒ¿Î_ ·Î¿ÕÎ_ ’HÎ eÀÌ fiÌ¿Y›Î_ ±fiı ÷ıfiı ·Ì·Î_ ’Î_ÿÕÎ_
·Î√ı·Î_ Ωı›Î_. ÷ı Ωı¥ flÎHÎÌ ±I›_÷ ωV‹› ’Î‹Ì ±fiı ω«Îfl ¿›˘˝ ¿ı
“…wfl ±Î…ı ∑Ïʱı ¿˘¥ «‹I¿ÎflÌ ÏÂW› ‹˘¿S›˘ »ı, ’HÎ Ë_ ±¤Î√HÎÌ ÷ı
CÎıfl fi flËÌ,” ±ı‹ ω«ÎflÌ CÎH΢ ’V÷Ή˘ ¿›˘˝. ’»Ì ÷˘ flÎΩ ±fiı flÎHÎÌ ⁄_fiı
90 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

‰ˆÂ_’Λfi ∑ÏÊ ’ÎÁı ±ÎT›Î_ ±fiı ⁄‘Ì Ë¿Ì¿÷ ¿ËÌ. I›Îflı ∑Ïʱı ¿èÎ_ —
“ˉı Ë_ Â_ ¿v_ ? ŒflÌ◊Ì ›ÎiΉS@› ∑ÏÊ ±Î‰ı ±ı‰Î fi◊Ì.” ’»Ì ÷˘ flÎΩ±ı
⁄Ë … ±Î√˛Ë ¿›˘˝ ±ıÀ·ı ‰ˆÂ_’Λfiı ›ÎiΉS@›fiı ŒflÌ ÷ı‹fiÎ ‹Ëı·ı …‰Î
±ÎiÎÎ ¿flÌ. ’HÎ ÷ı fi √›Î ±fiı √vfiı ¿èÎ_ — “…ıfiı ⁄˛õ«›˝ … ’΂‰_ »ı,
÷ı‹fiı ±ı CÎÏÀ÷ ¿‹˝ fi◊Ì. …ı◊Ì ±Î’fiÌ ±ÎiÎÎ ’Î‚Ì Â¿Ì fiÏË.”24
““±Î ‰«fi ÁÎ_¤‚Ì ‰ˆÂ_’Λfi ∑Ïʱı √VÁı ◊¥ ›ÎiΉS@›fiı ’˘÷ı
Ϭ‰ÎÕı· ‰ıÿωzÎfi˘ I›Î√ ¿fl‰Î ±ÎiÎÎ ¿flÌ. ÷ı μ’fl◊Ì ÷ı‹HÎı ÷ı
ωzÎfi˘ I›Î√ ¿›˘˝. ÷ı ωzÎ ‰Ÿ»Ì ◊¥fiı «Î·Ì fiÌ¿‚Ì. ÷ıfiı ‰ˆÂ_’ΛfifiÎ
⁄ÌΩ ÏÂW›˘±ı ÷ı÷fl ’ZÎÌfi_ w’ ·¥fiı √˛ËHÎ ¿flÌ ·Ì‘Ì.25 ’fl_÷ √vfiı
±Î◊Ì Á_÷˘Ê ◊›˘ fiÏË, ±ıÀ·ı ‰‚Ì ¿èÎ_ — “Ë…\ ωzÎ ⁄ËÎfl ¿Îœ.” I›Îflı
÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — “ˉı ÷˘ ‹ÎflÎ ≠ÎHÎ »ı.” ’»Ì ‰ˆÂ_’Λfiı ÷ı‹fiı ’˘÷ÎfiÎ
±Îl‹‹Î_◊Ì flΩ ÿÌ‘Ì ±ıÀ·ı ÷ı±˘ «Î·Ì fiÌ¿Y›Î. ’fl_÷ ÏÁ© ¿flı·Ì ωzÎ
÷˘ fi √¥.
““±Î ºWÀÎ_÷fi˘ ÏÁ©Î_÷ ±ı »ı ¿ı ‹ıÓ …ıÀ·Ì ⁄˛õωzÎ ±Î ≠Î√∞fiı
Ϭ‰ÎÕÌ »ı, ÷ı ÷‹Î‹ ÷ıHÎı ‹ÎflÌ ’ÎÁı ·Î√À hÎHÎ ‰flÁ flËÌfiı ÏÁ© ¿flÌ
»ı. ÷ı◊Ì ÷ı Ω› ÷ı‰Ì fi◊Ì. ±fiı ⁄˛õωz΋Î_ ÷ı ±Ï…÷ ±fiı Á‰˘˝’flÌ
»ı.26 ‰‚Ì, ±Î‰Ì ’flÎωzÎ …ıfiı ±Î’÷Î_ ±Î‰Õ÷_ ËÂı ÷ıfiı ’ÎhÎ ’HÎ
CÎÕ÷Î_ ±Î‰Õ÷_ ËÂı. ‹ÎÀı ÷‹Îflı ¿o¥ Ï«_÷Î flά‰Ì fiÏË. ¤√‰Îfi ¿ı ‹˘ÀÎ
24. lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ≠ë ’Ò»u˘ …ı, …ıHÎı ¿flÌfiı ¤√‰Îfi flÎ∞ ◊÷Πˢ› ÷˘ ’HÎ ÷ı
¿fl‰_ fiÏË. ±fiı …ıHÎı ¿flÌfiı ¤√‰Îfi ¿<flÎ∞ ◊Λ ÷˘ ’HÎ ÷ı ¿fl‰_ ±ı‰_ ÷ı Â_
»ı ? ’»Ì ±ıfi˘ μkÎfl ’˘÷ı ¿›˘˝ …ı, ±‹ı ¿˘¥¿ ‰«fi ¿Ë̱ı fiı ÷ı‹Î_ Ωı ±‘‹˝
…ı‰_ ˢ› ÷˘ ÷ıfiı ωÊı Ï«fl¿ÎflÌ ◊‰_ ¿Ëı÷Î_ ÷ı‹Î_ CÎHÎÌ¿ ‰Îfl ·√ÎÕ‰Ì ’HÎ ÷fl÷
‹Îfi‰_ fiÏË... (‰«. ·˘›Î-6)
25. ÷ı◊Ì ÷ı ÂάÎfi_ fi΋ ÷ˆÏkÎÏfl› ÂάΠ’Õu_. ±fiı ÷ı ÂάÎfi_ μ’ÏfiÊÿ
÷ˆÏkÎÏfl›˘’ÏfiÊÿ ¿Ëı‰Î› »ı.
26. √Î√afi_ ⁄˛ÎõH΢ ≠I›ıfi_ ‰«fi — ““Ëı ±ˆr›˝‰Î‚Î ⁄˛ÎõH΢ ! ‹Îv_ ‰«fi ÁÎ_¤‚˘.
›ÎiΉS@›fiÌ fi‹V¿Îfl ‰Õı ±fi‹Ï÷ ‹ı‚‰Ìfiı ÷‹˘ ‹˘¿‚Î ◊α˘, ÷ı … CÎb_
‹Îfi˘. ±ı‹fi˘ ’flÎ…› ÷˘ ‹fi ‰Õı ’HÎ Ï«_÷‰Ì ¿Λ ±ı‹ fi◊Ì. ÷‹ÎflÎ ‹K›ı
¿˘¥ ’HÎ ±Î ›ÎiΉS@›fiı ¿ÿÌ ’HÎ ⁄˛õ‰Îÿ‹Î_ ∞÷fiÎfl˘ fiÏË ◊Λ ±ı‹ ‹ıÓ ÷‹fiı
’Ò‰ı˝ ¿èÎ_ Ë÷_ ÷ı ÁI› ‹Îfi˘.””
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 91

ÁΑ ÷˘ Ω÷, ‰Hν ¿ı ±Îl‹ ¿o¥ Ωı÷Î fi◊Ì. ±ı ÷˘ …ı ’˘÷Îfiı ‹fi-¿‹˝-

‰«fiı Áı‰ı, ÷ıfiı ’˘÷ı flÎ∞ ◊¥fiı ’˘÷Î …ı‰˘27 ¿flı »ı.””
V‰Î‹ÌfiÎ ±Î‰Î iÎÎfi√_¤Ìfl ÂOÿ˘ ÁÎ_¤‚Ì Á˙fiı ±ı‹ ◊›_ — ““V‰Î‹Ì
≠Î√∞fiı ‰Â ◊¥ √›Î »ı, ÷ı◊Ì ¿˘¥fi_ ‹ÎfifiÎfl fi◊Ì.””
‰‚Ì, ¿ıÀ·Î¿ ⁄Ï©ÂÎ‚Ì Ë÷Î ÷ı‹HÎı V‰Î‹ÌfiÎ ÂOÿ˘ ÁÎ_¤‚Ì Ï‰«Îfl
¿›˘˝ — ““≠Î√∞fiı ±Î’HÎı ÿfl∞ ÿı¬Ì±ı »Ì±ı, ’HÎ ¤√‰Îfi fiı ‹˘ÀÎ ÁΑ
÷˘ ±ıfiı ¬flÎ ‹@÷ ΩHÎ÷Î ËÂı I›Îflı … ±ÎÀ·_ ±ˆr›˝ ±ÎM›_ ËÂı fiı ?””
±ı‹ ω«ÎflÌ Á˙ ‹˙fi flèÎÎ.

«Îfl ≠¿ÎflfiÎ ‹˘ÀÎ’vÊ

Á_‰÷ 1921fiÎ ¿ÎÏ÷˝¿Ì Á‹ˆ›ı V‰Î‹Ì ‰fl÷η ±ÎT›Î.
Á‹ˆ›˘ CÎH΢ … ¤Îflı Ë÷˘. V‰Î‹Ì±ı Á¤Î‹Î_ ‰fl÷ηfi_ hÎÌ…\_
‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ì ‰Î÷˘ ¿flÌ ¿ı ““‘‹˝, iÎÎfi, ‰ˆflÎB› ±fiı ¤„@÷ ±ı «Îflı
…ı‹Î_ Á_’ÒHν ˢ› ÷ıfiı … ±ı¿Î_Ï÷¿ ¤@÷ ¿Ëı‰Î› ±fiı ±ı‰Î …ı ±ı¿Î_Ï÷¿
¤@÷ ˢ› ÷ıfiı … ÁIÁ_√‹Î_ ‹˘ÀıflÎ ΩHΉÎ. ‰‚Ì ‘‹˝, iÎÎfi, ‰ˆflÎB› ±fiı
¤„@÷ ±ı «Îflı ˢ› ’HÎ Ωı ÁΑÎflHÎ’HÎı ˢ› ÷˘ ‹˘À’‹Î_ ÷Îfl÷Q›÷Î
±Î‰ı »ı. ‹ÎÀı ‹ËÎflÎ…ı «Îfl ≠¿ÎflfiÎ ‹˘ÀÎ’vÊ ¿èÎÎ »ı — ÿ̉Π…ı‰Î,
‹Âη …ı‰Î, ‰Ì…‚Ì …ı‰Î ±fiı ‰Õ‰Îfi‚ …ı‰Î. ÷ı‹Î_ ÿ̉Π…ı‰Î ±fiı
‹Âη …ı‰Î …ı ˢ› ÷ı ÷˘ ωʛw’ ‰Î›±ı ¿flÌfiı ±˘·‰Î¥ Ω›. ‰Ì…‚Ì
…ı‰Î ‹˘ÀÎ’vÊ Ë˘› ÷ı ωʛ◊Ì fi ·ı’Λ, ±ıÀ·ı ‹Î›Î◊Ì ’HÎ ·ı’Λ
fiÏË; ±ı ÷˘ …ı‹ ‰Ì…‚Ì ‹ıCÎfiÌ CÎÀ΋Î_ flËı »ı »÷Î_ ‹ıCÎ◊Ì ±˘·‰Î÷Ì
fi◊Ì, ÷ı‹ ÷ı‹Î_ flèÎÎ »÷Î_ ’HÎ ÷ı‹Î_ ·ı’Î÷Î fi◊Ì. ±Î‰Î ‹˘ÀΠˢ‰Î »÷Î_
27. ËÏfl ¤…÷Î_ Á˙ ‹˘À’ ’΋ı, …L‹-‹flHÎ-ÿ—¬ Ω›ı flı;
’ÎflÁ ’flÁÌ ·˘Ë ¿o«fi ◊¥ ‹˘ÓCÎı ‹Ò·ı ‰ı«Î›ı flı... ËÏfl
‹Ïfi fiÎflÿfiÌ Ω÷fiı Ωı÷Î_, ÿÎÁÌ ’hÎ …√ ΩHÎı flı;
ËÏflfiı ¤∞ ËÏflfi_ ‹fi ¿Ëı‰ÎHÎÎ, ‰ıÿ ’flÎHÎ ‰¬ÎHÎı flı... ËÏfl
flΑÎ∞ ±Ï÷ ≠ı‹ ‹√fi ◊¥, μfl ‘Λν Ï√fl‘ÎflÌ flı;
ËÏfl‰fl ‰flÌ ËÏfl ÷S› ◊›Î_, …ıfi_ ¤…fi ¿flı fiflfiÎflÌ flı... ËÏfl
Â΋ς›Îfiı ÂflHÎı …ı ±Î‰ı, ÷ıfiÎ_ ÷ı ¤‰ÿ—¬ ‰Î‹ı flı;
‹@÷Îfi_ÿfiÎ fiÎ◊fiı ‹‚÷Î_, ±¬_Õ ±ı‰Î÷HÎ ’΋ı flı... ËÏfl
92 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

’HÎ ‹ËÎflÎ…ı ÷ı‹fiı ÁΑfiÿÂΉ΂Π¿èÎÎ. ‹ÎÀı ‰Õ‰Îfi‚ …ı‰Î …ı ’fl‹

±ı¿Î_Ï÷¿ ’vÊ »ı ÷ı … ÏÁ©ÿÂΉ΂Π»ı ±fiı ¤√‰Îfifi_ V‰w’ ’HÎ ÷ıfiı
… ΩHΉ_, ¿ÎflHÎ ¿ı ±ı‰Î …ı ‹˘ÀÎ »ı ÷ı ¬ÎflÎ …ı‰Î …√÷fiÎ ∞‰fiı ‹ÌÃÎ
¿flı »ı. …ı‹ ‰Õ‰Îfi‚ ±„Bfi »ı ÷ı Á‹ƒ‹Î_ flè΢ »ı, »÷Î_ Á‹ƒfiÎ …‚◊Ì
±˘·‰Î÷˘ fi◊Ì ±fiı Á‹ƒfiÎ ¬ÎflÎ …‚fiı ’Ìfiı ‹Ò‚ ¶Îflı ¿ÎœÌ fiάı »ı
±fiı ÷ı ’ÎHÎÌ ‹ÌÃ<_ ◊Λ »ı. ‹ÎÀı ±ı‰Î …ı ‹˘ÀÎ ’fl‹ ±ı¿Î_Ï÷¿ ÏÁ©-
ÿÂΉ΂Π…ı ¤√‰Îfifi_ V‰w’ »ı, ÷ıfiı Ωı ±ı ∞‰ ‹fi, ¿‹˝, ‰«fiı Áı‰ı
÷˘ ÷ıfiÎ ≠Á_√◊Ì … ±ı ∞‰fiÎ xÿ›‹Î_ ‹ÎËÎIQ›ı ÁÏË÷ ¤„@÷ ±Î‰ı »ı
’HÎ ⁄ÌΩ ¿˘¥ μ’Λı ¿flÌfiı ±Î‰÷Ì fi◊Ì. ‹ÎÀı ¤√‰ÎfifiÎ ±ı‰Î Á_÷‹Î_
Á_’ÒHν’HÎı Ïfiÿ˘˝Ê⁄Ï© Ωı ◊Âı ÷˘ ÷ı Á_÷ ÷ıfiı …wfl ’˘÷Î …ı‰Î ¿flÌ
¤√‰Îfi‹Î_ ΩıÕÌ ÿıÂı.”” ±ı‹ ÂHÎ√Îfl ±Îfl÷Ì Á‘Ì CÎHÎÌ … Ïfiÿ˘˝Ê¤Î‰fiÌ
÷◊Î Á_÷ ±˘‚¬‰ÎfiÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ ±fiı Á‰˝fiı ±Îfi_ÿ ’‹ÎÕu˘.

¿ÎflHÎ ÂflÌflfi˘ fiΠ¿ı‹ ◊Λ ?

V‰Î‹Ì ‰fl÷η Á‹ˆ›˘ ¿flÌ Œfl÷Î_ Œfl÷Î_ ÁÎfl_√’fl ±ÎT›Î. ±ËŸ
‰ÎCÎάΫflfiı CÎıfl ‹¿Î‹ ¿›˘˝.
‰ÎCÎάΫfl ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷◊Î √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ ÏÂW› Ë÷Î
±fiı ‹ËÎflÎ… ÷ı‹fiı ÁÒ›˝fi˘ ±‰÷Îfl ¿Ëı÷Î. ÷ı‹HÎı V‰Î‹Ìfiı ±ı¿ Ïÿ‰Á ≠ë
’Ò»u˘ — ““V‰Î‹Ì ! lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ¿ÎÏfl›ÎHÎÌ-12‹Î_ ¿èÎ_ »ı ¿ı ¤√‰Îfifi_
K›Îfi ±fiı ¤√‰Îfifi_ ‰«fi ±ı ÏÁ‰Î› ¿ÎflHÎ ÂflÌflw’Ì ‹Ò‚ ±iÎÎfi À‚÷_
fi◊Ì. ‹ıÓ ÷˘ ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ ÁΑ ÁıT›Î »ı ’HÎ Ë…\±ı flÎhÎı ¨C΋Î_ Ω™ »\_ I›Îflı
V‰Mfi‹Î_ ±ı‹ ÿı¬Î› »ı ¿ı ΩHÎı ‘Ÿ√ÎHÎı «œuΠˢ¥±ı ±fiı ËÎ◊, ’√
¿’ÎHÎÎ »ı, ±ı‰Î V‰Mfiw’Ì ÁÒZ‹ ÿıËfiÎ ¤Î‰ Ë…\ À‚÷Î fi◊Ì ÷˘ ¿ÎflHÎ
ÿıËfiÎ ¤Î‰ @›Îflı À‚ı. ±fiı lÌ∞fiÎ ±ZÎfl‘΋‹Î_ ¿ÎflHÎ ÂflÌflfiÎ ¤Î‰
ÀÎY›Î ÏÁ‰Î› ÂÌ flÌ÷ı …¥fiı flËı‰ÎÂı ? ±ı‰Î Á_¿S’ ◊›Î ¿flı »ı.””
±ı ÁÎ_¤‚Ì V‰Î‹Ì ËV›Î ±fiı ¿èÎ_ — ““‰ÎCÎάΫfl ! ÁÒZ‹ ±fiı
¿ÎflHÎfiÎ ¤Î‰ À΂‰Î ˢ› ÷˘ …^fiÎ√œ ±Î‰˘, ±ıÀ·ı I›Î_ ÷‹ÎflÎ ±ı ⁄‘Î
¤Î‰ ÀÎ‚Ì fiάÌÂ_.””
I›Îflı ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ì ! ‹Îflı ÷˘ ¤ı√˘ ±ı¿ «Î¿fl Ωı¥±ı. ÷ı
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 93

∂fi_ ’ÎHÎÌ ¿flÌ ±Î’ı, ‹ÎflÎ ’√ ÿÎ⁄ı ±fiı ‹Îfl˘ ¬ÏÕ›˘ μ’ÎÕı. ÷ı Ωı ‹‚ı
÷˘ Ë_ ±Î‰_.””
I›Îflı V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — ““±Î ≠Î√∞ ÷‹Îfl˘ Áı‰¿. ±Î ·˘¿ ±fiı
’fl·˘¿fiÌ ⁄‘Ì Áı‰Î ±ı ¿flÂı. ÷ıfiÌ ÁÎ◊ı «Î·Ωı ±fiı ÷ıfiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚Ωı.””
±˘Ë˘ ! ±fi_÷ ¿˘ÏÀ ⁄˛õÎ_Õ ±bfiÌ ’ıÃı …ıfiÎ ±ı¿ ±ı¿ w_‰ÎÕ΋Î_
∂Õ÷Î_ Œflı »ı ÷ı‰Î ‹Ò‚ ±ZÎfl⁄˛õfiÎ ÁΑQ›˝’HÎÎfiı ’΋Ìfiı, ’vÊ˘k΋
fiÎflΛH΋Î_ ±Ï÷ μk΋ Ïfiω˝¿S’ „V◊Ï÷◊Ì ΩıÕÎ¥ √›ı·Î, ÷ıfiÎ ±¬_Õ
‘Îfl¿, ¤‹flÌ ◊¿Ì ¤‹flÌ ◊›ı·Î, V‰Î‹Ì ÁÎ◊ıfiÌ ±ı¿÷Î ÏÁ© ¿flÌ ’fl‹
ÏÁ© „V◊Ï÷fiı ’΋ı·Î ≠Î√∞ ¤√÷, V‰Î‹ÌfiÌ ±ÎiÎÎ◊Ì ±Ï÷ ±S’ Áı‰Î
¿fl‰Î ÷ˆ›Îfl … Ë÷Î ! ±ı ¿ıÀ·Ì ‹˘À’ ¿Ëı‰Î› ! lÌ∞‹ËÎflÎ…, V‰Î‹Ì,
√˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ‰√ıflı ‹˘ÀÎ ‹˘Àαı ±Î … flÌ÷ √˛ËHÎ ¿flÌ Ë÷Ì !
ÁÎfl_√’fl◊Ì V‰Î‹Ì «ÎS›Î ±fiı √œÕı ’‘Λν. flV÷΋Î_ ‰ÎCÎάΫflfiÌ
Áı‰Î ¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_ ¤√÷∞ ÷ı‹fiı ‰Î÷˘ ’HÎ ¿fl÷Î. ±ı¿ ‰¬÷ ‰Î÷‹Î_
¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı V‰Î‹Ì ‹Ò‚ ±ZÎfl »ı ±ı‰_ ¿èÎ_. ÷ı◊Ì ‰ÎCÎάΫfl ¤Õ@›Î
±fiı ¿èÎ_ — ““≠Î√∞ ! ±Î‰Ì ‰Î÷ ‹ÎflÌ ±Î√‚ ¿flÌ ‹Î.””
’»Ì ÷˘ ‰ÎCÎάΫflı V‰Î‹Ìfiı ŒÏfl›Îÿ ¿flÌ — ““V‰Î‹Ì ! ±Î ≠Î√∞
÷˘ ÷‹fiı “‹Ò‚ ±ZÎfl” ¿Ëı »ı.””
±ı ÁÎ_¤‚Ì V‰Î‹Ì ‹˘Ó±ı w‹Î· ÿ¥ ËV›Î ±fiı ¿èÎ_ — ““±ı ÷˘ √Î_Õ˘
»ı. ±ıfiÌ ΩıÕ Ë‰ı fi flά¢.””
’»Ì √œÕı◊Ì ÷ı ‰Î_Ï¿›Î Á‘Ì «ÎS›Î, ’HÎ ‰ÎCÎάΫflfiı ΩıÕ ‰√fl
fi ŒÎT›_. ÷ı◊Ì ÷ı‹HÎı V‰Î‹Ìfiı ¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ì ! Áı‰¿ ‰√fl ŒÎ‰÷_ fi◊Ì.””
I›Îflı V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — ““≠Î√∞fiÌ ΩıÕ ⁄Î_‘Ì ±Î’Ì »ı ÷ı flά¢
±fiı fi ŒÎ‰ı ÷˘ ÷ıfiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚¢ fiÏË.””
±ı‹ «Î·÷Î_ «Î·÷Î_ …^fiÎ√œ ’ˢÓE›Î. ÷˘ ’HÎ ‹Îfl√‹Î_ ±ı¿-⁄ı
‰¬÷ ÷˘ ¤√÷∞±ı “V‰Î‹Ì ‹Ò‚ ±ZÎfl »ı ±ı‹ Á‹…¢ I›Îflı … ¿ÎflHÎ
ÿıËfiÎ ¤Î‰ À‚Âı”, ±ı‹ ¿èÎ_; ±ıÀ·ı ¤Õ@›Î ’HÎ ¬flÎ.

¤√÷∞ ◊¿Ì ‹Ò‚ ±ZÎfl⁄˛õfi˘ Ïfiç›

V‰Î‹Ì …^fiÎ√œ ±ÎT›Î I›Îflı ‹Ë‰ÎfiÎ ËÏfl¤@÷˘fi˘ Á_CÎ ’HÎ V‰Î‹ÌfiÌ
94 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

ÁÎ◊ı ÷ı‹fiÎ_ ÿ½fi-Á‹Î√‹fi˘ ·Î¤ ·ı‰Î ±ÎT›˘ Ë÷˘. V‰Î‹Ì ÷ı‹fiı Ωı¥
CÎHÎÎ … flÎ∞ ◊›Î ±fiı ⁄‘Îfiı ‹Y›Î. ±Î‰Î ±’ÏflÏ‹÷, ±«‚ ÏfiWÃΉ΂Î
¤@÷˘ ±ı … ’˘÷Îfi_ Á‰˝V‰ »ı. ÷ıfiı Ωı¥fiı ¿ı‹ flÎ∞ fi ◊‰Î› ? ‰‚Ì,
¤√÷∞fiı ωÊı ±Î ËÏfl¤@÷˘fiı ±’Îfl Ëı÷, ±ıÀ·ı ÷ı‹fiΠωrÎÁ◊Ì “V‰Î‹Ì
‹Ò‚ ±ZÎfl »ı” ±ı‰˘ Ïfiç› ÷ı‹fiı ◊¥ √›˘ Ë÷˘ ±fiı V‰Î‹Ì ¶ÎflÎ …
‹ËÎflÎ… ≠√À ‹Y›Î »ı ±ı‰˘ ±Îfi_ÿ ÷ı Á‰˝ ±fi¤‰÷Î Ë÷Î ±fiı ÷ıfiı ‰‘
fiı ‰‘ ±«‚ ⁄fiΉ‰Î V‰Î‹Ì ’HÎ ÷ı‹fiÎ Á‰˝ ‹fi˘fl◊ ’ÒflÎ ¿fl÷Î Ë÷Î.
±ı¿ ‰¬÷ ±Î ⁄‘Î ËÏfl¤@÷˘ V‰Î‹ÌfiÌ ÁÎ◊ı ‹_ÏÿflfiÌ ‰ÎÕÌ‹Î_
¿Î_¿flÎ ‰ÌHÎ÷Î Ë÷Î. ÷ı ‰¬÷ı e·«_ÿ¤Î¥±ı ¤√÷∞fiÌ ÁÎfi μ’fl◊Ì
V‰Î‹Ìfiı ’Ò»u_ — ““V‰Î‹Ì ! ±ZÎfl‘΋ ±Î ÀÎHÎı Â_ ¿fl÷_ ËÂı ?””
±ıÀ·ı V‰Î‹Ì ËÁÌfiı ⁄˘S›Î — ““÷‹ÎflÎ ¤ı‚_ ¿Î_¿flÎ ‰ÌHÎı »ı.”” ÷ı
ÁÎ_¤‚Ì Á‰ı˝ ËÏfl¤@÷˘ ±Ï÷› flÎ∞ ◊›Î.
‰‚Ì, ⁄Ì…ı ≠Á_√ı Á¤Î‹_Õ’‹Î_ Á‰ı˝ ‹Ë‰ÎfiÎ ËÏfl¤@÷˘ ¬Î¬flÎfiÎ
’ÏÕ›Î, ’hÎΉ‚Î_ ¿fl÷Î Ë÷Î. V‰Î‹Ì ’HÎ ¤ı√Î ⁄ıÃÎ Ë÷Î. I›Îflı ‰‚Ì,
e·«_ÿ¤Î¥±ı V‰Î‹Ìfiı ’Ò»u_ — ““V‰Î‹Ì ! ±Î ÀÎHÎı ±ZÎfl‘΋ Â_ ¿fl÷_ ËÂı ?””
V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î — ““÷‹ÎflÎ ¤ı√_ ¬Î¬flÎfiÎ ’ÎfifiÎ ’Ï՛Π¿flı »ı.”” ±ı
≠‹ÎHÎı ‹Ë‰Î ‹_Õ‚ μ’fl ÷˘ V‰Î‹Ì ±I›_÷ flÎ∞ Ë÷Î.
±ı¿ Ïÿ‰Á ÿ΋˘ÿfl ÂıÃfiı ±ı‹ Á_¿S’ ◊›˘ — ““±Î’HÎı ≠Î√∞fiÎ
ωrÎÁ◊Ì ±ı‹ ΩHÎ̱ı »Ì±ı ¿ı “V‰Î‹Ì ±ZÎfl »ı”, ’HÎ Ωı V‰Î‹Ì ±ZÎfl
ˢ› ÷˘ ±Î √·Î⁄fi˘ ËÎfl ‹fiı ±Î’ı.”” ±ı‰˘ Á_¿S’ ¿flÌfiı Á¤Î‹Î_◊Ì
∂ÃuÎ ±fiı ÿÒfl ±ı¿ ◊Î_¤·Î ’λ‚ …¥fiı ¿˘¥ fi ÿı¬ı ±ı‹ ⁄ıÃÎ. V‰Î‹Ì
Á¤Î‹Î_ ‰Î÷˘ ¿fl÷Î Ë÷Î, ÷ı ¿Î_¥¿ Ï‹Êı ∂ÃuÎ ±fiı ◊Î_¤·Î ’λ‚ ⁄ıÃı·Î
ÿ΋ΠÂıÃfi˘ ËÎ◊ ’¿ÕÌ ’˘÷ÎfiÌ ¿˘À‹Î_fi˘ ËÎfl V‰Î‹Ì±ı ËÁ÷Î_ ËÁ÷Î_
÷ı‹fiı ±ÎM›˘ ±fiı ÷ı‹fi˘ ‹fi˘fl◊ ’Òfl˘ ¿›˘˝.
±Î‰Ì flÌ÷ı ‹Ë‰ÎfiÎ ÷‹Î‹ ËÏfl¤@÷˘fiı ¤√÷∞±ı V‰Î‹Ìfi˘
‹ÏË‹Î …ıÀ·˘ ¿è΢ Ë÷˘ ÷ı Á‰ı˝ V‰Î‹Ì±ı ÁΫ˘ ¿flÌ ⁄÷ÎT›˘ ±fiı CÎHÎÎfiı
‹Ò‚ ±ZÎflV‰w’ı ÿ½fi ±Î’Ì Ïfiç› ’HÎ ¿flÎT›˘.
±ı¿ Ïÿ‰Á V‰Î‹Ì±ı ‹_ÏÿflfiÌ ‰ÎÕÌ‹Î_ ±ı¿ {ÎÕ fiÌ«ı ‹¿Î‹ ¿›˘˝,
I›Îflı ω߷¤Î¥, e·«_ÿ¤Î¥, ≠Î√∞ ¤@÷ ‰√ıflı Á˙ V‰Î‹Ì ’ÎÁı ⁄ıÃÎ.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 95

’»Ì ω߷¤Î¥±ı V‰Î‹Ìfiı ¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ì ! ±Î ≠Î√∞±ı ‹Î›Î◊Ì ’fl

flËÌfiı V‰Î‹Ì ±ZÎfl »ı, V‰Î‹Ì ±ZÎfl »ı, ±ı‰Ì …ı ‹˘fl·Ì ‰√ÎÕÌ »ı ÷ı◊Ì
‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ ⁄˛õÎ, ωWb, ω∞ ±fiı ≠¿ÚÏ÷’vÊ ±ÎÏÿfiÎ_ K›Îfi »^ÀÌ √›Î_
»ı. ±Î ÷˘ «¿·Ì √vÕfiÎ ’Îflfiı ’Î‹Ì √¥ »ı, ±ı‰_ ◊›_ »ı.””
÷ı ÁÎ_¤‚Ì V‰Î‹Ì ¤√÷∞ Á΋_ Ωı¥ ‹_ÿ ‹_ÿ ËÁ‰Î ·ÎB›Î.
±ı¿ ‰¬÷ ‰ÎÕÌ‹Î_ V‰Î‹ÌfiÌ ±ÎiÎÎ◊Ì Á‰ı˝ ËÏfl¤@÷˘ ’◊flÎ ÷◊Î
fiÎfiÎ ¿Î_¿flÎ ‰ÌHÎÌ ‰ÎÕÌ «˘A¬Ì ¿fl÷Î Ë÷Î. ‹Ë‰Î ‹_Õ‚ ÷˘ V‰Î‹ÌfiÎ
V‰w’fiÌ … ‰Î÷˘ ¿fl÷_ Ë÷_. ±ı‹ ‰Î÷˘ ¿fl÷Î_ ÷ı Á˙fiı ±’Îfl ±Îfi_ÿ ◊Λ
±fiı ‹·¿Î›, ‹V÷ ◊¥ Õ˘·ı.
÷ı Ωı¥ ‰ÎCÎάΫflı ω«Î›* — ““±Î ⁄‘Îfiı ±Îfi_ÿ ±Î‰ı »ı ±ı‰˘
±Îfi_ÿ ‹fiı ¿ı‹ fi◊Ì ±Î‰÷˘ ?”” ±ı ‰Î÷ ÷ı‹HÎı ÿ΋ΠÂıÃfiı ¿ËÌ. I›Îflı
ÿ΋ΠÂıÃı ¿èÎ_ — ““÷‹ı ±Î ≠Î√∞ ¤√÷‹Î_ ωrÎÁ ·Î‰Ì “V‰Î‹Ì ‹Ò‚
±ZÎfl »ı” ±ı‹ Á‹Ωı, ÷˘ ÷‹fiı ’HÎ ±Îfi_ÿ ◊Λ.””
I›Îflı ‰ÎCÎάΫflı ¿èÎ_ — ““±ı ÷˘ ¤·ı, Ë_ Á‹…\_. ’HÎ V‰Î‹Ì ’_Õı ¿Ëı
÷˘ Ë_ ‹Îfi_.””
÷ı ‰Î÷ ÿ΋ΠÂıÃı ¤√÷∞fiı ¿ËÌ; ±ıÀ·ı ¤√÷∞ K›Îfi‹Î_ ⁄ıÃÎ ±fiı
K›Îfi‹Î_ T≤Ïkαı ¿flÌfiı V‰Î‹Ì Á¤Î‹Î_ ⁄ıÃÎ Ë÷Î ÷ı‹fiı ÷ıÕÎT›Î. V‰Î‹Ì
Á¤Î‹_Õ’‹Î_◊Ì ±ı¿ ÁΑfi˘ ËÎ◊ {Î·Ì ‰ÎÕÌ‹Î_ ±ÎT›Î ±fiı ’Ò»u_ —
““≠Î√∞fi_ ‹_Õ‚ @›Î_ »ı ?”” ±ı‹ ⁄˘·÷Î_ ⁄˘·÷Î_ F›Î_ ‹Ë‰ÎfiÎ ËÏfl¤@÷˘
Ë÷Î I›Î_ V‰Î‹Ì ±ÎT›Î ±fiı ’Ò»u_ — ““≠Î√∞ ! ‹fiı ¿ı‹ ⁄˘·ÎT›˘ ?””
÷ı ÁÎ_¤‚Ì ¤√÷∞ ¿Ëı — ““V‰Î‹Ì ! ±Î ±Î’Îfiı ±Î’fiı ≠ë
’Ò»‰˘ »ı.””
I›Îflı V‰Î‹Ì±ı ‰ÎCÎάΫfl ÷flŒ ŒflÌfiı ÷ı‹fiı ¿èÎ_ — ““’Ò»˘ …ı ’Ò»‰_
ˢ› ÷ı.””
±ıÀ·ı ‰ÎCÎάΫflı ¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ì ! ±Î ≠Î√∞ ¤HÎ÷˘ »ı ¿ı V‰Î‹Ì
±Î’˘±Î’ ‹Ò‚ ±ZÎfl »ı; ÷ı ‰Î÷fi_ ÏfiflοflHÎ ¿flÌ ±Î’˘.””
I›Îflı V‰Î‹Ì ¿Ëı — ““…ı‹ ≠Î√∞ ¿Ëı »ı ÷ı‹… »ı.””
÷ı ÁÎ_¤‚Ìfiı ‰ÎCÎάΫflı ’Ò»u_ — ““V‰Î‹Ì ! ÷‹ı ’_Õı ±ZÎfl ?””
±ıÀ·ı V‰Î‹Ì±ı ËÁÌfiı ‹˘Ó Ë·ÎT›_. ±Î◊Ì ‰ÎCÎάΫflfiı ’fl‹ ±Îfi_ÿ
96 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

◊›˘ ±fiı ÏfiflΉflHÎ º„WÀ ◊¥ √¥. ÁÊ„M÷ ±‰V◊Î … ‹ÀÌ √¥. I›Îfl
’»Ì ÷ı‹HÎı ‹_Ïÿflfiı ’Ëıfl˘ ¤fl‰Îfi_ ‹Î◊ı flÎA›_ ±fiı ±¬_Õ ¤…fi ¿fl‰Î
‹_ÕuÎ. ±ı ≠‹ÎHÎı lÌ∞fiÌ ‹ÒÏ÷˝ ÁÎ◊ı V‰Î‹Ìfiı ±¬_Õ …\±ı ±ı‰Ì ±·˙Ï¿¿
÷ı‹fiÌ „V◊Ï÷ ◊¥ √¥. ±ı‹ ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı Ïfiç› ¿flÎT›˘.

≠Î√∞ ! ¿ı‹ ±Î‚V›˘ ?

±Î ≠‹ÎHÎı ¤√÷∞±ı V‰Î‹Ìfi_ ‹Ò‚ ±ZÎflV‰w’ ≠√À ¿fl‰Î ‹ÎÀı
√‹ı ÷ıÀ·Ì μ’ÎÏ‘ ◊Λ ÷ıfiı ·ı‹ÎhÎ fi √HοÎfl÷Î_ …⁄fl…V÷ μÿÔ˚CÎ˘Ê ¿›˘˝
±fiı ¿˘¥fiı v«ı ¿ı fi v«ı, ’HÎ ÷ı‹HÎı ÷˘ “V‰Î‹Ì ±ZÎfl »ı, V‰Î‹Ì ±ZÎfl
»ı, ±ı‹ fiÏË Á‹Ωı ÷˘ ±ZÎfl‘΋‹Î_ fiÏË …‰Î›,” ±ı‹ ≠¿flHÎ «Î· ¿›*.
÷ı◊Ì CÎHÎÌ … μ’ÎÏ‘ Âw ◊¥. ¤√÷∞fiı ‰Îfl‰Î ‹ÎÀı V‰Î‹Ì ’ÎÁı CÎHÎαı
ŒÏfl›Îÿ ¿flÌ. ÷ı ÁÎ_¤‚Ì ¤√÷∞fiı Á¤Î‹Î_ ⁄˘·Î‰Ìfiı V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ —
““≠Î√∞ ! ‹fiı ‹Ò‚ ±ZÎfl ¿ËÌ fiÏË ±fiı ‹ÎflÎ ’√ ’¿ÕÌfiı ˉı Á˘√_ÿ
·ı ¿ı ‹Ò‚ ±ZÎfl fiÏË ¿Ë_.”” ±ı‹ ¤√÷∞fiı Á˘√_ÿ ·ı‰flÎT›Î.
’»Ì ‰‚Ì ±ı¿Î_÷‹Î_ ⁄˘·Î‰Ì ’λ\_ ¿èÎ_ — ““≠Î√∞ ! ¿ı‹ ±Î‚V›˘ ?””
I›Îflı ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““V‰Î‹Ì ! ±Î’ı ’√ {·ÎT›Î ±ıÀ·ı.””
±ıÀ·ı V‰Î‹Ì±ı ÷ıfi_ ÏfiflοflHÎ ¿›* ¿ı ““‹˘ÀÎ ÁΑfiÎ ’√ {ÎS›Î »ı
÷ı ÷˘ «flHÎV’½ ¿›˘˝ ¿Ëı‰Î›. ±ı ÷˘ ∂·À<_ ÁÎv_. ‹ÎÀı …ı‹ ‹_Õu˘ Ë÷˘ ÷ı
≠‹ÎHÎı ‹_ÕÌ flËı.””
±ı ≠‹ÎHÎı V‰Î‹Ìfi˘ ±Ï¤≠Λ Á‹∞, μ’ÎÏ‘‹ÎhÎfiı Ã˘¿flı ‹ÎflÌfiı,
¤√÷∞±ı, …ı‹ V‰Î‹Ì±ı ‹ËÎflÎ…fi_ ’vÊ˘k΋’b_ ≠√À ¿›*, ÷ı‹
V‰Î‹Ìfi_ ‹Ò‚ ±ZÎfl V‰w’ ≠√À ¿fl‰Îfi_ «Î· flÎA›_.

‹ı‰ÎÁÎfiÎ ËÏfl¤@÷˘fiı ¤√÷∞±ı V‰Î‹Ìfi˘ Ïfiç› ¿flÎT›˘

±ı¿ Ïÿ‰Á ¤√÷∞ Á¤Î‹Î_ ‰Î÷˘ ¿fl÷Î Ë÷Î. ÷ı ‰¬÷ı ‹ı‰ÎÁÎfiÎ
ËÏfl¤@÷˘ ω≠ ¿flÁfi∞¤Î¥ ÷◊Î Ëfl∞‰fi¤Î¥ ÷◊Î Â_¿fl ‹ËÎflÎ…
‰√ıflı±ı ¤√÷∞fiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚Ì. ÷ı ‰¬÷ı Á¤Î‹Î_ ¿flÁfi∞¤Î¥ ±ı‹
Á_¿S’ ¿fl÷Î Ë÷Î ¿ı ±Î V‰Î‹Ì ⁄Ë ‹˘ÀÎ »ı ÷ı ¿ıÀ·Î¿ ÿkÎÎhÎı› ±fiı
∑ʤÿı‰ …ı‰Î ¿Ëı »ı ÷ı ¿ı‰Î ËÂı ?
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 97

I›Îflı ÷ı‹fi˘ Á_¿S’ ΩHÎÌfiı ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiÎ Á΋_ Ωı¥fiı ¿èÎ_ —

““Â_ Á_¿S’ ¿fl˘ »˘ ?”” ±ı‹ ¿ËÌfiı ÷ı‹fi˘ ËÎ◊ {ηÌfiı V‰Î‹Ì ÷flŒ
⁄÷Î‰Ì ¿èÎ_ — ““±Î ⁄ıÃÎ »ı ÷ı … V‰Î‹Ì ‹Ò‚ ±ZÎfl »ı. «Î·˘ V‰Î‹Ì ’ÎÁı.
Ë_ ÷ı‹fiÌ ’ÎÁı ¿Ëı‰flΉ_.””
I›Îflı ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — ““±ı ÷˘ ‹fiı Á‹Ω›_. ‹Îflı ÷‹Îfl˘ ωrÎÁ »ı.””
÷˘ ’HÎ ËÎ◊ {Î·Ì V‰Î‹Ì ’ÎÁı ·¥ √›Î. ÷ı‹fiı Ωı¥ V‰Î‹Ì±ı
¿èÎ_ — ““±Î ≠Î√∞ ¿Ëı »ı ÷ı‹… »ı.””
÷ı‰Ì … flÌ÷ı Ëfl∞‰fi¤Î¥ ÷◊Î Â_¿fl ‹ËÎflÎ…fiı ’HÎ Ïfiç› ¿flÎT›˘.
±ı ≠‹ÎHÎı ¤√÷∞ V‰Î‹ÌfiÎ V‰w’fiÌ μCÎÎÕÌ ‰Î÷ ¿fl÷Î. ‰‚Ì,
Á¤Î‹Î_ B≤ËV◊ ¿ı I›Î√Ì …ı ¿˘¥ ±Î‰ı ÷ı‹fiÎ ‹fifiÌ ‰Î÷ ’HÎ ¿ËÌ ÿı
±fiı ¬Îfi√Ì‹Î_ ≠ΛÏçkÎ ’HÎ V‰Î‹Ì ’ÎÁı ±’Ήı. ‰‚Ì, …ı …ı ÷ı‹fiÌ
‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚ı ÷ı‹fiı ±ı‹ ◊Λ …ı ≠Î√∞ ‹ÎflÎ ‹fifi_ ΩHÎı »ı. ‰‚Ì, ⁄ÌΩı
¿Ëı — ‹ÎflÎ ‹fifi_ ’HÎ ΩHÎı »ı. ‰‚Ì, Á˙ ¤ı‚Î ◊¥ Á_¿S’ ‘ÎflÌfiı ±Î‰ı ÷ı
’HÎ ¿ËÌ ÿı. ±ı ≠‹ÎHÎı ¤√÷∞fiÎ ±’Îfl ±ˆr›˝◊Ì ÷◊Î iÎÎfi-ÁÏfl÷ÎfiÎ
±Ï‰fl÷ ô΢÷◊Ì Á‰ı˝ ¤√÷∞fiÎ ≠÷Î’‹Î_ ÷HÎΉΠ·ÎB›Î ±fiı ‰Î÷ ÁΫÌ
‹fiÎ÷Î V‰Î‹ÌfiÎ ‹Ò‚ ±ZÎflV‰w’fi˘ CÎHÎÎfiı Ïfiç› ◊›˘.
±Î‰Ì flÌ÷ı ±fiı¿fiı V‰Î‹ÌfiÎ ‹Ò‚ ±ZÎfl V‰w’fi˘ Ïfiç› ¤√÷∞±ı
¿flÎT›˘. ±fiı¿fiı ≠ΛÏçkÎ ±Î’Ì Â© ¿›Î˝. ÷ı Á‰ı˝ ÷ı‹HÎı V‰Î‹ÌfiÌ
±ÎiÎÎ◊Ì …, ¿ı‰‚ V‰Î‹Ìfiı ≠ÁLfi ¿fl‰Î ‹ÎÀı … ¿›*.
±ı¿ Ïÿ‰Á V‰Î‹Ìfiı ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ì ! ÿ›Î‚ ! ±Î’ »˘ I›Î_
Á‘Ì ÷˘ ±Î ·˘¿fiÎ ’Î’fiÎ Õ<_√flıÕ<_√flÎ ±Î’ ⁄΂˘ »˘ ±fiı ◊˘Õο‹Î_ Â©
¿fl˘ »˘, ’HÎ ±Î’ ‘΋‹Î_ √›Î ’»Ì ·˘¿fiÌ ÂÌ ‰·ı ◊Âı ? ±fiı ÷ı‹fiı
Â© ¿˘HÎ ¿flÂı ?””
I›Îflı V‰Î‹Ì ËÁÌfiı ⁄˘S›Î — ““÷fiı lÌ∞‹ËÎflÎ… ‰Â »ı, ‹ÎÀı ÷_
¿ËÌ ÷ı◊Ì Â© ◊Âı.”” ±ı‹ ¿ËÌfiı ¤√÷∞fiı ’˘÷ÎfiÌ ’ıÃı ±fiı¿ ∞‰fiı
Â© ¿fl‰ÎfiÌ ±ÎiÎÎ ±Î’Ì.

Ïhο‹ÿÎÁ ¿˘ÃÎflÌfiı Ïfiç›

…^fiÎ√œ ‹_ÏÿflfiÎ ¿˘ÃÎflÌ Ïhο‹ÿÎÁfiı V‰Î‹ÌfiÎ ÏÂW› ˢ‰Î »÷Î_
98 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

V‰Î‹ÌfiÎ ‹Ò‚ ±ZÎfl V‰w’fi˘ Ïfiç› fiˢ÷˘. ÷ı‹fiı ¤√÷∞±ı V‰Î‹Ìfi˘

±Ï÷ ±’Îfl ‹ÏË‹Î ¿ËÌfiı “V‰Î‹Ì ‹Ò‚ ±ZÎfl »ı” ±ı‹ Á‹ΩT›_. ’fl_÷
V‰Î‹Ìfi˘ ±Î‰˘ ‹ÏË‹Î ÷ı‹fiı fi Áz˘. ÷ı◊Ì ±ı¿ Ïÿ‰Á ¤√÷∞fiı ‰œÌfiı
÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — ““±Î‰˘ ⁄Ë … »¿‹Î_ ±Î‰Ìfiı V‰Î‹Ìfi˘ ±’fl_’Îfl ‹ÏË‹Î
¿Ëı »ı ÷ı ¿˘¥ ‰¬÷ ‹Îfl ’ÕÂı.””
¤√÷∞fi˘ ÷˘ Ïfi›‹ … ±ı‰˘ ¿ı ‰Î÷ ’ÒflÌ ◊Λ ±ıÀ·ı ωÂıÊ
ÁÎ_¤‚‰Î ∂¤Î … fi flËı. ’HÎ V‰Î‹Ìfiı ±Î ‰Î÷fiÌ ¬⁄fl ’ÕÌ ±ıÀ·ı
Ïhο‹ÿÎÁfiı ¿˘ÃÎfl‹Î_ ⁄˘·Î‰Ìfiı V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — ““÷_ ‹Îfl˘ ÏÂW› »ı »÷Î_
‹ÎflÌ ‹˘À’ ÷fiı ¿ı‹ v«÷Ì fi◊Ì ?””
I›Îflı ÷ı ¿Ëı — ““‹˘À’ ÷˘ √‹ı »ı, ’HÎ ±Î ÷˘ Á‰˝◊Ì ±Ï‘¿ ¿Ëı »ı.””
I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î — ““÷Îflı ¤Õ¿˘ Ωı‰˘ »ı ?”” ÷ı◊Ì ÷ıHÎı ËÎ ¿ËÌ.
±ıÀ·ı V‰Î‹Ì±ı ⁄ı ¤Ω ≠ÁÎflÌ ¿˘ÃÎfl‹Î_ ÷ıfiı ’˘÷Îfi_ V‰w’ ⁄÷ÎT›_ ±fiı
±Î¬˘ ±˘flÕ˘ ÷ı…◊Ì ¤flÎ¥ √›˘. ÷ı Ωı¥fiı ¿˘ÃÎflÌfiı ÂÎ_Ï÷ ◊¥ √¥ ±fiı
÷ı ÁC΂_ ÷ı… V‰Î‹ÌfiÌ ‹ÒÏ÷˝‹Î_ Á‹Î¥ √›_ I›Îflı ÷ı‹HÎı ΩH›_ ¿ı V‰Î‹Ì
‹Ò‚ ±ZÎfl »ı. ’»Ì ÷˘ ¤√÷∞ ’ÎÁı …¥fiı ÷ı‹HÎı ‹ÎŒÌ ‹Î√Ì.
±Î ≠‹ÎHÎı ¤√÷∞±ı ⁄η‹¿<_ÿÿÎÁ∞, ‹Î‘‰ÿÎÁ∞, ±ÎI‹Îfi_ÿ∞
⁄˛õ«ÎflÌ ÷◊Î …^fiÎ√œfiÎ ±‘ν I›Î√Ì ÷◊Î CÎHÎάflÎ ËÏfl¤@÷˘fiı V‰Î‹Ìfi˘
Ïfiç› ¿flÎT›˘ ±fiı ·√¤√ 150 I›Î√Ì ÷◊Î 200 ËÏfl¤@÷˘fiı
≠ΛÏçkÎ ±ÎM›Î_. …ıfiı Ïfiç› fi ◊›˘ ÷ı flËÌ √›Î.
V‰Î‹Ì ’HÎ ÷ı‹fiÌ ’ÎÁı …ı ¿˘¥ ±Î‰ı ÷ı‹fiı ¿Ëı — ““≠Î√∞ ’ÎÁı
Ω±˘. ‹ıÓ ÷˘ ÏfiT≤ÏkÎ ·Ì‘Ì »ı.”” ±ı‹ Á˘flà ÿıÂfiÎ ËÏfl¤@÷˘ ¤√÷∞fiÌ
‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚‰Î ·ÎB›Î.

‰_◊‚ÌfiÎ ÿı‰∞¤Î¥fiı Ïfiç›

¤√÷∞fiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚Ì ‰_◊‚ÌfiÎ ¿S›ÎHΤΥfiÎ ÿÌ¿flÎ ÿı‰∞¤Î¥
V‰Î‹Ì ’ÎÁı Áοflfi˘ ’ÏÕ›˘ ·¥fiı ±ÎT›Î ±fiı V‰Î‹Ìfiı ’√ı ·Î√Ìfiı
¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ì ! ±Î ≠Î√∞ ¤√÷ ¿Ëı »ı ¿ı ÷‹˘ ±ZÎfl‹ÒÏ÷˝ »˘, ÷˘
ÁοflfiÎ ’Ï՛΋Î_◊Ì Á‰ı˝ ±ZÎfl‹@÷˘fiı ’˘Âı ’˘Âı …‹ÎÕ˘.”” ÷ı ÁÎ_¤‚Ìfiı
V‰Î‹Ì±ı ÷ı‹Î_◊Ì ±ı¿ √Î_√Õ˘ ·¥ ‹˘Ó‹Î_ ‹Ò@›˘ ±fiı ÿı‰∞¤Î¥fiı ¿èÎ_ —
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 99

““lÌ∞‹ËÎflÎ… ±fiı ±fi_÷ ¿˘ÏÀ ‹@÷˘ ÷‹ÎflÌ Áοfl …Q›Î.””

ÿı‰∞¤Î¥fiı V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷‹Î_ ωrÎÁ Ë÷˘ ’HÎ ±_÷fl‹Î_ ¨Õı ¨Õı
±ı‹ Â_¿Î flËÌ ¿ı “‹ËÎflÎ… ±fiı ±fi_÷ ¿˘ÏÀ ‹@÷˘ …Q›Î ±ıfiÌ ¬Î÷flÌ
Â_ ?” ±ı‰˘ Á_¿S’ ¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_ ¤√÷∞ ’ÎÁı ±Î‰Ìfiı Á¤Î‹Î_ ⁄ıÃÎ.
±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı ¿èÎ_ — ““÷‹Îflı …ı Ωı‰_ »ı ÷ı ¿Î·ı CÎıfl …¢ I›Îflı
ÁÎ_¤‚¢.”” ±Î ÁÎ_¤‚Ì ÿı‰∞ ¤√÷ ‰‚Ì Ï‰«Îfl‹Î_ ’ÕuÎ.
÷ı flÎ÷ ÷ı±˘ …^fiÎ√œ‹Î_ flèÎÎ ±fiı ⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ‰_◊‚Ì √›Î. I›Î_
÷ı‹fiÎ Ï’÷Î ¿S›ÎHΤΥ±ı ÷ı‹fiı ¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ì ±Î√‚ √›˘ I›Îflı ÷ıÓ
¿o¥ Á_¿S’ ¿›˘˝ Ë÷˘ ?””
I›Îflı ÿı‰∞¤Î¥ ¿Ëı — ““ËÎ, ⁄Î’.”” ±ıÀ·ı ¿S›ÎHΤΥ±ı ¿èÎ_ —
““¿Î·ı flÎhÎı ‹fiı ±ı‰Î_ ÿ½fi ◊›Î_ ¿ı lÌ∞‹ËÎflÎ… ÷◊Î V‰Î‹Ì ±Î’HÎÎ
CÎfl‹Î_ ±fi_÷ ¿˘ÏÀ ‹@÷˘fiı ’˘Âı ’˘Âı Áοfl ‰ËıÓ«ı »ı. ÷ı ‹ıÓ fi…flı ÿÌÃu_ !””
±Î ÁÎ_¤‚Ì ÿı‰∞¤Î¥±ı ¿èÎ_ — ““‹fiı ±Î … Á_¿S’ Ë÷˘, ÷ı
V‰Î‹Ì±ı ÷‹fiı ÿ½fi ÿ¥ ‹Îfl˘ Á_¿S’ ’Òfl˘ ¿›˘˝.””
÷ı ’»Ì ◊˘ÕÎ Ïÿ‰Áı V‰Î‹Ì, Á_÷˘ ÷◊Î ¤√÷∞ ÁÎ◊ı ‰_◊‚Ì …‰Î
fiÌ¿Y›Î.

V‰Î‹ÌfiÌ √˘ÿÕÌ‹Î_◊Ì ±fi_÷ ÁÒ›˝fi_ ÷ı… fiÌ¿‚ı »ı

‰_◊‚Ì …÷Î_ V‰Î‹Ì √ÎÕÌ‹Î_ ⁄ıÃÎ Ë÷Î ±fiı ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı ⁄ÌΩ ’HÎ
‹˘ÀÎ ¿Ëı‰Î÷Î ÁIÁ_√̱˘ √ÎÕÌ‹Î_ ⁄ıÃÎ Ë÷Î. ≠Î√∞ ¤√÷ ÷◊Î ⁄ÌΩ
Á_÷˘ ÷◊Î ËÏfl¤@÷˘ «Î·÷Î_ ±Î‰÷Î Ë÷Î. ·Î_⁄Î ’_◊fi˘ ¬Ò⁄ ◊ο ≠Î√∞
¤√÷fiı ·ÎB›˘ ËÂı ±ı ÏfiÏ‹kÎı ’˘÷ÎfiÌ ÁÎ◊ı ⁄ıÃı·Î ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ
ËÏfl¤@÷˘fiı ≠Î√∞ ¤√÷fiÌ ¿ı‰Ì ±·˙Ï¿¿ „V◊Ï÷ ±fiı º„WÀ »ı ±fiı
’˘÷Îfi˘ ¿ı‰˘ ±ÿÔ˚¤÷ ‹ÏË‹Î Á‹…ı »ı ÷ı ÷ı‹fiı ⁄÷Ή‰Î, ÁÎ◊ı «Î·÷Î
±ı¿ ’ÎÊ˝ÿfiı V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — ““’ı·˘ ≠Î√∞ Ï⁄«Îfl˘ ◊Î¿Ì √›˘ ËÂı, ‹ÎÀı
±ıfiı ⁄˘·Î‰˘, √ÎÕÌ‹Î_ ⁄ıÁÎfḻı.””
÷ı◊Ì ÷ıHÎı ≠Î√∞ ¤√÷fiı ⁄˘·ÎT›Î ±fiı ¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ì ÷‹fiı
√ÎÕÌ‹Î_ ⁄ıÁ‰Î ⁄˘·Î‰ı »ı.””
¤√÷∞ ’ÎÁı ±ÎT›Î ±fiı V‰Î‹Ì ≠I›ı ±Î_√‚Ì «Ÿ‘Ìfiı ⁄˘S›Î —
100 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

““±ı‹fiÌ √˘ÿÕÌ‹Î_◊Ì ±fi_÷ ÁÒ›˝fi_ ÷ı… fiÌ¿‚ı »ı, ÷ı ‹ÎflÎ◊Ì ’ÎÁı

±‰Î÷_ fi◊Ì.””
±ı ÁÎ_¤‚Ì V‰Î‹Ì ËÁ÷Î_ ËÁ÷Î_ ⁄˘S›Î — ““±ıfiı ÷˘ Ïfifl_÷fl ±ı‹ …
ÿı¬Î›Î ¿flı »ı.””
±ËŸ ‰_◊‚Ì‹Î_ V‰Î‹Ì ‹_Ïÿflı ∂÷›Î˝. Á˙fiı ·Î¤ ±Î’Ìfiı ±ËŸ◊Ì
V‰Î‹Ì Œfl÷Î_ Œfl÷Î_ ‹ı‰ÎÁÎ, √˘ÓÕ· ◊¥fiı ’Õ‰·ı Ω·‹Á_√ ÷◊Î
‹Î‘‰Á_√fiı I›Î_ ±ÎT›Î. ±ËŸ Â΋∞¤Î¥±ı V‰Î‹Ìfiı ’Ò»u_ — ““V‰Î‹Ì !
‹˘ÀÎfiÎ ‹ÏË‹Îfi˘ …ı‰˘ »ı ÷ı‰˘ ÁÎZÎÎI¿Îfl ¿ı‹ ◊÷˘ fi◊Ì ?””
I›Îflı V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — ““…ı‹ Œ‚, ’W’ ‰√ıflı T≤Ï©fiı ’΋ı »ı, ÷ı‹
‹ÏË‹Î ’HÎ T≤Ï©fiı ’΋ı »ı. ‹˘ÀÎfiı ÷˘ …ı‹ CÎÀı ÷ı‹ ¿fl÷Î_ ±Î‰Õı »ı ±fiı
CÎÀı ÷ı‹ ¿flı »ı.”” ±ı‹ ¿ËÌ ÷ı‹fiı ÂÎ_Ï÷ ¿flÌ.

flÎ…¿˘ÀfiÎ ‹_√‚∞ Ãyflfiı Ïfiç›

±hÎı flÎ…¿˘À◊Ì ‰Î·Î ¤√÷ ÷◊Î ‹ËÎÿı‰ ‹ËÎflÎ… ÷◊Î ‹_√‚∞
Ãyfl ‰√ıflı ·√¤√ ⁄Á˘ ËÏfl¤@÷˘ V‰Î‹ÌfiÎ_ ÿ½fi ÷◊Î Á‹Î√‹ ¿fl‰Î
ÁÎv ±ÎT›Î. ÷ı ‰¬÷ı ‹_√‚∞ Ãyflı ≠Î√∞ ¤√÷fiı ’Ò»u_ — ““≠Î√∞
¤√÷ ! ±Î ±ZÎfl‘΋ ¿Ëı »ı ÷ı Â_ ?””
I›Îflı ¤√÷∞±ı V‰Î‹Ìfiı ÿı¬ÎÕÌfiı ¿èÎ_ — ““±Î ÁÒ÷_ »ı ±ı …
±ZÎfl‘΋ »ı.”” ±ı‹ ‰Î÷ ¿flÌ.
÷ı ‰Î÷ ŒflÌ◊Ì ‹_√‚∞ Ãyflı V‰Î‹Ì F›Îflı ΩB›Î I›Îflı ÷ı‹fiı ’Ò»Ì.
±ıÀ·ı V‰Î‹Ì±ı ÷ı‹fiı ¿èÎ_ — ““…ı‹ ≠Î√∞ ¿Ëı »ı ÷ı‹… »ı. ±ı‹fiÌ ‰Î÷‹Î_
ˉı ωrÎÁ flά˘.””
±Î◊Ì ‹_√‚∞¤Î¥fiı V‰Î‹Ì ±ZÎfl »ı ±ı‰˘ Ïfiç› ◊›˘ ±fiı ‰‚Ì
≠Î√∞ ¤√÷ V‰Î‹ÌfiÎ ⁄Ë ‹˘ÀÎ ÏÂW› »ı ±ı ’HÎ ÷ı‹HÎı V‰Î‹ÌfiÎ
‰«fi◊Ì fiyÌ ¿›*.
÷ı … Ïÿ‰Áı ÁÎ_…ı V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — ““flÎ…¿˘ÀfiÎ ÷‹Î‹ ËÏfl¤@÷˘ ˉı
CÎıfl Ω±˘. ±ËŸ √flÌ⁄ ËÏfl¤@÷fiı CÎıfl ±ÎÀ·_ ’Î√flHÎ ±Î’‰_ @›Î_◊Ì ?””
I›Îflı ÷ı Á‰ı˝±ı V‰Î‹Ìfiı ¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ì ! ¤Î◊_ ·¥fiı ±ÎT›Î »Ì±ı
±fiı ’Î√flHÎ ±‹Îflı Ωı÷_ fi◊Ì.””
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 101

÷˘ ’HÎ V‰Î‹Ì ¿Ëı — ““fiÎ, CÎıfl … Ω±˘.””

±ıÀ·ı ÷ı ⁄‘Î ËÏfl¤@÷˘ √΋ ⁄ËÎfl fiÿÌ μ’fl ±Î‰Ìfiı ⁄ıÃÎ. I›Î_
‹_√‚∞ Ãyfl ¿Ëı — ““…\±˘, ±Î V‰Î‹Ì ≠Î√∞ ¤√÷fiı ‰Â »ı. ‹ÎÀı
≠Î√∞ ¤√÷fiı ¿ËÌfiı flËı‰Îfi_ ¿flΉ̱ı.””
’»Ì ÷ı‹HÎı ±ı¿ …HÎfiı ‹_Ïÿfl‹Î_ ≠Î√∞ ¤√÷fiı ⁄˘·Î‰‰Î ‹˘¿S›Î.
±ıÀ·ı ¤√÷∞ Á¤Î‹Î_ ⁄ıÃÎ Ë÷Î I›Î_◊Ì fiÿ̱ı ±ÎT›Î. ÷ı‹fiı
‹_√‚∞¤Î¥±ı ¿èÎ_ — ““±‹ı ⁄‘Î flÎ…¿˘À◊Ì V‰Î‹Ìfi˘ Á‹Î√‹ ¿fl‰Î
±fiı ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚‰Î ±ÎT›Î »Ì±ı; ’HÎ V‰Î‹Ì±ı ÷˘ flΩ ±Î’Ì »ı. ‹ÎÀı
V‰Î‹Ìfiı Ωı ÷‹˘ ¿Ë˘ ÷˘ ±‹fiı flάı.””
I›Îflı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““÷‹˘ ⁄‘Î ’λΠ±Î‰˘. Ë_ V‰Î‹Ìfiı ¿ËÌÂ.””
I›Îflı ‹_√‚∞¤Î¥±ı ¿èÎ_ — ““Ë_ ÿı¬_ ÷ı‹ ÷‹˘ ¿Ë˘ ÷˘ ’λÎ
±Î‰Ì±ı, fiÏË ÷˘ ‰‚Ì ŒflÌ ’λΠ‰Î‚ı.””
’»Ì ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı Á‰˝fiı ’λΠ‰ÎY›Î ±fiı ‹_√‚∞ Ãyflfiı
·¥fiı V‰Î‹Ì ’ÎÁı ±ÎT›Î ±fiı V‰Î‹Ìfiı ¿èÎ_ — ““±Î flÎ…¿˘ÀfiÎ ËÏfl¤@÷˘fiı
flÎ÷ flËı‰_ »ı ±fiı Á‹Î√‹ ¿fl‰˘ »ı; ÷˘ ±Î’ ±ıÀ·Ì flΩ ±Î’˘.””
I›Îflı V‰Î‹Ì ¿Ëı — ““⁄Ë ÁÎv_, ’λΠ⁄˘·Î‰˘.””
V‰Î‹ÌfiÌ ±Î‰Ì ±ÎiÎÎ ÁÎ_¤‚Ìfiı ‹_√‚∞ Ãyflfiı CÎb_ … ±Îç›˝
◊›_ ±fiı ¤√÷∞fi˘ ±Ï÷ ±’Îfl ‹ÏË‹Î Á‹Ω›˘.

V‰Î‹Ìfiı μ’ÎÏ‘fiÌ Âw±Î÷

¤√÷∞ ‹ËÎflÎ…fi˘ ‰‘÷˘ …÷˘ ≠÷Î’ …ıfiı fi Áz˘ ÷ıfiı ÷ı‹fiÎ
‹¬‹Î_◊Ì fiÌ¿‚÷Î V‰Î‹ÌfiÎ ±Ï÷ ±’Îfl ±ZÎflV‰w’fiÎ ‹ÏË‹ÎfiÎ ÂOÿ˘
’HÎ fi vE›Î. ±ıÀ·ı ¿ıÀ·Î¿ı ‰fl÷η ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… μ’fl ÷◊Î
’ωhÎÎfi_ÿ V‰Î‹Ì, Â¿ V‰Î‹Ì, ¤Ò‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ‰√ıflıfiı ¿Î√‚˘ ·A›Î ¿ı
““≠Î√∞ ÷˘ ⁄Ë »@›˘ »ı ±fiı ±_÷flΩ‹Ì ◊›˘ »ı ±fiı ÿflı¿fiÎ ±_÷flfiÌ
‰Î÷˘ ¿flÌ ≠ΛÏçkÎ ±Î’ı »ı. ‰‚Ì, ±Î¬Î Á˘flÃfiÎ ËÏfl¤@÷˘ ≠Î√∞fiı
ÿoÕ‰÷Ô ¿flı »ı fiı ±ıfiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚ı »ı ±fiı “V‰Î‹Ì ‹Ò‚ ±ZÎfl »ı” ±ı‰Î
‹ÏË‹ÎfiÌ »˘Y›˘ μÕÎÕı »ı. ‰‚Ì, V‰Î‹Ì±ı ’HÎ ±ıfiı ⁄Ë «ÕÎT›˘ »ı fiı
≠Î√∞±ı ±ıfiÌ ⁄Ë Áı‰Î ¿flÌ ÷ı◊Ì ±ıfiı ‰Â ◊¥ √›Î »ı. ÷‹ı Ωı V‰Î‹Ìfiı
102 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

fiÏË ‰Îfl˘ ÷˘ ±Î¬_ ‹_Ïÿfl ≠Î√∞fiı Á˘Ó’Ì ÿıÂı.””

±Î ≠‹ÎHÎı V‰Î‹Ì ÷◊Î ¤√÷∞fiΠωv© ¿Î√‚˘ ‰fl÷η √›Î
±fiı μ’ÎÏ‘fiÌ Âw±Î÷ ◊¥. ‰fl÷η‹Î_ ÿflı¿fiı ·ÎB›_ ¿ı V‰Î‹Ìfiı ÷◊Î
≠Î√∞fiı Ã’¿˘ ÿı‰˘.

V‰Î‹ÌfiÎ Á‹Î√‹ı Â¿ V‰Î‹Ì

±Î … ±flÁ΋Î_ Â¿Îfi_ÿ V‰Î‹Ì V‰Î‹Ìfi˘ Á‹Î√‹ ¿fl‰Î …^fiÎ√œ
±Î‰÷Î Ë÷Î I›Îflı ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı ÷ı‹fiÎ ÏÂW› ÁΑ ËÏflV‰w’ÿÎÁ∞ ’HÎ
Ë÷Î. flV÷΋Î_ ÁıÓ…‚fiÎ ÿfl⁄Îfl ‹ÎHÎÏÁ›Î ¬‹ÎHÎı Â¿ V‰Î‹Ì ÷◊Î ÷ı‹fiÎ
ÁΑfiı fl˘¿Î‰ÎfiÌ ÷◊Î …‹Ìfiı …‰ÎfiÌ ⁄Ë … ÷ÎHÎ ¿flÌ ’HÎ ËÏflV‰w’ÿÎÁ
fi ‹ÎL›Î. ±Î◊Ì ‹ÎHÎÏÁ›Î ¬‹ÎHÎfiı ⁄Ë … ¬˘À<_ ·ÎB›_. ’»Ì F›Îflı
…^fiÎ√œ ±ÎT›Î ±fiı V‰Î‹Ì±ı ±Î ‰Î÷ ΩHÎÌ ±ıÀ·ı V‰Î‹Ì±ı ÷ıfiı ⁄Ë
Ã’¿˘ ±ÎM›˘ ±fiı ËÏflV‰w’ÿÎÁfiı Ëÿ’Îfl ‰œuÎ ±fiı ¿èÎ_ — ““F›Îflı
ËÏfl¤@÷˘fiı ¿«‰Î‰‰Î Ë÷Î, I›Îflı ‰Õ÷η◊Ì fiÌ¿‚‰_ fiˢ÷_. ËÏfl¤@÷˘
Ï⁄«ÎflÎ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ ·ÎÕÌ·Î ΩHÎÌ ‹ÏË‹Î Á‹…ı ±fiı ±Î’HÎı ÷ıfiÌ
√HÎ÷flÌ fiÏË ÷ı ¿ı‰_ ¿Ëı‰Î› ?””
ËÏflV‰w’ÿÎÁfiı V‰Î‹ÌfiÎ ±Î Ã’¿Î◊Ì ⁄Ë … ÿ—¬ ·ÎB›_ ±fiı ÷ı◊Ì
÷ı‹HÎı Â¿ V‰Î‹Ìfiı ÏfiI›ı V‰Î‹Ì ωÊıfiÎ ±ÁÿÔ˚¤Î‰fiÎ ÂOÿ˘ ¿Ëı‰Î ‹Î_ÕuÎ.
’ωhÎÎfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷◊Î ¤Ò‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ’HÎ ±Î Á_√fiÌ ±Áfl ◊¥.
’ÏflHÎ΋ı, F›Îflı Ë÷ÎÂfiÌfiÎ Á‹ˆ›Î μ’fl ±Î«Î›˝lÌ ¤√‰÷Ô˚≠ÁÎÿ∞
‹ËÎflÎ… ±ÎT›Î I›Îflı ±Î ÷ıΩı¶ıÊ◊Ì ÁΑ±˘±ı ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…fiı ±Î ‰Î÷
¿flÌ ±fiı ¿èÎ_ — ““Á˘flËÎ_ ÷˘ V‰Î‹Ì ÁÎZÎÎ÷Ô˚ ¤√‰ÎfifiÌ ’ıÃı ’ÒΩ› »ı.””
‰‚Ì, ⁄ÌΩ ’HÎ ¿ıÀ·Î¿ ¿Î√‚˘ ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…fiı ±ı‰Î … ±ÁÿÔ˚-
¤Î‰fiÎ ‹Y›Î. ±Î◊Ì Á‰ı˝±ı ‹‚Ì fiyÌ ¿›* — ““V‰Î‹Ìfiı Ã’¿˘ ÿı‰˘ ±fiı
≠Î√∞ ¤√÷ ’ÎÁı ±ı‹ ¿Ëı‰flΉ‰_ ¿ı ‹ÎflÌ ’ÎÁı ¿Î_¥ fi◊Ì. ˉı◊Ì
V‰Î‹Ìfi˘ ‹ÏË‹Î fiÏË ¿Ë_ ±fiı ¿˘¥fiı ≠ΛÏçkÎ fiÏË ±Î’_.”” ±Î‰˘ ÃflΉ
¿flÌ Á‰ı˝ Á‹ˆ›ÎfiÌ flÎË Ωı¥ ⁄ıÃÎ.
…^fiÎ√œ‹Î_ Á˙ ÁÎ÷ Ïÿ‰Á flèÎÎ. ÷ı ÿflQ›Îfi ±ı¿ Ïÿ‰Á ¤ÎÕıfl
√΋fiÎ ‹˘÷̤Υ, ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿ½fi ¿fl‰Î ±ÎT›Î Ë÷Î. ÷ı «˘¿‹Î_
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 103

⁄ıÁÌ ¤√÷∞fiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚÷Î Ë÷Î, I›Îflı ¤√÷∞±ı ÷ıfiÎ ±_÷flfi_ ’Î’
ΩHÎÌ V‰Î‹Ì ’ÎÁı ·¥ …¥ ÷ıfiı ≠ΛÏçkÎ ±’ÎT›_. ÷ı ‰Î÷ ’ωhÎÎfi_ÿ
V‰Î‹ÌfiÎ ΩHΉ΋Î_ ±Î‰Ì. ±ıÀ·ı ÷ı‹HÎı ¤√÷∞fiı ⁄˘·Î‰Ìfiı ¿èÎ_ — ““¿ı‹
÷ıÓ ±Ï‘¿Îfl ‰√fl ≠ΛÏçkÎ ±ÎM›_ ?””
I›Îflı ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı ¿èÎ_ — ““‹ıÓ ÷˘ V‰Î‹ÌfiÌ ±ÎiÎÎ◊Ì ¿›* »ı,
‹ÎÀı ‹fiı Â_ ¿Ë˘ »˘ ? V‰Î‹Ìfiı ¿Ë˘,”” ±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿ËÌ. ’fl_÷ ÷ı±˘ ÷˘
⁄Ë … √VÁı ◊›Î. ±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı ωfi› ¿flÌ, Áı‰Î ¿flÌ, flÎ∞
¿flÌ ÿÌ‘Î.
⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı V‰Î‹Ì±ı ¤√÷∞fiı ¿èÎ_ — ““≠Î√∞ ! ’ωhÎÎfi_ÿ
V‰Î‹Ìfiı ±Î V‰w’fiÌ ‰Î÷ ¿flÌ ?””
I›Îflı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““±Î’fiÌ ±ÎiÎΠˢ› ÷˘ ¿v_.””
’»Ì ¤√÷∞±ı fiyÌ ¿›* ¿ı ’ωhÎÎfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı V‰Î‹ÌfiÎ V‰w’fiÌ
‰Î÷ ¿fl‰Ì.

ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ìfi˘ ¿›˘˝ ’HΠω‹¬ fiÏË ◊Ι

÷ı … flÎhÎı ¤√÷∞ flCÎ‰Ìfl«flHÎÿÎÁfiı ±ÎÁfiı ⁄ıÁÌfiı V‰Î‹ÌfiÎ
’fl¤Î‰fiÌ ‰Î÷˘ ¿fl÷Î Ë÷Î ±fiı flÎ÷fiÎ ·√¤√ ⁄Îfl ‰Î√Ì √›Î Ë÷Î.
±ı ‰¬÷ı ¤√÷∞ √.≠. 71‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ¿œÎ‰Ì “V‰Î‹Ì ±ZÎfl »ı” ±ı‰_
≠Ï÷’Îÿfi ¿fl÷Î Ë÷Î. ±ıÀ·ı ’ωhÎÎfi_ÿ V‰Î‹Ì …ı I›Î_ ÁÒ÷Î Ë÷Î ÷ı‹HÎı
¿oÀ΂Ìfiı ¿èÎ_ — ““±ı·Î ≠Î√∞ ! ⁄Îfl ‰ÎB›Î. ˉı ÷˘ ±ZÎflfi_ Áη ‹Ò¿.””
±ı ÁÎ_¤‚Ì ¤√÷∞ ‘Ì‹ı flËÌfiı ÷ı‹fiÌ ’ÎÁı ±ÎT›Î ±fiı ÷ı‹fiı
¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ì ! ±Î √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ‹Ò‚ ±ZÎfl »ı. ‹ÎÀı ÷ı‹fiı ‹fi,
¿‹˝, ‰«fiı Ωı Áı‰Â˘ ÷˘ ’˘÷Î …ı‰Î ¿flÂı ±fiı lÌ∞‹ËÎflÎ… ‰Â ◊Âı.””
÷ı ÁÎ_¤‚Ì ’ωhÎÎfi_ÿ V‰Î‹Ì ±ı¿ÿ‹ Ï¬Ω›Î ±fiı ’ÎÁı ’Õı·Ì
’˘÷ÎfiÌ ·Î¿ÕÌ ’»ÎÕÌ ⁄˘S›Î — ““÷_ @›Î_◊Ì ±ÎT›˘ ‹fiı V‰Î‹Ìfi_ V‰w’
Á‹Ω‰‰Î‰Î‚˘ ?””
±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““ÿıÕ¿Î ÷˘ ⁄Ë ÕÎÏ‹›Î, ’HÎ ‹Y›˘ fiÏË
‹ÏHΑfl. ‰fl÷η‹Î_ ÿıÕ¿Î …ı‰Î CÎHÎÎfiı ÷‹ı ÿÎ⁄Ì ÿÌ‘Î »ı, ’HÎ ±Î
√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷˘ ‹ÏHΑfl »ı. ‹ÎÀı ÷ı‹fi˘ ƒ˘Ë ¿fl‰˘ flı”‰Î z˘.””
104 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

±Î◊Ì ’ωhÎÎfi_ÿ V‰Î‹Ì ‰‘Îflı Ï¬Ω›Î ±fiı ∂¤Î ◊¥fiı ÷ı‹HÎı

¿èÎ_ — ““±S›Î, Ë_ ÿıÕ¿˘ fiı ÷_ ‹ÏHΑfl ? ˉı ÷_ Ωı¥ ·ı…ı. ±Î ‹ÎflÌ Á΋_
⁄˘S›˘ »\_ ’HÎ ÷fiı ω‹¬ fi ¿v_ ÷˘ Ë_ ’ωhÎÎfi_ÿ fiÏË.””
÷ı ÁÎ_¤‚Ì ¤√÷∞ ËV›Î ±fiı ¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ì ! ÷‹ı ÷˘ ‹fiı Â_
ω‹¬ ¿fl¢ ! ˉı ÷˘ lÌ∞‹ËÎflÎ… ‹fiı ω‹¬ ¿fl‰Î ‘Îflı ÷˘ ’HÎ Ë_
◊Ι ÷ı‰˘ fi◊Ì flè΢ ! ¿ÎflHÎ ¿ı ’ÎflÁ‹ÏHÎfi_ ¿flı·_ Á˘fi_ ’λ\_ ’ÎflÁ‹ÏHÎ
◊¿Ì ’HÎ ·˘œ<_ ¿ÿÌ ◊÷_ fi◊Ì. ±Î ·˘¿‹Î_ ¿ÿΫ ÿı¬Î‰‹ÎhÎı ⁄˘·˘ ±fiı ¿fl˘,
’HÎ ⁄Ì…\_ ¿Â_ ‰‚ı fiÏË.””
±ıÀ·ı ’ωhÎÎfi_ÿ V‰Î‹Ìfi˘ √VÁ˘ Ëÿ’Îfl ‰K›˘. V‰Î‹Ì ’HÎ ÷ı ‰Î÷
ÁÎ_¤‚Ì I›Î_ ’‘Λν ±fiı ¤√÷∞fiı ¿èÎ_ — ““≠Î√∞ ! V‰Î‹Ìfiı ’√ı
·Î√Ìfiı ‹ÎŒÌ ‹Î√.””
±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ’ωhÎÎfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ÿoÕ‰÷Ô˚ ¿flÌ ‹ÎŒÌ ‹Î√Ì. ’HÎ
÷ı‹HÎı ÷˘ ÷ıfiÎ Á΋_ Ωı›_ fiÏË. ’»Ì V‰Î‹Ì±ı ’ωhÎÎfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ¿èÎ_ —
““V‰Î‹Ì ! ±Î ≠Î√∞ ÷‹ÎflÌ ‹ÎŒÌ ‹Î√ı »ı.””
±ıÀ·ı ’ωhÎÎfi_ÿ V‰Î‹Ì ∂·À<_ Ωı¥fiı ⁄˘S›Î — ““±ıfiı fiı ‹Îflı ±Î
¤‰‹Î_ ¤ı√Î ⁄ıÁ‰_ fi◊Ì.””
÷ı ÁÎ_¤‚Ì ¤√÷∞ ËV›Î ±fiı ⁄˘S›Î — ““Ωı ‹ıÓ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ
V‰Î‹Ì ÁıT›Î ËÂı ±fiı V‰Î‹Ì Ωı ‹Ò‚ ±ZÎfl »ı, ÷˘ ÷‹ÎflÌ … ¤ı√Î
⁄ıÁÌfiı ¿◊ΉÎ÷ν ¿fl‰Ì »ı ±fiı …ı‰_ »ı ÷ı‰_ iÎÎfi ¿fl‰_ »ı.””
’»Ì V‰Î‹Ì±ı ’ωhÎÎfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ÂÎ_÷ ¿›Î˝ ±fiı Á‰ÎÕuÎ ±fiı
¤√÷∞fiı ’HÎ I›Î_◊Ì ’˘÷ÎfiÌ ÁÎ◊ı ·¥ √›Î. V‰Î‹Ì±ı ’˘÷Îfiı ±ÎÁfiı
¤√÷∞fiı ⁄ıÁÎflÌfiı ¿èÎ_ — ““≠Î√∞ ! ÷_ ¬fl˘ ‹Î◊ΠωfiÎfi˘ ◊›˘ »ı.
‹Î◊ΠωfiÎfi˘ …ı ◊Λ ÷ıfiÎ◊Ì … ≠√À ¤√‰Îfi fiı ≠√À ÁΑ Áı‰Î› ±fiı
flÎ∞’˘ ‹ı‚‰Î›. ⁄ÌΩ◊Ì Â_ ◊Λ ?”” ±ı‹ ’˘÷Îfi˘ ±fiı¿√H΢ flÎ∞’˘
¤√÷∞ μ’fl V‰Î‹Ì±ı ⁄÷ÎT›˘.

flÎÃ˘Õ ¤@÷˘fiı V‰Î‹ÌfiÎ «flHÎV’½fi˘ ÏfiÊı‘

V‰Î‹Ì±ı ≠Î√∞ ¤√÷fi˘ μCÎÎÕ˘ ’ZÎ ·Ì‘˘ ±fiı ÷ıfiı ¿o¥ Ã’¿˘ fi
±ÎM›˘ ±ıÀ·ı ’ωhÎÎfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı, V‰Î‹Ì ωÊı CÎb_ ¬˘À<_ ·ÎB›_ ±fiı ⁄Ì…ı
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 105

Ïÿ‰Áı Á¤Î‹Î_ ÷ı‹HÎı V‰Î‹Ìfiı ¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ì ! ±Î ≠Î√∞fiı ±_÷flΩ‹Ì-

’b_ ±ÎM›_, ÷ı ÁÎflÎ ÁÎflÎ ‹ÎHÎÁ˘fiÎ ‹fifiÎ Á_¿S’˘ ¿Ëı »ı ±fiı ·Î… ’ÎÕı
»ı. ‹ÎÀı ±Î‰Î Ë·¿Î ’ÎhÎfiı ±ˆr›˝ ±’Λ ?””
I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î — ““±ıHÎı ‹ÎflÌ ⁄Ë … Áı‰Î ¿flÌ ±fiı ±¬_Õ
¤…fi ¿›* ±fiı I›Î√, ÷’ flÎA›Î_, ÷ı◊Ì ‹Îv_ ˈ›_ ËÎ◊ flèÎ_ fiÏË ±fiı
ËÎ◊»^ÀÌ ⁄·Î ◊¥ √¥.””
±ı ‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ìfiı ’ωhÎÎfi_ÿ V‰Î‹Ì ¿o¥ ⁄˘S›Î fiÏË. ’fl_÷ V‰Î‹Ìfiı
⁄ı ÂOÿ˘ ¿Ëı‰Îfi˘ ∂¤fl˘ Ë÷˘ ÷ı◊Ì Á¤Î‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ — ““V‰Î‹Ì ! ÷‹ı
‘‹Î˝Q≤÷fiÌ ‰Î÷˘ ¿fl˘ »˘, ’HÎ ÷‹Îflı I›Î_ … ¬˘Ω ¤√÷ ÷◊Î flÎÃ˘Õ ¤√÷
÷‹fiı ±Î‰Ìfiı ’√ı ±Õı »ı, ‹ÎÀı ±ı fi ±Õı ±ı‰˘ ⁄_ÿ˘⁄V÷ ¿fl˘.””
I›Îflı V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — ““⁄Ë ÁÎv_.””
⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ‹Ë‰Î ÷◊Î √˘ÓÕ·fiÎ flÎÃ˘Õ ËÏfl¤@÷˘fiÌ ±ı¿Î_Ï÷¿ ‹_Õ‚Ì
…^fiÎ√œ ±Î‰Ì ±fiı V‰Î‹Ìfiı ’√ı ·Î√‰Î ÷ı±˘ Á˙ ±ÎT›Î I›Îflı V‰Î‹Ì
⁄˘S›Î — ““¿˘¥ ’√ı ±Õ¢ fiÏË. ±Î ’ωhÎÎfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ⁄_‘Ì ¿flÌ »ı.””
I›Îflı ÷ı ËÏfl¤@÷˘ ⁄˘S›Î — ““√˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷◊Î flCÎ‰Ìfl∞
‹ËÎflÎ…fiÎ_ «flHÎfi˘ V’½ ±‹˘ ¿fl÷Î Ë÷Î. ‹ÎÀı ±Î fi‰˘ ⁄_ÿ˘⁄V÷ ˢ›
fiÏË.””
±ı ÁÎ_¤‚Ì V‰Î‹Ì ¿Ëı — ““÷‹Îflı ⁄Ë ≠ı‹ ˢ› ÷˘ ËÎ◊ı ±Õ˘, ’HÎ
’√ı ±Õ‰ÎfiÌ ÷˘ ÷ı‹HÎı ⁄_‘Ì ¿flÌ »ı, ‹ÎÀı fiÏË ±Õ‰Î ÿ™.”” ±ı‹ ¿ËÌ
·Î_⁄˘ ËÎ◊ ¿›˘˝. ÷ı◊Ì Á˙ V‰Î‹ÌfiÎ ËÎ◊fi˘ V’½ ¿flÌ ±Ï÷ ÂÎ_Ï÷ ’ÎQ›Î.
±Î Ωı¥ Á¤Î‹Î_ ⁄ıÃı·Î ¤√‰÷Ô˚≠ÁÎÿ∞ ‹ËÎflÎ… ÷◊Î ⁄ÌΩ
ÁÿÔ˚√v±˘ ¬Ò⁄ ËV›Î ±fiı ‹ËÎflÎ… ⁄˘S›Î — ““±Ë˘ ! Ωı√ÌfiÌ ¿‚Î ÷˘
±·˙Ï¿¿ ¿Ëı‰Î› !””

V‰Î‹Ìfiı Ã’¿˘ ±Î’‰Îfi_ ‹˘¿>Œ

±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ±ËŸ ÁÎ÷ Ïÿ‰Á flèÎÎ ±fiı Ë÷ÎÂfiÌfi˘ Á‹ˆ›˘
¿›˘˝. ±Î Á‹ˆ›Î μ’fl Á˘flà ÿıÂfiÎ ÷‹Î‹ ÁIÁ_√̱˘ …^fiÎ√œ ±ÎT›Î
Ë÷Î ±fiı ‹ËÎflÎ… flèÎÎ ±ıÀ·Î Ïÿ‰Á …^fiÎ√œ flèÎÎ. ±ıÀ·ı V‰Î‹Ìfiı ωÊı
±’Îfl Ëı÷ ±fiı ÏfiWÃΉ΂ΠËÏfl¤@÷˘fiÌ ËÎ…flÌ‹Î_ V‰Î‹Ìfiı Ã’¿˘ ÿ¥
106 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

¿Λ˘ fiÏË. ¤√÷∞ ’HÎ V‰Î‹Ì ’ÎÁı ±√fl «˘¿‹Î_ ‰Î÷˘ ¿fl‰Î ⁄ıÁı
±fiı Á‰˝ ËÏfl¤@÷˘ ¤√÷∞fiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚ı. Á‹ˆ›Î‹Î_ ±Î‰ı· ËΩfl˘
ËÏfl¤@÷˘ ¤√÷∞fi˘ ±’Îfl ‹ÏË‹Î ΩHÎÌ ÷ı‹fiı ÿoÕ‰÷Ô ’HÎ ¿flı. ±Î◊Ì,
ÁΑ±˘fiı ⁄Ë ⁄‚÷flÎ ◊¥, ’HÎ ¿˘¥ ⁄˘·Ì Â@›_ fiÏË. ±ı‹ Á‰ı˝fiÌ
‹fifiÌ ‹fi‹Î_ flËÌ ±fiı Á‹ˆ›Î ⁄Îÿ Á˙ ‰Ì¬flÎ¥ √›Î.

⁄ÌΩı ±ZÎfl ËÂı ÷˘ ÷ıfiı ±fiı ‹Îflı Á‹…‰Îfi_ »ı

±Î ±flÁ΋Î_, ±ı¿ Ïÿ‰Á V‰Î‹Ì ¤_ÕÎfl‹Î_ …‹‰Î …÷Î Ë÷Î, I›Î_
ÏËoÿV÷ÎfiÌ ÁΑ ¿ı‰∞‰fiÿÎÁı V‰Î‹Ìfiı «Î·÷Î_ ∂¤Î flÎ¬Ì ¿èÎ_ —
““V‰Î‹Ì ! ‹fiı ±Î’fi˘ ωrÎÁ »ı. ‹ÎÀı ±ı¿ ¬·ÎÁ˘ ¿fl˘.””
V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — ““¿Ë˘, Â_ ¬·ÎÁ˘ Ωı¥±ı »ı ?””
÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ì ! ‹fiı ÷˘ √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ±Î’ ±ZÎfl »˘
±ı Á‹ΩT›_ »ı. ‰‚Ì, ±ËŸ ±Î ≠Î√∞ ¤@÷ ’HÎ ±Î’fiı ±ZÎfl ¿Ëı »ı.
I›Îflı ‰‚Ì ⁄ÌΩ √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ±ZÎfl ¿Ëı »ı. ÷˘ ¿˘¥ ⁄˛õ‹Ïfifiı
±ZÎfl ¿Ëı »ı ±fiı ¿˘¥ ‹Ò‚∞ ⁄˛õ«ÎflÌfiı ±ZÎfl ¿Ëı »ı. ‹ÎÀı ÁΫ_ Â_ »ı ?””
I›Îflı V‰Î‹Ì ¿Ëı — ““÷fiı ‹Îfl˘ ωrÎÁ »ı ÷˘ ÷_ ‹fiı ±ZÎfl ‹ÎL›.
Ë_ … ‹ÒÏ÷˝‹Îfi ±ZÎfl »\_. ⁄ÌΩ ¿˘¥ ±ZÎfl ˢ‰Îfi˘ ÿΉ˘ ¿fl÷Î ËÂı ÷˘
÷ıfiı fiı ‹Îflı ¿Ï…›˘ »ı, ’HÎ ÷_ ‹fiı ±ZÎfl ‹ÎL›.””
V‰Î‹Ì±ı ±Î ≠‹ÎHÎı Ïfi‘Õ¿ flÌ÷ı ÷ıfiı ¿èÎ_ ±ıÀ·ı ¿ı‰∞‰fiÿÎÁfiÌ
Á‰˝ Â_¿Î À‚Ì √¥. ÷ıfiı V‰Î‹Ì ±ZÎfl »ı ÷ı ÏfiWÃÎ ºœ ◊¥ √¥ !

‰fl÷η‹Î_ «ˆhÎÌ Á‹ˆ›˘

Á_‰÷ 1921fi˘ «ˆhÎÌ Á‹ˆ›˘ ’ÎÁı ±Î‰÷˘ Ë÷˘. ÷ı◊Ì ±Î«Î›˝lÌ
¤√‰÷˚≠ÁÎÿ∞ ‹ËÎflÎ… ‰fl÷η …‰Î ÷ˆ›Îfl ◊›Î. V‰Î‹Ì ’HÎ ÷ı‹fiÌ
ÁÎ◊ı ‰fl÷η …‰Î Á_÷˘-ËÏfl¤@÷˘fiÌ ÁÎ◊ı fiÌ¿Y›Î.
V‰Î‹Ì ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ÁÎ◊ı ‰fl÷η ’ˢÓE›Î. ±Î Á‹ˆ›Î μ’fl
«fl˘÷fl ÷ı‹… ¿Îfi‹-‰Î¿‚fiÎ_ ±fiı¿ √΋˘fiÎ ËÏfl¤@÷˘ ±ÎT›Î Ë÷Î.
±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ’HÎ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚‰Î ±Î‰÷Î. ≠Î√∞ ¤@÷ ’HÎ
μCÎÎÕı »˘√ı V‰Î‹ÌfiÎ ‹ÏË‹ÎfiÌ ‰Î÷˘ ¿fl÷Î. ÷ı◊Ì ‰Õ÷η ÿı‹Î_ «fl˘÷fl,
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 107

¿Îfi‹, ‰Î_¿‚ ±ÎÏÿ ÷‹Î‹ V◊‚ı Á˙fiı ¬⁄fl ’ÕÌ ¿ı V‰Î‹Ì±ı ÷ı‹fi_ ÷‹Î‹
iÎÎfi ≠Î√∞ ¤@÷fiı ±Î’Ì ÿÌ‘_ »ı.
Á‹ˆ›˘ ’Òfl˘ ¿flÌfiı V‰Î‹Ì ‰fl÷η◊Ì fiÌ¿Y›Î I›Îflı ËΩfl˘ ËÏfl¤@÷˘
V‰Î‹Ìfiı ‰‚Ή‰Î ÁÎv ÁÎ◊ı ±ÎT›Î Ë÷Î. «Î·÷Î_ «Î·÷Î_ Á˙ V‰Î‹Ìfiı
‘˘Ï÷›Î_ ±˘œÎÕ÷Î Ë÷Î. ¿ıÀ·Î_¿ ‘˘Ï÷›Î_ flV÷΋Î_ ’Õ÷Î_ ÷ı ⁄ı ÁΑ±˘
√ÎÕ΋Î_ fiÎ¬Ì ÿı÷Î. ·√¤√ ÁÎ÷◊Ì ±Îà ËΩfl ‘˘Ï÷›Î_ ◊›Î_ ±fiı ⁄ı √ÎÕÎ_
¤flΛÎ_. Á˙ V‰Î‹Ìfiı ‹Ëı‚Ή Á‘Ì ‰‚Ή‰Î ±ÎT›Î. V‰Î‹Ì ≠I›ı
ËÏfl¤@÷˘fiı ¿ıÀ·˘ Áÿ˚¤Î‰ Ë÷˘ ÷ı ±Î‰Î ≠Á_√ı …HÎÎ¥ ±Î‰÷_.

fi›Î˝ ÁΑ ÁΑ Â_ ¿flÌ flè΢ »ı ?

V‰Î‹Ì ‹Ëı‚Ή ±ÎT›Î. ±ËŸ Á_CÎ ÁÎ◊ı flÎ÷ flèÎÎ. ⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı Á‰Îflı
‰fl÷η◊Ì ‰‚Ή‰Î ±Î‰ı·Î Á_CÎfiı ωÿΛ ±Î’Ì, V‰Î‹Ì I›Î_◊Ì «ÎS›Î.
Á˘∞hÎÎ, ÁŸ∞‰ÎÕÎ ◊¥fiı ‘˘·ıflÎ ’‘Λν. flV÷΋Î_ Á˙ ÁΑ, ’΂Î,
ËÏfl¤@÷˘fiı ≠Î√∞ ¤@÷ ‰Î÷˘ ¿fl÷Î Ë÷Î. ÷ı‹fiÌ ‰Î÷˘‹Î_ ¤√‰Îfi ±fiı
¤√‰ÎfifiÎ ÁΑfi˘ ‹ÏË‹Î ±Î‰÷˘ Ë÷˘. ÷ı ÁÎ_¤‚Ì ‹Îfi √œ‰Ì ⁄˘S›Î —
““≠Î√∞ ! fi›Î˝ ÁΑ ÁΑ Â_ ¿flÌ flè΢ »ı ?””
÷ı ÁÎ_¤‚Ì ≠Î√∞ ¤@÷ı ¿èÎ_ — ““√œ‰Ì ! Ë_ fi◊Ì ¿Ëı÷˘. ±Î ÷˘
‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ’HÎ ¿èÎ_ »ı “‹‹ μfl Á_÷ ±v ‹ˆÓ Á_÷fi μfl, ‰ÎÁ ¿v_
ÏV◊fl ˢ¥.” ÁΑfiÎ ±_÷fl‹Î_ ¤√‰Îfi flèÎÎ »ı ±fiı ¤√‰ÎfifiÎ μfl‹Î_
ÁΑ flèÎÎ »ı. ‹ÎÀı ¤√‰Îfifi˘ ‹ÏË‹Î ¿Ë̱ı ÷ı‹Î_ ÁΑfi˘ ‹ÏË‹Î ±Î‰Ì
Ω› ±fiı ÁΑfi˘ ‹ÏË‹Î ¿Ë̱ı ÷ı‹Î_ ¤√‰Îfifi˘ ‹ÏË‹Î ±Î‰Ì Ω›.
⁄Î¿Ì ÷˘ ±iÎÎfi ˢ› I›Î_ Á‘Ì Á_÷ ±fiı ¤√‰Îfi …\ÿÎ ‹fiΛ. √.‹.
28fiÎ ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ‹ËÎflÎ…ı ±Î flËV› Á‹ΩT›_ »ı.””
‹Îfi √œ‰Ì ±Î ÁÎ_¤‚Ì ‹Ò_√Î ◊¥ √›Î !
V‰Î‹Ì ‘˘·ıflÎ◊Ì fiÌ¿‚Ì ÁÎfl_√’fl ’‘Λν. I›Î_◊Ì ⁄˘ÀÎÿ ◊¥fiı √œÕÎ
’‘Λν. I›Î_◊Ì ‰Î_Ï¿›Î, √˘ÓÕ‚, …ı÷’fl ◊¥ …^fiÎ√œ ’‘Λν.

‹…¿>fl ‰›˘ √›˘

V‰Î‹Ì …^fiÎ√œ ’‘Λν, ÷ı ¬⁄fl ÁÎ_¤‚Ì ¿ıÀ·Î¿ ËÏfl¤@÷˘ V‰Î‹Ìfi˘
108 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

Á‹Î√‹ ¿fl‰Î ±ÎT›Î.

…^fiÎ√œ‹Î_ V‰Î‹ÌfiÎ ±ÎÁfiı ±¬_Õ ¿◊ΉÎ÷ν flÎ÷fiÎ ±Ï√›Îfl Á‘Ì
◊Λ. ’»Ì Ïfi›‹-«ıWÀÎ ¿flÌ ⁄‘Î ÁÒ¥ Ω› ±fiı V‰Î‹Ì ’HÎ ’˘œı. ÁΑ±˘
¿Ì÷˝fi √Λ ±fiı ’»Ì F›Îflı {Î{άflÎ ÁÒ¥ √›Î ˢ› I›Îflı V‰Î‹Ì flÎhÎı
⁄Îfl-±ı¿ ‰Î√ı Ω√ı ±fiı ‹¬Îflω_ÿ ‘˘¥fiı ’ÎHÎÌ ’Ìfiı ‰Î÷˘ ¿fl‰Î ⁄ıÁı,
÷ı Á‰Îfl˘Á‰Îfl ‰Î÷˘ ¿flı.
V‰Î‹Ì F›Îflı ‰Î÷˘ ¿fl‰Î ∂Ãı, I›Îflı ≠Î√∞ ¤√÷, ±√Îμ◊Ì ¿ËÌ
flÎA›Î ≠‹ÎHÎı Ω√Î ¤@÷fiı ±˘flÕı …¥ ÷ı‹fiı, ‹fi∞ Ãyflfiı ÷◊Î
Â΋∞¤Î¥fiı ΩHÎ ¿flı. ‰‚Ì, V‰Î‹Ì ⁄η‹¿<oÿÿÎÁ, ›˘√ırflÿÎÁ, ⁄˛õ«ÎflÌ
ËÏflÿ½fiÎfi_ÿ∞, flHλ˘Õ ¤@÷, Õ<_√fl ¤√÷, ¿ÎfiÎ ¤√÷ ‰√ıflı Á‰˝fiı
μÃÎÕı ±fiı ±ı ±ı¿Î_Ï÷¿ ‹_Õ‚Ô‹Î_ V‰Î‹Ì ⁄˛õ¤Î‰fiÌ ±·˙Ï¿¿ ‰Î÷˘ ¿flı.
V‰Î‹Ì±ı ÷ı‹fiı ≠Î√∞ ¤√÷fiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚‰Î ¿èÎ_. ±ıÀ·ı ÷ı±˘ Á‰ı˝
¤√÷∞ Á¤Î‹Î_ ⁄ıÃÎ Ë÷Î ÷ı‹fiÎ ÷flŒ ⁄ıÃÎ.
¤√÷∞±ı √.≠. 21, 63, 71 ±fiı ’_. 7 ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«ÎT›Î_ ±fiı
‰Î÷ ¿flÌ —
““…ıfiı ÿıËÎI‹⁄Ï© ‹ÀÌ √¥ »ı, ÷ı … ¤√‰Îfifi˘ ±ı¿Î_Ï÷¿ ¤@÷
¿Ëı‰Î› »ı. ±fiı ±ı‰˘ …ı ±ı¿Î_Ï÷¿ ¤@÷ »ı ÷ı ‹Î›ÎfiÎ ¤Î‰◊Ì ‹@÷ ◊¥
¤√‰ÎfifiÎ ±ZÎfl‘΋fiı ’΋ı »ı. ÷ı ±ZÎflfiÎ_ ⁄ı V‰w’ »ı, ±ı¿ ÷˘
ÏfiflοÎfl ±ı¿flÁ «ˆ÷L› »ı ÷ıfiı Ï«ÿοΠ¿Ë̱ı, ⁄˛õ‹˘Ë˘· ¿Ë̱ı. ±ı
Ï«ÿοΠ¿ı ⁄˛õ‹˘Ë˘·‹Î_ ¤√‰Îfi ±fi_÷ ¿˘ÏÀ ‹@÷˘±ı ÁÏË÷
ωflÎ…‹Îfi »ı. ‰‚Ì, ±ı ±ZÎfl ⁄Ì…ı V‰w’ı ¿flÌfiı ’vÊ˘k΋ fiÎflΛHÎfiÌ
Áı‰Î‹Î_ flËı »ı. ±ı ±ZÎfl‘΋fiı ’ÎQ›˘ …ı ¤@÷ ÷ı ±ZÎflfiÎ ÁΑQ›˝’HÎÎfiı
’΋ı »ı ±fiı ¤√‰ÎfifiÌ ±¬_Õ Áı‰Î‹Î_ flËı »ı. ‹ÎÀı Ωı ¤√‰ÎfifiÎ
±ZÎfl‘΋fiı ’΋‰_ ˢ›, ÷˘ ±ZÎflfiÎ ÁΑQ›˝’HÎÎfiı ’΋‰_ … ’ÕÂı.
““ˉı ±ı ±ZÎfl‘΋ ¿ı‰_ »ı ±fiı ÷ıfi˘ ¿ı‰˘ ‹ÏË‹Î »ı ÷ı Á‹ΩÂı
I›Îflı … ‹ËÎflÎ…fi˘ ‹ÏË‹Î Á‹ΩÂı. …ı‹ M≤J‰Ìfi_ ¿ÎflHÎ …‚ »ı, …‚fi_
÷ı…, ÷ı…fi_ ‰Î›, ‰Î›fi_ ±Î¿ÎÂ, ±Î¿ÎÂfi_ ±Ëo¿Îfl, ±Ëo¿Îflfi_ ‹ËkÎk‰,
‹ËkÎk‰fi_ ≠‘Îfi ±fiı ’vÊ »ı ±fiı ≠‘Îfi ±fiı ’vÊfi_ ¿ÎflHÎ ‹Ò‚ ≠¿ÚÏ÷
±fiı ⁄˛õ »ı (‹Î›Î Á⁄Ï·÷ ⁄˛õ ±◊‰Î ‹Ò‚ ’vÊ), ÷ı‹ ±ı Á‰ı˝fi_
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 109

¿ÎflHÎ ±ZÎfl⁄˛õ »ı.

““÷ı ±ZÎfl ÷ı ’vÊ˘k΋ ¤√‰Îfifi_ ‘΋ »ı ±fiı ±ıfiÌ Á_¿˘« ±fiı
ω¿ÎÁ ±‰V◊Î fi◊Ì, ÁÿΛ ±ı¿w’ı flËı »ı. ±fiı ÷ı ±ZÎfl ‹ÒÏ÷˝‹Îfi »ı,
’HÎ ±Ï÷ ‹˘ÀÎ »ı.28 ‹ÎÀı ¿˘¥fiÌ fi…flı ÷ı ±ZÎflfi_ V‰w’ ±Î‰÷_
fi◊Ì.29 ±ı‰_ …ı ±ZÎfl‘΋ - …ıfiÎ ±ı¿ fl˘‹fiı ωÊı ±Á_A›Î÷˚ ⁄˛õÎ_Õ
∂Õ÷Î_ Œflı »ı ÷ıfiÎ V‰w’fiÌ ‹˘ÀÎ¥ ÂÌ flÌ÷ı Á‹Ω› ?
““’fl_÷ lÌ∞‹ËÎflÎ…, ±Î ±ZÎfl‘΋fi_ V‰w’ ±Î’HÎfiı ⁄‘Îfiı
Á‹Ω‰‰Î ‹ÎÀı …, ’˘÷ÎfiÌ ÁÎ◊ı ÷ı ±ZÎfl‘΋ ±fiı «ˆ÷L›‹ÒÏ÷˝ ±ı‰Î …ı
’ÎÊ˝ÿ ±fiı ’˘÷ÎfiÎ_ …ı Á‰ı˝ ±ˆr›˝ ÷ı ·¥fiı … M≤J‰Ì μ’fl ’‘Λν »ı, ’HÎ
±ı ⁄ÌΩfiı ÿıA›Î‹Î_ ±Î‰ı fiÏË. ’HÎ F›Îflı ±ı ¤@÷ ‹˘ÀÎ Á_÷fiÎ Á‹Î√‹ı
¿flÌfiı ±·˙Ï¿¿ iÎÎfi«ZÎ ≠ÎM÷ ¿flı »ı, I›Îflı … ÷ıfiı ±ı ‹fiW›w’
¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝fiı ωÊı ¿˘ÏÀ ¿˘ÏÀ ÁÒ›˝fiÎ Áfl¬˘ ≠¿Î ¤ÎÁı »ı, ±fiı
±fi_÷ ¿˘ÏÀ …ı ±ZÎflfiÎ ‹@÷ ÷ı ’HÎ ±ı ‹ÒÏ÷˝ ¤ı‚Î … ¤ÎÁı »ı. ÷ı ¿ı‰Ì
flÌ÷ı, ÷˘ ±ı ¤√‰ÎfifiÎ Á_⁄_‘‹Î_ ±ÎT›Î ±ı‰Î …ı ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷, ÷ı
±ZÎfl‘΋fiÎ … ±Ï÷ ÷ıΩı‹› ‹@÷˘ »ı ±ı‹ ÷ıfiı …HÎΛ »ı. ‰‚Ì,
¤√‰Îfifi_ …ı ±ZÎfl‘΋ ‹ÒÏ÷˝‹Îfi ÷ı ’HÎ ÷ı ‹fiW›w’ ¤√‰ÎfifiÌ ÁÎ◊ı …
‹fiW›w’ı ÷ıfiı ±˘‚¬Î› »ı.
““‹ÎÀı Ωı ¤√‰ÎfifiÎ V‰w’fiı ÷k‰ı ¿flÌfiı ΩHΉ_ ˢ›, ÷˘
28. ‚fl¸Ã— ¬ÊÁáʬʌ¢ ÃÃÔ˜ ‚fl¸ÃÙU˘ÁˇÊÁ‡Ê⁄UÙ ◊Èπ◊Ô˜ –
‚fl¸Ã— üÊÈÁÃ◊ÑUÙ∑§ ‚fl¸◊ÊflÎàÿ ÁÃDÔUÁà H ó √Ì÷Î — ±. 13/13
÷ı ±ZÎfl⁄˛õ ¿ı‰_ »ı ? Á‰˝ ⁄Î…\±ı ËÎ◊-’√‰Î‚_ »ı. ±ı¿ V◊Îfi‹Î_ flËı‰Î »÷Î_
’HÎ Á‰˝hÎ ËÎ◊, ’√fi_ ¿Î›˝ ¿flı »ı. Á‰˝ ⁄Î…\±ı fiıhÎ, ‹¬ ±fiı ‹V÷¿ »ı.
±◊ν÷Ô˚ ±ı¿ V◊‚‹Î_ flËı‰Î »÷Î_ Á‰˝hÎ …\±ı »ı ÷ı‹… ‹V÷¿ ±fiı ‹¬ ‰√ıflı
±‰›‰˘±ı Á_’Lfi ’˘÷Îfi_ V‰w’ ’˘÷ÎfiÎ ¤@÷˘fiı ’˘÷ÎfiÌ ≥E»Î◊Ì ⁄÷Ήı »ı.
Á‰˝ ⁄Î…\±ı l‰HÎı„Lƒ› Á_’Lfi »ı, …ı◊Ì ±ı¿ V◊Îfi‹Î_ flËı‰Î »÷Î_ ’HÎ Á‰˝hÎ
μE«Îflı·Î ÂOÿfiı ÁÎ_¤‚ı »ı. ±Î‰_ ÷ı ±ZÎfl⁄˛õ ’˘÷ÎfiÌ ±_ÿfl ±_÷›Î˝‹Ì’HÎı
±fiı Ïfi›Î‹¿’HÎı flËı·Î ‹ıÓ ’vÊ˘k΋ ¤√‰Îfiı ≠ı›* »ı ÷ı◊Ì ≠¿ÚÏ÷◊Ì ∂’…ı·Î
Á‰˝ ·˘¿‹Î_ - «ı÷fi, ±«ı÷fi - Á‰˝ ’ÿÎ◊˝fiı ωÊı ’˘÷ÎfiÌ Ï«÷Ô˚„@÷◊Ì
T›Î’Ìfiı flËı »ı. ó √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ¿Ú÷ √Ì÷ΤÎW›
29. √.≠. 63.
110 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

¤√‰ÎfifiÎ ‹fiW›w’ ±ZÎfl‘΋fiı ’Ëı·Î_ ΩHΉ_ ’ÕÂı.30 ±ı ΩH›Î

ÏÁ‰Î› ¤√‰Îfifi_ ’fl‹ ÁI›V‰w’ Á‹ΩÂı … fiÏË. ÷ı ’_. 7‹Î_ ¿èÎ_ »ı
¿ı œÊêŸÊ SflŸ ‚ŒÊ ÁŸ⁄USÃ∑ȧ„U∑§◊Ô˜ ‚àÿ¢ ¬⁄¢U œË◊Á„U – ¿Ëı÷Î_ ‘΋ …ı ’˘÷Îfi_
V‰w’, ÷ıHÎı ¿flÌfiı ÀÎY›_ »ı ±ı ‹Î›ÎfiÎ Á√˝w’ ¿’À …ıHÎı, ±ı‰_ ¤√‰Îfifi_
’fl‹ ÁI›V‰w’ »ı. ‹ÎÀı …ı‰_ ‘΋fiı ωÊı ¤√‰Îfifi_ ÏÿT› ÷ıΩı‹› V‰w’
»ı, ÷ı‰_ fiı ÷ı‰_ … Ωı ≠I›ZÎ ‹fiW›w’ ¤√‰Îfi ÷◊Î ÷ı ¤√‰ÎfifiÎ
‘΋fiÎ V‰w’fiı ΩHÎı ÷˘ ÷ıHÎı ÷k‰ı ¿flÌfiı ¤√‰Îfifiı ΩH›Î ¿Ëı‰Î›.””
±ÎÀ·Ì ‰Î÷ ¤√÷∞±ı ¿flÌ ±ıÀ·ı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î — ““‹…¿>fl ‰›˘
√›˘.””
I›Îflı ‹fi∞ Ãyflı ’Ò»u_ — ““‹…¿>fl Â_ ?””
I›Îflı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““±Î ÁÒ÷Î »ı ±ı … ‹ÒÏ÷˝‹Îfi ±ZÎfl‘΋ »ı. ±ı
‹…¿>fl »ı.””
±ı ÁÎ_¤‚Ì V‰Î‹Ì ËV›Î ±fiı ⁄˘S›Î — ““±Î‹, Á⁄Ì… iÎÎfi ◊Λ
I›Îflı ∞‰fiÌ μ◊flıÀÌ ‹Àı.””

V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfiÌ ÁÎ«Ì μ’ÎÁfiÎ Â_ ?

±Î ±flÁ΋Î_ ±‹ÿΉÎÿ◊Ì V‰Î‹Ì Ïfi√˝HÎÿÎÁ∞ ÷◊Î V‰Î‹Ì
T≤_ÿΉfiÿÎÁ∞ …^fiÎ√œ V‰Î‹Ìfi˘ Á‹Î√‹ ¿fl‰Î ±ÎT›Î. ÷ı‹fiı V‰Î‹Ì±ı
‹ËÎflÎ…fiÎ ’vÊ˘k΋’HÎÎfiÌ CÎHÎÌ … ‰Î÷˘ ¿flÌ ±fiı ‹ËÎflÎ…fi_ Á‰˘˝’flÌ-
’b_ Á‹ΩT›_. ’»Ì ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı ¿èÎ_ — ““÷‹ı V‰Î‹Ìfiı ‰«fiı
‹ËÎflÎ…fiı ’vÊ˘k΋ ÷˘ ΩH›Î, ’HΠˉı V‰Î‹Ìfiı ‹Ò‚ ±ZÎfl Á‹Ωı ÷˘
30. ßÁà ˇÊòÊ¢ ÃÕÊ ôÊÊŸ¢ ôÊÿ¢ øÙQ¢ ‚◊ʂ×–
◊Œ˜÷Q§ ∞ÃÁmôÊÊÿ ◊Œ˜÷ÊflÊÿÙ¬¬lÃ H ó √Ì÷Î — ±. 13/18.
∞‰ÎI‹Î±˘±ı ≠¿ÚÏ÷fiÎ Á_⁄_‘◊Ì »^À‰Î ‹ÎÀı ±fiı ’flÎI’fl ’fl‹ırfl‹Î_
’flΤ„@÷ ◊‰Î ‹ÎÀı ΩHΉΠ›˘B› ±ZÎfl⁄˛õfi_ V‰w’-V‰¤Î‰ ‰√ıflı ‹ıÓ Á_ZÎı’◊Ì
Á‹ΩT›_. ‹Îfl˘ - ’flÎI’fl ’vÊ˘k΋fi˘ ¤@÷ - ±Î ZÎıhÎ, ZÎıhÎiÎ, iÎÎfi ±fiı
iÎı›, ±ı ÁC΂_ ΩHÎÌfiı ZÎıhÎfi˘ I›Î√ ¿flÌfiı, ZÎıhÎiÎ …ı ∞‰ÎI‹Î ÷ıfiÎ ›◊Î◊˝
V‰w’fiı ΩHÎÌfiı, iÎÎfifiı ‹ÎflÌ ≠΄M÷‹Î_ ÁΑfiw’ ΩHÎÌfiı, iÎı› …ı ±ZÎfl⁄˛õ ÷ı
V‰w’fiı ΩHÎÌfiı, ‹ÎflÎ ’fl‹ ÁÎQ›¤Î‰fiı ’΋Ìfiı ‹ÎflÌ Áı‰Î‹Î_ flËı‰Î ›˘B›
⁄fiı »ı. ó √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ¿Ú÷ √Ì÷ΤÎW›
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 111

V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfiÌ ÁÎ«Ì μ’ÎÁfiÎ Á_’ÒHν ◊¥ ¿Ëı‰Î›.””

¤√÷∞fiÌ ±Î ‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ìfiı ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ì ¿Ëı ÷˘ ‹Îfi̱ı.””
’»Ì V‰Î‹Ìfiı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““±Î ⁄_fiıfiı ±Î’ ¿Ë˘ ÷˘ ‹Îfiı.””
I›Îflı V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — ““÷ı‹fiı √œÕΉ΂Π‹ÎfiÎ ¤√÷fi˘ Á_√ »ı.
÷ı◊Ì ±I›Îflı ËÎ ¿ËıÂı, ’HÎ ‹Îfl˘ √HÎ »ı ÷ı ∂·À˘ ±‰√HÎ ±Î‰Âı. ‹ÎÀı
±ÎÀ·˘ √HÎ »ı ÷˘ ÷ı CÎH΢ Á‹ÎÁ ¿flÂı fiı ±_÷ı Á‰˘˝’flÌ ÏfiWÃΉ΂Π◊Âı.””
±ıÀ·Î‹Î_ ’ÌÉÕÌfiÎ ¿S›ÎHÎ ¤√÷fiı ‹ÎfiÎ ¤√÷ ÷◊Î ÏÁ©Îfi_ÿ
V‰Î‹Ì±ı Ϭ‰ÎÕÌfiı …^fiÎ√œ ‹˘¿S›Î. ±ËŸ ±Î‰Ì μ÷Îfl˘ ¿flÌ, Á¤Î‹Î_
±ÎT›Î ±fiı V‰Î‹Ìfiı ÷ıHÎı ’Ò»u_ — ““÷‹fiı Á˙ ±ZÎfl ¿Ëı »ı ÷ıfi_ ¿ı‹
Á‹…‰_ ?””
I›Îflı V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — ““√˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±ZÎfl‘΋fiÎ ‹@÷ »ı ±fiı
Ë_ ÷˘ I›Î_ M≤J‰Ìfiı Ãı¿ÎHÎı Á‰˝fiı ‘ÎflÌ flè΢ »\_.”” ±ı‹ ‹‹˝‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ ÷ıfiÎ
≠ëfi_ Á‹Î‘Îfi ¿›*.
’»Ì …ı÷’flfiÎ ‹Î‘Î Á◊Îflfiı ’˘÷ı ¿˘ÃÎfl‹Î_ ÷ıÕÌ √›Î ±fiı I›Î_ ÷ıfiı
¬Ò⁄ ‰Î÷˘ ¿flÌ flÎ∞ ¿›Î˝. ’»Ì ÷ıfiı ÷ıfiÎ ’√ÎflfiÎ «œı·Î wÎ. 80/-
V‰Î‹Ì±ı ±Î’‰Î ‹Î_ÕuÎ, I›Îflı ÷ıHÎı ¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ì ! ‹Îflı ’√Îfl ·ı‰˘ fi◊Ì,
’HÎ ‹fiı ÷‹Îfl˘ ÏÁ©Î_÷ ¿Ë˘.””
±ıÀ·ı V‰Î‹Ì±ı flÎ∞ ◊¥ ÷ıfiı ¿èÎ_ — ““…ı‹ fiflfiÎflΛHÎ, ·Z‹Ì-
fiÎflΛHÎ, flΑοÚWHÎ ÷ı‹ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ »ı. ±‹Îv_ lÌ∞‹ËÎflÎ… ¤ı√_
¤…fi ◊Λ »ı. ÷ıÀ·_ Á‹…¢ ÷˘ ÷ı‹Î_ ±‹Îfl˘ ÏÁ©Î_÷ ±Î‰Ì √›˘.””

V‰Î‹Ì±ı ‹Î‰∞ Ï‹VhÎÌfi˘ ‰Ëı‰Îfl Á‘Λ˘˝

±Î ±flÁ΋Î_ flÎ…¿˘À◊Ì ‹Î‰∞ Ï‹VhÎÌ V‰Î‹ÌfiÎ_ ÿ½fiı …^fiÎ√œ
±ÎT›Î Ë÷Î. ‹Î‰∞ Ï‹VhÎÌ V‰Î‹ÌfiÌ ±ÎiÎÎ◊Ì ¿flÎ_«Ì √›Î Ë÷Î ±fiı I›Î_
¿oÀˇÎ@ÀfiÎ ¿Î‹‹Î_ ◊˘Õ<_ ¿‹Î›Î Ë÷Î. ±ıÀ·ı …^fiÎ√œ …¥, V‰Î‹ÌfiÎ_ ÿ½fi ¿flÌ,
flÁ˘¥ ±Î’‰Îfi˘ ÷ı‹fi˘ Á_¿S’ Ë÷˘. …^fiÎ√œ ±Î‰Ì ÷ı‹HÎı V‰Î‹Ìfiı ¿èÎ_ —
““‹ËÎflÎ… ! ‹Îflı flÁ˘¥ ±Î’‰Ì »ı.”” ÷ı◊Ì V‰Î‹Ì±ı flÎ∞ ◊¥fiı ËÎ ¿ËÌ.
⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ÷ı‹fiÌ flÁ˘¥‹Î_ V‰Î‹Ì ’_„@÷‹Î_ ’ÌflÁ‰Î fiÌ¿Y›Î.
‹Î‰∞ Ï‹VhÎÌ V‰Î‹Ì ’ÎÁı ±ÎT›Î ±fiı ËÎ◊ ΩıÕÌ ¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ì ! ±Î’
112 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

…‹˘ ÷ı Ë_ ·Î‰_.””

±ıÀ·ı V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — ““Ë_ √Y›_ ÷˘ ¬Î÷˘ fi◊Ì.”” ±Î◊Ì ¬ÎflÌ ¿œÌ
⁄fiÎ‰Ì Ë÷Ì ÷ı V‰Î‹Ì F›Îflı …‹‰Î ⁄ıÃÎ I›Îflı ÷ı‹HÎı V‰Î‹Ìfiı ’ÌflÁΉÌ.
÷ı‹Î_◊Ì V‰Î‹Ì ◊˘Õ<_ …Q›Î ±fiı ⁄οÌfiÌ ≠ÁÎÿÌ ÷ıfiı CÎıfl ‹ÎÀı ±Î’Ì.
…Q›Î ’»Ì ’ÒΩ ¿flÌ Á‰ı˝ Á_÷˘fiı fl_√Ìfi ‘˘Ï÷›Î_ ±˘œÎÕuÎ_. I›Îflı
V‰Î‹Ì flÎ∞ ◊¥fiı ⁄˘S›Î — ““Á_÷˘ ! ‹Î‰∞fi˘ ‰Ëı‰Îfl ÁÎfl˘ ◊Λ ±ı‰˘
Á˙ Á_¿S’ ¿fl˘.””
I›Îflı Á_÷˘ ⁄˘S›Î — ““V‰Î‹Ì ! F›Îfl◊Ì ±Î’fiÌ º„WÀ ÷ıfiÎ μ’fl
◊¥ »ı, I›Îfl◊Ì … ÷ıfi˘ ‰Ëı‰Îfl ÷˘ Á‘flÌ √›˘ »ı.””
’»Ì V‰Î‹Ì±ı ‹Î‰∞fiı ¿èÎ_ — ““‹Î‰∞ ! ÷Îv_ ÿ΂Ìÿfl ¿’Î¥ √›_
±fiı ÷ÎflÎ Á_¿S’ ≠‹ÎHÎı ÷_ ˉı ÁϬ›˘ ◊¥ …¥Â.”” ±ı‹ V‰Î‹ÌfiÎ
±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ÷ıHÎı ‹ı‚T›Î. V‰Î‹ÌfiÎ ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ◊Ì ‹Î‰∞ Ï‹VhÎÌ ¬flı¬fl
Á¬Ì ◊¥ √›Î ±fiı ÷ıfiı ó ·Z‹HÎÿÎÁ, ¿fl‹ÂÌ, ¿flÁfi∞ ±fiı fl΋∞ ó
«Îfl ÿÌ¿flÎ ◊›Î ±fiı ⁄Îfl ·Î¬ wÏ’›Î ¿‹Î›Î. ±Î‹, ±Î ·˘¿‹Î_ Á¬
’ÎQ›Î ±fiı lÌ∞-V‰Î‹ÌfiÌ V‰w’ÏfiWÃÎ◊Ì ±ZÎfl‘΋ ’HÎ ’ÎQ›Î.

±Î ≠Î√∞ …ı‰˘ ±‹fiı ¿ı‹ ±Îfi_ÿ ±Î‰÷˘ fi◊Ì ?

Á_. 1921fi˘ …L‹ÎWÀ‹Ìfi˘ Á‹ˆ›˘ ¿flÌfiı V‰Î‹Ì Á˘flËÎ_ Œfl‰Î
fiÌ¿Y›Î. ±Î·Î ¬‹ÎHÎfiÎ ±Î√˛Ëfiı ·Ì‘ı V‰Î‹Ì ≠◊‹ Ï⁄·¬Î ’‘Λν.
Ï⁄·¬ÎfiÎ ÿfl⁄Îfl ±Î·Î ¬‹ÎHÎfiÎ Á√Î ◊÷Î Ë÷Î ÷ı◊Ì ÷ı‹HÎı V‰Î‹Ì
±fiı Á_÷˘fi˘ ¤Î‰◊Ì ÁI¿Îfl ¿›˘˝.
±ËŸ◊Ì V‰Î‹Ì Œfl÷Î_ Œfl÷Î_ √΋ ¿Î‚ÁflÌ ’‘Λν. ÁÎ◊ı ‹Î‘‰-
«flHÎÿÎÁ ÷◊Î fi◊ ’Àı·, ‹fi∞ Ãyfl ‰√ıflı Ë÷Î. ±ı¿ Ïÿ‰Á ÷ı‹HÎı
V‰Î‹Ìfiı ’Ò»u_ — ““V‰Î‹Ì ! ±Î ≠Î√∞ …ı‰˘ ±Îfi_ÿ ±‹fiı ¿ı‹ ◊÷˘
fi◊Ì ? ±fiı ±ı ΩHÎı »ı ±ı‰˘ ÷‹Îfl˘ ‹ÏË‹Î ¿ı‹ …HÎÎ÷˘ fi◊Ì ?””
I›Îflı V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — ““±ı ÷˘ √Î_Õ˘ »ı, ÷ı …ı‹ Á‹…ı »ı ±ı‹ ÃÌ¿ »ı.
±fiı ÷‹ı ÷˘ Á‰ı˝ ÕÎèÎÎ »˘, ÷ı ÷‹Îflı ±ı‹ Á‹…‰Îfi_ Â_ ¿ÎflHÎ »ı ?”” ±ı‹
¿ËÌfiı ËÁÌfiı ⁄˘S›Î — ““±_÷ı ±ı‹ Á‹…¢ I›Îflı … ¬flÌ ÂÎ_Ï÷ ◊Âı.””
’»Ì Á˙±ı ¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ì ! ±‹fiı ±ı‹ Á‹Ω‰˘.”” ÷ı◊Ì V‰Î‹Ì±ı
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 113

÷ı‹fiı ’˘÷ÎfiÌ ÁÎ◊ı ±ı¿ ‹ÎÁ flÎ¬Ì ’˘÷ÎfiÎ V‰w’fiÌ ’Î¿Ì ÏfiWÃÎ ¿flΉÌ.

±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝ ¿˘fiı ±Î‘Îflı flËıÂı ?

V‰Î‹Ì Œfl÷Î_ Œfl÷Î_ μ’·ıÀÎ √›Î ±fiı I›Î_◊Ì √΋ ΩÏ‚›ı ’‘Λν.
I›Î_fiÎ ËÏfl¤@÷˘±ı V‰Î‹Ìfiı ωfi_÷Ì ¿flÌ ’Ò»u_ — ““V‰Î‹Ì ! ±Î’
±ZÎfl‘΋‹Î_ ’‘Îfl¢ ’»Ì ‹‹ZÎfiÌ ÂÌ √Ï÷ ◊Âı ? ±fiı ÷ı‹fiı ±ı¿Î_Ï÷¿
‘‹˝ ¿˘HÎ ’‹ÎÕÂı ?””
I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î — ““÷‹ı …ı ≠ë ’Ò»˘ »˘ ÷ı‰˘ … ≠ë ‹@÷Îfi_ÿ
V‰Î‹Ì±ı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ’Ò»u˘ Ë÷˘. ÷ıfi˘ μkÎfl lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ±Î’÷Î_
lÌ‹ÿÔ˚¤Î√‰÷fiÎ ≠◊‹ V¿o‘fiÎ ≠◊‹ ±K›Î›‹Î_ ±Î‰÷Î Â˙fi¿ÎÏÿ¿fiÎ
Á_‰ÎÿfiÌ ‰Î÷ ¿flÌ Ë÷Ì. Â˙fi¿ÎÏÿ ∑Ïʱ˘±ı ÁÒ÷ ’flÎHÎÌfiı ≠ë ’Ò»u˘
Ë÷˘ ¿ı “‘‹˝fiÎ ⁄¬÷flw’ ±ı‰Î …ı lÌ¿ÚWHÎ ¤√‰Îfi ÷ı ±_÷‘νfi ◊›Î
’»Ì ‘‹˝ ¿˘fiı ÂflHÎı flè΢ ?”31 ±ıfi˘ μkÎfl ¿›˘˝ ¿ı “ÁI›, Â˙«ÎÏÿ¿ …ı
¿S›ÎHοÎflÌ ±ı‰Î ±˘√HΫηÌÁ √HÎ ÷ıHÎı ›@÷ ¤√‰Îfifi_ V‰w’ »ı, ‹ÎÀı
Á‰ı˝ ‘‹˝ ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝fiı ±Î‘Îflı flËı »ı. ÷ı ÁÎv ¤√‰Îfifiı ‘‹˝‘fl_‘fl
¿èÎÎ »ı. ‹ÎÀı ‘‹˝ ÷˘ ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝fiı ±Î‘Îflı … flËı »ı. ÷ı ÁÎv …ı
¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝fiı ωÊı ÏfiWÃÎ flάı ÷ıfiı ¤√‰Îfifi_ V‰w’ xÿ›‹Î_ flËı;
±ıÀ·ı ÷ıfiÎ xÿ›‹Î_ ‘‹˝ ’HÎ flËı. ‹ÎÀı …ı V‰w’ÏfiWÃÎ flάı ÷ıfiı ‘‹˝ÏfiWÃÎ
ÁËı…ı … flËı.32 ÷ı◊Ì …ı ¤@÷‹Î_ ¤√‰ÎfifiÎ ±Î‰Î ¿S›ÎHοÎflÌ √H΢
±Î‰ı »ı ÷ı ¤√‰ÎfifiÎ ±ı¿Î_Ï÷¿ ¤@÷ ¿Ëı‰Î› »ı. ±ı‰Î ¤@÷‹Î_ ¤√‰Îfi
≠‰ı ¿flÌfiı flËı »ı ±fiı Ák‰√HÎ ‰Õı ÷ı ¤@÷˘fi_ flZÎHÎ ¿flı »ı.33 ‹ÎÀı …ı
¤√‰ÎfifiÎ V‰w’fiı ωÊı ÏfiWÃÎ flάı, ÷ı … ¤√‰ÎfifiÎ ¿S›ÎHοÎflÌ √H΢
‘ÎflHÎ ¿flÌ Â¿ı ±fiı ±ı … ¤√‰IV‰w’ ¤@÷ ¿Ëı‰Î›. ‰‚Ì, ±ı‰Î ¤@÷
¶ÎflÎ … ¤√‰Îfi ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝fi_ ’˘ÊHÎ ±fiı flZÎHÎ ¿flı »ı.”34
31. ’˝ÍÁ„U ÿÙªE⁄U ∑ΧcáÊ ’˝rÊÔáÿ œ◊¸fl◊¸ÁáÊ –
SflÊ¢ ∑§ÊDÔUÊ◊œÈŸÙ¬Ã œ◊¸— ∑¢§ ‡Ê⁄UáÊ¢ ªÃ—H ó lÌ‹ÿÔ˚¤Î√‰÷ — 1-1-23
32. √.‹. 16.
33. ÷Êflÿàÿ· ‚ûflŸ ‹Ù∑§ÊãflÒ ‹Ù∑§÷ÊflŸ—–
‹Ë‹ÊflÃÊ⁄UÊŸÈ⁄UÃÙ ŒflÁÃÿ¸æ˜ Ÿ⁄UÊÁŒ·È H ó lÌ‹ÿÔ˚¤Î√‰÷ — 1-2-34
34. √.≠. 54.
114 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

““±fiı Ë_ ’HÎ, ‹ÎflÎ …ı‰Î ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝fiÎ V◊Î’fi ¿flfiÎflfiı ±ËŸ
flάÌfiı ’»Ì ‘΋‹Î_ …¥Â. ’fl_÷ ‹Îfl˘ V‰¤Î‰ ±ı‰˘ »ı ¿ı …ıfiı Ë_
±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝ ’‹ÎÕÌ ÷ıfiı ¿˘¥ {À ±˘‚¬Ì ¿Âı fiÏË. …ıfiÎ_ ⁄Ë
…L‹fiÎ_ ’H› ËÂı ÷ı … ÷ıfiı ±˘‚¬Ì ¿Âı.””
±ı‹ ¿ËÌfiı ÷ı μ’fl ºWÀÎ_÷ ÿÌ‘_ — ““±ı¿ ˢÏ›Îfl ¿Á⁄Ì ‹Î‚Ì
Ë÷˘. ÷ıHÎı ÿÎÕ‹fiÌ ¿·‹ ÷_⁄Õ΋Î_ μ÷ÎflÌ. ’»Ì ÷ı ÷_⁄Õ΋Î_ ÿÎÕ‹fiÎ_ ‹˘ÀÎ_
‹˘ÀÎ_ ⁄Ì… ¤flΛÎ_. ÷ı ÷_⁄ÕÎ_ ·¥fiı ÷ı ‹Î‚Ì flÎΩ ’ÎÁı √›˘ ±fiı flÎΩ
±Î√‚ ÷_⁄ÕÎ_fiÌ ¤ıÀ ‹Ò¿Ì. ÷ı Ωı¥fiı ¿«ıflÌfiÎ ·˘¿˘ ËÁ‰Î ·ÎB›Î ¿ı
±Î‰Ì Ë·¿Ì ÏfiÏÊ© ‰V÷fiÌ ¤ıÀ flÎΩ ±Î√‚ ‹¿Î› ? ’fl_÷ flÎΩ «÷fl
±fiı ÂÎ_÷ Ë÷˘. ÷ı◊Ì ÷ıHÎı ¿èÎ_ — “¿o¥ Ëfl¿÷ fiÏË, ÷ı ÷_⁄ÕÎ_ ·Î‰˘.” ±ı‹
¿ËÌ ÷ı ÷_⁄ÕÎ_ ‹_√ÎT›Î_. ÷ı‹Î_◊Ì ±ı¿ ÷_⁄Õ<_ Œ˘Õu_, ÷˘ ÷ı‹Î_◊Ì ÿÎÕ‹fiÎ_ ‹˘ÀÎ_
‹˘ÀÎ_ ⁄Ì… fiÌ¿Y›Î_. ¿«ıflÌ‹Î_ ⁄ıÃı·Î Á‰˝ ·˘¿˘fiı ÷ı ‰ËıÓE›Î_. ÷ı ⁄Ì… ¬Î÷Î_
… Á‰ı˝fiÎ ¿˘ÃÎ ÀΜΠ◊¥ √›Î_ ±fiı ±Îç›˝ ’Î‹Ì ÁË ⁄˘S›Î — “±Î ‹Î‚Ì
÷˘ ⁄Ë … ¿Á⁄Ì ±fiı ˢÏ›Îfl …HÎΛ »ı.” ±ı ºWÀÎ_÷fi˘ ÏÁ©Î_÷ ±ı »ı ¿ı
‹ıÓ ’HÎ ÷_⁄ÕÎ …ı‰Ì fi∞‰Ì Ë·¿Ì ‰V÷‹Î_, ÿÎÕ‹fiÎ_ ⁄Ì… …ı‰Ì ±ı¿Î_Ï÷¿
‘‹˝w’Ì ÏÁ©ÿÂÎ ¤flÌ »ı; ÷ı◊Ì …ı ÷ı ÷_⁄Õ<_ Œ˘ÕÂı, ±ıÀ·ı ¿ı ‹fi, ¿‹˝,
‰«fiı …ı ¿˘¥ ÷ıfi˘ ≠Á_√ ¿flÂı, ÷ıfiı ’fl‹ ±Îfi_ÿ ◊Âı.””
±ı‹ ≠Î√∞ ¤@÷fiÎ ±·˙Ï¿¿ ‹ÏË‹ÎfiÌ V‰Î‹Ì±ı ‹‹˝‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ
±fiı Á˙fiı ±Îfi_Ïÿ÷ ¿flÌ ÿÌ‘Î.

‰÷˝‹Îfi¿Î‚ı ¤√÷∞ …ı‰Î ±ı ±ı¿ … »ı

V‰Î‹Ì Œfl÷Î_ Œfl÷Î_ ∂fiÎ √›Î. I›Î_fiÎ ‹A› ËÏfl¤@÷ ¿‹Î ÂıÃ
V‰Î‹ÌfiÎ_ ÿ½fiı ±ÎT›Î ±fiı ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚‰Î ⁄ıÃÎ. V‰Î‹Ì±ı ‰Î÷˘ ’ÒflÌ ¿flÌ
±ıÀ·ı ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““Âıà ! ±Î V‰Î‹Ì ‹Ò‚ ±ZÎfl »ı ±ı‹ ΩH΢ ÷˘
±ZÎfl‘΋‹Î_ …‰ÎÂı.””
±ı ÁÎ_¤‚Ì ¿‹Î Âıà ¤√÷∞fiı ‰œuÎ ±fiı μU¿ıflÎ¥fiı ±ı¿ ‘˘·
‹ÎflÌ ÿÌ‘Ì. ¤√÷∞ ÷˘ ËÁ÷Î_ ËÁ÷Î_ V‰Î‹Ì ’ÎÁı …¥fiı ⁄ıÃÎ.
¿‹Î ÂıÃfi˘ √VÁ˘ ∂÷›˘˝ ±ıÀ·ı ‹ËÎflÎ…fiÌ ≥E»Î◊Ì ±ı‹fiı Á‹ÎÏ‘
◊¥ ±fiı ±ZÎfl‘΋‹Î_ lÌ∞fiÌ Áı‰Î‹Î_ V‰Î‹Ìfiı Ωı›Î. ’»Ì ‹ËÎflÎ…ı
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 115

¿èÎ_ — ““≠Î√∞ ¤√÷fiı ¿ı‹ ‘˘· ‹ÎflÌ ? ‹ÎÀı …¥fiı ’√ı ·Î√Ìfiı ‘˘Ï÷›_
±˘œÎÕÌ I›Îflı √fi˘ ‹ÎŒ ◊Âı.””
’»Ì Á‹ÎÏ‘‹Î_◊Ì ΩB›Î I›Îflı Á¤Î‹Î_ ¤√÷∞ ’ÎÁı ±Î‰Ìfiı ÷ı‹fiı
ÿoÕ‰÷Ô ¿›Î˝ ±fiı ‹ÎŒÌ ‹Î√Ì ‘˘Ï÷›_ ±˘œÎÕu_. ÷ı◊Ì V‰Î‹Ì ’HÎ flÎ∞ ◊›Î.
±Î Ωı¥ V‰Î‹ÌfiÌ ÁÎ◊ı flËıfiÎflÎ Á‰˝ ËÏfl¤@÷˘fiı ≠Î√∞ ¤√÷fi˘
⁄Ë … √HÎ ±ÎT›˘ ±fiı ±ı‹ Á‹F›Î — ≠Î√∞ ¤√÷ …ı‰Î ÷˘ ‰÷˝‹Îfi-
¿Î‚ı ±ı ±ı¿ … »ı.
±Î ≠‹ÎHÎı Á˙fiı ·Î¤ ±Î’Ìfiı V‰Î‹Ì …^fiÎ√œ ’‘Λν. ±ËŸ Á_.
1922fi˘ ±Lfi¿>À˘IÁ‰ ‘΋‘Ò‹◊Ì ¿›˘˝.

Á˘flÃfiÎ ËÏfl¤@÷˘fi˘ V‰Î‹Ì ≠I›ıfi˘ ≠ı‹

Á˘flà ÿıÂfiÎ ËÏfl¤@÷˘fiı V‰Î‹Ì ≠I›ı ±Ï‰«‚ ÏfiWÃÎ Ë÷Ì. ‰‚Ì,
¤√‰Îfi ±Î Á_÷◊Ì ±ı¿ ±b‹ÎhÎ ’HÎ »ıÀÎ fi◊Ì; ¤√‰Îfifi_ ÁÎZÎÎ÷Ô˚ ‘΋
»ı; ¤√‰Îfi ±ı ¿Ëı ÷ı‹ ¿flı »ı; ¤√‰Îfifiı ±ıHÎı ∞I›Î »ı; ¤√‰ÎfifiÎ
±Ï¤≠ΛfiÎ ΩHÎfiÎflÎ »ı; ‹˘ZÎfiÎ ÿÎ÷Î »ı; ±ıfiı ÿ½fiı ¤√‰Îfifi_ ÿ½fi
◊›_, ±ıfiı ’ÒF›ı ¤√‰Îfi ’ÒΩ¥ flèÎÎ; √¤˝‰ÎÁ, …‹’flÌ ±fiı ·¬-
«˘flÎÁÌ◊Ì ‹¿Î‰ı »ı; ωËÿ …ı ¤√‰Îfifi_ ±ZÎfl‘΋ ÷ıfiı ’‹ÎÕı »ı; ±ı‰˘
V‰Î‹Ìfi˘ ‹ÏË‹Î Á˙ Á‹…÷Î. ±Î◊Ì F›Îflı ’˘÷’˘÷Îfiı √΋ ’‘Îflı, I›Îflı
V‰Î‹Ìfiı ¤√‰ÎfifiÌ …ı‹ ’Ò…÷Î; ÿÒ‘◊Ì ’√ ‘˘÷Î; ±Îfl÷Ì μ÷Îfl÷Î ±fiı
«flHÎfl… ‹Î◊ı «ÕΉ÷Î. V‰Î‹Ì±ı Á˘flà ÿıÂfiÎ ÁIÁ_√̱˘fiı ±Î‰Î fl_√Ì
fiÎA›Î »ı ±fiı ¬fl˘ ÁIÁ_√ … Á˘flà ÿı‹Î_ ◊Λ »ı; ÁI’vÊ ¶ÎflÎ …
‹ËÎflÎ… ÁIÁ_√‹Î_ ≠√À »ı; ±ı‰Ì ±«‚ ÏfiWÃÎ ¿flÌ ‹fi, ¿‹˝, ‰«fiı
≠√À ±ZÎfl‘΋w’ V‰Î‹Ì √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì‹Î_ Á‰ı˝ ΩıÕΛΠË÷Î.
V‰Î‹Ì±ı Á˘flà ¿ı‰˘ fl_√Ì fiÎA›˘ »ı ÷ıfiÌ ≠I›ZÎ ≠÷ÌÏ÷ ¿flΉ‰Î …
‹ËÎflÎ…ı ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ ÁÿÔ˚√v±˘fiı ’_«÷Ì◊a ¿fl‰Î …‰Îfi˘ Á_¿S’ ≠ı›˘˝ ±fiı
’ωhÎÎfi_ÿ V‰Î‹Ì, Â¿ V‰Î‹Ì, ¤Ò‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ‰√ıflı ’˘÷ÎfiÎ ‹_Õ‚ ÁÏË÷
V‰Î‹Ìfi˘ Á‹Î√‹ ¿fl‰Î …^fiÎ√œ ±ÎT›Î I›Îflı V‰Î‹Ìfiı ¿èÎ_ — ““±‹ı
’_«÷Ì◊afiÌ ΩhÎÎ ¿fl‰Î ÁÎv ±ÎT›Î »Ì±ı ±fiı ±Î’fi˘ ±Î ÿı »ı ÷˘
±Î’ ±Î‰˘ ÷˘ ÁÎv_.””
116 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ±fi_÷ ·Ì·Îfiı ËV÷΋·¿‰÷Ô˚ ÿı¬fiÎfl V‰Î‹Ì

≠ÁLfi ◊›Î. ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı Á˘flà ÿı‹Î_ ’_«÷Ì◊a ¿fl‰Î ’‘Λν.
Á˘flà ÿı‹Î_ Ãıfl Ãıfl ¬⁄fl ’ÕÌ ¿ı V‰Î‹Ì Á_CÎ ·¥fiı ’_«÷Ì◊˝‹Î_
fiÌ¿Y›Î »ı. ±ıÀ·ı √΋ı√΋◊Ì ’˘÷Îfiı √΋ ’‘Îfl‰Î V‰Î‹Ìfiı Á˙ ωfi_÷Ì
¿fl‰Î ·ÎB›Î. V‰Î‹Ì …ı …ı √΋ ’‘Îflı I›Î_ ±√Îμ◊Ì …, ÷ı √΋fiÎ
ËÏfl¤@÷˘ ⁄O⁄ı √Îμ V‰Î‹Ì Á΋ı …¥ ‰Î…÷ı-√Î…÷ı Á΋ˆ›_ ¿flı. V‰Î‹Ì
’λΠ’‘Îflı I›Îflı ‰‚Ì ÷ı … ≠‹ÎHÎı ‘΋‘Ò‹◊Ì ‰‚Ή‰Î Ω›. ±Î ≠‹ÎHÎı
Á˘flà ÿıÂfiÎ Á‹√˛ ÁIÁ_√̱˘fiı V‰Î‹Ì ≠I›ı ÷◊Î ÷ı‹fiÎ ’|ÏÂW› lÌ
≠Î√∞ ¤@÷ ≠I›ı ±Î‰˘ ±≠Ï÷‹ ≠ı‹ Ë÷˘.
V‰Î‹Ì Œfl÷Î_ Œfl÷Î_ √ÌÿÕ (ÁflÿÎfl√œ) √΋ı ’‘Λν. I›Îflı I›Î_fiÎ
fi‰Î⁄ı V‰Î‹Ìfi_ Á΋ˆ›_ ¿›* ±fiı ‰Î…÷ı-√Î…÷ı Á‰ı˝ Á_CÎfiÌ ÿfl⁄Îfl‹Î_
’‘fl΋HÎÌ ¿flÌ ±fiı Ãο˘fl∞fiÌ ’ÒΩ ⁄˛ÎõHÎ ’ÎÁı ¿flΉÌ, Á˘ ÿ̉ÎfiÌ
±Îfl÷Ì μ÷ÎflÌ. ’»Ì V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — ““±Î Â¿ V‰Î‹Ì ⁄Ë ‹˘ÀÎ ÁΑ »ı,
‹ÎÀı ±ı‹fiÌ ±Îfl÷Ì μ÷Îfl˘.””
±ıÀ·ı Â¿ V‰Î‹ÌfiÌ ±Îfl÷Ì μ÷ÎflÌ ±fiı Á‰ı˝ Á_÷˘fiı ‘˘Ï÷›Î_
±˘œÎÕuÎ_ ±fiı flΑÎfl‹HÎÿı‰fiÌ Áı‰Î ÁÎv fl˘¿ÕÎ wÏ’›Î ’Î_«Á˘ ◊΂
¤flÌfiı ¤ıÀ ‹Ò@›Î. V‰Î‹Ìfi_ fi‰Î⁄ ÷flŒ◊Ì ◊÷_ ±Î‰_ ÁL‹Îfi Ωı¥ ÷◊Î
V‰Î‹Ì ≠I›ıfi˘ fi‰Î⁄fi˘ ±Î‰˘ ¿ı‰‚ ¤√‰Îfi-V‰w’fi˘ … ¤Î‰ Ωı¥
Á_CÎfiÎ ⁄ÌΩ ÁΑ Á‰ı˝ ÿÎ{ı ⁄Y›Î, ’HÎ fi‰Î⁄fiÌ Á΋ı Â_ ⁄˘·Ì ¿Λ ?
±Î‹, ’_«÷Ì◊a ¿flÌfiı Á‰ı˝ ’λΠ…^fiÎ√œ ±ÎT›Î I›Îflı V‰Î‹Ì
≠I›ıfiÎ ÁÿÔ˚¤Î‰ ¿fl÷Î_ ±ÁÿÔ˚¤Î‰fiÌ, ÷ıΩı¶ıÊfiÌ T≤Ï© ◊¥ ±fiı ±ı‰˘ ¤Î‰
·¥fiı ±ÎT›Î.

±ZÎfl‘΋fiÌ ¿>_«Ì ≠Î√∞ ¤@÷fiı Á˘Ó’Ì »ı

±Î ÿflQ›Îfi ‰fl÷η◊Ì ¿˘ÃÎflÌ ±_⁄Î¥ÿÎÁ, ¿˘ÃÎflÌ ⁄ı«fl ¤√÷ ÷◊Î
⁄ÌΩ ’Î_«-ÁÎ÷ ’ÎÊ˝ÿ˘ …^fiÎ√œ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚‰Î ±fiı ’_«÷Ì◊˝fiÌ
ΩhÎÎ ¿fl‰Î ±ÎT›Î. ÷ı‹fiı ’HÎ V‰Î‹Ì±ı ⁄Ë ‰Î÷˘ ¿flÌ ±Îfi_ÿ ’‹ÎÕuÎ.
±ı¿ Ïÿ‰Á V‰Î‹Ì±ı ¿˘ÃÎflÌ ±_⁄Î¥ÿÎÁfiı ⁄˘·Î‰Ìfiı ¿èÎ_ — ““¿˘ÃÎflÌ ! ‹ıÓ
÷˘ ÷‹Î‹ ¿>_«Ì±˘ ≠Î√∞ ¤√÷fiı Á˘Ó’Ì ÿÌ‘Ì »ı ±fiı Ë_ ÷˘ ˉı ÏfiT≤ÏkÎ
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 117

·¥fiı fi‰fl˘ ◊›˘ »\_.””

±Î ÁÎ_¤‚Ì ¿˘ÃÎflÌ ±_⁄Î¥ÿÎÁfiı ◊Õ¿˘ ◊›˘ ¿ı fl¬ı V‰Î‹Ì±ı
‹_ÏÿflfiÌ ÷‹Î‹ ¿>_«Ì±˘ ≠Î√∞ ¤√÷fiı Á˘Ó’Ì ÿÌ‘Ì Ë˘› !
V‰Î‹Ì±ı ÷ı‹fi˘ Á_¿S’ ±_÷›Î˝‹Ì’HÎı ΩHÎÌ ¿èÎ_ — ““±_⁄Î¥ÿÎÁ !
◊Õ¿˘ ’΋¢ fiÏË. ‹_ÏÿflfiÌ ¿>_«Ì±˘ ÷˘ ±Î flËÌ, ’HÎ ±ZÎfl‘΋fiÌ ¿>_«Ì
≠Î√∞ ¤√÷fiı Á˘Ó’Ì »ı.”” ±ı‹ Á‹… ’ÎÕÌfiı ¤√÷∞ ÁQ›¿Ô˚ ≠¿Îflı
’˘÷Îfi_ V‰w’ »ı ±fiı ‹˘ZÎfi_ ¶Îfl ’HÎ ÷ı‹fiÎ ¶ÎflÎ ÁÿÎ ¬S·_ flËıÂı ±ı
‹‹˝ Á˙fiı Á‹ΩT›˘.
’»Ì ÷ı ‹_Õ‚ ’_«÷Ì◊a ¿fl‰Î √›_. ±_⁄Î¥ÿÎÁı V‰Î‹ÌfiÎ ≠˙œ
≠÷Î’fiÌ ‰Î÷˘ Á˘flËÎ_ fi…flı ÏfiË΂Ì. ‰‚Ì, ≠Î√∞ ¤@÷ ωÊı V‰Î‹Ìfi˘
’ZÎ’Î÷ ’HÎ fi…flı ÏfiËÎY›˘ Ë÷˘. ÷ı◊Ì ÷ı‹HÎı ‰fl÷η ¿Î√‚ ·¬Ìfiı ±Î
⁄‘Ì Ï‰√÷˘ …HÎΉÌ. ±Î◊Ì ‰fl÷η‹Î_ ωfl˘‘fi˘ ‰_À˘‚ ωÂıÊ ∂¤˘ ◊›˘.

∂fi΋Î_ V‰Î‹Ìfiı Ã’¿˘ ÿı‰Îfi˘ ÃflΉ

Á‰˝hÎ V‰Î‹ÌfiÎ ‹Ò‚ ±ZÎflV‰w’fiÎ ’ÕCÎÎ ’ՉΠ·ÎB›Î ±fiı ≠Î√∞
¤√÷fi˘ ‹ÏË‹Î ’HÎ ‰‘‰Î ·ÎB›˘. ±Î◊Ì, Á_‰÷ 1921fiÎ Ë÷ÎÂfiÌfiÎ
Á‹ˆ›Î μ’fl ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ÷◊Î Á‰ı˝ ÁÿÔ˚√v±˘±ı V‰Î‹Ìfiı Ã’¿˘ ÿı‰Îfi_
fiyÌ ¿›* Ë÷_, ’fl_÷ Á˘flà ÿıÂfiÎ Á‰ı˝ ËÏfl¤@÷˘fiÌ ËÎ…flÌ‹Î_ ÷ı ◊¥ fi
Â@›_ ±fiı I›Îfl ’»Ì ‰‚Ì ’_«÷Ì◊˝‹Î_ ŒflÌfiı Á‰ı˝ ÁÿÔ˚√v±˘±ı V‰Î‹ÌfiÎ
±’Îfl ‹ÏË‹Îfi˘ ≠I›ZÎ ±fi¤‰ ¿›˘˝. ÷ı◊Ì ÷ı CÎÀÎՉΠ‹ÎÀı ‰fl÷η‹Î_
Á‰ı˝±ı fiyÌ ¿›* ¿ı V‰Î‹Ìfiı …ı‹ ⁄fiı ÷ı‹ ‰Ëı·ÎÁfl ⁄˘·Î‰Ìfiı …wfl Ã’¿˘
ÿı‰˘. ÷‚ …^fiÎ√œ‹Î_ ÷˘ I›Î_fiÎ fiÎ√fl ËÏfl¤@÷˘fiÌ ËÎ…flÌ‹Î_ ÷ı fi ⁄fiÌ
¿ı, ±ıÀ·ı ∂fiÎ …ı‰Î ±ı¿Î_÷ V◊‚‹Î_ V‰Î‹Ìfiı ⁄˘·Î‰‰Îfi˘ ω«Îfl Á˙±ı
¿›˘˝ ±fiı I›Î_ Á‰˝ ‰Î÷ V‰Î‹Ìfiı ¿Ëı‰Ì ÷ı ≠‹ÎHÎı fiyÌ ¿flÌ, ±Î«Î›˝
‹ËÎflÎ… ÷◊Î ÁÿÔ˚√v±˘, ‰fl÷η◊Ì fiÌ¿‚Ì ‘˘·ıflı ±ÎT›Î. V‰Î‹Ìfiı
…^fiÎ√œ◊Ì ∂fiı ÷ıÕÌ ·Î‰‰Î ‹ÎÀı ÏfiW¿Î‹Îfi_ÿ ⁄˛õ«ÎflÌ, Ïhο‹«flHÎÿÎÁ
ÂÎVhÎÌ ÷◊Î ‹¿<_ÿ«flHÎÿÎÁ ’flÎHÎÌfiı …^fiÎ√œ ‹˘¿S›Î ±fiı V‰Î‹Ìfiı
¿Ëı‰flÎT›_ — ““∂fiÎ ÷‹Îfl˘ ÿı ¿Ëı‰Î›, …ı◊Ì ËÏfl¤@÷˘fiÌ ±˘‚¬ÎHÎ
±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…fiı ¿flΉ‰Î ÁÎv ±Î’ ∂fiÎ ’‘Îfl˘.””
118 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

±Î ≠‹ÎHÎı ±Î ÁÿÔ˚√v±˘±ı …^fiÎ√œ ±Î‰Ì V‰Î‹Ìfiı ‰Î÷ ¿flÌ.

V‰Î‹Ì ÷˘ ±_÷›Î˝‹Ì, ±ıÀ·ı Á‰ı˝ Ë¿Ì¿÷ ΩHÎ÷Î Ë÷Î. ÷ı◊Ì ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ —
““±hÎı ¿Îfl¬Îfi_ «Î·ı »ı ±fiı flCÎ‰Ìfl«flHÎÿÎÁ∞ ÷ı ÿı‹Î_ Œflı »ı ÷˘ ÷ı
Á‰ı˝ ËÏfl¤@÷˘fiÌ ±˘‚¬ÎHÎ ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…fiı ¿flΉÂı.””
’fl_÷ ⁄˛õ«ÎflÌ ÷◊Î ÂÎVhÎÌfiı ÷˘ V‰Î‹Ìfiı ∂fiı √‹ı ÷ı‹ ¿flÌfiı ÷ıÕÌ
·Î‰‰Î ‹ÎÀı ¿èÎ_ Ë÷_. ÷ı◊Ì ÷ı‹HÎı ÷˘ V‰Î‹Ìfiı ∂fiÎ ’‘Îfl‰Îfi˘ ⁄Ë …
±Î√˛Ë ¿›˘˝. V‰Î‹Ì ÷ı‹fi˘ ±Î√˛Ë Ωı¥fiı ⁄˘S›Î — ““ÃÌ¿ I›Îflı ±Î‰ÌÂ_.””
±ı‹ ¿ËÌ “Ãοfl, Ãοfl” ¿ËÌ ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi_ ’ÿ ⁄˘S›Î —
““¤Ò¿˘ ¤Îfl Ëv_ Á_÷fi ÏË÷, ¿v_ »Î›Î ¿fl ÿ˘¥,
Ωı ‹ıflı Á_÷¿< flÏ÷ ±ı¿ ÿ‰ı, ÷ıËÌ …Õ ÕÎv_ ‹ıÓ ¬˘¥;
fiÎflÿ ‹ıflı Á_÷Áı ±Ï‘¿ fi ¿˘¥.””
±ı‹ ⁄˘·Ìfiı ‰‚Ì ¿èÎ_ — ““Ωı ±Î’HÎı ¬flı¬flÎ ÁΑ ˢ¥Â_, ÷˘
lÌ∞fiÎ «Îflı ËÎ◊ ±Î’HÎÌ μ’fl … »ı. ‹ÎÀı ‹ËÎflÎ…fiı √‹Âı ÷ı ¬v_.””
’»Ì V‰Î‹Ì …^fiÎ√œ◊Ì fiÌ¿Y›Î ÷ı ‹Î√˝‹Î_ Ïÿ‰Á‹Î_ CÎHÎÌ ‰¬÷ ±Î
«flHÎ ⁄˘·÷Î ±fiı ’»Ì ¿Ëı÷Î ¿ı ““±Î’HÎı ÁΑ »Ì±ı ÷ı Â_ ¿fl‰Î ÏŒ¿fl
¿fl‰Ì ’Õı ? lÌ∞ ±Î’HÎÌ flZÎ΋Î_ »ı !””
’»Ì flV÷΋Î_ flÎ÷ flèÎÎ. flÎhÎı ≠Î√∞ ¤@÷ V‰Î‹Ì ’ÎÁı ±ÎT›Î ±fiı
ËÎ◊ ΩıÕÌ ≠Î◊˝fiÎ ¿flÌ ’Ò»u_ — ““V‰Î‹Ì ! ‰Îflı‰Îflı ±Î’ ±Î «flHÎ ±Î…ı
⁄˘S›Î »˘ ÷ı Â_ Ëı÷ »ı ?””
±ıÀ·ı V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — ““‰fl÷η ±fiı √œÕΉ΂αı ÃflΉ ¿›˘˝ »ı ¿ı
∂fiı ÷ıÕÌ …¥fiı V‰Î‹Ìfiı Ã’¿˘ ÿı‰˘ »ı ±fiı ÷ıÓ ‹ÎflÌ ⁄Ë ‹˘À’ ¿ËÌ »ı
÷ı◊Ì ÷fiı ÁIÁ_√ ⁄ËÎfl ¿fl‰˘ »ı ±fiı ‹Î◊ı ¬Õfi˘ ’Ò‚˘ ‹Ò¿Ì √΋ı√΋ ÷fiı
Œıfl‰Ì, ÷ÎflÌ ’ÎÁı ¿Ëı‰flΉ‰_ »ı ¿ı “‹ıÓ V‰Î‹Ìfiı ‹Ò‚ ±ZÎfl ¿èÎÎ »ı ÷ı
‰Î÷ ¬˘ÀÌ »ı,” ±ı‹ ÷Îflı ‹˘œı … ¿Ëı‰flΉ‰_ »ı, ±ı‰˘ ÃflΉ ¿›˘˝ »ı. ’HÎ
‹fiı ±ı‹ ◊Λ »ı ¿ı ‹ÎflÎ ÿı¬÷Î_ ÷Îv_ ±’‹Îfi ¿flı ÷ı ‹ÎflÎ◊Ì ¬‹ÎÂı fiÏË.
‰‚Ì, ±Î Á˘flà ÿıÂfiÎ ËÏfl¤@÷˘ ’HÎ ⁄Ë ≠ı‹Ì »ı, ÷ı ‹Îv_ ±’‹Îfi ◊÷_
ÿı¬Ìfiı ÷ı±˘ ’HÎ ÿ—¬Ì ◊¥ …Âı. ‹ÎÀı ±Î ÿı‹Î_ ¿Â_ ◊‰Î ÿı‰_ fi◊Ì.
‰fl÷η‹Î_ ÷ı‹fiı …ı ¿fl‰_ ˢ› ÷ı ¿flı, ’HÎ ±Î ÿı‹Î_ ÷˘ ¿Â_ ◊‰Î ÿı‰_ fi◊Ì.””
÷ı ÁÎ_¤‚Ì ¤√÷∞±ı ËÎ◊ ΩıÕÌfiı V‰Î‹Ìfiı ≠Î◊˝fiÎ ¿fl÷Î_ ¿èÎ_ —
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 119

““V‰Î‹Ì ! ‹fiı √‹ı ÷ı‹ ¿ËıÂı fiı √‹ı ÷ıÀ·_ ÿ—¬ ÿıÂı ÷ı Ë_ ÁËfi ¿flÌÂ.
’HÎ ±Î’ ¿˘¥ ±L›◊Î Á_¿S’ ¿fl¢ fiÏË.””
I›Îflı V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — ““‹ÎflÎ ÿı¬÷Î_ ÷Îv_ ±’‹Îfi ◊Λ ÷ı ‹ÎflÎ◊Ì
¬‹Î› fiÏË.””
’»Ì Á˙ ‹ÎÏ‚›ı ’‘Λν. ‹ÎÏ‚›Î‹Î_ ⁄ı-hÎHÎ Ïÿ‰Á fl˘¿Î›Î.
ÏfiW¿Î‹Îfi_ÿ ⁄˛õ«ÎflÌ ÷◊Î Ïhο‹«flHÎÿÎÁ μ÷Ή‚Î ◊›Î ±fiı V‰Î‹Ìfiı
¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ì ! «Î·˘ fiı, ‹ËÎflÎ… ±Î‰Ì √›Î ËÂı.””
±ıÀ·ı V‰Î‹Ì±ı ÷ı‹fiı ¿èÎ_ — ““ËÏfl…fi˘fiı flά‰ÎfiÌ ÷ÎHÎ »ı, ±ıÀ·ı
÷ı‹fi_ ‹fi ÿ¬‰Ìfiı …‰_ ÷ı ¿ı‹ …‰Î› ?”” ±ı‹ ¿ËÌ fl˘¿Î›Î.
÷ı … flÎhÎı ¨À μ’fl ’΂α˘ ‹ËÎflÎ…fi˘ ¿Î√‚ ·¥ ±ÎT›Î.
¿Î√‚ V‰Î‹Ìfiı ±Î’Ìfiı ¿èÎ_ — ““‹ËÎflÎ… ‰fl÷η ’Î»Î Ω› »ı ±fiı ∂fiı
fiÏË ’‘Îflı, ‹ÎÀı ÷‹˘ ’λΠ‰‚Ωı.””
’΂αı ±Î’ı·˘ ¿Î√‚ Â΋∞¤Î¥ ‰Î_«‰Î ⁄ıÃÎ, ±ıÀ·ı V‰Î‹Ì±ı
¿èÎ_ — ““±I›Îflı ◊_¤˘, ωCfi ¿fl¢ fiÏË. Á‰Îflı ‰Î_«ÌÂ_.””
Á‰Îfl ◊÷Î_ Á˙ fiÿ̱ı fiÎˉΠ√›Î. I›Î_ ÷ı ¿Î√‚ ‰Î_E›˘. ÷ı‹Î_ ·A›_
Ë÷_ — ““¿ÚWHÎ≠ÁÎÿ∞ ‹ËÎflÎ… ÿıË ‹Ò¿Ì √›Î »ı, ÷ı◊Ì ÁÒ÷¿ ’Õ‰Î◊Ì Á˙
‰fl÷η ’λΠ√›Î »ı ±fiı Ëη ∂fiÎ …‰Îfi_ ⁄_‘ flèÎ_ »ı.””
I›Îfl ’»Ì fiÎËÌfiı Á‰ı˝ ‹_Ïÿflı ±ÎT›Î ±fiı ÁÎ_…ı ‹ÎÏ‚›ı◊Ì «ÎS›Î ÷ı
’λΠ…^fiÎ√œ ±ÎT›Î. ±Î flÌ÷ı ‹ËÎflÎ…ı ’˘÷Îfi_ ‘΋ …ı ±ZÎfl ±fiı ÷ıfiÎ
’fl‹ ±ı¿Î_Ï÷¿ ¤@÷fiÌ ±·˙Ï¿¿ flZÎÎ ¿flÌ ±fiı Á‰ı˝fiı …HÎÎT›_ — ““¬flı¬flÎ
ÁΑ ÷˘ ±ı »ı. ‹ÎÀı flÎ√-¶ıÊ »˘ÕÌfiı ±ı‹fiı ωÊı ≠ÌÏ÷ flά˘.””
’fl_÷ flÎ√-¶ıÊÎÏÿ¿fi˘ Á_’ÒHν ±Ï¤Ïfi‰ı Á‰ı˝‹Î_ ◊›˘ Ë÷˘, ±ıÀ·ı
μ’ÎÏ‘fi˘ μ’ÎÕ CÎH΢ … ◊›˘. ÷ı‹Î_ √œÕΉ΂αı ’HÎ ÁÎ◊ ±ÎM›˘, ¿ÎflHÎ ¿ı
V‰Î‹ÌfiÌ ‹˘À’ ±fiı «Îflı ÷flŒ ◊÷_ ÁL‹Îfi Ωı¥ Á˙ ∂¿‚Ì ’ÕuÎ Ë÷Î.
«˘÷flŒ μ’ÎÏ‘fi˘ μ’ÎÕ Ωı¥ ±ı¿ Ïÿ‰Á Á¤Î‹Î_ ≠Î√∞ ¤√÷fiı
⁄˘·Î‰Ìfiı V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — ““≠Î√∞ ! ±Î Œıflı ‰fl÷ηı ’ÒΩ ¬flÌ ◊‰ÎfiÌ »ı.
⁄ÌΩ ¿˘¥fiı ÷˘ ÿ—¬ fiÏË ±Î‰ı. ‹ÎÀı ÏfiflÎ_÷ flάΩı. ‹ÎhÎ ±Î ≠Î√∞fiı
ÿ—¬ ±Î‰Âı ±fiı ±ı ¬‹Âı ’HÎ ¬fl˘, ¿Î_ …ı ‹ıÓ ±ıfi_ ⁄¬÷fl ±ı‰_ CÎÕu_ »ı
¿ı ÷ıfiı ±ı¿ ’HÎ À˘«˘ ‰Î√Âı fiÏË.”” ±ı‹ ¿ËÌ Á‰ı˝fiı ‘Ìfl… ±Î’Ì.
120 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

±Î ÁIÁ_√‹Î_ ¿ıÀ·Î¿ «Î¿fl …ı‰Î ±fiı ¿ıÀ·Î¿ ‘HÎÌ …ı‰Î ’HÎ »ı

÷‚ …^fiÎ√œ‹Î_ ’HÎ V‰Î‹ÌfiÌ ‹˘À’ ÁËfi fi ¿flÌ Â¿fiÎfl΋Î_
ωʋ÷Îfi_ Ï‰Ê T›Î’‰Î ·ÎB›_. V‰Î‹Ì ’˘÷Îfiı ωÊı ±I›_÷ ÏfiWÃÎ ±fiı
Ëı÷‰Î‚Î Á_÷˘ ÷◊Î ’ÎÊ˝ÿ˘fi_ ωÂıÊ flά÷Î ÷ı ⁄ÌΩ◊Ì ÁËfi ◊÷_ fiËŸ.
±Î◊Ì ¿ıÀ·Î¿ ±ÎÁflÌ V‰¤Î‰‰Î‚Î V‰Î‹ÌfiÌ Ï‰v©‹Î_ ’ÕÌ √›Î.
¶ıÊ΄Bfi◊Ì ⁄‚÷Î ’ÎÊ˝ÿ˘ ·Î‘˘ ¤√÷, Õ<_√fl ¤√÷ ÷◊Î √˘Ï‰_ÿ ¤√÷,
·HΉÌfl ¿ÎÃÌ ±fiı ’Ò_Ωı ¿˘‚Ì ‰√ıflı ·√¤√ ÷ıfl …HÎÎ V‰Î‹ÌfiÌ Ï‰v© ’ÕÌ
√›Î Ë÷Î ±fiı ÿflı¿ flÌ÷ı ‹_Ïÿfl‹Î_ fi¿ÁÎfi ¿fl÷Î Ë÷Î. ÷ı‹fiı Á‹Ω‰Ì,
÷ı‹fi_ ’Îfl ’Õı ±ıÀ·Î ‹ÎÀı, V‰Î‹Ì±ı ÷ı‹fiı ‹Îfi ±Î’Ì, ±Î√ı‰Îfi ¿flÌ,
¬ı÷Ìfi_ ÷‹Î‹ ¿Î‹ Á˘Ó’ı· Ë÷_. ÷ı ‰¬÷ı ÁÎ_¬ÕΉÿflfi_ ¬Õfi_ ⁄ÌÕ Áfl¿Îflı
·¥ ·Ì‘_ Ë÷_. ±ıÀ·ı ÁÎ_÷·’fl ⁄ÌÕ flÎA›_ Ë÷_ ±fiı I›Î_ ÏfiI› ¬Õ ·ı‰Î
…‰Îfi_ «Î·÷_ Ë÷_. F›Îflı ÁÎ_¬ÕΉÿflfi_ ⁄ÌÕ Ë÷_ I›Îflı ¬Õfi_ ¤fl˘À<_ ·ı‰Î
⁄‚ÿ …÷Î_, ÷ıfiı ±ı¿Î_÷flı CÎÌ-√˘‚ ±Î’‰Îfi˘ Ïfl‰Î… Ë÷˘. ’HÎ F›Îflı œ>_¿Õ<_
ÁÎ_÷·’flfi_ ⁄ÌÕ flÎA›_ I›Îflı fl˘… ±ı¿ ¤fl˘À<_ ¬Õfi_ ·Î‰ı ±fiı fl˘… CÎÌ ±fiı
√˘‚ ¿˘ÃÎfl‹Î_ ‹Î√ı. ¿˘ÃÎflÌ Ïhο‹ÿÎÁı ¿èÎ_ — ““fl˘… CÎÌ-√˘‚ fiÏË ±Î’_.””
±Î ¿Ï…›˘ Ïÿ‰Î‚Ìfi˘ «ÎS›˘. ÷ı‹Î_ ¤_ÕÎflÌ ’HÎ ¤Y›Î. ÷ı◊Ì fl˘…
⁄‹HÎÌ flÁ˘¥ ¿flı ±fiı ⁄‹b_ ’ÌflÁÌ ÿı ±fiı …ıÀ·_ ‰‘ı ±ıÀ·_ ⁄‚ÿfiı
¬‰flÎ‰Ì ÿı. ±ı‰Ì fl˘… μ’ÎÏ‘ «Î·‰Î ·Î√Ì.
±ı¿ Ïÿ‰Á ¤_ÕÎfḻı ⁄ÎflÌfiÌ Áά ·Î‰Ì «Ò·Î‹Î_ fiÎ¬Ì ⁄Î‚Ì ÿÌ‘Ì.
÷ı ¿˘ÃÎfḻı ·Î‰Ì V‰Î‹Ìfiı ⁄÷ΉÌ. I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î — ““±Î ÁIÁ_√‹Î_
¿ıÀ·Î¿ ‘HÎÌ ◊¥fiı flËı »ı fiı ¿ıÀ·Î¿ CÎflfiÎ ‹fiW› ◊¥fiı flËı »ı, ¿ıÀ·Î¿
ÁÎ◊Ì ◊¥fiı flËı »ı, ¿ıÀ·Î¿ «Î¿fl …ı‰Î ±fiı ¿ıÀ·Î¿ ÁIÁ_√fiÎ ¶ıÊÌ ’HÎ
»ı.”” ±ÎÀ·Ì ‰Î÷ V‰Î‹Ì±ı ¿flÌ, ’HÎ ¿˘¥fiı ¿Î_¥ ¿èÎ_ fiÏË.
’HÎ ¤_ÕÎflÌfiı ÷◊Î ¬ı÷̉΂Îfiı ¿˘ÃÎflÌ μ’fl ¶ıÊ ⁄_‘Î¥ √›ı·˘.
¬ı÷̉΂Π’Ò‚˘ fiάı ±fiı ÷ıfiÎ μ’fl ’√ ‹Ò¿Ìfiı «Î·ı. ‰‚Ì, ’Ò‚˘ »^À˘
¿›Î˝ ωfiÎfi˘ … œ˘flfiı fiÌflı. ±Î◊Ì ⁄√ÎÕ ’HÎ ⁄Ë ◊Λ.
±ı¿ Ïÿ‰Á Ω√Î V‰Î‹ÌfiÎ Áı‰¿ı ‰ÎÁÌÿ_ ‰Î‚÷Î_ Ω√Î V‰Î‹Ìfiı ±Î
⁄÷ÎT›_. ÷ı‹HÎı V‰Î‹Ìfiı ⁄˘·Î‰Ì ±Î ⁄÷ÎT›_. I›Îflı V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — ““‘L›
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 121

‹ÎflÎ ‘HÎÌ, …ı‹ flάı ÷ı‹ ËÎ_¿ı.”” ±ı‹ ¿ËÌfiı ⁄˘S›Î — ““±Î…ı ‹Îv_ ‹Îfi÷Î
fi◊Ì, ’HÎ ‰fl÷ηfi˘ ¿˘¥ ±Î‰Âı ÷˘ √˘ÿÎ ¬ÎÂı ±fiı ω‹¬ ◊‰_ ’ÕÂı.””
‰√ıflı ¿ËÌ ±ÎÁfiı ±ÎT›Î, ’HÎ ÷ı‹fiı ¿Î_¥ ¿èÎ_ fiÏË !
’»Ì Ë÷ÎÂfiÌfi˘ Á‹ˆ›˘ ◊›˘. ÷ı‹Î_ Á‰ı˝ ËÏfl¤@÷˘fiı ¿◊ΉÎ÷νfi˘
Á_÷˘Ê ±Î’Ì, V‰Î‹Ì ‰fl÷η «ˆhÎÌ Á‹ˆ›ı …‰Î ÷ˆ›Îfl ◊›Î.

‰fl÷η‹Î_ «ˆhÎÌ Á‹ˆ›˘

Á_‰÷ 1922fi˘ «ˆhÎÌ Á‹ˆ›˘ ¿fl‰Î V‰Î‹Ì …^fiÎ√œ◊Ì fiÌ¿Y›Î I›Îflı
¤√÷∞fiı V‰Î‹Ì±ı …^fiÎ√œ flÎA›Î ±fiı ¿èÎ_ — ““±Î ≠Î√∞‹Î_ ±ËŸfiÎ
ËÏfl…fi˘fiı CÎb_ Ëı÷ ◊›_ »ı, ±ıÀ·ı ÷ıfiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚‰Îfi˘ ÷ı‹fiı μ‹_√ »ı.
÷ı◊Ì ÷ıfiı ±ËŸ Ë‹HÎÎ_ flάÌÂ_.””
U›Î‹∞¤Î¥fiı ¿<_¿Î‰Î‰ Á‘Ì ‰Á˘‰Î‚Î ‰ÎCÎ∞¤Î¥fi˘ ÁÎ◊ ¿flÌ
±ÎM›˘ Ë÷˘, ÷ı◊Ì ÷ı ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı fiÌ¿‚Ì ‹Ë‰Î √›Î. V‰Î‹Ì±ı ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı
‹Ë‰ÎfiÎ ËÏfl¤@÷ ω߷¤Î¥ μ’fl ¿Î√‚ ·¬Ì ‹˘¿S›˘ Ë÷˘ — ““U›Î‹∞
CÎıfl ±Î‰ı »ı ‹ÎÀı ÷ı‹fiÌ ¬⁄fl flάΩı ±fiı ≠Î√∞fiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚Ωı
¿Î_ …ı ±ıfi_ iÎÎfi ÿˆ‰Ì ±fiı Á⁄Ì… »ı ±fiı ‹ÎflÌ ±fiı lÌ∞fiÌ ‹˘À’ ¿Ëı
»ı ’HÎ ⁄ÌΩfi˘ ÏfiÊı‘ fi◊Ì ¿fl÷˘.”” ±ı ≠‹ÎHÎı ¤·Î‹HÎ ·¬Ì ±Î’Ì.
¤√÷∞fiı V‰Î‹Ì±ı ±Î√‚◊Ì … ¿èÎ_ Ë÷_ — ““±Î ‰¬÷ı ‰fl÷η‹Î_
CÎH΢ ∂¤fl˘ ¤flΛ˘ »ı ±fiı ⁄˘S›Î ‰√fl ÷ı±˘ flËı‰ÎfiÎ fi◊Ì. ‹ÎÀı ÷_
…^fiÎ√œ flËı…ı.””

√œÕ΋Î_ V‰Î‹Ìfi˘ ±ÿÔ˚¤÷ ≠÷Î’

V‰Î‹Ì flÎ…¿˘À◊Ì fiÌ¿‚Ì √œÕÎ ±ÎT›Î. Ω√Î ¤√÷ V‰Î‹Ì ÁÎ◊ı
√œÕÎ Á‘Ì ±ÎT›Î Ë÷Î. ±ËŸ◊Ì V‰Î‹Ì±ı ÷ı‹fiı …^fiÎ√œ ’λΠ…‰ÎfiÌ
±ÎiÎÎ ¿flÌ — ““÷‹ı ’Î»Î Ω±˘ ¿Î_ …ı ÷‹ÎflÎ◊Ì ’HÎ ‹Îv_ ±’‹Îfi ◊Âı ÷ı
¬‹ÎÂı fiÏË.”” ÷ı◊Ì ÷ı±˘ √œÕÎ◊Ì …^fiÎ√œ ’λΠ√›Î.
V‰Î‹Ì √œÕ΋Î_ ±ı¿-⁄ı Ïÿ‰Á fl˘¿Î›Î. ÁÎ_…ı ·Z‹Ì‰ÎÕ̱ı ÿ½fi ¿fl‰Î
√›Î. I›Î_ ≠ÁÎÿÌfiÎ ±˘Àı Á¤Î ¿flÌ. ÷‹Î‹ ËÏfl¤@÷˘±ı V‰Î‹Ìfiı ËÎfl
’ËıflÎT›Î ±fiı √…flÎ ‘flÎT›Î. V‰Î‹Ì±ı ’HÎ ⁄˛õiÎÎfifiÌ ±ÿÔ˚¤÷ ‰Î÷˘ ¿flÌ
122 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

±fiı ±Îfl÷Ì ’HÎ I›Î_ … ¿flÌ ±fiı CÎHÎÎ_ ¿Ì÷˝fi˘ Á_÷˘ ’ÎÁı ⁄˘·ÎT›Î_.
÷ı ÿflQ›Îfi flÎ…¿˘À‰Î‚Î …ıÃΤΥ ÿfl∞±ı ‹_Ïÿfl‹Î_ ±Î‰Ì ÿ½fi
¿flÌ V‰Î‹ÌfiÌ ¬⁄fl ’Ò»Ì. ±ıÀ·ı ¿˘ÃÎflÌ ¤Ì‹∞¤Î¥ ⁄˘S›Î — ““V‰Î‹Ì ÷˘
‹_Ïÿfl μF…Õ ¿flÌ ‰ÎÕ̱ı √›Î »ı.””
±Ë˘ ! ‹˘ÀÎ’vÊfi˘ ±Î‰˘ ±ÿÔ˚¤÷ ≠÷Î’ ¿ı ±fi_÷fiÎ_ fiÎÕÌ-≠ÎHÎ
¬ıÓ«Ì ’˘÷΋Î_ ΩıÕÌ ÿı, ±ı‹ Ωı‰Î »÷Î_ ’HÎ Ïÿ‰Î_‘ ˢ› ÷ıfiı ÁÒ›˝fi˘
‹ÏË‹Î ¿ı‹ …HÎΛ ?
…ıÃΤΥ ‰ÎÕ̱ı ±ÎT›Î ±fiı I›Î_ ÏÿT› Á¤Î Ωı¥ ÷ı‹fiı ±Ï÷
±Îfi_ÿ ◊›˘ ±fiı V‰Î‹Ìfiı ÿoÕ‰÷Ô˚ ¿›Î˝. V‰Î‹Ì±ı ÷ıfiÌ ÿ½fifiÌ μIÁ¿÷Î
±fiı ’˘÷ÎfiΠωÊıfi˘ ≠ı‹ ’Îfl¬Ì, ÷ıfiı ’˘÷ÎfiÌ ’ÎÁı ⁄ıÁΛ˘˝.
’»Ì V‰Î‹Ì ‹_Ïÿflı ’‘Λν ±fiı ›fi ±Îfl÷Ì ¿flÌ Á¤Î‹Î_ CÎHÎÌ ‰Î÷˘
¿flÌ. Ïfi›‹-«ıWÀÎ ¿flÌ ’˘œ‰Î √›Î. ÷ı ‰¬÷ı …ıÃΤΥfiı ⁄˘·Î‰Ì V‰Î‹Ì±ı
¿èÎ_ — ““Á‰Îfl‹Î_ ‰Ëı·_ «Î·‰Îfi_ »ı, ‹ÎÀı fiÎËÌ-‘˘¥fiı ÷ˆ›Îfl ◊¥ …Ωı.””
Á‰Îfl‹Î_ V‰Î‹Ì Ïfi›‹ ≠‹ÎHÎı hÎHÎ ‰Î√ı ∂ÃuÎ ±fiı fiÎËÌ, ’ÒΩ ¿flÌ,
‹_√‚ÎfiÎ_ ÿ½fi ¿flÌ «Î·‰ÎfiÌ ÷ˆ›ÎflÌ ¿flÌ. …ıÃΤΥ ’HÎ ‰Ëı·Î ∂ÃÌ, CÎı·ı
…¥ fiÎËÌ ÷ˆ›Îfl ◊¥ √›Î Ë÷Î. ÷ı ’HÎ V‰Î‹ÌfiÌ ÁÎ◊ı fiÌ¿Y›Î.
V‰Î‹Ì √œ’fl◊Ì fiÌ¿‚Ì ¿ÎÏfl›ÎHÎÌ ’‘Λν ±fiı fi◊ ’Àı·fiı CÎıfl
±ÎT›Î. ±ËŸ V‰Î‹Ì±ı fi◊ ’Àı·fiı ‰Î÷ ¿flÌ — ““±Î ÁΑ ÷˘ ‘yÎ ‹ÎflÌfiı
‘΋‹Î_ ·¥ Ω› ±ı‰Î »ı.””
I›Îflı fi◊ ’Àı·ı ’Ò»u_ — ““V‰Î‹Ì ! ‘yÎ Â_ ?””
I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î — ““±Î ·˘¿fiÎ ÷η‹ı· ÷˘ÕÌ fiάı ±ı ‘yÎ.””
±ı‹ CÎHÎÌ … ‰Î÷ ¿flÌ. ÷ı‹fiı ÁÎ◊ı ·¥fiı V‰Î‹Ì fiΉÕÎ, ‘˘·ıflÎ ◊¥
ÁÎ⁄fl‹÷Ì ∂÷flÌ ÁŸ∞‰ÎÕı ’‘Λν. I›Î_ ≠¤ÿÎÁ ⁄Îfl˘Àfiı CÎıfl flÎ÷ flèÎÎ
±fiı ÷ıfiı CÎHÎÌ … ‰Î÷˘ ¿flÌ ÏfiWÃÎfiÌ ’„WÀ ¿flÌ ÿÌ‘Ì. I›Î_◊Ì Á˘∞hÎÎ
◊¥fiı «ˆhÎ ÁÏÿ ÁÎ÷‹fiı Ïÿ‰Áı V‰Î‹Ì ‹Ëı‚Ή ’‘Λν.

‹Ëı‚Ή‹Î_ √_√Î ±fiı ÁÎ√flfi˘ Á_√‹

‹Ëı‚Ή‹Î_ V‰Î‹Ì ÷‚Ήfiı ¿Î_Ãı ¬S·Î ‹ıÿÎfi‹Î_ ÷_⁄‹Î_ flÎ÷ flèÎÎ.
Á‰Îflı ÷˘ ‰fl÷η◊Ì ËΩfl˘ ËÏfl¤@÷˘fi˘ Á_CÎ ÷◊Î ‘‹˝¿<‚, √˘fl‘fi¤Î¥
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 123

¿˘ÃÎflÌ, ωiÎÎfiÎfi_ÿ V‰Î‹Ì, μ’ıLƒÎfi_ÿ V‰Î‹Ì ‰√ıflı ‹Ëı‚Ή Á‘Ì Á΋Î

±ÎT›Î ±fiı ‹Ëı‚ΉfiÎ ÷‚Ή μ’fl, ‰fl÷ηfiÎ Á‰˝ Á_÷-ËÏfl¤@÷˘ ÷◊Î
…^fiÎ√œ, √œÕÎ ±fiı ‘˘·ıflÎfiÎ ÁΑ ÷‹Î‹fi˘ √_√Î ±fiı ÁÎ√flfi˘ Á_√‹ ◊Λ
÷ı ≠‹ÎHÎı Á_√‹ ◊›˘ ±fiı Á‰ı˝±ı V‰Î‹Ìfiı ÿoÕ‰÷Ô˚ ¿flÌ ¿˘À‹Î_ ËÎfl ’ËıflÎT›Î.

‹Ëı‚Ήfi˘ ‹ÏË‹Î
V‰Î‹Ì ’HÎ Á˙fiÎ_ ÿ½fi ¿flÌ ⁄˘S›Î — ““±Î V◊Îfi CÎb_ … ’ωhÎ »ı.
lÌ∞‹ËÎflÎ… ’Î_«Á˘ ’fl‹ËoÁ˘ ÁÏË÷ CÎHÎÌ ‰Îfl ±Î V◊Îfiı ◊¥ ‰fl÷η
’‘Λν »ı ±fiı ¿ıÀ·Ì¿ ‰¬÷ ±ËŸ flÎ÷ ’HÎ flèÎÎ »ı. ÷ı◊Ì ±‹˘ ÿfl ‰Êı˝
±ËŸ μ÷Îfl˘ ¿fḻı »Ì±ı ±fiı ⁄˛õωzÎfiÌ CÎHÎÌ ‰Î÷ ¿fḻı »Ì±ı. ‹ÎÀı ±Î
V◊Îfi ÷˘ ±Ï÷ μk΋ »ı. ‰‚Ì, ±Î ÷‚Ή‹Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ… Á_÷-ËÏfl¤@÷˘
ÁÏË÷ CÎHÎÌ ‰¬÷ fiÎèÎÎ »ı, ‹ÎÀı ÷ı ’HÎ ≠ÁÎÿÌ-÷Ì◊˝w’ »ı. ±Î √΋‹Î_
CÎHÎÎ ‹@÷˘±ı ÿıË ‘›Î˝ »ı ±fiı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ ‰¬÷‹Î_ ’«ÎÁ fi_ÿ
ÁΑ±˘ ÷˘ ±Î √΋‹Î_◊Ì … ◊›Î Ë÷Î. ‰‚Ì, ¬Âη, fifl˘k΋, Â_¤
{‰ıflÌÿÎÁ, ±…\ {‰ıflÌÿÎÁ, ‰ıHÎ̤Υ, ’Ì÷Î_⁄fl ÂıÃ, ’ÒΩ¤Î¥, …ıÁŸ√¤Î¥,
√·˘ ’√Ì, wÕ˘ ‰Î‚_ÿ ‰√ıflı CÎHÎÎ CÎHÎÎ ‹@÷˘ ±Î √΋‹Î_ ±‰÷flı·Î »ı ±fiı
Ë…\ ’HÎ ±ÎT›Î ¿flı »ı. ±ı‰_ ±Î √΋ μk΋ ÷Ì◊˝w’ »ı, ‹ÎÀı ±Î √΋‹Î_
…L‹ ’΋fiÎflÎfiÎ_ ‘fi¤ÎB› »ı ±fiı ÷ı±˘ Á‰ı˝ ’fl‹’ÿfiı ’΋Âı.”” ±ı
≠‹ÎHÎı ‹Ëı‚ΉfiÎ ‹ÏË‹ÎfiÎ_ ‰«fi˘ V‰Î‹Ì±ı Á¤Î‹Î_ ¿èÎÎ_.

V‰Î‹Ìfi_ ‰fl÷η‹Î_ ±’‹Îfi

±ÎËfiı Ïÿ‰Áı Á‰Îflı V‰Î‹Ì Á‰˝ Á_CÎ ÁÎ◊ı ‰fl÷η …‰Î fiÌ¿Y›Î.
ÁΉ∞ ¿>¥ Á‘Ì ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ’HÎ Á΋ı ±ÎT›Î ±fiı ‰Î…÷ı-√Î…÷ı Á˙
‹_Ïÿfl‹Î_ ±ÎT›Î. Ãο˘fl∞fiÎ_ ÿ½fi ¿flÌ «˘¿‹Î_ … «_ÿfiÌ ÷‚ı Á¤Î Ï«yÎfl
¤flÎ¥fiı ⁄ıÃÌ Ë÷Ì I›Î_ V‰Î‹Ì ’‘Λν. Á‰ı˝ ËÏfl¤@÷˘ V‰Î‹ÌfiÎ_ ÿ½fi ¿fl‰Î
±fiı ÿoÕ‰÷Ô˚ ¿fl‰Î ∂¤Î ◊¥ √›Î. V‰Î‹Ì±ı ÿ½fi ±Î’Ì ⁄ı ËÎ◊ ¨«Î ¿flÌ
ÂÎ_Ï÷ flά‰Î ¿èÎ_. ’»Ì Á¤Î‹Î_ ¬flÂÌ fiÎ¬Ì V‰Î‹Ì Ï⁄flÎF›Î ±fiı CÎHÎÌ
… ‰Î÷˘ ¿flÌ.
±Î‰Ì flÌ÷ı fl΋fi‰‹Ìfi˘ Á‹ˆ›˘ ±ÿÔ˚¤÷ ¤flΛ˘ ±fiı Á˙ ¿˘¥
124 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

V‰Î‹ÌfiÎ ≠÷Î’‹Î_ ¬ıÓ«Î¥ √›Î. V‰Î‹Ìfiı …ı ¿o¥ ¿Ëı‰Îfi˘ ⁄‘Îfi˘ Á_¿S’

Ë÷˘, ÷ı ±Î Ïÿ‰Áı ÷˘ ’Òfl˘ fi ◊›˘ ±ıÀ·ı ’Òfi‹fiÎ Ïÿ‰ÁfiÌ flÎË Ωı¥
Á‰ı˝ ⁄ıÃÎ.
’Òfi‹fiÎ Ïÿ‰Áı Á‰Îfl‹Î_ ‹_√‚Î ±Îfl÷Ì ’»Ì Á¤Î ◊¥. ±Î ‰¬÷ı
V‰Î‹Ìfiı Ã’¿˘ ÿı‰Îfi_ Á˙±ı ±√Îμ◊Ì … fiyÌ ¿›* Ë÷_. ÷ı◊Ì ≠◊‹ ÷˘
ËÎ◊̉΂Π√˘Ï‰_ÿ ’΂αı ÷·‰Îfl flά‰Îfi˘ «Î_ÿÌfi˘ ‹˘‰À˘ ¿flÎT›˘ Ë÷˘,
÷ıfiı ∂¤˘ ¿flÌ Ã’¿˘ ÿı‰Îfi_ ÏfiÏ‹kÎ ∂¤_ ¿›*. ÷ı ≠¿flHÎ ’I›_ ±ıÀ·ı
Â¿‹ÏfifiÎ ÁΑ ËÏflV‰w’ÿÎÁ∞±ı ±√Îμ◊Ì ’œÎ‰Ì flάı·Î ¿vHÎÎfi_ÿ
⁄˛õ«ÎflÌ ∂¤Î ◊›Î. ËÏflV‰w’ÿÎÁ∞fiı V‰Î‹Ì±ı …^fiÎ√œ‹Î_ ÁıÓ…‚fiÎ
‹ÎHÎÏÁ›Î ¬‹ÎHÎfi_ ±Î‹_hÎHÎ fi V‰Ì¿Îfl‰Î ‹ÎÀı Ã’¿˘ ±ÎM›˘ Ë÷˘, ÷ı‹fiı
I›Îfl◊Ì … V‰Î‹ÌfiÎ_ ÏË÷¿ÎflÌ ’HÎ ¿À< ‰«fi ÁÎ_¤‚Ì, ÷ıfiÌ ∂·ÀÌ
±Áfl‹Î_ V‰Î‹Ì ÷flŒ ±ÁÿÔ˚¤Î‰ μI’Lfi ◊›˘ Ë÷˘ ±fiı Â¿ V‰Î‹Ìfiı ’HÎ
V‰Î‹Ì ωv© ±Áÿ˚¤Î‰ ¿flÎT›˘ Ë÷˘, ÷ı‹HÎı ±√Îμ◊Ì «œÎ‰ı·Î ¿vHÎÎfi_ÿ
⁄˛õ«ÎflÌ ⁄˘S›Î — ““±ı ’΂Îfiı ‰œ˘ »˘, ’HÎ ±Î √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì
’HÎ ≠¤ ◊›Î »ı ±fiı ·˘¿˘ ÷ı‹fiÌ ¤√‰ÎfifiÌ …ı‹ ’ÒΩ ¿flı »ı; ÷ı‹fiÎ
fi¬, ¿ı ‰√ıflı ’ÒΩ› »ı. ÷ı‹fiı ¿ı‹ ¿˘¥ ¿Î_¥ ¿Ëı÷_ fi◊Ì ?””
±ıÀ·ı Â¿ V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î — ““V‰Î‹Ì ! ÷‹ı ’HÎ ¿ı‹ ¿o¥ ÷…‰Ì…
flά÷Î fi◊Ì ? ÷‹Îflı I›Î_ …^fiÎ√œ‹Î_ ±fiı¿ Ω÷fiÌ μ’ÎÏ‘±˘ ∂’…ı »ı
÷ı‹Î_ Â_ ÷‹ÎflÌ ‹fl∞ »ı ?”” ±ı‹ ¿ËÌfiı Â¿‹Ïfi ⁄˘S›Î — ““‹fiı ¿˘¥ Â¿∞
¿Ëı¢ fiÏË ±fiı ÷‹fiı ⁄‘Î ±ZÎfl ‹Îfiı »ı ÷ı ÷‹ı ±ZÎfl ‹Îfi¢ fiÏË.””
Â¿‹ÏfifiÎ_ ±Î‰Î_ ‰«fi ÁÎ_¤‚Ì V‰Î‹Ì ÂÎ_÷ Ï«kÎı, ÏV◊÷≠iÎ÷Î◊Ì
‘Ìfl √_¤Ìfl V‰flı ∂¤Î ◊¥fiı ⁄˘S›Î — ““ÁÎv_, ≠¤ ÷˘ ±ı¿ lÌ∞‹ËÎflÎ…
»ı. ÷ı◊Ì ¿˘HÎı› ≠¤ ◊‰ÎÂı fiÏË. ±Î’HÎı ÷˘ ÁΑ35 »Ì±ı, ±ıÀ·ı …ıÀ·Î‹Î_
35. ±ı¿Î_Ï÷¿ ¤@÷ ˢ› ÷ı ’˘÷Îfi_ w’ ÿıË ‹Îfiı fiÏË fiı ’˘÷Îfiı «ˆ÷L›w’ ‹Îfiı ±fiı
V‰‘‹˝, iÎÎfi fiı ‰ˆflÎB› ÷ıHÎı ÁÏË÷ ¤√‰ÎfifiÌ ¤„@÷ ¿flı fiı ±ı¿ ¤√‰Îfi ωfiÎ
⁄ÌΩ ¿˘¥ ’ÿÎ◊˝fiÌ ‰ÎÁfiÎ flάı fiÏË, ±fiı ±ı F›Îflı ±ı ¤√‰Îfifiı ¤∞fiı
±Î‰Ì flÌ÷fi˘ ÁΑ ◊›˘, I›Îflı ÁΑ ◊¿Ì ¿˘¥ ⁄Ì∞ ‹˘ÀÌ ’ÿ‰Ì fi◊Ì. …ı‹ flÎΩ
ˢ› ±fiı ÷ıfiÌ flÎHÎÌ Ë˘› ÷ı …ıÀ·Î‹Î_ flÎΩfi_ flÎF› »ı ÷ıÀ·Î‹Î_ flÎHÎÌfi_ flÎF›
’HÎ ¿Ëı‰Î› ±fiı …ı‰˘ flÎΩfi˘ Ë¿‹ «Î·ı ÷ı‰˘ … flÎHÎÌfi˘ Ë¿‹ «Î·ı, ÷ı‹
¤√‰Îfifi˘ …ı‰˘ ≠÷Î’ »ı ÷ı‰˘ … ±ı ÁΑfi˘ ’HÎ ≠÷Î’ »ı. ó √.‹. 22.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 125

flÎΩfi_ flÎF› ±ıÀ·Î‹Î_ flÎHÎÌfi_ flÎF›. …ı‰˘ flÎΩfi˘ Ë¿‹ «Î·ı, ÷ı‰˘ …
flÎHÎÌfi˘ ’HÎ Ë¿‹ «Î·ı fiı …ı‰˘ ¤√‰Îfifi˘ ≠÷Î’, ÷ı‰˘ ÁΑfi˘ ’HÎ
≠÷Î’ ¿Ëı‰Î›.””
±Î ≠‹ÎHÎı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î ÷ı◊Ì ¿˘¥ ⁄˘·Ì Â@›_ fiÏË. ’fl_÷ Ë…\
≠Î√∞ ¤√÷ Á_⁄_‘Ì ¿Î_¥ … ‰Î÷ fiÌ¿‚Ì fi◊Ì ±fiı V‰Î‹Ìfi˘ ‹ÏË‹Î
≠Î√∞ ÷◊Î Â΋∞ ±’fl_’Îfl ¿Ëı »ı, ÷ı V‰Î‹Ì fiÏË Ë˘› I›Îflı ÷ıfiı
¿Îœ‰Î ¿ÃHÎ ’ÕÂı, ±ı‹ Á‰ı˝fiı ·Î√‰Î◊Ì Á¤Î‹Î_ … ±ı ≠Á_√ ¿Îœ‰Î Á˙fiı
ω«Îfl Ë÷˘. ÷ı◊Ì Á˙ ‹˘ÀÎfiÌ ‹›Î˝ÿÎ »˘ÕÌ, ω‰ı¿ËÌfi ◊¥, ¨«Î-fiÌ«Î
◊‰Î ·ÎB›Î. ’fl_÷ ±ıÀ·Î‹Î_ ÂÎVhÎÌ ⁄‚fl΋ÿÎÁ∞±ı ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…fiı
‹ıÕı …¥ ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ’ÒΩ ¿fl÷Î Ë÷Î I›Î_ ±Î‰Ìfiı ¿èÎ_ — ““Á¤Î‹Î_
‹˘ÀÎfi_ ±’‹Îfi ◊Λ »ı, ÷ı‹Î_◊Ì CÎHÎÎfi_ ¤Ò_Õ<_ ◊Âı.””
÷ı◊Ì ‹ËÎflÎ… ÷fl÷ … Á¤Î‹Î_ ±ÎT›Î ±fiı ÿ›Îfi_ÿ ⁄˛õ«ÎflÌ …ı
Ãο˘fl∞fiÌ Áı‰Î‹Î_ Ë÷Î ÷ı‹fiı ÂHÎ√Îfl ±Îfl÷Ì ¿fl‰Îfi_ ¿Ëı‰flÎT›_.
±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… Á¤Î‹Î_ ’‘Λν ÷ı ’Ëı·Î_ Á¤Î‹Î_ ÁŸ∞‰ÎÕÎfiÎ
≠¤ÿÎÁ ∂¤Î ◊¥fiı ⁄˘·‰Î ·ÎB›Î — ““÷‹ı ±Î Â_ ⁄˘·˘ »˘ ? V‰Î‹Ìfiı
±Î flÌ÷ı Ã’¿˘ ±Î’‰˘ ±fiı ±ÁP› flÌ÷ı ⁄˘·‰_ ±ı‹Î_ ÷‹ÎflÌ ·Î›¿Î÷
»ı ?””
±ıÀ·Î‹Î_ ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… Á¤Î‹Î_ ±ÎT›Î ±fiı ±Îfl÷Ìfi˘ Õo¿˘ ◊›˘
±ıÀ·ı Á¤Î ωÁ…˝fi ◊¥. V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… ÁÎ◊ı ÿ½fiı √›Î. ÿ½fi ¿flÌ
ÿÏZÎHÎÎÿı ’√Ï◊›ı◊Ì fiÌ«ı ∂÷fl÷Î_ fiÌ«ı ±ı¿ ‹Î‚Ì √·Î⁄fiÎ ËÎfl ÷◊Î
√…flÎfiÌ À˘’·Ì ¤flÌfiı ∂¤˘ Ë÷˘, ÷ı ‹ËÎflÎ…fiı fi‹V¿Îfl ¿flÌ ∂¤˘
flè΢. ‹ËÎflÎ…ı ÷ıfiı ’Ò»u_ — ““Â_ ·ÎT›˘ »ı ?””
÷ıHÎı ¿èÎ_ — ““ËÎfl ±fiı √…flÎ »ı.””
±ıÀ·ı ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ — ““±Î V‰Î‹Ìfiı ËÎfl ’ËıflΉ.””
I›Îflı ÷ıHÎı V‰Î‹ÌfiÌ ¿˘À‹Î_ √·Î⁄fi˘ ËÎfl fiÎA›˘. I›Î_◊Ì V‰Î‹Ì
±fiı ‹ËÎflÎ… «ÎS›Î ±fiı ‹ËÎflÎ…lÌ Ë‰ı·ÌfiÎ_ ’√Ï◊›Î_ ±Î√‚◊Ì ‹ıÕı
’‘Λν. V‰Î‹Ì ÁΑfiÌ ‘‹˝Â΂΋Î_ …÷Î Ë÷Î, I›Î_ Á΋ı◊Ì Â¿‹ÏfifiÎ
ÁΑ ËÏflV‰w’ÿÎÁ∞ ‹Y›Î. ÷ı V‰Î‹Ìfiı ’√ı ·ÎB›Î. ±ıÀ·ı V‰Î‹Ì±ı
¿˘À‹Î_◊Ì ËÎfl ¿ÎœÌ ÷ıfiı ’ËıflÎT›˘ ±fiı ⁄˘S›Î —
126 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

““Ë‚ÿÌ …flÿÌ fi‰ ÷…ı, ¬ÀflÁ ÷…ı fi ±Î‹;

√HÎÌ…fi √Hο<_ fi‰ ÷…ı, ±‰√HÎ fi ÷…ı √·Î‹.””
±ıÀ·_ ¿ËÌfiı V‰Î‹Ì ±Î√‚ «ÎS›Î ±fiı ±ÿÔ˚¤÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, Â¿
V‰Î‹Ì ±fiı ’ωhÎÎfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ_ ±ÎÁfi˘ ’ÎÁı◊Ì fiÌ¿Y›Î. ÷ı◊Ì ÷ı ÿflı¿
ÁÿÔ˚√v±ı V‰Î‹Ìfiı ’˘÷ÎfiÎ ±ÎÁfiı ⁄˘·Î‰Ì, ‘˘Ï÷›_ ±˘œÎÕÌ, Áοflfi˘
’ÏÕ›˘ ¤ıÀ ‹Ò@›˘. Â¿ V‰Î‹Ì±ı ÷˘ V‰Î‹ÌfiÌ ’Ëıflı·Ì ¿oÃÌ ±fiı …fi˘¥
≠ÁÎÿÌfiÌ ·¥, fi‰Ì ¿oÃÌ ÷◊Î …fi˘¥ V‰Î‹Ìfiı ’ËıflÎT›Î_ ±fiı …^fiÌ ≠ÁÎÿÌ
’˘÷ÎfiÌ ’ÎÁı flÎ¬Ì ±fiı V‰Î‹Ìfiı ËÎ◊ ΩıÕÌ ≠Î◊˝fiÎ ¿flÌ — ““V‰Î‹Ì !
±‹Îv_ ⁄˘S›_ ‹ÎŒ ¿flΩı.””

≠Î√∞ ¤√÷fiı ω‹¬ ¿›Î˝

’»Ì flÎ…¤˘√fiÌ ±Îfl÷Ì ‰¬÷ı V‰Î‹Ì ÿ½fiı ’‘Λν I›Îflı ’λÎ
‰‚÷Î_ ¬‚Ì‹Î_ ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…, ¿˘ÃÎflÌ √˘‰‘˝fi¤Î¥, ’ωhÎÎfi_ÿ V‰Î‹Ì,
Â¿ V‰Î‹Ì, ±ı «Îflı›ı ‹‚Ìfiı V‰Î‹Ìfiı ∂¤Î flÎ¬Ì ‰Î÷ ¿flÌ — ““V‰Î‹Ì !
±Î’ ÷˘ ¥rfl‹ÒÏ÷˝ »˘ ±fiı ±‹Îflı Á‰ı˝fiı CÎHÎÎ ’ÒF› »˘ ±fiı ‰‚Ì Á‹◊˝
»˘.”” ±ı‹ ≠Î◊˝fiÎ ¿flÌfiı ¿èÎ_ — ““±‹Îflı ÷˘ ¿o¥ fi◊Ì, ’HÎ ±Î √œÕΉ΂Îfiı
⁄Ë «ÕÁ »ı; …ı◊Ì ≠Î√∞, Â΋∞, ‰Á˘fiÎ ‰ÎCÎ∞¤Î¥, ¿ÎÏfl›ÎHÎÌfiÎ fi◊
’Àı·, ⁄˘ÀÎÿfiÎ ¿ı‰·Î· ÂıÃ, …ıÃάΫfl, ‹fi∞ Ãyfl ‰√ıflı ‹‚Ì
±Ï√›Îfl …HÎÎfiı ÁIÁ_√‹Î_◊Ì Ï‰‹¬ ¿fl‰Îfi_ ‰Îfl_‰Îfl ¿Ëı »ı. ’fl_÷ ÷ı‹Î_fiÎ
¿ıÀ·Î¿ ‹˘ÀÎ B≤ËV◊ ËÏfl¤@÷˘ »ı. ÷ı‹fi˘ ⁄ÏËW¿Îfl ¿fl‰Î◊Ì ÁIÁ_√‹Î_
μ’ÎÏ‘ ◊Λ. ±ıÀ·ı »ı‰Àı ≠Î√∞ ÷◊Î Â΋∞fi_ fiyÌ ¿›* »ı. ÷ı‹Î_ ÷‹ÎflÌ
ÂÌ ±ÎiÎÎ »ı ?”” ±Î‹ ’Ò»u_.
±ıÀ·ı V‰Î‹Ì ±ı¿ÿ‹ √_¤Ìfl ◊¥ √›Î ±fiı ◊˘ÕÌ ‰Îfl ω«ÎflÌfiı
⁄˘S›Î — ““±Î‹Î_ ≠Î√∞fi˘ ¿Î_¥ ‰Î_¿ fi◊Ì. ÷ıHÎı ÷˘ Œ@÷ ‹ÎflÌ ‹˘À’ ¿ËÌ
»ı, ÷ı Ë_ fiÎ ¿ËÌ ±ıÀ·ı ±Î‚ÁÌ …Âı ±fiı Â΋∞fiÌ ‰Î÷‹Î_ ⁄ÌΩfi˘
ÏfiÊı‘ ±Î‰ı »ı. ‹ÎÀı ±ı¿·Î Â΋∞fiı ω‹¬ ¿fl˘.””
I›Îflı hÎHÎı …HÎı ¿èÎ_ — ““ÁÎv_.””
’HÎ ’ωhÎÎfi_ÿ V‰Î‹Ì ⁄˘·Ì ∂ÃuÎ — ““≠Î√∞ ÷˘ …^fiÎ√œ‹Î_ ‹ÎflÌ
Á΋_ ⁄˘S›˘ »ı. ±ıÀ·ı ÷ıfiı ω‹¬ ¿fl‰Îfi˘ ‹ıÓ ÃflΉ ¿›˘˝ »ı. ‹ÎÀı ÷ıfiı
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 127

ω‹¬ ¿fl‰˘ »ı.”” ±ı ÁÎ_¤‚Ì V‰Î‹Ì “Ãοfl, Ãοfl” ¿ËÌ I›Î_◊Ì «ÎS›Î √›Î.
’»Ì «Îflı …HÎαı ¤ı√Î ‹‚Ì ±ı ⁄_fiıfiı ω‹¬ ¿fl‰Îfi_ fiyÌ ¿›*
±fiı ÿflı¿ ‹_Ïÿfl‹Î_ ±ı ≠‹ÎHÎıfiÎ ¿Î√‚˘ ·A›Î, …ı◊Ì ¿˘¥ ÷ı‹fiı ‹_Ïÿfl‹Î_
ÿά· ◊‰Î fi ÿı. Â΋∞¤Î¥fiı ÷˘ ±√Îμ◊Ì … V‰Î‹Ì±ı CÎıfl ‹˘¿·Ì ÿÌ‘Î
Ë÷Î ±fiı ≠Î√∞ ¤√÷ …^fiÎ√œ Ë÷Î, ’HÎ ÷ı‹fiı ω‹¬ ¿›Î˝fi˘ ¿Î√‚
‹_Ïÿfl‹Î_ ±ÎT›˘ ±ıÀ·ı ÷ı‹HÎı ’HÎ ‹_Ïÿfl‹Î_◊Ì CÎıfl …‰ÎfiÌ ÷ˆ›ÎflÌ ¿flÌ.

…^fiÎ√œ ±Î‰˘ ÷˘ ⁄˛õw’ ¿flÌ ‹ı·_

⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı Á‰Îfl‹Î_ Á¤Î‹Î_ V‰Î‹Ì Ï⁄flÎF›Î Ë÷Î. ÷ı ‰¬÷ı
fiÏÕ›Îÿ‰Î‚Î {‰ıfl̷η¤Î¥ ÷◊Î ÷ı‹fiÎ Ï’÷Î μS·ÎÁfl΋¤Î¥ ’HÎ
V‰Î‹ÌfiÎ_ ÿ½fi ¿fl÷Î_ I›Î_ ⁄ıÃÎ Ë÷Î. ÷ı ‰¬÷ı Â¿‹Ïfi±ı ÷ı‹fiÎ ÁΑ ’ÎÁı
‘˘Ï÷›_ ‹_√Î‰Ì {‰ıfl̷ηfiı ¿èÎ_ — ““V‰Î‹ÌfiÌ ’ÒΩ ¿fl˘ ±fiı ‘˘Ï÷›_
±˘œÎÕ˘.”” ÷ı◊Ì {‰ıfl̷ηı V‰Î‹ÌfiÌ ’ÒΩ ¿flÌ. ’»Ì Â¿‹Ïfi±ı ¿èÎ_ —
““V‰Î‹Ì ! ±Î ⁄Ë ÁÎflÎ ÁIÁ_√Ì »ı ±fiı …ı Ïÿ‰Áı fiÏÕ›Îÿ‹Î_ ±‹ÎflÌ ’ÒΩ
¿flÌ Ë÷Ì, ÷ı Ïÿ‰Á◊Ì ±Î’ ÁÎv ÷◊Î ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ÁÎv ‘˘Ï÷›Î_ flάÌ
‹Ò@›Î_ Ë÷Î_. ÷ı ±Î…ı ±Î’fiı ’ÒΩ ¿flÌ ±˘œÎÕuÎ_.””
I›Îflı V‰Î‹Ì±ı ÷ı‹fiÎ μ’fl ºÏWÀ ¿flÌ ±fiı ⁄˘S›Î — ““÷‹fiı ÁÎflÎ
±ı¿Î_Ï÷¿fi˘ Ωı√ ◊Âı.””
’»Ì Á¤Î‹Î_ h›_⁄¿·Î· ±ÎT›Î. ÷ı‹HÎı V‰Î‹Ìfiı ’Ò»u_ — ““V‰Î‹Ì !
‹Îflı CÎfl¤_√ ◊›_ »ı ÷ı Ë_ Â_ ¿v_ ?””
I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î — ““«Î· …^fiÎ√œ, ⁄˛õw’ ¿flÌ ‹ı·_.”” ±ı‹ ¿ËÌ
÷ıfiÎ ÷flŒ º„WÀ ¿flÌ. ÷ı◊Ì ÷ıfiÎ Á_¿S’ ⁄‘Î ⁄_‘ ◊¥ √›Î.
’»Ì ‘‹˝V‰w’Îfi_ÿ ó ‹ËÎflÎ…fiÎ ‹‚ı·Î ⁄˛õ«ÎflÌ Ë÷Î, ÷ı‹HÎı
V‰Î‹Ìfiı ¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ì ! ‹fiı flÁÎV‰Îÿ fiÕ÷˘ fi◊Ì, ’HÎ ⁄ÌΩ ÿ˘Ê fiÕı »ı.””
I›Îflı V‰Î‹Ì ¿Ëı — ““±ı¿ ·ZÎHÎ ±ÎT›_ »ı ±fiı ⁄ÌΩ_ flèÎÎ_ »ı. ÷ı
«Î·˘ …^fiÎ√œ, ⁄ÌΩ_ 29 ·ZÎH΢ ’ÒflÎ_ ¿flÌ ±Î’_.”” ±ı‹ CÎHÎÌ … ⁄‚fiÌ
÷◊Î ’˘÷ÎfiÎ Á_⁄_‘◊Ì … ⁄˛õw’ ¿flÌ ‹ı·‰ÎfiÌ ±Ï÷ ‹˘ÀÌ ‰Î÷ V‰Î‹Ì±ı
Á¤Î‹Î_ ¿ËÌ. ’HÎ …ıfiı Á‹Ω› ÷ıfi_ ¿Î‹ ◊¥ Ω›.
÷ı ‰¬÷ı ±ı¿ ÁΑ ±ÎT›Î ±fiı ÷ı‹HÎı V‰Î‹ÌfiÌ ’ÒΩ ¿flÌ. I›Îflı
128 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

V‰Î‹Ì±ı ’Ò»u_ — ““ÁΑfl΋ ! ÂıfiÌ ’ÒΩ ¿fl˘ »˘ ?””

I›Îflı Â¿‹Ïfi ⁄˘S›Î — ““¤Î√‰÷ ¤HΉÎfiÌ Âw±Î÷ ¿flı »ı, ÷ı◊Ì
±Î’fiÌ ’ÒΩ ¿flÌ »ı.””
’»Ì V‰Î‹Ì±ı ÷ı‹fiı ¿èÎ_ — ““’Ëı·Î_ ¿˘¥ ÁÎflÎ ÁΑ ’ÎÁı μ’ÎÁfiÎ
¤HÎΩı, ’»Ì ¤Î√‰÷ ¤HÎΩı. fiÏË ÷˘ ’»Ì μ’ÎÁfiÎ ŒflÌ …Âı.””
÷ı ‰¬÷ı Á¤Î‹Î_ ⁄ıÃı·Î ‹Ëı‹ÿΉÎÿfiÎ ¿ı‰·Î· fi΋fiÎ ‰ÕÎÿflÎ
⁄˛ÎõHÎı V‰Î‹Ìfiı ‰Î÷ ¿flÌ — ““V‰Î‹Ì ! μ’ÎÁfiÎfiÌ ‰Î÷ ÷˘ ±Î…ı ≠Î√∞
¤√÷ ¿flı »ı. ±Î√·Ì Áηı ÷ı‹fiÌ ‰Î÷˘ ‹ıÓ ÁÎ_¤‚Ì I›Îflı ‹fiı ±Î’fiÎ
‹Ò‚ ±ZÎflV‰w’fiÌ ÷◊Î ‹ËÎflÎ…fiÎ ’vÊ˘k΋’HÎÎfiÌ ÏfiWÃÎ ◊¥. ±fiı
‰‚Ì, ≠Î√∞ ¤√÷fiÌ ‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ìfiı ËÏfl¿ÚWHÎ ¤|, ∞¤Î¥ Âı·÷,
≠¤ÿÎÁ ⁄Îfl˘À ÷◊Î ·S·¤Î¥ ÿıÁÎ¥fiı ’HÎ Á‰˘˝’flÌ ÏfiWÃÎ ◊¥. ±ı‰Ì
’flÎ fiı ’Îfl ‰Î÷˘ ≠Î√∞ ¤√÷ ¿flı »ı ±fiı Á˙fiÎ_ ˈ›Î_ ÃÎflÌ ÿı »ı.””
±Î ‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ì V‰Î‹Ì ‹_ÿ ‹_ÿ ËV›Î ’HÎ ¿o¥ ⁄˘S›Î fiÏË.

ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fiı V‰Î‹ÌfiÎ ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ

V‰Î‹Ì ‰fl÷ηfi˘ Á‹ˆ›˘ ¿flÌ …^fiÎ√œ …‰Î fiÌ¿Y›Î. ÷ı ‰¬÷ı
‹Ëı‚ΉfiÎ Â_¤ {‰ıflÌÿÎÁ ‘΋‹Î_ √›Î Ë÷Î. ÷ı‹fiÎ ¿Îfl… ≠Á_√ı ÷ı‹fiÎ
ÿÌ¿flÎ ¿flÁfi∞¤Î¥±ı ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ÷◊Î Á‰ı˝ Á_÷˘fiı ÷ıÕÎT›Î Ë÷Î.
±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ÁÎ◊ı ÁÎ÷Á˘ Á_÷˘ ÷◊Î ËÏfl¤@÷˘fi˘ Á_CÎ ‹Ëı‚Ή ±ÎT›˘.
V‰Î‹Ì ’HÎ ÁÎ◊ı Ë÷Î. ÷ı ‰¬÷ı ‘˘fl̤ΥfiÎ ‹˘ÀÎ ÿÌ¿flÎ ‹◊fl¤Î¥, ÷ı‹fiÎ
fiÎfiΤΥ Õ<_√fl (’λ‚◊Ì ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ… lÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞) ÷ı
‰¬÷ı Á‰Î ‰Ê˝fiÎ Ë÷Î. ÷ı‹fiı V‰Î‹Ì ’ÎÁı ‰÷˝‹Îfi ‘flΉ‰Î ·ÎB›Î. V‰Î‹Ì
÷ı ⁄΂¿ Á΋ı ±ÏfiÏ‹Ê ºÏWÀ±ı Ωı¥ flèÎÎ ±fiı ’»Ì ‹Î◊ı ËÎ◊ ‹Ò¿÷Î_
’Ò»u_ — ““±Îfiı Ë…\ ‰÷˝‹Îfi fi◊Ì ‘flÎT›Î_ ?””
I›Îflı ‹◊fl¤Î¥±ı ¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ì ! «˘‹ÎÁ΋Î_ Â¿ V‰Î‹Ì ’ÎÁı
‘flÎT›Î_ »ı, ’HÎ ±Î’ ‘flΉ˘ ÷˘ ÁÎv_.””
±ı ÁÎ_¤‚Ì V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — ““Â¿ V‰Î‹Ì ÷˘ lÌ∞‹ËÎflÎ…fi˘ …‹H΢
ËÎ◊ ¿Ëı‰Î›. ÷ı◊Ì ÷ı‹HÎı ‰÷˝‹Îfi ‘flÎT›Î_ ÷ı ÷˘ lÌ∞‹ËÎflÎ…ı … ‘flÎT›Î_
¿Ëı‰Î›. ‹ÎÀı ŒflÌ ‘flΉ‰ÎfiÌ …wfl fi◊Ì.”” ±ı‹ ¿ËÌfiı ÷ı‹fiı ‹Î◊ı ⁄ı ËÎ◊
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 129

‹Ò@›Î ±fiı ’÷ÎÁÎ_fiÌ ≠ÁÎÿÌ ±Î’Ì flÎ∞ ◊¥fiı ⁄˘S›Î — ““±Î ÷˘ ±‹ÎflÎ
… »ı ±fiı ±‹ÎflÌ Áı‰Î ¿fl‰Î ±ÎT›Î »ı. ÷ı ±‹ÎflÌ Áı‰Î ¿flÂı ±fiı
‹ÏˋΠωV÷ÎflÂı ±fiı ÷‹Îfl˘ ÷◊Î ⁄ÌΩ ±Á_A› ∞‰˘fi˘ μ©Îfl ¿flÂı.
±Îfiı ±fiı ±‹Îflı …^fiÌ ±˘‚¬ÎHÎ »ı ±fiı ±ÎfiÌ ‹ÎflŒ÷ı ÷˘ ±‹Îflı CÎHÎÎ_
¿Î‹ ¿fl‰ÎfiÎ_ »ı.”” ±ı ≠‹ÎHÎı V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_. ÷ı ÁÎ_¤‚Ì Á‰ı˝ flÎ∞ ◊›Î
±fiı ⁄΂¿fiı ·¥fiı CÎflı √›Î.
V‰Î‹Ì ‹Ëı‚Ή◊Ì «ÎS›Î ±fiı fiÎfl, ⁄‘ı…, ‘˘·ıflÎ ◊¥fiı ÁÎfl_√’fl
’‘Λν. I›Î_ ÿıËάΫfl, fi◊ ’Àı·, …ıÃάΫfl, …Á˘ √˘fl, ¿ı‰·Î· ÂıÃ
‰√ıflı ¤ı√Î ◊›Î ±fiı V‰Î‹Ìfi_ ±Î‰Ì flÌ÷ı ‰fl÷η‹Î_ ±’‹Îfi ¿›* ÷ı◊Ì
CÎHÎÎ Ïÿ·√Ìfl ◊›Î. V‰Î‹Ì±ı ÷ı‹fiı ÂÎ_÷ ¿›Î˝ ±fiı ¿èÎ_ — ““ÁΑfiı ‹Îfi-
±’‹Îfi ˢ› … fiÏË. ‹ÎÀı ‹ËÎflÎ…fiÌ ≥E»ÎfiÁÎfl flÎ∞ flËı‰_.””
±Î‰Ì ±ΩıÕ ÁΑ÷Î ⁄ÌΩ‹Î_ ¤ÎB›ı … Ωı‰Î ‹‚ı !
V‰Î‹Ì ÁÎfl_√’fl◊Ì √œÕı ±ÎT›Î. flΑΉΉ Á‘Ì ÏÁ©Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ’HÎ
V‰Î‹ÌfiÌ √ÎÕÌ‹Î_ ⁄ıÃÎ Ë÷Î. ÷ı ‰¬÷ı ÷ı‹HÎı ’HÎ ¿èÎ_ — ““‰fl÷η‰Î‚α˘±ı
⁄Ë … ¬˘À<_ ¿›*.”” ±ı‹ ⁄ı-hÎHÎ ‰¬÷ ¿èÎ_.
±ıÀ·ı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î — ““÷‹ÎflΠωfiÎ ±ı‹HÎı ⁄Î¿Ì flÎA›_ fi◊Ì. ‹ÎÀı
±ı ‰Î÷ ˉı …‰Î z˘.””
±ËŸ◊Ì fiÌ¿‚Ì Œfl÷Î_ Œfl÷Î_ ¿<_¿Î‰Î‰ ’‘Λν. ¿<_¿Î‰Î‰◊Ì ‰Î_Ï¿›Î,
¿˘ÀÕÎ ◊¥ √˘ÓÕ· ’‘Λν. I›Î_ …ıÃÎ ‹ËÎflÎ…, ·Î‘˘ flÎÃ˘Õ, ÿ΋ΤÎ
‰√ıflı ÷‹Î‹ ËÏfl…fi˘±ı V‰Î‹ÌfiÌ Áı‰Î ¿flÌ. ’»Ì …ı÷’fl ◊¥ V‰Î‹Ì
…^fiÎ√œ ’‘Λν.
⁄˛õ«ÎflÌ ±Ï«_I›Îfi_ÿ∞ V‰Î‹Ìfiı ÷ıՉΠ¿Î‚‰Îfiı ÿfl‰Î…ı Á΋ı
±ÎT›Î. I›Î_ Á_÷-ËÏfl¤@÷˘±ı V‰Î‹ÌfiÌ ¿˘À‹Î_ ËÎfl ’ËıflÎT›Î. ±Î◊Ì
V‰Î‹ÌfiÌ ‹ÒÏ÷˝ ±·˙Ï¿¿ ¢¤÷Ì Ë÷Ì. V‰Î‹ÌfiÌ ±Î‰Ì ±ÿÔ˚¤÷ ‹ÒÏ÷˝fiÎ_
ÿ½fi ¿flÌfiı ±ı¿ ÁÎ_¥, ‹ÁÌÿfiÎ Ï‹fiÎflÎ μ’fl ∂¤˘ flËÌfiı ⁄Î_√ ’˘¿Îfl÷˘
Ë÷˘, ÷ı ±ı¿ÿ‹ ⁄˘·Ì ∂Ãu˘ — ““ÿı¬˘ ÿı¬˘, V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ¿Î ⁄ΉΠ¿ˆÁÎ
⁄L›Î ˈ !””
±Î ÁÎ_¤‚Ì V‰Î‹Ì ËV›Î ±fiı ⁄˘S›Î — ““ˉı ±ıfiı ⁄Î_√ ’˘¿Îfl‰Ì
fiÏË ’Õı.””
130 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

’»Ì V‰Î‹Ì ‹_Ïÿfl‹Î_ ’‘Λν ±fiı ‹_ÏÿflfiÎ «˘¿‹Î_ ±Î‰Ì C΢ÕÌ μ’fl◊Ì
∂÷›Î˝. I›Î_ ·Ì‹ÕÎfiÎ_ e· ‰Î›◊Ì ¬›Î*. ÷ıfiÌ Á√_‘Ì V‰Î‹Ìfiı ±Î‰Ì. ÷ı◊Ì
V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î — ““{ÎÕ …ı‰Ì …Õ ‰V÷ ’HÎ ’˘÷Îfi˘ √HÎ ±Î’ı »ı, ÷˘ ÁI’vÊ
’˘÷Îfi˘ √HÎ ¿ı‹ fi ±Î’ı ?”” ±ı‹ ¿ËÌ V‰Î‹Ì ‘‹˝Â΂΋Î_ ’‘Λν.

¤√÷∞fiı {ıfl ±Î’Ì ‹_Ïÿfl‹Î_◊Ì flΩ ±Î’Ì

V‰Î‹Ì …^fiÎ√œ ’‘Λν ÷ı ’Ëı·Î_ … ¤√÷∞fiı CÎıfl ‹˘¿·Ì ÿı‰Îfi˘
‰fl÷η◊Ì ¿Î√‚ ±ÎT›˘ Ë÷˘ ±ıÀ·ı ÷ı CÎıfl …‰Î ÷ˆ›Îfl ◊›Î. flV÷΋Î_
…‹‰Î ‹ÎÀı ¤_ÕÎflÌ ÁΑ ¿<_…ωËÎflÌÿÎÁı {ıfl ¤ı‚‰Ì ·ÎÕ< ⁄fiÎ‰Ì ¤√÷∞fiı
±ÎM›Î. ÷ı ·¥ ¤√÷∞ …^fiÎ√œ◊Ì fiÌ¿Y›Î. ±_÷›Î˝‹Ì’HÎı ·ÎÕ<‹Î_ {ıfl
ˢ‰Îfi_ ¤√÷∞ ΩHÎ÷Î Ë÷Î ’fl_÷ {ıfl ±Î’ı ¿ı ±Q≤÷ ±Î’ı ó ÁΑ÷Îfi_
·ZÎHÎ ±ı »ı ¿ı Á‰ı˝ ±_√Ì¿Îfl ¿fl‰_, ±ı‹ Á‹∞ ÁΉfl¿<_Õ·Î fi∞¿ fiΉ·Ì
fiÿÌfiÎ ¿Î_Ãı ±Î‰Ì ÷ı‹Î_◊Ì ◊˘Õ<_¿ ¬Î‘_ ±fiı ⁄οÌfi_ …‹Ìfi‹Î_ ¨Õ˘ ¬ÎÕ˘
¬˘ÿÌ ÿÎÀÌ ÿÌ‘_ ¿ı …ı◊Ì …fiΉfl ’HÎ √_‘ fi ·¥ ¿ı. {ıfl ⁄Ë … ±Î¿v_
ˢ‰Î◊Ì ’ıÀ‹Î_ Á˘ÓÁv_ ∂÷›* ±fiı ¤√÷∞fiı ÷fl÷ … ⁄ıÂÏ© ±Î‰‰Î
·Î√Ì. ÷ı ‰¬÷ı ±ı¿ √ÎÕΉ΂˘ √΋‹Î_ …÷˘ Ë÷˘. ÷ıfiı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ —
““‹fiı ‹Ë‰ı ’ˢӫÎÕ ÷˘ ±Õ‘˘ wÏ’›˘ ±Î’ÌÂ.””
√ÎÕΉ΂αı wÏ’›˘ ‹ÎB›˘ ±fiı ¤√÷∞±ı fiÎ ¿ËÌ, ±ıÀ·ı
√ÎÕΉ΂˘ √΋‹Î_ √›˘. ’HÎ √΋‹Î_ ¤ÎÕ<_ fi ‹‚‰Î◊Ì ’λ˘ Œ›˘˝ ±fiı
¤√÷∞fiı ⁄ıÁÎflÌfiı ‹Ë‰Î ’ˢӫÎÕuÎ.

‹ËÎflÎ…ı ÿ½fi ÿ¥ ÿ‰Î ¿flÌ

¤√÷∞fiı {ıflfiÌ ±Ï÷ ±Î¿flÌ ±Áfl ◊¥. lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ
≠÷Î’◊Ì {ıfl ’«Î‰Ì ÷˘ Â@›Î, ’fl_÷ ±Î¬Î ÂflÌflı Œ˘Õ·Î fiÌ¿Y›Î ±fiı
ÂflÌflfiÌ «Î‹ÕÌ ∂¬ÕÌ √¥, √‚_ ⁄_‘ ◊¥ √›_ ±fiı ¿o¥ ’HÎ ¬˘flο ·¥
¿Λ ±ı‰Ì „V◊Ï÷ flËÌ fiÏË. ±Î‰Ì √_¤Ìfl ‹Î_ÿ√Ì ◊¥ √¥ ±ıÀ·ı ÷ı‹fiÎ
‹˘ÀΤΥ fiflÏÁ_ˤΥ±ı √΋fiÎ ‰ˆzfiı ⁄˘·Î‰Ì ÷Ï⁄›÷ ⁄÷ΉÌ. I›Îflı
÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — ““¿˘¥¿ı ±Î¿v_ {ıfl ±ÎM›_ »ı. ÷ı◊Ì wÏ’›Î ⁄Á˘ ±Î’˘ ÷˘ ÿ‰Î
¿flÌ ‹ÀÎÕÌ ÿ™.””
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 131

fiflÏÁ_ˤΥ±ı ¿èÎ_ — ““⁄Á˘ wÏ’›Î‹Î_ ÷˘ ±Î ¬˘flÕ<_ CÎflÎHÎı ‹Ò@›_

»ı, ÷ı »^À<_ ¿fl‰ÎfiÎ ’ˆÁÎ fi◊Ì ÷ı ÷‹fiı @›Î_◊Ì ±Î’_ ?””
¤√÷∞±ı ÷ı‹fiÎ ¤Î¥fiı ¿èÎ_ — ““‰ˆzfiÌ ÿ‰ÎfiÌ …wfl fi◊Ì.
‹ËÎflÎ… ±fiı V‰Î‹Ì ‹ÀÎÕÌ ÿıÂı.””
÷ı … flÎhÎı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ÿ½fi ÿÌ‘Î_ ±fiı ’˘÷Îfi_ V‰w’ ‹˘À<_ ‰‘ÎflÌfiı
’·Î_ÃÌ ‰Î‚Ì ⁄ıÃÎ. ’»Ì ¤√÷∞fiı ’·Î_ÃÌ‹Î_ Á‰ÎflÌfiı ±Î¬Î ÂflÌflı
ËÎ◊ ŒıflT›˘ ±fiı ’»Ì ¿èÎ_ — ““Âıfl ±Õÿ ⁄ÎŒÌfiı ÷ıfiÎ ’ÎHÎÌ‹Î_ wÏ’›Î¤Îfl
CÎÌ fiάÌfiı ÷ı ’ÎHÎÌ … Œ@÷ ’̉_.”” ±ı‹ ¿ËÌ ±_÷‘νfi ◊¥ √›Î.
±Î ≠‹ÎHÎı ⁄ı ‹ÎÁ μ’«Îfl ¿›˘˝ I›Îflı ‹Àu_. I›Îfl ’»Ì ¤√÷∞ CÎıfl
… flèÎÎ.

ÁI’vÊfi˘ ËıÕ˘
V‰Î‹Ì …^fiÎ√œ‹Î_ ±ÎT›Î ÷ıfiÎ ⁄ÌΩ Ïÿ‰Áı ⁄η‹¿<_ÿÿÎÁ∞
V‰Î‹Ìfiı fi‰flΉ÷Î Ë÷Î. ±ıÀ·Î‹Î_ C΢ÕÌ ËHÎËHÎÌ. ±ıÀ·ı V‰Î‹Ì±ı ’Ò»u_ —
““C΢ÕÌ ¿ı‹ ËHÎËHÎı »ı ?””
I›Îflı ⁄η‹¿<_ÿ V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — ““÷ıfiÌ ÁÎ◊ıfiÌ ⁄Ì∞ C΢ÕÌ √¥ ¿Î·ı
‰ı«Ì ÿÌ‘Ì. ±ıÀ·ı ÷ıfiÌ ÁÎ◊ı ËıÕ˘ ◊›˘ ËÂı, ÷ı◊Ì ËHÎËHÎı »ı.””
±Î ÁÎ_¤‚Ì V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î — ““÷‹fiı ÁIÁ_√‹Î_ ±ÎT›ı ¿ıÀ·Î_ ‰flÁ
◊›Î_ ?””
I›Îflı ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — ““«˙ÿı¿ ◊›Î_ !””
’»Ì V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — ““±Î C΢ÕÌ …ıÀ·˘ ËıÕ˘ ÁI’vÊ ÁÎ◊ı ◊›˘ »ı ?””
÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — ““fiÎ.””
I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î — ““‹˘ÀÎ’vÊ ÁÎ◊ı ∞‰ …ÕuΠωfiÎ Á¬, ÂÎ_Ï÷
¿ı √HÎ ±Î‰ı … fiËŸ.”” ±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿ËÌ V‰Î‹Ì fiÎËÌfiı ±ÎÁfiı ±ÎT›Î.
I›Î_ ⁄ıÁÌfiı ⁄η‹¿<_ÿ V‰Î‹Ìfiı ¿èÎ_ — ““±ÎI‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, ÏfiW¿<‚Îfi_ÿ
V‰Î‹Ì, ¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ‰√ıflı±ı …ı‰˘ Ë_ »\_ ÷ı‰˘ ‹fiı ±˘‚A›˘ fi◊Ì, ÷˘
±Î…fiÎ Â_ Á‹…Âı ±fiı ±˘‚¬Âı ? ’HÎ ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ ÁÿÔ˚√vfiı Áı‰Ì √v
¿›Î˝ »ı ±fiı iÎÎfi ¤ı√_ ¿›* »ı, ÷˘ ÷‹Îflı ÷˘ ±Î ÁΑ Áı‰‰Î◊Ì ⁄‘Λfi˘
Á‹Î√‹ ◊¥ flè΢.””
132 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

‹Ëo÷Î¥ Á˘Ó’Ì ÿÌ‘Ì

Á_‰÷ 1922fi˘ …L‹ÎWÀ‹Ìfi˘ ‹˘À˘ Á‹ˆ›˘ ¤flΛ˘ ±fiı Á˘flà ÷◊Î
√…flÎ÷, Á˙flÎWÀˇ ‰√ıflı ÿıÂfiÎ CÎHÎÎ ËÏfl¤@÷˘ ±ÎT›Î. ÷ı‹fiı V‰Î‹Ì±ı
‹ËÎflÎ…fiÎ ’vÊ˘k΋’HÎÎfiÌ ±fiı ±ZÎflfiÎ V‰w’ÏfiHν›fiÌ CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ
ÏfiWÃÎ ⁄ıÁÎflÌ.
÷ı ’»Ì V‰Î‹Ì …·{Ì·HÎÌfi˘ Á‹ˆ›˘ ¿fl‰Î ∂fiÎ …‰Î fiÌ¿Y›Î.
Á_÷˘-ËÏfl¤@÷˘fiÎ Á_CÎ ÁÎ◊ı Á˘flËÎ_ Œfl÷Î_ Œfl÷Î_ V‰Î‹Ì ¬_œıflÎ ’‘Λν.
±ËŸ V‰Î‹Ìfiı Á‹Î«Îfl ‹Y›Î ¿ı ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… √œÕÎ ’‘Λν »ı.
±Î◊Ì, V‰Î‹Ì±ı ⁄ı Á_÷˘fiı ÷ı‹fiÌ ’ÎÁı ‹˘¿·Ìfiı ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…fiı
…^fiÎ√œ‹Î_ ±Lfi¿>À˘IÁ‰fi_ Ïfi‹_hÎHÎ ’ÎÃT›_. ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…ı ±Î
Ïfi‹_hÎHÎ V‰Ì¿Î›* ±ıÀ·ı V‰Î‹Ì ¬_œıflÎ◊Ì ’λΠ…^fiÎ√œ ’‘Λν. ±Î«Î›˝
‹ËÎflÎ… ’HÎ …^fiÎ√œ ’‘Λν.
±ËŸ ⁄ı-hÎHÎ Ïÿ‰Á ’»Ì V‰Î‹Ì±ı ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…fiı ¿èÎ_ — ““ˉı
±‹ı T≤© ◊›Î »Ì±ı, ‹ÎÀı ÷‹ı ¿Ë˘ ÷ıfiı ‹Ëo÷Î¥fiÌ «Îÿfl ±˘œÎÕ̱ı.””
±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ — ““±g«I›Îfi_ÿ ⁄˛õ«ÎflÌfiı «Îÿfl ±˘œÎÕ˘
±fiı flCÎ‰Ìfl«flHÎÿÎÁ∞ ⁄‘_ ¿Î‹¿Î… ¿flÂı.””
V‰Î‹Ì±ı ±Î ±ÎiÎÎ ±fiÁÎfl ⁄‘˘ ‰Ëı‰Îfl Á˘Ó’Ìfiı ˉı Ïÿ‰Á-flÎ÷
¿◊ΉÎ÷ν‹Î_ ω÷Ή‰Î ‹Î_ÕuÎ.
◊˘ÕÎ Á‹›‹Î_ Á_. 1923fi˘ ±Lfi¿>Àfi˘ Á‹ˆ›˘ ±ÎT›˘. V‰Î‹Ì±ı
±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ÁÎ◊ı ±Î Á‹ˆ›˘ ‘΋‘Ò‹◊Ì ∂…T›˘. ±Î Á‹ˆ›Î‹Î_ …ıÀ·Î
ËÏfl¤@÷˘ ±ÎT›Î Ë÷Î ÷ı Á˙fiı V‰Î‹Ì±ı ÿ½fi ±fiı ‰Î÷˘fi_ ±’Îfl Á¬
±ÎM›_. ˉı M≤J‰Ì ’fl◊Ì ’˘÷Îfiı ±_÷‘νfi ◊‰Îfi_ ˢ‰Î◊Ì ±Î »ıS·˘
±Lfi¿>À˘IÁ‰ Ë÷˘. ±Î◊Ì, V‰Î‹Ì …ı …ı ËÏfl¤@÷˘ ±Î‰÷Î ÷ı‹fiı ±Î√˛Ë-
’Ò‰˝¿ fl˘¿Ì, ¿◊ΉÎ÷ν ¿flÌ, ‹ËÎflÎ…fiÎ V‰w’fiÌ ºœ ÏfiWÃÎ ¿flΉ÷Î.

V‰Î‹Ìfi_ Á˘flà ±fiı ⁄Î⁄Ïfl›Î‰ÎÕ‹Î_ ω«flHÎ

Á‹ˆ›˘ ω¬flΛΠ⁄Îÿ ±Î Á‹ˆ›Î‹Î_ ±Î‰ı·Î Á˘flÃfiÎ ËÏfl¤@÷˘±ı
±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…fiı ’˘÷ÎfiÎ √΋˘‹Î_ ’‘Îfl‰Î ωfi_÷Ì ¿flÌ. ±Î«Î›˝
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 133

‹ËÎflÎ…fiÌ ÷Ï⁄›÷ ÁÎflÌ flËı÷Ì fiˢ÷Ì. ±Î◊Ì ÷ı±˘ …‰Î ‹ÎÀı flÎ∞
fiˢ÷Î. ’fl_÷ V‰Î‹ÌfiÎ ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ◊Ì ÷Ï⁄›÷ ÁÎflÌ ◊¥ √¥ ±fiı ÷ı◊Ì
V‰Î‹ÌfiÌ vÏ« ΩHÎÌfiı ÷ı±˘ V‰Î‹Ì ÁÎ◊ı Á˘flËÎ_ ω«flHÎ ¿fl‰Î fiÌ¿Y›Î.
…^fiÎ√œ◊Ì fiÌ¿‚Ì ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ÷◊Î Á˙ Á_÷˘ ÁÎ◊ı ω«flHÎ
¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_ V‰Î‹Ì ∂fiÎ ’‘Λν. ∂fi΋Î_ ⁄Ë … ‘΋‘Ò‹◊Ì ‰Î…÷ı-√Î…÷ı
Á΋ˆ›_ ¿›* ±fiı Á‹ˆ›˘ ’HÎ ÁÎfl˘ ◊›˘. ¤√÷∞ ÷◊Î Â΋∞¤Î¥ I›Î_
ÿ½fiı ±ÎT›Î. ÷ı‹fiı V‰Î‹Ì±ı ±ı¿Î_÷‹Î_ ⁄˘·Î‰Ì ‰Î÷˘ ¿flÌ ±fiı ‘Ìfl…
±Î’Ì. ÷ı‹fiı hÎHÎ Ïÿ‰Á ÁÎ◊ı flÎA›Î ±fiı fl˘… ≠ÁÎÿÌ ‹˘¿·Î‰Ì ¬⁄fl
fl¬Î‰Ì. ’»Ì V‰Î‹Ì±ı ÷ı‹fiı CÎıfl …‰Î ±ÎiÎÎ ¿flÌ. ±ıÀ·ı ÷ı ⁄_fiı CÎıfl √›Î.
…^fiÎ√œ◊Ì Ω√Î ¤√÷ ‰√ıflı ÁΑ, ’΂Π‰fl÷η …‰Î ÁÎv
fiÌ¿Y›Î ±fiı ⁄Î⁄Ïfl›Î‰ÎÕ‹Î_ ⁄Îfl’À˘‚Ì …÷Î_ …÷Î_ V‰Î‹Ì √ÎÕÌ‹Î_ ⁄ıÃÎ
Ë÷Î I›Î_ ÷ı‹fiÎ_ ÿ½fi ◊›Î_. ÁΑ-’ÎÊ˝ÿ˘ …^fiÎ√œ◊Ì ËΩflÌ ËÎfl ·ÎT›Î
Ë÷Î. ÷ı V‰Î‹Ì √ÎÕÌ‹Î_ ⁄ıÃÎ Ë÷Î I›Î_ ±Î‰Ì V‰Î‹Ìfiı Á˙±ı ’ËıflÎT›Î.
…ı‹fiÌ ’ÎÁı ⁄ı ËÎfl Ë÷Î ÷ı‹HÎı ⁄ÌΩı ËÎfl ±Î«Î›˝lÌ ¤√‰÷Ô˚≠ÁÎÿ∞
‹ËÎflÎ…fiı ’ËıflÎT›˘. V‰Î‹Ì Á‰˝fiı ‹Y›Î ±fiı √ÎÕÌ‹Î_ ⁄ıÃÎ_ ⁄ıÃÎ_ Ω√Î
¤@÷fiı º„WÀ ‰Õı ‹Y›Î ±fiı ’Ò»u_ — ““Á‰˝ ±_÷flı Á¬Ì »˘ fiı ?””
…^fiÎ√œ‹Î_ Ω√Î ¤@÷fiı V‰Î‹Ì ÏÁkÎıfl ‰¬÷ ‹Y›Î Ë÷Î ±fiı ±ı¿
‹ÏËfi΋Î_ «Î·ÌÁ ‰¬÷ ‹Y›Î Ë÷Î, ’HÎ ÷ı ¿fl÷Î_ ’HÎ ‰‘ Á¬ ±Î ≠Á_√ı
º„WÀ ¶Îflı ‹‚Ìfiı ÷ı‹fiı ±ÎM›_.
’»Ì ±Î√‚ «Î·÷Î_ ¿˘ÃÎflÌ √˘‰‘˝fi¤Î¥fiı ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…ı ËÎfl
±Î’Ìfiı ¿èÎ_ — ““±Î ËÎfl Ω√Î ¤@÷fiı ±Î’˘.”” ±ıÀ·ı ¿˘ÃÎfḻı ÷ı ËÎfl
‹ËÎflÎ…fi_ fi΋ ÿ¥fiı Ω√Î ¤@÷fiı ±ÎM›˘.
’»Ì √΋‹Î_ ’Ë˘Ó«Ì μ÷Îfl˘ ¿›˘˝. ’»Ì V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — ““fiÎˉÎ
…‰_ »ı.”” ±ı‹ ¿ËÌ ‰VhÎ ⁄ÿS›_ ±fiı ⁄˘S›Î — ““Ω√Î ¤@÷fiı ‹Y›Î fi◊Ì
÷ı ⁄˘·Î‰˘.”” ±ı‹ Ω√Î ¤@÷fiı ⁄˘·Î‰Ìfiı ‹Y›Î ±fiı ÷ı‹fiÎ ÏÂW› flÎΩ
¤@÷ ‰√ıflı Ë÷Î ÷ı‹fiı Á˙fiı ’HÎ ‹Y›Î ±fiı ’η‹Î_ ¤ı√˘ μ÷Îfl˘ ±ÎM›˘.

⁄Ï‚flÎΩfi_ ‰«fiÎQ≤÷
ωfl˘‘̱˘fi˘ ωfl˘‘ ±Î◊Ì ‰K›˘. ÷ı◊Ì Ω√Î ¤√÷ı ω«Îfl ¿›˘˝ —
134 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

““±Î’HÎı ’η‹Î_ ¤ı√_ ±ÎÁfi ¿›* »ı ÷ı◊Ì Á¤Î‹Î_ Á˙ ÷ı ‰Î÷ ·Î‰ı »ı.
‰‚Ì, ≠Î√∞ ¤@÷ ±fiı Â΋∞¤Î¥ ∂fiı ±Î‰ı· ÷ı ‰Î÷fiı ’HÎ Á_¤Îflı »ı
±fiı ÷ı‹fiı ω‹¬ ¿›Î˝ »÷Î_ V‰Î‹Ì ≠Î√∞ ÷◊Î Â΋∞fi˘ Á_⁄_‘ »˘Õ÷Î
fi◊Ì ±fiı ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı Ëı÷ flÎ¬Ì ⁄˘·Î‰ı »ı ±fiı ¤ı√Î √HÎı »ı ó ±ı ≠Á_√
·Î‰Ìfiı ’HÎ ⁄˘·ı »ı. ‹ÎÀı ±Î’HÎı ⁄ËÎfl ±ÎÁfi ¿fḻı ÷˘ ÁÎv_.”” ±ı‹
ω«Îfl ¿flÌ Ë¿Î ¤√÷ ’ÎÁı ‹˘Ïÿ›_ ‹_√ΉÌfiı ’ηfiÌ ⁄ËÎfl ±ÎÁfi ¿›*.
’»Ì ⁄’˘flfiÌ Á¤Î‹Î_ V‰Î‹Ì ’‘Λν, I›Îflı ’˘÷ÎfiÎ ±ÎÁfiı◊Ì Ω√Î
V‰Î‹Ì±ı V‰Î‹Ìfiı “…› V‰ÎÏ‹fiÎflΛHΔ ¿èÎÎ. ÷ı ÁÎ_¤‚Ì V‰Î‹Ì±ı ÷_⁄ÒfiÌ
{ηfl ¨«Ì ¿flÌ ÷ı‹fiÎ ÷flŒ Ωı›_ ±fiı ⁄˘S›Î — ““±ÎT›Î »˘ fiı ?”” ’»Ì
›˘√ırflÿÎÁ∞fiı V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — ““⁄Ï‚flÎΩfi_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰Î_«˘.”” ÷ı◊Ì
√.≠. 61‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰Î_E›_.
÷ı μ’fl V‰Î‹Ì±ı ‰Î÷ ¿flÌ ¿ı ““¤√‰Îfi ’˘÷ÎfiÎ ¤@÷fiÌ ¿Á˘ÀÌ ¿flı
»ı ÷ı ±ı Ωı‰Î ‹ÎÀı ¿ı ±ı ¤@÷fiı ‹ÎflÎ μ’fl Ëı÷ »ı ¿ı ÏÁÏ©±˘ μ’fl Ëı÷
»ı ±fiı Ωı ºœ ¤@÷ fi ˢ› ÷˘ ÏÁÏ©±˘‹Î_ ·ı‰Î¥ Ω›. ’HÎ Ωı ±ı ’ο˘
ËÏfl¤@÷ ˢ›, ÷˘ ¤√‰Îfi ωfiÎ ⁄Ì…\_ ¿Î_¥ fi ≥E»ı ±fiı ¤√‰Îfi ’HÎ
±ı‰Î Ïfi‰Î˝ÁÏfi¿ ±ı¿Î_Ï÷¿ ¤@÷fiı … ‰Â ◊¥ Ω› »ı. ’fl_÷ ÷ı ’Ëı·Î_ ÷˘
±fiı¿ Ω÷fiÌ ¿Á˘À̱ı «ÕΉı. …ı‹ ‰Î‹fi∞±ı ⁄Ï‚flÎΩfi_ Ïhη˘¿fi_
flÎF› ·¥ ·Ì‘_ ±fiı hÎÌΩ ’√·Î‹Î_ ⁄Ï‚flÎΩfi_ ÂflÌfl ’HÎ ·Ì‘_. ’HÎ ÷ı
⁄‘_ ÷ıHÎı l©Î±ı ÁÏË÷ ±’˝HÎ ¿›* ÷˘ ¤√‰Îfi ±ıfiÌ ¤„@÷ ±fiı „V◊Ï÷
Ωı¥fiı ‰Â ◊¥ √›Î. ⁄Ï‚flÎΩ±ı ’Ò‰˝fiÎ ±Ï÷ ‹˘ÀÎ Á_V¿Îfl◊Ì ¤√‰Îfifi_
V‰w’ ±˘‚¬Ì ·Ì‘_. ±fiı ⁄ÌΩ F›Îflı ¤√‰Îfifiı ‰Î‹fi Ωı÷Î Ë÷Î, I›Îflı
⁄Ï‚fiı ÷˘ «˙ÿ ·˘¿‹Î_ ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝ ÏÁ‰Î› ⁄Ì…\_ ÿı¬Î÷_ … fiÏË,
¿ÎflHÎ ¿ı ¤√‰Îfifi_ Á‰˝ T›Î’¿ V‰w’ Ωı‰ÎfiÌ º„WÀ ¤√‰Îfiı ÷ıfiı flÎ∞
◊¥fiı ±Î’Ì Ë÷Ì. ±ı‰Ì flÌ÷ı ±Î’HÎı ’HÎ ±ı º„WÀ ◊Λ ÷˘ ≠¿ÚÏ÷fiÎ
¿Î›˝‹Î_◊Ì ≠ÌÏ÷ À΂Ìfiı ¤√‰Îfifiı Á‰˝V‰ ±’˝HÎ ¿flÌ, ¤√‰ÎfifiÎ ÿÎÁ
◊¥fiı flËı‰Î›. ±ı‹ ¿fl÷Î_› Ωı ¤√‰Îfi ±Î’HÎfiı ‰‘ ÿ—¬ ÿıÂı ÷˘
¤√‰Îfi ±Î’HÎfiı ‰‘ ‰Â ◊Âı. ±ı‰Î ¤√‰Îfi ¤@÷‰IÁ· »ı. ÷ı ±ı¿
‰¬÷ ‹fiw’Ì ÿ˘fḻı ⁄_‘ΛΠ÷ı ’»Ì »^À‰Îfiı Á‹◊˝ ◊÷Î fi◊Ì. ‹ÎÀı …ı‹
…ı‹ ¤√‰Îfi ±Î’HÎfiı ‰‘ ¿ÁHÎÌ‹Î_ flάı, ÷ı‹ ÷ı‹ ±Î Á‰˝ ÷ıfiÌ …
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 135

≥E»Î◊Ì ±Î’HÎÌ „V◊Ï÷fiÌ ’flÌZÎÎ Ωı‰Î ◊Λ »ı, ±ı‹ Á‹∞fiı ±Ï÷›
flÎ∞ flËı‰_, ’HÎ B·ÎÏfi ÷˘ ’΋‰Ì … fiÏË.””
±ı‰Ì flÌ÷ı ‰Î÷˘ ¿flÌ Ω√Î V‰Î‹Ì ÷flŒ ≠ı‹¤ÌfiÌ º„WÀ◊Ì Ωı¥fiı
V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î — ““±Î ‰«fiÎQ≤÷ ÷‹Îv_ ¿flÌ flάΩı.””

±Î ·˘¿ … ÿ—¬ÿÎ›Ì »ı
±Î‰Ì flÌ÷ı V‰Î‹Ì ’˘÷ÎfiÎ ±fiL› ¤@÷fiı ±’Îfl Á¬ ±Î’÷Î
⁄Î⁄Ïfl›Î‰ÎÕ‹Î_ ŒflÌfiı √œÕÎfiÎ ÿı‹Î_ flÎ…\·Î ◊¥ ‹Ë‰Î …÷Î_ flV÷΋Î_
»Î’flÌ √΋ı fiÎˉΠfl˘¿Î›Î. V‰Î‹Ì±ı fiÎˉΠ…‰ÎfiÌ ÷ˆ›ÎflÌ ¿flÌ ±ıÀ·ı
V‰Î‹Ìfi˘ ËÎ◊ {Î·Ì ÷_⁄Õ<_ ·¥fiı Ω√Î ¤@÷ ÁÎ◊ı «ÎS›Î. ⁄ÌΩ ËÏfl¤@÷˘
’λ‚ ±Î‰÷Î Ë÷Î. ÷ı‹fiı V‰Î‹Ì±ı ’λΠ‰ÎY›Î. V‰Î‹Ì ⁄ÏË¤Ò˝Ï‹
…¥ ±Î‰Ìfiı ¬ı÷fl‹Î_ F›Î_ Ω√Î V‰Î‹Ì flÎË Ωı¥fiı ∂¤Î Ë÷Î I›Î_ ±ÎT›Î
±fiı ◊˘ÕÌ ‰Îfl I›Î_ ⁄ıÁÌfiı Ω√Î V‰Î‹Ìfiı ¬Îfi√Ì‹Î_ ‰Î÷˘ ¿flÌ.
V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — ““‹ËÎflÎ…ı ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ÿıË ‹Ò¿÷Î_ ’Ëı·Î_
±ı¿Î_÷‹Î_ ⁄˘·Î‰Ì ‰Î÷ ¿ËÌ Ë÷Ì, ÷ı Ë_ ÷‹fiı ±Î…ı ‹ÎflÎ ΩHÎÌfiı ¿Ë_ »\_.
±Î ·˘¿ … ±ı‰˘ μ’ÎÏ‘‹› ±fiı ÿ—¬w’ »ı. ±fiı¿ Ω÷fiÌ μ’ÎÏ‘±˘±ı
‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎfiı ’HÎ Á¬ ±Î‰‰Î ÿÌ‘_ fi◊Ì. lÌ¿ÚWHÎ …ı‰˘ ‹˘À˘ ±‰÷Îfl ◊›˘
±fiı ’˘÷ı ¤√‰Îfi Ë÷Î, ÷˘ ’HÎ ’˘÷ÎfiÎ_ ‹Î÷Î-Ï’÷Îfiı ⁄Îfl ‰Ê˝ Á‘Ì
⁄_ÿ̬Îfiı flËı‰_ ’Õu_. ‰‚Ì, ±Î …√÷‹Î_ flÌ÷ »ı ¿ı Á‰Î‰Õ‹Î_ Á‰Îfi_ ’ÎHÎÌ
±fiı ¬Î‰Îfi_ ‰ÁÎHÎ_ ‹‚ı ±fiı «Î¿flÌ ¿flfiÎfl ’HÎ ¿˘¥¿ Ωı¥±ı. ’HÎ
÷ıÀ·_› Á¬ ÿı‰¿Ì∞fiı ‹Y›_ fiÏË. ±ı ÷˘ ÃÌ¿, ’HÎ ’hÎfi_ ‹˘Ó Ωı‰Îfi_ Á¬
’HÎ fi ‹Y›_. ¿ÎflHÎ …L‹ ◊›˘ ¿ı ÷fl÷ À˘’·Î‹Î_ ‹Ò¿Ìfiı ‰flÁ÷Î ‰flÁÎÿ‹Î_
√˘¿<‚ ‹Ò¿Ì ±Î‰‰Î ’ÕuÎ. I›Î_ ’HÎ ÷ı‹fiı ¿oÁı Á¬ ±Î‰‰Î ÿÌ‘_ fiËŸ ±fiı
ÿÁ Ïÿ‰Á ◊›Î I›Î_ ‹ÎÁÌ ’Ò÷fiÎ ±Î‰Ì. ÷ıfiÎ ≠ÎHÎ ·Ì‘Î ¿ı ‰‚Ì Â¿ÀÎÁfl,
‘ıfi¿ÎÁfl, ⁄¿ÎÁfl, ‰IÁÎÁfl, ¿ıÂÌ ‰√ıflı ±Áfl˘ ‹Îfl‰Î ±ÎT›Î, ’HÎ ÷ı‹fi˘
fiΠ¿›˘˝. ’»Ì ¿oÁı ÷ıÕÎT›Î. I›Î_ ¿<‰·›Î’ÌÕ ËÎ◊Ìfiı ‹Î›˘˝ ±fiı ‹„WÀ¿,
«Îbfl, ·, ÷˘Â· ‰√ıflı ‹S·˘fi˘ fiΠ¿›˘˝ ±fiı ¿oÁfi˘, ÷ıfiÎ ¤Î¥±˘
ÁÏË÷ fiΠ¿›˘˝. ’»Ì …flÎÁ_‘ ±ÎT›˘. ÷ıfiı ÁkÎfl ‰Îfl ËflÎT›˘. √v CÎıfl
…¥ ωzÎ ¤H›Î. ’»Ì ±œÎfl‹Ì ‰¬÷ …flÎÁ_‘ ÁÎ◊ıfiÎ ›©‹Î_ ¤ÎB›Î ±fiı
136 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

¿Î‚›‰fifi˘ fiΠ¿›˘˝. ’»Ì ¶ÎÏfl¿Î‹Î_ ±Î‰Ìfiı flèÎÎ. ±Î‹, hÎÌÁ ‰Ê˝fiÌ
™‹fl Á‘Ì ÷˘ Á¬ı ⁄ıÃÎ fiÏË ±fiı ±ÎÀ·_ ’flÎø‹ ⁄÷ÎT›_, »÷Î_ ¿˘¥±ı
Ω÷ ±˘‚¬Ì fiÏË. ±ıÀ·ı «Î_ÿ·˘ ¿flÌ ¿L›Î ¿˘¥±ı fi ±Î’Ì. »ı‰Àı
v„@‹HÎÌ∞fi_ ËflHÎ ¿›* ±fiı ⁄Ì∞ ±WÀ ’ÀflÎHÎÌ ’flH›Î. ’fl_÷ ‰Áÿı‰-
ÿı‰¿ÌfiÎ_ ±Î_Á Á¿Î›Î_ fiÏË. ±_÷ı Ωÿ‰ÎV◊‚Ì ¿flÌ ¿<À<_⁄fi˘ fiΠ¿›˘˝ ±fiı
’˘÷ı ’HÎ ÷ı‹ … ÿıË ‹Ò@›˘. ±ı‹ ±Î ·˘¿ … ÿ—¬w’ »ı ÷ı ¤√‰Îfifiı ’HÎ
±Î‰Î_ ÿ—¬ ±ÎT›Î_.”” ±ı‹ lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ¿flı·Ì ‰Î÷ ¿flÌ.
‰‚Ì, V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î — ““lÌ∞‹ËÎflÎ… ’HÎ ±Î M≤J‰Ì μ’fl
±˘√HÎ’«ÎÁ ‰flÁ flèÎÎ. ÷ı‹Î_ ±ßΉÌÁ ‰flÁ ÷˘ ÁIÁ_√‹Î_ flèÎÎ ±fiı
±fiı¿ ±fiı¿ ≠¿Îfl◊Ì ±Áfl˘ ÷flŒ◊Ì ÿ—¬ ±ÎT›_ ÷ı ÁËfi ¿›*. ‰‚Ì,
√˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì …ı‰Î ÁÿÔ˚√vfiÌ {˘‚Ì‹Î_ ÿı‰÷Î fiÎA›˘ ±fiı ’ÎHÎÌfiÎ
CÎÕ΋Î_ {ıfl fiÎA›_. ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷◊Î ±ÿÔ˚¤÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ’HÎ {ıfl
ÿÌ‘_. ±ı‹ ±fiı¿ flÌ÷ı ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎfiı ‹Î◊ı ±Î ·˘¿‹Î_ μ’ÎÏ‘±˘ ±Î‰Ì »ı.
±ıÀ·ı ±Î ·˘¿ … ÿ—¬ÿÎ›Ì »ı ±fiı ±fiı¿ ≠¿Îflı ‹Î›Îfi_ Ωıfl …ı M≤J‰ÌfiÎ
∞‰˘‹Î_ ¤flÎ¥ ⁄ıÃ<_ »ı ÷ı ±Î‚Á÷_ fi◊Ì.”” ±ı‹ ¿ËÌ ‰‚Ì ¿èÎ_ — ““÷‹fiı …ı
¿Î_¥ ÿ—¬ ±Î‰ı »ı, ÷ı ‹ÎflÎ »˘ ±ı‹ ΩHÎÌfiı Á˙ ÿ—¬ ±Î’ı »ı ±fiı ¿Ëı
»ı, ’HÎ Ωı ‹ÎflÎ ‹ÀÌ Ω±˘ ÷˘ ’»Ì ¿˘¥ ÷‹fiı ¿o¥ ¿ËıÂı fiÏË.””
±Î ÁÎ_¤‚Ì V‰Î‹Ì Ω√Î ¤@÷ √ÿÔ˚√ÿ ◊¥ √›Î ±fiı ËÎ◊ ΩıÕÌ
⁄˘S›Î — ““V‰Î‹Ì ! ÷‹ÎflÎ ÷˘ ±ı¿ lÌ∞‹ËÎflÎ… »ı, ±fiı Ë_ ÷‹Îfl˘
fi◊Ì; »÷Î_ ÷‹ı ‹fiı ÿ›Î±ı ¿flÌfiı ’˘÷Îfi˘ ‹ÎL›˘ »ı, ÷˘ ’˘÷Îfi˘ flάÌfiı
Ïfi¤Î‰Ωı.””
±ıÀ·ı V‰Î‹Ì flÎ∞ ◊¥fiı ⁄˘S›Î — ““÷‹ı ÷˘ ‹ÎflÎ ¿ÿÌ ‹À‰ÎfiÎ …
fi◊Ì; ’HÎ ÏfiI› ∂ÃÌfiı ÷‹fiı ⁄˘·ı »ı ÷ı ‹ÎflÎ◊Ì ¬‹Î÷_ fi◊Ì. ‹ÎÀı …^fiÎ√œ
Ω±˘ ÷˘ ÁÎv_.””
V‰Î‹ÌfiÎ ±Î‰Î ’˘÷Î ÷flŒfiÎ ±Ï÷ ‹‹÷ÎfiÎ ÂOÿ˘ ÁÎ_¤‚Ì Ω√Î
V‰Î‹Ì ±Îƒ˝ ◊¥ √›Î ±fiı ⁄˘S›Î — ““V‰Î‹Ì ! ¤·ı ‹fiı …ı ¿Ëı‰_ ˢ› ÷ı
¿Ëı, ÷ı‹Î_ ‹fiı ¿o¥ ÿ—¬ fi◊Ì. ‹ıÓ ÷˘ ¿ıÀ·_¿ ÿ—¬ ±Î ·˘¿fiÎ ‹Î◊ı fiÎA›_ »ı,
¿ÎflHÎ ¿ı ±Î’ı ¿èÎ_ »ı ¿ı ±Î ·˘¿ … ÿ—¬w’ »ı. ‰‚Ì, ¿ıÀ·_¿ ‹ÎflÎ ’_Õfiı
‹Î◊ı fiÎA›_ »ı, ¿ÎflHÎ ¿ı ÿıË ÿ—¬w’ »ı; ±fiı ¿ıÀ·_¿ √HÎfiı ‹Î◊ı fiÎA›_ »ı
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 137

÷ı flΩı√HÎ, ÷‹˘√HÎfiÎ ‰ı√ ∂Ãı ±ıÀ·ı ÿ—¬ …ı‰_ ·Î√ı. ‹ÎÀı ‹fiı ÷˘ …flΛı
ÿ—¬ fi◊Ì. ÷ı Ωı ±Î’ ¿Ë˘ ÷˘ ¤ı√˘ ±Î‰_ ±fiı ¿Ë˘ ÷˘ …^fiÎ√œ Ω™.””
±ı‹ ωfi› ¿flÌ ËÎ◊ ΩıÕÌ V‰Î‹ÌfiÎ μkÎflfiÌ flÎË Ωı¥ flèÎÎ.
V‰Î‹Ì±ı ÷ı‹fiı ¿èÎ_ — ““÷‹ı ÷‹ÎflÎ Áı‰¿˘fiı ±Î Á‹ΩT›_ »ı ?””
I›Îflı ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — ““ËÎ, ‹ËÎflÎ….””
I›Îflı V‰Î‹Ì±ı flÎ∞ ◊¥fiı ¿èÎ_ — ““¤·ı I›Îflı, ¤ı√Î «ÎS›Î ±Î‰˘.””
±ıÀ·Ì ‰Î÷ ◊›Î ’»Ì μ÷Îflı ±ÎT›Î ±fiı fiÎËÌfiı ±ÎÁfiı Ï⁄flÎF›Î.

±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹Ë‰Î‹Î_ ’‘fl΋HÎÌ

⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı »Î’flÌ◊Ì fiÌ¿‚Ì ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ÷◊Î ÁC΂˘ Á_CÎ
‹Ë‰Î ±ÎT›˘. I›Î_fiÎ ËÏfl¤@÷ ω߷¤Î¥, ÿ΋˘ÿfl ÂıÃ, …ıÃÎ ÂıÃ,
e·«_ÿ¤Î¥, ¬Ì‹∞ ‹Ëı÷Î, Ëfl¬∞ ·‰ÎHÎÎ, ¤‰ÎfiÌÂ_¿fl, flHλ˘Õ ¤@÷,
√Ì√Î ¤@÷, ‰V÷Τ@÷, Á√΂ Á˘fiÌ ±fiı ≠Î√∞ ¤@÷, ÿfl⁄ÎflÌ
L›Î›Î‘ÌÂ, ‹Î‹·÷ÿÎfl ÷◊Î ⁄ÌΩ ÿfl⁄ÎflÌ ±‹·ÿÎfl˘ Á˙ Á΋Π±ÎT›Î
±fiı ‘΋‘Ò‹◊Ì Á΋ˆ›_ ¿›*. ±Î«Î›˝lÌ ¤√‰÷Ô˚≠ÁÎÿ∞ ‹ËÎflÎ…fiı ⁄ıÁ‰Î
‹ÎÀı ËÎ◊Ì ·ÎT›Î Ë÷Î. ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ËÎ◊Ì μ’fl Ï⁄flÎF›Î ±fiı Á˙
Á_÷˘fiı ÂHÎ√Îflı·Ì √ÎÕ̱˘‹Î_ ⁄ıÁÎÕuÎ. ‹ËÎflÎ…lÌ ÁÎ◊ı 400 Á_÷˘ Ë÷Î.
Á˙◊Ì ±Î√‚ ¨À μ’fl fi√ÎflÎ_-ÏfiÂÎfi ‰√ıflı Ë÷Î_. ‹ËÎflÎ…lÌfi˘
ËÎ◊Ì ¤Îÿfl˘ÕfiÎ ÿfl‰Î…ı ±ÎT›˘ I›Îflı Õo¿Î-ÏfiÂÎfi Ëfi‹ÎfifiÎ ’Ì’‚ı
’ˢÓE›Î_ Ë÷Î_, ±ıÀ·_ ÁflCÎÁ ·Î_⁄_ Ë÷_. ‹Ë‰Î‹Î_ ÿflı¿fiı ±ı‹ ¿ı
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfi˘ fi‰˘ ‘‹˝ »ı, ’HÎ ±Î‰_ ÿ⁄ÿ⁄Τ›* Á΋ˆ›_ Ωı¥fiı Á˙
¿˘¥fiı ¤Îfl ’ÕÌ √›˘.
±Î‹, flÎhÎı fi‰◊Ì Âw ¿flı·_ Á΋ˆ›_ ·√¤√ 11 ‰Î√ı ’Ò fl_ ◊›_
±fiı ‹Î·HÎ fiÿÌfiÎ ¿Î_Ãı F›Î_ μ÷Îfl˘ flÎA›˘ Ë÷˘ I›Î_ Á˙ ’ˢÓE›Î. ±hÎı
±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ÷◊Î ‘‹˝¿<‚ ‹ÎÀı fi˘¬˘ ÷_⁄Ò ⁄Î_K›˘ Ë÷˘. Á¤Î‹_Õ’ ‹ÎÀı
‹˘À˘ ‹_Õ’ ÷◊Î …‹‰ÎfiÌ T›‰V◊Î ‹ÎÀı ‹Î_Õ‰˘ ’HÎ ⁄Î_K›˘ Ë÷˘. ‰‚Ì
‰fl÷η, √œÕÎ, …^fiÎ√œ, ‘˘·ıflÎfiÎ ÁΑ±˘ ‹ÎÀı …\ÿÎ …\ÿÎ ÷_⁄ÒfiÌ T›‰V◊Î
¿flÌ Ë÷Ì. ÷ı‹… C΢ÕÎ ÷◊Πω‹Îfi ±Î¿ÎflfiÌ √ÎÕ̱˘ ’HÎ I›Î_ »^ÀÌ Ë÷Ì.
±Î flÌ÷ı ‹Ë‰ÎfiÎ ËÏfl¤@÷˘±ı ‹ËÎflÎ…lÌ ÷◊Î V‰Î‹Ìfi_ ±ÿÔ˚¤÷
138 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

V‰Î√÷ ¿›*. ÷ı ¿Î›˝ ‹A›I‰ı ÿ΋ΠÂıÃ, fiflÏÁ_ˤΥ (¤√÷∞fiÎ

‹˘ÀΤΥ), ·Ì·Î‘fl, ‹Î‘‰∞, ωrfiÎ◊ hΉÎÕÌ ÷◊Πω߷¤Î¥ hΉÎÕÌ
‰√ıflı±ı ‹‚Ì ‹Î◊ı flÎA›_ Ë÷_. e·«_ÿ¤Î¥fiı ‹ËÎflÎ…lÌ ÁÎ◊ı CÎb_ Ëı÷,
÷ı◊Ì ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı ⁄ıÁ‰_-∂É_ ±fiı ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚‰Ì ±ı ÷ı‹fiı Á˘ÓM›_ Ë÷_.
±Î flÌ÷ı ‹Ë‰ÎfiÎ ËÏfl¤@÷˘±ı Á_‰÷ 1923fiÎ ŒÎ√HÎ ‹ÎÁ‹Î_
‹ËÎflÎ…lÌ ÷◊Î V‰Î‹Ìfi_ ±ÿÔ˚¤÷ V‰Î√÷ ¿›*.

±ıfiÎ_ ·˘À, ÿ΂ ¿Î_¥ ±˘»Î_ ω‹¬ »ı ?

’Ëı·ı Ïÿ‰Áı ¿oÁÎflfiÌ flÁ˘¥ ¿fl‰Îfi˘ ÃflΉ ¿›˘˝. flÁ˘¥fi˘ Á‰˝
Á΋Îfi ÷˘ ÷ˆ›Îfl Ë÷˘, ’HÎ ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ÷◊Î ÁÿÔ˚√v±˘ ‹ÎÀı ¿’Õı
«Î‚ı·˘ ‹ıÓÿÎfi˘ ·˘À, {ÌHÎÎ «˘¬Î, ÷‰ıflfiÌ ÿ΂ ‰√ıflı Ωı¥±ı. ±ı ≠‹ÎHÎı
ÁÌ‘_, Ïfl‰Î…fiÌ ¬⁄fl fiÏË ±ıÀ·ı ÷ˆ›Îfl ¿flı· fiÏË. ±ıÀ·ı ¤_ÕÎflÌ ÁΑ±ı
ËÏfl¤@÷˘fiı ’Ò»u_ — ““±Î ·˘À ¿’Õı «Î‚ı· »ı ? ±fiı ÿÒ‘, ÿËŸ, »ÎÂ
«˘A¬Î ’ÎHÎÌfiÎ_ √΂ı· »ı ?””
±Î◊Ì, ⁄‘Î ‹Ò_{ΛÎ. ÷ı◊Ì ¤_ÕÎflÌfiı Â_¿Î ’ÕÌ. ÷ı‹HÎı ’ωhÎÎfi_ÿ
V‰Î‹Ìfiı ‰Î÷ ¿flÌ — ““±Î ÁÌ‘Î-Á΋Îfi‹Î_ Â_¿Î flËı »ı, ÷˘ ÷‹˘ ¿Ë˘ ÷ı‹
¿fḻı.”” ±ıÀ·ı ’ωhÎÎfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ÷˘ «˘A¬Ì fiÎ … ’ÎÕÌ ÿÌ‘Ì ¿ı “Ωı
±ı‰_ ˢ› ÷˘ Ãο˘fl∞fi˘ ◊΂ ◊Λ … fiÏË !”
¤_ÕÎflÌ ‹Ò_{‰H΋Î_ ’ÕuÎ ¿ı ˉı ±ÎÀ·_ ⁄‘_ ÁÌ‘_ @›Îflı ÷ˆ›Îfl ◊Λ
±fiı @›Îflı flÁ˘¥ Âw ¿fl‰Ì. ·√¤√ ⁄Îfl ÷˘ ‰Î√Ì √›Î Ë÷Î.
÷ı ‰¬÷ı ≠Î√∞ ¤@÷ I›Î_ ±ÎT›Î ±fiı ÷ı‹HÎı ¤_ÕÎflÌ ÁΑfiı ËÎ◊
ΩıÕÌ ¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ì ! ‹Îflı I›Î_ ⁄‘_ ÁÌ‘_ ó CÎÌ, ÿÒ‘, ÿËŸ, »ÎÂ ó «˘A¬Î_
√΂ı· ÷ˆ›Îfl »ı, ’HÎ Ë_ Û˘˝ ω‹¬, ±ıÀ·ı ‹Îv_ ¬’ı ÷˘ ·Î‰_.””
¤_ÕÎfḻı ÷˘ ÷fl÷ ’ωhÎÎfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ’»ÎT›_ — ““≠Î√∞fiı CÎıfl
Á΋Îfi ÷ˆ›Îfl »ı, ÷˘ ÷‹ı ¿Ë˘ ÷˘ ‹√Ή̱ı.””
±ıÀ·ı ’ωhÎÎfi_ÿ V‰Î‹Ì I›Î_ ±ÎT›Î ±fiı ¿èÎ_ — ““¤·ı, ≠Î√∞
Á΋Îfi ·Î‰ı. ±Î’HÎı ±ıfiı ω‹¬ ¿›˘˝ »ı ’HÎ ±ıfiÎ_ ·˘À, ÿ΂, «˘¬Î, ÿÒ‘,
ÿËŸ ¿Î_¥ ±˘»Î_ ω‹¬ »ı ? ‹ÎÀı ‹_√Ή˘ ±fiı flÁ˘¥fiÌ ÷ˆ›ÎflÌ ¿fl˘.””
±ı ≠‹ÎHÎı ±ÎiÎÎ ◊¥ ±ıÀ·ı ¤√÷∞ Áı‰Î‹Î_ ‹_ÕÌ ’ÕuÎ ±fiı ÷‹Î‹
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 139

Á΋Îfi ÷◊Î ⁄Ì∞ …ı Ωı¥±ı ÷ı Á‰ı˝ Á΋√˛Ì±˘ ·Î‰Ì Áı‰Î‹Î_ ‹Ò¿Ì ÿÌ‘Ì.

÷‹ÎflÎ ‘‹˝‹Î_ ω’flÌ÷ flÌ÷ ¿ı‹ ?

⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ÁÎ_…ı Á¤Î‹Î_ ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ÷◊Î ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ
ÁÿÔ˚√v±˘ ωflÎ…‹Îfi Ë÷Î ÷◊Î √΋fiÎ ≠Ï÷„WÃ÷ ËÏfl¤@÷˘ ’HÎ Á¤Î‹Î_
⁄ıÃÎ Ë÷Î ±fiı ±‹·ÿÎfl˘ ’HÎ Ë÷Î. ÷ı Á‹›ı I›Î_fiÎ ‰Ë̉ÀÿÎflı Á¤Î‹Î_
≠ë ’Ò»u˘ — ““÷‹ÎflÎ ‘‹˝‹Î_ …ı ‘‹˝fiÌ ‹›Î˝ÿÎ fi ’΂ı ÷◊Î …ı V‰ÎÏ‹-
fiÎflΛHÎfiı ¤√‰Îfi fi ‹Îfiı ÷ıfiı ÷‹ı ω‹¬ ¿Ë˘ »˘ ’HÎ ⁄ÌΩfiı ¿Ëı÷Î
fi◊Ì; ±ı ÷˘ Á‹Ω› ÷ı‰Ì ‰Î÷ »ı. ’HÎ ±Î ≠Î√∞ ¤√÷ ÷˘ ÷‹ÎflÎ
‘‹˝fiÌ flÌ÷ ≠‹ÎHÎı … ‰÷ı˝ »ı; ‰‚Ì, ÷ı‹fi΋Î_ ¿˘¥ flÌ÷fi˘ ÿ˘Ê ¿ı ‰Î_¿ ’HÎ
…HÎÎ÷˘ fi◊Ì, ±fiı ±‹ÎflÌ ±Î√‚ ’HÎ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ¤√‰Îfifi˘ ÷◊Î
÷ı‹fiÎ ÁΑ-ÁIÁ_√̱˘fi˘ ±’Îfl ‹ÏË‹Î ¿Ëı »ı; ÷˘ ’HÎ ÷‹˘±ı ÷ı‹fiı
ÁIÁ_√ ⁄ËÎfl ¿›Î˝ »ı ÷ıfi_ Â_ ¿ÎflHÎ ? ±‹fiı ÷˘ ÷‹ÎflÎ ‘‹˝fiÌ ±Î ω’flÌ÷
flÌ÷ ·Î√ı »ı. ‹ÎÀı ±ı‹fi˘ ¢ ‰Î_¿ »ı ÷ı ¿Ë˘.””
¤flÌ Á¤Î‹Î_ ±Î‰Î fi΋Î_Ï¿÷ ±‹·ÿÎflı ±Î ≠ë ’Ò»u˘ ±ıÀ·ı Á‰ı˝
¿˘¥ ‹Ò_{‰H΋Î_ ’ÕuÎ ±fiı ¿˘¥◊Ì ⁄˘·Î›_ fiÏË. »ı‰Àı ’ωhÎÎfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı
⁄Ï© ‰Î’flÌfiı ¿èÎ_ — ““±ı ÷˘ ±ı‹fi˘ ‰Î_¿ ±‹ı ΩHÎ̱ı ±fiı ±‹Îfl˘ ‰Î_¿
±ı ΩHÎı. ±ıÀ·ı ÷ı‹fiÎ Á_⁄_‘Ì ±‹Îflı ¿o¥ ¿Ëı‰Î …ı‰_ fi◊Ì. ±ı ¤√÷ ÷˘
¬flı¬flÎ ÁIÁ_√Ì »ı, ÷ı ‰Î÷ ±‹Îfl˘ ±Î¬˘ ÁIÁ_√ ΩHÎı »ı. …\±˘fiı, ±‹ı
±’‹Îfi ¿fḻı »Ì±ı ÷˘ ’HÎ ±Î √΋‹Î_ Á‰˘˝’flÌ Áı‰Î ¿flı »ı ±fiı
‹_Ïÿfl‹Î_ ±Î‰‰Î fiÎ ’ÎÕ̱ı »Ì±ı ÷˘ ‹_ÏÿflfiÌ ⁄ËÎfl ⁄ıÁÌfiı ’HÎ ¿◊ΉÎ÷ν
ÁÎ_¤‚ı »ı. ±Î‰Ì ±Î¿flÌ ¿Á˘ÀÌ◊Ì ÁIÁ_√‹Î_ ÷ı‹fiÌ Á‰˘˝’flÌ „V◊Ï÷ ÏÁ©
◊¥ «Ò¿Ì »ı. ‹ÎÀı ˉı ÷˘ ÷ı‹fiı ÁIÁ_√‹Î_ ·ı‰ÎfiÌ flΩ ±Î’ÌÂ_. ÷‹˘±ı
‰Î…⁄Ì … ¿èÎ_ »ı.””
±Î‰Ì flÌ÷ı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ’˘÷ÎfiÎ ±fiL› ¤@÷fiı ÁIÁ_√‹Î_ ŒflÌ
ÿά· ¿fl‰Î ‹ÎÀı ±‹·ÿÎfl‹Î_ ≠‰ı ¿flÌfiı ±Î ≠ë ∂¤˘ ¿›˘˝.

‹fiı ÷‹ÎflÎ Á‹Î√‹ ‰√fl √‹÷_ fi◊Ì

±Î ≠Á_√fiÌ ±Áfl ±ı ◊¥ ¿ı ≠Î√∞ ¤√÷fiı ÁIÁ_√‹Î_ ’λΠ·ı‰Î
140 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

ó ±ı‰Ì ω«ÎflHÎÎ Âw ◊¥. ÷ı … flÎhÎı ’ωhÎÎfi_ÿ V‰Î‹Ì ÁÒ÷Î Ë÷Î I›Îflı

¤√÷∞ ÷ı‹fiÎ ÷_⁄ÒfiÌ ⁄ËÎfl ±Î‰Ìfiı ⁄ıÃÎ. ’»Ì flÎhÎı V‰Î‹Ì ·CÎ ¿fl‰Î
∂ÃuÎ. ÷ı ‰¬÷ı ≠Î√∞ ¤@÷fiı ÷_⁄ÒfiÌ ⁄ËÎfl ⁄ıÃı·Î Ωı¥fiı ±ı¿ÿ‹
«‹@›Î ±fiı ’Ò»u_ — ““¿˘HÎ »ı ?””
±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ⁄ı ËÎ◊ ΩıÕÌ ¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ì ! ±ı ÷˘ Ë_ ≠Î√∞.””
I›Îflı ’ωhÎÎfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ’Ò»u_ — ““¿ı‹ ±I›Îflı ±ÎT›˘ ?””
¤√÷∞±ı ’ÎÁı ±Î‰Ìfiı ⁄ı ËÎ◊ ΩıÕÌfiı ¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ì ! ‹fiı
÷‹ÎflÎ Á‹Î√‹ ‰√fl √‹÷_ fi◊Ì.””
÷ı ÁÎ_¤‚Ì ’ωhÎÎfi_ÿ V‰Î‹Ì flÎ∞ ◊›Î ±fiı ¿èÎ_ — ““F›Îflı ÷fiı
ÁIÁ_√ ⁄ËÎfl ‹Ò@›˘ I›Îflı Â¿‹Ïfi ¤ı√Î Ë÷Î ±fiı ±I›Îflı fi◊Ì, ÷˘ ±Î
Œıflı ‰fl÷η ±Î‰…ı, ÷Îv_ ¿Î‹ ¿flÌÂ_.””
±ıÀ·ı ¤√÷∞ flÎ∞ ◊¥ V‰Î‹Ìfiı ’√ı ·Î√Ì CÎıfl √›Î.
⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı Á‰Îflı ’ωhÎÎfi_ÿ V‰Î‹Ì ¿ıÀ·Î¿ ’΂α˘fiı ‰œuÎ ±fiı
¿èÎ_ — ““÷‹ı ’Ëıfl˘ ⁄flÎ⁄fl ¤fl÷Î fi◊Ì. ±Î ≠Î√∞ flÎhÎı ‹ÎflÌ ’ÎÁı
±ÎT›˘ Ë÷˘. ±ı ÷˘ ¬flı¬fl˘ ±ı¿Î_Ï÷¿ ¤@÷ »ı ±fiı ±Ω÷ÂhÎ »ı, ¿Î_ …ı,
±ıfiı ‹Î◊ı …ıÀ·Î ’ÎÀÎ ’ÕuÎ »ı ÷ı‰_ Ωı ¿˘¥ ⁄ÌΩfiı ‹Î◊ı ◊›_ ˢ› ÷˘
flÎhÎı ‹ÎflÌ … fiάı !”” ±ı‹ ¿ËÌ ¤√÷∞fi˘ CÎH΢ ‹ÏË‹Î ¿è΢.
÷ı … Ïÿ‰Áı ÁÎ_…ı V‰Î‹Ì±ı ¤√÷∞fiı ±ı¿Î_÷‹Î_ ⁄˘·Î‰Ìfiı ¿èÎ_ —
““¿Î_¥ ÏŒ¿fl ¿flÌ fiÏË. ‹ËÎflÎ… ±fiı ±Î ÁΑfi˘ flÎ∞’˘ »ı ±fiı «Îflı
ËÎ◊ »ı, ‹ÎÀı ⁄‘_ ÁÎv_ ◊Âı.”” ±ı‹ ¿ËÌ ‰Î÷˘ ¿flÌfiı ±’Îfl Á¬ ±ÎM›_.
±Î‰Ì flÌ÷ı ‹ËÎflÎ…lÌ ÁÎ◊ı V‰Î‹Ì ‹Ë‰Î‹Î_ ÁÎ÷ Ïÿ‰Á flèÎÎ.
’»Ì ‹ËÎflÎ… ‰fl÷η fl΋fi‰‹Ìfi˘ Á‹ˆ›˘ ¿fl‰Î √›Î ±fiı V‰Î‹Ì
I›Î_◊Ì fiÌ¿‚Ì ⁄Îfl˘⁄Îfl ÁÎfl_√’fl◊Ì «ÎS›Î ÷ı Á_ÿÏfl›ÎHÎÎ, √_Ωfl ◊¥
±Õ‰Î‚ flÎ÷ flèÎÎ. ±ËŸfiÎ ËÏfl¤@÷˘±ı ⁄Ë ¬ıÓ« ¿flÌ ±ı¿ Ïÿ‰Á flÎA›Î.
’»Ì I›Î_◊Ì fiÌ¿‚Ì ¿˘Ã√Î_√Õ ◊¥fiı ‘˘‚¿ı ’‘Λν. ÃÎÁflΉ΂Î
ÿıÁÎ¥ ‹Î‘‰·Î·¤Î¥ ‹Î‹·÷ÿÎfl Ë÷Î. ÷ı‹HÎı ÷◊Î ‘˘‚¿ÎfiÎ ËÏfl¤@÷˘±ı
V‰Î‹Ìfi_ ÁÎv_ V‰Î√÷ ¿›* ±fiı ‹_Ïÿfl‹Î_ V‰Î‹Ì ∂÷›Î˝. I›Î_ ±ı¿ flÎ÷ flèÎÎ
±fiı ’»Ì ÁÎHÎ_ÿfiÎ Ãο˘fl ÁÎËı⁄fiÌ Ï‰fi_÷Ì◊Ì V‰Î‹Ì ÁÎHÎ_ÿ ’‘Λν ±fiı
I›Î_◊Ì ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…lÌ ±›˘K›Î≠ÁÎÿ∞ ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹Î_ÿ√ÌfiÎ Á‹Î«Îfl
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 141

ÁÎ_¤‚Ì ±‹ÿΉÎÿ …‰Î fiÌ¿Y›Î.

V‰Î‹Ìfi_ ±‹ÿΉÎÿ‹Î_ ±’Ò‰˝ ÁL‹Îfi

±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…lÌ ±›˘K›Î≠ÁÎÿ∞ ‹ËÎflÎ…fiı ‹_ÿ‰ÎÕ Ë÷˘ ±fiı
÷ıfl μ’‰ÎÁ ◊›Î Ë÷Î. ‰‚Ì, xÿ›‹Î_ ’HÎ CÎHÎÌ … ±ÂÎ_Ï÷ Ë÷Ì. ±ıÀ·ı
¬ÎÁ V‰Î‹Ìfiı ÷ı‹HÎı ÷ıÕÎT›Î Ë÷Î. ±ıÀ·ı V‰Î‹Ì ÷ı‹fiı Ωı‰Î, ÿ½fi ÿı‰Î
’‘Îfl÷Î Ë÷Î.
V‰Î‹Ì ÁÎ⁄fl‹÷Ìfiı ¿Î_Ãı ∂÷›Î˝ ±fiı fiÿÌ‹Î_ fiÎèÎÎ. ±›˘K›Î-
≠ÁÎÿ∞ ‹ËÎflÎ…fiı ¬⁄fl ’ÕÌ ¿ı V‰Î‹Ì ÁÎ⁄fl‹÷Ì Á‘Ì ’‘Λν »ı ±ıÀ·ı
±ı¿ ‹˘À˘ ËÎ◊Ì, ËÎ◊̉Îfi ÷◊Î √ÎÕ̱˘, ÁÎ÷Á˘ ÁΑ, ’΂Î, ⁄˛õ«ÎflÌ
÷◊Î ¿ı‰≠ÁÎÿ∞ ‹ËÎflÎ… ‰√ıflı Á΋Π±ÎT›Î. V‰Î‹Ì ËÎ◊Ì μ’fl fi
⁄ıÃÎ ±fiı √ÎÕÌ‹Î_ ⁄ıÃÎ. ±‹ÿΉÎÿfiÎ ËΩfl˘ ÁΑ ÷◊Î ËÏfl¤@÷˘±ı
V‰Î‹Ìfiı √·Î⁄, ‹˘√flÎfiÎ ËÎfl ’ËıflÎT›Î, …ı◊Ì V‰Î‹ÌfiÌ ¿˘À ¤flÎ¥ √¥.
±Î ≠‹ÎHÎı ÂËıflfiÎ ÁIÁ_√Ì ÷◊Î ±L›…fi˘ ’HÎ V‰Î‹ÌfiÎ_ ÿ½fi ¿fl‰Î
∂‹ÀuÎ_. ÷ı‹fiÎ_ ‹fi V‰Î‹ÌfiÌ ‹ÒÏ÷˝‹Î_ ¬ıÓ«Î¥ √›Î_ ±fiı ±Î‰Î Á‹◊˝
’flÊfiı Ωı¥ Á˙ ¿Ëı‰Î ·ÎB›Î_ — ““±Î ÷˘ ¥rfl‹ÒÏ÷˝ ±·˙Ï¿¿ ’vÊ »ı.””
±ı‹ Á‰ı˝fiÎ ‹fi‹Î_ ◊¥ √›_.
‹_Ïÿfl‹Î_ V‰Î‹Ì ’‘Îfl÷Î_, ≠◊‹ Ãο˘fl∞fiÎ ÿıfl΋Î_ ’√Ï◊›Î ±Î√‚
∂÷flÌ lÌ fiflfiÎflΛHÎ ÿı‰fiÎ_ ÿ½fi ¿fl‰Î ’‘Λν. ÿ½fi ¿flÌ Á¤Î‹_Õ’fiÎ
«˘¿‹Î_ Á‹ˆ›ÎfiÌ ¤fl«¿ Á¤Î ¤flÎ¥ Ë÷Ì I›Î_ ’‘Λν. V‰Î‹Ì Á¤Î‹Î_
±Î‰÷Î_ Á˙ Á_÷˘ ÷◊Î ËÏfl¤@÷˘ ∂¤Î ◊›Î ±fiı V‰Î‹Ì ¬flÂÌ μ’fl
Ï⁄flÎF›Î, ±ıÀ·ı Á˙ ’˘÷’˘÷Îfiı ±ÎÁfiı ⁄ıÁÌ √›Î. ±ËŸ V‰Î‹Ì±ı
Á¤Î‹Î_ ◊˘ÕÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ ÷fl÷ … ‹ËÎflÎ…lÌfiÎ_ ÿ½fiı ‹ıÕı ’‘Λν.
V‰Î‹Ìfiı Ωı¥fiı … ‹ËÎflÎ…lÌ ËÎ◊ ΩıÕÌ ’√ı ·ÎB›Î ±fiı fiıh΋Î_◊Ì
±l À’¿‰Î ·ÎB›Î_. ’»Ì √ÿÔ˚√ÿ ¿oÃı V‰Î‹Ìfiı ¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ì ! ±Î’ı ⁄Ë
… ÿ›Î ¿flÌ ±fiı ’‘Λν ÷ı◊Ì ‹fiı ÂÎ_Ï÷ ◊¥ √¥.””
V‰Î‹Ì±ı ÷ı‹fiı ‘Ìfl… ±Î’Ì ±fiı ’◊ÎflÌ‹Î_ Á‰Î›Î˝ ±fiı ¿èÎ_ —
““±Î’fiÌ ÷Ï⁄›÷ fifl‹ ÁÎ_¤‚Ìfiı ‹fiı ’HÎ ‹‚‰ÎfiÌ ¬ıÓ« ◊¥. ±Î’HÎı
÷˘ ‹ËÎflÎ…fiı ±ÎÂflı ⁄ıÃÎ »Ì±ı ±fiı ⁄‘_ ±ı‹fiÌ ‹fl∞ ±fiÁÎfl … ◊Λ
142 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

»ı. lÌ∞‹ËÎflÎ… Á‰˝¿÷ν »ı ÷ı‰˘ ºœ ωrÎÁ ±fiı Ïfiç› flάÌ,

T›Î‰ËÎÏfl¿ ¿ı ‘ÎÏ‹˝¿ …ı …ı ¿o¥ Ïø›Î ¿fl˘ ÷ı ‹ËÎflÎ…fiı ‹Î◊ı fiÎ¬Ì ÿıΩı,
’HÎ ¿˘¥ Ïø›ÎfiÎ ‘HÎÌ ◊΢ fiÏË. ±Î‹ ‰÷νÂı ±ıÀ·ı ±_÷flı ÂÎ_Ï÷ ±fiı
±Îfi_ÿ ◊Âı.”” ±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌfiı ‹ËÎflÎ…fiı ¿èÎ_ — ““±Î’ı ÷ıfl Ïÿ‰Á◊Ì
±Lfi ·Ì‘_ fi◊Ì, ÷ı ˉı ¿o¥¿ …‹˘ ±fiı ¿˘¥ ‰Î÷fiÌ μÿÎÁÌfi÷Î flά¢
fiÏË. ‹ËÎflÎ… ⁄‘_ ÁÎv_ ¿flÂı.””
’»Ì ‹ËÎflÎ…lÌ V‰Î‹ÌfiÌ ±ÎiÎÎ ’΂Ìfiı …Q›Î ±fiı V‰Î‹Ìfiı ËÎ◊
ΩıÕÌ Ï‰fi_÷Ì ¿flÌ — ““V‰Î‹Ì ! ±Î’fiÌ ±ÎiÎÎ ‹ıÓ ’΂Ì. ˉı ‹ÎflÌ ±ı¿
≠Î◊˝fiÎ ±Î’ V‰Ì¿Îfl˘.””
I›Îflı V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — ““±Î’ ÷˘ lÌ∞‹ËÎflÎ…fi_ V‰w’ »˘. ‹ÎÀı
±Î’ı ÷˘ ±ÎiÎÎ ¿flÌfiı ±‹fiı ¿Ëı‰_ Ωı¥±ı.””
’»Ì ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ — ““fl΋fi‰‹Ìfi˘ Á‹ˆ›˘ ±Î’ ±ËŸ ¿fl˘.””
I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î — ““¤√‰÷Ô˚≠ÁÎÿ∞ ‹ËÎflÎ…fiı ÿ—¬ ·Î√ı.””
±ı ÁÎ_¤‚Ì ‹ËÎflÎ…ı ËÎ◊ ΩıÕÌfiı ¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ì ! ±Î’ı CÎHÎÎ Á‹ˆ›Î
‰fl÷η ¿›Î˝, ‹ÎÀı ±Î Œıflı ±ËŸ fl΋fi‰‹Ì ¿fl˘ ±fiı Á‰˘˝’flÌ μ’ÎÁfiÎfiÌ
‰Î÷˘ ¿fl˘.”” ’»Ì V‰Î‹Ì±ı ‹ËÎflÎ…fiÌ ±ÎiÎÎ◊Ì I›Î_ fl΋fi‰‹Ìfi˘ Á‹ˆ›˘
¿fl‰Îfi_ ¿⁄Ò· ¿›*.

±‹Îflı ‹◊flÎfiÎ ⁄˛ÎõH΢fiÌ Á‹…HÎ ¬’÷Ì fi◊Ì

Á‹ˆ›ÎfiÎ Ïÿ‰Áı Á¤Î‹Î_ «˘¿‹Î_ «_ÿfiÌ fiÌ«ı Á¤Î ¤flÎ¥ Ë÷Ì ±fiı
‹˘ÀÎ ÁÿÔ˚√v±˘ ÷◊Î fi_ÿ ÁΑ±˘ ⁄σfiÎ◊Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, ÷ƒÒ’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì,
lÌ√v«flHÎfl÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, ≠ÁÎÿÎfi_ÿ V‰Î‹Ì, μk΋Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷◊Î
Ïfi√˝HÎÿÎÁ V‰Î‹Ì, T≤_ÿΉfiÿÎÁ, ‰˛…‰S·¤ÿÎÁ, ‹˘fl·Ì‘flÿÎÁ ÷◊Î
I›Î√‰S·¤ÿÎÁ∞ ‰√ıflı √ÎÿÌ-÷Ï¿›ı ⁄ıÃÎ Ë÷Î ±fiı ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…lÌ
¿ı‰≠ÁÎÿ∞ ‹ËÎflÎ… ’ÎÀ μ’fl Ï⁄flÎ…‹Îfi Ë÷Î. V‰Î‹Ìfiı ‹ÎÀı Á¤Î‹Î_
¬flÂÌ fiÎ¬Ì ÿÌ‘Ì Ë÷Ì. ÷ı μ’fl ⁄ıÁÌ V‰Î‹Ì±ı ‹ËÎflÎ…fiÎ ’vÊ˘k΋-
’HÎÎfiÌ ±ÿÔ˚¤÷ ‰Î÷˘ ¿flÌ — ““‹ËÎflÎ… ÷˘ Á‰˝ ±‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ, Á‰˝
¿ÎflHÎfiÎ ¿ÎflHÎ ’vÊ˘k΋ »ı. ÷ı‹fi˘ ’fl¤Î‰ ±fiı ‹ÏË‹Î …ı‹ »ı ÷ı‹
Á‹Ω› ÷˘ … ±ZÎfl‘΋fiı ’‹Î›.””
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 143

±ı‰Ì ‰Î÷ ¿flÌ I›Î_ μk΋Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ∂¤Î ◊¥fiı V‰Î‹Ìfiı ’Ò»u_ —
““lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı Á‰˘˝’flÌ ¿Ë̱ı ÷ı ⁄ÌΩ ·˘¿ ¿ı‹ ‹Îfiı ? ¿ÎflHÎ ±ı
‰Î÷ ÂÎVh΋Î_ ‹‚÷Ì ±Î‰÷Ì fi◊Ì.””
±ı ‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ìfiı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î — ““±‹Îflı ‹◊flÎfiÎ ⁄˛ÎõH΢fiÌ ó
±ßuÎÁÌ ËΩfl ∑Ïʱ˘fiÌ ó Á‹…HÎ Ωı¥÷Ì fi◊Ì. ÷ı‹HÎı ÂÎVh΢fiı
±Î√‚ flÎA›Î_ ÷˘ lÌ¿ÚWHÎ ¤√‰Îfifiı ≠I›ZÎ’HÎı ±˘‚¬Ì fi Â@›Î ±fiı
¤√‰Îfifiı ◊΂ fi ±ÎM›˘. ±‹Îflı ÷˘ ∑ÏÊ’Ifi̱˘ ±fiı √˘’̱˘fiÌ
Á‹…HÎ36 Ωı¥±ı »ı, ¿ÎflHÎ ÷ı‹fiı ¿˘¥ ≠¿Îflı ÂÎVhÎ ±ÎÕÎ_ ±ÎT›Î_ fiÏË.
±fiı ≠I›ZÎ ¤√‰Îfifiı ±˘‚¬Ìfiı ’fl‹’ÿfiı ’ÎQ›Î_. ÂÎVh΢ ’HÎ ±Î…ı
÷ı‹fiÎ_ √HÎ√Îfi √Λ »ı. ‹ÎÀı ≠√À ¤√‰Îfi ˢ› I›Îflı ÁΑfi ±fiı
ÂÎVhÎ Á‰˝fiı ’λÎ_ ’ÎÕÌfiı ¤√‰Îfi ¿ı ‹˘ÀÎ’vÊfiÌ ÂÌ ±fi‹Ï÷ ¿ı vÏ«
»ı ÷ı Á‹∞fiı … …ı ‰÷ı˝, ÷ıfi_ … ¿S›ÎHÎ ◊Λ »ı. ∑Ïʱ˘fiı ’HÎ F›Îflı
lÌ¿ÚWHÎfiÎ V‰w’fiÌ ±˘‚¬ÎHÎ ◊¥, I›Îflı ’çÎkÎÎ’ ◊›˘ ±fiı ⁄˘S›Î —
“±‹ÎflÎ Â˙¿·, ÁÎωhÎ ±fiı ›iÎı› ±◊‰Î ÿˆZÎ37 ó ±Î hÎHÎ ≠¿ÎflfiÎ
36. ∞ÃÊ— ¬⁄¢U ßÈ÷ÎÃÙ ÷ÈÁfl ªÙ¬fläflÙ ªÙÁfl㌠∞fl ÁŸÁπ‹Êà◊ÁŸ M§…U÷ÊflÊ—–
flÊÜ¿UÁãà ÿjflÁÿŒÙ ◊ÈŸÿÙ flÿ¢ ø Á∑¢§ ’˝rÊÔ¡ã◊Á÷⁄UŸãÃ∑§ÕÊ⁄U‚Sÿ H
√˘’̱˘fiÌ Á‹…HÎ Ωı¥ 쩉∞ ÷ı‹fiı fi‹V¿Îfl ¿fl÷Î_ ¿Ëı »ı —
±◊˝ — M≤J‰Ì μ’fl ±Î √˘’̱˘ … ÁŒ‚ …L‹‰Î‚Ì »ı, ¿ÎflHÎ ¿ı Á_ÁÎfl◊Ì Õfl÷Î
‹‹ZÎ ‹Ïfi±˘ ±fiı ±‹ı ’HÎ Á‰˝fiÎ ±ÎI‹Î lÌ√˘Ï‰_ÿ ωÊı …ı ¤„@÷¤Î‰
≥E»Ì±ı »Ì±ı, ÷ıfiı ±Î √˘’̱˘±ı wœ ¿›˘˝ »ı. ‹ÎÀı ¤√‰ÎfifiÌ ±fi_÷
¿◊α˘‹Î_ flÁ‰Î‚α˘fiı, ⁄˛ÎõH΢fiÎ (Â˙¿·, ÁÎωhÎ ÷◊Î ›ÎÏiο fi΋fiÎ) hÎHÎ
…L‹ ·ı‰ÎfiÌ ÂÌ …wfl »ı ?
Äfl◊Ê— ÁSòÊÿÙ flŸø⁄UË√ÿ¸Á÷øÊ⁄UŒÈc≈UÊ— ∑ΧcáÊ Äfl øÒ· ¬⁄U◊Êà◊ÁŸ M§…U÷Êfl—–
ŸãflËE⁄UÙ˘ŸÈ÷¡ÃÙ˘ÁflŒÈ·Ù˘Á¬ ‚ÊˇÊÊë¿˛UÿSßÙàÿªŒ⁄UÊ¡ ßflÙ¬ÿÈQ§—H
±◊˝ — ±Ë˘ ! ±Î ¿ı‰_ ±Îç›˝ ! @›Î_ ±Î ÁÿΫÎfl ±ÎÏÿ ‘‹˝◊Ì Ï‰‹¬ VhÎ̱˘
¿ı …ıfiı ’fl‹ÎI‹Î‹Î_ ±Î‰˘ wœ ¤Î‰ ◊›˘ »ı. ¬flı¬fl, ’Ì‘ı·_ ±Q≤÷ …ı‹ ¿S›ÎHÎ
¿flı »ı, ÷ı‹ ’fl‹ırfl ’HÎ ¤…fi ¿flfiÎfl ±iÎÎfiÌfi_ ¿S›ÎHÎ … ¿flı »ı.
ó ¤Î√‰÷ — 10-47-58, 59
37. ≠I›ı¿ ⁄˛ÎõHÎ, ZÎÏhΛ ±fiı ‰ˆU›fiÎ hÎHÎ …L‹ √HÎΛ »ı. ±ı¿ ÷˘ Â© ‹Î÷Î-
Ï’÷Î◊Ì …L‹ ÷ı Â˙¿· …L‹ ¿Ëı‰Î› »ı, ⁄ÌΩı √ΛhÎÌfi˘ μ’ÿı ·ı‰Î◊Ì ÁÎωhÎ
…L‹ ◊Λ »ı ±fiı hÎÌΩı ›iÎÿÌZÎÎ ·ı‰Î◊Ì ›iÎı› ±◊‰Î ÿˆZÎ …L‹ ◊Λ »ı.
144 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

…L‹fiı Ï‘yÎfl »ı, ‰˛÷fiı Ï‘yÎfl »ı, ⁄Ë ΩHÎ’HÎÎfiı Ï‘yÎfl »ı, ¿<‚fiı
Ï‘yÎfl »ı, ¿ÎflHÎ ¿ı ±Î’HÎı ≠I›ZÎ ¤√‰ÎfifiÎ V‰w’fiı fi ±˘‚¬Ì Â@›Î
±fiı ÷ı‹fiÎ◊Ì Ï‰‹¬ flèÎÎ.”38
““±Î ≠‹ÎHÎı ’fl˘ZÎ ÂÎVhÎfiÌ ≠÷ÌÏ÷◊Ì ‹˘Z΋Î_ ω¶Îfi ⁄˛ÎõH΢fiı
’HΠωCfi˘ fiÕuÎ_. ÷ı … ≠‹ÎHÎı ±Î ¤√‰Îfi lÌ ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ì ¿˘¥
‰¬÷ ±Î M≤J‰Ì ’fl ±ÎT›Î fi◊Ì ±fiı ±Î‰Âı ’HÎ fiÏË. ÷ı‹fiÎ V‰w’fiÌ
ºœ ≠÷ÌÏ÷ flάÌfiı √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, ω‘ÎhÎÎfi_ÿ V‰Î‹Ì, ÏfiW¿<‚Îfi_ÿ
V‰Î‹Ì±ı …ı …ı ≠I›ZÎ’HÎÎfiÎ_ Á‰˘˝’flÌ ‰«fi˘ ¿èÎÎ_ »ı, ÷ı‹fiÎ_ ±Î ‰«fi˘-
w’Ì ÂÎVh΢‹Î_ … ºœ l©Î flά‰Ì. ±ı … ±ÎI›_Ï÷¿ ¿S›ÎHÎfi_ ±ÁΑÎflHÎ
ÁΑfi »ı. ±Î‰_ ±ÎI›_Ï÷¿ ¿S›ÎHÎ ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝ ’΋‰Î◊Ì … ◊Λ »ı. ‹ÎÀı
‘‹˝, iÎÎfi, ‰ˆflÎB› ±fiı ‹ÎËÎIQ›iÎÎfiı ›@÷ lÌËÏflfiÌ ¤„@÷‹Î_ ¿«Î ËÂı
÷˘ ±ZÎfl‘΋ »ıÀ<_ ’ÕÌ …Âı.””
±Î‰Ì flÌ÷ı V‰Î‹Ì±ı ’vÊ˘k΋’HÎÎfiÌ ÷◊Î ‘‹˝fiÌ ±Î¿flÌ ‰Î÷˘
¿flÌ. ±ıÀ·ı μk΋Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ◊›_ ¿ı ±Î‰Ì ‘‹˝fiÌ ±Î¿flÌ ‰Î÷˘◊Ì ¿ÿΫ
¿ı‰≠ÁÎÿ∞ ‹ËÎflÎ…fiı ¬˘À<_ ·Î√Ì …Âı ±fiı ÏflÁÎ¥fiı V‰Î‹Ìfi_ ±’‹Îfi
’HÎ ¿flÌ ⁄ıÁÂı. ±ıÀ·ı ÷ı‹HÎı ∂¤Î ◊¥fiı V‰Î‹Ìfiı ¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ì ! ˉı
÷‹ı ◊Î@›Î Ë¢ ±fiı Á¤Î ÀÎb_ ’HÎ ’Ò fl_ ◊›_ »ı. ˉı flά˘.””
±ıÀ·ı ¿ı‰≠ÁÎÿ∞ ‹ËÎflÎ… ⁄˘S›Î — ““V‰Î‹Ìfiı ‰Î÷˘ ¿fl‰Î z˘.
V‰Î‹Ì ‰Î÷˘ ¿flı »ı ÷ı◊Ì ‹fiı ÂÎ_Ï÷ ◊¥ √¥ »ı. ‹ÎÀı V‰Î‹Ìfiı ¿˘¥ ‰Îfl¢
fiÏË ±fiı …ı ‰Îflı ±ı ‹Îfl˘ ÂhÎ »ı.”” ±ı‹ ¿ËÌfiı V‰Î‹Ìfiı ËÎ◊ ΩıÕÌ
¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ì ! ±Î’ ±Î ‰Î÷˘ ¿fl˘ !””
’»Ì V‰Î‹Ì ÷ı‹fiı μtıÂÌfiı ‰Î÷˘ ¿fl‰Î ·ÎB›Î — ““‹ËÎflÎ… ! ±Î’
÷˘ ‘‹˝¿<‚fiÎ ⁄΂¿, ±ıÀ·ı ¤√‰ÎfifiÎ ÁÎZÎÎ÷˚ Á_⁄_‘‰Î‚Î ¿Ëı‰Î±˘. ‹ÎÀı
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ¤√‰Îfiı …ı ‘‹˝fiÌ ‹›Î˝ÿÎ ⁄Î_‘Ì; ÁΑ, ⁄˛õ«ÎflÌ, ’΂Îfiı
38. ÁœªÔ˜ ¡ã◊ ŸÁSòÊflÎÁmlÊ¢ ÁœªÔ˜ fl˝Ã¢ ÁœªÔ˜ ’„ÈUôÊÃÊ◊Ô˜ –
ÁœPȧ‹¢ Áœ∑Ô˜§ Á∑˝§ÿÊŒÊˇÿ¢ Áfl◊ÈπÊ ÿ àflœÙˇÊ¡ H
ŸÍŸ¢ ÷ªflÃÙ ◊ÊÿÊ ÿÙÁªŸÊ◊Á¬ ◊ÙÁ„UŸË –
ÿmÿ¢ ªÈ⁄UflÙ ŸÎáÊÊ¢ SflÊÕ¸ ◊ÈsÔÊ◊„U Ám¡Ê—H
ó ¤Î√‰÷ — 10-23-39, 40
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 145

…ı ≠‹ÎHÎı ‰÷˝˝‰ÎfiÌ ±ÎiÎÎ ¿flÌ »ı, ÷ı ≠‹ÎHÎı ±Î’ ‰÷afiı ⁄ÌΩfiı ‰÷ν‰Â˘
÷˘ ±ZÎfl‘΋‹Î_ ±‰ÎÂı. ‰‚Ì, …ı‹ ±›˘K›Î≠ÁÎÿ∞ ‹ËÎflÎ…ı ¬ΩfiÎfiÌ
¿>_«Ì ÷‹fiı Á˘Ó’Ì »ı ÷ı‹… V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎı ±ZÎfl‘΋fiÎ ¬ΩfiÎfiÌ ¿>_«Ì
±‹fiı ±Î’Ì »ı. ±ıÀ·ı ±ËŸ ÷˘ ±Î’ ‘‹˝¿<‚fiÎ ±Î«Î›˝ »˘ ÷ı ’Ò∞Â_,
’√ı ·Î√ÌÂ_; ’HÎ lÌ∞fiÌ ±ÎiÎΠωv© μL‹kÎÎ¥ ¿fl¢ ÷˘ ±ZÎfl‘΋‹Î_
fiÏË ±‰Î›. ¿ı‹ ¿ı I›Î_fiÌ ¿>_«Ì ±‹ÎflÌ ’ÎÁı »ı.”” ±ı‹ V‰Î‹Ì±ı ‹_ÿ
ËÎV›◊Ì ÏË÷fiÎ_ ‰«fi˘ ¿èÎÎ_.
÷ı Á‰˝ ÂÎ_Ï÷’Ò‰˝¿ ÁÎ_¤‚Ìfiı ¿ı‰≠ÁÎÿ∞ ‹ËÎflÎ…ı V‰Î‹Ìfiı
ËÎ◊ ΩıÕÌ Ï‰fi_÷Ì ¿flÌ — ““±Î’fiÌ …ı‹ ‹fl∞ ˢ› ÷ı ≠‹ÎHÎı ±ÎiÎÎ ¿fl˘ !””
÷ı◊Ì V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — ““±Î’HÎÌ ÏÂZÎÎ’hÎÌ‹Î_39 ±Î«Î›˝fiÎ ‘‹˝‹Î_
±Ï÷ flΩı√HÎfi˘ ÏfiÊı‘ ¿›˘˝ »ı ±fiı Á΄k‰¿’HÎı ‰÷afiı ’˘÷ÎfiÎ ±ÎÏl÷
I›Î√Ì, B≤ËV◊ ËÏfl¤@÷˘fiı ‘‹˝‹Î_ ‰÷ν‰‰Î - ±ı‰Ì ‹ËÎflÎ…ı ±ÎiÎÎ ¿flÌ
»ı. ÷‹Îflı ·Î_⁄˘ «˘À·˘ ±fiı ‹˘ÀÌ ‹Ò»˘ fl¬Î› fiÏË, fiÎÀ¿-«ıÀ¿ Ωı‰Î›
fiÏË, ±ı¿·Î Œfl‰Î …‰Î› fiÏË. Á¤Î ÀÎHÎı Á¤Î‹Î_ ⁄ıÁ‰_ ±fiı Á_÷˘
¿◊ΉÎ÷ν ¿flı ÷ı ÁÎ_¤‚‰Ì. …ı ËÏfl¤@÷˘, ÁΑ±˘ ’√ı ·Î√ı ÷ı‹fiı ⁄ı ËÎ◊
ΩıÕÌ ’√ı ·Î√‰_. ±fiı fi‹˛÷Î, Á_÷˘Ê ±fiı ÿ›Î‚’HÎÎfiÎ √H΢ ¿ı‚‰‰Î
±fiı Áı‰Î¤Î‰Ì ◊‰_.””
±Î ‹…⁄fiÎ V‰Î‹ÌfiÎ μ’ÿıÂ◊Ì ¿ı‰≠ÁÎÿ∞ ‹ËÎflÎ… ±I›_÷
flÎ∞ ◊›Î ±fiı Á¤Î ωÁ…˝fi ◊›Î ’»Ì ‰Î‚_ÿfiı ⁄˘·Î‰Ì «˘À·˘ ÷◊Î
‹Ò» μ÷flÎ‰Ì fiÎA›Î ±fiı fiÎfiÌ Ï¬ΠflάÌ. ’»Ì VfiÎfi ¿flÌ V‰Î‹Ìfiı
±ÎÁfiı …¥ ’√ı ·ÎB›Î. ±Î◊Ì V‰Î‹Ì ±I›_÷ flÎ∞ ◊›Î.
±Î ≠‹ÎHÎı ±‹ÿΉÎÿ‹Î_, ’Ì÷Î_⁄fl e·«_ÿ, μ‹ıÿ Ëfl√˘Ï‰_ÿ,
±ÎÂÎfl΋ ‰√ıflı CÎHÎÎ ÁÿÔ˚¤Î‰‰Î‚Î ËÏfl¤@÷˘ …ı …^fiÎ√œ …¥, V‰Î‹Ìfi˘
Á‹Î√‹ ¿flÌ, Á‰˘˝’flÌ ±ZÎfl’vÊ˘k΋fiÌ ºœ ÏfiWÃΉ΂Π◊›Î Ë÷Î, ÷ı‹fiı
V‰Î‹Ì±ı ‰«fi ±ÎM›_ Ë÷_; ÷ı◊Ì ±‹ÿΉÎÿ ’‘ÎflÌ, ÷ı‹fiı ‰Î÷˘ ¿flÌ,
39. ÿÕÊÁœ∑§Ê⁄¢U ‚¢SÕÊåÿÊ— Sfl Sfl œ◊¸ ÁŸ¡ÊÁüÊÃÊ—–
◊ÊãÿÊ— ‚¢Ãp ∑§Ã¸√ÿ— ‚ë¿UÊùÊèÿÊ‚ •ÊŒ⁄UÊÃÔ˜ H
◊ÿÊ ¬˝ÁÃDÔUÊÁ¬ÃÊŸÊ¢ ◊ÁãŒ⁄U·È ◊„Uà‚È ø –
‹ˇ◊ËŸÊ⁄UÊÿáÊʌ˟ʢ ‚flÊ ∑§Êÿʸ ÿÕÊÁflÁœ H ó ÏÂZÎÎ’hÎÌ — 129, 130
146 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

±I›_÷ Á¬ ±Î’Ì, ÷ı‹fiÎ Á˙fiÎ ‹fiÁÒ⁄Î ’ÒflÎ ¿›Î˝ ±fiı ±_÷›Î˝‹Ì’b_
⁄÷Î‰Ì ËΩfl˘fiÎ Á_¿S’ ¿ËÌ, ’˘÷ÎfiÎ ±ZÎflV‰w’fiÌ ÏfiWÃÎ ’HÎ ¿flΉÌ.

≠Î√∞ ¤@÷ ÷◊Î Â΋∞¤Î¥ ±‹ÿΉÎÿ‹Î_

¤√÷∞ ÷◊Î Â΋∞¤Î¥ ‹Ë‰Î◊Ì ‰ËÎH΋Î_ ⁄ıÁÌfiı Áfl÷ ∂÷›Î˝
±fiı I›Î_◊Ì ‰fl÷η √›Î. ‰fl÷η◊Ì ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… fl΋fi‰‹Ìfi˘
Á‹ˆ›˘ ¿flÌ, ±‹ÿΉÎÿ lÌ ±›˘K›Î≠ÁÎÿ∞ ‹ËÎflÎ…fiı Ωı‰Î √›Î Ë÷Î.
¤√÷∞ ÷◊Î Â΋∞¤Î¥ ±ËŸ ±Î‰Ìfiı ≠◊‹ Â¿ V‰Î‹Ìfiı ‹Y›Î ±fiı
≠Î◊˝fiÎ ¿flÌ — ““±‹fiı ˉı ÁIÁ_√‹Î_ S›˘.””
I›Îflı Â¿ V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — ““‹ËÎflÎ… ÷◊Î Á‰ı˝ ‹˘ÀıflÎ Á_÷˘ ±‹ÿΉÎÿ
√›Î »ı ±fiı Ë_ ’HÎ ±‹ÿΉÎÿ …‰Îfi˘ »\_, ÷˘ ÷‹˘ ⁄_fiı I›Î_ ±Î‰Ωı.””
’»Ì ⁄_fiıfiı ¤_ÕÎfl‹Î_◊Ì …‹‰ÎfiÌ T›‰V◊Î ¿fl‰Î ‹ÎÀı Â¿ V‰Î‹Ì±ı
÷ı‹fiÎ ÁΑ ‘‹˝≠ÁÎÿÿÎÁfiı ¿ËÌ √˘Ã‰HÎ ¿flÌ.
⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ¤√÷∞ ÷◊Î Â΋∞¤Î¥ ±‹ÿΉÎÿ √›Î.
±‹ÿΉÎÿ‹Î_ ˉı·Ì ÷‚ı ’J◊flfiÌ ¿‹Îfi˘ »ı ÷ı ±˘ÁflÌ‹Î_ ÿfl‰ÎΩ
⁄ËÎfl ≠Î√∞ ¤√÷ ÷◊Î Â΋∞¤Î¥ ∂÷›Î˝. V‰Î‹Ì ÷ı‹fiı ±ÎI‹Îfi_ÿ
⁄˛õ«ÎflÌ ’ÎÁı flÁ˘¥‹Î_◊Ì ‹Î·’ұΠ‰√ıflı ‹˘¿·Î‰ı ±fiı ¤√÷∞ ÷◊Î
Â΋∞¤Î¥ ⁄_fiı …‹ı. ‰‚Ì, F›Îflı V‰Î‹Ì ⁄ËÎfl ’‘fl΋HÎ̱ı ±√fl
fiÿ̱ı fiÎË‰Î Ω›, I›Îflı V‰Î‹ÌfiÎ_ ÿ½fi ¿flı ±fiı ⁄ÌΩ±˘fiı ¿Ëı — ““±Î
±ZÎfl‘΋ «ÎS›_ Ω› »ı, ÿ½fi ¿flÌ S›˘.””
÷ı ÁÎ_¤‚Ì V‰Î‹Ì ¿Ëı÷Î — ““±Îfiı ·˘¿˘ ω‹¬ ¿Ëı »ı, ’HÎ ±Î …
±ı¿Î_Ï÷¿ ÁIÁ_√Ì »ı ±fiı ±ıfiı ω‹¬ ¿ËıfiÎflΠω‹¬ »ı.”” ±ı‹ V‰Î‹Ì
¤√÷∞ ≠I›ı ’˘÷Îfi_ Ëı÷ ⁄÷Ή÷Î.
±ı ≠‹ÎHÎı ◊˘ÕÎ Ïÿ‰Á˘ «ÎS›_, ±ıÀ·ı Â¿ V‰Î‹Ì ÷◊Î ⁄ÌΩ
ÁÿÔ˚√v±˘±ı ω«Îfl ¿›˘˝ — ““±Î ÷˘ ¬flı¬fl Ïfiÿ˘˝Ê »ı ±fiı ÁIÁ_√fi˘ ¬fl˘
¬’‰Î‚˘ »ı. ‰‚Ì, ±ıHÎı …ıÀ·_ ±’‹Îfi ‰ıÃu_ »ı ±ıÀ·_ ¿˘¥ ⁄ÌΩı ÁËfi
¿flÌ … fi ¿ı; ¿ÎflHÎ ¿ı, ±Î √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ‹fi, ¿‹˝, ‰«fiı Áı‰Ìfiı
÷ı μI¿ÚWÀ iÎÎfi ’ÎQ›˘ »ı ±ıÀ·ı ‰ıÃı »ı. fiÏË ÷˘ Ωı ‘Îflı ÷˘ ÁIÁ_√fiÌ ⁄ËÎfl
’HÎ ËΩfl ËΩfl ‹ÎHÎÁ˘ ÷ıfiÌ ’λ‚ Œflı ±ı‰˘ ≠÷Î’Ì ±fiı iÎÎfiÌ »ı. ‹ÎÀı
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 147

ˉı ÷˘ ¬flı¬flÌ ’flÌZÎÎ ◊¥. ÷˘ ÷ı ⁄_fiıfiı ˉı ÁIÁ_√‹Î_ ·¥ ·ı‰Î. ±ı‰˘

Á‰ı˝±ı ÃflΉ ¿flÌ ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı ‰Î÷ ‹Ò¿Ì.””
¤√÷∞fiı ÷˘ V‰Î‹ÌfiÎ_ ÿ½fi ¿fl‰ÎfiÌ ÷ÎHÎ ±ıÀ·ı Á‹Î‘Îfi ¿fl‰Îfiı
⁄ËÎfiı V‰Î‹Ì F›Î_ ˢ› I›Î_ ’˘÷ı Ω› ±fiı Â¿‹Ïfi, ’ωhÎÎfi_ÿ V‰Î‹Ì
‰√ıflıfiı ’λΠ·ı‰ÎfiÌ ‰Îfl_‰Îfl ≠Î◊˝fiÎ ¿flı. »ı‰Àı ±Î ‰Î÷fi˘ ω«Îfl
‰fl÷η √›Î ’»Ì ¿flÌÂ_ ±fiı Á‰ı˝fiÌ ≥E»Î ≠‹ÎHÎı ÷ı ⁄_fiıfiı ÁIÁ_√‹Î_
·¥Â_, ±ı‰Ì ±fi‹Ï÷ ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…ı ’HÎ ±Î’Ì.
’»Ì ¤√÷∞fiı ÷◊Î Â΋∞¤Î¥fiı V‰Î‹Ì±ı ‰fl÷η ±Î‰‰Î ±ÎiÎÎ
¿flÌ, ±ıÀ·ı V‰Î‹Ì ÁÎ◊ı ‰fl÷η …‰Î fiyÌ ¿›*.
⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı Á‰Îfl‹Î_ V‰Î‹Ì Á¤Î‹Î_ Ï⁄flÎ…‹Îfi Ë÷Î. ÷ı ‰¬÷ı
±ÎÂÎfl΋ …ı ’λ‚ ⁄ıÃÎ Ë÷Î ÷ı‹HÎı Á_¿S’ ¿›˘˝ — ““V‰Î‹Ì Ωı ±ZÎfl
ˢ› ÷˘ ‹ÎflÌ ’ÎÁı◊Ì ‹Î‚Î ‹Î√Ìfiı, Œıfl‰Ìfiı ≠ÁÎÿÌfiÌ ¿flÌ ±Î’ı.””
÷ı‹fi˘ ±Î Á_¿S’ ΩHÎÌfiı V‰Î‹Ì±ı ÷ı‹fiÎ ÷flŒ ’λ‚ ËÎ◊ ¿flÌ
¿èÎ_ — ““±ÎÂÎfl΋, ÷‹ÎflÌ ‹Î‚Î ±Î’Ωı !”” ±ı‹ ‹Î‚Î ‹Î√Ìfiı ’Î_«
‹Î‚Î Œıfl‰Ì, ≠ÁÎÿÌfiÌ ¿flÌ ÷ıfiı ’Î»Ì ±Î’Ì. ±Î◊Ì, ÷ı‹fiı V‰Î‹Ì ≠I›ı
CÎH΢ … ¤Î‰ ◊›˘.
÷ı Ïÿ‰Áı ‹ËÎflÎ…fiÌ Ë‰ı·Ì‹Î_ …^fiÎ√œ‹Î_ ÷‹Î‹ ÁΑ-’΂Îfiı
flÁ˘¥ Ë÷Ì, ±ıÀ·ı ⁄’˘flı V‰Î‹Ì ˉı·Ì‹Î_ …‹‰Î ’‘Λν. ±Î«Î›˝
‹ËÎflÎ…ı ¬Ò⁄ … ¤Î‰◊Ì V‰Î‹Ìfiı …‹ÎՉΠ÷ˆ›ÎflÌ ¿flÌ Ë÷Ì. V‰Î‹Ì ‹ÎÀı
Á˘fiÎfi˘ ◊΂ ·Î‰Ì ÷ı‹Î_ Ï’flÁÎT›_. ’»Ì ±Î«Î›˝lÌ ±›˘K›Î≠ÁÎÿ∞
‹ËÎflÎ… V‰Î‹Ì ’ÎÁı ⁄ıÃÎ ±fiı ËÎ◊ ΩıÕÌ ¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ì ! ±Î ◊΂
≠ÁÎÿÌfi˘ ¿fl‰˘ »ı, ‹ÎÀı ±Î’ ±Î ◊΂‹Î_ …‹˘.””
I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î — ““‘Î÷fiÎ ’Îh΋Î_ ÁΑ◊Ì …‹Î› fiÏË.””
±ı ÁÎ_¤‚Ì ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ì ! ±Î’ ÷˘ ‹ËÎflÎ…fi_
V‰w’ »˘ ±ıÀ·ı ±Î’fiı ⁄Α fi◊Ì. ‰‚Ì, ‹ËÎflÎ…fiÎ ‰¬÷‹Î_ ±‹Îfl˘
‰Ëı‰Îfl ÿÒ⁄‚˘ Ë÷˘, ÷ı◊Ì ‹ËÎflÎ…fiÌ ±Î‰Ì flÌ÷ı ±‹˘ Áı‰Î fi ¿flÌ Â@›Î.
±fiı ±Î’ı ÷˘ ‹ËÎflÎ…fiı ±¬_Õ flÎA›Î »ı, ÷ı ±Î’fiÌ Áı‰Î ÷ı ‹ËÎflÎ…fiÌ
… Áı‰Î »ı ±ı‹ Ë_ Ωb_ »\_. ‹ÎÀı ¿Ú’Î ¿flÌ ±Î’ ±Î ◊΂‹Î_ …‹˘. ±Î’fiı
÷˘ ¿o«fi ±fiı ¿«fl˘ ⁄‘_ Áfl¬_ »ı.””
148 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

I›Îflı V‰Î‹Ì ¿Ëı — ““±Î’ ¿Ë˘ »˘ ÷ı‹ ¿«fl˘ ±fiı ¿o«fi Áfl¬_ »ı
±ı ‰Î÷ ÁΫÌ, ’HÎ ‹ËÎflÎ…fiÌ ±ÎiÎÎ »ı ¿ı ±Î ‘Ò‚fiÎ ’Îh΋Î_40 …‹Î›
±fiı ±Î ‘Ò‚fiÎ ’Îh΋Î_41 fi …‹Î›. ‰‚Ì, Ë_ ‹ËÎflÎ…fi˘ ‹A› Áı‰¿
◊¥fiı ±ÎiÎÎ ·˘’Ì I›Îflı ⁄ÌΩı ¿˘HÎ ’΂Âı ?””
’»Ì ÁCÎ‚Ì ‰V÷ ’kÎfl‹Î_ ·Ì‘Ì ±fiı ‹ËÎflÎ…lÌfiÎ ±Ï÷ ±Î√˛Ë◊Ì
’kÎflfiı ◊΂‹Î_ ‹Ò@›_ ±fiı ±ı flÌ÷ı V‰Î‹Ì …Q›Î.
⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ±ı¿ÎÿÂÌ Ë÷Ì ±fiı fiÏÕ›Îÿ◊Ì ¿Ú’Îfl΋ ’_ÕuÎ42
V‰Î‹Ìfiı ’˘÷Îfiı CÎıfl ’‘fl΋HÎÌ ¿fl‰ÎfiÌ Ë˘‰Î◊Ì ÷ıՉΠ±ÎT›Î Ë÷Î.
÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı V‰Î‹Ì ÷◊Î Á_÷˘ fiÌ¿Y›Î. flı·√ÎÕÌfiÌ ÷ı ‰¬÷ı Âw±Î÷ ◊¥
Ë÷Ì. V‰Î‹Ì ’Ëı·‰Ëı·Î flı·√ÎÕÌ‹Î_ ⁄ıÃÎ. ◊˘ÕÌ ‰Îfl‹Î_ fiÏÕ›Îÿ ±ÎT›_
±ıÀ·ı ¿Ú’Îfl΋¤Î¥±ı V‰Î‹Ìfiı ¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ì ! fiÏÕ›Îÿ ±Î‰Ì √›_ ?””
±ıÀ·ı V‰Î‹Ì ¿Ëı — ““±flı ! ±ıÀ·Ì ‰Îfl‹Î_ fiÏÕ›Îÿ ±Î‰Ì √›_ ?””
±ı‹ ¿ËÌfiı ⁄˘S›Î — ““lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ±Î… ±ZÎfl‘΋‹Î_ …‰Î ÁÎv ±Î‰Ì
… ÁÌ‘Ì ÁÕ¿ (±Ï«˝‹Î√˝) ⁄Î_‘Ì ÿÌ‘Ì »ı. ÷ı ±Î_¬ ‹Ÿ«ı I›Î_ ±ZÎfl‘΋‹Î_
’√Λ - Ωı lÌ∞fiÌ ±ÎiÎÎ, μ’ÎÁfiÎ ºœ ◊Λ ÷˘.”” ±ı‹ ¿ıÀ·Ì¿ ‰Î÷˘
V‰Î‹Ì±ı ¿flÌ. ’»Ì V‰Î‹Ì VÀıÂfiı ∂÷›Î˝ ±fiı ‰fl÷η◊Ì V‰Î‹Ìfiı ÷ıÕ‰Î
Á√fl΋ ‹˘¿S›Î Ë÷Î ÷ı‹Î_ ⁄ıÁÌfiı ¿Ú’Îfl΋¤Î¥fiı I›Î_ ÷◊Î ⁄ÌΩ ⁄ı-hÎHÎ
ËÏfl¤@÷˘fiı CÎıfl ’‘fl΋HÎ̱ı …¥ ±Î‰Ì, V‰Î‹Ì ‰fl÷η …‰Î fiÌ¿Y›Î.

‰fl÷η‹Î_ V‰Î‹Ìfi_ ±ˆr›˝

‰fl÷η‹Î_ ÁÎ_…fiÎ «Îfl ‰ÎB›ÎfiÌ Á¤Î ¤flÎ¥ Ë÷Ì. ÷ı‹Î_ ’ωhÎÎfi_ÿ
V‰Î‹Ì±ı ‰Î÷ μ’ÎÕÌ — ““lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ÏÂZÎÎ’hÎÌ‹Î_ ±ÎiÎÎ ¿flÌ »ı ¿ı
±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ’˘÷ÎfiÎ √΋‹Î_ ±Î‰ı ÷ı‹… ’Î»Î Ω› I›Îflı ÷ı‹fiı
÷ıՉΠÁ΋Π…‰_. ’fl_÷ I›Î√Ì ÁΑfiÌ Á΋ı …‰Îfi_ ·A›_ fi◊Ì. ‹ÎÀı Á‰ı˝fiı
«ı÷‰HÎÌ ±Î’‰ÎfiÌ ¿ı √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±Î…ı ±‹ÿΉÎÿ◊Ì ±Î‰ı »ı
±fiı ÷ı‹fiÎ ‹ÎÀı √ÎÕ̱˘ √¥ »ı. ‹ÎÀı ÷ı‹fiÎ Á΋ı …‰Î ¿˘¥±ı Á¤Î‹Î_◊Ì
40. ·Î¿ÕÎfiÎ.
41. Á‰HνfiÎ.
42. ÁÎZÎfl lÌ ÿ˘·÷fl΋ ’_ÕuÎfiÎ Ï’÷Î.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 149

∂ÃÌ ÿ˘ÕÎÿ˘ÕÌ ¿fl‰Ì fiÏË ±fiı ±ËŸ Á¤Î‹Î_ ±Î‰ı I›Îflı ∂ÃÌfiı ÷ı‹fiı ’√ı
·Î√‰_.”” ±ı ≠‹ÎHÎı ≠⁄_‘ ¿›˘˝ ±fiı ¿◊Î «Î· ¿flÌ.
◊˘ÕÌ ‰Îflı Á¤Î‹Î_◊Ì ¿˘¥ ⁄˘·Ì ∂Ãu_ — ““V‰Î‹ÌfiÌ √ÎÕÌ ¿Õ‰Î
¿>¥±ı ±Î‰Ì ’Ë˘Ó«Ì »ı.””
÷ı ÁÎ_¤‚÷Î_ … ÷‹Î‹ Á¤Î ±ı¿ÿ‹ ∂ÃÌ ±fiı V‰Î‹ÌfiÌ Á΋ı …‰Î
ÿ˘ÕÌ. ±Î◊Ì, Á¤Î‹_Õ’ ¬Î·Ì ◊¥ √›˘. Œ@÷ ’ωhÎÎfi_ÿ V‰Î‹Ì, Â¿
V‰Î‹Ì, ±ÿÔ˚¤÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷◊Î ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ó ±Î «Îfl … …HÎÎ
Á¤Î‹Î_ flèÎÎ. ±Î ÁÿÔ˚√vfiÎ Áı‰¿˘ ’HÎ V‰Î‹ÌfiÎ_ ÿ½fi ¿fl‰Î ÿ˘ÕÌ √›Î.
V‰Î‹ÌfiÌ √ÎÕÌ «fl΋Î_ ÿÌÃÌ ±ıÀ·ı ⁄‘Î ÿoÕ‰÷Ô˚ ¿fl‰Î ‹_ÕÌ ’ÕuÎ
±fiı ¿˘¥±ı ’HÎ ¬ÎÕ˘, Àı¿fl˘, {ÎÕ, {Î_¬flÎ_ ¿Î_¥ Ωı›_ fiÏË ±fiı ΩHÎı
M≤J‰Ì rı÷ ±fiı ·Î· «Îÿfl˘◊Ì ‹œÌ ÿÌ‘Ì Ë˘› ±ı‰_ ±’Ò‰˝ ºU› ◊¥ √›_.
V‰Î‹Ì±ı Á√fl΋ ∂¤˘ fl¬ÎT›˘ ±fiı ⁄‘Îfiı ÿoÕ‰÷Ô˚ ¿fl÷Î fl¬ÎT›Î.
’»Ì ⁄ı ËÎ◊ ‰÷Ì ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ±ÎM›Î. ±ı¿ ’»Ì ±ı¿ ±ı‹ Á‰ı˝ ±Î‰Ìfiı
V‰Î‹Ìfi˘ «flHÎV’½ ¿fl‰Î ·ÎB›Î ±fiı …ı‹fiÌ ’ÎÁı ËÎfl Ë÷Î ÷ı‹HÎı
V‰Î‹ÌfiÌ ¿˘À‹Î_ ËÎfl ’ËıflÎT›Î.
’»Ì V‰Î‹ÌfiÌ √ÎÕÌ I›Î_◊Ì «Î·Ì ±fiı Ëfi‹Îfi∞‰Î‚ı ÿfl‰Î…ı
±Î‰Ì. ±ıÀ·ı ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ÷◊Î Á¤Î‹Î_ Ï⁄flÎ…ı· hÎHÎ ÁÿÔ˚√v±˘
Á΋Π±ÎT›Î ±fiı ’√ı ·ÎB›Î. V‰Î‹Ì √ÎÕÌ‹Î_◊Ì ∂÷›Î˝ ±ıÀ·ı Â¿
V‰Î‹Ì±ı V‰Î‹Ìfi˘ ËÎ◊ ’¿ÕÌ ·Ì‘˘ ±fiı ËÁ÷Î_ ËÁ÷Î_ V‰Î‹Ìfiı ¿èÎ_ —
““V‰Î‹Ì ! ±Î Œıflı ⁄Ë … ±ˆr›˝ ‰Î’›* !””
I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î —
““‹Îfi‰ ΩHÎı ‹ıÓ ¿v_, ¿fl÷· ÿΩı ¿˘¥;
±Îÿ›Î* ±‘ÒflÎ_ flËı, ËÏfl ¿flı Á˘ ˢ›.””
±ı‹ ‹‹˝‹Î_ ¿èÎ_. Â¿ V‰Î‹Ì ’HÎ Á‹∞ √›Î ¿ı ‹ËÎflÎ…fiÎ ≠÷Î’ı
±I›Îflı ÷˘ ±Î ÁΑfi_ ‘Λ* ◊Λ »ı. ’»Ì V‰Î‹ÌfiÌ ‹ÎŒÌ ‹Î√Ì. V‰Î‹Ì
Ãο˘fl∞fiÎ_ ÿ½fi ¿flÌ ’λ‚ «˘¿‹Î_ Á¤Î √˘Ã‰Ì Ë÷Ì I›Î_ ’‘Λν.

‰fl÷η‹Î_ V‰Î‹Ìfi_ ŒflÌ◊Ì ±’‹Îfi

Á¤Î‹Î_ ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ’ÎÀ μ’fl Ï⁄flÎF›Î Ë÷Î. I›Î_ …¥ V‰Î‹Ì
150 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

÷ı‹fiı ÿoÕ‰÷Ô ¿flÌ ’√ı ·ÎB›Î ±fiı ⁄‘Îfiı “…› V‰ÎÏ‹fiÎflΛHΔ ¿ËÌ ’ÎÀ
’ÎÁı ¬flÂÌ μ’fl ⁄ıÃÎ. V‰Î‹Ì Ï⁄flÎF›Î ±ıÀ·ı ÷ı‹fiÎ_ ÿ½fi ¿fl‰Î ÷◊Î
’√ı ·Î√Ì ËÎfl ’ËıflΉ‰Î ÷‹Î‹ ËÏfl¤@÷˘ ±Î‰‰Î ·ÎB›Î. ±ı‹Î_ ◊˘ÕÌ
‘y΋yÌ ◊¥ ±ıÀ·ı √˘’΂∞ ÿÎÿÎ (flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ…fiÎ ‹˘ÀΤΥ)
±¿‚Î¥ √›Î. ±Î√‚◊Ì … √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı Ã’¿˘ ±Î’‰Îfi_
ÿÎÿαı ‹Î◊ı flάı·. ÷ı◊Ì ±Î ≠Á_√ı ±ı¿ÿ‹ ⁄˘·Ì ∂ÃuÎ — ““¿˘¥ Ïfi›‹
flά÷Î fi◊Ì ±fiı ≠ı‹·Î ◊¥ ‘y΋yÌ ¿fl˘ »˘. ±fiı V‰Î‹Ìfiı ’HÎ
¤√‰Îfi ◊‰_ »ı ±ıÀ·ı ¿˘¥fiı ¿Î_¥ ¿Ëı÷Î fi◊Ì.””
÷ı ÁÎ_¤‚Ì V‰Î‹Ì ’η √΋fiÎ ¤ÎÿÎ ’Àı·fi_ ¿Î_Õ<_ {Î·Ì ∂¤Î ◊›Î
±fiı ¨«ı ÁÎÿı ⁄˘S›Î — ““¿˘¥ ±‹fiı ¤√‰Îfi ¿ËıÂı ÷ı √‘ıÕ˘ ·ı¬ÎÂı. ‹ÎÀı
±‹fiı ¿˘¥ ¤√‰Îfi ¿Ëı¢ fiÏË. ¤√‰Îfi ÷˘ ±ı¿ Á‰˘˝’flÌ ±fiı Á‰˝
±‰÷ÎflfiÎ ¿ÎflHÎ ±ı‰Î ’ÒHν ’vÊ˘k΋ lÌ ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ì »ı, ±fiı
ÂÎVh΋Î_ …ıfiı ‹Ò‚ ±ZÎfl⁄˛õ ¿èÎÎ »ı ÷ı ±Î…ı ÷‹ÎflÌ Á¤Î‹Î_ ÷‹ÎflÌ Á‹ZÎ
‰Î÷˘ ¿flı »ı. ‹ÎÀı ±˘‚¬Ì flάΩı !”” ±ıÀ·_ ¿ËÌfiı V‰Î‹Ì ⁄ıÁÌ √›Î.
V‰Î‹ÌfiÌ ±Î ‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ì ÿÎÿÎ ÀΜΠ◊¥ √›Î ±fiı ⁄‘Î
ÁÿÔ˚√v±˘fiı ’HÎ ±ı‹ ◊›_ ¿ı “F›Îflı ±‹ÿΉÎÿ‹Î_ ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…
V‰Î‹Ìfi˘ ‹ÏË‹Î Á‹∞fiı ±Î‰_ ÁL‹Îfi ¿flı »ı ±fiı V‰Î‹Ìfiı Á˘fiÎfiÎ
◊΂‹Î_ …‹ÎÕı »ı; I›Îflı ±Î’HÎı ¤Î√ı … ±Î‰_ ±’‹Îfi ¿fl‰Îfi_ ‰Îfl_‰Îfl
±Î‰ı »ı.” ±ı‹ Á‰ı˝fiı Ïÿ·√ÌflÌ ◊¥. ’fl_÷ V‰Î‹Ì±ı ÷˘ ‹ËÎflÎ…fiÎ
’vÊ˘k΋’HÎÎfiÌ ±fiı ÷ıfiı ±¬_Õ ‘ÎflfiÎfl ‹Ò‚ ±ZÎfl V‰w’fiı ±˘‚¬‰ÎfiÌ
CÎHÎÌ … ±ÿÔ˚¤÷ ‰Î÷˘ Á¤Î‹Î_ ¿flÌ, ’fl_÷ ±Î ≠Á_√ Á_⁄_‘Ì ±ı¿ ÂOÿ ’HÎ
‰Î÷‹Î_ ±Î‰‰Î ÿÌ‘˘ fiÏË.
V‰Î‹Ìfi_ ±’‹Îfi ÿÎÿαı ¿›* ±ı ‰Î÷fiÌ ⁄Î¥±˘fiÌ Ë‰ı·Ì‹Î_ ¬⁄fl
’ÕÌ, ±ıÀ·ı ÿÎÿÎfiı ⁄˘·Î‰Ìfiı ¿èÎ_ — ““V‰Î‹ÌfiÌ ‹ÎŒÌ ‹Î√Ì ±Î‰˘ ÷˘
…‹‰Î ‹‚Âı !””
±Î◊Ì, ÿÎÿαı ¿o¿< ÷◊Î Áοflfi˘ ’Õ˘ ·¥ V‰Î‹Ìfiı ±ÎÁfiı …¥
’ÒΩ ¿flÌ Áοflfi˘ ’Õ˘ ‘›˘˝ ±fiı ‘˘Ï÷›_ ±˘œÎÕu_ ±fiı ËÎ◊ ΩıÕÌ ⁄˘S›Î —
““V‰Î‹Ì ! ‹Îv_ ⁄˘S›_ ‹ÎŒ ¿flΩı. ‹fiı ÷˘ ⁄ÌΩ±ı «ÕÎT›˘ Ë÷˘.””
V‰Î‹Ì±ı ÷ı‹fiı ¿èÎ_ — ““÷‹ı ËÏfl¤@÷˘fiı ‰Î…⁄Ì … ¿èÎ_ »ı ¿ı ¤ÌÕ
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 151

¿flÌ μ’flÎμ’flÌ ’Õ‰_ ÷ı ±Ï‰‰ı¿ ¿Ëı‰Î›. ÷‹ı ±‹Îv_ ÷˘ ¿Î_¥ ±’‹Îfi

¿›* … fi◊Ì, ±ıÀ·ı ±‹fiı ÷ıfi˘ ¿Î_¥ μ«ÎÀ fi◊Ì.”” ±ı ≠‹ÎHÎı V‰Î‹Ì±ı
ÿÎÿÎfiı ‘Ìfl… ±Î’Ì.
±Î‰Ì flÌ÷ı Á_‰÷ 1923fi˘ «ˆhÎÌ ’ÒÏHν‹Îfi˘ »ıS·˘ Á‹ˆ›˘ V‰Î‹Ì±ı
‰fl÷η ¿›˘˝ ±fiı ‹@÷˘±ı …ı ‹Î›Î ≠ÁÎflÌ ÷ıfiı ’˘÷ÎfiÎ iÎÎfi, ±ˆr›˝,
≠÷Î’◊Ì ÿÎ⁄Ì, ‹ËÎflÎ…fiÎ ’vÊ˘k΋’HÎÎfi˘ Á‰˘˝’flÌ Õo¿˘ ‹ÎflÌ, ÂÎVhÎ-
’flÎHÎfiÌ ÷_÷̉΂ÎfiÌ Á‹…HÎ Œıfl‰Ì, ±Î ·˘¿‹Î_ …ı ¿Î›˝ ¿fl‰Î ‹ÎÀı ’˘÷ı
‹ËÎflÎ…fiÌ ÁÎ◊ı ’‘Λν Ë÷Î ÷ı Á_’ÒHν ¿›*.
’»Ì V‰Î‹Ì I›Î_◊Ì ¤√‰÷Ô˚≠ÁÎÿ∞ ‹ËÎflÎ…, Â¿‹Ïfi ‰√ıflıfiı ‹‚Ìfiı
fiÌ¿Y›Î. ±ıÀ·Î‹Î_ Â¿‹Ïfi±ı V‰Î‹Ìfiı ¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ì ! ˉı ÁΫ‰Ωı ±fiı
’ı·Î ≠Î√∞ ±fiı Â΋∞fi˘ ≠Á_√ fi flά¢.””
±ıÀ·ı V‰Î‹Ì ÷fl÷ … ±¿‚Î¥fiı ⁄˘S›Î — ““±ÎfiÌ ¿Î_HÎ ÷˘ ¿ÿÌ ‹ÀÌ
… fiËŸ.””
±ıÀ·ı ÷fl÷ … Â¿‹Ïfi V‰Î‹ÌfiÎ ’√‹Î_ ’ÕÌ √›Î ±fiı Z΋Π‹Î√Ì
¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ì ! ±ı‹Î_ ‹Îfl˘ ‰Î_¿ fi◊Ì, ’HÎ ±Î ¿Î‚Î ‹˘œÎfi˘ ‘HÎÌ ÷‹Îfl˘
ËÎ◊ {ηfiÎfl flCÎ‰Ìfl«flHÎÿÎÁ ‹fiı fl˘… flÎ÷ı ¿ËÌ Ω› »ı.””
’fl_÷ V‰Î‹Ì ÷˘ ÷ı ÁÎ_¤Y›_ - fi ÁÎ_¤Y›_ ¿flÌ ËÎ◊̉΂ı ÿfl‰Î…ı
◊¥fiı «Î·Ì fiÌ¿Y›Î. ËΩfl˘ ËÏfl¤@÷˘ V‰Î‹Ìfiı ‰‚Ή‰Î fiÌ¿Y›Î. …ıfiı
…ıfiı ’ÒΩ ¿fl‰ÎfiÌ flËÌ √¥ Ë÷Ì ÷ı‹HÎı V‰Î‹ÌfiÌ √ÎÕÌ‹Î_ ËÎfl ÷◊Î
‘˘Ï÷›Î_ fiά‰Î ‹Î_ÕuÎ_. ‹Ëı‚ΉfiÎ flV÷Î Á‘Ì ËÏfl¤@÷˘ ’λ‚ ±ÎT›Î
±fiı ‘˘Ï÷›Î_ ±˘œÎÕuÎ_. ·√¤√ hÎHÎ-«Îfl √ÎÕÎ_ ¤flÌfiı ‘˘Ï÷›Î_ ◊›Î_. ÷ı
⁄‘Î_ ¤ı√Î_ ¿flÌ V‰Î‹Ì Ω√Î ¤@÷ı hÎHÎ-«Îfl √Îÿ·Î_ ÁÌT›Î_ ±fiı V‰Î‹ÌfiÎ
√ÎÕ΋Î_ ’Î◊flÌ V‰Î‹Ìfiı ⁄ıÁ‰Îfi_ ¿flÌ ÿÌ‘_. ±Î ‰¬÷ı ¤√÷∞ ’HÎ ÁÎ◊ı
Ë÷Î. ÷ı‹HÎı ‹Ëı‚Ή‹Î_ I›Î_fiÎ ËÏfl¤@÷ ∞HÎΤΥ ÷◊Î ÿ·Î¤Î¥,
‹◊fl¤Î¥, ËÎ◊̤Υ ‰√ıflıfiı V‰Î‹ÌfiÎ ‹Ò‚ ±ZÎfl’HÎÎfiÌ ‰Î÷ ¿flÌ ÏfiWÃÎ
¿flΉÌ. ‹◊fl¤Î¥ V‰Î‹Ì ‹ÎÀı ÁÎflÌ flΛH΢ ·ÎT›Î ÷ı V‰Î‹Ìfiı ‘flΉÌ.
V‰Î‹Ì ⁄Ë … flÎ∞ ◊›Î.
±ËŸ◊Ì V‰Î‹Ì Áÿ˚√v±˘ ±fiı ¤√‰÷˚≠ÁÎÿ∞ ‹ËÎflÎ… ÁÎ◊ı
±›˘K›Î≠ÁÎÿ∞ ‹ËÎflÎ…fiÌ ÷Ï⁄›÷ Ωı‰Î ‹ÎÀı ’fi— ±‹ÿΉÎÿ ’‘Λν.
152 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

±‹ÿΉÎÿ‹Î_ ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…ı V‰Î‹Ìfi_ ¤T› V‰Î√÷ ¿›*. ±ËŸ fi‰

Ïÿ‰Á fl˘¿Î¥fiı V‰Î‹Ì ωÿΛ ·¥fiı fiÌ¿Y›Î.
’»Ì I›Î_◊Ì V‰Î‹Ì fiÌ¿Y›Î ±fiı ÁŸ∞‰ÎÕÎ, √ÎÕÎ, ‹ÏË›ÎflÌ,
’fḻı… ◊¥ ‘˘‚¿Î ±ÎT›Î. I›Î_fiÎ ‹Î‹·÷ÿÎfl ‹Î‘‰·Î·¤Î¥±ı V‰Î‹Ìfi_
Á΋ˆ›_ ¿flÌ ’˘÷Îfiı CÎıfl ’‘fl΋HÎÌ ¿flÌ. ÷ı‹fiÎ ’hÎ ‹√fi·Î·¤Î¥ ’ÎÁı
V‰Î‹ÌfiÌ Ê˘Õ¢’«Îflı ’ÒΩ ¿flΉÌ.
’»Ì V‰Î‹Ì ‹_Ïÿfl‹Î_ ’‘Λν ±fiı Á¤Î‹Î_ CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ. ’»Ì
«¿·Ì ÷‚Ή, Ëfi‹Îfi∞fiÌ …B›Î ÷◊Î ‹ËÎÿı‰∞fiÌ …B›Î ó ±ı Á‰ı˝
≠ÁÎÿÌfiÎ_ V◊Îfi˘‹Î_ V‰Î‹Ì ÿ½fi ¿fl‰Î ’‘Λν.
±ı ≠‹ÎHÎı ‘˘‚¿Î‹Î_ ±ı¿ Ïÿ‰Á fl˘¿Î¥fiı ‘_‘Ò¿Î ◊¥fiı ‘˘‚ıflÎ ±ÎT›Î.
±ËŸ ‹_ÏÿflfiÎ ‹Ëo÷ ÿı‰fi_ÿfiÿÎÁı ÷◊Î ⁄ÌΩ Á_÷˘±ı V‰Î‹Ìfi_ ÁÎv_ ÁL‹Îfi
¿›* ±fiı Á‰ı˝fiı ¤Î‰’Ò‰˝¿ flÁ˘¥ ¿flÌ …‹ÎÕuÎ ±fiı ’ÒΩ ¿flÌ.
V‰Î‹Ì ‘˘·ıflÎ◊Ì fiÌ¿‚Ì fl◊‚, ‹Ï»›Î‰, Ï›ÎHÎÌ, ·Ÿ⁄ÕÌ, ¿o◊ÎÏfl›Î,
‰Î√Õ ŒflÌfiı ⁄fl‰Î‚Î ’‘Λν. ±ËŸ …ıÂ_¿fl ’_ÕuÎ, ‹Ïfi ‹ËÎflÎ… ‰√ıflı
ËÏfl¤@÷˘±ı V‰Î‹ÌfiÌ ÁÎflÌ Áı‰Î ¿flÌ.
±ËŸ◊Ì fiÌ¿‚Ì V‰Î‹Ì ÁÎfl_√’fl ’‘Λν.

ÁÎfl_√’fl — Á‰˘˝’flÌ ‘΋

±ËŸ …ıÃάΫfl ÷◊Î ‰ÎC΢¬Î«fl ÷◊Î ⁄√ÕfiÎ ÿıˢ¬Î«fl,
¿ÎÏfl›ÎHÎÌfiÎ fi◊ ’Àı· ‰√ıflı±ı V‰Î‹ÌfiÎ_ ÿ½fi ¿›Î*. V‰Î‹Ì±ı ’HÎ ÷ı‹fiı
±Ï÷ ±ÿÔ˚¤÷ ‰Î÷˘ ¿flÌ. ÷ı ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚Ì ÷ı‹HÎı V‰Î‹Ìfiı ¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ì !
lÌ∞‹ËÎflÎ… ÷◊Î √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±fiı ±Î’ ±Î √΋ μ’fl ⁄Ë flÎ∞
»˘, ÷˘ ±‹˘fiı ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ±Î’˘ ¿ı ±‹fiı ±Î’fiÎ ±fiı ‹ËÎflÎ…fiÎ
V‰w’‹Î_ ‹fiW›¤Î‰ fi ±Î‰ı ±fiı ±Ï÷› ÏfiWÃÎ ◊Λ. ‰‚Ì, ±Î √΋fiÎ
÷‹Î‹ ÁIÁ_√̱˘fiÌ ’HÎ ÏfiWÃÎ ‰‘ı.””
±Î ÁÎ_¤‚Ì V‰Î‹Ì±ı ±I›_÷ flÎ∞’˘ ⁄÷Ή÷Î_ ¿èÎ_ — ““÷‹˘fiı ÷◊Î
÷‹ÎflÎ √΋fiÎ ÁIÁ_√̱˘fiı lÌ∞‹ËÎflÎ… ±¬_Õ Áı‰Î‹Î_ flάÂı. ±ËŸ
lÌ∞‹ËÎflÎ… ≠◊‹ ‹_Ïÿfl ¿fl‰Î ÁÎv ’‘Λν Ë÷Î fiı ‰fl ±ÎM›˘ Ë÷˘. ÷ı
‰fl ÁΫ˘ ¿flÂı fiı ±ı¿Î_Ï÷¿ ‹@÷ ¶Îflı Á‰˘˝’flÌ Ï¬fl⁄© ‹_Ïÿfl ¿flΉÂı
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 153

fiı ÷ı‹Î_ ±ZÎfl, ’vÊ˘k΋ fiı ‹@÷fiÌ ‹ÒÏ÷˝±˘ V◊Î’Âı. ±Î¬Î ⁄˛õÎ_Õ‹Î_ ±Î

Á‰˘˝’flÌ ‘΋ ¿Ëı‰ÎÂı fiı CÎHÎÎ ·˘¿˘ Á‰˘˝’flÌ ÏfiWÃÎ Â̬Âı. ‹K› ‹_Ïÿfl‹Î_
’˘÷ÎfiÌ ‹ÒÏ÷˝ ’‘flΉÂı ±fiı Á_≠ÿΛfiÌ ’„WÀ ◊Âı.”” ±Î‰Ì CÎHÎÌ ‰Î÷˘
ÁÎfl_√’flfiÎ ‹ÏË‹ÎfiÌ ¤Ï‰W›‰ÎHÎÌ ¿ËÌfiı ¿flÌ.
’»Ì V‰Î‹Ì ¿<_Õı Œfl‰Î …÷Î Ë÷Î. I›Î_ flV÷΋Î_ ˉıÏÕ›˘ ¿>‰˘ ÷◊Î
·Ÿ⁄Õ˘ Ωı¥ ⁄˘S›Î — ““±Î V◊‚ı ‹_Ïÿfl ◊Âı ±fiı …ı …B›Î±ı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı
‘˘‚Î ±fiı ŒS√ fiÿÌ ‰E«ı ⁄ıÀ‹Î_ CÎHÎÌ ·Ì·Î ó ±ÎËfi˘ Á‹ˆ›˘,
›iÎ, «˘flÎÂÌ ‰√ıflı ó ¿flÌfiı fl‹HÎ flı÷Ì ¿flÌ »ı, ÷ı◊Ì ÏÿT› ±ZÎfl÷S› ±Î
¤ÒÏ‹ ◊¥ »ı.”” ±ı ≠‹ÎHÎı ‰Î÷ ¿flÌ ¿<_Õı ’‘Λν. I›Î_ VfiÎfi ¿flÌ ’λÎ
Œfl÷Î_ ’˘÷ı ÷‹Î‹ ¤ÒÏ‹ μ’fl ŒflÌ ‹_Ïÿfl ¿fl‰ÎfiÌ …B›Î ⁄÷ΉÌ. ÷ı ‰¬÷ı
fiÎ√∞ Âıà ‰√ıflı ËÏfl¤@÷˘ ¤ı√Î Ë÷Î, ÷ı‹HÎı ±Î ±Î¬˘ ≠Á_√ fi…flı
Ωı›ı· ±fiı V‰Î‹ÌfiÌ ¤Ï‰W›‰ÎHÎÌ ÁÎ_¤‚Ì ÁIÁ_√‹Î_ ≠‰÷ν‰ı· »ı.
V‰Î‹Ì ÁÎfl_√’fl◊Ì fiÌ¿‚Ì ⁄˘ÀÎÿ ’‘Λν. I›Î_ ◊˘ÕÎ Ïÿ‰Á flËÌ
√œÕÎ ’‘Λν.
√œÕ΋Î_ ’˘÷ÎfiÎ ·ÎÕÌ·Î ÏÂW›˘ ‹fi∞ Ãyfl, À˘¿fl ¤Î‰ÁÎfl,
¿S›ÎHÎ ¿oÿ˘¥ ‰√ıflıfiı ‰Î÷˘ ¿flÌ ±Îfi_ÿ ¿flÎT›˘. ’»Ì I›Î_◊Ì «ÎS›Î ÷ı
±‹flı·Ì √›Î. I›Î_ ±ZÎflV‰w’ÿÎÁı (’Ò‰Î˝l‹fiÎ Ïhο‹ÿÎÁ) ‹_Ïÿfl ¿fl‰_
±‘Òfl_ ‹Ò¿ı·_ ÷ıfiı ’Òfl_ ¿fl‰Î V‰Î‹Ì ±‹flı·Ì flèÎÎ. ±˘œÎfiÎ Á‹Ïœ›Î‚Î
Á‘ÌfiÎ ÷‹Î‹ √΋fiÎ ËÏfl…fi˘fiÌ flÁ˘¥ ·Ì‘Ì ±fiı hÎı‰ÌÁ Ïÿ‰Á flèÎÎ.

±ÎHÎı ¿ıfi˘ ⁄Î’ ‹Î›˘˝ »ı ?

⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı …^fiÎ√œ …÷Î_ flV÷΋Î_ Á˙fiÎ V‰¤Î‰ μ’fl ‰Î÷ ¿fl÷Î_
¿èÎ_ — ““±Î ËÏflÿ½fiÎfi_ÿ ⁄˛õ«ÎflÌfiı ·ÎՉΠ¬Î‰Îfi˘ ·‰·‰ÎÀ »ı. ±Î
‘‹˝÷fi›ÿÎÁfiı √flÎÁfiÎ Á_¿S’ ◊Λ »ı ±fiı ±Î ÕÎèÎΤΥfiı ’À·Î¥fiÎ
Á_¿S’ ◊Λ »ı.”” ±ı‹ Á˙fiÎ V‰¤Î‰ μ’fl ‰Î÷ ¿flÌ Á˙fiı μ’ÿı ±ÎM›˘
¿ı ““ÁΑ ¿ı ÁIÁ_√Ì ◊›Î ÷˘ ¿S›ÎHÎfiÎ ‹Î√˝‹Î_ ωCfi ±Î‰ı ±ı‰Î V‰¤Î‰
fi flά‰Î.”” ±ı‹ ‰Î÷˘ ¿fl÷Î_ …^fiÎ√œ ’‘Λν.
…^fiÎ√œ‹Î_ ¤Ì‹ ±ı¿ÎÿÂÌfi˘ Á‹ˆ›˘ ¤fl’À ¤flΛ˘ Ë÷˘. V‰Î‹Ì
Á¤Î‹Î_ ÁΑ, ËÏfl…fi˘, ’΂α˘ ‰√ıflıfiı ‹‚Ì ‹_Ïÿfl‹Î_ ÿ½fi ¿fl‰Î
154 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

’‘Λν. ’»Ì Á¤Î‹Î_ ’‘ÎflÌ, ‰Î÷˘ ¿flÌ, ËΩfl˘ ËÏfl¤@÷˘fiı ÁϬ›Î ¿flÌ
ÿÌ‘Î. I›Îfl ⁄Îÿ V‰Î‹Ì «˘¿‹Î_ «_ÿfiÌ ⁄Î_‘Ì Ë÷Ì ÷ı Ωı¥ flèÎÎ ±fiı
≠Î√∞ ¤√÷fiı Á_¤ÎflÌ ¤Î‰Á_√ ±fiı ÕÎèÎΤΥ ÁÎ_¤‚ı ÷ı‹ ‹˘Àı◊Ì ’˘¿
‹Ò¿Ì fl˘¥ ’ÕuÎ ±fiı ⁄˘S›Î — ““±ÎHÎı ¿ıfi˘ ⁄Î’ ‹Î›˘˝ ËÂı ¿ı ±ıfiı ÁIÁ_√
⁄ËÎfl ¿›˘˝ ?”” ±ı‹ ¤√÷∞ ‹ËÎflÎ… μ’flfi_ ’˘÷Îfi_ ±fiËÿ Ëı÷ V‰Î‹Ì
‰¬÷˘‰¬÷ ¤√÷∞fiı Á_¤ÎflÌfiı ⁄÷Ή÷Î Ë÷Î.
…^fiÎ√œ‹Î_ ¤Ì‹ ±ı¿ÎÿÂÌfiÎ Á‹ˆ›Î‹Î_ ‰Î÷˘ ¿flÌ, ËΩfl˘ ËÏfl…fi˘fiı
ÂÎ_Ï÷ ’‹ÎÕÌ, V‰Î‹Ì±ı Á˙fiı ’˘÷’˘÷Îfiı CÎıfl …‰Î ±ÎiÎÎ ±Î’Ì.
’»Ì ’˘÷ı ‘‹˝Â΂ÎfiÎ flΩıÏÛÎfi˘ ‹ıÕ˘ ±‘Òfl˘ Ë÷˘ ÷ı ’Òfl˘ ¿fl‰Î
flCÎ‰Ìfl«flHÎÿÎÁfiı ¿èÎ_, ’HÎ ÷ı‹HÎı ‹fi ÿÌ‘_ fiÏË ±fiı ¿èÎ_ — ““◊Âı, ÂÌ
μ÷Ή‚ »ı ?””
’»Ì ¿˘ÃÎfl‹Î_ ¿<_…ωËÎflÌÿÎÁ ¿˘ÃÎflÌfiı ¿èÎ_ — ““◊˘Õο ‹ÎHÎÁ ±Î’˘
÷˘ ±Î ‹ıÕ˘ ±‘Òfl˘ »ı ÷ı ’Òfl˘ ¿fḻı.””
I›Îflı ÷ıHÎı ¿èÎ_ — ““÷‹Îflı fi‰v_ flËı‰Î÷_ fi◊Ì. ±I›Îflı ¿˘HÎ ‹ÎHÎÁ »ı ?””
±Î ÁÎ_¤‚Ì V‰Î‹Ì Ω√Î ¤@÷fiı ±˘flÕı ±ÎT›Î ±fiı ÷ı‹fiı ’Ò»u_ —
““÷ÎflÌ ’ÎÁı ‹ÎHÎÁ ¿ıÀ·Î »ı ? ÷ı ⁄‘Î ‹Îv_ ¿èÎ_ ¿flı ¿ı ‹˘ÀıflÎfi_ ¿èÎ_ ¿flı ?””
±ıÀ·ı Ω√Î ¤@÷ı ¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ì ! ‹ÎHÎÁ ÷˘ »ı ±fiı ±Î’ ¿Ë˘
÷ı‹ ¿fḻı.””
±ıÀ·ı V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — ““‹Îflı ·Î¿ÕÎ_ ‰ıfl‰Î_ »ı.”” ±ıÀ·_ ¿ËÌ »
¿fl‰÷ ‹_√Î‰Ì ·Î¿ÕÎ_ ‰ıfl‰ÎfiÌ Âw±Î÷ ¿flÌ.
ÕÎèÎΤΥ ÷◊Î ¤Î‰Á_√ ’HÎ ±Î ¿Î‹‹Î_ ¤ı‚Î Ë÷Î. V‰Î‹Ì ÏfiI›ı
Á‰Îflı, ⁄’˘flı ±fiı ÁÎ_…ı …‹Ìfiı ÷ı‹fiı ≠ÁÎÿÌ ±Î’ı. ±ıÀ·ı Ëfl√˘Ï‰_ÿÿÎÁı
¿èÎ_ — ““±ı … Áı‰Î ¿flı »ı ?”” ±ı‹ ¿ËÌfiı ≠ÁÎÿÌ ±Î’‰Î …fiÎfl Áı‰¿fiı
±À¿ÎT›˘. ±ıÀ·ı V‰Î‹Ì ’˘÷ı ±ı¿ ◊΂ ·Î‰Ì, ≠ÁÎÿÌ ¤flÌfiı ’˘÷ı hÎHÎ
‰¬÷ ±Î’Ì ±Î‰÷Î ±fiı ÏfiI›ı ÁÎ_…ı ÷ı‹fiı ‹‚ı. ±ı‹ ‰ÌÁ Ïÿ‰Á ‹Y›Î.
’»Ì ÿÁ Ïÿ‰Á Á‰Îflı fiı ÁÎ_…ı ‹‚ı. ±ı‹ Ω√Î ¤√÷ ‰√ıflıfiı ±ı¿
‹ÏËfi΋Î_ «Î·ÌÁ ‰¬÷ ‹Y›Î. V‰Î‹Ì ‰ıflÏHΛΠ¿Î‹ ¿fl÷Πˢ› I›Î_ Ω÷ı
±Î‰Ìfiı ⁄ıÁı ±fiı ¬Ò⁄ ‰Î÷˘ ¿flı.
V‰Î‹Ì ‰ÎÕÌ‹Î_ ‰Î÷˘ ¿flı »ı ±ı ΩHÎÌ w’Â_¿fl ’HÎ I›Î_ ‰Î÷˘
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 155

ÁÎ_¤‚‰Î ±Î‰‰Î ·ÎB›Î. ’˘÷ı ÏfiI›ı ±ı¿ ‰¬÷ ‹_Ïÿfl ±Î‰‰Îfi˘ Ïfi›‹
flÎA›˘ Ë÷˘, ’HÎ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚‰Î ⁄ı ‰¬÷ ±Î‰‰Î ‹Î_ÕuÎ. I›Îflı
V‰Î‹Ì±ı ’Ò»u_ — ““w’Â_¿fl ! ≠¿flHÎ ŒıflT›_ ?””
I›Îflı w’Â_¿flı ¿èÎ_ — ““±Î’ı ŒıflT›_ I›Îflı ‹ıÓ ŒıflT›_. ¿ı‹ ¿ı, ±Î’ı
¿˘¥ Ïÿ‰Á lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ ±ÿÔ˚¤÷ ‹ÏË‹ÎfiÌ ±ÎÀ·Ì ‰Î÷˘ ¿flÌ fi◊Ì,
÷ı◊Ì ±ı‹ …HÎΛ »ı ¿ı ±Î’ ’HÎ »ıS·Ì ±Î’fiÎ flËV›fiÌ ‰Î÷˘ ¿fl˘ »˘.””
±Î ≠‹ÎHÎı ≠ë-μkÎfl˘ ‰ıflÏHΛα˘ ÁÎ_¤‚ı ÷ı‹ V‰Î‹Ì ¿flı ±fiı
÷ı‹fiı ’Î»Ì ‰Î÷˘ ’HÎ ¿flı ±fiı ¿Ëı — ““÷‹˘±ı ‹ÎflÌ ±ÎiÎÎ◊Ì ±Î Áı‰Î
¿flÌ »ı, ÷˘ ÷‹fiı ¤ı√Î ·¥ …¥fiı ‰Î÷˘ ¿fl‰Ì »ı fiı Á¬ ±Î’‰_ »ı.””
‹ıÕ˘ …ÕÎ¥ flè΢ I›Îfl ’»Ì V‰Î‹Ì ÿı‹Î_ Œfl‰Î …‰Î ÷ˆ›Îfl ◊›Î.
±ıÀ·ı flCÎ‰Ìfl«flHÎÿÎÁı ’Ò»u_ — ““¿ıfiı ¿ıfiı ÁÎ◊ı ·¥ Ω±˘ »˘ ?””
I›Îflı V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — ““≠◊‹ ÷˘ ‹ÎflÎ ‰ıflÏHΛÎ.””
±ıÀ·ı flCÎ‰Ìfl«flHÎ ÷ÎÕ<¿Ìfiı ⁄˘S›˘ — ““÷ı ωfiÎ ⁄ÌΩfiı ·¥ Ω±˘.””
±ıÀ·ı V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — ““÷˘ ‹Îflı …‰_ fi◊Ì.”” ±ı‹ ¿ËÌ …‰Îfi_ ‹Î_ÕÌ
‰ÎY›_. ’»Ì ‰ÎÕÌ‹Î_ ’J◊fl ¿œÎ‰‰Î ·ÎB›Î. ±ËŸ ’˘÷ÎfiÎ Ëı÷‰Î‚Î Ω√Î
¤√÷, ÕÎèÎΤΥ, flÎΩ ¤√÷, flHλ˘Õ ¤√÷ ‰√ıflıfiı ¤ı√Î flÎ¬Ì ¬Ò⁄
‰Î÷˘ ¿flı fiı ±Îfi_ÿ ±Î’ı.
…L‹ÎWÀ‹Ìfi˘ Á‹ˆ›˘ ±ÎT›˘ I›Îflı ’HÎ ËΩfl˘ ËÏfl¤@÷˘fiı ‰Î÷˘
¿flÌ ±Îfi_ÿ ±ÎM›˘.
±Î Á‹›‹Î_ V‰Î‹Ì±ı V‰Î‹Ì ⁄η‹¿<_ÿÿÎÁ∞ ÷◊Î V‰Î‹Ì ›˘√ırfl-
ÿÎÁ∞fiı ‹_Õ‚ ⁄Î_‘Ì ±ÎM›Î_ Ë÷Î_. ÷ı◊Ì V‰Î‹Ì ⁄η‹¿<_ÿÿÎÁ∞fiı ◊›_ ¿ı
V‰Î‹Ì ⁄Ë ¿Ú’΂ ±ıÀ·ı ÿ›Î ¿flÌ ‹Îv_ Ãı¿Îb_ ’ÎÕu_ ±fiı ‹fiı ‹_Õ‚ ⁄Î_‘Ì
±ÎM›_. ÿı‹Î_ Œfl‰Î …‰Îfi_ ÷ı‹fiı ◊›_ ˢ‰Î◊Ì ÁËı… ‹fl¿÷Î_ ‹fl¿÷Î_
V‰Î‹Ì ’ÎÁı ±Î‰Ì ÿoÕ‰÷Ô ¿fl‰Î ·ÎB›Î. ÷ı‹fiı ‹fl¿÷Î Ωı¥ V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î —
““ÁI’vÊ◊Ì fi˘¬Î ’Õ‰_ ’Õı ±fiı …‹’flÌ‹Î_ √›Î …ı‰_ ÿ—¬ fi ◊Λ ÷˘
@›Î_ ÁI’vÊ‹Î_ ∞‰ …Õu˘ »ı ?”” ±ı‹ ¿ËÌ ⁄η‹¿<_ÿÿÎÁ V‰Î‹Ìfiı flÎ∞
◊¥ ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ±ÎM›Î. ’»Ì ÷ı ¿<_¿Î‰Î‰ ¤HÎÌ ‹_Õ‚ ·¥fiı Œfl‰Î √›Î.
I›Îfl ’»Ì ¤Îÿfl‰Î ‹ÎÁ‹Î_ V‰Î‹Ì …^fiÎ√œ◊Ì fiÌ¿‚‰Î ÷ˆ›Îfl ◊›Î
±fiı ¿èÎ_ — ““‰ıflÏHΛÎfiı ÷˘ ‹Îflı ¤ı√Î … ·¥ …‰Î »ı.””
156 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

’fl_÷ flCÎ‰Ìfl«flHÎÿÎÁı fiÎ ’ÎÕÌ. ±ıÀ·ı ‰_Õ΋Î_ Ω√Î ¤√÷fiÌ

fiÎˉÎfiÌ ±˘flÕÌ‹Î_ flHλ˘Õ ¤√÷fiı ⁄˘·Î‰Ìfiı ¿èÎ_ — ““flCÎ‰Ìfl«flHÎÿÎÁfiı
Á‹Ω‰˘. ‹ıÓ Ω√Î ¤√÷fiı ‰«fi ±ÎM›_ »ı ÷ı◊Ì ¤ı√Î ·¥ …‰Î »ı. ÷˘ flΩ
±Î’ı ÷˘ ±ı ∞‰ı I›Î_ Á‘Ì ÷ı ¿Ëı ÷ı‹ ¿flÌ ÿ™ !””
±ıÀ·ı flHλ˘Õ ¤√÷ ⁄˘S›Î — ““V‰Î‹Ì ! ±ı ÷·‹Î_ ÷ı· fi◊Ì. ‹ÎÀı
¿èÎı ‰‚ı ÷ı‹ fi◊Ì.””
÷ı ÁÎ_¤‚Ì V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î — ““ˉı ‹‹ZÎfiÎ_ ¿‹˝ eÀuÎ_ fiı M≤J‰Ìfi_
‹_√‚ √›_.”” ±ı‹ ¿ËÌ μÿÎÁ ◊¥fiı ⁄˘S›Î — ““±Î ·˘¿‹Î_ ÷˘ ¤ı√_ flËı‰Î›
¿ı fi flËı‰Î›, ’HÎ ±ZÎfl‘΋‹Î_ ¤ı√Î flËı‰Î› ±ı‰Î V‰¤Î‰ ¿fl÷Î_
Â̬Ωı.”” ±ı‹ ¿ËÌ …^fiÎ√œ◊Ì fiÌ¿‚‰Î ÷ˆ›Îfl ◊›Î.

V‰Î‹Ìfi_ ¿Î›˝
±Î ≠‹ÎHÎı ‹Ò‚ ±ZÎfl⁄˛õ V‰Î‹Ì √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı …^fiÎ√œ‹Î_
40 ‰Ê˝ Á‘Ì ±Ï‰fl÷’HÎı flËÌfiı ‹ËÎflÎ…fiÎ Á‰˘˝’flÌ’HÎÎfiÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ,
Á˘flà ÷◊Î √…flÎ÷fiÎ ÷‹Î‹ Ëı÷‰Î‚Î ËÏfl¤@÷˘fiı lÌ∞‹ËÎflÎ…
’vÊ˘k΋ ÷◊Î ‹Ò‚ ±ZÎflfi˘ Ïfiç› ¿flΉ‰Î, √HÎÎ÷Ì÷ iÎÎfifiÎ_ ⁄Ì… …ı‹
‰ØfiÌ M≤J‰Ì‹Î_ ‰ØfiÌ ¬Ì·Ì fl˘’ı ÷ı‹ fl˘’Ì ÿÌ‘Î_ ±fiı ’vÊ˘k΋fi˘ ±Î
M≤J‰Ì μ’flfiÎ ±‰÷flHÎfi˘ Ëı÷ ÏÁ© ¿flÌ ÿÌ‘˘. ÂÎVh΢, ‹÷ ±fiı ’_◊‹Î_
⁄_‘Λı·Î ±fiı¿ ω¶Îfi˘, ‹‹ZÎ±˘ V‰Î‹ÌfiÌ ’flΉHÎÌfi˘ ±ÿÔ˚¤÷ ô΢÷
{Ì·Ì, …ı‹ √ÎflÕÌfiı Ωı¥fiı ‹ÏHΑfl Õ˘·ı ÷ı‹ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘◊Ì ‹B‘ ◊¥
√›Î Ë÷Î ±fiı ÂÎVhÎfiÎ ÂOÿ»‚fiÌ Ω‚ ¤ıÿÌ, ‹ËÎflÎ… ±fiı V‰Î‹Ìfiı
…ı‰Î »ı ÷ı‰Î Á‹∞ Â@›Î Ë÷Î.
±Î‰Ì Á‰˘˝’flÌ Á‹…HÎ ◊‰Ì CÎHÎÌ ¿ÃHÎ »ı. ÷ı◊Ì … lÌ∞‹ËÎflÎ…ı
Â¿‹Ïfifiı ¿èÎ_ — ““±ı‰Ì flÌ÷ı ‰Î÷ν ±‹ı CÎHÎÌ ‰Îfl ¿flÌ »ı, ’HÎ ±ıfi_ ‹fifi
¿flÌ, ÁÎflÌ ’ıÃı ±ıfiÌ CÎıÕu ⁄ıÁÎÕ÷Î fi◊Ì. ±ıÀ·ı ÂÎVhÎfiÎ ÂOÿfiı ÁÎ_¤‚Ìfiı
Á‹…H΋Î_ ÃÎ flËı÷˘ fi◊Ì. fiı ÃΉ¿Ì CÎıÕu ⁄ıÁÎÕÌ Ë˘› ÷˘ ±ıfiÌ Á‹…HÎ
¿˘¥ Ïÿ‰Á ÷ı ÂOÿfiı ÁÎ_¤‚‰ı ¿flÌfiı Œflı fiÏË.””43
±ı‰Ì ÃΉ¿Ì CÎıÕu ⁄ıÁÎՉΠÁÎv … V‰Î‹Ì±ı …ı‹ ¤‹flÌ ≥›‚fiı
43. √. ‹. 31.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 157

{Î·Ì ·Î‰Ìfiı «À¿Î ¤flı »ı ÷ı ¤‹flÌ ¿fl‰Î ‰ÎV÷ı …; ÷ı‹ …^fiÎ√œ‹Î_

±fiı¿ ‹‹ZÎ±˘fiı, “±Î ⁄Î…fl˘ ÁÕÌ Ω› »ı ±ËŸ flˢ. ±flı, ÷‹Îflı
fl‚‰Î‹Î_ ‰Î_‘˘ ˢ› ÷˘ wÏ’›Î ÿÁfi˘ ‹ÏËfi˘ ±Î’Â_, Á‘Î_ «ÎflÁ˘ …HÎ
flËı¢ ÷˘ ’HÎ ±Lfi ¿ı ‘fi ¬ÒÀ‰Îfi_ fi◊Ì,” ±ı‹ ±¬_Õ ’ÎÁı flάÌfiı ‰Î÷˘
¿›Î˝ … ¿flÌ. …ı◊Ì ‹ËÎflÎ…fi_ V‰w’ …ı‰_ »ı ÷ı‰_ Á‹Ω›. ’˘÷Îfi_ ±Î
¿÷˝T› ’Ò fl_ ◊›_, √HÎÎ÷Ì÷ iÎÎfifiÎ_ ±Î ⁄Ì… fl˘’Î¥ √›Î_. ˉı ÷ıfiÎ_ {ÎÕ
◊Âı ±ı‹ ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ±Î’Ì, V‰Î‹Ì±ı ±_÷‘νfi ◊‰Îfi˘ Á_¿S’ ¿›˘˝.

…^fiÎ√œfiÌ »ıS·Ì ωÿΛ

“ÁIÁ_√‹Î_ ŒflÂ_ ±fiı ‹Ë‰ı …¥fiı flËıÂ_”
V‰Î‹Ì ¤Îÿfl‰Î ‹ÎÁ‹Î_ …^fiÎ√œ ‹_Ïÿfl‹Î_◊Ì fiÌ¿‚‰Î ÷ˆ›Îfl
◊›Î. »ıS·ı Á‰ı˝ Á_÷-ËÏfl¤@÷˘fiı ‹‚Ì, ¿Î¿ÕÌfiÌ ≠ÁÎÿÌ Á‰ı˝fiı ±Î’Ì ±fiı
V‰Î‹Ì fiÌ¿Y›Î. V‰Î‹Ì C΢ÕÌ μ’fl ⁄ıÃÎ, I›Î_ ‹Î◊Îfi˘ w‹Î· fiÌ«ı ’ÕÌ √›˘.
±ıÀ·ı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î — ““C΢Õ̱ı Á‰ÎflÌ ¿fl÷Î Ωı ±Á‰ÎflfiÎ ‹Î◊Îfi˘ ’ÎCÎ
±◊‰Î w‹Î· ’Õı ÷˘ ΩHΉ_ ¿ı ÷ı ±Á‰Îfl ˉı ’λ˘ CÎıfl fiÏË ±Î‰ı.”” ±ı‹
¿ËÌ ±Î√‚ «ÎS›Î. ÿfl‰ÎΩ ’ÎÁı ±ÎT›Î, ±ıÀ·ı I›Î_ ∂¤Î flèÎÎ ±fiı
⁄˘S›Î — ““«Î·ÌÁ ‰flÁ, «Îfl ‹ÏËfiÎ ±fiı «Îfl Ïÿ‰Á ±Î ‹_Ïÿfl‹Î_ flèÎÎ.
ˉı ÁIÁ_√‹Î_ ŒflÂ_ ±fiı ‹Ë‰ı …¥fiı flËıÂ_.””44
±Î ≠‹ÎHÎı ¿ËÌfiı V‰Î‹Ì±ı ÁÒ«T›_ — ˉı ‹Îv_ ≠√À’b_ Ωı ±˘‚¬‰_
ˢ› ÷˘ ‹Ë‰ÎfiÎ ≠Î√∞ ¤√÷‹Î_ Á˙ ΩıÕÎΩı.
±ıÀ·_ ¿ËÌfiı V‰Î‹Ì «ÎS›Î ±fiı ≠◊‹ ‰_◊‚Ì …‰Î fiyÌ ¿›*.$
V‰Î‹Ì ‰‚Ì ⁄˘S›Î — ““…^fiÎ√œ‹Î_ «Î·ÌÁ ‰flÁ, «Îfl ‹ÏËfiÎ fiı
«Îfl Ïÿ‰Á flèÎÎ, ˉı ÁIÁ_√‹Î_ ŒflÂ_ ±fiı ‹Ë‰ı …¥fiı flËıÂ_.”” ±ı‹
¿ËÌfiı I›Î_◊Ì «ÎS›Î. ‹Îfl√‹Î_ «Î·÷Î_ Ω√Î ¤@÷fiı ¿èÎ_ — ““…‹‰Î ÁÎv
¬Î¬flÎfiÎ_ ’Î_ÿÕÎ_ ’÷flΉ‚Î_ ¿fl‰Î ·¥ ·ıΩı.””
44. V‰Î‹Ì Ω√Î ¤@÷ ±Î ≠Á_√ı ËÎ…fl Ë÷Î ±fiı ÷ı±˘ḻı ±Î ‰Î÷ V‰Î‹ÌlÌ
ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fiı ¿ËÌ Ë÷Ì. ÷ı◊Ì V‰Î‹ÌlÌ ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ… ±Î ≠Á_√fi˘
CÎHÎÌ ‰Îfl μS·ı¬ ¿fl÷Î ±fiı ±Î √˛_◊fiÌ ËV÷ϷϬ÷ ≠÷‹Î_ ’HÎ ÷ı±˘ḻı …
±Î ÂOÿ˘ ·A›Î »ı.
158 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

±ı‹ ¿ËÌfiı V‰Î‹Ì …^fiÎ√œ◊Ì fiÌ¿Y›Î. V‰Î‹Ì ΩHÎı ·˘¿‹Î_◊Ì μÿÎÁ

◊›Î ˢ› ÷ı‰Î ¤HοÎflÎ Á˙fiÎ_ ±_÷fl‹Î_ ‰Î√‰Î ‹Î_ÕuÎ.
‹Î√ı˝ «Î·÷Î_ V‰Î‹Ì Á˙fiı ¿◊ΉÎ÷ν ¿flΉ÷Î ÁIÁ_√fiÌ ºœ÷Î ¿flΉ÷Î
Ë÷Î. «Î·÷Î_ «Î·÷Î_ Á˙ ¬ıÓ√Îfl ‰Î‰ı ’ˢÓE›Î. I›Î_ «¿<¤Î¥ ±fiı w’Â_¿fl
V‰Î‹ÌfiÎ_ ÿ½fiı ±ÎT›Î. ÿoÕ‰÷Ô ¿flÌ, ±Î_¬‹Î_ ±l ÁÎ◊ı V‰Î‹Ìfiı ¬Ò⁄
≠Î◊˝fiÎ ¿flÌ. ÷ıfi˘ ≠ı‹ Ωı¥ V‰Î‹Ì ÷ıfiı ‹Y›Î ±fiı ¬Ò⁄ ±Îfi_ÿ ±ÎM›˘.
’»Ì ÷ıfiı ‰Î÷ ¿flÌ — ““±Î ‹_Ïÿfl ÷‹fiı Á˘ÓM›_, flΑÎfl‹HÎÿı‰ Á˘ÓM›Î, ÷˘
Áı‰Î ¿flΩı. ‹_Ïÿflfiı ‰‚√Ì flËı¢. ¤ı¬ ÷˘ fi‹Ò‚̱˘ »ı. ÷ıfiı ‰Îÿı «œÂ˘
fiÏË ±fiı ‹_Ïÿflfi˘ ’ZÎ flά¢.””
’»Ì ¿ÎÂÌfl΋ ±fiı ·Z‹ÌÿÎÁ ¿˘ÃÎflÌfiı ¿èÎ_ — ““±Î flV÷ı lÌ∞-
‹ËÎflÎ… ⁄Ë «ÎS›Î »ı ÷ı◊Ì ±Î flV÷˘ ≠ÁÎÿÌfi˘ »ı, ÷ı ‹ËÎflÎ… ÁÎ_¤flı »ı.””
I›Îflı ¿ÎÂÌfl΋ı ¿èÎ_ — ““…ıHÎı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ÿÌÃΠˢ› ÷ıfiı lÌ∞-
‹ËÎflÎ… ÁÎ_¤flı.””
±ıÀ·ı V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — ““±Î’HÎı @›Î_ ’fl˘ZÎ »ı ? ±Î’HÎı ÷˘ ‹ËÎflÎ…
ÿ½fi ÿı »ı, ‰Î÷˘ ¿flı »ı. ±Î’HÎı ÷˘ ÁÿÎ ≠I›ZÎ … »ı.”” ±ı‹ ‹‹˝‹Î_
‰Î÷ ¿flÌ.
±ı‹ ‰Î÷˘ ¿fl÷Î_ ‰_◊‚Ì ’‘Λν. ‰_◊‚Ì ‹_Ïÿfl‹Î_ Ï⁄flÎF›Î. I›Î_
¿S›ÎHΤΥfiÎ ¿<À<_⁄fiÎ …ıÃΤΥ, √˘’΂ ‰√ıflı ⁄ıÃÎ Ë÷Î. ÷ı‹fiı Ωı¥
V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î — ““‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ ±‰÷Îfl ¿fl÷Î_ ±Î ÁIÁ_√ÌfiÎ »˘¿fl΋Î_ ‰‘
ÿˆ‰÷ »ı ◊Œ˜÷ÿÊÃÔ˜ flÊÁà flÊÃÙ˘ÿ¢ ‚Íÿ¸SìÁà ◊Œ˜÷ÿÊÃÔ˜ - ±ı f·˘¿‹Î_ ⁄‚
÷˘ ⁄Ë ÿı¬ÎÕu_ ’HÎ ¿S›ÎHÎ ÷˘ ±ı¿ ‹Î÷Îfi_ … ¿›*.”” ±ı‹ ¿ËÌfiı lÌ∞-
‹ËÎflÎ…fiÎ ’vÊ˘k΋’HÎÎfiÌ CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ Á˙fiı flÎ∞ ¿›Î˝.
’»Ì fiÎˉΠÁÎv ∂ÃuÎ. …_√· …¥ ±Î‰Ì Ω√Î ¤@÷ ‰√ıflıfiı
‹Y›Î. ’»Ì ÷ı‹fiı ‹_Ïÿfl‹Î_ …‹ÎÕÌfiı …^fiÎ√œ ’λΠ‹˘¿S›Î.
±ıÀ·Î‹Î_ …^fiÎ√œ◊Ì fiÎ√fl Ïhο‹flΛ ÿ½fiı ±ÎT›Î fiı V‰Î‹Ìfiı
ËÎ◊ ΩıÕÌ ¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ì ! ÿ›Î‚ ! ±Î’ …^fiÎ√œ◊Ì fiÌ¿Y›Î I›Îflı Ë_
⁄ËÎfl√΋ √›˘ Ë÷˘. √¥¿Î·ı ÁÎ_…ı … ±ÎT›˘ I›Îflı ‹fiı «¿<¤Î¥±ı ¿èÎ_
¿ı ±Î…ı ÷˘ V‰Î‹Ì±ı Á˙fiı ≠ÁÎÿÌ ±Î’Ì ±fiı Á˙ ËÏfl…fi˘fiı ‹Y›Î. ±Î…ı
V‰Î‹Ì ‰_◊‚Ì ’‘Λν »ı ’HΠˉı …^fiÎ√œ ’λΠ’‘Îflı ±ı‰_ …HÎÎ÷_ fi◊Ì.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 159

±ıÀ·_ ¿ËÌ «¿<¤Î¥ fl˘¥ ’ÕuÎ. I›Îflı ‹fiı ◊›_ ¿ı Ë_ … ÿ½fi ωfiÎ ±ı¿·˘
flËÌ √›˘. ±ıÀ·ı C΢Õ<_ ¤ÎÕı ¿flÌ ±ÎT›˘ »\_. ±Î’ı Á˙fiı ≠ÁÎÿÌ ±Î’Ì ±fiı
‹Y›Î; ’fl_÷ ¤flÌ √_√αı Ë_ … ÷flV›˘ flè΢.””
V‰Î‹Ì±ı ÷ı‹fiÎ ’fl ¿Ú’Î ¿flÌ ±fiı ÷ı‹fiı ’HÎ ‹Y›Î ±fiı ≠ÁÎÿÌ
±Î’Ì. ÷ı‹fiÎ ±_÷fl‹Î_ ±’Îfl ÂÎ_Ï÷ ◊¥ √¥.
’»Ì I›Î_◊Ì ¿S›ÎHΤΥfiı I›Î_ ‰_◊‚Ì ’‘Λν. ±ËŸ ¿S›ÎHΤΥfiı
V‰Î‹Ì±ı ’˘÷ÎfiÎ V‰w’fiÌ CÎHÎÌ … ‰Î÷ ¿flÌ.
÷ı ‰¬÷ı ÿı‰∞¤Î¥±ı V‰Î‹Ìfiı ’Ò»u_ — ““V‰Î‹Ì ! ±ZÎfl‘΋ ¿ı‰_
ËÂı ?”” I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î —
““•„UÙ ŸÎ‹Ù∑§ ’à ÷ÍÁ⁄U ÷ÊªÊ ‹Ù∑¢§ ¬ÈŸÊŸÊ ◊ÈŸÿÙ˘Á÷ÿÁãÖ
ÿ·Ê¢ ªÎ„UÊáÊÊ¢¢ fl‚ÃËÁà ‚ÊˇÊÊÃÔ˜ ªÍ…¢U ¬⁄¢U ’˝rÊÔ ◊ŸÈcÿÁ‹X◊Ô˜H””
±ı f·˘¿ ⁄˘·Ìfiı V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — ““±ZÎfl, ±ZÎfl Â_ ¿flı »ı ?
±ZÎfl‘΋ ÷˘ ÷ÎflÎ CÎfl‹Î_ ⁄ıÃ<_ »ı. ‹ËÎflÎ…ı ±ZÎflw’ ◊‰Î ¿èÎ_ ÷ı ±ZÎfl ÷˘
±Î…ı ‹fiW›w’ı ÁÎZÎÎ÷Ô˚ ÷‹ÎflÎ CÎfl‹Î_ ⁄ıÃ<_ »ı. ±ı‹ Ωı ‹fiΛ ÷˘ ±ZÎflw’
◊¥ …‰Î›. ±ı ÏÁ‰Î› ÷˘ ·Î¬ ‰flÁ “±ZÎfl »\_, ±ZÎfl »\_” ±ı‹ ¿Ëı ÷˘
’HÎ ¿o¥ fi ‰‚ı.”” ±ı‹ ‰Î÷ ¿flÌfiı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î — ““ˉı ÷˘ ÁIÁ_√‹Î_
ŒflÂ_ ±fiı ‹Ë‰ı …¥fiı flËÌÂ_.””
V‰Î‹Ì ‰_◊‚Ì◊Ì fiÌ¿‚Ìfiı ΩÏ‚›Î ÷◊Î √H΢ÿ √›Î ±fiı I›Î_ ’HÎ
±ı‹ … ⁄˘S›Î. ’»Ì ¤Î›Î‰ÿfl ’‘Λν. ±ËŸ √˘ÓÕ·◊Ì ¿Îfl¤ÎflÌ ‹Î‘‰∞
ÿ‰ı ‰÷Ì ËÏflÂ_¿fl¤Î¥ ±fiı ⁄˛õ«ÎflÌ ËÏfl˛νfi_ÿ∞ ÷◊Î ⁄˛õ«ÎflÌ
‘‹˝Ï≠›Îfi_ÿ∞ V‰Î‹Ìfiı √˘ÓÕ· ÷ıՉΠ±ÎT›Î Ë÷Î. ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı V‰Î‹Ì
μ’·ıÀÎ ◊¥fiı √˘ÓÕ· …‰Î fiÌ¿Y›Î. flV÷΋Î_ ‰Î‹fi≠ÁÎÿ∞fiı ¬Îfi√Ì‹Î_
⁄˘·Î‰Ìfiı ¿èÎ_ — ““Ë_ «Îfl Ïÿ‰Á‹Î_ ±ZÎfl‘΋‹Î_ …¥Â. ’HÎ ‹¿<_ÿ-
«flHÎÿÎÁfiı ¿ËıΩı ¿ı Ω√Î ¤@÷ı ‹ÎflÌ ⁄Ë Áı‰Î ¿flÌ »ı ÷˘ ÷ı‹fi˘ ÿıË
flËı I›Î_ Á‘Ì ¬⁄fl flάı.””
’»Ì I›Î_◊Ì V‰Î‹Ì Á_‰÷ 1923fiÎ ±ÎÁ˘ ÁÏÿ 9fiı Ïÿ‰Áı √˘ÓÕ·
’‘Λν. ⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı V‰Î‹Ì±ı ω…›Î ÿ‹Ìfi˘ı μIÁ‰ ¿flÎT›˘.
±ı¿ÎÿÂÌfiÎ Ïÿ‰Áı Á‰Îfl‹Î_ V‰Î‹Ì ¿ˆ·ÎÁ⁄Î√‹Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ
⁄ıÿı ’‘Λν. √˘ÓÕ· ÿfl⁄ÎfllÌfiı V‰Î‹Ìfiı ÿfl⁄Îfl‹Î_ ’‘flΉ‰Îfi˘ ω«Îfl
160 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

Ë÷˘ ±ıÀ·ı ±Î…ı ÁÎ_…ı «Îfl ‰Î√ı ¿Îfl¤ÎflÌ ‹_Õ‚ Á‰ı˝ V‰Î‹Ìfiı ÷ıÕ‰Î
‹_Ïÿfl‹Î_ ±ÎT›Î ±fiı fi‰·¬Î ‹Ëı·‹Î_ ’‘Îfl‰Î ≠Î◊˝fiÎ ¿flÌ. V‰Î‹Ì
√ÎÕÌ‹Î_ ⁄ıÁÌ ÿfl⁄Îfl‹Î_ ’‘Λν. I›Î_ fi‰·¬Î‹Î_ √ÎÿÌ-÷Ï¿›Î Ï⁄»Î‰Ìfiı
V‰Î‹Ìfiı ’‘flÎT›Î. ’»Ì ÿfl⁄Îflı Ê˘Õ¢’«Îflı V‰Î‹ÌfiÌ ’ÒΩ ¿flÌ ±fiı
…√LfiÎ◊ÌfiÎ ÷οΠ±˘œÎÕuÎ ÷◊Î flΑÎfl‹HÎÿı‰fiÌ Áı‰Î ‹ÎÀı ◊΂ ¤flÌ
wÏ’›Î ¤ıÀ ‹Ò@›Î. V‰Î‹Ì±ı ±ËŸ ⁄Ë … ‰Î÷˘ ¿flÌ ±fiı ≠Á¯Î ◊¥fiı
¿èÎ_ — ““Ω±˘, ‹ËÎflÎ… ÷‹fiı ±_÷ Á‹›ı ÷ıՉΠ’‘ÎflÂı.”” ÿfl⁄Îflfiı
±_÷fl‹Î_ ÂÎ_Ï÷ ÂÎ_Ï÷ ◊¥ √¥. Á_K›Î ±Îfl÷Ì ’HÎ ±ËŸ … ¿flÌ.
±ı ‰¬÷ı √΋‹Î_◊Ì CÎHÎÎ ≠Ï÷„WÃ÷ B≤ËV◊˘ ÷◊Πω¶Îfi˘ ÿfl⁄Îfl‹Î_
±ÎT›Î Ë÷Î. ÷ı‹fiı V‰Î‹Ì ¿Ëı — ““¿o¥ ’Ò»‰_ ˢ› ÷˘ ’Ò»˘. ±Î ±‰Áfl
ŒflÌ ŒflÌ fiÏË ±Î‰ı.”” ’»Ì ÷˘ ¿˘¥ ¿Î_¥ ⁄˘S›_ fiÏË. ±ıÀ·ı V‰Î‹Ì±ı
‰Î÷ ¿flÌ — ““V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ¤√‰Îfi Á‰˘˝’flÌ »ı ±fiı fl΋-¿ÚWHÎÎÏÿ¿
ÿı‰fiÎ ’HÎ ¿ÎflHÎ »ı - ±ı‹ ΩHÎÌfiı ±ı‹fiÎ ±¬_Õ Á_⁄_‘‰Î‚Î ÁI’vÊfi˘
Á‹Î√‹ ±ı … ‹˘ZÎfi_ ±ÁΑÎflHÎ ÁΑfi »ı. ±ı‰Î ÁI’vÊfiÌ …ı ‹fi,
¿‹˝, ‰«fiı Áı‰Î ¿flı, ÷ıfiı ‹˘ZÎfiÎ ÁΑfi‹Î_ ¿o¥ ¿fl‰_ flËı÷_ fi◊Ì.”” ±ı‹
¿ıÀ·Ì¿ ‰Î÷˘ ¿flÌ flÎ÷ı ‹_Ïÿfl ’‘Λν.

√˘ÓÕ·‹Î_ V‰Î‹Ìfi˘ ÿıˢIÁ√˝

Á_‰÷ 1923, ±ÎÁ˘ Áÿ 13fiÎ Ïÿ‰Áı √H΢ÿ ÿfl⁄Îfl ±¤›ÏÁ_ËfiÎ
ÿfl⁄Îfl‹Î_ V‰Î‹Ì±ı ’‘fl΋HÎÌ ¿flÌ. ÿfl⁄Îflı ±ËŸ V‰Î‹ÌfiÌ ¿ıÁfl-«_ÿfiÎÏÿ¿ı
’ÒΩ ¿flÌ ±fiı ËÎ◊ ΩıÕÌfiı ¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ì ! flΑÎfl‹HÎÿı‰fiı ÏfiI›ı Áοflfi˘
◊΂ ◊Λ ÷ıfi˘ ·ı¬ ¿›˘˝ »ı ÷ı ±Î‰÷̿ηı ±Î’ÌÂ.””
I›Îflı V‰Î‹Ì ¿Ëı — ““¿Î· ¿˘HÎı ¤Î‚Ì »ı ? ‹ÎÀı ±I›Îflı … ·Î‰˘.””
I›Îflı ÷ı ·ı¬ ·Î‰Ì ¿<_‰fl ¤√‰÷Ô˚ÏÁ_Ë∞ ’ÎÁı ·ı¬ V‰Î‹Ìfiı ±’˝HÎ
¿›˘˝. V‰Î‹Ì±ı flÎ∞ ◊¥fiı ¿<_‰flfiı ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ±ÎM›Î. ±fiı CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ
flÎÏhÎfiÎ fi‰ ‰Î√ı ‹_Ïÿflı ’‘Λν.
¿Îfl¤ÎflÌ ‹Î‘‰∞¤Î¥fi_ CÎfl ‹_Ïÿfl ’ÎÁı … Ë÷_. ±hÎı ÷ı‹fiı ’HÎ
V‰Î‹ÌfiÌ ’‘fl΋HÎÌ ¿flΉ‰Îfi˘ Á_¿S’ Ë÷˘, ’fl_÷ ‹˘Õ<_ ◊¥ √›_ Ë÷_ ÷ı◊Ì
÷ı‹HÎı ±Î‰÷Ì ¿Î·fiÌ ‰Î÷ ¿flÌ. ±Î◊Ì V‰Î‹Ì±ı ÷ı‹fiı ¿èÎ_ — ““¿Î·ı CÎb_
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 161

‹˘Õ<_ ◊¥ …Âı. ‹ÎÀı Ωı ’‘fl΋HÎÌ ¿fl‰Îfi˘ ω«Îfl ˢ› ÷˘ Ë‹HÎÎ_ …

«Î·˘.”” ±ı‹ ¿ËÌ flÎhÎı … ‹Î‘‰∞¤Î¥fiı CÎıfl C΢ÕÌ μ’fl «ÕÌfiı V‰Î‹Ì
’‘fl΋HÎ̱ı ’‘Λν. ¿Îfl¤Îfḻı CÎÌfiÌ ‹Âη˘ «ı÷Î‰Ì Ë÷Ì.
’‘fl΋HÎÌ ¿flÌfiı V‰Î‹Ì ·√¤√ ÿÁ ‰Î√ı ‹_Ïÿfl ’‘Λν. ’»Ì
Á¤Î-«ıWÀÎ ¿flÌ Á˙fiı ÁÒ‰ÎfiÌ ±ÎiÎÎ ¿flÌ. flÎhÎı ·√¤√ 12 ‰Î√ı V‰Î‹Ìfiı
ÂflÌflı ÁËı… ÂflÿÌ …ı‰_ …HÎΛ_, ÷ı◊Ì Á√ÕÌ ¿flÌ Âı¿ ¿›˘˝ ±fiı √fl‹
±˙ÊÏ‘ Ω‰_hÎÌ ÂflÌflı «˘‚Ì. ’»Ì V‰Î‹Ì±ı Á˙fiı ¿èÎ_ — ““‹Îflı ÂflÌfl ˉı
ÁÎv_ »ı ‹ÎÀı ÷‹˘ ⁄‘Î ÁÒ¥ Ω±˘.”” ±ı‹ Á˙fiı Á‰ÎÕÌ ⁄flÎ⁄fl ’˘HÎÎ
‰Î√ı ‘‹˝Â΂΋Î_ ÏÁ_ËÎÁfi ±Î√‚ ◊Î_¤·˘ »ı I›Î_ V‰Î‹Ì, V‰„V÷¿
±ÎÁfi ‰Î‚Ìfiı ⁄ıÃÎ ±fiı V‰÷_hÎ ◊¿Î ‘΋‹Î_ ’‘Λν. ÷ı Á‹›ı ‹ËÎflÎ…
±Á_A› ‹@÷˘ ±fiı ω‹Îfi˘ ·¥fiı V‰Î‹Ìfiı ÷ıՉΠ±ÎT›Î ±fiı V‰Î‹Ìfiı
’˘÷ÎfiÎ ÏÿT› ÏÁ_ËÎÁfi‹Î_ ⁄ıÁÎÕÌ ‘΋‹Î_ ·¥ √›Î.
±Î flÌ÷ı, ωø‹ Á_‰÷ 1923fiÎ ±ÎÁ˘ ÁÏÿ 13fiı √v‰Îflı flÎhÎı
’˘HÎÎ ‰Î√ı V‰Î‹Ì±ı ±Î ¤˙Ï÷¿ ÿıËfi˘ I›Î√ ¿›˘˝. V‰Î‹ÌfiÎ ÿıËfiı Á_ÿfl
ω‹Îfi‹Î_ ’‘flΉÌ, Ê˘Õ¢’«Îflı ’ÒΩ ¿flÌ, √΋fiÌ ⁄ËÎfl √˘ÓÕ·Ì fiÿÌfiÎ
÷À45 μ’fl ÷ı‹fiÎ ÿıËfi˘ ±„BfiÁ_V¿Îfl ¿›˘˝. Á‰ı˝ √˘ÓÕ‚Ì‹Î_ VfiÎfi ¿flÌ
‹_Ïÿflı ±ÎT›Î.
±Î flÌ÷ı, lÌ∞‹ËÎflÎ…fi_ Á˘Ó’ı·_ ¿Î›˝ …ı ’˘÷Îfi_ ‹Ò‚ V‰w’
±˘‚¬Î‰‰_ ±fiı Á˘flà ÿıÂfiÎ ÁIÁ_√̱˘fiı ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝fi_ Á¬ ±Î’‰_
ó ±ı ¿flÌ, ’˘÷ÎfiÎ Á_⁄_‘‹Î_ …ı …ı ±ÎT›Î ÷ıfiı ⁄˛õw’ ¿flÌ, ’˘÷ÎfiÎ Á_⁄_‘fiı
’‹ÎÕÌ, V‰Î‹Ì ’˘÷Îfi_ ÂıÊ ¿Î›˝ ¤√÷∞ ‹ËÎflÎ…fiı Á˘Ó’Ì ‘΋‹Î_ ’‘Λν.

¬_Õ ’Ëı·˘ Á‹ÎM÷

45. ±Î V◊‚ı ±ı¿ Á_ÿfl ω‹Îfi ±Î¿ÎflfiÌ ÿıflÌ ⁄Î_‘Ì »ı. ÷ı “±ZÎfl ÿıflÌ”fiı fi΋ı
Á_≠ÿΛ‹Î_ ≠ÏÁ© »ı. ’λ‚◊Ì √˘ÓÕ· flÎF› ’ÎÁı◊Ì ±Î …‹Ìfi ‰ı«Î÷Ì ·¥
⁄˛õV‰w’ V‰Î‹ÌlÌ ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…ı ±Î ±ZÎflÿıflÌfiı ¿Î›‹ flάÌ, ÷ıfiÎ μ’fl
… hÎHΠϬflfi_ ±ZÎfl‹_Ïÿfl ⁄fiÎT›_ »ı. …ı‹Î_ V‰Î‹Ì ±fiı ‹ËÎflÎ…fiÌ ‘Î÷fiÌ
‹ÒÏ÷˝±˘ ’‘flÎ‰Ì »ı. ±Î flÌ÷ı ±Î V◊Îfi M≤J‰Ìfi_ ÷‚ flËı I›Î_ Á‘Ì Á‰ı˝fiı ±Î
·˘¿‹Î_ ‹Ò‚ ±ZÎfl⁄˛õfiÎ ±‰÷flHÎfiÌ ≠÷ÌÏ÷fi_ ≠÷Ì¿ ÁÿÎfiı ‹ÎÀı ⁄fiÌ flèÎ_ »ı.
162 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

¬_Õ 2
Á_≠ÿΛ‹Î_ ¤√÷∞fi_ ω«flHÎ

ŒÎ‡ÿãÃ ’„UflÙ˘òÊ ‚ʜȬÈL§·ÊSÃÊflÃÔ˜ ˇÊ◊ʂʪ⁄UÊ,

ÿÊflãŸfl ŒÈL§Q§◊Ë·ŒÈÁŒÃ¢ ∑§ŸÊÁ¬ ‚¢üÊÎáflÃ –
‚Ê◊âÿ¸ sÔÃÈ‹ ÃÈ ‚àÿÁ¬ ◊Ÿ— ˇÊÙ÷¢ Ÿ ÿ·Ê¢ fl˝¡ÃÔ˜,
ŒÈflʸëÿÒ— ∑ȧÁœÿÊ◊Ȭº˝fl‡ÊÃÒSÃ ‚ÊœflÙ ŒÈ‹¸÷Ê—H46
ó ÁIÁ_Ï√∞‰fi — 2-33-15

¤√÷∞fi˘ ÁIÁ_√‹Î_ ’fi— ≠‰ıÂ

V‰Î‹ÌfiÎ ‘΋‹Î_ √›Î ’»Ì ¤√÷∞fiı ’λΠÁIÁ_√‹Î_ ·Ì‘Î. hÎHÎ
‰Ê˝fiÎ ÁIÁ_√ ⁄ËÎfl ‹Ò@›ÎfiΠω¿À ≠Á_√‹Î_ ¤√÷∞fiÌ Á_’ÒHν ÁΑ÷Î
÷◊Î ’fl‹ ±ı¿Î_Ï÷¿ „V◊Ï÷fi˘ Á‰˝ ÁÿÔ˚√v±˘fiı A›Î· ±Î‰Ì √›˘. ÷ı‹Î_
¬ÎÁ ¿flÌfiı Â¿ V‰Î‹Ì ÷◊Î ’ωhÎÎfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ÷˘ ¤√÷∞fiÌ ±’Îfl
ÁΑ÷Î ÷◊Î ‘‹˝, iÎÎfi, ‰ˆflÎB› ±fiı ¤„@÷±ı ›@÷ ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝fiÌ
ÁωÂıÊ ’ÒHν÷Î ÷ı‹fi΋Î_, √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ±fiL› ¿Ú’Î◊Ì ÏÁ©
◊›ı·Ì …HÎÎ¥. V‰Î‹ÌfiÎ »ıS·Î ÂOÿ˘ ó ÁIÁ_√‹Î_ ŒflÂ_ ±fiı ‹Ë‰ı …¥fiı
flËıÂ_ ó ±Î ÂOÿ˘fiÌ ≠÷ÌÏ÷, ¤√÷∞fiÌ Á_’ÒHν ÁΑ÷ÎfiÌ „V◊Ï÷ Ωı¥fiı,
‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ ÁÿÔ˚√v±˘fiı ◊¥ ¿ı ¬flı¬fl V‰Î‹Ì ˉı ÁIÁ_√‹Î_ ≠Î√∞ ¤@÷
¶ÎflÎ … ≠√À »ı. ±Î flÌ÷ı ωfl˘‘̱˘fiÌ ’HÎ ≠Â_ÁÎ ¤√÷∞±ı ’˘÷ÎfiÌ
46. ’˘÷Îfiı ‹ÎÀı Ï÷flV¿Îfl’ÒHν ‰«fi˘ ¿˘¥±ı ¿èÎÎ_ ˢ› ÷ı ⁄ÌΩ ’ÎÁı◊Ì ÁÎ_¤‚Ìfiı
xÿ›‹Î_ Z΢¤ fi ’΋fiÎflÎ ±fiı ø˘‘ fi ¿flfiÎflÎ, Z΋ÎÂÌ· ÁΑ±˘ CÎHÎÎ
Ωı‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı; ±◊ν÷Ô˚ ±ı‰Î ÁΑ±˘ Á·¤ ˢ› »ı. ’fl_÷ ¿H΢˝’¿Hν ±ı‰Î_
Ï÷flV¿Îfl ¤flı·Î_ ±fiı ±’‹Îfi…fi¿ ‰«fi˘ ÁÎ_¤‚‰Î »÷Î_ ’HÎ ±fiı ±ı‰Î±˘
÷flŒ◊Ì ±fiı¿√HÎÎ μ’ƒ‰˘fi˘ ≠Ï÷¿Îfl ¿fl‰Îfi_ ±÷· Á΋J›˝ ’˘÷Î ’ÎÁı ˢ‰Î
»÷Î_ ’HÎ …ı Z΋ÎÂÌ· flËı »ı, ±ı‰Î ÁΑ ÿ·˝¤ »ı.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 163

ÁΑ÷Î◊Ì ‹ı‚‰Ì ·Ì‘Ì.

⁄˛õiÎÎfifiÌ ±¬_Õ F›˘÷

V‰Î‹ÌfiÎ ±_÷‘νfi ◊›Î ’»Ì ¤√÷∞ Â¿ V‰Î‹Ì ’ÎÁı μ‹flıËÎ_
CÎb_¬v_ flËı÷Î. ¤√÷∞fiÎ ≠Á_√ ±fiı ‰Î÷˘◊Ì ÷◊Î ÷ı‹fiÌ ÁΑ÷Î◊Ì, Â¿
V‰Î‹Ìfiı ±ı‹ ◊›_ — ““¬flı¬fl ! √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ⁄Ë … ‹˘ÀÎ Ë÷Î
±fiı ÷ı‹fiÌ Á_’ÒHν ¿Ú’Î ±ÎfiÎ μ’fl ◊¥ »ı. fiÏË ÷˘ ±Î‰_ Ïfi‹Î˝fiÌ’b_,
±¬_Õ ¤…fi ±fiı ¿◊ΉÎ÷νfi_ ÷◊Î Áı‰Îfi_ ±_√ fi ˢ› !””
±Î‹, ¤√÷∞fi˘ ÷ı‹fiı ⁄Ë … √HÎ ±ÎT›˘. Á¤Î‹Î_ CÎb_¬v_ ÷ı±˘
¤√÷∞ ’ÎÁı … ‰Î÷˘ ¿flΉ÷Î. ¤√÷∞±ı ’HÎ ÷ı‹fiÌ ¬Ò⁄ Áı‰Î ¿flÌ
±fiı flÎ∞ ¿flÌ ÿÌ‘Î. ‰«fiÎQ≤÷fiÌ ±ı¿ Á_ÿfl ≠÷ ¤√÷∞±ı Â¿ V‰Î‹Ìfiı
·¬Ì ±Î’Ì. ±Î‰Ì flÌ÷ı Â¿ V‰Î‹Ìfiı √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ≠I›ı Á_’ÒHν
¤Î‰ ≠√ÀΉÌ, ÷ı‹fiı ωÊı ±ÎI‹⁄Ï© ¿flÎ‰Ì ÿÌ‘Ì. ⁄˛õfiı ωÊı ±ı‰Ì
±ÎI‹⁄Ï© ÏÁ‰Î› iÎÎfi, ‰ˆflÎB› ˢ› ÷˘ ’HÎ fi¿Î‹Î_ »ı. ⁄˛õωzÎfiÌ
ÏÁÏ©fiÌ «Î‰Ìw’ ±Î‰˘ ‹ÎÏ‹˝¿ «˘À Á‹Ω‰÷˘ …ı ⁄˛õiÎÎfifi˘ ±¬ÎÕ˘
…^fiÎ√œ‹Î_ Âw ◊›˘ Ë÷˘, ÷ı ¤√÷∞±ı ’HÎ ÁIÁ_√‹Î_ ’˘÷ÎfiÎ ±Ï‰fl÷
ω«flHÎ◊Ì «Î· … flÎA›˘.
¤√÷∞ Â¿ V‰Î‹Ì ’ÎÁı ⁄ı-hÎHÎ ‰Ê˝ flèÎÎ ±fiı Â¿ V‰Î‹Ì ‘΋‹Î_
’‘Λν ±ıÀ·ı ’ωhÎÎfi_ÿ V‰Î‹Ì ÁÎ◊ı ⁄˘«ÎÁHÎ, μ‹flıà ÷◊Î ⁄ÌΩ_ √΋˘‹Î_
Œfl‰Î ·ÎB›Î. ±Î‹, V‰Î‹Ì ÁÎ◊ı Œflı ±fiı ‰‚Ì Á‹ˆ›ı ‰fl÷η ’HÎ Ω›.
V‰Î‹Ì ’˘÷ı … ¤√÷∞ ’ÎÁı ÿflı¿ …B›Î±ı ‰Î÷˘ ¿flΉı, ≠ë ’Ò»ı ±fiı
F›Î_ F›Î_ ¤√÷∞ Œfl÷Πˢ› I›Î_ ±ı‹ … …HÎΛ ¿ı “±ı‹ ‹Î_Õu˘ »ı ‹˘À˘
±¬ÎÕ˘ flı, ⁄˛õ‹˘Ë˘· Ω‰Î flÎ÷-ÿÎ”Õ˘ flı...”

ÁI’vÊ ‹ÎÀı Ï√fl‘fl¤Î¥fiÌ Â˘‘

Á_‰÷ 1928fiÌ Áη‹Î_ ¤√÷∞ ‰fl÷η Ï⁄flÎ…÷Î Ë÷Î. ÷ı
±flÁ΋Î_ ‰fl÷ηfiÎ ¿˘ÃÎflÌ lÌ √˘‰‘˝fi¤Î¥fiÎ ¤hÎÌΩ lÌ Ï√fl‘fl¤Î¥fiı
¤√÷∞fi˘ ≠Á_√ ◊›˘.
Ï√fl‘fl¤Î¥ ’Ëı·ı◊Ì … ‹‹ZÎ ±fiı ÁΑ÷ÎfiÎ √HÎı ›@÷ Ë÷Î. ÷ı◊Ì
164 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

÷ı‹fiı ±ı‰˘ ±¬_Õ Ï‰«Îfl flËı÷˘ ¿ı Ωı ¿˘¥ „V◊Ï÷‰Î‚Î ‹˘ÀÎ ÁÿÔ˚√v ‹‚ı
÷˘ ÁΑ ◊¥fiı ÷ı‹fiÌ ’ÎÁı flËı‰_, …ı◊Ì ±Î fiı ±Î … …L‹ı ⁄˛õ„V◊Ï÷
≠ÎM÷ ¿flÌ Â¿Î›. ‰fl÷η‹Î_ Âw±Î÷‹Î_ Â¿ V‰Î‹ÌfiÎ ÏÂW› V‰Î‹Ì
‘‹˝≠ÁÎÿÿÎÁ∞fi˘ ÷ı±˘ Á‹Î√‹ ¿fl÷Î. V‰Î‹Ì ‘‹˝≠ÁÎÿÿÎÁ∞±ı
√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi˘ Á‹Î√‹ ¿›˘˝ Ë÷˘ ±ıÀ·ı ÷ı‹fiÌ ‰Î÷˘‹Î_ ‰Îfl_‰Îfl
‰fl÷η-19 ≠‹ÎHÎı “¤√‰Îfi ¿ı ¤√‰Îfifiı ‹‚ı·Î Á_÷ ‹‚ı I›Îflı … ‹˘ZÎ
◊Λ” ±ı‹ ±Î‰÷_. ±Î ‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ìfiı Ï√fl‘fl¤Î¥±ı ±ı‰Î ÁI’vÊ
¢‘Ìfiı ÷ı‹fi˘ Á‹Î√‹ ¿fl‰˘ ±ı‰˘ ºœ Ïfiç› ¿›˘˝. ±ı‹ Ïfiç› ¿flÌfiı
±ı‰Î ÁI’vÊ Â˘‘‰Î ÷ı±˘ ÁIÁ_√‹Î_ Œfl‰Î fiÌ¿Y›Î.
≠◊‹ √œÕ΋Î_ ‹ÎfiÎ ¤√÷ ’ÎÁı hÎHÎ ‹ÎÁ flèÎÎ. ¿˘ÀÕ΋Î_ ±œÌ
‹ÎÁ flèÎÎ. …^fiÎ√œ √›Î ’HÎ I›Î_ V‰Î‹Ì ⁄η‹¿<_ÿÿÎÁ∞fiı ÷˘ ≠◊‹◊Ì …
⁄_Õ¬˘fl √H›Î Ë÷Î, ±ıÀ·ı ÷ı‹fiı ‹Ò¿Ìfiı ‹ËÎ’vÊÿÎÁ∞ ÷◊Î flCÎ‰Ìfl-
«flHÎÿÎÁ∞fiı ‹˘ÀÎ √HÎÌ ÷ı‹fi˘ Á‹Î√‹ ¿›˘˝; ’HÎ ÂÎ_Ï÷ fi ◊¥. ‰‚Ì,
±‹ÿΉÎÿ‹Î_ Ïfi√˝HÎÿÎÁ∞ ’ÎÁı ⁄ı ‹ÎÁ flèÎÎ, ’HÎ ÷ı‹Î_› ‰Õ‰Îfi‚ …ı‰Î
ÁI’vÊ ÿı¬Î›Î fiÏË. ’»Ì ¤…‹Î_ ±E›÷ÿÎÁ∞ ’ÎÁı ±œÌ ‹ÎÁ flèÎÎ.
±E›÷ÿÎÁ∞ ±ÎI‹Îfiı ±¬_Õ ÿı¬÷Î. ±ı‰Ì „V◊Ï÷‰Î‚Î Ë÷Î ÷˘ ’HÎ ÷ı‹fi_
‹fi I›Î_ ‹ÎL›_ fiÏË. ±ıÀ·ı »ı‰Àı ◊οÌfiı ‰fl÷η ±ÎT›Î.
¿˘ÃÎflÌ √˘‰‘˝fi¤Î¥±ı ’Ò»u_ — ““¿ı‹ ÁI’vÊ ‹Y›Î ?””
I›Îflı ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — ““‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ·A›Î »ı ±ı‰Î ±fiı V‰Î‹Ì
‘‹˝≠ÁÎÿ∞±ı ¿èÎÎ ±ı‰Î ÁI’vÊ ÷˘ Ë…\ ‹Y›Î fi◊Ì.””
±Î◊Ì, ¿˘ÃÎfḻı ÷ı‹fiı ¿˘ÃÎfl‹Î_ flάÌfiı ¿˘ÃÎflfi_ ¿Î‹ Á˘ÓM›_; ’fl_÷
…ıfiı ¿ı‰‚ ¤…fi … ¿fl‰_ »ı, ÷ıfiı ±Î‰Ì fiÌflÁ ≠T≤Ïk΋Î_ ¿ı‹ Á¬ ±Î‰ı ?
‰‚Ì, F›Î_ Á‘Ì ±Î‰Î ÁI’vÊ ≠ÎM÷ fi ◊Λ, I›Î_ Á‘Ì ’√ ‰Î‚Ìfiı ⁄ıÁΛ
’HÎ ¿ı‹ ?

±ı‰Î ÁI’vÊ ÷˘ ‰÷˝‹Îfi¿Î‚ı ≠Î√∞ ¤@÷ »ı, ÷ıfiı Áı‰˘

Ï√fl‘fl¤Î¥fiÌ ±Î‰Ì ÷̉˛ ‹‹ZÎ÷Î◊Ì ÷ı‹fiÎ ∞‰‹Î_ ±ı … ±Î·˘«
±¬_Õ flèÎÎ ¿›˘˝ ¿ı ÁI’vÊ ≠ÎM÷ ¿fl‰Î. ±Î◊Ì ÷ı‹HÎı ¿˘ÃÎflfi_ ¿Î‹ ’÷ΉÌ
ËÏfl¿ÚWHÎ ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝ ’ÎÁı ±ı¿ ’√ı ∂¤Î flËÌ ‹Î‚Î Œıfl‰‰ÎfiÌ
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 165

Âw±Î÷ ¿flÌ. ÷ı‹fiÎ ±Î‰Î ÷’◊Ì ±fiı ±ı¿ÏfiWÃÎ◊Ì ‹ËÎflÎ…ı ≠ÁLfi ◊¥

÷ı‹fiı ÿ½fi ÿÌ‘Î_. ‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿ½fi◊Ì ¬Ò⁄ … ËÊ˝’·Ï¿÷ ◊¥ ÷ı‹HÎı
√ÿÔ˚√ÿ ¿oÃı ‹ËÎflÎ…fiı V÷Ï÷ ¿flÌ — ““Ëı ‹ËÎflÎ… ! ±Î’fiÌ ‹ÒÏ÷˝fi_ ±¬_Õ
Á¬ ±Î‰ı ±fiı xÿ›‹Î_ ±Î’ ±¬_Õ Ï⁄flÎΩı ±ı‰Ì „V◊Ï÷ ¿flÌ z˘.””
‹ËÎflÎ… ÷ı‹fiÌ ±Î‰Ì ±·˙Ï¿¿ ‹Î√HÎÌ◊Ì ≠ÁLfi ◊›Î ±fiı ¿èÎ_ —
““¤@÷flÎ… ! ±ı‰Ì ÏV◊Ï÷ ÷˘ ±ı‰Î ’fl‹ ±ı¿Î_Ï÷¿ ÁI’vÊfiı Áı‰˘ ÷˘
◊Λ. ±ı‰Î ÁI’vÊ … ∞‰‹Î_◊Ì ±fi_÷ …L‹fiÎ ⁄Չ΂ ¿ÎœÌ, ‹Ò‚
±iÎÎfifi˘ fiΠ¿flÌ, ∞‰fiı Â© ¿flÌ ‹ÎflÌ ‹ÒÏ÷˝ xÿ›‹Î_ V◊Î’Ì Â¿ı »ı.
±ı‰Î ÁI’vÊ ‰÷˝‹Îfi¿Î‚ı ≠Î√∞ ¤@÷ »ı, ÷ıfiı Áı‰˘.”” ±ı ≠‹ÎHÎı ¿ËÌfiı
‹ËÎflÎ… ±_÷‘νfi ◊¥ √›Î.
Ï√fl‘fl¤Î¥fiı ±Îç›˝ ◊›_ ¿ı ‹ËÎflÎ…ı ¿˘¥ ‹˘ÀÎ ÁÿÔ˚√v fi ⁄÷ÎT›Î
±fiı ±Î ≠Î√∞ ¤@÷ ¿ı …ı Á¤Î‹_Õ’‹Î_ ±Î¬˘ Ïÿ‰Á Á̉ı »ı ÷ı
⁄÷ÎT›Î ! ≠Î√∞ ÿfl∞ ÁI’vÊ ! ±_÷—¿flH΋Î_ Á_¿S’-ω¿S’ ◊‰Î ‹Î_ÕuÎ
±fiı ±ı‰Î ÁI’vÊ ÏfiË΂‰ÎfiÌ …ı ±_÷º˝„WÀ ◊‰Ì Ωı¥±ı ÷ıfiÎ ±¤Î‰ı,
±_÷—¿flHÎfiÎ Á_¿S’-ω¿S’◊Ì ‹ËÎflÎ…fiÎ ÂOÿ˘‹Î_ ωrÎÁ fi ±ÎT›˘.
Ïfi—rÎÁ fiÎ¬Ì ŒflÌ ÷ı‹HÎı ‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿ½fi ÁÎv ±ı … ÷’ ±Îÿ›*.
÷ı‹fiÎ ¬flı¬flÎ ÷’◊Ì ‹ËÎflÎ…ı ±ı¿ ‹ÏËfiı ŒflÌ ÿ½fi ÿÌ‘Î_.
Ï√fl‘fl¤Î¥±ı ŒflÌ ±ı … ≠Î◊˝fiÎ ¿flÌ — ““‹ËÎflÎ… ! ±¬_Õ ÿ½fi flËı,
ÏV◊Ï÷ ◊Λ ±ı‰_ ¿flÌ ±Î’˘ ±fiı ±ı¿Î_Ï÷¿ ±˘‚¬Î‰˘.””
‹ËÎflÎ…ı ËÁ÷Î_ ËÁ÷Î_ ¿èÎ_ — ““¤@÷flÎ… ! ±ı¿Î_Ï÷¿ ÷˘ ±I›Îflı
≠Î√∞ ¤@÷ »ı. ÿfl∞fiÎ V‰Î_√ fiÌ«ı ‹ÎflÌ ‹ÒÏ÷˝ ±¬_Õ ‘ÎflÌ, ±ı¿Î_Ï÷¿
‘‹˝ ÏÁ© ¿flı· ±ı ⁄Ë ‹˘ÀÎ’vÊ »ı. ‹ÎÀı ‰Hνfi_ ‹Îfi ‹Ò¿Ìfiı ÷ı‹fiı ÂflHÎı
…¢ ÷˘ ÂÎ_Ï÷ ◊Âı.”” ±ÎÀ·_ ¿ËÌ ‹ËÎflÎ… ±_÷‘νfi ◊¥ √›Î.
±Î ¤@÷ ‹ÎÀı ±ÎÀ·_ … ’Òfl÷_ Ë÷_. ‰‚Ì, ÃÎÁflı◊Ì ‰fl÷η ±Î‰÷Î
·S·¤Î¥ ÿıÁÎ¥ …ı‹HÎı Á_‰÷ 1911fiÌ »Î‰HÎÌ ‰¬÷ı ¤√÷∞fiÌ ‰Î÷˘
‰fl÷η‹Î_ ÁÎ_¤‚Ì Ë÷Ì, ÷ı‹HÎı ÷ı‹fiı ¿èÎ_ Ë÷_ ¿ı ““‰fl÷η‹Î_ …¥ ÷_ …ı‰Î
ÁI’vÊfiı ≥E»ı »ı ÷ı‰Î ‰÷˝‹Îfi¿Î‚ı ≠Î√∞ ¤√÷ »ı. ÷˘ ÷ı‹fi˘ ‹fi,
¿‹˝, ‰«fiı Á‹Î√‹ ¿fl…ı.”” ±Î ‰Î÷fi_ ÷ı‹fiı ωV‹flHÎ ◊›_ Ë÷_. ÷ıfiÌ
VQ≤Ï÷ ’HÎ ±Î ‰¬÷ı ◊¥ ±Î‰Ì. ÷ı‹HÎı Ïfiç› ¿flÌ ·Ì‘˘ — ““≠Î√∞
166 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

¤√÷fiı Á_’ÒHν Áı‰Ì ·ı‰Î.””

¤√÷∞fiÎ ›˘√‹Î_
⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ¤√÷∞ Á¤Î‹_Õ’‹Î_ ’˘÷ÎfiÌ ±˘flÕÌ ’ÎÁı ⁄ıÁÌ ‰Î÷˘
¿fl÷Î Ë÷Î ±fiı Á_÷˘ ÷◊Î ËÏfl¤@÷˘fiÌ Á¤Î ±ÎÁ’ÎÁ ⁄ıÃÌ Ë÷Ì.
Ï√fl‘fl¤Î¥ I›Î_ ±ÎT›Î ±fiı ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi ¿flÌ »ıÀı ⁄ıÁÌ √›Î.
¤√÷∞±ı ÷ı‹fi˘ Á_¿S’ ΩHÎÌ ÷ı‹fiı ⁄˘·ÎT›Î — ““Ï√fl‘fl¤Î¥ ! ±Î_ËŸ
±Î√‚ ⁄ıÁ˘.””
¤√÷∞fiÌ ±ÎiÎÎ ◊¥ ±ıÀ·ı Ï√fl‘fl¤Î¥ ±Î√‚ ±Î‰Ìfiı ⁄ıÃÎ.
±ıÀ·Î‹Î_ ¿˘ÃÎflÌ √˘‰‘˝fi¤Î¥ I›Î_◊Ì fiÌ¿Y›Î ±fiı I›Î_ Ï√fl‘fl¤Î¥fiı
⁄ıÃı·Î Ωı¥fiı ÷ı‹fiı ‹fi‹Î_ ±Îç›˝ ◊›_. ’»Ì ÷ı‹HÎı ¤√÷∞ ’ÎÁı ±Î‰Ìfiı
¿èÎ_ — ““≠Î√∞ ! ÷_ …^fiÎ√œ‹Î_ ⁄Î⁄·Î±˘fiı Á‹Ω‰÷˘ Ë÷˘, ’HÎ ±Î
Ï√fl‘fl¤Î¥ ±ËŸ ⁄ıÃÎ »ı ±ı ÷Îfl΋Î_ ⁄_‘Λ ±ı‰Î fi◊Ì. ±ı ⁄‘ı ŒflÌfiı
Ωı¥fiı ±ÎT›Î »ı. ±ıfi˘ CÎ˘Õ˘ ÷_ ⁄Î_‘ ÷˘ ¬fl˘.””
¤√÷∞ ¿˘ÃÎflÌfiÌ ±Î ‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ì ËÁ÷Î_ ËÁ÷Î_ ⁄˘S›Î — ““¿˘ÃÎflÌ
‹ËÎflÎ… ! ÷‹ÎflÌ ±ÎiÎΠˢ› ÷˘ ÷ı‹fiı ‰Î÷˘ ¿v_, ’HÎ ’λ‚◊Ì ‹fiı
Ã’¿˘ ÿı¢ fiÏË.””
¿˘ÃÎfḻı Ïfi¤˝› ⁄fiÌfiı ¿èÎ_ — ““Ω, ‹ÎflÌ ±ÎiÎÎ »ı, ¬ÂÌ◊Ì ‰Î÷˘
¿fl.”” ±Î ‰Î÷ ◊÷Ì Ë÷Ì ±ı ÿflQ›Îfi Ï√fl‘fl¤Î¥ fiÌ«_ ‹¬ flάÌ,
‹ËÎflÎ…fiÎ ÂOÿ˘‹Î_ ±«‚ ωrÎÁ ·Î‰Ìfiı, ¤√÷∞fiÎ_ «flHο‹‚ ’¿ÕÌ
… ·ı‰Î ±ı‰Î ¿Ú÷Ïfiç›Ì ◊¥fiı ⁄ıÃÎ Ë÷Î.
¿˘ÃÎflÌfiÎ √›Î ’»Ì ¤√÷∞±ı √.≠. 27‹_ ‰«fiÎQ≤÷ Ï√fl‘fl¤Î¥
’ÎÁı … ‰_«ÎT›_ ±fiı ‰Î÷ ¿flÌ —
““Ï√fl‘fl¤Î¥ ! ±Î ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ »ı ¿ı “¤√‰Îfifiı
¤…‰ÎfiÌ ÷˘ Á˙ ¿˘¥fiı ≥E»Î »ı ’HÎ Á‹…H΋Î_ Œıfl »ı.” ˉı ±Î’HÎı Á‰ı˝
¤√‰Îfi ÷˘ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ‹Îfi̱ı »Ì±ı ±fiı flÎ÷-ÿËÎÕ˘ ¤…fi ’HÎ
÷ı‹fi_ … ¿fḻı »Ì±ı; »÷Î_ Á‹…H΋Î_ ±ı‰˘ ¿›˘ Œıfl ËÂı …ı◊Ì ‹ËÎflÎ…fiı
±ËŸ ±Î‹ ¿Ëı‰_ ’Õu_ »ı ? Á΋ÎL› flÌ÷ı ÷˘ ÿflı¿ ÁIÁ_√Ì
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfi_ ¤…fi ¿flı »ı, ’HÎ F›Î_ Á‘Ì μ’ÎV› ±fiı μ’ÎÁ¿fiÌ
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 167

’Ëı·Î_ ω„@÷ fi Á‹Ω› ±fiı ω„@÷ Á‹F›Î ’»Ì ÂÏ© fi Á‹Ω›, I›Î_
Á‘Ì ‹ËÎflÎ… ±˘√HÎ’«ÎÁ ‰Ê˝ M≤J‰Ì μ’fl flèÎÎ ±fiı ˉı ±ZÎfl‘΋‹Î_
Ï⁄flÎ…‹Îfi »ı ±ı‹ ‹ËÎflÎ…fiÎ ’fl˘ZÎ V‰w’fi_ ¤…fi ¿fḻı »Ì±ı. ÷ı◊Ì
… ‹ËÎflÎ…ı ±Î ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ’Ëı·Î_ μ’ÎV› …ı ±Î’HÎÎ ≥WÀÿı‰ ÁËΩfi_ÿ
V‰Î‹Ì ÷ıfiÌ Ï‰„@÷ ⁄fl˘⁄fl Á‹Ω‰Ì »ı.
““÷ı ≠◊‹ ÷˘ ±Î M≤J‰Ì …ıfiÌ flÎ¬Ì „V◊fl flËÌ »ı fiı Õ˘·Î‰Ì Õ˘·ı »ı
÷◊Î ±Î ÷Îfl΋_Õ‚ …ıfi_ flÎA›_ ±K‘fl flèÎ_ »ı ÷◊Î …ıfiÎ ‰flÁÎT›Î ‹ıCÎ
‰flÁı »ı ÷◊Î …ıfiÌ ±ÎiÎαı ÁÒ›˝-«_ƒ, μÿ›-±V÷’HÎÎfiı ’΋ı »ı ÷◊Î
«_ƒ‹ÎfiÌ ¿‚Î ‰‘ı-CÎÀı »ı ÷◊Î ’΂ ωfiÎfi˘ Á‹ƒ …ıfiÌ ‹›Î˝ÿ΋Î_ flËı »ı
÷◊Î …‚fiÎ_ Ï⁄_ÿ‹Î_◊Ì ‹fiW› μI’Lfi ◊Λ »ı ±fiı ÷ıfiı ËÎ◊, ’√, fiο,
¿Îfi ±ı ±ÎÏÿ¿ ÿÁ ≥„Lƒ›˘ ◊¥ ±Î‰ı »ı ÷◊Î ±Î¿ÎÂfiı ωÊı ±K‘fl …‚
flÎ¬Ì ‹Ò@›_ »ı ±fiı ÷ı‹Î_ √Î…‰Ì… ◊Λ »ı ±ı‰Î_ ±fi_÷ ±Îç›˝ »ı, ÷ı Á‰ı˝
‹fiı ‹Y›Î ±ı‰Î …ı ¤√‰Îfi ÷ıfiÎ_ ¿›Î* … ◊Λ »ı ±ı‹ Á‹…ı. ’HÎ ≠√À
≠‹ÎHÎ …ı ¤√‰Îfi ÷ı ωfiÎ ⁄ÌΩı ¿˘¥ ±ı ±Îç›˝fi˘ ¿flfiÎfl˘ »ı ±ı‹ ‹Îfiı
fiÏË ±fiı ’Ò‰ı˝ …ı …ı ±fi_÷ ≠¿ÎflfiÎ_ ±Îç›˝ ◊¥ √›Î_ »ı ÷◊Î Ë‹HÎÎ_ …ı
◊Λ »ı ÷◊Î ±Î√‚ ◊Âı ÷ı Á‰ı˝ ‹fiı ‹Y›Î ±ı‰Î …ı ≠I›ZÎ ¤√‰Îfi ÷ı
‰Õı … ◊Λ »ı ±ı‹ Á‹…ı.” lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ±ÎÀ·Î_ … ‰«fi˘‹Î_ ’˘÷Îfi_
¿÷ν’b_, ≠√À’b_, ÁοÎfl’b_ ±fiı Á‰˘˝’flÌ’b_ Á‹Ω‰Ì ÿÌ‘_ »ı. ±Î
μ’ÎV›fiÌ ÂÏ© ¿Ëı‰Î›. ‹ÎÀı ‹ËÎflÎ…fiı Á‰˘˝’flÌ Á‹…ı, ÁοÎfl Á‹…ı,
¿÷ν Á‹…ı, ’HÎ ≠√À fi Á‹…ı ÷˘ ’HÎ μ’ÎV›fiÌ ÂÏ© ω„@÷±ı ÁÏË÷
Á‹ΩHÎÌ »ı ±ı‹ ¿Ëı‰Î› fiÏË. ‹ÎÀı ‹ËÎflÎ… ÁIÁ_√‹Î_ ≠√À »ı ±fiı Á‰ı˝
’˘÷Îfi_ ±ˆç›˝, ≠÷Î’ ‰÷˝‹Îfi¿Î‚ı …ı ÿı¬Î¥ flèÎÎ_ »ı ÷ı …ı ¶Îflı ’˘÷ı ≠√À
ˢ› ÷ı ¶Îflı … ÿı¬ÎÕı »ı. ±ı‹ Á‹∞fiı …ı ¶Îflı ‹ËÎflÎ… ≠√À ˢ› ÷ıfiı
±˘‚¬‰_, ±ı ‹‹ZÎfiÌ ’Ëı·Ì Œfl… »ı.
““ˉı ±Î‰Ì flÌ÷ı ‹ËÎflÎ…fiı ≠√À, Á‰˘˝’flÌ, ÁοÎfl ±fiı ¿÷ν
Á‹∞fiı …ı ¤@÷ ±Î‹ ‰÷ı˝ ¿ı «Î› ¿˘¥ ‹ÎflÌ μ’fl ‘Ò‚ fiά˘, «Î› ¿˘¥
√‹ı ÷ı‰_ ±’‹Îfi ¿fl˘, «Î› ¿˘¥ ËÎ◊̱ı ⁄ıÁÎÕ˘, «Î› ¿˘¥ fiο-¿Îfi
¿Î’Ìfiı √‘ıÕı ⁄ıÁÎÕ˘, ÷ı‹Î_ ‹Îflı Á‹¤Î‰ »ı. ÷◊Î …ıfiı w’‰Îfi ±ı‰Ì
›˙‰fi VhÎÌ ÷◊Î ¿<w’‰Îfi VhÎÌ ±◊‰Î T≤© VhÎÌ ÷ıfiı ωÊı ÷S›¤Î‰ flËı »ı;
168 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

÷◊Î Á‰Hνfi˘ œ√·˘ ˢ› ÷◊Î ’J◊flfi˘ œ√·˘ ˢ› ÷ı ⁄ı›fiı …ı ÷S› ΩHÎı
»ı; ±Î‰Ì flÌ÷ı …ı ¤@÷ Á‹…ı ±fiı ‰÷ı˝ I›Îflı μ’ÎÁ¿fiÌ ÂÏ© ◊¥ √HÎΛ.
±Î‰Ì flÌ÷fiÎ iÎÎfi, ‰ˆflÎB› ±fiı ¤Ï@÷ ±ÎÏÿ¿ …ı ±fi_÷ Â¤ √HÎ …ı
ËÏfl¤@÷‹Î_ ˢ› ±fiı μ’ÎÁfiÎ ’HÎ Â© Á‰˘˝’flÌ ≠√À ¤√‰ÎfifiÌ Ë˘›,
÷˘ ÷ı ¤@÷fiÎ xÿ›‹Î_ ¤√‰Îfi Á‰˝ ≠¿Îflı Ïfi‰ÎÁ ¿flÌfiı flËı »ı. ’»Ì ÷ı
¤@÷fiı ¤√‰Îfifiı ≠÷Î’ı ¿flÌfiı ±fi_÷ ≠¿ÎflfiÎ_ ±ˆç›˝ ≠ÎM÷ ◊Λ »ı ±fiı
±ı ¤@÷ ±fi_÷ ∞‰fi˘ μ©Îfl ¿flı »ı ±fiı lÌ∞fiı ’΋‰Îfi_ ¶Îfl ⁄fiÌ
flËı »ı.
““±ı‰˘ …ı ¤√‰Îfifi˘ ¤@÷ »ı ÷ıfiÌ Á΋◊a ÷◊Î ≠÷Î’ ¿ı‰Î »ı, ¿ı
±ıfiÎ fiıh΋Î_ ¤√‰Îfi ΩıfiÎflÎ »ı, ÷ı ‹ÎÀı ⁄˛õÎ_Õ‹Î_ …ıÀ·Î_ ∞‰-≠ÎHÎÌ »ı
÷ıfiÎ fiıhÎfiı ≠¿Î ¿fl‰Îfiı ±ı Á‹◊˝ ◊Λ »ı. ±ıfiÎ ’√‹Î_ «Î·fiÎflÎ
¤√‰Îfi »ı, ÷ı ‹ÎÀı ⁄˛õÎ_Õ‹Î_ Á‰˝ ∞‰fiÎ ’√fiı ωÊı «Î·‰ÎfiÌ Â„@÷fiı
’˘ÊHÎ ¿fl‰Îfiı ±ı Á‹◊˝ ◊Λ »ı. ±ı‹ ±ı Á_÷fiÌ Á‰ı˝ ≥„Lƒ›˘‹Î_ ¤√‰Îfi
flèÎÎ »ı, ÷ı ‹ÎÀı ±ı Á_÷ ÷˘ ⁄˛õÎ_Õ‹Î_ Á‰ı˝ ∞‰˘fiÌ ≥„Lƒ›˘fiı ≠¿ÎÂ
¿fl‰Îfiı Á‹◊˝ ◊Λ »ı. ‹ÎÀı ±ı Á_÷ ÷˘ Á‰˝ …√÷fiÎ ±Î‘Îflw’ »ı.”
±ÎÀ·Ì Á΋◊a ˢ‰Î »÷Î_ ’HÎ ’˘÷ÎfiÌ Á΋◊a »\’Ή‰Îfi_ … ÷ıfiı ÷Îfi
flËı »ı. ±ıÀ·ı ÷E» ∞‰fiÎ ‹Îfi, ±’‹Îfifiı ÷ı ÁËfi ¿flı »ı ±fiı ‹fiW›
…ı‰Î ‹fiW› ◊¥fiı ‰÷ı˝ »ı ±ı … ±ı‹fiÌ ‹˘À’ »ı.
““±Î‰Î …ı ¤@÷ ˢ› ÷ıfiı ·ZÎHÎı ¿flÌfiı ±˘‚¬‰Î, ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ıfiÎ …ı
iÎÎfi, ‰ˆflÎB›ÎÏÿ¿ Â¤ √HÎ ÷ı ÷˘ F›Îflı ¤ı√Î flË̱ı I›Îflı ±˘‚¬Î›.
ÏfiW¿<‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ’HÎ ‹‹ZÎ ∞‰fiı Á‹ΩT›_ »ı ¿ı “…ıfiı ‹‚‰ı ‹ÎL›_
¿S›ÎHÎ flı, ÷ıfiı Ωı‰Î CÎÕÌ CÎÕ̱ı.” ‹ÎÀı …ıfiÎ_ ÿ½fiı ¿flÌfiı »Î÷Ì Ãflı ±fiı
T≤ÏkÎ «‚Λ‹Îfi fi ◊Λ I›Îflı ΩHΉ_ ¿ı ±Î ‹fiı ‹Y›Î »ı ±ı ¤√‰ÎfifiÎ
±ı¿Î_Ï÷¿ ¤@÷ »ı, ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ıfiÎ xÿ›‹Î_ ¤√‰Îfi Á‰˝ ≠¿Îflı Ïfi‰ÎÁ
¿flÌfiı flËı »ı. ±ıÀ·ı «‹¿’ÎHÎfiÌ ’ıÃı ÷ı ’HÎ ‹‹ZÎ ∞‰fiı ¬ıÓ«Ì S›ı »ı
±fiı ÷ıfiÌ T≤Ïkα˘fiı „V◊fl ¿flÌ ÿı »ı. ‹ÎÀı ±Î‰Î …ı ¤@÷ ˢ› ÷ıfiı Ωı¥fiı
±ı‹ Ïfiç› ¿fl‰˘ ¿ı ±Î ¤√‰ÎfifiÎ Á_⁄_‘‰Î‚Î ¤@÷ »ı.
““…ı ¤√‰ÎfifiÎ Á_⁄_‘‰Î‚Î ¤@÷ ˢ› ÷ıfi΋Î_ ¤√‰ÎfifiÎ
±˘√HΫ΂ÌÁ ¿S›ÎHοÎflÌ √HÎ …wfl ˢ›, ¿ÎflHÎ ¿ı …ıfiı …ı Á_√Î◊ı Á_⁄_‘
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 169

ˢ› ÷ıfi˘ √HÎ ÷ı‹Î_ ÁËı…ı ±Î‰ı. …ı‹ ±Î’HÎÎ_ fiıhÎ »ı ÷ıfiı F›Îflı
ÿ̉ΠÁ_√Î◊ı Á_⁄_‘ ◊Λ »ı I›Îflı ÷ı ÿ̉Îfi˘ ≠¿Î fiıh΋Î_ ±Î‰ı »ı ÷ıHÎı
¿flÌfiı fiıhÎ ±Î√‚ ±_‘Îv_ ˢ› ÷ıfi˘ fiΠ◊¥ Ω› »ı. ÷ı‹ ¤√‰ÎfifiÎ
V‰w’fi˘, ºœ Ïfiç›ı ¿flÌfiı …ıfiı Á_⁄_‘ ◊Λ »ı ÷ıfiı ωÊı ¤√‰ÎfifiÎ
¿S›ÎHοÎflÌ √HÎ ±Î‰ı »ı. ’»Ì …ı‹ ¤√‰Îfi Á‰˝ ≠¿Îflı Ïfi⁄*‘ »ı ±fiı
…ı «ËΛ ÷ı ¿fl‰Îfiı Á‹◊˝ »ı, ÷ı‹ ±ı ¤@÷ ’HÎ ±Ï÷› Á‹◊˝ ◊Λ »ı
±fiı Ïfi⁄*‘ ◊Λ »ı.47 ¤√‰Îfi »ı ÷ı ÁÒ›˝fiı Ãı¿ÎHÎı »ı ±fiı ÁI’vÊ »ı ÷ı
¿Î«fiı Ãı¿ÎHÎı »ı ±fiı ‹‹ZÎ wfiÎ ’Ò_¤ÕÎfiı Ãı¿ÎHÎı »ı. ÷ı◊Ì …ı‹ ¿Î« »ı ÷ı
ÁÒ›˝fiÎ ⁄‘Î √HÎ ’˘÷΋Î_ {Ì·Ìfiı ÷ıfiÌ fiÌ«ı flËı·Î wfiÎ ’Ò_¤ÕÎw’Ì ‹‹ZÎ‹Î_
±„Bfi ≠√ÀÎ‰Ì ÿı »ı, ÷ı‹ ±ı‰Î ÁI’vÊfi˘ …ı ¤Î‰ı ¿flÌfiı ±Îl› ¿flı »ı,
÷ıfi΋Î_ ¤√‰ÎfifiÎ Á‰ı˝ √HÎ ÷ı ÁI’vÊ ≠√ÀÎ‰Ì ÿı »ı. ‹ÎÀı ¤√‰ÎfifiÎ
±¬_Õ Á_⁄_‘‰Î‚Î …ı ±ı‰Î ÁI’vÊ »ı ÷ı … ¤√‰Îfifi_ V‰w’ »ı ±fiı
M≤J‰Ì μ’fl ¤√‰Îfifi_ ≠√À’b_ ’HÎ ÷ı‰Î ÁI’vÊ ¶Îflı … »ı. ‹ÎÀı
±Î‰Î ÁI’vÊfiı ±˘‚¬Ì ÷ı‹fi˘ Á‹Î√‹ Ωı ¿fḻı ÷˘ ±fi_÷ ≠¿ÎflfiÎ
ÿ˘Ê˘ ∞‰‹Î_ flèÎÎ »ı ÷ıfiı ¿ÎœÌfiı Â© ¿flÌ, ∞‰fiı ⁄˛õw’ ¿flÌ ‹ı·ı »ı.48
““‹ÎÀı Ï√fl‘fl¤Î¥ ! ±ı‰Î ÁI’vÊfiı ·ZÎHÎı ¿flÌfiı ±˘‚¬Ì ÷ı‹Î_ Ωı
∞‰ …ÕÌ ÿı¢ ÷˘ … ±ı¿Î_Ï÷¿fiÌ ‹„@÷ ’΋¢. ‹ËÎflÎ…ı ’HÎ ±ı …
±ÎiÎÎ ¿flÌ »ı ¿ı “ÿıËÎϤ‹Îfiı flÏË÷ ±fiı ‰ˆflÎB›ı ›@÷ ±fiı ¤√‰Îfifi_
±S’ ‰«fi ˢ› ÷ı‹Î_ Œıfl ’Õı ÷˘ ÷ı ‹Ë÷Ô˚ ‰«fi‹Î_ Œıfl ’Õu˘ ˢ› ÷ı‹
‹Îfi÷Πˢ› ±ı‰Î …ı ¤√‰ÿÔ˚ ¤@÷ ‹˘ÀÎ ÁΑ ÷ı Á_√Î◊ı ’˘÷ÎfiÎ ∞‰fiı
…ÕÌ ÿı‰˘ fiı ÷ıfiÎ ‰«fi‹Î_ ‹fi, ¿‹˝, ‰«fiı ‰÷˝‰_.””
±Î‰Ì flÌ÷ı ±·˙Ï¿¿ ‘‹˝ ’΂‰ÎfiÌ ±·˙Ï¿¿ ‰Î÷˘ ¿flÌ ±fiı Á¤Î
Á‰ı˝ V÷O‘ ◊¥ √¥. Ï√fl‘fl¤Î¥fiÌ Á‹√˛ T≤Ïkα˘ ΩHÎı ¤√÷∞fiÌ ‹ÒÏ÷˝‹Î_
… …ÕÎ¥ √¥ ˢ› ±fiı ¤√÷∞fiÎ ±Î fiÎÿ⁄˛õfiÎ ÂOÿ˘ ÷ı‹fiÎ xÿ›‹Î_
47. √. ≠. 62.
48. ÿŒÊ ¬‡ÿ— ¬‡ÿÃ L§Ä◊fláÊZ ∑§Ãʸ⁄U◊ˇʢ ¬ÈL§·¢ ’˝rÊÔÿÙÁŸ◊Ô˜ –
ÃŒÊ ÁflmÊŸÔ˜ ¬Èáÿ¬Ê¬ ÁflœÍÿ ÁŸ⁄TŸ— ¬⁄U◊¢ ‚Êêÿ◊ȬÒÁà H
F›Îflı ‹‹ZÎ, ⁄˛õ„V◊Ï÷‰Î‚Î ¤√‰÷Ô˚V‰w’ ÁI’vÊfiı …\±ı »ı ±fiı ΩHÎı »ı,
I›Îflı ÷ıfiÎ_ Á‰˝ ’Î’ ⁄‚Ìfiı ¤V‹ ◊Λ »ı ±fiı ÷ıfiÎ ’fl‹ ÁÎQ›¤Î‰fiı ’΋ı
»ı. ó ‹_Õ¿˘’ÏfiÊÿ — 3/1/3
170 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

’ıÁÌ ΩHÎı ¿ı ⁄˛õfi˘ ÿıË CÎÕΉÎfiÌ Âw±Î÷ ◊¥ √¥ ±ı‰_ ÷ı‹fiı ·ÎB›_.

±Î‰Î ’fl‹ ±ı¿Î_Ï÷¿ ‰Õ‰Îfi‚ …ı‰Î, ¤√‰ÎfifiÎ ÏfiI› Á_⁄_‘‰Î‚Î ÁI’vÊ
‰÷˝‹Îfi¿Î‚ı ¤√÷∞ … »ı, ±ı‰Î_ …ı ‰«fi lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ÷ı‹fiı ÿ½fi ÿ¥
¿èÎÎ_ Ë÷Î_, ÷ıfiÌ ÷ı‹fiı ≠÷ÌÏ÷ ◊¥ ±fiı Á‰˘˝’flÌ Ïfiç› ≠◊‹ ≠Á_√ı …
◊¥ √›˘. Á¤Î Á‰ı˝ ∂ÃÌ ’HÎ ÷ı ÷˘ ¤√÷∞ Á΋_ … Ωı¥fiı ⁄ıÁÌ flèÎÎ.
»ı‰Àı ¤√÷∞fiÎ_ «flHÎÎflω_ÿ ’¿ÕÌfiı V÷Ï÷ ¿flÌ — ““‹ËÎflÎ… ! ±Î…ı º„WÀ
¿flÌ »ı ÷ı‰Ì ÁÿÎ flά¢.”” ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı ËÁÌfiı ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ±ÎM›Î.
±Î ≠‹ÎHÎı Ï√fl‘fl¤Î¥fiı ’Ïfl’ÒHν ÏfiWÃÎ ◊¥ √¥. ’»Ì ÷ı±˘
¤√÷∞fi˘ ±¬_Õ Á‹Î√‹ ¿fl‰Î ·ÎB›Î. √˘‰‘˝fi¤Î¥ ¿˘ÃÎflÌfiı ’HÎ
¤√÷∞fiı ωÊı ±’Îfl ‹Îfi ◊›_. Ï√fl‘fl¤Î¥ ‘˘‚ı ·Ò√Õı ˉı flËıÂı fiÏË
±ı‹ ÷ı‹fiı ¬Î÷flÌ ◊¥ ±ıÀ·ı ÷ı‹fiı ±ÿÔ˚¤÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ’ÎÁı ÿÌZÎÎ ±’ΉÌ
ÁΑ ¿flÎT›Î ±fiı ωiÎÎfiÿÎÁ∞ fi΋ ’ÎÕu_. V‰Î‹Ì ωiÎÎfiÿÎÁ∞fiÌ
ÁΑ÷Î ÷◊Î «ÏflhÎÿ½fi …ı‹ …ı‹ ÷ı±˘ ¤√÷∞fi˘ Á‹Î√‹ ¿fl÷Î √›Î
÷ı‹ ÷ı‹ ≠Á_√ ±fiw’ ’ÒHν’HÎı ≠¿Î‰Π‹Î_ÕuÎ_.

¿˘ÃÎflÌ ⁄ı«fl ¤√÷ ¤√÷∞fiÎ ≠Á_√‹Î_

¤√÷∞fiı ±Î«Î›˝lÌ ¤√‰÷Ô˚≠ÁÎÿ∞ ‹ËÎflÎ… ÿfl ‰Êı˝ ‰fl÷η
÷ıÕΉ÷Î ±fiı ⁄ı-hÎHÎ ‹ÎÁ flÎ¬Ì ‰Î÷˘ ¿flΉ÷Î. ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ’˘÷ı ’HÎ
’˘÷ÎfiÎ ±ÎÁfiı ¤√÷∞fiı ⁄˘·Î‰Ì ‰Î÷˘ ¿flΉ÷Î ±fiı ÁÎ_¤‚÷Î. √…flÎ÷,
«fl˘÷fl, ¿Îfi‹, ‰Î¿‚fiÎ Á‰˝ ËÏfl¤@÷˘ ¤√÷∞ ‰fl÷η ’‘Λν ˢ›
±ı‰Î Á‹Î«Îfl ÁÎ_¤‚Ì ‰fl÷η ±Î‰÷Î ±fiı ¤√÷∞fiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚÷Î.
¤√÷∞ ’HÎ ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝ ’΋‰ÎfiÌ ±fiı ÁI’vÊ‹Î_ ΩıÕΉÎfiÌ ±ÿÔ˚¤÷
‰Î÷˘ ¿fl÷Î ±fiı Á‰˝fiÎ_ ‹fi ËflÌ ·ı÷Î.
Á_‰÷ 1929fiÌ Áη‹Î_ ¤√÷∞ ‰fl÷η ’‘Λν Ë÷Î ±fiı
Ëo‹ıÂfiÎ Ïfi›‹ ≠‹ÎHÎı Á¤Î‹_Õ’‹Î_ ’˘÷ÎfiÎ ±ÎÁfiı ⁄ıÁÌ ‰Î÷˘ ¿fl÷Î
Ë÷Î. ÷ı ‰¬÷ı ¿˘ÃÎflÌ √˘‰‘˝fi¤Î¥ ÁÎ◊ı ¿Î‹ ¿fl÷Î ‹ÿÿfiÌ ¿˘ÃÎflÌ
⁄ı«fl¤Î¥±ı ±ı¿ Ïÿ‰Á ¤√÷∞fiı ¿èÎ_ — ““≠Î√∞ ¤√÷ ! ‹Îflı ¿ıÏÕ›_
ÏÁ‰ÕΉ‰_ »ı ±ıÀ·ı ¿˘ÃÎflı ±Î‰Ωı.””
¤√÷∞±ı ⁄ı ËÎ◊ ΩıÕÌ ¿èÎ_ — ““¤·ı ‹ËÎflÎ….””
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 171

¤√÷∞fiı ÿflı¿ Á_÷ ÷◊Î ’ÎÊ˝ÿfiı “‹ËÎflÎ…” ¿Ëı‰ÎfiÌ Àı‰ Ë÷Ì.

’˘÷΋Î_ ±Ï÷› ¤Î‰‰Î‚Î Á_÷fiı ÷ı±˘ “ÁΑfl΋” ¿Ëı÷Î.
¤√÷∞ ÁÎ_…ı ¿˘ÃÎflı √›Î ±fiı ¿˘ÃÎflÌ ’ÎÁı◊Ì ¿’Õ<_ ·¥fiı ’˘÷Îfiı
±ÎÁfiı …‰Î ∂ÃuÎ ±ıÀ·ı ¿˘ÃÎfḻı ’Ò»u_ — ““‹Î’ fi◊Ì ·ı‰_ ?””
¤√÷∞±ı ÷ı‹fiÎ Á΋_ Ωı¥ ¿èÎ_ — ““‹Î’ ·¥ ·Ì‘_, ¿˘ÃÎflÌ
‹ËÎflÎ… ! ¿ıÏÕ›_ ⁄_‘⁄ıÁ÷_ ±Î‰Ì …Âı.”” ¿˘ÃÎflÌfiı ±Îç›˝ ◊›_. Á_≠ÿΛfiÌ
flÌ÷ ≠‹ÎHÎı ¿’Õ<_ fi ⁄√Õı ÷ı‰Ì ÁÒ«fiÎ ¤√÷∞fiı ÿÌ‘Ì.

‹fiı ÷˘ ±_÷flfi_ ¿ıÏÕ›_ Á̉÷Î_ ’HÎ ±Î‰Õı »ı

⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ¿ıÏÕ›_ Á̉Ì, ÷ˆ›Îfl ¿flÌ, ¤√÷∞ ¿˘ÃÎflı ±ÎT›Î ±fiı
¿˘ÃÎflÌfiı ¿èÎ_ — ““¿˘ÃÎflÌ ‹ËÎflÎ… ! ¿ıÏÕ›_ ÷ˆ›Îfl »ı. ·Î‰˘ ’ËıflΉ_.”” ±ı‹
¿ËÌ ¿˘ÃÎflÌ ⁄ı«fl ¤√÷fiı ’˘÷ı Ω÷ı ¿ıÏÕ›_ ’ËıflÎT›_.
±Ë˘ ! ±Î‰Î ⁄˛õV‰w’ Á_÷ ! ‹ËÎflÎ…fiı Á‰˝ ≠¿Îflı ±¬_Õ ‘ÎflHÎ
¿flfiÎfl - ±Î‰Î ‹˘ÀÎ - @›Î_ ¿<_…fl ±fiı @›Î_ ¿ÌÕÌ ! »÷Î_ ¿ÌÕÌ …ı‰Î ∞‰fiı
’HÎ ’˘÷΋Î_ Ëı÷ ¿flΉ‰Î, ±Î ‹Î√ı˝ ‰Î‚‰Î, ¿ıÀ·Ì Áı‰Î Ω÷ı ¿flı »ı !
¤√÷∞±ı ¿˘ÃÎflÌfiı ¿ıÏÕ›_ ’ËıflÎT›_ ±fiı ¿ıÏÕ›_ ⁄‘Ì flÌ÷ı ⁄_‘⁄ıÁ÷_
±Î‰Ì √›_. ¿˘ÃÎflÌ ¤√÷∞fiÎ ¿Á⁄◊Ì flÎ∞ flÎ∞ ◊¥ √›Î. ±ıÀ·ı
¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı ¿èÎ_ — ““¿˘ÃÎflÌ ‹ËÎflÎ… ! ±Î ÷˘ ÿıËfi_ ¿ıÏÕ›_ ÁÌT›_ »ı,
’HÎ ‹fiı ÷˘ ±_÷flfi_ ¿ıÏÕ›_ ’HÎ Á̉÷Î_ ±Î‰Õı »ı ! ’HÎ ±ı ÏÁ‰ÕΉ‰_
ˢ› ÷˘ ‹Îflı ±ÎÁfiı ±Î‰‰_ ’ÕÂı.””
¿˘ÃÎflÌfiı ±Î ±_÷flfiÎ ¿ıÏÕ›ÎfiÌ ‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ì ¤√÷∞ ‹ÎÀı ±’Ò‰˝
‹Îfi ◊›_ ±fiı I›Îfl ’»Ì ¤√÷∞fiÎ ±ÎÁfiı …¥ ÷ı‹fi˘ Á‹Î√‹ ¿fl‰Î
·ÎB›Î. ◊˘ÕÎ … Ïÿ‰Á˘‹Î_ ÷ı‹fiÌ ‰Î÷˘◊Ì ¤√÷∞ ÁΫΠ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝-
‘Îfl¿ »ı ±fiı ‹ËÎflÎ…fiı ’΋‰Îfi_ ¶Îfl »ı ±ı‰Ì ÏfiWÃÎ ÷ı‹fiı ◊¥ √¥.

·Î‘Î ¤√÷fiÌ μ’ÎÏ‘

…^fiÎ√œ‹Î_ ·Î‘˘ ¤√÷, Õ<_√fl ¤√÷, ¿Îfi˘ ¤√÷ ‰√ıflı ◊˘ÕÎ CÎHÎÎ
‹‚Ì hÎÌÁ …HÎÎ_ ‹_Ïÿfl‹Î_◊Ì fiÌ¿‚Ì ¿Î‚‰Îfiı ¿Î_Ãı ≠¿ÎÂ’flÌ ∂¤Ì ¿flÌ
ÁIÁ_√‹Î_ ⁄‘ı Œfl‰Î ·ÎB›Î Ë÷Î ±fiı ÿflı¿fiı ¤fl‹Î‰Ì ÁIÁ_√‹Î_◊Ì
172 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

μ¬ıÕ÷Î Ë÷Î. ±Î‰Ì μ’ÎÏ‘◊Ì ‹_Ïÿfl‹Î_ ÷◊Î ÿı‹Î_ ¬‚¤‚ÎÀ ◊›˘ ±fiı
‹_ÏÿflfiÎ ¿˘ÃÎflÌ ¿ÎÂÌÿÎÁfiı ’HÎ CÎHÎÌ … ‹Ò_{‰HÎ ◊‰Î ·Î√Ì. »ı‰Àı ÷ı‹HÎı
‰fl÷η◊Ì ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…fiı ÷ıÕΉ‰Îfi˘ Ïfiç› ¿flÌ ¿Î√‚ ·A›˘ —
““±Î’ ±hÎı ’‘Îfl˘ ÷˘ Á˘flÃfiÎ ÁIÁ_√̱˘fiÎ_ ‹fi ËıÃÎ_ ⁄ıÁı.””
±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…fiı ±Î ’hÎ ‹Y›˘ ±ıÀ·ı ÷ı‹HÎı …^fiÎ√œ …‰Î fiyÌ
¿›*. ’HÎ ÁÎ◊ı ÁÎ◊ı ±Î ≠Á_√ı Ωı ≠Î√∞ ¤√÷ ÁÎ◊ı ˢ›, ÷˘ ÷ı‹fiÌ
iÎÎfi‰Î÷˘◊Ì Á˘flà ÿı‹Î_ CÎH΢ Á‹ÎÁ ◊Λ; ¿ÎflHÎ ¿ı, V‰Î‹Ì »÷Î_
Á˘flÃfiÎ ÿflı¿ ÁIÁ_√Ìfiı ÷ı‹fiı ωÊı CÎH΢ … ¤Î‰ Ë÷˘, ±ı‹ ‘ÎflÌ ≠Î√∞
¤√÷fiı …^fiÎ√œ ±Î‰‰Î ¿Î√‚ ·A›˘ ±fiı ’˘÷ı …^fiÎ√œ ’‘Λν.
¤√÷∞ ‹ËÎflÎ…fiı ¿Î√‚ ‹Y›˘ ±ıÀ·ı …^fiÎ√œ ±Î‰‰Î fiÌ¿Y›Î.
flV÷΋Î_ …ı÷’fl ±Î‰÷Î_ ÷ı‹fiı ·Î‘˘ ¤√÷, Õ<_√fl ¤√÷ ÷◊Î ¿flÁfi∞
‰√ıflı ‹Y›Î. lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ ÏÁ©Î_÷ ωv© …ı ¿˘¥ fi‰˘ ÏÁ©Î_÷ ≠‰÷ν‰ı
»ı ÷ı ±_÷ı fi¤÷˘ fi◊Ì. Á‰˘˝’flÌ ÏÁ©Î_÷ …ı ÁfiÎ÷fi, ÁI› ±fiı ÏÿT› »ı
÷ı Ïÿfi-≠Ï÷Ïÿfi ’ÒHν’HÎı ≠¿ÎÂı ±fiı ÷ıfiÎ ÏÿT› iÎÎfi‹Î_◊Ì ÿflı¿ ‹‹ZÎ
ÁÿÎfiı ‹ÎÀı ≠ıflHÎÎ ‹ı‚‰Ì ÂÎr÷ ÂÎ_Ï÷ ±fi¤‰ı »ı. ±Î ±ı¿ … ÁI› ‰Î÷
K›Îfi‹Î_ flÎ¬Ì ‰«fiÎQ≤÷ - …ı ‹ËÎflÎ…fiÌ ’flΉÎHÎÌ »ı - ÷ıfiÎ ÂOÿ˘fiÎ
±◊˘˝ ‹ÎflÌ-‹«ÕÌfiı ’HÎ ’˘÷Îfi˘ ÏÁ©Î_÷ ≠‰÷ν‰‰Î …ı ¿˘¥ Œıfl‰ı »ı, ÷ı
±_÷ı ÷˘ ÁIÁ_√‹Î_ fi¤÷_ … fi◊Ì.
·Î‘Î ¤√÷ı V‰Î‹ÌfiÎ ‹ÏË‹ÎfiÌ ±˘◊ı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ V‰w’fi_
¬_Õfi ¿fl‰Îfi˘ ±Îfl_¤ ¿›˘˝. V‰Î‹ÌfiÎ ≠◊‹ ’_„@÷fiÎ ÏÂW› ’˘÷Îfiı
¿Ëı‰flΉÌ, V‰Î‹Ì ±ı … Á‰˘˝’flÌ »ı ±fiı ÷ı◊Ì ’fl ¿o¥ »ı … fiÏË, ±ı‰Ì
‰Î÷˘ ÁIÁ_√‹Î_ ≠‰÷ν‰Ì ¤˘‚Î ¤@÷˘fiÌ Á‹…HÎ «Ò_◊Ì fiάÌ. ¤√÷∞fiı
Ωı÷Î_ … ·Î‘Î ¤√÷fiı ±ı‹ ◊›_ — ““±Î ÷˘ V‰Î‹ÌfiÎ ±fiL› ÏÂW› »ı
±fiı V‰Î‹Ìfi˘ ±’Îfl ‹ÏË‹Î ΩHÎı »ı.”” ±ı‹ ΩHÎÌ ¤√÷∞fiı ¿èÎ_ —
““±Ë˘ ! ⁄Ë ÁÎv_ ◊›_. ÷‹fiı ÷˘ ±‹ı CÎHÎÎ Ïÿ‰Á◊Ì ¬˘‚÷Î Ë÷Î ±fiı
÷‹fiı ÷ıÕΉ‰ÎfiÎ ¿ıÀ·Î¿ ¿Î√‚˘ ’HÎ ±‹ı ·A›Î Ë÷Î, ’HÎ ÷‹ı fi ±ÎT›Î.
±Î…ı ÃÌ¿ ‹Y›Î »˘. ÷‹ı V‰Î‹ÌfiÎ ‹˘ÀÎ ÏÂW› »˘, ‹ÎÀı V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
¿fl˘, …ı◊Ì ÂÎ_Ï÷ ◊Λ.””
±ı ÁÎ_¤‚Ì ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı ¿èÎ_ — ““ÂÎ_Ï÷ ÷˘ V‰Î‹Ìfi˘ …ı Á‰˘˝’flÌ
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 173

μ’ÎÁfiÎfi˘ ÏÁ©Î_÷ »ı ÷ı Á‹∞±ı ÷˘ ◊Λ. V‰Î‹Ìfi˘ ÏÁ©Î_÷ ÷˘ ó

lÌ∞‹ËÎflÎ… Á‰˘˝’flÌ, Á‰˝ ±‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ ’vÊ˘k΋ »ı ±ı‹ ΩHΉ_
±fiı Á‰ı˝fiı ±Î ‰Î÷ Á‹Ω‰‰Ì ó ±ı »ı. ‹ËÎflÎ…fiı ·¥fiı ±ZÎfl ’›*÷
Á‰ı˝fiı ¤√‰Îfi ¿Ëı‰Î›, ’HÎ ‹ËÎflÎ…fiı ‹Ò¿Ìfiı ÷˘ ±ZÎflfiı ’HÎ ¤√‰Îfi
fi ¿Ëı‰Î› ÷˘ ⁄ÌΩfiÌ ÂÌ ‰Î÷ ? ±Î‰Ì flÌ÷ı ‹ËÎflÎ…fiı Á‰˘˝’flÌ Á‹∞
ÁIÁ_√fiÎ ¤ÌÕ΋Î_ flË̱ı ÷˘ ÂÎ_Ï÷ ◊Λ.
““V‰Î‹Ì ¿Ëı÷Î ¿ı μ’ÎÁfiÎ, ±ÎiÎÎ, ±ı¿Î_Ï÷¿‹Î_ ≠ÌÏ÷ ±fiı ¤√‰ÿÌ
ÁÎ◊ı Áxÿ’b_ ó ±Î «Îfl ‰Î÷ ±ı ∞‰fi_ ∞‰fi »ı. I›Îflı ±Î’HÎı Ωı ∞‰fi
À¿Î‰‰_ ˢ›, ÷˘ ±Î «Îfl ‰Î÷˘‹Î_◊Ì ±ı¿ı›‹Î_ Œıfl ’ՉΠÿı‰˘ fi Ωı¥±ı.
÷‹ı ÷˘ μ’ÎÁfiÎ-‹Î√˝‹Î_ ‹ËÎflÎ…fiÎ V‰w’fi_ … ¬_Õfi ¿fl˘ »˘ ±fiı
V‰Î‹ÌfiÎ ‹ÏË‹ÎfiÌ ±˘◊ı ‹ËÎflÎ…fiÎ V‰w’fi˘ ÏfiÊı‘ ¿fl˘ »˘, ±ı ÷˘
±ÁI’vÊ’b_ ±ÎT›_ ¿Ëı‰Î›. ¿ÎflHÎ, V‰Î‹Ì ¿Ëı÷Î ±ı «Îfl ‰Î÷ …ı ∞‰fi_
∞‰fi »ı, ÷ı ÁI’vÊfiı ±ÎÂflı flËÌ »ı. ¿ÎflHÎ ¿ı, ÁΫΠÁI’vÊ ‹ËÎflÎ…fiı
Á‰˘˝’flÌ Á‹Ω‰Ì Â© μ’ÎÁfiÎ Á‹Ω‰ı. ‰‚Ì, ±ÎiÎ΋Î_ ’HÎ Œıfl ’ՉΠÿı
fiÏË, Â© ‰÷ν‰ı. ±fiı ≠ı‹◊Ì, Ëı÷◊Ì, ’˘÷Î ≠I›ı ‹‹ZÎfiı ¬ıÓ«ı ±fiı Ïÿfi
Ïÿfi ≠I›ı ≠ÌÏ÷ ‰‘Îflı. ‰‚Ì, ±ı‰Î …ı ÁI’vÊ »ı ÷ı ‹ËÎflÎ…fiÎ ¤√‰ÿÌ
ËÏfl¤@÷˘fi˘ ‹ÏË‹Î ‰‘ÎflÌ, ÷ı‹fiı ωÊı Áxÿ’b_ fl¬Î‰ı. ˉı …ı ±ÁI’vÊ
ˢ› ÷ı μ’ÎÁfi΋Î_ Œıfl ’ÕÎ‰Ì ‹ËÎflÎ…fiı ±fiı ⁄ÌΩ ±‰÷Îflfiı Áfl¬Î
Á‹Ω‰Ì ÿı. ÷‹ı ÷˘ ÷ı◊Ì ’HÎ ±ÎCÎı …¥fiı ‹ËÎflÎ…fi_ ¤√‰Îfi’b_ … À΂Ì
ÿÌ‘_ ±fiı ‰‚Ì ⁄ÌΩfiÎ_ ˈ›Î_‹Î_◊Ì ¤√‰Îfifi˘ ¤Îfl ¿ÎœÌ fiά˘ »˘. ÷˘ ±ı‰_
±ÁI’vÊ’b_ ÷‹Îfl΋Î_ ’ıÁÌ √›_ »ı ÷ı ˉı ÂÎ_Ï÷ ÂÌ flÌ÷ı ◊Λ ? ‹ÎÀı ±Î
⁄‘˘ Õ˘‚ »˘ÕÌ, ÁIÁ_√‹Î_ ±Î‰Ì, ÁIÁ_√fiÌ ‘‹˝‹›Î˝ÿ΋Î_ flËı¢ ÷˘ …
ÂÎ_Ï÷ ◊Âı. ÷‹fiı ¿ÿΫ ±ı‹ ËÂı ¿ı ≠Î√∞ V‰Î‹Ìfi˘ ‹ÏË‹Î ⁄Ë ¿Ëı÷˘,
±ıÀ·ı ±Î’HÎÎ ’Z΋Î_ ¤‚Âı. ’HÎ Ë_ ÷˘ V‰Î‹Ì ◊¿Ì Â© μ’ÎÁfiÎ ÂÌA›˘
»\_ ±fiı ‹ËÎflÎ…fiÎ ±fiÎÏÿ, T›Ï÷flı¿ V‰w’fiÌ μ’ÎÁfiÎ, V‰Î‹ÌV‰w’ı
◊¥fiı ¿fl‰Ì, ±ı‰_ Â© iÎÎfi ÏÁ© ¿›* »ı. ‹ÎÀı ±ı‰Ì ±ÎÂÎ ‹Ò¿Ì ÿıΩı. ±fiı
ˉı Ωı ÁIÁ_√‹Î_ ±Î‰Â˘ ÷˘ ‹ËÎflÎ… flÎ∞ ◊Âı ±fiı fiÏË ÷˘ ‹ËÎflÎ…fiÎ
V‰w’fiÎ ƒ˘Ëfi_ Œ‚ ÷˘ ¬Î‰ÎfiÌ Ï‰WÀÎ ±fiı ’̉ÎfiÌ ·CÎÂ_¿Î »ı. ÷ıfiÎ
¤˘√Ì ◊¢.”” ±ı‹ CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ.
174 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

÷ı ÁÎ_¤‚Ì ·Î‘˘, Õ<_√fl ‰√ıflı ⁄˘S›Î — ““±Î ÷˘ ∂·ÀÌ ±ÂÎ_Ï÷ ◊¥.””

I›Îflı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““÷‹ÎflÎ_ ¤ÎB› eÀuÎ_ ¿ı ÁIÁ_√‹Î_◊Ì ÷‹Îv_
‹fi ∂¬Õu_.”” ±ı‹ ¿ËÌ ¤√÷∞ ÷ı‹fiı »˘ÕÌfiı …^fiÎ√œ …‰Î fiÌ¿Y›Î.
¤√÷∞ …^fiÎ√œ‹Î_ ◊˘ÕÎ Ïÿ‰Á˘ flèÎÎ ±fiı ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿ½fiı
±Î‰÷Î ÿıÂÿıÂfiÎ ËÏfl¤@÷˘fiı ·Î‘ÎfiÌ ≠T≤ÏkÎ Á_⁄_‘Ì ‰Î÷˘ ¿flÌ, ·Î‘Î
¤√÷fi˘ ¤Îfl ÁËfiÎ xÿ›‹Î_◊Ì ¿ÎœÌ fiÎA›˘. I›Îfl ’»Ì ’˘÷ı ‹Ë‰Î ’‘Λν.
±Î ≠‹ÎHÎı ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…fiı ¤√÷∞ ≠I›ı ‹˘ÀÎ ÁÿÔ˚√v …ı‰˘
ÁÿÔ˚¤Î‰ Ë÷˘, ±ıÀ·ı ÿfl ‰Êı˝ ’˘÷ı F›Î_ F›Î_ Ω› I›Î_ ¤√÷∞fiı ÁÎ◊ı
flάı ±fiı ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ fi_ÿ ÁΑ±˘fiÌ Á¤Î‹Î_ ’HÎ ¤√÷∞fiı ‰Î÷˘ ¿fl‰Îfi_
¿Ëı. ‰‚Ì, fi_ÿ ÁΑ±˘fiÎ_ ‹_Õ‚ ¤ı√Î ÷ı‹fiı Œfl‰Î ‹˘¿·ı …ı◊Ì μ’ÎÁfiÎ,
±ÎiÎÎfiÌ ‰Î÷˘ ËÏfl¤@÷˘fiı «˘A¬Ì Á‹Ω›.
Á_‰÷ 1933‹Î_ ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ‹Î_ÿÎ ◊›Î I›Îflı √˘‰‘˝fi¤Î¥
¿˘ÃÎfḻı ¿Î√‚ ·¬Ì ¤√÷∞fiı ÷ıÕÎT›Î Ë÷Î. ¤√÷∞ ‹ËÎflÎ… ◊˘ÕÎ
‹ÎÁ ‰fl÷η flËÌ ⁄˛õiÎÎfifiÌ T≤„WÀ ¿flÌ ‹Ë‰Î ’‘Λν. ÷ı‹fiÌ ‰Î÷˘◊Ì
±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…fiı ±’Îfl ÂÎ_Ï÷ ◊¥ ±fiı ‘Ìflı ‘Ìflı ÷Ï⁄›÷ Á‘flÌ √¥.

±¤›ÿÎfifiÌ ·ËÎHÎ
’˘÷ÎfiÎ ±ÎÏl÷˘fiÎ ÿ˘Ê Ëfl‰Î ±fiı ÷ı‹fiı ±¤›ÿÎfi ±Î’‰_ ±ı‰˘
ÁΑfi˘ ¿Á⁄ ¤√÷∞±ı ±…‹Î‰‰˘ Âw ¿›˘˝ Ë÷˘. ‰fl÷η‹Î_ ‹ËÎ-
‹@÷flÎ… ¿˘ÃÎflÌ Ï√fl‘fl¤Î¥fiı ‰Î÷˘ ¿flÌ, ÷ı‹fiÎ ‹fifiÎ Á‰˝ Á_¿S’˘fi_
Á‹Î‘Îfi ¿flÌ, ÷ı‹fiı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ Á‰˘˝’flÌ μ’ÎÁfiÎ Á‹Ω‰Ì
ÁI’vÊ‹Î_ ΩıÕÌ ÿÌ‘Î. ±ı‰Ì flÌ÷ı ¿˘ÃÎflÌ ⁄ı«fl ¤√÷ …ı‰Î ‹ËÎfl◊Ìfiı ’HÎ
’˘÷ı ¬ıÓ«Ì μ’ÎÁfiÎ ºœ ¿flΉÌ. ±Î‰Î ±Õ̬‹ ±fiı ¬flÎ ¬’‰Î‚Î, …ı
ÁΑÎflHÎfiı ‹Îfiı … fiÏË, ÷ı ±Î ≠Î√∞ ÿfl∞fiı ωÊı ÁI’vÊ’b_ ÿı¬ı ±ı
¿o¥ …ı‰˘ ÷ı‰˘ ≠÷Î’ fi ¿Ëı‰Î›. ¤√÷∞fi˘ ÷˘ ±ı … ÏÁ©Î_÷ ¿ı ¿˘¥ ’HÎ
flÌ÷ı ∞‰fiı Ωı ≠√À ω«fl÷Î ÁI’vÊ, …ı ¤√‰Îfifi_ V‰w’ »ı ÷ıfiÌ
±˘‚¬ÎHÎ ◊¥ Ω› ÷˘ ÷ıfi_ ±Ï÷ wÕ<_ ◊Λ. ±ı ±˘‚¬ÎHÎ ›◊Î◊˝ ◊Λ ÷˘
… ∞‰ ⁄˛õw’ ◊Λ. …ı ‹fi, ¿‹˝, ‰«fiı lı›Î◊a ◊¥fiı ±ı ÁI’vÊfi˘
±Îl› ¿flı ÷ıfiÎ μ’fl … ÁI’vÊfiÌ ¿Ú’Î ◊Λ »ı ±fiı ÷ı ∞‰ ⁄˛õw’
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 175

◊Λ »ı. ±ı‰_ ±ı¿ ‰‘ ºWÀÎ_÷ ‹Ë‰ÎfiÎ flHλ˘Õ ¤@÷fi_ »ı.

±ÎHÎ_ÿ‹Î_ ’ωhÎÎfi_ÿ V‰Î‹Ìfi_ ±’‹Îfi

Á_‰÷ 1935fi˘ «ˆhÎÌ Á‹ˆ›˘ ¿flÌfiı ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ±ÎHÎ_ÿ ’‘Λν
Ë÷Î. ±Î Á‹ˆ›ı ¤√÷∞ ‰fl÷η ’‘Λν Ë÷Î ±fiı Á‹ˆ›Î ’»Ì I›Î_ … ⁄ı
‹ÎÁ flèÎÎ Ë÷Î. ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ÁÎ◊ı ’ωhÎÎfi_ÿ V‰Î‹Ì ’HÎ ±ÎHÎ_ÿ
±ÎT›Î Ë÷Î.
±hÎı fl˘… Á_K›Î ±Îfl÷Ì ’»Ì ‘Òfi‹Î_ ‹ËÎflÎ…fiÎ ‰¬÷◊Ì …ı “fifl-
fiÎflΛHÎ, V‰ÎÏ‹fiÎflΛHΔ ±ı‰Ì ‘Òfi ⁄˘·‰ÎfiÌ ≠◊Î Ë÷Ì, ÷ı ≠◊Î »˘ÕÌfiı
Œ@÷ “V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ, V‰ÎÏ‹fiÎflΛHΔ ±ı‰Ì ‘Òfi «Î· ¿flÌ Ë÷Ì. ’ωhÎÎfi_ÿ
V‰Î‹Ì …^fiÌ ≠◊ÎfiÎ ±Î√˛ËÌ Ë÷Î, ±ıÀ·ı ÷ı‹fiı ±Î fl˘… ¬À¿÷_ ±fiı ⁄‘Î
F›Îflı “V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ, V‰ÎÏ‹fiÎflΛHΔ ‘Òfi ¿flı I›Îflı ’˘÷ı “fiflfiÎflΛHÎ
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHΔ ±ı‰Ì ‘Òfi ±ı¿·Î ¿flı. ±Î ≠‹ÎHÎı ‹˘Àı◊Ì ÷ı±˘ fl˘… ‘Òfi
¿flı. ±Î◊Ì ¿ıÀ·Î¿ ÁΑ±˘fiı ±ı‹ ◊›_ — ““±Î Õ˘Á˘ fl˘… ’˘÷ÎfiÌ ∞ÿ
»˘Õ÷˘ fi◊Ì, ‹ÎÀı ±ı¿ ‰¬÷ ÷˘ ¿Ëı‰_ ’ÕÂı.”” ±ı‹ Á˙±ı fiyÌ ¿›*.
±ı¿ Ïÿ‰Á ±Îfl÷Ì ⁄Îÿ ‘Òfi Âw ◊¥ ±ıÀ·ı ’ωhÎÎfi_ÿ V‰Î‹Ì
‹˘Àı◊Ì ⁄˘S›Î — ““‹ËÎflÎ… »÷Î_fiÌ …ı ‘Òfi «Î·ı »ı ÷ı ≠◊Î ¿ı‹ ÷˘Õ˘ »˘ ?””
±ı ÁÎ_¤‚Ì ±ZÎfl’vÊÿÎÁ ¤_ÕÎflÌ ⁄˘S›Î — ““¨À ‹flı »ı ÷ı ’Ëı·Î_
‹Îfl‰ÎÕ Á΋_ …\±ı »ı, ÷ı‹ ÷‹ı ’HÎ ¿fl˘ »˘. ÷ı Ë…\ ’HÎ ±‹ÿΉÎÿfiÌ
‰ÎÁfiÎ ‹À÷Ì fi◊Ì ?”” ±ÎÀ·_ ⁄˘·Ìfiı ±Î‰Î ‹˘ÀÎ ÁÿÔ˚√vfi_ ±’‹Îfi
¿›*. ÷ı‹fiı ¿˘¥±ı ‰Î›Î˝ fiÏË ÷ı‹… ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…ı ’HÎ ÷ı‹fiı ¿o¥
Ã’¿˘ ±ÎM›˘ fiÏË. ÷ı◊Ì ’ωhÎÎfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ·ÎB›_ ¿ı ±Î‹Î_ ⁄‘ÎfiÌ
Á_‹Ï÷ »ı. ±Î‹, ’˘÷Îfiı ËÕËÕ÷_ ±’‹Îfi ËÎÕ˘ËÎÕ ·Î√Ì √›_.
¬flı¬fl ! ‹˘ÀÎfiÎ ƒ˘Ë‹Î_ …ı ¿o¥ ΩHÎı-±ΩHÎı ¤‚Ì …‰Î› »ı ÷ıfi_
Œ‚ ‹ËÎflÎ… »÷Ì ÿıËı … ±Î’ı »ı. Á_‰÷ 1922fiÌ Áη‹Î_ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ
V‰Î‹Ìfi_ Á¤Î‹Î_ …ı ±’‹Îfi ◊›_ Ë÷_ ÷ı‹Î_ ’ωhÎÎfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ÁÎfl˘
¤Î√ ¤…T›˘ Ë÷˘. ÷ı◊Ì ÷ı ≠‹ÎHÎı … ⁄·¿ı ÷ı◊Ì ’HΠωÂıÊ ÷ı‹fi_ ±ËŸ
±’‹Îfi ◊›_ ±fiı ÷ı‹fiı ÁËfi ¿fl‰_ ’Õu_. ±Î ±’‹Îfi◊Ì ’ωhÎÎfi_ÿ
V‰Î‹Ìfiı ±Ï÷› ±ÎCÎÎ÷ ◊›˘ ±fiı ÷ı ±ÎCÎÎ÷◊Ì ‹Î_ÿÎ ◊¥ √›Î. ⁄Ì…ı
176 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

Ïÿ‰Áı ’˘÷ÎfiÎ Áı‰¿fiı ·¥fiı ÷ı±˘ ‰fl÷η …÷Î flèÎÎ. ±ËŸ ’HÎ ¿ı‹ı ¿flÌ
±Î ±’‹Îfi◊Ì xÿ›‹Î_ ◊÷˘ ÿÎË ÷ı‹fiı ÂQ›˘ fiÏË. ±ıÀ·ı ÷ı‹HÎı ÷ı‹fiÎ
Áı‰¿fiı ¿èÎ_ — ““¿˘¥ ‹˘ÀÎ ÁÿÔ˚√v ˢ› ÷˘ ‰Î÷˘ ¿fl‰Î ⁄˘·Î‰˘.””
÷ı ‰¬÷ı ¤√÷∞ Á¤Î‹_Õ’‹Î_ ‰Î÷˘ ¿fl÷Î Ë÷Î ±fiı ÁΑ ÷◊Î
ËÏfl¤@÷˘fiÌ ÃÃ Ω‹Ì Ë÷Ì. ÷ı Ωı¥ ÷ı‹fiÎ Áı‰¿ı V‰Î‹Ì ’ÎÁı ±Î‰Ìfiı
¿èÎ_ — ““Á¤Î‹_Õ’‹Î_ ÷˘ ≠Î√∞ ¤√÷ ‰Î÷˘ ¿flı »ı, ¿Ë˘ ÷˘ ÷ı‹fiı ⁄˘·Î‰_.””
±Î ÁÎ_¤‚Ì ’ωhÎÎfi_ÿ V‰Î‹Ì ⁄Ë … flÎ∞ ◊›Î ±fiı ¿èÎ_ —
““≠Î√∞ ¤√÷fiı ⁄˘·Î‰˘.””
Áı‰¿ı ¤√÷∞ ’ÎÁı ±Î‰Ìfiı ¿èÎ_ — ““±Î’fiı ’ωhÎÎfi_ÿ V‰Î‹Ì
⁄˘·Î‰ı »ı.””
÷ı◊Ì ¤√÷∞ Á¤Îfi_ ωÁ…˝fi ◊›_ ±ıÀ·ı ÿ΋˘ÿfl ÂıÃ, ωiÎÎfiÿÎÁ
V‰Î‹Ì ÷◊Î ¿˘ÃÎflÌ ⁄ı«fl ¤√÷fiı ·¥fiı V‰Î‹Ì ’ÎÁı √›Î. ¤√÷∞±ı
V‰Î‹Ìfiı ÿoÕ‰÷Ô˚ ¿›Î˝ ÷ı fl¬Î‰Ìfiı ÷ı‹fiı ’˘÷Îfiı ±ÎÁfiı ⁄ıÁΛν ±fiı ¿èÎ_ —
““≠Î√∞ ! ÁÎflÎ_ ÁÎflÎ_ ‰«fiÎQ≤÷˘ ¿œÎ‰Ì ‰Î÷˘ ¿fl ¿ı …ı◊Ì ÂÎ_Ï÷ ◊Λ.””
¤√÷∞ ±_÷›Î˝‹Ì’HÎı ≠Á_√ Á‹∞ √›Î ±fiı ≠Á_√ ±fiw’,
∞‰‹Î_◊Ì ±HÎÁ‹…HÎfiÎ ÿ˘Ê˘ Ïfi‹Ò˝‚ ¿fl‰Î, ÷ı‹HÎı V‰Î‹Ì ωiÎÎfiÿÎÁ∞
’ÎÁı ’_«Î‚Îfi_ hÎÌ…\_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«ÎT›_.

’_«Î‚Îfi_ hÎÌ…\_ ‰«fiÎQ≤÷

‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰÷Î_ ¤√÷∞±ı ‰Î÷ ¿flÌ — ““±Î‰˘ ÁIÁ_√fi˘ fiı
¤√‰Îfifi˘ ›˘√ ‹Y›˘ »ı fiı ⁄ÌΩ Ï‰¿Îfl Á‰ı˝ À‚Ì √›Î »ı, ÷˘ ’HÎ ‹Îfi,
¥W›Î˝ ¿ı‹ flËÌ Ω› »ı ?” ±ı‰˘ ‹Ïfi⁄Ήı ⁄˛õÎfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ≠ë ’Ò»u˘ »ı.
ω¿Îfl Á‰ı˝ À‚Ì √›Î »ı ±fiı …√÷fiÎ fl‹HÎÌ› ωʛ‹Î_◊Ì T≤ÏkÎ ∂¬ÕÌ
√¥ »ı »÷Î_ ’HÎ ≠¿ÚÏ÷fiÎ ¤Î‰ flËÌ Ω› »ı ±fiı À‚÷Î fi◊Ì. ±ıÀ·ı
‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ ¿ı …ı ±ı‰˘ ˢ› ±ı ⁄Ï©‰Î‚˘ … fi◊Ì. ¿ÎflHÎ ¿ı, …ı ⁄Ï©‰Î‚˘
»ı ÷ı ÷˘ ’˘÷΋Î_ …ıÀ·Î ±‰√HΠˢ› ÷ıfiı ’HÎ ΩHÎı ±fiı ⁄ÌΩ‹Î_ √HÎ
÷◊Î ±‰√HΠˢ› ÷ıfiı ’HÎ ΩHÎı. ±fiı …ı ⁄Ï©‰Î‚˘ fi ˢ› ÷ı ÷˘
’˘÷Îfi΋Î_ √HÎ … ΩHÎı ’HÎ ±‰√HΠˢ› ÷ıfiı ÷˘ ΩHÎı … fiÏË ±fiı
’˘÷Îfiı Áfi¿ÎÏÿ¿ …ı‰˘ ‹˘À˘ ΩHÎı; ‹ÎÀı ⁄Ï©‰Î‚Î ◊¥fiı ’˘÷ÎfiÎ ±‰√HÎfiı
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 177

… Ωı‰ÎfiÌ º„WÀ flάÌ, ‘Ìflı ‘Ìflı ÷ıfiı À΂‰ÎfiÌ Ωı «ÎÕ flάı ±◊‰Î ¿˘¥
‹˘ÀÎ Á_÷ ÷ı ±‰√HÎfiı À΂‰Î …ı ‰Î÷ν ¿fl÷Πˢ› ÷ıfiı ’fl‹ ÏË÷¿ÎflÌ
Á‹…ı, ÷˘ ±ı‹Î_ ‹Îfi, ¥W›Î˝Ïÿ¿ ¿˘¥ ±‰√HÎ flËı … fiÏË. ÿıË‹Î_ F›Î_ Á‘Ì
≠¿ÚÏ÷fiÎ ÿ˘Ê ËÂı, I›Î_ Á‘Ì √HÎ-±‰√HÎ ±ÎT›Î … ¿flÂı.
““lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ±Î … ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ±Î√‚ ¿èÎ_ »ı ¿ı ¤√‰Îfi‹Î_
Ëı÷ ¿ı‹ ¿fl‰_ ÷˘ …ı «˘‰ÌÁ ÷k‰ »ı ÷ı ◊¿Ì ’˘÷ÎfiÎ ∞‰fiı M≤◊¿Ô˚ ΩHΉ˘
±fiı ÷ı ∞‰fiı ωÊı ¬Ò_÷Ìfiı flËÌ …ı ’_«≥„Lƒ›˘fiÌ T≤Ïkα˘ ÷ıfiı μ¬ıÕÌ
fiά‰Ì. ÂOÿ‹Î_, V’½‹Î_, w’‹Î_, flÁ‹Î_ ±fiı √_‘‹Î_ ≥„Lƒ›˘ fi ·ı‰Î›
±ı‹ ÁkÎÎw’ı ◊¥fiı Ïfi√˝HÎ’HÎı ¿flÌfiı … ¤√‰Îfi‹Î_ Ëı÷ ¿fl‰_. ±ı‰Ì
flÌ÷fi˘ …ı iÎÎfiÌ »ı ÷ı ZÎıhÎ ±fiı ZÎıhÎiÎfiÎ w’fiı ΩHÎı »ı, ±fiı ’˘÷Îfiı ±Ï÷
Â©, ±w’, ±Ï·_√, «ı÷fi »\_ ±ı‹ ‹ÎfiÌfiı, ±Ï÷ ‹Ï·fi ±fiı …Õ ±ı‰_ …ı
ZÎıhÎ ÷ı ◊¿Ì …\ÿ˘ flËÌfiı, ¤√‰ÎfifiÌ ¤„@÷ ¿flı »ı. ÷ı ¤„@÷fiı ±ı¿Î_Ï÷¿Ì
¤„@÷ ¿ËÌ »ı ±fiı ÷ı iÎÎfiÌ ¤@÷fiı ’HÎ lıWà ¤@÷ ¿è΢ »ı.
““‹ÎÀı V‰¤Î‰ ¿ı ≠¿ÚÏ÷fiÎ ÿ˘Ê À΂‰Îfi˘ ±ı¿ … μ’Λ ó ±ÎI‹-
ÏfiWÃαı ÁÏË÷ ¤√‰ÎfifiÌ ¤„@÷ ¿fl‰Ì ±ı … ¤ÎÁı »ı. ±fiı Ωı ±ÎI‹-
ÏfiWÃΠωfiÎ ±ı¿·Ì … ¤√‰ÎfifiÌ ¤„@÷ ˢ› ÷˘ …ı‹ ¤√‰Îfi‹Î_ Ëı÷ ¿flı
÷ı‹ ⁄ÌΩ ’ÿÎ◊˝‹Î_ ’HÎ Ëı÷ ◊¥ Ω›.49
““÷ı◊Ì … ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ »ı — “…ı ±ÎI‹ÁkÎÎw’ı flËÌfiı ¤√‰ÎfifiÌ
¤„@÷ fiÏË ¿fl÷Πˢ› ÷ıfi_ w’ ÷˘ ±Î ÁIÁ_√‹Î_ μCÎÎÕ<_ ◊›Î ωfiÎ flËı …
fiÏË.”50 ‹ÎflÎ √v±ı ‹fiı ÁΑfi˘ ¿Á⁄ Ϭ‰ÎÕu˘ »ı ¿ı ≠◊‹ √‚_ ¿Î’ı
±fiı ’Ò…ı ÷ı Á‹ ‰÷ı˝; fiο-¿Îfi ¿Î’Ìfiı √‘ıÕı ⁄ıÁÎÕı ±fiı ’»Ì ‰‚Ì ’Ò…fi
¿flÌ ËÎ◊̱ı ⁄ıÁÎÕı ÷ı‹Î_ ’HÎ Á‹¤Î‰ flËı; Á‰ı˝ ≥„Lƒ›˘fiÌ T≤ÏkÎ ’λÌ
‰Î‚Ìfiı ±_÷fl‹Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝‹Î_ flά‰Ì ±ı ÁΑfi˘ ¿Á⁄ »ı. w’
ÿı¬Ì ±Î_¬fiÌ, V‰Îÿ‹Î_ ∞¤fiÌ, V’½‹Î_ I‰«ÎfiÌ, √_‘‹Î_ fiÎÏÁ¿ÎfiÌ ±fiı
ÂOÿ ÁÎ_¤‚Ì ¿ÎfifiÌ T≤ÏkÎ ¬ıÓ«Ì ·ı‰Ì ÷ı ÁΑfi˘ ¿Á⁄ »ı. ‹ÎÀı F›Î_ Á‘Ì
ÂOÿ ·Î√ı »ı, I›Î_ Á‘Ì ‹Îfi √›_ fi◊Ì ±ı‹ ΩHΉ_. ÷ı ÷·ÁÌÿÎÁ∞±ı
¿èÎ_ »ı ¿ı ó
49. √. ±_. 20.
50. √. ±_. 21.
178 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

“¿fi¿ ÷F›˘, ¿ÎÏ‹fiÌ ÷F›˘, ÷F›˘ ‘Î÷¿˘ Á_√;

÷·ÁÌ ·CÎ ¤˘…fi ¿flÌ ∞‰ı ‹Îfi¿ı fl_√.”
÷ı◊Ì Ωı ÁIÁ_√Ì‹ÎhÎfiı ±ZÎfl‘΋fiÎ ’ÎÊ˝ÿ Á‹∞, ‹ËÎflÎ… ÷ı‹fiÎ ¶ÎflÎ
±Î’HÎÎ ÿ˘Ê ¿Îœ‰Î, ±Î’b_ V‰w’ ±˘‚¬Î‰‰Î, ±Î’HÎÎ ‹ÎÀı …ı …ı
≠Á_√˘ ∂¤Î ¿flı »ı, ÷ı‹Î_ ±Î ¶ÎflÎ ‹ËÎflÎ… ‹ÎflÎ ÿ˘Êfi_ ¬_Õfi ¿flı »ı,
±ı‹ ‹ËÎflÎ…fiı Á‰˝¿÷ν Á‹∞ ‰÷ν› ÷˘ Á‰‚_ ’Õı ±fiı ÂOÿ ’HÎ ·Î√ı
fiÏË. ’HÎ F›Î_ Á‘Ì ±ÎI‹ÁkÎÎw’ı flËı‰Î÷_ fi◊Ì ó ΩHÎ’b_ flËı÷_ fi◊Ì ó
I›Î_ Á‘Ì ÿ˘Ê ’ÌÕÌfiı ‹Ò_{‰HÎ ¿flÂı ….
““Á‰˝ ≠¿Îflı Ïfiÿ˘˝Ê ◊¥ ⁄˛õw’ ◊‰Îfi˘ μ’Λ ÷˘ ±fiÎÏÿ ⁄˛õ …ı
√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷ı‹Î_ ±¬_Õ ≠ÌÏ÷ ¿fl‰Ì ±ı … »ı. ¿ÎflHÎ ¿ı, ±ı ±ı¿
… V‰w’ ≠¿ÚÏ÷◊Ì ’fl »ı ±fiı ±ıfiÎ Á_⁄_‘◊Ì … ±Î’HÎı ≠¿ÚÏ÷◊Ì ’fl
◊¥Â_. ±ı Á_⁄_‘ ωfiÎ ±Î’HÎfiı …ı ±Î’HÎΠω¿Îfl À‚Ì √›Î »ı ±ı‹
…HÎΛ »ı ÷ı ÷˘ ¤˛‹ »ı. ¿ÿΫ ω¿Îflfi˘ μÿÔ˚¤‰ ÁΑÎflHÎ ≠Á_√ı fi ◊÷˘
ˢ›, ÷˘ ’HΠωʋ ≠Á_√ı ÷˘ ◊‰Îfi˘ …. ÷ı◊Ì ΩHΉ_ ¿ı ±Î’HÎı Â©
«ˆ÷L›⁄˛õ ÷˘ fi◊Ì ◊›Î ±fiı ‹Îfi ±fiı ¥W›Î˝ ±Ï÷ ωʋ ≠Á_√ı Ω√˛÷
◊¥ Ω› »ı. ±ıÀ·ı ω¿Îfl Ïfi‹Ò˝‚ ◊›Î … fi◊Ì. …ı‹ „V◊fl ◊›ı·Î ÷‚ΉfiÎ
’ÎHÎÌ‹Î_ ±ı¿ ¿Î_¿fl˘ fiά̱ı ÷˘ ’ÎHÎÌ‹Î_ ÷fl_√ ∂Ãı »ı. ±ıÀ·ı ÿı¬Ì÷Ì flÌ÷ı
„V◊fl ’ÎHÎÌfiı Ωı ¿Î_¿flÎfi˘ ›˘√ ◊›˘ ÷˘ ÷fl_√ ∂Ãu˘. ’HÎ Ωı ÏË‹fiÎ ›˘√ı
±ı ÷‚Ήfi_ ’ÎHÎÌ ⁄flŒ ◊¥ Ω›, ÷˘ ¿Î_¿fl˘ μ◊Õ¿Ìfiı ’λ˘ ’Õı ’HÎ ÷fl_√
∂Ãı … fiÏË. ±ı‹ ÿı¬Ì÷Ì flÌ÷ı ±_÷—¿flHÎ „V◊fl ◊›ı·_ ·Î√ı ’HÎ ‹Îfi-
±’‹Îfiw’Ì ÿı¿΂fi˘ ›˘√ ◊Λ ÷˘ Á_¿S’-ω¿S’w’Ì ÷fl_√˘ ∂ÉÎfiÎ
…. ’HÎ √HÎÎ÷Ì÷fiÎ ›˘√ı ¿flÌfiı ±ı¿flÁ «ˆ÷L›V‰w’ ◊¥ …¥±ı ÷˘ Á_¿S’
Ïfi‹Ò˝‚ ◊¥ Ω› ±fiı ÿı¿΂ÎÏÿ¿fiÎ ¤Î‰˘ μ◊Õ¿Ìfiı ’λΠŒflı, ’HΠωZÎı’
¿fl‰Î Á‹◊˝ ◊Λ fiÏË. ‹ÎÀı V‰Î‹Ì ! ±Î’HÎı ÷˘ ±fiÎÏÿ ±ZÎfl⁄˛õ …ı
√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷ı w’ı ◊¥fiı ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝‹Î_ Ëı÷ ¿fl‰_. ±ı‰_ Ëı÷
◊Λ I›Îflı ±Îfi_ÿfiÎ ±¬_Õ d‰ÎflÎ »^ÀÂı. ÂOÿ‹ÎhÎ ±Î¿ÎÂfi˘ ¤Î√ ‹fiÎÂı
±fiı ≠¿ÚÏ÷fi˘ ¤Î‰ … flËıÂı fiÏË ±fiı ÁÿÎ ±Îfi_ÿ ‰÷˝Âı. ±Î ‰Î÷ν
‘Îfl¢ ±fiı ω«Îfl¢ ÷˘ ÂÎ_Ï÷ ◊Âı.””
±Î‹, ¤√÷∞±ı ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝fi_ ±ı‰_ Ïfiw’HÎ ¿›* ¿ı V‰Î‹Ì ÷˘
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 179

±Îç›˝ ’Î‹Ì √›Î ±fiı ⁄˘S›Î — ““±Î ÷˘ ⁄Ë ’flÎ ±fiı ’Îfl ‰Î÷ ÿı¬Î›
»ı, ±fiı ≠Î√∞ ! ±Î ‰Î÷‹Î_ ÷ÎflÌ ¬flÌ fi…fl ’ÕÌ √¥ »ı.””
±ıÀ·_ ¿ËÌfiı ‰‚Ì ’λΠ⁄˘S›Î — ““≠Î√∞ ! ÷_ ¿Ëı »ı ÷ı‹… »ı.
¬flÎ ÁΑ ÷˘ ‹ıÓ √HÎÎ÷Ì÷ ±ı¿ … ÿÌÃÎ. ±‹ı ’Î_«Á˘ ’fl‹ËoÁ˘fiÎ_ ÿ½fi
¿›Î* »ı ÷ı‹… ‹ÎflÎ √v ÏfiI›Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ¤ı√˘ ’HÎ Ë_ flè΢ »\_, ’HÎ
√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ …ı‰Ì ÁΑ÷Î ‹ıÓ ¿˘¥fi΋Î_ Ωı¥ fi◊Ì. ±‹ı ÷˘
±ı‹fiÎ ±Î√‚ ¿Î_¥ fiËŸ. ±‹Îflı ¿o¥¿ ·˘¿˘fiÎ ¿Ëı‰Î◊Ì ±ı‹fiı ¿Ëı‰_ ’Õu_,
’HÎ ±ı‹fiÎ ±_÷fl‹Î_ …flÎ ’HÎ flÎ√¶ıÊ fiÏË ±fiı ±’Îfl ‹˘À’ ÷ı‹… Á‹◊˝
◊¿Î …flHÎÎ ¿flÌ ±ı CÎHÎÌ … ‹˘ÀÎ¥ ¿Ëı‰Î›. ±ı ÷˘ ¬flÎ «˘Áà ·ZÎHÎı ›@÷
ÁΑ, ¿ÎflHÎ ¿ı ¿˘¥ ‰¬÷ ‰Î÷fiÌ ‰Î÷‹Î_ ±‹fiı ⁄ÿ·˘ ±Î’‰Î ÁÎv ’HÎ
⁄ı ÂOÿ ¿Ì‘Î fi◊Ì. ∂·À˘ ’˘÷Îfi˘ √HÎ ·Î‰‰Î ÷fiı ¤·Î‹HÎ ¿flÌ. ‹ÎÀı
±ı‰Î ÷˘ ±ı ±ı¿ … ÿÌÃÎ.””
±ı‹ ¿ËÌ ‰‚Ì ◊˘ÕÌ ‰Îflı ⁄˘S›Î — ““≠Î√∞ ¤√÷ ! fiyÌ ±ı
ÁΑfi˘ ÷ÎflÎ μ’fl ±ÁΑÎflHÎ flÎ∞’˘ »ı ±ı‹Î_ Á_› fi◊Ì. ÷ıÓ ±ı ÁΑfiı
‹fi, ¿‹˝, ‰«fiı Áı‰Ìfiı flÎ∞ ¿›Î˝ »ı. ÷ı◊Ì ÷ÎflÎ μ’fl ±ı‹HÎı ’ÒHν ¿Ú’Î ¿flÌ
»ı ±fiı ÷fiı ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝ ’‹ÎÕu˘ »ı, ±ı‹ ‹fiı ±Î…ı ’ÒflÌ ¬Î÷flÌ ◊¥ »ı.
÷ÎflÎ …ı‰˘ Ïfi‹Î˝fiÌ ¤@÷ ’HÎ ⁄ÌΩı ¿˘¥ fiÏË. fiËŸ ÷˘ ‹ıÓ Á_‰÷
1921fiÌ Áηı ±ı‰˘ ÃflΉ ¿›˘˝ Ë÷˘ ¿ı ±Î…◊Ì ÷ÎflÎ ¤ı‚_ ⁄ıÁ‰_ fi◊Ì.
I›Îflı ÷ıÓ ’HÎ ‹fiı ¿èÎ_ Ë÷_ ¿ı Ωı √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ‹Ò‚ ±ZÎfl ˢ› ÷˘
÷‹ÎflÎ ¤ı‚Î … ⁄ıÁÌfiı ¿◊ΉÎ÷ν ¿fl‰Ì »ı. ÷ı ±Î… ÷_ ‹fiı ±ÎiÎÎ ¿flı »ı
±ı‰Ì …ı ÷ÎflÌ ÁkÎÎ, ÷ı ÷˘ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ ≠÷Î’◊Ì … »ı.”” ±ı‹
¿ËÌfiı V‰Î‹Ì ±À@›Î.
±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ωiÎÎfiÿÎÁ V‰Î‹Ì ’ÎÁı
“ÁÎ_¤‚ ⁄ıfiÌ ËÏfl fl̇›ÎfiÌ flÌ÷ÕÌ,
‹˘Ëfi‰flfiı ‹Îfi Á_√Î◊ı ‰ıfl Ωı.”
±ı ¿Ì÷˝fi ⁄˘·ÎT›_. ÷ı ¿Ì÷˝fi ’Òfl_ ◊›_ ±ıÀ·ı ‰‚Ì V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î —
““≠Î√∞ ! ÷ıÓ √HÎÎ÷Ì÷fi˘ ¬fl˘ ‰_ flÎA›˘ »ı, ÷ı◊Ì ÷ÎflÎ ÿ½fiı ¿flÌfiı …
‹fiı ±Î…ı ±’Îfl ÂÎ_Ï÷ ◊¥ √¥ »ı. ’HΠˉı ±Î‰_ Á⁄Ì… iÎÎfi …ı
V‰Î‹ÌfiÎ ≠÷Î’◊Ì ÷ıÓ ÏÁ© ¿›* »ı ÷ı ±Î ‰ÎÏHΛÎfiÎ »˘¿flÎ(V‰Î‹Ì ωiÎÎfi-
180 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

ÿÎÁ∞)‹Î_ fiÎ¬Ì ÿ¥Â fiÏË. ±Î iÎÎfi ÷˘ ¿˘¥ ÁÎflÎ ±Ï‘¿ÎflÌ ’ÎhÎfiı

±Î’…ı.””
I›Îflı ¤√÷∞ ËÁ÷Î_ ËÁ÷Î_ ⁄˘S›Î — ““V‰Î‹Ì ! …ıfiı iÎÎfi ±Î’÷Î_
±Î‰Õ÷_ ËÂı, ÷ıfiı ’ÎhÎ ’HÎ CÎÕ÷Î_ ±Î‰Õ÷_ ËÂı; ‹ÎÀı ±ı ‰Î÷fiÌ ÏŒ¿fl
flά¢ fiÏË.”” ±ı‹ ¿ËÌfiı ¤√÷∞ ∂ÃuÎ ±fiı ⁄ËÎfl ±ÎT›Î.
’»Ì ωiÎÎfiÿÎÁ∞fiı ¿èÎ_ — ““ˉı V‰Î‹Ìfiı √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi˘
¬fl˘ √HÎ ±ÎT›˘ »ı ‹ÎÀı ‹ËÎflÎ… ÷ı‹fiı ‘΋‹Î_ ·¥ …Âı.””
’»Ì ¤√÷∞ ◊˘Õ˘ ‰¬÷ ‰fl÷η flËÌfiı ‹Ë‰Î √›Î ±fiı ’ωhÎÎfi_ÿ
V‰Î‹Ì Á_‰÷ 1935fiÎ ±ÊÎœ ‰Ïÿ 10fiÎ Ïÿ‰Áı ÿıË ‹Ò¿Ì ‘΋‹Î_ √›Î.
❀
Á_‰÷ 1935fiÎ lΉHÎ ‹ÎÁ‹Î_ ¤√‰÷Ô˚≠ÁÎÿ∞ ‹ËÎflÎ… ‘΋‹Î_
’‘Λν ±fiı lÌ Ï‰ËÎfl̷η∞ ‹ËÎflÎ… √Îÿ̱ı ±ÎT›Î I›Îflı ¤√÷∞fiı
ŒflÌ ‰fl÷η ÷ıÕÎT›Î Ë÷Î. ¤√÷∞±ı ‹ËÎflÎ…fiÌ ’ÒΩ ¿flÌ ’˘Âο
±˘œÎÕu˘ ±fiı ◊˘Õ˘ ‰¬÷ I›Î_ flèÎÎ. “ˉı ÿı¿΂ ‘Ìflı ‘Ìflı Á‘flÂı” ó
±ı‹ ÿı¿΂ Á_⁄_‘Ì Á˙fiı ‘Ìfl… ±Î’Ì, ¤√÷∞ ’λΠ‹Ë‰Î ’‘Λν.
❀
Á_‰÷ 1937‹Î_ ±Î«Î›˝lÌ Ï‰ËÎfl̷η∞ ‹ËÎflÎ… √œÕÎfi˘ Á‹ˆ›˘
¿flÌ ¤Î‰fi√fl ’‘Λν. ÁÎ◊ı ¤√÷∞ ‹ËÎflÎ…fiı ’HÎ ÷ıÕ÷Î √›Î. ±ËŸ
‰ıHÎ̤ΥfiÌ ‰ÎÕÌ‹Î_ μ÷Îfl˘ flÎA›˘ ±fiı ±ı¿ ‹ÎÁ flèÎÎ. ¤√÷∞±ı ±ËŸ
CÎHÎÌ … ‰Î÷˘ ¿flÌ ±fiı ⁄˛õÎfioÿfi_ ⁄Ë … Á¬ ±ÎM›_. ’»Ì ±Î«Î›˝
‹ËÎflÎ… ¤√÷∞fiı ÁÎ◊ı ·¥fiı ‰fl÷η ’‘Λν.
◊˘ÕÎ ‰¬÷ ’»Ì ¤√÷∞fiı ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…ı ¤Ò‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÁÎ◊ı
fiÏÕ›Îÿ ‹˘¿S›Î.

fiÏÕ›Îÿ‹Î_ ±‰÷Îfl ±‰÷ÎflÌ ÏfiHν›

¤√÷∞ fiÏÕ›Îÿ ¤Ò‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÁÎ◊ı ±ÎT›Î. ±hÎı ‹_Ïÿfl‹Î_ ±ı¿
Ïÿ‰Á ±‰÷Îfl ±‰÷ÎflÌfi˘ ≠ë fiÌ¿Y›˘, I›Îflı ¿˘¥◊Ì ⁄fl˘⁄fl μkÎfl
◊›˘ fiÏË. ±ıÀ·ı ¤Ò‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — ““≠Î√∞ ¤√÷fiı ⁄˘·Î‰˘. ÷ı
μkÎfl ¿flÂı.””
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 181

±ıÀ·ı ¤√÷∞fiı Á¤Î‹Î_ ⁄˘·ÎT›Î. ¤√÷∞±ı ’_«Î‚Î-6ß_

‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰÷Î_ ‰Î÷ ¿flÌ — ““±Î ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ…ı lÌ¿ÚWHÎfi_
Ï‹Ê ·¥fiı ’˘÷ÎfiÎ V‰w’fiÌ ‰Î÷ ¿flÌ »ı. lÌ¿ÚWHÎ …ı‰˘ ±‰÷Îfl Á‰˝
„@÷±ı ›@÷ ⁄ÌΩı ¿˘¥ ◊›˘ fi◊Ì, ¿ÎflHÎ ¿ı ’˘÷ÎfiÌ Ï¤Lfi ϤLfi’HÎı
flËı·Ì …ı Á‰ı˝ ‹ÒÏ÷˝±˘, ÷ı Á‰ı˝fi˘ ¤Î‰ ’˘÷ÎfiÌ ‹ÒÏ÷˝fiı ωÊı lÌ¿ÚWHÎ
¤√‰Îfiı ⁄÷ÎT›˘, ±fiı Á‰ı˝ ‹ÒÏ÷˝±˘ ’˘÷ÎfiÌ ‹ÒÏ÷˝‹Î_◊Ì ≠√À ¿flÌ, ’λÌ
’˘÷ÎfiÌ ‹ÒÏ÷˝‹Î_ … ·Ìfi ¿flÌ ÿı¬ÎÕÌ. ≠◊‹ ÷˘ ÿı‰¿Ì∞fiı ’˘÷ı …LQ›Î
I›Îflı Â_¬, «ø, √ÿÎ, ’• ‘ÎflÌfiı «÷¤˝… V‰w’ı ÿ½fi ÿÌ‘Î_, ÷ıHÎı ¿flÌfiı
·Z‹Ì’Ï÷ …ı ‰ˆ¿<_ÃfiÎ◊ ÷ıfi˘ ¤Î‰ ’˘÷΋Î_ …HÎÎT›˘; ÷◊Î ‹Î÷Î ›Â˘ÿÎfiı
’˘÷ÎfiÎ ‹¬‹Î_ ωrw’ ÿı¬ÎÕu_, ÷ıHÎı ¿flÌfiı ÁËôÎÂÌÊν’HÎı ¿flÌfiı
±Ïfiv©’b_ ’˘÷΋Î_ …HÎÎT›_; ÷◊Î ±øÒflfiı ›‹fiÎfiÎ ‘fl΋Î_ ÿ½fi ÿÌ‘Î_,
÷ıHÎı ¿flÌfiı ÂıÊÂΛ̒b_ …HÎÎT›_; ÷◊Î ±…\˝fifiı flHÎÁ_√˛Î‹‹Î_ ωrw’
ÿı¬ÎÕu_, …ı ¬‡ÿ ◊ ¬ÊÕ¸ M§¬ÊÁáÊ ‡ÊÇÊÙ˘Õ ‚„Ud‡Ê— H ±ı‰Ì flÌ÷ı ±fi_÷
⁄˛õÎ_Õ ÿı¬ÎÕÌfiı ’vÊ˘k΋’b_ …HÎÎT›_.
““±ı‰Ì flÌ÷ı ’˘÷ı ’˘÷Îfi_ ’vÊ˘k΋’b_ …HÎÎT›_ ÷◊Î √˘·˘¿‰ÎÁÌ …ı
flÎÏ‘¿Î ÁÏË÷ lÌ¿ÚWHÎ ÷ı ÷˘ ’˘÷ı … Ë÷Î. ±fiı ⁄˛ÎõHÎfiÎ ⁄΂¿fiı ·ı‰Î
√›Î I›Îflı ±…\˝fifiı ’˘÷Îfi_ ¤Ò‹Î’vÊw’ı ÿ½fi ¿flÎT›_ ÷◊Î rı÷¶Ì’‰ÎÁÌ
‰ÎÁÿı‰ ¤√‰Îfiı ÷˘ ’˘÷ı … ±ı ±‰÷Îfl ‘›˘˝ Ë÷˘ ÷◊Î fiflfiÎflΛHÎ ÷˘
Á‹√˛ ¤Îfl÷fiı ωÊı ÷◊Î ¤Î√‰÷‹Î_ ±ı lÌ¿ÚWHÎfiı … ¿èÎÎ »ı. ÷ı ‹ÎÀı ±ı
lÌ¿ÚWHÎfiÎ ±‰÷Îflfiı ωÊı ϤLfi ϤLfi’HÎı flËÌ …ı ±ı … ¤√‰ÎfifiÌ
‹ÒÏ÷˝±˘ ÷◊Π„@÷±˘, ±ˆr›˝ ÷ı Á‹√˛ »ı. ‹ÎÀı ±ı ±‰÷Îfl ⁄Ë … ‹˘À˘
◊›˘ »ı. ÷ı ±ı‰_ ÂÎVhοÎfl˘±ı fiyÌ ¿›*. ¿ÎflHÎ ¿ı ’fl⁄˛õ ’vÊ˘k΋ -
÷ı‹fi_ V‰w’, ⁄‚, ±ˆr›˝, ¿Î_Ï÷, ‰Ì›˝, ±˘…Á ‰√ıflı ·ZÎH΢fi_ …ı ‰Hνfi
ÂÎVh΋Î_ ¿›* »ı ±fiı ‰ıÿ˘±ı ’HÎ …ı V‰w’fiÌ V÷Ï÷ ¿flÌ »ı, ÷ı ’vÊ˘k΋fiÎ_
V‰w’, ⁄‚, ±ˆr›˝, ¿Î_Ï÷, ±˘…Á ‰√ıflıfi_ ÿ½fi ±Î lÌ¿ÚWHÎfiı ωÊı …ı ¿o¥
±_Âı ÿÌÃ<_ ±fiı ÁÎ_¤Y›_, ÷ı‰_ ⁄Ì∞ ±ı ±‰÷ÎflfiÌ ’Ò‰˝fiÌ ‹ÒÏ÷˝±˘fiı ωÊı
ÿÌÃ<_ ’HÎ fiÏË Ë˘› ±fiı ÁÎ_¤Y›_ ’HÎ fiÏË Ë˘›; ÷ı‹… ÷ı ¿Î‚‹Î_ ’HÎ
±ı‰Ì ¿˘¥ Á‹◊˝ ‹ÒÏ÷˝ fiˢ÷Ì. ÷ı◊Ì ÂÎVh΋Î_ ‰Hνfi ¿flı·Î ’vÊ˘k΋
’fl⁄˛õ ±Î lÌ¿ÚWHÎ … »ı ±ı‹ Á‰ı˝±ı √Îfi ¿›*.
182 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

““ˉı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı …ı «Ïflh΢ ¿›Î* ±fiı ’˘÷ÎfiÌ ‹ÒÏ÷˝‹Î_◊Ì «˘‰ÌÁı

±‰÷ÎflfiÌ ‹ÒÏ÷˝±˘ ≠√À ¿flÌ ’Î»Ì ’˘÷ÎfiÌ ‹ÒÏ÷˝‹Î_ ·Ìfi ¿flÌ ÿÌ‘Ì, ±ı‰_
…ı ±ÁΑÎflHÎ ±ˆr›˝ ’‰˝÷¤Î¥fiı, V‰w’Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ÷◊Î T›Î’¿Îfi_ÿ
V‰Î‹Ìfiı ⁄÷ÎT›_; ÷ı‹… ‹‹ZÎ…fi˘fiı Á‹ÎÏ‘ ¿flÎ‰Ì ’˘÷’˘÷ÎfiÎ_ ≥WÀÿı‰fiÎ_
ÿ½fi ’˘÷ı ¿flÎT›Î_ ±fiı Á‰ı˝fiÎ_ ‘΋ ÿı¬ÎÕuÎ_; ±fiı ·Î¬˘fiı Ïfiω˝Ê›Ì
¿flÌfiı ’˘÷ÎfiÌ ‹ÒÏ÷˝fiı ωÊı ΩıÕÌ ÿÌ‘Î; ±ı Á‰ı˝ …ı ‹ËÎflÎ…fiÎ_ «ÏflhÎ …ıHÎı
…ıHÎı ≠I›ZÎ’HÎı Ωı›Î_ ˢ› ±fiı ‹˘ÀÎ ◊¿Ì ÷ı ÁÎ_¤Y›Î_ ˢ›, ÷ı‹fiÎ
‰«fi‹Î_ ωrÎÁ ·Î‰Ì±ı I›Îflı ±Î’HÎfiı …HÎΛ ¿ı ÂÎVh΋Î_ ·A›Î …ı
’vÊ˘k΋ ’fl⁄˛õfiÎ_ Á‰˝ ·ZÎHÎ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ωÊı ‹ÒÏ÷˝‹Îfi ÿı¬Î› »ı,
‹ÎÀı lÌ∞‹ËÎflÎ… ±ı … ’vÊ˘k΋ ’fl⁄˛õ »ı. ‰‚Ì, ‹ËÎflÎ…ı lÌ‹¬ı ±Î
‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ±Î√‚ ¿èÎ_ »ı ¿ı ±‰÷Îfl (lÌ¿ÚWHÎfi˘) Á‰˘˝’flÌ ‰÷ı˝ »ı ±fiı
⁄ÌΩ ±‰÷Îflı ¿flÌfiı ◊˘ÕÌ Â„@÷ …HÎÎ‰Ì »ı fiı ±Î ±‰÷Îflı (‹ËÎflÎ…fiÎ)
¿flÌfiı Á_’ÒHν ±ˆr›˝Â„@÷ …HÎΉÌ. ‹ÎÀı ±Î ±‰÷Îfl ‹ËÎflÎ…fi˘ Á‰˘˝I¿ÚWÀ-
’HÎı ‰÷ı˝ »ı. ±ı‰Ì flÌ÷ı ≠I›ZÎ lÌ¿ÚWHÎfiÎ V‰w’‹Î_ ºœ ‹Ï÷ flά‰Ì. ±Î
±‰÷Îfl … Á‰˘˝’flÌ »ı ±fiı Á_’ÒHν ±ˆr›˝ ±Î ±‰÷Îflı … ⁄÷ÎT›_ »ı. ‹ÎÀı
lÌ∞‹ËÎflÎ… ±ı … Á‰˘˝’flÌ ±fiı Á‰˝ ±‰÷Îfl‹ÎhÎfiÎ ¿ÎflHÎ ’fl⁄˛õ
’vÊ˘k΋ fiÎflΛHÎ »ı.
±ı¿ ‰¬÷ …^fiÎ√œ‹Î_ V‰Î‹Ì ’ÎÁı ±ı¿ ÁΑ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ
V÷Ï÷fi˘ f·˘¿51 ⁄˘S›Î. ÷ı‹Î_ »ıS·_ ’ÿ Œ‡ÊÊ∑ΧÁÃœÎÃ ∑ΧcáÊÊÿ ÃÈèÿ¢ Ÿ◊— H
51. flŒÊŸÈh⁄UÃ ¡ªÁãŸfl„UÃ ÷ًͪ◊ÈÁm÷˝Ã
ŒÒàÿ¢ ŒÊ⁄UÿÃ ’Á‹¢ ¿U‹ÿÃ ˇÊòÊˇÊÿ¢ ∑ȧfl¸Ã –
¬ı‹Sàÿ¢ ¡ÿÃ „U‹¢ ∑§‹ÿÃ ∑§ÊL§áÿ◊ÊÃãflÃ
ê‹ë¿UÊŸÔ˜ ◊Í뿸UÿÃ Œ‡ÊÊ∑ΧÁÃœÎÃ ∑ΧcáÊÊÿ ÃÈèÿ¢ Ÿ◊—H ó √Ì÷√˘Ï‰_ÿ
±◊˝ — ‹IV›w’ı ‰ıÿ˘fi˘ μ©Îfl ¿flfiÎflÎ, ¿>‹˝w’ı …√÷fiı ‘ÎflHÎ ¿flfiÎflÎ,
‰flÎËw’ı ¤Ò√˘‚fiı …‚ μ’fl ·Î‰Ìfiı V◊Î’fiÎflÎ, L≤ÏÁ_Ëw’ı ÿˆI›˘fi˘ fiÎÂ
¿flfiÎflÎ, ‰Î‹fiw’ı ⁄Ï·fiı »‚fiÎflÎ, ’flÂfl΋w’ı ÿWÀ ZÎÏhΛ˘fi˘ fiΠ¿flfiÎflÎ,
fl΋w’ı ’·VI›‹ÏfifiÎ ’˙hÎ flΉHÎfiı ∞÷fiÎflÎ, ⁄‚fl΋w’ı Ë‚w’ ±Î›‘fiı
Œıfl‰fiÎflÎ, ⁄©w’ı ±Ï÷ ¿ÎvH›fiı «˘÷flŒ ωV÷ÎflfiÎflÎ, ¿„S¿w’ı Q·ıE»≠Λ
◊¥ √›ı·Ì ≠Ωfiı fiΠ¿flÌ ≠ΩfiÌ ÂÏ© ¿flfiÎflÎ. ±Î ≠‹ÎHÎı ÿÂı›
±Î¿ÚÏ÷±˘fiı - ±‰÷Îfl˘fiı - ‘ÎflfiÎflÎ, ±ı‰Î ÷‹fiı - lÌ¿ÚWHÎfiı - fi‹V¿Îfl »ı.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 183

±ı ’ÿ ⁄˘S›Î. ±ıÀ·ı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î — ““ Œ‡ÊÊ∑ΧÁÃ∑ΧÃ ¿Ë˘ ’HÎ œÎÃ ¿Ëı¢

fiÏË. ‹ËÎflÎ… ±ı ÿÁ ±‰÷ÎflfiÎ ‘ÎflHÎ ¿flfiÎflÎ fiˢ÷Î, ’HÎ ±ı ÿÁı
±‰÷ÎflfiÎ ¿ÎflHÎ lÌ¿ÚWHÎ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ’˘÷ı … »ı ±ı‹ Á‹…‰_.””
±Î μ’fl◊Ì Á¤Î‹Î_◊Ì ¿˘¥±ı ’Ò»u_ — ““lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ÷˘ lÌ¿ÚWHÎ ±ı
… ’˘÷ı »ı ±ı‹ ÏÂZÎÎ’hÎÌ, ‰«fiÎQ≤÷ ‰√ıflı‹Î_ ¿èÎ_ »ı ÷ıfiı ÷‹ı ¿ı‹ ¬˘À<_
’ÎÕ˘ »˘ ?””
±ı ÁÎ_¤‚Ì ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““±ı ‰¬÷ı lÌ¿ÚWHÎfi_ … ≠‘Îfi’b_ Ë÷_
±fiı ’vÊ˘k΋ V‰w’ı lÌ¿ÚWHÎ … ‹fiÎ÷Î ±fiı ’ÒΩ÷Î Ë÷Î. ±ı lÌ¿ÚWHÎ
’vÊ˘k΋ ±ıÀ·ı ¬ÈL§··È ©UûÊ◊— - Á‰˝ ’vÊ˘‹Î_ μk΋ ’vÊ - ÿflı¿fiı μ’ÎV›
±fiı ’ÒF›‹ÒÏ÷˝ Ë÷Î. ˉı ‹ËÎflÎ… ÷˘ Á˙◊Ì ‹˘ÀÎ »÷Î_ ’˘÷ÎfiÌ ‹˘ÀÎ¥
…HÎΉ‰Ì ¿ı‹ ? ±ıÀ·ı …ıfiı …√÷ ’vÊ˘k΋ ‹Îfi÷_ ÷ı …ı‰Î ’˘÷ı »ı, ’˘÷ı …
lÌ¿ÚWHÎ »ı, ±ı‹ ·˘¿˘fiı μ’ÿı ±Î’Ì, Á‹Ω‰Ì, ’˘÷ÎfiÌ ‹ÒÏ÷˝‹Î_◊Ì ±fi_÷
±ˆr›˝ ≠√À ¿flÌ, Á‰ı˝fiı ’˘÷΋Î_ ΩıÕuÎ. ’fl_÷ ÂÎVh΋Î_ (‰«fiÎQ≤÷,
ÏÂZÎÎ’hÎÌ ±ÎÏÿ) …ı ÂOÿ»‚ »ı ÷ı ¤√‰ÎfifiÎ ±ı¿Î_Ï÷¿ ¤@÷ ωfiÎ
⁄ÌΩfiı Á‹Ω÷˘ fi◊Ì. ±ıÀ·ı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ÷˘ ‹‹ı˝ ¿flÌfiı ’˘÷Îfi_ V‰w’
Á‰˘˝I¿ÚWÀ »ı ±ı‹ Á‰ı˝fiı Á‹Ω‰Ì ÿÌ‘_. ÷ı …ı ⁄Ï©ÂÎ‚Ì Ë÷Î ÷ı Á‹F›Î
±fiı ⁄ÌΩ flËÌ √›Î. ÏÂZÎÎ’hÎÌ‹Î_ ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ »ı ¿ı -
∞Ã·È ÿÊÁŸ flÊÄÿÊÁŸ üÊË∑ΧcáÊSÿ flηSÿ ø –
•àÿÈà∑§·¸¬⁄UÊÁáÊ SÿÈSÃÕÊ ÷ÁQ§Áfl⁄UʪÿÙ—H
◊ãÃ√ÿÊÁŸ ¬˝œÊŸÊÁŸ ÃÊãÿflÃ⁄UflÊÄÿ×–
œ◊¸áÊ ‚Á„UÃÊ ∑ΧcáÊ÷ÁQ§— ∑§Êÿ¸Áà ú˝„U—H
ó ÏÂZÎÎ’hÎÌ; f·˘¿ — 101-102.
““±ı Á‰˝ ÂÎVhÎfiı ωÊı ‰«fi ÷ı …ı ÷ı lÌ¿ÚWHÎ ¤√‰Îfifi_ …ı V‰w’
÷◊Î ‘‹˝ ÷◊Î ¤„@÷ ÷◊Î ‰ˆflÎB› ±ı «ÎflfiÎ ±Ï÷ μI¿Ê˝’HÎÎfiı ¿Ëı÷Î_ ˢ›;
÷ı ‰«fi …ı ⁄ÌΩ_ ‰«fi ¿fl÷Î_ ≠‘Îfi’HÎı ‹Îfi‰Î_ ±fiı lÌ¿ÚWHÎ ¤√‰ÎfifiÌ
¤„@÷ ÷ı ‘‹˝ı ÁÏË÷ … ¿fl‰Ì. ±ı‰Ì flÌ÷ı ±ı Á‰ı˝ Á÷Ô˚ÂÎVhÎfi_ flËV› »ı.”
““±Î‹Î_ ‹ËÎflÎ…ı «˘A¬_ ¿èÎ_ »ı ¿ı …ı ‰«fi ’˘÷ÎfiÎ V‰w’fiÎ ±Ï÷
μI¿Ê˝’HÎÎfiı …HÎΉ÷Πˢ› ÷ı … ‹Îfi‰Î_ ±fiı ⁄ÌΩ_ Á΋ÎL› ˢ› ÷ı fi
‹Îfi‰Î_. ’fl_÷ ±Î ÂOÿ˘fi_ flËV› ±Î’HÎı F›Î_ Á‘Ì fi◊Ì Á‹…÷Î I›Î_ Á‘Ì
184 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

÷˘ ‹ËÎflÎ…ı ±Î‹ ¿èÎ_ »ı ±ıÀ·ı ’¿ÕÌfiı ⁄ıÁÌ flË̱ı »Ì±ı ±fiı V‰w’-
ÏfiWÃ΋Î_ ¬Î‹Ì ±Î‰ı »ı. lÌ∞‹ËÎflÎ…ı «˘A¬_ ¿èÎ_ »ı ¿ı V‰w’ÏfiWÃÎ ÷˘
±Î‹ Á‹…‰Ì ¿ı, Á‰˘˝’flÌ ±fiı ÁÿÎ ÏÿT›, ÁοÎfl‹ÒÏ÷˝ ±fiı Á‰˝ ±‰÷Îflfi_
¿ÎflHÎ ±‰÷ÎflÌ ±ı‰_ …ı ¤√‰Îfifi_ V‰w’ ÷ı … ‹fiı ≠ÎM÷ ◊›_ »ı. ÷ı ‹ÎÀı
±Î’HÎfiı ÁÎZÎÎ÷Ô˚ ‹Y›_ …ı ¤√‰Îfifi_ V‰w’ ÷ıfiı ÁÿÎ ÏÿT›, ÁοÎfl‹ÒÏ÷˝ fiı
Á‰˝ ±‰÷Îflfi_ ¿ÎflHÎ ±‰÷ÎflÌ ΩHΉ_ ±fiı ±ı‹ Ωı fi ΩHÎı fiı ÏfiflοÎfl
ΩHÎı fiı ⁄ÌΩ ±‰÷Îfl …ı‰Î ΩHÎı ÷˘ ±ıfi˘ ƒ˘Ë ¿›˘˝ ¿Ëı‰Î›.””52
¤√÷∞fiÎ ±Î‰Î Á«˘À Ïfiw’HÎ◊Ì Á¤Î‹Î_ ⁄ıÃı·Î Á‰ı˝ Á_÷-
ËÏfl¤@÷˘fiı ‹ËÎflÎ…fiÎ ±‰÷ÎflÌ’HÎÎfi˘ ’Ïfl’@‰ Ïfiç› ◊›˘. ±Î ‰¬÷ı
¤√÷∞ ·√¤√ » ‹ÎÁ ±Î ‹_Õ‚ ¤ı√Î flèÎÎ ±fiı ¿◊ΉÎ÷νfi_ ±’Îfl
Á¬ «fl˘÷flfiÎ ËÏfl¤@÷˘fiı ±ÎM›_ ±fiı ’»Ì ’˘÷ı √œÕı ’‘Λν.
√œÕ΋Î_ V‰Î‹Ì ωiÎÎfiÿÎÁ∞fi_ ‹_Õ‚ Ë÷_. V‰Î‹Ì ωiÎÎfiÿÎÁ∞
I›Î√fiÌ ‹ÒÏ÷˝; ÁÿÎ ‹˘ÿ μ’fl … ÁÒ÷Î, ËÎ◊fi_ ±˘Ï¿<_ ¿fl÷Î ±fiı
I›Î√ÌfiÎ Ïfi›‹˘ ‘‹Î˝Q≤÷‹Î_ ¿èÎÎ »ı ÷ı ⁄‘Î ‰Î_«Ì-ω«ÎflÌfiı ÷ı ≠‹ÎHÎı …
÷ı±˘ ÁÿÎ ‰÷˝÷Î. ÷ı‹Î_ ’HÎ ¤√÷∞fiÎ ≠Á_√◊Ì ÷˘ ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝ ±Î fiı
±Î …L‹ı … ÏÁ© ¿flÌ ·ı‰Îfi˘ ºœ Ïfiç› ¿flÌ, ¬flÌ ÁΑ÷Î ¿ı‚‰Ì,
¤√÷∞fi˘ ÏÂfl ÁÎÀı Á‹Î√‹ ¿fl÷Î.

ωiÎÎfiÿÎÁ∞fiı Á_V¿Ú÷ ¤HΉÎfiÌ ±ÎiÎÎ

±ı¿ Ïÿ‰Á ¤√÷∞±ı ωiÎÎfiÿÎÁ∞fiı ⁄˘·Î‰Ìfiı ¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ì !
¿o¥¿ Á_V¿Ú÷ ωzÎ ¤H΢ ÷˘ ⁄˛õωzÎ ’HÎ ÿÌ’Ì ∂ÃÂı.””
I›Îflı ωiÎÎfiÿÎÁ V‰Î‹Ì±ı ËÎ◊ ΩıÕÌfiı ¿èÎ_ — ““‹ËÎflÎ… ! ‹Îflı ÷˘
±¬_Õ ¤…fi ¿fl‰Îfi_ ÷Îfi »ı ±fiı ÷ı ±Î’fiÎ Á‹Î√‹ ¶ÎflÎ ÏÁ© ¿fl‰_
»ı. ÷ı ‹Ò¿Ìfiı Á_V¿Ú÷ ¤HΉÎfiÌ ≥E»Î fi◊Ì.””
±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ÷ı‹fi˘ ±Î‰˘ ‰ı√ Ωı¥fiı ¿èÎ_ — ““…\±˘, Â¿ÿı‰∞
’HÎ ⁄˛õ„V◊Ï÷‰Î‚Î Ë÷Î, ±¬_Õ ¤…fi ¿fl÷Î Ë÷Î, ÷˘ ’HÎ lÌ¿ÚWHÎfiÎ_
·Ì·Î«ÏflhÎ √ΉΠ‹ÎÀı ÷ı‹fiÎ Ï’÷Î ‰ıÿT›ÎÁ ’ÎÁı lÌ‹ÿÔ˚¤Î√‰÷ ’flÎHÎ
¤H›Î. ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ ‹Ïfi±˘ ’HÎ Ïfi√˝HÎ ⁄˛õ‹Î_ „V◊Ï÷ ¿flı »ı, »÷Î_
52. ‰«. √.‹. 9.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 185

lÌËÏflfiÎ_ √HÎ √ΉÎw’ «Ïflh΢ ¤HΉ΋Î_ ±Îfi_ÿ ‹Îfiı »ı.””53

I›Îflı ωiÎÎfiÿÎÁ∞±ı ¿èÎ_ — ““Â¿ÿı‰∞ ÷˘ ÏÁ© „V◊Ï÷ ◊›Î ’»Ì
¤H›Î Ë÷Î.””54
÷ı ÁÎ_¤‚Ì ¤√÷∞ ËV›Î ±fiı ¿èÎ_ — ““÷‹Îflı ±ı‰Ì „V◊Ï÷ ¿fl‰Ì
ˢ› ÷˘ ‰Îfl fi◊Ì. ’HÎ F›Î_ Á‘Ì ÿ˘Ê‹ÎhÎfiÎ_ ‹Ò‚ μ¬ıÕÌ fi◊Ì fiÎA›Î_ ±fiı
V‰¤Î‰ ÀY›Î fi◊Ì, I›Î_ Á‘Ì‹Î_ Ωı ¿ı‰‚ º„WÀ◊Ì ÏÁ©ÿÂÎ ◊¥ √¥, ÷˘
ÿ˘Ê ±fiı V‰¤Î‰ ’HÎ ÁÎ◊ı ÁÎ◊ı ÏÁ© ◊¥ …Âı ±fiı ’»Ì ¿Îœ‰Î CÎHÎÎ_
¿ÃHÎ ’ÕÂı.”” ±ı‹ ¿ËÌfiı ÷ı μ’fl ºWÀÎ_÷ ÿÌ‘_ — ““±ı¿ C΢ÕÎfiı ’·˘À‰Î‹Î_
¿o¥¿ ¬˘À flËÌ √¥ ±fiı ’»Ì «ÕÎμ ¿flÌ ÿÌ‘˘. ÷ı ¬˘À ¿Î›‹ Á‘Ì flËÌ
√¥ ±fiı C΢ÕÎ μ’fl «ÕfiÎflfiı ¿˘¥ Ïÿ‰Á Á¬ ±ÎT›_ fiÏË. ±ı‹ Ωı
V‰¤Î‰ √›Î ÏÁ‰Î› ÏÁ©ÿÂÎ ±Î‰Ì …Âı, ÷˘ ¬˘À flËı ±fiı ÷‹fiı ¿ı
÷‹Îfl˘ Á‹Î√‹ ¿flfiÎfl ¿˘¥fiı› Á¬ fiÏË ±Î‰ı.”” ±ı‹ Á‹Ω‰Ì ⁄Ë
±Î√˛Ë ¿flÌ ¤HΉÎfi_ fiyÌ ¿flÎT›_.
V‰Î‹Ì±ı ¤HΉÎfi_ Âw ¿›* ±fiı ±ı‰˘ ‰ı√ ·√ÎÕÌ ÿÌ‘˘ ¿ı Á‰ÎflfiÌ
‹_√‚Î ±Îfl÷Ì ’»Ì ¿˙‹ÿÌ Âw ¿flı ±fiı ⁄’˘flı ⁄Îfl ‰ÎB›Î Á‘Ì ‰Î_«ı. ’»Ì
flÎ…¤˘√fiÌ ±Îfl÷Ì ⁄Îÿ ¤_ÕÎfl‹Î_ …‹‰Î Ω›. ÷ı‹fiÌ ÁΑ÷ÎfiÌ flÌ÷◊Ì
÷◊Î Ïfi—V‰ÎÿÌ ‰÷˝‹Îfi Â© ’΂‰ÎfiÌ Àı‰◊Ì, ÷ı‹fiÌ ’ÎÁı ¿˘¥ …‹‰Î ⁄ıÁı
fiÏË; ¿ÎflHÎ, …ı ¿o¥ ’kÎfl‹Î_ ±Î‰ı ÷ı‹Î_ ’ÎHÎÌ fiάÌ, ⁄‘_ «˘‚Ì, ‹ı‚ΉÌfiı
“V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ, V‰ÎÏ‹fiÎflΛHΔ ¿ËÌ ’Ì Ω›. ±ıÀ·ı ±Î…\⁄Î…\ ⁄ıÃı·Î
⁄‘Î ÁΑ ÷ıfiı √˘⁄fl˘ ¿Ëı. ’»Ì …‹Ìfiı ’˘÷ÎfiÎ ±ÎÁfiı ±Î‰ı ±fiı ÷_⁄ÕÌ‹Î_
…ı ’ÎHÎÌ ‰K›_ ˢ› ÷ı ’Ì Ω›. ’»Ì «˘‰ÌÁ ¿·Î¿ı …Q›Î ⁄Îÿ ŒflÌ ’ÎHÎÌ
’̱ı. ±Î‰_ ÷’ ÷◊Î rÎÁ˘E»˚‰ÎÁı ¤…fi ¿fl‰Îfi˘ ÷ı‹fi˘ ±Î√˛Ë ±fiı
‰ˆflÎB›fiÌ ’ÏflÁÌ‹Î Ωı¥fiı, ÷ı‹fi_ T≤kÎÎ_÷ ¿ÿfl…fiÎ …ı‰_ Á˙fiı ·Î√÷_.
❀
Á_‰÷ 1938fiÎ Ë÷ÎÂfiÌfiÎ Á‹ˆ›Î‹Î_ ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…ı ¤√÷∞fiı
53. ¬˝ÊÿáÊ ◊ÈŸÿÙ ⁄UÊ¡ÁãŸflÎûÊÊ ÁflÁœ·œÃ—–
ŸÒªÈ¸áÿSÕÊ ⁄U◊ãÃ S◊ ªÈáÊÊŸÈ∑§ÕŸ „U⁄U—H ó lÌ‹ÿÔ˚¤Î√‰÷ —Ô 2-1-7
54. ¬Á⁄UÁŸÁDÔUÃÙ˘Á¬ ŸÒªÈ¸áÿ ©UûÊ◊‡‹Ù∑§‹Ë‹ÿÊ –
ªÎ„UËÃøÃÊ ⁄UÊ¡·¸ •ÊÅÿÊŸ¢ ÿŒœËÃflÊŸÔ˜ H ó lÌ‹ÿÔ˚¤Î√‰÷ — 2-1-9
186 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

…^fiÎ√œ ’‘Îfl‰Î ’hÎ ·A›˘. ±Î ‰Êı˝ …^fiÎ√œfiÎ ‹_Ïÿfl μ’fl ¿‚Â

«ÕΉ‰ÎfiÎ Ë÷Î. ±ıÀ·ı ÷ı ≠Á_√ı Á‹ˆ›˘ ‹˘À˘ ◊‰Îfi˘ ˢ‰Î◊Ì √…flÎ÷
÷◊Î Á˙flÎWÀˇfiÎ ËÏfl¤@÷˘fiı ¿◊ΉÎ÷νfi_ Á¬ ±Î‰ı ±fiı ¤√÷∞ ±Î
÷ı‹fiÎ …^fiÎ V◊Îfi‹Î_ ˢ› ÷˘ CÎb_ ÿÌ’ı ±ı‹ ΩHÎÌ, ¤√÷∞ ‹ËÎflÎ…fiı
…^fiÎ√œ ÷ıÕÎT›Î Ë÷Î.

«ÌΩı ¬Î‘Ì Ë˘› ÷ı Á_¤Îfl‰Ì

±Î ≠Á_√ı ¤√÷∞ ÷◊Î Ω√Î V‰Î‹Ì ¤ı√Î ◊›Î ±fiı ’flV’fl ±Ï÷
Ëı÷ ±ıÀ·ı ÁÎ◊ı ⁄ıÁı ±fiı V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘fi_ ±ÿÔ˚¤÷ Á¬ ·ı. ‰‚Ì,
±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝fi_ ’HÎ Ïfiw’HÎ CÎb_ ¿flı.
±ı¿ Ïÿ‰Á ¤√÷∞ Ω√Î V‰Î‹Ìfiı ±ÎÁfiı ⁄ıÃÎ Ë÷Î ±fiı ’ÎÁı
Á_÷-ËÏfl¤@÷˘fiÌ Á¤Î ¤flÎ¥fiı ⁄ıÃÌ Ë÷Ì. ÷ı ‰¬÷ı ¤√÷∞±ı √.±_.
37‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ìfiı ‰Î÷ ¿flÌ — ““…ıHÎı ‹˘ÀÎ’vÊ ÁıT›Î ˢ› ±fiı
÷ıfiÌ ¿Ú’Î ◊¿Ì ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝ ÏÁ© ¿›˘˝ ˢ› ÷ıfiı ÷˘ ‹˘ÀÎ’vÊfiÌ Áı‰Î,
Á‹Î√‹, ·Ì·Î«ÏflhÎ ÷◊Î ‰Î÷νw’Ì ±Q≤÷‰ÎHÎÌfiÌ …ı «ÌΩı ¬Î‘Ì Ë˘› ÷ı
›Îÿ ±ÎT›Î ωfiÎ flËı fiÏË. ±‹ı ±fiı Ω√Î ¤@÷ı V‰Î‹Ì ◊¿Ì ÷ı ±Îfi_ÿ
·Ì‘˘ »ı, ÷ı ±Î…ı ¤ı√Î ‹Y›Î »Ì±ı ÷ı◊Ì Á_¤ÎflÌfiı ±Îfi_ÿ ¿fḻı »Ì±ı.
’HÎ …ıHÎı ¤√‰Îfifi_ ¿ı ‹˘ÀÎ’vÊfi_ Á¬ ΩH›_ fi◊Ì ±fiı ±fi¤T›_ fi◊Ì
÷ıfiı ÷ı Â_ ÁÎ_¤flı ? ±ı ÷˘ ÁIÁ_√‹Î_ »ı ÷˘ ’HÎ ’Â …ı‰Î »ı. ±ı‰_ Á¬
±ı¿ … ‰¬÷ ·Ì‘_ ˢ› ±fiı ’»Ì ≠ÎflO‘ÎfiÁÎflı ±ı‰˘ ›˘√ fi flËı, ÷˘
’HÎ ±ı‰˘ ¤@÷ ’˘÷Îfiı …ı Á¬ ‹Y›_ ˢ› ÷ıfiı Á_¤ÎflÌfiı ’HÎ ÁϬ›˘ flËı,
’HÎ ÿ—Ϭ›˘ ÷˘ ¿˘¥ Ïÿ‰Á ◊Λ … fiÏË.”” ±Î ≠‹ÎHÎı Ïfiw’HÎ ¿flÌ
±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝ ’΋‰ÎfiÌ CÎHÎÌ … ‰Î÷˘ ¿flÌ.
±ıÀ·Î‹Î_ I›Î_ ¿˘ÃÎflÌ ⁄ı«fl ¤√÷ flÎ…¿˘ÀfiÎ Ëı‹flÎ…¤Î¥fiı ÷ıÕÌfiı
±ÎT›Î ±fiı ⁄_fiı ÁÿÔ˚√v±˘fiı ÿoÕ‰÷Ô ¿flÌ ⁄ıÃÎ. ’»Ì ¿˘ÃÎfḻı
Ëı‹flÎ…¤Î¥fiı ¿èÎ_ — ““…\±˘, ±Î ⁄_fiı ¤√÷∞ ‹ËÎflÎ… ÷◊Î Ω√Î V‰Î‹Ì
‹ÎflÎ ÁÿÔ˚√v »ı, ’HÎ ÷‹fiı ÷˘ Ë_ Ω√Î V‰Î‹Ìfiı Á˘Ó’_ »\_. ÷ı‹fiı ‹fi, ¿‹˝,
‰«fiı Áı‰Ωı. ±ı ÷‹fiı ¤√÷∞fi_ V‰w’ ±˘‚¬Î‰Âı.””
’»Ì ¿˘ÃÎfḻı ¤√÷∞ ‹ËÎflÎ…fiı ωfi_÷Ì ¿flÌ — ““‹ËÎflÎ… ! ±Î
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 187

⁄‘Î ËÏfl¤@÷˘fiı …ı‹ »ı ÷ı‹ ±Î’fi_ V‰w’ ±˘‚¬Î‰Ωı.”” ±ı‹ ¿ËÌ

’˘÷ı ∂ÃuÎ.

¤√÷∞fiı ’Ò_à ¿ı‹ ÿı‰Î› ?

÷ı … Ïÿ‰Áı ÁÎ_…ı Á¤Î‹_Õ’‹Î_ Á¤Î ¤flÎ¥fiı ⁄ıÃÌ Ë÷Ì ±fiı ±Î«Î›˝
‹ËÎflÎ… Á¤Î‹Î_ Ï⁄flÎ…‹Îfi Ë÷Î. ÷ı ‰¬÷ı ¤√÷∞ ËÏfl¤@÷˘fiÌ ËÎfl‹Î_
ÁËı… ’λ‚ ⁄ıÃÎ Ë÷Î ±fiı ÷ı‹fiÌ ±Î√‚ fiÎ√fl ËÏfl¤@÷ «¿<¤Î¥ ⁄ıÃÎ
Ë÷Î. ◊˘ÕÌ ‰Îflı ÷ı‹HÎı ’λ‚ ŒflÌfiı Ωı›_ ÷˘ ≠Î√∞ ¤√÷fiı ÿÌÃÎ, ±ıÀ·ı ÷ı
¬ÁÌ √›Î ±fiı ¤√÷∞fi˘ ËÎ◊ ’¿ÕÌ ±Î√‚ ⁄ıÁΛν. I›Îflı ±Î«Î›˝
‹ËÎflÎ…ı ÷ı‹fiı ’Ò»u_ — ““«¿<¤Î¥ ! ¿ı‹ ¬ÁÌ √›Î ?””
±ıÀ·ı «¿<¤Î¥±ı ¿èÎ_ — ““‹ËÎflÎ… ! ±Î ≠Î√∞ ¤√÷fiÌ ÂÌ ‰Î÷
¿v_ ? ±ı‹HÎı V‰Î‹Ìfiı …ı flÎ∞ ¿›Î˝ »ı ÷ı ÷˘ “ Ÿ ÷ÍÃÙ Ÿ ÷ÁflcÿÁÔ ±ı‰Ì
‰Î÷ »ı. V‰Î‹ÌfiÎ flÎ∞’Î ÁÎv ±ı‹HÎı ÿıËfiı √H›˘ fi◊Ì ±fiı ±¬_Õ ¿◊Î,
‰Î÷ν, ¤…fi ¿flÌ, V‰Î‹Ìfi˘ ÏÁ©Î_÷ ›◊Î◊˝ Á‹∞, V‰Î‹ÌV‰w’ ⁄fiÌ √›Î
»ı. ±ı◊Ì ±ı‹fiı ’Ò_à ¿ı‹ ÿı‰Î› ?””
«¿<¤Î¥fiÌ ±Î ‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ìfiı ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…fiı ’HÎ ¤√÷∞fi˘
ωÂıÊ fiı ωÂıÊ ‹ÏË‹Î Á‹Ω›˘. I›Îfl ’»Ì ¤√÷∞fiı ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…
±¬_Õ ’˘÷ÎfiÌ ’ÎÁı flά÷Î ±fiı ‰Î÷˘ ¿flΉ÷Î.
’»Ì Á‹ˆ›˘ ¿flÌ ‹ËÎflÎ… ‰fl÷η √›Î ±fiı ¤√÷∞ ‹Ë‰Î ’‘Λν.

¤√÷∞fiÎ Á΄LfiK›‹Î_ fiˆÏ‹ÊÎflH› ZÎıhÎfi˘ ±fi¤‰ ◊Λ »ı

±Î‹, ¤√÷∞±ı √…flÎ÷ ÷◊Î Á˙flÎWÀˇ ±fiı Á˘flà ÿı‹Î_ ’˘÷Îfi˘
≠˙œ ≠÷Î’ …HÎΉ‰Î ‹Î_Õu˘. F›Î_ F›Î_ ¤√÷∞ ω«flHÎ ¿flı, I›Î_
«‹¿’ÎHÎfiÎ ’‰˝÷fiÌ …ı‹ ±Î¬˘ ÿı ÷HÎΛ ±fiı ⁄˛õÏ¿S·˘·fi˘ ±Îfi_ÿ
Á˙ ‹ÎHÎı. ΩHÎı ¤√÷∞ … ÁÎZÎÎ÷Ô˚ fiˆÏ‹ÊÎflH› ZÎıhΠˢ›, ÷ı‹ ≥„Lƒ›˘fiÌ
T≤ÏkÎ ÷ı‹fiÎ Á΄LfiK›‹Î_ ωfl΋ ’Î‹Ì xÿ›Î¿Î‹Î_ ·Ìfi ◊¥ …÷Ì ±fiı
Á„E«ÿÎfi_ÿ ⁄˛õfiÎ Á¬fi˘ Á‰ı˝fiı ±fi¤‰ ◊÷˘ !
√‹ı ÷ı‰Î_ ÷΋ÁÌ ¿ı flΩı√HÎÌ ¿‹˝ ¿›Î* ˢ› ±fiı xÿ›‹Î_ ¿Ï·, ¶Î’fl
¿ı hÎı÷ÎfiÎ ‘‹˝ ‰÷˝÷Πˢ›, ’fl_÷ ±Î‰Î ’fl‹ ±ı¿Î_Ï÷¿ Á_÷fiÎ ≠Á_√-
188 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

‹ÎhÎ◊Ì … ÷΋ÁÌ ¿‹˝ ˢ› ÷ı fiΠ’Î‹Ì Ω› »ı ±fiı ¿Ï‚›√fiÎ ‘‹˝ ‹ÀÌ
xÿ›‹Î_ Á÷˚›√fiÎ ‘‹˝ ≠‰÷ı˝ ±fiı ÿıË »÷Î_ … ⁄˛õw’ ◊¥ …‰Î›.
¤√÷∞fiÎ ±Î‰Î ≠¤Î‰◊Ì ÷ı‹fi΋Î_ Á‰˝ ≠¿Îflı …ıfiı …ıfiı ≠ÌÏ÷ ◊¥
Ë÷Ì, ÷ı ÷˘ F›Î_ ¤√÷∞ Ω› I›Î_ ÷ı‹fiÌ ’λ‚ ’λ‚ … Ω›. »ı‰Àı
√œÕÎ ¿ı ‰fl÷η ÷ı±˘ fi ±ÎT›Î ˢ› ÷˘ ‹Ë‰Î ’HÎ ÷ı‹fiÎ_ ÿ½fi, Á‹Î√‹
‹ÎÀı Ω›. ¤√÷∞fiı ’HÎ ±ı‹ ¿ı ’˘÷Îfiı ωÊı Ëı÷‰Î‚Î Á˙fiı ±ı‰Î ¿flÌ
ÿı‰Î ¿ı ÷·‹ÎhÎ ¿Áfl fi flËı ±fiı ≠¤ ¤…‰Îfi_ ±¬_Õ Á¬ ‰÷ı˝.
¿˘ÃÎflÌ ⁄ı«fl ¤√÷fiı ±ı‰_ Ëı÷ ¤√÷∞fiı ωÊı ◊¥ √›_ Ë÷_, ’fl_÷
¿˘ÃÎflÌfiÌ μ’ÎÏ‘ »˘ÕΛ fiÏË ±fiı ÁQ›¿Ô˚ ≠¿Îflı ¤√÷∞fiÎ Á‹Î√‹fi_
Á¬ ·ı‰Î› fiÏË. ±Î ≠T≤ÏkÎ »˘ÕΉ‰Î ‹ÎÀı ‹ËÎflÎ…ı ÷ı‹fiı ÿı¿΂ ‹Ò@›˘.

¿˘ÃÎflÌ ⁄ı«fl ¤√÷fiı ¿˘ÃÎfl‹Î_◊Ì »^ÀÎ ¿›Î˝

±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… lÌ Ï‰ËÎfl̷η∞ ‹ËÎflÎ…fiı »’ˆ›Î …‰Îfi_ ◊›_.
÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı ¿˘ÃÎflÌ √˘‰‘˝fi¤Î¥ ÷◊Î ¿˘ÃÎflÌ ⁄ı«fl ¤√÷fiı ’HÎ »’ˆ›Î
·¥ √›Î. »’ˆ›Î √›Î ’»Ì ¿˘ÃÎflÌ √˘‰‘˝fi¤Î¥ ÁÎ◊ı ¿˘ÃÎflÌ ⁄ı«fl
¤√÷fiı ±_ÀÁ ’Õu˘ ±fiı ±ı‰˘ ωZÎı’ ◊›˘ ¿ı ¿˘ÃÎflÌ ⁄ı«fl ¤√÷fiı
‰fl÷η ’λΠ±Î‰‰_ ’Õu_. ±ıÀ·_ … fiÏË, ’fl_÷ ¿˘ÃÎflÌ √˘‰‘˝fi¤Î¥±ı
»’ˆ›Î ÷◊Î ±›˘K›Î◊Ì, ÿı‹Î_ ËÏfl¤@÷˘ μ’fl ’HÎ ⁄ı«fl ¤√÷ ωv©fiÎ
¿Î√‚˘ ·A›Î. ÷ı◊Ì ¿˘ÃÎflÌ ⁄ı«fl ¤√÷ ‰fl÷η ±ÎT›Î I›Î_ ’HÎ ËÏfl¤@÷˘
÷flŒ◊Ì ÷ı‹fiı μ’ÎÏ‘ ◊¥. ’ÏflHÎ΋ı, ÷ı‹fiı ‹_Ïÿfl‹Î_◊Ì flΩ ±Î’Ì.
‹Îfi¤_√ ◊‰Î◊Ì ¿˘ÃÎflÌ ⁄ı«fl ¤√÷ ¤√÷∞ ωÊı ’fl‹ Ëı÷‰Î‚Î ‰ˆzflÎ…
ωrfiÎ◊¤Î¥fiı I›Î_ «ÎHÎÁÿ √›Î. ±ËŸ ¤√÷∞fiÌ ‰Î÷˘◊Ì ÷ı‹fiı ÂÎ_Ï÷
◊¥ ±fiı ‰ˆzflÎ…fiı ’HÎ ¿˘ÃÎflÌfiÌ ±Î ‰Î÷˘◊Ì ¤√÷∞fiı ωÊı ωÂıÊ Ëı÷
◊›_ ±fiı ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fifiÌ μIÁ¿÷Î ◊¥.
±ı ±flÁ΋Î_, ¤√÷∞ Á_⁄_‘Ì ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚Ì I›Î_fiÎ ±ı¿ ËÏfl¤@÷
¿ÎÏ·ÿÎÁ¤Î¥ ¿ı …ıfiı ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi ’HÎ ◊›Î_ fiˢ÷Î_ ÷ı‹fiı V‰Mfi‹Î_
¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi ◊›Î_ ±fiı ¤√÷∞ √œÕÎ ’‘Λν »ı ±ı‹ ÷ı‹fiı V‰Mfi‹Î_
…HÎΛ_. ⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ÷ı‹HÎı ‰ˆzflÎ… ÷◊Î ¿˘ÃÎflÌfiı ±Î ‰Î÷ ¿flÌ. ÷ı◊Ì ÷ı±˘
⁄‘Î V‰MfifiÌ ‰Î÷ ÁÎ«Ì ‹ÎfiÌ, √œÕÎ ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fiı …‰Î fiÌ¿Y›Î.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 189

√œÕı ±ÎT›Î ±fiı I›Î_ ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi ◊›Î_ ±ıÀ·ı Á˙ ±Ï÷ ±Îç›˝
’ÎQ›Î ±fiı ±ı‹ ·ÎB›_ ¿ı ¬ÎÁ ÿ½fi ÿı‰Î … ¤√÷∞±ı V‰Mfi‹Î_ ÿ½fi
ÿÌ‘Î_ Ë÷Î_.

‹Îfi¬_Õfi
±ËŸ ¿˘ÃÎflÌ ⁄ı«fl ¤√÷fiı Ωı¥ ¤√÷∞ ‹ËÎflÎ…ı ÷ı‹fiı ⁄Ë …
Ã’¿˘ ±ÎM›˘ ±fiı ¿èÎ_ — ““Ïfi‹Î˝fiÌ ◊¥ Á˙fiı ’√ı ·Î√˘, ±ıÀ·ı ÷‹fiı
flάÂı.”” ±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌ ÷ı‹fiÌ ’ÎÁı ·˘›Î-17‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ìfiı ‰Î÷
¿flÌ —
““…ı‹ 쩉∞ …ı flÌ÷ı ¤√‰Îfifi_ ‹ÎËÎIQ› Á‹…÷Î Ë÷Î, ÷˘ ’˘÷Îfiı
¿Î_¥ ÕËÎ’HÎfi_ ‹Îfi fi flèÎ_ ±fiı √˘’̱˘fiÌ «flHÎfl…fiı ’΋‰ÎfiÌ ≥E»Î
¿flÌ ±fiı T≤ZΉı·Ìfi˘ ±‰÷Îfl ‹ÎB›˘. ±ı‰˘ Ωı ‹ÏË‹Î ¤√‰Îfifi˘
Á‹Ω›˘ ˢ›, ÷˘ ±ıfiÎ Á_÷ ±Î√‚ ‹Îfi ¿ı‹ flËı ±fiı ±ıfiı fi‹Î› ¿ı‹
fiÏË ? ÷ıfiÌ ±Î√‚ ÷˘ ÿÎÁÎfiÿÎÁ ◊¥fiı flËı‰Î› ±fiı ’Î_« ’Î_« ¬ÎÁÕÎ_
‹Îflı ÷˘ ’HÎ ¬‹ı ±fiı ±ı‹ Á‹…ı ¿ı ‹ÎflÎ_ ‹˘ÀÎ_ ¤ÎB› …ı ±ı Á_÷fi˘ Ë_
Ï÷flV¿Îfl ÁË_ »\_. ‹ÎÀı F›Î_ Á‘Ì ¤√‰ÎfifiÎ ±Î‰Î Á_÷fi˘ ‹ÏË‹Î ΩH›˘
fi◊Ì, I›Î_ Á‘Ì ÷ı‹fi˘ ±¤Î‰ ±Î‰ı »ı, ’HÎ ‹_⁄¥fiÎ √‰fi˝fl …ıÀ·˘ … Ωı
Á_÷fi˘ ‹ÏË‹Î Á‹Ω› ÷˘ Á_÷fiÌ Á¤Î‹Î_ Ω› I›Îflı ‹ÎfifiÌ ±’ıZÎÎ flËı
fiÏË ±fiı ÷ı Á_÷ √‹ı ÷ı‰˘ Ï÷flV¿Îfl ¿flı ÷˘ ’HÎ ‘˘¬˘ ◊Λ fiÏË ±fiı
…ıÀ·˘ ·ı ±ıÀ·˘ ’˘÷Îfi˘ ±‰√HÎ ·ı, ’HÎ Á_÷fi˘ ±‰√HÎ ÷˘ ¿˘¥ flÌ÷ı ·ı
… fiÏË. ‹ÎÀı …ıfiı ¤√‰ÎfifiÎ Á_÷fi˘ ±Î‰˘ ‹ÏË‹Î Á‹Ω›˘ »ı ÷ıfi˘ ’Λ˘
±Î ÁIÁ_√‹Î_ ±«‚ »ı.
““lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ‹Îfi μ’fl ÷˘ ⁄Ë … ¿ÀÎZÎ Ë÷˘. ‹ÎfiÌ ¤@÷fiÌ
‹ËÎflÎ…fiı «Î¿flÌ ’HÎ √‹÷Ì fiÏË ±fiı ‹ÎfiÌ ¤@÷fiı ‹ËÎflÎ…ı ·⁄ÎÕ
±fiı rÎfi …ı‰˘ ¿è΢ »ı. ±ı ‹Îfiw’ ÿ˘Ê ‹˘ÀÎ ‹˘À΋Î_ ’HÎ, ‹ÎËÎIQ›fiÌ
Áıfl ∞‰‹Î_ fi ’ıÃÌ Ë˘› ÷ı◊Ì flËÌ Ω› »ı. ÷ı◊Ì … ‹ËÎflÎ…ı ÷ıfi_ ¬_Õfi
¿fl‰Î ±fiı Ïfi‹Î˝fiÌ’HÎı ‰÷ν‰‰Î ‹ÎÀı …, ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ ⁄˛õÎfi_ÿ V‰Î‹Ì,
Â¿‹Ïfi ÷◊Î Áfl˘¬Î«fl ±ı hÎHÎfiı ⁄˘·Î‰Ìfiı ’Ò»u_ — “÷‹ı …ıHÎı ¿flÌfiı
’λΠ’ÕÌ Ω±˘ ±ı‰˘ ÷‹Îfl΋Î_ ¿›˘ ±‰√HÎ »ı ?” I›Îflı ±ı hÎHÎı›ı ¿èÎ_ —
190 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

“Ëı ‹ËÎflÎ… ! ‹Îfiw’ ÿ˘Ê »ı. ‹ÎÀı ¿˘¥ ⁄fl˘⁄Ïfl›Î Á_÷ ±’‹Îfi ¿flı ÷˘
‹Ò_{‰HÎ ◊Λ.” ’»Ì ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ — “…ıfiı ¤√‰ÎfifiÎ Á_÷ ÁÎ◊ı ‹Îfi flËı
»ı, ÷ıfiı ¤√‰Îfifiı ΩH›Î‹Î_ Œıfl »ı. Ωı 쩉∞±ı ¤√‰Îfifi˘ ‹ÏË‹Î
ΩH›˘, ÷˘ ¤√‰ÎfifiÎ Á__⁄_‘‰Î‚Ì …ı √˘’̱˘ ÷ıfiÎ «flHÎfiÌ fl…, …ı ·÷Î,
√E» ¿ı I≤HÎ μ’fl ’Õı ±ı‰Ì ‰fi‰ı·Ìfi˘ ±‰÷Îfl ‹ÎB›˘. ÷ı ¿èÎ_ »ı …ı,
“•Ê‚Ê◊„UÙ ø⁄UáÊ⁄UáÊÈ¡È·Ê◊„¢U SÿÊ◊Ô˜ –
flÎãŒÊflŸ Á∑§◊Á¬ ªÈÀ◊‹Ãı·œËŸÊ◊Ô˜ H
ÿÊ ŒÈSàÿ¡¢ Sfl¡Ÿ◊Êÿ¸¬Õ¢ ø Á„UàflÊ –
÷¡È◊ȸ∑ȧ㌬ŒflË¥ üÊÈÁÃÁ÷Áfl¸◊ÎÇÿÊ◊Ô˜ H”
ó lÌ‹ÿÔ˚¤Î√‰÷ — 10-47-61
÷◊Î ⁄˛õαı ’HÎ ¿èÎ_ —
“•„UÙ ÷ÊÇÿ◊„UÙ ÷ÊÇÿ¢ ŸãŒªÙ¬fl˝¡ı∑§‚Ê◊Ô˜ –
ÿÁã◊òÊ¢ ¬⁄U◊ʟ㌢ ¬ÍáÊZ ’˝rÊÔ ‚ŸÊß◊Ô˜ H”
ó lÌ‹ÿ˚¤Î√‰÷ — 10-14-32
““±ı‰Ì flÌ÷ı ⁄˛õÎ ’HÎ ¤√‰Îfifi_ ‹ÎËÎIQ› ΩHÎ÷Î Ë÷Î ÷˘ ‰˛…fiÎ
√˘’fiÎ ‹Ë΋˘ÀÎ_ ¤ÎB› ΩH›Î_. ¿ÎflHÎ ¿ı, ÁfiÎ÷fi ’ÒHν⁄˛õ …ı ¤√‰Îfi ÷ı
÷ı‹fiÎ Ï‹hÎ ◊›Î Ë÷Î. ‹ÎÀı ‹ÎËÎIQ› Á‹…ı ÷˘ … ‹Îfi À‚ı.””55
±ı‹ ‹Îfi¬_ÕfifiÌ ÷◊Î ¤√‰ÎfifiÎ ‹ÎËÎIQ›fiÌ CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ ±fiı
’»Ì ËÁÌfiı ⁄˘S›Î —
““…ıfiÎ Ïfifl‹ÎfiÌ ¤√‰Îfi, ÷ıfiÎ ¤@÷fiı ÂıÓ Ωı¥±ı ‹Îfi.””
¿˘ÃÎflÌ ⁄ı«fl ¤√÷ ±Î ‹‹˝‹Î_ ⁄‘Ì ‰Î÷ Á‹∞ √›Î ±fiı ËÎ◊
ΩıÕÌ ¤√÷∞fiı ¿èÎ_ — ““±Î’ ¿Ëı¢ ÷ı‹ … ¿fl‰_ »ı.””
±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı ¿˘ÃÎflÌ √˘‰‘˝fi¤Î¥fiÌ ‹ÎŒÌ ‹Î√‰Î ¿èÎ_.
÷ı◊Ì ⁄ı«fl ¤√÷ ÷ı‹fiı ±ÎÁfiı …¥, ÷ı‹fiı ÿoÕ‰÷Ô ¿flÌ ‹ÎŒÌ ‹Î√Ì
±ÎT›Î. ’»Ì ¤√÷∞ ¿˘ÃÎflÌ √˘‰‘˝fi¤Î¥fiı ‹Y›Î ±fiı ÷ı‹fiı ¿èÎ_ —
““¿˘¥ flÌ÷ı ¿˘ÃÎflÌfiı ‰fl÷η flά˘.””
±Î◊Ì ¿˘ÃÎflÌ √˘‰‘˝fi¤Î¥±ı ¿èÎ_ — ““±ı‹fiı ÁΑ ¿flÌfiı flά̱ı.””
¤√÷∞±ı ÷fl÷ … ËÎ ’ÎÕÌ ±fiı ⁄ı«fl ¤√÷fiı ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…
55. √.±_. 28.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 191

’ÎÁı ÿÌZÎÎ ±’Î‰Ì ÁΑ ¿›Î˝ ±fiı ‹ËÎ’vÊÿÎÁ∞ ±ı‰_ fi΋ ’ÎÕu_. ±Î
flÌ÷ı ¿˘ÃÎflfiÌ Á‰ı˝ μ’ÎÏ‘fi˘ I›Î√ ¿flΉÌ, ‹Îfiw’ ÿ˘Ê ¿ÎœÌ, I›Î√Ì ¿flÌ,
±¬_Õ ¤…fi, V‹flHÎ, Á‹Î√‹fi_ Á¬ ÷ı‹fiı ·ı‰Î› ±ı‰_ ¿flÌ ±ÎM›_.
“ÿÎÁfiÎ ÿU‹fi ËÏfl ¿ı”Ïÿ ˢ› fiÏË, …ı‹ ¿fl÷Î ËÂı ÷ı‹ ÃÌ¿ … ¿fl÷Î ËÂı.”
¤√‰Îfi ¿ı ÷ı‹fiÎ Á_⁄_‘‰Î‚Î ‹˘ÀÎ’vÊfiÎ_ ¿Î›˝ ±ı‰Î_ … ˢ›.
‹‹ZÎfiı ÿı¿΂ …ı‰_ ·Î√ı ±fiı ‹Ò_{‰HÎ ’HÎ ◊Λ, ’fl_÷ …ı‹ …ı‹ ≠Á_√˘fiÌ
√ıÕ μ¿ı·Î÷Ì Ω› ±fiı ±fi¤‰iÎÎfi ◊÷_ Ω› ÷ı‹ ÷ı‹ Á‹Ω›. ’HÎ Ωı
Á‹…HÎ fi ˢ› ±fiı Á_÷fi˘ ‹ÏË‹Î ’HÎ fi ˢ›, ÷˘ ±Î‰Î ÿı¿΂◊Ì
‹Ò_{‰H΋Î_ ’ÕÌ, Á_÷fi˘ ±¤Î‰ ·¥, ˉı ÷˘ CÎıfl ⁄ıÃÎ_ ¤…fi ¿flÂ_, @›Î_ Á‘Ì
¬‹Ì±ı, ±ı‹ ‹ÎfiÌ, ÁIÁ_√‹Î_◊Ì fiÌ¿‚Ì Ω› ±fiı ω‹¬ ◊Λ.
¤√÷∞±ı ±Î ‰¬÷ı ‹ËÎ’vÊÿÎÁ V‰Î‹Ìfiı ÷◊Î ‰ˆzflÎ…
ωrfiÎ◊¤Î¥, ¿ÎÏ·ÿÎÁ ‰√ıflıfiı ’˘÷ÎfiÌ ÁÎ◊ı ±ı¿ ‹ÎÁ flÎA›Î ±fiı
±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝fiÌ CÎHÎÌ … ‰Î÷˘ ¿flÌ Ïfiç› ¿flÎ‰Ì ÿÌ‘˘. ’»Ì ¤√÷∞ ‹Ë‰Î
’‘Λν ±fiı ¿˘ÃÎflÌ √˘‰‘˝fi¤Î¥ ÷◊Î ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ‰fl÷η √›Î.

Áfl÷ ‹_Ïÿfl‹Î_ CÎfiU›Î‹ ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝≠Ï÷WÃÎ μIÁ‰

Á_‰÷ 1939fiÎ ŒÎ√HÎ ‹ÎÁ‹Î_ Áfl÷‹Î_ lÌ CÎfiU›Î‹ ‹ËÎflÎ…fiÌ
‹ÒÏ÷˝≠Ï÷WÃÎfi˘ μIÁ‰ Ë÷˘. ÷ı ≠Á_√ı ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…lÌ ’‘Λν Ë÷Î.
‹Ë‰Î◊Ì ¤√÷∞fiı ’HÎ ¬ÎÁ ÷ıÕÎT›Î Ë÷Î ±fiı ¤√÷∞ ±Î ≠Á_√ı Áfl÷‹Î_
±ı¿ ‹ÎÁ flèÎÎ Ë÷Î. ¤√÷∞fi˘ μ÷Îfl˘ ‹_ÏÿflfiÎ CÎ_‹À fiÌ«ı fl_√‹_Õ’‹Î_
flÎA›˘ Ë÷˘. I›Î_ ’˘÷ı ⁄ıÁ÷Î ±fiı ËÎ◊ÌfiÌ {Ò· Á̉÷Î ±fiı ±Î…\⁄Î…\ ⁄ıÃı·Î
ËÏfl¤@÷˘fiı ¿◊ΉÎ÷ν ’HÎ ¿fl÷Î. √œÕÎfiÎ ’flÎHÎÌ iÎÎfi‰S·¤ÿÎÁ ÷◊Î
ÂÎVhÎÌ ‘‹˝÷fi›ÿÎÁ∞, ¿˘ÃÎflÌ ≠¤ÿÎÁ, V‰Î‹Ì ωiÎÎfiÿÎÁ∞ ‰√ıflı ÷◊Î
⁄ÌΩ Á_÷-ËÏfl¤@÷˘ ±¬_Õ ¤√÷∞fiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚÷Î.
±Î ≠Á_√ı ‰Õ˘ÿflÎ◊Ì μÏ‹›Î·Î· ‰¿Ì·, flΉÁÎËı⁄ fl΋«_ƒ ⁄·‰_÷
fiΛ¿ (‰Õ˘ÿflÎ flÎF›fiÎ ÿÏZÎHÎÌ ÁÒ⁄Î) ‰√ıflı ’HÎ ±ÎT›Î Ë÷Î. ±Î«Î›˝
‹ËÎflÎ… ÷ı ⁄‘Îfiı ¤√÷∞fiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚‰Î ‹˘¿·÷Î. ±Î¬Ì flÎ÷
‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ì ¤√÷∞ ÷ı‹fiı ‰Î÷˘ ¿fl÷Î.
‰‚Ì, ±ı¿ Ïÿ‰Á ‰Õ˘ÿflÎfiÎ ÂÎVhÎÌ ÕÎèÎΤΥ ’HÎ ¤√÷∞fiÌ ‰Î÷˘
192 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

ÁÎ_¤‚‰Î ±ÎT›Î Ë÷Î. ÷ı‹fiı Ωı¥ ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““÷‹ÎflÎ Ï’÷αı ⁄Îfl
ËΩfl ¿˙‹ÿÌfiÎ f·˘¿ ÷‹fiı ¤HÎÎT›Î »ı ±fiı ‹fiı ‹ÎflÎ √v √HÎÎ÷Ì÷ı
‰«fiÎQ≤÷ ¤HÎÎT›Î_ »ı, ÷ı Ωı ÁÎ_¤‚¢ ÷˘ ±_÷—¿flHÎ ÃflÌ …Âı.”” ±ı‹ ¿ËÌ
CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ. ÂÎVhÎÌfiı ’HÎ ¤√÷∞fiÌ ⁄˛õ„V◊Ï÷ Ωı¥, ¤√÷∞ ≠I›ı
¬Ò⁄ … ¤Î‰ ◊›˘.
±Î‹, Áfl÷‹Î_ CÎH΢ … Á‹ÎÁ ¤√÷∞fiÌ ‰Î÷˘◊Ì ◊‰Î ·ÎB›˘.

¤√÷∞fiÎ ›˘√‹Î_ ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞

Áfl÷ ‹_ÏÿflfiÎ ‹Ëo÷ V‰Î‹ÌlÌ Ï‰iÎÎfiÎfi_ÿ∞, lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ
‹‚ı· ω¶Îfi ±fiı ÷’V‰Ì ⁄˛õÏfiWà Á_÷ Ë÷Î. ÷ı‹fiÌ Áı‰Î‹Î_ ÂÎVhÎÌlÌ
›iÎ’vÊÿÎÁ∞ Ë÷Î. V‰Î‹ÌlÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiı Á_‰÷ 1939fiÎ ¿ÎÏ÷˝¿
‰Ïÿ 5fiı Ïÿ‰Áı ±Î«Î›˝lÌ Ï‰ËÎfl̷η∞ ‹ËÎflÎ…ı ›iÎ ¿flÌ ÁIÁ_Ï√-
∞‰fi‹Î_ ·A›Î ≠‹ÎHÎı ωϑ›@÷ ¤Î√‰÷Ì ÿÌZÎÎ ±Î’Ì Ë÷Ì. ±Î«Î›˝
‹ËÎflÎ…fiı V‰Î‹ÌlÌfiÌ ÷̉˛ ⁄Ï© ±fiı I›Î√-‰ˆflÎB›fiÌ »ÀÎ◊Ì ’˘÷ÎfiÌ
’ÎÁı ¿˘ÃÎfl‹Î_ flά‰Î ≥E»Î Ë÷Ì; ’fl_÷ V‰Î‹ÌlÌfi˘ I›Î√Ì ◊‰Îfi˘ Á_¿S’
±fiı ÁÿÔ˚√v V‰Î‹Ì ωiÎÎfiÎfi_ÿ∞fiÌ ’HÎ ±ı‰Ì ≥E»Î ÷ı◊Ì ÷ı‹fiı flÎ∞
¿fl‰Î ÁΑ ¿›Î˝.
V‰Î‹Ì ωiÎÎfiÿÎÁ∞ ÷◊Î ¿˘ÃÎflÌ ≠¤ÿÎÁfiÎ ≠Á_√◊Ì V‰Î‹Ì
›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiı ¤√÷∞ ≠I›ı ÁÿÔ˚¤Î‰ ◊›˘ Ë÷˘. ÷ı‹Î_ ’HÎ ±Î ≠Á_√ı
fl˘… ¤√÷∞ ‹ËÎflÎ… ωiÎÎfiÎfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ±ÎÁfiı ±Î‰Ì ÷ı‹fiÌ ‰Î÷˘
ÁÎ_¤‚ı ±fiı V‰Î‹Ì ’HÎ ÷ı‹fiÌ „V◊Ï÷ ΩHÎÌfiı ÷ı‹fiÌ ’ÎÁı ‰Î÷˘ ¿flΉı. ÷ı
‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚Ì ›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiı ¤√÷∞fiı ωÊı ⁄Ë … Ëı÷ ◊›_ ±fiı
fi‰flÎÂfiı Á‹›ı, ¬ÎÁ ¿flÌfiı flÎhÎı, ¤√÷∞fiÎ ±ÎÁfiı ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚‰Î Ω›.
±ı¿ ‰¬÷ ¤√÷∞ ‹ËÎflÎ… ËÎ◊ÌfiÌ {Ò· Á̉÷Î Ë÷Î ±fiı ’ÎÁı
⁄ıÃı·Î Á_÷-ËÏfl¤@÷˘fiı ‰Î÷˘ ¿fl÷Î Ë÷Î. ÷ı◊Ì ›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiı Á_¿S’
◊›˘ — ““±Î ⁄‘ÎfiÌ Á΋_ Ωı¥ ¤√÷∞ ‰Î÷˘ ¿flı »ı ±fiı ‰‚Ì Á̉ı »ı,
÷ı ¿ı‹ ¿fl÷Î ËÂı ?””
I›Îflı ÷ı‹fi˘ Á_¿S’ ΩHÎÌ ¤√÷∞ ÷ı‹fiÎ ÷flŒ Ωı¥ ËV›Î ±fiı
¿èÎ_ — ““ÁΑfl΋ ! ∞‰-≠ÎHÎÌ‹ÎhÎfiı ⁄ı ·˘«fi ˢ› »ı, ωzΉÎfifiı hÎHÎ
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 193

ˢ› »ı, ‘‹˝‰Î‚Îfiı ÁÎ÷ ˢ› »ı ’HÎ iÎÎfiÌfiı ±fi_÷ ·˘«fi ˢ› »ı. ÷ı◊Ì Ë_
±Î_√‚̱ı ÿı¬_, ’λ‚ ⁄flÕı ÿı¬_, ±ı‹ ⁄‘ı ÿı¬_ »\_.”” ±ı‰Ì ’˘÷ÎfiÎ T›Î’¿
V‰w’fiÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ V‰Î‹ÌlÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞fi_ ‹fi ’˘÷΋Î_ ¬ıÓ«Ì ·Ì‘_.
‰‚Ì, V‰Î‹Ìḻı ’HÎ ¤√÷∞fiÌ ±ÿÔ˚¤÷ ⁄˛õ„V◊Ï÷ ±fiı ±_÷—¿flHÎ
¤ıÿÌfiı ‰Î÷˘ ¿fl‰ÎfiÌ flÌ÷◊Ì ÷ı‹fiı ‹fi˘‹fi √v ÷flÌ¿ı V‰Ì¿ÎflÌ ·Ì‘Î.
±ı¿ Ïÿ‰Á ¤√÷∞±ı V‰Î‹ÌlÌfiı ¿èÎ_ — ““ÁΑfl΋ ! ÷‹ı I›Î√Ì
÷˘ ◊›Î, ’HÎ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfiÌ ’ÒflÌ ÏfiWÃÎ ¿flÌ »ı ¿ı fiÏË ?””
¤√÷∞fiÎ ±Î ≠ë◊Ì V‰Î‹ÌlÌfiı ±Îç›˝ ◊›_. ±ıÀ·ı ÷ı‹HÎı ËÎ◊
ΩıÕÌfiı ¤√÷∞fiı ¿èÎ_ — ““‹ËÎflÎ… Á‰˘˝’flÌ ’vÊ˘k΋ fiÎflΛHÎ »ı ±ı‰Ì
ÏfiWÃÎ ‹ıÓ ºœ ¿flÌ »ı.””
±Î ÁÎ_¤‚Ì ¤√÷∞ ‹ËÎflÎ… ±Î ¤˘‚Î ±fiı Áfl‚ V‰¤Î‰fiÎ
Ï¿Â˘fl ÁΑfl΋fiı Ωı¥ ËV›Î ±fiı ’»Ì ÷ı‹fiÌ ’ÎÁı ±Î‰Ì ÷ı‹fiı ¿èÎ_ —
““±ı ÷˘ ±ı¿·Ì fiÎflΛHÎfiÌ ÏfiWÃÎ ◊¥, ’HÎ F›Î_ Á‘Ì √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì
±ZÎfl »ı ±ı‰Ì ÏfiWÃÎ fi ◊Λ I›Î_ Á‘Ì V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfiÌ ÏfiWÃÎ ’ÒflÌ ◊¥
fi ¿Ëı‰Î›.””
±Î ÁÎ_¤‚Ì ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ⁄˘S›Î — ““‹ÎflÎ √v ωiÎÎfiÎfi_ÿ∞ ⁄Ë
… ±fi¤‰Ì ω¶Îfi ±fiı ‰‚Ì ‹ËÎflÎ…fiÎ ‹‚ı·Î ÁΑ »ı. ÷ı‹HÎı ‹fiı
±Î‰Ì ‰Î÷ ¿flÌ fi◊Ì ÷˘ ±Î’ ±Î fi‰Ìfi ‰Î÷ @›Î_◊Ì ·ÎT›Î ?””
¤√÷∞ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiÌ V’WÀ ‰Î÷◊Ì CÎHÎÎ … flÎ∞ ◊›Î ±fiı
⁄˘S›Î — ““÷‹ÎflÎ √v ’HÎ ±Î ‰Î÷ ΩHÎı »ı, ’fl_÷ ÷‹fiı ¿Ëı÷Î fi◊Ì ±fiı
÷‹ÎflÌ ËÎ…flÌ‹Î_ ±Î ‰Î÷ ¿ËıÂı ’HÎ fiÏË.””
±Î ÁÎ_¤‚Ì ›iÎ’vÊÿÎÁ∞±ı ±ı¿ ›„@÷ ω«ÎflÌ ±fiı ÷fl÷ …
¤√÷∞fiı ¿èÎ_ — ““Ωı ±Î’ ‹ÎflÎ √v ’ÎÁı ±Î ‰Î÷ ¿Ëı‰flΉ˘, ÷˘ Ë_
‹Îfi_. Ë_ √‹ı I›Î_ ÷ı ‰¬÷ı Á_÷Î¥ flËÌÂ.””
¤√÷∞ ‹ËÎflÎ…fiı V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±Î‰Ì «¿˘fl ⁄Ï©◊Ì ÷ı‹fiÎ ÷flŒ
±I›_÷ ¤Î‰ ◊›˘ ±fiı ÷ı‹fiÎ √v ’ÎÁı ±ı ‰Î÷ ¿Ëı‰flΉ‰Î ‰«fi ±ÎM›_.

ωiÎÎfiÎfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ ‹¬ı◊Ì ‹Ò‚ ±ZÎflfi_ ≠‹ÎHÎ

⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı Á‰Îflı ¤√÷∞ ‹ËÎflÎ… ±ı¿-⁄ı Ëı÷‰Î‚Î Á_÷ ÷◊Î
194 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

ËÏfl¤@÷˘fiı ·¥fiı ωiÎÎfiÎfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ±ÎÁfiı ’‘Λν. ÷ı ‰¬÷ı

ωiÎÎfiÎfi_ÿ V‰Î‹Ì ¬ÎÀ·Î μ’fl ⁄ıÃÎ Ë÷Î. ¤√÷∞fiı Ωı¥ ’˘÷ı ⁄Ë …
flÎ∞ ◊›Î ±fiı ⁄˘S›Î — ““≠Î√∞ ¤√÷ ! ÷‹˘ V‰Î‹Ìfiı Áı‰Ìfiı ⁄˛õ„V◊Ï÷
≠ÎM÷ ¿flÌ ‰÷˝‹Îfi¿Î‚ı ‹ËÎflÎ…fi˘ ±fiı V‰Î‹Ìfi˘ …ı‹ »ı ÷ı‹ ÏÁ©Î_÷
≠‰÷ν‰˘ »˘.””
±ı ‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ì ¤√÷∞±ı ωiÎÎfiÎfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ì !
÷‹ÎflÎ ‰¬÷‹Î_ “V‰Î‹Ì ‹Ò‚ ±ZÎfl »ı” ±ı‰Ì …ı ‰Î÷ ◊÷Ì Ë÷Ì ÷ı ±Î…ı
¿Ë˘ !””
¤√÷∞fiÌ ±Î ‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ì Ï‰iÎÎfiÎfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ±Î…\⁄Î…\ Ωı›_
±fiı ’»Ì ‘Ìflı◊Ì ⁄˘S›Î — ““V‰Î‹Ì ‹Ò‚ ±ZÎfl »ı - ±ı ‰Î÷ ‹ıÓ CÎHÎÌ ‰Îfl
‹ËÎflÎ… ’ÎÁı◊Ì … ÁÎ_¤‚Ì »ı. ‰‚Ì, √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ’HÎ ±ı ‰Î÷fi_ CÎb_
… ≠Ï÷’Îÿfi ¿fl÷Î. ÷ı◊Ì ±ı ‰Î÷ ‹ÎflÎ ∞‰‹Î_ »ı.”” ±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌ ±ıÀ·ı
›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ÷ı‹fiÎ œ˘Ï·›Î fiÌ«ı◊Ì fiÌ¿Y›Î ±fiı ωiÎÎfiÎfi_ÿ V‰Î‹Ì
÷flŒ Ωı¥ ÷ı‹fiı ¿èÎ_ — ““±Î ‰Î÷ ÷‹ı ‹fiı ¿ı‹ ±I›Îfl Á‘Ì fi ¿ËÌ ?””
±Î◊Ì Ï‰iÎÎfiÎfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ÷ı‹fiı Ωı¥ ±Îç›˝ ◊›_. ’HÎ ’»Ì
’˘÷ÎfiÎ Áı‰¿ »ı ±ı‹ ΩHÎÌ ¿èÎ_ — ““…\±˘, Ë…\ ‹ËÎflÎ…fi_ ’vÊ˘k΋’b_
… ÁIÁ_√‹Î_ CÎHÎÎfiı Á‹Ω÷_ fi◊Ì, I›Î_ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±ZÎfl »ı ±ı‰Ì
CÎıÕ ¿ı‹ ⁄‘Îfiı ⁄ıÁı ? ±ıÀ·Î ‹ÎÀı v«÷_ v«÷_ ¿Ëı‰_. ’HΠˉı ÷‹ı ±Î ‰Î÷
ÁÎ_¤‚Ì »ı ÷˘ ÷ı ÁÎ«Ì »ı ±fiı ∞‰‹Î_ ±ı ≠‹ÎHÎı Á‹∞ flά¢.””
ωiÎÎfiÎfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ±Î ‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ì ¤√÷∞ ËV›Î. ±Î ≠‹ÎHÎı
›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiı V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfiÌ ’ÒflÌ ÏfiWÃÎ ◊¥ √¥.

ωiÎÎfiÿÎÁ∞fi˘ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞±ı ’ZÎ flÎA›˘

›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiı ¤√÷∞fi_ ±Î‰_ Â© iÎÎfi ±fiı √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ
V‰Î‹Ì ÁÎ◊ıfiÎ ±¬_Õ Á_⁄_‘fiÌ „V◊Ï÷ Ωı¥ ÷ı‹fiÎ ÷flŒ ‰‘ fiı ‰‘
±Î¿Ê˝HÎ ◊÷_ √›_. ÷ı ±ıÀ·ı Á‘Ì ¿ı fl˘… flÎhÎı ’˘÷ÎfiÎ √vfiı Á‰ÕÎ‰Ì ’˘÷ı
¤√÷∞fiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚‰Î Ω› ±fiı flÎhÎı ⁄ı-hÎHÎ ‰ÎB›ı F›Îflı ¿◊Î ’ÒflÌ
◊Λ, ±ıÀ·ı ’˘÷ÎfiÎ ±ÎÁfiı ±Î‰Ìfiı ΩıÏ՛ΠÁΑ fl΋fl÷fiÿÎÁfiı μÃÎÕı
±fiı ¤√÷∞fiÌ ¿Ëı·Ì Á‰˝ ‰Î÷ ¿Ëı. ±Î ≠‹ÎHÎı fl˘… flÎhÎı ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚ı
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 195

±fiı ‰‚Ì ÷ıfi_ ‹fifi ¿flı. ÷ı‹fiı ±Î ‰Î÷˘fi˘ ±ı‰˘ ÷˘ ‰ı√ ·Î√Ì √›˘ ¿ı
fi‰flÎÂfiÎ ‰¬÷ı ωiÎÎfiÿÎÁ V‰Î‹Ìfi˘ ’HÎ Á‹Î√‹ ¿flı ±fiı ¤√÷∞fiÌ
’HÎ Áı‰Î ¿flı. ÷ı‹fiı Ωı¥÷_ ·Î‰Ì ±Î’ı, ±ı‹ ⁄‘Ì ‰Î÷ı ¤√÷∞ ÷◊Î
÷ı‹fiÎ ‹_Õ‚fiÌ Á_¤Î‚ ’˘÷ı flάı.
±ı¿ Ïÿ‰Á ωiÎÎfiÿÎÁ∞±ı ¤√÷∞ ‹ËÎflÎ…fi˘ ·˘À˘ ∂À¿Ìfiı,
«˘A¬Î ’ÎHÎÌ‹Î_ ‰Ì»‚‰Î ’ÎHÎÌfiÎ ÀÎ_¿Î‹Î_ ⁄˘Y›˘. ±Î◊Ì ¤√÷∞ ÷◊Î
÷ı‹fiÎ ÁΑfiı ¿o¥ ¿Ëı‰ÎfiÌ ÷¿fiÌ flÎË Ωı÷Î ÁΑ±˘±ı ¬‚¤‚ÎÀ
‹«ÎT›˘ ±fiı ⁄˘·Ì ∂ÃuÎ — ““±Î ÁΑ±ı ≠Î√∞ ¤√÷fi˘ ·˘À˘ ±Î
ÀÎ_¿Î‹Î_ ⁄˘Y›˘ ±fiı ’Î_« ËΩfl ⁄ıÕÎ_fi_ ÀÎ_¿<_ ±¤ÕÎ‰Ì ‹Î›*. ˉı ±Î¬_ ÀÎ_¿<_
¬Î·Ì ¿fl‰_ ’ÕÂı.””
±ı ÁÎ_¤‚Ì ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ I›Î_ Ë÷Î ÷ı ÷fl÷ … ⁄˘·Ì ∂ÃuÎ —
““·˘À˘ ÀÎ_¿Î‹Î_ «˘A¬Î ’ÎHÎÌ◊Ì ‰Ì»‚Ìfiı ⁄˘Y›˘ »ı, Ë_ ’ÎÁı ∂¤˘ Ë÷˘ !””
›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ‹_ÏÿflfiÎ ‹Ëo÷ V‰Î‹Ì ωiÎÎfiÎfi_ÿ∞fiÎ Áı‰¿ Ë÷Î
±fiı V‰Î‹Ìfi˘ ÷ı‹fiÎ μ’fl CÎH΢ … flÎ∞’˘ Ë÷˘ ±ıÀ·ı ÁΑ ⁄‘Î ⁄˘·÷Î
⁄_‘ ◊¥ √›Î. ›iÎ’vÊÿÎÁ∞±ı ’HΠωiÎÎfiÎfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı Á‹ΩT›_ —
““ÀÎ_¿<_ ±¤ÕÎT›ÎfiÌ ‰Î÷ ¬˘ÀÌ »ı.”” ±ı flÌ÷ı V‰Î‹Ìfiı Á_÷˘Ê ’‹ÎÕu˘.
√flÌ⁄ V‰¤Î‰fiΠωiÎÎfiÿÎÁ∞ ÷˘ ±Î ¤Ò·◊Ì ÕCÎÎ¥ … √›Î Ë÷Î
±fiı ÷ı‹Î_ ‰‚Ì ÁΑ±˘fi˘ ÷ı‹fiÎ μ’fl ≠¿˘’ ◊›˘. ’HÎ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiÌ
Á‹›ÁÒ«¿÷Î◊Ì ±Î¬˘ ≠Á_√ ⁄ÌΩ ¿˘·ÎË· ‰√fl Â‹Ì √›˘. ωiÎÎfi-
ÿÎÁ∞±ı ±Î ‰Î÷ ¤√÷∞fiı ¿flÌ — ““±Î ÁΑ±ı ‹Îfl˘ ±Î…ı ⁄Ë … ’ZÎ
flÎA›˘ »ı.””
÷ı ÁÎ_¤‚Ì ¤√÷∞ CÎHÎÎ … flÎ∞ ◊›Î ±fiı ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ μ’fl
±ı¿ ±‹Ì¤flÌ º„WÀ ŒıÓ¿Ì. ›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiı ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi_ ¿Ì÷˝fi ›Îÿ
±Î‰Ì √›_ —
“fiıHÎÎ_ ¤flÌfiı TËηΠ÷‹ı fiÌfl¬˘ »˘ …ıfiı
÷ıfiı ÁΑfi ¿fl‰_ flËı÷_ fi◊Ì ¿Î_¥
fiıHÎfiı Ωı¥ TËηÎ, ÷ÎflÎ fiıHÎfiı Ωı¥.”
±fiı ±Ï÷ ±’Îfl flÎ∞ ◊÷Î_ I›Î_ „V◊fl ◊¥ ∂¤Î flèÎÎ. ±ıÀ·ı ±ı¿ ÁΑ
÷ı‹fiı ±Î ≠‹ÎHÎı ¤√÷∞ ’ÎÁı ∂¤ı·Î Ωı¥ ⁄˘·Ì ∂ÃuÎ — ““±Î_ËŸ ∂¤Î
196 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

flËı¢ fiÏË, ±Î ÷˘ ⁄√ÎÕÌ ‹ı·Âı.”” ÷fl÷ … ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ I›Î_◊Ì ’˘÷ÎfiÎ

±ÎÁfiı «ÎS›Î √›Î.

I›Î√Ì‹_Õ‚ ·Î… ‹Ò¿Ìfiı ¤√÷∞fi˘ ±Îl› ¿flı »ı

Á‹ˆ›˘ ’Òfl˘ ◊›˘ ±ıÀ·ı ¤√÷∞ ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ÁÎ◊ı ‰fl÷η
’‘Λν. I›Î_ ◊˘Õ˘ ‰¬÷ flËÌ ‰Õ˘ÿflÎ flΉÁÎËı⁄ fl΋«_ƒ ⁄·‰_÷ fiΛ¿fiÎ
÷ıÕΉ‰Î◊Ì √›Î. ±ËŸ ‰Õ˘ÿfl΋Î_ ¤√÷∞±ı CÎHÎÌ … ⁄˛õiÎÎfifiÌ ‰Î÷˘
¿flÌ. ÷ı‹… ≥„Lƒ›˘, ±_÷—¿flHÎfiÌ T≤ÏkÎ ¬ıÓ«Ì xÿ›Î¿Î‹Î_ ·Ìfi ¿flÌ,
±¬_Õ μ’‹ „V◊Ï÷‹Î_ „V◊fl ◊¥, ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝ ÁÎ◊ı ÷ı‹fiı ±¬_Õ
ΩıÕÎ¥ …÷Î Ωı¥fiı flΉÁÎËı⁄fiı ÷ı‹fi˘ ⁄Ë … ‹ÏË‹Î Á‹Ω›˘ ±fiı ±ı‹
◊›_ ¿ı ±Î ÷˘ ¬flı¬fl ‹˘ÀÎ’vÊ »ı. flΉÁÎËı⁄fiı ¤√÷∞‹Î_ Á‰˝ ≠¿Îflı
Ïfiÿ˘˝Ê⁄Ï© ◊¥ √¥. ÷ı‹fiÎ_ ’IfiÌ ÁÌ÷Î⁄Îfiı ’HÎ ¤√÷∞ ≠I›ı ¬Ò⁄ …
¤Î‰ Ë÷˘. fl˘… ¤√÷∞fiı fi‰Ì fi‰Ì flÁ˘¥ ¿flÌ …‹ÎÕı ±fiı ¬Ò⁄ Áı‰Î
¿flı. ¤√÷∞ ’HÎ ÷ı ⁄_fiıfiÎ ¤Î‰◊Ì CÎHÎÎ … flÎ∞ ◊›Î ±fiı ¿◊ΉÎ÷ν◊Ì
÷ı‹fiı Á_÷˘Ê ’‹ÎÕÌ √œÕı √›Î.
√œÕ΋Î_ V‰Î‹Ì iÎÎfi‰S·¤ÿÎÁ∞ ÷◊Î ÂÎVhÎÌ ‘‹˝÷fi›ÿÎÁ∞ ·Î…
‹Ò¿Ìfiı ¤√÷∞fiÎ ÏÂW› ◊›Î. ±Î‰Ì flÌ÷ı I›Î√Ì‹_Õ‚ ’˘÷ÎfiÌ Ï‰¶kÎÎ ÷◊Î
±Îl‹fi_ ‹Îfi ‹Ò¿Ìfiı, ¤√÷∞fiı ÁΫΠÁI’vÊ ÷flÌ¿ı ±˘‚¬Ìfiı, ÷ı‹fiÎ
ÏÂW› ◊›Î ±fiı ÷ı‹fiÎ Á‹Î√‹◊Ì ÁΑ÷ÎfiÎ_ ·ZÎH΢ ÏÁ© ¿›Î*.

±ı ÷˘ ‹Îfl˘ ¿˘ÕÌ·˘ ·Î· »ı

Á_‰÷ 1940fiÎ «ˆhÎÌ Á‹›ı ¤√÷∞ ‰fl÷η ’‘Λν ±fiı ⁄ı ‹ÎÁ
‰fl÷η flèÎÎ. ¬ÎfiÿıÂÌ ‰fl¬ıÕÎfiÎ ’ÎÀÌ· fl΋ÿÎÁ(’λ‚◊Ì V‰Î‹ÌlÌ
’vÊ˘k΋ÿÎÁ∞)fiı Áfl÷‹Î_ V‰Î‹Ì ›iÎ’vÊÿÎÁfiÌ ‰Î÷˘◊Ì ¤√÷∞fiı
ωÊı Á‰˘˝’flÌ ÁI’vÊfi˘ Ïfiç› ◊›˘ Ë÷˘. ÷ı ’HÎ ±Î Á‹ˆ›ı ‰fl÷η
±ÎT›Î Ë÷Î.
¤√÷∞ Á¤Î‹_Õ’fiÎ μ’flfiÎ ’Ëı·ı ‹Î‚ı ‹ıÕÎ μ’fl ⁄ıÁ÷Î ±fiı I›Î_
¿◊ΉÎ÷ν ¿flı ±fiı fiÎÕÌ-≠ÎHÎ ¬ıÓ«Ìfiı ¤…fi‹Î_ ⁄ıÁı. ±ı¿ ‰¬÷ ±Î‰Ì flÌ÷ı
¤…fi‹Î_ ⁄ıÃÎ Ë÷Î I›Îflı ÷ı‹fiÌ fiÎÕÌ Ωı¥fiı flbfiÎ fiÎÕÌ’flÌZο ‰ˆzflÎ…fiı
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 197

ÏfiWÃÎ ◊¥ √¥. ‰‚Ì, ÿflı¿fiÎ ‹fifiÎ Á_¿S’˘ ’HÎ ¿Ëı. ±Î ≠‹ÎHÎı ±’Îfl
±ˆr›˝ ⁄÷Ήı ±ıÀ·ı ÷ı‹fiÌ Á¤Î‹Î_ ’Î_«Á˘ ’Î_«Á˘ Á_÷-ËÏfl¤@÷˘ ⁄ıÁ‰Î
·ÎB›Î. ÷ı Á‰ı˝fi_ Ï«kÎ ±ı¿¿Î‚Îω„E»Lfi ’˘÷΋Î_ ¬ıÓ«Ìfiı, ⁄˛õiÎÎfifiÌ
±ÿÔ˚¤÷ ‰Î÷˘ ¿flı ±fiı Á‰ı˝fiÎ Á_› »ıÿÌ, lÌ∞‹ËÎflÎ… Á‰˘˝’flÌ ¤√‰Îfi
±fiı √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±fiÎÏÿ ‹Ò‚ ±ZÎfl ó ±ı ⁄_fiı V‰w’fi˘ Ïfiç›
¿flÎ‰Ì ÿı÷Î. ‰‚Ì, ±Î…ı ±ı ⁄_fiı V‰w’˘ ±Î ≠I›ZÎ V‰w’ ¶ÎflÎ …
ÁIÁ_√‹Î_ ≠√À »ı ±ı‹ ’HÎ ºœ Ïfiç› ¿flÎ‰Ì ÿÌ‘˘.
±Î ≠‹ÎHÎı ¿ı‰≠ÁÎÿÿÎÁ ’flÎHÎÌ ÷◊Î flCÎ‰Ìfl«flHÎÿÎÁ ’flÎHÎÌfiı
’HΠωiÎÎfiÿÎÁ∞ ÷◊Î ‹ËÎ’vÊÿÎÁ∞fiÌ …ı‹ Ïfiç› ◊¥ √›˘. ±Î«Î›˝
‹ËÎflÎ…fiı ’HÎ Ïÿ‰Áı Ïÿ‰Áı ¤√÷∞fiÌ ⁄˛õ„V◊Ï÷ Ωı¥ ÷ı‹fi˘ ⁄Ë …
‹ÏË‹Î Á‹Ω›˘, ±ıÀ·ı ¤√÷∞fiı ’˘÷Îfiı ‹ıÕı ⁄˘·Î‰Ì ’˘÷ı ’HÎ ‰Î÷˘
ÁÎ_¤‚ı. ±ËŸ ‹ËÎflÎ…fiı ‹ıÕı ωiÎÎfiÿÎÁ∞, fiÎflΛHΫflHÎÿÎÁ∞, ¿ı‰-
≠ÁÎÿÿÎÁ∞, ›iÎ’vÊÿÎÁ∞, CÎfiU›Î‹ÿÎÁ∞, ¿Ï’·‹Ïfi ‰√ıflı
¤√÷∞fiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚‰Î ±Î‰÷Î; ’fl_÷ ¿˘¥ ¿˘¥ ‰¬÷ ⁄ÌΩ
I›Î√̱˘fiÌ μ’ÎÏ‘◊Ì ¤√÷∞ ÷ı ⁄‘Îfiı Á¤Î‹Î_◊Ì μÃÎÕÌ ‹Ò¿÷Î. ±ı‹ ⁄ı-
hÎHÎ Ïÿ‰Á ¿›*, ±ıÀ·ı ±ı¿ ‰¬÷ fiÎflΛHΫflHÎÿÎÁ∞±ı ¿èÎ_ — ““⁄ÌΩ
⁄‘Îfiı μÃÎÕÌ ‹Ò¿˘ »˘ ±fiı ±Î ›iÎ’vÊÿÎÁfiı ¿ı‹ ⁄ıÁÎÕÌ ‹Ò¿˘ »˘ ? ±ıfiı
Á˙fiÌ ËÎfl‹Î_ ¿ı‹ μÃÎÕ÷Î fi◊Ì ?””
I›Îflı ¤√÷∞±ı ËÁ÷Î_ ËÁ÷Î_ ¿èÎ_ — ““±ı ÷˘ ‹Îfl˘ ¿˘ÕÌ·˘ ·Î·
»ı, ±ı ÷˘ ⁄ıÁÂı. ÷ıfi˘ ÷‹Îflı ‰Îÿ ·ı‰˘ fiÏË.”” ±ı‹ ¿ËÌ ¤√÷∞±ı
›iÎ’vÊÿÎÁ∞ μ’flfi˘ ’˘÷Îfi˘ ¤Î‰ ⁄÷ÎT›˘.

«flHÎÎflω_ÿfiÎ ’ÎÕfiÎflÎ lÌ∞‹ËÎflÎ… Ë_ ±ıfiı ±Î’ÌÂ

V‰Î‹Ì fl΋fl÷fiÿÎÁ∞ ωiÎÎfiÎfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ ‹_Õ‚fiÎ ÁΑ Ë÷Î.
÷ı‹fiı ωiÎÎfiÎfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ÿıË ‹Ò¿÷Ì ‰¬÷ı «flHÎÎflω_ÿfiÌ ±ı¿ ΩıÕ
±Î’Ì Ë÷Ì. ’fl_÷ ÷ı «flHÎÎflω_ÿ {Î_¬Î_ Ë÷Î_ ÷ı◊Ì ⁄ÌΩ_ ÁÎflÎ_ «flHÎÎflω_ÿ
·ı‰Î ÷ı‹HÎı ÷¿flÎfl ¿flÌ. ÷ı‹fiÌ fi…fl ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ’ÎÁı ⁄ı ÁÎflÎ_
«flHÎÎflω_ÿ Ë÷Î_ ÷ı μ’fl Ë÷Ì. ±Î◊Ì ¤√÷∞ ’ÎÁı ±Î‰Ìfiı ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ —
““‹fiı ±Î «flHÎÎflω_ÿfiÌ ΩıÕ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ’ÎÁı ⁄ÿ·Î‰Ì ±Î’˘.””
198 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ±ıfiı ’˘÷Îfiı ωÊı Ëı÷ ±fiı ÁÿÔ˚¤Î‰ flËı ÷ı ‹ÎÀı,
›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiı ⁄˘·Î‰Ìfiı ’Ò»u_ — ““‹Îv_ ‰«fi ’΂¢ fiı ‹fiı flÎ∞
¿fl¢ ?””
I›Îflı ›iÎ’vÊÿÎÁ∞±ı ËÎ◊ ΩıÕÌ ¿èÎ_ — ““±Î’ …ı ¿Ëı¢ ÷ı ¿flÌÂ.””
÷ı◊Ì ¤√÷∞±ı fl΋fl÷fiÿÎÁfiı ÷ıÕΉÌfiı ¿èÎ_ — ““÷‹ı …ı‹ flÎ∞
◊α˘ ÷ı‹ ¿fl‰_ »ı. ⁄˘·˘, ¿ı‹ flÎ∞ ◊¢ ?””
I›Îflı fl΋fl÷fiÿÎÁ∞±ı «flHÎÎflω_ÿfiÌ ΩıÕ ⁄ÿ·Î‰‰Îfiı ⁄ÿ·ı
⁄Ì∞ fi‰Ì ΩıÕ ÷ı‹fiÌ ’ÎÁı ‹Î√Ì. ±Î◊Ì ¤√÷∞fiı, ÷ı‹fi˘ ±Ï÷ ·˘¤Ì
±fiı V‰Î◊a V‰¤Î‰ Ωı¥ ÃÌ¿ fi ·ÎB›_ ±fiı ¿o¥ ⁄˘S›Î fiÏË. ¤√÷∞fiı
±Î‹ μÿÎÁ ◊¥ √›ı·Î Ωı¥ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞±ı ÷ı‹fiı ¿èÎ_ — ““±Î‹ ¿ı‹
μÿÎÁ ◊α˘ »˘ ? …ı‹ ±Î’fiÌ ≥E»Î ËÂı ÷ı‹ ¿flÌÂ.””
±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““±Î ÷˘ ⁄ÿ·Î‰‰Îfiı ⁄ÿ·ı ±Î¬Ì ΩıÕ
‹Î√ı »ı.””
÷ı ÁÎ_¤‚Ì ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ⁄˘S›Î — ““±Î’ flÎ∞ ◊÷Πˢ ÷˘ ±Î¬Ì
ΩıÕ ±Î’_.”” ±ı‹ ¤√÷∞ fl΋fl÷fiÿÎÁ ÁÎ◊ı ‰«fi◊Ì ⁄_‘Λı·Î ¿ı “÷‹ı
flÎ∞ ◊α˘ ÷ı‹ ¿fl‰_ »ı” ÷ı‹fi_ ÷ı ‰«fi ÁI› ¿fl‰Î ›iÎ’vÊÿÎÁ∞±ı
⁄Ì∞ ΩıÕ ÷fl÷ ·Î‰Ì fl΋fl÷fiÿÎÁfiı ±Î’Ì ±fiı ÷ı flÎ∞ ◊›Î. ¤√÷∞
’HÎ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiÌ ’˘÷Îfiı flÎ∞ ¿fl‰ÎfiÌ ÷‹LfiÎ◊Ì ÷ı‹fiÎ μ’fl CÎHÎÎ
… ≠ÁLfi ◊›Î.
±Î ‰Î÷ ±Î«Î›˝lÌ Ï‰ËÎfl̷η∞ ‹ËÎflÎ…ı ΩHÎÌ, ±ıÀ·ı ÷ı‹HÎı
¤√÷∞fiı ⁄˘·Î‰Ìfiı ±Î«Î›˝fiÎ ±Ï‘¿Îfl◊Ì ¤√÷∞fiÌ „V◊Ï÷fi_ ¤Îfi
¤Ò·Ì …¥ Ã’¿˘ ±ÎM›˘ — ““÷‹ı ÁIÁ_√fi˘ ‰Ëı‰Îfl Á‹Ωı fiÏË. ωiÎÎfiÎfi_ÿ
V‰Î‹Ìfi_ ‹_Õ‚ «·Î‰fiÎflfiı «flHÎÎflω_ÿfiÌ …wfl ’Õı ±fiı «flHÎÎflω_ÿ ˢ›
÷˘ … ⁄ÌΩ ÁΑ ÷ı‹fiÌ ¤ı√Î flËı.””
÷ı ÁÎ_¤‚Ì ¤√÷∞ ÏÿT›¤Î‰‹Î_ ±Î‰Ìfiı ⁄˘S›Î — ““«flHÎÎflω_ÿfiÎ
’ÎÕfiÎflÎ lÌ∞‹ËÎflÎ… ±ıfiı Ë_ ±Î’Ì ±ıÀ·ı CÎHÎÎ ÁΑ ÷ı‹fiÌ ’ÎÁı
flËıÂı. ÷‹ı ÷ıfiÌ ÏŒ¿fl ¿fl¢ fiÏË.””
‹ËÎflÎ…ı ¤√÷∞fi˘ ÏÿT›¤Î‰ Ωı¥ ÷fl÷ ’˘÷ÎfiÎ ±Ï‘¿ÎflfiÌ ÁkÎÎ
»˘ÕÌ ÿÌfi ◊¥fiı ¿èÎ_ — ““±Ë˘ ! ¤√÷∞ ! ÷‹ı ÷˘ ⁄Ë … ‹˘ÀÎ »˘ ±fiı
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 199

‹ËÎflÎ… ÷‹Îflı ‰Â »ı, ±ıÀ·ı …ı‹ ÷‹Îfl˘ flÎ∞’˘ ◊›˘ ±fiı ¿›*, ÷ı ÃÌ¿
… ¿›* »ı.””
±Î ≠Á_√◊Ì ¤√÷∞ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ μ’fl ±I›_÷ ≠ÁLfi ◊›Î.
±_÷ı F›Îflı fl΋fl÷fiÿÎÁ ‘΋‹Î_ √›Î I›Îflı ÷ı‹HÎı V‰ËV÷ı … ›iÎ’vÊ-
ÿÎÁ∞fiı ⁄_fiı «flHÎÎflω_ÿfiÌ ΩıÕ ’Î»Ì ±Î’Ì.
¤√÷∞ ±Î ‰¬÷ı ⁄ı ‹ÎÁ ‰fl÷η flèÎÎ ±fiı ¿◊ΉÎ÷νfi˘ ±¬_Õ
±¬ÎÕ˘ …‹ÎT›˘. ±Î◊Ì, ÏfiWÃΉ΂Îfiı ±Îfi_ÿ ◊›˘. F›Îflı ⁄ÌΩfiı ⁄‚÷flÎ
◊‰Î ‹Î_ÕÌ. ±ıÀ·ı ±ı‰Ì μ’ÎÏ‘ ∂’ÕÌ ¿ı ≠Î√∞ ¤√÷ı ÁIÁ_√ «Ò_◊Ì fiÎA›˘.
¤√÷∞ F›Îflı ‰fl÷η◊Ì ‹Ë‰Î …‰Î fiÌ¿Y›Î I›Îflı ÷ı‹fiı ‰‚Ή‰Î
ωiÎÎfiÿÎÁ∞, ›iÎ’vÊÿÎÁ∞, ‹ËÎ’vÊÿÎÁ∞, ¿ı‰≠ÁÎÿÿÎÁ∞,
¿Ï’·‹Ïfi ‰√ıflı ÷◊Î ⁄ÌΩ «fl˘÷flfiÎ ËÏfl¤@÷˘ ÁÎ◊ı √›Î.
μ√‹HÎÌ ⁄ıÿ ’ÎÁı ⁄˘flÁ·ÌfiÎ {ÎÕ fiÌ«ı ¤√÷∞ ⁄ıÃÎ ±fiı ⁄‘Î
±Î…\⁄Î…\ ⁄ıÁÌ √›Î. ±ı ‰¬÷ı ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““±Î ≠Î√∞ ¤√÷ı
ÁIÁ_√ «Ò_◊Ì fiÎA›˘ ±ı‹ Á˙fiı ◊›_ »ı, ÷˘ ˉı ÁIÁ_√ Á‘Îflı ±fiı ±Î√‚
‹˘ÀÌ μ’ÎÏ‘ ±Î‰Âı ÷ıfiı À΂ı.”” ±ı‹ ¿ËÌ ±Î√‚ ±Î‰fiÎflÌ ⁄‚fl΋-
ÿÎÁfiÌ μ’ÎÏ‘fi_ ¤Ï‰W›¿◊fi ¿›*.
±ıÀ·Î‹Î_ fiÎflfiÎ ·Î·Î∞ ÷◊Î {‰ıfl¤Î¥ ÿ½fiı ±ÎT›Î. ÷ı‹fiı
‹fi‹Î_ Á_¿S’ ◊›˘ ¿ı ¤√÷∞fiÎ ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ Ωı ‹‚ı ÷˘ ’hÎ fi◊Ì ÷ı ’hÎ
◊Λ. ÷ı Á_¿S’ ΩHÎÌ ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı ⁄_fiıfiı ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ±ÎM›Î — ““÷‹Îfl˘
Á_¿S’ ⁄Îfl ‹ÎÁ‹Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ… ±fiı V‰Î‹Ì ’Òfl˘ ¿flÂı.”” ÷ı◊Ì ·Î·Î∞fiı
⁄ÎÁà ‰Êı˝ ÿÌ¿fl˘ ◊›˘ ±fiı {‰ıfl¤Î¥fiı ’«ÎÁ ‰Êı˝ ÿÌ¿fl˘ ◊›˘.
’»Ì ¤√÷∞ I›Î_◊Ì fiÌ¿‚Ì CÎıfl √›Î.

¤√÷∞fiı ‰fl÷η ÷ıÕΉ‰Îfi˘ fiÏÕ›ÎÿfiÎ {‰ıfl̷ηfi˘ ±Î√˛Ë

±ËŸ √…flÎ÷‹Î_ ¤√÷∞fiÎ ÁΑ ωiÎÎfiÿÎÁ∞, ›iÎ’vÊÿÎÁ∞
÷◊Î ‹ËÎ’vÊÿÎÁ∞ ‰√ıflı Œfl÷Î Ë÷Î. ÷ı‹Î_ Á˘∞hÎ΋Î_ ωiÎÎfiÿÎÁ∞fi_
‹_Õ‚ Ë÷_, ÷ı ±ı¿ ‹ÎÁ I›Î_ flèÎÎ. ±ËŸ ωiÎÎfiÿÎÁ V‰Î‹ÌfiÌ ±’Ò‰˝
I›Î√-‰ˆflÎB›fiÌ »ÀÎ ±fiı ÏfiW¿Î‹ÂÏ© ÷◊Î ‘‹Î˝Q≤÷‹Î_ ·A›Î ≠‹ÎHÎı
ÁΑfiÎ Á‰ı˝ ‘‹˝ ›◊Î◊˝ ’΂‰Î ±fiı ±¬_Õ ¤…fi ¿fl‰_ ÷◊Î ¿flΉ‰_, ±ı‰Î
200 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

‰÷˝fi◊Ì I›Î_fiÎ ⁄‘Î ËÏfl¤@÷˘fiı CÎH΢ … √HÎ ±ÎT›˘. ‘‹Î˝Q≤÷ ≠‹ÎHÎı

¿Î«Ì flÁ˘¥ ·ı‰Ì ÷◊Î Á‰ÎflfiÎ 6 ◊Ì 7 ±ı¿ ¿·Î¿ K›Îfi, 7 ◊Ì 8 ¿◊Î,
8 ◊Ì 9 K›Îfi, 9 ◊Ì 10 ¿◊Î, 10 ◊Ì 11 K›Îfi, ’»Ì Ëflı... ÷ı ’»Ì
ÁÎ_…fiÎ 3 ◊Ì Âw ◊Λ ÷ı flÎhÎı ⁄Îfl Á‘Ì «Î·ı. ±ı‹ ±¬_Õ ⁄˛õ›iÎ ¿›˘˝.
‰‚Ì, ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ±Î ‰¬÷ı ’Ì’‚Ή‹Î_ ÁIÁ_Ï√∞‰fifiÌ ¿◊Î ‰Î_«÷Î
Ë÷Î. ÷ı ¿◊Î ’ÒflÌ ◊Λ ±ıÀ·ı flÎhÎı Ïfi›‹-«ıWÀÎ ¿flÌ Á˘∞hÎı Ω› ±fiı I›Î_
ωiÎÎfiÿÎÁ∞fi˘ Á‹Î√‹ ¿flı ±fiı Á‰Îflı hÎHÎ ‰Î√ı fiÌ¿‚Ì ’λΠ’Ì’‚Ή
±Î‰ı. ±Î‰˘ ±ÿÔ˚¤÷ ≥¿ Ωı¥fiı ±Î¬˘ «fl˘÷fl ¬‚¤‚Ì ∂Ãu˘ ±fiı
≠Î√∞ ¤√÷fi_ K›ÎfiÌ ‹_Õ‚ Á‰˘˝I¿ÚWÀ’HÎı Á‰˝fiı ÿı¬Î‰Î ·ÎB›_. F›Î_ Ω›
I›Î_ ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝fiÎ ‘Îfl¿ ±fiı ’˘Ê¿ √.≠. 54 ≠‹ÎHÎı ‰÷˝‹Îfi¿Î‚ı
≠Î√∞ ¤√÷ »ı, ±ı‰˘ Á‰˘˝’flÌ ÷ı‹fi˘ ‹ÏË‹Î ¿Ëı. ±ıÀ·ı ÁËfiÎ_ ‹fi
¤√÷∞‹Î_ ÷HÎÎ¥ √›Î_.
fiÏÕ›ÎÿfiÎ {‰ıfl̷ηfiı ¤√÷∞ ωÊı ÏfiWÃÎ ◊¥. ±ıÀ·ı ¤√÷∞fiı
‰fl÷η ÷ıÕΉ‰Î ÷ı±˘ ‰fl÷η ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ÷◊Î ¿˘ÃÎflÌfiı ωfi_÷Ì
¿fl‰Î Ω÷ı √›Î. ‹ËÎflÎ…ı ÷ı‹fiÌ ‰Î÷ ΩHÎÌ ÷ı‹fiı ¿èÎ_ — ““…‚{Ì·HÎÌfiÎ
Á‹ˆ›ı √œÕı ¤√÷∞fiı ÷ıÕΉÌÂ_. ÷‹˘ √œÕı ±Î‰Ωı.””

√œÕ΋Î_ …‚{Ì·HÎÌfi˘ Á‹ˆ›˘

¤√÷∞ Á_‰÷ 1941fiÎ …‚{Ì·HÎÌfiı Á‹ˆ›ı √œÕı ’‘Îfl‰ÎfiÎ »ı
±ı‰_ ΩHÎÌ Ï‰iÎÎfiÿÎÁ∞, ›iÎ’vÊÿÎÁ∞, ‹ËÎ’vÊÿÎÁ∞ ‰√ıflı
√…flÎ÷‹Î_◊Ì ¤fl «˘‹ÎÁ΋Î_ «Î·Ì, ’ÎHÎÌ-¿Îÿ‰ ¬Ò_ÿ÷Î_ ¬Ò_ÿ÷Î_ √œÕı
’ˢÓE›Î. ±ËŸ ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ’HÎ ’‘Λν Ë÷Î ±fiı Á‹ˆ›˘ ¤fl’Àı
¤flΛ˘ Ë÷˘. √…flÎ÷‹Î_◊Ì ¤√÷∞fiÎ Ëı÷‰Î‚Î ·√¤√ 150-200
ËÏfl¤@÷˘ ±ÎT›Î Ë÷Î. ¤√÷∞ ÷˘ ÁΑfiÎ ±Î ÿάÕÎ◊Ì CÎHÎÎ flÎ∞ ◊¥
√›Î ±fiı ⁄˘S›Î — ““±Î ‰¬÷ı ÷‹˘ I›Î√̱˘±ı ÂÎÏ·√˛Î‹fiı ⁄Ë ¿ÎflÁ˘
±ÎM›˘ ±fiı Ãıà √…flÎ÷◊Ì ¬flÎ ‰flÁÎÿ‹Î_ ’ÎHÎÌ Õ˘‚Ìfiı ±ÎT›Î, ÷ı Ë_ ⁄Ë
flÎ∞ ◊›˘.””
…‚{Ì·HÎÌfiÎ Á‹ˆ›ı Á‰Îfl‹Î_ Á¤Î‹_Õ’‹Î_ ¤√÷∞±ı CÎHÎÌ ‰Î÷˘
¿flÌ. ⁄’˘flı ‰flCÎ˘Õ˘ fiÌ¿Y›˘ I›Îflı ‰flC΢Õ΋Î_ ŒflÌfiı ±ÎT›Î ⁄Îÿ ¤√÷∞
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 201

·Z‹Ì‰ÎÕ̱ı ’‘Λν. ±ËŸ ‹ËÎflÎ…fiÎ ≠ÁÎÿÌ-V◊ÎfifiÎ_ ÿ½fi ¿flÌ

ËÏflV‰w’ÿÎÁ∞fiÎ ±ÎÁfiı …¥fiı ⁄ıÃÎ. ±ËŸ ËÏflV‰w’ÿÎÁ∞±ı ¿ıÀ·Ì¿
±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝fiÌ ±fiı ÁI’vÊ‹Î_ ΩıÕΉÎfiÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ, ±ıÀ·ı ¿ıÀ·Î¿
I›Î√̱˘±ı ∂ËÎ’˘Ë ¿›˘˝ Ë÷˘ ÷ı ÿ⁄Î¥ √›˘. ’»Ì ÷ı‹HÎı ¤√÷∞fiı
ËÎ◊ ΩıÕÌ ¿èÎ_ — ““±Î’ ’‘Λν »˘ ÷˘ ˉı ‰Î÷˘ ¿fl˘ …ı◊Ì ÂÎ_Ï÷ ◊Λ.””
I›Îflı ¤√÷∞ ËÁÌfiı ⁄˘S›Î — ““¿ı‰Ì ‰Î÷˘ ¿v_ ?””
±ıÀ·ı ËÏflV‰w’ÿÎÁ∞±ı ±ı‰Î … ¤Î‰‹Î_ ¿èÎ_ — ““√‚Ì ¿fl˘, ÷̬Ì
¿fl˘, ¬ÎflÌ ¿fl˘; ’HÎ ‰Î÷˘ ¿fl˘.””
’»Ì ¤√÷∞ ¿Ëı — ““±Î√‚ ÏfiÂÎfi ˢ› ÷˘ ‰Î÷ ¿fl‰Î‹Î_
±Îfi_ÿ ±Î‰ı.””
’»Ì ËÏflV‰w’ÿÎÁ∞ ¿Ëı — ““Ë_ ÏfiÂÎfi. ‹fiı ‰Î÷˘ ¿fl˘.””
±ı ÁÎ_¤‚Ì ¤√÷∞±ı flÎ∞ ◊¥fiı ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝ Á_⁄_‘Ì CÎHÎÌ …
‰Î÷˘ ¿flÌ ±fiı ⁄˘S›Î — ““±Î ⁄‘Ì ‰Î÷˘ ¿flÌ Ï¬fl⁄© ‹_Ïÿfl ÷˘ ⁄Î_K›_,
’HΠˉı ‹ÒÏ÷˝ ’‘flΉÌ, ¿‚ «ÕΉ‰˘ Ωı¥Âı. ÷ı Ï«_÷΋ÏHÎfiÌ ‹ÒÏ÷˝ ±fiı
’ÎflÁ‹ÏHÎfi˘ ¿‚ - ±ıÀ·ı F›Îflı ’ÎflÁ ◊¿Ì ’ÎflÁ ◊¢ I›Îflı
Ï«_÷΋ÏHÎfiÌ ‹ÒÏ÷˝ …ÕÂı. ÷ı lÌ∞‹ËÎflÎ… Ï«_÷΋ÏHÎ ±fiı ±Î ⁄ıÃÎ »ı ÷ı
’ÎflÁ‹ÏHÎ ó ±ı‹ ⁄ı ÏfiWÃÎ ’ÒflÌ ◊Âı I›Îflı …ı ¿o¥ ⁄Î¿Ì flèÎ_ »ı ÷ı ÏÁ©
◊¥ …Âı.”” ±ı‹ ’˘÷ÎfiÎ Ëı÷‰Î‚Î ÁΑfiı V’WÀ ‰Î÷ ¿flÌ, ⁄˛õw’ ◊‰ÎfiÌ
«Î‰Ì ËÎ◊‹Î_ ±Î’Ì ÿÌ‘Ì. ±Î‹, √œ’fl‹Î_ Á˙fiı ±·˙Ï¿¿ Á¬ ±ÎM›_.
‰‚Ì, fl˘… ’˘÷ı ÿflı¿ Ëı÷‰Î‚Î ËÏfl¤@÷fiı μ÷Îflı Ω›, I›Î_ ⁄ıÁı,
‰Î÷˘ ¿flı ±fiı ±fiı¿ ≠¿Îflı Á¬ ±Î’ı. Á‰ı˝ ÁΑ‹_Õ‚ ’HÎ ¤√÷∞fiÌ
’λ‚ ’λ‚ Œflı ±fiı ±ı¿Ì fi…flı ÷ı‹fiÎ Á΋_ Ωı¥ flËı ±fiı ÿ½fi ¿flı.
±Î◊Ì, μ’ÎÏ‘ CÎHÎÌ ◊¥. ’»Ì Á˘∞hÎΉ΂ΠËÏfl¤@÷˘±ı ¤√÷∞fiı ¿èÎ_ —
““±Î ÁΑfi_ ‹_Õ‚ ±Î’fiÌ ’λ‚ ’λ‚ Œflı »ı ÷ı◊Ì μ’ÎÏ‘ CÎHÎÌ ◊Λ »ı
±fiı ±‹˘fiı ’HÎ Á¬ ±Î‰÷_ fi◊Ì ‹ÎÀı ±Î’ ±ıfiı fiÎ ’ÎÕ˘.””
I›Îflı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““ÁΑ‹_Õ‚ ’√ı «Î·Ìfiı, ’ÎHÎÌ Õ˘‚Ìfiı ÁÎÃ
√Îμ ±ÎT›Î, ÷ıfiı ‹Îflı fiÎ ¿ı‹ ’ÕΛ ?””
±Î◊Ì, ωiÎÎfiÿÎÁ V‰Î‹Ì±ı Á‰˝ ÁΑ‹_Õ‚fiı Á‹ΩT›_ — ““±Î’HÎı
ΩHÎ̱ı …ı ¤√÷∞fiı fiÏË √‹÷_ ˢ›, ’HÎ ÷ı ÷˘ …ı‹ …ı‹ ¤ı√Î flËÌ
202 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

¿◊ΉÎ÷ν, ÿ½fifi˘ ·Î¤ ·¥±ı ÷ı‹ flÎ∞ … »ı.””

±Î ≠‹ÎHÎı ±Î Á‹ˆ›Î‹Î_ ±Î‰Ì ¤√÷∞±ı ¿◊ΉÎ÷νfi_ CÎb_ … Á¬
ÁËfiı ±ÎM›_ ±fiı Á‹ˆ›˘ ‰ÌI›Î ⁄Îÿ ‹Ë‰Î ’‘Λν.

Õ¤ÎHÎfi_ ⁄_Õ
Á_‰÷ 1941‹Î_ ÂÎVhÎÌ ⁄‚fl΋ÿÎÁfiÌ μ’ÎÏ‘ Âw ◊¥ ±fiı
fiÏÕ›ÎÿfiÎ ËÏfl¤@÷˘ ÂÎVhÎÌfiÎ ’Z΋Î_ ¤‚Ì √›Î. ±ıÀ·ı fi΋-‘‹Î˝ÿ˘
fiÏÕ›Îÿ ÷◊Î ±Î…\⁄Î…\fiÎ_ √΋fi˘ ⁄_‘ ◊¥ √›˘. ±Î◊Ì ‹ËÎflÎ… ÷◊Î
¿˘ÃÎflÌfiı ‹Ò_{‰HÎ ◊¥. ±Î μ’ÎÏ‘ ‹ΉfiÎfl ÷˘ ±ı¿ ≠Î√∞ ¤@÷ … »ı
±fiı ±ı‹fi΋Î_ √…flÎ÷fiÎ ËÏfl¤@÷˘fiı ’Òfl_ Ëı÷ »ı - ±ı‹ ΩHÎÌ, √‹ı
÷ıÀ·˘ I›Î√Ìfi˘ ωfl˘‘ »÷Î_ ¿˘ÃÎfḻı ¤√÷∞fiı ‹Ë‰Î ¿Î√‚˘ ·A›Î —
““⁄‚fl΋ÿÎÁfiÌ μ’ÎÏ‘ ⁄Ë ‰‘Ì »ı ±fiı CÎHÎÎ ËÏfl¤@÷˘fiÎ_ ‹fi ÷ı‹HÎı
Œıfl‰Ì ÿÌ‘Î_ »ı, ÷ı◊Ì ÷‹˘ ±hÎı ±Î‰˘ ±fiı fiÏÕ›Îÿ ÷◊Î ±Î…\⁄Î…\fiÎ_
√΋˘‹Î_ ŒflÌ, ⁄‘Îfiı ‰Î÷˘ ¿flÌ ÂÎ_Ï÷ ’‹ÎÕ˘.”” ±ı‰Î ¿Î√‚˘ ¤√÷∞fiı
·A›Î ±ıÀ·ı ¤√÷∞ ’˘Ê ‹ÏËfi΋Î_ ‰fl÷η ±ÎT›Î.
¤√÷∞fiÎ ‰fl÷η ±Î‰‰ÎfiÎ Á‹Î«Îfl √…flÎ÷‹Î_ ≠Á›Î˝, ±ıÀ·ı
⁄‘Î … Ëı÷‰Î‚Î ËÏfl¤@÷˘ ‰fl÷η ±ÎT›Î. ¤√÷∞fiı ’HÎ ÷ı‹fiı ⁄‘Îfiı -
ÏfiWÃΉ΂Îfiı Ωı¥fiı CÎH΢ … ±Îfi_ÿ ◊›˘. ±ı‹ ±hÎı Á‹ˆ›Î …ı‰_ ◊¥ √›_.
¤√÷∞fiÎ ≠÷Î’◊Ì CÎHÎÎ ÁΑ±˘fiı ’HÎ ¤√÷∞ ωÊı ÁÿÔ˚¤Î‰ ◊›˘, ’fl_÷
⁄ÌΩ ¿ıÀ·Î¿ı CÎHÎÌ … μ’ÎÏ‘ ¿flÌ ±ıÀ·ı ¤√÷∞ ÷fl÷ … CÎıfl √›Î.
¤√÷∞fiı ±ı¿ ÷flŒ ‰fl÷η ⁄˘·Î‰Ì, ⁄Ì∞ ÷flŒ ÷ı‹fiÌ ≠T≤Ïk΋Î_
⁄ΑΠfiάfiÎfl, ¿ÿΫ ≠Î√∞ ¤√÷◊Ì ±ı μ’ÎÏ‘ ÂÎ_÷ ◊Λ ÷˘ ÁIÁ_√‹Î_
÷ı‹fi˘ ¤Îfl ’ÕÌ Ω› - ±ı‰Ì ÿËıÂ÷◊Ì ±‹ı … ±Î μ’ÎÏ‘ Â‹Î‰Ì Â¿ÌÂ_
±ı‹ fiyÌ ¿flÌ, ÁΑ±˘±ı ¤√÷∞fiı Á¬ ±Î‰‰Î fi ÿÌ‘_. ±ıÀ·ı ¤√÷∞
‹Ë‰Î ’λΠ√›Î.
ŒflÌ μ’ÎÏ‘fiÌ ±Ï÷›÷Î◊Ì ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…ı ¤√÷∞fiı ÷ı … Áηı
¿Î√‚ ·¬Ìfiı …L‹ÎWÀ‹Ì μ’fl ⁄˘·ÎT›Î. ¤√÷∞ ‰fl÷η ±ÎT›Î ±fiı
¿˘ÃÎflÌ ’ÎÁı …¥fiı ¿èÎ_ — ““…\±˘, ±Î ⁄_Õ ⁄Ë … …⁄v_ ∂’Õu_ »ı ±fiı
¤Ï‰W›‹Î_ hÎHΠϬflfi_ ‹_Ïÿfl Ë_ Õ¤ÎH΋Î_ ÿı¬_ »\_ ±fiı ‰fl÷η◊Ì ·Î¬˘
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 203

wÏ’›Î I›Î_ ÷HÎÎ¥ …Âı.”” ±ı‰Î ¤Ï‰W›¿◊fifiÎ ÂOÿ˘◊Ì ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…

÷◊Î ¿˘ÃÎfḻı ¤√÷∞fiı fiÏÕ›Îÿ …‰Î ¿èÎ_.
±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ⁄ı ËÎ◊ ΩıÕÌ ¿èÎ_ — ““Ωı ÷‹Îflı Á‹Î‘Îfi ¿fl‰_
ˢ› ÷˘ ‹fiı Œ@÷ ÁIÁ_√Ì … ΩHÎΩı. ¿ÎflHÎ ¿ı, ±Î ÁIÁ_√‹Î_ ±‘˘˝
¤√‰Îfi ÷˘ Ë_ ÃıflÎH΢ »\_, ’fl_÷ ±Î ⁄_Õ Â‹Î‰‰Î ¿ÿΫ ±ˆr›˝ ‰Î’fl‰_ ’Õı
±fiı ·˘¿˘ ‹fiı ¤√‰Îfi ¿Ëı ÷˘ ’HÎ ÷‹ı ±ı‹ ‹ÎfiÌ ±‰√HÎ-±¤Î‰ ·ı¢
fiÏË. Ë_ ÷˘ Œ@÷ ÁIÁ_√Ì … »\_ ±fiı ÁIÁ_√Ì … flËı‰Îfi˘ »\_. ’HÎ ·˘¿˘
ŒÎ‰ı ÷ı‰Ì μ’‹Î ±Î’ı ±fiı ÷‹fiı ¤fl‹Î‰ı. ‹ÎÀı Ë_ ’Ëı·ı◊Ì … ÷‹fiı
±ÎÀ·_ ¿ËÌ ‹Ò ¿<_ »\_. ‹ÎÀı …ı‹ ÷‹ÎflÌ ‹fl∞‹Î_ ±Î‰ı, ÷ı‹ ±ÎiÎÎ ¿fl˘.””
¿˘ÃÎflÌ ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ — ““÷‹Îflı …ı ¿fl‰_ ˢ› ÷ı ¿fl˘, ’HÎ ¿˘¥ flÌ÷ı
±Î μ’ÎÏ‘fi˘ ±_÷ ·Î‰˘ ±fiı fi΋-‘‹Î˝ÿ˘ ⁄_‘ ◊›˘ »ı ÷ı Âw ¿fl˘. ÷‹Îv_
¿˘¥ fi΋ fiÏË ·ı.”” ±ı‹ ¿ËÌ ¤√÷∞fiı fiÏÕ›Îÿ ‹˘¿S›Î.
¤√÷∞ fiÏÕ›Îÿ ±ÎT›Î ±fiı ‹_Ïÿfl‹Î_ μ÷Îfl˘ ¿›˘˝. ’»Ì ÂÎVhÎÌ
⁄‚fl΋ÿÎÁ∞ …ı ±ı ‰¬÷ı I›Î_ Ë÷Î ÷ı‹fiÌ ’ÒΩ ¿flÌ ÷ı‹fiı flÎ∞ ¿›Î˝.
ÂÎVhÎÌ ‘‹˝÷fi›ÿÎÁ∞, ¤√÷∞‹Î_ ’ÒflÎ Ëı÷‰Î‚Î, ±ı ’HÎ I›Î_ Ë÷Î.
¤√÷∞ ◊˘ÕÎ Ïÿ‰Á fiÏÕ›Îÿ flèÎÎ ±fiı ‹_Ïÿfl‹Î_ ¿◊ΉÎ÷ν ¿flı ±fiı
’˘÷ÎfiÎ Á‰ı˝ Ëı÷‰Î‚Îfiı ±Îfi_ÿ ±Î’ı. ±ı flÌ÷ı ◊˘ÕÎ Ïÿ‰Á˘ ±hÎı flËÌ,
‘‹Î˝ÿ˘ ‰fl÷η «Î· ¿›˘˝. ±Î μ’ÎÏ‘fiÌ ≠⁄‚÷Î ¿ıÀ·Ì »ı ÷ıfi_ ’˘÷ı
¤Ï‰W›¿◊fi ¿›* Ë÷_. ’fl_÷ ±ıÀ·Ì ’flοÎWÃαı fi ’ˢӫı, I›Î_ Á‘Ì Ïfi‹Ò˝‚
’HÎ fi ◊Λ, ±ıÀ·ı ±I›Îflı ±ıÀ·_ … ¿flÌ ⁄οÌfi_ ¤Ï‰W› μ’fl »˘ÕÌ
¤√÷∞ ◊˘ÕÎ Ïÿ‰Á˘ I›Î_ flËÌ CÎıfl √›Î.
❀
Á_‰÷ 1942fiÌ Áη‹Î_ «ˆhÎÌ Á‹ˆ›ı ¤√÷∞ ÷◊Î ÿ΋˘ÿfl ÂıÃ,
e·«_ÿ¤Î¥, √Ì√ΤΥ ‰√ıflı ‹Ë‰Î◊Ì ‰ËÎH΋Î_ ⁄ıÁÌ fi‰ÁÎflÌ ∂÷›Î˝,
I›Î_◊Ì «ÎHÎÁÿ ◊¥fiı ‰Õ˘ÿflÎ ±ÎT›Î ±fiı I›Î_◊Ì ‰fl÷η ±ÎT›Î.
Á¤Î‹_Õ’fiı hÎÌ…ı ‹Î‚ı ¤√÷∞fiı μ÷Îfl˘ ±ÎM›˘ Ë÷˘ ±fiı √…flÎ÷fiÎ ÁÎflÎ
ÁÎflÎ ≠Ï÷„WÃ÷ ËÏfl¤@÷˘, ¤√÷∞fi˘ ‹ÏË‹Î ΩHÎÌ ÷ı‹fiÎ_ ÿ½fiı ±Î‰÷Î
±fiı ÷ı‹fiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚÷Î. ±Î◊Ì I›Î√Ì ‰√˝fiı ±Î fi vE›_ ±fiı μ’ÎÏ‘
¿flÌ. ±ıÀ·ı Á‹ˆ›˘ ‰ıflΛΠ⁄Îÿ ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ¤√÷∞fiı ’˘÷ÎfiÌ ÁÎ◊ı
204 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

Áfl÷ ·¥ √›Î. ±Î◊Ì, √…flÎ÷ ÷◊Î «fl˘÷flfiÎ ËÏfl¤@÷˘fiı ¤√÷∞fiÎ

Á‹Î√‹fi_ …ı‰_ Ωı¥±ı ÷ı‰_ Á¬ fi ±ÎT›_.

›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiı ¤HΉÎfiÌ ±ÎiÎÎ

Áfl÷‹Î_ ¤√÷∞ «Îfl Ïÿ‰Á fl˘¿Î›Î ±fiı fl΋fl÷fiÿÎÁ∞,
…√÷’ΉfiÿÎÁ∞, ›iÎ’vÊÿÎÁ∞, ¿˘ÃÎflÌ ∞¤Î¥ ‰√ıflıfiı CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ
Á¬ ±ÎM›_.
±ı¿ Ïÿ‰Á Á¤Î‹_Õ’‹Î_ ‰«·ı ‹Î‚ı ¤√÷∞ ’˘÷Îfiı ±ÎÁfiı ⁄ıÃÎ
Ë÷Î ±fiı ‹ËÎflÎ…lÌ ’HÎ I›Î_ ¤√÷∞fiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚‰Î ’‘Λν Ë÷Î. ÷ı
‰¬÷ı ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ Á΋_ Ωı¥ ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı ’Ò»u_ — ““Â_ ¤H΢ »˘ ?””
I›Îflı ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — ““¤Î√‰÷fi˘ ÿ‹V¿o‘ ’Òfl˘ ¿›˘˝ »ı.””
I›Îflı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““‹ÎflÌ ±ÎiÎÎ◊Ì ¿˙‹ÿÌ ¤H΢.””
±ıÀ·ı V‰Î‹Ì±ı ËÎ◊ ΩıÕÌ ¿èÎ_ — ““⁄Ë ÁÎv_. ±Î’fiÌ ±ÎiÎÎ ≠‹ÎHÎı
¿flÌÂ.””
’»Ì ¤√÷∞±ı ‹ËÎflÎ…fiı ¿èÎ_ — ““±Î ÁΑ ⁄Ë … «‹I¿ÎflÌ »ı
±fiı ÂÎVhÎωzÎ ¤HÎÂı ÷˘ ËΩfl˘fiÎ_ ‹fi ¬ıÓ«Ì ·ıÂı.””
±ıÀ·Î‹Î_ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞±ı ¤√÷∞fiı ¿˙‹ÿÌfi_ ’V÷¿ ±ÎM›_. ÷ı
·¥fiı ÷ı‹HÎı ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…fiı ¿èÎ_ — ““±Î ÁΑfiı ¿˙‹ÿÌfiÎ ⁄Îfl ËΩfl
f·˘¿ ÷‹ı ¤HÎΉ˘ ±fiı Ë_ ±ı‹fiı ⁄˛õωzÎ ¤HÎΉÌÂ.”” ±ı‹ ¿ËÌ
V‰Î‹Ìfiı ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ±ÎM›Î. ’»Ì ¿èÎ_ — ““¿˙‹ÿÌ ¤HΉÎ◊Ì Ï‰iÎÎfiÿÎÁ
V‰Î‹Ìfi˘ Ωı√ flËıÂı ±fiı ∞‰ ⁄Ë ⁄Ï‚›˘ ◊Âı.””
’»Ì ωiÎÎfiÿÎÁ V‰Î‹Ìfiı ’˘÷ı ¿èÎ_ — ““±Î ¿ı‰≠ÁÎÿ ÷◊Î
›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ⁄_fiı ÷‹ÎflÎ ¬flı¬flÎ ◊›Î »ı. ÷ı‹fiı ÁI’vÊ‹Î_ ΩıÕΉÎfiÌ
‰Î÷ ¿flΩı.””
Áfl÷‹Î_ ±·˙Ï¿¿ ±Îfi_ÿ ¿flÎ‰Ì «Îfl Ïÿ‰Á flËÌfiı ’»Ì ¤√÷∞
CÎıfl √›Î.
❀
Á_‰÷ 1943fiÎ «ˆhÎÌ Á‹›ı ¤√÷∞ ‰fl÷η ’‘Λν, ’fl_÷ μ’ÎÏ‘fiı
·¥fiı «fl˘÷flfiÎ ËÏfl¤@÷˘fiı …ı‹ »ı ÷ı‹ ÷ı‹fiÎ Á‹Î√‹fi˘ ·Î¤ fi
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 205

·ı‰Î›˘. ’fl_÷ …‚{Ì·HÎÌfiı Á‹ˆ›ı √œÕı ±Î‰‰Î ¤√÷∞fiı Á˙±ı ωfi_÷Ì

¿flÌ ±fiı ‹ËÎflÎ…ı ’HÎ ÷ı ‹…⁄ ¤√÷∞fiı √œÕı ±Î‰‰Î …HÎÎT›_.
…‚{Ì·HÎÌfiÎ Á‹ˆ›Î‹Î_ √…flÎ÷fiÎ CÎHÎÎ ËÏfl¤@÷˘ ±ÎT›Î Ë÷Î ±fiı
¤√÷∞±ı ’HÎ ¬Ò⁄ … ‰Î÷˘ ¿flÌ ÷◊Î ±’Îfl ±ˆr›˝ ⁄÷ÎT›_. ÁΑ Á‰ı˝
¤√÷∞fiÌ ’λ‚ ’λ‚ Œflı ±fiı ÷ı‹fiÎ μ÷Îflı ÷˘ ‹ÎHÎÁ ‹Î› fiÏË.
±Î◊Ì, ¿ıÀ·Î¿ ¶ıÊÌ ‹ÎHÎÁ˘±ı ¤ı√Î ◊¥fiı ±ı‹ ω«Îfl ¿›˘˝ — ““±Î flÌ÷ı
≠Î√∞ ¤√÷fiÌ ‰Î÷˘◊Ì CÎHÎÎ ‹fiW› ÷HÎΛ »ı, ‹ÎÀı ÷ı‹HÎı ‰Î÷˘ ¿fl‰Îfi_
⁄_‘ ¿fl‰_.”” ±ı‹ ÃflΉ ¿flÌ ¤√÷∞fiı ⁄˘·Î‰Ì ±ı ≠‹ÎHÎı ¿èÎ_. ±ıÀ·ı
¤√÷∞ ÷ı‹fiı Á_÷˘Ê ’‹ÎՉΠCÎıfl ’‘Λν.
❀
Á_‰÷ 1944fiÎ ¿ÎÏ÷˝¿Ì Á‹ˆ›ı ¤√÷∞ ‰fl÷η fi ±ÎT›Î. ±ıÀ·ı
«ÎHÎÁÿfiÎ ‰ˆz ωrfiÎ◊, ¿Î‚ÌÿÎÁ ÷◊Î ‰Õ˘ÿflÎfiΠωÂ_¿fl¤Î¥,
{‰ıfl¤Î¥ ‰√ıflı ¤√÷∞fi˘ Á‹Î√‹ ¿fl‰Î ‹Ë‰Î √›Î. ±ËŸ ‰ˆzı
¤√÷∞fiı ¿èÎ_ — ““÷‹Îfl˘ Á‹Î√‹ ¿˘HÎ ¿flÂı ? ’ı·Î ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ·Î…
‹Ò¿Ìfiı ÷‹ÎflÎ ÏÂW› ◊›Î »ı, ’HÎ » ‹ÏËfiÎ◊Ì ‹Î_ÿÎ ’ÕuÎ »ı.””
±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ËÁ÷Î_ ËÁ÷Î_ ¿èÎ_ — ““±ıHÎı fl˘√ ‹Î√Ì ·Ì‘˘ »ı,
’HΠˉı ÷‹ı ¿Ë˘ »˘ ÷ı◊Ì ‹ÀÌ …Âı.”” ±ı‹ ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ±ÎM›˘.
ωÂ_¿fl¤Î¥fiı ¿ÌÏÕ›ÎflÎfi˘ fl˘√ ◊›˘ Ë÷˘. ÷ı ‹ÀÎՉΠCÎHÎÎ μ’Λ
¿›Î˝ Ë÷Î, ’HÎ ‹Àu˘ fiÏË; ÷ı◊Ì ¤√÷∞fiı ‰Î÷ ¿flÌ. ±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı
±ı¿ ‹ÏËfi˘ Ïÿ‰ı·fi˘ ’ÎÀ˘ ⁄_‘Î‰Ì fl˘√ ‹ÀÎÕÌ ÿÌ‘˘.
±ı ±flÁ΋Î_, fiÏÕ›Îÿ◊Ì «fi̷η, ·S·¤Î¥, Á˘‹Î¤Î¥, ÿkÎfl΋,
ÿı‰Ìfl΋, Â_¿fl ¤√÷, ¤ÎÿflHÎfiÎ ’vÊ˘k΋ Á˙ ‹Ë‰Î ±ÎT›Î. ÷ı ⁄‘Îfiı
¤√÷∞±ı ±ı¿ ‹ÎÁ flÎ¬Ì ‰Î÷ν ¿flÌ ÂÎ_Ï÷ ¿flÌ ÿÌ‘Ì ±fiı ’»Ì CÎıfl
‹˘¿S›Î. ¤ÎÿflHÎfiÎ ’vÊ˘k΋ CÎıfl √›Î fiÏË ±fiı ±ı¿ ‰ÎÏHΛÎfiı I›Î_ fi˘¿fl
flèÎÎ. ÷ı◊Ì ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı ⁄˘·Î‰Ìfiı ¿èÎ_ — ““÷ÎflÎ ‹fi‹Î_ ÷˘ ±ı‹ »ı …ı,
» ‹ÏËfiÎ ‹Ë‰Î flËÌfiı ≠Î√∞ ¤√÷ ±ı¿Î_Ï÷¿ »ı ¿ı fiÏË, ±ı‹ Ïfiç›
¿flÌfiı ’»Ì Ω™; ’HÎ ·Î¬ ‰flÁ flËÌ ÷˘ ’HÎ Ïfiç› ¿flΉ‰˘ ¿˘fiÎ
ËÎ◊‹Î_ »ı ?”” ±ı‹ ¿ËÌ ÷ıfiÎ ‹fifiÌ CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿ËÌ ÿÌ‘Ì. ÷ı◊Ì ÷ı‹HÎı
ΩH›_ ¿ı fiyÌ ±Î ≠÷Î’Ì ’vÊ »ı, ±ı‹ Ïfiç› ¿flÌ CÎıfl √›Î.
206 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

Á_‰÷ 1944fiÌ Áη‹Î_ ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…ḻı ±ÊÎœ ‹ÎÁ‹Î_ ⁄ı

¿Î√‚˘ ¤√÷∞fiı ·A›Î ±fiı …HÎÎT›_ — ““fiÏÕ›Îÿ ÷◊Î ±Î…\⁄Î…\fiÎ_
√΋˘‹Î_ …¥ ÂÎ_Ï÷ ¿flÌ ±Î‰˘ ±fiı ±Î ⁄_Õ ∂’Õu_ »ı ÷ıfiı Â‹Î‰Ì z˘
±fiı fi΋‰ıfl˘, ‘‹Î˝ÿ˘ »ıS·Î ÷‹˘±ı ‹˘¿·ÎT›Î I›Îfl ’»Ì ’λΠ⁄_‘ ◊¥
√›Î »ı, ÷ı Âw ¿flΉ˘.””
¤√÷∞ ±Î ¿Î√‚˘ ‹Y›Î ±ıÀ·ı ‹Ë‰Î◊Ì fiÌ¿‚Ì ‰Õ˘ÿflÎ ’‘Λν.
‰Õ˘ÿfl΋Î_ ¤√÷∞ hÎHÎ Ïÿ‰Á flèÎÎ. √…flÎ÷‹Î_ ⁄‘Îfiı ¬⁄fl ’ÕÌ ¿ı
¤√÷∞ ‰Õ˘ÿflÎ ’‘Λν »ı ±ıÀ·ı CÎHÎάflÎ ËÏfl¤@÷˘ ‰Õ˘ÿflÎ ±ÎT›Î.
±ËŸ ¤√÷∞fiÌ CÎfl˘CÎfl ’‘fl΋HÎÌ Á˙±ı ¿flÌ ±fiı Áı‰Îfi˘ ·Î¤ ·Ì‘˘.
Ï›Βfl΋Î_ ‰¿Ì· ¤√‰ÎfiÿÎÁfiı CÎıfl ¤√÷∞fiÌ ’‘fl΋HÎÌ ¿flÌ
±fiı ‰¿Ì·ı ¤√÷∞fiÌ ’ÒΩ ¿flÌ, I›Îflı ¤√÷∞±ı ’˘÷ÎfiÌ ¿˘À‹Î_fi˘ ËÎfl
‰¿Ì·fiÎ √‚΋Î_ fiÎA›˘ ±fiı ¿èÎ_ — ““÷‹ı ⁄ηÎ∞fiÎ ÏÂW› »˘, ’HÎ
ÿflfl˘… ±ı¿ ‹Î‚Î V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfiÌ Œıfl‰Ωı ±fiı ‰fl÷η ±ı¿ Á‹ˆ›˘
¿fl‰Î …Ωı.”” ±ı‹ ±ÎiÎÎ ¿flÌ ÷ı‹fiÎ ÷flŒ º„WÀ ¿flÌ. ±ıÀ·ı ÷ı‹fiÎ Á_¿S’
⁄‘Î ⁄_‘ ◊¥ √›Î.

±˘kÎÎfl˘ ¤·˘ ◊Λ, ›√fi’vÊÿÎÁ !

±Î‰Ì flÌ÷ı ‰Õ˘ÿflÎfiÎ ËÏfl¤@÷˘fiı ¬Ò⁄ ‰Î÷˘ ¿flÌ, Á‰ı˝fiÎ ÏhÎω‘
÷Î’ À΂Ì, ÂÎVhÎÌ-’flÎHÎ̱˘fiÎ Á_› »ıÿÌ, ¤√÷∞ I›Î_◊Ì fiÌ¿Y›Î ±fiı
«ÎHÎÁÿ ’‘Λν. ±ËŸ Ëfi‹Îfi∞fiÌ ≠Ï÷WÃÎ ¤√÷∞±ı ¿flÌ ±fiı ◊˘ÕÎ
Ïÿ‰Á fl˘¿Î›Î. ±hÎı fiÏÕ›Îÿ◊Ì ÿkÎfl΋ ÿı‰fl΋ ⁄Îfl˘À, ‰Õ˘ÿflÎ◊Ì
√˘Ï‰_ÿ¤Î¥ ‹ÎV÷fl ÷◊Î ‹Ë‘ÎfiÎ ‹ÏHηη ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fiı ¤√÷∞
ÁÎ◊ı ±ÎT›Î Ë÷Î.
fiÎflfiÎ ÿÎ∞¤Î¥ ⁄Îfl˘À ¤√÷∞ ‰fl÷η ’‘Λν »ı ΩHÎÌ ‰fl÷η
ÿ½fi ¿fl‰Î √›Î. I›Î_ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiı ‹Y›Î ±ıÀ·ı ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ —
““¤√÷∞ fiÏÕ›Îÿ ËÂı, ‹ÎÀı ÷‹˘ fiÏÕ›Îÿ Ω±˘ !”” ±ı‹ ¿ËÌ ‹ËÎflÎ…fiÌ
≠ÁÎÿÌfi˘ ‹˘√flÎfiÌ ¿‚Ìfi˘ ËÎfl ÷◊Î ±ı¿ ÷_⁄ÕÌ ÷ı‹fiı ±ÎM›Î_ ±fiı ¿èÎ_ —
““¤√÷∞ ‹ËÎflÎ…fiı ‹ÎflÎ ‰÷Ì ±Î ËÎfl ’ËıflΉΩı ±fiı ±Î ÷_⁄ÕÌ
¤ıÀ ±Î’Ωı.””
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 207

±Î ‰V÷ ·¥fiı ÿÎ∞¤Î¥ ‰fl÷η◊Ì fiÏÕ›Îÿ √›Î. ±ËŸ ¬⁄fl ’ÕÌ

¿ı ¤√÷∞ ‰Õ˘ÿflÎ »ı, ±ıÀ·ı ÷fl÷ ‰Õ˘ÿflÎ √›Î. ‰Õ˘ÿflÎfiÎ ËÏfl¤@÷˘±ı
¿èÎ_ — ““¤√÷∞ ¿Î·ı … «ÎHÎÁÿ √›Î »ı.”” ±ıÀ·ı I›Î_◊Ì fiÌ¿‚Ì «ÎHÎÁÿ
√›Î. ±Î‰Ì ±¬ÒÀ l©Î ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi ‹ÎÀı ÷ı‹fiı Ë÷Ì. ±ıÀ·ı
«ÎHÎÁÿ‹Î_ ¤√÷∞ ÷ı‹fiı Ωı¥fiı … ¤ıÀÌ ’ÕuÎ. ’»Ì ÷ı‹fiı ÁCÎ‚Ì Ë¿Ì¿÷
’Ò»Ì, I›Îflı ÷ı‹HÎı ‰fl÷ηfiÎ Á‹Î«Îfl ±ÎM›Î ±fiı ›iÎ’vÊÿÎÁ∞±ı
±Î’ı· ≠ÁÎÿÌfi˘ ËÎfl ¤√÷∞fiı ’ËıflÎT›˘ ±fiı ÷_⁄ÕÌ ¤ıÀ ±Î’Ì.
¤√÷∞ ËÎfl ÷◊Î ÷_⁄ÕÌ Ωı¥ ⁄Ë … flÎ∞ ◊›Î ±fiı ⁄˘S›Î —
““±˘kÎÎfl˘ ¤·˘ ◊Λ, ›√fi’vÊÿÎÁ ! ±˘kÎÎfl˘ ¤·˘ ◊Λ, ›√fi’vÊ-
ÿÎÁ ! ÷Îfl˘ ¤·˘ ◊Λ ! ±Î ≠Î√∞ ¤√÷ ÁÎv ±Î‰˘ ÿÎ¬Õ˘ ¿›˘˝ ?””
±ı‹ hÎHÎ ‰¬÷ CÎHÎÎ … flÎ∞’Î◊Ì ⁄˘S›Î. ÿÎ∞¤Î¥ ÷˘ ¤√÷∞fi˘
V‰Î‹ÌlÌ ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ… ≠I›ıfi˘ ≠ı‹ Ωı¥ ⁄Ë … ±Îç›˝ ’ÎQ›Î.
flÎhÎı ¿◊ΉÎ÷ν ¿flÌ Á˙fiı Á‰Î›Î˝. ¤√÷∞ ’HÎ ’˘œuÎ. ·√¤√ ⁄ı
‰ÎB›ı ¤√÷∞ ∂ÃuÎ ±fiı I›Î_ ÁÒ÷ı·Î ⁄‘Î ËÏfl¤@÷˘fiı ÿoÕ‰÷Ô ¿fl‰Î
·ÎB›Î. ÿÎ∞¤Î¥ Ω√Ì √›Î. ¤√÷∞fiı ±Î‹ ÿoÕ‰÷Ô ¿fl÷Î Ωı¥ ±ı¿ÿ‹
’◊ÎflÌ‹Î_◊Ì ∂¤Î ◊¥ √›Î ±fiı ¤√÷∞fiı ’√ı ·Î√Ì ÿoÕ‰÷Ô ¿fl÷Î
fl¬ÎT›Î. ¤√÷∞ ¿Ëı — ““±Ë˘ ! ÷‹ı ±ÎÀ·˘ ÿÎ¬Õ˘ ¿flÌ ±Î ≠Î√∞
ÿfl∞fiı ‹‚‰Î ±Î‰˘ I›Îflı Ë_ ÷‹Îfl˘ ±ÎÀ·˘› ‹ÏË‹Î fi Ωb_ ? ±Î‰Ì
μk΋ ÏfiWÃΉ΂ÎfiÌ ÷˘ «flHÎfiÌ fl… ‹ËÎflÎ…ı ‹Î◊ı «ÕΉ‰Îfi_ ¿èÎ_ »ı.””
±ı‹ CÎHÎÌ … ‹ÏË‹ÎfiÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ.
⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı Á‰Îflı ¤√÷∞ ±Î Á‰˝ ËÏfl¤@÷˘fiı ¿◊ΉÎ÷ν ¿fl÷Î_
¿fl÷Î_ ÷ı‹fiÎ Á΋_ Ωı¥ ⁄˘S›Î — ““÷‹ı Á‰ı˝ ›˘√¤˛WÀ »˘.”” ±ı‹ ¿ËÌfiı
’»Ì ‰Î÷ ¿flÌ — ““⁄‘ı◊Ì T≤ÏkÎ Á_¿ı·Ìfiı xÿ›‹Î_ ·Î‰Ì ¤…fi ¿fl‰Îfi_ ±Î
Õ˘ÁÎ ’ÎÁı◊Ì ÂÌ¬Ì S›˘, fiÏË ÷˘ ’»Ì CÎH΢ ’V÷Ή˘ ◊Âı.””
’»Ì ¤√÷∞ «ÎHÎÁÿ◊Ì fiÌ¿‚Ì Ï‰rÎÏ‹hÎÌ VÀıÂfiı ±ÎT›Î ±fiı
√ÎÕ̱ı ⁄ıÁÌ ‰fl÷η …‰Î fiÌ¿Y›Î. ⁄˘flÌ±Î‰Ì VÀıÂfiı V‰Î‹Ì ωiÎÎfi-
ÿÎÁ∞ ÿ½fiı ±ÎT›Î Ë÷Î ÷◊Î ⁄ÌΩ ÁΑ±˘ ’HÎ ±ÎT›Î Ë÷Î.
¤√÷∞±ı ωiÎÎfiÿÎÁ V‰Î‹Ìfiı μCÎÎÕı ÂflÌflı Ωı¥fiı ’Ò»u_ — ““±Î‹
¿ı‹ ?”” ±ıÀ·ı ÷ı‹HÎı ’˘÷ÎfiÎ ÿıË Á΋_ Ωı›_ ÷˘ √Î÷ÏÕ›_ fi ‹‚ı. ±ı¿
208 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

Œ@÷ ‘˘Ï÷›_ … ’Ëı›* Ë÷_. ±Î◊Ì ⁄ÌΩ ÁΑ±˘±ı ¿èÎ_ — ““±ı ÷˘ ±Î’fiÎ
±Î‰‰ÎfiÎ Á‹Î«Îfl ÁÎ_¤‚Ì ‘‹˝Â΂ÎfiÌ ’flÁ΂‹Î_◊Ì ¿>ÿ¿˘ ‹ÎflÌ ÿ˘Õ÷Î
±ÎT›Î »ı. ±ı‹fiı ±Î’fi_ fi΋ ÁÎ_¤‚Ì ⁄Ì…\_ ¿o¥ ¤Îfi flËı÷_ fi◊Ì.””
¤√÷∞ ÷ı‹fiÎ Á΋_ ±Ï÷ ¿vHÎΤflÌ º„WÀ ¿flÌfiı ËV›Î. V‰Î‹Ì
ωiÎÎfiÿÎÁ∞ ‹ÎÀı ±Î º„WÀ … ⁄Á Ë÷Ì. ±fi_÷ ¿˘ÏÀ ⁄˛õÎ_ÕfiÎ Á¬fiı ÷ı
±Î º„WÀ μ’fl ‰ÎflÌŒıflÌfiı fiÎ¬Ì ÿı‰Î ÷ˆ›Îfl Ë÷Î. ÷ı‹fi_ Á‰˝V‰ …
¤√÷∞ Ë÷Î. ¤√÷∞±ı ωiÎÎfiÿÎÁ∞ ÷◊Î ⁄ÌΩ ±Î‰ı·Î ÁΑ±˘fiı
fiÏÕ›Îÿ …‰Î ¿èÎ_ ±fiı ’˘÷ı ‰fl÷η ’‘Λν.
¤√÷∞ ‰fl÷η ±Î‰Ì Ãο˘fl∞fiÎ_ ÿ½fi ¿flÌ ¿˘ÃÎflÌ ’ÎÁı ±ÎT›Î.
¤√÷∞ ‰fl÷η ±Î‰‰ÎfiÎ »ı ±ı ‰Î÷ ΩHÎÌ ±Î…\⁄Î…\fiÎ_ ‰Á˘, Á˘∞hÎÎ,
fiÎfl, fiÏÕ›Îÿ, ’Ì…, hÎÎ…, ‹Î÷fl, ⁄˘fḻΉÌ, ’ıÀ·Îÿ, Á·HÎ, ÃÎÁflÎ
±ÎÏÿ CÎHÎÎ_ √΋˘fiÎ ËÏfl¤@÷˘ ‰fl÷η ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi ‹ÎÀı ±ÎT›Î
Ë÷Î. ±Î◊Ì ⁄‘Î ÁΑ ¿Ëı‰Î ·ÎB›Î — ““±Î Â_ ? ’Òfi‹ ¿ı ±ı¿ÎÿÂÌ Ï‰fiÎ
±Î‰˘ Á‹ˆ›˘ ¤flΛ˘ ÷ı ÷˘ ¤Îflı ¿Ëı‰Î› !”” ’fl_÷ ≠Î√∞ ¤√÷ «‹¿fi˘
’‰˝÷ »ı ±ı‰˘ ‹ÏË‹Î fi Á‹Ω›˘.
¤√÷∞ ¿˘ÃÎflÌ ’ÎÁı √›Î, I›Î_ ¿˘ÃÎflÌ ÷◊Î h›_⁄¿·Î· ⁄ıÃÎ Ë÷Î.
÷ı‹fiı ¤√÷∞±ı ◊˘ÕÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ. ’»Ì ¿˘ÃÎfḻı ’Ò»u_ — ““÷‹Îfl΋Î_ ·˘¿˘
⁄Ë … ÷HÎΛ »ı ÷ı ±ı‰Õ<_ Â_ »ı ?””
I›Îflı ¤√÷∞ ËÁÌfiı ⁄˘S›Î — ““‹ÎflÌ ’ÎÁı ¿o¥ fi◊Ì. ’HÎ ‹ÎflÎ
√v √HÎÎ÷Ì÷fiÌ ¿Ú’Î◊Ì ‹fi „V◊fl ¿flÌ Á_¿S’flÏË÷ ¤…fi ¿v_ »\_ ±fiı
¤…fifiÎ Á¬ı ÁϬ›˘ »\_. ‰‚Ì, V‰Î‹Ìfi˘ ‹ÎflÎ μ’fl ⁄Ë … flÎ∞’˘ »ı fiı
÷ı‹fiÌ º„WÀ ◊¥ √¥ »ı. ÷ı◊Ì lÌ∞‹ËÎflÎ… ‹fiı ‰‚B›Î »ı, ±ıÀ·ı ·˘¿˘
⁄Ë … ÷HÎΛ »ı.”” ÷ı ÁÎ_¤‚Ì ¿˘ÃÎflÌ flÎ∞ ◊›Î.
’»Ì h›_⁄¿·Î·ı ¿èÎ_ — ““‹fiı ¤…fi ¿fl÷Î_ Â̬‰˘.””
±ıÀ·ı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““±ı ÷˘ ¤ı‚Î flˢ ÷˘ ⁄fiı.””
±Î‰Ì flÌ÷ı ¤√÷∞ ‰fl÷η‹Î_ fl˘… ¿˘ÃÎflÌfiÎ ±ÎÁfiı ⁄ıÁÌfiı ‰Î÷˘
¿flı. ‰‚Ì, Á¤Î‹_Õ’‹Î_ ’HÎ ÷ı‹fiÌ ’ÎÁı ¿˘ÃÎflÌ ‰Î÷˘ ¿flΉı. ⁄˛õ«ÎflÌfiı
¤·Î‹HÎ ¿flÌ, ¤√÷∞ ‹ÎÀı Ãο˘fl∞fiÎ ◊΂fiÌ ’HÎ Á√‰Õ ’˘÷ı ¿flÌ
±Î’Ì. ±Î‹, ¿˘ÃÎflÌfiı ’HÎ ¤√÷∞fi˘ ‹ÏË‹Î Á‹Ω÷˘ √›˘ ±fiı
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 209

ωfl˘‘̱˘fi˘ ’ZΠωÂıÊ Ë˘‰Î »÷Î_ ¤√÷∞fi˘ μCÎÎÕ˘ ’ZÎ ÷ı‹HÎı flÎA›˘.
±Î◊Ì, ωfl˘‘ ◊˘Õ˘ ‹˘‚˘ ’Õu˘.

‰«fiÎQ≤÷ ÁÎfl_√’fl-10‹Îfi_ Ïfiw’HÎ

±ı¿ Ïÿ‰Áı ⁄Îfl ‰ÎB›ı ¿˘ÃÎflÌ ’ÎÁı ¤√÷∞ √›Î. I›Î_ h›_⁄¿·Î·
¿Ëı — ““±Î… ÷˘ Á¤Î‹Î_ ‰Î÷˘ ¿fl˘.”” ÷ı◊Ì ¤√÷∞ Á¤Î‹Î_ h›_⁄¿·Î·
÷◊Î ¿˘ÃÎflÌfiÌ ÁÎ◊ı ±ÎT›Î. hÎHÎ-«Îfl Ïÿ‰Á◊Ì ±Î…\⁄Î…\fiÎ_ √΋‹Î_◊Ì
¤√÷∞fi˘ Á‹Î√‹ ¿fl‰Î ·√¤√ 300 ◊Ì 400 ËÏfl¤@÷˘ ±ÎT›Î
Ë÷Î. ¤√÷∞ Á¤Î‹Î_ ‰Î÷˘ ¿fl‰ÎfiÎ »ı ÷ı ΩHÎÌ ±ı¿ÿ‹ ÷ı ⁄‘Î Á¤Î‹Î_
±ÎT›Î. ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ’HÎ ’‘Λν ±fiı ’ÎÀ μ’fl ⁄ıÃÎ. ’ÎÀfiı
±˘ÏÃo√HÎ ÿ¥fiı ¤√÷∞ ⁄ıÃÎ. ÁΑfiÌ ‘‹˝Â΂΋Î_ Á˙fiı ¬⁄fl ’ÕÌ ¿ı
Á¤Î‹_Õ’‹Î_ ≠Î√∞ ¤√÷ ‰Î÷˘ ¿flı »ı ±ıÀ·ı ⁄‘Î ÁΑ±˘ Á¤Î‹_Õ’‹Î_
±Î‰Ì √›Î ±fiı Á¤Î Ï«yÎfl ◊¥ √¥.
¿˘ÃÎfḻı ¤√÷∞fiı ¿èÎ_ — ““≠Î√∞ ¤√÷ ! ÷‹fiı ŒÎ‰ı ÷ı‹ ‰Î÷˘
¿fl˘ ’HÎ Á‰˝fiÎ_ ±_÷—¿flHÎ ÃÎflÌ z˘.””
±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ’ÎÁı ⁄ıÃı·Î ¿<_…ωËÎflÌÿÎÁ ÂÎVhÎÌ ’ÎÁı
ÁÎfl_√’fl-10‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«ÎT›_ ±fiı ’˘÷ı ‰Î÷ ¿flÌ —
““±Î ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ‹ËÎflÎ…ı ÿıË »÷Î_ … ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝ ÏÁ© ◊¥ Ω›
±fiı ≥„Lƒ›˘-±_÷—¿flHÎ ’vÊ˘k΋w’ ◊¥ Ω› ±ı‰Ì ¿fl΋÷ ⁄÷Î‰Ì »ı.
’HÎ ±ı ¿fl΋÷ ±ı‰Î ‹‹˝fiı Â̬ı·Î ‹˘ÀÎ ÁI’vÊ ◊¿Ì … Ï¬Λ »ı. ‹ıÓ
‹ÎflÎ √v ’ÎÁı ±ı ωzÎ ÏÁ© ¿flÌ »ı, ±ıÀ·ı ±Î…ı ±¬_Õ ¤…fifi_ Á¬
±Î‰ı »ı ±fiı ⁄˛õ„V◊Ï÷‹Î_ ‰÷ν› »ı. ’HÎ F›Î_ Á‘Ì ±ı‰Ì „V◊Ï÷ ◊¥ fi◊Ì,
I›Î_ Á‘Ì ±ZÎfl‘΋ »ıÀ<_ ‹fiΛ »ı. ±ıÀ·ı ⁄Îèκ„WÀfiÌ Á‹…HΉ΂Îfiı ‹÷ı
÷˘ ’«ÎÁ ¿˘ÏÀ Ωı…fi M≤J‰Ìfi_ ÷‚ »ı, ÷ı◊Ì ÿÁ√b_ …‚, ÿÁ√b_ ÷ı…,
ÿÁ√H΢ ‰Î›, ÿÁ√b_ ±Î¿ÎÂ, ‹ËkÎk‰, ≠‘Îfi ±fiı ≠¿ÚÏ÷ ±ı ±ÎÃ
±Î‰flH΢ »ı, ±ıÀ·_ »ıÀ<_ ±ZÎfl‘΋ ±ËŸ◊Ì »ı. ÷ı V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷‹Î_ V◊Ò‚
ºWÀÎ_÷ı Á‹ΩT›_ »ı ¿ı ·Î¬ ‹HÎ ·˘œÎfi˘ √˘‚˘ ±ZÎfl‘΋◊Ì ’Õ÷˘ ‹Ò@›˘
ˢ› ÷˘ ÷ı ‰Î›fiı ·ıfl¬ı CÎÁÎ÷˘ CÎÁÎ÷˘ M≤J‰Ì μ’fl ±Î‰ı I›Îflı fl… ¤ı‚˘
fl… ◊¥ Ω› ±ıÀ·_ »ıÀ<_ ±ZÎfl‘΋ ⁄Îèκ„WÀ‰Î‚ÎfiÌ Á‹…HÎı »ı. ±ıfi˘
210 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

ω«Îfl ¿fḻı ÷˘ √Ï÷ ¿ı‹ ◊Λ ? ’fl_÷ lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ±Î’HÎfiı ±ZÎfl‘΋

œ>_¿Õ<_ ⁄÷ÎT›_ »ı, Ωı Á‹…HÎfiÌ º„WÀ ˢ› ÷˘. ‹ËÎflÎ…ı Á‹…HΉ΂Îfiı lıWÃ
¿èÎÎ »ı. ⁄˛õÎ_Õfiı ’Îfl ≠¿ÚÏ÷ ¤ıÿÌfiı …ı ±ZÎfl‘΋ »ı ÷ıfi_ … ±L‰›V‰w’ -
≠¿Î - Á„E«ÿÎfi_ÿ ¿ı Ï«ÿοÎÂ, ±Î’HÎÎ Ï’_Õ‹Î_ ’HÎ T›Î’¿ V‰w’ ±WÀ
±Î‰flHÎfiÌ ‹Î_ËŸ flèÎ_ »ı. ÷ı V‰w’fiÌ ±_÷º˝„WÀ±ı ¿flÌfiı, ÁI’vÊfiÎ
Á‹Î√‹ ◊¿Ì, …ı‹ …ı‹ ±˘‚¬ÎHÎ ◊÷Ì Ω› ÷ı‹ ÷ı‹ ±Î‰flHÎ ¤ıÿÎ÷Î_ Ω›
±fiı ≠¿Î ‰‘÷˘ Ω›. ÷ı◊Ì … ±ÎI‹ÎfiÎ ≠¿ÎÂfi_ ÿ½fi …ıÀ·_ …ıfiı ◊›_
ˢ› ÷ıÀ·˘ ÷ı ±ÎI‹ÿÂa ¿Ëı‰Î› ±fiı F›Îflı ÁQ›¿Ô˚ ±ÎI‹ÿ½fi ◊Λ I›Îflı
±ZÎfl‘΋ œ>_¿Õ<_ ‹fiΛ ±fiı ±fi¤‰Î›. ÁI’vÊfiÎ Á‹Î√‹ı ¿flÌfiı F›Îflı
Á_’ÒHν ±ÎI‹Î¿Îflı T≤ÏkÎ ◊¥ Ω› I›Îflı …ı‹ ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ ÷ı‹ √œÕ<_ ÂËıfl ¿ı
±˘ÂflÌ ¿Î_¥ ÿı¬Î› fiÏË ±fiı ±Î’HÎ Á‰ı˝ I›Î_ … ⁄ıÃÎ »Ì±ı ±ı‹ …HÎΛ
±fiı ±Î‰flHÎfiÎ ¤ıÿ À‚Ì Ω›. ±ı‰Ì „V◊Ï÷‰Î‚˘ ÷˘ ±ËŸ »ı ÷˘ ’HÎ
±ZÎfl‘΋‹Î_ … ⁄ıÃ˘ »ı, ÷ıfiı ÁÿÎ ‘΋ œ>_¿Õ<_ … »ı. ’fl_÷ ±Î „V◊Ï÷ fi◊Ì
◊¥ I›Î_ Á‘Ì ±ÎI‹Îfiı ωÊı ÿıËÎÏÿ¿fiÎ ±K›ÎÁfiı ·Ì‘ı ±fiÎI‹⁄Ï© …HÎΛ
»ı.56 ÁI’vÊfiÎ Á‹Î√‹◊Ì ±fiı ¤√‰ÎfifiÌ ¿Ú’Î◊Ì, ¤„@÷±ı ¿flÌfiı ‘Ìflı
‘Ìflı ±ı ±fiÎI‹⁄Ï© fiΠ’Î‹Ì Ω› »ı. ±ı ÏÁ‰Î› ÷˘ ¿˘ÏÀ μ’Λ ¿fl˘ ÷˘
’HÎ ±ı ÿıËÎK›ÎÁ fiΠ◊÷˘ … fi◊Ì.
““±Î „V◊Ï÷ ÏÁ© ¿fl‰Î ‹ÎÀı ≠◊‹ ÷˘ ‹ÎflÎ √v±ı ‹fiı ±ı‰Ì ¿‚Î
Â̬‰ÎÕÌ »ı ¿ı …ı‹ ÿÒ‘‹Î_ Ω‹HÎ fiά̱ı I›Îflı ÿËŸ ◊Λ, ±fiı ’»Ì
ÿËŸ‹Î_◊Ì CÎÌ ◊Λ, ÷ı‹ ‹ÎflÎ ±ÎI‹Î‹Î_ ¤√‰Îfi ±¬_Õ flèÎÎ »ı,57 ±ı‰Ì …ı
Á‹…HÎ ¿fl‰Ì ÷ı ÿÒ‘‹Î_ Ω‹HÎ fiÎA›Î ⁄fl˘⁄fl »ı. ±fiı ±ı‰Ì Á‹…HÎ ¿flÌ
±_÷fl‹Î_ ¤√‰Îfifiı ≠√À ¿fl‰Î ±ı ÿËŸ ‰·˘‰Ì, ‹Î¬HÎ ¿flÌ √…‰Î‹Î_
56. ÿÕÊ ¡‹ øãº˝◊‚— ∑§ê¬ÊÁŒSÃà∑ΧÃÙ ªÈáÊ—–
ŒÎ‡ÿÃ˘‚ãŸÁ¬ º˝CÔ‰U⁄UÊà◊ŸÙ ŸÊà◊ŸÙ ªÈáÊ—H
‚ flÒ ÁŸflÎÁûÊœ◊¸áÊ flÊ‚ÈŒflÊŸÈ∑§ê¬ÿÊ –
÷ªflŒ˜÷ÁQ§ÿÙªŸ ÁÃ⁄UÙœûÊ ‡ÊŸÒÁ⁄U„U H ó lÌ‹ÿÔ˚¤Î√‰÷ — 3/7/11-12
57. ±Î Á⁄Ì… iÎÎfi »ı ¿ı …ı‹Î_ ‹ÎflÎ ±ÎI‹Î‹Î_ ±¬_Õ ’fl‹ÎI‹Î ⁄Ì…w’ı flËı·Î »ı.
÷ı◊Ì …ı‹ …ı‹ ±ÎI‹≠¿Î ’ÒHν’HÎı ω¿ÎÁ ’΋Âı, ÷ı‹ ÷ı‹ ±ÎI‹Î‹Î_ ’fl‹ÎI‹Î
’HÎ ≠√À ◊÷Î …Âı. I›Îflı Ïfi⁄a… iÎÎfi‹Î_ ÷˘ ±ÎI‹Î ±ı … ’fl‹ÎI‹Î »ı, …ıfi_
lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ¬_Õfi ¿›* »ı — ÁŸ’˸¡ - ‚Ê¢Åÿ◊ÃÿÙª-‚ÈÁQ§ÿÈ÷Ê¡◊Ô˜ – ≥I›ÎÏÿ.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 211

‹Ò¿‰Î ⁄fl˘⁄fl »ı.

““±Î ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ±Î√‚ ¿èÎ_ »ı ¿ı ’˘÷ÎfiÎ ∞‰ÎI‹Îfiı V◊Ò‚, ÁÒZ‹
±fiı ¿ÎflHÎ ±ı hÎHÎ ÿıË ◊¿Ì M≤◊¿Ô˚ ‹Îfiı ±fiı ÷ıfiı ωÊı ±¬_Õ ¤√‰Îfi
Ï⁄flÎ…‹Îfi »ı, ±ı‹ ’˘÷Îfiı ÿıËÎÏÿ¿fiÎ ¤Î‰◊Ì ’fl Á‹∞, ÷ı w’ ’˘÷ı
‰÷˝÷˘ Ω›, ±ÎI‹ÁkÎÎw’ı Ïfifl_÷fl ‰÷ı˝ ±fiı ±¬_Õ ΩHÎ’HÎÎw’ ÿfl‰Î…ı
flËı ±fiı ’»Ì ±ı‹ ‹Îfiı ¿ı ‹Î_ËÌ ¤√‰Îfi ±¬_Õ Ï⁄flÎ…‹Îfi »ı; ÷˘ ÷ı
ÿÒ‘‹Î_◊Ì CÎÌ ¿›Î˝ ⁄flÎ⁄fl »ı. ‹ÎÀı ±ı‰Ì „V◊Ï÷ ’΋‰Î ‹ÎÀı ±ı‰Ì
„V◊Ï÷‰Î‚Î Á_÷fiı ±˘‚¬‰Î ±fiı ±˘‚A›Î ’»Ì ±ı‰Î Á_÷fi_ ÿ½fi ‹fiı
◊›_ ÷ı ‹fiı ÁÎZÎÎI¿Îfl ¤√‰Îfifi_ ÿ½fi ◊›_ ±ı‹ ‹ÏË‹Î Á‹…‰˘. ‰‚Ì,
±ı‰Î Á_÷fi˘ ‹fi, ¿‹˝ ±fiı ‰«fiı ±Îl› ¿fl‰˘ ±ıÀ·ı „V◊Ï÷ ÷I¿Î‚ ◊¥
Ω›; ¿ÎflHÎ ¿ı, ±ı‰Î Á_÷fiı ±Î‰flHÎ ¤ıÿ‰ÎfiÌ √Ï÷ »ı. ÷ı◊Ì ’˘÷ÎfiÎ
Á_⁄_‘◊Ì ’_«Ï‰Ê› ◊¿Ì ÏfiT≤ÏkÎ ’‹ÎÕÌ, Ïfi‰Î˝ÁÏfi¿ ¿flÌ, ∞‰fiı ⁄˛õw’
¿flÌ ‹Ò¿ı »ı ±fiı «ˆ÷L›‹Î_ ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝ ±¬_Õ ’‘flÎ‰Ì ÿı »ı. ’»Ì ±ı
¤@÷fiı …‰Î ±Î‰‰Îfi_ flËı÷_ fi◊Ì ±fiı ±ZÎfl‘΋‹Î_ … ⁄ıÃ˘ »\_, ±ı‰˘
»÷Ì ÿıËı … ÷ıfiı ±fi¤‰ ◊Λ »ı.””
±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌfiı ‰‚Ì ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““’Î_«Á˘ ‹HÎ Á˘fi_ ˢ›
’HÎ ’Î_« ‰flÁfiÎ »˘¿flÎ◊Ì ÷ı fi ∂’Õı ±fiı fi ·ı‰Î›. ±ı ÷˘ F›Îflı ÿÒ‘
±fiı Áοflfi_ ’Îfi ¿flı ±fiı ‹˘À<_ ◊Λ I›Îflı μ’ÎՉΠÁ‹◊˝ ◊Λ. ÷ı‹ ±Î
∞‰ ⁄΂¿ …ı‰˘ Ïfi⁄˝‚ »ı. ’HÎ ±ı¿Î_Ï÷¿ ÁΑ ◊¿Ì ¿◊ΉÎ÷νw’Ì ÿÒ‘
’̱ı ÷˘ ⁄Ï‚›˘ ◊Λ ±fiı ±_÷fl‹Î_ ±¬_Õ ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝ ‘ÎflÌ flάı.””

±ı¿Î_Ï÷¿ ¿˘fiı ¿Ëı‰Î ?

I›Îflı ¿<_…ωËÎflÌÿÎÁı ’Ò»u_ — ““±ı¿Î_Ï÷¿ ¿˘fiı ¿Ëı‰Î ?””
±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı μkÎfl ¿›˘˝ — ““ÿıËÎϤ‹Îfiı flÏË÷ fiı ‰ˆflÎB›ı ›@÷
fiı ¤√‰Îfifi_ ±S’ ‰«fi ˢ› ÷ı‹Î_ Œıfl ’Õı ÷˘ ÷ı ‹Ë÷Ô˚ ‰«fi‹Î_ Œıfl
’Õu˘ ˢ› ±ı‹ ‹Îfi÷Πˢ›, ±ı‰Î ¤√‰ÿÔ˚¤@÷ …ı ‹˘ÀÎ ÁΑ ÷ı …
±ı¿Î_Ï÷¿ Á_÷ »ı. ±ı ωfiÎ ’HÎ ⁄ÌΩ_ ¿ıÀ·Î_¿ ·ZÎH΢ »ı.””
±ıÀ·ı Á˙±ı ¿èÎ_ — ““‰«fiÎQ≤÷ ÷˘ ⁄ÌΩfiı ’HÎ ±Î‰Õı »ı, ’HÎ
÷‹Îfl΋Î_ Á˙ ÷HÎΛ »ı ±fiı ±Î‹ ÷‹ÎflÌ ‰ÎHÎÌ ÁÎ_¤‚Ì Á˙ ±ı¿÷Îfl ◊¥
212 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

Ω› »ı ÷ıfi_ Â_ ¿ÎflHÎ ?””

I›Îflı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““‹fiı V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ‰‚B›Î »ı, ÷ı◊Ì …ı‰_ ÷ı‰_
⁄˘·_ »\_ ÷˘ ’HÎ Á˙fiı ‹Îflı ωÊı VfiıË ◊Λ »ı.””
±ıÀ·ı ‰‚Ì ’Ò»u_ — ““V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ¿ı‹ ‰‚√÷Î ËÂı ?””
±Î ≠ë ÁÎ_¤‚Ì ¤√÷∞ ËV›Î ±fiı ⁄˘S›Î — ““¤Î¥ ! V‰ÎÏ‹-
fiÎflΛHÎfi˘ ‰‚√ÎÕ ⁄Ë … ¤Îflı »ı. …ı‹ ¤Ò÷ ‰‚√ı »ı ÷ı ’˘÷Îfi˘ …
¤Î‰ ¤…‰ı »ı, ’HÎ …ıfiı ‰‚B›_ ˢ› ÷ıfi˘ ±ı¿ı ¤Î‰ flËı‰Î ÿı÷_ fi◊Ì;
÷ı‹ F›Îflı ±Ëo√˛_Ï◊, ‹‹I‰√˛_Ï◊, Á_›√˛_Ï◊, ≥E»Î√˛_Ï◊ ±fiı xÿ›√˛_Ï◊
±ÎÏÿ √˛_Ï◊±˘ √‚Ì Ω›, I›Îflı … V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ‰‚√ı »ı. V‰ÎÏ‹-
fiÎflΛHÎfi˘ ‰‚√ÎÕ ◊Λ I›Îflı ÿıËfiÎ «Òflı«ÒflÎ ◊¥ Ω› ±fiı ÿıËfi˘ ±ı¿ı
¤Î‰ flËı‰Î zı fiÏË ±fiı ÷ı ¤@÷ ÿıËÎϤ‹Îfiı flÏË÷ ◊¥ ±¬_Õ ⁄˛õ-
¤Î‰‹Î_ … ‰÷ı˝.”” ±ı‹ CÎHÎÌ … ‰Î÷˘ ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝fiÌ ±fiı ⁄˛õw’ ◊‰ÎfiÌ
¿flÌ ±fiı Á‰˝fiÎ_ ±_÷—¿flHÎ ÃÎflÌ ÿÌ‘Î_.
I›Î√, ‰ˆflÎB›fiÌ ±Î‰Ì ±Î¿flÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚Ìfiı ±ı¿ ÁΑ±ı ·˘›Î
»ß_ ‰Î_«Ìfiı ¿èÎ_ — ““±Î ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ‹ËÎflÎ…ı ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì …ı‰Î ˢ›
±fiı Á‰˝◊Ì ÁflÁ ‰÷˝‹Îfi ’΂÷Πˢ› fiı ÷ıHÎı ¿flÌfiı ⁄ÌΩfiı μ¶ı√ ◊Λ
¿ı‹ …ı, ±ı‹fiÌ ⁄fl˘⁄fl ‰÷ν› fiÏË, ÷ı ÁÎv ±ı √HÎ ›zÏ’ ‹˘À˘ »ı, ÷˘
’HÎ ±ıfi˘ I›Î√ ¿flÌfiı, Á‰˝ Á_÷fiÌ ⁄fl˘⁄fl ‰÷˝‰_ ±fiı ⁄fl˘⁄fl ‰÷˝‰Îw’
…ı ÿ˘Ê »ı ÷˘ ’HÎ ±ıfi_ √˛ËHÎ ¿fl‰_ ±ı‹ ¿èÎ_ »ı ±fiı ÷‹ı ÷˘ ∂·À˘
ÏfiÊı‘ ¿fl˘ »˘.””
±ıÀ·ı ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““⁄fl˘⁄fl »ı. ’HÎ I›Î√Ìfiı ’˘÷Îfi˘ ‘‹˝
Â̬‰˘ ÷ı‹Î_ ‰Îÿ fiÏË. ÷‹˘ I›Î√Ì »˘ ÷ı ÏÂZÎÎ’hÎÌ, ÏfiW¿Î‹ÂÏ© ±fiı
‘‹Î˝Q≤÷ - ±ı hÎHÎ √˛_◊ ≠‹ÎHÎı Ωı ‰÷˘˝ ÷˘ I›Î√Ì √HÎα˘. …ı‹ ⁄˛ÎõHÎ
ˢ› ÷ıfiı fiΉ_, ‘˘‰_ ±fiı ’ωhÎ’HÎı flËı‰_ ±ı ⁄˛ÎõHÎfi˘ ‘‹˝ »ı, ÷ı‹
I›Î√̱ı ÷˘ ±Î hÎHÎ √˛_◊ ±‰U› ’΂‰Î Ωı¥±ı.”” ±ı‹ CÎHÎÌ … ‰Î÷˘
¿flÌ, Á˙fiı flÎ∞ ¿flÌ ’˘÷Îfiı ±ÎÁfiı ’‘Λν.
¤√÷∞fiÌ ±Î‰Ì ⁄Ë … ⁄‚fiÌ ó ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝ ’΋‰ÎfiÌ ±fiı
ÏfiW¿Î‹ ‘‹˝fiÌ ó ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚Ì ⁄‘Î ⁄Ë flÎ∞ ◊›Î ±fiı ¿ıÀ·Î¿
I›Î√̱˘fiı ’HÎ ±ı‹ ◊›_ — ““¤√÷∞ V‰Î‹Ìfiı Áı‰Ìfiı iÎÎfi ⁄fl˘⁄fl ’ÎQ›Î
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 213

»ı. …\±˘fiı ¿ı‰Ì flÌ÷ı ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝fiÌ √ıÕ ⁄ıÁÎflı »ı ! ±fiı ¤…fi‹Î_ ⁄ıÁı
I›Îflı ’HÎ ‹À¿Î flÏË÷, „V◊fl T≤ÏkÎ ¿flÌfiı ⁄ıÁı »ı !”” ±ı‰Ì flÌ÷ı ¤√÷∞fi˘
CÎH΢ … √HÎ Á˙fiı ±ÎT›˘.

fiÏÕ›Îÿ …‰ÎfiÌ ±ÎiÎÎ; Õ¤ÎHÎfiÌ μ’ÎÏ‘fiÌ Á‹Î„M÷

⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ¿˘ÃÎfḻı ÷ı‹fiı fiÏÕ›Îÿ …‰ÎfiÌ ±ÎiÎÎ ¿flÌ ±ıÀ·ı ÷ı±˘
fiÏÕ›Îÿ …‰Î ÷ˆ›Îfl ◊›Î. ¿˘ÃÎfḻı √ÎÕÌ ΩıÕÎ‰Ì ÿÌ‘Ì. ±ıÀ·ı ¤√÷∞
÷◊ΠωrfiÎ◊ ‰ˆz, ¿ÎÏ·ÿÎÁ ÷◊Î fiÏÕ›ÎÿfiÎ ËÏfl¤@÷˘ ⁄‘Î fiÏÕ›Îÿ
√›Î. fiÏÕ›Îÿ ’ˢÓE›Î ±fiı ‹_Ïÿfl‹Î_ μ÷Îfl˘ ¿›˘˝ ±ıÀ·ı I›Î_fiÎ ËÏfl¤@÷˘
⁄‘Î ±ı¿ ’»Ì ±ı¿ ÿ½fiı ±ÎT›Î ±fiı ¤√÷∞ ‹ÎÀı flÁ˘¥ ÷◊Î ⁄Ì∞
⁄‘Ì T›‰V◊΋Î_ ’ÕuÎ. ’fl_÷ ¤√÷∞ ÷˘ ±˘ÂflÌfiÌ …ıfl μ’fl ⁄ıÃÎ ±fiı
⁄‘Îfiı ¿èÎ_ — ““÷‹˘ ⁄‘αı ‰fl÷ηfi˘ ‘‹Î˝ÿ˘ ⁄_‘ ¿›˘˝ »ı, ÷ı ±Î’¢
’»Ì … ÿÎ÷HÎ ¿flÌÂ.””
±ı‰_ ¤√÷∞fi_ ±Î¿v_ ’HÎ ÁÎ_¤‚Ìfiı Á‰ı˝±ı hÎHÎ ‰Ê˝fi˘ «Õı·˘
‘‹Î˝ÿ˘ ·Î‰Ì ±ÎM›˘. ÷ı◊Ì ¤√÷∞ flÎ∞ ◊›Î ±fiı ⁄‘Ì fl¿‹ ≠ËÔ˚·Îÿ
⁄Îfl˘À ÁÎ◊ı ‰fl÷η ‹˘¿·Ì ÿÌ‘Ì. ‰fl÷η‹Î_ ’HÎ ‘‹Î˝ÿÎfiÌ ±ı¿Á΋ÀÌ
«Õı·Ì fl¿‹ ±Î‰÷Î_ ¿˘ÃÎflÌ ÷◊Î ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… flÎ∞ ◊›Î ±fiı
¿Ëı‰flÎT›_ — ““¤√÷∞ ¤·ı ‹fl∞‹Î_ ±Î‰ı ±ı‰Ì ‰Î÷˘ ¿flı, ’HÎ ⁄‘Îfiı
‰fl÷η ÷flŒ ‰Î‚Ì S›ı.””

fiÏÕ›Îÿ‹Î_ ¤√÷∞±ı …HÎΉı· ≠÷Î’

¤√÷∞±ı fiÏÕ›Îÿ‹Î_ flËÌfiı ⁄˛õiÎÎfifi˘ ‰flÁÎÿ ‰flÁΉ‰˘ Âw
¿›˘˝. ‹_ÏÿflfiÎ ‹ıÕÎ μ’fl μkÎflÎÿÌ ’»Ì÷ı ⁄ÎflÌ ±Î√‚ ÿÏZÎHÎÎÿı ‹¬Îflω_ÿı
¤√÷∞ ⁄ıÁ÷Î ±fiı Á_÷-ËÏfl¤@÷˘ «Îflı¿˘flı ⁄ıÁÌ …ı‹ «¿˘fl «_ƒ‹Î_
ΩıÕΛ ±ı‰Ì μIÁ¿÷Î ±fiı ÷̉˛ ‰ı√◊Ì ¤√÷∞fiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚÷Î.
√΋fiÎ ÷◊Î ±Î…\⁄Î…\fiÎ ËÏfl¤@÷˘ …ı ÿ½fiı ±Î‰ı ÷ı ≠◊‹
¤√÷∞fiı ’√ı ·Î√ı. ’»Ì ¤√÷∞ ÷ıfiı ’˘÷ÎfiÌ ’ÎÁı ⁄ıÁÎÕÌ ‰Î÷˘ ¿flı
±fiı ÂÎ_Ï÷ ’‹ÎÕı ±fiı ⁄‚fl΋ÿÎÁfi˘ ¤Îfl‹ÎhΠˈ›Î‹Î_◊Ì ¿ÎœÌ fiάı.
±Î‹, ±ı¿ ’»Ì ±ı¿ ±ı‹ CÎHÎÎ ËÏfl¤@÷˘fiı w⁄w ⁄ıÁÎÕÌ Á‹… ’ÎÕı ±fiı
214 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

Á¤Î‹Î_ ‰Î÷˘ ’HÎ ÷ıfiÎ ÏfiÊı‘fiÌ ¿flı. ‰‚Ì, ’˘÷ÎfiÎ ¿ıÀ·Î¿ Ëı÷‰Î‚Î
ËÏfl¤@÷˘fiı Õ¤ÎHÎfiÎ ’Z΋Î_ ¤‚‰Î ‹ÎÀı ≠ΛÏçkÎ ’HÎ ±ÎM›Î_. ‰‚Ì,
¿ıÀ·Î¿ fi‰Îfiı ’HÎ ≠ΛÏçkÎ ±Î’Ì Â© ¿flÌ ‘‹˝, iÎÎfi, ‰ˆflÎB› ±fiı
¤„@÷fiÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ. …ı◊Ì «˘A¬Ì μ’ÎÁfiÎ Á˙ Á‹F›Î.
±ı¿ Ïÿ‰Á ±ÎHÎ_ÿfiÎ ÕÎèÎΤΥ ¤| ‹_Ïÿfl‹Î_ ±ÎT›Î ±fiı ¤√÷∞
¿ıÀ·Î¿ ËÏfl¤@÷˘fiı ≠ΛÏçkÎ ±Î’÷Î Ë÷Î I›Î_ ±Î‰Ìfiı ⁄ıÃÎ. ÷ı‹HÎı
¤√÷∞fiı ¿˘¥ Ïÿ‰Á Ωı›ı·Î fiÏË. ’HÎ ¤√÷∞ ÷ı‹fiı Ωı¥ ⁄˘S›Î —
““±Î‰˘ ÕÎèÎΤΥ ¤| ! ±ËŸ ÷˘ ⁄‘Î ¿<Àı‰ ‹Ò¿‰Î ±Î‰ı »ı, ‹ÎÀı ÷‹fiı
’HÎ Ωı ¿o¥¿ ¿<Àı‰ ˢ› ÷˘ ‹Ò¿Ì ÿıΩı.””
I›Îflı ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — ““‹ËÎflÎ… ! »Ÿ¿HÎÌ ÁÒ_CÎ_ »\_ ÷ı ˉı ‹Ò¿Ì ÿ¥Â.””
÷ı ÁÎ_¤‚Ì ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı ’ÎÁı ⁄˘·Î‰Ì ¿Îfi‹Î_ …ı …ı ’Î’ ÷ı‹HÎı
¿›Î* Ë÷Î_ ÷ı ⁄‘Î_ ¿ËÌ ÿÌ‘Î_. ±ıÀ·ı ÷ı «‹@›Î. ’HÎ ’»Ì ¤√÷∞ ≠I›ı
¬Ò⁄ … Áÿ˚¤Î‰ ◊›˘ ±fiı ΩH›_ ¿ı “±Î ÷˘ ⁄Ë … ‹˘ÀÎ’vÊ »ı.” ±ı‹HÎı
≠ΛÏçkÎ ‹ÎB›_. ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı ±Îà Ïÿ‰ÁfiÎ_ ‘ÎflHÎÎ_-’ÎflHÎÎ_ ±Î’Ìfiı
Â© ¿›Î˝. ÕÎèÎΤΥ ’»Ì CÎHÎÎfiı ‰Îfl_‰Îfl ¿Ëı÷Î — ““±Î‰Î ’vÊ ÷˘ ±Î
Á_≠ÿΛ‹Î_ ±ı¿ … »ı.””
±ı‰Ì flÌ÷ı ·√¤√ 150-200 ËÏfl¤@÷˘fiı ≠ΛÏçkÎ ±ÎM›Î_. ±ı¿
⁄Îfl˘À ËÏfl¤@÷ı ⁄‘Ì ‰Î÷ ¿⁄Ò·Ì ’HÎ ±ı¿ ‰Î÷ ¿ËÌ fiÏË. ±ıÀ·ı
¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““÷‹ÎflÌ ÿÌ¿flÌfiÌ ‰Î÷ ¿ı‹ »\’Ή˘ »˘ ?”” ±Î◊Ì ÷ı ’HÎ
‹ÎL›Î ±fiı ≠ΛÏçkÎ ·Ì‘_.
⁄‘Îfiı ¤√÷∞ ’ÎÁı ±ı‹ ◊÷_ — ““±Î ÷˘ ±Î’HÎÎ ±_÷flfiÎ ⁄‘Î
CÎÎÀ ΩHÎı »ı, ‹ÎÀı ÷ı‹fiÌ ’ÎÁı ÏfiW¿’À ◊¥Â_ ÷˘ Ïfiÿ˘˝Ê ◊‰ÎÂı ±fiı
÷ı‹fiÌ ’ÎÁı Ωı ¿’À flÎA›_ ÷˘ ’Î’ ‰Ø·ı’ ◊¥ …Âı.””
¤√÷∞±ı ±Î‹ fiÏÕ›Îÿ‹Î_ ËÏfl¤@÷˘fiı ¿◊ΉÎ÷ν◊Ì Á¬
±Î’‰Îfi˘ ±Îfl_¤ ¿flÌ ÿÌ‘˘. fl˘… Á‰Îfl‹Î_ ‰Ëı·Î hÎHÎ ‰Î√ı ∂Ãı, ’»Ì
±…‰Î‚_ ◊÷Î_ Á‘Ì ‰Î÷˘ ¿flı, ’»Ì ËÏfl¤@÷˘ ÁÎ◊ı ±‹ÿΉÎÿÌ ¤Î√˘‚ı
÷‚Ήı √Î÷Î_ √Î÷Î_ fiÎË‰Î Ω›. Á˙fiı ¿Ëı — ““¤…fi ¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_ «Î·‰_,
¤›Î˝ flËı‰_ ’HÎ ÃηΠfi flËı‰_. ÷ı ¿ı‰Ì flÌ÷ı ? ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝fiÌ VQ≤Ï÷±ı
ÁÏË÷ Á‰˝ Ïø›Î ¿fl‰Ì.””
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 215

’»Ì fiÎËÌfiı ±ı¿ ±Î_⁄Î fiÌ«ı ±‘˘˝ ¿·Î¿ ⁄ıÁÌ ‹ÎfiÁÌ ’ÒΩ ¿flı,
’»Ì ¿Ì÷˝fi ⁄˘·Î‰÷Î_ ⁄˘·Î‰÷Î_ ‹_Ïÿflı ±Î‰ı ±fiı ’ÒΩ ¿flÌ ‰Î÷˘ Âw ¿flı,
÷ı ⁄’˘fl Á‘Ì ¿◊Î ¿flı. ’»Ì √΋‹Î_ …ı ËÏfl¤@÷fiÌ flÁ˘¥ ˢ› ÷ıfiı CÎıfl
…‹‰Î ’‘Îflı. ±ı‹ {‰ıfl̷η, {‰ıfl¤Î¥, ÿÎ∞¤Î¥, fiÎflΛHΤΥ,
‹›Îfl΋ ‹ÎV÷fl, Á˘‹Î¤Î¥, ÿı‰Ì¤Î¥, ·S·¤Î¥ ±ÎÏÿ CÎHÎÎ ËÏfl¤@÷˘fiı
CÎıfl ‰ÎflÎŒfl÷Ì …‹‰Î Ω› ±fiı I›Î_ …ı ’ÒΩfiÌ ¤ıÀ ±Î‰ı ÷ı ⁄‘Ì fl¿‹
¤ı√Ì ¿flÌ ‰fl÷η ‹˘¿·ı. ±Î ≠‹ÎHÎı ⁄‘Îfiı ¬Ò⁄ … ±Îfi_ÿ ¿flΉ÷Î.

±ıfiÎ xÿ›‹Î_ ¤√‰Îfi fi◊Ì ?

±ı¿ Ïÿ‰Á ¤√÷∞ ÿı‰Ì¤Î¥fiı CÎıfl …‹Ìfiı ’λΠ‹_Ïÿflı ’‘Îfl÷Î
Ë÷Î I›Îflı √˘¿<‚ ⁄Îfl˘À ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı «Î·÷Î Ë÷Î. flV÷ı «Î·÷Î_ ±ı¿
ÁÎ_¿ÕÌ ÂıflÌ‹Î_ Á΋ı◊Ì ±ı¿ ¤_√Ì ⁄Î¥ ±Î‰÷Ì Ë÷Ì. ÷ıfiı Ωı¥ √˘¿<‚
⁄Îfl˘Àı ±ı¿ÿ‹ ⁄Ò‹ ‹ÎflÌ — ““±ËŸ◊Ì ±ÎCÎÌ Ω. ÿı¬÷Ì fi◊Ì ?””
±Î ÁÎ_¤‚Ì ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı ¿èÎ_ — ““±Î‰Î_ ±Î¿flÎ_ ‰«fi ⁄˘S›Î,
÷ı ±ıfiÎ xÿ›‹Î_ ¤√‰Îfi fi◊Ì ? ∞‰-≠ÎHÎÌ‹ÎhÎ ±Î’HÎÌ Ïø›Î◊Ì fi
ÿ¬Î› ±fiı ÷ı‹fiı ωÊı Á‹¤Î‰ ‰÷ı˝, I›Îflı … ÁΑ÷Î ±Î‰Ì ¿Ëı‰Î›.””
±ı‹ ¿ËÌ √˘¿<‚ ⁄Îfl˘Àfiı Ã’¿˘ ÿÌ‘˘.
±Î ±ı¿ … ≠Á_√◊Ì √˘¿<‚ ⁄Îfl˘Àı ’˘÷ÎfiÌ ⁄Îfl˘À ’©Ï÷ ‹Ò¿Ì ÿÌ‘Ì
±fiı ÁI’vÊfiÌ flÌ÷ı ‰÷˝‰Îfi˘ Ïfiç› ¿›˘˝.
❀
fiÏÕ›Îÿ‹Î_ ⁄‘_ ⁄fl˘⁄fl ¿flÌ ¤√÷∞ ’»Ì ‰fl÷η ’‘Λν.
‰fl÷η‹Î_ ¿˘ÃÎflÌ ÷◊Î ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ¤√÷∞fiÎ ¿Î›˝◊Ì ±Ï÷› flÎ∞
◊›Î ±fiı lÌ¿ÚWHÎ∞‰fiÿÎÁ, ¿<_…ωËÎflÌÿÎÁ ÷◊Î ¿˘ÃÎflÌ ⁄‘αı ‹‚Ìfiı
¤√÷∞fiı ¿èÎ_ — ““Ë…\ ŒflÌ fiÏÕ›Îÿ Ω±˘ ±fiı ◊˘ÕÎ Ïÿ‰Á˘ flËÌ ‰Î÷˘
¿fl˘.”” ±ı‰Ì flÌ÷ı ⁄Ë … ±Î√˛Ë ¿›˘˝. ±ıÀ·ı ¤√÷∞ ŒflÌ fiÏÕ›Îÿ ’‘Λν.
¤√÷∞ ’λΠfiÏÕ›Îÿ ’‘Λν ÷ı◊Ì Á˙ ËÏfl¤@÷˘fiı ⁄Ë … ±Îfi_ÿ
◊›˘. ⁄‘αı ‹‚Ìfiı ¤√÷∞fiı ωfi_÷Ì ¿flÌ — ““±‹fiı ¤…fifi_ ›◊Î◊˝
Á¬ ±Î’˘.””
I›Îflı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““…ı ’ÒflÎ ÁIÁ_√Ì Ë˘› ±fiı ‰÷˝‹Îfi ÁK‘Î_
216 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

’Òflı’ÒflÎ Œıfl ‰√fl ’΂÷Πˢ› ÷ı ⁄˘·˘.””

±ıÀ·ı …ıfiı …ı‹ ‰÷˝÷_ Ë÷_ ÷ı ⁄‘αı ¿èÎ_. ÷ı◊Ì ¤√÷∞±ı …ıfiı
‰÷˝‰Î‹Î_ Œıfl ’Õu˘ Ë÷˘ ±fiı ÏfiW¿’À¤Î‰ı Á¤Î‹Î_ ¿ËÌ ÿÌ‘_ Ë÷_, ÷ı‹fiı
“÷ı‹fiÎ √fiÎ ‹ËÎflÎ…ı ‹ÎŒ ¿›Î˝” ±ı‹ ¿ËÌ, Á˙fiÎ_ fiÎÕÌ-≠ÎHÎ „V◊fl ¿flÌ,
±¬_Õ Á_¿S’ı flÏË÷ ¤…fi ¿flÎT›_. ÷ı‹Î_ …ı …ı ÏfiW¿’À ◊›Î Ë÷Î ÷ı‹fiı
›◊Î◊˝ ¤…fifi_ Á¬ ±ÎT›_ ±fiı ⁄ÌΩfiı fi ±ÎT›_. ’»Ì ¤√÷∞±ı ÷ı
⁄‘Îfiı F›Î_ F›Î_ ‰÷˝‰Î‹Î_ Œıfl ’Õu˘ Ë÷˘ ÷ı ¿ËÌ ÿÌ‘_. ±Î‹, ±fiı¿fiı
≠ΛÏçkÎ ±Î’Ì, ±fiı¿fiÎ Á_¿S’˘ ¿ËÌ, ¤√÷∞±ı ±’Îfl ±ˆr›˝ ⁄÷ÎT›_
±fiı Á˙ ÷ı‹fiÌ ÏÿT› ‹ÒÏ÷˝‹Î_ ¬ıÓ«Î¥ √›Î. fl˘… hÎHÎÁ˘ hÎHÎÁ˘ ËÏfl¤@÷˘
÷ı‹fiÌ Á¤Î‹Î_ ⁄ıÁ‰Î ·ÎB›Î.

flÎ…fiÌÏ÷ Â̬˘
fl˘… ÁÎ_…fiÎ hÎHÎ ‰ÎB›Î ’»Ì Á¤Î ◊Λ ±fiı ⁄‘Î ±ı¿Ï«kÎı
¤√÷∞fiÌ Á΋_ Ωı¥ flËı. ¤√÷∞ ’ÎÁı ΩHÎı ÁÎZÎÎ÷Ô˚ ±ZÎfl‘΋fi_ Á¬
±Î‰÷_ ˢ› ±ı‹ ÿflı¿fiı ·Î√÷_.
±ı¿ ‰¬÷ √.‹. 12‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ì ¤√÷∞±ı ‰Î÷ ¿flÌ —
““≥„Lƒ›˘ ±fiı ±_÷—¿flHÎw’ ≠Ωfiı ‰Â ‰÷ν‰ı ÷˘ ∞‰ ÁΫ˘ flÎΩ
√HÎΛ. …ı‹ flÎΩ Ë˘› ÷ı flÎ…fiÌÏ÷fiÎ √˛_◊ ¤HÎÌfiı ’˘÷ÎfiÎ flÎF›‹Î_
’˘÷ÎfiÎ Ë¿‹ «·Î‰ı ’HÎ flˆ›÷fi˘ ÿ⁄ÎT›˘ ÿ⁄Λ fiÏË, ’HÎ Ωı flÎ…fiÌÏ÷
fi ΩHÎ÷˘ ˢ› ÷˘ ‰V÷Ì Ë¿‹ ‹Îfiı fiÏË; ÷ı‹ ≥„Lƒ›˘ ±ı ∞‰fi_ - Ωı
∞‰ Ïfi⁄˝‚ ËÂı ÷˘ - ·ı‹ÎhÎ «Î·‰Î ÿıÂı fiÏË. ‹ÎÀı …ıfiı ¿S›ÎHÎfiı
≥E»‰_ ÷ıfiı ±ı‰_ fiÎÿÎfl’b_ flά‰_ fiÏË ±fiı …ı ≠¿Îflı ≥„Lƒ›˘ ±fiı
±_÷—¿flHÎ ’˘÷ÎfiÎ Ë¿‹‹Î_ ‰÷ı˝ ÷ı ≠‹ÎHÎı μ’Λ ¿fl‰˘.
““‰‚Ì, ±Î ∞‰ »ı ÷ı ±Á‰Îfl »ı ±fiı ≥„Lƒ›˘w’Ì CÎ˘Õ˘ »ı ±fiı
±_÷—¿flHÎ ·√΋ »ı. …ıfiı ±_÷—¿flHÎw’Ì ·√΋ ’¿Õ÷Î_ ±Î‰Õı ÷ı ¿˘¥
Ïÿ‰Á ’λ˘ ’Õı fiÏË ±fiı ‘Λ* ¿Î‹ ¿flı. ‹ÎÀı ±Î ∞‰fiı Ωı ÁΫÎ
±Á‰Îfl ◊‰_ ˢ›, ÷˘ ÷˘ŒÎfiÌ ≥„Lƒ›˘fiı ’·˘ÀÌfiı ’Ëı·Î_ Ïfi›‹‹Î_ flά‰Ì
±fiı ±_÷—¿flHÎfiı „V◊fl ¿fl‰_. ±Î‰Ì ¿‚Î ÁI’vÊ ◊¿Ì … Ï¬Λ »ı.””
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 217

μ’ÎÁfiÎ ÏÁ© ◊¥ @›Îflı √HÎΛ ?

±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌfiı Ô‰‚Ì ⁄˘S›Î —
““Ë_ ÷˘ ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ìfi˘ «Î¿fl »\_. ÷ı ±ı‹fiÌ ÁIÁ_√w’Ì ‰ÎÕÌ
Á‘Îv_ »\_. ⁄Î¿Ì ‹Îfl΋Î_ ¿o¥ ‹Î· fi◊Ì. lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ±ÎiÎÎ, μ’ÎÁfiÎ
±fiı ±¬_Õ ¤…fifiÎ Á¬ı Ë_ ÁϬ›˘ »\_ ±fiı ÷‹fiı Á˙fiı ’HÎ ÷ı◊Ì … ‹ÎflÌ
’ÎÁı Á¬ ±Î‰ı »ı. ‹ÎÀı V‰ÎÏ‹-fiÎflΛHÎfiı ‰‚√Ωı ±fiı ±ı‹fiÌ ±ÎiÎ΋Î_
Œıfl ’ÎÕ¢ fiÏË. Ωı ÷‹˘ ›◊Î◊˝ ±ÎiÎÎ ’΂¢ ±fiı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı Á‰˝
±‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ ’vÊ˘k΋ ΩH΢, ÷˘ ±Î’HÎı ±Î ·˘¿ ±fiı ’fl·˘¿‹Î_
¤ı‚Î flËÌÂ_. ‰‚Ì, ⁄Á˘ ⁄ÎÁà ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ …ı …ı flËV›˘ ·A›Î_ »ı, ÷ıfi˘
±P›ÎÁ flά‰˘ ±fiı ≥„Lƒ›˘fi˘ Ïfi√˛Ë ÁËı…ı ¿fl‰˘, ±ı … ÁÒZ‹ ÷’ »ı.
÷’ ¿fl‰Î◊Ì ¤√‰ÎfifiÌ ≠ÁLfi÷Î ◊Λ ±fiı ⁄˛õw’ ◊¥ ’vÊ˘k΋fiÌ
μ’ÎÁfiÎ ’HÎ ÏÁ© ◊¥ Ω›. F›Î_ Á‘Ì xÿ›‹Î_ ‹ÒÏ÷˝fi_ Á¬ fi ±Î‰ı, I›Î_
Á‘Ì μ’ÎÁfiÎ ÏÁ© ◊¥ fi √HÎΛ. ‹ÎÀı ‹ÒÏ÷˝fiÎ Á¬ı ÁϬ›Î ◊¥, ±Î
·˘¿fiÎ Á‰˝ ’ÿÎ◊˝‹Î_◊Ì ‰ÎÁfiÎ ÷˘ÕÌ ±fiı ‹˘ÀÎ ±ı¿Î_Ï÷¿ ÁΑ‹Î_ ∞‰
ΩıÕ‰˘. ‰‚Ì, ¤√‰ÿÌ ÁÎ◊ı Áxÿ’b_ flά‰_. ±ı‹ ¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_ ÁËı…ı
±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝ ºœ ◊Âı. ±Î ‹ıÓ …ı …ı ‰Î÷ν ¿flÌ »ı ÷ı ¤Ò·Â˘ fiÏË ±fiı
ÁIÁ_√‹Î_ ±Î’HÎΠωÂı ¿˘¥fiı ’HÎ ±‰√HÎ fi flËı ÷ı‹ ‰÷˝Ωı.”” ±ı‰Ì
±ı¿Î_Ï÷¿’HÎÎfiÌ CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ.
fl˘… {‰ıfl̷η ’ÎÁı ‰«fiÎQ≤÷ ÷◊Î μ©‰√Ì÷Î ±¬_Õ ‰_«Î‰ı.
≠ËÔ˚·Îÿ ⁄Îfl˘À ’ÎÁı ¿Ì÷˝fi˘ ⁄˘·Î‰ı. ‰ıHÎÌfl΋ ’ÎÁı ≠¤ÎÏ÷›Î_ ⁄˘·Î‰ı.
±ı‹ ±¬_Õ ⁄˛õÎfi_ÿ‹Î_ Á˙fiı ‹Bfi ¿flÌ ÿÌ‘Î ±fiı Á‰ı˝fiÎ_ ¨CÎ, ±Î‚Á
±fiı ≠‹Îÿ …÷Î_ flèÎÎ_ ±fiı ±‘‹˝ Á√˝ ΩHÎı ∂ÕÌ … √›˘ ˢ› ÷ı‹ ÁËfiÎ
¤Ò_ÕÎ CÎÎÀ ’HÎ ⁄_‘ ◊¥ √›Î. ÿflı¿fiı fi‰˘ μIÁÎË ‰‘÷˘ Ω› ±fiı ±ZÎflfi_
Á¬ ±Î‰ı. √΋‹Î_ ’HÎ ‰Î÷ ≠ÁflÌ ¿ı V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ Á_≠ÿΛ‹Î_ ±ı¿
¿ÎÏÛΉÎÕfiÎ ¤√÷ ±ÎT›Î »ı, ÷ı V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfiı ‹‚ı· ‹˘ÀÎ ÁΑ …ı‰Ì
‰Î÷˘ ¿flı »ı ±fiı …ıÀ·Î ‹ÎHÎÁ˘ V‰ÎÏ‹fiÎflΛH΋Î_ ÷HÎΛΠË÷Î ±ıÀ·Î …
±Î…ı ±Î‹Î_ ÷HÎΛ »ı. ‰‚Ì, ¿˘¥ ‹˘ÀÎ ÁΑ ’ÎÁı◊Ì Á‰˝ ›˘√¿‚α˘
ÂÌA›Î »ı ±fiı Â⁄ÎÁfi ¿flÌ fiÎÕÌ-≠ÎHÎ ¬ıÓ«Ì ¤…fi‹Î_ ⁄ıÁı »ı. ±Î‰Ì
218 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚Ì Á‹√˛ fiÏÕ›Îÿ ÂËıfl ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fiı ∂‹Àu_.

±Î‹, ¤√÷∞±ı ⁄‘ÎfiÎ_ ‹fi ¬ıÓ«Ì ·Ì‘Î_. ±ıÀ·ı …ı ⁄‚fl΋ÿÎÁfiÎ
ÏÂW›˘ Ë÷Î ÷ı ’HÎ ¤√÷∞fiÌ Á¤Î‹Î_ ⁄ıÁ‰Î ·ÎB›Î ±fiı ÷ı‹fiÌ Á¤Î
¬Î·Ì ’ՉΠ·Î√Ì.

√˘’̱˘fiÎ …ı‰Ì „V◊Ï÷

±ı¿ ‰¬÷ ±‹ÿΉÎÿfiÎ ‹Î›Î÷Ì÷Îfi_ÿ ⁄˛õ«ÎflÌ fiÏÕ›Îÿ ±ÎT›Î.
¤√÷∞fi˘ μ÷Îfl˘ ‹ıÕı Ë÷˘ ±ıÀ·ı Á¤Î ⁄‘Ì ‹ıÕı ¤flΛ, ’HÎ ⁄˛õ«ÎflÌ
’ÎÁı ¿˘¥ ⁄ıÁı fiÏË. ⁄ı Ïÿ‰Á ⁄˛õ«ÎflÌ ±Î‹ ⁄ıÁÌ flèÎÎ ’»Ì Ïfi‹Î˝fiÌ
◊¥ ’˘÷ı ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚‰Î μ’fl ±ÎT›Î. ’»Ì ÷ı‹HÎı ¤√÷∞fiı ¿èÎ_ —
““≠Î√∞ ¤√÷ ! ÷‹ı fiÌ«ı ±Î‰Ìfiı ‰Î÷˘ ¿fl˘.””
±ıÀ·ı ¤√÷∞ fiÌ«ı ±ÎT›Î ±fiı ⁄‘Ì Á¤Î ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı fiÌ«ı
±Î‰Ì. ◊˘ÕÌ ‰Îflı ¿˘¥¿ı ¤√÷∞fiı ¿èÎ_ — ““÷‹fiı μ’fl ⁄˘·Î‰ı »ı. ±ıÀ·ı
¤√÷∞ Á¤Î‹Î_◊Ì ∂ÃÌ μ’fl √›Î. ±ıÀ·ı ⁄‘Ì Á¤Î ¤√÷∞fiÌ ’λ‚
‹ıÕı √¥.””
÷ı◊Ì ¤√÷∞±ı ÁËfiı ¿èÎ_ — ““÷‹ı ËıÃı ⁄ıÁ˘, Ë_ Ë‹HÎÎ_ ±Î‰_ »\_.””
±ıÀ·ı ⁄‘Î ’λΠÁ¤Î‹Î_ ±ÎT›Î. ⁄˛õ«ÎflÌ ÷˘ ¤√÷∞fi˘ ±Î‰˘
≠÷Î’ Ωı¥ V÷O‘ ◊¥ √›Î ±fiı ÷ı‹fiı ’Ò»u_ — ““≠Î√∞ ¤√÷ ! ±Î
·˘¿˘fiı ÷‹ı Â_ ¿›* »ı ? …ı‹ √Î_ÕÎ ◊›Î ˢ›, ÷ı‹ ÷‹fiı … ÿı¬ı »ı ! ¿o¥
¬Î‘Î-’Ì‘ÎfiÌ ¿ı ·Ò√ÕÎ_ ’Ëıfl‰ÎfiÌ ¬⁄fl … flËı÷Ì fi◊Ì ! ¿˘¥fiÌ ±‰‚Ì
’ÎCÎÕÌ ‹¿Î› »ı, ¿˘¥fiÎ_ ·Ò√ÕÎ_ ’ÕuÎ_ flËı »ı ±fiı Á˙ fiÎÁÎfiÎÁ ¿flı »ı,
±Î ÷ı Â_ ? lÌ¿ÚWHÎfiÎ »÷Î_ √˘’̱˘fi_ ±Î‰_ ‰÷˝fi ÁÎ_¤Y›_ Ë÷_. ’HÎ
±Î…ı ÷˘ fi…flı ÿÌÃ<_ »ı.””
±Î ÁÎ_¤‚Ì ¤√÷∞ ËÁÌfiı ⁄˘S›Î — ““…ı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝
flάı ÷ı‹Î_ Á˙ ÷HÎΛ »ı; ±ı ÷˘ «‹¿’ÎHÎ »ı, ÷ı Á˙fiÎ_ Ï«kÎ ¬ıÓ«Ì ·ı »ı.””
±ıÀ·ı ⁄˛õ«Îfḻı ¿èÎ_ — ““‹fiı ¿o¥ «‹I¿Îfl ⁄÷Ή˘.””
’»Ì ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı Á‹ÎÏ‘ ¿flÎ‰Ì ±fiı ±ZÎfl‘΋‹Î_ ‹ËÎflÎ…fiÎ_
ÿ½fi ¿flÎT›Î_. ⁄˛õ«ÎflÌ ⁄ı ¿·Î¿ı ΩB›Î. ¤√÷∞fi˘ ±Î‰˘ ±·˙Ï¿¿
≠÷Î’ Ωı¥fiı ⁄˛õ«ÎflÌfiı ÷ı‹fiı ωÊı ⁄Ë … ¤Î‰ ◊›˘.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 219

±Î ⁄‘Ì ‰Î÷ ‰fl÷η √¥, ±ıÀ·ı I›Î_ Á˙fiı μ¶ı√ ◊›˘ ¿ı ˉı
≠Î√∞ ¤√÷fi˘ ‹ÏË‹Î ⁄Ë ‰‘Ì …Âı ±fiı ÁΑ±˘fi˘ ¤Îfl flËıÂı fiÏË.
±ıÀ·ı ¿˘ÃÎflÌfiı √‹ı ÷ı‹ ¿ËÌ ¤√÷∞fiı fiÏÕ›Îÿ »˘ÕΉ‰Îfi_ fiyÌ ◊›_.

±ı¿ ’vÊ ∂B›˘ ÷ı ¿˘¥ ÿı‹Î_ ±_‘Îv_ flèÎ_ fiÏË

¿˘ÃÎfḻı ⁄ı ’ÎÊ˝ÿ˘ ÁÎ◊ı ¤√÷∞ μ’fl ¿Î√‚ ·¬Ì ‹˘¿S›˘ ±fiı
…HÎÎT›_ ¿ı ““’ıÀ·Îÿ‹Î_ flΉÁÎËı⁄ ÷‹fiı ÷ıÕΉı »ı, ÷˘ ˉı fiÏÕ›Îÿ‹Î_
flËı‰ÎfiÌ …wfl fi◊Ì. ‹ÎÀı ±Î ¿Î√‚ ‹Y›ı ÷‹ı ’ıÀ·Îÿ …¢.””
±Ë˘ ! ±Î‰Î ±ı¿Î_Ï÷¿ ÁI’vÊfiÎ_ ÏÿT› «Ïflh΢ Ωı›Î_ »÷Î_ ’HÎ
…ıfiı ±ı‹fi˘ ‹ÏË‹Î Á‹Ω÷˘ fi◊Ì ±fiı ¿ı‰‚ ’˘÷ÎfiÌ … ‹ËkÎÎfi˘ ˡÎÁ
±Î‰Î ‹˘ÀÎ’vÊfiÎ ≠÷Î’ ±Î√‚ ◊¥ …Âı, ±ı flÌ÷fiÌ …ı ±Ëo⁄Ï©
‘flΉÌfiı ’HÎ ’˘÷Îfiı ‹˘ÀÎ ¿Ëı‰flΉı »ı ±ı ¿ıÀ·_ ±iÎÎfi ! ÁÒ›˝fiÎ ≠¿Î‹Î_
÷ÎflÎ ±fiı «_ƒ‹Î ·Ìfi ◊Λ …, ’HÎ ÷ı◊Ì ¿o¥ ÁÒ›˝ ∂√÷˘ ±Î‚Á÷˘ fi◊Ì.
’HÎ ÷ÎflÎ ±fiı «_ƒfiı ÷˘ ±ı‹ … flËı ¿ı @›Îflı ±Î Ω› ±fiı ±Î’HÎı
±Î’H΢ ≠¿Î …√÷fiı ⁄÷Ή̱ı. ’fl_÷ ±ı Ï⁄«ÎflÎ ±iÎÎfi̱˘fiı @›Î_
¬⁄fl »ı ¿ı ó
Á˘‚ ¿‚Î ÂÂÌ μ√ËÌ, ÷ÎflÎ√HÎ Á‹ÿΛ;
Á⁄Ï√Ïfl ÿÎË ·√Ή̱ı, flω Ï⁄fi flÎ÷ fi Ω›.
±ıÀ·ı ÁÒ›˝fiÎ ≠¿ÎÂ◊Ì … Ï÷Ï‹flfi˘ fiΠ◊Λ »ı. ±fiı ÁÒ›˝fi˘ ’HÎ ±ı ‘‹˝
»ı ¿ı Ï÷Ï‹flfi˘ fiΠ¿fl‰˘ ….

¤√÷∞ ’ıÀ·Îÿ‹Î_
¤√÷∞ ’ıÀ·Îÿ‹Î_ ’‘Λν ±fiı flΉÁÎËı⁄fiı I›Î_ hÎÌ…ı ‹Î‚ı μ÷Îfl˘
¿›˘˝. ¤√÷∞ ’ıÀ·Îÿ ±ÎT›Î »ı ±ı ΩHÎÌ ±Î…\⁄Î…\fiÎ_ √΋fiÎ ËÏfl¤@÷˘
ÿ½fiı ±Î‰‰Î ·ÎB›Î. ¤√÷∞ ÷ı ⁄‘Îfiı ±ı¿ ±ı¿ Ïÿ‰Á flÎ¬Ì flΩ
±Î’÷Î. fl˘… Á‰Îflı ¤√÷∞ ÷◊Î flΉÁÎËı⁄, ≠¤ÿÎÁ ‰¿Ì· ‰√ıflı
‹_Ïÿfl‹Î_ Ω› ±fiı I›Î_ ¿◊ΉÎ÷ν ◊Λ.
±ı¿ Ïÿ‰Á ÁΑ fi_ÿÏ¿Â˘flÿÎÁı ¤√÷∞fiı ≠ë ’Ò»u˘ — ““÷‹˘±ı
‰fl÷η‹Î_ ¿èÎ_ Ë÷_ ¿ı “‹fiı V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ‰‚B›Î »ı,” ÷ı Â_ ¤√‰Îfi
220 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

¤Ò÷ …ı‰Î »ı ÷ı ‰‚√ı ?””

±Î ÁÎ_¤‚Ìfiı ¤√÷∞ ËV›Î ±fiı ’»Ì ⁄˘S›Î — ““…\±˘, …ı‹
¤Ò÷fiı ‰‚√‰ÎfiÌ ÁkÎÎ »ı, ÷˘ ≠¤ ‰‚√ı ÷ı‹Î_ ÂÌ fi‰Î¥ ? ’HÎ ÷ı …ı‰Î
÷ı‰Îfiı ‰‚√÷Î fi◊Ì. ±ı ÷˘ …ı ¤@÷fiı ¤√‰Îfi‹Î_ ±Ï÷› VfiıË ±fiı
±ÎÁ„@÷ ˢ›, ±ıfiı … ≠¤ ‰‚√ı »ı. ¤Î√‰÷‹Î_ √˘’̱˘fiÎ_ ‰«fi »ı
…ı, “•„¢U ∑ΧcáÊ— •„¢U ∑ΧcáÊ— –” ±ı‹ √˘’̱˘fiÎ_ Ï«kÎfiÌ T≤Ïkα˘fi˘ Ïfifl˘‘
lÌ¿ÚWH΋Î_ ◊¥ √›˘ Ë÷˘ ±ıÀ·ı T≤ÏkÎ lÌ¿ÚWH΋› ◊¥ √¥ Ë÷Ì ±fiı
ω«Îfl, ‰ÎHÎÌ ±fiı ‰÷˝fi‹Î_ lÌ¿ÚWHÎ ÏÁ‰Î› ⁄Ì…\_ ÷ı‹fiı ¿o¥ flèÎ_ …
fiˢ÷_. ’˘÷Îfi˘ ¤Î‰ ¤Ò·Ì ¿ÚWHÎ Áfl¬_ ‰÷˝fi ÷ı‹fiı ◊¥ √›_ Ë÷_58 ÷ı
…ı‹ ¤Ò÷ …ıfiı ‰‚√ı »ı ÷ı ’˘÷Îfi˘ … ¤Î‰ ≠√À ¿flı »ı, ±ı‹ √˘’̱˘fiÌ
Á‰˝ Ïø›Î lÌ¿ÚWHÎfiÎ …ı‰Ì ◊‰Î ‹Î_ÕÌ; ±ıÀ·ı lÌ¿ÚWH΋› ◊¥ √¥ Ë÷Ì ±ı
fiyÌ Ë÷_.””
““‰‚Ì, ¤Î√‰÷‹Î_ ’HÎ …Õ¤fl÷fiÎ flÎΩ flË√HÎ ≠I›ıfiÎ_ ‰«fi
59
»ı ¿ı “…ı ‹fiW› Á‰˝ Á_√ ◊¿Ì ‹@÷ ±ı‰Î ‹ËÎ’vÊfi˘ μk΋ Á_√ ¿flÌ,
÷ı◊Ì ∂’…ı· iÎÎfiw’Ì ÷·‰Îfl ‰Õı ‹˘Ëfiı ¿Î’ı »ı, ÷ı ¤√‰ÎfifiÎ_
«Ïflh΢◊Ì ÷◊Î ¿Ì÷˝fi˘◊Ì ÷◊Î l‰HÎ◊Ì, V‰V‰w’fi_ iÎÎfi ‹ı‚‰Ìfiı, ±Î
Á_ÁÎfl‹Î√˝fiÎ lıWà ’Îflw’ lÌËÏflfiı ’΋ı »ı; ±◊ν÷Ô˚ lÌËÏfl‹› ◊Λ »ı.”
““‰‚Ì, ≠ËÔ˚·ÎÿfiÎ_ ’HÎ ±ı‰Î_ ‰Î@› »ı …ı, “lÌ¿ÚWHÎw’Ì ¤Ò÷ ‹fiı
58. ∑§SÿÊÁ@ÃÔ˜Sfl÷È¡¢ ãÿSÿ ø‹ãàÿÊ„Uʬ⁄UÊ ŸŸÈ –
∑ΧcáÊÙ˘„¢U ¬‡ÿà ªÁâ ‹Á‹ÃÊÁ◊Áà Ãã◊ŸÊ—H
◊Ê ÷Òc≈U flÊÃfl·Ê¸èÿÊ¢ ÃàòÊÊáÊ¢ ÁflÁ„Uâ ◊ÿÊ –
ßàÿÈÄàflÒ∑§Ÿ „USÃŸ ÿÃãàÿÈÁ㟌œ˘ê’⁄U◊Ô˜ H
ó lÌ‹ÿÔ˚¤Î√‰÷ — 10/30/19-20
±◊˝ — Ë_ ¿ÚWHÎ »\_. ‹ÎflÌ Á_ÿfl √Ï÷ …\±˘. ⁄Ì∞ ¿Ëı — ±flı ! ÷‹ı ‰Î› ¿ı
‰flÁÎÿ◊Ì ⁄Ì¢ fiÏË. ‹ıÓ ÷ıfiÎ◊Ì ÷‹Îv_ flZÎHÎ ¿›* »ı. ±ı‹ ¿ËÌ ±ı¿ ËÎ◊ı
›Ifi’Ò‰˝¿ ±ı¿ ‰VhÎfiı √˘‰‘˝fi ’‰˝÷fiÌ ’ıÃı ¨«ı μ’ÎÕÌ flά÷Ì Ë÷Ì. ‰‚Ì,
⁄Ì∞ √˘’Ì ¿ÚWHÎw’ ◊¥ ¿Î·Ì› fiÎ√w’ √˘’Ìfiı fiÎ◊÷Ì Ë÷Ì.
59. ÃS◊ÊãŸ⁄UÙ˘‚X‚È‚X¡ÊÃôÊÊŸÊÁ‚Ÿ„ÒUfl ÁflflÎÄáÊ◊Ù„U—–
„U®⁄ Ì˄UÊ∑§ÕŸüÊÈÃÊèÿÊ¢ ‹éœS◊ÎÁÃÿʸàÿÁìÊ⁄U◊äflŸ—H
ó lÌ‹ÿÔ˚¤Î√‰÷ — 5/12/16
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 221

‰‚B›_ »ı, …ı◊Ì Ë_ …√÷fiı ÿı¬÷˘ fi◊Ì.”60

““±ı‰Ì „V◊Ï÷ ¿fl‰ÎfiÌ flÌ÷ ‹ËÎflÎ…ı ⁄÷Î‰Ì »ı ¿ı ≠◊‹ ÷˘ ÁÿÔ˚√v
±fiı Á÷Ô˚ÂÎVhÎfiÎ_ ‰«fi‹Î_ ωrÎÁ ·Î‰Ì ºœ ‰ˆflÎB› ’΋‰˘. ±Î‰Ì flÌ÷fi˘
…ı ºœ l©Î‰Îfi ˢ› ÷ı ±WÀ ≠¿Îflfi_ ⁄˛õ«›˝ ’΂‰Î Á‹◊˝ ◊Λ. ’HÎ
¿ı‰‚ ¿Î‹ ∞÷‰˘ ¿ı ÷ı Á_⁄_‘Ì Á_¿S’ ⁄_‘ ¿fl‰Î ÷ı … ⁄˛õ«›˝ fi◊Ì.
…\±˘fiı, ωfiÎ √HÎı ¿Î‹ ∞I›˘, ’HÎ ø˘‘ı ¿flÌfiı ’˘÷ÎfiÎ Ë˘Ã ¿flÕÌ
¬Î‘Î. ‹ÎÀı F›Î_ Á‘Ì ⁄˛õfiÎ √HÎ fi ±Î‰ı, I›Î_ Á‘Ì Á_’ÒHν ⁄˛õ«›˝ ’HÎ
ÏÁ© ◊÷_ fi◊Ì. ÷ı ‹ÎÀı ÁI’vÊ, ’˘÷ÎfiÎ ±ÎÏl÷ ‹‹ZÎfiÌ T≤ÏkÎfiı „V◊fl
¿flÌ ’˘÷Î ÷flŒ ¬ıÓ«Ì ·ı »ı, …ı◊Ì ⁄˛õfi˘ Á_⁄_‘ ÷ıfiı flËı. ±Î‹, ’vÊ-
≠›Ifi ¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_ ±ÎI‹ÏfiWÃÎ ±fiı ±ÏËoÁΑ‹˝ ’HÎ ÁËı…ı ÏÁ© ◊Λ.
‰‚Ì, ’fl‹ırflfiÌ ¿Ú’Î ’HÎ ±ı‰Î ¤@÷ μ’fl … ◊Λ »ı ±fiı I›Îflı ±ı
±ı¿Î_Ï÷¿ ¤@÷ ◊Λ »ı ±fiı ÁŸ⁄TŸ— ¬⁄U◊¢ ‚Êêÿ◊ȬÒÁà – U¿ı”÷Î_ ±_…fi …ı
‹Î›Î ÷ı ◊¿Ì flÏË÷ ◊¥, ¤√‰ÎfifiÎ ÷S›’HÎÎfiı ’΋ı »ı. ’»Ì ±ı‰˘ …ı
¤@÷ ˢ› ÷ı @›Îflı¿ ÷˘ ¤√‰ÎfifiÎ V‰w’‹Î_ ·Ìfi ◊¥ Ω› ±fiı @›Îflı¿
÷˘ fi˘¬˘ flè΢ ◊¿˘ ¤√‰ÎfifiÌ Áı‰Î‹Î_ flËı »ı. F›Îflı ¤√‰Îfi‹Î_ ±Ï÷
VfiıËı ¿flÌfiı ·Ìfi ◊¥ Ω› »ı, I›Îflı ÷ı ¤@÷‹Î_ ¤√‰Îfi ±ı¿·Î …
Á‰˘˝’flÌ’HÎı ‰÷ı˝ »ı. ±ı‰Î ¤√‰÷Ô˚V‰w’ ¤@÷fiı ÷˘ …ı ›◊Î◊˝ iÎÎfi-
º„WÀ‰Î‚˘ ¤@÷ ˢ› ÷ı … ±˘‚¬Ì ¿ı, ’HÎ ⁄ÌΩ ‹ÎÏ›¿ º„WÀ‰Î‚Î ÷˘
±ı ¤@÷fiı ‹fiW› …ı‰Î … ÁΑÎflHÎ ÿı¬ı.
““V‰Î‹ÌfiÌ ¿Ú’Î ◊¿Ì lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝fi_ ±¬_Õ Á¬ Ë_ ·™ »\_
±fiı ‹ËÎflÎ… ‹fiı ‰‚B›Î »ı. ÷ı◊Ì …ı ‹Îfl˘ Á_√ ¿flı »ı ÷ıfiı ’HÎ ±ı ‹ÒÏ÷˝fi_
Á¬ Ë_ ±Î’_ »\_.”” ±ı‹ ‹ËÎflÎ…fiÎ ≠√À’HÎÎfiÌ CÎHÎÌ … ‰Î÷˘ ¿flÌ.
÷ı ÁÎ_¤‚Ì fi_ÿÏ¿Â˘flÿÎÁ ¿Ëı — ““±Î’fiÌ ‰Î÷ ⁄flÎ⁄fl »ı, ’HÎ
±‹Îflı ±Îl‹fi_ ±Ï¤‹Îfi »ı ±ıÀ·ı ±Î’fiÌ ±‰iÎÎ flËı »ı.””
¤√÷∞ ’HÎ ÷ı‹fiÎ ¤Î‰◊Ì flÎ∞ ◊›Î ±fiı “lÌ’Ï÷‹Ô˚” ¿ËÌ ∂ÃuÎ.
60. ãÿSÃ∑˝§Ë«UŸ∑§Ù ’Ê‹Ù ¡«UflûÊã◊ŸSÃÿÊ –
∑Χcáʪ˝„UªÎ„UËÃÊà◊Ê Ÿ flŒ ¡ªŒËŒÎ‡Ê◊Ô˜ H ó lÌ‹ÿÔ˚¤Î√‰÷ — 7/4/37
±◊˝ — ⁄΂¿ ±‰V◊Î◊Ì … fl‹÷ »^ÀÌ …¥fiı, ÷ıfi_ ‹fi ¤√‰Îfi‹Î_ … flËı÷_
Ë÷_. ¤√‰Îfiw’Ì ¤Ò÷ ‰‚B›_ Ë÷_, ÷ı◊Ì …ÕfiÌ ’ıÃı …√÷ ¿ı‰_ »ı ÷ıfiÌ ÷ıfiı
¬⁄fl … fi Ë÷Ì.
222 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

±·‹V÷ iÎÎfi, ·˘›Î-10

⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ≠¤ÿÎÁ ‰¿Ì·fiÌ flÁ˘¥ Ë÷Ì. ¤√÷∞fiı ’˘÷Îfiı CÎıfl
’‘flÎ‰Ì Áı‰Î-’ÒΩfi˘ ·Î¤ ·ı‰ÎfiÌ ‰¿Ì·fiı CÎHÎÌ … ≥E»Î Ë÷Ì. ±Î◊Ì
¤√÷∞fiı Á‰ÎflfiÎ ‰Ëı·Î ’‘Îfl‰Î ωfi_÷Ì ¿flÌ, …ı◊Ì ¿◊ΉÎ÷νfi_ ’HÎ
Á¬ ±Î‰ı. ‹_Ïÿfl‹Î_ ’HÎ ÷‹Î‹ ÁΑ±˘fiı …‹‰Îfi_ ±Î‹_hÎHÎ ±ÎM›_ Ë÷_.
¤√÷∞ Á‰ÎflfiÎ ‰Ëı·Î ’fl‰ÎflÌ ËÏfl¤@÷˘ ÁÎ◊ı ‹_Ïÿfl‹Î_ ÿ½fi
¿flÌ, flΉÁÎËı⁄fiÌ ÁÎ◊ı ‰¿Ì·fiı CÎıfl √›Î. ±hÎı ⁄ÌΩ ËÏfl¤@÷˘ ÷◊Î
‹_ÏÿflfiÎ Á_÷˘ ’HÎ ¤√÷∞fiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚‰Î ±ÎT›Î Ë÷Î. ¤√÷∞±ı
·˘›Î-10‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«ÎT›_ ±fiı ‰Î÷ ¿flÌ —
““±Î ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ±ÎI‹Î-’fl‹ÎI‹Îfi_ ±·‹V÷ iÎÎfi
⁄÷ÎT›_ »ı. ÷ı …ıHÎı ÏÁ© ¿›* ˢ› ÷ıfiı ±ı‰Ì ±·‹V÷ ÿÂÎ ≠ÎM÷ ◊Λ »ı.
±Î‹Î_ ⁄ı ≠¿Îflfi_ iÎÎfi ¿èÎ_ »ı. ≠◊‹ ÁÎ_A›fiÎ ‹÷fi_ ±fiı ’»Ì ÁÎ_A›
±fiı ›˘√fiÎ ‹÷fi_.
““⁄˛õÎfi_ÿ V‰Î‹Ìfi˘ ±ı‰˘ ≠ë »ı ¿ı “hÎHÎ ≠¿ÎflfiÌ …ı VhÎ̱˘ ÷ıfiı
ÿı¬Ìfiı ω„@÷ …HÎΛ ÷◊Î w’-¿<w’ ’HÎ …HÎΛ ±fiı ω¿Îfl ÷˘ ◊Λ fiÏË,
I›Îflı ÷ıfiı ¿›˘ ‰ı√ ΩHΉ˘ ?” ’»Ì lÌ∞‹ËÎflÎ…ı μkÎfl ¿›˘˝ ¿ı “…ı
’ÿÎ◊˝fiı ±I›_÷ ÿ—¬ÿÎ›Ì ΩHÎÌfiı ÷ıfi_ ‹fifi ◊›_ ˢ›, I›Îflı ÷ı ’ÿÎ◊˝fiı
ωÊı ±I›_÷ ÿ˘Ê …HÎΛ »ı ±fiı ±ı‰Ì flÌ÷ı ±ı ÿ˘ÊfiÌ Áıfl ∞‰‹Î_ ’ıÁı »ı
±fiı ∞‰◊Ì ’fl …ı ÁÎZÎÌ ÷ı ’HÎ ÷ı ÿ˘Êfi_ ≠‹ÎHÎ ¿flı »ı. ÷ı◊Ì F›Îflı ’ÿÎ◊˝
ÁL‹¬ ≥„Lƒ›˘fiÌ T≤ÏkÎ Ω› »ı, I›Îflı ÷ı T≤ÏkÎ ¤ı‚ı ‹fi ÷◊Î ∞‰ ±Î‰ı »ı
±fiı ÷ı ’ÿÎ◊˝fiı ±Ï÷› ÿ—¬ÿÎ›Ì ‹ÎfiÌ ∞‰fiÌ T≤ÏkÎ ÷ı‹Î_ «˘ÓÀ÷Ì fi◊Ì.
‹ÎÀı ±ı ¤@÷ı ±ı‹ ºœ Ïfiç› ¿flÌ ÿÌ‘˘ »ı ¿ı “±Î VhÎÌ ‹ÎflÎ ¿S›ÎHÎfiÎ
‹Î√˝‹Î_ ’fl‹ ωCfi¿÷ν »ı.” ±ıÀ·ı ≥„Lƒ›˘◊Ì Ï‰„@÷ …HÎΛ »ı, ±fiı w’-
¿<w’ ’HÎ ÿı¬Î› »ı, »÷Î_ ≥„Lƒ›˘fiÎ ¤Î‰‹Î_ fi ÷HÎÎ÷Î_, Á‹…HÎfiÌ
ºœ÷αı, ±ı ωʛfiı ÷E» ±fiı fiΉ_÷ ΩHÎÌ, ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝‹Î_ … ±ı
¤@÷ Ïfi‹Bfi flËı »ı. ±Î‰˘ …ı ¤@÷ »ı ÷ı ωʛ‹Î_ ÷HÎÎ÷˘ … fi◊Ì,
¿ÎflHÎ ¿ı …ı‹ ÿÒ‘-Áοflfi_ ¤flı·_ ’ÎhΠˢ› ±fiı ÷ı‹Î_ Á’˝fiÌ ·Î‚ ’ÕÌ
ˢ› ±fiı ÷ı ÿı¬Ì ˢ›, ’»Ì ÷ı ÿÒ‘ √‹ı ÷ı‰_ ÁÎv_ ÿı¬Î› ’HÎ ’̉Λ
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 223

fiÏË; ¿ı‹ …ı, ±ıfiı ±ı‰˘ Ïfiç› ◊¥ √›˘ »ı ¿ı ±ı ÿÒ‘ ’̉Î◊Ì …wfl Q≤I›
◊Âı …. ±ı‰Ì flÌ÷ı fl‹HÎÌ› ωʛ ÿı¬ı, »÷Î_ ÷ı ¤@÷fiı ÷ı ωʛfi˘ ˈ›Î‹Î_
±Ï÷› ±¤Î‰ ±Î‰ı »ı; ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ı ’ÿÎ◊˝ ¿S›ÎHÎfiÎ ‹Î√˝‹Î_ ωCfi¿÷ν
»ı ±ı‰Ì ÿ˘ÊfiÌ º„WÀ ÷ıfiı ºœ ◊¥ √¥ »ı. ÷ı◊Ì ÷ıfiÌ Á΋_ ’HÎ ±ı ¤@÷
Ωı÷˘ fi◊Ì. ±Î‰Ì flÌ÷ı Á‹…HÎfiÌ ºœ÷Ή΂˘ ¤@÷ ‰÷ı˝, ’HΠωʛ‹Î_
÷HÎΛ fiÏË ±fiı ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝fiÎ_ ¤…fi‹Î_ … ÁϬ›˘ flËı.
““±fiı ‰‚Ì, ±ıfiı ωÊı ±Ï‰¿ÎflÌ flèÎÎfi_ ⁄Ì…\_ ’HÎ ¿ÎflHÎ »ı. ±Î
⁄Ì∞ μk΋ ≠¿ÎflfiÌ Á‹…H΋Î_ ÷ı ¤@÷ »ı ÷ı ÿıË, ≥„Lƒ›˘ ±fiı
±_÷—¿flHÎfiÎ ¤Î‰◊Ì »^À˘ ’ÕÌfiı ±ı‹ ‹Îfiı …ı “Ë_ ±ÎI‹Î »\_, Â© »\_,
«ı÷fi »\_, Ïfiω˝¿Îfl »\_, Á¬w’ »\_, ±Ï‰fiÎÂÌ »\_,” ±ı‹ ¿ı‰‚ ±ÎI‹-
V‰w’fiı … Á¬w’ ΩHÎÌ, ÷ı ÏÁ‰Î›fiÎ ⁄ÌΩ ’ÿÎ◊˝fiı ÿ—¬w’, ÷E»,
fiΉ_÷ ±fiı …Õ Á‹…ı »ı. ±fiı …ı ¿o¥ ωʛ‹Î_ Á¬ …ı‰_ …HÎΛ »ı, ÷ı
’HÎ ±ÎI‹Î ‰÷ı … …HÎΛ »ı. ’HÎ ±ÎI‹Î ÿıË‹Î_◊Ì fiÌÁflÌ Ω›, I›Îflı ÷ı
Á‰ı˝ …Õ ⁄fiÌ ¤Ò_Õ<_ ◊¥ Ω› »ı. ‹ÎÀı …ı μk΋ ≠¿Îflfi˘ iÎÎfiÌ ¤@÷ »ı, ÷ı
ÁÿÎ ’˘÷ÎfiÎ ±ÎI‹Îfi˘ ±Î‰Ì flÌ÷ı ω«Îfl ¿flÌ, ’fl⁄˛õ ’fl‹ÎI‹Î‹Î_ …
ΩıÕΛ. …ı ±Î‰_ Â© ‹Î›Î’flfi_ iÎÎfi, ÷ı ÷˘ ’fl⁄˛õ ’fl‹ÎI‹Îfiı …ı
Ïfiω˝¿S’’HÎı ’΋ı·Î Á_÷ ˢ› ÷ı ◊¿Ì … ’‹Î› »ı. ÷ı Á_÷ ◊¿Ì
’fl‹ÎI‹ÎfiÎ V‰w’fiı ÷ı ›◊Î◊˝ ΩHÎı »ı ¿ı ’fl‹ırfl »ı ÷ı ÷˘ Á‰Î˝I‹Î …ı
⁄˛õ ÷ıfiÎ ’HÎ ±ÎI‹Î »ı, ±fiı ±ZÎflfiÎ ’HÎ ±ÎI‹Î »ı, ±fiı ±fi_÷ ¿˘ÏÀ
‹@÷fiÎ ’HÎ ±ÎI‹Î »ı. ±Î‰˘ ±’Îfl ‹ÏË‹Î ÁI’vÊ ◊¿Ì ∞‰‹Î_ ’ıÁÌ
÷ıfi˘ ÁÎZÎÎI¿Îfl F›Îflı ◊Λ I›Îflı ⁄˛õοÎflı T≤ÏkÎ ◊¥ Ω› ±fiı ’˘÷Îfi_
V‰w’ …ı ⁄˛õ ÷ı‹Î_ ’vÊ˘k΋ fiÎflΛHÎfiı ±¬_Õ ÿı¬ı. ±ı‰Ì flÌ÷ı F›Îflı
„V◊Ï÷ ◊Λ, I›Îflı ±ıfiÎ_ ≥„Lƒ›˘, ±_÷—¿flHÎ Á‰ı˝ ’vÊ˘k΋w’ ◊¥ Ω›.
»÷Î_ ’HÎ ±ı‰˘ …ı iÎÎfiÌ ¤@÷ »ı ÷ı ÷˘ ±ı‹ … ‹Îfiı ¿ı ’fl⁄˛õ ’vÊ˘k΋
fiÎflΛHÎ ÷ıfi˘ Ë_ ⁄˛õw’ ±ı‰˘ ÿÎÁ »\_.
““±Î‰Ì Á‹…HΉ΂Îfiı, ⁄˛õfiÎ ±’fl˘ZÎ ±fi¤‰‰Î‚Îfiı, √‹ı ÷ı‰Î
fl‹HÎÌ› ’_«Ï‰Ê› ≠ÎM÷ ◊Λ ÷˘ ’HÎ ÷ıHÎı ¿flÌfiı ÷ı ω¿Îflfiı fi ’΋ı. ¬’
’Õı, …wfl ’Õı, I›Îflı ±ı ¤@÷ ωʛfiı √˛ËHÎ ¿flı. I›Î_ ºWÀÎ_÷ »ı — “…ı‹
¿fl˘Ï‚›˘ ’˘÷ÎfiÌ Ω‚fiı ωV÷ÎflÌfiı, V‰÷_hÎ ◊¿˘ √‚‰Ì CÎÀı I›Îflı √‚ı »ı.
224 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

÷ı‹… ±ı‰Î …ı iÎÎfiÌ ¤@÷ »ı ÷ı ’HÎ ’˘÷ÎfiÌ ≥_„Lƒ›˘fiı ωʛ‹Î_ …ıÀ·Ì

≠ÁÎfl‰Ì CÎÀı ÷ıÀ·Ì ≠ÁÎflÌfiı, V‰÷_hÎ ◊¿Î ’Î»Ì ¬ıÓ«Ì ·ı »ı.” ±Î‰Ì
„V◊Ï÷‰Î‚ÎfiÌ ±·‹V÷ ÿÂΠˢ› »ı. ’˘÷ı flÎF›‹Î_ ˢ› ±fiı ËΩfl˘
‹fiW› ’˘÷ÎfiÌ ±ÎiÎ΋Î_ flËı÷Πˢ› fiı ÁQ≤Ï©±ı ›@÷ ˢ›, ÷ıHÎı ¿flÌfiı
’˘÷Îfiı ±ı‹ fi ‹Îfiı …ı Ë_ ⁄Ë … ‹˘À˘ ◊¥ √›˘. ±fiı ÷ı flÎF›fi˘ fiÎÂ
◊¥ Ω› fiı ËÎ◊‹Î_ Q≤ÏkοÎfi_ ’ÎhÎ ·¥fiı CÎfl˘CÎfl ‹Î√Ì ¬Î› ÷ıHÎı ¿flÌfiı
±ı‹ fi ‹Îfiı …ı Ë_ ˉı √flÌ⁄ ◊¥ √›˘. ¿ı‹ …ı, ±ı ÷˘ ’˘÷ÎfiÎ ¿ıŒ‹Î_
‹Ëα·‹V÷ flËı ÷◊Î ÷ıHÎı ’˘÷ÎfiÎ V‰w’fi˘ ÷◊Î ¤√‰ÎfifiÎ V‰w’fi˘
‹ÏË‹Î ΩH›˘ »ı. ÷ı ‹ÎÀı ±ıfiı Á˘fi_, ·˘œ<_, ’ÎÊÎHÎ ±ı Á‰˝fiı ωÊı
Á‹⁄Ï© ‰÷ı˝ »ı ±fiı Á˘‚ ‰Ê˝fiÌ VhÎÌ ¿ı ±ıÓÁÌ ‰Ê˝fiÌ VhÎÌ ’HÎ Á‹’HÎı …
ÿı¬Î› »ı. ±Î‰˘ …ı iÎÎfiÌ »ı ÷ı ±Ï÷ ωÂ΂ º„WÀfiı ’΋ı »ı. ÷ı º„WÀ‹Î_
±ı¿ ’vÊ˘k΋fiÌ ‹ÒÏ÷˝ ÏÁ‰Î› ⁄Ì…\_ ¿Î_¥ ±ıfiı ÿı¬Î÷_ fi◊Ì.
““±Î μk΋ iÎÎfiÌ ¤@÷fiÌ μk΋ „V◊Ï÷ »ı. ÷ı ÏÁ‰Î›fiÌ …ı ’Ëı·Ì
„V◊Ï÷ ¿ËÌ, ÷ı‹Î_ ÷˘ ±ı ¤@÷ ¿ı‰‚ ÁI’vÊfiÎ ‰«fi‹Î_ ωrÎÁ ·Î‰Ìfiı
¤√‰Îfifiı ¤√‰Îfi ΩHÎı »ı. ÷ıfi˘ ±ı ωrÎÁ ±Ï÷ ºœ »ı, ÷ı◊Ì ÷ıfiÎ
‹ÏË‹ÎfiÎ iÎÎfiı ¿flÌfiı Á‰ı˝ ωʛfiı ÷E» ¿flÌ ÿı »ı. ’fl_÷ μk΋ iÎÎfifiÌ
Á‹…HÎfiÌ „V◊Ï÷‹Î_ ÷˘ F›Î_ Á‘Ì …√÷ ¤ÎÁı »ı I›Î_ Á‘Ì ±ÎI‹Îfi_
ÁÎZÎÎ÷Ô˚¿Îfl iÎÎfi ◊›_ … fi◊Ì.61 I›Î_ lÏ÷ »ı ¿ı “•Êà◊Ê˘ôÊʟʌԘ ¡ªŒÔ˜
÷ÊÁà –” ‹ÎÀı …ı ¤@÷fiı ±ı‹ ω„@÷ …HÎΛ ¿ı ±Î ’ÿÎ◊˝ ÁÎfl˘ »ı ¿ı
fiflÁ˘ »ı, I›Î_ Á‘Ì ±ıfiı ωCfi »ı. F›Î_ Á‘Ì ±ı‰Ì ‹Ï÷ ˢ› ¿ı ±Î VhÎÌ
÷˘ ±Ï÷› w’‰Îfi »ı ±fiı ±Î ‰VhÎ ÷˘ ±Ï÷› ÁÎv_ »ı ±fiı ±Î ‹ıÕÌ
÷˘ CÎHÎÌ ÁÎflÌ »ı ±fiı ±Î ÷_⁄ÕÌ ÷˘ ±Ï÷› ÁÎflÌ »ı ±fiı ±Î ’ÎhÎ ÷˘
±Ï÷› ÁÎv_ »ı, I›Î_ Á‘Ì ±ı Á‰ı˝ ÷E» ⁄Ï© »ı. ’HΠωrÎÁÌ ¤@÷
61. ÁÎ_A›‰Î‚Î »ı ÷ı «˘‰ÌÁ ÷k‰fiı ±‰Î_÷fl ∞‰, ¥rflfiı ¿ËÌ (÷k‰ ¤ı‚Î)
’_«‰ÌÁ‹Î ’fl‹ÎI‹Îfiı ¿Ëı »ı. ±fiı ›˘√‰Î‚Î »ı ÷ı ’_«‰ÌÁ‹Î («˘‰ÌÁ
÷k‰◊Ì M≤◊¿˚) ∞‰, ¥rflfiı ¿Ëı »ı ±fiı »T‰ÌÁ‹Î ’fl‹ÎI‹Îfiı ¿Ëı »ı. ‹ÎÀı
ÁÎ_A›fiÌ Á‹…H΋Î_ ∞‰ ÷k‰ ¤ı‚˘ … flËı »ı ±fiı ±ı¿·_ iÎÎfi T≤Ï©fiı ’΋ı »ı
±fiı ÁÎ_A›fiÌ Á‹…HÎ ºœ ¿flÌ, …ıHÎı ›˘√ ÁÎ‘Ì ∞‰ÎI‹Îfiı ÷k‰◊Ì …\ÿ˘ ¿›˘˝
ˢ› ±fiı ¤√‰Îfi‹Î_ ΩıÕΛ˘ ˢ›, ÷ı ÏÁ© ÿÂÎfiı ’΋ı »ı ±fiı ÷ıfiÌ
≥„Lƒ›˘fiÌ T≤Ïkα˘ ¿˘¥ Ïÿ‰Á ¤√‰ÎfifiÎ V‰w’‹Î_◊Ì ±fi·˘‹ ◊÷Ì fi◊Ì.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 225

¤√‰ÎfifiÎ ‹ÏË‹Î ±Î√‚ ±Î ’ÿÎ◊˝fiÌ Ï‰„@÷ ΩHÎÌfiı ÷ıfiı fiΉ_÷ ±fiı

÷E» ΩHÎı »ı. ‹ÎÀı ±ı‰˘ ¤@÷ ’HÎ …wfl ’Îfl ’Õı ±ı‹ ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ »ı.
±ı‰Î ¤@÷fiı ¿ÿΫ Ë‹HÎÎ_ ’˘÷ÎfiÎ V‰w’fi˘ ÷◊Î ’fl⁄˛õfiÎ V‰w’fi˘
ÁÎZÎÎI¿Îfl fiÏË ◊›˘ ˢ›, ÷˘ ÿıË ‹Ò¿Ìfiı ’HÎ ¤√‰Îfi ±ıfiı …wfl ¿flΉÂı
±fiı ⁄˛õ‹˘Ë˘·‹Î_ ¤Î√‰÷Ì ÷fi ±Î’Âı. ‹ÎÀı Á‹…HÎ ¿flÌfiı ±ıÀ·Ì …
¿fl‰ÎfiÌ »ı ¿ı ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝◊Ì ¿Î_¥ ÁÎv_ fi◊Ì ±fiı ¿Î_¥ ÁÎv_
Á‹…‰Îfi_ fi◊Ì. ‹ÎÀı …ı Á_÷fiÎ_ ‰«fi‹Î_ ωrÎÁ flÎ¬Ì Á‹F›Î ˢ›
±◊‰Î ÷˘ iÎÎfifiÎ ’Îflfiı ’ÎQ›Î ˢ› ÷ı ⁄_fiı ‹@÷˘ … ÁϬ›Î »ı.””
±Î‰Ì ±ÎI‹Î-’fl‹ÎI‹ÎfiÎ V‰w’fiÌ ÏÿT› ‰Î÷˘ ±·‹V÷ ¤Î‰‹Î_
±Î‰Ì ¤√÷∞±ı ¿flÌ ±fiı Á¤Îfiı fl_…fi ¿flÌ ÿÌ‘Ì.
±Î‹, ±Î‰˘ ±’Îfl ±Îfi_ÿ ¿flÎ‰Ì “lÌ’Ï÷‹Ô˚” ¿›* ±ıÀ·ı ◊΂ ’HÎ
÷ˆ›Îfl ◊›˘. ‰¿Ì·ı ¬Ò⁄ … ¤Î‰’Ò‰˝¿ ÿÒ‘’ο, ’ÒflÌ, ’ÎhÎÎ_fiÌ flÁ˘¥ ¿flΉÌ
Ë÷Ì ±fiı ¤√÷∞ ÷◊Î Á˙ Á_÷-ËÏfl¤@÷˘fiı CÎHÎÎ … ¤Î‰’Ò‰˝¿ …‹ÎÕuÎ.
’»Ì ¤√÷∞ ÷◊Î Á‰ı˝ Á_÷˘fiÌ ’ÒΩ ¿flÌ, ‘˘Ï÷›Î_ ±˘œÎÕuÎ_. I›Îfl ⁄Îÿ
¤√÷∞ flΉÁÎËı⁄fiı CÎıfl ’˘÷Îfiı μ÷Îflı ’‘Λν.
÷ı … Ïÿ‰Áı ⁄’˘flı ‰fl÷η◊Ì ’΂Π±ÎT›Î. ¤√÷∞fiı fiÏÕ›Îÿ
»˘ÕÎT›_ ±fiı ’ıÀ·Îÿ ‹˘¿S›Î, ÷˘ ’ıÀ·Îÿ‹Î_ ’HÎ ±ıÀ·˘ … ≠÷Î’
⁄÷Ή‰Î ‹Î_Õu˘ ±fiı flΉÁÎËı⁄ …ı‰Î B≤ËV◊ ’HÎ ¤√÷∞fiÎ ÏÂW› ◊¥
√›Î. ±Î‰Î ±≠Ï÷‹ ≠÷Î’ ±fiı ±ˆr›˝◊Ì ‰fl÷η‹Î_ CÎHÎÎfiı μ¶ı√ ◊›˘
±fiı ÷ı◊Ì ¤√÷∞fiı ˉı ’ıÀ·Îÿ◊Ì ÷fl÷ … CÎıfl ‹˘¿·‰Î ‹ÎÀı ¿˘ÃÎflÌ ¶ÎflÎ
Á_ÿı¢ ‹˘¿S›˘.
’΂αı ¤√÷∞fiı ¿˘ÃÎflÌfiÌ Ï«ßÌ ±Î’Ì, …ı ‰Î_«Ìfiı ¤√÷∞±ı
¿èÎ_ — ““ÃÌ¿.”” ’»Ì ‰Î÷˘ ¿fl‰Î ‹Î_ÕuÎ ±fiı ÏÿT›¤Î‰‹Î_ ±Î‰Ì …¥fiı
’΂α˘ ÷flŒ Ωı¥fiı ⁄˘S›Î — ““÷‹ı ‹fiı ÷ıՉΠ±ÎT›Î »˘ ? ’HÎ ‹Îflı ÷˘
±ËŸ Ë…\ ÿÁ Ïÿ‰Á flËı‰_ »ı ±fiı ±Î ⁄‘Î ËÏfl¤@÷˘fiı ¿◊ΉÎ÷νfi_ Á¬
±Î’‰_ »ı. ‹ÎÀı ¿˘ÃÎflÌfiı ¿Ëı¢ ¿ı μ’ÎÏ‘◊Ì ⁄Ì¢ fiÏË. ‘Λ* ÷˘ ±ı¿
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfi_ … ◊Λ »ı. ÷ı◊Ì Ωı ‹fiı «ÌflÌfiı ⁄ı ¿À¿Î ¿flÌ ÿıÂı, ÷˘ ’HÎ
Ë_ ‹fl‰Îfi˘ fi◊Ì. V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ¤ı√Î ¿flÌfiı ÁÎ_‘Ì ÿıÂı. ‰‚Ì, …ıÀ·Î‹Î_
flÎΩfi_ flÎF› »ı, ÷ıÀ·Î‹Î_ flÎHÎÌfi_ ’HÎ flÎF› »ı; ÷ı‹ …ıÀ·˘ V‰ÎÏ‹-
226 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

fiÎflΛHÎfi˘ Ë¿‹ »ı, ÷ıÀ·˘ … ‹Îfl˘ Ë¿‹ »ı ±fiı ‹ËÎflÎ… ‹fiı ‰Â »ı,
‹ÎÀı V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfiÎ ≠÷Î’ı ‹Îv_ ‘Λ* ’HÎ ◊Λ »ı.”” ±ı‹ ±Ï÷›
ÏÿT›¤Î‰‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ.
’»Ì ‰ˆz ÷◊Î ⁄ΉÎ∞fiı ‰fl÷η ’΂α˘ ÁÎ◊ı ‹˘¿S›Î ±fiı ’˘÷ı
I›Î_ flèÎÎ.
“’ıÀ·Îÿ‹Î_ ¤√÷∞ ÿÁ Ïÿ‰Á flËı‰ÎfiÎ »ı” ÷ı ΩHÎÌ, fiÏÕ›ÎÿfiÎ
ËÏfl¤@÷˘ ’HÎ ’ıÀ·Îÿ √›Î ±fiı ωiÎÎfiÿÎÁ∞, ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ÷◊Î
’vÊ˘k΋ÿÎÁ∞, ‹ËÎ’vÊÿÎÁ∞ ±ÎÏÿ ’Î_« ÁΑ±˘ ’HÎ ’ıÀ·Îÿ √›Î
±fiı ‹_Ïÿfl‹Î_ …¥fiı μ÷Îfl˘ ¿›˘˝. ’»Ì ¤√÷∞fiı Á_ÿı¢ ‹˘¿S›˘ —
““‹_Ïÿfl‹Î_ ÁΑ ±ÎT›Î »ı.””
÷ı ÁÎ_¤‚Ì ¤√÷∞±ı «fi̷η ÷◊Î ¿ÎÏ·ÿÎÁfiı ‹_Ïÿfl‹Î_ ‹˘¿S›Î
±fiı ¿Ëı‰flÎT›_ — ““…ı‰Î ±ÎT›Î »˘, ÷ı‰Î … ’Î»Î Ω±˘. ±ÎiÎÎ ·˘’Ìfiı
¿ı‹ ±ÎT›Î »˘ ?””
÷ı◊Ì ÷ı ÁΑ±˘ ÷fl÷ … I›Î_◊Ì fiÌ¿‚Ì ±fiı «ÎS›Î ±fiı ±ı¿ √Îμ
…¥fiı ‰Õ fiÌ«ı ±Îfl΋ ¿fl‰Î ⁄ıÃÎ. flΉÁÎËı⁄ F›Îflı ¿«ıflÌ‹Î_◊Ì ±ÎT›Î,
I›Îflı ÷ı‹fiı ¬⁄fl ’ÕÌ. ±ıÀ·ı ÷ı‹HÎı ¤√÷∞fiı ωfi_÷Ì ¿flÌ — ““‹Îflı CÎıfl◊Ì
ÁΑfiı ’λΠ¿ÎœuÎ ÷ı ÃÌ¿ fiÏË. ÷ı◊Ì ’λΠ⁄˘·Î‰˘.”” ’»Ì ±ı¿ ‹ÎHÎÁfiı
‹˘¿·Ìfiı ‰Õ fiÌ«ı ⁄ıÃı·Î ÁΑ±˘fiı ’λΠ⁄˘·ÎT›Î.

¿<flÎfi‹Î_fiÎ «Îfl ≠¿ÎflfiÎ ’vÊfiÌ ¤√÷∞±ı ¿flı·Ì ‰Î÷

÷ı … Ïÿ‰Áı ⁄’˘flı flΉÁÎËı⁄fi˘ …‹ÎÿÎfl ¿<flÎfifi_ ’V÷¿ ËÎ◊‹Î_ ·¥
flΉÁÎËı⁄fiı CÎıfl ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fiı ±ÎT›˘. ⁄Ë … ’ο ±fiı ≥‹ÎfiÿÎfl ±Î
…‹ÎÿÎfl flΉÁÎËı⁄fiÎ ’ÀΉ΂Π÷flÌ¿ı ¿Î‹ ¿fl÷˘ Ë÷˘. ±Î‰Î ¬ÿÎ¥
ÏŒflV÷Î …ı‰Î ’vÊ flΉÁÎËı⁄fiı CÎıfl ±ÎT›Î »ı, ÷ı Ωı ¬flı¬fl ‹˘ÀÎ’vÊ
¿<flÎfi‹Î_ ·A›Î »ı ÷ı‰Î ˢ› ÷˘, ÷ı‹fiÎ_ ÿ½fiı ÂÎ_Ï÷ ◊¥ Ω› ±fiı ‹fifiÎ
⁄‘Î Á_¿S’˘ ¿ËÌ ÿı ó ±ı‹ Á_¿S’ ¿flÌ, ⁄ı-hÎHÎ ≠ë ’Ò»‰ÎfiÎ √˘Ã‰Ì,
μ’flfiÎ hÎÌ…ı ‹Î‚ı F›Î_ ¤√÷∞fi˘ μ÷Îfl˘ Ë÷˘ I›Î_ ±Î …‹ÎÿÎfl ±ÎT›˘.
Á΋ı … √ÎÿÌ-÷Ï¿›Î μ’fl ¤√÷∞ Ï⁄flÎ…‹Îfi Ë÷Î. rı÷ ‘˘Ï÷›_ ÷◊Î
rı÷ ¿ıÏÕ›_ ’Ëı›* Ë÷_ ±fiı ’ÎÁı ⁄ıÃı·Î Á_÷˘ ÷◊Î ËÏfl¤@÷˘fiı ‰Î÷˘ ¿fl÷Î
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 227

Ë÷Î. …‹ÎÿÎflfiÌ º„WÀ ÁÌ‘Ì ¤√÷∞ μ’fl ’ÕÌ ±fiı ÷ı‹fiÎ_ ÿ½fi ¿fl÷Î_
… ÷ıfiÎ Á‰˝ Á_¿S’ ⁄_‘ ◊¥ √›Î ±fiı ±_÷fl‹Î_ ±’Îfl ÂÎ_Ï÷ ◊¥ √¥.
ÁÎZÎÎ÷Ô˚ ¬ÿΠˢ› ±ı‰Î_ ÿ½fi ÷ı‹fiı ¤√÷∞fiÌ ‹ÒÏ÷˝‹Î_ ◊›Î_. ±Î◊Ì
¬ÿÎfiÌ ⁄_ÿ√Ì ¿fl÷˘ ˢ› ±ı‰Î ¤Î‰ı ÷ı ¤√÷∞fiÌ Á΋ı fi‹Ì ’Õu˘.
±Î_¬‹Î_◊Ì ±lfiÌ ‘ÎflÎ «Î·ı ’HÎ ⁄˘·Î› fiÏË. Á‰˝ Á¤ÎÁÿ˘ ÷ıfiÌ Á΋ı
… Ωı¥ flèÎÎ. ¤√÷∞±ı ÷ıfiÎ ÁÎ‹Ì º„WÀ ¿flÌ, ±ıÀ·ı ÷ı ¤Îfi‹Î_ ±ÎT›˘
±fiı fi÷ ‹V÷¿ı ±ÿ⁄◊Ì ¤√÷∞fiÌ Á΋ı Ωı¥ flè΢. ⁄ı ËÎ◊‹Î_ ¿<flÎfifi_
’V÷¿ ÿ⁄ÎT›_ Ë÷_. ¤√÷∞±ı ÷ı ’V÷¿ ÷ıfiÌ ’ÎÁı◊Ì ·Ì‘_ ±fiı ±Î‹÷ı‹
Œıfl‰Ìfiı ⁄˘S›Î ¿ı ó
““…‹ÎÿÎfl ÁÎËı⁄ ! ÷‹ı ÷˘ ’Ò‰˝fiÎ …⁄flÎ ‹‹ZÎ »˘ ±fiı ⁄Ë
≥‹ÎfiÿÎfl »˘. ÷‹ÎflÎ_ ±fiı ±‹ÎflÎ_ ÂÎVh΢fi˘ ÏÁ©Î_÷ ±ı¿ … »ı. ±‹Îfl΋Î_
…ı‹ ‘‹˝, iÎÎfi, ‰ˆflÎB› ±fiı ¤„@÷ ±ı «Îfl √HÎı ›@÷ …ı ÁI’vÊ Ë˘› ÷ı
±ı¿Î_Ï÷¿ ¿Ëı‰Î› ±fiı ¬ÿÎfiÌ Ë…^flfiÎ flËıfiÎflÎ ¿Ëı‰Î›; ÷ı‹ ÷‹ÎflÎ
¿<flÎfi‹Î_ ’HÎ ÂÏfl›÷, ÷flÌ¿÷, Ë¿Ì¿÷ ±fiı ‹ÎflŒ÷ ±ı‹ «Îfl ≠¿ÎflfiÎ
’vÊ ¿èÎÎ »ı. ÷ı‹Î_ ÂÏfl›÷ ÷ı Â_ ? ÷˘ ‘‹˝ flά‰˘, ¬˘À<_ fi ⁄˘·‰_, ’ο
ω«Îfl flά‰˘ ±fiı ÷¿flÎfl ◊÷Ì Ë˘› I›Î_ ¤‚Ìfiı Á‹Î‘Îfi ¿flΉ‰_.
““ˉı ÷flÌ¿÷Ì ’vÊfiÎ_ ±ı ·ZÎHÎ »ı ¿ı ¬ÿÎfiÌ ⁄_ÿ√Ì ¿fl‰Ì, fiı¿Ì
’¿Îfl‰Ì ±fiı …ıÀ·Î rÎÁ «Î·ı »ı ÷ıÀ·Î ¬ÿÎfiÎ fi΋fiÎ Ω’ ¿fl‰Î. ’»Ì
ÁËı…ı ÁËı…ı …ı ‹‚Ì ±Î‰ı ÷ı … …‹ı ’HÎ ±’ıZÎÎ fi flάı. ±Î‰Î ’vÊ
Á_ÁÎfl◊Ì μÿÎÁ flËı, ’HÎ B≤ËV◊Îl‹ ÷˘ ¿flı … fiÏË.
““ˉı hÎÌΩ ≠¿ÎflfiÎ Ë¿Ì¿÷Ì ’vÊ »ı. ÷ıfi_ ‹fi ÷˘ ±¬_Õ ¬ÿ΋Î_
… flËı. ÷ıfiÌ ±Î‰Ì „V◊Ï÷◊Ì ·˘¿˘ ÷ıfi΋Î_ ÷HÎΛ ±fiı ÷ıfiı ±◊ı˝ ¤ıÀ-
Á΋√˛Ì ’HÎ ·Î‰ı, ’HÎ ÷ı ÷˘ …ıÀ·_ ±‰U› ˢ› ÷ıÀ·_ … √˛ËHÎ ¿flı,
‰fi‹Î_ ’ÕÌ flËı ±fiı ±·‹V÷fiÌ ’ıÃı ‰÷ı˝.
““ˉı »ıS·Î ≠¿ÎflfiÎ ‹ÎflŒ÷Ì ’vÊ »ı ÷ı ±Ï÷ μk΋ „V◊Ï÷fiÎ »ı.
÷ıfiı ÷˘ ±¬_Õ «ˆ÷L› … «Îflı¿˘fl ÿı¬Î› ±fiı ’Ëı·Î ≠¿ÎflfiÎ ÂÏfl›÷Ì
’vÊ ÷ı Ωı ÷ıfiı Áı‰Î ¿flÌ flÎ∞ ¿flÌ zı, ÷˘ ÷ıfiı º„WÀ‹ÎhÎı Ωı÷Ωı÷΋Î_
hÎÌΩ ≠¿ÎflfiÎ Ë¿Ì¿÷Ì ’vÊ …ı‰˘ ¿flÌ zı. ‹ÎÀı ±Î‰Î ≠¿ÎflfiÎ …ı ‹ÎflŒ÷Ì
’vÊ »ı ÷ıfiı ±˘‚¬Ì ·ı‰Î ±fiı ±˘‚¬Ìfiı ’»Ì Ïfifl_÷fl ÷ı‹fiÌ Áı‰Î ¿fl÷Î_
228 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

¿fl÷Î_ ¬ÿÎfi_ fi΋ ·ı‰_, …ı ÿflı¿ ≠¿Îflı flËı‹ ¿fl‰Î‰Î‚Î »ı. ¬ÿÎ ±ı¿ …
±Î ÿÏfi›ÎfiÎ ’η¿ »ı ±fiı μ©Îfl ¿flfiÎflÎ »ı. ±fiı ±Î‰Î ‹ÎflŒ÷Ì ’vÊ
¶ÎflÎ … ±Î’HÎÌ ⁄_ÿ√Ì ÁÎ_¤‚ı »ı. ‹ÎÀı …ıfiÎ μ’fl ¬ÿÎfiÌ ÿ‰Î ˢ›, ÷ı‰Î
‹ÎflŒ÷Ì ’vÊ … ÁΫΠflÎË μ’fl »ı. ±ıÀ·ı ±ı flÎË μ’fl ·¥ …‰Î Ëo‹ıÂÎ_
¬ÿÎfiı ⁄_ÿ√Ì ¿fl‰Ì. ‰‚Ì, @›Îflı› ’HÎ ¬ÿÎ …ıfiÎ μ’fl fiά ˢ›
÷ı‰ÎfiÎ ‹Î√ı˝ «Î·‰_ fiÏË. Ëo‹ıÂÎ_ ‹ÎflŒ÷Ì ’vÊfiı … ±fiÁfl‰_.””
±ıÀ·_ ¿ËÌ ¤√÷∞±ı ÷ıfiÌ Á΋_ Ωı›_ ±fiı ÷ıfiı ¿èÎ_ — ““…‹ÎÿÎfl
ÁÎËı⁄ ! ÷‹Îflı …ı ≠ë ’Ò»‰˘ ˢ› ÷ı ’Ò»˘.””
I›Îflı …‹ÎÿÎfl ËÎ◊ ΩıÕÌ ⁄˘S›˘ — ““…ı ’Ò»‰Î ±ÎT›˘ Ë÷˘ ÷ı ÷˘
÷‹˘±ı ±Î√‚◊Ì … ¿ËÌ ÿÌ‘_. ‹ÎÀı ÷‹˘ ÷˘ ÁΫΠ‹ÎflŒ÷Ì ’vÊ »˘.
‰‚Ì, ‹ıÓ ÏË_ÿ ±fiı ‹Á·‹Îfi‹Î_ CÎHÎÎ Œ¿Ìfl Ωı›Î »ı, ’HÎ ÷‹ÎflÎ …ı‰Î ¿˘¥
ÿÌÃÎ fi◊Ì. ÷‹ÎflÎ_ ÿ½fi◊Ì ‹fiı CÎHÎÌ ÂÎ_Ï÷ ◊¥ √¥ ±fiı »÷Ì ÿıËı ‹ÎflŒ÷Ì
’vÊ ‹Y›Î ±fiı ‹Îfl˘ ‹˘ZÎ ◊¥ √›˘.”” ±ı‹ ¿ËÌfiı ’√‹Î_ ’Õu˘.

…^Ï÷›Î_ ‹Îflı ÷˘ ’HÎ ÷‹Îflı ±ıfiÌ ¿ıÕı Œfl‰_

¤√÷∞ ÷ıfiÎ fiı¿Ïÿ· ±fiı ’ο ∞‰fi◊Ì ¬ ◊¥ √›Î. ’»Ì ’˘÷ı
ωiÎÎfiÿÎÁ∞ ÷◊Î ⁄ÌΩ ÁΑ±˘ ±Î√·ı Ïÿ‰Áı ±ÎT›Î Ë÷Î ÷ı‹fiÎ ÷flŒ
Ωı¥ fl‹Ò… ¿fl‰Î …‹ÎÿÎflfiı ¿èÎ_ — ““…‹ÎÿÎfl ÁÎËı⁄ ! ±Î ÁΑfiı Ã’¿˘
z˘. ‹ÎflÌ ’»‰ÎÕı Œ›Î˝ ¿flı »ı ±fiı ¿ıÕ˘ ‹Ò¿÷Î fi◊Ì. ‹ÎÀı ’λ‚ fi Œflı
÷ı‹ ¿Ë˘.””
±ıÀ·ı ÷ı …‹ÎÿÎflı ωiÎÎfiÿÎÁ∞ Á΋_ Ωı¥fiı ¿èÎ_ — ““÷‹˘ ÷˘
¬ÿÎfiÎ Œ¿Ìfl »˘ ±fiı ±Î ’vÊ ÁÎZÎÎ÷Ô˚ ¬ÿÎ »ı, ‹ÎÀı ÷‹˘fiı ·Î¿Õ̱˘
‹Îflı ±fiı …^Ï÷›Î_ ‹Îflı ÷˘ ’HÎ ÷‹Îflı ±ı‹fiÌ ¿ıÕı Œfl‰_ ±fiı ±ı‹fiÎ Á΋_
Ωı¥ flËı‰_. ÷‹ÎflÎ_ ‘L›¤ÎB› »ı ¿ı ÷‹˘ ÏËoÿ »˘.”” ±ı‹ ¿ËÌfiı ¤√÷∞fi˘
‹ÏË‹Î ÷ıHÎı ¿è΢.
±Î◊Ì, ¤√÷∞±ı flΉÁÎËı⁄ ÷flŒ Ωı¥fiı ¿èÎ_ — ““±Î ÷‹Îfl˘
…‹ÎÿÎfl ¬ÒÀ· fỉÕu˘. ‹ıÓ ±Î‹ ¤·Î‹HÎ ¿flÌ I›Îflı ±Î‹ ±‰‚_ ⁄˘S›˘.””
±ı‹ ⁄˘·Ì CÎHÎÌ … fl‹Ò… ¿flÌ.
÷ı … Ïÿ‰Áı ÁÎ_…ı ¤√÷∞±ı ωiÎÎfiÿÎÁ∞ ÷◊Î ⁄ÌΩ Á_÷˘fiı ¬Ò⁄
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 229

Ã’¿˘ ÿÌ‘˘ ±fiı ¿èÎ_ — ““÷‹˘ ±ÎiÎΠωfiÎ ±ÎT›Î ÷ı ÃÌ¿ ¿›* fiÏË,”” ±ı‹
L≤ÏÁ_Ëw’ ‘ÎflÌ, ·Î·«˘‚ ◊¥, CÎÕÌ¿ ‰œı ±fiı ‰‚Ì CÎÕÌ¿ ‰Î÷˘ ’HÎ ¿flı.
±ı‹ ⁄ı ¿·Î¿ Á‘Ì ±’Îfl ·Ì·Î ¿flÌ. …ı Ωı¥fiı ωiÎÎfiÿÎÁ∞ ÷˘ ±’Îfl
ÏÿT›¤Î‰◊Ì ¤√÷∞fiÌ ‹ÒÏ÷˝ ±_÷fl‹Î_ μ÷Îfl÷Î … √›Î. ¤√÷∞ ’HÎ ±Î
ÁΑfiÌ ’˘÷Î ÷flŒfiÌ ≠ÌÏ÷fiı ·Ì‘ı ÷ı‹fiı ‰Â ◊¥ √›Î Ë÷Î. ’»Ì Á‰ı˝
ÁΑ Á_K›Î ±Îfl÷Ì ¿fl‰Î ‹_Ïÿfl‹Î_ ’‘Λν.

±Î’ı ±‹ÎflÎ_ ‹fi ∞÷Ì ·Ì‘Î_ »ı

⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı Á_÷˘fiı flΉÁÎËı⁄fiı CÎıfl flÁ˘¥ ˢ‰Î◊Ì …‹‰Îfi_ Ë÷_.
±ıÀ·ı Á‰ı˝ Á_÷˘ fiÎËÌ, ’ÒΩ◊Ì ’fl‰ÎflÌ flΉÁÎËı⁄fiÎ CÎıfl ±ÎT›Î. ¤√÷∞
÷ı‹fiı Ωı¥ ⁄Ë … flÎ∞ ◊›Î. »÷Î_ Ã’¿˘ ÿı÷Πˢ› ÷ı ¤Î‰◊Ì ¿èÎ_ —
““÷‹Îflı ÁΑfiı ÷˘ ÏfiT≤ÏkÎ’flΛHÎ flËÌ ±¬_Õ ¤…fi ¿fl‰_ Ωı¥±ı. ÷ı ‹Ò¿Ìfiı
÷‹ı ±‹ÎflÌ ¿ıÕı Œfl˘ ±fiı ±‹ı ±Î‰Ì±ı I›Îflı ’ÒΩ ¿fl˘ ÷ı ÃÌ¿ fiÏË.””
±ı ÁÎ_¤‚Ì Ï‰iÎÎfiÿÎÁ∞±ı ËÎ◊ ΩıÕÌ ¿èÎ_ — ““‹ËÎflÎ… ! ±‹ÎflÎ_
‹fi ±Î’ı ¬ıÓ«Ì ·Ì‘Î_ »ı ±ıÀ·ı ±Î’fiÌ ±Î‰Ì ¿Î‹HÎ√ÎflÌ ‹ÒÏ÷˝fiÎ_ ÿ½fi
ωfiÎ flËı‰Î÷_ fi◊Ì. …ı‹ √˘’̱˘fiÎ ÿıË lÌ¿ÚWHÎfiÌ ‰Î_Á‚Ìfi˘ ±‰Î…
ÁÎ_¤‚Ì CÎfl‹Î_◊Ì fiÌ¿‚Ì ’Õ÷Î, ÷ı‹ ±‹ÎflÎ◊Ì ’HÎ ±Î’ ±ÎT›ÎfiÎ
Á‹Î«Îfl ÁÎ_¤‚Ì flËı‰Î÷_ fi◊Ì. ±Î’ ±ÎiÎÎ fiÏË ±Î’˘ ÷˘ ±‹ÎflÎ ≠ÎHÎ
ÿıË◊Ì »^ÀÎ ’ÕÌfiı ±Î’fi΋Î_ ‹‚Ì …Âı, ’HÎ ±Î’fiÌ ‹ÒÏ÷˝fiÎ_ ÿ½fi ωfiÎ
flËı‰ÎÂı fiÏË.””62
÷ı‹fiÎ_ ±Î‰Î_ ±Ï÷ VfiıËfiÎ_ ‰«fi ÁÎ_¤‚Ì, ¤√÷∞ ±I›_÷ flÎ∞
◊›Î ±fiı ¿èÎ_ — ““±ı ÷˘ ¬v_. ’HÎ Á˙fi_ ‹‚÷_ flά‰_ ’Õı.”” ±ı‹ ¿ËÌfiı
flΉÁÎËı⁄ Á΋ı Ωı¥fiı ⁄˘S›Î — ““±Î flΉÁÎËı⁄fiÎ_ ’HÎ ⁄Ë ‹˘ÀÎ_ ¤ÎB›
»ı, ÷ı ÷‹ÎflÎ …ı‰Î Á_÷ ’‘Λν. ÷ı◊Ì lÌ∞‹ËÎflÎ… ÁÎZÎÎ÷Ô˚ …‹‰Î ’‘Λν
»ı. ‰‚Ì, ±Î ÁÌ÷Î⁄Î ’HÎ ÁÎZÎÎ÷Ô˚ ·Z‹Ì∞ …ı‰Î_ »ı.”” ±ı‹ flΉÁÎËı⁄fi˘
⁄Ë … ‹ÏË‹Î ¿è΢.
62. Á‚¢øÊX ŸSàflŒœ⁄UÊ◊ÎìÍ⁄U∑§áÊ „UÊ‚Êfl‹Ù∑§ ∑§‹◊Ëà ¡NUë¿UÿÊÁÇŸ◊Ô˜ –
ŸÙ ømÿ¢ Áfl⁄U„U¡ÊÇãÿȬÿÈQ§Œ„UÊ äÿÊŸŸ ÿÊ◊— ¬ŒÿÙ— ¬ŒflË¥ ‚π Ã H
ó lÌ‹ÿÔ˚¤Î√‰÷ — 10/29/35
230 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

’»Ì ◊΂ ÷ˆ›Îfl ◊›˘ ±ıÀ·ı Ãο˘fl∞fiı ◊΂ …‹ÎÕu˘ ±fiı Á‰ı˝ Á_÷˘
÷◊Î ËÏfl¤@÷˘fiÌ ’_„@÷ ¿flÌ. flÁ˘¥‹Î_ ÿÒ‘’ο, ’ÒflÌ, ¬Î_ÕfiÎ ·ÎÕ<, ’ÎhÎÎ_
‰√ıflıfiÌ μk΋ flÁ˘¥ ⁄fiÎ‰Ì Ë÷Ì. flΉÁÎËı⁄fiÌ ≥E»Î ±ı‰Ì ¿ı ¤√÷∞ Á˙
Á_÷-ËÏfl¤@÷˘fiı ’ÌflÁı. ÷ı◊Ì ¤√÷∞±ı ÷ı‹fi˘ ÷ı Á_¿S’ ΩHÎÌfiı ‘‹˝
Á_⁄_‘Ì CÎHÎÌ ‰Î÷ ¿flÌ ±fiı ‰HÎνl‹fiÎ ‘‹˝fiÌ ‹›Î˝ÿÎ …ı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ⁄Î_‘Ì
»ı ÷ı μS·_CÎ‰Ì … fiÏË ó ±ı‹ ‰Î÷˘ ¿flÌ, ’˘÷ı ’_„@÷fiÌ Á΋ı ⁄ıÃÎ ±fiı
«fi̷η ’ÎÁı Ï’flÁÎT›_. ωiÎÎfiÿÎÁ∞ ’kÎfl ·¥fiı …‹‰Î ±Î‰÷Î Ë÷Î.
÷ı‹fiı Ωı¥ ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““±Ë˘, ±Î ÷˘ ÁÎZÎÎ÷Ô˚ Â¿∞ …ı‰Î »ı, «Î·˘
‹‚̱ı.”” ±ı‹ ¿ËÌfiı ∂¤Î ◊¥fiı ωiÎÎfiÿÎÁ∞fiı ‹Y›Î. ωiÎÎfiÿÎÁ∞fiı
÷˘ ±Î ±·P› Á¬fi˘ ·Î¤ ‹Y›˘ ÷ı ±fi_÷ ◊΂ …Q›Î ⁄flÎ⁄fl ◊›_.
’»Ì Á_÷˘fiı …‹‰Î ⁄ıÁÎÕuÎ. ’Î_« Á_÷fiÌ ’_„@÷ ◊¥ ±ıÀ·ı
¤√÷∞±ı flΉÁÎËı⁄fiı ¿èÎ_ — ““÷‹Îflı ÷˘ ’Î_« ›i΢ ’ÒflÎ ◊›Î.”” ±ı‹
¿ËÌ ’Î_« Á_÷˘fiÌ fi΋‰Îfl √HÎ÷flÌ ¿flÌ, fl‹Ò… ¿flÌ, ÁΑ±˘fiı ’flÎHÎı ‰Îflı
‰Îflı Ï’flÁÎ‰Ì …‹ÎÕuÎ ±fiı ¿èÎ_ — ““±Î‰˘ ±‰Áfl ŒflÌ fiÏË ‹‚ı. ‹ÎÀı
…‹˘.”” ±ı‹ ¿ËÌ ’vÊ˘k΋ÿÎÁ …‹÷Î Ë÷Î ÷ı‹fiÌ ’ÎÁı ±ÎT›Î ±fiı
«fi̷ηfiı ¿èÎ_ — ““±Î ÁΑfiı ±ı¿ ·ÎÕ< ·ı‰˘ »ı ‹ÎÀı ±Î’˘.””
÷ı◊Ì ’vÊ˘k΋ÿÎÁ ⁄˘S›Î — ““‹ÎflÎ ‹fi‹Î_ ÷˘ Ë÷_, ’HÎ ⁄‘Î …‹Ì
flèÎÎ ±ıÀ·ı fi ⁄˘S›˘.”” ±ı‹ flΉÁÎËı⁄fiÎ ≠ı‹fiı ‰Â ◊¥fiı ¤√÷∞±ı
÷ı‹fiı CÎıfl Á‰ı˝ Á_÷˘fiı CÎH΢ … ±Îfi_ÿ ¿flÎT›˘.
…‹Ì flèÎÎ ’»Ì Á_÷˘ ⁄ıÿ‹Î_ …÷Î Ë÷Î. ÷ı‹Î_ ‹ËÎ’vÊÿÎÁ V‰Î‹Ìfiı
¤√÷∞fi˘ ‘y˘ ‰ÎB›˘. ±ıÀ·ı ‹ËÎ’vÊÿÎÁ fiÌ«ı ’ÕÌ √›Î. ¤√÷∞±ı
÷fl÷ … ÷ı‹fiı μÃÎÕÌfiı ¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ì ! ¬˘À<_ ÷˘ fi◊Ì ·ÎB›_ fiı ? ±Î ‘y˘
÷˘ ÷‹ÎflÎ ⁄‘Î ÿ˘Êfiı ‰ÎB›˘ »ı ’HÎ ÿıËfiı fiÏË. ‹ÎÀı Ω±˘, ±Î…◊Ì
÷‹ÎflÎ ⁄‘Î ÿ˘Ê ÿÒfl ◊¥ √›Î.”” ‹ËÎ’vÊÿÎÁ∞ ÷˘ ¤√÷∞fiÎ ±Î
±ÎÂÌ‰Î˝ÿ◊Ì CÎHÎÎ … flÎ∞ ◊¥ √›Î ±fiı ¤√÷∞fi˘ ‘y˘ ‰ÎB›˘ ÷ı ’˘÷ı
’˘÷ÎfiÎ_ ‹Ë΋˘ÀÎ_ ¤ÎB› ‹Îfi‰Î ·ÎB›Î.

¤√÷∞±ı flΉÁÎËı⁄fi˘ Á_¿S’ ¿è΢

’»Ì flΉÁÎËı⁄ ¤√÷∞ ÷◊Î Á‰˝ Á_÷˘fiÌ ’ÒΩ ¿fl‰Î μ’fl hÎÌ…ı
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 231

‹Î‚ı ⁄ıÿı ±ÎT›Î. flΉÁÎËı⁄fiı ≠◊‹ ’ÒΩ ¤√÷∞fiÌ ¿fl‰Ì Ë÷Ì, ’HÎ
¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““’Ëı·Î_ ÁΑfiÌ ’ÒΩ ◊Λ. ±‹ı ÷˘ B≤ËV◊ ¿Ëı‰Î¥±ı.
‹ÎÀı ÁΑfiÌ ’ÒΩ ’Ëı·Ì ¿fl˘.””
’HÎ flΉÁÎËı⁄fiı ¤√÷∞fi˘ ±Ï÷› ‹ÏË‹Î ±fiı ‰‚Ì Á‰ı˝ I›Î_
⁄ıÃı·Î Á_÷˘fiÎ ’HÎ ¤√÷∞ √v, ±ı◊Ì ±Î Á_÷˘ ’HÎ “’Ëı·Ì ¤√÷∞fiÌ
… ’ÒΩ ◊‰Ì Ωı¥±ı” ±ı‹ ¿Ëı‰Î ·ÎB›Î. ±Î◊Ì, ’flÎHÎı flΉÁÎËı⁄ı
¤√÷∞fiÌ ’Ëı·Ì ’ÒΩ ¿flÌ ±fiı ’»Ì Á‰˝ Á_÷˘fiÌ ¿flÌ. Á‰ı˝fiı ‘˘Ï÷›Î_
±˘œÎÕuÎ_. ’»Ì flΉÁÎËı⁄ «_ÿfifi˘ ¿À˘fl˘ ·¥ ËÏfl¤@÷˘fiÌ ’ÒΩ ¿fl‰Î
…÷Î Ë÷Î. ÷ı‰Î‹Î_ ¤√÷∞±ı Á_÷˘fiı ¿èÎ_ — ““±Î flΉÁÎËı⁄fiÎ_ ‘˘Ï÷›Î_ Á‰ı˝
fl_√Ìfiı ’ËıflΩı.”” ÷ı ‰¬÷ı flΉÁÎËı⁄fiÎ ËÎ◊‹Î_◊Ì ¿À˘fl˘ ’Õ÷˘ ’Õ÷˘ flËÌ
√›˘. flΉÁÎËı⁄ ⁄ıÁÌ √›Î ±fiı ⁄˘S›Î — ““‹ÎflÎ ‹fi‹Î_ ’ÒΩ ¿flÌ flèÎÎ
’»Ì ÁΑfiı …ı ¿Ëı‰Î ‹ıÓ ‘Λ* Ë÷_ ÷ı … ÷‹ı ‹ÎflÎ ±_÷flfi_ ¿èÎ_. ˉı ÷‹ı
ÁΑfiı ‰œ˘, ’HÎ ±Î‰_ ±ˆr›˝ Ωı¥fiı ¿ıÕı ¿ı‹ fi Œflı ? ±ı ÷˘ Œflı … !””
’»Ì ’ÒΩ ¿›Î˝ ⁄Îÿ ¤√÷∞±ı ⁄ı ‰«fiÎQ≤÷˘ ‰_«ÎT›Î_ ±fiı
ÁΑ±˘fiı ‹_Ïÿfl‹Î_ …‰ÎfiÌ ±ÎiÎÎ ¿flÌ.
±Î‹, ÿÁ Ïÿ‰Á Á‘Ì ¤√÷∞±ı ’ıÀ·Îÿ‹Î_ ⁄˛õ›iÎ ¿›˘˝ ±fiı
’ıÀ·Îÿ ÷◊Î ±Î…\⁄Î…\fiÎ_ √΋fiÎ ËÏfl¤@÷˘fiı CÎb_ Á¬ ±ÎM›_.
fl˘… ’˘÷ı Á‰Îflı fl΋fiÎ◊ ¿<_Õı fiÎË‰Î Ω› ±fiı I›Î_ ±Î‰ı·Î fl΋fiÎ◊
‹ËÎÿı‰fiÎ_ ÿ½fi ¿flı. ¿˘¥ ¿˘¥ ‰¬÷ ÷˘ I›Î_ … ÁÎ_…ı Á¤Î ¿flı, ±ıÀ·ı
Œfl‰Î ±Î‰÷Î CÎHÎÎfiı ÷ı‹fiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚Ì Á_≠ÿΛ ωÊı CÎH΢ … ¤Î‰
◊÷˘. ’»Ì Á_÷˘fiı fiÏÕ›Îÿ ‰‚ÎT›Î.
±Î ≠‹ÎHÎı ¤√÷∞ flΉÁÎËı⁄fiı CÎıfl flèÎÎ ÷ı ÿflQ›Îfi ÏfiI›ı fi‰Î_
±ˆr›˝ ⁄÷Ήı, ±_÷flfiÎ CÎÎÀ ¿Ëı. ‰‚Ì, ±ı¿ Ïÿ‰Á ¤√÷∞ …‹‰Î ⁄ıÃÎ
I›Îflı ÁÎZÎÎ÷Ô˚ lÌ∞‹ËÎflÎ… ◊΂ …‹Ì √›Î, ±ı‹ flΉÁÎËı⁄ ÷◊Î
ÁÌ÷Î⁄Îfiı ÿ½fi ◊›Î_. ±Î◊Ì, flΉÁÎËı⁄ı ¤√÷∞fi˘ ±’Îfl ‹ÏË‹Î ΩHÎÌ
CÎHÎÌ … Áı‰Î ¿flÌ. ÏfiI›ı fi‰Î ◊΂ …‹ÎÕı. ¤Î÷¤Î÷fiÌ flÁ˘¥ ÷◊Î ±fiı¿
≠¿ÎflfiÎ_ Âο, flΛ÷Î_, ±◊ÎHÎÎ_ ⁄fiΉı. ¤√÷∞ ’HÎ flΉÁÎËı⁄ ÷◊Î
ÁÌ÷Î⁄ÎfiÌ ÏfiWÃÎ◊Ì CÎHÎÎ … flÎ∞ ◊›Î.
’»Ì ¤√÷∞±ı ‰fl÷η …‰Î ‘Λ* ±ıÀ·ı flΉÁÎËı⁄ı √ÎÕÌ ΩıÕÌ
232 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

±Î’Ì ±fiı ÁÎ◊ı ’˘÷ÎfiÎ …‹ÎÿÎflfiı ‹˘¿S›˘. ±ı‹ ’ıÀ·Îÿ‹Î_ ÿÁ Ïÿ‰Á

Á¬ ±Î’Ì ¤√÷∞ ‰fl÷η ’‘Λν. Á_. 1944fiÎ lΉHÎ ‹ÏËfiÎfiÎ ±ı
Ïÿ‰Á˘ Ë÷Î.

¤√÷∞fiÎ ‹_Õ‚ ωv© ÁΑ±˘fiÌ ŒÏfl›Îÿ

‰fl÷η ±Î‰Ì ¿˘ÃÎflÌfiı ‹Y›Î I›Îflı ¿˘ÃÎfḻı ËÁ÷Î_ ËÁ÷Î_ ÷ı‹fiı
¿èÎ_ — ““÷‹fiı ÷˘ ±˘·‰‰Î ⁄˘·ÎT›Î Ë÷Î ’HÎ ±Î ÷˘ ∂·À<_ Á‚B›_. ˉı
√΋˘√΋ ËÏfl¤@÷˘‹Î_ ±ı‰Ì ‰Î÷ «Î·Ì »ı ¿ı ±Î’HÎı ˉı ¤√÷∞fiı …
÷ıÕΉ‰Î, ±ı‹ ·˘¿˘‹Î_ ÷‹Îfl˘ ‹ÏË‹Î ‰K›˘ ±fiı ÁΑ±˘fi˘ ¤Îfl ±˘»˘
◊¥ √›˘.”” ±ı‹ ‹ÌÃ˘ Ã’¿˘ ±ÎM›˘.
±ËŸ ÁΑ±˘±ı ’HÎ ¬Ò⁄ μ’ÎÕ ¿›˘˝. ÁΑfiÌ ‘‹˝Â΂΋Î_ ¤√÷∞
¿◊Î ‹ÎÀı √›Î Ë÷Î. ¿◊Î ’ÒflÌ ◊›Î ’»Ì √˘Ï‰_ÿÿÎÁ∞fiı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ —
““±Î’HÎı ÷˘ CÎHÎÌ … …^fiÌ ±˘‚¬ÎHÎ »ı. ‹fiı ≠◊‹ ÁIÁ_√ ◊›˘ I›Îflı
›˘√Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÁÎ◊ı ÷‹˘ ‹Ë‰Î ±ÎT›Î Ë÷Î ±fiı Ëı÷ ⁄Ë flά÷Î Ë÷Î.””
±ıÀ·ı √˘Ï‰_ÿÿÎÁ∞ ¿Ëı — ““÷‹ı ›˘√Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ⁄Ë … flÎ∞
¿›Î˝ »ı ±fiı ±Î’HÎÌ ÷˘ …^fiÌ ¤Î¥⁄_‘Ì »ı. ‰‚Ì, √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ’ÎÁı
÷‹ı ±Î‰÷Î Ë÷Î ±fiı V‰Î‹Ì ÷‹fiı œ˘·HÎÌ ’ÎÁı Á‰ÎÕ÷Î Ë÷Î ±fiı ‰Îflı
‰Îflı ÷‹fiı ⁄˘·Î‰ı ±fiı ÷‹fiı Ωı¥fiı ⁄Ë … flÎ∞ ◊Λ. ÷‹ı ’HÎ V‰Î‹Ìfiı
‹Ò¿Ìfiı ±ÎCÎΒλΠ…÷Î fiÏË ±fiı Ïfifl_÷fl ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚÷Î. ÷ı ⁄‘_ ‹fiı
ÁÎ_¤flı »ı. ÷‹˘±ı ÷˘ √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ÷◊Î √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı
⁄Ë … flÎ∞ ¿›Î˝ »ı, ±ı ⁄‘_ Ë_ Ωb_ »\_. ’HÎ ±Î ÷‹ÎflÎ ÁΑ±˘ …ı
÷‹ÎflÎ ÏÂW› »ı ÷ı ÷‹fiı ⁄Ë μ’‹Î ±Î’ı »ı ±fiı ¿Ëı »ı ¿ı “±Î ¤√÷∞
÷˘ ±ZÎfl‘΋‹Î_ Ω› »ı ±fiı ±Î‰ı »ı ±fiı ±ZÎfl‘΋fiÌ ¿>_«Ì V‰Î‹Ì±ı
¤√÷∞fiı Á˘Ó’Ì »ı. ‰‚Ì, ¤√÷∞fi˘ …ıfiı √HÎ ±Î‰Âı ÷ı … ±ZÎfl‘΋‹Î_
…Âı ±fiı …ı ƒ˘Ë ¿flÂı ÷ı fifl¿‹Î_ …Âı.””
±ıÀ·_ ¿ËÌfiı ±À@›Î ±fiı ’˘÷ÎfiÌ ‰Î÷fiÌ ’„WÀ ‹ÎÀı ’Ì…fiÎ
‹˘÷̷ηfiı ⁄˘·ÎT›Î ±fiı ’Ò»u_ — ““÷‹ÎflÎ √΋‹Î_ ωiÎÎfiÿÎÁ∞ ±ÎT›Î
»ı ÷ı‹HÎı ÷‹˘fiı ÂÌ ‰Î÷ ¿flÌ »ı ?””
I›Îflı ‹˘÷̤Υ ¿Ëı — ““÷‹ı ¿ËÌ ÷ı … ‰Î÷ ÷ı ⁄‘Î ÁΑ ¿flı »ı.””
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 233

±ıÀ·ı ¤√÷∞ ‹_ÿ ‹_ÿ ËÁ÷Î_ ⁄˘S›Î — ““±˘kÎÎfl˘ ¤·˘ ◊Λ !

±Î‰_ ⁄˘·ı »ı ? ±Î ÷˘ ⁄Ë ⁄Òfl_ ¿Ëı‰Î›.””

‹ËÕı ‹ËÕı ±fiı ◊˘fḻı ◊˘fḻı ≠Î√∞ ¤@÷fi_ ¤…fi ◊Λ »ı

±ıÀ·ı ‰‚Ì ¤√÷∞fiı ωÂıÊ Á_¤‚Ή‰Î ŒflÌ ±Îfl_¤ ¿›˘˝ —
““ÁÎ_¤‚˘, ±‹ı ÷‹fiı Â_ ¿Ë̱ı ? ÷‹ÎflÎ ÏÂW›˘±ı ÷˘ ±ı‰˘ ±Îfl_¤ ¿›˘˝
»ı ¿ı ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ Á‹ˆ›Î‹Î_ Ïfifl_÷fl ÷‹ÎflÌ … ‰Î÷˘ ±fiı Á¤Î‹Î_, ±ÎÁfiı,
¤_ÕÎfl‹Î_, ¿˘ÃÎfl‹Î_, ¿>‰Î μ’fl, √˘‹÷Ì ¿Î_Ãı, ±Î_⁄ı ±Î_⁄ı, ‹ËÕı ‹ËÕı ±fiı
◊˘fḻı ◊˘fḻı ÿflı¿ Ãı¿ÎHÎı “≠Î√∞ ≠Î√∞” ±ı‹ ¤…fi ◊Λ »ı ÷ı Â_
¿Ëı‰Î› ? ±Î‰Ì flÌ÷ı ⁄‘΋Î_ ÷‹ÎflÌ ‰Î÷˘ ◊Λ »ı. ‹ÎÀı ˉı ¿Î_¥¿
Á‹Î‰Ì flά˘. ˉı ⁄Ë ◊›_, fiÏË ÷˘ ±‹Îflı ⁄˘·‰_ ’ÕÂı.””
±Î ÁÎ_¤‚Ì ¿<_…ωËÎflÌÿÎÁfiı ±ı‹ ◊›_ ¿ı ‹Îflı ¿o¥¿ ¿Ëı‰Îfi_ ⁄οÌ
»ı. ±Î◊Ì, ÷ı‹HÎı Âw±Î÷ ¿flÌ — ““ÁÎ_¤‚˘, ÷‹fiı ¿Ëı÷Î_ ±Î‰Õ÷_ fi◊Ì.
‹fiı ¿Ëı‰Î z˘.”” ±ı‹ ¿ËÌfiı ⁄˘S›Î — ““≠Î√∞ ¤√÷ ! …\±˘ ÷˘ ¬flÎ,
±ÎÀ·Î I›Î√Ì, B≤ËV◊ ¿ı ⁄˛ÎõH΋Î_ ¿˘¥‹Î_ fiÏË ±fiı ÷‹Îfl΋Î_ ÷‹ÎflÎ
ÏÂW›˘±ı Á‰˘˝’flÌ’b_ ÃflÎT›_ »ı ±fiı F›Î_ Ω› »ı I›Î_ ◊˘ÕÎ Ïÿ‰Á˘ ÁÎflÎ_
ÁÎflÎ_ ¿Ì÷˝fi˘ ⁄˘·ı, K›Îfi ¿flı ±fiı ±ı‰Î‹Î_ ¿˘¥ ⁄Ï©‹Îfi ‹‹ZÎ ÿı¬ı ÷ıfiı
‘Ìflı flËÌfiı ÃοÏfl›Î ‰Ÿ»ÌfiÌ ’ıÃı «À¿˘ ¤flı. ’»Ì ÷˘ ÷ı ÷ı‹fiı … ÿı¬ı
±ı‰_ ¿flı »ı.””
±ı ÁÎ_¤‚Ì ¤√÷∞ ÷˘ ÂÎ_Ï÷◊Ì ŒflÌ ⁄˘S›Î — ““±Ë˘ ! ±Î‰_ ⁄‘_
¿flı »ı ? ±Î ⁄Ë ¿Ëı‰Î› !””
±ıÀ·ı ‰‚Ì ÂÎVhÎ̱ı Âw ¿›* — ““ÁÎ_¤‚˘, ÁÎ_¤‚˘. ±Î ÷˘ ±ı‹HÎı
ÿÎÀ ‰ÎY›˘ »ı. F›Î_ Ω› I›Î_ ‘‹Î˝Q≤÷ ‰Î_«ı ±fiı ÁΑfiÎ ‘‹˝ ·˘¿˘‹Î_
≠ÏÁ© ¿flı. ¿Ì÷˝fi˘ ’HÎ ÁΑfiÎ_ ·ZÎHÎfiÎ_ … ⁄˘·ı ±fiı μ’fl◊Ì ÁΑ÷Î
ÿı¬ÎÕı. ±ıÀ·ı ·˘¿˘ ±ı‹ ΩHÎı …ı ±Î ÁΑ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ ‹‚ı·Î …ı‰Î »ı.””
I›Îflı ¤√÷∞ ÷˘ ±ı … „V◊÷≠iÎ÷Î◊Ì ËÁ÷Î_ ËÁ÷Î_ ⁄˘S›Î —
““±flı, ±Î ÷˘ ⁄Ë ¤Ò_ÕÎ fiÌ¿Y›Î.””
’»Ì ÂÎVhÎÌ ⁄˘S›Î — ““≠Î√∞ ¤√÷ ! ÷‹fiı ÷ı Â_ ¿Ë̱ı ! ±Î
ÁΑfi˘ ÷˘ fl˘À·˘ ∂ÉΠ⁄ıÃ˘ »ı ±fiı ¿˘¥ ‹fl÷Ì ‰¬÷ı ±ıÓÃ<_ ’ÎHÎÌ›ı fiÏË
234 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

»Î_Àı. ¿Î_ …ı, √΋˘√΋ F›Î_ Ω› I›Î_ ’Î¿Ì flÁ˘≥›_ ·ı‰ÎfiÌ ⁄_‘ ¿flÌ »ı.
±ı ÁIÁ_√̱˘ ⁄Ë ±Î√˛Ë ¿flı I›Îflı ¿Ëı ¿ı “Ωı√Ì ±fiı ¤˘√Ì ±˘‚¬‰Î.”
±ı‹ ’˘÷Îfi_ ÀÎY›_ ±fiı ⁄ÌΩfi_ ’HÎ ÀÎY›_. ˉı ±‹ÎflÎ◊Ì ÷ı ¿ı‹ ¬‰Î› ?
‹ÎÀı ÷‹ı Ω±˘ ±fiı ÷ıfiı ¿o¥¿ ¿Ë˘ ¿ı ±Î…fiÌ flÌ÷ ≠‹ÎHÎı ‰÷ı˝ ±fiı
Á˙fi˘ ¤Îfl flËı‰Î ÿı.””
±Î ÁÎ_¤‚Ì ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““±Î‰_ ÷˘ ‹ıÓ fi˘”÷_ ΩH›_. ±Î ÷˘
⁄ÌΩfi˘ fl˘À·˘ ⁄_‘ ¿fl‰Î ‹Î_ÕuÎ. ˉı ÷ı‹fi_ ¿ı‹ ÁÎv_ ◊Λ ? ·˘¿˘
Ï⁄«ÎflÎ wÏ’›Î ¬fl«Ì ÁΑfiı flÁ˘≥±˘ ÿı ±fiı ±Î ⁄‘Î ÁΑfiÎ_ ·ZÎH΢
ÿı¬ÎÕÌfiı ⁄_‘ ¿flı, ±ı ÷ı ¿ı‹ ¬‹Î› ? ’HΠˉı ÷‹ı ±Î ‘Ìfl… flά˘. Ë_
÷ı‹fiı ¤ı√˘ ◊¥Â I›Îflı …wfl Ã’¿˘ ÿ¥Â.””
’HÎ ¿<_…ωËÎflÌÿÎÁfiı ¿o¥ Á_÷˘Ê ◊›˘ fiÏË ±ıÀ·ı ÷ı ⁄˘S›Î —
““÷‹Îv_ ±ı fiÏË ‹Îfiı. ¿ı‹ ¿ı, T›ÎÁ∞±ı ·˘¿˘fiı ±‰‚ı ‹Î√ı˝ ÁkÎfl ’flÎHÎ
¿flÌfiı «œÎT›Î ±fiı ÿflı¿fiı Á‰˘˝’flÌ ¿èÎÎ, ’»Ì F›Îflı ¤Î√‰÷‹Î_
lÌ¿ÚWHÎfi_ Á‰˘˝’flÌ’b_ fiÎA›_ I›Îflı ·˘¿˘±ı ‹ÎL›_ fiÏË ±fiı ÿflı¿ ¿˘¥
ÿı‰Ìfiı, ¿˘¥ ωfiı, T›ÎÁ∞fiÎ ’flÎHÎ ≠‹ÎHÎı ‹˘ÀÎ ‹Îfi‰Î ·ÎB›Î. ±ıÀ·ı
T›ÎÁfi_ ’HÎ ‹ÎL›_ fiÏË. ‹ÎÀı ±‹ı Á‰ı˝ ÁΑ ÷‹fiı ±ÎiÎÎ ±Î’̱ı »Ì±ı ¿ı
÷‹˘ ÷fl÷ …¥fiı ÷ı‹fiı ‰Î÷˘ ¿fl˘ ±fiı ±Î…fiÌ flÌ÷ ≠‹ÎHÎı ÷ı‹fiı flά˘.””
I›Îflı ¤√÷∞ ËÎ◊ ΩıÕÌ ⁄˘S›Î — ““⁄Ë ÁÎv_, √v∞ ! ±Î’fiÌ
±ÎiÎÎ ‹Î◊ı «ÕΉÌÂ. Ë_ ÷˘ ±Î‹Î_fi_ ¿Î_¥ ΩHÎ÷˘ fi◊Ì ±fiı CÎHÎÎ ‰¬÷◊Ì
±ËŸ ±ÎT›˘ fi◊Ì ±ıÀ·ı Ë_ Â_ Ωb_ ?””
I›Îflı ‰‚Ì ÂÎVhÎÌ μ¿‚ÎÀ‹Î_ ⁄˘S›Î — ““÷‹fiı @›Î_ ¬⁄fl »ı ? ’ı·Î
ωiÎÎfiÎfi_ÿ V‰Î‹Ìfi˘ ÁΑ ›iÎ’vÊÿÎÁ »ı ÷ıfiı ⁄ı Ïÿ‰Á μ’fl h›_⁄¿·Î·ı
’Ò»u_ — “÷‹˘±ı ÁI’vÊ ¿˘fiı ‹ÎL›Î »ı ?” I›Îflı ÷ıHÎı Á˙ ‰E«ı »Î÷Ì
¿ÎœÌfiı ¿èÎ_ — “…ıfiı ±‹ı ÁI’vÊ ‹ÎL›Î »ı ±fiı ΩH›Î »ı ÷ıfiı ÷˘ ±Î¬˘
ÁIÁ_√ ±˘‚¬ı »ı.” ±ıÀ·ı h›_⁄¿·Î·ı ¿èÎ_ — “fi΋ ÷˘ ⁄˘·˘.” I›Îflı ÷ı
¿Ëı — “‹Ë‰ÎfiÎ ≠Î√∞ ¤√÷. ÷ı … ÁÿÔ˚√v ÷◊Î ±ı¿Î_Ï÷¿ ¤@÷, iÎÎfiÌ,
ωiÎÎfiÌ, ‰ˆflÎB›‰Îfi, ‘‹˝ÏfiWÃ, ±Ï¤iÎ - …ı …ı ωÂıÊHÎı ¿flÌfiı ‰«fiÎQ≤÷
÷◊Î ÂÎVh΋Î_ ⁄˛õV‰w’ Á_÷ ¿èÎÎ »ı ÷ı ±ı … »ı, ±ı‹ ±‹ı Á‰˝ ΩHÎ̱ı
»Ì±ı.” ÷ı ÁÎ_¤‚Ì h›_⁄¿·Î·ı ÷ı‹fiı ’Ò»u_ — “÷ı ±ı‰Î »ı I›Îflı ⁄ÌΩ Á‰ı˝
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 235

¿ı‹ ÷ı‹fiı ‹Îfi÷Î fi◊Ì ?” I›Îflı ÷‹Îfl˘ ÂÎVhÎÌ ¿Ëı — “lÌ∞‹ËÎflÎ… ÷◊Î
‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ ÁΑ±˘fiı ‹‹ZÎ ωfiÎ ¿˘HÎı ‹ÎL›Î »ı ? Â¿∞ ÷◊Î …Õ¤fl÷fiı
¿˘HÎı ‹ÎL›Î »ı ? ’HÎ ±ı ±ı‰Î ‹˘ÀÎ »ı ….” ±ı‹ ⁄Ë »¿Ìfiı ‰Î÷ ¿flı »ı
‹ÎÀı ÷ı‹fiı Ã’¿˘ z˘.””
I›Îflı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““±ıfiÌ ÷˘ ◊˘ÕÌ ±‰V◊Î »ı ‹ÎÀı ⁄ÌΩ ‹˘ÀÎfiı
Ã’¿˘ ÿ¥Â.””
±ıÀ·ı ‰‚Ì ±ZÎfl’vÊÿÎÁ ¤_ÕÎflÌ ⁄˘S›Î — ““÷‹ı @›Î_ ±ΩH›Î
»˘ ? √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì »÷Î_ ÷‹ı »@›Î Ë÷Î ±fiı ±Î… ÷‹ÎflÎ ÏÂW›˘
»@›Î »ı. ÷‹ı ”21fiÌ Áηı ¤ÎÕıflfiÎ ËÏfl¤@÷fiı ≠ΛÏçkÎ ±ÎM›_ Ë÷_
±ıÀ·ı ’ωhÎÎfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷‹fiı ‰œuÎ Ë÷Î.””
±ıÀ·ı ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““‹fiı ¿o¥ ¬⁄fl fi◊Ì.””
I›Îflı ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — ““Ωı Ωı, ÷‹ÎflÎ ÏÂW›˘ ÷‹fiı ±Î√‚ …÷Î_ Œ…ı÷
¿flÂı. ‹ÎÀı ÷ı‹fiı Á‹Ω‰˘ ±fiı ±Î…fiÎ I›Î√ÌfiÌ flÌ÷‹Î_ ¤ı‚‰˘.””
±ı ÁÎ_¤‚Ì ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““⁄Ë ÁÎv_, V‰Î‹Ì ! ÷‹ÎflÌ ±ÎiÎÎ »ı
÷ı‹ ¿flÌÂ.”” ±ıÀ·_ ¿ËÌ ¤√÷∞ I›Î_◊Ì fiÌ¿Y›Î.
ÁΑ±˘fiÎ ±Î μ’ÎÕ◊Ì ¤√÷∞fiı ¿˘ÃÎfḻı ¬Îfi√Ì‹Î_ ¿èÎ_ — ““ˉı
⁄ÌΩ_ √΋˘‹Î_ ‹ËÎflÎ… ÷◊Î Ë_ ¿Ë_ ÷˘ ’HÎ ÷‹Îflı fi …‰_.””
¤√÷∞±ı ËÎ◊ ΩıÕÌfiı ¿èÎ_ — ““⁄Ë ÁÎv_. ÷‹ÎflÌ ±ÎiÎÎ◊Ì √›˘
Ë÷˘, ˉı fiÏË Ω™.””
’»Ì ¿˘ÃÎfḻı ¿èÎ_ — ““‹ËÎflÎ… Ëη‹Î_ Áfl÷ »ı. ÷˘ Áfl÷ …¥
’ıÀ·ÎÿfiÌ ±fiı fiÏÕ›ÎÿfiÌ Á‰˝ Ë¿Ì¿÷ ÷ı‹fiı …HÎΉ˘.””
±ıÀ·Î‹Î_, ¤√÷∞fiı Á‹Î«Îfl ‹Y›Î ¿ı ±«Îfi¿ V‰Î‹Ì ›iÎ’vÊ-
ÿÎÁ∞fiı ⁄Ë ‹_ÿ‰ÎÕ ◊›˘ »ı. ±ıÀ·ı ¤√÷∞ ÷ı‹fiı ±ÎÁfiı ±ÎT›Î ±fiı
±Î¬Î ÂflÌflı ËÎ◊ Œıfl‰Ìfiı ËÁÌfiı ⁄˘S›Î — ““÷‹ı ÁΑ ’ÎÁı ⁄Ë … »¿Ìfiı
⁄˘S›Î »˘, ÷ı◊Ì ‹˘œÎ‹Î_ ÷flb_ ·¥fiı Á˙fiı ’√ı ·Î√Ì ‹ÎŒÌ ‹Î√˘ ±ıÀ·ı
‹_ÿ‰ÎÕ ‹ÀÌ …Âı.”” ÷ı◊Ì ›iÎ’vÊÿÎÁ∞±ı ÷fl÷ ÿflı¿fiÌ ‹ÎŒÌ ‹Î√Ì.
±ıÀ·ı ‹_ÿ‰ÎÕ ‹ÀÌ √›˘.
’»Ì ¤√÷∞ I›Î_◊Ì Áfl÷ …‰Î fl‰ÎfiÎ ◊›Î. ¤√÷∞ Áfl÷ ’‘Λν
±fiı I›Î_ ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿ½fi ¿flÌ ÷ı‹fiı fiÏÕ›Îÿ ÷◊Î ’ıÀ·ÎÿfiÌ
236 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

⁄‘Ì Ë¿Ì¿÷ ¿ËÌ.

Áfl÷ ⁄ı Ïÿ‰Á flËÌ, ¤√÷∞ I›Î_◊Ì «ÎHÎÁÿ ’‘Λν ±fiı I›Î_◊Ì
fiÏÕ›Îÿ ±ÎT›Î.
fiÏÕ›Îÿ‹Î_ ωiÎÎfiÿÎÁ∞ ÷◊Î ⁄ÌΩ ÁΑ±˘ ¤√÷∞fiÎ ÿ½fiı
±ÎT›Î. ¤√÷∞±ı ωiÎÎfiÿÎÁ∞fiı ¿èÎ_ — ““÷‹˘±ı ‰fl÷η‹Î_ ‹Îfl˘
‹ÏË‹Î ⁄Ë ¿è΢ »ı, ÷ı◊Ì I›Î√̱˘fiı ŒÎ‰÷_ fi◊Ì. ‹ÎÀı ‹˘œÎ‹Î_ ÷flb_
·¥fiı ⁄‘ÎfiÌ ‹ÎŒÌ ‹Î√˘ ±fiı ¿Ë˘ ¿ı ÷‹ı …ı‹ ¿Ë˘ ÷ı‹ ¿flÌÂ_ ±fiı
ÁIÁ_√fiÌ ≠◊Î ≠‹ÎHÎı ‰÷aÂ_.””
’»Ì ⁄‘Î ÁΑ ‰fl÷η …‰Î ÷ˆ›Îfl ◊›Î. ±ıÀ·ı ±ı¿ ÁΑ±ı ¿èÎ_ —
““±Î ›iÎ’vÊÿÎÁfiı ¿ı‹ ‹˘¿·÷Î fi◊Ì ?””
I›Îflı ¤√÷∞ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ Á΋_ Ωı¥ ËÁ÷Î_ ËÁ÷Î_ ⁄˘S›Î —
““±ı ÷˘ ¿ÎM›_ T›Î… «Ò¿‰ı ±ı‰˘ »ı ±fiı {Î{_ ‹Î◊ı «Õ‰Î ÿı ±ı‰˘ fi◊Ì.
‹ÎÀı ÷‹ı ⁄‘Î Ω±˘.””
±ıÀ·ı ⁄‘Î Á‹∞ √›Î ¿ı ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ‹ÎŒÌ ‹Î√Ìfiı ±ÎT›Î »ı.
’»Ì ¤√÷∞±ı Á˙fiı ¬Îfi√Ì‹Î_ ¿èÎ_ — ““±Î ‰¬÷ı ÷‹fiı ¬v_ ÿ—¬
±Î‰fiÎfl »ı, ‹ÎÀı Ïfi‹Î˝fiÌ ◊¥ ‘Ìfl… flÎ¬Ì ¬‹Ì flËıΩı ±fiı …ı‹ ¿Ëı ÷ı‹
ËÎ ’ÎÕΩı.”” ±ı‹ ⁄Ë ‰Î÷˘ ¿flÌ ÂÎVhÎÌ ⁄‚fl΋ÿÎÁfiı ‹‚‰Î √›Î.

⁄‚fl΋ÿÎÁ ¤√÷∞fiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚ı »ı

⁄‚fl΋ÿÎÁ∞fiı ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi◊Ì CÎH΢ … ±Îfi_ÿ ◊›˘. ÷ı‹HÎı
¤√÷∞fiı ¿èÎ_ — ““ˉı ÷˘ ‹Ë‰Î …‰ÎfiÎ »˘ ÷ı ’λΠ@›Îflı √…flÎ÷‹Î_
±Î‰˘. ‹ÎÀı ‰Î÷˘ ¿fl˘.””
±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı «fi̷η ’ÎÁı √.‹. 49‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ìfiı
¤√‰Îfi ±fiı Á_÷fiÎ ‹ÏË‹ÎfiÌ CÎHÎÌ ‰Î÷ ¿flÌ ±fiı ¿èÎ_ — ““¤√‰ÎfifiÎ …ı
±Î‰Î ÁΑ ¿èÎÎ ÷ı ¿ı‰Î ˢ›, ÷˘ ÿıË ±fiı ÿıËfiÎ Á_⁄_‘Ìfiı ωÊı ±Ëo-
‹‹I‰fi˘ I›Î√ ¿flÌfiı fiı ’˘÷ÎfiÎ ±ÎI‹Îfiı ⁄˛õw’ ‹ÎfiÌfiı fiı Á‰˝
‰ÎÁfiÎfi˘ I›Î√ ¿flÌfiı V‰‘‹˝‹Î_ flè΢ ◊¿˘ …ı ¤√‰Îfifiı ¤…ı »ı ÷ı ÁΑ
¿Ëı‰Î› »ı. ±fiı ±ı‰_ ÁΑ’b_ ±ÎT›_ ÷ıfiı fiı ’vÊ˘k΋ ¤√‰Îfifiı ¿Î_¥
»ıÀ<_ flËı÷_ fi◊Ì. ±fiı ⁄Ì…\_ Á‰ı˝ ◊Λ ’HÎ ±ı‰Ì ÁΑ÷Î ±Î‰‰Ì CÎHÎÌ ¿ÃHÎ
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 237

»ı.”63 ‰‚Ì, ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ »ı ¿ı …ı ±ı¿Î_Ï÷¿ ¤@÷ ˢ› ÷ı ’˘÷Îfi_ w’ ÿıË

‹Îfiı fiÏË fiı ’˘÷Îfiı «ˆ÷L›w’ ‹Îfiı ±fiı V‰‘‹˝, iÎÎfi, ‰ˆflÎB› ÷ıHÎı
ÁÏË÷ ¤√‰ÎfifiÌ ¤„@÷ ¿flı ±fiı ±ı¿ ¤√‰Îfi ωfiÎ ⁄ÌΩ ¿˘¥ ’ÿÎ◊˝fiÌ
‰ÎÁfiÎ flάı fiËŸ. ±fiı ±ı F›Îflı ¤√‰Îfifiı ¤∞fiı ±ı‰Ì flÌ÷fi˘ ÁΑ
◊›˘ I›Îflı ÁΑ ◊¿Ì ⁄Ì∞ ¿˘¥ ‹˘ÀÌ ’ÿ‰Ì fi◊Ì.64 ‹ÎÀı, F›Îflı ±Î‰Ì
ÁΑ÷Î ±Î‰Âı I›Îflı … Á¬ ◊Âı.
““±ı‰Î ÁΑ ÷˘ ±ı¿ ±fiÎÏÿ ⁄˛õ ‹Ò‚ ±ZÎfl √HÎÎ÷Ì÷ … »ı. ÷ıfiÎ
Á_⁄_‘ı ¿flÌfiı ±Î’HÎı F›Îflı ±Î’HÎÎ ‹Ò‚ V‰w’fiı Ωı‰Î Á‹◊˝ ◊¥±ı
±◊‰Î ÷˘ ÷ı w’ ◊¥±ı I›Îflı ±ı‰Ì ÁΑ÷Î ≠ÎM÷ ◊Λ. ±ı‰˘ …ı fi◊Ì ◊›˘
÷ıfiı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ±iÎÎfiÌ‹Î_ ±Ï÷› ±iÎÎfiÌ, CÎı·Î‹Î_ ±Ï÷› CÎı·˘,
‹Ò¬˝‹Î_ ±Ï÷› ‹Ò¬˝ ±fiı fiÌ«‹Î_ ±Ï÷› fiÌ« ¿è΢ »ı.65
““±Î‰_ C΢fl ±iÎÎfi ¿Îœ‰Î ‹ÎÀı ‹ËÎflÎ…ı ±Î√‚ ¿èÎ_ »ı ÷ı Ωı ±ı
∞‰ ¤√‰ÎfifiÎ ≠÷Î’fiı ω«ÎflÌfiı ±_÷º˝„WÀ ¿flı ÷˘ ±ı ±iÎÎfi À‚ı ±fiı
’˘÷ÎfiÎ V‰w’fiı ±Ï÷ μFF‰· ±fiı ≠¿ÎÂı ›@÷ ÿı¬ı ±fiı ÷ı‹Î_ ≠I›ZÎ
¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝fiÎ_ ÿ½fi ÷ıfiı ◊Λ. ’fl_÷ ¤√‰Îfifi˘ ≠÷Î’ ÷˘ ¤√‰ÎfifiÎ
±ı‰Î ÁÎZÎÎ÷Ô˚ Á_⁄_‘‰Î‚Î Á_÷ Ωı ‹‚ı I›Îflı … …HÎΛ. ‹ÎÀı …ı‹ ÁÒ›˝-
fiÎflΛHÎ ⁄ËÎflfi_ ±_‘Îv_ À΂ı »ı, ÷ı‹ ±ı‰Î √v ◊¿Ì ±_÷flfi_ ±_‘Îv_ À‚ı
»ı ±fiı ⁄_ÿV≤„WÀfi˘ …ı ±Î ÿıË ÷ıfiı ‘Ìflı ‘Ìflı fiÎÿV≤„WÀfi˘ ÿıË ⁄_‘Λ »ı.
±ı‰Î √vfiÎ ÂOÿ⁄˛õ◊Ì, ÿıË-≥„Lƒ›˘-±_÷—¿flHÎ◊Ì ∞‰ÎI‹Î »^À˘ ’Õ÷˘
Ω› »ı; ¿ÎflHÎ ¿ı ±ı‰Î ÁI’vÊ ÷˘ Ëo‹ıÂÎ_ ±ı … μ’ÿı ¿flı »ı — “÷_ ÷˘
ÿıË, ≥„Lƒ›, ‹fi ±fiı ≠ÎHÎ ◊¿Ì …\ÿ˘ »ı, ÁI› »ı ±fiı ÷ıfi˘ ΩHÎfiÎfl˘ »ı
±fiı ÿıËÎÏÿ¿ Á‰ı˝ ±ÁI› »ı.”66 ±ı‹ ∞‰ÎI‹Îfiı ÿıËÎÏÿ¿ ¤Î‰◊Ì »^À˘ ¿flı
»ı. ’»Ì ±ı ∞‰fiı ≠I›ZÎ ⁄˛õV‰w’ ±ı‰Î …ı Á_÷ √vËÏfl, ÷ıfiÎ ‹fifi
¶ÎflÎ Á_√ı ¿flÌfiı ⁄˛õ‹› ÷fi ⁄_‘Λ »ı ±fiı ÷ı ≠¿Î‹› μFF‰·
«ˆ÷L›V‰w’‹Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ… ’vÊ˘k΋fiÎ_ ÿ½fi ÷ıfiı ◊Λ »ı. ¿ÎflHÎ ¿ı
63. √.≠. 44.
64. √.‹. 22.
65. √.≠. 20.
66. √.≠. 16.
238 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

‹ËÎflÎ… ÷˘ ±ZÎfl⁄˛õ, ¥rfl, ∞‰, ‹Î›Î ±fiı ‹Î›Îfi_ ¿Î›˝ …ı ⁄˛õÎ_Õ ÷ı

Á‰ı˝‹Î_ ±_÷›Î˝‹Ì’HÎı ±fiı Ïfi›_÷Î’HÎı ±L‰›V‰w’ı flèÎÎ »ı.67 ’fl_÷ F›Îflı
±ı ¤@÷ ’˘÷Îfiı ÿıËw’ı ‹Îfi÷˘ ˢ›, I›Îflı ¤√‰Îfifiı Ω√˛÷, V‰Mfi,
ÁÊ„M÷fiÎ ÁÎZÎÌ ΩHÎı ±fiı F›Îflı ’˘÷Îfiı Ω√˛÷, V‰Mfi, ÁÊ„M÷ ◊¿Ì ’fl
‹Îfiı I›Îflı ¤√‰Îfi ÷ı ◊¿Ì ’fl ¤ÎÁı »ı.68 ±ı‰Ì flÌ÷ı F›Îflı ±ı ∞‰
’˘÷ÎfiÎ V‰V‰w’fiÎ (⁄˛õfiÎ) ¤Î‰fiı ’΋ı »ı, ±fiı ÁkÎ΋ÎhÎ ⁄˛õw’ ⁄fiı
»ı, I›Îflı ≠◊‹ ÷ıfiı ’˘÷ÎfiÎ ÿıËÎÏÿ¿ ¤Î‰◊Ì ¤√‰Îfi ÁÎZÎÌw’ı ¤ÎÁ÷Î
Ë÷Î, ÷ı … ’˘÷ı V‰›_ ’vÊ˘k΋ V‰w’ı ÷ıfiı ÿı¬Î› »ı ±fiı ≠I›ZÎ
¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝ ±fiı ‘΋fiÌ ‹ÒÏ÷˝ ÷ı‹Î_ ·√Îfl ’HÎ ¤ıÿ …HÎÎ÷˘ fi◊Ì. ±Î
≠¿Îflfi_ …ı ±ÎI‹ÿ½fi ÷ı ÁI’vÊ Ï‰fiÎ ÏÁ© ◊÷_ fi◊Ì.69 ÷ı◊Ì … ‹ËÎflÎ…ı
¿èÎ_ »ı ¿ı “μ’ÎÁfiΠωfiÎ ±ÎI‹Îfiı ÿı¬‰˘ ¿ı ⁄˛õfiı ÿı¬‰_ ÷ı ÷˘ ◊Λ …
fiÏË. μ’ÎÁfiαı ¿flÌfiı … ±ÎI‹Î ÷◊Î ⁄˛õ ÿı¬Î› »ı.”70 ‹ÎÀı ÁIÁ_√‹Î_
ÏÁ© „V◊Ï÷ ¿›Î˝ ωfiÎ …ı‹ »ı ÷ı‹ ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝fi_ Á¬ fiÏË … ±Î‰ı
±fiı ±_÷ı ÁIÁ_√fiÎ T›‰ËÎflfiÎ ¿Ï…›Î‹Î_ ’ÕÌ ±_÷fl μ{flÕÎ¥ …Âı. ‹ÎÀı
±ı¿Î_Ï÷¿fi˘ ‘‹˝ ÏÁ© ¿flÌ ·ı‰˘.””
¤√÷∞fiÌ ±Î‰Ì ±√Α ⁄˛õ‰ÎHÎÌ◊Ì ÂÎVhÎÌ ÷˘ ±‰Î¿Ô˚ ◊¥ √›Î.
±Î‰Ì „V◊Ï÷‰Î‚΋Î_ ⁄ÌΩfi_ ‹fi ¬ıӫΛ, ÷ı◊Ì ≠οÚ÷ ⁄Ï©‰Î‚Î ƒ˘Ë ’HÎ
¿flı ÷ı V‰Î¤Îω¿ »ı. ÷ı◊Ì ÷ı‹HÎı ¤√÷∞fiı ¿èÎ_ — ““±Î‰_ ÷‹Îv_ iÎÎfi
±fiı „V◊Ï÷ Ωı¥, ÁΑÎflHÎ ÁΑ ÷˘ “÷ı‹fi˘ ¤Îfl ˉı flËıÂı fiÏË” ÷ı‹
ΩHÎÌ ÷‹fiı ‰fl÷η fi ±Î‰‰Î ÿı ÷ı V‰Î¤Îω¿ »ı. ‹ÎÀı ˉı ÷˘ ÷‹ÎflÎ
ÏÂW›˘fiı ÷‹Îflı I›Î_ ‹Ë‰Î Á‹Î√‹ ‹ÎÀı ±Î‰‰_ ’ÕÂı.””
¤√÷∞ ±Î ÁÎ_¤‚Ìfiı ⁄˘S›Î — ““…ı ‹Îfl˘ ÏÂW› ˢ› ÷ı ¤√‰Îfifi_
±¬_Õ Á‹Ì’’b_ … ±fi¤‰ı ±fiı ¤√‰Îfi ÷ıfiı »ıÀı ‹fiΛ … fiÏË.
±¬_Õ ¤√‰Îfifiı Á_¤Îflı ±fiı ±ı¿ CÎÕÌ ’HÎ V‹flHÎ fi ¤Ò·ı. ‰‚Ì, hÎHÎı
±‰V◊΋Î_ ’˘÷Îfi_ w’ ÿıË ‹Îfiı … fiÏË ±fiı ¤Ò_Õ˘ ±‘‹˝fi˘ CÎÎÀ ◊Λ …
67. √.≠. 7.
68. ÁÎ. 17.
69. ‰fl. 11.
70. √.±_. 36.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 239

fiÏË ±fiı ’˘÷ÎfiÎ Á_√Ìfiı ÂÎ_Ï÷ ¿flı. ±ı‰˘ …ı ˢ› ÷ı ‹Îfl˘ ÏÂW› ¿Ëı‰Î›.
‹ÎflÎ ÏÂW› ◊‰_ ÷˘ ⁄Ë ¿ÃHÎ »ı.”” ±ÎÀ·Î … ◊˘ÕÎ … ÂOÿ˘‹Î_ ÂÎVhÎÌfiı
ÁΫΠÁΑfiÌ flÌ÷ ¤√÷∞±ı Á‹Ω‰Ì ÿÌ‘Ì.

U›Î‹ ⁄Ìfi ¿ˆÁÌ ⁄Ì÷Ì Ïÿfi flÏ÷›Î_

⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı Á‰ı˝ Á_÷‹_Õ‚ ‰fl÷η ⁄‘Î Á_÷˘fiÌ, ¤√÷∞fiÌ ±ÎiÎÎ
≠‹ÎHÎı ‹ÎŒÌ ‹Î√Ì, ‹_√‚ÎfiÎ_ ÿ½fi ¿flÌ ≠ÁÎÿÌfiÎ ËÎfl ·¥ fiÏÕ›Îÿ
±ÎT›Î. ‹_Ïÿflı ±Î‰Ì ‹ıÕÎ μ’fl ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi ¿fl‰Î …÷Î_ ÿÎÿfl˘ «Õ÷Î
Ë÷Î, I›Î_ ¤√÷∞ ÷ı‹fiı Ωı¥ ËÁ÷Î_ ËÁ÷Î_ ⁄˘S›Î ¿ı -
““¿ˆÁÌ ⁄Ì÷Ì Ïÿfi flÏ÷›Î_, U›Î‹ ⁄Ìfi ¿ˆÁÌ ⁄Ì÷Ì Ïÿfi flÏ÷›Î_.””
±Î ¿Ì÷˝fifi˘ ‹‹˝ …ı ¬flı¬flÎ ≠√À‹Î_ ΩıÕΛı·Î Ë÷Î ÷ı ÷˘ Á‹∞ √›Î.
√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı √΋ ⁄Î⁄Î’fl‹Î_ ’HÎ ±Î … ‹‹˝fiÌ ‰Î÷
¿flÌ Ë÷Ì ¿ı …ı »ı ÷ı ÷˘ ±ËŸ »ı ±fiı …^fiÎ√œ‹Î_ ÷˘ ˉı Õ<_√fl »ı.
‹ËÎflÎ…ı ’HÎ ¿Î.11‹Î_ ¿èÎ_ »ı — ““…ıfiı ¤√‰Îfifiı ωÊı ºœ ≠ÌÏ÷
»ı... ±fiı ÂOÿÎÏÿ¿ ’_«Ï‰Ê›ı ¿flÌfiı ¤√‰Îfi Á_√Î◊ı ºœ’HÎı ΩıÕÎH΢ »ı, ÷ı
¤@÷ ¤√‰ÎfifiÌ ±ÎiÎαı ¿flÌfiı F›Î_ F›Î_ Ω› »ı I›Î_ I›Î_ ¤√‰ÎfifiÌ
‹ÒÏ÷˝ ’HÎ ±ı ¤@÷ ¤ı‚Ì … Ω› »ı fiı …ı‹ ±ı ¤@÷fiı ¤√‰Îfi ωfiÎ
flËı‰Î÷_ fi◊Ì, ÷ı‹… ¤√‰Îfi◊Ì ’HÎ ±ı ¤@÷ ωfiÎ flËı‰Î÷_ fi◊Ì ±fiı ±ı
¤@÷fiÎ xÿ›‹Î_◊Ì ±Î_¬fi_ ‹À¿<_ ¤fḻı ±ıÀ·Ì ‰Îfl ’HÎ »ıÀı flËı÷Î fi◊Ì.
±ıÀ·ı …ı‹Î_ ¤√‰Îfi ÁÎZÎÎ÷Ô˚ Ï⁄flÎ…‹Îfi ˢ› ÷ı ‹ÒÏ÷˝‹Î_ ‹‹ZÎ ˢ› ÷ı ÷˘
¬ıӫΛ …; ’HÎ …ıfiı ¤√‰ÎfifiÎ_ ÿ½fi ¿fl‰ÎfiÌ º„WÀ … fi ˢ› ÷ı ÷˘ ±ı‰Î
’vÊfiı ‹ÎÏ›¿ º„WÀ±ı … …\±ı. ±ı‰Î71 ‹Òœ‹Ï÷ ±iÎÎfiÌ ∞‰˘ ±_÷ı ¿ı‰‚
ÿÿ˝ÂÎ … ’΋ı »ı.””
’»Ì ¤√÷∞fiı ⁄‘αı ‰fl÷η◊Ì ·Î‰ı·Î ËÎfl ’ËıflÎT›Î ±fiı ÿoÕ‰÷Ô˚
¿›Î˝. ¤√÷∞ ’HÎ ⁄‘Îfiı ≠ı‹◊Ì ‹Y›Î ±fiı ‰Î÷˘ ¿flÌ ÂÎ_Ï÷ ’‹ÎÕÌ.
¤√÷∞ fiÏÕ›Îÿ‹Î_ ±ı¿ Ïÿ‰Á fl˘¿Î¥ ⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ‹Ë‰Î …‰Î
fiÌ¿ÔY›Î. ¤√÷∞fiı ‰‚Ή‰Î ÁÎv fiÎflfiÎ {‰ıfl¤Î¥ ‰œ‰ÎHÎ Á‘Ì ÁÎ◊ı
71. •fl¡ÊŸÁãà ◊Ê¢ ◊Í…UÊ¢ ◊ÊŸÈ·Ë¥ ßÈ◊ÊÁüÊÃ◊Ô˜ –
¬⁄¢U ÷Êfl◊¡ÊŸãÃÙ ◊◊ ÷ÍÃ◊„UE⁄U◊Ô˜ H ó lÌ‹ÿÔ˚¤√‰ÿÔ˚√Ì÷Î — 9/41
240 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

√›Î Ë÷Î. ‰œ‰ÎHÎ◊Ì »^ÀÎ ’Õ÷Ì ‰¬÷ı ÷ı‹HÎı ¤√÷∞fiı ÿoÕ‰÷Ô˚ ¿›Î˝ ±fiı
≠Î◊˝fiÎ ¿flÌ — ““¤√÷∞ ‹ËÎflÎ… ! ±Î’fiı ωÊı Ïÿfi Ïÿfi ≠I›ı VfiıË ‰‘ı
±ı‰˘ ‰fl ±Î’˘.””
I›Îflı ¤√÷∞ √_¤Ìfl ◊¥fiı ⁄˘S›Î — ““±Î√‚ ±ı‰˘ ÿı¿΂
±Î‰Âı ¿ı ±ÎÀ·_ ’HÎ flËıÂı ¿ı fiÏË ÷ı Á_› »ı. ‹ÎÀı …ı‹ Á‹Ωı »˘ ÷ı‹
Á‹∞fiı „V◊fl ‹Ï÷ flÎ¬Ì ¤…fi ¿fl¢ ÷˘ VfiıË ±˘»˘ fiÏË ◊Λ.”” ±ı‹
¿ËÌ »^ÀÎ ’ÕuÎ ±fiı ‹Ë‰Î ’‘Λν.

‰÷˝‹Îfi¿Î‚ı Ë_ ¤√÷∞ ¶Îflı … ≠√À »\_

’Ì…fiÎ ‹˘÷̷η¤Î¥±ı ¤√÷∞fi˘ fiÏÕ›Îÿ‹Î_ Á‹Î√‹ ¿›˘˝ ±fiı
’»Ì CÎıfl √›Î I›Îflı ÷ı‹fiı ±ı‹ Á_¿S’ ◊›˘ — ““¤√÷∞ Ωı ¬flı¬fl
ÁI’vÊ Ë˘›, ÷˘ ‹fiı ±¬_Õ ¤…fi ◊Λ.””72 ¤√÷∞fiÌ ‰Î÷˘‹Î_◊Ì ÷ı‹HÎı
±ı‰_ ÁÎ_¤Y›_ Ë÷_ ¿ı ÁI’vÊfiÎ ‰«fi‹Î_ ωrÎÁ ·Î‰Ì l©Î◊Ì …ı ‹_Õı ÷ıfiı
◊˘Õο‹Î_ Á¬ ±Î‰ı. ±Î◊Ì, ÷ı‹HÎı CÎıfl ±Î‰Ìfiı ±¬_Õ ¤…fifi˘ ±Îÿfl
¿›˘˝. ±ı¿ … ‹ÏËfi΋Î_ ±ı‰_ Á¬ ±ÎT›_ ±fiı ±¬_Õ ¤…fi ◊‰Î ·ÎB›_.
…ı◊Ì ÷ı‹fiı ÿıË, T›‰ËÎfl ±fiı …√÷‹ÎhÎ ¬˘À<_ ◊¥ √›_.
±Î‰Î ¤…fifiÎ ≠÷Î’◊Ì ÷ı‹fiı ±ı¿ flÎhÎı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿ½fi
◊›Î_. I›Îflı ÷ı‹HÎı ‹ËÎflÎ…fiı ’Ò»u_ — ““‹ËÎflÎ… ! ≠Î√∞ ¤√÷fiı ¿ı‰Î
Á‹…‰Î ?””
I›Îflı ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ — ““≠Î√∞ ¤√÷ ‹ÎflÎ ’fl‹ ±ı¿Î_Ï÷¿ ¤@÷ »ı
±fiı ‰÷˝‹Îfi¿Î‚ı Ë_ ±ı ¶Îflı ÁIÁ_√‹Î_ ≠√À »\_. ÷_ ÷ı‹fiı μCÎÎÕÎ ¿flÌfiı
Á˙fiı ¬⁄fl ¿fl. ‹ÎflÌ ±ÎiÎÎ »ı.””
±Î ÿ½fi◊Ì ÷ı‹fiı ¤√÷∞fiÎ V‰w’fiÌ ≠÷ÌÏ÷ ◊¥ ±fiı Á‰Îflı
∂ÃÌfiı, ±Î ‰Î÷fi˘ ⁄‘ı ωV÷Îfl ¿fl‰Î ÁÎv ±ı¿ wÏ’›ÎfiÎ_ 64 ’˘VÀ¿ÎÕÛ
·Ì‘Î_ ±fiı fiÏÕ›Îÿ ±ÎT›Î. «˘Áà ’˘VÀ¿ÎÕÛ √΋ı√΋ ’˘÷ÎfiÎ Ëı÷‰Î‚Îfiı
·A›Î_ ±fiı ÷ı‹Î_ …HÎÎT›_ — ““‹Ë‰Î ⁄_ÿflfiÎ ≠Î√∞ ¤√÷fiı ±Î«Î›˝
‹ËÎflÎ…ı lΉHÎ ‹ÎÁ‹Î_ ⁄˘·Î‰Ì fiÏÕ›Îÿ ‹˘¿S›Î Ë÷Î. ±ı‹fi˘ Á‹Î√‹
72. ÷ı‹HÎı ¤√÷∞fi˘ Á‹Î√‹ fiÏÕ›Îÿ‹Î_ ¿›˘˝ Ë÷˘ ±fiı ‰‚Ì, ωiÎÎfiÿÎÁ V‰Î‹Ì
fiÏÕ›Îÿ ’‘Λν I›Îflı ÷ı‹fiÎ ‰«fiı ¤√÷∞fiı ÁI’vÊ ’HÎ ‹ÎL›Î Ë÷Î.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 241

¿fl‰Î Ë_ fiÏÕ›Îÿ √›˘ Ë÷˘. ±ı‹fiÎ Á‹Î√‹◊Ì ‹fiı ±ı‹ Ïfiç› ◊›˘ ¿ı
‰«fiÎQ≤÷‹Î_ F›Î_ F›Î_ ‹ËÎflÎ…ı ±ı¿Î_Ï÷¿fiÎ_ ·ZÎHÎ ¿èÎÎ_ »ı ÷ı ⁄‘Î_
¤√÷∞‹Î_ ‹‚÷Î_ ±Î‰ı »ı. ‹ÎÀı ‹ËÎflÎ… ‰÷˝‹Îfi¿Î‚ı ±ı ¶Îflı ÁIÁ_√‹Î_
≠√À »ı. ÷ı◊Ì ‹‹ZÎ±˘±ı ±ı‹fi˘ Á‹Î√‹ ¿fl‰˘, ’HÎ ƒ˘Ë ÷˘ ¿fl‰˘ …
fiÏË. ±ı‹fi˘ ƒ˘Ë ¿fl‰˘ ÷ı ±„Bfi‹Î_ ËÎ◊ fiά‰Î …ı‰_ »ı.””
±Î ≠‹ÎHÎı ’˘VÀ¿ÎÕÛ ‹˘¿·Ì ÿÌ‘Î_. ‰‚Ì, ±ı¿ ’˘VÀ¿ÎÕÛ ¤√÷∞fiı
’HÎ, ‹ËÎflÎ…ı …ı ÿ½fi ÿÌ‘Î_ Ë÷Î_ ÷ı …HÎΉ‰Î ÁÎv ·A›_.73

ωiÎÎfiÿÎÁ∞ ±ÎÏÿfiı ‰fl÷η ⁄ËÎfl ¿›Î˝

±Î ¿Î√‚˘fiÌ ±Áfl ±ı ◊¥ ¿ı ¤√÷∞fi˘ ‹ÏË‹Î ±Î¬Î √…flÎ÷‹Î_
CÎfl˘CÎfl Œı·Î¥ √›˘. ±Î◊Ì, ¶ıÊ⁄Ï©‰Î‚Î◊Ì ±Î ÁËfi fi ◊›_. ±ıÀ·ı
⁄‘αı ¤ı‚Î ‹‚Ì ±ı‰_ fiyÌ ¿›* — ““±Î ‰¬÷ı ÷˘ ≠Î√∞ ¤√÷fi_ ⁄Ì…
… flËı‰Î fi ÿı‰_.”” ±ı‰˘ ÃflΉ ¿flÌ ‰fl÷η‹Î_ Á¤Î ¤flÌ. ±Î Á¤Î‹Î_
‹˘÷̤ΥfiÎ ËÏfl¤@÷˘ μ’fl ·¬ı·Î_ ’˘VÀ¿ÎÕÛ ⁄fiı ÷ıÀ·Ì …B›Î±ı◊Ì
‹ı‚‰Ì fl…^ ¿›Î*.
±Î Á¤Î‹Î_ ≠◊‹ ÷˘ ‹ËÎ’vÊÿÎÁ∞fiı ⁄˘·ÎT›Î ±fiı ÷ı‹fiı ¿èÎ_ —
““÷‹˘±ı ’Ì…fiÎ ‹˘÷̤Υfiı Â̬‰Ìfiı ≠Î√∞ ¤√÷fiÎ ‹ÏË‹ÎfiÎ_
’˘VÀ¿ÎÕÛ √΋˘√΋ ·¬ÎT›Î_, ‹ÎÀı ‘˘‚Î_ ’Ëıfl˘.””
‹ËÎ’vÊÿÎÁ∞fiı ÷˘ ¤√÷∞fi_ ‰«fi K›Îfi‹Î_ Ë÷_ — ““±Î ‰¬÷ı
÷‹Îflı ¬v_ ÿ—¬ ±Î‰fiÎfl »ı. ‹ÎÀı Ïfi‹Î˝fiÌ ◊¥ ‘Ìfl… flÎ¬Ì ¬‹Ì flËıΩı.
±fiı …ı‹ ¿Ëı ÷ı‹ ËÎ ’ÎÕΩı.”” ÷ı◊Ì ÷ı‹HÎı ÷˘ ÷fl÷ … ‘˘‚Î_ ’ËıflÌ ·Ì‘Î_.
’fl_÷ ±Î◊Ì ÷˘ ⁄‘Îfiı ·ÎB›_ — ““±Î‹HÎı ÷˘ ¿ÂÎ ’HΠωfl˘‘ ωfiÎ
‘˘‚Î_ ’Ëı›Î* ±fiı ÁIÁ_√‹Î_ flèÎÎ.”” ±Î ÷˘ ∂·À<_ ‰ıfl ‰K›_ ±ıÀ·ı Á‰ı˝±ı
fiyÌ ¿›* — ““≠Î√∞ ¤√÷fiÎ ‹_Õ‚fiÎ ÷‹Î‹ ÁΑfiı ⁄ËÎfl … ¿Îœ‰Î,
…ı◊Ì ÂÎ_Ï÷ ◊Λ.””
±Î ÏfiHν› ¿fl‰Î ‹ÎÀı Á_‰÷ 1945fiÎ ¿ÎÏ÷˝¿ Áÿ 11fiÎ Á‹ˆ›ı
Á¤Î ◊¥. ±Î ±flÁ΋Î_, ¿˘ÃÎflÌ √˘‰‘˝fi¤Î¥ ±Î_¬fi_ ±Î˜’flıÂfi ¿flΉ‰Î
‹_⁄¥ √›Î Ë÷Î. ÷ı◊Ì ±Î ÷¿fi˘ ·Î¤ ·¥ ≠Î√∞ ¤√÷fiÎ ⁄‘Î
73. …\±˘ ’ÏflÏÂWÀ — 4, M≤. 570.
242 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

ÁΑ±˘fiı ⁄ËÎfl ¿Îœ‰Î ±ı‹ Á˙±ı fiyÌ ¿›* ±fiı ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı
…¥ fl…^±Î÷ ¿flÌ — ““±Î…ı ÷˘ ≠Î√∞ ¤√÷fiÎ Ëı÷‰Î‚Î ÷‹Î‹ ÁΑ±˘fiı
⁄ËÎfl ¿Îœ˘, fiÏË ÷˘ ¤_ÕÎfl ⁄_‘ flËıÂı.””
¤˘‚Ì ≠¿ÚÏ÷fiÎ ‹ËÎflÎ… ±Î ωfl˘‘◊Ì ‹Ò_{ΛÎ. ’fl_÷ ’λ‚◊Ì ‘Ìflı
‘Ìflı Á‹Î‘Îfi ¿flÂ_ ±ı‹ ‘ÎflÌfiı ωiÎÎfiÿÎÁ∞, ¿ı‰≠ÁÎÿÿÎÁ∞,
›iÎ’vÊÿÎÁ∞, fiÎflΛHΫflHÎÿÎÁ∞, ’vÊ˘k΋ÿÎÁ∞, ¿˘ÃÎflÌ ⁄ı«fl
¤√÷ (V‰Î‹Ì ‹ËÎ’vÊÿÎÁ∞fiı ’HÎ ‘˘‚Î_ ’ËıflÎT›Î_ ˢ‰Î◊Ì Ë‰ı ⁄ı«fl
¤√÷fiÎ fi΋ı ±˘‚¬Î÷Î Ë÷Î), fiÎ◊Î ¤√÷ ÷◊Î Â_¿fl ¤√÷ ±ı‹ ‹‚Ì
·√¤√ 12 …HÎÎfiı ⁄ËÎfl ¿›Î˝.
÷ı … Ïÿ‰Áı ±Î Á_÷˘ ‰fl÷η◊Ì fiÌ¿‚Ì √›Î, ’fl_÷ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞
÷˘ fi fiÌ¿Y›Î; ¿ÎflHÎ ¿ı ¤√÷∞fiÌ ±ÎiÎÎ ÿfl‰ÎΩı »˘Õ‰ÎfiÌ fi Ë÷Ì. ÷ı …
Ïÿ‰Áı ÁÎ_…ı ÷ı‹HÎı ω«Î›* — “±Î ⁄‘Îfi˘ ÁÎ◊ ¬˘‰˘ ÃÌ¿ fiÏË.” ±ıÀ·ı
’˘÷ÎfiÌ {˘‚Ì, ’V÷¿ ‰fl÷η‹Î_ … flÎ¬Ì ¬Îfi√Ì‹Î_ ωiÎÎfiÿÎÁ∞ …ı
⁄Î…\fiÎ √΋‹Î_ Ë÷Î ÷ı‹fiı ‹Y›Î ±fiı ¿èÎ_ — ““‹fiı ÷˘ ¤√÷∞±ı ÿfl‰ÎΩı
»˘Õ‰ÎfiÌ fiÎ ¿ËÌ »ı, ÷ı ‹Îflı ¿ı‹ ¿fl‰_ ?””
±ıÀ·ı ωiÎÎfiÿÎÁ∞±ı ¿èÎ_ — ““±ı ÿfl‰ÎΩı ÷˘ ±ı¿Î_Ï÷¿ ÁI’vÊ;
’HÎ πÀ-’ÎHÎÎfi˘ ÿfl‰ÎΩı fiÏË. ‹ÎÀı ¤√÷∞ ±ı … ‹˘ZÎfi˘ ÿfl‰ÎΩı »ı.
÷ı Ωı ÷‹˘ ±Î‰˘ ÷˘ ÃÌ¿, fiÏË ÷˘ ÷‹ÎflÌ ‹fl∞.””
’»Ì ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ‰fl÷η ’λΠ√›Î. ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…fiÌ ÷ı‹fiÎ
μ’fl ±’Îfl º„WÀ Ë÷Ì. ±Î◊Ì, ÷ı‹HÎı ÷ı‹fiı ⁄˘·Î‰Ìfiı ¿èÎ_ — ““Ëη ÷˘
μ’ÎÏ‘ »ı ±ıÀ·ı ⁄ËÎfl flˢ. ◊˘ÕÎ Ïÿ‰Áı ÁIÁ_√‹Î_ ·¥ ·ıÂ_.””
‹ËÎflÎ…fiÌ ±Î ±ÎiÎÎ◊Ì ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ’HÎ ⁄‘Î Á_÷˘ ¤ı√Î √›Î.
±Î‹, ¤√÷∞±ı fiÏÕ›Îÿ◊Ì ‹Ë‰Î …÷Î_ ωiÎÎfiÿÎÁ∞fiı ⁄˘·Î‰Ìfiı
¿èÎ_ Ë÷_ — ““±Î ‰¬÷ı ÷‹Îflı ¬v_ ÿ—¬ ±Î‰‰Îfi_ »ı,”” ÷ı ÁI› Û*.
❀
±Î Á‰˝ Á_÷˘ ‰fl÷η◊Ì fiÌ¿‚Ì fiÏÕ›Îÿ ±ÎT›Î ±fiı I›Î_ ⁄Îfl˘ÀfiÎ
«˘fl΋Î_ ∂÷›Î˝. ÷ı‹fiÌ ¿◊Î, ‰Î÷ν, ¿Ì÷˝fi ±fiı ¤…fi-¤„@÷fiÎ ≠Á_√◊Ì
fiÏÕ›ÎÿfiÎ ËÏfl¤@÷˘fiı ⁄Ë … ±Îfi_ÿ ◊›˘. ¤√÷∞fiÎ ±Ï÷ ‹ÏˋΉ΂Î
fiÏÕ›ÎÿfiÎ Á‰˝ ËÏfl¤@÷˘, ±Î ‹_Õ‚fiı ±Î ±L›Î› ¿›˘˝ ÷ı◊Ì fl˘Êı
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 243

¤flΛÎ. ’fl_÷ ÁΑ±˘±ı Á‹ΩT›Î ±fiı ÂÎ_÷ ’ÎÕuÎ ±ıÀ·ı Ë‹HÎÎ_ ÷˘

¿◊ΉÎ÷ν … ¿fl‰Ì ±ı‹ Á˙±ı fiyÌ ¿›*. I›Î_◊Ì ±Î…\⁄Î…\fiÎ_ √΋fiÎ
ËÏfl¤@÷˘fiÎ ±Î√˛Ë◊Ì ±Î ‹_Õ‚ ‰Á˘, hÎÎ… ‰√ıflı √΋˘‹Î_ Œfl‰Î fiÌ¿Y›_.
÷ı ÿflQ›Îfi ¤ÎÿflHÎfiÎ ’vÊ˘k΋ ‹Ë‰Î ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fiı √›Î
Ë÷Î. ÷ı‹fiı ¤√÷∞±ı ÷fl÷ … ’λΠ…‰Îfi_ ¿èÎ_ ±fiı ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı
¿Ëı‰flÎT›_ — ““ωiÎÎfiÿÎÁ, ⁄ı«fl ¤√÷ ‰√ıflı √‹ı ÷ı‹ ¿flÌ ÁIÁ_√‹Î_ flËı
÷ı‹ ¿ËıF›˘.”” ÷ı◊Ì ÷ı ‰Á˘ ±ÎT›Î ±fiı ¤√÷∞±ı ¿Ëı·Ì ‰Î÷ ÷ı‹fiı
¿ËÌ. ±Î◊Ì ‰Á˘fiÎ ’vÊ˘k΋¤Î¥fiı ÁÎ◊ı ·¥ ⁄‘Î ÁΑ ‰fl÷η √›Î.
’vÊ˘k΋¤Î¥ ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…fiı ‹Y›Î I›Îflı ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — ““≠Î√∞
¤√÷fi˘ ÷◊Î ÷ı‹fiÎ ÏÂW›˘fi˘ Ë_ ‹ÏË‹Î Ωb_ »\_, ’HÎ ⁄‘_ Á‹›ı ÁÎfi¿>‚
◊¥ …Âı. ‹ÎÀı Ë‹HÎÎ_ ‰Î÷ ’Õ÷Ì ‹Ò¿˘.”” ±ı‹ ¿ËÌ ⁄‘Î ÁΑ±˘fiı μ÷Îfl˘
¿flÎ‰Ì √˘ÿÕÎ_ ‹˘¿S›Î_ ±fiı ⁄ı Ïÿ‰Á flÎA›Î. ⁄Îfl˘⁄Îfl ÁÌ‘_ ·S·
ω·Î·fiı I›Î_◊Ì ±’ÎT›_. ±ı‹ Áfl¤flÎ ¿flÌ.
‰fl÷η‹Î_ ⁄ı Ïÿ‰Á flËÌ ±Î ‹_Õ‚ ‹Ëı‚Ή, ÁŸ∞‰ÎÕÎ, Á˘∞hÎÎ,
√ÎÕÎ ‰√ıflı √΋˘‹Î_ ŒflÌ, ’Òfi‹ ¿fl‰Î ’λΠ‰fl÷η ±ÎT›Î. ’»Ì ±ÎHÎ_ÿ,
¤Î·ı…, μ‹flıÃ, ÃÎÁflÎ ‰√ıflı √΋˘‹Î_ Œ›Î˝.
±ı ±flÁ΋Î_, «ÎHÎÁÿfiÎ ‰ˆz ωrfiÎ◊¤Î¥ ¤√÷∞fi˘ ‹Ë‰Î
Á‹Î√‹ ¿flÌ ’λΠ±ÎT›Î Ë÷Î. ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı ¤√÷∞±ı fiÎflfiÎ {‰ıfl¤Î¥
μ’fl ⁄ı ¿Î√‚˘ ‹˘¿S›Î Ë÷Î ±fiı ·A›_ Ë÷_ — ““‰fl÷η …¥ ωiÎÎfi-
ÿÎÁ∞ ÷◊Î ⁄ÌΩ ÁΑfiı ’λΠflάı ±ı‹ ›Ifi ¿flΩı.”” ±Î◊Ì, ⁄‘_ ‹_Õ‚
‰fl÷η √›_, ’fl_÷ ±Î ≠›Ifi ’HÎ T›◊˝ √›˘.

ÁΑ‹_Õ‚ ‹Ë‰Î‹Î_
’»Ì Á˙±ı ω«Îfl ¿›˘˝ — ““F›Îflı ‹ËÎflÎ…fiÌ ≥E»Î◊Ì ±Î‰Ì ÷¿
‹‚Ì »ı ÷˘ ‹Ë‰Î …¥fiı ¤√÷∞fi˘ Á‹Î√‹ ¿fḻı.””
±Î◊Ì ⁄‘Î ÁΑ±˘ ‹Ë‰Î √›Î ±fiı ¤Îÿfl˘ÕfiÎ ‹_Ïÿfl‹Î_ μ÷Îfl˘
¿›˘˝. ‰Ëı·Ì Á‰Îflı ›iÎ’vÊÿÎÁ∞, ’vÊ˘k΋ÿÎÁ∞, CÎfiU›Î‹«flHÎÿÎÁ∞
÷◊Î ’Ì…fiÎ ‹˘÷̤Υ √˘’΂∞ ÷◊Î hÎÎ…fiÎ ‹˘Ëfi¤Î¥ ⁄Îfl˘À ÷◊Î
¤Ò‘fl¤Î¥ ±ı ⁄‘Î ‹Ë‰Î √›Î. ¤√÷∞fi_ CÎfl ¿˘¥±ı Ωı›ı·_ fiÏË. ÷ı◊Ì
244 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

±Î hÎHÎı ÁΑ ±ı¿ …B›Î±ı ⁄ıÃÎ ±fiı ËÏfl¤@÷˘ ¤√÷∞fi_ CÎfl ¢‘‰Î
√›Î. CÎflfi˘ ’k΢ ·ÎB›˘ fiÏË, ±ıÀ·ı ÷ı ⁄‘Î ◊οÌfiı ±ı¿ ÿ¿Îfifiı ±˘À·ı
⁄ıÃÎ. ±ıÀ·Î‹Î_ ¤√÷∞ ±_÷›Î˝‹Ì’HÎı ΩHÎÌfiı ·˘À˘ ·¥fiı ËÏfl¤@÷˘ F›Î_
⁄ıÃÎ Ë÷Î ÷ı …B›Î±ı◊Ì … ⁄ÏË¤Ò˝Ï‹ …‰Î fiÌ¿Y›Î.
±Î‹ ±«Îfi¿ ¤√÷∞fiı Ωı›Î, ±ıÀ·ı ËÏfl¤@÷˘ ±Îfi_ÿ‹Î_ ±Î‰Ì
√›Î ±fiı ÿoÕ‰÷Ô ¿flÌ ⁄‘Î ’√ı ·ÎB›Î. ¤√÷∞±ı ⁄‘ÎfiÌ ¬⁄fl ’Ò»Ì.
’»Ì F›Î_ ÁΑ ⁄ıÃÎ Ë÷Î I›Î_ ±ÎT›Î. ÁΑ ÷˘ ¤√÷∞fiı Ωı¥fiı … ±ı¿ÿ‹
ÿoÕ‰÷Ô ¿fl‰Î ·ÎB›Î. ÷ı◊Ì ¤√÷∞ ÷ı‹fiı ‰œ‰Î ·ÎB›Î ±fiı ⁄˘S›Î — ““÷‹ı
÷˘ »ı¿ Ïfi·˝F… ◊¥ √›Î »˘, ‹ÎflÌ ÷˘ ÷‹fiı ·Î… fi ±ÕÌ ’HÎ ⁄ÌΩ
ËÏfl¤@÷˘fiÌ ’HÎ ·Î… fi ±ÕÌ.”” ’»Ì ›iÎ’vÊÿÎÁ ÷flŒ Ωı¥ ÷ı‹fiı
¿èÎ_ — ““÷‹ı ¤HÎı·Î ◊¥ ¿ı‹ ¤ÒS›Î ±fiı ÂÎ ÁÎv fiÌÁ›Î˝ ?””
I›Îflı ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ Ïfiÿ˘˝Ê¤Î‰ı ‹_ÿ ‹_ÿ ËÁ÷Î_ ⁄˘S›Î — ““ωiÎÎfi-
ÿÎÁ∞fiÌ ±ÎiÎ΋Î_ flËı‰_ ±ı‰Ì ±Î’fiÌ ±ÎiÎÎ »ı, ÷ı◊Ì ±ı‹fiÌ ±ÎiÎÎ◊Ì
fiÌ¿Y›Î »Ì±ı.””
±ıÀ·ı ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““@›Î_ »ı ωiÎÎfiÿÎÁ∞ ?””
’fl_÷ ±Î Á_÷˘fiı ÷˘ ¤√÷∞fiı ωÊı ±I›_÷ ÏÿT›¤Î‰ Ë÷˘ ±ıÀ·ı
÷ı‹fiÎ_ Á‰˝ «Ïflh΢◊Ì ±Îfi_ÿ ’΋÷Î_, ÷ı‹fiÎ ÂOÿı ÂOÿı ±Q≤÷ ’Ì÷Î Ë÷Î.
±ı‹ ‰Î÷˘ ¿fl÷Î_ Á˙ fiÿÌ‹Î_ ±ÎT›Î.
±ıÀ·Î‹Î_ ¤Îÿfl˘Õ◊Ì Ï‰iÎÎfiÿÎÁ∞ ÷◊Î ⁄ÌΩ ÁΑ±˘ ’HÎ {˘‚̱˘
·¥ I›Î_ ±Î‰Ì ’ˢÓE›Î. ¤√÷∞fiı Á΋ı◊Ì ±Î‰÷Î Ωı¥fiı ÷ı ⁄‘Î ÿoÕ‰÷Ô
¿fl‰Î ·ÎB›Î, ±ıÀ·ı ¤√÷∞ ±ı¿ÿ‹ ·Î·«˘‚ ◊¥ √›Î ±fiı ÷ı‹fiı ¿Ëı‰Î
·ÎB›Î — ““÷‹˘±ı ‹˘÷̷ηfiÎ ¿Ëı‰Î◊Ì ¿Î√‚˘ ·A›Î ±fiı fiÌ¿Y›Î, ‹ÎÀı
ˉı ÷ıfiı I›Î_ Ω±˘. ‹ÎflÌ ’ÎÁı ±Î‰Â˘ fiÏË.””
±ıÀ·Î‹Î_ ÷ı‹fiÌ fi…fl ‹˘÷̷η μ’fl ’ÕÌ ±ıÀ·ı ⁄˘S›Î —
““±Ë˘ ! ‹˘÷̷η ! ÷‹ı ’HÎ ±ÎT›Î »˘ ¿ı ?””
’»Ì ¿Ëı — ““÷‹˘ ±Î fiÿÌ‹Î_◊Ì … ’Î»Î Ω±˘.”” ±ıÀ·_ ¿ËÌ
¤√÷∞ ’λΠ‰‚Ì √›Î. ¤√÷∞fiÎ ±ÎÀ·Î_ ‰Ê˘˝fiÎ Á‹Î√‹◊Ì ÷ı‹fiÌ
‹fl∞fiı ›÷Ô˚Ï¿oÏ«÷Ô˚ ΩHÎfiÎfl ±Î ÁΑ ±ıÀ·_ ÷˘ Á‹∞ Â@›Î ¿ı ¤√÷∞fiı
Á‰ı˝fiı ‹Ë‰Î ·¥ …‰ÎfiÌ ≥E»Î »ı. ÷ı◊Ì ⁄‘Î ÷ı‹fiÌ ’λ‚ ’λ‚ √›Î.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 245

’»Ì ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı √˘’fiÎ◊fiÎ ‹_Ïÿfl‹Î_ μ÷Îfl˘ ¿flÎT›˘.

fiÎËÌ, ’ÒΩ ¿flÌ ⁄‘Î ‹_Ïÿfl‹Î_ ±ÎT›Î. I›Î_ ¤√÷∞ ⁄ıÃÎ Ë÷Î.
√œÕÎfiÎ ÁΑ flCÎ‰Ìfl«flHÎÿÎÁ∞fiÎ ÿı¬÷Î_ ¤√÷∞±ı ⁄‘Î Á_÷˘fiı ¿èÎ_ —
““÷‹˘fiı ¤Î◊_ ⁄_‘Ή_ ±fiı ‰‚Ή‰Î ±Î‰_; ’HÎ ’Î»Î Ω±˘.”” ’HÎ
¤√÷∞◊Ì …\ÿÎ ’Õ‰Îfi_ ¿˘¥fiı √‹÷_ fiÏË ±ıÀ·ı ¿˘¥ ⁄˘S›Î fiÏË.
¤√÷∞ ÷ı‹fi˘ ¤Î‰ Á‹∞ √›Î. ±ıÀ·ı flCÎ‰Ìfl«flHÎÿÎÁ∞fiı
¿èÎ_ — ““±Î ÁΑ ‹Îv_ ‹Îfiı ±ı‹ fi◊Ì, ‹ÎÀı ÷‹Îflı ŒÎ‰ı ÷ı‹ ¿fl˘. ÷‹ÎflÌ
±ÎiÎΠωfiÎ ±ı‹fiÎ ¤ı‚˘ Ë_ ◊‰Îfi˘ fi◊Ì.””
’»Ì ÷˘ ÁΑ±˘fiı ±ÎiÎÎ ¿flÌ ±ıÀ·ı ⁄‘Î ’˘÷Îfiı μ÷Îflı √˘’fiÎ◊fiÎ
‹_Ïÿfl‹Î_ ±ÎT›Î ±fiı ’»Ì ⁄O⁄ı ÁΑ ‰ÎflÎŒfl÷Ì ‹_Ïÿfl‹Î_ ±Î‰ı ±fiı
¤√÷∞ ÷ı‹fiı ¿◊ΉÎ÷ν ¿flÌ ±Îfi_ÿ ’‹ÎÕı. ±Î ≠‹ÎHÎı ◊˘ÕÎ Ïÿ‰Á «ÎS›_.
I›Îflı ±ı¿ Ïÿ‰Á ¤√÷∞±ı flCÎ‰Ìfl«flHÎÿÎÁfiı ¿èÎ_ — ““±Î ’flÎHÎÌ ¿ı‰-
≠ÁÎÿ ÷◊Î ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ±ı ⁄ı ∞‰÷Î ∞‰ »ı ±fiı ‰‚Ì ¤HÎı·Î
»ı. ÷ı‹fiÎ◊Ì ‹_Ïÿfl‹Î_ CÎH΢ Á‹ÎÁ ◊Âı. ‹ÎÀı ±ı ⁄_fiıfiı ±Î’HÎÎ ‹_Ïÿfl‹Î_
·¥ ·¥±ı.””
I›Îflı flCÎ‰Ìfl«flHÎÿÎÁ ¿Ëı — ““⁄Ë ÁÎv_.”” ±ıÀ·ı √Ì√Î ¤√÷fiı
±ÎiÎÎ ¿flÌ. ÷ı◊Ì ÷ı ⁄_fiı ‹_Ïÿfl‹Î_ ±ÎT›Î.

÷‹fiı ÁI’vÊ ‹Y›Î »ı ÷ı ÂÌ ÏŒ¿fl »ı ?

⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ¿ıÀ·Î¿ ËÏfl¤@÷˘ Á‹ZÎ ÁΑ flCÎ‰Ìfl«flHÎÿÎÁ∞±ı ±Î
⁄_fiı Á_÷˘fiı ’Ò»u_ — ““÷‹ı ≠Î√∞ ¤√÷fiı Â_ Á‹Ωı »˘ ?””
I›Îflı ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — ““’fl‹ ±ı¿Î_Ï÷¿ Á‹∞±ı »Ì±ı. ⁄Ì…\_ ¿Î_¥
Á‹…÷Î fi◊Ì.””
I›Îflı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““ÃÌ¿ Á‹…ı »ı ±fiı …ı‰_ ΩHΉ_ CÎÀı ÷ı‰_
ΩHÎı »ı ±fiı ÁÎflÎ »ı ‹ÎÀı flά˘.””
’»Ì ¤√÷∞±ı ÷ı ⁄_fiı Á_÷˘fiı ¿èÎ_ — ““flCÎ‰Ìfl«flHÎÿÎÁfiÌ ±ÎiÎÎ
’΂Ωı. ÷ı‹fiÌ ±ÎiÎÎ ±ı ‹ÎflÌ ±ÎiÎÎ »ı, ±ı‹ ‹ÎfiΩı.””
’»Ì ÷ı … Ïÿ‰Áı ÁÎ_…ı ¤√÷∞fiı ±ÎÁfiı ‹_Ïÿfl‹Î_ ⁄_fiı Á_÷˘ ’√ı
·Î√‰Î √›Î, I›Îflı ⁄_fiıfi˘ ¬¤˘ ◊Î⁄ÕÌfiı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““±Îfi_ÿ‹Î_
246 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

flËıΩı. ÷‹fiı ÁI’vÊ ‹Y›Î »ı ÷ı ÂÌ ÏŒ¿fl »ı ?””

±Î ≠‹ÎHÎı ⁄_fiı Á_÷˘fiı ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi Á‹Î√‹fi_ CÎb_ Á¬ ±ÎT›_
±fiı ⁄ÌΩ ÁΑ ÷˘ ‹_Ïÿfl‹Î_ ‰ÎflÎŒfl÷Ì ±Î‰ı ±fiı Ω›.
±Î ⁄_fiı Á_÷˘fiÌ Ïø›Î Ωı¥fiı ‹_ÏÿflfiÎ ÁΑ±˘fiı ’HÎ CÎH΢ … √HÎ
±ÎT›˘ ±fiı ¤√÷∞fiı ’HÎ ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — ““ÁΑ ÷˘ ⁄Ë ÁÎflÎ »ı ±fiı
¤√‰ÿÌ ’HÎ »ı.””

¤√‰Îfi ÷˘ ’˘÷ÎfiÎ ¤@÷fiÌ Á‹Ì’‹Î_ Ë_‹ıÂÎ_ flËı »ı

⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ±Î ⁄_fiı Á_÷˘ ¤√÷∞ ’ÎÁı ⁄ıÃÎ Ë÷Î. ¤√÷∞
‹ËÎflÎ…, ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ’ÎÁı 쩉 √Ì÷Î ‰_«Î‰÷Î Ë÷Î. ÷ı‹Î_ ±Î ¿Õ‰_
±ÎT›_ ¿ı ó
“‰ÌflÎ ±‹ı ¿flÌ ’fl‹ ω‰ı¿, ’Ò»\_ ≠ë ‹˘Ëfi∞fiı ±ı¿,
≠¤ ÷‹fiı ’ÕÌ ±ı ÂÌ Àı‰, ¤…÷Î ¤Ωı fiÏË ÿı‰.
ËÁÌ ⁄˘Ï·›Î lÌËÏfl ‰ÎHÎÌ, ÁH΢ Á_ÿflÌ ’fl‹ U›ÎHÎÌ,
¤…÷Îfiı ¤…ı fiÏË …ıË, √v ƒ˘ËÌ ¿Ú÷CfiÌ ÷ıË.”
±Î ·ÌÀÌ ±Î‰Ì I›Îflı ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ¤√÷∞ Á΋_ Ωı¥fiı ËV›Î ±fiı
¿èÎ_ — ““±Î‹Î_ ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ¤…÷Îfiı …ı ¤…ı fiÏË ÷ıfiı √vƒ˘ËÌ
±fiı ¿Ú÷CfiÌ ¿èÎÎ »ı.””
¤√÷∞ ÷ı‹fi˘ ‹‹˝ Á‹∞ √›Î ±fiı ±Ï÷ ≠ı‹◊Ì ‹_ÿ ‹_ÿ ËÁ÷Î_
⁄˘S›Î — ““±Î√‚ ‰Î_«˘.””
’»Ì ±Î√‚ ‰Î_E›_ —
“‹_”‹Î_ ÿ˘Ê fi ·Î‰Âı ±ıË, ‹Îflı ¤@÷ Â_ ’fl‹ ÁfiıË;
Ë_ ÷˘ ¤@÷fi˘ ÿ˘›˘˝ ÿ˘flΙ, ¤@÷ ¿Î… ÿ¢ÏÿÂ Ω™.
÷‹ı I›Î√ ¿›˘˝ Á¬ÁÎ…, ‹Îflı ±◊ı˝ ÷∞ ·˘¿·Î…;
÷‹fiı ΩHÎÌ ÁÿÎ Ïfi…ÿÎÁ, ¿fl‰Î ≠ı‹fi˘ ±Ï‘¿ ≠¿ÎÂ.
¤…\_ ≠˘ZÎ flËÌfiı Ë_ M›ÎflÌ, ÁI› ‹ÎfiΩı ‰Î÷ ±‹ÎflÌ;
Ωı÷Î_ ¤„@÷ ÷‹ÎflÌ μÿÎfl, Ë_ fi »^À<_ ¿flÌ μ’¿Îfl.
»˘Õ˘ ÁΑ’b_ Á¿<‹ÎflÌ, ÷˘ Ë_ »^À<_ ±ı ·Ì‘_ ω«ÎflÌ;
‹@÷Îfi_ÿfiÎ ‰Î”·ÎfiÌ ‰Î÷, ÁHÎÌ ΩH›Î ≠Ì÷‹ ÁÎZÎÎ÷Ô˚.”
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 247

’»Ì ¤√÷∞±ı ‰Î÷ ¿flÌ — ““…\±˘, lÌ¿ÚWHÎ ¤√‰Îfiı 쩉∞ ÁÎ◊ı

√˘’̱˘fiı ¿Ëı‰flÎT›_ ¿ı “≥„Lƒ›˘, ±_÷—¿flHÎ, ÿı‰÷Î ±fiı ∞‰ ÷ıfiÎ
±Îl›’HÎı ¿flÌfiı ÷‹Îflı Á‹Ì’ı Ë_ flè΢ »\_. …ı‹ ’_«‹ËΤÒ÷ ⁄˛õÎ_Õfiı ωÊı
flèÎÎ_ »ı fiı ÷ıfiÎ_ ÷ı … Á‰˝fiÎ ÿıË‹Î_ ’HÎ flèÎÎ_ »ı, ÷ı‹ …ı Ë_ ±Î ‹◊fl΋Î_
flè΢ »\_, ÷ı ÷˘ …ı‹ ‹ËΤÒ÷ ωÂıÊ’HÎı ¿flÌfiı ⁄˛õÎ_Õfiı ωÊı flèÎÎ_ ÷ı‹ flè΢
»\_, ±fiı …ı‹ ±ı ¤Ò÷ ∞‰˘fiÎ ÿıË‹Î_ Á΋ÎL›’HÎı flèÎÎ_ »ı, ÷ı‹ Ë_ ÷‹ÎflÌ
’ÎÁı flè΢ »\_. ±fiı …ı Ë_ fi◊Ì ÿı¬Î÷˘, ÷ı ÷˘ ÷‹ÎflÎ Ï«kÎfiÌ T≤ÏkÎfi˘ ‹Îflı
ωÊı Ïfifl˘‘ ◊Λ, ÷ıfiı ±◊˝ fi◊Ì ÿı¬Î÷˘, ’HÎ flè΢ ÷˘ ‹ÒÏ÷˝‹Îfi »\_.”74
““±Î‹, ¤√‰Îfi ’˘÷ÎfiÎ ¤@÷fiÌ Á‹Ì’’HÎı Ëo‹ıÂÎ_ ‰÷ı˝ »ı, ’HÎ
±_÷º˝„WÀ ¿flÌfiı ±¬_Õ Á‹Ì’’b_ …ı ±fi¤‰÷˘ ˢ› ÷ıfiı ±ı ¬⁄fl ’Õı.
‹ÎÀı ¤√‰Îfi ÷˘ ’˘÷ÎfiÎ ¤@÷◊Ì »ıÀı …÷Î … fi◊Ì ±fiı ‰‚Ì, »^’Î
flËÌfiı ÷ı ¤@÷fiÌ ¤„@÷ ¿flı »ı, ±ı … ¤√‰Îfifiı ωÊı ‹˘À˘ √HÎ »ı. ’HÎ
‹ÎflÌ ±ÎiÎÎ ·˘’Ì »ı, ÷ı◊Ì ‹ıÓ »ıÀı flÎA›Î »ı. fiÏË ÷˘ ’λΠ·Î‰Ìfiı ’Î_«
Ïÿ‰Á flάÌfiı ‹˘¿·÷. ’HΠˉı ¤…fi ¿flΩı ±ıÀ·ı ‹ËÎflÎ… ⁄‘Ì flÌ÷ı
ÁÎfi¿>‚÷Î ¿flÂı.””
’»Ì ›iÎ’vÊÿÎÁ ’ÎÁı hÎHÎ ¿ıflÌ Ë÷Ì ÷ı ÷ı‹HÎı ¤√÷∞fiı …‹ÎÕÌ
±fiı flÎ∞ ¿›Î˝.
÷ı Ïÿ‰Áı ‹_Ïÿfl‹Î_ ¤√÷∞fiÌ ¿ıflÌ-’ÒflÌfiÌ flÁ˘¥ Ë÷Ì ±ıÀ·ı
¤√÷∞±ı ±Î ⁄ı Á_÷˘fiı ÷◊Î ‹_ÏÿflfiÎ Á_÷˘fiı CÎHÎÎ … ±Î√˛Ë◊Ì …‹ÎÕuÎ.
‰‚Ì, ±Î ⁄ı Á_÷˘fiı ’HÎ Á‰˝ ≠¿Îflı ‰Î÷˘◊Ì, ÿ½fi◊Ì Á¬ ±ÎM›_. ±ıÀ·ı
±Î ⁄ı Á_÷˘ ÷˘ ¿Ú÷Î◊˝ ◊¥ √›Î. ’fl_÷ ⁄ÌΩfiı ±Î ·Î¤ fi◊Ì ‹‚÷˘, ±ıÀ·ı
¿ı‰≠ÁÎÿ ’flÎHÎ̱ı ⁄’˘flfiÌ ¿◊Î ’»Ì ¤√÷∞fiı ¿èÎ_ — ““’ı·Î ⁄ËÎfl »ı
÷ı‹fiı ’HÎ Á¬ ±Î’˘.””
I›Îflı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““¤…fi ¿fl˘. ÷ı‹HÎı ¤√‰Îfi ¿Î_¥ ‰ı«Ì ¬Î‘Î
»ı ? ÷ı‹fiÎ ’HÎ ¤√‰Îfi »ı. ÷ı ¤ı√_ ◊‰Îfi_ fiÏË ◊Λ ? ±ı ÷˘ ◊Âı ….””
±ı‹ ¿èÎ_. ±Î◊Ì, ’flÎHÎÌ Á‹∞ √›Î — ““fiyÌ ¿o¥ Á‹Î‘Îfi ◊Âı.””
±ıÀ·Î‹Î_ ÁΑ flCÎ‰Ìfl«flHÎÿÎÁ∞ ±ÎT›Î ±fiı ¤√÷∞ ’ÎÁı ⁄ıÁÌfiı
¿èÎ_ — ““S›˘ ¤√÷∞ ! ‰fl÷η◊Ì ¿˘ÃÎflÌfi˘ ¿Î√‚ Â¤ Á‹Î«Îflfi˘
74. ·˘›Î 15.
248 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

±ÎT›˘ »ı. ÷ı‹Î_ ·¬ı »ı — “±Î ÁIÁ_√‹Î_ CÎHÎÎ_ ⁄_Õ ∂ÃuÎ_ »ı. ‹ÎÀı ≠Î√∞
¤√÷fiı ‹Î·Ò‹ ◊Λ …ı, ÷‹Îv_ ’HÎ ±Î ⁄_Õ ¿Ëı‰Î› fiÏË ±ı‹ Á‹∞
ÁΑ±˘fiı Á‹Ω‰Ì ‰fl÷η ‹˘¿·Ωı.””
’»Ì Á˙±ı ¤√÷∞fiı ¿èÎ_ — ““÷‹ı ωiÎÎfiÿÎÁfiı Á‹Ω‰˘.””
÷ı◊Ì ¤√÷∞ ⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı √˘’fiÎ◊ ‹ËÎÿı‰‹Î_ √›Î ±fiı ⁄‘Îfiı
‹_Ïÿfl‹Î_ ·ÎT›Î. ±Î‹, ¤√÷∞±ı ¿ı‰≠ÁÎÿ ’flÎHÎÌfiı ¿èÎ_ Ë÷_ ¿ı ÷ı‹fiÎ
’HÎ ¤√‰Îfi »ı, ÷ı ¤ı√Î ◊‰Îfi_ ◊ÎÂı … - ±ı ‰Î÷ ÷fl÷ … ÁI› ÃflÌ.

±Î ≠Î√∞ ¤√÷‹Î_ ÷‹ı Â_ ÿÌÃ<_ »ı ?

±Î ⁄‘Î Á_÷˘ ‹_Ïÿfl‹Î_ ±ÎT›Î I›Îflı ‹Ë‰ÎfiÎ ËÏfl¤@÷˘ ’HÎ
‹_Ïÿfl‹Î_ ±ÎT›Î ±fiı Á¤Î ÁÎflÌ ◊¥. ≠Î√∞ ¤√÷fiÎ ‹ÏË‹ÎfiÎ ≠«Îfl◊Ì
±Î Á_÷˘fiı ‰fl÷η »˘Õ‰_ ’Õu_ ±ıÀ·ı ±Î Á‰ı˝ Á_÷˘, ≠Î√∞ ¤√÷fiı Â_
Á‹…ı »ı ±fiı ËÏfl¤@÷˘ ’ÎÁı ¿ı‰Ì flÌ÷ı ¤√÷∞fiÎ ‹ÏË‹ÎfiÌ ‰Î÷˘ ¿flı
»ı ÷ı ΩHΉÎfiÌ Á‰ı˝fiı Ï…iÎÎÁÎ ◊¥. ±Î◊Ì Ï‰ß·¤Î¥, e·«_ÿ¤Î¥,
ÿ΋ΠÂıà ‰√ıflı CÎHÎÎ ËÏfl¤@÷˘ ‹_Ïÿfl‹Î_ ±ÎT›Î ±fiı Á¤Î Ï«yÎfl
¤flÎ¥ √¥. ’»Ì e·«_ÿ¤Î¥±ı ⁄ı«fl ¤√÷fiı ’Ò»u_ — ““÷‹ı ±Î ≠Î√∞
¤√÷fiı ¿ı‰Î Á‹Ωı »˘ ? ±fiı ÷ı‹Î_ ÷‹ı Â_ ÿÌÃ<_ »ı ? ÷ı ±‹fiı ¿Ë˘.””
I›Îflı ⁄ı«fl ¤√÷ı ¿èÎ_ — ““±‹ı ±ı‹fiı ±ı¿Î_Ï÷¿ ¤@÷ Á‹∞±ı
»Ì±ı. ÷ı‹fiÎ μ’fl ±ZÎfl⁄˛õ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi˘ ⁄Ë flÎ∞’˘ ◊›˘ »ı
±fiı ±‹fiı ’HÎ ±ı‹fiÎ ≠Á_√◊Ì “V‰Î‹ÌlÌ ±ZÎfl »ı” ±ı‹ Ïfiç› ◊›˘
»ı. ‰‚Ì, ±ı‹fiÎ Á‹Î√‹◊Ì ±_÷fl‹Î_ Á¬ ‰÷ı˝ »ı.””
±ıÀ·ı e·«_ÿ¤Î¥±ı ¿èÎ_ — ““÷‹ı ÷ı‹fiÎ ‹ÎÀı ±Î¬˘ ÁIÁ_√ ‹Ò@›˘ ÷˘
÷ı ÷‹fiı ¿>‰Î‹Î_ fi μ÷Îflı, ±ı‹ ÷ı‹fi˘ ωrÎÁ ÷‹ı ¿›˘˝ »ı. ‹ÎÀı
‰«fiÎQ≤÷fiÌ Áάı ÷‹ı ±ı‹fiΠωÊı …ı ÃflΉ ¿›˘˝ ˢ› ÷ı ±‹fiı Á‹Ω‰˘.””
’»Ì ⁄ı«fl ¤√÷ ÷˘ ¿Î_¥ ⁄˘S›Î fiÏË. ’fl_÷ fiÎflΛHΫflHÎÿÎÁı
¿èÎ_ — ““√.≠. 27fiÎ ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ÁI’vÊfiÎ ·ZÎHΉ΂Îfi˘ …ı ‹ÏË‹Î
¿è΢ »ı ÷ı‰Î ·ZÎHΉ΂Π¤√÷∞fiı ±‹ı ΩHÎ̱ı »Ì±ı.””
I›Îflı ω߷¤Î¥±ı ’Ò»u_ — ““√.≠. 27fiÎ ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ Â_ ¿èÎ_ »ı
÷ı ¿Ë˘.””
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 249

±Î ÁÎ_¤‚Ì fiÎflΛHΫflHÎÿÎÁı ¤√÷∞ Á΋_ Ωı›_. ±ıÀ·ı √œÕÎfiÎ

ÁΑ ¤ı√Î ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ⁄ıÃÎ Ë÷Î, ÷ı‹fiÎ ÷flŒ ±Î_√‚Ì ¿flÌfiı
¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““±ı ⁄‘Îfi_ ¿’À ±Î fiÎfiÎ ÁΑ (ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…)
…ı‰_ »ı ÷ı‰_ ¿ËıÂı. ‹ÎÀı ÷ı‹fiı ’Ò»˘.””
I›Îflı Á‰ı˝±ı ÷ı‹fiı ¿èÎ_ — ““÷‹ı ¿Ë˘.””
±Î◊Ì, ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞±ı ω«Î›* ¿ı ¤√÷∞fi_ V‰w’ …ı‰_ »ı
÷ı‰_ μCÎÎÕ<_ ¿fl‰Îfi˘ ¬fl˘ ≠Á_√ ‹Y›˘ »ı ±fiı ¤√÷∞fiı ’HÎ ÁI’vÊfiÎ_
√HÎ, ·ZÎH΢ ‰√ıflıfi_ ≠Ï÷’Îÿfi ¿flΉ‰ÎfiÌ ≥E»Î »ı ±ı‹ ω«ÎflÌ, ÷ı‹HÎı
ω߷¤Î¥ ÷◊Î ⁄ÌΩ ËÏfl¤@÷˘ Á‹ZÎ ‰Î÷ ¿flÌ ¿ı —
““√.≠. 27‹Î_ ±ı‹ ‰Î÷ lÌ∞±ı ¿flÌ »ı ¿ı ¤√‰Îfi ¤…‰ÎfiÌ
Á‰ı˝fiı ‹fl∞ »ı, ’fl_÷ ±Î‰Î_ ·ZÎH΢‰Î‚΋Î_ ¤√‰Îfi Á‰˝ ≠¿Îflı Ïfi‰ÎÁ
¿flÌfiı flËı »ı. ±ıÀ·ı ËÎ◊‹Î_ ËÎ◊, ±Î_¬‹Î_ ±Î_¬, ¿Îfi‹Î_ ¿Îfi, ‹¬‹Î_
‹¬ ±ÎÏÿ Á‰ı˝ ±_√‹Î_ Ïfi‰ÎÁ ¿flÌfiı flËı »ı. ÷ıfiÌ Ï‰„@÷ …ı, ±Î Á‰˝
…√÷fiÎ ¿÷νË÷ν ±ı¿ ¤√‰Îfi »ı ÷◊Î ÷ı‹HÎı …ı …ı ±Îç›˝ ’Ò‰ı˝ ¿›Î* »ı,
‰÷˝‹Îfi‹Î_ ¿flı »ı ±fiı ˉı ’»Ì ¿flÂı, ÷ı Á‰ı˝ ±Îç›˝ ±Î ‹fiı ‹Y›Î …ı
¤√‰Îfi ÷ı‹fiÎ_ ¿›Î* … ◊Λ »ı. ±ı‹ ΩHÎÌfiı ÷ı ≠I›ZÎ ¤√‰Îfifiı
Á‰˘˝’flÌ, ¿÷ν, ÁοÎfl ±fiı ≠√À ΩHÎÌfiı Á‰˝ ≠¿Îflı ÷ı‹Î_ ΩıÕÎ¥ Ω›.
±ı‰Ì ≠I›ZÎ ¤√‰Îfifiı ωÊı ≠◊‹ ÷˘ ºœ ÏfiWÃΠˢ›.
““‰‚Ì, ’˘÷ÎfiÌ „V◊Ï÷ ’HÎ ±Î‰Ì ˢ› ¿ı ¿˘¥ √‹ı ÷ı‰_ ±’‹Îfi
¿flı, fiο-¿Îfi ¿Î’Ìfiı √‘ıÕı ⁄ıÁÎflı ¿ı ËÎ◊̱ı ⁄ıÁÎflı ¿ı «_ÿfi ««ı˝ ¿ı ‘Ò‚
fiάı, ±ı‹Î_ ‹Îflı Á‹¤Î‰ »ı. ‰‚Ì, hÎHÎ ≠¿ÎflfiÌ VhÎ̱˘ - ⁄΂, ›˙‰fi
±fiı T≤© - w’‰Îfi ¿ı ¿<w’‰Îfi, ÷ı‹Î_ ’HÎ Á‹¤Î‰ »ı ±fiı ¿«fl˘ ±fiı
¿Î_«fi ÷ı‹Î_ ’HÎ Á‹¤Î‰ »ı. ±Î‰Ì flÌ÷fiÎ …ı iÎÎfi, ‰ˆflÎB› ±fiı ¤„@÷
±ÎÏÿ¿ ±fi_÷ Â¤ √HÎ ÷ıHÎı ›@÷ …ı ¤@÷ ˢ› ÷ıfiÎ xÿ›‹Î_ ¤√‰Îfi
Á‰˝ ≠¿Îflı Ïfi‰ÎÁ ¿flÌfiı flËı »ı ±fiı ÷ı ¤@÷ ±fi_÷ ≠¿ÎflfiÎ_ ±ˆr›˝fiı
’΋ı »ı ±fiı ±fi_÷ ∞‰˘fi˘ μ©Îfl ¿flı »ı. ‰‚Ì, ±ı‹fiÌ Á‰ı˝ ≥„Lƒ›˘‹Î_
¤√‰Îfi Á‰˝ ≠¿Îflı flèÎÎ »ı, ‹ÎÀı ±ı ¤@÷ ⁄˛õÎ_ÕfiÎ ∞‰˘fiÌ ≥„Lƒ›˘fiı
≠¿Î ¿fl‰Îfiı Á‹◊˝ ◊Λ »ı. ±ıÀ·ı ±ı‰Î Á_÷ ÷˘ ⁄˛õÎ_ÕfiÎ ±Î‘Îflw’ »ı.
““±Î ¤@÷ ±Î‰Î Á‹◊˝ ˢ‰Î »÷Î_ ’HÎ ±L› ∞‰fiÎ_ ‹Îfi-±’‹Îfi
250 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

ÁËfi ¿flı »ı, ÷ı ±ı‹fiÌ ±Ï÷› ‹˘À’ »ı; ¿Î_ …ı, Á‹◊˝ ◊¿Î …flHÎÎ ¿fl‰Ì
÷ı ¿˘¥◊Ì ◊Λ fiÏË. ‹ÎÀı …flHÎÎ ¿flı ÷ıfiı ±Ï÷ ‹˘ÀÎ ΩHΉÎ. ±Î ≠‹ÎHÎı
±Î ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ÁI’vÊfiÎ_ ·ZÎHÎ ‹ËÎflÎ…ı ·A›Î_ »ı. ‰÷˝‹Îfi¿Î‚ı ±ı‰Î
±Î ≠Î√∞ ¤@÷ »ı ±ı‹ ±‹ı Á˙ ‹Îfi̱ı »Ì±ı.””
±Î ≠‹ÎHÎı ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞±ı Ïfiw’HÎ ¿›*. ’»Ì ω߷¤Î¥±ı
’Ò»u_ — ““±ı‰Î √HÎ ±ı‹fiı ωÊı »ı ÷ı ÷‹ı ÂÌ flÌ÷ı ΩH›_ ?””
I›Îflı ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ⁄˘S›Î — ““÷ı‹fi΋Î_ ‘‹˝ »ı ¿ı ¿ı‹ ÷ı ÷˘ ÷‹ı
±ı‹fiÎ √΋fiÎ »˘ ÷ı◊Ì ΩHÎ÷Πˢ ÷ı‹ ¿Ë˘.””
±ıÀ·ı ω߷¤Î¥ ¿Ëı — ““±ı‹fiÎ …ı‰Î ‘‹˝‰Î‚Î ÷˘ ¿˘¥ Ωı›Î …
fi◊Ì. ¿Î_ …ı, √΋fiÎ ‰ÎÏHΛÎ, fiÎ√fl ±ÎÏÿ B≤ËV◊˘fiÌ ÿı‰Î_√fiÎ …ı‰Ì
VhÎ̱˘fiÎ_ ¿’ÕÎ_ Á̉ı »ı, ’fl_÷ ·√Îflı ω¿Îflfiı ’΋÷Î fi◊Ì. ÷ı‹… ÷ı‹fiı
’HÎ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfi_ ¤√‰Îfi’b_ ¿ËÌ ÁIÁ_√Ì ¿flı »ı.””
±ıÀ·ı √œÕΉ΂ΠÁΑ ⁄˘S›Î — ““±‹fiı ’HÎ ±ı‹ …HÎΛ »ı, ¿ÎflHÎ
¿ı ±ı‹fiÎ ±ı¿Î_÷ ≠Á_√◊Ì ±‹ÎflÎ ±_÷flfi˘ ±‘‹˝ Á√˝ ±˘»˘ ◊›˘ »ı, ÷˘
’»Ì ÷ı‹fi΋Î_ ÷˘ ω¿Îfl ˢ› … ÂÎfi˘ ?””
’»Ì ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ⁄˘S›Î — ““‰‚Ì, ±ı iÎÎfiÌ ’HÎ »ı. ÷ı ±Î¬˘
ÁIÁ_√ ¿Ëı »ı ¿ı ¤√÷∞ …ı‰Î ¿˘¥ iÎÎfiÌ fi◊Ì. ¿Î_ …ı, ÷ı‹fi_ √‹ı ÷ıÀ·_
‹Îfi-±’‹Îfi ◊Λ »ı ÷˘ ’HÎ iÎÎfifiÌ ºœ÷Î◊Ì ±’‹Îfi ·ı‹ÎhÎ …HÎÎ÷_
fi◊Ì. ⁄‚Ì, ⁄Á˘-⁄ÎÁà ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ …ıÀ·Î_ ‹‹˝, flËV›, ±Ï¤≠Λ, vÏ«
±fiı ÏÁ©Î_÷ »ı ÷ı Á‰ı˝ V‰Î‹Ì ◊¿Ì ÷ı‹HÎı ÏÁ© ¿›Î* »ı. ±ı‰Ì flÌ÷ı iÎÎfiÌ
’HÎ Á‰˘˝’flÌ »ı.
““ˉı ‰ˆflÎB› ’HÎ ÷ı‹fiı ωÊı »ı; ¿ı‹ ¿ı, ÷ı‹fiı ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…fi˘
¿Î√‚ ±Î‰ı ¿ı ÷fl÷ … CÎıfl◊Ì ≠›ÎHÎ ¿flı »ı, ’fl_÷ CÎflfi_ ¿Î‹ ⁄√ÕÂı ¿ı
Á‘flÂı ÷ı Ï«_÷Î ¿ı ÏŒ¿fl fiÏË ¿fl÷Î_ ‹Ëı‹ÎfifiÌ ’ıÃı … flËı »ı ±fiı
‹ËÎflÎ… ±ÎiÎÎ ¿flı ÷˘ ±Î ZÎHÎı I›Î√Ì ’HÎ ◊Λ. ±Î ÷˘ ÷ı‹fiÌ ‰Î÷ ¿flÌ;
’fl_÷ …ı ÷ı‹fiÎ Á_√Ì »ı, ÷ı‹fiı ’HÎ ±ı Ïfi—VM≤ËÌ ¿flı »ı. ±ıÀ·ı ±ı‰Î ¤@÷˘
CÎHÎı ÿÒfl◊Ì ’HÎ ÷ı‹fi˘ Á‹Î√‹ ¿fl‰Î CÎflfiÌ ¿ı ‰Ëı‰ÎflfiÌ ÿfl¿Îfl ¿›Î˝ ‰√fl
ÿ˘ÕÎÿ˘Õ ¿flı »ı.
““±Î‰Ì flÌ÷ı ‘‹˝, iÎÎfi ±fiı ‰ˆflÎB›fiÌ ‰Î÷ ◊¥. ˉı ÷ı‹fi΋Î_
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 251

lÌ∞fi˘ Ïfiç› »ı ¿ı fiÏË ÷ı ÷˘ ÷‹ı ¿Ë˘.”” ±ı‹ ¿ËÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞±ı

ω߷¤Î¥ μ’fl … »ıS·Ì …‰Î⁄ÿÎflÌ ¤√÷∞fi_ ±ı¿Î_Ï÷¿’b_ ÏÁ©
¿fl‰ÎfiÌ fiάÌ. ¤√÷∞ ÷˘ ±Î fiÎfiÎ ÁΑfiÌ ±ÎÀ·Ì «÷flÎ¥ Ωı¥ ‹fl¿
‹fl¿ ËÁ÷Î_ ËÁ÷Î_ Õ˘·÷Î Ë÷Î.
’»Ì ω߷¤Î¥ ⁄˘S›Î — ““Ïfi盋Î_ ÷˘ ±ı ’‰˝÷≠Λ »ı; ¿Î_ …ı,
÷ı‹fiı ÁIÁ_√ ⁄ËÎfl ¿›Î˝ I›Îflı ’HÎ ±¬_Õ ¤…fi ¿›* ±fiı ‹_ÏÿflfiÎ ⁄ÎflHÎÎ
±Î√‚ ⁄ıÁÌfiı ’HÎ ÁΑ-ËÏfl¤@÷˘fiÎ_ ÿ½fi ¿fl÷Î ±fiı ¿◊Î ÁÎ_¤‚÷Î.
‰‚Ì, ¿ıÀ·Î¿ fi‰Îfiı ÁIÁ_√fiÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ, ÁIÁ_√Ì ’HÎ ¿fl÷Î ±fiı ±Ï÷
fi‹˛÷Î◊Ì iÎÎfi√flÌ⁄Ì flάÌ, Á‰˝fiı ÷ı‹HÎı flÎ∞ ¿›Î˝ »ı. ‹ÎÀı lÌ∞fi˘
Á‰˘˝’flÌ Ïfiç› ÷ı‹fi΋Î_ »ı ÷ı ¿èÎÎ ÏÁ‰Î› ¿ı‹ «Î·ı ? lÌ∞ ωfiÎ
¿˘¥fiı ¿÷ν ΩHÎ÷Î fi◊Ì ±fiı ¿˘¥ ÿı‰ÿı‰Ìfi˘ ÷ı‹fiı ¤Îfl fi◊Ì.”” ±Î‰Ì
flÌ÷ı ω߷¤Î¥±ı μkÎfl ¿›˘˝.
÷ı ÁÎ_¤‚Ì ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ⁄˘S›Î — ““±Î‰Ì flÌ÷ı ‘‹˝, iÎÎfi, ‰ˆflÎB›
±fiı ¤„@÷ ó ±ı «Îflı √HÎ ¤√÷∞‹Î_ ÁÎZÎÎ÷Ô˚ ‰÷ı˝ »ı ‹ÎÀı ±ı‹fi΋Î_
lÌ∞‹ËÎflÎ… ±¬_Õ Ïfi‰ÎÁ ¿flÌfiı flèÎÎ »ı ±fiı ÷ı◊Ì … ±‹ı ±ı‹fiÌ
’λ‚ ’λ‚ Œfḻı »Ì±ı.””
±Î‰Ì flÌ÷ı ¤√÷∞fiÎ V‰w’fi_ ±ÿÔ˚¤÷ Ïfiw’HÎ ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊ-
ÿÎÁ∞ - ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…ı ¿›*, ÷ı ÁÎ_¤‚Ì I›Î_ ⁄ıÃı·Î Á‰ı˝ Á_÷˘ ÷◊Î
ËÏfl¤@÷˘fiı ¤√÷∞ ¬flı¬fl ±ı‰Î ‹˘ÀÎ’vÊ »ı ±ı‹ ≠÷ÌÏ÷ ◊¥.
±Î ‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ì flCÎ‰Ìfl«flHÎÿÎÁı ¿èÎ_ — ““±Î ‰«fiÎQ≤÷ ÷˘
V‰w’Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ ±_√fi_ »ı, ÷ı ÷‹˘±ı ≠Î√∞ ¤√÷‹Î_ @›Î_ ÃflÎT›_ ?””
I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î — ““±ı ≠‹ÎHÎı ‹‚÷_ ±Î‰ı »ı ‹ÎÀı Û* »ı, fiÏË
÷˘ ¿Î_¥ ÃflÎT›_ Ãfl÷_ fi◊Ì. F›Î_ ¬ÎÕ˘ ˢ› I›Î_ … ’ÎHÎÌ ¤flΛ, ÷ı‹
’ÎhÎ÷Πˢ› I›Î_ … ÁΑ÷Î ±Î‰ı.””
’»Ì ω߷¤Î¥±ı ’Ò»u_ — ““¤√÷∞fiı ÷‹ı ±ı‰Î ‹˘ÀÎ ΩH΢ »˘,
I›Îflı ±ı‹fiı ‹Ò¿Ìfiı ‰fl÷η ÂÎ ‹ÎÀı Ω±˘ »˘ ? I›Î_ ÷‹fiı ÷ı‹fiÎ ¤ı√Î
⁄ıÁ‰Î ÿı‰ÎfiÎ fi◊Ì.””
I›Îflı V‰Î‹Ì ¿Ëı — ““±ı ÷˘ ¤√÷∞fiÌ ±ÎiÎÎ◊Ì …¥±ı »Ì±ı ±fiı
lÌ∞ ±ı‹fiı ‰Â »ı, ÷ı◊Ì ±ı‹fiÎ ¤ı√Î ⁄ıÁ‰ÎfiÌ ‹fiÎ¥ ¿flı »ı ÷˘ ’HÎ
252 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

÷ı‹fiÌ ¤ı√Î ⁄ıÁÌ ¿◊ΉÎ÷ν ÁÎ_¤‚ÌÂ_. ÷ı ≠‹ÎHÎı Ωı ◊Λ ÷˘ ÷‹ı

¤√÷∞fiı ‹˘ÀÎ ΩHÎΩı.””
±Î‰Ì flÌ÷fiÎ ‰Î÷ν≠Á_√◊Ì ¤√÷∞ ÷˘ V‰Î‹Ì Á΋_ ‹B‘’HÎı Ωı¥
flèÎÎ ±fiı ω߷¤Î¥fiı ËÁ÷Î_ ËÁ÷Î_ ¿èÎ_ — ““±Î fiÎfiÎ ÁΑ ’ÎÁı Ë…\
‰‘Îflı ¿’À »ı, ‹ÎÀı ¿œÎ‰˘.””
’»Ì ω߷¤Î¥±ı ŒflÌ ’Ò»u_ — ““±ı ±ı‰Î ÁI’vÊ »ı ±ı‹ ÷‹˘
¿Ë˘ »˘, ’HÎ ±ı ÷˘ Á‹ ¬Î› »ı ¿ı “‹ÎflÌ ’ÎÁı ¿o¥ fi◊Ì.” ÷ı Á‹ ÁΫÎ
¿ı ? ±fiı ‰‚Ì, ¤√÷∞ ’_Õı ±ı‹ ¿Ëı »ı ¿ı “‹fiı ÷˘ …‹ı ±Î‰Ìfiı ‹ÎflÎ
⁄flÕ΋Î_ ⁄Ë ‹Îfl ‹Î›˘˝, ÷ı◊Ì ⁄flÕ˘ ⁄Ë ÿ—¬ı »ı.” ÷ıfi_ ¿ı‹ Á‹…‰_ ?””
I›Îflı ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ⁄˘S›Î — ““¿Î·ı ÷‹ı ¿>‰ı fiÎË÷Î_ fiÎË÷Î_ ¿Ëı÷Î
Ë÷Î ¿ı ≠Î√∞ ÷˘ ⁄Ë ¿’ÀÌ ±fiı ÿo¤Ì »ı, ÷ı ÷ıfi_ ⁄˘·‰_ ÁΫ_ fi ‹Îfi‰_.
÷˘ Ωı ÷ı ÿo¤Ì ˢ› ÷˘ √‹ı ÷ı‰Ì flÌ÷ı ’˘÷ÎfiÌ ‹˘À’ ‰‘ı ÷ı‹ ⁄˘·ı ±fiı
¿ÿÎÏ’ …‹ı ‹ÎflÌfiı ¿À¿Î ¿›Î˝ ˢ›, ÷˘ ’HÎ …ı ÿo¤Ì ˢ› ÷ı ±ı‹ fi ¿Ëı ¿ı
…‹ı ‹fiı ‹Î›˘˝. ‹ÎÀı ÷ı ÿo¤Ì fi◊Ì ±ı ‰Î÷ ÏÁ© ◊Λ »ı. ‰‚Ì, ±ı‹fi_
⁄˘·‰_ ⁄ÌΩfiı ‹˘Ë ’‹ÎÕı ±ı‰_ »ı, ±ı ’HÎ ÷‹ÎflÌ ‰Î÷ μ’fl◊Ì ÁÎÏ⁄÷
◊Λ »ı. ‹ÎÀı ±ı ±ı‹ ⁄˘·ı »ı ±ı ÷˘ ÁË… fl‹Ò… ¿flı »ı; ¿ı‹ ¿ı, …ı
±ı‹fiÎ_ ÿ½fi ¿flı »ı ÷ıfiı ’HÎ …‹fi_ ÷ıÕ<_ fi ±Î‰ı ¿ı …‹ ÿı¬Î› ’HÎ fiÏË.
‹ÎÀı ±ı ±ı‰Î ‹˘ÀÎ »ı ÷˘ ÷ı‹fiı Á‹ ±Õ÷Î fi◊Ì ±fiı ±ı‰Î Ωı ‹˘ÀÎ fi
ˢ› ÷˘ Á‹ ÁΫΠ»ı.””
I›Îflı ‰‚Ì Ï‰ß·¤Î¥±ı ’Ò»u_ — ““F›Îflı ¤√÷∞ ±Î‰Î ‹˘ÀÎ ±fiı
Á‹º„WÀ‰Î‚Î »ı, ÷˘ ÷‹ÎflÎ_ ‹fi ÁIÁ_√‹Î_◊Ì fi˘¬Î_ ¿ı‹ ’Õı »ı ?””
÷ı ÁÎ_¤‚Ì ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ⁄˘S›Î — ““±‹ÎflÎ_ ‹fi ÁIÁ_√‹Î_◊Ì
fi˘¬Î_ fi◊Ì ’ÕuÎ_ ±fiı ±ı‰_ …ı ÷‹fiı …HÎΛ »ı, ÷ıfi_ ¿ÎflHÎ ¤√÷∞fi_ ¿ı
V‰Î‹Ì ωiÎÎfiÿÎÁ∞fi_ iÎÎfi fi◊Ì. ±ıfi_ ¿ÎflHÎ ÷˘ ±ı »ı ¿ı ±‹ı ¤√÷∞fiı
±Î‰Î ’fl‹ ±ı¿Î_Ï÷¿ Á_÷ Á‹∞±ı »Ì±ı. ÷ı ±‹◊Ì F›Îflı ¤√÷∞ …\ÿÎ
’ÕÌ CÎıfl Ω›, ’»Ì ±‹ı ‹˘ÀÎ ÁΑ ’ÎÁı ¿◊Î ÁÎ_¤‚‰Î ⁄ıÁ̱ı; I›Îflı
÷ı±˘ ±fiı¿ ›„@÷±˘◊Ì ¤√÷∞fi_ CÎÁÎ÷_ ⁄˘·Ì ±ı‹fiÎ ±‰√HÎ √ΉÎ
‹Î_Õı. ÷ı ÁÎ_¤‚Ì ±‹ÎflÎ ‹fi‹Î_ ◊Λ ¿ı ±Î‰Î ’fl‹ ±ı¿Î_Ï÷¿, Á‹-
º„WÀ‰Î‚Î, ±Ω÷ÂhÎ ±ıԉΠ¤√÷∞fiÎ ±Î ·˘¿˘ ¬˘ÀÎ ±‰√HÎ √Λ »ı,
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 253

÷ı ÁÎ_¤‚‰Î ‰Î…⁄Ì fi◊Ì. ÷ı◊Ì ±‹ı ÷ı‰Î ’ÎÁı ⁄ıÁ÷Î fi◊Ì. ¿Î_ …ı,
…ı‹fi΋Î_ Á_’ÒHν ÁΑ÷Î ±Î‰Ì ˢ›, ÷ıfiı ¿˘¥ μ’fl flÎ√-¶ıÊ Ë˘› fiÏË ¿ı
‰Hν-±Îl‹fi_ ±Ï¤‹Îfi ’HΠˢ› fiÏË; »÷Î_ Ïfi‰ˆ˝flÌ ±fiı ¿ÌÕÌ …ı‰Î
∞‰fiı ’HÎ ÿ—¬ ÿı fiÏË ±ı‰Îfi˘ ±Î ƒ˘Ë ¿flı »ı, ‹ÎÀı ÷ı‹fi΋Î_ ÁΑ÷Î »ı
… fiÏË; ÷˘ ±ı‹fiÎ Á_√◊Ì ±Î’HÎfiı Â_ ·Î¤ ≠ÎM÷ ◊‰Îfi˘ »ı ? ±ı‰Î_
¿ÎflH΢◊Ì ÷ı‹fiÎ◊Ì ±‹ÎflÎ_ ‹fi …\ÿÎ_ ’Õı »ı. ’fl_÷ lÌ∞‹ËÎflÎ… ÷ı‹…
·Z‹ÌfiÎflΛHÎ ±ÎÏÿ ÿı‰◊Ì ±‹ÎflÎ_ ‹fi fi˘¬Î_ fi◊Ì. ÷ı‹fiÌ Áı‰Î ÷˘ ±‹ı
±Ë˘Ïfi ≥E»Ì±ı »Ì±ı.””
±Î ÁÎ_¤‚Ì Ï‰ß·¤Î¥ flCÎ‰Ìfl«flHÎÿÎÁ ÷flŒ Ωı¥ ⁄˘S›Î —
““V‰Î‹Ì ! ±Î ‰Î÷ ⁄fl˘⁄fl »ı.”” ±ı‹ ¿ËÌ ’˘÷ÎfiÎ ◊›ı·Î ±fi¤‰fiÌ
÷ı‹HÎı ‰Î÷ ¿flÌ — ““±‹ı …^fiÎ√œ V‰Î‹Ìfi˘ Á‹Î√‹ ¿fl‰Î …÷Î I›Îflı ≠◊‹
√œÕı ÿÁ Ïÿ‰Á flËÌ, ÿ½fi-Á‹Î√‹ ¿flÌ, ’»Ì …^fiÎ√œ …÷Î. √œÕ΋Î_
÷‹ÎflÎ √v ÏÁ©Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ’ÎÁı …¥fiı ⁄ıÁ̱ı ±ıÀ·ı ÷ı V‰Î‹Ìfi_ CÎÁÎ÷_
… ⁄˘·ı ±fiı ‰‚Ì ±‹fiı Ã’¿˘ ’HÎ ÿı ¿ı “±ı‰Îfiı ‹˘ÀÎ ‹ÎL›Î »ı ÷ı I›Î_
…¥fiı Â_ Œ‚ ’΋Âı ?” ±ı‰Ì ‰Î÷ ¿flı. ÷ı◊Ì μ’fl◊Ì ÷˘ ±‹fiı ÷ı‹fi˘
±‰√HÎ ¿ı ±¤Î‰ fi ±ÎT›˘, ’HÎ ‹fi‹Î_ ±ı‹ ◊›_ ¿ı “±Î‰Î ±ZÎfl‹ÒÏ÷˝
V‰Î‹Ìfi˘ ƒ˘Ë ¿flı »ı, ÷˘ ÷ı‰ÎfiÎ_ ÿ½fiı Â_ Œ‚ ‹‚Âı ? ‹ÎÀı ˉı √œÕı …‰_
÷˘ ¬v_ ’HÎ ÷ı‰Î ’ÎÁı ⁄ıÁ‰_ fiÏË; ’HÎ ƒ˘Ë ÷˘ ¿˘¥fi˘ ¿fl‰˘ fiÏË.” ÷ı◊Ì
±‹ı ⁄Îfl˘⁄Îfl …^fiÎ√œ …÷Î.””
±Î ‰Î÷ ’ÒflÌ ◊¥ ’fl_÷ √œÕÎfiÎ ÁΑfiı Ë…\ ’Òfl˘ Á_÷˘Ê ◊›˘ fiÏË.
±ıÀ·ı ÷ı‹HÎı ’Ò»u_ — ““±ı¿ÎÿÎ ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ‹‚Ô÷_ ±Î‰ı ÷ı◊Ì Â_ ◊›_ ?
⁄‘΋Î_ ‹‚÷_ ±Î‰ı I›Îflı ¬v_.””
I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î — ““…\±˘, √.±_. 21‹Î_ ¿èÎ_ »ı ¿ı “…ı‹ Á˘fiÎfi˘
ÿ˘fl˘ »±ı ∑÷‹Î_ Áfl¬˘ flËı, ’HÎ μfi΂ÎfiÎ ÷Î’ı œÌ·˘ ◊Λ fiÏË; ÷ı‹
√‹ı ÷ıÀ·_ ±’‹Îfi ◊Λ ±fiı ÿıËı √‹ı ÷ıÀ·_ ÿ—¬ ±Î‰ı ÷˘ ’HÎ
ÁIÁ_√‹Î_◊Ì …ıfi_ ‹fi ’λ\_ fi ËÃı, ±ı‰Î …ı ºœ ÁIÁ_√Ì ‰ˆWHΉ »ı ÷ı …
±‹ÎflÎ_ Á√Î_‰ËηÎ_ »ı, ÷ı … ±‹ÎflÌ fiÎ÷ »ı ±fiı ±Î ÿıËı ±ıԉΠ‰ˆWHΉ
¤ıÔ‚_ … flËı‰_ »ı; ‰‚Ì, ÿıË ‹Ò¿Ìfiı ‘΋‹Î_ ’HÎ ±ı‰Î ‰ˆWHΉ ¤ı‚_ … flËı‰_
»ı.” ‹ÎÀı ÷‹ı ω«Îfl ¿fl˘ ¿ı ÁIÁ_√‹Î_ ¤√÷∞fi_ …ı‰_ ±fiı …ıÀ·_ ±’‹Îfi
254 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

◊›_ »ı ÷ı‰_ ÷˘ ¿˘¥fi_ ◊›Îfi_ ÁÎ_¤ÔY›_ fi◊Ì, ÷˘ ’HÎ ¿˘¥ ’HÎ ÁΑ-
ÁIÁ_√Ì◊Ì ·√Îfl ’HÎ ¤Î‰ ±˘»˘ ◊›˘ »ı ?””
I›Îflı ω߷¤Î¥±ı ¿èÎ_ — ““¬flı¬fl ! ±Î ‰«fiÎQ≤÷ ÷˘ Á_’ÒHν
¤√÷∞ μ’fl … ∂÷flı »ı; ¿Î_ …ı, ÷ı‹fiÎ …ı‰_ ±’‹Îfi ÷˘ ¿˘¥fi_ ◊›_ ÿÌÃ<_
fi◊Ì ±fiı ÁÎ_¤Y›_ ’HÎ fi◊Ì, ÷ı ±Î¬˘ ÁIÁ_√ ΩHÎı »ı. ‹ÎÀı ±Î ‰«fiÎQ≤÷
≠‹ÎHÎı ¤√÷∞ ’fl‹ ±ı¿Î_Ï÷¿ »ı ±ı‹ fiyÌ ◊Λ »ı.””
I›Îflı ‰‚Ì flCÎ‰Ìfl«flHÎÿÎÁı ¿èÎ_ — ““‰Î_¿ ωfiÎ ¿˘¥fi_ ±’‹Îfi
ÁIÁ_√‹Î_ ◊Λ fiÏË.””
I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î — ““‰Î_¿ ωfiÎ ±’‹Îfi ◊÷_ fiΠˢ› ÷˘ lÌ∞
÷ı ≠‹ÎHÎı ÂÎ ‹ÎÀı ·¬ı ¿ı “ºœ ÁIÁ_√Ìfi_ ÁIÁ_√‹Î_ √‹ı ÷ıÀ·_ ±’‹Îfi
◊Λ ±fiı √‹ı ÷ıÀ·Î_ ÿ—¬ ±Î‰Ì ’Õı.” ‹ÎÀı ÷ı‰ÎfiÌ ºœ÷ÎfiÌ ’flÌZÎÎ ¿fl‰Î
lÌ∞ ±’‹Îfi ¿flΉı. ÷ı ÁÿÔ˚√v √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ {˘‚Ì‹Î_ ÿı‰÷Î
fiÎA›˘ ±fiı ’ÎHÎÌfiÎ CÎÕ΋Î_ {ıfl fiÎA›_. ±ZÎfl⁄˛õ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi_
Á_‰÷ 1922fiÌ Áηı ‰fl÷η‹Î_ ±’‹Îfi ◊›_. ±ıÔ‰Î_ ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎfiÎ_
±ÎA›Îfi˘ ω«Îfḻı ÷˘ ¬⁄fl ’Õı.””
±Î ÁÎ_¤‚Ì Ï‰ß·¤Î¥±ı ±Î ‰Î÷fiı ±fi‹˘ÿfi ±Î’÷Î_ ¿èÎ_ —
““V‰Î‹Ì ! ±ı‰Î ÂOÿ˘ ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ·¬ı·Î ˢ› ÷ı ¿ÎœÌ ⁄÷Ή˘, ±ıÀ·ı
±Î…ı ⁄‘_ ’ο<_ ◊¥ Ω›.””
I›Îflı V‰Î‹Ìḻı ±_. 11‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ¿ÎœÌfiı ‰Î_E›_ — ““Ωfi¿Ì∞fiı
fl΋«_ƒ∞±ı ‰fi‰ÎÁ ÿÌ‘˘ I›Îflı Ωfi¿Ì∞±ı ±Ï÷› ω·Î’ ¿fl‰Î ‹Î_Õu˘.
I›Îflı ·Z‹HÎ∞ ’HÎ ±Ï÷› Ïÿ·√Ìfl ◊›Î. ’»Ì ÁÌ÷Î∞ ·Z‹HÎ∞ ≠I›ı
⁄˘S›Î_ …ı, “Ë_ ‹ÎflÎ_ ÿ—¬ ÁÎv fi◊Ì fl˘÷Ì. Ë_ ÷˘ fl΋«_ƒ∞fiÎ_ ÿ—¬ ÁÎv
fl˘™ »\_. ÂÎ ‹ÎÀı …ı, flCÎfiÎ◊∞ ±Ï÷ ¿Ú’΂ »ı, ÷ı ·˘¿Î’‰Îÿ ÁÎv ‹fiı
‰fi‹Î_ ‹Ò¿Ì »ı ±ı‹ ΩHÎÌfiı, ¿Ú’΂ »ı ÷ı ‹fi‹Î_ ⁄Ë ÿ—¬ ’΋÷Î ËÂı …ı,
ÁÌ÷Î∞fiı ‹ıÓ ‰√fl ‰Î_¿ı ‰fi‹Î_ ‹Ò¿Ì »ı.”
““‰‚Ì ±_. 14‹Î_ ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ’HÎ ‹ËÎflÎ…ı «˘A¬_ ¿èÎ_ »ı ¿ı “‰Î_¿
ωfiÎ ’HÎ ’fl‹ırfl fiı Á_÷ ÷ı ’˘÷Îfi_ ±Ï÷› ±’‹Îfi ¿flı ÷˘ ’HÎ ¿˘¥fi˘
±‰√HÎ fi ·ı I›Îflı ’fl‹ırfl fiı Á_÷fiı ωrÎÁ ±Î‰ı.” ‹ÎÀı ¤√÷∞fiı
±ı‰Ì flÌ÷ı ‰√fl ‰Î_¿ı ÿ—¬ ±fiı ±’‹Îfi ±ÎT›Î_ »ı, »÷Î_ ÷ı‹Î_ Ïfi·ı˝’ flèÎÎ
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 255

»ı. ±ıÀ·ı lÌ∞fiÎ_ ‰«fi◊Ì ±‹ı ÷ı‹fiı Á‰˝ ≠¿Îflı lÌ∞fiÎ ‘Îfl¿ ’fl‹
±ı¿Î_Ï÷¿ Á_÷ ΩHÎÌ, ÷ı‹fi΋Î_ ‹fi, ¿‹˝ ±fiı ‰«fiı ∞‰ …Õu˘ »ı, ’HÎ
¿S›ÎHΠωfiÎ ±‹Îflı ⁄ÌΩı V‰Î◊˝ ÷ı‹fiÌ ’ÎÁı fi◊Ì. ÷ı ±‹ÎflÌ fiÎ÷fiÎ
fi◊Ì, ±‹ÎflÎ ±Îl‹fiÎ fi◊Ì, ÿı ±ı¿ fi◊Ì, ‰ı ±ı¿ fi◊Ì, √΋ ±ı¿
fi◊Ì, ±‹fiı ¿o¥ ±Î’÷Î fi◊Ì, ’HÎ ‹ÎhÎ lÌ∞fiÌ ±ÎiÎÎ ±ı¿Î_Ï÷¿‹Î_ ∞‰
…Õ‰ÎfiÌ »ı, ÷ı◊Ì lÌ∞fiÎ_ ‰«fifiΠωrÎÁı, ‰«fiÎQ≤÷ ≠‹ÎHÎı, fiÎ÷, Ω÷,
Á√Î_‰ËηÎ_ ΩHÎÌ, ±‹ı ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı ∞‰ …Õu˘ »ı. ÷ı◊Ì ±‹fiı ¬Î÷flÌ »ı
¿ı lÌ∞ ±‹fiı ¿˘¥ Ïÿ‰Á ÿ—¬ ÿıÂı fiÏË. ¿ÿÎÏ’ ±Î ·˘¿‹Î_ ÿ—¬ …ı‰_
…HÎÎÂı, ÷˘ ’HÎ ±‹fiı ±_÷fl‹Î_ ÷˘ Á¬ … ‰÷ı˝ »ı.””
±Î‰Ì V‰Î‹ÌfiÌ - ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiÌ, ¤√÷∞fiÎ ±Ï÷
±’Îfl ‹ÏË‹ÎfiÌ ‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ì I›Î_ ⁄ıÃı·Î Á‰ı˝ ËÏfl¤@÷˘ ¤√÷∞fi˘
›◊Î◊˝ ‹ÏË‹Î Á‹F›Î. ¤√÷∞ ÷˘ ±Î fiÎfiÎ ÁΑfiÌ ‰«fiÎQ≤÷fiÎ
ÏÁ©Î_÷˘fiÌ ±Ï¶÷Ì› Ïfiw’H΄@÷ ÷◊Î ≠I›ZÎ ÁI’vÊfiÎ V‰w’fi_ ∞‰‹Î_
±Ï÷ ±’Îfl ±fi¤‰iÎÎfi Ωı¥, ÷ı‹fiÎ μ’fl flÎ∞ ◊¥ √›Î. ’»Ì Á¤Î
‰Ì¬flÎ¥ I›Îflı ¤√÷∞ V‰Î‹ÌlÌfiı ‹Y›Î ±fiı ‹Î◊ı ËÎ◊ ‹Ò@›Î. ⁄‘Îfiı
≠÷ÌÏ÷ ◊¥ ¿ı ±Î‹HÎı ÷˘ ÂÎVh΢fiÎ_ ‰«fi◊Ì … ºœ Ïfiç› ¿›˘˝ »ı, ’HÎ
¿o¥ ‰ı‰·Î¥ fi◊Ì.
I›Îfl ’»Ì ⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ωiÎÎfiÿÎÁ∞, ’vÊ˘k΋ÿÎÁ∞ ÷◊Î ⁄ÌΩ
⁄ı ±ı‹ «Îfl Á_÷˘fiı ‹Ë‰Î flÎA›Î ±fiı ⁄οÌfiÎfiı ¤√÷∞±ı ‰fl÷η
‹˘¿S›Î. ¤√÷∞ ’˘÷ı ÷ı ⁄‘Îfiı fiÿÌ Á‘Ì ‰‚Ή‰Î √›Î ±fiı √Î_ÏÛÎ
÷◊Î Á¬ÕÌfi_ ¤Î◊_ ⁄_‘ÎT›_. fiÿÌ‹Î_ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiı ÷◊Î ’flÎHÎÌ ¿ı‰-
≠ÁÎÿ∞fiı ‹Y›Î. ›iÎ’vÊÿÎÁ∞±ı ¤√÷∞fiı flΛHο˘¿ÕÌ ±Î’Ì. I›Îflı
¤√÷∞ flΛH΢ ·¥fiı ⁄˘S›Î — ““±Ë˘, ±Î ÷˘ ±‹ÎflÎ ÿı‹Î_ ÁΉ fi‰Ìfi
«Ì… »ı, ±‹ÎflÎ ÿı‹Î_ ±Î fi ‹‚ı. ‹ÎÀı ÷‹ı ÷˘ ±‹fiı ËΩfl˘ fiı ·Î¬˘
wÏ’›Î ±ÎM›Î.”” ±ı‹ ¿ËÌ, ±S’ ¤ıÀfiı ‹Ë÷˚ √HÎÌ, ’˘÷Îfi˘ ±’Ò‰˝
flÎ∞’˘ ⁄÷ÎT›˘. ’»Ì ⁄‘Î ‰fl÷η √›Î ±fiı ¤√÷∞ ‹_Ïÿflı ±ÎT›Î.
±Î «Îfl ÁΑ ÏfiI› ‹_Ïÿfl‹Î_ ±Î‰ı ±fiı ¤√÷∞fiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚ı.
¤√÷∞ ÷ı‹fiı - ¬ÎÁ ¿flÌfiı ωiÎÎfiÿÎÁ∞fiı - ‰Îfl_‰Îfl ±ı‹ ¿Ëı — ““÷‹˘
±Î ÁΑfiÌ (’vÊ˘k΋ÿÎÁ∞fiÌ) ¤ı‚Î flËı¢, ±ıÀ·ı ¿ıÀ·Ì¿ fi‹˛÷Î
256 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

±Î‰Âı ±fiı V‰¤Î‰fiÌ ±‰‚Î¥ À‚Âı.””

ωiÎÎfiÿÎÁ∞fiı ¤√÷∞fiı ωÊı ±’Îfl VfiıË ±fiı ¤√÷∞‹Î_
Á‰˘˝I¿ÚWÀ’HÎı ΩıÕÎ¥ √›Î Ë÷Î. ±ı‰Ì „V◊Ï÷‹Î_ ¿o¥¿ ¤√÷∞fiÎ ‹ÏË‹ÎfiÎ
¤Îflı ÂOÿ˘ ⁄ÌΩfiı fi v«ı ±ı‰Î ⁄˘·Î› ÷ıfiı ¤√÷∞ V‰¤Î‰fiÌ ±‰‚Î¥
¿Ëı÷Î ±fiı ±ı »˘ÕÌ fi‹˛ ◊‰Î› ±fiı Á‰ı˝fiı Á‹ÎÁ ◊Λ ±ı‹ ‰÷ν›, ÷ı‰˘
μ’ÿı ÿı÷Î. ’vÊ˘k΋ÿÎÁ ¿ı‰‚ ÁΑ÷ÎfiÌ … ‹ÒÏ÷˝ ! ÷ı‹fiı ¤√÷∞fi˘
±’Îfl ‹ÏË‹Î, ’fl_÷ iÎÎfi√flÌ⁄Ì ±I›_÷; ±ıÀ·ı ’˘÷Îfiı ÁÎZÎÎ÷˚ ‹‚Ì
…ı ‹ÒÏ÷˝ ÷ıfiÎ V‰w’fi_ iÎÎfi ±I›_÷ »\’ΉÌfiı … flάı ±fiı ¿˘¥ ’ÎhÎ ‹‚ı
÷˘ … ‰Î÷˘ ¿flı. ±ıÀ·ı ÷ı‹fiÎ V‰¤Î‰◊Ì ¿˘¥fiı ±‰‚_ ’Õı … fiÏË.
±ıÀ·ı … ¤√÷∞ ‰Îfl_‰Îfl ωiÎÎfiÿÎÁ∞fiı ’vÊ˘k΋ÿÎÁ∞ …ı‰Î ◊‰Îfi˘
μ’ÿı ÿı÷Î.

±Î Á_√‹Î_ ¿˘¥ ÿ˘Ê flËı‰Îfi˘ fi◊Ì

±ı¿ ‰¬÷ ’vÊ˘k΋ÿÎÁ∞ ⁄ıÃÎ Ë÷Î ±fiı K›Îfi‹Î_ ¨ÕÎ ∂÷flÌ
√›Î ±ıÀ·ı …ı …ı ÿ˘Ê˘ À‚Ì √›Î Ë÷Î ÷ı ÷˘ ÿı¬Î›Î … fiÏË; ’fl_÷
¿Î‹ÎÏÿ¿ ÿ˘Ê˘fiÎ ÁÊM÷ Á_V¿Îfl˘ …ıfiÌ …Õ Ïfi‹Ò˝‚ fiˢ÷Ì ◊¥, ÷ı Ω√˛÷
◊¥ K›Îfi‹Î_ ωZÎı’ ¿fl‰Î ·ÎB›Î. ±Î◊Ì, ±I›_÷ ÿ—¬Ì ◊¥ K›Îfi‹Î_◊Ì
Ω√˛÷ ◊¥ √›Î. I›Î_ ÷˘ Á΋ı … ¤√÷∞fiÌ flQ› ‹ÒÏ÷˝ ËÁ÷Ì ⁄ıÃÌ Ë÷Ì.
¤√÷∞fiı Ωı¥ ÷ı‹fiı ±Ï÷› ±Îfi_ÿ ◊›˘; ’fl_÷ ÿ˘ÊfiÎ ÿ—¬◊Ì ±I›_÷
¢¿ ’HÎ ◊›˘. ±ıÀ·ı √ÿ˚√ÿ ¿oÃı V÷Ï÷ ¿fl‰Î ·ÎB›Î — ““Ëı ‹ËÎflÎ… !
±Î’fiÎ ±¬_Õ Á‹Î√‹‹Î_ flËı‰Î› ±ıÀ·Î ‹ÎÀı ÿıËfiÎ_ ¿WÀ˘ ‰ıÃuÎ_ ±fiı
Á‹Î√‹fi˘ ·Î¤ ±Î’ı ÿ›Î ¿flÌfiı ±ÎM›˘...”” ±ı‹ ¿ËÌ flÕÌ ’ÕuÎ ±fiı
±Î√‚ ⁄˘·Ì ¿Λ_ fiÏË.
I›Îflı ¤√÷∞ ËÁ÷Î_ ËÁ÷Î_ ⁄˘S›Î — ““¿˘Ã‹Õ<_ ¿Î«_ ˢ› I›Îflı ¿Õ‰_
ˢ›, ’HÎ ’οı I›Îflı ‹ÌÃ<_ ◊Λ. ÷ı ±Î…ı ÿ˘Ê fiÕı »ı ’HÎ ±Î Á_√‹Î_ ¿o¥
flËı‰Îfi_ fi◊Ì.”” ±ı‹ ±_÷›Î˝‹Ì’HÎı ÷ı‹fiı ÿ˘Ê ’ÌÕ‰Î◊Ì …ı ÿ—¬ ◊›_ Ë÷_
÷ı ¿ËÌfiı ÂÎ_Ï÷ ’‹ÎÕÌ ÿÌ‘Ì.
±Î ÁΑfiı ±Î‰Ì flÌ÷ı flÕ÷Î Ωı¥, ÿÒfl ⁄ıÃı·Î √œÕÎfiÎ ÁΑ ω«Îfl‹Î_
’ÕÌ √›Î. ±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı ¿èÎ_ — ““…\±˘, ±Î ÁΑfiı ±ËŸ flÎA›Î
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 257

±fiı fl˘… ÷‹ÎflÎ_ ÿ½fi ±fiı ‰Î÷νfi_ Á¬ ·Ì‘_ ÷˘ ¿ıÀ·Î fiQ›Î ? ±fiı
÷‹ÎflΠωflË◊Ì flÕÌ ’ÕuÎ.”” ±ı‹ ‰Î÷ ¿flÌ Á‰˝fiı ±Îfi_ÿ ’‹ÎÕu˘.

√…flÎ÷ ÷flŒ ωÿΛ

±Î‰Ì flÌ÷ı ’˘÷ÎfiÎ ±fiL› ÏÂW›˘fiÎ ÿ˘Ê Á‰ı˝ Ïfi‰ÎflHÎ ¿flÌ, ‹ÒÏ÷˝fi_
±’Îfl Á¬ ±Î’Ì, ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı √…flÎ÷ ÷flŒ …‰Î ±ÎiÎÎ ¿flÌ. ±Î
≠Á_√ ÿflQ›Îfi ¤√÷∞ ÷◊Î U›Î‹∞¤Î¥ fl˘… √˘’fiÎ◊fiÎ ‹_Ïÿfl‹Î_ …¥
±Î ÿ½fi ÷◊Î ¿◊ΉÎ÷νfi_ Á¬ ±Î’÷Î. »ıS·ı Ïÿ‰Áı ‹ı‰Îfi_ ‰«fiÎQ≤÷
(√.±_. 37) ‰_«Î‰Ìfiı ‰Î÷˘ ¿flÌ — ““…ı …ı ¤Îflı «ÌΩı ±Î’HÎı ¬Î‘Ì Ë˘›
÷ı Á_¤Îfḻı, I›Îflı ¿ÿÌ› ¿˘ÿflÎ ¬Î‰Îfi˘ ≠Á_√ ±Î‰ı ÷˘ ’HÎ ±Îfi_ÿ‹Î_
flËı‰Î› ±fiı {Î_¬Î fi ’ÕΛ. ÷ı‹ ÁI’vÊ ◊¿Ì …ı …ı ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚Ì Ë˘›,
ÿ½fi-≠ÁÎÿÌfi_ Á¬ ·Ì‘_ ˢ›, ÷ı F›Îflı ÁI’vÊfiÎ ≠Á_√‹Î_ flËı‰Îfi˘
Ωı√ fi flËı I›Îflı Á_¤Îfl‰_ ±fiı Á¬ ·ı÷Î_ Â̬‰_; ’HÎ ¿˘¥ Ïÿ‰Á {Î_¬Î
÷˘ ’Õ‰_ … fiÏË.””
±Î ≠‹ÎHÎı μ’ÿı ±Î’Ì, ’˘÷’˘÷Îfiı CÎıfl◊Ì ÿÒ‘fiÌ ’Òfḻ˘ Á_÷˘ ‹ÎÀı
·ÎT›Î Ë÷Î ÷ı ÷◊Î flÁfiÌ ¿ıflÌ Á_÷˘fiı ±Î’Ì. flÁfiÌ ¿ıflÌ ’˘÷ı C΢‚Ì C΢‚Ìfiı
±Î’ı ±fiı ωiÎÎfiÿÎÁ∞, ’vÊ˘k΋ÿÎÁ∞, ¿˘ÃÎflÌ Â_¿fl ¤√÷ ÷◊Î ¿˘ÃÎflÌ
fiÎ◊Î ¤√÷ ó ±ı «Îflıfiı …‹ÎÕ÷Î Ω›. …ı‹ …ı‹ ¿ıfḻ˘ …‹Ì flËı ÷ı‹ ÷ı‹
‰‘ ±Î’÷Î Ω› ±fiı ¿Ëı — ““÷‹ı »˘ √…flÎ÷Ì, ÷ı √…flÎ÷fiÌ ¿ıflÌ CÎHÎÌ
¬Î‘Ì Ë˘› ±ıÀ·ı ±Î ¤Î‰÷Ì fiÏË Ë˘›.”” ±ı‹ fl‹Ò… ¿fl÷Î Ω› ±fiı
’flÎHÎı ¬Ò⁄ …‹ÎÕ÷Î Ω›.
±Î ≠‹ÎHÎı ¤@÷fiÎ ’HÎ ¤@÷ ⁄fiÌ, ·ÎÕ ·ÕΉÌ, ‹ÒÏ÷˝fiÌ ±¬_Õ
VQ≤Ï÷ flËı ÷ı‰_ ±ÿÔ˚¤÷ «ÏflhÎ ¿flÌfiı «Îflıfiı ωÿΛ ±Î’Ì.
±Î «Îflı Á_÷˘ ‘˘·ıflı ◊¥ ‰fl÷η √›Î ±fiı I›Î_ ÿ½fi ¿flÌ ‰Á˘
√›Î. ¿˘ÃÎflÌ ⁄ı«fl ¤√÷ ÷◊Î ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ıfiÎ ⁄ÌΩ ÁΑ fiÏÕ›Îÿ Ë÷Î
±ıÀ·ı ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ÷◊Î ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ıfiÎ ÁΑ fiÏÕ›Îÿ ±ÎT›Î.
’»Ì ÷ı ⁄‘Î ¤√÷∞fiÌ ±ÎiÎÎ ◊‰Î◊Ì ÃÎÁflÎ √›Î ±fiı I›Î_ ±ı¿ ‹ÎÁ
flèÎÎ. I›Î_◊Ì ‰fl÷η Á‹ˆ›ı √›Î.
±Î Á‹ˆ›Î‹Î_ ±Î ‹_Õ‚fiı ¤ı√Î ·ı‰Îfi˘ ÃflΉ ◊›˘ ±fiı ¿ıÀ·Î¿
258 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

ωfl˘‘̱˘±ı ¿èÎ_ — ““‘˘‚Î_ ’Ëıfl˘ ÷˘ flά̱ı.””

±Î ‹_Õ‚ı ‘˘‚Î_ ’Ëıfl‰Îfi_ ¿⁄Ò· ¿›*. ’HÎ ¤√÷∞fiÎ Ëı÷‰Î‚Î
≠Ï÷„WÃ÷ ËÏfl¤@÷˘fiı ±Î fi vE›_. ±Î‰Î ’_«‰÷˝‹Îfiı ›@÷ ’fl‹ËoÁ …ı‰Î
Á_÷˘fiı ‰√fl ‰Î_¿ı ‘˘‚Î_ ’ËıflΉ‰Î_ ±ı ÃÌ¿ fiÏË, ±ı‹ Á‰ı˝fiı ·ÎB›_. ÷ı◊Ì
¤ı√_ ¿flÌfiı ¤‚‰Îfi_ ⁄_‘ flèÎ_. ωiÎÎfiÿÎÁ∞fiı ÷˘ ±Î ⁄Ë vE›_. ¿˘¥ flÌ÷ı
⁄ËÎfl flËÌfiı ’HÎ ¤√÷∞fiÎ Á‹Î√‹fi˘ ›˘√ flËı ÷˘ ±_ÿfl ¤‚‰_ …
fi◊Ì, ±ıÔ‰˘ ’ο˘ ÃflΉ ÷ı‹HÎı ¿flÌ flÎA›˘ Ë÷˘.
“…ıfiı ¤√‰÷˚V‰w’fiÌ ’Î¿Ì ÏfiWÃΠˢ› ÷ı ¿ÿΫ ÁIÁ_√◊Ì ⁄ÎËıfl
ˢ› ÷˘ ’HÎ ÿıË ‹Ò¿Ìfiı ±_÷ı ¤√‰Îfifi_ …ı ±ZÎfl‘΋ ÷ıfiı ωÊı ¤√‰Îfifiı
Á‹Ì’ı …¥fiı flËıÂı.”75 ±Î‰Î lÌ∞fiÎ ±Q≤÷‰«fifiı …ıHÎı ’Ìfiı xÿ›fiı
ωÊı μ÷Λ* »ı, ±ı‰Î ±Ï÷ ‰ˆflÎB›‰Îfi ±fiı ¿ı‰‚ ÁI’vÊ ±ı … ‹˘ZÎfi_
¶Îfl »ı, ±ı‹ ‹ÎfifiÎfl ωiÎÎfiÿÎÁ∞ ±Î ÏfiHν›◊Ì ±Ï÷ flÎ∞ ◊›Î.

‹Ë‰Î ÷flŒ ’fi— ≠›ÎHÎ

ωiÎÎfiÿÎÁ∞ ‰√ıflı ÁΑ‹_Õ‚, fiÏÕ›ÎÿfiÎ {‰ıfl̷η¤Î¥ ÷◊Î
⁄ÌΩ ÿÁ ËÏfl¤@÷˘ ⁄‘αı ‹‚Ìfiı, ‹Ë‰ı …¥ ¤√÷∞fiÎ Á‹Î√‹fi˘
·Î¤ ·ı‰˘ ±ı‰_ fiyÌ ¿›*. ±ıÀ·ı Á_CÎ ‹Ë‰Î ∂’Õu˘.
√œÕ΋Î_ ¿˘ÃÎflÌ ¤Ì‹∞¤Î¥fiı ¬⁄fl ’ÕÌ ¿ı √…flÎ÷fiÎ ≠Ï÷„WÃ÷
ËÏfl¤@÷˘ ‹Ë‰Î ≠Î√∞ ¤√÷fi˘ Á‹Î√‹ ¿fl‰Î ±Î‰ı »ı, ±ıÀ·ı ÷ı‹HÎı
‹Ë‰ÎfiÎ ËÏfl¤@÷˘fiı ¿Î√‚ ·A›Î — ““√…flÎ÷fiÎ ËÏfl¤@÷˘fiı ≠Î√∞
¤√÷ ¤ı‚Î fi ◊Λ ±ı‰˘ ’ο˘ ⁄_ÿ˘⁄V÷ ¿flÌ, ÷ı‹fiı ±ı¿-⁄ı Ïÿ‰Á flάÌ
√…flÎ÷ ’λΠωÿΛ ¿flÌ ÿıΩı.””
±Î‰Ì ‹÷·⁄fi˘ ¿Î√‚ ‹Ë‰ÎfiÎ ËÏfl¤@÷˘fiı ‹Y›˘, ’fl_÷ ÷ı ⁄‘Î
’HÎ ≠Î√∞ ¤@÷fiÎ Ëı÷‰Î‚Î Ë÷Î. ‰‚Ì, √…flÎ÷fiÎ ≠Ï÷„WÃ÷ ËÏfl¤@÷˘
¿ı …ı ¬ÎÁ ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi ‹ÎÀı … ±Î‰ı »ı, ÷ı‹fiı ÷ı‹fiÎ◊Ì …\ÿÎ ’HÎ ¿ı‹
’ÕΛ ? ±ıÀ·ı ÷ı‹HÎı ±ı¿ ›„@÷ ¢‘Ì ¿ÎœÌ. ¤√÷∞fiı ±Î ’hÎ ‰_«ÎT›˘
±fiı ¿˘¥ flÌ÷ı ‹_Ïÿfl‹Î_ ±Î ËÏfl¤@÷˘ fi ∂÷flı ±fiı ⁄ËÎfl μ÷Îfl˘ flάÌ
I›Î_ … ¤√÷∞fiÎ Á‹Î√‹fi_ Á¬ ·ı ±ı‰˘ ÃflΉ ¿›˘˝. ±Î◊Ì, ‹Ë‰Î‹Î_
75. √.‹. 9.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 259

±Î ËÏfl¤@÷˘fiÌ ¤ı√Î ¤√÷∞ fi ◊Λ ±ıÔ‰Ì ¿˘ÃÎflÌ ¤Ì‹∞¤Î¥fiÌ ±ÎiÎÎ

’΂Ì, Á‰ı˝ ËÏfl¤@÷˘ ‹ÎÀı ‹Ë‰Î◊Ì ⁄ı √Îμ ÿÒfl ÿÏfl›ÎÏ¿fiÎflı ¿÷’fl76
√΋ı ±ı¿ ‹¿Îfi flÎA›_.

¿÷’fl‹Î_ ‹¿Î‹
…ı Ïÿ‰Áı ±Î Á_CÎ ±Î‰fiÎfl Ë÷˘ ÷ı Ïÿ‰Áı I›Î_fiÎ ≠Î√∞ Á_CΉÌ
fi΋fiÎ ËÏfl¤@÷fiı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““÷_ ¤Îÿfl˘Õ Ω ±fiı ±Î…ı ⁄Îfl
‰Î√÷Î_ ÁΑfi˘ Á_CÎ I›Î_ ±Î‰Âı ±ıÀ·ı ÷ıfiı ·¥fiı ÷_ ÁÌ‘˘ ¿÷’fl ±Î‰…ı.””
±Î ≠‹ÎHÎı ≠Î√∞ Á_CÎ‰Ì ±Î Á_CÎfiı ÷ıÕÌfiı ¿÷’fl ±ÎT›Î I›Îflı
¤√÷∞ ÷ı‹fiı ·ı‰Î Á΋ı ±Î‰÷Î Ë÷Î. ¤√÷∞fiı Ωı¥ ⁄‘Î ÿoÕ‰÷
¿fl‰Î ·ÎB›Î. ¤√÷∞ ÁËfiı ‹Y›Î, ⁄ıÁΛν ±fiı ÷‹Î‹ Á‹Î«Îfl ’Ò»uÎ.
’»Ì Ã’¿˘ ±ÎM›˘ — ““±‹ı ¿Ë̱ı ÷ı‹ ¿fl÷Î fi◊Ì ±fiı fiÎ ’ÎՉΠ»÷Î_
±ËŸ ÿ˘ÕuÎ ±Î‰˘ »˘.”” ±ı‹ CÎHÎÌ ‰Îfl Á‘Ì ‰œuÎ ±fiı flÎhÎı ⁄Îfl ‰ÎB›ı
⁄‘Î ÁÒ÷Î.
⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı Á‰Îflı hÎHÎ ‰ÎB›ı ∂ÃÌfiı Á˙fiı ¿ıÀ·Ì¿ ‰Î÷˘ ¿flÌ. ’»Ì
⁄‘Î fiÎˉΠ√›Î. Á˙ fiÎËÌfiı ±ÎT›Î I›Îflı ¤√÷∞ ±˘ÂflÌ‹Î_ ÿÎ÷HÎ
¿fl÷Î Ë÷Î. ¿˘ÃÎflÌ ⁄ı«fl ¤√÷fiı ’ÎÁı ⁄ıÁÎflÌ ¿ıÀ·Ì¿ ‰fl÷η Á_⁄_‘Ì
Ë¿Ì¿÷ ’Ò»Ì. ’»Ì ’˘÷ı fiÎèÎÎ, ’ÒΩ ¿flÌ ±fiı CÎıfl◊Ì ·˘À, ÿ΂ ·ÎT›Î
Ë÷Î ÷ıfiÌ flÁ˘¥ ¿flΉÌ. {‰ıfl̷η¤Î¥±ı ’˘÷ÎfiÌ …\ÿÌ flÁ˘¥ ¿flÌ ÷ıÀ·˘
‰¬÷ ¤√÷∞ ÷ı‹fiÌ ’ÎÁı ⁄ıÃÎ. Á˙ …‹Ì flèÎÎ ’»Ì, ¿◊Î ¿flÌ ±fiı ‰Î÷˘
¿flÌ CÎb_ … Á¬ ±ÎM›_.
±Î ‰¬÷ı ¤√÷∞fiÎ ’√fi˘ ±_√ÒÃ˘ ÷◊Î ËÎ◊fiÌ ±Î_√‚̱˘ ’ο÷Ì
Ë÷Ì. ÷ıfiÌ Áı‰Î ¤ÎÿflHÎfiÎ ’vÊ˘k΋ ¿fl÷Î Ë÷Î. ≠◊‹ ÷ı ¤√÷∞fiÌ ÁÎ◊ı
’_ÿfl Ïÿ‰Á flèÎÎ Ë÷Î, I›Î_ √…flÎ÷fi_ ‹_Õ‚ ±Î‰ı »ı, ±ı Á‹Î«Îfl ‹Y›Î
±ıÀ·ı fl˘¿Î¥ √›Î ±fiı ±’Ò‰˝ Áı‰Îfi˘ ·Î¤ ·Ì‘˘.

¤√÷∞fi_ √HÎÎWÀ¿
±Î‹ ‰Î÷˘ ¿fl÷Î_ Á_K›Î ±Îfl÷Ì ◊¥ ±fiı Ïfi›‹ ¿flÌ Á˙ ¤√÷∞fiı
76. …^fi_ ¿<_ÿfi’fl.
260 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

’√ı ·Î√Ìfiı ⁄ıÃÎ. ±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““¿Ì÷˝fi ±Î‰Õ÷Î_ ˢ› ÷˘

⁄˘·˘.”” ±ıÀ·ı fiflÏÁ_Ë ‹Ëı÷Îfi_ ¿Ì÷˝fi, “‹ÎflÎ Ëfl∞ Â_ Ëı÷ fi ÿÌÁı flı,
÷ıfi˘ Á_√ ÂÌÿ ¿fḻı” ÷ı ÷◊Î ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi_ “‹ÎflÎ ‰Î·Î∞ Â_
‰Ëη’ ÿÌÁı flı, ÷ıfi˘ Á_√ ÂÌÿ ÷∞±ı” ±ı ⁄ı ¿Ì÷˝fi˘ ⁄˘S›Î.
’»Ì ¤√÷∞ ¿Ëı — ““…ıHÎı ·Ì·ÎfiÎ_ ¿Ì÷˝fi˘ ¿oÃı ¿›Î* ˢ› ÷ı ⁄˘·˘.””
±ıÀ·ı ¿˘¥¿ı ¿èÎ_ — ““±Î V‰Î‹Ì ›iÎ’vÊÿÎÁ∞±ı ±ı¿ Á_V¿Ú÷
±WÀ¿ ⁄fiÎT›_ »ı ÷ı ⁄˘·‰ÎfiÌ ±ÎiÎÎ ¿fl˘.””
±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı ±ÎiÎÎ ¿flÌ. I›Îflı ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞
ôÊÊŸœ◊¸‚ÈÁfl⁄UÁQ§‡ÊÊÁ‹Ÿ¢◊Ì Âw ¿flÌ üÊË◊Á㟪ȸáÊ◊Íøÿ ø Áfl÷fl ±ı fi‰ f·˘¿fi_
¤√÷∞ ‹ËÎflÎ…fiÎ √HÎfi_ ±WÀ¿ ⁄˘S›Î ±fiı fi‰ı f·˘¿fi˘ ±◊˝ ¿›˘˝.
I›Îflı ¤√÷∞ flÎ∞ ◊›Î ±fiı ¿èÎ_ — ““ŒflÌ ⁄˘·˘.”” ±ıÀ·ı ŒflÌ ⁄˘S›Î.
±ı ÁÎ_¤‚Ì ¤√÷∞ ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fiÌ ⁄Ï©‹kÎÎ ±fiı √v¤„@÷
μ’fl CÎHÎÎ … flÎ∞ ◊›Î ±fiı ’»Ì ¿èÎ_ ¿ı ““…ıHÎı ‰«fiÎQ≤÷ ¿oÃı ¿›Î* ˢ›
÷ı ⁄˘·˘.”” I›Îflı ’vÊ˘k΋ÿÎÁ∞ ÁÎ. 7 ó fiˆÏ‹ÊÎflH›ZÎıhÎfi_ ‰«fiÎQ≤÷
⁄˘S›Î. ±ıÀ·ı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““±Î‰Î_ ¿Ì÷˝fi˘ ±fiı ‰«fiÎQ≤÷ ÷‹fiı @›Î_◊Ì
…Õı »ı ? ⁄ÌΩ_ fi◊Ì ?”” ±ı‹ ¿ËÌ ËV›Î.

μ’ÎÁfi΋Î_ ‰ˆWHΉ˘fiÌ flÌ÷ı flÌ÷ ±Î’HÎÎ Á_≠ÿΛ‹Î_

flÎhÎı ¿◊Î≠Á_√ı ‰Î÷˘ ¿fl÷Î_ ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““√˘V‰Î‹ÌfiÎ ‹÷‹Î_
lÌ¿ÚWHÎ ¿fl÷Î_ ω߷fiÎ◊∞fi˘ ‹ÏË‹Î ±Ï‘¿ ¿Ëı »ı. ω߷fiÎ◊∞ ‹ËÎ≠¤
¿Ëı‰Î› ±fiı lÌ¿ÚWHÎ ≠¤ ¿Ëı‰Î›. ‰‚Ì, lÌ¿ÚWHÎfiÎ ‰_Âfi˘ ÷˘ fiΠ◊›˘,
±ıÀ·ı ω߷fiÎ◊∞fiÎ ‰_‹Î_ …ıÀ·Î ◊Λ ÷ı ⁄‘Î ’vÊ˘k΋ ±ı‹ ‰ˆWHΉ˘
‹Îfiı »ı.”” ±ı‹ ÁË… ‰Î÷ ¿flÌ.
÷ı ÁÎ_¤‚Ì ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ⁄˘S›Î — ““±Î’HÎÎ Á_≠ÿΛ‹Î_ ’HÎ ±‹fiı
÷˘ ±ı‹ …HÎΛ »ı. ¿ı‹ ¿ı, μ’fl◊Ì ÷˘ lÌ¿ÚWHÎfi˘ ‹ÏË‹Î ±fiı ‹ÒÏ÷˝±˘fi_
ÂÎVh΋Î_ ≠Ï÷’Îÿfi »ı ±fiı ‹Î_ËÌ◊Ì ÷˘ lÌ∞‹ËÎflÎ…fi˘ lÌ¿ÚWHÎ ¿fl÷Î_
±fiËÿ ‹ÏË‹Î ¿è΢ »ı. ÷ı◊Ì ±‹fiı ÷˘ ‰ˆWHΉ˘ …ı‰_ ·Î√ı »ı. ±‹ı ÷˘
√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷◊Î √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷◊Î ±Î’ …ı‰Î ‹˘ÀÎ Á_÷˘fiÎ
‰«fi‹Î_ ωrÎÁ◊Ì lÌ¿ÚWHÎ ¿fl÷Î_ ±Ï‘¿’HÎı ±fiı Á‰˝ ±‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 261

’vÊ˘k΋ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ΩHÎ̱ı »Ì±ı. ’HÎ ÷ı ±‰÷Îfl ¿fl÷Î_ ±Ï‘¿

√HÎ, ±ˆr›˝ ÿı¬ÎÕ˘ ÷˘ ±_÷fl‹Î_ ºœ÷Î ◊Λ.””
±Î ≠ë ÁÎ_¤‚Ì ¤√÷∞ ±Ï÷ ¿vHÎÎ º„WÀ ¿flÌ ⁄˘S›Î —
““lÌ¿ÚWHÎfiÎ ±‰÷Îfl ¿fl÷Î_ ÷˘ lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ±’Îfl ±ˆr›˝ …HÎÎT›_ »ı.
±ı¿ ÷˘ ’˘÷ÎfiÎ Á_⁄_‘fiı ’Î‹Ì …ı ‰V÷ ÷ıfiÎ_ ÿ½fi ±fiı V’½◊Ì ±fi_÷fiı
Á‹ÎÏ‘ ¿flÎ‰Ì ±fi_÷ ‘΋ ÿı¬ÎÕuÎ_. ‰‚Ì, «˘‰ÌÁı ±‰÷Îfl ’˘÷ÎfiÌ
‹ÒÏ÷˝‹Î_◊Ì ≠√À ¿flÌ, ’λΠ’˘÷ÎfiÌ ‹ÒÏ÷˝‹Î_ ·Ìfi ¿flÌ ÿı¬ÎÕuÎ. ±fi_÷
∞‰˘fiı ’˘÷ÎfiÎ ≠÷Î’ı ¿flÌfiı ÏfiW¿Î‹ ¿flÌ ‹Ò@›Î. Á˙fiı Á‹Ω› ÷ı‰Î_
ÂÎVh΢ ¿›Î*. ’Î_«Á˘ ’fl‹ËoÁ˘ - ⁄˛õiÎ - ’_«Ï‰Ê›fiÎ I›Î√Ì ÏÁ©-
ÿÂΉ΂Π¿›Î˝. ‰‚Ì, ’˘÷ÎfiÎ_ ‰÷˝‹Îfi ‘flΉı ÷ıfiı ’HÎ ±_÷ ‰¬÷ı ÷ıÕ‰Î
±Î‰ı, ±ı ±ÎÏÿ¿ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ_ ±fi_÷ ±ˆr›˘˝ ⁄ÌΩ ±‰÷Îfl ¿fl÷Î_
±Ï‘¿ V’WÀ …HÎΛ »ı. ±Î‰Î_ ±ˆr›˘˝ ¿˘¥ ±‰÷Îfl‹Î_ fiˢ÷Î_. ‹ÎÀı ±Î
÷˘ Á‰˝ ±‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ, Á‰˘˝’flÌ, Á‰˝fiÎ ¿ÎflHÎ, ÏÿT›, Ïfi√˝HÎ,
’vÊ˘k΋ lÌ∞‹ËÎflÎ… »ı, ±ı‹Î_ Á_› ¿fl‰Î …ı‰_ fi◊Ì.”” ±ı‹ ±‰÷Îfl
±‰÷ÎflÌ ¤ıÿfiÌ CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ Á˙ ⁄Îfl ‰ÎB›ı ÁÒ÷Î.

Ë_ ÷˘ ¤√‰Îfifi˘ ÀoÕı· »\_

Á‰ÎflfiÎ ‰Ëı·Î ∂ÃÌfiı ¤√÷∞±ı ±ÿÔ˚¤÷ «ÏflhÎ ¿›*. ±ı¿ÿ‹
ωiÎÎfiÿÎÁ∞fiı ⁄˘·ÎT›Î — ““@›Î_ √›Î ωiÎÎfiÿÎÁ∞ ? ∂Ã˘ !”” ±ı‹ ¿ËÌ
L≤ÏÁ_Ëw’ ‘ÎflHÎ ¿flÌ ⁄˘S›Î — ““‰fl÷η‹Î_ ‘˘‚ÔÎ_ ’ËıflÌ Á˙fiÎ ¿èÎÎ ≠‹ÎHÎı
¿ı‹ fi flèÎÎ ? fiı Â_ ¿fl‰Î ‘Λ* »ı ?”” ±ı‹ ¿ËÌ Á˙fiı ‰ÎflÎŒfl÷Ì Ã’¿˘
±ÎM›˘ ±fiı ¿èÎ_ — ““÷‹˘fiı ‰fl÷η‹Î_ Â_ ¿fl‰ÎfiÎ Ë÷Î ÷ı I›Î_ flËı‰ÎfiÌ fiÎ
¿ËÌ. ‹ÎflÌ ±Î√‚ ÷˘ ¿Ë˘.”” ’»Ì Á˙±ı ‹‚Ì ’˘÷ÎfiÌ vÏ« Ë÷Ì ÷ı ‰Î÷
¿ËÌ ±fiı Á‰ı˝±ı ÷ı‹Î_ ÁÎZÎÌ ’HÎ ’ÒflÌ.
»ı‰Àı ¿˘ÃÎflÌ ⁄ı«fl ¤√÷ı ¿èÎ_ — ““‹Ò‚Ì ÷flŒ ±‹ı √›Î Ë÷Î I›Îflı
‹ËÎflÎ…ḻı ±‹fiı ¿èÎ_ Ë÷_ ¿ı “¤√÷∞fiÌ ⁄Ë ‰Î÷ν fi ¿fl‰Ì.” I›Îflı ‹ıÓ
¿èÎ_ ¿ı “‹Ò‚Î ¬Î› »ı ÷ıfi˘ ’HÎ ±˘Õ¿Îfl ±Î‰ı »ı, ‹ÎÀı ¤√÷∞fiÌ ‰Î÷
±Î’fiÌ ±ÎiÎÎ◊Ì fiÏË ¿fḻı ÷˘ ’HÎ ±Î‰Ì …Âı.” ±Î‹, ±Î‰Î ÁI’vÊfi˘
… ÏfiÊı‘ ˢ› I›Î_ ¿ı‹ v«ı ?””
262 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

±ıÀ·ı ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““…\±˘, ’ı·Î Ï⁄«ÎflÎ ±ÎiÎÎ ’Î‚Ì ‹Î_ËÌ

flèÎÎ »ı ±fiı ÷‹ı ¿>ÿ¿˘ ‹ÎflÌ ⁄ËÎfl fiÌ¿Y›Î.””
±ıÀ·ı ÷fl÷ … ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ⁄˘·Ì ∂ÃuÎ — ““Ωı ±‹ı ⁄ËÎfl
fiÌ¿Y›Î ÷˘ ±‹fiı ÷‹Îfl˘ Á_√ ◊›˘ fiı ‹Ω ¿fḻı »Ì±ı. ±fiı ‹Î_ËÌ »ı
÷ıfiı ÷‹Îfl˘ Á_⁄_‘ … fi◊Ì.””
±Î fiÎfiÎ ÁΑfiÌ ±Î‰Ì Ïfiÿ˘˝Ê ’HÎ ÁI’vÊfiÎ Á_√fiÌ ‹Ïˋαı
›@÷ ‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ì ¤√÷∞ ËV›Î ±fiı ±_÷fl‹Î_ Á‹…HÎ Ωı¥ flÎ∞ ◊›Î.
’fl_÷ ’˘÷Îfiı √‹ı ÷ı‹ ¿flÌfiı ±Î ‹_Õ‚fiı ÁIÁ_√‹Î_ … flά‰_ »ı, ±ıÀ·ı
÷fl÷ … ŒflÌ L≤ÏÁ_Ëw’ ‘ÎflHÎ ¿flÌfiı ⁄˘S›Î — ““⁄Á, ÷‹ı ⁄‘Î μ©÷ ◊¥
√›Î »˘. ¿˘¥ ¿Ëı »ı ‹Ò‚Îfi˘ ±˘Õ¿Îfl ‹Àı fiÏË, ¿˘¥ ¿Ëı »ı ⁄ËÎfl
fiÌ¿Y›Î ±ıÀ·ı ‹Ω ¿fḻı »Ì±ı ±fiı ±ÎÀ·Ì ±ÎÀ·Ì ‹ÎflÌ ‰Î÷˘ ÷˘ ÷‹ı
¿˘¥ √HοÎfl÷Î … fi◊Ì. ‹ÎÀı ˉı ±‹Îflı ÷‹ÎflÎ ¤ı√_ flËı‰_ … fi◊Ì ±fiı
…wfl Á‹ƒ‹Î_ ◊¥fiı ‹Ë‰ı …¥Â_.”” ±ı‹ ¿ËÌ ¤√÷∞ œ˘Ï·›Î‹Î_◊Ì ∂ÃuÎ
±fiı ËıÃı ∂÷flÌfiı «ÎS›Î.
’»Ì ÷˘ {‰ıfl̷η¤Î¥ ÷◊Î {‰ıfl¤Î¥ ÷◊Î ⁄ÌΩ ÁΑ±˘±ı CÎb_
¿èÎ_, ’HÎ fi ‹ÎL›_ ±fiı μ÷Ή‚Î «Î·÷Î ±Î√‚ ±ı¿ ‹˘À˘ Àı¿fl˘ Ë÷˘
I›Î_ «ÕuÎ. ¤√÷∞fiı Àı¿flÎ μ’fl «Õ÷Î Ωı¥ {‰ıfl̷ηı ÷ı‹fiı {η‰Î
ÿ˘À ‹Ò¿Ì, ’HÎ ’√‹Î_ ¿Î_À˘ ‰ÎB›˘ ÷ı ±ı¿ÿ‹ ⁄ıÁÌ √›Î. ±ıÀ·ı ¤√÷∞
’λΠ‰Y›Î ±fiı {‰ıfl̷η ’ÎÁı ±Î‰Ì ’√‹Î_◊Ì ¿Î_À˘ ¿ÎœÌ ⁄˘S›Î —
““ÂÒ‚Ìfi_ ÿ—¬ ¿Î_Àı ¿Îœu_.””
’»Ì ’λΠ‰‚Ìfiı ⁄ıÃÎ I›Îflı ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““Ë_ ¿Ë_ ÷ı‹ ¿fl˘ ÷˘
flË_.”” ±Î ÁÎ_¤‚Ì Á˙fiÎ ∞‰‹Î_ ∞‰ ±ÎT›˘ ±fiı Á˙ flÕ÷Î »ÎfiÎ flèÎÎ.
±ı‰Î‹Î_ ±ı¿ ÀoÕı· I›Î_ ±ÎT›˘ ±fiı ÷ıHÎı ±Î ⁄‘Ì ·Ì·Î Ωı¥
¤√÷∞fiı ’√ı ·Î√Ìfiı ’Ò»u_ — ““÷‹ı ±Î ⁄‘Îfiı Â_ ¿Î‹ ‰œ˘ »˘ ?””
I›Îflı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““÷_ ’Î_Áv_ ‰ËÎHÎ fi «·Î‰ı ±fiı ±ÎÕ<_±‰‚_
«·Î‰ı ÷˘ ÷Îfl˘ Âıà ÷fiı Ã’¿˘ ÿı ¿ı fiÏË ?””
I›Îflı ÷ı ⁄˘S›˘ — ““Ã’¿˘ ÿı … fiı !””
±ıÀ·ı ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““Ë_ ’HÎ ¤√‰Îfifi˘ ÀoÕı· »\_ ±fiı ±Î
Ï⁄«ÎflÎ ±‰‚ı ‹Î√ı˝ «Î·ı »ı ÷ı‹Î_ ‹Îv_ Â_ ÁÎv_ ◊Λ ? ±fiı ¤√‰Îfi ‹fiı
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 263

Ã’¿˘ ±Î’ı ¿ı fi ±Î’ı ?”” ±ı‹ ¿ËÌfiı ’»Ì Á‰ı˝ ∂ÃuÎ ±fiı μ÷Îflı √›Î.
I›Îfl ’»Ì ¤√÷∞±ı ‰fl÷η ¿˘ÃÎflÌ μ’fl ÷◊Î ‹_⁄¥ ¿˘ÃÎflÌ μ’fl
±ı‹ ⁄ı ¿Î√‚˘ ·¬ÎT›Î ±fiı ±ı‹ ·¬ÎT›_ — ““…ı‹ ÷‹ı ¿Ëı¢ ÷ı‹ ¿flÌÂ_
±fiı ¿Î‚Î_ ’ËıflΉ¢ ÷˘ ’ËıflÌÂ_ ±fiı ÁIÁ_√‹Î_ ŒflÌÂ_.”” ±ı ≠‹ÎHÎı
·¬Î‰Ìfiı Á˙fiÌ ÁË̱˘ ÷ı ⁄_fiı ¿Î√‚˘‹Î_ ¿flΉÌfiı flÎ∞ ◊›Î ±fiı ¿Î√‚˘
fl‰ÎfiÎ ¿›Î˝.
’»Ì Á˙fiı ±ÎiÎÎ ¿flÌ ±ıÀ·ı Á˙ fiÎˉΠ√›Î ±fiı fiÎËÌfiı ±ÎT›Î
’»Ì ›iÎ’vÊÿÎÁ∞±ı ±ı¿ ÿÎÕ‹ ±ÎM›_ ÷ı …Q›Î ±fiı Á˙fiı ≠ÁÎÿÌ
‰ËıÓ«Ì. ’»Ì ‹ËÎ’vÊÿÎÁ∞fiı ¿èÎ_ — ““±Î (ωiÎÎfiÿÎÁ∞fiı ⁄÷ΉÌfiı) ÷˘
‹Îfiı ¿ı fi ‹Îfiı, ’HÎ ÷‹ı ÷˘ …wfl ‹_⁄¥ Ω±˘ ±fiı ±Î fiÎ◊Î ¤√÷fiı
ÁÎ◊ı ÷ıÕ÷Î Ω±˘.”” ±ı‹ ¿ËÌ CÎHÎÌ fl‹Ò… ¿flÌ.
÷ı Ïÿ‰Áı fiÏÕ›ÎÿfiÎ ËÏfl¤@÷˘±ı ¬Î_ÕfiÎ ·ÎÕ<fiÌ flÁ˘¥ ¿flΉÌ.
flÁ˘¥ ÁΑ fiÎflΛHÎÿÎÁı ¿flÌ. ›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiı ¿˘¥ ËÏfl¤@÷ı ±√Îμ
±ı·«Ì ±Î’ı· ÷ı ¤√÷∞fiı …‹ÎÕ‰ÎfiÎ Á_¿S’◊Ì flÎ¬Ì ‹Ò¿ı·. ÷ı ±ı·«Ì
fiÎ¬Ì ¤√÷∞ ‹ÎÀı ¬Î_ÕfiÎ ·ÎÕ< ÁflÁ ⁄fiÎT›Î. ±Î‰Ì ÁI’vÊfiı ωÊı
‹Ïˋαı ›@÷ ’flΤ„@÷◊Ì ¤√‰Îfi flÎ∞ ¿ı‹ fi ◊Λ ? ±ı ≠‹ÎHÎı
›iÎ’vÊÿÎÁ∞±ı ≠ı‹◊Ì ¤√÷∞fiı …‹ÎÕuÎ ±fiı ¤√÷∞ ’HÎ ÷ı‹fiÌ
Ï¿Â˘fl ±fiı ‹fi˘Ëfl ‹ÒÏ÷˝ Ωı¥ ‹_ÿ ‹_ÿ ËÁı ±fiı flÎ∞ ◊Λ ±fiı ·ÎÕ<
‰¬ÎHÎÌ ‰¬ÎHÎÌfiı …‹÷Î Ω›. ±Î‰Î ±ÿÔ˚¤÷, ¤@÷ ±fiı ¤√‰ÎfifiÎ
≠ı‹fiÎ_ «Ïflh΢fiÎ_ ÿ½fi ÷ı ‹ËÎ’H›fiÎ ›˘√ı … ‹‚ı ! Á˙ Á_÷˘ ÷◊Î
ËÏfl¤@÷˘ ’HÎ …Q›Î.

·˘¿Ï‰v© ±Î«flHÎ fi ¿fl‰_

⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı {‰ıfl̷ηı ¤√÷∞fiı ¿èÎ_ — ““±Î…ı ÷˘ ‹fiı ±ı‰˘
Á_¿S’ ◊›˘ »ı ¿ı ÿÒ‘fi˘ ·ÎÕ< ‹ÎflÎ ÷flŒ◊Ì ⁄fiΉ̱ı ±fiı ±Î’ ’ÌflÁ˘.
Á˙ ÁΑfiı …‹ÎÕ˘ fiı Á˙fiı Á¬ ±Î’˘.””
I›Îflı ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““ÃÌ¿, ’HÎ ·˘¿Ï‰v© ±Î«flHÎ77 fi ¿fl‰_.””
77. ÿlÁ¬ ‡ÊÈh¢ ‹Ù∑§ÁflL§h¢ ŸÊ∑§⁄UáÊËÿ¢ ŸÊø⁄UáÊËÿ◊Ô˜ –
±◊˝ — √‹ı ÷ı‰_ Â© ˢ› ’HÎ ·˘¿Ï‰v© ˢ› ÷˘ ÷ı fi ¿fl‰_ ±fiı fi ±Î«fl‰_.
264 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

±ı‹ ¿ËÌ ÷ı μ’fl ±ı¿ ºWÀÎ_÷ ÿÌ‘_ ¿ı ““±ı¿ fiÎ√fl ⁄˛ÎõHÎı ±ı¿ ¿ÎÃÌfiı
·Ò√ÕÎ_ ’ËıflÌfiı …‹÷Î_ ÿÌÃ˘ ±fiı ’»Ì ’˘÷Îfiı ±ı‰Ì flÌ÷ı …‹‰Îfi_ ‹fi ◊›_.
’»Ì ’˘÷ı flıÂ‹Ì √˘ÿÕ<_ ¿flÎT›_ ±fiı ’˘÷Îfiı ’Ëıfl‰ÎfiÎ_ ·Ò√ÕÎ_ ⁄‘Î_
flıÂ‹Ì ¿flÎT›Î_. ’»Ì ⁄‘Î_ ·Ò√ÕÎ_ ’ËıflÌ ¬ÎÀ·Î μ’fl ¬Î‰Î ⁄ıÃ˘. ÷ı ‰Î÷
·˘¿˘fiÎ ΩHΉ΋Î_ ±Î‰Ì ÷ı◊Ì ±ıfiı fiÎ÷ ⁄ËÎfl ‹Ò@›˘. ’HÎ ¿˘¥±ı ±ı‹
÷’ÎÁ fi ¿flÌ ¿ı flıÂ‹Ì ·Ò√ÕÎ_ Ë÷Î_. ÷ı‰Ì … flÌ÷ı, ÿÒ‘fi_ ÷˘ …ı ΩHÎ÷_ ˢ›
÷ı ΩHÎı, ’HÎ ¤√÷∞±ı «Òfl‹_ ’ÌflV›_ ±fiı Á˙ ÁΑ …Q›Î ±ı‹ ±’‰Îÿ
±Î‰ı. ‹ÎÀı ÷‹Îflı …‹ÎÕ‰ÎfiÌ ‹fl∞ ˢ› ÷˘ ‹˘÷Ì«ÒflfiÌ flÁ˘¥ ¿flΉ˘.””
±ı ÁÎ_¤‚Ì Á˙fiı ¤√÷∞fiÌ ±ÎÀ·Ì Â© ‰÷˝‰ÎfiÌ ±fiı ‰÷퉉ÎfiÌ
flÌ÷ Ωı¥, …ıfiÎ ¶ÎflÎ ‹ËÎflÎ…ı ¿S›ÎHÎfi˘ ‹Î√˝ ¬S·˘ ‹Ò@›˘ »ı ±fiı
·Î¬˘fiÎ_ ±ÎI›_Ï÷¿ ¿S›ÎHÎ …ıfiÎ◊Ì ◊‰ÎfiÎ_ »ı; ÷ı ’vÊfiÌ ¿ı‰Ì flÌ÷
Ωı¥±ı ÷◊Î ÷ı‹fiÎ ±Î«flH΋Î_ ±ı¿ fl÷Ì …ıÀ·˘ ’HÎ ¿˘¥ ÿ˘Ê fi ¿ÎœÌ ¿ı
±ı‰Î ¿Õ¿ Ïfi›‹-‘‹˝fi_ Â© ‰÷˝fi Ωı¥, ≠ı‹‹Î_ ¤Îfi ¤Ò·Ì √›ı·Î Á˙
±ÎÔ‰Ì ±·˙Ï¿¿ iÎÎfiº„WÀ◊Ì ¤Îfi‹Î_ ±ÎT›Î.
’»Ì ’vÊ˘k΋ (¤√÷∞fi˘ ¤hÎÌΩı) √΋‹Î_ …¥ ÁÎflÎ Á¬ÏÕ›Î
’ÎÁı ÿÒ‘fiÎ ‹˘Ï÷›ÎfiÎ ·ÎÕ< ⁄fiÎ‰Ì ·ÎT›˘. ’»Ì ¤√÷∞±ı Á˙ ÁΑ ÷◊Î
ËÏfl¤@÷˘fiı ‹˘Ï÷›Î ·ÎÕ< ’ÌflV›Î ±fiı ⁄‘Îfiı Á¬ ±Î’Ì ±’Îfl flÎ∞ ¿›Î˝.

«ÏflhÎÿ½fi ±fiı iÎÎfi

ÁÎ_…ı Á_K›Î ±Îfl÷Ì ◊›Î ’»Ì ⁄‘Î ⁄ıÃÎ Ë÷Î I›Îflı ÂÎVhÎÌ
›iÎ’vÊÿÎÁ∞±ı ¤√÷∞fi_ ∞‰fi«ÏflhÎ ΩHΉΠÁÎv ’Ò»u_ — ““¤√÷∞ !
÷‹fiı ÁIÁ_√ @›Îflı ◊›˘ fiı I›Îfl ’Ëı·Î_ Â_ ¿fl÷Î Ë÷Î ±fiı ÁIÁ_√ ◊›Î
’»Ì Â_ ¿›* ÷ı ¿Ë˘.””
±ı¿ ÷˘ ±Î fiÎfiÎ ÁΑfiÌ ⁄Ï©‹kÎÎ, ω¶kÎÎ ±fiı ¤„@÷◊Ì ÷ı‹fiÎ
μ’fl ±’Îfl flÎ∞’˘ ¤√÷∞fiı Ë÷˘, ÷ı‹Î_› ‰‚Ì ¿ı‰‚ ≠√ÀfiÎ_ … ·Ì·Î
«Ïflh΢◊Ì … Á¬ ÂÎ_Ï÷ ‹ÎfifiÎflı ±Î‰˘ ≠ë ’Ò»u˘ ±ıÀ·ı ¤√÷∞ ÷ı‹fiÎ
÷flŒ ‹_ÿ ‹_ÿ ËÁ÷Î_ ±ÏfiÏ‹Ê º„WÀ±ı ◊˘ÕÌ ‰Îfl ÷˘ Ωı¥ … flèÎÎ. ’»Ì
‰Î÷ ¿flÌ —
““Á_‰÷ 1885fiÎ ŒÎ√HÎ Áÿ 15fiÎ Ïÿ‰Áı ‹Îfl˘ …L‹ ◊›˘. I›Îfl
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 265

’»Ì » ‰Ê˝ ÷˘ fl‹÷√‹÷‹Î_ √›Î_. ’»Ì ›˘√Îfi_ÿ V‰Î‹Ì◊Ì ÁIÁ_√ ◊›˘.

’»Ì ’ÌÉÕÌ‹Î_ √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷◊Î flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ… ‹Y›Î. I›Îfl
’»Ì ÿÁ ‰Ê˝ Á‘Ì ÿfl ‰Êı˝ ⁄ı-⁄ı ‹ÎÁ √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ’ÎÁı Á‹Î√‹
¿›˘˝. ±ı‰Ì flÌ÷ı ⁄Îfl-÷ıfl ‰Ê˝ Á‘Ì √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ’ÎÁı flè΢. ’»Ì
√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi˘ Á‹Î√‹ ¿›˘˝. V‰Î‹Ì Á_‰÷ 1917fiÌ Áηı ⁄Ë
flÎ∞ ◊›Î ±fiı hÎHÎ ‰fl ±ÎM›Î. ’»Ì Ïfifl_÷fl …^fiÎ√œ flè΢ ±fiı Á_‰÷
1920fiÌ Áηı V‰Î‹Ì±ı „V◊Ï÷ ¿flΉÌ. I›Îfl ’»Ì ‹fiı ÁIÁ_√ ⁄ËÎfl ¿›˘˝
±fiı ’λ˘ ‹Î_ËÌ ·Ì‘˘. Á_‰÷ 1923‹Î_ V‰Î‹Ì ‘΋‹Î_ √›Î. I›Îfl ¿ıÕı Ë_
Â¿ V‰Î‹Ì ÷◊Î ’ωhÎÎfi_ÿ V‰Î‹Ì ’ÎÁı flËı÷˘. I›Îfl⁄Îÿ ωiÎÎfiÿÎÁ∞
‰√ıflı ÁÎ◊ı ¤Î¥⁄_‘Ì ◊¥ ±fiı ’»Ì ‰fl÷η, ‰Õ˘ÿflÎ, Áfl÷, «ÎHÎÁÿ,
fiÏÕ›Îÿ, ’ıÀ·Îÿ ‰√ıflı √΋˘‹Î_ Œ›Î˝ ±fiı ¤Î¥⁄_‘˘fiÎ ‹fi˘fl◊ ’ÒflÎ ¿›Î˝.
±fiı ’»Ì ÷‹˘ ‰fl÷η◊Ì fiÌ¿Y›Î ±fiı ±Î… ¤ı√Î ⁄ıÃÎ »Ì±ı. ±Î
±‹ÎflÎ_ …L‹ ±fiı ¿‹˝ ±‹ı ÷‹fiı ¿èÎÎ_.”” ±ı‰Ì flÌ÷ı ’˘÷Îfi_ ÏÿT› «ÏflhÎ
±Ï÷ ωV÷Îfl◊Ì ¿èÎ_, ’HÎ ±Î ÷˘ Ïÿ‹ÎhÎ ·A›_ »ı. ±Î‹, ‰Î÷˘ ¿fl÷Î_
flÎhÎÌfiÎ ⁄ı ‰ÎB›Î ±ıÀ·ı Á˙fiı ÁÒ‰ÎfiÌ ±ÎiÎÎ ¿flÌ.

Ï‹J›Î ÿ˘ÊÎfl˘’HÎ fi ¿fl‰_

⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı Á‰Îflı ¤√÷∞ fiÎËÌfiı ’ÒΩ ¿fl÷Î Ë÷Î ±fiı Á‰ı˝ Á_÷˘
±Î…\⁄Î…\ ⁄ıÃÎ Ë÷Î. ÷ı ‰¬÷ı ’vÊ˘k΋ ⁄˘S›˘ — ““ÁΑ ÷˘ ÁÎflÎ ’HÎ
μ’ÎÁfiÎ ŒflÌ Ω› »ı ±ı‹ ·˘¿˘ ⁄˘·ı »ı, ±ı ÃÌ¿ fiÏË.””
’»Ì ¤√÷∞ ÷ı ÁÎ_¤‚Ì ⁄˘S›Î — ““±S›Î, ÷Îfl˘ ∞‰ ⁄‚Ì …Âı.
±Î‰Î ⁄˛õ‰ıkÎÎ ÁΑfi˘ ±‰√HÎ ·ı »ı fiı ΩH›Î ωfiÎ Ï‹J›Î ÿ˘ÊÎfl˘’HÎ
¿flı »ı !””
÷ı ÁÎ_¤‚Ì ÷ı ËÎ◊ ΩıÕÌ ⁄˘·Ì ∂Ãu˘ — ““‹fiı ‹ÎŒ ¿fl˘. Ë_ ÷˘
·˘¿˘fi_ ⁄˘·ı·_ ¿Ë_ »\_.””
I›Îflı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““÷’ÎÁ ¿›Î˝ ωfiÎ ¿o¥ fi ¿Ëı‰_.”” ±ı‹ ¿ËÌfiı
±ı¿ ºWÀÎ_÷ ±ÎM›_ —
““±ı¿ ÂÎË¿Îflı ÁÿΉ˛÷ ⁄_‘Ήı·. I›Î_ ¿ÎÂÌ◊Ì ’Î_« ¤HÎı·Î ⁄˛ÎõH΢
±ÎT›Î. ÷ı ’Î_«ı› ÁÿΉ˛÷‹Î_◊Ì CÎÌ, Áοfl, ·˘À ·¥fiı …÷Î Ë÷Î. ÷ı‰Î‹Î_
266 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

‹Î√˝‹Î_ Á‹ÕÌ Á’˝fiı ‹˘œÎ‹Î_ ·¥fiı ∂Õ÷Ì …÷Ì Ë÷Ì. ÷ı Á’˝fiÌ ·Î‚ ’ı·Î
CÎÌ‹Î_ ’ÕÌ, ÷ı ¿˘¥fiÎ ΩH›Î‹Î_ ±ÎT›_ fiÏË. ’»Ì ÷˘ ⁄˛ÎõH΢ flÁ˘¥ ¿flÌ
±fiı …Q›Î ±fiı Á’˝fi_ {ıfl «Õ‰Î◊Ì ’Î_«ı ‹flÌ √›Î. ÷ı ’Î_« ⁄˛ÎõH΢
‹›Î˝fiÌ ’Î_« ⁄˛õËI›Î ◊¥. ÷ı ’Î’ ¿˘fiÎ ‹Î◊ı fiά‰_ ±ı‹ Ï«hÎ√M÷
‘‹˝flÎΩfiı ’Ò»‰Î ±ÎT›˘; ¿ÎflHÎ ¿ı, ±Î‹Î_ ÁÿΉ˛÷ ⁄_‘ΉfiÎfl ÂÎË¿Îflfi˘
‰Î_¿ fi Ë÷˘, ÁÌ‘_ ±Î’fiÎflÎfi˘ ’HÎ ‰Î_¿ fi Ë÷˘, flÁ˘¥ ¿flfiÎflfi˘ ’HÎ
‰Î_¿ fi Ë÷˘, Á’˝fi˘ ÷◊Î Á‹ÕÌfi˘ ’HÎ ‰Î_¿ fi Ë÷˘. ’»Ì ‘‹˝flÎΩ±ı ‘Ìflı
flËÌfiı ¿èÎ_ — “’»Ì ·¬ÌÂ_.”
““⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ±ı¿ ⁄˛ÎõHÎ ÁÿΉ˛÷ ¢‘÷˘ ÷ı √΋‹Î_ √›˘. I›Î_ ±ı¿
Õ˘ÂÌfiı ’Ò»u_ — “±ËŸ ¿˘¥ ÁÿΉ˛÷ »ı ?” I›Îflı Õ˘ÂÌ ⁄˘·Ì — “ËÎ, ±ı¿
‰ÎÏHΛÎfi_ ÁÿΉ˛÷ »ı. ÷ıHÎı ¿Î·ı ’Î_«fiÎ_ ÷˘ ¿Î‹ ¿ÎœÌ fiÎA›Î_ »ı ±fiı ±Î…ı
÷Îfl˘ ‰Îfl˘ »ı.” ±ı‹ ¿èÎ_. ±ıÀ·ı ‘‹˝flÎΩ±ı Ï«hÎ√M÷fiı ⁄˘·Î‰Ìfiı ¿èÎ_ —
“’Î_«ı ⁄˛õËI›Î±˘ ±Î Õ˘ÂÌfiı ‹Î◊ı ·¬˘; ¿ÎflHÎ, ÷ıHÎı Ï‹J›Î ±Îfl˘’HÎ ¿›*
»ı.” ±ı‹ Ï‹J›Î ±Îfl˘’HÎ ¿fl‰Î◊Ì Õ˘ÂÌfiı ‹Î◊ı ËI›Î±˘ ±Î‰Ì. ‹ÎÀı ÷_
ω«ÎflÌfiı ⁄˘·…ı.”” ±ı‹ CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ.

÷‹˘ ⁄‘Î ÷˘ ’Ò‰˝fiÎ »˘

÷ı Ïÿ‰Áı {‰ıfl̷ηfiÌ flÁ˘¥ Ë÷Ì ±fiı {‰ıfl̷η ’˘÷ı … ’˘÷Î
ÁÎv ÷◊Î ¤√÷∞ ÁÎv ¬Î_Õfi˘ ·ÎÕ< ⁄fiΉ÷Î Ë÷Î. ÷ı‹fiı ÿ½fi ÷◊Î
‰Î÷fi_ Á¬ ‹‚ı ±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ¤_ÕÎfl‹Î_ … ÷ı‹fiÌ ’ÎÁı Á¤Î ¤flÌ,
Á‰ı˝ Á_÷-ËÏfl¤@÷˘fiı ‰Î÷˘ ¿fl÷Î Ë÷Î. ±Î ≠Á_√ı ¿ı‰·Î¶ˆ÷, ωÏÂWÀζˆ÷,
¶ˆ÷ζˆ÷ ÷◊Î Â©Î¶ˆ÷ ±ı «Îfl ‹÷fiÎ ÏÁ©Î_÷˘ μ’fl CÎHÎÌ … ‰Î÷˘ ¿flÌ ±fiı
±ı «Îflıfi˘ ¢ ÏÁ©Î_÷ »ı ÷ı Á‹ΩT›_. ’»Ì ¿èÎ_ — ““’vÊ˘k΋fiÌ μ’ÎÁfiÎ
Â̬‰Ì ÷ı CÎb_ … ¿ÃHÎ »ı ±fiı ÷‹ı ⁄‘Î … ’Ò‰˝fiÎ »˘, ÷ı Ωı ÷‹ÎflÎ_ w’
μCÎÎÕÎ_ ¿v_ ÷˘ »¿Ì Ω±˘, ’fl_÷ lÌ∞‹ËÎflÎ… ¤ı‚Î √˘‚Î ¬Î‘ı·Î »ı
±fiı Œfl̉Îfl ±ÎT›Î »˘. ÷ı‹ fi ˢ› ÷˘ ±ÎÀ·Ì ∂√÷Ì ™‹fl‹Î_ ⁄˛õ«›˝-
‰˛÷fiÌ ºœ÷Î fi ˢ› ±fiı Á‰˘˝’flÌ μ’ÎÁfiÎ ’HÎ fi Á‹Ω›.””
I›Îfl ’»Ì flÁ˘¥ ÷ˆ›Îfl ◊¥ ±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı Á‰ı˝ Á_÷˘fiı hÎHÎ-hÎHÎ
·ÎÕ< ‹˘Ï÷›ÎfiÎ ’ÌflV›Î ±fiı ÁΑ±ı fl˘À·Ì, ÿ΂, Âο ’ÌflV›Î_. ±ı flÌ÷ı
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 267

Á‰ı˝ …Q›Î. ¤√÷∞ {‰ıfl̷η ÁÎ◊ı …Q›Î. ’»Ì ⁄’˘flfiÌ ¿◊Î ¿flÌ
±Îfl΋ ¿›˘˝.
flÎhÎı Á_K›Î ±Îfl÷Ì ’»Ì ¤√÷∞±ı V‰Î‹Ì ’ÎÁı ’˘÷ı flËı÷Î I›ÎflfiÎ
±ı¿ ≠Á_√fiÌ ‰Î÷ ¿flÌ — ““±ı¿ ‰¬÷ ±ı¿ ÁΑ±ı ±Î‰Ìfiı ‹fiı ¿èÎ_ —
“±ËŸ Â_ flè΢ »ı ? Ωfiı ËÏfl¿ÚWHÎ ¤ı√˘.” ±ıÀ·ı ±ı ‰Î÷ ‹ıÓ V‰Î‹Ìfiı ¿flÌ —
“Ë_ ±ËŸ ÷‹Îfl˘ Á_√ ¿fl‰Îfiı ±Î‰_ »\_ ±fiı ÷‹ÎflÎ ÁΑ ‹fiı ⁄Ì…ı ‹˘¿·ı
»ı.” I›Îflı V‰Î‹Ì ¿Ëı — “±Î‰˘ Á_√ ‹‚‰Îfi˘ fi◊Ì.” ±ıÀ·ı ‹ıÓ ’Ò»u_ —
“ËÏfl¿ÚWHÎfiÌ ±Î‰ÕÌ ¤ÕΤÕÌ (‹˘ÀÎ¥) ¿ı‹ …HÎΛ »ı ?” I›Îflı V‰Î‹Ì
¿Ëı — “¿˘¥ ∞‰, ¥rfl¿˘ÏÀ‹Î_◊Ì ±ÎT›˘ ˢ› ÷ı ±ˆr›˝ ÿı¬ÎÕı, ’HÎ ±ZÎfl-
’vÊ˘k΋ ÷˘ ◊ÎfiÎfl … fi◊Ì.”” ±ı‹ CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ.
⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ‹˘Ï÷›ÎfiÌ flÁ˘¥ ¿flÎ‰Ì Á˙fiı …‹ÎÕuÎ. ’˘÷ı ‹˘Ï÷›Î
·ÎÕ< ’ÌflV›Î ±fiı Á˙fiı ÂÎ_Ï÷ ’‹ÎÕÌ ÿÌ‘Ì. ’»Ì ¤√÷∞ Á˙fiı ¿Ëı —
““÷‹Îflı ±Î Œıflı ‰fl÷η Á‹ˆ›˘ fi ◊›˘ ÷ı ‹ıÓ ¿flÎT›˘ ±fiı ˉı Ë_ ‹Ë‰ı
…¥Â ±fiı ÷‹ı ±ËŸ flËıΩı. ±Î ’_«÷Ì◊˝‹Î_ ŒflΩı ±fiı ‰fl÷η ⁄˘·Î‰ı
I›Îflı …Ωı. Ë_ ‰¬÷ı ‰¬÷ı ¤ı√˘ ◊÷˘ flËÌÂ.”” ±ı‹ ¿ËÌ ËÏfl¤@÷˘fiı
·¥fiı ‹Ë‰Î √›Î.

‹Ë‰Î‹Î_ ⁄˛õÎfi_ÿ
⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ’˘÷ı ‹_Ïÿfl‹Î_ √›Î ±fiı I›Î_fiÎ ÁΑ ÁÎ◊ı ‰Î÷ ¿flÌ.
I›Îflı ÷ı ÁΑ±˘±ı ¿èÎ_ — ““Ωı ‘˘Ô‚Î_ ’Ëıflı ÷˘ ±‹ı √œÕı ÷ıÕÌ …¥±ı.””
÷ı◊Ì ¤√÷∞±ı Á‰ı˝fiı ’Ò»‰Î ‹ÎÀı ⁄˘·ÎT›Î ±fiı ’˘÷ı fiÿÌ‹Î_ ¤ı√Î
◊›Î. I›Î_ ’Ò»u_ I›Îflı Á‰ı˝ ÁΑ±˘±ı ËÎ◊ ΩıÕÌ ¿èÎ_ — ““÷‹ı …ı‹ ¿Ëı¢
÷ı‹ ¿flÌÂ_.”” ÷ı◊Ì ⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ÁΑ±˘fiı ‹_Ïÿfl‹Î_ ⁄˘·ÎT›Î ±ıÀ·ı ⁄‘Î
Á_÷˘ ‹_Ïÿfl‹Î_ ±ÎT›Î ±fiı ‹ıÕı μ÷Îfl˘ ¿›˘˝. √œÕÎfiÎ ÁΑ±˘±ı ÷ı‹fiı ‘˘‚Î_
±ÎM›Î_ ÷ı ’Ëı›Î*. ÷ı Ωı¥ ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — “ flÁáʸfl‡Ê-⁄U◊áÊËÿŒ‡Ê¸Ÿ◊˜ –”
(±Î‰Î Á_ÿfl ‰HÎa±˘fiÎ_ ±Î ‰ı‹Î_ ¿ı‰Î_ fl‹HÎÌ› ÿ½fi ◊Λ »ı !) ±ı
«flHÎ ⁄˘·Ìfiı ¿èÎ_ — ““¿ı‰Î_ ±·˙Ï¿¿ ÿ½fi ◊›Î_ ?””
±Î ≠‹ÎHÎı ¤√÷∞±ı ±Î Á_÷˘fiı ◊˘ÕÎ Ïÿ‰Á ‹_Ïÿfl‹Î_ flÎA›Î. ’˘÷ı
fl˘… ±Î‰ı ±fiı ‰Î÷˘ ¿flı. ±ı¿ ‰¬÷ ’λ·Ì flÎhÎı Á˙fiı ⁄˘·Î‰Ìfiı ¿èÎ_ —
268 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

““±Î ωiÎÎfiÿÎÁ∞ ωfiÎ ⁄ÌΩfiı ‹Îflı ‹Ë˘fi÷78 ¿fl‰˘ »ı.””

’»Ì Á˙±ı ¿èÎ_ — ““±Î ωiÎÎfiÿÎÁ∞fiÎ fiÎfiÎ ÁΑ79 ÕÎèÎÎ »ı,
÷ı‹fiı Á˙fiÎ ‹Ë˘fi÷ ¿flÌ ±Î’˘.””
±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ Á΋_ Ωı¥ ËÁÌ ¿èÎ_ — ““±Î…◊Ì
÷‹ı ‹Ë˘fi÷. ÷‹ÎflÌ ±ÎiÎ΋Î_ Á˙ flËıÂı ±fiı ÷‹Îflı Á˙fiÌ ±ÎiÎ΋Î_ flËı‰_.””
±ı‹ ¿ËÌ fl‹Ò… ¿flÌ ±fiı ωiÎÎfiÿÎÁ∞fiı ¿èÎ_ — ““÷‹ı ’HÎ ±ı‹fiÌ
±ÎiÎ΋Î_ flËıΩı.”” ±ıÔ‰Ì fl‹Ò… ¿flÌ Á˙fiı ±Îfi_ÿ ’‹ÎÕı, ·ÎÕ ·ÕΉı,
flÁ˘¥±˘ …‹ÎÕı ±fiı ‰‚Ì ⁄˛õfi_ ±’Îfl Á¬ ’HÎ ±Î’ı.
±Î‰Ì ¤@÷‰IÁ·÷Î ! ¤√‰Îfi ΩHÎı ¤@÷fiÎ ÁÎv … ÿıË ‘flÌfiı
flèÎÎ fi ˢ› ! lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ »ı — ““±‹Îflı ÷˘ ¤√‰Îfifi˘ flÎ∞’˘
◊›Î ÁÎv …L‹˘…L‹ ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fiÌ … Áı‰Î ¿fl‰Ì »ı ±fiı …ı‹
±‹Îfl˘ Ïfiç› »ı ÷ı‹… ÷‹Îflı ’HÎ Ïfiç› ¿fl‰˘.””80
÷ı Ïÿ‰Áı ’˘÷Î ÷flŒ◊Ì ÁοflfiÎ ÂÌflÎfiÌ flÁ˘¥ ‹_Ïÿfl‹Î_ ¿flÎ‰Ì Á‰ı˝
ÁΑ ÷◊Î ËÏfl¤@÷˘fiı …‹ÎÕuÎ ±fiı ’˘÷ı …Q›Î. ’»Ì ’˘÷ı ‹ıÕı ⁄‘Îfiı
⁄˘·Î‰Ìfiı ¿èÎ_ — ““√œÕÎ fi …¢. @›Î_fiÎ @›Î_› √΋Õ΋Î_ ¬˘ÁÌ ÿıÂı ÷˘
Ωı√ fiÏË flËı. ‹ÎÀı ‰fl÷η …Ωı.”” ±Î‹, Á‰˘˝’flÌ Á¬ ±Î’‰Î ‹ÎÀı
›„@÷-≠›„@÷ Â̬‰ÎÕÌ, ⁄˛õωzÎ ÏÁ© ¿fl‰ÎfiÎ Áfl‚ flV÷Î ⁄÷ÎT›Î.

fiˆ„Wÿ‰˛÷ ÏÁ© ¿›Î˝ ωfiÎ »^À¿˘ fi◊Ì

±ı¿ ‰¬÷ Á‰ı˝fiÌ ’flÌZÎÎ ¿flÌ Ωı‰Î ¿èÎ_ — ““±Î ¤√‰Î_ ·Ò√ÕÎ_ …
⁄_‘fi¿ÎflÌ »ı, ‹ÎÀı ‹Ò±Î_ ±ı fiÎ¬Ì z˘ fiı CÎıfl Ω±˘ ±fiı Á¬ı◊Ì Á_√
¿fl‰Î ±Î‰Ωı.”” ±ı‹ ¿èÎ_.
±ıÀ·ı Á‰ı˝ Á_÷˘±ı ¿èÎ_ — ““±Î ±Îl‹‹Î_ flËÌfiı ⁄˛õ«›˝‰˛÷ ’΂Ìfiı
¿Î‹ ⁄ÎY›Î ÏÁ‰Î› »^À¿˘ fi◊Ì. ‹ÎÀı B≤ËV◊Îl‹ ¿›Î˝ ’»Ì ’HÎ I›Î√Îl‹
¿flÌfiı fiˆ„Wÿ‰˛÷ ÏÁ© ¿fl‰_ … Ωı¥±ı. ±ıÀ·ı ±‹Îflı B≤ËV◊Îl‹ ¿fl‰˘
±ı‰˘ ÃflΉ … fi◊Ì.””
78. ‹_Õ‚‘ÎflÌ.
79. ›iÎ’vÊÿÎÁ∞.
80. √.‹. 28.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 269

±ı ÁÎ_¤‚Ì ¤√÷∞ flÎ∞ ◊›Î ±fiı ¿èÎ_ — ““‹Îflı ’HÎ I›Î√Ì

◊›ı·Îfiı B≤ËV◊ ¿fl‰Î ±ıÔ‰˘ ÃflΉ fi◊Ì, ’HÎ ÷‹ÎflÌ ’flÌZÎÎ ‹ÎÀı ¿èÎ_ Ë÷_.
÷ı ÷‹Îfl˘ ÏÁ©Î_÷ ÁÎ_¤‚Ì Ë_ ⁄Ë … flÎ∞ ◊›˘ »\_.””
±Î ≠‹ÎHÎı ‘˘‚Î_ ’ËıflΉ‰Î ÏfiÏ‹kÎı ÁΑfiı ’˘÷ÎfiÌ ’ÎÁı flÎ¬Ì CÎb_
Á¬ ±ÎM›_. ±ı‹ “¿ÎÏ‹· ¿Î⁄Ì· Á⁄ ËLfifl ÷ıflı ’ÎÁ ˈ” ±ı‰Î ’οÎ
‹flÏÂÿ ‹Y›Î ±ıÀ·ı Á‰˝ ‰Î÷ı ÁÎfi¿>‚ ¿flÌfiı ’HÎ Á¬ ±ÎM›_. ’fl_÷
±ÎiÎÎ ’΂ı ±fiı ±ı‹fiÎ_ ‰«fifi˘ ‹‹˝ Á‹∞ ÷I¿Î‚ ÏÿT›¤Î‰ı {Ì·Ì ·ı,
÷ıfiı … ±ı Á¬ ±Î‰ı.
⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ±ı¿ÎÿÂÌ Ë÷Ì ÷ı◊Ì Á˙fiı ¿èÎ_ — ““ˉı ÷‹ı Ω±˘ ±fiı
¤Îÿfl˘Õ …¥fiı flËıΩı, Á¬ı◊Ì ¤…fi ¿flΩı ±fiı Ë_ ¿Ë_ I›Îflı ‰fl÷η
…Ωı. ‰‚Ì, ±Î ‘˘‚Î_ ’Ëı›Î* »ı ÷ı ÷◊Î ¤√‰Î_ ⁄_fiı ‰VhÎ flάΩı. ’ÎhÎ,
÷Ò‹ÕÎ_ ’HÎ flάΩı. ¿˘¥ ¿Ëı ÷˘ ¿ËıF›˘ ¿ı ‰VhÎ ±Ï‘¿ fi◊Ì, ±ıÀ·ı ‘˘‚Î_
¤√‰Î_ ¿›Î* »ı.”” ±ı‹ ¿ËÌ ’˘÷ı fiÿÌ Á‘Ì ‰‚Ή‰Î ±ÎT›Î.

¤Îÿfl˘Õ‹Î_ ±·˙Ï¿¿ Á¬fiÌ ·ËÎHÎ

±Î ÁΑfi_ ‹_Õ‚ ¤Îÿfl˘Õ √›_. …ı V◊‚ı v¿˚Ï‹fiÎ_ ÿÎœÌ-‹Ò» lÌ¿ÚWHÎı
¿Î’Ì fiÎA›Î_ Ë÷Î_ I›Î_ ±Î √΋ ‰V›_ »ı. ±ËŸ ¤ƒırfl ‹ËÎÿı‰fiÎ ‹_Ïÿfl‹Î_
μ÷Îfl˘ ¿›˘˝. ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiÎ ¤hÎÌΩ ’vÊ˘k΋ ÁÎ◊ı ÁÌ‘Îfi˘ ⁄‘˘
Á΋Îfi ‹˘¿S›˘. ’fl_÷ ÁΑ±ı ÷˘ ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi-Á‹Î√‹fi˘ ›˘√ fi
◊Λ ±fiı ¿◊ΉÎ÷νfi_ Á¬ fi ‹‚ı ±ıÀ·ı flÁ˘¥ ¿flÌfiı …‹‰Îfi_ ¿ı‹ √‹ı ?
±ıÀ·ı ÷ı ⁄‘˘ ÁÌ‘Îfi˘ Á΋Îfi ’ÕÌ flè΢ ±fiı hÎHÎ Ïÿ‰ÁfiÎ ⁄‘Îfiı
μ’‰ÎÁ ◊›Î. «˘◊ı Ïÿ‰Áı ‰Î·Î ¤√÷ ÷◊Î fiÎflΛHÎ ¤√÷ ⁄Ì…\_ ÁÌ‘_
·¥fiı ±ÎT›Î I›Îflı ÷ı‹fiı Ωı¥ ωiÎÎfiÿÎÁ∞±ı ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı ¿Ëı‰flÎT›_ —
““±‹ı ÷˘ ⁄‘Î ¤√÷∞ ±Î‰Âı ÷˘ … …‹ÌÂ_. ‹ÎÀı ±Î ⁄‘˘ ÁÌ‘Îfi˘
Á΋Îfi ’λ˘ ·¥ Ω‰ ±fiı ¤√÷∞fiı ¿ËıΩı ¿ı ÷‹ÎflÎ_ ÿ½fi ωfiÎ ¿˘¥
…‹Âı fiÏË. ¿ÎflHÎ ¿ı, ±Î ÿ½fi ±fiı Á‹Î√‹ ÁÎv ⁄ËÎfl fiÌ¿Y›Î »Ì±ı,
‹ÎÀı ¿o¥¿ Á¬ ÷˘ ±Î’˘.”” ±ı‰˘ Á_ÿı ‹˘¿S›˘.
±ıÀ·ı ‰Î·Î ¤√÷ı ¤√÷∞ ÷◊Πω߷¤Î¥fiı ±Î‰Ìfiı ¿èÎ_ — ““ÁΑ
÷˘ ⁄‘Î ‹Î_ÿÎ ◊›Î »ı ±fiı ÷ı‹fiÌ ÁÎv √˘ÿÕÎ_ ·¥ …‰Î_ »ı, ‹ÎÀı √ÎÕ<_
270 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

ΩıÕÎ‰Ì ±Î’˘.”” ±Î ÁÎ_¤‚Ì ¤√÷∞ √ÎÕ΋Î_ ⁄ıÁÌ ¤Îÿfl˘Õ ’‘Λν.

¤√÷∞ ¤Îÿfl˘Õ ’ˢÓE›Î I›Îflı ·√¤√ flÎ÷ ’ÕÌ √¥ Ë÷Ì ±fiı
ÁΑ μ’fl ‹ıÕı «ıWÀÎ ⁄˘·÷Î Ë÷Î. ¤√÷∞ ±_ÿfl √›Î ±fiı ÁΑfiı ¿èÎ_ —
““¿˘¥ ËıÃı ±Î‰Ì ÿoÕ‰÷ ¿fl¢ fiÏË.”” ±ı‹ ÁÒ«fiÎ ±Î’Ì ’˘÷ı μ’fl √›Î
±fiı Á‰ı˝fiÎ ¬⁄fl ’Ò»uÎ ±fiı ’»Ì ⁄ıÃÎ. Á‰ı˝ ‹_Õ‚fiı ¤√÷∞fiÌ
±·˙Ï¿¿ ‹ÒÏ÷˝fiÎ_ ÿ½fi ¿flÌ ¬Ò⁄ ÂÎ_Ï÷ ◊¥ ±fiı ¤√÷∞fiÌ ’ÎÁı ±ÎÔ‰Ìfiı
⁄ıÁÌ √›Î. «¿˘fl …ı‹ «_ƒ‹Î_ ΩıÕΛ, ÷ı‹ Á‰ı˝fiÌ T≤ÏkÎ ¤√÷∞‹Î_ ΩıÕÎ¥
√¥. ’»Ì ¤√÷∞±ı ‰Î÷˘ ¿fl‰Î ‹Î_ÕÌ — ““÷‹ı Á‰ı˝ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ
⁄Î_‘ı·Ì ‹›Î˝ÿÎ ’΂˘ »˘ ±fiı lÌ∞‹ËÎflÎ…fi˘ Á‰˘˝’flÌ Ïfiç› »ı ±ıÀ·ı
‹Îflı ±fiı ÷‹Îflı Ëı÷ »ı. Ωı ‘‹˝-Ïfi›‹ fi ’΂˘ ÷˘ ÷‹Îflı ±fiı ‹Îflı ·ı‰Î-
ÿı‰Î fi◊Ì. ‹ÎÀı …wfl ±ÎiÎÎ flάΩı. ±ÎiÎ΋Î_ Œıfl ’Õu˘ ÷˘ ÷‹Îflı ±fiı
‹Îflı Ëı÷ fiÏË flËı. ‰‚Ì, ‘‹˝ »ı ÷ı …ı‰˘ ⁄ÌΩı ¿˘¥ √HÎ fi◊Ì ±fiı ±Î
·˘¿‹Î_ ±fiı ’fl·˘¿‹Î_ Á¬ ±Î’ı ±ı‰˘ »ı. ‹ÎÀı Ïfi›‹‹Î_ flËı‰_.
lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ±Ï÷› ‘‹˝fi_ ≠Ï÷’Îÿfi ¿›* »ı, ÷ı◊Ì lÌ∞¿Ú÷ ‹›Î˝ÿ΋Î_
¬⁄flÿÎfl flËı‰_.”” ±ı‰Ì ±ı‰Ì CÎHÎÌ ‰Î÷˘ flÎhÎÌfiÎ ⁄ı ‰ÎB›Î Á‘Ì ¿flÌ. ’»Ì
Á˙fiı ÁÒ‰ÎfiÌ ±ÎiÎÎ ¿flÌ.
’λ·Ì flÎhÎ̱ı ∂ÃÌfiı Á_÷˘ fiÎˉΠ√›Î ±fiı ’˘÷ı ’HÎ fiÎËÌfiı
’ÒΩ ¿flÌ. ÷ı Ïÿ‰Áı ÿÒ‘’ο-fl˘À·ÌfiÌ flÁ˘¥ ¿flΉÌ, Á‰ı˝ Á_÷˘fiı …‹ÎÕuÎ.
’»Ì ¿Ëı — ““ÁΑ ÷˘ ÷’ ±fiı Ïfi›‹◊Ì Â˘¤ı. ‹ÎÀı ÷‹Îflı ±ı¿ Ïÿ‰Á
μ’‰ÎÁ ¿fl‰˘ ±fiı ±ı¿ Ïÿ‰Á …‹‰_.”” ±Î‰Ì ±ÎiÎÎ ‹‚Ì ±ıÀ·ı ÷ı …
Ïÿ‰Á◊Ì ±ÎiÎÎ ≠‹ÎHÎı ⁄‘Î ‰÷˝‰Î ·ÎB›Î.
¤√÷∞ ÁΑ ÁÎ◊ı ¤ƒırflfiÎ ‹_Ïÿfl‹Î_ ÿ½fi ¿fl‰Î …÷Î Ë÷Î. I›Îflı
÷ı‹fiı ÂflÌflı ¿Áfl ˢ‰Î◊Ì ±ı¿ ’_«˘‚̱ı ÷ı‹fiı ÷ıÕÌ ·Ì‘Î. ±Î◊Ì,
¿ı‰≠ÁÎÿ ’flÎHÎÌ ⁄˘S›Î — ““ˉı ±Îfiı ⁄‚ÿfi˘ ÿıË fiÏË ±Î‰ı.””
’»Ì ‹_Ïÿfl‹Î_ …¥ ±Îfl÷Ì ¿flÌ ±WÀ¿ ⁄˘S›Î. ’˘÷ı ±ÎÁfiı ⁄ıÃÎ
±fiı ‘Òfi ¿flΉÌ. ’»Ì V‰Î‹Ì ’vÊ˘k΋ÿÎÁ ’ÎÁı ⁄ı ‰«fiÎQ≤÷˘ ⁄˘·ÎT›Î_.
’»Ì ÷ıfiÎ μ’fl CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ “lÌ’Ï÷‹˚” ¿flÌ ∂ÃuÎ. I›Îflı ’flÎHÎÌ
¿ı‰≠ÁÎÿ∞±ı flV÷΋Î_ ±…‰Î‚_ ¿fl‰Î ¿Î¿Õ˘ «ı÷ÎT›˘. ÷ıfi˘ ¤Õ¿˘ ‹˘À˘
◊›˘, ±ıÀ·ı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““‹Âη ±˘·‰Ì fiά˘.””
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 271

I›Îflı ’flÎHÎÌ ¿Ëı — ““÷˘ ÷˘ «_ƒ‹Îfiı ·Î¤ ‹‚ı ’HÎ ±‹fiı Â_ ·Î¤ ?””
±ıÀ·ı ⁄ÌΩ ÁΑ ¿Ëı — ““‰Î‚_ÿ ±‰÷Îfl ±Î‰‰Îfi˘ ËÂı ÷ı ˉı
fiÏË ±Î‰ı.””
±ı ÁÎ_¤‚Ì ¤√÷∞ ¿Ëı — ““ˉı ⁄ÌΩı ±‰÷Îfl ˢ› ? ÷‹˘ ÷˘
…ıfi_ ±Lfi ¬Î¢ ÷ıfi_ ’HÎ ¿S›ÎHÎ ◊Âı, ±ı‰˘ ÷‹Îfl˘ ‹˘À˘ ‹ÏË‹Î »ı.””
±ı‹ ‰Î÷ ¿fl÷Î_ μ÷Îflı ±ÎT›Î.

⁄˛õfiÎ Á¬fi˘ ±fi¤‰

±Î ≠‹ÎHÎı ¤√÷∞ ÁÎv ±fiı¿ ¿WÀ ‰ıÃÌ, μ’ÎÏ‘-±’‹Îfi ÁËfi
¿flÌ, …ı ’fl‹ËoÁ˘ ⁄ËÎfl fiÌ¿Y›Î Ë÷Î, ÷ıfiı ÷ı‹fiÎ Á‰ı˝ ‹fi˘fl◊ ’ÒflÎ ¿flÌ,
±·˙Ï¿¿ Á¬ ±ÎM›_. ¿o¥ … ±‘Ò fl_ fi flËı, ’ÒHν¿Î‹’b_ ‹fiÎ¥ Ω› ±ı
‹ÎÀı ±ı ≠I›ZÎ ⁄˛õV‰w’, lÌ∞fiÎ ±¬_Õ ‘Îfl¿, ‰Õ‰Îfi‚ …ı‰Î ’fl‹
±ı¿Î_Ï÷¿ ÁI’vÊ, ’˘÷ÎfiÌ ‹ÒÏ÷˝fiÌ ±¬_Õ VQ≤Ï÷ flËı ÷ı ÁÎv ±Î‰Î_
±·˙Ï¿¿ ÏÿT› «Ïflh΢, ≠Á_√˘ ∂¤Î_ ¿flÌfiı ¿fl÷Î ±fiı ’˘÷ÎfiÎ ¤@÷…fifiı
±’Îfl Á¬ ±Î’÷Î.
±Î‰Î ±Ï‰fiÎÂÌ, Á„E«ÿÎfi_ÿ ⁄˛õfiÎ Á¬fi˘ g¿Ï«÷˚ ’HÎ …ıfiı
±fi¤‰ ◊›˘ ˢ›, ÷ıfiı …√÷fiÎ_ Á¬ fifl¿ ÷S› …HÎΛΠ‰√fl flËı …
fiÏË. ±ı ±fi¤‰ F›Î_ Á‘Ì fi◊Ì ◊›˘, I›Î_ Á‘Ì ≥„Lƒ›˘-±_÷—¿flHÎ
’_«Ï‰Ê›‹Î_ {Õ’_ fiάÌ, ∞‰fiı ±Ï÷ ÿϬ›˘ ¿flÌ ‹Ò¿ı »ı. ÷ı ≥„Lƒ›˘-
±_÷—¿flHÎfiÎ_ ±Î‰flHÎfiı ¤ıÿ‰Î ‹ÎÀı, ≠√À ÁI’vÊfiÌ ‹ÒÏ÷˝fiı xÿ›‹Î_
K›Îfi ±fiı ±¬_Õ VQ≤Ï÷ ¶ÎflÎ ≠√À ¿flÌ, ’‘flΉ‰Ì … Ωı¥±ı. ±ı ‹ÒÏ÷˝
±_÷fl‹Î_ ⁄ıÃÌ ±ıÀ·ı Á¬, Á¬ ±fiı Á¬ »ı. ÷ı ÏÁ‰Î› ’fl˘ZÎ ¤…fi◊Ì
≥„Lƒ›˘-±_÷—¿flHÎfiÎ_ ±Î‰flHÎ ¤ıÿÎ÷Î_ fi◊Ì.
±Î ≠‹ÎHÎı ¤√÷∞ ±·˙Ï¿¿ Á¬ ±Î’÷Î. fiÎ◊Î ¤√÷ fl˘… Á√ÕÌ
¿flÌ ¤√÷∞fiı Âı¿ ¿flı. Á˙fiı Á‰Îflı ‰Ëı·Î μÃÎÕÌ, K›Îfi‹Î_ ⁄ıÁÎÕÌ,
≥„Lƒ›˘-±_÷—¿flHÎfiÌ T≤ÏkÎfiı xÿ›Î¿Î‹Î_ ·Ìfi ¿flÌ, ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝
≠√À ¿fl‰ÎfiÌ ⁄˛õωzΠϬ‰ÎÕ÷Î.
±ı¿ Ïÿ‰Á Á‰ÎflfiÎ Á˙ ’fl‰Î›Î˝, I›Îflı ¤√÷∞ ⁄‘Îfiı ¿Ëı —
““±Î…ı ÷˘ Á˙ »ÎHÎÎ_ ‰ÌHÎ‰Î Ω±˘ ±fiı «Îfl-’Î_« ‹HÎ ¤Îfl ¨«¿Ì ¿ı
272 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

±ı‰Î ˢ› ÷ı Ω›.””

’»Ì ÷˘ fiÎflΛHΫflHÎÿÎÁ∞, ¤„@÷∞‰fiÿÎÁ∞ ‰√ıflı ÷ˆ›Îfl ◊›Î.
±ıÀ·ı ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ¿Ëı — ““Ë_ ÷˘ »ÎHÎÎ_ ‰ÌHÎÌfiı ¤ı√Î_ ¿flÌ ±Î’_, ’HÎ
’Î_« ‹HÎ ¤Îfl ‹ÎflÎ◊Ì ¨«¿Î› fiÏË.””
I›Îflı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““…ıfiÎ◊Ì ¨«¿Î› ÷ı Ω±˘.”” ’»Ì …ı …‰Îfiı
÷ˆ›Îfl ◊›Î ÷ıfiı ‹Y›Î, ⁄ÌΩfiı ¿Ëı — ““‹Îflı ÷˘ ¿˘¥fiı› ‹˘¿·‰Î fi◊Ì,
’HÎ ±Î ÷˘ ’flÌZÎÎ ¿flÌ Ωı¥.”” ±ı‹ fl‹Ò… ¿flÌ Á˙fiı Á¬ ±ÎM›_.
±ı¿ Ïÿ‰Á ¤√÷∞±ı Á˙fiı ¿èÎ_ — ““÷‹ı Á˙ μ’‰ÎÁÌ »˘ ±fiı
‹ËÎflÎ…fiı ÷’ ‰Ëη_ »ı, ±ıÀ·ı ±Î… ÷˘ Á˙ ÷·ÁflÎ_ ‰ÌHΉΠ‰ÎCÎfi√fl
Ω±˘.””
±ıÀ·ı ¿ı‰≠ÁÎÿ ¿Ëı — ““‹ıÓ ‰ÎCÎfi√flfi˘ ‹Îfl√ ÿÌÃ˘ »ı.””
’»Ì Á˙ ÷ı ÷flŒ √›Î ±fiı ωiÎÎfiÿÎÁ∞ ÷◊Î ‹ËÎ’vÊÿÎÁ∞ ⁄_fiı
‰ÎCÎfi√fl {˘‚Ì ‹Î√‰Î √›Î. {˘‚Ì ‹Î√Ìfiı ±ÎT›Î ±ıÀ·ı ¤√÷∞ ¿Ëı —
““¿˘fiÌ ±ÎiÎÎ◊Ì {˘‚Ì ‹Î√‰Î √›Î Ë÷Î ? ±fiı ’ı·˘ ‰ˆz ‹ÎflÌ ±ÎiÎÎ◊Ì
‹_Ïÿfl ¿flı »ı ÷ıfiı ÷˘ ‰ÎÁfiΉ΂˘ ¿Ë˘ »˘ fiı ÷‹˘ ’˘÷ı ¿ı‹ √›Î ?”” ±ı‹
¿ËÌfiı ⁄‘Îfiı ¬Ò⁄ ËÁÎT›Î.
’»Ì {˘‚Ì‹Î_◊Ì ÿ΂ ‰ıflÎ¥ √¥ ÷ıfiı ¤√÷∞±ı «˘A¬Ì ¿flΉÌ,
‘˘‰flÎ‰Ì ±fiı ±ÎiÎÎ ¿flÌ — ““±Î ÿ΂ flÎ_‘Ωı. ±Î’fiÎflı ÷˘ ’˘÷ÎfiÎ ¿S›ÎHÎ
ÁÎv ±Î’Ì, ÷˘ ±Î’HÎı ÷ıfiı Â© ¿flÌ Ãο˘fl∞fiı ‘flÎ‰Ì ±_√Ì¿Îfl ¿fl‰Ì
Ωı¥±ı.””
±Î‹, Á‰ı˝fiÎ ÏË÷fiÌ … º„WÀ …ı‹fi΋Î_ »ı ±ı‰Î ≠√À ⁄˛õV‰w’
’fl‹ ±ı¿Î_Ï÷¿ ¤√÷∞, ’˘÷ÎfiÎ ·ÎÕÌ·Î ±fiL› ÏÂW›˘fiı, ’fl‹ ¤Î‰◊Ì
±fiı¿ ≠¿Îflfi_ Á¬ ±Î’÷Î Ë÷Î. ÷ı‹fiÎ ÷flŒ … º„WÀ, ÷ı‹fiÎ ÷flŒ …
VfiıË, ¿˘¥ flÌ÷ı ’HÎ ÷ı‹fiÌ T≤ÏkÎ ¤√‰Îfi‹Î_◊Ì ÷ÒÀı fiÏË ±fiı ±¬_Õ ºœ÷Î
… ◊÷Ì flËı, ±ı … ¿ı‰‚ ·Z› flάÌfiı, ⁄˛õ„V◊Ï÷fiı ‹Î√ı˝ ·¥, ±¬_Õ
‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝fi_ Á¬ ±Î’‰Îfi_ … ÷Îfi ÷ı‹fiı Ë÷_. ‹˘ÀÎ’vÊfiÌ ±Î
º„WÀfiı À>_¿Ì ⁄Ï©‰Î‚Î ∞‰ ¿ı‹ ΩHÎÌ Â¿ı ? ÷ı‹fiı ÷˘ ±ı‹ … …HÎΛ ¿ı
“’˘÷Îfiı ‹˘ÀÎ ◊‰_ »ı, ¤√‰Îfi ◊‰_ »ı, ’ÒΩ‰_ »ı, ‹fiΉ_ »ı.” ’fl_÷
’˘÷ÎfiÌ ÿflı¿ Ïø›Î, ’˘÷ÎfiÎ ÏÂW›˘fiı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝‹Î_ … ΩıÕÌ ÿı‰Î
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 273

‹ÎÀıfiÌ Ë˘› »ı. ±ı ÷˘ …ı ±¬_Õ ’ÎÁı flËÌfiı ¤@÷fiÌ º„WÀ±ı Ωı÷˘ ˢ›
÷ıfiı … Á‹Ω›.

÷‹Îflı F›Î_ …¢ I›Î_ ±ı‹fi˘ … ±Î‘Îfl »ı

÷ı‹fiÎ ’fl‹ ·ÎÕÌ·Î ÏÂW› ωiÎÎfiÿÎÁ∞fiı ‰ÎCÎfi√fl Ω÷Î_ ’√‹Î_
¿Î_À˘ ‰ÎB›˘, ÷ı fiÎ◊Î ¤√÷ ’ÎÁı ’˘÷ı ⁄ıÁÌfiı ¿œÎT›˘. ¿Î_À˘ fiÎ◊Î ¤√÷ı
¿ÎœÌfiı ¤√÷∞fiı ⁄÷ÎT›˘. ±ıÀ·ı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““±˘Ë˘ ! ±Î‰Õ˘ ‹˘À˘
¿Î_À˘ ‰ÎB›˘ ! ˉı ±ıfiı ¿˘¥ Ïø›Î ⁄÷Ή‰Ì fiÏË, ¿ÎflHÎ ¿ı ±ı ΩıÕÎ ’Ëıfl÷Î
fi◊Ì. ±ı‹fiı ‰fl∞ ‹ı·‰Î ±fiı ±¬_Õ ¤…fi ¿fl‰Î ÿı‰_. ÷‹Îflı F›Î_ …¢
I›Î_ ±ı‹fi˘ … ±Î‘Îfl »ı.”” ±ı‹ ωiÎÎfiÿÎÁ∞fiÌ ⁄Ë … ≠Â_ÁÎ ¿flÌ.

≠Î√∞fiı ±˘‚¬÷Î fiˢ÷Î

¤√÷∞ fl˘… I›Î_ ¿◊ΉÎ÷ν ¿flı ±ıÀ·ı ‹ËÎÿı‰fiÎ_ ÿ½fi ¿fl‰Î
±Î‰fiÎfl ¿ıÀ·Î¿ ¤Îω¿ ⁄˛ÎõH΢ ÷◊Î ⁄ÌΩ_ √΋fiÎ ‹ÎHÎÁ˘ ¤√÷∞fiÌ
‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚‰Î ⁄ıÁ÷Î.
““¤√‰Îfifi_ ¤…fi ¿fl‰Î ‹ÎÀı ≥„Lƒ›˘-±_÷—¿flHÎfiÌ T≤Ïkα˘ ¬ıÓ«Ì,
±ı¿Î√˛ Ï«kÎı ‹ÒÏ÷˝‹Î_ ΩıÕÎ¥ Ω›, ÷˘ … ¤…fifi_ ›◊Î◊˝ Á¬ ±Î‰ı.”” ±ı‰˘
μ’ÿı ¤√÷∞ ¿flı ±fiı ’˘÷ı ’HÎ Á‹√˛ ≥„Lƒ›˘fiÌ T≤ÏkÎfiı ¬ıÓ«Ìfiı
¤…fi‹Î_ ⁄ıÁÌ Ω› ±fiı ⁄O⁄ı, hÎHÎ-hÎHÎ ¿·Î¿ Á‘Ì Á‹ÎÏ‘fiÌ „V◊Ï÷‹Î_
⁄ıÁÌ flËı. ¤√÷∞fiÌ ±Î‰Ì „V◊Ï÷ Ωı¥ Á˙fiı CÎb_ … ±Îç›˝ ◊÷_ ±fiı
¿Ëı÷Î ¿ı ““≠Î√∞fiı ÷˘ ±Î’HÎı ±˘‚¬÷Î fiˢ÷Î, ’HÎ ±ı ÷˘ ⁄Ë … iÎÎfiÌ
±fiı Á‹ÎÏ‘ÏfiWà »ı ±fiı ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ ÁΑ ’HÎ ±ı‹fiı ‹Îfiı »ı ±fiı ’Ò…ı
»ı.”” ±Î‰˘ ±·˙Ï¿¿ ≠÷Î’ Ωı¥fiı √΋fiÎ ‹ÎHÎÁ˘ ωÂıÊ fiı ωÂıÊ
¬ıӫΉΠ·ÎB›Î.

±Î Á‰ı˝ ⁄ÌΩfiı ÂÎ_Ï÷ ¿flı ±ı‰Î »ı

⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ÷ı √΋fiÎ ’Àı· ‰Á÷ΤΥ ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fiı ±ÎT›Î
±fiı ⁄ÌΩ ’HÎ ¿ıÀ·Î¿ ·˘¿˘ ±ÎT›Î. ÷ı‹fiı ¤√÷∞±ı ⁄Ë … ‰Î÷˘ ¿flÌ
±fiı ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ’ÎÁı ‰«fiÎQ≤÷fi˘ ’fl◊Îfl˘, ‹ËÎflÎ… ·˘… ’‘Λν
274 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

I›Î_ Á‘Ì ‰_«ÎT›˘.

’»Ì ‰Î÷˘ ¿flÌfiı ¿èÎ_ — ““±Î ωiÎÎfiÿÎÁ∞ ⁄Ë … ‹˘ÀÎ ÁΑ »ı
±fiı Ë_ ’HÎ ±ı‹fi˘ Á‹Î√‹ ¿fl‰Î ±ËŸ ±ÎT›˘ »\_. ‰‚Ì, ±Î ‰Î_«ı »ı ÷ı
ÂÎVhÎÌ »ı ±fiı ±Î ⁄ı«fl ¤√÷ ‹ËÎflÎ…fiÎ ¿<·¿Îfl¤ÎflÌ »ı ±fiı iÎÎfiÌ
ÁÎflÎ »ı. ‰‚Ì, ±Î ¿ı‰≠ÁÎÿ∞ ÷˘ ⁄Ë … ‹˘ÀÎ »ı. ±Î fiÎflΛHÎ-
«flHÎÿÎÁ∞ ≠¤÷Îfi_ÿ∞fiÎ ÏÂW› »ı ±fiı Áı‰Î ÁÎflÌ ¿flı »ı. ±Î ⁄‘Λ
±Î⁄wÿÎflfiÎ ÿÌ¿flÎ »ı, ’HÎ ‰ˆflÎB›ı ¿flÌfiı CÎfl »˘ÕuÎ_ »ı ±fiı ÏfiI›ı
‘ÎflHÎÎ_-’ÎflHÎÎ_ ¿flı »ı. √…flÎ÷fiÎ ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ ËÏfl¤@÷˘ ±ı‹fiÎ_ ÿ½fifiı
≥E»ı »ı, ’HÎ ‹Îflı ωÊı Ëı÷ »ı ÷ı ±ËŸ flèÎÎ »ı; ’HÎ ±ı Á‰ı˝ ⁄ÌΩfiı ÂÎ_Ï÷
¿flı ±ı‰Î »ı fiı …ı ±ı‹fiÎ_ ÿ½fi ¿flı ÷ıfiÎ_ ’Î’ ⁄΂ı ±ı‰Î »ı. ‹ÎÀı ÏfiI›ı
±Î ÁΑfiÎ_ ÿ½fi ¿flΩı.”” ±ı‹ ±ı Á‰ı˝ ÁΑ±˘fi˘ ±’Îfl ‹ÏË‹Î ¿è΢.
±Î‰Ì flÌ÷ı ¿◊ΉÎ÷ν, K›Îfi, ¤…fi‹Î_ ±¬_Õ Á˙fiı ΩıÕÌ ÿ¥fiı »÷Ì
ÿıËı ±ZÎfl‘΋fiÎ Á¬fi˘ ±Îfi_ÿ Á˙fiı ¿flΉ÷Î. …ı Ïÿ‰Áı ’ÎflHÎÎ_ ˢ› ÷ı
Ïÿ‰Áı ¬Ìfl-fl˘À·Ì …‹ÎÕı. …ı Ïÿ‰Áı μ’‰ÎÁ ˢ› ÷ı Ïÿ‰Áı Á‰Îflı ‰Ëı·Î
«Îfl ‰ÎB›ı μÃÎÕÌ fiÎˉΠ‹˘¿·ı. I›Îfl ’»Ì ’«ÌÁ ‹Î‚Î Œıfl‰Î‰ı, ’»Ì
’ÒΩ ¿flΉı ±fiı ’»Ì {˘‚Ì ‹Î√‰Î ‹˘¿·ı. {˘‚Ì ‹Î√Ìfiı Á˙ ±Î‰ı ±ıÀ·ı
⁄‘ÎfiÌ {˘‚Ì ÷’ÎÁı ±fiı …ıfiÌ {˘‚Ì‹Î_ ‰‘ ±ÎT›_ ˢ› ÷ıfiÎ_ ‰¬ÎHÎ ¿flı
±fiı ¿Ëı — ““⁄Ë ·ı÷Î_ ±Î‰Õı »ı.”” ‰‚Ì, »ÎHÎÎ_ ·ı‰Î ’HÎ ‹˘¿·ı ±fiı
±Î‰ı I›Îflı ‰Î÷˘ ¿flÌ, ◊ο μ÷ÎflÌ, ÂÎ_Ï÷ ’‹ÎÕÌ ÿı. ±ı‹ ±ı¿ Ïÿ‰Á Ω›
÷ı Œ@÷ ’‚ …ıÀ·˘ … …HÎΛ.

’˘÷ÎfiÎ √HÎfiÌ ‰Î÷ fi ¿fl‰Ì, ’HÎ ‹˘ÀÎfi˘ √HÎ ¿Ëı‰˘

±ı¿ Ïÿ‰Á fiÎflΛHΫflHÎÿÎÁ∞ ÷◊Î ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ⁄_fiıfiı
÷·√Î…flÕÎ {˘‚Ì ‹Î√‰Î ‹˘¿S›Î. {˘‚Ì ‹Î√Ìfiı ±ı¿ …B›Î±ı ⁄ıÃÎ Ë÷Î
I›Î_ √΋fiÎ ’Àı· ±ÎT›Î. ÷ıfiı ›iÎ’vÊÿÎÁ∞±ı ‰Î÷˘ ¿flÌ. ÷ıfiı ⁄Ë √HÎ
±ÎT›˘ ±fiı ±Î ÁΑfiı Ωı¥fiı ⁄˘S›Î — ““±Ë˘ ! ±Î‰Î ËÎ◊ÌfiÌ ±_⁄ÎÕ̱ı
⁄ıÁı ±ı‰Îfiı fl¬Õ‰_ ’Õı »ı ±ı ≠Î√∞fi_ ¿÷˝T› »ı.””
±ıÀ·ı ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ¿Ëı — ““±‹fiı ÷˘ ¤√÷∞±ı CÎH΢ μ’ÿıÂ
¿flÌfiı ÁIÁ_√‹Î_ ‹‚÷_ flËı ±ı‹ Â̬T›_ »ı. ±‹ı ¿˘¥fi_ ‹Îfi÷Î fiÏË.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 275

±‹ı ÷˘ ±‹ÎflÎ ±·‹V÷ ¿ıŒ‹Î_ ‘‹Î˝Q≤÷, «˘ÁÃ’ÿÌ ±ÎÏÿ √˛_◊˘ ‰Î_«÷Î

±fiı ÁΑfiÎ_ ·ZÎH΢fiÎ_ ¿Ì÷˝fi˘ »Õı«˘¿ ⁄˘·÷Î. ±Î◊Ì ⁄ÌΩ ¿˘¥fiı ŒÎT›_
fiÏË. ±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ±‹fiı Ïfi‹Î˝fiÌ ¿›Î˝ ±fiı Á˙ flÎ∞ flËı ÷ı ÁÎv
‘˘‚Î_ ’ËıflÎT›Î_ ±fiı ’√ı ·√ÎÕuÎ. ‰‚Ì, ±‹fiı √…flÎ÷fiÎ ËÏfl¤@÷˘
⁄Ë … ‹Îfiı »ı, ’HÎ I›Î_ Á˙ ÁΑfiı ŒÎ‰÷_ fi◊Ì ±fiı @·ı ◊Λ »ı,
±ıÀ·Î ‹ÎÀı ¤√÷∞±ı ±‹fiı ±ËŸ flÎA›Î »ı ±fiı iÎÎfi-μ’ÿı ¿flı »ı.
fiÏË ÷˘ ±‹ÎflÎ ∞‰fi_ ⁄Ë … ¤Ò_Õ<_ ◊Î÷ ±fiı ÁIÁ_√‹Î_ Á΋ΉÏ՛Π◊Î÷.
’HÎ ¤√÷∞fiÎ Á_√◊Ì … ’Î_Âv_ flèÎ_ »ı.””
±Î ‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ì ÷ı ’Àı· ⁄˘S›Î — ““±ı‹ ‰Î÷ »ı ? ±‹fiı ÷˘
¤√÷∞fiΠωv© ∂·À<_ ¤flÎT›_ Ë÷_, ’HÎ ÷‹ÎflÌ ‰Î÷˘◊Ì ≠Î√∞ ¤√÷fi˘
‹fiı CÎH΢ √HÎ ±ÎT›˘ »ı.”” ±ı‹ ¿ËÌ {˘‚Ì‹Î_ ÿÁ Âıfl «˘¬Î fiÎA›Î.
±Î ‰Î÷ fiÎflΛHΫflHÎÿÎÁı ¤√÷∞fiı ¿ËÌ. ±ıÀ·ı ¤√÷∞ ⁄Ë …
flÎ∞ ◊›Î ±fiı ⁄‘Îfiı ¿èÎ_ — ““÷‹˘ ’HÎ …ıfiı …ıfiı ‰Î÷ ¿fl˘, ÷ıfiı ’˘÷ÎfiÎ
√HÎfiÌ ‰Î÷ fi ¿fl‰Ì ’HÎ ’˘÷Îfi˘ ÿ˘Ê ÿı¬ÎÕ‰˘ ±fiı ‹˘ÀÎfiÎ √HÎ ¿Ëı‰Î
±fiı ÁÌ÷Î∞fiÎ …ı‰Ì Á‹…HÎ Â̬‰Ì.””
⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ’HÎ {˘‚Ì ‹Î√‰Î ÁΑ √›Î I›Îflı ›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiÌ
{˘‚Ì‹Î_ ±‘˘˝ ‹HÎ ·˘À ÷◊Î flŸ√HÎÎ_ ±ÎT›Î_. ÷ı Ωı¥ ¤√÷∞ ⁄Ë … flÎ∞
◊›Î ÷ı‹… ’flÎHÎÌ ¿ı‰≠ÁÎÿ∞ ‰ÎCÎfi√fl √›Î Ë÷Î, ÷ı‹fiÌ {˘‚Ì Ωı¥fiı
’HÎ CÎHÎÎ … flÎ∞ ◊›Î. ¤√÷∞fiı ·ÎB›_ ¿ı ÁΑ F›Î_ F›Î_ Ω› »ı I›Î_
‹˘ÀÎfi˘ √HÎ ±Î‰ı ÷ı‰Ì ‰Î÷˘ ¿flı »ı ±fiı ÁIÁ_√‹Î_ Á‹ÎÁ ¿flı ÷ı‰Î »ı.
±Î‰Î «ÎÏflh›ÂÌ· ±fiı ÁΑ÷ÎfiÌ ‹ÒÏ÷˝ Á‹Î ±Î ‹_Õ‚fiÎ ÁΑ±˘
¤√÷∞fiÎ ∞‰fi≠ÎHÎ Á‹Îfi Ë÷Î. ¤√÷∞ ÷ı‹fiı ±fiı¿ ≠¿Îflı Á¬
±Î’Ì, ·ÎÕ ·ÕΉÌ, …ı μtıÂ◊Ì …\ÿÎ ’ÕÎ‰Ì ⁄˛õiÎÎfifi_ Á¬ ±Î’‰_ Ë÷_, ÷ı
μtı ’Îfl ’ÎÕ÷Î Ë÷Î.

±œÎfl ËΩfl f·˘¿‹Î_◊Ì ‹tÎfi˘ f·˘¿

fl˘… ÁÎ_…ı ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ‰«fiÎQ≤÷fi˘ ’fl◊Îfl˘, 쩉√Ì÷Î ‰√ıflı
‰Î_«ı. ¤√÷∞ ’HÎ μ©‰√Ì÷ÎfiÎ …\ÿÎ …\ÿÎ œÎ‚fiÎ flÎ√ Â̬‰ı ±fiı
√˘’̱˘fiÌ ≠ı‹¤„@÷◊Ì Õ˘·ı ±fiı ¿Ëı — ““±Î‰Ì flÌ÷ı ‹ÒÏ÷˝‹Î_ ΩıÕÎ¥
276 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

Ω±˘ ÷˘ ÷ı w’ ◊¥ Ω±˘.””
‰‚Ì, ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ’ÎÁı ÁΑfiÎ_ ·ZÎHÎfiÎ_ ¿Ì÷˝fi˘, “ËÎ_∞ ¤·Î
ÁΑ...” ±ı ’ÿ˘ ⁄˘·Î‰÷Î ±fiı ’»Ì ÷ı‹fiÌ Á΋_ Ωı¥ ¿Ëı÷Î — ““…\±˘,
±Î ÁΑ fiıhÎ ‹Ÿ«Ìfiı ¤√‰Îfi ±Î√‚ ¿ı‰Î ‹…flÎ ¿flı »ı, ‹ÎÀı ±Î‰Î
ÁΑ ◊‰_.”” ±ı‹ ‰Î÷˘ ¿flı.
‰‚Ì, ±ı¿ Ïÿ‰Á Á˙fiı ¿Ëı — ““¿˘¥fiı f·˘¿ ±Î‰Õ÷Πˢ› ÷˘ ⁄˘·˘.””
I›Îflı ¿ı‰≠ÁÎÿ∞ ÷◊ΠωiÎÎfiÿÎÁ∞ ÷◊Î ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ hÎHÎı›
lÌ‹ÿ˚¤Î√‰÷‹Î_◊Ì ¿Ï’·√Ì÷Îfi˘ f·˘¿ ⁄˘S›Î —
¬˝‚X◊¡⁄¢U ¬Ê‡Ê◊Êà◊Ÿ— ∑§flÿÙ ÁflŒÈ—–
‚ ∞fl ‚ÊœÈ·È ∑ΧÃÙ ◊ÙˇÊmÊ⁄U◊¬ÊflÎÃ◊˜ H
ó lÌ‹ÿ˚˚¤Î√‰÷ — 3/25/20
I›Îflı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““±˘Ë˘ ! ±Î ÷˘ ⁄‘Πω¶Îfi »ı, ÷ı ±œÎfl
ËΩfl f·˘¿‹Î_◊Ì ‹tÎfi˘ … f·˘¿ ’¿ÕÌ ·Ì‘˘.””
±ı¿ Ïÿ‰Á ¤√÷∞±ı ωiÎÎfiÿÎÁ∞fiı ¿èÎ_ — ““÷‹˘ ‰Î÷˘ ¿fl˘.””
I›Îflı ωiÎÎfiÿÎÁ ⁄˘S›Î — ““‹ËÎflÎ… ! ¿Î‹, ø˘‘ ±fiı ·˘¤ÎÏÿ
ÂhÎ ◊¿Ì flZÎÎ ¿flΩı.”” ±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌfiı ’»Ì ±Î√‚ fi ⁄˘S›Î.
±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ’flÎHÎÌ ¿ı‰≠ÁÎÿ∞fiı ¿èÎ_, I›Îflı ÷ı ’HÎ ¤√÷∞
Á΋_ Ωı¥ flèÎÎ. ’»Ì ›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiı ¿èÎ_, I›Îflı ÷ı Âfl‹Î÷Î Ë÷Î ’HÎ
¤√÷∞fiÌ ‹fl∞ ÁΫ‰‰Î ÁÎv ⁄˘S›Î — ““¿yÎ ¿Ï‚‹Î_ ±ı »ı ÁÎfl,
ËÏfl¤…fi◊Ì ◊Λ μ©Îfl.”” 81 ±ı ¿y˘ ⁄˘·Ì ‰Î÷ ¿flÌ. I›Îflı ¤√÷∞±ı
‰E«ı◊Ì ‰Î÷ μ’ÎÕÌ ·Ì‘Ì ±fiı ¿èÎ_ — ““Ωı ±ıHÎı ‰Î÷fiÌ Âw±Î÷ ¿flÌ, ÷˘ ‹ıÓ
μ’ÎÕÌ ·Ì‘Ì. ‹ÎÀı ‹˘ÀÎ ¿Ëı ÷ı‹ ¿fl‰_.””
±ıÀ·ı Á˙ ¿Ëı — ““‰Î÷˘ ÷˘ ¿fḻı, ’HÎ ±Î’ ⁄ıÃΠˢ ±ıÀ·ı ∞¤
∂’Õı fiÏË.””
I›Îflı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““±ı‹ ‰Î÷˘ ¿fl‰Î ‹Î_Õ˘ ÷˘ ∞¤ ’HÎ ∂’Õı
±fiı ÏfiI›ı fi‰˘ ±Îfi_ÿ ±Î‰ı.”” ±ı‹ ±Îfi_ÿ ¬Ò⁄ ¿flÎT›˘.
±ı¿ Ïÿ‰Á flÎhÎı Á˙ ¤√÷∞ ’ÎÁı ⁄ıÃÎ Ë÷Î I›Îflı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ —
““‹ıÓ Ï‰«Î›* ¿ı ±Î ÁΑfiÌ ’Õ¬ı ‹ËÎflÎ… (±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…) ÷◊Î ¿˘ÃÎflÌ
81. ¤Ò‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ¿Ú÷ ¿y˘. …\±˘ ’ÏflÏÂWÀ — 5, M≤. 582.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 277

⁄_fiı »ı, ÷ı◊Ì ’Ëı·Ì ‰Îfl Ë_ ¿Î_¥ fi ⁄˘S›˘. ’HÎ F›Îflı ⁄‘ı◊Ì ÏfiflΑÎfl
◊›ı·Î Ωı›Î I›Îflı ¤√‰Îfiı ÷ı‹fiı ÁËΛ ¿flÌ ±fiı ±ËŸ Á¬ı◊Ì ‹ÎflÌ
‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚˘ »˘.”” ±ı‹ ÁÎ_I‰fi ±ÎM›_.
±Î ≠‹ÎHÎı ÿflfl˘… flÎhÎı ⁄Îfl ‰ÎB›Î Á‘Ì ¿◊ΉÎ÷ν ¿flı ±fiı Ïfi›‹-
«ıWÀÎ ⁄˘·Î‰Ì Á˙fiı ÁÒ‰ÎfiÌ flΩ ±Î’ı.

¿˘¥ flÌ÷ı ¿Áfl flËı‰Î ÿ¥Â fiÏË

±ı¿ Ïÿ‰Á ‰Î÷‹Î_ ÏÿT›¤Î‰ …HÎΉ÷Î_ fi_ÿ ÁΑ±˘fiÎ ’Ò‰˝…L‹fiÎ
T≤kÎÎ_÷ ¿Ëı‰Î ·ÎB›Î. I›Îflı ¿ı‰≠ÁÎÿ∞±ı ’Ò»u_ — ““V‰w’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì
¿˘HÎ Ë÷Î ?””
I›Îflı ÷ı ‰Î÷ ¿Î’Ìfiı ’˘÷ı ¿èÎ_ — ““±ı ÷˘ ±ZÎfl‹@÷ »ı, ±ı ‰Î÷ …
fi˘¬Ì »ı.”” ±ı‹ ¿ËÌ ‰Î÷ Œıfl‰Ì, μ’ÎÁfiÎfiÌ ‰Î÷ ¿flÌfiı ¿èÎ_ — ““lÌ∞-
‹ËÎflÎ…fiÌ Á‰˘˝’flÌ μ’ÎÁfiÎ fiı ÏfiW¿Î‹‰˛÷ flά¢, ÷˘ Ë_ ±ZÎfl‘΋‹Î_
÷ıÕÌ …¥Â.”” ±ı‹ ¿ËÌ Á˙fiı ¿˘· ±ÎM›˘.
’»Ì ¿ı‰≠ÁÎÿ∞±ı ’Ò»u_ — ““±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝ ÏÁ© fi ◊›˘ ±fiı
ÿıËfi_ ±Î›W› ±Î‰Ì flèÎ_ ÷˘ Â_ ¿fl‰_ ?””
I›Îflı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““⁄ÌΩ ⁄˛õÎ_Õ‹Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ…fi˘ …L‹ ËÂı
I›Î_ ÷ıÕÌ …¥Â ±fiı ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝ ÏÁ© ¿flΉÌÂ; ’HÎ ¿˘¥ flÌ÷ı ¿Áfl
flËı‰Î ÿ¥Â fiÏË.””
±ıÀ·ı ŒflÌ ’Ò»u_ — ““I›Î_ ’λΠ√˘‚Î ¬Î‰Î ’ÕÂı fiı ?””
I›Îflı ¤√÷∞ ËÁÌfiı ⁄˘S›Î — ““Œıflı Œıflı √˘‚Î fi ˢ›. ±ı ÷˘ ’Ò‰ı˝
…ı …ı ±‰÷Îfl ◊›Î Ë÷Î ÷ı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ‹@÷˘fiı ‹˘¿S›Î Ë÷Î; ’HÎ ’˘÷ı
≠¤ ◊¥ ’ÒΩ›Î. ±ıÀ·ı ÷ı‹fiı ¬ÀflÁfiÎ ‰÷˝‹Îfi ’‚ΉÌ, ·˘¿˘‹Î_ ±Ï÷
±’‹Îfi ¿flΉÌfiı ÿoÕ ÿÌ‘˘.””
±Î‹, ±·˙Ï¿¿ iÎÎfi‰Î÷νfi_ ±’Îfl Á¬ ±Î’ı ±fiı ÁΑ±˘ ’HÎ
⁄˛õ-±Îfi_ÿ‹Î_ ±·‹V÷ ‰÷ı˝.
¤√÷∞fiı ÂflÌflı ÁÎv_ fi flËı÷_ ÷ı‹… ’√ı ΩıÕÎ ’ËıflÎ÷Î fiÏË, ±ıÀ·ı
’√ı ‘Ò‚ ⁄Ë «˘ÓÀ÷Ì. ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ fiÏ‚Ô›_ CÎÁÌ, ‘˘¥fiı ’√ ∂…‚Î ÿÒ‘
…ı‰Î ¿flı ±fiı ±Î¬Î ÂflÌflı ‹Î¬HÎ «˘’Õı. ¤„@÷∞‰fiÿÎÁ∞ ’HÎ
278 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

¤√÷∞fiÌ ÁÎ◊ı fiı ÁÎ◊ı ËÎ◊ {Î·Ì Œflı. fiÎflΛHΫflHÎÿÎÁ∞ ¤_ÕÎfl ¿fl÷Î

±fiı ’flÎHÎÌ ¿ı‰≠ÁÎÿ∞ ¤√÷∞ ÁÎv fl˘À·Ì ¿fl÷Î. ’vÊ˘k΋ÿÎÁ∞
¤√÷∞fi_ ÂflÌfl ÿ⁄Ή÷Î. ±ı‰Ì flÌ÷ı Á˙ Áı‰Î ¿flı ±fiı ¤√÷∞fiı flÎ∞
¿flı. ¤√÷∞fiı ’HÎ ±ı‰_ ÷Îfi ¿ı ±Î Ï⁄«Îflα˘±ı ‹ÎflÎ ‹ÎÀı ‰fi‰ÎÁ ·Ì‘˘
»ı, ÷˘ ‹Îflı Á‰˝ ≠¿Îflı ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝fi_ Á¬ ÷ı‹fiı ±Î’‰_. Á‰Îflı ‰Ëı·Î
∂Ãı I›Îflı fl‹Ò… ¿fl÷Î_ ⁄˘·ı — ““Ëı ⁄ı«fl ¤√÷ ! Ëı ‹ËÎ’vÊÿÎÁ !”” ±ı‹
¿ËÌ Á˙fiı …√ÎÕı. ’»Ì Á˙fiı fiÎˉΠ‹˘¿·ı. flÎhÎı ¿Ì÷˝fi˘ √‰flΉı.

Ωfi÷Î @›_ fiÏË ‰ı Ë‹ÎflÌ ’Ìfl

±ı¿ ‰¬÷ ⁄ı«fl ¤√÷fiı ¿èÎ_ — ““¿Ì÷˝fi˘ ⁄˘·˘.”” I›Îflı ÷ı ⁄˛õÎfi_ÿ
V‰Î‹ÌfiÎ_ ¿Ì÷˝fi˘ “·√ÎÕÌ ÷ıÓ ≠ÌÏ÷ ·Î· flı, ≠Ì÷·ÕÌ ÷˘ ·√ÎÕÌ”
¤√÷∞fiÌ ‹ÒÏ÷˝ Á΋_ Ωı¥ ⁄˘S›Î. I›Îflı ¤√÷∞ ‹_ÿ ‹_ÿ ËÁ÷Î_ ±Îfi_ÿ
±Î’÷Î_ ⁄˘S›Î — ““±ı Á¬fiÌ ÂÌ ‰Î÷ ! ±ı ÷˘ …ıHÎı ±fi¤T›_ ˢ› ÷ı …
ΩHÎı ±fiı ÷ıfiı … Á¬ ±Î‰ı !””
’»Ì ›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiı ⁄˘·‰Îfi_ ¿èÎ_. ±ıÀ·ı ÷ı ⁄˘S›Î — “Ï’›Î ‹˘flÎ
M›ÎflÎ ‹˘Ëfi ‹÷‰Î·Î.” I›Îfl ’»Ì ⁄Ì…\_ ¿Ì÷˝fi “±Î÷Î @›_ fiÏË ‰ı
Â΋·ÕÎ.” I›Îfl ’»Ì “Ωfi÷Î @›˘Ó fiÏË ‰ı Ë‹ÎflÌ ’Ìfl,” ±ı ¿Ì÷˝fi ⁄˘S›Î.
I›Îflı ¤√÷∞ ËV›Î ±fiı ¿èÎ_ — ““ΩHÎÂı I›Îflı ¬Î¬fl˘ ¬_¬ıflÂı
±fiı ¬⁄fl ’ÕÂı.””
÷ı ÁÎ_¤‚Ì ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ËV›Î ±fiı …‰Î⁄‹Î_ “÷˘flÌ ‹˘flÌ ≠Ì÷ fi
»^Àı flı” ±ı ¿Ì÷˝fi ⁄˘S›Î. ¤√÷∞ ±ı‹fi˘ ’˘÷Î ≠I›ıfi˘ ±I›_÷ ¤Î‰ Ωı¥
flÎ∞ ◊›Î. ’»Ì ⁄˘S›Î — ““±Î ¿Ì÷˝fi˘ ÷˘ ⁄Ë ¤Îflı »ı, ‹ÎÀı ŒflÌ ⁄˘·˘.””
±ı‹ «Îfl ‰Îfl ⁄˘·ÎT›Î_. ±ı‹ ‹˘ÕÌ flÎhÎÌ Á‘Ì »÷Ì ÿıËı ±ZÎfl‘΋fiÎ
ÁÎZÎÎ÷˚ Á¬fi˘ ±fi¤‰ ¿flÎT›˘.
±Î√·ı Ïÿ‰Áı ⁄‘Î Á_÷˘fiı μ’‰ÎÁ ˢ‰Î◊Ì ⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ⁄Î…flÎfiÎ
ÿÁ fl˘À·Î ¿flÎT›Î ±fiı ±‘‹HÎ ÿÒ‘ ‹ı‚‰Ìfiı ÿËŸ ÷ˆ›Îfl ¿›* Ë÷_.
Á‰ÎflfiÎ «Îfl ‰ÎB›ı Á˙fiı μÃÎÕÌ, fiÎËÌ, ’ÒΩ ¿flÌ, ‰ÌÁ ‹Î‚Î Œıfl‰Î‰Ì,
’ÎflHÎÎ_ ¿flΉ‰Î Á˙fiı ¤_ÕÎfl‹Î_ ’˘÷ı ÷ıÕÌ √›Î. ’˘÷ı ±ı¿ ±ÎÁfiı ⁄ıÁÌ Á˙fiı
Ï’flÁÎT›_. Á˙fiı ’Ëı·Î_ ±‘˘˝ fl˘À·˘ ±ÎM›˘ fiı ’vÊ˘k΋ÿÎÁ∞fiı ±Î¬˘
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 279

±ÎM›˘. ±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““±Î ’vÊ˘k΋ÿÎÁ ¤Ò¬Î‚‰˘ »ı, ÷ı

Á˙fiÌ ËÎflı ÷ıfiı fi √H΢ ±fiı ±‘˘˝ ⁄ÌΩı ‰‘Îflı ±Î’Ωı.””
I›Îflı ’vÊ˘k΋ÿÎÁ∞ fiÌ«_ Ωı¥ ⁄˘S›Î — ““‹ıÓ ±‘˘˝ ‰‘Îflı ·Ì‘˘ »ı.””
±ıÀ·ı ¤√÷∞ ËÁÌfiı ⁄˘S›Î — ““‹ÎflÌ ±ÎiÎÎ ¿ı‹ ·˘’Ì ? ±ıÀ·Ì
‘Ìfl… fi flËÌ ? Ë_ Â_ fi ±Î’÷ ?”” ±ı‹ ¿ËÌ ⁄Ë … ±Îfi_ÿ ¿flÎT›˘.
…‹Ì flèÎÎ ’»Ì ¤√÷∞±ı ⁄‘ÎfiÌ ΩıÕ ⁄Î_‘Ì. ÷ı‹Î_ ¿ı‰≠ÁÎÿ∞,
fiÎflΛHΫflHÎÿÎÁ∞; ›iÎ’vÊÿÎÁ∞, ’vÊ˘k΋ÿÎÁ∞; ⁄ı«fl ¤√÷ ±fiı
‰˛…‰S·¤ÿÎÁ∞ ±ı‹ ΩıÕ ⁄Î_‘Ì ¿èÎ_ — ““’˘÷’˘÷ÎfiÌ ΩıÕ ¿Ëı ÷ı‹ ¿fl‰_
±fiı Á˙±ı Ë‚Ì‹‚Ìfiı flËı‰_.””
±ı¿ Ïÿ‰Á ¤√÷∞ Á˙fiı ¿Ëı — ““±Î…ı {˘‚Ì ‹Î√‰Î Ω±˘.””
I›Îflı ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ±fiı fiÎ◊Î ¤√÷ ¿Ëı — ““±‹ı ⁄˘Õı …¥±ı ?””
I›Îflı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““flÎ÷˘· √΋ı … Ω±˘.”” ±ı‹ ¿ËÌ ›iÎ’vÊ-
ÿÎÁ∞fiı ¿Ëı — ““÷‹ı flÎ÷˘· Ω±˘ ±fiı fi‰Î √΋‹Î_ ÷‹fiı ¿‚Î ¿flÌfiı
·ı÷Î_ ±Î‰Õı »ı. ±Î Â_¿fl ¤√÷fiı ÷‹ÎflÌ ΩıÕ‹Î_ flάΩı ±fiı ‹Î√ı˝ …÷Î_
±fiı ±Î‰÷Î_ ±¬_Õ ¤…fi ¿flΩı ±fiı I›Î_ …¥fiı ∂¤Î flËıΩı.””
’»Ì ÷˘ ⁄_fiı √›Î. ’fl_÷ flV÷΋Î_ ¤Ò·Î ’ÕuÎ. ’»Ì ±ı¿ ‹ÎHÎÁ
‹Y›˘. ÷ıHÎı ‰√fl ’Ò»uı ±Î ⁄_fiıfiı Ωı¥fiı ¿èÎ_ — ““±Î ÷˘ flÎ÷˘·fi˘ ‹Îfl√
fi◊Ì. flÎ÷˘·fi˘ ‹Îfl√ ÷˘ ’ı·˘ flè΢.”” ±ı‹ ¿ËÌ flV÷˘ ⁄÷ÎT›˘. ’»Ì
√΋‹Î_ {˘‚Ì ‹Î√Ì, flŸ√HÎÎ_ ÷◊Î ·˘À {˘‚Ì‹Î_ ·ÎT›Î.
’»Ì ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı ’Ò»u_ — ““I›Î_ …¥fiı Â_ ¿èÎ_ Ë÷_ ?”” I›Îflı
Á‰ı˝ T≤kÎÎ_÷ ¿èÎ_. ÷ı◊Ì ¤√÷∞ ⁄Ë … flÎ∞ ◊›Î.
¿ı‰≠ÁÎÿ∞ ÷◊Î fiÎflΛHΫflHÎÿÎÁ∞ ‰ÎCÎfi√fl √›Î Ë÷Î. ÷ı ’HÎ
»ÎHÎÎ_ ±fiı {˘‚Ì ·ÎT›Î_. ωiÎÎfiÿÎÁ∞ ÷◊Î ’vÊ˘k΋ÿÎÁ∞ ¿oÀÎÁ √›Î
Ë÷Î. ÷ı ’HÎ ±ÎT›Î. fiÎ◊Î ¤√÷ ÷◊Î ‰˛…‰S·¤ ’HÎ ±ÎT›Î. Á˙fiÌ {˘‚Ì
÷’ÎÁÌ ⁄Ë … flÎ∞ ◊›Î.

fl˘À·Î ±fiı Âο˘IÁ‰

’»Ì ⁄ı«fl ¤√÷ı Âο Á‘Λ* ±fiı fiÎflΛHΫflHÎÿÎÁı ÿËŸ ‰·˘‰Ì
»Î ¿flÌ, ‹Î¬HÎfi_ CÎÌ ¿flÌ fl˘À·Î «˘’ÕuÎ. ‰_÷οfi_ Âο, ‹Ò‚ÎfiÌ ¤Î∞,
280 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

⁄Î…flÎfiÎ fl˘À·Î ±fiı »Î ó ±Î‹ ÁÎÿ_ Á΄k‰¿ ¤˘…fi ÷ˆ›Îfl ◊›_.
I›Îflı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““±Î…ı ÷˘ ⁄‘Îfiı ÁÎflÌ flÌ÷ı …‹ÎՉΠ»ı. ÏfiI›ı
ÿÒ‘’ο ÁÎflÌ flÌ÷ı …‹ÎÕ̱ı »Ì±ı, ’HÎ ±Î… ÷˘ fl˘À·Î ÁÎflÌ flÌ÷ı …‹˘
I›Îflı Á‹¤Î‰ ¿Ëı‰Î›.””
’»Ì Ãο˘fl∞fiı fiˆ‰ız ‘›* ±fiı ’_„@÷ ◊¥ I›Îflı ¤√÷∞ ¿Ëı —
““±Î…ı ‹ÎflÌ ±ÎiÎÎ ÷‹Îflı ’΂‰Ì, ’»Ì Ë_ ÷‹Îflı ‰Â »\_.””
’»Ì Á‰˝fiı, ’ÎÁı ∂¤Î flËÌ, ⁄O⁄ı fl˘À·Î, Âο, »Î ϒflÁÎT›Î_.
±ıÀ·_ ⁄‘Î …‹Ì flèÎÎ, ±ıÀ·ı ŒflÌ ±ı¿ ±ı¿ fl˘À·˘ ±ÎM›˘. ωiÎÎfiÿÎÁ∞
‰«‹Î_ ’ÎHÎÌ ’Ì÷Î Ë÷Î, ÷ı‹fiı ’ÎHÎÌ ’̉ΠÿÌ‘_ fiÏË ±fiı ⁄˘S›Î — ““»ÎÂ
fiı fl˘À·Î Â_ fiÎ¬Ì ÿı‰Î »ı ?””
I›Îflı ωiÎÎfiÿÎÁ∞ ¿Ëı — ““»Î ¬ÎÀÌ »ı.””
±ıÀ·ı ’˘÷ı ¿Ëı — ““¿˘¥fiı ¬ÎÀÌ fi ·Î√Ì ±fiı ÷‹fiı ¿ı‹ ¬ÎÀÌ
·Î√Ì ?”” ±ı‹ ¿ËÌ ¬Ò⁄ ËV›Î.
’»Ì ⁄ı«fl ¤√÷ı ÿ˘œ fl˘À·˘ ¬Î‘˘ Ë÷˘ ±fiı ¿èÎ_ — ““‹ıÓ ÷˘ hÎHÎ ¬Î‘Î.””
±ıÀ·ı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““÷‹ı ¿’À ¿›* »ı. ‹ÎÀı ⁄ı ⁄ÌΩ S›˘.”” ±ı‹
¿ËÌ ⁄ı fl˘À·Î ⁄ÌΩ Ï’flÁÎT›Î.
’»Ì fiÎ◊Î ¤√÷ı «‚ ¿›*. I›Îflı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““¿ı‹ «Ô‚ ¿›* ?””
I›Îflı fiÎ◊Î ¤√÷ ¿Ëı — ““‹ÎflÎ ¤Î√fiÎ hÎHÎ fl˘À·Î ¬Î‘Î ±fiı
‰‚Ì Ωı ‰‘Îflı ±Î‰Âı ÷˘ ¬Î¥Â.””
I›Îflı ¤√÷∞ ËV›Î ±fiı ¿èÎ_ — ““¤ÒA›Î ·Î√˘ »˘ ?”” ±ı‹ ¿ËÌ
±‘˘˝ fl˘À·˘ ±’ÎT›˘.
’vÊ˘k΋ÿÎÁ∞fiı ¿Ëı ¿ı ““’ıÀ·Îÿ‹Î_ ·ÎՉΠ⁄Ë … ÁÎflÎ ·Î√÷Î
Ë÷Î ±fiı ±Î fl˘À·Î fi◊Ì ¤Î‰÷Î ?”” ±ı‹ ¿ËÌ ÁÎÕÎ «Îfl fl˘À·Î ¬‰flÎT›Î.
›iÎ’vÊÿÎÁı ÷˘ ’flÎHÎı hÎHÎ fl˘À·Î ¬Î‘Î Ë÷Î. ÷ı‹fiı ¿èÎ_ —
““±fl‘˘ S›˘.””
I›Îflı ÷ı ’ıÀı ËÎ◊ Œıfl‰Ì ¿Ëı — ““‹ÎflÎ◊Ì Ë‰ı fiÏË ¬‰Î›.””
¤√÷∞ ÷ı‹fiÌ Ï¿Â˘fl‹ÒÏ÷˝ ±fiı Á¿·¿ÕÌ ÂflÌfl Ωı¥ ËV›Î ±fiı
¿ı‹ı ¿flÌ ±Î ÂflÌflı ±‘˘˝ fl˘À·˘ ’HÎ fi Á‹Î› ÷ı‹Î_ ±Î ÁΑ±ı ¿ı‰‚ ‹fiı
flÎ∞ ¿fl‰Î ±Î…ı hÎHÎ fl˘À·Î ¬Î‘Î ! ’fl_÷ Ë…\ ΩHÎı ⁄Î¿Ì Ë˘› ÷ı‹
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 281

÷ı‹fiıı ¿èÎ_ — ““±‘˘˝ ‰‘ ¬Î±˘ ÷˘ ±Î… ÁÎ_… Á‘Ì ÷‹ı ¿Ë˘ ÷ı‹ ¿v_.””
’»Ì flÎ∞’Î ÁÎv ±‘˘˝ ·Ì‘˘. ±Î ≠‹ÎHÎı ±Ï÷ ’flÎHÎı, Ëÿ◊Ì ‰‘Îflı
fl˘À·Î …‹Ìfiı Á˙ ‹Î_Õ ‹Î_Õ ‹ıÕı √›Î.

±·˙Ï¿¿ Á¬fiÌ ·ËÎHÎ

’˘÷ÎfiÌ ±fiT≤ÏkÎ ÁΫ‰Ì, ±Î ÁΑ±ı ±Î…ı ÿıËfiı fi √H›_ ±ıÀ·ı
¤√÷∞ ⁄Ë … flÎ∞ ◊¥ √›Î Ë÷Î. ÷ı‹HÎı Á˙fiı ¿èÎ_ — ““±Î…ı ÷˘ ÷‹Îflı
…ı‹ ¿fl‰_ ˢ› ÷ı‹ ¿fl˘.””
Á˙±ı ¤√÷∞fiÌ «_ÿfi ‰Õı ’ÒΩ ¿fl‰Îfi˘ ÃflΉ ¿›˘˝ Ë÷˘. ÷ı Á_¿S’
¤√÷∞±ı ΩHÎÌ Á˙fiı flÎ∞ ¿›Î˝. Á˙±ı ÷Î_Á‚Ì ÷Î_Á‚Ì ¤flÌ «_ÿfi CÎV›_.
¿ıÀ·Ì¿ «_ÿfifiÌ √˘À̱˘ ’HÎ ¤Î_√Ì fiάÌ. ±ı flÌ÷ı «_ÿfi ÷ˆ›Îfl ¿flÌ Á‰ı˝
fiÎˉΠ√›Î. fiÎËÌfiı ±ÎT›Î ’»Ì ωiÎÎfiÿÎÁ∞±ı ¤√÷∞fiı ⁄_fiı «flHÎ◊Ì
÷ı ‹Î◊Î Á‘Ì «_ÿfifiÌ ±«Î˝ ¿flÌ. ±Î ≠‹ÎHÎı Á‰˝ Á_÷˘±ı ‰ÎflÎŒfl÷Ì «_ÿfi
«E›*. «_ÿfi‹Î_ ¿ıÁfl ±ÎÏÿ Ï‹Ïl÷ fl_√˘◊Ì ¤√÷∞fi_ ±Î¬_ ÂflÌfl «_ÿfi
÷◊Î ¿ıÁflfiÌ Á‰ÎÁ◊Ì ÿıÿÌM›‹Îfi ⁄fiÌ √›_. ÷ı ±·˙Ï¿¿ ‹ÒÏ÷˝fiÎ_ ÷ı Á‰˝
‹_Õ‚ı Á΋ı ⁄ıÁÌ ÿ½fi ¿›Î*.
’»Ì ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ¤√÷∞fiÌ ’ÎÁı ±Î‰Ìfiı ⁄ıÃÎ ±fiı
ËÎ◊ ΩıÕÌ Ï‰fi_÷Ì ¿flÌ — ““±‹fiı ‹‚˘ ÷˘ Á¬ ±Î‰ı.””
I›Îflı ¤√÷∞ ËÁÌfiı ¿Ëı — ““ˉı ⁄Á ◊›_, ±ÎÀ·_ Á¬ ·Ì‘_ ÷ı
±˘»\_ »ı ?””
I›Îflı ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ¿Ëı — ““’ıÀ ŒÎÀÌ Ω› ±ıÀ·_ ¬‰flÎT›_
»ı ±fiı ¿èÎ_ »ı ¿ı “÷‹Îflı ‰Â »\_.” ‹ÎÀı ±Î…ı ÷˘ ‹‚‰_ ’ÕÂı.””
I›Îflı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““⁄Ë ÁÎv_, «Î·˘ ‹‚̱ı.””
’»Ì Á˙fiı ‹Y›Î. ÷ı ÿflı¿fiÎ ÂflÌfl ’HÎ «_ÿfi◊Ì ±_Ï¿÷ ◊¥ √›Î_.
’»Ì «_ÿfi Á¿Î›_ ±ıÀ·ı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““ˉı ÷˘ ÷HÎΛ »ı.”” ±ıÀ·ı
›iÎ’vÊÿÎÁ∞±ı ÷◊ΠωiÎÎfiÿÎÁ∞±ı ’˘÷ÎfiÎ w‹Î· ¤ÌfiÎ ¿flÌ «_ÿfi
·Ò»Ì ·Ì‘_. ±Î‰Ì flÌ÷ı ±÷˘· ±fiı ±‹Î’ Á¬ ±ÎT›_ ±fiı ⁄ËÎfl fiÌ¿‚Ì
√›Î ±fiı ±’‹Îfi ◊›ı·_ ÷ıfi_ ÿ—¬ ÷˘ ±Î¿ÕÎfiÎ ÷flfiÌ ’ıÃı ∂ÕÌ √›_.
‹ÎËÎIQ›iÎÎfiı ›@÷ ¤„@÷‰Î‚Î ’˘÷ÎfiÎ ‹_Õ‚fiı ¤„@÷‹Î_ ’„WÀ
282 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

¿fl‰Î flÎhÎı ¤√÷∞±ı 쩉√Ì÷Î ‰_«Î‰Ì. ÷ı‹Î_ ±Î ’ÿ ±ÎT›_ —

‹‘¿fl ‰Î÷ ‹˘Ëfi‰fl ¿ıflÌ, Ωÿ√ÎflÌ Ωıfl flı;
fiflfiÎflÌ ±ıfiı √Λ ÁÒHÎı ÷ı, ÷…ı Á_ÁÎflfi˘ fi˘fl flı...‹‘¿fl
¿ÚWHο◊Î …ıHÎı ≠ı‹ı ÁÎ_¤‚Ì, ÷ı ÷˘ ÷∞ ¿<À<_⁄ ’Ïfl‰Îfl flı;
’fl‹ËoÁ ◊¥ ‰fi‹Î_ ‰ÏÁ›Î, ΩHÎı »ı Áμ Á_ÁÎfl flı...‹‘¿fl
Â¿ fiÎflÿ Áfi¿ÎÏÿ¿ ±ıfiÎ, √HÎfi_ ¿flı Ïfi÷ √Îfi flı;
‘fi ÿ˘·÷ CÎfl⁄Îfl fi ±ıfiı, ¤‹÷Î_ Œflı flÎfi˘flÎfi flı...‹‘¿fl
±ı‰_ ±‹ı ΩHÎ̱ı ÷˘›ı ±ıfiÎ √HÎ, ‹¬ ◊¿Ì fi‰ ‹ı·Î› flı;
’ÎHÎÌÕ<_ ’Ìfiı CÎfl ±‹ı ’Ò»u_, ˉı ±ıfi˘ ¢ μ’Λ flı...‹‘¿fl
…ı ¿˘¥ …√‹Î_ ±ıfiı ±fiÁflÂı, ÷ıfiÎ ÷ı ’‰ÎÕÎ √‰Î› flı;
‹@÷Îfi_ÿfiÎ fiÎ◊fiı Áı‰Ì, …√ »÷flΛÎ_ ◊Λ flı...‹‘¿fl
±ıÀ·ı ›iÎ’vÊÿÎÁ∞±ı ËÁÌfiı ¿èÎ_ — ““±Î ÷˘ ’Ò‰˝◊Ì … flÌ÷
«Î·÷Ì ±Î‰ı »ı, ±Î’HÎı ¿o¥ fi‰_ fi◊Ì.””
÷ı ÁÎ_¤‚Ì ¤√÷∞ ËV›Î ±fiı ⁄˘S›Î — ““¤√‰Îfi fiı Á_÷fiÌ flÌ÷
±ı¿Áfl¬Ì … ˢ›. ÷ı◊Ì ÷ı ‹ÒÏ÷˝fi_ F›Îflı ‹‹ZÎ ∞‰˘ l©Î±ı ÁÏË÷ ÿ½fi
¿flı »ı, I›Îflı ÷ı‹fiÌ Á‰˝ ≥„Lƒ›˘ ÷ı ‹ÒÏ÷˝ ÁL‹¬ ÷HÎÎ¥ Ω› »ı. ’»Ì ÷˘
÷ııfi_ … ÿ½fi, ÷ıfiÌ … ‰Î÷ ±fiı ÷ıfi˘ … ≠Á_√ √‹ı ±fiı ÷ıfiÌ … ’»‰ÎÕı
flÎfi-flÎfi ±fiı ’Îfi-’Îfi ◊¥ Ω› ÷˘ ’HÎ Œflı. ‰‚Ì, ¤√‰Îfi ’HÎ
flÏÁ›Î ‰Î·‹ »ı. ÷ı ±ıԉΠ¤@÷fiı ’˘÷ÎfiÌ ‹ÒÏ÷˝fi_ ±·˙Ï¿¿ Á¬ ±ÎM›Î
… ¿flı, ±ıÀ·ı …√÷fiÎ ÿ—¬fiÌ √HÎ÷flÌ … ÷ıfiı flËı fiÏË. ±Î‰˘ √˘’̱˘fiı
lÌ¿ÚWHÎfiı ωÊı ±’Îfl VfiıË Ë÷˘. ÷ı ⁄‘αı ÏÁ© ¿fl‰˘ … Ωı¥±ı.”” ±ı‹
ÁI’vÊ‹Î_ ΩıÕΉÎfiÌ ±·˙Ï¿¿ ‰Î÷˘ ¿flÌ.

Á˙fiÎ ±_√fiÎ_ ‰«fiÎQ≤÷

⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı Á‰Îflı fiÎËÌfiı ’ÒΩ ¿›Î˝ ’»Ì Á˙fiı ’ÎÁı ⁄ıÁÎÕÌ ¿èÎ_ —
““±Î… ÷˘ Á˙ ’˘÷ÎfiÎ ±_√fiÎ_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰Î_«˘.””
±ıÀ·ı ωiÎÎfiÿÎÁ V‰Î‹Ì±ı ‹K›-54‹_ ‰Î_E›_, ⁄ı«fl ¤√÷ı ≠◊‹fi_
54‹_, ›iÎ’vÊÿÎÁ∞±ı ‹K›fi_ 7‹_, ’flÎHÎÌ ¿ı‰≠ÁÎÿÿÎÁ∞±ı ≠◊‹fi_
36‹_, ’vÊ˘k΋ÿÎÁ∞±ı ÁÎfl_√’flfi_ 7‹_, fiÎflΛHΫflHÎÿÎÁ∞±ı
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 283

ÁÎfl_√’flfi_ 10‹_ ±fiı Â_¿fl ¤√÷ı ±‹ÿΉÎÿfi_ 2…\_ ó ±ı‹ ÿflı¿ı …\ÿÎ_
…\ÿÎ_ ’˘÷ÎfiÌ vÏ« ±fiÁÎfl ‰Î_E›Î_. ÷ı ÁÎ_¤‚Ì ¤√÷∞ ⁄Ë … flÎ∞ ◊›Î.
’»Ì ’˘÷ı Á‰ı˝fiı ‰Î÷ ¿flÌ — ““±Î‰Ì flÌ÷ı ±¬_Õ ¤…fi‹Î_ ⁄ıÁΩı
±fiı ωʛ ÁÎ◊ı ‰ıfl ⁄Î_‘Ωı. ÷ı‹Î_ ·ı‰Î¢ fiÏË. ÷ı‹Î_ Á_¿S’ ◊Λ ÷˘ ¿Î’Ì
fiάΩı. ¿˘¥ ‰V÷ ÿı¬Î› I›Îflı ¿Ëı‰_ ¿ı “Ë_ ±ÎI‹Î »\_ ±fiı ‹Îflı ωÂı ¿˘¥
ÿ˘Ê … fi◊Ì.” ±ı‹ ±¬_Õ Ï‰«Îfl flά‰˘ ±fiı ‹fifiı ¿Ëı‰_ ¿ı “¿˘ÏÀ ¿S’ı
‹Îflı ¿˘¥ ‰V÷ Ωı¥÷Ì … fi◊Ì.” ±ı‹ ±¬_Õ Ï‰«Îfl flά¢ ÷˘ ÿ˘Ê ±˘»Î
¿fiÕÂı ±fiı ‘Ì‹ı ‘Ì‹ı Ïfi‹Ò˝‚ ◊¥ ΩÂı.”” ±ı‹ ’fl‹ flÎ∞’Î◊Ì Ïfiÿ˘˝Ê
◊‰ÎfiÌ CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ.
⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı Á˙fiı ¤ı√Î ¿flÌ ¤√÷∞±ı ⁄ı«fl ¤√÷ ’ÎÁı ¿˘ÃÎflÌ
μ’fl ¿Î√‚ ·¬ÎT›˘ ±fiı ±Ï÷ fi‹˛÷Î’Ò‰˝¿ ŒflÌ ÁIÁ_√‹Î_ ’λΠ·ı‰ÎfiÌ
ωfi_÷Ì ¿flÌ. ’»Ì ÿflı¿fiı F›Î_ …ıfiı ‹‚÷_ Ë÷_ ±fiı VfiıË Ë÷˘ ÷ı ÷ı
√΋‹Î_ ¿Î√‚˘ ·¬ÎT›Î. …ı◊Ì Ï‰iÎÎfiÿÎÁ∞±ı ÃÎÁflÎ ’hÎ ·A›˘ ±fiı
⁄ÌΩ Á_÷˘±ı ‰Á˘, fiÏÕ›Îÿ, ’Ì…, fiÎfl ±ıÀ·Î_ √΋˘‹Î_ ’hÎ ·¬Ì
¤√÷∞fiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚‰Î ‹Ë‰Î ÿflı¿fiı ÷ıÕÎT›Î. ¤Îÿfl˘Õ √΋‹Î_ ’HÎ
CÎHÎÎfiı Ëı÷ ◊¥ √›_ Ë÷_, ±ıÀ·ı √΋fiÎ CÎHÎÎ ·˘¿˘ ¤√÷∞fiÌ ‰Î÷˘
ÁÎ_¤‚Ì I›Î_ ±Î‰÷Î.

÷ÎflÎ ±_÷fl‹Î_ ÷˘ ¿fl¿<_ ’ıÃ<_ »ı

¤Îÿfl˘Õ‹Î_ fi‰Î fi‰Î CÎHÎαı ¤√÷∞ ’ÎÁı ‰÷˝‹Îfi ‘flÎT›Î. ±ı¿
flıH΢ ’_«˘‚Ì ’HÎ ‰÷˝‹Îfi ‘flÎ‰Ì ÁIÁ_√Ì ◊›˘.
¤ƒırflfiÎ ‹_ÏÿflfiÎ ±ıÓÁÌ ‰Ê˝fiÎ ‹Ëo÷fiı ÁÒ›˝¤ÎflÏ◊ ±fiı Â_¤¤ÎflÏ◊
±ı ⁄ı ÿÌ¿flÎ Ë÷Î. ÁÒ›˝¤ÎflÏ◊ «ÎÏflh›ËÌfi Ë÷˘ ±fiı CÎfl‹Î_◊Ì ’ˆÁÎ ‰ıÕŒÌ
±fiΫÎfl‹Î_ ≠‰I›˘˝ Ë÷˘. ÷ı ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fiı ±ÎT›˘. I›Îflı ¤√÷∞±ı
÷ıfiÎ ±_÷flfiÌ ÁCÎ‚Ì ‰Î÷˘ ¿ËÌ ÿÌ‘Ì ±fiı ¿èÎ_ — ““÷ÎflÎ ±_÷fl‹Î_ ÷˘ ¿fl¿<_
’ıÃ<_ »ı ÷ı CÎflfiÌ ¿˘Ã̱˘ ¬Î·Ì ¿flı »ı. ‹ÎÀı fiyÌ ÷_ …‹’flÌ‹Î_ …¥Â.””
±ı ÁÎ_¤‚Ì ÷ı ⁄Ë … ±Îç›˝ ’ÎQ›˘ ±fiı ¤√÷∞fi˘ CÎH΢ √HÎ ±ÎT›˘
±fiı ‰÷˝‹Îfi ‘flÎ‰Ì ÁIÁ_√Ì ◊›˘.
ËÌflÎ ‹ËÎflÎ… fi΋ı ±ı¿ ⁄˛ÎõHÎ ÷ı ’HÎ ¤√÷∞fiÌ ÷◊Î ÁΑfiÌ
284 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

CÎHÎÌ Áı‰Î ¿fl÷Î. ÷ı ’HÎ ‰÷˝‹Îfi ‘flÎ‰Ì ÁIÁ_√Ì ◊›Î.

ÁΑ ◊÷Î_ Â̬‰_

¿˘¥ ¿˘¥ ‰¬÷ √΋fiÌ ¿Ì÷˝Ïfi›Î ‹_Õ‚Ì ’HÎ ¤√÷∞ ’ÎÁı ±Î‰ı
±fiı ¿Ì÷˝fi˘ √Î¥ ¤√÷∞fiı flÎ∞ ¿flı. ±ı ‹_Õ‚Ì‹Î_ ±ı¿ ‰¬÷ ±ı¿ ‹Î√a
⁄Ή˘ ±ÎT›˘ ±fiı ω¶kÎÎfi˘ CÎH΢ … ÿo¤ ¿fl‰Î ·ÎB›˘. ±ıÀ·ı ¤√÷∞fiÌ
±ÎiÎÎ◊Ì ›iÎ’vÊÿÎÁ∞±ı ÷ıfiı ≠ë ’Ò»u˘ — ““±Î ÂflÌfl‹Î_ ‹Îfi˘ ¤Î√
Â_ »ı ?”” ±ı ≠ëfi˘ μkÎfl ÷ıfiı fi ±Î‰Õu˘, ±ıÀ·ı I›Î_◊Ì «ÎS›˘ √›˘.
±Î ≠‹ÎHÎı ¤√÷∞±ı ⁄˛õÎfi_ÿfi˘ ±ÿÔ˚¤÷ ±¬ÎÕ˘ …‹ÎT›˘ Ë÷˘,
…ı‹Î_ ÿflı¿ ’˘÷’˘÷ÎfiÌ Â„@÷ ±fiÁÎfl Á¬ ·ı÷Î. ¿˘¥ ¿˘¥ ‰¬÷
›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ’ÎÁı “ËÎ_∞ ¤·Î ÁΑ...” ±ı ÁΑ÷ÎfiÎ_ ¿Ì÷˝fi˘ √‰flΉı ±fiı
‰Î÷ ¿flı — ““±Î‰Ì ÁΑ÷Î ±Î‰‰Ì ⁄Ë … ÿ·˝¤ »ı, ‹ÎÀı ÁΑ ◊÷Î_ Â̬‰_.””
±Î ≠‹ÎHÎı CÎHÎÎ Ïÿ‰Á˘ ‰Ì÷Ì √›Î. ¤√÷∞fiı CÎıfl◊Ì Á_ÿı¢ ±ÎT›˘ —
““÷‹ı CÎıfl ±Î‰Ì …Ωı.”” ±ıÀ·ı ÷ı flÎhÎı ¤√÷∞ ‰Ëı·Î ÁÒ÷Î ±fiı ±ı¿
‰ÎB›ı ∂ÃÌfiı Á˙fiı …√ÎÕuÎ.
’»Ì ¤√÷∞±ı ‰Î÷ ¿flÌ — ““Á‰ı˝ ±ı¿Î√˛ Ï«kÎı ÁÎ_¤‚Ωı. ÷‹fiı
»ıS·Ì ‰Îflfi_ ¤Î◊_ ⁄_‘Ή‰_ »ı. √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ ÁΑ F›Îflı √΋Õ΋Î_
Œfl‰Î …÷Î, I›Îflı √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷ı‹fiı ¿Ëı÷Î ¿ı “·˘¿˘ F›Îflı ¤Î·‹Î_
Ω› I›Îflı ¤ı‚Î ’ÎHÎÌfiÌ ¤_¤·Ì±˘ ¤flÌfiı Ω› ÷ı Á¬ı◊Ì ’ÎHÎÌ Ï’‰Î›.
÷ı‹ ÷‹ı Œfl‰Î Ω±˘ »˘ ÷ı …‚fiÌ ¤_¤·Ì±˘ ÷‹fiı ¤flΉ_ »\_.” ±ı‹
V‰Î‹Ì ‰Î÷˘ ¿fl÷Î. ÷ı‹ ÷‹˘fiı ±Î…ı ‹Îflı ¤Î◊_ ⁄_‘Ή‰_ »ı. ±ÎÀ·Î Ïÿ‰Á
fl‹ÎÕuÎ, …‹ÎÕuÎ ±fiı Á¬ ±ÎM›_ ±fiı ±Î…ı ÷˘ ˉı iÎÎfi ÿı‰_ »ı.””

±ı¿Î_Ï÷¿ „V◊Ï÷ ’ÎQ›Î ÏÁ‰Î› »^À¿˘ fi◊Ì

““±Î ‹fiW› ÿıË CÎH΢ ÿ·˝¤ ‹Y›˘ »ı. ÷ı‹Î_ ÁIÁ_√ ÷˘ ±Ï÷ ÿ·˝¤
‹Y›˘ »ı ±fiı ÷ı‹Î_› ‰‚Ì ±ı¿Î_Ï÷¿ ÁΑ ‹Y›Î ÷ı ±fiı¿ …L‹fiÎ ’H›ı
‹Y›Î »ı. ‹ÎÀı ±Î‚Á-≠‹Îÿ ‹Ò¿Ìfiı, ±‘‹˝fiÎ Á√˝fi˘ ±_÷flfiı ωÊı ≠‰ıÂ
◊‰Î ÿı‰˘ fiÏË ±fiı ‘‹˝fiÎ Á√˝fi˘ ±_÷flfiı ωÊı Ïfi‰ÎÁ ¿flΉ‰˘ ±fiı
‹fi‹Î_ ¤Ò_Õ˘ CÎÎÀ ’HÎ ◊‰Î ÿı‰˘ fiÏË; ÷˘ ÿıËı ¿flÌfiı ÷˘ ±‘‹˝ ◊Λ …
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 285

¿ı‹ ? ±‘‹a ‹ÎHÎÁfi˘ Á_√ ÷˘ ¿Î‚˘ fiÎ√ ¿ı ‰ÎCÎ-‰v …ı‰˘ ΩHΉ˘.

±ı‰Ì flÌ÷ı ±¬_Õ flËı‰Î› I›Îflı ‘‹˝ ÏÁ© ◊›˘ ΩHΉ˘.
““‰‚Ì, iÎÎfi ±ıÀ·ı Â_ ? ÷˘ ’˘÷ÎfiÎ ±ÎI‹Îfiı hÎHÎ ÿıË, hÎHÎ ±‰V◊Î
±fiı hÎHÎ √HÎ◊Ì ’fl ΩHΉ˘. ±Î ÿıË »ı ÷ı fi¿ÛfiÎ ¿<_Õ …ı‰˘ »ı, fiΉ_÷ »ı,
÷E» »ı. ‰‚Ì, ±ÎI‹Î »ı ÷ı Á¬w’ »ı, ÁkÎÎw’ »ı, «ˆ÷L› »ı, ±Îfi_ÿ‹›,
±¬_Õ, ±»ız, ±¤ız, ±…fl, ±‹fl »ı. ±ı‰Ì flÌ÷ı fi˘¬˘ Á‹∞fiı
Á„E«ÿÎfi_ÿ …ı ±ZÎfl⁄˛õ ÷ıfiÌ Á_√Î◊ı ±ÎI‹ÎfiÌ ±ı¿÷Î ¿fl‰Ì. ±ı ±ı¿÷Î
¿ı‹ ◊Λ ÷˘ ≠◊‹ ÁÎ_A› ω«Îflı ¿flÌfiı «Îfl ≠¿ÎflfiÎ ≠·›ı ¿flÌfiı Á‰˝
⁄˛õÎ_Õfi˘ fiΠ¿flÌ fiά‰˘. ’»Ì ’˘÷Îfi˘ ±ÎI‹Î, ±ZÎfl‘΋, ‹@÷ ±fiı
lÌ∞‹ËÎflÎ… ±ı «Îfl … ‰ÎfiÎ_ flËı ±fiı ⁄Ì…\_ ¿o¥ … fi◊Ì ±ı flÌ÷ı fiyÌ
ÃflΉ ¿flÌfiı, lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝fiı ±ZÎflw’ ’˘÷ÎfiÎ ±ÎI‹Î‹Î_ ‘Îfl‰Ì
±fiı ÷ı ‹ÒÏ÷˝fiı … Ωı›Î ¿fl‰Ì. ’»Ì ÷ı ‹ÒÏ÷˝‹Î_, …ı‹ «¿˘fl «_ƒ‹Î_ ΩıÕΛ
±fiı ¿Î‹Ì ’vÊ w’‰Îfi VhÎÌ‹Î_ ±fiı ·˘¤Ì ‘fi‹Î_ ΩıÕΛ »ı, ÷ı‹ ΩıÕÎ¥
…‰_ ±fiı ÷ı‹Î_ …ı ’ÿÎ◊˝ ωCfi ¿fl‰Î ±Î‰ı ÷ıfiı ω«Îflı ¿flÌfiı ÀÎ‚Ì fiά‰_.
±ı‹ ¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_ ±ZÎflw’ ◊¥fiı ’vÊ˘k΋‹Î_ ±¬_Õ „V◊Ï÷ ◊Λ »ı. ’»Ì
÷ıfiı ¿Î_¥ ¿fl‰_ flËı÷_ fi◊Ì. ¿˘ÏÀ ¿S’ı ’HÎ ±ı‹ ¿›Î˝ ωfiÎ »^À¿˘ fi◊Ì.
±Î‰˘ …ı ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝ ÷ı ±ı¿Î_Ï÷¿ ◊¿Ì … ’‹Î›. »ı. ‹ÎÀı ±ı¿Î_Ï÷¿‹Î_
F›Îflı ‹fi, ¿‹˝ ±fiı ‰«fiı ΩıÕÎ¥ Ω›82 ±fiı ÷ıfiı Á‰˝ ÿ˘Êı flÏË÷ ±fiı
Á‰˝iÎ ΩHÎı ÷˘ … ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝ ’‹Î› »ı. ±ı ÏÁ‰Î› ⁄ÌΩ ¿˘ÏÀ μ’Λı
’HÎ ’‹Î÷˘ fi◊Ì.””

Á‰˝ Ïø›Îfiı ωÊı ÁI’vÊfiı ‘ÎflÌfiı Œfl˘

±ı flÌ÷ı ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝ ÏÁ© ¿fl‰ÎfiÌ CÎHÎÌ … ‰Î÷˘ ¿flÌfiı ’»Ì ¿èÎ_ —
““√.≠. 21-23-29-60; ÁÎ. 10-11; ·˘›Î 10-11-12-14-16;
√.‹. 3-45-50-62; ‰fl. 3-11-20; ±‹. 2-3 ±fiı √.±_. 39; ±ı
±ÎÏÿ¿ CÎHÎÎ_ ‰«fiÎQ≤÷˘‹Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝fi_ Á‰˘˝’flÌ’b_ ¿èÎ_
82. ∑§Ê◊ÊøÃS∑§⁄UŸ≈U√ÿ‚ÁŸÁm·ã× SflSflÊÕ¸Á‚ÁhÁ◊fl øÃÁ‚ ÁŸàÿ◊fl –
ŸÊ⁄UÊÿáÊ¢ ¬⁄U◊ÿÒfl ◊ÈŒÊ S◊⁄Uãâ, àflÊ¢ ÷ÁÄÃœ◊¸ÃŸÿ¢ ‡Ê⁄UáÊ¢ ¬˝¬l H
ó ÁIÁ_Ï√∞‰fi
286 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

»ı. ‹ÎÀı ÷ı ‘‹˝ ÏÁ© ¿fl‰˘ …wflfi˘ »ı. …ı◊Ì ¬⁄flÿÎfl ◊¥fiı ‹_Õ˘ ±fiı
±ı‹ ‘Îfl˘ ¿ı ±ı ¿ı‹ fi ’‹Î› ? ±ı ÷˘ ’‹Î› …. ⁄ÌΩ ±‰÷Îfl …ıÀ·_
Á΋J›˝ ±Î‰ı I›Îflı ±ı ‹Î√ı˝ «·Î›. ‰‚Ì, ÷‹fiı ÷˘ ÁI’vÊ ‹Y›Î »ı,
‹ÎÀı Á‰˝ ÿ˘Êfi˘ I›Î√ ¿flÌfiı ±¬_Õ ¤…fi ¿fl˘ ±fiı Á‰˝ Ïø›Îfiı ωÊı
±ı¿Î_Ï÷¿ ÁI’vÊfiı ‘ÎflÌfiı … Œfl˘. ¿˘¥ Ïø›Î‹Î_ ¤Ò_Õ˘ CÎÎÀ ∂ÉΠÿı‰˘ …
fiÏË. ∂Ãı ÷˘ ¿¿ÕÎ ¿flÌ fiά‰Î. ±ı‹ ±¬_Õ ‰÷˝‰_. ±ı‰˘ ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝
ºœ ◊›Î ’»Ì ÷ıfiı ¿o¥ … ¿fl‰_ flËı÷_ fi◊Ì. ±fiı ÷ı‹Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ… ±¬_Õ
Ïfi‰ÎÁ ¿flÌfiı flËı »ı. ±ı‰Ì „V◊Ï÷ ◊Λ I›Îflı … ±‘‹˝ Á√˝fi˘ fiΠ◊Λ
»ı. …ı‹ ÁÒ›˝ ∂√ı I›Îflı flÎÏhÎ ·Ìfi ◊Λ »ı, ÷ı‹ ’vÊ˘k΋ ±Î‰ı I›Îflı
±iÎÎfiw’ ‹Î›Î ±ıfiÌ ‹ı‚ı ·Ìfi ◊Λ »ı.
““±Î ∞‰fiı Á_’ÒHν ‘‹˝ ±Î‰ı I›Îflı ¿Î‹fi_ ‹Ò‚ Ω› »ı, Á_’ÒHν iÎÎfi
±Î‰ı I›Îflı ‹Îfi Ω› »ı ±fiı Á_’ÒHν ‰ˆflÎB› ±Î‰ı I›Îflı VfiıËfi˘ ŒÎ_Á·˘
¿’Λ »ı ±fiı ‹Ïˋαı ÁÏË÷ ±ı¿Î_Ï÷¿ ¤„@÷ ±Î‰ı I›Îflı V‰Îÿ ±fiı
·˘¤‹Î_◊Ì ‹fi ∂¬Õı »ı. ‹ÎÀı ¿˘ÏÀ ¿S’ı ’HÎ ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝ ÏÁ© ¿›Î˝
ωfiÎ ÿ˘Ê À‚Âı fiÏË ±fiı Á¬ ’HÎ ±Î‰Âı fiÏË ±fiı fl{‚Ì fl{‚Ìfiı
‹fl‰_ ’ÕÂı. ‹ÎÀı ±Î‰˘ ±‰Áfl ŒflÌ ŒflÌfiı fiÏË ‹‚ı. ÷ı «Ò¿‰˘ fiÏË. Á‰˝
‹fiÁÒ⁄Î ‹Ò¿Ìfiı ⁄˛õw’ ◊‰_ ±fiı ≠¤fi_ Á¬ ’΋‰Î‹Î_ ÷I’fl ◊‰_ ±fiı
÷ıfiÎ_ …ı …ı ÁΑfi ÂÎVh΋Î_ ¿èÎÎ_ »ı ÷ı ¿fl‰Î_.””

±_÷ı ¤√‰Îfi ¤Ò·‰Î ¿ÃHÎ ’ÕÂı

““∞‰fiı ±fiÎÏÿ ¿Î‚◊Ì …L‹-‹flHÎfi˘ fl˘√ ◊›˘ »ı. ÷ı ‹ÀÎÕ‰Îfiı
‘L‰_÷Ïfl ‰ˆz ‹Y›Î »ı, ÷ı◊Ì Ωı÷Ωı÷΋Î_ ÀÎ‚Ì fiάÂı. ’HΠωrÎÁ
flάÌfiı ‰‚√Ì flËı‰_. ±Î ∞‰fiı ¿Î‹ ‰‚B›˘ »ı ÷ı «ÒÕı·fi˘ ‰‚√ÎÕ »ı,
·˘¤ ⁄˛õflÎZÎÁfi˘, ‹Îfi ⁄Î⁄flΤÒ÷fi˘, VfiıË ∞fifi˘ ±fiı V‰Îÿ
⁄Î⁄Ïfl›Î‰Ìflfi˘ ó ±ı‹ ±fiı¿ ‰‚√ÎÕ ‰‚B›Î »ı; ÷ı◊Ì Á¬-ÂÎ_Ï÷ fi◊Ì
◊÷Ì. ’fl_÷ Ωı ±ı¿Î_Ï÷¿ ‹‚ı ÷˘ Á˙fiÎ ‰‚√ÎÕ ‹ÀÎÕÌfiı ≠¤fi˘ ‰‚√ÎÕ
¿flÌ zı, ≠¤‹Î_ ΩıÕı ±fiı ’fl‹ ÂÎ_Ï÷ ¿flÌ ÿı. ‹ÎÀı ÷‹ÎflÎ_ ÷˘ ‘L›¤ÎB› »ı.
±fiı ÷‹˘ ÷˘ ’Ò‰˝fiÎ ›˘√¤˛WÀ »˘, fiÏË ÷˘ ±Î ⁄΂ ±‰V◊΋Î_
ÏfiW¿Î‹‰˛÷ ’΂‰_ ±fiı lÌ∞fiÌ Á‰˘˝’flÌ μ’ÎÁfiÎ ºœ ¿fl‰Ì ±ı @›Î_◊Ì
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 287

⁄fiı ? ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎfiı ’HÎ μ’ÎÁfiÎ Á‹…‰Ì ¿ÃHÎ ’Õ÷Ì. ‹ÎÀı ÷‹ı lÌ∞-
‹ËÎflÎ… ¤ı‚Î ±ÎT›Î Ë÷Î, ’HÎ ±‘Òfl_ flèÎ_ ÷ı◊Ì lÌ∞±ı ŒflÌ ‹˘¿S›Î »ı,
fiÏË ÷˘ ±Î¬Î ÁIÁ_√‹Î_ …ıfi_ ±’‹Îfi ◊÷_ ˢ› ±ıԉΠ±ı¿Î_Ï÷¿fiı @›Î_◊Ì
±˘‚¬˘ ? ±ı ÷˘ lÌ∞±ı … ±˘‚¬ÎT›Î »ı. ‰‚Ì, ÷‹fiı {Î{_ ÷ı Â_ ¿Ë_ ?
±Î…ı ÷‹fiı ¤√‰Îfi‹Î_ ‹fi flά‰_ ¿ÃHÎ ’Õı »ı, ’HÎ ±_÷ı ¤√‰Îfi ¤Ò·‰Î
¿ÃHÎ ’ÕÂı. ‹ÎÀı …wfl ‹_Õ˘ ±fiı ±Î ‰Î÷ Ïfifl_÷fl Á_¤Î›Î˝ ¿flΩı.””
±ı‹ flÎÏhÎfiÎ ±ı¿◊Ì ÷ı Á‰ÎflfiÎ ÁÎ÷ ‰ÎB›Î Á‘Ì CÎHÎÌ … ‰Î÷˘
¿flÌ ±fiı …ı‹ Á‹ƒ flı·ı ÷ı‹ flıS›Î. ÷ı ±ı‹ … …HÎΛ_ ¿ı ΩHÎı ±Î…ı …
⁄˛õw’ ◊¥ …‰ÎÂı ! ±ı‹ Á‰ı˝fiÎ_ ‹fi, ≥„Lƒ›˘ ±fiı ≠ÎHÎ ’˘÷΋Î_ ¬ıÓ«Ìfiı
Á‰ı˝fiı ’Ò÷‚Î_ …ı‰Î_ ¿flÌ ÿÌ‘Î_ ±fiı ±Îfi_ÿfi˘ ‰flÁÎÿ ‰flÁÎT›˘.
Á˙ fiÎˉΠ√›Î. ¤√÷∞ ∂fiı …‚ı fiÎèÎÎ ±fiı ’»Ì …‹Ìfiı √ÎÕ<_
ΩıÕÎ‰Ì ‹Ë‰Î ’‘Λν.
Â_¿fl ¤√÷fiı ÷◊Î fiÎ◊Î ¤√÷fiı ‹Ë‰Î ±Î‰‰ÎfiÌ ¤√÷∞±ı
±ÎiÎÎ ¿flÌ Ë÷Ì. ÷ı◊Ì ÷ı ⁄_fiı ÏfiI›ı ‹Ë‰Î …¥ ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi ¿flÌ
‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚÷Î. ⁄ÌΩ ÁΑ±˘ ¤Îÿfl˘Õ‹Î_ … flËı÷Î ±fiı ¤√÷∞fiÌ ¿Ëı·Ì
‰Î÷˘◊Ì ±¬_Õ ±Îfi_ÿ‹Î_ ‹Bfi flËı÷Î. ΩHÎı …√÷ Ïhο΂‹Î_ »ı fiÏË ±fiı
±Î’HÎı »÷Ì ÿıËı … ⁄˛õw’ ◊¥ √›Î »Ì±ı ±fiı ‹ËÎflÎ…‹Î_ … ‹fi ‰÷ı˝
»ı ±ı‰_ ±¬_Õ ÷ı‹fiı ‰÷˝‰Î ·ÎB›_. fiÿ̱ı ‰Ëı·Î …¥ K›Îfi ¿flı ±fiı …ı …ı
‰Î÷˘ ¤√÷∞±ı ¿Ëı·Ì ÷ı Á_¤ÎflÌ ±Îfi_ÿ‹Î_ flËı.

«˘fl ¿˘À‰Î‚fiı ÿoÕı »ı

’»Ì ⁄ı«fl ¤√÷ ÷◊Î Â_¿fl ¤√÷ı √…flÎ÷ ÷flŒ …‰Îfi˘ Ïfiç›
¿›˘˝. ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ÷◊Î fiÎ◊Î ¤√÷ ⁄˘Õı {˘‚Ì ‹Î√‰Î …÷Î Ë÷Î.
÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı ÁÎ◊ı ±Î ⁄_fiı ⁄ı √Îμ √›Î ±fiı ⁄˘Õı◊Ì »^ÀÎ ’ÕuÎ. I›Î_◊Ì
÷‚Î…ı √›Î.
±ËŸ ‹Ë‰Î‹Î_ ¤√÷∞fiı ‹_ÏÿflfiÎ ÁΑ ÷◊Πω߷¤Î¥ ÷◊Î ⁄ÌΩ
ÁIÁ_√̱˘±ı ¿èÎ_ — ““÷‹Îflı ¤Îÿfl˘Õ fi …‰_ ±fiı ÁΑ ¤ı√Î fi ◊‰_.””
±ıÀ·ı ¤√÷∞ ω«Îfl‹Î_ ’ÕÌ √›Î ±fiı ±ı‹ ω«Îfl÷Î_ ω«Îfl÷Î_
≥„Lƒ›˘-±_÷—¿flHÎfiÌ T≤ÏkÎ ¬ıÓ«Ì ¤…fi‹Î_ ∂÷flÌ √›Î. I›Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ…,
288 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷◊Î √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ÿ½fi ÿÌ‘Î_ ±fiı ’ÎÁı

±Î‰Ì ⁄ıÃÎ. ±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı CÎHÎÌ … V÷Ï÷ ¿flÌ ±fiı ¿èÎ_ — ““ÁÎ«Ì ‰Î÷
»ı ±ı ‹ÎflÌ Ω› »ı ±fiı ±Î ÷˘ «˘fl ¿˘À‰Î‚fiı ÿoÕı ±ı‹ ◊Λ »ı. Ï⁄«ÎflÎ
ÂÎVhÎ ≠‹ÎHÎı ‹›Î˝ÿÎ ’΂ı »ı ±fiı ±¬_Õ ¤√‰Îfi Á_¤Îflı »ı ÷ıfiı ⁄ËÎfl
¿ÎœuÎ »ı ±fiı ⁄ÌΩ ¿ıÀ·Î¿fiı ÷˘ ¿Î_¥ ¬⁄fl … fi◊Ì ±fiı ¿>ÿ¿Î ‹Îflı »ı
÷ı ÁIÁ_√‹Î_ ⁄ıÃÎ »ı. ‹ÎÀı ±Î Â_ ¿Ëı‰Î› ?””
’»Ì ÷˘ ¿˘¥ ¿Î_¥ ⁄˘S›_ fiÏË. ’HÎ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ËV›Î.
I›Îflı lÌ∞‹ËÎflÎ… ¿Ëı — ““‘Ìfl…fiÎ_ Œ‚ ‹ÌÃÎ_ »ı fiı ÁÎ«Ì ‰Î÷‹Î_ …
ÿ—¬ »ı, ’HÎ ±_÷ı ÁÎ«Ì ‰Î÷ … ÁÎ«Ì ’ÕÂı. ¿Î_¥ ÏŒ¿fl ¿fl¢ fiÏË.””
±ı‹ ¿ËÌ ±_÷‘νfi ◊¥ √›Î.
÷ı … Ïÿ‰Áı ÁÎ_…ı ¤√÷∞ ‹_Ïÿfl‹Î_ ⁄ıÃÎ Ë÷Î. ±ı‰Î‹Î_ ‰fl÷η◊Ì
±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…lÌ ÷◊Î ¿˘ÃÎflÌ ÷◊Î ’flÎHÎÌ ¿ÚWHÎ∞‰fiÿÎÁ∞fi˘ ¿Î√‚
±ÎT›˘. ÷ı‹Î_ ·A›_ Ë÷_ — ““V‰Î‹Ì ωiÎÎfiÿÎÁ∞ ÷◊Î ⁄ÌΩ Á_÷˘fiı
Á‹Ω‰Ìfiı ±hÎı ‹˘¿·Â˘. ˉı ÁIÁ_√‹Î_ flάÌÂ_.””
fiÏÕ›ÎÿfiÎ ’ÎÀÌÿÎfl ËÏfl¤@÷ {‰ıfl̷η¤Î¥fi˘ ’HÎ ±Î … Á‹Î«Îfl
Á_⁄_‘Ì ’hÎ ¤√÷∞ μ’fl ±ÎT›˘. ±Î ’h΢ ‹Y›Î ±ıÀ·ı ¤√÷∞ hÎHÎ-«Îfl
Ïÿ‰Á ’»Ì ¤Îÿfl˘Õ …‰ÎfiÎ Ë÷Î, ’fl_÷ ⁄ı«fl ¤√÷ ÷◊Î Â_¿fl ¤√÷
√…flÎ÷‹Î_ …‰Î fiÌ¿‚Ì √›Î »ı ÷ı ±_÷›Î˝‹Ì’HÎı ΩHÎÌfiı ÷ı … Ïÿ‰Áı √ÎÕ<_
ΩıÕÎ‰Ì ¤Îÿfl˘Õ √›Î.
¤Îÿfl˘Õ ±Î‰Ìfiı ÷fl÷ … μ÷Îflı ’‘Λν ±fiı I›Î_ fiÎflΛHΫflHÎÿÎÁ∞
÷◊Î ‰˛…‰S·¤ÿÎÁ∞fiı ’Ò»u_ — ““⁄ı«fl ¤√÷ @›Î_ »ı ?”” ±ıÀ·ı ¿˘¥
⁄˘·Ì Â@›_ fiÏË. I›Îflı ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““±flı ! ‹Îflı ÷˘ ±Î ‰¬÷ı
¿ıÀ·Î¿ ‹fiÁÒ⁄Î Ë÷Î ÷ı Á‰ı˝ ¤Î_√Ì √›Î. ’HΠˉı ÷‹ı ⁄_fiı …¥fiı ÷fl÷ ±ı
⁄ıfiı ⁄˘·Î‰Ì ·Î‰˘.””
’»Ì ⁄_fiı I›Î_◊Ì ⁄˘Õı √›Î ±fiı I›Î_ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiı ’Ò»Ìfiı I›Î_◊Ì
÷‚Î…ı ⁄ı«fl ¤√÷fiı ÷ıՉΠ√›Î.
›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ¤√÷∞ ±ÎT›ÎfiÎ Á‹Î«Îfl ΩHÎÌ ÷fl÷ ¤Îÿfl˘Õ
±ÎT›Î ±fiı ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi ¿flÌ ±’Îfl ÂÎ_Ï÷ ±fiı Á¬ ±fi¤T›Î_.
⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ⁄ı«fl ¤√÷ ÷◊Î Â_¿fl ¤√÷ ’HÎ ±Î‰Ì √›Î.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 289

¤√÷∞fiı ⁄ı«fl ¤√÷ı ÿoÕ‰÷ ¿›Î˝ ±ıÀ·ı ¤√÷∞ ∂¤Î ◊¥fiı ÷ı‹fiı ‹Y›Î
±fiı ËÁÌfiı ’Ò»u_ — ““¤·Î ’λΠ±ÎT›Î ? ‹fiı ÷˘ ωrÎÁ fiˢ÷˘.”” ±ı‹
¿ËÌ CÎH΢ ‹ÌÃ˘ Ã’¿˘ ÿÌ‘˘.
‰‚Ì, Â_¿fl ¤√÷ Á΋_ Ωı¥fiı ¿èÎ_ — ““±Î fiÎ◊Î ¤√÷fiı ‹ıÓ ΩıÕ
±Î’Ì Ë÷Ì ±fiı ÷‹fiı ÷˘ ÏfiI›ı ‹Îfl˘ Á_⁄_‘ Ë÷˘ ÷˘ ’HÎ ¿ı‹ ¤ÎB›Î ?””
±ıÀ·_ ¿ËÌfiı ⁄ı«fl ¤√÷ Á΋_ Ωı¥fiı ËÁÌfiı ⁄˘S›Î — ““±Î Â_¿fl
¤√÷fiı CÎb_ … ÿ—¬ Ë÷_. ÷ı Â_ ÷˘ ÏfiI›ı ⁄ı √Îμ »ıÀı ‹Ë‰Î …‰_ ’Õı ±fiı
≠Î√∞fi_ ‹˘œ<_ Ωı‰_ ’Õı ±fiı ‰‚Ì ¿o¥ ¿Ëı ÷ı ÁÎ_¤‚‰_ ’Õı; ’HÎ ÷‹Îflı Â_
ÿ—¬ Ë÷_ ÷ı ¤ÎB›Î ?”” ±ı‹ ¿ËÌ CÎHÎÌ … fl‹Ò… ¿flÌ Á˙fiı ËÁÎT›Î.
’»Ì ⁄ı«fl ¤√÷ı ¿èÎ_ — ““‹fiı ÷˘ ωiÎÎfiÿÎÁ∞±ı ±ÎiÎÎ ¿flÌ Ë÷Ì
±ıÀ·ı Ë_ √›˘.””
I›Îflı ¤√÷∞ ËV›Î ±fiı ¿èÎ_ — ““±˘kÎÎfl˘ ¤·˘ ◊Λ ωiÎÎfi-
ÿÎÁ∞ ! ÷‹ı ‹Ë˘fi÷ ÷˘ fiˢ÷Î, ’HÎ ÃÌ¿ ⁄flÎ⁄fl ¬Á ¿ÎœÌ. »˘fiı
±◊ÕΛ. ±Î’HÎı Á¬ı◊Ì ¤…fi ¿flÌÂ_.””
±ıÀ·ı ωiÎÎfiÿÎÁ∞ ⁄˘S›Î — ““‹ıÓ ÷˘ ¿èÎ_ Ë÷_ ¿ı ‹Îflı ‹Î◊ı fiÏË
±fiı ¤√÷∞ ‰œı ÷˘ Ë_ fi Ωb_.”” ±ı‹ ⁄‘ÎfiÌ ÁÎ◊ı CÎHÎÌ … √Q‹÷ ¿flÌ.
’»Ì ⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ¤√÷∞±ı Á˙fiı ’˘÷Î ÷flŒ◊Ì flÁ˘¥ ±Î’Ì
…‹ÎÕuÎ.
hÎÌ…ı Ïÿ‰Áı ›iÎ’vÊÿÎÁ∞±ı ¤√÷∞fiı ¿èÎ_ — ““‹Îflı ±Î’fiı
’ÒflHÎ’˘‚Ì ¿flÌfiı …‹ÎÕ‰Îfi˘ Á_¿S’ »ı.””
I›Îflı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““Á˙ ÁΑ …‹ı ÷˘ Ë_ …‹_. ‹ÎÀı ⁄‘Î ÁÎv
’ÒflHÎ’˘‚Ì ⁄fiΉ˘.””
’»Ì ›iÎ’vÊÿÎÁ∞±ı ¤√÷∞ ‹ÎÀı ÁοflfiÌ ’ÒflHÎ’˘‚Ì ⁄fiΉÌ
±fiı Áfl÷Ì ÿÒ‘’ο ⁄fiÎT›˘. ’»Ì ¤√÷∞±ı ’Ëı·Î_ ÁΑfiÌ ’_„@÷ ¿flΉÌ,
’˘÷ı ∂¤Î flËÌfiı Á‰ı˝fiı …‹ÎÕuÎ. ’»Ì ’˘÷ı …‹‰Î ⁄ıÃÎ. ›iÎ’vÊÿÎÁ∞
’ÌflÁ÷Î Ë÷Î ÷ı ’ÒflHÎ’˘‚Ì ±fiı Áfl÷Ì ÿÒ‘’ο ¤√÷∞ …‹÷Î Ω› ±fiı
‰¬ÎHÎ ¿fl÷Î Ω›. ¤√÷∞ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiı ¿Ëı — ““±Î ÷˘ ⁄Ë ÁÎflÌ
flÁ˘¥ ◊¥, ±Î‰Ì ÷˘ ¿˘¥ Ïÿ‰Á ¬Î‘Ì fiˢ÷Ì. ¤·Ì ±Î‰Õı »ı.”” ±ı‹
¿ËÌ ¬Ò⁄ ‰¬ÎHÎı ±fiı …‹÷Î Ω›. ±ı ≠‹ÎHÎı Áı‰Î ±_√Ì¿Îfl ¿flÌfiı Á¬
290 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

±ÎM›_ ±fiı ⁄Ë … flÎ∞ ◊›Î.

‰‚÷ı Ïÿ‰Áı ÷ı √΋fiÎ ‰V÷Î ’Àı·ı ¤√÷∞ ÷◊Î Á˙ Á_÷˘fiı ’˘÷Îfiı
CÎıfl flÁ˘¥ ±Î’Ì. I›Î_ fiÎflΛHΫflHÎÿÎÁ∞±ı Áοflfi˘ ·ÎÕ< ⁄fiÎT›˘ ±fiı
¤√÷∞fiı …‹ÎÕÌ flÎ∞ ¿›Î˝. ’»Ì Á‰ı˝ …‹Ìfiı ¤√÷∞ ’ÎÁı ±ÎÔ‰Ìfiı
⁄ıÃÎ, ±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““ˉı ‰fl÷η Á˙fiı ÷ıÕuÎ »ı, ‹ÎÀı Á˙
‰fl÷η Ω±˘ ±fiı I›Î_ Á˙ ¿Ëı ÷ı‹ ¿flΩı.””
’»Ì ›iÎ’vÊÿÎÁ∞±ı ¤√÷∞fiı ¿èÎ_ — ““±‹ı ÷˘ ⁄ËÎfl fiÌ¿Y›Î
÷˘ ’HÎ ±‹ÎflÌ ¤ı√Î ÷‹ı flËı÷Î fi◊Ì, ÷˘ ‰fl÷η √›Î ’»Ì ÷˘ ¤ı√Î
flËı‰ÎfiÌ ±ÎÂÎ … ÂÌ ? ‹ÎÀı ÷‹fiı ‹Ò¿Ìfiı …‰_ √‹÷_ fi◊Ì.””
I›Îflı ¤√÷∞±ı ±ı‹fi˘ ±I›_÷ Ïfiÿ˘˝Ê¤Î‰ ±fiı ≠ı‹ Ωı¥fiı flÎ∞
◊¥fiı ¿èÎ_ — ““Ω±˘, lÌ∞‹ËÎflÎ… ÷‹fiı ±fiı ‹fiı ¤ı√Î ¿flÂı.””
I›Îflı ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ⁄˘S›Î — ““±ÎÀ·Ì μ’ÎÏ‘‹Î_ ¤ı√Î ◊‰ÎfiÌ
±ÎÂÎ flËı÷Ì fi◊Ì.””
±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ±ı¿ÿ‹ ¿èÎ_ — ““¬ÿÎ ’‚‹Î_ «ËΛ Á˘ ¿flı. ‹ÎÀı
±Î’HÎı ÷˘ ¤ı√Î flËÌfiı …^fiÎ√œ, √œÕÎ ‰√ıflı V◊Îfi‹Î_ ⁄ıÁÌfiı ±ı¿Î_Ï÷¿
‘‹˝fiÌ ‰Î÷ ¿fl‰Ì »ı ±fiı ÁÎ_¤‚‰Ì »ı.”” ±ı‹ ⁄Ë … ‰Î÷ ¿flÌ. ±ıÀ·ı
Á‰ı˝fiı ·ÎB›_ ¿ı …wfl ¤√÷∞ ±ı‰Î ≠Á_√˘ ∂¤Î ¿flÂı ±fiı ±Î’HÎfiı
¿◊ΉÎ÷ν, ÿ½fi-Á‹Î√‹fi_ Á¬ ±Î’Âı.

±Î ’vÊ˘k΋ÿÎÁ ⁄˛õÏÊ˝ »ı
⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ’vÊ˘k΋ ÷ıՉΠ±ÎT›˘ ±fiı ¿èÎ_ — ““ω߷¤Î¥±ı
¿Ëı‰flÎT›_ »ı ¿ı ÁΑfiı ˉı ωÿΛ ¿fl˘.””
I›Îflı ¤√÷∞±ı Á‰ı˝fiı ¤ı√Î ¿flÌfiı ¿èÎ_ — ““ˉı ÷‹˘ ⁄‘Î ‰fl÷η
Ω±˘ ±fiı ¿˘¥ ‰Î÷fi˘ ‰Î_‘˘ fi ¿Îœ‰˘. …ı‹ ¿Ëı ÷ı‹ ¿fl‰_.”” ±ı‹ μ’ÿıÂ
±Î’Ì Á‰˝ ’ÎÁı ¿⁄Ò· ¿flÎT›_. ’»Ì ’˘÷ı ¿Ëı — ““÷‹ı ⁄‘Î flÎ…ÏÊ˝ »˘ ±fiı
±Î ’vÊ˘k΋ÿÎÁ∞ ⁄˛õÏÊ˝ »ı.””
’»Ì ¿èÎ_ — ““…ı‹ ¿Î‚Ì fiÎ√fiı lÌ¿ÚWHÎı ÷ıfiÌ ±ı¿ ±ı¿ ŒıHÎfiı ’√
‰÷ı ¿«flÌfiı ◊¿‰Ì ÿÌ‘˘ ±fiı Ïfiω˝Ê ¿flÌ fiÎA›˘, ÷ı‹ ÷‹ÎflÎ ±ı¿ı ±ı¿
ÿ˘Ê ±Î ÁI’vÊfiÌ ‰Î÷˘◊Ì ¿«flÎ¥ √›Î »ı ±fiı ÷‹ı Á‰ı˝ Ïfiÿ˘˝Ê ◊¥
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 291

√›Î »˘. ‹ÎÀı ÁÿÎ ‹Bfi flËı‰_ ±fiı ¿ÂÌ ÏŒ¿fl flά¢ fiÏË. ÷‹ı ⁄‘αı
‹ÎflÎ ‰ÎV÷ı CÎb_ ÿ—¬ ‰ıÃu_ »ı, ÷ı Ë_ Ωb_ »\_ ±fiı ‹˘ÀÎ ÁΑ ‹ÎflÌ μ’fl
flÎ∞ ◊›Î »ı ÷˘ ˉı ±ı flÎ∞’˘ ωiÎÎfiÿÎÁ∞ ±fiı ±Î ⁄ÌΩ ⁄‘Îfiı fi
±Î’_ ÷˘ ÷ÎflÎ Á‹ »ı, ’vÊ˘k΋ !”” ±ı‹ ¿ËÌ ’vÊ˘k΋fiı √‚ı ËÎ◊
‹Ò@›˘ ±fiı ’»Ì ‰‚Ì Á_÷˘fiı ¿èÎ_ — ““…ıÀ·Î ‹ÎflÌ ÁÎv ⁄ËÎfl fiÌ¿Y›Î »˘,
÷ıÀ·Îfiı Ωı ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝ fi ’‹ÎÕ<_ ÷˘ ÷‹ÎflÎ Á‹ »ı. ‹Îflı ÷‹fiı Á‰ı˝fiı
flÎ∞ ¿fl‰Î »ı ±fiı Ë_ ÷‹ÎflÎ ⁄_‘fi‹Î_ »\_.”” ±ı‹ CÎHÎÌ … ‰Î÷˘ ¿flÌ Á‰˝fiı
ωÿΛfi_ ÿ—¬ ¤·Î‰Ì ÿÌ‘_.

¤√‰Îfifi˘ ±Îfi_ÿ ¿ı‰˘ ˢ› ?

⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ‰Î·Î Á˘fi̱ı flÁ˘¥fiÌ ÷ÎHÎ ⁄Ë ¿flÌ, ’HÎ fi flèÎÎ
±fiı Á˙ …‰Îfiı ÷ˆ›Îfl ◊›Î. I›Î_◊Ì ‹_Ïÿfl‹Î_ ⁄ΉÎfiÌ …B›Î‹Î_ …¥ Á˙
⁄ıÃÎ. ±ıÀ·ı I›Î_ ‰Î÷˘ ¿flÌ, ÁÎ. 10‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«ÎT›_ ±fiı ¿èÎ_ —
““±_÷fl‹Î_ F›Îflı ¤√‰Îfi ÿı¬Î› »ı ±fiı ‹ÒÏ÷˝fi_ Á¬ ±Î‰ı »ı I›Îflı
±ı‰˘ ±Îfi_ÿ ±Î‰ı »ı ¿ı ‰Hν‰Ì ¿Λ … fiÏË. ’HÎ ÁË… ºWÀÎ_÷ ÿ™ »\_ —
““±ı¿ flÎΩfi˘ ¿<_‰fl Ï¿Îfl ¿fl‰Î √›˘ Ë÷˘. flV÷΋Î_ ⁄Ë ÷flÁ
·Î√Ì. ÷ı◊Ì ¿>‰ı ’ÎHÎÌ ’̉Π√›˘. ¿>‰˘ ⁄Ë … ¨Õ˘ ±fiı ±_‘Îfl˘. ÷ı◊Ì
’ÎHÎÌ ¿Îœ÷Î_ ’˘÷Îfi˘ ·Î¬ wÏ’›Îfi˘ ËÌflı …ÏÕ÷ ‰ıœ ¿>‰Î‹Î_ ’ÕÌ √›˘.
’»Ì ÷˘ ÷ıHÎı √΋‹Î_◊Ì ÷ÎflÎ ⁄˘·ÎT›Î ±fiı ¿˘¥fiı ËΩfl, ¿˘¥fiı ⁄ı ËΩfl,
¿˘¥fiı ’Î_« ËΩfl ±Î’‰Îfi_ ¿èÎ_, ’HÎ ¿˘¥◊Ì ÷ı ‰ıœ fiÌ¿Y›˘ fiÏË. ‹Î_ËÌ
’Õı ±fiı ÃηΠ’λΠfiÌ¿‚ı. ’»Ì ±ı¿ ËÏ›Îfl ÷Îfl˘ ¿Ëı ¿ı “wÏ’›Î ÿÁ
ËΩfl ·™.” ±ıÀ·ı ¿<_‰flı ¿⁄Ò· ¿›*. ÷ı ÷Îfl˘ ‹˘œÎ‹Î_ ÷ı·fi˘ ¿˘√‚˘ ¤flÌfiı
¿>‰Î‹Î_ ∂÷›˘˝ ±fiı ’ÎHÎÌ‹Î_ …¥fiı ÷ı·fi˘ ¿˘√‚˘ ¿›˘˝. ÷ı ±…‰Î‚_ ◊›_
±fiı ‰ıœ ‹‚Ì √›˘. ÷ı ÷ÎflÎfiı ‰ıœ ·¥fiı μ’fl ±Î‰÷Î_ wÏ’›Î ÿÁ ËΩfl
‹‚Âı ÷ıfi˘ …ı ±Îfi_ÿ ◊Λ ! ’HÎ ’ÎHÎÌ‹Î_ »ı I›Î_ Á‘Ì ±ı ±Îfi_ÿ ¿˘fiı
⁄÷Ήı ±fiı ¿˘fiı ¿Ëı ? ‹fi‹Î_ fiı ‹fi‹Î_ ⁄Á ‹·¿Î› ±fiı »Î÷Ì ËÊ˝◊Ì
’ˢ‚Ì ◊Λ. ÷ı‹ ¤√‰Îfi Á΋_ …\±ı »ı I›Îflı ±ı‰˘ ±Îfi_ÿ ◊Λ »ı …ı,
¿˘¥fiı ¿Ëı‰Î÷˘ fi◊Ì.”” ±ı‹ CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ.
292 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

ÁΑ±˘fiı ‰fl÷η ‰‚ÎT›Î

’»Ì ’λΠÁ˙ μ÷Îflı ±ÎT›Î. I›Î_ ‰V÷Î ’Àı·fiı Ωı¥fiı ¿èÎ_ — ““±Î
‰V÷˘ ’Àı· ≥Lƒ ◊Âı ±fiı ±Î ⁄ΉΠ»ı ÷ı «ø‰÷a flÎΩ ◊Âı ±fiı ±Î
ÁÒ›˝¤ÎflÏ◊ »ı ÷ı ÿı‰·˘¿‹Î_ …Âı.”” ±ı‹ ’˘÷ÎfiÎ ±S’ Á_⁄_‘‹Î_ ±Î‰fiÎflfiı
’HÎ ±Î‰Ì ‹˘ÀÌ ’ÿ‰Ì ≠ÎMÔ÷ ◊¥ …Âı, ±ı‹ Á_⁄_‘fi˘ ‹ÏË‹Î ‹‹˝‹Î_ ¿è΢.
±ı‹ ¿ËÌfiı ‰‚Ì Á˙fiı ¿èÎ_ — ““‰ı …ı‰˘ »ı ÷ı‰˘ flά¢, ’HÎ ÁΉ
¤√‰Î_›ı fi ¿fl¢ ±fiı ÁΉ ‘˘‚Î_› fi ¿fl¢ fiı ±Î‰ı ‰ıÂı …¥fiı ‰fl÷η
∂¤Î flËıΩı. Ωı ‰«fi ·˘’¢ ÷˘ ÁÌ÷Î∞fiÌ ‹ÎŒ¿ ÿ—¬ ±Î‰Âı. ±fiı Ωı
±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ¿Ëı ¿ı “¤√‰Î_ ’Ëıfl˘”, ÷˘ ¤√‰Î_ ’ËıflΩı ±fiı ‘˘‚Î_
’ËıflΉı ÷˘ ‘˘‚Î_ ’ËıflΩı.”” ±ı‹ Ëı÷fiÎ_ ‰«fi ¿ËÌ CÎHÎÌ … Ϭ΋HÎ ÿÌ‘Ì.
’»Ì ’˘÷ı √ÎÕÌ‹Î_ ⁄ıÃÎ. Á˙ ÁÎ◊ı «Î·‰Î ·ÎB›Î. ’vÊ˘k΋ ¿Ì÷˝fi
√‰flΉı, “‹ıÓ ÷˘ Á‰˝ Á_√Î◊ı ÷˘ÕÌ flı ÁÎËı·Ì.” ±ı ¿Ì÷˝fi Á˙ {Ì·ı. ±ı‹
¿fl÷Î_ ‹Ë‰ÎfiÌ ÁÕ¿ ±Î‰Ì. I›Î_ ¤√÷∞ Á˙fiı ‹Y›Î ±fiı I›Î_ ∂¤Î
flËÌfiı Á˙fiı ‰fl÷η ÷flŒ ‰‚ÎT›Î. Á˙ Á_÷˘ ÿoÕ‰÷Ô ¿flÌ ±Î_¬‹Î_ ±l ÁÎ◊ı
»^ÀÎ ’ÕuÎ. ¤√÷∞ ’HÎ ÷ı‹fi˘ ±’Îfl ≠ı‹ Ωı¥ ±Ï‰«‚¤Î‰ı ÁΑ
ÿı¬Î›Î I›Î_ Á‘Ì I›Î_ … ∂¤Î flèÎÎ ±fiı F›Îflı ÁΑ ÿı¬Î÷Î ⁄_‘ ◊›Î
I›Îflı CÎfl ÷flŒ ‰Y›Î.
Á_. 1946fiÎ ’˘Ê ‹ÏËfiÎfiÎ ‰ÿ ’ZÎfiÎ ±ı Ïÿ‰Á˘ Ë÷Î. ÁΑ ⁄‘Î
‹Ë‰Î◊Ì ¤Î‰fi√fl, ‘˘·ıflÎ, fiÎfl, ‹Ëı‚Ή ◊¥fiı fiÏÕ›Îÿ √›Î.
❀
ÁΑ F›Îflı ¤Îÿfl˘Õ Ë÷Î I›Îflı ÷ı‹HÎı …ı …ı ËÏfl¤@÷˘fiı ¿Î√‚˘
·¬Ì ¤Îÿfl˘Õ ÷ıÕÎT›Î Ë÷Î, ÷ı‹Î_ «÷fl¤Î¥ ÷◊Î ’vÊ˘k΋ÿÎÁ ⁄_fiı
¤Îÿfl˘Õ ±ÎT›Î. ÁΑfiı I›Î_ fi ÿÌÃÎ ±ıÀ·ı ‹fi‹Î_ CÎb_ ÿ—¬ ◊›_. ’»Ì ÷˘
‹Ë‰Î ±ÎT›Î ±fiı ¤√÷∞fiı ‹_Ïÿfl‹Î_ ‹Y›Î. ‹_Ïÿfl‹Î_ ±fi_÷Îfi_ÿ
⁄˛õ«ÎflÌ Ë÷Î. ÷ı‹fiÌ ’ÎÁı ¤√÷∞ ÷ı‹fiı ·¥ √›Î ±fiı μ÷Îfl˘ ±’ÎT›˘.
¤√÷∞ fl˘… ÷ı‹fiı μ÷Îflı Ω› ±fiı ⁄Ë ‰Î÷˘ ¿flÌ Á¬ ±Î’ı.
‹_Ïÿfl‹Î_ ⁄_fiı ’ÎÁı flÁ˘¥ ±’Î‰Ì ±fiı ÁΑ-⁄˛õ«ÎflÌfiı ‘˘Ï÷›Î_ ±˘œÎÕuÎ_.
±ıÀ·ı ⁄‘Î ⁄Ë flÎ∞ ◊›Î. ‰‚Ì, ±LÔfi¿>À ÏfiÏ‹kÎı ⁄_fiı ’ÎÁı wÏ’›Î
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 293

’Î_«Á˘fiÌ Áı‰Î ¿flÎ‰Ì ±fiı Á˙ ÁIÁ_√̱˘fiı ’HÎ flÎ∞ ¿›Î˝.

±Î ≠‹ÎHÎı, ’˘÷ÎfiÎ Á_⁄_‘‹Î_ ±Î‰fiÎflfiı ‰Î÷˘ ¿flı, Á¬ ±Î’ı ±fiı
‰‚Ì T›‰ËÎfl ’HÎ Â̬‰ı. I›Îfl ’»Ì ÷ı‹fiı ‰‚ÎT›Î ±fiı ⁄Ωfl‹Î_
ÿ¿ÎfifiÎ ±˘À·Î μ’fl ⁄ıÁÌ ⁄_fiıfiı ⁄Ë … ‰Î÷˘ ¿flÌ ±fiı ’vÊ˘k΋fiÎ
±_÷flfiÌ ¿ıÀ·Ì¿ ‰Î÷˘ ¿flÌ. ’»Ì fiÿÌ Á‘Ì ‰‚Ή‰Î √›Î.

›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiı ’fi— ¤√‰Î_ ’ËıflÎT›Î_

Á_‰÷ 1946fiÎ ‹ËÎ ‹ÎÁ‹Î_ ωiÎÎfiÿÎÁ∞, ⁄ı«fl ¤√÷ ÷◊Î Â_¿fl
¤√÷ ‰√ıflıfiı ‘ÒÏÔ‚›Î ‹˘¿·‰Îfi˘ Ë¿‹ ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…ḻı ±ÎM›˘.
I›Îfl ’»Ì ›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiı ÃÎÁflÎ flËÌfiı ¤Î√‰÷ ¤HΉÎfiÌ ±ÎiÎÎ
±Î’‰Î‹Î_ ±Î‰Ì. ÃÎÁfl΋Î_ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞±ı ¿˘ÃÎflfi_ ¿Î‹ ⁄Ë ÁÎflÌ flÌ÷ı
¿›*, ÷ı◊Ì ‹ËÎflÎ…lÌ flÎ∞ ¬Ò⁄ Ë÷Î.
Á_. 1947fiÎ ¿ÎÏ÷˝¿Ì Á‹ˆ›Î ’»Ì ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ¿Îfi‹, ‰Î¿‚
±fiı ‰Õ˘ÿflÎ Ï…S·ÎfiÎ √΋˘‹Î_ ’‘fl΋HÎ̱ı ’‘Λν Ë÷Î. ±ı ÿflQ›Îfi
¿oÕÎflÌ √΋ı ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…ı ›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiı Ωı›Î ±fiı ±ı¿ ¤√‰_ ‰VhÎ
Ωı¥fiı ’Ò»u_ — ““±Î‰˘ ‰ı ¿ı‹ flÎA›˘ ? ˉı◊Ì ÷‹Î‹ ¤√‰Î_ flάΩı.””
±ı‹ ¿ËÌ ÷ı‹HÎı ÷‹Î‹ ¤√‰Î_ ‰VhÎ ’ËıflÎT›Î_ ±fiı ’fi— ÁΑ ¿›Î˝.
±ËŸ◊Ì ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ‹_Õ‚ ÁÎ◊ı ’Ì’‚Ì ’‘Λν. ›iÎ’vÊ-
ÿÎÁ∞fiı ’˘÷ÎfiÎ μ÷Îflı ¬Ò⁄ Ëı÷◊Ì ⁄˘·Î‰Ìfiı ’Ò»u_ — ““¤√÷∞fi_
‰«fiÎQ≤÷fi_ iÎÎfi ωiÎÎfiÿÎÁ∞fiı Á_’ÒHν »ı ¿ı fiËŸ ? fiı ˉı Â_ ±‘Ò fl_ »ı ?””
›iÎ’vÊÿÎÁ∞±ı ¿èÎ_ — ““¤√÷∞±ı ‰«fiÎQ≤÷ ÷˘ ⁄‘Î_ ¤HÎÎT›Î_
»ı, fiı ¤…fi ’HÎ ±¬_Õ ¿flı »ı. ’HÎ ±‘Òfl_ ±ıÀ·_ »ı ¿ı ¤√÷∞ …ı‹
≥„Lƒ›˘fiÌ T≤ÏkÎ ’Î»Ì ‰Î‚Ìfiı, ±_÷fl‹Î_ ∂÷flÌfiı, lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ Á_√Î◊ı
‰Î÷˘ ¿flı »ı - ÷ı‰Ì „V◊Ï÷ fi◊Ì ¿flΉÌ. ±ıÀ·_ ±‘Òfl_ »ı.””
±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ — ““‹Îflı ÷˘ ¤√÷∞fi_ iÎÎfi ±ı‹fi_ ±ı‹
±ı‹fiÌ ÁÎ◊ı …÷_ fi flËı ±ı ÏŒ¿fl »ı.””
±ı Á‹›ı ÂÎVhÎÌ ‘‹˝÷fi›ÿÎÁı ¿èÎ_ — ““±ı ÷˘ ±ı‹fiÎ …ı‰Ì „V◊Ï÷
¿flÎT›Î ωfiÎ ÿıË ‹Ò¿‰ÎfiÎ fi◊Ì. ÷ı◊Ì ÷ı ‰Î÷fiÌ ÷‹ı ÏŒ¿fl flά¢ fiËŸ.””
±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ — ““⁄Ë ÁÎv_ ! ÷‹Îflı ⁄Îfl ‹ÏËfiÎ Á‘Ì ¿Î_¥
294 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

μ’ÎÏ‘ ◊Λ ÷ı‰_ ⁄˘·‰_ fiËŸ. ’»Ì Ë_ …wfl ¤√÷∞fiı ⁄˘·Î‰ÌÂ. ‹Îflı
ωÊı ÷‹fiı Ëı÷ »ı fiı Ë_ ¿Ë_ »\_ ÷ı‹ ÷‹ı ¿fl˘ »˘, ‹ÎÀı ÷‹ÎflÎ ‹fiÁÒ⁄Î ‹Îflı
’ÒflÎ ¿fl‰Î »ı. ‹ÎflÎ ‹fi◊Ì ÷˘ ±ı‹ »ı ¿ı ¤√÷∞fi_ iÎÎfi ⁄‘ı ≠‰÷ı˝.””
I›Îfl ’»Ì ¿ıÀ·Î¿ Á‹› ’»Ì ωiÎÎfiÿÎÁ∞ ÷◊Î ⁄ı«fl ¤√÷
‰√ıflıfiı ’HÎ ’fi— ÁΑ-ÿÌZÎÎ ±Î’‰Î‹Î_ ±Î‰Ì.

¬Îfiÿı‹Î_ ÁIÁ_√ ≠«Îfl

‘ÒÏ‚›Î‹Î_ V‰Î‹ÌlÌ Ï‰iÎÎfiÿÎÁ∞fiÎ ≠Á_√◊Ì ‰fl¬ıÕÎ √΋‹Î_
¿ı‰‚ÿÎÁ, ¤Î¥ÿÎÁ, Á¬Îfl΋ÿÎÁ ÷◊Î ±Î…\⁄Î…\fiÎ_ ⁄ÌΩ_ √΋˘‹Î_ ’HÎ
F›Î_ ωiÎÎfiÿÎÁ∞fi_ ‹_Õ‚ Œfl÷_ Ë÷_, I›Î_ ¤√÷∞fi˘ ⁄Ë … ‹ÏË‹Î
≠‰I›˘˝ ±fiı Á‰ı˝ ‹Ë‰Î …¥ ¤√÷∞fi˘ Á‹Î√‹ ¿fl‰Î ÷ˆ›Îfl ◊›Î. ±Î
‹_Õ‚ 1947fiÎ …ıà Áÿ‹Î_ ‹_⁄¥◊Ì ±Î√⁄˘À‹Î_ ‹Ë‰Î ±ÎT›_. ±ıÀ·ı
¤√÷∞, ÷ı‹fiı Á‰ı˝fiı ±ÎÀ·ı »ıÀı◊Ì ±ÎT›Î ΩHÎÌ, Ëı÷◊Ì ‹Y›Î ±fiı
‰Î÷˘ ¿flÌ CÎb_ … Á¬ ±ÎM›_.
±Î ÿflQ›Îfi ‹Ë‰Î ‹_Ïÿflfi_ ¬Î÷‹ËÒ÷˝ Ë÷_. ÷ı‹Î_ ‰fl¬ıÕÎfiÎ
¤Î¥ÿÎÁ ’ÎÀÌ·ı ’˘÷Îfi˘ Á˘fiÎfi˘ ‰ıœ wÎ. 60/-fi˘ ’Λ΋Î_ fiÎA›˘. ÷ı◊Ì
¤√÷∞ CÎHÎÎ … flÎ∞ ◊›Î.
±Î Á‰˝ ËÏfl¤@÷˘fiı ◊˘ÕÎ Ïÿ‰Á flάÌ, ‰Î÷˘ ¿flÌfiı, CÎıfl …‰Î
±ÎiÎÎ ¿flÌ. I›Îflı Á‰ı˝fiı ‹fi‹Î_ ±ı‹ ◊›_ — ““ωiÎÎfiÿÎÁ V‰Î‹Ì ¿Ëı÷Î
Ë÷Î ÷ı‰˘ ¿o¥¿ ±·˙Ï¿¿ ±fi¤‰ ±Î’HÎfiı ◊›˘ fiÏË.””
±ı‰˘ ÷ı‹fi˘ Á_¿S’ ΩHÎÌfiı ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““÷‹ı CÎıfl Ω±˘ ±fiı
÷‹ÎflÎ Á‰˝ ‹fi˘fl◊ ’ÒflÎ ◊Âı.”” ’»Ì Á˙ ‰ËÎHÎı ⁄ıÁÌ CÎıfl √›Î.

¬Îfiÿı‹Î_ Á‹ÎÏ‘ ≠¿flHÎ

CÎıfl ±Î‰Ìfiı Á˙ ¤√÷∞fiÌ ¿Ëı·Ì ‰Î÷˘ Á_¤ÎflÌfiı ±Îfi_ÿ-μIÁ‰
¿fl÷Î Ë÷Î. ÷ı‰Î‹Î_ ±ı¿ ‹ÎÁ ’»Ì Á¬Îfl΋ ’ÎÏÀ·fiı ±ı¿ÎÿÂÌfiÎ Ïÿ‰Áı
Á‹ÎÏ‘ ◊¥ ±fiı fiÎÕÌ-≠ÎHÎ ÷HÎÎ¥ √›Î. hÎHÎ ¿·Î¿ ’»Ì ΩB›Î. Á˙ ÷ıfiÌ
’ÎÁı À˘‚ı ‹‚Ì ⁄ıÃÎ Ë÷Î. ÷ı‹fiı ΩB›Î ’»Ì Á˙±ı ’Ò»u_ — ““Â_ ÿÌÃ<_ ?””
I›Îflı ÷ı ¿Ëı — ““±ı¿ ÷ı…fiÎ √˘‚Îfi˘ ‹˘À˘ Á‹ÒË ÿÌÃ˘ ±fiı ÷ı‹Î_
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 295

±fi_÷ ‹@÷˘fiÎ_ ‹_Õ‚ ‰E«ı ±ı¿ ÏÿT› ÏÁ_ËÎÁfi Ωı›_. ÷ı μ’fl ⁄ı ‹ÒÏ÷˝
Ï⁄flÎ…‹Îfi Ë÷Ì. lÌ∞‹ËÎflÎ… ÏÿT› ±·_¿Îfl˘ ÁÏË÷ Ï⁄flÎ…‹Îfi Ë÷Î
±fiı ⁄ÌΩ ±Î’HÎı ‹Ë‰ı ÿÌÃÎ Ë÷Î ÷ı ≠Î√∞ ¤√÷ ó ÷ı …ı‰Î ‹Ë‰Î‹Î_
Ë÷Î ÷ı‰Î … ó I›Î_ Ωı›Î ±fiı ËÎ◊‹Î_ ’_¬˘ ·¥fiı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ’‰fi
fiά÷Î Ë÷Î. ¿˘ÀÎfi¿˘ÏÀ ÁÒ›˝fi_ ÷ı… …ı‹Î_ »ı ±ı‰Ì ±ı ⁄_fiı ‹ÒÏ÷˝±˘
¢¤Î›‹Îfi Ë÷Ì. ’»Ì ‹fiı ¿Ëı ¿ı “ˉı Ω±˘, ÷‹ÎflÎ Á˙fiÎ ‹fi˘fl◊ ’ÒflÎ
◊›Î !” ±ı‹ ¿ËÌfiı ±ËŸ ‹˘¿S›˘.”” ±ı‹ I›Î_fiÎ Á‰ı˝ ËÏfl¤@÷˘fiı ±Ï÷›
±Îfi_ÿ ◊›˘ ±fiı Á‹ÎÏ‘◊Ì Á‰ı˝fiı CÎb_ … ±·˙Ï¿¿ ±Îç›˝ ◊›_.
⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ‘ÒÏ‚›ı Á‹ÎÏ‘fiÎ ¬⁄fl ‹˘¿S›Î. ±ıÀ·ı I›Î_fiÎ ËÏfl¤@÷˘
÷◊ΠωiÎÎfiÿÎÁ∞fi_ ‹_Õ‚ ‰fl¬ıÕÎ √›_. hÎÌ…ı Ïÿ‰Áı Á¬Îfl΋ ’ÎÏÀ·fiı
ŒflÌ Á‹ÎÏ‘ ◊¥. ÷ı‹Î_◊Ì Ω√˛÷ ◊›Î I›Îflı ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — ““±Î…ı ÷˘
¤√÷∞fi˘ ‰ı ±ËŸfiÎ …ı‰˘ fiˢ÷˘. ±Î…ı ÷˘ ÏÿT› ‹√À, ±Î¤ÒÊHÎ
‘ÎflHÎ ¿›Î* Ë÷Î_ ±fiı lÌ∞fiÌ Áı‰Î‹Î_ ÷I’fl ±fiT≤Ïk΋Î_ … ÿÌÃÎ.””
±ı ÁÎ_¤‚Ì V‰Î‹Ì ωiÎÎfiÿÎÁ∞±ı ¿èÎ_ — ““’Ëı·ı Ïÿ‰Áı ÷‹fiı
±˘‚¬Î‰‰Î ÁÎv … ¤√÷∞fi˘ ‰ı ÷◊Î w’ ±ËŸfiÎ_ …ı‰Î_ ÿı¬ÎÕuÎ_. ’HÎ
±ı ÷˘ ±ËŸ »ı ÷˘ ’HÎ ÏÿT› ÿıËı lÌ∞fiÌ Áı‰Î‹Î_ … »ı.””
±ı‰Ì flÌ÷ı ¤√÷∞±ı ’˘÷Îfi˘ ±·˙Ï¿¿ ≠÷Î’ ⁄÷ÎT›˘. Á¬Îfl΋
’ÎÏÀ·fiı » ‹ÎÁ Á‘Ì Á‹ÎÏ‘ flËÌ. ±Î¬Î ¬Îfiÿı‹Î_ ±Î ‰Î÷ ≠ÁflÌ
±fiı Á˙fiı ≠÷ÌÏ÷ ◊¥ ¿ı “lÌ∞‹ËÎflÎ… ¤√÷∞ ¶ÎflÎ ≠√À … »ı ±fiı
Á˙ ¤@÷fiÎ ‹fi˘fl◊ ’ÒflÎ ¿flı »ı.” ±Î‰Î ±ÿÔ˚¤÷ ≠÷Î’◊Ì ¬ÎfiÿıÂfiÎ
CÎHÎÎ ËÏfl¤@÷˘ ‹Ë‰Î ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fiı …‰Î ·ÎB›Î.

‹Ë‰Î ÷flŒ ≠›ÎHÎ

Á_‰÷ 1947fiÎ «Î÷‹Î˝Á‹Î_ «ÎHÎÁÿfiÎ ‰ˆz ωrfiÎ◊ ÷◊Î
¿ÎÏ·ÿÎÁ¤Î¥ ÷◊Î ‹fiÁ¬¤Î¥, ‰Á˘fiÎ «÷fl¤Î¥, ’vÊ˘k΋¤Î¥,
fiÎflfiÎ {‰ıfl¤Î¥, fiÏÕ›ÎÿfiÎ {‰ıfl̷η¤Î¥ ÷◊Î μS·ÎÁfl΋¤Î¥,
¤ÎÿflHÎfiÎ ’vÊ˘k΋, ‰Á˘fiÎ ¤Î¥·Î·¤Î¥, ’Ì…fiÎ ‹˘÷̷η¤Î¥,
hÎÎ…fiÎ ‰ˆz ÿ΋˘ÿfl ‹fiÁ¬·Î· ‰√ıflı CÎHÎÎ … ËÏfl¤@÷˘ ¤√÷∞fi˘
Á‹Î√‹ ¿fl‰Î ‰Îfl_‰Îfl ‹Ë‰Î …÷Î Ë÷Î. ¤√÷∞ ’HÎ ÷ı‹fiı Á‰˝ Á_÷˘fiÌ
296 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

¬⁄fl ’Ò»÷Î. ¬ÎÁ ¿flÌfiı ›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiÌ ’Ëı·Ì ¬⁄fl ’Ò»ı ±fiı ’»Ì
¿Ëı — ““÷ı‹fiı ÁÎflÌ ’ıÃı ¤HΉÎfi_ ¿ËıF›˘ ±fiı ±˘·Î ‘ÒÏ‚›Î‰Î‚Î ’HÎ
±Îfi_ÿ‹Î_ ËÂı.”” ±ı‹ T≤ÏkÎ ¶ÎflÎ ±Ï÷ ‹ÏË‹ÎfiÌ ‹ÒÏ÷˝ ±fiı ’˘÷ÎfiÎ
V‰w’fiÎ ¤Î‰fiı ’Î‹Ì √›ı·Î ωiÎÎfiÿÎÁ∞fiı ’HÎ ‰Îfl_‰Îfl Á_¤Îflı.
±Î‹, ±·˙Ï¿¿ ±Îfi_ÿ ¿flΉı, ‰Î÷˘ ¿flı, «Îfl-«Îfl ¿·Î¿ K›Îfi‹Î_
⁄ıÁÎÕı, ’˘÷ı ’HÎ ⁄ıÁı. ËÏfl¤@÷˘ ’HÎ ΩHÎı ±Î …√÷ … fi◊Ì ±fiı ¿ı‰‚
⁄˛õfi˘ ±Îfi_ÿ … ·Ò_À‰Îfi˘ »ı ±ı‰Ì T≤ÏkÎ◊Ì ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi, ‰Î÷˘ ±fiı
Áı‰Î‹Î_ ±ı¿Î√˛ Ï«kÎı ΩıÕÎ¥ …÷Î ±fiı ±fi‰Ï‘¿ÎÏ÷› ⁄˛õfiÎ ±Îfi_ÿfiÎ
Á¬fi˘ ±fi¤‰ ¿fl÷Î.
lΉHÎ ‹ÎÁ‹Î_ ±Î ËÏfl¤@÷˘ ‹Ë‰Î ’‘Λν I›Îflı ‹Ë‰Î‹Î_
¿˘·ıflÎfi˘ μ’ƒ‰ Ë÷˘ ±fiı ·˘¿˘ ‹Ë‰Î ¬Î·Ì ¿flÌ ⁄ÌΩ_ √΋˘‹Î_ flËı‰Î
…÷Î Ë÷Î. fl˘… ÿ˘œÁ˘-ÿ˘œÁ˘ ‹ÎHÎÁ˘ ‹fl÷Î Ë÷Î.
±Î‰˘ μ’ƒ‰ Ωı¥ ±Î ËÏfl¤@÷˘±ı Á_¿S’ ¿›˘˝ — ““±Î’HÎı ÷˘
¤√÷∞ …ı‹ ¿Ëı ÷ı‹ ¿fl‰_.””
÷ı◊Ì ¤√÷∞ ÷ı‹fi˘ Á_¿S’ ΩHÎÌ ⁄˘S›Î — ““÷‹ı ±ÎT›Î ÷ı ⁄Ë
ÁÎv_ ◊›_ ±fiı ˉı ±ËŸ ÿÁ Ïÿ‰Á flˢ ±fiı ÷‹Îv_ ‹Î◊_ ÿ¬‰Îfi_ ËÂı
÷˘ CÎıfl √›Î ’»Ì ÿ¬Âı; ’HÎ ±ËŸ ÷˘ ¿o¥ ◊Âı … fiÏË.””
’»Ì ÷˘ Á˙ ÂÎ_Ï÷◊Ì flèÎÎ. ¤√÷∞ fl˘… ÿÁ-ÿÁ ‹Î‚ÎfiÌ ‘Òfi
‰‘Îflı ¿flΉı. ¿˘¥ ÁIÁ_√Ìfiı ¿˘·ıflÎ ◊Λ ÷˘ ¤√÷∞ ÷ıfiı Ëfi‹Îfi∞fiı
’Î_« Âıfl ÷ı· «ÕΉ‰Îfi_ ¿Ëı, ±ıÀ·ı ÷fl÷ ‹ÀÌ Ω›. ±ı‰Ì flÌ÷ı ‹Ë‰ÎfiÎ
ÁIÁ_√̱˘fiı ¤√÷∞fiÎ ≠÷Î’ı ¿flÌfiı ¿o¥ … ◊›_ fiÏË. ¤√÷∞ ÿflı¿fiı
¿Ëı — ““±Î’HÎÌ ‘Ìfl… Ωı‰Î ±Î‰Î ÿˆÏ‰¿ μ’ƒ‰˘ ±Î‰Ì ’Õı, ’HÎ ‹ËÎflÎ…ı
±Î’HÎÌ Áı‰Î‹Î_ Ëfi‹Îfi∞ …ı‰Î Áı‰¿˘ ‹Ò@›Î »ı. ÷ı ¿˘¥ ÁIÁ_√Ìfiı μ’ƒ‰
fiՉΠÿıÂı … fiÏË.””

›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ÃοÏfl›˘ ‰Ÿ»Ì »ı

±Î ≠‹ÎHÎı ‹Ë‰Î‹Î_ ÃÎÁflÎ, fiÏÕ›Îÿ ÷◊Î ±‹ÿΉÎÿfiÎ ËÏfl¤@÷˘
‰Îfl_‰Îfl ¤√÷∞fi˘ Á‹Î√‹ ¿fl‰Î ±Î‰÷Î ±fiı ¤√÷∞ ’HÎ ÷ı‹fiı ‰Î÷˘
¿flÌ, ›◊Î◊˝ Á¬ ±Î’Ì, ÷ı‹fiÎ Á‰˝ ‹fi˘fl◊ ’ÒflÎ ¿fl÷Î. ¿˘ÃÎflÌ ≠¤ÿÎÁ
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 297

flÎ…\·Î ’J◊fl ¿Îœ‰Îfi_ ÏfiÏ‹kÎ ¿ÎœÌ ‹Ë‰Î √›Î ±fiı I›Î_ ’Î_« Ïÿ‰Á
¤√÷∞ ¤ı‚Î flèÎÎ. ÷ı‹HÎı ¤√÷∞fiı ‰fl÷ηfiÎ Á‰˝ Á‹Î«Îfl ±ÎM›Î
±fiı ¿èÎ_ — ““‹ËÎ’vÊÿÎÁ∞fiı ¿˘ÃÎfl‹Î_ flÎA›Î »ı ±fiı ¿ı‰≠ÁÎÿ ’flÎHÎÌ
¤_ÕÎfl‹Î_ »ı ±fiı ’fl‹ırflÎfi_ÿ∞ ‰fl÷η‹Î_ »ı.””
I›Îflı ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““’fl‹ırflÎfi_ÿ∞fiı ÷˘ lÌ ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…ı
‰fl÷η flÎA›Î »ı ±fiı Á˙fiı …‹ÎÕı »ı ±fiı ±Îfi_ÿ ¿flı »ı. ±fiı ›iÎ’vÊ-
ÿÎÁ∞ ÷˘ ÃοÏfl›˘ ‰Ÿ»Ì »ı. ÷ı F›Î_ …Âı I›Î_ ‹‹ZÎfiı «À¿˘ ‹ÎflÌfiı
≠I›ZÎ ¤√‰Îfi fiı ≠I›ZÎ Á_÷fiÌ ±˘‚¬ÎHÎ ¿flÎ‰Ì ÿıÂı.””
±ı‹ CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿flÌfiı ¿èÎ_ — ““‹Îflı …ı‰˘ ω›˘√ »ı ÷ı‰˘ … lÌ∞-
‹ËÎflÎ… ›˘√ ±Î’Âı, ‹ÎÀı ‹Ò_{΢ fiÏË.”” ±ı‹ ÷ı‹fiı ±fiı¿ ‰Î÷˘ ¿flÌ,
flÎ∞ ¿flÌ, flÎ…\·ı ‹˘¿S›Î.
Á_‰÷ 1948fiÌ Áη‹Î_ ¤√÷∞fi_ ±Î¬_ ‰Ê˝ ‹_ÏÿflfiÌ Áı‰Î ±fiı
¿◊ΉÎ÷ν‹Î_ fl÷ flèÎ_. ’˘÷ÎfiÎ Ëı÷‰Î‚Î ËÏfl¤@÷˘fiÌ Áı‰Î ·¥fiı ¤√÷∞
±Î ‹_Ïÿfl ⁄_‘Ή÷Î Ë÷Î. ¤√÷∞fiı ÂflÌflı ¬Ò⁄ ¿Áfl Ë÷Ì. ÷ı◊Ì ËÏfl¤@÷˘
÷ı‹fiÌ ÿ‰Î ‹ÎÀı fl¿‹ ‹˘¿·Î‰÷Î. ¤√÷∞ ’ÎÁı◊Ì ÷ı fl¿‹ ·¥fiı ’HÎ
‹Ë‰ÎfiÎ ¿ıÀ·Î¿ ËÏfl¤@÷˘ ‹_ÏÿflfiÎ ¿Î‹¿Î…‹Î_ ‰Î’flÌ fiά÷Î. ’fl_÷
¤√÷∞fiı ÷˘ ÿıËfiÌ @›Î_ ’fl‰Î … Ë÷Ì ! ÷ı±˘ ÷˘ ∂·ÀÎfiÎ flÎ∞ ◊÷Î.

‹Ë‰Î‹Î_ ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…lÌfiÌ ’‘fl΋HÎÌ

Á_‰÷ 1949‹Î_ ±Î«Î›˝lÌ Ï‰ËÎfl̷η∞ ‹ËÎflÎ… ‹Ë‰Î ’˘Ê
‰Ïÿ 12fiı Ïÿ‰Áı ’‘Λν.
±Î ±flÁ΋Î_, ω߷¤Î¥fiı CÎH΢ … ‹_ÿ‰ÎÕ ◊¥ √›˘ Ë÷˘ ±fiı …ı
Ïÿ‰Áı Œ>·«_ÿ¤Î¥ ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…fiı ‹Ë‰Î ’‘Îfl‰Î ±Î‹_hÎHÎ ÿı‰Î
’ÎÏ·÷ÎHÎı √›Î, ÷ı … flÎhÎı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, √˘’΂Îfi_ÿ
V‰Î‹Ì ÷◊Î ⁄ÌΩ Á_÷-’ÎÊ˝ÿ˘ ÁÏË÷ ω߷¤Î¥fiı ÿ½fi ±ÎM›Î_ ±fiı ¿èÎ_ —
““Ëη ωËÎfl̷η∞ ‹ËÎflÎ…fi_ ‹Ë‰Î ’‘Îfl‰Îfi_ Û* »ı, ±ıÀ·ı Ë‹HÎÎ_
÷‹fiı fiÏË ÷ıÕÌ …¥±ı.”” ±ı‹ ±ı ¤@÷fiı ±Î ±ÿÔ˚¤÷ Á‹ˆ›ÎfiÎ_ »ıS·Î_
ÿ½fi ‹ÎÀı ‹ËÎflÎ…ı flÎA›Î.
‹Ë‰ÎfiÎ ÁIÁ_√̱˘fiÌ ≠HÎÎ·Ì ‹…⁄ ÷ı‹HÎı ‹ËÎflÎ…lÌfi_ ±ÿÔ˚¤÷
298 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

Á΋ˆ›_ ¿›*. ‹_Ïÿfl ’ÎÁı ±ı¿ ‹˘À˘ ¿Î√‚fiÌ ¿‹Îfi‰Î‚˘ ÁÂ˘Ï¤÷ ÿfl‰ÎΩı
⁄fiÎT›˘ ÷◊Î ÂËıfl‹Î_ ÿά· ◊‰ÎfiÎ ‹Î√˝‹Î_ ’HÎ e·fi˘ ‹˘À˘ ÿfl‰ÎΩı
∂¤˘ ¿›˘˝. ÿfl⁄Îfl‹Î_◊Ì ËÎ◊Ì, C΢ÕÎ, ¨À, œ˘·, hÎÎ_ÁÎ, fi√ÎflÎ_ ‰√ıflı
Á΋√˛Ì ¤ı√Ì ¿flÌ Ë÷Ì ±fiı ‹ËÎflÎ…lÌ ⁄ËÎfl ‰ÎÕÌ‹Î_ ’‘Λν Ë÷Î I›Î_
ËÎ◊Ì w’ÎfiÌ ±_⁄ÎÕÌ Á˘÷˘ ÷ˆ›Îfl flÎA›˘ Ë÷˘.
≠◊‹ ÕıflÎ-ÏfiÂÎfi, ’λ‚ Á΋ı √›ı· C΢ÕıÁ‰Îfl, ÷ıfiÌ ’λ‚
’˘·ÌÁ Á‰Îfl ÷◊Î ’ÀΉ΂Î, ÷ıfiÌ ’λ‚ ÂflHÎÎ¥ ÷◊Î hÎÎ_ÁÎ_, ’λ‚
⁄_ÿÒ¿‘ÎflÌ ±Îfl⁄fiÌ ⁄ıfl¬, ’λ‚ ‰ÎΩ_, ’λ‚ ‹Ë‰ÎfiÎ ÂıÏÛΠ±ÎÂflı
’Î_«Á˘ - …ı‹Î_ ‹A› ¤√÷∞ ‹ËÎflÎ… …√LfiÎ◊ÌfiÎ_ fi‰Î_ ‰VhÎ ‘ÎflHÎ
¿flÌfiı ±·˙Ï¿¿ ¢¤÷Î, ’»Ì ËÏfl¤@÷˘, ’»Ì Á_÷˘ ¿Ì÷˝fi˘ ⁄˘·÷Î, ’»Ì
‹ËÎflÎ…fiÎ ±_√flZο ’ÎÊ˝ÿ˘ ±Î›‘˘ ÁÏË÷ ±fiı ’λ‚ ‹ËÎflÎ…fi˘
ËÎ◊Ì ó ±Î flÌ÷ı ±·˙Ï¿¿ ¢¤Î±ı ›@÷ Á΋ˆ›_ Á‰ÎflfiÎ ÁÎ÷◊Ì Âw ◊›_,
÷ı ÁÎÕÎ ±Ï√›Îfl ‰ÎB›ı Á˙ ‹_Ïÿfl‹Î_ ±ÎT›Î.
‹ËÎflÎ…lÌ ËÎ◊̱ı◊Ì ∂÷›Î˝ ±ıÀ·ı ÷fl÷ … ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı
ÿoÕ‰÷ ¿›Î˝. ‹ËÎflÎ…lÌ ¤√÷∞ Á΋_ Ωı¥ flèÎÎ ±fiı ’»Ì ⁄˘S›Î —
““±Î‰˘ ‰ı ÷‹ı ¿˘¥ Ïÿ‰Á ‘Λ˘˝ fiˢ÷˘ ±fiı ±Î‰_ w’ ’HÎ fiˢ÷_. ±Î
÷˘ ±·˙Ï¿¿ »ı ±fiı ⁄Ë … ÁÎv_ ¿›*.””
I›Îflı ¤√÷∞ ËÁÌfiı ⁄˘S›Î — ““±Î ÷˘ ‹ÎflÎ ¤hÎÌΩ±ı ±Î√˛Ë◊Ì
’ËıflÎT›Î_ »ı. ‰‚Ì, ‹Îflı ’HÎ ±Î‰˘ ±‰Áfl @›Î_◊Ì ? ÁÎZÎÎ÷˚ ’vÊ˘k΋
fiÎflΛHÎfiÎ ‘‹˝¿<‚fiÎ ’hÎ ‹Îflı ±Î_√HÎı ’‘Îflı ÷ı ‹Îflı ÷˘ ±Î… Â¤
±‰Áfl !”” ±ı‹ ¿ËÌfiı ‹ËÎflÎ…lÌfi˘ ËÎ◊ ’¿ÕÌfiı ‹_Ïÿfl‹Î_ ’‘Λν. I›Îfl
’»Ì flÁ˘¥ ÷ˆ›Îfl ¿flÎ‰Ì Ë÷Ì ±ıÀ·ı ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…, ÁΑ, ⁄˛õ«ÎflÌ
÷◊Î ’ÎÊ˝ÿ˘fiÌ ’_„@÷ ¿flÌ Á˙fiı …‹ÎÕuÎ.
⁄’˘flı Á‰˝ Á_÷˘-ËÏfl¤@÷˘fiÌ Á¤Î ◊¥ ±fiı ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… √ÎÿÌ-
÷Ï¿›Î fiάÌfiı ωflÎ…‹Îfi ◊›Î Ë÷Î ±fiı Á΋ı ¤√÷∞fiı √ÎÿÌ-÷Ï¿›Îfi_
±ÎÁfi ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…lÌfiÌ ±ÎiÎÎ◊Ì fiÎ¬Ì ±ÎM›_ Ë÷_.
’»Ì ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ — ““ˉı ÷‹ı ‰Î÷˘ ¿fl˘. ±Î ‰¬÷ı ÷‹ÎflÎ
Á‹Î√‹ ÁÎv Ë_ ±ÎT›˘ »\_, ±ıÀ·ı ÂÎ_Ï÷ ◊Λ ±ıÔ‰Ì ‰Î÷˘ ¿fl˘.”” ±ı ≠‹ÎHÎı
¤√÷∞fiı ¿èÎ_. ±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı CÎHÎÌ … ‘‹˝, Ïfi›‹ ÷◊Î ‰ˆflÎB› ±fiı
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 299

¤„@÷ μ’fl ‰Î÷˘ ¿flÌ.

±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…ı ¤√÷∞fiÌ ’ÒΩ ¿flΉÌ

’Ëı·Î Ïÿ‰Áı ¤√÷∞ ÷flŒ◊Ì √˘‚fiÎ «fl‹ÎfiÌ flÁ˘¥ Ë÷Ì.
±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ¬Ò⁄ flÎ∞ ◊›Î.
⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ¿˘ÃÎflÌ ≠¤ÿÎÁfiı ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ — ““¤√÷∞fiı
ÿoÕ‰÷ ¿fl˘. Ë_ fi ˢ™ I›Îflı ÷˘ ¿fl˘ »˘, ’HÎ ±Î…ı ‹ÎflÌ ±ÎiÎÎ »ı ±ıÀ·ı
ÿoÕ‰÷ ¿fl˘.”” ’»Ì ¿˘ÃÎfḻı ’Î_« ÿoÕ‰÷ ¿›Î˝.
‰‚Ì, ÿıÁÎ¥fiı ¿èÎ_ — ““¤√÷∞fiı ±Î’HÎı »Ì±ı I›Î_ Á‘Ì fl˘…
‹_Ïÿfl‹Î_ …‹ÎÕ‰Î.”” ±ı‹ ¿ËÌ ≠ÁÎÿÌfiÎ ◊΂fiÎ ·ÎÕ< ±’ÎT›Î. ’»Ì
ÿıÁÎ¥fiı ¿èÎ_ — ““¤√÷∞fiı ’ÎHÎÌ ’α˘.”” ±ıÀ·ı ÷ı‹HÎı ’ÎHÎÌ ’Λ_. ’»Ì
‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ — ““ˉı «Î_ÿ·˘ ¿flÌ ±Î ‘˘Ï÷›_ ¤√÷∞fiı ±˘œÎÕ˘.”” ±ıÀ·ı
÷ı ≠‹ÎHÎı ÿıÁÎ¥±ı ¤√÷∞fiÌ ’ÒΩ ¿flÌ. ±Î flÌ÷ı ÿıÁÎ¥±ı ¤√÷∞fiÌ
’ÒΩ ¿fl‰Ì, …‹ÎÕ‰Î, ’ÎHÎÌ ’Ή_ ‰√ıflı …ı …ı Á_¿S’˘ ¿›Î˝ Ë÷Î, ÷ı Á‰ı˝
¤√÷∞±ı ‹ËÎflÎ… ¶ÎflÎ ’ÒflÎ ¿flÎT›Î.

‘‹˝÷fi›ÿÎÁ∞ ¤√÷∞fiı «˙ÀÎ ‰E«ı ÿoÕ‰÷ ¿flı »ı

±‹ÎÁfiÎ Ïÿ‰Áı ¤√÷∞fiı ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ÷◊Î Á‰˝ Á_÷˘fiı ’˘÷Îfiı
CÎıfl ’‘fl΋HÎÌ ¿fl‰ÎfiÌ Ë÷Ì, ÷ı◊Ì ‘˘Ï÷›Î_ ·ı‰Î ‹ÎÀı ¤√÷∞ ⁄Ωfl‹Î_
¬flÌÿ ¿fl‰Î √›Î. ’flÎHÎÌ ¿ı‰≠ÁÎÿÿÎÁ∞, ÂÎVhÎÌ ‘‹˝÷fi›ÿÎÁ∞
÷◊Î ⁄˛õ«ÎflÌ K›ÎfiÎfi_ÿ∞ ±ı … ‰¬÷ı ‹Ë‰Î ±Î‰÷Î Ë÷Î ±fiı
÷ı‹HÎı ¤√÷∞fiı Ωı›Î. ÷ı‹Î_◊Ì ÂÎVhÎÌ ‘‹˝÷fi›ÿÎÁı «˙ÀÎ ‰E«ı …
¤√÷∞fiı ÿoÕ‰÷ ¿›Î˝. ±ıÀ·ı ¤√÷∞ ÷ı‹fiı ‰œuÎ ¿ı ±Î‹ ÿoÕ‰÷ fi ¿fl‰Î.
¤√÷∞ ’»Ì ‹_Ïÿfl‹Î_ ’‘Λν ±fiı ‹ËÎflÎ…lÌ ’ÎÁı ⁄ıÁÌ CÎHÎÌ
‰Î÷˘ ¿flÌ. …√LfiÎ◊ÌfiÎ_ ◊Îfi ’˘÷ı ŒÎÕ÷Î Ω› ±fiı CÎÕÌ ¿fl‰Î ±Î’÷Î
Ω›. ±ı flÌ÷ı ÁÎ_… Á‘Ì ‹ËÎflÎ…lÌ ’ÎÁı ‰Î÷˘ ¿fl÷Î Ë÷Î. ±ı‰Î‹Î_
¿<_…ωËÎflÌÿÎÁ I›Î_ ±ÎT›Î ±fiı ⁄˘S›Î — ““±ËŸ ‰Î÷˘ ◊Λ »ı ±ıÀ·ı Á‰ı˝
±ËŸ ±Î‰ı »ı ±fiı Á¤Î ¬Î·Ì ’Õı »ı.””
±ıÀ·ı ‹ËÎflÎ…ḻı ¿èÎ_ — ““⁄˘·Â˘ ‹Î ! Ë_ ‰Î÷˘ ¿flΉ_ »\_.”” ±ı‹
300 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

¿ËÌ ¤√÷∞fiı ¿èÎ_ — ““⁄ıÁ˘, ‰Î÷˘ ¿fl˘, …¢ fiÏË.””

±ıÀ·ı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““⁄Ë ÁÎv_ ‹ËÎflÎ… !”” ±ı‹ ¿ËÌ ÁΑ
¿<_…ωËÎflÌÿÎÁ∞ Á΋_ Ωı¥ ⁄˘S›Î — ““‹Îflı ÷˘ ¤√‰ÎfifiÎ ÁΑ ¿Ëı ÷ı‹
… ¿fl‰_ »ı. ÁΑ ÿ¬Î› ÷˘ ±Áfl¤Î‰ ±Î‰ı. ‹ÎÀı ÷‹ı ¿Ëı¢ ÷ı‹ ¿flÌÂ_.””
’»Ì ‹ËÎflÎ…ı ¤√÷∞fiı ¿èÎ_ — ““≠ÁÎÿÌ ·ı÷Î …Ωı.”” ’»Ì ‹ËÎflÎ…
…‹Ì flèÎÎ ±ıÀ·ı ¤√÷∞ ≠ÁÎÿ ·¥fiı CÎıfl √›Î.
¤√÷∞fiÎ √›Î ’»Ì Á‰˝ Á_÷˘±ı ÂÎVhÎÌ ‘‹˝÷fi›ÿÎÁı ⁄Ωfl ‰E«ı
¤√÷∞fiı ÿoÕ‰÷ ¿›Î˝ ÷ı Á_⁄_‘Ì CÎHÎÌ … μ’ÎÏ‘ ¿flÌ ±fiı ÂÎVhÎÌ
‘‹˝÷fi›ÿÎÁ, ’flÎHÎÌ ¿ı‰≠ÁÎÿÿÎÁ ÷◊Î ⁄˛õ«ÎflÌ K›ÎfiÎfi_ÿ∞ hÎHÎıfiı
flΩ ±’ΉÌ. ÷ı±˘ hÎHÎı ¤√÷∞fiı CÎıfl √›Î ±fiı μ’ÎÏ‘fiÌ ‰Î÷ ¿flÌ.
±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““F›Î_◊Ì ±ÎT›Î »˘ I›Î_ Ω±˘. ¤ı√Î ¤√‰Îfi
»ı.”” ÷ı◊Ì ÷ı±˘ ’λΠ√›Î.

±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…fiÌ ¤√÷∞fiı CÎıfl ’‘fl΋HÎÌ

’˘Ê ‰ÿ ±‹ÎÁfiÌ Á‰Îflı ‰Î…÷ı-√Î…÷ı ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ÷◊Î Á‰˝
Á_÷˘ ¤√÷∞fiı CÎıfl ’‘Λν. ¤√÷∞±ı ‹ËÎflÎ… ÁÎv …Ïfl›ÎfiÌ ‰VhÎ◊Ì
±ÎE»ÎÏÿ÷ ÁÂ˘Ï¤÷ √ÎÿÌ-÷Ï¿›ÎfiÌ ⁄ıÿ ¿flÌ Ë÷Ì ÷◊Î Á˙ Á_÷˘ ‹ÎÀı
√ÎÿÌ-÷Ï¿›ÎfiÌ ⁄ıÿ ¿flÌ flÎ¬Ì Ë÷Ì. ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…lÌfiÌ ’ÒΩ ¿flÌfiı
Á˘fiıflÌ Âı·_ ÷◊Î ’ÎCÎ ’ËıflÎT›Î_ ÷◊Î wÏ’›Î 100/- ¤flÌfiı ◊΂ Ãο˘fl∞
’ÎÁı ‹Ò@›˘. Á‰˝ Á_÷˘fiÌ ’ÒΩ ¿flÌ hÎHÎÁ˘ wÏ’›ÎfiÎ_ …√LfiÎ◊ÌfiÎ_ ‘˘Ï÷›Î_
±˘œÎÕuÎ_. ±ı flÌ÷ı Á‰˝fiı ’˘÷ÎfiÌ ±·˙Ï¿¿ ‹ÒÏ÷˝fi_ Á¬ ±Î’Ì, ±CÎfiÎ
±˘CÎ Ïfi‰ÎflHÎ ¿flÌ, ±’Îfl Á¬ ±ÎM›_ ±fiı Ïfifl_÷fl Á‰˝fiı VQ≤Ï÷ ◊Λ
÷ı‰Ì Ïø›Î ¿flÌ ±Îfi_ÿ ¿flÎT›˘.
’»Ì ‹ËÎflÎ…lÌ ÷◊Î Á_÷˘ ‹_Ïÿflı ’‘Λν. ⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ‹ËÎflÎ…lÌfiı
fiÌ¿‚‰Îfi_ Ë÷_. ÷ı◊Ì ÷ı‹HÎı ¤√÷∞fiı ⁄˘·Î‰Ì √œÕÎ ‹ÒÏ÷˝≠Ï÷WÃÎfiÎ
Á‹ˆ›Î‹Î_ ±Î‰‰Îfi_ ±Î√˛Ë◊Ì ±Î‹_hÎHÎ ±ÎM›_.
±Î…ı … ¤√÷∞fiÎ ¤Î¥ fiflgÁˤΥ lÌ∞‹ËÎflÎ…fi_ V‹flHÎ
¿fl÷Î_ ±ZÎfl‰ÎÁÌ ◊›Î. ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiÎ ÿıËfiÌ μkÎflÏø›Î ¿flÌ.
‹ËÎ Áÿ 2fiÎ Ïÿfiı ‹ËÎflÎ…lÌ ‹Ë‰Î◊Ì fiÌ¿Y›Î.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 301

Á_‰÷ 1949, √œ’fl‹Î_ ‹ÒÏ÷˝≠Ï÷WÃÎfi˘ Á‹ˆ›˘

ŒÎ√HÎ Áÿ 12◊Ì √œÕ΋Î_ Á‹ˆ›˘ Âw ◊÷˘ Ë÷˘. √œÕÎ Á‹ˆ›Î‹Î_
…‰Îfi_ ˢ‰Î◊Ì ¤√÷∞±ı ‹Ë‰Î‹Î_ ’˘÷ÎfiÎ ÷‹Î‹ Ëı÷‰Î‚Î ËÏfl¤@÷˘fiı
ÁÎ◊ı ±Î‰‰Î ¿èÎ_. ÷ı‹… fiÏÕ›Îÿ, ‰Á˘, Á˘∞hÎÎ, «ÎHÎÁÿ, fiÎfl ‰√ıflı
√΋˘‹Î_ ’HÎ ¿Î√‚˘ ·A›Î ±fiı Á‰ı˝ ËÏfl¤@÷˘fiı ·A›_ — ““‹Îflı √œÕı
…‰Îfi_ »ı ±fiı ±’Ò‰˝ Á‹ˆ›˘ ◊fiÎfl »ı. ‹ÎÀı Á˙±ı ±Î‰‰_.”” ±ı‹ ¿Î√‚˘
·A›Î. ’»Ì ¤√÷∞ ÷◊Î ‹Ë‰ÎfiÎ ËÏfl¤@÷˘ √œÕı …‰Î fiÌ¿Y›Î. ⁄ı-
hÎHÎ Ïÿ‰Áı Á˙ √œÕı ’ˢÓE›Î.
√œÕı ±Î‰Ìfiı ¤√÷∞ ‹ËÎflÎ…lÌfiÎ_ ÿ½fiı √›Î. ±ıÀ·ı ‹ËÎflÎ…
⁄Ë … flÎ∞ ◊›Î ±fiı ¿èÎ_ — ““÷‹˘ ±ÎT›Î ÷ı ⁄Ë … ÁÎv_ ◊›_, ÷‹ÎflÎ
μ÷ÎflÎfiÌ ÷…‰Ì… ¿flΉ_ »\_.””
±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““±‹˘±ı CÎfl ¤ÎÕı flÎA›_ »ı. ‹ÎÀı ±Î’
μ÷ÎflÎfiÌ Ï«_÷Î ¿fl¢ fiÏË.”” ±ı‹ ¿ËÌ ¤√÷∞ ’˘÷ÎfiÎ μ÷Îflı ’‘Λν.

¤√÷∞ ÷˘ ¿S’T≤ZÎ »ı
ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ÷◊Î ¿ÚWHÎ≠ÁÎÿ∞ ‰Õ˘ÿflÎ ¤HÎ÷Î Ë÷Î, ÷ı
‰ËÎHÎı ⁄ıÁÌ ¤Î‰fi√fl ±ÎT›Î ±fiı I›Î_◊Ì √œÕÎ ±ÎT›Î. √œÕ΋Î_ ÷ı‹fiı
’Ì÷Î_⁄fl ’flÎHÎÌ ‹Y›Î. ÷ı‹HÎı ’Ò»u_ — ““±ÎÀ·Î ⁄‘Î ‹fiW›˘ ¤ı√Î ◊›Î
»ı, ÷ı ÷‹fiı ÷‹ÎflÎ √v ¤√÷∞fiÎ_ ÂÌ flÌ÷ı ÿ½fi ◊Âı ?””
I›Îflı ›iÎ’vÊÿÎÁ∞±ı ¿èÎ_ — ““±ı ÷˘ ¿S’T≤ZÎ »ı. ÷ı Á‰ı˝ ‹fi˘fl◊
’ÒflÎ ¿flı »ı.”” ±ı‹ ¿ËÌ ’flÎHÎÌ ÁÎ◊ı ⁄Ωfl‹Î_ fiÌ¿Y›Î.
I›Îflı ¤√÷∞ Á΋Π‹Y›Î ±fiı ÿ½fi ◊¥ √›Î_. ±ıÀ·ı ’Ì÷Î_⁄fl
’flÎHÎÌfiı ◊›_ — ““¤√÷∞ ¬flÎ ¿S’T≤ZÎ »ı ±fiı ÷ı‹fiÎ ÏÂW› ’HÎ ¬flÎ
±¬ÒÀ l©Î‰Î‚Î »ı.””

¤√÷∞±ı ¤Î√˘‚ı ÿ½fi ÿÌ‘Î_

I›Îfl ’»Ì «ÎHÎÁÿfiÎ ‰ˆz ωrfiÎ◊¤Î¥ ÷◊Î μ‹flıÃfiÎ √˘Ï‰_ÿ¤Î¥,
Õ<_√fl¤Î¥, ‹Ë‘ÎfiÎ ‹ÏHηη, ‰Á˘fiÎ ’vÊ˘k΋ÿÎÁ, ËÏfl¤Î¥,
302 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

fiflÏÁ_ˤΥ ‰√ıflı ±Î Á‹ˆ›Î‹Î_ ±Î‰÷Î Ë÷Î. Á˙fiı ‹fi‹Î_ Á_¿S’ ◊÷˘

Ë÷˘ — ““¤√÷∞ @›Î_ ∂÷›Î˝ ËÂı ±fiı @›Îflı ÿ½fi ◊Âı ?”” ±ı‹ …ı‹ …ı‹
√œÕÎfiÌ fi∞¿ ±Î‰÷Î Ω›, ÷ı‹ ÿ½fifiÌ ÷ηΉı·Ì ‰‘Îflı fiı ‰‘Îflı ◊÷Ì
Ω›. ±ı‰Î‹Î_ ¤√÷∞ ËÎ◊‹Î_ ·˘À˘ ·¥ ¤Î√˘‚ı …÷Î Ë÷Î, ÷ı Á‰˝fiı
Á΋Π‹Y›Î ±fiı Á‰ı˝fiÎ ÿ½fifiÎ Á_¿S’ ’ÒflÎ ¿›Î˝. ¤√÷∞±ı ⁄‘Î_fiı
μ÷Îfl˘ ¿fl‰Îfi_ ¿èÎ_ ±fiı ’˘÷ı …_√· √›Î. ±ı‰Ì flÌ÷ı √œ’fl‹Î_ ÏÿT›¤Î‰
ÿı¬ÎՉΠ·ÎB›Î.
⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı Õ¤˘¥fiÎ μS·ÎÁfl΋ ÿ·Á¬fl΋ ’_ÕuÎfiı ·Z‹Ì⁄Î√‹Î_
ÿ½fi ÿÌ‘Î_ ±fiı ÷ı‹fiÎ ‹fi˘fl◊ ’ÒflÎ ¿›Î˝. ¿Îfl‰HÎfiÎ ‹ÏHηη ⁄Î’∞±ı
¿˘¥ Ïÿ‰Á ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi ¿flı·Î_ … fiÏË. ’fl_÷ ‰Õ˘ÿfl΋Î_ ÂÎVhÎÌ
›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiÌ ‰Î÷˘◊Ì ¤√÷∞fi˘ ‹ÏË‹Î ΩH›˘ Ë÷˘. ÷ı ’HÎ √œÕÎ
±ÎT›Î. ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı «ÎHÎÁÿfiÎ ¿S›ÎHΤΥ ΩfiÌ Ë÷Î. ÷ı‹fiı ÷ı‹HÎı ¿èÎ_
Ë÷_ — ““‹fiı ¤√÷∞ ±˘‚¬Î‰Ωı.”” ±ıԉ΋Î_ flV÷΋Î_ … ¤√÷∞ ‹Y›Î.
±ıÀ·ı ÿoÕ‰÷ ¿flÌ ’√ı ·ÎB›Î ±fiı ÂÎ_Ï÷ ◊¥ √¥.
‹ÏHηη ÷˘ ¤√÷∞fiÌ ’λ‚ ’λ‚ … Œ›Î˝ ¿flı. ¤√÷∞
‹_ÏÿflfiÎ «˘¿‹Î_ F›Î_ «_ÿfiÌ fiÎ¬Ì Á¤ÎV◊Îfi ¿›* Ë÷_ I›Î_ ‰Î÷˘ ¿flı ÷◊Î
‹ÎfiÎ ¤√÷fiı ±ÎÁfiı ‰Î÷˘ ¿flı, ÷ı‰Ì ±fiı¿ ≠¿ÎflfiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚Ì ÷◊Î
÷ı‹fiÌ «ıWÀÎ ±fiı ≠÷Î’ Ωı¥ ÷ı‹fiı Ïfiç› ◊¥ √›˘ ¿ı ‰«fiÎQ≤÷‹Î_
±ı¿Î_Ï÷¿ ¤@÷fiÎ_ …ı …ı ·ZÎH΢ ¿èÎÎ_ »ı ÷ı ⁄‘Î_ … ·ZÎH΢ ≠Î√∞ ¤√÷‹Î_
‹ÒÏ÷˝‹Îfi …HÎΛ »ı.

√˘·˘¿ ±fiı ±ZÎfl‘΋ ¿ı‰Ì flÌ÷ı Á‹…‰Î_ ?

¤√÷∞ ‹ÎfiÎ ¤√÷fiı ±ÎÁfiı fl˘… ¿◊Î ¿fl‰Î …÷Î. ±ı¿ ‰¬÷
¿◊ÎfiÎ ≠Á_√‹Î_ h›_⁄¿·Î·ı ’Ò»u_ — ““√˘·˘¿ ±fiı ±ZÎfl‘΋ ¿ı‰Ì flÌ÷ı
Á‹…‰Î_ ?””
I›Îflı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““√˘·˘¿fi_ ÷˘ ‹Î’ »ı ±fiı ±ZÎfl‘΋ ÷˘
±‹Î’ ±ıÀ·ı ±‘˘-∂K‰˝ ±fiı ≠‹ÎHÎı flÏË÷ »ı. ±ı‹ √˘·˘¿ ±fiı ±ZÎfl-
‘΋‹Î_ CÎH΢ ¤ıÿ »ı. lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ F›Î_ F›Î_ ¤√‰ÎfifiÎ
‘΋fiÌ ‰Î÷ ¿flÌ »ı I›Î_ ±ZÎfl‘΋fiı √˘·˘¿◊Ì …\ÿ_ ’ÎÕu_ »ı. ÷ı‹Î_ ’HÎ
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 303

’_«Î‚Î 1·Î‹Î_ ÷˘ “....÷ı◊Ì ÿı‰÷Îfi_ Á¬ ±Ï‘¿ »ı fiı ÷ı◊Ì ≥Lƒfi_ Á¬

±Ï‘¿ »ı fiı ÷ı◊Ì O≤ËV’Ï÷fi_ fiı ÷ı◊Ì ⁄˛õÎfi_ fiı ÷ı◊Ì ‰ˆ¿<_÷˘¿fi_ fiı ÷ı◊Ì
√˘·˘¿fi_ Á¬ ÷ı ±Ï‘¿ »ı ±fiı ÷ı◊Ì ¤√‰ÎfifiÎ ±ZÎfl‘΋fi_ Á¬ ±Ï÷
±Ï‘¿ »ı.” ‰‚Ì, ±ZÎfl‘΋fiÎ ‹@÷fiı VhÎÌ ¿ı ’vÊfiÌ ›˘Ïfi ±fiı √ÿαı
flÏË÷ ’vÊοÎflı «ˆ÷L›≠¿ÚÏ÷fi˘ ÿıË »ı. F›Îflı √˘·˘¿fiÎ ‹@÷fiı VhÎÌ,
’vÊfiΠωΩ÷Ì› Ï·_√ÿıË Ë˘› »ı. ±Î‹, ±ZÎfl‘΋ ±fiı √˘·˘¿ …\ÿÎ_ … »ı.
““ÏfiW¿<‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ’HÎ ·A›_ »ı ¿ı —
⁄˛õÎ flÎA›Î ÁI›·˘¿‹Î_, ω∞fiı flÎA›Î ¿ˆ·ÎÁ;
ωWbfiı flÎA›Î ‰ˆ¿<_ËÎ_, ±ı‹ ±ÎM›˘ …\…‰˘ Ïfi‰ÎÁ.
≥Lƒ flÎA›˘ ±‹flΉ÷Ì, ÂıÊ∞fiı flÎA›Î ’Î÷΂;
F›Î_ F›Î_ ¿flÌ ËÏfl±ı ±ÎiÎÎ, ÷Ì›Î_ flèÎÎ Á¬ı Áÿο΂.
⁄ƒÌ ÷‚ı flÎA›Î ∑ÊÌrfl, Ïfifl¯Î‹@÷ flÎA›Î rı÷¶Ì’‹Î_;
√˘’Ì √˘’ flÎA›Î_ √˘·˘¿ı, flÎA›Î ‹@÷ ±ZÎfl Á‹Ì’‹Î_.
±ı‹ …ı‹ …ıfiı flÎA›Î CÎÀı, ÷ı‹ flÎA›Î »ı ¿flÌ ÷’ÎÁ;
…ı‰˘ Ωı›ı ±Ï‘¿Îfl …ıfiı, ÷ı‰˘ ±ÎM›˘ »ı ±Ï‰fiÎÂ.
ó ‰«fiωϑ — 37
““‰‚Ì, ÁIÁ_Ï√∞‰fi‹Î_ ’HÎ √˘·˘¿ ±fiı ±ZÎfl‘΋ …\ÿÎ_ ⁄÷ÎT›Î_
»ı —
Œ‡Ê¸ÿÊ◊Ê‚ ÃòÊÒfl ªÙ‹Ù∑¢§ œÊ◊ øÊˇÊ⁄U◊˜ –
EÃmˬ¢ ø flÒ∑ȧáΔ¢U ‚∑§‹ÒEÿ¸‚¢÷ÎÃ◊˜ H
ó fl…\_ ≠¿flHÎ, ±. 20-16
±Î‹, √˘·˘¿ ±fiı ±ZÎfl‘΋ Á‹…‰ÎfiÌ flÌ÷ ±Î’HÎÎ ÂÎVh΋Î_ V’WÀ
»ı.””
±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌfiı ‰‚Ì ⁄˘S›Î — ““‹fiı ÷˘ ‹ÎflÎ √v±ı ±¬_Õ ¤…fi
¿fl÷Î_ Â̬T›_ »ı. ÷ı◊Ì Ë_ ¤…fifiÎ Á¬ı ÁϬ›˘ »\_ ±fiı …ı ‹Îfl˘ Á_√
¿flı ÷ıfiı ¤…fifiÎ Á¬ı ÁϬ›˘ ¿flÌ ‹ı·_ »\_.”” ±ı‰Ì flÌ÷ı CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ.
’»Ì I›Î_◊Ì ·Z‹Ì‰ÎÕ̱ı ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı …¥fiı CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ. Á˙
ËÏfl¤@÷˘ ÷◊Î Á_÷˘ ¤√÷∞fiÌ ±Î…\⁄Î…\ ‰ŸÀ‚Î¥fiı ⁄ıÁÌ √›Î. ÿflı¿fiÎ
Á_¿S’fiÎ μkÎfl ◊÷Î Ω› ±fiı Â_¿Î±˘ ÷ÒÀ÷Ì Ω›. ±ı‹ ±fiı¿ ≠¿Îflı ‰Î÷˘
304 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

◊Λ. ÷ı◊Ì Á‰ı˝fiı CÎH΢ … Á‹ÎÁ ◊›˘ ±fiı ‹ËÎflÎ… ’HÎ CÎHÎÎ … flÎ∞ ◊›Î.

‹ÎfiÎ ¤√÷ ¤√÷∞fiÎ √HÎ √Λ »ı

÷ı … flÎhÎı ¤√÷∞ ‹ÎfiÎ ¤√÷fiı ±ÎÁfiı ŒflÌ ±ÎT›Î. ÷ı‹fiı Ωı¥
‹ÎfiÎ ¤√÷ı ±ÎÁfi ±ÎM›_ ±fiı ’»Ì ’√ı ·Î√Ìfiı ¿èÎ_ — ““¤√÷∞ ! ˉı
‹fiı ÷‹Îfl˘ ·√Îflı ±‰√HÎ fi◊Ì. ⁄ÌΩ ±‰√HÎ ·ıÂı ÷ı ‹flÂı, ’HÎ Ë_ ÷˘
÷‹fiı ¬flı¬flÎ ±ı¿Î_Ï÷¿ Ωb_ »\_. ±ÎÀ·Ì μ’ÎÏ‘ ◊¥ ±fiı ÁΑ±˘ ¿ÎœÌ
‹Ò@›Î ±fiı ÁΑ ÷‹Îflı I›Î_ ±ÎT›Î, ÷ı ÷‹ÎflÌ ·√Îflı¿ ‹fl∞ ˢ› ÷˘ ⁄ÌΩı
Á_≠ÿΛ ⁄Î_‘˘ ±ı‰Ì ÷‹ÎflÌ ÁkÎÎ »ı. ‰‚Ì, ÷‹ÎflÎ ÁΑ ’HÎ ⁄Ï©‹Îfi,
ω¶Îfi ±fiı Á‰˝ ÁΑ÷ÎfiÎ_ ·ZÎHÎı ›@÷ »ı. ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ Áÿ˚B≤ËV◊˘ ÷‹ÎflÎ
ÏÂW›˘ »ı ±ı‰Ì ÷‹ÎflÌ Á΋◊a »ı. ÷˘ ’HÎ Z΋Π¿flÌ. …ı◊Ì ÷‹˘ ÷˘ ¬flı¬fl
⁄Ë … ‹˘ÀÎ »˘. ‹ÎÀı ±Î ⁄‘Î ÷‹ÎflÎ ÏÂW›˘ »ı ÷ı ‹‹ZÎ »ı, ÷ı‹fiı ÁϬ›Î
¿flΩı. ’HÎ ÷ı ⁄‘Îfiı ωÊı Ëı÷ fiÎ flά¢; ¿ÎflHÎ ¿ı, Ëı÷ flά¢ ÷˘ Á˙fiı
÷‹ÎflÎ …ı‰Î ¿fl‰Î ’ÕÂı. I›Îflı … lÌ∞‹ËÎflÎ… ±ZÎfl‘΋‹Î_ ÷ıÕÌ …Âı.””
÷ı μ’fl lÌ∞‹ËÎflÎ…ı L≤ÏÁ_ËÎfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ¿ËÌ Ë÷Ì ÷ı ‰Î÷ ¿flÌ ¿ı
““K›ÎfifiÎ ¿flfiÎflαı ÏÂW› μ’fl Ëı÷ fiÎ flά‰_. lÌ∞‹ËÎflÎ…ı L≤ÏÁ_ËÎfi_ÿ
V‰Î‹Ìfiı ’fl˘ZÎ ÂÎVhÎfi_ ºWÀÎ_÷ ±Î’Ì Á‹ΩT›_ Ë÷_ ¿ı “’Ò‰ı˝ ‰ˆ¿<_à ‘΋fi˘
±ı¿ ‹@÷ Ë÷˘. ÷ı ‰ˆ¿<_Ã’Ï÷fiÌ ≥E»Î±ı ¿flÌfiı M≤J‰Ì μ’fl ÿıË ‘flÌfiı
±ÎT›˘. ÷ı ¿˘¥ ÁÎ◊ı Ëı÷ fi flάı ±fiı ±¬_Õ ¤…fi ¿flı. ’»Ì ¿ıÀ·Î_¿ ‰Êı˝
±ı¿ √΋‹Î_ «Î÷‹Î˝Á ¿fl‰Î flè΢. I›Îflı ÷ı √΋‹Î_ ±ı¿ B≤ËV◊ı ÷ıfiÌ ⁄Ë
… Áı‰Î ¿flÌ. ÷ı◊Ì ÷ıfiÌ μ’fl ÿ›Î ·Î‰Ìfiı ◊˘ÕÌ ◊˘ÕÌ ‰Î÷˘ ÷ı fl˘… ¿flı.
±ı‹ ÷ıfiı ’˘÷Îfi˘ ÏÂW› ¿›˘˝. ’»Ì ÷˘ √΋fiÎ ⁄ÌΩ ’HÎ ¿ıÀ·Î¿ B≤ËV◊˘
÷ıfiÎ ±Î‘Ìfi ◊›Î ±fiı Á‰˝fiı Ïfi›‹ ±ÎM›Î. ◊˘Õı ¿Î‚ı ÷ıfiı ÿıË ‹Ò¿‰Îfi_
◊›_, ±ıÀ·ı ’˘÷ÎfiÎ ÏÂW›˘fiı ’ÎÁı ⁄˘·Î‰Ì Ïfi›‹-‘‹˝‹Î_ flËı‰ÎfiÌ
Ϭ΋HÎ ±Î’Ì, ’˘÷ı ‰ˆ¿<_Ñ΋‹Î_ √›˘. I›Îflı ·Z‹ÌfiÎflΛHÎ ¤√‰Îfiı ÷ıfiı
¿èÎ_ — “Ω±˘, ÷‹ı ’ı·Î ÏÂW› ¿›Î˝ »ı ÷ıfiı ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝ ’‹ÎÕÌ ·¥
±Î‰˘.” ±ı‰Ì flÌ÷ı ’λΠ‹˘¿S›Î ±fiı …L‹ ·ı‰˘ ’Õu˘ ±fiı ’˘÷ÎfiÎ …ı‰˘
¿flÌfiı ‰ˆ¿<_ËÎ_ ·¥ √›Î. ‹ÎÀı ÷‹Îflı ’HÎ …ıÀ·Î ÏÂW› ¿›Î˝ ËÂı ÷ı Á‰˝fiı
±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝ ’‹ÎÕ‰˘ ’ÕÂı. ‹ÎÀı ÏÂW›˘‹Î_ Ëı÷ fi ¿fl¢.””
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 305

±ı ÁÎ_¤‚Ì ¤√÷∞ ‹_ÿ ‹_ÿ ËÁ÷Î_ ⁄˘S›Î — ““⁄Ë ÁÎv_ ! …ı‹ ÷‹ı
¿Ëı¢ ÷ı‹ ¿flÌÂ_.””
’»Ì h›_⁄¿·Î·ı ’Ò»u_ — ““¤√‰Îfi ωfiÎ ⁄ÌΩ‹Î_ Ëı÷ ◊Λ ÷ıfiÌ
ÂÌ √Ï÷ ◊Λ ?””
I›Îflı ‹ÎfiÎ ¤√÷ı μkÎfl ¿›˘˝ — ““√˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷◊Î «ˆ÷L›Îfi_ÿ
V‰Î‹Ì ±ı‹ ¿Ëı÷Î ¿ı “…ı‹Î_ Ëı÷ ˢ› ÷ı F›Î_ ·¥ Ω› I›Î_ …‰_ ’Õı.” ‹ÎÀı
¤√‰Îfi ÷◊Î ÷ıfiÎ ’fl‹ ±ı¿Î_Ï÷¿ Á_÷ ωfiÎ ⁄ÌΩ‹Î_ Ëı÷ fi ¿fl‰_ ±fiı
∞‰ ’HÎ ±ı‹fiΠωfiÎ ⁄Ì…ı fi …Õ‰˘.”” ±ı‹ ‰Î÷ ¿flÌ.
±ıÀ·ı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ’HÎ ¤√‰Îfi ¿ı ÷ı‹fiÎ ±ı¿Î_Ï÷¿
Á_÷ ωfiÎ ⁄Ì…ı Ëı÷ fi ¿fl‰_ ±ı‰Ì ¿ıÀ·Ì¿ ‰Î÷ »ı.”” ±ı‹ ¿ËÌ ¿ıÀ·Î_¿
‰«fiÎQ≤÷ ‰_«ÎT›Î_. ’»Ì ’˘÷Îfiı μ÷Îflı ’‘Λν.
⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı Á‰Îflı ËÏfl¤@÷˘ ¤√÷∞fiÎ μ÷Îflı ÿ½fiı √›Î. I›Îflı
¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı ‰Î÷ ¿flÌ — ““÷‹Îflı ‹ÎÀı ‹Îflı ’E«ÌÁ …L‹ ‘fl‰Î ’ÕÂı
÷˘ ’HÎ ÷‹fiı ⁄‘Îfiı «˘A¬Î ¿flÌfiı ±ZÎfl‘΋‹Î_ ·¥ …¥Â, I›Îflı ÂÎ_Ï÷
◊Âı. ‰‚Ì, lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ÷˘ ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ·A›_ »ı — “¿˘¥ …L‹ ‘fl‰Îfi_
ÏfiÏ‹kÎ ÷˘ fi◊Ì, ’HÎ ±ı‰_ ÏfiÏ‹kÎ μI’Lfi ¿flÌfiı ’HÎ ¤√‰ÿÌfiÎ ‹K›‹Î_
…L‹ ·ı‰˘ lıWà »ı.””83 ±ı‹ CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ.
’»Ì ¤√÷∞ ‹_Ïÿflı ÿ½fi ¿fl‰Î Á˙ ËÏfl¤@÷˘ ÁÎ◊ı ’‘Λν. I›Î_
‹_ÏÿflfiÎ «˘¿‹Î_ ≠¤ÿÎÁ ¿˘ÃÎflÌ ÷◊Î ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ⁄_fiı ‹Y›Î. ÷ı‹HÎı
ÿ½fi ¿›Î*. ±ıÀ·ı ÷ı‹fiı ∂¤Î flάÌfiı ◊˘ÕÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ flÎ∞ ¿›Î˝.
±ıÀ·Î‹Î_ ËÎ◊̤Υ ⁄ΉÎ∞, ’vÊ˘k΋ ‰√ıflı I›Î_ ±ÎT›Î. ±ıÀ·ı
÷ı‹fiı ’HÎ ÷ı‹fiÎ Á_¿S’ ±fiÁÎfl ¿ıÀ·Ì¿ ‰Î÷˘ ¿flÌ flÎ∞ ¿›Î˝.
ÁÎ_…fiÎ ¤√÷∞ ‹_ÏÿflfiÎ «˘¿‹Î_ «_ÿfiÌ ⁄Î_‘Ì Ë÷Ì I›Î_ ’‘Λν. I›Î_
V‰Î‹Ì Ω√Î ¤@÷ ÷◊Î ⁄ÌΩ ËÏfl¤@÷˘ ⁄ıÃÎ Ë÷Î. ÷ı‹fiı ¿ıÀ·Ì¿ ‰Î÷˘
¿flÌ. ’»Ì ‹_Ïÿfl‹Î_ ÿ½fi ¿fl‰Î …÷Î_ ‰ˆzflÎ… ωrfiÎ◊¤Î¥ ÷◊Î ¿Î‚ÌÿÎÁı
’Ò»u_ — ““’ı·Î Ï⁄«ÎflÎ ‘ÒÏ‚›ı »ı ÷ıfiı @›Îflı ⁄˘·Î‰‰Î »ı ?””
I›Îflı ’˘÷ı ⁄˘S›Î — ““I›Î_ ¤·ı flèÎÎ. ±ËŸ ±Î‰Âı ÷˘ Ãı¿ÕÎ ‹ÎflÂı.””
±ıÀ·ı ‰ˆzı ¿èÎ_ — ““÷‹ı … flÎA›Î ·Î√ı »ı.””
83. √.‹. 48.
306 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

I›Îflı ¤√÷∞ ËÁÌfiı ⁄˘S›Î — ““‹ËÎflÎ…fiÌ ≥E»Î◊Ì flèÎÎ »ı.””

±ı‹ ¿ËÌ ÿ½fi ¿flÌ μ÷Îflı √›Î.

fiÎflHΤΥ±ı ±Ãı ¶Îfl¿Î ¿›*

⁄’˘flı ‰Á˘‰Î‚Îfiı μ÷Îflı ’‘Λν. I›Î_ ‰Á˘fiÎ fiÎflHΤΥ - …ı
¤Î¥ÁÎËı⁄fiÎ ¿Îfl¤ÎflÌ Ë÷Î - ÷ı‹fiı μtıÂÌfiı CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ ÷ı‹fiı ‰Â
¿flÌ ·Ì‘Î. ÷ı‹HÎı ÷fl÷ … ‰÷˝‹Îfi ‘flÎT›Î_. fiÎflHΤΥfiı ±√Îμ CÎHÎαı
‰÷˝‹Îfi ‘flÎ‰Ì ÁIÁ_√Ì ◊‰Î ‹ÎÀı ±Î√˛Ë ¿›˘˝ Ë÷˘, ’fl_÷ ’˘÷Îfiı F›Î_
Á‘Ì ÁIÁ_√‹Î_ ≠÷ÌÏ÷ fi ±Î‰ı ±fiı ‘flΉı·Î Ïfi›‹ ºœ ¿flÌfiı ’΂Ì
¿Λ ±ı‰Ì ≠ıflHÎÎ ±Î’fiÎfl ¿˘¥ ÁI’vÊ fi ‹‚ı, I›Î_ Á‘Ì ‰÷˝‹Îfi fi …
‘flΉ‰Î_ ±ı‰_ ÷ı‹HÎı fiyÌ ¿›* Ë÷_. ’fl_÷ ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi‹ÎhÎ◊Ì, Â©
‹‹ZÎ ˢ‰Î◊Ì ±_÷—¿flHÎfiÌ Á‰ı˝ T≤ÏkÎ ÷ı‹fiÌ ‹fi˘Ëfl ‹ÒÏ÷˝‹Î_ ÷HÎÎ¥ √¥
±fiı ¤√÷∞fiÌ ‰Î÷˘ ±_÷fl‹Î_ Á˘ÓÁflÌ ∂÷flÌ √¥. ¤√÷∞fi˘ ±Î‰˘
±ÿÔ˚¤÷ ≠÷Î’ ±fiı ±_÷—¿flHÎfiı „V◊fl ¿flÌ ÿı‰ÎfiÌ Â„@÷ Ωı¥, fiÎflHΤΥ
√ÿ˚√ÿ ◊¥ √›Î. ’»Ì ¤√÷∞ ÷ı‹fiı ¿˘ÃÎflı ·¥ √›Î. I›Î_ ¿˘ÃÎflÌlÌfiÌ
’ÒΩ ¿flÌ ‘˘Ï÷›Î_ ±˘œÎÕuÎ_ ±fiı ÷ı‹fiı ËÎ◊ı ¤√÷∞fiÌ ±ÎiÎÎ◊Ì ŒflÌ
‰÷˝‹Îfi ‘flÎT›Î_. ±Î ≠‹ÎHÎı fiÎflHΤΥ ¶ÎÏfl¿ÎfiÌ ›ÎhÎÎ ¿fl‰Î fiÌ¿Y›Î
Ë÷Î, ’fl_÷ ¤√÷∞fiÌ ‰Î÷˘◊Ì ÁÎZÎÎ÷˚ ÷Ì◊˝ ≠√À ÁI’vÊ ‹fiÎ¥ √›_,
±ıÀ·ı ΩhÎÎfi˘ Á_¿S’ ’Õ÷˘ ‹Ò@›˘.

fl_√ΫΛ˝fiı ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi

±Î ≠Á_√ı ¬ÎÁ ‰Õ˘ÿflÎ◊Ì ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ… lÌ ›iÎ’vÊÿÎÁfiÎ
ωzÎ√v ÂÎVhÎÌlÌ fl_√ΫΛ˝∞, ¤√÷∞fiÎ ‹ÏË‹ÎfiÌ ‰Î÷˘ ÂÎVhÎÌ∞
‹ËÎflÎ… ’ÎÁı◊Ì ÁÎ_¤‚Ìfiı, ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi ¿fl‰Î ±ËŸ ±ÎT›Î Ë÷Î.
±Î√·ı Ïÿ‰Áı ’˘÷ı ±ÎT›Î I›Îflı ÷ı‹fi˘ μ÷Îfl˘ ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fiÎ μ÷Îflı
flÎA›˘ Ë÷˘.
fiÎËÌ-’fl‰ÎflÌfiı ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ… ÷ı‹fiı ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fiı ·¥
…÷Î Ë÷Î, I›Î_ ¤√÷∞ ‹_Ïÿflı◊Ì ÿ½fi ¿flÌ ’˘÷Îfiı μ÷Îflı ’λΠ’‘Îfl÷Î
Ë÷Î. ÷ı ‹_ÏÿflfiÎ ÿfl‰ÎΩ ’ÎÁı … Á΋Π‹Y›Î. ±ıÀ·ı ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…ı
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 307

fl_√ΫΛ˝fiı ¤√÷∞fiı ⁄÷Î‰Ì ¿èÎ_ — ““±Î ‹ÎflÎ √v ≠Î√∞ ¤√÷.””

±ıÀ·ı I›Î_ «˘¿‹Î_ … fl_√ΫΛ˝ ÷fl÷ … ÁÎWÀÎ_√ ÿoÕ‰÷ ¿flÌ ¤√÷∞fiı ’√ı
·ÎB›Î. ±ıÀ·ı ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…ı ¤√÷∞fiı ¿èÎ_ — ““‹ÎflÎ √v fl_√ΫΛ˝∞
±Î’fiı ’√ı ·Î√ı »ı.””
¤√÷∞±ı ÷fl÷ … ÷ı‹fi˘ ËÎ◊ ’¿ÕÌ ∂¤Î ¿›Î˝ ±fiı ≠ı‹◊Ì ¤ıÀuÎ.
¤√÷∞fiÎ_ ≠◊‹ ÿ½fi◊Ì … ÷ı‹fiı ¤√÷∞fiÌ „V◊Ï÷fiÌ - ⁄˛õV‰w’
Á_÷fiÎ_ ·ZÎH΢fiÌ …ı …ı ‰Î÷˘ ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…ı ¿ËÌ Ë÷Ì, ÷ı ⁄‘Ì … ÷ı‹HÎı
≠Î√∞ ¤√÷‹Î_ ≠I›ZÎ ÏfiËÎ‚Ì ±fiı √ÿ˚√ÿ ◊¥ √›Î. ¤√÷∞ ÷ı‹fiÎ
‹fifiÎ Á‰˝ ¤Î‰ Á‹∞ √›Î ±fiı ‰Î_Á˘ ◊Î⁄ÕÌ ¿èÎ_ — ““±Î‰÷̿ηı
≠Ï÷WÃÎ ‰¬÷ı …wfl ’‘ÎflΩı.”” ±ı‹ ¿ËÌ ¤√÷∞ I›Î_◊Ì μ÷Îflı ’‘Λν.
¤√÷∞fiı fl_√ΫΛı˝ ÿoÕ‰÷ ¿›Î˝ ±ı ΩHÎÌ ¤ı¬ ⁄‚Ì ∂ÃuÎ. ÷ı‹HÎı
ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fiı Ã’¿˘ ±ÎM›˘ ¿ı ““±Î‰Î ’fl‘‹afiÎ xÿ›‹Î_ ±Î‰_ iÎÎfi
CηΛ ?”” ±fiı fl_√ΫΛ˝fiı ’HÎ ¿èÎ_ ¿ı ““ÿfl∞fiı ÷‹ı ÿoÕ‰÷ Â_ ¿›Î˝ !””
I›Îflı fl_√ΫΛ˝ ⁄˘·Ì ∂ÃuÎ — ““÷‹ı Â_ Á‹Ωı ? ±Î ÷˘ ±ı¿Î_Ï÷¿
¤@÷ »ı, ÷ı‹fi˘ ‹ÏË‹Î ±’Îfl »ı. ±Î ÷˘ ’fl‹ ±ı¿Î_Ï÷¿ ‹ËÎI‹Î »ı,
Á΋ÎL› Œ¿Ìfl fi◊Ì !””
fl_√ΫΛ˝fiÎ ±Î μkÎfl◊Ì Á˙ ‹fi‹Î_ Á‹Á‹Ì flèÎÎ.

≠Î√∞ ¤√÷ ! ‹ËÎflÎ…fiÌ ÂÌ ‹fl∞ »ı ?

⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ‹ÒÏ÷˝≠Ï÷WÃÎfiÎ μIÁ‰‹Î_, ·Z‹Ì‰ÎÕ̱ı Á_÷˘ ÷◊Î
ËÏfl¤@÷˘fiÌ ‹˘ÀÌ Á¤Î ¤flÎ¥ Ë÷Ì. ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…lÌ Ï‰ËÎfl̷η∞
‹ËÎflÎ… ‹K›‹Î_ ’ÎÀ μ’fl Ï⁄flÎF›Î Ë÷Î. ’ÎÀfiÌ Á΋ı √ÎÿÌ-÷Ï¿›˘
fi¬Î‰Ìfiı ¤√÷∞ ‹ËÎflÎ…fi_ ±ÎÁfi ¿›* Ë÷_. ¤√÷∞ I›Î_ Ï⁄flÎ…÷Î
Ë÷Î. ±Î ≠Á_√ı ¿o¥¿ ωZÎı’ ◊Âı ó ±ı‰_ ‹ËÎflÎ…lÌfiı …HÎΛÎ◊Ì
‹ËÎflÎ…ı ’Ò»u_ — ““≠Î√∞ ¤√÷ ! ‹ËÎflÎ…fiÌ ¿ı‰Ì ‹fl∞ »ı ÷ı ±_÷T≤˝ÏkÎ
¿flÌfiı …\±˘.””
I›Îflı ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““…ıÀ·_ ÷‹Îflı ±fiı ‹Îflı »ıÀ<_ »ı, ±ıÀ·_ …
‹Îflı ±fiı ‹ËÎflÎ…fiı ±ZÎfl‘΋‹Î_ »ıÀ<_ »ı ±fiı ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹fl∞ ωfiÎ
ÁÒ ¿<_ ’Î_ÿÕ<_ ’HÎ Ë·‰Î Á‹◊˝ fi◊Ì. ‹ËÎflÎ… ⁄Ë … flÎ∞ »ı ±fiı ±ı‹fiÌ
308 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

‹fl∞◊Ì ⁄‘_ Ïfiω˝Cfiı ’Îfl ’ÕÌ …Âı.”” ±ı‹ ¤√÷∞±ı ±Ï÷ μIÁÎË◊Ì ¿èÎ_.
¤√÷∞fiÌ ±·˙Ï¿¿ ⁄˛õ„V◊Ï÷ ±fiı lÌ∞‹ËÎflÎ… ÁÎ◊ıfiÌ ’fl‹
±ı¿÷Îfi˘ ¤Î‰ ±fiı ⁄˛õiÎÎfifiÌ ‰Êν◊Ì, ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…ı …ı‰˘ ÷ı‹fi˘
‹ÏË‹Î ¿è΢ Ë÷˘ ÷ı Á‰˝ fl_√ΫΛ˝fiı ÁÎZÎÎ÷˚’HÎı ¤√÷∞‹Î_ ÷ı Ïÿ‰Áı
…HÎΛ˘ ±fiı ¬flı¬fl ±Î ⁄˛õ„V◊Ï÷‰Î‚Î ’vÊ »ı, ±ı‰Ì ≠÷ÌÏ÷ ÷ı‹fiı ◊¥.
‹ÒÏ÷˝≠Ï÷WÃÎfi_ ¿Î‹ Ïfiω˝Cfiı ’Òfl_ ◊¥ √›_ ±ıÀ·ı ¤√÷∞ ±Î«Î›˝
‹ËÎflÎ… ÁÎ◊ı ‹_Ïÿflı ’‘Λν ±fiı I›Î_ Ãο˘fl∞fiÎ_ ÿ½fi ¿flÌ Á¤Î‹Î_
±ÎT›Î. Á¤Î‹Î_ «ıWÀÎ, K›Îfi ‰√ıflı ◊¥ flèÎÎ ’»Ì ’flÎHÎÌ fiÎflΛHÎ-
«flHÎÿÎÁ∞ ÷◊Î ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiÎ Á_¿S’ ’ÒflÎ ¿fl‰Î ‰Î÷˘ ¿flÌ.
’»Ì μ÷Îflı ±Î‰÷Î_ flV÷΋Î_, ’_ÕuÎ μS·ÎÁfl΋¤Î¥±ı ›iÎ’vÊÿÎÁ∞
¤√÷∞fiı ±Î’‰ÎfiÌ ≠ÁÎÿÌ ·ÎT›Î Ë÷Î, ÷ı ÷ı‹fiı ±Î’Ì. ÷ı ·¥ ’˘÷ı ⁄Ë
… flÎ∞ ◊›Î ±fiı μS·ÎÁfl΋¤Î¥fiı ‹Î◊ı ËÎ◊ ‹Ò@›Î.
‹ÒÏ÷˝≠Ï÷WÃÎfiÎ ±Î Á‹ˆ›Î‹Î_ ⁄Ì∞ ’HÎ ±ı¿ ±·˙Ï¿¿ ‰Î÷ ⁄fiÌ.
flÎ…¿˘ÀfiÎ ≠¿Î_Õ Ï‰¶Îfi ‹ËÌ‘fl ÂÎVhÎ̱ı ·Z‹Ì‰ÎÕÌ‹Î_ ¤flΛı·Ì Á¤Î‹Î_
ÂÎVhÎÎ◊˝ ‹ÎÀı ±ÎË˚‰Îfi ŒıÓ@›_, ’fl_÷ ±Î‰Î ≠¿Î_Õ Ï‰¶Îfi Á΋ı ÂÎVhÎÎ◊˝‹Î_
∂÷fl‰ÎfiÌ Á_≠ÿΛfiÎ ¿˘¥ ω¶Îfi Á_÷fiÌ ÏËo‹÷ fi Ë÷Ì. “±Î…ı ÷˘
Á_≠ÿΛfiÌ ·Î… …Âı” ÷ı‹ ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…fiı ’HÎ ·ÎB›_. ’fl_÷ ¤√÷∞fiÌ
≠ıfl¿ º„WÀ◊Ì ›iÎ’vÊÿÎÁ∞±ı ÂÎVhÎÎ◊˝fi_ ±ÎË˚‰Îfi {Ì·Ì ·Ì‘_. Á˙fiÎ
±Îç›˝ ‰E«ı ÷ı‹HÎı ‹ËÌ‘fl ÂÎVhÎÌfiı ’flÎV÷ ¿›Î˝. fl_√ΫΛ˝ ⁄˘·Ì ∂ÃuÎ —
““•ÁS◊Ÿ˜ ‚¢¬˝ŒÊÿ ∞∑§◊fl –”” ¤√÷∞ ±fiı ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ’HÎ ¬Ò⁄ …
≠ÁLfi ◊›Î.

fl_√ΫΛ˝fi˘ Á_¿S’ ’Òfl˘ ¿›˘˝

±ı ≠‹ÎHÎı Á‹ˆ›˘ ’Òfl˘ ◊›˘ ±fiı ¤√÷∞±ı ’HÎ ’˘÷ÎfiÎ Ëı÷‰Î‚Î
÷‹Î‹ ËÏfl¤@÷˘fiı Á¬ ±Î’Ì flÎ∞ ¿flÌ ÿÌ‘Î.
⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ’flÎHÎÌ ¿ı‰≠ÁÎÿ∞ ÷◊Î ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞,
‹Î‰Á_√ ¤√÷, Â_¿fl ¤√÷, ¿˘ÃÎflÌ ≠¤ÿÎÁ¤Î¥ ‰√ıflı CÎı·ı fiÎˉΠ…÷Î
Ë÷Î. flV÷΋Î_ ¤√÷∞fi˘ μ÷Îfl˘ ±ÎT›˘ ±ıÀ·ı ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fiı √›Î.
¤√÷∞ ¬ÎÀ·Î‹Î_ ’˘œuÎ Ë÷Î. ÷ı ÁΑfiı ±Î‰÷Î Ωı¥ ‹_ÿ ‹_ÿ ËÁ÷Î_
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 309

⁄ıÃÎ ◊›Î ±fiı ¿èÎ_ — ““±Î‰˘ ÁΑ∞ !”” ±ı‹ ¿ËÌfiı ∂¤Î ◊¥fiı ‹Y›Î.
’»Ì ¿èÎ_ — ““Á¬ı◊Ì ¤…fi ¿flΩı ±fiı ·˘¿˘fiı μ’ÿı ¿fl‰Îfi˘ ⁄Ë ±Î√˛Ë
fi flά¢. ˉı ⁄Ë ◊›_.”” ±ı‹ ¿ËÌfiı ◊˘ÕÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ ±fiı “fiÎˉÎ
Ω±˘” ±ı‹ ±ÎiÎÎ ¿flÌ.
fiÎËÌfiı ±ÎT›Î ’»Ì ÷ı‹fiı ◊˘ÕÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ ±fiı …ı ¿o¥ ’Ò»‰Îfi˘
Á_¿S’ ¿›˘˝ Ë÷˘ ÷ı ‰Î÷‹Î_ ¿ËÌ ÿÌ‘_. ’»Ì ÁΑ±ı ≠ÁÎÿÌ ‹Î√Ì ±ıÀ·ı
ÁοflfiÌ ≠ÁÎÿÌ ±Î’Ì flÎ∞ ¿›Î˝.
’»Ì ’˘÷ı fiÎËÌ-’ÒΩ ¿flÌ ‹_Ïÿfl‹Î_ ’‘Λν ±fiı I›Î_ Ãο˘fl∞fiÎ_
ÿ½fi ¿flÌ ·Z‹Ì‰ÎÕ̱ı ’‘Λν. fl_√ΫΛ˝fiı ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi ¿fl‰Îfi˘
Á_¿S’ ◊›˘ Ë÷˘ ±fiı ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiı ·¥fiı ¤√÷∞fiı μ÷Îflı
±Î‰‰ÎfiÌ ÷ˆ›ÎflÌ ¿fl÷Î Ë÷Î, ÷ı‰Î‹Î_ ¤√÷∞ ÷ı‹fiı μ÷Îflı ’‘Λν. ÂÎVhÎÌ
fl_√ΫΛ˝fiı ÷˘ ±Ï÷ ±Îfi_ÿ ◊›˘. ÷ı‹fiÎ ‹fi˘¤Î‰ Ωı¥ ¤√÷∞ ÷ı‹fiÌ
Á΋_ Ωı¥ ËV›Î ±fiı ¿èÎ_ — ““÷‹ı ‹Îfi˘ »˘ ÷ı‹… »ı. ‹ËÎflÎ…
±_√˘±_√‹Î_ flèÎÎ »ı.””
·Z‹Ì‰ÎÕ̱ı◊Ì ’λΠŒfl÷Î_ flV÷΋Î_ ’Ì÷Î_⁄fl ’flÎHÎÌ ‹Y›Î ±fiı
’√ı ·ÎB›Î. ’»Ì ’˘÷Îfiı μ÷Îflı ’‘Λν. I›Î_ ’_ÕuÎ μS·ÎÁfl΋¤Î¥, ⁄ÌΩ
’Î_«-» ËÏfl¤@÷˘fiı ·¥fiı ±ÎT›Î Ë÷Î. ÷ı‹fiı Ωı¥ ¤√÷∞±ı fl˘Ê
⁄÷ÎT›˘ ±fiı ¿èÎ_ — ““±Î‹ ÿ˘ÕÎÿ˘ÕÌ fi ¿fl‰Ì. …\„@÷ ¿flÌ ¿Î‹ ¿ÎœÌ ·ı‰_.””
±ı‹ ¿ËÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ flΩ ±Î’Ì. I›Î_ ‰Õ˘ÿflÎfiÎ √˘Ï‰_ÿ¤Î¥ ‹ÎV÷fl ÷◊Î
‹ÏHηη ±ÎT›Î. ÷ı‹fiı ’HÎ ÂÎ_Ï÷ ’‹ÎÕÌ flΩ ±Î’Ì.
±Î‹, ¤√÷∞fiÎ μ÷Îflı ‹‹ZÎ±˘fi˘ ≠‰ÎË ±¬_Õ «Î· … flËı ±fiı
¤√÷∞ … ÁÎZÎÎ÷˚ fiˆÏ‹ÊÎflH› ZÎıhÎ ‹fiÎ¥ √›_ ˢ› ÷ı‹ ÷ı‹fiÌ ’ÎÁı
…¥, ÷ı‹fiÎ_ ÿ½fi ¿flÌ, ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚Ì, ≥„Lƒ›˘-±_÷—¿flHÎfiÌ ‘ÎflÎ ¿<_ÏÃ÷
◊¥, ≥„Lƒ›˘ ωʛfiÎ ≠‰ÎË‹Î_◊Ì ËÀÌ ±fiı ¤√‰Îfi‹Î_ ΩıÕÎ¥ √¥ »ı
±ı‰_ Á¬ ËÏfl¤@÷˘ ±fi¤‰÷Î.

‹˘ÀÎ’vÊfiÌ ¿Ú’Î◊Ì ±WÀÎ_√ ›˘√ ÏÁ© ¿›˘˝ »ı

‰Õ˘ÿflÎ◊Ì flΉÁÎËı⁄ ÷◊Î ÁÌ÷Î⁄Î ±ÎT›Î_ Ë÷Î_. ÷ı ’HÎ ¤√÷∞fiÎ_
ÿ½fi ‹ÎÀı ÷ı‹fiı μ÷Îflı √›Î_. ’HÎ I›Î_ ¤√÷∞ fi ‹Y›Î, ±ıÀ·ı ¢‘÷Î_
310 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

¢‘÷Î_ ‹ÎfiÎ ¤√÷fiı ±ÎÁfiı ±ÎT›Î_. ±ËŸ ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi ◊›Î_. ’»Ì
¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı “…› V‰ÎÏ‹fiÎflΛHΔ ¿èÎÎ. ¿◊Î ’ÒflÌ ¿flÌ, ∂ÃÌfiı
’˘÷Îfiı μ÷Îflı √›Î. I›Î_ flΉÁÎËı⁄ ÷◊Î ÁÌ÷Î⁄Î ÁÎ◊ı √›Î_ ±fiı flÎhÎı
⁄Îfl ‰Î√÷Î_ Á‘Ì ⁄ıÁÌfiı ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚Ì.
⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ¤√÷∞ flΉÁÎËı⁄fiı μ÷Îflı √›Î. I›Î_ “≥„Lƒ›˘-
±_÷—¿flHÎfiÌ T≤ÏkÎfiı ¬ıÓ«Ìfiı ±ı¿Î√˛ ¿flÌ ¤…fi‹Î_ ⁄ıÁ‰_, ±ıÀ·ı ¿˘¥ ωZÎı’
fi ±Î‰ı” ±ı‹, ¤…fi ¿ı‹ ¿fl‰_ ±ı‰Ì CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ. ’»Ì ’˘÷ı ±ı ≠‹ÎHÎı
±ı¿Î√˛ T≤ÏkÎ ¿flÌ ¤…fi‹Î_ ⁄ıÃÎ. ÷ı‹fiÌ ‹ÒÏ÷˝ Ωı¥ Á‰ı˝ „V◊fl ◊¥ √›Î.
I›Î_ ÂÎVhÎÌ ⁄ÿflÌfiÎ◊ ÷◊Î ’flÎHÎÌ flÎΩfl΋ ‰√ıflı ¿ıÀ·Î¿ ‰Õ˘ÿflÎfiÎ
ËÏfl¤@÷˘ ’HÎ ⁄ıÃÎ Ë÷Î. ÷ı‹Î_ flÎΩfl΋ı ¤√÷∞fiÌ fiÎÕÌ Ωı¥ ¿èÎ_ —
““fiÎÕÌ ÿı¬Î÷Ì … fi◊Ì. ‹ÎÀı …wfl fiÎÕÌ ±fiı ≠ÎHÎfiı, ±Î ’vÊı Á_¿ı·Ì ·Ì‘Î_
»ı. ±ıÔ‰Ì ±’Îfl Á΋◊a±ı ›@÷ ±Î ’vÊ »ı.””
±ı‹ ¤√÷∞fi˘ ±’Îfl ‹ÏË‹Î Á‹F›Î ±fiı I›Î_ ⁄ıÃı·Î ËÏfl¤@÷˘fiı
’˘÷ı ¿èÎ_ — ““±Î‰Ì flÌ÷ı Ωı ¿˘¥ ¤…fi‹Î_ ⁄ıÁı ÷˘ ‹Îflı ÷ıfiı wÎ. 100/-
≥fi΋ ÿı‰_. ’HÎ ±Î ÷˘ …ıHÎı ±WÀÎ_√ ›˘√ ‹˘ÀÎ’vÊfiÌ ¿Ú’Î◊Ì ÏÁ© ¿›˘˝
ˢ› ÷ıfiÎ◊Ì … ◊Λ. ⁄ÌΩfiÌ ÷˘ ±ı „@÷ … fi◊Ì.”” ±ı‹ CÎHÎÌ ‰Î÷˘
’flÎHÎÌ flÎΩfl΋ı ¤√÷∞fiÎ ‹ÏË‹ÎfiÌ ¿flÌ. ÷ı ÁÎ_¤‚Ì flΉÁÎËı⁄ ÷◊Î
ÁÌ÷Î⁄Îfiı ±Ï÷ ±Îfi_ÿ ◊›˘.

ÁkÎÎw’ ◊¥fiı ¤√‰Îfi‹Î_ ≠ÌÏ÷ ¿fl‰Ì

⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı Á‰Îfl‹Î_ ¤√÷∞ ·Z‹Ì‰ÎÕ̱ı ÿ½fi ¿flÌ, μ÷Îflı
±Îfl΋ ¿flÌ, flÎhÎı flΉÁÎËı⁄fiÎ μ÷Îflı ’‘Λν. ±ËŸ ¤√÷∞ ’‘Îfl‰ÎfiÎ
»ı ±ı‰_ ΩHÎÌfiı Á¤Î Ï«yÎfl ¤flÎ¥ Ë÷Ì. ±ËŸ ¤√÷∞±ı ¤√‰Îfi‹Î_
¿ı‹ ≠ÌÏ÷ ¿fl‰Ì ÷ı ‰Î÷ ¿fl÷Î_ ¿èÎ_ —
““¤√‰Îfi‹Î_ ºœ ≠ÌÏ÷ ÷˘ ÁkÎÎw’ı flËı I›Îflı ◊Λ. ‹ÎÀı …ı fiÎfi˘
±◊‰Î ‹˘À˘ ’ÿÎ◊˝ ÁkÎÎw’ flËı‰Î‹Î_ ±Î‰flHÎ ¿flı, ÷ıfi˘ I›Î√ ¿flı ÷ı …
I›Î√ ÁΫ˘ ¿Ëı‰Î›. ±fiı …ıHÎı ÁkÎÎw’ ◊¥fiı ¤√‰Îfifiı ωÊı ≠ÌÏ÷ ¿flÌ
÷ıfiÌ … ≠ÌÏ÷ ÁΫÌ. ±ı‰Ì ›◊Î◊˝ ≠ÌÏ÷ ¤√‰Îfi‹Î_ ◊Λ I›Îflı ‹ÎÏ›¿
’ÿÎ◊˝ ÷E» ◊¥ Ω›. ‹ÎÀı ±ÎI‹ÏfiWÃÎ ±fiı ‰ˆflÎB› ±ı ⁄ı ÷˘ Ωı¥Âı ±fiı
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 311

±ı ⁄ı ωfiÎfi˘ …ı ≠ı‹Ì ¤@÷ …HÎÎ÷˘ ˢ› ÷ı ÷˘ ±Ï÷› L›Òfi »ı.84 ±fiı

…ı‹ ¿>÷flÎfi_ √·ÒÏÕ›_ ˢ› ÷ı ’HÎ fiÎfi_ ˢ› I›Îflı ÁÎv_ ÿÌÁı; ÷ı‹ ±ı‰ÎfiÌ
¤„@÷ ≠◊‹ ÁÎflÌ ÿÌÁı, ’HÎ ±_÷ı ¢¤ı fiÏË.85 ‹ÎÀı ±Î√‚ …ı …ı ¤@÷˘
◊¥ √›Î »ı ÷ıfiÎ ‹Î√˝‹Î_ CÎHÎÎ_ ωCfi˘ ±ÎT›Î_, ’HÎ ÷ı‹HÎı √H›Î_ fiÏË ÷˘
’Îfl ’ÕuÎ. ⁄Ï‚±ı ÿıËfiı √H›˘ fiÏË, ≠Ë˚·Îÿı ÿıËfiÌ flZÎÎfiı flZÎÎ fi ‹ÎfiÌ,
‘˛‰ı fiÎfiÌ ™‹fl‹Î_ ÷’ ±Îÿ›*, ÷ı‹ ‹_Õı ÷˘ ◊Λ. ±ıÀ·ı … V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ —
“⁄˛õw’ ◊‰Î‹Î_ ÿıË ±_÷flΛw’ »ı.” ÷ı◊Ì ÿıËfiı Ωı fi √HÎ̱ı ÷˘ ÁI’vÊ
Ωı÷Ωı÷΋Î_ ⁄˛õw’ ¿flÌ ÿı.””
±ı‰Ì flÌ÷ı Á‰˝ ≠¿Îflı ¤√‰Îfi‹Î_ ΩıÕΉÎfiÌ CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ. ÷ı◊Ì
I›Î_ ⁄ıÃı·Î ¬_¤Î÷fiÎ ¿Ï‰ flı‰ÎÂ_¿fl ±ı‹ ⁄˘S›Î — ““lÌ∞‹ËÎflÎ…,
√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷ı ‹Î_Ëı·_ ÷k‰ ±Î ≠Î√∞ ¤√÷
»ı ±fiı lÌ∞‹ËÎflÎ… ±Î… ¤√÷∞ ¶ÎflÎ ≠√À »ı.”” ±ı‹ CÎH΢ ‹ÏË‹Î
¿è΢. ÷ı◊Ì ‹‹ZÎfiÎ_ ‹fi ÂÌ÷‚ ◊›Î_ ±fiı ±ÁflfiÎ_ ‹fi ÿB‘ ◊›Î_.
±Î◊Ì, Áfl÷fiÎ ±ı¿ ‰¿Ì· ËÏfl¤@÷ ±ı¿ÿ‹ ∂¤Î ◊¥fiı ⁄˘S›Î —
““±Î Â_ ¿Ë˘ »˘ ?”” ±ı‹ ¿ËÌfiı ±Î¿‚Î ◊¥fiı ⁄˘·‰Î ‹Î_ÕuÎ.
÷ı◊Ì ¤√÷∞ ∂ÃÌ √›Î ±fiı ¿èÎ_ — ““‹Îflı ‹_Ïÿfl‹Î_ …¥fiı Ïfi›‹,
«ıWÀÎ, K›Îfi ¿fl‰_ »ı.”” ±ı‹ ¿ËÌ ’˘÷Îfiı μ÷Îflı √›Î.
⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı Á‰Îfl‹Î_ ‹ËÎflÎ…lÌfiÎ_ ÿ½fiı ¤√÷∞ √›Î. ‹ËÎflÎ…lÌ
¤√÷∞fi˘ ±ÿÔ˚¤÷ ≠÷Î’ ±fiı ⁄˛õ„V◊Ï÷ Ωı¥ CÎHÎÎ … flÎ∞ ◊›Î ±fiı
≠ÁÎÿÌfiÎ ÁοflfiÎ ’Ï՛Π±ÎM›Î. ¤√÷∞±ı ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı flΩ ‹Î√Ì
±fiı ÁÎ_…ı ’˘÷ÎfiÎ Ëı÷‰Î‚Î ËÏfl¤@÷˘ ÁÎ◊ı √œ’fl◊Ì fiÌ¿Y›Î.

±‹ÎflÌ ’ÎÁı ±¬ÒÀ fiÎb_ »ı

√œÕı◊Ì fiÌ¿‚Ì ¤√÷∞ ÁÎfl_√’fl ’‘Λν. ÁÎfl_√’fl‹Î_ ‹_Ïÿfl‹Î_
ÿ½fi ¿›Î* ±fiı ÷‹Î‹ ≠ÁÎÿÌ V◊‚˘fiÎ_ ÿ½fi ¿flÌ, I›Î_◊Ì fiÌ¿Y›Î. flÎhÎı
flV÷΋Î_ ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı ±Î‰ı· fiÏÕ›ÎÿfiÎ ÿkÎfl΋ ÿı‰Ìfl΋, fiÎflΛHΤΥ,
’vÊ˘k΋ ‰√ıflıfiı CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ ±fiı ÂÎ_Ï÷ ’‹ÎÕÌ. flV÷΋Î_ «˘Ï¿›Î÷˘±ı
84. ÁÎ. 15.
85. ÁÎ. 1.
312 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

±À¿ÎT›Î ±fiı ¿èÎ_ — ““⁄ıÁ˘ ±ËŸ. ±Î√‚ …¢ ÷˘ ·Ò_ÀÎflα˘ ·Ò_ÀÌ …Âı.””
±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““±‹ÎflÌ ’ÎÁı ±¬ÒÀ fiÎb_ »ı, ÷ı …ıfiı
·Ò_À‰_ ˢ› ÷ı ·Ò_À‰Î ±Î‰ı. ·Ò_À‰ÎfiÌ ⁄Ë … ‹Ω ’ÕÂı.”” ±ı‹ »¿‹Î_
⁄˘S›Î fiı fiÎflΛHΤΥfiı ¿èÎ_ ¿ı ⁄˘·˘ —
“Ï√fl‘ÎflÌ flı Á¬Ì ! Ï√fl‘ÎflÌ,
‹Îflı Ïfifl¤ı ±¬ÒÀ fiÎb_, Ï√fl‘ÎflÌ. Àı¿.
¬flE›_ fi ¬ÒÀı, ±ıfiı «˘fl fi ·Ò_Àı,
ÿ΋fiÌ ’ıÃı flı √Î_Ãı ⁄Î_K›_ fi »^Àı...Ï√fl‘ÎflÌ”
±ı‹ CÎHÎÌ … fl‹Ò… ¿fl÷Î fiÌ¿‚Ì √›Î ±fiı ⁄‘Îfiı ‰‚ÔÎ‰Ì ’˘÷ı ’˘÷ÎfiÎ
¤hÎÌΩ ’vÊ˘k΋ ÁÎ◊ı ‹Ë‰Î ’‘Λν.
«ˆhÎ ‹ÎÁ‹Î_ «fi̷η ±fi˘’fl΋ ‰ËÎHÎı ⁄ıÁÌ ‹Ë‰Î ±ÎT›Î. ÷ı‹fiı
hÎHÎ Ïÿ‰Á flÎ¬Ì CÎb_ Á¬ ±ÎM›_ ±fiı ‰fl. 11-16 ‰_«Î‰Ìfiı ÏÁ©
¿fl‰ÎfiÌ ±ÎiÎÎ ¿flÌ. ’»Ì ÷ı‹fiı ¿èÎ_ — ““ˉı ±Î‰‰_ ˢ› I›Îflı ‰¬÷
Ωı¥fiı ±Î‰‰_ ±fiı Á‹ˆ›Î‹Î_ fi ±Î‰‰_. ‰‚Ì, ±Î√‚◊Ì Ωı ·¬Ì …HÎΉ¢
÷˘ Ë_ √…flÎ÷‹Î_ ±Î‰Ì ±fiı I›Î_ ±Î’HÎı Á‰ı˝ ¤ı√Î ◊¥Â_.”” ±ı‹ CÎHÎÌ …
ÿı¿΂ ±fiÁÎfl ‰÷˝‰ÎfiÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ flÎ∞ ◊¥fiı flΩ ±Î’Ì.

±Î «ÏflhÎ ÁÎ_¤‚‰Î◊Ì ±‘ν ¿Î‹ÎÏÿ¿ ÿ˘Ê ⁄‚Ì …Âı

Á_‰÷ 1949fiÎ ‰ˆÂά‹Î_ ‰Õ˘ÿflÎfiÎ √˘Ï‰_ÿ¤Î¥ ÷◊Î fiÏÕ›ÎÿfiÎ
fiÎflHΤΥ ‹Ë‰Î ±ÎT›Î. ÷ı‹fiı ±Îà Ïÿ‰Á flÎA›Î ±fiı ‘‹˝, iÎÎfi,
‰ˆflÎB› Á_⁄_‘Ì CÎHÎÌ … ‰Î÷˘ ¿flÌfiı ¿èÎ_ — ““ºœ ±ÎÁfi ‰Î‚Ìfiı ⁄ıÁ‰_,
Ëη‰_-«Î·‰_ fiÏË ÷ı‹… ¬_Ωı‚‰_ ’HÎ fiÏË. …ıfi_ ¤…fi ¿fḻı »Ì±ı ÷ı
÷˘ ±_÷›Î˝‹Ì »ı, Á‰˝iÎ »ı, ÷ı ⁄‘_ ΩHÎı »ı ±fiı ÷ıfi_ ¤…fi ¿fl‰Î ⁄ıÃÎ
ˢ¥±ı I›Îflı Á‰˝ ≠¿Îflı flZÎÎ ¿flı. ‹ÎÀı º„WÀ „V◊fl ¿fl‰Ì, …ı◊Ì ±_÷—¿flHÎ
„V◊fl ◊Λ; ±fiı ÷˘ … Á¬ı◊Ì ¤…fi ◊Λ. ¤√‰Îfi‹Î_ ±¬_Õ T≤ÏkÎ flά÷Î_
Â̬‰_ fiı T≤ÏkÎ ÷ÒÀı ÷˘ ÁÎ_‘Ì ÿı‰Ì. ±ı‰˘ ±Î√˛Ë flά‰˘. Œı·ÏŒ÷Òfl fi
¿fl‰Î_.”” ±ı‹ ‰Î÷˘ ¿flÌ.
’»Ì √˘Ï‰_ÿ¤Î¥±ı ¤√÷∞fi_ ∞‰fi«ÏflhÎ …ı ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…
›iÎ’vÊÿÎÁ∞±ı Á_‰÷ 1920fiÌ Áη Á‘Ìfi_ ·A›_ Ë÷_ ÷ı ‰Î_«Ì
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 313

Á_¤Ô‚ÎT›_. ±ı ÁÎ_¤‚Ì ’˘÷ı ⁄˘S›Î — ““±Î ÁÎ_¤Y›Î ’»Ì ±‘ν ¿Î‹ÎÏÿ¿

ÂhÎ fiΠ’Î‹Ì Ω› ±ı‰_ ±Î «ÏflhÎ »ı. ’HÎ Ë_ »\_ I›Î_ Á‘Ì ≠¿Î ¿fl¢
fiËŸ.”” ±ı‹ ¿ËÌ fiÿÌ Á‘Ì ‰‚Ή‰Î ±ÎT›Î.
±Î ≠‹ÎHÎı, ËÏfl¤@÷˘fi˘ ±Ï‰fl÷ ≠‰ÎË ‹Ë‰Î «Î· … flËı ±fiı
¤√÷∞ ’HÎ ÷ı Á‰˝fiı ¿◊ΉÎ÷νfi_ Á¬ ±Î’Ì, ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝ ÏÁ© ¿fl‰ÎfiÎ
›˘√‹Î_ ΩıÕı.

¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷ ÿı¿΂fiı ’˘÷ÎfiÌ ‹fl∞ ≠‹ÎHÎı ≠‰÷ν‰ı

ωiÎÎfiÿÎÁ∞fiı ¤√÷∞fi˘ ›˘√ fi flËı ÷ı ‹ÎÀı ÷ı‹fiı ‘ÒÏ‚›Î
‹˘¿·Ì ÿı‰Î‹Î_ ±ÎT›Î Ë÷Î. ’fl_÷ ÿı¿΂ÎÏÿ¿ …ıfiı ±Îl›ı flèÎÎ »ı ±ı‰Î
‘‹˝, iÎÎfi, ‰ˆflÎB› ±fiı ¤„@÷±ı Áˉ÷˝‹Îfi …ı ¤√‰Îfi, ÷ıfiÌ ‹ÒÏ÷˝fiı
±¬_Õ xÿ›‹Î_ ‘ÎflfiÎfl ±Î Á_÷˘ ÷˘, ÿı¿΂fiı ’˘÷ÎfiÌ ‹fl∞ ±fiÁÎfl
≠‰÷ν‰ı ±ı‰Î ⁄Ï‚›Î Ë÷Î. ±ıÀ·ı V‰Î‹Ì ωiÎÎfiÿÎÁ∞±ı ¬Îfiÿı‹Î_
¤√÷∞fiÎ ‹ÏË‹ÎfiÌ ±fiı ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝fiÌ ‰Î÷˘ ¿fl‰Î ‹Î_ÕÌ; ±Î◊Ì
‘ÒÏ‚›Î, ‰fl¬ıÕÎ, Ω’Ì, ‹˘ËÎÕÌ, √fl‰ÎÕÎ, ¿˘Á_⁄Î, Á˘fi√Ìfl, Áο˘flı ‰√ıflı
√΋˘‹Î_ ¤√÷∞fi˘ ±’Îfl ‹ÏË‹Î ≠‰I›˘˝ ±fiı ËÏfl¤@÷˘ ‰Îfl_‰Îfl ‹_⁄¥
…¥, I›Î_◊Ì ‰ËÎH΋Î_ ⁄ıÁÌ ‹Ë‰Î …¥, ¤√÷∞fi˘ Á‹Î√‹ ¿fl‰Î ·ÎB›Î.

¬Îfiÿı‹Î_ ¤√÷∞fi˘ ±ÿÔ˚¤÷ ≠÷Î’

±ı … ±flÁ΋Î_ ¬ÎfiÿıÂfiÎ ‹˘ËÎÕÌ √΋fiÎ ¤A¬fi ’Àı·fiÌ ⁄Ëıfi
Ïfi_⁄ÕÌ⁄Î¥fiı Áο˘flı √΋‹Î_ ’flHÎÎT›Î_ Ë÷Î_. Ïfi_⁄ÕÌ⁄Î¥fiı ¤Ò÷ ‰‚B›_
Ë÷_. ÷ı ⁄Ë … ÿ—¬ ÿı. ¿˘¥ flÌ÷ı ÿıËfi˘ T›‰ËÎfl ¿flÌ fi ¿Λ. ±Î◊Ì,
¤A¬fi ’Àı· ‘ÒÏ‚›Î √›Î ±fiı ωiÎÎfiÿÎÁ∞fiı Á‰ı˝ Ë¿Ì¿÷ ¿ËÌ. ωiÎÎfi-
ÿÎÁ∞±ı ÷ıfiı ¿èÎ_ — ““±Î ⁄‘˘ Á_CÎ ‹Ë‰Î ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fiı Ω› »ı, ÷˘
÷‹ı ’HÎ ÷‹ÎflÌ ⁄Ëıfifiı ·¥fiı Ω±˘.”” ÷ı◊Ì ÷ı ‰¬÷ı ‰fl¬ıÕÎfiÎ ¿ı‰‚ÿÎÁ
÷◊Î ’·ÎHÎÎfiÎ fiÎflHΤΥ »fiΤΥ ‹Ë‰Î …÷Î Ë÷Î. ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı
¤A¬fi ’Àı·, ÷ı‹fiÌ ⁄Ëıfi ÷◊Î ⁄fiı‰Ìfiı ·¥fiı ‹Ë‰Î √›Î.
‹Ë‰Î ’ˢÓE›Î ’»Ì ‹_Ïÿfl‹Î_ Á˙ ÿ½fiı √›Î_. ¤√÷∞ Ωı ‹‚ı ÷˘
Á‰˝ Ë¿Ì¿÷ ¿Ëı‰Ì ±ı‰˘ Á˙±ı Á_¿S’ ¿›˘˝. ÷ı ⁄Î¥fiı ⁄ËÎfl ‹_ÏÿflfiÎ_
314 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

’√Ï◊›Î_ ’ÎÁı ⁄ıÁÎflÌ, Á‰ı˝ ±_ÿfl √›Î. I›Î_ Á¤Î‹Î_ ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi
◊›Î_. ¤√÷∞ ÷ı‹fiı Ωı¥fiı ÷fl÷ … Á¤Î‹Î_◊Ì ∂ÃuÎ ±fiı Á‰ı˝ ËÏfl¤@÷˘
’HÎ ∂ÃuÎ. ÁΑ ‰Î÷ ¿flı ÷ı ’Ëı·Î_ ÷˘ ¤√÷∞ ‹_ÏÿflfiÌ ⁄ËÎfl ’√Ï◊›Î_
’ÎÁı ’Ë˘Ó«Ì √›Î. ±ıÀ·ı ÷fl÷ … I›Î_ ⁄ıÃı·Ì ÷ı ⁄Î¥ ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi-
‹ÎhÎ◊Ì ¬ıÓ«Î¥fiı ÷ı‹fiı ’√ı ’ÕÌ √¥. ¤√÷∞ ±ı¿ÿ‹ ±ÎCÎÎ ¬ÁÌ √›Î.
’HÎ ÷ı ⁄Î¥ ÷˘ I›Î_ fiı I›Î_ … ¤√÷∞fiÌ ‹ÒÏ÷˝fiÎ_ ÿ½fi ¿fl÷Ì ‹Ò¿ ‰ÿfiı
≠Î◊˝fiÎ ¿fl÷Ì ’ÕÌ flËÌ. ¤√÷∞±ı ’ÎÁı ∂¤ı·Î ËÏfl¤@÷˘fiı ¿èÎ_ — ““±Î
⁄Î¥ ¿˘HÎ »ı ±fiı ±ıfiı Â_ Ωı¥±ı »ı ?””
I›Îflı ¬ÎfiÿıÂÌ ËÏfl¤@÷˘±ı ¿èÎ_ — ““±ı ¤A¬fi ’Àı·fiÌ ⁄Ëıfi »ı
±fiı ÷ıfiı ¤Ò÷ ‰‚B›_ »ı.”” ±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ÷ıfiÎ ÁÎ‹Ì º„WÀ ¿flÌ ¿ı
÷fl÷ ÷ı ⁄Î¥fiı Á‹ÎÏ‘ ◊¥ √¥ ±fiı ±_√‹Î_ ¤√÷∞fi˘ ≠‰ı ◊¥ √›˘.
¤Ò÷ Á‰ı˝ fiÌÁflÌ √›Î_. ⁄Î¥fiı ÷˘ ±’Îfl Á¬ ‹Y›_ ˢ› ÷ı‹ ’˘÷Îfi˘
¤Î‰ ¤Ò·Ì ¤√÷∞fiÎ V‰w’ı ‰÷˝fi ◊‰Î ·ÎB›_. ÷ıfiı ‰÷˝‹Îfi ‘flΉÌ, Á˙
¬ÎfiÿıÂÌ ËÏfl¤@÷˘fiı CÎıfl …‰Î ±ÎiÎÎ ¿flÌ.
CÎıfl ±ÎT›Î ’»Ì ±Î ⁄Î¥fiı ¤√÷∞fiÎ ≠‰ıÂ◊Ì ±¬_Õ ¤…fi ◊‰Î
‹Î_Õu_ — ““Ë_ ¤√÷∞ »\_”” ±ı‰Î »¿‹Î_ ¤√÷∞fiÎ w’ı … ⁄˘·‰Îfi_,
«Î·‰Îfi_, ¿◊Î ¿fl‰Îfi_, ±ÎÁfi ¿flÌ K›Îfi ¿fl‰Îfi_, ±ıÔ‰Ì Á‰˝ «ıWÀÎ
¤√÷∞fiÌ … - ÁËı…ı ◊‰Î ‹Î_ÕÌ. I›Îflı Á‰˝fiı ≠÷ÌÏ÷ ◊¥ ¿ı …wfl ±Î
⁄Î¥‹Î_ ¤√÷∞fi˘ ≠‰ı ◊›˘ »ı ±fiı ¤√÷∞ ±Î ¶ÎflÎ ±I›Îflı
¬Îfiÿı‹Î_ ’‘Λν »ı. ÷ı◊Ì √΋˘√΋ ±Î ⁄Î¥fiÌ ’‘fl΋HÎÌ ◊‰Î ·Î√Ì.
Á‰˝fiÎ ±_÷flfiÎ CÎÎÀ ¿Ëı, ‹fi˘fl◊ ’ÒflÎ ¿flı, ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ±Î’ı ±fiı ‰‚Ì
⁄˛õÏfiw’HÎ ’HÎ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ì ±ÿÔ˚¤÷ ¿flı. ¬ÎfiÿıÂÌ ≠ı‹Ì ¤@÷˘fiı
÷˘ ±Îfi_ÿfi˘ ±˘CÎ ‰Y›˘ ±fiı CÎıfl ⁄ıÃÎ √_√Î ‹‚Ì.
’ÏflHÎ΋ı, ±Î¬Î ¬Îfiÿı‹Î_ ¤√÷∞fiı ωÊı ’Ïfl’¿‰ ÏfiWÃÎ ±fiı
Ëı÷ CÎHÎÎfiı ◊¥ √›Î_ ±fiı ‹ÏËfiı ‹ÏËfiı Á_CÎ ‹Ë‰Î …‰Î ·ÎB›˘.
‘ÒÏ‚›Î ‹_Ïÿfl‹Î_ ‰fl÷η◊Ì ÁΑfi_ ⁄Ì…\_ ‹_Õ‚ ±ÎT›_ Ë÷_. ÷ı‹HÎı
¤√÷∞ ±Î‰˘ ±ÿÔ˚¤÷ ≠÷Î’ ±Î ⁄Î¥ ¶ÎflÎ ⁄÷Ή÷Î Ë÷Î, ÷ı Ωı›˘.
‰‚Ì, ωiÎÎfiÿÎÁ∞fi_ ‹_Õ‚ ’HÎ ¿◊Î, ‰Î÷ν, K›Îfi, ¤…fi ¿flÌ Á˙ ’ÎÁı
¤√÷∞fiÎ_ √HÎ√Îfi √Î÷Î Ë÷Î. ÷ı◊Ì ÷ı‹fiı ·ÎB›_ ¿ı Ωı ωiÎÎfiÿÎÁ∞
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 315

¬Îfiÿı‹Î_ ‰‘ flËıÂı ÷˘ ±Î¬˘ ¬Îfiÿı ¤√÷∞fi˘ ◊¥ …Âı. ÷ı◊Ì

‰fl÷η ¿Î√‚˘ ·A›Î ¿ı ““ωiÎÎfiÿÎÁ∞fiı ˉı ωÂıÊ ±Î ÿı‹Î_ flά‰Î
…ı‰Î fi◊Ì, ¿ÎflHÎ ¿ı ±Î ÿı‹Î_ ÷ı‹fiÎ μ’ÿıÂ◊Ì ±ËŸfiÎ ËÏfl¤@÷˘ ‹Ë‰Î
Ω› »ı. ‰‚Ì, ±ı¿ ⁄Î¥fiı Á‹ÎÏ‘ ◊Λ »ı ±fiı ÷ı‹Î_ ≠Î√∞ ¤√÷fi˘
≠‰ı ◊Λ »ı. ±ıÀ·ı √΋˘√΋ ±ËŸfiÎ ËÏfl¤@÷˘ ÷ı ⁄Î¥fiı ·¥fiı Œflı »ı
±fiı ÷ı ⁄Î¥ ’HÎ ⁄ÌΩfiÎ Á_¿S’˘ ¿Ëı »ı, ‰Î÷˘ ¿flı »ı ±fiı CÎHÎÎfiı ÁIÁ_√Ì
¿flı »ı.””
±Î‰Î ±Î‰Î ⁄ı-hÎHÎ ¿Î√‚˘ ¿˘ÃÎflÌ ÷◊Î ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… μ’fl
·A›Î. ±Î◊Ì, ¤√÷∞fiÎ Á_÷‹_Õ‚ μ’fl Á_‰÷ 1950fiÎ ¿ÎÏ÷˝¿ Á‹ˆ›Î
’»Ì ŒflÌ ’Î»Ì μ’ÎÏ‘ ◊Λ ÷ı‰Î Á_Ωı√˘ μ’„V◊÷ ◊›Î. ’fl_÷ ±Î«Î›˝lÌ
ωËÎfl̷η∞ ‹ËÎflÎ… ÷◊Î ¿˘ÃÎflÌ √˘‰‘˝fi¤Î¥fiÎ ≠›Ifi◊Ì ±Î ωfl˘‘
∂ÕÌ √›˘ ±fiı ∂·À<_ ÁΑ±˘ ±_ÿfl ±_ÿfl ±ÎÁfi ‹ÎÀı {CÎÕuÎ, ±ıÀ·ı ‹Ò‚
‰Î÷ ∂ÕÌ √¥. ’fl_÷ ±Î ≠Á_√fi_ ’ÏflHÎ΋ ±ıÀ·_ ÷˘ ±ÎT›_ ¿ı “¤√÷∞fiÎ
‹_Õ‚fiÎ Á_÷˘fiı ÿÒfl ÿıÂΉfl ‹˘¿·Ì ÿı‰Î, …ı◊Ì ¤√÷∞fi˘ ›˘√ ÷ı‹fiı fi
flËı;” ó ±ı‰˘ ÏfiHν› ·ı‰Î›˘.

ωiÎÎfiÿÎÁ∞fiÌ »’ˆ›Î ⁄ÿ·Ì

ÁIÁ_√ ‰‘ı »ı ’HÎ ¤√÷∞ ¶ÎflÎ ‰‘ı »ı, ¤√÷∞fi˘ ±fiı ÷ı‹fiÎ
‹_Õ‚fi˘ ‹ÏË‹Î ‰‘ı »ı ó ±Î ÷ıΩı¶ıÊ◊Ì ±Î‰Î ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝ ≠‰÷ν‰fiÎflÎ
‰ˆflÎB›‹ÒÏ÷˝ V‰Î‹ÌlÌ Ï‰iÎÎfiÿÎÁ∞ ±fiı ÷ı‹fiÎ ‹_Õ‚fiı ±Î ÿı‹Î_◊Ì
¬ÁıÕ‰ÎfiÌ ≠T≤ÏkÎ Âw ◊¥. ’fl_÷ ±Î ≠Á_√‹Î_ ’HÎ lÌ∞-V‰Î‹ÌfiÌ ≥E»Î
±ı‰Ì … Ë÷Ì ¿ı ˉı ±Î ÿı‹Î_ …ı ¿Î›˝ ¿fl‰Îfi_ Ë÷_ ÷ı ωiÎÎfiÿÎÁ∞ ¶ÎflÎ
’Òfl_ ◊›_. ˉı ÷ı‹fiı ÁIÁ_√ ‰‘Îfl‰ÎfiÎ ’Ïfll‹fi_ ±_√÷ Á¬ ±Î’‰_.
±ı◊Ì ±Î‰˘ μÿÔ˚CÎ˘Ê ◊›˘ ±fiı ¿˘ÃÎfḻı ‹ËÎflÎ…fiÌ Á·ÎË ·¥ ‘ÒÏ‚›Î
’hÎ ·A›˘ — ““V‰Î‹Ì ωiÎÎfiÿÎÁ∞±ı »’ˆ›Î …‰_.””
±Î ’hÎ ‹Y›˘ ±ıÀ·ı ωiÎÎfiÿÎÁ∞±ı ‰fl÷η ’hÎ ·A›˘ — ““±Î’fiÌ
±ÎiÎÎfiÁÎfl »’ˆ›Î …¥Â, ’fl_÷ ¤√÷∞ ÁÎ◊ı ±ı¿ ‹ÎÁ flËı‰ÎfiÌ ≥E»Î
»ı. ÷˘ ≠◊‹ ±ı flΩ ±Î’˘ ’»Ì »’ˆ›Î …¥Â.””
±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…ı ¿˘ÃÎflÌfiı ¿èÎ_ — ““◊˘ÕÎ Ïÿ‰Á˘ ⁄Îÿ …‰Î⁄ ·¬ÌÂ_.””
316 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…ı ‰Î_ÁÿÎfiÎ ÿ̉Îfifiı ¤√÷∞fi˘ ‹ÏË‹Î Á‹ΩT›˘

⁄Ì∞ ÷flŒ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiı ÿÏZÎHÎ √…flÎ÷fiı »ıÕı ¿˘Ó¿H΋Î_ ω«flHÎ
¿fl‰ÎfiÌ ±ÎiÎÎ ±Î’‰Î‹Î_ ±Î‰Ì Ë÷Ì. ÷ı‹fi_ ‹_Õ‚ ¿˘Ó¿H΋Î_ Œfl÷Î_ Œfl÷Î_
‘fl‹’fl-‰Î_ÁÿÎ ±ÎT›_. ±hÎı ‰Î_Áÿ΋Î_ ‰ÌflÁÿfiÎ ±‹Ìfi {‰ıfl¤Î¥
fiÎ◊ΤΥ ÿ̉Îfi Ë÷Î. ÷ı‹fiı ¬ıÕ΋Î_ ωiÎÎfiÿÎÁ∞fiÎ ≠Á_√◊Ì ¤√÷∞
‹ËÎflÎ…fi˘ ±I›_÷ √HÎ ±ÎT›˘ Ë÷˘. ‰‚Ì, ¤√÷∞ ‹ËÎflÎ…fiÎ ‹_Õ‚fiÎ
ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ‰Î_ÁÿÎ ’‘Λν ±ıÀ·ı ÷ı‹fiı ÿÁ Ïÿ‰Á flÎA›Î ±fiı
‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚Ì. ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fiÌ ±Ï÷ Á«˘À ±fiı ¤√÷∞fiÎ ±’Îfl
‹ÏË‹ÎfiÌ ‰Î÷˘ ó “ÁI’vÊ ±ı … ¿S›ÎHÎfi_ ¶Îfl »ı ±fiı ±ıԉΠÁI’vÊ
±Î…ı ¤√÷∞ ‹ËÎflÎ… »ı” ó ±ı ÁÎ_¤‚Ì, ÷ı‹fiı ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi ‹ÎÀı
÷̉˛ ≥E»Î ◊¥. ÷ı◊Ì ÷ı‹HÎı ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fiı ¿èÎ_ — ““¿Î√‚ ·¬Ì
¤√÷∞fiı ±ËŸ ÷ıÕΉ˘.””
I›Îflı ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ — ““¤√÷∞ ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…fiÌ
±ÎiÎΠωfiÎ fiÏË ±Î‰ı.””
±ıÀ·ı ÿ̉Îfi ÁÎËı⁄ı ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ… ÁÎ◊ı ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ±fiı
¿˘ÃÎflÌ μ’fl ¿Î√‚ ·¬Ì ‹˘¿S›˘ ±fiı ¤√÷∞fiı ±ı¿ ‹ÎÁ ‰Î_ÁÿÎ
‹˘¿·Ì Á‹Î√‹fi˘ ·Î¤ ±Î’‰Î ≠Î◊˝fiÎ ¿flÌ.
±Î ’hÎ ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…ı ‰fl÷η ±Î‰Ì ¿˘ÃÎflÌlÌfiı ±ÎM›˘.
±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ‰Õ˘ÿflÎ Ë÷Î ±ıÀ·ı ¿˘ÃÎfḻı ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fiı ¿èÎ_ —
““‰Õ˘ÿflÎ …¥fiı ‹ËÎflÎ…fiı ’Ò»Ìfiı ÏfiHν› ¿flÌÂ_.””

¤√÷∞fiı ÷ıÕΉ‰ÎfiÌ Ï‰fi_÷Ì

’»Ì ¿˘ÃÎflÌ ‰Õ˘ÿflÎ √›Î ±fiı I›Î_ ÿ̉Îfi∞fi˘ ’hÎ ‹ËÎflÎ…fiı
‰_«ÎT›˘. ‹ËÎflÎ…ı ÷fl÷ … ¤√÷∞fiı ’hÎ ·A›˘. ’HÎ ÷Î’fiı ·Ì‘ı ¤√÷∞
±ÎT›Î fiÏË. ’»Ì «ˆhÎÌ Á‹ˆ›Î‹Î_ ŒflÌ ’hÎ ‰fl÷η◊Ì ·A›˘. I›Îflı
¤√÷∞±ı μkÎfl ±ÎM›˘ — ““÷‹Îflı I›Î_ ‹ÎflÎ ±Î‰‰Î◊Ì ·˘¿˘fiı ŒÎ‰÷_ fi◊Ì,
±ıÀ·ı ‹Îflı ±Î‰‰Îfi˘ ω«Îfl ◊÷˘ fi◊Ì; ’HÎ ¿Î√‚ ¶ÎflÎ …ı ¿Î‹ ±Î’fiı
¿flΉ‰_ ËÂı ÷ı ¿flÌÂ.””
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 317

«ˆhÎÌ Á‹ˆ›Î ’»Ì ‹ËÎflÎ… ‰Á˘ ’‘Λν, I›Îflı ‰Á˘fiÎ ËÏfl¤@÷˘

±‹Ìfi ËÎ◊̤Υ ·Î·∞, ‰ÎCÎ∞¤Î¥ flCÎΤΥ, ’vÊ˘k΋ ËÏfl¤Î¥,
«÷fl¤Î¥ fiÎ◊ΤΥ, «÷fl¤Î¥ ËÎ◊̤Υ ‰√ıflı±ı ‹ËÎflÎ…lÌfiı ωfi_÷Ì
¿flÌ — ““¤√÷∞fiı ÷ıÕΉ˘ ÷˘ ÁÎv_, ±‹Îflı Á‰ı˝fiı Á‹Î√‹fi_ Á¬ ±Î‰ı.””
±ıÀ·ı ‹ËÎflÎ…ḻı ’˘÷ı ¿Î√‚ ·¬Ìfiı ±Ï÷ ±Î√˛Ë’Ò‰˝¿ ·A›_.
I›Îflı ¤√÷∞fi˘ μkÎfl ±ÎT›˘ — ““Ë_ ÿÁ Ïÿ‰Á‹Î_ …wfl ±Î‰ÌÂ.””
±Î Á‹Î«Îfl ‹‚÷Î_ ¤√÷∞fiÎ Á‰˝ VfiıË̉√˝‹Î_ ±Ï÷ μIÁÎË ±fiı
±Îfi_ÿ ≠‰÷a √›˘.
±Î Á‹ˆ›Î‹Î_ ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiı fiÏÕ›Îÿ Œfl‰ÎfiÌ Ï«ßÌ ‹‚Ì
Ë÷Ì. ±ıÀ·ı ÷ı±˘ ’HÎ fiÏÕ›Îÿ‹Î_ ¤√÷∞fiÌ flÎË Ωı÷Î flèÎÎ. ’fl_÷ ÿÁ
Ïÿ‰Á ◊›Î ±fiı ¤√÷∞ fi ’‘Λν, ±ıÀ·ı ›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiı ±Î«Î›˝
‹ËÎflÎ…ı ‰Õ˘ÿflÎ ‹˘¿S›Î.

’Ì…fiÎ …ıÃΤΥfiı ¤√÷∞fiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤Ô‚÷Î_ ±Îfi_ÿ ◊Λ »ı

±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ‰Á˘◊Ì ’·ÎHÎÎ ’‘Λν. ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿ½fiı
±Î…\⁄Î…\fiÎ CÎHÎÎ ËÏfl¤@÷˘ ±Î‰÷Î Ë÷Î. ÷ı‹Î_ ’Ì…◊Ì ‹Ò‚∞¤Î¥
÷·ÁÌÿÎÁ ’HÎ ±ÎT›Î. ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı ’Ì…fiÎ …ıÃΤΥ86 ’HÎ ’·ÎHÎÎ
±ÎT›Î. …ıÃΤΥfiı ≠◊‹◊Ì ‹Ò‚∞¤Î¥ ÁÎ◊ı CÎb_ Ëı÷ ±fiı ⁄_fiı Õ¤ÎHÎ
’ZÎfiÎ, ±ıÀ·ı ‹‚÷_ ’HÎ CÎb_ ±Î‰ı. ‰‚Ì, ‹Ò‚∞¤Î¥fiı ‹˘÷̤Υ
√˘’΂∞ …ı ¤√÷∞fiÎ ±fiL› ÏÂW› Ë÷Î, ÷ı‹fiÌ ‰Î÷˘◊Ì ¤√÷∞fiı
ωÊı VfiıË ◊›˘ Ë÷˘. ÷ı◊Ì ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿ½fiı …‰ÎfiÌ ’HÎ T≤ÏkÎ
◊¥. …ıÃΤΥ ‰Õ˘ÿfl΋Î_ ¿·Î¤‰fi‹Î_ ¤HÎ÷Î Ë÷Î. F›Îflı ‹Ò‚∞¤Î¥
’·ÎHÎÎ …‰Î ÷ˆ›Îfl ◊›Î, I›Îflı ÷ı ’HÎ ÁÎ◊ı √›Î.
⁄_fiı …HÎÎ ’Ì…◊Ì ’·ÎHÎÎ …‰Î ÁÎ◊ı fiÌ¿Y›Î. flV÷΋Î_ …ıÃΤΥ±ı
÷ı‹fiı ’Ò»u_ — ““‹Ë‰Î‰Î‚Î ≠Î√∞ ¤√÷, ·˘¿˘ ¿Ëı »ı ¿ı ¤√‰Îfi ◊›Î
»ı ±fiı ‰‚Ì œ˘Ï·›Î μ’fl ⁄ıÁı »ı ±fiı ‰Î÷˘ ¿flı »ı. ‹ÎÀı ÷ı‹fiÌ …ı ¬flÌ
Ë¿Ì¿÷ ˢ› ÷ı ‹fiı ¿Ë˘.””
±Î ÁÎ_¤‚Ì ‹Ò‚∞¤Î¥±ı ¤√÷∞fi_ ±ÎA›Îfi Âw ¿›*, ÷ı ’·ÎHÎÎ
86. ’λ‚◊Ì V‰Î‹Ì Ïfi√˝HÎÿÎÁ∞.
318 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

±ÎT›_ I›Î_ Á‘Ì ±ÎA›Îfi «ÎS›_ ±fiı …ıÃΤΥfiı ⁄Ë … ±Îfi_ÿ ±ÎT›˘.
’»Ì ‹ËÎflÎ…lÌfiÎ_ ÿ½fi ¿›Î*. …ıÃΤΥ±ı ÷˘ ¿˘¥ ‰¬÷ ‹ËÎflÎ…fiÎ_
ÿ½fi ¿flı·Î_ … fiÏË; ¿ÎflHÎ ¿ı Õ¤ÎHÎfiÎ ’Z΋Î_ ’Ëı·ı◊Ì … ±fiı Õ¤ÎHÎfiÎ
⁄_fiı ÂÎVhÎÌfiÎ ≠Á_√‹Î_ ±Î‰ı·Î. …ı◊Ì ‰fl÷η …‰Îfi˘ ≠Á_√ ◊›˘ fi Ë÷˘.
’»Ì ÿ½fi ¿flÌ ⁄_fiı …HÎÎ ’λΠŒ›Î˝. ŒflÌ flV÷΋Î_ ±ıfiÌ ±ı …
‰Î÷, ÷ı Ãıà CÎıfl ’ˢӫ÷Î_ Á‘Ì ¤√÷∞fiÎ ‹ÏË‹ÎfiÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ.
CÎıfl ±Î‰Ìfiı flÎhÎı …‹Ìfiı ŒflÌ …ıÃΤΥ ‹_Ïÿflı √›Î ±fiı I›Î_
‹Ò‚∞¤Î¥ ±ÎT›Î Ë÷Î ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı Ïfi›‹-«ıWÀÎ ¿flÌ ±fiı ’»Ì ŒflÌ
÷ı‹fiı ¿èÎ_ — ““¤√÷∞fiÎ ‹ÏË‹ÎfiÌ ‰Î÷˘ ¿fl˘.”” ±ıÀ·ı flÎÏhÎfiÎ ⁄Îfl
Á‘Ì ‹Ò‚∞¤Î¥±ı ‰Î÷˘ ¿flÌ.
’»Ì ‹Ò‚∞¤Î¥ ¿Ëı — ““ˉı ⁄Îfl ◊›Î ±fiı ‹Îflı ¬ı÷fl‹Î_ ¿’ÎÁ
¿›˘˝ »ı ±ıÀ·ı ‰ÎÁ˘ flËı‰Î …‰_ »ı, ±ıÀ·ı Ë_ ˉı …¥Â.””
I›Îflı …ıÃΤΥ±ı ¿èÎ_ — ““Ë_ ’HÎ ÁÎ◊ı ±Î‰_. ‹fiı ±Î ‰Î÷˘ ωfiÎ
«ıfi ’Õ÷_ fi◊Ì ±fiı ±Î…ı ÷˘ ÷‹˘±ı ±ı‰˘ ±Îfi_ÿ ¿flÎT›˘ »ı ¿ı ˉı CÎıfl
’HÎ √‹÷_ fi◊Ì. ‹ÎÀı Ωı flÎ∞ ˢ ÷˘ ÁÎ◊ı ±Î‰_.””
‹Ò‚∞¤Î¥fiı ’HÎ ¤√÷∞fiÌ ‰Î÷˘ ÏÁ‰Î› ⁄ÌΩı ±Îfi_ÿ fiˢ÷˘.
±fiı ‰‚Ì ±Î‰Î ‹‹ZÎ, ±ıÀ·ı ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — ““«Î·˘.””
±Î ≠‹ÎHÎı Á÷÷ «Îfl Ïÿ‰Á Á‘Ì ±Î¬Ì flÎ÷ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚Ì. ’»Ì
÷ı‹fiÌ flΩ ’ÒflÌ ◊¥ ±ıÀ·ı ‰Õ˘ÿflÎ …‰Î ÷ˆ›Îfl ◊›Î. I›Îflı ‹Ò‚∞¤Î¥±ı
¿èÎ_ — ““‰Õ˘ÿfl΋Î_ flı‰ÎÂ_¿fl¤Î¥ ÷◊Î √˘Ï‰_ÿ¤Î¥ ‹ÎV÷fl μ‹flıÃfiÎ »ı, ÷ı
⁄_fiı ¤√÷∞fiÎ Ëı÷‰Î‚Î »ı. ÷ı‹fi˘ Á‹Î√‹ ¿flΩı. ‰‚Ì, «ÎHÎÁÿfiÎ ‰ˆz
ωrfiÎ◊¤Î¥ ÷◊Î ¿ÎÏ·ÿÎÁ ’HÎ ’Òfi‹ μ’fl ‰Õ˘ÿflÎ ±Î‰ı »ı, ÷˘ ÷ı‹fi˘
’HÎ Á‹Î√‹ ¿flΩı.””
÷ı±˘ ‰Õ˘ÿflÎ √›Î ±fiı flı‰ÎÂ_¿fl¤Î¥ ÷◊Î ‹ÎV÷fl √˘Ï‰_ÿ¤Î¥fiÌ
±˘‚¬ÎHÎ ◊¥. ÿflfl˘… √˘Ï‰_ÿ¤Î¥ ’ÎÁı Ω› ±fiı ‰«fiÎQ≤÷ ‰Î_«ı.
√˘Ï‰_ÿ¤Î¥ ‰«fiÎQ≤÷ μ’fl Ïfiw’HÎ ¿flı. …ı◊Ì ÁI’vÊfiÎ ‹ÏË‹ÎfiÌ ‰Î÷
Á‹F›Î‹Î_ ±Î‰Ì. …ı‹ …ı‹ Á‹Î√‹ ◊÷˘ √›˘, ÷ı‹ ÷ı‹ lÌ∞‹ËÎflÎ…fi˘
Á‰˘˝’flÌ Ïfiç› ’HÎ ◊÷˘ √›˘ ±fiı ±ZÎfl⁄˛õ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷◊Î
Áÿ˚√v √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi˘ ‹ÏË‹Î ’HÎ Á‹Ω›˘. ≠◊‹ ÁIÁ_√Ì Ë÷Î
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 319

I›Îflı ÁΑÎflHÎ iÎÎfi Ë÷_, ’HÎ ±Î‰Î Á‰˘˝’flÌ ¤Î‰fi˘ ‹ËÎflÎ… ÷◊Î
V‰Î‹Ìfi˘ Ïfiç› fiˢ÷˘. ÷ı Ïfiç› ±Î Á‹Î√‹◊Ì ◊¥ √›˘ ±fiı
¤√÷∞ ‹ËÎflÎ… ’fl‹ ±ı¿Î_Ï÷¿ ÁI’vÊ »ı ±ı‰Ì ºœ÷Î ’HÎ ◊¥ √¥.
¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi ¿›Î* ’Ëı·Î_ … ÷ı‹fi˘ ÷◊Î ÷ı‹fiÎ ÏÂW›˘fi˘ ±Ï÷›
‹ÏË‹Î ÷ı‹fiı Á‹Ω›˘. ±Î◊Ì ÁIÁ_√fi˘ ⁄Ë … ‰ı√ ·ÎB›˘ ±fiı ±ÎÃ
Ïÿ‰Áı ±ı¿ ‰¬÷ ‹_Ïÿflı ÿ½fiı …÷Î, ÷ı ˉı fl˘… …‰Î ·ÎB›Î. ±Î‰˘
±ÿÔ˚¤÷ fl_√ ·Î√Ì √›˘.

’Ì…fiÎ ‹_Ïÿfl‹Î_ …ıÃΤΥfiı ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi

±ı¿ Ïÿ‰Á ÷ı‹fiı ω«Îfl ◊›˘ ¿ı ˉı ’Ì… …‰Îfi_ ◊Âı I›Îflı ‹_Ïÿfl‹Î_
Õ¤ÎHÎfiÎ ÁΑfi˘ ’ZÎ ‹Ò¿Ìfiı ‰fl÷ηfiÎ ÁΑ ÷flŒ ⁄ıÁ‰_ ’ÕÂı. ±ıÀ·Ì
±Î_ÀÌ …wfl fiÕÂı. ±ı‹ ‹Ò_{‰HÎ ◊ԉΠ·Î√Ì. ’fl_÷ …ı ≠I›ZÎ ¤√‰÷˚V‰w’
Á_÷‹Î_ ΩıÕΛΠ»ı, ÷ıfiÌ flZÎÎ ÷˘ ‹ËÎflÎ… ’˘÷ı … ¿flı »ı. ±Î◊Ì, F›Îflı
’Ì… …‰Îfi_ ◊›_ ±fiı ‹_Ïÿfl‹Î_ ÿ½fi ¿fl‰Î √›Î I›Îflı ‰fl÷η ’ZÎfiÎ ÁΑ
F›Î_ ⁄ıÃÎ Ë÷Î I›Î_ ÷ı‹fiı ÁÎZÎÎ÷˚ ¤√÷∞ ‹ËÎflÎ…fiÎ_ rı÷ ‰VhÎ, ¬ıÁ
÷◊Î ‹Î◊ı ¿ÎÏÛΉÎÕÌ ŒıÓÀ˘ ⁄Î_‘ı·˘ ó ±ıÔ‰Î_ ±·˙Ï¿¿ ÿ½fi ◊›Î_. ÷ı◊Ì
ÁÌ‘Î ¤√÷∞fiÎ ±ÎÁfiı ‰fl÷ηfiÎ ÁΑ ÷flŒ …¥ ÷ı‹HÎı ÿoÕ‰÷ ¿›Î˝.
Õ¤ÎHÎfiÎ ÁΑ …√I’ΉfiÿÎÁ∞fi_ ‹_Õ‚ Á΋ı ⁄ıÃı·_. ÷ı‹HÎı ±Î Ωı¥ ¿èÎ_ —
““±ı·Î, ±_÷ı ±Î … ¿›* fiı ?””
I›Îflı …ıÃΤΥ±ı ¿èÎ_ ¿ı ““ËÎ ¿›*, ¿›*.”” ±ı‹ ⁄ı ‰¬÷ ¿ËÌ
‰fl÷ηfiÎ ÁΑ ÷flŒ ⁄ıÃÎ. ’»Ì Ωı›_ ÷˘ ¤√÷∞ ÿı¬Î›Î fiÏË. ÷ı◊Ì ÷ı‹fiı
±Îç›˝ ◊›_. ’fl_÷ ’»Ì Á‹Ω›_ ¿ı ±Î ÷˘ ‹Ë˘⁄÷ ‹¿Î‰‰Î … ¤√÷∞±ı
ÿ½fi ±Î’Ì ±Î‹ ¿flÎT›_. ±_÷fl‹Î_ ±Ï÷› ±Îfi_ÿ ◊›˘. I›Îfl◊Ì F›Î_
Á‘Ì ’Ì…‹Î_ flèÎÎ I›Î_ Á‘Ì ‰fl÷ηfiÎ ÁΑ ¤ı√Î ⁄ıÁÌfiı … ¿◊ΉÎ÷ν
¿fl‰Î ·ÎB›Î.

¤√÷∞ fiÏÕ›Îÿ‹Î_
Á_‰÷ 1950‹Î_ ‰ˆÂά ‰Ïÿ 9‹ÌfiÌ flÎhÎı ¤√÷∞ ‹ı·‹Î_ fiÏÕ›Îÿ
’‘Λν ±fiı {‰ıfl̷η¤Î¥fiı I›Î_ μ÷Îfl˘ ¿›˘˝. flÎhÎı ¤√÷∞ ’‘Λν ΩHÎÌ
320 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

±Î…\⁄Î…\fiÎ CÎHÎÎ ËÏfl¤@÷˘ {‰ıfl̷η¤Î¥fiı I›Î_ ±Î‰‰Î ·ÎB›Î.

¤√÷∞ ‹ÎÀı fi‰˘ ¬ÎÀ·˘, fi‰Ì ’ÎÀÌ ¤flÌfiı ÷ˆ›Îfl flÎA›˘ Ë÷˘ ±fiı ÷ı
μ’fl fi‰_ … √Îÿ·_, rı÷ ±˘»ÎÕı ÁÏË÷ ’Î◊flÌ ÷ˆ›Îfl flÎA›_ Ë÷_. ÷ı μ’fl
¤√÷∞ Ï⁄flÎ…‹Îfi ◊›Î.
flÎhÎı Œ@÷ ÿÒ‘-’˙ӱΠÃο˘fl∞fiı ‘flΉÌfiı …Q›Î ±fiı ¿◊Î ¿flÌ. ⁄Ì…ı
Ïÿ‰Áı ±ı¿ÎÿÂÌ Ë˘‰Î◊Ì ÁÎ⁄ÿÎHÎÎfiÌ ¬Ì«ÕÌ …Q›Î. ⁄ÎflÁı
{‰ıfl̷η¤Î¥±ı ’Î¿Ì flÁ˘¥ ⁄fiÎ‰Ì ’ÎflHÎÎ_ ¿flÎT›Î_, ’»Ì ’Ò…fi ¿flÌ
wÏ’›Î 25/-fi_ Âı·_ ±˘œÎÕu_. ¤√÷∞fiÌ ≥E»Î ‹…⁄ {‰ıfl̷η¤Î¥±ı
‰fl÷η ¿˘ÃÎflÌlÌfiı ¬⁄fl ±ÎM›Î ¿ı ““¤√÷∞ fiÏÕ›Îÿ ’‘Λν »ı.””
{‰ıfl̷η¤Î¥±ı √΋˘√΋ ¿Î√‚˘ ·¬Ì ¤√÷∞ ’‘Λν »ı ÷ı
Á‹Î«Îfl ËÏfl¤@÷˘fiı ±ÎM›Î. ¿˘ÃÎfḻı ‰fl÷η◊Ì ‹ËÎflÎ…fiı ‰Õ˘ÿflÎ
Á‹Î«Îfl ·A›Î ±fiı ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fiı ’HÎ Á‹Î«Îfl ±ÎM›Î —
““¤√÷∞ fiÏÕ›Îÿ ’‘Λν »ı, ’HÎ I›Î√̱ı ÿ½fi ¿fl‰Î fi …‰_. ±‹˘
¤√÷∞fiı ‰Õ˘ÿflÎ ‹˘¿·ÌÂ_.””
‰Õ˘ÿflÎ {‰ıfl̷ηfi˘ ¿Î√‚ ±Î‰÷Î_ ωÂ_¿fl¤Î¥, √˘Ï‰_ÿ¤Î¥
‹ÎV÷fl, ‰¿Ì· »˘ÀΤΥ; Õ¤˘¥◊Ì μS·ÎÁfl΋¤Î¥ ‹ÎV÷fl; ¿Îfl‰HÎfiÎ
‹ÏHÎÂ_¿fl ’Îÿ; «ÎHÎÁÿ◊Ì ‰ˆzflÎ… ωrfiÎ◊¤Î¥, Ωı¥÷Îfl΋, ¿ÎÏ·ÿÎÁ,
ÿw¤Î¥, ‹fiÁ¬fl΋ ‰ˆz; ‰Á˘◊Ì «÷fl¤Î¥ fiÎ◊ΤΥ, Ï√fl‘fl¤Î¥
⁄Îfl˘À; ’Ì…◊Ì ‹Ò‚∞¤Î¥, ‹˘÷̤Υ, μ‹ıÿ¤Î¥; ÃÎÁflÎ◊Ì ÿıÁÎ¥
‹√fi·Î· ‹Î‘‰·Î·, ÿıÁÎ¥ ‹Î‘‰·Î·, ‹ÎHÎı¿·Î·, ‹˘÷̷η,
fiÎflHηη, ⁄η¤Î¥ ÂıÃ, ËÏfl¿ÚWHΤΥ ËÌflηη, Ïhο‹·Î· ÷◊Î ⁄ÌΩ
‹ÎHÎı¿·Î·, ⁄ÌΩ ‹Î‘‰·Î·, ∞‰Hηη, ¿ı‰·Î·; fiÎfl◊Ì {‰ıfl¤Î¥,
ÿ˘·Î¤Î¥; ‹Ëı‚ΉfiÎ ‹◊fl¤Î¥ ‘˘fl̤Υ, ·Î·ÿÎÁ, fiÎ◊ΤΥ,
’vÊ˘k΋; ‹Ë‘ÎfiÎ ‹ÏHηη ÷◊Î ‹√fi·Î·; ±‹ÿΉÎÿ◊Ì «fi̷η
±fi˘’fl΋; ‹Ëı‹ÿΉÎÿ◊Ì ¿ı‰·Î·; ‰ÌHÎÎ◊Ì ¤Î¥Â_¿fl, ⁄_fiı ÕÎèÎΤΥ
‹Ëı÷Î, ÿÎ∞¤Î¥, fiÎ◊ΤΥ; ±ÎHÎ_ÿ◊Ì ‹√fi¤Î¥ Á◊Îfl ÷◊Î fiÎ’ÎÕfiÎ
ËÏfl¤@÷˘; hÎÎ…◊Ì ÿ΋˘ÿfl ‰ˆz, ⁄Î⁄fl¤Î¥, ¤√¤Î¥; ‹Î÷fl◊Ì
‹Ò‚∞¤Î¥, »˘Àηη …ıÁŸ√¤Î¥ ±fiı ±ı ÏÁ‰Î› ⁄ÌΩ_ CÎHÎÎ_ √΋fiÎ
ËÏfl¤@÷˘fi˘ Á_CÎ ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi ‹ÎÀı fiÏÕ›Îÿ ∂‹Àu˘. ±Î ⁄‘Î
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 321

ËÏfl¤@÷˘ {‰ıfl̷η¤Î¥fiı I›Î__ ∂÷›Î˝. ±Î flÌ÷ı fiÏÕ›Îÿ‹Î_ ±’Ò‰˝

μIÁ‰fiÎ_ ’√flHÎ Âw ◊›Î_.
Á‰Îflı ¤√÷∞ ‰Ëı·Î ∂ÃÌfiı Á‰ı˝fiı ‰Î÷˘ ¿flı. ’»Ì Á‰˝fiı fiÎˉÎ
‹˘¿·ı. ’˘÷ı CÎıfl fiËΛ. ’»Ì Á‰ı˝ ’ÒΩ ¿flÌ ‹_Ïÿfl‹Î_ Ω›. I›Î_ ÂÎVhÎÌ
…√I’ΉfiÿÎÁfi_ ‹_Õ‚ Ë÷_. ÷ı‹fiÌ ’ÎÁı ⁄ıÁı ±fiı Á‰ı˝ Á_CÎ ÷◊Î
fiÏÕ›ÎÿfiÎ V◊ÎÏfi¿ ËÏfl¤@÷˘fiÌ Á¤Î ¤flΛ ±fiı ¤√÷∞ ‰«fiÎQ≤÷
‰_«Î‰Ì ‰Î÷˘ ¿flı. ±Ï√›Îfl ‰ÎB›Î Á‘Ì ¿◊Î ◊Λ.
’»Ì μ÷Îflı ’‘Îflı. μ÷Îflı ‹Ë‘ÎfiÎ ‹ÏHηη ¤√÷∞ ‹ÎÀı ÷◊Î Á‰˝
Á_CÎ ‹ÎÀı flÁ˘¥ ÷ˆ›Îfl ¿flı ±fiı Ãο˘fl∞fiı fiˆ‰ız ¿flÌ Á˙fiı …‹ÎÕı. ’»Ì
◊˘Õ˘ ±Îfl΋ ¿flÌ ¿◊Î ◊Λ.
ÁÎ_…fiÎ «Îfl ‰Î√ı ŒflÌ ‹_Ïÿfl‹Î_ Ω› ±fiı I›Î_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ì
±Îfl÷Ì Á‘Ì ‰Î÷˘ ¿flı. ‘‹˝, iÎÎfi, ‰ˆflÎB› ±fiı ¤„@÷fi_ ±ÿÔ˚¤÷ Ïfiw’HÎ
¿flÌ, Á˙fiÎ Á_¿S’fiÎ μkÎfl ¿fl÷Î Ω› ±fiı Á˙fiı ±·˙Ï¿¿ Á¬ ±Î’ı. ±Î
≠‹ÎHÎı flÎhÎı Ïfi›‹-«ıWÀÎ Á‘Ì ‰Î÷˘ ¿flı ±fiı ’»Ì Ïfi›‹ ¿flÌ Á‰ı˝ Á_CÎ
ÁÎ◊ı ’λΠμ÷Îflı ’‘Îflı.

⁄˛õw’ ◊‰Î ‹ÎÀı ⁄˛õ«›˝ ’΂‰_ Ωı¥±ı

±ı¿ Ïÿ‰Á flÎhÎı CÎıfl ±Î‰Ìfiı Á˙fiı ’ÎÁı ⁄ıÁÎÕÌfiı ¿èÎ_ — ““±Î’HÎı
Á‰ı˝±ı ⁄˛õw’ ÷˘ ◊‰_ … »ı, ‹ÎÀı ⁄˛õ«›˝ …wfl ’΂‰_. ±Î {‰ıfl̷η
÷◊ΠωrfiÎ◊ ‰ˆz, ‰Á˘fiÎ ’vÊ˘k΋ ÷◊Î Ë_ ±ı‹ «Îfl …HÎÎ ±fiÎl‹Ì
»Ì±ı. ‹ÎÀı ¬⁄flÿÎfl ◊¥fiı ⁄˛õ«›˝ ’΂‰Î‹Î_ ÷I’fl ◊‰_ ±fiı flÎhÎı …‹‰_
fiÏË. ¿ÿÎÏ’ ¤Ò¬ ·Î√ı ÷˘ ◊˘ÕÌ ¤Ò¬ flάÌfiı …‹‰_, ’HÎ ’ıÀ ¤flÌfiı ÷˘
…‹‰_ … fiÏË. ‰‚Ì, ·ÎՉΠ¬Î‰Î ±fiı ⁄˛õ«›˝ ’΂‰_, ±ı ÷˘ ‹˘ÀÌ
‹Î‚Î Œıfl‰Ωı ! ±ı‰Ì ÷˘ ±ÎÂÎ ¿˘¥±ı flά‰Ì … fiÏË. ‹ÎÀı ¬Î‘Îfi˘
Á_¿˘« ËÂı ÷˘ … ⁄˛õ«›˝ ’‚ÎÂı.”” ±ı‹ CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ ÁÒ¥ √›Î.

¤√÷∞ ÁÎv ¤ıÀ-Á΋√˛Ì

¤√÷∞ Á‰Îflı ‰Ëı·Î hÎHÎ ‰ÎB›ı ∂Ãı ±fiı ‰Î÷˘ ¿flı. ’»Ì Á˙
fiÎË‰Î Ω›. ‰Õ˘ÿflÎ◊Ì √˘Ï‰_ÿ¤Î¥ ±ÎT›Î Ë÷Î. ÷ı‹fiı Ωı¥fiı ¿èÎ_ —
322 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

““±Î ‹ÎV÷fl ‹Ë‰Î ±ÎT›Î Ë÷Î, ’HÎ ‹ÎflÌ ±ÎiÎÎ◊Ì ’λΠ‰‚Ì √›Î.
÷ı◊Ì Ë_ ÷ı‹fiÎ μ’fl ⁄Ë … flÎ∞ »\_. Ë_ ÷ı‹fiı ±ËŸ ‹ÎflÌ ’ÎÁı flάԉÎfi˘
»\_.”” ±ı‹ ¿ËÌ ÷ı‹fiÎ μ’fl ±Q≤÷º„WÀ±ı Ωı›_.
ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞±ı ‰Õ˘ÿflÎ◊Ì Ï‰rfiÎ◊ ‰ˆz ÁÎ◊ı ‹_⁄¥fiÌ
ËÎeÁ ¿ıfḻ˘ ¤√÷∞ ÁÎv ‹˘¿·Ì Ë÷Ì, ÷ı ¤√÷∞fiı ±Î’Ì. ÷ı◊Ì
¤√÷∞ ⁄Ë … flÎ∞ ◊›Î ±fiı ÷ı‹fiÎ Á‰ı˝ Á‹Î«Îfl ’Ò»uÎ ±fiı ¿èÎ_ —
““Ωı ÷ı ‹‚÷_ flάı »ı ÷˘ ¿ı‰_ ÁÎv_ ÿı¬Î› »ı ±fiı ÷ıfiı ·Ì‘ı ‰Õ˘ÿfl΋Î_
Á˙fiı ±Îfi_ÿ »ı.””
fiÎflfiÎ {‰ıfl¤Î¥ ’HÎ ¿ıfḻ˘ ·ÎT›Î Ë÷Î. ‰Õ˘ÿflÎ◊Ì Ï‰Â_¿fl¤Î¥
¿ı‚ÔÎ_ ·ÎT›Î Ë÷Î. ÷ı ’˘÷ı …Q›Î. ’»Ì ±ı¿ ‹˘À˘ ÁflÁ ËÎfl ‰Õ˘ÿflÎ◊Ì
·ÎT›Î Ë÷Î ÷ı ¤√÷∞fiı ’ËıflÎT›˘. ÷ı‹fiÎ μ’fl ¤√÷∞ ±Ï÷› flÎ∞
◊›Î ±fiı ’Ò»u_ — ““›iÎ’vÊÿÎÁ ¬ÂÌ‹Î_ »ı fiı ?””
I›Îflı ωÂ_¿fl¤Î¥±ı ¿èÎ_ — ““ËÎ, ±fiı ±Î’fiı “…› V‰ÎÏ‹fiÎflΛHΔ
¿Ëı‰flÎT›Î »ı.””
‰Á˘fiÎ ’vÊ˘k΋ÿÎÁ ÷◊Î «÷fl¤Î¥, ÃÎÁflÎfiÎ ‹√fi·Î· ÿı‰Â_¿fl
‰√ıflı ÿ‚fiÎ ·ÎÕ< ·ÎT›Î Ë÷Î, ÷ı ¤√÷∞fiı ‘flÎT›Î. ‰‚Ì, ‹√fi·Î·
‹Î‘‰·Î·ı ¤√÷∞fiı ŒıÓÀ˘ ⁄_‘Ή‰Îfi˘ ±Î√˛Ë ¿›˘˝, ’HÎ ÷ı ÷ı‹HÎı fi
·Ì‘˘. ÃÎÁflÎfiÎ ‹˘÷̷ηfiÌ ±Î_¬˘ ‹˘ÀÌ, ±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı Ωı¥fiı
¿èÎ_ — ““±Î ‹˘ÀÎ Õ˘‚Î ŒÎÕÌfiı Ωı›Î ¿flı »ı !”” ±ı‹ fl‹Ò… ¿flÌ ±fiı ¿èÎ_ —
““±Îfiı ±ËŸ◊Ì ¿Îœ˘. ‹fiı ⁄Ì¿ ·Î√ı »ı !”” ÷ı◊Ì ÷ı Ω› ±fiı ZÎH΋ÎhÎ
’»Ì ’λΠ±Î‰ı. ±ı‹ ±’Îfl ⁄˛õÎfi_ÿ ¿flΉı. ¤√÷∞fiÌ ±·‹V÷
‹ÒÏ÷˝‹Î_ Á˙ ±ı¿Î√˛’HÎı ΩıÕÎ¥ √›Î Ë÷Î ±fiı fiÎÕÌ-≠ÎHÎ Á_¿ı·Î¥ ΩHÎı
¤√÷∞ ÏÁ‰Î› ¿o¥ flèÎ_ … fi ˢ› ±ı‰_ Á‰˝fiı ·Î√÷_ Ë÷_. ¤√÷∞ ’HÎ
Á‰˝fiı ÏÿT› ±fi¤‰ ¿flΉÌ, ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝fi_ ±’Îfl Á¬ ±Î’÷Î.
±ı¿ ‰¬÷ ‰Á˘fiÎ ’vÊ˘k΋ÿÎÁı ’˘÷Îfiı ŒflÌ ·Bfi ¿fl‰ÎfiÌ ≥E»Î
Ë÷Ì ÷ı◊Ì ¤√÷∞fiı ’Ò»u_ — ““‹ËÎflÎ… ! ‹Îflı ŒflÌ ·Bfi ¿fl‰Î_ ¿ı fiÏË ?””
I›Îflı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““±ı¿ ‰¬÷ «Îfl ŒıflÎ Œ›Î˝ ±fiı CÎflfi_
‹fiW› ‘΋‹Î_ √›_, ’»Ì ⁄Ì∞ ‰¬÷fi˘ Á_¿S’ ¿fl‰˘ … fiÏË. ˉı ÷˘
⁄˛õ«›˝ ’΂Ìfiı ÁÌ‘Î ‘΋‹Î_ ’Ò√‰Îfi˘ … ω«Îfl flά‰˘.””
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 323

flÎhÎı ‰Á˘fiÎ ËÏfl¤@÷˘ ’˘÷Îfiı μ÷Îflı, ÿkÎfl΋ ÿı‰Ìfl΋ ⁄Îfl˘Àfiı CÎıfl

±ÎT›Î. I›Î_ ÷ı±˘ ’flV’fl ‰Î÷˘ ¿fl÷Î Ë÷Î. I›Îflı ‹Î‘‰·Î·ı ¿èÎ_ —
““¤√÷∞ ÷˘ ’vÊ˘k΋fiı ⁄˛õ«›˝ ’΂‰Îfi_ ¿Ëı »ı ±fiı ±ı ÷˘ ‹˘ÀÎ
◊˘Ï¤›Î flάı »ı. ÷ı Â_ ⁄˛õ«›˝ ’΂‰Îfi˘ Ë÷˘ ?”” ±ı‹ ‰Î÷˘ ¿fl÷Î_ Á‰ı˝
ÁÒ¥ √›Î.
⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı fiÎËÌ, ’ÒΩ ¿flÌ, ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fiı ÷ı±˘ Á˙ ±ÎT›Î.
I›Îflı ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı Ωı¥fiı ¿èÎ_ — ““’vÊ˘k΋ÿÎÁ ! ÷‹ı ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ
‹Ò»˘fiÎ ◊˘Ï¤›Î flά˘ »˘, ÷ı Â_ ⁄˛õ«›˝ ’΂ԉÎfiÎ Ë÷Î !””
÷ı◊Ì ÷fl÷ … ’vÊ˘k΋ÿÎÁı ‰Î‚_ÿfiı ⁄˘·Î‰Ì ◊˘Ï¤›Î ’ÕÎ‰Ì fiÎA›Î.
±Î ‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ì ‰Á˘fiÎ ËÏfl¤@÷˘fiı CÎb_ … ±Îç›˝ ◊›_ ¿ı
““±Î’HÎfiı Ïfiç› ¿flΉ‰Î ±fiı ¤√÷∞fiÌ ‰Î÷‹Î_ ¿o¥ Á_› ’Õu˘ ÷ı
À΂‰Î ¤√÷∞±ı ±Î’HÎÎ ±_÷flfiÌ ‰Î÷ ¿flÌ.””
±Î ≠Á_√◊Ì ¤√÷∞ ≠I›ı ωÂıÊ ÏfiWÃÎ ÷ı‹fiı ◊¥. ’»Ì ¤√÷∞±ı
ÃÎÁflΉ΂Îfiı CÎıfl …‰ÎfiÌ ±ÎiÎÎ ¿flÌ. ±ıÀ·ı ÷ı ⁄‘Îfiı ±Îç›˝ ◊›_ ¿ı
““±Î‹ ±ı¿Î±ı¿ ¤√÷∞±ı ¿ı‹ ¿èÎ_ ËÂı ?””

¤√÷∞ ÷˘ ¤√‰Îfi ◊›Î »ı

‰fl÷η‹Î_ ¬⁄fl ’ÕÌ ¿ı fiÏÕ›Îÿ‹Î_ ÷˘ ±Î¬˘ «fl˘÷fl ¤ı√˘ ◊›˘ »ı
±fiı ¤√÷∞fiı ¤√‰ÎfifiÌ ’ıÃı ‹Îfiı »ı, «_ÿfi ««ı˝ »ı, ’Ò…ı »ı. ±Î
Á‹Î«Îfl◊Ì ¿˘ÃÎfḻı fiflÏÁ_Ë ‹Ëı÷Î∞ ÁÎ◊ı ¿Î√‚ ·¬Ì fiÏÕ›Îÿ ‹˘¿S›˘
¿ı ““‹ËÎflÎ… Ëη‹Î_ Á_‘ÎHÎı »ı. ÷ı ±Î‰Âı I›Îflı ÷‹fiı √ÎÕÌ ‹˘¿·ÌÂ_
±ıÀ·ı ‰fl÷η ’‘ÎflΩı ±fiı ÃÎÁflÎfiÎ ËÏfl¤@÷˘fiı CÎıfl ‹˘¿·Ì ÿıΩı.””
±Î ¿Î√‚ ‰Î_E›˘ ±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ÃÎÁflÎfiÎ ËÏfl¤@÷˘ …ı Ë…\ Á‘Ì
CÎıfl √›Î fi Ë÷Î ÷ı‹fiı ¿èÎ_ — ““‹ıÓ ÷˘ ÷‹fiı ≠◊‹◊Ì … ¿èÎ_ Ë÷_ ¿ı CÎıfl
Ω±˘. ’HÎ fi ‹ÎL›_. ˉı ¿˘ÃÎflÌfiÌ ±ÎiÎÎ »ı ‹ÎÀı ÷‹ı ⁄‘Î CÎıfl Ω±˘.””
’»Ì ÷˘ ÷ı ⁄‘Î μÿÎÁ ◊÷Î CÎıfl √›Î.

ÁI’vÊ‹Î_ ΩıÕÎÂı ÷ıfiı ¿Î_¥ ⁄Î¿Ì flËıÂı fiÏË

±ı¿ Ïÿ‰Á Á‰Îfl‹Î_ ¤√÷∞ ’ÒΩ ¿fl÷Î Ë÷Î ±fiı ±Î…\⁄Î…\
324 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

ÿıÂÿıÂfiÎ ËÏfl¤@÷˘ ⁄ıÃÎ Ë÷Î. ¤√÷∞ ‹Î‚Î Œıfl‰Ì flèÎÎ ±fiı ’ÒΩ
ωÁ…˝fi ¿flÌ Á_¿ı·÷Î Ë÷Î, I›Îflı √˘Ï‰_ÿ¤Î¥ Õ<_√fl¤Î¥±ı ≠ë ’Ò»u˘ —
““¤√÷∞ ‹ËÎflÎ… ! ‹E»fl ˢ› ÷ı √vÕfiÌ ’Î_¬‹Î_ ⁄ıÁÌ Ω› ÷˘
√vÕfiÌ √Ï÷ ¿flı ¿ı fi ¿flı ?””
I›Îflı ¤√÷∞ ËÁÌfiı ⁄˘S›Î — ““‹E»fl ◊Λ ÷˘ √Ï÷ ¿flı. ’HÎ iÎÎfi-
‰ˆflÎB›w’Ì ’Î_¬˘ ±Î‰ı ÷˘ ¬ı«fl ◊‰Î› ±fiı I›Îflı ‹E»fl ¿Ëı‰Î›. ±fiı
‹E»fl ◊Λ ÷˘ ’Î_¬‹Î_ Â_, ‹Îflı ‹Î◊ı ⁄ıÁÎflÌfiı ±ZÎfl‘΋‹Î_ ·¥ …™ !””
±ı‹ ¿ËÌfiı ‰‚Ì ’˘÷ı ‰Î÷ ¿flÌ — ““¿ıÀ·Î¿fiı ±ı‹ ◊Λ »ı ¿ı
ÁI’vÊ‹Î_ ΩıÕÎ¥±ı ÷˘ ⁄Α ÷˘ fiÏË ±Î‰ı fiı ? ±ı‹ ¿<÷¿Û ¿flÌfiı «Î‚Î
«Ò_J›Î ¿flı »ı. ’HÎ ÁI’vÊ‹Î_ ΩıÕÎÂı ÷ıfiı Â_ ⁄Î¿Ì flËı‰Îfi_ »ı ? ÁI’vÊ ÷˘
÷ıfiı ‹ËÎflÎ…‹Î_ … ΩıÕÂı.”” ±ı‹ ÁI’vÊ‹Î_ ΩıÕΉÎfiÌ CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ.
’»Ì fiÎ’ÎÕfiÎ ±ı¿ ËÏfl¤@÷ı ›˘√ÁΑfiÎ ¿flÌ Ë÷Ì. ÷ıHÎı ¤√÷∞fiı
¿èÎ_ — ““Ë_ ±ı¿ ’Î_¬ÕÌ μ’fl «Õu˘ »\_ ±fiı ˉı ⁄Ì∞ ’Î_¬ÕÌ ⁄÷Ή˘. ¿Î_
…ı, √Î_‘Ìfiı I›Î_ ÷˘ ⁄‘_›ı ˢ›, ±ıÀ·ı …ı …ı Ωı¥÷_ ˢ› ÷ı ÷fl÷ ¿ÎœÌ
±Î’ı. ‹ÎÀı ‹fiı ›˘√fi˘ ‹Î√˝ ⁄÷Ή˘.””
I›Îflı ¤√÷∞±ı ÷ıfiÎ Á΋_ Ωı¥ ¿èÎ_ — ““‘‹˝ ’΂Ìfiı ¤…fi ¿fl÷Î_
Â̬˘. ±ˆr›˝‹Î_ ¿o¥ ‹Î· fi◊Ì. fiÏË ÷˘ ’vÊ˘k΋fiÌ ’ııÃı «Î‚Î «Ò_◊‰Î
‹_ÕÌ ’Õ¢.”” ±ı‹ CÎH΢ … Ã’¿˘ ÿÌ‘˘ ±fiı ““ÁI’vÊ‹Î_ ΩıÕÎ¥ ¤…fi-
¤„@÷ ¿flÂı, ÷ıfiı … »÷ı ÿıËı ±ZÎfl‘΋fi_ Á¬ ±Î‰Âı ±fiı ÁÎZÎÎ÷˚
‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿ½fi ◊Âı.”” ±ı‹ CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ ÷ıfi˘ Õ˘Õ μ÷ÎflÌ ÿÌ‘˘.
¤ÎÿflHÎfi˘ ’vÊ˘k΋ ’HÎ ¤√÷∞ ’ÎÁı CÎHÎÎfiı ‹˘¿·ı; ’HÎ
¤√÷∞fiı ÷ıfiı ωÊı◊Ì Ëı÷ ∂÷flÌ √›_ Ë÷_, ±ıÀ·ı ’vÊ˘k΋fi_ fi΋ ·¥fiı
…ı ±Î‰ı ÷ıfiı ‰œÌfiı ¿ÎœÌ ‹Ò¿ı.
±Î flÌ÷ı ÏfiI›ı {‰ıfl̷η¤Î¥fiı I›Î_ ±Îfi_ÿ ◊Λ. ’»Ì ’˘÷ı ¿Ëı —
““±Î {‰ıfl̷η¤Î¥fiÎ_ ‹˘ÀÎ_ ¤ÎB› »ı, ±ı‹fiı I›Î_ ÿıÂÎ_÷flfiÎ ËÏfl¤@÷˘
±Î‰ı »ı ±fiı ±¬_Õ ¿◊ΉÎ÷ν ◊›Î ¿flı »ı ±fiı ±¬_Õ lÌ∞‹ËÎflÎ… ±Î
Á¤Î‹Î_ ωflÎ…‹Îfi »ı. ±Î {‰ıfl̷ηfi_ CÎfl ÷˘ ±ZÎfl‘΋ …ı‰_ »ı.”” ±ı‹
‰Îfl_‰Îfl ¿Ëı. {‰ıfl̷η¤Î¥fiı ’HÎ ¤√÷∞fiı ωÊı ±I›_÷ ≠ı‹ ÷ı◊Ì ’˘÷ı
Ω÷ı flÁ˘¥ ¿flı ±fiı ¤√÷∞fiı ÏfiI›ı …‹ÎÕı. ⁄ÌΩ ËÏfl¤@÷˘ ÁÎv
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 325

‹Ë‰ÎfiÎ ‹√fi·Î·, hÎÎ…fiÎ ÿ΋˘ÿfl ÷◊Î ¿Îfl‰HÎfiÎ ‹ÏHηη flÁ˘¥ ¿flı

±fiı Á‰˝fiı …‹ÎÕı. ÷ı‹Î_ ‹A› ‹√fi·Î· ÷˘ ÏfiI›ı flÁ˘¥fiÌ Áı‰Î‹Î_ ˢ›
…. ÷ı‹fiÎ μ’fl ¤√÷∞fi˘ ⁄Ë … flÎ∞’˘ ◊›˘.
±ı ≠‹ÎHÎı ⁄˛õ›iÎfiÌ ‰ÊνfiÌ ±¬_Õ Ëı·Ì ⁄ıÃÌ. ÷ı Á˙fiı ±ı‹ ◊›_ ¿ı
±Î’HÎı ÷HÎΛΠ…. ±Î¬_ √…flÎ÷ fiÏÕ›Îÿ ÷flŒ ∂‹Àu_ Ë÷_. ‰fl÷η◊Ì
ÂÎVhÎÌ ‘‹˝÷fi›ÿÎÁ∞ ÷◊Î ’ÎÊ˝ÿ ∞¤Î¥ ¤√÷ ’HÎ fiÏÕ›Îÿ ±ÎT›Î.
÷ı‹fiı ¤√÷∞±ı Œ@÷ ’ÎHÎÌ ’Î¥fiı ÷fl÷ … ωÿΛ ¿›Î˝ ±fiı ¿èÎ_ — ““±Î
÷˘ ÷‹ı ‹Îv_ ¬˘À<_ ÿı¬ÎÕ˘ »˘. I›Î√Ìfiı ÷˘ ¿˘ÃÎflÌfiÌ ±ÎiÎΠωfiÎ ±ËŸ
±Î‰‰_ … fiÏË.”” ±ı‹ ¿ËÌ flΩ ±Î’Ì.
’»Ì ¤√÷∞ ‹_Õ‚ ÁÎ◊ı ‹_Ïÿfl ’‘Λν. I›Î_ ÂÎVhÎÌ …√I’Ήfi-
ÿÎÁ∞ ’ÎÁı ÁIÁ_Ï√∞‰fifiÎ ›˘√˘’ÿıÂfiÎ ±K›Î›‹Î_ ±WÀÎ_√›˘√fi˘
±K›Î› ‰_«ÎT›˘ ±fiı ’»Ì ’˘÷ı ÷ıfiÎ μ’fl ‰Î÷˘ ¿flÌ. ¿ıÀ·Î_¿ ±ÎÁfi˘ ÷˘
’˘÷ı ¿flÌfiı K›ÎfifiÌ flÌ÷ Á‰˝fiı Ϭ‰ÎÕ÷Î. ±Î flÌ÷ı ±WÀÎ_√ ›˘√fiÌ ¿‚Î
’HÎ V‰Î‹ÌfiÌ ¿Ú’Î◊Ì ÏÁ© ¿flÌ »ı ÷ı Á˙fiı ⁄÷ÎT›_.

≠√À …ı‰Ì ¿˘¥ ‰Î÷ fi◊Ì

±ı¿ Ïÿ‰Á ‹_Ïÿfl‹Î_ ’˘÷ı K›Îfi‹Î_ ⁄ıÃÎ Ë÷Î. ÷ı ‰¬÷ı ÃÎÁflÎfiÎ
ËÏfl¤@÷ ’λ‚ ⁄ıÃÎ Ë÷Î. ÷ı ¨CÎ÷Î Ë÷Î. ÷ıfiı ’˘÷ı K›Îfi‹Î_◊Ì Ω√˛÷
◊¥ μÃÎÕuÎ ±fiı ’»Ì ¿èÎ_ — ““÷‹fiı ±ı‹ ËÂı ¿ı ’»‰ÎÕı fiÏË ÿı¬÷Î
ˢ› ! ’HÎ Ë_ ÷˘ w_‰ÎÕı w_‰ÎÕı ÿı¬_ »\_. ‹ÎÀı ±Î‰_ ‹_Ïÿfl …ı‰_ V◊Îfi, F›Î_
¤√‰Îfi ±fiı ¤√‰ÎfifiÎ Á_÷ ÁÎZÎÎ÷˚ Ï⁄flÎ…÷Πˢ›, I›Î_ ±Î‰Ìfiı ±Î’HÎı
¨CÎ̱ı ÷˘ ±Î’HÎı ¤√‰ÎfifiÌ μ’ıZÎÎ ¿flÌ ¿Ëı‰Î›.””
±ı‹ ‰Î÷˘ ¿flÌfiı ’»Ì √.±_. 2…\_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«ÎT›_ ±fiı ÷ı μ’fl
‰Î÷ ¿flÌ — ““…ı‰Ì ’fl˘ZÎ ÿı‰fiı ωÊı ≠÷ÌÏ÷ »ı, ÷ı‰Ì … ≠I›ZÎfiı ωÊı
≠÷ÌÏ÷ ±ÎT›Î ωfiÎ ¿˘¥ ¿Î‹ ÏÁ© ◊‰Îfi_ fi◊Ì. ±fiı ’Ò‰ı˝ …ı …ı ‹˘ZÎfiı
’ÎQ›Î »ı ÷ı ’HÎ ≠I›ZÎfiÎ ±ÎÂflÎ ◊¿Ì … ’ÎQ›Î »ı. …ıfiı ≠I›ZÎ ¤√‰Îfi
±fiı Á_÷ ‹‚ı ÷ıfiÎ_ ÷˘ ≥„Lƒ›˘-±_÷—¿flHÎ ÏÿT› ◊Λ ±fiı ¤√‰Îfi‹Î_ ΩıÕÌ
ÿı. ±_÷fl‹Î_◊Ì ±iÎÎfi ÀÎ‚Ì fiάı ±fiı ⁄˛õw’ ¿flÌ ‹Ò¿ı.””
±ı‹ CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ ⁄˘S›Î —
326 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

“ ÿSÿ Œfl ¬⁄UÊ÷ÁQ§ ÿ¸ÕÊ Œfl ÃÕÊ ªÈ⁄Uı –

ÃSÿÒÃ ∑§ÁÕÃÊ sÔÕʸ— ¬˝∑§Ê‡ÊãÃ ◊„UÊà◊Ÿ—H”87
±fiı ’»Ì ¿èÎ_ — ““≠√À …ı‰Ì ÷˘ ¿˘¥ ‰Î÷ fi◊Ì. ≠√À ÁÒ›˝ ◊¿Ì …
±…‰Î‚_ ◊Λ »ı.””
’»Ì flHλ˘Õ¤Î¥ ⁄˘S›Î — ““±Î…fiÎ …ı »ı ÷ı ±ı‹ ¿Ëı »ı ¿ı “√v
¿flÌ ±Î’Âı, ±Î’HÎı ¿o¥ ¿fl‰Îfi_ fi◊Ì” ±fiı ÷ı‹fi_ iÎÎfi ÁÎv_ ’Õı »ı ÷ı
¿ı‹ Á‹…‰_ ?”” ±ı‹ ¿ÀÎZ΋Î_ ’Ò»u_.
I›Îflı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““¿fl‰_ ÷˘ ’˘÷Îfiı ’Õı »ı, ’HÎ ±ÎÂflÎfiÌ
‰Î÷ fi˘¬Ì »ı. √v ‹‚ı I›Îflı M≤J‰Ìfiı ⁄ÿ·ı √ΛfiÌ ≠ÿÏZÎHÎÎ ¿flΉı ±fiı
’˘÷ÎfiÌ ‹ı‚ı ÷˘ ‰Îfl ·Î√ı.”” ±ı‹ √HÎ’Ï÷fi_ ºWÀÎ_÷ ±Î’Ì Á‹ΩT›_.
±Î ≠‹ÎHÎı ÿflfl˘… flÎhÎı {‰ıfl̷ηfiÎ CÎıfl ±Î‰Ì CÎfl Á΋ı ¿>¥ »ı,
I›Î_ ’ÎHÎÌ »oÀΉÌ, œ˘Ï·›˘ œ‚Î‰Ì ’˘÷ı ⁄ıÁı ±fiı ËÏfl¤@÷˘ «Îflı ⁄Î…\
⁄ıÁÌ ¿Ì÷˝fi˘ √Λ ±fiı ¤√÷∞ ‰Î÷˘ ¿flÌ Á‰˝fiı flÎ∞ ¿flı.

¿fl, ¿fl ±fiı ¿flfi˘ ‹‹˝

⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı flHλ˘Õ¤Î¥ Á‰Îflı ±ÎT›Î ±fiı ¤√÷∞fiı ÿoÕ‰÷˚ ¿flÌ
√ÿ˚√ÿ ¿oÃı V÷Ï÷ ¿fl‰Î ·ÎB›Î ±fiı ¿èÎ_ — ““¤√÷∞ ‹ËÎflÎ… ! ‹fiı Z΋Î
¿fl˘. √¥¿Î·ı Á¤Î‹Î_ ‹ıÓ ±Î’fiÎ ‰ıHÎ μ’fl ‰ıHÎ ·Î‰Ì ≠ë˘ ’Ò»uÎ, ’HÎ
÷‹ı ÷˘ ‹˘ÀÎ ±ı¿Î_Ï÷¿ ⁄˛õ‰ıkÎÎ »˘ ±fiı Ë_ ÷˘ ±S’ …ı‰˘ ∞‰ »\_.”” ±ı‹
¿ËÌ ’˘÷Îfiı V‰Mfi_ ±ÎT›_ Ë÷_ ÷ı ‰Î÷ ¿Ëı‰Î ·ÎB›Î.
I›Îflı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““÷‹fiı V‰Mfi‹Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ÿ½fi
±ÎM›Î_ Ë÷Î_ ±fiı ⁄˛õ«ÎflÌ …ı‰˘ ‰ıÊ Ë÷˘.””
I›Îflı ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — ““⁄flÎ⁄fl, ÷‹ı ¿èÎ_ ÷ı‹… Ë÷_. ÷‹ı ÷˘ ‹Îv_ hÎHÎ
‰Ê˝fi_ ‘Îflı·_ V‰Mfi_ ¿ËÌ ÿÌ‘_. ÷‹ÎflÎ …ı‰Î ’vÊ ÷˘ ‹ıÓ Ë…\ Á‘Ì ÿÌÃÎ …
fi◊Ì.”” ±ı‹ ¿ËÌfiı ŒflÌ ¿èÎ_ — ““‹fiı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı hÎHÎ ‰¬÷ ¿èÎ_ ¿ı “¿fl,
¿fl fiı ¿fl.” ÷ı Ë_ Â_ ¿v_ ÷ı ±Î’ Á‹Ω‰˘. ‹ËÎflÎ…ı ÷˘ ’»Ì ¿o¥ ¿èÎ_
fiÏË, ‹ÎÀı ÷‹ı ¿Ë˘ ÷ı‹ ¿v_.””
87. ±◊˝ — …ı‰Ì ±ı ∞‰fiı ’fl˘ZÎ ÿı‰fiı ωÊı ≠÷ÌÏ÷ »ı, ÷ı‰Ì … Ωı ≠I›ZÎ √vw’
ËÏflfiı ωÊı ±Î‰ı, ÷˘ ÂÎVh΋Î_ ¿èÎÎ ±ıÀ·Î Á‰˝ ±◊˝ ÷ıfiı ≠ÎM÷ ◊Λ »ı.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 327

I›Îflı ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiÎ Á΋_ Ωı¥ ¿èÎ_ — ““’Ëı·Î_ …ı ¿fl‰Îfi_ ¿èÎ_ ÷ı

¤√‰Îfi ±fiı ÁΑ ±_÷fl‹Î_ flά‰Î ±ı ¿fl‰_, ⁄Ì…\_ ¿fl‰Îfi_ ¿èÎ_ ÷ı ±ı‹ ¿ı
Ωı Á_¿S’fiı Ωı√ı ¿flÌfiı ±_÷fl‹Î_ ‹ÒÏ÷˝ ¤·Î› ÷˘ Á_¿S’fiı ÷˘ÕÌfiı T≤ÏkÎ
ÁÎ_‘Ì ÿı‰Ì ÷ı ¿fl‰Îfi_ ¿èÎ_ ±fiı hÎÌ…\_ …ı ¿fl‰Îfi_ ¿èÎ_ ÷ı ÷ı‹fiÎ ≠I›ZÎ
Á_÷fi˘ ‹fi, ¿‹˝, ‰«fiı Á_√ ¿fl‰Îfi_ ¿èÎ_; ±ı‹ Á‹ΩT›_.””
±Î◊Ì, ÷ı ⁄Ë … flÎ∞ ◊›Î ±fiı CÎıfl √›Î ±fiı ¤√÷∞ ÷◊Î ‹_Õ‚
Á˙ ‹_Ïÿflı √›Î. ‹_Õ‚fiÎ ÿflı¿ ËÏfl¤@÷fiı ¤√÷∞fi˘ ±Î‰˘ ≠÷Î’ Ωı¥
÷ı‹fiı ωÊı ±’Îfl fiı ±’Îfl Ëı÷ ºœ ◊÷_ √›_.
¤√÷∞ ‹_Ïÿflı◊Ì ’λΠ±Î‰÷Î_ ¿ÎÏ·ÿÎÁ Ï‹VhÎÌfiı CÎıfl ÷ı‹fiÎ ±Ï÷
¤Î‰◊Ì ’‘Λν ±fiı I›Î_ ◊˘ÕÌ ‰Îfl ⁄ıÁÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ. ’»Ì ¤√÷∞
{‰ıfl̷ηfiı CÎıfl ’‘Λν. I›Î_ ’_ÕuÎ μS·ÎÁfl΋¤Î¥ ±ÎT›Î Ë÷Î. ÷ı‹fiı
Ωı¥ ¤√÷∞ ¿Ëı — ““±Ë˘ ! ÷‹ı @›Î_◊Ì ?””
I›Îflı ÷ı ËÎ◊ ΩıÕÌfiı ¿Ëı — ““Õ¤˘¥◊Ì ±ÎT›˘ »\_.””
±ıÀ·ı ¤√÷∞ ⁄Ë … flÎ∞ ◊›Î ±fiı ¿èÎ_ — ““±ÎT›Î ÷ı ⁄Ë ÁÎv_
¿›*. ÷‹ı ±ı¿·Î flËÌ …÷Î Ë÷Î.”” ±ı‹ ¿ËÌfiı ’»Ì ’Ò»u_ — ““±Î ≠Î√∞
¤√÷fiı ωÊı ÷‹fiı ¿˘fiÎ ◊¿Ì VfiıË ◊›˘ ?””
±ı ÁÎ_¤‚Ì ‰Á˘fiÎ «÷fl¤Î¥ ⁄˘S›Î — ““±Î ‹ÏHÎÂ_¿fl ÷◊Î
μS·ÎÁfl΋ ⁄_fiıfiı ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiÎ ≠Á_√◊Ì ÷‹ÎflÌ ±˘‚¬ÎHÎ
◊¥ »ı. ‰‚Ì, ‹ÏHÎÂ_¿fl ±ÎT›Î ±fiı ±Î’ ¿ÎœÌ ‹Ò¿÷Î Ë÷Î, ’HÎ ±ı ÷˘
fi‰Î »ı ±fiı ±ıfiÎ √΋‹Î_ ⁄˛ÎõHÎ ±ı ±ı¿ … ÁIÁ_√Ì »ı ±fiı ±Î’fiÌ
fi‰Ì ±˘‚¬ÎHÎ »ı; ÷ı flËı‰Î z˘ ÷˘ ÁÎv_.””
’»Ì ÷˘ ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı flËı‰ÎfiÌ ±ÎiÎÎ ¿flÌ. ‹√fi·Î· ÁÎ◊ı
÷ı±˘ Œfl‰Î ‹_ÕÌ ’ÕuÎ. ÷ı◊Ì ¤√÷∞ CÎHÎÎ flÎ∞ ◊›Î. ±Î ≠‹ÎHÎı,
fiÏÕ›Îÿ‹Î_ {‰ıfl̷η¤Î¥fiı I›Î_ flËÌfiı ÿkÎfl΋ ⁄Îfl˘À, √˘¿‚ ⁄Îfl˘À ÷◊Î
⁄ÌΩ ⁄Îfl˘À ËÏfl¤@÷˘ ÷ı‹… ⁄ÌΩ ’HÎ ¿ıÀ·Î¿ Ëı÷‰Î‚Î ËÏfl¤@÷˘fiı CÎıfl
±‰Îflfi‰Îfl ’‘ÎflÌ, ¿◊ΉÎ÷νfi_ CÎb_ … Á¬ Á˙fiı ±ÎM›_.

‰Î_ÁÿÎfiÎ ÿ̉Îfi∞fi_ ±Î‹_hÎHÎ

±ıԉ΋Î_ ‰Î_ÁÿÎ◊Ì ÿ̉Îfi {‰ıfl¤Î¥ fiÎ◊ΤΥfi˘ ’hÎ ¿˘ÃÎflÌ μ’fl
328 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

‰fl÷η √›˘ ±fiı ÷ı‹Î_ ·A›_ Ë÷_ — ““±‹Îflı I›Î_ ‹Ë‰Î‰Î‚Î ≠Î√∞
¤√÷fiı ¿Ú’Î ¿flÌfiı ‹˘¿·Â˘ ±fiı ±ı‹fiÌ ÁÎ◊ı ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiı
’HÎ ‹˘¿·Â˘; ¿ı‹ ¿ı, ±‹Îflı ¤√÷∞fi˘ Á‹Î√‹ ¿fl‰ÎfiÌ CÎHÎÌ ÷ÎHÎ »ı.””
’»Ì ÷ı ¿Î√‚ ‰Î_«Ìfiı ¿˘ÃÎfḻı ⁄ÌΩı ¿Î√‚ ¤√÷∞ μ’fl ·¬Ìfiı
fiflÏÁ_ˤΥ ‹Ëı÷Î∞fiı fiÏÕ›Îÿ ‹˘¿S›Î. ÷ı ⁄_fiı ¿Î√‚˘ ÷ıHÎı ¤√÷∞fiı
±ÎM›Î. ¿˘ÃÎfḻı ¿Î√‚‹Î_ ·A›_ Ë÷_ — ““÷‹Îflı ’Î_«-ÁÎ÷ ‹ÎHÎÁ˘ ·¥fiı
‰Î_ÁÿÎ …‰_ ±fiı ÿ̉Îfi∞fiı ‰Î÷˘ ¿flÌ ¤√‰Îfifi_ Á¬ ±Î’‰_. ÂÎVhÎÌ
›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiı I›Î_ Ï›΂΋Î_ ‹˘¿·ÌÂ_.””
÷ı ‰Î_«Ì ¤√÷∞ ¿Ëı — ““Ï⁄«Îflı I›Î_ …¥fiı ‰Î÷˘ ¿flÌ ÿ̉Îfi∞fiı
ÁIÁ_√ ¿flÎT›˘, I›Îflı ÷ıfiı ¿Ëı ¿ı “fiÏË ‹˘¿·Ì±ı.” …\±˘fiı L›Î› ! ’HÎ
±ıfiÎ Â_ ¤√‰Îfi fi◊Ì ? √‹ı ÷ı flV÷ı Á¬ ±Î’Âı.”” ’»Ì ‰‚Ì ¿Ëı —
““‰fl÷η …¥ ÿ½fi ¿flÌ, ’»Ì …¥Â_.””
÷ı ‰Î÷ fiflÏÁ_Ë ‹Ëı÷Î∞±ı ‰fl÷η …¥ ¿˘ÃÎflÌfiı ¿ËÌ. ±ıÀ·ı
¿˘ÃÎfḻı ‹ËÎflÎ…fiÌ ÁÎ◊ı ‹‚Ìfiı ŒflÌ ¿Î√‚ ·A›˘ — ““≠◊‹ ÿ̉Îfi∞fiı
I›Î_ …¥ ±Î‰˘ ±fiı ‰‚÷Î_ …wfl ‰fl÷η ⁄˘·Î‰ÌÂ_.”” ¤√÷∞±ı ±Î
’hÎ◊Ì ‰fl÷η …‰Îfi_ ‹Î_ÕÌ ‰ÎY›_.
ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fiı ‰Õ˘ÿflÎ ¬⁄fl ’ÕÌ ¿ı ¤√÷∞ ‰Õ˘ÿflÎ fiÏË
’‘Îflı, ±ıÀ·ı ÷ı‹HÎı fiÏÕ›Îÿ ¤√÷∞fiı ’hÎ ·A›˘ — ““Ë_ ÷˘ ÷‹Îflı ωrÎÁı
±ËŸ ⁄ıÁÌ flè΢ »\_ ±fiı ‹fiı ÷˘ ‰Î_ÁÿÎ ±Î‰‰ÎfiÌ fiÎ ±Î‰Ì »ı. ‹ÎÀı ±Î’
‰Õ˘ÿflÎ ’‘Îfl¢ fiÏË, ÷˘ Ë_ fiÏÕ›Îÿ ±Î‰ÌÂ.””
¤√÷∞±ı ÷ı ¿Î√‚ ±‘˘˝ ‰Î_«Ìfiı ŒÎÕÌ fiÎA›˘ ±fiı ⁄˘S›Î — ““±Î‰Î
¿Î√‚˘ ·¬ı »ı. ’HÎ ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹fl∞ »ı ÷ı ±Î‰Î ¿Î‚‹Î_ ¤HΉÎfi_ ‹Y›_
»ı. ‹ÎÀı ±ıfiı ·¬˘ ¿ı ¿ıÕ ⁄Î_‘Ìfiı ¤HÎı.”” ±ı‹ ¿ËÌfiı ¿èÎ_ — ““±Ë˘ ! ÁΑ
⁄Ë … ÕÎèÎÎ »ı ±fiı F›Î_ Ω› »ı I›Î_ Á‹ÎÁ ¿flı »ı.””
I›Îflı {‰ıfl̷η ¿Ëı — ““¿˘Ó¿H΋Î_◊Ì wÏ’›Î Á˘ ‘‹Î˝ÿ΋Î_ ‰‘Îflı
·ÎT›Î.””
I›Îflı ¤√÷∞ ËV›Î ±fiı ¿èÎ_ — ““÷ı‹Î_ … ÿ½fi fi◊Ì ¿fl‰Î ÿı÷Î !””
’»Ì ¤√÷∞ ÁÎ◊ı ‰Î_ÁÿÎ …‰Î ÁÎv fiÎflfiÎ {‰ıfl¤Î¥, «ÎHÎÁÿfiÎ
ωrfiÎ◊ ‰ˆz ÷◊Î ¿ÎÏ·ÿÎÁ, ‰Õ˘ÿflÎfiÎ √˘Ï‰_ÿ¤Î¥ ‹ÎV÷fl ‰√ıflı ÷ˆ›Îfl
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 329

◊›Î. ‹ÏHÎÂ_¿flı CÎb_ ¿èÎ_ ’HÎ fiÎ ’ÎÕÌ. ’»Ì ¤√÷∞ ¿Ëı — ““±Î‰÷̿ηı
…ıà ÁÏÿ 10, ‹ËÎflÎ…fiÌ Ï÷Ï◊ »ı. ‹ÎÀı ±ËŸ {‰ıfl̷ηfiı CÎıfl …‹Ìfiı
flÎhÎı fi‰fiÌ √ÎÕÌ‹Î_ …¥Â_.””

‰Î_ÁÿÎfiı flV÷ı
⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı flÁ˘¥ ¿flÌ ÁÎ◊ıfiÎ Á‰˝ ËÏfl¤@÷˘fiı …‹ÎÕuÎ. ’»Ì
μS·ÎÁfl΋¤Î¥fiı ‰Õ˘ÿflÎ ‰Ëı·Î ‹˘¿S›Î ±fiı ¿èÎ_ — ““Ω±˘, √˘Ï‰_ÿ¤Î¥fi˘
«Î…˝ S›˘ ±fiı flÎhÎı √ÎÕ̱ı ‰Ëı·Î ±Î‰Ωı ±fiı ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ÷◊Î
Á_÷˘fiı ¿ËıΩı ¿ı √ÎÕÌ μ’fl ¿˘¥ fi ±Î‰ı.”” ±ı ≠‹ÎHÎı ¿ËÌ ÷ı‹fiı ωÿΛ ¿›Î˝.
flÎhÎı fi‰fiÌ √ÎÕÌfi˘ Á‹› ◊›˘, ±ıÀ·ı ’˘÷ı ’HÎ ÷ˆ›Îfl ◊›Î ±fiı
Á‰ı˝ ËÏfl¤@÷˘ VÀıÂfiı ‰‚Ή‰Î ±ÎT›Î. √ÎÕÌ ±Î‰Ì ±ıÀ·ı ¤√÷∞fiı
√ÎÕÌ‹Î_ ⁄ıÁΛν. ¤√÷∞±ı ⁄‘Îfiı ÂÎ_Ï÷ ±Î’Ì ±fiı ‰Î÷ ¿flÌ ¿ı ‘Ìfl…
flÎ¬Ì …ı Á¬ ·Ì‘_ ˢ› ÷ı Á_¤Îfl‰_, …ı◊Ì ±¬_Õ Á‹Ì’’b_ … ±fi¤‰Î›.
±ı‹ μ’ÿı ±Î’Ì Á‰ı˝fiı ωÿΛ ¿›Î˝. Á‰ı˝ ËÏfl¤@÷˘ ¤√÷∞fiΠωflË◊Ì
±Ï÷ μÿÎÁ ◊¿Î ’˘÷’˘÷Îfiı CÎıfl √›Î.
√ÎÕÌ ∂’ÕuÎ ⁄Îÿ ¤√÷∞±ı ‹ËÌ fiÿÌ ±Î‰Ì ±ıÀ·ı {‰ıfl̷ηfiı
’Ò»u_ — ““›iÎ’vÊÿÎÁ VÀıÂfiı ±Î‰Âı ¿ı fiÏË ±Î‰ı ?””
±ıÀ·Î‹Î_ ‰Õ˘ÿflÎ VÀıÂfi ±ÎT›_. VÀıÂfiı ωÂ_¿fl¤Î¥, ÷ı‹fiÎ
¤ÎHÎı… ‹ÏHηη ±fiı CÎflfiÎ ÷‹Î‹ ÷◊Î ¤Î¥Â_¿fl, »˘Àηη, μS·ÎÁfl΋
‹ÎV÷fl ‰√ıflı ±ÎT›Î Ë÷Î ±fiı ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi ¿flÌ I≤M÷ ◊›Î. ›iÎ’vÊ-
ÿÎÁ∞fiı ±ÎiÎÎ fi Ë÷Ì ±ıÀ·ı fi ±ÎT›Î. VÀıÂfiı …ıÀ·Î ±ÎT›Î Ë÷Î ÷ı‹fiı
±·˙Ï¿¿ ÿ½fi ±Î’Ì ⁄Ë Á¬ ±ÎM›_.
‰Õ˘ÿflÎ◊Ì √ÎÕÌ ∂’ÕÌ ±fiı ⁄Ì·Ì‹˘flÎ VÀıÂfi ±ÎT›o. ±ËŸ
‰Î_ÁÿÎfiÎ flÎΩfi˘ ⁄_√·˘ »ı. I›Î_ ¤√÷∞ ÷◊Î ÁÎ◊ı ±Î‰ı· Á˙ ËÏfl¤@÷˘
∂÷›Î˝. ‰Î_ÁÿÎfiÎ ÿ̉Îfi ÁÎËı⁄fiÎ Ë¿‹◊Ì I›Î_fiÎ ¿Îfl¿<fiı CÎb_ … ÁL‹Îfi
¿›*. ±ËŸ◊Ì ¤√÷∞±ı V‰Î‹Ì ωiÎÎfiÿÎÁ∞fiı ‘ÒÏ‚›Î ¿Î√‚ ·¬ÎT›˘ ¿ı
““±Î ¿Î√‚ ‹Y›ı◊Ì ÷fl÷ … ‰Î_ÁÿÎ ±Î‰˘.””
…ı‰˘ ±Î ’hÎ ±ËŸ◊Ì ·¬Î›˘ ÷ı … ≠‹ÎHÎı ‰fl÷η◊Ì ¿˘ÃÎfḻı
’HÎ ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…fiÌ Á_‹Ï÷ ·¥fiı, ÷ı … Ïÿ‰Áı, ‘ÒÏ‚›Î V‰Î‹Ì
330 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

ωiÎÎfiÿÎÁ∞fiı ’hÎ ·A›˘ ¿ı ““÷‹Îflı ‰Î_ÁÿÎ ±ı¿ ‹ÎÁ ¤√÷∞fi˘

Á‹Î√‹ ¿flÌfiı ’»Ì »’ˆ›Î …‰_.””
¤√÷∞ ÷◊Î ÁÎ◊ıfiÎ ËÏfl¤@÷˘ Á‰Îflı fiÎËÌ, ’ÒΩ ¿flÌ, ¬ÎÁ
C΢ÕÎ√ÎÕÌ ÿ̉Îfi ÁÎËı⁄ı ‹˘¿·Ì Ë÷Ì ÷ı‹Î_ ⁄ıÁÌ, fi‰ ‰ÎB›ı ¿◊fl˘À √΋ı
’ˢÓE›Î ±fiı I›Î_fiÎ flÎΩfiÎ ⁄_√·Î‹Î_ ∂÷›Î˝. ¿Îfl¿<fi …ı ÁÎ◊ı Ë÷Î,
÷ı‹HÎı ¤√÷∞fiı œ˘Ï·›˘ ’Î◊flÌ ±ÎM›˘ ±fiı ¬Ò⁄ Áfl¤flÎ ¿flÌ. ’»Ì I›Î_
◊˘Õ˘ ±Îfl΋ ¿flÌ Á‰ı˝ «ÎS›Î ±fiı ⁄fl˘⁄fl ⁄Îfl ‰ÎB›ı ‰Î_ÁÿÎ ’ˢÓE›Î.
{‰ıfl¤Î¥ ÷◊Î √˘Ï‰_ÿ¤Î¥±ı ±Î√‚ …¥fiı ÿ̉Îfi ÁÎËı⁄fiı ¬⁄fl
±Î’Ì ¿ı ¤√÷∞ ’‘Λν »ı. ±ıÀ·ı ÷fl÷ … ÿ̉Îfi ÁÎËı⁄ Á΋Π±ÎT›Î
±fiı ¤√÷∞fi_ CÎHÎ_ ÁL‹Îfi ¿flÌ, ËÎ◊ ’¿ÕÌ, √ÎÕ̱ı◊Ì μ÷Λν. ÿ̉Îfi
ÁÎËı⁄ ⁄Ë … flÎ∞ ◊›Î ±fiı ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi◊Ì ËÊ˝fiÎ_ ±Î_Á ±Î‰Ì
√›Î_. ’»Ì ¤√÷∞ ÷◊Î Á˙ ËÏfl¤@÷˘fiı ’˘÷Îfiı ⁄_√·ı ·¥ √›Î. I›Î_
μ÷Îfl˘ ¿flÎT›˘.

‰Î_Áÿ΋Î_ ¤√÷∞fiÌ iÎÎfi‰Î÷ν

μ÷Îfl˘ ¿flÌfiı Á‰ı˝ ËÏfl¤@÷˘ fiÿ̱ı fiÎˉΠ√›Î ±fiı ¤√÷∞fiı
ÿ̉Îfi ÁÎËı⁄ı ∂fiı ’ÎHÎ̱ı Ω÷ı «˘‚Ìfiı fi‰flÎT›Î. ’˘÷Îfiı ËÎ◊ı w‹Î· ‰Õı
ÂflÌfl ·Ò»u_ ±fiı ’»Ì ‹ıÕı ¤√÷∞fi˘ ±·Î›ÿ˘ μ÷Îfl˘ flÎA›˘ Ë÷˘ I›Î_
÷ıÕÌ √›Î. ÿ̉Îfi∞fiı ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi◊Ì ±I›_÷ ÂÎ_Ï÷ ±fiı ±Îfi_ÿ ◊¥
√›Î_. ’fl_÷ ±Î‰Î ‹˘ÀÎ’vÊfiı ±ÎÀ·Ì ÷¿·ÌŒ ±Î’Ì ±ıÀ·ı ËÎ◊ ΩıÕÌ
¤√÷∞fiı ¿èÎ_ — ““‹ËÎflÎ… ! ±Î’fiı flV÷΋Î_ ¿o¥ ÷¿·ÌŒ ÷˘ fiˢ÷Ì ’ÕÌ
fiı ? ±Î’ı ÷˘ ‹ÎflÎ μ’fl ⁄Ë … ¿Ú’Î ¿flÌ. CÎHÎÎ Ïÿ‰ÁfiÌ ÷ÎHÎ Ë÷Ì, ÷ı
÷‹˘ ±œ‚¿ œY›Î. fiÏË ÷˘ @›Î_ ÷‹˘ ±fiı @›Î_ Ë_ ? ÷‹˘ ÷˘ ÁÎZÎÎ÷˚
⁄˛õV‰w’ ¤√‰ÎfifiÎ ‘Îfl¿ Á_÷ »˘ ±fiı ‹ÎflÎ μ’fl ÿ›Î ¿flÌ ’‘Λν, ÷ı
⁄Ë … ¿Ú’Î ¿flÌ ±fiı ‹ÎflÎ ’H›fi˘ ’Îfl fi◊Ì.”” ±ı‹ √ÿ˚√ÿ ¿oÃı ⁄Ë …
V÷Ï÷ ¿flÌ. ¤√÷∞ ÷ı‹fi˘ ¤Î‰ Ωı¥ ⁄Ë … flÎ∞ ◊›Î. ’»Ì ÷˘
¤√÷∞±ı ÷◊Î ⁄‘Î ËÏfl¤@÷˘±ı ’ÒΩ ¿flÌ.
’»Ì ¤√÷∞ ±Îfl΋-¬flÂÌ μ’fl ⁄ıÃÎ ±fiı ÿ̉Îfi∞ fiÌ«ı √Îÿ̱ı
⁄ıÃÎ. ⁄ÌΩ ËÏfl¤@÷˘ ’HÎ ’˘÷’˘÷ÎfiÌ flÌ÷ı ⁄ıÃÎ. flÎF›fiÎ ±‹·ÿÎfl˘ ’HÎ
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 331

¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi ¿fl‰Î ±ÎT›Î Ë÷Î.

¬ÿ΋Î_ ±ÎÁ@÷ ◊‰_

÷ı Ïÿ‰Áı ¥ÿfi˘ ÷Ëı‰Îfl Ë÷˘, ÷ı◊Ì ‹Á·‹Îfi˘ ÿ̉Îfi ÁÎËı⁄fiı
‹‚‰Î ±ÎT›Î Ë÷Î. ÷ı ⁄‘Îfiı ÿ̉Îfi∞±ı ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi ¿flÎT›Î_. ±ıÀ·ı
Á‰ı˝ ¤√÷∞fiÎ ËÎ◊ı ËÎ◊ ±ÕÎÕÌ Á·Î‹ ¿flÌ ⁄ıÃÎ. ’»Ì ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı
‰Î÷ ¿flÌ — ““±Î…ı ÷˘ ¥ÿ »ı. ‹ÎÀı ¬ÿ΋Î_ ±ÎÁ@÷ ◊‰_, ±ı … ¿fl‰Îfi_ »ı.
¬ÿαı ‹fiW› ÿıË ±ÎM›˘ ÷ı … ÷ı‹fiÌ ‹˘ÀÌ flËı‹ »ı. ‹ÎÀı ¬ÿÎ ÷˘ flËı‹
¿fl‰Î‰Î‚Î »ı. ‰‚Ì, ÿ›Î‚ »ı ±fiı √flÌ⁄Ïfi‰Î{ »ı. ‹ÎÀı …ıfiÎ μ’fl
¬ÿÎfiÌ flËı‹ ∂÷flÌ Ë˘› ÷ı … ÁÌ‘Î flÎË μ’fl «Î·Ì ¿ı ±fiı …ıfiÎ μ’fl
flËı‹ fi ˢ› ÷ı ÁÌ‘Î flÎË μ’fl «Î·Ì ¿÷Î fi◊Ì. ÷‹ÎflÎ ‹Á·‹Îfi˘‹Î_
’HÎ ±ÏËoÁÎ ‘‹˝ ¿è΢ »ı ±fiı ±ı ¬ÿÎfi˘ ‹Î√˝ »ı. ‹ÎÀı ±ı‰Î ¬ÿÎ¥
ÏŒflV÷Îfiı ¢‘Ì, ÷ı‹fiÌ flÎËı «Î·‰_ ±ı … ⁄ıÏËU÷‹Î_ ’ˢӫ‰Îfi˘ ±ı¿‹ÎhÎ
‹Î√˝ »ı.”” ±ı‹ ÷ı‹fiı CÎHÎÌ … ‰Î÷˘ ¿flÌ. ±Î ‰Î÷˘◊Ì ÷‹Î‹fiı ÂÎ_Ï÷ ◊¥
√¥. Á‰ı˝±ı ΩH›_ ¿ı ““…wfl ±Î ¬ÿÎ¥ ÏŒflV÷Î »ı.”” ’»Ì ÷ı Á‰ı˝
¤√÷∞fiı ŒflÌ Á·Î‹ ¿flÌ ’˘÷Îfiı CÎıfl √›Î.
❀
‘ÒÏ‚›Î V‰Î‹Ì ωiÎÎfiÿÎÁ∞fiı ¤√÷∞fi˘ ÷◊Î ¿˘ÃÎflÌfi˘ ±ı‹ ⁄_fiı
’h΢ ‹Y›Î ±ıÀ·ı ÷fl÷ … ‰Î_ÁÿÎ ±Î‰‰Î fl‰ÎfiÎ ◊›Î. ¤√÷∞fi˘ ’hÎ
‹Y›˘, ±ıÀ·ı ωiÎÎfiÿÎÁ∞fiı hÎHÎ ÿ—¬ Ë÷Î_ ÷ı ‹ÀÌ √›Î_. ‰‚Ì,
’vÊ˘k΋ÿÎÁ∞ ‹Î_ÿÎ Ë÷Î, ÷ı ’HÎ ÁÎΩ ◊¥ √›Î. ’»Ì ’·ÎHÎΉ΂Î
fiÎflHΤΥ »fiΤΥfiı ‘ÒÏ‚›Î ‹_Ïÿflfi˘ ‰Ë̉À Á˘Ó’Ì, ωiÎÎfiÿÎÁ∞,
’vÊ˘k΋ÿÎÁ∞, fiÎflΛHΫflHÎÿÎÁ∞, ΩıflÎ ¤√÷, ¤Î¥ÿÎÁ ’ÎÏÀ· ‰√ıflı
’Î_« …HÎÎ fiÌ¿Y›Î ±fiı ‹_⁄¥ ±Î‰Ì flÎ÷ flèÎÎ. ⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ‹_⁄¥◊Ì
fiÌ¿‚Ì ⁄Ì·Ì‹˘flÎ ∂÷flÌ ‰Î_ÁÿÎ ±ÎT›Î.
‰Î_ÁÿÎ ±Î‰Ì ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi ¿›Î* ±fiı √_√ÎfiÎ ‘flÎfiı ’΋Ìfiı
ËÎ◊Ì …ı‹ ±Îfi_ÿ ’΋ı ÷ı‹ ÁϬ›Î ◊¥ √›Î. ωflËfi_ ÿ—¬ ±ı¿ ’‚‹Îh΋Î_
‹ÀÌ √›_. ¤√÷∞ Á‰ı˝fiı ⁄Î◊ ¤flÌ ‹Y›Î. ’»Ì ωiÎÎfiÿÎÁ∞±ı ¿èÎ_ ¿ı
““±Î’fi˘ ’hÎ ‹Y›˘ ¿ı ÷fl÷ … ‹fiı hÎHÎ ÿ—¬ Ë÷Î_ ÷ı ‹ÀÌ √›Î_. ±ıÀ·ı
332 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

ΩH›_ ¿ı ±Î’fiÌ ‹fl∞ »ı. ÷ı◊Ì ±‹˘ ±ÎT›Î »Ì±ı.””

I›Îflı ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““±‹ÎflÌ ‹fl∞ Ë÷Ì …. ÷ı ±ÎT›Î ÷ı ÁÎv_
¿›*.”” ±ı‹ ¿ËÌ ’»Ì ÷ı‹fiı ‹ÎÀı flÁ˘¥ ¿flÎ‰Ì ±fiı …‹ÎÕuÎ. ÁÎ_…fiÎ
’ˢflı ¤√÷∞±ı ⁄Ë … ‰Î÷˘ ¿flÌ.

ÿ̉Îfi∞ ¤√÷∞fiÌ Áı‰Î‹Î_

ÿ̉Îfi∞fiı ¤√÷∞fiÌ ‹ÒÏ÷˝‹Î_ ±Ï÷› VfiıË ◊¥ √›˘ Ë÷˘.
¿«ıflÌfi_ Á‰˝ ¿Î‹ »˘ÕÌfiı ¤√÷∞◊Ì ±ı¿ ZÎHÎ ’HÎ ’˘÷ı ±‚√Î fi ◊Λ.
fl˘… ¤√÷∞fiı ’˘÷ı «˘‚Ìfiı fi‰flΉı, ÂflÌfl ·Ò»ı, ËÎ◊ ’¿ÕÌ μ’fl ·¥
Ω›. ¤√÷∞ ’ÒΩ ¿flÌ flËı ’»Ì ¤√÷∞fiÌ «_ÿfi-’W’ ‰Õı ’ÒΩ ¿flı. ±Î
flÌ÷ı ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ ¥rfl˘fiı ’HÎ fi ‹‚ı ÷ı‰Ì Áı‰Î ÿ̉Îfi∞±ı μÃÎ‰Ì ·Ì‘Ì.
¤√÷∞fiı ’˘÷ı ’ÎÁı ⁄ıÁÎÕÌfiı …‹ÎÕı ±fiı ±’Îfl ±Îfi_ÿ ·ı. fl˘… flÁ˘¥‹Î_
¿ıflÌ, ’ÒflÌ, ‰ÕÎ_, ¤Ï…›Î_, ‰Î·fiÌ ÿ΂, ’ÎhÎÎ_, ¿œÌ ±fiı ¤√÷∞ ‹ÎÀı
÷ı‹fiÎ_ ’IfiÌ {ÌHÎÌ fl˘À·Ì CÎÌ‹Î_ ⁄˘‚Ìfiı ÷ˆ›Îfl flάı. ¿˘¥ ¿˘¥ ‰¬÷ Âıflı
Âıfl CÎÌfiÎ ·ÎÕ<, ¤Ï…›Î_ ‰√ıflıfiÌ flÁ˘¥ ¿flΉı. ±ı‹ fl˘… …\ÿÌ …\ÿÌ flÁ˘¥
…‹ÎÕÌ ±’Îfl Áı‰Î ¿flı. ±ı‹ Áı‰Î◊Ì ¤√÷∞fiı flÎ∞ ¿flÌ ·Ì‘Î. Á‰ı˝
ËÏfl¤@÷˘fiÌ ’HÎ CÎHÎÌ … Áı‰Î ¿flı ±fiı ¤√‰Îfi …ı‰˘ Á‰ı˝fi˘ ‹ÏË‹Î
Á‹…ı. ⁄’˘flı ⁄ı ‰ÎB›Î Á‘Ì ¿◊΋Î_ ⁄ıÁı, ¤√÷∞ ±Îfl΋ ¿flı ±ıÀ·ı ’˘÷ı
◊˘Õ<_ ¿«ıflÌfi_ ¿Î‹ ¿flÌ ·ı. ‰‚Ì, ÁÎ_…ı ’λΠ¿◊΋Î_ ⁄ıÁÌ Ω›. ±ı‹ ⁄˛õ-
iÎÎfifiÎ ’˘÷ı ≥U¿Ì ±ıÀ·ı ±Îfi_ÿ ·Ò_Àı, ≠ë ’HÎ CÎHÎÎ ’Ò»ı. ±¶ˆ÷ ‹÷fiÎ
Á_V¿Îfl ’Õı·Î ±ıÀ·ı ±¶ˆ÷‰Îÿfiı ≠Ï÷’Îÿfi ¿fl÷Î CÎHÎÎ ≠ë˘ ’Ò»ı, …ıfi_
¤√÷∞ ›„@÷ ¿flÌfiı ¬_Õfi ¿flı.

ÿ̉Îfi∞ ÁÎ◊ı iÎÎfi‰Î÷ν

±ı¿ Ïÿ‰Á ÿ̉Îfi∞±ı Á‰Îfl‹Î_ ’ÒΩ ±ÎÏÿ◊Ì ¤√÷∞ ’fl‰Î›Î˝
’»Ì ÷ı‹fiı ≠ë ’Ò»u˘ — ““¤√÷∞ ‹ËÎflÎ… ! CÎHÎÎ Ïÿ‰Á◊Ì ±ÎÂ_¿Î±ı
±ı‰Ì √˛_Ï◊ ⁄_‘Î¥ √¥ »ı ¿ı ±ı¿ ⁄˛õ »ı, ÷ı ∞‰-¥rflw’ı ◊›_ »ı, ¿ÎflHÎ
¿ı ⁄˛õfiı88 μI’ÏkÎ Á‹›ı ‹Î›Îfi˘ Á_⁄_‘ ◊›˘ ±fiı ±iÎÎfifi_ ±Î‰flHÎ
88. ÂÎVh΢‹Î_ ’fl⁄˛õfi_ ⁄˛õ ÷flÌ¿ı … ‰Hνfi »ı ‹ÎÀı ⁄˛õfiı ±ËŸ ’fl⁄˛õ Á‹…‰Î.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 333

◊›_, ±ıÀ·ı ∞‰w’ı ◊Λ »ı. ±ı ±iÎÎfi F›Îflı À‚ı »ı I›Îflı ’λ\_ ⁄˛õw’ı
◊Λ »ı. ‰‚Ì, ⁄˛õiÎÎfi̱˘fiÎ ‹÷ı ÷˘ ⁄˛õ ÏÁ‰Î› ⁄Ì…\_ ⁄‘_ Ï‹J›Î »ı,
±fiı ±Î’ ÷˘ ∞‰, ¥rfl, ‹Î›Î, ⁄˛õ ±fiı ’fl⁄˛õ ±Î ’Î_« ±fiÎÏÿ
÷k‰˘ »ı, ±fiı ÿflı¿‹Î_ ¤ıÿ »ı, ±ı‹ ⁄÷Ή˘ »ı. ’HÎ ±‹Îflı ‹÷ı ÷˘ ∞‰
… ⁄˛õw’ ◊Λ ±fiı ⁄˛õ ’λ\_ μI’ÏkÎ Á‹›ı μ’ÎÏ‘±˘ ÁÏË÷ ∞‰w’
◊Λ »ı. I›Îflı ∞‰fiı ⁄˛õfiı ωÊı V‰Î‹Ì-Áı‰¿’b_ ÂÌ flÌ÷ı flËı ? ÷ı ¿o¥
Á‹Ω÷_ fi◊Ì. ‹ÎÀı ¿Ú’Î ¿flÌfiı Á‹Ω‰˘.””
¤√÷∞ ±Î ≠ë ÁÎ_¤‚Ì ⁄˛õfiÎ ÂW¿ iÎÎfi◊Ì, ∞‰fiÌ ‹Ï÷ ¿ı‰Ì
±‰‚Ì ◊¥ Ω› »ı ±fiı ±Î‰Î Â© ‹‹ZÎ ∞‰˘ ’HÎ ±Î‰Î ÂW¿ iÎÎfifiÎ
±iÎÎfi‹Î_ ±À‰Î¥fiı ¤√‰ÎfifiÌ ¤„@÷fiÎ ‹Î√˝◊Ì ’ÕÌ Ω› »ı ÷ı ω«ÎflÌ
flèÎÎ. ±Î‰Î Â© ‹‹ZÎfiı ’˘÷ÎfiÎ Á_⁄_‘◊Ì …, ±iÎÎfifiÌ ÏfiT≤ÏkÎ ¿flÌ, Â©
⁄˛õiÎÎfifiÌ ≠΄M÷ ¿flÎ‰Ì ±fiı ‹ËÎflÎ…‹Î_ ΩıÕÌ ÿı‰Î, ±ı Ëı÷◊Ì ÷ı‹fiÎ
±Î ≠ëfi˘ μkÎfl ¤√÷∞ ¿fl‰Î ·ÎB›Î ±fiı ⁄˘S›Î —

∞‰ ±fiı ⁄˛õfiÎ ¤ıÿfi_ Ïfiw’HÎ

““±ı¿ ⁄˛õ Ωı ∞‰w’ı ◊›_ ˢ› ÷˘, ±ı¿ ∞‰fiÎ ‹˘ZÎı ¿flÌfiı ⁄‘Î
∞‰fi˘ ‹˘ZÎ ◊‰˘ Ωı¥±ı, ’fl_÷ ±ı‹ ÷˘ ◊÷_ fi◊Ì. ±ıÀ·ı ⁄˛õ ∞‰w’ı
◊Λ »ı, ±ı ‰Î÷ ¬˘ÀÌ »ı. ‰‚Ì, ∞‰ … ±fiÎÏÿ Â© ⁄˛õ »ı ±ı‹ Ωı ¿Ë˘
÷˘ Â© ⁄˛õfiı ‹Î›Î◊Ì ±iÎÎfi ◊›_. I›Îflı Â© ◊›Î ’»Ì ’HÎ ŒflÌ ‹Î›Î
‰‚√Âı, ±ıÀ·ı ‹˘ZÎ ÷˘ ¿˘¥ Ïÿ‰Á ◊Âı … fiÏË. ‹ÎÀı ⁄˛õ ∞‰w’ı ◊›_
±ı‹ Ωı ¿Ë̱ı ÷˘ CÎH΢ … ⁄Α ±Î‰ı; ¿ÎflHÎ ¿ı, ‹Î›Î ’fl …ı Ïfi√˝HÎ ⁄˛õ
÷ıfiı ’HÎ ±ı‰Ì Á‹…HÎı ¿flÌfiı …L‹-‹flHÎ ÃıflÎb_. ¿ı‹ …ı, ±ı ±ı‹ Á‹…ı »ı
…ı ⁄˛õ »ı ÷ı … V◊Ήfl-…_√‹w’ ◊›Î »ı. I›Îflı …ı ∞‰ ˢ› ÷ıfiı ‹Î◊ı
…L‹-‹flHΠˢ›, ÷ı …L‹-‹flHÎ ⁄˛õfiı ‹Î◊ı ’HÎ ±ÎT›_. ‹ÎÀı ’˘÷Îfiı …
‹÷ı ¿flÌfiı ’˘÷Îfi˘ ‹˘ZÎ, …ı …L‹-‹flHÎ◊Ì flÏË÷ ◊‰Î’b_, ÷ı ¬˘À˘ ◊¥
√›˘. ±Î‰Ì ÂW¿ ‰ıÿÎ_÷ÌfiÌ Á‹…HÎ ÷ı ÁΉ ¬˘ÀÌ »ı.”89
““ˉı …ı ÁΫΠiÎÎfiÌ »ı ÷ı ÷˘ ±ı‹ Á‹…ı »ı ¿ı ∞‰ ±fiÎÏÿ⁄© »ı
±fiı ±iÎÎfi‰ı„WÀ÷ »ı, ’HÎ V‰w’ V‰¤Î‰ı ÁkÎ΋ÎhÎ »ı. V‰w’ V‰¤Î‰ı
89. √.‹. 18.
334 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

ÁkÎ΋ÎhÎ ±ı‰Î ∞‰fiı …ı ±iÎÎfi ‰‚B›_ »ı, ÷ıfi˘ fiΠ÷˘ ≠√À ¤√‰Îfi
¿ı ÷ıfiÎ ⁄˛õV‰w’ ÁΑ ‹‚ı ±fiı iÎÎfi ±Î’ı I›Îflı ◊Λ ±fiı I›Îflı
‹Î›Î◊Ì »^ÀÌfiı ‹@÷ ◊Λ.””
±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌ, ±ıÀ·ı ÿ̉Îfi∞±ı ’Ò»u_ — ““±fiÎÏÿ ±iÎÎfi ÷ı
¿ı‹ »^Àı ±fiı »^Àı ÷˘ ±fiÎÏÿ ¿ı‹ ¿Ëı‰Î› ?””
’»Ì ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““Â΂ F›Îfl◊Ì ◊Λ »ı, I›Îfl◊Ì Œ˘÷v_ ±fiı
«˘¬Îfiı Á_⁄_‘ ˢ› »ı, ’HÎ ±_÷ı ¬Î_Õ‰Î◊Ì Œ˘÷v_ fi˘¬_ ’ÕÌ Ω› »ı. ‰‚Ì,
±Î‹·ÌfiÎ ¿«Ò¿Îfiı ’HÎ »˘÷v_ ‰‚√ı·_ ˢ› »ı, ÷ı F›Îflı ±„Bfi◊Ì Âı¿Ì±ı
±ıÀ·ı …\ÿ_ ’ÕÌ Ω› »ı. ÷ı‹ ±ı ∞‰fiı ¿ÎflHÎ-ÂflÌflw’ ±fiÎÏÿfi_ ±iÎÎfi …ı
‰‚√ı·_ »ı, ÷ı ’fl‹ırflfiÎ V‰w’fi_ K›Îfi ¿flı fiı ÷ı ’fl‹ırflfiÎ_ ‰«fifiı
xÿ΋Î_ ‘Îflı ÷ıHÎı ¿flÌfiı ±ı ¿ÎflHÎ ÂflÌfl »ı ÷ı ⁄‚Ìfiı ¬˘¬Î …ı‰_ ◊¥ Ω›
»ı.90 ’HÎ ⁄ÌΩ ¿˘¥ μ’Λ◊Ì ±ı ±iÎÎfi À‚÷_ fi◊Ì. ‰‚Ì, ±ı¿ ∞‰fi_
±iÎÎfi ¤√‰Îfi ¿ı Á_÷fiÎ Á_⁄_‘ı ¿flÌfiı À‚Ì √›_, ÷ı◊Ì ¿Î_¥ ⁄ÌΩ ±fi_÷
∞‰˘fi_ ±iÎÎfi À‚÷_ fi◊Ì. ±ıÀ·ı ±iÎÎfi ÷˘ »ı …. ‹ÎÀı ±iÎÎfi ’HÎ
±fiÎÏÿfi_ Û*. ÷ı◊Ì ±ı ∞‰ ±fiÎÏÿ⁄© »ı, ±iÎÎfi‰ı„WÀ÷ »ı. ’HÎ ∞‰ …
⁄˛õ »ı ¿ı ⁄˛õ ∞‰w’ı ◊›Î »ı, ±ı ‰Î÷ ¿„S’÷ »ı. ∞‰ ±fiı ⁄˛õ ⁄_fiı …\ÿÎ
»ı.91 ’HÎ ±ı ∞‰fiı F›Îflı ≠I›ZÎ ⁄˛õV‰w’ Á_÷ ¶ÎflÎ, ⁄˛õfi_ iÎÎfi ◊Λ
»ı, I›Îflı ÷ıfi_ ±iÎÎfi À‚ı »ı. ÷ı◊Ì ∞‰fiı ±iÎÎfi À΂‰Î ⁄˛õfiÎ V‰w’fiÎ
K›ÎfifiÌ ±’ıZÎÎ flËı »ı, ±ıÀ·ı V‰Î‹Ì-Áı‰¿¤Î‰ ⁄˛õ ÁÎ◊ı flËı »ı.””
¤√÷∞fiÌ ⁄˛õÏfiw’HÎfiÌ V’WÀ ‰Î÷˘◊Ì ÿ̉Îfi∞fiı ±Ï÷›
±Îfi_ÿ ◊›˘. ‰‚Ì, ¤√÷∞ ’HÎ ÷ı‹fiÎ ∞‰‹Î_◊Ì ±Î ÂW¿ iÎÎfifiÌ
±Áfl ¿ÎœÌ fiά‰Î ‹ÎÀı, √˘Ï‰_ÿ¤Î¥ ‹ÎV÷fl ’ÎÁı ±ı¿ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰‰Î
·ÎB›Î ±fiı ÁÎ◊ı √Ì÷Î, ¤Î√‰÷, lÏ÷ ±fiı VQ≤Ï÷fiı ±Î‘Îflı ≠Ï÷’Îÿfi
¿fl÷Î √›Î.
90. ¿ÎÏfl. 12.
91. ÃS◊ÊŒ˜ flÊ ∞∑§S◊ÊÁmôÊÊŸ◊ÿÊŒ˜ •ãÿÙ˘ãÃ⁄U •Êà◊Ê •ÊŸãŒ◊ÿ—–
ó ÷ˆÏkÎflÌ› μ’ÏfiÊÿ, ±Îfi_ÿ‰S·Ì, ’Î_«‹˘ ±fi‰Î¿
±◊˝ — ÷ı ωiÎÎfi‹› ±ÎI‹Î (∞‰ÎI‹Î) ◊¿Ì ⁄ÌΩı ±_ÿfl flËı·˘ ±Îfi_ÿ‹›
±ÎI‹Î (’fl‹ÎI‹Î) »ı. ±Î lÏ÷◊Ì ∞‰ ±fiı ⁄˛õfi˘ ¤ıÿ ‰ÎV÷ω¿ … »ı ±ı‹
V’WÀ ◊Λ »ı.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 335

¤√÷∞±ı Âw±Î÷ √.≠. 38fiÎ ‰«fiÎQ≤÷◊Ì ¿flÌ ±fiı ‰Î÷ ¿flÌ —

““ÁΫ˘ I›Î√Ì ÷˘ ÷ı ¿Ëı‰Î› ¿ı …ı ÿıË, ≥„Lƒ›˘, ‹fi ‰√ıflıfiÎ ¤Î‰◊Ì ’fl
◊¥fiı, ±ı¿ ±ÎI‹Îw’ı flËÌfiı ’fl‹ÎI‹Î ÏÁ‰Î› ⁄Ì…\_ ¿Î_¥ fi flάı. ±Î
∞‰fiı ÿıËÎK›ÎÁ ±Ï÷› ◊›˘ »ı, ÷ı ÁI’vÊfiÎ Á_⁄_‘ı ¿flÌfiı À‚ı.
ÁI’vÊfiÎ Á_⁄_‘◊Ì ∞‰fiı ’˘÷ı ÿıË, ≥„Lƒ›˘, ±_÷—¿flHÎfiÎ ¤Î‰◊Ì …\ÿ˘
»ı, ±ı‰_ ¤Îfi ◊Λ »ı. ÁI’vÊfiÎ Ïfifl_÷fl μ’ÿıÂ◊Ì ±fiı ÿıË-±ÎI‹ÎfiÌ
‰Îfl_‰Îfl …\ÿÌ Ï‰„@÷ ◊‰Î◊Ì, ÿıËÎÏÿ¿fiÎ ¤Î‰◊Ì - ±K›ÎÁ◊Ì - ∞‰ »^À˘
’ÕÌ Ω› »ı. ±Î‹, ±Î flÌ÷ı …\ÿ˘ ’Õı·˘ ∞‰ÎI‹Î, ±fiÎÏÿ ±iÎÎfifiÎ
’ÎÂ◊Ì ‹¿Î¥fiı ⁄˛õw’ ◊Λ »ı.
““’fl_÷ F›Î_ Á‘Ì ÿıËÎÏÿ¿fiÎ ¤Î‰ Ë÷Î, I›Î_ Á‘Ì ≥„Lƒ›˘-±_÷—¿flHÎ
’HÎ ÁΫÎ_ Ë÷Î_ ±fiı ÿıËfiÌ ÁÎ◊ı ΩıÕΛı·Î_ Á√Î_‰ËηÎ_, ¿<À<_⁄̱˘ ‰√ıflı
‹ÎflÎ_ »ı, ±ı‰_ ‹‹I‰w’Ì ±iÎÎfi ’HÎ ÁΫ_ Ë÷_. …ı‹ ‹ıv ’‰˝÷ μ’fl ∂¤˘
…ı ’vÊ ÷ı …ı ÷ı ‹ıv ◊¿Ì ±˘flÎ …ı Á‰ı˝ ’‰˝÷ ÷◊Î Á‰ı˝ T≤ZÎ ÷◊Î ÷ı T≤ZÎfi_
±Î‘Îfl …ı M≤J‰Ìfi_ ÷‚, ÷ı Á‰ı˝fiı M≤◊¿˚ M≤◊¿˚ ’HÎı ÿı¬ı »ı, ÷ı‹ Áω¿S’
Á‹ÎÏ‘‰Î‚Î …ı iÎÎfiÌ ‹@÷, ÷ı ∞‰, ¥rfl, ‹Î›Î ÷◊Î ±ı‹fi_ ±Î‘Îfl …ı
⁄˛õ, ±ı Á‰ı˝fiı M≤◊¿˚ M≤◊¿˚ ’HÎı ÿı¬ı »ı. ±fiı ‰‚Ì, ·˘¿Î·˘¿ ’‰˝÷ μ’fl
∂¤Î …ı ’vÊ ÷ı …ı ÷ı ·˘¿Î·˘¿ ’‰˝÷◊Ì ±˘flÎ …ı ’‰˝÷, T≤ZÎ ÷ı Á‰ı˝fiı
±ı¿ M≤J‰Ìw’ı … ÿı¬ı »ı ’HÎ M≤◊¿˚ M≤◊¿˚ ’HÎı fi◊Ì ÿı¬÷Î, ÷ı‹ Ïfiω˝¿S’
Á‹ÎÏ‘‰Î‚Î …ı ‹Ë΋@÷ ÷ı …ı ÷ı ∞‰, ¥rfl ±fiı ‹Î›Î ÷ıfiı ±ı¿w’ı
¿flÌfiı … ÿı¬ı »ı ’HÎ M≤◊¿˚ M≤◊¿˚ ’HÎı fi◊Ì ÿı¬÷Î.”92
““‹ÎÀı ∞‰, ¥rfl, ‹Î›Î ±ı …ı ¤ıÿ ¿èÎÎ »ı ÷ı „V◊Ï÷fiÎ ¤ıÿ »ı.
÷ı◊Ì …ıfiı Ïfiω˝¿S’ „V◊Ï÷ ˢ› ÷ıfiı ‹÷ı ±ı ¤ıÿ ¬˘ÀÎ »ı, ’HÎ …ıfiı
Áω¿S’ „V◊Ï÷ ˢ› ÷ıfiı ‹÷ı ÁΫΠ»ı. Áω¿S’ „V◊Ï÷‰Î‚˘ ‹@÷ ’HÎ
ÿıË, ≥„Lƒ›˘fiÎ ¤Î‰fiı, ÁI’vÊfiÎ ‰«fifiı ÁI› ‹ÎfiÌfiı, ƒWÀÎw’ı ÿı¬÷˘
flËı »ı ±fiı ÷ı‹fiÎ◊Ì …\ÿ˘ ’HÎ ’Õ÷˘ Ω› »ı. ±fiı F›Î_ Á‘Ì ±Î ÿıË »ı
±fiı Ë_ ÿıËfi˘ ΩııfiÎfl˘ ƒWÀÎ »\_, ±ı‹ ÿı¬Î› »ı, I›Î_ Á‘Ì Áω¿S’ „V◊Ï÷
¿ËÌ »ı. ’HÎ ÿıËÎÏÿ¿ ÿı¬Î› … fiÏË ±fiı ±ı¿ ’˘÷Îfi˘ ±ÎI‹Î … ÿı¬Î›,
Á‰ı˝ ⁄˛õw’ … ÿı¬Î›, I›Îflı ÷ıfi˘ ÷ı ‹@÷ Ïfiω˝¿S’ „V◊Ï÷‰Î‚˘ ◊Λ »ı.
92. √.≠. 39.
336 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

““±Î‹Î_ ’HÎ ±ÎI‹Îw’ı flËı‰_ ±ıÀ·ı ¿ı‰‚ ±ÎI‹Î …ı ±Ï·_√, ±w’

±fiı ÏfiflοÎfl »ı, ÷ı w’ı flËı‰_ ¿èÎ_ fi◊Ì; ¿ÎflHÎ ¿ı, ±ı‹ ±Î‘Îfl ‰√fl
flËÌfiı ÷˘ Ïø›Î ◊Λ … fiÏË. ‹ÎÀı ’˘÷ÎfiÎ ±ÎI‹Îfi˘ ‰Îfl_‰Îfl ω«Îfl
¿flÌfiı, ±Î ÁI’vÊ ±ı … ‹Îfl˘ ±ÎI‹Î »ı, ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ıı‹fiı Á‰ı˝ flÌ÷ı ÿıË,
≥„Lƒ›˘fiÎ ¤Î‰ fiWÀ ◊¥ √›Î »ı ±fiı ’ÒHν⁄˛õfiÌ „V◊Ï÷‹Î_ ‰÷ı˝ »ı, ±ı‹
·ZÎHÎ ±˘‚¬Ì, ÷ı … ‹Îv_ V‰w’ »ı ±ı‹ Á‹∞, ’˘÷Îfi˘ ¤Î‰ ¤Ò·Ì,
ÁI’vÊfi˘ ¤Î‰ ’˘÷Îfiı ωÊı ·Î‰Ìfiı, Á‰˝ Ïø›Îfiı F›Îflı ±ı ¿flı »ı, I›Îflı
…ı‹ ≥›‚-¤‹flÌfiÎ Á_⁄_‘ı ¿flÌfiı ¤‹flÌ ◊¥ Ω› »ı, ±ı‹ ±ı ‹@÷ ’HÎ,
ÁI’vÊfiÎ Á_⁄_‘ı ¿flÌfiı ⁄˛õw’ ◊¥ Ω› »ı.
““‹ÎÀı ÁI’vÊfiÎ Á_⁄_‘ı ¿flÌfiı ±ZÎfl⁄˛õfiÎ ÁΑQ›˝’HÎÎfiı ’΋Ìfiı
¿ı‰‚ ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝fiı ωÊı … Ïfi‹Bfi flËı÷˘ ˢ›, ÷ıfiı Ïfiω˝¿S’
Á‹ÎÏ‘‰Î‚˘ ¿Ë̱ı.93 ±ı‰Îfiı ÷˘ ⁄Ì…\_ ¿Î_¥ º„WÀ‹Î_ ±Î‰÷_ … fi◊Ì ±fiı
≥E»Î flÏË÷, Á_¿S’ flÏË÷ … ‰÷ı˝ »ı. ±Î‰Ì „V◊Ï÷ ±Î’HÎı ¿flÌfiı ±¬_Õ
‹ÒÏ÷˝fiÎ Á¬ı ÁϬ›Î ◊‰_.””
±ÎÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌ I›Î_ …‹‰Îfi_ ÷ˆ›Îfl ◊›_. ±ıÀ·ı Á‰˝ Á¤Î ∂ÃÌ.
Ãο˘fl∞fiı fiˆ‰ız ‘flÎ‰Ì ÿ̉Îfi∞±ı ¤√÷∞fiı ’ÎÁı ⁄ıÁÎÕÌfiı …‹ÎÕuÎ. Á‰˝
Á_÷-ËÏfl¤@÷˘fiı ’HÎ ÁÎflÌ flÌ÷ı …‹ÎÕuÎ. ¤√÷∞ ’HÎ …‹Ì flèÎÎ ±ıÀ·ı
ÿ̉Îfi∞ ÷ı‹fiı ‹ıÕı ·¥ √›Î. I›Î_ œ˘Ï·›Î‹Î_ ¤√÷∞ ◊˘ÕÌ ‰Îfl ’˘œÌ √›Î.
ÁÎ_…ı «Îfl ‰Î√ı ¤√÷∞ ∂ÃuÎ ±ıÀ·ı ŒflÌ Á¤Î ◊¥. ÿ̉Îfi∞
¤√÷∞fiÌ ’ÎÁı ±Î‰Ìfiı ⁄ıÃÎ. ±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı √˘Ï‰_ÿ¤Î¥ ‹ÎV÷fl ’ÎÁı
√.≠. 41‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«ÎT›_ ±fiı ÷ı μ’fl ‰Î÷ ¿flÌ — ““lÌ∞‹ËÎflÎ…ı
±Î ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ “ ∞∑§Ù˘„¢U ’„ÈUSÿÊ¢ ¬˝¡Êÿÿ” ±ı lÏ÷fi˘ ±◊˝ ‰ıÿV÷Ï÷fi_
√z94 Á‹Ω‰Ìfiı ¿›˘˝ »ı ¿ı “’vÊ˘k΋ ¤√‰Îfiı ’˘÷ı ¿flÌ ±ı‰Ì …ı fiÎfiÎ
≠¿ÎflfiÌ ›˘fi̱˘, ÷ı‹fiı ωÊı ¿ÎflHÎ’HÎı ±_÷›Î˝‹Ìw’ı ¿flÌfiı ≠‰ı ¿flÌfiı
L›ÒfiÎÏ‘¿¤Î‰ı ≠¿Î ¿flı »ı, ’HÎ ¿Î_¥ ¤√‰Îfi ’˘÷ı E›‰Ìfiı ⁄˛õw’ı ◊›Î
±ı‹ fi◊Ì.” ‹ÎÀı ¤√‰Îfi ’˘÷ı V‰›_ ±fiÎÏÿ »ı ±fiı ÷ı‹fi˘ Á_⁄_‘ F›Îflı
ÁI’vÊ ¶ÎflÎ ±ı ∞‰fiı ◊Λ »ı I›Îflı ∞‰ ⁄˛õw’ ◊Λ »ı, ‹ÎÀı …ıfiı ⁄˛õ-
93. √.≠. 40.
94. Sfl∑Χà ÁflÁøòÊ ÿÙÁŸ·È ...Sfl∑ΧÃÊŸÈ∑ΧÁà H ó lÌ‹ÿ˚¤Î√‰÷ — 10/87/19
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 337

V‰w’fiı ωÊı Ïfiω˝¿S’ „V◊Ï÷ ◊¥ ˢ› ÷ı ±ı‹ ⁄˘·ı …ı, “±ı¿ ⁄˛õ … »ı
±fiı ÷ı ωfiÎ ⁄Ì…\_ …ı ∞‰, ¥rfl, ‹Î›Î ±ÎÏÿ¿ Á‰ı˝ Ï‹J›Î »ı” ±fiı ÷ıfiÎ_
‰«fi ÂÎVh΋Î_ ·¬ÎHÎÎ_ ˢ› ÷ıfiı ÁÎ_¤‚Ìfiı, ’˘÷Îfiı ÷˘ ±ı‰Ì „V◊Ï÷ fi ◊¥
ˢ›, ÷˘ ’HΠωϑ-ÏfiÊı‘fiı ¬˘ÀÎ ¿Ëı »ı.95 ±ı Á‰˝ Ï‹J›ÎiÎÎfiÌ »ı. ‹ÎÀı
¬fl˘ iÎÎfiÌ …ı ˢ› ÷ıfiı ‹÷ı ⁄˛õ ±fiı ’fl⁄˛õ ⁄ı ¤ıÿ flËı »ı. ’HÎ ⁄ÌΩ …ı
∞‰, ¥rfl ±fiı ‹Î›ÎfiÎ ¤ıÿ À‚Ì Ω› »ı. F›Îflı Áω¿S’ „V◊Ï÷‰Î‚Îfiı
÷˘ ±ı ¤ıÿ flËı »ı. ±ıÀ·ı ∞‰, ¥rfl, ‹Î›Î ±ı ¤ıÿ ±fiÎÏÿfiÎ »ı.
““‰‚Ì, ¬flı¬fl˘ …ı ¤√‰Îfifi˘ ÏfiW¿Î‹ ¤@÷ »ı, ±ı «÷‘ν ‹„@÷fiı
fi ≥E»ı fiı ¿ı‰‚ ¤√‰ÎfifiÌ Áı‰Îfiı … ≥E»ı »ı.96 ±ı‰Î ¤@÷fiı ¤√‰Îfi
’˘÷ÎfiÌ Áı‰Î‹Î_ flάı »ı. ±ıÀ·ı V‰Î‹Ì-Áı‰¿¤Î‰ ÷˘ »ı‰À Á‘Ì flËı »ı.””
’»Ì √.≠. 44 ◊Ì √.≠. 50 Á‘Ì ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ìfiı ⁄˛õÏfiw’HÎ
⁄Ë … ¿›* ±fiı ÿ̉Îfi∞ ÷˘ ¤√÷∞fiÌ ⁄˛õ„V◊Ï÷ ±fiı ±√Α ⁄˛õ-
iÎÎfifiÌ ’flοÎWÃÎ Ωı¥fiı … V÷O‘ ◊¥ √›Î. ¤√÷∞±ı ’HÎ ÷ı‹fiÎ
±_÷fl‹Î_ Á‰˝ Á_¿S’ ⁄_‘ ¿flÌ, ±_÷—¿flHÎ „V◊fl ¿flÌ ÿÌ‘_ ±fiı ±Î ⁄˛õ-
iÎÎfifi˘ ±ı‰˘ flÁ flıÕÌ ÿÌ‘˘ ¿ı ÿ̉Îfi∞fi_ ÁC΂_ Ïfi⁄a… iÎÎfi ôÎ‰Ì √›_
±fiı Á⁄Ì… μ’ÎÁfiαı ÁÏË÷ iÎÎfifi˘ μÿ› ◊›˘. ¤√÷∞fiÎ iÎÎfifi˘
±Ï‰fl÷ ô΢÷ ‰Ëı÷˘ Ë÷˘ I›Îflı ÿ̉Îfi∞ ÷˘ ¤√÷∞fiÌ ‹ÒÏ÷˝‹Î_ … ‹Bfi
◊¥ √›Î Ë÷Î.
’»Ì ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ —

μ’ÎÁfiÎ ºœ ◊›Î ωfiÎ ¿˘¥ ‰Î÷ ÏÁ© ◊÷Ì fi◊Ì

““ÿ̉Îfi ÁÎËı⁄ ! √‹ı ÷ı‰Ì ±ÎI‹ÎfiÌ ‰Î÷˘ ¿fl˘ ±fiı ω«Îfl ¿fl˘,
’HÎ ≠√À ¤√‰ÎfifiÌ μ’ÎÁfiΠωfiÎ ¿˘¥ ‰Î÷ ÏÁ© ◊÷Ì fi◊Ì. ‹ÎÀı
±ÎÕቂΠω«Îfl˘ ’Õ÷Î ‹Ò¿Ìfiı lÌ∞fiÎ ‘Îfl¿ ±Î ≠√À ÁI’vÊfi˘ ºœ
±Îl› ÏÂflÁÎÀı ¿flÌfiı, ±¬_Õ ¤…fi ¿fl‰Î ‹Î_Õ˘. …ıÀ·Ì ≥WÀÿı‰fiı ωÊı
≠÷ÌÏ÷ ±Î‰Âı ±fiı μ’ÎÁfiÎ ºœ ◊Âı, ÷ıÀ·Ì … ±ÎI‹Î-±fiÎI‹ÎfiÌ Ï‰„@÷
◊Âı ±fiı Ωı÷Ωı÷΋Î_ ⁄˛õw’ ◊¥ …‰ÎÂı. ‰‚Ì, ¤√‰Îfifi_ ’HÎ ±¬_Õ
95. √.≠. 42.
96. √.≠. 43.
338 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

±_÷fl‹Î_ ÿ½fi ◊Âı ±fiı ¤√‰Îfi ‰Â ◊Âı. ‹ÎÀı ¤…fi rÎÁ˘E»˚‰ÎÁ

¿fl‰Îfi˘ ±Î√˛Ë flά‰˘.””
±ı‹ ¿ËÌfiı √.≠. 56‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«ÎT›_ ±fiı ‰Î÷ ¿flÌ — ““¤Î√‰÷
…ı‰Î Á÷˚ÂÎVh΋Î_ ’HÎ iÎÎfi ¿fl÷Î_ ¤„@÷fi_ ⁄‚ ωÂıÊ ¿èÎ_ »ı.””
±ı‹ ¿ËÌfiı fiÌ«ıfiÎ f·˘¿ ⁄˘S›Î —
““üÊÿ—‚ÎÁâ ÷ÁQ§◊ÈŒSÿ Ã Áfl÷Ù ÁÄ‹‡ÿÁãà ÿ ∑§fl‹’Ùœ‹éœÿ –
Ã·Ê◊‚ı Ä‹‡Ê‹ ∞fl Á‡ÊcÿÃ ŸÊãÿlÕÊ SÕÍ‹ÃÈ·ÊflÉÊÊÁßÊ◊˜ H
ó ¤Î√‰÷ — 10-14-4
±ıÀ·ı ¿ı ±ÎI›_Ï÷¿ ¿S›ÎHÎfiı ’΋‰Î ‹ÎÀı ÷˘ ¤√‰ÎfifiÌ ¤„@÷ ±ı …
±ı¿ ÁΑfi »ı - ¶Îfl »ı - ÏfiÁflHÎÌ »ı. ÷ı ÏÁ‰Î› ±ı¿·_ …ı iÎÎfi, ÷ı ÷˘
…ı‹ ÕÎ_√flfiÎ_ Œ˘÷flÎ_ ¬Î_Õ̱ı ±fiı ÷ı‹Î_◊Ì ¿Î_¥ fiÌÁflı fiÏË ±fiı ∂·À<_
@·ı ’‹ÎÕı, ±ı‰_ »ı. ‰‚Ì,
’˝rÊÔ÷Í× ¬˝‚ãŸÊà◊Ê Ÿ ‡ÊÙøÁà Ÿ ∑§ÊæUÔ˜ˇÊÁà –
‚◊— ‚fl¸·È ÷ÍÃ·È ◊Œ˜÷®Q§ ‹÷Ã ¬⁄UÊ◊˜ H
ó √Ì÷Î — ±. 18-54
•Êà◊Ê⁄UÊ◊Êp ◊ÈŸÿÙ ÁŸª˝¸ãÕÊ •åÿÈL§∑˝§◊ –
∑ȧfl¸ãàÿ„ÒUÃÈ∑§Ë¥ ÷ÁQ§Á◊àÕê÷ÍêÈáÊÙ „UÁ⁄U—H
ó ¤Î√‰÷ — 1-7-10
±ıÀ·ı ¿ı ±ÎI‹Îfl΋ ±fiı flÎ√-¶ıÊÎÏÿ¿ √˛_Ï◊±ı flÏË÷ ±ı‰Î ‹Ïfi±˘ ±fiı¿
√H΢fiÎ ÏfiÏ‘ ±ı‰Î ¤√‰ÎfifiÌ ÏfiW¿Î‹ ¤„@÷ ¿flı »ı.
¬Á⁄UÁŸÁDÔUÃÙ˘Á¬ ŸÒªÎ¸áÿ ©UûÊ◊‡‹Ù∑§‹Ë‹ÿÊ –
ªÎ„UËÃøÃÊ ⁄UÊ¡·¸ •ÊÅÿÊŸ¢ ÿŒœËÃflÊŸ˜ H
ó ¤Î√‰÷ — 2-1-9
÷◊Î
ÿÊ ÁŸflθÁÃSßÈ÷ÎÃÊ¢ Ãfl ¬ÊŒ¬k
äÿÊŸÊŒ˜ ÷flîÊŸ∑§ÕÊüÊfláÊŸ flÊ SÿÊØ –
‚Ê ’˝rÊÔÁáÊ Sfl◊Á„U◊ãÿÁ¬ ŸÊÕ ◊Ê ÷ÍÃÔ˜
Á∑¢§ àflãÃ∑§ÊÁ‚‹ÈÁ‹ÃÊà¬ÃÃÊ¢ Áfl◊ÊŸÊØ H
ó ¤Î√‰÷ — 4-9-10
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 339

±ıÀ·ı ¿ı …ı ±Îfi_ÿÁ¬ ÷‹ÎflÎ_ «flHÎÎflω_ÿfiÎ K›Îfi◊Ì ±◊‰Î ÷˘ ÷‹ÎflÎ

¤@÷…fifiÌ ¿◊Î ÁÎ_¤‚‰Î◊Ì ‹‚ı »ı, ÷ı ÏfiT≤ÏkÎÁ¬ Ëı fiÎ◊ ! V‰V‰w’
…ı ¿ı‰‚ ⁄˛õ ÷ı‹Î_ ‹‚÷_ fi◊Ì. ±◊ν÷˚ ¤„@÷Ï‰Ë˘HÎÌ …ı ±ÎI‹ÁkÎÎw’
„V◊Ï÷, ÷ı‹Î_ ÷ı Á¬ fi◊Ì. F›Îflı ¿ı‰‚ ⁄˛õ …ı ±Îfi_ÿw’ »ı ÷ı‹Î_ ±ı Á¬
fi◊Ì, ÷˘ ¿Î‚fiÎ ≠‰ÎË◊Ì fiΠ’΋÷Î ±fiı ω‹Îfi‹Î_◊Ì fiÌ«ı ’Õ÷Î
ÿı‰÷α˘fiı ÷˘ ±ı Á¬ ‹‚ı … ¿ı‹ ? ‹ÎÀı,
ŸÒc∑§êÿ¸◊åÿëÿÈÃ÷ÊflflÁ¡¸Ã◊˜
Ÿ ‡ÊÙ÷Ã ôÊÊŸ◊‹¢ ÁŸ⁄UTŸ◊˜ H ó ¤Î√‰÷ — 1-5-12
±ıÀ·ı ¿ı ±Ï‰zÎfiı À΂fiÎv_ …ı ’fl⁄˛õ ’fl‹ÎI‹ÎfiÎ V‰w’fi_ iÎÎfi Ωı
¤„@÷ ωfiÎfi_ ˢ› ÷˘ ÷ı Á_’ÒHν ¢¤÷_ fi◊Ì.””
±ı ±ÎÏÿ¿ CÎHÎÎ f·˘¿ ⁄˘·Ìfiı μ’ÎÁfiÎfiÌ ºœ ‰Î÷˘ ¿flÌ ±fiı ¿èÎ_ —
““’vÊ˘k΋ ¤√‰Îfifi˘ ±ÎÂfl˘ fi ◊›˘ ˢ› ±fiı ⁄˛õÏfiWà ◊›˘ ˢ› ÷˘
Â_ Á¬ »ı ? …ı‹ ‹ÌÃΠωfiÎfiÎ_ √‹ı ÷ıÀ·Î_ ¤˘…fi-T›_…fi ˢ›, ÷ı Á‰ı˝
fi¿ÎflÎ_ ·Î√ı, ÷ı‹ ¤√‰ÎfifiÌ μ’ÎÁfiΠωfiÎ ⁄‘_ ±ı‰_ »ı. ‹ÎÀı ≥„Lƒ›˘-
±_÷—¿flHÎ Ïfi›‹‹Î_ flάÌfiı, ÿıË◊Ì fi˘¬˘ ±ÎI‹Î »ı ±ı‹ ºœ Á‹∞, ÷ıfiı
±ZÎfl⁄˛õ ÁÎ◊ı ±ı¿÷Î ¿flÌ, lÌ ’vÊ˘k΋ ¤√‰Îfi‹Î_ ±¬_Õ ΩıÕΉ_; ±ı
lÌ∞‹ËÎflÎ…fi˘ ÏÁ©Î_÷ »ı.””
’»Ì √.≠. 20, 21, 23, 44, 56; √.‹. 30, 45, 50; ±‹.
2; √.±_. 39 ±ı ±ÎÏÿ CÎHÎÎ_ ‰«fiÎQ≤÷˘ ‰_«Î‰Ì ‰Î÷ ¿flÌ — ““…ıfiı ÁIÁ_√
◊›˘ »ı ÷ıfiı ÷˘ ±_÷º˝„WÀ ¿flÌfiı ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝ ⁄ÎËıfl ±◊‰Î ±_ÿfl ˢ›
÷ı Á΋_ Ωı¥ flËı‰_ ±fiı ±ı‹ Ωı÷Î_ Ωı÷Î_ ±ZÎflw’ ‹@÷fiÌ ’_„@÷‹Î_ ¤‚Ì
…¥, ’vÊ˘k΋fiÎ ÿÎÁ ◊¥fiı ±¬_Õ ¤√‰ÎfifiÌ Ë…^fl‹Î_ flËı‰_ »ı, ±ı‰˘
Ïfiç› ¿flÌ ·ı‰˘. ±ı‰_ @›Îflı ◊‰Î› ? ÷˘ F›Îflı ±Î’HÎı hÎHÎ ÿıË, hÎHÎ
±‰V◊Î ±fiı hÎHÎ √H΢◊Ì ’fl «ˆ÷L› ±ı‰_ ’˘÷Îfi_ V‰w’ ‹Îfi̱ı ±fiı
±ı‹ ⁄˛õw’ ◊¥fiı ¤√‰Îfifi_ ¤…fi ¿fḻı, I›Îflı … ’˘÷Îfi_ V‰w’ ÿıË◊Ì
»^À<_ ’ÕÌfiı, ±Ï÷ ≠¿Î‹Îfi μFF‰‚ ÿı¬Î›. ±ı ÏÁ‰Î› ⁄ÌΩ_ ¿˘ÏÀ
ÁΑfi˘ ¿fḻı ÷˘ ’HÎ ’˘÷ÎfiÎ V‰w’fiÎ_ ÿ½fi ◊÷Î_ … fi◊Ì. ‹ÎÀı ±Î ⁄‘Î_
‰«fiÎQ≤÷˘fi˘ ±ı … ¤Î‰ »ı. ÷ı ±ı‰_ ¿›Î˝ ÏÁ‰Î› ¿˘ÏÀ ¿S’ı »^À¿˘ fi◊Ì.
÷ı‹Î_ Ωı ’˘÷Îfi_ ÕËÎ’HÎ flÎA›_ ÷˘ ±Î‰˘ ±‰Áfl «ÎS›˘ …Âı. …ıfiı
340 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

±ı¿Î_Ï÷¿fiı ‹Î√ı˝ «Î·‰_ ˢ› ±fiı ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝ ÏÁ© ¿fl‰˘ ˢ›, ÷ıHÎı
±¬_Õ ¤…fi ¿fl‰Îfi˘ ±Î√˛Ë flά‰˘. ¤…fi ¿fl÷Î_ … ‹Î›Î ¿’ÎÂı. ‹ÎÀı
≥„Lƒ›˘-±_÷—¿flHÎfiÎ ¤Î‰◊Ì ’fl ◊¥fiı, …√÷fiÎ fiΉ_÷ ±fiı ÷E»
’ÿÎ◊˝fi˘ ‹˘Ë »˘ÕÌ, ±ı¿flÁ ’Ïfl’ÒHν ±ı‰_ …ı ⁄˛õV‰w’ ÷ıfiı ωÊı ±Î’HÎı
±Î’H΢ ±ÎI‹Î ·Ìfi ¿flÌ fiά‰˘. …ı‹ fiÿ̱˘ Á‹ƒfiı ωÊı ·Ìfi ◊Λ »ı,
Á÷Ì ±fiı ’÷_√ ±„Bfifiı ωÊı ⁄‚Ì Ω› »ı ±fiı ÂÒfl˘ flHÎfiı ωÊı À<¿À<¿
◊¥ Ω› »ı, ÷ı‹ ±Î’HÎı ±ı‰˘ ‰ı√ ·√ÎÕÌ ÿ¥, ÷ı ÷ı…fiı ωÊı …ı
’vÊ˘k΋ fiÎflΛHÎfiÌ ‹ÒÏ÷˝ flËÌ »ı, ÷ıfiı ωÊı ±¬_Õ ≠ÌÏ÷ ¿flÌ ÿı‰Ì. ±ı‹
¿fl÷Î_ F›Îflı ¿˘¥ Ãı¿ÎHÎı ‹Î· fiÏË ‹fiΛ ±fiı ÷ı ‹ÒÏ÷˝‹Î_ … ±¬_Õ T≤ÏkÎ
flËıÂı, I›Îflı ±Î fiı ±Î ÿıËı ¿Î›˝ ÏÁ© ◊Âı.”” ±Î ≠‹ÎHÎı ±fiËÿ ‰Î÷˘
¿flÌfiı Á˙fiı ±’Îfl Á¬ ±ÎM›_. ÿ̉Îfi∞ ÷˘ ±‰Î¿˚ …ı‰Î … ◊¥ √›Î.

…ıfiı ‹Î◊ı ÂhÎ ˢ›, ÷ıfiı ¨CÎ ±Î‰ı fiËŸ

±ı¿ ‰¬÷ ¿◊ΉÎ÷ν, Ïfi›‹-«ıWÀÎ ¿flÌ ⁄Îfl ‰Î√ı Á˙ ÁÒ÷Î. ±ı¿Î±ı¿
±ı¿ ‰Î√ı ¤√÷∞ ∂ÃuÎ ±fiı rÎÁ˘E»˚‰ÎÁ ¤…fi ¿fl‰Î ⁄ıÃÎ. ’»Ì ÷˘
Á˙ ËÏfl¤@÷˘ ÷◊Î ÿ̉Îfi∞ ’HÎ Ω√Ì √›Î ±fiı ¤√÷∞ ’ÎÁı «Îflı¿˘fl
Á˙ ⁄ıÁÌ √›Î. ◊˘ÕÌ ‰Îflı ÿ̉Îfi∞±ı ’Ò»u_ — ““¤√÷∞fiı ⁄˘·Î‰Ì±ı ?””
I›Îflı √˘Ï‰_ÿ¤Î¥±ı ¿èÎ_ — ““±ı‹fiÌ ‹ı‚ı Ë‹HÎÎ_ ⁄˘·Âı.””
’»Ì ±‘˝ CÎÕ̱ı fiıhÎ ‹Ÿ«Ì, ±ı … ±ÎÁfi‹Î_ „V◊fl flËÌfiı ‘Ìfl
√_¤Ìfl V‰flı ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““…ıfiı ¤√‰Îfifiı ‰Â ¿fl‰Î ˢ› ±fiı ±¬_Õ
¤…fi ¿fl‰_ ˢ›, ÷ıfiı ±Î‰Ì flÌ÷ı ŒÕ¿Ì ŒÕ¿Ìfiı Ω√‰_ ±fiı ¤…fi ¿fl‰_.
‹‹ZÎfiı ÷˘ ËflHÎ ŒÕ¿˘ ±fiı ¿Î¿ÏfiƒÎ Ωı¥±ı, ¿ÎflHÎ ¿ı …ıfiı ‹Î◊ı ÂhÎ ˢ›
÷ıfiı ¨CÎ ±Î‰ı fiÏË; ÷ı‹ ±Î’HÎı ‹Î◊ı F›Î_ Á‘Ì ±_÷—¿flHÎ-≥„Lƒ›˘ ÂhÎ
∞‰÷Î »ı, I›Î_ Á‘Ì Á¬ı ¨CÎΛ fiÏË. ‹ÎÀı ¬Î÷Î_-’Ì÷Î_, ÁÒ÷Î_-Ω√÷Î_
¤…fifi˘ ±Î√˛Ë flά‰˘. ±ı‰˘ ±Î√˛Ë Ωı flάı ÷˘ Â_ fi ◊Λ ? ±Î ∞‰
÷˘ ‘Îflı ÷ı ¿flı.””
±ı‹ ‰Î÷˘ ¿flÌ ’˘÷ı fiıhÎ μCÎÎÕÌfiı ¿èÎ_ — ““‰«fiÎQ≤÷ ’_«Î‚Îfi_ 3…\_
‰Î_«˘.”” ’»Ì √˘Ï‰_ÿ¤Î¥ ’ÎÁı ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«ÎT›_. ÷ı μ’fl ‰Î÷ ¿flÌ —
““flÎΩfiı F›Î_ Á‘Ì ‹Î◊ı ÂhÎ »ı, I›Î_ Á‘Ì Á¬ı ¨CÎ ±Î‰÷Ì fi◊Ì.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 341

ÂhÎ Ï…÷ΛΠ’»Ì … ÏfiflÎ_÷ı ¨CÎı »ı. ±ı‹ …ıfiı ‹Î◊ı ÂhÎ ˢ›, ÷ıfiı ÷˘
¨CΉÎfi_ ˢ› … fiÏË. ≥„Lƒ›˘-±_÷—¿flHÎw’Ì ÂhÎ …wfl ¬Î÷fl ’ÎÕÌ ΩÂı.
‹ÎÀı ±¬_Õ ΩHÎ’b_ ó Ω√˛÷, V‰Mfi, ÁÊ„M÷‹Î_ ó flάÌ, ¤…fifi˘ ±Î√˛Ë
flά¢ ÷˘ ‹ËÎflÎ… ±fiı ‹˘ÀÎ’vÊ ±Î fiı ±Î ÿıËı ‰Â ◊¥ ΩÂı.”” ’»Ì
Á‰ı˝fiı ¿èÎ_ — ““ˉı ÁÒ¥ Ω±˘.”” ±ı‹ ⁄‘Îfiı ÁÒ‰ÎfiÌ ±ÎiÎÎ ¿flÌ.
’»Ì Á‰Îflı ‰Ëı·Î ∂ÃÌ ⁄‘Î fiÿ̱ı fiÎˉΠ√›Î. ¤√÷∞ CÎıfl
fiÎèÎÎ ±fiı ’ÒΩ ¿flÌfiı ’fl‰Î›Î˝, I›Î_ Á‰ı˝ fiÎËÌfiı ±ÎT›Î. ⁄‘Î ’ÒΩ ¿flÌ
flèÎÎ ’»Ì Á¤Î ◊¥.

‹fiW›w’ ¤√‰Îfifi_ V‰w’ Ïfi√˝HÎ ÂÌ flÌ÷ı ?

’»Ì ÿ̉Îfi∞±ı ËÎ◊ ΩıÕÌ ≠ë ’Ò»u˘ — ““‹ËÎflÎ… ! ±ZÎfl‘΋‹Î_
…ı ¤√‰Îfifi_ V‰w’ »ı ÷ı ÷˘ Ïfi√˝HÎV‰w’ ¿Ëı‰Î›. ’HÎ ‹fiW›w’ …ı
¤√‰Îfifi_ V‰w’ ÷ı Ïfi√˝HÎ ¿ı‹ ¿Ëı‰Î› ?””
±ı ≠ë ÁÎ_¤‚Ìfiı ¤√÷∞ ⁄˘S›Î —
““¤√‰Îfi ’˘÷ı ±ZÎfl‘΋‹Î_◊Ì Á_¿S’ ¿flı »ı ¿ı “iÎÎfiÌ, ±iÎÎfiÌ
±ıԉΠ…ı Q≤I›·˘¿fiÎ ‹fiW› ÷ı Á‰ı˝ ‹fiı ÿı¬˘.” ±ı‹ ‘ÎflÌfiı ÁI›Á_¿S’
±ı‰Î …ı ¤√‰Îfi, ÷ı ¿Ú’αı ¿flÌfiı Q≤I›·˘¿fiÎ Á‰ı˝ ‹fiW› ÿı¬ı ±ı‰Î ◊Λ
»ı.97 ±ıÀ·ı …ı ±iÎÎfiÌ ∞‰ »ı, ÷ı ¤√‰Îfifiı ‹fiW› …ı‰Î ÿı¬ı »ı. ’fl_÷
¤√‰ÎfifiÎ V‰w’‹Î_ ÷˘ ‹Î›ÎfiÎ hÎHÎ √HÎfi˘ Á√˝ …ı ’_«¤Ò÷, ≥„Lƒ›˘,
±_÷—¿flHÎ ±fiı ÿı‰÷Î ÷ı Ïhο΂‹Î_ »ı … fiÏË. ¤Î√‰÷fiÎ ≠◊‹ V¿o‘‹Î_
≠◊‹ ±K›Î›‹Î_ … ±Îfi˘ μkÎfl »ı ¿ı ó “Ã¡ÙflÊÁ⁄U◊Όʢ ÿÕÊ ÁflÁŸ◊ÿÙ ÿòÊ
ÁòÊ‚ªÙ¸ ◊ηʔ ó …ı‹ {Î_{‰ÎfiÎ_ …‚ ±ı …‚ fi◊Ì ’HÎ ¤˛Î_Ï÷ »ı ±fiı
…ı‹ V‰E» ’ÎHÎÌ‹Î_ ±Î ¿Î« »ı ±ı‹ …HÎΛ »ı ÷ı ’HÎ ¤˛Î_Ï÷ »ı, ÷ı‹…
’fl‹ÎI‹Î‹Î_ flΩı√HÎ, ÷‹˘√HÎfiÎ ¿Î›˝w’ ’_«¤Ò÷ ÷◊Î ≥„Lƒ›˘-±_÷—¿flHÎ
±fiı ÷ıfiÎ ÿı‰÷Î ±ı fi◊Ì … ±fiı »÷Î_ …HÎΛ »ı ±ı ’HÎ ¤˛Î_Ï÷ »ı,
±ÁI› »ı. ¤√‰Îfifiı ωÊı …ı ÿıË, ≥„Lƒ›˘ ±fiı ±_÷—¿flHÎfiÎ ¤Î‰ ÿı¬Î›
»ı ÷ı ÷˘ fiÀfiÌ ‹Î›ÎfiÌ ’ıÃı »ı. …ı‹ fiÀfiÌ ‹Î›Î ¿˘¥◊Ì ¿‚Ì Â¿Î÷Ì
fi◊Ì, ÷ı‹ ¤√‰ÎfifiÌ ›˘√‹Î›Î ’HÎ ¿˘¥◊Ì ¿‚Ì Â¿Î› ÷ı‰Ì fi◊Ì. ’fl_÷
97. √.≠. 78.
342 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

“ œÊêŸÊ SflŸ ‚ŒÊ ÁŸ⁄USÃ∑ȧ„U∑¢§ ‚àÿ¢ ¬⁄¢U œË◊Á„U –”

…ı ‘΋ ˢ› ÷ı … ±ı ±iÎÎfiw’Ì ‹Î›Îfiı À΂Ìfiı ¤√‰Îfifi_ ’fl‹ ÁI›
ÏÿT› V‰w’, …ı‰_ ‘΋‹Î_ »ı ÷ı‰_ ±˘‚¬Î‰Ì ÿı »ı. F›Î_ Á‘Ì ±ı‰Î
’vÊfi˘ Á‹Î√‹ fi ◊›˘ Ë÷˘, I›Î_ Á‘Ì ±iÎÎfiÌ ∞‰fiı ÷˘ ¤√‰Îfi
‹fiW› …ı‰Î … ÿı¬Î›. ÷ı √Ì÷΋Î_ ¿èÎ_ »ı ¿ı —
“ •fl¡ÊŸÁãà ◊Ê¢ ◊Í…UÊ ◊ÊŸÈ·Ë¥ ßÈ◊ÊÁüÊÃ◊˜ –
¬⁄U ÷Êfl◊¡ÊŸãÃÙ ◊◊ ÷ÍÃ◊„UE⁄U◊˜ H”
ó √Ì÷Î — ±. 9, f·˘¿ 11.
““÷ı◊Ì … ‹fiW›fiÎ Áfl¬Ì Ïø›Î …ı ¬Î‰_, ’̉_, ¨CΉ_, ¿Î‹, ø˘‘,
·˘¤, ‹˘Ë ‰√ıflı Ωı¥ ¤√‰ÎfifiÎ V‰w’‹Î_ ‹˘Ë ’‹Î› »ı. ‰‚Ì, ¤√‰Îfi
ÁÎΩ ◊Λ, ‹Î_ÿÎ ◊Λ ±fiı ±_÷‘νfi ◊Λ I›Îflı ±iÎÎfiÌ ±ı‹ ΩHÎı »ı …ı,
¤√‰Îfi ˉı ±_÷‘νfi ◊¥ √›Î, ’HÎ iÎÎfi«ZÎ‰Î‚Î ÷˘ ¤√‰ÎfifiÎ
V‰w’fiı M≤J‰Ì μ’fl ±¬_Õ Ï‰«fl÷_ … ÿı¬ı »ı.
““¤√‰Îfifi˘ ÿıË »ı ÷ı ÷˘ «˘‰ÌÁ ÷k‰◊Ì ’fl »ı, ’HÎ ’fl⁄˛õ
’vÊ˘k΋ ±ı‰Î …ı ¤√‰Îfi ÷ı … ’˘÷ı ∞‰fiÎ ¿S›ÎHÎfiÎ ±◊ı˝ M≤J‰Ì ’fl
≠√À ◊Λ »ı, I›Îflı …ı …ı ÷k‰fiı ±_√Ì¿Îfl ¿flı »ı ÷ı Á‰ı˝ ÷k‰ ⁄˛õw’ ◊¥
Ω› »ı. ±fiı ±ı ¤√‰Îfifiı ωÊı V◊Ò‚, ÁÒZ‹ ±fiı ¿ÎflHÎ ±ı hÎHÎ ÿıË ÷◊Î
Ω√˛÷, V‰Mfi ±fiı ÁÊ„M÷ ±ı hÎHÎ ±‰V◊Î ÷ı …HÎΛ »ı ÷◊Î ÿÁ ≥„Lƒ›˘,
’_« ≠ÎHÎ ≥I›ÎÏÿ¿ Á‰ı˝ ÷k‰ ‹fiW›fiÌ ’ıÃı …HÎΛ »ı; ’HÎ ÷ı Á‰ı˝ ⁄˛õ »ı
’HÎ ‹ÎÏ›¿ fi◊Ì.98 …ı‹ lÌ¿ÚWHÎ ¤√‰Îfi ⁄˛ÎõHÎfiÎ ’hÎfiı ·ı‰Î ÁÎv
±…\˝fifiı ·¥fiı ¤Ò‹Î’vÊfiÎ ·˘¿‹Î_ √›Î, I›Îflı fl◊ ±fiı C΢ÕÎ ÷ı ‹ÎÏ›¿
Ë÷Î ±fiı V◊Ò‚ ¤Î‰ı ›@÷ Ë÷Î, ’HÎ ÷ı lÌ¿ÚWHÎ ¤√‰Îfifiı ›˘√ı ¿flÌfiı
±Ï÷ ÁÒZ‹ ±fiı «ˆ÷L›w’ ◊¥ √›Î. ‹ÎÀı …ı‹HÎı ’˘÷ÎfiÎ Á_⁄_‘‹ÎhÎ◊Ì fl◊
±fiı C΢ÕÎfiı Ïfi√˝HΤΉfiı ’‹ÎÕÌ ÿÌ‘Î, ÷˘ ’˘÷ı ÷˘ V‰›_ …ı …ı ÷k‰fi˘
±_√Ì¿Îfl ¿flı ÷ı Ïfi√˝HÎ ¿ı‹ fi ˢ› ?
““‹ÎÀı ¤√‰Îfifi_ …ı V‰w’ »ı ÷ı ÷˘ ¿ı‰‚ «ˆ÷L› V‰w’ … »ı,
’fl_÷ ‹ÎÏ›¿ V◊Ò‚⁄Ï©‰Î‚Îfiı ‹ÎÏ›¿ ÷k‰ı ÁÏË÷ …HÎΛ ±fiı ±ıfi_ ±ı …
V‰w’ iÎÎfiº„WÀ‰Î‚Îfiı ±Ï÷› μFF‰·, ÷ı…V‰Ì, ≠¿ÎÂı ›@÷ …HÎΛ »ı
98. √.≠. 71.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 343

±fiı ‹ÎÏ›¿ ¤Î‰ …HÎÎ÷˘ fi◊Ì. …ı‹ Áοflfi_ fiÎÏfl›ı‚ ˢ› ÷ı‹Î_ I›Î√-
¤Î√ fi◊Ì, ¿Î«·Ì, «˘À·Ì ‰√ıflı ⁄‘_ … Áοflfi_ ˢ›; ÷ı‹ ¤√‰Îfifi_
V‰w’ …ı M≤J‰Ì μ’fl »ı ÷ıfi_ ÷ı … Á„E«ÿÎfi_ÿ, Ïfi√˝HÎ, ±¬_Õ, ±E›÷,
±ZÎfl‘΋‹Î_ ’HÎ »ı. ÷ı ‹fiW› V‰w’ …ı M≤J‰Ì μ’fl »ı ÷ı‹Î_ …ı …ı
¿Î‹¤Î‰ı, ø˘‘¤Î‰ı, Ï‹hΤΉı, ÂhÎ¤Î‰ı, VfiıˤΉı ΩıÕΛΠˢ› ÷ı Á‰ı˝
Ïfi√˝HÎ ◊¥ Ω› »ı; ¿Î_ …ı, ¤√‰ÎfifiÌ ‹fiW›w’ ‹ÒÏ÷˝ Ïfi√˝HÎ ¿ˆ‰S›-
V‰w’ … »ı. Ωı lÌ¿ÚWHÎ ¤√‰Îfi ’˘÷ı √HÎÎ÷Ì÷ fi ˢ÷ ÷˘ ±ıfiÎ ¤@÷
…ı √˘’̱˘ ÷ı √HÎÎ÷Ì÷’HÎÎfiı fi ’΋÷ ±fiı Ωı √HÎÎ÷Ì÷ ’ÿfiı ’ÎÏ‹›˘
÷˘ lÌ¿ÚWHÎ ¤√‰Îfi √HÎÎ÷Ì÷ ¿ˆ‰S› ÏÿT›‹ÒÏ÷˝ … »ı.99 ‰‚Ì, lÏ÷ …ı
“ ‚flZ πÁÀflŒ¢ ’˝rÊÔ –” ÷ıfi˘ ’HÎ ±ı … ±◊˝ ◊Λ »ı ¿ı ±ı ¤√‰Îfifiı ωÊı
…ı ≥„Lƒ›˘, ±_÷—¿flHÎ, ÿı‰÷Î ‰√ıflı …ı …ı ÿı¬Î› »ı, ÷ı Á‰˝ ⁄˛õ … »ı;
’HÎ ¿o¥ …√÷ ⁄˛õ fi◊Ì, ¿Î_ …ı, ÷ı ÷˘ ‹Î›Î‹Î_◊Ì μI’Lfi ◊›_ »ı. ±ıÀ·ı
‰ıÿÎ_÷Ì ±ı lÏ÷fi˘ ±◊˝ ¿flÌfiı ¿Ëı »ı ¿ı “⁄˛õ Á¤fl ¤›˘˝ »ı,” ÷ı ‰Î÷
¬˘ÀÌ »ı. ‹ÎÀı ¤√‰Îfifi_ M≤J‰Ì μ’fl ÿı¬Î÷_ V‰w’ ±fiı ‘΋fi_ V‰w’ ÷ı
⁄_fiı ±ı¿ … »ı, ’HÎ …\ÿÎ_ fi◊Ì.””
±Î ≠‹ÎHÎı ¤√÷∞ ‹ËÎflÎ…ı μkÎfl ¿›˘˝. ÷ı ÁÎ_¤‚Ì ÿ̉Îfi∞fiÎ
Á_› Á‰˝ À‚Ì √›Î. ’fl_÷ ¤√÷∞fiı ÷˘ ±ı‹fiÌ Á_›√˛_Ï◊ Ïfi‹Ò˝‚ ¿flÌ
fiά‰Ì Ë÷Ì ±fiı ÏfiW¿’À ¿flÌfiı ÷ı‹fiı ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝‹Î_ ΩıՉΠË÷Î.
±ıÀ·ı ÿ̉Îfi∞fiı ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — ““ÿ̉Îfi ÁÎËı⁄ ! ±Î‰˘ ±‰Áfl ŒflÌ ŒflÌ
fiÏË ‹‚ı, ‹ÎÀı ÏfiW¿’À¤Î‰ı …ı …ı ÁÒZ‹ Â_¿Î±˘ flËı÷Ì Ë˘› ÷ı ’Ò»Ìfiı
ÀÎ‚Ì fiά˘.””
±Î ÁÎ_¤‚Ì ÿ̉Îfi∞±ı ËÎ◊ ΩıÕÌfiı ¿èÎ_ — ““‹ËÎflÎ… ! ±Î’fiÌ
±Q≤÷‰ÎHÎÌ◊Ì ±fi_÷fiÎ Á_› »ıÿÎ¥ Ω› »ı. ‰‚Ì, ‹Îv_ ÷˘ ±Î’ı
±_÷—¿flHÎ … ’¿ÕÌ ·Ì‘_ »ı ±fiı ‹fiı ¿S’fiÎ flÏË÷ ¿flÌ ÿÌ‘˘ »ı. ±ıÀ·ı ˉı
÷˘ ¤√‰ÎfifiÎ V‰w’fi_ ›◊Î◊˝ iÎÎfi ◊›_ »ı.””

⁄˛õ-’fl⁄˛õ‹Î_ ¢ ¤ıÿ ?
’fl_÷ ¤√÷∞ ΩHÎ÷Î Ë÷Î ¿ı ÿ̉Îfi∞fiı Ë…\ ›◊Î◊˝ V‰w’ Á‹…‰_
99. √.≠. 42.
344 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

⁄Î¿Ì »ı ±fiı μ’ÎÁfiÎfiÌ «˘A¬Ì ‰Î÷, ⁄˛õ-’fl⁄˛õfi˘ ÁfiÎ÷fi Â©

ÏÁ©Î_÷, ÷ı‹fiÎ xÿ›‹Î_ Ë…\ ’Òfl˘ „V◊fl ◊›˘ fi◊Ì.
±ıÀ·Î‹Î_ ÿ̉Îfi∞±ı ËÎ◊ ΩıÕÌfiı ¿èÎ_ — ““‹ËÎflÎ… ! ±Î’ı
¤√‰ÎfifiÎ ¿ˆ‰S› V‰w’fi_ …ı ‰Hνfi ¿›* ÷ı ÷˘ Á‹Ω›_, ’fl_÷ ÷ı ¤√‰Îfifiı
…ıHÎı ±¬_Õ flÎA›Î »ı ±ı‰Î …ı ÁI’vÊ, ÷ıfiÌ ‹ÒÏ÷˝ ¤√‰ÎfifiÎ Á_⁄_‘ı
¿flÌfiı √HÎÎ÷Ì÷ ±fiı ÏÿT› ◊Λ »ı. ’»Ì ÷ı V‰w’‹Î_ ¢ ¤ıÿ flËı »ı ?””
μ’ÎÁfiÎfiÎ Â© ÏÁ©Î_÷fiÌ V’WÀ Á‹…HÎ ‹Î√Ì ·ı÷˘ ±Î ≠ë
ÁÎ_¤‚Ì ¤√÷∞ ±I›_÷ flÎ∞ ◊›Î ±fiı ◊˘ÕÌ ‰Îflı ω«Îfl ¿flÌ ¤√÷∞
⁄˘S›Î — ““ÁÎ_¤‚˘, ±Î ∞‰fiı Á‹Î√‹ı ¿flÌfiı, ÿ½fiı ¿flÌfiı, ΩıÕΉı ¿flÌfiı
Â© ¿fl‰˘ ±fiı ±fiÎÏÿ ¿‹˝ ⁄΂‰Î ±fiı ⁄˛õw’ ¿fl‰˘ ÷ı‹Î_ ÷˘ ⁄ı›
⁄flÎ⁄fl »ı. ’HÎ ¤√‰Îfi ÷ı ¤√‰Îfi …. ÷ı ÷˘ ±fiÎÏÿ V‰›_ ‹ÒÏ÷˝,
Á‰˝¿÷ν, Á‰˝fiÎ ¿ÎflHÎ, Á‰˝fiÎ Ïfi›_÷Î ±fiı ’fl ◊¿Ì ’fl ±ı‰_ …ı ±ZÎfl ÷ı
◊¿Ì ’HÎ ’fl »ı ±fiı ±ZÎflfiÎ ’HÎ ±ÎI‹Î »ı. ±fiı ‰‚Ì, ¿÷˝‹˚, ±¿÷˝‹˚
±fiı ±L›◊Î ¿÷˝‹˚ „@÷±ı ÁÏË÷ »ı. ÷ı ¤√‰Îfifiı ¤∞fiı ±fi_÷ ÷ıfiÎ
…ı‰Î ◊›Î »ı, ÷˘ ’HÎ ¤√‰ÎfifiÌ Á΋◊a‹Î_◊Ì ·ı‹ÎhÎ Á΋◊a ±˘»Ì
◊÷Ì fi◊Ì.””
±ı‹ ¿ËÌfiı fiÌ«ıfi˘ f·˘¿ ⁄˘S›Î —
“ ¬Íáʸ◊Œ— ¬ÍáʸÁ◊Œ¢ ¬ÍáÊʸà¬Íáʸ◊ÈŒëÿÃ –
¬ÍáʸSÿ ¬Íáʸ◊ÊŒÊÿ ¬Íáʸ◊flÊflÁ‡ÊcÿÃ H”
ó O≤ËÿÎflH›¿ μ’ÏfiÊÿ, ’ÒHÎνËÏ÷ ‹_hÎ
±fiı ¿èÎ_ — ““±ı … ¤√‰Îfifi_ ¤√‰Îfi’b_ »ı. ‹ÎÀı ±ı ÁI’vÊfiı
¤√‰Îfifiı ωÊı V‰Î‹Ì-Áı‰¿’b_, K›ı›-‘Î÷Î’b_ ÷˘ flËı … »ı. ±ı‹ Ωı fi
ˢ› ÷˘ √.≠. 21‹Î_ ¿èÎ_ »ı ¿ı “±ZÎflfiÎ_ ⁄ı V‰w’ »ı. ±ı¿ ÷˘ ÏfiflοÎfl
±ı¿flÁ «ˆ÷L› »ı... ±fiı ±ı ±ZÎfl ⁄Ì…ı w’ı ¿flÌfiı ’vÊ˘k΋ fiÎflΛHÎfiÌ
Áı‰Î‹Î_ flËı »ı.” ‹Ò‚ ±ZÎfl …ı‰Î ‹ËÎflÎ…fiÎ ¿˘¥ μk΋ ¤@÷ fi◊Ì. ‰‚Ì,
‹Ò‚ ±ZÎfl ÷˘ Á‰˝fiÎ ó ≠¿ÚÏ÷, ’vÊ ±fiı ÷ı‹Î_◊Ì ∂’F›Î ±ı‰Î …ı
ωflÎÀ ±fiı ÷ı‹Î_◊Ì ◊›Î ±ı‰Î …ı ±‰÷Îfl˘ ÷ı Á‰˝fiÎ ó ¿ÎflHÎ »ı, ’HÎ
÷ı◊Ì ’fl ’vÊ˘k΋ »ı. ÷ı◊Ì Ωı ¿ı ±ZÎfl, ’vÊ˘k΋fiı ‘΋w’ı ±¬_Õ ‘ÎflÌ
flèÎÎ »ı, »÷Î_ ÷ıfiÎ ÿÎÁ¤Î‰ı fi˘¬Î Áı‰Î‹Î_ ’HÎ »ı ±fiı ±ZÎfl‘΋‹Î_ ’HÎ
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 345

’vÊ˘k΋ ¤√‰Îfifi˘ ‹ÏË‹Î ±¬_Õ √Λ »ı100 ±fiı ±ı … ‹„@÷ »ı ±ı‹

Á_≠ÿΛ‹Î_ lÌ∞±ı ¿èÎ_ »ı.101 ±Î‰_ V‰Î‹Ì-Áı‰¿’b_ Ωı ‹Ò‚ ±ZÎflfiı »ı,
÷˘ ±ZÎfl‹@÷fiı ÷˘ flËı ….
““‹ÎÀı ÂÎVh΋Î_◊Ì ¤√‰Îfifi_ V‰w’ …ı Á‹…‰_ ÷ı ÁI’vÊ ◊¿Ì …
Á‹…‰_ ±fiı ±ı‹ Ωı fi Á‹…ı ÷˘ ’Ò‰Î˝’fl CÎH΢ … ⁄Α ±Î‰ı ±fiı
’ÏflHÎ΋ı ¤√‰Îfi ÁÎ◊ı ±¤ıÿ¤Î‰ ¿flÎ‰Ì ÿı. ±Î‰˘ ±¤ıÿ¤Î‰ ¤√‰Îfifiı
±fiı ‹@÷fiı fi ◊¥ Ω› ÷ı ‹ÎÀı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı √.‹. 67‹Î_ ¿èÎ_ »ı — “‹ıÓ
…ıÀ·˘ (¤√‰Îfifi˘) ≠÷Î’ ΩH›˘ Ë÷˘ fiı Á_ÿfl’b_ ΩH›_ Ë÷_, ÷ıÀ·_
±ˆr›˝ ±fiı ÷ıÀ·_ Á_ÿfl’b_ ÷˘ ‹fiı ’HÎ ¤√‰Îfiı ±ÎM›_ »ı, ÷˘ ’HÎ
¤√‰Îfifi_ ±ˆr›˝ ±fiı Á_ÿfl’b_ ÷ı ÷˘ ±Ï÷› ±’Îfl ÿı¬Î› »ı. ‹ÎÀı
‹ÎflÎ …ı‰Î ±fi_÷ ¤√‰ÎfifiÎ ÁΑQ›˝’HÎÎfiı ’ÎQ›Î »ı, ÷˘ ’HÎ ¤√‰Îfi
…ı‰˘ ¿˘¥ ◊‰Îfiı Á‹◊˝ ◊÷˘ fi◊Ì. ‰‚Ì, ¤√‰Îfifiı ¤∞fiı ±fi_÷ ¿˘ÏÀ
‰ˆWHΉ ¤√‰Îfi Áfl¬Î ◊›Î »ı, ÷˘ ’HÎ ¤√‰Îfi‹Î_◊Ì ¿˘¥ Ω÷fi˘ ≠÷Î’
±b …ıÀ·˘ ’HÎ L›Òfi ◊›˘ fi◊Ì.” ±Î‰Ì flÌ÷ı ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷ ¤√‰ÎfifiÎ
ÁΑQ›˝’HÎÎfiı ’ÎQ›Î »ı, »÷Î_ ¤√‰ÎfifiÎ ±Î‰Î ±’ÏflÏ‹÷ ≠÷Î’fi˘
ÁÎZÎÎI¿Îfl ¿flÌ ·Ì‘˘ »ı. ±fiı ÷ı◊Ì Ωı ¿ı ¤√‰ÎfifiÎ Á_⁄_‘ı ¿flÌfiı
¤√‰Îfiw’ ◊›Î »ı, »÷Î_ ¤√‰Îfifi_ V‰w’ ÷˘ “ ŸÁà ŸÁÔ … ·Î√ı »ı
±fiı ÷ı◊Ì ¤√‰Îfi ÁÎ◊ı ÷ıfiı ±¤ıÿ¤Î‰ ◊÷˘ fi◊Ì.102
““‹ÎÀı ’vÊ˘k΋ ¤√‰Îfi ±ı ÷˘ ∞∑§◊flÊÁmÃËÿ¢ ’˝rÊÔ – ±ı fiÎflΛHÎ
100. ÿıË ‹Ò¿Ìfiı ¤Î√‰÷Ì ÷fi±ı ’HÎ ±Î … ‰Î÷ν ¿fl‰Ì »ı. ó √.‹. 13.
101. ÃòÊ ’˝rÊÔÊà◊ŸÊ ∑ΧcáÊ‚flÊ ◊ÈÁQ§p ªêÿÃÊ◊Ô˜ – ó ÏÂZÎÎ’hÎÌ — 121
±◊˝ — ⁄˛õw’ ◊¥fiı ÷ı ‘΋fiı ωÊı (±ZÎfl‘΋‹Î_) lÌ¿ÚWHÎ ¤√‰ÎfifiÌ Áı‰Î
¿fl‰Ì ±ı ±‹ı ‹„@÷ ‹ÎfiÌ »ı.
102. ÷ı ∞‰ÎI‹Îfiı ’fl‹ÎI‹Îfi˘ ¤ıÿ ‹˘ZÎÿÂ΋Î_ ’HÎ ¿Î›‹ flËı »ı. I›Î_ ÷ı ‹ÀÌ …÷˘
fi◊Ì. ¿ı‹ ¿ı ÁŸ⁄UTŸ— ¬⁄U◊¢ ‚Êêÿ◊ȬÒÁà – ±ı lÏ÷fi˘ ±◊˝ ±ı … »ı ¿ı …ı
μ’ÎÁ¿ ’fl‹ÎI‹ÎfiÌ μ’ÎÁfiÎ◊Ì ‹Î›ÎfiÎ ±_…fi◊Ì flÏË÷ ◊Λ »ı, ÷ı
’fl‹ÎI‹ÎfiÌ ÁÎ◊ı ’fl‹ ÷S›÷Î ’΋ı »ı. ÷ı V‰w’, V‰¤Î‰, ω¤ÒÏ÷, ÁI›¿Î‹
‰√ıflı ¿S›ÎHοÎflÌ √H΢◊Ì ’fl‹ÎI‹Îfiı Á‹Îfi ◊Λ »ı, ’HÎ V‰w’ ÁÎ◊ı ±ı¿÷Î
◊¥ Ω› ±ı‰_ fi◊Ì. ‹ÎÀı ‹„@÷ ÿÂ΋Î_ ’HÎ ¤ıÿ ‹Àu˘ fi◊Ì, ¿Î›‹ flËı »ı.
ó lÌËÏflÏÿ„B‰…›; 9‹˘ μS·ÎÁ.
346 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

…ı‰˘ ÷˘ ±ı¿ fiÎflΛHÎ … »ı ±fiı ⁄ÌΩı ¿˘¥ fiÎflΛHÎ …ı‰˘ ◊‰Îfiı Á‹◊˝
fi◊Ì. ‰‚Ì, ⁄˛õ ±fiı ’fl⁄˛õfiı …ı ±ı¿÷Î ¿ËÌ »ı ÷ı ÷˘ ±ı‹ ¿ËÌ »ı ¿ı
⁄˛õfiı ¤√‰Îfi ÏÁ‰Î› ⁄Ì∞ ¿˘¥ ‰V÷ º„WÀ‹Î_ … fi◊Ì ±fiı ¤√‰Îfifiı
ωÊı ±ıԉΠ±Ï÷› VfiıËfiı ·¥fiı, ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝fiı ωÊı ±ıfiÎ
‹fifi_ Ïfifl_÷fl ±fiÁ_‘Îfi flËı »ı ±fiı ±ÎÁ@÷ ◊¿˘ ‰÷ı˝ »ı.103 …ı‹ ∞‰
»ı ÷ı ÿıË ÁÎ◊ı ±Ï÷ ±ÎÁ„@÷±ı ¿flÌfiı ÿıËw’ ◊¥ √›˘ »ı, ’HÎ ±ı ⁄ı
÷k‰˘ ∞‰ ÷◊Î ÿıË fi˘¬Î »ı, »÷Î_ ±Ï÷ ±ÎÁ„@÷±ı ¿flÌfiı ±ı¿I‰¤Î‰fiı
’Î‹Ì √›Î »ı; ÷ı‹… ±ı ⁄˛õ ◊¿Ì ’fl⁄˛õ …ı ’vÊ˘k΋ fiÎflΛHÎ ÷ı fi˘¬Î
»ı fiı ±ı ⁄˛õfiÎ ’HÎ ¿ÎflHÎ »ı fiı ±Î‘Îfl »ı fiı ≠ıfl¿ »ı.”104 »÷Î_ ’fl⁄˛õ
ÁÎ◊ıfiÎ VfiıËfiÎ ±ÎÏ‘@›’HÎı ¿flÌfiı, ’fl⁄˛õfiÎ ≠‰ıÂfiı ·Ì‘ı ±ı¿I‰¤Î‰fiı
’Î‹Ì √›Î »ı.105 ÷ı ≠‰ı ÷ı ¿ı‹ Á‹…‰˘ ? …ı, …ı‹ ±Ï÷› ·˘¤Ì ˢ›
÷ıfi˘ ‘fi‹Î_ ≠‰ı ◊Λ »ı fiı …ı‹ ±Ï÷ ¿Î‹Ì ˢ› ÷ıfi˘ ‹fi√‹÷Ì VhÎÌ‹Î_
≠‰ı ◊Λ »ı, ÷ı‹ …ıfi˘ ∞‰ …ı Á_√Î◊ı ⁄_‘Λ˘ ˢ› ÷ıfiı ≠‰ı ΩHΉ˘;
’HÎ …ı‹ …‚‹Î_ …‚ ‹‚Ì Ω› »ı, ±fiı ±„Bfi‹Î_ ±„Bfi ‹‚Ì Ω› »ı,
÷ı‹ ≠‰ı fi◊Ì ◊÷˘.”106 ±Î‰˘ …ı ¤√‰Îfifi˘ ’fl‹ ±ı¿Î_Ï÷¿ ¤@÷ ˢ›,
÷ı ’˘÷Îfi_ - ⁄˛õfi_ - ΩHÎ’b_ ¿ÿÌ ¤Ò·÷˘ fi◊Ì, ’HÎ ¤√‰Îfifi_ ÂflÌfl
⁄fiÌ ¤√‰Îfifiı ±¬_Õ Ï‰«fl‰Îfi_ ¶Îfl ⁄fiÌ flËı »ı. ÷ı◊Ì ¤√‰Îfi ÷ı‹Î_
ÁÎZÎÎ÷˚ flËÌfiı ±¬_Õ ⁄˘·ı »ı, «Î·ı »ı, Ïø›Î ¿flı »ı, ±fiı Á‰˝fiÎ_ ¿S›ÎHÎ
’HÎ ¿flı »ı. ±ıÀ·ı ±ı ¤@÷ ¤√‰Îfifi_ V‰w’ ’HÎ ¿Ëı‰Î› »ı.
““lÌ∞‹ËÎflÎ…fi˘ ±Î ÏÁ©Î_÷ …ı‹ »ı ÷ı‹ Á‹F›Î ωfiÎ »^À¿˘ …
fi◊Ì. ±ı Ωı ⁄flÎ⁄fl fi Á‹Ω› ÷˘ ‰ıÿÎ_÷fi˘ ±¤ıÿ¤Î‰ ¿ı‰‚ ±Ï÷
‹Ïˋαı ¿flÌfiı ∞‰‹Î_ Á˘ÓÁfl˘ ∂÷flÌ Ω› ±fiı ⁄˛õ-’fl⁄˛õfi˘ ›◊Î◊˝
¤ıÿ … ∂ÕÌ Ω›; ±ıÀ·ı μ’ÎÁfi΋Î_◊Ì ∞‰ ±_÷ı ’ÕÌ Ω›. lÌ∞‹ËÎflÎ…ı
÷˘ μ’ÎÁfi΋Î_◊Ì ∞‰ ¿˘¥ flÌ÷ı fi ’Õı ±ıÀ·Î ‹ÎÀı … ∞‰, ¥rfl, ‹Î›Î,
⁄˛õ ±fiı ’fl⁄˛õfiÎ_ ±L‰› ±fiı T›Ï÷flı¿ V‰w’ V’WÀ Á‹ΩT›Î_ »ı ±fiı
103. √.±_. 33.
104. √.‹. 3.
105. ÄflÁøûÊŒæUª˘ÁÃSŸ„UÊà‚ ÃÈ ôÊÿSÃŒÒ∑§‹— H ó ÏÂZÎÎ’hÎÌ — 111
106. √.‹. 38.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 347

±fiÎÏÿ ¤ıÿ ⁄÷ÎT›Î »ı. ±ÎI›_Ï÷¿ ≠·› ‰¬÷ı ∞‰ ±fiı ¥rflfiÌ μ’ÎÏ‘
‹Î›Î‹Î_ Á‹Î› »ı ±fiı ‹Î›Î ⁄˛õ‹Î_ ·Ìfi ◊Λ »ı, ’HÎ ⁄˛õ ’fl⁄˛õ‹Î_
·Ìfi ◊Λ »ı ±ı‰_ ¿èÎ_ fi◊Ì. ∂·À<_ ¤√‰Îfifi_ ±ZÎfl‘΋ fiı ÷ı ‘΋fiı ωÊı
flËÌ …ı ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝ ±fiı ÷ı ‘΋fiı ωÊı flèÎÎ …ı ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷ ÷ı
hÎHÎ ±¬_Õ flËı »ı.107 ‰‚Ì, ÏÂZÎÎ’hÎÌ‹Î_ ’HÎ ⁄˛õw’ ◊¥fiı ¤√‰ÎfifiÌ
¤„@÷ ¿fl‰ÎfiÌ ¿ËÌ »ı ±fiı ÷ıfiı … ‹„@÷ ‹ÎfiÌ »ı. ‹ÎÀı ⁄˛õ ◊¿Ì ’fl⁄˛õ
ω·ZÎHÎ »ı.108 »÷Î_ ÂflÌfl-ÂflÌflÌ L›Î›ı - ÿS◊Êà◊Ê ‡Ê⁄UË⁄¢U - ⁄˛õ‹Î_
’fl⁄˛õ ≠√À ◊Λ »ı ±fiı I›Îflı ÷ı ⁄˛õfiı ’HÎ ·Ìfi ¿flÌ, ÷ıfiÎ ¤Î‰fiı
ÿ⁄ΉÌ, ’˘÷ı V‰flÎÀ ◊¿Î ±ı¿·Î … ωflÎ…‹Îfi flËı,109 ±ı‰ı ‰¬÷ı ±ı
⁄˛õ »ı ÷ı ’fl⁄˛õ V‰w’ı … ‰÷˝÷Î ÿı¬Î› »ı; ’HÎ ⁄˛õfiÎ T›Ï÷flı¿
V‰w’fi˘ ·› ◊÷˘ … fi◊Ì. ’fl⁄˛õfiÎ Á_⁄_‘◊Ì, ±ı‰Î ±fi_÷ ‹@÷˘fiÎ_
≥„Lƒ›˘-±_÷—¿flHÎ ’vÊ˘k΋w’ı ◊Λ »ı; ÷ı◊Ì ÷ı Á‰ı˝ ’vÊ˘k΋w’ı …
ÿı¬Î›.110 ’HÎ ÷ı Á‰ı˝fi_ ωÏÂWÀ ÷k‰ ÷˘ ±ı¿ ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ì … »ı.
““‰‚Ì, lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ‰ıÿflÁ‹Î_ ’HÎ ¿èÎ_ »ı ¿ı “Ëı ’fl‹ËoÁ˘ !
Ïfi·˘˝¤Ì, ÏfiW¿Î‹Ì, Ïfi—VM≤ËÌ, Ïfi—V‰ÎÿÌ ±fiı Ïfi‹Î˝fiÌ ±ı ’_«‰÷˝‹Îfi‹Î_
flËÌfiı ’˘÷ÎfiÎ ∞‰fiı ±fiı ±ZÎfl⁄˛õfiı ±ı¿ ‹ÎfiÌfiı …ı ’vÊ˘k΋fiÌ
μ’ÎÁfiÎ ¿flı »ı ÷ı ’vÊfiı ‘L› »ı ±fiı ±ZÎfl ±fiı ’˘÷ÎfiÎ ∞‰fiı ¤ıÿ’HÎı
¿flÌfiı ΩHÎı »ı ±fiı ’˘÷ÎfiÎ ∞‰fiı ωÊı ±ZÎflfiı ±ı¿’HÎı fi◊Ì ¿fl÷Î, ÷ıfiı
Ï‘yÎfl »ı. ±fiı …ı ’vÊ˘k΋fiı ωÊı V‰Î‹Ì-Áı‰¿’HÎı fi◊Ì ‰÷˝÷Î ±fiı
±ı¿I‰’HÎı ‰÷ı˝ »ı ÷ıfiı ’HÎ Ï‘yÎfl »ı.” lÌ∞‹ËÎflÎ… V◊ÎÏ’÷ ωÏÂWÀζˆ÷
‹÷fi˘ ’HÎ ±Î … ±◊˝ »ı …ı, ∞‰, ¥rfl, ‹Î›Î ±fiı ⁄˛õ (…Õ
Ï«ÿÎI‹¿) …ıfiÎ_ ωÂıÊHÎ »ı, ±ı‰_ ωÏÂWÀ ’fl⁄˛õfi_ ±ı¿ … ÷k‰-V‰w’
»ı. ÁflÁ‡ÊCÔUSÿ •mÒâ ÁflÁ‡ÊCÔUÊmÒÃ◊˜ – ‹ÎÀı ¤Î√‰÷, lÏ÷, VQ≤Ï÷, √Ì÷Î ±fiı
±Î’HÎÎ ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ F›Î_ F›Î_ ¤√‰ÎfifiÎ V‰w’fiÌ ‰Î÷ ±Î‰ı »ı, I›Î_ ÷ı
107. √.‹. 24.
108. ·˘›Î. 15.
109. ·˘›Î. 13.
110. ÁËΩfi_ÿ ÏÁ_‘ flı Á¬Ì Ωı Á¤fl ¤›˘˝ flı, ±ı¿flÁ ±¬_Õ fiı ±Ï‰fiÎÂ.
ó ÏfiW¿<‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì
348 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

V‰w’fi_ ‰Hνfi … fi˘¬_ ’ÎÕu_ »ı; ’HÎ Á‹…fiÎflÎfiÌ ⁄Ï© ¤ıÿı ¿flÌfiı,
’˘÷ÎfiÌ Á‹…HÎ ≠‹ÎHÎı Á‹…ı »ı.
““¤√‰Îfifi_ V‰w’ ±Î‹ V’WÀ Ωı fi Á‹…ı ÷˘ ¤√‰Îfi Á‰˝
¿ÎflHÎfiÎ ’HÎ ¿ÎflHÎ »ı, ÷˘ ÷ıfi_ ¿Î›˝ Â_ ? Á‰˝fiÎ Ïfi›_÷Î »ı ÷˘ Ïfi›ÎQ›
¿˘HÎ ? ±ı ⁄‘Î ¤Î‰˘ ÀÎ‚Ì fiά̱ı ÷˘ ⁄‘Î ¤√‰Îfi ◊¥ Ω› ±fiı
•ã× ¬˝ÁflCÔU— ‡ÊÊSÃÊ ¡ŸÊŸÊ¢ ‚flʸà◊Ê – ±ı lÏ÷fi˘111 ±◊˝ ’HÎ ÃÌ¿ ⁄ıÁı
fiÏË ±fiı Ωı ±ı‹ ◊Λ ÷˘ …√÷fiÌ „V◊Ï÷ ’HÎ ±ı¿ flËı fiÏË.112 ‹ÎÀı
±ı ⁄_fiı V‰w’‹Î_ ¤ıÿ »ı, ÷ı Á‹…ı … »^À¿˘ »ı.””
111. O≤ËÿÎflH›¿ μ’ÏfiÊÿ.
112. √.±_. 39.
•¬Á⁄UÁ◊ÃÊ œ˝ÈflÊSßÈ÷ÎÃÙ ÿÁŒ ‚fl¸ªÃÊSÃÁ„¸U Ÿ ‡ÊÊSÿÃÁà ÁŸÿ◊Ù œ˝Èfl ! ŸÃ⁄UÕÊ –
•¡ÁŸ ø ÿã◊ÿ¢ ÃŒÁfl◊Èëÿ ÁŸÿ¢ÃÎ ÷flà‚◊◊ŸÈ¡ÊŸÃÊ¢ ÿŒ◊â ◊ÃŒÈCÔUÃÿÊ H
ó ¤Î√‰÷ — 10/87/30
±◊˝ — Ëı ‘˛‰ ! ¿ı”÷Î_ ÁÿÎ ÏfiI› ‹ÒÏ÷˝ ±ı‰Î ¤√‰Îfi ! ±’ÏflÏ‹÷ ±ı‰Î ±fiı
ÁÿÎ ÏfiI›’HÎı ‰÷˝÷Î ±ı‰Î …ı ÿıË‘ÎflÌ ∞‰, ÷ı F›Îflı ÁÎZÎÎ÷Ô˚ ÷‹ÎflÌ
μ’ÎÁfiαı ¿flÌfiı ÷‹ÎflÎ ÁΑQ›˝’HÎÎfiı ’ÎQ›Î ◊¿Î ‹@÷¤Î‰fiı ’΋ı »ı, I›Îflı
’HÎ ÷‹ÎflÌ ’ıÃı V‰÷_hÎ ÷˘ fi◊Ì … ◊÷Î ±fiı Ωı V‰÷_hÎ ◊Λ ÷˘ ÷‹Îflı ±fiı
±ı‹fiı Á‹’b_ ±Î‰ı. ‹ÎÀı ±ı Á‰˝fiÎ ÏÂZο …ı ÷‹ı, ÷ıfiı ±ı‹fi_ …ı ÏÂZÎÎ ¿fl‰Î
›˘B›’b_ ÷ı fi CÎÀı; ÷◊Î ±ı Á‰˝fiÎ Ïfi›_÷Î …ı ÷‹ı, ÷ı ÷‹Îflı ±ı Á‰˝fiı
Ïfi›‹‹Î_ flά‰_ ÷ı ’HÎ fi CÎÀı; ±fiı Ωı ‹@÷ V‰÷_hÎ fi ◊Λ ÷˘ CÎÀı. ÷ı ‹ÎÀı
±ı ‹@÷ …ı ÷ı @›Îflı› V‰÷_hÎ fi◊Ì. V‰÷_hÎ ±fiı Á‰˝fiÎ V‰Î‹Ì ÷˘ ±ı¿ ÷‹ı …
»˘, ¿ı‹ …ı ±fiÎÏÿ V‰÷—ÏÁ© ±fiı Ïfifl‰Ï‘¿ÎÏ÷› …ı iÎÎfi, ⁄‚, ÷ı…,
±ˆr›˝, ±Îfi_ÿw’ ·Î‰H›÷Î, Á_ÿfl÷Î ±ı ±ÎÏÿ¿ …ı √HÎ√HÎ, ÷ıfiÎ Á‹ƒw’
±ı‰Î ÷˘ ÷‹ı ±ı¿ … »˘. ±fiı ±ı ‹@÷fiı ωÊı …ı ’˘÷Î◊Ì ±˘flÎ ∞‰, ¥rflfi_
Ïfi›_÷Î’b_ fiı ÏÂZο’b_ ÷ı …ı ÷ı ÷‹ÎflÌ ÁÎZÎÎ÷Ô˚ μ’ÎÁfiαı ¿flÌfiı ±ı‹fiÎ,
÷‹ÎflÎ ±ˆr›˝ √HÎfiÎ ·ıÂfiı fi ‹Ò¿Ìfiı ¿ı”÷Î ±ıfiı ·¥fiı, ±ı Ïfi›_÷Î’b_ ±fiı
ÏÂZο’b_ »ı. ±fiı …ı ’vÊ ±Î‰Ì flÌ÷ı fi◊Ì Á‹…÷˘ fiı V‰÷_hÎ ±fiı Á‰˝fiÎ
V‰Î‹Ì ±ı‰Î ’fl‹ırfl ’fl‹ÎI‹Î ’fl⁄˛õ ’vÊ˘k΋ ‰ÎÁÿı‰ fiÎflΛHÎ …ı ÷‹ı fiı
⁄ÌΩ ‹@÷ ÷ıfiı Á‹’HÎı ΩHÎı »ı, ÷ı ’vÊfiÎ ‹fifiÌ ÿWÀ÷Î »ı. ¿ı”÷Î_ ±ı‹fi˘ …ı
±ı ‹÷ ÷ı ±L≤÷ »ı, ¿ı”÷Î_ ±fiÎÏÿ ÁÿÔ˚ÂÎVh΢ fiı ÁÿÔ˚√v ÷ı‹fiÎ ‹÷◊Ì Ï‰v©
»ı; ‹ÎÀı ÁI›’HÎı ‹Îfi‰Î ›˘B› fi◊Ì.
ó ‰ıÿV÷Ï÷ √zfiÌ ÀÌ¿Î, ÏfiI›Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ¿Ú÷.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 349

±Î ≠‹ÎHÎı ÿ̉Îfi∞±ı …ı …ı ≠ë˘ ’Ò»uÎ ÷ıfiÎ ›◊Î◊˝ μkÎfl ¿flÌ

÷ı‹fiÎ ‹fifi_ Á‹Î‘Îfi ¿›*. ’»Ì ÷ıHÎı ¤√÷∞fiÌ ⁄Ë … V÷Ï÷ ¿flÌ ±fiı
√ÿ˚√ÿ ¿o_Ãı ⁄˘S›Î — ““÷‹ı ÷˘ ÁÎZÎÎ÷˚ ⁄˛õw’ ÁI’vÊ »˘ ±fiı ÷‹Îfl΋Î_
÷˘ ≠√À ¤√‰Îfi ±¬_Õ Ïfi‰ÎÁ ¿flÌfiı flèÎÎ »ı ±fiı ±b‹ÎhÎ »ıÀÎ fi◊Ì.
±Î’ ÷˘ ±fi¤‰Ì »˘, iÎÎfiÌ »˘; ‹ÎÀı ‹fiı ÷ı flV÷ı «ÕΉ˘. ±fiı √‹ı ÷ı‹
¿flÌfiı ≠√À ≠‹ÎHÎ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ωÊı ±«‚ ÏfiWÃÎ ¿flΉ˘ ±fiı
ÏfiV÷¿Û’HÎı ÷ı V‰w’‹Î_ ΩıÕÎ¥ …‰Î› ÷ı‹ ¿Ú’Î ¿fl˘. ‹ÎflÎ ±fi_÷ …L‹fiÎ
√fiÎ ‹ÎŒ ¿flÌfiı √v∞ ! ‹ÎflÎ ÷flŒ …\±˘.”” ±ı‹ CÎHÎÌ … V÷Ï÷ ωfiÌ÷
¤Î‰ı ¿flÌ.

‘‹˝ ºœ ◊Λ I›Îflı iÎÎfi À¿ı

ÿ̉Îfi∞fi˘ ±Î‰˘ ±I›_÷ ÿÌfi¤Î‰ Ωı¥ ¤√÷∞ CÎHÎÎ … flÎ∞
◊›Î ±fiı ÷ı‹fiÎ_ ±Î‰Î_ ‰«fi ÁÎ_¤‚Ìfiı ÷ı‹fiÎ ≠I›ı ⁄˘S›Î —
““÷‹Îflı ±Î ÿıË ‹Ò¿Ìfiı ±ZÎflV‰w’ ◊¥fiı ÁÎZÎÎ÷˚ ≠√À ’vÊ˘k΋
lÌ ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ±¬_Õ Áı‰Î‹Î_ flËı‰_ ˢ›, ÷˘ ≠◊‹ ‘‹˝ ºœ flά‰˘
Ωı¥±ı. F›Îflı ‘‹˝ ºœ ◊Λ I›Îflı iÎÎfi À¿ı ±fiı iÎÎfi ◊Λ I›Îflı ω‰ı¿
±Î‰ı ±fiı ω‰ı¿‹Î_◊Ì ‰ˆflÎB› ≠√Àı. iÎÎfiÎ_Âfi˘ ‰ˆflÎB› ≠√Àı, I›Îflı …
ωʛ‹Î_◊Ì »^ÀÌfiı ⁄˛õw’ ◊¥fiı ≠¤‹Î_ ≠ÌÏ÷ ◊Λ. ‹ÎÀı ≠◊‹ ‘‹˝ ºœ
Ωı¥±ı. ÷ı ‘‹˝ ±ıÀ·ı Â_ ? lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ÏÂZÎÎ’hÎÌ‹Î_ …ı …ı ±ÎiÎÎ ¿flÌ »ı
÷ı ‘‹˝ »ı. ±Ï√›Îfl Ïfi›‹‹Î_ Œıfl ’ՉΠÿı‰˘ fiÏË. ÿıËı ¿flÌfiı ÷ı‹ ‰÷˝‰_
±fiı ‹fi ±fiı ‰«fiı ¿flÌfiı ÷˘ ÷ı‹Î_ Œıfl ’ՉΠÿı‰˘ … fiÏË. Ωı ‘‹˝fi˘ Á√˝
±_÷fl‹Î_ Ïfi‰ÎÁ ¿flÂı, ÷˘ … ¤„@÷ ’Ï÷‰˛÷Î »ı ÷ı ±Î‰Âı ±fiı iÎÎfi,
‰ˆflÎB› …ı ¤„@÷fiÎ ’hÎ »ı ÷ı ’HÎ ±Î‰Âı. ’»Ì ¤√‰Îfi …ı ¤„@÷-‘‹˝fiÎ
’hÎ »ı, ÷ı ±¬_Õ Ïfi‰ÎÁ ¿flÂı. ‹ÎÀı ‘‹˝ ÷˘ ≠◊‹ … Â̬‰˘. √Ì÷΋Î_
’HÎ ≠◊‹ ¿‹˝¿Î_Õ »ı. ±ı ¿‹˝¿Î_Õw’ ‘‹˝ ±_÷fl‹Î_ Ωı flËıÂı, ÷˘ … ≥„Lƒ›˘,
±_÷—¿flHÎ Ïfi›‹‹Î_ ‰÷˝Âı. ±ı‰Ì flÌ÷ı F›Îflı ‰÷ν› I›Îflı ÁΑ ¿Ëı‰Î›.
’fl_÷ Ωı Ïfi›‹‹Î_ fi flËı, ÷˘ ‹fi ±‘‹˝fiÎ CÎÎÀ CÎÕı ±fiı T›Ï¤«ÎflÌ ◊¥fiı
ωʛ‹Î_ ±ÎÁ@÷ ◊¥fiı ¤√‰ÎfifiÎ ‹Î√˝‹Î_◊Ì ’ÎÕÌ ÿı. ‹ÎÀı √‹ı ÷ıÀ·_
ÂÎVhÎfi_ iÎÎfi ÂÌ¬Â˘, ’fl_÷ ≥„Lƒ›˘, ±_÷—¿flHÎ ¿⁄…ı ¿fl‰Î ±fiı ±Î ÿıËı
350 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

¿flÌfiı ‘‹˝ ωv© ±Î«flHÎ ¿fl‰_ … fiÏË. ±ıÀ·˘ ≠◊‹ ±ı¿Õ˘ ±Î‰ÕÂı ÷˘
… iÎÎfi À¿Âı. ‹ÎÀı ±Î√‚ Ωı ¿o¥¿ ‘‹˝ ωv© ±Î«flHÎ ◊¥ √›_ ˢ› ÷˘
ÁI’vÊfi˘ ±Îl› ¿fl‰Î◊Ì ±fiı ÷ı‹fiÌ ±ÎiÎÎ ≠‹ÎHÎı ‰÷˝‰Î◊Ì »^ÀÌ …‰Î›
»ı ±fiı Â© ÁÒ›˝fiÎ Ï¿flHÎ …ı‰˘ ∞‰ ◊¥ Ω› »ı. ’»Ì …ı …ı ÁI¿‹˝ ¿flı ÷ı
±fi_÷√b_ ◊Λ.””
¤√÷∞±ı ±ÎÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌ, ±ıÀ·ı ÿ̉Îfi ÁÎËı⁄ ±ı¿ÿ‹ √‚√‚Î
◊¥ √›Î ±fiı ¤√÷∞fiÎ_ «flHÎ ’¿ÕÌfiı flÕ÷Î_ flÕ÷Î_ ÏfiW¿’À¤Î‰ı ‹fi, ¿‹˝
±fiı ‰«fifiÎ …ı …ı √fiÎ Ë÷Î ÷ı Á‰ı˝ ¤√÷∞fiı ¿èÎÎ. ’»Ì ¤√÷∞±ı
’HÎ ÷ı Á‰˝ ’Î’‹Î_◊Ì ÷ı‹fiı ‹@÷ ¿flÌ ÿÌ‘Î. ±Î ≠‹ÎHÎı ÿ̉Îfi ÁÎËı⁄
¤√÷∞fi˘ ≠˙œ ≠÷Î’ ±fiı ⁄˛õiÎÎfifiÌ ±‹Ì‰Êν◊Ì ‹B‘ ◊¥ ⁄Ì…ı Á‰˝
Ãı¿ÎHÎı◊Ì ÏfiflÎl›Ì ◊¥ ¤√÷∞fiÎ ±fiL› ±ÎÏl÷ ◊›Î.

ÿ̉Îfi∞fiı ¤…fiÎfi_ÿÌ ◊÷Î_ ϬԉÎÕı »ı

¤√÷∞±ı ÷ı‹fi˘ ±Î‰˘ ÏÂW›¤Î‰ Ωı¥ ÷ı‹fiı ⁄‚ ’‹ÎՉΠ‹ÎÀı ⁄ı
Ïÿ‰Á ◊˘Õ<_ ÷’ ¿flÎT›_ ±fiı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ μ’ÎÁfiÎfiÌ CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿flÌfiı
¿èÎ_ — ““±ÎI‹Î ÁÒ›˝ …ı‰˘ Â© ◊›˘ »ı, ‹ÎÀı ≠I›ZÎ ÁI’vÊ …ı lÌ∞fi_
V‰w’ »ı ÷ı‹Î_ ±ÎÁ@÷ ◊α˘ ±fiı ±¬_Õ ¤…fi ¿fl˘.”” ±ı‹ ¿ËÌ ¤…fi
¿fl‰ÎfiÌ flÌ÷ ⁄÷ΉÌ.
’»Ì ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““≠◊‹ ÷˘ V‰„V÷¿ ±ÎÁfiı ⁄ıÁ‰_, fiıhÎ
μCÎÎÕÎ_ flά‰Î_ ±fiı ÁL‹¬ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝ flά‰Ì ±fiı ÷ı ‹ÒÏ÷˝‹Î_
‹À¿Î flÏË÷ T≤ÏkÎ ΩıÕ‰Ì. ’»Ì ±_÷fl‹Î_ ’HÎ lÌ∞fiÌ ‹ÒÏ÷˝ flά‰Ì ±fiı ¿oÃ
÷◊Î Ë˘Ã Ë·‰Î ÿı‰Î fiÏË. ±Î‹ ¿fl÷Î_ Ωı Á_¿S’ ◊Λ ÷˘ “V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHΔ ±ı‹ ¤…fi ¿fl‰_.””
÷ı ≠‹ÎHÎı ÿ̉Îfi∞±ı fl˘… ¿·Î¿ ¿·Î¿ ¿fl‰Î ‹Î_Õu_. ¤√÷∞ ’HÎ
÷ı‹fiı ‰Îflı CÎÕ̱ı ¿Ëı — ““¤…fi ¤Ò·‰_ fiÏË, ¤…fiÎfi_ÿÌ ◊¢ I›Îflı
ωʛÎfi_ÿÌ ‹À¢, ‹ÎÀı ¤Ò·Â˘ fiÏË. ¤…fi‹Î_ … ‹Î· »ı. ±Î√‚ …ı …ı
‹˘ÀÌ ’ÿ‰Ìfiı ’ÎQ›Î »ı, ÷ı ≠I›ZÎ ‹ÒÏ÷˝fiÌ μ’ÎÁfiÎ ÷◊Î ¤…fi◊Ì …
’ÎQ›Î »ı ±fiı ±Î ‰Î÷ ÷‹ÎflÎ ËÎ◊‹Î_ ±Î‰Ì »ı ÷ı ÷‹ÎflÎ_ ⁄Ë … ‹˘ÀÎ_
¤ÎB› »ı.”” ±ı‹ ⁄ı-hÎHÎ Ïÿ‰Á μ’ÎÁfiÎ ÷◊Î ¤…fi Á_⁄_‘Ì CÎHÎÌ … ‰Î÷˘
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 351

¿flÌ. ÿ̉Îfi ÁÎËı⁄ ’HÎ ±_÷flfiÎ Á‰˝ ÿ˘Ê˘◊Ì ÏfiT≤kÎ ◊¥ √›Î ±ıÀ·ı
÷ı‹fiı ¤…fifi_ Á¬ ±Î‰‰Î ·ÎB›_. ’»Ì ÷˘ ±¬_Õ ¤√÷∞fiÌ Á΋ı …
Ωı¥, ±_÷—¿flHÎ „V◊fl ¿flÌ, ‹ÒÏ÷˝ ’¿ÕÌfiı ⁄ıÁÌ flËı. ÷ı◊Ì ¤√÷∞fiı ·ÎB›_
¿ı ˉı ¬fl˘ ‰ı√ ·ÎB›˘ »ı ±fiı ¬flÌ ±ÎÁ„@÷ ◊¥ »ı.

’˘÷ÎfiÎ V‰w’fi˘ ±fiı ’fl‹ÎI‹ÎfiÎ V‰w’fi˘ ω«Îfl ¿ı‹ ¿fl‰˘ ?

ÿ̉Îfi ÁÎËı⁄fiı Â© Á⁄Ì… iÎÎfi ±_÷fl‹Î_ ∂÷flÌ √›_ ±ıÀ·ı
¤√÷∞±ı ÷ıfiı ’„WÀ ±Î’‰Î ‹ÎÀı ˉı ±ÎI‹Îw’113 ◊¥ ’vÊ˘k΋‹Î_
ΩıÕΉÎfiÌ ‰Î÷ ¿fl‰Î ‹Î_ÕÌ. ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““¤…fi ¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_ F›Îflı
∞‰‹Î_ ⁄Ë ⁄‚ ±Î‰ı I›Îflı ±ÎI‹Îfi˘ ÁÎZÎÎI¿Îfl ◊Λ. ÷ı ±ÎI‹Î ¿ı‰˘ »ı ?
÷˘ Â© »ı, «ˆ÷L› »ı ±fiı hÎHÎ ÿıË, hÎHÎ √HÎ, hÎHÎ ±‰V◊Î◊Ì fi˘¬˘ »ı.
÷ı ±ÎI‹ÎfiÌ ±ZÎfl Á_√Î◊ı ±ı¿÷Î ¿fl‰Ì ±fiı ±¬_Õ ±ı‹ ‹Îfi‰_ ¿ı “Ë_
±ÎI‹Î »\_, ±ZÎfl »\_, ⁄˛õ »\_, Á„E«ÿÎfi_ÿ »\_, ±¬_ÕÎfi_ÿ, ¤…fiÎfi_ÿ,
√˘Ï‰_ÿÎfi_ÿ, ’ÒHÎνfi_ÿ, ⁄˛õÎfi_ÿ »\_” - ±ı‹ ’˘÷ÎfiÎ V‰w’fi˘ Ïfifl_÷fl ω«Îfl
¿fl‰˘ ±fiı ≠√À ¤√‰Îfi ‹ÎflÎ ±ÎI‹Îfiı ωÊı ±¬_Õ Ï‰flÎ…ı »ı, ±fiı Ë_
÷˘ ÷ı‹fi˘ ÿÎÁÎfiÿÎÁ »\_. ±Î‰_ μk΋ iÎÎfi ‹fiı ‹Y›_ ÷ı Á_÷fiÎ ≠÷Î’ı
‹Y›_ »ı. fiı Á_÷ ’HÎ Ïfifl_÷fl ¤√‰ÎfifiÌ μ’ÎÁfiÎ ¿flı »ı. ÷ı ¤√‰Îfi ¿ı‰Î
»ı ? ÷˘ ±fi_÷ ¿˘ÏÀ ‹@÷˘ ÷◊Î ‹Ò‚ ±ZÎfl ’HÎ ÷ı ¤√‰ÎfifiÌ μ’ÎÁfiÎ
¿flı »ı ±fiı ±¬_Õ ±ÎiÎ΋Î_ ËÎ◊ ΩıÕÌfiı ∂¤Î »ı. ‰‚Ì, «Îfl ‰ıÿ …ıfiÎ
’Îflfiı ’΋÷Î fi◊Ì ±fiı ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ ¿Ï‰ ’HÎ …ıfiÎ ’Îflfiı ’΋÷Î fi◊Ì
±fiı ’flV’fl ω«Îfl ¿›Î˝ ¿flı »ı ¿ı “¤√‰Îfi ±Î‰Î »ı, ¤√‰Îfi ±Î‰Î »ı”
÷˘ ’HÎ ÷ıfiÎ ‹ÏË‹ÎfiÎ ’Îflfiı fi◊Ì ’΋÷Î ±fiı ±_÷ı “fiıÏ÷ fiıÏ÷” ±ı‹ ¿Ëı
»ı, ’fl_÷ ¿_¥ Ïfi‘νfl ¿flÌ Â¿÷Î fi◊Ì. ±ı‰Î ±’Îfl ±ı ¤√‰Îfi »ı. ±ı‰Ì
113. ±ËŸ ±ıÀ·_ Á‹…‰_ …wflÌ »ı ¿ı μ’ÎÁfiΉ΂Π…ı ¤@÷ »ı ÷ı ±ÎI‹Î‹Î_
’fl‹ÎI‹Î flèÎÎ »ı ±ı‹ ‹Îfiı »ı ±fiı ±Î Á⁄Ì… iÎÎfi »ı. F›Î_ Á‘Ì ±Î Á⁄Ì…
⁄˛õiÎÎfi‹Î_ ≠÷ÌÏ÷ fi ±Î‰ı I›Î_ Á‘Ì Ωı ¿ı‰‚ ⁄˛õiÎÎfifi˘ μ’ÿı ÁÎ_¤‚ı
±◊‰Î ÷ı‹Î_ ≠÷ÌÏ÷ ±Î‰ı, ÷˘ ÷ı ¿ı‰‚ ⁄˛õiÎÎfiÌ ◊¥fiı ¤„@÷ ◊¿Ì ’ÕÌ Ω›
»ı. ±ıÀ·ı … ¤√÷∞±ı ÿ̉Îfi ÁÎËı⁄fiı ≠◊‹ ‘‹˝fiÌ, ‰ˆflÎB›fiÌ, μ’ÎÁfiÎ-
¤„@÷fiÌ ‰Î÷ ¿flÌ ±fiı ⁄˛õ ◊¥fiı … ⁄˛õ◊Ì ’fl ’fl⁄˛õfiÌ ¤„@÷ ¿fl‰ÎfiÌ »ı
±ı‰_ iÎÎfi ¿flΉÌfiı ’»Ì … Â© Á⁄Ì… ⁄˛õiÎÎfifiÌ ‰Î÷˘ ¿fl‰Î ‹Î_ÕÌ.
352 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

flÌ÷ı ¤√‰ÎfifiÎ V‰w’fi˘ ‹ÏË‹Î Ïfifl_÷fl ω«Îfl‰˘, ÷˘ ÁÎZÎÎ÷˚ ≠I›ZÎ

±fi¤‰ iÎÎfi ◊Λ.””
±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌfiı ·˘›Îfi_ 10‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ìfiı ’Î_«-ÁÎ÷
‰¬÷ ÿ̉Îfi∞ ’ÎÁı ⁄˘·ÎT›_ — ““±Î‰_ …ı ‹Î›Î ◊¿Ì ’fl Â© iÎÎfi ÷ıfiı
Ë_ ’ÎQ›˘, ÷ı Á_÷fiÎ ≠÷Î’ı ’ÎQ›˘ »\_ ±fiı ÷ı Á_÷ ’fl‹ırflfiÎ ¤@÷ »ı
±fiı ’fl‹ırfl »ı ÷ı ÷˘ Á‰Î˝I‹Î ±ıԉΠ…ı ⁄˛õ ÷ıfiÎ ’HÎ ±ÎI‹Î »ı ±fiı
±ZÎflfiÎ ’HÎ ±ÎI‹Î »ı ±fiı ±fi_÷ ¿˘ÏÀ …ı ‹@÷ ÷ıfiÎ ’HÎ ±ÎI‹Î »ı;
±ı‰Î …ı ’fl⁄˛õ ’fl‹ÎI‹Î fiÎflΛHÎ ÷ıfi˘ Ë_ ⁄˛õw’ ±ı‰˘ ÿÎÁ »\_.”” ±ı‹
⁄˘·Î‰Ìfiı √˘¬ÎT›_ ±fiı ¿èÎ_ — ““±Î ‰«fiÎQ≤÷ ÏÁ© ◊Λ, ±ıÀ·ı iÎÎfifi˘
±‰Ï‘ ±ÎT›˘.””

±Î Õ˘Á˘ ’HÎ ‹ËÎflÎ… ÁÎ◊ı ÷‹fiı ÿı¬ÎÂı

’»Ì ÁÎ. 10‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ìfiı ¿èÎ_ — ““±Î‰Ì flÌ÷ı Ïfifl_÷fl ’˘÷ı
ÂflÌfl ±fiı ¤√‰Îfi ÂflÌflÌ »ı ±ı‹ ‘Îfl‰_.”” ±ı‰Ì iÎÎfifiÌ ±’Îfl ‰Î÷˘
¿flÌfiı ‘‹˝, iÎÎfi, ‰ˆflÎB› ±fiı ¤„@÷ ÷ı‹fiÎ ±_÷fl‹Î_ ÃÁÎ‰Ì lÌ∞-
‹ËÎflÎ…fi˘ Á‰˘˝’flÌ Ïfiç› ¿flÎT›˘ ±fiı ’»Ì ⁄Ë … flÎ∞ ◊¥ ¿˘·
±ÎM›˘ ¿ı ““Ω±˘, ÷‹fiı lÌ∞‹ËÎflÎ… ±_÷¿Î‚ı ÷ıՉΠ±Î‰Âı.””
I›Îflı ÿ̉Îfi ÁÎËı⁄ı ¿èÎ_ — ““‹ËÎflÎ… ! ‹ıÓ ÷˘ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ÿÌÃÎ
… fi◊Ì. ÷ı Ë_ ÂÌ flÌ÷ı ±˘‚¬Ì ?””
I›Îflı ¤√÷∞ ËÁ÷Î_ ËÁ÷Î_ ⁄˘S›Î — ““±Î Õ˘Á˘ ÷‹ÎflÌ ÁÎ◊ı ⁄˘·ı
»ı ÷ı ÁÎ◊ı ±Î‰Âı ±ıÀ·ı ±˘‚¬Â˘.”” ±ı‰Ì flÌ÷ı ±’Îfl ‰Î÷˘ ÿ̉Îfi∞fiı
¿flÌfiı ÷ı‹fiı ±’fl_’Îfl Á¬ ±ÎM›_.

‰Î_ÁÿÎfiÎ flÎΩ ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fiı

ÿ̉Îfi∞±ı ‰Î_ÁÿÎfiÎ ‹ËÎflÎΩ ≠÷Î’gÁË∞fiı ¿èÎ_ Ë÷_ ¿ı ““±‹Îflı
CÎıfl ⁄˛õÏfiWà ÁI’vÊ ’‘Λν »ı. ÷ı ⁄Ë iÎÎfiÌ ±fiı Á‹◊˝ »ı.””
±ıÀ·ı flÎΩ ÁÎËı⁄ ⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı Á_K›Î ±Îfl÷Ì Á‹›ı ±ÎT›Î.
ÿ̉Îfi∞±ı ¬ÎÁ ⁄ıÿ ¿flÌ flÎ¬Ì Ë÷Ì. √ÎÿÌ-÷Ï¿›Î μ’fl ‹ËÎflÎΩ ⁄ıÃÎ
±fiı ¤√÷∞ ’HÎ ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı ⁄ıÃÎ. ’»Ì ÿ̉Îfi ÁÎËı⁄ı ¤√÷∞fiı ¿èÎ_ —
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 353

““◊˘ÕÌ ‰Î÷˘ ¿fl˘.””

±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı flÎΩ ÁÎËı⁄fiı Á_⁄˘‘Ìfiı ¿èÎ_ — ““flÎF› ±Ï‘¿ÎflÌ
ˢ‰Î »÷Î_ ’HÎ ±Î‰Ì fi‹˛÷Î, ωfi›, ÕËÎ’HÎ ±fiı L›Î› »ı ±fiı ¿˘¥
Ω÷fi_ T›Áfi fi◊Ì, ‹ÎÀı ÷‹ÎflÎ_ ‹˘ÀÎ_ ¤ÎB› »ı. Ë_ ÷˘ ±ËŸ ±Î‰Ì ⁄Ë …
flÎ∞ ◊›˘ »\_; ¿ı‹ ¿ı, ±Î ‹ËÎ≠ÁÎÿÌfi_ ±fiı lÌ∞‹ËÎflÎ… ’‘Îflı· ÷ı
T≤_ÿΉfi …ı‰_ ±Ï÷ ’ωhÎ √΋ »ı. ±Î √΋fiÌ ‘Ò‚ …ı ‹Î◊ı «ÕΉÂı ÷ıfiÎ
’H›fi˘ ’HÎ ’Îfl fi◊Ì. ±Î √΋‹Î_ ±Î‰Ì {ÎÕfiÌ CÎÀÎ, ⁄√Ì«Î, ‰ÎÕÌ ‰√ıflı
Ωı¥ ÷’ ¿fl‰Î ‹ÎÀı μk΋ V◊Îfi »ı.”” ±ı‹ CÎHÎÌ … ≠Â_ÁÎ ¿flÌ. flÎΩ
ÁÎËı⁄ ’HÎ CÎHÎÎ … flÎ∞ ◊›Î.
’»Ì ÿ̉Îfi∞±ı flÎF›fiÌ flÌ÷ ≠‹ÎHÎı ’Îfi, Á˘’ÎflÌ, ±kÎfl ‰√ıflı◊Ì
flÎΩfi_ ÁL‹Îfi ¿›*. ±ı ’»Ì ‹ËÎflÎΩ ÁÎËı⁄ ∂ÃÌfiı CÎıfl √›Î.

«Îfl ‰ıÿfi˘ ¤HÎı·˘ ˢ› ’HÎ ±ËŸ›Î_ «Î·ı ÷ı‹ fi◊Ì

⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ’HÎ ‹ËÎflÎΩ ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fiı ±ÎT›Î ±fiı ¤√÷∞fiı
¿èÎ_ — ““±Î’ T≤ÏkÎ ¬ıÓ«Ìfiı ‹Î‚Î Œıfl‰˘ »˘ ±ı‹ ÿ̉Îfi∞ ¿Ëı »ı. ÷ı ‹fiı
±Î’ ⁄÷Ή˘.”” ±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ÷ı ≠‹ÎHÎı T≤Ïkα˘ ¬ıÓ«Ì ÿÁ ‹Î‚Î Œıfl‰Ì.
’»Ì “¤@÷Ï«_÷΋ÏHΔ‹Î_◊Ì lÌ∞‹ËÎflÎ… ‰Î_ÁÿÎ ’‘Λν ±ı ≠¿flHÎ
‰_«ÎT›_ ±fiı CÎHÎÌ … ‰Î÷˘ ¿flÌ.
’»Ì fiΛ⁄ ÿ̉Îfi …ı ÿfl⁄Îfl ÁÎ◊ı ±ÎT›Î Ë÷Î ÷ı‹HÎı ¤√÷∞fiı
’Ò»u_ — ““V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ¤√‰Îfi Ë÷Î ÷˘ ±›˘K›Î‹Î_ ’_◊ ¿ı‹ fi «·ÎT›˘
±fiı ±ËŸ ¿ı‹ ±ÎT›Î ?””
I›Îflı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““¿˘¥ ¿fl˘Õ’Ï÷ ÂÎË¿Îfl ˢ› ±fiı ÷ıHÎı ¿˘¥
’flÿı‹Î_ wÏ’›Î ‘Ì›Î˝ ˢ› ÷ı ·ı‰Î ÁÎv ’flÿıÂ Ω› ¿ı fi Ω› ?”” ±ı‹
‰Î÷ ¿flÌ ±ıÀ·ı Á‰ı˝ ËÁÌ ’ÕuÎ ±fiı fiΛ⁄ ÿ̉Îfi ⁄˘·÷Î ⁄_‘ ◊›Î.
’»Ì ÿfl⁄Îflı ¿èÎ_ — ““…ıfiı ’Ò»‰_ ˢ› ÷ı ’Ò»˘. ¤·ı «Îfl ‰ıÿfi˘
¤HÎı·˘ ˢ›, ’HÎ ±ËŸ›Î_ «Î·ı ÷ı‹ fi◊Ì.”” ±ı ’»Ì ÿfl⁄Îflı ¤√÷∞fiı
¿èÎ_ — ““±Î’fiı ±‹ÎflÎ ⁄Î√‹Î_ ’‘flΉ‰Î »ı ÷˘ ±Î’ @›Îflı ’‘Îfl¢ ?””
I›Îflı ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““Ë_ ÷˘ ‹Î_ÿ˘ »\_, ±ıÀ·ı ±Î ‰ˆzfiı ±¬_Õ
’ÎÁı flά_ »\_.””
354 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

I›Îflı ÿfl⁄Îflı ¿èÎ_ — ““±Î’fiÎ ÁÎv ‹ÎflÌ ⁄√Ì ‹˘¿·_.”” ±ı ≠‹ÎHÎı

fiyÌ ¿flÌ ⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ⁄Î√‹Î_ ’‘fl΋HÎÌ ¿flÌ. ±Î ≠‹ÎHÎı ‰Î_Áÿ΋Î_
±ÿÔ˚¤÷ Á‹ÎÁ ◊›˘.

’vÊ˘k΋ÿÎÁ∞fiı √˘‚Ì ±Î’Ì CÎÎÀ ⁄_‘ ¿›Î˝

μfiÎ¥ ‹Î÷Î◊Ì ‰fḻΉfiÎ ¿ÎÂÌfl΋ ⁄˛ÎõHÎ fl˘… ¤√÷∞fi˘
Á‹Î√‹ ¿fl‰Î ±Î‰÷Î ±fiı ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚Ì ⁄Ë … flÎ∞ ◊›Î. ’»Ì
¤√÷∞fiı ÷ıHÎı ËÎ◊ ΩıÕÌ ¿èÎ_ — ““‹ËÎflÎ… ! ‹Îflı √΋ ±Î’ fi ’‘Îfl˘ ?””
I›Îflı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…fiÌ ±ÎiÎΠωfiÎ ‹ÎflÎ◊Ì
±‰Î› fiÏË.””
±ı¿ ⁄Îfl˘À ÏfiI›ı ±Î‰÷˘ ±fiı ¤√÷∞fiı “⁄Î’∞, ⁄Î’∞” ¿flı
±fiı ¬Ò⁄ Áı‰Î ¿flı. ‹Î÷flfiÎ Ï‹VhÎÌ ‹Ò‚∞¤Î¥ ’HÎ ±ÎT›Î Ë÷Î. ÷ıfiı
±fiı √˘Ï‰_ÿ¤Î¥ ‹ÎV÷flfiı ¤√÷∞±ı ±ı¿ ‹ÎÁfiÎ ‘ÎflHÎÎ_-’ÎflHÎÎ_fi˘
Ïfi›‹ ±ÎM›˘ ±fiı ÷ı ≠‹ÎHÎı ≠ΛÏçkÎ ±Î’Ì Â© ¿›Î˝.
‰‚Ì, ’vÊ˘k΋ÿÎÁ∞ ¿Ëı — ““‹fiı ⁄Ë … CÎÎÀ ◊Λ »ı.””
I›Îflı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““ÃÌ¿, ˉı ‹ÀÌ …Âı.””
÷ı Ïÿ‰Á◊Ì … ÷ı‹fiı ‹flÕ˘ ◊›˘ ±fiı ‰ÌÁ ‰ÌÁ ‰¬÷ {ÎÕı Œfl‰Î
Ω› ±fiı ‹ıÕı◊Ì ËıÃı ∂÷flΛ fiÏË, ±ı ≠‹ÎHÎı ◊›_. ±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı
‰ˆzfiı ¿èÎ_ — ““±Îfiı √˘‚̱˘ ±Î’˘.”” I›Îflı ‰ˆzı √˘‚̱˘ ±Î’Ì. ÷ı◊Ì
⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ¤√÷∞fiÌ ≥E»Î◊Ì ‹ÀÌ √›_ ±fiı «Îfl ·ÎÕ< ¬‰flÎT›Î.
±Î ≠‹ÎHÎı «Îfl Ïÿ‰Áfi˘ ‹flÕ˘ ‹Ò¿Ìfiı, √˘‚Ì ±Î’Ì, CÎÎÀ ⁄_‘ ¿flΉÌ
ÿÌ‘Î. ±fi_÷ ‰Ê˝fiÎ ÷’◊Ì ’HÎ …ı Á_¿S’˘ ÏfiT≤kÎ fi ◊Λ ÷ı ±Î‰Î ±Ï÷
‹˘ÀÎ’vÊı ±Î‹ º„WÀ‹ÎhÎı ⁄ÌΩfiı ÏfiÏ‹kÎ ⁄fiÎ‰Ì ÀÎ‚Ì fiÎA›Î !

±Î‰Î ÿ̉Îfi∞ …ı‰Î ÿÁ ¿flÌÂ

V‰Î‹Ì ωiÎÎfiÿÎÁ∞ ’HÎ fiÎfiΠωzÎ◊a±˘fiı ⁄˘·Î‰Ì ‰Î÷˘ ¿flı
±fiı ¤√÷∞ ’ÎÁı ·¥ …¥ ‰÷˝‹Îfi ‘flΉı. ±Î‹, ‰Î_Áÿ΋Î_ ±ı¿ ‹ÎÁ
’›*÷ ⁄˛õiÎÎfifi˘ ›iÎ ¿›˘˝.
’»Ì ωiÎÎfiÿÎÁ∞ ’ÎÁı ¤√÷∞±ı ‰fl÷η ¿˘ÃÎflÌ μ’fl ¿Î√‚
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 355

·¬ÎT›˘ — ““±‹Îflı ±ËŸ Á‹Î√‹ ÁÎfl˘ ◊›˘ »ı ±fiı ˉı ‰fl÷η ±Î‰‰Î
≥E»Î »ı ±fiı ‰E«ı Áfl÷ ∂÷fl‰_ »ı.””
÷ı ¿Î√‚fi˘ …‰Î⁄ ±ÎT›˘ — ““⁄Îfl˘⁄Îfl ±‹ÎÁfiı Ïÿ‰Áı ‰fl÷η
±Î‰Â˘ ±fiı Áfl÷ ∂÷fl¢ fiÏË.””
±Î ¿Î√‚ ‹Y›˘ ±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı fiÌ¿‚‰Î ω«Îfl ¿›˘˝ ±fiı
ÿ̉Îfi∞fiı ‰Î÷ ¿flÌ. I›Îflı ÿ̉Îfi∞fiı ¿èÎ_ — ““±ı¿ ‹ÎÁ Ë…\ ‰‘Îflı flˢ.
±Î‹ ±ı¿ÿ‹ …‰Î› fiÏË.”” ±ı‹ CÎHÎÌ ÷ÎHÎ ¿flÌ ±fiı Ïÿ·√Ìfl ◊¥ √›Î.
÷ı … Ïÿ‰Áı ‰fl÷η◊Ì ¿˘ÃÎflÌfi˘ ⁄ÌΩı ¿Î√‚ ±ÎT›˘ ±fiı ÷ı‹Î_
¿o¥¿ μ’ÎÏ‘ …ı‰_ ·A›_ Ë÷_. ±ıÀ·ı ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““±Î‰Î ÿ̉Îfi∞
…ı‰Î ±ÎÃ-ÿÁ ¿flÌÂ. ÷ı ’»Ì Á¤Î‹Î_ ¿˘¥ ⁄˘·Âı fiÏË ±fiı ⁄‘Î ÿ⁄Î¥
…Âı. ¤√‰Îfi ÷˘ Á_÷¶Îflı ≠√À »ı, ÷ı ¿˘ÃÎflÌfiı ¬⁄fl fi◊Ì.””

¤√÷∞fiÌ ‹Ëı·‹Î_ ’‘fl΋HÎÌ

’»Ì ‰fl÷η …‰ÎfiÌ ÷ˆ›ÎflÌ ¿flÌ. ±ıÀ·ı ‹ËÎflÎΩ ≠÷Î’gÁË∞±ı
’˘÷ÎfiÎ ‹Ëı·‹Î_ ’‘fl΋HÎÌ ¿flΉÌ. lÌ∞‹ËÎflÎ… …ı …B›Î‹Î_ ⁄ıÃÎ Ë÷Î ÷ı
≠ÁÎÿÌfiÌ …B›Î‹Î_ ⁄ıÿ ¿flÌ. ’fl_÷ ¤√÷∞±ı ±Î‰Ìfiı ÷fl÷ … ’Ò»u_ —
““‹ËÎflÎ… ±ËŸ ⁄ıÃÎ Ë÷Î ?””
I›Îflı ÿfl⁄Îflı ¿èÎ_ — ““ËÎ, lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ±Î ≠ÁÎÿÌfiÌ ⁄ıÿ »ı
±fiı ±ËŸ ‹ËÎflÎ… flÎ÷ flèÎÎ Ë÷Î.””
±ıÀ·ı ¤√÷∞ ÷ı …B›Î±ı ÿoÕ‰÷˚ ¿flÌfiı Á΋ı ⁄ıÃÎ ±fiı ÿfl⁄Îflfiı
¿èÎ_ — ““±Î ÷˘ ±Ï÷ ’ωhÎ ≠ÁÎÿÌfiÌ …B›Î »ı. ÷ıfi˘ ±Î’HÎÎ ‰’flÎÂ
‹ÎÀı μ’›˘√ ◊Λ fiÏË.””
’»Ì “‹‘⁄fi ¿ı” ±ı ¿Ì÷˝fi ⁄˘·ÎT›_. ’»Ì ÿfl⁄Îflı ’ÒΩ ¿flÌ, wÏ’›Î
¤flÌ ◊΂ ‘›˘˝. I›Îflı ¤√÷∞±ı ÷ı‹Î_◊Ì ±ı¿ wÏ’›˘ … Œ@÷ ·Ì‘˘. ’»Ì
flÎΩfiı “V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ, V‰ÎÏ‹fiÎflΛHΔ fi΋fiÌ ±ı¿ ‹Î‚Î Œıfl‰‰Îfi˘
¤√÷∞±ı Ïfi›‹ ±ÎM›˘ ±fiı ’»Ì ∂ÃÌfiı ÿ̉Îfi∞fiı CÎıfl ±ÎT›Î.

‰Î_ÁÿÎ◊Ì Ï‰ÿΛ
ÿ̉Îfi∞±ı ⁄‘Î ÁΑfiı «Îÿfl˘ ±˘œÎÕÌ ±fiı ¤√÷∞fiı ÁC΂˘
356 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

’˘Âο ±’˝HÎ ¿›˘˝ ±fiı Á˘ wÏ’›Î ‘›Î˝, ’fl_÷ ¤√÷∞±ı ÷ı fi ·Ì‘Î.

ÿ̉Îfi ÁÎËı⁄ı CÎH΢ ±Î√˛Ë ¿›˘˝ I›Îflı ’flÎHÎı ’Î_« wÏ’›Î ’˘÷Î ÁÎv ÿÒ‘fiÎ
·Ì‘Î ±fiı ’Î_« wÏ’›Î ·Z‹ÌfiÎflΛHÎ ÿı‰fiÎ ◊΂fiÎ ·Ì‘Î. ÿ̉Îfi∞±ı
±‘˘˝ ‹HÎ ‹‘fi˘ ÕO⁄˘ ±ÎM›˘ ±fiı fiÎflHΤΥ ÷◊Î ‰ˆzfiı ‘˘Ï÷›Î_
±˘œÎÕuÎ_. ’»Ì Áfl¿ÎflÌ ⁄ı √ÎÕÌ‹Î_ ⁄ıÁÌ Á‰ı˝ ⁄Î√‹Î_ √›Î. ⁄Î√‹Î_ ŒflÌ,
≠ÁÎÿÌfi˘ ¿flÌ, ±fiı¿fi˘ μ©Îfl ¿flÌ, ¤√÷∞ ÷◊Î Á_÷˘ ±fiı ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı
±Î‰ı· ËÏfl¤@÷˘ fiÌ¿Y›Î. ÿ̉Îfi∞ ±ı¿ √Îμ Á‘Ì ‰‚Ή‰Î ±ÎT›Î.
’»Ì ÷ı‹fiı ¤√÷∞±ı ’λΠ‰ÎY›Î. ÷ı F›Î_ Á‘Ì ÏÁ√fl΋ ÿı¬Î›Î I›Î_
Á‘Ì ±I›_÷ μÿÎÁ ◊¿Î ÿ½fi ¿›Î* ±fiı ’»Ì ’λΠ‰Y›Î.
¤√÷∞ ÷◊Î Á_CÎ ÁÎ_…fiÎ ’Î_« ‰Î√ı ¿◊fl˘À ’ˢÓE›Î. I›Î_ Áfl¿ÎflÌ
⁄_√·Î‹Î_ ¤√÷∞fiı ‹ÎÀı ±√Îμ◊Ì ’·_√, ’ÎHÎÌ, μ¿Î‚Î, fiÎV÷Î ‰√ıflı
÷ˆ›Îfl flÎA›_ Ë÷_. ÷ı◊Ì ¤√÷∞ ◊˘ÕÌ ‰Îfl ’·_√‹Î_ ’˘œÌ √›Î ±fiı Á‰ı˝
ËÏfl¤@÷˘±ı μ¿Î‚˘ ’Ì‘˘. Áfl¿ÎflÌ ⁄Î√‹Î_◊Ì I›Î_fiÎ ‹Î‚̱ı √·Î⁄,
‹˘√flÎfi˘ ËÎfl ⁄fiÎ‰Ì ¤√÷∞fiı ‘flÎT›˘. ÁΑ ÷◊Î ⁄ÌΩ ËÏfl¤@÷˘
fiÎˉΠ√›Î.
’»Ì flÎhÎı fiÌ¿Y›Î ±fiı ⁄ı ‰Î√ı ⁄Ì·Ì‹˘flÎ VÀıÂfiı ±ÎT›Î. I›Î_
Á‰Îfl Á‘Ì Á˙ ÁÒ÷Î. ÿ̉Îfi∞±ı ‹‘fiÎ ⁄ı ÕO⁄Î ¤flÌfiı ÁÎ◊ı ‹˘¿S›Î
Ë÷Î ÷ı‹Î_◊Ì ±ı¿ ÕO⁄˘ ¤√÷∞±ı Áfl÷ ‹_Ïÿfl‹Î_ ‹˘¿S›˘ ±fiı ⁄ÌΩı
ÕO⁄˘ ‹Î÷flfiÎ ‹Ò‚∞¤Î¥fiı Á˘ÓM›˘ ±fiı ¿èÎ_ — ““÷‹˘ ‰fl÷η ±Î ÕO⁄˘
’ˢӫÎÕÌfiı ’»Ì CÎıfl …Ωı.””
‘ÒÏ‚›ÎfiÎ ¤Î¥ÿÎÁ ’ÎÀÌ·fiı ¿èÎ_ — ““÷‹ı CÎıfl Ω±˘.””
√˘Ï‰_ÿ¤Î¥ ÷◊Î ¿ÎÏ·ÿÎÁ ÷◊Î fiÎflHΤΥ ±ı hÎHÎıfiı ¿èÎ_ — ““÷‹˘
±Î ‹‘fi˘ ÕO⁄˘ ·¥ Áfl÷ Ω±˘ ±fiı ±‹ÎflÎ ‰÷Ì ÿı‰fiÎ_ ÿ½fi ¿flΩı.
ÕO⁄˘ ±Î’Ì ⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ¤w« …Ωı ±fiı I›Î_◊Ì ‰Õ˘ÿflÎ ±Î‰Ì «ÎHÎÁÿ
±Î‰Ωı.”” ’˘÷ı, {‰ıfl¤Î¥, ‰ˆz ÷◊Î «Îfl ÁΑ ±ıÀ·Î±ı ¥À˘·Î ∂÷fl‰_
±ı‰˘ ÃflΉ ¿›˘˝.
ÃflΉ ≠‹ÎHÎı Á˙±ı ÏÀÏ¿À ·Ì‘Ì ±fiı √ÎÕÌ‹Î_ ⁄ıÃÎ. I›Îflı ¤√÷∞±ı
¿ÎÏ·ÿÎÁfiı ¿èÎ_ — ““÷‹ÎflÎ ¤ı√Î ¤√‰Îfi »ı ±ı‹ ‹fiı ·Î√ı »ı. …\±˘fiı,
¿Î·ı @›Î_ Ë÷Î ±fiı ±Î…ı @›Î_ »Ì±ı ?”” ±ı‹ ωfi˘ÿ ¿›˘˝.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 357

’»Ì Áfl÷ ∂÷flfiÎflÎ Áfl÷ ∂÷flÌ √›Î ±fiı ¤√÷∞, ‰ˆz ÷◊Î
{‰ıfl¤Î¥ ±fiı «Îfl ÁΑ «ÎHÎÁÿ …‰Î ¥À˘·Î ∂÷›Î˝. ±ı ‰¬÷ı ’W¿‚
‰flÁÎÿ ‰flÁ÷˘ Ë÷˘ ±fiı ¿˘¥ flÌ÷ı «·Î› ±ı‰_ fiˢ÷_, ±ıÀ·ı Á˙ VÀıÂfiı
… ‰flÁÎÿ ⁄_‘ ’Õ‰ÎfiÌ flÎË Ωı¥fiı ⁄ıÃÎ.
±ıÀ·Î‹Î_ ÿw¤Î¥ ÷◊Î ‹fiÁ¬¤Î¥ “¤√÷∞ «ÎHÎÁÿ ’‘Λν »ı”
÷ı ¬⁄fl ΩHÎÌ, «ÎHÎÁÿ √›Î Ë÷Î, ’HÎ I›Î_ ¤√÷∞fiı fi Ωı÷Î_, I›Î_◊Ì
C΢Õ<_ ·¥fiı VÀıÂfiı ±ÎT›Î. I›Î_ ¤√÷∞, Á_÷˘ ÷◊Î ËÏfl¤@÷˘ ⁄ıÃÎ Ë÷Î.
’»Ì ¤√÷∞fiı C΢ÕÌ μ’fl ⁄ıÁΛν ±fiı Á˙ I›Î_◊Ì fiÌ¿Y›Î. ωrÎÏ‹hÎÌ
fiÿÌ ±Î‰Ì ±ıÀ·ı ÿw¤Î¥±ı ¤√÷∞fiı ¬¤Î μ’fl ¨«¿Ìfiı, fiÿÌ ’Îfl
μ÷Λν. ¤√÷∞fiÎ_ ‰Vh΢ Á‰ı˝ ’·‚Ì √›Î_ Ë÷Î_. ±ı ≠‹ÎHÎı, «ÎHÎÁÿ
’ˢÓE›Î. ±ËŸ ±ÎT›Î ’»Ì ¤√÷∞fiı ¿˘flÎ_ ‰VhÎ ’ËıflΉÌfiı, Á√ÕÌ ¿flÌ
¬Ò⁄ Âı¿ ¿›˘˝.
⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı fiÎflΛHΤΥ Áfl÷, ‰Õ˘ÿflÎ ◊¥fiı ωÂ_¿fl¤Î¥fiı
·¥fiı «ÎHÎÁÿ ±ÎT›Î. ¤√÷∞ «ÎHÎÁÿ ’‘Λν »ı ÷ı ¬⁄fl ‹‚÷Î_,
‰Õ˘ÿflÎ◊Ì ‹Î‰Á_√ ¤√÷ ÷◊Î Â_¿fl¤Î¥ ±ÎT›Î. ÃÎÁflΉ΂Π‹˘÷̷η
’HÎ ±ÎT›Î. ±Î‹, ˉı ‹‹ZÎ±˘fi˘ ≠‰ÎË ‰flÁÎÿ ˢ‰Î »÷Î_ ’HÎ «ÎHÎÁÿ
÷flŒ ∂’Õu˘.

«ÎHÎÁÿ‹Î_ ¤…fifi_ ≠¿flHÎ

¤√÷∞±ı «ÎHÎÁÿ‹Î_ ±ı‰_ ≠¿flHÎ «·ÎT›_ ¿ı T≤ÏkÎ ¬ıÓ«Ìfiı ±ı¿Î√˛
Ï«kÎı Á˙±ı ‹Î‚Î Œıfl‰‰Ì, ±ı¿ … ‰¬÷ …‹‰_, Ïÿ‰Áı ÁÒ‰_ fiÏË ±fiı flÎhÎı
’HÎ ±ı¿ … ¨CÎ ·ı‰Ì. fl˘… Á‰Îflı ‰Ëı·Î ∂ÃÌ VfiÎfi, ’ÒΩ ±ÎÏÿ ÏfiI›-
¿‹˝◊Ì ’fl‰ÎflÌ, Á_÷-ËÏfl¤@÷˘fiÌ ÁÎ◊ı ‹‹ZÎ ËÏfl¤@÷˘fiı CÎıfl ¤√÷∞
’‘Îflı. ±fiı I›Î_ ¿◊ΉÎ÷ν ◊Λ.
±ı ≠‹ÎHÎı ¤√÷∞ «ÎHÎÁÿ‹Î_ ·√¤√ ’Î_«-» Ïÿ‰Á flèÎÎ ±fiı
’»Ì ’˘÷ı Â_¿fl ¤√÷ ÷◊Î ‹Î‰Á_√ ¤√÷fiı ‰Õ˘ÿflÎ …‰Î ±ÎiÎÎ ¿flÌ
±fiı ¿èÎ_ — ““ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊÿÎÁfiı ‹ÎflÎ “…› V‰ÎÏ‹fiÎflΛHΔ ¿Ëı¢
±fiı VÀıÂfiı fi ±Î‰ı ÷ı‹ ¿ËıΩı.”” ’˘÷ı ’HÎ ÷ı … Ïÿ‰Áı ‰fl÷η …‰Î
fiyÌ ¿›*.
358 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

‰flÁÎÿfiı ±Î‰‰_ ËÂı ÷˘ ¿Î·ı ±Î‰Âı

‰flÁÎÿ CÎH΢ … Ë÷˘ ±ıÀ·ı ‰ˆzı ¤√÷∞fiı ¿èÎ_ — ““±Î…ı ±Î’ fi
Ω±˘ ÷˘ ÁÎv_, ¿ÎflHÎ ¿ı ‰flÁÎÿ CÎH΢ ◊‰Î Á_¤‰ »ı.””
I›Îflı ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““±Î’HÎı ÷˘ ¤√‰ÎfifiÎ »Ì±ı, ÷ı …ı‹
‹ËÎflÎ…ı ‘Λ* ËÂı ÷ı‹ ◊Âı ±fiı ‰flÁÎÿfiı ±Î‰‰_ ËÂı ÷˘ ¿Î·ı ±Î‰Âı.””
±ı‹ ¿ËÌ C΢Õı ⁄ıÁÌ «ÎHÎÁÿ◊Ì fiÌ¿Y›Î ±fiı ‹¿fl’flÎ VÀıÂfiı ±ÎT›Î.
√΋fiÎ Á‰ı˝ ËÏfl¤@÷˘ ¤√÷∞fiı ‰‚Ή‰Î ÁÎv ±ÎT›Î Ë÷Î. ¤√÷∞fiı
C΢ÕÌ μ’fl◊Ì ∂÷fl÷Î_ ’√ı Ô‰ÎB›_ Ë÷_. ÷ı◊Ì ⁄ı ËÏfl¤@÷˘±ı ËÎ◊fiÌ ’η¬Ì
¿flÌ, ÷ı‹Î_ ¤√÷∞fiı ⁄ıÁÎflÌ, VÀıÂfi‹Î_ ·Î‰Ì, ’◊ÎflÌ ¿flÌ Á‰Î›Î˝ ±fiı Á‰ı˝
±Î…\⁄Î…\ ⁄ıÁÌ Áı‰Î ¿fl‰Î ·ÎB›Î. ±ı Á‰ı˝fiı ±ı ≠‹ÎHÎı Áı‰Î ¿fl÷Î Ωı¥,
±ı¿ ‹…^fl Ë÷˘ ÷ı ’HÎ I›Î_ ±Î‰Ì ¤√÷∞fiı ’√ı ·ÎB›˘. I›Îflı ¤√÷∞
¿Ëı — ““±Îfi_ ’Ò‰˝fi_ ¿˘¥ ¤ÎB› μÿ› ◊›_.””
±Î ≠‹ÎHÎı ¤√÷∞±ı ’˘÷ÎfiÌ ‹ÒÏ÷˝fi_ ±·˙Ï¿¿ Á¬ ±Î’Ì, Á˙fiı
±Îfi_ÿfiÎ Á‹ƒ‹Î_ ‹Bfi ¿flÌ ÿÌ‘Î.
±ıÀ·Î‹Î_ √ÎÕÌ ±Î‰Ì ±ıÀ·ı ¤√÷∞ ÷◊Î Á‰ı˝ Á_÷˘, √˘Ï‰_ÿ¤Î¥
‹ÎV÷fl, ωÂ_¿fl¤Î¥ ‰√ıflı √ÎÕÌ‹Î_ ⁄ıÃÎ ±fiı …ı ËÏfl¤@÷˘ ¤√÷∞fiı
‰‚Ή‰Î ±ÎT›Î Ë÷Î, ÷ı Á‰ı˝±ı ¤√÷∞fiı ÿoÕ‰÷ ¿›Î˝. √ÎÕÌ ∂’ÕuÎ
⁄Îÿ ±Î ⁄‘Î ËÏfl¤@÷˘ μÿÎÁ ◊¿Î CÎfl ÷flŒ ωÿΛ ◊›Î. ωÂ_¿fl¤Î¥
÷◊Î √˘Ï‰_ÿ¤Î¥ ‹ÎV÷flfiı ’Ëı·ı◊Ì … ¤√÷∞±ı ‰Õ˘ÿflÎ ∂÷flÌ …‰ÎfiÌ
±fiı ’˘÷ÎfiÌ ÁÎ◊ı fi ±Î‰‰ÎfiÌ ±ÎiÎÎ ¿flÌ Ë÷Ì.
√ÎÕÌ Ï‰rÎÏ‹hÎÌ VÀıÂfiı ±Î‰Ì, I›Î_ »˘Àηη ÷◊Î ¤Î¥Â_¿fl VÀıÂfiı
ÿ½fiı ±ÎT›Î Ë÷Î. ÷ı±˘ ¤√÷∞fiÌ ÁÎ◊ı √ÎÕÌ‹Î_ ⁄ıÃÎ ±fiı ‹˘ÀÎ VÀıÂfi
Á‘Ì ÁÎ◊ı ±ÎT›Î. ‰Õ˘ÿflÎ VÀıÂfiı flΉÁÎËı⁄ ÷◊Î ÷ı‹fiÎ ÿÌ¿flÎ √˘Ï‰_ÿ·Î·,
’vÊ˘k΋ ’Àı· ‰√ıflı ±ÎT›Î Ë÷Î. flΉÁÎËı⁄ı ¤√÷∞fiı CÎH΢ … ±Î√˛Ë
¿›˘˝ ±fiı ¿èÎ_ — ““‹ËÎflÎ… ! ±ı¿ Ïÿ‰Á ÷˘ ∂÷fl˘.””
I›Îflı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““Ë‹HÎÎ_ fiÏË. ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…fiÌ ±ÎiÎÎ
·¥ ŒflÌ ±Î‰ÌÂ.””
’vÊ˘k΋ ’Àı·ı √˘Ï‰_ÿ¤Î¥ ‹ÎV÷flfiı Á‹Î«Îfl ±ÎM›Î ¿ı ““÷ı‹fiı
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 359

fi˘¿flÌ‹Î_ ⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ËÎ…fl ◊‰Îfi_ »ı. fiÏË ÷˘ flΩ ‹‚Âı.”” ±Î◊Ì,

√˘Ï‰_ÿ¤Î¥ Á‹∞ √›Î ¿ı ÂÎ ‹ÎÀı ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı ±Î‰‰ÎfiÌ
÷ı‹fiı fiÎ ¿ËÌ Ë÷Ì.
’»Ì √ÎÕÌ ∂’ÕÌ ±fiı ¤√÷∞, Á_÷˘, ‰ˆz, ¿ÎÏ·ÿÎÁ ÷◊Î
{‰ıfl¤Î¥ Á‰ı˝ ⁄˘flÌ±Î‰Ì VÀıÂfiı ∂÷›Î˝. ⁄˘flÌ±Î‰Ì VÀıÂfiı ±Î«Î›˝
‹ËÎflÎ…ı √ÎÕÌ ‹˘¿·Ì Ë÷Ì, ÷ı‹Î_ ⁄ıÁÌ Á˙ ‰fl÷η ±ÎT›Î.

‰Î_ÁÿÎ◊Ì ‰fl÷η ±ÎT›Î

‰fl÷η ±Î‰Ì Ãο˘fl∞fiÎ_ ÿ½fi ¿flÌ ¤√÷∞, ‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿ½fi
¿fl‰Î Á¤Î‹Î_ √›Î. I›Î_ ÁΑ ÷◊Î ËÏfl¤@÷˘ Á¤Î‹Î_ ⁄ıÃÎ Ë÷Î ÷ı
¤√÷∞fiı Ωı¥ CÎHÎÎ … flÎ∞ ◊›Î.
±ı ‰¬÷ı I›Î_ ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı h›_⁄¿·Î· ⁄ıÃÎ Ë÷Î. ÷ı‹HÎı ¤√÷∞fiı
◊˘ÕÌ ’˘÷ÎfiÌ flÌ÷ı Ϭ΋HÎ ±Î’Ì — ““÷‹ÎflÎ ±ÎÏl÷ ËΩfl˘ ‹fiW› »ı
÷ıfiı μ’ÿı ±Î’Ì ÁL‹Î√ı˝ «ÕΉ˘ »˘ ±fiı ¤√‰Îfi ¤Ω‰˘ »˘ ÷ı ⁄Ë
ÁÎv_ ¿fl˘ »˘, ’HÎ ⁄ÌΩ ·˘¿˘ μ’ÎÏ‘ ¿flı »ı; ‹ÎÀı μ’fl◊Ì ÷‹Îflı ωÊı ≠ı‹
◊˘Õ˘ flάı ±fiı ⁄ÌΩ ÁÎ◊ı ‹‚÷_ flάı ÷˘ ÁÎv_.””
¤√÷∞fiı ÷ı‹fi˘ μ’ÿı ‹Î◊ı «ÕΉÌfiı ¿Ëı — ““⁄Ë ÁÎv_. ±Î’ …ı‹
¿Ë˘ »˘ ÷ı‹ Ë_ ÷ı‹fiı Á‹Ω‰ÌÂ.””
±Ë˘ ! ±Î ⁄˛õÎ_Õ‹Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ≥E»Î◊Ì …ıfi_ ¿›* ◊Λ »ı
÷ıfiı ÷˘ ¿˘¥ ΩHÎ÷_ fi◊Ì ±fiı ‰«‹Î_ ⁄ÌΩ ±¬÷fl ÕÎèÎÎ Á_¿S’˘ ¿flı »ı.
’fl_÷ ‹˘ÀÎ’vÊfiÌ ÷˘ ±ı … ±fiÎÏÿfiÌ flÌ÷ »ı ¿ı ÷E» ∞‰fi_ ’HÎ ‹Îfi,
±’‹Îfi ÁËfi ¿fl‰_ ±fiı Á‹◊˝ ◊¿Î …flHÎÎ ¿fl‰Ì, ±ı … ÷ı‹fiÌ ‹˘À’
»ı. …ı ‹‹ZÎfiÎ_ ≥„Lƒ›˘-±_÷—¿flHÎ, ±Î ’vÊfiÎ_ ÿ½fi‹ÎhÎı ÷HÎÎ¥ …÷Î_
ˢ›, ÷ı μ’fl◊Ì ’HÎ ¿ı‹ ⁄Ì∞ flÌ÷ı ‰÷a ¿ı ?
¤√÷∞fiı Á¤Î‹_Õ’fiı ‰«·ı ‹Î‚ı μ÷Îfl˘ ±ÎM›˘ ±fiı I›Î_ œ˘Ï·›˘
œÎ‚Ì ±ÎM›˘ ÷◊Î √Îÿ·_, flΩ¥ ‰√ıflı ±ÎM›Î_. ⁄ÌΩ ËÏfl¤@÷˘ ’HÎ
¤√÷∞ ÁÎ◊ı … ∂÷›Î˝. ¤√÷∞ ‰fl÷η ’‘Îfl‰ÎfiÎ Ë÷Î. ÷ı◊Ì ±Î√·ı
Ïÿ‰Áı … ‰Á˘◊Ì «÷fl¤Î¥, ‰Õ˘ÿflÎ◊Ì Ëfl√˘Ï‰_ÿ¤Î¥, ⁄Î’¤Î¥,
‹Ëı‚ΉfiÎ ‹˘÷̤Υ ‰√ıflı ±ÎT›Î Ë÷Î.
360 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

flÎhÎı ‹ËÎflÎ…ḻı ¤√÷∞ ‹ÎÀı ◊΂ ’˘÷ÎfiÌ Ë‰ı·Ì‹Î_◊Ì ‹˘¿S›˘

±fiı ’ÒflÌ, ÿÒ‘ ⁄˛õ«ÎflÌ ±Î’Ì √›Î ÷ı ¤√÷∞ …Q›Î.
⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı Á‰Îfl‹Î_ fiÎËÌfiı ’ÒΩ ¿fl÷Î Ë÷Î. I›Î_ ⁄˛õ«ÎflÌ
¿ÚWHÎÎfi_ÿ∞, fiflfiÎflΛHÎÿÎÁ∞, ’flÎHÎÌ rı÷‰ˆ¿<_ÃÿÎÁ∞, ’flÎHÎÌ ¿ı‰-
«flHÎÿÎÁ∞ ÷◊Î ‘‹˝÷fi›ÿÎÁ∞ ±Î‰Ìfiı ⁄ıÃÎ. ±ı ‰¬÷ı ¤√÷∞ μCÎÎÕÎ_
fiıhÎı K›Îfi‹Î_ ⁄ıÃÎ Ë÷Î. ±ı¿ ¿·Î¿ Á‘Ì ±ı‰Ì flÌ÷ı K›Îfi ¿›Î˝ ⁄Îÿ
K›Îfi‹Î_◊Ì ∂ÃuÎ ±fiı ’»Ì ¿ıÀ·Ì¿ ‰Î÷˘ ¿flÌ. ±Î ‰Î÷˘◊Ì fiflfiÎflΛHÎ-
ÿÎÁ∞ ÷◊Î rı÷‰ˆ¿<_ÃÿÎÁ∞fiı ¤√÷∞ ’fl‹ ±ı¿Î_Ï÷¿ »ı ±ı‰Ì ÏfiWÃÎ ◊¥.
’»Ì Á‰ı˝ ∂ÃuÎ ±fiı ¤√÷∞ Ãο˘fl∞ ÷◊Î ‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿ½fiı
√›Î. ‹ËÎflÎ…ḻı ¤√÷∞fiı ‰Î_ÁÿÎfiÎ Á‰ı˝ Á‹Î«Îfl ’Ò»uÎ ±fiı CÎHÎÎ
… flÎ∞ ◊›Î. ’»Ì ¤√÷∞ ’˘÷ÎfiÎ μ÷Îflı ’‘Λν. ‹ËÎflÎ…ḻı ’˘÷ı …
¤√÷∞fiı ˉı·Ì‹Î_◊Ì ◊΂ ‹˘¿S›˘ ±fiı ¿˘ÃÎfl‹Î_◊Ì ÿÒ‘ ‹˘¿S›_. ±ı‹
‹ËÎflÎ…ḻı ’HÎ ¤√÷∞fiÌ CÎHÎÌ … Áı‰Î μÃΉÌ. ¤HÎfiÎflÎ ÁΑ ’HÎ
‰Îfl_‰Îfl ¤√÷∞ ’ÎÁı ±Î‰ı ±fiı ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚ı.
÷ı Ïÿ‰Áı ÁÎ_…ı ¤√÷∞ Á¤Î‹Î_ ⁄ıÃÎ ±fiı √˘ÕÌ-±Îfl÷Ì ◊›Î ⁄Îÿ
’˘÷Îfiı μ÷Îflı ±ÎT›Î. ±ËŸ ⁄˛õ«ÎflÌ «ˆ÷L›Îfi_ÿ∞, ÿfl⁄Îfl ¿S›ÎHÎÁ_√,
⁄Βηη ‹ËÎÁ¬fl΋, fiÎflΛHΫflHÎÿÎÁ∞, rı÷‰ˆ¿<_ÃÿÎÁ∞ ÷◊Î ¿˘ÃÎflÌ
ËÏfl¤Î¥ ‰√ıflı ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚‰Î ±ÎT›Î. ÷ı‹fiı Ïfi›‹fiÌ ÷◊Î μ’ÎÁfiÎfiÌ
CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ ±Îfi_ÿ ±ÎM›˘.

‹ËÎflÎ… ¤√÷∞fiı ŒıÓÀ˘ ⁄_‘Ήı »ı

⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı rı÷‰ˆ¿<_ÃÿÎÁ∞±ı ÷◊Î fiÎflΛHΫflHÎÿÎÁ∞±ı
ÁÎflV‰÷fi˘ ’Îà ·Ì‘˘. ÷ı ≠◊‹ ¤√÷∞fiÌ ’ÒΩ ¿flÌ, ËÎfl ’ËıflÎT›˘ ±fiı
¤√÷∞fiı flÎ∞ ¿›Î˝. ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı ¿èÎ_ — ““⁄˛õ«›˝ ’΂Ωı. ±ı Ïfi›‹
ºœ ¿fl¢. ÷ıHÎı ¿flÌfiı Á‰ı˝ ‰Î÷fiÌ ÏÁÏ© ◊Âı.””
’»Ì ¤√÷∞ ‹ÎÀı ◊΂ ±ÎT›˘. ÷ı …‹Ìfiı ¤√÷∞ ‹ËÎflÎ…lÌfiÎ_
ÿ½fiı ±ÎT›Î. ‹ËÎflÎ…ḻı ÷ı‹fiı ŒıÓÀ˘ ⁄_‘ÎT›˘ ±fiı ¿èÎ_ — ““±ı¿ Ïÿ‰Á
fiÏÕ›Îÿ flËıΩı ±fiı ’»Ì ±‹ÿΉÎÿ …¥fiı Á¬ı◊Ì Á‰ı˝fiı ‰Î÷˘ ¿flÌ
±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝ ≠‰÷ν‰Ωı.””
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 361

¤√÷∞ ‰fl÷η◊Ì fiÌ¿Y›Î, ⁄˘flÌ±Î‰Ì ±ÎT›Î ±fiı I›Î_◊Ì fiÏÕ›Îÿ

’‘Λν. V‰Î‹Ì ωiÎÎfiÿÎÁ∞ ‰fl÷η ±ÎT›Î fi Ë÷Î. ¿ÎflHÎ ÷ı‹fiı Ωı¥
ÁΑ μ’ÎÏ‘ ¿flı. ±ıÀ·ı ÷ı‹fiı ‹Ë‹ÿ’flÎ (∞_ՉΒflÎ) flÎA›Î Ë÷Î. ÷ı‹HÎı
⁄˘flÌ±Î‰Ì ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi ¿›Î*. ¤√÷∞ fiÏÕ›Îÿ ’‘Îfl‰ÎfiÎ »ı ÷ı
Á‹Î«Îfl {‰ıfl̷η¤Î¥fiı ±Î√‚◊Ì ±ÎM›Î Ë÷Î. ±ıÀ·ı CÎıfl Á‰˝ ÷ˆ›ÎflÌ
¿flÌ VÀıÂfiı ·ı‰Î ±ÎT›Î. ¤√÷∞ ÷ı‹fiı CÎıfl ∂÷›Î˝.
⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ‹_Ïÿfl‹Î_ ÿ½fi ¿flÌ ±ÎT›Î ’»Ì ’˘÷ı ‹Ë‰Î …‰Îfi˘
ω«Îfl ¿›˘˝. ±ıÀ·ı Á˙±ı ¿èÎ_ — ““±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…ı ±‹ÿΉÎÿ …‰ÎfiÌ
±ÎiÎÎ ¿flÌ »ı. I›Î_ …‰_ Ωı¥±ı.””
I›Îflı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““±‹ÿΉÎÿ‹Î_ flÁ˘¥ ±Î’‰Ì Ωı¥±ı, ÷˘ …‰Î›.””
±ıÀ·ı {‰ıfl̷η¤Î¥±ı ¿èÎ_ — ““flÁ˘¥ Ë_ ±Î’ÌÂ. ‹ÎÀı ±‹ÿΉÎÿ
÷˘ …wfl …¥±ı.”” ’»Ì …‰Îfi_ fiyÌ ¿›*.
±ı‰Î‹Î_ ‹√fi·Î· ’HÎ ±ÎT›Î. ÷ı‹HÎı Âıflı Âıfl CÎÌfiÎ ·ÎÕ< ¿›Î˝ ±fiı
Á˙ …Q›Î. ’»Ì «ÎflfiÌ √ÎÕÌ‹Î_ ±‹ÿΉÎÿ …‰Î ‹ÎÀı Á˙ VÀıÂfiı √›Î.

±‹ÿΉÎÿ‹Î_ ±ÿÔ˚¤÷ μIÁ‰

‰Á˘fiÎ ’Àı· ’vÊ˘k΋ÿÎÁ flV÷΋Î_ Á΋Π‹Y›Î. ÷ı ’HÎ ±ı‹ fiı
±ı‹ ’Ëı›ı˝ ·Ò√Õı … ±‹ÿΉÎÿ ±Î‰‰Î VÀıÂfiı ÁÎ◊ı ±ÎT›Î. ’»Ì Á˙
√ÎÕÌ‹Î_ ⁄ıÁÌ ±‹ÿΉÎÿ ±ÎT›Î.
±‹ÿΉÎÿ VÀıÂfiı◊Ì ∂÷flÌ Á˙ ‹_Ïÿflı ±ÎT›Î. ¤√÷∞ ÁÎ◊ı ’_ÿflı¿
ËÏfl¤@÷˘ Ë÷Î. ÷ı Á‰ı˝±ı ‹_Ïÿfl‹Î_ Ãο˘fl∞fiÎ_ ÿ½fi ¿›Î*. ’»Ì {‰ıfl̷η
±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…lÌ ’vÊ˘k΋≠ÁÎÿ∞ ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı √›Î ±fiı ¬⁄fl ¿flÌ
¿ı ““¤√÷∞ ‹ËÎflÎ… ±ËŸ ¬ÎÁ flÁ˘¥ ÿı‰Î ’‘Λν »ı.””
I›Îflı ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ — ““±Ë˘ ! ¤√÷∞ ’‘Λν »ı ! ±√Îμ◊Ì ¬⁄fl
¿flÌ Ë˘÷ ÷˘ VÀıÂfiı ÁÎ‹Ì √ÎÕÌ ‹˘¿·÷.”” ±ı‹ ¿ËÌ ’˘÷ÎfiÎ ÕËı·Î‹Î_
μ÷Îfl˘ ±ÎM›˘ ±fiı ¤√÷∞ ‹ÎÀı œ˘Ï·›˘, ‹ÂwfiÎ_ √Îÿ·Î_, ÷Ï¿›Î ‹˘¿S›Î
±fiı ËÏfl¤@÷˘ ‹ÎÀı ’HÎ ’Òfl÷Ì Á√‰Õ÷Î ¿flÌ.
flÎhÎı Ãο˘fl∞fi˘ ’ÒflÌ-ÿÒ‘fi˘ ◊΂, ≠ÁÎÿÌfiÎ ÿ‚fiÎ ·ÎÕ< ‹¿<_ÿ-
∞‰fiÿÎÁ∞ ±Î’‰Î ±ÎT›Î. ¤√÷∞ ÿ‚fiÎ ·ÎÕ< Ωı¥ ¿Ëı — ““±Î ’λÎ
362 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

·¥ Ω±˘.””
I›Îflı ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — ““fiflfiÎflΛHÎfiÎ ±Îl‹‹Î_ ÿı‰ ’‘Λν ÷ı Â_
±‹Îfl˘ ±Îl‹ ÁÒfi˘ flά‰˘ »ı ? ‹ÎÀı ±‹Îv_ ¿o¥¿ ÷˘ ±_√Ì¿Îfl ¿fl˘.””
±ı‹ CÎH΢ … ±Î√˛Ë ¿›˘˝. ±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ÷ı flÎA›Î ±fiı ’_„@÷ ¿flÌ
Á‰ı˝ …Q›Î.
⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ‹Î·’Ò±ÎfiÌ flÁ˘¥ ¿flÎ‰Ì ÁΑ, ⁄˛õ«ÎflÌfiı …‹ÎÕuÎ.
flÁ˘¥fiÎ wÎ. 110/- {‰ıfl̷η¤Î¥±ı ±ÎM›Î. ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…fiÌ ’ÒΩ
¿flÌ ±fiı ¤ıÀ ‘flÌ ÷◊Î ÷‹Î‹ ÁΑ-⁄˛õ«ÎflÌfiı ‘˘Ï÷›Î_ ±˘œÎÕuÎ_. ±ı‹
‹_Ïÿfl‹Î_ ’˘÷ı Áı‰Î ¿flÎ‰Ì ±fiı ¿◊ΉÎ÷ν◊Ì ’HÎ Á˙fiı ±Îfi_ÿ ±ÎM›˘.
±‹ÿΉÎÿ‹Î_ ±Î‹ ⁄˛õ›iÎfiÌ Âw±Î÷ ◊¥.
“¤√÷∞ ±‹ÿΉÎÿ ’‘Λν »ı” ó ÷ı ¬⁄fl √…flÎ÷fiÎ_ √΋˘‹Î_
’Õ÷Î_ ‰Õ˘ÿflÎ◊Ì Ï‰Â_¿fl¤Î¥ ÷◊Î ±ı‹fiÎ ¤ÎHÎı… ‹ÏHηη ⁄_fiı ±ÎT›Î
±fiı ⁄ı Ïÿ‰Á flèÎÎ. ±ı‰Î‹Î_ ÂÎVhÎÌ ‘‹˝÷fi›ÿÎÁ∞ ÷◊ΠωiÎÎfiÿÎÁ∞
±ËŸ ±ÎT›Î ±fiı Ãο˘fl∞fiÎ_ ÿ½fi ¿flÌ ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fiı ±ÎT›Î. I›Îflı
¤√÷∞ ¿Ëı — ““±Î @›Î_◊Ì ?”” ±ı‹ ¿ËÌfiı ÷ı‹fiı Á¤Î‹Î_ ⁄ıÁΛν. ±ı‰Î‹Î_
±Îfl÷Ìfi˘ Õo¿˘ ◊›˘ ÷ı Á‰ı˝ ÿ½fiı √›Î. ±Îfl÷Ì ◊›Î ’»Ì ¤√÷∞ ¿Ëı —
““«Î·˘, ÁΑfiı ’√ı ·Î√‰Î …¥±ı.”” ±ı‹ ¿ËÌ Á‰˝fiı ’√ı ·ÎB›Î. ’»Ì
ωiÎÎfiÿÎÁ V‰Î‹Ìfiı ‹Y›Î ±fiı Á¬ ±ÎM›_.
⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ¤√÷∞fiÎ ±ÎÁfiı ωiÎÎfiÿÎÁ∞ ÷◊Î ‘‹˝÷fi›ÿÎÁ∞
Á‰Îfl‹Î_ ’√ı ·Î√‰Î √›Î. I›Î_ ¤√÷∞ ’ÒΩ ¿flÌfiı ‰Î÷˘ ¿fl÷Î Ë÷Î.
’»Ì ¤√÷∞ ÷ı Á‰ı˝fiı ·¥fiı Á¤Î‹Î_ ±ÎT›Î. ±ËŸ ‹ËÎflÎ… Á¤Î‹Î_ ⁄ıÃÎ
Ë÷Î ÷◊Î Á‰ı˝ ÁΑ-⁄˛õ«ÎflÌfiÌ Á¤Î ◊¥ Ë÷Ì. ¤√÷∞ I›Î_ ±Î‰Ìfiı ’ÎÀ
’ÎÁı Ï⁄flÎF›Î ±fiı ωiÎÎfiÿÎÁ∞fiı Ωı¥fiı ¿èÎ_ — ““÷‹ı ±ËŸ ÂÌÿ ±Î‰˘
»˘ ? fiÎ ¿Ë̱ı »Ì±ı »÷Î_ ±Î‰˘ »˘ ?”” ±ı‹ ¿ËÌfiı ÷ı‹fiı ¿èÎ_ — ““ˉı
’λΠ‰fl÷η …Ωı.””
I›Îflı ‹ËÎflÎ… ÷◊Î ‹¿<_ÿ∞‰fiÿÎÁ∞ ÷◊Î «Ì‹fi·Î· Âıà Á˙±ı
¤√÷∞fiı ¿èÎ_ — ““±Î ÁΑfiı flά˘ ±fiı ±Î‰Î Ïfi‹Î˝fiÌ ±fiı fiˆ„Wÿ-
‰˛÷‰Î‚Î ÁΑ @›Î_◊Ì ‹‚ı ? ‹ÎÀı ±ËŸ ±Î’ »˘ I›Î_ Á‘Ì flά˘.””
±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ËÁ÷Î_ ËÁ÷Î_ ÷ı‹fiı flËı‰ÎfiÌ ±ÎiÎÎ ¿flÌ.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 363

ωiÎÎfiÿÎÁ V‰Î‹Ìfiı ÷˘ ¤√÷∞fiÌ ‹ÒÏ÷˝ ÏÁ‰Î› ⁄Ì…ı T≤ÏkÎ … fiÏË ±fiı

¤√÷∞ ËV›Î I›Îflı ’˘÷ı ¤√÷∞fi˘ ±_÷flfi˘ ±Ï¤≠Λ ’˘÷Îfiı flά‰Îfi˘
»ı ±ı Á‹∞ √›Î.
¤√÷∞±ı Á¤Î‹Î_ ‰Î÷˘ ¿flÌ ±fiı ’»Ì μ÷Îflı ±ÎT›Î. I›Îflı
«Ì‹fi¤Î¥ ÂıÃı ÷ı‹fiı ¿èÎ_ — ““¤√÷∞ ‹ËÎflÎ… ! ±Î‰Î Ïfi‹Î˝fiÌ ÁΑfiı
÷‹ı Á¬ ¿ı‹ fi◊Ì ±Î’÷Î ±fiı ’ÎÁı ¿ı‹ flά÷Î fi◊Ì ?””
I›Îflı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““±Î‰Î ÷˘ ’E«ÌÁ ÁΑ »ı. ÷ı @›Î_ flÎA›ı ’Îfl
’Õı ±ı‹ »ı ? ‹ÎÀı ÷ı ÷˘ »ıÀÎ ÁÎflÎ.”” ±ı‹ ¿ËÌ Á¬ ±ÎM›_.

¤√÷∞±ı «Î÷‹Î˝ÁfiÎ Ïfi›‹ ±ÎM›Î

Ïfi›‹fiÌ ±ı¿ÎÿÂÌfiı Ïÿ‰Áı ‰Õ˘ÿflÎ◊Ì Ï‰Â_¿fl¤Î¥, √˘Ï‰_ÿ¤Î¥,
μS·ÎÁfl΋¤Î¥, »˘Àηη, Ëfl√˘Ï‰_ÿ, ⁄Î⁄¤Î¥ ‰√ıflı ±ÎT›Î. ÷ı‹fiı
Ωı¥ ¤√÷∞ ⁄Ë … flÎ∞ ◊›Î ±fiı ¿èÎ_ — ““±ÎT›Î ÷ı ÁÎv_ ◊›_.”” ±ı‹
¿ËÌfiı ’ÎÁı ⁄ıÁÎÕÌ CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ.
’»Ì ⁄‘Î ËÏfl¤@÷˘fiı ·¥ ‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿ½fiı √›Î. I›Îflı
‹ËÎflÎ…ḻı ¤√÷∞fiı ¿èÎ_ — ““±ı¿ ‹Îv_ ‰«fi flά˘ ±fiı ±Î‰÷̿ηı
÷‹Îflı ⁄‘αı ±‹ÎflÎ ÁÎ◊ı …‹‰_.””
I›Îflı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““flÁ˘¥fi˘ …ı ¬«˝ ◊Λ ÷ıÀ·Î wÏ’›Î Ãο˘fl∞fiÎ
◊΂fiÎ ·ı‰Î.””
±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…ı ±ı ¿⁄Ò· ¿›*.
’»Ì ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““±Î…ı Ïfi‹Ì ±ı¿ÎÿÂÌ »ı ‹ÎÀı Á‰˝fiı Ïfi›‹
±Î’̱ı.”” ±ı‹ ¿ËÌ Ï‰Â_¿fl¤Î¥fiı ±ı¿ ‹ÎÁfiÎ ‘ÎflHÎÎ_-’ÎflHÎÎ_,
μS·ÎÁfl΋¤Î¥fiı ’E«ÌÁ ‹Î‚Î Œıfl‰‰Îfi˘ ±fiı «÷fl¤Î¥fiı ¿èÎ_ — ““÷‹Îflı
¤ÎÿflHÎfiÎ ’vÊ˘k΋fi˘ Á_⁄_‘ fi flά‰Îfi˘ Ïfi›‹ ±fiı ÷‹ÎflÎ_ ±fiı ±ıfiÎ_
«Îfl fiıhÎ ¤ı√Î_ ◊Λ ÷˘ ±ı¿ μ’‰ÎÁ ¿fl‰˘ ±ı‰˘ Ïfi›‹.”” …ıÃηηfiı ¿èÎ_ —
““÷‹Îflı √˘Ï‰_ÿÿÎÁfiÌ114 Ω›√΋Î_ fi …‰Îfi˘ Ïfi›‹.”” √˘Ï‰_ÿ¤Î¥fiı
ÿÁ ‹Î‚Î Œıfl‰‰Îfi˘ Ïfi›‹ ó ±ı‹ Á‰˝fiı Ïfi›‹ ±ÎM›Î.
’»Ì …ıÃηη ÷◊Î «fi̷ηı ¤√÷∞fiı ËÎ◊ ΩıÕÌ ¿èÎ_ —
114. √˘Ï‰_ÿÿÎÁ ±ı¿Õ‹· ÁΑ Ë÷Î.
364 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

““±Î‰÷̿ηı ◊΂fiÎ wÏ’›Î‹Î_ ±‹ÎflÎ ÿÁ ÿÁ wÏ’›Î ·ı‰Î ¿Ú’Î ¿fl˘.””

I›Îflı ¤√÷∞±ı …ıÃηηfiı ¿èÎ_ — ““÷‹ı √˘Ï‰_ÿÿÎÁfiÌ Ω›√΋Î_ fi
Ω±˘ ±fiı ÷ı‰Î Á‹ ¬Î¥fiı ‹ËÎflÎ…fiı ’√ı ËÎ◊ ‹Ò¿˘, ÷˘ ◊΂fiÎ wÏ’›Î
·¥Â_.”” …ıÃηηı ÷ı ≠‹ÎHÎı ¿⁄Ò· ¿›* ±ıÀ·ı ÷ı‹fiÎ ◊΂fiÎ wÏ’›Î ·ı‰Îfi˘
ÃflΉ ¿›˘˝.
±ı¿ Ïÿ‰Á √˘Ï‰_ÿÿÎÁfi˘ «ı·˘ ±ZÎfl’vÊÿÎÁ∞ ¤√÷∞fiı ‹‚‰Î
÷ı‹fiÎ μ÷Îflı ±ÎT›˘. I›Îflı ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı ’Ò»u_ — ““÷‹ÎflÌ ΩıÕ @›Î_
»ı ?”” I›Îflı ÷ı ¿Ëı — ““ΩıÕ ÷˘ ¤√‰ÎfifiÌ.”” ±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ÏÁ_Ë-
√…˝fiÎ ¿flÌ ¿èÎ_ — ““lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ±ÎiÎÎ ⁄ËÎfl ‰÷˘˝ »˘, ‹ÎÀı ±‹Îflı
I›Î_◊Ì «ÎS›Î Ω±˘.”” ±ı‹ ¿ËÌ ÷fl÷ ωÿΛ ¿›Î˝.
±ÊÎœ ‰Ïÿ ±ı¿ÎÿÂÌfiı Ïÿ‰Áı Á‰Îflı ¤√÷∞±ı ‰Î÷ ¿fl‰Î ‹Î_ÕÌ.
÷ı◊Ì ÁΑ, ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…, ¿ÚWHÎV‰w’ÿÎÁ∞, ÿfl⁄Îfl ‹˘Õ∞¤Î¥,
¥rfl·Î· ÷◊Î ‰¿Ì· Á˘‹ırfl¤Î¥ ÷◊Î ±Î…\⁄Î…\fiÎ_ √΋ÕÎ_fiÎ
ËÏfl¤@÷˘ Á¤Î‹Î_ ⁄ıÃÎ Ë÷Î ÷ı Á‰ı˝fiı CÎH΢ … Á‹ÎÁ ◊›˘.
’»Ì ±Îfl÷Ì ◊¥ ±ıÀ·ı Ãο˘fl∞fiÎ_ ÿ½fi «Îflı Ãı¿ÎHÎı ¿›Î* ±fiı
‹ÒÏ÷˝fiÎ_ «Îfl ¿Ì÷˝fi˘ ⁄˘·ÎT›Î_. I›Î_◊Ì »hÎ̱ı ±Î‰Ì ‹ËÎflÎ…fiÎ μ÷Îflı
√›Î. I›Î_◊Ì ¿˘ÃÎfl‹Î_ √›Î ±fiı Ãο˘fl∞fiÎ ◊΂fi_ ¿Ì÷˝fi “fiıHÎÎ_ ¤flÌfiı
Ωı›Î flı ËÏfl …‹÷Î_” ±ı ⁄˘·ÎT›_ ±fiı ’»Ì ÁΑfiÎ_ CÎHÎÎ_ CÎHÎÎ_ ‰¬ÎHÎ ¿›Î*
±fiı ¿èÎ_ — ““÷‹fiı ÷˘ ‹ËÎflÎ…fiÌ ≠ÁÎÿÌfiÎ fiflfiÎflΛHÎÿı‰ ÷◊Î
flΑηZ‹ÌfiÌ Áı‰Î ‹‚Ì »ı.”” ’»Ì ¿ÚWHÎV‰w’ÿÎÁ∞fiÎ ±ÎÁfiı ’‘Λν.

¿ÚWHÎV‰w’ÿÎÁ ÂÎVhÎÌ
¿ÚWHÎV‰w’ÿÎÁ∞ ⁄˛ÎõÏHΛΠÁΑ Ë÷Î ±fiı √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ
ÏÂW› Ïfi√˝HÎÿÎÁ V‰Î‹ÌfiÌ ÁÎ◊ıfiÎ Ë÷Î. ’˘÷ı ÂÎVhÎÌ Ë÷Î ±fiı
Â_¿flΫΛ˝fiı ÂÎVhÎÎ◊˝‹Î_ ÷ı‹HÎı ËflÎT›Î Ë÷Î. ·√¤√ 90 ◊Ì 92 ‰Ê˝fiÌ
±‰V◊Î ±fiı iÎÎfifiÎ ¤_ÕÎflw’ ±Î Á‹◊˝ ÂÎVhÎÌfiı, ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊ-
ÿÎÁ∞fi˘ ›˘√ ◊›˘. ±ßΉÌ ‰Ê˝fiÎ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞±ı ±Î ÂÎVhÎÌfiı
⁄˛õωzÎfi_ ËÎÿ˝ ⁄÷Î‰Ì ÿÌ‘_ ±fiı “±Î…ı Á‰˝ ≠¿Îflı ‹ËÎflÎ… ¤√÷∞
¶ÎflÎ ≠√À »ı, ‹ÎÀı ±ı‹fi˘ Ωı√ ¿S›ÎHÎfiı ‹ÎÀı ¿fl‰˘” ±ı‹ Á‹Ω‰Ì ÿÌ‘_.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 365

I›Îfl◊Ì … ¿ÚWHÎV‰w’ÿÎÁ∞fiı ¤√÷∞fi˘ √HÎ ±ÎT›˘ Ë÷˘. F›Îflı F›Îflı

¿˘¥ ‰fl÷ηfiÎ ÁΑ ±‹ÿΉÎÿ ±Î‰ı ±fiı ’λΠ‰fl÷η Ω› I›Îflı
¿ÚWHÎV‰w’ÿÎÁ∞ ÷ı‹fiı ¿Ëı÷Î — ““ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiı ‹ÎflÎ ’Î_«
ÿoÕ‰÷ ¿flÌ “…› V‰ÎÏ‹fiÎflΛHΔ ¿Ëı¢.””
¬flı¬fl ! ªÈáÊÊ— ¬Í¡ÊSÕÊŸ¢ ªÈÁáÊ·È Ÿ ø Á‹XÔ¢U Ÿ ø flÿ—–

μ’ÎÁfiÎ ÷˘ ÷‹ı … ºœ ¿flΉ˘ »˘

¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı ±ÎÁfiı …¥ flÎ…¤˘√ Á‘Ì ‰Î÷˘ ¿flÌ, ‰«fiÎQ≤÷
‰_«ÎT›Î_ ±fiı ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝fi_ ⁄Ë … Ïfiw’HÎ ¿›*. ÷ı ÁÎ_¤‚Ì ¿ÚWHÎV‰w’-
ÿÎÁ∞ ⁄˘S›Î — ““±Ë˘ ¤√÷∞ ! ≠◊‹ ÷˘ ‹fiı ÷‹ÎflÎ μ’fl ±¤Î‰
Ë÷˘, ’fl_÷ ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞fi˘ ›˘√ ◊›˘ I›Îflı ΩH›_ ¿ı ÷‹˘ ÷˘
±ı¿Î_Ï÷¿ ÁI’vÊ »˘ ’HÎ ±Î…ı ÷‹ÎflÌ ±Î ±ÿÔ˚¤÷ ⁄˛õiÎÎfifiÌ ‰Î÷˘◊Ì
ÁÎZÎÎ÷˚ Ïfiç› ◊›˘ ¿ı ÷‹˘ ÷˘ Á‰˘˝’flÌ ’fl‹ ±ı¿Î_Ï÷¿ ÁI’vÊ »˘.
ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ Ωı fi ‹Y›Î ˢ÷ ÷˘ ‹fiı ’HÎ ⁄ÌΩ ·˘¿˘fiÌ ’ıÃı
±ı‹ ·Î√÷_ Ë÷_ ¿ı “÷‹˘ μ’ÎÁfiÎ Œıfl‰˘ »˘,” ’HΠˉı ≠÷ÌÏ÷ ◊¥ ¿ı
μ’ÎÁfiÎ ÷˘ ÷‹ı … ºœ ¿flΉ˘ »˘.””
I›Î_ ⁄ıÃı·Î ÷‹Î‹ ÁΑ, ’ÎÊ˝ÿ ±fiı ⁄˛õ«ÎflÌfiı ’HÎ ≠÷ÌÏ÷ ◊¥ ¿ı
±Î‰Î ’vÊ Ëη‹Î_ ¿˘¥ fi◊Ì. ±ı‹ ±‹ÿΉÎÿ‹Î_ ⁄˛õÁ¬fi_ ÁÿΉ˛÷
Âw ¿›*.

¤√÷∞fiÌ Ïÿfi«›Î˝
Á_‰÷ 1950fiÎ lΉHÎ ‹ÎÁfiÎ ±ı Ïÿ‰Á˘ Ë÷Î. ¤√÷∞±ı
±‹ÿΉÎÿ‹Î_ flèÎÎ ◊¿Î ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…, ÁΑ, ⁄˛õ«ÎflÌ, ’ÎÊ˝ÿ ±fiı
I›Î_fiÎ Á‰ı˝ ËÏfl¤@÷˘fiÎ_ ‹fi ËflÌ ·Ì‘Î_.
¤√÷∞fiÌ Ïÿfi«›Î˝ ±ı‰Ì ¿ı ¤…fi ÏÁ‰Î› ⁄ÌΩı Á_¿S’ ◊‰Îfi˘
›˘√ … fi flËı. Á‰Îfl‹Î_ «Îfl ‰ÎB›ı ∂ÃÌfiı fiÎËÌfiı ’ÒΩ ¿flı, ’»Ì
‹_√‚ÎfiÎ_ ÿ½fiı Ω›. ‹_√‚Î◊Ì ÂHÎ√Îfl ±Îfl÷Ì Á‘Ì Á¤Î‹Î_ ‰Î÷˘ ¿flı,
ÂHÎ√Îfl ±Îfl÷ÌfiÎ_ ÿ½fi ¿flı ±fiı I›Î_ “Áfi flı Á¬Ì ! ±ÎÏËfl¿Î »˘flΔ ±ı
÷◊Î “√·÷Îfi √Îfi¿Ì ÷Îfi ¤¥” ±ı ¿Ì÷˝fi˘ ÷◊Î ⁄ÌΩ_ ‹ÒÏ÷˝fiÎ_ ¿Ì÷˝fi˘
366 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

⁄˘·Î‰ı. ’»Ì flÎ…¤˘√ Á‘Ì Á¤Î‹Î_ ’Î»Ì ‰Î÷˘ ¿flı ±fiı flÎ…¤˘√ ◊Λ
±ıÀ·ı μ÷Îflı …‹‰Î ’‘Îflı. I›Î_ ’_„@÷ ¿flÎ‰Ì Á‰ı˝ Á΋Π⁄ıÁı ±fiı ’˘÷ı ÷◊Î
fiÎflHΤΥ (±ı‹fiÎ ¤hÎÌΩ) Á΋Π⁄ıÁı. ±ı‹ ‰HÎνl‹fiÎ ‘‹˝ ’HÎ
±Ï÷› Ω‚‰ı. ’˘÷ı …‹ı ±fiı Á‰ı˝fiı ±Îfi_ÿ μ’Ω‰÷Î ◊¿Î Ï’flÁΉı ±fiı
…‹ÎÕı. ’»Ì I›Î_ ◊˘ÕÌ ‰Î÷˘ ¿flı ±fiı ⁄’˘flfiÌ Á¤Î‹Î_ …¥ I›Î_ ’HÎ ‰Î÷˘
¿flı, ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰ı ±fiı μCÎÎÕı fiıhÎı ÿÁ ‹Î‚Î ’˘÷ı Œıfl‰ı ±fiı Á‰˝fiı
Œıfl‰Î‰ı. ’»Ì μ÷Îflı …¥ …flÎ ‰Îfl ÁÒ‰ı. «Îfl ‰ÎB›ı ‹_Ïÿfl‹Î_ ’‘Îflı. I›Î_
‹¿<_ÿ∞‰fiÿÎÁ∞ ‹ËΤÎfl÷fiÌ ¿◊Î ¿fl÷Î ±fiı Á¤Î ¤flÎ¥fiı ⁄ıÁ÷Ì, I›Î_
’˘÷ı ±Î‰ı ±fiı ≠Á_√˘’ÎkÎ ‰Î÷˘ ¿flı. ’»Ì Á_K›Î ±Îfl÷Ì ◊›Î ⁄Îÿ
¤√÷∞ Á¤Î‹Î_ Ω›. I›Î_ Á‰ı˝ ÷ı‹fiÌ Áı‰Î ¿flı. ’˘÷ı “¤@÷Ï«_÷΋ÏHΔ
‰_«Î‰ı ±fiı ¿Ì÷˝fi˘ ⁄˘·Î‰ı. ’»Ì Ïfi›‹-«ıWÀÎ, K›Îfi ¿flÌ μ÷Îflı ’‘Îflı. I›Î_
‰Î÷˘ ¿flı ±fiı ¿Ì÷˝fi˘ ⁄˘·Î‰ı. ’»Ì ±ı¿ ‰ÎB›ı ’˘œÌ Ω› ±fiı ’λΠhÎHÎ
‰Î√ı ∂ÃÌ Ω›. ±Î‰Î ±¬_Õ ⁄˛õ›i΋Î_ ‹Î›Î ÷˘ ’ıÁÌ … ¿÷Ì fiÏË.

Ω±˘, ÷‹ÎflÎ ‹fi˘fl◊ ’ÒflÎ ◊Âı

¤√÷∞ ¿˘¥ ¿˘¥ ‰¬÷ ÁΑ ’ÎÁı “ËÎ_∞ ¤·Î ÁΑ” ±ı ¿Ì÷˝fi˘
⁄˘·Î‰ı. ’_«flIfifi˘115 √˛_◊ ‰_«Î‰ı. ±ı ≠‹ÎHÎı ±’Îfl Á¬ ±Î’ı.
¤√÷∞±ı Á‰ı˝fiı ¿◊ΉÎ÷ν‹Î_ ÷fl⁄˘‚ ¿flÌ ÿÌ‘Î.
±ı‹ ¿fl÷Î_ lΉHÎ Áÿ ±ı¿ÎÿÂÌ ±Î‰Ì. ⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı Ëfl√˘Ï‰_ÿ¤Î¥fiı
…‰Îfi_ Ë÷_, ±ıÀ·ı ωÂ_¿fl¤Î¥±ı ¤√÷∞fiı ¿èÎ_ — ““±Îfiı ±Î‰÷̿ηı
…‰Îfi_ »ı, ÷˘ ±Î’ ◊˘ÕÌ ‰Î÷˘ ¿fl˘.””
I›Îflı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““‹flfiı Ω›; Ë_ …ı …ı ¿v_ »\_, ÷ı‹Î_ ÷ıfi˘ ±‘˘˝
¤Î√ »ı.”” ±ı‹ fl‹Ò… ¿flÌ ÷ı‹fiı ÏËo‹÷ ±Î’Ì ±fiı ωÿΛfi_ ÿ—¬ ÀÎ‚Ì ÿÌ‘_.
μS·ÎÁfl΋fiı ’HÎ ±ÎiÎÎ ¿flÌ — ““÷‹ı ÁÎ_…fiÌ √ÎÕ̱ı …Ωı,”” ±ı‹ ¿ËÌ «Îfl-
’Î_« ‰¬÷ ‹Y›Î.
’»Ì μS·ÎÁfl΋¤Î¥±ı ÷◊ΠωÂ_¿fl¤Î¥±ı ¿èÎ_ — “ÂÎVhÎÌ
›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ±Î’fiÎ_ ÿ½fi ⁄Ë … ≥E»ı »ı. ‹ÎÀı ±Î’fiÌ ‹fl∞ ˢ›
÷ı‹ ¿flı ±fiı Ëη‹Î_ ‹Ëı‹ÿΉÎÿfiÌ Ï«ßÌ »ı fiı ¤HΉÎfi_ »˘ÕÌ ‹Ëı‹ÿΉÎÿ
115. ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ¿Ú÷.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 367

±ÎT›Î »ı, ‹ÎÀı ±Î’ ÿ›Î ¿fl˘.””

I›Îflı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““±ı ¿ı‰Î ÕÎèÎÎ »ı ! ±ı¿ ‰¬÷ √œÕ΋Î_
Á¤Î‹Î_ ‹ÏË‘fl ÂÎVhÎÌfiı ’λΠ’ÎÕuÎ ±fiı ±Î ¿ÚWHÎV‰w’ÿÎÁ∞fiı ’HÎ
√HÎ CÎÎS›˘. ⁄Ë … ⁄Ï©‰Î‚Î »ı. ¤HΉÎfi_ ⁄_‘ ¿›*, ’HÎ ‹Îflı ¤HÎΉ‰Î
»ı.”” ±ı‹ ¿ËÌfiı ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ… μ’fl ±’Îfl flÎ∞’˘ ÿÂνT›˘ ±fiı
¿èÎ_ — ““Ω±˘, ÷‹ÎflÎ ÷‹Î‹ ‹fi˘fl◊ ’ÒflÎ ◊Âı.””
ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fiı F›Îfl◊Ì ‹Ëı‹ÿΉÎÿfiÌ Ï«ßÌ ‹‚Ì, I›Îfl◊Ì
‹Ëı‹ÿΉÎÿfiÎ ‹_Ïÿfl‹Î_ …ı …ı ËÏfl¤@÷˘ ±Î‰ı ÷ı ⁄‘Îfiı ¤√÷∞fiÎ
‹ÏË‹ÎfiÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ ±‹ÿΉÎÿ ‹˘¿·ı ±fiı ’˘÷ı ÷ı‹fiı ‰Î÷˘ ¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_
VÀıÂfi Á‘Ì ‰‚Ή‰Î Ω›. ‰‚Ì, ÁÎ_…ı VÀıÂfiı Ω› ±fiı ±‹ÿΉÎÿ◊Ì ¿˘¥
ËÏfl¤@÷ √ÎÕ̱ı◊Ì ∂÷flı ÷ı‹fiı ‹‚Ìfiı ¤√÷∞fiÎ Á‰˝ Á‹Î«Îfl ’Ò»ı ±fiı
¤√÷∞±ı ÂÌ ÂÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ ? ±ı‹ ’Ò»Ì ÷ı ⁄‘Ì ÷ı‹fiÌ ’ÎÁı ¿Ëı‰flΉı.
±Ë˘ ! ±Î‰˘ ±’Îfl √v ‹ÏË‹Î ±fiı √v∞ ±ı … ±ı¿ ÏfiÂÎfi !
±ı‰_ K›ı› ¿flÌ ·¥, Á‰ı˝fiı ÷ı‹fi΋Î_ ΩıÕı ±fiı ÷ı‹fiÎ_ ·Ì·Î«Ïflh΢, ‰Î÷˘
ÁÎ_¤‚‰Î ’˘÷ı ÷I’fl÷Î flάı !
±Î ≠‹ÎHÎı, lÌfi√fl‹Î_ ÿ½fi ±fiı ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚‰Î ±‹ÿΉÎÿ,
‹Ëı‹ÿΉÎÿ ÷◊Î ±Î…\⁄Î…\fiÎ_ √΋ÕÎ_fiÎ ÷◊Î ÃÎÁflÎ, ‹Î÷fl, ‹Ë‘Î,
«ÎHÎÁÿ, μ‹flıÃ, ‰Õ˘ÿflÎ, fiÎfl, ’Ì…, ‰Á˘, Á˘∞hÎÎ ‰√ıflı √΋˘fiÎ ÷‹Î‹
ËÏfl¤@÷˘ ±‹ÿΉÎÿ ±Î‰ı ±fiı ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚Ì ¤√÷∞fi˘ ‹ÏË‹Î ΩHÎÌ
CÎıfl Ω›. ±ı‹ Á‰˝hÎ √…flÎ÷, «fl˘÷fl‹Î_, ¤√÷∞fi˘ ‹ÏË‹Î CÎıfl CÎıfl
≠‰I›˘˝. …ı‹ ΩhÎÎfi˘ ‹˘À˘ Á_CÎ fiÌ¿‚ı, ±ı‹ ‰ÎflÎŒfl÷Ì ËÏfl¤@÷˘ ±Î‰ı
±fiı Ω›. ¤√÷∞±ı ’HÎ lÌfi√fl‹Î_ ’˘÷Îfi˘ ±’ÏflÏ‹÷ ≠÷Î’ ¿◊ΉÎ÷ν
±fiı ’˘÷ÎfiÌ ⁄˛õ„V◊Ï÷fiÎ ÁÎZÎÎI¿Îfl◊Ì …HÎΉ‰Î ‹Î_Õu˘ ±fiı ËΩfl˘fiı
ÁϬ›Î ¿flÌ ‹Ò@›Î.

÷‹ÎflÌ ±fiÎÏÿfiÌ flÌ÷

⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ‰fl÷η◊Ì fi_ÿ·Î·, V‰Î‹Ì ωiÎÎfiÿÎÁ∞fiı ÷ıՉΠ‹ÎÀı
±‹ÿΉÎÿ ±ÎT›Î ±fiı ¤√÷∞fiÌ ¤ı‚˘ μ÷Îfl˘ ¿›˘˝. ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı
⁄ıÁÎÕÌfiı ¿èÎ_ — ““Ï⁄«ÎflÎ ÁΑfiı ⁄Ë ÿάÕı ÷ıÕÌ ·ÎT›˘, ÷˘ ÷ı‹fiı I›Î_◊Ì
368 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

¿ÎœÌ ‹ıS›Î. ‹ÎÀı Ωı ±ı‹fi˘ ÷‹Îflı ¬’ fiΠˢ› ÷˘ fiÎ ’ÎÕ˘, fiÏË ÷˘ ·¥

Ω‰. ±Î ÷˘ ÷‹ÎflÌ ±fiÎÏÿfiÌ flÌ÷ »ı; ¿ÎflHÎ ¿ı, ¤√‰÷˚≠ÁÎÿ∞ ‹ËÎflÎ…
F›Îflı ‹Ë‰Î ’‘Λν I›Îflı flÁ˘¥ ±Î’Ì Á‰˝fiı …‹ÎÕuÎ, wÎ. 100/- ¤ıÀ
‹Ò¿Ì, …√LfiÎ◊ÌfiÎ ÷οΠ±˘œÎÕuÎ, ±ıÀ·_ ¿›* I›Îflı ‹fiı ⁄_ÿ̬Îfi΋Î_ flάı
÷ı‹ ÿ˘œ Ïÿ‰Á flÎA›˘. ±Î ÷ı ¿o¥ flÌ÷ »ı ?”” ±ı‹ ⁄Ë ‰Î÷˘ ¿flÌ. ’»Ì
⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ωiÎÎfiÿÎÁ∞fiÎ ‹_Õ‚fiı ‰fl÷η ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı ‹˘¿S›_.
÷ı±˘ ‰fl÷η √›Î ’HÎ fi_ÿ·Î·fiı ¤√÷∞fiÌ ‰Î÷◊Ì ±ı‰Ì «˘À
·Î√Ì Ë÷Ì ¿ı ÷ıHÎı Á‰ı˝ ÁI› Ë¿Ì¿÷ ¿˘ÃÎflÌ ÷◊Î ‹ËÎflÎ…fiı ¿ËÌ ±fiı
…HÎÎT›_ — ““±Î‰Î Ïfi‹Î˝fiÌ, Á‰˝√HÎ-Á_’Lfi ÁΑfiı Á‹Î√‹ ¿fl‰Î‹Î_ ¿ı‹
ωZÎı’ ¿fl˘ »˘ ?””
±ıÀ·ı ‹ËÎflÎ…ı ÷◊Î ¿˘ÃÎfḻı ¿èÎ_ — ““÷ı‹fiı ŒflÌ ±‹ÿΉÎÿ ‹˘¿·˘.””
±Î◊Ì ÷ı‹fiı ⁄˘·Î‰Ì fi_ÿ·Î·ı ¿èÎ_ — ““ˉı ÷‹Îflı »’ˆ›Î …‰Îfi_ »ı.
±Î »’ˆ›Îfi_ ¤ÎÕ<_. ’fl_÷ ÷ı ’Ëı·Î_ ±‹ÿΉÎÿ …¥ Á¬ı◊Ì ¤√÷∞fi˘
…ıÀ·˘ Á‹Î√‹ ¿fl‰˘ ˢ› ÷ıÀ·˘ ¿fl¢.”” ±ı‹ flÎ∞ ◊¥ flΩ ±Î’Ì.
±ıÀ·ı V‰Î‹Ì ωiÎÎfiÿÎÁ∞, ÂÎVhÎÌ ‘‹˝÷fi›ÿÎÁ∞, ’vÊ˘k΋ÿÎÁ∞
÷◊Î fiÎflΛHΫflHÎÿÎÁ∞ hÎÌ…ı Ïÿ‰Áı ±‹ÿΉÎÿ ±ÎT›Î ±fiı Á‰˝ Ë¿Ì¿÷
¿ËÌ. ¤√÷∞±ı Á‰ı˝fiı flÎA›Î ±fiı ¿◊ΉÎ÷νfi_ Á¬ ±ÎM›_.

ÁΑ÷Î ¬˘Â˘ ÷˘ μ’Ïfl«fl‰ÁfiÌ ’ıÃı Œ‚ ‹‚Âı

⁄ı-hÎHÎ Ïÿ‰Á ’»Ì ŒflÌ ±ı¿ ¿Î√‚ ‰fl÷η◊Ì ±ÎT›˘. ÷ı‹Î_ Á‰ı˝
ÁΑ±˘±ı ‹‚Ìfiı ¤√÷∞fiı ·A›_ Ë÷_ — ““±‹˘±ı …ı ωiÎÎfiÿÎÁ ‰√ıflıfiı
’_„@÷ ⁄ËÎfl ¿›Î˝ »ı ÷ıfiı ÷‹ı ÂÎ ‹ÎÀı ’_„@÷‹Î_ ⁄ıÁÎfl˘ »˘ ?”” ±ı‰Ì ±ı‰Ì
CÎHÎÌ Ë¿Ì¿÷ ÷ı‹Î_ ·¬Ì Ë÷Ì. …ı ‰Î_«Ìfiı ¤√÷∞ μÿÎÁ ◊¥ √›Î.
’»Ì ¤√÷∞±ı ÷ı ¿Î√‚fi˘ μkÎfl ·¬‰Î ÁÎv {‰ıfl̷η ÷◊Î
’vÊ˘k΋ÿÎÁfiı ⁄˘·ÎT›Î ±fiı ¿èÎ_ — ““¤√‰Îfi ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ì …ı‰˘
Á{ÎÕı ÷ı‰˘ μkÎfl ·¬˘.””
’»Ì ÷ı ≠‹ÎHÎı ¤√÷∞fiÌ ÁÒ«fiÎ ±fiÁÎfl μkÎfl ·A›˘ ±fiı ·A›_ —
““±Î ÁΑfiı ’_„@÷ ⁄ËÎfl ¿ÎœuÎ fi◊Ì ±fiı ω‹¬ ¿›Î˝ fi◊Ì; ¿ÎflHÎ ¿ı,
÷‹˘±ı ‘ÒÏ‚›ı ÷ı‹fiı ⁄˘·Î‰‰Îfi˘ ¿Î√‚ ·A›˘ I›Îflı ’HÎ “ÁΑfiı ‹˘¿·˘”
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 369

±ı‹ ·A›_ Ë÷_. ÷ı‹Î_ “ÁΑ” ÂOÿ ‰Î’›˘˝ »ı. ±fiı fi_ÿ·Î·¤Î¥ ’HÎ
“ÁΑfiı ‹˘¿·˘” ±ı‹ ¿ËÌ √›Î Ë÷Î. ‹ÎÀı ÷‹˘±ı ‘˘‚Î_ ’ËıflÎT›Î_ fi◊Ì ±ı
ÁÎÏ⁄÷ »ı. ÷˘ Ï‹J›Î‰Îÿ ÿ¥, …^Ã<_ ⁄˘·Ì, ÁΑ’b_ ¬˘Â˘ fiÏË ±fiı ¬˘Â˘
÷˘ μ’Ïfl«fl‰ÁfiÌ ’ıÃı …^ÃÎHÎÎfi_ Œ‚ ‹‚Âı. ±Î‰Î Â¿-Áfi¿ÎÏÿ¿ …ı‰Î
ÁΑfiı ÿ¬‰Â˘ ÷˘ ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ì flÎ∞ fiÏË ◊Λ. ‹ÎÀı ±Î‰˘ ÿflÎ√˛Ë
flά¢ fiÏË.”” ±Î ≠‹ÎHÎı ¿Î√‚ ·¬Ì ‹˘¿·Ì ÿÌ‘˘ ±fiı ÷ıfi˘ ¿˘¥fiı ŒflÌ
Á_¿S’ fi ◊Λ ¿ı ÷ı ‰Î÷fiÌ ««Î˝ fi ◊Λ ±ıÀ·ı ÷fl÷ ¤√÷∞±ı ⁄‘Îfiı
¤…fi‹Î_ ⁄ıÁÎflÌ ÿÌ‘Î.
ÁÎ_…fiÎ ¤√÷∞ ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…fiı μ÷Îflı ’‘Λν I›Îflı ‹ËÎflÎ…ı
¤√÷∞fiı ¿èÎ_ — ““±Î‹ ‰flÁ‹Î_ ±ı¿ ‰Îfl ÷˘ …wfl ±Î’ı ±ËŸ ’‘Îfl‰_
±fiı ‰Î÷˘ ¿flÌ Á‰˝fiı Á‘Îfl‰Î. ±Î’ ÷˘ ⁄Ë … ‹˘ÀÎ ±ı¿Î_Ï÷¿ »˘, ¿ÎflHÎ
¿ı ±ÎÀ·Î ⁄‘Î ‹ÎHÎÁ Á¤Î‹Î_ ±¬_Õ ⁄ıÁ÷Î fiˢ÷Î ±fiı ˉı ÷˘ Á‰ı˝
ÁΑ-ËÏfl¤@÷˘ ±Ï√›Îfl ‰ÎB›Î Á‘Ì ¤…fi ¿flı »ı ±fiı Á‰ı˝fiı ΩB≤Ï÷
±Î‰Ì √¥ »ı, ÷ı ÷‹ÎflÎ ≠÷Î’◊Ì »ı. ‰‚Ì, Á‹ˆ›Î ‰√fl ±‹Îflı ÷˘ ±Î’fiÎ
±Î‰‰Î◊Ì ±ı¿ ‹ÎÁ◊Ì ‹˘À˘ Á‹ˆ›˘ … «Î· ◊›˘ »ı.”” ±ı‹ ‹ËÎflÎ…ı
¤√÷∞fiÌ ⁄Ë … ≠Â_ÁÎ ¿flÌ.
’»Ì ‹¿<_ÿ∞‰fiÿÎÁ∞ I›Î_ ⁄ıÃÎ Ë÷Î. ÷ı‹HÎı ¤√÷∞fiı ¿èÎ_ ¿ı ““Ë_
’HÎ ±Î’fiÌ ≠ÁLfi÷Îfiı ±◊ı˝ … ¤Îfl÷fiÌ ¿◊Î ¿v_ »\_ ±fiı ¤H›Îfi_ ’HÎ
±ı … Œ‚ »ı.””
±ı ≠‹ÎHÎı ‹Î‘‰«flHÎÿÎÁ∞, ’vÊ˘k΋ÿÎÁ∞, ÁΑ∞‰fiÿÎÁ∞
÷◊Î ËÏfl«flHÎÿÎÁ∞ Á‰ı˝±ı ¤√÷∞fiÌ ⁄Ë … V÷Ï÷ ±fiı ≠Î◊˝fiÎ ¿flÌ.
¤√÷∞ ’HÎ Á‰˝fiÎ ‹fi˘¤Î‰ Á‹∞ ÷ı‹fiı Á¬ ±Î’‰Î ‹ÎÀı I›Î_ flèÎÎ.
ÿfl ÂÏfi‰Îflı ‰Õ˘ÿflÎ◊Ì √˘Ï‰_ÿ¤Î¥ ÷◊ΠωÂ_¿fl¤Î¥, ±ÎHÎ_ÿ◊Ì
‹√fi·Î· Á◊Îfl ÷◊Î ‹Ë‘ÎfiÎ ‹ÏHηη ‰√ıflı ±Î‰ı ±fiı Á˘‹‰Îflı ’λÎ
Ω›. √˘Ï‰_ÿ¤Î¥fiÎ ‘ÎflHÎÎ_-’ÎflHÎÎ_fiÎ ±ı¿ ‹ÎÁfiÎ ‰˛÷fiÌ ’ÒHÎνËÏ÷fiı
Ïÿ‰Áı Ãο˘fl∞fiı wÎ. 20/-fi˘ ◊΂ ¿›˘˝ ±fiı Á‰˝fiı …‹ÎÕuÎ ÷◊Î
‹ËÎflÎ…fiÌ ’ÒΩ ¿flÌ, Âı·_ ±˘œÎÕÌ, Áοflfi˘ ◊΂ ¿›˘˝. fiÎfl◊Ì ’HÎ
{‰ıfl¤Î¥, ‰ÎCÎ∞¤Î¥; fiÏÕ›Îÿ◊Ì Á˘‹Î¤Î¥, ·S·¤Î¥ ’HÎ ÂÏfi‰Îflı
±Î‰ı. ÷ı Á‰ı˝fiı ‰Î÷˘ ¿flÌ ÁϬ›Î ¿flÌ ÿı ±fiı Á˘‹‰Îflı ωÿΛ ¿flı.
370 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

⁄˛õ«›˝fi˘ ≠÷Î’ ±fiı ÷ıfiÌ ±Ïfi‰Î›˝÷Î

±ı¿ ‰¬÷ Á‰Îfl‹Î_ ¤√÷∞ Á¤Î‹Î_ Ï⁄flÎ…‹Îfi Ë÷Î ±fiı ‰Î÷˘
¿fl÷Î Ë÷Î. I›Îflı ‰Î÷‹Î_ ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — ““fiflfiÎflΛHÎ ±Î‰Ì flÌ÷ı fl˘…
Á‰Îfl‹Î_ ‰Î÷˘fiÌ {ÕÌ μÕÎÕı »ı.””
±ı‹ ¿ËÌfiı ’»Ì ⁄˛õ«›˝fiÌ ⁄Ë … ‰Î÷˘ ¿flÌfiı ¿èÎ_ —
““⁄˛õ«›˝◊Ì ⁄˛õfiÌ ÏÁÏ© ◊Λ »ı ±fiı ¤√‰Îfi ‰Â ◊Λ »ı.
⁄˛õ«›˝‰˛÷ …ıfiı ˢ› ÷ıfiÎ ¿’΂‹Î_◊Ì ÷ı… fiÌ¿‚ı »ı, ÷ı◊Ì Á΋˘ ‹ÎHÎÁ
ÿ⁄Î¥ Ω› »ı. F›Îflı ÷ı fiÎèÎ »ı I›Îflı ÷ıfiÌ «˘À·Ì‹Î_◊Ì …ı ⁄_ÿ ’Õı »ı ÷ıfiı
ÿı‰˘ ±K‘fl {Ì·ı »ı ±fiı ¿Ëı »ı ¿ı “‘L› »ı ¿ı ±Î‰_ ±ÏÁ‘ÎflΉ˛÷ …ı ±‹˘
ÿı‰÷Î ’HÎ ’Î‚Ì Â¿÷Î fi◊Ì, ÷ı ÷‹˘ ‹fiW› ’΂˘ »˘ !” ÿı‰˘ ÷◊Î ‹fiW›˘
÷˘ ÿÎ_÷ı ÷flHÎÎ_ ·ı »ı ±fiı ±ı‰Î ⁄˛õ«›˝‰Î‚Î ’vÊfiı fi‹ı »ı ±fiı ¿Ëı »ı ¿ı
“±Î‰_ ‰˛÷ ÷‹ı ’΂˘ »˘ ÷ı ÷‹ÎflÎ μ’fl ¤√‰Îfi ±fiı ‹˘ÀÎ’vÊfiÌ ¿Ú’Î
»ı, fiÏË ÷˘ ’‚Λ … fiÏË. ‹ÎÀı ÷‹ı ÷˘ ÿı‰fiÎ ’HÎ ÿı‰ »˘.”
““‹ËÎflÎ…fi˘ ’HÎ ±ı … ÏÁ©Î_÷ »ı, ÷ı F›Îfl◊Ì ≠√À ◊›Î I›Îfl◊Ì
±ı … ’‚Ή÷Î ±ÎT›Î »ı. ‹ÎÀı …ıfiı ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝ ÏÁ© ¿fl‰˘ ˢ›, ÷ıfiı
≠◊‹ ⁄˛õ«›˝ ºœ ¿fl‰_ ±fiı ≥„Lƒ›˘fiı Ïfi›‹‹Î_ flÎ¬Ì ±ı¿ ‰Îfl …‹‰_,
‹fi‹Î_ ±¬_Õ ¤…fi ¿fl‰_, ¤√‰Îfifi_ K›Îfi ¿fl‰_ ±fiı VhÎÌ Á_⁄_‘Ì Á_¿S’
fi ¿fl‰Î. ±ı‹ F›Îflı ‰÷ν› I›Îflı ⁄˛õ«›˝ ’‚ı »ı. flÎhÎı CÎÌ-¬Ì«ÕÌ ¬Î‰Ì
±fiı Ïÿ‰Áı ·ÎÕ< ¬Î‰Î ±fiı ⁄˛õ«›˝ ’΂‰_ ±ı ÷˘ ‹˘ÀÌ ‹Î‚Î Œıfl‰Ωı !
‹ÎÀı I›Î√Ì ◊¥ ±ı ‰˛÷ fi ’Y›_ ÷ıfiı ÷˘ Ï‘yÎfl »ı. Á¬ı ¬Î¥-’Ìfiı ÁÒ¥
flËı‰_ ±ı ÷ı ¿o¥ I›Î√Ìfi˘ ‘‹˝ »ı ? ¬Î‰_ ±fiı ¨CΉ_ ±ı‹Î_ … ¿Î‹fi˘ ‰ÎÁ
»ı. ‹ÎÀı ±ıfiı CÎÀÎÕ‰Î_, ’HÎ ‰‘Îfl‰Î_ ÷˘ fiÏË ….”” ±ı‹ ‘‹˝ Á_⁄_‘Ì CÎHÎÌ …
‰Î÷˘ ¿flÌ ±fiı ‰‚Ì, ƒT›fi˘ ÏfiÊı‘ ¿flÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ ±fiı ‘‹˝, iÎÎfi, ‰ˆflÎB›
±fiı ¤„@÷ Á_⁄_‘Ì CÎHÎÌ … ‰Î÷˘ ¿flÌ ±fiı ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝fi_ Ïfiw’HÎ ¿›*.
’»Ì ‰‚Ì Á‰ı˝fiı ¿Ëı — ““ÁΑfl΋ ! ±Î‰Ì flÌ÷ı Ë_ ÷‹˘fiı ‰Î÷˘ ¿v_
»\_ ±fiı ¿ıÀ·Ì¿ ±Î¿flÌ ‰Î÷_ ¿ËÌfiı ‰œ<_ »\_, ÷ı ÷‹˘fiı ¬˘À<_ ÷˘ fi◊Ì ·Î√÷_
fiı ?””
I›Îflı Á‰ı˝ ¿Ëı — ““±‹fiı ÷˘ ±Îfi_ÿ ◊Λ »ı ±fiı Á¬ ±Î‰ı »ı. ‹ÎÀı
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 371

ÏfiI›ı ±Î‰Ì ‰Î÷_ ¿flΩı.””

ÿflı¿fiı ≠ı‹ ¿flÌ ’˘÷΋Î_ ΩıÕÌ ÿı‰Î, ±ı‰Ì ‹˘ÀÎ’vÊfiÌ ÁË… ≠¿ÚÏ÷
ˢ› »ı. ÷ı‰Ì … flÌ÷ı ¤√÷∞ ’HÎ ‰÷˝÷Î.
ÃÎÁflÎfiÎ ‹ÎHÎı¿·Î· ÷◊Î ‹˘÷̷η¤Î¥ ±ÎT›Î I›Îflı ÷ı‹fiı Ωı¥
¿Ëı — ““±Ë˘ ! ±Î ÃÎÁflÎfiÎ Âıà ±ÎT›Î »ı.””
‰Õ˘ÿflÎ◊Ì flΉÁÎËı⁄ ±ÎT›Î ±ıÀ·ı ¤√÷∞ ÷ı‹fi˘ ËÎ◊ ’¿ÕÌ Á‰˝
…B›Î±ı ÿ½fi ¿fl‰Î ÷ıÕÌ √›Î ±fiı ÷ı‹fiÎ ‹fi˘fl◊ ’ÒflÎ ¿›Î˝. ‰‚Ì ¿èÎ_ —
““flΉÁÎËı⁄ ’‘Λν »ı ÷˘ ÷ı‹fiÌ flÌ÷ ≠‹ÎHÎı flÁ˘¥ ±ÎM›Î ωfiÎ fi
«Î·ı.”” ±ı‹ flΉÁÎËı⁄ ’ÎÁı ’HÎ Áı‰Î ¿flΉı. flΉÁÎËı⁄fiı ÷˘ ‹fi‹Î_ ±ı‹
… Á_¿S’ ◊›Î ¿flı ¿ı “¤√÷∞ Áı‰Î ⁄÷Ήı ±fiı Ë_ ¿v_.” ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı
flÁ˘¥ ±Î’‰Îfi_ ¿èÎ_ ±ıÀ·ı flΉÁÎËı⁄ flÎ∞ ◊›Î. ÷ı‹fiı ÷◊Î ÃÎÁflÎfiÎ
‹ÎHÎı¿·Î·¤Î¥fiı Á¤Î‹Î_ ‹˘Õ∞ ÿfl⁄ÎflfiÌ ÁÎ◊ı √Îÿ·_ fiÎ¬Ì ⁄ıÁÎflı. ±Î
≠‹ÎHÎı ¿◊ΉÎ÷ν ◊Λ, flÁ˘¥›_ «Î·ı.
⁄˛õ«ÎflÌ ÷˘ ±Î‰Î ±ı¿Î_Ï÷¿ ¤@÷˘fiı …‹ÎՉ΋Î_ ’˘÷ÎfiÎ_ ±Ë˘¤ÎB›
‹Îfiı. ¤√÷∞ ¤_ÕÎfl‹Î_ …‹‰Î ’‘Λν ˢ› I›Îflı ⁄˛õ«ÎflÌfiı ±Ï÷ ±Îfi_ÿ
◊Λ ±fiı ¿Ëı — ““±Ë˘ ! ±‹ÎflÎ_ ⁄Ë ‹˘ÀÎ_ ¤ÎB› »ı ¿ı ±Î‰Î ¤√‰ÿÌfiÌ
Áı‰Î ‹‚Ì.””
¤√÷∞ F›Îflı ¤_ÕÎfl‹Î_ …‹‰Î fi ’‘Îflı, I›Îflı ⁄˛õ«ÎflÌ ¤√÷∞fiı
μ÷Îflı Ω› ±fiı ¤√÷∞ ÷◊Î Á‰ı˝ ËÏfl¤@÷˘fiı ’˘÷ı flÁ˘¥ ·Î‰Ì …‹ÎÕı.
±Î◊Ì, ¤√÷∞ ⁄Ë … flÎ∞ ◊÷Î.

¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fiı ÿ—¬ … ˢ›

lΉHÎ ÁÏÿ ±ı¿ÎÿÂÌfiı Ïÿ‰Áı ‹Ëı‹ÿΉÎÿ◊Ì ÷·ÎÀÌ ∞‰fl΋ ÷◊Î
¤Î¥·Î· ωrfiÎ◊ ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ’ÎÁı◊Ì ¤√÷∞fiÌ ‰Î÷˘
ÁÎ_¤‚Ì ±‹ÿΉÎÿ ÏËoÕ˘‚ÎfiÎ_ ÿ½fi ÁÎv ±fiı ¤√÷∞fiÎ Á‹Î√‹ ÁÎv
±ÎT›Î. ÷ı ‰¬÷ı ⁄’˘flı Á¤Î ¤flÎ¥fiı ⁄ıÃÌ Ë÷Ì. ¤√÷∞ Á¤Î‹Î_ ‰Î÷˘
¿fl÷Î Ë÷Î ¿ı ““‹À¿ı flÏË÷ ¤…fi ¿fl÷Î_ Â̬‰_.”” ±fiı ’»Ì Á‰ı˝fiı ¿èÎ_ —
““μCÎÎÕı fiıhÎı ‰ÌÁ ‹Î‚Î Œıfl‰˘.”” ÷ı ≠‹ÎHÎı ⁄‘Î ‹Î‚Î Œıfl‰‰Î ‹Î_ÕuÎ ±fiı
¤√÷∞ ’HÎ T≤Ïkα˘ ¬ıÓ«Ìfiı ⁄ıÃÎ.
372 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

÷ı Ωı¥fiı ÷·ÎÀÌ gÿ√ ◊¥ √›Î. ±ı‹fiı ·ÎB›_ ¿ı ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊ-

ÿÎÁ∞±ı ¿èÎ_ »ı ÷ı ‰Î÷ ¬˘ÀÌ fi◊Ì. «‹I¿Îfl ωfiÎ ±ÎÀ·Î ‹ÎHÎÁ˘ ‹Îfiı
¿ı‹ ? ±Î ÷˘ ¿Ï‚›√‹Î_ Á÷˚›√ V◊ÎM›˘ »ı.
’»Ì Á‰ı˝±ı ‹Î‚Î Œıfl‰Ì ·Ì‘Ì ±ıÀ·ı ¤√÷∞ ∂ÃÌfiı μ÷Îflı √›Î.
÷ı‹fiÌ ’λ‚ ÷·ÎÀÌ ’HÎ √›Î. ’»Ì ¿ÎÏ·ÿÎÁ …ı ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı Ë÷Î ÷ı‹HÎı
÷·ÎÀÌfiı ¿èÎ_ — ““÷‹Îflı …ı ¿o¥ ’Ò»‰_ ˢ› ÷ı ’Ò»Ωı.””
±ıÀ·ı ¤√÷∞ μ÷Îflı ’˘÷Îfiı ±ÎÁfiı ±Î‰Ìfiı ⁄ıÃÎ, I›Îflı ÷·ÎÀ̱ı
fi‹V¿Îfl ¿flÌ ËÎ◊ ΩıÕÌ ’Ò»u_ — ““‹ËÎflÎ… ! ±Î’fi˘ ±ÎÀ·˘ ≠÷Î’
«˘A¬˘ …HÎΛ »ı »÷Î_ ·˘¿˘ Ïfi_ÿÎ ¿flı »ı ? ‹Ë÷˚’vÊfiÎ_ ÷˘ ·˘¿˘‹Î_
√HÎ√Îfi √‰Î›.””
I›Îflı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““ÂÎVhÎfiÌ ‰Î÷˘ Ωı ‹ı‚‰Ì±ı ÷˘ ±Î√‚
…ıÀ·Î ‹˘ÀÎ ◊¥ √›Î »ı ÷ıfiÌ ’HÎ ÷ı ‰¬÷ı Ïfi_ÿÎ … ◊¥ »ı ±fiı ·˘¿˘±ı
ÿ—¬ ÿÌ‘Î_ »ı. …\±˘ ≠Ë˚·Îÿ, ’Î_Õ‰, …›ÿı‰, fiflÏÁ_Ë ‹Ëı÷ÎfiÎ_ ±ÎA›Îfi˘
ω«Îfl˘ ÷˘ M≤J‰ÌfiÎ ’Õ μ’fl …ıÀ·Î_ ÿ—¬‹ÎhÎ Ë÷Î_ ÷ı ⁄‘Î_ ÷ı‹fiı ‹Î◊ı
±ÎT›Î_ Ë÷Î_. ’HÎ ±ı ÿ—¬fiı F›Îflı ±ı‹HÎı √H›Î_ fiÏË I›Îflı … ¤√‰Îfi
≠ÁLfi ◊›Î ±fiı ·˘¿‹Î_ ¿ÌÏ÷˝ ◊¥.””
÷ı μ’fl ‘ÌflΩA›Îfifi_ ’ÿ ⁄˘·ÎT›_ —
¤@÷ ◊Ή_ flı ¤√‰Îfifi_, »ı Ωı ¿ÃHÎ ¿Î‹;
Á¬ Á‰ı˝ Á_ÁÎflfiÎ_ flı, ¿fl‰Î_ Ωı¥±ı Ëfl΋... ¤@÷.
ÿıË √ıË ÿÎflÎ ÿ΋fi_, ‹ı·‰_ ‹‹÷Î fiı ‹Îfi;
±ıË‹Î_◊Ì Á¬ ±Î‰ı ±ı‰_ flı, ¤ÒS›ı fi ’Õı ¤Îfi... ¤@÷.
ω¿À ±Î‰ı ‰HÎ ‰Î_¿◊Ì, ÷ı ÷˘ ÁËıΩı ÂflÌfl;
μ’ËÎÁ ¿flı ±Î‰Ì ¿˘› flı, ÷ı‹Î_ flËı ºœ ‘Ìfl... ¤@÷.
¬ÒfiÌ fi ◊Λ ¬‹ı CÎb_, ±ıԉΠÁË… V‰¤Î‰ı;
ÏfiW¿<‚ÔÎfi_ÿ ±ıԉΠ¤@÷fi˘, … …\√˘…\√ ¿ËΉı... ¤@÷.
’»Ì ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““ÿı‰, ±Î«Î›˝, ÁΑ ±fiı ÂÎVhÎ ÷ıfiÌ …ı
Ïfi_ÿÎ ¿flı ÷ı ‹fiı ÿÌÃ˘› √‹ı fiÏË ±fiı ±ıfi_ ≠Ï÷’Îÿfi ¿flı ÷ı ÁIÁ_√Ì »ı
±fiı ‹Îflı ±ı «Îflfi˘ @›Îflı› ±¤Î‰ fi◊Ì.”” ±ı‹ Á‹ ¬Î¥fiı ‰Î÷ ¿flÌ.
I›Îflı ÷·ÎÀÌfiı ≠÷ÌÏ÷ ◊¥ ¿ı …wfl ¤√÷∞ ‹ËÎ’vÊ »ı.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 373

’»Ì ¤√÷∞ Á¤Î‹Î_ ’‘Λν. ÷ı Ïÿ‰Á e·‹_Õ‚Ì Ë÷Ì ±fiı ±Î«Î›˝

‹ËÎflÎ… ’˘÷ı ’Ì÷Î_⁄fl ’ËıflÌfiı ‰«·ı ‹_Ïÿfl ÏËoÕ˘‚˘ {·Î‰÷Î Ë÷Î. ±ıÀ·ı
¤√÷∞ flΉÁÎËı⁄fiı ·¥fiı I›Î_ ÿ½fiı ±ÎT›Î. ÷ı‹fiı ‹ËÎflÎ…ı ËÎfl ±ÎM›Î.
’»Ì ÿ½fi ¿flÌ ’λΠÁ¤Î‹Î_ ±ÎT›Î. ¤√÷∞ ’‘Λν ÷ıfi˘ Á¤Î‹Î_ ¿˘¥fiı
A›Î· fiÏË, ±ıÀ·ı ¤√÷∞ »Îfi΋ÎfiÎ Á˙fiÌ ’λ‚ ⁄ıÁÌ √›Î. ÷ı ‰¬÷ı
‹ÒÏ÷˝fiÎ_ ¿Ì÷˝fi˘ ⁄˘·Î÷Î_ Ë÷Î_. ÷ı ¿Ì÷˝fi˘ √‰Î¥ flèÎÎ_ I›Îflı ¤√÷∞ ’‘Λν
»ı ±ı‰Ì ¬⁄fl ’ÕÌ. ±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““÷‹ı ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝fiÎ_
±Î‰Î_ ÁÎflÎ_ ¿Ì÷˝fi˘ √Î÷Î Ë÷Î ÷ı ‹ÎflÎ◊Ì flËı‰Î›_ fiÏË ±fiı ±ËŸ ’λ˘
±ÎT›˘.”” ’»Ì Á¤Î ωÁ…˝fi ◊¥ ±ıÀ·ı ¤√÷∞ μ÷Îflı ’‘Λν.

‰ÎÁfiÎfiÎ_ ‹Ò‚ @›Îflı ⁄‚ı ?

flΉÁÎËı⁄ ¤√÷∞ ÁÎ◊ı μ÷Îflı ±ÎT›Î. ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiÌ flÁ˘¥
±‹ÎÁfiÌ flάÌ. ÿkÎfl΋¤Î¥±ı ’HÎ ±ı¿ Ïÿ‰ÁfiÌ flÁ˘¥fiÎ ¬«˝fiÎ ±‘ν
wÏ’›Î ±ÎM›Î, ÷ı◊Ì ¤√÷∞ flÎ∞ ◊›Î. ’»Ì √˘Ï‰_ÿ¤Î¥ ¤√÷∞ ’ÎÁı
±ÎT›Î ±fiı ÷ı‹fiı ¿èÎ_ — ““‹ËÎflÎ… ! ‰ÎÁfiÎfiÎ_ ‹Ò‚ ⁄‚ı ±ı‰Ì ¿Ú’Î ¿fl˘.””
I›Îflı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““⁄ı Ïÿ‰Á ±Î‰˘ ±fiı ’Î»Î Ω±˘, ±ı‹Î_ ¿o¥
‰ÎÁfiÎfiÎ_ ‹Ò‚ ⁄‚ı ? ±ı ÷˘ Ïfifl_÷fl flˢ I›Îflı ◊Λ.””
I›Îflı √˘Ï‰_ÿ¤Î¥ ‰‘Îflı flΩ ‹_…^fl ¿flΉ‰Î ÷Îfl-±Î"ÏŒÁı ÷Îfl ¿fl‰Î
√›Î. ’λΠŒfl÷Î_ flV÷΋Î_ ‰Ÿ»Ì ¿flÕu˘ ±fiı ±ıÀ·_ ÿ—¬ ◊›_ ÷ı ±Î¬Ì
flÎ÷ ¤√÷∞fiÎ œ˘Ï·›Î ’ÎÁı ⁄ıÁÌfiı ¤…fi ¿›*. Á‰Îflı ¤√÷∞fiı V÷Ï÷
¿flÌ — ““‹ËÎflÎ… ! ’ÌÕÎ ⁄Ë … ◊Λ »ı ÷ı ‹ÀÎÕ˘.””
I›Îflı ¤√÷∞±ı ËÁÌfiı ¿èÎ_ — ““‰ÎÁfiÎfiÎ_ ‹Ò‚ ¿Îœ‰Î_ ˢ› ÷˘
±Î◊Ì Ë∞ ÁÎ÷ √H΢ ‹_ÿ‰ÎÕ ◊Âı ±fiı ±Lfi fiı ÿÎ_÷fiı ‰ıfl ◊Âı. ‹ÎÀı
‹Îfi ‹Ò¿Ì ⁄‘Îfiı ’√ı ·Î√˘ ±fiı ¿Ë˘ ¿ı ‹Îflı ‹Ò‚ fi◊Ì ¿Îœ‰Î_.”” ’»Ì ±ı
≠‹ÎHÎı ¿›* ±ıÀ·ı ⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ’ÌÕÎ ‹ÀÌ √¥.

¤√‰ÎfifiÌ Á‰˝ Ïø›Î ’˘÷ÎfiÎ ±ÎÏl÷fiÎ Á¬ ÁÎv ˢ› »ı

’»Ì flΉÁÎËı⁄ı ¤√÷∞fiı ¿èÎ_ — ““±Î ωiÎÎfiÿÎÁ∞ …ı‰Î ÁΑfiı
ÂÎ ‹ÎÀı ÿ—¬ ÿ˘ »˘ ? ±ı‹fiı »’ˆ›Î fi ‹˘¿·Â˘ ±fiı ±ËŸ flά˘.””
374 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

I›Îflı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““±ı ÿ—¬ @›Î_ ‹Îfiı »ı ? ±ı‹fiı ÷˘ ±¬_Õ

Á¬ ‰÷ı˝ »ı.””
’»Ì ÷ı‹fiı ’Ò»u_ — ““÷‹ı ¬ÂÌ◊Ì Ω±˘ »˘ ¿ı fiÏË ?””
I›Îflı ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — ““ËÎ ‹ËÎflÎ… !””
I›Îflı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““¤√‰Îfi ¿ı ‹˘ÀÎ’vÊ …ı ¿o¥ ¿fl÷Πˢ› ÷ı
’˘÷ÎfiÎ ±ÎÏl÷fiÎ ÏË÷ ÁÎv … ˢ› ! ’fl_÷ ‹ÎÏ›¿ º„WÀ F›Î_ Á‘Ì Ë˘›
I›Î_ Á‘Ì ÿıËfiÎ ÿ—¬ı ÿ—¬Ì ◊‰Î› »ı. ’HÎ ‹˘ÀÎ’vÊfiÌ ‹fl∞ Ωı …HÎΛ,
÷˘ ÿ—¬ ◊Λ … fiÏË.”” ±ı‹ ¿ËÌ fiÌ«ıfi_ ’ÿ ⁄˘·ÎT›_ —
±Î …√‹Î_ ∞‰fiı ‰‚Ì, ËÏfl Á‹ Ëı÷ fiÏË ¿˘›;
’fl‹ Á¬ ’΋ı ≠ÎHΑÎflÌ, ±ı‹ Ï«_÷‰ı lÌËÏfl Á˘›.
…ı ÿ—¬ı ◊Λ Á¬ …fifiı, ÷ı ÿı »ı ÿ—¬ ÿ›Î ¿flÌ;
…ıË Á¬ı ÿ—¬ ∂’…ı, ÷ı ±Î’ı fiÏË ¿ı”Ïÿ ËÏfl.
ó ‘ÌflΩA›Îfi

›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ±‹ÿΉÎÿ ±Î‰ı »ı

‹Ëı‹ÿΉÎÿfiÎ ËÏfl¤@÷ ¤Î¥·Î·¤Î¥ ±‹ÿΉÎÿ ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi
¿flÌ ‹Ëı‹ÿΉÎÿ ’λΠ±ÎT›Î, I›Îflı ÷ı‹HÎı ›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiı ‹‚Ìfiı ¿èÎ_ —
““±Ë˘ ! ±‹ÿΉÎÿ‹Î_ ÷˘ ¤√÷∞ ’ÎÁı ΩHÎı ±ZÎfl‘΋fi_ Á¬ ˢ› ±ı‰_
‰÷ı˝ »ı ±fiı ËΩfl˘ ‹fiW› ÷ı‹fiÌ ‹ÒÏ÷˝‹Î_ ¬ıÓ«Î¥ Ω› »ı ±fiı ÁΑ,
⁄˛õ«ÎflÌ, ’ÎÊ˝ÿ, ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… Á˙ ±¬_Õ Á¤Î‹Î_ ⁄ıÁı »ı. ‰‚Ì,
¤√÷∞ ±ı … ‰÷˝‹Îfi¿Î‚ı ’fl‹ ±ı¿Î_Ï÷¿ ÁI’vÊ »ı ±ı‰_ Á¤Î‹Î_ »Õı
«˘¿ ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ÷◊Î ÁΑ ≠Ï÷’Îÿfi ¿flı »ı.””
±Î‰Î ±’Ò‰˝ ±Îfi_ÿ ±fiı μIÁÎËfiÎ Á‹Î«Îfl ÁÎ_¤‚Ì ›iÎ’vÊÿÎÁ∞
÷◊Î ÏfiflLfiÿÎÁ∞, ËÏflÏ≠›ÿÎÁ∞ ‰√ıflı ’Î_« …HÎÎ ±‹ÿΉÎÿ ±ÎT›Î.
‹_Ïÿfl‹Î_ ±Î‰Ì fiflfiÎflΛHÎfiÎ_ ÿ½fi ¿flÌ Á¤Î‹Î_ ±ÎT›Î. ÷ı‹fiı Ωı¥
¤√÷∞ ÷ı‹fiı ‰œ‰Î ·ÎB›Î — ““Â_ ¿Î‹ ±ÎT›Î ?””
I›Îflı flΉÁÎËı⁄, ‹¿<_ÿ∞‰fiÿÎÁ∞ ÷◊Î ’vÊ˘k΋ÿÎÁ∞ ⁄˘S›Î —
““±ı ÷˘ ±‹ÎÁ »ı ±ıÀ·ı gËÕ˘‚ÎfiÎ_ ÿ½fi ¿fl‰Î ±ÎT›Î »ı.””
’»Ì ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““⁄Ë ÁÎv_.”” ±ı‹ flÎ∞ ◊¥fiı ¿èÎ_.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 375

I›Îflı ›iÎ’vÊÿÎÁ∞±ı ΩH›_ ¿ı ““¤√÷∞fiÌ ‹fl∞ ÷˘ »ı.”” ±ı‹

Á‹∞ ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi ¿fl‰Î ’ÎÁı ±ÎT›Î.
I›Îflı ÷ı‹fiı Ωı¥fiı ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““±Î ’ı·Î ‰Î_ÁÿÎfiÎ ÿ̉Îfifiı
iÎÎfi ¿flÌfiı ⁄√ÎÕuÎ ÷ı ¿ı ?”” ±ı‹ ¿ËÌfiı ËV›Î. ’»Ì “‰ÎÁÿı‰ Ëflı” ◊›Î
÷ı Á‰ı˝ Á¤Î ∂ÃÌ. flΉÁÎËı⁄fiÌ ±‹ÎÁfiÌ flÁ˘¥‹Î_ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞fi_
‹_Õ‚ ±Î‰Ì √›_ ±ıÀ·ı flΉÁÎËı⁄ ’HÎ CÎHÎÎ … flÎ∞ ◊›Î ±fiı ±‹ÎÁfiÌ
flÁ˘¥ fl¬Î‰‰Îfi˘ ¤√÷∞fi˘ Ëı÷ Á‹∞ √›Î.
’»Ì ÁΑ, ⁄˛õ«ÎflÌ ÷◊Î ËÏfl¤@÷˘fiÌ ’_„@÷ ◊¥ ±ıÀ·ı ¤√÷∞
’_„@÷‹Î_ ’‘Λν ±fiı ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ’HÎ flΉÁÎËı⁄fiÌ flÁ˘¥ ˢ‰Î◊Ì
’ÌflÁ‰Î ’‘Λν. Á‰ı˝fiı ¬Ò⁄ … ≠ı‹◊Ì …‹ÎÕuÎ. ’»Ì ¤√÷∞ ËÏfl¤@÷˘
ÁÏË÷ ⁄˛õ«ÎflÌfiı I›Î_ …‹‰Î ’‘Λν. …Q›Î ’»Ì Á¤Î‹Î_ ±Î‰Ìfiı ⁄ıÃÎ
±fiı ¿◊Î ◊›Î ’»Ì Á‰ı˝fiÌ ’ÎÁı ¬S·ı fiıhÎı ‹À¿Î flÏË÷ ÿÁ ‹Î‚Î
Œıfl‰Î‰Ì. ’»Ì ∂ÃÌfiı μ÷Îflı √›Î.
μ÷Îflı ±ÎT›Î I›Îflı ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ’HÎ ’λ‚ … Ë÷Î. I›Î_ ±Î‰Ìfiı
’˘÷ı ±ÎÁfiı Ï⁄flÎF›Î ±fiı ›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiı ¿èÎ_ — ““flËÌ Â¿Î›_ fiÏË fiı ?
S›˘, ±ÎT›Î ÷ı ÃÌ¿ ◊›_. ˉı ’Î_« flÎ÷ flËıΩı. ±Î‰˘ Ωı√ ‹‚‰˘ ⁄Ë
ÿ·˝¤ »ı.”” ±ı‹ ¿ËÌfiı ¿èÎ_ — ““±Î…ı ÷˘ ¤Îflı ›iÎ ◊›˘.””
¤√÷∞fiÌ Ï‰fi_÷Ì◊Ì ‹ËÎflÎ…lÌ ¤√÷∞fiÎ ‹_Õ‚fiÎ ËÏfl¤@÷˘fiÌ
«Îfl-’Î_« flÁ˘¥‹Î_ ’˘÷ı ’ÌflÁ‰Î ’‘Λν Ë÷Î. ‹¿<_ÿ∞‰fiÿÎÁı ¤√÷∞fiı
¿èÎ_ — ““±Î’fiÎ μ’fl ‹ËÎflÎ…lÌfiı ±’Îfl ≠ı‹ »ı, ±ıÀ·ı ’ÌflÁ‰Î ’‘Îflı
»ı; fiÏË ÷˘ ¤Îflı ’¿‰ÎfifiÌ flÁ˘¥ ˢ› ÷˘ … ‹ËÎflÎ… ’ÌflÁ‰Î ’‘Îflı.
’HÎ ±Î’fi_ ‰«fi ’λ\_ Ãı·Ì ¿÷Î fi◊Ì.””
¤√÷∞ ¿Ëı — ““‹ÎflÎ_ ‘L› ¤ÎB› »ı ¿ı ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÎflÎ μ’fl
±ÎÀ·Ì ¿Ú’Î »ı.””
{‰ıfl̷η …ı Ïÿ‰Áı ¤√÷∞fiÌ ÁÎ◊ı ±‹ÿΉÎÿ ±ÎT›Î ÷ı Ïÿ‰Á◊Ì
… ÷ı‹HÎı ¤√÷∞fiı ¿èÎ_ Ë÷_ — ““…ıÀ·Î ËÏfl¤@÷˘ ±hÎı ±Î‰ı ÷ıfiı ÷‹˘
flˢ I›Î_ Á‘Ì ‹Îflı …‹ÎÕ‰Î.””
I›Îflı ¤√÷∞ ⁄Ë … flÎ∞ ◊›Î ±fiı ¿Ëı — ““⁄Ë ÁÎv_.””
’»Ì ÷˘ ‰ˆz, ¿ÎÏ·ÿÎÁ, «÷fl¤Î¥, ’vÊ˘k΋ Á˙±ı ¿èÎ_ — ““±‹Îfl˘
376 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

’HÎ ¬«˝‹Î_ ¤Î√ flά¢.””

±ıÀ·ı ¤√÷∞ ÷ı Á˙fi˘ ¤Î‰ Ωı¥ CÎHÎÎ flÎ∞ ◊›Î ±fiı ⁄˘S›Î —
““±Î {‰ıfl̷ηfi˘ ⁄Ë … ±Î√˛Ë ±fiı ≠ı‹ »ı ±fiı ÷‹˘ ⁄‘Î ’HÎ ±ı‰Î
±Î√˛ËÌ »˘, ÷˘ Ω‰ {‰ıfl̷ηfi_ ±‘* ¬«˝ ±fiı ⁄ÌΩ ±fl‘‹Î_ ÷‹ı
⁄‘Î.”” ±ı‹ ¿ËÌfiı ¿Ëı — ““±Î ±‹ÿΉÎÿ‹Î_ {‰ıfl̷η ¶Îfl »ı ±fiı …ıÀ·Î
·˘¿˘fiı Á¬ ±fiı Á‹ÎÁ ◊Âı ÷ı Á‰ı˝fi_ ’H› {‰ıfl̷ηfiı »ı. ÷ı‹fiÌ
·Z‹Ìfiı ’HÎ ‘L› »ı ¿ı ±Î‰Î ‹ËΛi΋Î_ ‰’flΛ »ı.”” ±ı‹ {‰ıfl̷ηfiÌ
¬Ò⁄ … ≠Â_ÁÎ ¿flÌ.
⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı Á‰Îflı ¤√÷∞ ’ÒΩ ¿flÌ flèÎÎ ’»Ì ⁄˘S›Î — ““±Î
{‰ıfl̷η, ’vÊ˘k΋ (‰Á˘), ‰ˆz ±fiı Ë_ ó ±‹ı «Îfl ±fiÎl‹Ì »Ì±ı,
÷ı ‹ÎÀı rı÷‘‹˝fi˘116 Ïfi›‹ flά‰˘.””
I›Îflı {‰ıfl̷η ¿Ëı — ““±ı ÷˘ ±Î’ ±¬_Õ ’ÎÁı ˢ ÷˘ ⁄fiı.””
I›Îflı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““±Î’HÎı @›Î_ »ıÀÎ »Ì±ı ? »ıÀÎ ‹Îfi‰_ …
fiÏË.”” ‰‚Ì, ’»Ì ¿èÎ_ — ““…ıfiı ⁄˛õ«›˝ ’΂‰_ ˢ›, ÷ıfiı flÎhÎı …‹‰_ …
fiÏË. CÎÌ Ï‰fiÎ ¿˘v_ ¬Î‰_.”” ±ı‹ ⁄˛õ«›˝ μ’fl CÎHÎÌ … ‰Î÷ ¿flÌ.

⁄˛õ«Îfḻı ¤√÷∞fi_ ¿Ï‰÷ flE›_

’»Ì ¤√÷∞ ⁄˛õ«ÎflÌfiı μ÷Îflı ÏfiI› ÿ½fi ¿fl‰Î …÷Î, ÷ı Ïÿ‰Áı
’HÎ Ïfi›‹ ≠‹ÎHÎı I›Î_ √›Î. I›Îflı ⁄˛õ«ÎflÌ ⁄Ë … flÎ∞ ◊›Î ±fiı ±ı¿
fi‰˘ ÿ˘Ëfl˘ ÷ı‹HÎı ⁄fiÎT›˘ Ë÷˘ ÷ı ¤√÷∞fiı Á_¤‚ÎT›˘ —
“¤@÷ ¤·Î ¤√‰ÎfifiÎ ≠ı‹Ì ≠Î√∞¤Î¥,
ÏÂfl˘‹ÏHÎ ÁIÁ_√‹Î_ ±ı Á‹ ⁄ÌΩı fi ¿˘¥.”
±ı‹ ¿ËÌfiı ¿èÎ_ — ““±Î…ı ÷˘ ÁIÁ_√‹Î_ ÷‹ı … ⁄‘Îfiı ±¬_Õ ¤…fi
¿flΉ˘ »˘ ±fiı Ïfi›‹-‘‹˝‹Î_ ‰÷ν‰˘ »˘. ±Î…ı ‹ËÎflÎ… ÷‹ÎflÎ ¶Îflı ≠√À
»ı, ÷ı◊Ì ÷‹ÎflÌ ‹ÒÏ÷˝‹Î_ Á˙fiı Ëı÷ ◊¥ ±Î‰ı »ı.”” ±ı‹ CÎHÎÌ ≠Â_ÁÎ ¿flÌ.
‰‚Ì, ÂÎVhÎÌ ⁄ÿflÌfiÎ◊∞ ÷◊Î Á_÷‰S·¤ÿÎÁ∞ ÷˘ ¤√÷∞fiÌ
‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚Ì CÎHÎÎ … flÎ∞ ◊Λ ±fiı ¤√÷∞fiÌ ‰Î_Áı ‰Î_Áı Œflı ±fiı flÎhÎı
±Ï√›Îfl ‰ÎB›Î Á‘Ì ÷ı‹fiÌ ’ÎÁı ⁄ıÁı ±fiı ¿Ì÷˝fi˘ ⁄˘·ı.
116. ·Î· ·Ò√Õ<_ fi Ωı‰_, ⁄˛õ«›˝ flά‰_.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 377

±Î‹, ±‹ÿΉÎÿ‹Î_ ¤√÷∞fiÎ ’‘Îfl‰Î◊Ì CÎH΢ … Á‹ÎÁ ◊›˘

±fiı ΩHÎı ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝fiı fi‰∞‰fi ‹Y›_ ˢ› ÷ı‹, ±‘‹˝Á√˝‹ÎhÎ fiÎÂ
◊¥ √›˘ ±fiı Á‰˝ ¿˘¥fiı ±’Îfl Á¬ ±ÎT›_.
ÁΑ∞‰fiÿÎÁ∞ ÷◊Î fiÌ·¿oÃÿÎÁ∞ ’HÎ ¤√÷∞fi˘ Á‹Î√‹
¿fl÷Î. ÷ı ÁÎ_…ı ’fl‹ÎI‹ÿÎÁ∞ ÷◊Î ⁄ofiı ÁΑ ¤√÷∞fiÎ μ÷Îflı √›Î ±fiı
÷ı‹fiı ÏfiW¿’À¤Î‰ı ≠Î◊˝fiÎ ¿flÌ ¿ı ““±‹ı ÷‹ÎflÎ »Ì±ı.”” ±ı‹ ÁΑ ÷◊Î
⁄˛õ«ÎflÌfiı ¤√÷∞fiı ωÊı CÎb_ … Ëı÷ ◊›_.
¤√÷∞ fl˘… Á¤Î‹Î_ ±Î‰ı I›Îflı ÁΑ ‘‹˝≠ÁÎÿÿÎÁ∞
lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı «ÕΉı·˘ ≠ÁÎÿÌfi˘ ËÎfl ¤√÷∞fiı ’ËıflΉı.
‰‚Ì, ¬‚̉΂Î, ‰ÎÕ̉΂Π¤_ÕÎflÌ ‰√ıflı ’HÎ ¤√÷∞ ’ÎÁı ±Î‰ı
±ıÀ·ı ¤√÷∞ ÷ı‹fiı ¿Ëı — ““÷‹ÎflÌ Ïø›Î ¤√‰ÎfifiÌ »ı, ‹ÎÀı ‹ËÎflÎ…
÷‹ÎflÌ Áı‰Î◊Ì ⁄Ë … flÎ∞ »ı.”” ±Î◊Ì ÷ı±˘ ’HΠˢÓÂı ˢÓÂı ’˘÷ÎfiÌ Ïø›Î
¿flı. ¤HÎfiÎflÎ ÁΑ ’HÎ fl˘… ¤√÷∞ ’ÎÁı ±Î‰ı ±fiı ¤√÷∞ ÷ı‹fiÌ
’ÎÁı «˘ÁÃ’ÿÌ ÏfiI›ı ⁄˘·Î‰ı ±fiı ÁΑfiÎ ‘‹˝ Á‹Ω‰ı.
±Î‹, ±ı¿¿Î‚Îω„E»Lfi ±‹ÿΉÎÿfiÎ ‹_Ïÿfl‹Î_ ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…◊Ì
·¥fiı ÷‹Î‹ ÁΑ, ⁄˛õ«ÎflÌ, ’ÎÊ˝ÿ, ËÏfl¤@÷˘fiı ¤√÷∞fiı ωÊı
±ÁΑÎflHÎ Ëı÷ ◊¥ √›_ ±fiı ¤√÷∞ Ë…\ ±‹ÿΉÎÿ‹Î_ ωÂıÊ flËı ±ı‹
Á‰ı˝ ¿Ëı‰Î ·ÎB›Î.

¤√÷∞, ÷‹ı ÷˘ ÁÿÔ˚√v »˘ …

⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı Á¤Î‹Î_ ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiı ¤√÷∞±ı ’Ò»u_ —
““¤HΉÎfi_ ¿ı‹ ⁄_‘ ¿flÎT›_ ?”” ±ıÀ·ı ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ÷˘ ¿o¥ ⁄˘S›Î fiÏË.
’»Ì ¤√÷∞ ËÁ÷Î_ ËÁ÷Î_ ⁄˘S›Î — ““≠Î√∞ ¤√÷fiÎ f·˘¿ ¿fl˘ »˘
‹ÎÀı ⁄_‘ ¿flÎT›_ ±ı‹ fiı ?”” ±ı‹ ¿ËÌ Á‰ı˝ Á¤Îfiı ’˘÷ı ¿èÎ_ — ““±ı‹HÎı
÷˘ ≠Î√∞ ¤√÷fiÎ f·˘¿ ¿›Î˝ »ı. ‰fl÷η‰Î‚Î ±‹◊_ ¤HΉÎfi_ ⁄_‘
fi◊Ì ¿fl÷Î.””
’»Ì ¿Ëı — ““f·˘¿ ⁄˘·˘ Ωı¥±ı ¿ı‰Î ¿›Î˝ »ı ?””
I›Îflı ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ⁄˘S›Î —
“üÊË◊ÁÛʪȸáÊ◊Íøÿ.... ’˝rÊÔÊà◊◊ÈÄÃÊÿ Ã H”
378 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

’»Ì ÷ıfi˘ ±◊˝ Á‹ΩT›˘ — ““¢¤Î›‹Îfi Ïfi√˝HÎ ‹ÒÏ÷˝ …ıfiÌ »ı ±fiı

Á‰˝ „@÷ ±fiı Á΋◊a‰Îfi »ı …ı ±fiı Ïfifl_÷fl iÎÎfifi˘ μ’ÿı ¿flfiÎflÎ,
Á‰˝iÎ, Á‰˝ ÁΑ÷ÎfiÎ √HÎı ›@÷, ‹Î›Î’fl ‰÷˝fiÎflÎ ±fiı Á‰˝ ±ˆr›˝‰Îfi,
’˘÷ÎfiÎ ±ÎÏl÷ ∞‰˘fiÎ_ ’Î’fiÎ ÿ˘Ê ËflfiÎflÎ, ⁄˛õ …ı ±ZÎfl ÷ı ÁÎ◊ı
±ı¿ÎI‹¤Î‰fiı ’΋ı·Î ±ı‰Î ≠Î√∞ ¤√÷ ! ÁÿÔ˚√v ! ÷‹fiı ‹ÎflÎ Ïfifl_÷fl
fi‹V¿Îfl »ı.””
±Î ÁÎ_¤‚Ì ¤√÷∞ ¿Ëı — ““Ï›΂‰Îfiı ÁΉ…fiÌ μ’‹Î ±Î’‰Ì
CÎÀı ?”” ±ı‹ ¿ËÌ ‰œ‰Î ‹Î_ÕuÎ.
I›Îflı ÁΑ ËÏfl«flHÎÿÎÁ∞ ÷◊Î √v ¿ÚWHÎV‰w’ÿÎÁ∞ ‰√ıflı ÷‹Î‹
ÁΑ ¤√÷∞fiı ¿Ëı‰Î ·ÎB›Î — ““÷‹ı ‰œÂ˘ fiÏË. …ı‰Î ÷‹ÎflÎ √HÎ »ı
÷ı‰˘ f·˘¿ ¿›˘˝ »ı, ÷ı‹Î_ Â_ ¬˘À<_ ¿›* »ı ? ÷‹fiı ÁÿÔ˚√vfiÌ μ’‹Î ±Î’Ì
»ı, ¿Î_¥ ¤√‰Îfi ÷˘ fi◊Ì ¿èÎÎ fiı ? ±fiı ÷‹ı ÷˘ ÁÿÔ˚√v »˘ …. ¿ı‹ ¿ı,
ËΩfl˘fiı iÎÎfi ±Î’Ì ÁϬ›Î ¿fl˘ »˘ ±fiı ‰‚Ì ÷‹ı ÁÎZÎÎ÷˚ ±ZÎfl⁄˛õ
√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ÁıT›Î »ı. ‹ÎÀı ±ı ⁄‘Î √HÎ, ≠÷Î’, ±ˆr›˝
÷‹Îfl΋Î_ »ı ….”” ±ı‹ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞fi˘ ’ZÎ ·¥ ¤√÷∞fiÎ_ √HÎ√Îfi
Á‰ı˝±ı √ΛÎ_.
I›Îflı ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““÷‹ı F›Îflı ’ZÎ ·ı¢ I›Îflı ‹ÎflÎ◊Ì fiÏË
‰œÎ›.””
’»Ì ¤√÷∞ I›Î_◊Ì ∂ÃÌfiı ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı ÿ½fiı ’‘Λν. ±ËŸ …ıÃÎ
¤√÷ ’ÎÁı Ëo‹ıÂfiÎ Ïfl‰Î… ‹…⁄ “ÿflÿ Ï‹ÀΛΔ ±ı ¿Ì÷˝fi ⁄˘·ÎT›_ ±fiı
›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiı ⁄÷ΉÌfiı ‹ËÎflÎ…lÌfiı ¿èÎ_ — ““ÁΑ ¤HΉ΋Î_ ⁄Ë …
ˢÏ›Îfl »ı I›Îflı ÷ı‹fi_ ¤HΉÎfi_ ⁄_‘ ¿›*.””
I›Îflı ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ — ““÷ı ÃÌ¿ fi ¿›*. ÁIÁ_√‹Î_ ωzÎ ‰‘Îfl‰Ì
Ωı¥±ı. ‹ÎÀı ωiÎÎfiÿÎÁ∞ ÁÎ◊ı ¿ÎÂÌ ‹˘¿·˘. Ë_ ¿Î√‚ ·¬Ì ±Î’_ »\_.””
I›Îflı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — “ωiÎÎfiÿÎÁ∞fiı ±ÎiÎÎ ±Î’Ì »ı ’HÎ ÷ı‹fiı
fi◊Ì ±Î’Ì.”” ’»Ì ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““…ı‹ ‹ËÎflÎ…fiÌ ≥E»Î ËÂı ÷ı‹
◊Âı.”” ±ı‹ ¿ËÌ ¿Ì÷˝fi˘ ⁄˘·‰ÎfiÌ ±ÎiÎÎ ¿flÌ. I›Îflı ±ı¿ ÁΑ “fiıHÎÎ_ ¤flÌ
ËÏfl Ωı›Î flı” ±ı ¿Ì÷˝fi ⁄˘S›Î.
’»Ì ¤√÷∞ ∂ÃuÎ ±fiı ÁΑ ‹Î‘‰≠ÁÎÿ∞fiÎ μ÷Îflı √›Î. ±ËŸ
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 379

¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““‘‹˝¿<‚ ÷˘ ‹ËÎflÎ…fi_ V‰w’ »ı. ‹ÎÀı ±ı‹fiÌ ±ÎiÎ΋Î_

flËı‰_.”” ±ı‹ ‘‹˝¿<‚fi˘ CÎH΢ … ‹ÏË‹Î ¿è΢.

‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝w’Ì ¿‹ÎHÎÌ

’»Ì μ÷Îflı √›Î I›Îflı ‹√fi·Î·ı ¤√÷∞ ‹ÎÀı ¬Ìfl ÷◊Î fl˘À·Ì
⁄fiÎT›Î_ Ë÷Î_ ÷ı …Q›Î. ⁄ÌΩ ËÏfl¤@÷˘ ‹ÎÀı ÿ΂, ¤Î÷, ·ÎÕ<, Âο
⁄fiÎT›Î_ Ë÷Î_; ÷ı Á‰ı˝ …Q›Î. ’»Ì ¤√÷∞ Á¤Î‹Î_ ’‘Λν. I›Î_ T≤Ïkα˘
¬ıÓ«Ì ‰ÌÁ ‹Î‚Î Œıfl‰Ì ±fiı ÿflı¿fiı μCÎÎÕı fiıhÎı ‹À¿Î flÏË÷ ‰ÌÁ ‹Î‚Î
Œıfl‰‰ÎfiÌ ±ÎiÎÎ ¿flÌ.
’»Ì ¿ÚWHÎV‰w’ÿÎÁ∞ ¿Ëı — ““±Î‹ T≤Ïkα˘ ¬ıÓ«Ì ‹Î‚Î Œıfl‰‰Ì ±ı
¿o¥ fl‹÷ ‰Î÷ fi◊Ì ±fiı ±Î ÷˘ ‹˘ÀÎfiÌ ≠ÁÎÿÌ »ı. ±Î‰Îfi˘ …ı ±‰√HÎ
·ıÂı ÷ıfiÎ_ ¿‹˝ eÀuÎ_ Ë_ ÷˘ Ωb_ »\_; ¿ÎflHÎ ¿ı, ’˘÷Î◊Ì ◊Λ fiÏË ±fiı
±Î‰Î Á‹◊˝fi˘ ±‰√HÎ ·ı ±ı‹Î_ Â_ ÁÎv_ ◊‰Îfi_ »ı ?”” ±ı‹ ¤√÷∞fi˘
CÎH΢ … ‹ÏË‹Î ÷ı‹HÎı Á¤Î‹Î_ ¿è΢.
’»Ì ¤√÷∞±ı Á¤Î‹Î_ ÁΑfiı ‰Î÷ ¿flÌ — ““÷‹ı √˘‚, CÎÌ, CΙ
‰√ıflıfi˘ ¤Î‰ ΩH΢ »˘ ?”” ±ı‹ ¿ËÌfiı ’˘÷ı ⁄˘S›Î — ““±ı ÷˘ …ı ±ıfi˘
‰ı’ÎflÌ Ë˘› ÷ı … ΩHÎı ±fiı ±¬_Õ ÷ıfiÎ ¤Î‰ μ’fl º„WÀ flάı, ¿ÎflHÎ ¿ı
±ı‹Î_ ¿‹ÎHÎÌ »ı. ÷ı‹ ±Î’HÎı ÁΑ ◊›Î ±fiı ±¬_Õ ¤√‰Îfi ÷flŒ …
º„WÀ flά̱ı ÷˘ ±ı‹Î_◊Ì ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝w’Ì ±Ï‰fiÎÂÌ Á¬fiÌ ¿‹ÎHÎÌ
»ı; ’HÎ ±ı ¤Î‰ ÁÎ‹Ì ±¬_Õ º„WÀ flά‰Ì Ωı¥±ı. ±¬_Õ ¤√‰Îfifiı
flά‰Î ±fiı ±ı¿ CÎÕÌ ’HÎ ¤Ò·‰Î fiÏË. I›Î√Ì ◊¥fiı ¤√‰Îfi ¤Ò·Â˘
I›Îflı I›ÎB›_ Â_ ? ±fiı ±ı‹ ω«Îfl fi◊Ì flËı÷˘ ¿ı “ˉı ÷˘ ±Î…¿Î· …wfl
…‰_ ’ÕÂı” ±fiı ÃηÎ_ ‰·¬Î_ ‹Îfḻı »Ì±ı, ±ı ‹˘À<_ ±iÎÎfi »ı. ‹ÎÀı ±ı
±iÎÎfifi˘ I›Î√ ¿flÌ, ±¬_Õ ¤√‰Îfi Á_¤Îfl‰Îfi˘ ±Î√˛Ë flά‰˘. Ωı
±Î‰˘ ±Î√˛Ë fi flά̱ı, ÷˘ ’»Ì Â_ ¿‹ÎHÎÎ ? ‹ÎÀı Ωı ≠¤fiı flά˘ ÷˘
±ı ÷˘ flÏÁ›Î ‰Î·‹ »ı, ÷ı CÎÕ̤fl »ıÀı flËı ÷ı‰Î fi◊Ì.””
V‰Î‹Ì ¿ÚWHÎV‰w’ÿÎÁ∞±ı ±ı ‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ì ¿èÎ_ — ““‹fiı ’HÎ ÷‹ÎflÌ
‰Î÷◊Ì ±ı‹ ◊Λ »ı ¿ı ±ı‹ ¿fḻı. ’HÎ ⁄‘Î ¿ËıÂı ¿ı ˉı CÎÕ’H΋Î_
±Î_¬ ‹Ÿ«÷Î_ ÂÌA›Î.””
380 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

’»Ì ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““±ı¿ Ïÿ‰Á ÷˘ ‰Ëı·Î-‹˘ÕÌ …√÷ ÷flŒ

±Î_¬ ‹Ÿ«‰ÎfiÌ … »ı, ÷˘ ‰Ëı·Ì ‹Ÿ«Ìfiı ¤√‰Îfi Á_¤Îfl‰Î. …√÷fiÌ
⁄Ì¿ ·Î√ı ÷˘ ¤√÷ ◊‰Î› fiÏË. ¤√÷fiı ‹ÎÀı …√÷ »ı … fiÏË. ±ı‹
…√÷ fiÌ¿‚Ì …Âı ’HÎ ¿o¥ ¿ÃHÎ fiÏË ’Õı.””
±ı‹ ¿ËÌfiı ¿Ëı — ““±Î fiÎfiÎ ÁΑ±ı ±ı¿ Ïÿ‰Á …ı ‰Î÷˘ ¿flÌ Ë÷Ì
÷ı ’ıÀ ÃflÌ √›_ »ı. ±ı‰Ì ‰Î÷˘ ±Î‰Õı »ı.”” ’»Ì ›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiı ¿Ëı —
““‰Î÷˘ ¿fl˘.”” ’»Ì Á‰ı˝ ÁΑ±˘±ı ’HÎ ÷ı‹fiı ±Ï÷ ±Î√˛Ë ¿›˘˝.

¤√÷∞±ı flÎ∞ ◊¥ ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fiı ‹Î◊ı ËÎ◊ ‹Ò@›Î

¤√÷∞fi˘ ±Î√˛Ë ±fiı ‹fl∞ Ωı¥fiı ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ… lÌ
›iÎ’vÊÿÎÁ∞±ı ‰Î÷ ¿flÌ ¿ı ““±Ï÷ ÿ·˝¤‹Î_ ÿ·˝¤ ‹fiW› ÿıË »ı. ÷ı‹Î_
ÁIÁ_√ ‹‚‰˘ ÷ı ±Ï÷ ÿ·˝¤ »ı. ÷ı‹Î_ ’HÎ ±ı¿Î_Ï÷¿ ⁄˛õÏfiWà Á_÷fiı
±˘‚¬Ìfiı ÷ı‹fi˘ Á‹Î√‹ ¿fl‰˘ ÷ı ±Ï÷ ÿ·˝¤ »ı. ±ıÀ·_ ¿›* ÷ıHÎı Á‰ı˝
¿›* ±fiı ÷ıfiı ¿S›ÎH΋Î_ ¿o¥ ⁄Î¿Ì fiÏË flËı.””
±ı‹ ¿ËÌfiı f·˘¿ ⁄˘S›Î ¿ı —
¬˝‚X◊¡⁄¢U ¬Ê‡Ê◊Êà◊Ÿ— ∑§flÿÙ ÁflŒÈ—–
‚ ∞fl ‚ÊœÈ·È ∑ΧÃÙ ◊ÙˇÊmÊ⁄U◊¬ÊflÎÃ◊˜ H
ó lÌ‹ÿ˚¤Î√‰÷; I≤÷Ì› V¿o‘, ±. 25, f·˘¿ — 20
““…ı‰_ ±ı ∞‰fiı ÿıË ±fiı ÿıËfiÎ Á_⁄_‘Ìfiı ωÊı Ëı÷ »ı, ÷ı‰_ Ωı
¤√‰ÎfifiÎ ±ı¿Î_Ï÷¿ Á_÷fiı ωÊı ◊Λ ÷˘ ÷ıfiı ‹˘ZÎfi_ ¶Îfl μCÎÎÕ<_ ◊Λ »ı
±fiı ¿o¥ ±‘Ò fl_ flËı÷_ fi◊Ì. ±ÎÀ·_ … ¿fl‰Îfi_ »ı.”” ±ı‹ ¿ËÌ ⁄_‘ flèÎÎ.
’»Ì ¤√÷∞ ¿Ëı — ““◊˘ÕÌ ‰Î÷ ¿flÌ ’HÎ ÷ı‹Î_ Á‰˝ ÂÎVhÎfi˘ ÏÁ©Î_÷
·Î‰Ì ‹Ò@›˘ ±fiı ⁄Ë ÁÎflÌ ‰Î÷ ¿flÌ.”” ±ı‹ ¿ËÌ ∂¤Î ◊›Î ±fiı Á¤Î
‰E«ı V‰Î‹Ì ’ÎÁı ±Î‰Ìfiı ¿Ëı — ““fl_√ »ı, V‰Î‹Ì !”” ±ı‹ ¿ËÌfiı ⁄ı ËÎ◊
ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiı ‹Î◊ı ‹Ò@›Î ±fiı ⁄Ë … flÎ∞ ◊›Î.
I›Îflı ±ı¿ ËÏfl¤@÷ı ¤√÷∞fiı ¿èÎ_ ¿ı ““÷‹ı ÷˘ B≤ËV◊ »˘ fiı
ÁΑfiı ‹Î◊ı ËÎ◊ fi ‹¿Î›. ÷ı ¿ı‹ ËÎ◊ ‹Ò@›Î ?””
±ıÀ·ı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““‹ıÓ fi◊Ì ‹Ò@›Î. ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ‹Ò@›Î
»ı !”” ±ıÀ·_ ¿èÎ_ ±ıÀ·ı ÷ı ËÏfl¤@÷ ÂÎ_÷ ◊¥ √›Î ±fiı ¤√÷∞ ÷◊Î
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 381

ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞fi˘ ±Ï÷ ‹ÏË‹Î Á‹F›Î.

’»Ì flΉÁÎËı⁄fi˘ ËÎ◊ ’¿ÕÌ ¤√÷∞ μ÷Îflı ±ÎT›Î ±fiı flΉ-
ÁÎËı⁄fiı ¿èÎ_ — ““±Î ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ⁄Ë ⁄Ï©ÂÎ‚Ì »ı. ÷ı …\±˘fiı,
¿ı‰Ì Á¤Î‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ ?””
I›Îflı flΉÁÎËı⁄ ¿Ëı — ““ËÎ, ÁΑ ⁄Ë … ⁄Ï©ÂÎ‚Ì »ı ±fiı Á¤Î‹Î_
‹tÎfiÌ ‰Î÷ ¿flÌ.””
±ıÀ·Î‹Î_ V‰Î‹Ì ›iÎ’vÊÿÎÁ∞, lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ≠ÁÎÿÌfiÌ »hÎÌ
±Î√‚ ∂¤Î Ë÷Î, ÷ı‹fiÌ ’ÎÁı ±Î‰Ìfiı ÷ı‹fiı Ωı¥ ËÁÌfiı ⁄˘S›Î — ““±Î‰Ì
‰Î÷˘ Á¤Î‹Î_ ¿fl˘ »˘, ÷ı ‰fl÷η ’_„@÷ ⁄ËÎfl ¿flÂı I›Îflı Â_ ¿fl¢ ?””
I›Îflı ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ¿Ëı — ““⁄‘Îfi_ ◊Âı ÷ı ‹Îv_ ◊Âı. ’HÎ ±Î‰˘
±‰Áfl @›Î_◊Ì ‹‚ı ?”” ’»Ì ¤√÷∞ μ÷Îflı √›Î.

‹fl∞‰˘ ◊Λ I›Îflı ±Î ‹Î√ı˝ «·Î›

⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ¤√÷∞ Á‰Îfl‹Î_ fiÎËÌ, ’ÒΩ ¿flÌ Á¤Î‹Î_ ±Î‰Ìfiı
⁄ıÃÎ ±fiı I›Î_ ‘‹˝, iÎÎfi, ‰ˆflÎB› ±fiı ¤„@÷fiÌ ⁄Ë … ‰Î÷˘ ¿flÌ ±fiı
¿èÎ_ — ““F›Î_ Á‘Ì ±Î ∞‰fiı ωʛ‹Î_ √HÎ-K›Îfi »ı ±fiı Ï··ÎÕ˘ »ı, I›Î_
Á‘Ì Ï‰Ê› ‰‚B›Î »ı. ’HÎ ÿ˘Ê-K›Îfi ◊Λ ±fiı ‰ıfl ⁄_‘Λ ÷˘ ωʛ
’flΤ‰ ¿flı ? ±ı Ï⁄«ÎflÎ ⁄¿Î·◊Ì Â_ ◊‰Îfi_ »ı ? ’HÎ ∞‰ ÂÒfl‰Ìfl fi◊Ì
◊Î÷˘. ±fiı …ı ÂÒfl‰Ìfl ˢ› ÷ıfiÎ◊Ì … ≥„Lƒ›˘-±_÷—¿flHÎ ◊fl◊fl ¿oM›Î_ ¿flı
±fiı ¤√‰Îfi »ıÀı Â_ Ω› ? ±fiı ±ı¿ ‹À¿ı ±¬_Õ ΩHÎ’HÎÎw’ ÿfl‰Î…ı
flË̱ı, I›Îflı ÷ı‹Î_ ¿˘HÎ ’ıÁÌ Â¿ı ? F›Îflı ¤√‰Îfi ωfiÎ ⁄Ì…ı T≤ÏkÎ flËÌ
I›Îflı I›Î√Ì ◊‰_ fi¿Î‹_ »ı. ‹ÎÀı ºœ ⁄˛õ«›˝ ’΂‰_ ±fiı ¤√‰Îfi ±¬_Õ
flά‰Î, ±ı … ¿fl‰Îfi_ »ı.””
±ı‹ ¿ËÌ ¿Ì÷˝fi ⁄˘S›Î ¿ı ó “¤„@÷fiı ‹˘fl«ı ¤Õ ¿˘¥ ±Î√‚ı,
flHÎÁ_√˛Î‹‹Î_ ’√ ¿˘¥ fl˘’ı...”
’»Ì ¿èÎ_ — ““’HÎ ±ı ‹Îfl√ Ωı ÁËı·˘ ˢ› ÷˘ ÁË ¿˘¥ «Î·ı, ’HÎ
‹fl∞‰˘ ◊Λ I›Îflı ±ı ‹Î√ı˝ «·Î›.”” ±ı‹ ÂÒfl‰Ìfl’HÎÎfiÌ ±Ï÷ ⁄‚fiÌ
⁄Ë ‰Î÷˘ ¿flÌ. ÷ı◊Ì Á‰ı˝fiÎ_ w_‰ÎÕÎ_ ∂¤Î_ ◊¥ √›Î_ ±fiı ±ı‰_ ◊¥ √›_ ¿ı
“ΩHÎı ¤√‰Îfi ¤Ò·Ì±ı … fiÏË” ±ı‹ ‰ı√ ·Î√Ì √›˘.
382 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

’»Ì ÂHÎ√ÎflfiÎ_ ÿ½fi ¿flÌ ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı ’‘Λν. ¤√÷∞

‹ËÎflÎ…lÌfiÎ_ ÿ½fiı ±ÎT›Î ±ıÀ·ı ‹ËÎflÎ…ı ÷ı‹fiı √ÎÿÌ-÷Ï¿›ı ⁄ıÁÎflÌ ËÎfl
±ÎM›˘ ±fiı ¿èÎ_ — ““÷‹ÎflÎ …ı‰Î ¿˘¥ ⁄‚‰Îfi ’vÊ ÿÌÃÎ fi◊Ì. ±ı¿
‹ÏËfiÎ◊Ì ⁄‘Î ¤ı√Î »ı ’HÎ ÏfiI›ı fi‰Ì fiı fi‰Ì … l©Î ! ±Î ÷ı Â_
¿Ëı‰Î› !!”” ±ı‹ ¤√÷∞fiÌ ⁄Ë … ≠Â_ÁÎ ¿flÌ.
’»Ì ¤√÷∞ ¿Ëı — ““±Î… ÷˘ ’˘÷’˘÷ÎfiÎ_ ±_√fiÎ_ ¿Ì÷˝fi˘ ⁄˘·˘.””
I›Îflı ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ “‹ÎflÎ TËηÎ∞ Â_ TËη’ ÿÌÁı flı ÷ıfi˘ Á_√
¿ı‹ ÷∞±ı ?” ±ı ¿Ì÷˝fi ⁄˘S›Î. ‰Á˘‰Î‚Î ’vÊ˘k΋ÿÎÁ ÷◊Î {‰ıfl̷η
“Á_÷ …fi Á˘¥ ÁÿÎ ‹˘›ı ¤Î‰ı;” …ıÃηη “‹˘Ëfi ÷ÎflÌ ‹ÒÏ÷˝ ·Î√ı »ı ‹fiı
M›ÎflÌ flı, ±ı¿ ÏfiÏ‹Ê fi ‹ı·_ L›ÎflÌ” ±ı ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi_ ¿Ì÷˝fi ⁄˘S›Î.
’»Ì ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiı ¿Ëı — ““÷‹ı ◊˘ÕÌ ‰Î÷˘ ¿fl˘.”” ’»Ì
‹ËÎflÎ…ı ’HÎ ±ÎiÎÎ ¿flÌ.
¤√÷∞ ±fiı ‹ËÎflÎ…fiÌ ±ÎiÎÎ ◊¥ ±ıÀ·ı ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…ı ‰Î÷
¿flÌ —
œ◊¸SàÿÊÖÿÙ Ÿ ∑Ò§ÁpàSflÁŸª◊ÁflÁ„UÃÙ flÊ‚ÈŒfl ø ÷ÁQ§-
ÁŒ¸√ÿÊ∑§Ê⁄U ÁflœÿÊ Á‚ÃÉÊŸ◊„UÁ‚ ’˝rÊÔáÊÒÄÿ¢ ÁŸ¡Sÿ –
ÁŸÁpàÿÒflÊãÿflSÃÈãÿáÊÈ◊Á¬ ø ⁄UÁâ ‚¢¬Á⁄UàÿÖÿ ‚¢Ã-
SÃã◊Ê„UÊàêÿÊÿ ‚√ÿÊ ßÁà flŒÁà ÁŸ¡ÊŸ˜ œÊÁ◊¸∑§Ù ŸË‹∑§áΔU—H
±ı f·˘¿ ⁄˘·Ìfiı ¿èÎ_ — ““√˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ⁄ÌΩ ÁΑ±ı ’Ò»u_
…ı, “lÌ∞‹ËÎflÎ…fi˘ ÏÁ©Î_÷ ˢ› ÷ı ¿Ë˘.” I›Îflı V‰Î‹Ì ¿Ëı — “±Î¬Î
ÁIÁ_Ï√∞‰fifi˘ ÏÁ©Î_÷ lÌ∞‹ËÎflÎ…ı üÊËflÊ‚ÈŒflÁfl◊‹Ê◊ÎÃœÊ◊flÊ‚¢... ±ı
±WÀ¿‹Î_ ¿›˘˝ »ı ±fiı ÷ıfi˘ ÏÁ©Î_÷ …ı ±Î »ıS·˘ f·˘¿ »ı ÷ı‹Î_ »ı, ¿ı “Ëı
Á_÷˘ ! ‰ıÿÎÏÿ Á÷˚ÂÎVh΢±ı ≠Ï÷’Îÿfi ¿›˘˝ ±ı‰˘ …ı ‘‹˝ ÷ıfi˘, ÿıËfi˘ ’Î÷
◊Λ ÷˘ ’HÎ I›Î√ ¿fl‰˘ fiËŸ ±fiı ’˘÷ÎfiÎ ±ÎI‹ÎfiÌ ±ZÎfl⁄˛õ ÁÎ◊ı
±ı¿÷Î ¿flÌ, ÷ı ’fl‹ÎI‹Î ÏÁ‰Î›fiÌ ⁄Ì∞ ‰V÷‹Î_ ±S’ ’HÎ ≠ÌÏ÷ ¿fl‰Ì
fiÏË ±fiı ±ı‰Ì flÌ÷fiÎ …ı ‘‹˝, iÎÎfi, ‰ˆflÎB› ±fiı ¤„@÷ ›@÷ …ı Á_÷
÷ıfiÌ ‹Ïˋαı ÁÏË÷ Áı‰Î ¿fl‰Ì. ±ı‰Ì ¤„@÷-‘‹˝fiÎ ’hÎ lÌ fiÌ·¿oÃ
‰HÎafiÌ ±ÎiÎÎ »ı.” ±Î ÏÁ©Î_÷ ±ı ‹ËÎflÎ…fiÌ ±ÎiÎÎ »ı, ÷˘ ±Î’HÎı
Á‰ı˝±ı ±ı ÏÁ©Î_÷ ±fiÁÎfl ±ı‰Î ‘‹˝, iÎÎfi, ‰ˆflÎB› ±fiı ¤„@÷±ı ›@÷
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 383

…ı ±ı¿Î_Ï÷¿ ÁI’vÊ Ë˘› ÷ı‹fiı Áı‰Ì ·ı‰Î.”” ±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌ.

±ıÀ·ı ¤√÷∞ ÷◊Î ‹ËÎflÎ… ⁄Ë … flÎ∞ ◊›Î. ¤√÷∞ ¿Ëı —
““±Î f·˘¿‹Î_ ÷˘ ÂÎVh΋ÎhÎfi˘ ÁÎfl ‹ËÎflÎ…ı ¿ËÌ ÿÌ‘˘ »ı.””
’»Ì ¤√÷∞ I›Î_◊Ì ∂ÃuÎ ±fiı flΉÁÎËı⁄fi˘ ËÎ◊ {Î·Ì «ÎS›Î.
flΉÁÎËı⁄fiı ¿Ëı —
“ÁÿÔ˚√v¿Ì ¤„@÷ ¿Ì…ı Á˘¥, Ω¿ı ‘Õ ’fl ÏÂfl fi ˢ›;
±Ï÷ ¿flÕÎ ‹Îfl√ «Î·ı fi ¿˘›, ¿Î›fl ¤Î√ı ÕflÌ ÿı‰ı fl˘¥.”
±ı‹ ¿ËÌ ⁄˘S›Î — ““±ZÎfl‘΋‹Î_ ¤ı√Î flËı‰_ ±fiı ⁄̉_, ÷ı ¿o¥
¿Î‹ ·Î√ı ? ‹ÎÀı ÁÿÔ˚√vfiÌ ¤„@÷ ¿fl‰Ì ˢ› ÷˘ ÏÂfl ¿fl‹Î_ S›˘ ÷˘ ±ı¿
Ïÿ‰Á‹Î_ ÿÁ …L‹fiÌ ¬˘À À‚Ì …Âı.””
’»Ì ÁΑfiÎ_ ±ÎÁfiı ÿ½fi ¿flÌ, ¿ÚWHÎV‰w’ÿÎÁ∞fiÎ ±ÎÁfiı …¥
÷ı‹fiÎ_ ÿ½fi ¿flÌ, μ÷Îflı √›Î.

±ËŸ ÷˘ ±ı¿ Ïÿ‰Á‹Î_ ÿÁ …L‹fiÌ ¿Áfl À‚ı »ı

ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ¤√÷∞fiÎ μ÷Îflı ±ÎT›Î ±fiı ÷ı‹fiı ËÎ◊
ΩıÕÌ ¿èÎ_ — ““±‹ÎflÎ ÁΑ …‰Îfi_ ¿Ëı »ı.””
I›Îflı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““÷Ì◊˝‹Î_ ÷˘ ’Î_« flÎhÎÌ flËı‰_ ’Õı.”” ±ı‹ ¿ËÌ
ÏfiflLfiÿÎÁ∞fiı ¿Ëı — ““±Î‹ı› ‰ÀS›Î fiı ±Î‹ı› ‰ÀS›Î; ‹ÎÀı ’Î_« Ïÿ‰Á
flËıΩı ±fiı ±Î‰˘ ±‰Áfl ŒflÌ fiÏË ‹‚ı. ±ËŸ ÷˘ ±ı¿ Ïÿ‰Á‹Î_ ÿÁ
…L‹fiÌ ¬˘À À‚ı ±ı‹ »ı.””
±ıÀ·Î‹Î_ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiÎ ÁΑ ËÏflÏ≠›ÿÎÁ∞ ÷◊Î ¤„@÷∞‰fi-
ÿÎÁ∞ I›Î_ ±ÎT›Î. I›Îflı ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ¿Ëı — ““±Î ÁΑ …‰Îfi_ ¿Ëı »ı.””
’»Ì ¤√÷∞ ∂¤Î ◊¥fiı ±ı ÁΑfiı ‹Y›Î ±fiı ¿èÎ_ — ““flËıΩı.””
’»Ì ÷ı ÁÎ_…ı flΉÁÎËı⁄ …‰Î ÷ˆ›Îfl ◊›Î I›Îflı ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı
’Ò»u_ — ““ÂÌÿ CÎıfl Ω±˘ »˘ ? ±Î‰˘ ‰¬÷ ŒflÌ fiÏË ‹‚ı. ’HÎ Ω±˘
÷‹Îflı ±À¿Î‰ »ı.”” ±ı‹ ¿ËÌfiı ⁄˘S›Î — ““ÁÿÔ˚√v¿Ì ¤„@÷ ¿Ì…ı Á˘¥, Ω¿ı
‘Õ ’fl ÏÂfl fi ˢ›.””
flΉÁÎËı⁄ ÷˘ Á‰Îfl◊Ì … ±Îfi˘ ‹‹˝ Á‹∞ √›Î Ë÷Î ¿ı ˉı Á_¿S’
…‰ÎfiÎ ◊Λ »ı ±fiı ±ËŸ flè΢ »\_ ÷ı ‰fl÷η‰Î‚Î Â_ ¿ËıÂı ? ±ıÀ·ı
384 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

¤√÷∞±ı ’˘÷Î μ’fl … ±Î ‰Î÷ ¿flÌ. ’fl_÷ …√÷fiÌ ‹˘À’ ±fiı ·Î…
F›Î_ Á‘Ì Ëˆ›Î‹Î_ flËÌ Ë˘› I›Î_ Á‘Ì ÁI’vÊfi_ ‰«fi ›◊Î◊˝ ’‚Λ fiÏË;
‹fiΛ ÷˘ ¬v_. ¤√÷∞±ı ’HÎ ÷ı‹fiı flÎ∞ ◊¥fiı flΩ ±Î’Ì.

±_÷¿Î‚ı lÌ¿ÚWHÎfiı ·¥fiı ÷‹˘fiı Ë_ ÷ıՉΠ±Î‰ÌÂ

÷ı Ïÿ‰Áı ÁÎ_…ı ¤·Î¤Î¥ ÷◊Î ËÎ◊̤Υ ¤√÷∞fi˘ Á‹Î√‹ ¿fl‰Î
±ÎT›Î. ÷ı‹fiı ¤√÷∞ ∂¤Î ◊¥fiı ‹Y›Î ±fiı μ÷Îfl˘ ¿flÎT›˘.
⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı Á‰Îflı ’ÒΩ ¿flÌ ¤·Î¤Î¥fi˘ ËÎ◊ ’¿ÕÌ Á¤Î‹Î_
’‘Λν. ¤·Î¤Î¥ ÷◊Î ËÎ◊̤Υfiı ’˘÷ı ¿Ëı — ““÷‹ı› √˘’ÎÏ‚›Î »˘
±fiı Ë_ ’HÎ √˘’ÎÏ‚›˘ »\_. ±Î’HÎÎ◊Ì ⁄Ì…ı ‹V÷¿ fi‹Î‰Î› fiÏË.”” ±ı‹
‹‹˝‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ.
¤·Î¤Î¥ ‹Ò‚ı ‰ˆWHΉ ±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı ‹‹˝‹Î_ Á‹ΩT›_ —
““÷‹ı …ı lÌ¿ÚWHÎfiÌ Áı‰Î-¤„@÷ ¿fl˘ »˘, ÷ı ÷˘ ±‹ÎflÎ √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì
»ı. ‹ÎÀı ÷‹ı› √˘’ÎÏ‚›Î ±fiı Ë_ ÷˘ ÷ı‹fi˘ ≠◊‹ ‰Îflfi˘ ÏÂW›, ±ıÀ·ı Ë_
’HÎ √˘’ÎÏ‚›˘ »\_.””
’»Ì Á¤Î‹Î_ ±ÎT›Î. I›Î_ ÂHÎ√Îfl ±Îfl÷Ì ◊¥ ±ıÀ·ı ÿ½fi ¿flÌ
‹ËÎflÎ… ’ÎÁı ’‘Λν. I›Î_ ’HÎ ÷ı‹HÎı ¤·Î¤Î¥fiı μtıÂÌfiı ‰Î÷ ¿flÌ —
““lÌ¿ÚWHÎ ¤√‰Îfi ±Ï√›Îfl ‰Ê˝fiÎ Ë÷Î I›Î_ Á‘Ì ÷ı‹fiÌ ‹ÒÏ÷˝fiı ‹Îfi‰Ì ó
±ı‹ √˘V‰Î‹Ìfi˘ ‹÷ »ı ±fiı ÷ı‹fiÎ ‹÷‹Î_ lÌ¿ÚWHÎ ≠¤ ±fiı ω߷fiÎ◊∞
‹ËÎ≠¤, ÷ı‹fiÎ ÏÁ‰Î› ⁄ÌΩfi˘ ≠ÁÎÿ ·ı‰Î› ÷˘ ±L›Îl› ◊›˘ ¿Ëı‰Î›.
’HÎ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ¿o¥ fi˘¬Î fi◊Ì. ±ı ÷˘ Á‰˘˝’flÌ ±‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ
»ı. ±ıÀ·ı ±ı‹fi˘ ±Îl› ¿fl‰˘ ±ı ±L›Îl› fi ¿Ëı‰Î›. ÷˘ Á‰˝ ¿<÷¿Û ‹Ò¿Ì
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfi˘ ±Îl› ¿flΩı ±fiı fl˘… ’Î_« ‹Î‚Î V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfiÌ
Œıfl‰Ωı. ±fiı ≠√À …ı lÌ¿ÚWHÎ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ÷ı‹Î_ ±ÎÁ@÷ ◊Ωı. I›Î_
±ÎÁ@÷ ◊¢ I›Îflı ±Îl› ÁΫ˘, fiÏË ÷˘ Â_ ±ÎÂfl˘ ? ±ı ÷˘ ¿Ëı‰Î‹ÎhÎ
»ı. ‰‚Ì, Ωı ¿˘¥ ‹˘ÀÎ ÁΑ ‹ÎflÎ μ’fl flÎ∞ ◊›Î ËÂı ÷˘ ±Î ÷‹ÎflÌ ΩıÕı
⁄˘·ı »ı ÷ı ±_÷¿Î‚ı lÌ¿ÚWHÎfiı ÷ıÕÌfiı ÷‹˘fiı ÷ıՉΠ±Î‰Âı.”” ±ı‹ CÎHÎÌ
‰Î÷ ¿flÌ.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 385

F›Î_ Á‘Ì Ï‰Ê›‹Î_ ≠ÌÏ÷ »ı, I›Î_ Á‘Ì ±fiÎl› »ı

’»Ì ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ÷flŒ Ωı¥fiı ¿èÎ_ — ““÷‹ı Â_ Á‹∞fiı
I›Î√Ì ◊›Î »˘ ?””
I›Îflı ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — ““lÌ¿ÚWHÎ ¤√‰Îfifi˘ ±«‚ ±ÎÂfl˘ Á_ÁÎfl‹Î_
flË̱ı I›Î_ Á‘Ì fi ◊Λ; ¿ÎflHÎ ¿ı, ⁄˛õ«›˝ ωfiÎ Á‰˝ T≤◊Î »ı. ‹ÎÀı ºœ
±Îl› ◊Λ ±ıÀ·ı I›Î√Ì ◊›Î »Ì±ı. ‰‚Ì, √Ì÷΋Î_ ’HÎ ¿èÎ_ »ı —
ÿÁŒë¿UãÃÙ ’˝rÊÔøÿZ ø⁄UÁãà ÃûÊ ¬Œ¢ ‚¢ª˝„UáÊ ¬˝flˇÿ H””117
±ı‹ ‰Î÷ ¿flÌ.
I›Îflı ¤√÷∞±ı ¤·Î¤Î¥fiı ¿èÎ_ — ““Ωı›_, ±fiÎl› Ωı fiÎ ¿fl‰˘
ˢ› ÷˘ ±Î‰Î ÁΑfiı Áı‰Ìfiı ‹fi, ≥„Lƒ›˘ ‰Â ¿fl˘ ±fiı ’_«Ï‰Ê›fi˘
I›Î√ ¿flÌfiı lÌ¿ÚWHÎ ¤√‰Îfi‹Î_ ±ÎÁ@÷ ◊α˘. F›Î_ Á‘Ì Ï‰Ê›‹Î_ ≠ÌÏ÷
»ı, I›Î_ Á‘Ì ±fiÎl› … »ı.”” ±Î‹, ’_«Ï‰Ê›fiÎ ¬_ÕfifiÌ CÎHÎÌ ‰Î÷ ¿flÌ.

Ë_ ’HÎ ’Ëı·Î_ lΉ¿ Ë÷˘

±ı‰Î‹Î_ ±ı¿ lΉ¿ ±ÎT›˘. ÷ıfiı Ωı¥ ¿Ëı — ““÷‹ÎflÎ ‹Î√‘Ì ZÎıh΋Î_
¿S›ÎHÎ »ı ±fiı ⁄Ì…ı ÷˘ ¿S›ÎHÎfi˘ ±Îfl˘ ⁄_‘ »ı - ±ı‹ »ı.””
I›Îflı ÷ı ¿Ëı — ““ËÎ.””
±ıÀ·ı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““Ë_ ’HÎ ’Ëı·Î_ lΉ¿ Ë÷˘, ’HÎ ±Î V‰ÎÏ‹-
fiÎflΛHÎfiÎ ÁΑfi˘ Á_√ ◊›˘ ±fiı ÷ı‹HÎı ¿S›ÎHÎfi˘ ÿfl‰ÎΩı μCÎÎÕu˘ ±ıÀ·ı
ÁIÁ_√Ì ◊›˘. ÷‹Îfl΋Î_ …ıfiı ¿ı‰‚Ì ¿Ë˘ »˘ ÷ıfiÎ_ ÷˘ ±ı ·ZÎHÎ »ı ¿ı ÷ı ÷˘
√HÎÎ÷Ì÷ ˢ› ±fiı ¤√‰ÎfifiÎ_ ¤…fi‹Î_ ±¬_Õ ±ÎÁ@÷ ˢ›.”” ±ı‹ ¿ËÌ
ÿÁ ‹Î‚Î fiÎÕÌ-≠ÎHÎ ¬ıÓ«Ìfiı Œıfl‰Ì.
I›Îflı lΉ¿ ¿Ëı — ““±Î ÷˘ ÁÎZÎÎ÷˚ ¿ı‰‚Ì »ı. ±Î‰Î ÷˘ Ë…\ Á‘Ì
¿˘¥ ÿÌÃÎ fi◊Ì.”” ±ı‹ ¤√÷∞fi˘ ⁄Ë … √HÎ ±ÎT›˘.

ÁI’vÊ ±ıÀ·ı ‘‹˝, iÎÎfi, ‰ˆflÎB› ±fiı ‹ÎËÎIQ››@÷ ¤„@÷fi˘ Á‹L‰›

’»Ì ¤√÷∞ ⁄˛õ«ÎflÌfiÎ ±ÎÁfiı ‹ËÎflÎ…fiÎ ‹‚ı·Î ±ı¿
117. …ıfiı ’fl‹’ÿfiı ’΋‰_ »ı, ÷ıfiı ⁄˛õ«›˝fi_ ’ηfi ¿fl‰_ Ωı¥±ı. ó √Ì÷Î — 8-11.
386 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

⁄˛õ«ÎflÌfiÎ_ ÿ½fi ¿fl‰Î √›Î. ÁÎ◊ı Á˙ ËÏfl¤@÷˘ ’HÎ √›Î. ¤√÷∞

⁄˛õ«ÎflÌ ‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿ½fi ¿flÌ ’λΠŒ›Î˝. ±ıÀ·ı ⁄ÌΩ ËÏfl¤@÷˘ …ı
¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fiı Á΋ı◊Ì ±Î‰÷Î Ë÷Î ÷ı ’HÎ ’λΠŒ›Î˝. ±ıÀ·ı ¤√÷∞
÷ı‹fiı ‰œuÎ ±fiı ¿èÎ_ — ““±Î‰Î ‹ËÎflÎ…fiÎ ‹‚ı·Î @›Î_◊Ì ? ‹ÎÀı Ω±˘
ÿ½fi ¿flÌfiı ±Î‰˘.”” ±ı‹ Á‰ı˝fiı ÿ½fi ¿fl‰ÎfiÌ ±ÎiÎÎ ¿flÌ.
‹ËÎflÎ…fiÎ Á_⁄_‘‰Î‚Î ÷flŒ ó ’»Ì ÷ı ÿı‰, ‹fiW› ¿ı ’ÿÎ◊˝ √‹ı ÷ı
ˢ› ó ‹ÎËÎIQ›ı ÁÏË÷ ¤„@÷fi˘ ±Îω¤Î˝‰ ≠√ÀfiÎ Á_⁄_‘ ‰Õı … ±Î‰ı »ı.
ÁΫΠÁI’vÊ ÷˘, ±Î ≠¿ÎflfiÌ ¤„@÷‹Î_ ¬Î‹Ì, ≠√ÀfiÎ Á_⁄_‘fiÎ ¿ıŒı ¿flÌfiı
Ωı ¿ÿΫ ¿˘¥‹Î_ ÿı¬ı, ÷˘ ÷ıfiÎ ±ı ÿ˘Êfiı ÷I¿Î‚ ÀÎ‚Ì fiάı »ı. ÁI’vÊ
±ıÀ·ı ‘‹˝, iÎÎfi, ‰ˆflÎB› ±fiı ‹ÎËÎIQ›ı ›@÷ ¤„@÷fi˘ Á‹L‰› ! ’˘÷ÎfiÎ
±ÎÏl÷˘‹Î_ ±Î «Îflı Á_’ÒHν’HÎı ±Î‰ı ±ı … ÷ı‹fi_ K›ı› ˢ›. ¤√÷∞
’˘÷ÎfiÎ ÏÂW›˘fiı ±Î‹Î_ Ëo‹ıÂÎ_ ÁΩ√ flά÷Î.
¤√÷∞ ¿ÚWHÎV‰w’ÿÎÁ∞fiÎ ±ÎÁfiı √›Î ±fiı I›Î_ CÎHÎÌ … ‰Î÷˘
¿flÌ. ±ı¿ ‰ˆWHΉ ¤@÷ ÿ½fi ¿fl‰Î ±Î‰ı·Î. ÷ı ¤√÷∞fiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚Ì
I›Î_ … ⁄ıÁÌ √›Î. ¤√÷∞±ı ÷ıfiı μtıÂÌfiı CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ ±fiı ’»Ì
’Ò»u_ — ““÷‹˘ ≠ÎHÎΛ΋ ¿fl˘ »˘ I›Îflı T≤ÏkÎfi˘ Ïfifl˘‘ ◊Λ »ı ¿ı fiÏË ?
¿ÎflHÎ ¿ı, ›˘√Ìfiı ÷˘ ≥„Lƒ›˘fiÌ T≤ÏkÎ ±¬_Õ ¿⁄…ı Ωı¥±ı.”” ±ı‰Ì
¤√÷∞fiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚Ì, ›˘√fiÌ Ïø›Î‹Î_ ≠Îfl_¤w’ ≠ÎHÎΛ΋fiÌ Âw±Î÷
Â̬fiÎfl ±fiı ≥„Lƒ›˘fiÌ T≤ÏkÎfiÎ ⁄_Õfiı Ïfi›‹‹Î_ ·Î‰‰ÎfiÌ ¬À’À‹Î_
’Õı·Î ±Î ‰ˆWHΉ…fifiı, ’˘÷ÎfiÌ ÷‹Î‹ ‰Î÷˘fi_ ÏfiflοflHÎ ±ËŸ ◊÷_
ÁÎ_¤‚Ìfiı ±Ï÷ ±Îfi_ÿ ◊›˘.
’»Ì ¤√÷∞±ı ’˘÷ÎfiÎ_ fiÎÕÌ-≠ÎHÎ Ïfi›‹‹Î_ ·¥ ’˘÷Îfi˘ ËÎ◊ ÷ı
‰ˆWHΉfiÎ ËÎ◊‹Î_ ±ÎM›˘. ÷ı ·¥fiı fiÎÕÌ Ωı‰Î ÷ıHÎı ≠›ÎÁ ¿›˘˝ ’HÎ fiÎÕÌ
‹‚ı … fiÏË. ‰ˆWHΉfiı ÷˘ ±Î ›˘√ÌLƒ ’vÊfiÌ ±Î „V◊Ï÷◊Ì CÎb_ …
±Îç›˝ ◊›_ ±fiı ¿èÎ_ — ““±Î‰Î ›˘√Ì ’vÊ Ë…\ Á‘Ì ‹ıÓ Ωı›Î fi◊Ì. ±Î‰Î
÷˘ ±Î ±ı¿ ….”” ±ı‹ CÎH΢ … √HÎ ±ÎT›˘.
I›Î_◊Ì ∂ÃÌfiı μ÷Îflı …÷Î_ fl_√‹Ë˘·‹Î_ ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ÷◊Î
ÁΑfiÎ_ ±ÎÁfi˘ Ë÷Î_ I›Î_ √›Î. I›Î_ ÷ı Á‰ı˝ ’√ı ·ÎB›Î ±fiı ›iÎ’vÊ-
ÿÎÁ∞±ı ¿èÎ_ — ““±‹ı ˉı …¥±ı »Ì±ı.””
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 387

I›Îflı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““±Î… ÷˘ ÿfl⁄ÎflfiÌ e·‹_Õ‚Ì »ı ÷ı fi

…‰Î›, ‹ÎÀı flˢ.””
I›Îflı ÷ı Á‰ı˝±ı ¿èÎ_ — ““ÃÌ¿, flËÌÂ_.””
’»Ì ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““ÁΑfiÎ_ ±_÷—¿flHÎ Ïfi‹˝‚. ‹ÎÀı ⁄‚‰Îfi
ˢ› ’HÎ ÷ıfiı Á‹ÎT›Î ÷ı ÃÌ¿ ¿›*. ±Î‰˘ ‰¬÷ ŒflÌ ‹‚‰˘ ⁄Ë ÿ·˝¤
»ı.”” ±ı‹ ¿ËÌ μ÷Îflı √›Î.
ÁÎ_…ı ‹˘Õ∞ ÿfl⁄ÎflfiÌ e·‹_Õ‚Ì Ë÷Ì I›Î_ ÿ½fi ¿fl‰Î √›Î. I›Î_
‹ËÎflÎ… Ãο˘fl∞fiı ÏËoÕ˘‚ı {·Î‰÷Î Ë÷Î. ÷ı‹HÎı ±ı¿ ‹˘À˘ ËÎfl
¤√÷∞fiÌ ¿˘À‹Î_ fiÎA›˘ ±fiı ⁄Ë … flÎ∞ ¿›Î˝. ’»Ì ¤√÷∞ μIÁ‰‹Î_
⁄ıÃÎ. ÷ı ⁄ÌΩ ‰√ÎÕı I›Îflı ’˘÷ı ⁄_‘ flάı ±fiı ⁄ÌΩ ⁄_‘ flάı I›Îflı ’˘÷ı
‰√ÎÕı, ±ı‰Ì ±·˙Ï¿¿ ·Ì·Î ¿flÌ ±fiı Á˙fiı ±Îfi_ÿ ’‹ÎÕu˘. ’»Ì ’˘÷ı
Á˙fiı ’˘Âı ’˘Âı ’÷ÎÁÎ_ ‰ËıÓE›Î_. μIÁ‰ ’Òfl˘ ◊›˘ ±ıÀ·ı Á¤Î‹Î_ ’‘Λν.
I›Î_ ¿◊Î ¿flÌ ±Ï√›Îfl ‰ÎB›ı μ÷Îflı ±ÎT›Î.

Ë_ ÷˘ ÿfl∞ »\_, ÷ı ⁄ı ÀÎ_¿Î ÷˘Õ<_ »\_ ±fiı ⁄ı ÀÎ_¿Î ÁÎ_‘_ »\_
⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı Á‰Îfl‹Î_ ’ÒΩ ¿flÌ Á¤Î‹Î_ ’‘Λν ±fiı μ’ÎÁfiÎfiÌ
‰Î÷ ¿flÌ — ““lÌ∞‹ËÎflÎ… ±Î ¤fl÷¬_Õ‹Î_ ’‘Λν I›Îflı fiflfiÎflΛHÎfiı
¤˘Ï‹›Î ÷flÌ¿ı ÁÎ◊ı ·ÎT›Î, ¿ÎflHÎ ¿ı ±Î ¤fl÷¬_ÕfiÎ flÎΩ fiflfiÎflΛHÎ
√HÎΛ »ı. ‰‚Ì, fiflfiÎflΛHÎı ’HÎ ‹ËÎflÎ…fiÌ ±ı‰Ì Áı‰Î ¿flÌ ÷ı lÌ∞-
‹ËÎflÎ…ı ≠◊‹ ±ËŸ ‹_Ïÿfl ¿flÌ fiflfiÎflΛHÎfiÌ ‹ÒÏ÷˝ ’‘flÎ‰Ì ±fiı Áı‰Îfi_
Œ‚ ±ÎM›_, ’fl_÷ ±ı ÿı‰ … ‹A› fi ◊¥ Ω› ±fiı ‹ÒÏ÷˝‹Î_ fi ⁄_‘Î¥
…‰Î› ÷ı ÁÎv ‹ËÎflÎ…ı, ±Î μ√‹HÎÌ w’«˘¿Ì ’ÎÁı ∂¤Î flËÌfiı ±Îfi_ÿ
V‰Î‹Ìfi˘ ËÎ◊ ’¿ÕÌfiı ¿èÎ_ — “±Î‰Î ±fi_÷ fiflfiÎflΛHÎ, ·Z‹ÌfiÎflΛHÎ,
±Î ‹ÒÏ÷˝fi_ ±ı¿ ’√ı ∂¤Î flËÌfiı ¤…fi ¿flı »ı.”” ±ı‹ ’˘÷ÎfiÌ »Î÷Ì‹Î_
±Î_√‚Ì ‹Ò¿Ìfiı ±Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ‰Î÷ ¿flÌ.””
±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌ I›Îflı ≠¤ÎÂ_¿flı ’_«flIfi ⁄÷ΉÌfiı ¿èÎ_ — ““±Î
’_«flIfi‹Î_ ÷˘ fiflfiÎflΛHÎfi_ ‹A› ≠Ï÷’Îÿfi »ı ±fiı ¤@÷Ï«_÷΋ÏH΋Î_
’HÎ fiflfiÎflΛHÎ ±ı … ‹ËÎflÎ… »ı ±ı‹ ·A›_ »ı ÷ıfi_ Â_ Á‹…‰_ ?””
I›Îflı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““±ı ÷˘ ÂÎVhÎfiÌ flÌ÷ ±ı‹ ·¬‰ÎfiÌ, …ı◊Ì
388 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

ËΩfl˘fiı Á‹ÎÁ ◊Λ ÷ı‰_ ·¬ı. ’fl_÷ ±ı¿·_ ÂÎVhÎ ‰Î_E›ı ‹ËÎflÎ…fiÌ …ı‹
»ı ÷ı‹ ÏfiWÃÎ ◊Λ fiÏË. ±ı ÷˘ …ı‹ ¬ÎflÎ Á‹ƒfi_ ’ÎHÎÌ ’̉Î◊Ì I≤ÊÎ fi
¤Î_√ı, ’HÎ F›Îflı ±ı Á‹ƒfi_ …‚ ÁÒ›˝fiÎ ÷Î’◊Ì ‰fl΂w’ ◊¥fiı ¨«ı «ÕÌ
‹ıCÎw’ ⁄fiÌ ‰flÁı »ı, I›Îflı ÷ıfiÎ ÷ı … …‚◊Ì ÿÎHÎÎ ’οı, I≤ÊÎ »Ì’ı ±fiı
ÂÎ_Ï÷ ’HÎ ◊Λ. ÷ı‹ ÁI’vÊ »ı ÷ı ÂÎVhÎfiÎ ÂOÿfi˘ Ïfi«˘Õ ¿ÎœÌ …ı‹ »ı
÷ı‹ ‰Î÷ Á‹Ω‰ı »ı, …ı◊Ì ’Î¿Ì ÏfiWÃÎ ◊Λ ±fiı ÂÎ_Ï÷ ◊Λ. ±Î ÷˘
Á‰˘˝’flÌ, Á‰˝ ±‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ, ±ı‰Î ‹ËÎflÎ… ≠√ÀuÎ »ı ±fiı “ Ÿ
÷ÍÃÙ Ÿ ÷ÁflcÿÁÔ ±ı‰Ì flÌ÷ ≠‰÷ν‰Ì »ı; ÷˘ ÷ı‰Î Ïfiç› ¿flÌ μ’ÎÁfiÎ
ºœ ¿flÌ ·ı‰Ì. Ë_ ÷˘ ÿfl∞ »\_ ÷ı ⁄ı ÀÎ_¿Î ÷˘Õ<_ »\_ ±fiı ⁄ı ÀÎ_¿Î ÁÎ_‘_ »\_.
ƒT› ±fiı VhÎÌ ∞‰‹Î_◊Ì ¿Îœ<_ »\_ ±fiı ¤√‰Îfi ±fiı ÁΑ ∞‰‹Î_ CÎη_ »\_.
‹ÎÀı, ‹ÎflÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚¢ ÷˘ ¤√‰Îfi ±fiı ÁΑ ‹A› ◊¥ …Âı ±fiı
μ’ÎÁfiÎ ºœ …ı‹ »ı ÷ı‹ Á‹ΩÂı.”” ±ı‹ μ’ÎÁfiÎfiÌ CÎHÎÌ ‰Î÷ ¿flÌfiı
’»Ì ∂ÃuÎ.
¤√÷∞ Á¤Î‹Î_◊Ì ∂ÃuÎ ±ıÀ·ı ÂÎVhÎÌ ¿ÚWHÎV‰w’ÿÎÁ∞ ÷ı‹fiı
’˘÷Îfiı ±ÎÁfiı ·¥ √›Î. ’»Ì ’˘÷ı ¿èÎ_ — ““±Î…ı ÷˘ μ’ÎÁfiÎfiÌ ⁄Ë
‰Î÷˘ ¿flÌ ÷ı◊Ì CÎH΢ ±Îfi_ÿ ◊›˘. ±‹ı ÷˘ ÷‹ÎflÎ_ «flHÎfiÌ fl… »Ì±ı.””
I›Îflı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““÷‹Îflı ÁΑfiı ±ı‹ fi ⁄˘·Î›.””
’»Ì ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı ‹Î_ÿΠˢ‰Î◊Ì ±˙Ê‘ ‹ÎÀı CÎÌ-Áοfl ±’ÎT›Î_
±fiı flÎ∞ ¿›Î˝.
“‰ÎÁÿı‰ Ëflı” ◊›Î ±ıÀ·ı ÁΑfiÌ ’_„@÷ ◊¥. ¤√÷∞fiÌ ±ÎiÎÎ◊Ì
»fiΤΥ±ı flÁ˘¥ ±Î’Ì Ë÷Ì ±fiı ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ÁΑfiÌ ’_„@÷‹Î_
’ÌflÁ‰Î ’‘Λν Ë÷Î. ¤√÷∞ ’HÎ Á˙ ËÏfl¤@÷˘ ÁÎ◊ı ±ÎT›Î ±fiı ¬flÂÌ
fiάÌfiı ⁄ıÃÎ. ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ’HÎ Á‰ı˝ Á_÷˘fiı ’ÌflÁÌ, ⁄Ì∞ ¬flÂÌ
‹√ΉÌ, ¤√÷∞fiÌ ’ÎÁı ⁄ıÃÎ.
Á‰ı˝ Á_÷˘fiı …‹÷Î_ Ωı¥ ¤√÷∞ ⁄Ë … flÎ∞ ◊›Î ±fiı »fiΤΥfiı
¿èÎ_ — ““±Î…ı ÷˘ ÷‹Îv_ ¿Î‹ fiÌ¿‚Ì √›_. ¤√‰ÎfifiÎ Á_÷˘ ±Î…ı ÷‹ÎflÌ
flÁ˘¥ …‹ı »ı ÷ı ÷‹Îv_ ‹˘À<_ ¤ÎB› »ı.””
’»Ì ⁄˛õ«ÎflÌfiÎ ¤_ÕÎfl‹Î_ ¤√÷∞ …‹‰Î ’‘Λν. ⁄˛õ«Îfḻı
¤√÷∞fiı ’ÌflÁ÷Î_ ¿èÎ_ — ““±‹ÎflÎ_ ‹˘ÀÎ_ ¤ÎB› …ı ±Î‰Î ±ı¿Î_Ï÷¿ ’vÊfiı
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 389

…‹ÎÕ‰Îfi_ ±‹fiı ‹Y›_.””

I›Îflı ¤√÷∞±ı …‹÷Î_ …‹÷Î_ ¿èÎ_ — ““Ãο˘fl∞fiÌ Áı‰Î ÏfiW¿Î‹
¤Î‰ı ¿fl˘ »˘ ±ıÀ·ı ÷‹ÎflÎ ’H›fi˘ ’Îfl fi◊Ì. ±Î’fiı ·Z‹Ì, flÎÏ‘¿Î∞
±fiı ¤√‰Îfifi˘ ◊΂ ¿fl‰Îfi˘ ‹Y›˘ ±ı ’Ò‰˝fiÎ_ CÎHÎÎ_ … ’H›◊Ì ‹Y›˘ »ı.””
±ı‹ ⁄Ë … ‰Î÷˘ ¿flÌ, «‚_ ¿flÌ, Á¤Î‹Î_ ’‘Λν.

±Î‰˘ fiÎfi˘ ÿıË ÷ı ‹_Õ‚ Â_ ¢¤ı ?

¤√÷∞ Á¤Î‹Î_ ’‘Λν ±ıÀ·ı ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ’HÎ ¤_ÕÎfl‹Î_ …‹Ì
Á¤Î‹Î_ ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fiı ±ÎT›Î. ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı ’Ò»u_ — ““…Q›Î ?””
I›Îflı ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — ““ËÎ.””
±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““ˉı ÷‹Îflı ŒÎ‰ı I›Îflı Ω±˘, ±ÎiÎÎ »ı.
ÁÎflÌ flÌ÷ı ¤HÎΩı.”” ±ı‹ ¿ËÌfiı ËÁÌfiı ⁄˘S›Î — ““±Î‰˘ fiÎfi˘ ÿıË ÷ı
‹_Õ‚ Â_ ¢¤ı ? ‹_Õ‚‰Î‚Îfiı …⁄fl˘ ÿıË Ωı¥±ı.””
’»Ì ¤√÷∞ μ÷Îflı √›Î. I›Î_ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞±ı fiÎflΛHΤΥ±ı
·¥ ±Î’ı·Ì Ãο˘fl∞fiÌ ‹ÒÏ÷˝ ≠ÁÎÿÌfiÌ ¿fl‰Î ‹˘¿·Ì. ÷ı ‹ÒÏ÷˝ Ωı¥
¤√÷∞ ⁄Ë … flÎ∞ ◊›Î ±fiı ⁄˘S›Î — ““·√Îfl fiÎÏÁ¿Î ‹˘ÀÌ »ı. ±Î‰Ì
‹ËÎflÎ…fiı fiˢ÷Ì.””
I›Îflı ‹√fi·Î· ¿Ëı — ““÷‹˘ ‹ËÎflÎ…fiı ¿ËıΩı ¿ı …flο ‹˘ÀÌ
fiÎÏÁ¿Î ¿flÌ Ïfi‰ÎÁ ¿flı.”” ±ıÀ·ı Á˙ ËÁÌ ’ÕuÎ.
¤√÷∞ ’˘÷ı ’˘œuÎ Ë÷Î ±fiı ÷ı ‹ÒÏ÷˝fiı ±ı¿ ¿·Î¿ ’˘÷ÎfiÌ »Î÷Ì
μ’fl flάÌfiı {·Î‰Ì. ±ıÀ·Î‹Î_ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ±ÎT›Î. ÷ı‹fiı Ωı¥
¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““÷‹ÎflÎ Ãο˘fl∞ ÁÎflÎ »ı. fiÎÏÁ¿Î …flÎ fiÎfiÌ ¿flΉ˘.””
ÁÎ_…fiÎ ¤√÷∞ Á¤Î‹Î_ ’‘Λν. I›Î_ fiÎflΛHΤΥ ÷◊Î »fiΤΥ
’ÎÁı ‹ËÎflÎ…fiÌ ’ÒΩ ¿flΉÌ, Áοflfi˘ ◊΂ ‹Ò@›˘ ±fiı Á‰ı˝ Á_÷fiı ‘˘Ï÷›Î_
±˘œÎÕuÎ_. ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ⁄Ë … flÎ∞ ◊›Î ±fiı ¤√÷∞fiı ¿èÎ_ —
““÷‹ÎflÎ ÏÂW›˘ ÷˘ Á‰ı˝ ≠¿Îflı lÌ∞fiÌ ±ÎiÎÎ ≠‹ÎHÎı ±Î«Î›˝, ‹ÒÏ÷˝ ±fiı
ÁΑfi_ ‹ÎËÎIQ› ÁÎv_ Á‹…ı »ı, ÷ı ÷‹ÎflÎ Á‰˘˝’flÌ iÎÎfifi˘ ≠÷Î’ »ı.””
±ıÀ·Î‹Î_ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ …‰Î ÁÎv ÷ˆ›Îfl ◊¥fiı ±ÎT›Î ±fiı
ÿoÕ‰÷ ¿flÌ ¤√÷∞fiı ’√ı ·ÎB›Î ±fiı ¿èÎ_ — ““±‹˘ …¥±ı »Ì±ı.””
390 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““⁄Ë ÁÎv_, Ω±˘. Z΋ΠflάΩı. ¤√‰Îfi ÷‹ÎflÌ

¤ı‚Î »ı. ÷ı ¤HÎΉı ÷˘ ¤HÎΩı, fiÏË ÷˘ ¤…fi ¿flΩı.”” ±ı‹ ¿ËÌ ÷ı‹fiı
flΩ ±Î’Ì.
±ıÀ·Î‹Î_ ωÂ_¿fl ÷◊Î ‰ÌHÎÎfiÎ ËÏfl¤@÷˘ …ıÃηη ÷◊Î
ÕÎèÎΤΥ ÷◊Î ¤Î¥Â_¿fl ±ÎT›Î ±fiı ¤√÷∞fiı ÿoÕ‰÷ ¿flÌ flΩ ‹Î√Ì.
¤√÷∞±ı …ıÃηηfiı ¿èÎ_ — ““ÁIÁ_√fi˘ ÁÎfl˘ ›˘√ flάΩı. ¿<Á_√ fiÏË
¿fl˘ ÷˘ ÁIÁ_√ À¿Âı.”” ±ı‹ Á‰˝fiı ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ±Î’Ì Ï‰ÿΛ ¿›Î˝.

¤√÷∞ ‘Ò‚fiÎ_ √ÎÕÎ_ ¬Î·Ì ¿flı »ı

⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ¤√÷∞ Á‰Îfl‹Î_ ‹_Ïÿfl‹Î_ ÿ½fi ¿fl‰Î ±Î‰÷Î Ë÷Î.
I›Î_ ËÎ◊ ‘˘‰ÎfiÌ ‘Ò‚fiÎ_ ’Î_«-ÁÎ÷ √ÎÕÎ_ «˘¿‹Î_ ±ÎT›Î_ Ë÷Î_ ±fiı ’΂Î
À˘’·Ì À˘’·Ì ·¥fiı ¬Î·Ì ¿fl÷Î Ë÷Î. ¤√÷∞ ’˘÷ı ’HÎ I›Î_ √›Î ±fiı
¤flı·Ì À˘’·Ì ‹Î◊ı ·¥fiı fiά‰Î ·ÎB›Î. ±ıÀ·ı ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ıfiÎ Á‰ı˝
ËÏfl¤@÷˘±ı ’HÎ À˘’·Ì±˘ ·Ì‘Ì ±fiı ¤√÷∞fiı ·ı÷Î ⁄_‘ ¿›Î˝. ’»Ì
{’ÎÀ΋Î_ Á‰ı˝±ı ‹‚Ì √ÎÕÎ_ ¬Î·Ì ¿flÌ ÿÌ‘Î_.
¤√÷∞fiÌ ±Î ≠‹ÎHÎı ‹_ÏÿflfiÌ ÿflı¿ ≠¿ÎflfiÌ Áı‰Î‹Î_ ÷̉˛ l©Î
Ωı¥fiı … ‹_Ïÿfl‹Î_ Á‰ı˝fiı ¤√÷∞fi˘ ±Ï÷› √HÎ ±ÎT›˘ ±fiı ±ı‹ ◊›_
¿ı ““±Ë˘ ! ±Î‰Î ‹˘ÀÎ ⁄˛õ„V◊Ï÷‰Î‚Î, iÎÎfi‹Î_ ’ÒflÎ, ¤…fi‹Î_, ¿◊΋Î_,
K›Îfi‹Î_ Á‰˝ ‰Î÷ı ±ΩıÕ ±fiı ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ „V◊Ï÷Á_’Lfi …ıfiÎ ÏÂW›˘, »÷Î_
±ÎÀ·_ Ïfi‹Î˝fiÌ’b_ flάÌfiı ‹_ÏÿflfiÌ Á‰ı˝ Áı‰Î ¿flı. ¤√÷∞ …ı‰Î ÷˘ ±ı¿
¤√÷∞ … ! ±ı …ı‰Î ⁄ÌΩ ¿˘¥ ◊‰Îfiı Á‹◊˝ fi◊Ì !””
¤√÷∞ ËÎ◊ ‘˘¥fiı Á¤Î‹Î_ ’‘Λν. I›Î_ ‹Ëı‚ΉfiÎ ’Àı· ‹◊fl¤Î¥
÷◊Î ‰˛…¤Î¥ ÷◊Î ’vÊ˘k΋¤Î¥, fiÎ◊ΤΥ Á‹Î√‹ ¿fl‰Î ±ÎT›Î.
±‹ÿΉÎÿfiÎ …ıÃηη118 ±ÎT›Î. ÷ı‹fiı Á¤Î‹Î_ ‹Y›Î, flÎ∞ ◊¥
⁄ıÁÎÕuÎ ±fiı Á‰ı˝ Á‹Î«Îfl ’Ò»uÎ.
‰fl÷η◊Ì ⁄˛õ«ÎflÌ ’fl‹ırflÎfi_ÿ∞, K›ÎfiÎfi_ÿ, I›Î√Îfi_ÿ ±fiı
Ïfi√˝HÎÎfi_ÿ∞ ±ÎT›Î Ë÷Î, ÷ı ¤√÷∞ ’ÎÁı ±Î‰Ìfiı ⁄ıÃÎ. ÷ı‹fiı
118. fiÏÕ›ÎÿfiÎ fiÎ√fl ⁄˛ÎõHÎ. ÷ı‹HÎı ¤√÷∞ ‹ËÎflÎ…fi˘ Á‹Î√‹ ¿flÌ μkÎfl
√…flÎ÷‹Î_ ±ZÎfl’vÊ˘k΋ μ’ÎÁfiÎ ≠‰÷ν‰‰Î‹Î_ ¬Ò⁄ Áı‰Î ±Î’Ì Ë÷Ì.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 391

¤√÷∞±ı ¬⁄fl-±_÷fl ’Ò»Ì ±fiı ¿ıÀ·Ì¿ ±_÷flfiÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ. …ı◊Ì ÷ı‹fiı
Á‰ı˝fiı CÎHÎÌ … ÂÎ_Ï÷ ◊¥ ±fiı CÎHÎÎ Ïÿ‰Áfi_ ωflËfi_ ÿ—¬ À‚Ì √›_.
’»Ì ¤√÷∞fiı K›ÎfiÎfi_ÿ∞±ı ¿èÎ_ — ““‰«fiÎQ≤÷ Á‹Ω÷_ fi◊Ì
÷ı Á‹Ω‰˘.””
I›Îflı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““‰«fiÎQ≤÷ ’»Ì, ’HÎ ‹_⁄¥ Ω±˘ »˘ ÷ı ‘˘‚Ì
¿œÌ (ÿÒ‘’ο) ’Ì¢ fiÏË ±fiı ÂËıfl »ı ‹ÎÀı …‹‰Îfi_ Ω‚‰Ωı. …ıÃ˘ ÂıÃ
fl˘… flÎhÎı ‘˘‚Ì ¿œÌ ’Ìfiı ÁÒ¥ flËı÷˘, ÷ı CÎıfl ±Î‰‰_ ’Õu_. ‹ÎÀı …‹‰Îfi_
Ω‚‰Ωı ±fiı ÿıË ‹Î_ÿ˘ ◊Λ ÷ı‹ fi ¿fl¢.””
’»Ì I›Î√Îfi_ÿ∞fiı ’Ò»u_ — ““‰fl÷η‰Î‚Î ’Ò»Âı ¿ı ±‹ÿΉÎÿ ¿ı‹
√›Î Ë÷Î ÷˘ Â_ ¿Ëı¢ ?”” ’»Ì ’˘÷ı ËÁÌfiı ¿èÎ_ — ““±Î ⁄ı …HÎÎ ÷ıÕÌ
√›Î ±ıÀ·ı √›˘ ±ı‹ ¿ËıΩı ±fiı Á‰ı˝ Á_’ flάΩı ±fiı ‹˘ÀıflÎfiÌ ±ÎiÎ΋Î_
flËıΩı.”” ±ı‹ CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ Á¬ ±ÎM›_. Á‰ı˝fiı ‹Y›Î ±fiı VÀıÂfiı …‰Î
ωÿΛ ¿›Î˝.
‰Õ˘ÿflÎ ÁÌ÷Î⁄Îfiı ’Î_« Ïÿ‰Á Á‘Ì
¤√÷∞±ı ÷◊Î lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ÿ½fi ÿÌ‘Î_
÷ı … Ïÿ‰Áı ‰Õ˘ÿflÎ◊Ì Ï‰Â_¿fl¤Î¥ ÷◊Î √˘Ï‰_ÿ¤Î¥ ±ÎT›Î ±fiı
¤√÷∞fiı μ÷Îflı …¥ ÿoÕ‰÷ ¿flÌ ’√ı ·ÎB›Î ±fiı …√LfiÎ◊Ì ‘˘Ï÷›_
¤√÷∞fiı ±˘œÎÕu_. I›Îflı ¤√÷∞±ı ’Ò»u_ — ““±Î ‘˘Ï÷›_ @›Î_◊Ì ?””
I›Îflı ωÂ_¿flı ¿èÎ_ — ““÷‹Îflı @›Î_ ±ΩH›_ »ı ? ‰Õ˘ÿfl΋Î_ flΉ-
ÁÎËı⁄fiı CÎıfl ÁÌ÷Î⁄Îfiı ’Î_« Ïÿ‰Á◊Ì lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÷◊Î ÷‹ÎflÎ_ ÿ½fi
◊Λ »ı. ±ı¿-⁄ı Ïÿ‰Á ⁄flŒÌ …‹ÎÕÌ ±fiı ≠ÁÎÿÌ ‰‘Ì ÷ı ‹_Ïÿfl‹Î_ ⁄‘Î_fiı
‰ËıÓ«Ì. ÷ı‹HÎı ±Î ‘˘Ï÷›_ ±Î’fiÎ ÁÎv ‹˘¿S›_ »ı. ‰‚Ì, ÁÌ÷Î⁄Î ¿Ëı »ı
¿ı “√‹ı ÷ı‹ ¿flÌfiı ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi ¿flΉ˘.” ÷ı◊Ì flΉÁÎËı⁄ ‰fl÷η
√›Î ±fiı I›Î_ ÷‹Î‹ Ë¿Ì¿÷ ‹ËÎflÎ… ÷◊Î ¿˘ÃÎflÌfiı ¿ËÌ. ÷ı◊Ì ‰fl÷η◊Ì
fiflÏÁ_Ë ‹Ëı÷Îfiı ‹˘¿S›Î »ı ±fiı flΉÁÎËı⁄ ÷◊Î ›Â‰_÷flΉ, ÷ı‹fiÎ ’hÎ
’HÎ ±Î_ËŸ ±Î’fiı ÷ıՉΠÁÎv ±ÎT›Î »ı. ‹ÎÀı ˉı ±Î_ËŸ◊Ì ‰Õ˘ÿflÎ
’‘Îfl‰Îfi_ »ı.””
¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““Ωı”Â_.”” ±ıÀ·Î‹Î_ flΉÁÎËı⁄ ÷◊Î ›Â‰_÷flΉ
392 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

±ÎT›Î ±fiı ¤√÷∞fiı ‰Õ˘ÿflÎ ’‘Îfl‰Î ωfi_÷Ì ¿flÌ. I›Îflı ¤√÷∞±ı ËÎ

’ÎÕÌ. ’HΠωÂ_¿flfiı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““÷‹˘ ‰Õ˘ÿflÎ ±Î‰‰ÎfiÌ ‰Î÷
·˘¿˘‹Î_ ⁄ËÎfl ’ÎÕ¢ fiÏË.””

¤√‰ÿÌfi˘ ±¤Î‰ ±Î‰‰Î ÿı‰˘ … fiÏË

’»Ì ¤√÷∞ Á¤Î‹Î_ ’‘Λν. I›Î_ ‰fl÷η◊Ì ÏËo‹÷ÏÁ_Ë ’ÎÊ˝ÿ
±ÎT›Î Ë÷Î. ÷ı‹HÎı ¤√÷∞fiı ÿoÕ‰÷ ¿›Î˝. ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı ‰fl÷ηfiÎ
Á‹Î«Îfl ’Ò»uÎ. I›Îflı ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — ““±Î’fi˘ ⁄Ë ±‰√HÎ ·ı »ı. ±Î’
Ωı ±ÎiÎÎ ¿fl˘ ÷˘ ±ı‹Î_◊Ì ±ı¿fiı ÷˘ Á‰ÎÕÌ ÿ¥±ı, ±ıÀ·ı ⁄ÌΩ ⁄‘Î
⁄˘·÷Î ⁄_‘ ◊¥ Ω›.””
±ı ÁÎ_¤‚Ì ¤√÷∞ ¿Ëı — ““±ı Â_ ⁄˘S›Î ? ±Î’HÎı ÷˘ ÁΑ ◊Ή_.
¿˘¥ √‚_ ¿Î’ı ±fiı ’Ò…ı ÷ı Áfl¬_ flά‰_. ¿˘¥ μ’fl ¿ÀÎZÎ fi flά‰˘. √‹ı
÷ı ¿Ëı ÷ı ÁËfi ¿fl‰_ ±fiı ¤√‰ÿÌfi˘ ÷˘ ±¤Î‰ ±Î‰‰Î ÿı‰˘ … fiÏË.””
±ı‹ CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ ÷ıfiı ÂÎ_÷ ’ÎÕuÎ ±fiı ’»Ì ’˘÷ı ÂÎVhÎÌ ¿ÚWHÎV‰w’-
ÿÎÁ∞fiı ±ÎÁfiı ’‘Λν.

¤√÷∞ ‰Õ˘ÿflÎ ±Î‰ı »ı

⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ¤√÷∞ flΉÁÎËı⁄ ÷◊Î ›Â‰_÷flΉfiÌ ÁÎ◊ı ‰Õ˘ÿflÎ
…‰Î ÷ˆ›Îfl ◊›Î; ÁÎ◊ı ‰ˆz ωrfiÎ◊, ¿ÎÏ·ÿÎÁ, ‹ÏHηη, ‹√fi·Î·
Á◊Îfl, fiÎflΛHΤΥ, »fiΤΥ ‰√ıflı ’HÎ fiÌ¿Y›Î. VÀıÂfiı …¥ ÏÀÏ¿À˘
·¥ √ÎÕÌ‹Î_ ⁄ıÃÎ. ±ÎHÎ_ÿ ±ÎT›_ I›Îflı ‹ÎV÷fl, ¤√÷∞ ÁÎv «˘A¬_ ÃoÕ<_
’ÎHÎÌ ·¥ ±ÎT›Î ±fiı ¤√÷∞fiı ±ÎM›_. ¤√÷∞ ⁄Ë … flÎ∞ ◊›Î. I›Îflı
‹ÎV÷flı ËÎ◊ ΩıÕÌ ¿èÎ_ — ““÷‹˘ ÷˘ ‹˘ÀÎ’vÊ »˘, ÷ı ‹Îv_ wÕo ¿flΩı.””
’»Ì √ÎÕÌ ∂’ÕÌ. ‰Õ˘ÿflÎ VÀıÂfiı ∂÷flÌ, C΢ÕÎ√ÎÕÌ ¿flÌ, flΉ-
ÁÎËı⁄fiı CÎflı ’‘Λν ±fiı I›Î_ … μ÷Îfl˘ ¿›˘˝.
¤√÷∞fiÎ ±Î‰‰Î◊Ì ÁÌ÷Î⁄Îfiı ±I›_÷ ±Îfi_ÿ ◊›˘ ±fiı ËÎ◊
ΩıÕÌfiı ¤√÷∞fiı ¿èÎ_ — ““±Î’ ’‘Λν ÷ı ⁄Ë ¿Ú’Î ◊¥.””
ωÂ_¿fl ÷◊Î √˘Ï‰_ÿ¤Î¥ ’HÎ CÎıfl …¥, Á‰ı˝ CÎflfiÎ_ ‹ÎHÎÁ˘fiı ·¥,
¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fiı ±ÎT›Î. ⁄ÌΩ ËÏfl¤@÷˘ ’HÎ ¤√÷∞ ±ÎT›ÎfiÎ Á‹Î«Îfl
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 393

ÁÎ_¤‚Ì flΉÁÎËı⁄fiı CÎıfl ÿ½fi ¿fl‰Î ±ÎT›Î. ÷ı‹Î_ Ëfl√˘Ï‰_ÿ¤Î¥,

⁄Î’¤Î¥, ¥rfl¤Î¥, »˘Àηη, fiÎ◊ΤΥ ‰¿Ì·, »˘ÀΤΥ ’vÊ˘k΋,
¤Î¥Â_¿fl, ËÏfl¤Î¥ ‰√ıflı Ë÷Î.
¤√÷∞ flÎhÎı ‹_Ïÿflı ÿ½fi ¿fl‰Î √›Î. I›Î_ ⁄˛õ«ÎflÌ ¥rflÎfi_ÿ∞±ı
‹_ÏÿflfiÌ ±_ÿflfiÌ Ω‚Ì μCÎÎÕÌ ÿ½fi ¿flÎT›Î_. …√I’ΉfiÿÎÁfiı º„WÀ ¶ÎflÎ
‹Y›Î ±fiı ±Îfi_ÿ ±ÎM›˘. ’»Ì ¤√÷∞ CÎıfl ’‘Λν.
⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı Á‰Îflı fiÎËÌ, ’ÒΩ ¿flÌ Á‰ı˝ ‹_Ïÿflı ±ÎT›Î. ÿ½fi ¿flÌ
¤√÷∞ Á¤Î‹Î_ ’‘Λν. ÁΑ Á‰ı˝ Á¤Î‹Î_ ¤√÷∞ ±ÎT›Î ΩHÎÌ ’˘÷ÎfiÎ
±ÎÁfiı◊Ì ±Î‰Ì √›Î Ë÷Î ±fiı Á¤Î Ï«yÎfl ¤flÎ¥ √¥ Ë÷Ì. ¤√÷∞fiı
‰Î÷˘ ¿fl‰ÎfiÌ ≥E»Î Ë÷Ì, ’HÎ ‹˘fl·Ì‘flÿÎÁı ‹ËÎflÎ…fiÌ ·Ì·ÎfiÌ ‰Î÷˘
¿fl‰Î ‹Î_ÕÌ ±ıÀ·ı ¤√÷∞ ¿o¥ ⁄˘S›Î fiÏË.

fl_√ΫΛ˝fiı μ’ÿıÂ
¤√÷∞ ’»Ì ⁄˛õ«ÎflÌfiÎ ±ÎÁfiı ’‘Λν. I›Î_ ÂÎVhÎÌ fl_√ΫΛ˝fiı
‹Î›Î÷Ì÷Îfi_ÿ ÷ıÕÌ ·ÎT›Î. fl_√ΫΛı˝ ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi ¿›Î* ±fiı
¤√÷∞fiÌ Á΋ı ⁄ıÃÎ. ¤√÷∞ ÷ı‹fiı Ωı¥ ⁄Ë flÎ∞ ◊›Î. I›Îflı ‰ˆzı
¿èÎ_ — ““›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiı ¤HÎΉ÷Î Ë÷Î ÷ı ÂÎVhÎÌ.””
±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı ‹Î◊ı ËÎ◊ ‹Ò¿Ìfiı ¿èÎ_ — ““±Î‰Î fiˆ„Wÿ-
‰˛÷‰Î‚Îfiı ¤HÎΉ˘ »˘, ÷ı ÷‹ÎflÎ_ ‘L› ¤ÎB› »ı. ±Î’ ÷˘ ⁄Ë μk΋
⁄˛ÎõHÎ »˘ ±fiı ω¶Îfi »˘. ÂÎVhÎ ¤HÎÌfiı ¤√‰Îfifi˘ ±ÎÂfl˘ ¿fl‰˘, ±ı
… ±ı¿ ÏÁ©Î_÷ flά‰˘. ÂÎVh΋Î_ …ı ¤√‰ÎfifiÎ Á_÷fiÎ_ ·ZÎHÎ ¿èÎÎ_ »ı ÷ı
·ZÎH΢, ¤√‰ÎfifiÎ ±ı¿Î_Ï÷¿ ¤@÷ ˢ› ÷ı‹Î_ ‹ı‚‰‰Î_ ±fiı Ωı ÷‹Î‹
·ZÎHÎ ‹‚ı ÷˘ ¤√‰Îfifi_ V‰w’ ‹ÎfiÌ ÷ı‹fi˘ ºœ ±Îl› ¿fl‰˘; ÷ı …
‹˘ZÎfi_ ±ÁΑÎflHÎ ÁΑfi »ı. ’HÎ ±ı¿·Î_ ÂÎVhÎ ‰Î_«Ìfiı, ¿S›ÎHοÎflÌ
¤√‰ÎfifiÎ √HÎfi_ ‹fifi fi ¿›* ˢ›, ÷˘ ÷ı ω¶kÎÎ ¿Î‹fiÌ fi◊Ì. ‰ÎÁÿı‰-
‹ÎËÎIQ›fiı ωÊı ±Î‰Î ±ı¿Î_Ï÷¿ ¤@÷fiÎ_ ·ZÎHÎ ¿èÎÎ_ »ı. …ı ±ı¿Î_Ï÷¿ ˢ›
÷ı ’˘÷Îfi_ w’ ÿıË ‹Îfiı fiÏË ±fiı ’˘÷Îfiı «ˆ÷L›w’ ‹Îfiı ±fiı V‰‘‹˝,
iÎÎfi fiı ‰ˆflÎB› ÷ıHÎı ÁÏË÷ ¤√‰ÎfifiÌ ¤„@÷ ¿flı ±fiı ¤√‰Îfi ωfiÎ
⁄Ì∞ ¿˘¥ ‰ÎÁfiÎ flάı fiÏË. ±Î‰Î …ı ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷ »ı ÷ı … ÁΫÎ
394 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

ÁΑ »ı. ‹ÎÀı ±ı‰Î ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝fiı119 ‘flfiÎflÎ ±ı¿Î_Ï÷¿ ’vÊfiı ±˘‚¬Ì
·ı‰Î. ω¶Îfi˘fiÌ fi…fl ±Î ‰Î÷‹Î_ ÷fl÷ ⁄ıÁÌ Ω› »ı.
““lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ÷˘ …ı‰_ ‰ÎÁÿı‰-‹ÎËÎIQ› √˛_◊fi_ ≠Ï÷’Îÿfi ¿›* »ı,
÷ı‰_ ⁄ÌΩ ¿˘¥ √˛_◊fi_ ≠Ï÷’Îÿfi fi◊Ì ¿›*. ¿ÎflHÎ ¿ı, ±ı √˛_◊‹Î_ ‘‹˝, iÎÎfi,
‰ˆflÎB› ±fiı ¤„@÷fiÎ_ ›◊Î◊˝ V‰w’ ‰HνT›Î_ »ı. ±ı ‰Î_«Ìfiı ÷ıfi_ ‹fifi
¿fl‰_ ±fiı ω«Îfl ¿fl‰˘ ¿ı ±Î‰˘ ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝ Ëη M≤J‰Ì μ’fl »ı ¿ı
fiÏË ? Ωı ˢ› ÷˘ ±ı ‘‹˝fiı ‘flfiÎflÎ ±ı¿Î_Ï÷¿ ’vÊ …wfl ω«fl÷Î …
ˢ›. ‹ÎÀı ‹‹ZÎ ◊¥fiı ±ıԉΠ’vÊfiÌ Â˘‘ ¿flÌ, ÷ı‹fiı ±˘‚¬Ì ÷ı‹Î_ ∞‰
…ÕÌ ÿı‰˘. ÷ı‰Î ’vÊ Ωı fi ω«fl÷Πˢ› ÷˘ ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝ fiWÀ≠Λ ◊¥
√›˘ √HÎΛ ±fiı ±ı‹ Ωı ◊Λ ÷˘ ÷ıfiÎ V◊Î’fifiı ±◊ı˝ ¤√‰Îfi …wfl
≠√À ◊›Î ˢ›. ¿ÎflHÎ ¿ı, √Ì÷΋Î_ ¤√‰ÎfifiÎ_ ‰«fi »ı ¿ı ó
ÿŒÊ ÿŒÊ Á„U œ◊¸Sÿ Ç‹ÊÁŸ÷¸flÁà ÷Ê⁄Uà –
•èÿÈàÕÊŸ◊œ◊¸Sÿ ÃŒÊà◊ÊŸ¢ ‚ΡÊêÿ„U◊˜ H
¬Á⁄UòÊÊáÊÊÿ ‚ʜ͟ʢ ÁflŸÊ‡ÊÊÿ ø ŒÈc∑ΧÃÊ◊˜ –
œ◊¸‚¢SÕʬŸÊÕʸÿ ‚¢÷flÊÁ◊ ÿȪ ÿȪ H
ó √Ì÷Î — ±. 4, 7-8
119. ÁòÊÁ÷— Sflœ◊¸¬˝◊ÈπÒÿȸQ§Ê ÷ÁQ§Á⁄Uÿ¢ ◊ÈŸ –
œ◊¸ ∞∑§Ê¢ÁÃ∑§ ßÁà ¬˝ÙÄÃÙ ÷ʪflÃp ‚—H
±◊˝ — ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝fi_ ·ZÎHÎ ±ı »ı ¿ı V‰‘‹˝, iÎÎfi, ±fiı ‰ˆflÎB› ±Î hÎHÎ ±_√ı
›@÷ ±ı‰Ì …ı ±Î l‰HÎÎÏÿ¿ fi‰‘Î ¤„@÷ ÷ı … ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝ ¿è΢ »ı, ±ıfiı …
¤Î√‰÷ ‘‹˝ ¿è΢ »ı.
‚ÊˇÊʌԘ÷ªfl× ‚XÊûʌԘ÷Q§ÊŸÊ¢ ø flŒÎ‡ÊÊ◊Ô˜ –
œ◊Ù¸ sÔ∑§ÊÁãÃ∑§— ¬È¢Á÷— ¬˝ÊåÿÃ ŸÊãÿÕÊ ÄflÁøÃÔ˜ H
±◊˝ — ÁÎZÎÎ÷Ô˚ ¤√‰ÎfifiÎ Á_⁄_‘◊Ì ±◊‰Î ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝fiÎ_ ¿Ëı·Î_ ·ZÎH΢±ı
›@÷ ±ı‰Î ±ı¿Î_Ï÷¿ ¤@÷fiÎ Á_⁄_‘◊Ì … ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝fiÌ ≠΄M÷ ◊Λ »ı. ±ı
ÏÁ‰Î› ⁄ÌΩ ¿˘¥ ’HÎ μ’Λ◊Ì ≠΄M÷ ◊÷Ì fi◊Ì.
ŸÒÃʌ·ʢ ¬⁄¢U Á∑§@Ãà‚ÊœŸ¢ Á„U ◊È◊ÈˇÊÈÃÊ◊Ô˜ –
ÁŸ—üÊÿ‚∑§⁄¢U ¬È¢‚Ê¢ ‚flʸ÷º˝ÁflŸÊ‡ÊŸ◊Ô˜ H
ó ‰ÎÁÿı‰ ‹ÎËÎIQ› — ±. 25, f·˘¿ 64-66
±◊˝ — ±ÎI›_Ï÷¿ ‹˘ZÎfiı ¿flfiÎv_ ±fiı Á‰˝ ±¤ƒfi˘ fiΠ¿flfiÎv_, ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝
ωfiÎ ⁄Ì…\_ ¿˘¥ ÁΑfi fi◊Ì. ±ı ÏfiÏç÷ ‰Î÷ »ı.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 395

F›Îflı F›Îflı ‘‹˝fi˘ ·› ◊Λ »ı I›Îflı ‘‹˝fiÎ V◊Î’fifiı ±◊ı˝ ±fiı ±‘‹˝fiÎ
μE»ıÿfifiı ±◊ı˝ ÷◊Î ÁΑfiÎ flZÎHÎ ‹ÎÀı ±fiı ±Áfl˘fiÎ fiΠ‹ÎÀı ±ı¿Î_Ï÷¿
‘‹˝fi_ V◊Î’fi ¿fl‰Î ›√ı ›√ı, Ëı ±…\˝fi ! Ë_ ≠√À ◊Ι »\_.
““‹ÎÀı ÷ı ¤√‰Îfifiı ¢‘Ìfiı ±˘‚¬Ì ·ı‰Î. ’fl_÷ ¤√‰Îfi ¿ı
¤√‰ÎfifiÎ ±ı¿Î_Ï÷¿ Á_÷ ωfiÎ M≤J‰Ì ‰Î_{HÎÌ ÷˘ flËı÷Ì … fi◊Ì. ‹ÎÀı ±Î
‰Î÷fi_ ‹fifi ¿flÌ, ±ı‰Î ±ı¿Î_Ï÷¿ ÁI’vÊfiı ±˘‚¬Ì, ÷ıfi˘ ±Îl› ¿flÌ
S›˘, ±ı … ω¶kÎÎfi_ ‹ÒS› »ı.”” ±ı‹ CÎHÎÌ … ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝fiÌ ‰Î÷ ¿flÌ.
fl_√ΫΛ˝fiÎ xÿ›‹Î_ ÷˘ ±Î ‰Î÷fiÎ_ ⁄Ì… ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fiÎ
≠Á_√◊Ì ∂√Ì √›Î_ Ë÷Î_ ±fiı ¤√÷∞ … ±ı‰Î ±ı¿Î_Ï÷¿ ÁI’vÊ »ı ÷ıfiÌ
≠÷ÌÏ÷ ÷ı‹fiı ◊¥ Ë÷Ì. ÷ı◊Ì ¤√÷∞fiÎ_ «flHο‹‚‹Î_ ≠ÏHÎ’Î÷ ¿flÌ
ÂÎVhÎÌ ÷˘ ±ıÀ·_ … ⁄˘S›Î — ““ Á‡ÊcÿSÃ˘„¢U ‡ÊÊÁœ ◊Ê¢ àflÊ¢ ¬˝¬ãŸ◊˜ –””
’»Ì ¤√÷∞ I›Î_◊Ì ∂ÃÌfiı flΉÁÎËı⁄fiı CÎıfl ±ÎT›Î. flΉÁÎËı⁄fiı
ÁÎ_A› ‰÷˝‹Îfifi˘ Ïfi›‹ ±ÎM›˘, ÁÌ÷Î⁄Îfiı ÿ½fi ±Î’Ì flÎ∞ ¿›Î* ±fiı
±œÌfiÌ √ÎÕÌ‹Î_ ±‹ÿΉÎÿ …‰Î fiÌ¿Y›Î.
fiÎflΛHÎflΉ ÷◊Î ‰ˆz ÷◊Î ¿ÎÏ·ÿÎÁ ¤√÷∞fiÌ ÁÎ◊ı Ë÷Î.
√ÎÕÌ‹Î_ ⁄ıÃÎ ±fiı ±ÎHÎ_ÿ ±ÎT›_. I›Î_ ‹ÏHηη ÷◊Î ‹√fi·Î· ÁË¿<À<_⁄
¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fiı ±ÎT›Î Ë÷Î. ÷ı‹HÎı fiÌ«ı ’Î◊flb_ ’Î◊›* ±ıÀ·ı ¤√÷∞
√ÎÕÌ‹Î_◊Ì fiÌ«ı ∂÷flÌ M·"ÀŒÎ"‹˝ μ’fl ⁄ıÃÎ ±fiı I›Î_ ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fiı
flı·‰ıfiÎ ⁄ÌΩ ’HÎ ±Ï‘¿Îfḻ˘ ±Î‰Ìfiı ⁄ıÃÎ. ¤√÷∞±ı Á‰ı˝fiı ‰Î÷˘ ¿flÌ
Á¬ ±ÎM›_. ±ıÀ·Î‹Î_ ÷˘ √ÎÕı˝ ÁÌÀÌ ‹ÎflÌ ±fiı √ÎÕÌ ∂’ÕÌ. VÀıÂfi
‹ÎV÷flı ÷fl÷ … √ÎÕÌ ∂¤Ì fl¬Î‰Ì ±fiı ¤√÷∞fiı √ÎÕÌ‹Î_ ⁄ıÁÎÕuÎ.
fiÏÕ›Îÿ VÀıÂfiı ’HÎ ≥E»Î¤Î¥ ⁄Îfl˘À, {‰ıfl¤Î¥, Á˘‹Î¤Î¥,
ÿÎ∞¤Î¥ ÿ½fiı ±ÎT›Î Ë÷Î. ≥E»Î¤Î¥ ÷◊Î ÿÎ∞¤Î¥ ¿Ëı — ““±‹Îflı ÁÎ◊ı
±Î‰‰_ »ı.””
¤√÷∞ ¿Ëı — ““¿˘¥fiı› ÁÎ◊ı ±Î‰‰Îfi_ fi◊Ì fiı ±Î‰‰_ ˢ› ÷˘
Ë‹HÎÎ_ ⁄ıÁÌ Ω±˘.””
I›Îflı Á‰ı˝±ı ¿èÎ_ — ““’ÒΩ Ï‰fiÎ, ÏÀÏ¿À ωfiÎ ÂÌ flÌ÷ı ⁄ıÁΛ ?””
¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““÷ı ÷˘ ÷‹ı ΩH΢. ⁄ıÁ‰_ ˢ› ÷˘ ⁄ıÁÌ Ω±˘.””
±ı‹ ¿èÎ_. ±ıÀ·Î‹Î_ √ÎÕÌ ∂’ÕÌ. ±‹ÿΉÎÿ ±ÎT›_ ±ıÀ·ı Á‰ı˝ ∂÷›Î˝
396 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

±fiı ‹_Ïÿflı …¥fiı ’˘÷Îfiı μ÷Îflı √›Î.

ŒflÌ ’λΠ±‹ÿΉÎÿ‹Î_

⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ¤√÷∞fiı ’˘÷ÎfiÌ ÁÎ◊ı ⁄√Ì‹Î_
⁄ıÁÎflÌ ‰ÎÕ̱ı ·¥ √›Î. ÁÎ◊ı ⁄Ì∞ hÎHÎ √ÎÕÌ‹Î_ ⁄ÌΩ Á_÷˘ ÷◊Î
¤√÷∞ ÁÎ◊ıfiÎ ËÏfl¤@÷˘ ’HÎ ‰ÎÕ̱ı √›Î. I›Î_ ‰ÎÕÌ‹Î_ ¿Î‹ ¿flfiÎfl
÷‹Î‹fiı ⁄˘·Î‰Ì ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…ı ¤√÷∞fiı ’√ı ·√ÎÕuÎ. ¤√÷∞±ı
’HÎ ÷ı Á‰ı˝fiı ¿èÎ_ — ““÷‹ÎflÎ_ ’HÎ ‹˘ÀÎ_ ¤ÎB› »ı ¿ı ÁÎZÎÎ÷˚ ’vÊ˘k΋
¤√‰Îfifiı ‹ÎÀı Áı‰Î ¿fl˘ »˘.”” ’»Ì ‹ËÎflÎ…ḻı ⁄‘˘ ⁄Î√ ŒflÌfiı
⁄÷ÎT›˘ ±fiı ÁÎ_… ’ÕÌ ±ıÀ·ı ’λΠ‹_Ïÿflı ’‘Λν.
‹_Ïÿflı ±ÎT›Î ±ıÀ·ı Á_K›Î ±Îfl÷Ìfi_ ÀÎb_ ◊›_ Ë÷_. ÷ı◊Ì ÁÌ‘Î ÿ½fiı
√›Î. ±Îfl÷Ì ’»Ì ¤√÷∞ Á¤Î‹Î_ ’‘Λν. ÷ı ‰¬÷ı Á¤Î‹Î_ ±ı¿ ’flÎHÎÌ
±ÎÂflı ’E«ÌÁ ‰Ê˝fiÎ …\‰Îfi, “¤@÷Ï«_÷΋ÏHΔfiÌ ¿◊Î ‰Î_«÷Î Ë÷Î. ’»Ì
¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı ¿èÎ_ — ““⁄Ì∞ ±Îfl÷Ìfiı ◊˘ÕÌ ‰Îfl »ı ‹ÎÀı ±Îfl÷Ì ◊›Î
’»Ì ¿◊Î ‰Î_«Ωı.”” ¤√÷∞fiı ¿o¥¿ ‹tÎfiÌ ‰Î÷ ¿fl‰ÎfiÌ ≥E»Î Ë÷Ì,
±ıÀ·ı ’flÎHÎÌfiı ÷ı‹HÎı ¿èÎ_.
’fl_÷ ’flÎHÎÌ fi‰Î ±fiı ¤√÷∞fi˘ ‹ÏË‹Î ΩHÎı fiÏË, ±ıÀ·ı ÷ı‹HÎı
÷˘ ‰Î_«‰Îfi_ «Î· flÎA›_ ±fiı ¿èÎ_ — ““±Î’HÎı @›Î_ ◊ο̱ı ±ı‹ »Ì±ı ?””
±ı‹ ¿ËÌfiı ±Î√‚ ¿◊Îfi_ ’Îfi_ ŒıflT›_, ’HÎ ±fiÁ_‘Îfi‰Î‚_ ’Îfi_ …Õu_
fiÏË. ÷ı◊Ì ±ÎÕÎ_±‰‚Î_ ’ÎfiÎ_ ⁄Ë ŒıflT›Î_ ’HÎ ’Îfi_ …Õu_ … fiÏË.
±ıÀ·Î‹Î_ ⁄Ì∞ ±Îfl÷Ìfi˘ Õo¿˘ ◊›˘ ±ıÀ·ı Á¤Î ÿ½fi ¿fl‰Î ∂ÃÌ.
ÿ½fi ¿flÌfiı ±ÎT›Î ’»Ì ’flÎHÎ̱ı ’Îfi_ ¢‘‰Î ‹Î_Õu_ ¿ı ÷fl÷ … …Õu_.
¤√÷∞fi˘ ±Î‰˘ ≠÷Î’ Ωı¥fiı Á˙fiı ÷ı‹fi˘ CÎH΢ … ‹ÏË‹Î Á‹Ω›˘.
±‹ÿΉÎÿ‹Î_ ’˘÷ÎfiÎ Á‹Î√‹‹Î_ ±¬_Õ flËıfiÎflÎ ‹fiÁ¬fl΋ ‰ˆz,
«fi̷η ±fi’fl΋, {‰ıfl̷η ÷◊ΠωrfiÎ◊ ‰ˆz ±ı «Îflıfiı rı÷‘‹˝fiÎ
Ïfi›‹ ±ÎM›Î. ·Î· ·Ò√Õ<_ ÿı¬Î› ÷˘ μ’‰ÎÁ ¿fl‰˘ ±fiı ±¬_Õ Ω’ ¿fl‰Î.
±Î‰_ ≠¿flHÎ «·Î‰Ì ÷ı‹fiÎ Á_√ÌfiÎ xÿ›√˛_Ï◊fiÎ ±_¿˘ÕÎfiı …Õ‹Ò‚◊Ì μ¬ıÕÌ
Ïfiω˝Ê›Ì ¿flÌ ÿÌ‘Î. ¤√÷∞fiÌ ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝fiÌ ‰Î÷˘◊Ì Á‰ı˝fiÎ_ ±_÷fl
ÃflÌ …÷Î_.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 397

¤√÷∞fiÌ ‰Î÷˘‹Î_ √HÎÎ÷Ì÷fiÌ ·À¿

±ı¿ Ïÿ‰Á Á¤Î‹Î_ ±Î ≠‹ÎHÎı ¤√÷∞ ‰Î÷˘ ¿fl÷Î Ë÷Î. I›Îflı
¿ÚWHÎV‰w’ÿÎÁ∞ ⁄˘S›Î — ““±Î ‰Î÷˘ ÷˘ ‹ıÓ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì »÷Î_
…^fiı√œ ÁÎ_¤‚Ì Ë÷Ì, ÷ı ±Î… ÷‹ÎflÎ ‹¬ı◊Ì ÁÎ_¤‚_ »\_. ±fiı ΩHÎı
√HÎÎ÷Ì÷fiÌ … ·À¿ ˢ› ±ı‰_ fi…flı ÿı¬Î› »ı.”” ±ı‹ ¿ËÌfiı ‰‚Ì ¿èÎ_ —
““≠Î√∞ ¤√÷ ! ±Î ‰Î÷˘ ±I›Îflı ¿˘HÎ ‘ÎflÌ Â¿Âı ? ‹ÎÀı ËÌflÎ-‹˘÷ÌfiÌ
√Î_ÃÕÌ, CÎflο ⁄ÌfiÎ ‹÷ ¬˘·.””
I›Îflı ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““¿˘¥ ‘ÎflÂı fiÏË ÷˘ ΩHÎÂı ÷˘ ¬flÎ ¿ı
±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝ M≤J‰Ì μ’fl »ı.”” ±ı‹ CÎH΢ … ±Îfi_ÿ ±ÎM›˘.

…ı÷·’fl‹Î_ ÿ½fiı
⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ¤√÷∞±ı …ı÷·’fl …‰Îfi˘ ω«Îfl ¿›˘˝, ±ıÀ·ı ±Î«Î›˝
‹ËÎflÎ…ı «Îfl √ÎÕ̱˘ ΩıÕÌ ±Î’Ì. ÷ı‹Î_ ’˘÷ı ÷◊Î ⁄ÌΩ ËÏfl¤@÷˘ ⁄ıÃÎ.
flV÷ı …÷Î_ ±Î√‚ ωiÎÎfiÿÎÁ∞ «Î·÷Î Ë÷Î. ÷ı◊Ì «÷fl¤Î¥
√ÎÕÌ‹Î_◊Ì ∂÷flÌ √›Î ±fiı V‰Î‹Ìfiı ¿èÎ_ — ““÷‹˘ ⁄ıÁÌ Ω±˘.”” ’fl_÷
÷ı±˘ fi ⁄ıÃÎ. ±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““‹Îfi Ωı”÷_ ËÂı.”” ÷ı◊Ì ÷fl÷ …
ËÁÌfiı √ÎÕÌ‹Î_ ⁄ıÃÎ.
¤√÷∞fiÌ ÁÎ◊ı ÁΑ-ËÏfl¤@÷˘ ‹‚Ìfiı 30 …HÎ Ë÷Î. ÷ı Á‰ı˝
ÁÎ_…fiÎ «Îfl ‰Î√ı …ı÷·’fl ’ˢÓE›Î. ¿˘ÃÎflÌ flCÎ‰Ìfl«flHÎÿÎÁı μ÷ÎflÎ
±ÎM›Î ±fiı ¬Ò⁄ … ⁄flÿÎV÷ ¿flÌ. ’»Ì ⁄‘Î Ãο˘fl∞fiÎ_ ÿ½fiı ±ÎT›Î.
¤√÷∞±ı ±ËŸ ¿Ì÷˝fi˘ √‰flÎT›Î_. ‹_Ïÿfl Ωı¥ CÎHÎÎ … ¬ÂÌ ◊›Î ±fiı
¢¤Î ⁄Ë ‰¬ÎHÎÌ. ’»Ì ÿ˘flÌ ‹√Î‰Ì ÿıv_ μ√‹b_, ±Î◊‹b_, μkÎfl,
ÿÏZÎHÎ ±ı‹ «Îflı ÷flŒ ‹ÎM›_ ±fiı ÂÎVhÎ ≠‹ÎHÎı ¿Î‹ »ı ±ı‹ ¿èÎ_.
⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ’Òfi‹ Ë÷Ì. ÷ı◊Ì ÷ı Ïÿ‰Áı ’˘÷ÎfiÎ ‹_Õ‚ ÷flŒ◊Ì flÁ˘¥
fi˘Ó‘Î‰Ì ±fiı ‹Î·’Ò±ÎfiÌ flÁ˘¥ ¿flΉÌ, Á‰ı˝fiı ÁÎflÌ flÌ÷ı …‹ÎÕuÎ.
±Î√‚◊Ì ¿˘ÃÎflÌfiÎ ¿Ëı‰Î ¿fl÷Î_ ±ı¿ ‹HÎ ·˘À ‰‘Îflı fi_¬ÎT›˘ Ë÷˘, ±ıÀ·ı
±Á·Î·Ì ÷◊Î ±Î…\⁄Î…\fiÎ_ √΋˘fiÎ ’ÒfiÏ‹›Î ËÏfl¤@÷˘ CÎHÎÎ_ ÿ½fiı
±Î‰ı·, ÷ı ⁄‘Îfiı ±Î√˛Ë ¿flÌ …‹ÎÕuÎ. …‹Ìfiı ’˘÷ı fi‰Î√΋fiÎ K›ÎfiÌ
398 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

ËÏfl¤@÷ √fl⁄դΥfiı ±ÎÁfiı ‹ıÕı ’‘Λν.

◊˘ÕÌ ‰Îflı ⁄_fiı fiÌ«ı ±ÎT›Î ±fiı Á¤Î‹Î_ ’˘÷ı Ï⁄flÎF›Î.
√fl⁄դΥfiı ’˘÷ı ’Ò»u_ — ““÷‹ı K›Îfi ÂÌ flÌ÷ı ¿fl˘ »˘ ?””
I›Îflı ÷ı‹HÎı ËÎ◊ ΩıÕÌfiı ¿èÎ_ — ““Ë_ ÷˘ ¤…fi ¿v_ »\_ ±fiı K›Îfi ÷˘
÷‹ı Ϭ‰ÎÕ˘.””
I›Îflı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““μCÎÎÕı fiıhÎı ‹À¿<_ ∞÷Ìfiı ¤…fi ¿fl˘.””
±ıÀ·ı √fl⁄դΥ±ı ¿èÎ_ — ““±Î’ ¿flÌ ⁄÷Ή˘ ÷˘ ◊Λ.””
I›Îflı ¤√÷∞±ı μCÎÎÕı fiıhÎı ‹À¿Î flÏË÷ ¤…fi ¿flÌ ⁄÷ÎT›_. ‰‚Ì,
μCÎÎÕı fiıhÎı ±ÏfiÏ‹Ê º„WÀ±ı ‹À¿Î flÏË÷ ◊¥fiı ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝fi_ fi¬◊Ì
ϬΠÁ‘Ìfi_ ‰Hνfi ¿flÌ ⁄÷ÎT›_; …ı Ωı¥ ÷‹Î‹ ÁΑ-ËÏfl¤@÷˘ ±Ï÷
±Îç›˝ ’ÎQ›Î. ±ı‹ Á‰ı˝fiı CÎb_ … Á¬ ±ÎM›_.
«Îfl ‰Î√ı fl_√‹˘Ë˘·‹Î_ fiÎˉΠ∂÷›Î˝ ±fiı Ïfi‹˝‚ fiÌfl‹Î_
¤√÷∞fiı Á‰ı˝ ËÏfl¤@÷˘±ı fi‰flÎ‰Ì Á¬ ·Ì‘_. I›Îfl ’»Ì fl_√‹˘Ë˘·
μ’fl «ÕÌ »hÎÌ fiÌ«ı ⁄ıÃÎ. ’»Ì ◊˘ÕÌ ‰Îflı ËÏfl¤@÷˘ ÁÏË÷ ⁄˘flÁÕÌ ÷◊Î
›iÎÂ΂΋Î_ ◊¥fiı ‹_Ïÿflı ’‘Λν. I›Î_ flÎhÎı ¿◊ΉÎ÷ν ¿flÌ ±ÎÁfiı ’‘Λν
±fiı √˘fl¬ ±ÎÁfi ‰Î‚Ì ÁÒ÷Î.
Á‰ÎflfiÎ ‰Ëı·Î ∂ÃÌ, fiÎËÌ, ’ÒΩ ¿flÌfiı fiÌ¿Y›Î. flV÷΋Î_ √΋
±Á·Î·ÌfiÎ ËÏfl¤@÷˘±ı ¤√÷∞ ÷◊Î Á‰˝ ‹_Õ‚fiı fl˘¿Î‰Îfi˘ CÎH΢ …
±Î√˛Ë ¿›˘˝, ’fl_÷ ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““±‹ÎflÎ◊Ì flËı‰Î› ÷ı‹ fi◊Ì, ’HÎ
Ãο˘fl∞fiÎ_ ÿ½fi ¿fl‰Î ∂÷fḻı.”” ±ı‹ ¿ËÌ ∂÷›Î˝ ±fiı ‹_Ïÿfl‹Î_
’‘Λν. ÿ½fi ¿flÌ Á¤Î‹Î_ ËÏfl¤@÷˘ ’ÎÁı ¿Ì÷˝fi˘ √‰flÎT›Î_ ±fiı ’»Ì
∂ÃÌfiı √ÎÕÌ‹Î_ ±Î‰Ìfiı ⁄ıÃÎ. ±ı ≠‹ÎHÎı …ı÷·’fl, ±Á·Î·Ì ±fiı ‰‚÷Î_
¿Î_¿Ïfl›Î ≠ÁÎÿÌfiÌ …B›ÎfiÎ_ ÿ½fi ¿flÌ ‹_Ïÿfl‹Î_ ’‘Λν.
‰fl÷η◊Ì ¤√÷∞ μ’fl ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…fi˘ ’hÎ Ë÷˘ ¿ı
““¤√÷∞fiı ±‹ÎflÌ ÁÎ◊ı …^fiı√œ ±Î‰‰Î ÷ˆ›Îfl ◊‰_ ±fiı V‰Î‹Ì ωiÎÎfi-
ÿÎÁ∞ ÷◊Î fiÎflΛHΫflHÎÿÎÁ∞ ÷◊Î ’vÊ˘k΋«flHÎÿÎÁ∞, flÎΩ ¤√÷
Á˙fiı »’ˆ›Î ‹˘¿·‰Î. ±ı‹fiı ‰ÎV÷ı ¤ÎÕ<_ ‹˘¿S›_ »ı.””
±ı ¿Î√‚ ‰Î_«Ì Á‰ı˝fiÎ_ ‹fi CÎHÎÎ_ … μÿÎÁ ◊¥ √›Î_. CÎHÎÎ Ïÿ‰Á
¤ı√Î flËÌfiı ±·˙Ï¿¿ Á¬ ·Ì‘ı·_, ÷ı‹Î_ ˉı ω›˘√ ◊Âı, ÷ı◊Ì ⁄Ë …
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 399

ÿ—¬ ◊›_. ’hÎ ‹Y›˘ ¿ı ÷fl÷ … ¤√÷∞±ı ωiÎÎfiÿÎÁ∞ ÷◊Î ⁄ÌΩ

Á_÷˘fiı »’ˆ›Î …‰Î ±ÎiÎÎ ¿flÌ ÿÌ‘Ì. ±ıÀ·ı ⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ÷ı±˘ fl‰ÎfiÎ ◊›Î.

±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…fiÌ ±ÎiÎÎ◊Ì …^fiÎ√œ …‰Î ÷ˆ›ÎflÌ

ωËÎfl̷η∞ ‹ËÎflÎ… ⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ‰Ëı·Ì Á‰Îflı, flÎ…¿˘À ◊¥
…^fiÎ√œ …‰ÎfiÌ √ÎÕÌ‹Î_ ±‹ÿΉÎÿ ¤√÷∞fiı ¤ı√Î ◊‰ÎfiÎ Ë÷Î. ÷ı◊Ì
¤√÷∞ ‰Ëı·Î ’fl‰ÎflÌ Ãο˘fl∞fiÎ_ ÿ½fi ¿flÌ Á¤Î‹Î_ ±ÎT›Î. ±Î«Î›˝
‹ËÎflÎ…ı ¬ÎÁ Á¤Î √˘Ã‰Ì Ë÷Ì ±fiı ‹Ëo÷lÌ ‹¿<_ÿ∞‰fiÿÎÁ ’ÎÁı
¤√÷∞fiı ¿Ëı‰flÎT›_ — ““÷‹˘ ⁄Îfl ‹ÏËfi΋Î_ ±ı¿ ‹ÏËfi˘ ±‹ÿΉÎÿ
±Î‰Ìfiı flˢ ±ı‰_ fiyÌ ¿fl˘.””
I›Îflı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““‹ËÎflÎ…lÌ ÷ıÕΉÂı I›Îflı ±Î‰ÌÂ.””
±ıÀ·ı Á¤Î‹Î_◊Ì Á‰ı˝±ı ¿èÎ_ — ““÷‹ÎflÎ ±Î‰‰Î◊Ì ±‹˘fiı CÎH΢ …
Á‹ÎÁ ◊›˘ »ı ±fiı ¤…fi, V‹flHÎ ÷◊Î ¿◊ΉÎ÷νfi_ CÎb_ Á¬ ±ÎT›_ »ı
±fiı ÁIÁ_√ ≠ÿÌM÷ ◊›˘ »ı. ÷˘ …ı‹ √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ‹ËÎflÎ…ı ⁄_fiı
ÿıÂfiÎ ‹K›V◊ ¿›Î˝ Ë÷Î, ÷ı‹ ÷‹˘ ’HÎ …wfl ±ËŸ ±Î‰‰Îfi_ ¿⁄Ò· flά˘.””
I›Îflı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““ÃÌ¿, ’HÎ ‹Îflı ÷˘ ≠◊‹ ™⁄fl˘ ±fiı ’»Ì
Õ<_√fl˘.”” ’»Ì ‹ËÎflÎ…ı ¤√÷∞fiı ‹V÷¿ı ⁄Î_‘‰Îfi˘ …√LfiÎ◊Ìfi˘ ŒıÓÀ˘
Áfl’Ή‹Î_ ⁄_‘ÎT›˘. ÷ı ¤√÷∞±ı ‹Î◊ı ⁄Î_K›˘.
’»Ì «Îfl √ÎÕÌ ΩıÕÌ ±Î’Ì. ÷ı‹Î_ ⁄ıÁÌ ’˘÷ı ÷◊Î ÁÎ◊ıfiÎ ËÏfl¤@÷˘
Á‰ı˝ VÀıÂfiı ±ÎT›Î. ÷ı‹fiı ‰‚Ή‰Î ‹˘Õ∞ ÿfl⁄Îfl ÷◊Î √΋fiÎ ⁄ÌΩ
ËÏfl¤@÷˘ ÷◊Î ‹ËÎflÎ…fiÎ ¿Îfl¤ÎflÌ ±ÎT›Î Ë÷Î. ‹˘Õ∞ ÿfl⁄Îflı
¤√÷∞fiı e·ËÎfl ’ËıflÎT›Î ÷◊Î ÿÎÕ‹, ÁŒfl…fi, «Ì¿< ≥I›ÎÏÿ Œ‚˘ ¤ıÀ
‘›Î* ±fiı ¤√÷∞fiÌ ÷◊Î ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ıfiÎ ËÏfl¤@÷˘ ó {‰ıfl̷η,
«÷fl¤Î¥, ’vÊ˘k΋ÿÎÁ, ¤√÷∞fiÎ ¤hÎÌΩ fiÎflΛHΤΥ, ¿ÎÏ·ÿÎÁ ÷◊Î
√˘ÓÕ‚fiÎ Ï‹VhÎÌ ’vÊ˘k΋ÿÎÁ ó ±ı Á‰ı˝fiÌ flÎ…¿˘ÀfiÌ ÏÀÏ¿À ’˘÷ı ·Ì‘Ì.

‹ËÎflÎ… ÁÎ◊ı ¤√÷∞ flÎ…¿˘À‹Î_

flÎ…¿˘À ÁÎ_…fiÎ ÁÎ÷ ‰ÎB›ı ’ˢÓE›Î. I›Î_ ‹ËÎflÎ…lÌ ÷◊Î ÷ı‹fiÌ
ÁÎ◊ı Á_÷-ËÏfl¤@÷˘ ‹‚Ì ‰ÌÁ …HÎÎ ÷◊Î ¤√÷∞ ÷◊Î ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı
400 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

±Î‰ı·Î ËÏfl¤@÷˘ ÷ı Á‰ı˝fi_ VÀıÂfiı ÁÎv_ Á΋ˆ›_ ¿›* ±fiı Á‰ı˝fiı C΢ÕÎ√ÎÕÌ‹Î_
⁄ıÁÎflÌ ‹_Ïÿflı ·ÎT›Î.
¤√÷∞fiı ⁄΂‹¿<_ÿÿÎÁ∞±ı ¿èÎ_ — ““÷‹Îfl˘ μ÷Îfl˘ ‹ıÕı ¿›˘˝ »ı.””
’»Ì ÁΑfiı ¿èÎ_ — ““≠Î√∞ ¤√÷ ÁÎv ¬ÎÀ·˘, √˘ÿÕÎ_ μ’fl ‹˘¿·Â˘
±fiı ‰Î‚ ¿fl‰Î ‹ÎÀı ÿÒ‘-’ÒflÌ Ωı¥±ı ÷ı ±Î’¢.”” ±ı‹ CÎHÎÌ … ¤·Î‹HÎ
¿flÌ. ÷ı ≠‹ÎHÎı ÁΑ±ı Á‰ı˝ Á_¤Î‚ ·Ì‘Ì ±fiı ËÏfl¤@÷˘fiı ‹˘÷ˆ›Î ·ÎÕ<
÷◊Î ’ÒflÌ …‹ÎÕuÎ_.
‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿ½fi ‹ÎÀı √΋fiÎ ËÏfl¤@÷˘ ±ÎT›Î Ë÷Î, ÷ı‹Î_ ¿ıÀ·Î¿
T≤© ËÏfl¤@÷˘ ’HÎ Ë÷Î. ÷ı‹HÎı ΩH›_ ¿ı ‹Ë‰Î‰Î‚Î ≠Î√∞ ¤√÷ ±ÎT›Î
»ı ±fiı ‹ıÕı »ı. ÷ı◊Ì ±ı T≤© ËÏfl¤@÷˘, …ı‹HÎı V‰Î‹Ì »÷Î_ ≠Î√∞
¤√÷fi˘ ≠÷Î’ ⁄Ë Ωı›ı·˘ ±fiı ÷ı‹Î_fiÎ ¿ıÀ·Î¿fiı ¤√÷∞±ı ≠ΛÏçkÎ
±ÎM›Î_ Ë÷Î_ ±fiı ⁄Ë … ±ˆr›˝ ⁄÷ÎT›_ Ë÷_ ±fiı I›Îfl ’»Ì CÎHÎÎ_ ‰Ê˝
Á‘Ì ÷ı‹fiÎ_ ÿ½fi … fiÏË ◊›ı·Î_, ±ıÀ·ı ÷ı ⁄‘Î ±ı¿ÿ‹ μ’fl √›Î ±fiı
¤√÷∞fiı ‹Y›Î. ⁄‘αı ±Î‰Ìfiı ¤√÷∞fiı ÿoÕ‰÷˚ ¿›Î˝ ±fiı CÎH΢ ≠ı‹
±fiı VfiıË ⁄÷ÎT›˘. ±ı‹ ±ı Á‰ı˝ ËÏfl¤@÷˘fiÌ Á¤Î ¤√÷∞ ’ÎÁı ◊¥
±fiı fiÌ«ı ÷˘ ¿˘¥ ±ÎT›_ … fiÏË. ¤√÷∞±ı ’HÎ …^fiÌ …^fiÌ ‰Î÷˘ ¿Ëı‰Î
‹Î_ÕÌ. ·√¤√ ±Ï√›Îfl ‰ÎB›Î Á‘Ì Á¤Î flËÌ ±fiı ’»Ì Ïfi›‹-«ıWÀÎ
¿flÌ Á‰ı˝ fiÌ«ı ±ÎT›Î.
±Î◊Ì, I›Î_fiÎ ÁΑ ÷◊Î ⁄˛õ«ÎflÌfiı ±ı‹ ·ÎB›_ ¿ı …^fiÎ√œ‹Î_ ’HÎ
±Î‰Ì … flÌ÷ı ≠Î√∞ ¤√÷ ±Î√‚ ±¬_Õ Á¤Î flËıÂı. ÷ı◊Ì ÷ı‹HÎı
‹ËÎflÎ…fiı ‰Î÷ ¿flÌ. ±ıÀ·ı ‹ËÎflÎ…ı ‰ˆzfiı ⁄˘·Î‰Ìfiı ¿èÎ_ — ““≠Î√∞
¤√÷ ÷◊Î ÷ı‹fi_ ‹_Õ‚ ±Î Œıflı …^fiı√œ fi ±Î‰ı ÷˘ ÁÎv_.””
‰ˆzı ±Î‰Ì ¤√÷∞fiı ¿èÎ_ — ““±Î’HÎı …^fiı√œ …‰_ fi◊Ì.””
¤√÷∞ ÷˘ Á‰ı˝ ‰Î÷ ΩHÎ÷Î Ë÷Î ±ıÀ·ı ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — ““…ı‹ ÷‹ÎflÌ
fi…fl‹Î_ ±Î‰ı ÷ı‹ ¿fl˘.””
’»Ì ÷ı±˘ Á‰ı˝ flÎhÎı hÎHÎ ‰ÎB›ı ‹_Ïÿfl‹Î_◊Ì fiÌ¿Y›Î, fiÿÌ‹Î_ Á‰ı˝
fiÎèÎÎ ±fiı VÀıÂfiı ±Î‰Ì ’ÒΩ ¿flÌ. ’»Ì Á‰ı˝±ı ‰œ‰ÎHÎfiÌ ÏÀÏ¿À ·Ì‘Ì.
√ÎÕÌ ±Î‰Ì ±ıÀ·ı ÷ı‹Î_ ⁄ıÁÌ ‰œ‰ÎHÎ ¿"Q’ ∂÷›Î˝, ’HÎ ¤√÷∞fiÌ ‹Ë‰Î
…‰ÎfiÌ √ÎÕÌ ∂’ÕÌ √¥ Ë÷Ì ±ıÀ·ı ⁄‘Î I›Î_ VÀıÂfiı ¤√÷∞ ’ÎÁı ⁄ıÃÎ.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 401

⁄Ì∞ √ÎÕÌ‹Î_ ±Î«Î›˝lÌ ’vÊ˘k΋≠ÁÎÿ∞ ‹ËÎflÎ… …L‹ÎWÀ‹Ìfi˘

Á‹ˆ›˘ ¿fl‰Î ‹Ò‚Ì …÷Î Ë÷Î; ÷ı‹HÎı ¤√÷∞fiı ÿÌÃÎ ±ıÀ·ı ’˘÷ÎfiÌ ÁÎ◊ı
‹Ò‚Ì ’‘Îfl‰Î CÎH΢ … ±Î√˛Ë ¿›˘˝. I›Îflı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““ˉı ±‹ÎflÎ◊Ì
±‰Î› fiÏË; ¿ÎflHÎ ¿ı, ËÏfl¤@÷˘fiı ⁄Ë Ïÿ‰Á ◊›Î. ‹ÎÀı fl˘¿Î‰Î›
÷ı‹ fi◊Ì.”” ’˘÷ı ‹Ò‚Ì Ω› ÷˘ ωËÎfl̷η∞ ‹ËÎflÎ…fi_ ¬˘À<_ ÿı¬Î›. ÷ı
œÎ_¿‰Î ÁÎv ÁÎ◊ıfiÎ ËÏfl¤@÷˘fiÌ CÎHÎÌ … ≥E»Î ˢ‰Î »÷Î_ fiÎ ¿ËÌ.
’»Ì Á˙ ‹_Ïÿfl‹Î_ ±ÎT›Î. I›Î_ ¬Ì«ÕÌ ±fiı Âο ¿›* ±fiı ¤√÷∞
ÁÎv √Λfi_ ÿÒ‘ ÷◊Î ·ÎÕ< ·ÎT›Î. ÷ı ¤√÷∞ …Q›Î ±fiı ’»Ì ’˘œÌ √›Î.
Á‰ı˝ ËÏfl¤@÷˘±ı …‹Ìfiı ¤√÷∞fiÌ Áı‰Î ¿flÌ.
flÎ÷fiÎ ⁄ÎflfiÌ √ÎÕÌ‹Î_ ¤√÷∞fiı …‰Îfi_ ˢ‰Î◊Ì Á˙ ÷ı‹fiı ⁄ıÁÎÕ‰Î
VÀıÂfiı ±ÎT›Î ±fiı ’ÎÁ ·¥ ¤√÷∞ ÁÎ◊ı √ÎÕÌ‹Î_ ⁄ıÃÎ. √ÎÕÌ ∂’Õ‰Îfiı
CÎHÎÌ ‰Îfl Ë÷Ì, ±ıÀ·ı ·√¤√ ÿ˘œ ¿·Î¿ ¤√÷∞±ı ‰Î÷˘ ¿flÌ ±fiı Á‰ı˝fiı
ωÿΛfiÎ ÿ—¬fi_ ωV‹flHÎ ¿flÎ‰Ì ÿÌ‘_. {‰ıfl̷ηfiı ¿èÎ_ — ““ˉı ‹Ë‰Î
…¥fiı ±œÎfl ËΩfl ‹Î‚Î Œıfl‰‰Ì »ı, ¿ÎflHÎ ¿ı ÁIÁ_Ï√∞‰fi‹Î_ ¿èÎ_ »ı ¿ı
±œÎfl ËΩfl ‹Î‚Îfi˘ Ω’ ◊Λ ÷˘ Á‰˝ ‹fi˘¿Î‹fiÎ ’ÒflÌ ◊Λ. ‹Îflı ÷˘
÷‹fiı ±ı¿Î_Ï÷¿ ¿flÌ ‹Ò¿‰ÎfiÌ ‹fi˘¿Î‹fiÎ »ı. ÷ı ±Î‹ ‹ËÎflÎ… ’ÒflÌ ¿flÂı.””
±ı‹ ¿ËÌ Á‰ı˝fiı ÂÎ_Ï÷ ’‹ÎÕÌ.
’»Ì √ÎÕÌ ∂’Õ‰ÎfiÌ ◊¥ ±ıÀ·ı ⁄‘Î ËÏfl¤@÷˘ ∂÷flÌ ’ÕuÎ ±fiı
¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi ¿flÌ ’λΠ‰Y›Î ±fiı Á‰ÎflfiÌ √ÎÕ̱ı fiÏÕ›Îÿ √›Î.

‹Ë‰Î‹Î_ ’˘÷ÎfiÎ ±ÎÏl÷fiÎ ¿S›ÎHÎ ±◊ı˝ ÷’

¤√÷∞±ı ‹Ë‰ı …¥fiı ‹Î‚Î Œıfl‰‰Îfi˘ ±Îfl_¤ ¿›˘˝ ±fiı ’˘÷ÎfiÎ
±ÎÏl÷ …fi˘fiΠωÂıÊ Á¬fiı ±◊ı˝ ÷’ ±Îÿ›*. ’˘÷ı Á‰ÎflfiÎ «Îfl ‰Î√ı
fiÎËÌfiı ‹_Ïÿfl‹Î_ ’‘Îflı ±fiı ‹ÎfiÁÌ ’ÒΩ ÷◊Î ’ÒΩ ¿flÌ, ¿◊Î ‰_«Î‰ı ±fiı
‰Î÷˘ ¿flı ±fiı ÁÎ÷ ‰Î√ı K›Îfi‹Î_ ⁄ıÁÌ Ω› ÷ı ±Ï√›Îfl ‰Î√ı K›Îfi‹Î_◊Ì
Ω√ı. ’»Ì CÎıfl …‹‰Î Ω›. ÷ı‹Î_ ÿÒ‘fiÌ ¿Î_∞ ÷◊Î fl˘À·Ì …‹ı. ‹ÌÃ<_ ÷˘
’˘÷ı »ıS·Î_ CÎHÎÎ_ ‰Ê˘˝◊Ì …‹÷Î fiÏË. …‹Ìfiı ‹_Ïÿflı ’‘Îflı ±fiı ±ı¿◊Ì
’Î_« Á‘Ì K›Îfi‹Î_ ⁄ıÁı. ’»Ì ¿◊Î ¿flı. e·«_ÿ Âıà ’ÎÁı ¿◊Î ‰_«Î‰ı ±fiı
‰Î÷˘ ¿flÌfiı ‹Ë‰ÎfiÎ ËÏfl¤@÷˘fiı …ıfiı …ı‹ CÎÀı ÷ı‹ Á¬ ±Î’ı.
402 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

¿Î‹ ¿fl÷Î_ …‰_ ±fiı ¤√‰Îfi ¤…÷Î_ …‰_

Á_‰÷ 1951fiÎ ‹Î√Âfl ‹ÎÁ‹Î_ √˘ÓÕ‚fiÎ Ï‹VhÎÌ ’vÊ˘k΋
¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fiı ‹Ë‰Î ±ÎT›Î ±fiı ‹_Ïÿfl‹Î_ ±Î‰Ì ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi
¿flÌ ⁄ıÃÎ. ¤√÷∞ ±ı ‰¬÷ı K›Îfi‹Î_ ⁄ıÃÎ Ë÷Î. ’»Ì ÿÁ ‰Î√ı K›Îfi‹Î_◊Ì
∂ÃuÎ ±ıÀ·ı Ï‹VhÎÌfiı Ωı¥fiı ’Ò»u_ — ““Á¬Ì »˘ fiı ?””
I›Îflı Ï‹VhÎÌ ¿Ëı — ““‹ËÎflÎ… ! ±Î’fiÌ ÿ›Î◊Ì Á¬Ì »\_.””
’»Ì Ï‹VhÎÌfiı ‹_Ïÿfl‹Î_ flÎ¬Ì fl_√‰ÎfiÌ Áı‰Î ±Î’Ì ±fiı ’Î_« Ïÿ‰Á
flÎA›Î. …ı Ïÿ‰Áı Ï‹VhÎÌfiı √˘ÓÕ‚ …‰ÎfiÌ flΩ ±Î’Ì ÷ı Ïÿ‰Áı ÷ıfiı Á_¿S’
◊›˘ ¿ı ¤√÷∞ ’ÎÁı ’Î_« Ïÿ‰Á flèÎÎ, ’HÎ ¿o¥ ‰Î÷˘fi_ Á¬ fi ±ÎT›_.
÷ı Ïÿ‰Áı ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı ’ÎÁı ⁄ıÁÎflÌfiı ¿èÎ_ — ““lÌ∞‹ËÎflÎ…
Á˘‹·Î¬Î«flfiı ¿Ëı÷Î ¿ı ±Î ‹ÒÏ÷˝ ±_÷fl‹Î_ μ÷ÎflÌ ·ıΩı fiı ‰Î÷˘ Á_¤ÎflÌ
flάΩı. fiÏË ÷˘ ’»Ì fl˘‰_ ’ÕÂı.”” ±ı‰Ì ±_÷T≤˝ÏkÎfiÌ ‰Î÷˘ ¿flÌfiı ¿èÎ_ —
““¿Î‹ ¿fl÷Î_ …‰_ ±fiı ¤√‰Îfi ¤…÷Î_ …‰_.”” ±ı‹ ¿ËÌ √·√˘ÀÎfiÎ_ ⁄ı
e· Ë÷Î_ ÷ı ÷ıfiÎ ¿Îfi μ’fl ‹Ò¿Ìfiı ËV›Î.
Ï‹VhÎÌfiı ¤√÷∞fiÎ ±I›_÷ ≠ı‹◊Ì ±fi_÷ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤Y›Îfi_ Á¬
±ÎT›_ ±fiı ΩHÎı ¤√÷∞fiÌ Á΋ı … ±¬_Õ ⁄ıÁÌ flË̱ı ±ı‹ ‹fi‹Î_ ◊›_.
’»Ì ‹fi‹Î_ Á_¿S’ ◊›˘ ¿ı ÿıË ÿ⁄˝‚ »ı. ÷ı Ωı ÁÎv_ ◊Λ ÷˘ ¤√÷∞fiÌ
±ÎiÎÎ ≠‹ÎHÎı Áı‰Î ◊Λ. ÷ı ‰Î÷ ÷ı‹HÎı Â΋∞¤Î¥fiı ¿ËÌ ±fiı ¤√÷∞fiı
¿Ëı‰Î …HÎÎT›_. I›Îflı ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““±Î ÿıË ÷˘ Áÿ΋Π…ı‰˘ ◊ÎÂı,
’HÎ ±ZÎfl‘΋ ±Î’‰_ »ı.”” ±ı‹ ¿ËÌ ¿˘· ±ÎM›˘. Ï‹VhÎÌfiı ’HÎ ÂÎ_Ï÷
◊¥ ±fiı ºœ √Î_à ‰Î‚Ì ¿ı ÿıËfi_ √‹ı ÷ı ◊α˘, ’HÎ ¤√÷∞ flÎ∞ »ı ÷˘
±Î’HÎı ‘΋‹Î_ … ⁄ıÃÎ »Ì±ı. ‹ÎÀı ÿıËfiÎ ÿ—¬ı ÿ—¬Ì fi ◊Ή_.
’»Ì ¤√÷∞±ı Ï‹VhÎÌ ’ÎÁı ‹_ÏÿflfiÌ πÀ˘ ±Î‰Ì Ë÷Ì ÷ı μ’ÕΉÌ
±fiı ’˘÷ı ’HÎ ’Î_« πÀ˘ ‹Î◊ı ·Ì‘Ì ±fiı ‹_Ïÿfl‹Î_ √›Î. ±Î‹, Ï‹VhÎÌfiı
ÿ½fi, ‰Î÷˘ ±fiı Áı‰Îfi_ Á¬ ±Î’Ì Ï‰ÿΛ ¿›Î˝.
÷ı … Ïÿ‰Áı ¬ÎfiÿıÂÌ ËÏfl¤@÷˘ ’ÎÏÀ· ¿ı‰‚¤Î¥, ÿ√ΤΥ ‰√ıflı
ÿÁ …HÎÎ_ ⁄Î¥-¤Î¥ ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fiı ±ÎT›Î_. ÷ı‹fiı ’HÎ ’˘÷Îfiı CÎıfl
flÎ¬Ì ‰Î÷˘fi_ Á¬ ±ÎM›_ ±fiı ÂÎ_Ï÷ ’‹ÎÕÌ ÿÌ‘Ì.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 403

ωiÎÎfiÿÎÁ V‰Î‹Ìfi˘ »’ˆ›Î‹Î_ ±ZÎfl‰ÎÁ

÷ı … ‰Êı˝ ‰ˆÂά ‰Ïÿ ’Î_«‹fiı ⁄‘‰Îflı »’ˆ›Î‹Î_ V‰Î‹Ì
ωiÎÎfiÿÎÁ∞ ‹Î_ÿÎ ◊›Î. ±ı¿ … Ïÿ‰Á‹Î_ ‹_ÿ‰ÎÕ ⁄Ë … ‰‘Ì √›˘. ÷ı
Ïÿ‰Áı ÁÎ_…ı ¿˘ÃÎflÌ ≠¤ÿÎÁ ÷◊Î ’vÊ˘k΋«flHÎÿÎÁ ÷◊Î fiÎflΛHÎ-
«flHÎÿÎÁ∞ ÷◊Î flÎΩ ¤√÷fiı Á¤Î‹Î_ ‰Î÷˘ ¿flÌfiı ¿èÎ_ — ““lÌ∞‹ËÎflÎ…
±fiı ¤√÷∞ ’‘Îflı ¿ı ÷fl÷ …‰_ »ı. ˉı ¿o¥ ±‘Òfl_ fi◊Ì ±fiı ÿıË ’HΠˉı
flËıÂı fiÏË.””
’»Ì »Ãfiı Ïÿ‰Áı ±Ï√›Îfl ‰Î√ı lÌ∞‹ËÎflÎ… ±fiı ¤√÷∞ ÷◊Î
⁄ÌΩ ¿ıÀ·Î¿ Á_÷˘fiÎ_ ÿ½fi ◊›Î_. ±ıÀ·ı V‰Î‹Ì ωiÎÎfiÿÎÁ∞ ’◊ÎflÌ‹Î_
⁄ıÃÎ ◊¥fiı lÌ∞‹ËÎflÎ… ÷◊Î ¤√÷∞fiı ‹Y›Î ±fiı ÷fl÷ “…› V‰ÎÏ‹-
fiÎflΛHΔ ¿ËÌfiı ÿıË »˘ÕÌ ÿÌ‘˘ ±fiı ±ZÎfl‘΋‹Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ
Áı‰Î‹Î_ ⁄ıÁÌ √›Î. ¤√÷∞±ı ±‹ÿΉÎÿ‹Î_ ¿èÎ_ Ë÷_ ¿ı ωiÎÎfiÿÎÁfiı «Îfl
fiıhÎ ¤ı√Î_ ◊‰ÎfiÎ_ ⁄Î¿Ì Ë÷Î_ ÷ı ◊›Î_ ±fiı ˉı ¿o¥ ±‘Òfl_ fi◊Ì. ÷ı ÿıË
flËıÂı fiÏË. ÷ı ‰Î÷ ÁI› ◊¥.
±Î‰Ì flÌ÷ı ¤√÷∞ ‹ËÎflÎ…fiÎ ‹_Õ‚fiÎ ±ı¿ ±Ï÷ ‹ËÎfi Á_÷ ¿ı
…ı‹fiı …Õ¤fl÷, ¿ÿfl…, …fi¿ ¿ı …›ÿı‰ - …ıfiÌ μ’‹Î ±Î’˘ ÷ı Á‰ı˝ CÎÀÌ
¿ı, ±ı‰Î ‹ËΫ‹I¿ÎflÌ «ÏflhΉ΂Î, …ı‹HÎı ±ı¿Î_Ï÷¿ „V◊Ï÷ Á_’ÒHν ÏÁ©
¿flÌ. ±fiı¿fiı ¤√÷∞fiÌ ‹ÒÏ÷˝fiı ωÊı ΩıÕÌ, ±Î ·˘¿‹Î_ ÁI’vÊ ±ı …
‹˘ZÎfi_ ¶Îfl »ı ±ı ‰«fiÎQ≤÷fiÎ ÂOÿ˘ ∞‰‹Î_ μ÷ÎflÌ, ¤√÷∞fiÎ Á_⁄_‘◊Ì
‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝ ωÊı ±fiL›¤Î‰ı ΩıÕÎ¥, ¤„@÷ Á_’ÒHν ÏÁ© ¿flÌ. ‰‚Ì,
¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝ ÏÁ‰Î› ±L› ±Î¿Îfl‹ÎhÎfiı ωÊı Á_’ÒHν ±vÏ« ¿flÌ ‰ˆflÎB›
ÏÁ© ¿›˘˝. “¤√÷∞ ±ı … ’˘÷Îfi˘ ±ÎI‹Î »ı” ±ı‹ fiyÌ ¿flÌ, ÿıˤΉ◊Ì
ωfl@÷ ◊¥ iÎÎfi ÏÁ© ¿›* ±fiı hÎHÎı ±‰V◊΋Î_ ¤√‰Îfi ÏÁ‰Î› ⁄ÌΩı CÎÎÀ
… …ıfiı ◊÷˘ fiÏË ±ı flÌ÷ı ±¬_Õ flËÌ ‘‹˝ ÏÁ© ¿›˘˝. ±Î‰Î Á_’ÒHν ±ı¿Î_Ï÷¿
¤Î‰fiı ’Î‹Ì √›ı·Î, w_‰ÎÕı w_‰ÎÕı ¤√‰Îfifi_ ±¬_Õ ¤…fi ¿flfiÎfl, ±Î‰Î
Á_≠ÿΛfiÎ ±ı¿ ±Ï÷ ‹ËÎfi Á_÷, …ı‹fiı Œ@÷ “⁄_Ï՛Π⁄_Ï՛Δ ¿flÌ Ï÷flV¿Îfl
¿flÌ μ’ıZ›Î, ÷ı‹HÎı ±Î ·˘¿‹Î_ ’˘÷Îfi_ …ı ¿Î›˝ ó ±ı¿Î_Ï÷¿‹Î_ ΩıÕΉ_ ±fiı
±ı¿Î_Ï÷¿ ±˘‚¬Î‰‰Î ó ±ı ¿Î›˝ ¿flÌ, Ïÿ„B‰…› ¿flÌfiı ¤√÷∞fiÌ ‹ËÎfi
404 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

¿Ú’Î◊Ì ‹ËÎflÎ…fiÌ Á‹Ì’ı ‘΋‹Î_ ⁄ıÁÌ √›Î. Á_≠ÿΛ‹Î_ …ı Á‹…\ ±fiı

iÎÎfiÌ Ë÷Î ÷ı‹fiı ÷˘ CÎHÎÌ ¬˘À ·Î√Ì. ¿˘ÃÎflÌ ≠¤ÿÎÁ¤Î¥±ı ±Î
Á‹Î«ÎflfiÎ ¿Î√‚˘ √…flÎ÷‹Î_ Á‰˝ Ãı¿ÎHÎı ·A›Î.

ωiÎÎfiÿÎÁ∞fiÎ ±ZÎfl‰ÎÁ◊Ì Á‰˝hÎ ±ÂÎ_Ï÷

V‰Î‹Ì ωiÎÎfiÿÎÁ∞fiÎ ‘΋‹Î_ √›ÎfiÎ Á‹Î«Îfl √…flÎ÷‹Î_
¤√÷∞fiÎ Ëı÷‰Î‚Î Á_÷-ËÏfl¤@÷˘fiı ‹‚÷Î_ Á‰˝hÎ ±I›_÷ μÿÎÁÌfi÷Î
»‰Î¥ flËÌ ±fiı ΩHÎı ±Î¤ ÷ÒÀÌ ’Õu_ ˢ› ±fiı ±ÎŒ÷ ±Î‰Ì ˢ› ±ı‰_
ÿ—¬ Á‰ı˝fiı ◊›_. ¿ÎflHÎ ¿ı, ±Î‰Î ⁄Ë … Á‹◊˝ ±fiı ËΩfl˘fiı ¤√÷∞fiÎ
±ı¿Î_Ï÷¿’HÎÎfi˘ Ïfiç› ¿flΉfiÎfl ±fiı ±ı‹fiÌ ÁÎv ·˘¿·Î…, ‹Îfi-
±’‹Îfi, Á¬-ÿ—¬fiı Ã˘¿flı ‹ÎflfiÎfl ±fiı ÏÂfl ÁÎÀı ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ¿èÎÎ
≠‹ÎHÎı ÁÿÔ˚√v Áı‰Ì lÌ∞‹ËÎflÎ…fi_ ¤…fi ¿flfiÎfl ±Î‰Î ‹ËÎfi Á_÷ ¿ı
…ı ÁΑ÷Îfi_ V◊Îfi, I›Î√fiÌ ‹ÒÏ÷˝, ‘‹˝fiÎ ‘fl÷·, ¤„@÷fiÎ_ ’ÎhÎ, ±ı‹ Á‰˝
√HÎı Á_’Lfi ±ı¿Î_Ï÷¿ „V◊Ï÷‰Î‚Î Ë÷Î. ωiÎÎfiÿÎÁ∞fiÎ ±_÷‘νfi ◊‰Î◊Ì
¤√÷∞fiÎ ‹_Õ‚‹Î_ ÷˘ CÎHÎÌ … ¬˘À ’ÕÌ √¥. CÎHÎÎ_±ı ¤√÷∞ μ’fl
¿Î√‚˘ ·A›Î ±fiı ¤√÷∞±ı ’HÎ Á‰ı˝fiı ’h΢ ·¬Ì ÂÎ_Ï÷ ’‹ÎÕÌ.
±ÊÎœ ‹ÎÁ‹Î_ √˘ÓÕ‚◊Ì Ï‹VhÎÌ ’vÊ˘k΋ ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fiı ±ÎT›Î
±fiı ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi ¿flÌ ’ÎÁı ⁄ıÃÎ. ±ıÀ·ı ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““¿ı‹
CÎÕ̱ı CÎÕ̱ı ±Î‰˘ »˘ ?””
I›Îflı ÷ı‹HÎı ËÎ◊ ΩıÕÌ, ±Î_¬‹Î_ ±l ·Î‰Ì √ÿ˚√ÿ ¿oÃı ¿èÎ_ —
““‹ËÎflÎ… ! ωiÎÎfiÿÎÁ∞ ‘΋‹Î_ ’‘Λν ’»Ì ⁄‚÷flÎ ⁄Ë flËı »ı, ÷ı
·ÎèÎ ±˘·Î‰˘.”” ’»Ì ¤√÷∞ ÷ı‹fi˘ VfiıË Ωı¥fiı ±I›_÷ flÎ∞ ◊›Î ±fiı
±fiı¿ ≠¿Îflı ‰Î÷˘ ¿flÌ, ÿ˘œ Ïÿ‰Á flÎ¬Ì flΩ ±Î’Ì.
±ı … ‹ÎÁ‹Î_ ⁄Ì∞ ‰Îfl ’vÊ˘k΋ ŒflÌ ‰¬÷ ±ÎT›Î, I›Îflı ‰‚Ì
¤√÷∞ ‰œuÎ ±fiı ¿èÎ_ — ““Â_ ÿÎÀu_ »ı ÷ı ‰Îflı ‰Îflı ±Î‰˘ »˘ ?”” ±ı‹
¿ËÌfiı ’»Ì ‹Y›Î. √˘ÓÕ‚◊Ì ±ËŸ Á‘Ì ±Î‰‰Îfi˘ ÿÎ¬Õ˘ ¿flfiÎfl, ±Î‰Î
l©Î‰Î‚Îfiı ¤√÷∞±ı ≠ÁÎÿÌ ±Î’Ì …‹ÎÕuÎ ±fiı hÎHÎ Ïÿ‰Á flάÌ,
‰Î÷˘ ¿flÌ ÂÎ_Ï÷ ’‹ÎÕÌ.
Á_‰÷ 1952fiÎ ‹Î√Âfl ‹ÎÁ‹Î_ ¿˘ÃÎflÌ ≠¤ÿÎÁ¤Î¥ ÷◊Î ‹˘÷Ì
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 405

¤√÷ flÎ…\·Î◊Ì ‹Ë‰Î ±ÎT›Î. ÷ı ‰¬÷ı ‹_Ïÿfl‹Î_ ⁄˛õ«ÎflÌ ‹Î›Î÷Ì÷Î-

fi_ÿ∞fi_ ‹_Õ‚ Ë÷_ ±fiı ¤√÷∞ ’ÎÁı fl˘… ⁄˛õ«ÎflÌ∞ ‰Î÷˘ ¿flΉı. ÷ı‹Î_
’HÎ ¿˘ÃÎflÌ ≠¤ÿÎÁ¤Î¥ ±ÎT›Î I›Îfl◊Ì ‰Î÷˘fi_ Á¬ ÁÎv_ ±ÎT›_; ¿ÎflHÎ
¿ı ¿˘ÃÎflÌ ¤√÷∞fiÌ ’ÒflÌ ÏfiWÃΉ΂Î, ±ıÀ·ı ¤√÷∞ ’HÎ ‘‹˝, iÎÎfi,
‰ˆflÎB› ±fiı ¤„@÷fiÌ ±·˙Ï¿¿ ‰Î÷˘ ¿fl÷Î.

’Ì…fiÎ …ıÃΤΥ ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fiı

±ı … ±flÁ΋Î_, ’Ì…‰Î‚Î …ıÃΤΥ …ı ‰Õ˘ÿflÎ ¿·Î¤‰fi‹Î_
¤HÎ÷Î ±fiı …ı‹fiı ‹˘÷̤ΥfiÎ ≠Á_√◊Ì ¤√÷∞fiı ωÊı ÏfiWÃÎ ◊¥ Ë÷Ì,
÷ı‹fiı ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fifiÌ CÎHÎÌ … ≥E»Î ◊¥. ’fl_÷ ¿˘¥fi˘ ÁÎ◊ fiÏË
±ıÀ·ı ±I›Îfl Á‘Ì …¥ Â@›Î fi Ë÷Î. ÷ı‹fiı ωÂ_¿fl¤Î¥±ı ‰Î÷ ¿flÌ —
““¤v«fiÎ ‹ËÎÂ_¿fl ÿ‰ıfiÎ ÿÌ¿flÎ √HÎ’÷fl΋¤Î¥fiı ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fifiÌ
⁄Ë … ≥E»Î »ı, ÷˘ ÷‹˘ ÷ı‹fiı ÷ıÕÌfiı ‹Ë‰Î Ω±˘.””
√HÎ’÷fl΋¤Î¥ «V÷ ÁIÁ_√Ì ±fiı ‰«fiÎQ≤÷fiÎ ΩHοÎfl Ë÷Î.
÷ı‹fiı ‰fl÷η‹Î_ ωÂ_¿fl¤Î¥fi˘ ›˘√ ◊›˘. Á¤Î‹Î_ ’flÎHÎÌ ¿ÚWHÎ-
∞‰fiÿÎÁ∞±ı ‰Î÷˘ ¿flÌ. ÷ı ÁÎ_¤‚Ì √HÎ’÷fl΋¤Î¥ ¿Ëı — ““’flÎHÎ̱ı
‰Î÷˘ ÷˘ ⁄Ë ÁÎflÌ ¿flÌ.””
I›Îflı ωÂ_¿fl¤Î¥±ı ¿èÎ_ — ““±Î ÷˘ Â_ ‰Î÷˘ ¿flı »ı ? ’HÎ
‹Ë‰Î‰Î‚Î ≠Î√∞ ¤√÷ CÎHÎÌ … ÁÎflÌ ‰Î÷˘ ¿flı »ı.””
I›Îflı √HÎ’÷fl΋¤Î¥fiı Ï…iÎÎÁÎ ◊¥ ¿ı ≠Î√∞ ¤√÷ B≤ËV◊ »÷Î_
±ı ’flÎHÎÌ ¿fl÷Î_ ÁÎflÌ ‰Î÷˘ ¿flı »ı ! ÷ı◊Ì ÷ı‹HÎı ’Ò»u_ — ““±ı ≠Î√∞
¤√÷ ¿˘HÎ »ı ?””
±ıÀ·ı ωÂ_¿fl¤Î¥±ı ¿èÎ_ — ““±ZÎfl⁄˛õ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ
’fl‹ ¿Ú’Î’ÎhÎ ‹Ë‰ÎfiÎ ÿfl∞ ¤√÷ »ı.””
I›Îflı √HÎ’÷fl΋ ¿Ëı — ““Á‹ˆ›Î‹Î_ ¿ı‹ ±Î‰÷Î fi◊Ì ?””
ωÂ_¿fl¤Î¥±ı ⁄‘Ì ‰Î÷ ω√÷◊Ì Á‹Ω‰Ì ¿ı ““÷ı‹fiı ÷˘ ±Î«Î›˝
‹ËÎflÎ…fi˘ ’hΠˢ› ±fiı ÷ıÕΉı ÷˘ … ±Î‰ı »ı. ¿ÎflHÎ ¿ı, ±ı‹fiÌ ’λ‚
÷˘ ·Î¬˘ ‹ÎHÎÁ˘ Œflı »ı, ±ı‰Î ±ı «‹I¿ÎflÌ ’vÊ »ı. ±fiı ±ı‹fiı ±ı‹ Ωı
Á‹ˆ›Î‹Î_ ±Î‰ı ÷˘ Á‹ˆ›Î‹Î_ Á¤Î … ÷ı‹fiÎ ±ÎÁfiı ◊Λ. ±Î◊Ì, ⁄ÌΩfiı
406 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

±Î v«ı fiÏË ±fiı μ’ÎÏ‘ ¿flı. …ı◊Ì Œ@÷ ‹ËÎflÎ… ÷ıÕΉı I›Îflı ±Î‰ı ÷˘
¿˘¥fiı ¿o¥ ¿Ëı‰Î’b_ flËı fiÏË.”” ±Î‹ ‰Î÷ ¿flÌ, ±ıÀ·ı √HÎ’÷fl΋¤Î¥fiı
÷ı‹fiÎ_ ÿ½fifiÌ ≥E»Î ◊¥. ’»Ì ωÂ_¿fl¤Î¥±ı ¿èÎ_ — ““±ı‰˘ ÁÎfl˘
Á_√Î◊ ËÂı I›Îflı ÷‹fiı …HÎΉÌÂ.””
ωÂ_¿fl¤Î¥fiı ÷ηΉı·Ì ·Î√Ì ¿ı ±Î ‹‹ZÎfiı Ωı ¤√÷∞‹Î_ Ëı÷
◊Λ ÷˘ ÁÎv_. ±ıÀ·ı ÷ı‹HÎı …ıÃΤΥfiı ¿·Î¤‰fi‹Î_ ‹‚Ìfiı ‰Î÷ ¿flÌ ¿ı
““Ωı ÷‹ı √HÎ’÷fl΋ ÁÎ◊ı ‹Ë‰Î Ω±˘, ÷˘ ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi ’HÎ ◊Âı
±fiı √HÎ’÷fl΋fi˘ ’HÎ ‹fi˘fl◊ ÏÁ© ◊Âı.”” …ıÃΤΥ±ı ÷fl÷ … …‰Îfi_
fiyÌ ¿›*.
…ıÃΤΥ ¤v« ±ÎT›Î ±fiı ‹_Ïÿfl‹Î_ ∂÷›Î˝ ±fiı √HÎ’÷fl΋¤Î¥fiı
‹Y›Î. ’»Ì ÷ı‹fiı √HÎ’÷fl΋¤Î¥ ’˘÷Îfiı CÎıfl ÷ıÕÌ √›Î. ÷ı ⁄_fiı ‹ıÕı
⁄_√·Ì‹Î_ ⁄ıÁı ±fiı …ıÃΤΥ ÷ı‹fiı ‰«fiÎQ≤÷ ó ≠√À ±ı¿Î_Ï÷¿
ÁI’vÊfiÎ ‹ÏË‹ÎfiÎ_ ó ¿œÎ‰Ì ‰Î÷˘ ¿flı. ±ı‹ hÎHÎ Ïÿ‰Á I›Î_ flèÎÎ ±fiı
√HÎ’÷fl΋fiı ‹Ë‰Î ±Î‰‰Î fiyÌ ¿flÎT›_. √HÎ’÷fl΋fiı ‰«fiÎQ≤÷˘ CÎHÎÎ_
¬flÎ_ ¿oÃı Ë÷Î_, ’HÎ ±Î‰Î ‹‹˝fiÎ ÂOÿ˘ ±ı¿Î_Ï÷¿ ωfiÎ Á‹Ω‰ı ¿˘HÎ ?
±Î◊Ì …ıÃÎ ¤√÷fi˘ Á‹Î√‹ ◊‰Î◊Ì ÷ı‹fiı ⁄Ë … ±Îfi_ÿ ◊›˘.
’fl_÷ √HÎ’÷fl΋¤Î¥fiı ÷ı‹fiÎ Ï’÷ÎlÌ ‹Ë‰Î …ıÀ·ı »ıÀı …‰ÎfiÌ
÷˘ flΩ ±Î’ı fiÏË. ±ıÀ·ı flÎhÎı ÷ı‹HÎı Ï’÷ÎlÌ μ’fl Ï«ßÌ ·¬Ì ¿ı ““Ë_
‹Ë‰Î ⁄_ÿfl ≠Î√∞ ¤√÷fiÎ_ ÿ½fi ¿fl‰Î Ω™ »\_. ÷˘ ‹ÎflÌ ÏŒ¿fl ¿fl¢
fiÏË.”” ±ı ≠‹ÎHÎı ÷ı ÷◊Î …ıÃΤΥ ÷◊Î μ‹flıÃfiÎ ÷·ÎÀÌ …ı¿ÚWHÎ ¤| hÎHÎı
…HÎÎ fiÌ¿‚Ì flÎ÷fiÌ √ÎÕÌ‹Î_ ⁄ıÁÌ ‰·ÁÎÕ ∂÷›Î˝. I›Î_ ±ı¿ ⁄˛ÎõHÎfiı CÎıfl
μ÷Îfl˘ ¿›˘˝ ±fiı ’»Ì ‰ËÎHΉ΂ΠÁÎ◊ı fiyÌ ¿flÌ, ‹Î√Âfl ÁÏÿ 10fiÌ
flÎhÎı ‹Ë‰Î …‰Î ‰ËÎH΋Î_ ⁄ıÃÎ.

¤√÷∞ fiΉfiı ’Îfl μ÷Îflı »ı

ÁÏÿ ±ı¿ÎÿÂÌfiÌ ‰Ëı·Ì Á‰Îflı ‰ËÎHÎ «ÎS›_ ±fiı ‰·ÁÎÕfi˘ Ï¿fiÎfl˘
»˘Õu˘. ‰ËÎHÎ ±‘‰E«ı ±ÎT›_ I›Îflı ÿÏfl›Î‹Î_ ÷˘ŒÎfi …⁄fl…V÷ Âw ◊›_.
‰ËÎHÎ ÷˘ μ’fl-fiÌ«ı ◊Λ ±fiı Áœfi_ ¿o¥ Ãı¿Îb_ flËı fiÏË. ±Î◊Ì ÀoÕı·ı
¿èÎ_ — ““¤Î¥ ! ˉı ÷˘ ∂√›Î˝fi˘ ±Îfl˘ fi◊Ì, ‹ÎÀı ÷‹ÎflÎ ≥WÀÿı‰fiÌ
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 407

≠Î◊˝fiÎ ¿flÌ S›˘. ¤√‰Îfi ⁄«Î‰ı ÷˘ ⁄«ÎÂı.””

±Î◊Ì, √HÎ’÷fl΋ ÷˘ ¬Ò⁄ √¤flΛÎ, ’HÎ …ıÃΤΥ±ı ‘Ìfl… ±Î’Ì
±fiı ¿èÎ_ — ““±Î’HÎı ÷˘ ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fiı …¥±ı »Ì±ı, ÷ı ¿o¥ ±ı‹
‰ËÎHÎfiı Õ>⁄‰Î ÿıÂı ?”” ±ı‹ ¿ËÌ ’˘÷ı “‹ÎflÎ TËηÎ∞ Â_ TËη’ ÿÌÁı flı,
÷ıfi˘ Á_√ ÂÌÿ ÷∞±ı,” ÷◊Î “‹ıflı ÷˘ ±ı¿ ÷‹ËÌ ±Î‘Îfl,” ±ı‰Î_ ⁄ı-hÎHÎ
¿Ì÷˝fi˘ √ΛÎ_ ±fiı ¤√‰ÎfifiÌ ‹fl∞ ωfiÎ ÁÒ¿<_ ’Î_ÿÕ<_ ’HÎ Ë·÷_ fi◊Ì
±ı‰Ì ¿÷ν’HÎÎfiÌ CÎHÎÌ¿ ‰Î÷˘ ¿flÌ ÂÎ_Ï÷ ’‹ÎÕÌ. ’HÎ ‹fi‹Î_ ’˘÷Îfiı ±ı‹
◊›_ — ““±Î‰Î ·ZÎÎÏ‘’Ï÷fiÎ ÿÌ¿flÎfiı ‰√fl ¿èÎı Ë_ ÁÎ◊ı ·ÎT›˘, ÷ı Ωı ¿o¥¿
◊Âı ÷˘ ¿Ëı‰Îfi_ flËÌ …Âı.”” ±Î◊Ì, ‹fi˘‹fi ¤√÷∞fiÌ ⁄Ë … V÷Ï÷ ¿flÌ.
◊˘ÕÌ ‰Îflı ÷˘ŒÎfi ÂÎ_÷ ’ÕÌ √›_. ‰ËÎHÎ ÷˘ŒÎfi‹Î_ ‹Ë‰Î ⁄_ÿfl
‹Ò¿Ìfiı ΩŒflÎ⁄Îÿ ÷flŒ ’ˢÓE›_ Ë÷_, ÷ıfiı ’λ\_ Ëo¿ÎflÌ ÷ıflÁfiÌ Á‰Îflı
‹Ë‰Î ⁄_ÿfl ÁËÌÁ·Î‹÷Ì◊Ì ’ˢÓE›Î. √HÎ’÷fl΋fiı …ıÃΤΥfiÌ ¬flÌ
ÏfiWÃÎ ±fiı ¤√÷∞fiÎ ±·˙Ï¿¿ ≠÷Î’fiÌ ≠÷ÌÏ÷ ◊¥.
⁄_ÿfl◊Ì fiÌ¿‚Ì ¤Î√˘‚ı ’ˢÓE›Î ±ıÀ·ı …ıÃΤΥ±ı ¿èÎ_ — ““¤√÷∞
‹_Ïÿfl‹Î_ ËÂı ±fiı ÁΑ, ⁄˛õ«ÎflÌ, ËÏfl¤@÷˘fiÌ Á¤Î ¤flÎ¥ ËÂı. ÷ı
Á¤Î‹Î_ ¤√÷∞fiı ÿoÕ‰÷ ◊Âı fiÏË, ‹ÎÀı ±ËŸ … ¿flÌ S›˘. ±ı ’˘÷ı ÷˘
±_÷›Î˝‹Ì »ı ±ıÀ·ı ‹ÎfiÌ ·ıÂı.”” ±ı‹ ¿ËÌ hÎHÎı±ı ¤Î√˘‚ı ÿoÕ‰÷ ¿›Î˝ ±fiı
’»Ì ‹_Ïÿfl‹Î_ √›Î.
‹_Ïÿfl‹Î_ ‹Î›Î÷Ì÷Îfi_ÿ∞fi_ ‹_Õ‚ Ë÷_. ÷ı‹Î_ ⁄˛õ«ÎflÌ ±ZÎflÎfi_ÿ,
ËÏflV‰w’Îfi_ÿ, ËÏfl‰S·¤Îfi_ÿ, ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ (√œÕÎ) ‰√ıflı Ë÷Î ±fiı
Á¤Î ¤flÎ¥fiı ⁄ıÃÌ Ë÷Ì. hÎHÎı …HÎ΋Î_◊Ì ¿˘¥±ı ¤√÷∞fiı Ωı›ı·Î fiÏË,
’HÎ …ıÃΤΥfiı ’Ì…fiÎ ‹_Ïÿfl‹Î_ ÿ½fi ◊›ı·Î_ ±ıÀ·ı ÷ı‹HÎı ÷fl÷ ±˘‚¬Ì
·Ì‘Î ±fiı ÿ½fi ¿flÌ ‹Y›Î ±fiı CÎHÎÌ … ÂÎ_Ï÷ ◊¥.
’»Ì ¤√÷∞ Á¤Î‹Î_◊Ì ∂ÃuÎ ±ıÀ·ı √HÎ’÷fl΋¤Î¥ ’√ı ·ÎB›Î.
Á¤Î‹Î_ ⁄˛õ«ÎflÌ Á‰ı˝ √HÎ’÷fl΋¤Î¥fiı ±˘‚¬ı ±ıÀ·ı ÷ı‹fiÎ ÁÎv
flÁ˘¥fiÌ ÷…‰Ì… ¿flÌ. ’»Ì √HÎ’÷fl΋¤Î¥, …ıÃΤΥ ÷◊Î …ı¿ÚWHÎ ¤|
ó hÎHÎı› ¤√÷∞fiı CÎıfl √›Î. ¤√÷∞±ı √HÎ’÷fl΋fi˘ ËÎ◊ ’¿Õu˘ ±fiı
¬Ò⁄ flÎ∞’˘ ⁄÷ÎT›˘. √HÎ’÷fl΋¤Î¥ ÷˘ ±Î ’vÊfi˘ ’˘÷ÎfiÎ ÷flŒfi˘
±ÎÀ·˘ VfiıË Ωı¥fiı ω«Îfl‹Î_ ’ÕÌ √›Î ¿ı ≠◊‹ ±˘‚¬ÎHÎı … ¤√÷∞fiı
408 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

‹ÎflΠωÊı ±ÎÀ·˘ ¤Î‰ @›Î_◊Ì ? ¤√÷∞ ÷ı‹fi˘ Á_¿S’ ΩHÎÌfiı ⁄˘S›Î —
““√HÎ’÷fl΋¤Î¥ ! ÷‹ı ÷˘ ’Ò‰˝fiÎ ›˘√¤˛WÀ »˘, ÷ı ±‘Òfl_ ’Òfl_ ¿fl‰Î
±ÎT›Î »˘.”” ±ı‹ ±_÷flfiÌ ‰Î÷ ¿flÌ. …ıÃΤΥfiı ‰Õ˘ÿflÎfiÎ ÷‹Î‹
Á‹Î«Îfl ’Ò»uÎ ±fiı ÷ı‹fiı ’HÎ ÂÎ_Ï÷ ¿flΉÌ.
’»Ì ¤√÷∞ ‹_Ïÿfl‹Î_ ±ÎT›Î. Á˙ …Q›Î. ’»Ì Á¤Î ◊¥. I›Îflı
…ı¿ÚWHÎ ¤|ı ¤√÷∞fiı ¿èÎ_ — ““±Î √HÎ’÷fl΋fiı ÷‹Î‹ ‰«fiÎQ≤÷ ¿oÃı »ı
±fiı ¤v«fiÎ ·ZÎÎÏ‘’Ï÷ ‹ËÎÂ_¿fl ÿ‰ıfiÎ ’hÎ »ı ±fiı » ¤Î¥±˘ »ı.””
±ı‹ ±˘‚¬ÎHÎ ±Î’Ì.
I›Îflı ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““±ı‹fiı Ë‹HÎÎ_fi_ @›Î_ »ı ? ±ı‹fiı ÷˘
’Ò‰˝…L‹fi_ »ı ±fiı ›˘√¤˛WÀ »ı.”” ±ı‹ ¿ËÌfiı ’»Ì ‰«fiÎQ≤÷fiÌ ‰Î÷_
¿flÌ. ¤√÷∞±ı √HÎ’÷fl΋¤Î¥fiı ’Ò»u_ — ““±Î ‰Î÷ ¿›Î ‰«fiÎQ≤÷‹Î_
±Î‰ı »ı ?”” I›Îflı √HÎ’÷fl΋ı ±ı ‰«fiÎQ≤÷fi_ fi΋ ¿èÎ_. ±ıÀ·ı ¤√÷∞
⁄Ë … flÎ∞ ◊›Î ±fiı ¿èÎ_ — ““÷‹˘±ı ‰«fiÎQ≤÷fiÎ ÷Îfl ¿ÎœÌ flÎA›Î »ı;
ˉı ÁÎ_¿‚Ì √Ò_◊‰ÎfiÌ »ı. ÷ı ◊Λ ±ıÀ·ı ’Òfl_ ◊›_ ¿Ëı‰Î›.”” ±ı‹ ¿ËÌ ⁄ı-
hÎHÎ ‹tÎfiÎ_ ‰«fiÎQ≤÷˘ ‰_«ÎT›Î_ ±fiı ‰Î÷˘ ¿flÌ.

Á_÷ flÎ∞ ◊Λ I›Îflı ¤√‰Îfi ±Î’ı »ı

Á‰Îflı ‰Ëı·Î «Îfl ‰ÎB›ı √HÎ’÷fl΋¤Î¥, …ı¿ÚWHÎ, …ıÃΤΥ
¤√÷∞fiı CÎıfl √›Î. ¤√÷∞ ∂ÃÌfiı ÷ı‹fiı ‹Y›Î ±fiı μCÎÎÕı ÂflÌflı
¬ÎÀ·Î‹Î_ ⁄ıÁÌfiı CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ. ’»Ì ÷ı Á‰ı˝fiı ‹Î·HÎ fiÿ̱ı fiÎˉÎ
‹˘¿S›Î ±fiı ’˘÷ı ’HÎ ÁÎ◊ı fiÎˉΠ’‘Λν. ¤√÷∞ ±ı¿ »Ì’fl μ’fl ⁄ıÁÌ
fiÎË÷Î Ë÷Î ±fiı …ıÃΤΥ fi‰flΉ÷Î Ë÷Î. √HÎ’÷fl΋¤Î¥ ÷◊Î …ı¿ÚWHÎ
ËıÉÎÁ fiÎèÎÎ. ’»Ì fiÎËÌfiı ‰Î÷˘ ¿fl÷Î CÎıfl ±ÎT›Î ±fiı ¿’ÕÎ_ ⁄ÿ·Î‰Ì,
‹_Ïÿfl‹Î_ ±Î‰Ì ’ÒΩ ¿flÌ. ’»Ì e·«_ÿ¤Î¥±ı “‰«fiωϑ”fiÌ ¿◊Î Âw ¿flÌ.
÷ı‹Î_ ¤√÷∞fiÌ ≠ıflHÎÎ◊Ì ¿◊ÎfiÌ Âw±Î÷ … fiÌ«ıfiÎ “¿Õ‰Î”◊Ì ◊¥ —
Á_÷fiı Á˘Ó’̱ı Á‰ı˝ ±Î’b_∞, ±ı◊Ì ±_÷flΛ fi flά̱ı ±b∞;
¿fḻı √‹÷_ ÁΫΠÁ_÷ ÷b_∞, ÷˘ Á_÷ ±I›_÷ flÎ∞ ◊Λ CÎb_∞.
CÎb_ flÎ∞ ¿flÌ Á_÷fiı, ¿ˆÓ¿ ’΋̛Π’fl‹ ‘΋;
Á_÷ ωfiΠ¢‘Ì …\±˘ ÁC΂ı, ¿Ë˘ ¿ıfi_ ÁflÌ›_ ¿Î‹.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 409

…ı‹ fiΉ ωfiÎ fiÌflÏfiÏ‘‹Î_, fi◊Ì ÷fl‰Î ±L› μ’Λ;

÷ı‹ Á_÷ ωfiÎ Á_ÁÎfl ÷fl‰Î, ÂÌÿ ≥E»ı ¿˘¥ μfl‹Î_›.
’»Ì ¤√÷∞±ı ‰Î÷ ¿flÌ —
““lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ⁄Á˘ ⁄ÎÁà ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ≠.54 ±fiı ‹.54 ±ı ⁄ı
‰«fiÎQ≤÷ ‹˘ZÎfiÎ_ ¿èÎÎ_ ±fiı ÿÌfiÎfiÎ◊ ¤|fiı ’HÎ ±ı ⁄ı … ’˘÷ÎfiÎ_
¿fl‰ÎfiÌ ±ÎiÎÎ ¿flÌ. ‰‚Ì, √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ÷˘ ±ı¿ ‰¬÷ ≠.54‹_
‰«fiÎQ≤÷ ’Î_« ‰Îfl ·Î√À ‰_«ÎT›_ ±fiı ÁÒ÷Î Ë÷Î ÷ı ⁄ıÃÎ ◊¥fiı ‰Î÷ ¿flÌ —
“±Ë˘ ! ±Î ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ÷˘ ‹ËÎflÎ…ı ‹˘ZÎfi_ ¶Îfl … ÿı¬ÎÕÌ ÿÌ‘_. ±Î
‰«fiÎQ≤÷ …ıfiı fiÏË Á‹Ω÷_ ˢ› ÷ıfiÎ_ ¿fl‹ eÀuÎ_ ΩHΉÎ_.” ‹ÎÀı F›Îflı
ÁΫΠÁ_÷ ‹‚ı »ı I›Îflı ±_÷flfiÎ ÏhÎω‘ ÷Î’ À‚ı »ı ±fiı ±iÎÎfiw’Ì
±_‘Îv_ fiΠ◊Λ »ı ±fiı ’˘÷ÎfiÎ Â© V‰w’fiÌ ±˘‚¬ÎHÎ ◊Λ »ı.
““ÏfiW¿‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ’HÎ ±Î ¿Õ‰Î‹Î_ ¿èÎ_ — “±ı‰Î ÁΫΠÁ_÷ ÁÎ◊ı
¿˘¥ ’HÎ Ω÷fi˘ ±_÷flΛ fi flά̱ı ±fiı ±ıfiı Á‰˝V‰ Á˘Ó’Ìfiı ±ıfi_ √‹÷_
¿fḻı, ÷˘ flÎ∞ ◊¥ Ω›.” Á_÷ flÎ∞ ◊Λ I›Îflı ’˘÷ÎfiÌ ’ÎÁı ¤√‰Îfi
ˢ› ÷ı ±Î’Ì ÿı. …ı‹ ⁄Î’fiΠˈ›Î‹Î_ VhÎÌ »ı ÷ı »˘¿flÎ_fiı ±Î’ı »ı; ÷ı‹
Á_÷fiÎ xÿ›‹Î_ ÷˘ ¤√‰Îfi … »ı, ÷ı ’˘÷ÎfiÎ ±ÎÏl÷fiı ±Î’ı »ı. ’HÎ
ÁΫΠÁ_÷fiı flÎ∞ ¿fl‰Î ⁄Ë ¿ÃHÎ »ı. ±Î ÿıËfiÎ F›Îflı «Òflı«ÒflÎ ◊›Î I›Îflı
V‰Î‹Ì flÎ∞ ◊›Î »ı. ‹ÎÀı Ωı Á_÷fi_ √‹÷_ ¿fḻı ±fiı ±fiT≤Ïk΋Î_ flË̱ı
÷˘ flÎ∞ ◊¥fiı ‹˘… ±Î’Ì ÿı »ı. …ı‹ …ı‹ ±ı ¤@÷ Á_÷fi˘ √HÎ ·ı, ÷ı‹
÷ı‹ ±ıfiÌ ¤„@÷ T≤Ï© ’΋÷Ì Ω› »ı. ±ı‰Î ‹˘ÀÎ’vÊ Ωı flÎ∞ ◊¥ Ω›
÷˘ √‹ı ÷ı‰Î ‹Ï·fi Á_V¿Îfl ˢ› ÷ı fiΠ’Î‹Ì Ω› ±fiı flÎ_¿ ˢ› ÷ı flÎΩ
◊Λ ±fiı ¤Ò_ÕÎ ≠ÎflO‘ wÕÎ_ ◊¥ Ω›.””120 ±ı‹ CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ.
√HÎ’÷fl΋fiÎ ¿ıÀ·Î¿ ≠ë˘fiÎ μkÎfl ¤√÷∞fiÌ ‰Î÷‹Î_ ◊÷Î √›Î,
±ıÀ·ı ¤√÷∞fiÌ ’flΉÎHÎÌ◊Ì ±ı‹fiı ¬Ò⁄ ÂÎ_Ï÷ ◊¥.

ÁI’vÊ Ë˘› I›Î_ ‹Î›Î ’HΠˢ› …

’»Ì ◊΂ ◊›Î, ±ıÀ·ı ’˘÷ı CÎıfl …‹‰Î √›Î ±fiı …‹Ìfiı ◊˘ÕÌ ‰Îfl
±Îfl΋ ·¥ ‹_Ïÿflı ±ÎT›Î. ’»Ì √HÎ’÷fl΋ ’ÎÁı ≠◊‹ ÁÎfl_√’flfi_ 7‹_
120. √.≠. 58.
410 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

‰«fiÎQ≤÷ ‰_«ÎT›_ ±fiı ‰Î÷ ¿flÌ —

““±Î ‰Î÷ ÷˘ lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ¿fl΋÷ …ı‰Ì ¿ËÌ »ı. Ωı ¬flı¬flÎ
ÁI’vÊ ‹Y›Î ËÂı, ÷˘ ≥„Lƒ›˘fiÌ ‘ÎflÎ ¿<_ÏÃ÷ ◊Âı ±fiı …√÷fiÎ CÎÎÀ
±˘»Î ◊Âı; ±ıÀ·_ ÷˘ ±ıfiÌ Á‹Ì’‹Î_ ±Î‰‰Î◊Ì ◊Λ »ı. I›Îflı ÷ıfi˘ Ωı
Ïfifl_÷fl Á‹Î√‹ ¿fḻı ÷˘ Â_ fi ◊Λ ? ±ı ω«Îfl‰_ flèÎ_. ±ı‰Î Á_÷ ÷˘ ÿıË,
≥„Lƒ›˘ ±fiı ‹fifiÎ ¤Î‰◊Ì Ωı÷Ωı÷΋Î_ ’fl ¿flÌ ’˘÷ÎfiÎ ¤Î‰fiı ’‹ÎÕÌ ÿı.
±Î ÷˘ ⁄Ë ‹˘ÀÌ ’ÿ‰Ì ’΋‰Îfi_ ¶Îfl »ı. ’HÎ ±ı ¶Îflı ±Î‰‰_ ¿ÃHÎ »ı;
¿ÎflHÎ ¿ı …ıfiı “⁄_Ï՛Δ ¿Ëı, “ÿfl∞” ¿Ëı, ÷ıfiı ωÊı ÁI’vÊ’b_ ’flÉ_, ±ı
‹fifiÎ ‹Îfiı·Î ÷‹Î‹ ‘‹˘˝fiı »˘Õ‰Î ⁄fl˘⁄fl »ı. …ıHÎı ±ı ‹fifiı ‹ÎflÌfiı
ÁI’vÊfiı ÁıT›Î »ı, ÷ıfi_ ¿Î‹ fiÌ¿‚Ì √›_ »ı. Ωı ±…\˝fifiı ’HÎ lÌ¿ÚWHÎ
¤√‰Îfiı ¿èÎ_ ¿ı ‚fl¸ œ◊ʸŸ˜ ¬Á⁄UàÿÖÿ ◊Ê◊∑¢§ ‡Ê⁄UáÊ¢ fl˝¡ – ±fiı ±…\˝fiı ±ı‹
F›Îflı ¿›* I›Îflı ÂÎ_Ï÷ ◊¥ ±fiı ¤√‰ÎfifiÌ ÁÎ◊ı ⁄ıÁÌfiı ±I›Îflı ’ÒΩ› »ı.
±Î ÁIÁ_√ flÎΩfiı fi◊Ì √‹÷˘, CÎflfiÎ ‹ÎHÎÁfiı fi◊Ì √‹÷˘, ≥„Lƒ›˘-
±_÷—¿flHÎfiı fi◊Ì √‹÷˘ ±fiı ‹Î›Î ÷˘ ’ıÀ ¿>Àı »ı ¿ı ‹ÎflÎ ËÎ◊‹Î_◊Ì √›˘.
F›Îflı ÁΫΠÁI’vÊ ‹‚ı, I›Îflı ‹Î›Î ¬Ì…ı. ω·Î·¤Î¥fiı …^fiÎ√œ
±Î‰‰_ ˢ› ÷˘ ¿˘¥ flÎ∞ fiÏË ±fiı ‹_⁄¥ ¿‹Î‰Î Ω› ÷˘ flÎ∞ ◊¥ ¤Î÷_
¿flÌ zı. ±ı‹ ‹Î›Î Ωı μ’ÎÕ ¿flı ÷˘ fiyÌ ΩHΉ_ ¿ı “ÁI’vÊ ‹Î›ÎfiÎ
ËÎ◊‹Î_◊Ì ∞‰fiı ·¥ ·ıÂı, ±ıÀ·ı ‹Î›Î μ’ÎÕ ¿flı.”
““ÁΫΠÁI’vÊfi˘ Á‹Î√‹ ∞‰fiı ÷˘ √‹ı »ı; ’HÎ ÿıË, ≥„Lƒ›˘,
‹fi, Á√Î_‰ËηÎ_ ±ÎÏÿ ‹Î›ÎfiÎ_ À˘‚ÔÎ_fiı √‹÷˘ fi◊Ì. ‹ÎÀı ÁI’vÊ Ë˘›
I›Î_ ‹Î›Î ’HÎ ’˘÷Îfi_ V‰w’ ≠√À ¿fl‰Î ¬Õı ’√ı ∂¤Ì ˢ›. ÷ıfiÎ◊Ì
‹Ò_{Ή_ fiÏË ±fiı ÁL‹¬fiÎ_ ’√·Î_ ·ı‰Î_, …ı◊Ì ∞‰ ∞÷Ì …Âı.””
±ı‹ CÎHÎÌ … ⁄‚fiÌ ‰Î÷ ¿flÌfiı …ı¿ÚWHÎ ’ÎÁı ⁄ı-hÎHÎ ‰«fiÎQ≤÷˘
‰_«ÎT›Î_ ±fiı ¿èÎ_ — ““‰Î_«‰ÎfiÌ œ⁄ ÁÎflÌ »ı. VQ≤Ï÷ flάÌfiı ‰Î_«‰_.”” ±ı‹
¿ËÌfiı ’˘÷ı ∂ÃuÎ ±fiı √HÎ’÷fl΋fiı ¿èÎ_ — ““ˉı ÷‹˘ ‰Î÷˘ ¿flΩı.””
’»Ì ¤√÷∞ CÎıfl ’‘Λν.
ÁÎ_…ı √HÎ’÷fl΋, …ı¿ÚWHÎ ÷◊Î …ıÃΤΥ hÎHÎı …HÎ CÎıfl ±ÎT›Î ±fiı
ÿ½fi ¿flÌ flÎ∞ ◊›Î. √HÎ’÷fl΋¤Î¥±ı ’˙ӱΠ±ÎM›Î ±fiı ¿èÎ_ — ““±Î
÷˘ Áÿ΋ÎfiÎ ÷Î_ÿ· »ı.””
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 411

¤√÷∞ ÷ı‹fiÌ Á΋_ Ωı¥ ËV›Î ±fiı ◊˘ÕÎ ’˙ӱΠ’˘÷ı …Q›Î ±fiı
⁄οÌfiÎ ’λΠ±ÎM›Î. ‰Õ˘ÿflÎ◊Ì Ï‰Â_¿fl¤Î¥±ı «_ÿfifiÌ √˘À̱˘
¤√÷∞ ÁÎv ‹˘¿·Ì Ë÷Ì, ÷ı ¤√÷∞fiı ±Î’Ì ±fiı flÎ∞ ¿›Î˝. ’»Ì Á‰ı˝
‹_Ïÿflı ±ÎT›Î. ‹_Ïÿflı ±Î‰Ìfiı ÁÎ_…fiÌ ¿◊΋Î_ ¤√÷∞±ı ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi_
±ÎA›Îfi ¿èÎ_ ±fiı flÎhÎı ±Ï√›Îfl ‰ÎB›Î Á‘Ì ¿◊Î ¿flÌ Ïfi›‹-«ıWÀÎ ¿flÌ
CÎıfl ’‘Λν.
⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı Á‰Îfl‹Î_ √HÎ’÷fl΋, …ıÃΤΥ, …ı¿ÚWHÎ «Îfl ‰ÎB›ı
¤√÷∞fiı CÎıfl ±ÎT›Î, I›Îflı ¤√÷∞ ¬ÎÀ·Î‹Î_ ⁄ıÁÌfiı K›Îfi ¿fl÷Î Ë÷Î.
◊˘ÕÌ ‰Îflı ∂ÃuÎ ±fiı √HÎ’÷fl΋fiı Ωı¥ ⁄Ë flÎ∞ ◊›Î ±fiı ¿èÎ_ —
““÷‹ÎflÌ ÷˘ ÷̉˛ l©Î »ı. ÷ı Ωı ÁI’vÊ‹Î_ ⁄fl˘⁄fl ΩıÕÎ¥ Ω±˘ ÷˘
÷I¿Î‚ Œ‚Âı.””
’»Ì Á‰ı˝ fiÎˉΠ√›Î. fiÎËÌfiı ‹_Ïÿfl‹Î_ ±Î‰Ì ’ÒΩ ¿flÌ. ÷ı Ïÿ‰Áı
√HÎ’÷¤Î¥±ı ÿÒ‘’ο-’ÒflÌfiÌ flÁ˘¥ ‹_Ïÿfl‹Î_ ±Î’Ì Ë÷Ì. flÁ˘¥ ÷ˆ›Îfl
◊¥ ±ıÀ·ı ⁄˛õ«ÎflÌ ‹Î›Î÷Ì÷Îfi_ÿ∞ ¿Ëı — ““’Ëı·Î_ ±Î ◊΂ ·¥
¤√÷∞fiı CÎıfl ±Î’Ì ±Î‰˘. ’»Ì ±Î’HÎı …‹Ì±ı.””
±ıÀ·ı …ıÃΤΥ ÷ı ◊΂ ·¥ ¤√÷∞fiı CÎıfl ±Î’Ì ±ÎT›Î. ’»Ì Á‰ı˝
…Q›Î. …‹Ìfiı √˘ÓÕ‚◊Ì Ï‹VhÎÌ ’vÊ˘k΋¤Î¥ ±ÎT›Î Ë÷Î ÷ı‹HÎı «Îfl-
’Î_« ‰«fiÎQ≤÷˘ ‰Î_E›Î_ ±fiı ’»Ì Á˙ ¤√÷∞fiı CÎıfl √›Î.
¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi ¿flÌ ⁄ıÃÎ ±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ‰Î÷˘ ¿fl‰Î ‹Î_ÕÌ.
‰Î÷‰Î÷‹Î_ … √HÎ’÷fl΋fiÎ ‘Îflı· ÷‹Î‹ Á_¿S’˘fiÎ μkÎfl ◊‰Î ‹Î_ÕuÎ
±ıÀ·ı ÷ı‹HÎı ¤√÷∞fiÌ ËÎ◊ ΩıÕÌ ⁄Ë … V÷Ï÷ ¿flÌ. I›Îflı ¤√÷∞±ı
¿èÎ_ — ““‹ÎflÌ ’ÎÁı ¿o¥ ±ˆr›˝ fi◊Ì. ’HÎ ‰Î÷˘ ¿flÌfiı Á_› ÷˘Õ<_ »\_. Ë_
¿_¥ ±_÷›Î˝‹Ì fi◊Ì, ’HÎ ‰Î÷˘ ¿v_ »\_ ±ıÀ·ı ÷‹ÎflÎ …ı‰ÎfiÎ Á_› »ıÿÎ¥
Ω› »ı.”” ±ı ≠‹ÎHÎı ±·˙Ï¿¿ Á¬ ±ÎM›_.
√HÎ’÷fl΋fiı ≠÷ÌÏ÷ ◊¥ ¿ı ‰÷˝‹Îfi¿Î‚ı ≠Î√∞ ¤√÷ …ı‰Î
±ı¿Î_Ï÷¿ ÁI’vÊ ±Î¬Î ÁIÁ_√‹Î_ ⁄ÌΩ ¿˘¥ fi◊Ì.

‰«fiÎQ≤÷ √.‹. 63
±ı¿ Ïÿ‰Á ‹_Ïÿfl‹Î_ Á¤Î‹Î_ ¤√÷∞±ı √HÎ’÷fl΋ ’ÎÁı √.‹.
412 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

63‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«ÎT›_ ±fiı ‰Î÷ ¿flÌ —

““±Î ‰«fiÎQ≤÷ ⁄‚ ’΋‰Îfi_ »ı. ÁIÁ_√ ÷˘ F›Îfl◊Ì ÁI’vÊfiÌ
±˘‚¬ÎHÎ ◊Λ ±fiı ÷ıfiı ωÊı ÏfiWÃÎ ◊Λ I›Îfl◊Ì ◊›˘ √HÎΛ. ’HÎ …ıÀ·Ì
l©Î Á˘÷˘ ±ı ∞‰ ÁI’vÊ‹Î_ ΩıÕΛ »ı ÷ıÀ·˘ ±ıfi˘ ∞‰ ⁄‚fiı ’΋ı »ı.
÷ı‰Î ⁄Ï‚›Î ËÏfl¤@÷fiÌ ≥„Lƒ›˘-±_÷—¿flHÎfiÌ T≤Ïkα˘ ∞‰fiÌ ÿ˘flÌ …
ÿ˘flΛ »ı ±fiı ≥„Lƒ›˘-±_÷—¿flHÎfiÌ T≤ÏkÎ fi˘¬Ì ±fiı ∞‰fiÌ T≤ÏkÎ fi˘¬Ì
±ı‰_ flËı÷_ fi◊Ì. ∞‰fiÌ …ı T≤ÏkΠˢ› ÷ı … ≥„Lƒ›˘-±_÷—¿flHÎfiÌ Ë˘›;
±ı‹ ⁄_fiı ±ı¿ ◊¥ Ω› »ı. ‹ÎÀı ¤√‰Îfi ±fiı ¤√‰ÎfifiÎ Á_÷ ÷ıfiı ωÊı
…ıfiı ≠ÌÏ÷ ˢ› ±fiı ÷ıfiÌ Áı‰Îfiı ωÊı …ıfiı ±Ï÷› l©Î ˢ› ±fiı
¤√‰ÎfifiÌ fi‰‘Î ¤„@÷±ı ›@÷ ˢ› ÷ı‰Îfi˘ ∞‰ ÷˘ ÷I¿Î‚ ±Ï÷›
⁄‚fiı ’΋ı »ı. ‹ÎÀı ∞‰fiı ⁄‚ ’΋‰Îfiı ±◊ı˝ ¤√‰Îfi ¿ı ¤√‰ÎfifiÎ
¤@÷fiÌ Áı‰Î ⁄fl˘⁄fl ⁄ÌΩı ¿˘¥ μ’Λ fi◊Ì. ±Ï÷› Áı‰Î, ±Ï÷›
l©Î ±fiı ‹ÎËÎIQ›iÎÎfiı ›@÷ ¤„@÷ ó ±Î hÎHÎ ÁΑfi◊Ì ∞‰ …ı‰˘ ⁄‚fiı
’΋ı »ı, ÷ı‰˘ ÷˘ ƒWÀÎ ±fiı ºU›fi˘ ω‰ı¿ V◊’Λ ±fiı ¿ÿΫ ƒWÀÎw’
flËı‰Î ‹Î_Õı ÷˘ ’HÎ ±ı‰Î ⁄‚fiı fi◊Ì ’΋÷˘. ¿ÎflHÎ ‹ËÎflÎ…ı ±Î√‚ ¿èÎ_
»ı ¿ı “ÁkÎÎw’ı flËı‰_ ÷ı ¿fl÷Î_ ’HÎ ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷ ¤ı‚ı ÿıË ‘flÌfiı flËı‰_
÷ı ±Ï÷› lıWà »ı. ±fiı fl¬ı ÁkÎÎw’ı flË̱ı ±fiı ’λ˘ ÿıË fi ‘flΛ ?”
÷ı ‹ÎÀı ‹ËÎflÎ…ı Á‹ˆ›Î, flÎÁ, μIÁ‰ ›˘∞ ’˘÷ÎfiÎ ¤@÷˘fiı ±¬_Õ ’˘÷ÎfiÌ
’ÎÁı … flÎA›Î »ı ±fiı ±Î‰Ì flÌ÷fiÌ ¤„@÷ Ϭ‰ÎÕÌ »ı. ‹˘ÀÎ ‹˘Àαı
’HÎ ±ı … ¿›* »ı. V‰Î‹Ì±ı ‹Î_ÿÎ ÁΑfiÌ ±fiı¿ ≠¿Îflı Áı‰Î ¿flÌ. ±‹˘±ı
’HÎ …^fiÎ√œ‹Î_ V‰Î‹ÌfiÌ ±fiT≤ÏkÎ ÁΫ‰Ì ±¬_Õ Áı‰Î ¿flÌ »ı. ‹ÎÀı
¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fiÌ Áı‰Î ⁄fl˘⁄fl ¿˘¥ ’H› fi◊Ì. ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fi˘
‹ÏË‹Î Á‹∞ ÷ı‹fiÌ Áı‰Î ¿fl‰Ì, ’HÎ ¿˘¥ flÌ÷ı ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı ±Î_ÀÌ ÷˘
’ÎÕ‰Ì … fiÏË ±fiı ÷ı‹fi˘ ƒ˘Ë ÷˘ ¿fl‰˘ … fiÏË.”” ±ı‹ CÎHÎÌ¿ ‰Î÷˘ ¿flÌ.
’»Ì √HÎ’÷fl΋fiı ≠ë ’Ò»‰Îfi˘ Á_¿S’ Ë÷˘ ±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı
¿èÎ_ — ““…ı ’Ò»‰_ ˢ› ÷ı ’Ò»˘. ‹ËÎflÎ… ±fiı V‰Î‹Ìfiı ±¬_Õ flÎA›Î »ı ÷ı
Á‰ı˝ ‰Î÷fiÎ …ı‹ »ı ÷ı‹ ¬·ÎÁÎ ◊Âı.””
I›Îflı √HÎ’÷fl΋ı ’Ò»u_ — ““‹ËÎflÎ… ! ±ZÎfl ¿˘HÎ »ı ?””
I›Îflı ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““Á‰Î˝‘Îfl …ı ±ZÎfl ÷ı … √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 413

V‰Î‹Ì »ı ±fiı ’vÊ˘k΋ ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ì »ı. √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì …\±˘

‹Ë΋@÷ »ı.””
±Î‰Ì flÌ÷fi˘ μkÎfl ÁÎ_¤‚Ì √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ‹Ë΋@÷ »ı ±ı CÎıÕ
M≤. 1
√HÎ’÷fl΋fiı ⁄ıÃÌ fiÏË. ÷ı ÷˘ ⁄ÌΩfiÎ ¿Ëı‰Î◊Ì √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı “‹Ò‚ ’flfiÌ
±ZÎfl” Á‹…÷Î Ë÷Î, ’HÎ ’˘÷ı ¿_¥ ⁄˘·Ì Â@›Î fiÏË. ÷ı‹… Á¤Î‹Î_ ’HÎ fi˘Ó‘
⁄Ì…\_ ¿˘¥ ¿o¥ ⁄˘·Ì Â@›_ fiÏË. Á˙ ÁÎ_¤‚Ì flèÎÎ.

√HÎ’÷fl΋fiı V‰Î‹Ì ±ZÎfl »ı ±ı‰˘ Ïfiç› ◊Λ »ı

Á¤Î ∂ÃÌ ±ıÀ·ı ËÏflV‰w’Îfi_ÿ∞ √HÎ’÷fl΋fiı ¬ÒHÎ΋Î_ ·¥ √›Î
±fiı ¿èÎ_ ¿ı ““±ZÎfl ÷˘ √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì »ı.””
I›Îflı √HÎ’÷fl΋ı ÷ı‹fiı À¿˘fl ¿flÌ — ““±Î‹ ¬Îfi√Ì‹Î_ ‹fiı ¿Ë˘ »˘,
÷ı Á¤Î‹Î_ ¿ı‹ ¿èÎ_ fiÏË ¿ı “√˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ‹Ò‚ ±ZÎfl »ı ?” ‹ÎÀı
÷‹ÎflÌ ‰Î÷ ‹fiı ‹ÎL› fi◊Ì ±fiı ¤√÷∞±ı …ı “√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ‹Ò‚
±ZÎfl »ı” ±ı ‰Î÷ Á¤Î‹Î_ ¿ËÌ ÷ı ‰Î÷ ÁÎ«Ì »ı.””
±ı‹ “V‰Î‹Ì ±ZÎfl »ı” ±ı ‰Î÷fiÌ CÎıÕ ÷ı‹fiı ÏfiÏç÷ ◊¥ √¥. ¿ÎflHÎ
¿ı Ωı √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ‹Ò‚ ±ZÎfl »ı ±ı ‰Î÷ ÁÎ«Ì Ë˘› ÷˘ Á¤Î‹Î_
¿fl‰Ì Ωı¥±ı. ‰‚Ì, ⁄˛õ«ÎflÌ ’HΠω¶Îfi Ë÷Î. ’fl_÷ Á¤Î‹Î_ ≠Ï÷’Îÿfi fi
¿flÌ Â@›Î ±fiı ÁÎ«Ì ‰Î÷fiı ¬˘ÀÌ ÃflΉ‰Î ¬Îfi√Ì‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ; ±ıÀ·ı ±ı
‹ÎL› ◊¥ Â¿Ì fiÏË. √HÎ’÷fl΋¤Î¥±ı ’λ‚◊Ì …ıÃΤΥfiı ±Î ‰Î÷
¿flÌ. I›Îflı …ıÃΤΥ±ı ÷ı‹fiı ¿èÎ_ — ““√‹ı ÷ı ≠¿Îflı ÷‹fiı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı
‰Î÷ Á‹Ω‰Ì ÷ı ⁄Ë ÁÎv_ ◊›_.””

…ıÃΤΥfiÌ ÷˘ ‰Î÷ … fi ¿Ëı‰Î›

⁄’˘flı √HÎ’÷fl΋, …ıÃΤΥ ‰√ıflı ¤√÷∞fiı CÎıfl √›Î ±fiı
¤√÷∞fiı ÿoÕ‰÷ ¿flÌ ⁄ıÃÎ. I›Î_ ¤√÷∞ ¿Ëı — ““√HÎ’÷fl΋ ±Îà ±ÎfiÌ
Á¬ ·¥fiı Ω› »ı ±fiı …ı¿ÚWHÎ ⁄ı ±ÎfiÌ Á¬ ·¥fiı Ω› »ı ±fiı …ıÃÎ
¤√÷fiÌ ‰Î÷ … fi ¿Ëı‰Î›. ±ıfiı ÷˘ ’ÒflÌ ÏfiWÃÎ ≠◊‹◊Ì … »ı.””
±ı‹ ¿ËÌfiı ’»Ì ¿èÎ_ — ““±Î √HÎ’÷fl΋ ›˘√¤˛WÀ »ı ±fiı ±Î
Ωı√ ÁÎfl˘ ◊›˘ »ı, ’HΠˉı ÁÎflÎ ÿı¿΂ Áı‰Âı ÷˘ ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝ ÏÁ©
414 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

◊Âı ±fiı Ωı ±ÁÿÔ˚¤Î‰ ËÂı ÷˘ Á_V¿Îfl ËÂı ÷ı ’HÎ À‚Ì …Âı.”” ±ı‹ CÎHÎÌ
ÁÒ«fiÎ ±Î’Ì.

CÎıfl …‰ÎfiÌ ±ÎiÎÎ

’»Ì CÎıfl …‰Îfi˘ ω«Îfl ¿›˘˝. ’HÎ ‰ËÎH΋Î_ ±Î‰÷Î_ ⁄Ë ËıflÎfi
◊›Î Ë÷Î ±ıÀ·ı √ÎÕÌ‹Î_ …‰_ ¿ı ¿ı‹ ÷ı ω«Îfl ¿fl‰Îfi˘ Ë÷˘. ±ıÀ·Î‹Î_
¤w«◊Ì ÷ı‹fiÎ Ï’÷ÎlÌ ‹ËÎÂ_¿fl¤Î¥fi˘ ¿Î√‚ ±ÎT›˘ — ““lÌ∞-
‹ËÎflÎ…fiÌ ≥E»Î◊Ì ÷‹ı √›Î »˘ ±fiı Á¬w’ı ’ˢÓE›ÎfiÎ Á‹Î«Îfl ‹Y›Î
»ı ÷˘ ˉı ¤√÷∞fi˘ Á‹Î√‹ ¿flÌ, ÁΫΠÁI’vÊ »ı ¿ı ¿ı‹ ÷ı ’ÒHν
÷’ÎÁ ¿flÌfiı ±Î‰Â˘.”” ±ıÀ·ıı CÎıfl ‰œuÎfiÌ ⁄Ì¿ Ë÷Ì ÷ı ±Î‚ÁÌ √¥.
’fl_÷ …ı¿ÚWHΤΥfiı flΩ ’ÒflÌ ◊¥ Ë÷Ì ±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı … ‰√fl ’Ò»uı
flΩ ±Î’Ì. I›Îflı Á˙±ı ¿èÎ_ — ““±‹˘±ı √ÎÕ̱ı …‰Î Ïfi‘νfl ¿›˘˝ »ı.””
I›Îflı ¤√÷∞ ËÁÌfiı ⁄˘S›Î — ““‰ËÎHÎı Ω±˘. ±Î ‰¬÷ı ÿ—¬ fiÏË
’Õı.”” ±ı‹ ±_÷›Î˝‹Ì’HÎı ¿èÎ_. ’»Ì ¤√÷∞fi˘ ωrÎÁ Ë÷˘ ±ıÀ·ı ÷ı‹
fiyÌ ¿›*. ⁄˛õ«Îfḻı ÿÒ‘fiÌ ’ÒflÌ ¤Î◊΋Î_ ±Î’Ì ±fiı Â΋∞¤Î¥±ı
‰ËÎHÎfiÌ ÷’ÎÁ ¿flÌ.
ÁÎ_…ı Á˙ ÷ˆ›Îfl ◊›Î. ¤√÷∞ ’HÎ ¤Î√˘‚ Á‘Ì ‰‚Ή‰Î √›Î.
⁄˛õ«Îfḻı ’ÎHÎÌfiÎ_ ‹˘ÀÎ_ ‹ÎÀ·Î_ ·ı‰flÎT›Î_ ±fiı ËÎ◊ ‘˘‰ÎfiÌ ‘Ò‚ ’HÎ
·ı‰flΉÌ. I›Îflı ¤√÷∞±ı ÷ı Ωı¥fiı ¿èÎ_ ¿ı ““±ıfiÌ …wfl fi◊Ì.””
⁄˛õ«Îfḻı …HÎÎT›_ — ““±‹Îflı …wfl ’ÕÌ”÷Ì. ’ÎHÎÌ ±fiı ‘Ò‚ ⁄_fiı
¬ÒÀuÎ_ Ë÷Î_.””
¤√÷∞ ±Î ‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ì ËV›Î ±fiı ¿èÎ_ — ““±Î ‰¬÷ı ⁄_fiıfiÌ
…wfl … fiÏË ’Õı, Ω±˘.”” ⁄˛õ«ÎflÌfiı ’HÎ ¤√÷∞fi˘ ±’Ò‰˝ ωrÎÁ.
±ıÀ·ı ‹ÎÀ·Î_ ’λÎ_ ·¥ √›Î.
¤√÷∞fiı Á˙±ı ¤Î√˘‚ı ÿoÕ‰÷ ¿›Î˝. ’»Ì ¤√÷∞ CÎıfl ’‘Λν
±fiı ’vÊ˘k΋ Ï‹VhÎÌfiı ⁄_ÿfl Á‘Ì ‰‚Ή‰Î ‹˘¿S›Î. ÷ı Ïÿ‰Á ’Òfi‹fi˘
Ë÷˘; ÷ı◊Ì Á‰Îflı «Îfl ‰ÎB›ı ‰ËÎHÎ Ëo¿Î›* ±fiı ÷ı … Ïÿ‰Áı ⁄’˘flfiÎ ⁄ı
‰ÎB›ı ‰ËÎHÎ ‰·ÁÎÕ ’Ë˘Ó«Ì √›_. ’»Ì √ÎÕ̱ı ⁄ıÃÎ. √HÎ’÷¤Î¥ ÷◊Î
…ı¿ÚWHÎ ¤w« ∂÷›Î˝ ±fiı …ıÃΤΥ ‰Õ˘ÿflÎ ∂÷›Î˝.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 415

‹Ë‰Î‹Î_ ‹Î›Î÷Ì÷Îfi_ÿ∞fiı ¤√÷∞fiı ωÊı CÎH΢ … ¤Î‰ ! ±ıÀ·ı

¤√÷∞fiı ±¬_Õ ‹_Ïÿfl‹Î_ flάÌfiı ‰Î÷˘ ¿flΉı ±fiı ’˘÷ı ’HÎ ÷ı‹fiÌ ÿflı¿
≠¿Îflı Áı‰Î ¿flı. ±Î‹, ¤√÷∞ ÷flŒfiÎ ≠ı‹ ±fiı ¤Î‰◊Ì, ¤√÷∞fiÌ
‰Î÷˘◊Ì “ÁI’vÊ ±ı … ¿S›ÎHÎfi_ ¶Îfl »ı ±fiı ±ı‰Î ÁI’vÊ ‰÷˝‹Îfi¿Î‚ı
¤√÷∞ »ı” ±ı‹ ÷ı‹fiı Ïfiç› ◊›˘.

‹Ë‰Î‹Î_ μ’ÎÏ‘
…ıÃΤΥ ’Ì… ’ˢÓE›Î. ’fl_÷ ¤√÷∞fiÎ Á‹Î√‹ ωfiÎ «ıfi ’Õı
fiËŸ. ±ı¿ ‰¬÷ ÿ½fi ¿flÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚Ì, ÷ı CÎΛ· ◊¥ √›Î.121 ±fiı
ŒflÌ ’λΠÿ½fi ¿fl‰ÎfiÌ ÷I’fl÷Î ◊¥. ±Î◊Ì, ’Ì…◊Ì Á_CÎ fiÌ¿‚Ì ‹Ë‰Î
…‰Îfi˘ Ë÷˘ ±ıÀ·ı ÷ı±˘ ‰Õ˘ÿflÎ◊Ì ’Ì… ±ÎT›Î.
’˘Ê ‹ÏËfi΋Î_, ’˘÷Îfiı ‹Ë‰Î◊Ì ±ÎT›Î ’»Ì Œ@÷ ’_ÿfl … Ïÿ‰Á‹Î_,
‰Á˘fiÎ «÷fl¤Î¥ ÷◊Î ¤Î¥·Î·¤Î¥ ’vÊ˘k΋ÿÎÁ, fiÎflHΤΥ ‹ÎV÷fl,
fiÏÕ›ÎÿfiÎ ÷·Á̤Υ, ‰S·¤¤Î¥, ·S·¤Î¥ ÷◊Î ’Ì…fiÎ ‹˘÷̤Υ
fiÎfiΤΥ Á˘fiÌ ‰√ıflı ‹_Õ‚ ‹Ë‰Î …‰Î ÷ˆ›Îfl ◊›_. ÷ı ÁÎ◊ı …ıÃΤΥ ’HÎ
÷ˆ›Îfl ◊›Î ±fiı Á˙ √œÕı ±ÎT›Î.
I›Î_ ÿ½fi ¿flÌ ‹Ë‰Î ’√ flV÷ı √ÎÕ<_ ¤ÎÕı ¿›* ±fiı Á_CÎ «ÎS›˘.
flV÷΋Î_ ¿Ì÷˝fi˘ ⁄˘·ı, ‰Î÷˘ ¿flı ±fiı ¿◊Î ◊Λ ó ±ı‹ ⁄˛õÏ¿S·˘· ¿fl÷Î_
¿ıŒ‹Î_ ‰÷ı˝. √΋ ±Î‰ı ±fiı ¿Ì÷˝fi˘ √Λ ±ıÀ·ı √΋·˘¿˘ ¤ı√Î ◊Λ ±fiı
¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi ◊Âı, ‰Î÷˘ Á_¤‚ÎÂı, ±ı ±Îfi_ÿ‹Î_ ‹V÷ ⁄fiı. ÷ı Á¬fi_
‰Hνfi ÷˘ …ıHÎı ±fi¤T›_ ˢ› ÷ı … Á‹∞ ¿ı. ·¬‰Î◊Ì ¿ı ‰Hνfi ¿fl‰Î◊Ì
÷ıfi˘ …ı‹ »ı ÷ı‹ ±Îfi_ÿ fi ±Î‰ı. ±ı‹ ¿fl÷Î_ ‹Ë‰Î ’ˢÓE›Î ±fiı √΋‹Î_
’ıÁ÷Î_ … “±˘flÎ ±Î‰˘ ‹ÎflÎ ·ıfl¬ÕÎ ·ıflÌ, ¿Ì‘˘ ÷‹ ÁÎv ‹ıÓ …√ ‰ıflÌ”
±ı ¿Ì÷˝fi √Î÷Î_ √Î÷Î_ √΋‹Î_ ±ÎT›Î ±fiı √΋ ‰E«ı ◊¥ ‹_Ïÿfl‹Î_ √›Î.
¤√÷∞ ‹_Ïÿfl‹Î_ ◊Î_¤·Îfiı ±œı·Ìfiı μkÎflÎÿı ‹¬Îflω_ÿı Ï⁄flÎ…‹Îfi
◊›Î Ë÷Î. ËÏfl¤@÷˘ …ı‰Î ±ÎT›Î ±fiı Ãο˘fl∞fiÎ_ ÿ½fi ¿fl÷Î Ë÷Î, I›Î_
¤√÷∞ ±ı¿ÿ‹ ∂ÃuÎ ±fiı Á˙fiı ¿èÎ_ — ““÷‹Îfl˘ Á΋Îfi μ’ÎÕ˘ ±fiı CÎıfl
«Î·˘.”” ±ıÀ·ı Á˙fiı ±ı‹ ◊›_ ¿ı ±Î‹ ±ı¿Î±ı¿ ¤√÷∞ CÎıfl ¿ı‹ ·¥
121. ÁÿÔ˚√v ⁄ÎHÎ CÎΛ· ¿›* ∞‰ı …ıfiı ‰ÎB›Î_ flı.
416 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

…÷Î ËÂı ! ’fl_÷ ¤√÷∞fiÌ ±ÎiÎÎ ◊¥ ±ıÀ·ı Á˙ Á΋Îfi μ’ÎÕÌfiı

¤√÷∞fiı CÎıfl √›Î. I›Î_ Á΋Îfi ‹Ò¿Ì Á˙ ‹_Ïÿfl‹Î_ ±ÎT›Î.
±ıÀ·Î‹Î_ ·ËÎHÎÎ ËÏfl¤@÷ 쩉∞ ’˘÷ı ÿ¿Îfiı ⁄ıÃ˘ Ë÷˘ ±fiı
ËÏfl¤@÷˘ ¿Ì÷˝fi˘ √Î÷Î_ √΋‹Î_ ◊¥fiı ±ÎT›Î ÷ı◊Ì ø˘‘-¥W›Î˝◊Ì ⁄‚Ì
∂Ãu˘ ±fiı ±ı¿ÿ‹ ‹_Ïÿfl‹Î_ ±ÎT›˘ ±fiı Á˙ ËÏfl¤@÷˘fiı ¬Ò⁄ Ã’¿˘
±ÎM›˘. ‰‚Ì, √΋‹Î_ ’HÎ ÷ıHÎı ‰Î÷ ¿flÌ. ±ıÀ·ı ÿ√νÂ_¿fl fi΋ı ±ı¿
ÁIÁ_√Ì ⁄˛ÎõHÎ ÷ı ’HÎ ∂¿‚Ì √›˘ ±fiı ¤√÷∞ ‹_Ïÿfl‹Î_◊Ì CÎıfl …÷Î
Ë÷Î I›Îflı …ı‹ ÷ı‹ ⁄˘·Ì, ¤√÷∞fiı ±ı¿ ‘˘· ‹ÎflÌ ÿÌ‘Ì. ¤√÷∞ CÎıfl
’ˢÓE›Î I›Î_ Á‘Ì ⁄˘·÷˘ ⁄˘·÷˘ ’λ‚ √›˘. ¤√÷∞±ı ⁄‘_ … ÁËfi
¿flÌ ·Ì‘_ ±fiı ±ıfiı ¿o¥ fi ⁄˘S›Î. ’fl_÷ ÷ı‹fiÎ ¤hÎÌΩ fiÎflHΤΥfiı
¬⁄fl ’Õ‰Î◊Ì ÿ√νÂ_¿flfiı ‹Îfl‰Î ÿ˘ÕuÎ. ’HÎ ¤√÷∞±ı ÷ıfi˘ ËÎ◊ ’¿ÕÌ
flÎA›˘ ±fiı ’˘÷ÎfiÎ CÎflfiı ⁄ËÎfl◊Ì ±Î√‚˘ ÿ¥ ÿÌ‘˘. ±Î◊Ì ÿ√νÂ_¿flfiı
÷˘ ∂·À<_ ‰‘Îflı ÂÒfl «Õu_. ±ıÀ·ı ’λ˘ ‹_Ïÿfl‹Î_ …¥ ËÏfl¤@÷˘fiı …ı‹
÷ı‹ ⁄˘·‰Î ·ÎB›˘. »÷Î_ ËÏfl¤@÷˘ ¿Î_¥ ⁄˘S›Î fiÏË. ’HÎ ¤√÷∞fiı …ı‹
÷ı‹ ⁄˘·Ìfiı ‘˘· ‹ÎflÌ »ı ±ı ‰Î÷fiÌ F›Îflı Á˙fiı ¬⁄fl ’ÕÌ, I›Îflı
ËÏfl¤@÷˘ ÷ıfiı ‰Îfl‰Î ·ÎB›Î. ’HÎ ÷ıHÎı ÷˘ ‰‘Îflı μ√˛÷Î◊Ì ⁄˘·‰Îfi_ «Î·
… flÎA›_. ±ıÀ·ı ‰Á˘fiÎ «÷fl¤Î¥ ÷◊Î fiÎflHΤΥ±ı ÷ıfi˘ ËÎ◊ ’¿ÕÌ ⁄ı
‘yÎ Ωıfl◊Ì ‹Î›Î˝, ±ıÀ·ı ⁄Ò‹˘ ‹Îfl÷˘ ⁄ËÎfl √›˘. ’»Ì e·«_ÿ¤Î¥ ÷◊Î
‹˘ÀıflÎ ËÏfl¤@÷˘fiı ŒÏfl›Îÿ ¿flÌ ¿ı ““≠Î√∞ ¤√÷fiÎ ËÏfl¤@÷˘±ı ‹fiı
‹Î›˘˝. ‹Ë‰Î ΩHÎı ÷Ì◊˝ ˢ› ±ı‹ ËÏfl¤@÷˘ ¿Ì÷˝fi˘ √Î÷Î_ √Î÷Î_ ±Î‰ı »ı,
÷ı Â_ ≠Î√∞ ¤√÷ ±ı‰Î ‹˘ÀÎ ◊¥ √›Î ?”” ±ı‹ CÎHÎÌ ‰Î÷ ¿flÌ.
±Î◊Ì e·«_ÿ¤Î¥±ı ÷ıfiı Á‹ΩT›˘ ±fiı ¿èÎ_ — ““±‹ı ÷ı‹fiı Ã’¿˘
±Î’Â_.””
±Î ⁄_fiı ËÏfl¤@÷˘ Ã’¿˘ ±Î’‰Î ‹_Ïÿfl‹Î_ ±ÎT›Î. I›Î_ ¤√÷∞
⁄ıÃı·Î. ÷ı‹fiı ±ı¿ ⁄Î…\ ⁄˘·ÎT›Î ±ıÀ·ı ¤√÷∞ ∂ÃÌfiı ÷ı‹fiÌ ’ÎÁı
±ÎT›Î. ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı fiÎflHΤΥ ’HÎ ±ÎT›Î ±fiı ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — ““±Î‰Ì flÌ÷ı
÷_¿ÎflÎ ¿flÌfiı ¤√÷∞fiı ‘˘· ‹ÎflÌ, ÷ı ±Î ‰¬÷ı ÷˘ ⁄«Ì √›˘, ’HÎ ŒflÌ
·Î√‹Î_ ±Î‰Âı ÷˘ Ë_ … ±ıfiı ‹ÎflÌÂ.””
¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı ¬Ò⁄ ‰Î›Î˝. ±Î‰ı·Î ËÏfl¤@÷˘±ı ’HÎ ¿èÎ_ — ““±Î‰Ì
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 417

flÌ÷ı ⁄ı‹›Î˝ÿ ⁄˘·ı ÷ı ÃÌ¿ fi ¿Ëı‰Î›.””

±Î◊Ì, Ã’¿˘ ±Î’‰Îfi˘ ÷˘ ⁄Î…\±ı flè΢, ’HÎ ⁄_fiı ËÏfl¤@÷˘fiı
ÿ√νÂ_¿flfiÎ122 ‰÷˝fi◊Ì ¬˘À<_ ·ÎB›_ ±fiı ∂·À˘ ÷ıfiı Ã’¿˘ ±ÎM›˘.
e·«_ÿ¤Î¥fiı ‹fi‹Î_ ⁄Ë ⁄‚÷flÎ ◊¥ ¿ı ±ÎÀ·ı ÿÒfl◊Ì ’HÎ
√…flÎ÷fiÎ ËÏfl¤@÷˘ ‹ËÎflÎ…fiÌ ±ÎiÎÎ ·¥, ¤√÷∞fiı ’fl‹ ±ı¿Î_Ï÷¿
Á_÷ ΩHÎÌ, ÷ı‹fiÎ_ ÿ½fi-Á‹Î√‹ ‹ÎÀı ±Î‰ı »ı ±fiı ±Î’HÎı ÷˘ ÷ı‹fi_
±Î‰_ ‹ÎËÎIQ› Á‹…÷Î fi◊Ì. ÷ı◊Ì ±Î ⁄‚÷flÎ ‹ÀÎՉΠ÷ı‹HÎı ±Î‰ı·Î
ËÏfl¤@÷˘fiı ¿èÎ_ — ““÷‹˘ ‹_Ïÿfl‹Î_ ∂÷fl‰Îfi_ »˘ÕÌ, ¤√÷∞fiı CÎıfl ∂÷›Î˝
÷ı ÃÌ¿ fiÏË. ±Î ‹_Ïÿfl ÷‹Îv_ … »ı ±fiı ±‹fiı ’HÎ ¿o¥ Áı‰Î ‹‚ı ±ıÀ·ı
‹_Ïÿfl‹Î_ μ÷Îfl˘ ¿fl˘.”” ’»Ì Á‰ı˝fiı ‹_Ïÿfl‹Î_ ·ÎT›Î ±fiı ‰ÌflÎ ¤√÷fiı
¿ËÌfiı √˘ÿÕÎ_ ±’ÎT›Î_.

‰Î_¿Ì ±ıfiÌ ‰Î÷_ flı

¤√÷∞ ‹_Ïÿfl‹Î_ ±ÎT›Î ±fiı Á˙fiı Ã’¿˘ ÿÌ‘˘ — ““⁄˛ÎõHÎfiı ÂÎ
‹ÎÀı ‘yÎ ‹Î›Î˝ ? ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fi˘ ±ı ‘‹˝ »ı ?”” I›Îflı ‹˘÷̤Υ ±ı
ÁÎ_¤‚Ì flèÎÎ ±fiı «÷fl¤Î¥ ÷◊Î fiÎflHΤΥ ÷˘ {Î_¬Î ’ÕÌ √›Î.
’»Ì ¤√÷∞ ¿Ëı — ““√.‹. 5‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰Î_«˘.”” ÷ı‹Î_ ±ı‹ ‰Î÷
±Î‰Ì ¿ı ““’˘÷ÎfiÎ ’Ï÷fi_ ¿˘¥ CÎÁÎ÷_ ⁄˘·ı I›Îflı ’Î∞-’‚ΉfiÌ »Î›Î‹Î_
ÿ⁄Ή_ fiËŸ ±fiı ±Ï÷› ÂÒfl‰Ìfl ◊¥fiı …‰Î⁄ ÿı‰˘, ’HÎ ¿Î›fl ◊¥fiı √‚Ì
…‰_ fiÏË.”” ±Î‰Ì flÌ÷ı ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fiÎ ’ZÎfiÌ ‰Î÷ ±Î‰Ì ±fiı ’˘÷Îfiı
’„WÀ ‹‚Ì, ±ıÀ·ı «÷fl¤Î¥ ÷◊Î fiÎflHΤΥfiı ⁄‚ ±ÎT›_ ±fiı ⁄ÌΩ
ËÏfl¤@÷˘ …ı ¿o¥ ⁄˘S›Î fi Ë÷Î ÷ı‹fiı ’V÷Ή˘ ◊›˘. “‰Î_¿Ì ±ıfiÌ ‰Î÷ flı,
¿Y›Î‹Î_ fi ±Î‰ı” ±ı ≠‹ÎHÎı ±·˙Ï¿¿ ·Ì·Î ¿flÌ ¤√÷∞ CÎıfl √›Î.
±Î‹ ¤√÷∞±ı, μ’ÎÏ‘ ±Î‰‰ÎfiÌ ±_÷›Î˝‹Ì’HÎı ‰Î÷ ΩHÎÌfiı, Á‰ı˝
ËÏfl¤@÷˘fiı ’˘÷Îfiı CÎıfl flÎA›Î ±fiı ±ı¿ … Ïÿ‰Á‹Î_ μ’ÎÏ‘ ‹ΉÌ,
⁄‘Îfiı ÁL‹Îfi’Ò‰˝¿ ‹_Ïÿfl‹Î_ ·ÎT›Î. ’»Ì ÷˘ F›Î_ Á‘Ì ËÏfl¤@÷˘ flèÎÎ,
I›Î_ Á‘Ì ¿˘¥ ⁄˘·Ì Â@›_ … fiÏË.
122. ÿ√νÂ_¿fl «Î‹ÕÌfiÎ ÿÿ˝◊Ì ’Î_« ‰Ê˝ Á‘Ì ±C΢fl fi¿ÛfiÎ ÿ—¬◊Ì ’ÌÕÎ¥ ó
ÁI’vÊfiÎ ƒ˘ËfiÎ ’Î’ı ó ‹flÌ √›˘.
418 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

±Î ËÏfl¤@÷˘ fl˘… ‰Ëı·Î «Îfl ‰ÎB›ı ¤√÷∞fiı CÎıfl Ω› ±fiı

¤√÷∞ ‘‹˝, iÎÎfi, ‰ˆflÎB› ±fiı ¤„@÷ Á_⁄_‘Ì ‰Î÷νfiÌ {ÕÌ ‰flÁΉı.
±ı‰Ì flÌ÷ı ±œ‚¿ ‰Î÷˘ ¿flÌ, ±_÷flfiÎ ÷Î’ ⁄{ΉÌ, ÂÎ_Ï÷ ¿flÌ, Á˙fiı
fiÎˉΠ‹˘¿·ı ±fiı ’»Ì ’˘÷ı CÎıfl fiÎËÌfiı ‹_Ïÿfl‹Î_ ’ÒΩ ¿fl‰Î Ω›.
±ı¿ ‰¬÷ ¤√÷∞ ‹_Ïÿfl‹Î_ ’ÒΩ ¿fl÷Î Ë÷Î. ÷ı ‰¬÷ı e·«_ÿ¤Î¥
‰ÎÁÿı‰-‹ÎËÎIQ›fiÌ ¿◊Î ¿fl÷Î Ë÷Î. ÷ı ’ÒflÌ ◊›Î ’»Ì ¤√÷∞±ı Á˙fiı
¿èÎ_ — ““’˘÷’˘÷ÎfiÎ_ vÏ«fiÎ_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰Î_«˘.””
±Î◊Ì ‹˘÷̤Υ±ı √.‹. 33, «÷fl¤Î¥±ı √.≠. 54 ‰Î_E›_.
¤Î¥·Î·¤Î¥ ¿Ëı — ““‹fiı ‹ÎflÎ_ ‰«fiÎQ≤÷fiÌ ¬⁄fl fi◊Ì.””
÷ı◊Ì ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““«˘’Õ˘ μCÎÎÕÌfiı …ı fiÌ¿‚ı, ÷ı ÷‹ÎflÎ
±_√fi_...”” ÷ı◊Ì ÷ı‹HÎı «˘’Õ˘ μCÎÎÕu˘ ±fiı √.‹. 59 fiÌ¿Y›_. I›Îflı
¤√÷∞ ¿Ëı — ““±Î ‰«fiÎQ≤÷ ÷‹Îv_.”” ±ı‹ ¿ËÌ CÎHÎÎ flÎ∞ ◊›Î ±fiı
‹Î◊ı ⁄ı ËÎ◊ ‹Ò@›Î ±fiı ¿èÎ_ — ““÷‹ÎflÎ Ï’÷Îḻı ‹Î◊Îfi˘ fl˘√ ‹ÀÎÕ‰Î
‹˘¿S›Î »ı ÷ı ÁÎv_ ◊¥ …Âı.”” ±ı‹ ‹fifi˘ Á_¿S’ ¿ËÌ ÿÌ‘˘ ±fiı ⁄ı-hÎHÎ
Ïÿ‰Áı ÿÿ˝ ’HÎ ‹ÀÌ √›_.
’»Ì Â΋∞¤Î¥±ı √.≠. 27‹_ ‰Î_E›_. ±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ËÁÌfiı
’Ò»u_ — ““±ı‹Î_ ÷‹Îv_ ¿›_ ±_√ ‹‚÷_ ±Î‰ı »ı ?”” ±ı‹ ¿ËÌ ±Î¬Î
‰«fiÎQ≤÷‹Î_ Ïfiw’HÎ ¿flÌ Á‹… ’ÎÕÌ.
’»Ì ’˘÷ı ‰fl. 16‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«ÎT›_ ±fiı ‰Î÷ ¿flÌ — ““lÌ∞-
‹ËÎflÎ…ı ±Î‹Î_ ’˘÷ÎfiÎ ±_÷flfi_ flËV› ¿èÎ_ »ı. Ωı ¨ÕÎ ∂÷flÌ Ï‰«Îfl
¿fḻı ÷˘ ±ı‹ … …HÎΛ ¿ı Ωı ¤√‰Îfifiı ¬flı¬fl ¤√‰Îfi ΩHÎÌ, ÿ½fi
±ı¿ ‰Îfl ¿›Î* ˢ›, ÏfiÏ‹Ê‹ÎhÎ ¿›Î* ˢ›, ÷˘ …√÷fi˘ Œıfl ∂÷flÌ … …‰˘
Ωı¥±ı. ‹ËÎflÎ… ¿Ëı — “±‹Îflı ÷˘ fiıhÎ ‹Ÿ«Ìfiı ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝fi_
Ï«_÷‰fi ¿fḻı ±fiı ÷ı‹Î_ …ıÀ·_ Á¬ »ı ±ıÀ·_ «˙ÿ ·˘¿fiÎ flÎF›fiı ωÊı
’HÎ fi◊Ì. Ωı flÎF›fiı ωÊı ±ı‰_ Á¬ ˢ› ÷˘ V‰›_¤Ò ‹fi ±ÎÏÿ¿ flÎF›
»˘ÕÌfiı ÂÎ ÁÎv ‰fi‹Î_ Ω› ? ‰‚Ì, ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝ ¿fl÷Î_ VhÎÌfiı ωÊı
±Ï‘¿ Á¬ ˢ› ÷˘ Ï«hοı÷ flÎΩ ¿fl˘Õ VhÎ̱˘fi˘ ÂÎ ÁÎv I›Î√ ¿flı ?”
‹ÎÀı flÎF›‹Î_ ¿ı VhÎÌ‹Î_ Á¬ ¿˘¥ ‹˘Àαı ‹ÎL›_ fi◊Ì ±fiı ±Î’HÎı ±ı‹Î_ Á¬
‹ÎfiÌfiı ‹˘À˘ ±Îÿfl ¿flÌ ⁄ıÃÎ »Ì±ı, ÷ı◊Ì ‹˘ÀÎ’vÊ ÁÎ◊ı ÂÌ flÌ÷ı ⁄fiÂı ?””
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 419

¤√‰ÎfifiÎ Á¬ ±Î√‚ «˙ÿ ·˘¿fiÎ_ Á¬ ¿Î¿Ï‰WÀÎ ÷S› »ı

““lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ÷˘ ¿ı‰‚ ¤√‰ÎfifiÎ ¤…fifi˘ ±fiı ¤√‰ÎfifiÎ
¤@÷fi˘ ÁIÁ_√ flÎA›Îfi˘ ±Î√˛Ë flÎA›˘ »ı ±fiı ±Î’HÎfiı ±ı‹ Á‹ΩT›_
»ı ¿ı …√÷fiÎ Á¬‹Î_ ·ı‹ÎhÎ ‹Î· fi◊Ì. …ı ¤√‰Îfifi˘ ¤@÷ ◊›˘, ±ıfiı
¤√‰Îfi ωfiÎ ⁄ÌΩ ¿˘¥ ’ÿÎ◊˝‹Î_ ≠ÌÏ÷ flά‰Ì CÎÀı fiÏË; ¿ÎflHÎ ¿ı, ±ı‰Ì
‹˘ÀÌ ’ÿ‰Ì ’΋Ìfiı ’HÎ Ωı ±ı ωWÀÎfiÎ ¿ÌÕÎfiÌ …ı‹ ‹ÎÏ›¿ ’_«Ï‰Ê›fi_
Á¬ …ı fifl¿÷S› »ı ÷ıfiı ≥E»ı, ÷˘ ’˘÷ÎfiÌ ’ÿ‰Ì ◊¿Ì ’ÕÌ Ω›. ‹ÎÀı
¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fiı ÷˘ F›Îflı ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝fiÎ ¿ı ‘΋fiÎ Á¬ ±Î√‚
«˙ÿ ·˘¿fiÎ_ …ı Á¬ »ı ÷ı ¿Î¿Ï‰WÀÎ ÷S› ◊¥ Ω›, I›Îflı … ÷ıHÎı
¤√‰Îfifi˘ ¬fl˘ ‹ÏË‹Î ΩH›˘ ¿Ëı‰Î›.”” ±Î‰Ì flÌ÷ı ’˘÷ÎfiÎ ±_√‹Î_ …ı‹
‰÷˝÷_ Ë÷_ ÷ı‹ ⁄‘Îfiı Á‹ΩT›_. ’»Ì ¤√÷∞±ı Á¤Î ωÁ…˝fi ¿flÌ ±fiı
’Ò»u_ — ““±Î…ı Â_ flÁ˘¥ ¿fl¢ ?””
I›Îflı ‹˘÷̷ηı ¿èÎ_ — ““ÿ΂-fl˘À·Î ¿flÂ_.””
’»Ì «˘¬Î ±fiı ÿ΂ ·Î‰Ì, ÷’ÎÁÌfiı flÁ˘¥ ¿flÌ ±fiı ·˘ÀfiÎ
fl˘À·Î ¿›Î˝. ¤√÷∞±ı º„WÀ ‰Õı ≠ÁÎÿÌ ¿flÌ ±fiı ’˘÷ı CÎıfl …‹‰Î
’‘Λν. Á‰ı˝ ËÏfl¤@÷˘ …‹Ìfiı ◊˘Õ˘ ±Îfl΋ ¿flÌ ¤√÷∞fiı CÎıfl √›Î.
¤√÷∞ ’·_√‹Î_ ’˘œuÎ Ë÷Î ÷ı ΩB›Î ±fiı ¿vHÎαı ¤ÌfiÎ ◊¿Î
±Î Á‰ı˝ ¬’‰Î‚Î ËÏfl¤@÷˘fiı Ωı¥ ’·_√‹Î_ ⁄ıÃÎ. ’»Ì Á‰ı˝fiı ’Ò»u_ —
““ÿı¿΂ ¿ı‰Î »ı ?””
I›Îflı Á‰ı˝±ı ¿èÎ_ — ““‹ËÎflÎ… ! ±Î’fiÌ ÿ›Î◊Ì ÁÎflÎ »ı, Á‰ı˝ ’Î@›_
»ı ’HÎ ÕÎ_√fl ±Îà ±ÎfiÌ ’Î¿Ì »ı.””
’»Ì Á˙fi_ ÿıb_-·ıb_ ’Ò»u_ ±fiı Á˙fi˘ ‰Ëı‰Îfl ’Ò»u˘. I›Îflı Á˙±ı
’˘÷’˘÷ÎfiÌ ‰Î÷ ¿flÌ. ¤√÷∞±ı flÎ∞ ◊¥fiı ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ±ÎM›Î ¿ı
““Ω±˘, ÁϬ›Î ◊¥ …¢.”” ±Î Á‰ı˝fiı ÷˘ ¤√‰ÎfifiÎ Á¬ ±Î√‚ ⁄Ì∞
¿o¥ ≥E»Î … fiˢ÷Ì. ’fl_÷ ¤√÷∞fiÌ ¿Ú’κ„WÀ ’˘÷ÎfiÎ μ’fl ±I›_÷ »ı
÷ı ΩHÎÌ ⁄Ë … flÎ∞ ◊›Î.
’»Ì ¤√÷∞ ‹_Ïÿflı ’‘Λν. I›Î_ …ıÃηηfiı ÷Ή ±Î‰÷˘ Ë÷˘. ÷ı◊Ì
‹ıÕı ’‘Λν ±fiı ‹Î◊ı ËÎ◊ ŒıflT›˘. ’»Ì ÷ı‹fiÌ ’ÎÁı ÷ı‹fi˘ Á_¿S’ ΩHÎÌfiı
420 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

⁄ıÃÎ ±fiı ¿◊Î I›Î_ ¿flΉÌ. ’˘÷ı …ıÃΤΥfiÌ Á΋_ Ωı÷Î Ω› ±fiı √Q‹÷
¿flı — ““…ıÃÎ ±fiı ·Î·. ·Î· ±ıÀ·ı ±ÎI‹Î, ÷ı w’ı ◊¥fiı ¤„@÷ ¿fl‰Ì.””
±ı‹ fl‹Ò… ¿flı ±fiı …ıÃηηfiı ±Îfi_ÿ ±Î’ı. ±ı‹ ¿◊Î, ‰Î÷ν, ¿Ì÷˝fi ±fiı
K›Îfi ó ÷ı‹Î_ ωfl΋ ◊‰Î … fi ÿı.
±ı¿ ‰¬÷ «÷fl¤Î¥ ÷◊Î ‰S·¤¤Î¥fiı ±ı‹ Á_¿S’ ◊›˘ ¿ı ““±Î’HÎı
±ÎÀ·Î Ïÿ‰Á ¤√÷∞ ÁÎ◊ı flèÎÎ, ’HÎ ±ı‹fiÌ ±_√÷ Áı‰Îfi˘ ·Î¤
fi ‹Y›˘.””
¤√÷∞±ı ÷ı‹fi˘ Á_¿S’ ΩHÎÌfiı ÷ı‹fiı ¿èÎ_ — ““÷‹ı ⁄_fiı ‹ÎflÌ ÁÎ◊ı
«Î·˘, ‹Îflı ¿Î‹ »ı.”” ±ı‹ ¿ËÌ ⁄_fiıfiı CÎıfl ·¥ √›Î ±fiı ¿èÎ_ — ““±Î
ÿ‰Î »ı ÷ı ‹Îflı ’√ı «˘’Õ˘.”” ±ı‹ ⁄_fiıfiı Áı‰Î ±Î’Ì ±fiı flÎ∞ ¿›Î˝ ±fiı
¿èÎ_ — ““ˉı ‹_Ïÿflı Ω±˘.””
÷ı ⁄_fiı ‹_Ïÿflı ±ÎT›Î ±fiı …ıÃΤΥ ’ÎÁı ⁄ıÃÎ. …ıÃΤΥfiı ÷Ή
∂÷flÌ √›˘ Ë÷˘, ’HÎ ±Â„@÷ CÎHÎÌ … Ë÷Ì. ‹fi‹Î_ Á_¿S’ ◊›˘ —
““¤√÷∞ Ωı ‹‚ı ÷˘ ÿÿ˝‹ÎhÎ ‹ÀÌ Ω›.”” ÷ı◊Ì ÷ı ’◊ÎflÌ‹Î_ ∂¤Î ◊›Î
±fiı ¤√÷∞fiı CÎıfl ±ı¿·Î √›Î. ±Â„@÷fiı ·¥fiı «·Î÷_ fi Ë÷_, ’HÎ
‹fifi˘ Á_¿S’ Ë÷˘ ±ıÀ·ı ¿˘¥fiı ÁÎ◊ı ·Ì‘Î fiÏË. ¤√÷∞ ÷ı ‰¬÷ı
œ˘Ï·›Î‹Î_ ÁÒ÷Î Ë÷Î. …ıÃΤΥfiı ±ÎT›Î ΩHÎÌfiı ±ı¿ÿ‹ ⁄ıÃÎ ◊›Î ±fiı
flÎ∞ ◊¥fiı ¿èÎ_ — ““±Î‰˘, ±Î…ı ÷˘ ÁΉ ÁÎΩ ¿flÌ ÿı‰Î »ı ±fiı ÿÿ˝‹ÎhÎ
¿ÎœÌ fiά‰_ »ı. S›˘ ‹‚̱ı.””
…ıÃΤΥfiı ÷˘ ±¿SM› ±Îfi_ÿ ◊›˘ ¿ı ““±Ë˘ ! ‹ıÓ Á_¿S’ …ı flÌ÷ı
¿flÌ flÎA›˘ Ë÷˘ ÷ı … ≠‹ÎHÎı ¤√÷∞±ı ‹fiı ¿èÎ_ ±fiı ‹Y›Î.”” ÷ı‹fiı
ÂÎ_Ï÷ ÂÎ_Ï÷ ◊¥ √¥. ’»Ì ‹_Ïÿfl‹Î_ …‰ÎfiÌ ±ÎiÎÎ ¿flÌ.

“Ω±˘, Á⁄¿Î‰˘”
±Î‰Ì flÌ÷ı ’˘÷ÎfiÎ Á‹Î√‹‹Î_ ±Î‰fiÎfl ÷‹Î‹fiÎ ‹fi˘fl◊ ’ÒHν
¿flÌ, ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝fiÎ_ «Îfl Á¬ ó ÿ½fi, ‰Î÷, ≠ÁÎÿÌ ±fiı ‹‚‰_ ó
÷ı‹fiı ±Î’Ìfiı, …√÷fiÎ ÏhÎω‘ ÷Î’◊Ì ÂÎ_Ï÷ ¿flΉÌ, ±Îfi_ÿ ’‹ÎÕÌ ÿÌ‘˘.
fi‰ Ïÿ‰Á ±fiı fi‰ flÎÏhÎ ÷˘ ΩHÎı ±ı¿ ’‚fiÌ …ı‹ ’ÁÎfl ◊¥ √›Î ˢ›
±ı‹ Á‰˝fiı ·ÎB›_ !
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 421

ÿÁ‹ı Ïÿ‰Áı ⁄’˘flı ‹_Ïÿfl‹Î_ ¿ıÀ·Î¿ ÁÒ÷Î Ë÷Î ±fiı ¿ıÀ·Î¿ ‹Î‚Î
Œıfl‰÷Î Ë÷Î. I›Î_ ¤√÷∞ ±«Îfi¿ ’‘Λν ±fiı ¿èÎ_ — ““÷ˆ›Îfl ◊α˘, ±Î
√ÎÕ<_ ¤ÎÕı ¿flÌ ±ÎH›_ »ı ÷ı Á΋Îfi ‹Ò¿Ìfiı Á⁄¿Î‰˘.”” ±ı‹ ¿èÎ_.
±ıÀ·ı Á˙fiı ◊›_ — ““±Î Â_ ±«Îfi¿ !””
’HÎ ¤√÷∞fiÌ ±ÎiÎÎ ±ıÀ·ı Á‰ı˝±ı ÷ˆ›Îfl ◊¥ Á΋Îfi √ÎÕ΋Î_
‹Ò@›˘ ±fiı ’»Ì fi‰ı …HÎfiı ¤√÷∞ ‹Y›Î. Â΋∞¤Î¥ ÷◊Î fiÎflHΤΥfiı
‰‚Ή‰Î ‹˘¿S›Î. ËÏfl¤@÷˘ √ÎÕ΋Î_ ⁄ıÁÌ Ï‰ÿΛ ◊›Î.
◊˘ÕÌ ‰Îflı ⁄Ì∞ ÷flŒ◊Ì √ÎÕ΋Î_ ⁄ıÁÌ ’Ì…fiÎ ‹Ò‚∞¤Î¥, ÷ı‹fiÎ
¤hÎÌΩ fiÎflHΤΥ ÷◊Î «ÎHÎÁÿfiÎ ‰ˆz ωrfiÎ◊, ¿ÎÏ·ÿÎÁ, fiÏÕ›ÎÿfiÎ
¿ÎÏ·ÿÎÁ Ï‹VhÎÌ, ÿÎ∞¤Î¥ ‰√ıflı ±Îà ËÏfl¤@÷˘ ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fiı
±ÎT›Î. ¤√÷∞ ÷ı‹fiı ‹Y›Î ±fiı ¿èÎ_ — ““‰Á˘ ÷◊Î ’Ì…fiÎ ËÏfl¤@÷˘
Ë‹HÎÎ_ … √›Î.””
±Î flÌ÷ı, ±Î ËÏfl¤@÷˘ ±Î‰ı »ı ÷ı ±_÷›Î˝‹Ì’HÎı ΩHÎÌ, ’ı·Î fi‰fiı
ωÿΛ ¿›Î˝. ±ı‹ Ωı fi ¿flı ÷˘ ÷ı ’HÎ À¿Ì flËı ±fiı Á_CÎ ‹˘À˘ ◊¥ Ω›.
±Î Á_CÎfiı ’HÎ ◊˘ÕÎ ÿËÎÕÎ flάÌ, ‘‹˝, iÎÎfi, ‰ˆflÎB› ±fiı ¤„@÷fiÌ ‰Î÷˘
¿flÌ, Á¬ ±Î’Ì, ωÿΛ ¿›˘˝.

Ωı ≠Î√∞ ¤√÷ ±Î‰Âı, ÷˘ ±‹˘ ¿˘¥ fiÏË ±Î‰Ì±ı

¤w«fiÎ ‹_Ïÿfl‹Î_ √HÎ’÷fl΋¤Î¥fiÎ Ï’÷Î ‹ËÎÂ_¿fl¤Î¥fiı ‘‹˝,
¤„@÷ ±fiı CÎfiU›Î‹ ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝±˘ ’‘flΉ‰ÎfiÌ Ë÷Ì ±fiı ÷ıfiÌ
ωϑ ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…lÌ Ï‰ËÎfl̷η∞ ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı ¿flΉ‰ÎfiÌ Ë÷Ì.
±Î◊Ì √HÎ’÷fl΋¤Î¥±ı ¤√÷∞fiı ¿Î√‚ ·A›˘ — ““±hÎı ‹_Ïÿfl‹Î_
‹ÒÏ÷˝±˘ ’‘flΉ‰ÎfiÌ »ı ±fiı ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ÷◊Î ⁄ÌΩ ÁΑ, ⁄˛õ«ÎflÌ
’HÎ ’‘ÎflÂı; ÷˘ ±Î’ ’HÎ …wfl ±Î ≠Á_√ı ’‘ÎflÌ ±‹˘fiı ÿ½fifi_ Á¬
±Î’¢. ‹ÎflÎ Ï’÷ÎfiÌ ’HÎ CÎHÎÌ … ‹fl∞ »ı.”” ±ı ≠‹ÎHÎı ±Ï÷ ±Î√˛Ëfi˘
’hÎ ÷ı‹HÎı ·A›˘.
’fl_÷ ÁΑ, ⁄˛õ«ÎflÌfiı ±Î ‰Î÷fiÌ ¬⁄fl ’ÕÌ. ±ıÀ·ı ÷ı‹HÎı ±Ï÷›
ωfl˘‘ ¿›˘˝ ±fiı ““Ωı ≠Î√∞ ¤√÷ ±Î‰Âı ÷˘ ±‹˘ ¿˘¥ fiÏË ±Î‰Ì±ı””
±ı‹ ‹ËÎÂ_¿fl¤Î¥fiı ·¬Ì …HÎÎT›_. ‰‚Ì, √HÎ’÷fl΋¤Î¥ …ı‰Î ≠Ï÷„WÃ÷
422 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

±fiı ω¶Îfi ÁÿÔ˚B≤ËV◊fiı ±Î‹ ≠Î√∞ ¤√÷fi˘ ’ZÎ ⁄_‘Λ˘ ÷ı ’HÎ ¿˘¥fiı fi
vE›_. ¤√÷∞ ±Î ΩHÎ÷Î Ë÷Î ±ıÀ·ı ÷ı‹HÎı √HÎ’÷fl΋fiı ¿Î√‚ ·A›˘ —
““÷‹ÎflÌ ‹fl∞ ÷ıÕΉ‰ÎfiÌ CÎHÎÌ »ı, ’HÎ ‹ËÎflÎ… ÷◊Î ÁΑ±˘fiÌ ‹fl∞
‰√fl ±‹ÎflÎ◊Ì ±‰Î› fiÏË. ÷˘ flÎ∞ flËı¢.”” ±Î‰Ì flÌ÷ı ¤√÷∞fiı
÷ıÕΉ‰Îfi_ ⁄_‘ flèÎ_.
’fl_÷ ±Î ≠Á_√fiÌ ±Áfl ±ı ◊¥ ¿ı «ˆhÎÌ Á‹ˆ›Î‹Î_ ’ÒflÌ μ’ÎÏ‘
¿fl‰Îfi˘ Á˙±ı ÃflΉ ¿›˘˝. ‹ÎV÷fl √˘Ï‰_ÿ¤Î¥ «ˆhÎÌ Á‹ˆ›Î ’Ëı·Î_ ±ı¿
‹ÎÁ ±√Îμ ‹Ë‰Î √›Î Ë÷Î. ÷ı ‰¬÷ı ¤√÷∞±ı √˘Ï‰_ÿ¤Î¥fiı ¿èÎ_ —
““¤@÷˘fi_ Á˘‚ ±ÎfiÌ Ωıfl ‰K›_ »ı, ÷ı◊Ì ‹Î›Îfi_ ’HÎ Á˘‚ ±ÎfiÌ Ωıfl
‰‘Âı. ‹ÎÀı ‘Ìfl… flάΩı.”” ±ı ≠‹ÎHÎı μ’ÎÏ‘ ◊÷Î_ ’Ëı·Î_ ¤√÷∞±ı
‰Î÷ ¿flÌ Ë÷Ì.

‹Ë‰Î …‰ÎfiÌ ⁄_‘Ì

Á_‰÷ 1952fi˘ «ˆhÎÌ Á‹ˆ›˘ ⁄Ë … ÁÎfl˘ ¤flΛ˘ Ë÷˘ ±fiı
…^fiÎ√œ◊Ì ’HÎ ‹˘ÀÎ ÁÿÔ˚√v V‰Î‹Ì ⁄η‹¿<_ÿÿÎÁ∞, ›˘√ırflÿÎÁ∞,
‘‹˝V‰w’ÿÎÁ∞, ⁄˛õ«ÎflÌ ±Ï«_I›Îfi_ÿ∞, V‰Î‹Ì Ω√Î ¤√÷ ‰√ıflı ±ÎT›Î
Ë÷Î; ±ıÀ·ı ¿◊ΉÎ÷νfi˘ Ωı√ CÎH΢ Ë÷˘. …ıÃΤΥ ÷◊ΠωÂ_¿fl¤Î¥
‰Õ˘ÿflÎ◊Ì ±ÎT›Î Ë÷Î. ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ… lÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ’HÎ Ë÷Î,
…ı±˘ …ıÃΤΥfiı V‰Î‹Ì Ω√Î ¤√÷ ’ÎÁı ·¥ √›Î ±fiı ±˘‚¬ÎHÎ ¿flΉÌ.
‰‚Ì, ±‰Îflfi‰Îfl …^fiÎ√œfiÎ ÷‹Î‹ ‹˘ÀÎ ÁÿÔ˚√v ’ÎÁı ·¥ …¥ ‰Î÷˘
Á_¤Ô‚Ήı. ’˘÷ı ’HÎ …ıÃΤΥfiı ¬Ò⁄ ‰Î÷˘ ¿flÌ Á¬ ±ÎM›_.
±Î Á‹ˆ›Î‹Î_ ±Î‰Î ÁÿÔ˚√v V‰Î‹Ì Ω√Î ¤√÷ ±fiı ⁄η‹¿<_ÿ-
ÿÎÁ∞fi˘ ›˘√ Ë÷˘ ±ıÀ·ı ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…ı …ıÃΤΥfiı ¿èÎ_ — ““¤v«
¿Î√‚ ·¬Ì √HÎ’÷fl΋¤Î¥fiı ÷ıÕΉ˘.”” ±Î◊Ì, …ıÃΤΥ±ı ¤w« ¿Î√‚
·A›˘ ±fiı √HÎ’÷fl΋¤Î¥ ‰fl÷η ÷ıflÁfiı Ïÿ‰Áı ±ÎT›Î.
÷ı Ïÿ‰Áı Á‰Îfl◊Ì … ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ… ÷ı‹fiı V‰Î‹ÌlÌ Ω√Î
V‰Î‹Ìfiı ±ÎÁfiı ·¥ √›Î ±fiı Ω√Î V‰Î‹Ì±ı ±ÿÔ˚¤÷ ‰Î÷˘ ¿flÌ ÷ı‹fiı
±Îfi_ÿ ¿flÎT›˘. ‰‚Ì, ÁΑ ‘‹˝≠ÁÎÿÿÎÁ∞ …^fiÎ√œfiÎ Ë÷Î ÷ı‹fiÌ ’ÎÁı
’HÎ ·¥ √›Î. ÷ı‹HÎı ’HÎ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì »÷Î_ ≠Î√∞ ¤√÷ı …ı
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 423

Áı‰Î ÷◊Î ÷’ ¿flı·_ ÷◊Î V‰Î‹Ì ◊¿Ì ÏÁ©ÿÂÎ ≠ÎM÷ ¿flÌ ±fiı¿fiı
≠ΛÏçkÎ ±ÎM›Î_ Ë÷Î_, ÷ı Á‰˝ ‰Î÷˘ ¿flÌ ±fiı ¤√÷∞fiı ωÊı ’ÒflÌ ÏfiWÃÎ
¿flΉÌ. ±Î‰Ì flÌ÷ı ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ… ÷ı‹fiı ’˘÷ÎfiÌ ÁÎ◊ı … flάı ±fiı
‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ √HÎÎ÷Ì÷ iÎÎfi‰Î‚Î ÁÿÔ˚√v ’ÎÁı ·¥ …¥ ‰Î÷ Á_¤‚Ήı ±fiı
Ω√Î V‰Î‹ÌfiÎ Á‹Î√‹‹Î_ ‹A› flάı. √HÎ’÷fl΋¤Î¥fiı ’HÎ ±·˙Ï¿¿
±Îfi_ÿ ◊›˘.

Á‰˝hΠωÊÎÿfiÌ »Î›Î — «÷fl¤Î¥±ı ¬S·˘ ’ZÎ flÎA›˘

«˙ÿÂfiÎ Ïÿ‰Áı Á‰ÎflfiÌ Á¤Î‹Î_ ‹ËÎflÎ…lÌ Á‹ZÎ ¿ıÀ·Î_¿ ¤ÎÊH΢
¤√÷∞fiΠωfl˘‘fiÎ_ ◊›Î_. I›Î√̱˘±ı ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ’fl ¬Ò⁄ ÿ⁄ÎHÎ
¿flÌfiı ¤√÷∞fi˘ Á‹Î√‹ ¿fl‰Î …‰ÎfiÌ Á˙fiı ⁄_‘Ì ¿fl‰Î ¿èÎ_.
I›Î√̉√˝ Á˙±ı ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…fiı ¿èÎ_ — ““÷‹˘ ÷˘ ±Î«Î›˝ »˘,
…ı◊Ì ÷‹ı ËÏfl¤@÷˘fiı ‹Ë‰Î …‰ÎfiÌ ⁄_‘Ì ¿ı‹ fi◊Ì ¿fl÷Î ? ‹ÎÀı ÷‹ı
±ÎiÎÎ ¿fl˘ ÷˘ Á˙fiı ’΂‰Ì ’Õı.””
’»Ì ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…ı ÷ı Á˙fiı ¿èÎ_ — ““÷‹ı ⁄‘Î I›Î√Ì »˘ ±fiı
÷‹Îfl˘ Ë_ √v »\_. ÷‹˘ ‹_Ïÿfl‹Î_ flˢ »˘ ±fiı ‹fiı √v ‹Îfi˘ »˘ »÷Î_
‹ÎflÌ ±ÎiÎÎ ’Î‚Ì Â¿÷Î fi◊Ì; ÷˘ ËÏfl¤@÷˘ ’˘÷ÎfiÎ ¿Î‹ ≠Á_√ı ’˘÷ÎfiÎ
Ëı÷‰Î‚Î ËÏfl¤@÷˘ ˢ› ±fiı ±ı¿⁄ÌΩfiı ‹‚ı ±◊‰Î ¤ı√Î ◊Λ ÷ı‹fiı Ë_
ÂÌ flÌ÷ı ⁄_‘Ì ¿flÌ Â¿<_ ? ±fiı ⁄_‘Ì ¿v_ ÷˘ ‹Îfiı ’HÎ ¿ı‹ ?””
±ı‹ ¿ËÌfiı ’»Ì ’˘÷ı ¿èÎ_ — ““÷‹˘ Á‰ı˝ I›Î√Ìfiı ‹ıÓ ¿èÎ_ Ë÷_ ¿ı
¤w« ’ÎÁı ¿ıÁv √΋‹Î_ «Î_ÿÌfiÎ μ’ÎÕfiÌ ‹ÒÏ÷˝ fi ’‘flΉ‰Ì. ‰‚Ì, I›Î_
ÿ½fi ¿fl‰Î …‰ÎfiÌ ’HÎ ‹ıÓ ⁄_‘Ì ¿flÌ Ë÷Ì; »÷Î_ ‹ÎflÌ ±ÎiÎÎ fi ’Î‚Ì ±fiı
÷‹Î‹ I›Î√Ì I›Î_ ÿ½fiı √›Î. ¿˘¥±ı ±ÎiÎÎ ’ÎÔ‚Ì Ë÷Ì ?””
±Î◊Ì Á‰ı˝ «Ò’ ◊¥ √›Î ±fiı I›Î√Ì ¿˘¥ ¿Î_¥ ⁄˘·Ì Â@›_ fiÏË.
±ıÀ·ı ‹Ë‘Ή΂ΠÏˋΤΥ ∂¤Î ◊›Î. ÷ı‹fiı ¿˘¥±ı «ÕÎT›Î ËÂı, ±ıÀ·ı
±ı¿ÿ‹ ⁄˘·Ì ∂ÃuÎ ¿ı ““‹fiı ±ÎiÎÎ ¿fl˘ ±ıÀ·Ì … ‰Îfl »ı. ‹Ë‰Î …¥
±ıfiı ’Òfl˘ ¿flÌ fiά_.””
±Î ÂOÿ˘ ÁÎ_¤‚Ì ‰Á˘fiÎ «÷fl¤Î¥ ⁄˘S›Î — ““¿˘HÎ ⁄˘S›˘ ±ı ?””
Á¤Î‹Î_ ÷ı‹fiÌ ±Î ÏÁ_Ë-√…˝fiÎ◊Ì ±ı‰˘ ÷˘ ◊fl◊flÎÀ ◊¥ √›˘ ¿ı
424 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

±Î¬Ì Á¤Î V÷O‘ ◊¥ √¥. ’»Ì «÷fl¤Î¥ ∂¤Î ◊¥fiı ⁄˘S›Î — ““±Î‰Î
¤√‰ÎfifiÎ ±ÎiÎοÎflÌ ’fl‹ ±ı¿Î_Ï÷¿ ≠Î√∞ ¤√÷fiı ωÊı, ¿o¥ ’HÎ
ΩH›Î ÏÁ‰Î› ¿ı‰‚ ¶ıÊ⁄Ï©◊Ì … …ı‹ ÷ı‹ ⁄˘·˘ »˘, ’HÎ ÷‹Îfl˘ ¿<‚ı
ÁÏË÷ fiΠ◊¥ …Âı ±fiı ∞‰ fiΠ’Î‹Ì …Âı. ±Î‰Î ÁΑfiÎ ƒ˘Ë◊Ì
¤√‰Îfifi˘ ƒ˘Ë ◊¥ Ω› »ı. ±fiı ‹ËÎflÎ… ¿<flÎ∞ ◊¥ …Âı ÷˘ ¿˘¥fi_› Ãı¿Îb_
fiÏË flËı.”” ±ı‹, ¤√÷∞fiÎ ‹ÏË‹Î ±fiı ≠÷Î’fiÌ ‰Î÷ ¿˘¥◊Ì ÿ⁄ΛÎ
ÏÁ‰Î› ¿flÌ, ±ıÀ·ı ¿˘¥ ⁄˘·Ì Â@›_ fiÏË. ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…ı I›Îflı ÷˘ “⁄‘_
flÎhÎı ω«ÎflÂ_” ±ı‹ ¿ËÌfiı ◊΂ı ’ÎÕu_. ±fiı Á¤Î ’ÒflÌ ¿flÌ ÿÌ‘Ì.
Á¤Î ‰ıflÎ¥ √›Î ’»Ì √HÎ’÷fl΋, «÷fl¤Î¥, ‰Õ˘ÿflÎfiΠωÂ_¿fl
‰√ıflı±ı ¤ı¬‹Î_ ¤‚ı·Î ËÏfl¤@÷˘ - ‹Ë‘Ή΂ΠÏˋΤΥ, Áfl÷fiÎ
‹_»Îfl΋ ‰√ıflıfiı Á‹Ω‰Ìfiı ¿èÎ_ — ““I›Î√Ì ÷˘ ‹˘ÀıflÎ »ı, ÷ı √‹ı ÷ı‹
⁄˘·ı; ’HÎ ±Î’HÎı B≤ËV◊˘±ı ¿˘¥fi˘ ƒ˘Ë fi ¿fl‰˘. ¤√÷∞ ÷˘ ⁄˛õ‰ıkÎÎ
’fl‹ ±ı¿Î_Ï÷¿ ¤@÷ »ı. ‹ÎÀı Â_ ¿fl‰Î ΩHÎÌ Ωı¥fiı ±„Bfi‹Î_ ËÎ◊ fiÎ_¬˘
»˘ ? ±Î‹ »÷Î_ ÷‹ı ⁄˘·Â˘ ÷˘ ±‹ı μCÎÎÕÎ ◊¥ Á΋ı ⁄˘·ÌÂ_, I›Îflı
÷‹Îv_ ±’‹Îfi ◊Âı.””
ÏˋΤΥ±ı ÷fl÷ … «÷fl¤Î¥ ’ÎÁı ‹ÎŒÌ ‹Î√Ì ¿èÎ_ — ““‹fiı ‹ÎŒ
¿flΩı. ‹ÎflÌ ¤Ò· ◊¥. ‹fiı ÷˘ ¿˘¥±ı «ÕÎT›˘ ±ıÀ·ı ⁄˘S›˘. ’HÎ ¤√÷∞
‹ËÎflÎ… ±Î‰Î ≠÷Î’Ì »ı ÷ı Ë_ ΩHÎ÷˘ fi Ë÷˘.”” ±ı‹ ¿ËÌ Âfl‹Î¥fiı
«ÎS›Î √›Î.
‹_»Îfl΋¤Î¥fiı ωÂ_¿fl¤Î¥ ÁÎ◊ı ⁄Î’-ÿÌ¿flÎfi˘ fiÎ÷˘; ±ıÀ·ı
ωÂ_¿fl¤Î¥±ı ÷ı‹fiı ±ı¿Î_÷ı ⁄˘·Î‰Ì Á‹…HÎ ’ÎÕÌ ±fiı ≠Î√∞
¤√÷fi˘ ±’Îfl ‹ÏË‹Î ¿è΢ ±fiı ¿èÎ_ — ““±Î‹ I›Î√ÌfiÎ «ÕÎT›Î◊Ì
±Î‰Î ’fl‹ ±ı¿Î_Ï÷¿fi˘ ƒ˘Ë ◊Λ ±ı fi ⁄˘·‰_.”” ÷ı±˘ ⁄Ï©ÂÎ‚Ì ±ıÀ·ı
±Î ‰Î÷ ÷fl÷ xÿ›‹Î_ ∂÷flÌ √¥.
±Î‹, Á˙ ÂÎ_÷ ◊¥ √›Î ±fiı «˙ÿÂfiÌ flÎhÎı Á¤Î‹Î_ μ’ÎÏ‘ ◊‰ÎfiÌ
Ë÷Ì ÷ı ⁄_‘ ’ÕÌ √¥. ±Î◊Ì, I›Î√̱˘fiı ·Î› ·Î√Ì ¿ı ±Î’HÎÌ ‹Ëıfi÷
T≤◊Î √¥. ‹ÎÀı ŒflÌ μz‹ ¿fl‰˘.
√œÕΉ΂Πfl΋«flHÎÿÎÁı fiyÌ ¿›* ¿ı ’Òfi‹fiÌ Á‰ÎflfiÌ Á¤Î‹Î_
¤√÷∞ ωv© ⁄ı ¿·Î¿ ±ı‰_ ¤ÎÊHÎ ¿v_ ¿ı “fi ¤Ò÷˘ fi ¤Ï‰W›Ï÷”. ’fl_÷
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 425

fl΋«flHÎÿÎÁfi˘ ÁÎÿ ⁄ıÁÌ √›˘ ! ±Î◊Ì, ’Òfi‹fiÎ Ïÿ‰Áı Á‰Îflı ÂHÎ√Îfl

±Îfl÷Ì ◊¥ I›Îflı Á˙fiı ⁄‚÷flÎ ◊‰Î ·Î√Ì ¿ı …ı‹ …ı‹ μ’ÎÏ‘ ¿fḻı
»Ì±ı ÷ı‹ ÷ı‹ ¤√÷∞fi˘ ‹ÏË‹Î ÷˘ ‰‘÷˘ Ω› »ı fiı ±Î’b_ ¬˘À<_
ÿı¬Î÷_ Ω› »ı. ‹ÎÀı ˉı ¿˘¥ ’HÎ ¤˘√ı ‹Ë‰Î …‰ÎfiÌ ⁄_‘Ì ¿flΉ‰Ì ….
±Î◊Ì Á˙±ı ¤ı√Î ‹‚Ìfiı Áfl÷fiÎ ‹_»Îfl΋fiı ‹Îfi ±Î’Ìfiı «œÎT›Î fiı
’Òfi‹fiÌ ÁÎ_…fiÌ Á¤Î‹Î_ ⁄˘·‰Î ÃıflÎT›Î.

’Òfi‹fiÌ Á¤Î‹Î_ ¤√÷∞fi˘ ‹ÏË‹Î

⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ’Òfi‹fiÌ Á¤Î ¤flÎ¥. ±Î Á¤Î‹Î_ ’˘÷ı ⁄˘·Âı ±ı‹
‹_»Îfl΋ı Á‰ı˝ I›Î√Ìfiı ¿èÎ_ Ë÷_, ’fl_÷ ωÂ_¿fl ‰√ıflı±ı ¤√÷∞fi˘
‹ÏË‹Î Á‹ΩT›˘ ˢ‰Î◊Ì ÷ı‹fiı ⁄˘·‰ÎfiÌ ‹fl∞ fiˢ÷Ì. ±Î‹ »÷Î_
I›Î√̱˘fiÎ ÿ⁄ÎHÎ◊Ì Á¤Î‹Î_ ⁄˘·‰Î ∂ÃuÎ ±fiı ¿èÎ_ — ““‹Ë‰ÎfiÎ
≠Î√∞ ¤√÷ ¤√‰ÎfifiÎ ’fl‹ ±ı¿Î_Ï÷¿ ¤@÷ »ı, ’HÎ ±Î’HÎÎ
Á_≠ÿΛfiÌ flÌ÷ı ‹˘ÀÎ_ Ϭfl⁄© ‹_Ïÿfl˘ ˢ› I›Î_ ÿ½fiı …‰_ ±fiı I›Î_ ‹˘ÀÎ
‹˘ÀÎ ÁΑ-ËÏfl¤@÷˘ ˢ› ÷ı‹fi˘ Á‹Î√‹ ¿fl‰˘, ’HÎ ⁄Ì…ı ÿ˘ÕÎÿ˘Õ ◊Λ
÷ı ÃÌ¿ fiÏË. ‹ÎÀı ¿˘¥±ı ‹Ë‰Î …‰_ fiÏË ±fiı …Âı ÷˘ ÷ı‹fiı ω‹¬
¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰Âı, ±ı‹ ±Î Á‰ı˝ I›Î√̱˘fi_ ¿Ëı‰_ »ı. ‹ÎÀı ÷ı ≠‹ÎHÎı Á˙±ı
‰÷˝‰_.”” ±ı‹ ¿˘¥ ’HÎ Ω÷fiÎ ‰ı√ ‰√fl Á΋ÎL› ⁄˘·Ìfiı ⁄ıÁÌ √›Î.
±Î◊Ì Á˙fiı ±Îç›˝ ◊›_ ¿ı ±Î‹fi_ ¿ı‹ ŒflÌ √›_ ? ÷ı◊Ì ÷ıfiÎ ¤ÎÊHÎ◊Ì
¿˘¥fiı Á_÷˘Ê ◊›˘ fiÏË. Á˙fiÎ ‹fifiÌ ‹flÎÿ˘ ‹fi‹Î_ … flËÌ √¥.
±Î μ’ÎÏ‘◊Ì V‰Î‹ÌlÌ Ω√Î ¤√÷ ⁄Ë … ÿ—¬Ì ◊¥ √›Î ±fiı
¨ÕÎ ∂÷flÌ √›Î ±fiı ¿o¥ ⁄˘·ı-«Î·ı fiÏË. ¿◊ΉÎ÷νfi_ ¿˘¥fiı Á¬ ±ÎT›_
fiÏË ±fiı ±Î‰Î ’fl‹ ±ı¿Î_Ï÷¿fiÎ ƒ˘Ë◊Ì ΩHÎı Á‰˝hΠωÊÎÿfiÌ CÎıflÌ »Î›Î
ŒflÌ ‰‚Ì Ë˘› ±ı‹ Á‹ˆ›Î‹Î_ ‰ıflω¬ıfl …ı‰_ ◊¥ √›_.
√HÎ’÷fl΋fiı …ıÃΤΥ ±¬_Õ Ω‚‰÷Î ±fiı V‰Î‹Ì Ω√Î ¤√÷
ÏÁ‰Î› ¿˘¥fiÌ ’ÎÁı …‰Î fi ÿı÷Î. ’HÎ ±Î Á¤Î ’ÒflÌ ◊¥ ±fiı ±Îfl÷Ì ◊›Î
⁄Îÿ, ¤ÌÕ‹Î_ √HÎ’÷fl΋ »^ÀÎ ’ÕÌ √›Î. fl΋«flHÎÿÎÁ∞ √HÎ’÷fl΋fi_
¿Î_Õ<_ ’¿ÕÌfiı ’˘÷Îfiı ±ÎÁfiı ·¥ √›Î ±fiı ≠Î√∞ ¤√÷ ωv© CÎHÎÎ …
ÂOÿ˘ ¿ËÌ CÎΛ· ¿flÌ fiÎA›Î. ±Î‰Î ±Ï÷ {ıflÌ·Î ¿<Á_√fiÎ ÂOÿ˘◊Ì
426 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

√HÎ’÷fl΋fi_ ±_÷—¿flHÎ ’HÎ ŒflÌ √›_ ±fiı ŒflÌ ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ… ÷◊Î
V‰Î‹Ì Ω√Î ¤√÷ ¿ı …ıÃΤΥ ¿˘¥fiı› ‹Y›Î fiÏË. ±Ë˘ ! ±Î‰˘
ÁIÁ_√fi˘ Á_ÿfl ›˘√ ±fiı ±Î‰Î ’fl‹ ±ı¿Î_Ï÷¿ ÁÿÔ˚√vfiÌ ≠΄M÷ ◊›Î ’»Ì
’HÎ ¿<Á_√ ¿ı‰_ ¿flı »ı ÷ı ÷˘ ±Î ≠I›ZÎ ≠Á_√◊Ì … …HÎΛ »ı. ±ıÀ·Î ‹ÎÀı
… ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ »ı ¿ı ¿<Á_√ ÷˘ ¿˘¥ Ïÿ‰Á ¿fl‰˘ … fiÏË.

‹Ë‰Îfi˘ ‹Î√˝ Á‚_√ «Î·

±Î‰Ì flÌ÷ı μ’ÎÏ‘ ◊‰Î »÷Î_ ’HÎ …ıHÎı ±ı¿Î_Ï÷¿‹Î_ … ∞‰ …Õu˘
Ë÷˘ ±fiı …Õ ≠◊ÎfiÎ ±fiÁflfiÎflÎ fi Ë÷Î ÷ı‰Î±˘±ı ÷˘ ‹Ë‰Îfi˘ ‹Î√˝
«Î· … flÎA›˘. ≠◊‹ … ‰Á˘fiÎ «÷fl¤Î¥ ÷◊Î ’vÊ˘k΋¤Î¥ ÷ˆ›Îfl
◊›Î ±fiı ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı ’Ì…fiÎ ‹˘÷̤Υ ÷◊Î √˘Ï‰_ÿ¤Î¥ ‹ÎV÷fl ‹Ë‰Î
…‰Î fiÌ¿Y›Î. ÷ı±˘ …ı Ïÿ‰Áı fiÏÕ›Îÿ …¥ √ÎÕ̱ı ⁄ıÃÎ, ÷ı … Ïÿ‰Áı
√΋˘√΋ ¤√÷∞fiÎ ¿Î√‚ ±ÎT›Î ¿ı ““¿˘¥±ı ±ËŸ ±Î‰‰_ fiÏË ±fiı
‹ËÎflÎ…fiÌ ‹fl∞ fi◊Ì, ‹ÎÀı ±Î‰Â˘ ÷˘ √vƒ˘ËÌ, ‰«fiƒ˘ËÌ √HÎ΢.””
±ı ≠‹ÎHÎı CÎH΢ … Á¬÷ ¿Î√‚ ·A›˘ Ë÷˘.
÷ı ≠◊‹ ‰Á˘ ’ˢÓE›˘. ÷ı ¿Î√‚ ·¥fiı ¤Î¥·Î·¤Î¥ fiÏÕ›Îÿ
±ÎT›Î ±fiı {‰ıfl̷η ÷◊Î {‰ıfl¤Î¥ …ıÏÁ_√¤Î¥fiı ÷ı ¿Î√‚ ‰_«ÎT›˘. ÷ı
¿Î√‚ ‰Î_«Ìfiı Á‰ı˝fiÎ ’√ œÌ·Î ◊¥ √›Î. ’»Ì {‰ıfl̷η¤Î¥±ı ¿èÎ_ —
““‰œ‰ÎHÎ ¿"Q’ ÷Îfl ‹Ò¿˘, ±ıÀ·ı flÎ÷fiÌ √ÎÕ̱ı ’ˢӫÂı.””
’»Ì ÷Îfl ‹Ò@›˘. √˘Ï‰_ÿ¤Î¥fiı ÷Îfl ‹Y›˘, ’HÎ ’»Ì ω«Îfl ¿›˘˝ —
““¤ÎÕ<_ ¬«afiı ±fl‘ı ±ÎT›Î »Ì±ı ÷ı ˉı Ãıà …‰_ ±fiı ‰œÂı ÷˘ ¬‹Ì
·¥Â_; ’HÎ ’λΠ÷˘ …‰_ … fi◊Ì.”” ÷ı‰˘ ω«Îfl ¿flÌ ⁄‘Î ‹Ë‰ı ’ˢÓE›Î.
±Î ËÏfl¤@÷˘ ‹Ë‰Î ’ˢÓE›Î ±fiı ¤√÷∞ ‹ËÎflÎ…fiı ‹Y›Î
±ıÀ·ı ’Ëı·Î_ ÷˘ ¤√÷∞±ı Ã’¿˘ ±ÎM›˘, ’HÎ ±Î_ËŸ Á‘Ì ÿÎ¬Õ˘ ¿flÌfiı
±ÎT›Î ±ıÀ·ı flÎ∞ ◊›Î. «÷fl¤Î¥ ÷◊Î ’vÊ˘k΋ÿÎÁ ¿ıflÌfi˘ ‹flO⁄˘
·¥ √›Î Ë÷Î ÷ı ¤√÷∞fiı ±ÎM›˘. ±ıÀ·ı ¤√÷∞ ‹flO⁄˘ …‹Ìfiı ¿Ëı —
““±Î ÷˘ ÷‹˘ ¤Îflı ‰V÷ ·ÎT›Î. ‹fiı ÷˘ √˘’ÎÔ‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ¬ÎÁ ¿èÎ_
Ë÷_ ¿ı ÷ÎflÌ »Î÷̱ı ÿÎË »ı ±ıÀ·ı ‹flO⁄˘ ¬Î…ı.”” ±Î‹, ’˘÷Îfiı ÷˘ ¿o¥
Ωı¥÷_ fi◊Ì, ’fl_÷ ¤@÷fiÎ Á¬fiı ±◊ı˝ fiÎfiÎ ≠¿ÎflfiÌ Áı‰Î ±_√Ì¿Îfl ¿flÌ,
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 427

÷ı‹fiÎ ‹fi˘fl◊ ’ÒflÎ ¿flı »ı. ±ı … ‹Ë÷˚ ’vÊfiÌ ‹ËkÎÎ »ı.

’»Ì Ïfi‹Î˝fiÌ’HÎÎfiÌ ⁄Ë … ‰Î÷˘ ¿flÌfiı ¿èÎ_ — ““Ïfi‹Î˝fiÌ’HÎ΋Î_ …ı‰˘
‹Î· »ı, ÷ı‰˘ ⁄ÌΩ‹Î_ fi◊Ì. ‹ıÓ flÎhÎı ¿ÿfl… ÷◊Î …Õ¤fl÷fi_ ±ÎA›Îfi
ω«Î›* ±fiı Ïfi‘νfl ¿›˘˝ ¿ı …Õ¤fl÷ ±fiı ¿ÿfl… …ı‰Î Ïfi‹Î˝fiÌ ◊‰_, ’HÎ
¿˘¥ μ’fl ±Î_¬ ÷ÎHÎ‰Ì fiÏË. ÏfiW¿<‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ’HÎ ±Î’HÎfiı ¿èÎ_ »ı ¿ı
“…Õ¤fl÷ …fi¿ …›ÿı‰, ±ı‰_ ◊Ή_ ±Î’HÎı.” ‹ÎÀı ±ı‰Î ◊‰Îfi˘ μIÁÎË
flά‰˘. ±Î Á‹Î√‹ ‹Y›˘ »ı ÷ı◊Ì Ωı÷Ωı÷΋Î_ ◊¥ …‰ÎÂı.””

ËÎ◊Ì ¬Ò_I›˘ ˢ› ÷ı ËÎ◊Ì ‰÷ı … fiÌ¿‚ı

““±Î ÁIÁ_√ ◊‰˘ ⁄Ë ¿ÃHÎ »ı ±fiı ◊›˘ ˢ› ÷˘ ’Îfl ’ÎÕ‰˘ ¿ÃHÎ
»ı. ±˘S›Î Ï⁄«ÎflÎ √HÎ’÷fl΋fi_ ÷˘ ⁄√ÎÕÌ … fiÎA›_, ’HÎ ±ı ‹˘œ<_ CÎη‰Î
√›Î ÷˘ ±ı‹ ◊›_. ‹ÎÀı ÁIÁ_√ ’Îfl ’ÎՉΠ‹ÎÀı ‹˘ÀÎfi˘ Ωı√ ±¬_Õ
flά‰˘ ±fiı ¿<Á_√fiı ±˘‚¬Ìfiı Á‰˝ ≠¿Îflı ÷ıfi˘ I›Î√ ¿fl‰˘. ‰Î_ÁÿÎ◊Ì
‰fl÷η ±ÎT›˘ I›Îflı ÿıÁÎ¥±ı ‹fiı ¿èÎ_ ¿ı “ÁIÁ_√ ¿flΉ˘.” ±ıÀ·ı ‹ıÓ ¿èÎ_ ¿ı
“ËÎ◊Ì ¬Ò_I›˘ »ı ÷ı ËÎ◊Ì ‰÷ı … fiÌ¿‚Âı. ⁄¿v_ ⁄ıÓ ⁄ıÓ ¿flÂı ÷ıfiÎ◊Ì fiÏË
fiÌ¿‚ı.” ’HÎ ±ıfi˘ ‹‹˝ fi Á‹Ω› I›Îflı Â_ ◊Λ ? ÿıÁÎ¥ …ı‰Î ±Î‰Î
‹‹ZÎ, ÷ı Ïø›Î‹Î_ ΩıÕÎ¥ √›Î ˢ› ÷ıfiı, ±ı‰Î Â© ⁄˛õV‰w’ ÁI’vÊfi˘
Ωı√ ◊Λ ÷˘ … Ïø›Î‹Î_◊Ì fiÌ¿‚Λ. ’HÎ “÷‹ı ÷˘ ⁄Ë ‹˘ÀÎ ±fiı ⁄Ë
ÁÎflΔ ±ı‹ ’˘÷ÎfiÌ ÁÎflÎ¥ flά‰Î ’_’˘‚ı, ÷ıfiÎ◊Ì ¿o¥ ∞‰fiÎ ⁄Չ΂
fiÌ¿‚ı fiÏË. ±ı ÷˘ ÂÒfl‰Ìfl÷ΠϬ‰ÎÕ‰Ì Ωı¥±ı ±fiı ÿ˘Êfiı ¿Îœ‰Î ¿ÃHÎ
’HÎ ◊‰_ Ωı¥±ı.””
’»Ì «÷fl¤Î¥±ı ’Ò»u_ — ““‹ËÎflÎ… ! ±ı ÷˘ ‹ÒÏ÷˝ ±¬_Õ xÿ›‹Î_
flËı ÷˘ ÿ˘Ê ÏfiT≤ÏkÎ ’΋ı. ‹ÎÀı ‹ÒÏ÷˝ ¿ı‹ {η‰Ì ?””
I›Îflı ¤√÷∞ ËÁÌfiı ¿Ëı — ““T≤ÏkÎ w’Ì ÿ˘flÌ ‰Õı ‹ÒÏ÷˝ ‘Îfl˘. ±ı‹
≠›ÎÁ ¿fl¢ ÷˘ Á‰˝ ‰Î÷ı Á¬Ì ◊‰ÎÂı. ‰fl÷ηfi_ 4◊_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰Î_«Ìfiı
±ı‹ ±P›ÎÁ ¿fl÷Î_ Â̬‰_. ¿ÎflHÎ, ‹ÒÏ÷˝ ÷˘ Ï«_÷΋ÏHÎ »ı; ÷ı Á‰ı˝
‹fi˘fl◊ ’ÒflÎ ¿flÂı. ’HÎ ÁΑ÷Î ËÂı ÷˘ ‹ÒÏ÷˝ ’¿ÕÎÂı. …\±˘fiı, ›Ï‘„WÃfl
flÎΩfiÌ ÁΑ÷Î Ωı¥fiı … ¤√‰Îfiı ÷ı‹fiı ‹ÿÿ ¿flÌ. ‹ÎÀı ÁΑ÷Î Â̬‰Ì
±fiı ±ı ‹Î√ı˝ «Î·‰_.””
428 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

Á˘›, ÁËÎ√˘ fiı ÁCÎÕ fifl ¤ı√_ ¿flı

‰‚Ì, ’»Ì ’˘÷ı ‰Î÷ ¿flÌ — ““±Î ·˘¿‹Î_ ¿ıÀ·Î ÿËÎÕÎ ∞‰‰Îfi_
»ı ? ±Î√‚ fi…fl ’ˢӫÎÕ‰Ì …ı Á¬ ¿ı‰_ »ı ? ±ËŸ flËı‰Îfi_ ◊˘Õ<_ »ı ’HÎ
±Î ≠΄M÷ ◊¥ ÷ı◊Ì Á¬ ‰‘Îflı »ı ÷ı ΩHÎÌ ·ı‰_. ¿fl‰÷, ¿<ËÎÕ˘ ±fiı
¿<ÏÀ· ’vÊ ÷ı …\ÿ_ ¿flı ±fiı Á˘›, ÁËÎ√˘ ±fiı ÁCÎÕ fifl ÷ı ¤ı√_ ¿flı.””
±ı‹ CÎHÎÌ CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ. ’HÎ ±Î ÷˘ Ïÿ‹ÎhÎ ·¬Ì »ı.
Á‰ı˝fiı ±’Îfl ÂÎ_Ï÷ ◊¥ √¥ ±fiı ‰œ‰ÎHÎ ¿"Q’‹Î_ ÷Îfl ‹Y›˘ Ë÷˘
±fiı …ı …ı Á_¿S’˘ ◊›Î Ë÷Î ÷ı Á‰ı˝ ¤√÷∞±ı ¿ËÌ ÿÌ‘Î ¿ı ““÷‹ÎflÎ
‹fi‹Î_ ÷˘ ±ı‹ Ë÷_ ¿ı “±Î’HÎÎ μ’fl ¿Î√‚ “fiΔfi˘ ±ÎT›˘ »ı fiı …¥±ı
»Ì±ı ÷˘ ¿<flÎ∞ ◊ÎÂı,” ’HÎ ÷‹ı ±ÎT›Î ÷ı ‹Îfl√ «Î·÷˘ flè΢.”” ±ı‹
¿ËÌfiı flÎ∞ ◊›Î ±fiı ◊˘ÕÎ Ïÿ‰Á flÎ¬Ì Ï‰ÿΛ ±Î’Ì.
±Î Á_CÎfiı ‰‚ÎT›˘ ’»Ì ◊˘ÕÎ Ïÿ‰Áı ‰Õ˘ÿflı◊Ì Ï‰Â_¿fl¤Î¥,
√˘Ï‰_ÿ¤Î¥ ‹ÎV÷fl ÷◊Î ’Ì…fiÎ ‹˘÷̤Υ ¤v«◊Ì ‰ËÎH΋Î_ ‹Ë‰Î
±ÎT›Î. ‹Ë‰Î √˛ËHÎfiı Ïÿ‰Áı ⁄ı ‰ÎB›ı ’ˢÓE›Î. ¤√÷∞ ‹_Ïÿfl‹Î_ ⁄ıÃÎ
Ë÷Î I›Î_ ±Î‰Ì ÿ½fi ¿›Î* ±fiı ⁄ıÃÎ. ±ıÀ·ı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““flÎhÎı √˛ËHÎ
»ı ‹ÎÀı ÀÌ‹HÎ ¿flÌ S›˘.”” ’»Ì Á‰ı˝±ı ÀÌ‹HÎ ¿›Î*.
√˛ËHÎfiÌ flÎ÷ ¤…fi ¿flÌ Á‰ı˝ ‰Ëı·Ì Á‰Îflı ¤√÷∞fiı CÎıfl √›Î
±fiı I›Î_ ÿ½fi ¿flÌ ¤√÷∞±ı ¿ıÀ·Ì¿ ‘‹˝, iÎÎfifiÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ. ’»Ì
Á‰ı˝fiı fiÎˉΠ‹˘¿S›Î. ’˘÷ı fiÎËÌfiı ’ÒΩ ¿fl‰Î ‹_Ïÿflı ’‘Λν. I›Î_ ‰Î÷
¿flÌ — ““ Á¬ÃÊ ¬ÈòÊáÊ ¡ÊÿÃ –”123 Ï’÷Î ’hÎw’ı ◊Λ »ı.”” ±ı‹ ¿ËÌfiı
‹˘÷̤Υ ωÊı ¿èÎ_ ±fiı ¿èÎ_ ¿ı ““‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi˘ Á_√ ¿flı ÷˘ lÌ∞-
123. lÌ‹ÿÔ˚¤Î√‰÷‹Î_ ±ı‰Ì ¿◊Î »ı ¿ı F›Îflı ƒ˙’ÿÌfiÎ ’Î_« ’h΢fiı ±rI◊΋Π‹ÎflÌ
fiάı »ı, I›Îflı ±…\˝fi ±rI◊΋Îfiı ’¿ÕÌ ƒ˙’ÿÌ ’ÎÁı ·Î‰ı »ı. ÷ı ⁄˛ÎõHÎ’hÎfiı
±Î ≠‹ÎHÎı ⁄_‘Λı·˘ Ωı¥ ƒ˙’ÿÌ ±…\˝fifiı ¿Ëı »ı — ““⁄˛ÎõHÎ ÷˘ Ïfifl_÷fl √v
¿Ëı‰Î›. ÷‹ı …ı‹fiÎ ±fi√˛Ë◊Ì ‘fi‰ı˝ÿ ÷◊Î ÂVhÎωzÎ ÂÌA›Î, ÷ı … ¤√‰Îfi
ƒ˘HÎΫΛ˝ Ë‹HÎÎ_ ’hÎw’ı ωz‹Îfi »ı. ÷ªflãº˝ÙáÊ— ¬˝¡ÊM§¬áÊ fløÃ –
ƒ˘HÎΫΛ˝fiÎ_ ±‘Î*√fiÎ ¿Ú’Ì ’HÎ ∞‰÷Î_ »ı ±fiı Á÷Ì fi◊Ì ◊›Î_, ¿ÎflHÎ ¿ı
ƒ˘HÎΫΛ˝w’ … ‰Ìfl’hÎ - ƒ˘HÎΫΛ˝fi_ V‰w’ Ë…\ ∞‰_÷ »ı. ±ıÀ·ı ƒ˘HÎΫΛ˝
’hÎw’ı ωz‹Îfi »ı.”” ≠√Àfi˘ ÏÁ©Î_÷ ’HÎ ±Î μ’fl … »ı.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 429

‹ËÎflÎ…fi˘ ‹ÏË‹Î Á‹Ω›.””

÷ı … Ïÿ‰Áı ÁÎ_…ı Ïfiç›fiÌ ‰Î÷ ¿flÌ ¿èÎ_ — ““…ı‰Î ±ZÎfl‘΋‹Î_ »ı
±ı‰Î fiı ±ı‰Î … ‹fiW›Î¿Îflı »ı, ÷ı‹Î_ ÷·‹ÎhÎ Œıfl fi◊Ì ±ı‹ Á‹…¢
I›Îflı … Á‰˝ ¿Î›˝ ÏÁ© ◊Âı.”” ±fiı ‰‚Ì ¿èÎ_ — ““‹ÎflÎ ÏÂW›˘fiı …Õ¤fl÷
…ı‰Î ◊‰_ ’ÕÂı. ÷ı ‰√fl Á¬ fiÏË ±Î‰ı. ±Î fifl¿fiÎ ¿<_Õ …ı‰Î ωʛ-
Á¬‹Î_ ’ÕuÎ flË̱ı, ±ıfiÎ ¿fl÷Î_ ±ZÎfl‘΋‹Î_ «ÎS›Î fi …¥±ı ?”” ±ı‹
CÎHÎÌ CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ ÂÎ_Ï÷ ’‹ÎÕÌ. ’»Ì ‰ËÎH΋Î_ ±Î‰÷Î_ …ı …ı ±Õ«H΢
’ÕÌ Ë÷Ì ÷ı Á‰ı˝ ¿ËÌ ±fiı ¿èÎ_ — ““‰ËÎHÎfiÎ ‹Î√ı˝ ’Î»Î Ω±˘.”” ±ı‹ ¿ËÌ
’˘÷ı ⁄’˘flı ⁄ı ‰Î√ı ⁄_ÿfl Á‘Ì ‰‚Ή‰Î ’‘Λν.
±Î flÌ÷ı ‹Ë‰Îfi˘ ‹Î√˝ Á‚_√ «Î· flè΢ ±fiı ‰Á˘fiÎ ËÏfl¤@÷˘
÷◊Î ’Ì…, fiÏÕ›Îÿ, ‰Õ˘ÿflÎ, «ÎHÎÁÿfiÎ ËÏfl¤@÷˘ «Î÷‹Î˝Á‹Î_ ÷◊Î
±Ï‘¿ ‹ÎÁ‹Î_ ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fiı ‹Ë‰Î ±Î‰‰Î ·ÎB›Î.
«ÎHÎÁÿfiÎ ‰ˆz ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fiı ±ÎT›Î I›Îflı ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı
ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiÌ ¬⁄fl ’Ò»Ì ±fiı ¿èÎ_ — ““ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞
ÂÎVhÎ ÷˘ ¤H›Î »ı ’HÎ Ë…\ ¿<_…ωËÎflÌÿÎÁ …ıÀ·_ ◊›_ »ı, ’HÎ ‰‘Îflı ◊Λ
±fiı ≠Ï÷’ZÎÌfiı Á¤Î‹Î_ ∞÷ı ±ı‰_ ◊Λ ÷˘ ÃÌ¿.””
±ı‰Î‹Î_ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞fi˘ ¿Î√‚ ±ÎT›˘. ÷ı ‰Î_«Ìfiı ’˘÷ı flÎ∞ ◊›Î.
’HÎ ‹fiÁ¬fl΋fiı ¿èÎ_ — ““±Îfi˘ …‰Î⁄ ·¬‰˘ fi◊Ì. ÷‹˘ ‹Ëı‹ÿΉÎÿ
∂÷flÌ w⁄w ‰Î÷ ¿fl¢.””
¿˘ÃÎflÌ ≠¤ÿÎÁ ÷◊Î ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ ‰fl÷η √›Î ±fiı
‹ËÎflÎ…lÌfiı ωfi_÷Ì ¿flÌ — ““¤√÷∞fiı …‚{Ì·HÎÌ μ’fl √œÕı ÷ıÕΉ˘
÷˘ ÁÎv_.””
÷ı μ’fl◊Ì ‹ËÎflÎ…ḻı ¤√÷∞fiı ÷fl÷ … ¿Î√‚ ·A›˘ ±fiı ±ı
¿Î√‚ ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…ı ‹ËÎflÎ…fiÌ ÁËÌ ¿flΉÌ, ‹Ë˘fl »Î’fi˘ ÏÁy˘
‹flΉÌ, ·¥ ·Ì‘˘ ±fiı ±ÎHÎ_ÿ ±Î‰Ì À’η‹Î_ fiÎA›˘. ‰fl÷ηfiÌ À’η‹Î_
¿Î√‚ ’Õı ±fiı ’λ‚◊Ì ¿o¥¿ ω«Îfl ⁄ÿ·Î› ÷˘ ‰fl÷ηfiÌ À’η‹Î_◊Ì
±ı ¿Î√‚ ’λ˘ ¬ıÓ«Ì ·ı‰Î›. ±ıÀ·ı ±√‹«ı÷Ì flÎ¬Ì ±ÎHÎ_ÿfiÌ À’η‹Î_
¿Î√‚ fiÎA›˘. ’»Ì ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…ı ±ı¿ wÏ’›ÎfiÎ_ ’˘VÀ¿ÎÕÛ ‹√ΉÌ,
√΋˘√΋ F›Î_ F›Î_ ¤√÷∞fiÎ Ëı÷‰Î‚Î ËÏfl¤@÷˘ Ë÷Î I›Î_ ·A›Î_ ¿ı
430 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

““¤√÷∞ …‚{Ì·HÎÌ μ’fl √œÕÎ ’‘Îfl‰ÎfiÎ »ı, ‹ÎÀı Á˙±ı ±Î‰‰_.””

±Î‰Ì flÌ÷ı ¤√÷∞fiÎ Á‹Î√‹fi_ Á¬ ‹‚ı ±ı‰Î Â¤ Á_¿S’‹Î_
‹ËÎflÎ… ¤ÔY›Î ±fiı Á˙fiÎ ‹fi˘fl◊ ÏÁ© ◊›Î.
‹ËÎflÎ…lÌfi˘ ’hÎ ‹Ë‰Î ’ˢÓE›˘. ±ı ‰¬÷ı ¤√÷∞ ‹_Ïÿfl‹Î_ ⁄ıÃÎ
Ë÷Î. ’vÊ˘k΋ÿÎÁ ÷◊Î μ‹ıÿ¤Î¥ ‹_Ïÿfl‹Î_ Ë÷Î ±fiı ‹ıÕı ÁÒ÷Î Ë÷Î ÷ı
fiÌ«ı ±ÎT›Î. ±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ÷ı ¿Î√‚ ’vÊ˘k΋ÿÎÁfiÎ ËÎ◊‹Î_ ±ÎM›˘.
÷ı‹HÎı ‰Î_E›˘ ±fiı ¿èÎ_ — ““±Î ÷˘ ±Î’fiı ‹ËÎflÎ…ḻı √œ’fl ÷ıÕÎT›Î »ı.””
¤√÷∞ ±Î ÁÎ_¤‚Ì ËV›Î ±fiı …ıfi_ ±Î ¿÷˝T› Ë÷_ ÷ıfiÎ μ’fl
‹fi˘‹fi flÎ∞ ◊›Î ±fiı ¿èÎ_ — ““Ω‰_ ’ÕÂı.””
I›Îflı ’vÊ˘k΋ÿÎÁ ¿Ëı — ““⁄Ë ÁÎv_.””
¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı ¿èÎ_ — ““‹Îflı ⁄ı-«Îfl Ïÿ‰Á fl˘¿Î‰_ ’ÕÂı. ÷‹ı Ωı
flˢ ÷˘ ±Î’HÎı ÁÎ◊ı …¥Â_.””

√œ’fl‹Î_ …‚{Ì·HÎÌfi˘ Á‹ˆ›˘

Á_‰÷ 1952fiÎ …‚{Ì·HÎÌfiÎ Á‹ˆ›Î μ’fl ¤√÷∞±ı …‰Îfi_
fiyÌ ¿›*. ⁄√ÿÎHÎÎ◊Ì √ÎÕ<_ ‹√ÎT›_. ÷ı ±ÎT›_ ÷ı‹Î_ ’˘÷ı, ’˘÷ÎfiÎ ¤hÎÌΩ
fiÎflHΤΥ ÷◊Î ’vÊ˘k΋, μ‹ıÿ¤Î¥ ‰√ıflı ⁄ıÃÎ ±fiı ⁄√ÿÎHÎı ’ˢÓE›Î.
I›Î_ flÎ÷ flèÎÎ. ⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı Á‰Îflı flHλ˘Õ¤Î¥fiÌ C΢ÕÌ wÎ. 200/-fiÌ
Ë÷Ì ÷ıfiÌ μ’fl ÁÎfl˘ ‹Âwfi˘ ¿Ì‹÷Ì Á΋Îfi fiάÌfiı ¤√÷∞fiı ÷ı C΢ÕÌ
μ’fl ⁄ıÁÎÕuÎ ±fiı I›Î_◊Ì «ÎS›Î.
flV÷΋Î_ ¤_ÕÎÏfl›ÎfiÌ fiÿÌ‹Î_ ÀÌ‹HÎ ¿fl‰Î fl˘@›Î. I›Î_ fiÿÌ‹Î_ fiÎèÎÎ
±fiı ’ÒΩ ¿flÌfiı ’vÊ˘k΋ÿÎÁı √_ÿfl’ο ¤√÷∞fiı …‹ÎÕu˘ ±fiı
μ‹ıÿ¤Î¥±ı ÿÒ‘ ’Λ_. ÷ı ≠‹ÎHÎı Á‰ı˝ ËÏfl¤@÷˘ ’ÎÏ·÷ÎHÎı ±ÎT›Î.
’vÊ˘k΋ÿÎÁı ¤√÷∞fiı C΢ÕÌ μ’fl◊Ì μ÷Λν ±fiı ‹_Ïÿfl‹Î_ ‹¿Î‹ ¿›˘˝.
¤√÷∞ ±ÎT›ÎfiÎ ¬⁄fl ΩHÎÌ flÎhÎı ’ÎÏ·÷ÎHÎÎfiÎ Á‰˝ ËÏfl¤@÷˘ ‹_Ïÿfl‹Î_
±ÎT›Î ±fiı Á¤Î ◊¥. ÷ı‹HÎı ¤√÷∞fiı ¿èÎ_ — ““±Î’ ’‘Λν ÷ı ⁄Ë …
ÁÎv_ ¿›*. ±Î’fiÎ_ ÿ½fifiÌ CÎHÎÎ Ïÿ‰Á◊Ì ÷ÎHÎ Ë÷Ì ÷ı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ’ÒflÌ
¿flÌ. ±Î’fiÎ_ ÿ½fi ◊›Î_ ÷ı◊Ì CÎH΢ … ±Îfi_ÿ ◊›˘.””
’»Ì ¤√÷∞±ı ‘‹˝, iÎÎfi, ‰ˆflÎB› ±fiı ‹ÎËÎIQ›ı ›@÷ ¤„@÷fiÌ
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 431

CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ, Á‰ı˝fiı ±Îfi_ÿ ’‹ÎÕu˘. ’vÊ˘k΋ÿÎÁ ’ÎÁı “’_«flIfi”

‰_«ÎT›˘. ÷ı ÁÎ_¤‚Ì ËÏfl¤@÷˘fiı CÎH΢ … ±Îfi_ÿ ◊›˘.

‹ÒÏ÷˝fiÎ ≠¿Îfl ±fiı ËÏflVQ≤Ï÷

⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı Á‰Îflı fiÎËÌ, ’ÒΩ ¿flÌfiı, ±‹ÿΉÎÿfiÎ ‰ÏHο ËÏfl¤@÷
I›Î_ fiοÎÿÎfl Ë÷Î, ÷ı‹fiÎ ±Î√˛Ë◊Ì ÷ı‹fiı CÎıfl ’˘÷ı ÷◊Î ’vÊ˘k΋ÿÎÁ
’‘Λν ±fiı ÷ı‹fi˘ Á_¿S’ ’Òfl˘ ¿›˘˝. ’»Ì Á‰ı˝ I›Î_◊Ì fiÌ¿Y›Î ±fiı
Á˘fi√œ …‰Î √ÎÕ΋Î_ ⁄ıÃÎ. ÷ı √ÎÕ΋Î_ ¤√÷∞ ÷◊Î ’vÊ˘k΋ÿÎÁ,
¤Î¥·Î·¤Î¥, μ‹ıÿ¤Î¥, ¿Ï՛Π‹Ò‚∞¤Î¥, fiÎflHΤΥ ‰√ıflı ⁄ıÃÎ.
flV÷΋Î_ ’vÊ˘k΋ÿÎÁ ¿Ì÷˝fi ⁄˘·ı ±fiı ¤√÷∞ ‰Î÷˘ ¿flı.
’»Ì ’vÊ˘k΋ÿÎÁı ≠ë ’Ò»u˘ — ““±Îà ≠¿ÎflfiÌ ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝
ÂÎVh΋Î_ ¿ËÌ »ı ÷ı ¿¥ ?””
I›Îflı ¤√÷∞±ı ‹ÒÏ÷˝±˘fi_ ‰Hνfi ¿flÌ ⁄÷ÎT›_ — ““≠◊‹ ÷˘ (1)
‹ÏH΋›, (2) ’ÎÊÎHÎfiÌ, (3) ¿ÎWÀfiÌ, (4) ‘Î÷fiÌ, (5) Q≤ÏkοÎfiÌ, (6)
flı÷ÌfiÌ, (7) Ï«hÎ΋HÎfiÌ ±fiı (8) ‹fi˘‹›. ±ı ±Îà ≠¿ÎflfiÌ ‹ÒÏ÷˝
¿Ëı‰Î› »ı.””
I›Îflı ’vÊ˘k΋ÿÎÁı K›ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝fiÌ ‰Î÷ ’Ò»Ì. ±ıÀ·ı ¤√÷∞ ¿Ëı —
““±ı ÷˘ Á_¿S’fiÌ ‹ÒÏ÷˝.”” ’»Ì ¤√÷∞ ¿Ëı — ““±ı ‹ÒÏ÷˝◊Ì ±Îfi_ÿ ‹ÎHΉ˘.
÷ı ÏfiW¿<‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ’HÎ “ËÏflVQ≤Ï÷”‹Î_ ±ı‹ ‰Hνfi ¿›* »ı ¿ı ó
“‹fi˘Ëfl Á_ÿfl ‹ÒflÏ÷, ÁËΩfi_ÿ Á¬w’,
fi¬Ï¬ Á‘Ì fiÌfl¬÷Î_, ±Î‰ı ±Îfi_ÿ ±fiÒ’,
≠◊‹ ≠¤ ≠√Àfiı, flά_ xÿ›‹Î_›,
±_√˘±_√ ±‰·˘¿Ìfiı, ±_÷fl flË_ μ»Î›.”
’»Ì ±ı ‹ÒÏ÷˝fiÌ ÿflı¿ Ïø›Î …ı ’˘÷ı Ωı¥ Ë÷Ì ÷ı ≠Á_√ı ≠Á_√fi_
ÏfiW¿<‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ‹fifi ¿›*. ±ı … ¤@÷fiÌ ¤„@÷, ±fiı ±ı … ¿fl‰Îfi_
»ı. ÷ı ÏfiW¿<‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ¿Ëı »ı —
“fiÎ◊ fiÌflA›Î »ı...
‹˘ÿ¿ ‹√ÿ‚ fiı ‹˘Ï÷›Î, …‹÷Î_ Ωı›Î »ı;
·Î¬HÎ ·ÎÕ< fiı Áı‰ˆ›Î, …‹÷Î_ Ωı›Î »ı.”
432 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

±fiı …‹Ì flèÎÎ ’»Ì,

“ÿÎ_÷ Á‘ÎflÌ ⁄ıÃÎ ’ÎÀı, ¤Ò‘fl ¤ÎY›Î »ı,
±ÎT›Î …fi ’Ò…‰Î ‹ÎÀı, ¤Ò‘fl ¤ÎY›Î »ı.”
’»Ì ÷˘ ‹ËÎflÎ…ı ±Î¬Î Ïÿ‰Á‹Î_ …ı …ı ‰VhÎη_¿Îfl ‘›Î* ˢ›, …ı ’ÎÀ
μ’fl √ÎÿÌ-÷Ï¿›ı ⁄ıÃΠˢ›, ÷ı ⁄‘ÎfiÌ VQ≤Ï÷ ¿flÌ.
±fiı flÎ÷ ’ÕÌ ±ıÀ·ı,
“ÿ̉˘ ÿ̉Ìfiı ±…‰Î‚ı, t√ı ÿÌÃÎ »ı;
ËÎ_ÕÌ ŒÎfiÁı w’΂ı, t√ı ÿÌÃÎ »ı.”
±ı‹ flÎ÷ı ‹ËÎflÎ… ¿ı‹ ⁄ıÁ÷Î, ¿ı‰Î ¢¤÷Î, ÷ıfiÌ VQ≤Ï÷ ¿flÌ, fi¬Ï¬Î-
’›*÷ ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝fi_ ±Î‰Ì flÌ÷ı ±‰·˘¿fi ¿flÌ ±fiı ’»Ì ‹ÒÏ÷˝fi˘ ¿ı‰˘
‹ÏË‹Î »ı ÷ıfi˘ ω«Îfl ¿fl˘ ¿ı -
“±ı‹ fi¬Ï¬Π‹ÒÏ÷˝ fiÎ◊fiÌ, Á‹fl÷Î_ Á¬ ◊Λ,
±Ë˘Ïfi μfl‹Î_ ‘Îfl÷Î_, ¿fl‰_ fiÏË ¿Î_›;
«ÏflhÎ Á‰ı˝ Ï«_÷‰Ì, ‹ÒflÏ÷ ‘Îflı ‹fi,
¿Î‚ ‹Î›Î ¿‹˝fi_, T›Î’ı fiÏË Ï‰CÎfi;
‹ÒÏ÷˝ ÷‹ÎflÌ Á¬¿ÎflÌ, ∞‰fi Ωb_ »\_,
»˘ ±‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ, ∞‰fi Ωb_ »\_.”
±ı‹ ±fiı¿ flÌ÷ı ±ı ‹ÒÏ÷˝fiÌ ±_ÿfl Ï«kÎfiÌ T≤ÏkÎ ’fl˘‰Î¥ Ω› ÷˘ ‹ÒÏ÷˝
⁄_‘Î¥ Ω›.
““‘fl‹’flfiÎ_ ¿<‚¿<_‰fl⁄αı ’HÎ ±ı‹ … ¿›* Ë÷_. ‹ËÎflÎ…fiı ±ı¿
‰¬÷ ÷ı‹HÎı ’Ò»u_ ¿ı “‹ËÎflÎ… ! ÷‹ı ¿Î√‚‹Î_ ·¬˘ »˘ ¿ı ±Ïfiÿı˝Â◊Ì
Ï·¬Îω÷_ V‰Î‹ÌlÌ ÁËΩfi_ÿ∞ ‹ËÎflÎ…, ÷ı ±Ïfiÿı˝Â ±ıÀ·ı Â_ ?” I›Îflı
‹ËÎflÎ… ±Ïfiÿı˝Â ±ıÀ·ı Â_ ±ı Á‹Ω‰‰Î ¿<‚¿<_‰fl⁄Î Á΋ı ∂¤Î flèÎÎ
±fiı ‰Î÷ ¿flÌ. ’HÎ ÷ı ÷˘ ±ıÀ·Î‹Î_ ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝ Ωı÷Î_ Ω› ±fiı
±_÷fl‹Î_ μ÷Îfl÷Î_ Ω›. ±ı‹ Ωı ¤√‰Îfifi_ ±ı‰_ l‰HÎ, ‹fifi, ÏfiÏÿK›ÎÁ
¿›* ˢ› ÷˘ ¤√‰Îfifi˘ ±ı‰Ì flÌ÷ı ÁÎZÎÎI¿Îfl ◊Λ »ı.124 ’HÎ ±ıÔ‰˘
±Î√˛Ë flάÌfiı ‹_Õ‰_ Ωı¥±ı. Ωı›Î …ı‰Ì ÷˘ ±ı¿ ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝ … »ı.
±ı ÏÁ‰Î› ⁄Ì…\_ ¿Î_¥ … fi◊Ì. ‹ÎÀı ⁄ËÎfl ≠I›ZÎ …ı ‹ÒÏ÷˝ Ωı¥ ˢ› ÷ıfiı
124. ÁÎ. 3.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 433

±_÷fl‹Î_ μ÷Îfl‰Ì ±fiı ‹ÒÏ÷˝fi˘ ±Îfi_ÿ ·ı÷Î_ Â̬‰_.”” ±ı‹ ±fiı¿ ≠¿Îflı
‹ÒÏ÷˝ ωÊı CÎHÎÌ ‰Î÷ ¿flÌ ±fiı ±Îfi_ÿ ¿flÎ‰Ì ÿÌ‘˘.
‰Î÷‰Î÷‹Î_ ÷˘ Á˘fi√œ ±Î‰Ì √›_, ±ıÀ·ı Á˙ ∂÷flÌfiı VÀıÂfiı √›Î.
’vÊ˘k΋ÿÎÁı VÀıÂfi μ’fl Âı÷fl_∞ Ï⁄»Î‰Ì ÿÌ‘Ì ±fiı ÷ı μ’fl ·Ò√ÕÎ_fiÌ
√ÎÿÌ ¿flÌ ¤√÷∞fiı ⁄ıÁΛν. ’»Ì I›Î_ CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ. ËÎ…flÌ ¿flÌ,
±Îfl÷Ì, ÏfiI›-Ïfi›‹ ¿flÌ, √ÎÕÌ ±Î‰Ì ±ıÀ·ı ⁄ıÃÎ ±fiı μ…‚‰Î‰ ∂÷›Î˝.
I›Î_ ∂÷flÌfiı ±ı¿˘ ¤ÎÕı ¿›˘˝, ’HÎ flÎ÷ ˢ‰Î◊Ì ‰Ëı·Ì Á‰Îflı fiÌ¿‚‰_ ±ı‹
fiyÌ ¿›*. ¤√÷∞ ±ı¿Î‹Î_ ’˘œÌ √›Î ±fiı ËÏfl¤@÷˘ Á‰ı˝ fiÌ«ı ÁÒ÷Î.
Á‰ÎflfiÎ «Îfl ‰Î√ı ±ı¿˘ ΩıÕu˘. ÷ı‹Î_ ¤√÷∞, ’vÊ˘k΋ÿÎÁ ÷◊Î
¤Î¥·Î·¤Î¥ hÎHÎ ⁄ıÃÎ.
Á‰Îfl‹Î_ Ïÿ‰Á ∂√÷Î_ √œÕÎ ’ˢÓE›Î. ÁÌ‘Î CÎı·ı Á˙ fiÎˉΠ√›Î.
e·«_ÿ¤Î¥ ÷◊Î Ëfl¬Î¤Î¥ ’HÎ ‹Ë‰Î◊Ì ‰ËÎHÎ flV÷ı ±ÎT›Î Ë÷Î ±fiı
CÎı·Î‹Î_ fiÎË÷Î Ë÷Î, ÷ı ¤√÷∞fiı ‹Y›Î. fiÎËÌfiı √΋‹Î_ …÷Î_ ¤√÷∞±ı
e·«_ÿ¤Î¥ ÂıÃfiı ¿èÎ_ — ““÷‹ı ‹ËÎflÎ…fiı …¥fiı ¬⁄fl ¿fl˘ ¿ı “≠Î√∞
¤√÷ ±ÎT›Î »ı ±fiı ÷‹˘ ¿Ë˘ ÷˘ ÷‹ÎflÎ_ ÿ½fiı ±Î‰ı.” ÷‹ÎflÎ ±Î‰÷Î_
Á‘Ì Ë_ ±ËŸ ±Î ÿ¿Îfiı ⁄ıÃ˘ »\_.””
±ıÀ·ı d·«_ÿ¤Î¥±ı ÷ı‹fiı ¿èÎ_ — ““÷‹fiı ÷˘ ‹ËÎflÎ…ı ¿Î√‚ ·¬Ì
÷ıÕÎT›Î »ı. ‹ÎÀı «Î·˘fiı ! ‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿ½fi ¿flÌ ‹ËÎflÎ… ¿Ëı I›Î_
μ÷Îfl˘ ¿flΩı.””
I›Îflı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““ÃÌ¿.””
’»Ì ÷˘ ¤√÷∞ ÷◊Î ÷ı‹fiÎ ⁄ı ¤hÎÌΩ, ¤ÎHÎı…, ’vÊ˘k΋ÿÎÁ,
¤Î¥·Î·¤Î¥ Á˙ ‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿ½fiı √›Î. ¤√÷∞±ı lÌŒ‚ ·¥
’vÊ˘k΋ÿÎÁfiı ±ÎM›_, ÷ı ‹ËÎflÎ…fiı ¤ıÀ ‘›*. ’»Ì ‹ËÎflÎ… ¤√÷∞fiı
Ωı¥ ⁄Ë … flÎ∞ ◊›Î ±fiı ¿èÎ_ — ““÷‹˘ ±ÎT›Î ÷ı ⁄Ë ÁÎv_ ◊›_ ±fiı Ë_
÷˘ ÷‹ÎflÎ Á‹Î√‹ ‹ÎÀı ωÂıÊ ¿flÌfiı ±ÎT›˘ »\_. ±ıÀ·ı … ÷‹˘fiı ÷ıÕÎT›Î
»ı. ÷‹˘ ‹Ë‰Î‰Î‚Î ¤ı√˘ μ÷Îfl˘ ¿flΩı.””
I›Îflı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““ÃÌ¿.””
’»Ì ¤√÷∞±ı ‹Ë‰Î‰Î‚Î ¤ı√˘ μ÷Îfl˘ ¿›˘˝. ‹Ë‰ÎfiÎ μ÷Îfl΋Î_
fiÎfl‰Î‚Î {‰ıfl¤Î¥, ‹ÎV÷fl √˘Ï‰_ÿ¤Î¥ ’Ëı·ı◊Ì ∂÷›Î˝ Ë÷Î. ÷ı◊Ì ÷ı‹fiı
434 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

Áı‰Î-Á‹Î√‹fi_ Á¬ ÁÎv_ ±ÎT›_. ‰Á˘fiÎ ËÏfl¤@÷˘ ‰ÎÕ̱ı …÷Î_ ÕÎ⁄Î

ËÎ◊fiÌ ‘‹˝Â΂΋Î_ ∂÷›Î˝ Ë÷Î. ¤√÷∞ √œÕÎ ’‘Îfl‰ÎfiÎ »ı ±ı‰Ì ¬⁄fl
Á‰ı˝fiı ’hÎ ¶ÎflÎ ’ÕÌ Ë÷Ì. ÷ı Á‰ı˝ Ëı÷‰Î‚Î ËÏfl¤@÷˘ ’˘÷’˘÷ÎfiÎ_ ¿Î‹
’Õ÷Î_ ‹Ò¿Ìfiı √œÕÎ ±ÎT›Î. ±˘»Î‹Î_ ±˘»Î ⁄Á˘◊Ì ±œÌÁ˘ ËÏfl¤@÷˘
√…flÎ÷‹Î_◊Ì ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi-Á‹Î√‹ ÁÎv_ ±ÎT›Î Ë÷Î.
‰fl÷η◊Ì ‹ËÎflÎ…lÌ ’‘Λν ’»Ì ⁄˛õ«ÎflÌ K›ÎfiÎfi_ÿ∞ ÷◊Î
’flÎHÎÌ ¿ı‰≠ÁÎÿ∞ ÷◊Î ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiÎ_ ‹_Õ‚ ±ÎT›Î_ Ë÷Î_. ÷ı
Á‰ı˝ ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi ¿flÌ, ±Îfi_ÿfiÎ Á‹ƒ‹Î_ √fl¿Î‰ ◊¥ √›Î.
¤√÷∞ ÁΑfiÎ μ÷Îflı ÿ½fi ¿fl‰Î √›Î. I›Î_ ¤Ì‹∞¤Î¥ ¿˘ÃÎflÌ
¤√÷∞fiı ‹Y›Î. ±ıÀ·ı ¤√÷∞fiı ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — ““≠Î√∞ ¤√÷ !
⁄˘·‰Îfi˘ Ïfi›‹ flάΩı.””
±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ËÎ◊ ΩıÕÌ ¿èÎ_ — ““ÃÌ¿.””
’»Ì ’˘÷Îfiı μ÷Îflı ’‘Λν. I›Î_ ‹ËÎflÎ…ḻı ◊΂ ‹˘¿S›˘ Ë÷˘. ÷ı
…‹Ìfiı ◊˘ÕÌ ‰Îfl ’˘œÌ √›Î.

√.≠. 27 ÷◊Î √.±_. 21 ó ±Î ⁄ı ‰«fiÎQ≤÷ ÷˘

¤√÷∞ μ’fl … ∂÷flı »ı
⁄ı ‰Î√ı ¤√÷∞ ‹ËÎflÎ…lÌfiı μ÷Îflı ’‘Λν. I›Î_ Á¤Î ◊¥ Ë÷Ì
±fiı ¿◊Î ‰_«Î÷Ì Ë÷Ì. I›Î_ √œÕÎ ≠◊‹fi_ 27‹_ ±fiı »ıS·Îfi_ 21‹_
‰«fiÎQ≤÷ ‹ËÎflÎ…ḻı ‹˘÷Ì ¤√÷ ’ÎÁı ‰_«ÎT›Î_. ’»Ì ‹ËÎflÎ…lÌ
⁄˘S›Î — ““±Î ⁄ı ‰«fiÎQ≤÷ ÷˘ ¤√÷∞fiı ωÊı ∂÷flı »ı. ¿ÎflHÎ, ¤√‰÷˚-
≠ÁÎÿ∞ ‹ËÎflÎ… F›Îflı ‹Ë‰ı √›Î Ë÷Î I›Îflı ’ωhÎÎfi_ÿ V‰Î‹Ì
¤√÷∞fi˘ Ï÷flV¿Îfl ¿fl÷Î. ’HÎ ¬flÎ μfi΂ÎfiÎ ÷Î’‹Î_ flı÷Ì‹Î_, ÷_⁄ Á΋ı
¤√÷∞ ⁄ıÁ÷Î ±fiı ÁÎ_…ı ¿◊Î ’»Ì ∂Ã÷Î. ±ı‹ Á_÷˘fiÎ_ ÿ½fi ±fiı
¿◊ΉÎ÷νfiÌ ±Î‰Ì ±ÎÁ„@÷ ÷˘ ±ı¿ ±ı‹Î_ … ÿÌÃÌ. ÷ı‹fiÌ ±Î‰Ì ±Ï÷
Ïfi‹Î˝fiÌ’HÎÎfiÌ ÁΑ÷ÎfiÌ „V◊Ï÷ Ωı¥ Á‰ı˝fiı Ïfiç› ◊›˘ ¿ı “±Î‰Î ’vÊ
÷˘ ±ı ±ı¿ ….” Ë_ ’HÎ ±ı‹fiÌ „V◊Ï÷ Ωı¥ ±Îç›˝ ’Î‹Ì √›˘. ¿ÎflHÎ ¿ı,
Á˘fiÎfi˘ ÿ˘fl˘ ˢ› ±ı … »±ı ∑÷‹Î_ Áfl¬˘ flËı ±fiı ⁄ÌΩ ÷˘ μfi΂ÎfiÎ
÷Î’ı œÌ·Î ◊¥ Ω›. ±ı‹, ÁIÁ_√‹Î_ ±’‹Îfiw’Ì μfiÎÔ‚ÎfiÎ ÷Î’ı ¿flÌfiı
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 435

÷˘ …ı ±ı‰Ì „V◊Ï÷‰Î‚Πˢ› ÷ıfi_ Á‹_ flËı, ’HÎ ⁄ÌΩ ÷˘ ÁIÁ_√ ‹Ò¿Ìfiı
«ÎS›Î Ω›.””
±Î ÁÎ_¤‚Ì ¤√÷∞ ¿Ëı — ““±ı ⁄‘_ V‰Î‹ÌfiÎ ≠÷Î’ı »ı.””
’»Ì ¿◊ÎfiÌ Á‹Î„M÷ ◊¥ ±ıÀ·ı ¤√÷∞ ∂ÃuÎ ±fiı ·Z‹Ì‰ÎÕ̱ı
ÿ½fi ¿fl‰Î ’‘Λν. flV÷΋Î_ ‰Á˘‰Î‚Îfiı μ÷Îflı ’‘Λν. I›Î_ ◊˘ÕÌ ‰Îfl
⁄ıÁÌfiı ¿◊Î ¿flÌ, ‰ÎÕ̱ı √›Î. I›Î_ ÿ½fi ¿flÌ ËÏflV‰w’ÿÎÁ∞fiÎ ±ÎÁfiı
¤√÷∞ ’‘Λν. I›Î_ ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ÷◊Î ⁄ÌΩ ÁΑ ±ÎT›Î.
±ËŸ ◊˘ÕÌ ‰Îfl ⁄ıÃÎ. ’»Ì ¤√÷∞ ∂ÃÌfiı Á_K›Î ±Îfl÷Ìfi˘ ‰¬÷ ◊›˘
Ë÷˘ ±ıÀ·ı √˘’ÌfiÎ◊∞fiÎ_ ÿ½fi ÁÎv ‹_Ïÿflı ’‘Λν.

÷˘ ÷‹ÎflÌ ’λ‚ ·Î¬˘ ‹fiW› ŒflÂı

Á_K›Î ±Îfl÷Ì ◊›Î ’»Ì ⁄˛õ«ÎflÌ ‹fiÌrflÎfi_ÿ∞ ÷◊Î ⁄˛õ«ÎflÌ
ËÏfl≠ÁÎÿÎfi_ÿ∞ ±ı ⁄_fiı ¤√÷∞fiı ’˘÷Îfiı ±ÎÁfiı ÷ıÕÌ √›Î ±fiı I›Î_
⁄ıÁÎÕÌfiı ’Ò»u_ — ““±‹ı ¤HÎı·Î ω¶Îfi »Ì±ı. ‰‚Ì, ⁄˛õ«ÎflÌ »Ì±ı,
ÁÿÔ˚√v ’HÎ »Ì±ı, ÷˘ ’HÎ ±‹ÎflÌ ’»‰ÎÕı ±ı¿ı› ‹fiW› Œfl÷_ fi◊Ì ±fiı
÷‹ÎflÌ ’»‰ÎÕı ËΩfl˘ ‹fiW› Œflı »ı ±fiı ¬ıӫΛ »ı ÷ıfi_ Â_ ¿ÎflHÎ »ı ?
±fiı ÷‹ÎflÌ ’ÎÁı Â_ ÿˆ‰÷ »ı ? ÷ı ¿Ë˘.””
±ıÀ·ı ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““‹ÎflÌ ’ÎÁı ÿˆ‰÷ ÷˘ ¿Î_¥ fi◊Ì. ’HÎ ‹fi,
¿‹˝, ‰«fiı ±ZÎfl⁄˛õ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ‹ıÓ ÁıT›Î »ı ±fiı flÎ∞ ¿›Î˝
»ı; ÷ı◊Ì V‰Î‹ÌfiÌ ¿Ú’Î◊Ì lÌ∞‹ËÎflÎ… ‹fiı ‰‚B›Î »ı. ‹ÎÀı ±Î ⁄‘Î
‹fiW› ‹ÎflÌ ’»‰ÎÕı Œflı »ı ±fiı ·˘¿˘fiı Á¬-ÂÎ_Ï÷ ◊Λ »ı. ⁄Î¿Ì ‹Îfl΋Î_
÷˘ ¿o¥ fi◊Ì. ÷‹ı ’HÎ Ωı ±ı‰Î ±ı¿Î_Ï÷¿fiı Áı‰Ìfiı ‹ËÎflÎ…fiı ‰Â ¿fl˘ ÷˘
÷‹ÎflÌ ’»‰ÎÕı ·Î¬˘ ‹fiW› ŒflÂı.”” ±ı‹ ‰Î÷ ¿flÌ ¤√÷∞ Á¤Î‹Î_
’‘Λν. ’»Ì ›fi ±Îfl÷Ì, Ïfi›‹-«ıWÀÎ ¿flÌ μ÷Îflı ’‘Λν.

¤√‰Îfifi_ ¬v_ Á¬ ±ËŸ ±Î‰ı »ı

Á‰ÎflfiÎ ‰Ëı·Î ∂ÃÌ ¤√÷∞±ı ‰Î÷˘ ¿flÌ ±fiı ¿èÎ_ ¿ı ““e·«_ÿ
Âıà ! ÷‹fiı ’HÎ ±‘ν ⁄_Ï՛Π√HÎı »ı.””
I›Îflı e·«_ÿ Âıà ¿Ëı — ““±ı ÷˘ …ı ¿Ëı‰_ ˢ› ÷ı ¿Ëı, ’HÎ ¤√‰Îfifi_
436 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

¬v_ Á¬ ±Î_ËŸ ±Î‰ı »ı.””

I›Îflı ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““√˘’̱˘ Ë÷Ì ±ı ’HÎ ±ı‹ ¿Ëı÷Ì ¿ı “¿˘¥
¿Ëı ‹fiı ¿ÎfiÕÎ‰Î‚Ì flı...” ±ı‹ ‹fi‹Î_ Ëfl¬Î÷Ì. ’HÎ ⁄ÌΩfiı ±ı‹ ¿Ëı‰Î‹Î_
√˘’̱˘fi_ ¬˘À<_ ÿı¬ÎÕ‰_ ±ı‰˘ ω«Îfl. ‹ËÎflÎ… Ë÷Î ÷ı ’HÎ ±Î‰Î ‹fiW›
…ı‰Î … Ë÷Î. ±ı ‹ÒÏ÷˝fiÎ Á_⁄_‘ı ±¬_Õ fl˘‹ıfl˘‹ ‹ËÎflÎ…fi_ Á¬ ±Î‰ı
»ı ±fiı …ı ±Î_ËŸ ±Î‰ı »ı ÷ıfiı ’HÎ ‹ËÎflÎ…fiÎ Á¬ı ÁϬ›˘ ¿flÌ ÿ™ »\_.””
’»Ì Á‰ı˝fiı fiÎˉΠ‹˘¿S›Î ±fiı ’˘÷ı μ÷Îflı fiÎËÌ, ’ÒΩ ¿flÌfiı
ÂÚ_√Îfl ±Îfl÷ÌfiÎ_ ÿ½fiı √›Î. ÂÚ_√Îfl ±Îfl÷ÌfiÎ_ ÿ½fi ’»Ì ¤√÷∞ ‹ÎfiÎ
¤√÷fiı ±ÎÁfiı ’‘Λν ±fiı I›Î_◊Ì ∂ÃÌfiı ‹ËÎflÎ…lÌfiÎ ±ÎÁfiı ’‘Λν.
I›Î__ ÁIÁ_Ï√∞‰fifiÌ ¿◊Î «Î·÷Ì Ë÷Ì. ÷ı ’ÒflÌ ◊›Î ⁄Îÿ ‹ËÎflÎ…ḻı
¤√÷∞fiÌ Á΋_ Ωı¥ ÷ı‹fiÎ ‹ÏË‹ÎfiÌ CÎHÎÌ … ‰Î÷˘ ¿flÌ.
’»Ì ¤√÷∞ ¿Ëı — ““F›Îflı ¤√‰ÎfifiÌ ‰Î÷˘◊Ì ±ÎÀ·_ Á¬ ±Î‰ı
»ı, I›Îflı ÁÎZÎÎI¿Îfl ◊Λ ÷˘ Â_ ⁄Î¿Ì flËı ?””
I›Îflı ‹ËÎflÎ… ËÁ÷Î_ ËÁ÷Î_ ¿Ëı — ““±ı ‰Î÷ ÷˘ ÷‹ı ΩH΢.””
’»Ì ËÏfl¤@÷˘ ’ÎÁı ‹ËÎflÎ…ı ¿Ì÷˝fi˘ ⁄˘·ÎT›Î_ ±fiı CÎHÎÎ … flÎ∞
◊›Î. ÷ı ‰¬÷ı «ÎHÎÁÿfiÎ ‰ˆz ‹fiÁ¬fl΋, ¿ÎÏ·ÿÎÁ, ¥À˘·ÎfiÎ
fiÎflΛHΤΥ Ëfl√˘Ï‰_ÿÿÎÁ, ’ÎÿflÎfiÎ «˘¿ÁÌ ‹ÎHÎı¿·Î· ÷◊Î ¿Îfl‰HÎfiÎ
¿Î·ÌÿÎÁ, ‹◊fl¤Î¥, ‹ÏHÎÂ_¿fl ‰√ıflı ’Î_hÎÌÁı¿ ËÏfl¤@÷˘ ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fiı
I›Î_ ±ÎT›Î ±fiı ÿ½fi ¿flÌ ±I›_÷ ±Îfi_ÿ ’ÎQ›Î. ÷ı Á‰ı˝fiı ¤√÷∞±ı Â¤
Á‹Î«Îfl ’Ò»uÎ ±fiı º„WÀ ‰Õı ‹‚Ìfiı ±Îfi_ÿ ±ÎM›˘.

¤√‰Îfifi_ Á¬ ¿ı‰_ ËÂı ?

’»Ì flÎ…¤˘√ ±Îfl÷Ì ¿flÌ Á‰ı˝ ËÏfl¤@÷˘ ’˘÷ÎfiÎ μ÷Îflı √›Î.
¤√÷∞ ÁÎv ‹ËÎflÎ…ḻı ’˘÷Îfiı ËÎ◊ı ÿÒ‘’ο, fl˘À·Ì ¿flÌfiı ◊΂
‹˘¿S›˘.
…Q›Î ⁄Îÿ ⁄’˘flı ‹ËÎflÎ…lÌfiÎ μ÷Îflı Á¤Î ◊¥. ÷ı‹Î_ ¿ıÀ·Î¿ ÁΑ-
⁄˛õ«ÎflÌ ’HÎ ±ÎT›Î Ë÷Î ±fiı “Á‘ÎÏÁ_‘”fi_125 ’V÷¿ ‰_«Î÷_ Ë÷_. ÷ı ‰¬÷ı
¤√÷∞fiı ‹ËÎflÎ…ḻı ≠ë ’Ò»u˘ ¿ı ““¤√‰Îfifi_ Á¬ ¿ı‰_ ËÂı ?””
125. Â÷Îfi_ÿ ‹Ïfi ¿Ú÷ ‰«fiÎQ≤÷fi_ Á_V¿Ú÷‹Î_ ¤ÎÊÎ_÷fl.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 437

I›Îflı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““¤√‰ÎfifiÎ Á¬‹Î_ …ı ±ÎÁ@÷ ◊›˘ ˢ›

÷ıfiÎ_ fiıh΋Î_ Á¬fiÌ ÂıÕu˘ ±Î‰ı ±fiı ÿÁ ≥„Lƒ›˘ ±fiı «Îfl ±_÷—¿flHÎ
ÃflÌ Ω›. …ıfiı ¤√‰ÎfifiÎ Á¬fi˘ ±fi¤‰ ◊›˘ ˢ› ÷ıfi_ ‹fi ¤√‰ÎfifiÌ
‹ÒÏ÷˝fiı ‹Ò¿Ìfiı ⁄Ì…ı ±ÎÁ@÷ ◊Λ … fiÏË.””
÷ı μ’fl “±fi¤‰Ì ±Îfi_ÿ‹Î_ ⁄˛õflÁfiÎ ¤˘√Ì flı...” ±ı «Îfl ’ÿ
⁄˘·Î‰Ìfiı ‰Î÷ ¿flÌ ¿ı ““…ı √v‹¬Ì ˢ› ÷ıfiı … ±Î Á¬fi˘ ±fi¤‰
◊Λ »ı. ‹ÎÀı ±ı Á¬ ·ı‰_ ˢ› ÷˘ ⁄˛õÁ¬ı …ı ÁϬ›Î ˢ› ÷ıfi˘
Á‹Î√‹ ¿flÌ ·ı‰˘. ’fl_÷ “…ı ‰Õı ±Î …√÷ »ı ÷ıfiı ¿˘¥ fi ΩHÎı flı,” ±ı‹
±iÎÎfi‹Î_ … ⁄‘_ ‰èÎ_ Ω› »ı. ‹ËÎflÎ… »÷Î_ ’HÎ ‹ËÎflÎ…fiı …ıHÎı ›◊Î◊˝
±˘‚A›Î fiÏË ±fiı ‹ËÎflÎ…fi˘ ÏÁ©Î_÷, ±Ï¤≠Λ fi ΩH›˘, ÷ıfiı ÿ—¬
flËÌ √›_. ‹ÎÀı ±ı‰Î ‹˘ÀÎ F›Îflı ‹‚ı I›Îflı ±_÷flfiÌ ±Î’ÿÎ ÀÎ‚Ì fiάı
±fiı ±_÷›Î˝‹Ìfiı ±˘‚¬Î‰Ì ÿı.”” ±ı‹ ‰Î÷ ¿flÌfiı ’»Ì ωËÎfl̷η∞
‹ËÎflÎ…fiÌ Á΋ı „VfiB‘ º„WÀ ¿flÌ Ωı¥ flèÎÎ.
I›Îflı ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ’HÎ Á‹∞ √›Î ±fiı ¿èÎ_ — ““‹Îflı ’HÎ ±ı
Á¬ ·ı‰Î ω«Îfl »ı.””
’»Ì ¤√÷∞ ¿Ëı — ““@›Î_ ‰Îfl »ı ? Ë_ ÷ˆ›Îfl »\_.”” ±ı‹ ¿ËÌ ËV›Î
±fiı ∂ÃÌfiı ·Z‹Ì‰ÎÕ̱ı …‰Î fiÌ¿Y›Î.
’»Ì ‰ÎÕ̱ı ±Î‰Ì ÁΑ ‘‹˝V‰w’ÿÎÁ∞fiÎ ±ÎÁfiı …¥fiı ⁄ıÃÎ. I›Î_
ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ±ÎT›Î ±ıÀ·ı ‘‹˝V‰w’ÿÎÁ∞ ¿Ëı — ““¤√÷∞ !
‰Î÷˘ ¿fl˘.””
I›Îflı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““‹fiı ¿˘ÃÎflÌ ¤Ì‹∞¤Î¥±ı ‰Î÷˘ ¿fl‰ÎfiÌ fiÎ
¿ËÌ »ı.”” ±ıÀ·_ ¿ËÌfiı ∂ÃuÎ ±fiı ‹_Ïÿflı ÿ½fi ¿fl‰Î √›Î. I›Î_ ‰Á˘fiÎ
‹˘÷̤Υ, μ‹ıÿ¤Î¥ ÷◊Î »˘Àηη ’ÎÁı “∂¤˘ √_√Î∞fiı ÷Ìfl flı, ‹Îfl˘
¿˘ÕÌ·˘ ‰fl ¿Îfi,” ±ı ¿Ì÷˝fi ⁄˘·ÎT›_.
’»Ì ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiı ¿Ëı — ““÷‹ı ±Î√‚ Ω±˘, ±‹ı
±Î‰Ì±ı »Ì±ı.”” I›Îflı ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ±Î√‚ √›Î. ’fl_÷ ‰ÎÕÌfiı ÿfl‰Î…ı
±ı¿ ËÏfl¤@÷fiı ’ÎHÎÌ ’ΉΠ∂¤Î flèÎÎ. ±ıÀ·Î‹Î_ ¤√÷∞ ’‘Λν. ’»Ì
›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiı I›Î_ ∂¤ı·Î Ωı¥fiı ⁄˘S›Î — ““±Î ÁΑfiı ¿ı‰Ì ¿‚Î
±Î‰Õı »ı ? ’ÎHÎÌ ’ΉÎfiı Ï‹Êı ÿ½fi ‹ÎÀı ∂¤Î flèÎÎ.”” ±ı‹ ¿ËÌ ⁄Ë …
438 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

flÎ∞ ◊›Î.
±Î ≠‹ÎHÎı fl˘… Á‰Îflı CÎı·ı fiΔ‰Î Ω›. fiÎËÌfiı ’ÒΩ ¿flÌ, ‹_Ïÿflı
ÿ½fi ¿fl‰Î ±Î‰ı ±fiı ’»Ì Á¤Î‹_Õ’‹Î_ ±◊‰Î ‹ËÎflÎ…lÌfiı μ÷Îflı F›Î_
¿◊Î «Î·÷Ì Ë˘› I›Î_ ’‘Îflı. ¤√÷∞fiÌ ’λ‚ ’λ‚ ÁΑ ÷◊Î
ËÏfl¤@÷˘ Œflı ±fiı F›Î_ Ω› I›Î_ Á¤Î ¤flÎ¥ Ω›. ‹ËÎflÎ…lÌ ’HÎ
Á¤Î ω¬flΛΠ’»Ì √HÎı ¤@÷fiı ’Ò»÷Î ¿ı ““‰Îÿ‚Î_ »ı ?”” ’»Ì ÷ı
Ωı¥fiı ¿Ëı — ““fi◊Ì.”” ±ıÀ·ı ¤√÷∞fiı ⁄˘·Î‰‰Î ÷ıfiı ‹˘¿·ı ±fiı
±ı¿Î_÷‹Î_ ⁄ıÁÌfiı ÷ı‹fiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚ı.
±ı¿ ‰¬÷ ‹ËÎflÎ…lÌfiı μ÷Îflı ÁÎ_…fiÌ Á¤Î ◊¥ Ë÷Ì. ÷ı ‰¬÷ı
¤√÷∞ I›Î_ ’‘Λν. ’»Ì √v‹_hÎ Á_⁄_‘Ì ’˘÷ı ‰Î÷ ¿ÎœÌfiı ¿èÎ_ — ““…ıHÎı
…ıHÎı ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı◊Ì √v‹_hÎ fi ·Ì‘˘ ˢ› ÷ıHÎı ·¥ ·ı‰˘. ±Îà ±ÎfiÎfiÌ
Â_ ωÁÎ÷ »ı ?”” ±ı‹ ¿ËÌ ≠◊‹ ’˘÷ı √v‹_hÎ ·Ì‘˘ ±fiı ¿èÎ_ ¿ı
““flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı √v‹_hÎ ·Ì‘˘, ¤√‰÷˚≠ÁÎÿ∞ ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı
√v‹_hÎ ·Ì‘˘ ±fiı ±Î…ı ±Î hÎÌΩ ±Î«Î›˝ ’ÎÁı ’HÎ √v‹_hÎ ·ı‰˘ Ωı¥±ı
÷ı ·Ì‘˘.”” ±ı‹ ¿ËÌ ’˘÷ı ‹ËÎflÎ…fiı ’√ı ·ÎB›Î ±fiı ±Îà ±ÎfiÎ ¤ıÀ
‘›Î˝. ’»Ì ’˘÷ÎfiÎ ÷‹Î‹ ÏÂW›˘fiı √v‹_hÎ ·ı‰flÎT›˘ ±ıÀ·ı I›Î_ ⁄ıÃı·Î
÷‹Î‹ı √v‹_hÎ ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı◊Ì ·Ì‘˘.
‹ËÎflÎ… ’HÎ, ¤√÷∞fiÌ ±Î«Î›˘˝fi˘ ‹ÏË‹Î ≠‰÷퉉ÎfiÌ ±Î
flÌ÷◊Ì ⁄Ë … flÎ∞ ◊›Î ±fiı ¤√÷∞fiı ¿èÎ_ ¿ı ““‹Îflı ‹Î√Âfl ‹ÎÁı
»’ˆ›Î …‰Î ω«Îfl »ı ÷˘ ±Î’fiı ÁÎ◊ı ÷ıÕÌ …‰Î »ı.””
I›Îflı ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““⁄Ë ÁÎv_. ±Î’fiÌ ±ÎiÎÎ ◊Âı I›Îflı ±Î‰ÌÂ.””
’»Ì ‹ËÎflÎ…ı ¤√÷∞fiı ’Ò»u_ — ““÷‹ÎflÎ ±Î ⁄_fiı ¤hÎÌΩ‹Î_ ¿˘HÎ
‰‘Îflı Áı‰Î ¿flı »ı ?””
I›Îflı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““⁄_fiı ¿flı »ı.”” ±ıÀ·ı ‹ËÎflÎ…ı ⁄_fiıfiı ËÎfl ±ÎM›Î.

Ïÿ μ’fl ‰Î÷

’»Ì ±ı¿ ÁΑ Á¤Î‹Î_ ⁄ıÃÎ Ë÷Î ÷ı‹fiÎ Á΋_ ¤√÷∞±ı º„WÀ
‹Î_ÕÌfiı Ωı›_. ±ıÀ·ı ÷ı ÁΑ √.≠. 54, √.‹. 54 ±fiı √.±_. 21 ±ıÀ·Î_
‰«fiÎQ≤÷ ‹˘œı ⁄˘S›Î. ÷ı ÁÎ_¤‚Ì ¤√÷∞ ‰Á˘‰Î‚Î ’vÊ˘k΋ÿÎÁfiı
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 439

¿Ëı — ““±Î ÷˘ Ïÿ μ’fl ‰Î÷ ◊¥.””

±ı‹ ¿ËÌfiı ’˘÷ı ‰Î÷ ¿flÌ ¿ı ““¤√‰ÎfifiÎ ±ı¿Î_Ï÷¿ Á_÷fiı ωÊı
±ÎI‹⁄Ï© ±ı … ¿S›ÎHÎfi_ ±ÁΑÎflHÎ ÁΑfi »ı ±fiı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı
‹˘ZÎfiÌ «Î‰Ì ±ı‰Î Á_÷fiı ±Î’Ì »ı. ‹ÎÀı ±ı Á_÷fiı ‹˘ZÎfi_ ¶Îfl ¿èÎÎ »ı.
±ı‰Î Á_÷fiı ‹fi, ¿‹˝, ‰«fiı Áı‰Ìfiı ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝ ÏÁ© ¿fl‰˘, ’fl_÷ ƒ˘Ë
¿fl‰Îfi˘ V‰¤Î‰ ÷˘ flά‰˘ … fiÏË. …ıfiı …ıfiı ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fi˘
±¤Î‰ ±ÎT›˘ »ı, ÷ı ±Ï÷› ‹˘ÀÌ ’ÿ‰Ì ◊¿Ì ’ÕÌ √›Î »ı.
““‰‚Ì, ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ »ı ¿ı “Ë_ ÷˘ ÿkÎÎhÎı›, …Õ¤fl÷, fiÎflÿ ±fiı
Â¿∞ ÷ı Áfl¬˘ ÿ›Î‰Î‚˘ »\_ ±fiı ±ı¿ Á‹ı ±‹ı fiÎ√ÕÎ ‰ıflÎ√ÌfiÌ …‹Î÷
¤ı‚Î Ë÷Î. I›Îflı fiÎ√ÕÎ ⁄Ήαı ÷·‰Îfl μ√Î‹Ì ÕÎfl˘ ÿ¥fiı ¿èÎ_ ¿ı
“÷Î_ÿ‚ΩfiÌ ·Ì·Ì ¤Î∞ ÷˘Õ˘,” ’HÎ ±‹ı ÷ı fi ÷˘ÕÌ. ¿ÎflHÎ ¿ı, ÷ı‹Î_ ∞‰
»ı. ±ıÔ‰˘ ±‹Îfl˘ ÿ›Î‰Î‚˘ V‰¤Î‰ »ı. ’fl_÷ Ωı ¿˘¥ ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fiı
øÒfl º„WÀ±ı …\±ı ±fiı ÷ı Ωı ’˘÷Îfi˘ Á√˘‰Ëη˘ ˢ› ÷˘ ’HÎ ΩHÎ̱ı …ı
÷ıfiÌ ±Î_A› Œ˘ÕÌ fiά̱ı ±fiı ËÎ◊ı ¿flÌfiı ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fiı ÿ¬‰ı ÷˘
ËÎ◊ ¿Î’Ì fiά̱ı, ±ı‰˘ ÷ıfi˘ ±¤Î‰ ±Î‰ı »ı.”126 ‰‚Ì, …ı ¿o¥ wÕ<_
◊Λ »ı, ÷ı ’HÎ ¤√‰Îfi ¿ı ¤√‰ÎfifiÎ Á_÷fiı flÎ∞ ¿fl‰Î◊Ì … ◊Λ »ı.
Ωı fifl¿‹Î_ …‰Îfi_ ≠ÎflO‘ ˢ› ÷˘ ’HÎ ÷ı ¤Ò_ÕÎ_ ¿‹˝fi˘ fiΠ◊¥ Ω› »ı
±fiı ’fl‹’ÿfiı ’΋ı »ı. ‹ÎÀı …ı Á‹…\ ˢ› ÷ıfiı ¤√‰Îfi fiı ¤√‰ÎfifiÎ
¤@÷ flÎ∞ ◊Λ ÷ı‹… ‰÷˝‰_.””127
’»Ì ’vÊ˘k΋ÿÎÁ, «÷fl¤Î¥ ÷◊Î ‰ıHÎ̤Υ ’ÎÁı
fiÎflÿ ‹ıflı Á_÷Áı ±Ï‘¿ fi ¿˘¥,
‹‹ μfl Á_÷ ±v ‹ˆÓ Á_÷fi μfl, ‰ÎÁ ¿v_ „V◊fl ˢ¥.
±ı «Îfl ’ÿ ⁄˘·ÎT›Î_. ’»Ì ‰Î÷ ¿flÌ — ““±Î‰Î ±ı¿Î_Ï÷¿ Á_÷fiÎ_
·ZÎHÎ ‰«fiÎQ≤÷‹Î_◊Ì ÷◊Î ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, ÏfiW¿<‚Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ_ ’ÿ˘
‰Î_«Ì-Á‹∞fiı ω«Îfl‰Î_ ±fiı ±ı‰Î Á_÷fiı ¢‘Ìfiı ÷ı‹fiı Áı‰Ì ·ı‰Î, ÷˘
‹ËÎflÎ… flÎ∞ ◊¥ …Âı ±fiı ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝fiı ’‹ÎÂı. ’HÎ ƒ˘Ë ¿fl‰Îfi˘
V‰¤Î‰ ËÂı ÷˘ ¬Î‰ÎfiÌ Ï‰WÀÎ ‹‚Âı ±fiı ’̉΋Î_ ·CÎÂ_¿Î ‹‚Âı, ’HÎ
126. √.‹. 60.
127. √.‹. 45.
440 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

Á¬ ÷˘ ¿˘¥ Ïÿ‰Á ◊Âı … fiÏË ±fiı fl{‚Ìfiı ËıflÎfi ◊¥fiı ‹fl‰_ ’ÕÂı.
±Î ÏÁ©Î_÷ ∞‰‹Î_ μ÷Îfl‰˘.”” ±ı‹ Á_÷fiÎ ‹ÏË‹ÎfiÌ CÎHÎÌ … ‰Î÷˘ ¿flÌ.
±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ±Î ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚Ì ⁄Ë flÎ∞ ◊›Î ±fiı Á¤Î ∂ÃuÎ
’»Ì ⁄Ë ≠¿Îflı ¤√÷∞fiÌ V÷Ï÷ ¿flÌ ¿ı ““‹ËÎflÎ… ! ±’flΑ ◊›˘ ˢ›
÷˘ Z΋Π¿fl¢ ±fiı …ı‹ lÌ∞‹ËÎflÎ… flÎ∞ ◊Λ ±ı‰Ì º„WÀ flά¢.””
¤√÷∞±ı ËÁ÷Î_ ËÁ÷Î_ ¿èÎ_ — ““÷‹˘ ‘‹˝‘fl_‘fl ¿Ëı‰Î±˘ »˘. ‹ÎÀı
±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝ ÷‹Îflı ≠‰÷퉉˘ ±fiı ÷ı‹Î_ ωZÎı’ ◊Λ ÷˘ ÂÒfl‰Ìfl ◊¥fiı
¿˘¥◊Ì fi ÿ⁄Î÷Î_ ÏÂfl ÁÎÀı ±ı¿Î_Ï÷¿fi˘ ’ZÎ flά‰˘. ÷ı‹Î_ ±Î⁄w ‰‘Âı
±fiı ‘΋‹Î_ …¢ I›Îflı ‹ËÎflÎ… ∂¤Î ◊¥fiı Á΋Π÷ıՉΠ±Î‰Âı ±fiı
¤ıÀÂı.”” ±ı‹ ⁄Ë ≠¿Îflı ÷ı‹fiı ⁄‚ ±Î‰ı ±ı‰Ì ‰Î÷˘ ¿flÌ.
flÎhÎı Ïfi›‹-«ıWÀÎ ◊¥ flèÎÎ ’»Ì fl΋«flHÎÿÎÁı Á‰ı˝fiı Ïfi›‹-«ıWÀÎ
⁄˘·‰ÎfiÎ Ïfi›‹ ·ı‰flÎT›Î. I›Î_ ‹ÎfiÎ ¤√÷ı ¤√÷∞fiı ’Ò»u_ — ““÷‹˘
K›Îfi ÂÌ flÌ÷ı ¿fl˘ »˘ ?””
I›Îflı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““‹fiı K›Îfi ¿o¥ ±Î‰Õ÷_ fi◊Ì. Ë_ V‰Î‹ÌfiÌ
¿Ú’Î◊Ì ±Î ÿıË ¤Ò·Ì Ω™ »\_ ±fiı ÷‹ı ⁄ıÃÎ »˘ ±ı‹ ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝ ÿı¬_
»\_. ‰‚Ì, ÂOÿ ±Î‰ı ÷˘ ¿ÎfifiÌ T≤ÏkÎ ¬ıÓ«Ì ·™ »\_, w’ ±Î‰ı ÷˘ fiıhÎfiÌ
T≤ÏkÎ ¬ıÓ«Ì ·™ »\_, ±ıÀ·_ ±Î‰Õı »ı; ⁄Ì…\_ ¿o¥ ±Î‰Õ÷_ fi◊Ì !”” ±ı‹
¿ËÌfiı ¿èÎ_ — ““Ë_ F›Îflı fiÎfi˘ Ë÷˘ I›Îflı √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ’HÎ ¿èÎ_
Ë÷_ ¿ı ±Î ≠Î√∞fiı ÷˘ ‹ËÎflÎ… ‰flÂı ±fiı ËΩfl˘fiı ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝
’‹ÎÕÂı. ÷ı◊Ì ‹Îfl˘ …ı Á_√ ¿flı ±ıfiı Ë_ ‹ËÎflÎ…fiı Á¬ı ÁϬ›˘ ¿flÌ ÿ™
»\_.”” ±ıÀ·_ ¿ËÌfiı ∂ÃuÎ ±fiı ›fi ¿fl‰Î ’‘Λν.
⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı Á‰Îflı ‰Ëı·Î ∂ÃuÎ ±fiı CÎı·ı fiÎˉΠ’‘Λν. ¿˘ÃÎflÌ
≠¤ÿÎÁ ÷◊Î ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ’HÎ ¤ı‚Î Ë÷Î. ÁΑfiı ±Îflı ‰Î÷˘
¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_ «ÎS›Î ±fiı ¿˘ÃÎflÌfiı ÷◊Î ›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiı ‹Y›Î ±fiı ¿èÎ_ —
““ËÏfl¤@÷˘fiı ‰Î÷˘ ¿flÌ ±fiı flÎ∞ flάΩı ±fiı Ë_ ÷˘ flÎ∞ … »\_.”” ±ı‹
¿ËÌ ⁄Ì∞ ‰Îfl ‹Y›Î. ’»Ì VfiÎfi ¿›* ±fiı ‘˘Ï÷›_ ’ËıflÌfiı ⁄ıÃÎ. ±fiı
›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiı ¿èÎ_ — ““÷‹fiı ±ı … ±ÎiÎÎ »ı ¿ı Á‰ı˝ ËÏfl¤@÷˘fiı flÎ∞
flά¢ ÷˘ ΩHÎı ‹fiı Á˘fiı ‹œu˘ ±fiı ÷ı◊Ì Ë_ ·Î¬√H΢ flÎ∞ »\_.”” ±ı‹
¿ËÌfiı μ÷Îflı ’‘Λν ±fiı ’ÒΩ ¿flÌ ‹_Ïÿfl‹Î_ ÿ½fiı ’‘Λν.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 441

ÂÚ_√Îfl ±Îfl÷Ì ’»Ì ‹ËÎflÎ…lÌfiÎ μ÷Îflı √›Î ±fiı I›Î_ √‰ˆ›Î ÁΑ
¿ÚWHÎÁı‰ÎÿÎÁ∞ ’ÎÁı fl΋ΛH΋Î_◊Ì ÁΑfiÎ_ ·ZÎHÎ128 ⁄˘·ÎT›Î_. ’»Ì
¤√÷∞ ⁄Ë … ‰¬ÎHÎ ¿fl÷Î_ ⁄˘S›Î — ““±Ë˘ ! ±Î… ÷˘ ’ıÀ ÃflÌ √›_.””
128. ±flH›¿Î_Õ‹Î_ fiÎflÿ∞ ¤√‰Îfi fl΋«_ƒfiı Á_÷fiÎ_ ·ZÎHÎ ’Ò»ı »ı —
«˘’Î¥ — ’fiÌ ÁÎÿfl ⁄˘·ı ‹Ïfi fiÎflÿ, ÁfiË fl΋ ωiÎÎfi ωÂÎflÿ.
Á_÷fi ¿ı ·ZÎHÎ flCÎ‰ÌflÎ, ¿ËË fl΋ ¤…fi ¤‰¤ÌflÎ.
¤√‰Îfi fl΋«_ƒ∞ μkÎfl ±Î’÷Î_ ¿Ëı »ı —
«˘’Î¥ — Áfi ‹Ïfi Á_÷fi¿ı √HÎ ¿Ë¨, …ıÏË ÷ı ‹ˆÓ μfi¿ı ‰Â fl˨.
ÊÀ ω¿Îfl ÷∞ ±fiCÎ ±¿Î‹Î, ±«· ±Ï¿o«fi ÂÏ« Á¬‘΋Î.
±Ï‹÷ ⁄˘‘ ’fl‹Îfl◊ ¤˘√Ì, ÁI› ÁÎfl ¿Ï‰ ¿˘Ï‰ÿ ›˘√Ì.
ÁΉ‘Îfi ‹‹÷Î ‹ÿËÌfiÎ, ‘Ìfl ¤„@÷ ’◊ ’fl‹ ≠‰ÌfiÎ.
ÿ˘ËÎ — √HÎÎ√Îfl Á_ÁÎfl ÿ—¬, flÏË÷ Ï⁄√÷ Á_ÿıË.
÷Ï… ‹‹ «flHÎ Áfl˘… Ï≠›, Ï÷fi¿fl ÿıË fi √ıË.
±◊˝ — Ëı fiÎflÿ∞ ! ÁÎ_¤‚˘. Ë_ Á_÷…fi˘fiÎ_ ·ZÎHÎ ¿Ë_ »\_. …ı √H΢◊Ì Ë_
ÁÿΛ ÷ı‹fiı ‰Â flË_ »\_. …ı±˘ ¿Î‹, ø˘‘, ·˘¤, ‹˘Ë, ‹ÿ ÷◊Î ‹IÁfl ±ı
» ω¿Îfl˘◊Ì flÏË÷, Ïfiÿ˘˝Ê ˢ›, ÏfiW¿Î‹ ˢ›, ‘fifiÌ ±ÎÁ„@÷±ı flÏË÷
ˢ›, ÿıËÎϤ‹Îfi ‰√flfiΠˢ›, ’ωhΠˢ›, ±Îfi_ÿfiÎ V◊Îfi¿w’ ˢ›,
±’Îfl ⁄˘‘‰Î‚Πˢ›, I≤WHÎÎ◊Ì flÏË÷ ˢ›, …ıÀ·Î◊Ì ÿıË À¿ı ÷ıÀ·Î … ¤˘√
¤˘√‰÷Πˢ›, ÁI›fiÌ ºœ÷Ή΂Πˢ›, ω«Îfl‹Î_ ω«ZÎHΠˢ›, …√÷fiı
V‰Mfi Á‹Îfi Á‹…÷Πˢ›, Ï…÷ı„Lƒ› ˢ›, V‰V‰w’fiÎ ±fiÁ_‘Îfi‹Î_
ÁΉ‘Îfi flËı÷Πˢ›, ‹‹÷Î◊Ì ÷◊Î ›˙‰fi ±ÎÏÿfiÎ ‹ÿ◊Ì flÏË÷ ˢ›, ‘Ìfl
ˢ›, ¤„@÷‹Î√˝‹Î_ ±I›_÷ ≠‰ÌHΠˢ›, ÁÿÔ˚√H΢fiÎ CÎflw’ ˢ›, Á_ÁÎflfiÎ_
ÿ—¬˘◊Ì flÏË÷ ˢ›, ∞‰fiı ⁄˛õ ÁÎ◊ı ±ı¿÷Î ¿fl‰Î-¿flΉ‰Î‹Î_ ≠‰ÌHΠˢ›
±fiı ‹ÎflÎ_ «flHο‹‚˘ μ’flfiÌ ≠ÌÏ÷fiı »˘ÕÌ ÿ¥fiı ÿıËfiÌ μ’fl ¿ı CÎflfiÌ
≠ÌÏ÷ fi flά÷Πˢ›.
«˘’Î¥ — Ïfi… √HÎ l‰HÎ Áfi÷ Á¿<_«ÎËÌ, ’fl √HÎ Áfi÷ ±Ï‘¿ ËÊÎ˝ËŸ.
Á‹ ÂÌ÷· fiÏË I›Î√ ÏË fiÌÏ÷, Áfl· Á¤Î‰ Á⁄ÏË Áfi ≠ÌÏ÷.
…’, ÷’, ‰˛÷ ±w Á_›‹ fiı‹Î, √v √˘Ï‰_ÿ ω≠’ÿ ≠ı‹Î.
l©Î Z΋Î, ‹›hÎÌ, ÿΛÎ, ‹Ïÿ÷Î ‹‹ ’ÿ ≠ÌÏ÷ ±‹Î›Î.
ωflÏ÷, ω‰ı¿, ωfi›, ωiÎÎfiÎ, ⁄˘‘ ›◊Î◊˝ ‰ıÿ ’flÎfiÎ.
ÿo¤, ‹Îfi, ‹ÿ ¿flÏËfi ¿Î∂, ¤ÒÏ· fi ÿıÏË ¿<‹Îfl¿ ’Î∂.
√ΉÏËo ÁfiÏËo ÁÿÎ ‹‹ ·Ì·Î, Ëı÷ flÏË÷ ’flÏË÷ fl÷ ÂÌ·Î.
Áfi ‹Ïfi ÁΑfi ¿ı √HÎ …ı ÷ı, ¿ÏËo fi ¿ÏË ÂÎflÿ lÏ÷ ÷ı ÷ı.
442 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fiı ÂÒfl‰Ìfl ◊Ή_

’»Ì ⁄ΉάΫflfiÎ ÿÌ¿flÎ flΉ÷¬Î«fl ÷◊Î ±‹flάΫfl ±fiı
‰Î_Ï¿›ÎfiÎ ±ı¤·¬Î«fl, ÁÒ›˝¬Î«fl ‰√ıflı ¿ÎÃÌ ±ÎT›Î ±fiı ‹ËÎflÎ… ÷◊Î
¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi ¿flÌ ¤√÷∞fiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚‰Î ⁄ıÃÎ. ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı
‰Î÷ ¿flÌ — ““…ıfiı ¤√‰Îfifiı ’΋‰Î ˢ› ÷ıfiı ≥„Lƒ›˘, ±_÷—¿flHÎ ∞÷‰Î_
±fiı ÂÒfl‰Ìfl ◊Ή_, ’HÎ ⁄¿Î·Ì◊Ì ≥„Lƒ›˘ Ï…÷Λ fiÏË. ‹ÎÀı flÎF›fiÌÏ÷
Â̬‰Ì …ı, ≥„Lƒ›˘, ±_÷—¿flHÎw’Ì ≠Ωfiı ÁÎ_œ ◊‰Î ÿı‰Ì fiÏË ±fiı ±ı‹
±◊˝ — ’˘÷ÎfiÎ √H΢fi_ l‰HÎ ¿fl‰Î‹Î_ ·Ω÷Πˢ›, ’flΛΠ√H΢fi_ l‰HÎ
¿flÌfiı ±I›_÷ flÎ∞ ◊÷Πˢ›, Á‹÷Ή΂Πˢ›, ÂÌ÷· V‰¤Î‰‰Î‚Πˢ›,
Á‰˝fiÌ ÁÎ◊ı ≠ÌÏ÷ flά÷Πˢ›, …’, ÷’, Á_›‹, Ïfi›‹, √vfiÎ_ «flHÎ,
√˘Ï‰_ÿfiÎ_ «flHÎ ÷◊Î ⁄˛ÎõH΢fiÎ_ «flHÎ ‰√ıflı‹Î_ ≠ı‹ flά÷Πˢ›, l©Î‰Î‚Î,
Z΋Ή΂Î, Á‹Îfi …fi˘fiÌ ÁÎ◊ı ‹ˆhÎÌ flάfiÎflÎ, Ïfi¿ÚWÀ …fi˘ μ’fl ÿ›Î‰Î‚Î,
μI¿ÚWÀ …fi˘ μ’fl √v¤Î‰ flάfiÎflÎ, ‹ÎflÎ_ «flH΢‹Î_ »‚ flÏË÷ ≠ÌÏ÷‰Î‚Î,
‰ˆflÎB›, ω‰ı¿, ωfi› ÷◊ΠωiÎÎfi ±ı Á‰ı˝ √H΢◊Ì ›@÷, ‰ıÿ ÷◊Î ’flÎHÎfiÎ
›◊Î◊˝ iÎÎfi‰Î‚Πˢ›, ÿo¤ ‹Îfi fiı ‹ÿ flÏË÷ ˢ›, ¤Ò·◊Ì ’HÎ ¿<‹Î√ı˝ ’√
fi ‹Ò¿÷Πˢ›, Á‰˝ÿÎ ‹ÎflÌ ·Ì·Îfi_ √Îfi ÷◊Î l‰HÎ ¿fl÷Πˢ› ±fiı ’Îfl¿Îfi_
ÏË÷ ¿fl‰Î‰Î‚Πˢ› - ±Î ·ZÎH΢±ı ›@÷ ÷ı Á_÷ ¿Ëı‰Î› »ı. Á_÷fiÎ_ ÁC΂Î_
·ZÎH΢fi_ ÷˘ ÁflV‰÷Ì ÷◊Î lÏ÷±˘ ’HÎ ›◊Î◊˝ √Îfi ¿flÌ Â¿÷Ì fi◊Ì.
‰‚Ì, μkÎfl¿Î_Õ‹Î_ ¤fl÷∞ ¤√‰Îfi fl΋«_ƒfiı Á_÷-±Á_÷fiÎ_ ·ZÎHÎ ’Ò»ı »ı —
«˘’Î¥ — Á_÷ ±Á_÷ ¤ıÿ ω√·Î¥, ≠HÎ÷’η ‹˘ÏËo ¿ÏË› ⁄{Î¥.
Á_÷fi¿ı ·ZÎHÎ Áfi ¤˛Î÷Î, ±√ÏHÎ÷ lÏ÷ ’flÎHΠωA›Î÷Î,
Á_÷ ±Á_÷fi¿Ì ±Á ¿flHÎÌ, ∞Ï‹ ¿<ÃÎfl «_ÿfi ±Î«flHÎÌ.
¿ÎÀı ’flÂ ‹·› Áfi ¤Î¥, Ïfi… √HÎ ÿıË Á√_‘ ⁄ÁÎ¥.
±◊˝ — Ëı ¤Î¥ ! Á_÷…fi˘fiÎ_ ·ZÎHÎ ÁÎ_¤‚˘; ¿ı …ı ·ZÎH΢ ’flÎH΢ ÷◊Î lÏ÷‹Î_
ωA›Î÷ »ı. Á_÷…fi˘fiÌ ¿flHÎÌ «_ÿfifiÎ …ı‰Ì ˢ› »ı ±fiı ±Á_÷ …fi˘fiÌ
¿flHÎÌ ¿<ËÎÕÎfiÌ ¿flHÎÌ …ı‰Ì ˢ› »ı. ¿<ËÎÕ˘ «_ÿfifiı ¿Î’Ì fiάı »ı, ÷˘ ’HÎ
«_ÿfi ’˘÷ÎfiÎ ÂflÌflfiÎ Á√_‘w’Ì √HÎ◊Ì ¿<ËÎÕÎfiı Á√_Ï‘÷ ¿flÌ ‹ı·ı »ı.
±◊ν÷Ô˚ ¿<ËÎÕÎfi_ ¿Â_ ¤Ò_Õ<_ fiËŸ ¿fl÷Î_ ∂·À˘ ¿<ËÎÕÎ μ’fl μ’¿Îfl ¿flı »ı. ÷ı‹
Á_÷fi_ ±Á_÷ …fi ¤Ò_Õ<_ ¿flı, »÷Î_ Á_÷ ÷˘ ÷ıfi_ ÏË÷ ¿fl‰Îw’ wÕ<_ … ≥E»ı »ı.
ÿ˘ËÎ — ÷Î÷ı Áfl ÂÌÂfi «œ÷ …√‰S·¤ l̬_Õ.
±fi· ÿÎÏË ’ÌÀ÷ CÎfiËŸ, ’flÂ ‰ÿfi ›Ë ÿoÕ.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 443

flËı‰ÎÂı ÷˘ … ∞‰ ⁄Ï‚›˘ ◊Âı ±fiı ≥„Lƒ›˘, ±_÷—¿flHÎfiÌ T≤ÏkÎfiı F›Î_

ÿ˘fl‰Ì CÎÀÂı I›Î_ ÿ˘flÌ Â¿ÎÂı. ’HÎ ±_÷—¿flHÎ Ωı ÁÎ_œ ◊¥ √›Î_ ÷˘ ∞‰
ËÎfl ’Î‹Ì …Âı.””
÷ı μ’fl ÏfiW¿<‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi_ ’ÿ ⁄˘·ÎT›_ ¿ı ó
ÂÌÿfiı flË̱ı flı ¿o√η flı Á_÷˘, ÂÌÿfiı flË̱ı flı ¿o√η.
F›Îflı ‹Y›˘ ‹ËÎ ‹˘À˘ ‹Î· flı Á_÷˘ ...ÂÌÿfiı
’ÒflHÎ ⁄˛õ ’vÊ˘k΋ ’΋Ì, ¬Î‹Ì fi flËÌ ±ı¿ ‰Î·,
±‹· ÁÏË÷ ‰Î÷ μE«fl‰Ì, ‹ÎfiÌ ‹fi‹Î_ ÏfiËη flı Á_÷˘... 1
±◊˝ — ±Î‹, «_ÿfi ¤Ò_Õ<_ ¿flfiÎflfi_ ¤·_ ¿flı »ı, ±ıÀ·ı ¤√‰Îfi ÷ıfiı ’˘÷ÎfiÎ
‹V÷¿ μ’fl «ÕΉı »ı ±fiı ÿı‰÷α˘ ’HÎ ÷ıfiı ‹V÷¿ μ’fl «ÕΉı »ı. F›Îflı
¿<ËÎÕÎfiı ÷˘ ±„Bfi‹Î_ ¬Ò⁄ ÷’ΉÌfiı CÎHÎ◊Ì ÷ıfiÎ ‹˘ÓœÎ μ’fl ‹Îfl ’Õ‰Îw’,
Á_÷fi_ ¤Ò_Õ<_ ¿fl‰Î ‹ÎÀı ÿoÕ ‹‚ı »ı.
«˘’Î¥ — ωʛ ±·_’À ÂÌ· √HÎοÎfl, ’flÿ—¬ ÿ—¬ Á¬ Á¬ ÿı¬ı ’fl.
Á‹ ±¤Ò÷ Ïfl’ ω’ÿ ωflÎ√Ì, ·˘¤Î‹Ê˝ ¤› I›Î√Ì.
¿˘‹· Ï«kÎ Ïÿfi ’fl ÿΛÎ, ‹fi, ‰«fi, ¿‹˝, ‹‹ ¤@÷ ±‹Î›Î.
Á⁄ ÏË ‹Îfi≠ÿ ±Î’ ±‹ÎfiÌ, ¤fl÷ ≠ÎHÎ Á‹ Á‹ ÷ı ≠ÎfiÌ.
ω√÷ ¿Î‹ ‹‹ fi΋ ’flΛfi, ÂÎ_Ï÷ ωflÏ÷ ωfiÌ÷ ‹Ïÿ÷Λfi.
ÂÌ÷·÷Î, Áfl·÷Î, ‹›hÎÌ, ϶… ’fl ≠ı‹ ‘‹˝ …fiÏ›hÎÌ.
›Ë Á⁄ ·ZÎHÎ ⁄ÁÏËo ΩÁ μfl Ωfiıμ ÷Î÷ ÁL÷ ÁLfi÷ ¿>fl
‹, ÿ‹, fiı‹, fiÌÏ÷ fiÏËo Õ˘·ÏËo, ’vÊ ‰«fi ¿⁄Ë_ fiÏË ⁄˘·ÏËo.
±◊˝ — ωʛ‹Î_ ±·_’À, ÂÌ· ÷◊Î ÁÿÔ˚√H΢fiÌ ¬ÎHÎw’, ’Îfl¿ÎfiÎ ÿ—¬ı
ÿ—¬Ì ±fiı Á¬ı Á¬Ì, Á‹º„WÀ‰Î‚Î, ±Ω÷ÂhÎ, ‘fi ÷◊Î ‹ÿfiÌ
±ÎÁ„@÷◊Ì flÏË÷ ±fiı ·˘¤, ø˘‘ ÷◊Î ¤›fi˘ ÁÿÎ I›Î√ ¿fl‰Î‰Î‚Î, ±Î
Á_÷fiÎ_ ·ZÎH΢ »ı. ‰‚Ì, ¿˘‹‚ Ï«kΉ΂Î, ÿ›Î‰Î‚Î ±fiı ‹fi, ‰«fi ±fiı
¿‹ı˝ ÏfiW¿Î‹ flÌ÷ı ‹Îv_ ¤…fi ¿fl‰Î‰Î‚Πˢ› »ı. Á‰ı˝fiı ‹Îfi ±Î’ı »ı ±fiı
’˘÷ı ¿˘¥ ÷flŒ◊Ì ‹Îfi ≥E»÷Î fi◊Ì. Ëı ¤fl÷ ! ±ı‰Î Á_÷…fi˘ ‹fiı ≠ÎHÎ◊Ì
’HΠωÂıÊ M›ÎflÎ »ı. ±Î‰Î ¿Î‹fiÎ◊Ì flÏË÷, ‹ÎflÎ fi΋fi˘ Ω’ ¿fl‰Î‹Î_
÷I’fl, ÂÎ_Ï÷, ‰ˆflÎB› ±fiı ωfi›◊Ì Á_’Lfi ˢ› »ı. Ëı ¤fl÷∞ ! ±Î‰Ì flÌ÷ı
ÂÌ÷·÷Î, Áfl‚÷Î, ⁄˛ÎõH΢fiÎ_ «flH΢‹Î_ ≠ÌÏ÷ ±fiı ‘‹˝ ≠‰÷˝fi’b_ ±ı‰Î_
ÁC΂Î_ ·ZÎH΢ …ıfiÎ_ xÿ›‹Î_ ‰Á÷Î_ ˢ› ±fiı μ’‹‹Î_◊Ì ÷◊Î
Ï…÷ı„Lƒ›’HÎ΋Î_◊Ì ¿ÿÎÏ’ …ı «·Î›‹Îfi fi ◊÷Πˢ› ÷ı‹… ¿Ã˘fl ‰«fi ¿ÿÌ
fi ⁄˘·÷Πˢ› ÷ı … ÁΫΠÁ_÷ ΩH΢.
444 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

flÎΩfiÌ flÎHÎÌ ¤‹Ì ¤Ì¬ ‹Î√ı, Ëηı ¿o√ηfiı Ëη,

CÎfl ·Ω‹HÎÌ flÎHÎÌ ΩHÎÌ flÎΩ, ¬Ì∞ ’ÎÕı ‰‚Ì ¬Î· flı Á_÷˘... 2
÷ı‹ ¤@÷ ¤√‰ÎfifiÎ ◊¥fiı, flËı ωʛ‹Î_ ⁄ıËη,
÷ı ÷˘ ’΋fl fifl ΩH΢ ’ÒflÎ, ËÏfl¤@÷fiÌ ‘flÌ »ı œÎ· flı Á_÷˘... 3
÷fi ‹fi ±Î ÷∞ ÷E» ΩHÎÌ, ¿Îœ<_ Á‹∞ ±ı Áη,
ÏfiW¿<‚Îfi_ÿ ±ı ¤@÷ ËÏflfiÎ, ⁄ÌΩ_ ⁄ΩflÌ ⁄¿Î· flı Á_÷˘... 4
ó ‘ÌflΩA›Îfi
““‹ÎÀı …ı ±Ï÷› ÂÒfl‰Ìfl ◊¥fiı ¤√‰Îfifiı ¤…ı »ı ÷ıfiı ¤√‰Îfifi_
Á¬ ±Î‰ı »ı. ÷ı ¤√‰Îfifi_ Á¬ ±ıÀ·ı Ïfi√˝HÎ Á¬. ±_÷—¿flH΋Î_ ±¬_Õ
ÂÎ_Ï÷ ±fiı ±Îfi_ÿ ‰÷ı˝. ±fiı …ı‹ ‘fifiÎ, ÿÌ¿flÎfiÎ, VhÎÌfiÎ ±fiı ¬Î‰ÎfiÎ
Á¬fiÎ ÏËÁ˘flÎ …√÷fiÎ ‹fiW› flÎ÷-Ïÿ‰Á ·ı »ı, ÷ı‹ ¤√‰Îfifi˘ ¤@÷
¤√‰ÎfifiÎ Á¬fiÎ ÏËÁ˘flÎ ·ı. ±ı‰Î ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fiı …√÷fi_ Á¬ ˢ›
… fiÏË. …\±˘, ωÿfl∞ ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷ Ë÷Î, ÷ıHÎı ¤Î∞ ¬Î¥fiı
¤√‰Îfifi_ ¤…fi ¿›*. ÿ›˘˝‘fi …ı‰˘ «ø‰÷a flÎΩ ÷ıfi˘ ¤hÎÌΩı Ë÷˘, ’HÎ
¿˘¥ Ïÿ‰Á ÷ıfiÌ ’ÎÁı ¿o¥ ‹ÎB›_ fiÏË ±fiı ±˘S›Î±ı ±ÎM›_ ’HÎ fiÏË.
‰‚Ì, Áÿ΋αı ÷Î_ÿ· ¬Î¥fiı ≠¤ ¤F›Î ±fiı ¤√‰Îfi ’ÎÁı ‹Î√‰Î √›Î
’HÎ ‹√Λ_ fiÏË ±fiı ¤√‰Îfiı ÷˘ ±_÷ÏflZ΋Î_ Á˘fiÎfiÎ ‹Ëı· √˘·˘¿‹Î_
Ë÷Î ÷ı ⁄÷ÎT›Î ±fiı ÷ı Á¬ı ÁϬ›Î ¿flÌ ÿÌ‘Î ¿ı ÿıË ‹Ò¿Ìfiı ±Î ‘΋‹Î_
⁄ıÁ‰Îfi_ »ı. ’HÎ ±Î ·˘¿‹Î_ Á˘fiÎfiÎ ‹Ëı· ¿o¥ ◊›Î fiÏË. ±ı‰_ Ωı ◊Λ
÷˘ flÎΩ ·Ò_ÀÌ Ω›. ‹ÎÀı ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fiı ±Î ·˘¿‹Î_ ÷˘ ÿ—¬ … ˢ›.””
÷ı μ’fl ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi_ ’ÿ ⁄˘·ÎT›_ ¿ı ó
ËÏfl…fi ◊¥fiı, ËÎHÎ ‰fl‘ Á¬-ÿ—¬ ‹fi‹Î_ fi‰ ‘Îfḻı,
ÀÎY›Î fi À‚ı, CÎÀ ÁÎ◊ı CÎÏ՛ΠÏËo‹÷ fi‰ ËÎfḻı... ËÏfl…fi.
…\±˘ ¿ÿfl… ‹ËÎÿϬ›Î ¿Î”T›Î, ÷ı Á¬ ÿ—¬ ‹fi‹Î_ fi‰ ·ÎT›Î,
I›Îflı ‹˘ËfifiÎ ‹fi‹Î_ ¤ÎT›Î... ËÏfl…fi.
…\±˘ ‰Áÿı‰ ÿı‰¿Ì ⁄_‘ flèÎÎ_, ⁄Ë ¿Î‚ı ⁄_‘fi ÿÒfl ◊›Î_,
ËÏfl’hÎ ÷˘› ‹ËÎ ÿ—¬ ÁèÎÎ_... ËÏfl…fi.
…\±˘ ’Î_Õ‰ ≠¤fiı ±Ï÷ M›ÎflÎ, …ı◊Ì fiÎ◊ fi flËı ±ı¿ ’‚ L›ÎflÎ,
÷ı ‰fi ¤À@›Î ·¥ Á_√ ÿÎflÎ... ËÏfl…fi.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 445

±ı‹ Á‹∞ Ëfl¬ ¢¿ ÷∞±ı, ◊¥ ±ı¿ ‹fiÎ ≠¤fiı ¤∞±ı,

¿Ëı ‹@÷Îfi_ÿ ËÏflfiı fl∞±ı... ËÏfl…fi.
’»Ì ’˘÷ı ⁄˘S›Î —
““±ı ±ÎÏÿ¿ CÎHÎÎ ’Ò‰˝fiÎ ¤@÷˘fiÎ_ ±ÎA›Îfi ω«Îfl‰Î_, ÷ı ⁄‘αı
≠¤fiÎ Á¬‹Î_ ‹Î· ‹ÎL›˘ Ë÷˘ ±fiı ¤√‰ÎfifiÎ V‰w’fi_ iÎÎfi ’ÎQ›Î
Ë÷Î. ‹ÎÀı iÎÎfi Â̬‰_ ±ı … lıWà »ı. …ıfiı ¬v_ iÎÎfi ’΋‰_ ˢ› ÷ıfiÎ◊Ì
⁄ıÁÌ ¿ı‹ flËı‰Î› ? ±ıfiı ÷˘ ±‘a flÎ÷ ±Î√·Ì ±fiı ±‘a flÎ÷ ’λ·Ì
±˘S›Î ¤HÎfiÎflÎfiÌ ’ıÃı ‹_Õ‰_ Ωı¥±ı ±fiı ÿıË◊Ì ±ÎI‹Îfiı fi˘¬˘ ’ÎÕÌ
ÿı‰˘ Ωı¥±ı.
““¬v_ iÎÎfi ◊›_ @›Îflı ¿Ëı‰Î› ? ÷˘ …ı‹ ÷·‰Îfl ±fiı Q›Îfi fi˘¬Î_
¬¬Õı, ÷ı‹ ÿıË fiı ±ÎI‹Î fi˘¬Î_ …HÎΛ I›Îflı iÎÎfi ◊›_ ¿Ëı‰Î›. ±ı‰˘ …ı
⁄Ï‚›˘ ˢ› ÷ı ÷˘ ±_÷—¿flH΋Î_ ¤√‰Îfi ÏÁ‰Î› ⁄ÌΩı Á_¿S’ ∂ÉΠÿı …
fiÏË ±fiı ∂Ãı ÷˘ ¿Î’Ì fiάı. ±Î‰_ ±¬_Õ flËı‰Î› I›Îflı ÿıË ±fiı ±ÎI‹Î
fi˘¬˘ ◊›˘ ¿Ëı‰Î›. ÿıË, ≥„Lƒ›˘ ±_÷—¿flHÎw’Ì ⁄ËÎfl‰ÏÀ›Î ¿ıÕı ’ÕuΠˢ›
÷ıfiı Á¬ı ¨CÎ ¿ı‹ ±Î‰ı ? ‹ÎÀı ±Î ∞‰ Ωı ⁄Ï‚›˘ fi ˢ› ÷˘ ≥„Lƒ›˘-
±_÷—¿flHÎ ÷ıfiı Ã√Ì Ω› »ı. ÷ı◊Ì ¿Î‹, ø˘‘, ·˘¤, ‹ÿ, ‹IÁfl, ±ÎÂÎ fiı
I≤WHÎÎ ±Î√‚ √flÌ⁄ ◊Ή_ fiÏË. ±ı ÷˘ “ ‡ÊΔ¢U ¬˝Áà ‡ÊÊΔK¢ ∑ȧÿʸØ –” ±ıfiÌ
±Î√‚ ÷˘ ‰ÎCÎ ◊Ή_ ±fiı ‹ËÎflÎ…fiı ¿Ëı‰_ — “Ëı ‹ËÎflÎ… ! ‹ÎflÎ ±_÷fl‹Î_
±Î‰Ì Ï⁄flÎΩı.” ±fiı ±˘S›Î ±Î√‚ ÷˘ ÂÒfl‰Ìfl ◊¥fiı Á΋Π◊‰_ ±fiı
±_÷fl‹Î_ ’ıÁ‰Î ÿı‰Î fiÏË. Ωı Á_¿S’ ◊ΉΠÿ¥±ı ±fiı ÷ıfi_ ÁÎ_¤‚̱ı, ÷˘
±Î’HÎfiı ¤˘‚‰ı fiı ! ¿ÎflHÎ ¿ı Ωı …flο ∞‰ı ÿ›Î ¬Î‘Ì ±fiı ‹fifi_ ¿›*,
÷˘ ‹fifiı ±fiı ∞‰fiı ±fiÎÏÿfiÌ Ï‹hÎ÷Î »ı. …ı‹ ’ÎHÎÌ ±fiı ÿÒ‘fiı Ï‹hÎ÷Î
»ı, ÷ı ÿÒ‘ ∂¤flÎ¥fiı ÿı‰÷Î ±˘·‰ı »ı …ı◊Ì ’ÎHÎÌ ⁄‚÷_ ⁄_‘ ◊Λ. ’ÎHÎÌ
’HÎ ÷Ï‚›ı ⁄ıÁÌfiı ’˘÷ı ⁄‚ı, ’HÎ ÿÒ‘fiı ⁄‚‰Î fi zı. ÷ı‹ ±Î ⁄_fiı ’flV’fl
±ı¿⁄ÌΩfiı ±ı‰Î Ω‚‰ı »ı ¿ı ±ı¿⁄ÌΩfi_ √‹÷_ … ›ıfi¿ıfi ≠¿ÎflıHÎ ¿flı »ı.
‹ÎÀı ∞‰ı ÷˘ ÂÒfl‰Ìfl ◊¥ ‹fi ◊¿Ì fi˘¬Î ’Õuı … »^À¿˘. ±Î‰_ …ı iÎÎfi ÷ı
Õ>_ÕÎfiı Ãı¿ÎHÎı »ı.
““‰‚Ì, ‰ˆflÎB›w’Ì ‰Î›◊Ì ±ı Õ>_ÕÎ_‹Î_◊Ì ÿÎHÎÎ …\ÿÎ ¿Îœ‰Î. ‘‹˝ ±ı
ÿÎHÎÎfiı Ãı¿ÎHÎı »ı ±fiı ¤„@÷ ±ı ¬Î‰Îfiı Ãı¿ÎHÎı »ı. ±ı‹ ¿flÌÂ_ I›Îflı …
446 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

¤√‰Îfi flÎ∞ ◊Âı.”” ±ı‹ CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ ±_÷fl ÃÎflÌ ÿÌ‘_.
’»Ì ’˘÷ı ⁄˘S›Î — ““Ë_ ÷˘ ≠Î√˘ ⁄_ÏÕ›˘ »\_.””
I›Îflı Á‰ı˝ ¿ÎÃ̱˘ ⁄˘S›Î — ““±iÎÎfiÌ Ë˘› ÷ı ±ı‹ ¿Ëı. ÷‹ı ÷˘
¬flı¬flÎ ¤√‰ÎfifiÎ ±ı¿Î_Ï÷¿ ¤@÷ »˘.””
’»Ì ‹ËÎflÎ…ḻı ¤√÷∞fiı ’˘÷ÎfiÎ ±˘flÕ΋Î_ ⁄˘·ÎT›Î ±fiı
ËÏfl¤@÷˘fiı ⁄ËÎfl ¿Ì÷˝fi √ΉΠ±ÎiÎÎ ¿flÌ. flÎ…¤˘√ ±Îfl÷Ì Á‘Ì
‹ËÎflÎ… ÁÎ◊ı ±ı¿Î_÷ ¿flÌ, Ãο˘fl∞fiÎ_ ÿ½fi ¿flÌ, μ÷Îflı …‹‰Î ’‘Λν.

±Î ÷˘ ÷‹ÎflÎ_ ±_÷fl «˘A¬Î_ ¿fl‰ÎfiÌ ÁΉflHÎÌ »ı

⁄’˘flı ¤√÷∞ {‰ıfl̷η¤Î¥fiÎ μ÷Îflı ’‘Λν ±fiı I›Î_ ‰Î÷ ¿flÌ —
““±Î’HÎı flÁ˘¥ ÿı‰Ì »ı.””
±ıÀ·ı {‰ıfl̷η¤Î¥ ¿Ëı — ““±Î’ ±ÎiÎÎ ¿fl˘ ÷ı ≠‹ÎHÎı ¿fḻı.””
I›Îflı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““±‘* ¬«˝ ÷‹˘ ±Î’˘ ±fiı ±Õ‘΋Î_ ⁄ÌΩ
±Î’HÎÎ ‹_Õ‚fiÎ.”” ±ı‹ ¿èÎ_. ÷ı Á‰ı˝±ı ¿⁄Ò· flÎA›_ ±fiı wÎ. 200/- ¤ı√Î
¿›Î˝ ±fiı flÁ˘¥fi_ fiyÌ ¿›*. ’»Ì ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ÷◊Î ’flÎHÎÌ
¿ı‰≠ÁÎÿ∞ I›Î_ ±ÎT›Î. ÷ı‹fiı Ωı¥ ¤√÷∞ ¿Ëı — ““±Î‰˘ ÁΑfl΋ !
⁄ıÁ˘.”” ±ı‹ ¿ËÌ ’ÎÁı ⁄ıÁÎÕuÎ.
’vÊ˘k΋ÿÎÁı ’Ò»u_ — ““¤HΉÎfiÌ ÂÌ ±ÎiÎÎ »ı ?””
I›Îflı ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““¤HΉΠ¿o¥ ’flÿı …‰ÎfiÌ …wfl fi◊Ì.
Ë‹HÎÎ_ ÷˘ ¤…fi ¿fl˘. CÎb_ ¤H›Î. ‰‚Ì, ‹ËÎflÎ…lÌfi˘ ±Î√˛Ë ˢ› ±fiı
¿Ëı ÷˘ flÎ…¿˘À Ω‰_, ’HÎ ÏËoÿV◊Îfi (¿ÎÂÌ) Ω‰_ fiÏË.”” ±ı‹ ±ÎiÎÎ ¿flÌ.
Á˙ ËÏfl¤@÷˘ ’ÎÁı ⁄ıÃÎ Ë÷Î ÷ı‹fiı ¿èÎ_ — ““±ÎÀ·Ì ±ËŸ ÷‹ÎflÎ_
±_÷fl «˘A¬Î_ ¿fl‰ÎfiÌ ÁΉflHÎÌ »ı ÷ı ’HÎ À΂‰Ì »ı ? ’flÿı ¤HΉÎ
ΩÂı ÷˘ ÷‹ı Â_ ¿fl¢ ? …\±˘, fiÏÕ›Îÿ‹Î_ flèÎÎ I›Î_ {‰ıfl̷ηfiı ¿ıÀ·˘
±Îfi_ÿ ¿flÎT›˘ ?”” ±ı‹ ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fiÎ ‹ÏË‹ÎfiÌ CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ.
’»Ì ’flÎHÎÌ ¿ı‰≠ÁÎÿ∞ I›Î_ ∂¤Î Ë÷Î ÷ı‹fiı Ωı¥fiı ¿Ëı ¿ı
““±œÎfl ËΩfl ‹Î‚Î Œıfl‰Ωı, ÷˘ Á_¿S’ ⁄_‘ ◊¥ …Âı. ±‹ı ÷˘ ω«ÎflÌfiı
Ωı›_ »ı I›Îflı …HÎΛ_ ¿ı ¤…fi ¿›Î˝ ÏÁ‰Î› ωʛ˘ ±˘»Î ◊Λ fiÏË. ‹ÎÀı
¤…fifi˘ ±Î√˛Ë flάΩı.”” ±ı‹ ¿ËÌ ‹ËÎflÎ…lÌfiı μ÷Îflı ’‘Λν ±fiı I›Î_
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 447

flÁ˘¥fiÌ ‰Î÷ ¿flÌ ±ıÀ·ı «˙ÿÂfiÌ flÁ˘¥ ¿flΉÌ.

«˙ÿÂfiÌ Á‰Îflı ‰Ëı·Î ¤√÷∞ CÎı·ı fiÎˉΠ’‘Λν. ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı
’Ì…fiÎ ‹˘÷̤Υ, ¿Îfl‰HÎfiÎ ¿ÎÏ·ÿÎÁ, ¿˘ÃÎflÌ ≠¤ÿÎÁ, ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊ-
ÿÎÁ∞, ËÏflÏ≠›ÿÎÁ∞, ‹˘÷Ì ¤√÷, ÿıÁÎ¥ ‰√ıflı fiÎˉΠCÎı·ı √›Î.
¤√÷∞ ⁄ÏË¤Ò˝Ï‹ …¥ ±ÎT›Î ±fiı ÁΑfiı ±Îflı fiÎèÎÎ ’»Ì ‘˘Ï÷›_ ’Ëıfl÷Î
Ë÷Î, I›Îflı ’˘÷ÎfiÎ ¤hÎÌΩ fiÎflHΤΥfiı ¿èÎ_ — ““÷Îflı ¤√‰ÿÌ ◊Ή_ »ı
¿ı fiËŸ ?””
I›Îflı ⁄ı ËÎ◊ ΩıÕÌfiı ⁄˘S›Î — ““‹ËÎflÎ… ! ¤√‰ÿÌ ÷˘ ◊Ή_ »ı.
’HÎ ∞‰fiÌ ±‰‚Î¥ ⁄Ë »ı, ÷ı ±Î’ ÿ˘Ê ÀÎÔ‚Ì fiά˘.””
’»Ì ¤√÷∞ ¿Ëı — ““±ZÎfl‘΋‹Î_ …‰_ ˢ› ÷˘ ωʛ-‰ÎÁfiÎ
ÀÎ‚Ì fiÎ_A›. ÷Îflı ÷˘ ¤√‰Îfiı œ>_¿Õ<_ ¿›* »ı.”” ±ı‹ ‹‹˝‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ.
’»Ì ›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiı ¿Ëı — ““±œÎfl ËΩfl ‹Î‚Îfi˘ …’ ¿fl‰˘ ±fiı
Ïÿ‰Áı ÁÒ‰_ fiÏË. ¿◊ΉÎ÷ν ¿fl¢ ÷˘ ¤√‰Îfi ±Î‰Ìfiı ⁄ıÁÂı, ‹ÎÀı
¿◊ΉÎ÷νfi˘ ±Î√˛Ë flά‰˘.””
’»Ì μ÷Îflı ±Î‰Ì ’ÒΩ ¿flÌ, ‹_Ïÿflı ÿ½fiı ’‘Λν. I›Î_◊Ì {‰ıfl̷ηfiı
μ÷Îflı √›Î. {‰ıfl̷ηı ¤√÷∞fiÌ ’ÒΩ ¿flÌ ‰VhÎ ±˘œÎÕuÎ_ ±fiı ÷‹Î‹
…√LfiÎ◊ÌfiÎ_ fi‰Î_ ‰VhÎ ’ËıflΉÌ, …^fiÎ_ ≠ÁÎÿÌfiÎ_ ·¥ ·Ì‘Î_.
’»Ì flÎ…¤˘√ ◊›Î ±ıÀ·ı ¤√÷∞ ÿ½fiı ’‘Λν. ÿ½fi ¿flÌ Á‰ı˝
ÁΑ, ⁄˛õ«ÎflÌ ËÏfl¤@÷˘fiÌ ’_„@÷ ◊¥ Ë÷Ì I›Î_ ¤√÷∞ ’‘Λν ±fiı
Á‰ı˝ ÁÎ‹Ì ±‹Ìº„WÀ ¿flÌ ±Îfi_ÿ ±ÎM›˘.
’»Ì ‹_ÏÿflfiÌ μ√‹HÎÌ w’«˘¿Ì μ’fl Á˙fiı ÿ½fi ◊Λ ±ı‹
ωflÎ…‹Îfi ◊›Î. ‹ËÎflÎ…lÌ ’HÎ I›Î_ ωflÎ…‹Îfi ◊›Î Ë÷Î. ¤√÷∞fiı
Ωı¥fiı ⁄˘S›Î — ““±Î… ÷˘ fi‰˘ ’˘Êο ’ËıflΉÌfiı ¿˘HÎı ’Ò…fi ¿›* ?””
I›Îflı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““{‰ıfl̷η¤Î¥±ı !””
±ı◊Ì ‹ËÎflÎ… CÎHÎÎ … flÎ∞ ◊›Î ±fiı ¿èÎ_ — ““ÃÌ¿ ¢¤ı »ı.
{‰ıfl̷η ⁄Ë … ÏfiWÃΉ΂Π’ωhÎ ¤@÷flÎ… »ı.”” {‰ıfl̷η¤Î¥fiÎ_
⁄Ë … ‰¬ÎHÎ ¿›Î*.
’»Ì ‹ËÎflÎ…ḻı Á‰ı˝ ÁΑ ÷◊Î ËÏfl¤@÷˘fiı ‹˘Ï÷›Î ·ÎÕ< ÷◊Î
’ÒflÌ ’ÌflV›Î_. ⁄hÎÌÁ ‹HÎfi˘ ·ÎÕ< ¿flÎT›˘ Ë÷˘ ±fiı Áı‰˘ ’HÎ ÷‚ΉÌ
448 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

Ë÷Ì. ¤√÷∞fiı ËÏfl¤@÷˘fi˘ ¬Ò⁄ … ‹ÏË‹Î. ÷ı◊Ì ±Î‰Î ‹ËÎflÎ…fiÎ

Á_⁄_‘‰Î‚Î ±fiı ¤…fi ¿fl÷Î ËÏfl¤@÷˘ …‹ı ±fiı ÷ıfiı ±◊ı˝ …ı ¿o¥ ¬«˝
◊Λ ÷ı … ¿Î‹‹Î_ ±ÎT›_ ±ı‹ ¿Ëı÷Î. ’»Ì ωÂ_¿fl¤Î¥ ¤√÷∞fiı ÷ıÕ‰Î
±ÎT›Î ±ıÀ·ı V‰Î‹Ì ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ …‹÷Î Ë÷Î I›Î_ ’‘Λν ±fiı Á΋Î
±Î‰Ì ωflÎ…‹Îfi ◊›Î ±fiı ÁΑfiı ÿ½fi ÿÌ‘Î_. ’»Ì «Îflı¿˘fl ŒflÌfiı Á˙fiı
ÿ½fi ÿÌ‘Î_. ±Î ‹Ë˘IÁ‰◊Ì Á˙fiı ±Îfi_ÿ ◊¥ flè΢ ±fiı Á_÷-ËÏfl¤@÷˘
I≤M÷ ◊¥ √›Î.
…‹Ì flèÎÎ ⁄Îÿ ¤√÷∞fiı {‰ıfl̷η¤Î¥ ’˘÷Îfiı ±ÎÁfiı ·¥ √›Î
±fiı ‹ËÎflÎ…lÌfiÌ ’ÒΩ ¿fl‰ÎfiÌ ‰Î÷ ’Ò»Ì. ¤√÷∞fiÌ ≥E»Î ΩHÎÌfiı
‹Ë‰ÎfiÎ e·«_ÿ ÂıÃı ·Z‹Ì‰ÎÕÌfiÎ ËÏfl¿ÚWHÎ ‹ËÎflÎ… ‹ÎÀı wÎ. 50/-fi˘
’ÎCÎ ¿flÎT›˘ Ë÷˘, ÷ı ’HÎ ‹ËÎflÎ…lÌfiı ¤ıÀ ‘fl‰Îfi˘ Ë÷˘. ’»Ì Á˙
‹ËÎflÎ…lÌfiı ±ÎÁfiı ’‘Λν ±fiı I›Î_ ’ÒΩ ¿flÌfiı Âı·_, ’ÎCÎÕÌ ÷◊Î fl˘¿ÕÎ
wÏ’›Î ¤ıÀ ‹Ò@›Î ±fiı Á‰ı˝ ÁΑfiı ‘˘Ï÷›Î_ ±˘œÎÕuÎ_. e·«_ÿ¤Î¥±ı ’ÎCÎ
¤ıÀ ‹Ò@›˘. ¤√÷∞fiÌ ≠ıflHÎÎ◊Ì ±Î ⁄‘Î ËÏfl¤@÷˘ ±ÎÀ·Ì Áı‰Î ¿flı »ı
÷ı◊Ì Á˙fiı ¤√÷∞ ’flI‰ı CÎb_ ‹Îfi ◊›_.
±Î ≠‹ÎHÎı √œ’fl‹Î_ Ïÿ„B‰…› ¿›˘˝ ±fiı ’˘÷ı ±Î‰Ìfiı ±Ï‰zÎfiı
ÿ⁄ΉÌ. ’˘÷Îfi˘ ±·˙Ï¿¿ ≠÷Î’ ≠√À ¿flÌ, ’˘÷ÎfiÎ CÎHÎÎ Ïÿ‰ÁfiÎ
÷flV›Î ÏÂW›˘fiı Áı‰Îfi_, ‰Î÷νfi_ ±fiı ÿ½fifi_ Á¬ ±ÎM›_. ±ÎÀ·˘ ≠÷Î’
Ωı‰Î »÷Î_ ‹Î›Î±ı ’˘÷Îfi_ w’ μCÎÎÕ<_ ¿fl‰Î ÁÎ_…fiÌ Á¤Î‹Î_ ≠›Ifi ¿›˘˝.
÷ıfiı ¤√÷∞±ı ’˘÷ÎfiÎ ±ˆr›˝◊Ì ÿÎ⁄Ì ÿÌ‘Ì ±fiı ¿˘¥ ¿o¥ … ⁄˘·Ì
Â@›Î fiÏË.
’»Ì ›fi ±Îfl÷Ì ◊›Î ⁄Îÿ ’˘÷ı Á¤Î‹Î_ ¿Ã˘ÕÎ ±Î√‚
ωflÎ…‹Îfi ◊›Î ±fiı √œÕÎfiÎ ÁΑ ’ÎÁı ‰«fiÎQ≤÷ ¿oÃı ⁄˘·ÎT›Î_ ±fiı ÷ı
μ’fl ¤√÷∞±ı CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ. Á¤Î‹Î_ ¤√÷∞ ‰Î÷˘ ¿flı »ı ÷ı‹ ¬⁄fl
’Õ‰Î◊Ì, ÁΑfiÌ Á¤Î ∂ÃÌ √¥ Ë÷Ì »÷Î_ ŒflÌ ⁄‘Î ¤ı√Î ◊¥ √›Î ±fiı
flÎÏhÎfiÎ ±Ï√›Îfl ‰Î√÷Î_ Á‘Ì ¿◊Î-¿Ì÷˝fi «ÎS›Î_ ±fiı ‹Î›Î ÷˘ hÎHÎı
¿Î‚‹Î_◊Ì ¤Î√Ì … √¥ ˢ› ±ı‰_ ±Ïfi‰˝«fiÌ› Á¬ ±ÎT›_.
’»Ì ¤√÷∞ ¿Ëı — ““¿Î·ı ‹Îflı «Î·‰_ »ı ±ıÀ·ı Â¿fifi_ ¿Ì÷˝fi
⁄˘·˘.”” ’»Ì ’vÊ˘k΋ÿÎÁ, «÷fl¤Î¥, ‰ıHÎ̤Υ ±ı Á‰ı˝ ¿Ì÷˝fi˘ ⁄˘S›Î_.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 449

’»Ì ±˙Ê‘fi_ ¿Ì÷˝fi ⁄˘·ÎT›_. ±ı‹ ±ı¿ ’»Ì ±ı¿ ¿Ì÷˝fifiÌ {ÕÌ ⁄˘·Î‰Ì
ÏfiƒÎ ËflÌ ·Ì‘Ì ±fiı ±_÷—¿flHÎ ÃÎflÌ ÿÌ‘Î_.

⁄˛õw’ fiÏË ◊‰Î› I›Î_ Á‘Ì ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝fi_ Á¬ fiÏË ±Î‰ı
’»Ì ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…ı ¤√÷∞fiı ’˘÷ÎfiÎ μ÷Îflı ‰Î÷˘ ¿fl‰Î
⁄˘·ÎT›Î. ±ıÀ·ı ¤√÷∞, ‹ËÎflÎ…lÌfiÎ μ÷Îflı ’‘Λν. ÁÎ◊ı ›iÎ’vÊ-
ÿÎÁ∞, ’flÎHÎÌ ¿ı‰≠ÁÎÿ∞, ‹˘÷Ì ¤√÷, ¿˘ÃÎflÌ ≠¤ÿÎÁ¤Î¥ √˘ÓÕ‚fiÎ
Ï‹VhÎÌ ’vÊ˘k΋ ±ıÀ·Î Ë÷Î. ±ËŸ ±ı¿Î_÷ ΩHÎÌ ‹ËÎflÎ…ı ¤√÷∞fiı ¿èÎ_ —
““ˉı …ı ¿Ëı‰_ ˢ› ÷ı ¿Ë˘.””
I›Îflı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““¿Ëı‰Îfi_ ÷˘ ±ıÀ·_ … »ı ¿ı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı
ÏÂZÎÎ’hÎÌfiÎ f·˘¿ 116‹Î_129 ±ÎiÎÎ ¿flÌ »ı ¿ı “⁄˛õw’ ◊›Î ÏÁ‰Î›
»^À¿˘ fi◊Ì ±fiı ⁄˛õw’ ◊›Î ÏÁ‰Î› ‹ËÎflÎ…fiÌ Áı‰Î‹Î_ flËı‰ÎÂı
fiÏË.”130 ±ı¿ ‰¬÷ ‹ÎflÎ √v √HÎÎ÷Ì÷ı ≠. 23, ‹. 30 ±fiı 45,
±‹. 2 ±fiı 3 ó ±Î ’Î_« ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ìfiı ‰Î÷ ¿flÌ Ë÷Ì ¿ı “¿˘ÏÀ
¿S’ Á‘Ì ±ı‹ ¿›Î˝ ÏÁ‰Î› »^À¿˘ fi◊Ì. ÷ı ±Î’HÎı ÷˘ ¿›Î˝ ÏÁ‰Î› »^À¿˘
fi◊Ì, ’HÎ ±Î«Îfl… ˢ› ¿ı ¤√‰Îfifi˘ ’hΠˢ› ¿ı ¥rfl ˢ› ¿ı fiÎfiÎ-
‹˘ÀÎ ¤√‰Îfi ˢ›, ’HÎ ±ı‹ ¿›Î˝ ÏÁ‰Î› »^À¿˘ fi◊Ì; ¿ÎflHÎ ¿ı, ±ı
‹ËÎflÎ…fi˘ ‹÷ »ı.” ‹ÎÀı F›Î_ Á‘Ì ⁄˛õw’ fiÏË ◊‰Î›, I›Î_ Á‘Ì
‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝fi_ Á¬ fiÏË ±Î‰ı.
““ˉı ⁄˛õw’ ¿ı‹ ◊‰_ ÷ı ΩHΉ_ flèÎ_. lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ »ı ¿ı
“μ’ÎÁfiΠωfiÎ ±ÎI‹Î ¿ı ⁄˛õ ÿı¬Î› … fiÏË.”131 ±fiı ‰‚Ì ¿èÎ_ »ı ¿ı
“±ı ±ÎI‹Îfi˘ ω«Îfl Á˘ ‰Ê˝ ’›*÷ ¿flı ÷˘ ’HÎ ±ı ±ÎI‹Îfi_ ÿ½fi ◊Λ
fiÏË. ±ı ÷˘ @›Îflı ◊Λ ? F›Îflı ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝fi_ K›Îfi ¿flı ±fiı ÷ıfiÎ
‰«fi‹Î_ ωrÎÁ ·Î‰Ì ÷ı ≠‹ÎHÎı ‰÷ı˝, I›Îflı ±ÎI‹ÿ½fi ◊‰_ ¿Î_¥ ¿ÃHÎ
fi◊Ì. ’HÎ ¤√‰ÎfifiÎ K›Îfi ωfiÎ, ω«Îflı ¿flÌfiı ±ÎI‹Îfiı ÿı¬‰˘ ±ı‰Ì ÷˘
129. ÁŸ¡Êà◊ÊŸ¢ ’˝rÊÔM§¬¢ Œ„UòÊÿÁfl‹ˇÊáÊ◊Ô˜ –
Áfl÷Ê√ÿ ÃŸ ∑§Ã¸√ÿÊ ÷ÁQ§— ∑ΧcáÊSÿ ‚fl¸ŒÊ H
130. ·˘›Î 7.
131. √.±_. 36.
450 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

±ÎÂÎ … flά‰Ì fiÏË.”132 ‰‚Ì, ¤√‰Îfifi_ K›Îfi ’HÎ ⁄˛õw’ ◊›Î

ωfiÎ ◊Î÷_ fi◊Ì. F›Î_ Á‘Ì ÿıËÎI‹¤Î‰ ˢ›, I›Î_ Á‘Ì ¤√‰Îfi ÿı¬Î› …
fiÏË; ¿ÎflHÎ ¿ı, ¤√‰Îfi ¿ı‰Î »ı ÷˘ Ï«kÎfiÎ Ï«÷‰fi‹Î_ ±Î‰ı ±ı‰Î fi◊Ì,
‹fifiÎ Á_¿S’‹Î_ ±Î‰ı ±ı‰Î fi◊Ì, ⁄Ï©fiÎ Ïfi盋Î_ ±Î‰ı ±ı‰Î fi◊Ì ±fiı
±Ëo¿Îfl ¿flÌfiı ±Ëo’b_ ‘flΛ ±ı‰Î ’HÎ fi◊Ì.”133 ±Î ⁄‘Î ‹ÎÏ›¿ ¤Î‰
»ı, ÷ı◊Ì ’fl ◊Ή_ … flèÎ_.
““‹ÎÀı ÂÎVh΋Î_◊Ì ±ÎI‹Î-±fiÎI‹ÎfiÌ Ï‰„@÷ Á‹∞fiı ±◊‰Î ¿˘¥
‹˘ÀÎ ’ÎÁı◊Ì ¿ı‰‚ ÁÎ_¤‚Ìfiı ΩHÎ̱ı …ı ±ı‰Ì ±ÎI‹Î-±fiÎI‹ÎfiÌ Ï‰„@÷
¿flÌ ·¥±ı, ’HÎ ±ı‹ ω„@÷ ◊Î÷Ì fi◊Ì. ±ı ÷˘ …ıÀ·Ì ±ıfiı ’˘÷ÎfiÎ
≥WÀÿı‰fiı ωÊı ≠ÌÏ÷ ±fiı μ’ÎÁfiÎ ËÂı ÷ıÀ·˘ … ±ÎI‹Î-±fiÎI‹Îfi˘
ω‰ı¿ ◊Âı.134 ‹ÎÀı ±Î’HÎÎ ≥WÀÿı‰ …ı lÌ∞‹ËÎflÎ… ÷ı‹fiÎ ±¬_Õ
Á_⁄_‘ı ÁÏË÷ …ı ¤√‰÷˚V‰w’ ÁI’vÊfiı ωÊı ≠ÌÏ÷ ◊Âı, I›Îflı ±ÎI‹-
ÿ½fi ◊Âı ±fiı ¤√‰ÎfifiÎ_ ’HÎ ÿ½fi ◊Âı.
““Á_‰÷ 1912fiÌ Áηı «ˆhÎÌ Á‹ˆ›˘ ¿flÌ V‰Î‹Ì ±ÎHÎ_ÿ ’‘Λν.
I›Îflı V‰Î‹Ì ÁÎ◊ı flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ… ’HÎ Ë÷Î ±fiı ‰ÌÁ Ïÿ‰Á ±ÎHÎ_ÿ‹Î_
ÁÎ◊ı flèÎÎ Ë÷Î. flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ…ı V‰Î‹Ìfi˘ CÎH΢ Á‹Î√‹ ¿›˘˝ ±fiı …ı
Ïÿ‰Áı fiÌ¿‚‰Îfi_ Ë÷_ ÷ı Ïÿ‰Áı ‹ËÎflÎ…ı V‰Î‹Ìfiı ’˘÷ÎfiÎ ÏÁ√fl΋‹Î_
⁄˘·ÎT›Î. V‰Î‹Ì ±Î‰Ì ÷ı‹Î_ ⁄ıÃÎ. ’»Ì flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ…ı ’˘÷Îfi˘ ÿÎ⁄Õ˘
μCÎÎÕÌ V‰Î‹Ìfiı ÷ı‹Î_◊Ì ±ı¿ ’ıÓÕ˘ ±ÎM›˘ ±fiı …‹‰ÎfiÌ Ï‰fi_÷Ì ¿flÌ. I›Îflı
V‰Î‹Ì ÷ı ◊˘Õ˘ ¤Î_√Ìfiı ⁄˘S›Î ¿ı “’Î_«Á˘ ’fl‹ËoÁ˘ √‚_ {ηÌfiı ⁄ıÃÎ »ı
±fiı ¿Ëı »ı ¿ı ¬Î¥Â fiÏË, ¬Î¥Â fiÏË, {ıfl »ı.” ÷ı‹ ’˘÷ı ’ıÓÕ˘ ËÎ◊‹Î_
{Î·Ì flÎA›˘ ±fiı ’»Ì ’ÎÁı ∂¤ı·Î Áı‰¿fiı ≠ÁÎÿÌ ±Î’Ì ÿÌ‘Ì, ’HÎ ’˘÷ı
÷˘ …Q›Î fiÏË.
““±Î Ωı¥fiı flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ… ⁄˘S›Î ¿ı “V‰Î‹Ì ! ±Î’ F›Îflı
±Î‰Ì flÌ÷ı ‰÷˘˝ »˘, I›Îflı ±‹Îflı ÷˘ Õ√·ı fiı ’√·ı ±Î ‰ˆ¤‰ ±fiı
ωʛfi˘ Ωı√ »ı, ÷ı ±‹ÎflÌ ÂÌ √Ï÷ ◊Âı ?” ±ıÀ·ı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î ¿ı “÷‹˘
132. √.‹. 35.
133. ’_. 4.
134. √. ≠. 56.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 451

¤√‰÷˚≠ÁÎÿ∞ ‹ËÎflÎ…fiı √ÎÿÌ Á˘Ó’Ì ÷Ì◊˝‰ÎÁÌ ◊¥fiı Ωı …^fiı√œ ±Î‰˘

÷˘ ÷‹ÎflÌ √˛_Ï◊±˘135 Ë_ √Î‚Ì ÿ™.” I›Îflı flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ ¿ı
“V‰Î‹Ì ! ±Î’fiÌ ±ÎiÎÎ ≠‹ÎHÎı Ωı Ë_ ÷Ì◊˝‰ÎÁÌ ◊¥fiı …^fiÎ√œ fi ±Î‰_
÷˘ Ë_ flCÎ‰Ìfl∞ fiÏË.” I›Îflı V‰Î‹Ì ¿Ëı — “Ωı √˛_Ï◊±˘ √΂Ìfiı ÷‹fiı
√HÎÎ÷Ì÷ fi ¿v_ ÷˘ Ë_ √HÎÎ÷Ì÷ fiÏË.” ±ı‹ ¿ËÌ ¿˘· ±ÎM›˘. flCÎ‰Ìfl∞
‹ËÎflÎ…ı ±ı ≠‹ÎHÎı ¿›* ±fiı V‰Î‹Ìfiı flÎ∞ ¿flÌ ÿÌ‘Î. ÷ı◊Ì V‰Î‹Ì±ı
‰Î÷‹Î_ ·A›_ ¿ı “±Î¬Î ‰fl÷η‹Î_ …ı‰˘ flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ…ı ‹fiı ±˘‚A›˘
±ı‰˘ ⁄ÌΩ ¿˘¥ ±˘Ô‚¬Ì Â@›Î fiÏË. ÷ı ±˘‚A›Î ±ıÀ·ı ¿ı‰‚ ‹˘ÀÎ
ΩH›Î ±ı‹ fiÏË, ’HÎ ¤ı√Î flËÌfiı ‹fi, ¿‹˝, ‰«fiı Á‹Î√‹ ¿flı ÷ı
±˘‚A›Î ¿Ëı‰Î›. ‹ÎÀı …ı‹ ±ı‹HÎı ¿›* ±ı‹ ±_÷ı ±Î’fiı ’HÎ ¿›Î˝ ÏÁ‰Î›
»^À¿˘ fi◊Ì.””

iÎÎfi ωfiÎ K›Îfi À¿Âı fiÏË

’»Ì ‹ËÎflÎ…ḻı ’Ò»u_ — ““K›Îfi ¿ı‹ ¿fl‰_ ?””
±ıÀ·ı ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““±Î ‰Î÷ …ı ±‹ı ¿ËÌ, ÷ı ‘Îfl¢ ±fiı
ω«Îfl¢ I›Îflı K›Îfi À¿Âı, ’HÎ iÎÎfi ωfiÎ K›Îfi À¿Âı fiÏË. ÷ı iÎÎfi
±ıÀ·ı Â_ ¿ı ¤√‰Îfifi_ ±fiı Á_÷fi_ V‰w’ ›◊Î◊˝ Á‹…‰_. ‹ÎÀı ±ı¿Î_Ï÷¿
ÁΑ ÁÎ◊ı ∞‰ …Õ˘ ±fiı ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚˘, I›Îflı ‘Ìflı ‘Ìflı ±_÷fl‹Î_◊Ì ‹Î›Î
À‚Âı ±fiı ÁËı…ı K›Îfi ◊Âı. ’Ëı·_ ±Î ¿fl‰Îfi_ »ı.””
±ı‹ ¿ËÌfiı ’»Ì ‰Î÷ ¿flÌ — ““÷‹Îflı ±fiı ‹Îflı »ıÀ<_ »ı, ±ıÀ·_ …
‹Îflı ±fiı ‹ËÎflÎ…fiı »ıÀ<_ »ı ±fiı √˘·˘¿, ‰ˆ¿<_Ã, rı÷¶Ì’, ⁄ÿÏfl¿Îl‹‹Î_
÷˘ ±Î‰-Ω ¿v_ »\_, ’HÎ ÷ı‹Î_ ¿Î_¥ Á¬ fi◊Ì, ±ıÀ·_ fiyÌ ¿›* »ı. ÷ı ÷‹˘
’HÎ ÏfiÏç÷ ‹ÎfiΩı.””
I›Îflı ‹ËÎflÎ…ı ’Ò»u_ — ““ÁÿıË Ω±˘ »˘ ?””
I›Îflı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““@›Î_ »ıÀ<_ »ı ? ⁄‘_ Á‹Ì’‹Î_ … »ı ±fiı ÷‹ı
Ωı ÿÎ¬Õ˘ ¿fl˘ ÷˘ ÷ı‰_ ◊¥ Ω›. ‹ÎflÎ ±_÷fl‹Î_ ÷˘ ±ı‹ »ı …ı ÷‹Îfl΋Î_
±¬_Õ ‹ËÎflÎ… Ïfi‰ÎÁ ¿flÌfiı flËı ±fiı ÏÁ© ÿÂÎ ’΋Ìfiı Á¬Ì ◊α˘ ÷ı‰_
¿fl‰_ »ı. ’HÎ Ë_ ¿Ë_ ÷ı‹ ¿fl‰_ ’ÕÂı. ±Î ·Î¤, ±Î Ωı√ ±fiı ±Î ’vÊ
135. ±Ëo√˛_Ï◊, Á_›√˛_Ï◊, ‹‹I‰√˛_Ï◊ ±fiı xÿ›√˛_Ï◊.
452 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

‹‚ı ÷ı‹ fi◊Ì.”” ±ı‹ «˘A¬Ì ‰Î÷ ¿ËÌ ÿÌ‘Ì.

±ıÀ·ı ‹ËÎflÎ…fiı ’HÎ ±ı‹ ◊›_ ¿ı ±Î‹ ¿›Î˝ ÏÁ‰Î› »^À¿˘ … fi◊Ì.
’»Ì ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — ““‹Îflı ’HÎ ±Î’fi˘ Á‹Î√‹ ¿fl‰Îfi˘ ω«Îfl »ı.””
¤√÷∞ ¿Ëı — ““±Î’fiı ‹ÎÀı ±œÎfl ËΩfl ‹Î‚Î Ë_ Œıfl‰ÌÂ. ’»Ì
÷˘ ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹fl∞.”” ±ı‹ ¿ËÌ ∂ÃuÎ.
±ıÀ·ı ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ — ““‹Îflı ±Î’fiÌ ÁÎ◊ı ±ı¿Î_÷‹Î_ ‰Î÷ ¿fl‰Ì »ı.””
±ıÀ·ı ⁄ÌΩ ⁄‘Î ⁄ËÎfl √›Î ±fiı ¿‹ÎÕ ‰ÎV›Î_. ◊˘ÕÌ ‰Îflı ¤√÷∞ ⁄ËÎfl
±ÎT›Î. ’»Ì ‹ËÎflÎ…ḻı ∂¤Î flËÌfiı ¤√÷∞fiı ¿èÎ_ — ““¿Î√‚ ·¬Ωı.
±Î ¿Î‹ ¿o¥ ‹fiW›◊Ì ’Îfl ’Õı ÷ı‰_ fi◊Ì. ±Î’ º„WÀ ¿fl¢ ÷˘ … ◊Âı.””
±ı‹ ¿ËÌ Á҉Π’‘Λν ±fiı ¤√÷∞ ’˘÷Îfiı ±ÎÁfiı ’‘Λν. ·√¤√ ÁÎÕÎ
⁄Îfl ‰Î√Ì √›Î Ë÷Î.

Ë_ ÷˘ ⁄‘Îfiı ⁄˛õfiÌ ‹ÒÏ÷˝ Á‹…\_ »\_

⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ¤√÷∞ ‹ÎfiÎ ¤√÷fiı ±ÎÁfiı …¥ ⁄ıÃÎ. ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı
ÁΑ fl΋«flHÎÿÎÁ∞, ËÏflV‰w’ÿÎÁ∞, ωÂ_¿fl ’flÎHÎÌ ÷◊Î ’˘÷ÎfiÎ
÷‹Î‹ ÏÂW›˘ Ë÷Î. ’»Ì ‹ÎfiÎ ¤√÷ ¿Ëı — ““¤√÷∞ ! ‰Î÷˘ ¿fl˘.””
I›Îflı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““Ë_ ÷˘ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚‰Î ±ÎT›˘ »\_. ‹ÎÀı ÷‹ı
‰Î÷˘ ¿fl˘.””
’»Ì ‹ÎfiÎ ¤√÷ ¿Ëı — ““◊˘ÕÎ Ïÿ‰Á ∞‰‰_ ±fiı ±Î ·˘¿‹Î_ ÷‹ÎflÎ
⁄Î⁄·Î ÏÂW›˘‹Î_ ⁄_‘΢ fiÏË. ‰‚Ì, …ıÀ·Î ÏÂW›˘ ¿›Î˝ »ı, ÷ıÀ·Îfiı ‘΋‹Î_
·¥ …‰Î ’ÕÂı.””
’»Ì ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““Ë_ ÷˘ ⁄‘Î ËÏfl¤@÷˘fiı ⁄˛õfiÌ ‹ÒÏ÷˝ Á‹…\_
»\_. ⁄Î⁄·Î ¿Ëı‰Î› … ¿ı‹ ? ⁄Î⁄·Î ¿Ë̱ı ÷˘ ∞‰ fiΠ’Î‹Ì Ω›. ±fiı
±Î‰Î ¤√‰ÿÌ ¤ı‚_ ÷˘ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ flάı ÷˘ ±fi_÷ …L‹ Á‘Ì flËı‰_ »ı.
±Î‰Î ¤√‰ÿÌfiı ¤ı‚Î ¿flÌfiı ±¬_Õ ¿◊ΉÎ÷ν◊Ì ¤√‰ÎfifiÎ Á¬‹Î_
√fl¿Î‰ »Ì±ı. Ë_ ÷˘ ¤…fifiÎ Á¬ı ÁϬ›˘ »\_. ÷ı◊Ì ‰ÌÁ ¿˘Âfi˘ ≠‰ÎË
»^Àı ÷ı‹ ¤√‰Îfi‹Î_ ±ÎÁ@÷ »\_, ±fiı ‹Îflı ±fiı ‹ËÎflÎ…fiı ±b‹ÎhÎ »ıÀ<_
fi◊Ì. ‹ËÎflÎ…fiÎ ±Î‰Î Á¬◊Ì …ı ‹Îfl˘ Á_√ ¿flı »ı ÷ıfiı ’HÎ ÁϬ›˘ ¿flÌ
ÿ™ »\_. ’HÎ K›Îfi Â̬‰Î ÷˘ ÷‹ÎflÎ ’ÎÁı ±Î‰‰_ »ı.””
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 453

±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌ ’˘÷ı ÏÂW›˘fiı ¿èÎ_ — ““±Î…◊Ì ¿˘¥ ‹Ë‰ı ±Î‰Â˘
fiÏË. √œÕı Á˙ ±Î‰Ωı ±fiı Ë_ ’HÎ Á‹ˆ›ı ±Î‰ÌÂ. ±Î ÷˘ ⁄Ë ‹˘À<_ ÷Ì◊˝
√HÎΛ ±fiı √˘’ÌfiÎ◊ ÿı‰, ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…, CÎı·Î fiÿÌ ±fiı Á_÷˘ ±ı Á‰ı˝
ÁÎZÎÎ÷˚ ‹ËÎflÎ…fiÎ Á_⁄_‘‰Î‚Î »ı. ±ıÀ·ı ±ËŸ ÷˘ CÎH΢ … ±Îfi_ÿ »ı. ‹ÎÀı
ˉı◊Ì Ë_ ±ËŸ ±Î‰ÌÂ. …ı ‹Ë‰ı ±Î‰Âı ÷ı ‰«fiƒ˘ËÌ, √vƒ˘ËÌ »ı.”” ±ı
≠‹ÎHÎı Á‹ ±ÎM›Î.
÷ı ÁÎ_¤‚Ì ÁΑ, ⁄˛õ«ÎflÌ ⁄Ë … flÎ∞ ◊›Î ±fiı ⁄˘S›Î — ““±Î‰Î
÷˘ ±Î ±ı¿ … ’vÊ ! ±Î’HÎı ±ı‹fi˘ ±‰√HÎ ·ı‰˘ fiÏË. ±ı‹fi˘ ±‰√HÎ
·ı‰˘ ±ı ±„Bfi‹Î_ ËÎ◊ fiά‰Î …ı‰_ »ı. ‹ÎÀı ¿˘¥±ı ±‰√HÎ ·ı‰˘ fiÏË.””
’»Ì ωÂ_¿fl ’flÎHÎÌ ⁄˘S›Î — ““÷‹˘ ±ËŸ fi ±ÎT›Î ˢ÷ ÷˘ ‹Îflı
÷‹ÎflÎ_ ÿ½fiı ‹Ë‰Î ±Î‰‰_ Ë÷_. ‹ÎÀı ±ÎT›Î ÷ı CÎb_ … ÁÎv_ ◊›_. ÷˘ ˉı
…wfl Á‹ˆ›ı ±ËŸ ±Î‰÷Î flËıΩı.””

‹ÎËÎIQ› ÁÏË÷ ¤„@÷ fi ˢ› ÷˘ ¿Î_¥ fi◊Ì

’»Ì ¤√÷∞ ωÂ_¿fl ’flÎHÎÌ Á΋_ Ωı¥fiı ⁄˘S›Î — ““μ‹flıËÎ_ Â¿
V‰Î‹Ì ÁÎ◊ı ±Î’HÎı ¤ı√Î Ë÷Î I›Î_ V‰Î‹Ì ¿ı‰_ Á¬ ±Î’÷Î ?”” ±ı‹ ¿ËÌ
flÕÌ ’ÕuÎ. ’»Ì ‰Î÷ ¿flÌ — ““√‹ı ÷ıÀ·Ì ±ÎI‹ÎfiÌ ‰Î÷ ¿fl˘ ’HÎ ±ÎI‹Î-
w’ fi ◊‰Î›. ‹Ïˋαı ÁÏË÷ ¤„@÷ fi ˢ› ÷˘ ¿Î_¥ fi◊Ì. ‹ÎËÎIQ›
ωfiÎfiÌ ¤„@÷ Ωı {Î{Ì …HÎÎ÷Ì Ë˘› ÷˘ ’HÎ ±_÷ı fiΠ’Î‹Ì Ω› »ı. …ı‹
ÿÁ-⁄Îfl ‰Ê˝fiÌ ¿L›Î ˢ› ±fiı ÷ıfiı ZΛ fl˘√ ·Î√ ’Õı ÷˘ ¿L›Î ›‰Îfi
◊›Î ‹˘fl … ‹flÌ Ω› »ı; ÷ı‹ …ıfiı ‹ÎËÎIQ› ωfiÎfiÌ ¤„@÷ ˢ› ÷ı ’HÎ
’Ïfl’¿‰ ◊÷Ì fi◊Ì ±fiı ±_÷ı fiΠ◊¥ Ω› »ı. ‹ÎÀı …ıfiÎ xÿ›‹Î_
‹ÎËÎIQ› ÁÏË÷ ¤„@÷ ˢ› ÷˘ ⁄ÌΩ ¿S›ÎHοÎflÌ √HÎ fi ˢ› ÷˘ ’HÎ ÷ıfiÎ
xÿ›‹Î_ Á‰ı˝ ±Î‰ı »ı.”136
““‰‚Ì, ‹ÎËÎIQ› ÁÏË÷ ¤„@÷ ˢ› ±fiı ⁄ÌΩ wÕÎ √HÎ ±ÎI‹-
ÏfiWÃÎ, ‰ˆflÎB› ±ÎÏÿ fi ˢ› ±fiı ’_«Ï‰Ê›‹Î_ flÎ√ ˢ› ÷˘ ’HÎ ÷ı
¤„@÷fiı ¢¤ÎÕı fiÏË. ¿ı‹ ¿ı, ±ı‰Î ÿıËÎϤ‹ÎfiÌfiı F›Îflı ÿıËfiı Á¬ ◊Λ
±ıԉΠ’_«Ï‰Ê›fi˘ ›˘√ ◊Âı, I›Îflı ±ıfiı ωʛ‹Î_ ≠ÌÏ÷ ◊¥ …Âı ±fiı
136 ÁÎ. ’.
454 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

¤√‰Îfi‹Î_ ≠ÌÏ÷ fiÏË flËı. ‹ÎÀı …ı ±ÎI‹ÏfiWÃÎ ±fiı ‰ˆflÎB›ı flÏË÷ »ı

÷ıfiı Ωı ¤√‰Îfi ωfiÎ ⁄ÌΩ ¿˘¥ ωʛfiÎ CÎÎÀ …HÎÎ÷Î fi◊Ì, ÷˘ ’HÎ
F›Îflı ±ıfiı ¿<Á_√fi˘ ›˘√ ◊Âı I›Îflı ωʛfiÎ CÎÎÀ ◊‰Î ·Î√Âı ±fiı ⁄Ï©
¤˛WÀ ◊¥ …Âı. ±ıÀ·_ … fiÏË, ’fl_÷ ’fl‹ırfl‹Î_ ±ıfiı ≠ÌÏ÷ Ë÷Ì ÷ı
’fl‹ırflfiÌ ±ıfiı VQ≤Ï÷ ’HÎ fiÏË flËı ±fiı ±¬_Õ Ï‰Ê›fi_ K›Îfi ◊Âı.137
‹ÎÀı ‹˘ÀÎ ÁI’vÊfi˘ Á‹Î√‹ ¿fl‰Î◊Ì … ÷ı‹fi΋Î_ …ı ±ÎI‹ÏfiWÃÎ,
‰ˆflÎB›, ‹ÎËÎIQ› iÎÎfiı ›@÷ ¤„@÷ ±ÎÏÿ wÕÎ √HΠˢ› »ı ÷ı Á‰ı˝
‹‹ZÎ‹Î_ ±Î‰ı »ı ±fiı ±¬_Õ ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝fiÌ VQ≤Ï÷ ÏÁ‰Î› ⁄Ì…\_ ¿o¥
±ı‰Î ‹˘ÀÎfiÎ Á_⁄_‘ı ˈ›Î‹Î_ flËı÷_ fi◊Ì.

hÎHÎı ±‰V◊΋Î_ ¤√‰Îfi fi ÿı¬Î÷Πˢ› ÷˘ ±Î ⁄˛ÎõHÎfiÎ Á‹ »ı

““±Î‰Î wÕÎ √HÎ F›Îflı ±Î‰ı I›Îflı … ⁄˛õw’ ◊‰Î›. ⁄˛õV‰w’
◊›Î ÏÁ‰Î› …ı ≠ÌÏ÷ ¤√‰Îfifiı ωÊı ¿flı »ı ÷ı ±ÎI‹Îfiı ÁΩÏ÷ fi◊Ì, ’HÎ
ωΩÏ÷ »ı. ÷ı◊Ì ±_÷ı À¿Âı fiÏË. ‹ÎÀı ‹˘ÀÎ ±Î«Î›˘˝ - ‹K‰Î«Î›˝, Ïfi_⁄οÛ
±fiı ‰S·¤Î«Î›˝ - ‰√ıflıfi˘ ’HÎ ±ı … ÏÁ©Î_÷ »ı ¿ı ±ÎI‹Îw’ı flËÌfiı …ı
¤√‰Îfifiı ωÊı ≠ÌÏ÷ ¿fl‰Ì ±fiı ±ı‰Ì …ı ≠ÌÏ÷ ÷ıfiı ⁄˛õV‰w’ ¿ËÌ »ı.138
±Î ÏÁ©Î_÷ Á˙±ı ˈ›Î‹Î_ μ÷ÎflÌ ±ı‹ ‰÷˝÷Î Â̬‰_. ±‹Îflı ÷˘
√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ ≠÷Î’ı ±Î_¬fi_ ‹À¿<_ ‹Îfḻı ±ıÀ·Ì ‰Îfl ’HÎ
¤√‰Îfi ¤·Î÷Î fi◊Ì ±fiı Ωı hÎHÎı ±‰V◊΋Î_ ¤√‰Îfi fi ÿı¬Î÷Πˢ› ÷˘
±Î ⁄˛ÎõHÎfiÎ Á‹ »ı.”” ±ı‹ ¿ËÌ Ï‰Â_¿flfiÎ √‚ı ËÎ◊ ‹Ò@›˘.
‹ÎfiÎ ¤√÷fiı ¤√÷∞fiÌ ¤√‰Îfi‹Î_ ±¬_Õ „V◊Ï÷ Ωı¥, ±I›_÷
¤√÷∞fi˘ √HÎ ±ÎT›˘ ±fiı ËÎ◊ ΩıÕÌ ≠Î◊˝fiÎ ¿flÌ — ““¤√÷∞ ! ±Î’
±hÎı Á‹ˆ›˘ ¿fl‰Î …wfl ’‘Îfl¢. …ı◊Ì ±‹fiı Á‰ı˝fiı ÿ½fi-Á‹Î√‹fi_
Á¬ ±Î‰ı.””
’»Ì ¤√‰IV‰w’ÿÎÁ∞fiı ±ÎÁfiı ’‘Λν. I›Î_ ÷ı‹HÎı ¬⁄fl ±Î’Ì
¿ı ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…ı ¤√÷∞fiı Á‹ˆ›ı ±Î‰‰ÎfiÌ ⁄_‘Ì ¿flÌ »ı. ±Î◊Ì
¤√÷∞ ⁄˘S›Î ¿ı ““…ı‰Ì ‹ËÎflÎ…fiÌ ≥E»Î.””
137. ÁÎ. 15.
138. √.‹. 43.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 455

’HΠωÂ_¿fl ’flÎHÎÌ ¿Ëı — “Ë_ ‹ËÎflÎ…lÌ ’ÎÁı …¥fiı ¿Ë_ »\_.””
±ı‹ ¿ËÌ ’flÎHÎÌ ‹ËÎflÎ…lÌ ’ÎÁı √›Î ±fiı ‰Î÷ ¿flÌ.
‹ËÎflÎ…ḻı ’flÎHÎÌfiı ¿èÎ_ — ““‹Îflı ÷˘ ¿o¥ ‰Î_‘˘ fi◊Ì ±fiı Ë_ ÷˘
¤√÷∞fi˘ Á‹Î√‹ ≥E»\_ »\_, ’HÎ ±Î ⁄‘Î ‹_ÕuÎ »ı ±ıÀ·ı ±ı‹ ¿fl‰_
’Õu_. ’HÎ ÷‹˘ ⁄‘Î ¤ı√Î ◊¥fiı ω«Îfl ¿flÌfiı, ŒflÌ ‹fiı ⁄ı ‰Î√ı ‹‚˘
±fiı ≠Î√∞ ¤√÷ Á‹ˆ›ı ±Î‰ı ±fiı ¿˘¥ μ’ÎÏ‘ fi ¿flı ±ı‰Ì ¬Î÷flÌ
±Î’˘, ÷˘ ÷ı‹fiı Á‹ˆ›ı ±Î‰‰ÎfiÌ ±ÎiÎÎ ¿v_.””
±Î◊Ì ’flÎHÎÌ Á˙ ÁΑ-⁄˛õ«ÎflÌfiı ‹Y›Î ±fiı ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎfiı ÁÎ◊ı
·¥fiı ⁄ı ‰Î√ı ‹ËÎflÎ…fiÎ μ÷Îflı ±ÎT›Î. ’»Ì ‹ËÎflÎ…ı ÷ı Á˙fiı ’Ò»u_ —
““≠Î√∞ ¤√÷fiı Á‹ˆ›ı ÷ıÕΉ‰Î ¿ı fiÏË ?””
I›Îflı Á˙±ı ¿èÎ_ — ““±Î’ ÷˘ ‘HÎÌ »˘, ÷ı ŒÎ‰ı ÷˘ ÷ıÕΉ˘ ±fiı
√ÎÿÌ-÷Ï¿›˘ ±Î’˘ ÷˘ ’HÎ ±‹ÎflÎ◊Ì fiÎ ¿ı‹ ¿Ëı‰Î› ?””
±ıÀ·ı ‹ËÎflÎ…ḻı ¿èÎ_ — ““ÁÎv_. ÷‹˘ Á˙ flÎ∞ ˢ ÷˘ ±Î’HÎı ÷˘
lÌ∞fiÌ ±ÎiÎÎ ≠‹ÎHÎı ±ı‰Î ¤√‰ÿÌfi˘ ‹ÏË‹Î Á‹∞, ÷ı‹fiÌ ‰Î÷˘ ÷◊Î
Á‹Î√‹fi˘ ·Î¤ ·ı‰˘ Ωı¥±ı.”” ’»Ì Á˙ ’˘÷’˘÷ÎfiÎ ±ÎÁfiı √›Î.
¤√÷∞fiı ÷ı … Ïÿ‰Áı ÁÎ_…ı fiÌ¿‚‰Îfi_ Ë÷_ ±ıÀ·ı ‹ËÎflÎ…lÌfiÎ_
ÿ½fi ¿fl‰Î ’‘Λν. ‹ËÎflÎ…ḻı ¤√÷∞fiı ¿èÎ_ — ““flÎ∞ flËıΩı ±fiı
ŒflÌ ÿ½fi ÿı‰Î ’‘ÎflΩı.””
’»Ì ¤√÷∞ «Îfl ‰Î√ı ∂…‚‰Î‰ …‰Î fiÌ¿Y›Î. ¤√÷∞ ÁÎ◊ı
{‰ıfl̷η, ‰Á˘fiÎ «÷fl¤Î¥, fiÏÕ›ÎÿfiÎ ⁄Îfl˘À ∞‰Î¤Î¥ ‰√ıflı
ËÏfl¤@÷˘ Ë÷Î. ¤√÷∞ CÎı·˘ ∂÷flÌfiı CÎı·Îfi_ ’ÎHÎÌ ’̉Π∂¤Î flèÎÎ.
’ÎHÎÌ ’Ìfiı ◊˘Õ<_¿ «ÎS›Î I›Î_ ¬ÎfiÿıÂÌ ËÏfl¤@÷ ¤Î¥ÿÎÁ ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi
¿fl‰Î ÿ˘Õ÷Î ±ÎT›Î. ¤√÷∞ ÷ı‹fiı ±Î‰÷Î Ωı¥ ∂¤Î flèÎÎ. ¤Î¥ÿÎÁ
’Àı·ı ¤√÷∞fiı ÿoÕ‰÷ ¿›Î˝. ’»Ì ¤√÷∞ ÷ı‹fi˘ ≠ı‹ Ωı¥ ⁄Ë … flÎ∞
◊›Î ±fiı ‹Y›Î. ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı ¿èÎ_ — ““÷‹ÎflÎ ‹fi˘fl◊ ’ÒflÎ ◊›Î. ‹ÎÀı
ˉı ’Î»Î Ω±˘.””
I›Îflı ¤Î¥ÿÎÁ ¿Ëı — ““Ë_ ÷˘ ±Î’fiÌ ÁÎ◊ı ±Î‰ÌÂ.””
±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““±ı‰Ì ‹ÎflÌ ±ÎiÎÎ fi◊Ì ±fiı ΩıÕı ±ÎT›Î
¿fl÷Î_ Á˘ √b_ Á¬ ±ËŸ ⁄ıÃÎ_ ÷‹fiı ±Î’ÌÂ. ‹ÎÀı ’Î»Î Ω±˘.”” ±ı‹
456 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

flÎ∞ ◊¥ ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ±ÎM›Î.

±ıÀ·Î‹Î_ ¬ÎfiÿıÂÌ ⁄ÌΩ ËÏfl¤@÷ ⁄Î¥-¤Î¥ Á‰ı˝ ¤√÷∞fiÎ_
ÿ½fi ¿fl‰Î ±Î‰Ì ’ˢÓE›Î_. ÷ı‹fiı Á‰ı˝fiı Ωı¥ ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““…\±˘,
±Î Á‰ı˝ ⁄Î¥-¤Î¥fiı √˘’-√˘’̱˘ …ı‰˘ ≠ı‹ »ı.”” ±ı‹ ¿ËÌ ÷ı ⁄‘Î_fiı
I›Î_ … ∂¤Î_ flάÌ, ¤√÷∞ ÷ı‹fiÎ ‹_Õ‚ ÁÎ◊ı «Î·‰Î ·ÎB›Î.
ÁÎ_… ’ÕÌ ±ıÀ·ı ⁄‘Î Áfl¿ÎflÌ ◊ÎHÎı ’ˢÓE›Î. I›Î_ …‹ÎÿÎflı ÷ı‹fiı
¿èÎ_ — ““±I›Îflı ¤˘ …ı‰_ »ı. ÷˘ ±Î’fiı ±Î√‚ «Î·‰_ ˢ› ÷˘ ÁÎ◊ı
‹ÎHÎÁ ±Î’_ ÷ıfiı ÷ıÕÌ Ω±˘.”” ±ıÀ·ı …‹ÎÿÎflfiÎ ‹ÎHÎÁfiı ·¥fiı flÎhÎı
∂…‚‰Î‰ VÀıÂfiı Á˙ ’ˢÓE›Î.
VÀıÂfiı ¤√÷∞ ÁÎv ËÏfl¤@÷˘ ±ı¿ ¬ÎÀ·˘ ·ÎT›Î. ±…‰Î‚Ì flÎ÷
Ë÷Ì ±ıÀ·ı M·"ÀŒÎ˜‹˝ μ’fl ¤√÷∞ ¬ÎÀ·ı ’˘œuÎ ±fiı Á˙ ËÏfl¤@÷˘
±Î…\⁄Î…\ ⁄ıÁÌ √›Î. ’»Ì ¤√÷∞±ı ¿Ì÷˝fi˘ √‰flÎT›Î_. ±ı¿ ËÏfl¤@÷ı
’Ò»u_ — ““¤…fi ÂÌ flÌ÷ı ¿fl‰_ ?””
I›Îflı ¤√÷∞±ı rÎÁ˘E»˚‰ÎÁ ¤…fi ¿flÌ ⁄÷ÎT›_ ±fiı ¿èÎ_ —
““±Î‹ ¤…fi ¿fl‰ÎfiÌ Àı‰ ’ÎÕ‰Ì.””
±ıÀ·Î‹Î_ Ïfi_√΂ı …‰ÎfiÌ √ÎÕÌfi˘ CÎ_À ‰ÎB›˘. I›Îflı ¤√÷∞±ı
÷ı‹fiÎ ¤hÎÌΩ fiÎflHΤΥfiı ¿èÎ_ — ““±ı·Î ÁÒ¥ Â_ flè΢ »ı ? ±Î ⁄‘Î
ËÏfl¤@÷˘ ÷˘ √ÎÕ̱ı «ÎS›Î ±fiı ±ı ⁄‘Î √›Î ’»Ì ±Î’HÎı ÷˘ À¿ÎfiÎ
hÎHÎ Âıfl »Ì±ı.”” ±ı‹ ¿èÎ_ ±ıÀ·ı Á˙ ËÁÌ ’ÕuÎ. ’»Ì Á‰ı˝fiı ωÿΛ ¿flÌ
¤√÷∞ ’HÎ Á˘fi√œ ◊¥fiı ‹Ë‰Î ⁄_ÿfl ’‘Λν.
±ı ≠‹ÎHÎı ¤√÷∞±ı √œ’fl‹Î_ ±fi_÷ ≠¿ÎflfiÌ ·Ì·Î, ‰Î÷˘ ¿flÌ,
’˘÷ÎfiÎ ±ÎÏl÷ …fifiı CÎb_ … Á¬ ±ÎM›_.
❀
±ı ’»Ì, Á_‰÷ 1953fiÎ ‹Î√Âfl Áÿ 3fiÎ Ïÿ‰Áı ±Î«Î›˝
‹ËÎflÎ…fiÌ ±ÎiÎÎ◊Ì ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ… - ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ flÎ…¿˘À
¤HΉΠ±ÎT›Î. ±ËŸfiΠω¶Îfi ÂÎVhÎÌ ∞‰HÎfl΋ ÷ı‹fiı ±P›ÎÁ ¿flΉ÷Î_
¿flΉ÷Î_ ¤√÷∞fiÎ ‹ÏË‹Î◊Ì ¬Ò⁄ fl_√ΛÎ. ÁÎ◊ı ÁÎ◊ı flÎ…¿˘ÀfiÎ
ËÏfl¤@÷˘fiı ’HÎ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞±ı ¤√÷∞fi˘ ‹ÏË‹Î ¿ËÌ Â©
μ’ÎÁfiÎfiÌ ·√fiÌ Á˙fiı ·√ÎÕÌ ÿÌ‘Ì.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 457

±Î … ±flÁ΋Î_, Ï›΂΋Î_ ‰Á˘◊Ì ’vÊ˘k΋ÿÎÁ ÷◊Î «÷fl¤Î¥

÷◊Î √˘Ï‰_ÿ¤Î¥ ‹ÎV÷fl, ’Ì…fiÎ …ıÃΤΥ ‰√ıflı ¬_¤Î÷ …¥ ¤Î‰fi√fl
√›Î. I›Î_◊Ì ’√flV÷ı √ÎÕ<_ ¿flÌ ‹Ë‰ı √›Î. ¤√÷∞fi˘ Á‹Î√‹ ¿flÌfiı
’√flV÷ı Á˘fi√œ ±Î‰Ì √ÎÕ̱ı ⁄ıÁÌfiı CÎıfl √›Î.

¬_Õ ⁄ÌΩı Á‹ÎM÷

458 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

¬_Õ 3
F›Î_ ±’‹Îfi I›Î_ ÁL‹Îfi
‚ÃÊ¢ ¬˝‚æU˜ ªÊã◊◊ flËÿ¸‚¢ÁflŒÙ ÷flÁãà NUà∑§áʸ⁄U‚ÊÿŸÊ— ∑§ÕÊ—–
ÃîÊÙ·áÊÊŒÊE¬flª¸flà◊¸ÁŸ üÊhÊ ⁄UÁÃ÷¸ÁQ§⁄UŸÈ∑˝§Á◊cÿÁà H139
ó ¤Î√‰÷ — 3-25-25

Á_‰÷ 1953fiÎ lΉHÎ ‹ÎÁ‹Î_ flÎ…¿˘À◊Ì ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ… lÌ

›iÎ’vÊÿÎÁ∞±ı ¬Ò⁄ ≠›ÎÁ ¿›˘˝ ±fiı ÷ı‹fiÎ ≠›Ifi˘◊Ì flÎ∞ ◊¥fiı
±Î«Î›˝lÌ Ï‰ËÎfl̷η∞ ‹ËÎflÎ…ı ‹Ë˘fl »Î’‰Î‚˘ ’hÎ ¤√÷∞
‹ËÎflÎ…fiı ‹Ë‰Î ·A›˘ ±fiı …HÎÎT›_ ¿ı ““÷‹˘ …^fiÎ√œ …L‹ÎWÀ‹ÌfiÎ
Á‹ˆ›ı …wfl ’‘Îfl¢ ±fiı lΉHÎ ‰Ïÿ »Ãfiı Ïÿ‰Áı …^fiÎ√œ ’Ë˘Ó«Ì …Ωı.””
±ı ’hÎ ¤√÷∞fiı ‹Y›˘ ±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı …^fiÎ√œ …‰Îfi˘ ÃflΉ ¿›˘˝.
Á_‰÷ 1921fiÌ Áη‹Î_ …ı V◊Îfi‹Î_◊Ì ±Î‰Ì … ‹Ë˘fl »Î’fiÎ ’hÎ◊Ì
±ÎiÎÎ◊Ì Ï‰‹¬ ◊¥fiı fiÌ¿‚‰_ ’Õu_ Ë÷_, ÷ı … V◊Îfi‹Î_ ±Î…ı CÎHÎÎ_ ‰Ê˝
⁄Îÿ ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…fiÌ … ±ÎiÎÎ◊Ì ŒflÌ …‰Îfi_ ◊›_, ±ı lÌ∞‹ËÎflÎ…
±fiı V‰Î‹ÌfiÎ ±’Îfl flÎ∞’Î ±fiı ¿Ú’Îfi_ Œ‚ ‹ÎfiÌ, ¤√÷∞ ‹fi˘‹fi
ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fiÎ ⁄Ï©«Î÷›˝ μ’fl ¬Ò⁄ … ≠ÁLfi ◊›Î.
±Ë˘ ! ±Î ÁΑ±ı Ô‰Hν ±fiı ±Îl‹fi_ ‹Îfi I›∞fiı …ıfi΋Î_ ÁΫÎ
ÁI’vÊfiÎ_ ·ZÎHÎ ≠√À ◊›Î_ »ı ±fiı …ıfi΋Î_ Á‰˝ ≠¿Îflı lÌ∞‹ËÎflÎ…
±¬_Õ Ïfi‰ÎÁ ¿flÌfiı flèÎÎ »ı, ±ı‰Î ’fl‹ ±ı¿Î_Ï÷¿ ¤√÷∞ ‹ËÎflÎ…fiı …
lÌ∞‹ËÎflÎ… ±fiı V‰Î‹Ìfi_ ≠√À V‰w’ ‹ÎfiÌ, ‹˘ZÎfi_ ¶Îfl ‹ÎfiÌ, ÷ı‹fi˘
‹fi, ¿‹˝, ‰«fiı Á‹Î√‹ ¿fl‰Î‹Î_, ÿıËfiÎ_ ÿ—¬fiı, ±’‹Îfifiı, Ï÷flV¿Îfl ¿ı
…ı ¿o¥ μ’ÎÏ‘ ±Î‰ı ÷ı Á‰˝fiı fi √H›_ ±fiı ¿ı‰‚ ±ı¿ … ÷Îfi flÎA›_ ¿ı
139. ÁI’vÊ˘fiÎ ≠Á_√‹Î_ ‹ÎflÎ_ ’flÎø‹fiı …HÎΉfiÎflÌ, xÿ› ±fiı ¿Îfifiı flÁΛfiw’
‹ÎflÌ ¿◊Î ÁÎ_¤‚‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı ±fiı ÷ı ¿◊Î ÁÎ_¤‚Ô‰Î◊Ì ±Ï‰zÎfiÌ ÏfiT≤ÏkÎ
◊Λ »ı ±fiı lÌËÏflfiı ωÊı l©Î, ¤„@÷ ±fiı ≠ÌÏ÷ ≠√À ◊Λ »ı.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 459

±Î‰Î ÁÎZÎÎ÷˚ lÌ∞V‰w’ Á_÷fiı Áı‰Ì ÁI’vÊfiÎ ’fl‹ ¤Î‰fiı ’΋‰_;

…ı◊Ì lÌ∞-V‰Î‹Ì ±ı¿ ÏfiÏ‹Ê‹ÎhÎ ±‚√Î flËı … fiÏË. ±ıԉΠ‹Ë΋˘ÀÎ
±Î›fiı ÏÁ© ¿fl‰Î ¿ÏÀ⁄© ◊¥fiı ‰fl÷η, √œÕÎ, ‹Ë‰Î, …^fiÎ√œ ¿ı
√…flÎ÷fiÎ_ √΋˘‹Î_ F›Î_ F›Î_ ›˘√ ±ÎT›˘ I›Î_ ¤√÷∞ ‹ËÎflÎ…fi˘,
·˘¿·Î…fi˘ I›Î√ ¿flÌ, ÏÂfl ÁÎÀı Á‹Î√‹ ¿›˘˝ ±fiı ¤√÷∞fiÌ ±’Îfl
¿Ú’Îfi_ Œ‚ ≠ÎM÷ ¿flÌ, ÷IV‰w’ ⁄fiÌ √›Î. …ı‹ √˘’̱˘±ı ’HÎ V‰…fifiÎ
±Î›˝’◊fi˘ I›Î√ ¿flÌfiı lÌ¿ÚWHÎ ¤√‰Îfifi˘ ‹fi, ¿‹˝, ‰«fiı Á_√ ¿›˘˝
I›Îflı ‹¿<_ÿ ¤√‰ÎfifiÌ ’ÿ‰Ìfiı ≠ÎM÷ ◊¥ √¥. ÷ı‰Ì … flÌ÷ı ÂÎVhÎÌ∞
‹ËÎflÎ…ı ’HÎ ÁΑfiÎ ±Îl‹‹Î_ flËÌfiı ’˘÷ÎfiÎ ÿıËfiÎ V‰…fi …ı ±L›
ÁΑ±˘ ÷ı Â_ ¿ËıÂı ±ı‰Î ¤›fi˘ I›Î√ ¿flÌfiı, ω¶kÎÎfi_ ‹Îfi »˘ÕÌ,
¤√÷∞ ±ı … ‰÷˝‹Îfi¿Î‚ı lÌ∞-V‰Î‹Ìfi_ ≠I›ZÎ V‰w’ »ı ±ı‹ ‹ÎfiÌ,
÷ı‹fiı flÎ∞ ¿flÌ «¿«Òfl ¿flÌ ÿÌ‘Î.
…ı V◊‚ı ¤√÷∞fi_ ±’‹Îfi ◊›_ ±fiı ω‹¬ ◊¥fiı fiÌ¿‚‰_ ’Õu_ ÷ı
… V◊‚ı ŒflÌ ’λΠ¤√÷∞ ±≠Ï÷‹ ÁL‹Îfi ’΋Ìfiı ’‘Îflı, ÷˘ …
ÁIÁ_√‹Î_ ¬fl˘ Ïÿ„B‰…› ◊Λ. ±ı‰_ fiyÌ ¿flÌfiı ±Î«Î›˝lÌ Ï‰ËÎfl̷η∞
‹ËÎflÎ…fiı ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…ı ’hÎ ·¬Ì ¤√÷∞fiı ÷ıÕΉ‰Î ωfi_÷Ì ¿flÌ.
±Î«Î›˝lÌ Ï‰ËÎfl̷η∞ ‹ËÎflÎ…ı ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fiÌ Ï‰fi_÷Ìfiı ‹ÎL›
¿flÌ, ¤√÷∞ ‹ËÎflÎ…fiı ‹Ë˘fl »Î’‰Î‚˘ ’hÎ ·A›˘ ±fiı …^fiÎ√œ Á‹ˆ›Î
μ’fl ÷ıÕÎT›Î.

…^fiÎ√œ Á‹ˆ›ı
¤√÷∞±ı lΉHÎ ‰Ïÿ 3fiı Ïÿ‰Áı fiÌ¿‚‰Îfi˘ Á_¿S’ ¿›˘˝. ÷ı‹fiÎ
¤hÎÌΩ fiÎflHΤΥ ¤√÷∞fiı ⁄ıÁ‰Î ‹ÎÀı C΢Õ<_ ·¥ ±ÎT›Î. ÷ı Ïÿ‰Áı
fiÌ¿Y›Î ’HÎ ◊˘Õı √›Î I›Î_ ‰flÁÎÿ ◊›˘ ±ıÀ·ı ’λΠ±ÎT›Î. ⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı
Á˘‹‰Îflı fiÌ¿Y›Î ±fiı Á_K›Î Á‹› ◊›˘ ’HÎ ¿˘¥ √΋ ±ÎT›_ fiÏË, ±ıÀ·ı
Õ<_√flÎfiÌ ‘Îfl‹Î_ ±ı¿ {ÎÕ fiÌ«ı flÎ÷ flèÎÎ. Á‰Îflı fiÌ¿‚Ì ’ÎÏ·÷ÎHÎı ’ˢÓE›Î.
±ËŸ ¿˘¥ ËÏfl¤@÷fiı ¬⁄fl ±Î’Ì fiÏË, ¿ÎflHÎ ¿ı fl˘¿Î‰Îfi˘ ±Î√˛Ë ¿flı.
±ËŸ◊Ì fiÎËÌ, ’ÒΩ ¿flÌfiı «ÎS›Î ±fiı hÎÌ…ı Ïÿ‰Áı ⁄‘‰Îflı ‘˘‚Î …_@Âfi
±Î‰Ì ’ˢÓE›Î.
460 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

√v‰Îflı ‰Ëı·Ì Á‰Îflı ’Î_«fiÌ √ÎÕ̱ı √…flÎ÷fiÎ ËÏfl¤@÷˘

{‰ıfl̷η¤Î¥ ÷◊Î ‹Ë‰ÎfiÎ fiÎflΛHÎ∞ Œ˘…ÿÎfl ó Â΋∞¤Î¥fiÎ ’hÎ
‰√ıflı ±ÎT›Î. ¤√÷∞±ı flÎhÎı I›Î_fiÌ ‰ÌÂÌ‹Î_ μ÷Îfl˘ ¿›˘˝ Ë÷˘ ±ıÀ·ı
VÀıÂfiı ¤√÷∞fiı fi Ωı÷Î_ ±Î ⁄‘Πω«Îfl ¿fl‰Î ·ÎB›Î ¿ı Ë…\ ¤√÷∞
±ÎT›Î ·Î√÷Î fi◊Ì, ⁄’˘flfiÌ √ÎÕÌ‹Î_ ¤√÷∞ ±Î‰Âı. ±ı‹ ‘ÎflÌ Á‰ı˝±ı
‘‹˝Â΂΋Î_ ‹¿Î‹ ¿fl‰Îfi˘ ω«Îfl ¿›˘˝. ÷ıÀ·Î‹Î_ ¤√÷∞fiÎ ¤hÎÌΩ
fiÎflHΤΥ±ı ÿÒfl◊Ì {‰ıfl̷η ÷◊Î ⁄ÌΩ ËÏfl¤@÷˘fiı Ωı›Î ±ıÀ·ı ⁄Ò‹
‹ÎflÌ. ÷ı ¿˘¥±ı ÁÎ_¤‚Ì ±ıÀ·ı ÷fl÷ … ’ÎÁı √›Î. fiÎflHΤΥfiı Ωı¥fiı
Á˙fiı ◊›_ ¿ı ¤√÷∞ ’‘Λν ËÂı. ’»Ì fiÎflHΤΥ±ı ¿èÎ_ — ““¤√÷∞
’‘Λν »ı ±fiı ±Î ‰ÌÂÌ‹Î_ ‹¿Î‹ »ı.”” ±ı ‰Î÷ ÁÎ_¤‚÷Î_ … Á˙fiı ±I›_÷
±Îfi_ÿ ◊›˘ ±fiı ¿˘¥fiÌ flÎË fiÏË Ωı÷Î_ ¤√÷∞ ’ÎÁı …¥ ’ˢÓE›Î.
÷ı ‰¬÷ı ¤√÷∞ ‰ÌÂÌfiÎ ⁄ÎflHÎÎ ±Î√‚ ¬ÎÀ·Î‹Î_ ÁÒ÷Î Ë÷Î.
Á‰ı˝ ËÏfl¤@÷˘±ı I›Î_ ±Î‰Ì ÿoÕ‰÷ ¿›Î˝ ±ıÀ·ı ¤√÷∞ ΩB›Î ±fiı
¬ÎÀ·Î‹Î_ ⁄ıÃÎ ◊›Î. ’»Ì ±‹ÿΉÎÿ◊Ì ·Ì‘ı·Î ’W’fiÎ ËÎfl ¤√÷∞fiı
’ËıflÎT›Î ±fiı ‹ı‰˘ ·ÎT›Î Ë÷Î ÷ı ¤ıÀ ‘›˘˝. ’»Ì ¤√÷∞±ı Á‰ı˝fiı flÎ∞
◊¿Î ¬⁄fl ’Ò»Ì ±fiı {‰ıfl̷ηfiı ¿èÎ_ — ““±Î ËÎfl ÷‹ı ¿ÎœÌfiı Á˙fiı ±ı¿
±ı¿ ’ËıflΉ˘.”” ’˘÷ı ’HÎ ±ı¿ ËÎfl ·Ì‘˘. {‰ıfl̷ηı ËÎfl ¿ÎœÌ Á˙fiı ±ı¿
±ı¿ ’ËıflÎT›˘. ÷ı Á˙ …ı‹ √HÎÌfiı ±ı¿ ±ı¿ ËÎfl ·ÎT›Î Ë÷Î ÷ı ÿflı¿fiı ±ı¿
ËÎfl ‹‚Ì √›˘, »÷Î_ ¤√÷∞ ’ÎÁı ±ı¿ ËÎfl flè΢. ±Î Ωı¥fiı Á‰ı˝fiı
±Ï÷› ±Îfi_ÿ ◊›˘. ’»Ì {‰ıfl̷η¤Î¥±ı ¤√÷∞fiı ’Ò»u_ — ““÷‹˘
CÎıfl◊Ì @›Îflı fiÌ¿Y›Î ?””
I›Îflı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““«˘◊fiı Ïÿ‰Áı CÎıfl◊Ì fiÌ¿‚Ì ’ÎÏ·÷ÎHÎÎ
◊¥fiı Á˘fi√œ ±ÎT›Î. ±Î fiÎflHΤΥ CÎ˘Õ˘ ·ÎT›Î Ë÷Î ÷ı ±ı‰˘ ÁÎfl˘ ¿ı
ΩHÎı ’Ò‰˝fi˘ ‹@÷ ˢ› ±fiı …ı‹ ’η¬Ì‹Î_ ⁄ıÁÎflÌfiı ·Î‰ı ÷ı‹ Á˘fi√œ ·¥
±ÎT›˘. ’»Ì √ÎÕ̱ı ⁄ıÁÌfiı ±ËŸ ±ÎT›Î ±fiı ±Î’HÎı ⁄‘Î ¤ı√Î ◊›Î.””
{‰ıfl̷η¤Î¥±ı ±ı¿ ËÏfl¤@÷ ’ÎÁı ±ı¿ ÁÎv_ C΢Õ<_ ¤ÎÕı ¿flÎT›_ ±fiı
¤√÷∞fiı ÷ı μ’fl ⁄ıÁÎflÌ Á‰ı˝ ËÏfl¤@÷˘, ‘˘‚ı◊Ì ±ı¿ √Îμ ¤˘Ω‰ÿflfiÌ
¤Î√˘‚ı ±Î‰ı·Ì ¿Î‚¤Îfl fiÿÌ‹Î_ fiÎˉΠ√›Î. ¤√÷∞fiı fi‰flÎT›Î ±fiı
Á˙ I›Î_ fiÎèÎÎ.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 461

fiÎËÌfiı ’λΠ‰‚÷Î_ √΋fiÌ ¤Î√˘‚ı ±ı¿ ‹Î÷Îfi_ ‹_Ïÿfl »ı I›Î_ ⁄ı-
hÎHÎ ’ÒΩflÌ ⁄˛ÎõH΢ ⁄ıÃÎ Ë÷Î. ÷ı±˘ ¤√÷∞fiÌ ±·˙Ï¿¿ fl‹HÎÌ› ‹ÒÏ÷˝
Ωı¥fiı C΢ÕÎ ’ÎÁı ±ÎT›Î ±fiı ËÎ◊ ΩıÕÌ ¿èÎ_ — ““‹ËÎflÎ… ! ±‹fiı ’ÒΩ
¿fl‰Î z˘.”” ±ıÀ·ı ¤√÷∞ ÁËı… fiÌ«Î ‰Y›Î ±fiı ⁄˛ÎõH΢±ı ¿o¿<fi˘
«Î_ÿ·˘ ¿flÌ ’ÒΩ ¿flÌ. ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ±ÎM›Î. ’»Ì Á˙ I›Î_◊Ì
±Îfi_ÿ ¿fl÷Î «ÎS›Î ±fiı ‰Î÷˘ ¿fl÷Î VÀıÂfiı ’ˢÓE›Î.
…ı ‰ÌÂÌ‹Î_ ¤√÷∞ ∂÷›Î˝ Ë÷Î ÷ıfi˘ μ’flfi˘ ‹˘À˘ ‹ıÕ˘ ‰ÌẨ΂αı
¬Î·Ì ¿flÌ ÿÌ‘˘, ±ıÀ·ı Á˙ ËÏfl¤@÷˘ fiÎËÌfiı I›Î_ √›Î ±fiı Á˙±ı
’˘÷’˘÷ÎfiÌ ’ÒΩ ¿flÌ. I›Îfl ⁄Îÿ {‰ıfl̷ηı ≠◊‹ ¤√÷∞fiÌ ’ÒΩ ¿flÌ,
’˘Âο ’ËıflÎT›˘ ±fiı ’»Ì Á˙ ËÏfl¤@÷˘±ı ±ı¿ ’»Ì ±ı¿ ¤√÷∞fiÌ ’ÒΩ
¿flÌ. ±ı‹ ±Îfi_ÿ Ï¿S·˘· ¿fl÷Î_ ¤√÷∞fiÌ ‰Î÷˘‹Î_ ±ı¿K›Îfi Á˙ ⁄fiÌ √›Î
±fiı ‰¬÷ @›Î_ √›˘ ÷ıfiÌ ¿o¥ ¬⁄fl ’ÕÌ fiÏË. ±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ —
““¿Î·ı Á˙±ı ‰Ëı·Î √ÎÕ̱ı ⁄ıÁ‰Îfi_ »ı. ‹ÎÀı ˉı ⁄‘Î ÁÒ¥ Ω±˘.””
⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ‰Ëı·Ì Á‰Îflı Á˙ fiÎËÌ, ’ÒΩ ¿flÌ √ÎÕ̱ı ⁄ıÃÎ.
¤√÷∞±ı ‰Î÷˘ ¿fl‰Î ‹Î_ÕÌ. ÷ı◊Ì Á˙fiÎ_ Ï«kÎ ±fiı fiıhÎ ¤√÷∞‹Î_ ΩıÕÎ¥
√›Î_. ’»Ì ¿Ì÷˝fi˘ ⁄˘·ÎT›Î_. ’»Ì ¤√÷∞ ¿Ëı — ““±Î Á‰ı˝ ¤@÷ ¤ı√Î
‹‚Ìfiı ¤√‰ÎfifiÎ_ √HÎ√Îfi √Λ ±ı … flÎÁ.”” ±ı‹ ‰Î÷˘‹Î_ …ı÷·Áfl
…_@Âfi ±ÎT›_. ±ËŸ ±Î«Î›˝lÌ Ï‰ËÎfl̷η∞ ‹ËÎflÎ… ¤ı√Î ◊›Î ±fiı
Á‰ı˝fiı CÎH΢ … ±Îfi_ÿ ◊›˘. ‹ËÎflÎ… ÷◊Î ¤√÷∞ ¤ı√Î ⁄ıÃÎ ±fiı Á˙ Á_CÎ
…^fiÎ√œ ’ˢÓE›˘.

…^fiÎ√œ‹Î_ …L‹ÎWÀ‹Ìfi˘ Á‹ˆ›˘

…^fiÎ√œ VÀıÂfiı V‰Î‹ÌlÌ ›˘√ırflÿÎÁ∞ ÷◊Î ±L› ÁΑ, ⁄˛õ«ÎflÌ,
¿˘ÃÎflÌ ∞¤Î¥ ‰√ıflı ‹‚Ì ±ÎÂflı hÎHÎÁ˘ Á_÷-ËÏfl¤@÷˘ Á΋ˆ›_ ¿fl‰Î
±ÎT›Î Ë÷Î. V‰Î‹Ì ⁄η‹¿<_ÿÿÎÁ∞ ÷˘ ‹ËÎflÎ… ¤ı√Î Ë÷Î. ±Î«Î›˝
‹ËÎflÎ… ÷◊Î ¤√÷∞ ÁÎv ÿfl⁄ÎflÌ hÎHÎ √ÎÕ̱˘ ·ÎT›Î Ë÷Î. ÷ıfiı
e·ËÎfl◊Ì ÂHÎ√ÎflÌ flıÂ‹Ì √η̫Π÷ı‹Î_ ’Î◊›Î˝ Ë÷Î. ±ı¿ √ÎÕÌ‹Î_
‹ËÎflÎ…, ⁄Ì∞ √ÎÕÌ‹Î_ V‰Î‹Ì ⁄η‹¿<_ÿÿÎÁ∞, ›˘√ırflÿÎÁ∞ ÷◊Î ⁄ÌΩ
T≤© ÁΑ ±fiı hÎÌ∞ √ÎÕÌ‹Î_ ¤√÷∞ ‹ËÎflÎ…, {‰ıfl̷η¤Î¥,
462 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

’vÊ˘k΋ÿÎÁ ÷◊Î fiÎflHΤΥ Œ˘…ÿÎfl ⁄ıÃÎ Ë÷Î. ’»Ì CÎHÎÎ … ÃÎËÎÃ◊Ì

‰Î…÷ı-√Î…÷ı Á΋ˆ›_ ◊›_ ±fiı Á‰ı˝ ‹_Ïÿflı ’‘Λν.
¤√÷∞fiı ÿfl‰ÎΩ μ’fl F›Î_ flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ… ±ÎÏÿ ±Î«Î›˝
∂÷fl÷Î Ë÷Î, I›Î_ μ÷Îfl˘ ±ÎM›˘ ±fiı √…flÎ÷fiÎ Á‰ı˝ ËÏfl¤@÷˘fiı ÷ı
μ÷ÎflÎfiÌ ⁄Î…\‹Î_ … ’flÁ΂‹Î_ μ÷Îfl˘ ±ÎM›˘. ¿˘ÃÎflÌ ∞¤Î¥±ı ¤√÷∞
‹ÎÀı ±Î√‚◊Ì ÷‹Î‹ Á√‰Õ÷Î ¿flÌ flÎ¬Ì Ë÷Ì ±fiı fi‰˘ œ˘Ï·›˘,
‹ÂwfiÎ_ √Îÿ·Î_ ÷◊Î ÷Ï¿›Î, flΩ¥ ‰√ıflı √˘Ã‰Ì ¤√÷∞fiÌ ±fiL› ¤Î‰ı
Áı‰Î ¿fl‰Îfi˘ ·ËΉ˘ ·Ì‘˘ Ë÷˘. ±Î ⁄‘Ì T›‰V◊ÎfiÎ ‹Ò‚‹Î_ ÂÎVhÎÌ∞
‹ËÎflÎ… Ë÷Î, ¿ÎflHÎ ¿ı ±Î V◊Îfi‹Î_ ¤√÷∞fi_ ±’‹Îfi ◊›Î ’»Ì CÎHÎÎ_
‰Êı˝ ÷ı±˘ ’λΠ’‘Îflı I›Îflı ÷ı‹fi_ ±fiı¿√b_ ÁL‹Îfi ◊‰_ Ωı¥±ı; ±ı‰Ì
’˘÷ÎfiÌ ≥E»Î ’Îfl ’ÎՉΠ÷ı‹fiı ¿˘ÃÎflÌ ∞¤Î¥fi˘ ÁÎ◊ ‹Y›˘ Ë÷˘.
¿˘ÃÎflÌ ∞¤Î¥fiı ¤√÷∞ μ’fl ±I›_÷ ≠ÌÏ÷ ±fiı ¤Î‰ ±fiı ¤√÷∞fi˘
‹ÏË‹Î ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ… ◊¿Ì ¬Ò⁄ … ΩH›˘ Ë÷˘, ±ıÀ·ı ÷ı‹HÎı ±Î
±Ï÷ ÿ·˝¤ Áı‰Îfi˘ ·Î¤ ·¥ ·Ì‘˘.
¤√÷∞ ‹ËÎflÎ… ’‘ΛνfiÎ Á‹Î«Îfl …^fiÎ√œfiÎ ËÏfl¤@÷˘fiı ‹Y›Î
±ıÀ·ı ÷fl_÷ … ±ı¿ ’»Ì ±ı¿ fiÎ√fl ‹_Õ‚, ÁΑ±˘ ‰√ıflı ¤√÷∞ ’ÎÁı
±Î‰‰Î ·ÎB›Î. CÎHÎÎ_ ‰Êı˝ ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi ◊›Î_ ÷ı◊Ì ΩHÎı ÁÎZÎÎ÷˚
V‰Î‹ÌfiÎ_ ÿ½fi ◊›Î_ ˢ› ±ı‰˘ Á‰ı˝fiı ±Îfi_ÿ ◊›˘. ±Î‹, ¤√÷∞fiı
±ÎÁfiı Á¤Î ¤flÎ¥ √¥. fiÎ√fl ËÏfl¤@÷˘ ÁÿÎÂ_¿fl¤Î¥ ¤√÷∞fiÎ
œ˘Ï·›Î ’ÎÁı ⁄ıÃÎ Ë÷Î. ÷ı‹fiı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““±Ë˘ ! V‰Î‹Ì Ë÷Î I›Îflı Â_
Á¬ ±ÎM›_ ! …ı …ı Ïø›Î Á˘Ó’ı ÷ı ΩHÎı ‹ÒÏ÷˝ … ±Î’Ì ÿı ±fiı Ïø›Îfi˘ ÷˘
¤Îfl flËı‰Î ÿı … fiÏË. fiÏË ÷˘ ±Î Áη’Î_¬ÕÎ …ı‰Î ÂflÌflı ±Î ˉı·ÌfiÌ
Ïø›Î ◊Λ ? «Òfi˘ ¬Ò_ÿΛ ? ’◊flÎ ¨«¿Î› ? ’HÎ ÿflı¿ Ïø›Î V‰Î‹ÌfiÌ
±I›_÷ flÎ∞’ÎfiÌ ‹fl∞ ΩHÎÌ, À<¿ À<¿ ◊¥fiı ¿flÌ, ÷˘ V‰Î‹Ì±ı ±¬_Õ
‹ÒÏ÷˝fi_ Á¬ ±Î’Ì ÿÌ‘_ ±fiı V‰Î‹Ì±ı ÷˘ …ı‹ ‰flÁÎÿ ‰flÁı ±fiı CÎıfl ⁄ıÃÎ_
¬˘⁄ı ¬˘⁄ı ’ÎHÎÌ ’Ì ·¥±ı ÷ı‰_ Á¬ ¿flÌ ÿÌ‘_ Ë÷_. ˉı …ı‹ ‰flÁÎÿ fi
ˢ› ±fiı ÿ˘flÕı ¬ıÓ«Ìfiı ¿>‰Î‹Î_◊Ì ’ÎHÎÌ ¿ÎœÌ±ı I›Îflı ÷flÁ ‹Àı ÷ı‹ ◊›_ »ı.
V‰Î‹Ì Ë÷Î I›Îflı ±‹Îflı …ı Á¬ Ë÷_ ÷ı Á_¤Îfl÷Î_ ±Îfi_ÿfiÎ d‰ÎflÎ »^Àı »ı.””
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 463

…Õ-«ˆ÷L›fi˘ ω‰ı¿
±ı‹ ¿ËÌfiı ’˘÷ı ‰Î÷ ¿flÌ —
““…ı‰Ì ±Î ∞‰fiı …Õ ’ÿÎ◊˝ ωÊı ·√fiÌ »ı ÷ı‰Ì «ˆ÷L›fiı ωÊı
fi◊Ì, ±ı ∞‰fiÌ ±‰‚Î¥ »ı. ÷ı …Õ ±fiı «ˆ÷L›fi˘ ω‰ı¿ ∞‰fiı ◊¥ Ω›
÷˘ ±‰‚Î¥ À‚ı. F›Î_ Á‘Ì ±Î ∞‰fiı ÿıË, ≥„Lƒ›˘ ±fiı ±_÷—¿flHÎ ±ÎÏÿ
…Õ ÷k‰˘fi˘ Á_⁄_‘ »ı, I›Î_ Á‘Ì ∞‰ ’HÎ ÷ıfiÎ Á_√ı …Õ …ı‰˘ ◊¥ flËı »ı.
÷ı◊Ì ±ı ∞‰ ’˘÷ÎfiÎ ¿S›ÎHÎfiı flV÷ı «Î·‰Î Á‹◊˝ fi◊Ì ◊÷˘. ±Î‰Î …Õ
¤Î‰‹Î_ ÷ıfiı ÁI’vÊfi˘ Ωı Á_⁄_‘ ◊Λ ÷˘ ÁI’vÊfiı ωÊı ’HÎ ±ı‰Ô˘ …
¤Î‰ ¿S’ı ±fiı ±ı‹ ΩHÎı …ı, “…ı‹ ‹Îflı ÿıË, ≥„Lƒ›˘ ±ÎÏÿfi˘ Á_⁄_‘ »ı
±fiı ÷ı ‰Õı Ë_ …ı Ïø›Î ¿v_ »\_, ÷ı‹ ±Î ’HÎ ±ı‹ … Ïø›Î ¿flı »ı.” ’HÎ
‹Ò¬˘˝ ±ı‹ fi◊Ì ΩHÎ÷˘ ¿ı ’˘÷ÎfiÌ …ı Ïø›Î ÷ı ÷˘ ’˘÷ÎfiÌ ≥„Lƒ›˘fiı ·ÎÕ
·ÕΉ‰Îfiı ±◊ı˝ ±fiı ÿıËfi_ ¤flHÎ’˘ÊHÎ ¿flÌ ’„WÀfiı ±◊ı˝ »ı; F›Îflı ±Î‰Î
ÁI’vÊfiÌ Ïø›Î ÷˘ ¿ı‰‚ ¤√‰Îfi ¿ı ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷ ÷ıfiÌ Áı‰Îfiı ±◊ı˝
»ı. ‹ÎÀı ±Î‰Î …ı ÁI’vÊ ÷ıfiÌ Ïø›Î ÷ı ¤„@÷w’ … »ı, fiˆW¿Q›˝ iÎÎfiw’
… »ı.140 ±fiı ÷ı◊Ì ÷ı Ïø›Îfi_ ⁄_‘fi ±Î‰Î ‹˘ÀÎ ÁI’vÊfiı ◊÷_ … fi◊Ì.
““’HÎ ±Î‰Î «ˆ÷L› V‰w’fiı ωÊı Ωı ±ı ∞‰fiı ·√fiÌ ◊Λ »ı, ÷˘
÷ıfiı …ıÀ·Î ±◊˝ ≠ÎM÷ ◊‰ÎfiÎ ¿èÎÎ »ı ÷ı Á‰ı˝ ≠ÎM÷ ◊Λ »ı. ’»Ì ÷ıfiı
±ı‹ Ïfiç› ◊Λ »ı ¿ı ÿıËfiı ‹Ò¿Ìfiı …ıfiı ’΋‰Î Ë÷Î ÷ı ÷˘ ÿıË »÷Î_ …
‹Y›Î »ı. ‹ÎÀı …ıfiı ’fl‹’ÿ ¿Ë̱ı, ‹˘ZÎ ¿Ë̱ı, ÷ıfiı ÿıË »÷ı … ’ÎQ›Î
»Ì±ı.141 ÿıË ‹Ò¿Ìfiı …ı ≠΄M÷ ¿fl‰ÎfiÌ Ë÷Ì ±ı‰Ì ±Ï÷ ‹ËÎfi ≠΄M÷ …ı
ÿı¬‰Î‹Î_ ±Î‰÷Ì fi◊Ì, »÷Î_ ±·˙Ï¿¿ ±fiı ÁÒZ‹ »ı; ÷ı ≠΄M÷ ÁÎZÎÎ÷˚
◊¥ »ı. ’fl_÷ ±Î ‰Î÷ ÷˘ …ı ÁI’vÊfi˘ Á‹Î√‹ ¿flÌfiı ±ı‹ ‰÷˝÷˘ ˢ›
÷ıfiı … Á‹Ω› ±fiı ⁄ÌΩfiı ¿Y›Î‹Î_ ’HÎ ±Î‰ı fiÏË.””

∞‰fi_ ±ÁI’vÊ’b_ Â_ »ı ?

““F›Î_ Á‘Ì ÁI’vÊ ÷flŒ ÁL‹¬fiÎ_ ’√·Î_ ±Î ∞‰ fiÏË S›ı, I›Î_
140. √.‹. 11.
141. √.±_. 2.
464 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

Á‘Ì ¤À¿‰Îfi_ … »ı. ‹ÎÀı ±_÷º˝„WÀ ¿flÌfiı ω«Îfl ¿fl‰˘ ¿ı F›Î_◊Ì

±«Îfi¿ μ«Î‚Î ¤fl‰Î »ı ÷ı Ãı¿ÎHÎı μz‹ ¿fḻı »Ì±ı ±fiı F›Î_◊Ì ¿˘ÏÀ
¿S’ı142 μ«Î‚Î ¤fl‰ÎfiÎ fi◊Ì ÷ı Ãı¿ÎHÎı μz‹ fiÏË, ±ı ±Î ∞‰fi_ ‹˘À<_
±iÎÎfi »ı. ±‹ÎflÎ ‹fi‹Î_ ÷˘ ±ı‹ … Á_¿S’ »ı ¿ı ⁄‘Îfiı Ïfiω˝Ê›Ì ¿flÌ
ÿ¥fiı ±ZÎfl‘΋‹Î_ ’fl‹’ÿfiÎ ±Ï‘¿ÎflÌ ¿fl‰Î »ı. ’HÎ ±Î ∞‰fiı ÏÂë
±fiı μÿfl ±ı ⁄ıfiı ωÊı ±ÎÁ„@÷ »ı ±ı … ±ÁI’vÊ’b_ »ı.143 ‰‚Ì,
‘fi ±fiı VhÎÌ, ÷ı‹Î_ ±ÎÁ„@÷ »ı I›Î_ Á‘Ì ±ı ∞‰ Á¬-ÂÎ_Ï÷ ’΋ı ÷ı‹
fi◊Ì. ‹ÎÀı ‘fi ±fiı VhÎÌ - ÷ı‹Î_◊Ì ±ÎÁ„@÷ ÀÎÔ‚Ìfiı, ÿıËÎϤ‹Îfi ±fiı
V‰¤Î‰fiı F›Îflı ±ı ∞‰ »˘ÕÂı, I›Îflı … ±ıfiı Á¬-ÂÎ_Ï÷ ◊Âı ±fiı
’fl‹ırflfiÌ ¤„@÷fi˘ ±Ï‘¿ÎflÌ ’HÎ ◊Âı.””
÷ı ’»Ì ‰fl. 16‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ìfiı ‰Î÷ ¿flÌ …ı — ““¤√‰ÎfifiÎ
Á¬ ±Î√‚ «˙ÿ ·˘¿fi_ …ı Á¬ ÷ı fifl¿ …ı‰_ ¿èÎ_ »ı. ’HÎ ∞‰fiı ⁄ËÎfl-
º„WÀ ◊¥ »ı ÷ı ˉı ±‰‚_ ‹˘œ<_ ¿fl‰Îfi_ »ı. ±ı‰Ì ±_÷º˝„WÀ F›Îflı ◊Âı
I›Îflı ¤√‰Îfifiı ⁄Î◊‹Î_ ·¥fiı ¤…fifiÎ Á¬w’Ì ±Q≤÷fiÎ ±˘Õ¿Îfl
±Î‰Âı, ’HÎ ¬Î·Ì «Î‚Î «Ò_J›ı ¿o¥ fiÏË ‰‚ı. ‹ÎÀı …ı ±HÎÁ‹…HÎ ±fiı
±Ï‰‰ı¿ı ¿flÌfiı ’_«Ï‰Ê›‹Î_ ‹Î· ‹fiÎ¥ √›˘ »ı, ÷ı Ωı ÁI’vÊfiÎ Á_⁄_‘ı
¿flÌfiı ∞‰ ÀÎ‚Ì fiάı, ÷˘ ÁI’vÊ ¤√‰Îfi‹Î_ ‹Î· ‹fiÎ‰Ì ÿı.”” ±ı‹
±ÿÔ˚¤÷ ‰Î÷˘ ¿flÌ.
±Î ‰Î÷˘◊Ì CÎHÎÎ_ ‰Êı˝ …^fiÎ√œ Á∞‰fi ◊¥ √›_ ±fiı V‰Î‹Ì ≠I›ZÎ
≠‹ÎHÎ V‰w’ ÁIÁ_√‹Î_ ωflÎ…‹Îfi »ı ±ı‹ Á‰ı˝fiı ≠÷ÌÏ÷ ◊¥.
❀
±WÀ‹Ìfiı Ïÿ‰Áı Á‰Îfl‹Î_ ‰Ëı·Î ∂ÃÌfiı ’˘÷ı fiÎèÎÎ ±fiı ’ÒΩ ¿flÌ,
V‰Î‹Ì Ω√Î ¤@÷fiı ±ÎÁfiı ’‘Λν.
±Î ±·˙Ï¿¿ ≠Á_√ ÁIÁ_√fiÎ ≥Ï÷ËÎÁ‹Î_ ±’Ò‰˝ Ë÷˘, ¿ÎflHÎ ¿ı
ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…ı ’˘÷ÎfiÎ ⁄Ï©«Î÷›˝◊Ì ±fiı ÿÌCνº„WÀ◊Ì ±Î ⁄_fiı
ÁÿÔ˚√vfi˘ ±Î V◊Îfiı Á_√‹ ¿flΉÌ, ⁄˛õiÎÎfifiÌ ±·˙Ï¿¿ »˘‚˘ ∂Õı ±fiı
‹‹ZÎ ËÏfl¤@÷˘fiÌ ¿Áfl fiÌ¿‚Ì Ω› ÷ı Ëı÷◊Ì, ±Î ≠Á_√ ›˘F›˘ Ë÷˘.
142. ÿŒÔ˜ªàflÊ Ÿ ÁŸfløãÃ ÌԘœÊ◊ ¬⁄U◊¢ ◊◊ –
143. √.‹. 47.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 465

‰‚Ì, ±Î ≠Á_√ı ¤√÷∞ ‹ËÎflÎ… ÷◊Î Ω√Î V‰Î‹Ìfi˘ ‹ÏË‹Î ⁄_fiıfiÎ

ÏÂW›‹_Õ‚fiı Á‹Ω› ±ı ’HÎ ‹A› Ëı÷ Ë÷˘. ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ… ’˘÷ÎfiÌ
±Î‰Ì ±’Ò‰˝ ⁄Ï©‹kÎÎ◊Ì ⁄_fiı ÁÿÔ˚√v±˘fiÌ ±Î_¬fiÌ ¿Ì¿Ì Á‹Îfi ⁄fiÌ
√›Î Ë÷Î.
¤√÷∞ ‹ËÎflÎ…fiı ÷˘ ±ı¿ … Ëı÷ ¿ı ±Î‰Î ≠Á_√ı ¿◊ΉÎ÷νfi˘
Á˘’˘ fi ’ՉΠÿı‰˘, …ı◊Ì ∞‰ ⁄˛õw’ … ◊¥ Ω›. ‰‚Ì, ‹_ÏÿflfiÌ,
±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…fiÌ ÷◊Î ‹˘ÀÎ ÁÿÔ˚√vfiÌ Áı‰Î ¿flΉ‰Ì, …ı◊Ì ÿflı¿fi˘
‹ÏË‹Î ‰‘ı ±fiı ÿflı¿fiı ωÊı ÏÿT›¤Î‰ ◊Λ. ¤√÷∞±ı {‰ıfl̷η¤Î¥
’ÎÁı Ω√Î V‰Î‹ÌfiÌ ’ÒΩ ¿flÎ‰Ì ‘˘Ï÷›Î_ ±˘œÎÕuÎ_.
…L‹ÎWÀ‹Ìfi˘ Á‹ˆ›˘ ‘΋‘Ò‹◊Ì ∂…‰Î›˘. Á˙ ¤√÷∞fiÎ_ ÁÎ_ÏfiK›‹Î_
μIÁ‰ ∂…‰Ì ¿Ú÷Î◊˝ ◊›Î. ⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ’ÎflHÎÎ_fiÌ flÁ˘¥ {‰ıfl̷η¤Î¥
÷flŒ◊Ì Ë÷Ì. ÷ı flÁ˘¥‹Î_ ’HÎ √˘Ï‰_ÿ¤Î¥ ‹ÎV÷fl ÷◊Î ⁄ÌΩ √…flÎ÷fiÎ
ËÏfl¤@÷˘fiı l©Î’Ò‰˝¿ Áı‰Î ¿fl‰ÎfiÌ ±ı‹HÎı ±ÎiÎÎ ¿flÌ. ±Î‹, ±Î ‰¬÷ı
÷˘ ’˘÷Îfi_ …^fi_ V◊Îfi - ÷ıfiı ±‰fi‰Î fl_√◊Ì fl_√Ì fi‰∞‰fi ±Î’‰_, ±ı
‹A› μtı flάÌ, ÷ı‹HÎı ±Î Á‹ˆ›Î‹Î_ ±·˙Ï¿¿ ‰Î÷˘ ¿flÌ ±fiı ’˘÷ÎfiÎ
±ˆr›˝-≠÷Î’◊Ì Á˙fiÎ_ fiÎÕÌ-≠ÎHÎ ¬ıÓ«Ì, ‹_h΋B‘ ¿flÌ ÿÌ‘Î.
‹˘ÀÎ’vÊfiÎ_ ¿Î›˝ … ÷ı‹fiÌ ‹ËkÎÎ √Λ »ı. lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ
Á‰˘˝’flÌ ¿Î›˝◊Ì … Á‰Î˝‰÷ÎflÌ ’˘÷ı ÁIÁ_√‹Î_ ≠√À ◊Λ ±fiı lÌ
√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ’˘÷ÎfiÎ ±ÎÏl÷fi_ ±iÎÎfi ÿÒfl ¿flÌ, ≠√À ‹ËÎflÎ…‹Î_
ΩıÕÌ, ±fi_÷fi˘ μ©Îfl ¿flÌ, ÁΫ_ √v’ÿ ÏÁ© ¿flÌ, ‹Ò‚ ±ZÎfl ÷flÌ¿ı
ÁIÁ_√‹Î_ ≠ÏÁ© ◊›Î. ±ı‹ ¤√÷∞ ‹ËÎflÎ…ı ’HÎ V‰Î‹Ìfi_ ‹Ò‚ ±ZÎfl’b_
÷◊Î ‹ËÎflÎ…fi_ ’vÊ˘k΋’b_ ÁIÁ_√‹Î_ ≠‰÷ν‰Ì, ±fiı¿fiÎ_ ±iÎÎfi À΂Ì,
⁄˛õw’ ¿flÌ, ⁄˛õ‹˘Ë˘·fiÎ ±Ï‘¿ÎflÌ ⁄fiÎ‰Ì ÿÌ‘Î.
÷ı … Ïÿ‰Áı ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ… flÎ…¿˘À◊Ì ÂıÃlÌ ‹˘flÎfl∞¤Î¥ ÁÎ◊ı
’‘Λν. ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı flÎ…¿˘À◊Ì ±Q≤÷·Î· ‰¿Ì·ı ¤√÷∞ μ’fl ’hÎ
‹˘¿S›˘ Ë÷˘ ÷ı ¤√÷∞fiı ±ÎM›˘. ¤√÷∞±ı ÷ı ‰_«Î‰Ìfiı ¿èÎ_ — ““Ë_ ÷˘
±ËŸ ÷ıfl Á‘Ì fl˘¿Î‰Îfi˘ »\_. ’»Ì ‹ËÎflÎ… ‰‘ flάÂı ÷˘ flËÌ ±fiı Ωı
÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı √œÕı ÷ıÕÌ …Âı ÷˘ √œÕı …¥Â, fiÏË ÷˘ ±‹ÿΉÎÿ …¥Â ±fiı
I›Î_ ’HÎ ±Î_ËŸfiÌ ‹ÎŒ¿ wÎ. 1000/- ¬«afiı Áı‰Î ¿fl‰Ì »ı. ‹ÎÀı ‰¿Ì·fiı
466 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

¿Ëı‰flΉΩı ¿ı ÷ıfl Á‘Ì‹Î_ ÿ½fi ¿fl‰Î ±Î‰‰_ ˢ› ÷˘ ±Î‰Ì …¢.””

fi‰‹Ìfiı Ïÿ‰Áı ¤√÷∞fiÎ ±ÎÁfiı ‹_ÏÿflfiÎ ÁΑ ±ÎT›Î ±fiı
¤√÷∞fiı ÿoÕ‰÷ ¿flÌ œ˘Ï·›Î ’ÎÁı ⁄ıÃÎ. fiÎ√fl ËÏfl¤@÷˘fi_ ‹_Õ‚ ÷◊Î
√…flÎ÷fiÎ Á‰ı˝ ËÏfl¤@÷˘ ’HÎ ⁄ıÃÎ Ë÷Î. ¤√÷∞ œ˘Ï·›Î‹Î_ ωflÎ…‹Îfi
◊›Î Ë÷Î ±fiı ¬Ò⁄ … ±Îfi_ÿ‹Î_ Ë÷Î. ¤√÷∞fiı Ωı¥fiı ÁΑ±˘±ı ¿èÎ_ —
““±Î ÷˘ ÷‹Îv_ …^fi_ V◊Îfi √HÎΛ. ÷ı μ’fl◊Ì ÷‹ı Ëı÷ μ÷ÎflÌ ÿÌ‘_ ÷ı
ÃÌ¿ fiÏË.””
I›Îflı ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““÷‹ı ±ı‹ fiÎ ⁄˘·˘. ‹fiı ÷˘ ‹ËÎflÎ…
±ÎiÎÎ ¿flı I›Îflı ±Î‰_ fiı ? ±Î’HÎı ÷˘ …ı‰_ ±ÎiÎ΋Î_ Á¬ ±ı‰_ ⁄Ì∞ ¿˘¥
‰Î÷‹Î_ Á¬ fi◊Ì ±fiı ±ÎiÎ΋Î_ ‰÷a±ı ÷˘ ˈ›Î‹Î_ ÂÎ_Ï÷ flËı.””
’»Ì ’˘÷ı ‰Î÷ ¿flÌ — ““lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ¿S›ÎHÎ ÷˘ ÁI’vÊ ¶Îflαı
… flÎA›_ »ı, ‹ÎÀı ±ı‰Î ÁI’vÊ F›Îflı ‹‚ı I›Îflı ÷ı‹Î_ Á‰˝ ≠¿Îflı ΩıÕÎ¥
…‰_, …ı◊Ì ÷ı ‹ËÎflÎ…‹Î_ ΩıÕÌ ÿı.””
’»Ì ≠√ÀfiÎ ‹ÏË‹ÎfiÌ ⁄Ë ‰Î÷˘ ¿flÌfiı ¿èÎ_ — ““¤√‰Îfi ωfiÎ
⁄ÌΩ Á_¿S’ ◊Λ I›Îflı ¿’΂‹Î_ ⁄‚⁄‚÷˘ Õ΋ ÿı ÷◊Î ’_«ÎQ≤÷ ¤˘…fi‹Î_
¿Î_¿flÎ fiάı, ÷ı‰_ ‰Á‹_ ·Î√‰_ Ωı¥±ı. ‰‚Ì, ¿S›ÎHÎfiÎ ‹Î√˝‹Î_ VhÎÌ
ωCfiw’ »ı, ±ı ≠‹ÎHÎı ΩHÎÌ μÿÎÁÌ ◊‰_. ±fiı ±ı‹ ω«Îfl‰_ ¿ı VhÎÌfiÌ
≠΄M÷ ÷˘ ±fiı¿ …L‹‹Î_ ◊¥ »ı ±fiı ±ı … ¿‹˝ ¿›Î* »ı. ‰‚Ì, ‹fifiı ¿Ëı‰_
¿ı “‹Îflı ¤√‰Îfi ¤…‰Î »ı.” ±ı‹ ≥¿ ·Î√ı I›Îflı ¿ıŒ …\ÿ˘ ‰÷ı˝.””
÷ı μ’fl fiÌ«ıfi_ ¿Ì÷˝fi ⁄˘·ÎT›_ —
“Ï’›Î ’ΛΠ÷˘ ÏŒfl @›Î Á˘fiÎ,
Ï’›Î ’ΛΠ…⁄ ÁÎfl Á⁄fi¿˘, ËÎÕ ‹Î_Á @›Î ΩıfiÎ...Ï’›Î.”
±ı ¿Ì÷˝fi ⁄˘·Î‰Ìfiı ¿èÎ_ — ““ˉı ËÎÕ-‹Î_Áfiı Â_ ¿fl‰Î Ωı‰_ ? ˉı
÷˘ ±Î‰Î ÁΑfiı Á_√ı flèÎÎ ÏÁ‰Î› ±_÷fl ‘√÷_ ‹À‰Îfi_ fi◊Ì.””
’»Ì “Ï«_÷΋ÏHÎ Á_ÿfl ·Î‘Ì flı, flÎ_¿ ◊¥fiı ÂÌÿ Œv_ ?” ±ı ⁄˘·Ìfiı
¿Ëı — ““ˉı ÷˘ ±Î‰Î Á_÷fiı ωÊı … ΩıÕÎ¥ …‰_, ’HÎ ±ı‚ı …L‹
√‹Î‰‰˘ fiÏË.””
I›Îflı fiÎflHΤΥ±ı ’Ò»u_ — ““±ı‚ı …L‹ √‹ÎT›˘ ¿˘fiı ¿Ëı‰Î› ?””
I›Îflı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““…ıfiı ±Î‰Î ¤√‰Îfifiı ÁÎZÎÎ÷˚ ‘ÎflHÎ ¿flÌ
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 467

flËı·Î Á_÷ fi ±˘‚¬Î› ±fiı ±˘‚¬Î› ÷˘ ’HÎ Á‰˝ ≠¿Îflı ÷ı‹Î_ fi

ΩıÕΉΛ, ÷˘ …L‹ ±ı‚ı √›˘ ¿Ëı‰Î›.””
I›Îflı fiÎflHΤΥ±ı ’Ò»u_ — ““±ı‰Î Ï’›Î ±˘‚¬Î›Î ˢ› ÷ıfiı
ÁÒ‰Îfi_ fi◊Ì flËı÷_ ±ıÀ·ı Â_ ?””
I›Îflı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““±ıfiı ÁÒ‰Îfi_ ÷˘ ¬v_, ’HÎ ±ı ÁÊ„M÷‹Î_ Ω›
÷˘ ’HÎ ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝fiÎ Á¬fiÎ «Á¿ÎflÎ S›ı. ±ıfi_ ÁÒ‰_ ’HÎ Ák‰√HÎÌ
ˢ› »ı ±fiı ¤…fifi˘ ÿ˘fl ±¬_Õ «Î· … flËı »ı.””
±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌfiı ¤√‰÷˚∞‰fiÿÎÁ∞, V‰Î‹ÌfiÎ ‰¬÷fiÎ ÁΑ
Ë÷Î, ÷ı‹fiı Ωı¥fiı V‰Î‹ÌfiÎ ‰¬÷fiÌ ’˘÷ÎfiÌ ¿ıÀ·Ì¿ ‰Î÷˘ ¿flÌ —
““±Î’HÎı V‰Î‹ÌfiÌ ÁÎ◊ı ‰ÎÕ̱ı ¿Î_¿flÎ ‰ÌHΉΠ…÷Î. ‰‚Ì, ÁÎ_¬ÕΉÿflfiÎ
⁄ÌÕ‹Î_ ¬Õ ¿Î’‰Î √›Î Ë÷Î, I›Î_ ‰flÁÎÿ ±ÎT›˘ I›Îflı «Îÿfl˘ Á̉Ìfiı
V‰Î‹ÌfiÎ ‹Î◊Î μ’fl ‘flÌ ÿÌ‘Ì. ‰‚Ì, fi‰Ì ˉı·Ì‹Î_ ’ΛΠ¬˘zÎ, «ÒfiÎfiÌ
¤ßÌ fiάÌ, «Òfi˘ ¬Ò_z˘ ±fiı ’◊flÎ μ’fl ‹flı· ¿>÷v_ ’Õu_ Ë÷_ ÷ıfiı fiάÌ
ÿÌ‘_, ±ıÉÎÕfiÌ ¿>_ÕÌ‹Î_ fiÎèÎÎ.”” ≥I›ÎÏÿ¿ ’˘÷ÎfiÎ_ «ÏflhÎfiÌ CÎHÎÌ … ‰Î÷˘
¿flÌ, …ı ÁÎ_¤‚Ì I›Î_ ⁄ıÃı·Î Á‰ı˝ ËÏfl¤@÷˘fiı ÷◊Î Á_÷˘fiı ¬Ò⁄ … ±Îfi_ÿ
◊›˘. ’»Ì ’˘÷ı ⁄˘S›Î — ““±Î‹ F›Îflı ‹˘ÀÎfiÎ «Ïflh΋Î_ ‹fifiı √Ò_«‰Ì
‹ı·Ì±ı, I›Îflı Ák‰, fl… ±fiı ÷‹fiÎ fl…¿H΢ ⁄ÿ·Î¥fiı ‹˘ÀÎfiÎ Á_⁄_‘ı
Ïfi√˝HÎ ◊¥ Ω› ±fiı ’fl‹ ÂÎ_Ï÷ ◊Λ.”” ±ı‰Ì ±ÿÔ˚¤÷ ‰Î÷˘fiÌ ‹ıCΉÊν◊Ì
Á‰ı˝ I≤M÷ ◊¥ √›Î.
±ıÀ·Ì ‰Î÷ ◊¥ I›Î_ “‰ÎÁÿı‰ Ëflı” ◊›Î ±ıÀ·ı Á‰˝ Á¤Îfiı ∂ÉÎfiÌ
±ÎiÎÎ ¿flÌ ±fiı ’˘÷ı ÁΑ, ⁄˛õ«ÎflÌ ÷◊Î ’ÎÊ˝ÿ …‹‰Î ⁄ıÃı·Î ÷ıfiÌ
’_„@÷‹Î_ ÿ½fi ¿fl‰Î ’‘Λν. I›Î_◊Ì ±Î‰Ì V‰Î‹Ì Ω√Î ¤@÷fiÎ ±ÎÁfiı
±ÎT›Î. I›Î_ ◊˘ÕÌ ‰Îfl ‰Î÷˘ ¿flÌ V‰Î‹Ì ⁄η‹¿<_ÿÿÎÁ∞fiÎ ±ÎÁfiı ±ÎT›Î.
I›Î_ ’˘÷ı ‰Î÷ ¿flÌ — ““ÁI’vÊ‹Î_ …ı …ı ΩıÕΛΠ»ı ÷ıfiÎ μ’fl ÁËı…ı ¿Ú’Î
◊Λ »ı, ’HÎ Ωı ÏfiW¿’À ◊¥ ΩıÕΛ ÷˘ ‹˘ÀÎ’vÊfiÌ ±fiT≤Ïkαı ¿flÌfiı
‰‘ Á¬ flËı »ı. ’»Ì ±ıHÎı ÁI’vÊ ±fiı Á÷˚ÂÎVhÎfiÎ_ ‰«fiı ¿flÌfiı ºœ
‰ˆflÎB›fiı ’΋‰_ Ωı¥±ı. ‰‚Ì, ⁄˛õ«›˝ ’HÎ flά‰_ Ωı¥±ı ±fiı ±ÎI‹ÏfiWÃ
’HÎ ◊‰_ Ωı¥±ı.””
I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄η‹¿<LÿÿÎÁ∞ ⁄˘S›Î — ““I›Îflı … ‹˘ÀÎ’vÊfiÌ ¿Ú’Î
468 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

◊Λ »ı.””
Á¤Î‹Î_ ›˘√ırflÿÎÁ∞ ’HÎ ⁄ıÃÎ Ë÷Î. ÷ı‹fiÌ ’ÎÁı ±Î‰Ì, ÷ı‹fiı ’√ı
·Î√Ì, “…› V‰ÎÏ‹fiÎflΛHΔ ¿ËÌ, ±ZÎfl’vÊÿÎÁ∞ ‰«fiÎQ≤÷fiÌ ¿◊Î
¿fl÷Î Ë÷Î, ÷ı‹fiı ËÁÌfiı ’Ò»u_ — ““V‰Î‹Ì Ë÷Î ÷ı ‰¬÷fiÌ …ı‹ ±Î_¬‹Î_◊Ì
±Î_Á ’Õı »ı ?””
I›Îflı ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — ““ËÎ, ±ı‰_ … ◊Λ »ı.””
I›Îflı ⁄˘S›Î — ““±Ë˘ ! »ıS·Î_ ÁÎ÷ ‰flÁ ±ı‹HÎı V‰Î‹ÌfiÌ CÎHÎÌ …
Áı‰Î ¿flÌ »ı. ˉı V‰Î‹Ìfiı ‹Ò¿Ìfiı ÂÌ flÌ÷ı …\ÿÎ flËÌ Â¿ı ? ±Î‰_ …⁄v_
≠ı‹·ZÎHÎÎ ¤„@÷fi_ ±ı‹fi_ ±_√ »ı.”” ±ı‹ ¿ËÌ I›Î_◊Ì ’˘÷ı ∂ÃuÎ.
¤√÷∞ {‰ıfl̷η¤Î¥fi˘ ÷◊Î ›iÎ’vÊÿÎÁ∞fi˘ ËÎ◊ ’¿ÕÌ
«˘¿‹Î_ ËÏfl¤@÷ ¿ÎÃ̱˘ ‰√ıflı ⁄ıÃÎ Ë÷Î, ÷ı‹fiÎ_ ÿ½fiı ’‘Λν. ÷ı Á‰ı˝fiı
Ωı¥fiı {‰ıfl̷ηfiı ¿Ëı‰Î ·ÎB›Î — ““{‰ıfl̷η¤Î¥ ! ±Î Á‰ı˝ ⁄˛õfiÌ
‹ÒÏ÷˝±˘ »ı fiı T≤_ÿΉfifiÎ √˘’, 쩉, ±øÒfl ±fiı Áÿ΋Π…ı‰Î »ı.””
±ı‹ ¿ËÌfiı ⁄Î¥±˘fiÌ ’_„@÷‹Î_ ±ı¿·Î {‰ıfl̷η¤Î¥fiı ·¥fiı
±ÎT›Î ±fiı ⁄˘S›Î — ““±Î Á‰ı˝ ⁄Î≥›_ ÷ı ÁÌ÷Î∞, wZ‹HÎÌ ±fiı ’Ή˝÷Ì
…ı‰Ì »ı.”” ±ı‹ Á‰ı˝fi˘ ±’Îfl ‹ÏË‹Î {‰ıfl̷ηfiı Á‹Ω‰Ì ’˘÷Îfiı μ÷Îflı
’‘Λν. ’»Ì ‹ËÎflÎ…ḻı ÂÌfl˘ ÷◊Î ÿÒ‘ ‹˘¿·ÎT›_ Ë÷_, ÷ı …‹Ìfiı ◊˘ÕÌ
‰Îfl œ˘Ï·›ı ’լΤıfl ◊›Î.
⁄’˘flı ¤√÷∞ ’˘œÌfiı ∂ÃuÎ I›Îflı ‹_ÏÿflfiÎ ¿ıÀ·Î¿ ÁΑ±˘
¤√÷∞ ’ÎÁı ±ÎT›Î. ±ıÀ·ı ¤√÷∞ ¬ÎÀ·Î‹Î_ ⁄ıÃÎ ◊›Î ±fiı ÁΑ Á‰ı˝
ÿoÕ‰÷ ¿flÌ ’ÎÁı ⁄ıÃÎ. ¤√÷∞ ÷ı‹fiı Ωı¥fiı ⁄˘S›Î — ““±˘Ë˘ ! ÁΑfl΋,
÷‹ÎflÎ_ ÷˘ ±Ï÷ ‹˘ÀÎ_ ¤ÎB› »ı ¿ı ±Î ÁÎZÎÎ÷˚ V◊Îfi‹Î_ F›Î_ V‰Î‹Ì «Î·ÌÁ
‰Ê˝ flèÎÎ ÷ı V◊Îfifi˘ ÷‹fiı ±¬_Õ Á_⁄_‘ »ı. ‹ÎÀı F›Î_ V‰Î‹Ì ⁄ıÁ÷Î, F›Î_
fiÎË÷Î, F›Î_ …‹÷Î, ±ı Á‰ı˝ V◊Îfi Á_¤ÎflÌ V‰Î‹ÌfiÌ ±·˙Ï¿¿ ·Ì·Î
Á_¤Îfl¢, ÷˘ ¤√‰Îfi‹Î_ ±Ï÷› Ëı÷ ◊¥ …Âı. ‹ÎÀı Ëo‹ıÂÎ_ ±ıÔ‰Ì … Àı‰
flά‰Ì. ’HÎ ±Î ⁄ÌΩ …ı‹ ¿Ëı »ı ¿ı “≠Î√∞±ı ÷˘ ÁIÁ_√ «Ò_◊Ì fiÎA›˘
±fiı μ’ÎÁfiÎ Œıfl‰Ì fiά̔ ±ı‹ ±‹Îfl˘ ±‰√HÎ S›ı »ı, ±ı‰_ fi ¿fl‰_.””
I›Îflı ±ı¿ ÁΑ ËÎ◊ ΩıÕÌfiı ⁄˘S›Î — ““¤√÷∞ ! ±ı‰_ ÷˘ ¿˘¥
¿Ëı÷_ fi◊Ì.””
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 469

I›Îflı ¤√÷∞ ±·˙Ï¿¿ ¤Î‰‹Î_ ±Î‰Ì √›Î ±fiı ¿èÎ_ — ““fi◊Ì Â_
¿Ëı÷Î ? ±‹ı ⁄‘_ ΩHÎ̱ı »Ì±ı. ’HÎ ±Î‰Î ÁΑ◊Ì fi˘¬Î ’ÕΛ I›Îflı
fifl¿‹Î_ ’ÕuÎ …ı‰_ ÿ—¬ ◊‰_ Ωı¥±ı. ±‹Îflı @›Î_ ⁄ÌΩı V‰Î◊˝ »ı ? ±‹ı
÷˘ Á˙fiı …√÷‹Î_◊Ì ÷˘ÕÌ ¤√‰Îfi‹Î_ ΩıÕ̱ı »Ì±ı.””

ÁΫ˘ μ’ÎÁ¿ ¿˘fiı ¿Ëı‰Î› ?

““‰‚Ì, μ’ÎÁfiÎfiÌ Â© flÌ÷ ÷˘ ‹˘ÀÎ ÁI’vÊ ◊¿Ì … Á‹Ω› »ı.
÷ı ÏÁ‰Î› ÷˘ “μ’ÎÁfiÎ ŒflÌ, μ’ÎÁfiÎ ŒflÌ,” ±ı‹ ⁄˘·‰Î◊Ì μ’ÎÁfiÎ
…‚‰ÎÂı fiÏË. Â© μ’ÎÁfiÎfiÌ ÷˘ ±ı‹ flÌ÷ »ı ¿ı ¤√‰Îfifiı ÁÿÎ ÁοÎfl
Á‹…ı, ÏÿT› Á‹…ı, Á‰˘˝’flÌ Á‹…ı, ≠√À Á‹…ı, ¿÷ν Á‹…ı ±fiı ’˘÷ı
⁄˛õw’ ◊Λ ÷˘ ’HÎ ¤√‰ÎfifiÎ V‰w’fiı ωÊı ±Î‰Ì …ı ÏfiWÃÎ ÷ı ¿˘¥
¿Î‚ı fiΠ’΋ı … fiÏË ±fiı ¤√‰ÎfifiÎ Á‰˘˝’flÌ ÁÿÎ ÏÿT› ÁοÎfl
V‰w’fi_ … ≠Ï÷’Îÿfi ¿flı, ±ı μ’ÎÁfiΉ΂˘ »ı. ±ı‰Ì μ’ÎÁfiÎ ÷˘ ±‹Îflı
±Ï÷› ºœ »ı. ±‹ı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı Á‰˘˝’flÌ, ÁÿÎ ÏÿT› ÁοÎfl ‹ÒÏ÷˝
±fiı ¿÷ν ◊¿Î ±¿÷ν, ¿÷˝‹¿÷˝‹˚, ±L›◊ο÷˝‹˚ „@÷‰Î‚Î Á‹∞±ı »Ì±ı
±fiı ÷ı‹Î_ Ωı ·√Îflı¿ Œıfl ˢ› ÷˘ ÷‹ÎflÎ …ı‰Î ⁄˛õ‰ıkÎÎ ÁΑfiÎ Á‹ »ı.
““‰‚Ì, lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ¤∞ ¤∞fiı ±fi_÷ ≠¿ÎflfiÎ ‹@÷ ◊Λ »ı.
‹E»fl◊Ì ÷ı √vÕ Á‘Ì ‹@÷˘fiÎ ±fi_÷ ¤ıÿ ÷ı ’HÎ μ’ÎÁfiÎfiÎ ¤ıÿı ¿flÌfiı
… ’ÕuÎ »ı. ±Î ¤ıÿ ‹ËÎflÎ…ı ⁄÷ÎT›Î ÷ıfi_ Â_ ¿ÎflHÎ ? ¿ı …ıÀ·_ …ıÀ·_ ±ı
‹@÷fiı ‹ËÎflÎ…fi_ V‰w’, V‰¤Î‰, ±ˆr›˝, √HÎ, ≠÷Î’, „@÷, ⁄‚, ‰Ì›˝,
±˘…Á, ±fi‰Ï‘¿ÎÏ÷› „@÷, Á‰˘˝’flÌ’b_ Á‹Ω›_, ÷ıÀ·_ … ÷ıfiı
μ’ÎÁfiÎfi_ V‰w’ ⁄_‘Λ_ ±fiı ÷ı ≠‹ÎH΋Î_ ÷ıfiÌ „V◊Ï÷ ‹E»fl …ı‰Ì, ±Ï‘¿
V‰w’fiÌ ÏfiWÃÎ ⁄_‘ÎHÎÌ ÷˘ «fl¿·Î …ı‰Ì, ÷ı◊Ì ±Ï‘¿ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı
‰ˆflÎÀ ’vÊ …ı‰Î, ≠‘Îfi’vÊ …ı‰Î ¿ı ≠¿ÚÏ÷’vÊ …ı‰Î Á‹∞fiı μ’ÎÁfiÎ
¿fl÷Î √›Î, ÷ıfiı ÷ı‰Ì ÷ı‰Ì „V◊Ï÷‰Î‚Î ‹@÷fiÌ ±fi‚ ’ZÎÌ Á‘ÌfiÌ μ’‹Î
lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ±Î’Ì. …ı ‹@÷˘ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı Á‰˘˝’flÌ, ÁÿÎ ÏÿT› ÁοÎfl
‹ÒÏ÷˝ ±fiı ±ZÎfl‘΋fiÎ ±Ï‘’Ï÷ Á‹F›Î, ÷ı ‹@÷˘fiı √vÕfiÌ μ’‹Î
±Î’Ì. √vÕfiÎ …ı‰Ì „@÷‰Î‚˘ - μ’ÎÁfiΉ΂˘ - μk΋ ‹@÷, …ı‹ …ı‹
‹ËÎflÎ…fi˘ ±Ï‘¿ ±fiı ±Ï‘¿ ‹ÏË‹Î Á‹…ı »ı, ÷ı‹ ÷ı‹ ‹ËÎflÎ…fiı ωÊı
470 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

V‰Î‹Ì-Áı‰¿’HÎÎfi˘ ¤Î‰ ’HÎ ÷ıfiı ±Ï÷ ºœ ◊÷˘ Ω› »ı. ±ı ‹@÷fi˘

≠¿Î ≠·›¿Î‚fiÎ ±„Bfi …ı‰˘ - ‹ËÎ÷ı… …ı‰˘ - ◊÷˘ Ω› »ı ±fiı ±ıfiÎ
≠¤Î‰‹Î_ Á‰ı˝fiı ±ı ·Ìfi ¿fl‰Î Á‹◊˝ ◊Λ »ı. ‰‚Ì, ±ıfi_ Á¬ ±fiı Á΋◊a
’HÎ ¤√‰ÎfifiÌ μ’ÎÁfiÎfiÎ ⁄‚◊Ì ±fiı ºœ÷Î◊Ì ‰‘÷Î Ω› »ı. ‹ÎÀı …ıfiı
μ’ÎÁfiÎfiÌ ºœ÷Î »ı ÷ı‹Î_ … ±ˆr›˝, „@÷, ≠¤Î‰, ÷ı… ‰‘Îflı ˢ› »ı.
’˘÷ÎfiÎ ±ı ±ˆr›˝ ±fiı ≠¤Î‰◊Ì lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ωÊı ±˘»Î¤Î‰fiÌ
μ’ÎÁfiΉ΂Π¤@÷˘fiı ±ı ·Ìfi ¿flÌ fiάı »ı. ±ıÀ·ı ±ı‰Îfiı ‹IÁfl ∂’…ı
»ı ±fiı ÷ıΩı‰‘ ◊‰Î◊Ì “μ’ÎÁfiÎ «Ò_◊Ì fiά̔ ±ı‹ ¿Ëı »ı. ’HÎ …ı
⁄Ï©ÂÎ‚Ì Ë˘› ÷ıfiı … …HÎΛ ¿ı ¬flÌ μ’ÎÁfiΉ΂˘ ¿˘HÎ »ı.
““÷‹ı ÷˘ ⁄‘Î ‹ÎflÎ ¤Î¥⁄_‘ »˘. ÷ı ±ËŸ ⁄ıÃı·Î ±Î √…flÎ÷fiÎ
ËÏfl¤@÷˘fiı ’Ò»˘ ¿ı ‹ÎflÎ Á_⁄_‘ ◊¿Ì ‹ËÎflÎ…fi_ Á¬ ¿ı‰_ ±Î‰ı »ı ? ‹Îflı
±fiı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ±b‹ÎhÎ »ıÀ<_ fi◊Ì ±fiı Ë_ ⁄˘·_ »\_ ÷ı ’HÎ
‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝fiı ±¬_Õ ‘ÎflÌfiı … ⁄˘·_ »\_. ÷ı ±Î… ÷˘ ÷‹fiı fiÏË ÿı¬Î›
’HÎ Ωı hÎHÎ √HÎ, hÎHÎ ÿıË ±fiı hÎHÎ ±‰V◊ÎfiÎ ¤Î‰◊Ì ’fl ◊¥ …¢ ÷˘
lÌ∞ ÁÎZÎÎ÷˚ ÿı¬ÎÂı. Ë_ ÷˘ lÌ∞‹ËÎflÎ…fi˘ ÿÎÁ »\_. ’HÎ …ı‹ ‰Õ‰ÎfiÔ‚
±„Bfi ¬ÎflÎ ∞‰fiı ‹ÌÃÎ ¿flÌ fiάı »ı ÷ı‹… …ı ±Î …√÷fiÎ ¬ÎflÎ ±fiı
fi¿ÎflÎ …ı‰Î ∞‰ ±Î Á_⁄_‘fiı ’΋ı »ı, ÷ıfiı ’fl‹ ¤@÷ ⁄fiÎ‰Ì lÌ∞-
‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝ ±Î’Ì ÿ™ »\_. ±ÎÀ·˘ ÷˘ ≠÷Î’ V‰Î‹Ì ◊¿Ì ’ÎQ›˘ »\_.””
±ı‹ ¿ËÌfiı 쩉 √Ì÷Îfi_ fiÌ«ıfi_ 104‹_ ¿Õ‰_ ‰_«ÎT›_ —
‰‚Ì ⁄˘Ï·›Î 쩉 ‰ÎHÎÌ, μfl ¤Î‰ ±·˙Ï¿¿ ±ÎHÎÌ.
‰˛…fiÎflÌfiÌ ’√fl… ±ıË, T≤_ÿΉfi ωÊı ’΋ı »ı …ıË.
I≤HÎ √» ‰ı·Ì ±’Îfl, ÷ıfiı ‹K›ı Ë_ ‘flÌ ±‰÷Îfl.
‰˛…fiÎflÌ «flHÎfl… ÁÎfl, …ı‹ ’΋_ ÷ı ¿fl‰˘ ω«Îfl.
÷F›Î_ ‹Î÷ÎÏ’÷Î Á÷ ¤Î¥, ÷∞ ¿<‚ ‹flΩÿ Á√Î¥.
±Ï÷ ÿVI›…fi˘ ¿flÌ I›Î√, ¿Ì‘˘ ËÏflÁ_√ ºœ ±fiflÎ√.
¿Ì‘˘ ‹¿<_ÿ ‹flÎÏfl Â_ M›Îfl, lÏ÷ ¬˘‚ı …ı ‰Îfl‹‰Îfl.
‹ÎÀı ‰˛…‰‘Ò ⁄˛õV‰w’, ËÏflfiÌ ≠‹ÿ ’fl‹ ±fiÒ’.
±ÎÀ·_ ‰_«Î‰Ìfiı ’»Ì ‰Î÷ ¿flÌ — ““lÌ¿ÚWHÎ ¤√‰Îfiı ¿èÎ_ — “‹Îflı ±◊ı˝
÷F›Î_ …ı V‰…fi ±fiı ⁄Î_‘‰ ±ı‰Î …ı ¤@÷˘ ÷ı ÷˘ ωʛ ◊¿Ì ‰ˆflÎB›fiı
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 471

’΋Ìfiı, V‰‘‹ı˝ ¿flÌfiı, ≥„Lƒ›˘ ∞÷Ìfiı, ⁄˛õV‰w’ ◊¥fiı, ’vÊ˘k΋

fiÎflΛHÎfiı ¤…ı »ı ±fiı ÷ıfiÌ Áı‰Î‹Î_ ¤√‰Îfi ±fiı ·Z‹Ì »ı.” ⁄‘Î ¿Ëı »ı
¿ı “ÏËoÕ˘‚Î ¬ÎÀ‹Î_ ËŸE›Î ¿flı »ı ÷ı ±ı‰_ ±Î «Ÿ◊flÎŒÎÕfiı @›Î_◊Ì Ë˘› ?”
’HÎ V‰Î‹Ìfiı ±◊ı˝ Á√Î_, ‰ËηÎ_, ¿<À<_⁄Ì, ÿıË ‰√ıflıfi˘ I›Î√ ¿flÌ, V‰Î‹Ì‹Î_
Á‰˝ ≠¿Îflı ΩıÕÎ¥ √›˘ Ë÷˘. ±Î ‹_Ïÿfl ¿›* I›Îflı ±ÎÀ·Ì ’˘÷ÕÌ ’ËıflÌfiı
Áı‰Î ÷˘ ±ı‰Ì ¿flÌ »ı ¿ı Á˘’˘ … ’ՉΠÿÌ‘˘ fi◊Ì. ÷ı‹ ¤…fi‹Î_ ’HÎ
±ı‰˘ ±Î√˛Ë flÎA›˘ »ı. ‰‚Ì, ±’‹Îfi ’HÎ ±ı‰Î_ ÁËfi ¿›Î* »ı ¿ı ‹_Ïÿfl
⁄ËÎfl ¿ÎœÌ ‹Ò¿ı ¿ı Ï÷flV¿Îfl ¿flı ÷˘ ’HÎ Á‹¤Î‰ flÎA›Î »ı ±fiı ±S’
‰«fi‹Î_ ’HÎ Œıfl ’ՉΠÿÌ‘˘ fi◊Ì. I›Îflı ˉı ¤√‰Îfifi_ Á¬ ±Î‰ı »ı.””
±ı‹ ¿ËÌfiı ’vÊ˘k΋ÿÎÁ ’ÎÁı,
“ËÎ_∞ ¤·Î ÁΑ, ËÏfl¿Ì ÁΑ,
÷fi¿Ì μ’ÎÏ‘ ÷…ı Á˘¥ ÁΑ.”
±ı ¿Ì÷˝fi ⁄˘·ÎT›_ ±fiı ’»Ì ‰Î÷ ¿flÌ —
““I›Î√ı ÷̬Î_ ÷‹÷‹Î_ - ±ıfi_ ±ı‹ …ı ±ÎiÎαı ¿flÌfiı √‹ı ÷ı‰_
¤˘…fi …‹÷˘ ˢ›, ÷ı‹Î_ ¬˘⁄˘ ’ÎHÎÌ ‹ı‚‰Ìfiı …‹ı, ÷ıfiı ⁄Α ±Õ÷˘
fi◊Ì. fiÏË ÷˘ ±ıÀ·˘ flÎ√ ¿Ëı‰Î›. “‹Ã fi ⁄Î_‘ı ‹‹÷Î ¿flÌ” ÷ıfi_ ÷˘ ±ı‹
…ı ’˘÷Îfiı ±◊ı˝ …\ÿÌ Ω›√Î fi ¿flı. …ı ’˘÷Îfiı ‹ÎÀı, ¿ı‰‚ ’˘÷ÎfiÎ ±Ëo-
‹‹I‰fiı ’˘Ê‰Î ±ı ≠‹ÎHÎı ¿flı, ÷ı flÎ√ ¿Ëı‰Î›. ±ı‰Î flÎ√, ¶ıÊ ¿ı
‹‹I‰fi˘ I›Î√ ¿flı, ÷ı … ÁΫ˘ ÁΑ.””

Â© «ˆ÷L› ⁄˛õ ±ı … ¬v_ V‰w’ »ı

’»Ì ’˘÷ı ‰Î÷ ¿flÌ — ““’vÊ˘k΋ ¤√‰Îfifi_ ¬v_ Á¬ @›Îflı
±Î‰ı ?”” ÷ıfi˘ μkÎfl ’˘÷ı … ¿›˘˝ — ““F›Îflı Á_⁄_‘Ìfi_ Ëı÷ ÷ÒÀı, I›Îflı ¬v_
Á¬ ±Î‰ı. ±ı¿ ¿˘flı VhÎÌ‹Î_ Ëı÷ ˢ› ±fiı ±ı¿ ¿˘flı V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfi_ ¤…fi
¿flı, ÷ı Â_ ¤√‰Îfi‹Î_ Ëı÷ ◊Λ ? ‹ÎÀı F›Îflı ±Î ‹fiW› ÿıË ‹Y›˘ ±fiı
¤√‰Îfiı ÿıË ÁÎΩı flÎA›˘, I›Îflı ÿıËw’Ì ’÷flΉ‚_ flάÌfiı, ¤√‰ÎfifiÌ
¤„@÷w’Ì ·ÎՉΠ…‹Ì ·ı‰Î. ’÷flΉ‚Î_ ‰√fl …‹Ìfi μ’fl ·ÎՉΠfi
¬‰Î›. ≠¤ ¤…‰Î ÿıË ÷˘ Ωı¥±ı ±fiı ÿıË ÁÎΩı ’HÎ flά‰˘ Ωı¥±ı.
’÷flΉ‚_ ŒÎÀı·_ ˢ› ÷˘ ÷ıfiı ◊Ÿ√Õ<_ ÿı‰_, ÷ı‹ ÿıË‹Î_ fl˘√ ˢ› ÷˘ ÷ıfi_
472 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

±˙Ê‘ ¿fl‰_, ’HÎ ÿıËfiı ÁÎΩı ¿flÌ ¤√‰ÎfifiÎ ¤…fi ÏÁ‰Î› ⁄ÌΩı Á_¿S’
÷˘ ±Î ÿıËı ¿fl‰˘ … fiÏË. ±fiı ±Î ÿıËfiı ’˘÷Îfi_ w’ ‹Îfi‰_ fiÏË. ≠¿ÚÏ÷-
’vÊ◊Ì ’fl ±fiı Â© «ˆ÷L› ⁄˛õ ±ı … ‹Îv_ V‰w’ »ı ±ı‹ ±¬_Õ ‹Îfi‰_.
±fiı ±fi_÷ ¿˘ÏÀ ⁄˛õÎ_ÕfiÎ_ ωʛÁ¬ ¤ı‚Î_ ¿fḻı ÷˘ ’HÎ ’vÊ˘k΋
fiÎflΛHÎfiÌ ‹ÒÏ÷˝fiÎ ±ı¿ fl˘‹fiÎ ¿˘ÏÀ‹Î ¤Î√fiÌ ’ÎÁ_√‹Î_ ’HÎ ±Î‰ı ÷ı‹
fi◊Ì. ±ı‰Î …ı ’vÊ˘k΋ ¤√‰Îfi ÷ı … ‹ÎflÎ ∞‰‹Î_ ⁄ıÃÎ »ı, ±ı‹ ΩHÎÌfiı
¤…fifiÎ Á¬ı ÁϬ›Î ◊‰_ ±fiı ωʛfiı ±Îfi_ÿı ±Îfi_ÿ ‹Îfi‰˘ fiÏË.””
±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌ I›Î_ ⁄ıÃı·Î Á‰˝ ÁΑ ÷◊Î ËÏfl¤@÷˘fiı ±Îfi_ÿ ’‹ÎÕu˘.
±ıÀ·Î‹Î_ ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…fiÎ Áı‰¿ ±ÎT›Î ±fiı ÷ı‹HÎı ¤√÷∞fiı
¿èÎ_ — ““‹ËÎflÎ…ı ±Î’fiı ÁÎv ◊΂ μ÷Îflı ‹˘¿S›˘ »ı.”” ±ıÀ·ı ¤√÷∞
¿◊ÎfiÌ Á‹Î„M÷ ¿flÌfiı ∂ÃuÎ.

Á˘fiÎfiÎ ÏÁ_ËÎÁfi μ’fl ⁄ıÁÎflÌ Á˘fiÎfiÌ ±Îfl÷Ì μ÷Îfḻı

÷˘ ’HÎ ±˘»\_ »ı
V‰Î‹Ì ⁄η‹¿<_ÿÿÎÁ∞fiÎ ÏÂW› fiÎ√fl ËÏfl¤@÷ ÕΘ@Àfl μÏ‹›ÎÂ_¿fl
±Î Á¤Î‹Î_ Ë÷Î. ÷ı ¿◊ÎfiÌ Á‹Î„M÷ ◊¥ ±ıÀ·ı ∂ÃuÎ ±fiı V‰Î‹Ì
⁄η‹¿<_ÿÿÎÁ∞ ’ÎÁı ±Î‰Ìfiı ÷ı‹fiı ’Ò»u_ — ““V‰Î‹Ì ! ±Î ¿ı‰_ ±CÎÏÀ÷ !
≠Î√∞ ¤√÷ …ı‰Î ÿfl∞ œ˘Ï·›Î μ’fl ⁄ıÁı ±fiı ÁΑ ÷ı‹fiı ÿoÕ‰÷ ¿flı ?””
±ı ÁÎ_¤‚Ì V‰Î‹Ì ËV›Î ±fiı ÷ı‹fiı ÂÎ_÷ ’ÎÕÌ ¿èÎ_ — ““≠Î√∞
¤@÷fiı ÷‹ıı ±˘‚A›Î fi◊Ì. ÷ı‹HÎı ÷˘ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ±ı‰Î flÎ∞
¿flÌ ÿÌ‘Î »ı ¿ı ÁΉ Á˘fiÎfi_ Á‰ÎÁ˘ ’√Ï◊›Î_fi_ ÏÁ_ËÎÁfi ¿flÌ, ÷ı‹Î_
÷ı‹fiı ⁄ıÁÎflÌ, Á‰ÎÁ˘ ÿ̉ÎfiÌ ±Îfl÷Ì Ωı ¿fḻı ÷˘ ’HÎ ÷ı ±˘»\_ »ı.””
V‰Î‹ÌfiÌ ±Î ‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ì ÕΘ@Àfl ÂÎ_÷ ◊¥ √›Î. ÷ı‹fiı V‰Î‹Ìfi˘
ωrÎÁ Ë÷˘ ±ıÀ·ı V‰Î‹ÌfiÎ ±Î ‰«fi◊Ì ¤√÷∞fi˘ CÎH΢ … ‹ÏË‹Î
Á‹Ω›˘.
¤√÷∞ μ÷Îflı ’‘Λν ±fiı ÁÎ_…fi˘ ◊΂ …Q›Î. ’»Ì ÁÎ_…fiÌ
Á¤Î‹Î_ ÁΑ±˘fiÌ ’ÒΩ ¿flÌ ‘˘Ï÷›Î_ ±˘œÎÕ‰ÎfiÎ_ Ë÷Î_. ÷ı◊Ì …√LfiÎ◊ÌfiÎ
÷οΠ‹√ÎT›Î Ë÷Î. ÷ı‹Î_◊Ì ŒÎÕÌ ŒÎÕÌfiı T›‰V◊Î ¿fl‰Î ‹Î_ÕÌ. ÁÎ_…ı Á¤Î
◊¥ ±ıÀ·ı ’˘÷ı Á¤Î‹Î_ ’‘Λν. ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…lÌfiÌ ’ÒΩ ¿flÌfiı ’˘Âο
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 473

‘flÎT›˘ ±fiı ±Îfl÷Ì μ÷ÎflÌ. √Îÿ̉΂Îfiı ’HÎ wÎ. 25/- ¤ıÀ ‹˘¿S›Î. ’»Ì
Á‰ı˝ ÁΑ, ⁄˛õ«ÎflÌ, ’ÎÊ˝ÿ ‰√ıflıfiÌ ’ÒΩ ¿flÌ Á‰ı˝fiı ‘˘Ï÷›Î_ ±˘œÎÕuÎ_.
’»Ì ÷˘ ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…fiı ÿ΋˘ÿfl ¿<_Õı fiÎˉΠ…‰Îfi˘ Á_¿S’ Ë÷˘
±fiı ¤√÷∞fiı ’HÎ ¿èÎ_ Ë÷_. ’HÎ ’˘÷ı ω«Îfl ‹Î_ÕÌ ‰ÎY›˘ ±fiı Á‰ı˝
Á¤Î ∂ÃÌ ±ıÀ·ı ’˘÷ı μ÷Îflı ’‘Λν.

√HÎfiÎ ¤Î‰◊Ì flÏË÷ ◊Λ I›Îflı ¤„@÷fi_ Á¬ ±Î‰ı

¤√÷∞fiÎ μ÷Îflı ‘‹˝…fiÎ ’Àı· ‹¿fiÿÎÁ, …ı …^fiÎ√œ flÎF›‹Î_ Á‰ı˝
¬Î÷΋Î_ fi˘¿flÌ ¿fl÷Î Ë÷Î, ÷ı ÿ½fiı ±ÎT›Î. ¤√÷∞fiÌ ÁÎ◊ıfiÎ ⁄ÌΩ
ËÏfl¤@÷˘ ÷◊Î ¿ıÀ·Î¿ Á_÷˘ …ı ÿ΋˘ÿfl ¿<_Õı fiÎˉΠfiˢ÷Î √›Î ÷ı Á‰ı˝
¤√÷∞ fiÎˉΠfi◊Ì √›Î ±ı‹ ΩHÎÌ ¤√÷∞fiı μ÷Îflı ±ÎT›Î. ¤√÷∞
œ˘Ï·›Î‹Î_ ⁄ıÃÎ Ë÷Î ±fiı Á¤Î ¤flÎ¥fiı ⁄ıÃÌ Ë÷Ì. ±ıÀ·ı ‹¿fiÿÎÁfiı
μtıÂÌfiı ‰Î÷ ¿fl‰Î ·ÎB›Î —
““‹, ÿ‹ÎÏÿ¿ ÷ı Ák‰√HÎfiÌ Á_’ÏkÎ »ı; ¿Î‹, ø˘‘ÎÏÿ¿ ÷ı
flΩı√HÎfiÌ Á_’ÏkÎ »ı; ±Î‚Á, ÏfiƒÎÏÿ¿ ÷ı ÷‹˘√HÎfiÌ Á_’ÏkÎ »ı; ‹ÎÀı
F›Î_ Á‘Ì √HÎfi˘ ¤Î‰ flËıÂı I›Î_ Á‘Ì ÷ı ÷ı √HÎfiÌ Á_’ÏkÎw’ …ı ÿ˘Ê ÷ı
…HÎΛΠ‰√fl flËıÂı fiÏË ±fiı ¤„@÷fi_ Á¬ ±Î‰Âı fiÏË. ‹ÎÀı …
‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ »ı — “⁄˛õw’ ◊¥fiı ¤√‰ÎfifiÌ ¤„@÷ ¿fl‰Ì.” “ ’˝rÊÔ÷Í×
¬˝‚ãŸÊà◊Ê” ±ı‹ …ı ‰÷˝÷Î ËÂı ÷ıfiÌ … T≤ÏkÎ ’fl‹ırfl ωÊı flËı÷Ì ËÂı.
ÁI’vÊfiÎ Á_⁄_‘ı ¿flÌfiı F›Î_ Á‘Ì ’Òflı’Òfl_ ⁄˛õw’ fi ◊‰Î›, ÷˘ ’HÎ
’˘÷Îfiı ⁄˛õw’ ÷˘ ‹Îfi‰_ ±fiı ÿıË, ≥„Lƒ›˘fiÌ ±ı¿ı Ïø›Î ’˘÷Îfiı ωÊı
‹Îfi‰Ì fiÏË. ±ı‹ ∞‰ÎI‹Îfiı ÿıË, ≥„Lƒ›˘fiÌ Ïø›Î◊Ì »^À˘ ’ÎÕ‰ÎfiÌ Àı‰
’ÕÂı ÷˘ ±ı¿ Ïÿ‰Á …wfl ∞‰ÎI‹Î »^À˘ ’ÕÌ … …Âı.””

’fl‹Îfi_ÿÌ ±˘‚¬‰Î
““ΩHÎ’HÎÎw’ ÿfl‰Î…ı flËı÷Î_ Â̬̱ı ÷˘ √HÎ ’HÎ ±˘‚¬÷Î_
±Î‰Õı. ’˘÷΋Î_ ¿›Î √HÎ ≠‰÷ı˝ »ı ÷ı ±˘‚¬Î› ±ıÀ·ı ÷ıfiÌ Ïø›Îfiı ωÊı
≠‰÷ν› fiÏË ±fiı ΩHÎ’b_ flËı‰Î ‹Î_Õı. ±Î‰Ì flÌ÷ı ‰÷˝÷Î_ hÎHÎı √HÎfiÌ
Á‹÷Î ◊¥ …Âı ±fiı ’»Ì ÁI’vÊfiÎ Á_⁄_‘ı ¿flÌfiı √HÎÎ÷Ì÷ ◊¥ …‰ÎÂı.
474 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

±ı‰ÎfiÎ μ’fl … ‹˘ÀÎ’vÊfiÌ ¿Ú’Î ◊Λ »ı. ’»Ì ÷ıfiı ’˘÷ÎfiÎ …ı‰˘ ¿flÌ ÿı
»ı. ÁI’vÊfi˘ Á_⁄_‘ ÷˘ ◊›˘ ’HÎ ÁI’vÊ ’ÎÁı …ı Á„E«ÿÎfi_ÿ ⁄˛õfi_
Á¬ »ı ÷ı ·ı‰Î› fiÏË ÷˘ Á_⁄_‘ ÂÎ ¿Î‹fi˘ ? ‹ÎÀı ¤…fiÎfi_ÿÌ ◊‰_ ±fiı
’fl‹Îfi_ÿÌ ±˘‚¬‰Î. ±Îfi_ÿ hÎHÎ ≠¿Îflfi˘ »ı.””
÷ı μ’fl ÁÎ¬Ì ⁄˘S›Î —
“ωʛÎfi_ÿÌ Á⁄ …@÷ ˈ, ¤…fiÎfi_ÿÌ ËÏflÿÎÁ;
’fl‹Îfi_ÿÌ ∞‰fi‹@÷ ˈ, F›Î¿Ì ¤›Ì ‰ÎÁfiÎ fiÎÂ.”
±ı‹ ¿ËÌfiı ’»Ì ⁄˘S›Î — ““±ı‰˘ ±Îfi_ÿ ÁI’vÊfiı ωÊı ∞‰ …ÕÌ ÿ¥±ı
I›Îflı ±Î‰ı.””

V‰Mfi ±fiı ÁÊ„M÷ ±‰V◊ÎfiÌ ’fl‰Â÷Î ¿ı‹ À‚ı ?

’»Ì ‹¿fiÿÎÁı ’Ò»u_ — ““‹ËÎflÎ… ! ±ı‰Î ¿Î‹ÎÏÿ¿ ±fiı ω¿Îflfi_
ΩHÎ’b_ Ω√˛÷ ±‰V◊΋Î_ ÷˘ ≠›Ifi ¿flÌfiı flά̱ı, ’HÎ ⁄Ì∞ ⁄ı
±‰V◊΋Î_ ÷˘ ∞‰ ’fl‰Â ◊¥ Ω› »ı ±fiı ω¿Îfl◊Ì ¤˛WÀ ◊Λ »ı. I›Îflı
Â_ ¿fl‰_ ?””
±ıÀ·ı ¤√÷∞ ÷ı‹fiÎ_ Á΋_ ¿vHÎÎ º„WÀ±ı Ωı¥fiı ⁄˘S›Î — ““…ıHÎı
’˘÷Îfi˘ ∞‰ ÁI’vÊfiı Á˘Ó’Ì ÿÌ‘˘ ˢ›, ÷ıfiÎ ∞‰fiı ÁI’vÊ V‰Mfi ±fiı
ÁÊ„M÷‹Î_ ¿Î‹ÎÏÿ¿ ÿ˘Êfiı ‰Â ◊‰Î ÿı÷Î fi◊Ì. ¿ÎflHÎ ¿ı ±ı ∞‰ ’˘÷Îfiı
‰Â ◊›˘ »ı ’HÎ ’fl‰Â ≥„Lƒ›˘, ±_÷—¿flHÎfiı ‰Â fi◊Ì. ÷ı◊Ì ÁI’vÊ
’˘÷ı … ÷ıfiÌ Á_¤ÎÔ‚ flάı »ı ±fiı ∞‰fiı Ω‚‰ı »ı. ‹ÎÀı Ω√˛÷‹Î_ Ωı
¬⁄flÿÎfl ◊¥fiı ‹_Õ¢ ±fiı ¿Î‹ÎÏÿ¿ ÿ˘ÊfiÎ ’ı«‹Î_ fiÏË ±Î‰˘, ÷˘ ⁄Ì∞
⁄ı ±‰V◊ÎfiÎ …‰Î⁄ÿÎfl ±‹ı »Ì±ı. ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ı ÷ı ±‰V◊Îfiı ωÊı ±ı
∞‰fiı ¿‹Î˝fiÁÎflı Œ‚fiı ’‹ÎÕfiÎflÎ »ı ÷ı … ’fl‹ÎI‹Î ’fl⁄˛õ »ı ±fiı
÷ıfiÎ ‘Îfl¿ Á_÷ ’HÎ »ı. ‹ÎÀı Ω√˛÷‹Î_ ÁI’vÊfiÎ Á_⁄_‘fi_ ±¬_Õ ΩHÎ’b_
flÎ¬Ì Ωı ¿‹˝ ¿fl¢, ÷˘ V‰Mfi ±fiı ÁÊ„M÷ ±‰V◊΋Î_ ¤√‰Îfi ±ıÔ‰Î_ wÕÎ_
¿‹˝fi_ Œ‚ ±Î’Âı ±fiı ±¬_Õ Ω‚‰Âı.””

ΩHÎ’HÎÎw’ ÿfl‰Î…ı flË̱ı ÷˘ √HÎfiÌ ÏfiT≤ÏkÎ ◊Λ

““Ák‰√HÎ ‰÷ı˝ I›Îflı Á_¿S’ ◊Λ ’HÎ ÷ıfiı ω«Îfl ¿flÌfiı ÀÎ‚Ì fiάı
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 475

±fiı Á_¿S’fiÌ Ïø›Î‹Î_ ¿˘¥ flÌ÷ı ¤‚ı fiÏË, ±ı‰Îfiı ÁÿÎ ±_÷flı Á¬ flËı.
’HÎ ÷‹˘√H΋Î_ ÷˘ ±Î_‘‚˘¤Ÿ÷ ◊¥fiı Á_¿S’fiÌ Ïø›Î‹Î_ ¤‚Ì … Ω›
±fiı ¤À¿Î¥fiı ’λ˘ ‰‚ı. Á_¿S’ ◊Λ ±◊‰Î ¿˘¥ ÂOÿ ¿Ëı I›Îflı √HÎfiÎ
¤Î‰‹Î_ ±Î‰Ì …‰Î› ±fiı ΩHÎ’b_ fi flËı. ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ⁄‘Î ‰œ‰Î
·ÎB›Î ±fiı ¿èÎ_ — ““÷‹ı ÷˘ ‹Î√a ’_◊fiÎ »˘ ±fiı √Î_ÕÎ ◊¥fiı CÎflI›Î√
¿›* »ı. ‰‚Ì, ÁΑ÷Î ÷˘ ⁄ı ±ÎfiÌ … »ı.” I›Îflı ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ⁄ı
ËÎ◊ ΩıÕÌ ¿èÎ_ — “ËÎ, ±ı‹ … »ı.” ’HÎ ¿˘¥ flÌ÷ı ±ı ÂOÿfiı ˈ›Î‹Î_ ’ıÁ‰Î
ÿÌ‘Î fiÏË. ‹ËÎflÎ…fiı ±Î ‰Î÷fiÌ ¬⁄fl ’ÕÌ ±ıÀ·ı ‹ËÎflÎ… Á˙fiı ‰œuÎ
±fiı ¿èÎ_ — “¬⁄flÿÎfl, Ωı ±ı‹ ⁄˘S›Î »˘ ÷˘. ±‹ı √v ¿›Î˝ ËÂı ÷ı ¿Î_¥
Ωı›Î ωfiÎ ¿›Î˝ ËÂı ?” ±ı‹ …ıfi΋Î_ √HÎfiÌ ÏfiT≤ÏkÎ ◊¥ √¥ ˢ› ±fiı
±¬_Õ ΩHÎ’HÎÎw’ ÿfl‰Î…ı flËı÷Πˢ›, ÷ı‹Î_ √HÎ ÿά· ◊¥ ¿ı fiÏË.””

±Î ÷˘ Ë…\ ’Îfi-Á˘’ÎflÌ ±ÎM›Î_ »ı

±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌfiı ËÁÌfiı ⁄˘S›Î — ““±Î …ı ÷‹˘fiı ‰Î÷ ¿flÌ »ı ÷ı
¿ı‰Ì »ı ? ÷˘ …ı‹ ±Î’HÎı CÎıfl ¿˘¥ ±ΩH›Î ±Î‰ı I›Îflı ≠◊‹ ÷˘ ±Î’HÎı
’Îfi-Á˘’ÎflÌ ±Î’̱ı. ’»Ì ωÂıÊ ±˘‚¬ÎHÎ ◊Λ ±fiı Á‹ÎÁ ◊Λ I›Îflı
fiÎV÷˘ ±Î’̱ı. ÷ı‹ ±Î ÷˘ Ë…\ ’Îfi-Á˘’ÎflÌ ±ÎM›Î_ »ı. ‰‚Ì, Ëı÷ ◊›_
»ı ÷˘ ¿Î·ı fiÎV÷˘ ±Î’ÌÂ_. ¤Ò¬ »ı ÷ı ÷˘ ¿˘Ï‚›ı ¿˘Ï‚›ı ‘Ìflı ‘Ìflı …Âı,
’HÎ ¿ı‰‚ ‰Î÷ ¿›ı˝ Ω› fiÏË. ÷ı‹ iÎÎfi ’HÎ ‘Ìflı ‘Ìflı ◊Âı. iÎÎfi ◊›Î
ωfiÎ ±_÷flfi_ ±_‘Îv_ À‚Âı fiÏË. ‹ıÓ ’HÎ V‰Î‹Ì ’ÎÁı ⁄Ë Ïÿ‰Á flËÌfiı
Áı‰Î ¿flÌ I›Îflı V‰Î‹Ì flÎ∞ ◊¥ √›Î. «Î·ÌÁ Ïÿ‰Á‹Î_ «_ÿfiÌ ¿flÌ ÿÌ‘Ì
I›Îflı V‰Î‹Ì ±ıÀ·Î ⁄‘Î flÎ∞ ◊¥ √›Î ¿ı ‰_Õ΋Î_ ·¥ …¥ ‹fiı ¿Ëı —
“÷ÎflÎ μ’fl ⁄Ë flÎ∞ ◊›˘ »\_, ÷ı ’«ÎÁ-ÁÎà ËΩfl wÏ’›Î ÿ¥ ÿ™.” I›Îflı
‹ıÓ ¿èÎ_ — “Ωı ¬flı¬flÎ flÎ∞ ◊›Î ˢ› ÷˘ ÷‹Îv_ iÎÎfi Ïÿ›˘, ±fiı ÷‹Îv_
CÎfl ⁄÷Ή˘ ¿ı ÷‹˘ @›Î_fiÎ ‰ÎÁÌ »˘.” ’»Ì ±ı ⁄‘_ … ÿı¬ÎÕu_. ’»Ì ‹ıÓ
±Îç›˝ ’΋Ìfiı ¿èÎ_ — “±Î‹ »ı I›Îflı √˘ÿÕÌ‹Î_ ¿ı‹ √flÌ flèÎÎ »˘ ?” I›Îflı
V‰Î‹Ì ¿Ëı — “⁄˘· ‹Î, ⁄˘· ‹Î.” ±ı‹ ’˘÷ÎfiÎ_ «ÏflhÎfiÌ CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ ÷ı
ÂÎ ‹ÎÀı ? ¿ı ‹˘ÀÎ’vÊ˘±ı ¤√‰Îfifiı ‰Â ¿fl‰Î ±Î‰Î ÿάÕÎ ¿›Î˝ »ı.
÷ı‹fiÌ …ı‹ ±Î’HÎı ’HÎ ‹_ÕÌ ’Õ‰_.””
476 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌfiı ¿èÎ_ — ““±Î ∞‰fiı …L‹-‹flHÎfi_ ÿflÿ «˘ÓÀu_ »ı.
‹ÎÀı ÿflÿ ‹Àı ±ı‰_ ¿Ì÷˝fi ⁄˘·˘.””
’»Ì ’vÊ˘k΋ÿÎÁ ’ÎÁı “ÿflÿ Ï‹ÀΛΠ‹ıflÎ Ïÿ·¿Î...” ±fiı “ÁÿÔ˚√v
⁄ÎHÎ CÎΛ· ¿›* ∞‰ı …ıfiı ‰ÎB›Î_ flı...” ±ı ⁄ı ¿Ì÷˝fi˘ ⁄˘·Î‰Ìfiı CÎHÎÌ
‰Î÷ ¿flÌ.
’»Ì ±ı¿ ËÏfl¤@÷ ¿ıflÌ ·ÎT›Î Ë÷Î. ÷ıfiÌ ±ı¿ «Ìfl …‹Ìfiı ⁄Ì∞
≠ÁÎÿÌfiÌ Á‰ı˝fiı ‰ËıÓ«Ì ÿÌ‘Ì. fiÎ√fl ÁÿÎÂ_¿fl¤Î¥fiÌ ±Î√‚ V‰Î‹ÌfiÌ
¿ıÀ·Ì¿ ‰Î÷ ¿flÌ. ’˘÷ı …ı …ı ÁΑfi ¿flı·Î_ ±fiı V‰Î‹Ì±ı …ı …ı ‰Î÷˘ ¿flı·Ì
÷ı ⁄‘Ì Ï‰V÷Îfl’Ò‰˝¿ ¿ËÌ. I›Îflı ÁÿÎÂ_¿fl¤Î¥ ¿Ëı — ““≠Î√∞¤Î¥ !
÷‹ı ÷˘ V‰Î‹ÌfiÎ «Îflı ±Î_«‚ ‘ÎT›Î »˘. ±ı¿ Õ⁄¿˘› ⁄ÌΩ ‹ÎÀı flËı‰Î
ÿÌ‘˘ fi◊Ì.””

¤„@÷ ±ı ∞‰w’ »ı
⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı hÎHÎ ‰Î√ı ¤√÷∞ ‹ËÎflÎ… ∂ÃuÎ ±fiı ◊˘ÕÌ ‰Îflı
K›Îfi ¿flÌfiı ‰Î÷˘ ¿fl‰Î ·ÎB›Î. ±ıÀ·Î‹Î_ ¿˘ÃÎflÌ ∞¤Î¥ ÷◊Î V‰Î‹Ì
Ω√Î ¤@÷ ±ÎT›Î. ’»Ì V‰Î‹Ì Ω√Î ¤@÷ ’ÎÁı V‰Î‹ÌfiÎ ‰¬÷fiÌ
¿ıÀ·Ì¿ ‰Î÷˘ ¿flÎ‰Ì ±fiı fiÎflΛHΤΥ ’ÎÁı ’˘÷ı …ı …ı Á_≠ÿΛ‹Î_ √›Î
Ë÷Î ÷ıfiÎ ±fi¤‰fiÌ ‰Î÷ ¿flΉÌ. ±ı ≠‹ÎHÎı ÿ‹fiı flω‰ÎflfiÎ Á‰Îflı
‰Î÷˘ ¿flÎT›Î ’»Ì ’˘÷ı fiÎËÌfiı ’ÒΩ ¿fl‰Î ⁄ıÃÎ.
±ıÀ·Î‹Î_ ±ı¿ ¿ÎÃÌ ËÏfl¤@÷ ±Î‰Ìfiı ⁄ıÃÎ. ÷ı‹fiÌ ±Î√‚ ‰Î÷
¿flÌ — ““±Î ÿıËı ¿flÌfiı ¤√‰Îfi ¤∞±ı ÷˘ ±ZÎfl‘΋fi_ ¿˘ÏÀ ¿˘ÏÀ ÁÒ›˝
Áfl¬_ ÷ı… ÿı¬Î› ±ı‹ »ı. ’HÎ ∞‰ ±ı‰˘ ±‰‚˘ »ı ¿ı VhÎÌ, »˘¿flÎ_‹Î_
±ÎÁ@÷ ◊¥ flËı, ’HÎ ±Î‰Î ÁΑfiÌ ±˘‚¬ÎHÎ ¿flÌfiı ÷ı‹Î_ ±ÎÁ@÷ ◊Λ
fiÏË. Ωı ±ÎÁ@÷ ◊Λ ÷˘ ±ı ∞‰fi_ ¿Î‹ ◊¥ Ω›.””
±ı ÁÎ_¤‚Ì ±ı ¿ÎÃÌ ËÏfl¤@÷ ⁄˘S›Î — ““÷‹ı ÷˘ V‰Î‹ÌfiÌ CÎHÎÌ …
Áı‰Î ¿flÌ »ı.””
±ıÀ·ı ¤√÷∞ ËÁÌfiı ¿Ëı — ““’◊fl˘ ’ÎHÎÌ‹Î_ flËı ÷˘› Â_ ±fiı
⁄ËÎfl flËı ÷˘› Â_ ?””
I›Îflı ÷ı ¿ÎÃÌ ËÏfl¤@÷ ¿Ëı — ““±ı‰_ ±‹ÎflÎ◊Ì ¿ı‹ ¿Ëı‰Î› ?
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 477

±‹ı ÷˘ fi…flı Ωı¥±ı »Ì±ı ¿ı ÷‹ı ÷˘ V‰Î‹Ì ◊¿Ì V‰Î‹Ì V‰w’ ◊›Î
»˘. ’HÎ ‹˘ÀÎ’vÊfiÌ flÌ÷ ±ı‰Ì »ı ¿ı ’˘÷Îfiı ωÊı ‹˘À’fi˘ ¿˘¥ ¤Î‰
⁄÷Ήı … fiÏË.””
I›Îflı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““‹˘ÀÎ’vÊfiÎ √HÎ ·ı‰Îfi˘ …ı V‰¤Î‰ »ı ±ı
… ¤„@÷ »ı ±fiı ±ı ¤„@÷ ±ı ∞‰w’ »ı. …ı‹ ±Î ÿıË‹Î_ ≥„Lƒ›˘,
±_÷—¿flHÎ ±fiı ÷ıfiÎ ÿı‰÷Î Á‰ı˝ ˢ›, ’HÎ «ˆ÷L› …ı ∞‰ ÷ı fi ˢ› ÷˘ ÂÎ
¿Î‹fi_ ? ÷ı‹ ‰ˆflÎB›, iÎÎfi, ‘‹˝ Á‰ı˝ ˢ› ’HÎ ¤„@÷w’Ì «ˆ÷L›-∞‰ fi
ˢ› I›Î_ Á‘Ì ±ı Á‰ı˝ fi¿Î‹_ »ı. ‹ÎÀı ¤„@÷ ±ı ∞‰ »ı, ‰ˆflÎB› ±ı ’√
»ı, ‘‹˝ ±ı xÿ› »ı ±fiı iÎÎfi ±ı ±Î_¬ »ı. ∞¤ı ¿flÌfiı ¤…fi ¿flı ±fiı
±‘‹˝ Á√˝fiı xÿ›‹Î_ ’ıÁ‰Î fi ÿı ÷˘ “’˝rÊÔ÷Í× ¬˝‚ãŸÊà◊Ê” ±ı‰˘ ⁄˛õw’
◊¥ Ω›. ’»Ì ±ı ’vÊ˘k΋ fiÎflΛHÎfiÌ ¤„@÷fi˘ ±Ï‘¿ÎflÌ ◊Λ »ı.””

ÁΑ ωfiÎ xÿ›√˛_Ï◊ √‚ı fiÏË

±ı‹ ¿ËÌfiı ¤√÷∞±ı ‰Î÷ ¿flÌ — ““±Î ∞‰fiı ⁄˛õw’ ◊‰Î‹Î_
…ıÀ·˘ ÿıË ±_÷flΛ ¿flı »ı ±ıÀ·_ ⁄Ì…\_ ¿˘¥ ±_÷flΛ ¿fl÷_ fi◊Ì. ±ı ÿıË‹Î_
’HÎ ‹˘À΋Î_ ‹˘À˘ ÂhÎ ÷ı ‹Îfi »ı. ¿˘¥ ‹Îfifi_ ¬_Õfi ¿flı ±fiı ±_÷—¿flHÎ
÷ı‰_ fiı ÷ı‰_ flËı‰_ ±ı ¿ÃHÎ »ı.””
±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌfiı ’»Ì ¤√÷∞ ¿Ëı — ““‹fiW› ¿fl÷Î_ ÷˘ ≠ÎHÎÌfiı
ωÊı ‰‘Îflı ¬’ ˢ› »ı. …ı‹ ¿>÷v_ ˢ› ÷ıfiı …Q›Î ’»Ì ⁄À¿<_ fl˘À·˘
fiά̱ı ÷˘ ÷ı ’Ò_»ÕÌ Ë·Î‰÷_ ’ÎÁı ±Î‰ı ±fiı ’λ\_ “ËÕı” ¿Ë̱ı ±ıÀ·ı
…÷_ flËı. ÷˘ ’HÎ ÷ı ⁄À¿<_ fl˘À·ÎfiÌ ±ÎÂαı CÎflfiÌ ‰Î_Áı flÎ÷-Ïÿ ±Î_ÀÎ
ÿÌ‘Î ¿flı »ı fiı ÷ıfi_ CÎfl ÁΫ‰ı »ı ±fiı √‹ı I›Î_ Œflı ’HÎ CÎfl ±Î√‚
±Î‰Ìfiı … ⁄ıÁı »ı. ÷ı‹ ¿>÷flÎ …ı‰˘ V‰¤Î‰ ˢ› ÷˘ ’HÎ ÃÌ¿ ! ’HÎ ±Î
÷˘ …flο ‹Îfi¬_Õfi ◊Λ ¿ı ÃÎ flËı ÷ı‹ …HÎÎ÷_ fi◊Ì. ⁄Î¿Ì fl˘À·˘ ÷˘
ÁIÁ_√‹Î_ »ı ±ı‹ …wfl ΩHÎΩı. ÁIÁ_√‹Î_ ±fiı ÁΑ‹Î_ …ı‰˘ ‹Î· »ı ÷ı‰˘
⁄Ì…ı fi◊Ì; ’HÎ Á‹Ω› ÷˘. ±ı ÏÁ‰Î› ¤√‰Îfifi˘ Á_⁄_‘ ◊›˘ ˢ› ±fiı
¿Î‹¤Î‰ı, VfiıˤΉı, ¤›¤Î‰ı ¤√‰Îfifiı ¤…÷˘ ˢ›, ÷˘ ¤√‰Îfi ·¥
÷˘ Ω›, ’HÎ …ı xÿ›√˛_Ï◊ √΂‰Ì ÷ı ÁΑ ωfiÎ √‚ı fiÏË. ’Ò÷fiÎfi_ ‹Î÷Î
…ı‰_ ¿S›ÎHÎ ·A›_ »ı, ’HÎ √˛_Ï◊±˘ fi ±˘√‚Ì. ‹ÎÀı ‹˘ÀÎ’vÊfiı ÁıT›Î
478 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

ωfiÎ √˛_Ï◊±˘ √‚ı144 ÷ı‹ …HÎÎ÷_ fi◊Ì.””

±ı‹ ‰Î÷ ¿flÌfiı ’»Ì ÿÎÿάΫflfiÌ ‰Î÷ ¿flÌ ¿ı ““lÌ∞‹ËÎflÎ…ı
±ÎÀ·˘ ¤ÌÕ˘ ±ÎM›˘, √flÎÁ ⁄Ëıfi˘fiı ±’Î‰Ì ÿÌ‘˘, «Î¿fl ÷flÌ¿ı flËı‰Î
¿⁄Ò· ¿›*, »÷Î_ ÿÎÿÎfi˘ ¤Î‰ Œ›˘˝ fiÏË. I›Îflı ±Î¬Î ÁIÁ_√‹Î_ “ÿÎÿ˘,
ÿÎÿ˘” ±ı‹ ◊¥ flèÎ_ »ı. ±ı‰_ ÷˘ F›Îflı ÿıËfi˘, ‹fifi˘ ±fiı ‘fifi˘ ¤ÌÕ˘
¬‹ı I›Îflı … ◊‰Î›.”” ±ı‹ CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ.
’»Ì ∂ÃÌfiı Ãο˘fl∞fiÎ_ ÿ½fiı ’‘Λν ±fiı I›Î_ ÿ½fi ¿flÌfiı ÁΑfiÌ
Ω›√΋Î_ ÿ½fi ¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_ V‰Î‹ÌlÌ Ω√Î ¤@÷fiı ±ÎÁfiı ’‘Λν. ±ı
‰¬÷ı Ω√Î V‰Î‹Ì ’ÎÁı flHλ˘Õ ¤√÷ ÷◊Î ’Ò_Ω∞ ⁄Î’, ¿Îfi∞¤Î¥,
¿ÚWHÎ∞¤Î¥, ‹˘flÎfl∞¤Î¥ ‰√ıflı ËÏfl¤@÷˘ ⁄ıÃÎ Ë÷Î. ¤√÷∞ ÁÎ◊ı
ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ… lÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ÷◊Î √…flÎ÷fiÎ ËÏfl¤@÷˘ Ë÷Î.
±Î‹, Ω√Î V‰Î‹Ìfiı ±ÎÁfiı Á¤Î Ï«yÎfl ¤flÎ¥ √¥. ±ıÀ·ı
¤√÷∞±ı ‰Î÷ ¿flÌ —

±Î ÁIÁ_√‹Î_ ±Î‰Ì ¬˘À À΂‰Ì

““’fl‹ırfl ±˘‚¬‰Î ±ı ∞‰fiı ‹˘ÀÌ CÎÎ_ÀÌ »ı ±fiı ⁄Ì∞ CÎÎ_ÀÌ ÁΑ
±˘‚¬‰Î ÷ı »ı. Ωı ÁΑ ±˘‚¬ı ÷˘ Á‰ı˝ ÁΑfi ◊¥ flèÎÎ_.””
±ı μ’fl ¿Ì÷˝fi ⁄˘·ÎT›_ ¿ı -
fiıHÎÎ_ ¤flÌfiı TËηΠ÷‹˘ fiÌfl¬˘ »˘ …ıfiı,
÷ıfiı ÁΑfi ¿fl‰_ flËı÷_ fi◊Ì ¿o¥ fiıHÎfiı Ωı¥.
±ı ¿Ì÷˝fi ⁄˘·Î‰Ìfiı ‰Î÷ ¿flÌ — ““V‰‘‹˝, iÎÎfi, ‰ˆflÎB› ±fiı ¤„@÷
±ı ±ı¿Î_Ï÷¿fiÎ_ ·ZÎHÎ »ı. ‰ˆflÎB› fi ˢ› ÷˘ ’Î_√‚˘ ΩHΉ˘, iÎÎfi fi ˢ›
÷˘ ±Î_‘‚˘, ¤„@÷ fi ˢ› ÷˘ ‹Ò_√˘ ±fiı ‘‹˝ fi ˢ› ÷˘ ⁄Ëıfl˘ ΩHΉ˘.
‹ÎÀı ±ı «Îfl‹Î_◊Ì ±ı¿‹Î_ ’HÎ Ωı ¬Î‹Ì ˢ› ÷˘ ¬˘À‰Î‚˘ ¿Ëı‰Î›. ‹ÎÀı
±Î’HÎı Ωı ±ı¿ ±_√ı ¬˘À ËÂı ÷˘ …wfl ¿˘¥ ±Î_√‚Ì «Ÿ‘Âı. ±ı‰_ fi ◊Λ
±ıÀ·Î ‹ÎÀı ±Î‰˘ ⁄˛õw’ …ı ÁIÁ_√ ‹Y›˘ »ı, ÷ı‹Î_ ±Î‰Ìfiı ¬˘À À΂‰Ì.
±ËŸ Ωı ¬˘À flËÌ …Âı ÷˘ ⁄Ì…ı ¬˘À À΂‰Îfi_ Ãı¿Îb_ fiÏË …Õı.””
144. Á÷lÃ NUŒÿª˝¢ÁÕ— Á¿UlãÃ ‚fl¸‚¢‡ÊÿÊ—–
ˇÊËÿãÃ øÊSÿ ∑§◊ʸÁáÊ ÃÁS◊ãŒÎc≈U ¬⁄UÊfl⁄U H ó ‹_Õ¿˘’ÏfiÊÿ — 2/2/8
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 479

⁄˛õωzÎfi˘ ±ı¿Õ˘ ±ıÀ·ı ‹fi ∞÷‰_

““I›Î√Ìfiı ÷˘ ±ËŸ Ïfifl_÷fl ≠Á_√ »ı, ÷ı◊Ì Ωı Ïø›Î‹Î_ ⁄_‘ÎÂı ÷˘
Ωÿ‰ …ı‰Î ±¤ÎÏ√›Î … √HÎÎÂı. V‰Î‹Ì ¿Ëı÷Î ¿ı “B≤ËV◊ ¤√‰Îfi
flά‰Î‹Î_ ¬ÎÀuÎ »ı ±fiı I›Î√Ì ÏfiT≤Ïk΋Î_ ¬ÎÀuÎ »ı.” ’HÎ ±ı¿·Ì
ÏfiT≤Ïk΋Î_ ÷˘ ‹fi ∂·À<_ ¤‹Ì Ω› »ı. ‹ÎÀı ÷‹Îflı ÷˘ ±ËŸ ±Î ÁÎZÎÎ÷˚
V‰Î‹Ì Ω√Î ¤@÷fi˘ Ωı√ »ı. ÷ı◊Ì Ωı ≠Á_√ flά¢ ÷˘ ¿Î‹ ¿ÎœÌ
fiάÂı.”” ±ı‹ ¿ËÌfiı Á_÷-‹ÏË‹ÎfiÎ_ ¿Ì÷˝fi˘ ⁄˘·ÎT›Î_ ÷◊Î “‹˘flÌ ÷fl÷fl
±_Ï√›Î_ ÷fl¿ı...” 145 ±ı ≠ı‹fiÎ ±_√fi_ ¿Ì÷˝fi ⁄˘·ÎT›_.
‰‚Ì, ‹fi ∞÷‰Î ωÊı ¿ıÀ·Ì¿ ‰Î÷ ¿flÌfiı ÁÎ. 1·_ ‰«fiÎQ≤÷
fiÎflΛHΤΥ ’ÎÁı ‰_«ÎT›_ ±fiı ⁄˘S›Î — ““±Î ‰«fiÎQ≤÷ ÷˘ ⁄˛õωzÎfi˘
±ı¿Õ˘ »ı. …ıfiı ⁄˛õωzÎ ÏÁ© ¿fl‰Ì ˢ› ÷ıHÎı ±Î ‰«fiÎQ≤÷ Â̬‰_
’ÕÂı.”” ’»Ì ’˘÷ı ‹Î‚Î ¿ı‹ Œıfl‰ı »ı, ÷ı ÿflı¿ ±_√fiÎ_ fi΋ ÷◊Î ÿflı¿
±_√ ‘ÎflÌfiı ¿ıÀ·Ì ‹Î‚Î Œıfl‰ı »ı ‰√ıflı Á‰˝ ω√÷‰Îfl ‰Î÷˘ ¿flÌ, Á‰ı˝fiı
±ı‹ ¿èÎ_ — ““±Î‹, Ωı ±ı¿ ±ı¿ ±_√ ‘ÎflÌfiı ‹Î‚Î Œıfl‰Â˘, ÷˘ ‹fi ‰Â
◊¥ …Âı.””
±ı ’»Ì ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı ’ıÀ·Îÿ‹Î_, …‹ÎÿÎflfiı ¿<flÎfi‹Î_ …ı
«Îfl ≠¿ÎflfiÎ ‹˘ÀÎ’vÊ ¿èÎÎ »ı, ÷ıfiÌ ‰Î÷ ¿flÌ Ë÷Ì ÷ı ¿Ëı‰flΉÌ. ÷ı◊Ì
ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…ı ωV÷Îfl◊Ì ÷ı ‰Î÷ ¿flÌ. ’»Ì flÎ…¿˘À‰Î‚Î fl΋∞ ¤|
’ÎÁı ±ı¿ ¤ˆfl‰Ì flÎ√fi_ ¿Ì÷˝fi ⁄˘·ÎT›_ ÷◊Î “‹˘flÌ ÷¿ÁÌfl ¿Ïfl›˘ ‹ÎŒ...”
±ı ⁄ı ¿Ì÷˝fi˘ ⁄˘·Î‰Ì “lÌ’Ï÷‹˚” ¿flÌfiı ∂ÃuÎ ±fiı μ÷Îflı ±Î‰Ì ¤˘…fi
¿flÌ, ◊˘ÕÌ ‰Îfl ±Îfl΋ ¿fl‰Î ‹ÎÀı ’˘œÌ √›Î.
hÎHÎ ‰Î√ı ¤√÷∞ ΩB›Î ±fiı ‹˘Ó ‘˘¥ ’ÎHÎÌ ’Ìfiı œ˘Ï·›Î‹Î_ ⁄ıÃÎ.
’»Ì {‰ıfl̷η¤Î¥ ÁÎ◊ı ¿ıÀ·Ì¿ ±_√÷ ±Ëo-‹‹I‰’HÎÎfiÌ ÷◊Î VhÎÌ-
‘fi‹Î_◊Ì flÎ√ ÷˘Õ‰ÎfiÌ ‰Î÷ ¿flÌ ±fiı ’»Ì Ãο˘fl∞fiÎ_ ÿ½fiı √›Î.
flÎhÎı 11 ‰Î√ı ¤√÷∞±ı √˘ÓÕ‚fiÎ ¿Ï՛Π’vÊ˘k΋fiı Ω√Î
V‰Î‹Ìfiı ⁄˘·Î‰Ì ·Î‰‰Î ¿èÎ_. ±ıÀ·ı ÷ı ⁄˘·Î‰‰Î √›Î. ÷ı ÷fl÷ ’λÎ
±ÎT›Î ±fiı ¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ìfiı ÿÎœ ÿ¬ı »ı ±ıÀ·ı Ë‹HÎÎ_ fiÏË ±Î‰ı.””
145. …\±˘ ’ÏflÏÂWÀ — 5, M≤. 577.
480 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

’»Ì ’vÊ˘k΋fiı «Îfl ‰¬÷ ÷ıՉΠ‹˘¿S›˘ ±fiı »ı‰Àı ¿Ëı‰flÎT›_ —

““ÿÎœ ÿ¬÷Ì Ë˘› ÷˘ ±Î‰Ìfiı ’λΠ…Ωı, ’HÎ ±Î‰Ì Ω±˘.””
±ıÀ·ı V‰Î‹ÌlÌ Ω√Î ¤@÷ ’‘Λν. ¤√÷∞±ı ’˘÷ı fiÌ«ı ⁄ıÁÌfiı,
‰ˆz ‹fiÁ¬·Î· ’ÎÁı ‹˘œÎ‹Î_ flά‰Îfi_ ±˙Ê‘ Ω√Î V‰Î‹Ìfiı ±’ÎT›_.
’»Ì ¤√÷∞±ı ±fiı Ω√Î V‰Î‹Ì±ı ’flV’fl V‰Î‹ÌfiÎ ‰¬÷fiÌ ¿ıÀ·Ì¿
‰Î÷˘ ¿flÌ. ’»Ì ¤√÷∞±ı Ω√Î V‰Î‹Ìfiı ÷ı‹fiÎ T≤kÎÎ_÷fiÌ ‰Î÷ ¿Ëı‰Î ¿èÎ_.
±ıÀ·ı Ω√Î V‰Î‹Ì±ı ‰Î÷ ¿flÌ ¿ı ó
““V‰Î‹ÌfiÌ ÁÎÕÎ «˙ÿ ‰Ê˝ Á‘Ì Áı‰Î ±fiı Á‹Î√‹ ¿›˘˝ ±fiı ±fiı¿
‰Î÷ı V‰Î‹ÌfiÌ ‹fl∞ ÁΫ‰Ì flÎ∞ ¿›Î˝. ÷ı‹Î_ V‰Î‹Ì±ı CÎHÎÌ ‰¬÷ ‹tÎfiÌ
±fiı …ı flÌ÷ı ¬˘À À‚ı ±fiı ≠I›ZÎ V‰w’‹Î_ Á‰˝ ≠¿Îflı ΩıÕÎ¥ …‰Î› ÷ı‰Ì
CÎHÎÎ ≠Á_√ı ‰Î÷˘ ¿flÌ Ë÷Ì.””

K›Îfi »˘ÕÌfiı ÁÎ_A› Â̬˘

““±ı¿ Ïÿ‰Á Ë_ K›Îfi ¿fl‰Î ⁄ıÃ˘ ÷ı ¨Õ˘ ∂÷flÌ √›˘ ±fiı flÎ÷fiÎ
±Ï√›Îfl ‰Î√Ì √›Î. ±ı‹ ÁÎ÷ ¿·Î¿ K›Îfi‹Î_ ◊¥ √›Î. ’»Ì F›Îflı
F›Îflı K›Îfi‹Î_ ⁄ıÁ_ I›Îflı ±ı‹ ¨ÕÎ ∂÷flÌ …‰Î›, ÷ı◊Ì ‹ÎfiÁÌ ’ÒΩfi_
Á¬ fi ±Î‰ı. ’»Ì ±ı¿ ÁΑ ’ÎÁı V‰Î‹Ìfiı ’»ÎT›_ ¿ı ±Î‹ ◊Λ »ı ÷ı Â_
¿v_ ? I›Îflı V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — “¿˘HÎı K›Îfi ¿fl‰ÎfiÌ ±ÎiÎÎ ±Î’Ì »ı ? ‹ÎÀı
ˉı K›Îfi »˘ÕÌfiı ÁÎ_A› Â̬˘ ±fiı ’J◊fl CÎÕ‰ÎfiÌ Ïø›Î ¿fl÷Î_ Â̬˘.
±ı‹ ⁄ËÎfl T≤ÏkÎ ¿fl¢ I›Îflı Á¬ ◊ÎÂı.” ±Î ‰Î÷fi˘ ‹t˘ ±ı »ı ¿ı
±_÷T≤˝ÏkÎ ¿ı K›Îfi‹Î_ …ı‰_ Á¬ »ı ÷ı‰_ ⁄Ì…ı fi◊Ì; ’fl_÷ F›Îflı ≠I›ZÎ ‹ÒÏ÷˝
ωflÎ…‹Îfi ˢ› I›Îflı ±ı‰Î ±Î√˛Ë »˘ÕÌ, ±ı‹fiÌ ‹fl∞ Ωı¥, …ı Áı‰Î
¿fl‰Îw’ ⁄ËÎflT≤ÏkÎ »ı, ±ı … ±_÷º˝„WÀ »ı ±fiı ±ı … K›Îfi »ı. ‹ÎÀı F›Îflı
≠I›ZÎ ⁄˛õV‰w’ Á_÷fi˘ Á‹Î√‹ ±¬_Õ ◊Âı ±fiı ‹fifi ¶ÎflÎ ÷ı ⁄˛õfi˘
Á_√ ¿flÂ_, I›Îflı ±_÷—¿flHÎ Â© ◊Âı ±fiı ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝ xÿ›‹Î_ ≠√À
◊Âı. …ı‹ ‹Î÷ÎfiÎ √¤˝‹Î_ ⁄΂¿fiÎ F›Îflı ±‰›‰ ⁄_‘Λ »ı I›Îflı
«ˆ÷L›fi˘ ‹Î_ËÌ ≠‰ı ◊Λ »ı, ÷ı‹ F›Îflı ≠I›ZÎ ⁄˛õfiÎ Á_⁄_‘◊Ì ⁄˛õ÷fi_
⁄_‘ÎÂı, I›Îflı ¤√‰Îfi ‹Î_ËÌ ≠√À ◊Âı. ±Î ‰Î÷fi˘ ‹‹˝ Ωı ›◊Î◊˝ ΩH›˘
ˢ› ÷˘ ¤√‰Îfifi_ ≠I›ZÎ V‰w’ ω«flHÎ ¿fl÷_ ˢ› I›Îflı ÷ıfiı ‹Ò¿Ìfiı,
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 481

⁄Ì∞ …ı …ı Ïø›Î ¿fḻı, ’»Ì ÷ı K›Îfi ˢ› ¿ı √‹ı ÷ı ˢ›, ’HÎ ÷ı

fiˆW¿Q›˝w’ ÷˘ ◊÷Ì … fi◊Ì. ’fl_÷ ¤√‰ÎfifiÌ ±ÎiÎαı ¿flÌfiı …ı …ı Ïø›Î
¿fḻı ÷ı fiˆW@Q›˝w’ ◊Λ »ı ±fiı ÷ı‹Î_ ‹ÒÏ÷˝ ¤ı‚Ì Ω› »ı. V‰Î‹Ì±ı
¤√÷∞fiı ‹_ÏÿflfiÌ Á‰˝ Ïø›Î‹Î_ ΩıÕÌfiı ‹ÒÏ÷˝ ±Î’Ì ÿÌ‘Ì »ı, ÷ı◊Ì V‰Î‹Ìfiı
Áı‰Ìfiı V‰Î‹Ìw’ ⁄fiÌ √›Î »ı.””

¤…fi ¿fl÷Î_ Ïø›Î ¿fl‰Ì

““V‰Î‹Ìfiı ÷˘ ÿflı¿ Ïø›Î ¿flÎ‰Ì ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝ … ±Î’Ì ÿı‰Ì ±fiı
±¬_Õ ¤…fi ¿flΉ‰_ ÷ı‰˘ ±Î√˛Ë Ë÷˘ ±fiı …ı ±¬_Õ ¤…fi ¿fl÷Πˢ›
÷ıfiı Ωı¥ V‰Î‹Ì ⁄Ë … flÎ∞ ◊÷Î.
““±ı¿ Ïÿ‰Á ‘‹˝Â΂ÎfiÎ «˘¿‹Î_ ’J◊flfiÎ_ ⁄ı·Î_ Ë_ CÎÕ÷˘ Ë÷˘, I›Î_
V‰Î‹Ì ’‘Λν. ±ıÀ·ı ±ı¿ ⁄ı·_ Áfl¬_ ¿flÌ, ÷ı μ’fl ·Ò√Õ<_ ’Î◊flÌ ÿÌ‘_ ±fiı
V‰Î‹Ìfiı ⁄ıÁΛν. ◊˘ÕÌ ‰Îflı ‹fiı Ïø›Î ¿fl÷˘ Ωı¥ V‰Î‹Ì±ı ’Ò»u_ — “¤…fi
¿fl˘ »˘ ¿ı Ïø›Î ¿fl˘ »˘ ?” I›Îflı ‹ıÓ ËÎ◊ ΩıÕÌfiı ¿èÎ_ — “V‰Î‹Ì ! ¤…fi
fi◊Ì ◊÷_.” I›Îflı V‰Î‹Ì ¿Ëı — “±ı ÷˘ ÃÌ¿ fiÏË. ÁÎÃ-ÏÁkÎıfl ’J◊fl CÎÕ÷Î
ˢ ÷˘ «Î·ÌÁ-’«ÎÁ CÎÕ˘, ’HÎ ±¬_Õ ¤…fi ¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_ Ïø›Î ¿fl‰Ì.”
±ı‹ ¿ËÌfiı V‰Î‹Ì±ı ‰Î÷ ¿flÌ ¿ı “¤…fi ¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_ Ïø›Î ¿fḻı ÷˘ ‹˘ÀÎ
ÁΑ flÎ∞ ◊Λ ±fiı …ıfiÌ μ’fl ‹˘ÀÎ ÁΑ flÎ∞ ◊Λ ÷ıfi˘ ∞‰ ÁϬ›˘
◊¥ Ω› fiı …ıfi_ ±_÷fl ‘√÷_ ˢ› ÷ıfiı ÿı¬Ìfiı Â_ flÎ∞ ◊Λ ?” I›Îflı ≠◊‹
K›Îfi ¿fl÷Î_ T≤ÏkÎ ¨ÕÌ ∂÷flÌ …÷Ì ±fiı „V◊fl ◊¥ …‰Î÷_, ÷ı‹Î_◊Ì ⁄ËÎfl
¿ÎœÌfiı Ïø›Î ¿fl‰ÎfiÌ V‰Î‹Ì±ı ±ÎiÎÎ ¿flÌ; ÷ıfi_ flËV› Á‹Ω›_. F›Îflı
K›Îfi ¿fḻı I›Îflı Â© Ák‰√HÎ ‰÷˝÷˘ ˢ›, ±ıÀ·ı T≤Ïkα˘ ωfl΋ ’΋Ì
Ω›. ’HÎ K›Îfi‹Î_◊Ì ⁄ËÎfl ±Î‰÷Î_ flΩı√HÎ, ÷‹˘√HÎfiÎ ‰ı√ - CÎÕÌ CÎÕÌ
’‚ ’‚‹Î_ …ı ÁÒZ‹ CÎÎÀ ◊Λ »ı ±fiı …ı ¿˘¥fiΛ ±˘‚A›Î‹Î_ ±Î‰ı
fiÏË146 - ÷ı ‰ı√ F›Îflı ±¬_Õ ¤…fifi˘ ±Î√˛Ë flά̱ı I›Îflı …HÎΛ. ÷ı
CÎÎÀfi_, fl…-÷‹fiÎ ‰ı√fi_ ⁄‚ …HÎΉ‰Î ‹ÎÀı … V‰Î‹Ì±ı K›Îfi ¿fl‰ÎfiÌ fiÎ
¿ËÌ. ¿ÎflHÎ ¿ı, F›Îflı K›Îfi‹Î_ ⁄ıÁ̱ı ±fiı ‹ÒÏ÷˝ ÿı¬Î› I›Îflı ±ı‹ ‹fiΛ
¿ı ‹fiı ‹ÒÏ÷˝ ÏÁ© »ı, ’HÎ K›Îfi‹Î_◊Ì ⁄ËÎfl ±Î‰Ì±ı ±ıÀ·ı √HÎfiÎ ÁÒZ‹
146. √.≠. 30.
482 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

‰ı√ - …ı ¬flı¬fl ÀY›Î … fi◊Ì Ë˘÷Î ÷ı ∂’Õı; ’HÎ ¿Y›Î‹Î_ ±Î‰ı fiÏË,
±ıÀ·ı √ÎŒ· flËÌ …‰Î› ±fiı ¬˘À ‹˘ÀÌ flËı. ±Î‹, V‰Î‹Ì±ı ÿ›Î ¿flÌ
√HÎfiÎ ‰ı√ ±˘‚¬Î‰Ìfiı À΂‰Î ‹ÎÀı … Ïø›Î‹Î_ ΩıÕu˘ ±fiı ±¬_Õ
¤…fifi˘ ±Î√˛Ë flά‰Î ¿èÎ_; …ı◊Ì √HÎfiÎ ‰ı√ ‘Ìflı ‘Ìflı À‚Ì Ω›. ±ı‹
F›Îflı √HÎfiÎ ‰ı√ À‚ı ±fiı Ïfi√˝HÎ ◊¥±ı I›Îflı … ‹ÒÏ÷˝w’ ◊‰Î›. ’HÎ
√HÎfiÎ ‰ı√fiı ±˘‚A›Î ÏÁ‰Î› K›Îfi‹Î_ ‹ÒÏ÷˝ ÏÁ© ¿flÌ Ë˘› ÷˘ ’HÎ F›Îflı
‰ı√ ±Î‰ı I›Îflı ‹ÒÏ÷˝ ¬ÁÌ Ω›.””
±ı‹ ¿ËÌfiı V‰Î‹Ì Ω√Î ¤@÷ı ‰Î÷ ¿flÌ — ““±Ë˘ ! ÁΑ ◊‰_ ±fiı
ÁΑ÷Î Â̬‰Ì ±ı …ı‰Ì ÷˘ ¿˘¥ ‰Î÷ … fi◊Ì. ±ı‰Ì ÁΑ÷Î …ı‹Î_ ±Î‰Ì
ˢ›, ÷ıfiı ±fiı ’vÊ˘k΋ ¤√‰Îfifiı ¿Î_¥ »ıÀ<_ flËı÷_ fi◊Ì ±fiı ±ı‰Î ÁΑ
◊¿Ì ¿˘¥ ⁄Ì∞ ‹˘ÀÌ ’ÿ‰Ì ’HÎ fi◊Ì. ±ı¿ ‰¬÷ V‰Î‹Ì±ı √˘’΂Îfi_ÿ
V‰Î‹Ìfiı ¿èÎ_ — “±Î ÁÎà ÁΑfi_ ‹_Õ‚ ·¥ ‰Õ˘ÿflÎ Ω±˘ »˘ ÷˘ ’Î_« ÁΑ
±‹fiı ±Î’˘.” I›Îflı √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ¿Ëı — “hÎHÎ ÁΑ ÿ¥Â.” ’»Ì
«Î·÷Ì ‰¬÷ı √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±ÎT›Î ±ıÀ·ı V‰Î‹Ì±ı ÁΑ ‹ÎB›Î.
√˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ’Ò»u_ — “Ï¿›Î hÎHÎ ÁΑ ±Î’_ ?” I›Îflı V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ —
“⁄η‹¿<LÿÎfi_ÿ V‰Î‹Ì, ω…›ÎI‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±fiı Á‰˝Ïfi‰ÎÁÎfi_ÿ V‰Î‹Ì.”
I›Îflı √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — “±ı hÎHÎ … ‹ÎflÎ »ı ±fiı ±fiT≤ÏkÎ ’΂ı
±ı‰Î »ı. ⁄ÌΩı ÷˘ ¤ı¬‘ÎflÌ »ı.” ‹ÎÀı ÁΑ÷Î ±Î‰‰Ì CÎHÎÌ … ÿ·˝¤ »ı. ±ı
÷˘ …ıHÎı ±ı‰Î ÁΑ ÁıT›Î ˢ› ÷ı‹Î_ … ÁΑ÷Î ±Î‰ı »ı. V‰Î‹Ì±ı ’HÎ
‰Î÷‹Î_ ¿èÎ_ — “¤√‰Îfi ‹Y›Î ’HÎ ±Î ÁΑ Ωı fi ‹Y›Î ˢ÷ ÷˘ CÎHÎÌ ¬˘À
flËÌ Ω÷.” ±ı flËV› »ı. ÷ıfi˘ ÁÎZÎÎ÷˚ ±fi¤‰ V‰Î‹Ì±ı ‹fiı ¿flÎT›˘.””

‹ËÎflÎ…fiÎ_ «Îfl Á¬

““±ı¿ ‰¬÷ V‰Î‹Ìfiı ‹ıÓ Ï‰fi_÷Ì ¿flÌ — “V‰Î‹Ì ! ±_÷fl‹Î_ ±Á¬
⁄Ë ‰I›Î˝ ¿flı »ı.” I›Îflı V‰Î‹Ì ¿Ëı — “¿ı‹ ±Á¬ ‰÷ı˝ »ı ?” I›Îflı ‹ıÓ ¿èÎ_ —
“’λ˘÷fl˘ ÿıË ±ÎT›˘ ÷ı◊Ì lÌ∞fiÎ_ ÿ½fi ÷◊Î Á_⁄_‘ ◊›˘ fiÏË.” I›Îflı
V‰Î‹Ì±ı ËÁÌfiı ’Ò»u_ — “‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿ½fi ◊›Î_ ˢ÷ ÷˘ Â_ ¿fl÷ ?” ±ıÀ·ı
‹ıÓ ¿èÎ_ — “±¬_Õ K›Îfi ¿fl÷.” I›Îflı V‰Î‹Ì±ı ‹fiı ’Ò»u_ — “‹ËÎflÎ…fiÎ
Á¬fiÌ ÷‹fiı ¬⁄fl »ı ? ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝fiÎ_ «Îfl Á¬ »ı, ÷ı ‹ËÎflÎ…
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 483

F›Îflı ≠√À Ë÷Î, I›Îflı ’˘÷ÎfiÎ ±ÎÏl÷fiı ±¬_Õ ±Î «Îfl Á¬ ±Î’÷Î. ÷ı
«Îfl Á¬ ÷ı ÿ½fi, ‰Î÷_, ≠ÁÎÿÌ ±fiı ‹‚‰_.” ±ı‹ ¿ËÌfiı ’»Ì ¿èÎ_ —
“±Î…◊Ì ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝fiÎ_ ±Î «Îflı Á¬ ‹Îflı ÷‹fiı ±Î’‰Î_. ‰‚Ì,
lÌ∞‹ËÎflÎ…fi˘ ±Î¿Îfl ÿı¬Î÷˘ fi◊Ì, ’HÎ ±ı¿ fl˘‹‹ÎhÎfi˘ ’HÎ Œıfl fi◊Ì.”
±Î‹, ‹ËÎflÎ… V‰Î‹Ì ¶ÎflÎ ±¬_Õ ≠√À … Ë÷Î ±fiı V‰Î‹Ì ¶ÎflÎ
‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝fi_ ±¬_Õ Á¬ ±Î‰÷_. V‰Î‹Ìfi_ ±ı‰_ V‰w’ ›◊Î◊˝
±˘‚¬Ìfiı …ıHÎı ±ı Á¬ ·Ì‘_ »ı, ÷ı‹Î_ V‰Î‹ÌfiÎ ÷‹Î‹ √HÎ ≠√À ◊›Î »ı.
÷ı‰Î ¤@÷fiı Áı‰Ìfiı ÁÎZÎÎ÷˚ V‰Î‹Ì ÁıT›Î ⁄fl˘⁄fl Œ‚ ≠ÎM÷ ◊Λ »ı ±fiı
ÁΑ÷Î ’HÎ ’‹Î› »ı. ±Î…ı ±Î ¤√÷∞, V‰Î‹Ìfiı Áı‰Ìfiı ÁÎZÎÎ÷˚
V‰Î‹ÌfiÎ ¤Î‰fiı ’Î‹Ì √›Î »ı ±fiı ÷‹ÎflÎ_ ±Ë˘¤ÎB› »ı ¿ı ÷‹˘ ±ı‹fiı
±˘‚¬Ìfiı Áı‰Î ¿fl˘ »˘.”” ±ı‹ CÎHÎÌ … ±ı¿Î_Ï÷¿’HÎÎfiÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ.

iÎÎfi ±ı ÁÎ_A› »ı, K›Îfi ±ı ›˘√ »ı

’»Ì ¤√÷∞ ⁄Ë … flÎ∞ ◊¥ √›Î ±fiı ⁄˘S›Î — ““±Ë˘ ! ±Î‰Ì
±¬_Õ ‰Î÷ F›Îflı ◊Λ ±fiı ∞‰fiÎ ±_÷fl‹Î_ ’ıÁı, I›Îflı ‰√fl ÁΑfiı ∞‰
⁄˛õw’ ◊¥ Ω›.””
±ı‹ ¿ËÌfiı ’»Ì ⁄˘S›Î — ““¤√‰Îfi ±˘‚¬‰Î ±ı ‹˘ÀÌ CÎÎ_ÀÌ »ı
±fiı ‰‚Ì ÁΑ ±˘‚¬Î› ÷˘ ÷˘ ◊¥ … flèÎ_, Á‰ı˝ ¿Î‹ ◊¥ √›_. ‹ÎÀı
iÎÎfi Â̬‰_.”” ±ı‹ ¿ËÌ ÁÎ_A›, ›˘√, ‰ıÿÎ_÷ ±fiı ’_«flÎhÎ ÂÎVh΢fiÌ
¿ıÀ·Ì¿ ‰Î÷ ¿flÌfiı ¿èÎ_ — ““iÎÎfi ±ı ÁÎ_A› »ı ±fiı K›Îfi ±ı ›˘√ »ı. ±Î
·˘¿‹Î_ …ıÀ·_ Á¬ »ı, ÷ıÀ·_ ’fl‹ ωCfiw’ »ı. ‹ÎÀı ÁÎ_A›ı ¿flÌfiı
¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝ ÏÁ‰Î›fiÎ ⁄ÌΩ ⁄‘Î ±Î¿Îfl …ı ÿı¬‰Î‹Î_, √˛ËHÎ ¿fl‰Î‹Î_
±Î‰ı »ı ÷ıfiı ¬˘ÀÎ ¿fl‰Î, ±ıÀ·ı Á_¿S’ ‹ÎhÎ ⁄_‘ ◊¥ …Âı. ‰‚Ì, T≤Ïkαı
¿flÌfiı ¤√‰Îfi‹Î_ ΩıÕΉ_. ÁÎ_A› ±fiı ›˘√ ⁄_fiı ÁÎ◊ı ˢ› ÷˘ … „V◊Ï÷
◊Λ.”” ±ı‹ ‰Î÷ ¿flÌfiı ’»Ì ±˙Ê‘fi_ ¿Ì÷˝fi ⁄˘·ÎT›_. ’»Ì fl΋∞ ¤|
’ÎÁı ‹ÒÏ÷˝fi_ ¿Ì÷˝fi ⁄˘·ÎT›_. ’»Ì ⁄‘Îfiı ÁÒ¥ …‰ÎfiÌ ±ÎiÎÎ ¿flÌ ±fiı
’˘÷ı œ˘Ï·›Î‹Î_ ’լΤıfl ◊›Î. ’»Ì “·fl¿Î ÿıA›Î ‹ıÓ fi_ÿ ‹Ëfl¿Î” ±ı
¿Ì÷˝fi ⁄˘·ÎT›_.
’»Ì V‰Î‹Ì Ω√Î ¤@÷ ∂ÃuÎ ±fiı ⁄˘S›Î — ““‹Î√ı˝ «Î·Ìfiı ◊οÌ
484 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

√›˘ ˢ› ±fiı fl˘√ı ¿flÌfiı ÿ—¬ ’΋÷˘ ˢ› ’HÎ ’fl‹ırflfiÌ ‰Î÷ fiÌ¿‚ı
I›Îflı ΩHÎı ¿o¥ ◊›_ fi◊Ì.”” ±ı‹ ‹‹˝‹Î_ ‰Î÷ ¿flÌ ±fiı ¿èÎ_ — ““ÿıËοÎfl
T≤ÏkÎ ◊¥ √¥ »ı ÷ıfiı ±ÎI‹Î¿Îfl ¿fl‰Ì ±fiı ±ÎI‹Î¿Îfl T≤ÏkÎ ◊Λ ’»Ì
⁄˛õοÎfl T≤ÏkÎ ¿fl‰Ì, I›Îfl ’»Ì ±ZÎflοÎfl T≤ÏkÎ ¿fl‰Ì ±fiı I›Îfl ’»Ì
’vÊ˘k΋ ±Î¿Îflı T≤ÏkÎ ¿fl‰Ì.”” ±ı‹ ¿ËÌfiı ∂ÃuÎ ±fiı ±ÎÁfiı ’‘Λν.
⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı Á‰Îflı ‰Ëı·Î ∂ÃÌ, fiÎËÌ, ’ÒΩ ¿flÌfiı ∂ÃuÎ, ±ıÀ·ı
{‰ıfl̷η¤Î¥ ÷◊Î fiÎflΛHΤΥ±ı Õ¤ÎHÎ Á_⁄_‘Ì ¿ıÀ·Ì¿ ‰Î÷ ±ı¿Î_÷‹Î_
¿flÌ. ’»Ì ’˘÷ı Ãο˘fl∞fiÎ_ ÿ½fi ¿flÌfiı, Á‰˝ Á_÷˘fiÎ_ ÿ½fi ¿flÌ V‰Î‹Ì
Ω√Î ¤@÷fiÎ ±ÎÁfiı ’‘Λν. I›Î_ ¤√÷∞±ı ‰Î÷ ¿flÌ ¿ı —
““±Î ∞‰ F›Îflı ’fl‹ırfl ÁÎ◊ı Á_·Bfi ◊Λ »ı, I›Îflı ÷ıfiı ’_«-
ωʛfiÎ flÎ√ ±˘»Î ◊Λ »ı, ‹ÎÀı ’fl‹ırflfiÌ ÁÎ◊ı Á_·Bfi ◊‰_. …ı‹
Ëfi‹Îfi∞fiı w_‰ÎÕı w_‰ÎÕı “fl΋ fl΋” ¤…fi ◊Λ »ı, ±ı‹ ±Î’HÎfiı w_‰ÎÕı
w_‰ÎÕı ‹ËÎflÎ…fi_ ¤…fi ◊‰_ Ωı¥±ı. ⁄_‘ÎHÎÌ Ë˘› ÷ı ÁÒ÷˘ ÁÒ÷˘ ˢ¿ÎfiÌ
fi΂ ‹˘Ó‹Î_ flάı fiı …flÎ Ω√ı ¿ı √Õ√ÕÎÀ ⁄˘·Î‰ı, ÷ı‹ ±Î’HÎı ¤√‰ÎfifiÎ
Á¬fiÎ «Á¿ÎflÎ ‹À¿Î flÏË÷ ¤…fi ¿flÌfiı ·ı‰Î. ΩHÎ’HÎÎw’Ì ¤√‰ÎfifiÎ
‘΋fiı ÿfl‰Î…ı flËı‰Î Â̬‰_ ±fiı ¿˘¥ ÿ˘Êfiı ±_ÿfl ’ıÁ‰Î ÿı‰˘ fiÏË.””
±ı‹ ‰Î÷ ¿flÌ ±fiı ’˘÷ı ÷◊Î V‰Î‹Ì Ω√Î ¤@÷ı ±flÁ’flÁ V‰Î‹ÌfiÌ
¿ıÀ·Ì¿ ‰Î÷ ¿flÌ ±fiı ËÁ÷Î Ω› ±fiı ±Îfi_ÿ ’‹ÎÕ÷Î Ω›.

¤√‰Îfi‹Î_ ≠ÌÏ÷ ºœ ¿fl‰Î ‹ÎÀı ÿÁ ±ı¿ÕÎ ¤HΉÎ

’»Ì ◊˘ÕÌ ‰Îflı ¤√÷∞±ı ‰Î÷ ¿flÌ — ““F›Îflı ¿Î‚fi_ ’Ïfl‹ÎHÎ ¿flÌ
flάı ±fiı ¿Î‚fi_ w’ ΩHÎı, I›Îflı ±Î ∞‰fiı ‰ˆflÎB› ◊Λ »ı. F›Îflı ±ıfiı
‰ˆflÎB› ≠√Àı I›Îflı ¤√‰Îfi‹Î_ ≠ÌÏ÷ ◊Λ »ı, ÷ı ωfiÎ ÷˘ ¤√‰Îfi‹Î_
≠ÌÏ÷ ◊÷Ì fi◊Ì. ‹ÎÀı ≠◊‹◊Ì ¤√‰Îfi‹Î_ ≠ÌÏ÷ ºœ ¿fl‰Î ‹ÎÀı ÿÁ ±ı¿ÕÎ
¤HΉÎ. ÷ıfiÎ_ fi΋ ó l‰HÎ, ‹fifi, ÏfiÏÿK›ÎÁ, ÁÎZÎÎI¿Îfl, ‹, ÿ‹,
‰ˆflÎB›, l©Î, μ’flÏ÷ ±fiı Á‹Î‘Îfi. ±ı ÿÁ ±ı¿ÕÎ ÂÌA›Î ’»Ì ⁄Ήfi
±ZÎflfiÌ ⁄ÎflÎZÎflÌ Â̬‰Ì. ÷ıfiÎ_ fi΋ ó ÿÁ ≥„Lƒ›˘, «Îfl ±_÷—¿flHÎ,
«˙ÿ ≥„Lƒ›˘fiÎ ÿı‰÷Î, ÿÁ ≠ÎHÎ, ’_«Ï‰Ê›, hÎHÎ √HÎ, hÎHÎ ±‰V◊Î ±fiı
hÎHÎ ÂflÌfl. ±Î ∞÷ı ÷˘ ⁄˛õωzÎ ÏÁ© ◊Λ.””
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 485

’»Ì Ω√Î V‰Î‹Ì±ı ‰Î÷ ¿flÌ — ““±Î ⁄˛õωzÎ ÏÁ© ¿fl‰Ì CÎHÎÌ …
¿ÃHÎ »ı. V‰Î‹Ì ¿Ëı÷Î — “±Î ÁIÁ_√ …ı‰˘ »ı ÷ı‰˘ ±˘‚¬Î› fiÏË,
±˘‚¬Î› ÷˘ ¿˘¥ ¿flı fiÏË ±fiı ¿flı ÷˘ …ı‰˘ »ı ±ı‰˘ ◊Λ fiÏË ±fiı Ωı
…ı‰˘ »ı ÷ı‰˘ ◊Λ ÷˘ ¿Î_ ÷˘ √Î_Õ˘ ◊Λ ±fiı ¿Î_ ÷˘ ⁄Ëı¿Ì Ω›. ±ı ÁIÁ_√
¿˘HÎ Ω‚‰ı ? ÷˘ …ıfiÎ μ’fl ¤√‰Îfi ¿ı ‹˘ÀÎ ÁΑfiÌ º„WÀ ˢ› ÷ı ÁIÁ_√
Ω‚‰ı, ’HÎ ⁄ÌΩ◊Ì …‚‰Î› fiÏË.” ±ı‰Ì ±Î ±Ï÷ ÿ·˝¤ ‰Î÷ »ı.””

÷·ÁÌ ÿ‰ıfiÌ ÏfiflΉflHÎ „V◊Ï÷

÷ı μ’fl ⁄˘ÀÎÿfiÎ ÷·ÁÌ ÿ‰ıfi_ ºWÀÎ_÷ ±ÎM›_ —
““÷·ÁÌ ÿ‰ı V‰Î‹Ì ÁÎ◊ı …^fiÎ√œ Á‹Î√‹ ¿fl‰Î ±ÎT›Î. V‰Î‹Ì
÷ıfiÌ ‰«fiÎQ≤÷fiÌ ‰_«¿(‰Î_«‰ÎfiÌ ’©Ï÷)◊Ì ±Ï÷› ÷ıfiÎ μ’fl flÎ∞ ◊¥
√›Î Ë÷Î, ±ıÀ·ı …^fiÎ√œ‹Î_ ÷ıfiı ÁÎ◊ı ·ÎT›Î ±fiı Á‹Î√‹‹Î_ flÎA›Î. ◊˘ÕÎ
Ïÿ‰Á ’»Ì V‰Î‹Ì±ı ÷ıfiı ’Ò»u_ — “÷·ÁÌ, ÷fiı Á_¿S’ ◊Λ »ı ÷ı ÷Îflı ¿o¥
Ωı‰_ »ı ?” ±ıÀ·ı ÷·ÁÌ ¿Ëı — “ËÎ.” ÷ı◊Ì V‰Î‹Ì±ı ÷ıfiı ¿èÎ_ — “¤_ÕÎfl‹Î_
…¥ ±‘˘˝ Âıfl Ë‚ÿfl, ±‘˘˝ Âıfl ÷ı· ±fiı ±‘˘˝ Âıfl √˘‚fi˘ ·ÎÕ< ¿flÌ ¬Î¥
Ω ±fiı ’»Ì K›Îfi‹Î_ ⁄ıÁ…ı.” ±ı ≠‹ÎHÎı ÷·ÁÌ ‹ËÎflÎ…ı ¿›* ±fiı K›Îfi‹Î_
⁄ıÃÎ. ÷ı hÎHÎ ¿·Î¿ı Á‹ÎÏ‘ ◊¥ ±fiı ±ZÎfl‘΋‹Î_ ‹ËÎflÎ…fiÎ_ ±fiı
V‰Î‹ÌfiÎ_ ÿ½fi ◊›Î_. ±fi_÷ ¿˘ÏÀ ‹@÷˘ ‹ËÎflÎ… ÁL‹¬ ±Î√‚ ’λ‚
‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝ Á΋_ Ωı¥fiı ⁄ıÃÎ »ı. I›Î_ ‹ËÎflÎ…fiı ÷ıHÎı ≠ë ’Ò»u˘ —
“±Î ±Î’fiÌ ÿÒfl, ±Î…\⁄Î…\ ±fiı ’λ‚ …ı ‹@÷˘ »ı ÷ıfiı ±Î’fiÎ_ ¿ı‹
ÿ½fi ◊÷Î_ ËÂı ?” ±ıÀ·ı ‹ËÎflÎ…ı ÷ıfiı ÷ı ÷ı …√αı …¥ ÿ½fi ¿fl‰Îfi_
¿èÎ_. ÷ı ≠‹ÎHÎı ÷ıHÎı ÿ½fi ¿›Î* ÷˘ ‹ËÎflÎ… ÿflı¿ ‹@÷fiÌ fi∞¿ … ˢ› ÷ı‹
±fiı ÿflı¿ ‹@÷fiÎ ÿıË‹Î_ ±Îfl’Îfl ‹ËÎflÎ… … ˢ› ±ı‹ ÿ½fi ◊›Î_. ±Î‰˘
±·˙Ï¿¿ ≠÷Î’ Ωı›˘, ’»Ì ‹ËÎflÎ…fiı ’Ò»u_ — “‹ËÎflÎ… ! ±Î’fiÌ ‹Î›Î
÷ı ¿ı‰Ì ËÂı ?” ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ — “±ı Ωı›Î …ı‰Ì fi◊Ì.” ’HÎ ÷ıHÎı ÷˘ Ωı‰Îfi˘
±Î√˛Ë flÎA›˘ ±ıÀ·ı ‹ËÎflÎ…ı fiÌ«ı Ωı‰Î ¿èÎ_. ÷˘ ‹Î›Îfi_ √Îœ ±_‘Îv_ º„WÀ
fi ’ˢӫı ±ıÀ·_ ÷ıfiı ÿı¬Î›_. ÷ı Ωı÷Î_ ÷˘ ÷fl÷ ÷ı ÿıË‹Î_ ±ÎT›˘.
““±ı‹ V‰Î‹ÌfiÌ ¿Ú’Î◊Ì ÏfiflΉflHÎ º„WÀ ◊¥ √¥ ±fiı ±¬_Õ
‹ËÎflÎ… ±fiı V‰Î‹Ìfiı ÿı¬ı. ¤Ÿ÷ ±Îfl’Îfl fiÌ¿‚Ì Ω› ±ı‰Ì „V◊Ï÷ ◊¥
486 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

√¥. ⁄ÌΩfiı ÷ıfiÌ flÌ÷¤Î÷ Ωı¥ √Î_ÕÎ …ı‰˘ ÿı¬Î›. ¿˘¥ ¿˘¥ ‰¬÷ı ÷ıfiı
’ÒflÌ flάı, ÷˘ ±Îfl’Îfl fiÌ¿‚Ì Á¤Î‹_Õ’‹Î_ ±Î‰Ìfiı ⁄ıÁı. ±Î ≠‹ÎHÎı
V‰Î‹ÌfiÌ ’ÎÁı Á¤Î‹Î_ ±ı¿ ‰¬÷ ±Î‰Ìfiı ∂¤˘ flè΢. ±ıÀ·ı V‰Î‹Ì±ı
¿èÎ_ — “±Î √Î_Õ˘ ±Î’HÎfiı ¤…fi-V‹flHÎfi_ Á¬ fiÏË ±Î‰‰Î ÿı, ‹ÎÀı ±ıfiı
’Ò»˘ ÷˘ ¬flÎ ¿ı ±ıfiı Â_ ¿fl‰_ »ı ?” ’»Ì ÷·ÁÌ ÿ‰ıfiı ’Ò»u_. ±ıÀ·ı ÷ıHÎı
¿èÎ_ — “‹Îflı V‰Î‹ÌfiÌ ’ÒΩ ¿fl‰Ì »ı, ◊΂ …‹ÎÕ‰˘ »ı, ±Îfl÷Ì μ÷Îfl‰Ì
»ı,” ±ı‹ ⁄˘·‰Î ·ÎB›˘. ’»Ì V‰Î‹Ì ¿Ëı — “ÃÌ¿, ÷Îflı ŒÎ‰ı ÷ı‹ ¿fl.” ’»Ì
±ı ÷˘ ’ÒΩ ¿flÌ, ±Îfl÷Ì μ÷Îfl‰Î ·ÎB›˘. ÷ı◊Ì V‰Î‹Ì±ı ΩH›_ ¿ı ÁΑfiÌ
±Îfl÷Ì μ÷Îflı ÷ı ÃÌ¿ fiÏË ±fiı ÷ı‹ Ωı ⁄ÌΩ ÿı¬Âı ÷˘ ÷ı‹fiı ÃÌ¿ fiÏË
·Î√ı. ±ıÀ·ı V‰Î‹Ì±ı Ãο˘fl∞fiÌ ‹ÒÏ÷˝ ¬˘‚΋Î_ ·Ì‘Ì ±fiı ÷·Á̱ı
±Îfl÷Ì μ÷ÎflÌ. ’»Ì ⁄ÌΩ ÁΑ ÷ıfiı ‰œ‰Î ·ÎB›Î — “ÁΑfiÌ ±Îfl÷Ì
μ÷ÎflΛ ?” I›Îflı ÷·Á̱ı ¿èÎ_ — “ÁΑ ¿ı‰Î ?” ±ıÀ·ı ÁΑ±ı ¿èÎ_ — “±Î
√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÁΑ ¿Ëı‰Î›.” I›Îflı ÷·Á̱ı ¿èÎ_ — “÷‹ı ±ıfiı ÁΑ
ÿı¬÷Πˢ. Ë_ ÷˘ ±ıfiı ÁÎZÎÎ÷˚ lÌ∞‹ËÎflÎ… w’ ÿı¬_ »\_.” ±Î‹,
V‰Î‹ÌfiÌ ¿Ú’Î◊Ì º„WÀ ŒflÌ √¥ ±fiı ±ˆr›˝‰Îfi ◊›˘, ’HÎ iÎÎfifiÌ ¿Áfl
±ıÀ·ı ±_÷ı fiP›_ fiÏË ±fiı V‰Î‹Ì±ı ±ˆr›˝ ¬ıÓ«Ì ·Ì‘_.”” ±ı‹ V‰Î‹ÌlÌ
Ω√Î ¤@÷ı CÎHÎÌ ‰Î÷ ¿flÌ.

√˛_Ï◊±˘ @›Îflı ÷ÒÀı ?

’»Ì ¤√÷∞±ı {‰ıfl̷η¤Î¥ ’ÎÁı ÁÎ. 11‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«ÎT›_.
÷ı‹Î_ ¿ıÀ·Î¿ …ı I›Î_ ⁄ıÃÎ Ë÷Î ÷ı‹fiÎ ‹fifiÌ Â_¿Î±˘ ÷˘Õ÷Î Ω› ±fiı
‰Î÷˘ ¿fl÷Î Ω›. ’»Ì ’˘÷ı ¿èÎ_ — ““√˛_Ï◊±˘ ÷ÒÀ‰Ì CÎHÎÌ ¿ÃHÎ »ı. Ωı
Á_’ÒHν ‰ˆflÎB› ±Î‰ı ÷˘ VfiıË√˛_Ï◊ ÷ÒÀı, ¤√‰ÎfifiÎ V‰w’fi˘ Ïfiç› ◊Λ
÷˘ Á_›√˛_Ï◊ ÷ÒÀı, iÎÎfi ◊Λ ÷˘ ±Ëo√˛_Ï◊ ÷ÒÀı, ±ÎI‹ÏfiWÃÎ ◊Λ I›Îflı
‹‹I‰√˛_Ï◊ ÷ÒÀı ±fiı Á_’ÒHν ‘‹˝ ±ÎT›ı ‹ˆ◊fi√˛_Ï◊ ¿ı xÿ›√˛_Ï◊ ÷ÒÀı »ı.””
√˛_Ï◊±˘ ÷˘Õ‰ÎfiÌ ±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌfiı ’»Ì fiÎflΛHΤΥ Á΋_ Ωı¥fiı
⁄˘S›Î — ““’fl‹ırfl »ı ÷ı Ï«_÷΋ÏHÎ »ı fiı ÁΑ »ı ÷ı ’ÎflÁ‹ÏHÎ »ı. ÷ı Ωı
Ï«_÷΋ÏHÎ ±fiı ’ÎflÁ‹ÏHÎ ⁄_fiı ≠ÎM÷ ◊Λ ÷˘ ÷ıfiı flά‰Îfiı ‹ÎÀı ÷‹ı ¿ı‰_
…÷fi ¿fl¢ ?””
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 487

I›Îflı fiÎflΛHΤΥ ⁄˘S›Î — ““‹˘ÀÎ ’ÀÎfl΋Î_ ‹Ò¿Ì±ı.””

I›Îflı ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““±ı‹ ¿o¥ ’ÀÎfl΋Î_ ‹Ò@›ı Á«‰Î› ? ±ı ÷˘
‰ØfiÌ ’Î_«Á˘ wÏ’›ÎfiÌ Ï÷ΩıflÌ Ωı¥±ı I›Îflı Á«‰Î›. ÷ı‹ ±Î ¤√‰Îfi
fiı Á_÷ Ωı Ï«_÷΋ÏHÎ ±fiı ’ÎflÁ‹ÏHÎ Á‹ ΩH›Î ˢ› ÷˘ ÷ıfi_ …÷fi ¿fl‰_
Ωı¥±ı.”” ÷ı μ’fl ÏfiW¿<‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi_ ’ÿ ⁄˘·ÎT›_ —
“…ıfiÌ ’ÎÁ ˢ› Ωı¬‹, Ω‚‰˘ ÷ı …÷fi ¿flÌ,
‹Î◊ı ‹˘ÀÎ »ı ‰ıflÌ Ï‰Ê‹, ¬˘ÀÌ fiËŸ ‰Î÷ ¬flÌ.
flËı‰_ fiËŸ √ÎŒ· √‹Îfl, ‹Î· ±÷˘· ‹‚ı,
¿Ëı ÏfiW¿<‚Îfi_ÿ ω«Îfl, ¿fl‰˘ ’‚ı ’‚ı.”
ó «˘Áà ’ÿÌ
’»Ì ‰Î÷ ¿flÌ — ““±ı‰Î ¤√‰Îfi ÷◊Î ÁI’vÊfiı …ı‰Î »ı ÷ı‰Î …ıHÎı
ΩH›Î ˢ› ÷ıfi_ ·ZÎHÎ Â_ ? …ıfiÌ ’_«Ï‰Ê› Á_⁄_‘Ì ÿÎœu˘ ±_⁄Î¥ √¥
ˢ› ±fiı ±ı¿ ¤√‰Îfi Á_⁄_‘Ì … Ïø›Î ¿fl÷˘ ˢ›, ÷ıHÎı ¤√‰Îfi ÷◊Î
Á_÷fiı …ı‰Î »ı ÷ı‰Î ΩH›Î ¿Ëı‰Î›.”” ÷ı μ’fl √.±_. 18‹_ ‰«fiÎQ≤÷
‰_«Î‰Ì ‰Î÷ ¿flÌ. Áfl·ÿÊ ÁflÁŸfløãÃ ÷◊Î
ÿp ◊Í…UÃ◊Ù ‹Ù∑§ ÿp ’Èh— ¬⁄¢U ªÃ—–
ÃÊflÈ÷ı ‚Èπ◊œÃ ÁÄ‹‡ÿàÿãÃÁ⁄UÃÙ ¡Ÿ—H147
ó lÌ‹ÿ˚¤Î√‰÷ — 3/7/17
±ı f·˘¿ ⁄˘·Ìfiı ‰Î÷ ¿flÌ — ““¤√‰Îfi ¿ı Á_÷fiÌ ÁÎZÎÎI¿Îfl ≠΄M÷ …ıfiı
◊¥ »ı, ÷ıfiı ÷˘ Ïÿ‰Á ±fiı flÎÏhÎ ¤√‰ÎfifiÎ_ ¿◊Î-¿Ì÷˝fi ¿fl÷Î_ ◊¿Î_ …
‰Ì÷ı »ı ±fiı Á‰ı˝ ’ÿÎ◊˝‹Î_◊Ì T≤ÏkÎ ÷ÒÀÌfiı ±ı¿ ¤√‰Îfi‹Î_ … «˘ÓÀı »ı. ±ı‹
ÿıËÎK›ÎÁ »^ÀuÎ ’»Ì ’˘÷ÎfiÎ ∞‰ÎI‹Îfi_ ⁄˛õw’ı ÁÎZÎÎ÷˚ ÿ½fi ◊Λ »ı
±fiı ’fl‹ırflfiÌ ‹ÒÏ÷˝ ÁÎ◊ı Á_·Bfi ◊‰Î› »ı. ±fiı ¤√‰Îfi ÷ıfiı ’˘÷Î
…ı‰˘ ¿flı »ı. ±Î‰˘ …ı ¤@÷ ˢ› ÷ı ÂÎVhΠωv© ±Î«flHÎ ¿flı … fiÏË.”” ÷ı
μ’fl f·˘¿ ⁄˘S›Î — ““ ÿlÁ¬ ‡ÊÈh¢ ‹Ù∑§ÁflL§h¢ ŸÊ∑§⁄UáÊËÿ¢ ŸÊø⁄UáÊËÿ◊˜ –””
147. …ı ‹fiW› ‹Òœ÷‹ »ı ±fiı ¿ı‰‚ ωrÎÁ◊Ì … ¤√‰Îfifiı …ı‰Î »ı ÷ı‰Î ΩHÎı »ı
±fiı ÷ı‹Î_ ΩıÕΛ »ı ÷◊Î …ı ‹fiW› iÎÎfifiÎ ’Îflfiı ’ÎQ›Î »ı, ÷ı ⁄_fiı ±_Ï÷‹
‹„@÷fiı ’΋ı »ı. ’HÎ ¿ı‰‚ …ı ‰«·Ì ÏV◊Ï÷‰Î‚˘ ˢ›, ÷˘ ¤√‰Îfifi_ Á¬
fiËŸ ’΋÷Î_ @·ıÂfiı … ’΋ı »ı.
488 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

±ı‹ CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ.

’»Ì ‹ËÎflÎ…ı ◊΂ ‹˘¿S›˘ »ı ÷ı ¬⁄fl ±ı¿ ËÏfl¤@÷ ·ÎT›Î,
±ıÀ·ı ¤√÷∞ μ÷Îflı ’‘Λν. ◊΂ …Q›Î ±fiı œ˘Ï·›Î‹Î_ ’˘œÌ √›Î.
¤√÷∞ ∂ÃuÎ I›Îflı ‘‹˝…fiÎ ‹¿fiÿÎÁ ±Î‰Ìfiı ⁄ıÃÎ Ë÷Î. ÷ı
±Î√·ı Ïÿ‰Áı ÿ½fiı ±Î‰ı·, ’HÎ ¤√÷∞ ’˘œÌ √›Î Ë÷Î ±ıÀ·ı ’λÎ
√›Î Ë÷Î. ’»Ì ¤√÷∞±ı «÷fl¤Î¥ ÷◊Î ’vÊ˘k΋ÿÎÁfiı ¿èÎ_ — ““±Î‹fiı
¿Î·fiÎ ÁÎÀÎfi_ ¿Ì÷˝fi Á_¤‚Ή˘.”” ±ıÀ·ı “√·÷Îfi √Îfi¿Ì” ±ı ¿Ì÷˝fi
⁄_fiı±ı √Λ_.

ωʛfi˘ Á_¿S’ flËı »ı ÷ıfi_ Â_ ¿ÎflHÎ ?

±ıÀ·Î‹Î_ Ω√Î ¤@÷ ’‘Λν. ¤√÷∞±ı ’Ì…fiÎ ‹˘÷̤Υ I›Î_
⁄ıÃÎ Ë÷Î ÷ı‹fiı ⁄÷ΉÌfiı ‹¿fiÿÎÁfiı ¿èÎ_ — ““±Î ‹˘÷̤Υ ±‹Îfl΋Î_
CÎflÕıflÎ »ı ±fiı ‰Î÷˘ ⁄Ë ÁÎflÌ ¿flı »ı, ÷˘ Á‹Î√‹ ¿fl¢.”” ±ı‹ ¿ËÌfiı
Ω√Î V‰Î‹Ìfiı ‰Î÷˘ ¿fl‰Î ¿èÎ_.
±ıÀ·ı Ω√Î V‰Î‹Ì±ı ‰Î÷ ¿flÌ ¿ı — ““±Î ∞‰ ±iÎÎfi ÿÂ΋Î_ ωʛ
¤˘√‰ı »ı ±fiı ≥„Lƒ›˘fi˘ ÿ˘›˘˝ ÿ˘flΛ »ı. ∞‰ V‰w’ V‰¤Î‰ı ÷˘ Â© »ı;
’HÎ ÷ıfiı ÿıË, ≥„Lƒ›˘ ±fiı ωʛ ÷ıfi˘ Á_√ CÎH΢ ◊›˘ »ı. ÷ı◊Ì Á_√ÿ˘Êı
¿flÌfiı ±ı ∞‰ ÿıËÎÏÿ¿ w’ ◊¥ √›˘ »ı.148 ±ı ≥„Lƒ›˘fiÎ ¿<Á_√fiÎ Ωıfl‹Î_
∞‰ ÷HÎΛ »ı ’HÎ ±ıfiı ≥„Lƒ›˘fiÎ ΩıflfiÌ ¬⁄fl ’Õ÷Ì fi◊Ì. F›Îflı
≥„Lƒ›˘-±_÷—¿flHÎfiÎ Ωıflfiı ‹Ή‰Î ÷ıfi˘ Ïfifl˘‘ ¿flı, I›Îflı ±ı ∞‰fiı
¬⁄fl ’Õı »ı ¿ı ≥„Lƒ›˘-±_÷—¿flHÎfi_ Ωıfl ¿ıÀ·_ »ı.””
÷ı μ’fl V‰Î‹ÌfiÌ ¿Ëı·Ì ‰Î÷ ¿flÌ — ““±ı¿ ‰¬÷ ™ÿÏfl›_ ‰flÁ Ë÷_.
÷ı »Î…fiÎ ¿>⁄΋Î_ ™ÿfl ⁄Ë ’Õı·Î. ±ı ¿>⁄΋Î_ ±ı¿ ‹˘À˘ ±ıv flËı÷˘ Ë÷˘.
÷ı F›Î_ ‹˘œ<_ fiάı I›Î_ ™ÿfl ‹˘Ó‹Î_ ±Î‰ı. ±ı‹ ¿fl÷Î_ ◊˘ÕÎ Ïÿ‰Áı ™ÿfl
¬ÒÀuÎ, ÷ı◊Ì ±ıvfiı ¿Î_¥ ¬Î‰Î fi ‹Y›_ ±fiı ¤ÒA›˘ ◊›˘. ’»Ì ¿>⁄Î ‰E«ı
’Õu˘. ˉı ±ı ¿>⁄΋Î_ ¿˘¥◊Ì ’ıÁΛ ? ÷ı‹ F›Î_ Á‘Ì ≥„Lƒ›˘fi˘ ±ÎËÎfl
«Î·÷˘ ˢ›, I›Î_ Á‘Ì ÷ıfi_ Ωıfl ±˘»\_ ˢ›; ’HÎ ±ı ±ÎËÎfl ⁄_‘ ◊Λ I›Îflı
ωʛfiÎ Á_¿S’fi_ Ωıfl ‰‘ı. ’HÎ ¿˘ÏÀ ¿S’ı ωʛ ¤˘√‰‰Î … fi◊Ì ±ı‰˘
148. √.‹. 31.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 489

Á_¿S’ Ωı ¿flÌ flÎA›˘ ˢ›, ÷˘ ωʛfiÎ Á_¿S’ ±˘»Î ◊¥ Ω›. ωʛfi˘

Á_¿S’ fi ◊Λ ±ı‰Î ÷˘ ±Î ±ı¿ ¤√÷∞ … »ı. ±ı‹HÎı ≥„Lƒ›˘fiÎ «Òflı«ÒflÎ
¿flÌ, ÿıË μ’fl ÷·ÁÌ’hÎ ‹Ò¿Ì, V‰Î‹Ìfiı ±’˝HÎ ¿flÌ ÿÌ‘_ »ı ±fiı V‰Î‹ÌfiÌ
¿Ú’Î◊Ì V‰Î‹ÌV‰w’ ◊¥ √›Î »ı ±fiı Ïfi‘Õ¿ ◊¥fiı V‰Î‹Ìfi_ V‰w’ ±Î¬Î
ÁIÁ_√‹Î_ ≠‰÷νT›_ »ı.
““±ı¿ ‰¬÷ ±Ï«_I›Îfi_ÿ ⁄˛õ«Îfḻı Á¤Î‹Î_ ∞ÃSÿ flÊ •ˇÊ⁄USÿ
¬˝‡ÊÊ‚Ÿ...149 ÷◊Î ÿSÿÊˇÊ⁄¢U ‡Ê⁄UË⁄¢U...150 ÷◊Î ∞ÃŒˇÊ⁄¢U ªÊÁª¸ ÁflÁŒàflÊ...151
≥I›ÎÏÿ lÏ÷±˘ ⁄˘·Ìfiı ±ZÎflfi˘ ±ÿÔ˚¤÷ ‹ÏË‹Î ¿è΢ ±fiı ÷ı … ±ZÎfl
±Î V‰Î‹Ì »ı ±ı‹ ≠Ï÷’Îÿfi ¿›* ±fiı Á‰ı˝ Á_÷-ËÏfl¤@÷˘fiı hÎHÎ ¿·Î¿
Á‘Ì ‰Î÷˘ ¿flÌ flÎ∞ ¿flÌ ÿÌ‘Î. ÷ı ÁÎ_¤‚Ì V‰Î‹Ì ⁄ıÃÎ ◊¥fiı ⁄˘S›Î —
“⁄˛õ«ÎflÌ ! ±Î ‰Î÷ ÷˘ ‰fl÷ηı ’Ò√Ì √¥ fiı ±Î‰Ì ‰Î÷ ¿fl˘ »˘ ÷ı
‰fl÷η‰Î‚Î ’Ò»Âı ÷˘ Â_ …‰Î⁄ ÿı¢ ? ±fiı ±Î ≠Î√∞ ÷˘ ‰Î÷ ¿flı »ı
±fiı …‰Î⁄ ’HÎ ÿı »ı, ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ı ÷˘ ‰√fl ¿›˘˝ √v »ı fiı ÷‹ı ÷˘ √flÌ⁄
V‰¤Î‰fiÎ »˘ ÷ı μkÎfl fiÏË ÿı‰Î›.” ±ı‹, ¤√÷∞fiÎ ‹ÏË‹ÎfiÌ ±fiı
ÂÒfl‰Ìfl’HÎÎfiÌ CÎHÎÌ … ‰Î÷˘ V‰Î‹Ì±ı ¿flÌ ±fiı ¿◊ÎfiÌ Á‹Î„M÷ ¿flÌ.
¤√÷∞ ÷˘ V‰Î‹Ì±ı V◊Î’ı·Î √HÎÎ÷Ì÷ ⁄Î√fiÎ √v »ı. ÷ı ±Î…ı ±Î’HÎfiı
±ı‹fi˘ ›˘√ »ı ÷ı ’fl‹ ¤ÎB›fiÌ ‰Î÷ »ı.”” ±ı‹ ¤√÷∞fi˘ CÎH΢ …
‹ÏË‹Î ¿è΢.
±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌfiı ’»Ì V‰Î‹Ì±ı ¿Ëı·Ì «Îfl ‰Î÷ ¿flÌ — (1)
⁄˛õ¿<_Չ΂Ì, (2) flάfiÎ ’ÕÌ¿ÎfiÌ, (3) flı÷ÌfiÎ ⁄Ής›ÎfiÌ ±fiı (4)
‹E»fl ÷ı √vÕfiÌ √Ï÷ ¿ı‹ ¿flı ? ±ı «Îflı ‰Î÷ ωV÷Îflı ¿flÌfiı ¿ËÌ. ’»Ì
±_I›fi_ 38 fiı 11, ⁄ı ‰«fiÎQ≤÷fiÌ ‰Î÷ ¿flÌ ±fiı ÁΑ‹Î_ ΩıÕΉÎfi˘ ‹‹˝
¿è΢ ±fiı ‹‚ı·Îfi˘ ±◊˝ ¿›˘˝ ¿ı ““lÌ¿ÚWHÎ ¤√‰Îfi 쩉fiı ‹Y›Î Ë÷Î ±fiı
Ωÿ‰fiı ’HÎ ‹Y›Î Ë÷Î, ’HÎ …ı‰Î 쩉fiı ‹Y›Î Ë÷Î ÷ı‰Î ¿Ëı‰Î› fiÏË.””
±ıÀ·Ì ‰Î÷ Ω√Î V‰Î‹Ì±ı ¿flÌ, I›Îflı ¤√÷∞ œ˘Ï·›Î‹Î_ ⁄ıÃÎ ◊›Î
±fiı ⁄˘S›Î — ““±Ë˘ ! ±Î…ı ÷˘ V‰Î‹Ì±ı ‰Î÷ ¿flÌ ÷ı ’ıÀ ÃflÌ √›_. ±Î‹,
149. O≤ËÿÎflH›¿ μ’ÏfiÊÿ — 3/8/9.
150. Á⁄η˘’ÏfiÊÿ.
151. O≤ËÿÎflH›¿ μ’ÏfiÊÿ — 3/8/10.
490 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

≥„Lƒ›˘, ±_÷—¿flHÎfiı ∞÷‰Îfi˘ μ’Λ ÷˘ ‹˘ÀÎ ◊¿Ì … ϬΛ. ∞‰‹Î_

F›Îflı iÎÎfiw’Ì ÁÒ›˝ μÿ› ◊Λ, I›Îflı ±Î ·˘¿‹Î_◊Ì T≤ÏkÎ ÷ÒÀı »ı; I›Î_ Á‘Ì
‹ÎÏ›¿ ’ÿÎ◊˝‹Î_◊Ì T≤ÏkÎ ÷ÒÀ÷Ì fi◊Ì. ±Î ·˘¿‹Î_ …ıÀ·Î ωʛ »ı ÷ı Ωı
‹‚ı ÷˘ ±Î ·˘¿‹Î_ ÿıËı ¿flÌfiı ÁϬ›˘ flËı, ’HÎ ±_÷ı ÷˘ ÷ıfi_ Œ‚ C΢fl÷‹
fifl¿ »ı. F›Îflı Á_÷fi˘ Á‹Î√‹ ÷˘ ¿˘ÏÀ ±’flΑfiı ’HÎ ¿Î’Ì fiάı »ı.””
÷ı μ’fl ÷·ÁÌÿÎÁ∞fiÌ ÁÎ¬Ì ⁄˘S›Î ¿ı —
“±Î‘Ì‹ıÓ ±Î‘Ì CÎÕÌ, ÷Î¿Ì ±Î‘Ì ±Î‘,
÷·ÁÌ Á_√÷ Á_÷¿Ì, ¿Àı ¿˘ÏÀ ±’flΑ.”
““‹ÎÀı Á_÷fiÎ Á‹Î√‹◊Ì … ±_÷—¿flHÎfiÎ ‹‚ ¿’Λ »ı ±fiı
±_÷—¿flHÎ Â© ◊Λ »ı. ±_÷—¿flHÎ Â© ˢ› ÷˘ … ¤…fifi_ Á¬ ±Î‰ı »ı.
““÷ı μ’fl ±ı¿ ºWÀÎ_÷ »ı — ±ı¿ ‰ˆWHΉ ±ÎI‹Ïfi‰ıÿÌ ¤@÷ Ë÷Î. ÷ı
¤√‰ÎfifiÌ ’ÒΩfiÌ Á‰˝ Ïø›Î ’˘÷ÎfiÌ Ω÷ı … ¿flı, ’HÎ ¿˘¥ ’ÎÁı ¿o¥ ’HÎ
Ïø›Î ¿flΉı fiÏË. ±ı‹ Â© flÌ÷ı fiÎËÌ, ’ωhÎ ◊¥, Â© ±ÎËÎfl, ωËÎfl
±ÎÏÿ¿ Ïø›Î‹Î_ ≠‰÷ı˝, ÷ı◊Ì ±_÷—¿flHÎ „V◊fl flËı ±fiı ¤√‰ÎfifiÎ ¤…fifi_
Á¬ ±Î‰ı. ±ı¿ Ïÿ‰Á ¿˘¥ ¿Î‹ ‹ÎÀı ⁄ËÎfl√΋ …‰Îfi_ ◊›_. ’˘÷ÎfiÌ
’ÒΩ ±fiı Á΋√˛Ì ÁÎ◊ı … Ë÷Ì. …ı √΋ ÷ı ¤@÷ √›Î I›Î_ ÁÎ_…ı ’ˢÓE›Î.
⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı Á‰Îfl‹Î_ fiÎËÌ, ’ÒΩ ¿fl‰Î ⁄ıÃÎ I›Îflı ±_÷—¿flHÎfiÌ T≤ÏkÎ „V◊fl
fi ◊¥. ÷ıfiı ω«Îfl ±ÎT›˘ — “‹Îflı ËÎ◊ı … ⁄‘Ì Á΋√˛Ì ÷ˆ›Îfl ¿flÌ »ı
»÷Î_ ±Î‹ ¿ı‹ ◊›_ ?” ÷ı◊Ì ÷ıHÎı CÎflfiÎ ‘HÎÌfiı ’Ò»u_. I›Îflı ÷ıHÎı ¿èÎ_ —
“÷‹ı …ı ¿>‰Îfi_ ’ÎHÎÌ ¤flÌ ·ÎT›Î »˘ ÷ı ’ÎHÎÌ ±Â© »ı.” ’»Ì ⁄ÌΩ
¿>‰Îfi_ ’ÎHÎÌ ’˘÷ı ·¥ ±ÎT›Î ±fiı ’ÒΩ‹Î_ ⁄ıÃÎ, I›Îflı T≤ÏkÎ „V◊fl ◊¥
±fiı ¤…fifi_ Á¬ ±ÎT›_. ±Î‹ ±ÎËÎfl, ωËÎflfiÌ ÂÏ© ˢ› ÷˘ …
±_÷—¿flHÎ „V◊fl ◊Λ »ı ±fiı ±_÷—¿flHÎ Â© ◊Λ I›Îflı … ¤√‰ÎfifiÌ
VQ≤Ï÷ flËı.””

ωʛfi_ Á¬ ·Î_’ÕÎfiÎ ÷Î’ …ı‰_ »ı

’»Ì ’˘÷ı ¿Ëı — ““√‹ı ÷ıÀ·Î_ ÂÎVhÎ, ’flÎHÎfiı ¤H›˘ ˢ› ’HÎ F›Î_
Á‘Ì √vfiı ‹fi Á˘ÓM›_ fi◊Ì I›Î_ Á‘Ì Â_ ◊›_ ?””
÷ı μ’fl f·˘¿ ⁄˘S›Î —
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 491

·«UXÊÁŒ flŒÙ ◊Èπ ‡ÊÊSòÊÁfllÊ ∑§ÁflàflÊÁŒ ªl¢ ‚Ȭl¢ ∑§⁄UÙÁà –

ªÈ⁄UÙ⁄æ˜UÁÉÊ˝¬k ◊Ÿp㟠‹ÇŸ¢ Ã× Á∑¢§ Ã× Á∑¢§ Ã× Á∑¢§ Ã× Á∑§◊˜ H152
““±Î ∞‰ ’˘÷ÎfiÎ ÿıË ÁÎv CÎb_ ¿flı »ı. ÿıËfiı Ω‚‰ı »ı, ÁÎ_… ’Õı
ˉΠ¬Î‰Î Ω›, Œfl‰Î Ω› - ±ı‹ ±fiı¿ ≠¿Îflı ÿıËfiı Á¬Ì flά‰Î ‹_ÕÌ
’Õu˘ »ı. ’HÎ F›Î_ Á‘Ì √vfiı ‹fi Á˘ÓM›_ fi ˢ› I›Î_ Á‘Ì ¿o¥ … ¿›*
fi◊Ì. …ı‰_ ¤…fi‹Î_ Á¬ »ı, ÷ı‰_ ⁄Ì…ı @›Î_› fi◊Ì. ‹ÎÀı ≥„Lƒ›˘,
±_÷—¿flHÎfiÌ Ïø›Îfiı ÿÎ⁄Ìfiı ‰÷˝‰_, ’HΠωʛ ÁL‹¬ ÷˘ …‰Î ÿı‰Î_ …
fiÏË. V‰Î‹Ì ¿Ëı÷Î ¿ı “’_«Ï‰Ê›fi_ …ı Á¬ »ı ÷ı ·Î_’ÕÎfiÎ ÷Î’ …ı‰_ »ı.”
÷ı ±Î√‚ Á‚√÷_ Ω› ±fiı ’λ‚ ±˘·Î÷_ Ω›. ’HÎ ∞‰ ’_«Ï‰Ê›fi˘
⁄_‘ÎHÎÌ ◊¥ √›˘ »ı.””
’»Ì ’˘÷ı V‰Î‹Ì Ω√Î ¤@÷fiı ¿èÎ_ — ““¤√‰Îfi ¿ı Á_÷ F›Îflı
±˘‚¬Î› I›Îflı √ÿ˚√ÿ ◊¥ …‰Î›. …ı‹ Ëfi‹Îfi∞ fl΋«_ƒ∞fiı Ωı¥
√ÿ˚√ÿ ◊¥ …÷Î, ÷ı‹ ◊‰Î› ±fiı w_‰ÎÕı w_‰ÎÕı ¤…fi ◊Λ I›Îflı ¤√‰Îfi
‹Y›Îfi_ Á¬ ±Î‰ı. ±ı‰_ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ ≠÷Î’◊Ì ÁÎZÎÎ÷˚ ‰÷ı˝ »ı.
‹ÎÀı √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì √HÎÎ÷Ì÷ »ı ±ı‹ ºœ’HÎı ‹Îfi‰_, ’HÎ ¤Ò·‹Î_›
⁄ÌΩı ¤Î‰ ÷ı ‹ÒÏ÷˝‹Î_ ·Î‰‰˘ fiÏË. ±ıÀ·_ ºœ’HÎı ‹fiÎÂı ÷˘ ±ZÎfl‘΋
…wfl ÿı¬ÎÂı.””
±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌfiı ’»Ì ⁄‘Îfiı ’Ò»u_ — ““±Î_ËŸ Á˘ ‹HÎfiÌ ÷·‰Îfl
’ÕÌ Ë˘› ±fiı ¿˘¥ μ’ÎÕ‰Îfi_ ¿Ëı ÷˘ ÷‹ÎflÎ◊Ì ∂’Õı ?””
I›Îflı Á˙±ı ¿èÎ_ ¿ı ““±ı ÷˘ fi ∂’Õı.””
±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““ÿıËfi_ ⁄‚ ±ıÀ·_ ±S’ »ı, ÷ı ÷ıfiÎ◊Ì ¿o¥
◊¥ ¿÷_ fi◊Ì. ’HÎ ±ÎI‹Îfi_ ⁄‚ ‘Îflı ±fiı ω«Îflı ÷˘ ÷ı ⁄‚fi˘ ÷˘ ¿o¥
±_÷ … …HÎÎ÷˘ fi◊Ì ±fiı √‹ı ÷ıÀ·_ ¿Î‹ ‘Îflı ÷ı ◊Λ. ±Î ‹_Ïÿfl‹Î_ fi‰Ì
ˉı·ÌfiÎ ¿Î‹‹Î_ ±Î ÿıËfiı √H›˘ … fi◊Ì ±fiı flÎ÷-Ïÿ‰Á ’HÎ √H›Î
fi◊Ì. ‰‚Ì, ¿ıÀ·Î¿fiı ÷˘ ±ı‹ ¿ı “±Î ≠Î√˘ ‹flı ÷˘ Áη Ω›.” ±ı‹ ‘ÎflÌ
ÿÁ ÿÁ ‹HÎfiÎ «ÒfiÎfiÎ ¿˘◊‚Î «Îfl …HÎ μ’ÎÕÌ ‹ÎflÎ ‰Î_Á΋Î_ ŒıÓ¿÷Î. ’HÎ
152. ‰ıÿ ±fiı ÷ıfiÎ_ »±ı ±_√, ÂÎVhÎ, ’flÎHÎ ±ÎÏÿ Á‰˝ ¿oÃV◊ ˢ› ±fiı ¿<‚÷Î◊Ì
√z-’z fl«÷˘ ˢ› ÷˘ ’HÎ Ωı √vfiÎ_ «flHο‹‚‹Î_ ‹fi ±’˝HÎ fi◊Ì ¿›* ÷˘
Á‰˝ fi¿Î‹_ »ı.
492 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

V‰Î‹ÌfiÌ º„WÀ Ë÷Ì ÷˘ ÿıËfiı ¿o¥ … ◊›_ fiÏË. ±ı‹ V‰Î‹Ì±ı ‹ÎflÌ
±ÎI‹Î¿Îflı „V◊Ï÷ ¿flÌ ÿÌ‘Ì Ë÷Ì. ‹ÎÀı ’˘÷Îfi_ ⁄‚ ω«Îflı ÷˘ ¿o¥ … ◊Λ
fiÏË, ’HÎ ’˘÷Î’b_ ¤Ò·Ì ±ÎI‹Î …ı ’˘÷Îfi_ ÁI› V‰w’ »ı ÷ıfiÎ ⁄‚fi˘
ω«Îfl ¿flı ÷˘ ⁄˛õÎ_Õ Œıfl‰Ì fiάı ±ıÀ·Ì „@÷ ±Î‰ı. ±Î ∞‰ ±ı ⁄‚fiı
¤Ò·Ì √›˘ »ı. ’HÎ ±Î ÁI’vÊfiÎ Á_⁄_‘‹Î_ ∞‰ ±ÎT›˘ »ı ±ıÀ·ı
ÁI’vÊfiÌ ‰ÎHÎÌ ÁÎ_¤‚Ìfiı ±ÎI‹ÎfiÎ ⁄‚fiÌ ¬⁄fl ’ÕÂı. …ı‹ ≠·_⁄ÎÁfl
⁄‚ÿı‰∞fiı μ’ÎÕÌfiı «ÎS›Î, ’HÎ ±Î¿Î‰ÎHÎÌ ◊¥ ¿ı “÷‹ı ÷˘ ÂıÊfiÎ√fiÎ
±‰÷Îfl »˘ ±fiı ⁄˛õÎ_Õfiı ŒHÎÎ μ’fl ‘ÎflÌ flά˘ ±ıÀ·_ ⁄‚ »ı.” ±ı
±Î¿Î‰ÎHÎÌ ÁÎ_¤‚Ìfiı ⁄‚ÿı‰∞±ı ¿>ÿ¿˘ ‹Î›˘˝ ±fiı ≠·_⁄ÎÁflfiÎ
ËÎ◊‹Î_◊Ì »^ÀuÎ. ’»Ì ÷ıfiı ’¿ÕÌfiı ‹ÎflÌ fiÎA›˘. ±ı‹ ¿˘¥fiÎ …HÎÎT›Î◊Ì
’˘÷ÎfiÎ ⁄‚fiÌ ¬⁄fl ’ÕÌ. ‹ÎÀı ÁI’vÊfiÎ Á‹Î√‹◊Ì … ∞‰ ⁄Ï‚›˘
◊Λ »ı; fiÏË ÷˘ flÎ_¿ …ı‰˘ … flËı »ı.””

√_ՉΠ«Î·ı I›Îflı ≠¤ ¤Ω›

““±Î ÿıË »ı ÷ı ¬ÎÁÕÎfiı Ãı¿ÎHÎı »ı. ’√ fi ⁄‚ı ¿ı ¿Î_ÀÎ fi ‰Î√ı
±ıÀ·ı ¬ÎÁÕ<_ ’√‹Î_ ’ËıflΛ, ’HÎ ¿o¥ ÷ıfiı ‹Î◊ı fi «ÕΉΛ. ±Î ÿıË »ı
÷ıfiÎ◊Ì ¤√‰ÎfifiÎ ¤…fiw’Ì ¿Î‹ ·¥ ·ı‰_. ’HÎ ÷ıfiı ’fl’˘·Î …ı‰˘ ¿flÌ
‹Ò¿Ì±ı ±fiı ⁄Ë … Ω‚‰Ì±ı ÷˘ ¿_¥ Á¬ ±Î‰ı fiÏË. ‹ÎÀı ±ı‰Ì ±‰‚Ì
Á‹…HÎ ±ı ∞‰ ‹Ò¿Âı I›Îflı … ÷ıfiı ±ı‰_ ◊Âı. V‰Î‹ÌfiÎ ≠÷Î’ı ±‹Îflı ÷˘
ËÎ◊‹Î_ ËÎ◊ ±fiı ¿Îfi‹Î_ ¿Îfi ±ı‰_ ◊¥ √›_ »ı. flÎÏ‘¿Î∞ ¤√‰Îfifiı
»Î÷Ì μ’fl flά÷Î_ ±fiı …flο Ωı ¤√‰Îfi ‰ÌÁflΛ ÷˘ «ÌÁ ’ÎÕ÷Î_. ±ı‹
F›Îflı √_ՉΠ«Î·ı I›Îflı ≠¤ ¤Ω›.””
’»Ì Ω√Î V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î — ““º„WÀ‹Î_ ±Î‰ı ÷˘ √_ՉΠ∂’Õı. ‹˘ÀÎfiı
Ωı Áı‰ı ÷˘ ¤˛WÀ ◊Λ fiÏË. fiÏË ÷˘ ≥„Lƒ›˘, ±_÷—¿flHÎ ÷˘ ÂÒƒ …ı‰Î »ı,
÷ı …flο‹Î_ ¤˛WÀ ¿flÌ fiάı.””
±ıÀ·ı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““±Î Á‰˝fiı Ëı÷ ÷˘ ‹Îflı ωÊı CÎb_ »ı, ’HÎ
ÿıËw’Ì ¬ÎÁÕÎfiı ’Õu_ ‹ı·÷Î fi◊Ì ±ıÀ·ı ÏËoÿ-‹Á·‹Îfifiı ±ÎËÎflı ±fiı
‰Ëı‰Îflı …ıÀ·_ »ıÀ<_ »ı, ±ıÀ·_ ‹Îflı ±fiı ±ı‹fiı »ıÀ<_ »ı. ±ıÀ·_ ’HÎ ¿˘¥
Á‹…÷Î fi◊Ì ¿ı ±Î ÿıË‹Î_ ÷˘ ËÎÕ¿Î_ ±fiı ‹Î_Á ¤›* »ı. ÷ıfiı …ı ’˘÷Îfi_
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 493

w’ ‹Îfiı »ı ±fiı ÷ı‹Î_ ‹˘Ë ’΋ı »ı ±ı ÷˘ «Î‹Ï՛Π∞‰ »ı. ÷ıfiı Á¬ ÷ı

@›Î_◊Ì ±Î‰ı ?””
±ı‹ ¿ËÌfiı ‰Î÷ ¿flÌ — ““⁄‚fl΋ÿÎÁ∞ ÷◊Î ±‹ı ±‘flÎ÷-‹‘flÎ÷
⁄ıÁÌfiı V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚÷Î, ’HÎ ⁄ÌΩ ÷˘ ¤Ì÷fl¤Î‰ı ‰ıfl flά÷Î.
±Î Á¬ ¿o¥ Ωı√ ‰√fl fi◊Ì ±ÎT›_. Ωı√ ‰√fl ÷˘ ¿o¥ ◊Λ ÷ı‹… fi◊Ì.””
±ıÀ·ı ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞±ı ’Ò»u_ — ““Ωı√ ¿Ú’Î◊Ì ◊Λ ¿ı ±ı‹
fiı ±ı‹ ?””
±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiÎ Á΋_ Ωı¥ ËÁÌfiı ¿èÎ_ — ““Ωı√ ÷˘ ¿Ú’Î◊Ì
… ◊Λ »ı. ±ıfiÌ ¿Ú’Î ◊Λ ’»Ì ±ıfi˘ … ±ı¿ ±Î‘Îfl flάÌfiı ‰‚√Ì
’Õ̱ı ÷˘ ⁄‘_› ◊Λ. ‹˘ÀÎfiı Ωı «¿«Òfl flÎ∞ ¿flÌ ÿÌ‘Î Ë˘›, ÷˘ ∞‰‹Î_
±ÎÃı ’ˢfl ±Îfi_ÿ ‰÷ı˝. ±ı‰Ì „V◊Ï÷ ‹˘ÀÎ’vÊ ¿flÎ‰Ì ÿı. ’»Ì ÷˘ ÷ı ’HÎ
‹V÷Îfi ◊¥ Ω›.””
÷ı μ’fl ⁄˛õÎfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ_ ¿Ì÷˝fi ⁄˘·ÎT›Î_ —
‹ıÓ ÷˘ Á‰ı˝ Á_√Î◊ı ÷˘ÕÌ flı ÁÎËı·Ì,
±ı¿ …√fiÎ ∞‰fi ÁÎ◊ı ΩıÕÌ flı ÁÎËı·Ì.
±ı «Îflı› ’ÿ ⁄˘·ÎT›Î_.

±ËŸ …^fiÎ√œ‹Î_ ÁIÁ_√fiÌ …\‰ÎfiÌ ÿı¬Î› »ı

’»Ì ’˘÷ı ⁄˘S›Î — ““±‹ı ‹Ë‰Î‹Î_ ⁄ΉΠ√˘’΂√flfiÌ Áı‰Î ¿fl÷Î.
V‰Î‹Ì ’_ÿfl …HÎfiÌ √˘ÿÕÌ ‘˘÷Î. ±ı‹ Áı‰Î ¿fl‰Î◊Ì … ÿıË CÎÁΛ »ı ±fiı
‹˘ÀÎ’vÊ flÎ∞ ◊Λ »ı. ±Î ±_√˛ı… Áfl¿Îflı ÷ÎflfiÌ Â˘‘ ¿flÌ ÷ı ÷˘ ±Î
·˘¿fi_ ¿Î›˝, ’HÎ ÷ı‹Î_› ¿˘¥fiÌ ⁄Ï© ’ˢӫ÷Ì fi◊Ì. I›Îflı ’fl·˘¿ …ı
¤√‰Îfifi_ ‘΋ ±fiı ‘΋fiı ωÊı flËÌ …ı ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝ ÷ıfiı ’΋‰Î‹Î_
÷˘ ⁄Ï© ’ˢӫı … ¿ı‹ ? ’HÎ …ı ÷ıfiı ÁÎZÎÎI¿Îfl ’ÎQ›Î ˢ› ÷ı‹Î_ Á‰ı˝ ≠¿Îflı
∞‰ …ÕÌ ÿı ÷˘ ±ı‰˘ ⁄Ï©›˘√ ±Î’Ì ÿı. V‰Î‹Ì ¿Ëı÷Î — “±Î …^fiÎ√œ …ı
±Î‰Âı ÷ıfiı √‹ı ÷ıÀ·Î …L‹fiÌ ¿Áfl ËÂı ÷˘ ’HÎ ÷ı ÀÎ‚Ì fiάÂ_.””
±ıÀ·ı ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞±ı ¿èÎ_ — ““±‹fiı ’HÎ ±Î’fiÌ ’ÎÁı
flά˘ ±fiı ±‹ÎflÌ Á‰˝ ¿Áfl À΂˘.””
’»Ì ’˘÷ı ‰Î÷ ¿flÌ — ““V‰Î‹ÌfiÎ ‰¬÷‹Î_ Õ¤˘¥fiÎ ¿vHÎÎÂ_¿fl
494 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

…^fiÎ√œ ±ÎT›Î Ë÷Î. ÷ı‹HÎı V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚Ì ±fiı ±¬_Õ

¿◊ΉÎ÷νfi˘ ±¬ÎÕ˘ Ωı›˘, ±ıÀ·ı V‰Î‹Ìfiı ¿èÎ_ — “Ë_ Á‰˝ Ãı¿ÎHÎı Ωı÷˘
Ωı÷˘ ±Î‰_ »\_, ’HÎ ⁄‘ı ÁIÁ_√ CÎflÕ˘ ◊¥ √›˘ »ı ±fiı ±ËŸ …^fiÎ√œ‹Î_
ÁIÁ_√ …\‰Îfi ÿı¬Î› »ı ÷ıfi_ Â_ ¿ÎflHÎ ?” I›Îflı V‰Î‹Ì ¿Ëı — “±ËŸ ÷˘
ÁÎZÎÎ÷˚ lÌ∞‹ËÎflÎ… ωflÎ…‹Îfi »ı ±ıÀ·ı ÁIÁ_√fiÌ ¤fl…\‰ÎfiÌ »ı.”
¤√‰Îfi ¿ı ‹˘ÀÎ ÁΑfiÌ ¿Ú’Î »ı ÷ı ’˘÷ÎfiÎ ¤@÷fiı ‹ÎÀı … »ı. ‹ÎÀı ¤@÷
◊‰_.”” ±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌfiı ’˘÷ı œ˘Ï·›Î‹Î_ ’˘œÌ √›Î ±fiı ‰ˆzfiı ’˘÷Îfi_
’ıÀ ÿı¬ÎÕu_.

Áı‰ÎfiÎ hÎHÎ ≠¿Îfl

’»Ì V‰Î‹ÌlÌ Ω√Î ¤@÷ı Áı‰Î ±fiı Á‹Î√‹fiÌ ‰Î÷ ¿flÌ. ±ıÀ·ı
fiÎflΛHΤΥ±ı ≠ë ’Ò»u˘ — ““‹˘ÀÎfiÌ ±fiT≤ÏkÎ ±ı Áı‰Î ?””
’»Ì V‰Î‹ÌlÌ Ω√Î ¤@÷ ⁄˘S›Î — ““Áı‰Î ÷˘ hÎHÎ ≠¿Îflı ◊Λ »ı —
‹fi, ¿‹˝ ±fiı ‰«fiı. ±ı‹ hÎHÎ ≠¿Îflı ±fiT≤Ïk΋Î_ flËı‰_. ‰«fiı ¿flÌfiı
ÁI’vÊ‹Î_ …ı ±fi_÷ √HÎ flèÎÎ »ı ÷ı ¿Ëı‰Î ±fiı ÁÎ_¤‚‰Î. ‹fiı ¿flÌfiı
ÁI’vÊfiı ωÊı fi΄V÷¿¤Î‰ ±Î‰‰Î ÿı‰˘ fiÏË. ¤√‰Îfi ¿ı ¤√‰ÎfifiÎ
¤@÷fiı …ı‰˘ ΩHÎı ÷ı‰˘ ’˘÷ı ◊Λ. ¤√‰Îfi ¿ı Á_÷ Á‰˝ ≠¿Îflı Ïfiÿ˘˝Ê
Á‹Ω› ±fiı ‰‚Ì ÷ı ‹ÎflÌ Á‰˝ Ïø›Î ±¬_Õ Ωı¥ flèÎÎ »ı ±ı‹ Á‹Ω›,
÷˘ ±Î’HÎÌ Ïø›Î ’HÎ Ïfiÿ˘˝Ê ◊¥ Ω›. Á‹Î√‹ ±ıÀ·ı Â_ ? ÷˘ Á‹Îfi_
iÎÎfi ±Î’ı ÷ı Á‹Î√‹. ¤√‰Îfi‹Î_ ±_÷›Î˝‹Ì’b_ Á‹…‰_, ¿◊Îfi_ ÀÎb_ ˢ›
I›Îflı ¿◊Î ¿fl‰Ì, ¿Ì÷˝fifi_ ÀÎb_ ˢ› I›Îflı ¿Ì÷˝fi ⁄˘·‰Î_ ¿Î_ ÁÎ_¤‚‰Î_.
¤√‰Îfi ¿ı ‹˘ÀÎ’vÊ Ï‰flÎ…‹Îfi ˢ› I›Îflı ÷ı‹fiΠω«Îfl ≠‹ÎHÎı ‰÷˝‰_
±ı Á‹Îfi_ iÎÎfi ¿Ëı‰Î›. ±ı¿ ‰¬÷ Á‰ÎflfiÎ ‰Ëı·Î V‰Î‹Ì ‰Î÷˘ ¿fl÷Î
Ë÷Î. I›Îflı ±ı¿ ÁΑ ≠¤ÎÏ÷›Î_ √ΉΠ‹Î_ÕuÎ. ±ıÀ·ı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î — “±Î
’ÎÕ<_ @›Î_ ±ÎflÕı »ı ?” ±ı‹ Á‹Îfi_ iÎÎfi fi ˢ› ÷ı ’ÎÕ<_ ±ÎflÕuÎ …ı‰_
¿Ëı‰Î›.”” ±ıÀ·Ì ‰Î÷ Ω√Î V‰Î‹Ì±ı ¿flÌ.
±ıÀ·ı ¤√÷∞ œ˘Ï·›Î‹Î_ ⁄ıÃÎ ◊›Î ±fiı ’˘÷ÎfiÌ ‰Î÷ ¿flÌ —
““V‰Î‹Ì±ı ±ı¿ Ïÿ‰Á ‹fiı ¿èÎ_ ¿ı “‹ıÕÎ μ’fl ◊Î’ fiά‰Ì »ı ±fiı √Îfl
¿fl‰Ì »ı.” ’»Ì ÷˘ Á˘ √ÎÕÎ_ ‹À˘ÕÌ ±fiı »ÎHÎfi˘ œ√·˘ ¿flÌ ÿÌ‘˘. ÷ı◊Ì
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 495

V‰Î‹Ì flÎ∞ ◊¥ √›Î ±fiı ¿èÎ_ — “±Î ÷˘ ÁËı… Á_¿S’ ¿›˘˝ ±ıÀ·Î‹Î_ ÷˘
÷ˆ›Îfl ’HÎ ¿flÌ ÿÌ‘_.” ’»Ì ‰fl÷η V‰Î‹Ì ÁÎ◊ı √›˘ ±ıÀ·ı I›Î_fiÎ ÁΑ±ı
Ãı¿ÕÌ ¿flÌ — “±Î ’_ÿfl ‹HÎfi˘ √Î_ÁÕ˘ ≠Î√˘ μ’ÎÕÂı ?” ±fiı ‹ıÓ μ’ÎÕu˘ ’HÎ
¬fl˘. ’HÎ ±ı‹ ÿıËfiı fi √H›˘ ±fiı V‰Î‹ÌfiÌ ‹fl∞ ΩHÎÌ ÷˘ V‰Î‹Ìfi˘
flÎ∞’˘ ◊¥ √›˘. ±ı‰Î ÁΫΠÁ_÷ ‹‚ı I›Îflı ¿˘¥ ¬Î‹Ì flËı fiÏË.””
÷ı μ’fl ⁄˛õÎfi_ÿ V‰Î‹Ìfi˘ Á‰ˆ›˘ ⁄˘S›Î —
“ÁΫı Á_÷ ‹Ì·ı ¿‹Ì ¿ÎË_ flËÌ, ÁÎ«Ì Â̬‰ı fl΋¿Ì flÌ÷¿<_ ∞;
’flÎ’Îfl Á˘¥ ’fl⁄˛õ Ëı, ÷΋ıÓ ÃıflΉı ∞‰¿ı Ï«kο<_ ∞;
ºœ ±ÎÁfi ÁΑ¿ı K›Îfi ‘flı, ¿flı √Îfi ËÏfl√fi √Ì÷¿<_ ∞,
⁄˛õÎfi_ÿ ¿Ëı ÿÎ÷Î fl΋Ë_ ¿ı, ≠¤ ÁÎ◊ ⁄œÎ‰÷ ≠Ì÷¿<_ ∞.”

±Ë˘Ïfi ÁΑfiı Á_¤Î›Î˝ ¿fl‰Î

““V‰Î‹Ì ¿Ëı÷Î ¿ı “≠Î√∞±ı ÷˘ ±ıÔ‰Ì ‹Î›Î ’flfiÌ ‹˘fl·Ì ‰√ÎÕÌ »ı
¿ı ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ ⁄˛õÎÏÿ¿ ÿı‰˘fiÎ_ K›Îfi »^ÀÌ √›Î_ »ı.” ÷ı Â_ ? ÷˘ …ı ‹Ò‚
⁄˛õ »ı ÷ı … ±Î √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì »ı. ±ı‰_ iÎÎfi F›Îflı ◊Λ I›Îflı …
∞‰fi_ ‹Ò‚ ±iÎÎfi À‚ı. ⁄˛õÎÏÿ¿ ÿı‰˘±ı ’HÎ ±Î ‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ì I›Îflı ±ı‹
◊›_ ¿ı K›Îfi ¿fl÷Î_ ’HÎ ±Î ¿‹˝¤ÒÏ‹‹Î_ ±Î‰Î ÁÎZÎÎ÷˚ ‹Ò‚⁄˛õfiÎ Á_⁄_‘fiı
’΋‰_ ±ı ±Ï‘¿ »ı. ⁄ÿÏfl¿Îl‹‹Î_ …ıÀ·_ » ‹ÎÁ‹Î_ ¿flı, rı÷¶Ì’‹Î_
…ıÀ·_ ⁄Îfl ‹ÎÁ‹Î_ ¿flı ±fiı …ıÀ·_ ¿Î‹ ◊Λ, ÷ıÀ·_ ±Î ¿‹˝¤ÒÏ‹‹Î_ ±ı¿
CÎÕÌ‹Î_ ◊Λ »ı. ±ı‹ ±ı¿ CÎÕÌ ÷˘ ÏfiI›ı ’˘÷Îfiı ±ÎI‹w’ ‹ÎfiÌfiı ¤…fi‹Î_
⁄ıÁ‰_ …. ±ÎI‹w’ …ı ’˘÷Îfiı ‹Îfiı ÷ıfiı ±Î¬Ì M≤J‰Ìfi_ ’H› ‹‚ı »ı ±fiı
…ı ÿıËw’ ’˘÷Îfiı ‹Îfiı ÷ıfiı ±Î¬Ì M≤J‰Ìfi_ ’Î’ ‹‚ı »ı.””
I›Îflı ›iÎ’vÊÿÎÁ∞±ı ’Ò»u_ — ““ÿıËw’ ‹fiΛ I›Îflı Â_ ¿fl‰_ ?””
I›Îflı ’˘÷ı ⁄˘S›Î …ı — ““‹À¿<_ ¤fḻı ±ıÀ·Ì ‰Îfl ’HÎ ÁΑfi˘ I›Î√
fi ¿fḻı ÷˘ ÿıËw’ fi ‹fiΛ. ‹ÎÀı ±Ë˘Ïfi ÁΑfiı Á_¤Î›Î˝ ¿fl‰Î.””
’»Ì V‰Î‹Ì Ω√Î ¤@÷ ⁄˘S›Î — ““±ÎÁfi ‰Î‚Ì ¤…fi ¿fḻı I›Îflı
≥„Lƒ›˘, ÿıË ±fiı ‹fi ⁄‘Î_› ¿⁄Ω‹Î_ ±Î‰ı. ±ÎI‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ¿Ëı÷Î,
“ÿıËw’ ÷˘ ‹fiΛ … fiÏË, ±ÎI‹Îw’ … ‹fiΛ »ı.” ’HÎ ±ı‰˘ ºœ ±Î√˛Ë
flά̱ı I›Îflı ◊Λ.””
496 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

I›Îflı fiÎflΛHΤΥ±ı ≠ë ’Ò»u˘ — ““ÿıËw’ fi ‹fiΛ ±fiı ±ÎI‹-

w’ ‹fiΛ, ÷ı ¿Ú’αı ¿flÌfiı ¿ı ÁΑfiı ¿flÌfiı ?””
I›Îflı V‰Î‹Ì Ω√Î ¤@÷ı ¿èÎ_ — ““±Î ÷‹ı Œ˘…ÿÎfl ◊›Î »˘, ÷ı
ÁΑfiı ¿ı ¿Ú’αı ?””
I›Îflı ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — ““ÁΑfi ¿›Î* ±ıÀ·ı μ’flÌfiÌ ¿Ú’Î ◊¥.””
±ıÀ·ı Ω√Î V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — ““’vÊ≠›Ifi ¿fl¢ ±ıÀ·ı ¤√‰ÎfifiÌ
¿Ú’Î ◊Âı. ¤√‰Îfi ¿ı ‹˘ÀÎ’vÊ ÁÎ◊ı ÁΩÏ÷ ◊›Î ÏÁ‰Î› ¬v_ Ëı÷ ◊÷_
fi◊Ì. ±Î’HÎfiı F›Î_ Á‘Ì ÿıËw’ ‹ÎfiÂ_ I›Î_ Á‘Ì ‹˘ÀÎ’vÊfiı ÁΩÏ÷ ◊›Î
fi◊Ì. ‹ÎÀı ÿıËw’ ‹ÎL›÷Î »˘ÕÌ ÿ¥ ±ÎI‹Îw’ı ‹ÎfiÌfiı ÷ı‹fi_ Âflb_ ·ı‰_,
…ı◊Ì Ωı÷Ωı÷΋Î_ ÿıË, ≥„Lƒ›˘fiÎ ¤Î‰◊Ì ±Î’HÎfiı flÏË÷ ¿flÌ, ’˘÷Îfiı
ÁΩÏ÷ ¿flÌ ÿıÂı. ¤√‰ÎfifiÌ ¿Ú’Î ÷ı ¤@÷fiı ±◊ı˝ »ı ’HÎ ±¤@÷fiı ±◊ı˝
fi◊Ì.”” ±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌfiı Ω√Î V‰Î‹Ì ∂ÃuÎ. ±ıÀ·ı Á‰ı˝fiı ¤√÷∞±ı
∂ÉÎfiÌ ±ÎiÎÎ ¿flÌ. ’˘÷ı ∂ÃÌfiı Ãο˘fl∞fiÎ_ ÿ½fiı ’‘Λν ±fiı ‹ı‰ÎfiÌ
≠ÁÎÿÌ …‹Ì Á¤Î‹Î_ ’‘Λν.
¤√÷∞ ‹ËÎflÎ… Á¤Î‹Î_ ’‘Λν ΩHÎÌ ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ÷◊Î Á‰ı˝
Á_÷˘ ’HÎ Á¤Î‹Î_ ±ÎT›Î. V‰Î‹ÌlÌ Ω√Î ¤@÷ ’HÎ ÷fl÷ … Á¤Î‹Î_
’‘Λν. ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…ḻı ¤√÷∞fiı ¿èÎ_ — ““¿Î_¥¿ μk΋ ≠Á_√ ¿ÎœÌfiı
‰Î÷ ¿fl˘. ˉı Á‹ˆ›˘ ‰Ì¬flÎÂı. ‹ÎÀı ÿflı¿fiı …÷Î_ ’Ëı·Î_ ¿o¥¿ ¤Î◊_ ±Î’˘.””
±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı Ω√Î V‰Î‹Ìfiı ¿èÎ_ — ““V‰Î‹ÌfiÌ μ’‹ ÿÂΉ΂Ì
‰Î÷ ¿fl˘.””
±ıÀ·ı Ω√Î V‰Î‹Ì±ı ‰Î÷ ¿flÌ — ““±ı¿ ‰¬÷ V‰Î‹Ì ‹ËÎ’ÒΩ‹Î_
⁄ıÃÎ Ë÷Î. ÷ı ‰¬÷ı ±ı¿Î±ı¿ K›Îfi‹Î_ ¨ÕÎ ∂÷flÌ √›Î. Á˙fiı ±ı‹ ◊›_ ¿ı
V‰Î‹Ì Ë‹HÎÎ_ Ω√Âı. ±ı‹ ¿fl÷Î_ ±Î¬˘ Ïÿ‰Á ‰Ì÷Ì √›˘ ’HÎ V‰Î‹Ì
ΩB›Î fiÏË. ±ıÀ·ı Á˙ Á_÷˘, ËÏfl¤@÷˘, ’ÎÊ˝ÿ˘ V‰Î‹Ì ’ÎÁı ‰ŸÀ‚Î¥fiı
⁄ıÁÌ flèÎÎ. ±Î…\⁄Î…\‹Î_ ’HÎ ±Î ‰Î÷fiÌ ¬⁄fl ’ÕÌ ±ıÀ·ı Á_÷˘ ÷◊Î
ËÏfl¤@÷˘ …^fiÎ√œ ±ÎT›Î ±fiı V‰Î‹Ì @›Îflı Ω√ı ÷ı ‰ÎÀ Ωı¥fiı Á˙
V‰Î‹Ì ÁL‹¬ ⁄ıÁÌ flèÎÎ. ¿˘¥ I›Î_◊Ì …flΛ Ω› fiÏË. V‰Î‹Ì ’HÎ ◊˘ÕÌ
‰Îflı “Ëı flË√HÎ flÎΩ ! ÷_ ±¿˘Ï‰ÿ »ı” ±ı‹ ⁄˘·ı. hÎÌ…ı Ïÿ‰Áı V‰Î‹Ì
Ω√˛÷ ◊›Î I›Îflı Á˙fiı ±Î…\⁄Î…\ ⁄ıÃı·Î Ωı›Î. ±ıÀ·ı ’˘÷ÎfiÎ ¬ıÁ ‰÷ı
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 497

√˘ÃHÎ ⁄Î_‘Ìfiı V‰Î‹Ì ⁄ıÃÎ ±fiı ’Ò»u_ — “÷‹ı Á˙ @›ÎflfiÎ ⁄ıÃÎ »˘ ?”

±ıÀ·ı Á‰ı˝±ı ¿èÎ_ — “±Î’ ’fl‹ Ïÿ‰ÁfiÎ ‹ËÎ’ÒΩ‹Î_ ⁄ıÃÎ ±fiı K›Îfi‹Î_
∂÷flÌ √›Î I›Îfl◊Ì ±‹ı ⁄‘Î ⁄ıÃÎ »Ì±ı ±fiı ±Î ⁄ÌΩ ’HÎ …ıfiı …ı‹
…ı‹ ¬⁄fl ’ÕÌ ±ı‹ ±Î‰÷Î √›Î ±fiı ±¬_Õ ⁄‘Î ±ËŸ … ±Î’fiÌ Á΋ı
⁄ıÃÎ »ı.” I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄Ë … flÎ∞ ◊›Î ±fiı ⁄˘S›Î — “±Ë˘ ! ÷‹fiı
‹Îfl΋Î_ ±Î‰_ μk΋ Ëı÷ »ı ±fiı ‹ÒÏ÷˝ Á΋_ ±ı¿ º„WÀ±ı Ωı¥fiı ⁄ıÃÎ »˘,
’HÎ ±¬_Õ Ωı ±Î‰Ì flÌ÷ı ‰÷˘˝ ÷˘ μ’‹ ÿÂÎ ◊¥ Ω› ±fiı ≥„Lƒ›˘
ωfl΋ ’΋ı.””
I›Îflı ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…ı ≠ë ’Ò»u˘ — ““μ’‹ ÿÂÎ ¿˘fiı ¿Ëı‰Î› ?””

μ’‹ ±ıÀ·ı Â_ ?

±Î ≠ëfi˘ μkÎfl ¤√÷∞±ı ¿›˘˝ ¿ı ““F›Îflı ≥„Lƒ›˘fiÌ T≤Ïkα˘
≠Ï÷·˘‹ ◊¥fiı xÿ›Î¿Î ÁL‹¬ ‰÷ı˝ ÷ı μ’‹ ÿÂÎ ¿Ëı‰Î›. ±ı‰Ì
μ’‹ ÿÂÎ …ıfiı ‰÷˝÷Ì Ë˘› ÷ıfiı √‹ı ÷ı‰Î fl‹HÎÌ› ’_«Ï‰Ê›fiÌ ≠΄M÷
◊Λ ÷˘ ’HÎ ≥„Lƒ›˘fiÌ T≤ÏkÎ xÿ›Î¿Î ÁL‹¬ ˢ›, ±ıÀ·ı ÷ı ÷ı‹Î_ ·ı‰Î›
fiÏË. …ı‹ ‹ËÌ ±fiı ÁÎ⁄fl‹÷Ì …ı‰Ì ⁄ı ‹˘ÀÌ fiÿ̱˘fi˘ ≠‰ÎË ¤ı√˘
¿fḻı I›Îflı ÷ı‹Î_ ËÎ◊Ì, C΢ÕÎ, T≤ZÎ ±ÎÏÿ …ı ¿Î_¥ ±Î‰ı ÷ı Á‰ı˝ ÷HÎÎ¥ Ω›,
’HÎ ¿˘¥ À¿Ì ¿ı fiÏË. ÷ı‹ μ’‹‰Î‚Îfiı ’HÎ √‹ı ÷ı‰Î fl‹HÎÌ› ’_«-
ωʛfi˘ ›˘√ ◊Λ, ÷˘ ’HÎ …ı‹ ’Ò‰˝ …L‹‹Î_ ≠ÎM÷ ◊›Î …ı ωʛ ÷ı ±Î
…L‹‹Î_ ±iÎÎfiı ¿flÌfiı ‰ÌÁflÌ Ω› »ı, ÷ı‹ ±ı‰Î μ’‹ ÿÂΉ΂Π¤@÷fiı
’HÎ ’_«Ï‰Ê› ÷flŒ iÎÎfiı ¿flÌfiı T≤ÏkÎ flËı÷Ì fi◊Ì. ‰‚Ì, ±Î ∞‰ F›Îflı
ÁÊ„M÷‹Î_ Ω› »ı, I›Îflı √‹ı ÷ı‰Î fl‹HÎÌ› ’_«Ï‰Ê›fi˘ ›˘√ ◊Λ ÷˘ ’HÎ
ÁÊ„M÷ ±‰V◊ÎfiÎ ›˘√ı ¿flÌfiı ÷ıfiı ÷ı‹Î_ T≤ÏkÎ …÷Ì fi◊Ì. ±ı ±iÎÎfi‹›
μ’‹ »ı. F›Îflı iÎÎfiÌfiı ±Ï÷› ≠ı‹ı ¿flÌfiı ¤√‰Îfi‹Î_ T≤ÏkÎ ÷HÎÎ¥ Ω›
»ı, I›Îflı μ’‹ ÿÂÎ ‰÷ı˝ »ı ±fiı ÁÊ„M÷ ±‰V◊ÎfiÌ …ı‹ … Ω√˛÷
±‰V◊΋Î_ ’HÎ fl‹HÎÌ› ’_«Ï‰Ê›fi˘ ±¤Î‰ ‰÷ı˝ »ı.
““±ı¿ ‰¬÷ ÏÁ©Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷◊Î ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı V‰Î‹Ìfiı ≠ë
’Ò»u˘ — “μ’‹ ¿ı‹ ±˘‚¬Î› ?” I›Îflı V‰Î‹Ì ¿Ëı — “…ı‹ ⁄΂¿ ‹Î÷Îfiı
⁄«⁄« ‘Ήı »ı, ÷ı‹ ±ı ¤@÷ ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝ ÁÎ◊ı ΩıÕÎ¥ …¥,
498 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

¤√‰ÎfifiÎ Á¬fiÎ «Á¿Îfl S›ı, I›Îflı ΩHΉ_ …ı ±ı μ’‹ ÿÂΉ΂˘ ¤@÷

»ı.” ±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌfiı ⁄˘S›Î — “±ËŸ …^fiÎ√œ‹Î_ ‹ËÎ’vÊ-ÿÎÁ∞fiı
‹ËÎ’ÒΩ ¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_ T≤ÏkÎ ¨ÕÌ ∂÷flÌ √¥ ±fiı K›Îfi‹Î_ ∂÷flÌ √›Î.
’»Ì ¿˘¥¿ı ’Ò»u_ …ı, “‹ı◊ÌfiÌ Õ>_¿˘ ¬Î¢ ?” I›Îflı ¿Ëı — “ËÎ.” ±ıÀ·ı V‰Î‹Ì
÷ı Ωı¥ ⁄˘S›Î — “¤√‰Îfifi_ ±Î‰_ Á¬ »ı ÷ı Á¬ ±Î√‚ …√÷fi_ ÁÎv_-
fiflÁ_ ¿Î_¥ …HÎÎ÷_ fi◊Ì.””
±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌfiı ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““Ë_ ⁄ËÎfl T≤Ïkαı ‰÷* »\_ ÷˘
’HÎ ±_÷—¿flH΋Î_ μ’‹ ÿÂÎ … ‰÷ı˝ »ı ±fiı ¿o¥ ±‰U› ˢ› ±ıÀ·Ì …
Ïø›Î ◊Λ »ı.””
±ıÀ·ı ‹˘÷̤Υ±ı ≠ë ’Ò»u˘ — ““‹˘ÀÎ’vÊ ⁄ÎèÎ º„WÀ±ı ‰÷ı˝ »ı
±ı‹ ¿ı‹ ¿Ëı‰Î› ?””
±ıÀ·ı V‰Î‹Ì Ω√Î ¤@÷ı μkÎfl ¿›˘˝ — ““‹˘ÀÎ’vÊ ⁄ÎèÎ º„WÀ±ı
‰÷˝÷Î ÿı¬Î›, ÷˘ ’HÎ ±_÷fl º„WÀ±ı … ‰÷ı˝ »ı. ’fl_÷ ±ı F›Îflı ±ı‰Ì flÌ÷ı
‰÷ı˝ I›Îflı ±Î ·˘¿fiÎ ¿ıÀ·Î¿ ∞‰ »ı ÷ıfiı …Õ¤fl÷ ±fiı Â¿∞ …ı‰Î ¿flÌ
‹Ò¿ı »ı. ‹ÎÀı ±ı‰Î …ı ±Ï÷› ‹˘ÀÎ’vÊ ÷ı‹fiı …ı ⁄ÎèÎ º„WÀ±ı ‰÷˝‰_ ÷ı
÷˘ ¿ı‰‚ ∞‰˘ μ’fl ÿ›Î ¿flÌfiı … »ı.””153

±Î ∞‰fiı ÿıË ⁄_ÿ̬Îfi_ »ı

’»Ì ¤√÷∞±ı ‰Î÷ ¿flÌ — ““…ıfiÌ ’ÎÁı ‘fi ‰‘Îflı ˢ› ÷ıfiı
Ω‚‰‰_ ¬Ò⁄ ’Õı ±fiı ÷ı flÎ÷-Ïÿ‰Á ÷ıfiÎ …÷fifiı ±◊ı˝ «˘fl-«¿ÎflÎÏÿ¿◊Ì
⁄Ì÷˘ flËı. ÷ı‹ …ıfiÌ ’ÎÁı ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝w’Ì ‘fi ËÎ◊ ±ÎT›_ ˢ› ÷ıfiı
¿Î‹, ø˘‘ÎÏÿ¿ «˘fl◊Ì ±¬_Õ ⁄Ì÷Î flËı‰_. ‰‚Ì, ¤√‰ÎfifiÎ ¤√‰ÿÌ ±ı‰Î
…ı ËÏfl¤@÷ ÷ıfiÌ ’HÎ Ïfifl_÷fl ⁄Ì¿ flά‰Ì ¿ı fl¬ı ±ı‹fi˘ ƒ˘Ë ◊¥ Ω›.
¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fiı ‹ÎÀı Ë·¿<_ ‰«fi ⁄˘·‰_ fiÏË. ÷ı‹ ¿ÃHÎ ‰«fi ’HÎ
¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fiı ¿Ëı‰_ fiÏË. ±ı¿ ÁΑ±ı ⁄ÌΩ ÁΑfiı ¿èÎ_ ¿ı “⁄ı· …ıÁÎ
ˈ.” I›Îflı ‹ËÎflÎ…ı ÷ıfiı ¿èÎ_ ¿ı “ˉı ⁄ÌΩı …L‹ ÷‹Îflı ⁄‚ÿfi˘ ·ı‰˘
’ÕÂı.” ‹ÎÀı ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fi˘ ƒ˘Ë ¿fl‰˘ … fiÏË ±fiı ƒ˘Ë ◊¥ √›˘
ˢ› ÷˘ ÷ı‹fiÌ ‹ÎŒÌ ‹Î√Ì flÎ∞ ¿flÌ ·ı‰Î. ±Î ÁIÁ_√ ÷˘ ⁄˛õw’ »ı,
153. √.±_. 14.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 499

‹ÎÀı ÁΑfi˘ Á‹Î√‹ ¿flÌ ‹ÏË‹Î Á‹…‰˘ ÷˘ ÿ˘Ê ⁄‚Ì …Âı. ÿıËÎϤ‹Îfiı
¿flÌfiı …ı ‰ÎÁfiÎ ºœ ◊¥ ˢ› ÷ı ¿ı‹ı ¿flÌfiı ‹¿Î› fiÏË, ’HÎ ‹˘ÀÎ’vÊfi˘
√HÎ ±Î‰ı ÷˘ ÷I¿Î‚ ÷ı ‰ÎÁfiÎ fiΠ’Î‹Ì Ω› »ı. ‹˘ÀÎ’vÊfi˘ √HÎ
±Î‰‰˘ ÷ı …ı‰_ ¿˘¥ ’H› fi◊Ì ±fiı ‹˘ÀÎ’vÊfi˘ ÿıËÎϤ‹Îfifiı ›˘√ı ¿flÌfiı
ƒ˘Ë ¿fl‰˘ ÷ı ⁄fl˘⁄fl ¿˘¥ ’Î’ fi◊Ì. ±Î ∞‰fiı ⁄_ÿ̬Îfi_ »ı ÷ı ¤˘√‰‰_
… ’Õı, ÷ı‹Î_ ¿˘¥fi˘ ¤Î√ fi◊Ì. ’HÎ Ωı ±ı¿Î_Ï÷¿fiÎ ›˘√‹Î_ ±Î‰ı, ÷˘ ±ı
⁄_ÿ̬Îfi_ À‚Ì Ω› »ı ±fiı »÷Ì ÿıËı ∞‰fi‹@÷ „V◊Ï÷fiı ’‹ÎÕÌ ÿı »ı.””
I›Îflı ±ı¿ ËÏfl¤@÷ı ’Ò»u_ — ““‹ËÎflÎ… ! ‹˘ÀÎ’vÊfi˘ ±¬_Õ ›˘√
÷˘ …ı I›Î√Ì ◊Λ ÷ıfiı ˢ›, ’HÎ ±‹Îflı B≤ËV◊fiı Â_ ¿fl‰_ ?””
I›Îflı ¤√÷∞ ËÁÌfiı ⁄˘S›Î — ““√˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ’ÎÁı CÎHÎÎ ÁΑ
flËı÷Î, ’HÎ ±˘‚A›Î ωfiÎ flËı ÷ı‹Î_ Â_ ’Î@›_ ? ‹ÎÀı ±ı‰Î ‹˘ÀÎ’vÊfiı
±˘‚¬Ìfiı ÷ıfiÎ Á‹Î√‹‹Î_ flËı »ı ±fiı Ωı »ıÀı …‰Îfi˘ ›˘√ ◊Λ ÷˘ »ıÀı
…¥fiı T≤ÏkÎ Ωı ±ı‰Î ‹˘ÀÎ’vÊ‹Î_ flάı, ÷˘ ±fi· ’ZÎÌfiÌ …ı‹ ‹˘ÀÎ’vÊ
÷˘ T≤ÏkζÎflı Áı‰ı ±ı‰Î »ı. ‰‚Ì, B≤ËV◊fiı ¤ÌÕ΋Î_ fiάı ±fiı ¤ÌÕ˘ ‰ıÃı ÷˘
ÿ˘Ê ÂÌ √HÎ÷flÌ‹Î_ »ı ? …ı‹ I›Î√Ìfiı ‰÷˝‹Îfi »ı ÷ı‹ B≤ËV◊fiÎ ‹Î√˝‹Î_
’HÎ fiˆ„Wÿ ‰˛÷‹Î_ Œıfl ’Õı ÷˘ ±ı¿ μ’‰ÎÁ ¿flı. ‰‚Ì, ¤Ì‹fiÎ◊fiÎ flÎ_¿Î
…ı‹ ±ı¿ ¿Õ»˘ ¬Ì«ÕÎfi˘ ¬’ flÎ¬Ì √‹ı ÷ıÀ·Î ‘yÎ ÁËfi ¿fl÷Î, ÷ı‹
B≤ËV◊ ’HÎ Ωı ±Î‰˘ ¬’ flάı, ¤ÌÕ˘ ó ÿıËfi˘, ‹fifi˘ ±fiı ‘fifi˘ ó
‹˘ÀÎfiÌ ±ÎiÎαı ¿flÌfiı ‰ıÃı ±fiı Á_÷fiÌ Áı‰Î‹Î_◊Ì ‹fifiı ±ÎÕ<_±‰‚_ Õ˘·‰Î
ÿı fiÏË, ÷˘ ÷ıfi_ ’HÎ ¿Î‹ ◊¥ Ω› ±fiı ‹˘ÀÎ’vÊ ’˘÷΋Î_ ¤ı‚‰Ì ±ıfi˘
∞‰ ÁϬ›˘ ¿flÌ ÿı.””
‰‚Ì, ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““‘‹˝‹Î_ flËı‰_, μ’ÎÁfiÎ, fi΋V‹flHÎ ±fiı
K›Îfi - ±Î «Îfl ‰Î÷ ∞‰fiÎ ¿S›ÎHÎfiÌ »ı. ‹ÎÀı ±¬_Õ ¤…fi ¿fl‰_. ÷ı
T≤Ïkαı ¿fl‰_. iÎÎfi ±ı ¿>À˘ »ı, ‰ˆflÎB› ±ı ∂’HΉ_ »ı, ‘‹˝ ±ı ÿ‚‰_ »ı
±fiı ¤„@÷w’Ì ¬Î‰Îfi_ »ı. ±Î «Îflfi˘ Ωı ±P›ÎÁ ˢ› ÷˘ ÁIÁ_√ ◊›ı
«Îfl-’Î_« … ‰Ê˝ ◊›Î_ ˢ›, ’HÎ …ı‹ «Îfl-’Î_« ‰Ê˝fiÌ …^fiÌ ÕÎ_√fl ˢ› ÷ı
ŒflÌ ∂√ı fiÏË, ÷ı‹ ±ı‰Îfiı ÁIÁ_√◊Ì Ï‰Ê›√˛_Ï◊ À‚Ì Ω› »ı ±fiı w_‰ÎÕı
w_‰ÎÕı ¤…fi ◊Λ »ı ±fiı ±Îfi_ÿfiÎ d‰ÎflÎ »^Àı »ı. ‹ÎÀı fl˘À·Î ¬Î¥fiı
¤…fi … ¿fl‰_. flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ… ÷˘ ¿ıfḻ˘fiÌ flÁ˘¥ …‹ÎÕÌ ¤…fi
500 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

¿flΉ÷Î, ’HÎ ±Î’HÎı μk΋ ¤˘√‹Î_ flÎ√ flά‰˘ fiÏË. ±fiı ‹K›‹ ¤˘√
¿fl÷Î_ μk΋ ¤˘√ ‹‚ı ÷˘ μÿÎÁ ◊¥ …‰_. ‰‚Ì, ⁄˛õωzÎfi˘ ±ı¿Õ˘
¤HΉ˘. ÷ı Â_ ? ÷˘ ≥„Lƒ›˘ ÷◊Î ‹fi ÷ıfiÎ ±ÎËÎfl ⁄_‘ ¿fl‰Î ±fiı
¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝ Á_⁄_‘ÌfiÎ Â© ±ÎËÎfl ¿fl‰Î, …ı◊Ì Á¬ ◊Λ »ı.””
’»Ì V‰Î‹ÌlÌ Ω√Î ¤@÷ı ‰Î÷ ¿flÌ — ““±Ë˘ ! ±Î…ı Á¤Î ¿ı‰Ì
„V◊fl ◊¥ √¥ »ı ! ±ı‹ ¤…fifi˘ ±Î√˛Ë flά‰Î◊Ì ◊Λ »ı. ±ı¿ Ïÿ‰Á
V‰Î‹Ì ¤…fi‹Î_ ⁄ıÃÎ ÷ı ’Î_« ¿·Î¿ ⁄ıÃÎ. ÷ı Ïÿ‰Áı V‰Î‹ÌfiÌ ÁÎ◊ı …ı
¤…fi‹Î_ ⁄ıÃÎ Ë÷Î ÷ı‹HÎı ‰Î÷ ¿flÌ — “±Ë˘ ! V‰Î‹ÌfiÌ ÁÎ◊ı ¤…fi‹Î_
⁄ıÁ‰Î◊Ì ±·˙Ï¿¿ Á¬ ±Î‰ı »ı.” ’»Ì ⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı V‰Î‹ÌfiÌ ÁÎ◊ı ⁄ÌΩ
ÿÁ …HÎÎ ⁄ıÃÎ ±fiı hÎÌ…ı Ïÿ‰Áı hÎÌÁ …HÎÎ ⁄ıÃÎ. ’»Ì V‰Î‹Ì ¤…fi‹Î_◊Ì
ΩB›Î ±fiı “…› V‰ÎÏ‹fiÎflΛHΔ ¿ËÌ ∂ÃuÎ. ’»Ì V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î — “T≤ÏkÎ
¿ı‰Ì „V◊fl ◊¥ √¥ »ı ? ±ı‹ ⁄‘Îfiı √Î_ÕÎ÷fl ¿flÌ ‹Ò¿Ì±ı, ’HÎ ¿˘¥
ÿ˘flfiÎfl Ωı¥±ı.” ‹ÎÀı …ı‹ μfi΂ı ∂fi_ ˢ› ±fiı «˘‹ÎÁı ÀÎœ<_ ˢ› ÷ı‹
Á‹Î√‹fi_ »ı.””
±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌ ±ıÀ·ı ¤√÷∞ Ω√Î V‰Î‹Ì Á΋ı Ωı¥fiı ËV›Î
±fiı ⁄˘S›Î — ““±ıԉΠμfi΂Π÷˘ ¿o¥¿ ±‹ÎflÎ μ’fl ‰Ì÷Ì √›Î »ı, ’HÎ
V‰Î‹ÌfiÌ º„WÀ Ë÷Ì ÷ı◊Ì ±¬_Õ ÀÎœ<_ … flèÎ_. ≠◊‹ ÷˘ V‰Î‹ÌfiÎ ‰¬÷‹Î_
… ω‹¬ ¿flÌfiı ¿ÎœÌ ‹Ò@›Î. ’»Ì ’λΠ⁄˘·ÎT›Î. ‰‚Ì, ’λΠ¿ÎœuÎ.””
I›Î_◊Ì ÷ı Áfl÷ ±ÎT›Î I›Î_ Á‘Ìfi_ ’˘÷Îfi_ T≤kÎÎ_÷ ¿èÎ_ ±fiı ‰Î÷ ¿flÌ ¿ı
““μkÎflÁ_Õ΋Î_ Â¿ V‰Î‹Ì ¤ı√˘ flè΢ I›Îflı Â¿ V‰Î‹Ì ¿Ëı — “±ÎHÎı ÷˘ ÿÒ‘
‹ı‚‰Ì »Î ¿ÎœÌ fiάÌfiı, ‹Î¬HÎ √…‰Î‹Î_ ‹Ò¿Ì ÿÌ‘_ »ı.”” ±ıÀ·Ì ‰Î÷
¿flÌ ±fiı Á¤Î ÂÒL› Áfl¬Ì ◊¥ √¥ ±ıÀ·ı ¿Ì÷˝fi˘ ⁄˘·ÎT›Î_.
’»Ì ¤√÷∞ ‹ËÎflÎ…ı ‰Î÷ ¿flÌ — ““±Î ⁄‘Ì ‰Î÷ ¿flÌ ÷ı Á‰˝fi_
ÁÎfl‹ÎhÎ ±ıÀ·_ »ı ¿ı ‹˘ÀÎ’vÊfi˘ Ïfiç› ∞‰‹Î_ ¿fl‰˘. …ıfiÌ ⁄Ï© ¿<ÂÎ√˛
ˢ› ÷ıfiı … ±ı Ïfiç› ◊Λ »ı ±fiı ⁄˛õfiÌ ≠΄M÷ ◊Λ »ı. ‹ÎÀı ⁄Ï©‰Î‚˘
‹ËÎflÎ…fiı √‹÷˘. ±ıÀ·ı ⁄Ï©‹Î_ Ïfiç› ◊Λ I›Îflı ∞‰‹Î_ Ïfiç› ◊¥
Ω›. …ı‹ ‘‹ÎÕ˘ ±fiı ‰Îÿ‚Î_ ÿı¬Î›, ’HÎ ±„Bfi ±fiı ‰Î› ¿ı …ıfiı ±Î‘Îflı
‘‹ÎÕ˘ μ’fl «Õı »ı ±fiı ‰Îÿ‚Î_ Ëηı »ı, ÷ı ÿı¬Î÷Î_ fi◊Ì. ÷ı‹ ⁄Ï©‹Î_ ∞‰
flè΢ »ı; …ıfiı ±Î‘Îflı ⁄Ï© fi¬◊Ì Ï¬Β›*÷ T›Î’Ìfiı Á¬, ÿ—¬, ËÊ˝,
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 501

¢¿, ¬ÎÀ<_, ¬Îv_, w’΂_ ‰√ıflı Ïfiç› ¿flı »ı. ’HÎ …ıfiÎ ‰Õı Ïfiç› ¿flı »ı
÷ı ∞‰ ÿı¬Î÷˘ fi◊Ì, ’HÎ ⁄Ï© … ÿı¬Î› »ı. ÷ı‹ ⁄Ï© ‰÷ı Ïfiç› ◊Λ
I›Îflı ∞‰fiı Ïfiç› ◊›˘ ¿Ëı‰Î›.154 ‹ÎÀı ‹˘ÀÎ’vÊfiÎ Áı‰fi◊Ì ⁄Ï©›˘√
‹‚ı »ı.”” ±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌfiı Á‰˝ Á¤Îfiı Á҉Π…‰ÎfiÌ ±ÎiÎÎ ¿flÌ ±fiı
’˘÷ı “lÌ’Ï÷‹˚” ¿flÌfiı ∂ÃuÎ.
±ı¿ÎÿÂÌfiı Ïÿ‰Áı Á‰Îfl‹Î_ ‰Ëı·Î ∂ÃÌ, fiÎËÌ, ’ÒΩ ¿flÌ, ’fl‰ÎflÌ
Ãο˘fl∞fiÎ_ ÿ½fi ¿flÌ Á¤Î‹Î_ ’‘Λν. ÁÎ◊ı Á‰˝ ¤Îω¿ ËÏfl¤@÷˘ Ë÷Î.
’»Ì {‰ıfl̷η¤Î¥ ’ÎÁı ‹ËÎ’ÒΩfi˘ ωϑ ¿flÎT›˘ ±fiı Á‰˝ Á_÷˘fiÌ ’ÒΩ
¿flÎ‰Ì ‘˘Ï÷›Î_ ±˘œÎÕuÎ_. ⁄ÌΩ ËÏfl¤@÷˘ …ı I›Î_ Ë÷Î ÷ı‹fiÌ ’ÎÁı ’HÎ
Á_÷˘fiÌ ’ÒΩ ¿flΉÌ, Á_÷˘fiı ‘˘Ï÷›Î_ ±˘œÎÕuÎ_. {‰ıfl̷η¤Î¥ ÷◊Î Á‰˝
ËÏfl¤@÷˘fi˘ ¤√÷∞ ≠I›ıfi˘ ±Î‰˘ Á‰˘˝’flÌ ¤Î‰ ±fiı ¤√÷∞fiÌ
±ÎiÎ΋Î_ À<¿ À<¿ ‰÷Ô˝‰ÎfiÌ ÷I’fl÷Î Ωı¥, Á‰ı˝ Á_÷˘fiı ¤√÷∞fiı ωÊı
Á‰˘˝’flÌ ÁI’vÊ’HÎÎfiÌ ÏfiWÃÎ ◊¥.

√HÎ ±Î‰ı »ı ÷ı T≤Ï©fiı ’΋ı »ı

’»Ì Ω√Î ¤@÷ V‰Î‹Ìfiı ±ÎÁfiı ’‘Λν. Á_÷, ËÏfl¤@÷˘ ’HÎ ÁÎ◊ı
Ë÷Î. ±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ‰Î÷ ¿flÌ — ““±Î«Î›˝, ÁΑ ±fiı ‹_Ïÿfl ÷ıfi˘ …ıfiı
±‰√HÎ ±Î‰ı »ı ÷ı CÎÀÌ Ω› »ı ±fiı ±ıfi˘ …ıfiı √HÎ ±Î‰ı ÷ı T≤Ï©fiı ’΋ı
»ı. ‹ÎÀı ±‰√HÎ ÷˘ ·ı‰˘ … fiÏË ±fiı ÁÿÎ √HÎ√˛ÎË¿ ◊‰_. lÌ∞‹ËÎflÎ…ı
ÁIÁ_√‹Î_ T≤Ï© ’΋‰Îfi˘ ±Î … ±ı¿ ‹˘À˘ μ’Λ ⁄÷ÎT›˘ »ı. √.≠. 6,
16, 28, 58, 67 ±ı ±ÎÏÿ¿ CÎHÎÎ_ ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ’˘÷Îfi˘ ±‰√HÎ ’flÃÌ
Á_÷, ËÏfl¤@÷fi˘ Ωı √HÎ √˛ËHÎ ¿flı, ÷˘ ÷ı Á‰˝√HÎÁ_’Lfi ◊Λ. ÿkÎÎhÎı›ı
«˘‰ÌÁ √v ¿›Î˝ Ë÷Î. V‰Î‹Ì±ı Ï’V÷ηÌÁ √v ¿›Î˝ ±fiı ÿflı¿‹Î_◊Ì √HÎ
·Ì‘˘, ÷˘ ÁIÁ_√‹Î_ Á‰˘˝’flÌ Á‹ÎÁ ◊›˘. ‹ÎÀı ±ı¿⁄ÌΩfiÎ ±Ô‰√HÎ √˛ËHÎ
¿fl‰Î fiÏË.””
’»Ì fiÎflΛHΤΥ ’ÎÁı ‰fl÷η-11‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ìfiı ‰Î÷
¿flÌ — ““‹Îfi »ı ÷ı ø˘‘, ‹IÁfl ±fiı ¥W›Î˝fi˘ ±Î‘Îfl »ı. ‹ÎÀı ‹ÎfiÌ ¤@÷fiı
±Áfl …ı‰˘ ΩHΉ˘. ¿ı‹ ¿ı, ‹ÎfifiÎ ±Î‘Îflı ¿˘¥¿ ‰¬÷ı ’HÎ √flÌ⁄,
154. ¿ÎÏfl›ÎHÎÌ 1.
502 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

⁄˛ÎõHÎ ¿ı ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷˘fi˘ ±ı ƒ˘Ë ¿flÌ … ⁄ıÁı. ‹ÎÀı ‹ÎfiÌ ¤@÷fiÌ

÷˘ »Î›Î‹Î_ ’HÎ flËı‰_ fiÏË. ±‹Îfl˘ ’HÎ ±ı‰˘ V‰¤Î‰ »ı ¿ı ±ı‰˘ …ı ˢ›
÷ı ±‹fiı ÿÌÃ˘ ’HÎ √‹ı fiÏË. ‹ÎÀı ±Ëo-‹‹I‰ ÷˘ flά‰_ … fiÏË.
±ı‰Ì flÌ÷ı ±Ë_-‹‹I‰ À΂Ìfiı …ı ±Î ÁIÁ_√‹Î_ ’Õu˘ flËıÂı, ÷ıfi_ ±_√
T≤Ï©fiı ’΋Âı.””
±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌfiı ‰‚Ì ¿èÎ_ — ““…ıfiı ÁIÁ_√ … ¿fl‰˘ »ı ÷ıfiı ÷˘
⁄Ì…ı T≤ÏkÎ flά‰Ì ’η‰ı … fiÏË. ±ı‹ ⁄ı C΢Õı Á‰Îfl ◊‰Î› … fiÏË.
V‰Î‹Ì I›Î√Ì ◊‰Î ±ÎT›Î I›Îflı ÷ı‹fiÎ ¿Î¿Î ÷ı‹fiı ÷ıՉΠ±ÎT›Î ±fiı
¿èÎ_ — “¤Î¥ ! ¤√‰Îfi ¤…‰Î ˢ› ÷˘ Á_ÁÎfl‹Î_ flËÌfiı ’HÎ ¤Ω› »ı.
’Î_Õ‰-√Ì÷΋Î_ ¤√‰Îfiı ¿èÎ_ »ı ¿ı ó
Á_ÁÎfl‹Î_ ÁflÁ˘ flËı fiı ‹fi ‹ÎflÌ ’ÎÁ Ωı,
Á_ÁÎfl‹Î_ ·˘’Λ fiÏË ÷ı ΩHÎ ‹Îfl˘ ÿÎÁ Ωı.”
±ı ‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ì V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î ¿ı “±ı ‰Î÷ ⁄fiı ÷ı‰Ì fi◊Ì. ¿ÎflHÎ ¿ı,
Ï«kÎ¿Ì T≤ÏkÎ ±ı¿ ˈ, ¤Î‰ı ÷ËÎ_ ·√α˘,
«ÎËı ÷˘ ËÏfl¿Ì ¤„@÷ ¿fl˘, «ÎËı ÷˘ ωʛ ¿‹Î±˘.”
’»Ì ÷˘ ‹ËÎflÎ…ı ÷ı‹fiı ⁄˘·Î‰Ìfiı Á‹ΩT›_ — “’J◊fl ÷‚ı ËÎ◊ ±Î‰ı ÷ı
¿‚ı ¿flÌfiı ¿Îœ‰˘, ’HÎ ⁄Ë ⁄‚ ¿fḻı ÷˘ »˘·Î¥ Ω›. ‹ÎÀı Ë‹HÎÎ_ ÷_÷
‹Ò¿Ìfiı CÎıfl Ω±˘. ’HÎ ÂÒfl‰Ìfl÷Î »˘Õ‰Ì fiÏË. ÷ı Â_ ? ÷˘
‹flfiı ±Î÷Á¿Î ‰flÁı ‹ıËÎ flı ÷˘› fi ÿÎ{ı ‹ıfl˘ ÿıËÎ flı,
‹flfiı ⁄Îflı ‹ıCÎ ±ÎÔ‰Ì {Ò‹ı flı ÷˘› fi‰ ¤Ÿ…ı ‹ıflÎ fl˘‹ı flı.
‹ÎÀı ±ı‹ ‰÷˝Â˘ ÷˘ Á_ÁÎfl ⁄Α fiÏË ¿flı.” ’»Ì ±ı¿ ºWÀÎ_÷ ±ÎM›_ —
“¤√‰Îfiw’Ì ±ı¿ flIfi »ı ±fiı ±ı¿ ‹Î›Îw’Ì flIfi »ı. ÷ı …ı ¬fl˘ {‰ıflÌ
ˢ› ÷ı ‹Î›Îw’Ì flIfifiı ±˘‚¬Ì, ¬˘À<_ ¿flÌ, ŒıÓ¿Ì ÿı »ı ±fiı ¤√‰Îfiw’Ì
flIfifiı flάı »ı. ÷ı‹ ÿı¬Î‰‹Î_ ÷˘ ¤√‰Îfi ’HÎ ‹fiW› …ı‰Î … ÿı¬Î›
±fiı ‹Î›Î ÷˘ »ı … ±ı‰Ì, ’HÎ ¬flı¬fl˘ {‰ıflÌ Ë˘› ÷ıfiı ±ı ⁄_fiıfiÌ Ï‰„@÷
’ÕÌ Ω›.”” ±ı‹ ¿ËÌfiı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““±ı¿Î_Ï÷¿fiÎ Á_√◊Ì ‹ÏË‹Î
±fiı Ïfiç› ‰‘ı »ı ±fiı ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝ ’‹Î› »ı. ±Î…ı ’vÊ˘k΋fi˘ Á_⁄_‘
±ı¿Î_Ï÷¿ ¶Îflαı ÷‹˘fiı »ı.””
’»Ì Ω√Î V‰Î‹Ìfiı ‰Î÷˘ ¿fl‰Îfi_ ¿èÎ_. ±ıÀ·ı ÷ı‹HÎı ‰Î÷ ¿flÌ ¿ı ó
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 503

“±Î‰ fiÏË ±Îÿfl fiÏË, fiıHÎ΋Î_ fiÏË fiıË;

÷ı CÎfl ¿⁄ fi Ω¥±ı, ¿_«fi ‰flÁı ‹ıË.”
‰‚Ì,
“±Î‰ ÁËÌ ±Îÿfl ÁËÌ, »ı fiıHÎ΋Î_ fiıË;
÷ı CÎıfl ÏfiÂÏÿfi Ω¥±ı ¤·ı ¤Î·Î ‰flÁı ‹ıË.”
±ı‹ ⁄˘·Ìfiı ‰Î÷ ¿flÌ — ““±Î ∞‰ »ı ÷ı ±ı¿ Ïÿ‰Á‹Î_ T≤Ï©fiı
’΋÷˘ fi◊Ì, ±ı ÷˘ ‘Ìflı ‘Ìflı iÎÎfi ◊Λ I›Îflı T≤Ï©fiı ’΋ı »ı. …ı‹ flÎΩfiÎ
»˘¿flÎfiı ±ı¿ Ïÿ‰Á ¬Ò⁄ ¬‰flΉı ÷ı‹Î_ ÷ı ‹˘À˘ ◊¥ …÷˘ fi◊Ì; ’fl_÷ ‘Ìflı
‘Ìflı …ı‹ ‹ÎŒ¿ ±Î‰ı ÷ı‹ ¬‰flΉı I›Îflı … ÷ıfi_ ⁄‚ T≤Ï©fiı ’΋ı ±fiı ‹˘À˘
◊Λ. ÷ı‹ iÎÎfi ’HÎ ‹˘ÀÎfiÎ Á_√ı ‘Ìflı ‘Ìflı ’‹Î› »ı. ’HÎ ±ı¿ Ïÿ‰Á‹Î_
ΩHÎı ⁄‘_ ÂÌ¬Ì ·™ ÷ı‹ fi ◊Λ. …ı‹ …ı‹ ‹˘ÀÎ’vÊfiı ‹fi Á˘Ó’ı, ÷ı‹ ÷ı‹
‹˘ÀÎ ’ÎflÁ˘ ‹Ò¿ı ±fiı ⁄˛õw’ ◊‰ÎfiÌ «Î‰Ì ⁄÷Ή÷Î Ω›. ‰‚Ì, ≥„Lƒ›˘,
±_÷—¿flHÎfi_ ⁄‚ ’HΠ‹Ή÷Î Ω›. ÷ı ÏÁ‰Î› ÷˘ ¿o¥ ◊÷_ … fi◊Ì.””

≠ı‹Ì, K›ÎfiÌ ¿ı ‰ı√Ì fi ◊‰_

““‹ËÎflÎ…ı ±ı¿ Ïÿ‰Á ±·ˆ›Î √΋‹Î_ º„WÀ ¿flÌ ⁄‘Îfiı ⁄˛õ-
‹Ë˘·‹Î_ ‹˘¿·Ì ÿÌ‘Î, ’HÎ iÎÎfi ωfiÎ I›Î_ ¿˘¥ À@›Î fiÏË. ‹ÎÀı V‰Î‹Ì±ı
¿èÎ_ »ı — “≠ı‹Ì Ω÷Î flèÎÎ, K›ÎfiÌ Ω÷Î flèÎÎ, ‰ı√Ì Ω÷Î flèÎÎ, ’HÎ iÎÎfiÌ
À@›Î. ‹ÎÀı ±Î ‹Î√ı˝ ≠ı‹Ì, K›ÎfiÌ ¿ı ‰ı√Ì fi ◊‰_ ’HÎ iÎÎfiÌ ◊‰_. …ı‹
flÎΩfiÎ ¿<_‰flfiı flÎF›fi˘ ‹ÏË‹Î fi◊Ì, ’HÎ ·Î›¿ ◊Λ ±fiı √ÎÿÌ μ’fl
⁄ıÁı I›Îflı flÎF›fi˘ ‹ÏË‹Î Á‹Ω›. ÷ı‹ ÁIÁ_√ ¿fl‰Î‹Î_ ’HÎ ±ı … flÌ÷
»ı. ‹ÎÀı ‹˘ÀÎ’vÊ ’ÎÁı ‘Ìflı ‘Ìflı ÷ı‹fiÌ ±fiT≤ÏkÎ ±fiı vÏ« Á‹∞, „V◊fl
±_÷—¿flHÎ ¿flÌ iÎÎfi ’΋‰_. ‰‚Ì, Á‰˝ÿıÂÌ ◊‰_, ’HÎ ¿ı‰‚ ±ı¿ÿıÂÌ fi ◊‰_
±fiı ‹fi‹Î_ …ı ‰Î÷fi˘ ‰ı√ ±Î‰ı ÷ı ·¥fiı ‹_Õ‰_ fiÏË. ÁÎflÌ flÌ÷ı ω«Îfl
¿fl‰˘.”” V‰Î‹Ì Ω√Î ¤@÷ı ±ÎÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌ.
I›Îflı ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““±Ë˘ ! ±Î‰Î ±Ï÷ ‹˘ÀÎfi˘ Á‹Î√‹ CÎH΢
… ÿ·˝¤ »ı. V‰Î‹Ì F›Îflı ‰fl÷ηfiÌ Á¤Î‹Î_ ‰Î÷ ¿fl÷Î I›Îflı Á‰ı˝ …ı
±ÎÕα‰‚Î …¥fiı ÁÒ¥ √›Î ˢ› ¿ı √M’Î_ ‹Îfl÷Î_ ˢ›, ÷ı ÁΉ‘Îfi ◊¥
Ω› ±fiı fi‰¬_ÕfiÌ Á¤Î ¤flÎ¥ ˢ› ÷ı ÁÎ_¿ÕÎ ÁÎ_¿ÕÎ ◊÷Î_ hÎHÎ ¬_Õ‹Î_
504 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

Á¤Î ±Î‰÷Ì flËı. ±ı‹ V‰Î‹ÌfiÌ ‹ÒÏ÷˝‹Î_ Á˙ ÷HÎÎ¥ …÷Î ±fiı ‰Î÷˘
ÁÎ_¤‚‰Îfi˘ ±ı‰˘ ‰ı√ ·Î√Ì …÷˘. Â¿ V‰Î‹Ìfiı ’HÎ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
ÁÎ_¤‚Ì, V‰Î‹Ìfiı ωÊı vÏ« ÁÎflÌ ◊¥ Ë÷Ì. ±ı‹ ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎfiÎ_
±_÷—¿flHÎfiı „V◊fl ¿flÌ ÿı ±ı‰Ì ‹˘ÀÎfiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚̱ı, I›Îflı … ¤√‰Îfi
±fiı Á_÷fi˘ …ı‹ »ı ÷ı‹ ∞‰‹Î_ Ïfiç› ◊Λ.””
’»Ì ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…ı ≠ë ’Ò»u˘ — ““⁄˛õw’ ◊›ı·Î Á_÷fiÎ_ …ı
ÿ½fi ÷ı ¤√‰ÎfifiÎ_ ÿ½fi ÷S› »ı - ±ı‹ ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ CÎHÎı Ãı¿ÎHÎı ¿èÎ_ »ı.
I›Îflı ±ı‰Î Á_÷fiÎ_ ÿ½fi ◊›Î ’»Ì ±ıfiı ±ÎI‹Î‹Î_ „V◊Ï÷ ¿flÌfiı ÿ½fi
’΋‰ÎfiÌ ÂÌ …wfl »ı ?””

‹ÒÏ÷˝ Á΋ı ±¬_Õ º„WÀ flËı ±ı ÏÁ© ÿÂÎ

V‰Î‹ÌlÌ ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fi˘ ±Î ≠ë ÁÎ_¤‚Ìfiı ¤√÷∞ ⁄ı CÎÕÌ
÷˘ ÷ı‹fiÎ ÷flŒ ¿vHÎÎ º„WÀ±ı Ωı¥ flèÎÎ ±fiı ‰Î÷ ¿flÌ — ““ÁΑfl΋ ! ±ı
…ı ⁄ËÎfl ÿ½fi ◊Λ »ı ÷ı ÷˘ ±fi_÷ …L‹fiÎ_ ÁΑfifiÎ Œ‚w’ı ◊Λ »ı,
’fl_÷ ±ı ‹ÒÏ÷˝fiı ±ÎI‹Î‹Î_ ≠√À ¿flÌ ±fiı ÷ıfiÌ … Á΋ı ±¬_Õ º„WÀ flËı ±ı
ÏÁ© ÿÂÎ »ı. lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ’HÎ ‹˘ÀıflÎ ‹˘ÀıflÎ ‹@÷˘fiı ¿ı‹ ‰÷˝‰_ Ωı¥±ı
÷ı ‰Î÷ ¿fl÷Î_ ¿èÎ_ — “F›Îflı ≥„Lƒ›˘, ±_÷—¿flHÎfiÌ …ı T≤ÏkÎ »ı ÷ı ’λÌ
‰‚Ìfiı ÁÿÎ xÿ›fiı ωÊı …ı ±Î¿Î ÷ıfiı ωÊı ‰÷ı˝ »ı, I›Îflı ÷ı ±Ï÷
≠¿Î‹Îfi ÷ı…fiı ωÊı ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝ ÿı¬Î› »ı.155 ±ı‰Ì flÌ÷ı
≥„Lƒ›˘fiÌ T≤Ïkα˘ ≠Ï÷·˘‹ ◊¥fiı ‹ÒÏ÷˝fiı ωÊı ±¬_Õ flËı, I›Îflı ÏÁ© ÿÂÎ
±Î‰Ì ¿Ëı‰Î›.”
““lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ±Î … ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ±Î√‚ ¿èÎ_ »ı — “±ı V‰w’fiı
÷‹ı ’HÎ ÿı¬˘ »˘, ’HÎ ÷‹ÎflÎ ’Ïfl’ÒHν Á‹F›Î‹Î_ ±Î‰÷_ fi◊Ì.” ±ıÀ·ı
±ı V‰w’fiı ÿıA›_ ±ıÀ·ı ›◊Î◊˝ ’Ïfl’ÒHν Á‹Ω›_ ±ı‹ fi ‹Îfi‰_. F›Îflı ±ı
V‰w’ ±_÷fl‹Î_ ’Ïfl’ÒHν ÿı¬ÎÂı, I›Îflı … ≥„Lƒ›˘fiÌ T≤Ïkα˘fiÌ ⁄ËÎfl º„WÀ
À‚Ì …Âı ±fiı ±¬_Õ ±_÷fl‹Î_ ±_÷º˝„WÀ ‰÷˝Âı. ±ıfiı ÁÎZÎÎI¿ÎflfiÌ „V◊Ï÷
¿Ë̱ı. ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ »ı ¿ı ⁄˛õ ◊¥ ’fl⁄˛õfiı …\±ı fiı ΩHÎı
flı... ±Î‹Î_ ’HÎ Ωı‰Îfi_ ±fiı ΩHΉÎfi_ ⁄_fiı ¿èÎÎ_ »ı. ‹ÎÀı ÿıË »÷Î_ ¿ı ÿıË
155. √.‹. 13.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 505

‹Ò¿Ìfiı ’HÎ, ±ı „V◊Ï÷ ¿›ı˝ … »^À¿˘ »ı. ±ı‰Ì „V◊Ï÷‰Î‚Î ¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì,
V‰w’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, ÏfiI›Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ‰√ıflı Ë÷Î.””
±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌfiı ’»Ì ⁄˘S›Î — ““ÂÎVhΉÎÿ̱˘ ±◊‰Î ’_ÏÕ÷˘‹Î_
¿˘¥¿fiı … ±Î ‰Î÷ Á‹…‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı. ⁄ÌΩfiı ÷˘ √‹ … ’Õ÷Ì fi◊Ì.
‹ÎÀı ±Î’HÎı ÷˘ ◊„UÊ¡ŸÙ ÿŸ ªÃ— ‚ ¬ãÕÊ— ±ı‹ ¿fl‰_. ‹˘ÀÎ’vÊfiÎ
‰«fi‹Î_ ωrÎÁ ±ı … ‹˘À΋Î_ ‹˘À<_ ÁΑfi ÁÎZÎÎI¿Îfl „V◊Ï÷ ’΋‰Îfi_
»ı.”” ±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌfiı ¤√÷∞ ’˘÷Îfiı μ÷Îflı ’‘Λν ±fiı …flÎ ÿÒ‘fi_
Œfl΂ ¿flÌ œ˘Ï·›Î‹Î_ ’լΤıfl ◊›Î.
’»Ì hÎHÎ ‰Î√ı Á¤Î ◊¥ ÷ı‹Î_ ’‘Λν ±fiı Á_K›Î ±Îfl÷Ì Á‘Ì
Á¤Î‹Î_ ⁄ıÃÎ. ±ËŸ ’˘÷ı ¿ıÀ·Ì¿ ¤…fi ¿fl‰ÎfiÌ ‰Î÷ ¿flÌ ±fiı ¿èÎ_ — ““…ı
±¬_Õ ¤…fi ¿flı »ı ÷ıfi˘ …› ◊Λ »ı. …\±˘fiı, ÿˆI› ’HÎ ’˘÷ÎfiÎ
≥WÀÿı‰fi_ (‹Ï·fi) ¤…fi ¿flÌfiı ’»Ì ·Õ‰Î fiÌ¿‚ı »ı, ÷˘ ÷ıfi˘ ’HÎ …›
◊Λ »ı ±fiı ÿı‰˘ ’HÎ ’˘÷ÎfiÎ ≥WÀÿı‰fi_ ¤…fi ¿flı »ı, ÷˘ ÷ıfi˘ ’HÎ …›
◊Λ »ı. ’HÎ ÿı‰ ±fiı ÿˆI›fiÎ …›‹Î_ Œıfl »ı. ’HÎ ¤…fi◊Ì ’˘÷ÎfiÎ
≥„E»÷ Œ‚fiÌ ÁΑfiÎ ◊Λ »ı, ±ı ‹t˘ »ı.””
’»Ì Á_K›Î ±Îfl÷Ì ◊¥ ±ıÀ·ı Ãο˘fl∞fiÎ_ ÿ½fi ¿flÌ μ÷Îflı ’‘Λν.

…^fiÎ√œfiÌ fl‹HÎflı÷Ì
›fi ±Îfl÷Ì ’»Ì V‰Î‹ÌlÌ Ω√Î ¤√÷ ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fiı ’‘Λν.
¤√÷∞±ı ¿Ì÷˝fi˘ √‰ÕÎT›Î_. ’»Ì ‘‹˝…fiÎ ’Àı· ‹¿fiÿÎÁ I›Î_ ⁄ıÃÎ Ë÷Î,
÷ı‹fiı ⁄÷ΉÌfiı Ω√Î V‰Î‹Ìfiı ¿èÎ_ — ““±Î ’fl‹ ¤√‰ÿÌ »ı. ‹ÎÀı ±ıfiÎ
μ’fl º„WÀ flά¢.””
±ı‹ ¿ËÌfiı ‰Î÷ ¿flÌ — ““lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ »ı ¿ı “Ë_ …ıfiÎ μ’fl
flÎ∞ ◊™ »\_ ÷ıfiı ⁄Ï©›˘√ ±Î’_ »\_ ¿Î_ ±ı¿Î_Ï÷¿ ÁΑfi˘ ›˘√ ±Î’_ »\_.”
…ı ⁄Ï©ÂÎ‚Ì Ë˘› »ı, ÷ı … ±ı¿Î_Ï÷¿ ÁΑfiı ±˘‚¬Ì ¿ı »ı, ’HÎ …ıfiÌ
⁄Ï©‹Î_ ΩÕu÷Πˢ› ÷ı ±˘‚¬Ì ¿ı fiÏË. ‹ÎÀı ⁄Ï©ÂÎ‚Ì ◊‰_. ÿflı¿
‰Î÷fi˘ ÷˘· ¿fl‰˘ ±fiı ·ZÎHÎı ¿flÌfiı ±ı¿Î_Ï÷¿ ÁΑ ±˘‚¬‰Î. ±ı‰Î ’fl‹
±ı¿Î_Ï÷¿ ÁΑ ÷˘ ±_÷fl ÀÎœ<_ ¿flÌ ÿı.””
±ı‹ ¿ËÌfiı ÁÎ¬Ì ⁄˘S›Î ¿ı ó
506 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

“ÁΑ «_ÿfi ⁄ΉfiÎ, ÂÌ÷‚ »Î_› ωÂ΂;

‹@÷ ¿Ëı ÷ıËÌ ’flÁÁı, Ïfiω˝Ê ˢ÷ ωÊT›Î·.”
““±ı‰Î Á_÷ ¿ı ¤√‰Îfi ÁÎ◊ı ≠ÌÏ÷ ◊¥ ±ı ÷˘ ⁄Ë … ‹˘ÀÌ ‰Î÷ »ı.
±ı‰Ì ≠ÌÏ÷ ±Î’HÎfiı ◊¥ »ı ÷˘ ±Î…ı ±Î’HÎı ±Î ‹ËÎ≠ÁÎÿÌ V◊Îfi‹Î_
¤ı√Î ⁄ıÃÎ »Ì±ı. ±Î‰_ V◊Îfi ¿ı F›Î_ V‰Î‹Ì «Î·ÌÁ ‰Ê˝ ωflÎF›Î. ‰‚Ì,
⁄‚ÿı‰∞fiÌ ’HÎ fl‹HÎflı÷Ì ¿Ëı‰Î›. ‹«¿<_ÿ flÎΩ ’HÎ ±Î … Õ<_√fl΋Î_ ÁÒ÷Î
Ë÷Î ±fiı ¿Î‚›‰fifiı ’HÎ ±ËŸ … ‹Î›˘˝ Ë÷˘. ±Î‰Ì ±Î ’H›¤ÒÏ‹fiÌ
flı÷Ì ‹Î◊ı «ÕΉ̱ı ÷˘ ’HÎ ¿S›ÎHÎ ◊Λ. ‹ÎÀı Á_⁄_‘fi˘ ‹ÏË‹Î ‹˘À˘ »ı.
““±Î…ı ±Î’HÎfiı ’HÎ ±ı‰˘ ÁÎZÎÎ÷˚ Á_⁄_‘ »ı, ¿ÎflHÎ ¿ı ¿˘ÏÀ …L‹fiÎ_
’H› μÿ› ◊›Î_ ˢ› ÷˘ ±Î ÁIÁ_√ ‹‚ı »ı. …ıHÎı ωʛ Á_⁄_‘Ì ‰ÎÁfiÎ
À΂Ìfiı ¤√‰Îfi ¿ı Á_÷‹Î_ ≠ÌÏ÷ ¿flÌ fi◊Ì, ÷ıfiı ⁄‘_ … ¿Î«_ »ı. ‰‚Ì, …ıHÎı
V‰‘‹˝, iÎÎfi, ‰ˆflÎB› ±fiı ¤„@÷ ±ı «Îfl ‰ÎfiÎ_fi˘ ±Îÿfl ¿›˘˝ »ı ÷ıfiı ‘L›
»ı, ‘L› »ı, ‘L› »ı. ‹ÎÀı …ı ω«Îflfiı ’ÎQ›˘ »ı ÷ı … ’Î»Ì T≤ÏkÎ ¿flÌ Â¿ı
»ı. ÷ıfiı … ‹ËÎflÎ…ı ⁄Ï©ÂÎ‚Ì ¿èÎÎ »ı. ±fiı ÷ıfiı … ’_«Ï‰Ê›fiÌ ‰ÎÁfiÎ
ÏfiT≤ÏkÎ ’΋ı »ı.156 lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ’Ò»u_ — “÷‹Îflı ø˘‘
◊Λ »ı ÷ı Âı ÏfiÏ‹kÎı ◊Λ »ı ? ±fiı ¿ıÀ·_ ÏfiÏ‹kΠˢ› I›Îflı ø˘‘ ◊Λ »ı ?”
I›Îflı ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — “¿˘¥¿ ’ÿÎ◊˝fiı ›˘√ı ÷◊Î ¿˘¥¿ ∞‰fiÌ
±‰‚Î¥ ÿı¬Î› ÷ıfiı ›˘√ı ÷ı μ’fl ø˘‘ ◊Λ »ı, ’HÎ ÷I¿Î‚ Â‹Ì Ω› »ı.”
““’»Ì lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ’Ò»u_ — “±ı‰_ ÷‹Îflı ω«Îflfi_ ⁄‚ flËı »ı ÷ı
ÂÎfiı ›˘√ı ¿flÌfiı flËı »ı ?” I›Îflı ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — “±ı¿ ÷˘
¤√‰Îfifi_ ‹ÎËÎIQ› ω«ÎflÌfiı ±ı‹ Á‹Ω› »ı …ı, …ı flÌ÷ı ¤√‰Îfifi˘
¿<flÎ∞’˘ ◊Λ ÷ı‰˘ V‰¤Î‰ flά‰˘ fi◊Ì. ‰‚Ì, Â¿∞ ±fiı …Õ¤fl÷ …ı‰Î
Á_÷fi˘ ‹Î√˝ Ωı¥fiı ±ı‹ ω«Îfl flËı »ı …ı, ÁΑ‹Î_ ±ı‰˘ ±›˘B› V‰¤Î‰
Ωı¥±ı fiÏË.” ±Î ‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ìfiı lÌ∞‹ËÎflÎ… ⁄˘S›Î — “¿Î‹, ø˘‘ÎÏÿ¿fiı
ËÃΉı ±ı‰˘ …ı ω«Îfl ÷ı ÷˘ √HÎ ◊¿Ì ’fl »ı. ‹ÎÀı ±ı‰˘ ω«Îfl
Ïfifl_÷fl flά‰˘.””
’»Ì V‰Î‹ÌlÌ Ω√Î ¤@÷ı ‰Î÷ ¿flÌ — ““V‰Î‹Ì ±ı¿ Ïÿ‰Á Á‹ƒfiı
¿Î_Ãı ∂¤ı·Î ±ı¿ ⁄Ής›Î Á΋_ Ωı¥fiı ⁄˘S›Î — “±Ë˘ ! ·Î¬ ›˘…fifi˘
156. ’_. 1.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 507

Á‹ƒ ¤›˘˝ »ı, ’HÎ ÷ıfiÎ …‚ı ¿flÌfiı ±Î ⁄Ής›˘ ·Ì·˘-’S·‰ ◊÷˘ fi◊Ì.
¿ı‹ …ı, flı÷̱ı ¿flÌfiı Á˘flÎ¥ √›˘ »ı.” ÷ı‹ …ı ∞‰ ‹ÌÃÎ …‚fiÎ ‹ËÎÁ‹ƒ
…ı‰˘ ±Î ÁIÁ_√, ÷ı‹Î_ flËÌfiı ·Ì·˘-’S·‰ fi◊Ì ◊÷˘, ÷ıfi_ ¿ÎflHÎ ±ı »ı ¿ı
±ı ∞‰ ωʛı ¿flÌfiı Á˘flÎ¥ √›˘ »ı. ±fiı ’_«Ï‰Ê›ı ±ıfiı ±ıÀ·˘ Ëfl‰Ì
‹Ò@›˘ »ı ¿ı ¿˘¥ flÌ÷ı ÁϬ›˘ ◊÷˘ fi◊Ì. ‹ÎÀı ’_«Ï‰Ê›fiÎ ’ı«‹Î_ …ı fi
±Î‰ı ÷ı … ÂÒfl‰Ìfl ¿Ëı‰Î›. ±ı ÷˘ ωʛfi˘ ±¤Î‰ ¿flÌ fiάı I›Îflı ◊Λ.
‹ÎÀı ÿıË, ≥„Lƒ›˘, ±_÷—¿flHÎ ±fiı ±ı‹Î_◊Ì ∂’…÷˘ …ı ’_«Ï‰Ê› Á_⁄_‘Ì
‹Ï·fi ω«Îfl ÷ı ¿<Á_√ … »ı, ±ı‹ ±˘‚¬Ì flά‰_.””

hÎHÎ ≠¿Îflfi˘ ¿<Á_√

““±ı ¿<Á_√ hÎHÎ ≠¿Îflfi˘ »ı — ±ı¿ ⁄ËÎflfi˘ ¿<Á_√, ⁄ÌΩı ±_÷flfi˘
¿<Á_√ ±fiı hÎÌΩı ÁIÁ_√fi˘ ¿<Á_√. ⁄ËÎflfi˘ ¿<Á_√ …ı »ı ÷ı ÿıË ±fiı μÿfl
’˘ÊHÎfiı ±◊ı˝ fi ¿fl‰Îfi_ ¿flΉı. ÁI’vÊfiÎ ›˘√‹Î_ ±Î‰ı I›Îflı ÷ı À‚ı.
‰‚Ì ¿◊Î ¿flı, ¿Ì÷˝fi ¿flı, ’HÎ Ωı ‰÷˝‹Îfi ·˘’ı ÷˘ ÷ı ÁIÁ_√fi˘ ¿<Á_√ »ı.
ˉı hÎÌΩı ±_÷flfi˘ ¿<Á_√ ±ı »ı ¿ı ·˘¿, ¤˘√ ±fiı ÿıË ÷ı ±Î ∞‰‹Î_
±ı‰Î ÷˘ ’ıÁÌ √›Î »ı ¿ı ÁI’vÊ F›Îflı ±ıfi_ ¬_Õfi ¿flı, ±Î ·˘¿‹Î_ ‹Îfi-
‹˘Àu’ fi flËı‰Î ÿı, ωʛfiÎ ¤˘√ fi ¤˘√‰‰Î ÿı ±fiı ÿıËı ¿flÌfiı ’HÎ
ÿϬ›˘ ¿flÌ ÿı I›Îflı ±ı ∞‰ ÁI’vÊfi˘ ±¤Î‰ ·¥ ÁIÁ_√‹Î_◊Ì ’ÕÌ Ω›
»ı. ‹ÎÀı ÁI’vÊ, ÁIÂÎVhÎ ±fiı ±Î’H΢ ω«Îfl ±ı hÎHÎı ¿flÌfiı ±Î hÎHÎ
≠¿Îflfi˘ ¿<Á_√ ÀÎ‚Ì fiά‰˘ ±fiı ÁϬ›Î flËı‰_.”” ±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌ ’»Ì
“lÌ’Ï÷‹˚” ¿flÌ, Ïfi›‹-«ıWÀÎ ¿flÌ Á˙ ∂ÃuÎ.

√v ¿˘fiı ¿Ëı‰Î› ?

lΉHÎ ‰Ïÿ 12fiı ⁄‘‰Îflı Á‰ÎflfiÎ ¤√÷∞ fiÎËÌfiı ’ÒΩ ¿fl÷Î
Ë÷Î ±fiı ’ÎÁı Á_÷˘ ÷◊Î ËÏfl¤@÷˘ ÿ½fi ¿fl÷Î ⁄ıÃÎ Ë÷Î. ’ÒΩ ¿flÌ flèÎÎ
’»Ì ¤√÷∞±ı ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı, ·«UXÊÁŒ flŒÙ ◊Èπ ‡ÊÊSòÊÁfllÊ
±ı f·˘¿ ⁄˘·Î‰Ì ÷ıfi˘ ±◊˝ ¿flÎT›˘. ÷ı‹…
ªÈL§’¸rÊÔÊ ªÈL§Áfl¸cáÊÈ ªÈ¸L§Œ¸flÙ ◊„UE⁄U—–
ªÈL§— ‚ÊˇÊÊØ ¬⁄¢U’˝rÊÔ ÃS◊Ò üÊË ªÈ⁄Ufl Ÿ◊—H
508 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

±ı f·˘¿fi˘ ’HÎ ±◊˝ ¿flÎT›˘ ±fiı ’»Ì ’˘÷ı ‰Î÷ ¿flÌ — ““±_÷flfi_
±iÎÎfi À΂ı ±ı √v. ‰‚Ì, …ı ⁄ËÎfl ÷◊Î ‹Î_ËÌ ’ωhΠˢ› ÷ı √v
¿Ëı‰Î›. …ıfiı Ωı¥fiı »Î÷Ì «‚Λ‹Îfi fi ◊Λ ±fiı T≤ÏkÎ „V◊fl ◊¥ Ω›
÷ıfiı √v ¿Ëı‰Î›. ’˘÷ÎfiÎ ±ÎÏl÷fiÎ ÿ˘Ê ÀÎ‚Ì Â© ¿flı ÷ı √v ¿Ëı‰Î›.
‹ÎÀı Â© ‹‹ZÎ ◊¥fiı ¬flÌ ¬˘‚ Ωı ¿flı ÷˘ ÁΫΠ’vÊ ‹‚Ì … Ω› »ı.””
’»Ì “ËÎ_∞ ¤·Î ÁΑ...” ÷◊Î “ ’˝rÊÔ÷Í× ¬˝‚ãŸÊà◊Ê...” ÷◊Î
“•Êà◊Ê⁄UÊ◊Êp ◊ÈŸÿÙ...” ±ı ±ÎÏÿ¿ ⁄˛õ„V◊Ï÷‰Î‚Î ÁÿÔ˚√vfiÎ_ ·ZÎHÎ
⁄÷Ή÷Î CÎHÎÎ f·˘¿ ⁄˘·ÎT›Î ±fiı ‰Î÷ ¿flÌ — ““…ı ±Î‰Î ˢ› ÷ı …
√HÎÎ÷Ì÷fiÎ ÁΑQ›˝’HÎÎfiı ’΋ı·Î ÁΫΠÁI’vÊ ¿Ëı‰Î›. ’HÎ ÷ı
ÏÁ‰Î›fiÎ ⁄ÌΩfiı Ωı ‹˘ÀÎ ‹ÎL›Î ˢ› ±fiı I›Î_ ‹˘œ<_ CÎη‰Î Ω› ÷ı ÷˘
…ı‹ ±ı¿ ‰Î»v_ ’˘÷ÎfiÌ ‹Î◊Ì »^À<_ ’ÕÌfiı √˙Â΂ı √›_ ±fiı ΩHÎı …ı ÿÒ‘fi_
Á¬ ·™. ’»Ì ÷˘ I›Î_ ’˘ÏÛΠ∂÷flı·, ÷ı F›Î_ ‹˘œ<_ CÎη‰Î Ω› I›Î_ ’ÎÀ<_
¬Î›. ÷ı ’ÎÀu_ ¬Î¥ ¬Î¥fiı ‹˘œ<_ ÷˘ ÁÒ{Ì √›_ ’HÎ ÿÒ‘fi_ Á¬ ÷˘ ±ÎT›_
fiÏË. ’»Ì ’˘÷ÎfiÌ ‹Î ±Î‰Ì ÷˘ ’HÎ ‘Ή‰Î Á‹◊˝ ◊›_ fiÏË. ÷ı‹ ±Î‰Î
ÁΫΠÁI’vÊfiı ‹Ò¿Ìfiı …ı ⁄Ì…ı ‰‚√ı »ı ÷ı ÷˘ ’ÎÀu_ ¬Î‘Î …ı‰_ »ı.
±ı‰Îfi˘ Á_√ ÷ı ÷˘ ±Î_⁄Îfi˘ Á_√ »˘ÕÌ ⁄Ής›ı ⁄ıÃÎ …ı‰˘ »ı. ’»Ì
±ÎiÎÎ, μ’ÎÁfi΋Î_ Œıfl ’ÕÌ …Âı ±fiı ÁΫΠÁI’vÊ ’ÎÁı ’HÎ ⁄ıÁÎÂı
fiÏË.”” ±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌfiı ’»Ì “±Ï÷ ±Îÿ›* ¿Î‹ ±÷˘· ’fl·˘¿ ’΋‰Î”
±ı ’ÿ ⁄˘·ÎT›_. ’»Ì Â_Ú√Îfl ±Îfl÷Ì ◊¥ ±ıÀ·ı ’˘÷ı ÿ½fiı ’‘Λν.
±Îfl÷ÌfiÎ_ ÿ½fi ¿flÌ ¤√÷∞ ‹ËÎflÎ… ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿ½fiı
’‘Λν. ‹ËÎflÎ…ḻı ¤√÷∞fiı ¿èÎ_ — ““±Î…ı ÷˘ ±ËŸ … Á¤Î ¿flÌfiı
‰Î÷˘ ¿fl˘ ±ıÀ·ı Á¬ ±Î‰ı.””
±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““⁄Ë ÁÎv_. ±Î’fiÌ …ı‰Ì ±ÎiÎÎ.””
±ı‹ ¤√÷∞ ‹ËÎflÎ… ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…fiÌ Á΋ı ’˘÷Î ÁÎv
Ï⁄»Î‰ı· √ÎÿÌ-÷Ï¿›ı ωflÎ…‹Îfi ◊›Î ±fiı Á‰˝ Á_÷˘ ÷◊Î ËÏfl¤@÷˘ ’HÎ
I›Î_ ⁄ıÁÌ √›Î.

Á_÷‹Î_ ÂÎ ‹ÎÀı ΩıÕΉ_ ?

’»Ì ¤√÷∞±ı ‰Î÷ ¿flÌ — ““±ZÎfl ’›*÷ ¿˘¥ ’vÊ˘k΋ …ı‰˘
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 509

◊‰Îfiı Á‹◊˝ ◊÷˘ fi◊Ì. ’fl_÷ ’vÊ˘k΋fiÎ ¿S›ÎHοÎflÌ Á‰˝ √H΢ Á_÷‹Î_
±Î‰ı »ı ±fiı ±ı‰Î Á_÷fiı ‹ËÎflÎ… ’˘÷Îfi_ ±ˆr›˝, „@÷, ≠÷Î’ ‰√ıflı
±Î’ı »ı. ’HÎ »÷Î_ ±ı Á_÷ ÷˘ ‹ËÎflÎ…fiÎ ÁÿÎ ÿÎÁ … flËı »ı. ±Î‰Î Á_÷
¶ÎflÎ ‹ËÎflÎ… ’˘÷Îfi_ ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝ ≠‰÷퉉Îfi_ ¿Î›˝ ¿flı ±fiı ±Î‰Î
Á_÷fiı ’˘÷Îfi_ V‰w’ ±◊‰Î ÂflÌfl ⁄fiΉÌfiı ÷ı‹Î_ ±¬_Õ Ïfi‰ÎÁ ¿flı. »÷Î_
…ı‹ ÂflÌfl ±fiı ÂflÌflÌfiı ω·ZÎHÎ÷Î »ı, ÷ı‹ ¤√‰Îfifi_ ÂflÌfl …ı ±Î‰Î
⁄˛õV‰w’ Áo÷ ÷ı‹Î_ ±fiı ÂflÌflÌ …ı ¤√‰Îfi ÷ı‹Î_ ’HÎ ±I›_÷ ω·ZÎHÎ÷Î
»ı …. ÷ı ¿ı‰Ì flÌ÷ı »ı ? ÷˘ ¤√‰Îfi V‰÷_hÎ »ı ±fiı ÷ı ⁄˛õV‰w’ Á_÷
¤√‰Îfifiı ±Î‘Ìfi - ’fl÷_hÎ »ı. ±fiı ‰‚Ì, ¤√‰Îfi ±Ï÷ Á‹◊˝ »ı ±fiı
±Î‰Î ⁄˛õV‰w’ - ±ZÎflfiÎ ÁΑQ›˝’HÎÎfiı ’΋ı·Î Á_÷ ±fiı ‹Ò‚ ±ZÎfl
’HÎ ¤√‰Îfi ±Î√‚ ±Ï÷ ±Á‹◊˝ »ı. ±ıԉΠ…ı ’vÊ˘k΋ ¤√‰Îfi ÷ı
±ÎI‹Î ÷◊Î ±ZÎfl ±ı ⁄_fiıfiÎ ≠ıfl¿ »ı fiı V‰÷_hÎ »ı ±fiı Ïfi›_÷Î ’HÎ »ı,
±fiı Á¿‚ ±ˆr›ı˝ Á_’Lfi »ı ±fiı ’fl ◊¿Ì ’fl ±ı‰_ …ı ±ZÎfl⁄˛õ ÷ı ◊¿Ì
’HÎ ’vÊ˘k΋ ¤√‰Îfi ’fl »ı.157 ±Î‰Î ’vÊ˘k΋ ¤√‰Îfi …ı
ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷ıfi_ Â© V‰w’ ‹‹ZÎ±ı ΩHÎÌ flά‰_ … Ωı¥±ı. ‰‚Ì,
⁄˛õV‰w’ Á_÷‹Î_ …ı ΩıÕΉ_ ÷ı ÷˘ ±ı‰Î Á_÷fiı Áı‰Ìfiı ⁄˛õfiÎ √HÎ ≠ÎM÷
¿fl‰Î ±fiı ’vÊ˘k΋fiÌ ¤„@÷fiÎ ±Ï‘¿ÎflÌ ◊‰Î ‹ÎÀı … »ı. ±ıԉΠ√HÎ
≠ÎM÷ ¿›Î˝ ÏÁ‰Î› √‹ı ÷ıÀ·Ì lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ‹˘À’ ¿ËÌÂ_, ’HÎ ÷ı
ˈ›Î‹Î_ ÃflÂı fiÏË ±fiı ÿı¿΂ı ÃÎ fiÏË … flËı. ±Î‰_ Â©, ±ı¿Î_Ï÷¿ ¤Î‰
’΋‰Îfi_ iÎÎfi, ‹ÎflÎ √v √HÎÎ÷Ì÷ ◊¿Ì Ë_ ’ÎQ›˘ »\_. ÷ı◊Ì ‰«fiÎQ≤÷
‰_«Î‰Ìfiı fl‹Ò… ¿v_ »\_ ±fiı Á‰˝fiı Á¬ ’HÎ ±Î‰ı »ı.””
’»Ì ¿ıÀ·Î_¿ ‰«fiÎQ≤÷˘‹Î_◊Ì ‹tÎfi˘ ÁÎfl ‰_«ÎT›˘. ÷ı‹Î_ ≠◊‹ ÷˘
√.±_. 21‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ìfiı ‰Î÷ ¿flÌ …ı, ““ÁIÁ_√‹Î_ √‹ı ÷ıÀ·_
±’‹Îfi ◊Λ ÷˘ ’HÎ ÁIÁ_√◊Ì …ıfi_ ‹fi ·ı‹ÎhÎ ’λ\_ ËÃı fiÏË, ±ı‰Î
…ı ºœ ÁIÁ_√Ì ‰ˆWHΉ ÷ı … ±‹Îflı ÷˘ Á√Î_‰ËηÎ_ »ı ±fiı ÷ı … ±‹ÎflÌ
fiÎ÷ »ı. ±Î ÿıËı ¿flÌfiı ’HÎ ±ı‰Î ‰ˆWHΉ ¤ı‚_ … flËı‰_ »ı ±fiı
¤√‰ÎfifiÎ ‘΋‹Î_ ’HÎ ±ı‰Î ‰ˆWHΉ ¤ıÔ‚_ … flËı‰_ »ı. ±ZÎfl‘΋fiÎ ‹@÷
‹ËÎflÎ…fiÌ ¤ı‚Î ’HÎ ±ËŸ ‹fiW› …ı‰Î … ÿÂν› »ı. ÷ıfi_ ¿ÎflHÎ ±ı »ı ¿ı
157. √.≠. 64.
510 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

±Î’HÎÌ ‹ÎÏ›¿ ⁄Ï© À‚Ì fi◊Ì. ±ı ‹ÎÏ›¿ ¤Î‰ À‚ı ±fiı ÏÿT›¤Î‰ ±Î‰ı
÷˘ ±ı ‹@÷ ’HÎ ‘΋fiÎ … ‹@÷ ÏÿT› V‰w’ı ÿı¬Î›Î ‰√fl flËı fiÏË.””

‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ÁI’vÊfiÌ ‹ËkÎÎ

’»Ì √.‹. 7 ‰_«Î‰Ìfiı ‰ˆflÎB›ËÌfifiÌ ‰Î÷ ¿flÌ. ’»Ì √.±_. 38‹_
‰«fiÎQ≤÷ ‰_«ÎT›_ ±fiı ‰Î÷ ¿flÌ — ““±Î ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ’HÎ lÌ∞‹ËÎflÎ…ı
ÿıËÎϤ‹Îfiı flÏË÷ ±fiı ‰ˆflÎB›ı ›@÷ ±fiı ¤√‰Îfifi_ ±S’ ‰«fi ˢ›
÷ı‹Î_ Œıfl ’Õı ÷˘ ‹Ë÷˚ ‰«fi‹Î_ Œıfl ’Õu˘ ˢ› ÷ı‹ ‹Îfi÷Πˢ› ±ı‰Î …ı
¤√‰ÿ˚¤@÷ ‹˘ÀÎ ÁΑ, ÷ı Á_√Î◊ı ’˘÷ÎfiÎ ∞‰fiı …ÕÌ ÿı‰˘ ±fiı ÷ıfiÎ
‰«fi‹Î_ ‹fi, ¿‹˝, ‰«fiı ‰÷˝‰_. ±ıÔ‰Ì flÌ÷ı …ı ‰÷ı˝ ÷ıfiÎ √‹ı ÷ı‰Î ¿ÃHÎ
V‰¤Î‰ ¿ı ‹Ï·fi ‰ÎÁfiΠˢ› ÷ı ’HÎ fiΠ’Î‹Ì Ω› »ı. ±Î‹Î_ ’HÎ
‹ËÎflÎ…ı ¤√‰ÿ˚¤@÷ ‹˘ÀÎ ÁΑ‹Î_ … ΩıÕΉÎfi_ ¿èÎ_ »ı.””
’»Ì ‰fl. 11‹_ ‰_«ÎT›_ ¿ı “ÁI’vÊfiı ωÊı ºœ ≠ÌÏ÷ ±ı … ±ÎI‹-
ÿ½fifi_ ÁΑfi »ı ±fiı ÁI’vÊfi˘ ‹ÏË‹Î ΩH›Îfi_ ’HÎ ±ı … ÁΑfi »ı
±fiı ’fl‹ırflfi_ ÁÎZÎÎ÷˚ ÿ½fi ◊›Îfi_ ’HÎ ±ı … ÁΑfi »ı.”
““‰‚Ì ‰fl. 19‹Î_ ’HÎ ‹ËÎflÎ…ı ‰Î÷ ¿flÌ »ı — “…ı ¤√‰Îfifi˘ ¬fl˘
¤@÷ ˢ› ÷ıfiı ÷˘ ¤√‰Îfi ωfiÎ ⁄Ì…ı ¿˘¥ Ãı¿ÎHÎı ≠ÌÏ÷ ˢ› … fiÏË.
±fiı ±ı‹ Á‹…ı …ı, ¤√‰ÎfifiÎ ‘΋fiÎ Á¬ ±Î√‚ ‹ÎÏ›¿ ’_«Ï‰Ê›fi_
Á¬ ÷ı ÷˘ fifl¿ …ı‰_ »ı. ±ıÀ·_ … fiÏË, ’HÎ «˙ÿ ·˘¿fiÎ ’HÎ …ı
¤˘√Á¬ »ı ÷ıfiı ¿Î¿Ï‰WÀÎ ÷S› ΩHÎı ±fiı ‹fi, ¿‹˝, ‰«fiı ¤√‰Îfi fiı
¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fiı ωÊı … ºœ ≠ÌÏ÷ ¿flÌ flάı.”
““lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ÏÁ©Î_÷fiÌ ‰Î÷‹Î_ ¿Î_¥ ⁄Î¿Ì flÎA›_ … fi◊Ì.
¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fiı ¿ı‹ ‰÷˝‰_ ±fiı ¿ı‰Î Á_÷‹Î_ ΩıÕΉ_, ÷ı V’WÀ ÂOÿ˘‹Î_
‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ·¬Ì fiÎA›_ »ı. ‹ÎÀı ÁI’vÊ‹Î_ ΩıÕΉÎ◊Ì … Á‰ı˝ ±◊˝ Áflı
»ı. ’HÎ ÷ıfiÎ◊Ì ¤Õ¿ÎÀ ◊Âı, ÷˘ Œıfl˘ Œ˘√À … Á‹…‰˘.””
’»Ì ‹fi ∞÷‰Îfi_ ‰«fiÎQ≤÷ ÁÎ. 1·Î μ’fl ‰Î÷ ¿flÌ — ““F›Îflı
’_«Ï‰Ê›‹Î_◊Ì ≥„Lƒ›˘ ’Î»Ì ËÃı, I›Îflı ‹fi ’HÎ ÏfiflΠ◊Λ »ı ±fiı
≥„Lƒ›˘ ·√HÎ ±Î‰Ì ¿ı fiÏË. ‹ÎÀı ’_«Ï‰Ê›fi˘ I›Î√ ±Ï÷› ºœ’HÎı
◊Λ, I›Îflı … ‹fi ∞I›_ ΩHΉ_.””
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 511

’»Ì ÁÎ. 4◊_ ‰«fiÎQ≤÷ “±ÎI‹Î-±fiÎI‹ÎfiΠω‰ı¿fi_”, …ı “ω‰ı¿

ºœ ◊‰Î◊Ì ÿıËw’ ‹fiΛ … fiÏË.” ÷ı μ’fl CÎHÎÌ ‰Î÷ ¿flÌ ÷◊Î ’_. 1·_
‰«fiÎQ≤÷ - ¤√‰ÎfifiÎ V‰w’fiÎ ‹ÏË‹Îfi_ - ±ı ⁄_fiı ‰«fiÎQ≤÷ μ’fl
ωV÷Îfl◊Ì ‰Î÷ ¿flÌfiı ¿èÎ_ — ““‹fiı ÷˘ ‹ÎflÎ √v±ı ±Î ⁄‘Î_ ‰«fiÎQ≤÷
Â̬T›Î_ »ı.”” ±ı‹ ¿ËÌfiı ÂÚ_√Îfl ±Îfl÷ÌfiÎ_ ÿ½fiı ’‘Λν.
±Îfl÷ÌfiÎ_ ÿ½fi ¿flÌfiı ¤√÷∞ ‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿ½fiı ’‘Λν. ±ËŸ
‹ËÎflÎ…ḻı ¤√÷∞ ÁÎ◊ı ¿ıÀ·Ì¿ ‰Î÷ ¿flÌ ±fiı ¿èÎ_ — ““÷‹Îfl΋Î_ ¿_¥
μ’ÎÁfiÎ Œıfl »ı ¿ı ¿Î_¥ ⁄ÌΩı ‰Î_‘˘ »ı, ±ı‹ fi◊Ì. ’HÎ ’ı·Î ⁄ı-«Îfl ‰ı‰·Î
’Î@›Î »ı ÷ı, ÷ı Ïÿ‰Áı ‘‹˝÷fi›ÿÎÁı ‹Ë‰Î‹Î_ flV÷Î ‰E«ı ÷‹fiı ÿoÕ‰÷
¿›Î˝ Ë÷Î ÷ı ¿o¥ ÷‹ı ±˘»\_ ¿èÎ_ Ë÷_, ’HÎ ±ı‰Î◊Ì Á¬ ±Î‰ı fiÏË.””
’»Ì ¤√÷∞±ı ¿ıÀ·Ì¿ ‰Î÷ ¿flÌ ±fiı ’˘÷ÎfiÌ ±Î_√‚̱˘‹Î_◊Ì
·˘ËÌfiÌ ÀÁfl˘ fiÌ¿‚÷Ì Ë÷Ì ÷ı ‹ËÎflÎ…fiı ⁄÷ΉÌ. I›Îflı ‹ËÎflÎ…ı ’Ò»u_ —
““±Î Âıfi˘ fl˘√ »ı ?””
±ıÀ·ı ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““fl˘√ Â_ ˢ› ! ±Î ÷˘ {ıfl ÿÌ‘_ Ë÷_ ÷ıfi_ »ı.””
±ıÀ·ı ‹ËÎflÎ…ı ±Îç›˝ ’΋Ìfiı ’Ò»u_ — ““{ıfl ÿÌ‘_ Ë÷_ ? ¿˘HÎı ?””
’»Ì ¤√÷∞±ı ⁄‘Ì Ï‰V÷Îfl◊Ì ‰Î÷ ¿flÌ. ±ı ÁÎ_¤‚Ì ‹ËÎflÎ… ÷˘
±‰Î¿˚ ◊¥ √›Î. ÷ı◊Ì ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““±ı‹Î_ ¿o¥ ±Îç›˝ ’΋‰Î …ı‰_
fi◊Ì. ¤√‰Îfi fiı Á_÷fiÌ flÌ÷ ±ı¿Áfl¬Ì ±fiı ±Á_÷fiÌ flÌ÷ ’HÎ ±ı¿Áfl¬Ì.
Á_÷fi_ ’Îfl¬_ ÷˘ √‚_ ¿Î’ı ±fiı ’Ò…ı ±ı Á‹ ‰÷ı˝ I›Îflı ◊Λ ±fiı ±ı‹ ◊›Î
ωfiÎ ÷‹ÎflÎ ⁄Î’158 @›Î_ ‰Â ◊Λ ÷ı‹ »ı ?””
±ı‹ ¿ËÌfiı ‰‚Ì ‰Î÷ ¿flÌ — ““’ωhÎÎfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ±ı‰˘ ÃflΉ ¿›˘˝
¿ı ‹Îv_ ‹˘œ<_ Ωı‰_ fiÏË ±fiı ‹ÎflÌ ¤ı√_ ⁄ıÁ‰_ fiÏË. ¿Î_ …ı, ÷ı ¿Ëı÷Î ¿ı
“≠Î√∞±ı ÷˘ ÁIÁ_√ «Ò_◊Ì fiÎA›˘.” ’HÎ ‹fi, ¿‹˝, ‰«fiı ÷ı‹fiÌ ±ı‰Ì Áı‰Î
¿flÌ ±fiı ¿oÕÎflÌ, μ‹flıÃ, ⁄˘«ÎÁHÎ ‰√ıflı √΋˘‹Î_ ÁÎ◊ı Œ›˘˝, I›Îflı ÷ı‹fiı
◊›_ ¿ı “±Î ÷˘ ¿ıÕ˘ ‹Ò¿ı ÷ı‹ fi◊Ì.” ‹ÎÀı ±ÎI‹ÏfiWÃΠωfiÎ ±fiı ±Ë_-‹‹I‰
‹Ò@›Î_ ωfiÎ ÷‹ÎflÎ ⁄Î’ ‰Â ◊Λ ÷ı‹ fi◊Ì.”” ±ı‹ ‹ËÎflÎ…fiı ¿ıÀ·Ì¿
‰Î÷ ¿flÌ.
’»Ì Õ¤ÎHÎ Á_⁄_‘Ì ¿ıÀ·Ì¿ ¬Îfi√Ì ‰Î÷ ‹ËÎflÎ…fiı ¿fl‰Ì Ë÷Ì
158. V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ¤√‰Îfi.
512 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

±ıÀ·ı Á˙fiı ⁄ËÎfl …‰Îfi_ ¿èÎ_. ±ıÀ·ı Á‰ı˝ I›Î_◊Ì ∂ÃÌfiı Ω√Î ¤@÷fiı
±ÎÁfiı ±ÎT›Î ±fiı ‹ËÎflÎ… ±fiı ¤√÷∞ ±ı¿Î_÷‹Î_ ⁄ıÃÎ.

·˘¿fi_ ±iÎÎfi
‹ËÎflÎ… ’ÎÁı◊Ì ∂ÃÌ ¤√÷∞ Ω√Î V‰Î‹Ìfiı ±ÎÁfiı ±ÎT›Î. ±ËŸ
’˘÷ı ‰Î÷ ¿flÌ — ““…\±˘fiı, ·˘¿‹Î_ ±iÎÎfi ¿ıÀ·_ »ı ±fiı ¤√‰Îfi Á_⁄_‘Ì
÷˘ ‰Î÷ ΩHÎı ¿o¥ ΩHÎ÷Î … fi◊Ì. ’HÎ ±ı‹ fi◊Ì Á‹…÷Î ¿ı …L‹÷Î_
’Ëı·Î_ ‹Î÷ÎfiÎ V÷fi‹Î_ ÿ^‘ ¿ıHÎı ‹Ò@›_ ? ±fiı ‰‚Ì √¤˝‹Î_ ¿˘HÎı flZÎÎ
¿flÌ ? ’HÎ ¤√‰Îfifi˘ Ïfiç› fiÏË, ±ıÀ·ı ÿı¿΂ı „V◊Ï÷‹Î_ ÃÎ flËı fiÏË.
¿ıÀ·Î¿fiı ±ı‹ ◊Λ ¿ı “‹ÎflÎ ‰√fl ±Îfi_ Â_ ◊Âı ?” ±ı‰_ ¬˘À<_ ±Ëo-‹‹I‰
flάÌfiı ⁄ıÃΠˢ› ÷ı Â_ Á‹…÷Î ËÂı ?”” ±ı‹ ¿ËÌfiı {‰ıfl̷ηfiı ¿èÎ_ —
““÷‹Îflı ¬˘À<_ ±Ëo-‹‹I‰ »ı ±fiı ÷ı ÷‹fiı ±_÷ı ÿ—¬ ÿıÂı.””
’»Ì ’˘÷ı ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…fiı ¿Ëı·Ì ‰Î÷ ¿flÌ — ““F›Îflı flCÎ‰Ìfl∞
‹ËÎflÎ… Ë÷Î I›Îflı ÷ı ⁄Î’ ±fiı ÷ı‹fiÎ_ √Îÿ̉΂Î_ ‹Î; ’»Ì ¤√‰÷˚-
≠ÁÎÿ∞ ‹ËÎflÎ… ±fiı ÷ı‹fiÎ CÎflfiÎ ÷◊Î Ëη ÷‹˘ ÷◊Î ÷‹ÎflÎ_ CÎflfiÎ_
±ı‹ ±‹Îflı ÷˘ ‹Î ±fiı ⁄Î’ … »˘.”” ±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌ.
I›Î_ fiÏÕ›ÎÿfiÎ »√fi·Î· ‰¿Ì·fiı ‹ËÎ’ÒΩ ¿flΉ‰ÎfiÌ Ë÷Ì ±ıÀ·ı
¤√÷∞fiı ÷ıՉΠ±ÎT›Î. ±ıÀ·ı I›Î_◊Ì ∂ÃuÎ ±fiı ‹ËÎ’ÒΩ‹Î_ …¥fiı ⁄ıÃÎ.
‹ËÎ’ÒΩ ’ÒflÌ ◊›Î ’»Ì ¤√÷∞ V‰Î‹Ì ⁄η‹¿<_ÿÿÎÁ V‰Î‹Ìfiı
±ÎÁfiı ’‘Λν. ±ËŸ V‰Î‹Ì √.≠. 58 ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰÷Î Ë÷Î. ’»Ì
¤√÷∞fiı Ïfiw’HÎ ¿fl‰Îfi_ ¿èÎ_. ±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ‰Î÷ ¿flÌ ¿ı ““±Î ÷˘
√HÎ ±Î‰‰Îfi_ ‰«fiÎQ≤÷ »ı. ‹ÎÀı ¤„@÷ ÷˘ F›Îflı ‹˘ÀÎ’vÊfi˘ …ı‹ …ı‹
√HÎ √˛ËHÎ ¿fl÷˘ Ω›, I›Îflı T≤Ï© ’΋÷Ì Ω›. ‹ÎÀı ‹˘ÀÎ’vÊfiı ±Ï÷›
ÏfiW¿Î‹Ì, Ïfi—V‰ÎÿÌ, Ïfi‹Î˝fiÌ, Ïfi·˘˝¤Ì ±fiı ÏfiWø˘‘Ì Á‹…ı ÷˘ ÷ı ’HÎ
÷ı‰˘ … ◊¥ Ω›. ±Ï÷ ‹˘ÀÎ’vÊfi˘ Ωı flÎ∞’˘ ◊¥ Ω›, ÷˘ ∞‰ ⁄Ì∞
flÌ÷fi˘ ◊¥ Ω›.”” ±ı‹ ÁI’vÊfiÎ ‹ÏË‹ÎfiÌ CÎHÎÌ ‰Î÷ ¿flÌ.
’»Ì ’vÊ˘k΋ÿÎÁ ÷◊Î «÷fl¤Î¥ ’ÎÁı ¿Ì÷˝fi˘ ⁄˘·ÎT›Î_. ÷ı‹Î_
≠◊‹ ÷˘ “‹˘¥ ±Q≤÷ ±˙Ê‘ ’ΛΠflı ÿÿ˝ ‹ÌÀΛΔ, ’»Ì “ÁÿÔ˚√v ⁄ÎHÎ
CÎΛ· ¿›_ ∞‰ı …ıfiı ‰ÎB›Î_ flı” ÷◊Î “Áfi ¿Ú’ÎÏÁ_‘ ±⁄ ±À¿ flËÌ, ±⁄
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 513

CÎÀ ’fl ‹˘flÌ fiΉÏfl›Î_”, ÷◊Î “‹˘flÌ ÷fl÷fl ±_Ï√›Î ÷fl¿ı”, ÷◊Î “÷Îv_
»˘√_ ‹Îflı ±Î‰Ìfiı Ï«k΋Î_ flèÎ_” ±ıfiÎ_ «Îflı ’ÿ ⁄˘·ÎT›Î_. ±ı‹ CÎHÎÎ_
¿Ì÷˝fi˘ √‰flÎ‰Ì Á¤Îfiı fl_…fi ¿flÌ ÿÌ‘Ì. ’»Ì flÎ…¤˘√ ±Îfl÷Ì ◊¥ ±ıÀ·ı
Á˙ ∂ÃuÎ ±fiı ¤√÷∞ ÿ½fiı ’‘Λν.
¤√÷∞ ±Îfl÷ÌfiÎ_ ÿ½fi ¿flÌ ’˘÷Îfiı μ÷Îflı ’‘Λν ±fiı I›Î_ ◊˘Õ<_
…Q›Î. ¿Îfl‰HÎfiÎ ‹◊fl¤Î¥ I›Î_ ⁄ıÃÎ Ë÷Î. ÷ı‹fiı ¬Á ⁄Ë ◊¥ Ë÷Ì
±ıÀ·ı ¤√÷∞fiı ¿èÎ_ — ““⁄Î’∞, ¬Á ⁄Ë ◊¥ »ı ÷ı ‹ÀÎÕ˘.””
±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““‹Îflı ÂflÌflı «˘’ÕÌ z˘ ÷˘ ‹ÀÌ …Âı.””
±ıÀ·ı ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — ““‹ÎflÎ ±_÷flfiÌ ¬Á ‹ÀÎÕ˘.””
I›Îflı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““±‹ı ±ËŸ ‰ÎÕÌ‹Î_ ⁄˘flÕÌfiÎ ¿<_ÀÎ ¿Îœ÷Î
Ë÷Î. ’»Ì ±ı¿ ±ı¿ ¿<_À˘ ·¥ V‰Î‹ÌfiÎ ËÎ◊‹Î_ ‹Ò¿÷Î …¥±ı ±fiı V‰Î‹Ì
÷ıfiı ·¥fiı ¿Ëı — “±Îfi_ ¿ÎflHÎ ÿıË ⁄‚Ì √›_ ±ıÀ·ı ÷ı‹Î_◊Ì ÷ı… fiÌ¿‚ı.”
±ı‹ ⁄˘flÕÌfiÎ ¿<_ÀÎfiÎ ¿ÎflHÎ ÿıË Á_⁄_‘ı ¿flÌfiı Ωı À‚Ì √›Î, ÷˘ ÷‹ÎflÎ
fiÏË À‚ı ?”” ±ı‹ CÎHÎÌ Á_⁄_‘fiÎ ‹ÏË‹ÎfiÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ. ’»Ì ⁄‘Î_fiı
«Ì¤ÕÎ_fiÌ ≠ÁÎÿÌ ±Î’Ì ±fiı ’˘÷ı ◊˘ÕÌ ‰Îfl ’˘œÌ √›Î.
’»Ì hÎHÎ ‰ÎB›ı ∂ÃÌfiı ‹˘Ó ‘˘¥, ’ÎHÎÌ ’Ìfiı œ˘Ï·›Î‹Î_ ’լΤıfl
◊›Î. ÿflı¿fiÎ T›‰ËÎfl Á_⁄_‘Ì ¿ıÀ·Ì¿ ‰Î÷˘ ¿flÌ ±fiı Ãο˘fl∞fiÎ_ ÿ½fiı √›Î.

÷’‹Î_, Ïfi›‹‹Î_, ‰÷˝fi‹Î_ ¿˘¥ ÷‹Îflı ÷˘·ı fi ±Î‰ı

flÎhÎı ’˘÷ÎfiÎ ∞‰fi≠Á_√˘fiÌ ¿ıÀ·Ì¿ ‰Î÷˘ ¿fl÷Î Ë÷Î. ±ı‰Î‹Î_
√˘ÓÕ·fiÎ ÂÎVhÎÌ ‘‹˝÷fi›ÿÎÁ∞ ±ÎT›Î ±fiı ¤√÷∞fiı ‰Î÷˘ ¿fl÷Î Ωı¥
⁄˘S›Î — ““≠Î√∞ ¤√÷ ! ‹˘fl·Ì ‰√ÎÕ˘ »˘ fiı ? ‰√ÎÕ˘, ‰√ÎÕ˘.”” ±ı‹
¿ËÌfiı I›Î_ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚‰Î ⁄ıÃÎ. ¤√÷∞±ı V‰Î‹ÌfiÎ ‰¬÷fiÌ ¿ıÀ·Ì¿
‰Î÷˘ ¿flÌ. I›Îflı ÂÎVhÎÌ ⁄˘S›Î — ““÷’‹Î_, Ïfi›‹‹Î_, ‰÷˝fi‹Î_ ÷‹ÎflÌ ÷˘·ı
¿˘¥ fi ±Î‰ı.”” ±ı‹ ¿ËÌfiı ÂÎVhÎÌ ∂ÃuÎ. ±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı Á˙fiı ÁÒ‰Î
…‰ÎfiÌ ±ÎiÎÎ ¿flÌ.
Á‰Îflı ‰Ëı·Î hÎHÎ ‰ÎB›ı ’Ì…fiÎ fiÎfiηη Á˘fiÌ ≠¤ÎÏ÷›Î_ ⁄˘·‰Î
·ÎB›Î. ’»Ì √˘Ï‰_ÿ¤Î¥ “≠Î÷— ◊›_ ‹fi ‹˘Ëfi M›ÎflÎ ≠Ì÷‹ flèÎÎ Â_
’˘œÌ flı” ±ı ≠¤ÎÏ÷›_ ⁄˘S›Î. ’»Ì ¤√÷∞ ∂ÃuÎ ±fiı ¬ÎÀ·Î‹Î_ ⁄ıÃÎ.
514 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

I›Îflı ‹˘÷̤Υ±ı ¤√÷∞fiı ¿èÎ_ — ““‹ËÎflÎ… ! ¿Î·ı flÎhÎı ÷‹ı …ı

≠ë ’Ò»u˘ Ë÷˘ — “…ı B≤ËV◊ ˢ› ±fiı V◊Ò‚ ⁄Ï©‰Î‚˘ ˢ› ±fiı VhÎÌfiı
±fiÁflÌ flè΢ ˢ›, ÷ıfiı Á_ÁÎflw’Ì Á‹ƒ ÷›Î˝fi˘ Á√‹ μ’Λ ¢ »ı ?” ÷ı
ˉı Á‹Ω‰˘.””

’Îflı‰Î …ı‰Î ◊‰_

’»Ì ¤√÷∞±ı ÷ıfi˘ μkÎfl ¿›˘˝ — ““Ωı ≥„Lƒ›˘fi˘ Ïfi√˛Ë ¿flÌ,
ωʛ‹Î_◊Ì ‰ˆflÎB› ’΋Ìfiı, ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝ ÏÁ© ¿flı ÷◊Î ±ÎI‹Îw’ ◊¥fiı,
iÎÎfi ÏÁ© ¿flı ±fiı ±ı flÌ÷ı ’vÊ˘k΋ fiÎflΛHÎfiÌ μ’ÎÁfiÎ-¤„@÷ ¿flı, ÷˘
Á_ÁÎflw’Ì Á‹ƒ ÷flÌ Ω›. ÷ı◊Ì ’HÎ ‰‘ Á√‹ μ’Λ ÷˘ ’Îflı‰Î …ı‰Î
◊¥±ı. …ı‹ ’Îflı‰Î_ ¨«ı◊Ì ¨‘ı ‹Î◊ı ’Õı »ı, ÷ıfiı ÷ıfi˘ ‘HÎÌ {Ì·Ì S›ı »ı,
±ı‹ Ωı ±ÎiÎ΋Î_ À<¿ À<¿ ‰÷a±ı ±fiı ÁI’vÊfiı ÿıË Á˘Ó’Ì ÿ¥±ı ÷˘ ¿Î_¥
⁄Î¿Ì flËı fiÏË. ’Îflı‰ÎfiÌ ’ıÃı ÿıËfiı ¬ÎÁÕÎ …ı‰_ ¿flÌfiı ’Õ÷_ fiά‰_, ±ıÀ·ı
Ω‚‰fiÎfl Ω‚‰Âı.”” ±ı‹ ÂÒfl‰Ìfl’HÎÎfiÌ CÎHÎÌ … ‰Î÷˘ ¿flÌ.
’»Ì Á˙fiı fiÎˉΠ…‰Î ±ÎiÎÎ ¿flÌ. ÷ı ‰¬÷ı V‰Î‹ÌlÌ Ω√Î ¤@÷
’ÒΩ ¿flÌ, ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fiı ±ÎT›Î. ÷ı‹fiı Ωı¥ ¤√÷∞ ⁄˘S›Î …ı,
““…\±˘fiı, ±I›Îfl‹Î_ ±Î Ω√Î V‰Î‹Ì fiÎËÌfiı ’ÒΩ ¿flÌfiı ±ÎT›Î ±fiı ±Î
÷˘ ⁄‘Î ±Î‚Á ±ı¿ÃÎ ◊›Î »ı ÷ı fiÎˉΠ…÷Î fi◊Ì.””
’»Ì ⁄‘Î fiÎˉΠ√›Î ±fiı ¤√÷∞ ’HÎ fiÎËÌfiı ’ÒΩ ¿fl‰Î ⁄ıÃÎ.
I›Î_ Á‘Ì Ω√Î V‰Î‹Ì ’HÎ I›Î_ ⁄ıÃÎ.
’ÒΩ ¿flÌ ¤√÷∞ ÷◊Î Ω√Î V‰Î‹Ì Ãο˘fl∞fiÎ_ ÿ½fiı ’‘Λν. ’»Ì
¤√÷∞ Á¤Î‹Î_ ’‘Λν ±fiı ±ËŸ ⁄Îfl˘À ±‹·¬¤Î¥fiÌ ‹ËÎ’ÒΩ ◊÷Ì
Ë÷Ì I›Î_ ⁄ıÃÎ. ‹ËÎ’ÒΩ ’ÒflÌ ◊›Î ⁄Îÿ Á¤Î‹Î_ ±Î‰Ìfiı ⁄ıÃÎ ±fiı
’vÊ˘k΋ÿÎÁ ÷◊Î «÷fl¤Î¥ ’ÎÁı ¿Ì÷˝fi˘ ⁄˘·ÎT›Î_. ÷ı ’Ëı·Î_ “ËÎ_∞ ¤·Î
ÂÒflΔ ÷◊Î “ËÎ_∞ ¤·Î ‰ˆflÎ√Ì” ÷◊Î “‹˘flÌ ÷fl÷fl ±_√̛Π÷fl¿ı” ÷◊Î
“√·÷Îfi ÷Îfi¿Ì” ±ı ¿Ì÷˝fi˘ ⁄˘·ÎT›Î_.

‹ÏˋΠˢ› ÷˘ Á¬ ±Î‰ı

’»Ì I›Î_◊Ì Ω√Î ¤@÷fiı ±ÎÁfiı ’‘Λν. I›Î_ ’HÎ ¿Ì÷˝fi˘ ⁄˘·ÎT›Î_
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 515

±fiı ’»Ì ‰Î÷ ¿flÌ — ““±Î ∞‰fiı ’_«Ï‰Ê› ◊¿Ì ∞‰fi’b_ ‹fiÎ¥ √›_
»ı, ’fl_÷ ÷ı ‹ÀÌfiı ¤√‰Îfi Á_⁄_‘Ì ’_«Ï‰Ê›fi_ ∞‰fi’b_ Ωı ◊¥ Ω› ÷˘
±ıfiı ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝fi_ Á¬ ±Î‰ı ±fiı flÎ÷-Ïÿ‰Á Á¬fiÎ ÂıflÕÎ ∂Õı.””
±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌfiı ¿èÎ_ — ““V‰Î‹Ì±ı ‹fiı flÎ∞’ÎfiÎ ≠ÁÎÿÌfiÎ
√˘Ó√ÕÎ ±ÎM›Î ±fiı …ı Á¬ ±ÎM›_ ÷ı ÷˘ ¿Ëı‰Î› … ¿ı‹ ! ’HÎ ‹ÏË‹Î
ˢ› ÷˘ Á¬ ±Î‰ı. fiÏË ÷˘ ‰Î÷ı ‰Î÷ı ‘˘¬˘ ◊Λ. ‹ÎÀı ÿıËÎϤ‹Îfi …ı‰_
¿˘¥ ÿ—¬ fi◊Ì ±fiı ÷ı … ⁄˛õw’ ◊‰Î‹Î_ ωCfiw’ »ı. ÿıËÎϤ‹Îfi Ω›
÷˘ ±ÎI‹Îw’ ‹fiΛ. ‹ËÎflÎ… ÷˘ ±Î ‹_ÏÿflfiÎ …‹Îfi ◊›Î »ı. ‹ÎÀı
V‰Î‹ÌfiÌ ≠ÁÎÿÌfi_ ‹_Ïÿfl ΩHÎÌfiı ’HÎ Ωı Áı‰Î ◊Âı, ÷˘ ¿Î‹ ’Î¿Ì …Âı.””
’»Ì ‰Î_ÁÿÎfiÎ ÿ̉Îfifiı ÁIÁ_√ ¿flÎT›˘ ÷ıfiÌ ‰Î÷ ¿flÌ ±fiı ⁄˘S›Î —
““Ωı ±ı ÁIÁ_√Ì ◊›Î ÷˘ ‰ÌflÁÿ‹Î_ wÎ. 12,000/-fi_ ‹_Ïÿfl ¿flÎT›_ ±fiı
‹ÒÏ÷˝ ’‘flΉÌ. I›Îfl◊Ì ‰ÌflÁÿ‹Î_ ÁIÁ_√ ’HÎ CÎH΢ ‰K›˘ »ı. ˉı ±ıÀ·˘
‹fiÁÒ⁄˘ »ı …ı ÂÎVhÎÌ ⁄‚fl΋ÿÎÁfi_ ¤ı√_ ¿flÌ ÿı‰_. ’»Ì Ωı fiÏË ‹Îfiı
÷˘ ÿ—¬ ±Î‰Âı.”” ±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌfiı ∂ÃuÎ ±fiı μ÷Îflı ±Î‰Ìfiı …‹Ìfiı
’˘œÌ √›Î.
Á‰Îflı ∂ÃÌfiı ÂÎVhÎÌ ⁄‚fl΋ÿÎÁfiÎ ÏÂW› ›˘√ırflÿÎÁ μ’fl ω-
Â_¿fl¤Î¥ ’ÎÁı ¿Î√‚ ·¬ÎT›˘. ÷ı‹Î_ ’˘÷ı ÁËÌ ¿flÌ ÷◊Î ⁄‘Î ËÏfl¤@÷˘
’ÎÁı ’HÎ ÁËÌ ¿flΉÌ.159 ’»Ì ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ±ÎT›Î ÷ı‹fiı
¿Î√‚ ‰_«ÎT›˘ ±fiı ’˘÷ı Á¤Î‹Î_ …‰Î ÷ˆ›Îfl ◊›Î. ÷ı ‰¬÷ı ‰fl¬ıÕÎfiÎ
’ÎÀÌ· ¿ı‰‚¤Î¥fiı ’W¿‚ ÷Ή ±ÎT›˘ Ë÷˘. ÷ı‹fiı Ωı‰Î √›Î ±fiı ¤Ìfi_
¿’Õ<_ ¿flÌ ’‰fi fiά‰Îfi_ «÷fl¤Î¥fiı ¿èÎ_. ’»Ì ¿˘ÃÎfl‹Î_ ’‘Λν. I›Î_
∞¤Î¥ ¿˘ÃÎflÌfiı ’HÎ ÷Ή ±ÎT›˘ Ë÷˘, ±ıÀ·ı ÷ı‹fiı ’HÎ ¤ÌfiÎ ¿’ÕÎ◊Ì
’‰fi fiά‰Îfi_ ¿èÎ_ ±fiı ±Î¬ı ÂflÌflı ËÎ◊ ŒıflT›˘.
’»Ì Á¤Î ¬‚Ì‹Î_ ¤flÎ¥ Ë÷Ì, I›Î_ ’‘Λν. I›Î_ {‰ıfl̷η ’ÎÁı ÷ı
¿Î√‚ ‹ËÎflÎ…lÌfiı ‰Î_«‰Î ±ÎM›˘. ‹ËÎflÎ…ı ¿Î√‚ ‰Î_«Ìfiı ¿èÎ_ —
““¿Î√‚ ÷˘ ¿fl˘Õ wÏ’›Îfi˘ »ı, ’HÎ Ωı ‹Îfiı ÷˘ !””
’»Ì ◊˘ÕÌ ‰Îfl Á¤Î‹Î_ ⁄ıÁÌ, Á_K›Î ±Îfl÷ÌfiÎ_ ÿ½fi ¿flÌ, ’˘÷ÎfiÎ
μ÷Îflı ’‘Λν.
159. …\±˘ ’ÏflÏÂWÀ — 4, ’hÎ — 5, M≤. 563.
516 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

ÁI’vÊfi˘ V‰¤Î‰
’λ·Ì flÎhÎı hÎHÎ ‰ÎB›ı ∂ÃÌfiı V‰Î‹Ì Ω√Î ¤@÷fiı ÷ıÕÎT›Î ±fiı
÷ı‹fiÌ ’ÎÁı ‰Î÷˘ ¿flΉÌ. ’»Ì ’˘÷ı ⁄˘S›Î — ““ÁI’vÊfi˘ ÷˘ ±ı‰˘ ÁË…
V‰¤Î‰ ˢ› »ı ¿ı …ı ‹ÎfiÌ Ë˘› ÷ıfiı ‹Îfi ±Î’Ìfiı ÿ˘Ê ÀÎ‚Ì fiάı fiı
·˘¤Ì ˢ› ÷ıfiı ·˘¤ı ¿flÌfiı ÿ˘Ê ÀÎ‚Ì fiάı fiı VfiıËÌ Ë˘› ÷ıfiı VfiıË
¿flÌfiı ÿ˘Ê À΂ı »ı. ÁI’vÊ ÷˘ ±ı‰˘ ÿÎ¬Õ˘ ∞‰fiı Â© ¿fl‰Î ¿flı »ı,
’HÎ ∞‰ı ±ıÀ·_ ÷˘ Á‹…‰_ Ωı¥±ı ¿ı “‹fiı Ïfiÿ˘˝Ê ¿fl‰Î ÁI’vÊfiı ±Î‹
‰÷˝‰_ ’Õı »ı.” ‹ÎÀı ∞‰ Ωı ¬’ flάı ÷˘ … ÁϬ›˘ ◊Λ. ±Î ∞‰
¤HΉ΋Î_ ÷◊Î ⁄Ì∞ Ïø›Î‹Î_ …ıÀ·˘ ÿÎ¬Õ˘ ¿flı »ı, ÷ıÀ·˘ ¤√‰Îfi
¤…‰Î‹Î_ ¿flı ÷˘ ±ıfiı ±ı ‰Î÷ ÏÁ© ◊›Î ωfiÎ flËı fiÏË.””

¿Î‚fiÎ ⁄‚fi˘ ω«Îfl

““‰‚Ì, ±Î ∞‰ ÁI’vÊfiÎ ÂOÿ ÁÎ_¤‚ı »ı, ’HÎ ÷ıfi˘ ω«Îfl fi◊Ì
¿fl÷˘ ±ıÀ·ı ÷ı ÂOÿ˘ ÷ıfiÎ xÿ›‹Î_ À¿÷Î fi◊Ì. ’HÎ Ωı ¿Î‚fiÎ ⁄‚fi˘
ω«Îfl ¿flı ±fiı ÷ıfi_ V‰w’ ΩHÎÌ ÷ı◊Ì ‰ˆflÎB›fiı ’΋ı, ÷˘ ¿Î‚ ÷˘ Á_÷fiÎ
ÂOÿfi˘ Z΢¤ ¿flÌ Â¿÷˘ fi◊Ì. ±ıÀ·ı ÿı¿΂ı ¿flÌfiı ÷ı Z΢¤fiı fi ’΋ı.
Á_÷fiÎ ÂOÿ◊Ì … √H΋ÎhÎ Â‹Ì Ω› »ı ±fiı ‹Î›Î ËıÃÌ ⁄ıÁı »ı. ¿Î‚
√HÎfiı Z΢¤ ’‹ÎÕı »ı ±fiı ÷fl÷ … fl…, ÷‹fi˘ ‰ı√ ±_÷—¿flH΋Î_ ∂Ãı »ı.
‹ÎÀı ¿Î‚fiÎ V‰w’fi˘ ω«Îfl ¿flÌfiı, ÷ıfiÎ ’Ïfl⁄‚◊Ì ±_÷—¿flHÎfiÌ ÂÎ_Ï÷
À‚Ì fi Ω› ÷ı‰_ ΩHÎ’b_ Ïfifl_÷fl flάı, ÷˘ ¿Î‚fiÎ ’ı«‹Î_ fi ±Î‰ı. ±ı‹
‰ˆflÎB›fiı ’΋Ìfiı ÁI’vÊfiı ωÊı ≠ÌÏ÷◊Ì Ωı ΩıÕΛ, ÷˘ ÁI’vÊfiÎ ÂOÿ◊Ì
±‰›‰ Œfl‰Î ‹Î_Õı.”” ±ı‹ CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ, ¤…fifi_ ⁄‚ ÿı¬ÎÕÌ, ÷ı ≠‹ÎHÎı
Á˙fiı ¤…fi ¿fl‰Îfi_ ¿èÎ_. ’»Ì fiÎˉΠ…‰ÎfiÌ Á˙fiı ±ÎiÎÎ ±Î’Ì.
Âø‰Îflı Á‰Îflı fiÎËÌ, ’ÒΩ ¿flÌ Á¤Î‹Î_ ’‘Λν. ‹ËÎflÎ… ’HÎ
Á¤Î‹Î_ ωflÎ…÷Î Ë÷Î ±fiı ¤√÷∞fiı ‰Î÷˘ ¿fl‰Îfi_ ¿èÎ_. ±ıÀ·ı √.≠.
38‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ìfiı ¤√÷∞±ı ‰Î÷ ¿flÌ — ““ÿıËı ¿flÌfiı √‹ı ÷ıÀ·Ì
≠T≤ÏkΠˢ›, ’HÎ Ωı ‹fi Ïfi‰Î˝ÁÏfi¿ ˢ› ±fiı Â© ˢ› ÷˘ ÷ıfi_ ±Ï÷ ¤Ò_Õ<_
◊Λ fiÏË. ‹fifiı Ïfi‰Î˝ÁÏfi¿ ¿fl‰Îfi˘ ÷˘ ±ı¿ … μ’Λ »ı ¿ı ¤√‰ÎfifiÎ_
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 517

«ÏflhÎ Á_¤Îfl‰Î_ ±fiı ±ı‹Î_ ‹fifiı Ïfifl_÷fl √Ò_«‰Ì ‹ı·‰_, ’HÎ fi‰v_ ÷˘
flËı‰Î … ÿı‰_ fiÏË. ‹fi fi‰v_ flËı ÷˘ CÎHÎÎ_ ±fi◊˝ ¿flΉı. ‹ÎÀı ¤√‰ÎfifiÎ_
«ÏflhÎ √ΉÎ_, ÁÎ_¤‚‰Î_ ±fiı ÷ıfi_ ‹fifi ¿fl‰_. ±ı …ı‰˘ ⁄ÌΩı ¿˘¥ ‹fifiı
Â© ¿fl‰Îfi˘ μ’Λ fi◊Ì.”” ±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌfiı ’»Ì “√·÷Îfi √Îfi¿Ì ÷Îfi
¤¥” ±ı ¿Ì÷˝fi √‰flÎT›_.
’»Ì ∂ÃÌfiı V‰Î‹Ì Ω√Î ¤@÷fiÎ_ ÿ½fiı ’‘Λν. ±ËŸ ’HÎ ‰«fiÎQ≤÷
‰_«Î‰Ì ¿ıÀ·Ì¿ ‰Î÷˘ ¿flÌ. ⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı √˘ÓÕ‚ …‰Îfi_ ˢ‰Î◊Ì ¿˘ÃÎflÌfiı ‹‚Ì
¿ıÀ·˘¿ ÏËÁÎ⁄ ¿fl‰Îfi˘ Ë÷˘, ±ıÀ·ı ∂ÃuÎ.
I›Îflı {‰ıfl̷ηı ¿èÎ_ — ““±ÎÀ·_ ‰«fiÎQ≤÷ ’Òfl_ ¿flÌfiı ∂Ã̱ı.””
±ıÀ·ı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““±ı ÷˘ ±Î¬Î ÿËÎÕ΋Î_ ’HÎ ’Òfl_ fi ◊Λ,
‹ÎÀı ∂Ã˘.””
’»Ì ¿˘ÃÎfl‹Î_ ±Î‰Ì ÏËÁÎ⁄fi_ ¿Î‹ ’÷ÎT›_ ±fiı Ãο˘fl∞fiÎ_ ÿ½fi
¿flÌ μ÷Îflı ’‘Λν. ‹ËÎflÎ…ḻı ◊΂ ‹˘¿S›˘ Ë÷˘ ÷ı‹Î_◊Ì ◊˘Õ<_ …Q›Î
±fiı ≠ÁÎÿÌ √˘ÓÕ‚fiÎ ¿Ï՛Π’vÊ˘k΋fiı ±Î’Ì œ˘Ï·›Î‹Î_ ’լΤıfl ◊›Î.
◊˘ÕÌ ‰Îflı ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ±ÎT›Î ±fiı ‰Î÷ ¿flÌ — ““‹ËÎflÎ…lÌ
÷◊Î Á_÷˘ ÿ΋˘ÿfl ¿<_Õı Ω› »ı ±fiı ±Î’fiı ±Î‰‰Îfi_ ‹ËÎflÎ…ḻı ¬ÎÁ
¿Ëı‰flÎT›_ »ı.”” ±ıÀ·ı ’˘÷ı ÷ˆ›Îfl ◊›Î ±fiı ⁄‘Î ËÏfl¤@÷˘fiı ÷ˆ›Îfl
◊‰Îfi_ ¿èÎ_.
’»Ì √ÎÕÌ‹Î_ ⁄ıÁÌ ‹ËÎflÎ… ÁÎ◊ı ÿ΋˘ÿfl ¿<_Õı ±ÎT›Î ±fiı I›Î_◊Ì
fiÎflΛHÎ ‘flı ±ÎT›Î. I›Î_ Á˙ fiÎèÎÎ. ∂÷fl‰Îfi˘ flV÷˘ ÁÎfl˘ fiÏË Ë˘‰Î◊Ì
±fiı ’◊flÎ ⁄Ë ˢ‰Î◊Ì, ’˘÷ı √ÎÕÌ‹Î_ … ⁄ıÁÌ flèÎÎ ±fiı ‹V÷¿ μ’fl
’ÎHÎÌ «ÕÎT›_.

’vÊ˘k΋fiı ‰flHÎÌ› @›Îflı ◊‰Î› ?

’λΠ‰‚÷Î_ V‰Î‹Ì Ω√Î ¤@÷ «Î·÷Î_ ±Î‰÷Î Ë÷Î, ÷ı‹fiı √ÎÕÌ‹Î_
⁄ıÁΛν ±fiı ’»Ì ’˘÷ı ‰Î÷ ¿fl‰Î ·ÎB›Î — ““’vÊ˘k΋fiı ‰flHÎÌ› ±ıÀ·ı
‰fl‰Î ›˘B› ±Î ∞‰ @›Îflı ◊Λ »ı ? ÷˘ F›Îflı ±Ëo√˛_Ï◊, Á_›√˛_Ï◊,
‹‹I‰√˛_Ï◊ ±ÎÏÿ √˛_Ï◊±˘ ÷ÒÀı »ı, I›Îflı ’vÊ˘k΋fiı ‰fl‰Î ›˘B› ◊‰Î› »ı.
÷ı ±ı‹ ω«Îfl ¿fl‰˘ ¿ı fiıhÎı ¿flÌfiı ⁄Ì…\_ w’ Ωı‰_ Ëfl΋ »ı fiı ‹fiı ¿flÌfiı
518 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

⁄ÌΩı Á_¿S’ ¿fl‰˘ Ëfl΋ »ı. ±ı ≠‹ÎHÎı F›Îflı ≥„Lƒ›˘fiÎ ±ÎËÎfl Ëfl΋
¿flı, I›Îflı „V◊Ï÷ ⁄_‘ΉΠ‹Î_Õı »ı.””
’»Ì V‰Î‹Ì Ω√Î ¤@÷ ⁄˘S›Î — ““‹fiı ÷˘ V‰Î‹Ì±ı ±Î ‰«fiÎQ≤÷
Ϭ‰ÎÕuÎ_ »ı — ≠. 23; ‹. 30, 45 ÷◊Î ±‹ÿΉÎÿfiÎ_ 2, 3.””
÷ı ÁÎ_¤‚Ì ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““‹fiı ±Î ‰«fiÎQ≤÷ Â̬T›Î_ »ı —
’_«Î‚Î 7, ÁÎfl_√’fl 1, ‰fl. 11-16, √.‹. 7 ÷◊Î √.±_. 38.””
±ı ≠‹ÎHÎı ‰Î÷˘ ¿fl÷Î_ ‹_Ïÿflı ’ˢÓE›Î. √ÎÕÌ‹Î_◊Ì fiÌ«ı ∂÷flÌfiı
ÁÌ‘Î Á¤Î‹Î_ ’‘Λν ±fiı ’»Ì Ãο˘fl∞fiÎ_ ÿ½fi ¿flÌfiı μ÷Îflı √›Î.
¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi ¿fl‰Î fiÎ√fl ËÏfl¤@÷ ÁÿÎÂ_¿fl¤Î¥ ±ÎT›Î Ë÷Î.
÷ı‹fiı ¤√÷∞±ı ¿ıÀ·Ì¿ ‰Î÷˘ ¿flÌ ±fiı ¿èÎ_ — ““ˉı ¿Î·ı …‰_ »ı.”” ±ı‹
¿ËÌ ∂ÃuÎ ±fiı ÁÿÎÂ_¿fl¤Î¥fiı ¤ıÀuÎ.
’»Ì ‰Á˘fiÎ ¬ıÕΉ΂ ⁄˛ÎõHÎ «÷fl¤Î¥ …ı flı·‰ı fi˘¿flÌ ¿fl÷Î Ë÷Î
÷ı‹HÎı, ⁄ı ÕO⁄Î Ïfl{TÕÛ ¿›Î˝ »ı ÷ı ¬⁄fl ±Î’Ì, ±ıÀ·ı ÷ı‹fiı ’HÎ ‹Y›Î
±fiı ·ÎÕ<fiÌ ≠ÁÎÿÌ ±Î’Ì.
◊˘ÕÌ ‰Îflı «fi̷η ±ÎT›Î. ÷ı … Ïÿ‰Áı ’ÒfiÎ◊Ì ±ÎT›Î Ë÷Î ±ıÀ·ı
’˘÷ı ¬ÎÀ·Î‹Î_ ’լΤıfl ◊›Î Ë÷Î ÷ı ⁄ıÃÎ ◊›Î. ‹_⁄¥fiÎ ÁÎ"Ï·ÏÁÀfl
‹˘÷̷η ÏhΤ˘‰fiÿÎÁ Œ˘…ÿÎfl, …ı±˘ ¬ÎÁ ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi ‹ÎÀı …
‹_⁄¥◊Ì ±ÎT›Î Ë÷Î, ÷ı ’HÎ I›Î_ ±ÎT›Î. ’»Ì ¤√÷∞±ı ‰Î÷ ¿flÌ —
““Ëη …ı …B›Î±ı ¤ıÓÁ˘ ⁄Î_‘ı »ı, ÷ı …B›Î±ı ‹fiı ¿ı‰‚ÎI‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı
ËÎ◊ ’¿ÕÌfiı ¿èÎ_ Ë÷_ — “≠Î√∞ ! ¿Îfi ÷ÒÀı ±ı‰_ Á˘fi_ ÂÎ ‹ÎÀı ’Ëıfl‰_
Ωı¥±ı ?” ±ıÀ·ı ¿ı V‰Î‹Ìfiı ±ZÎfl ¿Ëı‰Î◊Ì ±fiı V‰Î‹Ìfi˘ ‹ÏË‹Î ¿Ëı‰Î◊Ì
- ÷ı ‰Î÷ Ωı ¿ı Á˘fiÎ …ı‰Ì »ı ÷˘ ’HÎ - Ωı ÿ—¬ ◊÷_ ˢ› ÷˘ ⁄ËÎfl
·˘¿˘fiı ÂÎ ‹ÎÀı ¿Ëı‰_ Ωı¥±ı ? ’˘÷ÎfiÎ ±_÷fl‹Î_ Á‹∞±ı ÷˘ ⁄Á »ı. ’HÎ
ÁÎ«Ì ‰Î÷ ¿Ëı÷Î_ Ωı μ’ÎÏ‘◊Ì ⁄Ì …¥±ı ÷˘ ÁÎ«Ì ‰Î÷ Á‹ΩHÎÌ ÂÎ
¿Î‹fiÌ ? ‹ËÎflÎ…ı ’HÎ ¿èÎ_ »ı — “ÂÒfl‰Ìfl ˢ› ÷ı ·Õ‰Î Á‹ı ÂhÎ ÁL‹¬
«Î·ı ’HÎ ⁄̱ı fiÏË, ÷ı ÂÒfl‰Ìfl ÁΫ˘ ±fiı ÂÒfl‰Ìfl ˢ› ±fiı ·ÕÎ¥‹Î_
¿Î‹ fi ±ÎT›˘ ±fiı √Î_Ãı ‘fi ˢ› ±fiı ÷ı ¬E›Î˝-‰Î’›Î˝‹Î_ ¿Î‹ fi ±ÎT›_,
÷ı T≤◊Î »ı. ÷ı‹ ‹fiı ¤√‰Îfi ‹Y›Î »ı, ÷ı …ı ∞‰ ‹Îfl˘ Á_√ ¿flı ÷ıfiÌ
±Î√‚ Ë_ ¿S›ÎHÎfiÌ ‰Î÷ fi ¿v_ I›Îflı ‹Îv_ iÎÎfi ÷ı ÂÎ ¿Î‹‹Î_ ±ÎT›_ ?
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 519

±ı‹ ω«ÎflÌfiı μ’ÿı ¿›Î˝ ÏfiÏ‹kÎı ¿o¥¿ ◊˘ÕÌ CÎHÎÌ μ’ÎÏ‘ flËı, ÷˘ ’HÎ
’fl‹ırflfiÌ ‰Î÷ ¿fl‰Î‹Î_ ¿Î›fl’b_ flάı fiÏË.””160

¿<_‰ÎflÌ T≤ÏkΠˢ› ÷˘ ¤√‰Îfi ‰flı

±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌfiı ’»Ì ⁄˘S›Î — ““±Î√‚ …ı …ı ¤@÷˘ ◊¥ √›Î
÷ı‹HÎı ’HÎ ¤√‰Îfi‹Î_ … ±¬_Õ T≤ÏkÎ flÎ¬Ì »ı. ‹ÎÀı …ıfiÌ T≤ÏkÎ ¤√‰Îfi‹Î_
fi◊Ì flËı÷Ì ÷ıfiÌ ÁÎ◊ı ¿ı‹ ⁄ıÁΛ »ı, ¿ı‹ flËı‰Î› »ı, ÷ıfiÌ ÷’ÎÁ ¿fl‰Ì.””
±ı‹ ¿ËÌfiı ÷·ÁÌÿÎÁ∞fi_ ¿Ì÷˝fi161 ⁄˘S›Î. ’»Ì ¿Ëı —
““±Î T≤Ïkαı ¿flÌfiı ¤√‰Îfi ‰flı ±ı‰˘ Á_¿S’ flά‰˘. T≤ÏkÎ ¿<_‰ÎflÌ
ˢ› ÷˘ ¤√‰Îfi ‰flı, ’HÎ …√÷fiÎ Á_¿S’◊Ì ¤˛WÀ ◊¥ √¥ ˢ› ÷˘
¤√‰Îfi Â_ ‰flı ? ‹ÎÀı, ‹ÎflΠˈ›Î‹Î_ Â¤ Á_¿S’ ◊Λ »ı ¿ı ¿ı‹ ? ±ı ‰Î÷
ÏfiI›ı ω«Îfl‰Ì ±fiı ΩHÎ’HÎÎw’ ÿfl‰Î…ı flËı÷Î Â̬‰_. …ı‹ Â© ⁄˛ÎõHÎ
ˢ› ÷ı ’˘÷ÎfiÎ «˘¿‹Î_ ¿˘¥fiı ’ıÁ‰Î ÿı fiÏË, ¬flÌ ¬ÎhÎÌ ¿flı ¿ı ±Î ¿˘Ô‚Ì
fi◊Ì ’HÎ ⁄˛ÎõHÎ … »ı, ’»Ì … ’ıÁ‰Î ÿı. ÷ı‹ Â¤-±Â¤ Á_¿S’fiı
ΩHÎÌfiı ’»Ì … Â¤ Á_¿S’fiı ’ıÁ‰Î ÿı‰Î ±fiı ±Â¤fi˘ ÷˘ ‹‚fiÌ ’ıÃı
I›Î√ ¿fl‰˘.
““±Î ∞‰fiı ±ÎËÎfl ±fiı ωËÎfl ¿fl‰Î◊Ì … VhÎÌ Á_¿S’ ¶Îflı ≠√À
◊Λ »ı. ‹ÎÀı Á¬fi˘ μ’Λ ÷˘ ±ÎËÎfl ±fiı ωËÎfl ›@÷ ¿fl‰Î ±fiı
¤√‰Îfi‹Î_ ±ÎÁ@÷ ◊‰_ ÷ı »ı. ’HÎ ±Î μ’Λ ±Î‰Õu˘ fi◊Ì, ±ıÀ·ı ∞‰
flÎ_¿ …ı‰˘ ◊¥fiı Œflı »ı. ’HÎ ’_«Ï‰Ê› ÷˘ {ıfl »ı; ÷ıfi_ ∞‰fi’b_ F›Î_ Á‘Ì
‹fiΛ_ »ı, I›Î_ Á‘Ì ±ı ∞‰ flÎ_¿ ◊¥fiı √‚÷˘ …Âı. ‹ÎÀı ÁÿΠω«Îfl‰_ ¿ı
160. √.‹. 57.
161. Ω ¿ı Ï≠› fi fl΋ ⁄ˆÿıËÌ –
Á˘Ó »Î_ÏÕ›ı, ¿˘ÀÌ ⁄ˆflÌ Á‹, …zÏ’ ’fl‹ ÁfiıËÌ ––1––
÷F›˘ Ï’÷Î ≠ËÔ˚·Îÿ, Ï⁄¤ÌÊfi ⁄_‘, ¤fl÷ ‹Ë÷ÎflÌ –
⁄Ï· √v ÷F›˘, ¿o÷ ‰˛… ⁄Ïfi÷Ïfi ¤›ı ‹ÿ‹_√·¿ÎflÌ ––2––
fiÎ÷ı fiıË fl΋¿ı ‹Ïfi›÷, Áxÿ ÁÁıO› …ËÎ_ ·˙Ó –
±_…fi ¿ËÎ_ ±Î_Ϭ …ıËÌ eÀˆÓ, ⁄Ë÷¿ ¿Ë˙Ó ¿ËÎ_ ·˙Ó ––3––
÷·ÁÌ Á˘ Á⁄ ¤Î_Ï÷ ’fl‹ ÏË÷, ’ÒF› ≠Îfi÷ıÓ M›Îfl˘ –
ΩÁ˘Ó ˢ ÁfiıË fl΋ ’ÿ, ±ı÷˘ ‹÷˘ Ë‹Îfl˘ ––4––
520 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

…√÷fiÎ flV÷ı «Î·Â_ ÷˘ ÿ—¬ … ◊Âı ±fiı ¤√‰ÎfifiÎ flV÷ı «Î·Â_ ÷˘ Á¬
◊Âı. …√÷fiÌ ‹Î›Î … ±ı‰Ì »ı ¿ı ∞‰fiı ¤√‰Îfifiı flV÷ı «Î·‰Î ÿı÷Ì
fi◊Ì. ÷ı◊Ì ±ËŸ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚Ì ±ı ∞‰ ’λ˘ CÎıfl Ω› »ı, I›Îflı ‰‚Ì
Ïø›Î‹Î_ ¤‚Ì Ω› »ı. ±fiı ’ıÀÌfiÌ ’Ò÷‚̱˘ …ı‹ fiΫı »ı fiı ËÁı »ı, ÷ı‹
¤√‰ÎfifiÎ Á¬fiı ¤Ò·Ì Ïø›Îw’ ◊¥ Ω› »ı. ±Î‰Î ¿˘·ÁÎfiÎ ⁄_‘ÎHÎÌ ◊¥
√›Î ˢ› ÷ıfiÎ◊Ì ÷ı Â_ ¤√‰Îfi ¤Ω› »ı ? ‹ÎÀı Ëo‹ıÂÎ_ ω«Îflı ¿flÌfiı …\ÿ_
’Õ‰_ ±fiı ±ı‰˘ ¬’ flά‰˘ ¿ı ó
…ı‹ μ’‰ÎÁÌ …fifiı ±Î‰ı ±Q≤÷fi_ fi˘÷v_,
÷ı ’̉Π’‚ ¬‹ı fiÏË ΩHÎı ¿ˆ ‰Îflı ’Îfi ¿v_.
ó ¤@÷Ï«_÷΋ÏHÎ
““‹ÎÀı, ÷ηΉı·Ì ·Î√Ì ¿ı @›Îflı ¤√‰ÎfifiÌ ‰Î÷ ÁÎ_¤‚_ ? ±ı‹
±ÎÁ@÷ ◊‰Î› I›Îflı … Á¬ ±Î‰ı. ±ı¿Î_Ï÷¿ flÎΩw’ı ˢ› I›Îflı ÷fl‰Îflı
¿flÌfiı Á‹Î‘Îfi ¿flΉı, ±ı‹Î_ Á¬ fi ±Î‰ı. ±Î…ı ÷˘ ÷‹Îflı ÁÎfi¿>‚ »ı ¿ı
±ı¿Î_Ï÷¿ ÁΑw’ı »ı, ‹ÎÀı Á¬ ·¥ ·ı‰_. ‰‚Ì, ±ıÀ·_ ΩHÎ’b_ flά‰_ ¿ı
ÁΑw’ı ±ı¿Î_Ï÷¿ ˢ› I›Îflı ±Áfl ’HÎ ÁΑw’ı ◊Λ »ı, ±ıÀ·ı ±ıfiı
±˘‚¬Ì ·ı‰Î, ’HÎ ÷ı‹Î_ ¤fl‹Î‰_ fiÏË.””

…ı‹ ÷ı‹ ±fiı …ı‰_ ÷ı‰_ ˢ› ÷ı … ÁÎv_

““…√÷fiÎ ÷η‹ı· ˢ› ±fiı ωʛfiÎ_ Á¬ ˢ› ÷˘ ¤√‰Îfi ¤…‰Î
¿˘¥ fi‰fl˘ ◊Λ … fiÏË. lÌ∞‹ËÎflÎ…ı √œÕ΋Î_ √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ≠ë
’Ò»u˘ — “÷‹fiı ¤√‰Îfi ŒflÌ ‰Îfl ±‰÷Îfl ‘flΉı ÷˘ @›Î_ ±‰÷Îfl ‘fl˘ ?”
I›Îflı √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — “Â© ⁄˛ÎõHΠˢ› ±fiı ‰ıÿ, ÂÎVhÎ ÷◊Î
’flÎHÎfi˘ ¤HÎı·˘ ˢ›; ‰‚Ì, ±‰V◊Î √flÌ⁄ ˢ› ±fiı ¿L›Î ’HÎ ‹‚ı ±ı‰_
fi ˢ›, ±ı‰ı CÎıfl ±‰÷Îfl ‘v_.” ’»Ì ‹ËÎflÎ… ¿Ëı — “÷˘ … ⁄_‘fi ÷˘ÕÌ
fiά÷Î_ ‰Îfl fi ·Î√ı. ’HÎ ÁÎflÎ B≤ËV◊fiı CÎıfl …L‹ ◊›˘ ˢ›, ÷˘ ‰ˆ¤‰-
ω·ÎÁ‹Î_◊Ì fiÌ¿YÎΛ … fiÏË.” ‹ÎÀı ±ı ÷˘ …ı‹ ÷ı‹ ±fiı …ı‰_ ÷ı‰_ ˢ› ÷ı
… ÁÎv_. ’HÎ ÁÎfl΋Î_ ‹Î· fi◊Ì.”” ±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌfiı ’˘÷ı œ˘Ï·›Î‹Î_ ±ÎÕı
’Õ¬ı ◊›Î ±fiı ’»Ì ‰‚Ì ‰Î÷ ¿flÌ — ““±Î B≤ËV◊fiı ÿÌ¿fl˘ Ωı hÎÌÁ
‰flÁfi˘ ◊Λ ±fiı ’flHÎÎT›˘ fi ˢ› ÷˘ ±Î⁄w flËı ?””
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 521

±ıÀ·ı ‹˘÷̷η ¿Ëı — ““fiÎ ‹ËÎflÎ….””

I›Îflı ¤√÷∞ ËÁÌfiı ⁄˘S›Î — ““÷‹ı ⁄‘αı ’vÊ˘k΋ ÁÎ◊ı ¿ıÀ·Î_
‰Êı˝ ·Bfi ¿›Î* ? ‹ÎÀı Ωı ÷‚ ÷’ÎÁ̱ı ÷˘ ¿˘¥fiÌ› ±Î⁄w flËı ÷ı‰_
·Î√÷_ fi◊Ì.”” ±ı‹ ¿ËÌfiı «÷fl¤Î¥ ¨CÎ÷Î Ë÷Î ÷ı‹fiı …√ÎÕuÎ ±fiı
ÕO⁄ÎfiÌ ‰Î÷ ’Ò»Ì. ¤√÷∞ ËÁÌfiı ⁄˘S›Î — ““±ıfiı flÎ÷-ÿËÎÕ˘ ÕO⁄ÎfiÌ
ÁÎ◊ı ‰Ëı‰Îfl, ±ıÀ·ı ∞‰‹Î_ ±ı ’ıÁÌ √›_ »ı. ÷ı ÕO⁄ÎfiÌ ‰Î÷ ¿fḻı ÷˘
¨CÎı fiÏË. ±ı‰˘ ‹Î›Îfi˘ ’ı« »ı. ¤√‰Îfi ÁÊ„M÷‹Î_ iÎÎ÷Î’b_ ±fiı ¿÷ν-
’b_ μÕÎÕÌ ‹Ò¿ı »ı ±fiı ‰‚Ì Ω√˛÷‹Î_ ≠ıflı »ı.””

Á_⁄_‘Ìfi˘ ŒÎ_Á·˘ ÿV÷fl »ı

““‹ÌÃÎfiÌ ’Ò÷‚Ìfiı Á‹ƒ‹Î_ ’Îfl ·ı‰Î ‹˘¿·Ì±ı ÷˘ ’Î»Ì ±Î‰ı …
fiÏË. ÷ı‹ Á_⁄_‘̱˘fi˘ ŒÎ_Á·˘ ÿV÷fl »ı. ÷ı Ωı ÷ı‹Î_ ŒÁΛΠ÷˘ fiÌ¿‚Λ
… fiÏË. ¿◊ΉÎ÷ν fl…, ÷‹‹Î_ ¿fḻı »Ì±ı, ’HÎ Ωı Ák‰‹Î_ ¿fḻı ÷˘
·√fiÌ ·Î√Ì Ω›.””
±ı‹ ¿ËÌfiı ’˘÷ı «_ÿfiÌ ¿flÌ ÷ıfiÌ ‰Î÷ ¿flÌ — ““Á̉‰Î‹Î_ ±ı‰_ ‹fi
·√ÎÕu_ Ë÷_ ¿ı ’λ‚ V‰Î‹Ì ±Î‰Ìfiı ∂¤Î ÷˘ ’HÎ ¬⁄fl fi flËÌ. ’»Ì
V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — “…ı‰Ì «_ÿfiÌ Á̉‰Î‹Î_ ·√fiÌ »ı ±ı‰Ì Ωı ¤√‰Îfi
¤…‰Î‹Î_ ˢ› ÷˘ ¿Î‹ ◊¥ Ω›.””
±ı‹ ¿ËÌfiı ÁÎ¬Ì ⁄˘S›Î ¿ı —
“…ıÁÌ ≠Ì÷ Ëfl΋ Áı, ÷ıÁÌ ËÏflÁı ˢ›;
«·Î Ω› ‰ˆ¿<_à ‹ıÓ, ’S·Î fi ’¿Õı ¿˘›.”
’»Ì «fi̷ηfiı ¿èÎ_ — ““÷‹Îflı ÷˘ ¤√‰Îfiı ±Î‘Îfl ÷˘ÕÌ fiÎA›˘,
’HΠˉı ÷ı ÷ÒÀu˘ ÷˘ ¤√‰Îfi ÁÎ◊ı ¿fl‰˘. ˉı ÷˘ ±Î’HÎı ‰HνÁ_¿flfiÎ
±Îl‹‹Î_ √HÎÎ¥±ı, ’HÎ Ωı ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ΩıÕ ⁄Î_‘Ì ÿ¥±ı ÷˘
‰flH΋Î_ ±Î‰Ì±ı. ‹ÎÀı ¤√‰ÎfifiÌ ΩıÕ ⁄Î_‘‰Ì.””
±ı‹ ¿ËÌfiı ¿Ì÷˝fi ⁄˘S›Î ¿ı -
“Á¬Ì ±·⁄ı·˘ ‰fl fi_ÿ·Î· ‰v_ ‰flHÎ ‹Î›Î ’fl »ı”
““‹ÎÀı F›Î_ Á‘Ì ¤√‰Îfi ‰flÂı fiÏË, I›Î_ Á‘Ì ‰HνÁ_¿flfiÌ fiÎ÷‹Î_
√HÎÎÂ_. ÷˘ ±ı ¿·_¿ À΂‰_.
522 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

““±Î ÿıË‹Î_ ±ÎI‹Î »ı ±fiı ÷ı‹Î_ ’fl‹ÎI‹Î »ı, ±ı‹ ±¬_Õ ‹fiΛ
÷˘ ¤√‰Îfi ¤Ω› ±fiı ±ı‹ Ωı Ïfifl_÷fl ±P›ÎÁ ¿flı ÷˘ ¤√‰Îfi ±b
‹ÎhÎ »ıÀÎ fi flËı. ±ı‰Ì Á‹…HΉ΂˘ ¿Ú÷Î◊˝ »ı. ±ı‰Ì Á‹…HÎ ÷˘ F›Îflı
Á_V≤Ï÷, √¤˝‰ÎÁ, …L‹-‹flHÎ ±ıfiÎ_ ÿ—¬ …\±ı I›Îflı ±Î‰ı. Â¿∞±ı ±ı
Ωı›_ ÷˘ ’Ò‰˝fi_ iÎÎfi μÿ› ’Î‹Ì √›_. ¤fl÷∞fiı ÁËı… ÿ›Î ∂’∞ ÷˘
Q≤√fi˘ ÿıË ·ı‰˘ ’Õu˘. ‹ÎÀı Ωı›Î …ı‰Î ÷˘ ±ı¿ ¤√‰Îfi … »ı. ÷ı‹fiı
ωÊı ’Ï÷‰˛÷ÎfiÌ Àı¿ flά‰Ì.””

Œ‡Ê¸ŸÊŒfl ‚Êœfl—
““…ı ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝‹Î_ flËÌfiı ‰Î÷˘ ¿flı ÷ı‹Î_ ⁄ÌΩ ÷HÎΛΠ‰√fl
¿ı‹ flËı ±fiı ‰‚Ì ÷ıfiÎ◊Ì ⁄ÌΩfiı ¿ı‹ ÂÎ_Ï÷ fi ◊Λ ?””
±ı μ’fl ¿Ì÷˝fi ⁄˘·ÎT›_ ¿ı ó
…ıfiÎ_ ±_÷fl‹Î_ ±Ï‰fiÎÂ, ‰ÎÁ ¿flÌ ‰ÏÁ›Î;
÷ıHÎı ¿Î‹ ø˘‘ ’ÎQ›Î fiÎÂ, ·˘¤ fiı ‹˘Ë √›Î.
±ı‰Î ÂhÎ ÷b_ ÀY›_ Áη, ·Î· F›Î_ ±Î‰Ì flèÎÎ;
÷ıHÎı Á_÷ ◊›Î »ı ÏfiËη, ’ÒflHÎ ¿Î‹ ◊›Î.
±ı‰Î Á_÷ …ı ˢ› Á_ÁÎfl, ¢‘Ìfiı Áı‰ÌÏ…›ı;
¿Ëı ÏfiW¿<‚Îfi_ÿ Ïfifl‘Îfl, ÷ı ·Î¤ ÷˘ ·ÌÏ…›ı.
““‹ÎÀı ±ı‰Îfiı ±˘‚¬Ì ·¥±ı ÷˘ ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝fi_ Á¬ ±Î‰ı.
±ı‰Î ‹˘ÀÎfi˘ √HÎ ±Î‰ı ÷˘ ’«ÎÁ ËΩfl ‰flÁfiÎ_ ’Î’ ⁄‚Ì Ω›. V‰Î‹Ì
’ÎÁı ±ı¿ …HÎ ≠ΛÏçkÎ ·ı‰Î ±ÎT›˘. I›Îflı V‰Î‹Ì±ı ÿ½fi ¿flΉÌfiı ’λ˘
‹˘¿S›˘. ±ıÀ·ı ±ı¿ ÁΑ±ı ’Ò»u_ ¿ı “≠ΛÏçkÎ ¿ı‹ fi ±ÎM›_ ?” I›Îflı
V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ — “±ÎÀ·ı ÿÒfl◊Ì «Î·Ìfiı ±ÎT›˘, ÷ı ¿ıÀ·Î ±r‹ı‘ ›iÎ ÷ıfiı
◊›Î ËÂı ? ‹ÎÀı Œ‡Ê¸ŸÊŒfl ‚Êœfl— ÁΑ ÷˘ ÿ½fi‹ÎhÎ◊Ì ¿S›ÎHÎ ¿flı »ı.””

ÁÎ_A›fi˘ ‹÷
’»Ì ÁÎ_A›fiÎ ‹÷fiÌ ‰Î÷ ¿flÌ — ““ÁÎ_A› Á‹…‰ÎfiÌ hÎHÎ flÌ÷ »ı.
÷ı‹Î_ ≠◊‹ Á_¿S’ ◊Λ ±fiı ÷fl÷ … iÎÎfiı ¿flÌfiı À‚Ì Ω› ±ı „V◊Ï÷‰Î‚˘
μk΋. ⁄Ì∞ flÌ÷‹Î_ πÕ<_ ◊¥fiı eÀÌ Ω›, ÷ı‹ Á_¿S’fi˘ CÎÎÀ ⁄_‘Λ ±fiı
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 523

’»Ì Á‹Î√‹ı ¿flÌfiı ◊˘Õı ¿Î‚ı À‚ı; ±ı ÁÎ_A› iÎÎfiÌfiÌ ‹K›‹ „V◊Ï÷. hÎÌ∞
flÌ÷‹Î_ ÷˘ πÕ΋Î_◊Ì …ı‹ ⁄E«_ ◊Λ, ÷ı‹ CÎÎÀ ‹ÒÏ÷˝‹Îfi ◊¥ Ïø›Î‹Î_ ¤ı‚‰ı,
…ı ÀÔ‚ı … fiÏË. ±Î‰˘ …ı ¿ÏfiWÀ ≠¿Îflfi˘ ˢ› ÷ıfiÎ ÁIÁ_√fi˘ ωrÎÁ
fiÏË. ‹ÎÀı Á_¿S’ fi ◊‰Î ÿı‰Î ±fiı ΩHÎ’HÎÎw’ ÿfl‰Î…ı flËı‰_. …fi¿ ÷◊Î
ω∞ ÿfl‰Î…ı flËı÷Î. «_ƒ ÷◊Î ≥Lƒ fiˢ÷Î flËı÷Î, ÷ı ¿·_¿ ·ÎB›_.””
±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌfiı ⁄˘S›Î — ““±Î… ÷˘ ÷‹ı ⁄‘Î ⁄Ë ⁄ıÃÎ ÷˘ ˉı
ÁÒ‰Îfi˘ ω«Îfl ˢ› ÷˘ ÁÒ¥ Ω±˘.””
÷ı ÁÎ_¤‚Ì «÷fl¤Î¥ ÷◊Î ‹˘÷̷η ¿Ëı — ““±Î’ ÷˘ ¿Î·ı ’‘ÎflÌ
…¢. ‹ÎÀı ±Î…ı ÷˘ ¬flı¬v_ ‰Î÷˘fi_ Á¬ ±ÎM›_ »ı ÷˘ Ë…\ ’HÎ ±Î’˘.
±‹Îflı ÁÒ‰_ fi◊Ì.””

„V◊Ï÷ ¿fl‰ÎfiÌ ÁÎ÷ ¤ÒÏ‹¿Î

¤√÷∞ ÷ı‹fiÌ l©Î ÷◊Î Á‰˝ Á¤Îfiı ±ı¿Î√˛ Ï«kÎı ‰Î÷ ÁÎ_¤‚÷Ì
Ωı¥ CÎHÎÎ … flÎ∞ ◊›Î ±fiı ⁄˘S›Î —
““„V◊Ï÷ ¿fl‰ÎfiÌ ÁÎ÷ ¤ÒÏ‹¿Î »ı. ÷ı‹Î_ (1) CÎfl ‹Ò¿ı, (2) ‰ˆflÎB›
◊Λ, (3) Â¤ Á_¿S’ ◊Λ, (4) ÿfl‰Î…ı flËı ÷ı, (5) ÿıˤΉ ÷…ı, (6)
±ÎI‹ÿ½fi ◊Λ ±fiı (7) ’˘÷Îfiı Á‹ÎÏ‘ ◊Λ ±fiı ⁄ÌΩfiı ¿flΉı. ±Î‹Î_
’HÎ ’_«Ï‰Ê› ‹Ò¿‰Î CÎHÎÎ ¿ÃHÎ »ı. ‹fl‰_ ¿ÃHÎ fi◊Ì, ’HΠωʛ ‹¿Î‰Ì±ı
÷˘ ËflÏHΛÎfiı √˘‚Ì ‰Î√ı ±fiı ‰‚ ¬Î¥fiı ’Õı, ÷ı‹ ±ı ∞‰ ‹fl‰Î …ı‰˘
◊¥ Ω› »ı.
““’HÎ …ı ÁΑ-Á‹Î√‹ ¿fl÷˘ ˢ› ÷˘ ¿˘¥ Ïÿ‰Á √˘‚Ì ·Î√Ì Ω›
±fiı ±Î_¬ ∂CÎÕÌ Ω› ÷˘ ±ıfi˘ ⁄ıÕ˘ ’Îfl ’ÕÌ Ω›. …ı‹ «¿‹¿ ’Õ÷Î_
ÿı‰÷Î ’ÕÌ Ω› ÷ı‹ ◊Λ »ı. ’»Ì ±ıfiı ’_«Ï‰Ê› Á΋Πÿı¬Î› ¬flÎ, ’HÎ
¤˘√‰Î› fiÏË. …ı‹ ÿÒ‘‹Î_ Á˘‹·¬Îfl fiÎA›˘ ˢ› ÷ı Ï’‰Î› … fiÏË. ‹ÎÀı
’_«Ï‰Ê›fiÌ Áıfl ≥„Lƒ›˘, ±_÷—¿flH΋Î_ ’ıÁ‰Î ÿı‰Ì … fiÏË. I›Îflı ÷ıfiı
⁄_‘fi ÷ÒÀÌ Ω› »ı.”” ±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌfiı ’˘÷ı ◊˘ÕÌ ‰Îfl K›Îfi‹Î_ ⁄ıÃÎ. ’»Ì
Ω√˛÷ ◊¥fiı ⁄˘S›Î — ““±ÎiÎÎ, μ’ÎÁfiÎ, ÁÿÔ˚¤Î‰ ±fiı ’ZÎ ó ±ı «Îfl
‰ÎfiÎ_ ˢ› ÷˘ ÁIÁ_√‹Î_ T≤Ï© ’‹Î› »ı.””
±ı‹ ¿ËÌfiı «fi̷ηfiı ’Ò»u_ — ““÷‹ı ¿ı‹ ÃflΉ ¿flÌ flÎA›˘ »ı ?””
524 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

I›Îflı ÷ıHÎı ¿èÎ_ — ““±Ëo-‹‹I‰fi˘ I›Î√ ¿flÌfiı, ωʛ ◊¿Ì ‰ˆflÎB›

’΋Ìfiı, ≥„Lƒ›˘fiı ¿⁄Ω‹Î_ ¿flÌfiı, ’˘÷ÎfiÎ ±ÎI‹Îfiı ⁄˛õw’ ‹ÎfiÌ
’fl‹ÎI‹Î‹Î_ ΩıÕÎ¥ …‰_, ±ı‹ fiyÌ ¿›* »ı.””
’»Ì ⁄ÌΩ ËÏfl¤@÷fiı ’Ò»u_, I›Îflı ÷ıHÎı ’HÎ ±ı‹ … ¿èÎ_.

‹¿Î‹ ±fiı ÏfiÂÎfi ±ıÀ·ı Â_ ?

’»Ì ÿı‰Â_¿flfiı ’Ò»u_ ±ıÀ·ı ÷ıHÎı ’HÎ ±ı‹ … ¿èÎ_. ’»Ì ¤√÷∞±ı
÷ı‹fiı ¿èÎ_ ¿ı ““÷‹Îflı ±ı‹ fi◊Ì. ÷‹Îflı ÷˘ CÎfl‹Î_ VhÎÌ »ı, ÷ı ωʛ‹Î_◊Ì
‰ˆflÎB› ÂÌ flÌ÷ı ’΋¢ ? ‹ÎÀı ’ı·_ ÷ı ÷˘ ±ı¿Î_Ï÷¿fi_ ·ZÎHÎ ±fiı ±Î »ı ÷ı
‹‹ZÎfi_ ·ZÎHÎ »ı.””
’»Ì «fi̷ηı ¤√÷∞fiı ’Ò»u_ ¿ı ““‹¿Î‹ ±ıÀ·ı Â_ ±fiı ÏfiÂÎfi
±ıÀ·ı Â_ ?””
I›Îflı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ ¿ı ““±ZÎfl ÁÎ◊ı ±ı¿÷Î ¿fl‰Ì ±ı ‹¿Î‹ ±fiı
¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝ ±ı ÏfiÂÎfi. ÷ı Ωı ‹¿Î‹‹Î_ ’√ „V◊fl ˢ› ÷˘ … ÏfiÂÎfi
’Õı. ÷ı ÷˘ F›Îflı ≠¿ÚÏ÷’vÊ ◊¿Ì ’fl ±ı‰_ …ı Â© «ˆ÷L› ⁄˛õ ÷ıfiı …
±ı¿ ÁI› ΩHÎÌ, ÷ı ⁄˛õfiı … ’˘÷Îfi_ V‰w’ ‹Îfiı ±fiı ÷ıfiı ωÊı ’fl⁄˛õfiÌ
‹ÒÏ÷˝ »ı ÷ıfiÌ μ’ÎÁfiÎ ¿flı. ±ı‰˘ …ı ˢ› ÷ı ‹¿Î‹fiı ’ÎQ›˘ ¿Ëı‰Î› ±fiı
÷ı ‹Î›Îfiı ’Ò√ı.””

Ï«kÎfiı ωÊı ωʛ ¿ı ωʛfiı ωÊı Ï«kÎ ?

±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌ ±ıÀ·ı ÿı‰Â_¿flı ‰E«ı ’Ò»u_ — ““‹ËÎflÎ… ! …ıfiı
CÎfl‹Î_ VhÎÌ Ë˘› ÷ıfiı Â_ ¿fl‰_ ? ±fiı ‰‚Ì Ï‰Ê›‹Î_ Ï«kÎ flèÎ_ »ı ¿ı Ï«k΋Î_
ωʛ flèÎÎ »ı ?””
I›Îflı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““…ıfiı CÎfl‹Î_ VhÎÌ Ë˘› ÷ı ’HÎ Ωı ÁΑ-
Á‹Î√‹ Ïfifl_÷fl flάı, Á÷Ô˚ÂÎVhÎfi˘ ±P›ÎÁ flάı ±fiı ÏÂZÎÎ’hÎÌ ≠‹ÎHÎı
‰÷ı˝ ÷˘ ±ı¿Î_Ï÷¿ „V◊Ï÷fiı ’Î‹Ì Ω›. ‰‚Ì, ωʛ ±fiı Ï«kÎ ±ı ⁄_fiı
±flÁ’flÁ flèÎÎ_ »ı. ‹ÎÀı ‹˘ÀÎfi˘ ±Ï¤≠Λ ±ı »ı ¿ı ·˘¿, ¤˘√ ±fiı ÿıË
±ı‹Î_ fi ΩıÕÎ÷Î_ ¤√‰Îfi‹Î_ ΩıÕΉ_, ±ı … ±ı¿Î_Ï÷¿ „V◊Ï÷ ÏÁ© ¿fl‰Îfi˘
±ı¿‹ÎhÎ μ’Λ »ı.””
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 525

±Î ≠‹ÎHÎı ±Î¬Ì flÎ÷ ±’fl_’Îfl ‰Î÷˘ ¿flÌ I›Î_ hÎHÎ ‰Î√Ì √›Î.
±ıÀ·ı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““±Ë˘ ! ±Î ÷˘ ⁄˛Îõ‹ËÒ÷˝ ◊¥ √›_. ˉı ›fifi˘
I›Î√ ¿fl˘ ±fiı ÁÌ‘Î fiÎË‰Î Ω±˘.””
±Î‹, ±Î¬Ì flÎ÷ ‰Î÷˘fi_ Á¬ ±ÎM›_ ÷ı ±ı‰Î ‹ËÿÔ˚ ±Î›◊Ì ¿ı ±ı
≠Á_√ ∞‰fi‹Î_ ¿ÿÌ ¤·Î› … fiÏË. ¿ÎflHÎ ¿ı ±ı‰˘ ≠Á_√ »ıS·˘ … Ë÷˘
ó ∞‰fi‹Î_ ŒflÌ ¿ÿÌ ±Î‰‰Îfi˘ … fiˢ÷˘. ¤√÷∞ ±ı ΩHÎ÷Î Ë÷Î.
⁄ÌΩfiı Â_ ¬⁄fl ’Õı ?
Á˙ fiÎËÌfiı ±ÎT›Î I›Îflı ¤√÷∞ ’ÒΩ ¿fl÷Î Ë÷Î. ◊˘ÕÌ ‰Îflı
¤√÷∞±ı ‹˘÷̷η¤Î¥fiı ’Ò»u_ — ““÷‹fiı ±Î Ωı√ ¿˘HÎı ¿flÎT›˘ ?””
‹˘÷̷η¤Î¥ ÷˘ ¤√÷∞fiÎ ’˘÷Îfiı ωÊıfiÎ ¤Î‰◊Ì ±ı¿ÿ‹
√‚√‚Î ◊¥ √›Î. ’»Ì V‰V◊ ◊¥fiı ⁄˘S›Î — ““‹ËÎflÎ… ! ±Î ⁄‘˘
μ’¿Îfl ‹_⁄¥fiÎ ¿˘ÃÎflÌ …ıÃÎ ¤√÷fi˘ »ı. »ıS·Î «Îfl ‹ÎÁ Á‘Ì ·Î√À
‹ÎflÌ ’ÎÁı ±Î‰Ì ‰«fiÎQ≤÷ ‰Î_«÷Î ±fiı ‹fiı Á‹Ω‰÷Î. ’»Ì ±ı¿ Ïÿ‰Á
÷ı‹fiı ‹ıÓ ’Ò»u_ — “÷‹˘ fl˘… ±ı¿Î_Ï÷¿ ÁI’vÊfiÌ ‰Î÷ ¿fl˘ »˘ ±fiı ÷ı
‹Y›Î ωfiÎ ‹˘ZÎ fiÏË ◊Λ.” ÷˘ ¿èÎ_ — “ËÎ. ±ı‰Î ’vÊ »ı. ’HÎ ÷‹fiı
‹fiÎÂı fiÏË.” ±ıÀ·ı ‹ıÓ ¿èÎ_ — “÷‹ı ±ı¿Î_Ï÷¿fiÎ_ ·ZÎHÎ ±˘‚¬ÎT›Î_ »ı ÷ı Ë_
·ZÎHÎ ‹ı‚‰Ì ±fiı ±˘‚¬ÌÂ.” ±ıÀ·ı ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — “I›Îflı ÁÎ_¤‚˘, ±ı‰Î
±ı¿Î_Ï÷¿ ÷˘ ‹Ë‰ÎfiÎ ≠Î√∞ ¤@÷ »ı.” ±ı ÁÎ_¤‚Ì ‹fiı ±ı‹ ◊›_ ¿ı …wfl
ÿ½fi ¿flÌ Á‹Î√‹ ¿fl‰˘ Ωı¥±ı. ’HÎ ‹Îflı ±ıÀ·˘ ‰¬÷ fi◊Ì. ’»Ì …ıÃÎ
¤√÷ı ¿èÎ_ — “Ωı ÷‹Îflı ¬ıÓ« ËÂı ÷˘ …wfl ›˘√ ±Î‰Âı.”
““◊˘ÕÎ Ïÿ‰Á ’»Ì …ıÃÎ ¤√÷ ‹ÎflÌ ±Î"ÏŒÁı ±ÎT›Î ±fiı ‹fiı ‰Î÷
¿ËÌ ¿ı …^fiÎ√œ Á‹ˆ›˘ ◊‰Îfi˘ »ı ±fiı ¤√÷∞ I›Î_ ’‘ÎflÂı. ÷˘ Ωı ÷‹Îflı
ω«Îfl ˢ› ÷˘ …^fiÎ√œ Ω±˘.” ±ıÀ·ı ‹ıÓ ¿èÎ_ — “‹Îflı ±‹ÿΉÎÿ ¿Î‹ »ı
÷ı …‰Îfi_ »ı. ’HÎ I›Î_fi_ ¿Î‹ hÎHÎ Ïÿ‰Áfi_ »ı ±fiı ±ËŸ◊Ì ’HÎ hÎHÎ-«Îfl
Ïÿ‰Á◊Ì ‰‘Îflı fiÌ¿‚Λ ÷ı‹ fi◊Ì.” ÷ı◊Ì …ıÃÎ ¤√÷ı ¿èÎ_ — “Ωı ¤√÷∞
¬flı¬fl ±ı¿Î_Ï÷¿ ÁI’vÊ Ë˘› ÷˘ ÷‹Îv_ ±‹ÿΉÎÿfi_ hÎHÎ Ïÿ‰Áfi_ ¿Î‹
±ı¿ … Ïÿ‰Á‹Î_ ’÷Ì …Âı. ‹ÎÀı, ¤√÷∞fiı Á_¤ÎflÌ ±‹ÿΉÎÿ Ω±˘.”
÷ı‹fiÎ ‰«fi‹Î_ ‹fiı ωrÎÁ Ë÷˘ ±ıÀ·ı ±‹ÿΉÎÿ ±ÎT›˘ ±fiı ⁄ı
¿·Î¿‹Î_ … ¿Î‹ ’÷Ì √›_. ±ıÀ·ı I›Î_◊Ì ⁄ıÁÌfiı ±hÎı ±ÎT›˘ ±fiı ±Î’fiÎ_
526 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

ÿ½fi-Á‹Î√‹fi˘ ·Î¤ ‹Y›˘.”” ±ıÀ·Ì ‰Î÷ ÁÎ"Ï·ÏÁÀfl ÁÎËı⁄ı ¿flÌ.

÷ı ÁÎ_¤‚Ì ¤√÷∞ ‹_ÿ ‹_ÿ ËÁ÷Î Ë÷Î ±fiı …ıÃÎ ¤√÷fiÌ ±ı¿Î_Ï÷¿
±˘‚¬Î‰‰ÎfiÌ flÌ÷ ±fiı ‹˘÷̷ηfiÌ ¬ıÓ«◊Ì ‹fi˘‹fi CÎHÎÎ … flÎ∞ ◊›Î.
’»Ì ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı ’Ò»u_ — ““÷‹fiı Á‹Î√‹‹Î_ ±Îfi_ÿ ±ÎT›˘
fiı ?””
±ıÀ·ı ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — ““‹ËÎflÎ… ! ±Îfi_ÿ ÷˘ Â_ ? Ë_ ÷˘ ‹ÎflÌ Ω÷fiı …
±Î ⁄ı Ïÿ‰Á◊Ì ¤Ò·Ì √›˘ »\_ ±fiı …ıÃÎ ¤√÷ı Ωı ±Î ‰Î÷ fi ¿flÌ Ë˘÷ ÷˘
‹fiı CÎHÎÌ … ¬˘À flËÌ Ω÷. ˉı ±Î’ ‹ÎflÎ μ’fl ±¬_Õ flÎ∞ flˢ ±fiı
±Î’fi΋Î_ ±¬_Õ T≤ÏkÎ flËı ÷ı‰Î ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ±Î’˘.”” ±ı‹ ¿ËÌ ‹˘÷̷η¤Î¥
√ÿÔ˚√ÿ ◊¥ ¤√÷∞fiÎ_ «flH΋Î_ fi‹Ì ’ÕuÎ. ¤√÷∞ ÷ı‹fiÎ ¤Î‰◊Ì ±I›_÷
flÎ∞ ◊›Î ±fiı ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ±Î’Ìfiı ⁄ı ËÎ◊ ‹Î◊ı ‹Ò@›Î.
±Î‰Ì flÌ÷ı ·√¤√ ÿ˘œÁ˘◊Ì ⁄Á˘ ËÏfl¤@÷˘ Ïfifl_÷fl ¿◊΋Î_ ⁄ıÁı
±fiı ¤√÷∞ ’HÎ ⁄˛õ¤Î‰fiÌ ±·˙Ï¿¿ ‰Î÷˘ ¿flı ±fiı Á‰ı˝fiÎ_ Ï«kÎ ËflÌ ·ı.
±ı‰˘ ¤√÷∞fi˘ ÁÎZÎÎ÷Ô˚ ≠÷Î’ …ıÃÎ ¤√÷ı ¿èÎÎ ≠‹ÎHÎı, ÁÎ"Ï·ÏÁÀfl
‹˘÷̷η¤Î¥±ı Ωı›˘ ±fiı ¤√÷∞ ±ı‰Î ’fl‹ ±ı¿Î_Ï÷¿ ’vÊ »ı ±ı‹
÷ı‹fiı Ïfiç› ◊¥ √›˘. ‰‚Ì, …ıÃÎ ¤√÷ı ÷ı‹fiı ¿èÎ_ Ë÷_ — ““÷‹Îflı
Á‹Î√‹fiÌ ±fiı √v ¿fl‰ÎfiÌ …wfl »ı.”” ÷ı ±hÎı ¤√÷∞fi˘ Á‹Î√‹ ’HÎ
◊›˘ ±fiı ¤√÷∞fiı √v ÷flÌ¿ı ’HÎ ÷ı‹HÎı V‰Ì¿ÎflÌ ·Ì‘Î. ¤√÷∞fiÌ
‰Î÷˘◊Ì ±ı‹fi_ Ï«kÎ ±ı‰_ ÷˘ ¤ıÿÎ¥ √›_ Ë÷_ ¿ı ωËÎfl̷η∞ ‹ËÎflÎ…
’ÎÁı ’HÎ ¤√÷∞fiÎ ‹ÏË‹ÎfiÌ ÷ı‹fiı CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ ±fiı ¿èÎ_ —
““¤√÷∞fiÌ ’ÎÁı ÷˘ ‹Î›ÎfiÌ √_‘ ±Î‰÷Ì … fi◊Ì.””

…^fiÎ√œ◊Ì Ï‰ÿΛ
¤√÷∞ ’ÒΩ ±ÎÏÿ◊Ì ’fl‰ÎflÌ ÷ˆ›Îfl ◊¥ Ãο˘fl∞fiÎ_ ÿ½fi ¿flÌ
Á¤Î‹Î_ ’‘Λν. I›Î_ ‹ËÎflÎ… ωflÎ…÷Î Ë÷Î ±ıÀ·ı ◊˘ÕÌ ‰Îfl ⁄ıÃÎ. ’»Ì
‹ËÎflÎ…fiÌ flΩ ·¥ ∂ÃuÎ ±fiı Á‰ı˝ Á_÷˘fiı ‹Y›Î. ’»Ì V‰Î‹Ì Ω√Î
¤@÷fiÎ ±ÎÁfiı ’‘Λν. Ω√Î ¤@÷ ÷ı‹fiı ∂¤Î ◊¥fiı ‹Y›Î ±fiı ±Î_¬‹Î_
±Î_Á ±Î‰Ì √›Î_. ¤√÷∞ ’HÎ ÷ı‹fiÎ◊Ì »^ÀÎ ’Õ÷Î_ CÎHÎÎ … Ïÿ·√Ìfl ◊¥
√›Î. ’»Ì ’flV’fl ‘Ìfl… ±Î’Ì, ‰Î÷«Ì÷ ¿flÌ, ’˘÷ı I›Î_◊Ì fiÌ¿Y›Î. ’»Ì
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 527

Á‰ı˝ ÷ˆ›Îfl ◊¥ ’˘À·Î_ fiÌ«ı ·ÎT›Î. ±ıÀ·ı ’˘÷ı ∞¤Î¥ ¿˘ÃÎflÌfiı ‹‚Ìfiı
’»Ì √ÎÕÌ‹Î_ ⁄ıÃÎ.
±Î ≠‹ÎHÎı …^fiÎ√œfi˘ »ıS·˘ Á‹ˆ›˘ ¿flÌ, Ïÿ„B‰…› ¿flÌ, ÂÎVhÎÌ
›iÎ’vÊÿÎÁ∞fi˘ ‹fi˘fl◊ ¿ı ó F›Î_ ’˘÷ÎfiÎ √vfi_ ±’‹Îfi ◊›_ »ı, I›Î_
… ÷ı‹fi_ ÁL‹Îfi ¿flΉ‰_ ó ±ı ’Òfl˘ ¿flÌ, ÁIÁ_√‹Î_ ‹ËÎflÎ… ±fiı V‰Î‹Ì
±Î…ı ≠Î√∞ ¤@÷ ¶ÎflÎ ≠√À … »ı, ±ı‰Ì ≠÷ÌÏ÷ ËΩfl˘fiı ¿flΉÌ,
⁄˛õ¤Î‰fiÌ ±fi_÷ ‰Î÷˘fiÎ ‹ËÎÁÎ√fl‹Î_ ÷fl⁄˘‚ ¿flÌ, ¤√÷∞ …^fiÎ√œ◊Ì
fiÌ¿‚Ì √˘ÓÕ‚ ’‘Λν. ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ’HÎ ¤ı√Î … Ë÷Î.

¤√÷∞ √˘ÓÕ‚‹Î_
¤√÷∞ √˘ÓÕ‚ ‹_Ïÿfl‹Î_ ’‘Λν ±ıÀ·ı ÂÎVhÎÌ ‘‹˝÷fi›ÿÎÁ ⁄Ë …
flÎ∞ ◊›Î. ¤√÷∞fiı ÁÎfl˘ μ÷Îfl˘ ±ÎM›˘ ±fiı Á‰˝ ≠¿Îflı ⁄‘Ì Á√‰Õ
¿flÌ ±Î’Ì. ¤√÷∞ Ãο˘fl∞fiÎ_ ÿ½fi ¿flÌ μ÷Îflı ’‘Λν.
◊˘ÕÌ ‰Îflı ÂÎVhÎÌ ‘‹˝÷fi›ÿÎÁ ±ÎT›Î ±ıÀ·ı ÷ı‹fiı ¤√÷∞±ı
¿ıÀ·Ì¿ ‰Î÷˘ ¿flÌ. ’»Ì ÁΑ ÷◊Î ⁄˛õ«ÎflÌfiÌ Ω›√΋Î_ ’‘Λν ±fiı
¿Ì÷˝fi˘ ⁄˘·Î‰Ì Á¤Î‹Î_ ’‘Λν. ±ËŸ ’vÊ˘k΋ÿÎÁ ’ÎÁı “’_«flIfi”
‰_«ÎT›_ ÷◊Î ’˘÷ı ’HÎ μ’ÎÁfiÎ, ¤„@÷ ±fiı ‹ÏË‹ÎfiÌ CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ.
‰‚Ì, ÂÎVhÎÌ ‘‹˝÷fi›ÿÎÁı ’HÎ ÁI’vÊ‹Î_ ΩıÕΉÎfiÌ ¿ıÀ·Ì¿ ‰Î÷˘ ¿flÌ.
’»Ì ›fi ±Îfl÷Ì ◊¥ ±ıÀ·ı Á˙ ∂ÃuÎ ±fiı ÿ½fiı √›Î.
ÿ½fi ¿›Î* ’»Ì ¤√÷∞ μ÷Îflı ±ÎT›Î ±fiı ÿÒ‘-’ÒflÌ …‹Ìfiı ◊˘ÕÌ
‰Îfl ’լΤıfl ◊›Î. ◊˘Õ˘ ±Îfl΋ ¿flÌfiı {‰ıfl̷ηfiı ’ÎÁı ⁄˘·ÎT›Î. ±Ëo-
‹‹I‰ »˘Õ‰ÎfiÌ ÷◊Î Õ¤ÎHÎfiÎ ¬˘ÀÎ ’Z΋Î_ fi ¤‚‰ÎfiÌ ¿ıÀ·Ì¿ ‰Î÷˘
¿flÌ ±fiı »ıS·Îfi_ 38‹_ ‰«fiÎQ≤÷ fiÎflΛHΤΥ ’ÎÁı ‰_«ÎT›_. ÷ı μ’fl
¿ıÀ·Ì¿ ‰Î÷˘ ¿flÌfiı ’˘÷ı ’˘œÌ √›Î.
¤Îÿfl‰Î Áÿ 1fiı flω‰Îflı Á‰Îflı ‰Ëı·Î ∂ÃÌfiı, fiÎËÌfiı ’ÒΩ ¿flÌ,
Ãο˘fl∞fiÎ_ ÿ½fi ¿flÌ, ÁΑ ÷◊Î ⁄˛õ«ÎflÌfiÎ ±ÎÁfiı ◊¥fiı Á¤Î‹Î_
’‘Λν. ±ËŸ ÂÎVhÎÌ ‘‹˝÷fi›ÿÎÁı ¿ıÀ·Ì¿ V‰Î‹ÌfiÎ ‰¬÷fiÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ
±fiı ’˘÷ı ’HÎ ≠Á_√˘’ÎkÎ ¿ıÀ·Ì¿ ‰Î÷˘ ¿flÌ. ’»Ì flÎ…¤˘√ ±Îfl÷Ì Á‘Ì
¿Ì÷˝fi˘ ⁄˘·ÎT›Î_. ±Îfl÷Ì, ÿ½fi ¿flÌ, ’˘÷Îfiı μ÷Îflı ’‘Λν ±fiı ◊˘Õ<_
528 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

…‹Ìfiı ’˘œÌ √›Î.

⁄’˘flı hÎHÎ ‰ÎB›ı ¤√÷∞ ΩB›Î ±ıÀ·ı {‰ıfl̷ηı ¿èÎ_ — ““±ZÎfl
ÿıfḻı ÷◊Î ⁄ıÿı ÿ½fi ¿fl‰Î …‰Î ‹ÎÀı √ÎÕÌ ÷ˆ›Îfl »ı.””
±ıÀ·ı ¤√÷∞ ‹˘Ó ‘˘¥, ’ÎHÎÌ ’Ìfiı ÷ˆ›Îfl ◊¥ √›Î. fiÌ«ı ±Î‰Ì
¿˘ÃÎfl‹Î_ ÂÎVhÎÌ ‘‹˝÷fi›ÿÎÁ ÷◊Î ¿˘ÃÎflÌfiı ⁄˘·Î‰Ì, ÷ı Ïÿ‰ÁfiÌ flÁ˘¥fiÎ
wÏ’›Î ÷◊Î Ãο˘fl∞fiı CÎflıHÎÎ_ ‹ÎÀı wÎ. 50/- «Ò¿‰Ì √ÎÕÌ‹Î_ ⁄ıÃÎ.

±ZÎfl ÿıfḻı, “±ËŸ ÷˘ ±Îfl÷Ì ∂÷flÂı ±fiı ‹˘À<_ ‹_Ïÿfl ◊Âı”

’Ëı·Î_ ¿ˆ·ÎÁ ⁄Î√ı ±ÎT›Î. ±ËŸ ⁄ıÿfiÎ_ ÿ½fi ¿flÌ, ‹ËÎflÎ…fiÎ
‹ÏË‹ÎfiÌ ¿ıÀ·Ì¿ ‰Î÷˘ ¿flÌ ±fiı ÿÎ∞¤Î¥ ÷◊Î ’vÊ˘k΋ÿÎÁ ’ÎÁı
¿Ì÷˝fi˘ √‰flÎT›Î_. I›Î_ ±ı¿ wÏ’›˘ ‹Ò¿Ì ±ZÎfl ÿıfḻı ’‘Λν. ±ËŸ Áοfl
÷◊Î ¿˘’flÎ_ ÁÎ◊ı ·ÎT›Î Ë÷Î, ÷ı Ãο˘fl∞fiı ‘flÎ‰Ì ¤√÷∞±ı ≠ÁÎÿ
V‰ËV÷ı ‰ËıÓE›˘ ±fiı ’»Ì ¿Ì÷˝fi˘ ⁄˘·ÎT›Î_. ¿Ì÷˝fi ’ÒflÎ_ ◊›Î ⁄Îÿ ±ZÎfl
ÿıflÌfi˘ CÎH΢ … ‹ÏË‹Î ’˘÷ı ¿è΢ ±fiı ⁄˘S›Î — ““±ËŸ ÷˘ μk΋ V◊Îfi
◊Âı ±fiı ·Î¬˘ ‹ÎHÎÁ˘ ÿ½fiı ±Î‰Âı.”” ±ı‹ ¿ËÌfiı ’Ò»u_ — ““±ËŸ ¿˘¥
ÿ̉˘ ¿fl÷Î fi◊Ì ?””
±ıÀ·ı ±ı¿ ¿ÎÏ»›Î ËÏfl¤@÷ı ¿èÎ_ — ““‹ËÎflÎ… ! Ë_ fl˘… ÿ̉˘ ¿flÌÂ.””
±ıÀ·ı ¤√÷∞ ⁄Ë … flÎ∞ ◊›Î ±fiı ¿èÎ_ — ““±ËŸ ÷˘ ËΩfl˘
ÿ̉ÎfiÌ ±Îfl÷Ì ∂÷flÂı ±fiı ‹˘À<_ ‹_Ïÿfl ◊Âı.”” ±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌ Á˙
ËÏfl¤@÷˘fiı ‹ËÎ≠ÁÎÿÌfiÌ √˘ÓÕ‚Ì fiÿÌ‹Î_ VfiÎfi ¿fl‰ÎfiÌ ±ÎiÎÎ ¿flÌ.
Á˙ fiÎËÌfiı ±ÎT›Î ±ıÀ·ı ¤√÷∞ √ÎÕÌ‹Î_ ⁄ıÃÎ. √ÎÕÌ‹Î_ {‰ıfl̷η
÷◊Î ËÏfl¤@÷˘ ó …ı ⁄ıÃÎ Ë÷Î ÷ı‹fiı ÁI’vÊfiÎ ‹ÏË‹ÎfiÌ ±fiı ¤√‰Îfifiı
‰flHÎÌ› ◊‰ÎfiÌ ÷◊Î √˛_Ï◊±˘ √΂‰ÎfiÌ CÎHÎÌ … ‰Î÷˘ ¿flÌ ±fiı ¿èÎ_ — ““Ωı
ÁI’vÊfi˘ ‹ÏË‹Î Á‹Ω› ÷˘ … ¤„@÷ ◊Λ. ‹ÎÀı ±Î ‹fiW› ÿıËı ±ı ÏÁ©
¿flÌ ·ı‰_. ‹Îfl‰ÎÕfiÎ ⁄‚ÿfiı …\±˘fiı, ¿ıÀ·_ ÿ—¬ »ı ? ≠◊‹ ÷˘ ±Î ÿı‹Î_
·Î‰ı ±ıÀ·ı VfiıË ÷◊Î ÿı‰ÎÁfiÎ @›Î_ flËı ? ‰‚Ì, ¿Î_‘ı ‘Ò_ÁflÌ ‹Ò¿ı ±ıÀ·ı
‹Îfi @›Î_ flËı ? ‰‚Ì, ¬ÁÌ ¿flı ±ıÀ·ı ¿Î‹ @›Î_ flËı ? ±ı‹ ¿‹˝‰Â ◊¥fiı
Ωı ±ı‰˘ ÿıË ±Î‰ı ÷˘ ¤˘√‰‰_ ’Õı. ‹ÎÀı ‹fiW› ÿıË ‹Y›˘ »ı ÷ı ≠¤fi_
¤…fi ¿flÌ ·ı‰_.”” ±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌ I›Î_ ‹_Ïÿfl ±ÎT›_. ’»Ì ±Îfl÷Ì ◊¥
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 529

±ıÀ·ı Ãο˘fl∞fiÎ_ ÿ½fi ¿fl‰Î ’‘Λν.

›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ! ÷‹Îflı ¿o¥ ±‘Òfl_ fi◊Ì

ÿ½fi ¿flÌfiı Á¤Î‹Î_ ±ÎT›Î ±fiı ’vÊ˘k΋ÿÎÁ ’ÎÁı ¿Ì÷˝fi˘
⁄˘·ÎT›Î_. ’»Ì ›iÎ’vÊÿÎÁ∞±ı ωzÎ Á_⁄_‘Ì ’Ò»u_, ±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı
¿èÎ_ — ““ÂÎVhÎ Á_⁄_‘Ì Ï‰zÎ ÷˘ Á_’Îÿfi ¿flÌ »ı ±fiı ⁄˛õωzÎ ’HÎ ’ÒflÌ
¤HÎÎ‰Ì ·Ì‘Ì »ı. ˉı ¿Î_¥ ±‘Òfl_ fi◊Ì. ‹ÎÀı ˉı ÷˘ ÷‹˘fiı …ı‹ ÁϬ›Î
flËı÷Î_ ±Î‰Õı »ı, ÷ı‹ ⁄ÌΩ Á‰ı˝fiı ÁϬ›Î ¿fl¢ ±ıÀ·ı Á‰ı˝ ◊¥ flèÎ_.””
’»Ì ÿkÎfl΋ı ¿èÎ_ — ““±Î‰Î wÕÎ ÂÎVhÎÌ »ı ±fiı ËÏfl¤@÷˘fiı ‰Î÷˘±ı
¿flÌfiı ÁϬ›Î flάı »ı, ’HÎ ÿıËı ¿flÌfiı ⁄Ë ÿ⁄˝· »ı. ‹ÎÀı ¿o¥¿ ¿Ú’Î ¿fl˘.””
I›Îflı ¤√÷∞ ËÁÌfiı ⁄˘S›Î — ““±ı‹Î_ ÂÌ Ëfl¿÷ »ı ? ±ËŸ …ıÀ·_
◊Λ ±ıÀ·_ ∞‰fiı ÁϬ›Î ¿fl‰Î ‹ÎÀı ¿fl¢, ÷˘ Á‰˝ ‰Î÷ı ‹ËÎflÎ… ÁÎfi¿>‚
¿flÌ ÿıÂı.”” ±ı‹ flÎ∞ ◊¿Î ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fiı ⁄ÌΩ ∞‰˘fiı ÁϬ›Î
¿fl‰Îfi˘ ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ±ÎM›˘.
±ıÀ·Î‹Î_ ›fi ±Îfl÷Ìfi˘ Õo¿˘ ◊›˘ ±ıÀ·ı Á˙ ∂ÃuÎ. ¤√÷∞
±Îfl÷ÌfiÎ_ ÿ½fi ¿flÌ μ÷Îflı ’‘Λν ±fiı ’ÒflÌ ÷◊Î ÿÒ‘ …‹Ìfiı ¬ÎÀ·Î‹Î_
’˘œuÎ ±fiı ’vÊ˘k΋ÿÎÁ ’ÎÁı ¿Ì÷˝fi˘ √‰flÎT›Î_. ·√¤√ 11 ‰ÎB›Î
Á‘Ì ¿Ì÷˝fi˘fiÌ fl‹{À ⁄˘·Î‰Ì, ¤√÷∞±ı Á˙fiı ÁÒ‰ÎfiÌ ±ÎiÎÎ ¿flÌ.
¤Îÿfl‰Î ÁÏÿ 3fiı Á˘‹‰Îflı Á‰Îflı ‰Ëı·Î ∂ÃÌ, VfiÎfi ¿flÌ, ’ÒΩ
±ÎÏÿ¿◊Ì ’fl‰ÎflÌ, ¤√÷∞ Á¤Î‹Î_ ’‘Λν. ÂHÎ√Îfl ±Îfl÷Ì Á‘Ì ÂÎVhÎÌ
‘‹˝÷fi›ÿÎÁı ‰Î÷˘ ¿flÌ. ’»Ì ±Îfl÷ÌfiÎo ÿ½fi ¿flÌ, ÁΑ-⁄˛õ«ÎflÌfiÌ
Ω›√΋Î_ ÿ½fi ¿fl‰Î ’‘Λν ±fiı Á‰ı˝fiÌ ¬⁄fl ’Ò»Ì Á¤Î‹Î_ ±ÎT›Î.

ÁΑfi ÿÂΉ΂Îfiı ±ı¿Î_Ï÷¿fiÌ Á_iÎÎ

Á¤Î‹Î_ ‰«fiÎQ≤÷fiÌ ¿◊Î ◊÷Ì Ë÷Ì, ÷ı‹Î_ ±ı¿ ‰Î÷ ±Î‰Ì ¿ı ó
““±ı¿Î_Ï÷¿fiı ÿıËı ¿flÌfiı ‹fl‰_ ±ı ‹flHÎ fi◊Ì, ’HÎ ±ı¿Î_Ï÷¿fiÎ ‘‹˝‹Î_◊Ì ’ÕÌ
…‰Î› ±ı … ‹flHÎ »ı.””162
I›Îflı fiÎflΛHΤΥ±ı ’Ò»u_ — ““±ı¿Î_Ï÷¿ ◊¥fiı ‘‹˝‹Î_◊Ì ’ÕÎ÷_ ËÂı ?””
162. √.‹. 46.
530 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı μkÎfl ¿›˘˝ — ““…ı ÏÁ© ◊›˘ ˢ› ÷ı ÷˘ ±ı¿Î_Ï÷¿

‘‹˝ ’΋Ìfiı ¿˘¥fi˘› ’ÎÕu˘ ’Õı fiÏË, ’HÎ …ı ±Î‘Ïfi¿ ÁΑfi ÿÂ΋Î_ ˢ›
÷ı ’Õı »ı. ±ı‰Î ÁΑfi‰Î‚Îfiı ’HÎ ±ı¿Î_Ï÷¿fiÌ Á_iÎÎ ±Î’Ì »ı. …ı‹ ¿˙‹ÿÌ
’Î ¤HÎı ÷˘ ’HÎ ÂÎVhÎÌ ¿Ëı‰Î›, ±fiı ±‘a ¤HÎı ÷◊Î ’˘HÎÌ ¤HÎı ÷˘ ’HÎ
ÂÎVhÎÌ ¿Ëı‰Î›; ’HÎ …ıHÎı ’ÒflÌ ¤HÎÌfiı ÏÁ© ¿flÌ Ë˘› ÷ı ‰Î÷ …\ÿÌ ±fiı ÷ı
÷˘ Á¤Î ∞÷ı ±fiı Ïÿ„B‰…› ¿flı, ’HÎ ¿˘¥ ÷ıfiı ËflÎ‰Ì Â¿ı fiÏË.””

iÎÎfi, ‰ˆflÎB› ±fiı ¤„@÷‰Î‚˘ ¿ı‹ ‰÷ı˝ ?

’»Ì ¿ıÀ·Ì¿ iÎÎfi, ‰ˆflÎB› ±fiı ¤„@÷fiÌ ‰Î÷ ¿flÌfiı ¿èÎ_ — ““…ı
iÎÎfiÌ Ë˘› ÷ı Á_¿S’fiı ΩHÎı ±fiı ÷ıfiÎ Á΋_ Ωı¥ flËı. iÎÎfi ÁÎ◊ı ‰ˆflÎB›
ˢ› ÷˘ ÷ı Á_¿S’fiı ¿Î’Ì fiάı ±fiı iÎÎfi ±fiı ‰ˆflÎB› ÁÎ◊ı ¤„@÷ Ωı
ˢ› ÷˘ Á_¿S’fiı ¿Î’Ìfiı ¤√‰ÎfifiÌ ¤„@÷‹Î_ ΩıÕÎ¥ Ω›. ‹ÎËÎIQ››@÷
¤„@÷‰Î‚˘ ˢ› ÷ı ±¬_Õ ‹ÒÏ÷˝‹Î_ … flËı ±fiı ÁÿÎ Ω√˛÷, V‰Mfi ÷◊Î
ÁÊ„M÷ ±‰V◊Î◊Ì ’fl ‰÷ı˝.””
I›Îflı ’vÊ˘k΋ÿÎÁı ’Ò»u_ — ““±ı‹ ¿ı‹ ‰÷ν› ?””
’»Ì ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““‹ÒÏ÷˝fi_ K›Îfi ¿fl÷Î_ Ωı ¿o¥ ∞‰-…_÷ ¿flÕı ¿ı
«‚ ±Î‰ı ÷˘ ¬_Ωı‚‰_ fiÏË ±fiı ’Ò÷‚ÎfiÌ ’ıÃı „V◊fl ‰÷˝‰_, ±ı Ω√˛÷
±‰V◊Î◊Ì ’fl ‰÷˝‰ÎfiÌ flÌ÷ »ı. ‰‚Ì, xÿ›fiı ωÊı Á_¿S’fiı ±˘‚¬‰Î
±fiı ÷ıfiı fiÎ ’ÎÕ‰Ì, ±ı V‰Mfi ±‰V◊Î◊Ì ’fl ‰÷˝‰ÎfiÌ flÌ÷ »ı ±fiı ∞‰‹Î_
±ÎI‹Îw’ı ‰÷˝‰_, ±ı ÁÊ„M÷ ±‰V◊Î◊Ì ’fl ‰÷˝‰ÎfiÌ flÌ÷ »ı. ‹ÎÀı ÁÿÎ
±ı‰˘ ±P›ÎÁ flά̱ı ÷˘ Â_ fi ◊Λ ?”” ±ı‹ CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ.
’»Ì ’˘÷ı ◊˘Õ<_ ÿÒ‘ ’Ìfiı VÀıÂfiı …‰Î √ÎÕÌ ±Î‰Ì Ë÷Ì ÷ı‹Î_ ⁄ıÃÎ
±fiı ⁄‘Î VÀıÂfiı ±ÎT›Î. √ÎÕÌ ±Î‰Ì ±ıÀ·ı ¤√÷∞ ∂ÃÌfiı Á‰ı˝fiı ‹Y›Î
±fiı ÁÎ_I‰fi ±ÎM›_. ’»Ì ÿÎ∞¤Î¥±ı flÕ÷Î_ flÕ÷Î_ ’Ò»u_ — ““ˉı @›Îflı
¤ı√Î ◊‰ÎÂı ?””
±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““ˉı ÷˘ ‘΋‹Î_ ¤ı√Î ◊Â_.”” ±ıÀ·Ì ‰Î÷
¿flÌ I›Î_ √ÎÕÌ ∂’ÕÌ. ¤√÷∞ ÁÎ◊ı {‰ıfl̷η ÷◊Î ’vÊ˘k΋ ‰Á˘‰Î‚Î
‰√ıflı Ë÷Î.
¤√÷∞ …ı÷·Áfl ◊¥fiı ‹Ë‰Î ’‘Λν.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 531

‘΋‹Î_ …‰Îfi˘ Á_¿S’

¤√÷∞±ı ˉı ’˘÷Îfiı …ı ¿Î›˝ V‰Î‹Ì±ı Á˘ÓM›_ Ë÷_ ÷ı ’Ò fl_ ◊›_
ΩHÎÌ ±fiı ⁄˛õfiÌ F›˘÷fiı ±¬_Õ flά‰Î ‹ÎÀı ›◊Î◊˝ ’ÎhÎfiı ÷ˆ›Îfl ¿flÌ,
‘΋‹Î_ …‰Îfi˘ Á_¿S’ ¿›˘˝. …^fiÎ√œ◊Ì ‹Ë‰Î ’‘ÎflÌfiı ÷fl÷ … ‹_ÿ‰ÎÕ
√˛ËHÎ ¿›˘˝. ’˘÷ÎfiÎ Ëı÷‰Î‚Î Á‰˝ ËÏfl¤@÷˘fiı »ıS·Î_ ÿ½fi ÷◊Î Áı‰Îfi˘
·Î¤ ‹‚ı ±ı ‹ÎÀı ¤√÷∞±ı ≠◊‹ ‹_⁄¥ ¿˘ÃÎflÌ ≠¤ÿÎÁ ÷◊Î ¿˘ÃÎflÌ
…ıÃÎ ¤√÷ μ’fl ¿Î√‚ ·A›˘ ±fiı ’»Ì …ıfiı CÎÀı ÷ıfiı ¿Î√‚˘ ·¬ÎT›Î.

¿˘ÃÎflÌ …ıÃÎ ¤√÷ ‹Ë‰Î‹Î_

¤√÷∞fi˘ ’hÎ ‹_⁄¥ ¿˘ÃÎflÌ …ıÃÎ ¤√÷fiı ‹Y›˘ ±ıÀ·ı ÷ı‹HÎı
ΩH›_ ¿ı ¤√÷∞±ı »ıS·Î ÿ˘œ ‹ÎÁ◊Ì ±Lfi ‹Ò¿Ì ÿÌ‘_ »ı. ±ıÀ·ı ‹Ë‰Î
…‰ÎfiÌ I‰flÎ ◊¥. ±ÎÁ˘ Áÿ 9fiı Ïÿ‰Áı VÀÌ‹fl‹Î_ ⁄ıÃÎ. ¿˘ÃÎflÌ
≠¤ÿÎÁ¤Î¥±ı ‰fl÷η ¿˘ÃÎflÌ √˘‰‘˝fi¤Î¥ ’ÎÁı flΩfi˘ ’hÎ ‹_√ÎT›˘.
¿˘ÃÎflÌ ≠¤ÿÎÁ¤Î¥ ±fiı ¿˘ÃÎflÌ …ıÃÎ ¤√÷fiı ⁄ı¿Ï·›Î ⁄fi‰ÎfiÌ ≥E»Î
Ë÷Ì ±fiı ÷ıfiı ‹ÎÀı ‹Ë‰Î ’hÎ ·¬Ì ¤√÷∞fiÌ ±ÎiÎÎ ‹√Î‰Ì Ë÷Ì. ’fl_÷
¤√÷∞±ı fiÎ ·¬Ì Ë÷Ì ¿ı ““Ëη‹Î_ ±ı‰_ ¿Î_¥ ¿fl‰_ fi◊Ì, …ı‹ «Î·ı »ı
÷ı‹ «Î·‰Î ÿı‰_ ±fiı Ë_ ¤ı√˘ ◊Ι ’»Ì ‰Î÷.”” ±ıÀ·ı ±ı ‰¬÷ı ‰Î÷
’Õ÷Ì flËÌ. ¤√÷∞fiı ¤Ï‰W›‹Î_ ¿˘ÃÎflÌ …ıÃÎ ¤√÷fiı ’˘÷ÎfiÌ ±_√÷ Áı‰Î
±Î’‰ÎfiÌ ≥E»Î Ë÷Ì ±ıÀ·ı ±ı ≠‹ÎHÎı ±ÎiÎÎ ¿flÌ. …ıÃÎ ¤√÷ ±ı¿Ï·›Î
flèÎÎ ÷˘ ‹Ë‰Î◊Ì ¿Î√‚ ±Î‰÷Î_, ¿˘ÃÎflÌ ≠¤ÿÎÁ¤Î¥fiÌ flΩ ·¥ ‹Ë‰Î
«Î·Ì fiÌ¿Y›Î.
…ıÃÎ ¤√÷ı ‹Ë‰Î ⁄_ÿflı ∂÷›Î˝ ’»Ì ω«Îfl ¿›˘˝ — ““Ωı ‘˘‚ı ·Ò√Õı
…¥Â ÷˘ ‹_Ïÿfl‹Î_ μ÷Îfl˘ ¿fl‰˘ ’ÕÂı ±fiı ¤√÷∞fiÌ Áı‰Îfi˘ ·Î¤ fiÏË
‹‚ı.”” ±ıÀ·ı ‹_⁄¥◊Ì … ÿÌCνº„WÀ◊Ì Ï‰«Îfl ¿flÌfiı ÁÎ◊ı À˘’Ì ·ÎT›Î Ë÷Î.
÷ı ‹Î◊ı ‹Ò¿Ìfiı ÁÌ‘Î ¤√÷∞fiı CÎıfl … √›Î. ¤√÷∞fiı ÿoÕ‰÷ ¿flÌ, ’√ı
·Î√Ì ’ÎÁı ⁄ıÃÎ, ’HÎ ¤√÷∞fiÌ „V◊Ï÷ Ωı¥ ±Î_¬‹Î_ ±Î_ÁfiÌ ‘ÎflÎ «Î·Ì
÷ı ¿ı‹ ¿flÌfiı »ÎfiÎ flËı‰Î› … fiÏË. ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı ⁄Ë … ‘Ìfl… ±Î’Ì
±fiı ’˘÷ı ’HÎ V‰V◊÷Î ⁄÷ΉÌ, I›Îflı …ıÃÎ ¤√÷fiı ÂÎ_Ï÷ ◊¥.
532 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

’»Ì ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı ÷‹Î‹ ¬⁄fl ‹_⁄¥fiÌ ’Ò»Ì ±fiı ÷ı Á‰˝

Á‹Î«Îfl ÁÎ_¤‚Ì flÎ∞ ◊›Î. ¿˘ÃÎflÌ ≠¤ÿÎÁ¤Î¥±ı «_ÿfifiÌ √˘À̱˘
¤√÷∞ ÁÎv ‹˘¿·Ì Ë÷Ì, ÷ı ÷ı‹fiı ±Î’Ì. ¤√÷∞±ı ÷ı ·¥fiı ’˘÷ÎfiÎ
¤hÎÌΩ fiÎflHΤΥfiı ÁΫ‰Ìfiı ’ıÀÌ‹Î_ ‹Ò¿‰Î ¤·Î‹HÎ ¿flÌ. ’»Ì ¤√÷∞
Á˙fiı ¿Ëı‰Î ·ÎB›Î — ““…\±˘, ±‹ÎflÎ ‹_⁄¥fiÎ ¿˘ÃÎflÌ ±ÎT›Î »ı.”” ±ı‹
…ıÃÎ ¤√÷fiı ≥„E»÷ Á¬ ±ÎM›_ ±fiı ’˘÷ÎfiÎ CÎflı … μ÷Îfl˘ ±ÎM›˘.
⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı …ıÃÎ ¤√÷fiı ¿èÎ_ — ““÷‹ÎflÎ Ëı÷‰Î‚Îfiı ‹_ÿ‰ÎÕfiÎ
¿Î√‚ ·¬˘.”” ±ıÀ·ı ≠◊‹ flÎ…¿˘À ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiı ’hÎ ·A›˘.
⁄ÌΩı ’hÎ »’ˆ›Î ¿˘ÃÎflÌ ⁄ı«fl ¤√÷fiı ·A›˘ ±fiı ’»Ì √…flÎ÷ ÷◊Î
«fl˘÷fl‹Î_ ÷‹Î‹ ’h΢ ·A›Î. ÷ı‹Î_ ¿˘¥fiı ‹Ë‰Î ±Î‰‰ÎfiÌ ±ÎiÎÎ ·¬Ì,
¿˘¥fiı ¿o¥ ·A›_ fiÏË. ±ı‹ …ı‹ CÎÀı ÷ı‹ ·¬ÎT›_.
’»Ì …ıÃÎ ¤√÷fiı ‘Ìflı◊Ì ’Ò»u_ — ““±˘S›Î ÷‹ÎflÎ ‰¿Ì·fiÌ ÂÌ
¬⁄fl »ı ?””
±ıÀ·ı …ıÃÎ ¤√÷ı ËÁÌfiı ¿èÎ_ — ““‹˘÷̷η¤Î¥fi_ ’Ò»˘ »˘ fiı ?””
I›Îflı ¤√÷∞±ı Õ˘¿<_ Ë·Î‰Ì ËÎ ¿ËÌ. ’»Ì …ıÃÎ ¤√÷ı ‰Î÷ ¿flÌ ¿ı
““÷ı ÷˘ ⁄Ë flÎ∞ ◊¥ √›Î. ÷ı‹HÎı ‹fiı ’Ò»u_ — “¤√÷∞fiÌ ¿ıÀ·Ì¿ ™‹fl
ËÂı ?” ±ıÀ·ı ‹ıÓ ¿èÎ_ — “÷‹ı ¿ıÀ·Ì ‘Îfl˘ »˘ ?” I›Îflı ÷ı ¿Ëı — “’«ÎÁı¿ ËÂı.”
‹ıÓ ¿èÎ_ — “ÏÁkÎıfl ◊›Î_ »ı.” ±ı ÁÎ_¤‚Ì ÷ı‹fiı ±Îç›˝ ◊›_ ±fiı ⁄˘S›Î —
“±Ë˘ ! Â_ ÷ı‹fiÎ ÂflÌflfiÌ ¿Î_Ï÷ ! Â_ ÷ı…„V‰÷Î ! ±fiı ≠÷Î’ ÷˘ ±ıÀ·˘ ¿ı
…ı‹ «¿˘fl «_ƒ‹Î‹Î_ ΩıÕÎ¥ Ω›, ÷ı‹ ⁄‘Î ËÏfl¤@÷˘ ±ı¿¿Î‚Îω„E»Lfi
÷ı‹fiÌ ‹ÒÏ÷˝‹Î_ ΩıÕÎ¥ … …÷Î ! ÷ı‹fiÌ ’ÎÁı ⁄ÌΩı Á_¿S’ … fi ∂Ãı ±fiı
‹Î›ÎfiÌ ÷˘ √_‘ … ÂÎfiÌ Ë˘› ? ±Î‰Î ’vÊ ÷˘ Á_≠ÿΛ‹Î_ ±ΩıÕ. ±ı …ı‰Î
÷˘ ±ı ±ı¿ … ! ¬flı¬fl, Ωı ÷‹ı ‹fiı fiÎ ±˘‚¬ÎT›Î ˢ÷ ÷˘ ‹Îflı ⁄Ë …
¬˘À flËÌ Ω÷.” ±ı‹ CÎHÎÌ … ≠Â_ÁÎ ¿flÌ.””
…ıÃΤΥfiı ¤√÷∞fiÌ Áı‰Îfi˘ CÎH΢ … ·Î¤ ‹Y›˘. ’˘÷ı ËÎ◊ı
¬Ì«ÕÌ, ¿œÌ ‰√ıflı ⁄fiÎ‰Ì …·ÿÌ ’fl‰ÎflÌ Áı‰Î‹Î_ ΩıÕÎ¥ Ω›. ¤√÷∞
’HÎ ÷ı‹fiÌ √Q‹÷ ¿flı ±fiı ’Ò»ı — ““…ıÃÎ ¤√÷, ¿œÌ ¿ı‹ ⁄fiÎ‰Ì »ı ?
¬Ì«ÕÌ ⁄fl˘⁄fl ◊¥ »ı fiı ?”” ±Î‹, ’˘÷ÎfiÎ ¿Î‹‹Î_ ±_√÷ flÁ ¤√÷∞
·ı, ±ıÀ·ı …ıÃÎ ¤√÷fiı ±’Îfl μIÁÎË ±fiı ±Îfi_ÿ flËı.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 533

√…flÎ÷◊Ì ËÏfl¤@÷˘ ‹Ë‰Î ±Î‰ı »ı

…ı‹ …ı‹ √…flÎ÷‹Î_ ¿Î√‚˘ ‹‚÷Î √›Î, ÷ı‹ ÷ı‹ √…flÎ÷‹Î_◊Ì
ËÏfl¤@÷˘ ±Î‰‰Î ·ÎB›Î. ≠◊‹ ’Ì…◊Ì ‹˘÷̷η fiÎfiηη Á˘fiÌ
±ÎT›Î ÷◊Î ‰Á˘◊Ì «÷fl¤Î¥, fiÏÕ›Îÿ◊Ì ∞‰Î¤Î¥ ⁄Îfl˘À ‰√ıflı ±ÎT›Î.
⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı fiÎfl◊Ì {‰ıfl¤Î¥ ±ÎT›Î.
±Î ⁄‘Î ËÏfl¤@÷˘fiı ¤√÷∞fi˘ ‹_ÿ‰ÎÕ Ωı¥fiı ⁄Ì¿ ·Î√Ì ¿ı
¤√÷∞ ˉı ÿıË flάÂı fiÏË. ÷ı◊Ì Á˙±ı ¤√÷∞fiı ⁄Ë … V÷Ï÷ ¿flÌ ±fiı
¿o¥¿ ±Lfi ÷◊Î ÿÒ‘ ·ı‰ÎfiÌ ≠Î◊˝fiÎ ¿flÌ. ’HÎ ¤√÷∞ ¿Ëı — ““«ÎHÎÁÿ◊Ì
‰ˆz ±Î‰Âı I›Îflı ÷ı ¿ËıÂı ÷ı‹ ¿flÌÂ. ÿÒ‘ ’HÎ ·¥Â ±fiı ±Lfi ’HÎ
·¥Â.”” ±ı‹ ⁄ËÎfi_ ⁄÷ÎT›_. ’HÎ ±Î ‰¬÷ı ÷ı‹fiÌ ±ı¿ ’HÎ Ïø›Î ÿıË flάı
÷ı‰Ì fiˢ÷Ì. ’HÎ ’˘÷ı ⁄‘Îfiı ‘Ìfl… ±Î’÷Î ±fiı ‰Î÷˘ ’HÎ ¿fl÷Î.
‰‚Ì, fiÎ√fl ‹_Õ‚ F›Îflı ÷ı‹fiı Ωı‰Î ±Î‰ı I›Îflı ±ı¿ÿ‹ ¬ÎÀ·Î‹Î_
⁄ıÃÎ ◊Λ ±fiı V‰„V÷¿ ±ÎÁfi ‰Î‚Ì ±Î_¬˘ ‹Ÿ«Ìfiı ⁄˘·ı. ±ı¿ ‰¬÷ ±ı
≠‹ÎHÎı fiÎ√fl ‹_Õ‚ ±ÎT›_ ±ıÀ·ı ’˘÷ı ⁄ıÃÎ ◊›Î ±fiı ±Î_¬˘ ‹Ÿ«Ìfiı
⁄˘S›Î …ı, ““Ë_ ÷˘ Ïfifl_÷fl ≥„Lƒ›˘, ±_÷—¿flHÎfiÌ T≤Ïkα˘ ’Î»Ì ‰Î‚Ì,
±ÎI‹Î‹Î_ ˢ‹Ìfiı, ±ÎI‹Î‹Î_ …ı ’fl‹ÎI‹Î, ÷ıfiı ‘ÎflÌ flè΢ »\_.””
±ı‹ ¿ËÌfiı f·˘¿ ⁄˘S›Î — ¬Á⁄UÁŸÁDÔUÃÙ˘Á¬ ŸÒªÈ¸áÿ ÷◊Î ’˝rÊÔ÷Í×
¬˝‚ãŸÊà◊Ê ÷◊Î ÁŸ¡Êà◊ÊŸ¢ ’˝rÊÔM§¬¢ ÷◊Î •Êà◊Ê⁄UÊ◊p ◊ÈŸÿÙ ±ı ±ÎÏÿ¿
CÎHÎο ⁄˛õ¤Î‰fiÎ f·˘¿ ⁄˘S›Î ±fiı ’λΠÁÒ¥ √›Î.
fiÎ√fl ËÏfl¤@÷˘ ÷˘ ÷ı‹fiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚Ì CÎHÎÎ … flÎ∞ ◊›Î ±fiı
⁄˘S›Î ¿ı ““‘L› »ı ±Î ‹ËÎI‹Î ’vÊfiı ¿ı ’˘÷ÎfiÎ ÏfiÏ‹kÎı ±Î’HÎfiı
Á‹Ω‰‰Î ÁÎv μ’ÿı ±Î’ı »ı.”” ±ı‹ √HÎ √˛ËHÎ ¿flÌfiı √›Î. ±ı ≠‹ÎHÎı
fl˘… CÎHÎÎ ËÏfl¤@÷˘ ±Î‰ı ±fiı ÷ı‹fiı ’˘÷ÎfiÌ ±·˙Ï¿¿ ⁄˛õ„V◊Ï÷fiÎ_
ÿ½fi ¿flÎ‰Ì ⁄˛õ¤Î‰fiÌ ‰Î÷˘ ¿flı.

‹ÎflÎ_ …ıfiı ±ı¿ ‰¬÷ ÿ½fi ◊›Î_ ËÂı, ÷ıfiı Ë_ ±ZÎfl‘΋‹Î_ ·¥ …¥Â
±ı¿ Ïÿ‰Á …ıÃΤΥfiı ’ÎÁı ⁄˘·Î‰Ìfiı flÎ∞ ◊¥fiı ¿èÎ_ — ““‹ÎflÎ_
…ıfiı ±ı¿ ‰¬÷ ÿ½fi ◊›Î_ ËÂı, ÷ıfiı Ë_ ±ZÎfl‘΋‹Î_ ·¥ …¥Â ±fiı I›Î_
534 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

‹ËÎflÎ…, V‰Î‹Ì ÷◊Î ‹@÷fiÎ_ ÿ½fi ¿flΉÌÂ. ’»Ì …ıfiı …ıfiÌ ‰ÎÁfiÎ
ËÂı, ÷ıfiı ÷ı‰Î ·˘¿‹Î_ ‹Ò¿Ì ±fiı I›Î_ ≠◊‹ ÿÌÃı·_ ±ZÎfl‘΋fi_ …ı Á¬
÷ıfiÌ VQ≤Ï÷ ¿flΉÌ, ÷ı ·˘¿‹Î_◊Ì μÿÎÁ ¿flÌÂ. ±ZÎfl‘΋fiÎ ±Ï÷ ±Ï‘¿
Á¬fiÌ Ï…iÎÎÁÎ ÷ıfiı ¿flΉÌÂ. ’»Ì …ı ⁄˛õÎ_Õ‹Î_ ‹ËÎflÎ…fi˘ ±‰÷Îfl ËÂı,
÷ı ⁄˛õÎ_Õ‹Î_ ÷ıfiı ±‰÷Îfl ‘flΉÌ, Ë_ ’HÎ ÁÎ◊ı ±Î‰Ì, ÷ıfiı Ïfi‰Î˝ÁÏfi¿
¿flÌ, ±ı¿Î_Ï÷¿ ⁄fiΉÌ, ±ZÎfl‘΋‹Î_ ·¥ …¥Â.”” ±ı‹ ’˘÷Îfi˘ ±Ï¤≠Λ
±fiı ‹ÏË‹ÎfiÌ ‰Î÷˘ ±ı¿Î_÷‹Î_ Á‹Ω‰‰Î ‹ÎÀı …ıÃÎ ¤√÷fiı ¿ËÌ.
❀
¤√÷∞fiÌ ±I›_÷ Ïfi⁄˝‚ ◊÷Ì ÿıË„@÷ Ωı¥ √΋‹Î_ ÷◊Î ÷ı‹fiÎ_
Á√Î_‰ËηÎ_ Á‰ı˝fiı ±ı‹ ·ÎB›_ ¿ı ““ˉı ≠Î√∞ ¤√÷ flËıÂı fiÏË.”” ±ıÀ·ı
Á˙ »ıS·Ì Áı‰Î ¿fl‰Î ÷◊Î ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ·ı‰Î ¤√÷∞ ’ÎÁı ±Î‰÷Î.

»ıS·Î ±ÎÂÌ‰Î˝ÿfiÌ Â̬

±ı¿ ‰¬÷ √‹ı ÷ı ≠¿Îflı ’˘÷ÎfiÎ Á_⁄_‘Ì, Ëı÷‰Î‚Î, Ï‹h΢, Áı‰Î
¿flfiÎflÎ, Á‰ı˝fiı ’˘÷Îfi˘ »ıS·˘ Á_⁄_‘ ¿flΉÌ, ÷ı‹fiÎ ¿S›ÎHÎ ‹ÎÀı ’˘÷ı Á‰˝
≠¿Îflı Ïfiÿ˘˝Ê »ı ÷ı …HÎΉ‰Î ‹ÎÀı, ÷‹Î‹ ⁄Î¥-¤Î¥fiı ¤ı√Î_ ¿flÌ, ≠◊‹ ÷ı
⁄Î¥±˘fiı ’Ò»u_ — ““⁄˘·˘ ‹Î÷Î∞›_ ! ±Î’HÎı CÎHÎÎ ≠Á_√ı, ΩhÎÎ ÏfiÏ‹kÎı,
Á√Î_-Á_⁄_‘Ìfiı ‹‚‰Î …÷Î_, fiÎ÷‹Î_ …÷Î_, ’fl√΋ …÷Î_ ¤ı√Î_ «ÎS›Î_ ËÂ_,
I›Îflı ¿˘¥ Ïÿ‰Á ¿˘¥fiÌ Á΋ı º„WÀ ‹Î_ÕÌfiı Ωı›_ »ı ?””
±ıÀ·ı ÷ı ⁄Î¥±˘ ËÎ◊ ΩıÕÌfiı ⁄˘·Ì — ““‹ËÎflÎ… ! ÷‹ı ÷˘ ±‹ÎflÎ_
Á΋_ ¿˘¥ Ïÿ‰Á Ωı›_ … fi◊Ì. ‰‚Ì, ±‹fiı CÎHÎÌ ‰¬÷ ±ı‹ ◊÷_ ¿ı “Ωı
±ı¿Îÿ ‰¬÷ ÷‹ÎflÌ º„WÀ ±‹ÎflÎ_ μ’fl ’ÕÌ Ω› ÷˘ ±‹Îv_ ¿Î‹ ◊¥
Ω›,” ’HÎ ÷‹ÎflÌ ±Î_¬˘ ÷˘ ÁÿÎ œ‚ı·Ì … flËı÷Ì. ÷‹ÎflÎ Á_√‹Î_ ±‹ÎflÎ
⁄‘Î ÿ˘Ê˘ ÂÎ_÷ ’ÕÌ …÷Î. ±ı‰Î ÷‹ı lÌ∞fiÎ ‹Ëαı¿Î_Ï÷¿ ±fiı ·ÎÕ¿‰Î›Î
¤@÷flÎ… »˘.””
÷ı‹fi˘ ±Î‰˘ ¤Î‰ Ωı¥ ¤√÷∞ CÎHÎÎ … flÎ∞ ◊›Î ±fiı ⁄˘S›Î —
““…\±˘, ‹fiı ÷˘ ˉı ‹ËÎflÎ… ÷ıÕÌ …‰ÎfiÎ »ı. ’HÎ ÷‹ı ⁄‘Î_ Ïfi›‹ ⁄flÎ⁄fl
’΂Ωı. ±I›Îfl Á‘Ì Ωı ¿Î_¥ ¤_√ ◊›˘ ËÂı ÷ı ‹ÎŒ »ı, ’HΠˉı Ïfi›‹-
¤_√ ¿fl¢ fiÏË, ÷˘ ÷‹fiı Ë_ ±ZÎfl‘΋‹Î_ ·¥ …¥Â. ±fiı Ωı Ïfi›‹-¤_√
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 535

¿fl¢ ÷˘ ÷‹Îflı ±fiı ‹Îflı ·ı‰Î-ÿı‰Î fi◊Ì.”” ±ı‹ ¿ËÌ ’˘÷ÎfiÎ ¤hÎÌΩ
fiÎflHΤΥ ’ÎÁı wÎ. 200/- ‹√Î‰Ì ÷‹Î‹fiı …ı‹ CÎÀı ÷ı‹ »ıS·Ì
±ÎÂÌ‰Î˝ÿfiÌ ÷◊Î fi√ÿfiÌ Â̬ ±Î’Ì.

±Î’ μÿÎÁ ◊α˘ ÷˘ ±Î’fiÎ Á‹√˛ ÏÂW›˘fiÎ Á‹ »ı

¿˘ÃÎflÌ ≠¤ÿÎÁ¤Î¥fi˘ ‹_⁄¥◊Ì ¿Î√‚ ±ÎT›˘ — ““Ωı ±Î’ ±L›◊Î
Á_¿S’ ¿fl˘ ±fiı μÿÎÁ ◊α˘ ÷˘ ±Î’fiÎ ÏÂW›˘fiÎ Á‹ »ı.”” ±fiı ¬Ò⁄ …
V÷Ï÷ ¿flÌ Ë÷Ì — ““±Î’fiÎ ÏÂW›˘fiı ¬Î÷fl ’HÎ ±Î’ μÿÎÁ ◊¢ fiÏË. Ë_
⁄ÿ·ÌfiÎ ¿˘ÃÎflÌ ±Î‰Ì Ω› ¿ı ÷fl÷ … ±Î‰_ »\_.””
±ı ¿Î√‚ ¤√÷∞ ’ÎÁı ‰Î_E›˘, ’HÎ ¤√÷∞ ÷˘ ¿o¥ … ⁄˘S›Î
fiÏË. ’»Ì ‰fl÷η◊Ì ⁄ÿ·ÌfiÎ ¿˘ÃÎflÌ ¬Âη¤Î¥ ÷◊Î ∞‰Î¤Î¥ ±ÎT›Î.
÷ı‹fiı ÁC΂˘ ÏËÁÎ⁄ Á˘Ó’Ì, ‹_⁄¥◊Ì ¿Îfl÷¿ Áÿ »Ãfiı Ïÿ‰Áı fiÌ¿Y›Î ±fiı
ÁÎ÷‹ı ‹Ë‰Î ±ÎT›Î. ‹_Ïÿfl‹Î_ ÁÌ‘˘ μ÷Îfl˘ ¿flÌ ÷fl÷ … ¤√÷∞fiı CÎıfl
±ÎT›Î. ¤√÷∞ ÷ı‹fiı Ωı¥ CÎHÎÎ … flÎ∞ ◊›Î, ’fl_÷ ¤√÷∞fiı Ωı¥fiı …
¿˘ÃÎflÌfi_ ˈ›_ ËÎ◊ fi flèÎ_. ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı CÎHÎÌ … ‘Ìfl… ±Î’Ì.
⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı «ÎHÎÁÿ◊Ì ‰ˆz ‹fiÁ¬¤Î¥ ÷◊Î ¿ÎÏ·ÿÎÁ ÷◊Î
√·¤Î¥ ±ÎT›Î. ‰ˆzı fiÎÕÌ Ωı¥ ±˙Ê‘ ±ÎM›_ ±fiı ÿÒ‘‹Î_ ◊˘Õ˘ ‹√…
C΢‚Ìfiı ±ÎM›˘. ¤√÷∞±ı ’˘÷ı ¿Ëı·_ — ““‰ˆz ±Î‰Âı ’»Ì ÷ı ¿ËıÂı ÷ı‹
¿flÌÂ. ÿÒ‘ ’HÎ ’Ì ±fiı ±Lfi ’HÎ ¬Î¥Â.”” ±ı ‰«fi ’΂‰Î ‹ÎÀı ◊˘Õ<_
ÿÒ‘ ’Ì‘_. ’»Ì ±vÏ« ⁄÷Î‰Ì ‰ÎÕ¿˘ ÿÒfl ¿flÌ ÿÌ‘˘. ≠¿ÚÏ÷‹Î_ ¿Î_¥ … Œıfl
…HÎΛ˘ fiÏË ±fiı ‰‘Îflı ⁄√Õ÷Ì …HÎÎ÷Ì Ë÷Ì.
¤√÷∞ ±Î ·˘¿‹Î_ ‰‘Îflı flËı ±ı‰Ì V÷Ï÷fiÎ ËÏfl¤@÷˘fiÎ ’h΢
fl˘… ±ÎT›Î ¿fl÷Î Ë÷Î. flÎ…¿˘À◊Ì ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞fi˘ ’hÎ ’HÎ
Ë÷˘. ÷ı‹Î_ ·A›_ Ë÷_ — ““V‰Î‹Ì Ω√Î ¤@÷ı ’HΠωfi_÷Ì ¿flÌ »ı ¿ı ±Î’
ωÂıÊ flˢ ÷˘ Á˙fiı Á‹ÎÁ ◊Λ.”” ’HÎ ’˘÷Îfiı flËı‰ÎfiÌ ≥E»Î fiÏË,
±ıÀ·ı Ïÿ‰Áı Ïÿ‰Áı ‹_ÿ‰ÎÕ Ï‰ÂıÊ fiı ωÂıÊ …HÎΉ‰Î ‹Î_Õu˘.

’vÊ˘k΋ÿÎÁfi˘ Á_¿S’ ’Òfl˘ ¿›˘˝

¿Îfl÷¿ Áÿ fi‰‹Ìfiı Ïÿ‰Áı ¤√÷∞fiÌ ÿıË≠¿ÚÏ÷ ±Ï÷ √_¤Ìfl ◊¥
536 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

√¥ ±fiı ‘΋‹Î_ …Âı ±ı‰_ Á˙fiı ·ÎB›_. ±Î ‰¬÷ı ‰Á˘fiÎ ’vÊ˘k΋¤Î¥

÷◊Î ¬ÎfiÿıÂÌ ËÏfl¤@÷˘ ¿ı‰‚ÿÎÁ ’ÎÀÌ· ‰√ıflı Á‰ı˝fiı ‹Ë‰Î‹Î_ M·ı√
ˢ‰Î◊Ì, @‰˘flıLÀÎ¥fi‹Î_ ‹Ò@›Î Ë÷Î. ÷ı‹HÎı ±ı‰˘ Á_¿S’ ¿›˘˝ Ë÷˘ ¿ı
“¤√÷∞ ¤ı√Î flËÌfiı Áı‰Îfi˘ ·Î¤ ·ı‰˘;” ’HÎ ⁄_ÿfl μ’fl ’¿ÕÎ¥ √›Î,
±ıÀ·ı Ïfiv’Λı I›Î_ flèÎÎ ¬Ò⁄ V÷Ï÷ ¿flÌ. ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiÌ V÷Ï÷
ÁÎ_¤‚Ì ÷ı‹fi˘ ‹fi˘fl◊ ’Òfl˘ ¿fl‰Î, ≠¿ÚÏ÷ ¿o¥¿ ÁÎflÌ ÿı¬ÎÕÌ ±fiı ÁÎ_…
’Õuı ÷˘ ◊˘ÕÌ ‰Î÷ ¿fl‰Î ·ÎB›Î. ±Î◊Ì, I›Î_ ⁄ıÃı·Î Á‰˝ ËÏfl¤@÷˘fiı
·ÎB›_ ¿ı ¿˘¥ ⁄Ï‚›Î ±fiı ±Ï÷ ≠ı‹Ì ËÏfl¤@÷fiÎ Á_¿S’fiı ¤√÷∞ ‰Â
◊›Î ·Î√ı »ı.
±ıÀ·Î‹Î_ ÷˘ ¬ÎfiÿıÂfiÎ ¤Î¥ÿÎÁ ’ÎÀÌ·, ÏË‹·Î·, ¿ı‰‚¤Î¥,
fiÎflΛHΤΥ, »fiΤΥ ÷◊Î ‹ÏË’÷¤Î¥ ‰√ıflıfiı ÁÎ_…ı »˘ÕÌ ‹Ò@›Î,
±ıÀ·ı ÷ı±˘ ÷fl÷ … ¤√÷∞fiı CÎıfl ±ÎT›Î. ¤√÷∞ ÷ı‹fiı Ωı¥ ⁄Ë …
flÎ∞ ◊›Î ±fiı ¿èÎ_ — ““±ÎT›Î »˘ ÷˘ Áı‰Î‹Î_ ‹_ÕÌ ’Õ˘. ‹ËÎflÎ… ÷˘ ±Î…ı
÷ıÕÌ …‰ÎfiÎ Ë÷Î, ’HÎ ÷‹ÎflÎ Á_¿S’◊Ì ‹fiı flÎA›˘ »ı.”” ±ı‹ ¿ËÌ ÷ı‹fiı
CÎb_ … Á¬ ±ÎM›_.
¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı ¬ÎfiÿıÂfiÎ ÷‹Î‹ Á‹Î«Îfl ’Ò»uÎ. ±Î‰Ì flÌ÷ı
±ÎÀ·Î Ïÿ‰Áı ◊˘Õ<_ ⁄˘S›Î ±ıÀ·ı Á˙fiı ±Îfi_ÿ ◊›˘ ±fiı ∞‰‹Î_ ∞‰
±ÎT›˘ ±fiı ◊›_ ¿ı ¿ÿΫ V÷Ï÷ ÁÎ_¤‚ı ±fiı ÿıË flάı. ’HÎ ¤√÷∞ ÷fl÷
… ±_÷T≤˝ÏkÎ ¿flÌfiı ⁄˘·÷Î ⁄_‘ ◊¥ √›Î ±fiı ‹_ÿ‰ÎÕfi_ ωÂıÊ ÿ—¬
…HÎÎT›_. ±Î◊Ì, Á‰ı˝ ÏfiflΠ◊›Î. Á˙fiÌ ±Î_¬‹Î_◊Ì ÷˘ ±¬_Õ ±l‘ÎflÎ
«Î·Ì … Ω›, ’HÎ ¤√÷∞ ¿˘¥fiÌ V÷Ï÷ ÁÎ_¤‚÷Î fiÏË.
⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı, @‰˘flıLÀÎ¥fi‹Î_ ’¿ÕΛı·Î ⁄ÌΩ ’E«ÌÁ ËÏfl¤@÷˘
»^ÀÌfiı ±ÎT›Î. ‰Õ˘ÿflÎ◊Ì Â_¿fl ¤√÷ ÷◊Î ·S· ¤√÷ ’HÎ ±ÎT›Î.
›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiı ±Î‰‰ÎfiÌ CÎHÎÌ … ≥E»Î Ë÷Ì, ’HÎ μ’ÎÏ‘ ◊Λ ±ıÀ·ı
¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı ±Î‰‰ÎfiÌ fiÎ ·¬Ì Ë÷Ì.
¤√÷∞fiÌ ±_Ï÷‹ „V◊Ï÷ ‘Ìflı ‘Ìflı ÿflı¿fiı …HÎÎ÷Ì Ë÷Ì. ±Î_¬˘
‹Ÿ«Ìfiı «Îfl-’Î_« Ïÿ‰Á Á‘Ì ¨ÕÎ ∂÷flÌ √›Î Ë÷Î. ‰‚Ì, ÷ı‹Î_◊Ì Ω√˛÷
◊¥, VfiÎfi ¿flÌ, ’ÒΩ ¿flı, ’HÎ ±Î_¬˘ ÷˘ ‹Ÿ«ı·Ì … flάı ±fiı ¿˘¥fiÌ ÁÎ◊ı
¿o¥ ⁄˘·ı fiÏË. ±Î‰˘ ±·˙Ï¿¿ ≠÷Î’ Ωı¥fiı Á˙ ¿˘¥fiı ±Ï÷ ±Îç›˝ ◊›_.
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 537

‰‚Ì, ±Î‰Î ±·˙Ï¿¿ ≠÷Î’ ÁÎ◊ı ‹fiW›¤Î‰ ’HÎ CÎH΢ …HÎΉı.

¤√÷∞fiÌ Ï‹·¿÷ ÷ı‹fiÎ ⁄ı ¤hÎÌΩ fiÎflHΤΥ ÷◊Î ’vÊ˘k΋ÿÎÁ
‰E«ı ‰ËıÓ«‰ÎfiÌ Ë÷Ì. fiÎflHΤΥ ¤√÷∞fiı ωÊı ÏfiWÃΉ΂ΠË÷Î ±fiı
‰‚Ì ÷ı‹HÎı ÷◊Î ÷ı‹fiÎ_ ’Ifi̱ı ¤√÷∞fiÌ CÎHÎÌ … Áı‰Î ¿flÌ Ë÷Ì, ±ıÀ·ı
¤√÷∞fiı ÷ı‹fiı ωÊı ⁄Ë … ¤Î‰ Ë÷˘. ±Î◊Ì, ’vÊ˘k΋fiı ±ı‹ ◊›_ ¿ı
“¤√÷∞ ÷ı‹fiÌ ⁄‘Ì Ï‹·¿÷ fiÎflHΤΥfiı ±Î’Ì ÿıÂı.” ÷ı ÷◊Î ÷ı‹fiÎ_
’IfiÌ ÷¿flÎflÌ V‰¤Î‰fiÎ_ Ë÷Î_. ±ıÀ·ı ±ı¿ Ïÿ‰Áı ¬flÎ ¤Î‰‹Î_ ±Î‰Ì
Ï‹·¿÷ ‹ÎÀı ¿o¥ ⁄˘·Î«Î·Ì ¿flÌ. ¤√÷∞ ±ı¿ÿ‹ μ’‹‹Î_◊Ì Ω√˛÷
◊¥ ¬ÎÀ·Î‹Î_ ⁄ıÃÎ ◊¥ √›Î ±fiı …ıÃÎ ¤√÷fiı ¿èÎ_ — ““Ë‹HÎÎ_ fiı Ë‹HÎÎ_
±Î ⁄_fiı CÎfl ‰E«ı ÿ̉η ¿flÌ z˘. ‹Îflı ±ıfi_ ‹˘œ<_ Ωı‰_ fi◊Ì.”” ±ı‹ CÎHÎÌ
… ËÃ ·Ì‘Ì.
…ıÃÎ ¤√÷ı ¤√÷∞fiı ÂÎ_÷ ¿›Î˝ ±fiı Á‰ÕÎ‰Ì ÿÌ‘Î. ’HÎ ¤√÷∞
÷˘ ◊˘ÕÌ ◊˘ÕÌ ‰Îflı Ω√Ìfiı ’Ò»ı — ““ÿ̉η «HÎÌ ·Ì‘Ì ?””
…ıÃÎ ¤√÷ı ÷ı‹fiı flÎ∞ ¿fl‰Î Œ‚Ì‹Î_ ’◊flÎ ·Î‰Ìfiı ‹Ò@›Î, ±ıÀ·ı
¤√÷∞ ±Î_¬˘ ‹Ÿ«Ìfiı ÁÒ¥ flèÎÎ. ’»Ì …ıÃÎ ¤√÷ı ’vÊ˘k΋fiı Á‹Ω‰Ìfiı
Á‹Î‘Îfi ¿›*, ±ıÀ·ı ’vÊ˘k΋ı ¤√÷∞ ’ÎÁı ±Î‰Ìfiı ‹ÎŒÌ ‹Î√Ì. ’»Ì
¤√÷∞ ‹ËÎflÎ…ı ’˘÷ÎfiÌ Ï‹·¿÷‹Î_◊Ì ±Lfi¿>À ‹ÎÀı ÷◊Î ÁΑfiı flÁ˘¥
±Î’‰Î ‹ÎÀı fl¿‹ ¿ÎœÌfiı, ⁄οÌfiÌ ’˘÷ÎfiÎ ⁄_fiı ¤hÎÌΩfiı ‰ËıÓ«Ì ÿÌ‘Ì.
‹˘ÀÎ’vÊfiÌ Á‹º„WÀ ˢ› »ı, ’HÎ Áı‰Î ¿flfiÎflfiı ±fiı ÏfiWÃΉ΂Îfiı ‰‘
‰Â ˢ› »ı.
±ı¿ Ïÿ‰Á ¤√÷∞±ı ’Ì…fiÎ ‹˘÷̤Υfiı ¬ÎÀ·Î‹Î_ ⁄ıÁÎÕÌ
ÏÂZÎÎ’hÎÌ ‰Î_«‰Îfi_ ¿èÎ_. ◊˘ÕÌ ‰Îfl ‰Î_E›Î ’»Ì ¤√÷∞ ⁄˘S›Î —
““‹˘÷̤Υ ! ‹˘ÀÎ’vÊ º„WÀ ÷˘ ¿flı, ’HÎ ¤ÎÿflHΉ΂Π’vÊ˘k΋fiÌ ’ıÃı
»¿‰_ fiÏË, ±ı‹ ◊Λ ÷˘ Ãı¿Îb_ flËı fiÏË.”” ±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌ ±Î_¬˘ ‹Ÿ«Ìfiı
’˘œÌ √›Î. ‰ˆz ±ÎT›Î ’»Ì ◊˘Õ<_ ÿÒ‘ ·ı÷Î Ë÷Î ÷ı ’HÎ ⁄_‘ ¿›*. ’»Ì
’vÊ˘k΋ÿÎÁı CÎH΢ … ±Î√˛Ë ¿›˘˝, ’HÎ ¿˘¥fi_ ‹ÎL›_ fiÏË ±fiı ‹_ÿ‰ÎÕ
CÎH΢ … …HÎÎT›˘. ¿ÎÏ·ÿÎÁ Ë…^flÌ Áı‰¿ Ë÷Î ’HÎ ÷ı‹fi_ ’HÎ ‹ÎL›_ fiÏË.
√·¤Î¥fiı ‰Îflı CÎÕ̱ı ⁄˘·Î‰ı ±fiı ÁÒ÷Î_ ÁÒ÷Î_ ‹‚ı. ±ı‹ ÷ı‹fiı ±_√÷
Áı‰Îfi_ ⁄Ë … Á¬ ±ÎM›_ ±fiı ‹fifiÎ ÷‹Î‹ ‹fi˘fl◊ ’ÒflÎ ¿›Î˝.
538 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

±Î „V◊Ï÷‹Î_ ¿˘¥ ¿˘¥ ‰¬÷ Ω√˛÷ ◊¥fiı, lÌ∞‹ËÎflÎ…fi˘ M≤J‰Ì

μ’fl ’‘Îfl‰Îfi˘ Ëı÷ …ı ±ZÎflı ÁÏË÷ ’vÊ˘k΋fiÌ μ’ÎÁfiÎ ≠‰÷ν‰‰Ì ÷ı
÷◊Î ÁIÁ_√fiÌ ≠◊Î Á_⁄_‘Ì CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿fl÷Î. ‰‚Ì, ‰«fiÎQ≤÷fiÎ ‹tÎfiÌ
’HÎ ‰Î÷ ¿fl÷Î ±fiı ÿı¿΂ı „V◊fl÷Î flά‰Ì ÷◊Î ±ı¿Î_Ï÷¿ ±˘‚¬Ì ÷ı‹Î_
∞‰ …ÕÌ ÿı‰˘, ÷˘ ÁIÁ_√‹Î_ ’Îfl ’ÕÌ …¢. ±ı‹ CÎHÎÌ … ‰Î÷˘ ¿fl÷Î.
±ı¿ ’»Ì ±ı¿ Ïÿ‰Á Ω› ±fiı ‹_ÿ‰ÎÕ Ï‰ÂıÊ …HÎΛ. ÁÎ◊‚‹Î_ ⁄Ë
… ‹˘À<_ √Ò‹Õ<_ fiÌ¿Y›_ Ë÷_, ÷ı ¿˘¥fiı …HÎΉΠ… ÿÌ‘_ fiÏË. …ıÃÎ ¤√÷fiı
÷ıfiÌ ¬⁄fl ’ÕÌ ±ıÀ·ı ÁÎ◊‚ ¬S·Î ¿flÌ Ωı›_ ÷˘ ’Î¿Ì √›_ Ë÷_. ÷ı◊Ì
ÿ⁄ΉÌfiı ’Á ¿ÎœÌ fiÎA›_. ¤√÷∞ ÷˘ ±_÷T≤˝ÏkÎ ¿flÌfiı ’ÕÌ flèÎÎ. ±ıÀ·ı
…ıÃÎ ¤√÷fiı ·ÎB›_ ¿ı ¤√÷∞fiı ÁÎv_ ·Î√ı »ı. ÷ı◊Ì ’Á ⁄‘_ ÿ⁄ΉÌfiı
¿ÎœÌ fiÎA›_. ’fl_÷ ¤√÷∞ ΩB›Î I›Îflı ±Ï÷› ÿ—¬ ÿı¬ÎÕu_ ±fiı ÁÎ◊‚
÷HÎΛ »ı ±ı‹ Á˙fiı ¿èÎ_. ±ıÀ·ı …ıÃÎ ¤√÷fiı ’V÷Ή˘ ◊›˘ — ““±Î ‹ıÓ Â_
¿›* ?”” ’HÎ ¤√÷∞ ±ıÀ·_ ¿ËÌfiı ’λΠ±_÷T≤˝ÏkÎ ¿flÌfiı ’˘œÌ √›Î.

¿˘ÃÎflÌ, ‹fiı ‰fl÷η S›˘

Á_‰÷ 1954fiÎ ¿ÎÏ÷˝¿ Áÿ 13fiÌ Á‰ÎflfiÎ VfiÎfi ¿fl‰Î
œ˘Ï·›Î‹Î_◊Ì μ÷Λν ±fiı ’ÎÀ·Î μ’fl ⁄ıÁΛν. ÷ıÀ·Î‹Î_ ‹¬Îflω_ÿfi˘
ÿı¬Î‰ ŒflÌ √›˘ ±fiı ‹Ò»Î˝ …ı‰_ ◊¥ √›_. ±ıÀ·ı ±ı‹ fiı ±ı‹ œ˘Ï·›Î‹Î_
Á‰ÎflÌ ÿÌ‘Î. ⁄ÎflÁ Á‘Ì fl˘… VfiÎfi ¿flÌ ’ÒΩ ¿fl÷Î ±fiı ±Î…ı ±Î ≠‹ÎHÎı
◊›_, ÷ı◊Ì Á˙fiı ·ÎB›_ ¿ı ˉı ÷˘ ÿıË flάÂı … fiÏË. ±ıÀ·ı ⁄‘Î ¤√÷∞fiÎ
¬ÎÀ·Î ’ÎÁı ‰ŸÀ‚Î¥fiı ⁄ıÁÌ √›Î. ¿˘ÃÎflÌ ≠¤ÿÎÁ ÷◊Î Â_¿fl ¤√÷
¤Ÿ÷fiı ±œı·Ìfiı μ√‹HÎÎ ‹¬Îflω_ÿı ⁄ıÃÎ Ë÷Î. ’Ì…fiÎ ‹˘÷̤Υ ‹Î◊Î
÷flŒ ⁄ıÁÌfiı ¤√÷∞fi_ ‹Î◊_ ÿÎ⁄÷Î Ë÷Î. …ıÃÎ ¤√÷ œ˘Ï·›ÎfiÌ ’Î_√÷ı
⁄ıÁÌfiı ¤√÷∞fiÎ ’√ ÿÎ⁄÷Î Ë÷Î. ±ı‰Î‹Î_ ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““¿˘ÃÎflÌ
≠¤ÿÎÁ ! ‹fiı ‰fl÷η S›˘, ‹fiı ‰fl÷η S›˘, ‹fiı ‰fl÷η S›˘,”” ±ı‹
hÎHÎ ‰¬÷ ⁄˘S›Î. ±ıÀ·_ ¿ËÌfiı ¿èÎ_ — ““‹fiı ⁄ıÃ˘ ¿fl˘.””
¤√÷∞fiı ⁄ıÃÎ ¿fl‰Îfiı ‹˘÷̤Υ ÷◊Î ¿˘ÃÎflÌ ≠¤ÿÎÁ ∂ÃuÎ.
±ıÀ·Î‹Î_ ¤√÷∞ ±ı¿ÿ‹ ’˘÷ı Ω÷ı … ⁄ıÃÎ ◊¥, μkÎflÎÿı ‹¬Îflω_ÿı
V‰„V÷¿ ±ÎÁfi ‰Î‚Ìfiı, ⁄ı ËÎ◊, ⁄ı «flHÎfiÎ ÁÎ◊‚ μ’fl ‹Ò¿Ìfiı, fiÎÕÌ-
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 539

≠ÎHÎ Á_¿ı·Ìfiı, ¨ÕÎ ∂÷flÌ …¥, ⁄˛õfl_‘˛‹Î_ ±ÎI‹Î ’ˢӫÎÕÌ, Á‹ÎÏ‘V◊

◊¥ √›Î ˢ› ÷ı‰_ …HÎΛ_. ‹¬Î¿ÚÏ÷ ±ı¿ÿ‹ Á_¿˘« ’Î‹Ì √¥. ’fl_÷ ¿˘¥fiı
¿o¥ … Á‹…HÎ ’ÕÌ fiÏË. ◊˘Õ˘ ‰¬÷ ±ı‹ ⁄ıÁÌ flèÎÎ ±ıÀ·ı ‹¬Î¿ÚÏ÷
’Î»Ì …ı‰Ì Ë÷Ì ÷ı‰Ì … ◊¥ √¥. ±ıÀ·ı ⁄‘αı ¬ÎÀ·Î‹Î_ Á‰ÎflÌ ÿÌ‘Î.
’»Ì ¿˘ÃÎflÌ ≠¤ÿÎÁ ÷◊Î Â_¿fl ¤√÷ ¤√÷∞fiÌ ’ÎÁı ±Î‰Ìfiı
fiÎÕÌ Ωı‰Î ·ÎB›Î, ’HÎ ¿o¥ Á‹…HÎ ’ÕÌ fiËŸ. ’fl_÷ ¤√÷∞ ÷˘ ÷ı …
‰¬÷ı fiÎÕÌ-≠ÎHÎ Á_¿ı·Ìfiı, ±Î_¬ ÷◊Î ‹˘œ<_ ⁄_‘ ¿flÌ, ⁄˛õfl_‘˛ ¶Îflı, V‰÷_hÎ
◊¿Î ‘΋‹Î_ ’‘ÎflÌ √›Î Ë÷Î. ±‘˘˝ ¿·Î¿ ±Î‹÷ı‹ Ωı¥fiı, F›Îflı ¿˘ÃÎflÌfiı
·ÎB›_ ¿ı ¤√÷∞ ‘΋‹Î_ √›Î »ı, I›Îflı ¿˘¥fiÌ›ı ‘Ìfl… flËÌ fiÏË.
◊˘ÕÌ ‰Îflı ¿˘ÃÎfḻı ÂÎ_÷ ◊¥ Á˙fiı ÂÎ_÷ ¿›Î˝. ’»Ì ¤˘Ó› μ’fl «˘¿˘
¿flÌ ’‘flÎT›Î. ±ı ‰¬÷ı ±„BfiÁ_V¿Îfl ¿fl‰ÎfiÌ ¿˘¥fiÌ ≥E»Î fiˢ÷Ì,
±ıÀ·ı CÎÌfi˘ ÿ̉˘ ¿flÌ ±¬_Õ ‘ÒL› ÷◊Î ¤…fi Âw ¿›*. ±Î … ‰¬÷ı
¿Îfl‰HÎfiÎ ‹◊fl¤Î¥ ÷◊Î hÎÎ…fiÎ ¤√‰ÎfiÿÎÁ ±ÎT›Î, ÷ı‹fiı ’HÎ
¤√÷∞fiÎ_ ±_Ï÷‹ ÿ½fi ◊¥ √›Î_.

±„BfiÁ_V¿Îfl
¤√÷∞±ı ±√Îμ◊Ì ¿ËÌ flÎA›_ Ë÷_ — ““±„BfiÁ_V¿Îfl fiÎ÷fiÎ Ïfl‰Î…
≠‹ÎHÎı ¿fl¢, ’HÎ «_ÿfifiÎ_ ·Î¿ÕÎ_ ·Î‰Â˘ fiÏË.”” ÷ı ≠‹ÎHÎı ±‘Î* »ÎHÎÎ_
÷◊Î ±‘Î* ·Î¿ÕÎ_ ‹_√ÎT›Î_. ’»Ì e·«_ÿ¤Î¥fiı ⁄˘·Î‰Ìfiı ±„BfiÁ_V¿Îfl @›Î_
¿fl‰˘ ±ı ’Ò»u_. ¿˘ÃÎflÌfiı ±ı‰Ì ≥E»Î ¿ı ¤√÷∞fiÎ ±„BfiÁ_V¿ÎflfiÎ V◊‚ı
¤Ï‰W›‹Î_ »hÎÌ ÷◊Î ±˘À˘ ◊Λ ±ı‰_ V◊Îfi √˘÷Ì ±„BfiÁ_V¿Îfl ¿fl‰˘.
e·«_ÿ¤Î¥±ı ’˘÷ÎfiÎ ⁄Î√fiÎ fiˆ∑˝I› ¬ÒHÎÎ μ’fl, fiÿÌfiÎ ¿Î_Ãı,
…÷Î_-±Î‰÷Î_ Á˙fiı ÿ½fi ◊Λ, ±ı‰Ì …B›Î ⁄÷ΉÌ. ±ıÀ·ı ÷ı V◊Îfiı ±„Bfi-
Á_V¿Îfl ¿fl‰Îfi_ fiyÌ ¿›*.
±Î¬Ì flÎ÷ Á˙±ı ¤√÷∞fiÎ ÿıË ±Î√‚ ⁄ıÁÌfiı ¤…fi ¿›*. ’flV’fl
±ı¿⁄ÌΩfiı ‘Ìfl… ±Î’Ì. Á‰Îfl‹Î_ iÎÎÏ÷fiÎ ÷‹Î‹ ‹ÎHÎÁ˘ ÷◊Î fiÎ√fl˘,
±‹·ÿÎfl˘ ‰√ıflı Á‰˝ ¤ı√Î ◊›Î ±fiı ¤√÷∞fiÎ ÿıËfiı Ê˘Õ¢’«Îflı VfiÎfi
¿flΉÌ, «_ÿfi, ’W’◊Ì ’ÒΩ ¿flÌ, Á‰ı˝±ı ±ı¿ ’»Ì ±ı¿ ±Îfl÷Ì μ÷ÎflÌ. ’»Ì
V‹ÂÎfi›ÎhÎÎ fiÌ¿‚Ì. ‹Î√˝‹Î_ ‘Òfi, ¤…fi ÷◊Î ¿Ì÷˝fi˘ √Î÷Î_ √Î÷Î_ ÷◊Î
540 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

’ˆÁÎ ±fiı ±⁄Ì·-√·Î· μÕÎÕ÷Î, Á˙ ±„BfiÁ_V¿Îflfiı V◊‚ı ’ˢÓE›Î.

¤√÷∞fiÎ ÿıËfiı Ï«÷Î μ’fl Á‰ÕΉÌ, Á˙±ı ±_Ï÷‹ ÿ½fi ¿flÌ ÿoÕ‰÷
¿flÌ ·Ì‘Î. ±ıÀ·ı fiÎflHΤΥ±ı ±„Bfi ‹Ò@›˘ ±fiı Ï«÷Î ≠√ÀÌ. Á˙
ËÏfl¤@÷˘ ÷◊Î ÁÎ◊ı ±Î‰ı·Î fiÎ√fl˘, ±‹·ÿÎfl˘ ‰√ıflı ¤√÷∞fiÎ ÿıËfiı
¤V‹‹› ◊÷˘ ±l¤ÌfiÌ ±Î_¬ı Ωı¥ flèÎÎ ±fiı ±Î ·˘¿‹Î_ ’fl‹ ±ı¿Î_Ï÷¿
„V◊Ï÷fiı ’΋ı·Î ±Î √v‰›˝ ≠Î√∞ ¤@÷ı, ÿıËfiÎ_ Á¬-ÿ—¬fiı fi √HÎ÷Î_,
¿ı‰‚ V‰Î‹Ì-lÌ∞fiÌ Â© μ’ÎÁfiÎ ≠‰÷퉉Î, ±fiı¿ ¿WÀ˘, ±’‹Îfi ÁËfi
¿flÌ, ÁIÁ_√‹Î_ ±’Ò‰˝ Ïÿ„B‰…› ¿›˘˝ - ÷ıfiÌ VQ≤Ï÷ ¿fl‰Î ·ÎB›Î.
e·«_ÿ¤Î¥±ı Á˙fiı ¿èÎ_ — ““±Ë˘ ! Â_ ¤√÷∞fiÌ ‰Î÷ ¿v_ ? ±ıÔ‰Î
±·˙Ï¿¿ ±fiı ¤√‰Îfi …ı‰Î ’vÊ. ‹fiı ÷˘ ±ı … ÁIÁ_√ ¿flÎ‰Ì Â¿ı.
‹Ò‚ı ±‹ı lΉ¿, ’HÎ ≠Î√∞¤Î¥fiÌ ÁÎ◊ı fiÎfi’HÎ◊Ì ¤Î¥⁄_‘Ì. ±ıÀ·ı
≠Î√∞¤Î¥ fiÎfi’HÎ◊Ì … ‰Î÷˘ ¿fl÷Î ±fiı ±ZÎfl⁄˛õ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ
V‰Î‹Ìfiı ωÊı ÏfiWÃÎ ¿flΉÌ, …^fiı√œ ’HÎ ’˘÷ÎfiÌ ÁÎ◊ı, V‰Î‹Ìfi˘ Á‹Î√‹
¿fl‰Î ÷ıÕÌ …÷Î.”” ÷ı ÷‹Î‹ Ë¿Ì¿÷ ÷ı‹HÎı ωV÷Îfl◊Ì I›Î_ ¿ËÌ.
’»Ì flÎÃ˘Õ flHλ˘Õ ¤@÷ı ’HÎ ¤√÷∞±ı ¿ı‰Ì flÌ÷ı ÷ıfiı ÁIÁ_√
¿flÎT›˘ ÷◊Î Ïfiÿ˘˝Ê ¿flÌ ÏfiflΉflHÎ º„WÀ‰Î‚˘ ¿flÌ ÿÌ‘˘, ÷ı ‰Î÷ ωV÷Îfl◊Ì
¿ËÌ. ±ı ≠‹ÎHÎı √Ì√Î ¤@÷ı ’HÎ ’˘÷ÎfiÌ ‰Î÷ ¿flÌ. ±ı‹ Á˙ ‰Î÷ ¿fl÷Î
Ë÷Î ±fiı Ï«÷΋Î_ ¤√÷∞fiÎ Q≤÷ÿıËfiı ±„Bfiÿı‰ ΩHÎı ’˘÷ÎfiÎ ¬˘‚΋Î_
Á‰ÎflÌ, ÷ı‹fiÎ fiÎ…\¿-¿˘‹‚ ±fiı V‰Î‹Ì-lÌ∞fiÎ ÁÎZÎÎI¿Îfl Á_⁄_‘ı
÷IV‰w’ ⁄fiÌ √›ı·Î ÿıËfiı ÂÎ_Ï÷◊Ì ’˘÷΋Î_ Á‹Î‰÷Î Ë÷Î. ±Î ±ÿÔ˚¤÷
ÿ½fi Á˙ ±Îç›˝«Ï¿÷ ◊¥fiı Ωı¥ flèÎÎ.
±Î‰Ì flÌ÷ı ±Î ‹ËÎfi ’vÊ …√÷fiÌ º„WÀ±ı ±_÷‘νfi ◊¥ ÁIÁ_√‹Î_
@›Î_ ≠√À ◊›Î »ı, ÷ı ÷˘ “¿˘ÃÎflÌ ! ‹fiı ‰fl÷η S›˘, ‹fiı ‰fl÷η S›˘,” ±ı
ÂOÿfiÎ ‹‹˝fiı …ı Á‹∞ Â@›_ ˢ› ÷ı … ΩHÎı. ’HÎ ⁄ÌΩ ±iÎÎfiÌfiı ÷˘ ±ı‹
·Î√ı ¿ı ¤√÷∞ ˉı ±_÷‘νfi ◊¥ √›Î.
’»Ì Á˙ VfiÎfi ¿flÌ ¤√÷∞fiı CÎıfl ±ÎT›Î ±fiı I›Î_◊Ì ÷‹Î‹
ω¬flΛÎ. ¿˘ÃÎflÌ ≠¤ÿÎÁ ÷◊Î √…flÎ÷fiÎ ÷‹Î‹ ËÏfl¤@÷˘ ±fiı V◊ÎÏfi¿
‹Ë‰ÎfiÎ ËÏfl¤@÷˘ ⁄‘Î ‹_Ïÿfl‹Î_ ¤ı√Î ◊›Î. ¤√÷∞fiÌ ’λ‚ ‹_Ïÿfl˘‹Î_
flÁ˘¥ ±Î’‰Î Á_⁄_‘Ì Á˙±ı ‹‚Ìfiı ω«Îfl ¿›˘˝ ±fiı fiyÌ ¿›* ¿ı ““·Z‹Ì-
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 541

fiÎflΛHÎ ÿı‰fiÎ_ ÷‹Î‹ ‹_Ïÿfl˘‹Î_ flÁ˘¥ ±Î’‰Ì ÷◊Î ±‹ÿΉÎÿfiÎ ‹_Ïÿfl‹Î_

flÁ˘¥ ±Î’‰Ì.”” ±ı‰˘ ÃflΉ ¿flÌ, ÿflı¿ ‹_Ïÿfl‹Î_ ¿Î√‚ ·A›Î ÷◊Î ÿflı¿
ËÏfl¤@÷fiı ¤√÷∞fiÎ ‘΋‹Î_ ’‘ΛνfiÎ Á‹Î«Îfl ·A›Î.
flÎ…¿˘À ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ… lÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiı ’hÎ ·A›˘. ±Î
≠‹ÎHÎı √΋˘√΋ ’h΢ ·¬Ì Á˙ ËÏfl¤@÷ ‰Ì¬flΛÎ.

flÎ…¿˘À‹Î_ ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fiı ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi

flÎ…¿˘À‹Î_ ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…, ¤√÷∞fiÎ ‘΋‹Î_ ’‘Λνfi˘ ’hÎ
‹‚‰Î◊Ì, ±Ï÷ μÿÎÁ ◊¥ √›Î. ’˘÷ÎfiÎ_ ‰VhÎ μ÷ÎflÌ VfiÎfi ¿fl‰Î ¿>‰ı
’‘Λν, ’HÎ ±I›_÷ ¢¿◊Ì ±‰Î¿˚ ◊¥ √›Î Ë÷Î. ¿>‰Îfiı ¿Î_Ãı VfiÎfi ¿fl‰Î
⁄ıÃÎ ’HÎ ±ı‰Ì … „V◊Ï÷‹Î_ ·√¤√ ±‘˘˝ ¿·Î¿ ‹˙fi ⁄ıÁÌ flèÎÎ. ±ıÀ·ı
÷ı‹fiÎ ΩıÏ՛ΠÁΑ±ı ’Ò»u_ — ““ÂÎVhÎÌ, ¿ı‹ ±Î‹ ⁄ıÃÎ »˘ ?””
ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…ı ¿Â˘ … μkÎfl fi ±Î’÷Î_, ’˘÷ÎfiÎ ËÎ◊‹Î_ flËı·_
’˘VÀ¿ÎÕÛ ÷ı‹fiÎ ÷flŒ ŒıÓ@›_. ±ıÀ·ı ÷ı‹HÎı ‰Î_E›_ ±fiı ÷fl÷ … ‹Î◊ı ËÎ◊
‹Ò¿Ìfiı, ’˘¿ ‹Ò¿Ì flՉΠ·ÎB›Î. V‰Î‹Ì±ı ∂ÃÌfiı ÷ı‹fiı ‘Ìfl… ±Î’Ì, »÷Î_
÷ı‹fiÌ μÿÎÁÌfi÷Î ÷˘ À‚Ì … fiÏË. ±ıÀ·Î‹Î_ ◊˘ÕÌ ‰Îflı ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı
ÿ½fi ÿÌ‘Î_. ËÎ◊‹Î_ √·Î⁄ ±fiı ‹˘√flÎfi˘ ËÎfl Ë÷˘ ±fiı ËÁ÷Î_ ËÁ÷Î_
ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fiı ¿èÎ_ — ““±Î‹, μÿÎÁ ¿ı‹ ◊›Î »˘ ? Ë_ @›Î_ √›˘
»\_ ? Ë_ ÷˘ ÷‹Îfl΋Î_ ±¬_Õ flè΢ »\_, ±¬_Õ flè΢ »\_.”” ±ı‹ ¿ËÌfiı
ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fiı ËÎfl ±ÎM›˘. ’ÎÁı ⁄ıÃı·Î ΩıÏ՛ΠÁΑ±ı ±Î Ωı›_
±ıÀ·ı ÷ı‹fiı CÎH΢ … ±Îfi_ÿ ◊›˘ ±fiı ¤√÷∞fiÎ ‘΋‹Î_ √›Îfi˘ ¢¿
±‘˘˝ À‚Ì √›˘.
÷ı ‰¬÷ı fl΋∞ ¤| ΩıÕı ⁄ıÃı·Î. ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — ““ˉı M≤J‰Ìfi_ ‹_√·
√›_, ¤√÷∞ M≤J‰Ì μ’fl ‹_√· Ë÷Î.””
I›Îflı ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ — ““ÁI’vÊ M≤J‰Ì μ’fl◊Ì ¿ÿÌ …÷Î …
fi◊Ì.””
❀
±Î‰Ì flÌ÷ı lÌ ±ZÎfl’vÊ˘k΋fiÌ Â© μ’ÎÁfiÎ ’˘÷ı ≠‰÷ν‰Ì ±fiı
μ’ÎÁfiÎfiÌ „V◊Ï÷fiı ‹ÎÀı, ¿Î‚Î_÷flfiÌ ’„WÀfiı ‹ÎÀı, ‹ËÎflÎ… ±fiı V‰Î‹ÌfiÌ
542 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

‘Î÷fiÌ ‹ÒÏ÷˝±˘ ‹K› ‹_Ïÿfl‹Î_ ’‘flΉ‰Î ‹ÎÀı ±ı‰Î_ μ’ÎÁfiÎfiÎ_ ‹_Ïÿfl˘

¿fl‰Î_, “‹fiı ‰fl÷η S›˘” ±ı‰_ √Ϥ˝÷ ÁÒ«fi ¿flÌ, ‰fl÷η Á_V◊ÎfiÎ
’˘÷ÎfiÎ ±Ï÷ ·ÎÕÌ·Î ±fiı ≠ÎHÎ Á‹Îfi, ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ… lÌ ›iÎ’vÊ-
ÿÎÁ∞‹Î_, ¤√÷∞ ±¬_Õ flèÎÎ ±fiı μ’ÎÁfiÎfiÌ F›˘÷fiı ±¬_Õ flάÌ.
ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…ı ’HÎ ¤√÷∞fi˘ ±Î ÏÁ©Î_÷ ’ÒHν’HÎı ΩHÎÌ,
¤√÷∞fi_ ±‘Òfl_ ¿Î‹ ’Ò fl_ ¿fl‰Î ‹ÎÀı, V‰Î‹Ì Ω√Î ¤@÷fiÌ ’HÎ Áı‰Î
¿flÌ, ÷ı‹fi˘ flÎ∞’˘ ‹ı‚‰Ì, ÷ı‹fiÎ ◊¿Ì ‰flÿÎfi ’΋Ìfiı, ±ZÎflı ÁÏË÷
’vÊ˘k΋fiÌ ‘Î÷fiÌ ‹ÒÏ÷˝±˘, ⁄˘«ÎÁHÎ, ÁÎfl_√’fl, √˘ÓÕ‚, ±À·ÎÿflÎ ±fiı
√œÕÎfiÎ_ ¤T› ‹_Ïÿfl˘‹Î_ ≠Ï÷„WÃ÷ ¿flÌ, ±Î ·˘¿‹Î_ ‹ËÎflÎ… ÷◊Î V‰Î‹ÌfiÎ_
±‰÷flHÎfiı ≠ÏÁ© ¿›* ±fiı ÁIÁ_√‹Î_ Â© μ’ÎÁfiÎfi˘ ‹Î√˝ «Î· flÎA›˘.
±Î‰Ì flÌ÷ı ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷fiÎ ±Ï÷ ‹ËÎfi, ÏÿT› ±fiı
«‹I¿ÎflÌ ∞‰fifi˘ …√÷fiÌ º„WÀ±ı ±_÷ ±ÎT›˘. ‹‹ZÎ ¤@÷˘ ±Î
«ÏflhÎfi_ ÏÿT›¤Î‰ı √Îfi ¿flÂı ÷◊Î ÁÎ_¤‚Âı ÷˘ Á‰˝ ≠¿Îflı Ïfiÿ˘˝Ê ◊¥,
±ZÎfl‘΋fiÎ ±Ï‘¿ÎflÌ ◊Âı ó ±ı‰˘ ¤√÷∞ ‹ËÎflÎ…fi˘ ÁÿÎ ±¤› ‰fl
Á‰˝fiı »ı.
‚fl¸˘òÊ ‚ÈÁπŸ— ‚ãÃÈ ‚fl¸ ‚ãÃÈ ÁŸ⁄UÊ◊ÿÊ—–
‚fl¸ ÷º˝ÊÁáÊ ¬‡ÿãÃÈ ◊Ê ∑§ÁpŒ˜ ŒÈ—π◊ÊåŸÈÿÊØ H

¬_Õ hÎÌΩı Á‹ÎM÷

⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷ 543

’ÏflÏÂWÀ — 1
±ˆr›˝ ±fiı ≠÷Î’

‚flÒ¸Eÿ¸flÃ ÁŸ¡ÊÁüÊáŸÊŸÊ¢ ŒÙ·„UòÊ¸ ø ◊ –

¬˝ÊÁÇ¡à‚ŒÔ˜ªÈ⁄Ufl Ÿ◊Ù˘SÃÈ ‚Ãâ ’˝rÊÔÊà◊◊ÈÄÃÊÿ Ã –163
ó ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ… lÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞

¤√÷∞ ⁄ı ¿Î_Ã΋Î_ ÂıhÎ_∞ fiÿÌ ’Îfl μ÷Îflı »ı

Á_‰÷ 1914fiÎ «˘‹ÎÁ΋Î_ ‹Ë‰ÎfiÎ ËÏfl¤@÷˘ Â΋∞¤Î¥ ÷◊Î
fiflÏÁ_ˤΥ ±ÎÏÿ ¿ıÀ·Î¿ ¤√÷∞fiÌ ÁÎ◊ı …^fiÎ√œ V‰Î‹ÌfiÎ_ ÿ½fiı …÷Î
Ë÷Î. flV÷ı «Î·÷Î_ ’W¿‚ ‰flÁÎÿ ◊›˘ ±fiı ‹Î√˝‹Î_ ±Î‰÷Ì ÂıhÎ_∞ fiÿÌ ⁄ı
¿Î_Ã΋Î_ ¤flÎ¥ √¥. ‰Î_Á’Òfl ’ÎHÎÌ fiÿÌ‹Î_ Ë÷_ ±fiı ¬Ò⁄ ÷ÎHÎ Ë÷_. ±Î◊Ì,
ˢÕÌ‰Î‚Î Ë˘Õ̱˘ ⁄_‘ ¿flÌ ¿Î_Ãı ⁄ıÃÎ Ë÷Î. ⁄_fiı ¿Î_Ãı ‹ÁÎŒfl˘ ’ÎHÎÌ ∂÷fl‰ÎfiÌ
flÎË Ωı÷Î Ë÷Î.
¤√÷∞ ÷◊Î ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ıfiÎ ËÏfl¤@÷˘ I›Î_ ±ÎT›Î. ÁÎ◊ıfiÎ ËÏfl¤@÷˘±ı
¤√÷∞fiı ’Ò»u_ — ““±Î’HÎı ÂÌ flÌ÷ı ’Îfl ∂÷flÌÂ_ ?””
I›Îflı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““’ÎHÎÌ ÷˘ »Î÷Ì Á‹Îfi »ı ±fiı ∂÷flÌ …‰ÎÂı.
‹ÎÀı V‰Î‹Ì ±fiı ‹ËÎflÎ…fiı Á_¤ÎflÌfiı «Î·˘ ±Î√‚.””
¿Î_ÃÎ μ’fl ⁄ıÃı·Î ‹ÁÎŒfl˘±ı ÷◊ΠˢÕ̉΂α˘±ı ¿èÎ_ — ““¤Î¥ ! ’ÎHÎÌ
‰Î_Á’Òfl »ı ±fiı ÷ÎHÎ ⁄Ë »ı, ±ıÀ·ı ±‹ı ±‹ÎflÌ Ë˘Õ̱˘ ’HÎ ⁄_‘ ¿flÌ »ı.
‹ÎÀı Ωı¬‹ ¿fl˘ ‹Î.””
’HÎ ¤√÷∞fi˘ ⁄‘Îfiı ωrÎÁ ±fiı ¤√÷∞ ’Ëı·Î … fiÿÌ‹Î_ ∂÷›Î˝,
±ıÀ·ı ’λ‚ ⁄ÌΩ ËÏfl¤@÷˘ ’HÎ «ÎS›Î. F›Îflı ‹K› ‰ËıHÎı ⁄‘Î ±ÎT›Î I›Îflı
’ÎHÎÌ »Î÷Ì’Òfl ⁄‘Îfiı ◊›_ ±fiı Á˙ Á΋ı ¿Î_Ãı ∂÷flÌ √›Î. ¨«Î rÎÁ flÎ¬Ì ±Î‰_
ÁÎËÁ ¿flfiÎfl ÷flŒ, ¿Î_Ãı◊Ì ΩıfiÎfl ‹ÁÎŒfl˘ ÷◊ΠˢÕ̉΂α˘ ÷ı‹fiı Á΋ı ¿Î_Ãı
163. Á‰˝ ±ˆr›˝‰Îfi ±fiı ’˘÷ÎfiÎ ±ÎÏl÷ ∞‰˘fiÎ ’Î’fiÎ ÿ˘Êfiı ËflfiÎflÎ, ⁄˛õ …ı
±ZÎfl ÷ı ÁÎ◊ı ±ı¿ÎI‹¤Î‰fiı ’΋ı·Î ±ı‰Î ≠Î√∞ ¤@÷ ! ÁÿÔ˚√v ! ÷‹fiı
‹ÎflÎ Ïfifl_÷fl fi‹V¿Îfl »ı.
544 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

∂÷flÌ √›ı·Î Ωı¥, ⁄Ë … ±Îç›˝ ’ÎQ›Î ±fiı “V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ, V‰ÎÏ‹fiÎflΛHΔ

⁄˘·÷Î ±Î ›ÎhÎ΂±˘‹Î_ ‹Ë‰ÎfiÎ ≠Î√∞ ¤@÷ ËÂı, ±ı‹ ±_ÿfl ±_ÿfl Á˙ ¿Ëı‰Î
·ÎB›Î. ±ı‰˘ ≠÷Î’ ≠Î√∞ ¤@÷ ÏÁ‰Î› ⁄ÌΩfi˘ ˢ› fiÏË.

Á’˝ ÷◊Î ËտΛ_ ¿>÷v_ ¿flÕu_

±Î Á‰ı˝ ËÏfl¤@÷˘ ±Î√‚ «ÎS›Î, ±ıÀ·ı ±ı¿ ËÏfl¤@÷fiı ËտΛ_ ¿>÷v_
¿flÕu_. ±ıÀ·ı ⁄‘Î ±À@›Î. ¤√÷∞ ¿Ëı — ““±ı ÷˘ ‹ÀÌ …Âı. ‹ÎÀı Á⁄¿Î‰˘.”” ±ı‹
¿ËÌ ÷ıfiÎ ’√ı ËÎ◊ ŒıflT›˘ ±ıÀ·ı ÿflÿ ±˘»\_ ◊¥ √›_. ’»Ì Á˙ ±Î√‚ «ÎS›Î.
◊˘ÕÌ ‰Îflı ÷ı‹fiÎ ‹˘ÀΤΥ fiflÏÁ_ˤΥfiı Á’˝ ¿flÕu˘. I›Îflı ÷˘ ⁄‘Î
‹Ò_{ΛÎ. ¤√÷∞ ¿Ëı — ““V‰Î‹Ìfiı Á_¤Îfl˘ ±fiı ‘Òfi ¿fl˘. ¿Î‚Î fiÎ√fi_ {ıfl
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ‹_hÎ◊Ì ∂÷flÌ …Âı.”” ÷ı◊Ì Á˙±ı ‹‚Ìfiı ‘Òfi ¿fl‰Î ‹Î_ÕÌ, ÷ı◊Ì ⁄ı
¿·Î¿ı ’ÌÕÎ ‹ÀÌ ±fiı «Î·‰ÎfiÌ Â„@÷ ±Î‰Ì.
±Î‰Î ±’Îfl „@÷‰Îfi ±fiı ωCfi˘fiÎ ’ËÎÕ˘fiı μ¬ıÕÌfiı ŒıÓ¿Ì ÿıfiÎfl
≠Î√∞ ¤@÷ ±fiı ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ıfiÎ ËÏfl¤@÷˘fiÌ ±_÷ÏflZ΋Î_◊Ì V‰Î‹ÌlÌ flZÎÎ ¿flÌ
… flèÎÎ Ë÷Î. V‰Î‹ÌfiÎ_ ÿ½fifiÌ ±ÎÀ·Ì μIÁ¿÷Î ±fiı ±ÎÁ„@÷, ¤√÷∞fiÎ
Á‹Î√‹◊Ì Á˙fiı Ω√Ì Ë÷Ì. ¤√÷∞ ΩHÎı ¬ı‰ÏÀ›Î ˢ› ÷ı‹ ±Î√‚ «Î·ı ±fiı
⁄ÌΩ Á‰ı˝ ‹Î◊ı ’˘À·Î_ ¨«¿Ì ’λ‚ ’λ‚ «Î·ı.
±ı‹ ±Î√‚ «Î·÷Î_ ‹Î√˝‹Î_ ·Ò_ÀÎflα˘ ‹Y›Î. ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı º„WÀ‹ÎhÎı
±˘‚¬Ì ·Ì‘Î ±fiı Á‰ı˝fiı ÁÎfi‹Î_ ’˘À·Î_ »˘ÕÌ ÀÌ‹HÎ ¿fl‰Î ¿èÎ_. ⁄‘Î
ËÏfl¤@÷˘ ’»Ì ’˘À·Î_ »˘ÕÌ ÀÌ‹HÎ ¿fl‰Î ⁄ıÃÎ ±fiı ·Ò_ÀÎflα˘fiı ’HÎ ¤√÷∞±ı
⁄˘·ÎT›Î ±fiı ¤Î◊_ ¬Î‰Î ±ÎM›_. ⁄ÌΩ ⁄‘Î ’fl‰ÎflÌfiı, ¤√÷∞fiÌ ±ÎiÎÎ◊Ì
«Î·‰Î ‹Î_ÕuÎ.
·Ò_ÀÎflα˘±ı ω«Îfl ¿›˘˝ — ““±Î’HÎı Ë‹HÎÎ_ ÷ı‹fiı ’Ë˘Ó«Ì …¥Â_, ‹ÎÀı
ÏfiflÎ_÷ı ¬Î¥ ·¥±ı.””
¤√÷∞ ÷◊Î ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ıfiÎ ⁄‘Î ËÏfl¤@÷˘ Ωı÷Ωı÷΋Î_ ±Î√‚ fiÌ¿‚Ì
√›Î ±fiı ·Ò_ÀÎflα˘ ËÎ◊ CÎÁ÷Î flèÎÎ. ±Î‰Ì flÌ÷ı V‰Î‹Ì±ı ±’Îfl flZÎÎ ¿flÌ
±fiı Á˙ …^fiÎ√œ ’ˢÓE›Î.
≠Î√∞ ¤@÷fiÌ ÂÒfl‰Ìfl÷Î ÷◊Î ’ËÎÕ …ı‰Ì ±Õ√ l©Î Ωı¥, V‰Î‹Ì
⁄˘S›Î — ““±Î ‹Ë‰ÎfiÎ ËÏfl¤@÷˘fiı ¿>÷flÎ_ ¿flÕı »ı, Á’˝ ¿flÕı »ı, ‹Î√˝‹Î_ ·Ò_ÀÎflÎ
‹‚ı »ı, ’HÎ ‹Îfl˘ ¿ıÕ˘ ‹Ò¿÷Î fi◊Ì.””
’ÏflÏÂWÀ — 1 545

‹Ò_√Î ⁄˛ÎõHÎ ’ÎÁı ¤√÷∞ ‰ıÿ ⁄˘·Î‰ı »ı

‹Ë‰Î ’ÎÁı ¤Îÿfl˘Õ √΋‹Î_ ‰S·¤∞ Â¿· fi΋ı ±ı¿ ÁIÁ_√Ì ⁄˛ÎõHÎ
flËı÷Î Ë÷Î. ÁΑÎflHÎ flÌ÷ı ⁄˛ÎõHÎT≤ÏkÎ ¿flÌfiı ∞‰fiÏfi‰Î˝Ë ¿fl÷Î. ⁄Ë … ±˘»\_
¤HÎı·Î, √flÌ⁄ ±fiı ÁËı… ∞¤ ⁄˘·÷Î_ ◊˘◊flΛ ±ı‰Ì.
±Î ⁄˛ÎõHÎı ‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ì ¿ı …^fiÎ√œfiÎ Ωı√Ì V‰Î‹ÌlÌ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ
V‰Î‹Ìfiı Áı‰Ì ≠Î√∞ ¤@÷ ’fl‹ ±ı¿Î_Ï÷¿ „V◊Ï÷fiı ’ÎQ›Î »ı ±fiı ±’Îfl
±ˆr›˝ ⁄÷Ήı »ı. ±ıÀ·ı ¿<÷ÒË·◊Ì ÷ı±˘ ‹_Ïÿfl‹Î_ ±ÎT›Î ±fiı ““‹ÎflÎ …ı‰Î
±¤HÎ ’ÎÁı Ωı ‰ıÿ ⁄˘·Î‰ı ÷˘ ÁΫÎ.”” ±ı‹ ‹fi‹Î_ Á_¿S’ ¿fl÷Î, ¤√÷∞ ’ÎÁı
±Î‰Ìfiı ⁄ıÃÎ.
÷ı‹fiı Ωı¥ ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““¿ı‹ Â¿· ‹ËÎflÎ… ! ±_÷fl‹Î_ Â_ Á_¿S’˘
¿fl˘ »˘ ? lÌ∞‹ËÎflÎ… ±fiı ‹˘ÀÎ Á_÷fiÎ ≠÷Î’ı ±fi_÷ ±ˆr›˝ ±Î‰ı, ’fl_÷
ÁΑ÷Î ±Î‰‰Ì CÎHÎÌ ÿ·˝¤ »ı.”” ±ı‹ ¿ËÌ ÷ı‹fiÎ ÁÎ‹Ì º„WÀ ¿flÌ ±fiı ¿èÎ_ —
““›…\‰ı˝ÿfiÌ ∑«Î±˘ ⁄˘·˘.””
±ıÀ·ı ›…\‰ı˝ÿfiÌ ∑«Î±˘ ω¶Îfi ’_ÏÕ÷fiÌ ‹ÎŒ¿ ⁄˘·‰Î ·ÎB›Î. ’»Ì
∑B‰ıÿ, Á΋‰ıÿ ÷◊Î ±◊‰˝‰ıÿfiÌ ∑«Î±˘ ’HÎ ⁄˘·Î‰Ì. Á‰˝ Á¤Î ÷◊Î fiÎ√fl
±‹·ÿÎfl˘, …ı I›Î_ ⁄ıÃÎ Ë÷Î, ÷ı ⁄‘Î V÷O‘ ◊¥ √›Î ±fiı ≠Î√∞ ¤@÷fi˘
CÎH΢ … ‹ÏË‹Î Á‹…‰Î ·ÎB›Î.
❀
÷ı Á‹›‹Î_ ‹Ë‰ÎfiÎ CÎHÎÎ ‰ˆWHΉ˘, fiÎ√fl˘, ÁIÁ_√̱˘ ‰√ıflı ¤√÷∞fiÌ
’flÌZÎÎ ¿fl‰Î ±fiı¿ Á_¿S’˘ ¿flÌfiı ÷ı‹fiÌ ’ÎÁı ±Î‰÷Î. ¤√÷∞ ÷ı ⁄‘Î ¿ËÌ
ÿı÷Î. ±Î◊Ì ±Î ⁄‘Îfiı ¤√÷∞ ÷flŒ CÎH΢ … ¤Î‰ ◊›˘ ±fiı ¤√÷∞±ı ’HÎ
±Î¬Î ‹Ë‰Î ⁄_ÿfl‹Î_ ±ı‰˘ ÏÿT›¤Î‰ ±fiı ≠÷Î’ …HÎÎT›˘ ±fiı ω¶Îfi ÷◊Î
⁄Ï©ÂÎ‚Ì ‰√˝fiı ω«Îfl ¿fl÷Î ¿flÌ ‹Ò@›Î.
ÿfl⁄ÎflÌ ¿«ıflÌ‹Î_ ¿Î‹ ¿fl÷Î ±ı¿ ⁄˛õiÎÎfiÌ ÂW¿ ‰ıÿÎ_÷Ìfiı ¬⁄fl ’ÕÌ ¿ı
“‹Ë‰Î‹Î_ ÿfl∞fi˘ ‘_‘˘ ¿flÌ ÁÌ‰Ì ¬ÎfiÎfl ≠Î√∞ ¿o¥¿ ±ˆr›˝ ’ÎQ›˘ »ı.” ±ıÀ·ı
’˘÷ÎfiÎ iÎÎfifiÎ ±Ï÷› ±Ï¤‹Îfi‹Î_, ¤√÷∞fiÌ ’flÌZÎÎ ¿fl‰Î ÷ı ‹_Ïÿfl‹Î_
±ÎT›˘. ±Ï¤‹Îfi‹Î_ ±yÕ ±ıÀ·ı Ãο˘fl∞fiÎ_ ÿ½fi ¿›Î* ‰√fl ¿ı ¿˘¥fiı fiQ›Î
ÏÁ‰Î› Á¤Î‹Î_ ±Î√‚ ±Î‰Ìfiı ⁄ıÃ˘. ⁄ÌΩ I›Î_ ⁄ıÃı·Î Á‰˝ ΩHÎı ¿Î_¥ ÏËÁÎ⁄‹Î_
fi ˢ›, ÷ı‹ Á‰˝ ÷flŒ º„WÀ fiά÷Î_ fiά÷Î_ ¤√÷∞ ÷flŒ ÷ıHÎı Ωı›_ ±fiı
¿ıÀ·_¿ ÂÎVhÎωv© ⁄˘·‰Î ·ÎB›˘.
546 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

÷ı ÁÎ_¤‚Ì ¤√÷∞±ı ÷ıfiÎ ÷flŒ Ωı¥ ÷ıHÎı …ı …ı ¿<¿‹˘˝ ¿›Î* Ë÷Î_ ÷ı ⁄‘Î_
Á¤Î ‰E«ı ¿ËÌ ÿÌ‘Î_ ±fiı ¿èÎ_ — ““÷ÎflÎ ±_÷flfi_ ÷˘ Ãı¿Îb_ fi◊Ì, ÷˘ ÷fiı
¤√‰ÎfifiÎ V‰w’fiÌ ÂÌ flÌ÷ı ¬⁄fl ’Õı ? ¤√‰ÎfifiÎ V‰w’fiÎ ÷˘ ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ
›˘√̱˘ ’HÎ K›Îfi ¿flÌ ◊Î¿Ì Ω› »ı ÷˘ ’HÎ ’Îfl ’΋÷Î fi◊Ì ±fiı ‰ıÿ ’HÎ
’Îfl ’΋÷Î fi◊Ì; ÷˘ ÷_ ¤√‰Îfifi_ V‰w’ ÂÌ flÌ÷ı ±˘‚¬Ì ?””
¤√÷∞fiÌ ±Î‰Ì ÏÿT›‰ÎHÎÌ ÁÎ_¤‚Ì ÷◊Î ’˘÷ÎfiÎ ’Î’fi_ ’˘÷ Á¤Î‹Î_
≠√À ◊‰Î◊Ì ÷ı ÷˘ ∂¤˘ ◊¥fiı «Î·÷˘ … ◊›˘.
I›Î_ ⁄ıÃı·Î ¿ıÀ·Î¿ ÁIÁ_√̱˘fiı ◊›_ — ““ÃÌ¿ ◊›_, ±ı … ·Î√fi˘ Ë÷˘.
±‹fiı ¿˘¥ Ïÿ‰Á Á¬ ·ı‰Î ÿı÷˘ fiˢ÷˘.””164

‹Ë‰ÎfiÎ flHλ˘Õ ¤@÷fiı ÏfiflΉflHÎ „V◊Ï÷ ¿flΉÌ

‹Ë‰Î‹Î_ flHλ˘Õ ¤√÷ ⁄Ë … ‹‹ZÎ ±fiı ¤√÷∞fiı ωÊı ±’Îfl
¤Î‰‰Î‚Î Ë÷Î. ÷ı‹fiÌ VhÎÌ √…flÌ √›Î_ ’»Ì, ¤√÷∞ ’ÎÁı ÷ı±˘ ±Î‰÷Î ±fiı
±¬_Õ ÷ı‹fi˘ Á‹Î√‹ ±fiı Áı‰Î ¿fl÷Î.
¤√÷∞±ı ±ı¿ Ïÿ‰Á ÷ıfiı ¿èÎ_ — ““flHλ˘Õ ! ˉı ÷Îflı ±¬_Õ ¤…fi
¿fl‰_ ±fiı …^fiÎ√œ …¥ ÁΑfi˘ Á‹Î√‹ ¿fl‰˘.””
±Î μ’fl◊Ì ÷ı …^fiÎ√œ …‰Î ÷ˆ›Îfl ◊¥ ‹_Ïÿfl‹Î_ ¤√÷∞ ’ÎÁı ±ÎT›Î
±fiı ÿoÕ‰÷ ¿flÌ flΩ ‹Î√Ì. ¤√÷∞±ı ÷ıfiı ’Ò»u_ — ““±S›Î flHλ˘Õ ! @›Î_
«ÎS›˘ ?””
I›Îflı flHλ˘Õ ¤@÷ı ¿èÎ_ — ““‹ËÎflÎ…, ±Î’ı …^fiÎ√œ …‰Î ¿èÎ_ Ë÷_,
±ıÀ·ı …^fiÎ√œ …™ »\_.””
I›Îflı ¤√÷∞ ÷ıfiÌ ¤˘‚’ μ’fl ËV›Î ±fiı …^fiÎ√œ …ı ÁÎZÎÎ÷˚ V‰Î‹Ìfi_
V◊Îfi ÷ı w’ı ÷˘ ’˘÷ı … Ë÷Î, ±ı‰Î ‹‹˝ ‰Î@›fiı ±Î ¤˘‚˘ ¤√÷ fi Á‹F›˘.
÷ı◊Ì ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — ““flHλ˘Õ ! …^fiı√œ …‰Îfi_ ‹Î_ÕÌ ‰Î‚ ±fiı ±ı‹ ΩHÎ …ı
…^fiı√œ √›˘ »\_.”” ±ı‹ ¿ËÌfiı flHλ˘Õ ¤√÷fiı flÎA›Î.
flHλ˘Õ ¤√÷fiı ’˘÷ÎfiÌ ’ÎÁı Á‰ÕΉı fiı ¿◊ΉÎ÷ν ¿flı. Á‰Îfl‹Î_ ‰Ëı·Î
K›Îfi‹Î_ ⁄ıÁÎflı. ±ı‰Ì flÌ÷ı ÁÎ÷ Ïÿ‰Á Á‘Ì ±¬_Õ ¿›*. ’»Ì ÷˘ flHλ˘Õ ¤@÷ı
¤√÷∞fiı ¿èÎ_ — ““¤√÷∞ ‹ËÎflÎ… ! ÿ˘Ê Á‰ı˝ ÿı¬Î› »ı, ’HÎ ÿ˘Êfi_ ⁄‚
⁄Ë »ı.””
164. Á_‰÷ 1920‹Î_ ¤√÷∞ ÷ı‹fiÎ Ï’÷ÎlÌfiÌ Ïø›Î ¿fl‰Î ‹Ë‰Î ’‘Λν Ë÷Î
I›Îflfi˘ ±Î ≠Á_√ »ı.
’ÏflÏÂWÀ — 1 547

¤√÷∞ ¿Ëı — ““ÏŒ¿fl fiÎ ¿flÌÂ. ±¬_Õ ¤…fi◊Ì ÿ˘Êfi_ ⁄‚ ¿’Î¥

…Âı.”” ±ı‹ ¿ËÌ ŒflÌ ¤…fi‹Î_ ⁄ıÁÎÕuÎ.
±ı¿ Ïÿ‰Á flÎhÎı flHλ˘Õ ¤@÷fiı ÷Ή ±ÎT›˘. ¤√÷∞ ÷ıfiÌ ⁄Î…\‹Î_ …
’˘œuÎ Ë÷Î. ÷ıfiı ‹fi‹Î_ Á_¿S’ ◊›˘ — ““±Î‹Î_ Ωı ÿıË ’ÕÌ ΩÂı ÷˘ “V‰Î‹Ì ‹Ò‚
±ZÎfl »ı” ±ı‰˘ Ïfiç› ¤√÷∞fiΠωrÎÁ◊Ì ¿›˘˝ »ı, ’HÎ ÿıA›_ fi◊Ì ±ıÀ·ı ¬˘À
flËÌ …Âı.””
±ıÀ·Î‹Î_ ±ZÎfl‘΋fiÎ ⁄ı ‹@÷˘fiÎ_ ÷ıfiı ÿ½fi ◊›Î_. ÷ı‹HÎı flHλ˘Õ
¤@÷fiı ¿èÎ_ — ““¤√÷ ! «Î·˘ ‘΋ Ωı‰Î …¥±ı.””
I›Îflı ÷ıHÎı ¿èÎ_ — ““‹ËÎflÎ… ±fiı √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ˢ› ÷˘ Ë_ ±Î‰_.””
I›Îflı ‹@÷˘±ı ¿èÎ_ — ““‹ËÎflÎ… ±fiı V‰Î‹Ì±ı ±‹fiı ‹˘¿S›Î »ı.””
’»Ì ÷˘ ‹@÷˘ ÷ıfiı ·¥fiı «ÎS›Î. ±Îà ±Î‰flHÎ ’Îfl ÏÿT› ÷ı… ÿı¬Î›_.
÷ı ÷ı…‹Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ… ±fiı V‰Î‹ÌfiÎ_ ÿ½fi ◊›Î_.
V‰Î‹Ìfiı ‹Ò‚ ±ZÎfl w’ı ‹ËÎflÎ…fiÌ Áı‰Î‹Î_ ÷ıHÎı Ωı›Î, ÷ı◊Ì ÷ıfiı CÎH΢
±Îfi_ÿ ◊›˘. ’»Ì ÷˘ ⁄ÌΩ ’HÎ ¿ıÀ·Î¿ Á_÷˘, …ıfi˘ ÷ıHÎı Á‹Î√‹ ¿›˘˝ Ë÷˘,
÷ıfiÎ_ ’HÎ ÿ½fi ◊›Î_ ±fiı ÷ıfiÎ Á_› À‚Ì √›Î. I›Îflı ‹ËÎflÎ…ı ‹@÷˘fiı ¿èÎ_ —
““ˉı ÷ıfiı ’λ˘ ·¥ Ω‰.”” ÷ı◊Ì ‹@÷˘ ÷ıfiı ’λ˘ ‹Ò¿Ì √›Î.
÷ı F›Îflı ΩB›Î, I›Îflı ¤√÷∞fiı ⁄‘Ì ‰Î÷ ¿flÌ. ¤√÷∞±ı ÷ıfiı ¿èÎ_ —
““÷fiı V‰Î‹Ìfi_ ‹Ò‚ ±ZÎfl V‰w’ ‘΋‹Î_ Ωı‰_ Ë÷_, ÷ı ÷Îfl˘ Á_¿S’ ‹ËÎflÎ…ı
’Òfl˘ ¿›˘˝.””
I›Îflı flHλ˘Õ ¤@÷ ¿Ëı — ““¤√÷∞ ‹ËÎflÎ… ! ±Î’ı ÁΫ_ ¿èÎ_. ‹fiı
flÎhÎı ±ı‰˘ Á_¿S’ ◊›˘ Ë÷˘, ÷ı ±Î’ı ‹Îfl˘ ‹fi˘fl◊ ’Òfl˘ ¿›˘˝.””
’»Ì ÷˘ ¤…fifiÎ ⁄‚◊Ì ±‘‹˝Á√˝ w’ Á‰˝ ÿ˘Ê˘ fiÌ¿‚‰Î ‹Î_ÕuÎ ±fiı
’˘÷ÎfiÎ ±ÎI‹Îfi_ ÿ½fi ◊›_ ±fiı ÷ı‹Î_ lÌ∞fiÎ_ ÁÎZÎÎI¿Îfl ÿ½fi ◊›Î_. ±ı‰Ì
flÌ÷ı Á‰˝ ≠¿Îflı ¤√÷∞fiÎ Á‹Î√‹◊Ì ÷ı Ïfiÿ˘˝Ê ◊¥ √›Î ±fiı ωʛfi_ Á¬
{ıfl …ı‰_ ◊¥ √›_. ±Î‰Ì flÌ÷ı ’˘÷ÎfiÎ ±ÎÏl÷fiÎ ÿ˘Êfi_ Ïfi‰ÎflHÎ ¿flÌ, lÌ∞fiÌ
‹ÒÏ÷˝‹Î_ ÷ıfiı ΩıÕÌ ÿÌ‘˘.

¿Îfi∞ ÿfl∞fiı ËÎfl ±Î’Ì ‹ÒÏ÷˝ ±Î’Ì

Á_‰÷ 1937fiÌ Áη‹Î_ ¤√÷∞ ‹ËÎflÎ… √œÕÎ ’‘Λν. ÁÎ◊ı ‹Ë‰ÎfiÎ
¿Îfi∞ ÿfl∞ ’HÎ ±ÎT›Î Ë÷Î. √œÕ΋Î_ ⁄_fiı Ãο˘fl∞fiÎ ‰ÎCÎÎ Á̉÷Î Ë÷Î.
±ı ±flÁ΋Î_ ±Î«Î›˝lÌ Ï‰ËÎfl̷η∞ ‹ËÎflÎ… ‰fl÷η◊Ì √œÕı ’‘Λν,
548 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

I›Îflı ÷ı‹fiı ·ı‰Î Á˙ ÁΑ Á΋Π√›Î. ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ±ÎT›Î ΩHÎÌfiı, ¤√÷∞
÷ı‹fiı ·ı‰Î ÿfl‰ÎΩ Á‘Ì Á΋Π√›Î. ‹ËÎflÎ… ¤√÷∞fiı Ωı¥fiı ⁄Ë … flÎ∞
◊›Î ±fiı ’˘÷ÎfiÌ ¿˘À‹Î_ √·Î⁄fi˘ ËÎfl Ë÷˘ ÷ı ÷ı‹HÎı ¤√÷∞fiı ’ËıflÎT›˘.
¤√÷∞±ı ÷ı ËÎfl ¿Îfi∞¤Î¥fiı ±ÎM›˘. I›Îfl◊Ì ¿Îfi∞¤Î¥fiı ‹ËÎflÎ… ±fiı
V‰Î‹ÌfiÌ ‹ÒÏ÷˝ ±¬_Õ ÿı¬Î‰Î ‹Î_ÕÌ, ÷ı hÎHÎ ‰flÁ Á‘Ì ‹ÒÏ÷˝fiÎ_ ±¬_Õ ÿ½fi ◊›Î_.
’»Ì ÷ı‹fiÎ_ ·Bfi ◊›Î_ ±ıÀ·ı ‹ÒÏ÷˝ ÿı¬Î÷Ì ⁄_‘ ◊¥.
±Î‰Ì flÌ÷ı º„WÀ◊Ì ‹ÒÏ÷˝ ±Î’Ì ÿı ±ı‰Î ’˘÷ı Á‹◊˝ »ı ó ±ı‹ ÷ı‹fiÎ
≠Á_√‹Î_ ±Î‰fiÎfl Á‰ı˝fiı ÷ı±˘ ≠÷ÌÏ÷ ¿flΉ÷Î.

ÁÌ÷Î⁄Îfiı ’hÎfiÎ_ ÿ½fi ¿flÎT›Î_

Á_‰÷ 1938fi˘ ¿ÎÏ÷˝¿ Á‹ˆ›˘ ¿flÌ ±Î«Î›˝lÌ Ï‰ËÎfl̷η∞ ‹ËÎflÎ…
‰Õ˘ÿflÎ ’‘Λν ±fiı ¤√÷∞fiı ’HÎ ‹ËÎflÎ…ı ’λ‚◊Ì ‰Õ˘ÿflÎ ÷ıÕÎT›Î.
±hÎı flΉÁÎËı⁄ fl΋«_ƒ ⁄‚‰_÷fiı ÷ı‹fiÎ ÿÌ¿flÎ ≠¤ÎÁ‹Î_ ÏhΉıHÎÌ‹Î_
fiÎË÷Î Õ>⁄Ì √›Î Ë÷Î, ÷ıfi˘ CÎH΢ ¢¿ ◊›˘ Ë÷˘. ÷ı‹fiı ÂÎ_Ï÷ ’‹ÎÕ‰Î, ±Î«Î›˝
‹ËÎflÎ…ı ¤√÷∞fiı Â΋‚ÿÎÁ ÁÎ◊ı ÷ı‹fiı CÎıfl ‹˘¿S›Î. ¤√÷∞fi˘ ‹ÏË‹Î
flΉÁÎËı⁄ı CÎH΢ … ÁÎ_¤Y›˘ Ë÷˘ ÷ı‹… ÷ı‹fiÎ_ ’IfiÌ ÁÌ÷Î⁄Îfiı ’HÎ ¤√÷∞
μ’fl CÎH΢ … ¤Î‰ Ë÷˘. ±Î◊Ì ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi◊Ì ÷ı‹fiı ÂÎ_Ï÷ ◊¥.
¤√÷∞±ı «˘¿‹Î_ ¬ÎÀ·Î μ’fl ⁄ıÁÌ ÁÎ_A›fiÌ ±fiı ‹‹I‰ »˘Õ‰ÎfiÌ
CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ, ’HÎ ÷ı‹fi˘ ¢¿ ‹Àu˘ fiÏË.
ÁÌ÷Î⁄αı ¤√÷∞fiı ¿èÎ_ — ““¤√÷∞ ! ±ı¿ ‰¬÷ ÿÌ¿flÎfi_ ‹˘Ó Ωı‰Î
‹‚ı ÷˘ ÂÎ_Ï÷ ◊Λ.””
±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiÎ ÷flŒ º„WÀ ¿flÌ, ÷ı‹fiı Á‹ÎÏ‘ ¿flÎ‰Ì ±fiı
±ZÎfl‘΋‹Î_ ÷ı‹fiÎ ÿÌ¿flÎfiÎ_ ÿ½fi ¿flÎT›Î_. ÷ı‹fiÎ ’hÎı ÷ı‹fiı ¿èÎ_ — ““Ë_ ÷˘
±ËŸ ‹ËÎflÎ…fiÌ Áı‰Î‹Î_ ±¬_Õ flè΢ »\_ ±fiı ±’Îfl ±Îfi_ÿ‹Î_ »\_, ÷˘ ÷‹˘ ¢¿
¿ı‹ ¿fl˘ »˘ ?””
’hÎfiÎ_ ±Î‰Î_ ‰«fi ÁÎ_¤‚Ì, ÁÌ÷Î⁄Îfi˘ ¢¿ ÿÒfl ◊›˘. flΉÁÎËı⁄fiı
¤√÷∞fi˘ ±Î‰˘ ≠÷Î’ Ωı¥ ÷ı‹fiı ωÊı ±I›_÷ ¤Î‰ ◊›˘ ±fiı ÷ı‹fiÎ ÏÂW› ◊›Î.

¤√÷∞ ‰ÌÁ …HÎfiı ±ı¿ ZÎH΋Î_ CÎı·ı ’ˢӫÎÕı »ı

Á_‰÷ 1943fiÌ Áη‹Î_ «ˆhÎÌ Á‹›ı ¤√÷∞ ‰fl÷η √›Î, ’HÎ I›Î_
μ’ÎÏ‘ CÎHÎÌ ◊¥ ±ıÀ·ı {Î{_ fl˘¿Î›Î fiÏË. ÷ı◊Ì √…flÎ÷fiÎ ËÏfl¤@÷˘fiı Á¬
’ÏflÏÂWÀ — 1 549

fi ±ÎT›_. ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı …·{Ì·HÎÌ μ’fl √œÕı ±Î‰‰Î ¿èÎ_. ±ıÀ·ı

…·{Ì·HÎÌfiÎ Á‹ˆ›Î μ’fl √…flÎ÷fiÎ CÎHÎÎ ËÏfl¤@÷˘ √œÕı ±ÎT›Î.
¤√÷∞ ’HÎ ‹Ë‰Î◊Ì «Î·÷Î fiÌ¿Y›Î. ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı ‹Ë‰ÎfiÎ ËÏfl¤@÷˘
Õ˘ÁÎ ‹ËÎflÎ…, ω߷¤Î¥, Ëfl¬Î¤Î¥, √Ì√ΤΥ, ‰V÷ΤΥ, Ëfl∞‰fiÿÎÁ,
¿·Î √˘fl, flHλ˘Õ ¤@÷, ¿Îfi∞¤Î¥ ÿfl∞, ¤‰ÎfiÌÂ_¿fl, ·Ì·Î‘fl ‰√ıflı ‹Ô‚Ìfiı
‰ÌÁ …HÎ Ë÷Î.
‹Ë‰Î◊Ì Á˙ fiÌ¿Y›Î ±fiı ÿflı¿fiÌ ÁÎ◊ı ±‘˘˝ ±‘˘˝ ‹HÎ ¤Îfl Ë÷˘.
‰flÁÎÿ ’HÎ ±ı‰˘ Âw ◊›˘ ¿ı ±Î_¬ μCÎÎՉΠÿı … fiÏË. …‹Ìfi ’HÎ ’˘«Ì, ±ıÀ·ı
’√ ¬Ò_÷Ì Ω› ±fiı ¿Î_ÀÎ ‰Î√ı.
±ı‹ ¿fl÷Î_ ⁄ı·Î√΋ ’ˢÓE›Î. I›Î_ flÎ÷ flËÌ ⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı Á¬’fl ’ˢÓE›Î.
±ı‹ «˙ÿ √Îμ ±ÎT›Î. ’HÎ ⁄‘Î ±ı‰Î ◊Î¿Ì √›Î Ë÷Î ±fiı ’√‹Î_ ¿Î_ÀÎ ‰ÎB›Î
Ë÷Î ¿ı ±Î√‚ «Î·‰ÎfiÌ ¿˘¥fiı › „@÷ flËÌ fiˢ÷Ì. ’_◊ ’HÎ Ë…\ ‰ÌÁ √Îμfi˘
⁄Î¿Ì Ë÷˘.
’»Ì ÷ı √΋fiÎ ¿>‰Î ’ÎÁı ±˘À·Î μ’fl ⁄‘Î ⁄ıÃÎ. ±ıÀ·ı Õ˘ÁÎ ‹ËÎflÎ…ı
¤√÷∞fiı ¿èÎ_ — ““≠Î√∞ ¤√÷ ! ˉı ÷˘ ◊Î¿Ì √›Î »Ì±ı ±fiı ’√ ’HÎ
◊Î_¤·Î …ı‰Î ◊›Î »ı, ±ıÀ·ı ±Î√‚ «·Î› ÷ı‹ fi◊Ì. ‹ÎÀı √‹ı ÷ı‹ ¿fl˘.””
±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı ¿èÎ_ — ““Õ˘ÁÎ ‹ËÎflÎ… ! ‹ÎflÎ ±Î ’√fi˘
±_√ÒÃ˘ ’¿Õ˘ ±fiı ⁄‘Î ’·Î_ÃÌ‰Î‚Ì ±ı¿⁄ÌΩfiÎ ±_√ÒÃÎ ’¿ÕÌ, ±ı¿ ËÎ◊ ’˘À·Î
μ’fl ‹Ò¿Ì, K›Îfi‹Î_ ⁄ıÁÌ Ω±˘ ±fiı “V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ, V‰ÎÏ‹fiÎflΛHΔ ¤…fi
¿fl‰Î ‹Î_Õ˘.”” ±ı ≠‹ÎHÎı ⁄‘Î K›Îfi‹Î_ ⁄ıÁÌ ¤…fi ¿fl‰Î ‹Î_ÕuÎ.
◊˘ÕÌ ‰Îfl ◊¥ ±ıÀ·ı ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““…› V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ, ∂Ã˘, ∂Ã˘,
CÎı·˘ ±ÎT›˘.”” I›Îflı ⁄‘αı ±Î_¬ μCÎÎÕÌ Ωı›_ ÷˘ CÎı·Îfiı ¿Î_Ãı ⁄ıÃı·Î Ωı›Î. ±ı‹
’˘÷ÎfiÌ ›˘√¿‚ÎfiÎ ≠÷Î’ı ±ı¿ ZÎH΋Î_ ‰ÌÁ …HÎÎfiı ‰ÌÁ √Îμ ·Î‰Ì ÿÌ‘Î.
❀
Á_‰÷ 1945‹Î_ ¤√÷∞ Á_÷˘ ÁÎ◊ı ¤Îÿfl˘Õ flËı÷Î Ë÷Î I›Îflı ±ı¿ ‰¬÷
‰S·¤∞ Â¿·, √˙flÌÂ_¿fl ’flÎHÎÌ, ¿<_‰fl¤Î¥ ‰√ıflı ¤√÷∞ ’ÎÁı ±Î‰Ì ⁄ıÃÎ.
¤√÷∞ ÷ı ‰¬÷ı ±_÷º˝„WÀ ¿flÌ ⁄ıÃÎ Ë÷Î. ÷ı‹Î_◊Ì ΩB›Î I›Îflı √˙flÌÂ_¿flı ’Ò»u_ —
““≠Î√∞ ¤√÷ ! ±_÷fl‹Î_ Â_ ÿı¬Î› »ı ?””
I›Îflı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““÷‹Îflı ±fiı ‹Îflı …ıÀ·_ »ıÀ<_ »ı ÷ıÀ·_ … lÌ∞-
‹ËÎflÎ… ±fiı ‹Îflı »ı.”” ±ı‹ ‹‹˝‹Î_ ¿èÎ_.
÷ı ‰¬÷ı ⁄Î…\fiÎ √΋fi˘ ±ı¿ ‹˘«Ì ¤@÷ ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fiı ±ÎT›˘ Ë÷˘.
550 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

÷ıfiı ‹_ÿ‰ÎÕ‹Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ… ÿ½fi ÿ¥ ±ZÎfl‘΋‹Î_ ÷ıÕÌ √›Î Ë÷Î ±fiı I›Î_
’ÎHÎÌ ’Λ_ Ë÷_, I›Îfl◊Ì ÷ıfiı ±Î ·˘¿fiÌ ¿˘¥ ‰V÷ ¤Î‰÷Ì fiÏË. ÷ıHÎı ¤√÷∞fiı
’√ı ·Î√Ìfiı ±Î ⁄‘Ì ‰Î÷ ¿flÌ. ±ıÀ·ı ¤√÷∞±ı ÷ıfiı Ãο˘fl∞fi˘ ◊΂ ◊÷Î_
Á‘Ì fl˘@›˘. ’»Ì ’˘÷ı …‹‰Î ⁄ıÃÎ ±fiı ⁄Î…flÎfi˘ fl˘À·˘ ◊˘Õ˘ …‹Ìfiı ⁄οÌfiÌ
‰‘ı·Ì ≠ÁÎÿÌ ÷ıfiı ±Î’Ì. ÷ı ÷ıHÎı ¬Î‘Ì I›Îfl◊Ì ÷ıfiı ⁄‘Ì ‰V÷±˘ ¤Î‰‰Î
·Î√Ì. ±Î‹, ÷ıfiı ÁϬ›˘ ¿flÌ ÿÌ‘˘.

‹fl¿Ìfi˘ fl˘√ ‹ÀÎÕu˘

‹Ë‰Î‹Î_ ¿˘·ıflÎfi˘ μ’ƒ‰ Âw ◊›˘ ÷ı ‰¬÷ı ω߷¤Î¥fiÎ ÿÌ¿flÎfiÌ
VhÎÌfiı ’HÎ ¿˘·ıflÎ ◊›˘. ±ıÀ·ı ÷ı ¤√÷∞ ’ÎÁı ±ÎT›Î ±fiı ωfi_÷Ì ¿flÌ —
““¤√÷∞ ! ±Î‹Î_◊Ì flZÎÎ ¿fl˘.””
I›Îflı ¤√÷∞ ¿Ëı — ““Ëfi‹Îfi∞fiı ’Î_« Âıfl ÷ı· «ÕΉ˘ ÷˘ ‹ÀÌ …Âı.””
±ıÀ·ı ω߷¤Î¥±ı ¿èÎ_ — ““÷ı· ÷˘ «ÕÎT›_.””
±ıÀ·ı ¤√÷∞ ËÁÌfiı ⁄˘S›Î — ““±ı‹ ÷‹Îflı ΩHÎı ¿fl˘ ÷ı ¿Î‹ fi ◊Λ.
ŒflÌ Ω±˘ ±fiı ‹ËÎflÎ…fiÌ ≠ÁÎÿÌfiÎ Ëfi‹Îfi »ı ÷ı‹fiı ÷ı· «ÕΉ˘.”” ÷ı ≠‹ÎHÎı
÷ı‹HÎı ŒflÌ ÷ı· «ÕÎT›_ ±fiı ‘Òfi ¿flΉÌ, ±ıÀ·ı ÷ıfiı ÷fl÷ ‹ÀÌ √›_.

±ËŸ ‹flı ÷ı ÃÌ¿ fiÏË

¬ÎfiÿıÂ◊Ì ‹˘ËÎÕÌfiÎ ±ı¿ ËÏfl¤@÷ ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi ¿fl‰Î, ±ı¿
ÂÎË¿Îflfiı I›Î_ «Î¿fl flËı‰Îfi_ ‰«fi ±Î’Ì, fl˘¿ÕÎ wÏ’›Î ·¥ Á_‰÷ 1948‹Î_
‹Ë‰Î ±ÎT›Î Ë÷Î. ‹Ë‰Î‹Î_ ±ÎT›Î ’»Ì ÷ı‹fiÌ ÷Ï⁄›÷ ⁄√ÕÌ ±fiı ±_÷
±‰V◊Î …ı‰_ ◊¥ √›_. ÷ı‹fiÌ ±Î‰Ì ±‰V◊Î Ωı¥fiı ¤√÷∞±ı ‰ˆzfiı ¿èÎ_ —
““±Îfiı ±˘ÁÕ ¿fl˘.””
‰ˆzı fiÎÕÌ Ωı¥fiı ¿èÎ_ — ““‹ËÎflÎ… ! ±Î ÷˘ »ıS·Ì „V◊Ï÷ »ı, ’ÎHÎÌ ’HÎ
√‚ı ∂÷fl÷_ fi◊Ì ±fiı ±‘˘˝ ¿·Î¿‹Î_ ‘΋‹Î_ …Âı.””
¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““±ËŸ ‹flı ÷ı ÃÌ¿ fiÏË.”” ±ı‹ ¿ËÌ ¤√÷∞±ı ÿÒ‘
‹√ÎT›_ ±fiı ‰ÎÀ¿˘ ÷ıfiı ‹˘œı ±ÕÎÕu˘, ±ıÀ·ı ÷fl÷ ÿÒ‘ ’Ì √›Î. ⁄ı-hÎHÎ Ïÿ‰Áı
÷ı ÁÎΩ ◊›Î. ’»Ì ‘ÒÏ‚›ÎfiÎ ⁄ÌΩ ËÏfl¤@÷˘ ÿ½fiı ±ÎT›Î Ë÷Î ÷ı‹fiÌ Á_√Î◊ı
÷ı‹fiı CÎıfl …‰Î ±ÎiÎÎ ¿flÌ. ÁÎ◊ı ‰ˆz ωrfiÎ◊fiı ’HÎ ‰ËÎHÎı ⁄ıÁÌ CÎıfl …‰Î ¿èÎ_.
±ıÀ·ı ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — ““‹Îfl√‹Î_ ¬Î‰Î ‹ÎÀı ¤Î÷_ ¿fḻı.””
I›Îflı ¤√÷∞ ⁄˘S›Î — ““±Î…ı ±ËŸ◊Ì …‹Ìfiı ⁄ıÁ˘ ±fiı ¿Î·ı CÎıfl …¥fiı
’ÏflÏÂWÀ — 1 551

…‹Ωı.”” ±ıÀ·ı ±Ï÷ l©Î±ı ¤√÷∞fiÎ ‰«fi‹Î_ ωrÎÁ ·Î‰Ì, Á˙ ‰ËÎHÎı

⁄ıÁ‰Î √›Î. I›Î_◊Ì ‰ËÎHÎ ∂’Õu_ ÷ı » ¿·Î¿‹Î_ Áfl÷ ’ˢÓE›_ ±fiı I›Î_◊Ì
√ÎÕ̱ı ⁄ıÁÌ ÷ı … Ïÿ‰Áı ÁÎ_…ı «ÎHÎÁÿ ’Ë˘Ó«Ì √›Î.

fiflÏÁ_ˤΥfiı Ë‹HÎÎ_ ÷ıÕÌ fi …¢

Á_‰÷ 1949fiÎ ’˘Ê ‹ÎÁ‹Î_ ωËÎfl̷η∞ ‹ËÎflÎ… ‹Ë‰Î ’‘Λν, ÷ı
‰¬÷ı fiflÏÁ_ˤΥfiı ±Ï÷› ‹_ÿ‰ÎÕ ◊¥ √›˘ ±fiı lÌ∞‹ËÎflÎ… ÷ıՉΠ’‘Λν
Ë÷Î. ’fl_÷ ¤√÷∞±ı ωfi_÷Ì ¿flÌ ¿ı ““‹ËÎflÎ… ! Ëη‹Î_ ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ‹Îflı
I›Î_ ’‘Îfl‰ÎfiÎ »ı ±fiı ±Î’ ±Î‹fiı ÷ıÕÌ …¢ ÷˘ ωCfi ◊Âı. ‹ÎÀı ‹ËÎflÎ…
’‘ÎflÌ Ω› ’»Ì ÷ıÕÌ …¢.”” ±ı‹ ωfi_÷Ì ¿flÌ. ±ıÀ·ı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ÷ı‹fiı
flÎA›Î. ’»Ì ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…fi_ ‹Ë‰Îfi_ fl˘¿ÎHÎ ’Òfl_ ◊›_ I›Îflı … fiflÏÁ_ˤΥ±ı
ÿıË ‹Ò@›˘. ±Î‹, ‹ËÎflÎ… ÁÿÎ ’˘÷Îfiı ‰Â ‰÷ı˝ »ı ±ı‹ ⁄‘Îfiı Ïfiç› ¿flÎT›˘.

‹˘÷̤Υfiı ‰Î ‹Àu˘
Á_‰÷ 1950‹Î_ ±‹ÿΉÎÿ‹Î_ ¤√÷∞ ⁄ı ‹ÎÁ flèÎÎ. ÷ı ‰¬÷ı ’Ì…fiÎ
‹˘÷̤Υ ¤√÷∞fi˘ Á‹Î√‹ ¿fl‰Î flèÎÎ Ë÷Î. ÷ı‹fiı ’√ı ‰Îfi_ ±Ï÷› ÿflÿ
Ë÷_ ±fiı ÷ıfi_ CÎb_ ÿ—¬ Ë÷_. ¤√÷∞fiı ÷ı‹HÎı CÎHÎÌ ≠Î◊˝fiÎ ¿flÌ ¿ı ““‹ËÎflÎ… !
‰Î ‹ÀÎÕ˘.””
I›Îflı ¤√÷∞±ı ÷ı‹fiı ¿èÎ_ — ““±Î ÷˘ ≠ÎflO‘fi_ »ı, ÷ı fiÏË ‹Àı ±fiı
ÿıË ’Õı ÷˘ ‘΋‹Î_ …÷Î flËıΩı.””
’fl_÷ ÷ı‹fiı ±Ï÷› ÿflÿ Ë÷_ ±fiı ÷ıfiÎ ÿ—¬◊Ì ¬Î‰Î-’̉Îfi_ ’HÎ ¤Îfi
flËı÷_ fiÏË. ±Î◊Ì, ¤√÷∞fiı ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — ““ˉı ¬‹Î÷_ fi◊Ì.”” ’»Ì ¤√÷∞±ı
÷ı‹fiÎ μ’fl º„WÀ ¿flÌ ±fiı ’√ı ËÎ◊ ŒıflT›˘ ±ıÀ·ı ÷fl÷ ÿflÿ ‹ÀÌ √›_.

¤√÷∞fiÎ fiıh΋Î_ ±ı¿ ⁄˛ÎõHÎfiı ‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿ½fi ◊›Î_

Á_‰÷ 1951‹Î_ ¤√÷∞ CÎıfl Ë÷Î ±ı ÿflQ›Îfi ±ı¿ ⁄˛ÎõHÎ ÷ı‹fiı CÎıfl
±ÎT›˘ ±fiı ¤√÷∞fiÎ_ fiıhÎfiÌ ¿Ì¿Ì Á΋ı ±Ïfi‹ıÊ º„WÀ±ı Ωı¥ flè΢. ¤√÷∞
÷ıfiı Ωı¥fiı ¿Ëı — ““‹ËÎflÎ… ! Â_ …\±˘ »˘ ? ±ËŸ ÷˘ w_‰ÎÕı w_‰ÎÕı lÌ∞-
‹ËÎflÎ… »ı.””
I›Îflı ⁄˛ÎõHÎ ¿Ëı — ““¿Ì¿Ì‹Î_ ‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿ½fi ◊›Î_ ±ıÀ·ı Ë_ ÷˘ ÷‹ÎflÎ_
fiıhÎ Ωı÷˘ … ∂¤˘ flè΢.””
552 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

¤Î¥∞¤Î¥fi˘ Á_¿S’ ’Òfl˘ ¿›˘˝

‰Á˘‰Î‚Î ËÏfl¤@÷˘ ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi ¿fl‰Î Á_‰÷ 1952fiÎ
…‚{Ì·HÎÌfiÎ Á‹ˆ›Î μ’fl √œÕÎ ±ÎT›Î I›Îflı ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı ’Ì…fiÎ ’Àı·
¤Î¥∞¤Î¥ ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi ¿fl‰Î ÁÎv … ¬ÎÁ Á‹ˆ›ı ±ÎT›Î Ë÷Î. ÷ı‹HÎı
¤√÷∞fiı ±Î√‚ Ωı›Î fi Ë÷Î, ’HÎ ‹˘÷̤ΥfiÌ ‰Î÷˘◊Ì ¤√÷∞ ⁄Ë …
‹˘ÀÎ’vÊ »ı ±ı‰˘ Ïfiç› ÷ı‹fiı ◊›˘ Ë÷˘. ±Î◊Ì ÷ı F›Îflı ¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fiı
√›Î I›Îflı ±ıÔ‰˘ Á_¿S’ ¿›˘˝ ¿ı ““¤√÷∞ Ωı ¬flı¬flÎ ‹˘ÀÎ’vÊ Ë˘› ÷˘ ‹fiı
fi΋ ÿ¥fiı ⁄˘·Î‰ı ±fiı ‹Îfi ±Î’Ìfiı √ÎÿÌ-÷Ï¿›ı ⁄ıÁÎÕı.””
’»Ì ¤√÷∞fiı ÿoÕ‰÷˚ ¿flÌ ⁄‘Î ⁄ıÃÎ ±ıÀ·ı ¤√÷∞ Á˙fiı ‹Y›Î. ’»Ì
¤Î¥∞¤Î¥ ÷flŒ Ωı¥fiı ¿èÎ_ — ““±Î‰˘ ¤Î¥·Î· ⁄Î’∞ !”” ±ı‹ ¿ËÌfiı ÷ı‹fiı
‹Y›Î ±fiı ’˘÷ÎfiÌ ’ÎÁı √Îÿ̱ı ⁄ıÁΛν !
±Î◊Ì, ¤Î¥∞¤Î¥ CÎHÎÎ … flÎ∞ ◊›Î ±fiı ‹fi‹Î_ Ïfiç› ◊¥ √›˘ ¿ı
“¤√÷∞ ‰÷˝‹Îfi¿Î‚ı ¬flı¬flÎ ‹˘ÀÎ’vÊ »ı ±fiı ÷ı‹fiÎ …ı‰Î ‰÷˝‹Îfi¿Î‚ı
¿˘¥ fi◊Ì.”

±Lfi¿>ÀfiÎ Á‹ˆ›ı ËΩfl˘fiı ÿ½fi

Á_‰÷ 1953fiÎ …^fiÎ√œfiÎ Á‹ˆ›ı◊Ì ±Î‰Ì ¤√÷∞ ‹ËÎflÎ…ı ‹_ÿ‰ÎÕ
√˛ËHÎ ¿›˘˝. ·√¤√ ÿ˘œ ‹ÎÁ◊Ì ±Lfifi˘ I›Î√ ¿›˘˝ Ë÷˘ ±fiı ÂflÌflı ±ıÀ·Ì
±Â„@÷ ±Î‰Ì √¥ Ë÷Ì ¿ı ¬ÎÀ·Î‹Î_ ’HÎ ⁄ı …HÎ Œıfl‰ı I›Îflı ’Õ¬_ ŒflÎ÷_. ±Î
‰¬÷ı ¤√÷∞fiÌ Áı‰Î‹Î_ ’Ì…fiÎ …ıÃÎ ¤@÷ Ë÷Î.
‹Ë‰ÎfiÎ ‹_Ïÿfl‹Î_ ±Lfi¿>À ¤√÷∞ ÷flŒ◊Ì ◊÷˘ Ë÷˘. ±ÎÁ˘ ‰ÿ 13fiı
Ïÿ‰Áı ¤√÷∞±ı ¿èÎ_ — ““±Lfi¿>ÀfiÎ Ïÿ‰Áı ‹_Ïÿfl‹Î_ ÿ½fi ¿fl‰Î …‰_ »ı.””
±Î ÁÎ_¤‚Ì Á˙fiı fi‰Î¥ ·Î√Ì ¿ı ÂÌ flÌ÷ı …‰ÎÂı ? ’»Ì √ÎÕÌ‹Î_ ¨«¿Ìfiı
⁄ıÁÎflÌÂ_ ±ı‹ ω«Îfl Á˙±ı ¿›˘˝. ±Lfi¿>ÀfiÎ Ïÿ‰Áı ¤√÷∞±ı ⁄Îfl ‰Î√ı …ıÃÎ
¤√÷fiı ¿èÎ_ — ““‹ÎflÎ ‹ÎÀı ¿o¥ ‰ÎËfifiÌ ÷…‰Ì… ¿fl¢ fiÏË. Ë_ ÷˘ ›˘√¿‚Î
‘ÎflHÎ ¿flÌfiı «Î·‰Î ‹Î_ÕÌÂ.””
’»Ì œ˘Ï·›Î‹Î_◊Ì ∂¤Î ◊¥ fi‰_ ‘˘Ï÷›_ ’Ëı›*. fi‰_ ’ËıflHÎ ’Ëı›*, ‹Î◊ı
‹˘Ï‚›_ ⁄Î_K›_ ±fiı ¬¤ı ¬ıÁ fiÎA›˘. ⁄ı …HÎfiÎ ËÎ◊ ’¿ÕÌ ⁄ËÎfl fiÌ¿Y›Î ±fiı
«Î·‰Î ‹Î_Õu_. ÷ı ±ıÀ·Î μ÷Ή‚Î «Î·ı ¿ı ’λ‚ ±Î‰÷Î ËÏfl¤@÷˘ ’ˢӫÌ
Â@›Î fiÏË. ±ı‹ ›˘√¿‚Î ‘ÎflHÎ ¿flÌ ’˘÷Îfi˘ ±·˙Ï¿¿ ≠÷Î’ …HÎÎ‰Ì ‹_Ïÿfl‹Î_
’ÏflÏÂWÀ — 1 553

’‘Λν. ’»Ì Ãο˘fl∞ ’ÎÁı ¤Ÿ÷ ’ÎÁı √Îÿ·_ fiÎ¬Ì Á‰ÎÕuÎ ±fiı Á˙ ËÏfl¤@÷˘
÷ı‹fi_ ÂflÌfl ÿÎ⁄‰Î ·ÎB›Î.
’»Ì …ı …ı ËÏfl¤@÷˘ ÿ½fiı ±Î‰÷Î ÷ı Á˙ ¤√÷∞fiÎ_ ’HÎ ÿ½fi ¿fl÷Î
Ω› ±fiı ¿Ëı — ““±Ë˘ ! ≠Î√∞ ÷˘ ≠¤ …ı‰Î … »ı. ±ı …ı‰Î ÷˘ ±ı ±ı¿ ….””
±ı‹ CÎHÎÎ_ √HÎ√Îfi √Λ. ±ı‹ ·√¤√ «Îfl◊Ì ’Î_« ËΩfl ËÏfl¤@÷˘±ı
¤√÷∞fiÎ_ ÿ½fi ¿›Î*.
e·«_ÿ¤Î¥fiÎ Ï’÷ÎlÌ ¬Ì‹∞¤Î¥ ÏÁ√fl΋ ΩıÕÎ‰Ì ÿ½fiı ±ÎT›Î Ë÷Î.
÷ı ¤√÷∞fiı I›Î_ Ωı¥ ÷ı‹fiÌ ’ÎÁı ±ÎT›Î ±fiı CÎHÎÎ_ … flÎ∞ ◊›Î ±fiı ¿èÎ_ —
““CÎHÎÎ Ïÿ‰Á◊Ì ±Î’fiÎ_ ÿ½fifiÌ ≥E»Î Ë÷Ì ÷ı ±Î… ÿ½fi ◊¥ √›Î_.””
¬Ì‹∞¤Î¥fiı ¤√÷∞ ≠I›ı CÎb_ … Ëı÷ Ë÷_ ±fiı ’˘÷ı lΉ¿ »÷Î_
¤√÷∞fiÌ ‰Î÷˘◊Ì ‰÷˝‹Îfi ‘flÎ‰Ì ÁIÁ_√Ì ◊›Î Ë÷Î.
¤√÷∞±ı ◊˘ÕÌ ‰Îflı …ıÃΤΥfiı ¿èÎ_ — ““ˉı ‹ÎflÎ◊Ì CÎıfl …÷Î_ «·ÎÂı
fiÏË. ‹ÎÀı ‰ÎËfifi˘ ⁄_ÿ˘⁄V÷ ¿fl˘.””
±ıÀ·ı ¬Ì‹∞¤Î¥±ı ¿èÎ_ — ““‹Îv_ ÏÁ√fl΋ »ı ÷ı‹Î_ √Îÿ·_ fiάÌ,
¤√÷∞fiı Á‰ÕΉÌ, CÎıfl ·¥ Ω±˘. Ë_ ’ÎÔ»‚◊Ì …¥Â.””
’»Ì ⁄ı …HÎfiÎ ËÎ◊ ’¿ÕÌ √ÎÕÌ‹Î_ ⁄ıÁΛν ±fiı …ıÃÎ ¤√÷ ÁÎ◊ı ⁄ıÃÎ.
√ÎÕÌ «Î·Ì ±ıÀ·ı ÁÒ›˝fi˘ ÷Î’ ÷ı‹fiÎ ‹˘Ó μ’fl ’Õu˘. ±ıÀ·ı ¤√÷∞ ÁÒ›˝ Á΋_
Ωı¥ ÁËı… ËV›Î. ’»Ì …ıÃÎ ¤√÷fiı ¿èÎ_ — ““Ë_ ‹_Ïÿfl‹Î_ ÂÎ ¿ÎflHÎ◊Ì ±ÎT›˘
÷ı ΩH›_ ?””
I›Îflı …ıÃÎ ¤√÷ ¿Ëı — ““fiÎ ‹ËÎflÎ… ! ±ı ‹fiı ¬⁄fl ’ÕÌ fiÏË.””
’»Ì ’˘÷ı ⁄˘S›Î — ““±Î ‰¬÷ı …ıHÎı …ıHÎı ‹ÎflÎ_ ÿ½fi ¿›Î* ËÂı ÷ı ÷‹Î‹fi_
¿S›ÎHÎ ◊Âı. ·√¤√ ’Î_« ËΩfl ËÏfl¤@÷˘ ±ÎT›Î ËÂı. ±ıÀ·ı Ë_ »ı‰ÀfiÎ_ ÿ½fi
¿fl‰Î ‹_Ïÿfl‹Î_ ÷HÎÎ¥fiı ±ÎT›˘ ±fiı ±Î ‹ÒÏ÷˝fi˘ Á˙fiı Á_⁄_‘ ◊›˘. ≠√À
¤√‰ÎfifiÎ ±ı¿Î_Ï÷¿ ¤@÷fi˘ ±·˙Ï¿¿ ‹ÏˋΠˢ› »ı, ÷ı ⁄‘Îfiı fi Á‹Ω›.””
±Î‹, ËΩfl˘fiÎ_ ¿S›ÎHÎ ¿fl‰Î ±fiı ’˘÷Îfi_ ±·˙Ï¿¿’HÎÎfi_ Ï⁄vÿ Ω‚‰‰Î
±_÷ ‰¬÷ı ’HÎ ±’Îfl ›˘√¿‚Îfi_ ±ˆr›˝ ⁄÷Î‰Ì ≠÷Î’ …HÎÎT›˘.

❧
554 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

’ÏflÏÂWÀ — 2
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷fiÎ ÿıˢIÁ√˝ V◊Îfiı
ÿıflÌfiÎ ¬Î÷‹ËÒ÷˝fi˘ ωϑ

‹Î·HÎ fiÿÌfiÎ ¿Î_Ãı, Ëfl∞‰fi ¬Ì‹ÎfiÌ ‰ÎÕÌfiÎ μ√‹HÎı ¬ÒHÎı ¤√÷∞

‹ËÎflÎ…fiÎ ’_«¤Ò÷fiÎ ÿıËfi˘ ±„BfiÁ_V¿Îfl ωϑ ¿›˘˝, ÷ı V◊‚ ‹ËÎ≠ÁÎÿÌfi_ »ı.
±Î …B›Î±ı Á_‰÷ 1903fiÎ ‹ËÎ ‰ÿ 14fiı Ïÿ‰Áı ±Î«Î›˝lÌ flCÎ‰Ìfl∞
‹ËÎflÎ… ’‘Λν I›Îflı ÷ı‹fi˘ μ÷Îfl˘ ¿flı·˘. ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı 400 fi_ÿ ’ÿ‰ÌfiÎ
Á_÷˘, √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, ÏfiI›Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, Â¿‹Ïfi, ¤Î›ÎI‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì,
Á˘‹·˘¬Î«fl, Ëfl∞ Ãyfl, ω·Î·¤Î¥, ‹Ò‚∞ ⁄˛õ«ÎflÌ ‰√ıflı Ë÷Î. ‰‚Ì,
±Î …B›Î±ı ±Î«Î›˝lÌ Ï‰ËÎfl̷η∞ ‹ËÎflÎ…ı ’HÎ F›Îflı ‹Ë‰Î ’‘Λν I›Îflı
μ÷Îfl˘ ¿›˘˝ Ë÷˘ ±fiı e·ÿ˘·fi˘ μIÁ‰ ¿›˘˝ Ë÷˘. ±ı‰_ ±Î ‹ËÎ≠ÁÎÿÌfi_ V◊Îfi
ΩHÎÌ, ±Î V◊‚ı ¤√÷∞fiÎ ÿıËfi˘ ±„BfiÁ_V¿Îfl ¿›˘˝.
±Î …B›Î ‹ı‚‰‰Î ‹ÎÀı ¤√÷∞fiÎ ¤hÎÌΩ fiÎflHΤΥfiÎ ÿÌ¿flÎ
¤√‰Îfi∞¤Î¥±ı CÎH΢ … ≠›Ifi ‰Ê˘˝ Á‘Ì ¿›˘˝ Ë÷˘, ’fl_÷ ÷ı‹fiÌ ±fl∞fiÎ
⁄‘Î … ¿Î√‚˘ ÿŒ÷flı ’ÕÌ flèÎÎ Ë÷Î.
Á_‰÷ 2007‹Î_ ⁄˛õV‰w’ V‰Î‹ÌlÌ ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ… ‹Ë‰Î ’‘Λν,
I›Îflı ÕıM›ÀÌ ¿·ı@Àflfi˘ I›Î_ ‹¿Î‹ Ë÷˘. ±ıÀ·ı I›Î_fiÎ ‹Î‹·÷ÿÎfl ÁÎËı⁄ı
›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…fiı ±Î Á_⁄_‘ı ÷ı‹fiı w⁄w ‹‚‰Î ÁÒ«fiÎ ¿flÌ.
flÎhÎı ’fl‹ ’ÒF› ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…ı ⁄ı-hÎHÎ ‰¬÷ ¿èÎ_ — ““±Î’HÎı ÕıM›ÀÌ
¿·ı@Àflfiı ‹‚̱ı.””
’HÎ ±Î Á_⁄_‘fi˘ ÷‹Îfl ¤Î‰fi√fl ±Î˜ÏŒÁı √›˘ »ı ±ı‹ ¤√‰Îfi∞¤Î¥±ı
÷◊Î fiÎ√flÿÎÁ¤Î¥±ı ¿èÎ_. ’fl‹ ’ÒF› ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ — ““÷‹Îfl
¤Î‰fi√fl √›˘ ˢ› ÷˘ ÷ıfi˘ Ω‰¿ fi_⁄fl ÷◊Î ¤Î‰fi√fl ‹˘¿S›ÎfiÌ ÷Îfl̬
·Î‰˘.””
÷ı ·ı‰Î ⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ±Î˜ÏŒÁı √›Î, I›Îflı ¬⁄fl ’ÕÌ ¿ı ÷‹Îfl ÷˘ I›Î_ …
’Õu˘ Ë÷˘. ±Î◊Ì, ±_÷›Î˝‹Ì’HÎı ±Î ‰Î÷ ΩHÎfiÎfl ’fl‹ ’ÒF› ›˘√Ì∞
‹ËÎflÎ…fiÌ ±Î Á_⁄_‘fiÌ μIÁ¿÷Î Á‹Ω¥. ’»Ì ‹Î‹·÷ÿÎfl ÁÎËı⁄fiı ÁÎ◊ı
·¥fiı Õı. ¿·ı@Àflfiı ‹‚‰Î √›Î. ÷ı‹fiı ‰Î÷ ¿flÌ ¿ı ““±Î ±‹ÎflÎ √vfi_ V◊Îfi
’ÏflÏÂWÀ — 2 555

»ı, ‹ÎÀı …B›Î …wfl ±’ΉΩı.””

’fl_÷ √‹ı ÷ı ¿ÎflHÎı ÷‹Îfl ¤Î‰fi√fl …¥, …‹ÌfifiÌ fi΋_…^flÌfiÎ ÂıflÎ
ÁÎ◊ı ’λ˘ ±ÎT›˘. ’HÎ ±Î ’Ëı·Î_ …, ““±Î …‹Ìfi ‹ı‚‰‰Î‹Î_ ‹ÿÿw’ ◊Ωıı.””
±ı‰˘ ’hÎ ’ÒF› V‰Î‹Ìḻı ÷‚ÎΩfiÎ ËÌfl∞¤Î¥ ÁÎËı⁄ ÷◊Î √HÎÎhÎÎ ÁÎËı⁄fiı
·A›˘ Ë÷˘. ÷ı‹HÎı ÷ı ‰¬÷ı I›Î_ ¿·ı@Àfl ÁÎËı⁄ lÌ Ωı⁄fi’hÎÎfi˘ ‹¿Î‹ Ë÷˘,
÷ı‹fiı ±Î ‰Î÷ ¿flÌ. ±ıÀ·ı ¿·ı@Àfl ÁÎËı⁄ı ‹Ë‰Î ‹¿Î‹ ¿›˘˝ ±fiı ÷fl÷ … ±Î
…B›Î ⁄÷Ή‰Î ‹ÎÀı, ±fl∞ ¿flfiÎfl ¤√‰Îfi∞¤Î¥fiı ⁄˘·ÎT›Î. ¿·ı@Àfl ÁÎËı⁄ı
…B›Î Ωı¥fiı ⁄Ì∞ ¬Î÷flÌ ¿flÌfiı ÷fl÷ … Ë¿‹ ¿›˘˝ — ““±Î …B›Î ‹ÎÀı Ë‹HÎÎ_
… ‹_…^flÌ ±Î’Ì z˘.””
±Î ≠‹ÎHÎı V‰Î‹ÌlÌ ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…fiÎ Á_¿S’◊Ì ±ı¿ ZÎH΋Î_ … ‹_…^flÌ
‹‚Ì √¥.
±Î …B›Î ‹ı‚T›Î ’»Ì Á_‰÷ 2009fiÎ ¤Îÿfl‰Î Áÿ 15fiÎ Ïÿ‰Áı ±Î
…B›Î μ’fl Á_ÿfl ÿıflÌ ⁄Î_‘‰Îfi_ ¬Î÷‹ËÒ÷˝ ’fl‹ ¤@÷ ¥rfl¤Î¥ ≠¤ÿÎÁfiÎ
ËV÷ı ◊›_. V‰Î‹ÌlÌ ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…fiÎ ËV÷ı I›Î_ «flHÎÎflω_ÿfiÌ ≠Ï÷WÃÎ
¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰Ì. ±I›Îflı ±ı ÿıflÌ ±ı¿ ±H΋˘·_ ÷Ì◊˝V◊Îfi ⁄fiÌ √›_ »ı.

❧
556 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

’ÏflÏÂWÀ — 3
⁄˛õV‰w’-lÌ≠Î√∞¤@÷ñ‹ÏË‹ÎWÀ¿‹˚
(fl◊˘©÷Î-»Lÿ—)

iÎÎfi-‘‹˝-Áωfl„@÷-ÂÎÏ·fi_
lÌËfl˙ flÏ÷-ωÏÂWÀ-‹ÎfiÁ‹˚ –
‘‹˝ - ›@÷-’vÊÎÏ‘¿-Ï≠›_
≠ÎÏB…÷_ √v‹Ë_ fi‹ÎÏ‹ ÷‹˚ ––1––
ÁÿΠ¢¤÷Î ‘‹˝ ‰ˆflÎB› iÎÎfiı,
xÿı lÌËÏfl‹Î_ ’flÎ ≠ÌÏ÷ …ıfiı;
±Ï÷ ≠ÎHÎ◊Ì M›ÎflÎ Á˙ ‘ÎÏ‹˝¿˘fiı,
¿v_ ‰_ÿfiÎ ≠Î√∞ Áÿ˚√vfiı.... 1

⁄˛õw’‹Ï¬·Î◊˝ÿ_ ω¤_
›˘√-›@÷‹v’H›-ÁΔ˚√÷‹˚ –
V‰≠÷Î’ - ÏfiË÷ÎϬ·ÎÁfl_
≠ÎÏB…÷_ √v‹Ë_ fi‹ÎÏ‹ ÷‹˚ ––2––
ÁËÌ Á‰˝ T›Î’Ì ‹fi˘¿Î‹ ’Òflı,
‹ËÎ ’H›ÂÎ‚Ì ±fiı ›˘√‰Ìfl;
ËH›Î ¤@÷fiÎ ‹Îfi ‹˘ËÎÏÿ ÂhÎ,
¿v_ ‰_ÿfiÎ ≠ÎÏB… …ıfiı fi ÂhÎ.... 2

ÏÿT›-Ïfi√˝HÎ-‹fi˘fl‹Î¿ÚÏ÷_
fiˆ¿ñ¿˘ÏÀñflω-«Lƒ-¤ÎÁfl‹˚ –
ºWÀ-‹ÎhÎñfifl-fiÎÀ¿_ ÁÿÎ
≠ÎÏB…÷_ √v‹Ë_ fi‹ÎÏ‹ ÷‹˚ ––3––
’ÏflÏÂWÀ — 3 557

‹fi˘ËÎflÌ ÏÿT›Î¿ÚÏ÷ flQ› …ıfiÌ,

¿fl˘Õ˘ ÂÂÌ ÁÒ›˝ ÂÌ ¿Î_Ï÷ …ıfiÌ;
fiflfiÎÀu w’ı …\±ı …@÷fiı …ı,
¿v_ ‰_ÿfiÎ ≠Î√∞ Áÿ˚√vfiı.... 3

±ZÎflÎÏ‘’Ï÷-÷S›÷Î_ √÷_
V‰ÎL÷flı ÏË ËÏfl-‹ÒÏ÷˝-ÿϽ÷‹˚ –
Á‰˝ - ∞‰ - xÿ›V◊ - ‰ıÿfi_
≠ÎÏB…÷_ √v‹Ë_ fi‹ÎÏ‹ ÷‹˚ ––4––
◊›Î ÷S› lÌ ±ZÎflΑÌÂ∞fiı,
…\±ı ±_÷flı …ı ÁÿÎ lÌ ËÏflfiı;
Á‹ÎÏ‘◊Ì Á˙fiı ⁄÷Ήı ≠¤ …ı,
¿v_ ‰_ÿfiÎ ≠Î√∞ Áÿ˚√vfiı.... 4

…L‹-‹ÚI›-¤‰-⁄L‘-‹˘ZÎHÎ_
≠ÎF›-ÏÂW›-ÂÏ«-⁄˘‘¿_ ‹ÿÎ –
V‰ÎÏl÷ÎÏ‹÷…fiˆ— Á’ÒÏ…÷_
≠ÎÏB…÷_ √v‹Ë_ fi‹ÎÏ‹ ÷‹˚ ––5––
⁄‘Î ⁄_‘ Á_ÁÎflfiÎ »ıÿfiÎv_,
¿◊ı iÎÎfi wÕ_ ÁÿÎ ÏÂW› ÁÎv;
Á’ÒF›Î ‹ÿÎ …ı ±Á_A›ÎÏl÷˘±ı,
¿v_ ‰_ÿfiÎ ≠Î√∞fiı ÁÿΛı.... 5

¿ÚWHÎ-ÂÎÁfi-ω·Q⁄fiÎvÏ«_
ÿWÀ-·˘¿-ω¿Ú÷Îfi›-Z΋‹˚ –
‹Îfi-‹IÁfl-fiflÎω⁄˘Ï‘÷_
≠ÎÏB…÷_ √v‹Ë_ fi‹ÎÏ‹ ÷‹˚ ––6––
558 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

≠¤ ¿ıflÌ ±ÎiÎΠωÂı …ı ±‘ÌflÎ,

ÁËı ¿WÀ ÿWÀ˘ ÷HÎÎ_ …ı √_¤ÌflÎ;
fi ΩH›Î ¿ÿÌ ø˘‘Ì ‹ÎfiÌ …fi˘±ı,
¿v_ ‰_ÿfiÎ ≠ÎÏB…fiı ÏÿT›¤Î‰ı.... 6

≥ÏLƒ›Îr-ωυ÷_ Z΋ΤÒ÷_
¿Î‹-ÿ˘Ê-ÿËfiı ’À_ ¤Ú‹˚ –
ÏfiÏfi˝‹ıÊ - fi›fi_ ’flÎ’Ë_
≠ÎÏB…÷_ √v‹Ë_ fi‹ÎÏ‹ ÷‹˚ ––7––
Z΋ÎÏÁ_‘ fiı ≥ÏLƒ›Îr˘ ω…ı÷Î,
±fi_√ÎÏÿ ÿ˘Ê˘ ÷HÎÎ …ı ÏfiË_÷Î;
Á‹ÎÏ‘Wà ‰÷ı˝ ÁÿÎ ÏfiÏfi˝‹ıÊ,
¿v_ ‰_ÿfiÎ ≠Î√∞ Â¤˛‰ıÊ.... 7

¤ÒÏflñ¿˘‹·ñÁ‘Î-Á‹ÎZÎfl_
º„B‰·ÎÁñx÷-¤@÷-«ı÷Á‹˚ –
fiÌ·¿HÃñÁ÷ ñ÷S›ñω√˛Ë_
≠ÎÏB…÷_ √v‹Ë_ fi‹ÎÏ‹ ÷‹˚ ––8––
Á‘Î ‹Î‘flÌ ÂÎ ‹Úÿ ‰ıHÎ ¤Î¬ı,
Ëflı ¤@÷fiÎ_ Ï«kÎ fiıHÎÎ_ ¿ÀÎZÎı;
ÏfiËÎ‚Ì … ¿Î›Î √HÎ_ lÌ √HÎıÂ,
¿v_ ‰_ÿfiÎ ≠Î√∞ …ı ‹ËıÂ.... 8

ßÁà üÊËÿôʬÈL§·ŒÊ‚¡ËÁfl⁄UÁøâ üÊË‚ŒÔ˜ªÈL§◊Á„U◊ÊCÔU∑¢§ ‚◊ÊåÃ◊˜ H

(ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ωflÏ«÷ lÌÁÿ˚√v‹ÏË‹ÎWÀ¿ ’ÒHν)

❧
’ÏflÏÂWÀ — 4 559

’ÏflÏÂWÀ — 4
¤√÷∞ ‹ËÎflÎ…fiÎ ’h΢165

’hÎ fi_. 1
V‰„V÷lÌ fiÏÕ›Îÿ ‹ËÎÂ¤V◊Îfiı ’ÒF›ÎflΑı Á‰˝ Â¤ μ’‹Î ·Î›¿
Á÷˚Á_√ ÏÂfl˘‹ÏHÎ ËÏfl¤@÷ {‰ıfl̷η μS·ÎÁfl΋¤Î¥, ‹Ë‰Î ⁄_ÿflı◊Ì ·Ì.
ÿfl∞ ¤@÷ ≠Î√∞ √˘‰Ÿÿ∞fiÎ CÎHÎÎ CÎHÎÎ ¿flÌ …ı lÌ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ‰Î_«‰Î.
ωÂıÊ ·¬‰Î ¿ÎflHÎ ±ı »ı …ı ÷‹ÎflÎ ’hÎ 3 ’ˢÓE›Î »ı. ÷ı‹Î_ ⁄ı ’hÎfiÌ
’ˢӫ V‰Î‹Ì ‹ËÎ’vÊÿÎÁ∞fiÎ ’h΋Î_ ·¬Ì Ë÷Ì. ‰‚Ì, ±Î…fl˘… ÷‹Îfl˘ ’hÎ
¿ÎÕÛ ±ı¿ ±ÎT›˘. ‰Î_«Ì Á‹Î«Îfl ΩH›Î. ⁄Îÿ ·¬‰Îfi_ ¿ı Ë_ ¬ÂÌ ±Îfi_ÿ‹Î_ »\_.
÷‹ÎflÌ ¬ÂηÌfiÎ ’hÎ ·¬÷Î flËı¢. ⁄Îÿ ·¬‰Îfi_ ¿ı ÷‹ÎflÎ ’hÎ μ’fl ÁÿÔ˚√v
±ı‰˘ ÂOÿ ÷◊Î ’ωhÎ ±fiı ±_ÿfl ⁄Ì∞ CÎHÎÌ¿ μ’‹Î ·¬˘ »˘ ÷ı‹Î_ ËÌ÷¿fl÷Î
fi◊Ì. ’fl_÷ ’h΋Î_ μ’‹Î ·¬‰Ì fiÏË. ⁄Îÿ ¤√‰Îfifi_ ¤…fi ¿fl÷Î flËıΩı. ⁄Îÿ
Á‹Î«Îfl ·¬÷Î flËı¢ ±fiı ±Î ’hÎ ¤ı‚˘ ⁄Îfl˘À √˘¿‚fi˘ ’hÎ ⁄ÌÕu˘ »ı ÷ı ÷ıfiı
±Î’Ωı ±fiı ¿ËıΩı ¿ı ¤√‰Îfi ¤…‰Î ˢ› ÷˘ ¤Î¥⁄_‘Î¥ flά‰Ì, ’HÎ ÿıËfiÎ_
Á¬ ÁÎv ¤@÷fiÌ ÿ˘V÷Ì ¿fl‰Ì fiËŸ. I›Î_ ÁΑ√HÎÁ_’Lfi ÁΑ ωiÎÎfiÿÎÁ∞
÷◊Î ‹ËÎ’vÊÿÎÁ∞ ÷◊Î {‰ıfl¤Î¥ ’ÎÀÌÿÎfl ÷◊Î «fi̷η¤Î¥ ÷◊Î ÿ‰ı
‹ÏHηη ÷◊Î {‰ıfl¤Î¥ ÷◊Î ⁄Îfl˘À ≠Ë˚·Îÿ ÷◊Î ÁIÁ_√Ì Á‰ı˝ ÁΑ ‰√ıflı
Á‰ı˝fiı ‹ÎflÎ CÎHÎÎ CÎHÎÎ ¿flÌ …ı lÌ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ‰Î_«Â˘. ±Î ’hÎ ¤√÷∞fiÌ
±ÎiÎÎ◊Ì ·A›˘ »ı.
ÿ. «flHÎÁı‰¿ ÿfl∞ ’flÁ˘k΋ fiflÂÌfiÎ …ı V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ÿoÕ‰÷ ≠HÎ΋
ÁÏË÷ ‰Î_«‰Î. flHλ˘Õ ¤@÷fiÎ fiÎflΛHÎ ‰Î_«‰Î.
Á_‰÷ 1945fiÎ Âÿ 3 ¤˘‹‰Îfl.
’hÎ fi_. 2
V‰„V÷lÌ fiÏÕ›Îÿ ‹ËÎÂ¤V◊Îfiı ’ÒF›ÎflΑı Áfl‰ Â¤ ±˘’‹Î ·Î›¿
165. V◊‚Á_¿˘«fiı ¿ÎflHÎı ±ËŸ ±‹¿ … ’h΢ ’˛V÷÷ ¿›Î˝ »ı.
560 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

±ı¿Î_Ï÷¿ ¤√‰÷Ì ±fiı ’fl‹ ±ı¿Î_Ï÷¿ ÁΑ Áı‰Î‹Î_ ÷I’fl μ’¿Îfl ‹Îfi˘ »˘ fiı
±ı¿Î_Ï÷¿ ¤Î‰ ’΋‰˘ ±ı‰Î ±ı¿Î_Ï÷¿ flÎ…‹Îfi flÎ…ılÌ ‹Ëı÷Î {‰ıfl·Î·¤Î¥
μ·ÎÁfl΋¤Î¥ ÷◊Î flÎ…ılÌ «fi̷η¤Î¥ ±fi˘’fl΋¤Î¥ ÷◊Î flÎ…ılÌ
{‰ıfl·Î· …ıÁ_√¤Î¥ ±‹Ìfi ÷◊Î ⁄Îfl˘À ÿı‰Ì¤Î¥ fl÷fiÁ_√ ÷◊Î ⁄Îfl˘À
‹˘Ëfi¤Î¥ ÿ΋˘ÿfl ÷◊Î ’Àı· Á˘‹¤Î¥ ÷◊Î ·S·¤Î¥ ÿ‰Îfl¿ÎÿÎÁ ÷◊Î ’Àı·
‹◊fl¤Î¥ √HÎıÂ∞ ÷◊Î ’Àı· fiÎflHΤΥ ∞‰Î¤Î¥ ÷◊Î ËÏfl¤√÷ ’ı·Îÿ¤Î¥
÷◊Î ’ı·Îÿ ¿Ìfl÷Ïfi›Î ÷◊Î √΋-’fl√΋fiÎ ÷‹ÎflÎ Ëı÷V‰Ì ˢ› ÷ı.
Áfl‰ıfiı ωfi_÷Ì ¿flfiÎfl lÌ ‹Ë‰Î ⁄_ÿfl◊Ì Ï·. ¤√÷∞ ≠Î√∞ √˘Ï‰_ÿfiÎ
ÿoÕ‰÷ ÁÏË÷ …ı lÌ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ‰Î_«Â˘. ·¬‰Î ¿ÎflHÎ ±ı »ı …ı ±˘HÎfiÌ
Áηı ¤Îÿfl‰Î ‹ÎÁ‹Î_ e·«_ÿ ÂıÃ, ¬Ì‹∞ ÷◊Î hΉÎÕÌ Ï‰ß·¤Î¥ ÿ΋∞ ‰√ıflı
» …HÎ √œÕı √›ı·. I›Î_ ‰Î÷«Ì÷_ ‹Ë‰ÎfiÌ «Î·÷Î_ ¿Ëı ¿ı ≠Î√∞fi_ iÎÎfi ÷˘
¬v_, ’HÎ ÁΑ ±Î¿·Î (±Î¿‚Î) ◊¥ ⁄√ÎÕÌ ÿı fiı ωZÎı’ …ı‰_ ◊›_. ÷Îflı
ω߷¤Î¥ ¿ı” ÷ı iÎÎfi ¿flı ÷˘ ’HÎ ‰«fiÎQ≤÷ ωfiÎ ±ZÎfl fi ⁄˘·ı. ‹ÎÀı
⁄·fl΋ÿÎÁ ÁIÁ_√‹Î_ ωZÎı’ …ı‰_ ¿flı ’HÎ ±Î ÁIÁ_√‹Î_ ¿o¥ ωZÎı’ ’Õı ÷ı‰_ fi
¿flfiÎfl, ‹ÎÀı ÷ı◊Ì ¿˘¥ ±‰·Ì (±‰‚Ì) ‰Î÷ fi ◊Λ. ±ı ÷˘ ±‹Îflı ¬Î÷flÌ »ı.
5HÎ ÷ıfiı iÎÎfiı ¿flÌfiı ±fiı √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ∞fiÎ ±ÎÂÌfl‰Îÿı ¿flÌfiı …ı ‘Îflı ÷ı‰_ ◊Λ
¬v_ ±ı‹ …HÎΛ »ı. fiı ‹_Ïÿfl‹Î_ ⁄ıÁÌ ¿◊ΉÎfl÷Î ¿›Î˝ ωfiÎ «Î·ı fiËŸ. ÷ı ¿˘¿
¿◊ΉÎfl÷Î ¿flı ÷˘ ¢¤Î ·ı ’HÎ ¿◊ΉÎfl÷Î, ‹Î‚Î, K›Îfi ωfiÎ ⁄Ì∞ ‰Î÷_ fi
◊‰Î Ïÿ›ı. ‹ÎÀı ±‹fiı ÷˘ ¿o¥ … ‰Î_¿ …HÎÎ÷˘ fi◊Ì. ÷˘ Áfl‰ı flÎ∞ ◊›Î ±fiı ¿ı
‰Î÷_ Á_¤‚ΉÌ. ¿ÎÏÛΉÎÕ‹Î_ √…flÎ÷Ì ‹ÎHÎÁ˘ ±Î‰Ì ‰Î÷_ ÁÎ_¤‚Ì Ω› »ı ÷˘
÷ı …\‰˘ ÷˘ ¬flÎ, ±ı‹ Áfl‰ı±ı ¤Ì‹∞¤Î¥fiı ‰Î÷ ¿flÌ. ±Î«Îfl…lÌ ’ÎÁı
⁄ıÁÌfiı ‰Î÷ ¿flÌ›_, ÷Îflı ±Î«Îfl…lÌ ¿ı” ÁΑ ⁄Îfl (⁄ËÎfl) ’ՉΠ·Î√Î. ÷ıfiı
±‹ı ¿èÎ_ ¿ı, …ı ÁÎv ÷‹ı fi˘¬Î ’Õ˘ »˘ ÷ı ÷‹ÎflÎ ¤ı√˘ Á÷˚Á_√ ‹Ò¿ı fiÏË fiı
÷‹ÎflÌ ¤ı‚˘ ¤‚Âı fiÏË. ‹ÎÀı Á÷˚Á_√‹Î_ ’ÕÌ flˢ. ’HÎ ‰ÌiÎÎfiÿÎÁ∞fiı ⁄Îfl
fiÌÁfl‰_. ‰‘ ·BfiÌ ‹ÎÀı ⁄Îfl ’ÕÎ ’HÎ @›Î_¥ ±Î’HÎı Á÷Ô˚Á_√ ⁄√ÎÕ˘ fi¥ ÷˘
’λΠÁfl‰ıfiı Á‹Ω‰Ì ‘·Ì±ı ‹˘¿·Î. ‹ÎÀı ˉı ÷ı μ’ÎÏ‘ ‹ÀÌ √¥ »ı. ’»ı
Áfl‰ıfiı ±ı‹ ◊›_ …ı ˉı √…flÎ÷Ì ‹ÎHÎÁ ±Î‰ı ÷ıfiÌ ⁄flÿÎV÷ flάΩı ±ı‹ »^ÀÌ
±Î’Ì »ı. ‹ÎÀı …ıfiı ±Î‰‰Îfi_ ‹fi ˢ› ÷˘ ’Î_« …HÎ ◊¥ Á¬ı◊Ì ±Î‰Ωı, ˉı
±‹ı flÎ∞ ◊¥ ‰Î÷ ¿fl‰ÎfiÌ »^ÀÌ ¿flÌ »ı.
÷‹ÎflÎ √΋‹Î_◊Ì ’Òfi‹ μ’fl flHλ˘Õ ¤√÷, ≠Î√∞ Ëfl∞ lÌ ‰fl÷ηı
¤ı√Î ◊›Î, ÷ıfiı ±‹˘±ı …ı lÌ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ¿ËÎ »ı fiı ¿Ë_ »ı …ı ±‹Îflı ‹ˆ
’ÏflÏÂWÀ — 4 561

±Î‰‰_ »ı ’HÎ Á‹ˆ›˘ ¿flÌfiı ±Î‰ÌÂ_. ÷ı ‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ìfiı ·¬_ »\_ ¿ı …ıfiı ±Î‰‰_
ˢ› fiı ËηÌfiı ±Î‰ı ÷ıfiı fi◊Ì ¿ı”÷Î_, ’HÎ √ÎÕ̱ı ⁄ıÁÌfiı ±Î‰ı ±ı‰˘ ˢ› ÷˘
…‰ıfl·Î· μ·ÎÁfl΋fiı ÷ıÕÌfiı ±Î‰ı. ÷˘ ’HÎ ÷ı ¤ı√_ ‹ÎHÎÁ ωfiÎ fi ±Î‰ı. fiı
…ı ÷ıfiÌ ¤ı√Î ±Î‰ı ÷ı μ’fl ±‹ı ⁄μ flÎ∞ ◊Â_. fiı ¿ÿÎ’Ì ±ÎËÌ ‹ÏËfi˘ ’_ÿfl
Ïÿ‰Á flËı‰_ ’Õı ÷˘ ÷ıfiı …‹‰Î‹Î_ ¬fl« ◊Âı ÷ı ±‹ı ±Î’Â_, ’HÎ ±ı ∞‰ ¤Îflı
»ı ±fiı ‹B÷ÿÂÎ ÷fl÷ ’΋ı ÷ı‰Î »ı. ÷ıfiı ÷ıÕÌfiı ±Î‰Â˘. ÷ıfiÌ μ’fl ±‹ı flÎ∞
◊Â_. fiı …ıfiı …ıfiı ±Î‰‰_ ˢ› fiı ÷ı ¿Î‹◊Ì ’fl‰ÎflÌfiı ±Î‰‰_, ’HÎ μÿ˚‰ı√
·¥fiı fi ±Î‰ı. ÷ı‹Î_ ±ı¿Î_Ï÷¿ ¤Î‰ ¿ı”÷Î_ ‹B÷ÿÂÎ fi ±Î‰ı. ‹ÎÀı ¿Î‹◊Ì
’fl‰ÎflÌ ’Î_« ’Î_« …HÎ ÿ ÿ …HÎ ¤ı√Î ±Î‰‰_, ’HÎ ±ı¿·Î «Î·Ì fiÌ¿‚‰_
fiËŸ. ¿Î_ …ı fỉfl÷Ì ‰Î·˘ ˢ› fiı ÷ı «Â‹_, ÁÒfl… ±fiı wfi_ ’¤Õ<_ hÎHÎ ±ı¿
flÌ÷ı flËı ÷˘ ÿı‰÷Î ◊Λ; ÷ı‹ ‹fi, ⁄Ï©, Ï«kÎ, ±Ëo¿Îfl, ≥„Lƒ›˘ ’ı·Ì ◊Ìfl
(„V◊fl) ¿fl÷Î_ ±_÷Á¿flHÎ ◊Ìfl ◊Λ, ÷Îflı ·Î_⁄Ì ‰˛÷Ì (T≤ÏkÎ) ¿ÎÂÌ …ıÀ·Ì ˢ›
÷ı ‰fl÷η …ıÀ·Î‹Î_ ±Î‰ı, ’»ı √œÕÎ …ıÀ·ı ±Î‰ı, ’»ı ÿıË …ıÀ·Î‹Î_ ±Î‰ı fiı
’»ı ≥„Lƒ›˘‹Î_ ◊¥ fiı ±_÷fl ÁL‹¬ ◊¥ ¤√‰Îfi‹Î_ ‰˛÷Ì ‰‚√ı. ‰«fi΋˛÷‹Î_
‰Î÷ »ı. ‹ÎÀı ±‹ı ÷˘ ÷Á (÷E») »Ì±ı, ’HÎ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿfi˘ ±ÎÂfl‰Îÿ ËÂı
fiı ÷‹ı ±‹ μ’fl Ëı÷ flά÷Πˢ ÷˘ «_ƒ‹Î‹Î_ ±‹Ì »ı ÷ı «¿˘fl (’ZÎÌ) »ı ÷ı,
(«_ƒ ÷flŒ) Ωı÷Î_ Ωı÷Î_ ⁄·÷Î ∫√ÎflÎ (±„Bfi) ·ı ’HÎ ⁄·ı fiËŸ, ÷ı‹ ±ı¿Î_Ï÷¿
¤Î‰ ’‹ÎÕ<_. ±ı‰˘ ‹˘ÀÎfi˘ ±ÎÏÂfl‰Îÿ ËÂı ÷˘ …ı …ı ±‹ÎflÌ ÁÎ◊ı Ëı÷ flά÷_
ËÂı ÷ıfiı ÷·‹ÎhÎ ¿Áfl flËı‰Î ÿı‰Ì fi◊Ì. ±ı‹ ‰«fi΋˛÷‹Î_ ¿èÎ_ »ı. ÷˘ ’HÎ
÷‹ÎflÌ Áfl‰ıfiÌ ÿ›Î ËÂı ÷˘ ÷‹‹Î_ ’HÎ ÷·‹ÎhÎ ¿Áfl flı”‰Î ÿı‰Ì fi◊Ì, ±ı‰˘
±Î√˛Ë »ı.
‰·Ì, V‰Î‹ÌlÌ ⁄˘·÷Î …ı, …ı‰˘ ÂÎ_œ ÷ı‰_ ‰ÎÁv_ ◊Λ fiı …ı‰˘ CÎ˘Õ˘ ˢ›
÷ı‰_ ‰Âıv_ ◊Λ. fiı …ı‰˘ √v ‹·ı ÷ı‰_ ÂÌ‹Î_ ÿˆ‰÷ ±Î‰ı. ‹ÎÀı ¿Î_¥¿ ‹Îfi
¿fl‰ÎfiÌ ‰Î÷ ¿˘¥¿fiÎ ‹fi‹Î_ ◊Λı ÷˘ ±Î… ÿÌ ·√HÎ Á÷˚Á_√ ¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_
¿˘¥fi_ ·Ì‘_ »ı fiı ÷‹Îflı Ëı÷ ËÂı ÷˘ ‹_Ïÿfl‹Î_ ÷‹Îfl˘ …ı‰˘ ’ˆÂ˘ ±Î’‰˘ ËÂı ÷ı
±¬ı (±ZΛ) Œ‚ …ı‰˘ ±Î’‰˘ ËÂı.
(±ı¿) ‹‹ZÎfiı Âıfl ¬Î‰Î ‹‚ı, I›Î_ ⁄ÌΩı ±ÎT›˘ ÷ı ¿ı” ÷‹ÎflÌ ‰Î÷ ÁÎflÌ
·Î√ı »ı. I›Îflı ¿ı ¬Î‰Î fi◊Ì. ÷˘ ¿ı” ËÎ_Õ·Ì‹Î_◊Ì ’Õ÷fl …‹Ìfiı flı”‰_ ’HÎ ‹ÎflÎ
∞‰fi_ ÁÎv_ ¿fl‰_ »ı. ÷ı‹Î_ hÎÌΩı ±ÎT›˘ ¿ı” ‰Î÷˘ ÁÎflÌ »ı, I›Îflı ¿ı” ¬Î‰Î fi◊Ì.
I›Îflı ¿ı” ◊Î·Ì ‘˘¥fiı ’Ì ’HÎ flı”‰_ »ı. ’»Ì «˘◊˘ ±ÎT›˘ ¿ı” ‰Î÷ ÁÎflÌ »ı, ¿ı”
¬Î‰Î fi◊Ì. ÷˘ ¿ı” «Îflı …HÎ ËÎ◊ ‘˘÷Î_ Ë¢ ÷ı ’ÎHÎÌ ’ÌÂ, fiı ÷‹ÎflÌ ‰Î÷_
562 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

ÁÎ_¤‚‰Ì »ı, ÷ı‹ ‰Î÷ ÷ı ¿fl΋÷ »ı. ’HÎ ±fl◊ ’fl …ıfiÌ ⁄Ï© ˢ› ÷ıfiÎ
±_√‹Î_◊Ì ±fl◊ ’fl ‰Î÷ ∂’…ı, I›Îflı «Â‹_ (¿Î«) ÁÒfl… ±fiı ’Ò_¤Õ<_ ÷ı‹Î_
¿‚ÌfiÎ ÿı‰÷Î ’ıÁı. ÷ı ÷˘ w’ˆ›Îfiı ΩıfiÎfl ∞‰˘fi˘ ‰ı√ ¬˘À˘ ¿ÎœÌ fiάı. ‹ÎÀı
±‹Îflı ˉı ‰Î÷fiÌ »^À ◊¥ »ı. ‹ÎÀı …ıfiı …ıfiı ±Î‰‰_ ˢ› ÷ı Á¬ı◊Ì ±Î‰Ωı.
’HÎ l©Î◊Ì ±‰Î› ÷Îflı Á¬ flËı ±fiı ±ı¿Î_Ï÷¿ ¤Î‰ı ±Î‰ı. fiı ¿Áfl flËı »ı ÷˘
lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ »ı, F›Î_ …ı‰Î_ …fi‹ ◊ÎÂı I›Î_ ±VhÎÌ, »˘¿flÎ_ ‹‚Âı; ÷ı ’HÎ
ÿıËı Ëı÷ ÷ı‰Î fiı ÷ı‰Î ‹‚Âı. ¤_Õfiı 18 ◊Λ »ı, ‰ÌÂÌfiı (‰Ÿ»Ìfiı) ’Î_fiÂı ◊Λ
»ı fiı ±ıwfiı ËΩfl ◊Λ fiı πÕÎ_ Œ˘Õ÷Ì Ω› ±fiı ¬Î÷Ì Ω› ±fiı ÷ı‹Î_◊Ì ¤Î√Ì
»^Àı ÷ıÀ·Î ¿HÎÎ ◊Λ »ı. ‹ÎÀı ÷ıfiÌ ÏŒ¿fl flά¢ ‹Î_. F›Î_ F›Î_ ∞‰Â_ I›Î_
‹‚Âı fiı ±VhÎÌfiÌ ‘Î_¬fiÎ ËÂı ÷ı ’HÎ ⁄¿flÎ_fiı ⁄Âı, ÂÎ_œ, ’ÎÕ˘ ¿ı ⁄Ïœ›Î
‰Î_ÿflÎfiı ‹fi√‹÷Ì ‹‚ı »ı ±fiı ‰‘ Ωı÷Ì ËÂı ÷ı ±ˆ·Î‰÷ ¬_Õ‹Î_ ±ı¿ ω∞fiı
±Ï√›Îfl ±ÿÔ˚¤÷ ±„VhΛ˘ »ı I›Î_ ‹ı·Âı, ’HÎ ÷ı‹Î_ F›Î_ F›Î_ …÷Î_ …÷Î_
ÿ—¬fiÎ œ√·Î ΩH΢. ±Î’HÎı ±ı¿‹Î_ ±ıÀ·_ ÿ—¬ ÷˘ ÷ıfiı ωÂıÊ ËÂı. ‹ÎÀı
±ı¿Î_Ï÷¿ ¤Î‰ ’Î‹Ì ‘΋‹Î_ Á¬ı flı”‰Îfi_ »ı.
....μ÷Ή‚Î Ë˘Ó¿Îflı ±Î‰‰_ fiÏË, ω«ÎflÌ fi‰flÎ ◊¥ Á¬ı ±Î‰Â˘ ÷˘ ⁄ı
‰Î÷ ±Î‰Õ÷Ì ËÂı ÷ı ¿flÂ_, …ı ±‹ı ÷˘ Â_ ΩHÎ̱ı ’HÎ ±‹ÎflÎ √v◊Ì …ı ‰Î÷
Â̬ΠËÂ_ ÷ı ÷‹fiı ¿ı”Â_. ±ı … Á‹…‰_. ±Î ¿Î√‚ ¤ı√Î ◊¥fiı «Îfl-’Î_« ‰Îfl
Ïÿ ·√HÎ ‰Î_«Â˘ ÷˘ ¤Î‰ …HÎÎÂı... wÎ. 65) ‹fi̱˘Õfl‹Î_ ÷‹ı ‹˘¿·Î ÷ı ’˘÷Î
»ı, ÷ı‰_ ⁄Îfl˘À ‹˘Ëfi¤Î¥ ÿ΋˘ÿfl ÷◊Î ⁄Îfl˘À ÿı‰Ì¤Î¥ fl÷fiÁ_CÎfiı ΩHΉ_ fiı
ÿkÎfl΋¤Î¥fiı ’HÎ ΩHΉ_.
±ı … ¤Îÿfl‰Î ⁄ÌΩ ‰Ïÿ ⁄‘, ÿfl∞ ¤√÷ ≠Î√∞ √˘Ï‰_ÿ∞fiÌ ÁËÌ
ÿV÷¿ ’˘÷ÎfiÎ.
’hÎ fi_. 3
’fl‹ ¤√‰ÿÌ› ‹Ëı÷Î {‰ıfl·Î· μ·ÎÁfl΋. lÌ ‹Ë‰Î ⁄_ÿfl◊Ì Ï·.
¤√÷ ≠Î√∞ √˘Ï‰_ÿ∞fiÎ fiÎflΛHÎ.
ωÂıÊ ÷‹Îfl˘ ’hÎ ’ˢÓE›˘ »ı ÷ı Ë¿Ì¿÷ Áfl‰ ΩHÎÌ »ı. ÷ıfi˘ μkÎfl ±ı
… »ı ¤…fi ¿fl‰_ ±ı … ÂÎ_Ï÷fi˘ μ’Λ »ı. ‹ËÎflÎ…ı ’HÎ ¿Ëı· »ı ¿ı …ı, Ëı
’fl‹ËoÁ˘ ! ÂÎ_Ï÷ ÷˘ ±ı¿ fiÎflΛHÎfiÎ_ «flHÎÎω*ÿ‹Î_ »ı fiı ⁄Ì…ı ÷˘ ±ÂÎ_Ï÷ »ı,
Ë‹˘fiı ’HÎ ÂflÌfl‹Î_ ¿Áfl flËı »ı. Á‰ı˝fiı fiÎflΛHÎ ¿ËıΩı.
’˘Â ÂÿÌ 6, Á_. 1948. ÿ — Â΋∞fiÎ fiÎflΛHÎ ‰Î_«Ωı.
’ÏflÏÂWÀ — 4 563

’hÎ fi_. 4
lÌ fiÏÕ›Îÿ ‹‘ı ’fl‹ ¤√‰ÿÌ {‰ıfl·Î·¤Î¥ lÌ. ‹Ë‰ı◊Ì ·Ì. ¤√÷
≠Î√∞ √˘‰Ÿÿ∞fiÎ fiÎflΛHÎ ‰Î_«‰Î.
…÷ ÷‹ÎflÎ ’hÎ 2 ’˘«Î, Á‹Î«Îfl ΩH›Î »ı. ωÂıÊ ÂÎVhÎÌ ’flÎHÎÌ fiı
K›ÎfiÎfi_ÿ∞fiı ±Î‰‰Î ωÂı ÷‹˘±ı ·A›_ ÷ı ΩH›_. ‹ÎÀı ±Î«Îfl∞ ‹ËÎflÎ…fiı
±ËŸ ±Î‰‰Îfi_ fiyÌ ◊ÎÂı ÷˘ ±‹˘ ÷‹˘fiı ·¬Ì …HÎΉÌÂ_. ÷ı ’fl‹ÎHÎı ÷‹Îflı
±Î‰‰_. ‰‚Ì ’HÎ ΩHΉ_ …ı √œÕı ‹ÒÏ÷˝fiÎ ‹ËÒfl÷ ’fl ±‹Îflı ±Î‰‰Îfi_ ⁄fiÂı ÷˘ ÷ı
’HÎ ÷‹˘fiı ·¬Ì …HÎΉÌÂ_. ‹ÎÀı ±‹˘ ÷‹˘fiı Áfl‰ Á‹Î«Îfl ·¬Â_. ωÂıÊ ÷‹˘fiı
÷◊Î {‰ıfl¤Î¥ …ıÁ_√¤Î¥fiı ·¬‰Îfi_ …ı, ÏfiI›ı ‹Î‚Î Œıfl‰÷Ì ‰¬÷ı ≠◊‹
≠·›fi˘ ω«Îfl ¿flÌfiı ’˘÷Îfiı ±ZÎflw’ ‹ÎfiÌfiı ÿ ‹Î‚Î Œıfl‰‰Ì. ÷ı‹Î_◊Ì
Á¬ÂÎ_Ï÷ ◊ÎÂı, ±ı‰˘ ±‹Îfl˘ ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ »ı. ±Î«Îfl∞ ‹ËÎflÎ…fiı ±ËŸ ’‘Îfl‰Îfi_
fiyÌ ÃflÂı ÷˘ ±‹˘ ÷‹˘fiı ·¬Â_. ÷ı ≠‹ÎHÎı ÷‹Îflı ÷◊Î ÂÎVhÎÌ ’flÎHÎÌ
K›ÎfiÎfi_ÿ∞ ±ÎÿÌ Áfl‰ıfiı ±Î‰‰_. ÷ı flV÷΋Î_ ‹ËÎflÎ…fiÌ ¤ı‚Î ◊¥fiı ÁÎ◊ı ±ËŸ
±Î‰‰_. ±ËŸ ‹ËÎflÎ… ’‘Îfl‰ÎfiÎ »ı ‹ÎÀı ‹_Ïÿflfi_ ¿Î‹ ⁄_‘ »ı. Áfl‰ıfiı fiÎflΛHÎ.
‹Î√Âfl ‰ÿ 11. ÿÎ. Â΋∞fiÎ fiÎflΛHÎ ‰Î_«Â˘.
÷Î. 17 ÏÕÁıQ⁄fl, 1892
’hÎ fi_. 5
lÌËÏfl.
V‰V÷ÌlÌ fiÏÕ›Îÿ ‹ËÎÂ¤V◊Îfiı ¿Ú÷ Ïfi‰ÎÁ μk΋˘k΋ ÁŒ‚ Â¤√HÎ
Ïfi‘Îfi ‹ÿ‹ÎÏÿ¿ ÁΑfi˘ Á_’Lfi ’fl‹¿Ú’΂ ‘‹˝‘Îfl¿ lÌ ¤„@÷‘‹Î˝I‹…
«Hν¿‹‚ Áı‰Î Á_÷WÀ‹Îfi Á_÷V‰w’ ±ı‰_ ±fiı¿ Â¤ μ’‹Î ›˘B› ÂÎVhÎÌ
›˘√ırflÿÎÁ∞ ÷◊Î …√÷’ΉfiÿÎÁ∞ ‰√ıflı ‹. fiÏÕ›Îÿ ≠I›ı. Á_V◊Îfi lÌ
…^fiÎ√œ◊Ì ·Ì¬Ì÷_√ ≠Î√∞ √˘Ï‰_ÿ∞fiÎ ÿoÕ‰÷˚ ÁÏË÷ VfiıË’Ò‰˝¿ …ı
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ‰Î_«‰Î.
ωÂıÊ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ¿Ú’Î◊Ì ±hÎı ¿<‚÷Î »ı. ±Î’fiÌ ¿<‚÷Î ·¬‰Ì.
⁄Ì…\_ ·¬‰Î ¿ÎflHÎ ±ı »ı …ı, ÷‹˘ ±‹ÎflÎ √v »˘, ÷ı ±‹˘fiı ÷‹ÎflÎ_ ÿ½fifiÌ
CÎHÎÌ ÷ÎHÎ »ı. ‹ÎÀı {‰ıfl̷η ‰fl÷η ÁÎ◊ı Á‹Î‘Îfi ¿fl‰Î ωÊı …ı ¿flı ÷ı ‹fi
ÿ¥fiı ÁÎ_¤‚Ωı. ⁄Ì…\_ Ëη Ë‹HÎÎ_ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ωfi_÷Ì ¿flÌfiı ¤√÷∞
÷‹ÎflÌ Áı‰Î‹Î_ Ë…^fl ◊‰Î ≥E»ı »ı. ÷ı‹Î_ ±ı‹fiÎ …ıÀ·Î ¤Î¥⁄_‘˘ ÷ı ’HÎ ÷‹ÎflÌ
564 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

Áı‰Îfiı ≥E»Ì±ı. ÷ı ‹ÎÀı √‹ı ÷ıÀ·_ Á¬ÿ—¬ ˢ› ÷˘ ’HÎ ÷VÿÌ ·¥fiı Á‹Î‘Îfi
¿flΩı. Ë_ I◊Î ‹ÎflÎ ¤Î¥⁄_‘˘ ÷‹ÎflÎ Áı‰¿ »Ì±ı. ±ı ¿fl÷Î_ ÷‹˘ flÎ∞¬ÂÌ◊Ì
¤ı‚Î ◊α˘ ÷˘ …ıÀ·Î »Ì±ı ±ıÀ·Î ÷‹ÎflÎ »Ì±ı. ±ı‹Î_ Ωı Ï‹J›Î ¿Ëı÷Πˢ¥±ı
÷˘ ±‹ı √vƒ˘ËÌ ±fiı ‰«fiƒ˘ËÌ »Ì±ı.
Á_‰÷˚ 1953fiÎ lΉHÎ ‰ÿÌ 13.
1. ÿfl∞ ≠Î√∞ √˘Ï‰_ÿ∞fiÌ Á¥ ÿ¿÷ ’˘÷ÎfiÎ.
2. ’Î. ’flÁ˘k΋ÿÎÁ ËÏfl¤Î¥ ÁËÌ ÿ— ’˘÷ı ‰Á˘fiÎ.
3. ‹Ëı÷Î {‰ıfl¤Î¥ Ë·ÎÁfl΋ ÁËÌ ÿ— ’˘÷ı fiÏÕ›Îÿ.
4. ‰ˆz ‹fiÁ¬fl΋ ωrfiÎ◊ ÁËÌ ÿ— ’˘÷ı «ÎHÎÁÿfiÎ.
5. ’_ÕuΠωÂ_¿fl ¤Î¥Â_¿fl ÁËÌ ÿ— ’˘÷ı flËı‰ÎÁÌ Á·HÎfiÎ.
6. ÷ÎflÎ’flfiÎ ⁄Îfl˘À ËÌ‹÷ÁŸ√ Ëfl̤Υ ÁËÌ ÿ— ’˘÷ı.
7. ⁄Îfl˘À ÿÎ∞¤Î¥ ẨΤΥ ÁËÌ ÿ— ’˘÷ı fiÎflfiÎ.
8. ’Î. ⁄Î⁄fl¤Î¥ ‹ÌÃΤΥ ÁËÌ ÿ— ¤À ÿ΋˘ÿfl ‹fiÁ¬fl΋, √΋
÷flÎ…fiÎ.
9. ÿ‰ı ‹HÎ̷η ÿı‰Â_¿fl ÿ— ’˘÷ı ‹Ë‘ÎfiÎ.
10. ‹ıË÷Î «<fi̷η ±fi˘’fl΋ ÁËÌ ÿ— ’˘÷ı ±‹ÿΉÎÿfiÎ. Á‰˝
ÁIÁ_√Ì ¿<·ı 50/- ‹‚Ì ÁËÌ ¿flÌ ±Î’Ì »ı ÷ı ’ˆ¿ÌfiÎ_ ±Î ÿ fi΋
ÿÂνT›Î_ »ı.
’hÎ fi_. 6
lÌ ‹_⁄¥ ‹K›ı ¿˘ÃÎflÌ ≠¤ÿÎÁ ÷◊Î …ıÃΤΥ. lÌ ‹Ë‰Î◊Ì ·Ì. ¤√÷
≠Î√∞ …› lÌ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ‰Î_«Ωı.
…÷ ÷‹Îv_ ¿ÎÕÛ ±ÎT›_ »ı ÷ı ’ˢÓE›_ »ı. ⁄Ì…\_ Ë‹Îflı ¤Îÿfl‰Î Áÿ 4
«˘◊fi_ …^fiÎ√œ◊Ì ‹Ë‰ı ±Î‰‰Îfi_ ◊›_ I›Î_◊Ì ÿÒ‘ Âıfl 0– ’Î ’̉Λ »ı ÷ı Ïÿfi
‰ÌÁ Ïÿ‰Á Á‘Ì. ’»Ì hÎHÎ ±’‰ÎÁ ◊›Î. ÷ı ’»Ì ÿÒ‘ ’Î_« wÏ’›Î¤Îfl ’̉Λ
»ı. ±ı◊Ì √fl‹Ì CÎHÎÌ ◊¥ √¥ »ı.
±ÎÁ˘ ‰ÿÌ 5, Á_‰÷ 1953
ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fi˘ {‰ıfl̷η¤Î¥ μ’flfi˘ ’hÎ
V‰V÷Ì lÌ √΋ fiÏÕ›Îÿ ‹ËÎÂ¤V◊Îfiı ’fl‹ ¤√‰ÿÌ› ÁΑ-
Áı‰Î’flΛHÎ V‰‘‹˝ÏfiWà ’fl‹ ±ı¿Î_Ï÷¿ ⁄˛õ‰ıkÎÎ ÁÿÔ˚√vfiı ωÂı ºœ ≠ÌÏ÷‰Îfi
’ÏflÏÂWÀ — 4 565

’fl˘’¿Îfl ’flΛHÎ ÁI›ÎÁI› ω‰ı¿‰Îfi ’fl‹ ⁄Ï©‹Îfi ÁÿÎ Â¤ ¿Î‹·Î›¿ lÌ

≠√À ’vÊ˘k΋fiÎ μ’ÎÁ¿ ±ı ±ÎÏÿ ±fiı¿ μ’‹Î Ï⁄flÎ…‹Îfi flÎ.flÎ.
{‰ıfl̷η¤Î¥ Ë·ÎÁfl΋¤Î¥ ≠I›ı flÎ…¿˘À◊Ì ·Ì. ±Î’fi˘ ’fl‹VfiıËÌ ÁΑ
›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiÎ CÎHÎÎ ¿flÌ …› lÌ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ‰Î_«Â˘.
⁄Ì…\_ ·¬‰Îfi_ ¿ı ±hÎı lÌ∞‹ËÎflÎ… ÷◊Î ÷ı‹fiÎ ±ı¿Î_Ï÷¿ Á_÷fiÌ ’fl‹
¿Ú’Î◊Ì ‹Îflı Á‰˝ ≠¿Îflı ÁÎv_ »ı. ⁄Ì…\_ Ëη‹Î_ ±Î’fiÎ ÷flŒfiÎ ¿˘¥ Á‹Î«Îflfi˘
’hÎ fi◊Ì ÷ı ·¬Â˘. ⁄Ì…\_ ÁÿÔ˚√v V‰Î‹Ì Ω√Τ√÷ √¥ ±ı¿ÎÿÂ̱ı …^fiÎ√œ
√›Î »ı. ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ »ı ¿ı F›Îflı ¿Î√‚ ·¬˘ I›Îflı {‰ıfl̷η¤Î¥fiı fiÎflΛHÎ
·¬‰Î. ⁄Ì…\_ ’_ÿfl Ïÿ‰Á ±ËŸ fl˘@›Î ÷ı‹Î_ ‹ÎflÌ μ’fl CÎH΢ … VfiıË fiı ’˘÷Îfi˘
√HÎÌfiı CÎb_ … Á¬ ±ÎM›_ »ı ±fiı ’_ÿfl Ïÿ‰Á‹Î_ CÎHÎÌ … ‰Î÷˘ ¿flÌ »ı fiı ÷ı
‰Î÷_ ÷˘ ±Î’ ¤ı√Î ◊¢ I›Îflı ‹fiı VQ≤Ï÷ flËıÂı ÷ıÀ·Ì ¿ËÌÂ. ÷ı‹Î_ ‰Îflı‰Îflı
ÏÁ©Î_÷‹Î_ ±ÎÀ·Ì ‰Î÷ ±Î‰÷Ì ¿ı ‹˘ÀÎfiı fiÌflÿ˘Ê ΩHΉΠ±fiı ‹Î›Ì¿ ¤Î‰
À΂‰˘ fiı Á‰˝ ≠¿Îflı ΩıÕΉ_ ÷˘ ‹˘ÀÎfiÎ √HÎ ÷‹Î‹ ±Î‰ı ±fiı ‹˘ÀÎfiÌ ÁÎ◊ı
¿˘¥ Ïÿ‰Á ±_÷flΛ flÌ›ı ÷˘ ‹˘ÀÎfiÎ √HÎ fi ±Î‰ı fiı ±_÷fl‹Î_ Á¬ ’HÎ fi ‰fl÷ı.
‹ÎÀı ºœ ωrÎÁı ‹fi¿‹˝‰«fiı ΩıÕΉ_, ÷˘ ¿Î_¥ ‰Î_‘˘ fi flËı. ⁄Ì…\_ ’_«‰Ì›,
ÿıËΤ̋Îfi, ’ZÎ’Î÷ ÷ıHÎı ¿flÌfiı …ı‰_ ∞‰fi_ ¤Ò_Õ<_ ◊Λ »ı, ÷ı‰_ ⁄ÌΩ◊Ì ◊Î÷_
fi◊Ì. ÷ı‹Î_ ’ZÎ’Î÷ı ¿flÌfiı ÷˘ √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì …ı‰ÎfiÎ ±‰√HÎ ·Ì‘Î fiı
V‰Î‹Ìfi˘ ’HÎ ƒ˘Ë ¿›˘˝ ±fiı V‰Î‹ÌfiÎ ÏÂW› Ë÷Î ÷ı …^fiÎ√œ ‹Ò¿Ìfiı √œÕı flı‰Î
√›Î Ë÷Î. ÷ı ‹_ÏÿflfiÎ ’ZÎı ¿flÌfiı V‰Î‹Ìfi˘ ƒ˘Ë ¿›˘˝ fiı ∞‰fi_ ¤Ò_Õ<_ ¿›*. ‹ÎÀı
¤√‰Îfi fiı ÷ı‹fiÎ ±ı¿Î_Ï÷¿ ÁÿÔ˚√v ωfiÎ ⁄ÌΩfiı ωÊı …ı Ëı÷ flËı »ı ±fiı ’ZÎ
⁄_‘Λ »ı ÷ıHÎı ¿flÌfiı ±Î ·˘¿‹Î_ ∞‰ı I›Î_ Á‘Ì ÂÎ_Ï÷ flËı÷Ì fi◊Ì. ‹˘ÀÎ
±ı¿Î_Ï÷¿fiı ωÊı ’HÎ ±˘»˘ ¤Î‰ ◊¥ Ω›. ‰‚Ì, ‹ËÎflÎ…ı ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ·A›_ »ı
¿ı ¤√‰Îfi ÷◊Î ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷ ‰ÌfiÎ ⁄Ì…ı Ëı÷ flËÌ Ω› ±ı‰_ ¿˘¥ ’Î’
fi◊Ì. ‹ÎÀı ¿˘ÀÌ ¿S’ı ’HÎ fi ‹‚ı ±ı‰Î lÌ∞‹ËÎflÎ… ÷◊Î ÷ı‹fiÎ ±ı¿Î_Ï÷¿
‹S›Î ÷ı‹fiı ‹fi, ¿‹˝, ‰«fiı flÎ∞ ¿fl‰Î fiı ±ı‹fiÎ ‰«fi‹Î_ ºœ ωrÎÁ flά‰˘,
…ı◊Ì ±Î ·˘¿ ÷◊Î ’fl·˘¿ Á‘flÌ Ω›.
…√÷‹Î_ ‹fifiı ‘Λı˝ ÷˘ ·˘¿˘ T≤÷ ÿÎfi ÷’ ±ÎÏÿ¿ ¿flı »ı, ÷ıHÎı ¿flÌfiı
±_÷fl‹Î_ ÂÎ_Ï÷ flı÷Ì fi◊Ì ±fiı ‹˘ZÎ ’HÎ ◊Î÷˘ fi◊Ì ±fiı ‹˘ÀÎ ±ı¿Î_Ï÷¿fiı ËÎ◊
ΩıÕı fiı ¿Ëı …ı, Ë_ ÷‹Îfl˘ »\_, ÷˘ ¿˘ÀÌ ¿S’fiÎ_ ’Î’ ⁄‚Ì Ω› ±fiı ±Î fiı ±Î
ÿıËı ±ZÎfl‘΋‹Î_ ‹¿Ì ÿÌ›ı. ‹ÎÀı ‹˘ÀÎ Á_÷ ‹S›Î ÷ıfiı ÁΑfifi˘ ±_÷ ±ÎT›˘ »ı,
¿ı‰· ÷ı‹fi˘ flÎ∞’˘ ‹ı·‰‰Î ÁÎv ÷ı‹fiÌ ‹fl∞ ≠‹ÎHÎı ¿fl‰_ fiı ±fiT≤ÏkÎ
566 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

’η‰Ì ±ı Á˙◊Ì ‹˘À<_ ÁΑfi »ı. ‰·Ì ‰Îflı‰Îflı ±ı‹ ‰Î÷‹Î_ ·Î‰÷Î ¿ı
‹˘ÀÎ’vÊ˘fi˘ ±ı‰˘ V‰¤Î‰ »ı ¿ı …ıfiı ’˘÷Îfi˘ Á_⁄_‘ ◊›˘ ÷ıfiÎ V‰¤Î‰ fi◊Ì
Ωı÷Î, ÿ˘Ê fi◊Ì Ωı÷Î, ¿ı‰· ’˘÷Îfi˘ Á_⁄_‘ ◊›˘ »ı ÷ı μ’fl º„WÀ »ı. fiı V‰¤Î‰
Á΋_ …\±ı ÷˘ ¿˘ÀÌ ¿S’ı ∞‰fi_ ¿S›ÎHÎ fi ◊Λ. ‹ÎÀı ‹˘ÀÎ ±ı¿Î_Ï÷¿ ‹S›Î fiı
‹fiÎHÎÎ, ÷ıfiÎ …ı‰Î ¿˘¥ ¤ÎB›‰Îfi ±Î M≤J‰Ì‹Î_ fi◊Ì. ±ı ‰ÌÊı CÎHÎÌ ‰Î÷˘
‹ÏË‹ÎfiÌ ¿fl÷Î.
⁄Ì…\_ ±Î«Îfl∞ ‹ËÎflÎ… ±hÎı ’‘Λν »ı ÷ı ‹ÎflÌ μ’fl CÎHÎÎ ¬ÂÌ »ı.
‰fl÷η◊Ì ±ÎT›Î I›Îflı ±ı‰˘ ÃflΉ ¿flÌ ±ÎT›Î Ë÷Î ¿ı fiÏÕ›Îÿ ›iÎ’wÊ-
ÿÎÁ∞fiı ±ı¿ ‹ÏËfi˘ ‹˘¿·‰Î. ’fl_÷ ±ËŸ ‹Îflı l̤ÎW› ¤HΉÎfi_ «Î·ı »ı ÷◊Î
ÂÎVhÎÌfiı ‹fiı ¤HÎΉ‰Îfi˘ ⁄Ë ±Î√˛Ë »ı ÷◊Î ‹Îflı ’HÎ Ëη fiÏÕ›Îÿ ±Î‰‰ÎfiÌ
¬ÂÌ fi◊Ì, ÷ı◊Ì ±ı‹fi˘ ÃflΉ ⁄_‘ ’Õu˘ »ı fiı fl΋fi˘‹ Á‘Ì ‹Îflı ±ËŸ flËÌ
l̤ÎW› ’Ò fl_ ¿fl‰ÎfiÌ ±ÎiÎÎ ¿flÌ »ı. ÷‹ÎflÎ ‰ÌÊı Õ¤ÎHÎ ÷flŒfiÌ ÁËı… ‰Î÷ Ë_
fiı ‹ËÎflÎ… Ë÷Î I›Îflı fiÌ¿‚Ì Ë÷Ì. ÷ı‹Î_ ±ı‹fiÎ ⁄˘·‰Î ’fl◊Ì ±ÎT›_ ¿ı ±Î
¿Î‹‹Î_ fiÏÕ›ÎÿfiÎ ËÏfl¤@÷˘ ±ı¿fi˘ ‰Î_¿ fi◊Ì. ¿ı‰‚ ±ı‹ ±fi_÷Îfi_ÿı ⁄Ë
¬À’À ¿flÌ ÷ıHÎı ¿flÌfiı ·˘¿˘fiÎ_ ±_÷—¿flHÎ ¨«Î_ ◊¥ √›Î_ fiı CÎHÎάflÎ
ËÏfl¤@÷fiı ±Î’HÎÎ μ’fl Ëı÷ Ë÷_ ÷ı ’HÎ ±÷Ì ÿflÎ√˛Ëı ÁΑÎflHÎ ◊›_ »ı. ’HÎ
±Î’HÎı fiÌflÿ˘Ê »Ì±ı ÷˘ ±_÷ı lÌ∞‹ËÎflÎ… ±Î’b_ ÁÎv_ ¿flÂı. ±ı‹ ‰Î÷
±Î‰Ì Ë÷Ì. ±ıÀ·Î ’fl◊Ì …HÎΛ »ı ¿ı ’_Õfiı ÷‹˘ ÷◊Î ‹›Îfl΋ μ’fl ¿Î_¥ ’HÎ
¿ÀÎZÎ fi◊Ì. ±ı ….
⁄Ì…\_ ¤√÷∞fiı ⁄˘·Î‰‰Î ‰ÌÊıfi˘ ω«Îfl ±ı‹fiÎ ±_÷fl‹Î_ ËÂı ’HÎ
⁄ÎËıfl fiÌ¿Y›_ fi◊Ì. ÷ı‹ ‹ıÓ ’HÎ ÷ı ‰ÌÊı ‰Î÷ μ«ÎflÌ fi◊Ì. ’HÎ ‹ËÎflÎ…lÌfi˘
¤√÷∞ ÷◊Î Ω√Î ¤√÷ μ’fl CÎH΢ ÁÿÔ˚¤Î‰ …HÎΛ »ı. ÷ı◊Ì ±ı‹ …HÎΛ »ı
¿ı ÷ıÕΉ‰Îfi˘ Ωı ±Î√˛Ë ¿fḻı ÷˘ ⁄˘·Î‰ı ¬flÎ.
⁄Ì…\_ ±Î ‰¬÷ı ÷‹Îflı ¿˘¥ ÁÎ◊ fi ‹·ı ÷ı◊Ì ±Î_ËŸ ±‰Îb_ fiÏË ÷ı
lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ‹fl∞, ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ı ‰¬÷ı ÷‹ı Ωı ±Î‰Ì √›Î ˢ÷ ÷˘ ŒflÌ◊Ì,
…^fiÎ√œ ¤√÷∞ ±Î‰ı ÷˘ ±‰Î÷ fiÏË. ‹ÎÀı … lÌ∞‹ËÎflÎ… ¿fl÷Πˢ› ÷ı
ÁÎv_ ˢ›. ±‹fiı ÷˘ ±ËŸ ¤Îflı Á¬fi˘ ›˘√ ±Î’ı·˘. ÷ı◊Ì ±ËŸ
{‰ıfl̷η¤Î¥ ±Î‰ı ÷˘ ⁄Ë_ ÁÎw_, ÷ı◊Ì ±÷Ì ±Î√˛Ë◊Ì ‹ıÓ ÷‹fiı ÷ıÕΉ‰Îfi˘
»ıS·˘ ¿Î√‚ ·A›˘ Ë÷˘. ¿˘ÃÎflÌ ∞¤Î¥±ı ’HÎ ¿Ì‘_ Ë÷_ ¿ı √…flÎ÷◊Ì
{‰ıfl̷η¤Î¥ ‰√ıflı ËÏfl¤@÷˘ ±Î‰ı ÷˘ Ω√Î ¤√÷fiı ‰‘Îflı fl˘¿‰Î ˢ› ÷˘
fl˘¿Ωı. ÷ı◊Ì ±‹fiı ±ËŸfiÎ ËÏfl¤@÷˘fiı ±ıÀ·˘ ·˘¤ flËı÷˘ Ë÷˘ ¿ı ±Î’ ±Î‰˘
’ÏflÏÂWÀ — 4 567

÷˘ Ω√Î ¤√÷fiı ‰‘Îflı flËı‰Îfi_ ◊Λ, ÷˘ ÂıflÕÌ ¤ı√Ì ±ıflÕÌ ’HÎ ’ÎHÎÌ ’̉ı;
‹ÎÀı ±Î√˛Ëfi˘ ¿Î√‚ ·A›˘ Ë÷˘. ⁄Ì…\_ ±Î ‰¬÷ı ±Î’ ÷◊Î {‰ıfl¤Î¥ ÷◊Î
¿Î‚ÌÿÎÁ ¿Õ̱Π‰√ıflı ËÏfl¤@÷˘fiı …^fiÎ√œ ±Î‰‰Îfi˘ ±‰¿Î ˢ› ÷˘ Ë_
¤√÷∞fiı …^fiÎ√œ ±Î‰‰Îfiı ‹ÎÀı ⁄fi÷Ì ‹Ëıfi÷ ¿v_, ¿ÎflHÎ ¿ı, ¤√÷∞
…^fiÎ√œ ’‘Îflı fiı ÷‹ÎflÎ …ı‰Î ’Î_«-’«ÌÁ ËÏfl¤@÷ ¤ı√Πˢ› ÷˘ ÁÎv_. ‰‚Ì
‹ËÎflÎ…lÌfiı ’HÎ ‹Îflı ¿Ëı÷Î ŒÎ‰ı ¿ı fiÏÕ›Îÿ, ‰Á˘, «ÎHÎÁÿ ‰√ıflı ËÏfl¤@÷˘fiı
¤ı√_ ◊‰Îfi˘ CÎH΢ ±Î√˛Ë »ı ‹ÎÀı …^fiÎ√œ ⁄˘·Î‰˘ ÷˘ CÎb_ ÁÎv_. ‹ÎÀı ¿Î√‚
‰Î_«Ìfiı ÷‹˘ ÷◊Î {‰ıfl¤Î¥ ¤ı√Î ◊¥fiı ‹ÎflÌ μ’fl ¿Î√‚ ·¬Â˘ I›Îfl ’»Ì Ë_
¤√÷∞fiı ⁄˘·Î‰‰Î ‰ÌÊıfiÌ ‰Î÷ μ«ÎflÌÁ. ‹ÎÀı …ı‰˘-±Î’fi˘ ‰Ì«Îfl ˢ› ÷ı‰˘
¿Î√‚ ·¬Â˘.
⁄Ì…\_ ’˘fl √œ’fl ’‘Λν Ë÷Î ÷ıfiı ⁄Îfl ‹ÎÁ ◊¥ √›Î »ı. ‹ÎÀı …^fiÎ√œ
±Î‰ı ÷˘ CÎb_ ±ı‹ ±‹fiı ±¬_Õ flèÎÎ ¿flı »ı. ‰‚Ì, ±ËŸ±ÎfiÎ ’HÎ Ëfl̤@÷˘fiı
CÎH΢ ±Î√˛Ë »ı, ’HÎ ÷ı ·˘¿˘fiı μCÎÎÕÎ ∂ÃÌ ‹ËÎflÎ…fiı ¿ı‰ÎfiÌ ‹ıÓ fiÎ ’ÎÕÌ »ı,
¿ÎflHÎ ¿ı Ë_ ±ËŸ flè΢ fiı ±ı ¿Ëı ÷˘ ‹ÎflÎ μ’fl fiÌ‹ÌkÎ ±Î‰ı. ‹ÎÀı ±Î Œıflı
…^fiÎ√œ‹Î_ ¤√÷∞fiı ⁄˘·Î‰‰Î ÷ı‹Î_ ÷‹˘ √…flÎ÷fiÎ Ëfl̤@÷˘ ¶Îfl »˘. ÷ı◊Ì
±‹ÎflÎ …ı‰Î √flÌ⁄ fiı ’flΑÌfi ¿ıÀ·Î¿ I›Î√̱˘fiı ’HÎ Á‹Î√‹-ÿflÂfi ◊Λ.
‹ÎÀı ±Î’ μIÁÎË ¤flı·˘ ¿Î√‚ ·¬Â˘ ±ı‰Ì ±‹fiı ±ÎÂÎ »ı.
⁄Ì…\_ ±Î ‰¬÷ı ÷‹ÎflÌ ÁÎ◊ı ⁄ÌΩ ¿˘¥ ËÏfl¤@÷ fi ±ÎT›Î ’HÎ
¤√÷∞ ’‘ÎflÂı I›Îflı ÷˘ CÎHÎÎ ¬flÎ ‹ÎHÎÁ˘ ÷‹ÎflÌ ÁÎ◊ı ±Î‰Âı. ‹ÎÀı ±Î’
±Î‰‰Î ‰ÌÊı ¿Î√‚ ·¬Â˘ ’»Ì ‹ÎflÌ ⁄fi÷Ì ‹Ëıfi÷ ¿flÌÂ. ’»Ì …ı‹
lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ‹fl∞ ÷ı‹ ◊ÎÂı.
⁄Ì…\_ …^fiÎ√œ‹Î_ ¤√÷∞fiı ⁄˘·Î‰‰Î‹Î_ Ëη ÿı¿΂ ⁄Ë ÁÎflÎ »ı.
¿ÎflHÎ ¿ı, Ëη …ı ±‘Ì¿ÎflÌ ∞¤Î¥ ÷ıfiı Á‰˝ ≠¿Îflı ¤√÷∞ μ’fl ÁÿÔ˚¤Î‰ »ı
fiı …^fiÎ√œ‹Î_ ÷ıfi_ «·HÎ »ı. ‰‚Ì, ÁÿÔ˚√v ›˘√ırflÿÎÁ∞ ÷◊Î ⁄η‹¿<_ÿÿÎÁ∞
’HÎ »ı. ‰‚Ì, ¿ÚWHΫflHÎÿÎÁ∞ ÷◊Î ÁΑ ‘fl‹V‰w’ÿÎÁ∞ ÷◊Î ±ZÎfl-
V‰w’ÿÎÁ∞ ‰√ıflı CÎHÎÎ Ëı÷‰Î·Î »ı. ‹ÎÀı …^fiÎ√œ‹Î_ ÿı¿΂ CÎHÎÎ … ÁÎflÎ »ı.
‹ÎÀı ±Î’fiı ¿˘¥ Ω÷fiÌ …^fiÎ√œ ±Î‰‰ÎfiÌ ¿˘¥ ≠¿Îflı ‘ÎV÷Ì flά‰Ì fiÏË.
±Î‰Ì flÌ÷ı ‰Á˘ ’HÎ ‹ıÓ ¿Î√‚ ·A›˘ »ı.
⁄Ì…\_ ±ËŸ◊Ì V‰Î‹Ì ⁄η‹¿<_ÿÿÎÁ ÷◊Î V‰Î‹Ì ‘fl‹V‰w’ÿÎÁ∞ I◊Î
‹˘÷Ì ¤√÷ ‰Ì√ıflı I›Î√Ì ÷◊Î ¿flÁfi¤Î¥ ÷◊Î Ëfl∞‰fi¤Î¥ ÷◊Î ¿Îfi∞¤Î¥
÷◊Î fl΋∞¤Î¥ ÷◊Î ’flÁ˘k΋¤Î¥ ÷◊Î Ëı‹flÎ…¤Î¥ ÷◊Î Ëı‹÷fl΋¤Î¥ ÷◊Î
568 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

‹˘flÎfl∞¤Î¥ ÷◊Î ËÏflÂ_¿fl¤Î¥ ÷◊Î ±Q≤÷·Î·¤Î¥ ±ı Á‰ı˝fiÎ …ı

V‰Î‹ÌfiÎflΛHÎ ‰Î_«Â˘. ÷‹Îflı I›Î_ {‰ıfl¤Î¥, ·S·¤Î¥, ÿÎ∞¤Î¥,
¿Î‚ÌÿÎÁ¤Î¥ ‰√ıflı Á‰ı˝fiı fiÎflΛHÎ ¿Ëı¢. ‹HÎ̷η ÷◊Î ‹√fi·Î·ı fiÎflΛHÎ
¿èÎÎ »ı ÷◊Î ÿÎ∞¤Î¥±ı ¿èÎÎ »ı ÷ı ‰Î_«Â˘.
Á_. 1953fiÎ lΉHÎ Áÿ 6 ⁄‘‰Îfl.
·Ì. ÿÎÁÎfiÿÎÁ Áı‰¿ ‹˘flÎfl∞ ‹_√‚∞fiÎ ÿoÕ‰÷ ÁÏË÷ …ı lÌ
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ‰Î_«Â˘.
‹ÎflÌ μ’fl ¿Î√‚ ·¬˘ ÷˘ Áflfi΋_ —
ÃÎ. ‹˘flÎfl∞ ‹_√‚∞, Ãı¿Îb_ — ÿÎHÎÎ ‹Îfl¿ÌÀ ’ÎÁı, flÎ…¿˘À ±ı‰Ì flÌ÷ı
¿fl‰_.
¤√÷∞ ‹ËÎflÎ… Á_⁄_‘Ì ’hÎ
V‰V÷Ì lÌ fiÏÕ›Îÿ ‹ËÎÂ¤V◊Îfiı ’fl‹ ’F› ’fl‹ ¤√‰ÿÌ lÌ ≠√À
’vÊ˘k΋fiÎ μ’ÎÁ¿ ‹ÿ‹ÎÿÌ¿ ÁΑ-√HÎÁ_’Lfi ’fl˘’¿Îfl ’flΛHÎ
lÌ∞‹ËÎflÎ… ¿Ú÷ ‹flΩÿÎ ’η¿ ’‚Ή‰Î‹Î_ ÁQ≤◊ ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝ÏfiWà ±ı ±ÎÏÿ¿
Á‰˝ Â¤‹Î_ Ï⁄flÎ…‹Îfi V‰Î‹Ì ωiÎÎfiÿÎÁ∞166 I◊Î ’flÎHÎÌ ¿ı‰≠ÁÎÿÿÎÁ∞
I◊Î ËÏfl‰S·¤ÿÎÁ∞ ‰√ıflı Á_÷‹_Õ‚ ÷◊Î flÎ.flÎ. {‰ıfl̷η¤Î¥ I◊Î {‰ıfl¤Î¥
…ıÁ_√ ω√ıflı fiÏÕ›ÎÿfiÎ ÷‹Î‹ ËÏfl¤@÷˘ ≠I›ı flÎ…¿˘À◊Ì ·Ì. ÁΑ ›iÎ’vÊ-
ÿÎÁ∞fiÎ CÎHÎÎ ≠Ì÷Ì’Ò‰˝¿ …› lÌ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ‰Î_«Â˘.
⁄Ì…\_ ·¬‰Îfi_ ¿ı ±Î’fi˘ ’hÎ …^fiÎ√œ √›ı·˘ I›Îfl ’»Ì fi◊Ì. ÷ı Á‰˝
Á‹Î«Îfl ωV÷ÎflÌ ·¬Â˘. ⁄Ì…\_ ·¬‰Îfi_ ¿ı ¿Îfl÷¿ ‰ÿÌ 9fiı Ïÿ‰Áı …^fiÎ√œ
√›˘ Ë÷˘. √¥ ¿Î·ı ±ıÀ·ı flω‰Îflı flÎ…¿˘À ±ÎT›˘ »\_. I›Î_ ÁÿÔ˚√v V‰Î‹Ì
Ωı√ırflÿÎÁ∞ I›Î_ ÁÿÔ˚√v V‰Î‹Ì Ω√Î ¤√÷ ω√ıflı ÁΑ-⁄˛õ«ÎflÌ Á˙ ¬ÂÌ
±Îfi_ÿ‹Î_ »ı. 10fiı Ïÿ‰Á ÁÿÔ˚√vfiÌ ‹˘÷ˆ›ÎfiÌ flÁ˘¥ ¿flÌ÷Ì fiı 10 ‘˘÷Ì›Î_ ⁄ı
V‰Î‹Ì ω√ıflıfiı ±˘œÎÕuÎ_. ÷Î_ …^fiÎ√œ‹Î_ ÿı¿΂ CÎHÎÎ ÁÎflÎ »ı. 10 Ïÿ‰Á
Á‘Ì Ë_ ÷◊Î Â_¿fl ¤√÷ ¿˘ÃÎflÌ Ï‰√ıflı V‰Î‹Ì Ω√Î ¤√÷fiÌ ’ÎÁı ‰Î÷˘«Ì÷˘
ÁÎ_¤‚Ì CÎH΢ ±Îfi_ÿ ¿›˘˝ »ı. ⁄Ì…\_ V‰Î‹Ì ±Î’HÎfiı ‰Îflı ‰Îflı Á_¤Îfl÷Î Ë÷Î fiı
¿Ëı÷Î Ë÷Î ¿ı ±Î …^fiÎ√œ‹Î_ ¤√÷∞±ı ±Î‰Ìfiı Ïÿ„B‰…› ¿›˘˝ fiı Á¬ ÿÌ‘_.
{‰ıfl̷η ω√ıflı ËÏfl¤@÷˘±ı ’ˆÁÎ ¬fl«Ì ¤√÷∞fiÌ Áı‰Î flÎ∞’˘ ‹ı‚T›˘ ÷ı
166. ±Î ωiÎÎfiÿÎÁ∞ Á_¤‰÷— …^fiÎ√œfiÎ Áÿ˚√v ›˘√ırflÿÎÁ V‰Î‹ÌfiÎ ÏÂW›
ˢ¥ ¿ı, …ı±˘ fiÏÕ›Îÿ ¬Î÷ı ω«flH΋Î_ ±ÎT›Î ˢ¥ ¿ı.
’ÏflÏÂWÀ — 4 569

⁄Ë ÁÎv_ ¿Î‹ ◊¥ √›_ fiı ÷ı ÷˘ ’‚ ’Î¿Ì √¥. ±ı‰˘ ÿı¿΂ «Î·Ì ‰Ê˝ ◊›Î_
÷˘ ÿıA›Î fi˘÷Î fiı ‹Î›Îfi_ ‹Î◊_ ¤Î_√Ì fiÎ_A›_. ±ı ÷˘ lÌ∞‹ËÎflÎ…ı »ıS·Ì ⁄οÌ
’˘÷ÎfiÎ ¤@÷fi˘ ‹ÏË‹Î ⁄÷Î‰Ì Á˙ ËÏfl¤@÷˘fiı Á¬Ì›Î ¿›Î˝. ˉı ÷‹Î‹
ËÏfl¤@÷˘fiı ÷‹ı ·¬Ωı ¿ı …ı …ı Á¬ ÿflÂfifi_, Á‹Î√‹fi_, ‰Î÷«Ì÷fi_, Áı‰Îfi_
·Ì‘_ ˢ› ÷ı ±¬_Õ Á_¤ÎflÌ flάΩı fiı ÷ıfi˘ Áfl‰ ‹fifi, ÏfiÏÿK›ÎÁ Ïfifl_÷fl
¿fl¢ fiı ’flV’fl ¤ı√Î ◊¥fiı ¿◊ΉÎ÷ν ¿flÌ Á¬ ¤˘√‰‰_, ’HÎ ¿˘¥ ≠¿Îflı
±_÷—¿flH΋Î_ B·ÎÏfi fi ’΋‰_. ¿ÎflHÎ ¿ı, lÌ∞‹ËÎflÎ… ÷◊Î ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ
ÁÿÔ˚√v±˘ ±Î ·˘¿‹Î_ ±¬_Õ flèÎÎ fiÏË, ÷˘ ¤√÷∞ ’HÎ ±¬_Õ flËı fiÏË.
±ı‹fiı …ı ¿fl‰Îfi_ Ë÷_ ÷ı ¿flÌ √›Î, ËΩfl˘ ∞‰fiı ⁄˛õI‰ ¿flÌ ’vÊ˘k΋fiÌ ºœ
μ’ÎÁfiÎ ≠‰fl÷Î‰Ì √›Î. ˉı ÷˘ ±Î’HÎı …ı …ı ±ı‹fiÎ ±Ï¤≠Λ˘ ΩH›Î »ı ÷ı
≠‹ÎHÎı ‰÷˝‰_ fiı ⁄ÌΩfiı ‰÷퉉_ fiı Á¬Ì›Î flı”‰_ ±fiı …ı‰Ì flÌ÷ı ¤√÷∞fi_ ÁÎv_
ÿı¬Î› ÷ı‰Ì flÌ÷ı ‰÷˝‰_, ’HÎ ¿˘¥ flÌ÷ı ±’¿ÌÏ÷˝ ◊Λ ±fiı ÁIÁ_√ ωv© Ïø›Î
◊Λ ±fiı ’λ‚◊Ì ’V÷Ή_ ’Õı ÷ı‰Ì flÌ÷ı ¿˘¥ ËÏfl¤@÷ı ¿fl‰_ fiËŸ. ¿ÎflHÎ ¿ı,
lÌ∞‹ËÎflÎ… ÷◊Î ‹˘ÀÎ Á_÷fiı ‹fi, ¿‹˝, ‰«fiı Áı‰Ì …ı‰Ì flÌ÷ı ¤√÷∞±ı
±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝ ÏÁ© ¿flÌfiı ºœ „V◊Ï÷ ¿flÌ Ë÷Ì, ±ı‰Ì ÁÎQ≤◊Ì »÷Î_ ’HÎ ÁIÁ_√‹Î_
‹Îfi-±’‹Îfi ÁËfi ¿flÌfiı, lÌ∞‹ËÎflÎ… fiı ‹˘ÀÎ Á_÷fi˘ ±Ï¤≠Λ
≠‰fl÷ÎT›˘. ’˘÷ı Á¬-ÿ—¬ fi √H›_. ±ı‰Î ’vÊ ÷˘ ±ı¿ …. ±ı‰_ ⁄ÌΩ◊Ì
◊‰Î› ÷ı‰_ fi◊Ì. ‹ÎÀı ±ı‹HÎı …ı …ı ¿èÎ_ ˢ› ÷ı ≠‹ÎHÎı flËÌfiı ω«ÎflÌ ‰÷˝‰_,
’HÎ ÷ı‹fiÎ_ …ı‰Î_ ±Î«flHÎ ⁄ÌΩ ÏÂW›˘±ı ‰Îÿ ·¥ ¿fl‰Î_ fiÏË. ¿ÎflHÎ ¿ı, ±ı‹Î_
÷˘ ÁÎZÎÎ÷˚ ’vÊ˘k΋ Ïfi‰ÎÁ ¿flÌfiı flèÎÎ Ë÷Î. ‹ÎÀı ¿÷*, ±¿÷* fiı ±L›◊ο÷*
Ë÷Î. ‹ÎÀı ±ı‹fiÎ_ ±Î«flHÎ ≠‹ÎHÎı ±Î’HÎı ¿fl‰_ fiÏË. ±ı‹fiÎ_ ±Î«flHÎ ÁIÁ_√
ωv© ¿ı ‘‹˝ ωv© Ë÷Î_ … fiÏË. ’HÎ ¤√‰Îfi ±¬_Õ flËı·Î …ı◊Ì ¤√‰ÎfifiÎ
…ı‰Ì Ïø›Î fiı «ÏflhΠˢ› ±fiı ⁄ÌΩ ÁΑÎflHÎ ¿˘¥ ±ı‹ ¿Ëı ¿ı ‹Îflı ωÊı ¤√÷
±¬_Õ flèÎÎ »ı fiı ‹Îfl΋Î_ ≠‰ı ¿›˘˝ »ı, ±ı‹ ¿flÌfiı √‹ı ÷ı‹ ÁIÁ_√ ωv©
Ïø›Î ¿flı, ±√fl ¿flΉı, ÷˘ ÷ı‹Î_◊Ì ¤√÷∞ ÷◊Î V‰Î‹Ìfi_ CÎb_ ¬˘À<_ ÿı¬Î› ±fiı
±_÷ı ±ı fi¤ı fiÏË ±fiı CÎHÎÎ ‹‹ZÎ ∞‰ ˢ› ÷ıfiı ’HÎ œÎ_¿b_ ÿı‰Î›. ‹ÎÀı ±ı‰Ì
flÌ÷ı ¿˘¥±ı ¿fl‰_ fiËŸ. ±Î ÷˘ ±ı‹ ◊Λ ÷ı‹ fi◊Ì, ’HÎ ±‹Îflı ÷˘ V‰Î‹ÌfiÎ
ÿıË ‹Ò@›Î ’»Ì V‰Î‹ÌfiÎ ¿Ëı‰Î÷Î ÷ıfiÎ_ ±ı‰Î_ ±Î«flHÎ ÿÌÃÎ_, ÷ı◊Ì ÷‹˘fiı
·¬Ì±ı »Ì±ı fiı ±Î ·˘¿‹Î_ ËΩfl˘ ∞‰fi˘ μ©Îfl ◊Λ ‹ÎÀı ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ ÁÿÔ˚√v
’HÎ ÁΑÎflHÎ ∞‰fiÌ ±ÎiÎ΋Î_ flèÎÎ fiı ‹Îfi-±’‹Îfi ÁËfi ¿›* fiı ÁIÁ_√fiÌ
fiÎfiÌ-‹˘ÀÌ ±ÎiÎÎ ·˘’Ì fiÏË. ‹ÎÀı ±Î’HÎı ’HÎ ±ı … ¿fl‰_. ±ı … V‰Î‹ÌfiÎ
570 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

¿Ëı‰Î ◊¿Ì ‹ıÓ ·A›_ »ı. ‹ÎÀı ‰Á˘, ’Ì… ω√ıflı √΋fiÎ ËÏfl¤@÷˘fiı ’HÎ ¬⁄fl
¿fl‰Ì fiı V‰Î‹ÌfiÎ I◊Î ‹ÎflÎ Á˙fiı …ı V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ¿Ëı‰Î. ⁄Ì…\_ Â_¿fl ¤√÷fiı
÷Ή ±Î‰‰Î◊Ì Ë_ ‰‘Îflı …^fiÎ√œ fl˘¿Î›˘. ÷Ή ±˘»˘ ◊‰Î◊Ì Ë_ ±ËŸ±Î ±ÎT›˘
»\_. ÷ı ∞¤Î¥ ¿˘ÃÎflÌ ±Î‰÷Î Á‘Ì I›Î_ fl˘¿Âı. ≠¤ÿÎÁ ¿˘ÃÎflÌ √œÕı »ı. ÷ı‹fiÎ
ΩıỠΠ‹Î_ÿÎ ’Õ‰Î◊Ì …^fiı√œ ±Î‰Ì Â@›Î fi◊Ì. ÁÎΩ ◊‰Î◊Ì ±Î‰Âı ±ı‹
÷ı‹fi_ ·¬‰_ »ı.
±ı …. ⁄Ì…\_, ÷‹Îflı I›Î_ Á‰ı˝ ËÏfl¤@÷˘fiı ‹ÎflÎ CÎHÎÎ ¿flÌfiı …›lÌ
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ¿Ëı¢. ±hÎı◊Ì Ëfl∞‰fi¤Î¥ I◊Î ¿flÁfi∞¤Î¥ ÷◊Î fl΋∞ ¤|
÷◊Î ¿Îfi∞¤Î¥ I◊Î ‹˘flÎfl∞¤Î¥ I◊Î ‰Ìfl∞¤Î¥, fi‰·fl΋ ω√ıflı
ËÏfl¤@÷˘fiÎ …ı lÌ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ‰Î_«Â˘. ‹Îflı Ëη ±ËŸ fl˘¿Î‰Îfi_ »ı. ±Î’fiÎ
÷flŒfiÎ Á‹Î«Îfl ·¬Â˘. ±‹ÎflÎ V‰Î‹Ì ÏfiflLfiÿÎÁ ÷◊Î ’vÊ˘k΋ÿÎÁ @›Î_ »ı ?
÷ıfiÎ Á‹Î«Îfl ·¬Â˘. ’Ì’·√ ω√ıflı √΋‹Î_ Á‹Ì’ı ˢ› ÷˘ ¬⁄fl ¿ËıΩı ¿ı
÷‹ÎflÎ ¿Î√‚˘ ’B›Î »ı. Ëη ¤HΉÎfi_ «Î·ı »ı. ±ËŸ ÿı¿΂ ÁÎflÎ »ı. ±ËŸ
ÁÎ◊Ì V‰Î‹Ì ‘‹˝V‰w’ÿÎÁ∞ ÷◊Î ¤HÎfiÎflÎ ÁΑ ‘‹˝≠ÁÎÿÿÎÁ∞ ÷◊ΠωëÏ≠›-
ÿÎÁfiÎ CÎHÎÎ ¿flÌ …› lÌ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ‰Î_«Â˘. ±ı … ÷Î. 29-1-97.
ÿ— ’˘’À fl΋∞fiÎ ÿoÕ‰÷˚ ’Ò‰˝¿ …›lÌ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ‰Î_«‰Î ¿Ú’Î
¿fl¢, ±ı ….
❀ ❀ ❀
V‰V÷Ì lÌ ‹‰Î ⁄_ÿfl ‹ËÎ Â¤ V◊Îfiı ’ÒF›ÎflΑı ≠√À ’vÊ˘k΋fiÎ
±ı¿Î_Ï÷¿ ¤@÷ ≠Î√∞¤Î¥ Ωı√ lÌ ’ÌËÌ…◊Ì ·Ì. ’Î. ‹˘÷̷η √˘’΂∞fiÎ
ÿoÕ‰÷˚ ≠HÎ΋. Áı‰Î‹Î_ …ı lÌ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ‰Î_«Â˘.
Ô‰‚Ì ·¬‰Îfi_ ¿ı ‹ËÎflÎ…ı ±ÎÁ˘ ‰ÿÌ 13fiÌ flÎhÎı ÿ½fi ÿ¥fiı ¿èÎ_ ¿ı ±ı
(¤√÷∞) ‹ÎflÎ ±ı¿Î_Ï÷¿ ¤@÷ »ı fiı ÷‹Îfl˘ ‹ÏË‹Î ’HÎ ⁄‘˘ ‹ËÎflÎ…ı ¿è΢
»ı fiı ¿Ëı »ı ¿ı …ı, Ë_ ±ı ÿ‰Îflı flËÌ fiı ÁIÁ_√‹Î_ ÷_ ±ı‹fiı μCÎÎÕÎ ¿flÌfiı Á˙fiı
÷_ ¬⁄fl ¿fl. ‹ÎflÌ ±ÎiÎÎ »ı. ‹ÎÀı ˉı◊Ì ÷‹ı, Á˙ ÁIÁ_√Ì-ÁΑfiı ‹˘ZΉÎ÷
Á‹Ω› ±ı‹ ⁄Ë ¿Ú’Î ¿fl˘ fiı ‹ËÎflÎ… ÷˘ ¿Ëı ÷ı ÁIÁ_√ μ’fl fi…fl ¿fl˘.
‹‹ZÎ ⁄Î’ÕÎ ’ÌÕΛ »ı. ‹ÎÀı Ëı ¿Ú’ÎfiÎ◊ ! ‹ÎflÌ √flÌ⁄fiÌ ÁËΛ ¿flÌ Á˙fiı
ÁÎw Á‹Ω› ±ı ¿fl˘ fiı ‹ÎflÎ Á‰ı˝ ÂhÎ ËHÎÌfiı ±ZÎfl’ÿfiı ’‹ÎÕ˘ fiı ÷‹ÎflÌ ◊¿Ì
… ∞‰fi_ ¿S›ÎHÎ »ı.
¿Î. Áÿ 2. ÿÎ. ’˘÷ı.
(±Î ‹Ò‚ ’hÎfiÌ Œ˘À˘¿˘’Ì ’Ëı·Ì ÷◊Î ⁄Ì∞ ±ÎT≤Ïk΋Î_ »’Λı· »ı.)
’ÏflÏÂWÀ — 5 571

’ÏflÏÂWÀ — 5
¤√÷∞ ‹ËÎflÎ…fiÎ_ Ï≠› ¿Ì÷˝fi˘

flÎ√ — ¿ÎŒÌ A›Î·

’ÿ-1
±Î‰÷Î @›˘Ó fiËŸ ‰ı Á΋·ÕÎ, ±Î‰÷Î @›˘Ó fiËŸ ‰ı ›Îfl...±Î‰÷Î0Àı¿
Ω‹Î ’ı”flÌ …flŸÿÎ ⁄Î_‘Ì, ’Ï√›Î_ ’ı«˘ÓÿÎfl ‰ı;
ËÁ÷Î_ ËÁ÷Î_ Á_ÿfl ‰ÿfi, ÿı¬Î‰÷Î @›˘Ó fiËŸ ‰ı ›Îfl...±Î‰÷Î0 1
Ë‹flÌ ±Ï·›Î_ √Ï·›Î_ ¤ˆ›Î, ÁÎ_… Á‰Îfl ¿fiˆ›Î ‰ı;
‹‘flı ‹‘flı V‰fl ‹˘Ëfi ⁄_ÁflÌ, ⁄Ω‰÷Î @›˘Ó fiËŸ ‰ı ›Îfl...±Î‰÷Î0 2
±ı¿ ±E»Ì ÷Îfi √α˘ M›Îflı, Ïÿ· ¬ ˢ› Ë‹ÎflÎ ‰ı;
≠ı‹Îfi_ÿ ¿Ëı ⁄_ÁÌ fiı¿, ÁfiΉ÷Î @›˘Ó fiËŸ ‰ı ›Îfl...±Î‰÷Î0 3
’ÿ-2
Ωfi÷Î @›˘Ó fiËŸ ‰ı Ë‹ÎflÌ ’Ìfl, Ωfi÷Î @›˘Ó fiËŸ ‰ı ·Î·...Ωfi÷Î0 Àı¿
fi_ÿ ¿ı Á·˘fiı √⁄v Ë‹¿<_, Á⁄ÒflÌ ‹ıÓ Á‹Ω‰÷Î ‰ı;
⁄Ë÷ Ïÿfi¿Ì ±fl∞ Ë‹ÎflÌ, ‹Îfi÷Î @›˘Ó fiËŸ ‰ı ·Î·...Ωfi÷Î0 1
ÿı ÿÌÿÎfl ÿ›Î‰_÷ ¬Î‰_ÿ, ÷_ ‹ÎÏ·¿ ‹·¿<_ÿÎ ‰ı;
Ë‹ ⁄_ÿ‰Î ÷ıflÌ ⁄_ÿ√Ì ¿fl÷ ˈ, Ï’»Îfi÷Î @›˘Ó fiËŸ ‰ı ·Î·...Ωfi÷Î0 2
÷_ ‹flÏÂÿ ˈ ¿ÎÏ‹· ¿ÎÏ⁄·, Á⁄ Ëfifl ÷ıflı ËÎ◊ ‰ı;
≠ı‹Îfi_ÿ¿ı M›Îflı Ë‹ ’fl ‹Ëıfl, ±Îfi÷Î @›˘Ó fiËŸ ‰ı ·Î·...Ωfi÷Î0 3

flÎ√ — ÁËÎfiÎ ÿÎÿflÎ

¿ˆÁı ⁄Ì÷ı Ïÿfi flÏ÷›Î_, U›Î‹ Ï⁄fi,
¿ˆÁı ⁄Ì÷ı Ïÿfi flÏ÷›Î_...0Àı¿
ÏÂfl ’fl Á˘¿ ¤¥ ±⁄ ¿<⁄flÌ,
·Ì¬Ì ·Ì¬Ì ’É÷Ì ’Ï÷›Î_;
572 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

Á‰÷Ì› ÿ—¬ Áè΢ fiËŸ Ω›ı,

…fl÷ flˆfi Ïÿfi »Ï÷›Î_...U›Î‹0 1
ÿı ωrÎÁ ±‰Ï‘ ¿flÌ Ï⁄»\flı,
¿ËÌ ¿ËÌ ¿’À ¿Ì ⁄Ï÷›Î_;
≠ı‹Îfi_ÿ ¿ı fiÎ◊ ¿Ì ’ËÌ·ı,
ΩfiÌ Á¿Ì fiËŸ ‘Ï÷›Î_...U›Î‹0 2

flÎ√ — …_√·˘
√·÷Îfi √Îfi¿Ì ÷Îfi ‹¥, ËÏfl Á˘Ë÷ flÎÁ flÏÁ·ı¿Ì-√·0Àı¿
fiΫ÷ ◊˘‹ ◊fififi ◊fififififi, fiı’Òfl ‘fiÌ {fififi {fififififi
CÎfl ¤… ⁄Î…÷ CÎCÎflÌ ¬fififififi, √Ì÷fi »Ï⁄ fl_√ fl_√Ì·ı¿Ì-√·0 1
’ÿ Ãfififi Ãfififi Ãfififififi, ‘flfiÌ ‘fiÌ ‘fififi ‘fififififi
÷˘fl÷ ÷Îfififi ÷˘‹ ÷fififififi, »˘√fi »Ï⁄ »ı· »⁄Ì·ı¿Ì-√·0 2
‹˘Ë÷ …·«fl ◊·«fl √Îfi ‘ÒfiÌ, ÷…ı ¬Îfi ’Îfi ÷fi¤Îfi ÁfiÌ
ω‘ flωfl◊ Ï◊fl ∞‹Ì ˢ÷ ’Ïfi, ¿ÚWHÎÎfi_ÿ Ï«kÎ ⁄ÁÌ·ı¿Ì-√·0 3

flÎ√ — √fl⁄Ì
‰˛…∞‰fi U›Î‹ ωËÎflÌ flı, ·Î‰H›‹Î_ Ë_ ·ı‰ÎHÎÌ;
‹ıÓ ÷˘ ‹ıS›˘ …√ ωÁÎflÌ flı, ¿ËÎfiÎ ÷ÎflÌ ¿ı‰ÎHÎÌ. 1
Á_ÿfl‰fl fl_√Õ˘ «ÏÕ›˘ flı, ‹fl‹Î‚Î ‹˘Ëfi ÷Îfl˘;
…√ I≤HÎ Áfl¬˘ hÎı‰ÏÕ›˘ flı, ¿<_HÎ ‹Îfiı ±˘fi˘ ÕÎfl˘. 2
‹Îflı ÷‹◊Ì ≠ÌÏ÷ ⁄Î_‘Ì flı, ¿˘¥fiÌ Â_¿Î ¿ı‹ ‘v_;
Ï«_÷΋ÏHÎ Á_ÿfl ·Î‘Ì flı, flÎ_¿ ◊¥fiı ÂÌÿ Œv_. 3
÷‹ ÁÎ◊ı fl_√fiÎ ¤ÌfiÎ flı, Ïÿ·Õ<_ ‹ÎL›_ Õ˘·Ïfl›Î;
⁄˛õÎfi_ÿfiÎ fiÎ◊ fi‰ÌfiÎ flı, ‰Ëη‹ ‹ıÓ ÷‹fiı ‰Ïfl›Î. 4

flÎ√ — √fl⁄Ì
÷ÎflÌ ‹ÒflÏ÷ ·Î√ı »ı ‹fiı M›ÎflÌ flı...lÌ CÎfiU›Î‹ ËÏfl
wÕÌ «Î· …√÷◊Ì L›ÎflÌ flı...lÌ CÎfiU›Î‹ ËÏfl 0 Àı¿
¨ÕÌ fiÎ¤Ì »ı √˘‚ √_¤Ìfl flı...lÌ CÎfiU›Î‹ ËÏfl
wÕÎ ·Î√˘ »˘ U›Î‹ ÂflÌfl flı...lÌ CÎfiU›Î‹ ËÏfl 0 1
’ÏflÏÂWÀ — 5 573

÷ÎflÌ »Î÷Ì μ’Õ÷Ì U›Î‹ flı...lÌ CÎfiU›Î‹ ËÏfl

»ı Ωı ·Z‹Ì ¿ıv ‘΋ flı...lÌ CÎfiU›Î‹ ËÏfl 0 2
÷ÎflÎ ‹¬fiÌ Â˘¤Î Ωı¥ flı...lÌ CÎfiU›Î‹ ËÏfl
flά_ ±_÷fl‹Î_ ≠˘¥ flı...lÌ CÎfiU›Î‹ ËÏfl 0 3
÷ÎflÎ_ fiıHÎÎ_ ¿‹‚ ’fl ‰ÎflÌ flı...lÌ CÎfiU›Î‹ ËÏfl
‹_…\¿ıÂÎfi_ÿ ⁄Ï·ËÎflÌ flı...lÌ CÎfiU›Î‹ ËÏfl 0 4

flÎ√ — ¿flÎ¥Õ˘
÷Îv_ »˘√_ ‹Îflı ±Î‰Ìfiı Ï«k΋Î_ flèÎ_...÷Îv_ 0 1
…√fiÎ ∞‰fi wÕ_ »˘√_ Ωı¥fiı, ±_÷fl‹Î_ ±…‰Î‚_ ◊›_...÷Îv_ 0 2
Á_ÿfl U›Î‹ Á˘ËÎ√Ì ÷Îv_, ‹¬ fiÌfl¬Ìfiı ÿ—¬ ÿÒfl √›_...÷Îv_ 0 3
±Îfi_ÿ ÁÏË÷ ◊›_ Á¬ ±_÷fl, ±ı¿ı ∞¤ı fi‰ Ω› ¿èÎ_..÷Îv_ 0 4
⁄˛õÎfi_ÿ ¿Ëı ±ı »˘√Î ÁÎv, ·˘¿ÏÕ›Îfi_ ±‹ı ‹ıb_ ÁèÎ_...÷Îv_ 0 5

flÎ√ — Ã<‹flÌ
ÿflÿ Ï‹ÀΛΠ‹ıflÎ Ïÿ·¿Î, ‹˘›ı ±˙Ê‘ ±Q≤÷ ’ΛΠflı...Àı¿0
‰ˆz Ï‹S›Î ‰˛…flÎ… Ï⁄ËÎflÌ, fiÎÕÌ ÿı¬fi ±Î›Î;
iÎÎfi K›Îfi ¿Ì √˘·Ì flı ÿÌfiÌ, fl_« fi fl˘√ flËΛΠflı...ÿflÿ0 1
√›Î fl˘√ ‹fi ¤›Î Ïfifl˘√Ì, Ïÿ· Ï√Ïfl‘fl ÿflÂΛÎ;
ËÏfl¿ÚWHÎ ’fl⁄˛õ ’flÎ÷fi, ¤Î‰ ÁÏË÷ ‹fi ¤Î›Î flı...ÿflÿ0 2
Ï‹ÀuΠωʛ¿Î ÕÎCÎ ‹fi˘fl◊, ‹Ò· ‹fl‹ Á‹Ω›Î;
…L‹ ‹flHοΠ{√ÕÎ flı »^ÀuÎ, ±_÷fl ±·¬ Ï·¬Î›Î flı...ÿflÿ0 3
›˘√ ¤„@÷ ‰ˆflÎB› I›Î√¿Î, «ÒflHÎ «Îv ⁄fiΛÎ;
ÿı‰Îfi_ÿ ¿Ëı ÿ›Î ¿flÌ ËflÌ, «flÌ ËÏfl ±Î’ ⁄÷ΛΠflı...ÿflÿ0 4

flÎ√ — ’fl…
fiıHÎfiı Ωı¥ fiıHÎfiı Ωı¥, TËηΠ÷ÎflÎ fiıHÎfiı Ωı¥;
flèÎ_ ‹Îv_ ‹fiÕ<_ ‹˘ËÌ...TËηÎ0 Àı¿
fiıHÎÎ ÷‹ÎflÎ ‰Î”·Î ±Ï÷ Á¬¿ÎflÌ Ωıfiı,
fiÌfl¬÷Î_ fiάı »ı Á_÷Î’fiı ¬˘¥...TËηÎ0 1
574 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

‰˛…‰Ïfi÷Îfiı ÷‹ı ‰Â ¿flÌ ·Ì‘Ì,

fiıb_ ¿ıflı ⁄ÎHÎ fiÎA›Î ±_÷fl ≠˘¥...TËηÎ0 2
fiıHÎÎ_ ¤flÌfiı ÷‹ı …ıfiı fiÌfl¬˘ »˘,
÷ıfiı fi◊Ì ¿fl‰_ flËı÷_ ⁄ÌΩ ÁΑfi ¿˘¥...TËηÎ0 3
‹@÷Îfi_ÿ ¿Ëı ±ı fiıHÎÎ_ ÷H΢ flÁ,
√˘’Ì…fi …ı‰Î ΩHÎı ≠ı‹Ì Á˘ËÌ...TËηÎ0 4

flÎ√ — ¿ÎŒÌ
fiÎfiÎ √˛ÎÁ ·ı‰÷ ‹fi√‹÷Î,
fiıHÎÎ_ ¤flÌ Ωı›Î flı ËÏfl …‹÷Î...fiıHÎÎ_0 Àı¿
±˘œÌ μ’flHÎÌ flÎ¬Ì ¿Îfi μCÎÎÕÎ,
¢¤ÎÏfiÏ‘ CÎb_ √‹÷Î...fiıHÎÎ_0 1
‰Îflı ‰Îflı …‚’Îfi ¿fl÷ ˈ,
fl‹Ò… ¿flÌfiı CÎb_ √‹÷Î...fiıHÎÎ_0 2
±ı »⁄Ì Ωı‰Î ÁÎv ¤‰⁄˛õÎÏÿ¿,
¤Î‰ÁÏË÷ ¿ıÕı ¤‹÷Î...fiıHÎÎ_0 3
ÿı‰Îfi_ÿ ¿Ëı …L‹ ÁŒ‚ ¿flÌ,
ÏfiI› «flH΢‹Î_ …¥ fi‹÷Î...fiıHÎÎ_0 4
’ÿ-1
ˢ Ï’›Î ’ΛΠ÷˘ ÏŒfl @›Î Á˘fiÎ flı 0Àı¿
Ï’›Î ’ΛΠ…⁄ ÁÎfl Á⁄fi ¿˘, ËÎÕ «Î‹ @›Î ΩıfiÎ flı...Ï’›Î0 1
⁄A÷fl ’Ëıfl ¿ı flH΋ıÓ Ïfi¿Áı, fifl‹ √fl‹ @›Î ˢfiÎ flı...Ï’›Î0 2
‹√fi ¤›ı ‹fi‹˘Ëfi Á_√ı, ‹√fi ˢ› @›Î fl˘fiÎ flı...Ï’›Î0 3
‹@÷Îfi_ÿ ‹˘Ë Á⁄ ÷…¿ı, U›Î‹ «flfi Ï«kÎ ≠˘fiÎ flı...Ï’›Î0 4
’ÿ-2
ˢ fl_√ ·√Î ÷˘ ≥Á Ï⁄‘ flËıfiÎ...ˢ0 Àı¿
fl_√ ·√Î …⁄ U›Î‹ Á_ÿfl¿Î, ÷fi ‹fi ÷ο<_ ÿıfiÎ...ˢ fl_√0 1
…^ÃÌ ±Î …√÷¿Ì ÷…¿ı, Á¬ ÿ—¬ ÷fi‹ıÓ ÁËıfiÎ...ˢ fl_√0 2
fl˘‹ fl˘‹‹ıÓ flÀfi ËÏfl¿Î, …^à fi ‹¬ÁıÓ ¿ËıfiÎ...ˢ fl_√0 3
‹@÷Îfi_ÿ Œoÿ Á⁄ ÷… ¿ı, …L‹ ÁŒ· ¿fl ·ıfiÎ...ˢ fl_√0 4
’ÏflÏÂWÀ — 5 575

flÎ√ — ÿÎÿflÎ
Ï’›Î ‹ıflÎ M›ÎflÎ ‹˘Ëfi ‹÷‰Î·Î,
M›ÎflÎ ‹˘Ëfi ‹÷‰Î·Î0 Àı¿
‹˘Ëfi ·Î· ¿Ì ‹˘ËfiÌ ‹Òfl÷,
«_«· fiˆfi ωÂηÎ...Ï’›Î0 1
«Î· «·÷ ¿·ËoÁ¿Ì Á_ÿfl,
¿fl √˛ËÌ flıÂ‹Ì w‹Î·Î...Ï’›Î0 2
ËÁ÷ ËÁ÷ ±Î‰÷ ‹fi ¤Î‰÷,
√Ή÷ ÷Îfi ÿı÷ ÷ηÎ...Ï’›Î0 3
≠ı‹Îfi_ÿ ¿˘ fiÎ◊ ‹fi˘Ëfl,
√˘’̉fl √˘’ηÎ...Ï’›Î0 4

flÎ√ — Ã<‹flÌ
M›Îflı ÷˘flÌ ‹˘flÌ ≠Ì÷ fi »^Àı flı...0 Àı¿
·√Ì Ëˆ ≠Ì÷ ÷˘Á_ U›Î‹ Á_ÿfl …ˆÁı,
ËÌfl˘ Œ˘›˘˝ fi eÀı flı...÷˘flÌ0 1
Á‹∞ ω«ÎflÌ M›Îflı ÷˘Á_ ΩıflÌ,
¿ÎË_¿Ì ÷˘flÎ¥ fi ÷ÒÀı flı...÷˘flÌ0 2
ΩıflÌ ≠Ì÷ ΩfiÌ ÁΫı ÁfiıËÌ,
±˙fl ÁfiıËÌ Á⁄ …^Ãı flı...÷˘flÌ0 3
≠ı‹Îfi_ÿ ¿Ëı M›Îflı ±⁄ fiÎ »˘Õ<_,
»˘fiı …√÷ ÏÂfl ¿>Àı flı...÷˘flÌ0 4

flÎ√ — {Ÿ{˘ÀÌ Ã<‹flÌ

Ïÿ·ÿÎfl »ÀÎ º√ ±À¿ flËÌ,
fiÀ‰fl ËÏfl M›Îflı ÁÎ_‰Ïfl›Î...Ïÿ·0Àı¿
÷fi Á’ı÷ ‘˘÷Ì ’Ëıfl Ï·›Î,
¿ıÁfl «_ÿfi ¿Ì ¬˘fl Ï¿›Î;
‘flı e· √ıÓÿ ¿fl Ï√Ïfl‘Ïfl›Î,
’«fl_√Ì ÏÂfl (’fl) ’ÎCÎÏfl›Î...Ïÿ·0 1
576 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

Á˘Ë÷ ˈ ¿‹· ¿·Ì ±_Ϭ›Î_,

√·ı e· ‹Î· M›ÎflÌ fiϬ›Î_;
¿Î…\ ⁄Î…\ √…flÎ ‘Ïfl›Î,
‹˘÷Ìfi ÁıËflÎ ‹fi ¤Î‰Ïfl›Î...Ïÿ·0 2
¿ÎÏ⁄· ¿ÎÏ‹· fl_√ flı· Ï’›Î,
fiˆfifi Áı ÷fi ‹fi »Ìfi Ï·›Î;
Ëıfl÷ ˈ w’ μΩ√Ïfl›Î,
ÏÁflÿÎfl ›Îfl fiÀ fiÎ√Ïfl›Î...Ïÿ·0 3
Á⁄ flÎ…fi ¿ı flÎΩ ‰Ïfl›Î,
≠ÎfifiË_ Áı M›ÎflÎ ¿Ïfl›Î;
±˙flfi ¿<_ μfl‹ıÓ fiÎ ‘Ïfl›Î,
¿ÚWHÎÎfi_ÿ Á¬ ÁÎ√Ïfl›Î...Ïÿ·0 4
❀
Ï√fl‘ÎflÌ flı Á¬Ì ! Ï√fl‘ÎflÌ,
‹Îflı Ïfifl¤ı ±¬ÒÀ fiÎb_ Ï√fl‘ÎflÌ...0 Àı¿
¬flE›_ fi ¬ÒÀı ±ıfiı «˘fl fi ·Ò_Àı,
ÿ΋fiÌ ’ıÃı flı, √Î_Ãı ⁄Î_K›_ fi »^Àı...Ï√fl‘ÎflÌ0 1
±fi√HÎ fiÎb_ Á_«ı ±_÷ı Ïfifl‘Ïfi›Î Ω›ı,
÷ıfiÌ ’ıÃı Ïfifl¤ı fiÎb_ ÿÒfl fi ◊Λı...Ï√fl‘ÎflÌ0 2
Á_’÷ ω’÷ Á‰ı˝ V‰’fi_ Ωb_,
ËÏflfiÎ «flHÎfiÌ Áı‰Î ’ÒflHÎ ¤ÎB› ’fl‹Îb_...Ï√fl‘ÎflÌ0 3
‹@÷Îfi_ÿ ¿Ëı ‹˘Ëfi‰flfiı μfl‹Î_ ‘ÎflÌ,
ÿ—¬ fiı ÿÎÏflƒ ◊¿Ì ◊¥ »\_ Ë_ L›ÎflÌ...Ï√fl‘ÎflÌ0 4

flÎ√ — ‘˘‚
‹ıÓ ÷˘ Áfl‰ı Á_√Î◊ı ÷˘ÕÌ flı ÁÎËı·Ì,
±ı¿ …√fiÎ ∞‰fi ÁÎ◊ı ΩıÕÌ flı ÁÎËı·Ì0 1
Â_ ¿flÂı Ï’›fl ÁÎÁÏfl›Î_ flı ÁÎËı·Ì,
‹ıÓ ÷˘ Á‹∞fiı ’√·Î_ ¤Ïfl›Î_ flı ÁÎËı·Ì0 2
‹ıÓ ÷˘ Ïfiçı ¿›* ‹fi‹Î_◊Ì flı ÁÎËı·Ì,
ÏÂflÁÎÀı ±ı ‰fl @›Î_◊Ì flı ÁÎËı·Ì0 3
’ÏflÏÂWÀ — 5 577

’Ëı·_ ‹Î◊_ ’ÎÁ_√‹Î_ ‹ıS›_ flı ÁÎËı·Ì,

’»Ì ‰fl‰Îfi_ ⁄ÌÕ<_ {ÌS›_ flı ÁÎËı·Ì0 4
Ë_ ÷˘ flË_ fiÏË ¿˘¥fiÌ ‰ÎflÌ flı ÁÎËı·Ì,
‘Λν ±ı¿ ‘HÎÌ Ï√Ïfl‘ÎflÌ flı ÁÎËı·Ì0 5
»ÎfiÌ ‰Î÷ fiÏË ±ı »Î‰Ì flı ÁÎËı·Ì,
⁄˛õÎfi_ÿfiÎ ‰ËηÎfiÌ ¿ËÎ‰Ì flı ÁÎËı·Ì0 6

flÎ√ — ¤ˆfl‰Ì
‹ıflÌ ÷¿ÁÌfl ¿fḻ˘ ‹ÎŒ, ˢ ËÏfl …√T›Î’...0 Àı¿
⁄Ë÷ ⁄fiÌ ÷¿ÁÌfl ‹ıflı Áı, Á⁄ωϑ Ωfi÷ ±Î’...ËÎ_ flı ‹ıflÌ0 1
Ë‹ ±’flÎ‘Ì ∞‰ …fi‹ ¿˘, ¿ËÎ ⁄flfi_ ¿ËÌ ’Î’...ËÎ_ flı ‹ıflÌ0 2
◊Î’fi ‘‹˝ ‘‹˝¿<‚ ≠√Àı, ±‘‹˝ ¿flfi μ◊Î’...ËÎ_ flı ‹ıflÌ0 3
≠ı‹Îfi_ÿ ÷›˘˝ ¤‰ÁÎ√fl, ÷ıflı «flfi ≠÷Î’...ËÎ_ flı ‹ıflÌ0 4
❀

‹˘flÌ ÷fl÷fl ±_Ï√›Î ÷fl¿ı, ˢ÷ Á√fi‰Î Ï’›Î ±Î‰fi ¿ı;

‰Î‹ fiıÓfi ¤… Œfl¿ı...‹˘flÌ.
Œfl¿÷ ¿<«fi ¿<«fi ¿Áfi⁄_‘ ÷fl¿÷, fl˘‹ fl˘‹ Ï…›Î Ëfl¬ı...‹˘flÌ.
œÎÕÌ ±ÀÎÏfl›Î_ μÕΉ÷Ì ‰Î›Á, ⁄Ìfi› ⁄«fi μ«fl¿ı..‹˘flÌ.
Ï’›Î ‹Ì·ıÓ ÷˘ ⁄Î_À< ⁄‘Î¥, ¿o«fi ◊ÎflÌ ¤fl¿ı...‹˘flÌ.
≠ı‹Îfi_ÿ ¿ı ¤ıÀ<_ ±_¿¤flÌ, ≠Îfi fi˘»Î‰flÌ ¿fl¿ı...‹˘flÌ.

flÎ√ — ’fl…
·√ÎÕÌ ÷ıÓ ≠ÌÏ÷ ·Î· flı, ≠Ì÷·ÕÌ ÷˘ ·√ÎÕÌ... 0 Àı¿
≠Ì÷‹ ‹Î›Î* ≠ı‹fiÎ_, ÷‹ı ÷̬Î_ ÷̬Î_ ⁄ÎHÎ;
Ωı÷Î_ ÷‹fiı Ωÿ‰Î, ◊›Î ’fl‰Â ‹ÎflÎ ≠ÎHÎ flı...≠Ì0 1
‰Î”·Ì ¤˛Ò¿<ÀÌ ‰Î_¿ÕÌ, ‰ËηÎ_ ·Î√ı »ı Á_ÿfl ‰ıHÎ;
fiÀ‰fl ÷‹fiı fiÌfl¬‰Î, ‹ÎflÎ_ fiÎ_¬ı »ı {Õ’_ fiıHÎ flı...≠Ì0 2
ËÎfl ËΩflÌ ’ËıÏfl›˘, fiıHÎ_fi˘ fiΩfl˘ Ωıfl;
⁄˛õÎfi_ÿ ˈÕı ‰V›˘, ¿˘ÕÌ·˘ ‘‹˝Ï¿Â˘fl flı...≠Ì0 3
578 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

flÎ√ — ¿ÎŒÌ
·fl¿Î ÿıA›Î ‹ıÓ fi_ÿ ‹Ëfl¿Î, ¿ËÎ_ w’ ¿Ë_ flı ¿ÎfiÕ¿Î... 0Àı¿
rı÷ ⁄Áfi ÷fi ‹Ïfi ‹fifl_…fi, √˘’‰IÁ Ï√fl‘fl¿Î;
⁄_ÁÌ ËÎ◊ ‰˛…‰Ïfi÷Î, ‹_ÿ ‹_ÿ ‹¬ ‹fl¿Î...0 1
Ω¿ı ⁄ÿfi ¿‹‚ …÷ Ï«÷‰fi, ÿ—¬ ‹À÷ …‹ Õfl¿Î;
¿˘ÏÀ¿ ¿Î‹ U›Î‹ ÿı¬Ì ·Î…÷, ⁄ıÁ Ïfi’fl fiÀ‰fl¿Î...0 2
μflÏ⁄« ‹Î··Î¤ Ï⁄« flı¬÷, ¿o«fi ⁄Î…\ ¿fl¿Î;
¿Îfi_‹ıÓ ‹¿flοÚ÷ ¿<_Õ·, Ω‹Î ±˘flı …Ïfl›fi¿Î...0 3
fi‰· ’ÎCοı ¿<Á‹ ⁄Î√‹ıÓ, ’ı« {Ò@›Î ÂÌfl’fl¿Î;
ÿı‰Îfi_ÿ CÎfiU›Î‹ Ï⁄·˘¿Ì, ¤ı¬ ·Ì‘˘ flı Ωı√fi¿Î...0 4

flÎ√ — ‰Á_÷ ˢflÌ

ÁÿÔ˚√v¿Ì ¤„@÷ ¿flı Á˘¥, Ω¿ı ‘Õ ’fl ÂÌ fiΠˢ¥....0 Àı¿
±Ï÷ ¿flÕÎ ‹Îfl√ «·ı fi ¿˘¥, ¿Î›fl ÕflÌ ¤Î√ı ÿı‰ı fl˘¥;
‹fl∞‰Î¿ı ‹fi ±Îfi_ÿ ¿ÎÀı ¤‰Œoÿ....0 1
‹Ïfi, «ÎflHÎ, ÏÁ©, ·˘¿, Á˘ ÷˘ √v¿Ì ¤„@÷ Ï⁄fi ’Ήı ¢¿;
¤‰ ¤À¿ı ’À¿ı ¿Î· ’ÎÂ, Á˘ ÷˘ ˢ¥ ¿ı figË √v ¿ı ÿÎÁ....0 2
…⁄ ÷fi ‹fi ‘fi¿Ì ÷…ı ±ÎÂ, ˢ¥ √HÎÎ÷Ì÷ ¿flı ‰«fi ‰ÎÁ;
‹@÷Îfi_ÿ Á˘ Áÿ˚√v ¿ı ⁄˘·, Ï…fi ‹fl‹ ΩHÎÌ ÷∞ ¤˛‹Ω·....0 3
❀

ÁÿÔ˚√v ⁄ÎHÎ CÎΛ· @›_ ∞‰ı …ıfiı ·ÎB›Î_ flı....0 Àı¿

fl΋ ¤…fi‹Î_ flËı ¤fl’flÎ flı, …ıfiÌ ÿıË ÿÂÎ flı ±˘·ÎHÎ;
‹fl∞‰Î …ıfiı ∞‰ı....…ıfiı0 1
iÎÎfi √flÌ⁄Ì ÁÿÎ √·÷ÎfiΉı, …ıfiı Ëflÿ‹ ÷΂ΠËo‹ıÂ;
±‹ÌflÁ ±˘ ’̉ı....…ıfiı0 2
≠ı‹ ÁÏË÷ Ï’›Î Á_√ flËı‰ı flı, …ıfiÎ ÁËı…ı ±fi’‹ ÂOÿ;
≠ı‹ ’ÿ Á˘ ’Ήı....…ıfiı0 3
ÏhÎ√HÎÎ÷Ì÷ ‹˘›ı ⁄÷·ÎT›Î flı, ’ΛΠ√√fi ‹_Õ‚¿Î ¤ıÿ;
±˘flfiÁı @›_ ⁄̉ı....…ıfiı0 4
’ÏflÏÂWÀ — 5 579

±_÷fl ±ı¿ Ïfifl_÷fl ’ı¬ı flı, √Λ ≠ı‹Îfi_ÿ Ïfifl‹ÎHÎ;

±_…‚Î ÿı¬ı....…ıfiı0 5

flÎ√ — …_√·˘
ÁfiflÌ Á¬Ì ±ı ±ÎËÌfl¿Î »˘flÎ, ⁄_ÁÌ ⁄Ω› ‹ıflÎ Ï«kÎ «˘flÎ...0 Àı¿
‹ıÓ ÿÏ‘ ⁄ı«ıfi Ω÷Ì ⁄ˢflÎ, ÿı¬Ì fi‰· ‹˘Ëı ±Î‰÷ ÿ˘flÎ...Á0 1
ÿÏ‘ ‹ıfl˘ ¬Î› ‹À<¿Ì ‹ıflÌ Œ˘flÎ, ⁄Î÷ ¿ËÌ ‹˘ÁıÓ ¬˘ÀÌ ÏfiÃ˘flÎ...Á0 2
Ïfi’À {’À¿ı ËÎfl ‹ıfl˘ ÷˘flÎ, ±ı Ïfiÿ˝› ·√Î¥ ‹˘›ı ¬˘flÎ...Á0 3
≠ı‹Á¬Ì Ï⁄fi_ fi_ÿÏ¿Â˘flÎ, …\√ Á‹ Ω÷ ‘flÌ »Ìfi ‹˘flÎ...Á0 4

flÎ√ — Á˘flÃ
ÁfiÌ ¿Ú’ÎÏÁ_‘ ±⁄ ±À¿ flËÌ, ±⁄ CÎÀ ’fl ‹ıflÌ fiΉflÌ›Î...0 Àı¿
CÎfiU›Î‹ ¿ÚWHÎ ÷‹ËÌ ¿Ïfl›Î_ ‹Ϭ›Î_ ¿˘μ ±˘fl fi ‘fl ‘Ïfl›Î;
±⁄ ÷‹ËÌ »˘ÕÌ ‘Ι Ãο˘, ¿fl˘ ’ÎÏfl›Î_ fiˆ›Î_ ‹Î_{Ïfl›Î...Á0 1
›Ë ±Ï÷ ±’Îfl ¤‰ÁÎ√fl Ëı, …ËÎ_ ¿Î· ¤fl‰fl¿˘ ±Î√ flËı;
‹˘Ëı ±Î ÷ıflÌ fiÀfiÎ√fl Ëı, Ω¿Ì Ëıv_ ‹ıÓ »Ìfi ’· ÕÎ√Ïfl›Î...Á0 2
±‰√HÎ¿Ì ¤flÌ ⁄ı√fi¿Ì Ë_, ÿÎ_÷ fiËŸ ‹Ïfi «fi¿Ì Ë_;
flÎ∞ ËÏfl fi΋¿Ì ‘Òfi ¿Ì Ë_, ¿Îfl’Îfl ›Ë fiˆ›Î_ ËflËÏfl›Î...Á0 3
÷‹ ‹Î¬HÎ ‹·Î¥ ‹Î√Ì ·¥, ÿΉÎfi· ÷‹ËÌ «Î¬Ì ·¥;
⁄Õ÷ ‰˛… ÷‹ËÌ flά ·¥, ¿Ëı iÎÎfiÎfi_ÿ ÷‹ ±‰Ïfl›Î...Á0 4
❀
Á_÷ …fi Á˘¥ ÁÿÎ ‹˘Ëı ¤Î‰ı...0Àı¿
ÿıË ≥„Lƒ› ±v ‹fi ±ÎÏÿ¿ ¿ı, Á_√‹ıÓ fiËŸ ·’ÀΉı...Á_÷0 1
¿Î‹ ø˘‘ ±v ·˘¤ ‹˘Ë ‰Â, ˢ› fi ‹fi ··«Î‰ı;
‹ıfl˘ ËÌ K›Îfi flÀfi ‹¬ ‹ıfl˘, Á˘ ÷∞ ±L› fi Ω‰ı...Á_÷0 2
ZÎfl ±ZÎfl ±v ±ZÎfl ’fl¿Ì, Á⁄ ËÌ Á‹… μfl ·Î‰ı;
Á⁄ √fi ’Òflfi ’fl‹ ω‰ı¿Ì, √HÎ ¿˘ ‹Îfi fi ±Î‰ı...Á_÷0 3
Ï’_Õ ⁄˛õÎ_ÕÁı ’fl Ïfi… ±ÎI‹Î, ΩfiÌ ¿ı ‹‹ √fi √Ήı;
‹@÷Îfi_ÿ ¿Ë÷ ›Ò_ ‹˘Ëfi, Á˘¥ …fi Á_÷ ¿ËΉı...Á_÷0 4
❀
580 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

fiÎflÿ ‹ıflı Á_÷Áı ±Ï‘¿ fi ¿˘¥...0Àı¿

‹‹ μfl Á_÷ ±v ‹ˆÓ Á_÷fi μfl, ‰ÎÁ ¿v_ „V◊fl ˢ¥...fiÎflÿ0 1
¿‹·Î ‹ıfl˘ ¿fl÷ μ’ÎÁfi, ‹Îfi «’·÷Î ‘˘¥;
›zÏ’ ‰ÎÁ Ïÿ›˘ ‹ˆÓ μfl ’fl, Á_÷fi Á‹ fiËŸ Á˘¥...fiÎflÿ0 2
¤Ò¿˘ ¤Îfl Ëv_ Á_÷fi ÏË÷, ¿v_ »Î›Î ¿fl ÿ˘¥;
Ωı ‹ıflı Á_÷¿<_ flÏ÷ ±ı¿ ÿÒ‰ı, ÷ıËÌ …Õ ÕÎv_ ‹ˆÓ ¬˘¥...fiÎflÿ0 3
Ï…fi fifl÷fi ‘flÌ Á_÷ fi ÁıT›Î, Ï÷fi Ïfi… …fifiÌ Ï‰√˘¥;
‹@÷Îfi_ÿ ¿Ë÷ ›Ò_ ‹˘Ëfi, Ï≠› ‹˘› …fi Ïfi‹˘˝¥...fiÎflÿ0 4

flÎ√ — …_√·˘
ËÎ_∞ ¤·Î ÁΑ, ËÏfl¿Ì ÁΑ,
÷fi¿Ì μ’ÎÏ‘ ÷…ı Á˘ ËÌ ÁΑ...0Àı¿
‹Îfi ±’‹Îfi‹ıÓ ±ı¿÷Î, Á¬ÿ—¬‹ıÓ Á‹¤Î‰;
±ËŸ ¿ı Á¬ ±S’ ˈ, fiÏË V‰√˝ ·«Î‰...÷fi¿Ì0 1
·Î·« ·˘¤ Ëfl΋ ˈ, √˛Ëı fi √Î_Ãı ÿ΋;
fiÎflÌ fiÎ√HÎÌ Á‹ ÷…ı, flÀı Ïfifl_÷fl fl΋...÷fi¿Ì0 2
‹Ã fi ⁄Î_‘ı ‹‹÷Î ¿flÌ, ÂÃ÷Î ¿ÌfiÌ I›Î√;
¿⁄Ë ø˘‘ fi ∂’…ı, Á˘ ÁΫΠ‰ˆflÎB›...÷fi¿Ì0 3
I›Î√ı ÷̬Î_ ÷‹÷‹Î_, flÁfiÎ ¤˘√ω·ÎÁ;
‹@÷Îfi_ÿ Á˘ Á_÷¿ı, ÁÿÎ flË÷ ËÏfl ’ÎÁ...÷fi¿Ì0 4
❀
ËÎ_∞ ‰ˆflÎ√Ì Á˘¥ flı ÁΩfi,
…√ ±fiflÎ√, ÷…ı Á˘ ‰ˆflÎ√Ì...0Àı¿
flÎ√¶ıÊ Áı flÏË÷ ˈ, Á˘ ÁΫΠ‰ˆflÎ√;
·˘¿·Î… ¿<· ±z ÿı, ÷fi-‹fi-‘fi¿Î I›Î√...…√ ±fiflÎ√0 1
¿Î‹ ø˘‘ ‹ÿ ·˘¤ ¿Î, ∂Ã÷ fiÏË ±_¿<fl;
vÃÎ Á⁄ …√ÁıÓ flËı, ËÏfl ÁıÓ flËı Ë…\fl...…√ ±fiflÎ√0 2
fiÎflÌ Ωfiı fiÎ√fiÌ, Á⁄ ‘fi ‘Òfl Á‹Îfi;
‹fi Á_¿S’ Ï‹J›Î Ï¿›Î, Ï·›Î ’_◊ Ïfifl‰Îfi...…√ ±fiflÎ√0 3
∂fl‹Ì ¤Î√Ì ±_÷flı, ·Î√Ì Áı… Á‹Î‘;
lÌfl_√ Á˘¥ Á_÷ Ëı, Ω¿Î ‹fi ±√Α...…√ ±fiflÎ√0 4
’ÏflÏÂWÀ — 5 581

ËÎ_∞ ¤·Î ÂÒflÎ, …√‹Î_ flı Á_÷,

‹fi ⁄‚‰_÷ ∞÷ı, Á˘¥ ÂÒflÎ...0Àı¿
ÂÒflÎ …√‹ıÓ Á_÷ ˈ, ±˙fl Á⁄ ·Î… ‹…^fl,
‹fi¿˘ ¿Ú÷ ‹Îfiı fiËŸ, ÷fi ‘fi Ωfi÷ ‘Òfl...‹fi0 1
‹fi ∞÷ı Á˘ ‹flÿ ˈ, ÷…ı fiflÿÁı fiıË,
’Ëıflı ⁄¬÷fl ≠ı‹¿Î, ÿı¬ı √flÿ Á‹ ÿıË...‹fi0 2
⁄Ò‹ ’Õı …⁄ ⁄ÎËflÎ, Á⁄ ÿ˘Õı Á_ÁÎfl,
¿E«Î ’yÎ ’Îfl¬Î, …⁄ Ïfi¿·ı ÷·‰Îfl...‹fi0 3
ÿı ≠ÿı‹ıÓ Õ˘·fiÎ, ‹‹÷Î ÷fi¿Ì ‹ı·,
±ıËÌ ‹÷ ±‰‘Ò÷¿Î, ÏÂflÁÎÀı¿Î ¬ı·...‹fi0 4
±ı¿ ËÏflÁıÓ ±ÎÁ@÷ ˈ, fiËŸ …@÷ μfl‹Î_›,
⁄˛õÎfi_ÿ √v‰Î›¿ ’fl, À<¿ À<¿ ∂Õ Ω›...‹fi0 5

flÎ√ — ’fl…
‰fl fi_ÿ·Î· ‰v_ flı Á¬Ì ±·⁄ı·˘ ‰fl fi_ÿ·Î· ‰v_;
‹fl¬ ·˘¿ ÿÎ{Ì »˘fiı ‹fl÷Î, ¿˘¥fiÌ Â_¿Î fi‰ ‘v_....flı Á¬Ì.
¿Îfi ¿<_‰fl Á_√ı fiıË ¿flÌfiı, …√◊Ì ÷ı ÂÌÿ Õv_....flı Á¬Ì.
’flb_ ÷˘ ‰fl ’vÊ˘k΋ ’flb_, fiËŸ ÷˘ ¿<_‰ÎflÌ ‹v_....flı Á¬Ì.
⁄˛õÎfi_ÿfiÎ fiÎ◊fiı ‹Î◊ı, ÷fi ¿<fl⁄Îfi ¿v_....flı Á¬Ì.

flÎ√ — √fl⁄Ì
‹˘Ëfi ÷ÎflÌ ‹ÒÏ÷˝ ·Î√ı M›ÎflÌ flı,
±ı¿ ÏfiÏ‹Ê fi ‹ı·_ L›ÎflÌ.
‹ıÓ ÷˘ ÷fi-‹fi ÷‹fiı ÿÌ‘_ flı, ‹Îv_ ¿Îfl… Á‘ÎflÌ ·Ì‘_ flı;
‹Îv_ ÷‹ ◊¿Ì ¿Îfl… ÁÌ‘_...‹˘Ëfi0 1
÷ÎflÎ ‹¬ÕÎfiÌ ‹Î›Î ·Î√Ì flı, ‹ÎflÎ ‹fifiÌ ÷ı ¤˛‹HÎÎ ¤Î√Ì flı;
Ë_ ÷˘ ‹˘ËÏfiƒÎ‹Î_◊Ì Ω√Ì...‹˘Ëfi0 2
‹ıÓ ÷˘ ÷‹Á_√ ≠ÌÏ÷ ΩıÕÌ flı, ⁄ÌΩ Á‰ı˝ Á_√Î◊ı h΢ÕÌ flı;
Â_ ¿flÂı ‹fl¬ ‹˘Ó ‹˘ÕÌ...‹˘Ëfi0 3
»⁄Ì Ωı¥ ±·˙Ï¿¿ ÷ÎflÌ flı, ÷Îflı ‰Â ◊¥ flËÌ Ï√fl‘ÎflÌ flı;
Ω› ‹@÷Îfi_ÿ ⁄Ï·ËÎflÌ...‹˘Ëfi0 4
582 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

¤Ò‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi˘ ¿y˘

flÎ√ — «˘’Î¥
¿yÎ ¿Ï·‹Î_ ±ı »ı ÁÎfl, ËÏfl ¿Ì÷˝fi ¿flÌ Ë˘› μ©Îfl,
ωʛ ‰ÎÁfiÎ I›Î√ ¿flı, ÷˘ ¿Ì÷˝fi◊Ì ¿Îfl… Áflı.
¤‰ÁÎ√flfi˘ ±Î‰ı ’Îfl, ¿yÎ ¿Ï·‹Î_ ±ı »ı ÁÎfl. 1.
¬¬Î ¬Î·Ì ËÎ◊ı Ω›, ÿı‰ ÿ½fifi_ Œ· fi‰ ◊Λ.
ÿ½fi ¿fl÷Î_ ÿÎflÎ …\‰ı, ÷ı ’HÎ ÿ½fifi_ Œ· ¬‰ı.
ÿÁ_ÿ ÿı‰ ÷HÎÌ …ı ¬Î›... ... ... ¬¬Î. 2.
√√Î √HÎ÷Ì ÷ÎflÌ fi◊Ì, ‹flÌ √›Î ‹˘ÀÎ ‹ËÎflÏ◊.
÷ı ‹ÎÀı Á‰ı·ı «ı÷, ¿flÌ ·ı ±ı¿ ËÏfl Á_√ Ëı÷.
¿<À<_⁄ ÁÎv_ ¿Î_ ‹fl ‹◊Ì... ... ... √√Î. 3
CÎCÎÎ C΢fl ¿Ï· »ı ±Î…, Ωı ¿fl ÁIÁ_√ ÷˘ flËı ·Î….
Ω‰_ fi ’Õı …‹fiı ¶Îfl, «˘flÎÂÌfi˘ ±Î‰ı ’Îfl.
Áfl‰ı ÷Îv_ ÁflÂı ¿Î…... ... ...CÎCÎÎ. 4
ΔΔÎ Ïÿ ‰V÷ …ıË, fifl ÏhΛÎfiÎ ÷fi_‹Î_ ÷ıË.
¿Î·Î_ √˘flÎ_ μ’fl «Î‹, …ıfiı Ωı÷Î_ ∂’…ı ¿Î‹.
…^Ã<_ ΩHÎÌ fi ¿fl˘ fiıË... ... ...ΔΔÎ. 5
«E«Î «ı÷˘ ±ÎT›˘ ¿Î·, …ı‹ ‹»·Ìfiı {ηı Ω·,
«˙ÿ ·˘¿ «Î‰ı ‹¬‹Î_›, ÁÒÕÌ ‰E«ı Á’ÎflÌ L›Î›.
…ı‹ ™ÿflfiı Ω·ı T›Î·... ... ...«E«Î. 6
»»Î »^ÀuÎfi˘ μ’Λ, ±ı¿ … »ı Ωı ÁIÁ_√ ◊Λ.
ÁIÁ_√ı ◊Λ Ï¿Â˘fl‰›, I›Îflı À·ı ¿Î‚fi˘ ¤›.
∞‰fi ’›*÷ ËÏfl …Á √Λ... ... ...»»Î. 7
…FΩ …’ ∞‰fifi˘ Ω’, À·ı ÏhÎω‘ ÷ÎflÎ ÷Î’.
’_«Ï‰Ê› Á¬ ÿı ’flËÏfl, fifl¿ «˘flÎÁÌ fiΉı ŒflÌ.
ÁIÁ_√‹Î_ Á‹flÏ’ ±Î’... ... ...…FΩ. 8
’ÏflÏÂWÀ — 5 583

{{Î {Î_{‰ÎfiÎ_ …‚ …ı‹, ÏfiflοÎfl ⁄˛õ ΩH΢ ÷ı‹.

÷ı …‚◊Ì Ωı I≤ÊÎ Ω›, ÷˘ ÷ı ¤…fiı ¿S›ÎHÎ ◊Λ.
ÂÒL›‰ÎÏÿfiÌ Á‹…HÎ ±ı‹... ... ...{{Î. 9
GÎGÎÎ ¥rfl ±ZÎfl‹Î_¥, ÁοÎfl ‹ÒÏ÷˝ »ı Á¬ÿÎ¥.
F›Îflı ±ı ±‰Ïfi ±‰÷flı, …ıfiı Ωı√ı ∞‰ μ‘flı.
’vÊ˘k΋fiı ¤∞ ·ı ¤Î¥... ... ...GÎGÎÎ. 10
ÀÀÎ Àı¿ ±_÷fl‹Î_ ‘flÌ, ÏÂfl ÁÎÀı Á‹flÌ ·ı ËÏfl.
±L› ÿı‰fiı …ı ±ÎÂflı, ËÏfl¤„@÷‹Î_ ωCÎfi ¿flı.
’Ï÷‰˛÷Î ◊¥fiı ·ı ‰flÌ... ... ...ÀÀÎ. 11
ÃÃÎ Ω¢ Ãηı ËÎ◊, ±ı¿ ÿ‹ÕÌ fiÏË ±Î‰ı ÁÎ◊.
¥rflfiı ±ÎflΑ˘ μfl, fiÏË ÷HÎΉ˘ I≤WHÎÎfiı ’Òfl.
‹ı·Ì ÿı ‹Î›ÎfiÌ ⁄Î◊... ... ...ÃÃÎ. 12
ÕÕÎ ÕËÎ’HÎ Õ˘Y›_ CÎb_, …√‹Î_ ‹˘À˘ ◊ΉΠCÎb_.
·ı‰Î ≥E»u˘ ‹˘À’ ‹Îfi, ωÁÎflÌ ‹ıS›Î ¤√‰Îfi.
±_÷ı ¿Î‹ fi ±Î‰ı ±b... ... ...ÕÕÎ. 13
œœÎ œ˘flfiÌ flÎ¬Ì flÌ÷, ’_«Ï‰Ê› ¤˘√T›Î ¿flÌ ≠Ì÷.
Áfi‹Îfi Á_⁄_‘Ìfi_ ¿›*, ∂…Õ √΋fi_ ’˘÷_ ¤›*.
‹ËÎ…fifiı fiÏË ¿Ì‘Î_ Ï‹÷... ... ...œœÎ. 14
HÎHÎÎ ·ı fiÎflΛHÎ fi΋, ¿ÃHÎ ‰ı‚αı ±Î‰ı ¿Î‹.
fiÎ‹Ì Ï‰fiÎ fi΋ μ«flı, ÷ıfi_ ÷˘ ¿Îfl… fiÏË Áflı.
±ı ‹ÒÏ÷˝fi_ ±ZÎfl‘΋... ... ...HÎHÎÎ. 15
÷÷Î ÷∞ ÿı ÷fi ±Ï¤‹Îfi, ∞‰ÎI‹Îfiı Ïfi…w’ Ωfi.
÷ı ⁄˛õ Ë_ ’fl⁄˛õfi˘ ÿÎÁ, ±ı‹ Á‹∞ ËÏflfiı μ’ÎÁ.
±ı‹ ω«ÎflÌ ±ÎI‹iÎÎfi... ... ...÷÷Î. 16
◊◊Î ◊˘ÕÎ ∞T›Î ¿Î…, ±‘‹˝ fiÏË ±Îfl_¤˘ ±Î….
fiflÿıËı fiÏË ≥„E»÷ ◊Λ, ¿‹˝ ¬M›Îfi˘ ¿fl μ’Λ.
ÁIÁ_√ ’Î‚Ì ⁄Î_‘˘ ’Î…... ... ...◊◊Î. 17
584 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

ÿÿÎ Ïÿ‰Á …ı …ı Ω›, ±Î‰flÿ΋Î_ ±˘»˘ ◊Λ.

‹Î⁄Î’ ΩHÎı ‹˘À˘ ◊›˘, ‹Ò‚√΋Î_◊Ì ’HÎ ÷ı √›˘.
…¥ ÁÒÂı Á‹ÂÎfiı ¿Î›... ... ...ÿÿÎ. 18
‘‘Î ‘‹Ïfi ¤›˝‹Î_ ⁄Î◊, ±ı fiÏË ±Î‰ı ÷Îflı ÁÎ◊.
¢‘Ì ÁÿÔ˚√v ÂflHÎı Ω, ±…fl ±‹fl ±Ï‰fiÎÂÌ ◊Î.
¿Ë_ »\_ ÷Îflı ¿Î…ı √Î◊... ... ...‘‘Î. 19
fifiÎ fifl÷fi fiΉı ŒflÌ, ÿı‰fiı ÿ·˝¤ ÷ı ÷ıÓ ‘flÌ.
ˉı ËÏflfi˘ fiÏË ¿Î_¥ ‰Î_¿, ‹Y›˘ Ï«_÷΋ÏHÎ flËı ‹Î_ flÎ_¿.
≥WÀÿı‰fiı flËı ±fiÁflÌ... ... ...fifiÎ. 20
’’Î ’΋fl ±ıfi_ … fi΋, ωʛ ¤˘√‰ı ¤Ò·Ì fl΋.
μÿfl ±◊ı˝ μz‹ ¿flı, rÎfi Â¿fl Á‹ ◊ˆfiı Œflı.
…ıfiı ‰Î·Ì ·Î√ı ‰Î‹... ... ...’’Î. 21
ŒŒÎ eÀÌ ËÎ_ÕÌ …ıË, ÷_fiı ±_÷ı ÿıÂı ÷ıË.
⁄Ì∞ …ı Á΋√˛Ì ÁË, ‰ıÓ«Ì ·ıÂı »ˆ›Î fiı ‰Ë.
¿˘¥ fi ‹ÎH›˘ ¿ı”Âı ±ıË... ŒŒÎ. 22
⁄⁄Î ⁄Î∞ ∞÷Ì √›Î, …ı …√‹Î_ ÁIÁ_√Ì ◊›Î.
…ıHÎı ¿Ì‘˘ ¿<Á_√ I›Î√, ÷ı … ‹fiW›fiÎ_ ‹˘ÀÎ_ ¤ÎB›.
≠√À ≠¤fiı ÂflHÎı fl›Î... ⁄⁄Î. 23
¤¤Î ¤ıfl ‰Î√÷ı Ω› fifl¿ı, fi ¤∞ ÏhΤ‰fiflΛ.
ËÏflfiÎ …fi Á_√ı …ı ‰ıfl, ±Q≤÷ œ˘‚Ì ’Ì‘_ {ıfl.
’flfiÎflÌ Á_√ …ı fifl «Î›... ¤¤Î. 24
‹‹Î ‹ı·˘ ‹fifi˘ ‹ı·, ≠¤ ’΋‰Î ÷ı »ı Áı”·.
Á¬ ÿ—¬fi_ ÿıfiÎv_ ±ıË, …L‹ ‹flHÎfi_ ¿ÎflHÎ ÷ıË.
±ıfiı ±Î‘Ìfi Á‰ı˝ Œı·... ‹‹Î. 25
››Î ›‰÷Ì fifl ±Î¿Îfl, ‹Î›ÎfiÎ_ »ı ‹˘flÎ_ ‘Îfl.
÷ı‹Î_ …ı flıfiÎflÎ ∞‰, ÷ı ‹Î›Î, fiÏË ‰V÷ ÏÿT›.
Á‰ı˝fiı ËÏfl Œ· ÿÎ÷Îfl... ››Î. 26
’ÏflÏÂWÀ — 5 585

flflÎ …ı »ı fl‹÷Î_ fl΋, ÷ı ΩH΢ ∞‰_fiÎ_ fi΋.

·¬«˘flÎÂÌ ‘Îflı ‰ıÂ, ‹Î›Îfi˘ fiÏË ·Î√ı ·ıÂ.
‹Ò‚ ‹Î›Î ÷˘ ÷ıfi_ ‘΋... flflÎ. 27
··Î ·ı‰Î_ »ı ËÏfl fi΋, ÿı‰Î ·Î›¿ ÷˘ ±Lfi ÿÎfi.
±Lfi ÿÎfiı Áμ hÎ’÷ ◊Λ, ËÏfl fi΋◊Ì ’Î’ ’·Î›.
’HÎ Ωı flάı ‰˛÷ ÏfiW¿Î‹... ··Î. 28
‰‰Î ‰«fifi˘ …ı »ı ·˘’, ÷ı … ≠¤fi˘ ΩH΢ ¿˘’.
·Z‹HÎfiı ÁÌ÷Î∞ …ıË, ‰«fi ·˘’◊Ì I›ÎB›˘ ÷ıË.
‰«fiı ‰flI›Î_ √˘’Ì √˘’... ‰‰Î. 29
ÂÂÎ ÂÏ·· …ı ¿ı”‰Î›, ÷ıfiÌ ÷˘ Â¤√Ï÷ fiÏË ◊Λ.
¿Î‹Ì ø˘‘Ì ·˘¤Ì ⁄Ë, I›Î√Ì ÷fl÷Î ÿıA›Î ÁË.
Á‰ı˝ ¤·˘ ¤·‰Î «Î›... ÂÂÎ. 30
ÊÊÎ Ê˘‘Ì ·ı ÷_ ËÏfl, ÿıË ‹fiW›fi˘ fiΉı ŒflÌ.
Ωı ‹·Ì Ω› ≠√À fl΋, ÷˘ ÷ı ±Î’ı ±ZÎfl‘΋.
±‰Ïfi μ’fl fifl ÷fi ‘flÌ... ÊÊÎ. 31
ÁÁÎ ÁÒ›˝ ÿflÂı …ı‹, V‰E» ‰V÷ Á‰ı˝‹Î_ ÷ı‹.
±ıHÎı Ωı ±_‘Îv_ À‚ı, ÷˘ ≠√À ωHÎ ¿Îfl… Áflı.
T›Î’¿ ËÏfl ’HÎ ΩH΢ ±ı‹... ÁÁÎ. 32
ËËÎ Ëıfl˘fiı ’flfiÎfl, ÷ı‹Î_ Ïfifl¬ ÷ı fifl¿fi˘ ¶Îfl.
¤˘√‰‰Î …ıÀ·Î ’√ ¤flı, ÷ıÀ·Ì ⁄˛õËI›Î ÏÂfl Ãflı.
¤·ı …’ ÷’ ’ÒΩ Ωfl... ËÎËÎ. 33
ZÎZÎÎ ZÎıhÎ ±L›fi_ ’Î’, Ï÷fl◊‹Î_ ÷ı ◊¥ Ω› ÂÎ’.
Ï÷fl◊ ZÎıh΋Î_ Ωı ±Î«flı, ‰Ø·ı’ ◊¥ ÏÂflı Ãflı.
‹fi ‰Â ¿flÌ …’˘ ËÏflΩ’... ZÎZÎÎ. 34
hÎhÎÎ Ïhη˘¿Ì ±Î ÿıË, ’_« ¤Ò÷fiÎ ’ÕÂı ÷ıË.
…ı ’΋ı »ı ±ZÎfl‘΋, ¤Î√‰÷Ì ÷fi_ »ı ÷ı fi΋.
±ZÎfl ’vÊ ¿Î‰ı ±ıË... hÎhÎÎ. 35
586 ⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷

iÎiÎÎ iÎÎfi ωfiÎ ‹„@÷ fi΋, fi◊Ì ◊Î÷Ì ¤…÷Î_ fl΋.

∞‰, ¥rfl, ‹Î›Îfi_ w’, ΩHΉ_ ÷ı »ı iÎÎfi ±fi’.
’vÊ˘k΋ fiı ±ZÎfl‘΋... iÎiÎÎ. 36
±±Î ±Îfi_ÿ ±ÎÃ˘ Ω‹, ‰fl÷ı ÷˘ Ωı ◊Î ÏfiW¿Î‹.
‰ÎÁfiÎfi˘ Ωı ◊Λ ωΩı√, ÷˘ À‚ı …L‹ ‹flHÎ w’ fl˘√.
μfl‹Î_ ‰ÎÁ ¿flÌ flËı fl΋... ±±Î. 37
¥¥ ±‘‹˝fi_ …ı ‹Ò‚, ¿Ë_ »\_ ¿Î’Ì fiÎ_¬˘ ◊Ò·.
‹Î_Á ‹ÏÿflÎ «˘flÌ …ıË, ±‰ıflÌ «˘◊_ »ı ÷ıË.
flά˘ wÿ΋Î_ ‘‹˝fi_ ¿<·... ¥¥. 38
μμ μ¶ı√fi_ ±Î√Îfl, ¿<Á_√ »ı ¿Ë_ »\_ Ïfifl‘Îfl.
¿flÌ ÁIÁ_√ ÁÎ‘Ì ·ı ¿Î…, ¤‰…‚ ÷fl‰Îfi_ »ı {Î{.
fiÏË ÷˘ Ω¢ …‹fiı ¶Îfl... μμ. 39
∑∑ ∑ÏÊfiÎflΛHÎ …ıË, ±ZÎfl‘Î‹Ì ±Î’ı ±ıË.
¿ÚWHÎw’ ◊›Î V‰E»oÿ, ÷ı »ı V‰Î‹Ì ÁËΩfi_ÿ.
≠√ÀuÎ ’Òfl‰ »’ˆ›Î ±ıË... ... ...∑∑. 40
∂∂ ’˘@›˘ ±Î‰Ì ¿Î·, ωʛ ◊¿Ì ‹fi ’λ\_ ‰Î·.
«ı÷ Á‰ı·ı ÁIÁ_√ ¿flÌ, rÎÁ˘rÎÁ V‹flÌ ·ı ËÏfl.
fifl ÿıË Ï‰fi fiËŸ ±Î‰ı ÷η... ... ...∂∂. 41
±ZÎflfi˘ ÷˘ ·Ì‘˘ ·ıÂ, ±ÎI‹Îfiı ÿÌ‘˘ μ’ÿıÂ.
Ï‹J›Î ¿fl‰Î ‹Î›ÎŒoÿ, ¿¿˘ ¿ı »ı ¤Ò‹Îfi_ÿ.
ËÏflËflfiı ¤…‰Î Ëo‹ıÂ, ±ZÎflfi˘ ÷˘ ·Ì‘˘ ·ıÂ... 42

❧
’ÏflÏÂWÀ — 6
’ÏflÏÂWÀ — 6
’ÎhÎÁÒÏ«
±¤›ÏÁ_Ë∞ ÿfl⁄Îfl (√H΢ÿ) — 41, 74, 160.
±›˘K›Î≠ÁÎÿ∞ ‹ËÎflÎ… (±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…,
±‹ÿΉÎÿ) — 37, 140, 141, 145-147,
151.
±Îfi_ÿ V‰Î‹Ì (±Îfi_ÿÎfi_ÿ V‰Î‹Ì, ±‹ÿΉÎÿ) —
25, 37-39, 387.
¥rfl hΉÎÕÌ — 23, 24.
μk΋«flHÎÿÎÁ V‰Î‹Ì — 63.
μk΋Îfi_ÿ V‰Î‹Ì (±‹ÿΉÎÿ) — 37, 142-144.
μS·ÎÁfl΋ ’_ÕuÎ (Õ¤˘¥) — 302, 308, 309,
320, 327, 329, 363, 366, 560.
¿‹Î Âıà (∂fiÎ) — 114, 115.
¿flÁfi∞ ω≠ (¿ÚWHÎ∞ ±ÿÎ, ‹ı‰ÎÁÎ) — 96.
¿S›ÎHΤΥ (‰_◊‚Ì) — 24, 98, 99, 158,
159.
¿ı‰≠ÁÎÿ∞ ‹ËÎflÎ… (±Î«Î›˝lÌ, ±‹ÿΉÎÿ) —
141, 142, 144, 145.
¿ı‰≠ÁÎÿÿÎÁ∞ ’flÎHÎÌ — 197, 242, 282,
299, 300, 568.
¿ÚWHÎV‰w’ÿÎÁ V‰Î‹Ì (±‹ÿΉÎÿ) — 364,
365, 367, 378, 379, 383, 386, 388,
397.
Ï√fl‘fl¤Î¥ (ωiÎÎfiÿÎÁ V‰Î‹Ì) — 163-166,
169, 170.
√˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì — 2, 3, 9, 11-23, 26,
28, 34, 35, 46, 84, 92, 93, 105, 111,
136, 144, 152, 194, 232, 254, 260,
265, 284, 288, 297, 305, 311, 318,
364, 382, 384, 399, 413, 440, 482,
498, 499, 515, 555, 565.
587
√˘‰‘˝fi¤Î¥ ¿˘ÃÎflÌ (‰fl÷η) — 122, 126,
133, 163, 164, 166, 170, 174, 188,
190, 191, 200, 202, 203, 208, 209,
213, 215, 219,225, 232, 235, 241,
247, 263, 277, 283, 288, 315, 316,
320, 323, 325, 327-329, 331, 355,
368, 391, 517, 531.
√˘Ï‰_ÿ¤Î¥ ÿfl∞ (¤√÷∞ ‹ËÎflÎ…fiÎ
Ï’÷ÎlÌ, ‹Ë‰Î) — 4, 13, 85.
√˘Ï‰_ÿ¤Î¥ ‹ÎV÷fl (‰Õ˘ÿflÎ) — 206, 309,
312, 318, 320, 321, 324, 328-330,
334, 336, 340, 354, 356, 358, 359,
363, 364, 369, 373, 391, 392, 422,
426, 428, 433, 457, 465, 513.
«¿<¤Î¥ fiÎ√fl (…^fiÎ√œ) — 158, 187
«÷fl¤Î¥ (‰Á˘) — 292, 295, 317, 320,
322, 327, 359, 363, 375, 376, 397,
399, 415-418, 420, 423, 424, 426,
427, 439, 448, 455, 457, 488, 512,
514, 515, 533.
«fi̷η¤Î¥ (fiÏÕ›Îÿ) — 205, 226, 230,
236, 518, 521, 523, 524, 559.
…ÁÎfl΋ ÿfl⁄Îfl (¤ıflÎ¥) — 62.
Ω√Î ¤@÷ — 16, 17, 19, 20, 25, 37,
49, 78, 79, 88, 108, 110, 120, 121,
133-136, 151, 154-159, 186, 187,
305, 422, 423, 425, 426, 464, 465,
467, 476, 478-480, 482, 484-486,
488, 489, 491, 492, 494-496, 498,
500-503, 505, 506, 512, 514, 516-
588
518, 526, 535, 542, 565-568.
…ıÃΤΥ (Ïfi√˝HÎÿÎÁ V‰Î‹Ì, ’Ì…) — 317-
319, 405-408, 410, 411, 413-415,
420, 422, 425, 426, 457, 532, 533,
553, 564.
…ıÃΤΥ ‰ÏHο (‹Ë‰Î) — 29-31.
{‰ıfl¤Î¥ (fiÎfl) — 199, 205, 215, 239,
240, 243, 262, 295, 320, 322, 328,
330, 356,357, 359, 369, 395, 433,
533, 559, 567, 568.
{‰ıfl¤Î¥ ±‹Ìfi (ÿ̉Îfi, ‰Î_ÁÿÎ) — 316,
327-332, 334, 336, 337, 340,341,
343, 344, 349-356, 375, 515.
{‰ıfl̷η¤Î¥ ({‰ıfl·Î·, fiÏÕ›Îÿ) — 127,
199, 200, 215, 217, 258, 259, 262,
263, 266, 267, 288, 295, 319-321,
324, 326-329, 361, 362, 368, 375,
376, 382, 396, 399, 401, 426, 446-
448, 455, 460, 461, 465, 468, 479,
484, 486, 501, 512, 515, 517, 527,
528, 530, 559, 561-566, 568.
{ÌHÎΤΥ flÎÃ˘Õ (‹Ë‰Î) — 4, 5, 8, 9, 14-
17, 24, 85.
Ïhο‹ÿÎÁ ¿˘ÃÎflÌ (…^fiÎ√œ) — 97, 98, 120,
153.
ÿÎ∞¤Î¥ (fiÎfl) — 206, 207, 215, 320,
395, 421, 528, 530, 564, 568.
ÿ΋ΠÂıà (‹Ë‰Î) — 24, 33, 39, 85, 94,
95, 138.
ÿı‰∞¤Î¥ (‰_◊‚Ì) — 98, 99, 159.
ÿıËάΫfl (⁄˘ÀÎÿ) — 129.
‘‹˝÷fi›ÿÎÁ ÂÎVhÎÌ (√˘ÓÕ·) — 153, 191,
196, 203, 293, 299, 300, 325, 360,
362, 368, 511, 513, 527-529.
fi◊ ’Àı· (¿ÎÏfl›ÎHÎÌ) — 25, 64, 71, 79,
112, 122, 126, 129, 152.
fi_ÿÏ¿Â˘flÿÎÁ V‰Î‹Ì — 219, 221.
fiÎflΛHΫflHÎÿÎÁ V‰Î‹Ì — 197, 242, 248,
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷
249, 272, 274, 275, 278, 279, 283,
288, 290, 331, 360, 368, 398.
fiÎflΛHΤΥ (¤√÷∞ ‹ËÎflÎ…fiÎ ¤hÎÌΩ,
‹Ë‰Î) — 366, 399, 416, 421, 430,
447, 456, 459, 460, 532, 535, 537,
540, 555.
’ωhÎÎfi_ÿ V‰Î‹Ì — 71, 101, 105, 115,
126, 138-140, 147-149, 162, 163,
175, 176, 180, 235, 265, 434, 511.
’vÊ˘k΋ÿÎÁ V‰Î‹Ì (’vÊ˘k΋«flHÎÿÎÁ,
¬ÎfiÿıÂÌ) — 196, 226, 230, 242, 243,
255-257, 260, 270, 278-280, 283,
290, 331, 354, 368, 369, 374, 398,
403, 446.
’vÊ˘k΋ÿÎÁ (‰Á˘) — 243, 292, 295,
301, 317, 321-323, 361, 368, 375,
376, 382, 399, 415, 426, 430, 431,
433, 438, 439, 448, 457, 462, 471,
476, 488, 512, 514, 527-530, 536,
537.
’vÊ˘k΋≠ÁÎÿ∞ ‹ËÎflÎ… (±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…,
±‹ÿΉÎÿ) — 361-365, 369, 373, 375,
377, 378, 382-384, 387-389, 396,
397, 401.
≠¤ÿÎÁ ¿˘ÃÎflÌ (‹_⁄¥) — 191, 192, 296,
299, 305, 308, 403-405, 429, 440,
447, 449, 531, 532, 535, 538, 539,
541, 564, 570.
≠¤ÿÎÁ ⁄Îfl˘À (ÁŸ∞‰ÎÕÎ) — 29, 61, 122,
125, 128.
≠¤ÿÎÁ ‰¿Ì· (’ıÀ·Îÿ) — 219, 222.
e·«_ÿ¤Î¥ (‹Ë‰Î) — 24, 33, 35, 39, 87,
94, 137, 138, 203, 248, 401, 408,
416-418, 433, 435, 448, 539, 540,
553, 560.
⁄Î’ flÎ¥∞ (‰Õ˘ÿflÎ) — 20.
⁄η‹¿<_ÿÿÎÁ V‰Î‹Ì (…^fiÎ√œ) — 37, 82,
98, 108, 131, 155, 164, 400, 422,
’ÏflÏÂWÀ — 6
461, 467, 472, 482, 512, 567.
¤Ò‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì — 71, 101, 102, 115,
180, 276, 582, 586.
‹ËÎ’vÊÿÎÁ V‰Î‹Ì (¿˘ÃÎflÌ ⁄ı«fl ¤√÷) —
29, 116, 164, 170, 171, 174, 176,
186, 188-191, 197, 199, 200, 226,
230, 241-243, 248, 257, 259, 261,
263, 272, 274, 278-280, 282, 283,
287-289, 293, 297, 498, 532, 559.
‹_√‚∞ Ãyfl (flÎ…¿˘À) — 88, 100, 101,
108.
‹Î‘‰«flHÎÿÎÁ V‰Î‹Ì (…^fiÎ√œ) — 34, 112.
‹Î‘‰ÿÎÁ V‰Î‹Ì (…^fiÎ√œ) — 34, 98.
‹Î›Î÷Ì÷Îfi_ÿ ⁄˛õ«ÎflÌ (±‹ÿΉÎÿ) — 218,
393, 405, 407, 411, 415.
‹¿<_ÿ∞‰fiÿÎÁ V‰Î‹Ì (±‹ÿΉÎÿ) — 361,
366, 369, 374, 375, 399.
‹Ò‚∞¤Î¥ (’Ì…) — 317, 318, 320, 421.
‹˘Õ¤Î¥ (¿Ï‹›Î‚Î) — 29, 59.
‹˘÷̤Υ (’Ì…) — 232, 233, 240, 241,
243, 244, 295, 320, 405, 415, 417-
419, 426, 428, 447, 488, 498, 514,
520, 523, 533, 537, 538, 551, 552,
571.
‹˘÷̷η Á˘Ï·ÏÁÀfl (‹_⁄¥) — 518, 525,
526, 532.
›iÎ’vÊÿÎÁ∞ ÂÎVhÎÌ (ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…) —
128, 157, 161, 192-200, 204-207,
226, 234-236, 242-247, 249-252,
255, 257, 260, 262-264, 268, 272,
274-276, 278-284, 287-290, 293,
296, 297, 301, 302, 305-309, 312,
316, 317, 320, 322, 327-329, 358,
364-367, 371, 372, 374, 375, 377,
378, 380-383, 385, 386, 389, 393,
395, 407, 422, 423, 426, 429, 434,
435, 437, 440, 446-449, 456, 458,
459, 462, 464, 465, 468, 478, 479,
589
493, 495, 504, 507, 515, 517, 527,
529, 532, 535, 536, 541-543, 559,
565, 568.
›˘√Îfi_ÿ V‰Î‹Ì — 7, 8, 13, 232, 265.
flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ… (±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…, ‰fl÷η) —
4, 12, 13, 25, 27, 36, 37, 41, 44, 62,
105, 265, 438, 450, 451, 462, 500,
512, 555.
flHλ˘Õ ¤@÷ (‹Ë‰Î) — 108, 137, 155,
156, 175, 478, 540, 546, 547, 549,
559, 560.
fl_√ΫΛ˝ (‰Õ˘ÿflÎ) — 306-309, 393, 395.
fl΋ÿÎÁ V‰Î‹Ì (…^fiÎ√œ) — 34, 35.
flΉÁÎËı⁄ (‰Õ˘ÿflÎ) — 191, 196, 219,
222, 225, 226, 228-231, 309, 310,
358, 371, 373-375, 381, 383, 391-
393, 395, 548.
·S·¤Î¥ (ÁŸ∞‰ÎÕÎ) — 61.
‰ÎCÎάΫfl (ÁÎfl_√’fl) — 12, 91-95.
ω߷¤Î¥ (‹Ë‰Î) — 24, 39, 87, 94, 95,
121, 137, 248, 249-254, 269, 287,
290, 297, 549, 550, 560.
ωËÎfl̷η∞ ‹ËÎflÎ… (±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…,
‰fl÷η) — 4, 180, 185, 187, 188, 191,
192, 196-198, 200, 202-204, 206,
209, 213, 215, 236, 240, 242, 243,
250, 277, 288, 292, 293, 297-300,
307, 308, 315-317, 329, 354, 359,
361, 399, 401, 405, 421, 423, 424,
437, 438, 440, 449, 454, 456, 458,
459, 461, 465, 472, 473, 496, 497,
508, 512, 526, 547, 548, 551, 555.
ωrfiÎ◊ ‰ˆz («ÎHÎÁÿ) — 188, 191, 205,
213, 243, 295, 301, 305, 318, 320,
321, 322, 328, 375, 376, 392, 396,
421, 551.
ωiÎÎfiÿÎÁ V‰Î‹Ì (Ï√fl‘fl¤Î¥, ÃÎÁflÎ) —
170, 176, 179, 180, 184, 185, 191,
590
192, 194, 195, 197, 199-201, 204,
207, 208, 226, 228-230, 232, 236,
240-244, 248, 252, 255-258, 261,
263, 265, 268, 269, 272-274, 276,
279-283, 288, 289, 291, 293-296,
313-316, 329-331, 354, 355, 361-
363, 367, 368, 373, 378, 397-399,
403, 404, 560, 568.
ωiÎÎfiÎfi_ÿ V‰Î‹Ì — 122, 192-195, 197,
198, 234.
Â΋∞¤Î¥ (‹Ë‰Î) — 25, 100, 108,
110, 119, 121, 125- 127, 133, 134,
146, 147, 151, 402, 414, 418, 421,
⁄˛õV‰w’ lÌ ≠Î√∞ ¤@÷
543, 562, 563.
ω·Î·¤Î¥ (⁄˘ÀÎÿ) — 19, 20, 22, 23,
25, 26, 30, 32, 37, 65, 410, 555.
Â¿Îfi_ÿ V‰Î‹Ì (Â¿‹Ïfi) — 26, 27, 71,
101, 102, 115, 116, 124-128, 140,
146, 147, 149, 151, 156, 162-164,
189, 265, 453, 500, 504, 555.
ÁÿÎÂ_¿fl fiÎ√fl (…^fiÎ√œ) — 462, 476, 518.
ËÏflV‰w’ÿÎÁ V‰Î‹Ì (√œÕÎ) — 201, 435,
452.
ËÏflV‰w’ÿÎÁ V‰Î‹Ì (‰fl÷η) — 75, 102,
124, 125.