APXAIOI E§§HNE™

I™TOPIO°PAºOI
(£OYKY¢I¢H™)

A' TA•H ENIAIOY §YKEIOY

BIB§IO TOY KA£H°HTH

OÌ¿‰· Û˘ÁÁÚ·Ê‹˜: K˘Úȷ΋ ¢È·ÏËÛÌ¿
E˘·ÁÁÂÏ›· KÔ˘ÙÚÔ˘Ì¤ÏË

Y‡ı˘ÓÔ˜ ÁÈ· ÙÔ ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi IÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ

KÒÛÙ·˜ M·Ï¿Ûη˜, ™‡Ì‚Ô˘ÏÔ˜

EÈÙÚÔ‹ ÎÚ›Û˘
Aı·Ó¿ÛÈÔ˜ BÂÚÙÛ¤Ù˘
AÁÁÂÏÈ΋ ™Ù·ÛÈÓÔÔ‡ÏÔ˘
KÒÛÙ·˜ ™Ù·‡ÚÔ˘

M ·fiÊ·ÛË Ù˘ EÏÏËÓÈ΋˜ K˘‚ÂÚÓ‹Ûˆ˜ Ù· ‰È‰·ÎÙÈο ‚È‚Ï›· ÙÔ˘ ¢ËÌÔÙÈÎÔ‡, ÙÔ˘

°˘ÌÓ·Û›Ô˘ Î·È ÙÔ˘ §˘Î›Ԣ Ù˘ÒÓÔÓÙ·È ·fi ÙÔÓ OÚÁ·ÓÈÛÌfi EΉfiÛˆ˜ ™¯ÔÏÈÎÒÓ
BÈ‚Ï›ˆÓ Î·È ‰È·Ó¤ÌÔÓÙ·È ‰ˆÚ¿Ó.
 Y¶OYP°EIO E£NIKH™ ¶AI¢EIA™
KAI £PH™KEYMATøN
¶AI¢A°ø°IKO IN™TITOYTO

K. ¢È·ÏËÛÌ¿ - E. KÔ˘ÙÚÔ˘Ì¤ÏË

APXAIOI E§§HNE™ I™TOPIO°PAºOI

Aã TA•H ENIAIOY §YKEIOY

µπµ§π√ ∆√À ∫∞£∏°∏∆∏

MEPO™ B' - £OYKY¢I¢H™

OP°ANI™MO™ EK¢O™Eø™ ™XO§IKøN BIB§IøN

 ¶∂ƒπ∂Ã√ª∂¡∞

ñ EÈÏÔÁ‹ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·˜ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ÛÂÏ. 6

ñ ¶¤ÓÙ ÂÈÛËÌ¿ÓÛÂȘ ÁÈ· ÙÔ
Û¯ÔÏÈÎfi ‚È‚Ï›Ô . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ÛÂÏ. 10
ñ ¶ÚÔÙ¿ÛÂȘ ÁÈ· ÙË ‰È‰·Ûηϛ·
Ù˘ "EÈÛ·ÁˆÁ‹˜" . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ÛÂÏ. 10
ñ BÈ‚Ï›Ô 1Ô . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ÛÂÏ. 22
ñ BÈ‚Ï›Ô 3Ô . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ÛÂÏ. 48
ñ T· ™ÈÎÂÏÈο (BÈ‚Ï›Ô 6Ô-7Ô) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ÛÂÏ. 70
ñ BÈ‚Ï›Ô 6Ô . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ÛÂÏ. 72
ñ BÈ‚Ï›Ô 7Ô . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ÛÂÏ. 75
ñ E›ÌÂÙÚÔ
1. AÚ¯·›Ô ΛÌÂÓÔ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .ÛÂÏ. 95
2. ·) §fiÁÔ˜ Î·È ·ÓÙ›ÏÔÁÔ˜ ÁÈ·
ÙÔ £Ô˘Î˘‰›‰Ë . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .ÛÂÏ. 106
‚) "¶ÂÚ› ‡ÊÔ˘˜" ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë . . . . . . . . . . . . . . . . .ÛÂÏ. 124

5
 E¶I§O°H BIB§IO°PAºIA™

A. K›ÌÂÓÔ – ™¯ÔÏÈ·Ṳ̂Ó˜ ÂΉfiÛÂȘ – MÂÙ·ÊÚ¿ÛÂȘ

1. Thucydidis, Historiae (ÎÚÈÙÈ΋ ¤Î‰ÔÛË: H. S. Jones – J. E.
Powell), Oxford
2. Thucydide, La Guerre du Péloponnèse, (ΛÌÂÓÔ Î·È Á·ÏÏÈ΋ ÌÂ-
Ù¿ÊÚ·ÛË L. Bodin – J. de Romilly), “Les Belles Lettres”
(Budé), Paris
***
3. E. §·ÌÚ›‰Ë, £Ô˘Î˘‰›‰Ô˘ IÛÙÔÚ›·, ÙfiÌ. 1-4, ÂΉ. °ÎÔ‚fiÛÙË, Aı‹Ó·
1962 (Ì ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ ÙÔ˘ I.£. K·ÎÚȉ‹, ΛÌÂÓÔ, ÌÂÙ¿ÊÚ·ÛË, Û¯fiÏÈ·)
4. °.¢. ZËΛ‰Ë˜, £Ô˘Î˘‰›‰Ô˘ ¶ÂÏÔÔÓÓËÛ›ˆÓ Î·È AıËÓ·›ˆÓ fiÏÂÌÔ˜, ÙÔÌ.
A-°, ¶··‰‹Ì·˜, Aı‹Ó· 19863 (ΛÌÂÓÔ, ÌÂÙ¿ÊÚ·ÛË A. BÏ¿¯Ô˘, Û¯fi-
ÏÈ·)
5. E. Marchant, Thucydides, Book I, Bristol, Classical Press,
1982 (Ì ÂÈÛ·ÁˆÁ‹, ΛÌÂÓÔ Î·È Û¯fiÏÈ· ÛÙ· ·ÁÁÏÈο)
6. •ÈÊ·Ú¿˜ ¶. £Ô˘Î˘‰›‰Ë ¶ÂÏÔÔÓÓËÛÈ·Îfi˜ fiÏÂÌÔ˜, ÙÔÌ. A’, Z·¯·Úfi-
Ô˘ÏÔ˜, Aı‹Ó· (Ì ÂÈÛ·ÁˆÁ‹, ΛÌÂÓÔ, ÌÂÙ¿ÊÚ·ÛË, Û¯fiÏÈ·)
7. K. J. Dover, Thucydides, Book VI Î·È VII, Oxford 1965 (‰‡Ô
ÙfiÌÔÈ Ì ÂÈÛ·ÁˆÁ‹, ΛÌÂÓÔ, Û¯fiÏÈ· ÛÙ· ·ÁÁÏÈο)
***
8. A. W. Gomme, A historical commentary on Thucydides, vol.
I, Book I, Oxford 1945, vol. II, Books II-III, 1956 (Ì ÂÈÛ·Áˆ-
Á‹, ¯ˆÚ›˜ ΛÌÂÓÔ, Î·È ÂÎÙÂÓ¤ÛÙ·ÙÔ ÏÂÙÔÌÂÚÂÈ·Îfi Û¯ÔÏÈ·ÛÌfi ÏÂÍÈÏÔÁÈ-
Îfi, Ú·ÁÌ·ÙÔÏÔÁÈÎfi, ÂÚÌËÓ¢ÙÈÎfi, ÛÙ· ·ÁÁÏÈο)
9. A.W. Gomme, A. Andrews, K.J. Dover, A historical
commentary on Thucydides, vol IV, Books, V25-VII, Oxford
1970 (¯ˆÚ›˜ ΛÌÂÓÔ Ì ÂÎÙÂÓ¤ÛÙ·ÙÔ Û¯ÔÏÈ·ÛÌfi ÛÙ· ·ÁÁÏÈο)
10.S. HÔrnblower, A Commentary on Thucydides, vol. I,
Oxford 1991 (¯ˆÚ›˜ ΛÌÂÓÔ, Ì ۯfiÏÈ· ÛÙ· ·ÁÁÏÈο)
***
11. ÕÁÁÂÏÔ˜ BÏ¿¯Ô˜, £Ô˘Î˘‰›‰Ô˘ IÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ¶ÂÏÔÔÓÓËÛÈ·ÎÔ‡ ÔϤÌÔ˘
(ÌÂÙ¿ÊÚ·ÛË), ÙfiÌÔÈ 1-4, °·Ï·Í›·˜, 1968 [= A. BÏ¿¯Ô˜, £Ô˘Î˘‰›‰Ô˘
IÛÙÔÚ›·, (MÂÙ¿ÊÚ·ÛË), EÛÙ›·, Aı‹Ó· 1998]
12. E. ™Ô‡Ï˘, £Ô˘Î˘‰›‰Ë IÛÙÔÚ›· (T· ™ÈÎÂÏÈο), OE¢B, Aı‹Ó· (ÌÙÊÚ.)
6
B. °ÂÓÈ΋ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·
·. °È· ÙËÓ ÂÔ¯‹
1. IÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ EÏÏËÓÈÎÔ‡ ŒıÓÔ˘˜, ÙfiÌÔ˜ °1, ÛÂÏ. 125 Î·È ÂÍ‹˜, EΉÔÙÈ-
΋ AıËÓÒÓ. (°È· ÙȘ Û¯¤ÛÂȘ Aı‹Ó·˜-™ÈÎÂÏ›·˜ ÚÈÓ ·fi ÙÔÓ ¶ÂÏÔÔÓ-
ÓËÛÈ·Îfi fiÏÂÌÔ, ÛÂÏ. 139-152)
2. X. M¤ÓÁÎÙÛÔÓ, IÛÙÔÚ›· Ù˘ AÚ¯·›·˜ EÏÏ¿‰Ô˜, «M¤ÏÈÛÛ·», Aı‹Ó·
1979
3. Botsford - Robinson, AÚ¯·›· EÏÏËÓÈ΋ IÛÙÔÚ›·, M.I.E.T. (MÔÚ-
ʈÙÈÎfi ÿ‰Ú˘Ì· EıÓÈ΋˜ TÚ·¤˙˘), Aı‹Ó· 19954.
***
4. A. Lesky, IÛÙÔÚ›· Ù˘ AÚ¯·›·˜ EÏÏËÓÈ΋˜ §ÔÁÔÙ¯ӛ·˜ (ÌÂÙ¿ÊÚ·ÛË
A. TÛÔ·Ó¿ÎË), K˘ÚȷΛ‰Ë˜, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË 1988, Û. 632-669
5. A. MÔÓ¿Ú, AÚ¯·›Ô˜ EÏÏËÓÈÎfi˜ ¶ÔÏÈÙÈÛÌfi˜, ÙfiÌÔ˜ 3, £Â̤ÏÈÔ, 1983

‚. °È· ÙÔÓ Û˘ÁÁڷʤ· Î·È ÙÔ ¤ÚÁÔ

6. R. Connor, Thucydides, Princeton, 1984
7. J. Finley, £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ (ÌÂÙ¿ÊÚ·ÛË T. KÔ˘ÎÔ˘ÏÈfi˜), ¶··‰‹Ì·˜, Aı‹-
Ó· 1997
8. A. ¶·Ó·ÁfiÔ˘ÏÔ˜: £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜. Aȯ̿ψÙÔÈ, ŸÌËÚÔÈ, EÍfiÚÈÛÙÔÈ, º˘Á¿-
‰Â˜ Î·È ¶ÚfiÛÊ˘Á˜ ÛÙÔÓ ¶ÂÏÔÔÓÓËÛÈ·Îfi fiÏÂÌÔ, ŸÌ‚ÚÔ˜, Aı‹Ó·
1996
9. A. ¶·Ó·ÁfiÔ˘ÏÔ˜, £Ô˘Î˘‰›‰Ë Œ‚‰ÔÌÔ ‚È‚Ï›Ô, Aı‹Ó· 1996
10. ¶.E.º. (¶·ÓÂÏÏ‹ÓÈ· ŒÓˆÛË ºÈÏÔÏfiÁˆÓ), ™ÂÌÈÓ¿ÚÈÔ 8 (MÔÚʈÙÈ΋
·Í›· Î·È ‰È‰·ÎÙÈ΋ ÙˆÓ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Ù˘ AÚ¯·›·˜ EÏÏËÓÈ΋˜
°Ú·ÌÌ·Ù›·˜), Aı‹Ó·, 1987
11. J. de Romilly, IÛÙÔÚ›· Î·È ÏfiÁÔ˜ ÛÙÔ £Ô˘Î˘‰›‰Ë (ÌÂÙ¿ÊÚ·ÛË E.
K·ÎÚȉ‹), M.I.E.T., Aı‹Ó· 1988
12. J. de Romilly H ÔÈÎÔ‰fiÌËÛË Ù˘ ·Ï‹ıÂÈ·˜ ÛÙÔ £Ô˘Î˘‰›‰Ë (ÌÂÙ¿-
ÊÚ·ÛË ™. BÏÔÓÙ¿ÎË), ¶··‰‹Ì·˜, Aı‹Ó· 1994
13. J de Romilly, °È·Ù› Ë EÏÏ¿‰·; (ÌÂÙ¿ÊÚ·ÛË A. Aı·Ó·Û›Ô˘-K. MË-
ÏÈ·Ú¤ÛË), TÔ ÕÛÙ˘, Aı‹Ó· 1996
14. B. £ÂÔ‰ˆÚfiÔ˘ÏÔ˜, £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ E›Î·ÈÚÔ˜, I. ™È‰¤Ú˘, Aı‹Ó· 1988
15. H.D. Westlake, Individuals in Thucydides, Cambridge 1968
 °. ÕÚıÚ· Û ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ÂÚÈÔ‰Èο
1. B. AÓ·ÛÙ·ÛÈ¿‰Ë˜, «HÚfi‰ÔÙÔ˜, £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜, •ÂÓÔÊÒÓ: ÂÈÏÔÁ‹ EÏÏËÓfi-
ÁψÛÛ˘ BÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·˜», ºÈÏfiÏÔÁÔ˜ 74, 1993, 302-315
2. K. AÛÚÔ˘Ï¿Î˘, «T· ™ÈÎÂÏÈο ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë», NÂÔÂÏÏËÓÈ΋ ¶·È‰Â›·
20, 1990, 34-52
3. K. °Ú·ÈÎfi˜ (= K.N. ¶··ÓÈÎÔÏ¿Ô˘), «EÚÌËÓ¢ÙÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÛÙ·
™ÈÎÂÏÈο ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë», N¤· ¶·È‰Â›· 7, 1978, 107-120, 8, 1979,
93-106
4. °. ¢ËÌËÙÚ¿ÎÔ˜, «£Ô˘Î˘‰›‰Ë˜, Ô ÎÔÚ˘Ê·›Ô˜ ÔÏÈÙÈÎfi˜ ÛÙÔ¯·ÛÙ‹˜», T·
EÎ·È‰Â˘ÙÈο 27-28, 1992, 46-61
5. A. ¢ÚÔ˘ÎfiÔ˘ÏÔ˜, «H ‰È‰·Ûηϛ· ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë ÛÙË B’ §˘Î›Ԣ»,
N¤· ¶·È‰Â›· 44, 1987, 119-136, 45, 1988, 105-117
6. N. KÔÙÛÂÏ›‰Ë˜, «£Ô˘Î˘‰›‰Ë˜: ¢È‰·Ûηϛ·-¶ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌÔ›», ºÈÏfiÏÔ-
ÁÔ˜ 45, 1986, 218-229
7. K. N. ¶··ÓÈÎÔÏ¿Ô˘, «£Ô˘Î˘‰›‰Ë˜», N¤· ¶·È‰Â›· 4, 1978, 73-80
8. J. de Romilly, «TÔ ı¤Ì· Ù˘ ÙÈÌ‹˜ ÛÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë» (ÌÂÙ¿-
ÊÚ·ÛË A. ™Ù¤ÊÔ˜), ºÈÏÔÏÔÁÈ΋ 66, 1999, 7-16
9. E. ™Ô‡Ï˘, «PËÙÔÚÈÎÔ› ÏfiÁÔÈ ÛÙÔ˘˜ ·Ú¯·›Ô˘˜ ŒÏÏËÓ˜ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡˜»,
™ÂÌÈÓ¿ÚÈÔ 4, ¶.E.º., Aı‹Ó· 1984, 39-51
10. E. ™Ô‡Ï˘, «O £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ Î·È ÙÔ ÔÏÈÙÈÎfi Î·È ‰È·ÓÔËÙÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ
ÙÔ˘», NÂÔÂÏÏËÓÈ΋ ¶·È‰Â›· 1, 1985, 100-117
11. E. ™Ô‡Ï˘, «¶Ò˜ ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ ÙË ¯ÚËÛÈÌfiÙËÙ· Ù˘
ÈÛÙÔÚ›·˜ ÙÔ˘», NÂÔÂÏÏËÓÈ΋ ¶·È‰Â›· 20, 1990, 53-58
12. A. ™Ù¤ÊÔ˜, «£Ô˘Î˘‰›‰Ë Z 84 – (O AÛ›Ó·ÚÔ˜ ÔÙ·Ìfi˜) OÌ‹ÚÔ˘ º. 1-
21 (Ô ™Î¿Ì·Ó‰ÚÔ˜ ÔÙ·Ìfi˜) ‰‡Ô ·Ú¿ÏÏËÏ· ¯ˆÚ›·», N¤· ¶·È‰Â›· 87,
1998, 160-165
13. X. XÚËÛÙ›‰Ë˜, «T· ™ÈÎÂÏÈο Ù˘ °’ Á˘ÌÓ·Û›Ô˘», N¤· ¶·È‰Â›· 58,
1991, 95-105
14. D. Westlake, «T· ÚfiÛˆ· ÛÙÔ £Ô˘Î˘‰›‰Ë», N¤· ¶·È‰Â›· 41,
1987, 94-104, 42, 1987, 127-134

8
¶PO°PAMMATI™MO™ ¢I¢A™KA§IA™*
I·ÓÔ˘¿ÚÈÔ˜-M¿ÈÔ˜ (3 ÒÚ˜/‚‰.)

BÈ‚Ï›Ô 1. EÈÛ·ÁˆÁÈο, KÂÊ. 24, 25, 26 : 6 ÒÚ˜

KÂÊ. 27, 28 : 4 ÒÚ˜
KÂÊ. 29, 30 : 4 ÒÚ˜
KÂÊ. 31 (ÚˆÙfiÙ˘Ô) Î·È KÂÊ. 32-36
(‰ËÌËÁÔÚ›· KÂÚ΢ڷ›ˆÓ, ÌÂÙ¿ÊÚ·ÛË) : 4 ÒÚ˜
KÂÊ. 37-43 (ÌÂÙ¿ÊÚ·ÛË,
‰ËÌËÁÔÚ›· KÔÚÈÓı›ˆÓ)
Î·È ÎÂÊ. 44 (ÚˆÙfiÙ˘Ô) : 4 ÒÚ˜
°ÂÓÈ΋ ıÂÒÚËÛË : 1 ÒÚ·
™YNO§O øPøN : 23

BÈ‚Ï›Ô 3. EÈÛ·ÁˆÁÈο Î·È ÎÂÊ. 70 : 2 ÒÚ˜

KÂÊ. 71-74 : 5 ÒÚ˜
KÂÊ. 75 : 2 ÒÚ˜
KÂÊ. 76-78 : 3 ÒÚ˜
KÂÊ. 79-80 : 2 ÒÚ˜
KÂÊ. 81-83 : 5 ÒÚ˜
°ÂÓÈ΋ ıÂÒÚËÛË : 2 ÒÚ˜
™YNO§O øPøN : 21

BÈ‚Ï›Ô 6. EÈÛ·ÁˆÁÈο Î·È ÎÂÊ. 30, 31, 32 : 7 ÒÚ˜

BÈ‚Ï›Ô 7. EÈÛ·ÁˆÁÈο Î·È ÎÂÊ. 75 : 3 ÒÚ˜
KÂÊ. 76-77 : 3 ÒÚ˜
KÂÊ. 84-87 : 5 ÒÚ˜
°ÂÓÈ΋ ıÂÒÚËÛË : 2 ÒÚ˜
™YNO§O øPøN : 20

* K·È Ô ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ ¶.I. Î·È Ô ÚÔÙÂÈÓfiÌÂÓÔ˜ Â‰Ò Â›Ó·È ·ÏÒ˜

ÂÓ‰ÂÈÎÙÈÎÔ›.

9
 ¶ENTE E¶I™HMAN™EI™ °IA TO ™XO§IKO BIB§IO

ñ °È· ÙÔ ·Ú¯·›Ô ΛÌÂÓÔ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ıËÎÂ Ë ¤Î‰ÔÛË Ù˘ OÍÊfiډ˘

Thucydidis Historiae ÙˆÓ H.S. Jones Î·È J.E. Powell.
ñ K¿ı ‰È‰·ÎÙÈ΋ ÂÓfiÙËÙ· ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ:
1) ÏÂÍÈÏfiÁÈÔ (Î·È ÛÙÔȯ›· ÂÙ˘ÌÔÏÔÁ›·˜)
2) Ú·ÁÌ·ÙÔÏÔÁÈο Î·È ÂÚÌËÓ¢ÙÈο Û¯fiÏÈ·
3) EÚˆÙ‹ÛÂȘ-·Û΋ÛÂȘ (ηٷÓfiËÛ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘, ÁÚ·ÌÌ·ÙÈΤ˜, Û˘ÓÙ·-
ÎÙÈΤ˜, ·Ú·ÁˆÁ‹˜ ÏfiÁÔ˘ Î·È ÂÍÔÈΛˆÛ˘ Ì ÙËÓ ·Ú¯·›· ÁÏÒÛÛ· ÛÂ Û˘Ó-
‰˘·ÛÌfi Î·È Ì ÙË ÓÂÔÂÏÏËÓÈ΋ Ù˘ Û˘Ó¤¯ÂÈ·)
4) ı¤Ì·Ù· ÁÈ· Û˘˙‹ÙËÛË
ñ ŸÔ˘ ÙÔ ·Ú¯·›Ô ΛÌÂÓÔ ÚÔÛʤÚÂÙ·È, ÔÈ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Î·È Ù· ı¤Ì·Ù·
ÁÈ· Û˘˙‹ÙËÛË ÂÈÛËÌ·›ÓÔ˘Ó Î·È Û¯ÔÏÈ¿˙Ô˘Ó ÂÓ¤ÚÁÂȘ, ηٷÛÙ¿ÛÂȘ, ¿ıË
Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÔÌÔÈfiÙËÙ˜ Ì ÙË ÛËÌÂÚÈÓ‹ ÂÔ¯‹, ÒÛÙÂ Ô Ì·ıËÙ‹˜, η-
Ù¿ÏÏËÏ· ηıÔ‰ËÁÔ‡ÌÂÓÔ˜, Ó· ηٷϿ‚ÂÈ fiÙÈ Ú¿ÁÌ·ÙÈ ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ £Ô˘Î˘-
‰›‰Ë Â›Ó·È «ÎÙÉÌ· ☠·å›».
ñ T· ÂÚÌËÓ¢ÙÈο Û¯fiÏÈ·, fiˆ˜ Î·È ÔÈ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ-·Û΋ÛÂȘ Î·È Ù· ı¤-
Ì·Ù· ÁÈ· Û˘˙‹ÙËÛË, Â›Ó·È ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο, fi¯È ˘Ô¯ÚˆÙÈο Î·È ‰ÂÓ Â›Ó·È ··-
Ú·›ÙËÙÔ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËıÔ‡Ó fiÏ· ÛÙË ‰È‰·Ûηϛ·. E›Ó·È ·˘ÙÔÓfiËÙÔ fiÙÈ Ô ‰È-
‰¿ÛÎˆÓ ÌÔÚ› Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› ‰Èο ÙÔ˘ Û¯fiÏÈ· Î·È ·Û΋ÛÂȘ Ô˘ ı· ˘Ô-
ÛÙËÚ›˙Ô˘Ó ÙËÓ ÚÔÛˆÈ΋ ÙÔ˘ ÂÚÌËÓ¢ÙÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË.
ñ T· «ı¤Ì·Ù· ÁÈ· Û˘˙‹ÙËÛË» ·˘ÙÔ‡ÛÈ·, ÛÂ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi Ì ÙȘ ÂÚˆÙ‹-
ÛÂȘ ηٷÓfiËÛ˘ ‹ Ì ÙÚÔÔÔÈ‹ÛÂȘ, ηٿ ÙËÓ ÎÚ›ÛË ÙÔ˘ ‰È‰¿ÛÎÔÓÙÔ˜,
ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËıÔ‡Ó Î·È ˆ˜ Û˘ÓıÂÙÈΤ˜-‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈΤ˜ ÂÚÁ·Û›Â˜.

¶POTA™EI™ °IA TH ¢I¢A™KA§IA TH™ «EI™A°ø°H™» ™TO

£OYKY¢I¢H
– £· ‰È‰·¯ıÔ‡Ó ·Ó·Ï˘ÙÈο Ù· ÎÂÊ¿Ï·È· ÁÈ· ÙË ˙ˆ‹ Î·È ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ £Ô˘-
΢‰›‰Ë (O‰ËÁ›Â˜ ÙÔ˘ ¶.I.) (ÛÂÏ. 13-14 Î·È 18-28 ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ‚È‚Ï›Ô˘)
– OÈ Ï·ÁÈfiÙÈÙÏÔÈ ÙˆÓ ÎÂÊ·Ï·›ˆÓ ˘ÔÁÚ·ÌÌ›˙Ô˘Ó Ù· η›ÚÈ· ÁÂÁÔÓfiÙ·
Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë Î·È ÙÔ˘˜ ‚·ÛÈÎÔ‡˜ ¿ÍÔÓ˜ ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘. EÚˆÙ‹-
ÛÂȘ ÔÏÏ·Ï‹˜ ÂÈÏÔÁ‹˜, ·ÓÙÈÛÙÔ›¯ÈÛ˘, ÛˆÛÙÔ‡-Ï¿ıÔ˘˜ (Ô˘ ı· ÂÙÔÈÌ¿-
ÛÂÈ Ô ‰È‰¿ÛÎˆÓ Î·Ù¿ ÙËÓ ÎÚ›ÛË ÙÔ˘) ÛÂ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi Ì ÙȘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Û‡ÓÙÔ-
Ì˘ ·Ó¿Ù˘Í˘ ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ‚È‚Ï›Ô˘ (ÛÂÏ. 37-38, EÚˆÙ‹ÛÂȘ 5-8, 10-14)
ı· ‰ÒÛÔ˘Ó ÛÙÔ Ì·ıËÙ‹ ÙȘ ··Ú·›ÙËÙ˜ «ÂÈÛ·ÁˆÁÈΤ˜» ÁÓÒÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ
ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÙÔ˘ ·Ú¯·›Ô˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘.
10
 – O ‰È‰¿ÛΈÓ, ηٿ ÙËÓ ·Ó·Ï˘ÙÈ΋ ÂÂÍÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘ ·Ú¯·›Ô˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘,
ÌÔÚ› Ó· Â·Ó¤Ú¯ÂÙ·È Û ۯÂÙÈο ÚÔ˜ ÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ Î›ÌÂÓÔ ÛËÌ›·
Ù˘ «EÈÛ·ÁˆÁ‹˜» ‹ Ó· Ù· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› ˆ˜ Û˘ÌÏËڈ̷ÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi. N·
ÛËÌÂȈı› fiÙÈ Ù· ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÛÙËÓ ÂÓfiÙËÙ·
«°ÏÒÛÛ· Î·È ⁄ÊÔ˜» (ÛÂÏ. 26 ÂÍ. ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ‚È‚Ï›Ô˘) ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È Î˘-
Ú›ˆ˜ ·fi Ù· ‰È‰·ÎÙ¤· ÎÂÊ¿Ï·È· ÙÔ˘ ÚÒÙÔ˘, ÙÚ›ÙÔ˘, ¤ÎÙÔ˘ Î·È ¤‚‰ÔÌÔ˘ ‚È-
‚Ï›Ô˘ ÙˆÓ IÛÙÔÚÈÒÓ.
– °È· ÙËÓ ¤ÓÙ·ÍË ÙˆÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ ÛÙÔ ÈÛÙÔÚÈÎfi ÙÔ˘˜ Ï·›ÛÈÔ ÌÔÚ› Ó·
Á›ÓÂÈ ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙÔ XÚÔÓÔÏfiÁÈÔ ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ‚È‚Ï›Ô˘ (ÛÂÏ. 39 ÂÍ.). MÔÚ›
Â›Û˘ Ô ‰È‰¿ÛÎˆÓ Ó· ·ÍÈÔÔÈ‹ÛÂÈ ÙÔ Î›ÌÂÓÔ ÙÔ˘ E.M. ™Ô‡ÏË Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘-
ı›. TÔ Î›ÌÂÓÔ ‰ËÌÔÛȇÙËΠÛÙÔ ‚Ú·¯‡‚ÈÔ ÂÚÈÔ‰ÈÎfi Ù˘ E§ME B’ ηÈ
¢’ ¶ÂÚÈʤÚÂÈ·˜ AÓ·ÙÔÏÈ΋˜ AÙÙÈ΋˜ TÔ T‡¯Ô˜:

1. O ¶ÂÚÈÎÏ‹˜ ÛÙfiÓ EÈÙ¿ÊÈÔ ÛÙÔ˘˜ ÓÂÎÚÔ‡˜ Ù˘ ÚÒÙ˘ ¯ÚÔÓÈ¿˜ ÙÔ˘

¶ÂÏÔÔÓÓËÛÈ·ÎÔ‡ ÔϤÌÔ˘, ·Ó·Ï‡ÔÓÙ·˜ ÙÔÓ ÙÚfiÔ ˙ˆ‹˜ Ô˘ ›¯Â ‰Ë-
ÌÈÔ˘ÚÁËı› ÛÙÔ ÌËÙÚÔÔÏÈÙÈÎfi ΤÓÙÚÔ Ù˘ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜, ÙËÓ Aı‹Ó·,
¯¿ÚȘ ÛÙÔ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎfi ÔÏ›ÙÂ˘Ì· ϤÁÂÈ Î·È Ù· ÂÍ‹˜: EÂȉ‹ ÙÔ ÎÚ¿-
ÙÔ˜ Ì·˜ Â›Ó·È ÙfiÛÔ ÌÂÁ¿ÏÔ ÂÈÛ¿ÁÔÓÙ·È Û ̷˜ Ù· ÚÔ˚fiÓÙ·, Ô˘ ·Ú¿-
ÁÔÓÙ·È Û’ fiÏÔ ÙÔÓ ÎfiÛÌÔØ Î·È ¤¯ÔÌ ÙËÓ Î·Ï‹ Ù‡¯Ë Ó· ηÚˆÓfiÌ·ÛÙÂ
Ì fiÌÔÈ· ÛÈÁÔ˘ÚÈ¿ Î·È ·fiÏ·˘ÛË Ù· ηϿ Ô˘ ·Ú¿ÁÔÓÙ·È ÛÙÔÓ ÙfiÔ
Ì·˜ Î·È Ù· ·Á·ı¿ Ô˘ ·Ú¿ÁÔ˘Ó ¿ÏÏÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ÛÙÔÓ ÎfiÛÌÔ (2.38).
TÔ ÁÂÁÔÓfi˜ ·˘Ùfi ÂȂ‚·ÈÒÓÂÙ·È Î·È ·fi ¿ÏϘ ËÁ¤˜, ·ÏÏ¿ Î·È ·fi
οÔÈÔ Ê·Ó·ÙÈÎfi ÔÏÈÁ·Ú¯ÈÎfi, Ô‡ Èı·ÓÒ˜, Ï›Á· ¯ÚfiÓÈ· ÚÔ ÙÔ˘ ¶Â-
ÏÔÔÓÓËÛÈ·ÎÔ‡ ÔϤÌÔ˘, ¤ÁÚ·„ ¤Ó· Ê˘ÏÏ¿‰ÈÔ ÂÈÎÚÈÙÈÎfi ÁÈ· ÙË ‰ËÌÔ-
ÎÚ·Ù›·, ÙÔ ÔÔ›Ô ÛÒıËΠ̠ٷ ¤ÚÁ· ÙÔ˘ •ÂÓÔÊÒÓÙ· ˆ˜ «AıËÓ·›ˆÓ
¶ÔÏÈÙ›·». ™ÙÔ Ê˘ÏÏ¿‰ÈÔ ·˘Ùfi ÁÚ¿ÊÂÈ Ô ·ÓÒÓ˘ÌÔ˜ ÔÏÈÁ·Ú¯ÈÎfi˜: AÏÏ¿
·Ó ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Ó’ ·Ó·Ê¤ÚÔ˘ÌÂ Î·È ÌÈÎÚfiÙÂÚ˜ ˆÊ¤ÏÂȘ, Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÔÈ
AıËÓ·›ÔÈ ÂÍ·ÈÙ›·˜ Ù˘ ΢ÚÈ·Ú¯›·˜ ÙÔ˘˜ ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ·, ÚÒÙÔÓ ¤¯Ô˘Ó ·-
ӷηχ„ÂÈ ‰È¿ÊÔÚÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ ·ÔÏ·‡ÛˆÓ, ηıÒ˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓÔ‡Ó ÌÂ
¿ÏϘ fiÏÂȘ Û ‰È¿ÊÔÚ· ̤ÚË. ŒÙÛÈ fi,ÙÈ Â›Ó·È Â˘¯¿ÚÈÛÙÔ ÛÙË ™ÈÎÂÏ›·,
ÛÙËÓ IÙ·Ï›· ‹ ÛÙËÓ K‡ÚÔ ‹ ÛÙËÓ A›Á˘ÙÔ ‹ ÛÙË §˘‰›· Î·È ÙÔÓ ¶fi-
ÓÙÔ ‹ ÛÙËÓ ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ ‹ ÔÔ˘‰‹ÔÙ ·ÏÏÔ‡, fiÏ· ·˘Ù¿ ¤¯Ô˘Ó Û˘-
11
 ÁÎÂÓÙÚˆı› ÛÙËÓ Aı‹Ó·, ÂÍ·ÈÙ›·˜ Ù˘ ΢ÚÈ·Ú¯›·˜ Ù˘ ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ·
(«AıËÓ·›ˆÓ ¶ÔÏÈÙ›·» 2.7).
2. ™ÙËÓ Aı‹Ó· ÙÔ˘ ¶ÂÚÈÎÏ‹ Û˘ÁÎÚÔ‡ÔÓÙ·Ó ‰˘Ô ÙÚfiÔÈ ˙ˆ‹˜: Ô ·-
ÏÈfi˜, Ô ·ÚÈÛÙÔÎÚ·ÙÈÎfi˜, Ô˘ ÚÔÛ·ıÔ‡Û·Ó Ó· Û˘ÓÙËÚ‹ÛÔ˘Ó ÔÈ ÔÏÈÁ·Ú-
¯ÈÎÔ› Î·È ÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·Ó ÛÙË ‰È¿ÎÚÈÛË Ì ‚¿ÛË ÙËÓ Î·Ù·ÁˆÁ‹ Î·È ÙËÓ
¤ÁÁÂÈÔ È‰ÈÔÎÙËÛ›· Î·È Â›¯Â ˆ˜ ȉÂ҉˜ ÙË Û¯ÔÏ‹ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ·ÔÁfiÓÔ˘˜
ÙˆÓ ·ÏÈÒÓ ÁÂÓÒÓ, Î·È Ô Ó¤Ô˜ ÙÚfiÔ˜ ˙ˆ‹˜ Ù˘ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈ΋˜ ÔÏ˘-
Ú·ÁÌÔÛ‡Ó˘, ‰ËÏ. Ù˘ ÔÏÈÙÈ΋˜ Î·È ÂȯÂÈÚËÛȷ΋˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙË-
Ù·˜, Ô ÔÔ›Ô˜ ÙÚfiÔ˜ ¤‰ˆÛ ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ¿ÓÂÛË Û’ fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÂχıÂ-
ÚÔ˘˜, ·ÏÏ¿ Î·È ÛÙÔ˘˜ ‰Ô‡ÏÔ˘˜ Ô˘ ÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È ÛÙÔ Ó·˘ÙÈÎfi («AıËÓ·›-
ˆÓ ¶ÔÏÈÙ›·» 1. 10-12). °È·Ù›, fiˆ˜ ÁÚ¿ÊÂÈ Ô ¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô˜, («¶ÂÚÈ-
ÎÏ‹˜» 12.4), ÔÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡¯ıËÎ·Ó ÛÙËÓ Aı‹Ó· Û¯Â-
‰fiÓ ¬ÏËÓ ÔÈÔÜÛÈÓ öÌÌÈÛıÔÓ ÙcÓ fiÏÈÓ. M ÙÔ Ó¤Ô ÔÏ›ÙÂ˘Ì· Î·È ÙËÓ
·˘ÙÔÂÔ›ıËÛË Ô˘ ·¤ÎÙËÛ·Ó ÔÈ AıËÓ·›ÔÈ, ÌÂÙ¿ ÙȘ ӛΘ ηٿ ÙˆÓ
¶ÂÚÛÒÓ, ¤‰ÈÓ·Ó ÛÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜ ŒÏÏËÓ˜ ÙËÓ ÂÓÙ‡ˆÛË, Ô˘ ·Ôηχ-
ÙÔ˘Ó ÛÙË ™¿ÚÙË ÔÈ KÔÚ›ÓıÈÔÈ, Ï·fi˜ Â›Û˘ ‰Ú·ÛÙ‹ÚÈÔ˜ Î·È ÂȯÂÈÚË-
ÛÈ·Îfi˜ ÂÊ˘Î¤Ó·È âd Ùˇá Ì‹Ù ·éÙÔf˜ ö¯ÂÈÓ ìÛ˘¯›·Ó Ì‹Ù ÙÔf˜ ôÏÏÔ˘˜
àÓıÚÒÔ˘˜ âÄÓ (1.70.9). TÔ Û‡ÛÙËÌ· ·ÍÈÒÓ, Ô˘ ‚ϤÂÈ Ô ¶ÂÚÈÎÏ‹˜
Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÂ›Ù·È Ì¤Û· ÛÙȘ ÔÈÎÔÓÔÌÈΤ˜ Î·È ÔÏÈÙÈΤ˜ Û˘Óı‹Î˜ Ù˘ Â-
ÂÎÙÂÈÓfiÌÂÓ˘ ‰ËÌÔÎÚ·Ù›·˜ Î·È Ô˘ ¿ÌÂÛ· ‹ ¤ÌÌÂÛ· ·ÓÙȉȷÛÙ¤ÏÏÂÈ
Ì ÙÔÓ ÙÚfiÔ ˙ˆ‹˜ ÙˆÓ Â¯ıÚÒÓ Ù˘ ‰ËÌÔÎÚ·Ù›·˜, Â›Ó·È Ú·ÁÌ¿ÙˆÛË
Ù˘ ÂÏ¢ıÂÚ›·˜. OÈ AıËÓ·›ÔÈ, ÛÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ ÙÔ˘˜ ˙ˆ‹, ‰ÂÓ ‚ϤÔ˘Ó
Ì η¯˘Ô„›· Ô ¤Ó·˜ ÙÔÓ ¿ÏÏÔ, Ô‡Ù ·Á·Ó·ÎÙÔ‡Ó Ì ÙÔÓ ÙÚfiÔ ˙ˆ‹˜
Ô˘ ÚÔÙÈÌ¿ÂÈ Ô Û˘ÌÔÏ›Ù˘ ÙÔ˘˜. H ÂÈı·Ú¯›· ÛÙÔ˘˜ ÓfiÌÔ˘˜ Î·È Ô
Û‚·ÛÌfi˜ ÛÙÔ˘˜ ¿Ú¯ÔÓÙ˜ ËÁ¿˙Ô˘Ó ·fi ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÚfiÚÌËÛË
(2.37). OÈ AıËÓ·›ÔÈ ·Á·Ô‡Ó ÙËÓ ÔÌÔÚÊÈ¿ Û˘Ó‰˘·Ṳ̂ÓË Ì ÙËÓ ·Ïfi-
ÙËÙ· Î·È Î·ÏÏÈÂÚÁÔ‡Ó ÙË ÛΤ„Ë, ¯ˆÚ›˜ Ó· ¯¿ÓÔ˘Ó ÙËÓ ÂÓÂÚÁËÙÈÎfiÙË-
Ù· Ô˘ ··ÈÙÔ‡Ó ¿ÏÏÔÈ ÙÔÌ›˜ Ù˘ ˙ˆ‹˜. O ÏÔ‡ÙÔ˜ Â›Ó·È Ì¤ÛÔ ÁÈ· ¤Ú-
Á· Î·È fi¯È ¢ηÈÚ›· ÁÈ· η‡¯ËÛË. H ·Ú·‰Ô¯‹ Ù˘ ÊÙÒ¯ÂÈ·˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È
ÓÙÚÔ‹, fiÛÔ ÓÙÚÔ‹ Â›Ó·È Ó· ÌË Î¿ÓÂÈ Î·Ó›˜ fi,ÙÈ ÌÔÚ› ÁÈ· Ó’ ·Ôʇ-
ÁÂÈ ÙË ÊÙÒ¯ÂÈ· (2.40). TȘ ·Í›Â˜ ·˘Ù¤˜ ‚ϤÂÈ Ô ¶ÂÚÈÎÏ‹˜ Ó· ‰ËÌÈ-
Ô˘ÚÁÔ‡ÓÙ·È ÛÙËÓ öÌÌÈÛıÔÓ fiÏÈÓ, fiÔ˘ Ë ÔÏÈÙÈ΋ ÂÏ¢ıÂÚ›· Î·È Ë
12
Û˘ÛÛÒÚ¢ÛË ÏÔ‡ÙÔ˘ ‰›ÓÔ˘Ó ÙȘ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ ÁÈ· ÏËÚ¤ÛÙÂÚË ·Â-
Ï¢ı¤ÚˆÛË ÙÔ˘ ·ÙfiÌÔ˘.
3. OÈ Û˘ÁÁÚ·Ê›˜ Ù˘ ÎÏ·ÛÈ΋˜ ÂÚÁ·Û›·˜ «The Athenian Tribute List»,
B.D. Merrit, H.D. Wade-Gerry Î·È M.F. McGregor, Ù. I-IV, Cambridge-
Mass 1939-53, ¤¯Ô˘Ó ÌÂÏÂÙ‹ÛÂÈ ·fi ÙȘ ÂÈÁڷʤ˜ Ô˘ ÛÒıËÎ·Ó ÙÔ˘˜
ÊfiÚÔ˘˜ Ô˘ Ï‹ÚˆÓ·Ó ÛÙËÓ Aı‹Ó· ÔÈ fiÏÂȘ-ÎÚ¿ÙË, ÔÈ Ôԛ˜ ›¯·Ó Â-
ÓÙ·¯ı› ÛÙË ™˘ÌÌ·¯›· Ù˘ ¢‹ÏÔ˘. Y¿Ú¯Ô˘Ó ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· ÙËÓ
ÂÚ›Ô‰Ô 453-420 Î·È ÁÈ· ÙȘ ·Ó·ÚÔÛ·ÚÌÔÁ¤˜ ÙˆÓ ÊfiÚˆÓ. °È· Ó· η-
Ù·ÓÔËı› Û¯ÂÙÈο Ë ·ÁÔÚ·ÛÙÈ΋ ‰‡Ó·ÌË ÙˆÓ 460 Ù·Ï¿ÓÙˆÓ ‹ ÙˆÓ
350 ÙÔ ¯ÚfiÓÔ, Ô˘ ¤Ì·ÈÓ·Ó ÛÙËÓ Aı‹Ó· ˆ˜ Û˘ÌÌ·¯ÈÎfi˜ ÊfiÚÔ˜, ·˜
Ï¿‚Ô˘Ì ˘fi„Ë fiÙÈ ¤Ó· ÛÔÏÒÓÂÈÔ Ù¿Ï·ÓÙÔ ÈÛÔ‰˘Ó·Ì› Ì 5.044 ¯Ú˘Û¿
ÊÚ¿Áη. ™ÙÔ˘˜ ηٷÏfiÁÔ˘˜ ÙÔ˘ ÊfiÚÔ˘, Ô˘ ¤¯ÔÌ ̤¯ÚÈ Û‹ÌÂÚ·, ·Ó·-
ÁÚ¿ÊÔÓÙ·È 35 fiÏÂȘ ·fi ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ IˆÓ›·˜, 45 ·fi ÙÔÓ EÏÏ‹-
ÛÔÓÙÔ Î·È ÙËÓ ¶ÚÔÔÓÙ›‰·, 62 ·fi ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ £Ú¿Î˘, 79 ·-
fi ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ K·Ú›·˜, 27 ·fi Ù· ÓËÛÈ¿ ÙÔ˘ AÈÁ·›Ô˘ Î·È ÙËÓ
E‡‚ÔÈ·. ™‡ÓÔÏÔ 248 fiÏÂȘ-ÎÚ¿ÙË. ¢ÂÓ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ÙÔ 441/40
Ë ™¿ÌÔ˜, Ë §¤Û‚Ô˜ Î·È Ë X›Ô˜, ÔÈ Ôԛ˜ ‹Ù·Ó ·˘ÙfiÓÔ̘, Ùˇá çÓfiÌ·ÙÈ,
fiˆ˜ ϤÓ ÔÈ ›‰ÈÔÈ ÔÈ §¤Û‚ÈÔÈ (3.10.5) Î·È Â›¯·Ó ÙËÓ ˘Ô¯Ú¤ˆÛË Ó· ‰›-
ÓÔ˘Ó ÔÏÂÌÈο ÏÔ›· ÛÙËÓ Aı‹Ó·. K¿ı ¯ÚfiÓÔ Î·È ÁÈ· ÔÎÙÒ Ì‹Ó˜ Ô
¶ÂÚÈÎÏ‹˜ ¤ÛÙÂÏÓ 60 ÙÚÈ‹ÚÂȘ Ì ¤ÌÌÈÛıÔ ϋڈ̷ ÛÙ· ‰È¿ÊÔÚ· ̤ÚË
Ù˘ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜.
4. ™ÙÔ Û‡ÓÔÏfi Ù˘ Ë ·ıËÓ·˚΋ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›· ÂÎÙ›ÓÔÓÙ·Ó ÛÙËÓ AÓ·-
ÙÔÏ‹. AÏÏ¿ ˘‹Ú¯·Ó ÂÌÔÚÈΤ˜ Û¯¤ÛÂȘ Î·È Ì ÙË ¢‡ÛË. K·È ÛÙÔÓ 5Ô
·È. Ë Aı‹Ó· ·ÈÛı¿ÓÂÙ·È ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË Ó· ·Ó·Ù‡ÍÂÈ ÔÏÈÙÈ΋ ÂÈÚÚÔ‹
ÛÙË ™ÈÎÂÏ›· Î·È ÛÙËÓ K¿Ùˆ IÙ·Ï›·, ΢ڛˆ˜ ÛÙÔ ÈˆÓÈÎfi ÛÙÔÈ¯Â›Ô ÙˆÓ
ÂÚÈÔ¯ÒÓ ·˘ÙÒÓ. E›Ó·È Ôχ Èı·Ófi fiÙÈ Ë ‰˘ÙÈ΋ ÔÏÈÙÈ΋ ÙˆÓ AıË-
ÓÒÓ ·Ú¯›˙ÂÈ Ì ÙÔ ™fiψӷ. °È·Ù› ÙfiÙ ͤÚÔÌ fiÙÈ Ë Aı‹Ó· ·ÈÛı¿ÓÂÙ·È
ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË ÂÈÛ·ÁˆÁ‹˜ ÙÚÔʛ̈Ó. O ™fiψӷ˜ ··ÁfiÚ¢Û ÙËÓ ÂÍ·-
ÁˆÁ‹ fiÏˆÓ ÙˆÓ ·ÁÚÔÙÈÎÒÓ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ Ô˘ ·Ú¿ÁÔÓÙ·Ó ÛÙËÓ AÙÙÈ΋
ÂÎÙfi˜ ·fi ÙÔ Ï¿‰È ( M. M. Austin-P. Vidal-Naquet, Economic and
Social History of Ancient Greece, London 1977, 69). B¤‚·È· ÔÈ AıË-
Ó·›ÔÈ ÛÙÚ¿ÊËÎ·Ó ÚÔ˜ ÙËÓ AÓ·ÙÔÏ‹Ø Ô ‰ÚfiÌÔ˜ ‹Ù·Ó ÁÓˆÛÙfi˜ ·fi ÙÔÓ
13
 TÚˆÈÎfi fiÏÂÌÔ Î·È ·ÏÈfiÙÂÚ·. ŸÌˆ˜ Á‡Úˆ ÛÙ· 750 ˘¿Ú¯Ô˘Ó ΤÓÙÚ·
ÁÈ· ÙÔ ÂÌfiÚÈÔ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙËÓ AÓ·ÙÔÏ‹ Î·È ÙË ¢‡ÛË. E›Ó·È Ë X·ÏΛ‰·
Î·È Ë EÚ¤ÙÚÈ·, ÔÈ Ôԛ˜ ¤ÂÛ·Ó Û ·Ú·ÎÌ‹ ÂÍ·ÈÙ›·˜ ÙÔ˘ Ì·ÎÚÔ¯ÚfiÓÈ-
Ô˘ ÔϤÌÔ˘ ÁÈ· ÙÔÓ ¤ÏÂÁ¯Ô ÙÔ˘ §ËÏ¿ÓÙÈÔ˘ ¶Â‰›Ô˘. O £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ ÍÂ-
¯ˆÚ›˙ÂÈ ·˘Ùfi ÙÔÓ fiÏÂÌÔ, ÁÈ·Ù› Ô‰‹ÁËÛ Û ۯËÌ·ÙÈÛÌfi ‰‡Ô ÌÏÔÎ
‰˘Ó¿Ìˆ˜ (1.15). M ÙË X·ÏΛ‰· Ù¿¯ÙËÎ·Ó Ë KfiÚÈÓıÔ˜, Ë ™¿ÌÔ˜, Ë
£ÂÛÛ·Ï›·. M ÙËÓ EÚ¤ÙÚÈ· Ù· M¤Á·Ú·, Ë M›ÏËÙÔ˜, Ë A›ÁÈÓ·. Afi ÙË
ÁˆÁÚ·ÊÈ΋ ı¤ÛË ÙˆÓ ‰˘Ó¿ÌÂˆÓ Ô˘ Û˘ÌÌ¿¯ËÛ·Ó Î·È ·fi ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜
fiÙÈ Ë M›ÏËÙÔ˜ ›¯Â Û˘ÌÌ·¯›· Ì ÙË ™‡‚·ÚË ÛÙËÓ K¿Ùˆ IÙ·Ï›· Î·È Ë
™¿ÌÔ˜ Ì ÙÔÓ KÚfiÙˆÓ·, Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ ÛÙË Û‡ÁÎÚÔ˘ÛË X·ÏΛ‰Ô˜-EÚ¤-
ÙÚÈ·˜ ‰È·Î˘‚‡ÔÓÙ·Ó ÌÂÁ¿Ï· Û˘ÌʤÚÔÓÙ·, ÁÈ·Ù› ÔÈ fiÏÂȘ ·˘Ù¤˜ ‹Ù·Ó
Ù· ηӿÏÈ· ·fi Ù· ÔÔ›· ÂÚÓÔ‡Û ÙÔ ÂÌfiÚÈÔ Ù˘ ¢‡Û˘ Ì ÙËÓ
AÓ·ÙÔÏ‹. EÍ¿ÏÏÔ˘ ÔÈ E˘‚Ô›˜ ›‰Ú˘Û·Ó Î·È ÙȘ ÚÒÙ˜ ·ÔÈ˘ ÛÙË
¢‡ÛË: ÿۯȷ (·Ú¯¤˜ 8Ô˘ ·È.), K‡ÌË (757).
5. M ÙËÓ ·Ú·ÎÌ‹ Ù˘ X·ÏΛ‰·˜ Î·È Ù˘ EÚ¤ÙÚÈ·˜ ÌÂÁ¿ÏË Â›‰Ô-
ÛË ÛÙÔ ‰˘ÙÈÎfi ÂÌfiÚÈÔ ¤¯ÂÈ Ë KfiÚÈÓıÔ˜, Ë ÔÔ›· ›‰Ú˘Û ÛÂÈÚ¿ ·ÔÈÎÈÒÓ
ÁÈ· Ó· ÂϤÁ¯ÂÈ Û›ÁÔ˘Ú· ÙÔ˘˜ ‰ÚfiÌÔ˘˜ ÚÔ˜ ÙË ¢‡ÛË. TÔ 733 ›‰Ú˘Û ÙȘ
™˘Ú·ÎÔ‡Û˜ Î·È ÙËÓ K¤Ú΢ڷ, ÛÙËÓ ÔÔ›· ›¯Â ÚÔËÁËı› ·ÔÈΛ·
ÙˆÓ EÚÂÙÚȤˆÓ. °È· ÙÔ N.G.L. Hammond «Ë K¤Ú΢ڷ ‹Ù·Ó Ë ÚÒÙË
Î·È ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ·ÔÈΛ· Ô˘ ÂÍ·ÛÊ¿ÏÈ˙ ÁÈ· ÙËÓ KfiÚÈÓıÔ ÙÔÓ ¤ÏÂÁ¯Ô
ÙˆÓ ‰Úfïӻ (N.G. L. Hammond, A History of Greece, Oxford 1969,
116). °‡Úˆ ÛÙ· 700 Ë KfiÚÈÓıÔ˜ ›‰Ú˘Û ÙË X·ÏΛ‰· ÙËÓ AÈÙˆÏÈ΋,
·¤Ó·ÓÙÈ ·fi ÙËÓ ¶¿ÙÚ·, ÙË M·È·ÓÈ·, ÙÔ MÔχÎÚÈÔ Î·È ÙȘ OÈÓÈ¿-
‰Â˜. °‡Úˆ ÛÙ· 600 ȉڇıËÎÂ Ë AÔÏÏÒÓÈ· Illyrica, ÙÔ 627 Ë K¤Ú΢-
Ú· ›‰Ú˘Û ÙËÓ E›‰·ÌÓÔ, ÙÔ 625 Ë KfiÚÈÓıÔ˜ ›‰Ú˘Û ÙË §Â˘Î¿‰·, ÙËÓ
ÂڷΛ· Î·È ÙËÓ ›‰È· ¯ÚÔÓÈ¿ Ì·˙› Ì ÙËÓ K¤Ú΢ڷ ÙÔ AÓ·ÎÙfiÚÈÔ.
ŒÙÛÈ Ô ‰ÚfiÌÔ˜ ÁÈ· ÙȘ ‰˘ÙÈΤ˜ ·ÁÔÚ¤˜ ‰¤ıËΠ·fi ÙËÓ KfiÚÈÓıÔ Î·È
ÙËÓ ÈÛ¯˘Ú‹ ·ÔÈΛ· Ù˘, ÙËÓ K¤Ú΢ڷ.
6. ŸÌˆ˜ ·fi ÙÔ 550 Ù· ÌÂÏ·ÓfiÌÔÚÊ· ·ÁÁ›· Ù˘ AÙÙÈ΋˜ ¤ÊÙ·Ó·Ó
ÛÙËÓ EÙÚÔ˘Ú›·. TÔ 459 Ë Aı‹Ó· η٤Ϸ‚ ÙË N·‡·ÎÙÔ Î·È Â›¯Â ¤Ó·
ÛÙ·ıÌfi ‰ÈÎfi Ù˘ ÛÙÔ ‰ÚfiÌÔ ÁÈ· ÙË ¢‡ÛË. AÏÏ¿ ‰ÂÓ Â›¯Â ‰È΋ Ù˘ ·-
ÔÈΛ· ÛÙËÓ K¿Ùˆ IÙ·Ï›· ‹ ÙË ™ÈÎÂÏ›· ˆ˜ ÙÔ 443 Ô˘ ȉڇıËÎ·Ó ÔÈ
14
£Ô‡ÚÈÔÈ. AÓ Î·È Ô ¶ÂÚÈÎÏ‹˜ ÂÁη٤ÛÙËÛ ے ·˘Ù‹ ÙËÓ ·ÔÈΛ· ŒÏÏË-
Ó˜ ·fi ‰È¿ÊÔÚ· ̤ÚË (¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ, ·Ó·ÙÔÏÈ΋ Î·È ÎÂÓÙÚÈ΋ EÏÏ¿-
‰·, AÈÁ·›Ô, IˆÓ›· Î·È Ê˘ÛÈο AıËÓ·›Ô˘˜), Èı·ÓÒ˜ ÁÈ· Ó· ÌË ÚÔη-
ϤÛÂÈ ÙË ™¿ÚÙË, Ô˘ ‰ÂÓ ‰¤¯ÙËΠÙËÓ ÚfiÛÎÏËÛË ÙˆÓ ™˘‚·ÚÈÙÒÓ
ÁÈ· ÙË Ó¤· ·ÔÈΛ·, fï˜ Ô Ú·ÁÌ·ÙÈÎfi˜ ÛÎÔfi˜ ÙˆÓ £Ô˘Ú›ˆÓ ‹Ù·Ó
Ó· ÂÓÈÛ¯‡ÛÂÈ ÙËÓ ÂÈÚÚÔ‹ Ù˘ Aı‹Ó·˜ Û’ ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹.
7. H ·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛË Ù˘ ‰˘ÙÈ΋˜ ÔÏÈÙÈ΋˜ Ù˘ Aı‹Ó·˜ Â›Ó·È ·fi
Ù· ‰‡ÛÎÔÏ· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ù˘ ·Ú¯·›·˜ ÈÛÙÔÚ›·˜, ÁÈ·Ù› ‰ÂÓ ˘¿Ú¯Ô˘Ó
·ÚÎÂÙ¤˜ Î·È ·Ô‰ÂÎÙ¤˜ Ì·ÚÙ˘Ú›Â˜. ™Ù· 480 Ô £ÂÌÈÛÙÔÎÏ‹˜ ÙÔ˘ NÂÔ-
ÎÏ¤Ô˘˜ §˘ÎÔÌ‹‰Ë˜ (528-462) ϤÁÂÈ ÛÙÔÓ E˘Ú˘‚È¿‰Ë, ÚÔÛ·ıÒÓÙ·˜
Ó· ÙÔÓ ›ÛÂÈ Ó· ÌË ÂÁηٷÏ›„ÂÈ Ù· ÛÙÂÓ¿ Ù˘ ™·Ï·Ì›Ó·˜: Âå ‰b
Ù·ÜÙ· Ìc ÔÈ‹ÛF˘, ìÌÂÖ˜ ÌbÓ ó˜ ö¯ÔÌÂÓ àÓ·Ï·‚fiÓÙ˜ ÙÔf˜ ÔåΤٷ˜
ÎÔÌȇÌÂı· ☠™ÖÚÈÓ ÙcÓ âÓ \IÙ·Ï›ˇËØ ≥ÂÚ ìÌÂÙ¤ÚË ÙÂã âÛÙÈ âÎ ·Ï·ÈÔÜ
öÙÈ, ηd Ù¿ ÏfiÁÈ· ϤÁÂÈ ñ’ ì̤ˆÓ ·éÙcÓ ‰ÂÖÓ ÎÙÈÛıÉÓ·È. H ™›ÚË ‹Ù·Ó
·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔÓ T¿Ú·ÓÙ· Î·È ÙË ™‡‚·ÚË Î·È Â›Ó·È Èı·Ófi fiÙÈ Ô £ÂÌÈÛÙÔ-
ÎÏ‹˜ Â‰Ò ·ÏÒ˜ ·ÂÈÏ› ÙÔÓ E˘Ú˘‚È¿‰Ë Ì ÙË ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ¢ÛË ÙˆÓ
AıËÓ·›ˆÓ ÛÙË ™›ÚË, ÁÈ· Ó· ÌË ÂÁηٷÏ›„ÂÈ Ì ÙȘ ‰˘Ó¿ÌÂȘ ÙÔ˘ Ù·
ÛÙÂÓ¿ Ù˘ ™·Ï·Ì›Ó·˜. ŸÌˆ˜ Ú¤ÂÈ Ó· ˘‹Ú¯·Ó οÔÈÔÈ ·ÏÈÔ› ¯ÚË-
ÛÌÔ›, Ô˘ Û˘Ó¤‰Â·Ó, ηٿ οÔÈÔ ÙÚfiÔ ÙÔ˘˜ AıËÓ·›Ô˘˜ Ì ÙË ™›ÚË, Ë
ÔÔ›· ‹Ù·Ó ·ÔÈΛ· ÙˆÓ KÔÏÔʈӛˆÓ (680-670), Î·È ÙÔ˘˜ ¯ÚËÛÌÔ‡˜
·˘ÙÔ‡˜ ÁÓÒÚÈ˙Â Ô E˘Ú˘‚È¿‰Ë˜. K·È Â›Ó·È ÁÓˆÛÙfi fiÙÈ ÔÈ ¯ÚËÛÌÔ› ‰ÂÓ ‰›-
ÓÔÓÙ·Ó ·˘ÙfiÌ·Ù· Î·È ¯ˆÚ›˜ Ó· Â͢ËÚÂÙÔ‡Ó Î¿ÔÈ· ÛÎÔÈÌfiÙËÙ·, ·Ï-
Ï¿ ‰ÂÓ ÌÔÚԇ̠ӷ ηıÔÚ›ÛÔ˘Ì ÙÔ Â›‰Ô˜ Û¯¤ÛˆÓ, Ô˘ Âȉ›ˆÎ·Ó ÔÈ
AıËÓ·›ÔÈ Ì ÙË ¢‡ÛË. AÚÁfiÙÂÚ· fï˜ ·fi οÔȘ ÂÓ¤ÚÁÂȘ ÙÔ˘ £Â-
ÌÈÛÙÔÎÏ‹ ı· Á›ÓÔ˘Ó Û·Ê¤ÛÙÂÚ˜ ÔÈ ÚÔı¤ÛÂȘ Ù˘ ·ıËÓ·˚΋˜ ‰ËÌÔÎÚ·-
Ù›·˜ ÁÈ· ÙË ¢‡ÛË. [...]
9. AÎfiÌË Ô £ÂÌÈÛÙÔÎÏ‹˜, Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔÓ ¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô, («£ÂÌÈÛÙÔ-
ÎÏ‹˜», 24-25), ›¯Â ·Ó·Ù‡ÍÂÈ ÂȉÈÎÔ‡˜ ‰ÂÛÌÔ‡˜ Ì ÙËÓ K¤Ú΢ڷ,
ÁÈ·Ù› ÚÔÊ·ÓÒ˜ ›¯Â ηٷÓÔ‹ÛÂÈ ÙË ‰ÂÛfi˙Ô˘Û· ÁˆÁÚ·ÊÈ΋ Ù˘ ı¤-
ÛË ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÙ˘¯›· Ù˘ ‰˘ÙÈ΋˜ ÔÏÈÙÈ΋˜ Ù˘ Aı‹Ó·˜. ŒÙÛÈ ˆ˜
ÎÚÈÙ‹˜ Û ‰È·ÊÔÚ¿ ÌÂٷ͇ KÔÚÈÓı›ˆÓ Î·È KÂÚ΢ڷ›ˆÓ ·ÔÊ¿ÛÈÛ ˘¤Ú
Ù˘ K¤Ú΢ڷ˜ Î·È ˘Ô¯Ú¤ˆÛ ÙÔ˘˜ KÔÚÈÓı›Ô˘˜ Ó· ÏËÚÒÛÔ˘Ó Â›ÎÔÛÈ
15
 Ù¿Ï·ÓÙ· ÚfiÛÙÈÌÔ Î·È Ó· ‰È·¯ÂÈÚ›˙ÔÓÙ·È ÙË §Â˘Î¿‰· ·fi ÎÔÈÓÔ‡ ÌÂ
ÙÔ˘˜ KÂÚ΢ڷ›Ô˘˜. TËÓ ÂȉÈ΋ Û¯¤ÛË ÙÔ˘ £ÂÌÈÛÙÔÎÏ‹ Ì ÙËÓ K¤Ú΢-
Ú· Ì·ÚÙ˘Ú› Î·È Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ (1.136.1) [...].
10. TÔ 480 AıËÓ·›ÔÈ Î·È ™·ÚÙÈ¿Ù˜ ˙‹ÙËÛ·Ó ·fi ÙÔ °¤ÏˆÓ· (540-
478) Ù‡Ú·ÓÓÔ ÙˆÓ ™˘Ú·ÎÔ˘ÛÒÓ ·‰ÂÏÊfi Î·È ÚÔοÙÔ¯Ô ÙÔ˘ I¤ÚˆÓ·, Ó·
ÙÔ˘˜ ‚ÔËı‹ÛÂÈ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙˆÓ ¶ÂÚÛÒÓ. ™‡Ìʈӷ Ì ÙÔÓ HÚfi‰ÔÙÔ, Ô
°¤ÏˆÓ·˜ ‰¤¯ÙËΠӷ ÙÔ˘˜ ‚ÔËı‹ÛÂÈ ·Ó ÙÔ˘ ·Ó¤ıÂÙ·Ó ÙËÓ ·Ú¯ÈÛÙÚ·ÙË-
Á›· Î·È ÙËÓ ËÁÂÌÔÓ›· fiÏˆÓ ÙˆÓ EÏÏ‹ÓˆÓ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙˆÓ ‚·Ú‚¿ÚˆÓ. E›-
Ó·È Ôχ Èı·Ófi fiÙÈ Ô °¤ÏˆÓ·˜, fiˆ˜ οı هڷÓÓÔ˜, ‰ÂÓ ÙÔÏÌÔ‡Û ӷ
·ÔÌ·ÎÚ˘Óı› ·fi ÙËÓ ÂÛÙ›· ÙÔ˘ ·fi ÙÔ Êfi‚Ô Ì‹ˆ˜ ·Ó·ÙÚ·›. K·È
‹ÍÂÚ fiÙÈ Ë ÚfiÙ·Û‹ ÙÔ˘ ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Û ӷ Á›ÓÂÈ ‰ÂÎÙ‹ Ô‡Ù ·fi ÙÔ˘˜
‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎÔ‡˜ AıËÓ·›Ô˘˜ Î·È Ê˘ÛÈο ·fi ÙÔ˘˜ ™·ÚÙÈ¿Ù˜, Ô˘ ·˘-
Ù‹ ÙËÓ ÂÔ¯‹ ‰ÈÂΉÈÔ‡Û·Ó ÙËÓ ÚÒÙË ı¤ÛË ÛÙËÓ EÏÏ¿‰·. AÏÏ¿ Ë
‚Ô‹ıÂÈ· Ô˘ ˘fiÛ¯ÂÙ·È Ó· ‰ÒÛÂÈ Ô °¤ÏˆÓ·˜ Â›Ó·È ·ÔÎ·Ï˘ÙÈ΋ ÙÔ˘
ÏÔ‡ÙÔ˘ Ù˘ ™ÈÎÂÏ›·˜, fiÛË ÎÈ ·Ó Â›Ó·È Ë ‰˘ÛÈÛÙ›· Ì·˜ ÛÙÔ˘˜ ÛÙÚÔÁ-
Á˘ÏÔ‡˜ ·ÚÈıÌÔ‡˜, Ô˘ ‰›ÓÂÈ Ô HÚfi‰ÔÙÔ˜. O °¤ÏˆÓ·˜ ˘fiÛ¯ÂÙ·È Ó· ‰Ò-
ÛÂÈ ‰È·ÎfiÛȘ ÙÚÈ‹ÚÂȘ, ›ÎÔÛÈ ¯ÈÏÈ¿‰Â˜ Ôϛ٘, ‰‡Ô ¯ÈÏÈ¿‰Â˜ È›˜, ·-
fi ‰‡Ô ¯ÈÏÈ¿‰Â˜ ÙÔÍfiÙ˜, ÛÊÂÓ‰ÔÓ‹Ù˜ Î·È ÂÏ·ÊÚ¿ ÔÏÈṲ̂ÓÔ˘˜ ·ÛÎË-
̤ÓÔ˘˜ Ó· Ì¿¯ÔÓÙ·È ÌÂٷ͇ ÙˆÓ È¤ˆÓ Èfi‰ÚÔÌÔÈ „ÈÏÔ›. E›Û˘ ·-
Ó·Ï¿Ì‚·Ó ÙË ‰È·ÙÚÔÊ‹ fiÏÔ˘ ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ÛÙÚ·ÙÔ‡ fiÛÔ ı· ‰È·ÚÎÔ‡ÛÂ
Ô fiÏÂÌÔ˜. AÎfiÌË Ô °¤ÏˆÓ·˜ ‰È·Ì·ÚÙ‡ÚÂÙ·È ÛÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓ˜ fiÙÈ ‰ÂÓ
ÙÔÓ ‚Ô‹ıËÛ·Ó ÛÙÔ fiÏÂÌfi ÙÔ˘ Ì ÙÔ˘˜ K·Ú¯Ë‰ÔÓ›Ô˘˜, ·Ó Î·È ‹Ù·Ó ˘-
Ô¯Úˆ̤ÓÔÈ ·fi ËıÈÎÔ‡˜ ÏfiÁÔ˘˜ Ó· ÂΉÈÎËıÔ‡Ó ÙÔ ı¿Ó·ÙÔ ÙÔ˘ ¢ˆ-
ÚȤ·, ÂÙÂÚÔı·Ï‹ ·‰ÂÏÊÔ‡ ÙÔ˘ ‚·ÛÈÏÈ¿ KÏÂÔ̤ÓË (519-487) Ù˘
™¿ÚÙ˘, Ô˘ ÙÔÓ ÊfiÓÂ˘Û·Ó ºÔ›ÓÈΘ Î·È EÁÂÛÙ·›ÔÈ ÙÔ 510 ÛÙËÓ
ÚÔÛ¿ıÂÈ¿ ÙÔ˘ Ó· ¯Ù›ÛÂÈ Ó¤· fiÏË, Û‡Ìʈӷ Ì ¯ÚËÛÌfi ÙˆÓ ¢ÂÏ-
ÊÒÓ. K·È ÔÈ ŒÏÏËÓ˜ ›¯·Ó Û˘ÌʤÚÔ Ó· ‚ÔËı‹ÛÔ˘Ó ÙÔ °¤ÏˆÓ·, ÁÈ·Ù›
ÙÔ˘˜ ˘ÔÛ¯¤ıËΠÙa âÌfiÚÈ· Û˘ÓÂÏ¢ıÂÚÔÜÓ à’ zÓ ... ÌÂÁ¿Ï·È èÊÂ-
Ï›·È Ù ηd â·˘Ú¤ÛȘ ÁÂÁfiÓ·ÛÈ (HÚÔ‰. 7.158.2), ‰ËÏ. Ì ÎÔÈÓfi ·ÁÒ-
Ó· ı· ÂÏ¢ı¤ÚˆÓ·Ó ÙÔ˘˜ ÂÌÔÚÈÎÔ‡˜ ÛÙ·ıÌÔ‡˜, Ô˘ ηÙ›¯ÔÓ ÔÈ ºÔ›ÓÈ-
Θ ÛÙ· ‰˘ÙÈο ·Ú¿ÏÈ· Ù˘ ™ÈÎÂÏ›·˜ Î·È ÂÌfi‰È˙·Ó ¤ÙÛÈ Ù· ÚÔ˚fiÓÙ·
Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ‚ÈÔÙ¯ӛ·˜, ‹ÏÈÓ· ΢ڛˆ˜, Ô˘ ·fi ·ÏÈfiÙÂÚ· Pfi‰Ô˜,
16
KfiÚÈÓıÔ˜ Î·È Aı‹Ó· ÂÍ‹Á·Ó ÛÙËÓ IÙ·Ï›· Î·È ™ÈÎÂÏ›· Î·È ¤·ÈÚÓ·Ó ÛÈ-
Ù¿ÚÈ, Ï¿‰È, ÎÚ·Û›, ÚÔ‚·ÙÔÂȉ‹, ¿ÏÔÁ· Î.¿.
11. ÿÛˆ˜ Ú¤ÂÈ Ó· ‰Â¯Ùԇ̠ÙȘ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÙÔ˘ HÚfi‰ÔÙÔ˘, ¯ˆÚ›˜
ÌÂÁ¿Ï˜ ÂÈÊ˘Ï¿ÍÂȘ, ÁÈ·Ù› Ô ÈÛÙÔÚÈÎfi˜ ›¯Â ¿ÚÂÈ Ì¤ÚÔ˜ ÛÙËÓ ›‰Ú˘ÛË
ÙˆÓ £Ô˘Ú›ˆÓ Î·È Èı·ÓÒ˜ ›¯Â Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÛÂÈ ¤Á΢Ú˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ·
Ù· ÛÈÎÂÏÈο Ú¿ÁÌ·Ù·. ¶¿ÓÙˆ˜ ·fi ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ 6Ô˘ ·È. ›¯Â ·Ó·-
Ù˘¯ı› ÌÈ· ÊÈÏfi‰ÔÍË Î·È ÏÔ‡ÛÈ· ‰‡Ó·ÌË ÛÙË ™ÈÎÂÏ›·, ÛÙË °¤Ï· ηÈ
ÛÙȘ ™˘Ú·ÎÔ‡Û˜ ΢ڛˆ˜, Ì ÙÔ˘˜ Ù˘Ú¿ÓÓÔ˘˜ °¤ÏˆÓ· (540-478), I¤-
ÚˆÓ· (478-467) Î·È IÔÎÚ¿ÙË (498-491). OÈ How Î·È Wells ˘Ô-
ı¤ÙÔ˘Ó fiÙÈ Ô °¤ÏˆÓ·˜ ›¯Â ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ Â˘Ú‡ÙÂÚ· ÈÌÂÚÈ·ÏÈÛÙÈο Û¯¤-
‰È· Ó· ·ÓÔ›ÍÂÈ ÙÔ ÂÌfiÚÈÔ Ù˘ Ì·ÎÚÈÓ‹˜ ¢‡Û˘ Î·È ÂȉÈÎfiÙÂÚ· Ù˘
IÛ·Ó›·˜ ÛÙÔ ÂÏÏËÓÈÎfi ÂÌfiÚÈÔ Î·È ÛÙËÓ ÂÁηٿÛÙ·ÛË ÂÏÏËÓÈÎÒÓ ·-
ÔÈÎÈÒÓ. KÈ ¤ÙÛÈ Ó· ¯Ù˘‹ÛÂÈ ÙÔ ÌÔÓÔÒÏÈÔ ÙˆÓ ºÔÈÓ›ÎˆÓ Î·È ÙˆÓ
K·Ú¯Ë‰ÔÓ›ˆÓ. OÓÂÈÚ‡ÔÓÙ·Ó ›Ûˆ˜ ·fi ÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 5Ô˘ ·È. ÌÈ· ·-
ÓÂÏÏ‹ÓÈ· Û˘ÌÌ·¯›·, Ô˘ ı· ¯Ù˘Ô‡Û ÙÔ˘˜ ™Ë̛٘ ÛÙË ¢‡ÛË Î·È
ÙÔ˘˜ ¶¤ÚÛ˜ ÛÙËÓ AÓ·ÙÔÏ‹.
12. AÏÏ¿ ¤Ó· Ù¤ÙÔÈÔ Û¯¤‰ÈÔ ÌÂÙ¿ ÙË ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈ΋ ÌÂÙ·ÚÚ‡ıÌÈÛË ÛÙËÓ
Aı‹Ó· Î·È Î˘Ú›ˆ˜ ÙËÓ ·˘ÙÔÂÔ›ıËÛË Ô˘ ·¤ÎÙËÛÂ Ô ‰‹ÌÔ˜ ÌÂÙ¿
ÙȘ ӛΘ ÙÔ˘ ÛÙ· MˉÈο, ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Û ·Ú¿ Ó· ÚÔÛÎÚÔ‡ÛÂÈ ÛÙȘ
ÊÈÏÔ‰Ô͛˜ ÙˆÓ AıËÓ·›ˆÓ Î·È ‚·ÛÈο ÙÔ˘ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎÔ‡ ÎfiÌÌ·ÙÔ˜,
Ô˘ ËÁÔ‡ÓÙ·Ó Ô £ÂÌÈÛÙÔÎÏ‹˜ Î·È Â›¯Â ˘ÈÔıÂÙ‹ÛÂÈ Ó·˘ÙÈ΋ ÂÂÎÙ·ÙÈ΋
ÔÏÈÙÈ΋. ◊Ù·Ó ·Ó¿ÁÎË ÁÈ· ÙËÓ Aı‹Ó· Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ ÌÈ· ‰˘ÙÈ΋
ÔÏÈÙÈ΋ Î·È ÁÈ· Ó· ÂÍ·ÛÊ·Ï›ÛÂÈ Î·È ÂÂÎÙ›ÓÂÈ Ù· ÂÌÔÚÈο Ù˘ Û˘Ì-
ʤÚÔÓÙ· Î·È ÁÈ· Ó· ·ÛΛ ÙËÓ ÔÏÈÙÈ΋ Ù˘ ÂÈÚÚÔ‹ ÛÙË ™ÈÎÂÏ›· ηÈ
K¿Ùˆ IÙ·Ï›· Î·È ÛÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ Ù˘Ú·ÓÓ›·˜ Î·È ÛÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô Ù˘
‰ËÌÔÎÚ·Ù›·˜ 467/66-404/03, Ë ÔÔ›· ·Ó¤‰ÂÈÍ ÈηÓfi ËÁ¤ÙË ÛÙȘ ™˘-
Ú·ÎÔ‡Û˜, ÙÔÓ EÚÌÔÎÚ¿ÙË ÙÔ˘ ŒÚ̈ӷ, Ô˘ ›¯Â ·ÓÙÈ·ıËÓ·˚΋ ÔÏÈ-
ÙÈ΋. O £ÂÌÈÛÙÔÎÏ‹˜ Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ Â›¯Â ηٷϿ‚ÂÈ ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË ÁÈ·
‰È·ÌfiÚʈÛË ‰˘ÙÈ΋˜ ÔÏÈÙÈ΋˜, ·ÏÏ¿ ‰ÂÓ ÚfiÊÙ·Û ӷ ·Ó·Ù‡ÍÂÈ ÙȘ
ÁÚ·Ì̤˜ Ù˘, ·ÊÔ‡ ÔÛÙڷΛÛÙËΠ·fi ÙËÓ Aı‹Ó· ÙÔ 471-70. K·È ›-
Ó·È Ôχ Èı·Ófi fiÙÈ Ô ÏfiÁÔ˜ ÙÔ˘ ÛÙËÓ OÏ˘Ì›· ÙÔ 476 ‰ÂÓ ˘·ÁÔÚ‡-
ÙËΠÌfiÓÔ ·fi Ù· ·ÓÙÈÙ˘Ú·ÓÓÈο ÙÔ˘ ÊÚÔÓ‹Ì·Ù·, ·ÏÏ¿ Î·È ·fi Ù·
Û¯¤‰È¿ ÙÔ˘ ÁÈ· ÙÔÓ ÂÏÏËÓÈÛÌfi Ù˘ ¢‡Û˘.
17
 13. O ¶ÂÚÈÎÏ‹˜ (495-429), Ô˘ ·fi ÙÔ 462/61 ·ÛΛ ÌÂÁ¿ÏË ÂÈÚ-
ÚÔ‹ ÛÙËÓ ÂÎÎÏËÛ›· ÙÔ˘ ‰‹ÌÔ˘ Î·È ÂÊ·ÚÌfi˙ÂÈ ÙÔ ÔÏÈÙÈÎfi ÙÔ˘ Úfi-
ÁÚ·ÌÌ·, Â›Ó·È Ô Î‡ÚÈÔ˜ Û˘Ó¯ÈÛÙ‹˜ Ù˘ ÔÏÈÙÈ΋˜ ÙÔ˘ £ÂÌÈÛÙÔÎÏ‹.
B·ÛÈ΋ ÙÔ˘ ·Ú¯‹ Â›Ó·È Ë ÛÙ·ıÂÚÔÔ›ËÛË Î·È Â¤ÎÙ·ÛË Ù˘ ı·Ï·ÛÛÔ-
ÎÚ·Ù›·˜ ÙˆÓ AıËÓÒÓ ÛÙËÓ AÓ·ÙÔÏ‹ Î·È Û˘Á¯ÚfiÓˆ˜ Ë ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈ-
΋ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË Ù˘ ™¿ÚÙ˘. ™‡Ìʈӷ Ì ÙÔÓ ¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô, ÌÂÙ¿
ÙËÓ Î·Ù·ÛÙÚÔÊ‹ ÛÙËÓ A›Á˘ÙÔ ÙÔ 454/53, ÛÙËÓ Aı‹Ó· ›¯·Ó ·Ó·-
Ù˘¯ı› Ù¿ÛÂȘ ÁÈ· ¤ÓÙ·ÛË Ù˘ ÂÂÎÙ·ÙÈ΋˜ ÔÏÈÙÈ΋˜. Y‹Ú¯Â Ë ¿-
Ô„Ë fiÙÈ Ú¤ÂÈ Ó· Â·Ó·ÏËÊı› Ë ÂÎÛÙÚ·Ù›· ÛÙËÓ A›Á˘ÙÔ Î·È Ó·
Á›ÓÔ˘Ó ÂÈı¤ÛÂȘ ÛÙËÓ ·Ú·ı·Ï¿ÛÛÈ· ÂÈÎÚ¿ÙÂÈ· ÙÔ˘ M. B·ÛÈϤ·. K·È
ÌÂÚÈÎÔ› η٤¯ÔÓÙ·Ó ·fi ÙÔ ¿ıÔ˜, Ô˘ ¿Ó·„ ·ÚÁfiÙÂÚ· Ô AÏÎÈ‚È¿-
‰Ë˜, Ó· ÂÎÛÙÚ·Ù‡ÛÔ˘Ó ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ Ù˘ ™ÈÎÂÏ›·˜. K·È ¿ÏÏÔÈ ÔÓÂÈÚ‡ÔÓÙ·Ó
Ó· ηٷÎÙ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ K·Ú¯Ë‰fiÓ· Î·È ÙËÓ T˘ÚÚËÓ›·. AÏÏ¿ Ô ¶ÂÚÈÎÏ‹˜
ÚÔÛ·ıÔ‡Û ӷ Û˘ÁÎÚ·Ù› ·˘Ù¤˜ ÙȘ ˘ÂÚ‚ÔϤ˜ Î·È ÂÚȤÎÔÙ ÙËÓ
ÔÏ˘Ú·ÁÌÔÛ‡ÓËÓ.
14. ŒÙÛÈ ÔÈ ÂÂÎÙ·ÙÈΤ˜ Ù¿ÛÂȘ ÚÔ˜ ÙË ¢‡ÛË, Ô˘ ˘‹Ú¯·Ó ·fi Ô-
χ ·ÏÈ¿, ÛÙËÓ Aı‹Ó· ÙÔ˘ 450 ›¯·Ó ¿ÚÂÈ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ÌÔÚÊ‹: K·-
Ù¿ÎÙËÛË Ù˘ ™ÈÎÂÏ›·˜, Ù˘ K·Ú¯Ë‰fiÓ·˜ Î·È Ù˘ T˘ÚÚËÓ›·˜. TÔ 433
‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ıËΠ¤Ó· ‰Èψ̷ÙÈÎfi ˙‹ÙËÌ·, ÛÙÔ ÔÔ›Ô ‰ÔÎÈÌ¿˙ÂÙ·È Ë
‰˘ÙÈ΋ ÔÏÈÙÈ΋ ÙˆÓ AıËÓÒÓ. ◊Úı·Ó ÛÙËÓ Aı‹Ó· Ú¤Û‚ÂȘ ÙˆÓ KÂÚ-
΢ڷ›ˆÓ Ó· ˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó Û˘ÌÌ·¯›·, ÁÈ·Ù› ÊÔ‚Ô‡ÓÙ·Ó ÙËÓ ÔÏÂÌÈ΋ ÚÔÂ-
ÙÔÈÌ·Û›· Ô˘ ¤Î·ÓÂ Ë KfiÚÈÓıÔ˜ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙÔ˘˜, ÂÍ·ÈÙ›·˜ Ù˘ ‰È·ÊÔÚ¿˜
ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙËÓ ÎÔÈÓ‹ ÙÔ˘˜ ·ÔÈΛ· E›‰·ÌÓÔ. H K¤Ú΢ڷ ‹Ù·Ó ·ÔÈΛ·
Ù˘ KÔÚ›ÓıÔ˘, ·ÏÏ¿ ÂÂȉ‹ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·Ó ÛÙÔ ÛËÌÂ›Ô ·’ fiÔ˘ ÂÚÓÔ‡-
Û·Ó ‰˘Ô ·ÚÈÔÈ ÂÌÔÚÈÎÔ› ‰ÚfiÌÔÈ: ÁÈ· ÙȘ IÏÏ˘ÚÈΤ˜ ·ÎÙ¤˜ Î·È Ì¤Ûˆ ÙÔ˘
A‰ÚÈ·ÙÈÎÔ‡ ÂÏ¿ÁÔ˘˜ ÁÈ· ÙË ™ÈÎÂÏ›· Î·È ÙËÓ IÙ·Ï›·, ›¯Â ·ÔÎÙ‹ÛÂÈ
‰‡Ó·ÌË Î·È ÏÔ‡ÙÔ Î·È ÂÚÈÊÚÔÓÔ‡Û ÙË ÌËÙÚfiÔÏË. O HÚfi‰ÔÙÔ˜ Ϥ-
ÁÂÈ fiÙÈ ·fi ÙËÓ ÂÔ¯‹ Ù˘ ›‰Ú˘Û˘ Ù˘ K¤Ú΢ڷ˜ ÌËÙÚfiÔÏË Î·È ·-
ÔÈΛ· ‰ÂÓ Â›¯·Ó ηϤ˜ Û¯¤ÛÂȘ. H K¤Ú΢ڷ ÎÚ¿ÙËÛ ÔÏÈÙÈ΋ Ô˘‰Â-
ÙÂÚfiÙËÙ·˜ ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙȘ ÌÂÁ¿Ï˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ Î·È ·ÔÙÂÏ› ÎÏ·ÛÈÎfi ·-
Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÛÙËÓ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ· fiψ˜, Ô˘ ‰ÂÓ ‹ıÂÏ ӷ ÂÓÙ·¯ı› ÛÂ
Û˘ÌÌ·¯›Â˜ Î·È Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÂÈ ÎÈÓ‰‡ÓÔ˘˜ ÁÈ· ÔÏÈÙÈ΋, Ô˘ ı· ÂÊ¿Ú-
18
ÌÔ˙·Ó ¿ÏÏÔÈ Î·È ı· ˘ËÚÂÙÔ‡Û ٷ Û˘ÌʤÚÔÓÙ· ¿ÏψÓ. M ÙËÓ Â-
ÌÏÔ΋ Ù˘ fï˜ Ì ÙËÓ KfiÚÈÓıÔ ·ÈÛı¿ÓÂÙ·È ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË Ó· ·Ú·Ù‹-
ÛÂÈ ÙË ÛÔÊ‹ Ô˘‰ÂÙÂÚfiÙËÙ· Î·È Ó· ˙ËÙ‹ÛÂÈ ÙË Û˘ÌÌ·¯›· Ù˘ Aı‹Ó·˜.
MfiÏȘ ÔÈ KÔÚ›ÓıÈÔÈ ¤Ì·ı·Ó ÙȘ ÂÓ¤ÚÁÂȘ ÙˆÓ KÂÚ΢ڷ›ˆÓ, ¤ÛÙÂÈÏ·Ó
Î·È ·˘ÙÔ› ÚÂۂ›· ÛÙËÓ Aı‹Ó· ÁÈ· Ó· ÂÌÔ‰›ÛÔ˘Ó ÙË Û˘ÌÌ·¯›· Ù˘
K¤Ú΢ڷ˜ Ì ÙËÓ Aı‹Ó·.
15. OÈ KÂÚ΢ڷ›ÔÈ Ì›ÏËÛ·Ó ÚÒÙÔÈ ÛÙËÓ ÂÎÎÏËÛ›· ÙÔ˘ ‰‹ÌÔ˘ Î·È Ù·
Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎfiÙÂÚ· ÂȯÂÈÚ‹Ì·Ù· Ì ٷ ÔÔ›· ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó· ›ÛÔ˘Ó
ÙÔ˘˜ AıËÓ·›Ô˘˜ ‹Ù·Ó fiÙÈ Ô ÌÂÁ¿ÏÔ˜ fiÏÂÌÔ˜ Â›ÎÂÈÙ·È, fiÙÈ ¤¯Ô˘Ó È-
Û¯˘Úfi ÛÙfiÏÔ Î·È Ë ÁˆÁÚ·ÊÈ΋ ı¤ÛË ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡ Â›Ó·È Ù¤ÙÔÈ· ÒÛÙ ӷ
Á›ÓÂÙ·È Â¯ıÚfi˜ ‹ Ê›ÏÔ˜ ÛÙȘ ÎÚÈÛÈÌfiÙÂÚ˜ ÂÚÈÛÙ¿ÛÂȘ, Ùɘ Ù ÁaÚ ™È-
ÎÂÏ›·˜ ηd \IÙ·Ï›·˜ ηÏᘠ·Ú¿ÏÔ˘ ÎÂÖÙ·È, œÛÙ ̋Ù âÎÂÖıÂÓ Ó·˘-
ÙÈÎeÓ âÄÛ·È ¶ÂÏÔÔÓÓËÛ›ÔȘ âÂÏıÂÖÓ Ùfi Ù âÓı¤Ó‰Â Úe˜ ÙàÎÂÖ ·Ú·-
¤Ì„·È ηd ☠ÙpÏÏ· ͢ÌÊÔÚÒÙ·ÙfiÓ âÛÙÈÓ (1.36.2) TÔ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô ·˘Ùfi
Âȯ›ÚËÌ· ‚¿Ú˘Ó ÛÙË Ï‹„Ë Ù˘ ·fiÊ·Û˘, ÁÈ·Ù› ÙÔ Â·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÂÈ
Ô ›‰ÈÔ˜ Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜, fiÙ·Ó ÂÍËÁ› ÙËÓ ÙÂÏÈ΋ ·fiÊ·ÛË ÙˆÓ AıËÓ·›ˆÓ.
16. ™ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ·˘Ù‹ ÔÈ AıËÓ·›ÔÈ ‚Ú¤ıËÎ·Ó Û ‰‡ÛÎÔÏË ı¤ÛË,
ÁÈ·Ù› Ë ‰ÈÂıÓ‹˜ ηٿÛÙ·ÛË ‹Ù·Ó ÙÂٷ̤ÓË Î·È Ë Û˘ÌÌ·¯›· Ì ÙËÓ
K¤Ú΢ڷ ÌÔÚÔ‡Û ӷ ıˆÚËı› ·Ú·‚›·ÛË Ù˘ ÙÚÈ·ÓÙ¿¯ÚÔÓ˘ ÂÈÚ‹-
Ó˘ ÙÔ˘ 445. OÈ KÂÚ΢ڷ›ÔÈ ·ÔÎÚÔ‡Ô˘Ó ÂÈÛÙÈο ·˘Ùfi ˘ÔÛÙËÚ›˙Ô-
ÓÙ·˜ fiÙÈ ¿ÚıÚÔ Ù˘ ÂÈÚ‹Ó˘ ÙÔ˘ 445 ÚԂϤÂÈ fiÙÈ ÔÈ Ô˘‰¤ÙÂÚ˜ fiÏÂȘ
ÂÈÙÚ¤ÂÙ·È Ó· Û˘ÌÌ·¯‹ÛÔ˘Ó Ì fiÔÈ· ‰‡Ó·ÌË ı¤ÏÔ˘Ó, ÂÓÒ ÔÈ KÔÚ›ÓıÈ-
ÔÈ, Ô˘ Ì›ÏËÛ·Ó ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÛÙËÓ ÂÎÎÏËÛ›· ÙÔ˘ ‰‹ÌÔ˘, ÂÚÌËÓ‡ԢÓ
ÛÙÂÓ¿ Î·È ÚÔ˜ ÙÔ Û˘ÌʤÚÔÓ ÙÔ˘˜ ÙÔ ¿ÚıÚÔ ·˘Ùfi Ù˘ ÂÈÚ‹Ó˘ Î·È Û˘ÓÈ-
ÛÙÔ‡Ó ÛÙÔ˘˜ AıËÓ·›Ô˘˜ ‹ Ó· ÎÚ·ÙËıÔ‡Ó Ì·ÎÚÈ¿ ·fi ÙË ‰È¤ÓÂÍË ‹ Ó·
Û˘ÓÙ·¯ÙÔ‡Ó Ì’ ·˘ÙÔ‡˜ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙˆÓ KÂÚ΢ڷ›ˆÓ. E›Ó·È ۯ‰fiÓ ‚¤‚·ÈÔ
fiÙÈ ÙËÓ Î·›ÚÈ· ÁˆÁÚ·ÊÈ΋ ı¤ÛË Ù˘ K¤Ú΢ڷ˜ ÁÈ· ÙË ‰˘ÙÈ΋ ÔÏÈÙÈ-
΋ ÙˆÓ AıËÓÒÓ Â›¯Â ‹‰Ë ÂÎÙÈÌ‹ÛÂÈ Ô £ÂÌÈÛÙÔÎÏ‹˜ Î·È ·ÚÁfiÙÂÚ· ÔÈ Â-
ÌÔÚÔ‚ÈÔÌ˯·ÓÈÎÔ› ·ÎÏÔÈ ÙˆÓ AıËÓÒÓ, Ô˘ ˙ËÙÔ‡Û·Ó Ï¿ÙÂÌ· ÙˆÓ
·ÁÔÚÒÓ, Î·È ÔÈ ÔÏÈÙÈÎÔ› ÙÔ˘˜ ÂÎÚfiÛˆÔÈ, fiˆ˜ Ôχ ÛˆÛÙ¿ ·Ú·-
Ù‹ÚËÛÂ Ô Cornford (F.M. Cornford, Thucydides Mythistoricus, London
1907, 39) . NÂfiÙÂÚÔÈ ÌÂÏÂÙËÙ¤˜ fiˆ˜ Ô Kagan (D. Kagan, The
19
 Outbreak of the Peloponnesian War, 1969, 347) ıˆÚÔ‡Ó, ¿‰Èη ηٿ
ÙË ÁÓÒÌË ÌÔ˘, ÙËÓ ¿Ô„Ë ÙÔ˘ Cornford ÙÂÏ›ˆ˜ Ê·ÓÙ·ÛÙÈ΋. TÔ
Úfi‚ÏËÌ· ÁÈ· ÙÔ˘˜ AıËÓ·›Ô˘˜ ‹Ù·Ó ÌÂÁ¿ÏÔ Î·È Û˘ÁοÏÂÛ·Ó ‰‡Ô ÊÔÚ¤˜
ÙËÓ ÂÎÎÏËÛ›· ÙÔ˘ ‰‹ÌÔ˘. ™ÙËÓ ÚÒÙË, ÁÚ¿ÊÂÈ Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜, Ô˘ Ùfi-
Ù ‹Ù·Ó ÛÙËÓ Aı‹Ó·, ¤ÎÏÈÓ·Ó Ì¿ÏÏÔÓ ÚÔ˜ ÙȘ ·fi„ÂȘ ÙˆÓ KÔÚÈÓ-
ı›ˆÓ, ÂÓÒ ÛÙË ‰Â‡ÙÂÚË ¿ÏÏ·Í·Ó ÁÓÒÌË Î·È ·ÔÊ¿ÛÈÛ·Ó Ó· Û˘Ó¿„Ô˘Ó
·Ì˘ÓÙÈ΋ Û˘ÌÌ·¯›· Ì ÙÔ˘˜ KÂÚ΢ڷ›Ô˘˜, ÁÈ·Ù› ›ÛÙ¢·Ó fiÙÈ Ô fiÏÂ-
ÌÔ˜ Ì ÙÔ˘˜ ¶ÂÏÔÔÓÓËÛ›Ô˘˜ Â›ÎÂÈÙ·È Î·È ‰ÂÓ ‹ıÂÏ·Ó Ó· ¯¿ÛÔ˘Ó ÙËÓ
K¤Ú΢ڷ, Ô˘ ‹Ù·Ó Ë ÙÚ›ÙË Ó·˘ÙÈ΋ ‰‡Ó·ÌË Î·È ÛÙËÓ ÂÈΛÌÂÓË Û‡-
ÁÎÚÔ˘ÛË Ì ÙËÓ KfiÚÈÓıÔ ÂÈı˘ÌÔ‡Û·Ó Ó· ÂÍ·ÓÙÏ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ Â¯ıÚÈÎfi Ó·˘-
ÙÈÎfi ÁÈ· ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË, Ô˘ ı· ¯ÚÂÈ¿˙ÔÓÙ·Ó ·ÚÁfiÙÂÚ· Ó’ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›-
ÛÔ˘Ó ·˘Ùfi ÙÔ Ó·˘ÙÈÎfi. T¤ÏÔ˜ ÔÈ AıËÓ·›ÔÈ ÂÎÙ›ÌËÛ·Ó ÙËÓ ÂÍ·ÈÚÂÙÈ΋ ı¤-
ÛË Ù˘ K¤Ú΢ڷ˜ ÁÈ· Ù· Ù·Í›‰È· ÛÙËÓ IÙ·Ï›· Î·È ÙË ™ÈÎÂÏ›·.
17. E›Ó·È ÚÔÊ·Ó¤˜ fiÙÈ ÛÙËÓ ÏÂÈÔ„ËÊ›· Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒıËΠÛÙËÓ ÂÎ-
ÎÏËÛ›· ÙÔ˘ ‰‹ÌÔ˘ ‚¿Ú˘ÓÂ Ë ¿Ô„Ë fiÙÈ Ô ÌÂÁ¿ÏÔ˜ fiÏÂÌÔ˜ ‹Ù·Ó ·Ó·-
fiÊ¢ÎÙÔ˜, Î·È ·˘Ù‹ Â›Ó·È Î·È Ë ¿Ô„Ë ÙÔ˘ ¶ÂÚÈÎÏ‹, ηıÒ˜ Î·È Ë
ÁˆÁÚ·ÊÈ΋ ı¤ÛË Ù˘ K¤Ú΢ڷ˜ ·fi ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ Î·È ÂÌÔÚÈ΋ ¿Ô-
„Ë ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· Ì ÙË ¢‡ÛË. TÔ 415, ÛÙË ÌÂÁ¿ÏË ÂÎÛÙÚ·Ù›·
ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ Ù˘ ™ÈÎÂÏ›·˜, Ë K¤Ú΢ڷ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ıËΠˆ˜ ‚¿ÛË, ÛÙËÓ
ÔÔ›· Û˘ÁÎÂÓÙÚÒıËÎ·Ó ÔÈ ‰˘Ó¿ÌÂȘ, Ô˘ ‹Ú·Ó ̤ÚÔ˜ ÛÙËÓ ÂÎÛÙÚ·Ù›·
(6. 30.1, 32.2). ŸÌˆ˜ ÛÙȘ ‰È·Ú·ÁÌ·Ù‡ÛÂȘ Ì ÙËÓ K¤Ú΢ڷ Ô
£Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› ÛÙ·ıÂÚ¿ Û˘ÏÏÔÁÈÎfi ˘ÔΛÌÂÓÔ: ÔÈ AıËÓ·›ÔÈ.
¢ÂÓ Ê·›ÓÂÙ·È Ô˘ıÂÓ¿ Ô ¶ÂÚÈÎÏ‹˜. K·È Â›Ó·È ı¤Ì· ÂÚÌËÓ›·˜ Ù˘ ÁÂÓÈ-
ÎfiÙÂÚ˘ ÔÏÈÙÈ΋˜ ÁÈ· Ó· ηٷϿ‚ÂÈ Î·Ó›˜ ÔÈÔÈ AıËÓ·›ÔÈ ˘ÔÛÙ‹ÚÈ-
˙·Ó ÙȘ ı¤ÛÂȘ Ù˘ KÔÚ›ÓıÔ˘ Î·È ÔÈÔÈ Î¤Ú‰ÈÛ·Ó ÙËÓ ÏÂÈÔ„ËÊ›· Î·È ¤-
ÎÏÂÈÛ·Ó âÈÌ·¯›·Ó Ì ÙËÓ K¤Ú΢ڷ. E›Ó·È Û›ÁÔ˘ÚÔ fiÙÈ Ë ÏÂÈÔ„ËÊ›·
‰È·ÌÔÚÊÒıËΠ·fi ÙÔ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎfi ÎfiÌÌ· Î·È ÙÔÓ ¶ÂÚÈÎÏ‹, ÙÔ ÔÔ›Ô
Û›ÁÔ˘Ú· ÂËÚ¿˙ÔÓÙ·Ó Î·È ·fi ÙËÓ Ù¿ÍË ÙˆÓ ÈÛ¯˘ÚÒÓ ÂÌfiÚˆÓ Î·È
‚ÈÔÙ¯ÓÒÓ, Ô˘ ›¯Â ·Ó·Ù˘¯ı› ÛÙË ÌËÙÚfiÔÏË Î·È ˙ËÙÔ‡ÛÂ Û˘Ó¯‹
‰È‡ڢÓÛË ÙˆÓ ·ÁÔÚÒÓ. AÓÙ›ıÂÙ· ÔÈ ÔÏÈÁ·Ú¯ÈÎÔ›-ÊÈÏÔϿΈÓ˜ Î·È ÔÈ
Û˘ÓÙËÚËÙÈÎÔ›, Ô˘ ›ÛÙ¢·Ó fiÙÈ Ë Ú‹ÍË Ì ÙË ™¿ÚÙË ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ·Ó·-
fiÊ¢ÎÙË Â›‰·Ó ÛÙËÓ ·›ÙËÛË Ù˘ K¤Ú΢ڷ˜ ÌÈ· ÂÈϤÔÓ ·ÊÔÚÌ‹ ÁÈ·
20
ÙËÓ Âȉ›ӈÛË ÛÙȘ Û¯¤ÛÂȘ ÙˆÓ ˘ÂÚ‰˘Ó¿ÌÂˆÓ Ù˘ ÂÔ¯‹˜ [...]
(™.M. ™Ô‡Ï˘, «OÈ ·Ú¯¤˜ Ù˘ ‰˘ÙÈ΋˜ ÂÂÎÙ·ÙÈ΋˜ ÔÏÈÙÈ΋˜ ÙˆÓ
AıËÓÒÓ Î·È Ë ÂͤÏÈÍ‹ Ù˘ ˆ˜ ÙËÓ ÂÎÛÙÚ·Ù›· ÛÙË ™ÈÎÂÏ›· ÙÔ 415»,
TÔ T‡¯Ô˜ 1, 1981, 25-32).

21
 £ Ԣ΢‰›‰Ô˘ IÛÙÔÚ›·È
µÈ‚Ï›Ô 1Ô

O £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ ·Ú¯›˙ÂÈ ÙËÓ ÂÍÈÛÙfiÚËÛË ÙˆÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ (BÈ‚Ï›Ô 1,

¶ÚÔÔ›ÌÈÔ) ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·˜ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ·˘Ùfi ÁÈ· ÙÔ ÔÔ›Ô ı¤ÏÂÈ Ó· ÁÚ¿„ÂÈ:
ÙÔÓ fiÏÂÌÔ ¶ÂÏÔÔÓÓËÛ›ˆÓ Î·È AıËÓ·›ˆÓ. ¢ÂÓ ˘fiÛ¯ÂÙ·È Ó· ÌÈÏ‹ÛÂÈ
ÁÈ· ÙËÓ ËÁÂÌÔÓ›· Ù˘ Aı‹Ó·˜, ÁÈ· ÙȘ ÔÈÎÔÓÔÌÈΤ˜ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ Û˘Ó-
ı‹Î˜, ÁÈ· ÙȘ ÔÏÈÙÈΤ˜ ‰È·Ì¿¯Â˜ ÛÙËÓ fiÏË, ÁÈ· ÙȘ ‰Èψ̷ÙÈΤ˜
Ù˘ Û¯¤ÛÂȘ Ì ÙÔ˘˜ ¶¤ÚÛ˜. AÓ ‰›ÓÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ’
·˘Ù¿ Ù· ı¤Ì·Ù· ÙÔ Î¿ÓÂÈ ÂÂȉ‹ ÈÛÙ‡ÂÈ fiÙÈ Ì’ ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÙÚfiÔ ı·
ηٷÓÔËıÔ‡Ó Î·Ï‡ÙÂÚ· Ù· ÔÏÂÌÈο ÁÂÁÔÓfiÙ·.
– ™ÙÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 23 ÙÔ˘ ÚÒÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘ ÙÂÎÌËÚÈÒÓÂÙ·È Ë ÛÔ˘‰·ÈfiÙË-
Ù· ÙÔ˘ ¶ÂÏÔÔÓÓËÛÈ·ÎÔ‡ ÔϤÌÔ˘ Û ۇÁÎÚÈÛË Ì ÙÔ˘˜ ÚÔËÁÔ‡ÌÂ-
ÓÔ˘˜ (23. 1-3) Î·È Á›ÓÂÙ·È Ô ‰È·¯ˆÚÈÛÌfi˜ Ù˘ Ú·ÁÌ·ÙÈ΋˜ ·ÈÙ›·˜
ÙÔ˘ ÔϤÌÔ˘ ·fi ÙȘ ÚÔ‚·ÏÏfiÌÂÓ˜ ·ÊÔṲ́˜ (23. 4-6). N· ·Ú·ÙË-
ÚËı› Ë Û¯¤ÛË ¶ÚÔÔÈÌ›Ô˘ Î·È ÎÂÊ. 23.
T· ‰‡Ô ·˘Ù¿ ΛÌÂÓ· (¶ÚÔÔ›ÌÈÔ Î·È ÎÂÊ. 23) ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·ÍÈÔÔÈËıÔ‡Ó
– ˆ˜ ÂÈÛ·ÁˆÁÈο – ÛÙË ‰È‰·Ûηϛ·. ™ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ·˘Ù‹ Ó· Û¯Ô-
ÏÈ·ÛÙ› Ë ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘ Ú‹Ì·ÙÔ˜ ìÁÔÜÌ·È ÁÈ· Ó· ÂÎÊÚ·ÛÙ› Ë ÚÔÛˆÈ΋
¿Ô„Ë ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë Î·È Ë ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘ ··ÚÂÌÊ¿ÙÔ˘ àÓ·ÁÎ¿Û·È (â˜
Ùe ÔÏÂÌÂÖÓ). ™Â Û¯¤ÛË Ì ÙË Ì¤ıÔ‰Ô Î·È (·˘ÙÔ)·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘
ÌÔÚ› Ó· ·Ó·ÊÂÚı› ÙÔ ·fiÛ·ÛÌ· «‰ÈfiÙÈ ‰’ öÏ˘Û·Ó Ùa˜ ·åÙ›·˜ ÚÔ‡-
ÁÚ·„· ÚáÙÔÓ Î·d Ùa˜ ‰È·ÊÔÚ¿˜, ÙÔÜ Ì‹ ÙÈÓ· ˙ËÙÉÛ·› ÔÙ âÍ ¬ÙÔ˘
ÙÔÛÔÜÙÔ˜ fiÏÂÌÔ˜ ÙÔÖ˜ ≠EÏÏËÛÈ Î·Ù¤ÛÙË».

1 £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ \AıËÓ·ÖÔ˜ ͢ӤÁÚ·„ ÙeÓ fiÏÂÌÔÓ ÙáÓ ¶ÂÏÔÔÓÓË-

Û›ˆÓ ηd \AıËÓ·›ˆÓ, ó˜ âÔϤÌËÛ·Ó Úe˜ àÏÏ‹ÏÔ˘˜, àÚÍ¿ÌÂÓÔ˜
Âéıf˜ ηıÈÛٷ̤ÓÔ˘ ηd âÏ›Û·˜ ̤Á·Ó Ù öÛÂÛı·È ηd àÍÈÔÏÔÁÒ-
22
 Ù·ÙÔÓ ÙáÓ ÚÔÁÂÁÂÓË̤ӈÓ, ÙÂÎÌ·ÈÚfiÌÂÓÔ˜ ¬ÙÈ àÎÌ¿˙ÔÓÙ¤˜ ÙÂ
F q Û·Ó â˜ ·éÙeÓ àÌÊfiÙÂÚÔÈ ·Ú·Û΢F É ÙF É ¿ÛF Ë Î·d Ùe ôÏÏÔ
^EÏÏËÓÈÎeÓ ïÚáÓ Í˘ÓÈÛÙ¿ÌÂÓÔÓ Úe˜ ëη٤ÚÔ˘˜, Ùe ÌbÓ Âéı‡˜, Ùe
2 ‰b ηd ‰È·ÓÔÔ‡ÌÂÓÔÓ. ΛÓËÛȘ ÁaÚ ·≈ÙË ÌÂÁ›ÛÙË ‰c ÙÔÖ˜ ≠EÏÏËÛÈÓ
âÁ¤ÓÂÙÔ Î·d ̤ÚÂÈ ÙÈÓd ÙáÓ ‚·Ú‚¿ÚˆÓ, ó˜ ‰b ÂåÂÖÓ Î·d âd
3 ÏÂÖÛÙÔÓ àÓıÚÒˆÓ. Ùa ÁaÚ Úe ·éÙáÓ Î·d Ùa öÙÈ ·Ï·›ÙÂÚ·
Û·ÊᘠÌbÓ ÂñÚÂÖÓ ‰Èa ¯ÚfiÓÔ˘ ÏÉıÔ˜ à‰‡Ó·Ù· qÓ, âÎ ‰b ÙÂÎÌË-
Ú›ˆÓ zÓ âd Ì·ÎÚfiÙ·ÙÔÓ ÛÎÔÔÜÓÙ› ÌÔÈ ÈÛÙÂÜÛ·È Í˘Ì‚·›ÓÂÈ Ôé ÌÂ-
Á¿Ï· ÓÔÌ›˙ˆ ÁÂÓ¤Ûı·È ÔûÙ ηÙa ÙÔf˜ ÔϤÌÔ˘˜ ÔûÙ ☠Ùa ôÏÏ·.
[........]
23 TáÓ ‰b ÚfiÙÂÚÔÓ öÚÁˆÓ ̤ÁÈÛÙÔÓ âÚ¿¯ıË Ùe MˉÈÎfiÓ, ηd ÙÔÜÙÔ
¬Ìˆ˜ ‰˘ÔÖÓ Ó·˘Ì·¯›·ÈÓ Î·d Â˙ÔÌ·¯›·ÈÓ Ù·¯ÂÖ·Ó ÙcÓ ÎÚ›ÛÈÓ öÛ¯ÂÓ.
ÙÔ‡ÙÔ˘ ‰b ÙÔÜ ÔϤÌÔ˘ ÌÉÎfi˜ Ù ̤Á· ÚÔ‡‚Ë, ·ı‹Ì·Ù¿ Ù ͢-
ÓËÓ¤¯ıË ÁÂÓ¤Ûı·È âÓ ·éÙˇ á ÙF É ^EÏÏ¿‰È Ôx· Ôé¯ ≤ÙÂÚ· âÓ úÛˇ ˆ
2 ¯ÚfiÓˇˆ. ÔûÙ ÁaÚ fiÏÂȘ ÙÔÛ·›‰Â ÏËÊıÂÖÛ·È äÚËÌÒıËÛ·Ó, ·î ÌbÓ
ñe ‚·Ú‚¿ÚˆÓ, ·î ‰’ ñe ÛÊáÓ ·éÙáÓ àÓÙÈÔÏÂÌÔ‡ÓÙˆÓ (ÂåÛd ‰’ ·Q
ηd Ôå΋ÙÔÚ·˜ ÌÂÙ¤‚·ÏÔÓ êÏÈÛÎfiÌÂÓ·È), ÔûÙÂ Ê˘Á·d ÙÔÛ·›‰Â
àÓıÚÒˆÓ ηd ÊfiÓÔ˜, ï ÌbÓ Î·Ù’ ·éÙeÓ ÙeÓ fiÏÂÌÔÓ, ï ‰b ‰Èa Ùe
3 ÛÙ·ÛÈ¿˙ÂÈÓ. Ù¿ Ù ÚfiÙÂÚÔÓ àÎÔFÉ ÌbÓ ÏÂÁfiÌÂÓ·, öÚÁˇˆ ‰b Û·ÓÈÒ-
ÙÂÚÔÓ ‚‚·ÈÔ‡ÌÂÓ· ÔéÎ ôÈÛÙ· η٤ÛÙË, ÛÂÈÛÌáÓ Ù ¤ÚÈ, ÔQ âd
ÏÂÖÛÙÔÓ ±Ì· ̤ÚÔ˜ Áɘ ηd ÈÛ¯˘ÚfiÙ·ÙÔÈ Ôî ·éÙÔd â¤Û¯ÔÓ, ìÏ›Ô˘
Ù âÎÏ›„ÂȘ, ·Q ˘ÎÓfiÙÂÚÔÈ ·Úa Ùa âÎ ÙÔÜ ÚdÓ ¯ÚfiÓÔ˘ ÌÓËÌÔ-
Ó¢fiÌÂÓ· ͢Ӥ‚ËÛ·Ó, ·é¯ÌÔ› Ù öÛÙÈ ·Ú’ Ôx˜ ÌÂÁ¿ÏÔÈ Î·d à’
·éÙáÓ Î·d ÏÈÌÔd ηd ì Ôé¯ ≥ÎÈÛÙ· ‚Ï¿„·Û· ηd ̤ÚÔ˜ ÙÈ Êı›ڷ۷
ì ÏÔÈÌ҉˘ ÓfiÛÔ˜Ø Ù·ÜÙ· ÁaÚ ¿ÓÙ· ÌÂÙa ÙÔ܉ ÙÔÜ ÔϤÌÔ˘
4 ±Ì· ͢ÓÂ¤ıÂÙÔ. õÚÍ·ÓÙÔ ‰b ·éÙÔÜ \AıËÓ·ÖÔÈ Î·d ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÈÔÈ
χ۷ÓÙ˜ Ùa˜ ÙÚÈ·ÎÔÓÙÔ‡ÙÂȘ ÛÔ˘‰a˜ ·Q ·éÙÔÖ˜ âÁ¤ÓÔÓÙÔ ÌÂÙa
5 Eé‚Ô›·˜ ±ÏˆÛÈÓ. ‰ÈfiÙÈ ‰’ öÏ˘Û·Ó, Ùa˜ ·åÙ›·˜ ÚÔ‡ÁÚ·„· ÚáÙÔÓ
ηd Ùa˜ ‰È·ÊÔÚ¿˜, ÙÔÜ Ì‹ ÙÈÓ· ˙ËÙÉÛ·È ÔÙ âÍ ¬ÙÔ˘ ÙÔÛÔÜÙÔ˜
6 fiÏÂÌÔ˜ ÙÔÖ˜ ≠EÏÏËÛÈ Î·Ù¤ÛÙË. ÙcÓ ÌbÓ ÁaÚ àÏËıÂÛÙ¿ÙËÓ Úfi-
Ê·ÛÈÓ, àÊ·ÓÂÛÙ¿ÙËÓ ‰b ÏfiÁˇˆ, ÙÔf˜ \AıËÓ·›Ô˘˜ ìÁÔÜÌ·È ÌÂÁ¿ÏÔ˘˜
ÁÈÁÓÔ̤ÓÔ˘˜ ηd Êfi‚ÔÓ ·Ú¤¯ÔÓÙ·˜ ÙÔÖ˜ §·Î‰·ÈÌÔÓ›ÔȘ àÓ·Áο-
23
 Û·È â˜ Ùe ÔÏÂÌÂÖÓØ ·î ‰’ ☠Ùe Ê·ÓÂÚeÓ ÏÂÁfiÌÂÓ·È ·åÙ›·È ·¥‰’ qÛ·Ó
ëη٤ڈÓ, àÊ’ zÓ Ï‡Û·ÓÙ˜ Ùa˜ ÛÔÓ‰a˜ ☠ÙeÓ fiÏÂÌÔÓ Î·Ù¤-
ÛÙËÛ·Ó.
***
°È· ÙËÓ ‰È‰·ÎÙÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÙˆÓ «IÛÙÔÚÈÒÓ» ÌÔÚ› Ô ‰È‰¿ÛÎˆÓ Ó·
·ÍÈÔÔÈ‹ÛÂÈ ÙȘ ·fi„ÂȘ Ù˘ ŒÏÏ˘ §·ÌÚ›‰Ë Î·È ÙÔ˘ N›ÎÔ˘ KÔÙÛÂ-
Ï›‰Ë (‚Ï. BÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· A3 Î·È °6):
«™ÙË ÌÂϤÙË ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë, fiˆ˜ Î·È ÛÙË ÌÂϤÙË ¿ÏÏˆÓ ÌÂÁ¿ÏˆÓ
ÓÂ˘Ì·ÙÈÎÒÓ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÒÓ, ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ͯˆÚÈÛÙÔ‡Ó ÙÚ›· ÛÙ¿‰È·: TÔ
ÚÒÙÔ Â›Ó·È ÙÔ ‰È¿‚·ÛÌ· ÁÈ· ÙËÓ ·Ï‹ ηٷÓfiËÛË, ϤÍË-ϤÍË, ηÈ
Á˘Ú›˙ÔÓÙ·˜ οı ÙfiÛÔ ÛÙ· ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓ·Ø Ó· ‚ÁÂÈ ÙÔ ÓfiËÌ·, Ù· Ú¿Ì·-
Ù· Ô˘ ϤÂÈ, ÌÈ· ÂÈÎfiÓ· Ù˘ ÔÚ›·˜ ÙˆÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ Ô˘ ÈÛÙÔÚ›, ηÈ
ÙˆÓ Î·Ù·ÛÙ¿ÛÂˆÓ Ô˘ Ù· Á¤ÓÓËÛ·Ó. TÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ ·Ú¯›˙ÂÈ Ì ÙÔ ÊÈÏÔÏÔ-
ÁÈÎfi ÔÏÈÛÌfi Î·È ÙËÓ ÂÍÔÓ‡¯ÈÛË ÙˆÓ ÏÂÙÔÌÂÚÂÈÒÓØ ÙÔ‡ÙÔ Â›Ó·È ÛˆÛÙfi
¤Ï·ÁÔ˜, ÁÈ·Ù› ÁÈ· Î·Ó¤Ó·Ó ›Ûˆ˜ ¿ÏÏÔÓ ·Ú¯·›Ô Û˘ÁÁڷʤ· ÂÍfiÓ ÁÈ·
ÙÔÓ ¶Ï¿ÙˆÓ·, ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ÁÚ·Ê› ÙfiÛ· ÔÏÏ¿, ÎÈ ·fi ÙfiÛÔ ‰È·ÊÔÚÂÙÈ-
Τ˜ ·fi„ÂÈ˜Ø ÛÙÔ ¤Ï·ÁÔ˜ ÙÔ‡ÙÔ fiÛÔÈ ‚˘ıÈÛÙÔ‡Ó Û¿ÓÈ· ‚Á·›ÓÔ˘ÓÂ
ÛÙËÓ ·ÓÙ›ÂÚ· fi¯ÙËØ Â›Ó·È ˙‹ÙËÌ· ·Ó ÊÙ¿ÓÂÈ ÌÈ· ˙ˆ‹ ÁÈ· Ó· ΢ÚȤ„ÂȘ
fiÏÔ ·˘Ùfi ÙÔ ˘ÏÈÎfi, Ó· ÙÔ Î·Ù·Ù¿ÍÂȘ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈο Î·È Ó· ÚÔÛı¤ÛÂȘ
Î’ ÂÛ‡ ¤Ó· „ËÊ›, ÛÙÔ ‚¿ıÔ˜ ÙÔ˘ ‹ ÌÈ· ÁÚ·ÌÌ‹ ÛÙË Ú˘ÙȉˆÌ¤ÓË ÙÔ˘ Â-
ÈÊ¿ÓÂÈ·. ™ÙÔ ÙÚ›ÙÔ ÛÙ¿‰ÈÔ Ú¤ÂÈ Ó’ ··ÏÏ·Á› Ô ÌÂÏÂÙËÙ‹˜ ·fi ÙÔ
ÊfiÚÙÔÓ ·˘Ùfi, ·ÊÔ‡ ·ÔÚÚÔÊ‹ÛÂÈ fi,ÙÈ Î·Ï‡ÙÂÚÔ ÌfiÚÂÛ ӷ Ù· ÚÔ¯ˆ-
Ú‹ÛÂÈ ÛÙËÓ ¿ÌÂÛËÓ Â·Ê‹ Ì ÙÔ Î›ÌÂÓÔ, ÒÛÙÂ Ë Ï¤ÍË Ó’ ·ÓÙÈÚÔÛˆ-
‡ÂÈ fi¯È È· ¿ÏÏË Ï¤ÍË, ·ÏÏ¿ ΛÓËÛË, ÂÈÎfiÓ·, ÓÔËÙÈ΋ ÔÚ›·».
(E. §·ÌÚ›‰Ë, £Ô˘Î˘‰›‰Ô˘ IÛÙÔÚ›· ÙfiÌÔ˜ A’, ÛÂÏ. 57).

«H ÁÓÒÛË ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë Î·È ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘ ı· Ì·˜ ‚ÔËı‹ÛÂÈ Ó· ÂÈ-
ÛËÌ¿ÓÔ˘Ì ÌÂÚÈΤ˜ ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ·Ï‹ıÂȘ, Ô˘ ı· Ì·˜ ηıÔ‰ËÁÔ‡Ó ÛÙË
¯¿Ú·ÍË ÛˆÛÙ‹˜ ‰È‰·ÎÙÈ΋˜ ÔÚ›·˜. E›Ó·È ÁÓˆÛÙ¤˜ ÔÈ ·Ï‹ıÂȘ Ô˘
ı· ·Ó·ÊÂÚıÔ‡Ó, ·ÏÏ¿ ‰Â ‚Ï¿ÙÂÈ, ÓÔÌ›˙ˆ, Ë ÂÈÛ‹Ì·ÓÛ‹ ÙÔ˘˜. O £Ô˘-
΢‰›‰Ë˜ ¤¯ÂÈ ‚·ıÈ¿ Û˘Ó·›ÛıËÛË Ù˘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ ¢ı‡Ó˘. A˘Ù‹ Ë
Û˘Ó·›ÛıËÛË ÙÔÓ Ô‰ËÁ› ÛÙËÓ Â›ÌÔÓË ·Ó·˙‹ÙËÛË Ù˘ ·Ï‹ıÂÈ·˜ ηÈ
24
ÛÙË ıÂÌÂÏ›ˆÛË ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘ Û ·Ó·ÌÊÈÛ‚‹ÙËÙ˜ Î·È ‰È·ÛÙ·˘ÚÔ‡ÌÂ-
Ó˜ Ì·ÚÙ˘Ú›Â˜ ÁÈ· Ù· ÁÂÁÔÓfiÙ· Ô˘ ÂÍÈÛÙÔÚ›. O £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ Â›Ó·È ·ÌÂ-
ÚfiÏËÙÔ˜, ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎfi˜. H ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ÙÔ˘ Â˘Û˘ÓÂȉËÛ›· ÙÔÓ ÙÔ-
ÔıÂÙ› Û ›ÛË ·fiÛÙ·ÛË ·fi ÙÔ˘˜ ·ÓÙÈ¿ÏÔ˘˜ Ô˘ Û˘ÁÎÚÔ‡ÔÓÙ·È, ‰ÂÓ
¢ÓÔ› Î·È ‰ÂÓ ·‰ÈΛ ηӤӷÓ.
O £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ ÁÚ¿ÊÂÈ ÈÛÙÔÚ›· Ù˘ ÂÔ¯‹˜ ÙÔ˘. T· ÁÂÁÔÓfiÙ· Ô˘ ηٷ-
ÁÚ¿ÊÂÈ, ÂÓÙÔÈṲ̂ӷ ÙÔÈο Î·È ¯ÚÔÓÈο ÛÙÔ Â‰Ò Î·È ÙÔ ÙÒÚ·, Û˘ÓÈ-
ÛÙÔ‡Ó ÌÈ· Û˘ÁÎÏÔÓÈÛÙÈ΋ ÙÚ·Áˆ‰›·, ÛÙËÓ ÔÔ›· Ë fiÏË ÙÔ˘, ÙÚ·ÁÈ΋
ÚˆÙ·ÁˆÓ›ÛÙÚÈ·, ·ÔηχÙÂÈ ı·Ì¿ ÙÔ ÈÛÙÔÚÈÎfi Á›ÁÓÂÛı·È Û·Ó Û˘ÓÈ-
Ûٷ̤ÓË ÙˆÓ ‰˘Ó¿ÌÂˆÓ Ô˘ ˘ÏÔÔÈÔ‡Ó ÙËÓ ·fi ÔÈΛϷ ΛÓËÙÚ· ÂÎÔ-
Ú¢fiÌÂÓË ·ÓıÚÒÈÓË ‰Ú¿ÛË. ™’ ·˘Ù‹ ÙËÓ ÙÚ·Áˆ‰›· Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ ‰ÂÓ
Â›Ó·È Ô ·Ïfi˜, ·ÌÂÚfiÏËÙÔ˜, ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎfi˜ ı·ً˜. ¢ÂÓ ÙËÓ ÎÈÓËÌ·ÙÔ-
ÁÚ·Ê›. TËÓ ·Ó·Ï¿ıÂÈ Ì¤Û· ÛÙÔ ¯ˆÓÂ˘Ù‹ÚÈ Ù˘ „˘¯‹˜ Î·È ÙÔ˘ ÓÔ˘ ÙÔ˘
‰›ÓÔÓÙ·˜ ÛÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘ ÙÔ ÚfiÏÔ ÙÔ˘ Û˘ÁÁڷʤ·, ÙÔ˘ ÛÎËÓÔı¤ÙË, ÙÔ˘
ÛÎËÓÔÁÚ¿ÊÔ˘, ÙˆÓ ˘ÔÎÚÈÙÒÓ, ÙÔ˘ ¯ÔÚԉȉ·ÛοÏÔ˘, ÙÔ˘ ¯ÔÚÔ‡. ZÂÈ ÙËÓ
ÙÚ·Áˆ‰›· Î·È Ù·˘Ù›˙ÂÙ·È Ì fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÊÔÚ›˜ Ù˘. K·È ·˘Ù‹ Ë ‚›ˆÛË,
Û˘ÓÂÈÎÔ˘ÚÔ‡ÌÂÓË ·fi ÙË ‚·ıÈ¿ ÁÓÒÛË Ù˘ ·ÓıÚÒÈÓ˘ „˘¯‹˜, ÙÔÓ
οÓÂÈ Ó· ÌËÓ ·ÚÎÂ›Ù·È ÛÙËÓ „˘¯Ú‹ ηٷÁÚ·Ê‹ ÙˆÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ. ¶ÚÔ-
¯ˆÚ› ÛÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Î·È ÛÙËÓ ÂÚÌËÓ›· ÙÔ˘˜ ÂÚ¢ÓÒÓÙ·˜ Î·È Î·Ù·-
ÁÚ¿ÊÔÓÙ·˜ Ù· ÌfiÓÈÌ· Î·È Ù· ÂÚÈÛÙ·Ûȷο ·›ÙÈ· Î·È ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù·
Ù˘ ‰Ú¿Û˘ ÙˆÓ ·ÙfiÌˆÓ Î·È ÙˆÓ ÔÌ¿‰ˆÓ, ÙˆÓ ËÁÂÙÒÓ Î·È ÙÔ˘ Ï·Ô‡.
A˘Ùfi˜ Ô ÛÙfi¯Ô˜ Ù˘ ÂÚÌËÓ›·˜ Î·È Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÂÍËÁ› ÙËÓ ÙÔÔ-
ı¤ÙËÛË Ì¤Û· ÛÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ÂÓfi˜ Ï‹ıÔ˘˜ ‰ËÌËÁÔÚÈÒÓ, Ì ÙȘ Ôԛ˜
Ê·ÈÓÔÌÂÓÈο ·Ú·ÌÂÚ›˙ÂÈ Î¿ˆ˜ ÙËÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎfiÙËÙ·, ·ÏÏ¿ ÛÙËÓ Ô˘-
Û›· Î·È Ì’ ·˘Ù¤˜ Î·È Ì ÙÔ Û˘¯Ófiٷٷ Â·Ó·Ï·Ì‚·ÓfiÌÂÓÔ Û¯‹Ì· ·È-
Ù›·˜-·ÔÙÂϤÛÌ·ÙÔ˜ Î·È ÙËÓ ÂÈÏÔÁ‹ Î·È ÚÔ‚ÔÏ‹ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎÒÓ
ÏÂÙÔÌÂÚÂÈÒÓ ÂÙ˘¯·›ÓÂÈ ÙË ‰È›ۉ˘ÛË ÛÙËÓ Ô˘Û›· ÙˆÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ Î·È
ÙËÓ ÔÚÁ·ÓˆÙÈ΋ ¤ÓÙ·Í‹ ÙÔ˘˜ ̤۷ ÛÙÔ Â˘Ú‡ÙÂÚÔ ÈÛÙÔÚÈÎfi Á›ÁÓÂÛı·È.
TÔ Û¯‹Ì· ·ÈÙ›·˜-·ÔÙÂϤÛÌ·ÙÔ˜ Ô˘ ·Ó¿ÊÂÚ· ·Ú·¿Óˆ, Ì ÙÔ ÔÔ›Ô
Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ Â›ÌÔÓ· ÚÔÛ·ı› Ó· ‰ÈÂÈÛ‰‡ÛÂÈ ÛÙËÓ Ô˘Û›· ÙˆÓ ÁÂÁÔ-
ÓfiÙˆÓ, ÂÎÙfi˜ ·fi ÙË Û˘Ó¯‹ Â·Ó¿ÏË„‹ ÙÔ˘ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÙ·È Î·È ·fi
ÌÈ· Û¿ÓÈ· ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ÏËÚfiÙËÙ·. A˘Ù‹ Ë ÏËÚfiÙËÙ· ÂÎÊÚ¿˙ÂÙ·È
25
 ·fi ÙË ÌÈ· Ì ÙÔ ‰È·¯ˆÚÈÛÌfi ÙˆÓ Ê·ÈÓÔÌÂÓÈÎÒÓ ·ÈÙ›ˆÓ ·fi Ù· Ú·Á-
Ì·ÙÈο, Î·È ·fi ÙËÓ ¿ÏÏË Ì ÙËÓ Û Ï¿ÙÔ˜ Î·È Û ‚¿ıÔ˜ ÎÏÈ̿ΈÛË
Ù˘ ·Ó›¯Ó¢Û˘ Î·È ÙÔ˘ ÂÓÙÔÈÛÌÔ‡ ÙˆÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎÒÓ ·ÈÙ›ˆÓ. ŒÙÛÈ Ô
£Ô˘Î˘‰›‰Ë˜, Ì ·ÊÂÙËÚ›· ÙË ÌÂÌÔӈ̤ÓË ‹ Û˘Ó‰˘·Ṳ̂ÓË ‰Ú¿ÛË ·Ùfi-
ÌˆÓ Î·È ÔÌ¿‰ˆÓ, ÚÔ¯ˆÚ› ÛÙ· ·›ÙÈ·-ΛÓËÙÚ· ·˘Ù‹˜ Ù˘ ‰Ú¿Û˘ ηÈ
·Ú·¤Ú· ÛÙ· ‚·ı‡ÙÂÚ· ΛÓËÙÚ· ÙˆÓ ÎÈÓ‹ÙÚˆÓ, ÌÂÙ·ÙÚ¤ÔÓÙ·˜ ÙËÓ
ÚÒÙË ·ÈÙ›· Û ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÌÈ·˜ ‰Â‡ÙÂÚ˘ ‚·ı‡ÙÂÚ˘ ·ÈÙ›·˜ Î·È Ô‡Ùˆ
ηıÂÍ‹˜. K·È Û˘ÌÏËÚÒÓÂÈ ·˘Ù‹Ó ÙËÓ Û ‚¿ıÔ˜ Ì ÌÈ· ·Ú¿ÏÏËÏË ÛÂ
Ï¿ÙÔ˜ ÔÚ›· ÂÓÙÔ›˙ÔÓÙ·˜ ÙȘ ËÁ¤˜ Î·È ¿ÏψÓ, ÂÎÙfi˜ ·fi ÙÔÓ ·Ó-
ıÚÒÈÓÔ ·Ú¿ÁÔÓÙ·, ·ÈÙ›ˆÓ ̤۷ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô ÂÎÙ˘Ï›ÛÛÂÙ·È Ë
‰Ú¿ÛË, Ê˘ÛÈÎfi ‹ ÔÏÈÙÈÛÙÈÎfi. ¶·Ú¿ÏÏËÏ· Ì ÙÔ Û¯‹Ì· ·ÈÙ›·-·ÔÙ¤-
ÏÂÛÌ·, Ì ÙÔ ÔÔ›Ô Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ ˘ËÚÂÙÒÓÙ·˜ ÙËÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ·-
ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎfiÙËÙ· Ù˘ ‰›ÓÂÈ ÙË ÌÔÚÊ‹ Ù˘ ÔÏÔÎÏËڈ̤Ó˘ ·ÔÎ¿Ï˘-
„˘ Ù˘ ·Ï‹ıÂÈ·˜, ·Í›˙ÂÈ Ó· ÛËÌÂÈÒÛÔ˘ÌÂ Î·È ÙÔ ÌfiÓÈÌ· Â·Ó·Ï·Ì‚·-
ÓfiÌÂÓÔ Û¯‹Ì·: ı¤ÛË-·ÓÙ›ıÂÛË-Û‡ÓıÂÛË. ™’ ·˘Ùfi ÙÔ Û¯‹Ì· ·Ú·ÎÔ-
ÏÔ˘ıԇ̠ÙË Û˘ÌÌÂÙÚÈ΋ ·ÓÙÈ·Ú¿ıÂÛË ÙˆÓ ·Ú·ÁfiÓÙˆÓ Î·È ÙˆÓ ‰˘-
Ó¿ÌÂˆÓ Ô˘ ‰ÚÔ˘Ó ‹ ÂËÚ¿˙Ô˘Ó ıÂÙÈο ‹ ·ÚÓËÙÈο ÙË ‰Ú¿ÛË ÙˆÓ ·-
ÓÙÈ¿ÏˆÓ. A˘Ù‹ Ë ·ÓÙÈ·Ú¿ıÂÛË ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙËÓ ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙˆÓ ¯Ò-
ÚˆÓ ÛÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ÂÎÙ˘Ï›ÛÛÂÙ·È Ë ‰Ú¿ÛË ÙˆÓ ·ÓÙÈ¿ÏˆÓ, ÛÙËÓ ·-
ÚÔ˘Û›·ÛË ÙˆÓ ‰˘Ó¿ÌÂˆÓ ÙˆÓ ·ÓÙÈÌ·¯Ô̤ӈÓ, ÛÙȘ ÚÔÛ¿ıÂȤ˜ ÙÔ˘˜
ÁÈ· ÚÔÛÂÙ·ÈÚÈÛÌfi Û˘ÌÌ¿¯ˆÓ, ÛÙË ‰ÈηÈÔÏfiÁËÛË ÙˆÓ ÂÓÂÚÁÂÈÒÓ ÙÔ˘˜
ÎÙÏ. K·È ‰ÂÓ ÂÚÈÔÚ›˙ÂÙ·È ÌÔÓ¿¯· Û ·ÓÙÈÙÈı¤ÌÂÓ˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ ‹ ‰Ú·-
ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó‹ÎÔ˘Ó ÛÙ· ·ÓÙ›·Ï· ÛÙÚ·Ùfi‰·, ·ÏÏ¿ ÂÂÎÙ›ÓÂ-
Ù·È Î·È ÛÙËÓ ·Ú¿ÏÏËÏË ÚÔ‚ÔÏ‹ ÙˆÓ ‰˘Ó¿ÌÂˆÓ Ô˘ ·Ó‹ÎÔÓÙ·˜ ÛÙÔ
›‰ÈÔ ÛÙÚ·Ùfi‰Ô, ˆıÔ‡Ó Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ηÙ¢ı‡ÓÛÂȘ ÙË ‰Ú¿ÛË».
(N›ÎÔ˜ KÔÙÛÂÏ›‰Ë˜, «£Ô˘Î˘‰›‰Ë˜: ¢È‰·Ûηϛ·-¶ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌÔ›»,
ºÈÏfiÏÔÁÔ˜ 45, 1986, 220-221)

¢I¢AKTIKOI ™TOXOI KAI ¶APATHPH™EI™

ø˜ ÁÂÓÈÎÔ› ÛÙfi¯ÔÈ Ù˘ ‰È‰·Ûηϛ·˜ ÙÔ˘ ·Ú¯·›Ô˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘ ı· ÌÔÚÔ‡-
Û·Ó Ó· ÙÂıÔ‡Ó:
1) Ë ¿ÛÎËÛË ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÛÙË «ÌÂÙ¿ ÓÔ‹Ì·ÙÔ˜» ·Ó¿ÁÓˆÛË ÙÔ˘ ·Ú-
26
¯·›Ô˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘ Î·È ÙËÓ ·fi‰ÔÛË/ÌÂÙ¿ÊÚ·Û‹ ÙÔ˘ Û ۷ʋ (= Û˘ÓÙ·-
ÎÙÈο ÔÚıfi) Î·È ·ÎÚÈ‚‹ (= ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘ ηٿÏÏËÏÔ˘ ÏÂÍÈÏÔÁ›Ô˘) ÓÂÔÂÏ-
ÏËÓÈÎfi ÏfiÁÔ,
2) Ë ·fiÎÙËÛË, ·fi ÙÔ Ì·ıËÙ‹, Ù˘ ÈηÓfiÙËÙ·˜ ·) Ó· ·ÊËÁÂ›Ù·È ‹/
Î·È Ó· ÂÎı¤ÙÂÈ Ì ۷ʋÓÂÈ· Î·È ·ÎÚ›‚ÂÈ· ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ ÙÔ˘ ÎÂÊ·Ï·›-
Ô˘ Ô˘ ‰È‰¿¯ıËÎÂ, Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· Î·È ÙˆÓ EÚˆÙ‹ÛˆÓ-AÛ΋ÛÂˆÓ Ô˘
Û˘ÓÔ‰Â‡Ô˘Ó ÙÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ,
‚) Ó· ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÂÈ ÁÚ·ÌÌ·ÙÈÎÒ˜ Î·È Û˘ÓÙ·ÎÙÈÎÒ˜ ÙȘ ‰È·ÚıÚˆÙÈΤ˜
ϤÍÂȘ (O™, P™) Ô˘ Û˘ÁÎÚÔÙÔ‡Ó ÙË ÓÔËÌ·ÙÈ΋ ‰ÔÌ‹ ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘
Î·È ÙË ÏÔÁÈ΋ Û‡Ó‰ÂÛË ÙˆÓ ÚÔÙ¿ÛˆÓ

KEº∞§∞πA 24 - 25 - 26

¶ÚÔÙÂÈÓfiÌÂÓ˜ ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ÒÚ˜ 6 ‹ 7*

ø˜ ÂÈ̤ÚÔ˘˜ ‰È‰·ÎÙÈÎÔ› ÛÙfi¯ÔÈ ÙˆÓ ÎÂÊ·Ï·›ˆÓ 24-25-26 ÚÔÙ›ÓÔÓÙ·È:
– Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÙËÓ ÔÚ›· Ù˘ ·Ê‹ÁËÛ˘, Ó· ÂÈÛË-
Ì¿ÓÔ˘Ó ÙËÓ ·ÏÏËÏÔ˘¯›· ÙˆÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ, Ó· ˘ÔÁÚ·ÌÌ›ÛÔ˘Ó ÙȘ Ê·ÓÂ-
Ú¤˜ Î·È ·Ê·Ó›˜ ·Èٛ˜ Ù˘ ‰È·Ì¿¯Ë˜ KÔÚ›ÓıÔ˘-Eȉ¿ÌÓÔ˘.
– Ó· ÂÓÙÔ›ÛÔ˘Ó Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÙÔ˘ X¿ÚÙË (ÛÂÏ. 237 Î·È 249 ÙÔ˘
Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ‚È‚Ï›Ô˘) ÙÔ ÁˆÁÚ·ÊÈÎfi Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ·Ê‹ÁËÛ˘. (BÏ. ηÈ
EÚÒÙËÛË-ÕÛÎËÛË 9).
***
™Ù· «EÚÌËÓ¢ÙÈο ™¯fiÏÈ·» Î·È ÙȘ «EÚˆÙ‹ÛÂȘ-AÛ΋ÛÂȘ» ÔÚÈṲ̂-
ÓˆÓ ÎÂÊ·Ï·›ˆÓ ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ‚È‚Ï›Ô˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ·Ó·ÊÔÚ¤˜/·Ú·ÔÌ¤˜
Û ¿ÏÏ· ‰È‰·ÛÎfiÌÂÓ· ÎÂÊ¿Ï·È· ÙˆÓ ‚È‚Ï›ˆÓ 1, 3 6, 7 (Û ÚˆÙfiÙ˘Ô
‹ ÌÂÙ¿ÊÚ·ÛË). ™Ùfi¯Ô˜ ÙÔ˘˜ Â›Ó·È Ó· ÚÔ‚¿ÏÔ˘Ó fi¯È ÌfiÓÔ ÙËÓ ·ÏÏË-
ÏÔ˘¯›· Î·È ÙË ÏÔÁÈ΋ Û¯¤ÛË ÙˆÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ, ·ÏÏ¿ Î·È ÙËÓ ·Ú¯È΋
‚Ô‡ÏËÛË Î·È ÚfiıÂÛË ÙˆÓ ÚˆÙ·ÁˆÓÈÛÙÒÓ ÙÔ˘˜, ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ì ÙÔÓ Ô-
Ô›Ô ÂÓ‹ÚÁËÛ·Ó Î·È ÙËÓ Î·Ù¿ÏËÍË ÙˆÓ ÂÓÂÚÁÂÈÒÓ ÙÔ˘˜ Û ۯ¤ÛË ÌÂ
ÙËÓ ·Ú¯È΋ ÚfiıÂÛË.
* ŸÏ˜ ÔÈ ÚÔÙÂÈÓfiÌÂÓ˜ ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ÒÚ˜, ÁÈ· fiÏ· Ù· ‚È‚Ï›· ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë, Â›Ó·È ÂÓ‰ÂÈ-
ÎÙÈΤ˜.
27
 ¶APATHPH™EI™-E¶I™HMAN™EI™
KÂÊ. 24
\E›‰·ÌÓÔ˜ âÛÙd fiÏȘ: H E›‰·ÌÓÔ˜ Ù·˘Ù›˙ÂÙ·È Ì ÙÔ ÛËÌÂÚÈÓfi ¢˘Ú-
Ú¿¯ÈÔ.
OÈ Î˘ÚÈfiÙÂÚÔÈ ÌÂÏÂÙËÙ¤˜-Û¯ÔÏÈ·ÛÙ¤˜ ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë, Ì ÚÔÂÍ¿Ú¯ÔÓÙ·
ÙÔÓ A.W Gomme, Û˘ÌʈÓÔ‡Ó ÛÙÔ fiÙÈ ÔÈ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ÙÔ˘ Û ·Ï·ÈfiÙÂÚ·
ÈÛÙÔÚÈο ÁÂÁÔÓfiÙ· ·ÔÛÎÔÔ‡Ó Î˘Ú›ˆ˜ ÛÙÔ Ó· ÙÂÎÌËÚÈÒÛÔ˘Ó ı¤ÛÂȘ
Î·È ·fi„ÂȘ Î·È ‰ÂÓ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ·fiÂÈÚ˜ Û˘ÁÁÚ·Ê‹˜ Û˘Ó¯ԇ˜ ÈÛÙÔ-
Ú›·˜, ¯ˆÚ›˜ ·˘Ùfi Ó· ·ÔÎÏ›ÂÈ Î·Ù·ÁÚ·Ê‹ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ Ô˘ ÚÔοÏÂÛ·Ó
ÙËÓ ÚÔÛÔ¯‹ ÙÔ˘ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡ ÂÍ ·ÈÙ›·˜ ÙÔ˘ ÂӉȷʤÚÔÓÙÔ˜ Ô˘ ·˘Ù¿ ηı’
·˘Ù¿ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó.
™Ù·ÛÈ¿Û·ÓÙ˜ ‰’ âÓ àÏÏ‹ÏÔȘ: T· ‰ÂÈÓ¿ ÙÔ˘ ÂÌÊ˘Ï›Ô˘ ÔϤÌÔ˘ ÂÚÈ-
ÁÚ¿ÊÔÓÙ·È ·fi ÙÔ £Ô˘Î˘‰›‰Ë ÛÙÔ ÎÂÊ. 82 ÙÔ˘ 3Ô˘ BÈ‚Ï›Ô˘, Ô˘ ÌÔ-
Ú› Ó· ·ÍÈÔÔÈËı› ÛÙË ‰È‰·Ûηϛ·.
ÌËÙÚfiÔÏÈÓ ÔsÛ·Ó: ™Â ·ÓÙ›ıÂÛË Ì ÙËÓ K¤Ú΢ڷ, ÔÈ KÔÚ›ÓıÈÔÈ ‰Â›-
¯ÓÔ˘Ó ÌÂÁ¿ÏË ÚÔı˘Ì›· Ó· ˘ÂÚ·Û›ÛÔ˘Ó ÙȘ ·ÔÈ˘ ÙÔ˘˜. EÎÙfi˜ ·-
fi ÙËÓ E›‰·ÌÓÔ, ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈ΋ Â›Ó·È Ë ÛÙ¿ÛË ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ÂÚ›Ùˆ-
ÛË Ù˘ ¶ÔÙ›‰·È·˜, fiÏ˘ Ù˘ X·ÏÎȉÈ΋˜, ·ÔÈΛ·˜ Ù˘ KÔÚ›ÓıÔ˘,
·ÏÏ¿ ̤ÏÔ˘˜ Ù˘ AıËÓ·˚΋˜ Û˘ÌÌ·¯›·˜, Ô˘ ·ÔÛÙ¿ÙËÛ ÙÔ 432
.X. «OÈ KÔÚ›ÓıÈÔÈ, ÂÂȉ‹ Ë ¶ÔÙ›‰·È· ›¯Â ·ÔÛٷًÛÂÈ ·fi ÙËÓ
AıËÓ·˚΋ Û˘ÌÌ·¯›· Î·È Ô AıËÓ·˚Îfi˜ ÛÙfiÏÔ˜ ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó ÛÙ· ̷ΉÔÓÈ-
ο ·Ú¿ÏÈ·, ÊÔ‚‹ıËÎ·Ó ÁÈ· ÙËÓ Ù‡¯Ë Ù˘ fiÏ˘. K·È ÂÂȉ‹ ıÂÒÚË-
Û·Ó ÙÔÓ Î›Ó‰˘ÓÔ Ù˘ ¶ÔÙ›‰·È·˜ ‰ÈÎfi ÙÔ˘˜ ΛӉ˘ÓÔ, ÛÙ¤ÏÓÔ˘Ó KÔÚ›ÓıÈ-
Ô˘˜ ÂıÂÏÔÓÙ¤˜ Î·È ¿ÏÏÔ˘˜ ¶ÂÏÔÔÓÓËÛ›Ô˘˜ ÌÈÛıÔÊfiÚÔ˘˜, Û˘ÓÔÏÈο ¯È-
Ï›Ô˘˜ ÂÍ·ÎÔÛ›Ô˘˜ Ôϛ٘ Î·È ÙÂÙÚ·ÎfiÛÈÔ˘˜ ÂÏ·ÊÚ¿ ÔÏÈṲ̂ÓÔ˘˜».
(£Ô˘Î˘‰›‰Ë˜, BÈ‚Ï›Ô 1. ÎÂÊ. 60).

28
KÂÊ. 25
ÂÚÈÊÚÔÓÔÜÓÙ˜ ‰b ·éÙÔ‡˜: ™ÙÔ ÎÂÊ. 13 ÙÔ˘ 1Ô˘ BÈ‚Ï›Ô˘, Ô £Ô˘Î˘‰›-
‰Ë˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ ÙÔ˘˜ KÔÚÈÓı›Ô˘˜ ˆ˜ ÚˆÙÂÚÁ¿Ù˜ Ù˘ Ó·˘ÙÈ΋˜ Ù¤¯Ó˘:
«ÚáÙÔÈ ‰b Ôî KÔÚ›ÓıÈÔÈ Ï¤ÁÔÓÙ·È âÁÁ‡Ù·Ù· ÙÔÜ ÓÜÓ ÙÚfiÔ˘ ÌÂÙ·¯ÂÈÚ›-
Û·È Ùa ÂÚd Ùa˜ ӷܘ ηd ÙÚÈ‹ÚÂȘ âÓ KÔÚ›Óıˇˆ ÚáÙÔÓ Ùɘ ^EÏÏ¿‰Ô˜
Ó·˘ËÁËıÉÓ·È». K·È Û˘ÌÏËÚÒÓÂÈ: «Ó·˘Ì·¯›· Ù ·Ï·ÈÔÙ¿ÙË zÓ
úÛÌÂÓ Á›ÁÓÂÙ·È KÔÚÈÓı›ˆÓ Úe˜ KÂÚ΢ڷ›Ô˘˜». (BÈ‚Ï›Ô 1. KÂÊ. 13)
AӷʤÚÂÈ Â›Û˘ fiÙÈ Ï›ÁÔ ÚÈÓ ÙÔ˘˜ ¶ÂÚÛÈÎÔ‡˜ ÔϤÌÔ˘˜ ÔÈ KÂÚ΢ڷ›ÔÈ
Î·È ÔÈ Ù‡Ú·ÓÓÔÈ Ù˘ ™ÈÎÂÏ›·˜ ·‡ÍËÛ·Ó ÙË Ó·˘ÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ‰‡Ó·ÌË: «ÙÚÈ‹-
ÚÂȘ Ù ÂÚd ÙcÓ ™ÈÎÂÏ›·Ó ÙÔÖ˜ Ù˘Ú¿ÓÓÔȘ ☠ÏÉıÔ˜ âÁ¤ÓÔÓÙÔ Î·› KÂÚ-
΢ڷ›ÔȘ. T·ÜÙ· ÁaÚ ÙÂÏÂ˘Ù·Ö· Úe Ùɘ •¤ÚÍÔ˘ ÛÙÚ·Ù›·˜ Ó·˘ÙÈÎa
àÍÈfiÏÔÁ· âÓ ÙFÉ ^EÏÏ¿‰È η٤ÛÙË». (BÈ‚Ï›Ô 1. ÎÂÊ. 14)

TFÉ ÙáÓ º·È¿ÎˆÓ ÚÔÂÓÔ›ÎËÛÈÓ ...ÎϤԘ â¯fiÓÙˆÓ (25.4): IÂÚfi ÙÔ˘

AÏΛÓÔÔ˘ ˘‹Ú¯Â ÛÙËÓ K¤Ú΢ڷ, fiˆ˜ Ì·ÚÙ˘Ú› Ë Û¯ÂÙÈ΋ ·Ó·ÊÔÚ¿
ÛÙÔ ÎÂÊ. 70 ÙÔ˘ 3Ô˘ BÈ‚Ï›Ô˘.
O ŸÌËÚÔ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙË Ó·˘ÙÈ΋ ÈηÓfiÙËÙ· ÙˆÓ º·È¿ÎˆÓ Î·È ÛÙ·
ÏÔ›· ÙÔ˘˜ Ô˘ ‹Ù·Ó ÁÚ‹ÁÔÚ· Û·Ó ÊÙÂÚˆÙ‹ ÛΤ„Ë. OÈ Û¯ÂÙÈÎÔ› ÛÙ›¯ÔÈ
·fi ÙÔ Ë 34-36 (ŒÎ‰ÔÛË OÍÊfiډ˘: Homeri Opera, ÙfiÌÔ˜ III Odysseae
I-XII)
ÓˢÛd ıÔFÉÛÈÓ ÙÔ› Á ÂÔÈıfiÙ˜ èΛFËÛÈ
Ï·ÖÙÌ· ̤Á’ âÎÂÚfiˆÛÈÓ, â› ÛÊÈÛÈ ‰áÎ’ âÓÔÛ›¯ıˆÓØ
ÙáÓ Ó¤Â˜ èÎÂÖ·È ó˜ Âå ÙÂÚeÓ äb ÓfiËÌ·.
K·Ù¿ ÙÔÓ °. °·Ú‰›Î· (™¯fiÏÈ· ÂȘ £Ô˘Î˘‰›‰Ô˘ •˘ÁÁÚ·Ê‹Ó, BÈ‚Ï›ÔÓ
A’, EÓ Aı‹Ó·È˜ 1901, Û. 48) Ë ÂÚ›Ô‰Ô˜ «ÔûÙ ÁaÚ âÓ ·ÓËÁ‡ÚÂÛÈ...
â·ÊfiÌÂÓÔÈ» Â›Ó·È ÂÂÍ‹ÁËÛË ÙÔ˘ Ú‹Ì·ÙÔ˜ ·ÚË̤ÏÔ˘Ó. H ¤ÏÏÂÈ„Ë
Ú‹Ì·ÙÔ˜ ηıÈÛÙ¿, ηٿ ÙÔÓ ›‰ÈÔ Û¯ÔÏÈ·ÛÙ‹, ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ·Ó·ÎfiÏÔ˘ıË.
TÔ Ú‹Ì· Ú¤ÂÈ Ó· ÂÓÓÔËı› ·fi ÙÔ ÂfiÌÂÓÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ (âÁÎÏ‹Ì·Ù·
ö¯ÔÓÙ˜ = âÁÎÏ‹Ì·Ù· ·ÚÂÖ¯ÔÓ Ôî KÔÚ›ÓıÈÔÈ ÙÔÖ˜ KÂÚ΢ڷ›ÔȘ) Î·È Û’
·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ÔÈ ÌÂÙÔ¯¤˜ Ù˘ ÂÚÈfi‰Ô˘ Â›Ó·È ·ÈÙÈÔÏÔÁÈΤ˜. H
ÌÂÙÔ¯‹ ùÓÙ˜ (25.4) ·ÈÙÈÔÏÔÁ› ÙË ÌÂÙÔ¯‹ ÂÚÈÊÚÔÓÔÜÓÙ˜.

29
 KÂÊ. 26
OÈ AÌÚ·ÎÈÒÙ˜ Î·È ÔÈ §Â˘Î¿‰ÈÔÈ ‹Ù·Ó Â›Û˘ ¿ÔÈÎÔÈ ÙˆÓ KÔÚÈÓı›ˆÓ.
***
™ÙËÓ «EÚÒÙËÛË-ÕÛÎËÛË 9 (ÛÂÏ. 240 ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ‚È‚Ï›Ô˘):
– AÓ ‰Â¯ıԇ̠fiÙÈ Ë ÔÚ›· «Â˙FÉ» ¤ÁÈÓ ·ÔÎÏÂÈÛÙÈο ‰È· ÍËÚ¿˜, ı·
·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Û ÙË ‰È·‰ÚÔÌ‹ KfiÚÈÓıÔ˜-BÔȈٛ·-AÈوϛ·-◊ÂÈÚÔ˜
(ÂڷΛ·, ™‡‚ÔÙ·) –AÔÏψӛ· (ÂÚÈÔ¯‹ IÏÏ˘Ú›·˜)– E›‰·ÌÓÔ˜.
– H ÔÚ›· ‰È· ı·Ï¿ÛÛ˘ ı· ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Û ÙË ‰È·‰ÚÔÌ‹ KfiÚÈÓıÔ˜-
N¿˘·ÎÙÔ˜-§Â˘Î¿‰·-™‡‚ÔÙ·-AÔÏψӛ·-E›‰·ÌÓÔ˜.
K·Ù¿ ÙÔÓ Gomme Ë ÔÚ›· ‰ÂÓ ¤ÁÈÓ fiÏË ‰È· ÍËÚ¿˜ ·ÏÏ¿ «‰È· ı·Ï¿Û-
Û˘ ˆ˜ ÙË §Â˘Î¿‰· Î·È ÙÔÓ AÌ‚Ú·ÎÈÎfi KfiÏÔ Î·È ·fi ÎÂÈ ‰È· ÍËÚ¿˜:
̤ۈ H›ÚÔ˘ ˆ˜ Ù· ÛËÌÂÚÈÓ¿ Iˆ¿ÓÓÈÓ·, ÛÙËÓ ÎÔÈÏ¿‰· ÙÔ˘ AÒÔ˘ ÌÂ
ηٿÏËÍË ÙËÓ AÔÏψӛ· (Û‡Á¯ÚÔÓË A˘ÏÒÓ·)» Î·È ¿ÏÈ ‰È· ı·Ï¿Û-
Û˘ ÛÙËÓ E›‰·ÌÓÔ.
(A.W. Gomme, A Historical Commentary on Thucydides, vol I, ÛÂÏ. 160)

KEºA§AIA 27-28

(¶ÚÔÙÂÈÓfiÌÂÓ˜ ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ÒÚ˜ 4)

ø˜ ÂÈ̤ÚÔ˘˜ ‰È‰·ÎÙÈÎfi˜ ÛÙfi¯Ô˜ ÛÙ· ÎÂÊ. 27-28 ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ÙÂ-
ı› Ë ÂÈÛ‹Ì·ÓÛË:
1) ÙÔ˘ ·ÚÈÛÙÔÙ¯ÓÈÎÔ‡ ÙÚfiÔ˘ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô Ù· ÔÈÎÔÓÔÌÈο Û˘ÌʤÚÔÓÙ·
– Ô˘ Â›Ó·È ÙÔ Î·ÙÂÍÔ¯‹Ó ΛÓËÙÚÔ ÁÈ· ÙËÓ ·ÔÛÙÔÏ‹ ·Ô›ÎˆÓ ÛÙËÓ
E›‰·ÌÓÔ – ηχÙÔÓÙ·È ·fi ËıÈο ÚÔÛ¯‹Ì·Ù· (ÎÂÊ. 27) ‹ Â›‰ÂÈ-
ÍË ÊÈÏÂÚËÓÈ΋˜ ‰È¿ıÂÛ˘ (ÎÂÊ. 28).
2) Ù˘ ·ÌÂÚfiÏËÙ˘ ·ÚÔ˘Û›·Û˘ ÙˆÓ ÚÔÙ¿ÛÂˆÓ Î·È ·ÓÙÈÚÔÙ¿ÛˆÓ
ÙˆÓ ‰‡Ô ·ÓÙÈ¿ÏˆÓ – Î·È ÔÈ ‰‡Ô «¤¯Ô˘Ó ÙÔ ‰›ÎÈÔ ÙÔ˘˜».
3) ÙÔ˘ ÁÚ‹ÁÔÚÔ˘ Ú˘ıÌÔ‡ Ù˘ ·Ê‹ÁËÛ˘, ηıÒ˜ ÔÈ ‰Èψ̷ÙÈΤ˜ ‰È·‚Ô˘-
χÛÂȘ ·ÔÎÙÔ‡Ó Â›ÁÔÓÙ· ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·, Î·È Ù˘ ÌÂÙ·ÙfiÈÛ˘ ÙÔ˘ ÚÔ-
‚Ï‹Ì·ÙÔ˜ Ô˘ ÍÂΛÓËÛ ˆ˜ «ÈÎÂÙ›·» Î·È ÌÂÙ·ÙÚ¿ËΠ۠·ÔÛÙÔÏ‹ ·-
ÔÈΛ·˜ («EÚˆÙ‹ÛÂȘ-AÛ΋ÛÂȘ» 1-2, ÛÂÏ. 253 ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ‚È‚Ï›Ô˘).
30
¶APATHPH™EI™ - E¶I™HMAN™∂π™

KÂÊ. 27
â› ÙFÉ úÛFË Î·d ïÌÔ›÷· å¤Ó·È: TÔ Â›ıÂÙÔ úÛÔ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙËÓ ÔÛfiÙË-
Ù·, ÙÔ Â›ıÂÙÔ ¬ÌÔÈÔ˜ ÛÙËÓ ÔÈfiÙËÙ·.
[«Ô鉒 ·s ·éÙÔ› àe Ùɘ úÛ˘ ÎÔÈÓa˜ ÛÙÚ·Ù›·˜ âÔÈÔÜÓÙÔ». BÈ‚Ï›Ô 1.
ÎÂÊ. 15.2
«Ôé ÁaÚ ÔxfiÓ Ù’ ÂrÓ·È Ìc àe àÓÙÈ¿ÏÔ˘ ·Ú·ÛÎÂ˘É˜ ïÌÔÖfiÓ ÙÈ j úÛÔÓ
☠Ùe ÎÔÈÓeÓ ‚Ô˘Ï‡ÂÛı·È».BÈ‚Ï›Ô 1. ÎÂÊ. 91.7]
K·Ù¿ ÙÔÓ Gomme (ÙÔÌ. I, ÛÂÏ. 161-162), ÔÈ Î¿ÙÔÈÎÔÈ Ù˘ Eȉ¿-
ÌÓÔ˘ (ÂÍ·ÈÚÔ‡ÓÙ·È ÔÈ ÂÍfiÚÈÛÙÔÈ), fiÛÔÈ ‹‰Ë ›¯·Ó ¿ÂÈ ÛÙËÓ E›‰·ÌÓÔ
(KÔÚ›ÓıÈÔÈ ÊÚÔ˘ÚÔ› Î·È ¿ÏÏÔÈ, ÎÂÊ. 26. 1-2) Î·È fiÛÔÈ ı· ‹Á·ÈÓ·Ó ÌÂ
ÙË Ó¤· ·ÔÛÙÔÏ‹, ı· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Û·Ó ÌÈ· Ó¤· ÌÂÁ¿ÏË ·ÔÈΛ·, fiÔ˘ fi-
ÏÔÈ ı· ›¯·Ó ›Û· ‰ÈηÈÒÌ·Ù·, Î·È ı· ÌÔÈÚ¿˙ÔÓÙ·Ó ÙË ÁË ÙˆÓ ÂÍfiÚÈÛÙˆÓ
ÔÏÈÁ·Ú¯ÈÎÒÓ Eȉ·ÌÓ›ˆÓ Î·È ÙˆÓ ‚·Ú‚¿ÚˆÓ Ô˘ ›¯·Ó Û˘ÌÌ·¯‹ÛÂÈ
Ì·˙› ÙÔ˘˜. (KÂÊ. 24.5).
***
AÓ·ÊÔÚÈο ÚÔ˜ ÙÔ ‚’ ı¤Ì· ÁÈ· Û˘˙‹ÙËÛË (ÛÂÏ. 248 ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ‚È-
‚Ï›Ô˘) Ô Marchant ·Ú·ÙËÚ›: «Ÿˆ˜ ¤‰ÂÈÍÂ Ô AÚÈÛÙÔÙ¤Ï˘ ÛÙË PËÙÔ-
ÚÈ΋ ÙÔ˘ (1410 ·-‚) Ë «·ÓÙ›ıÂÛË» Â›Ó·È ·Á·ËÙ‹ ÛÙÔ˘˜ Ôϛ٘ ÂÂȉ‹
Û˘¯Ó¿ ÙÔ˘˜ Â›Ó·È Â˘ÎÔÏfiÙÂÚÔ Ó· ηٷϿ‚Ô˘Ó ¤Ó· Ú¿ÁÌ· fiÙ·Ó ·ÎÔ‡ÛÔ˘Ó
ÔÈÔ Â›Ó·È ÙÔ ·ÓÙ›ıÂÙfi ÙÔ˘, ȉ›ˆ˜ fiÙ·Ó Ù· ·ÓÙÈÙÈı¤ÌÂÓ· ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ÙÔ ¤Ó·
‰›Ï· ÛÙÔ ¿ÏÏÔ*». (E. Marchant, Thucydides, Book I, ÛÂÏ. xxii)

KÂÊ. 28
°È· ÙÔ Û˘ÓÙËÚËÙÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· Ù˘ ™¿ÚÙ˘ Ì·ÚÙ˘ÚÔ‡Ó ÔÈ KÔÚ›ÓıÈÔÈ
Ú¤Û‚ÂȘ, Û˘ÁÎÚ›ÓÔÓÙ·˜ AıËÓ·›Ô˘˜ Î·È §·Î‰·ÈÌÔÓ›Ô˘˜, ÛÙÔ Û˘Ó¤‰ÚÈÔ
Ô˘ Û˘ÁοÏÂÛ·Ó ÔÈ ™·ÚÙÈ¿Ù˜ ÙÔ 432 .X. (BÈ‚Ï›Ô 1. ÎÂÊ. 68-72):
*«K·Ùa ÌbÓ ÔsÓ ÙcÓ ‰È¿ÓÔÈ·Ó ÙÔÜ ÏÂÁÔ̤ÓÔ˘ Ùa ÙÔÈ·ÜÙ· Âé‰ÔÎÈÌÂÖ ÙáÓ âÓı˘ÌËÌ¿-
ÙˆÓ, ηÙa ‰b ÙcÓ Ï¤ÍÈÓ Ùˇá ÌbÓ Û¯‹Ì·ÙÈ, âaÓ àÓÙÈÎÂÈ̤ӈ˜ ϤÁËÙ·È ÔxÔÓ “ηd ÙcÓ ÙÔÖ˜
ôÏÏÔȘ ÎÔÈÓcÓ ÂåÚ‹ÓËÓ ÓÔÌÈ˙fiÓÙˆÓ ÙÔÖ˜ ·ñÙáÓ å‰›ÔȘ fiÏÂÌÔÓ”Ø àÓÙ›ÎÂÈÙ·È fiÏÂÌÔ˜
ÂåÚ‹ÓFË» (PËÙÔÚÈ΋, 1410·)
31
 – «ìÛ˘¯¿˙ÂÙ Á¿Ú, ÌfiÓÔÈ ^EÏÏ‹ÓˆÓ, t §·Î‰·ÈÌfiÓÈÔÈ, Ôé ÙFÉ ‰˘Ó¿ÌÂÈ
ÙÈÓ·, àÏÏ¿ ÙFÉ ÌÂÏÏ‹ÛÂÈ àÌ˘ÓfiÌÂÓÔÈ» (ÎÂÊ. 69.4)
– «ñÌÂÖ˜ ‰b Ùa ñ¿Ú¯ÔÓÙ¿ ÙÂ ÛˇÒ˙ÂÈÓ Î·› âÈÁÓáÓ·È ÌˉbÓ Î·d öÚÁˇˆ
Ôé‰b ÙàÓ·Áηַ âÍÈΤÛı·È» (ÎÂÊ. 70.2)
– «Úe˜ ñÌĘ ÌÂÏÏËÙa˜ ηd ... âÓ‰ËÌÔÙ¿ÙÔ˘˜» (ÎÂÊ. 70.4)
– «‰È·Ì¤ÏÏÂÙÂ... <ηÈ>... âd Ùˇá Ìc Ï˘ÂÖÓ Ù ÙÔf˜ ôÏÏÔ˘˜ ηd ·éÙÔd
àÌ˘ÓfiÌÂÓÔÈ Ì‹ ‚Ï¿ÙÂÛı·È Ùe úÛÔÓ Ó¤ÌÂÙ». (ÎÂÊ. 71.1)
– «Ì¤¯ÚÈ Ì¤Ó ÔsÓ ÙÔ܉ óÚ›Ûıˆ ñÌáÓ ì ‚Ú·‰˘Ù‹˜» (ÎÂÊ. 71.4)
™˘ÌÏËڈ̷ÙÈ΋ ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙȘ ‰È·ÊÔÚ¤˜ AıËÓ·›ˆÓ Î·È ™·ÚÙÈ·ÙÒÓ
˘¿Ú¯ÂÈ ÛÙÔ ¶·Ú¿ıÂÌ· Ù˘ ÛÂÏ. 253 ÙÔ˘ ™¯ÔÏÈÎÔ‡ ‚È‚Ï›Ô˘.

KEºA§AIA 29-30

(¢È‰·ÎÙÈΤ˜ ÒÚ˜ 4)
¶ÚÔÙÂÈÓfiÌÂÓÔÈ ÂÈ̤ÚÔ˘˜ ‰È‰·ÎÙÈÎÔ› ÛÙfi¯ÔÈ ÙˆÓ ÎÂÊ. 29-30:
1) Ó· ÌÔÚÔ‡Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· ÂÚÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÙËÓ ·ÏÏËÏÔ˘¯›· ÙˆÓ ÁÂÁÔ-
ÓfiÙˆÓ Î·È ·ÈÙ›ˆÓ Ô˘ Ô‰‹ÁËÛ·Ó ÛÙË Ó·˘Ì·¯›· Ù˘ §Â˘Î›ÌÌ˘ (X¿Ú-
Ù˘ ÛÂÏ. 257).
2) Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó ·) fiÙÈ Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ ‰ÂÓ ·Ê‹ÓÂÈ Î·ÌÈ¿ ·ÌÊÈ‚ÔÏ›·
ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÔ fiÙÈ Ë Ó·˘Ì·¯›· Â›Ó·È ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÔÏÈÙÈÎÒÓ ·ÔÊ¿ÛˆÓ
Î·È ÌfiÓÔÓ. O ıÂfi˜ ‹ Ë Ù‡¯Ë ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ı¤ÛË ÛÙËÓ ÂͤÏÈÍË ÙˆÓ ÁÂÁÔÓfi-
ÙˆÓ, ‚) ÙËÓ ÈÛÔÚÚÔ›· ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘, ÙË Ï·ÎˆÓÈÎfiÙËÙ· Î·È ÙËÓ ˘ÎÓfiÙË-
Ù· ÙˆÓ ÂÚÈÁÚ·ÊÒÓ ÛÙÔ ÎÂÊ. 29.3-5.

¶APATHPH™EI™-E¶I™HMAN™EI™

KÂÊ. 29
Ó·˘Ûd 낉ÔÌ‹ÎÔÓÙ· ηd ¤ÓÙÂ: ˘¿Ú¯ÂÈ ·Û¿ÊÂÈ· ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÔÓ ·ÎÚÈ‚‹
·ÚÈıÌfi ÏÔ›ˆÓ Î·È È‰›ˆ˜ ·Ó‰ÚÒÓ, ·Ó Û˘ÁÎÚÈıÔ‡Ó Ì ÙÔ ÎÂÊ. 27. K·Ù¿
ÙËÓ ¿Ô„Ë ÙÔ˘ A. W. Gomme ( A Historical Commentary on
Thucydides, ÙfiÌÔ˜ I, ÛÂÏ. 163-164) Èı·ÓfiÓ Ó· ˘¿Ú¯ÂÈ Ï·Óı·Ṳ̂ÓË
32
ÁÚ·Ê‹ ÙˆÓ ·ÚÈıÌÒÓ (Ô˘ ‰ÂÓ Í¤ÚÔ˘Ì ·Ó ‰›ÓÔÓÙ·Ó ÔÏÔÁڿʈ˜ ‹ ÌÂ
ۇ̂ÔÏ· Î·È ÙÈ Â›‰Ô˘˜ ۇ̂ÔÏ·) ÛÙ· ·Ú¯Èο ¯ÂÈÚfiÁÚ·Ê·. YÔÛÙËÚ›˙ÂÈ
fï˜ fiÙÈ ‰ÂÓ Ú¤ÂÈ Ó· ÂȯÂÈÚËı› ‰ÈfiÚıˆÛË Ì ‚¿ÛË ÙÔ Û˘Ó‹ıË ·ÚÈı-
Ìfi ÔÏÈÙÒÓ ÛÙ· ÏÔ›· ÂÊfiÛÔÓ ‰ÂÓ Í¤ÚÔ˘Ì 1) ·Ó fiÏ· Ù· Û˘ÌÌ·¯Èο
ÏÔ›· ›¯·Ó Î·È Ôϛ٘ 2) ·Ó «ÔÈ ¿ÔÈÎÔÈ» ›¯·Ó ÂÍÔÏÈÛÙ›. K·Ù¿
ÙÔÓ Marchant (Thucydides, Book I, ÛÂÏ. 177) ÛÙ· 68 ÏÔ›· (ÎÂÊ. 27.
2) Ú¤ÂÈ Ó· ÚÔÛÙÂıÔ‡Ó ÔÈ «ÎÂÓ·d Óɘ» ÙˆÓ HÏ›ˆÓ.
˙¢ÁÓ‡ˆ ӷܘ: ÙÔÔıÂÙÒ ˙˘ÁÒÌ·Ù· (‰ËÏ·‰‹ ͇ÏÈÓ· ‰ÔοÚÈ·) ÂÁοÚ-
ÛÈ· (ηٿ Ï¿ÙÔ˜, ·fi ÙË ÌÈ· ˆ˜ ÙËÓ ¿ÏÏË ÏÂ˘Ú¿ ÙÔ˘ ÏÔ›Ô˘), ÁÈ·
Ó· ˘ÔÛÙËÏÒÛˆ ÙÔ Î·Ù¿ÛÙڈ̷ ÙÔ˘ ÏÔ›Ô˘Ø ‹ ÂÓÈÛ¯‡ˆ ÙȘ Û·Ó›‰Â˜
ÙÔ˘ ηٷÛÙÚÒÌ·ÙÔ˜, ·Ó ¤¯Ô˘Ó ·Ú·ÈÒÛÂÈ, ·ÚÂÌ‚¿ÏÏÔÓÙ·˜ ͇ÏÈÓ· Û˘-
ÌÏËÚÒÌ·Ù· Ô˘ ηχÙÔ˘Ó Ù· ÎÂÓ¿. ŸÙ·Ó ÂÓ›Û¯˘·Ó Ù· ÏÂ˘Ú¿ ÙˆÓ
ÏÔ›ˆÓ Ì ۯÔÈÓÈ¿ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Û·Ó ÙÔ Ú‹Ì· ˙áÛ·È (˙ÒÓÓ˘ÌÈ) ‹
ñÔ˙áÛ·È.
·Ú·ÛÙ‹Û·Ûı·È: (ÂÓÓÔÔ‡ÌÂÓÔ) ˘ÔΛÌÂÓÔ ÙcÓ \E›‰·ÌÓÔÓ.
â‹Ï˘‰·˜Ø öËÏ˘˜ < âÈ¤Ó·È (Ó¤ËÏ˘, ÚÔÛÏ‹Ù˘, ÚÔÛ‹Ï˘ÙÔ˜) ›ӷÈ
ÔÈ Ó¤ÔÈ ¿ÔÈÎÔÈ ‹ ÔÈ΋ÙÔÚ˜ οı ÚÔÂχۈ˜ Ô˘ ¤ÛÙÂÈÏ·Ó ÔÈ KÔÚ›Ó-
ıÈÔÈ (1.26.43.)

KÂÊ. 30
ÙÔf˜ ¿ÏÏÔ˘˜: «¿ÏÏÔÈ» Â›Ó·È fiÛÔÈ ·È¯Ì·ÏˆÙ›ÛÙËÎ·Ó ÛÙË Ó·˘Ì·¯›·.
ÂÚÈfiÓÙÈ/ÂÚÈÈfiÓÙÈ Ùˇá ı¤ÚÂÈ: ˘¿Ú¯ÂÈ ‰È·ÊˆÓ›· ÁÈ· ÙË ÌÔÚÊ‹ «ÂÚÈÈfi-
ÓÙÈ» ÛÙ· ¯ÂÈÚfiÁÚ·Ê· Î·È ÙÔ˘˜ ÌÂÏÂÙËÙ¤˜ Î·È ÁÈ· ÙË ¯ÚÔÓÔÏfiÁËÛË Ù˘
Ó·˘Ì·¯›·˜ ÛÙË §Â˘Î›ÌÌË.
– AÓ Á›ÓÂÈ ‰ÂÎÙ‹ Ë ÁÚ·Ê‹ «ÂÚÈÈfiÓÙÈ», fiˆ˜ ÚÔÙ›ÓÂÈ Ô Gomme (A
Historical Commentary on Thucydides, ÙfiÌÔ˜ I, ÛÂÏ. 197), ÙfiÙÂ Ë ÊÚ¿-
ÛË «ÂÚÈÈfiÓÙÈ Ùˇá ı¤ÚÂÈ» ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙÔ ÂfiÌÂÓÔ ¤ÙÔ˜ Î·È Ë ¯ÚÔÓÔÏfi-
ÁËÛË Â›Ó·È Ë ÂÍ‹˜:
N·˘Ì·¯›· §Â˘Î›ÌÌ˘, IÔ‡ÏÈÔ˜ 435 .X.
KÔÚÈÓıÈ·Îfi˜ ÛÙfiÏÔ˜ ÛÙÔ XÂÈ̤ÚÈÔ, «ı¤ÚÔ˜» 434 .X.
– AÓ Á›ÓÂÈ ‰ÂÎÙ‹ Ë ÁÚ·Ê‹ «ÂÚÈfiÓÙÈ Ùˇá ı¤ÚÂÈ» (= ηıÒ˜ ÙÂÏ›ˆÓ Ë
33
 ÂÚ›Ô‰Ô˜ ÙÔ˘ ı¤ÚÔ˘˜, ‰ËÏ·‰‹ ÊıÈÓfiˆÚÔ), Ë Ó·˘Ì·¯›· ÛÙË §Â˘Î›ÌÌË
¤ÁÈÓ ¿ÓÔÈÍË ÙÔ˘ 435 .X. (·Ú¯‹ ÙÔ˘ «ı¤ÚÔ˘˜») Î·È Ô KÔÚÈÓıÈ·Îfi˜
ÛÙfiÏÔ˜ ‹Ïı ÛÙÔ ÃÂÈ̤ÚÈÔ ÙÔ ÊıÈÓfiˆÚÔ ÙÔ˘ 435 .X.
XÂÈ̤ÚÈÔÓ: ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ÏÈÌ·ÓÈÔ‡ Î·È Ù˘ ÙÔÔıÂÛ›·˜ ‰›ÓÂÙ·È ·fi
ÙÔ £Ô˘Î˘‰›‰Ë ÛÙÔ 1.46.3-4. AÔÙ¤ÏÂÛ ÔÚÌËÙ‹ÚÈÔ ÙˆÓ KÔÚÈÓı›ˆÓ
ÛÙËÓ ÚÒÙË Ì¿¯Ë ÛÙ· ™‡‚ÔÙ· (Î·È ÛÙË ‰Â‡ÙÂÚË Ó·˘Ì·¯›· K¤Ú΢-
Ú·˜-KÔÚ›ÓıÔ˘ ÌÂ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ AıËÓ·›ˆÓ, ‡ÛÙÂÚ· ·fi ÙË Û‡Ó·„Ë
Ù˘ «ÂÈÌ·¯›·˜») [1. 46-1.55].

KEºA§AIO 31

TÔ ¶.I. ÚÔÙ›ÓÂÈ ‰‡Ô ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ÒÚ˜ ÁÈ· ÙÔ ÎÂÊ. 31 (ÚˆÙfiÙ˘Ô), 2 ‰È-

‰·ÎÙÈΤ˜ ÒÚ˜ ÁÈ· ÙȘ ‰ËÌËÁÔڛ˜ KÂÚ΢ڷ›ˆÓ Î·È KÔÚÈÓı›ˆÓ (ÎÂÊ. 32-
43, ÌÂÙ¿ÊÚ·ÛË) Î·È ‰‡Ô ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ÒÚ˜ ÁÈ· ÙÔ ÎÂÊ. 44 (ÚˆÙfiÙ˘Ô).
EÓ·ÏÏ·ÎÙÈ΋ ÚfiÙ·ÛË: 4 ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ÒÚ˜ ÁÈ· ÙÔ ÎÂÊ. 31 Î·È Ù· ÎÂÊ.
33-36 (‰ËÌËÁÔÚ›· KÂÚ΢ڷ›ˆÓ, ÌÂÙ¿ÊÚ·ÛË) Î·È 4 ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ÒÚ˜
ÁÈ· Ù· ÎÂÊ. 37-43 (‰ËÌËÁÔÚ›· KÔÚÈÓı›ˆÓ, ÌÂÙ¿ÊÚ·ÛË), Î·È ÙÔ ÎÂÊ.
44 (ÚˆÙfiÙ˘Ô) Ì ‰Â‰Ô̤ÓÔ fiÙÈ ÙÔ ÎÂÊ. 31 «ÚÔÂÙÔÈÌ¿˙ÂÈ» ÙȘ ‰Ë-
ÌËÁÔڛ˜ Î·È ÙÔ ÎÂÊ. 44 ‰›ÓÂÈ ÙÔ «·ÔÙ¤ÏÂÛÌ·» ÙˆÓ ‰ÈÛÛáÓ ÏfiÁˆÓ.
***
™ÙÔ ÎÂÊ. 31 ÔÈ ‰È‰·ÎÙÈÎÔ› ÛÙfi¯ÔÈ ·ÔÛÎÔÔ‡Ó ÛÙÔ: ·) Ó· ·Ú·ÙËÚ‹-
ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ·Ó·ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÙË ‰ÔÌ‹ ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ì ‚¿ÛË
ÙÔ ÁÓˆÛÙfi Û¯‹Ì· ‰Ú¿ÛË-·ÓÙ›‰Ú·ÛË/·›ÙÈÔ-·ÔÙ¤ÏÂÛÌ·:
KÔÚ›ÓıÈÔÈ-çÚÁFÉ Ê¤ÚÔÓÙ˜
KÂÚ΢ڷÖÔÈ-âÊÔ‚ÔÜÓÙÔ → ö‰ÔÍÂÓ... ͢ÌÌ¿¯Ô˘˜ ÁÂÓ¤Ûı·È... ÂñÚ›ÛÎÂÛı·È
KÔÚ›ÓıÈÔÈ-˘ıfiÌÂÓÔÈ → qÏıÔÓ ÚÂÛ‚Â˘ÛfiÌÂÓÔÈ
‚) Ó· ÂÈÛËÌ¿ÓÔ˘Ó ÙÔÓ Î·›ÚÈÔ, ¯ˆÚ›˜ ÂÚÈÙÙÔÏÔÁ›Â˜ ÏfiÁÔ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔ-
ÔÈ› Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ ÁÈ· Ó· ÂÚÈÁÚ¿„ÂÈ ÂÓ¤ÚÁÂȘ Î·È Î·Ù·ÛÙ¿ÛÂȘ Î·È ÙȘ
ÚÔÛ¿ıÂȘ ÙˆÓ ·ÓÙÈÌ·¯ÔÌ¤ÓˆÓ Ó· ÚÔÏ¿‚Ô˘Ó Ó· ÂÍÔ˘‰ÂÙÂÚÒÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜
ÎÈÓ‰‡ÓÔ˘˜ Ô˘ ·˘Ù¤˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÁÈ· Ù· Û˘ÌʤÚÔÓÙ¿ ÙÔ˘˜ (™¯fiÏÈ· ÛÂÏ.
265-266 ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ‚È‚Ï›Ô˘ Î·È EÚÒÙËÛË-ÕÛÎËÛË 1, ÛÂÏ. 267).
34
¶APATHPH™EI™-E¶I™HMAN™EI™

– ÌÈÛıˇá ›ıÔÓÙÂ˜Ø Ë ÙÚÔÈ΋ ÌÂÙÔ¯‹ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙÔ àÁ›ÚÔÓÙ˜,

·Ú·ÙËÚ› Ô °. °·Ú‰›Î·˜ (ÛÂÏ. 56 ÙˆÓ ™¯ÔÏ›ˆÓ ÙÔ˘). M ÙÔ ÓÔËÌ·-
ÙÈÎfi Û¯‹Ì·: ÌÈÛıˇá (ÚÔÛ‰ÔΛ· ΤډԢ˜) → ÂÈıÒ (›ıÔÓÙ˜) →
àÁ›ÚÔÓÙ˜, ‰ËÏ·‰‹ Ì ÙÚÂȘ ϤÍÂȘ, ÚÔ‚¿ÏÏÂÙ·È Ë ÎÔÈÓˆÓÈ΋/ÔÈÎÔÓÔ-
ÌÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË, Ô˘ ÂËÚ¿˙ÂÈ Î·È ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ Î·È ÙËÓ ÔÏÈÙÈ΋,
ÛÙȘ ÂÏÏËÓÈΤ˜ fiÏÂȘ.
– H ÂÈı˘Ì›· ÙˆÓ KÂÚ΢ڷ›ˆÓ Ô˘ ÂÎÊÚ¿˙ÂÙ·È Ì ÙÔ «Í˘ÌÌ¿¯Ô˘˜ ÁÂ-
Ó¤Ûı·È» ÚÔ¤Ú¯ÂÙ·È ·fi ÙÔ «ÂÈÚÄÛı·È ÂñÚ›ÛÎÂÛı·È èÊÂÏ›·Ó», ηٿ
ÙËÓ Â‡ÛÙÔ¯Ë ·Ú·Ù‹ÚËÛË ÙÔ˘ Marchant. ¶fiÏÂȘ «ôÁÚ·ÊÔÈ» – ÂÎÙfi˜
Û˘ÌÌ·¯ÈÒÓ – ÌÔÚÔ‡Û·Ó, Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ TÚÈ·ÎÔÓÙ·ÂÙ‹ EÈÚ‹ÓË, Ó·
˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó ÙË Û˘ÌÌ·¯›· Ù˘ Aı‹Ó·˜ ‹ Ù˘ ™¿ÚÙ˘. B‚·›ˆ˜ ÙÔ ·›-
ÙËÌ¿ ÙÔ˘˜ ÌÔÚ› Ó· ÌË ÁÈÓfiÙ·Ó ‰ÂÎÙfi.
– ☠Ùa˜ \AıËÓ·›ˆÓ ÛÔÓ‰¿˜Ø ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÙËÓ AıËÓ·˚΋ ™˘ÌÌ·¯›·,
Ë ÔÔ›·, ηٿ ηÈÚÔ‡˜ ÂÚÈÂÏ¿Ì‚·Ó ÙËÓ TÚÔÈ˙‹Ó·, ÙËÓ A¯·˝·, ÙËÓ
AηÚÓ·Ó›·, ÙË Z¿Î˘ÓıÔ Î·È ¿ÏϘ fiÏÂȘ (1. 35.2.).
– K·Ù·ÛÙ¿Û˘ âÎÎÏËÛ›·˜ ☠àÓÙÈÏÔÁ›·Ó qÏıÔÓ (ÂÓÓ. ˘ÔΛÌÂÓÔ:
ëοÙÂÚÔÈ) H EÎÎÏËÛ›· ÙÔ˘ ¢‹ÌÔ˘ Û˘Ó‰ڛ·˙ ٷÎÙÈο ÌÈ· ÊÔÚ¿ ÙÔ
Ì‹Ó·, Û οı Ú˘Ù·Ó›·, ‰ËÏ·‰‹ ‰¤Î· ÊÔÚ¤˜ ÙÔ ¯ÚfiÓÔ. H Û˘Ó‰ڛ·ÛË
Ô˘ ¤ÁÈÓ ÁÈ· Ó· ·ÎÔ˘ÛÙÔ‡Ó ÔÈ ‰ËÌËÁÔڛ˜ KÂÚ΢ڷ›ˆÓ Î·È KÔÚÈÓı›ˆÓ
Â›Ó·È ¤ÎÙ·ÎÙË. °È· ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ô˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡ÛÂ Ë ÂÎÎÏËÛ›· ÙÔ˘ ‰‹ÌÔ˘
¤¯Ô˘Ì ÌÈ· ·Ú·ÛÙ·ÙÈ΋ ÂÈÎfiÓ· ·fi ÙÔÓ Ï·ÙˆÓÈÎfi ‰È¿ÏÔÁÔ «¶Úˆ-
Ù·ÁfiÚ·˜» (319 a-d).

35
 KEºA§AIA 32-43

¢ËÌËÁÔÚ›· KÂÚ΢ڷ›ˆÓ (32-36) KÔÚÈÓı›ˆÓ (32-43) ·e ÌÂÙ¿ÊÚ·ÛË.

TÔ ÚˆÙfiÙ˘Ô Î›ÌÂÓÔ ˘¿Ú¯ÂÈ ÛÙÔ E›ÌÂÙÚÔ.)
K‡ÚÈÔÈ ‰È‰·ÎÙÈÎÔ› ÛÙfi¯ÔÈ ÛÙË ‰È‰·Ûηϛ· ÙˆÓ ‰ËÌËÁÔÚÈÒÓ Â›Ó·È: ·)
Ó· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ó Î·È Ó· Â›Ó·È Û ı¤ÛË Ó· ‰È·ÎÚ›ÓÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÙË ‰Ô-
Ì‹ ÙÔ˘˜ (‰›ÓÂÙ·È ÛÙËÓ «EÈÛ·ÁˆÁ‹» οı ‰ËÌËÁÔÚ›·˜, ÛÂÏ. 269 ηÈ
279 ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ‚È‚Ï›Ô˘) ‚) Ó· ·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó ÙË ÏÔÁÈ΋ ·ÏÏËÏÔ˘-
¯›· Î·È ·ÏÏËÏÂÍ¿ÚÙËÛË ÙˆÓ È‰ÂÒÓ Î·È ÂȯÂÈÚËÌ¿ÙˆÓ ÛÙÔ Û¯‹Ì· Ïfi-
ÁÔ˜-·ÓÙ›ÏÔÁÔ˜ (.¯.
ÛÙÔ ÎÂÊ. 32.1 ·ÓÙÈÛÙÔȯ› ÙÔ ÎÂÊ. 40.4
ÛÙÔ ÎÂÊ. 32.4-5 ·ÓÙÈÛÙÔȯ› ÙÔ ÎÂÊ. 37.2-4
ÛÙÔ ÎÂÊ. 36.2 ·ÓÙÈÛÙÔȯ› ÙÔ ÎÂÊ. 37.3
ÛÙÔ ÎÂÊ. 34.1 ·ÓÙÈÛÙÔȯ› ÙÔ ÎÂÊ. 38
ÛÙÔ ÎÂÊ. 34.2 ·ÓÙÈÛÙÔȯ› ÙÔ ÎÂÊ. 39.1 Î.Ô.Î.)
Á) Ó· ‰È·ÈÛÙÒÛÔ˘Ó fiÙÈ ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ ÙˆÓ ‰ËÌËÁÔÚÈÒÓ Û˘Ó˘Ê·›ÓÂÙ·È
¿ÌÂÛ· Ì ٷ ÁÂÁÔÓfiÙ· Î·È fiÙÈ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ÂȯÂÈÚ‹Ì·Ù· Î·È Ù· ÁÂ-
ÁÔÓfiÙ· ‹ ÛÙȘ ·ÓÙÈıÂÙÈΤ˜ ÂȯÂÈÚËÌ·ÙÔÏÔÁ›Â˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÂ›Ù·È ÌÈ· Û·-
Ê‹˜ ÏÔÁÈ΋-ÓÔËÌ·ÙÈ΋ Û¯¤ÛË.
™ÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ ·˘ÙÔ‡˜ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏ›˙ÔÓÙ·È ÔÈ «AÛ΋ÛÂȘ» ÔÈ Ôԛ˜ ·-
ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó ÌÂÙ¿ ·fi οı ÌÂÙ·ÊÚ·Ṳ̂ÓÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ Î·È ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ¤Ì-
ÌÂÛÔ Û¯ÔÏÈ·ÛÌfi ÙÔ˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘ ÎÂÊ·Ï·›Ô˘.

¶APATHPH™EI™-E¶I™HMAN™EI™

KÂÊ. 32-36
H ÂȯÂÈÚËÌ·ÙÔÏÔÁ›· ÙˆÓ KÂÚ΢ڷ›ˆÓ (ÎÂÊ. 33 - ÎÂÊ. 36.2) ¤¯ÂÈ ÙËÓ
ÂÍ‹˜ ‰È¿Ù·ÍË: ¤Ó· ÚÒÙÔ Ì¤ÚÔ˜ (ÎÂÊ. 33, Ùe èʤÏÈÌÔÓ) Î·È ¤Ó· ‰Â‡ÙÂÚÔ
̤ÚÔ˜ (Ùe ‰›Î·ÈÔÓ), fiÔ˘ ·) ·Ó·ÈÚÂ›Ù·È Ô ÈÛ¯˘ÚÈÛÌfi˜ ÙˆÓ KÔÚÈÓı›ˆÓ fiÙÈ
¤¯Ô˘Ó ‰ÈηÈÒÌ·Ù· ˆ˜ ÌËÙÚfiÔÏË, Â› ÙˆÓ KÂÚ΢ڷ›ˆÓ (ÎÂÊ. 34) ‚)
Á›ÓÂÙ·È ÚÔÛ¿ıÂÈ· Ó· ·Ô‰Âȯı› ·Ó˘fiÛÙ·ÙÔ˜ Ô Êfi‚Ô˜ fiÙÈ Û˘ÌÌ·¯›·
36
Aı‹Ó·˜-K¤Ú΢ڷ˜ ÚÔÛÎÚÔ‡ÂÈ ÛÙËÓ TÚÈ·ÎÔÓÙ·ÂÙ‹ EÈÚ‹ÓË. TÔ ÁÂÁÔÓfi˜
fiÙÈ ÛÙÔ ÎÂÊ. 36.1 ÔÈ KÂÚ΢ڷ›ÔÈ Â·Ó¤Ú¯ÔÓÙ·È ÛÙÔ ı¤Ì· Ù˘ TÚÈ·ÎÔ-
ÓÙ·ÂÙÔ‡˜ EÈÚ‹Ó˘ ‰Â›¯ÓÂÈ fiÙÈ ·˘Ùfi ‹Ù·Ó ÙÔ ‚·ÛÈÎfi Âȯ›ÚËÌ· ÙˆÓ ·-
ÓÙÈ¿ÏˆÓ Ù˘ Û˘ÌÌ·¯›·˜. °È· ÙËÓ ÂÍÔ˘‰ÂÙ¤ÚˆÛË ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ÂȯÂÈÚ‹-
Ì·ÙÔ˜ ÔÈ KÂÚ΢ڷ›ÔÈ ÚÔ‚¿ÏÏÔ˘Ó (ÎÂÊ. 36) ÙÔ ÈÛ¯˘Úfi ·ÓÙÂȯ›ÚËÌ·
Ù˘ Ó·˘ÙÈ΋˜ ÙÔ˘˜ ‰‡Ó·Ì˘, ‚¤‚·ÈÔÈ fiÙÈ ı· ÂËÚ¿ÛÂÈ ÛËÌ·ÓÙÈο ÙÔ˘˜
«·Ó·ÔÊ¿ÛÈÛÙÔ˘˜», fiˆ˜ ·Ú·ÙËÚ› Ô Marchant (ÛÂÏ. 184).
– H ‰È·Ú΋˜ ¢ÁÓˆÌÔÛ‡ÓË Ô˘ ˘fiÛ¯ÔÓÙ·È ÔÈ KÂÚ΢ڷ›ÔÈ (ÎÂÊ. 32.1)
Ï›ÁÔ ˆÊ¤ÏËÛ ÙËÓ Aı‹Ó·. Ÿˆ˜ ·Ú·ÙËÚ› Ô Gomme (ÙÔÌ. I, ÛÂÏ
168), ÙÔ 431 .X. ¤ÛÙÂÈÏ·Ó 50 ÏÔ›· Ó· ÂÓÈÛ¯‡ÛÔ˘Ó ÙÔÓ AıËÓ·˚Îfi
ÛÙfiÏÔ Ô˘ ÏÂËÏ·ÙÔ‡Û ٷ ·Ú¿ÏÈ· Ù˘ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘ (2.25.1) ηÈ
ÙÔ 426 .X., Ì 15 ÏÔ›· ÂÓ›Û¯˘Û ÙÔ˘˜ AıËÓ·›Ô˘˜ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙˆÓ
§Â˘Î·‰›ˆÓ (3.94.1, 3.95. 2). H ÌÂÁ¿ÏË fï˜ «ÛÙ¿ÛË» ÙÔ˘ 427
.X. Î·È 425 .X. (3Ô BÈ‚Ï›Ô) ÂÍ¿ÓÙÏËÛ ÙȘ ‰˘Ó¿ÌÂȘ Ù˘. øÛÙfiÛÔ
ÙÔ 415 .¯. ¤·ÈÍ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÚfiÏÔ ˆ˜ ÛÙ·ıÌfi˜ ·ÓÂÊԉȷÛÌÔ‡ ÛÙËÓ
ÂÎÛÙÚ·Ù›· Ù˘ ™ÈÎÂÏ›·˜ (6Ô ‚È‚Ï›Ô). H ηϋ ı¤ÛË Ù˘ ÁÈ· ÙË Ó·˘ÛÈ-
ÏÔ˝· (ÎÂÊ. 36.2) ı· ÙÔÓÈÛÙ› Î·È ·fi ÙÔÓ AÏÎÈ‚È¿‰Ë (6.16-18.1) ηÈ
Â›Ó·È Ê·ÓÂÚfi fiÙÈ ÂËÚ¤·Û ÙÔ˘˜ AıËÓ·›Ô˘˜ ÛÙËÓ ÙÂÏÈ΋ ÙÔ˘˜ ·fiÊ·ÛË
(ÎÂÊ. 44.3), Ì ‰Â‰Ô̤Ó˜ ÙȘ AıËÓ·˚Τ˜ Û¯¤ÛÂȘ Ì fiÏÂȘ Ù˘ «¢‡-
Û˘»: ›‰Ú˘ÛË £Ô˘Ú›ˆÓ (443 .X.), Û˘Óı‹Î˜ Ì ŒÁÂÛÙ· (454/3
.X.), P‹ÁÈÔ (446; .X.) §ÂÔÓÙ›ÓÔ˘˜ (446; .X.), Ô˘ ·Ó·ÓÂÒıËηÓ
ÁÈ· ÙÔ P‹ÁÈÔ Î·È ÙÔ˘˜ §ÂÔÓÙ›ÓÔ˘˜ ÙÔ 433/2 .X.
(IÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ EÏÏËÓÈÎÔ‡ ŒıÓÔ˘˜ , Ù. °1, EΉÔÙÈ΋ AıËÓÒÓ, ÛÂÏ.
150-151)
– T˘Èο, Ù· ̤ÏË Ù˘ AıËÓ·˚΋˜ Û˘ÌÌ·¯›·˜ ‹Ù·Ó «Û‡ÌÌ·¯ÔÈ», fi¯È
˘‹ÎÔÔÈ (ÎÂÊ. 35.3). °È’ ·˘Ùfi Î·È Â›¯·Ó ÙÔ ‰Èη›ˆÌ·, ˆ˜ ȉÈÒÙ˜, Ó·
ÚÔÛʤÚÔ˘Ó ÙȘ ÛÙÚ·ÙȈÙÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ˘ËÚÂۛ˜ Î·È Û ¿ÏϘ fiÏÂȘ, ·Ó
‰ÂÓ ‹Ù·Ó ÂÌfiÏÂ̘ Ì ÙËÓ Aı‹Ó·. TÔ ‰Èη›ˆÌ· ·˘Ùfi ÙÔ Â›¯·Ó Î·È ÔÈ
AıËÓ·›ÔÈ Ôϛ٘. TÔ ÂÚÒÙËÌ· Ô˘ ¤ÌÌÂÛ· ·¢ı‡ÓÔ˘Ó ÔÈ KÂÚ΢ڷ›ÔÈ
ÛÙÔ˘˜ AıËÓ·›Ô˘˜ Â›Ó·È ÙÔ ÂÍ‹˜: OÈ KÔÚ›ÓıÈÔÈ Ó·˘ÙÔÏÔÁÔ‡Ó ‰ÈÎÔ‡˜ Û·˜ ˘-
ËÎfiÔ˘˜, ÁÈ·Ù› ÂÛ›˜ Ó· ÌË ‰Â¯Ù›Ù ˆ˜ Û‡ÌÌ·¯Ô Ô˘‰¤ÙÂÚË fiÏË (Ô˘
ÂÈϤÔÓ Â›Ó·È Â¯ıÚÈ΋ ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ ¯ıÚÔ‡˜ Û·˜ Î·È ¤¯ÂÈ ÈÛ¯˘Úfi Ó·˘ÙÈÎfi);
37
 KÂÊ. 37-43
– H ·ÔÛÙ·Û›· Ù˘ ™¿ÌÔ˘ (ÎÂÊ. 40.5) ¤ÁÈÓ ÙÔ 440 .X. Î·È ÂÚÈ-
ÁÚ¿ÊÂÙ·È ÛÙÔ 1.115. ™ÙÔ ÎÂÊ. 40.6 ˘¿Ú¯ÂÈ ˘·ÈÓÈÁÌfi˜ ÛÙËÓ ·Ô-
ÛÙ·Û›· Ù˘ ¶ÔÙ›‰·È·˜ (433-432 .X.) Ô˘ ˘‹ÚÍÂ Ë «·¿ÓÙËÛË»
Ù˘ KÔÚ›ÓıÔ˘ ÛÙËÓ «ÂÈÌ·¯›·» Aı‹Ó·˜-K¤Ú΢ڷ˜ Î·È Ë ‰Â‡ÙÂÚË ·-
ÊÔÚÌ‹ ÙÔ˘ ¶ÂÏÔÔÓÓËÛÈ·ÎÔ‡ ÔϤÌÔ˘ (1.23 Î·È 1.56-66).
– OÈ ÔÌÔÈfiÙËÙ˜ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙȘ ‰‡Ô ÂÚÈÙÒÛÂȘ, fiˆ˜ ·Ú·ÙËÚ› Ô
Marchant (ÛÂÏ. 188), ·Ó·ÊÂÚfiÌÂÓÔ˜ ÛÙÔ ÎÂÊ. 41.2, Â›Ó·È Ê·ÈÓÔÌÂÓÈ-
Τ˜. OÈ KÔÚ›ÓıÈÔÈ ÔÓÔÌ¿˙Ô˘Ó ·ÔÛÙ·Û›· ÙËÓ ·ÔͤӈÛË Ù˘ K¤Ú΢-
Ú·˜ ·fi ÙË ÌËÙÚfiÔÏ‹ Ù˘, ÂÓÒ Ë ™¿ÌÔ˜ ›¯Â Ú·ÁÌ·ÙÈο ·ÔÛÙ·-
Ù‹ÛÂÈ ·fi ÙËÓ AıËÓ·˚΋ ™˘ÌÌ·¯›·.
– ¶·ÚfiÏÔ Ô˘ ÔÈ KÔÚ›ÓıÈÔÈ ÂÈηÏÔ‡ÓÙ·È ÙÔ Û˘ÌʤÚÔÓ ÙˆÓ AıËÓ·›ˆÓ
ÛÙÔ ÎÂÊ. 42.1-2, fiˆ˜ ¤Î·Ó·Ó Î·È ÔÈ KÂÚ΢ڷ›ÔÈ, Â›Ó·È Ê·ÓÂÚfi fiÙÈ Ë
·Ó·ÊÔÚ¿ ÙÔ˘˜ Â›Ó·È ·fiÚÈÛÙË ·ÊÔ‡ Î·È ÔÈ ›‰ÈÔÈ Î·Ù·Ï·‚·›ÓÔ˘Ó fiÙÈ Ë
K¤Ú΢ڷ ¤¯ÂÈ Ó· ÚÔÛʤÚÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ÛÙËÓ Aı‹Ó·.
– H ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙËÓ «Î·¯˘Ô„›· Ô˘ ÚÔÎÏ‹ıËΠÂÍ·ÈÙ›·˜ ÙˆÓ MÂÁ·-
Ú¤ˆÓ» (ÎÂÊ. 42.3) ÌÔÚ› Ó· ˘·ÈÓ›ÛÛÂÙ·È 1) ÙÔ MÂÁ·ÚÈÎfi „‹ÊÈÛÌ·
(1.67) 2) ÙËÓ ÂͤÁÂÚÛË ÙˆÓ MÂÁ·Ú¤ˆÓ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙˆÓ KÔÚÈÓı›ˆÓ, ÙÔ
465 .X. ÙËÓ ÔÔ›· ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍ·Ó ÔÈ AıËÓ·›ÔÈ (1.103) 3) ÙËÓ ·ÔÛÙ·-
Û›· ÙˆÓ MÂÁ·Ú¤ˆÓ ·fi ÙËÓ Aı‹Ó·, ÙÔ 445 .X., Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÙË
KÔÚ›ÓıÔ˘ (1.114-115). EÂȉ‹ Ë ÚÒÙË ÂÚ›ÙˆÛË Â›Ó·È Ë ÌfiÓË Ô˘
Û˘Ó¤‚Ë Î·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ TÚÈ·ÎÔÓÙ·ÂÙÔ‡˜ EÈÚ‹Ó˘ Ë ¿Ô„Ë ÙÔ˘
Marchant (Û. 191) Â›Ó·È fiÙÈ ÔÈ KÔÚ›ÓıÈÔÈ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Û’ ·˘Ù‹.

KEºA§AIO 44

TÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ ÚÔÛʤÚÂÙ·È ÁÈ· Ó· ÂÓÙÔ›ÛÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÙȘ ·Ó·ÊÔÚ¤˜

ÛÙ· ÂȯÂÈÚ‹Ì·Ù· ÙˆÓ ‰ËÌËÁÔÚÈÒÓ KÂÚ΢ڷ›ˆÓ Î·È KÔÚÈÓı›ˆÓ Ô˘ Â-
ËÚ¤·Û·Ó ÙËÓ ÙÂÏÈ΋ ·fiÊ·ÛË ÙˆÓ AıËÓ·›ˆÓ Î·È Ó· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ó
fiÛÔ ‰‡ÛÎÔÏÔ Â›Ó·È Ó· ÏËÊı› ÌÈ· ÔÏÈÙÈ΋ ·fiÊ·ÛË fiÙ·Ó Ù· «˘¤Ú»
Î·È Ù· «Î·Ù¿» Â›Ó·È Û¯Â‰fiÓ ÈÛÔ‰‡Ó·Ì·.
38
¶APATHPH™EI™-E¶I™HMAN™EI™

T· ÂÌÔÚÈο ÏÔ›· ·fi ÙË ™ÈÎÂÏ›·, (Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔÓ Gomme, ÙÔÌ.

I, Û. 177) ¤ÏÂ·Ó Î·Ù¢ı›·Ó ÛÙÔÓ KÔÚÈÓıÈ·Îfi ÎfiÏÔ Î·È ·˘Ùfi˜ ‹Ù·Ó
¤Ó·˜ ‚·ÛÈÎfi˜ ÏfiÁÔ˜ Ô˘ ÔÈ AıËÓ·›ÔÈ Â‰›ˆÍ·Ó ÙÔÓ ¤ÏÂÁ¯Ô Ù˘ Z·Î‡Ó-
ıÔ˘ Î·È KÂÊ·ÏÏËÓ›·˜ (2.80.1). ÕÏÏÔ˜ ÏfiÁÔ˜ ‹Ù·Ó fiÙÈ Ù· ÏÈÌ¿ÓÈ· ÙÔ˘˜
·ÔÙÂÏÔ‡Û·Ó ÂӉȿÌÂÛÔ˘˜ ÛÙ·ıÌÔ‡˜ ÁÈ· ÙȘ ·ıËÓ·˚Τ˜ ÔÏÂÌÈΤ˜ ÙÚÈ‹-
ÚÂȘ Ô˘ ¤Î·Ó·Ó ÙÔ Á‡ÚÔ Ù˘ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘. [H ·ıËÓ·˚΋ ÙÚÈ‹Ú˘ ›-
¯Â ۯ‰ȷÛÙ› Ì ÛÙfi¯Ô ÙËÓ Â˘ÂÏÈÍ›· Î·È ÙËÓ Ù·¯‡ÙËÙ· ÛÙȘ Ó·˘Ì·-
¯›Â˜ Î·È fi¯È ÁÈ· Ì·ÎÚÈÓ¿ ÂÌÔÚÈο Ù·Í›‰È·, ÂÔ̤ӈ˜ ‰ÂÓ ‰È¤ıÂÙ ·Ú-
ÎÂÙfi ¯ÒÚÔ ÁÈ· ·Ôı‹Î¢ÛË ÓÂÚÔ‡ Î·È ÙÚÔÊ›ÌˆÓ Ô‡Ù ÁÈ· ÂӉȷÈÙ‹Ì·Ù·
ÙˆÓ 20 ·Ó‰ÚÒÓ ÙÔ˘ ÏËÚÒÌ·Ùfi˜ Ù˘. A˘Ùfi˜ ‹Ù·Ó Ô ÏfiÁÔ˜ Ô˘ ÔÈ
ÙÚÈ‹ÚÂȘ ¤ÚÂ ӷ ÚÔÛÔÚÌ›˙ÔÓÙ·È ÙË Ó‡ÎÙ· Î·È ÔÈ ¿Ó‰Ú˜ Ó· ·Ó·˙Ë-
ÙÔ‡Ó ÙÚÔÊ‹ Î·È ÓÂÚfi Î·È ÁÈ’ ·˘Ùfi ÔÈ ·Ú¿ÎÙȘ ÂÚÈÔ¯¤˜ ¤ÚÂ ӷ ›-
Ó·È ÊÈÏÈΤ˜ ‹ ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ Ô˘‰¤ÙÂÚ˜. ™Â ÂÚ›ÙˆÛË ÈÔ Ì·ÎÚfi¯ÚÔÓ˘
·Ú·ÌÔÓ‹˜, (ÔÏÈÔÚΛ· fiÏÂˆÓ ‹ ·Ó·ÌÂÓfiÌÂÓË Ó·˘Ì·¯›·), ¤ÚÂ ӷ
˘¿Ú¯ÂÈ ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔ ÛÙÚ·ÙfiÂ‰Ô fiÏË ·’ fiÔ˘ Ó· ·ÓÂÊԉȿ˙ÔÓÙ·È Ù·
ÏËÚÒÌ·Ù·. H ηٷÛÙÚÔÊ‹ ÛÙÔ˘˜ AÈÁfi˜ ÔÙ·ÌÔ‡˜ ÔÊ›ÏÂÙ·È Î·È
ÛÙËÓ ¤ÏÏÂÈ„Ë ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÚÔ¸fiıÂÛ˘ (•ÂÓÔÊÒÓÙÔ˜ EÏÏËÓÈο, BÈ‚Ï›Ô
2. ÎÂÊ. 16.25)].
¶ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ÁÈ· ÙȘ ÙÚÈ‹ÚÂȘ, ÛÙËÓ IÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ EÏÏËÓÈÎÔ‡ ŒıÓÔ˘˜, Ù.
°2, ÛÂÏ. 235.

TÔ ··Ú¤ÌÊ·ÙÔ Í˘ÌÏÂÖÓ (44.1) ¤¯ÂÈ ˆ˜ ÂÓÓÔÔ‡ÌÂÓÔ ˘ÔΛÌÂÓÔ «ÙÔ˘˜

AıËÓ·›Ô˘˜». H ‰ÔÙÈ΋ ÛÊ›ÛÈÓ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙÔ˘˜ KÔÚÈÓı›Ô˘˜, Ë ‰ÔÙÈ΋
·éÙÔÖ˜ ÛÙÔ˘˜ AıËÓ·›Ô˘˜.
– TÔ œ˜ = Ô≈Ùˆ˜ (44.2) ¤¯ÂÈ ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· fiÙÈ Ô fiÏÂÌÔ˜ ı· ÁÈÓfiÙ·Ó ·-
ÎfiÌË Î·È ·Ó ÔÈ AıËÓ·›ÔÈ ·¤ÚÚÈÙ·Ó ÙÔ ·›ÙËÌ· ÙˆÓ KÂÚ΢ڷ›ˆÓ.
***

39
 O W.R. Conor (EÈÏÔÁ‹ BÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·˜, ·Ú. B6) Û¯ÔÏÈ¿˙ÂÈ ˆ˜ ÂÍ‹˜
ÙËÓ «ÂÈÌ·¯›·» Aı‹Ó·˜-K¤Ú΢ڷ˜:
«O ·Ó·ÁÓÒÛÙ˘ ÙˆÓ IÛÙÔÚÈÒÓ ·Ú·ÎÔÏÔ˘ı› ÙËÓ ·Ê‹ÁËÛË ÙˆÓ ··Ú-
¯ÒÓ ÙÔ˘ ÔϤÌÔ˘ Ì ÙÔ ÂÚÒÙËÌ·. °È·Ù› ÓÈ΋ıËÎÂ Ë Aı‹Ó·;
A˘Ù‹ Ë ÂÚÒÙËÛË ÂÓÈÛ¯‡ÂÙ·È Î·È ·fi ÙËÓ Î·Ù¿ÏËÍË ÙÔ˘ ÚÒÙÔ˘ ·fi
Ù· ‰‡Ô ÂÂÈÛfi‰È· (K¤Ú΢ڷ, ¶ÔÙ›‰·È·) Ô˘ ıˆڋıËÎ·Ó ·ÊÔṲ́˜ ·-
„ÈÌ·¯ÈÒÓ, ÙËÓ AıËÓ·˚΋ ÂÈÌ·¯›· Ì ÙËÓ K¤Ú΢ڷ.
H ·Ê‹ÁËÛË ÙÔ˘ ÂÂÈÛÔ‰›Ô˘ Â›Ó·È ·Ï‹ ·ÏÏ¿ ηٿ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘Í‹ Ù˘
·Ó·‰‡ÔÓÙ·È ‰˘Ô ¿ÏϘ ·Ú¿ÌÂÙÚÔÈ: Ë Ì›· Â›Ó·È ¤Ó· ·fi Ù· ‚·ÛÈο ı¤-
Ì·Ù· ÙˆÓ IÛÙÔÚÈÒÓ, Ë Û‡ÁÎÚÔ˘ÛË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ ‰›Î·ÈÔ Î·È ÙÔ Û˘Ìʤ-
ÚÔÓ. H ¿ÏÏË Â›Ó·È Ë ÛËÌ·Û›· Ù˘ K¤Ú΢ڷ˜ ˆ˜ Ó·˘ÙÈ΋˜ ‰‡Ó·Ì˘
[...] AÓ ı˘ÌËıԇ̠ÙÔ ÚfiÏÔ Ù˘ K¤Ú΢ڷ˜ ˆ˜ ÛËÌ›Ԣ Û˘ÁΤÓÙÚˆÛ˘
ÁÈ· ÙȘ ‰˘Ó¿ÌÂȘ Ù˘ ™ÈÎÂÏÈ΋˜ ÂÎÛÙÚ·Ù›·˜ – Î·È Î·Ù·ÛÙÚÔÊ‹˜ –
ÌÔÚԇ̠ӷ ‰Ô‡Ì ÌÈ· ÂÈÚˆÓÈ΋ ·fi¯ÚˆÛË: fi,ÙÈ Ê·›ÓÂÙ·È ˆ˜ ÏÂÔÓ¤-
ÎÙËÌ·, Â›Ó·È ÛÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ¤Ó· ‚‹Ì· ÚÔ˜ ÙËÓ Î·Ù·ÛÙÚÔÊ‹.
H Aı‹Ó· ÏÔÈfiÓ Û˘ÌÌ·¯Â› Ì ̛· ·fi ÙȘ ¿ÏϘ ‰‡Ô ÌÂÁ¿Ï˜ Ó·˘ÙÈΤ˜
‰˘Ó¿ÌÂȘ Ù˘ EÏÏ¿‰Ô˜. H Ó·˘ÙÈ΋ ˘ÂÚÔ¯‹ Ù˘ ÂÓÈÛ¯‡ÂÙ·È Î·È Ë ı¤ÛË
Ù˘ ÛÙÔÓ ÂÂÚ¯fiÌÂÓÔ fiÏÂÌÔ Ê·›ÓÂÙ·È ÈÛ¯˘ÚfiÙÂÚË. H ·Ó¿Ï˘ÛË ÙÔ˘
£Ô˘Î˘‰›‰Ë ηÙ¢ı‡ÓÂÈ ÙË ÛΤ„Ë ÙÔ˘ ·Ó·ÁÓÒÛÙË ÚÔ˜ ÙȘ ËÁ¤˜ Ù˘
AıËÓ·˚΋˜ ‰‡Ó·Ì˘ Î·È ˘Ô‚¿ÏÏÂÈ ÙËÓ È‰¤· Ù˘ ӛ΢ fi¯È ÙˆÓ ÚÔ‚ÏË-
Ì¿ÙˆÓ Î·È ‰˘ÛÎÔÏÈÒÓ Ô˘ ı· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÂÈ Ë fiÏË. [...] ™Ùfi¯Ô˜ ÂÔ-
̤ӈ˜ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ «KÂÚ΢ڷ˚ÎÔ‡ ÂÂÈÛÔ‰›Ô˘» Â›Ó·È Ó· οÓÂÈ ÈÔ ¤ÓÙÔÓË
ÙËÓ ·ÓÙ›ıÂÛË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙËÓ ·Ó¿Ï˘ÛË ÙˆÓ ‰˘Ó¿ÌÂˆÓ Ô˘ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ ÙÔ
ΛÌÂÓÔ Î·È ÙËÓ Î·Ù¿ÏËÍË ÙÔ˘ ÔϤÌÔ˘ Ô˘ ÁÓˆÚ›˙ÂÈ Ô ·Ó·ÁÓÒÛÙ˘».
(W.R. Conor, Thucydides, ÛÂÏ. 34-36).
***
°ENIKH £EøPH™H 1Ô˘ BÈ‚Ï›Ô˘/ÒÚ· 1.

– H °ÂÓÈ΋ ıÂÒÚËÛË ·ԂϤÂÈ ÛÙÔ Ó· ·ÔÎÙ‹ÛÂÈ Ô Ì·ıËÙ‹˜ ÌÈ· ÁÂ-

ÓÈ΋ ÂÈÎfiÓ·: ·) Ù˘ ‰Èψ̷ÙÈ΋˜/ÔÏÈÙÈ΋˜ ‰Ú¿Û˘ Ô˘ ÂÎÙ˘Ï›¯ıËÎÂ
ÛÙ· ÎÂÊ¿Ï·È· 24-44 ÛÂ Û˘Û¯ÂÙÈÛÌfi Ì ٷ «¿ıË» ÙˆÓ ÚˆÙ·ÁˆÓÈ-
ÛÙÒÓ Ù˘, ‚) Ù˘ ·Í›·˜ ÙˆÓ ÂȯÂÈÚËÌ¿ÙˆÓ, ÙˆÓ «‰ÈÛÛÒÓ» ÏfiÁˆÓ, ÁÈ·

40
ÙËÓ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ÙˆÓ Î·Ù·ÛÙ¿ÛÂˆÓ Î·È ÙËÓ ÂÈÙ˘¯›· ÙˆÓ ÂȉÈÒ͈Ó
ÙˆÓ ·ÓÙÈÌ·¯Ô̤ӈÓ, Á) ÙÔ˘ ÙÚfiÔ˘ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô Ë ¯Ú‹ÛË Ù˘ ÁÏÒÛ-
Û·˜ (ÁÚ·ÌÌ·ÙÈο/Û˘ÓÙ·ÎÙÈο Ê·ÈÓfiÌÂÓ·, ‰ÔÌ‹ ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘) ˘ËÚÂÙ›
ÙËÓ ·ÚÔ˘Û›·ÛË ÙˆÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ, ÙËÓ ·ÏÏËÏÔ˘¯›· ÙˆÓ ÓÔËÌ¿ÙˆÓ, ÙËÓ
·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ ÂȯÂÈÚËÌ¿ÙˆÓ, ‰ËÏ·‰‹ ÙËÓ ÂÓfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘.
Ÿˆ˜ Û¯ÔÏÈ¿˙ÂÈ Ë J. de Romilly:
«¶ÚÔÊ·ÓÒ˜, ·˘Ù‹ ·ÎÚÈ‚Ò˜ Ë Ù¿ÛË ÁÈ· ÂÓfiÙËÙ· ¯·Ú›˙ÂÈ ÙË Û·Ê‹ÓÂÈ·
ÛÙËÓ ·Ê‹ÁËÛË ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë. Afi ÙË ÛÙÈÁÌ‹ Ô˘ Ô ÈÛÙÔÚÈÎfi˜ ·Ô-
ÌÔÓÒÓÂÈ ÌÈ· ÚfiıÂÛË, ÎÔÈÓ‹ Û ‰È¿ÊÔÚ˜ Ú¿ÍÂȘ, Î·È ÂÈÛËÌ·›ÓÂÈ, Û˘-
ÛÙËÌ·ÙÈο, fi,ÙÈ ÌÔÚ› Ó· Ê·ÓÂÚÒÛÂÈ ÙËÓ ÚÔԉ¢ÙÈ΋ Ú·ÁÌ¿ÙˆÛË ‹
ÙËÓ ·ÔÙ˘¯›· Ù˘, ·ÊÂÓfi˜ Ë ÚfiıÂÛË ·˘Ù‹ ÂÚÌËÓ‡ÂÈ ÈηÓÔÔÈËÙÈο
ÙËÓ Ú¿ÍË, Î·È ·ÊÂÙ¤ÚÔ˘ ÚÔ‚¿ÏÏÂÙ·È Ë ·ÈÙ›· Ù˘ ÂÈÙ˘¯›·˜ ‹ Ù˘ ·-
ÔÙ˘¯›·˜, Ô˘ ¤ÙÛÈ Á›ÓÂÙ·È Â‡ÎÔÏ· ·ÓÙÈÏËÙ‹. H ·Ï‹ ¯ÚÔÓÔÏÔÁÈ΋
·ÓÙÈ·Ú¿ıÂÛË ·ÔÙÂÏ›, ÂÔ̤ӈ˜, ÌÈ· ·ÏÏËÏÔ˘¯›· Ô˘ ¤¯ÂÈ Û˘Ó¤ÂÈ·
Î·È Á›ÓÂÙ·È Î·Ù·ÓÔËÙ‹.
H ·ÏÏËÏÔ˘¯›· ·˘Ù‹ Á›ÓÂÙ·È ·ÎfiÌ· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Â˘‰È¿ÎÚÈÙË ÂÂȉ‹ Ô
£Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ ¤¯ÂÈ ÙËÓ Ù¿ÛË Ó· ÚÔ‚¿ÏÏÂÈ ÙËÓ ÂÓfiÙËÙ¿ Ù˘, ·ÔÌ·ÎÚ‡-
ÓÔÓÙ·˜ ·ÔÊ·ÛÈÛÙÈο, fi,ÙÈ ‰ÂÓ Û¯ÂÙ›˙ÂÙ·È ¿ÌÂÛ· Ì’ ·˘Ù‹Ó, ‰ËÏ·‰‹ ÙÔ
ÂÚÈÛÙ·ÛÈ·Îfi, ÙÔ Ù˘¯·›Ô, ÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ÏÂÙÔ̤ÚÂÈ· [...]
O £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ ·ÔÌ·ÎÚ‡ÓÂÈ fi,ÙÈ Â›Ó·È Ù˘¯·›Ô Î·È ÎÚ·Ù¿ÂÈ ÌfiÓÔ fi,ÙÈ
¯ÚËÛÈ̇ÂÈ ÁÈ· Ó· Ê·Ó› Ë ÔÚ›· ÌÈ·˜ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜Ø Î·È ·ÓÙ›ıÂÙ·, ¿ÏÈ,
ÚÔÛÎÔÏÏ¿Ù·È Û’ ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÓ¤ÚÁÂÈ· ¯ˆÚ›˜ Ó· ·Ú·ÌÂÏ› ηӤӷ Ù˘
ÛÙÔȯ›ÔØ Ì’ ·˘Ùfi ÙÔÓ ÙÚfiÔ, Ë ·Ê‹ÁËÛ‹ ÙÔ˘ Ê·›ÓÂÙ·È Ó· ·›ÚÓÂÈ ÙË
ÌÔÚÊ‹ ·Ô‰ÂÈÎÙÈÎÔ‡ Û˘ÏÏÔÁÈÛÌÔ‡. OÈ Û˘Óı‹Î˜ ÙȘ Ôԛ˜ Û˘ÁÎÚ·Ù›
Â›Ó·È ·Ó·Áη›Â˜ Î·È Â·ÚΛ˜ ÁÈ· ÙÔ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÛÙÔ ÔÔ›Ô Î·Ù·Ï‹ÁÂÈ.
¢ÂÓ ÌÔÚԇ̠ٛÔÙ· Ó· ·Ê·ÈÚ¤ÛÔ˘ÌÂ, Ù›ÔÙ· Ó· ÌÂÙ·‚¿ÏÏÔ˘ÌÂ. K·È
Ë Û˘ÓÔ¯‹ Ô˘ ·ÔÎÙ¿ Ë ·Ê‹ÁËÛË –·fi ÙȘ ÚÔΛÌÂÓ˜ ˆ˜ Ù· Û˘-
ÌÂÚ¿ÛÌ·Ù·– ·›ÚÓÂÈ ¤ÙÛÈ ¤Ó· ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ·Ó·ÁηÈfiÙËÙ·˜».
(J. de Romilly, IÛÙÔÚ›· Î·È ÏfiÁÔ˜ ÛÙÔ £Ô˘Î˘‰›‰Ë, M.I.E.T. 1988,
ÛÂÏ. 47, 48, 49)

41
 °È· ÙË °ÂÓÈ΋ £ÂÒÚËÛË ÙÔ˘ 1Ô˘ BÈ‚Ï›Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ÏËÊıÔ‡Ó ˘fi„Ë
·) «T· ı¤Ì·Ù· ÁÈ· Û˘˙‹ÙËÛË» Ù˘ ÛÂÏ. 293 ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ‚È‚Ï›Ô˘
‚) T· ΛÌÂÓ· ÙˆÓ I.£. K·ÎÚȉ‹, H. HÏÈÔ‡ Î·È °. ¢ËÌËÙÚ¿ÎÔ˘ Ô˘
·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó:

«K·È ÙÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜, ÙȘ ÂÚ›ÊË̘ ‰ËÌËÁÔڛ˜ ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë, ÛÈÁ¿ ÛÈ-
Á¿ Ì¿ı·Ì ӷ ÙȘ ÂÚÌËÓ‡ԢÌ ÈÔ ÛˆÛÙ¿. ÕÏÏÔÙ ÈÛÙ‡·Ì fiÙÈ ÌÂ
fiÛËÓ Â˘Û˘ÓÂȉËÛ›· ›¯Â ÚÔÛ·ı‹ÛÂÈ Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ Ó· ηٷÁÚ¿„ÂÈ Ù·
¤ÚÁ· ÙÔ˘ ÔϤÌÔ˘, Ì ¿ÏÏË ÙfiÛË Â›¯Â ‰ÔÎÈÌ¿ÛÂÈ Î·È ÙÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜, Ô˘
›¯·Ó ‚Á¿ÏÂÈ ÔÈ ‰È¿ÊÔÚÔÈ Ú‹ÙÔÚ˜, ÚÈÓ ·Ú¯›ÛÂÈ Î·È fiÛÔ ÎÚ¿ÙËÛÂ Ô fi-
ÏÂÌÔ˜, Ó· ÙÔ˘˜ ηٷ¯ˆÚ›ÛÂÈ fiÛÔ ÈÔ ÈÛÙ¿ ÌÔÚÔ‡ÛÂ. ™Â ÌÈ· Ù¤ÙÔÈ·
ÁÓÒÌË Â›¯Â Ô‰ËÁ‹ÛÂÈ ·fi ÙË ÌÈ· Ë ·ÓÙ›ÏË„Ë ˆ˜ ¤Ó·˜ ÙfiÛÔ ·ÓÙÈÎÂÈ-
ÌÂÓÈÎfi˜ Û˘ÁÁڷʤ·˜ ‰ÂÓ ÁÈÓfiÙ·Ó Ó· ‚¿ÏÂÈ ÛÙÔ ÛÙfiÌ· ÙˆÓ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ
ÚÔÛÒˆÓ ÏfiÁÈ· Î·È ÛÙÔ¯·ÛÌÔ‡˜ Ô˘ Ó· ÌËÓ Â›Ó·È ÛÙ’ ·Ï‹ıÂÈ· ‰ÈÎÔ›
ÙÔ˘˜Ø ·fi ÙËÓ ¿ÏÏË, ÌÈ· ·ÚÂÍËÁË̤ÓË ÊÚ¿ÛË ÙÔ˘ Û˘ÁÁڷʤ· Û¯ÂÙÈ-
ο Ì ÙË Ì¤ıÔ‰Ô Ô˘ ·ÎÔÏÔ‡ıËÛ ÛÙË Û˘ÁÁÚ·Ê‹ ÙˆÓ ÏfiÁˆÓ.
OÈ ÙÂÏÂ˘Ù·›Â˜ ¤Ú¢Ó˜ ¤‰ÂÈÍ·Ó ˆ˜ Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÙÔÓ Î¿ıÂ
Ú‹ÙÔÚ· Ó· ÌÈÏ› fi¯È fiˆ˜ ÛÙ’ ·Ï‹ıÂÈ· Ì›ÏËÛÂ, ·˜ Â›Ó·È Î·È Î·Ù¿ ÚÔ-
Û¤ÁÁÈÛË, ·ÏÏ¿ fiˆ˜ ηٿ ÙÔ˘ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡ ÙË ÁÓÒÌË ı· ¤ÚÂ ӷ ¤¯ÂÈ
ÌÈÏ‹ÛÂÈ, ÁÈ· Ó· ÂÎÊÚ¿ÛÂÈ Ù· ‰¤ÔÓÙ·, fi,ÙÈ ‰ËÏ·‰‹ ··ÈÙÔ‡ÛÂ Ë ÔÚÈṲ̂ÓË
ÂΛÓË ÒÚ·, ·ÎfiÌ· Î·È ÙÔ˘ Ú‹ÙÔÚ· Ë ÁÂÓÈ΋ ÛÙ¿ÛË ÛÙ· ˙ËÙ‹Ì·Ù·
Ù˘ ÔÏÈÙÈ΋˜ Î·È ÙÔ˘ ÔϤÌÔ˘.
TÔ ‰›¯ˆ˜ ¿ÏÏÔ, ı· ‚Ú¤ıËÎ·Ó Ú‹ÙÔÚ˜, Ô˘ ‰ÂÓ Î·ÙfiÚıˆÛ·Ó Ó· Û˘ÏÏ¿-
‚Ô˘Ó Ì ÍÂοı·ÚÔ Ì¿ÙÈ fiÏË ÙË ÛËÌ·Û›· Ù˘ ÈÛÙÔÚÈ΋˜ ÂΛӢ ÒÚ·˜
Î·È ¤ÂÈÙ· Ó· ÙË ‰È·‰ËÏÒÛÔ˘Ó ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜, ›Ù ÁÈ·Ù› ‰ÂÓ
›¯·Ó ÙÔ˘ ÓÔ˘ ÙËÓ ÂÙÔÈÌfiÙËÙ· Î·È ÙË ‰‡Ó·ÌË, ›Ù ÁÈ·Ù› Ù· ¿ıË ‰ÂÓ
ÙÔ˘˜ ¿ÊËÓ·Ó Ó· ‰Ô˘Ó ηı·Ú¿, ›Ù ÁÈ· fi,ÙÈ ¿ÏÏÔ. £· ‚Ú¤ıËÎ·Ó ¿ÏÏÔÈ
Ô˘ Û ÔÚÈṲ̂ÓË ÛÙÈÁÌ‹ ‰ÂÓ ı· ÙÔ ‚Ú‹Î·Ó ÛÎfiÈÌÔ Ó· Ê·ÓÂÚÒÛÔ˘Ó
ÛÙÔÓ Ôχ ÎfiÛÌÔ fi,ÙÈ Ë ÛΤ„Ë ÙÔ˘˜ ›¯Â Û˘ÏÏ¿‚ÂÈ.
°È· ÙÔÓ £Ô˘Î˘‰›‰Ë fiÏ· ·˘Ù¿ Â›Ó·È ·‰È¿ÊÔÚ·. OÈ ‰ËÌËÁÔڛ˜ ÙÔ˘ ˙Ë-
ÙÔ‡Ó Ó· ›ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ·Ó·ÁÓÒÛÙ˜ Ù˘ Û˘ÁÁÚ·Ê‹˜, fi¯È ÙÔ˘˜ ·ÎÚÔ·Ù¤˜
42
ÙˆÓ ÔÌÈÏËÙÒÓ, ÁÈ’·˘Ùfi Î·È ÙÔ˘˜ Ï›ÂÈ Ë ¿ÌÂÛË ÂÈηÈÚfiÙËÙ· Î·È ÔÈ
‰›¯ˆ˜ ÛËÌ·Û›· Û˘Ì‚·ÙÈÎfiÙËÙ˜ Ù˘ ÛÙÈÁÌ‹˜Ø ÁÈ’ ·˘Ùfi Â›Ó·È fiϘ ÛÙÔ
›‰ÈÔ ‡ÊÔ˜ ÁÚ·Ì̤Ó˜, ¯ˆÚ›˜ ηÌÈ¿ ‰È·ÊÔÚÔÔ›ËÛË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· Úfi-
Ûˆ·Ø ÁÈ’ ·˘Ùfi ÔÈ Ú‹ÙÔÚ˜ ϤÓ fi,ÙÈ ÔÈ ›‰ÈÔÈ ÌÔÚ› Ó· ÌËÓ Â›·Ó, ÌÔ-
ÚÔ‡Û·Ó ˆÛÙfiÛÔ Î·È ı· ¤ÚÂ ӷ ¤¯Ô˘Ó ÂÈ ‹ ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔ ÛÙÔ¯·ÛÙ›,
·ÊÔ‡ ÎÚ¿ÙËÛ·Ó ·˘Ù‹ Î·È fi¯È ¿ÏÏË ÛÙ¿ÛËØ ÁÈ’ ·˘Ùfi ÔÈ ‰ËÌËÁÔڛ˜ ‰ÂÓ
·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È fiÔ˘ Ù‡¯ÂÈ, ·Ú¿ ÌfiÓÔ Û ÎÚ›ÛÈ̘ ηÌ¤˜ Ù˘ ÈÛÙÔ-
Ú›·˜, ÌÚÔÛÙ¿ Û ÌÈ·Ó ·fiÊ·ÛË ÔϤÌÔ˘ ‹ ÂÈÚ‹Ó˘, ÌÚÔÛÙ¿ Û ÌÈ·
ÛËÌ·ÓÙÈ΋ Ì¿¯Ë, ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙÔÓ Î›ÓÙ˘ÓÔ ÌÈ·˜ ÔÏÈÙÈ΋˜ ÌÂÙ·‚ÔÏ‹˜.
AÎfiÌ· Î·È ·fi ·˘ÙÔ‡˜ Ô˘ ÈÛÙÂ‡Ô˘Ó ÛÙËÓ ·˘ıÂÓÙÈÎfiÙËÙ· ÙˆÓ ÏfiÁˆÓ
Ù˘ Û˘ÁÁÚ·Ê‹˜ ÔÈÔ˜ Â›Ó·È ÙfiÛÔ ·ÏÔ˚Îfi˜ Ó· ÈÛÙ¤„ÂÈ fiÙÈ ÌÔÓ·¯¿ ·˘-
ÙÔ› ÔÈ ÏfiÁÔÈ ÂÈÒıËÎ·Ó Ì¤Û· ÛÙ· ÙÚÈ¿ÓÙ· ¯ÚfiÓÈ· ÙÔ˘ ÔϤÌÔ˘ ·fi
ÙÔ˘˜ ÙfiÛÔ˘˜ Î·È ÙfiÛÔ˘˜, Ô˘ ›ÙÂ Û·Ó ÔÏÈÙÈÎÔ› ›ÙÂ Û·Ó ÛÙÚ·ÙËÁÔ›
‹Ú·Ó ÂÓÂÚÁfi ̤ÚÔ˜ Û’ ·˘ÙfiÓ;
Afi ÙÔ ÛÙfiÌ· ÙÔ˘ Ú‹ÙÔÚ· ‰ÂÓ ı’ ·ÎÔ˘ÛÙ› ÔÙ¤ ÌÈ· ÁÓÒÌË ·ÙÔÌÈ΋Ø
Â›Ó·È Ë ›‰È· Ë ÈÛÙÔÚÈ΋ ÛÙÈÁÌ‹ Ô˘ ı· Ì·˜ ·Ôηχ„ÂÈ ÙËÓ ÎÚ˘Ê‹ ÏÔ-
ÁÈ΋ Ô˘ ÙË ‰È¤ÂÈ, fiˆ˜ ÙËÓ Â›¯Â Û˘ÏÏ¿‚ÂÈ Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜, ÙȘ ·ÊÔÚ-
̤˜ Ô˘ ÙË Á¤ÓÓËÛ·Ó, ÙȘ Û˘Ó¤ÂȘ Ô˘ ÂÁ΢ÌÔÓ›, ‹ Î·È – ÛÙÔ˘˜ ‰È-
ÏÔ‡˜ ·ÓÙÈıÂÙÈÎÔ‡˜ ÏfiÁÔ˘˜ – ÙȘ ·ÓÙÈÓƠ̂˜ Ô˘ Ôχ Û˘¯Ó¿ ÎÏ›ÓÂÈ.
ŒÙÛÈ, Ë ‰ËÌËÁÔÚ›·, ·Ú’ fiÏÔ Ô˘ Â›Ó·È ÌÈ· ÂχıÂÚË Û‡ÓıÂÛË ÙÔ˘
£Ô˘Î˘‰›‰Ë, ·Ô¯Ù¿ ·Í›· ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈ΋ – ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈ΋, ·fi ÌÈ· ÈÔ
„ËÏ‹ ÛÎÔÈ¿. H ‰ËÌËÁÔÚ›· ÛÎÔfi ¤¯ÂÈ Ó· ÂÓÒÛÂÈ Ù· ‰È·Û·Ṳ̂ӷ ·-
fi ÙË Ê‡ÛË ÙÔ˘˜ ¤ÚÁ· ÙÔ˘ ÔϤÌÔ˘, Ó· ÙÔ˘˜ ‰ÒÛÂÈ ÓfiËÌ·, Ó· Ù· ‰È-
ηÈÒÛÂÈ. ™’ ·˘Ù‹ ̤۷ ÎÏ›ÓÂÙ·È Ë ÂÚÌËÓ›· Ô˘ ‰›ÓÂÈ Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜
ÛÙËÓ Î¿ı ÔÏÈÙÈ΋ Î·È ÔÏÂÌÈ΋ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·. ¶Ôχ Û¿ÓÈ· ¿ÏψÛÙÂ
·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Ì ¿ÏÏÔÓ ÙÚfiÔ ÙËÓ ÚÔÛˆÈ΋ ÙÔ˘ ÁÓÒÌË ÁÈ· Ù· Ú¿Á-
Ì·Ù· ÙÔ˘ ÔϤÌÔ˘».
(I.£. K·ÎÚ›‰Ë˜, EÏÏ‹ÓˆÓ ÏfiÁÔÈ, ÙfiÌÔ˜ B’, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË 1981, Û.
152-154).

43
 «TÔ A ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë, Ô˘ Â›Ó·È ÙÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ ·fi ÔÎÙÒ, ‰ÂÓ
ηٷÈ¿ÓÂÙ·È ·ÎfiÌ· Ì ÙËÓ ·Ê‹ÁËÛË ÙÔ˘ ÔϤÌÔ˘. E›Ó·È ·ÊÈÂڈ̤ÓÔ
ÔÏfiÎÏËÚÔ ÛÙËÓ ÂͤٷÛË ÙˆÓ ·ÈÙ›ˆÓ ÙÔ˘. KÈ ·˘Ùfi Â›Ó·È ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈ-
Îfi ÙÔ˘ fiÛÔ Ô ÈÛÙÔÚÈÎfi˜ ¤ÓȈÛ ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË ÙÔ˘ ÔÚıÔÏÔÁÈÛÌÔ‡. ™ÙËÓ
¤ÎıÂÛ‹ ÙÔ˘ ·˘Ù‹ Ë ÚÔÛˆÈ΋ Û˘ÓÂÈÛÊÔÚ¿ ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë Â›Ó·È Ê˘ÛÈ-
ο ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË, ‹ ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ÈÔ ·ÈÛıËÙ‹.
AÚ¯›˙ÂÈ Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ Ì ÙË ıÂÒÚËÛË ÙÔ˘ ·ÚÂÏıfiÓÙÔ˜ Î·È ÁÈ’ ·˘Ùfi
ÙÔ ·Ú¯ÈÎfi ÎÔÌÌ¿ÙÈ (A 2 - 19) ‹Ú ÙÔ fiÓÔÌ· «AÚ¯·ÈÔÏÔÁ›·». EΛ Ô
£Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ ·Ô‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ fiÙÈ Ù· Û˘Ì‚¿ÓÙ· ÙÔ˘ ·ÚÂÏıfiÓÙÔ˜ ‰ÂÓ Â›¯·Ó
ÔÙ¤ ÌÂÁ¿ÏË ÛËÌ·Û›·. K·È ÁÈ· Ó· ÊÙ¿ÛÂÈ Û’ ·˘Ùfi ÙÔ Û˘Ì¤Ú·ÛÌ· Â-
ͤٷÛ fiÏË ÙËÓ EÏÏËÓÈ΋ ÈÛÙÔÚ›·, ·fi ÙÔ ÍÂΛÓËÌ¿ Ù˘. AÔÌ·ÎÚ‡ÓÂÈ
ÙȘ ·Ú·‰fiÛÂȘ Î·È ·Ó·˙ËÙ¿ÂÈ Î¿ı ¤Ó‰ÂÈÍË Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ÙÔÓ
ÏËÚÔÊÔÚ‹ÛÂÈ Ò˜ ˙Ô‡Û·Ó ÛÙȘ ‰È¿ÊÔÚ˜ ÂÔ¯¤˜ Î·È Ì ·ÏÏËÏԉȿ‰Ô-
¯Â˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ, ·fi ÙȘ Ôԛ˜ ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚ˜ ‹Ù·Ó Ô M›Óˆ˜ Î·È Ô
TÚˆÈÎfi˜ ¶fiÏÂÌÔ˜, ‰Â›¯ÓÂÈ fiÙÈ Ë ÚfiÔ‰Ô˜ Ù˘ ı·Ï·ÛÛÈÓ‹˜ ˙ˆ‹˜ Î·È Ô
ÏÔ‡ÙÔ˜, Û˘Ó‰Â̤ÓÔ˜ Ì ÙË ÛÙ·ıÂÚfiÙËÙ·, ÌÂÁ·ÏÒÓ·Ó Û˘Ó¯Ҙ ÎÈ ÔÏÔ-
¤Ó· ¢ÎÔχÓÔ˘Ó ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ˜ Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÛÂȘ ‰˘Ó¿ÌÂˆÓ Î·È Â˘Ú‡ÙÂÚ˜
ÂȯÂÈÚ‹ÛÂȘ.
™˘Á¯ÚfiÓˆ˜ Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ ÂÎı¤ÙÂÈ ÙË Ì¤ıÔ‰fi ÙÔ˘ (A 22) Î·È Î¿ÓÂÈ ¤Ó·
‚Ú·¯‡Ù·ÙÔ ·Ú·ÏÏËÏÈÛÌfi ÌÂٷ͇ ÙÔ˘ ¶ÂÏÔÔÓÓËÛÈ·ÎÔ‡ ÔϤÌÔ˘ ηÈ
ÙÔ˘ ·Ì¤Ûˆ˜ ÚÔËÁÔ˘Ì¤ÓÔ˘, ÙÔ˘ ÔϤÌÔ˘ Ì ÙËÓ ¶ÂÚÛ›·.
O £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ οÓÂÈ ·fi ÙËÓ ·Ú¯‹ ‰È¿ÎÚÈÛË ·Ó¿ÌÂÛ· Û ‰‡Ô ›‰Ë ·È-
ÙÈÒÓ. T· ‰È¿ÊÔÚ· ·Ú¿ÔÓ·, Ù· ‰È¿ÊÔÚ· ÚÔÛ¯‹Ì·Ù·, ·ÓÙÈ·Ú·Ù›ıÂ-
ÓÙ·È ÛÙËÓ ÈÔ ‚·ıÈ¿ ·ÈÙ›·, ÛÙËÓ «àÏËıÂÛÙ¿ÙËÓ ÚfiÊ·ÛÈÓ» (A 23),
Ô˘ fï˜ ‰ÂÓ ÙËÓ ·ÓÔÌÔÏÔÁÔ‡Û·Ó, ‰ËÏ·‰‹ ÙÔ Êfi‚Ô ÙˆÓ ¶ÂÏÔÔÓÓË-
Û›ˆÓ ·fi ÙË Û˘Ó¯‹ ·‡ÍËÛË Ù˘ ‰‡Ó·Ì˘ ÙˆÓ AıËÓ·›ˆÓ.
OÈ ·Èٛ˜ ÙÔ˘ ÔϤÌÔ˘ Î·È ÔÈ Èı·ÓfiÙËÙ˜ ÂÈÙ˘¯›·˜ ÙˆÓ ·ÓÙÈ¿ÏˆÓ Â-
ÎÙ›ıÂÓÙ·È Û ٤ÛÛÂÚȘ ‰ËÌËÁÔڛ˜ Ô˘ Î¿Ó·Ó ÔÈ KÔÚ›ÓıÈÔÈ, ÔÈ AıËÓ·›ÔÈ,
Ô ‚·ÛÈÏÈ¿˜ AÚ¯›‰·ÌÔ˜ Î·È Ô ¤ÊÔÚÔ˜ ™ıÂÓÂÏ·˝‰·˜. H ‰ËÌËÁÔÚ›· ÙˆÓ
KÔÚÈÓı›ˆÓ ı¤ÙÂÈ ·fi ÙËÓ ·Ú¯‹ ÙÔ ı¤Ì· ÙÔ˘ AıËÓ·˚ÎÔ‡ ÈÌÂÚÈ·ÏÈÛÌÔ‡.
TÔ ÚÒÙÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘ ·˘ÙÔ‡ ·ÔÙÂÏ› ¤Ó· Û˘ÛÙËÌ·ÙÈÎfi ηÙËÁÔ-
44
ÚËÙ‹ÚÈÔ Ô˘ ·Ó·ÙÚ¤¯ÂÈ ÛÙÔ˘˜ ¶ÂÚÛÈÎÔ‡˜ ¶ÔϤÌÔ˘˜. OÈ AıËÓ·›ÔÈ Ú¤-
Û‚ÂȘ, Ô˘ Ù˘¯·›ˆ˜ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·Ó ÛÙËÓ ¶ÂÏÔÔÓÓËÛȷ΋ ·˘Ù‹ Û‡Ó·ÍË,
ÂȯÂÈÚÔ‡Ó Ó· ‰ÈηÈÔÏÔÁ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ Î˘ÚÈ·Ú¯›· ÙˆÓ AıËÓÒÓ ·Ó·ÙÚ¤¯Ô-
ÓÙ·˜ ÎÈ ·˘ÙÔ› ÛÙ· MˉÈο.
™Â Û˘Ó¤¯ÂÈ·, ÛÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ Ì¤ÚÔ˜ Ù˘ ÔÌÈÏ›·˜ ÙÔ˘˜, ·ÓÙÈ·Ú·ı¤ÙÔ˘Ó ÙÔÓ
‚Ú·‰‡ Î·È ·‰Ú·Ó‹ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÙˆÓ §·Î‰·ÈÌÔÓ›ˆÓ. ™ÙÔ˘˜ KÔÚÈÓı›Ô˘˜
··ÓÙ¿ Ô ™·ÚÙÈ¿Ù˘ ‚·ÛÈÏÈ¿˜ AÚ¯›‰·ÌÔ˜. O ·Ú·ÏÏËÏÈÛÌfi˜, ϤÂÈ,
·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙȘ ‰‡Ô ËÁÂÙÈΤ˜ fiÏÂȘ ˘Ô‚¿ÏÏÂÈ ÙËÓ È‰¤· ÌÈ·˜ ‚·ıÈ¿˜ ·-
ÓÙ›ıÂÛ˘ Î·È ÂÓfi˜ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈÎÔ‡ ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÌÔ‡.
O £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ Í·Ó·ı˘Ì›˙ÂÈ ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ Ù˘ Û˘˙‹ÙËÛ˘ ·˘Ù‹˜ ÙËÓ Î‡ÚÈ·
·ÈÙ›·. O ¤ÊÔÚÔ˜ ™ıÂÓÂÏ·˝‰·˜ (A 86.5) Ú¿ÁÌ·ÙÈ ¤ÎÏÂÈÛ ÙË Û˘˙‹ÙËÛË
Ì ÙËÓ ÚÔÙÚÔ‹ «...„ËÊ›ÛÙ fiÏÂÌÔ. MËÓ ·Ê‹ÛÂÙ ÙÔ˘˜ AıËÓ·›Ô˘˜
Ó· Á›ÓÔ˘Ó ÈÛ¯˘ÚfiÙÂÚÔÈ Î·È ÌËÓ ÚÔ‰ÒÛÙ ÙÔ˘˜ Û˘ÌÌ¿¯Ô˘˜ Ì·˜...» (ÌÂ-
Ù¿ÊÚ. ÕÁÁ. BÏ¿¯Ô˘).
ŒÙÛÈ Ë Û‡ÁÎÚÔ˘ÛË ·Ó¿ÌÂÛ· Aı‹Ó·˜ Î·È ™¿ÚÙ˘ ÚÔ¤Ú¯ÂÙ·È, ηٿ
ÙÔÓ £Ô˘Î˘‰›‰Ë, ·fi ÌÈ· ‚·ı‡Ù·ÙË Î·È ÔÏ˘¯ÚfiÓÈ· ÂͤÏÈÍË.
OÈ Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ ÂÚȤ¯Ô˘Ó ÌÈ·Ó ÂÍ·ÓÙÏËÙÈ΋ ·Ó¿Ï˘ÛË ÙˆÓ ·ÓÙÈ̤و-
ˆÓ ‰˘Ó¿ÌÂˆÓ Î·È ÙˆÓ ÔÏÂÌÈÎÒÓ Ì¤ÛˆÓ ÙÔ˘ ÂÓfi˜ ‹ ÙÔ˘ ¿ÏÏÔ˘. ™ÙÔ
Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ A ‚È‚Ï›Ô˘ Ô ¶ÂÚÈÎÏ‹˜ ··ÓÙ¿ ÛÙÔ˘˜ KÔÚÈÓı›Ô˘˜ ‰Â›¯ÓÔÓÙ·˜
ÙËÓ AıËÓ·˚΋ ˘ÂÚÔ¯‹ Î·È ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·˜ ÙȘ ‚¿ÛÂȘ ÙˆÓ ÔÏÂÌÈÎÒÓ
ÙÔ˘ ۯ‰›ˆÓ. Œ¯Ô˘Ì ¤Ó·Ó ·ÎÚÈ‚‹ ‰È¿ÏÔÁÔ, fiÔ˘ Ù· Âȯ›ÚËÌ·Ù· ÙˆÓ
·ÓÙÈ¿ÏˆÓ ·ÓÙÈ·Ú·Ù›ıÂÓÙ·È Î·È Û˘˙ËÙÔ‡ÓÙ·È ÌÂ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈÎfi ÙÚfiÔ.
™˘˙ËÙÔ‡ÓÙ·È Â›Û˘ Ù· ı¤Ì·Ù· ÛÙfiÏÔ˘ Î·È ¯ÚËÌ·ÙÈÎÒÓ fiÚˆÓ. TÔ
‰fiÁÌ· Ù˘ ı·Ï·ÛÛÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ ÙÔ Í·Ó·Û˘Ó·ÓÙԇ̠۠fiÏ· Ù· ̤ÚË ÙÔ˘
‚È‚Ï›Ô˘ ·˘ÙÔ‡. E›Ù ÛÙËÓ AÚ¯·ÈÔÏÔÁ›·, ›Ù ÛÙËÓ ¶ÂÓÙËÎÔÓÙ·ÂÙ›·
(ÛÙ· ÎÔÌÌ¿ÙÈ· Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÙÔÓ £ÂÌÈÛÙÔÎÏ‹) Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ ο-
ı ÊÔÚ¿ Ô˘ ·Û¯ÔÏÂ›Ù·È Ì ÙËÓ ÈÛ¯‡ ÙˆÓ AıËÓÒÓ ‰ÈηÈÒÓÂÈ ÙȘ ·Ó·Ï‡-
ÛÂȘ ÙÔ˘ ¶ÂÚÈÎÏ‹. TÔ A ·˘Ùfi ‚È‚Ï›Ô Î·Ï‡ÙÂÈ fiÏË ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· Ù˘
EÏÏ¿‰·˜, ·fi ÙËÓ ·Ú¯‹ Ù˘ ˆ˜ ÙËÓ ¤Ó·ÚÍË ÙÔ˘ ¶ÂÏÔÔÓÓËÛÈ·ÎÔ‡
ÔϤÌÔ˘.

45
 º·›ÓÂÙ·È fiÙÈ ÙÔ A ‚È‚Ï›Ô ¤¯ÂÈ Í·Ó·ÁÚ·Ê› ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·fi ÌÈ· ÊÔÚ¿. TÔ
fiÙÈ ÙÔ E 75.6 ·ÔηÏÂ›Ù·È ÁÈ’ ·˘Ùfi ÙÔ ÏfiÁÔ «‰Â‡ÙÂÚÔÓ ÚÔÔ›ÌÈÔÓ» ›ӷÈ
¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi. ¶Ú·ÁÌ·ÙÈο, ·Ó ˘Ôı¤ÛÔ˘Ì fiÙÈ Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ ‰ÂÓ Â-
Ú›ÌÂÓ ÙÔ 404 ÁÈ· Ó· ÁÚ¿„ÂÈ ÙËÓ IÛÙÔÚ›· ÙÔ˘, ÌÔÚ› ηÓ›˜ Ó· ‰ÈÂÚˆÙË-
ı› ηٿ fiÛÔÓ ÔÚÈṲ̂ӷ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÙÔ˘ A ‚È‚Ï›Ô˘ ‰ÂÓ ÂÍËÁÔ‡ÓÙ·È
‰È·ÊÔÚÂÙÈο Ì ÙÔ fi,ÙÈ ÚÈÓ ·˘Ùfi ¿ÚÂÈ ÙË ÌÔÚÊ‹ Ì ÙËÓ ÔÔ›· ÙÔ ÁÓˆ-
Ú›˙Ô˘ÌÂ, ›¯Â ÁÚ·Ê› Û·Ó ÚÔÔ›ÌÈÔÓ ÛÙÔÓ fiÏÂÌÔ ÙˆÓ 10 ÂÙÒÓ. ¢‡ÛÎÔÏÔ
fï˜ Â›Ó·È Ó· ‚Úԇ̠ۋÌÂÚ· Ò˜ ‹Ù·Ó ÛÙËÓ ·Ú¯È΋ ÙÔ˘ ÌÔÚÊ‹.
H ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÁÈ· Ó· ‚·ı‡ÓÂÈ ÛÙÔ ı¤Ì· Â›Ó·È ÂΛÓÔ Ô˘ ‰›ÓÂÈ ÙËÓ ·Í›· ÙÔ˘
ÛÙÔ A ‚È‚Ï›Ô Î·È Ë ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋ ÚÒÌË Ô˘ ÁÂÓÈο ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÈ ÔÏfiÎÏËÚÔ
ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë Ô˘ıÂÓ¿ ·ÏÏÔ‡ ‰ÂÓ ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È ÙfiÛÔ ÁÂÚ‹.
H ̤ıÔ‰Ô˜ ·˘Ù‹ ÂÚÌËÓ›·˜ Î·È ÂÍ‹ÁËÛ˘, Ô˘ ˘¿Ú¯ÂÈ ÛÙÔ Û‡ÓÔÏÔ ÙÔ˘
‚È‚Ï›Ô˘ Î·È ÙË ‚Ú›ÛÎÔ˘Ì Û fiÏ· Ù· ̤ÚË ÙÔ˘, Û˘Óԉ‡ÂÙ·È ·fi ÌÂıÔ-
‰Â‡Ì·Ù· ¤Ú¢ӷ˜ Ô˘ ‰È·Ê¤ÚÔ˘Ó ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô
Ô˘ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÂÙ·È. K·È ηӤӷ ‚È‚Ï›Ô ‰ÂÓ Ú·ÁÌ·Ù‡ÂÙ·È ÁÈ· ÙfiÛÔ
ÔÈΛϘ ÂÚÈfi‰Ô˘˜, fiÛÔ ÙÔ A ·˘Ùfi ‚È‚Ï›Ô.
K·È fiÏ· ·˘Ù¿ Á›ÓÔÓÙ·È ÙÂÏÈο ¤Ó· ÂÍ·ÈÚÂÙÈο ÂÚ›ÏÔÎÔ Û‡ÛÙËÌ·. H
ÈÛÙÔÚ›· Ô˘ Ì·˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ ·ÓÙÈÚÔÛˆ‡ÂÈ ÌÈ· ·fi
ÙȘ ÙÔÏÌËÚfiÙÂÚ˜ ηٷÎÙ‹ÛÂȘ Ù˘ ÏÔÁÈ΋˜ Ô˘ ·Ï‡ÂÈ Ì ÙÔ ¿ÁÓˆ-
ÛÙÔ Î·È ÙÔ ·Ó·Î·Ï‡ÙÂÈ.
H ̤ıÔ‰Ô˜ ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÙ·È ÛÙÔ A ‚È‚Ï›Ô Ì ÔÈÎÈÏ›·
ÌÔÚÊÒÓ. ÕÏÏÔÙÂ Ë ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋ ÙÔ˘ ·Á¯›ÓÔÈ· ÂÍÔÚÌ¿ ÁÈ· Ó· ηٷÎÙ‹-
ÛÂÈ ·˘Ùfi Ô˘ ·ÁÓÔ› – ÛÙËÓ AÚ¯·ÈÔÏÔÁ›·. ÕÏÏÔÙÂ, ÛÙËÓ ¶ÂÓÙËÎÔÓÙ·-
ÂÙ›·, ÂÍ·Ê·Ó›˙ÂÙ·È ›Ûˆ ·fi Ù· ÁÂÁÔÓfiÙ·. ÕÏÏÔÙ ·Ó·ÌÈÁÓ‡ÂÙ·È ÛÂ
ÌÈ· Û‡Á¯ÚÔÓË (Ù˘ ÂÔ¯‹˜) Î·È ÏÂÙÔÌÂÚÂȷ΋ ÏËÚÔÊfiÚËÛË, ÁÈ· Ó’
·Ó·Î·Ï‡„ÂÈ ÙȘ ·ÎÚȂ›˜ ·ÏÏËÏÔ˘¯›Â˜ – ÛÙËÓ ·Ê‹ÁËÛË ÙˆÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›-
ˆÓ ÚÈÓ ·fi ÙÔÓ ¶ÂÏÔÔÓÓËÛÈ·Îfi fiÏÂÌÔ ÂÙÒÓ.
A˘Ù‹ ÙË ÌÔÚÊ‹ ·Ê‹ÁËÛ˘ ı· Û˘Ó¯›ÛÔ˘Ó Ù· ˘fiÏÔÈ· ‚È‚Ï›· Ù˘
IÛÙÔÚ›·˜ ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë ·fi ¯ÚfiÓÔ Û ¯ÚfiÓÔ, ·fi ηÏÔη›ÚÈ Û ¯ÂÈÌÒ-
Ó·, Û ÌÈ· ·Ó¤ÏÈÍË ·ÎfiÌ· ÈÔ ÛÙÚˆÙ‹».
(H. HÏÈÔ‡, TÔ Ì‹Ó˘Ì· ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë, K¤‰ÚÔ˜ 1980, ÛÂÏ. 73-76).
46
«O £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ ·ÔʇÁÂÈ ÙȘ ÔÏÔÎÏËڈ̤Ó˜ ÚÔÛˆÈΤ˜ ÎÚ›ÛÂȘ.
™˘Ó‹ıˆ˜ ·Ê‹ÓÂÈ Ó· ÌÈÏÔ‡Ó ÌfiÓ· ÙÔ˘˜ Ù· «¤ÚÁ·», Ù· «Ú·¯ı¤ÓÙ·»,
ÂÚÈÔÚ›˙ÔÓÙ·˜ ÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘ ÚfiÏÔ ÛÙËÓ ÚÔÛÂÎÙÈ΋ ÂÍ·ÎÚ›‚ˆÛ‹ ÙÔ˘˜ ηÈ
ÛÙËÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈ΋ ÙÔ˘˜ ηٷÁÚ·Ê‹. TËÓ ÚÔÛˆÈ΋ ÙÔ˘ ÂÌÂÈÚ›·
ÙËÓ ÂÂÍÂÚÁ¿˙ÂÙ·È ÈÔ ÂχıÂÚ· Î·È ÈÔ ˘ÔÎÂÈÌÂÓÈο ÛÙÔ˘˜ «ÏfiÁÔ˘˜»
ÙˆÓ ÚˆÙ·ÁˆÓÈÛÙÒÓ Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ ÙÔ˘. ™Ù· ı·˘Ì·ÛÙ¿ ·˘Ù¿ ‰ËÌÈÔ˘Ú-
Á‹Ì·Ù· Ù˘ ÌÂÁ·ÏÔÊ˘˝·˜ ÙÔ˘, ÙȘ ‰ËÌËÁÔڛ˜ ÙÔ˘, fiˆ˜ ϤÁÔÓÙ·È Û˘-
ÓËı¤ÛÙÂÚ·, ‰›ÓÂÙ·È Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÛÙÔÓ Í¯ˆÚÈÛÙfi ·˘Ùfi Ì·ıËÙ‹ ÙˆÓ
ÛÔÊÈÛÙÒÓ Ó· ͉ÈÏÒÛÂÈ ·ÂÚÈfiÚÈÛÙ· ÙËÓ ÈÛÙÔÚÈÎÔÔÏÈÙÈ΋ ÙÔ˘ ÛΤ„Ë
¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ÙÔ ‰È·ÏÂÎÙÈÎfi Û¯‹Ì· Ù˘ ÛÔÊÈÛÙÈ΋˜ ·ÓÙÈÏÔÁ›·˜. ™’
·ÓÙ›ıÂÛË ˆÛÙfiÛÔ Ì ÙÔ˘˜ «‰ÈÛÛÔ‡˜» ÏfiÁÔ˘˜ ÙˆÓ ÛÔÊÈÛÙÒÓ Ô £Ô˘Î˘‰›-
‰Ë˜ ‰Â ‰›ÓÂÈ Ô‡Ù ÛÙË Ì›· Ô‡Ù ÛÙËÓ ¿ÏÏË ÏÂ˘Ú¿ ÙËÓ ˘ÂÚÔ¯‹. TÔ
ÌfiÓÔ Ô˘ ÙÔÓ ÂӉȷʤÚÂÈ Â›Ó·È Ó· ÂÈÛËÌ·›ÓÂÈ Î·È Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÂÈ ÌÂ
ÙÚfiÔ Û·Ê‹ Î·È ÂÍ·ÓÙÏËÙÈÎfi ÙËÓ ·ÌÊ›Ï¢ÚË ÏÔÁÈ΋ ÙÔ˘ ˙ËÙ‹Ì·ÙÔ˜.
TË Û˘Ó·ÁˆÁ‹ ÙÔ˘ ÙÂÏÈÎÔ‡ Û˘ÌÂÚ¿ÛÌ·ÙÔ˜ ÙËÓ ·Ê‹ÓÂÈ ÛÙÔÓ ·Ó·ÁÓÒ-
ÛÙË ÙÔ˘».
(°. ¢ËÌËÙÚ¿ÎÔ˜, «£Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ Ô ÎÔÚ˘Ê·›Ô˜ ÔÏÈÙÈÎfi˜ ÛÙÔ¯·ÛÙ‹˜»,
T· EÎ·È‰Â˘ÙÈο 27-28, 1992, ÛÂÏ. 58)

47
 £ Ԣ΢‰›‰Ô˘ IÛÙÔÚ›·È
µÈ‚Ï›Ô 3Ô
– °È· ÙË ‰È‰·Ûηϛ· ÙÔ˘ 3Ô˘ ‚È‚Ï›Ô˘ ÈÛ¯‡Ô˘Ó ÔÈ ÁÂÓÈÎÔ› ‰È‰·ÎÙÈÎÔ›
ÛÙfi¯ÔÈ Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÙÔ 1Ô ‚È‚Ï›Ô (ÛÂÏ. 22-23).
– X¿ÚÙ˘ Ù˘ Ó·˘Ì·¯›·˜ ÛÙ· ™‡‚ÔÙ· ˘¿Ú¯ÂÈ ÛÙË ÛÂÏ. 299 ÙÔ˘
Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ‚È‚Ï›Ô˘.
– T· «ı¤Ì·Ù· ÁÈ· Û˘˙‹ÙËÛË» ÙÔ˘ ÎÂÊ. 70-81 ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È Û˘ÁÎÂ-
ÓÙڈ̤ӷ ÛÙȘ ÛÂÏ. 351-352 ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ‚È‚Ï›Ô˘.

KEºA§AIO 70

¶ÚÔÙÂÈÓfiÌÂÓ˜ ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ÒÚ˜: 2/3

™Ùfi¯Ô˜: N· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ Ù· ·›ÙÈ· Î·È ÙȘ ·ÊÔṲ́˜ Ù˘ ¤-
ÎÚË͢ ÙÔ˘ ÂÌÊ˘Ï›Ô˘ ÔϤÌÔ˘ ÛÙËÓ K¤Ú΢ڷ. ¶ÈÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ, ÙËÓ
‡·ÚÍË ·ÓÙÈÌ·¯fiÌÂÓˆÓ ÔÏÈÙÈÎÒÓ ·Ú·Ù¿ÍˆÓ, Ô˘ ‰ÚÔ˘Ó ÛÙÔ ÚÔ-
Û΋ÓÈÔ, ηıÒ˜ Î·È ·Ú·ÁfiÓÙˆÓ Ô˘ ‰ÚÔ˘Ó ·Ú·ÛÎËÓȷο. ™ÎfiÈÌÔ
ıˆÚÂ›Ù·È Ó· Û˘˙ËÙËı› Î·È Ë ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ·ÓÙȉÈΛ· (¿ÏË ÙˆÓ Ù¿ÍˆÓ)
Ô˘ ÂÍËÁ›, ηٿ ¤Ó· ̤ÚÔ˜, ÙȘ ÛÙ¿ÛÂȘ, ÔÈ Ôԛ˜, Ì ·ÊÂÙËÚ›· ÙËÓ
K¤Ú΢ڷ, ÛËÌÂÈÒıËÎ·Ó ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÙÔ˘ ¶ÂÏÔÔÓÓËÛÈ·ÎÔ‡ ÔϤÌÔ˘
Û ÔÏϤ˜ ÂÏÏËÓÈΤ˜ fiÏÂȘ.

¶APATHPH™EI™ – E¶I™HMAN™EI™

XÚ‹ÛÈÌÔ Â›Ó·È ÚÈÓ ÍÂÎÈÓ‹ÛÔ˘Ì ÙË ‰È‰·Ûηϛ· Ù˘ ÛÙ¿Û˘ ÛÙËÓ K¤Ú-

΢ڷ, Ó· ‰ÒÛÔ˘Ì ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Û ÌÂÙ¿ÊÚ·ÛË ÙË Ì¤ıÔ‰Ô ¤Ú¢ӷ˜
ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë (1.20-22), ‰ÈfiÙÈ Û‡Ìʈӷ Ì ·˘Ù‹Ó Á›ÓÂÙ·È Ë ·Ê‹ÁË-
ÛË ÙˆÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó. ø˜ ÚÔÂÈÛ·ÁˆÁ‹ ÛÙËÓ ÂÌʇÏÈ·
‰È·Ì¿¯Ë Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËı› ÙÔ ÎÂÊ. 3. 69, ȉȷ›ÙÂÚ· Ë ·Ú¿ÁÚ·ÊÔ˜ 2,
48
Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙËÓ ÚÔ·Ú·Û΢‹ ÙˆÓ §·Î‰·ÈÌÔÓ›ˆÓ ÁÈ· ÙËÓ ÂÎ-
ÛÙÚ·Ù›· ÛÙËÓ K¤Ú΢ڷ (‚Ï. Û¯ÂÙÈο AÓ·ÛÙ¿ÛÈÔ˜ AÁ. ™Ù¤ÊÔ˜, «H
‰È‰·Ûηϛ· ÙˆÓ KÂÚ΢ڷ˚ÎÒÓ Î·È Ù˘ ¶·ıÔÏÔÁ›·˜ ÙÔ˘ ÔϤÌÔ˘», ºÈ-
ÏfiÏÔÁÔ˜ 85, ÊıÈÓfiˆÚÔ 1996, Û. 268): â‚Ô‡ÏÔÓÙÔ ÁaÚ Ôî §·Î‰·ÈÌfi-
ÓÈÔÈ, ó˜ Ùɘ §¤Û‚Ô˘ ìÌ·ÚÙ‹ÎÂÛ·Ó, ϤÔÓ Ùe Ó·˘ÙÈÎeÓ ÔÈ‹Û·ÓÙ˜ â˜
ÙcÓ K¤ÚÎ˘Ú·Ó ÏÂÜÛ·È ÛÙ·ÛÈ¿˙Ô˘Û·Ó, ‰Ò‰Âη ÌbÓ Ó·˘Ûd ÌfiӷȘ ·Úfi-
ÓÙˆÓ \AıËÓ·›ˆÓ ÂÚd N·‡·ÎÙÔÓ, ÚdÓ ‰b ÏbÔÓ ÙÈ âÈ‚ÔËıÉÛ·È âÎ
ÙáÓ \AıËÓáÓ Ó·˘ÙÈÎfiÓ, ¬ˆ˜ ÚÔÊı¿ÛˆÛÈ, ηd ·ÚÂ΢¿˙ÔÓÙÔ ¬ ÙÂ
BÚ·Û›‰·˜ ηd ï \AÏΛ‰·˜ Úe˜ Ù·ÜÙ·.
– ™ÙÔ ÎÂÊ. 70 Ú¤ÂÈ Â›Û˘ Ó· ‰Ôı› ÚÔÛÔ¯‹ ÛÙËÓ ·ÓÙ›ıÂÛË ÏfiÁˇˆ-
öÚÁˇˆ, (·ÓÙ›ıÂÛË ıÂÌÂÏȷ΋ ÛÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë), ÁÈ· Ó· ηٷÓÔË-
ıÔ‡Ó ÔÈ Ú·ÁÌ·ÙÈÎÔ› ÏfiÁÔÈ ·ÂÏ¢ı¤ÚˆÛ˘ ÙˆÓ KÂÚ΢ڷ›ˆÓ ·È¯Ì·ÏÒ-
ÙˆÓ ·fi ÙÔ˘˜ KÔÚÈÓı›Ô˘˜. AÓ·Áη›Ô Â›Ó·È Â›Û˘ Ó· ÙÔÓÈÛÙ› Ë ÏÂÈ-
ÙÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ· Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÛÙÔ ÏfiÁÔ ÔÈ ÔÈΛÏÔÈ ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌÔ› (ÌÂÙÔ¯¤˜,
‰Â˘ÙÂÚ‡ԢÛ˜ ÚÔÙ¿ÛÂȘ, ÂÈÚÚËÌ·ÙÈÎÔ› ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌÔ›): Ì ÙË ¯Ú‹ÛË
ÙÔ˘˜ ʈٛ˙ÂÙ·È Î¿ı ÂÓ¤ÚÁÂÈ·, οı ·Ú¿ÁÔÓÙ·˜ Î·È Î›ÓËÙÚÔ ‰Ú¿Û˘
·fi οı ÏÂ˘Ú¿. M ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ô ·Ó·ÁÓÒÛÙ˘ ‰ÈÂÈÛ‰‡ÂÈ ÛÙËÓ
Ô˘Û›· ÙˆÓ Ú·ÁÌ¿ÙˆÓ, ‰È·ÎÚ›ÓÂÈ ÙȘ ·Èٛ˜ ·fi ÙȘ ·ÊÔṲ́˜ Î·È Î·Ù·-
Ï·‚·›ÓÂÈ ÙËÓ «·Ï˘ÛȉˆÙ‹» Û‡Ó‰ÂÛË ÙˆÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ. O £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ ·-
ÊËÁÂ›Ù·È Ù· ÁÂÁÔÓfiÙ· Ù˘ ¤Ó·Ú͢ ÙÔ˘ ÂÌÊ˘Ï›Ô˘ Ì ·ÎÚ›‚ÂÈ·, ·˘ÛÙËÚ‹
·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎfiÙËÙ·, ‚Ú·¯˘ÏÔÁ›· (ÚÔÛ¿ıÂÈ· ·ÔÊ˘Á‹˜ οı ÛÙÔÈ¯Â›Ô˘
Ô˘ ıˆÚ› ÂÚÈÙÙfi), ·ÊËÁËÌ·ÙÈ΋ ÁÔÚÁfiÙËÙ· Î·È ÂÎÊÚ·ÛÙÈ΋ ÂÓ¿Ú-
ÁÂÈ·. T· ÛÙÔȯ›· ·˘Ù¿, Ô˘ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Ù˘ ıԢ΢‰›-
‰ÂÈ·˜ ÁÚ·Ê‹˜, Ú¤ÂÈ ¿ÓÙÔÙ ӷ Ù· ÂÈÛËÌ·›ÓÔ˘Ì ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜
Ì·˜, ‚ÔËıÒÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ¤ÙÛÈ Ó· ÂÎÙÈÌ‹ÛÔ˘Ó ÙË ÁÏÒÛÛ· Î·È ÙÔ ‡ÊÔ˜ ÙÔ˘
ÌÂÁ¿ÏÔ˘ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡.
– I‰È·›ÙÂÚË ¤ÌÊ·ÛË Ó· ‰Ôı› ÛÙËÓ ·fiÊ·ÛË ÁÈ· Ô˘‰ÂÙÂÚfiÙËÙ· Ô˘
Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ÔÈ KÂÚ΢ڷ›ÔÈ, ÛÙ· Ï¿ıË Ù·ÎÙÈ΋˜ ÙÔ˘ ¶ÂÈı›· Î·È ÛÙ· ̤-
Û·, Ô˘ ÌÂÙ·¯ÂÈÚ›˙ÔÓÙ·È ÔÈ ÔÏ›ÁÔÈ, ÁÈ· Ó· ÂÈÎÚ·Ù‹ÛÔ˘Ó.
M ·ÊÔÚÌ‹ ÙÔ ‰‡ÛÎÔÏÔ Û˘ÓÙ·ÎÙÈο ÛËÌÂ›Ô ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘: àÊÈÎÔ̤Ó˘
\AÙÙÈÎɘ Ù ÓÂg˜ ηd KÔÚÈÓı›·˜ (ÂÓÓ. ÓÂÒ˜) Ú¤Û‚ÂȘ àÁÔ˘ÛáÓ Î·d â˜
ÏfiÁÔ˘˜ ηٷÛÙ¿ÓÙˆÓ Ó· ÂÍËÁ‹ÛÔ˘Ì ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ fiÙÈ Ë ÌÂÙÔ¯‹
49
 àÊÈÎÔ̤Ó˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ıËΠ۠ÂÓÈÎfi ·ÚÈıÌfi, ·Ó Î·È ¤¯ÂÈ ‰‡Ô ˘ÔΛ-
ÌÂÓ· (ÓÂg˜ \AÙÙÈÎɘ ηd KÔÚÈÓı›·˜), ˆ˜ ÚÔÙ·ÛÛfiÌÂÓË ÙˆÓ ÔÓÔÌ¿-
ÙˆÓ, Û ·ÓÙ›ıÂÛË Ì ÙË ÌÂÙÔ¯‹ àÁÔ˘ÛáÓ Ô˘ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Û ÏËı˘ÓÙÈ-
Îfi, ÂÂȉ‹ ÂÈÙ¿ÛÛÂÙ·È. XÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ˆ˜ ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÙȘ ÁÂÓÈΤ˜
·fiÏ˘Ù˜ ¯ÚÔÓÈΤ˜ ÌÂÙÔ¯¤˜ àÊÈÎÔ̤Ó˘, ηٷÛÙ¿ÓÙˆÓ (˘ÔÎ. ÙáÓ
ڤۂˆÓ) Î·È ÙË Û˘ÓËÌ̤ÓË ÂÈıÂÙÈ΋ ÌÂÙÔ¯‹ àÁÔ˘ÛáÓ, ÌÔÚÔ‡ÌÂ
Ó· ÂÍËÁ‹ÛÔ˘Ì (‹ Ó· ˘ÂÓı˘Ì›ÛÔ˘ÌÂ) ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÙË ‰È·ÊÔÚ¿ Û˘-
ÓËÌ̤Ó˘ Î·È ·fiÏ˘Ù˘ ÌÂÙÔ¯‹˜. TÔ ÎÂÊ. 70 ÚÔÛʤÚÂÈ ÔÏÏ¿ η-
Ù¿ÏÏËÏ· ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ÁÈ· ÙË ‰È‰·Ûηϛ· Ù˘ Û˘ÓËÌ̤Ó˘ ÌÂÙÔ¯‹˜,
ηıÒ˜ Î·È Ù˘ ÂÈÚÚËÌ·ÙÈ΋˜. AÓ ıˆÚԇ̠ÙÔ Â›Â‰Ô Ù˘ Ù¿Í˘
Ì·˜ ÈηÓÔÔÈËÙÈÎfi ÌÔÚԇ̠ӷ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÙԇ̠۠٤ÙÔÈÔ˘ Ù‡Ô˘
·Û΋ÛÂȘ ÛÙÔ Â›Â‰Ô Ù˘ Û‡ÓÙ·Í˘.

KEºA§AIA 71-74

¶ÚÔÙÂÈÓfiÌÂÓ˜ ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ÒÚ˜: 4/5

™Ùfi¯Ô˜: N· ηٷÓÔËıÔ‡Ó: 1) Ë Ófiı¢ÛË ÙˆÓ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎÒÓ ‰È·‰Èη-
ÛÈÒÓ Ô˘ ÂȯÂÈÚÔ‡Ó ÔÈ ÔÏÈÁ·Ú¯ÈÎÔ› Î·È 2) ÔÈ ÏfiÁÔÈ Â¤ÎÙ·Û˘ Ù˘ ÂÌ-
ʇÏÈ·˜ ‰È·Ì¿¯Ë˜ Î·È Ù˘ ÌÂÙ¿‚·Û˘ ·fi ÙËÓ ÔÏÈÙÈ΋ ·ÓÙÈ·Ú¿ıÂÛË
ÛÙÔ Â›Â‰Ô Ù˘ ÔÏÂÌÈ΋˜ ·Ó·Ì¤ÙÚËÛ˘.

¶APATHPH™EI™-E¶I™HMAN™EI™

N· ÂÍËÁËı› ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ fiÙÈ Ô fiÚÔ˜... ÌˉÂÙ¤ÚÔ˘˜ ‰¤¯ÂÛı·È...

ìÁÂÖÛı·È Ù˘Èο Û‹Ì·ÈÓ Ԣ‰ÂÙÂÚfiÙËÙ·, Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο fï˜ Î·Ù¤Ï˘Â ÙËÓ
ÂÈÌ·¯›· Ù˘ K¤Ú΢ڷ˜ Ì ÙËÓ Aı‹Ó· Î·È Â˘ÓÔÔ‡Û ÙË ™¿ÚÙË. E›-
Û˘ Ó· ÙÔÓÈÛÙ› Ë ·ÏÏÔ›ˆÛË Î·È Ë ÛÙÚ¤‚ψÛË ÙˆÓ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎÒÓ ıÂ-
ÛÌÒÓ, Ô˘ ÂÎÊÚ¿˙ÂÙ·È Ôχ ‡ÛÙÔ¯· ·fi ÙÔÓ ÈÛÙÔÚÈÎfi Ì ÙË ÊÚ¿ÛË
âÈ΢ÚáÛ·È äÓ¿ÁÎ·Û·Ó ÙcÓ ÁÓÒÌËÓ. ¶Ú¤ÂÈ ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· ηٷϿ-
‚Ô˘Ó ÙÔ ·ÓÙÈÊ·ÙÈÎfi Î·È ·Ú¿ÏÔÁÔ ÓfiËÌ· Ù˘ ÊÚ¿Û˘ ·˘Ù‹˜. N· ÂÈ-
ÛËÌ·Óı› ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ò˜ Ô Í¤ÓÔ˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ·˜ (¿ÊÈÍË ÙÔ˘ ÎÔÚÈÓıÈ·-
ÎÔ‡ ÏÔ›Ô˘ Î·È ÙˆÓ §·Î‰·ÈÌÔÓ›ˆÓ Ú¤Û‚ÂˆÓ 3.72.2) Ô‰ËÁ› Û ¤ÓÔ-
50
ÏË ·Ó·Ì¤ÙÚËÛË. ™ÙÔ ÎÂÊ. 73 Ë ·Ê‹ÁËÛË Á›ÓÂÙ·È ÈÔ «¯·Ï·Ú‹» (‚Ï.
ÕÚË ¢ÚÔ˘ÎfiÔ˘ÏÔ˘, «H ‰È‰·Ûηϛ· ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë ÛÙË B’ Ù¿ÍË §˘-
ΛԢ», N¤· ¶·È‰Â›· 45, ¯ÂÈÌÒÓ·˜ 1988, Û. 109), ‰ÈfiÙÈ Ë ÔÏÂÌÈ΋
‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· ‰›ÓÂÈ ÙË ı¤ÛË Ù˘ ÛÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÙˆÓ ‰‡Ô Ï¢ÚÒÓ
Ó· ÚÔÛÂÙ·ÈÚÈÛÙÔ‡Ó Û˘ÌÌ¿¯Ô˘˜. ™ÙÔ ÎÂÊ. 74 ȉȷ›ÙÂÚË ¤ÌÊ·ÛË Ú¤ÂÈ
Ó· ‰ÒÛÂÈ Ô ‰È‰¿ÛÎˆÓ ÛÙËÓ ·ÔÛ·Ê‹ÓÈÛË ÙˆÓ ÙÚÈÒÓ ·Ú·ÁfiÓÙˆÓ Ô˘
Û˘ÓÂÈÛ¤ÊÂÚ·Ó ÛÙË Ó›ÎË ÙˆÓ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎÒÓ, ΢ڛˆ˜ ‰Â ÛÙË Û˘Ì‚ÔÏ‹
ÙˆÓ Á˘Ó·ÈÎÒÓ, ÁÈ· ÙȘ Ôԛ˜ Ô MÈÛÙÚÈÒÙ˘ ÛËÌÂÈÒÓÂÈ (£Ô˘Î˘‰›‰Ô˘
•˘ÁÁÚ·Ê‹ ÂΉÔı›۷ ÌÂÙ¿ Û¯ÔÏ›ˆÓ, ÙfiÌ. 3Ô˜, ÂÓ Aı‹Ó·È˜ 1905, Û.
169): «AÈ Á˘Ó·›Î˜ Â›Ó·È Â˘ıÔÚ‡‚ËÙÔÈ Î·È ‰ÂÓ ˘Ô̤ÓÔ˘ÛÈ Û˘Ó‹ıˆ˜ ÙÔÓ
ÔÏÂÌÈÎfiÓ ıfiÚ˘‚ÔÓ. ŸÙ·Ó fï˜ ÎÈÓ‰˘Ó‡ˆÛÈ Ù· Ê›Ïٷٷ, ‰ÂÈÎÓ‡Ô˘ÛÈ
ÙfiÏÌËÓ ·Ú¿ ʇÛÈÓ. Œ¯Ô˘ÛÈ ‰ËÏ·‰‹ ·ÓÙÔ¯‹Ó ·Ì˘ÓÙÈÎ‹Ó Î·È Ô˘¯› ÔÚ-
Ì‹Ó ÂÈıÂÙÈ΋Ó, ‹ÙÔÈ ¤¯Ô˘ÛÈ ÙËÓ È‰ÈfiÙËÙ· Ù˘ Á·Ï‹˜ Î·È Ô˘¯› ÙÔ˘ ΢-
Ófi˜. TÔ‡Ù’ ·˘Ùfi Û˘Ó¤‚Ë Î·È ÂÓ ÕÚÁÂÈ, fiÙ ÔÈ §·Î‰·ÈÌfiÓÈÔÈ ÂÂÈÚ¿ıË-
Û·Ó, fiˆ˜ ÂÎÔÚı‹ÛˆÛÈÓ ÙËÓ fiÏÈÓ. TfiÙÂ Ë TÂϤÛÈÏÏ· Ôϛ۷۷ Ù·˜
Á˘Ó·›Î·˜ ¤ÛˆÛ ÙËÓ fiÏÈÓ, ‰ÈfiÙÈ ·‡Ù·È ˘¤ÌÂÈÓ·Ó ÙÔÓ ·Ï·Ï·ÁÌfiÓ ÙˆÓ
§·Î‰·ÈÌÔÓ›ˆÓ». H ¿Ô„Ë ·˘Ù‹ ÁÈ· ÙË Á˘Ó·ÈΛ· ʇÛË ÌÔÚ› Ó·
‰ÒÛÂÈ ÙÔ ÂÚ¤ıÈÛÌ· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎÒÓ Û˘˙ËÙ‹ÛÂˆÓ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Î·È ÙÔ ˙Ë-
ÙÔ‡ÌÂÓÔ Ù˘ ÈÛ¯‡Ô˜ Ù˘ ÛÙË Û‡Á¯ÚÔÓË ÂÔ¯‹ Ó· ·ÔÙÂϤÛÂÈ ·ÓÙÈΛ-
ÌÂÓÔ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌÔ‡ ÁÈ· ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜. £ÂÌ·ÙÈÎfi ΤÓÙÚÔ Ù˘ ‰Â‡ÙÂ-
Ú˘ ÌÂÁ¿Ï˘ ÂÚÈfi‰Ô˘ ÙÔ˘ ÎÂÊ. 74 ·ÔÙÂÏ› Ë Ú¿ÍË ·ÂÏÈÛ›·˜ ÙˆÓ
ÔÏÈÁ·Ú¯ÈÎÒÓ, Ô ÂÌÚËÛÌfi˜ ‰ËÏ. Ù˘ fiÏ˘, Ô˘ ÂÎÊÚ¿˙ÂÙ·È Ì ÙÔ ÌÔ-
Ó·‰ÈÎfi ·ÚÈÔ Ú. ÙÔ âÌÈÚÄÛÈ. M ·ÊÔÚÌ‹ ·˘Ùfi ÙÔ ÛËÌÂ›Ô Ú¤ÂÈ Ó·
ʈÙÈÛÙÔ‡Ó Û ‚¿ıÔ˜ Ù· „˘¯ÔÏÔÁÈο ΛÓËÙÚ· Ô˘ ÒıËÛ·Ó ÙÔ˘˜ ÔÏÈÁ·Ú-
¯ÈÎÔ‡˜ Û ·˘Ù‹Ó ÙËÓ Ú¿ÍË Î·È Ó· Á›ÓÂÈ Û·Ê¤˜ ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ (Î·È ÌÂ
·Ó·Ï˘ÙÈ΋ Û‡ÓÙ·ÍË ÙÔ˘ ¯ˆÚ›Ô˘) fiÙÈ Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ ÚÔ‚¿ÏÏÂÈ Î¿ı ‰˘-
Ó·Ù‹ ÏÂ˘Ú¿ Ù˘: ¯ÚfiÓÔ, ÙÚfiÔ, ·ÈÙ›·, ÛÎÔfi, ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· (‚Ï.
¢ÚÔ˘ÎfiÔ˘ÏÔ˘, fi.., Û. 109).
™ÙÔ Î¤Ê. 71.1 ηd ‚¤ÏÙÈÛÙ· ÂúË Î·d ≥ÎÈÛÙ’ ôÓ ‰Ô˘ÏˆıÂÖÂÓ ÌÔÚÔ‡ÌÂ
Ó· ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ì ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ fiÙÈ Ë ÚÒÙË Â˘ÎÙÈ΋ Â›Ó·È ¯ˆÚ›˜ ÙÔ ôÓ,
‰ÈfiÙÈ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙÔ ·ÚÂÏıfiÓ, Ë ‰Â‡ÙÂÚË Ì ÙÔ ôÓ, ÁÈ·Ù› ·ÊÔÚ¿ ÛÙÔ
̤ÏÏÔÓ. ™ÙÔ 72.1 âÏıfiÓÙˆÓ (ÙáÓ ڤۂˆÓ) Ó· ÂÈÛËÌ·Óı› Ë ¯Ú‹ÛË
51
 Ù˘ ÁÂÓÈ΋˜ ·ÔχÙÔ˘ ·ÓÙ› Ù˘ Û˘ÓËÌ̤Ó˘ ÌÂÙÔ¯‹˜ âÏıfiÓÙ·˜ ÙÔf˜
Ú¤Û‚ÂȘ. ™ÙÔ ÎÂÊ. 72.2 âÈÙ›ıÂÓÙ·È Ùˇá ‰‹Ìˇˆ Ó· ·Ó·ÊÂÚı› fiÙÈ ÙÔ Ú‹-
Ì· âÈÙ›ıÂÓÙ·È Â›Ó·È ÈÛÙÔÚÈÎfi˜ ÂÓÂÛÙÒÙ·˜ Î·È Ó· ÙÔÓÈÛÙ› fiÙÈ Ë ¯Ú‹ÛË
ÙÔ˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ ÂÈÙ›ÓÂÈ ÙË ˙ˆÓÙ¿ÓÈ· Ù˘ ·Ê‹ÁËÛ˘. O J.
Humbert (™˘ÓÙ·ÎÙÈÎfiÓ Ù˘ AÚ¯·›·˜ EÏÏËÓÈ΋˜ ÁÏÒÛÛ˘, ÌÂÙ¿ÊÚ·ÛË
°. KÔ˘ÚÌÔ‡ÏË, Aı‹Ó· 1957, Û. 131) ÂÈÛËÌ·›ÓÂÈ: «O ÏÂÁfiÌÂÓÔ˜ ÈÛÙÔ-
ÚÈÎfi˜ ÂÓÂÛÙÒ˜ ‚·Û›˙ÂÙ·È Â› Ù˘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙÔ˜ Ó· ı¤ÙË ÂÎ Ó¤Ô˘ ÚÔ Ô-
Êı·ÏÌÒÓ, ˆ˜ Â¿Ó Â›ÌÂı· ·˘ÙfiÙ·È Ì¿ÚÙ˘Ú˜ ·˘ÙÒÓ, ÁÂÁÔÓfiÙ· ·Ó‹ÎÔ-
ÓÙ· ÂÓ ÙË Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙÈ ÂȘ ÙÔ ·ÚÂÏıfiÓ ». 72.3 î‰Ú‡ıË-Âr¯ÔÓ.
Œ¯Ô˘Ì ÂÓ·ÏÏ·Á‹ ÂÓÈÎÔ‡-ÏËı˘ÓÙÈÎÔ‡, Ë ÔÔ›· ‰ÈηÈÔÏÔÁ›ٷÈ, ‰ÈfiÙÈ ÙÔ
˘ÔΛÌÂÓÔ ÙˆÓ ‰‡Ô ÚËÌ¿ÙˆÓ (ï ‰ÉÌÔ˜) Â›Ó·È ÂÚÈÏËÙÈÎfi Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎfi.
™ÙÔ ÎÂÊ. 73, ÛÙË ÊÚ¿ÛË äÎÚÔ‚Ôϛ۷ÓÙfi Ù çÏ›Á· ÙÔ çÏ›Á· Â›Ó·È Û‡-
ÛÙÔÈ¯Ô ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ ÙÔ˘ Ú‹Ì·ÙÔ˜ = çÏ›ÁÔ˘˜ àÎÚÔ‚ÔÏÈÛÌÔ‡˜. ™ÙÔ ÎÂÊ.
74.1 ÂÈÛËÌ·›ÓÔ˘Ì fiÙÈ Î¤Ú·ÌÔ˜ = ÂÚÈÏËÙÈÎfi Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎfi Î·È ÙÔ Ú.
ñÂÍ·Ó‹ÁÂÙÔ (74.3) ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È ÌfiÓÔÓ Â‰Ò ·fi ÙÔ £Ô˘Î˘‰›‰Ë.

KEºA§AIO 75

¶ÚÔÙÂÈÓfiÌÂÓ˜ ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ÒÚ˜: 2/3

™Ùfi¯Ô˜. M ÙÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 3.75 ·Ú¯›˙ÂÈ Ë ·ÚÔÎ¿Ï˘ÙË Â¤Ì‚·ÛË ÙÔ˘
ͤÓÔ˘ ·Ú¿ÁÔÓÙ· ÛÙ· ÁÂÁÔÓfiÙ· Ù˘ K¤Ú΢ڷ˜. ¶Ú¤ÂÈ, ÂÔ̤ӈ˜, ÌÂ
·ÊfiÚÌËÛË Ù· ÎÂÊ¿Ï·È· Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó Ó· Á›ÓÂÈ Î·Ù·ÓÔËÙfi˜ ·fi ÙÔ˘˜
Ì·ıËÙ¤˜ Ô ÚfiÏÔ˜ Ô˘ ‰È·‰Ú·Ì·Ù›˙Ô˘Ó ÔÈ Í¤Ó˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ ÛÙËÓ ÂÛˆÙÂÚÈ΋
ÔÏÈÙÈ΋ ˙ˆ‹ ÌÈ·˜ ¯ÒÚ·˜. E›Û˘ Ì ·ÊÔÚÌ‹ ÙË ÌÂÙÚÈÔ¿ıÂÈ· Î·È ÙË
‰È·ÏÏ·ÎÙÈÎfiÙËÙ· ÙÔ˘ NÈÎfiÛÙÚ·ÙÔ˘ Ó· ÙÔÓÈÛÙ› Ë ÛËÌ·Û›· Ù˘ ÚÔ-
ÛˆÈÎfiÙËÙ·˜ ÛÙËÓ ÂͤÏÈÍË Ù˘ IÛÙÔÚ›·˜, ηıÒ˜ Î·È ÔÈ ·ÚÂÙ¤˜, ÙȘ Ô-
ԛ˜ Ú¤ÂÈ Ó· ‰È·ı¤ÙÂÈ ¤Ó·˜ ÈηÓfi˜ ÔÏÈÙÈÎfi˜.

52
¶APATHPH™EI™-E¶I™HMAN™EI™

O ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·˜ Î·È Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ AıËÓ·›Ô˘ ÛÙÚ·ÙËÁÔ‡ ı· ÔÏÔ-

ÎÏËÚˆıÔ‡Ó ÛÙËÓ ÂfiÌÂÓË ÂÓfiÙËÙ·, ·fi ÙËÓ ÚÒÙË fï˜ ·˘Ù‹ ÂÌÊ¿-
ÓÈÛ‹ ÙÔ˘ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÂÈÛËÌ·ÓıÔ‡Ó Ì ¤ÌÊ·ÛË ÔÈ ·‰È·ÌÊÈÛ‚‹ÙËÙ˜ È-
ηÓfiÙËÙ¤˜ ÙÔ˘ (ÓËÊ·ÏÈfiÙËÙ·, ÔÏÈÙÈ΋ ¢ÛÙÚÔÊ›·, ¢ı˘ÎÚÈÛ›·, ËÚÂÌ›·,
¤ÏÏÂÈ„Ë ÂÌ¿ıÂÈ·˜, ·ÓıÚˆÈÛÌfi˜, Û‚·ÛÌfi˜ ÛÙÔ˘˜ ·ÓÙÈ¿ÏÔ˘˜ ÙÔ˘
Î.Ï.) Î·È Ë ÚÔÛ¿ıÂÈ¿ ÙÔ˘ Ó· Â͢ËÚÂÙ‹ÛÂÈ Ì ÙÔÓ ϤÔÓ Î·Ù¿ÏÏË-
ÏÔ ÙÚfiÔ ÙËÓ ÔÏÈÙÈ΋ Î·È Ù· Û˘ÌʤÚÔÓÙ· Ù˘ ·ÙÚ›‰·˜ ÙÔ˘. AÍÈÔ-
ÚfiÛÂÎÙÔ Â›Û˘ Â›Ó·È ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ Ù˘ ¯Ú‹Û˘ ÂÓÂÛÙÒÙ· ¯ÚfiÓÔ˘, ÚÔ-
ÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ·ÛÙÔ‡Ó Â˘ÎÚÈÓ¤ÛÙÂÚ·, ˙ˆÓÙ·Ó¿ Î·È ·Ó¿ÁÏ˘Ê· ÔÈ Â-
Ó¤ÚÁÂȘ ÙÔ˘ AıËÓ·›Ô˘ ÛÙÚ·ÙËÁÔ‡ Î·È Ó· ‰Ôı› ÏËÚ¤ÛÙÂÚ· Ë ‰˘Ó·ÌÈ΋
ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ÂͤÏÈÍË ÙˆÓ Ú·ÁÌ¿ÙˆÓ. °È· ÙÔ˘˜ ÚËÌ·ÙÈÎÔ‡˜ Ù‡Ô˘˜ àÓ›-
ÛÙË Î·È ·ÚÂÌ˘ıÂÖÙÔ Ó· ÂÈÛËÌ·Óı› Î·È ÛÙË ÌÂÙ¿ÊÚ·ÛË fiÙÈ Â›Ó·È Î·È
ÔÈ ‰‡Ô ·ÔÂÈÚ·ÙÈÎÔ› ·Ú·Ù·ÙÈÎÔ›.

KEºA§AIA 76-78

¶ÚÔÙÂÈÓfiÌÂÓ˜ ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ÒÚ˜: 3

™Ùfi¯Ô˜: H ÂÌÊ¿ÓÈÛË ÙÔ˘ ·ÚÈÔ˘ fiÁÎÔ˘ ÙÔ˘ ÂÏÔÔÓÓËÛÈ·ÎÔ‡ ÛÙfiÏÔ˘
ı· Ô‰ËÁ‹ÛÂÈ ÛÙË Ó·˘Ì·¯›·, Ë ÂÚÈÁÚ·Ê‹ Ù˘ ÔÔ›·˜ ·ÔÙÂÏ› ÙÔ Î‡ÚÈÔ
ı¤Ì· ÙˆÓ ÎÂÊ·Ï·›ˆÓ ·˘ÙÒÓ. E›Ó·È ÏÔÈfiÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ÌÂÏÂÙ‹ÛÔ˘Ó
ÏËÚ¤ÛÙÂÚ· Î·È ·Ó·Ï˘ÙÈÎfiÙÂÚ· ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ Ì·˜ ÙË ÁÏÒÛÛ·, ÙÔ ‡ÊÔ˜,
ÙÔ˘˜ ÂÎÊÚ·ÛÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë.

¶APATHPH™EI™-E¶I™HMAN™EI™

H ÂÚÈÁÚ·Ê‹ Ù˘ Ó·˘Ì·¯›·˜ Á›ÓÂÙ·È ·fi ÙÔ £Ô˘Î˘‰›‰Ë Ì ÂÍ·ÈÚÂÙÈ΋

·ÎÚ›‚ÂÈ· Î·È ÂÎÊÚ·ÛÙÈ΋ ηı·ÚfiÙËÙ·, ¤ÓÙ·ÛË Î·È Â˘ÎÚ›ÓÂÈ·. H fiÏË Â-
ÍÈÛÙfiÚËÛË ·Ê‹ÓÂÈ Ó· ‰È·Ê·Ó› ·ÊÂÓfi˜ Ë ÌÂÁ¿ÏË Ó·˘ÙÈ΋ ÂÌÂÈÚ›· ÙˆÓ
AıËÓ·›ˆÓ, ·ÊÂÙ¤ÚÔ˘ ‰Â Ë Û‡Á¯˘ÛË Î·È Ô ·ÓÈÎfi˜ Ô˘ ÂÈÎÚ·ÙÔ‡Û ÛÙÔ
53
 ÎÂÚ΢ڷ˚Îfi ÛÙÚ·Ùfi‰Ô. £· Ú¤ÂÈ Ó· Ô‰ËÁËıÔ‡Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÛÙËÓ Â-
ÈÛ‹Ì·ÓÛË Î·È ·ÈÙÈÔÏfiÁËÛË ÙˆÓ ·ÏÏÂ¿ÏÏËÏˆÓ Î·È ÛËÌ·ÓÙÈÎÒÓ Ï·-
ıÒÓ Ù·ÎÙÈ΋˜, ÛÙ· ÔÔ›· ·Ú¿ ÙȘ ·ÓÙ›ıÂÙ˜ ˘ԉ›ÍÂÈ˜ÙˆÓ AıËÓ·›ˆÓ
Û˘ÌÌ¿¯ˆÓ ÙÔ˘˜, ˘¤ÂÛ·Ó ÔÈ KÂÚ΢ڷ›ÔÈ. TÔ ‰È·Ï˘ÙÈÎfi Îϛ̷ Ù˘
ÎÂÚ΢ڷ˚΋˜ ·Ú¿Ù·Í˘ Á›ÓÂÙ·È ·ÈÛıËÙfi ·fi ÙËÓ ÔÏÏ·Ï‹ Û‡Ó‰ÂÛË
ÙˆÓ ÚËÌ·ÙÈÎÒÓ Ù‡ˆÓ Î·È ÙË Ê·ÈÓÔÌÂÓÈο ÓÔËÌ·ÙÈ΋ ¯·Ï·ÚfiÙËÙ·.
K˘Ú›·Ú¯Ô˜ ¯ÚfiÓÔ˜ ÛÙËÓ ÂÚÈÁÚ·Ê‹ Ù˘ ÂÛÊ·Ï̤Ó˘ Ù·ÎÙÈ΋˜ ÙˆÓ
KÂÚ΢ڷ›ˆÓ (3.77) Â›Ó·È Ô ·Ú·ÙÈÎfi˜, Ô ÔÔ›Ô˜ ‰›ÓÂÈ ‰È¿ÚÎÂÈ· ÛÙȘ Â-
Ó¤ÚÁÂȘ Î·È ÂÈÙ›ÓÂÈ ¤ÙÛÈ ÙËÓ ·›ÛıËÛË ÙÔ˘ ¯¿Ô˘˜ Î·È Ù˘ Û‡Á¯˘Û˘.
AÓÙ›ıÂÙ·, ÔÈ ÎÈÓ‹ÛÂȘ ÙˆÓ AıËÓ·›ˆÓ Â›Ó·È Î·Ï¿ ˘ÔÏÔÁÈṲ̂Ó˜, ÌÂıÔ-
‰Â˘Ì¤Ó˜ Ì „˘¯Ú·ÈÌ›· Î·È ÙfiÏÌË, ‰ËÏ. Ù¤ÙÔȘ ÒÛÙ ӷ ‰ÈηÈÒÓÔ˘Ó ÙË
Ê‹ÌË Ù˘ ˘ÂÚÔ¯‹˜ Î·È ÙˆÓ ÂÍ·ÈÚÂÙÈÎÒÓ ÈηÓÔÙ‹ÙˆÓ ÙÔ˘˜ ÛÙË ı¿-
Ï·ÛÛ·. I‰È·›ÙÂÚË ÚÔÛÔ¯‹ Ú¤ÂÈ Ó· ‰Ôı› ÛÙËÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›· ΛÓËÛË ÙˆÓ
AıËÓ·›ˆÓ, ÛÙËÓ ˘Ô¯ÒÚËÛË.
™ÙÔ ÛËÌÂ›Ô ë·˘ÙáÓ Û¯ÔÏFÉ Ù ñÔ¯ˆÚÔ‡ÓÙˆÓ... (3.78.3) ·Ú·ÙËÚÔ‡-
Ì ̛· ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ·Ú¤ÎÎÏÈÛË ·fi ÙÔ Û˘ÓÙ·ÎÙÈÎfi ηÓfiÓ·: ë·˘ÙáÓ...
ñÔ¯ˆÚÔ‡ÓÙˆÓ Â›Ó·È Ì›· ÁÂÓÈ΋ ·fiÏ˘ÙË. Ÿˆ˜ Â›Ó·È ÁÓˆÛÙfi, ·fiÏ˘-
ÙË ÌÂÙÔ¯‹ ηÏÂ›Ù·È Ë ÌÂÙÔ¯‹, Ù˘ ÔÔ›·˜ ÙÔ ˘ÔΛÌÂÓÔ ‰ÂÓ ·ÔÙÂÏ›
Û˘ÓÙ·ÎÙÈÎfi fiÚÔ Ù˘ ÚfiÙ·Û˘, ÛÙËÓ ÔÔ›· ·Ó‹ÎÂÈ Ë ÌÂÙÔ¯‹. ™ÙË Û˘-
ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË fï˜ ÂÚ›ÙˆÛË ÙÔ ˘ÔΛÌÂÓÔ Ù˘ ÌÂÙÔ¯‹˜ ñÔ¯ˆÚÔ‡-
ÓÙˆÓ Â›Ó·È ÙÔ ë·˘ÙáÓ, ‰ËÏ·‰‹ ÙáÓ \AıËÓ·›ˆÓ Ô˘ Â›Ó·È ÙÔ ›‰ÈÔ Ì ÙÔ
˘ÔΛÌÂÓÔ ÙÔ˘ Ú. â‚Ô‡ÏÔÓÙÔ (Ôî \AıËÓ·ÖÔÈ). AÎÚÈ‚Ò˜ ·˘Ù‹ Ë ·Ú¤Î-
ÎÏÈÛË ‰›ÓÂÈ ÙËÓ È‰È·›ÙÂÚË ÂÓ¿ÚÁÂÈ· Î·È ¤ÓÙ·ÛË ÛÙËÓ ÂÚÈÁÚ·Ê‹ Ù˘
ÎÚ›ÛÈÌ˘ ÛÙÈÁÌ‹˜, ηٿ ÙËÓ ÔÔ›· ˘Ô¯ˆÚÔ‡Ó ÔÈ KÂÚ΢ڷ›ÔÈ Î·È ÔÈ
AıËÓ·›ÔÈ. E›Ó·È Û·Ó Ó· ¤¯Ô˘Ó Ûˆı› ‹‰Ë ÔÈ KÂÚ΢ڷ›ÔÈ, ‰ÈfiÙÈ ÔÈ Â¯ıÚÔ›
ÙÔ˘˜ ·Û¯ÔÏÔ‡ÓÙ·È Î˘Ú›ˆ˜ Ì ÙÔ˘˜ AıËÓ·›Ô˘˜. E›Ó·È, fiˆ˜ ·Ú·ÙËÚ›
Ô Gomme, (A Historical Commentary on Thucydides, ÙfiÌ. II, Oxford
1956, Û. 366) Û·Ó Ó· ϤÓ ÔÈ AıËÓ·›ÔÈ ÛÙÔ˘˜ KÂÚ΢ڷ›Ô˘˜. “MËÓ ÂӉȷ-
ʤÚÂÛÙ ÁÈ· Ì·˜Ø ı· ÂÈÛÙÚ¤„Ô˘Ì ÙËÓ Î·Ù¿ÏÏËÏË ÛÙÈÁÌ‹ Î·È Ô Â-
¯ıÚfi˜ ı· ·Û¯ÔÏËı› ÌfiÓÔ Ì·˙› Ì·˜. EÛ›˜ ÍÂʇÁÂÙ fiÛÔ Î·Ï‡ÙÂÚ·
ÌÔÚ›Ù”. AÍÈÔÛËÌ›ˆÙË Â›Ó·È Â›Û˘ Ë ¤ÌÊ·ÛË Ô˘ ‰›‰ÂÈ Ô £Ô˘Î˘‰›-
‰Ë˜ ÛÙȘ ‰‡Ô ·ÓÙˆÓ˘Ì›Â˜: ë·˘ÙáÓ ÙÂ... ηd ÛÊĘ. AÛÊ·ÏÒ˜ Ë ı¤ÛË ÙÔ˘
54
ÛÊĘ Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ı› ÙÔ ë·˘ÙáÓ ‰ÂÓ Â›Ó·È Ù˘¯·›·, Ô‡Ù ·ÔÙÂÏ› ·ÏÒ˜
Ì›· ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÙÔ˘ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡ Ó· ÎÔÛÌ‹ÛÂÈ ÙÔ ÏfiÁÔ ÙÔ˘. ™Â ¢ı‡ ÏfiÁÔ
ı· ¤ÁÚ·ÊÂ: ·éÙÔ› Ù ÁaÚ Û¯ÔÏFÉ ñÔ¯ˆÚ‹ÛÔÌÂÓ Î·d Úe˜ ìÌĘ ÙÂÙ¿ÍÔ-
ÓÙ·È Ôî âÓ·ÓÙ›ÔÈ. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÏÔÈfiÓ Î·Ù¿ ÙÔÓ Gomme (fi.., Û. 366),
ÁÈ· “¤Ó· ÂÍ·›ÚÂÙÔ ‰Â›ÁÌ· Ù˘ ÎÔÌ„fiÙËÙ·˜ Î·È Ù˘ ·ÎÚ›‚ÂÈ·˜” Ô˘ ¯·-
Ú·ÎÙËÚ›˙Ô˘Ó ÙÔ ıԢ΢‰›‰ÂÈÔ ÏfiÁÔ.
¶Ú¤ÂÈ Â›Û˘ Ó· ÙÔÓÈÛÙ› Ë Â·Ó¿ÏË„Ë ÌÂÙÔ¯ÒÓ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ¯Úfi-
ÓˆÓ (ÂÊÔ‚Ë̤ÓÔÈ, ÊÔ‚Ô‡ÌÂÓÔÈ, ‰Â›Û·ÓÙ˜), Ì ÙȘ Ôԛ˜ ‰ËÏÒÓÂÙ·È ÙÔ
Û˘Ó·›ÛıËÌ· ÙÔ˘ Êfi‚Ô˘. (Afi ÙȘ ÌÂÙÔ¯¤˜ ·˘Ù¤˜ ÔÈ ‰‡Ô ÚÒÙ˜ ·Ó·Ê¤-
ÚÔÓÙ·È ÛÙÔ˘˜ KÂÚ΢ڷ›Ô˘˜ Î·È ÙÔ˘˜ AıËÓ·›Ô˘˜ ·ÓÙ›ÛÙÔȯ·, Ë ‰Â ÙÚ›ÙË
ÛÙÔ˘˜ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÈÔ˘˜). H ¤ÌÊ·ÛË ·˘Ù‹ ÛÙËÓ ·ÂÈÎfiÓÈÛË ÙÔ˘ Êfi‚Ô˘
‰ÈηÈÔÏÔÁÂ›Ù·È ‰ÈfiÙÈ: 1) Ô Êfi‚Ô˜ Â›Ó·È Î˘Ú›·Ú¯Ô Û˘Ó·›ÛıËÌ· Û οıÂ
ÔÏÂÌÈ΋ ·Ó·Ì¤ÙÚËÛË Î·È ÂËÚ¿˙ÂÈ ÛËÌ·ÓÙÈο ÙȘ ÂÓ¤ÚÁÂȘ ÙˆÓ ·-
ÓÙÈÌ·¯Ô̤ӈÓ, 2) ÂÍËÁ› ÈηÓÔÔÈËÙÈο (fi¯È ·ÔÎÏÂÈÛÙÈο) ÙË ‰È·ÊÔ-
ÚÂÙÈο ·ÓÂÍ‹ÁËÙË ÂÈÎfiÓ· ‰È¿Ï˘Û˘, Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÙÔ ÎÂÚ΢ڷ˚Îfi
Ó·˘ÙÈÎfi. AÍ›˙ÂÈ Ó· ·Ú·ÙËÚËı› fï˜ fiÙÈ Ô Êfi‚Ô˜ ·ÔηχÙÂÈ ÙË ‚·-
ÛÈ΋ ‰È·ÊÔÚ¿ ‰˘Ó·ÌÈÎÔ‡ ÌÂٷ͇ AıËÓ·›ˆÓ-KÂÚ΢ڷ›ˆÓ: ηٷϷ̂¿ÓÂÈ
‚¤‚·È· Î·È ÙÔ˘˜ ‰‡Ô Û˘ÌÌ¿¯Ô˘˜, ÙËÓ ›‰È· ÛÙÈÁÌ‹ fï˜ Ô˘ Ô‰ËÁ› ÛÂ
Ï‹ÚË ·Ô‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÛË ÙÔ˘˜ KÂÚ΢ڷ›Ô˘˜, Á›ÓÂÙ·È ÁÈ· ÙÔ˘˜ AıËÓ·›Ô˘˜
ËÁ‹ ÂÈÓÔËÙÈÎfiÙËÙ·˜ ÁÈ· ÙËÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfiÙÂÚË ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË
ÙˆÓ Â¯ıÚÒÓ ÙÔ˘˜, Û˘ÓÒÓ˘ÌÔ Ù˘ ÂÁÚ‹ÁÔÚÛ˘ Î·È Ù˘ Û‡ÓÂÛ˘.
MÂ ÙÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 3.78 ÔÏÔÎÏËÚÒÓÂÙ·È ÙÔ ÔÚÙÚ¤ÙÔ ÙÔ˘ NÈÎfiÛÙÚ·ÙÔ˘. T·
ÛÙÔȯ›· Ô˘ Û˘Óı¤ÙÔ˘Ó ÙÔ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÌfi ÙÔ˘ Î·È Ù· ÔÔ›· ÂÈÛËÌ¿ÓıË-
Î·Ó ÛÙËÓ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓË ÂÓfiÙËÙ· Ú¤ÂÈ Ó· Û˘ÌÏËÚˆıÔ‡Ó Î·È Ó· ÔÏÔ-
ÎÏËÚˆıÔ‡Ó Ì ÙËÓ ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙË ÁÂÓÓ·ÈfiÙËÙ·, ÛÙË Ê·ÓÙ·Û›· Î·È ÛÙËÓ Â-
ÈÓÔËÙÈÎfiÙËÙ¿ ÙÔ˘, ȉÈfiÙËÙ˜ Ì ÙȘ Ôԛ˜ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÂÈ ÙÔ ÛÙfiÏÔ ÙˆÓ
¶ÂÏÔÔÓÓËÛ›ˆÓ. TÂÏÈÎfi˜ Ì·˜ ÛÙfi¯Ô˜ Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È Ë Î·Ù·ÓfiËÛË, ÂÎ
̤ÚÔ˘˜ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ, Ù˘ ·Ì¤ÚÈÛÙ˘ ‚Ô‹ıÂÈ·˜ Ô˘ ÚÔÛʤÚÂÈ Ô NÈÎfi-
ÛÙÚ·ÙÔ˜ ÛÙÔÓ ÎÂÚ΢ڷ˚Îfi ÛÙfiÏÔ Î·È ÙÔ˘ ‰‡ÛÎÔÏÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ Ô˘ ʤÚÂÈ ÛÂ
¤Ú·˜, Â͢ËÚÂÙÒÓÙ·˜ ÛËÌ·ÓÙÈÎfiٷٷ ÙËÓ ÔÏÈÙÈ΋ Ù˘ ·ÙÚ›‰·˜ ÙÔ˘.

***
55
 «°È· ¤Ó·Ó ŒÏÏËÓ· Ô˘ ÛÙÔ¯¿˙ÂÙ·È, Ô ıfiÚ˘‚Ô˜ (Ë Ù·Ú·¯‹) Â›Ó·È ‰˘-
ÛÙ‡¯ËÌ·. O ηı¤Ó·˜ ÚÔÛ·ı› Ó· ÙÔÓ ÚÔηϤÛÂÈ ÛÙÔÓ ·ÓÙ›·Ïfi
ÙÔ˘. Ÿˆ˜ ÙÔ Ï¤ÂÈ Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ Û¯ÂÙÈο Ì ÙË Ó·˘Ì·¯›· Ù˘ K¤Ú΢-
Ú·˜ (3.78.1): âÂÈÚáÓÙÔ ıÔÚ˘‚ÂÖÓ.
Afi ÙËÓ ¿Ô„Ë ·˘Ù‹Ó, Ë ·Ù·Í›·, Ô˘ ‰ÂÓ ÌÔÚ› Ó· ÂÚÈÁÚ·Ê› ·Ú¿
ÌfiÓÔ Û·Ó ¤Ó· Ú·ÏÈÛÙÈÎfi, ·Û˘Ó¿ÚÙËÙÔ ÂÚÈÛÙ·ÙÈÎfi, ÂÓÙ¿ÛÛÂÙ·È Û ¤Ó·
ÔÚıÔÏÔÁÈÎfi Û‡ÛÙËÌ·Ø ÙËÓ ÚԂϤÂÈ ¤Ó·˜ ·fi ÙÔ˘˜ ·ÓÙÈ¿ÏÔ˘˜Ø Ê·ÓÂ-
ÚÒÓÂÈ ÙËÓ ÂÈÙ˘¯›· ÙÔ˘ ÂÓfi˜ Û˘ÏÏÔÁÈÛÌÔ‡ ‹ ÙÔ Ï¿ıÔ˜ ÙÔ˘ ¿ÏÏÔ˘».
(J. de Romilly, IÛÙÔÚ›· Î·È ÏfiÁÔ˜ ÛÙÔ £Ô˘Î˘‰›‰Ë, ÛÂÏ. 168)

KEºA§AIA 79-80

¶ÚÔÙÂÈÓfiÌÂÓ˜ ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ÒÚ˜: 2

™Ùfi¯Ô˜: N· ÌÔÚ¤ÛÔ˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ó Û ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ
‚·ıÌfi: 1) ÙËÓ ·ÊËÁËÌ·ÙÈ΋ Ù¯ÓÈ΋ ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë, Ë ÔÔ›· ·ÚÔ˘-
ÛÈ¿˙ÂÈ È‰È·›ÙÂÚÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÛÙËÓ ÂÓfiÙËÙ· ·˘Ù‹ Î·È 2) ÙȘ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ
Ô˘ ηıÔÚ›˙Ô˘Ó ÙË Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ÙˆÓ ‰‡Ô ·ÓÙÈ¿ÏˆÓ ÌÂÚÒÓ Î·È Ô˘
ı· Ô‰ËÁ‹ÛÔ˘Ó ÛÙË ÛÎÏ‹Ú˘ÓÛË ÙÔ˘ ÂÌÊ˘Ï›Ô˘, fiˆ˜ ı· ÙËÓ ·Ú·ÎÔÏÔ˘-
ı‹ÛÔ˘Ì ÛÙËÓ ÂfiÌÂÓË ÂÓfiÙËÙ·.

O ÈÛÙÔÚÈÎfi˜ ÂÛÙÈ¿˙ÂÈ ÙËÓ ·Ê‹ÁËÛ‹ ÙÔ˘ ÈÛfiÙÈÌ· Î·È ÛÙ· ‰‡Ô ÛÙÚ·ÙfiÂ-
‰·, ηٷÁÚ¿ÊÔÓÙ·˜ ‰È·‰Ô¯Èο Î·È ÏÂÙÔÌÂÚÂȷο ÙË Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ÙˆÓ
KÂÚ΢ڷ›ˆÓ Î·È ÙˆÓ ¶ÂÏÔÔÓÓËÛ›ˆÓ. AÍ›˙ÂÈ Ó· ·Ú·ÙËÚËı› Ë Û¯Â‰fiÓ
ÁˆÌÂÙÚÈ΋ Û˘ÌÌÂÙÚ›· ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘ ÛÙÔ ÛËÌÂ›Ô ·˘Ùfi: 10 ÂÚ›Ô˘ ÁÚ·Ì-
̤˜ (2 ·Ú¿ÁÚ·ÊÔÈ) ·ÊÈÂÚÒÓÔÓÙ·È ÛÙ· ‰‡Ô ·˘Ù¿ ÎÂÊ¿Ï·È· ÛÙËÓ ÂÚÈ-
ÁÚ·Ê‹ Ù˘ ‰Ú¿Û˘ ÙˆÓ KÂÚ΢ڷ›ˆÓ Î·È ›Û˘ ¤ÎÙ·Û˘ Â›Ó·È Ë ·Ó·ÊÔÚ¿
ÛÙÔ˘˜ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÈÔ˘˜. H ÂÈÛ‹Ì·ÓÛË ·˘Ù‹ ı· ‚ÔËı‹ÛÂÈ ÙÔ˘˜ Ì·ıË-
Ù¤˜ Ó· Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó fi¯È ÌfiÓÔ ÙËÓ ÂÌÌÔÓ‹ ÙÔ˘ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡ ÁÈ· ·ÌÂ-
ÚÔÏË„›·, ·ÏÏ¿ Î·È ÙË ‚·ıÈ¿ ÏÔÁÔÙ¯ÓÈ΋ ‰È¿ÛÙ·ÛË Î·È ÙËÓ ÂÛˆÙÂÚÈ΋
ÔÌÔÚÊÈ¿ Î·È ·ÚÌÔÓ›· ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ô˘ ‰È‰¿ÛÎÔÓÙ·È. O ·ÊËÁËÌ·ÙÈÎfi˜
Ú˘ıÌfi˜ Â›Ó·È ÁÚ‹ÁÔÚÔ˜, «ÎÔÊÙfi˜», ۯ‰fiÓ ÎÈÓËÌ·ÙÔÁÚ·ÊÈÎfi˜, ÔÈ ÂÓ·Ï-
56
Ï·Á¤˜ ÛÙÚ·ÙÔ¤‰Ô˘, ¿Ú· Î·È ÔÙÈ΋˜ ÁˆÓ›·˜, ·fi ÙËÓ ÔÔ›· ηٷÁÚ¿-
ÊÔÓÙ·È Ù· ÙÂÎÙ·ÈÓfiÌÂÓ·, Û˘Ó¯›˜. ¶Ú¤ÂÈ Â›Û˘ Ó· Û¯ÔÏÈ·ÛÙ› ȉȷÈ-
Ù¤Úˆ˜ Ë ¤ÌÊ·ÛË Ô˘ ‰›ÓÂÈ Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ ÛÙÔ Û˘Ó·›ÛıËÌ· ÙÔ˘ Êfi‚Ô˘
(ÙÚÂȘ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈΤ˜ ϤÍÂȘ: ‰Â›Û·ÓÙ˜, (3.79.1) Êfi‚ˇˆ (3.79.3),
ÂÚȉ‹˜, (3.80.1) Î·È ÙÚÂȘ ÂÓ‰ÔÈ·ÛÙÈΤ˜ ÚÔÙ¿ÛÂȘ ÂÚÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÙËÓ
„˘¯ÔÏÔÁÈ΋ ·˘Ù‹ ‰È¿ÛÙ·ÛË), Ô˘ Û ÌÂÁ¿ÏÔ ‚·ıÌfi ηıÔÚ›˙ÂÈ ÙȘ ·ÓÙÈ-
‰Ú¿ÛÂȘ ·ÌÊÔÙ¤ÚˆÓ ÙˆÓ ·ÓÙÈ¿ÏˆÓ.

KEºA§AIA 81 (ÚˆÙfiÙ˘Ô) – 82,83 (ÌÂÙ¿ÊÚ·ÛË)

¶ÚÔÙÂÈÓfiÌÂÓ˜ ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ÒÚ˜: 4 (°È· ÙË Û˘ÓÔÏÈ΋ ıÂÒÚËÛË ÙÔ˘ 3Ô˘

‚È‚Ï›Ô˘ Ó· ‰È·ÙÂı› 1 ÒÚ·).
™Ùfi¯Ô˜: ™ÙÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 81 ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÙ·È Ë ÎÔڇʈÛË ÙˆÓ ıËÚȈ‰ÈÒÓ
Î·È ÙˆÓ ·ÎÚÔÙ‹ÙˆÓ ÙÔ˘ ÂÌÊ˘Ï›Ô˘ ÔϤÌÔ˘ Ù˘ K¤Ú΢ڷ˜. T· ‰‡Ô Â-
fiÌÂÓ· ÎÂÊ¿Ï·È·, ÁÓˆÛÙ¿ ˆ˜ ¶·ıÔÏÔÁ›· ÙÔ˘ ÔϤÌÔ˘, ‰›ÓÔ˘Ó ÙËÓ Â˘-
ηÈÚ›· ÛÙÔ £Ô˘Î˘‰›‰Ë, ‰È¢ڇÓÔÓÙ·˜ ÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· Ù˘
K¤Ú΢ڷ˜, Ó· ÂÎı¤ÛÂÈ ÙȘ ÁÂÓÈΤ˜ ·fi„ÂȘ ÙÔ˘ ÁÈ· Ù· ‰ÂÈÓ¿ οı Ô-
ϤÌÔ˘ Î·È ÙËÓ ·ÏÏÔ›ˆÛË Ù˘ ·ÓıÚÒÈÓ˘ ʇÛ˘ ̤۷ Û’ ·˘ÙfiÓ. ™Ùfi-
¯Ô˜ Ì·˜, ÂÔ̤ӈ˜, Â›Ó·È Ó· ηٷϿ‚Ô˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ Ì·˜ ÙȘ ·Èٛ˜,
Ô˘ ·Ô‚·Ú‚·ÚÒÓÔ˘Ó ÙÔÓ ¿ÓıÚˆÔ Ì¤Û· ÛÂ Û˘Óı‹Î˜ ÔϤÌÔ˘, ÙË
ÛÎÏËÚfiÙËÙ· Î·È ÙËÓ Î·Ù¿ÙˆÛË ÙˆÓ ËıÈÎÒÓ ·ÍÈÒÓ, Ô˘ ·Ú·ÙËÚÔ‡-
ÓÙ·È Û οı fiÏÂÌÔ, ΢ڛˆ˜ ‰Â Û οı ÂÌʇÏÈ· ·Ó·Ì¤ÙÚËÛË Î·È Ó·
ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÙÔ‡Ó È‰È·›ÙÂÚ· ÁÈ· ÙËÓ ÂÈηÈÚfiÙËÙ· ÙˆÓ ·ÓÙÈÏ‹„ÂˆÓ ÙÔ˘
ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡ Î·È ÙËÓ ÈÛ¯‡ ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ÂÔ¯‹ Ì·˜. ŒÙÛÈ ı· ÌÔÚ¤ÛÔ˘Ó Î·-
χÙÂÚ· Ó· ÂÎÙÈÌ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ Â·ÁÁÂÏ›· ÙÔ˘ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡ fiÙÈ ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ·-
ÔÙÂÏ› «ÎÙÉÌ· ☠·å›».

¶APATHPH™EI™-E¶I™HMAN™EI™

N· ÂÈÛËÌ·Óı› (ȉȷ›ÙÂÚ· ÁÈ· ÙÔ ÎÂÊ. 81) Ë ÂÓ¿ÚÁÂÈ· Î·È Ë ‰‡Ó·ÌË

Ù˘ ÂÚÈÁÚ·Ê‹˜ ÙˆÓ ÊÚÈηÏÂÔÙ‹ÙˆÓ ·ÏÏ¿ Î·È Ë ÓËÊ·ÏÈfiÙËÙ·, Ë ·Ô-
57
 Ê˘Á‹ Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈ΋˜ ÊfiÚÙÈÛ˘ ‹ ÚÔÛˆÈ΋˜ ÙÔÔı¤ÙËÛ˘ ·fi ÙÔÓ
›‰ÈÔ ÙÔÓ ÈÛÙÔÚÈÎfi ηٿ ÙËÓ ÂÍÈÛÙfiÚËÛË ÙfiÛÔ «ÛÎÏËÚÒÓ» ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ. O
™Ù¤ÊÔ˜ (fi.., Û. 275) ÂÈÛËÌ·›ÓÂÈ Û¯ÂÙÈο: «O £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜, Ì ‰Ú·-
Ì·ÙÈ΋ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·, ÊÈÏÔÛÔÊÈÎfi ÛÙÔ¯·ÛÌfi Î·È ÌÂÏ·Á¯ÔÏÈ΋ ‰È¿ıÂÛË ÂÎ-
ı¤ÙÂÈ ÙȘ ÛΤ„ÂȘ ÙÔ˘ Î·È Û˘ÓÔ„›˙ÂÈ ÙȘ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ ÙÔ˘ ÁÈ· ÙËÓ Â›-
‰Ú·ÛË Ù˘ ˆÌ‹˜ ‚›·˜ ÛÙ· ‹ıË ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ Î·È Ù˘ ÎÔÈÓˆÓ›·˜, ÛÙË
‰È¿ÚÎÂÈ· ÂÓfi˜ ÔϤÌÔ˘, Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· ÂÌÊ˘Ï›Ô˘. O ÙÚfiÔ˜ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô
·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÙȘ ‰Ú·Ì·ÙÈΤ˜ Û˘Ó¤ÂȘ ÙˆÓ ÔÏÂÌÈÎÒÓ Û˘ÁÎÚÔ‡ÛÂˆÓ ·-
˯› ÙȘ ÚÔÛˆÈΤ˜ ÙÔ˘ ·fi„ÂȘ ÁÈ· ÙË ÊÚ›ÎË Î·È ÙÔ ·Ú¿ÏÔÁÔ ÙÔ˘
ÔϤÌÔ˘ (Ô fiÏÂÌÔ˜ Û¯ÔÏÂ›Ô ‚›·˜), Ô˘ ÙÔÓ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ, ¿ÏψÛÙÂ, ÌÂ
ÂÎÏËÎÙÈ΋ ‰‡Ó·ÌË Î·È ·ÎÚ›‚ÂÈ·, ˆ˜ ·ÌÂÚfiÏËÙÔ˜ ·Ú·ÙËÚËÙ‹˜Ø
Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ·, fï˜, ÚÔ‚¿ÏÏÂÈ Ì¤Û· ·fi ÙÔÓ ·ÓıÚÒÈÓÔ fiÓÔ Î·È ÙËÓ
·ÓıÚˆÈÛÙÈ΋ Î·È ·ÓÙÈÔÏÂÌÈ΋ ÙÔ˘ ‰È¿ıÂÛË ·ÏÏ¿ Î·È ÙË ‚Ô˘ÏËÛÈ·Ú-
¯È΋ ÙÔ˘ ·ÓÙ›ÏË„Ë ÁÈ· Ù· „˘¯ÔÏÔÁÈο ΛÓËÙÚ·, Ù· ¿ıË, ÙȘ ·Èٛ˜
ÙˆÓ Û˘ÌÊÔÚÒÓ Î·È ÙȘ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ÂÈÙÒÛÂȘ ÙˆÓ ÂÌÊ˘Ï›ˆÓ Ù·Ú·¯ÒÓØ
·‰ÈfiÚ·Ù· ÛÙÔ ‚¿ıÔ˜, ‰È·Ê·›ÓÂÙ·È Ë ¤Î‰ËÏË ÂÈı˘Ì›· ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë Ó·
‚·Û›ÛÂÈ ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ÛÙȘ ‰È·¯ÚÔÓÈΤ˜ ·Ï‹ıÂȘ Ù˘ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ÂÌÂÈ-
Ú›·˜ ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ.
H Û˘ÓÔÙÈ΋ ·˘Ù‹ ıÂÒÚËÛË ÙÔ˘ ÔϤÌÔ˘ ·ÔÙÂÏ› ÙÔ ÎÏÂȉ› ÁÈ· ÙȘ
ÂȉÈΤ˜ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ ÙÔ˘ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡ ÛÙ· ÔÏÈÙÈο Ú¿ÁÌ·Ù· Ù˘
Aı‹Ó·˜ Î·È Ù˘ ˘fiÏÔÈ˘ EÏÏ¿‰·˜. O £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ ¤¯ÂÈ ÂÂÍÂÚÁ·ÛÙ›
Ì ȉȷ›ÙÂÚË ÚÔÛÔ¯‹ ÙÔ ÙÌ‹Ì· ·˘Ùfi, ÙÔ ÔÔ›Ô Ì ÙËÓ ˘ÎÓfiÙËÙ· ÙÔ˘
‡ÊÔ˘˜ Î·È ÙË ÌÓËÌÂȷ΋ ÂÎÊÚ·ÛÙÈ΋ ÙÂÏÂÈfiÙËÙ· ·ÔÓ¤ÂÈ ¤Ó· ‹ÚÂÌÔ
ÌÂÁ·Ï›Ô, Ì ÌÈ· ¯ÚÔÈ¿ ··ÈÛÈÔ‰ÔÍ›·˜, ·Ó·‰‡ÔÓÙ·˜ ·Ó¿ÁÏ˘Ê· ÙȘ ·ÓÙÈ-
Ï‹„ÂȘ ÙÔ˘ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡ ̤۷ ·fi η›ÚȘ Î·È ıÂÌÂÏȷΤ˜ ÂÎÊÚ¿ÛÂȘ ÌÂ
ÙÚ·ÁÈ΋ ÂÈηÈÚfiÙËÙ·”. AÓ·ÌÊ›‚ÔÏ· ÙfiÛÔ ÙÔ ÎÂÊ. 3.81 fiÛÔ Î·È Ù·
ÎÂÊ¿Ï·È· Ù˘ ¶·ıÔÏÔÁ›·˜ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ‰È·¯ÚÔÓÈο*, ·ÓÙÈÔÏÂÌÈο Λ-

*BÏ. HÏÈÔ‡, TÔ Ì‹Ó˘Ì· ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë, K¤‰ÚÔ˜ 1980, Û. 196, Ô ÔÔ›Ô˜ ·Ú·ÙËÚ›
Û¯ÂÙÈο: «M ‰Ú·Ì·ÙÈ΋ ÂÓ¿ÚÁÂÈ· Î·È ÊÈÏÔÛÔÊÈÎfi ÛÙÔ¯·ÛÌfi Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ ·ÚÂÌ‚¿ÏÏÂÈ
ÛÙÔ ÙÚ›ÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÙˆÓ IÛÙÔÚÈÒÓ ÙÔ˘ ηٿ ÙËÓ ÂÍÈÛÙfiÚËÛË ÙÔ˘ ÂÌÊ˘Ï›Ô˘ ÔϤÌÔ˘ Ù˘
K¤Ú΢ڷ˜, ‚·ı‡Ù·Ù˜ ...Î·È ·ÈÒÓÈ·˜ ·Í›·˜ ‰È·ÈÛÙÒÛÂȘ Î·È ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ Â›-
‰Ú·ÛË Ù˘ ‚›·˜ Î·È ÙÔ˘ ÔϤÌÔ˘ -Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· ÙÔ˘ ÂÌÊ˘Ï›Ô˘ ÔϤÌÔ˘ ¿Óˆ ÛÙ· ‹ıË ÙˆÓ
·ÓıÚÒˆÓ Î·È Ù˘ ÎÔÈÓˆÓ›·˜»
58
ÌÂÓ· Î·È ÚÔÛʤÚÔ˘Ó ÔÏÏ¿ ÂÚÂı›ÛÌ·Ù· ÁÈ· Û˘˙‹ÙËÛË, ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈ-
ÛÌfi Î·È Â˘·ÈÛıËÙÔÔ›ËÛË ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ Ì·˜. ¶Ú¤ÂÈ Â›Û˘ Ó· ÙÔÓÈ-
ÛÙ› ȉȷÈÙ¤Úˆ˜ Ë Û˘ÛÛÒÚ¢ÛË ÚËÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ‰ËÏÒÓÔ˘Ó ı¿Ó·ÙÔ Î·È Ë
ÛÎÔÈÌfiÙËÙ· ÙË ÂÌÊ·ÙÈ΋˜ ·˘Ù‹˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ ÙÔ˘ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡. O £Ô˘Î˘-
‰›‰Ë˜ ÛÙÔ 3.81 ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› 12 Ú‹Ì·Ù· (‹ ÚËÌ·ÙÈΤ˜ ÂÎÊÚ¿ÛÂȘ) Ô˘
‰ËÏÒÓÔ˘Ó ı¿Ó·ÙÔ Î·È ÎÏÈÌ·ÎÒÓÂÈ ·ÚÈÛÙÔÙ¯ÓÈο ÙËÓ ·Ê‹ÁËÛ‹ ÙÔ˘
ηٿ Ù¤ÙÔÈÔ ÙÚfiÔ, ÒÛÙ ÛÙ·‰È·Î¿ Ó· ÌÂÙ·‚·›ÓÂÈ Û ÔÏÔ¤Ó· Î·È ·-
ÁÚÈfiÙÂÚ· ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ÊfiÓˆÓ, ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο Ù˘ ËıÈ΋˜ ÊıÔÚ¿˜, Î·È Ù˘
·Ó·ÙÚÔ‹˜ ÙÔ˘ ‰Èη›Ô˘ Î·È Ù˘ Ê˘ÛÈ΋˜ ‹ ¤ÓÓÔÌ˘ Ù¿Í˘, Ô˘ Û˘Ì-
‚·›ÓÔ˘Ó Û ¤Ó·Ó ÂÌʇÏÈÔ fiÏÂÌÔ (΢ÚÈfiÙÂÚÔ ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·: ηd ÁaÚ
·ÙcÚ ·Ö‰· à¤ÎÙÂÈÓÂ... à¤ı·ÓÔÓ). K·ı¤Ó· ·fi Ù· Ú‹Ì·Ù· Ô˘ ‰Ë-
ÏÒÓÔ˘Ó ı¿Ó·ÙÔ ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙ÂÙ·È ·fi ÔÈΛÏÔ˘˜ ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌÔ‡˜ (¯ÚfiÓÔ˘,
·ÈÙ›·˜, ÙÚfiÔ˘, ÙfiÔ˘ Î.Ï.), ÒÛÙ ӷ ·ÔÛ·ÊËÓ›˙ÔÓÙ·È Ï‹Úˆ˜ ÔÈ
Û˘Óı‹Î˜ ı·Ó¿ÙÔ˘. EÈÙ˘Á¯¿ÓÂÈ ¤ÙÛÈ Ô ÈÛÙÔÚÈÎfi˜ Ó· ÚÔÛ‰ÒÛÂÈ ‰Ú·-
Ì·ÙÈÎfiËÙ·, ¤ÓÙ·ÛË Î·È ÙÚ·ÁÈÎfiÙËÙ· ÛÙËÓ ·Ê‹ÁËÛ‹ ÙÔ˘.
– H ÌÂϤÙË ÙˆÓ KÂÚ΢ڷ˚ÎÒÓ Î·È Ù˘ ¶·ıÔÏÔÁ›·˜ Ú¤ÂÈ Ó· ÔÏÔ-
ÎÏËÚˆı› Ì ÙËÓ ·Ú¿ÏÏËÏË Û˘ÓÂͤٷÛË ÙˆÓ ÎÂÊ·Ï·›ˆÓ 46-48 ÙÔ˘
٤ٷÚÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘, ÒÛÙ ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· ·ÔÎÙ‹ÛÔ˘Ó Ï‹ÚË ÂÈÎfiÓ· Ù˘
‚È·ÈfiÙËÙ·˜, Ù˘ ÂΉÈÎËÙÈ΋˜ Ù¿Û˘, ÙˆÓ ÊÚÈÎÙÒÓ ÂÁÎÏËÌ¿ÙˆÓ, ÙÔ˘
ÔÏÈÙÈÎÔ‡ ·ÌÔÚ·ÏÈÛÌÔ‡ ÙˆÓ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎÒÓ, Ô˘ ÛÙÈÁÌ¿ÙÈÛ·Ó ÙË ‰È¿Ú-
ÎÂÈ· ÙÔ˘ ÂÌÊ˘Ï›Ô˘ ·˘ÙÔ‡ ÔϤÌÔ˘.
***
™ÙË ÁÂÓÈ΋ ıÂÒÚËÛË ÙÔ˘ ÙÚ›ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘ ‚ÔËıÔ‡Ó Ù· ΛÌÂÓ· ÙˆÓ A.
™Ù¤ÊÔ˘, X. XÚËÛÙ›‰Ë Î·È I.£. K·ÎÚȉ‹ Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó.

«H ‰È‰·Ûηϛ· ·fi ÙÔ ÚˆÙfiÙ˘Ô ÔÏÔÎÏËÚÒÓÂÙ·È Ì ÙËÓ ¶·ıÔÏÔÁ›·

ÙÔ˘ ¶ÔϤÌÔ˘ (°ÂÓÈ΋ ıÂÒÚËÛË ÙÔ˘ ÔϤÌÔ˘) ·Ú. 82-83 (·fi ÌÂÙ¿-
ÊÚ·ÛË, Û 2 ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ÒÚ˜, Ì·˙› Ì ÙËÓ ·Ó·ÎÂÊ·Ï·›ˆÛË), Ô˘ ·Ô-
ÙÂÏ› ÙËÓ ÎÔڇʈÛË ÙˆÓ ‰ËÌËÁÔÚÈÒÓ ÙÔ˘ °’ ‚È‚Ï›Ô˘, fiÔ˘ ÂÎÙ›ıÂÓÙ·È
ÁÂÁÔÓfiÙ· Ô˘ ˘ÂÚ‚·›ÓÔ˘Ó Ù· fiÚÈ· ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÈÓÔ˘ ̤ÙÚÔ˘, ÙÔÓ›˙ÔÓÙ·˜
ÙËÓ ÔÏÈÙÈ΋ Ù˘ ÈÛ¯‡Ô˜ Î·È ÙË ‚Ô‡ÏËÛË ÙÔ˘ ÎÚ·Ù·ÈÔ‡. O £Ô˘Î˘‰›-
‰Ë˜, Ì ‰Ú·Ì·ÙÈ΋ ÂÓ¿ÚÁÂÈ·, ÊÈÏÔÛÔÊÈÎfi ÛÙÔ¯·ÛÌfi Î·È ÌÂÏ·Á¯ÔÏÈ΋
59
 ‰È¿ıÂÛË ÂÎı¤ÙÂÈ ÙȘ ÛΤ„ÂȘ ÙÔ˘ Î·È Û˘ÓÔ„›˙ÂÈ ÙȘ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ ÙÔ˘
ÁÈ· ÙËÓ Â›‰Ú·ÛË Ù˘ ˆÌ‹˜ ‚›·˜ ÛÙ· ‹ıË ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ Î·È Ù˘ ÎÔÈ-
ÓˆÓ›·˜, ÛÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÂÓfi˜ ÔϤÌÔ˘, Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· ÂÌÊ˘Ï›Ô˘. O ÙÚfiÔ˜
Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÙȘ ‰Ú·Ì·ÙÈΤ˜ Û˘Ó¤ÂȘ ÙˆÓ ÔÏÂÌÈÎÒÓ
Û˘ÁÎÚÔ‡ÛÂˆÓ ·˯› ÙȘ ÚÔÛˆÈΤ˜ ÙÔ˘ ·fi„ÂȘ ÁÈ· ÙË ÊÚ›ÎË Î·È ÙÔ
·Ú¿ÏÔÁÔ ÙÔ˘ ÔϤÌÔ˘ (Ô fiÏÂÌÔ˜ Û¯ÔÏÂ›Ô ‚›·˜) Ô˘ ÙÔÓ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ,
¿ÏψÛÙÂ, Ì ÂÎÏËÎÙÈ΋ ‰‡Ó·ÌË Î·È ·ÎÚ›‚ÂÈ·, ˆ˜ ·ÌÂÚfiÏËÙÔ˜ ·-
Ú·ÙËÚËÙ‹˜Ø Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ·, fï˜, ÚÔ‚¿ÏÏÂÈ Ì¤Û· ·fi ÙÔÓ ·ÓıÚÒÈÓÔ
fiÓÔ Î·È ÙËÓ ·ÓıÚˆÈÛÙÈ΋ Î·È ·ÓÙÈÔÏÂÌÈ΋ ÙÔ˘ ‰È¿ıÂÛË ·ÏÏ¿ ηÈ
ÙË ‚Ô˘ÏËÛÈ·Ú¯È΋ ÙÔ˘ ·ÓÙ›ÏË„Ë ÁÈ· Ù· „˘¯ÔÏÔÁÈο ΛÓËÙÚ·, Ù· ¿-
ıË, ÙȘ ·Èٛ˜ ÙˆÓ Û˘ÌÊÔÚÒÓ Î·È ÙȘ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ÂÈÙÒÛÂȘ ÙˆÓ ÂÌ-
ʇÏÈˆÓ Ù·Ú·¯ÒÓØ ·‰ÈfiÚ·Ù·, ÛÙÔ ‚¿ıÔ˜, ‰È·Ê·›ÓÂÙ·È Ë ¤Î‰ËÏË ÂÈı˘Ì›·
ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë Ó· ‚·Û›ÛÂÈ ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ÛÙȘ ‰È·¯ÚÔÓÈΤ˜ ·Ï‹ıÂȘ Ù˘
ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ÂÌÂÈÚ›·˜ ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ. AÔÙÂÏ›, Â›Û˘, Ë Û˘ÓÔÙÈ΋
·˘Ù‹ ıÂÒÚËÛË ÙÔ˘ ÔϤÌÔ˘ ÙÔ ÎÏÂȉ› ÁÈ· ÙȘ ÂȉÈΤ˜ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ
ÙÔ˘ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡ ÛÙ· ÔÏÈÙÈο Ú¿ÁÌ·Ù· Ù˘ Aı‹Ó·˜ Î·È Ù˘ ˘fiÏÔÈ˘
EÏÏ¿‰·˜. O £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ ¤¯ÂÈ ÂÂÍÂÚÁ·ÛÙ› Ì ȉȷ›ÙÂÚË ÚÔÛÔ¯‹ ÙÔ
ÙÌ‹Ì· ·˘Ùfi, ÙÔ ÔÔ›Ô Ì ÙËÓ ˘ÎÓfiÙËÙ· ÙÔ˘ ‡ÊÔ˘˜ Î·È ÙË ÌÓËÌÂȷ΋
ÂÎÊÚ·ÛÙÈ΋ ÙÂÏÂÈfiÙËÙ· ·ÔÓ¤ÂÈ ¤Ó· ‹ÚÂÌÔ ÌÂÁ·Ï›Ô, Ì ÌÈ· ¯ÚÔÈ¿ ·-
·ÈÛÈÔ‰ÔÍ›·˜, ·Ó·‰‡ÔÓÙ·˜ ·Ó¿ÁÏ˘Ê· ÙȘ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ ÙÔ˘ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡ ̤۷
·fi η›ÚȘ Î·È ıÂÌÂÏȷΤ˜ ÂÎÊÚ¿ÛÂȘ, Ì ÙÚ·ÁÈ΋ ÂÈηÈÚfiÙËÙ·, fi-
ˆ˜ .¯.,
– K·› â¤ÂÛ ÔÏÏa ηd ¯·ÏÂa ηÙa ÛÙ¿ÛÈÓ Ù·Ö˜ fiÏÂÛÈ, ÁÈÁÓfiÌÂÓ·
Ì¤Ó Î·d ·åÂd âÛfiÌÂÓ·, ≤ˆ˜ iÓ ì ·éÙc ʇÛȘ àÓıÚÒˆÓ qF .
– ^O ‰b fiÏÂÌÔ˜ ñÊÂÏgÓ Ù‹Ó ÂéÔÚ›·Ó ÙÔÜ Î·ı’ ìÌ¤Ú·Ó ‚›·ÈÔ˜ ‰È‰¿-
ÛηÏÔ˜ ηd Úe˜ Ùa ·ÚfiÓÙ· Ùa˜ çÚÁa˜ ÙáÓ ÔÏÏáÓ ïÌÔÈÔÖ.
H ¶·ıÔÏÔÁ›· ÙÔ˘ ÔϤÌÔ˘ Ú¤ÂÈ Ó· Û˘ÌÏËÚˆı› Ì ÙÔ ÎÂÊ. 84, fi-
Ô˘ ÔÏÔÎÏËÚÒÓÔÓÙ·È ÔÈ ı¤ÛÂȘ ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë ÁÈ· ÙȘ ÂÈÙÒÛÂȘ ÙÔ˘
ÔϤÌÔ˘, Ì ¿ÌÂÛË ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ÛÙ· ÁÂÁÔÓfiÙ· Ù˘ K¤Ú΢ڷ˜.
“™ÙËÓ K¤Ú΢ڷ, ÏÔÈfiÓ, ¤ÁÈÓ·Ó, ÁÈ· ÚÒÙË ÊÔÚ¿, Ù· ÊÔ‚ÂÚ¿ ·˘Ù¿
Ú¿ÁÌ·Ù· ÛÙ· ÔÔ›· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Ô‰ËÁËıÔ‡Ó ¿ÓıÚˆÔÈ Ô˘ ˙Ô˘Ó Î¿Ùˆ
60
·fi ηıÂÛÙÒ˜ Ù˘Ú·ÓÓÈÎfi, fiÙ·Ó ÙÔ˘˜ ‰Ôı› Ë Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ÂΉÈÎËıÔ‡Ó
ÙÔ˘˜ ¿Ú¯ÔÓÙ¤˜ ÙÔ˘˜. ÕÏÏÔÈ ÎÈÓ‹ıËÎ·Ó ÁÈ· Ó’ ··ÏÏ·ÁÔ‡Ó ·fi ÙË
ÊÙÒ¯ÂÈ· ÙÔ˘˜ ÂȉÈÒÎÔÓÙ·˜ Ó· ¿ÚÔ˘Ó ÙȘ ÂÚÈÔ˘Û›Â˜ ÙˆÓ ¿ÏψÓ.
ÕÏÏÔÈ ¯Ù˘Ô‡Û·Ó ¿ÁÚÈ· Î·È ·Ï‡ËÙ· ·ÓıÚÒÔ˘˜ Ù˘ ›‰È·˜ Ù¿Í˘, fi¯È
·fi ÏÂÔÓÂÍ›· ·ÏÏ¿ ·fi ÙÔ Ù˘ÊÏfi ¿ıÔ˜ ÙÔ˘ ÚˆÙfiÁÔÓÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘.
OÏfiÎÏËÚË Ë ˙ˆ‹ Ù˘ ÔÏÈÙ›·˜ ·Ó·ÛÙ·ÙÒıËÎÂ Î·È Ë ·ÓıÚÒÈÓË Ê‡-
ÛË, Ë ÔÔ›· – ÎÈ fiÙ·Ó ·ÎfiÌ· ˘¿Ú¯ÂÈ Â˘ÓÔÌ›· – ¤¯ÂÈ ÙËÓ Ù¿ÛË Ó· ·-
Ú·ÓÔÌ›, ͯ›ÏÈÛ ÎÈ ·Ó·ÙÚ¤ÔÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ÓfiÌÔ˘˜ ¤‰ÂÈÍ Ì ÈηÓÔÔ›ËÛË
fiÏË Ù˘ ÙËÓ ·Û˘ÁÎÚ¿ÙËÙË ¤¯ıÚ· ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ Î¿ı ÂÍÔ˘Û›·˜. AÓ ÚÔÙ›ÌË-
Û·Ó ÙËÓ ¿ÓÔÌË ÂΉ›ÎËÛË ·fi ÙË ‰ÈηÈÔÛ‡ÓË, ·Ó ÚÔÙ›ÌËÛ·Ó ÙËÓ ÏÂÔ-
ÓÂÍ›· ·fi ÙËÓ Â˘ÓÔÌ›·, ÙÔ‡ÙÔ Û˘Ó¤‚Ë ÂÂȉ‹ Ô ÊıfiÓÔ˜ ›¯Â ‰È·‚ÚÒÛÂÈ
ÙËÓ „˘¯‹ ÙÔ˘˜. °È· Ó· ÂΉÈÎËıÔ‡Ó ÙÔ˘˜ ¯ıÚÔ‡˜ ÙÔ˘˜ ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ, ÛÂ
Ù¤ÙÔȘ ÂÚÈÛÙ¿ÛÂȘ, ·ÁÓÔÔ‡Ó ÙÔ˘˜ ηÓfiÓ˜ Â¿Óˆ ÛÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ÛÙË-
Ú›˙ÔÓÙ·È ÔÈ ÎÔÈӈӛ˜, ηÓfiÓ˜ fï˜ Â¿Óˆ ÛÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó·
ÛÙËÚȯÙÔ‡Ó ÁÈ· Ó· ÛˆıÔ‡Ó, ·Ó ‚ÚÂıÔ‡Ó ÛÙËÓ ·Ó¿ÁÎË. AÏÏ¿ ·‰È·ÊÔÚÔ‡Ó
ͯÓÒÓÙ·˜ fiÙÈ, ·Ó ηٷχÛÔ˘Ó fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ηÓfiÓ˜, ÙfiÙÂ Î·È ÔÈ ›‰ÈÔÈ ı·
ÛÙÂÚËıÔ‡Ó ·fi ÙËÓ ÚÔÛÙ·Û›· ÙÔ˘˜, ·Ó ¤ÚıÂÈ ÛÙÈÁÌ‹ Ô˘ ı· ÙËÓ ¤¯Ô˘Ó
·Ó¿ÁÎË”». (A. ™Ù¤ÊÔ˜, «H ‰È‰·Ûηϛ· ÙˆÓ KÂÚ΢ڷ˚ÎÒÓ Î·È Ù˘
¶·ıÔÏÔÁ›·˜ ÙÔ˘ ÔϤÌÔ˘», ºÈÏfiÏÔÁÔ˜ 85, 1996, 275-276).
***

61
 «H "¶A£O§O°IA" TOY ¶O§EMOY»
«E‰Ò, ΢ڛˆ˜, fiˆ˜ ›·ÌÂ, ı· ÌÂÏÂÙ‹ÛÔ˘Ì ÙÔ £Ô˘Î˘‰›‰Ë ˆ˜ ÊÈÏfi-
ÛÔÊÔ Ù˘ IÛÙÔÚ›·˜ Î·È ı· ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÙԇ̠¿Óˆ ÛÙȘ ·fi„ÂȘ ÙÔ˘
ÁÈ· ÙÔÓ fiÏÂÌÔ Î·È ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ· ÙÔ ÈÛÙÔÚÈÎfi Á›ÁÓÂÛı·È Î·È ÙË Ê‡ÛË ÙÔ˘
·ÓıÚÒÔ˘. O ÂÌʇÏÈÔ˜ fiÏÂÌÔ˜ Ô˘ ¤¯ÂÈ ÚÔËÁËı› οÓÂÈ ÙȘ ·fi„ÂȘ
·˘Ù¤˜ Ê˘ÛÈ΋ ÚÔ¤ÎÙ·ÛË ÙˆÓ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓˆÓ ÎÂÊ·Ï·›ˆÓ. EΛ ¤¯Ô˘ÌÂ
‰ÂÈ ÛÙËÓ Ú¿ÍË, ̤۷ ·fi ÙȘ ÊÚȯ٤˜ ˆÌfiÙËÙ˜ ÂÓfi˜ ÂÌʇÏÈÔ˘ Û·-
Ú·ÁÌÔ‡, ÙËÓ ËıÈ΋ ·Ô¯·Ï›ÓˆÛË Ô˘ ʤÚÓÂÈ Ô fiÏÂÌÔ˜ Î·È Ô˘ ÙfiÛÔ
‰˘Ó·Ù¿ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÙ·È Â‰Ò, ÛÙËÓ “¶·ıÔÏÔÁ›·” ÙÔ˘. °È· ÙÔ ÊÚȯÙfi ·˘-
Ùfi ÚfiÛˆÔ ÙÔ˘ ÔϤÌÔ˘ ‰ÂÓ ı· ˘¿ÚÍÂÈ ·ÛÊ·ÏÒ˜ ηÌÈ¿ ·ÌÊÈ‚ÔÏ›·,
Ù· ·È‰È¿ ›Ûˆ˜ ÙÔ Ê·ÓÙ·ÛÙÔ‡Ó Î·È ÙÔ ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÔ˘Ó ÛÙȘ Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ
Î·È ÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÙÔ˘˜ ·ÎfiÌË ÊÚȯÙfiÙÂÚÔ. O ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌfi˜ ı· Á›ÓÂÈ
΢ڛˆ˜ ÁÈ· ÙȘ ·fi„ÂȘ ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë ˆ˜ ÚÔ˜ ÙË Ê‡ÛË ÙÔ˘ ·ÓıÚÒ-
Ô˘ Î·È ÙÔ Î‡ÚÈÔ ·›ÙÈÔ ÙÔ˘ ÔϤÌÔ˘, ¿Ú· Î·È ÙÔ˘ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡ Á›ÁÓÂÛı·È.
MÔÚԇ̠ÚÒÙ’ ·’ fiÏ· – fiˆ˜ ¤¯Ô˘Ì ‹‰Ë ·Ó·ÚˆÙËı› – Ó· ‰Â-
¯Ùԇ̠fiÙÈ Ë Ê‡ÛË ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ Â›Ó·È ·Ó·ÏÏÔ›ˆÙË; E‰Ò ‚¤‚·È· ¤-
¯Ô˘Ì ÌÈ· ‰È·ÊÔÚÔÔ›ËÛË Û ۯ¤ÛË Ì fiÛ· ›‰·Ì ÛÙ· ÎÂÊ. 20-22
ÙÔ˘ A’ ‚È‚Ï›Ô˘. E‰Ò ϤÂÈ “fiÛÔ Ë Ê‡ÛË ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ ̤ÓÂÈ Ë ›‰È·”
(툘 iÓ ì ·éÙc ʇÛȘ àÓıÚÒˆÓ qF ), ÂÓÒ ÂΛ ·ÚÔ˘Û›·˙ ÙË Ê‡ÛË ·˘-
Ù‹ ˆ˜ ·Ó·ÏÏÔ›ˆÙË. ŸÛ· fï˜ ÎÈ Â‰Ò ÚÔËÁÔ‡ÓÙ·È Î·È fiÛ· ·ÎÔÏÔ˘-
ıÔ‡Ó ‰ÂÓ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó fiÙÈ Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜, ÈÛÙ‡ÂÈ fiÙÈ Ë ·ÓıÚÒÈÓË Ê‡ÛË
ÌÔÚ› Ó· ‰È·ÊÔÚÔÔÈËı› Û ÌÂÁ¿ÏÔ ‚·ıÌfi, ÙfiÛÔ –·˜ ԇ̖ Ô˘ Ó·
ÌÔÚ¤ÛÂÈ Ó· ÊÙ¿ÛÂÈ ˆ˜ ÙËÓ ·ÓÙÔÙÈÓ‹ ÂÈÚ‹ÓË. H ·ÏÏËÏÔÛÊ·Á‹ –¿Ï-
ÏÔÙ ËÈfiÙÂÚË Î·È ¿ÏÏÔÙ ÈÔ ¿ÁÚÈ·– Ê·›ÓÂÙ·È Ë ·ÈÒÓÈ· ÌÔ›Ú· ÙÔ˘ ·Ó-
ıÚÒÔ˘. £· ıÂÏ‹ÛÔ˘Ó fï˜ ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ Ì·˜ Ó· ‰Â¯ÙÔ‡Ó ·˘Ùfi ÙÔ ··È-
ÛÈfi‰ÔÍÔ Ì‹Ó˘Ì·;
EÍ›ÛÔ˘ ¤ÓÙÔÓÔ˜ ı· Â›Ó·È Ô ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌfi˜ Î·È ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÔ Î‡ÚÈÔ ·›ÙÈÔ
ÙÔ˘ ÔϤÌÔ˘, ¿Ú· Î·È ÙÔ˘ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡ Á›ÁÓÂÛı·È. MÔÚԇ̠ӷ ‰Â¯ÙÔ‡ÌÂ
Û‹ÌÂÚ· fiÙÈ ÙÔ ÔÏÈÙÈÎfi ·›ÙÈÔ Ô˘ ‰›ÓÂÈ Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜, Ë “ÂÈı˘Ì›· Ù˘
ÂÍÔ˘Û›·˜” –Ë àÚ¯‹, fiˆ˜ ÙË Ï¤ÂÈ Ô ›‰ÈÔ˜–, Ô˘ ‰ڿ˙ÂÙ·È ÛÙËÓ ÏÂÔ-
ÓÂÍ›· Î·È ÙË ÊÈÏÔ‰ÔÍ›· Ù˘ ·ÓıÚÒÈÓ˘ ʇÛ˘, Â›Ó·È ÙÔ ÚˆÙ·Ú¯ÈÎfi
·›ÙÈÔ; ◊ fiÙÈ Ë ÌÔÓԉȿÛÙ·ÙË ·˘Ù‹ ÌÂÙ·Ê˘ÛÈ΋ ÂÚÌËÓ›· Ù˘ IÛÙÔÚ›·˜
‰ÂÓ Â›Ó·È Â‡ÎÔÏ· ·Ú·‰ÂÎÙ‹ ÛÙËÓ ÂÔ¯‹ Ì·˜; ¶fiÛÔ ÌÔÚ› Ó· ·ÁÓÔË-
ı› Ô ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÔÎÔÈÓˆÓÈÎfi˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ·˜ Î·È Î˘Ú›ˆ˜ ÔÈ ·ÓÙÈı¤ÛÂȘ Ô˘
62
ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·’ ·˘ÙfiÓ Î·È Ë ¿ÏË ÙˆÓ Ù¿ÍˆÓ; ¢‡ÛÎÔÏ· ı· ‡ÚÈÛÎÂ
ηÓ›˜ Û‹ÌÂÚ· ÛÔ‚·Úfi ÈÛÙÔÚÈÎfi, ÔÔÈ·Û‰‹ÔÙ ȉÂÔÏÔÁÈ΋˜ ‹ ÔÏÈÙÈ-
΋˜ ·fi¯ÚˆÛ˘, Ô˘ Ó· ·ÌÊÈÛ‚ËÙÔ‡Û ÙËÓ ÚˆÙ·Ú¯È΋ ÛËÌ·Û›· ÙÔ˘
·Ú¿ÁÔÓÙ· ·˘ÙÔ‡. ™ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛ‹ Ì·˜ ¿ÓÙˆ˜ Ô ÂÌʇÏÈÔ˜ fiÏÂÌÔ˜
ÙˆÓ KÂÚ΢ڷ›ˆÓ, Ô˘ ¯ÚËۛ̄ ˆ˜ ·ÊÔÚÌ‹ ÛÙÔÓ £Ô˘Î˘‰›‰Ë ÁÈ· ÙËÓ
·Ó¿Ï˘Û‹ ÙÔ˘, ·Ê‹ÓÂÈ Ó· ·Ó·‰˘ı› Ô ·Ú¿ÁÔÓÙ·˜ ·˘Ùfi˜ Û fiÏË ÙÔ˘ ÙË
ÌÂÁ·ÏÔÚ¤ÂÈ·. OÏÔÊ¿ÓÂÚ· ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· Ù·ÍÈ΋ ¿ÏË: ¢‡Ô ‰È·ÊÔÚÂ-
ÙÈΤ˜ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ÔÌ¿‰Â˜, ÌÈ· ÔÏ˘·ÚÈıÌfiÙÂÚË Î·È ÊÙˆ¯È¿ Î·È ÌÈ· ÈÔ
ÔÏÈÁ¿ÚÈıÌË Î·È ÏÔ‡ÛÈ·, Û˘ÁÎÚÔ‡ÔÓÙ·È. K·È Ë “ÂÈı˘Ì›· ÁÈ· ÂÍÔ˘Û›·”
Ù˘ ÌÈ·˜ ¿Óˆ ÛÙËÓ ¿ÏÏË ‰ÂÓ Ê·›ÓÂÙ·È Ó· ¤¯ÂÈ ¿ÏÏË ‚¿ÛË ·fi Ù· ÔÈ-
ÎÔÓÔÌÈο Ù˘ Û˘ÌʤÚÔÓÙ·, Ô˘ ‰ÂÓ Â›Ó·È ¿ÏÏË ‚¿ÛË ·fi Ù· ÔÈÎÔÓÔÌÈ-
ο Ù˘ Û˘ÌʤÚÔÓÙ·, Ô˘ ‰ÂÓ Â›Ó·È ·Ï‹ ÏÂÔÓÂÍ›·, ·ÏÏ¿ ¤Ó·˜ Ú·ÁÌ·-
ÙÈÎfi˜ ·ÁÒÓ·˜ ÁÈ· ÂÈ‚›ˆÛË. ŸÛ· Á›ÓÔÓÙ·È ÙȘ ·Ú·ÌÔÓ¤˜ ÙÔ˘ ÔϤÌÔ˘
·˘ÙÔ‡, Ë ‰›ÎË Î˘Ú›ˆ˜ ÙˆÓ çÏ›ÁˆÓ Î·È Ô Êfi‚Ô˜ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÔÈÎÔÓÔÌÈÎfi ·-
Ê·ÓÈÛÌfi, Ô‰ËÁÔ‡Ó ÙËÓ ÂÚÌËÓ›· Û ·˘Ù‹Ó ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÙËÓ Î·Ù‡ı˘ÓÛË.
º˘ÛÈο ÔÔÈ·‰‹ÔÙ ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ ·Ó¿Ï˘ÛË ‰ÂÓ ı›ÁÂÈ ÙËÓ ·Í›· ÙÔ˘ ÎÏ·-
ÛÈÎÔ‡ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡. A˘Ùfi ÙÔ ÂÍËÁ‹Û·Ì ‹‰Ë ÛÙ· ™ÈÎÂÏÈο, fiÔ˘ ηÈ
ÚˆÙÔÛ˘˙ËÙ‹ıËΠÙÔ ı¤Ì· Ì·˜.
TÔ Î›ÌÂÓÔ ÌÔÚ› Ó· ‰È‰·¯Ù› Ì ÙÔÓ ·Ú·‰ÔÛÈ·Îfi ÙÚfiÔ Ù˘ ÊÈÏÔÏÔ-
ÁÈ΋˜ ·Ó¿Ï˘Û˘ ‹ Ì ÂÚˆÙËÌ·ÙÔÏfiÁÈÔ, Ô˘ ı· ‚·Û›˙ÂÙ·È Î˘Ú›ˆ˜ ÛÙÔÓ
·Ú·¿Óˆ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌfi. Ÿˆ˜ ÎÈ ·Ó ‰È‰·¯Ù› ÙÔ Ì˘ÛÙÈÎfi Ù˘ ÂÈ-
Ù˘¯›·˜ Â›Ó·È ¤Ó·: H ·fiÏ˘ÙË ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎfiÙËÙ· Î·È ÙÔ ‹ÈÔ ÎÏ›Ì·Ø ‹
Ì ¿ÏÏ· ÏfiÁÈ·: Ô Û‚·ÛÌfi˜ Ù˘ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·˜ Î·È Ù˘ ÁÓÒÌ˘ fi-
ψÓ. H ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÁÈ· ÂÚÌËÓ›· Ù˘ IÛÙÔÚ›·˜ ‰ÂÓ ÙÂÏ›ˆÛ ·ÎfiÌË ·-
fi ÙÔÓ ¿ÓıÚˆÔ. E›Ó·È ¤Ó· ˆÚ·›Ô ·ÁÒÓÈÛÌ· Ô˘ Â˘Ù˘¯Ò˜ Û˘Ó¯›˙ÂÙ·È.
K¿Ùˆ ·fi ·˘Ùfi ÙÔ Ú›ÛÌ· Î·È Ë ÎÚÈÙÈ΋ Ô˘ ¤ÁÈÓ ·Ú·¿Óˆ ÛÙË
ıÂÒÚËÛË ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë ¤¯ÂÈ Ê˘ÛÈο Û¯ÂÙÈ΋ ·Í›·. E›Ó·È ÌÈ· ÙÔÔı¤-
ÙËÛË».

(X. XÚËÛÙ›‰Ë˜, ¶ÚÔÙ¿ÛÂȘ ÁÈ· ÌÈ· ¢¯¿ÚÈÛÙË ‰È‰·Ûηϛ· ÙˆÓ AÚ¯·›-

ˆÓ EÏÏËÓÈÎÒÓ ÛÙÔ °˘ÌÓ¿ÛÈÔ Î·È ÛÙÔ §‡ÎÂÈÔ, M¤ÚÔ˜ B, Ù· Â˙¿ Λ-
ÌÂÓ·, Aı‹Ó· 1989, Û. 241-243)

63
 «H "¶A£O§O°IA" TOY ¶O§EMOY»
Afi ÙȘ ÈÔ ‰˘Ó·Ù¤˜ Î·È Û˘ÁÎÏÔÓÈÛÙÈΤ˜ ÛÂÏ›‰Â˜ Ù˘ Û˘ÁÁÚ·Ê‹˜ ÙÔ˘
£Ô˘Î˘‰›‰Ë Â›Ó·È Ë ÂÍÈÛÙfiÚËÛË ÙÔ˘ ÂÌʇÏÈÔ˘ Û·Ú·ÁÌÔ‡ ÛÙËÓ K¤Ú΢ڷ
ÛÙ· 427 .X. Ÿˆ˜ Ï›ÁÔ Ôχ Û fiϘ ÙȘ ÂÏÏËÓÈΤ˜ ÔÏÈÙ›˜, ÛÙ·
¯ÚfiÓÈ· ÙÔ˘ ¶ÂÏÔÔÓÓËÛÈ·ÎÔ‡ ÔϤÌÔ˘ ÔÈ KÂÚ΢ڷ›ÔÈ Â›¯·Ó ¯ˆÚÈÛÙ› ÛÂ
‰‡Ô ·Ó̷ٛ¯· ÎfiÌÌ·Ù·, ÛÙÔ˘˜ ÊÈÏÔϿΈÓ˜, Ô˘ ÙÔ˘˜ ·ÔÙÂÏÔ‡Û·Ó ÔÈ
ÔÏÈÁ·Ú¯ÈÎÔ›, Î·È ÛÙÔ˘˜ ÊÈÏ·ı‹Ó·ÈÔ˘˜, fiÔ˘ ·Ó‹Î·Ó ÔÈ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎÔ›. O
‰È¯·ÛÌfi˜ ›¯Â ·Ú¯›ÛÂÈ ÛÙËÓ K¤Ú΢ڷ ·fi ÈÔ ·ÏÈ¿ ¯ÚfiÓÈ·, ÙÔ ÌÂÁ¿ÏÔ
fï˜ ηÎfi ͤÛ·Û ÛÙÔÓ ¤ÌÙÔ ¯ÚfiÓÔ ÙÔ˘ ÔϤÌÔ˘.
H K¤Ú΢ڷ ›¯Â ·Ì˘ÓÙÈ΋ Û˘ÌÌ·¯›· Ì ÙÔ˘˜ AıËÓ·›Ô˘˜, ¯ˆÚ›˜ Ó· ¿-
„ÂÈ Ó· ÎÚ·Ù› ÊÈÏÈΤ˜ Û¯¤ÛÂȘ Î·È Ì ÙÔ˘˜ ¶ÂÏÔÔÓÓËÛ›Ô˘˜. MÈ· ÛÙÈÁÌ‹
fï˜ ÔÈ ÔÏÈÁ·Ú¯ÈÎÔ› Ù· ηٷʤÚÓÔ˘Ó Ó· ÂÈ‚ÏËıÔ‡Ó ‰ÔÏÔÊÔÓÒÓÙ·˜ ̤۷
ÛÙË BÔ˘Ï‹ ÙÔÓ ·Ú¯ËÁfi ÙˆÓ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎÒÓ Î·È ÂÍ‹ÓÙ· οÔ˘ ·fi ÙÔ˘˜
Ô·‰Ô‡˜ ÙÔ˘. §›ÁÔ ·ÚÁfiÙÂÚ·, Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÙˆÓ §·Î‰·ÈÌÔÓ›ˆÓ ηÈ
ÙˆÓ KÔÚÈÓı›ˆÓ, ·Ú¯›˙Ô˘Ó ÙȘ ¯ıÚÔڷ͛˜ Ì ÙÔ˘˜ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎÔ‡˜. O
ÂÌʇÏÈÔ˜ fiÏÂÌÔ˜ ÂÚÓ¿ÂÈ ·fi ‰È¿ÊÔÚ· ÛÙ¿‰È·Ø ÛÙËÓ ·Ú¯‹ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È
ÓÈÎË̤ÓÔÈ ÔÈ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎÔ› Î·È ·Ó·Áο˙ÔÓÙ·È Ó· ηٷʇÁÔ˘Ó ÛÙËÓ AÎÚfi-
ÔÏË Î·È ÛÙ· Á‡Úˆ ˘„ÒÌ·Ù·Ø Û ‰˘Ô ̤Ú˜ ˆÛÙfiÛÔ ÂÚÓÔ‡Ó ÛÙËÓ Â›-
ıÂÛË Î·È ˘Ô¯ÚÂÒÓÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ·Ó̷ٛ¯Ô˘˜ Ó· ˘Ô¯ˆÚ‹ÛÔ˘Ó. OÈ ÔÏÈÁ·Ú¯È-
ÎÔ› ÙfiÙÂ, ·fi ÙÔ Êfi‚Ô Ì‹ˆ˜ ÙÔ˘˜ ÂÈÙÂıÔ‡Ó Í·ÊÓÈο, ÙÔ˘˜ ¿ÚÔ˘Ó ÙÔ
Ó·‡ÛÙ·ıÌÔ Î·È ÙÔ˘˜ ÛÊ¿ÍÔ˘Ó fiÏÔ˘˜, ÌfiÏȘ ÛÎÔÙ›ÓÈ·ÛÂ, ‚¿˙Ô˘Ó ÊˆÙÈ¿
ÛÙ· Û›ÙÈ· Á‡Úˆ ·fi ÙËÓ ·ÁÔÚ¿, ¯ˆÚ›˜ Ó· Ï˘ËıÔ‡Ó Ô‡Ù ÙȘ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘˜
Ô‡Ù ÙȘ ͤÓ˜ ÂÚÈÔ˘Û›Â˜. ◊Ù·Ó ÌÂÁ¿ÏË Ë Ù‡¯Ë Ù˘ ÔÏÈÙ›·˜ Ô˘ ‰ÂÓ
οËΠÔÏfiÎÏËÚË ÙË Ó‡¯Ù· ÂΛÓË.
TÔ ¿ÏÏÔ Úˆ› ÊÙ¿ÓÔ˘Ó ÛÙËÓ K¤Ú΢ڷ ‰Ò‰Âη ·ıËÓ·˚ο ηڿ‚È· ·fi ÙË
N·‡·¯ÙÔØ ¿‰Èη ‰ÔÎÈÌ¿˙ÂÈ Ô AıËÓ·›Ô˜ ÛÙÚ·ÙËÁfi˜ Ó· Û˘ÌÊÈÏÈÒÛÂÈ ÙȘ
·Ó̷ٛ¯Â˜ ÌÂÚ›‰Â˜Ø Ù· ¿ıË ¤¯Ô˘Ó ÊÔ˘ÓÙÒÛÂÈ Î·È Î·Ó¤Ó·˜ ‰ÂÓ ÂÌÈÛÙ‡-
ÂÙ·È ÙÔÓ ¿ÏÏÔÓ. ™Â Ï›Á˜ ̤Ú˜ ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ÙËÓ K˘ÏÏ‹ÓË ÂÓ‹ÓÙ·
ÙÚ›· ηڿ‚È· ÙˆÓ ¶ÂÏÔÔÓÓËÛ›ˆÓ, ÁÈ· Ó· ‰ÔÎÈÌ¿ÛÔ˘Ó Ó· ÎÚ·Ù‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ
K¤Ú΢ڷ ¤Íˆ ·fi ÙËÓ ·ıËÓ·˚΋ Û˘ÌÌ·¯›·. ™ÙË Ó·˘Ì·¯›· Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘-
ı› ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ˘˜ KÂÚ΢ڷ›Ô˘˜ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎÔ‡˜ Î·È ÛÙÔ˘˜ AıËÓ·›Ô˘˜ ·-
fi ÙË ÌÈ·, ÛÙÔ˘˜ ¶ÂÏÔÔÓÓËÛ›Ô˘˜ ·fi ÙËÓ ¿ÏÏË, ÓÈÎÔ‡Ó ÔÈ ÙÂÏÂ˘Ù·›ÔÈ,
‰ÂÓ ·›ÚÓÔ˘Ó fï˜ ÙÔ ÎÔ˘Ú¿ÁÈÔ Ó· ¯Ù˘‹ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎÔ‡˜ ̤۷

64
ÛÙËÓ fiÏË, Î·È fiÙ·Ó ÙÔ ¿ÏÏÔ ‚Ú¿‰˘ ÙÔ˘˜ ¤Ú¯ÂÙ·È Â›‰ËÛË ˆ˜ ÊÙ¿ÓÔ˘Ó
¿ÏÏ· ÂÍ‹ÓÙ· ·ıËÓ·˚ο ÏÔ›·, ÚÔÙÈÌÔ‡Ó Ó· ÛËÎÒÛÔ˘Ó ·ÓÈ¿ Î·È Ó· ʇ-
ÁÔ˘Ó, ·Ê‹ÓÔÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ Ê›ÏÔ˘˜ ÙˆÓ ÛÙÔ ¤ÏÂÔ˜ ÙˆÓ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎÒÓ.
TÔ ¤ÏÂÔ˜ fï˜ ¤¯ÂÈ Û‚‹ÛÂÈ ÛÙȘ „˘¯¤˜ ÙˆÓ KÂÚ΢ڷ›ˆÓ. AÎÔÏÔ˘ı›
ÛÊ·Á‹ ÊÔ‚ÂÚ‹. OÈ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎÔ› ÛÎÔÙÒÓÔ˘Ó fiÔÈÔÓ ÔÏÈÁ·Ú¯ÈÎfi ‚ÚÂı›
ÌÚÔÛÙ¿ ÙÔ˘˜. K¿Ô˘ ÙÂÙÚ·ÎfiÛÈÔÈ ÊÈÏÔϿΈÓ˜ ›¯·Ó ηٷʇÁÂÈ ÈΤÙ˜
ÛÙÔ Ó·fi Ù˘ ◊Ú·˜Ø ·fi ·˘ÙÔ‡˜ ‚Á¿˙Ô˘Ó ÂÓ‹ÓÙ· ¤Íˆ, Ù¿¯· ˆ˜ ı·
ÙÔ˘˜ ‰ÈοÛÔ˘Ó, Î·È ¯ˆÚ›˜ ÔÏÏ¿ ÔÏÏ¿ ÙÔ˘˜ ÛÊ¿˙Ô˘Ó fiÏÔ˘˜. OÈ ÈÔ ÔÏ-
ÏÔ› ÈΤÙ˜ ˆÛÙfiÛÔ, Ô˘ ›¯·Ó ÚÔÙÈÌ‹ÛÂÈ, ·ÓÙ› Ó· ·Ú·‰ÔıÔ‡Ó, Ó· Ì›-
ÓÔ˘Ó ÎÏÂÈṲ̂ÓÔÈ ÛÙÔ ÈÂÚfi, ‚ϤÔÓÙ·˜ ÙËÓ Ù‡¯Ë ÙˆÓ Û˘ÓÙÚfiÊˆÓ ÙÔ˘˜,
‹Ú·Ó Ó· ÛÎÔÙÒÓÔÓÙ·È ·Ó·ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜Ø ÌÂÚÈÎÔ› ¿ÏÈ ÎÚÂÌ¿ÛÙËÎ·Ó ·fi
Ù· ‰¤ÓÙÚ·, ¿ÏÏÔÈ ˙‹ÙËÛ·Ó ÙÔ ı¿Ó·ÙÔ Ì fiÔÈÔ Ì¤ÛÔ ‚Ú‹Î·Ó Úfi¯ÂÈÚÔ.
H ÛÊ·Á‹ ÎÚ¿ÙËÛ ÌÈ·Ó ÔÏfiÎÏËÚË ‚‰ÔÌ¿‰·. H ηÙËÁÔÚ›· ‹Ù·Ó, Ê˘ÛÈο,
ˆ˜ ÔÈ ÔÏÈÁ·Ú¯ÈÎÔ› ›¯·Ó ÂȯÂÈÚ‹ÛÂÈ Ó· ηٷχÛÔ˘Ó ÙË ‰ËÌÔÎÚ·Ù›·.
¢ÂÓ ¤ÏÂÈ„·Ó fï˜ ÔÈ ÂÚÈÙÒÛÂȘ, fiÔ˘ Ô ÏfiÁÔ˜ ÙÔ˘ ÊfiÓÔ˘ ‹Ù·Ó Ë ÚÔ-
ÛˆÈ΋ ÂΉÈÎËÛË. BÚ¤ıËÎ·Ó ¿ÏÏÔÈ, Ô˘ ÁÈ· Ó· ÁÏÈÙÒÛÔ˘Ó ·fi Ù· ¯Ú¤Ë
ÙÔ˘˜, ÛÎfiÙˆÛ·Ó ÙÔ˘˜ ‰·ÓÂÈÛÙ¤˜ ÙÔ˘˜, Ù¿¯· ˆ˜ ÎÈ ÂΛÓÔÈ ·ÓÙÈÌ¿¯ÔÓÙ·Ó
ÙË ‰ËÌÔÎÚ·Ù›·. °ÂÓÈο, ÙȘ ̤Ú˜ ·˘Ù¤˜ «Ô ı¿Ó·ÙÔ˜ ÂÈÎÚ¿ÙËÛ Û fiϘ
ÙÔ˘ ÙȘ ÌÔÚʤ˜. Ÿ,ÙÈ Û˘ÓËı›˙ÂÈ Ó· Á›ÓÂÙ·È Ù¤ÙÔȘ ÒÚ˜, ‰ÂÓ Â›Ó·È Ô˘ Ó·
ÌËÓ ¤ÁÈÓ – Î·È Î¿ÙÈ ·Ú·¿Óˆ! ¶·Ù¤Ú˜ ÛÎfiÙˆÛ·Ó ÙÔ˘˜ ÁÈÔ˘˜ ÙˆÓ, È-
ΤÙ˜ Û‡ÚıËÎ·Ó Ì ÙË ‚›· ·fi Ù· ÈÂÚ¿ ÁÈ· Ó· ı·Ó·ÙˆıÔ‡Ó, ‹ Î·È ÛÎÔ-
ÙÒıËÎ·Ó Ì¤Û· Û’ ·˘Ù¿, ¿ÏÏÔ˘˜ ¿ÏÈ ÙÔ˘˜ ¤¯ÙÈÛ·Ó Ì¤Û· ÛÙÔ ÈÂÚfi ÙÔ˘
¢ÈfiÓ˘ÛÔ˘, ÁÈ· Ó· Âı¿ÓÔ˘Ó ·fi ÙËÓ ›ӷ. TfiÛËÓ ˆÌfiÙËÙ· ·ÚÔ˘Û›·Û Ô
ÂÌʇÏÈÔ˜ ·˘Ùfi˜ fiÏÂÌÔ˜, Î·È Ë ÂÓÙ‡ˆÛË Ô˘ ÚÔοÏÂÛ ‹Ù·Ó ÌÂÁ¿ÏË,
¤Ó· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Ô˘ ‹Ù·Ó Ô ÚÒÙÔ˜ ÛÙ· ¯ÚfiÓÈ· ÂΛӷ».
ŒÂÈÙ· Ë ·Ó·Ù·Ú·¯‹ ¿ψÛ ϛÁÔ Ôχ Û ÔÏfiÎÏËÚË ÙËÓ EÏÏ¿‰·, ηÈ
ÔÈ ·ÁÚÈfiÙËÙ˜ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙȘ ÔÏÈÙÈΤ˜ Ê·Ùڛ˜ ¤ÁÈÓ·Ó Î¿ÙÈ Û˘ÓËıÈṲ̂ÓÔ.
ŸÛÔ Ì¿ÏÈÛÙ· ÚÔ¯ˆÚÔ‡Û·Ó Ù· ¯ÚfiÓÈ·, ÙfiÛÔ Î·È ·Áڛ¢·Ó Ù· Ú¿ÁÌ·Ù·,
ÁÈ·Ù› ÔÈ Ê·Ùڛ˜ ·Ó·˙ËÙÔ‡Û·Ó fiÏÔ Î·È ÈÔ ÛÎÏËÚ¤˜ Î·È ÈÔ ‡Ô˘Ï˜ ÌÔÚ-
ʤ˜ ÂΉ›ÎËÛ˘.
¶ÔÈ· ‹Ù·Ó Ù· ·›ÙÈ· Ù˘ ˆÌfiÙËÙ·˜ ·˘Ù‹˜; H ·ÓÙ›ıÂÛË ·Ó¿ÌÂÛ· Û ·ÚÈ-
ÛÙÔÎÚ·ÙÈÎÔ‡˜ Î·È ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎÔ‡˜ ‹Ù·Ó Ôχ ÈÔ ·ÏÈ¿. ™ˆÛÙ¿, ·ÏÏ¿
Û ηÈÚÔ‡˜ ÂÈÚ‹Ó˘ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ‡ÎÔÏÔ ÛÙÔ˘˜ AıËÓ·›Ô˘˜ Î·È ÛÙÔ˘˜ §·ÎÂ-
65
 ‰·ÈÌÔÓ›Ô˘˜ Ó· ·Ó·Î·ÙÒÓÔÓÙ·È ÛÙ· ÂÛˆÙÂÚÈο ÙˆÓ ¿ÏψÓ, Ô‡Ù ¿ÏÈ ÔÈ
·ÓÙÈÌ·¯fiÌÂÓ˜ ÌÂÚ›‰Â˜ ̤۷ Û ÌÈ· ÔÏÈÙ›· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ‚ÚÔ˘Ó Â‡ÎÔ-
Ï· ¢ηÈڛ˜, ÁÈ· Ó· ˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ Â¤Ì‚·ÛË ÙˆÓ ÌÂÁ¿ÏˆÓ ÙÔ˘˜ Û˘ÌÌ¿-
¯ˆÓ, Ô‡ÙÂ Î·È ÙÔ ‹ıÂÏ·Ó ¿ÏψÛÙÂ. K·ıÒ˜ fï˜ Ë Aı‹Ó· Î·È Ë ™¿Ú-
ÙË Â›¯·Ó ÙÒÚ· ·ÓÔ›ÍÂÈ fiÏÂÌÔ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜, ÔÈ ÔÏÈÙÈΤ˜ Ê·Ùڛ˜ ÛÙȘ
¿ÏϘ ÔÏÈÙ›˜, Ì ÙËÓ È‰¤· ˆ˜ ‹Ù·Ó ÌÈ· ηϋ ¢ηÈÚ›· ÁÈ· ‚›·È˜ ·Ï-
Ï·Á¤˜ ÛÙ· ÔÏÈÙÈο Ú¿ÁÌ·Ù·, Á‡Ú¢·Ó Ó· ‚ÔËıËıÔ‡Ó ·fi ÙÔ˘˜ ‰‡Ô Â-
ÌfiÏÂÌÔ˘˜, ÁÈ· Ó· ÂÈÎÚ·Ù‹ÛÔ˘Ó ·˘Ù¤˜ ÂÍÔ˘‰ÂÙÂÚÒÓÔÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ·ÓÙÈ¿-
ÏÔ˘˜ ÙˆÓ.
H ʇÛË ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ ‰‡ÛÎÔÏ· Ó’ ·ÏÏ¿ÍÂÈ: “fiÙ·Ó Â›Ó·È ÂÈÚ‹ÓË Î·È Â˘Ì¿-
ÚÂÈ·, ÙfiÛÔ ÔÈ ÔÏÈÙ›˜ fiÛÔ Î·È Ù· ¿ÙÔÌ· ¤¯Ô˘Ó ηχÙÂÚ˜ ‰È·ı¤ÛÂȘ ·¤-
Ó·ÓÙÈ ÛÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜, ÁÈ·Ù› ‰ÂÓ ·ÓÙÈÎÚ›˙Ô˘Ó ·Ó¿ÁΘ ·ı¤ÏËÙ˜. O fiÏÂÌÔ˜
fï˜, ¤ÙÛÈ Ô˘ ·Ú·ÌÂÚ›˙ÂÈ ÛÈÁ¿ ÛÈÁ¿ ÙȘ ·Ó¤ÛÂȘ Ù˘ ηıËÌÂÚÈÓ‹˜ ˙ˆ‹˜,
Á›ÓÂÙ·È ‰¿ÛηÏÔ˜ Ù˘ ‚›·˜ Î·È Î·ÓÔÓ›˙ÂÈ ÙȘ ‰È·ı¤ÛÂȘ ÙˆÓ ÈÔ ÔÏÏÒÓ
·ÓıÚÒˆÓ Û‡Ìʈӷ Ì ÙȘ ÂÚÈÛÙ¿ÛÂȘ”.
AÎÔÏÔ˘ı› Ë ·Ó¿Ï˘ÛË Ù˘ „˘¯ÔÏÔÁ›·˜ ÙˆÓ ÂÌfiÏÂ̈Ó, Ë ÂÚ›ÊËÌË
“·ıÔÏÔÁ›· ÙÔ˘ ÔϤÌÔ˘”, fiˆ˜ ÔÓÔÌ¿˙Ô˘Ì ٷ ÎÂÊ¿Ï·È· ·˘Ù¿ Ù˘
Û˘ÁÁÚ·Ê‹˜ ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë: “AÎfiÌ· Î·È ÙÔ Û˘ÓËıÈṲ̂ÓÔ ÓfiËÌ· Ô˘ ¤-
¯Ô˘Ó ÔÈ Ï¤ÍÂȘ ¤ÊÙ·Û·Ó Ó· ÙÔ ·ÏÏ¿ÍÔ˘Ó, fiˆ˜ ¿ÚÂÛ ÛÙÔÓ Î·ı¤Ó· Û‡Ì-
ʈӷ Ì ٷ ¤ÚÁ· ÙÔ˘: TËÓ ·ÛÙfi¯·ÛÙË ·ÔÎÔÙÈ¿ ÙËÓ Â›·Ó ·ÏÈηÚÈ¿,
¤ÙÔÈÌË Ó· ı˘ÛÈ·ÛÙ› ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÔÌÔ˚‰Â¿ÙÂ˜Ø ÙÔ ÛÙÔ¯·ÛÙÈÎfi ‰ÈÛÙ·ÁÌfi-‰ÂÈ-
Ï›· Ì·ÛηÚÂ̤ÓË fiÌÔÚÊ·Ø ÙË ÊÚÔÓÈÌ¿‰· – ÚfiÛ¯ËÌ· Ù˘ ·Ó·ÓÙÚ›·˜, ηÈ
ÙË Û‡ÓÂÛË Û οı ÙÈ – ·Ú·›ÙËÛË ·fi οı ‰Ú¿ÛË. H ·Ú¿ÊÔÚË ÔÚÌ‹
ÏÔÁ·ÚÈ¿ÛÙËÎÂ Û·Ó Î¿ÙÈ Ô˘ ‰Â›¯ÓÂÈ Î·È ·˘Ù‹ ÙÔÓ ·ÏËıÈÓfi ¿ÓÙÚ·, Ó· η-
ÏÔÛÎÂÊÙ› fï˜ ηÓ›˜, ÁÈ· Ó· ÌËÓ ¤ÛÂÈ ¤Íˆ, ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ϤÂÈ ·Ú¿ Úfi-
Ê·ÛË ÓÙ˘Ì¤ÓË Ì fiÌÔÚÊ· ÏfiÁÈ·, ÌfiÓÔ Î·È ÌfiÓÔ ÁÈ· Ó· ÍÂʇÁÂÈ ÙÔ Î·Îfi.
A˘ÙfiÓ Ô˘ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó Ì ٛÔÙ ¢¯·ÚÈÛÙË̤ÓÔ˜ ÙÔÓ ı·ÚÚÔ‡Û·Ó ¿ÍÈÔ Ó·
ÙÔ˘ ¤¯Ô˘Ó ·ÓÙÔÙÈÓ‹ ÂÌÈÛÙÔÛ‡ÓË, fiÔÈÔÓ fï˜ Á‡Ú¢ ӷ ÙÔÓ ·ÓÙÈÛÎfi-
„ÂÈ ÙÔÓ ÛÙÚ·‚ÔÎÔ›Ù·˙·Ó. ŸÔÈÔ˜ ηٿÊÂÚÓ ӷ οÓÂÈ Î·Îfi ÛÙÔÓ ¿ÏÏÔÓ,
›¯Â ϤÂÈ Ì˘·Ïfi, ·ÎfiÌ· ÈÔ ¤Í˘ÓÔ˜ fï˜ ‹Ù·Ó fiÔÈÔ˜ ÚfiÊÙ·ÈÓ ӷ ˘-
Ô„È·ÛÙ› ÙËÓ ÂÈ‚Ô˘Ï‹. AÓ ¿ÏÈ Î·Ó›˜ ÎÔ›Ù·˙ ·fi ÈÔ ÚÈÓ Ó· ·Ô-
ʇÁÂÈ Î·È ÙÔ Ó· οÓÂÈ Î·Îfi Î·È ÙÔ Ó· ÙÔ˘ οÓÔ˘Ó, ·˘Ùfi˜ ¤ÏÂÁ·Ó ˆ˜
‰È·Ï‡ÂÈ ÙÔ ÎfiÌÌ· ÙÔ˘ Î·È ˆ˜ fi,ÙÈ Î¿ÓÂÈ ÙÔ Î¿ÓÂÈ ÁÈ·Ù› ÙÚ¤ÌÂÈ ÙÔ˘˜ ·-
Ó̷ٛ¯Ô˘˜. M ‰˘Ô ÏfiÁÈ·: ™Â fiÔÈÔÓ ÚfiÊÙ·ÈÓ ӷ οÓÂÈ Î·Îfi Û’ ÂΛÓÔÓ
66
Ô˘ ÂÙÔÈÌ·˙fiÙ·Ó Ó· ÙÔ˘ οÓÂÈ Î·Îfi, ÙÔ˘ ¤ÏÂÁ·Ó ÌÚ¿‚Ô, ›‰ÈÔ Î·È Û’ ·˘-
ÙfiÓ Ô˘ ¤ÛÚˆ¯Ó ÙÔÓ ¿ÏÏÔÓ Ó· οÓÂÈ ¤Ó· ηÎfi Ô˘ ‰ÂÓ ÙÔ Â›¯Â Û˘ÏÏÔ-
ÁÈÛÙ› ÌfiÓÔ˜ ÙÔ˘”. “H Û˘ÁÁ¤ÓÂÈ· ηٿÓÙËÛ ӷ Â›Ó·È ÙÒÚ· ÛÙÔÓ ¿ÓıÚˆ-
Ô Î¿ÙÈ ÈÔ Í¤ÓÔ ·fi fi,ÙÈ ÙÔ ÎfiÌÌ·, ÙË ÛÙÈÁÌ‹ Ô˘ ÛÙÔ ÎfiÌÌ· ‹Ù·Ó ÈÔ
‡ÎÔÏÔ Ó· ÚÔ‚·›ÓÂÈ Î·Ó›˜ Û ·fiÎÔÙ˜ ÂÓ¤ÚÁÂȘ ¯ˆÚ›˜ ‰ÈÛÙ·ÁÌÔ‡˜Ø
ÁÈ·Ù› ÔÈ ÔÏÈÙÈΤ˜ ÂÙ·Èڛ˜ ‰ÂÓ ÁÈÓfiÓÙÔ˘Û·Ó ÁÈ· ÎÔÈÓ‹ ˆÊ¤ÏÂÈ·, ¯ˆÚ›˜ Ó·
·Ú·‚·›ÓÔÓÙ·È ÔÈ ÓfiÌÔÈ Ô˘ ›¯Â ıÂÛ›ÛÂÈ Ë ÔÏÈÙ›·Ø Ù· ΛÓËÙÚ¿ ÙÔ˘˜ ‹-
Ù·Ó Ë ÏÂÔÓÂÍ›·, Î·È ÂÓÂÚÁÔ‡Û·Ó ·ÙÒÓÙ·˜ ·˘ÙÔ‡˜ ÙÔ˘˜ ÓfiÌÔ˘˜. K·È Ë
ÂÌÈÛÙÔÛ‡ÓË Ô˘ ›¯·Ó ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ÛÙËÚÈ˙fiÙ·Ó fi¯È ÙfiÛÔ ¿Óˆ ÛÙÔ˘˜
fiÚÎÔ˘˜ Ô˘ ›¯·Ó ‰ÒÛÂÈ fiÛÔ ÛÙȘ ÎÔÈÓ¤˜ ÙÔ˘˜ ·Ú·ÓƠ̂˜”.
“ŸÙ·Ó ηÌÈ¿ ÊÔÚ¿ ÔÈ ·ÓÙ›·ÏÔÈ ¤Î·Ó·Ó οÔÈ· ÛˆÛÙ‹ ÚfiÙ·ÛË, ÔÈ ¿Ï-
ÏÔÈ, ·Ó ‹Ù·Ó ÈÔ ‰˘Ó·ÙÔ›, ÙË ‰¤¯ÔÓÙ·Ó fi¯È Ì ÁÂÓÓ·ÈfiÊÚÔÓË ‰È¿ıÂÛË, ·Ï-
Ï¿ Ì ÂÈʇϷÍË Î·È ¤ÙÔÈÌÔÈ Ó· ‰Ú¿ÛÔ˘Ó. K·È ÚÔÙÈÌÔ‡Û·Ó Ó· ¿ıÔ˘Ó
οÙÈ Î·È Ó· ¿ÚÔ˘Ó ÂΉ›ÎËÛË ·fi οÔÈÔÓ ·Ú¿ Ó· ÚÔÏ¿‚Ô˘Ó Ó· ÌËÓ
¿ıÔ˘Ó Ù›ÔÙ·. AÓ Î·ÌÈ¿ ÊÔÚ¿ Ù· ·Ó̷ٛ¯· ÎfiÌÌ·Ù· ¤ÊÙ·Ó·Ó Ó· ο-
ÓÔ˘Ó fiÚÎÔ˘˜ Û˘Ó‰È·ÏÏ·Á‹˜, ÔÈ fiÚÎÔÈ Ô˘ ¤‰ÈÓ·Ó ›Û¯˘·Ó ÚÔÛˆÚÈÓ¿, fiÛÔÓ
ηÈÚfi ÔÈ ÔÚÎÈṲ̂ÓÔÈ ‰ÂÓ Â›¯·Ó ¿ÏÏË ‰‡Ó·ÌË ÁÈ· Ó· ÛÙËÚȯÙÔ‡Ó ¿Óˆ Ù˘
Î·È ‰ÂÓ ‹ÍÂÚ·Ó ÙÈ ¿ÏÏÔ Ó· οÓÔ˘Ó. MfiÏȘ fï˜ ‰ÈÓfiÙ·Ó Ë Â˘Î·ÈÚ›·, fiÔÈ-
Ô˜ ÚfiÊÙ·ÈÓ ӷ ·Ó·ı·ÚÚ¤„ÂÈ, ·Ó ¤‚ÏÂ ÙÔÓ ·Ó̷ٛ¯fi ÙÔ˘ ·ÚÔʇϷ-
¯ÙÔ, ¤·ÈÚÓ ÙËÓ ÂΉ›ÎËÛ‹ ÙÔ˘, Î·È ¯·ÈÚfiÙ·Ó ÈÔ Ôχ Ô˘ ÂÎÌÂÙ·Ïχ-
ÙËΠÙËÓ ÂÌÈÛÙÔÛ‡ÓË ÙÔ˘ ¿ÏÏÔ˘ ·Ú¿ ·Ó ÙÔÓ ¯Ù˘Ô‡Û ·ÓÙÚ›ÎÂÈ·Ø ÁÈ·-
Ù› ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ÌfiÓÔ Ô˘ ›¯Â ÛÈÁÔ˘Ú¢ÙÂ›Ø ‹Ù·Ó Î·È Ô˘ ÏÔÁ¿ÚÈ·˙ ÙÔÓ Â·˘-
Ùfi ÙÔ˘ ÓÈÎËÙ‹ Û ·ÁÒÓ· Â͢Ó¿‰·˜, ÌÈ· Î·È Â›¯Â ÂÈÎÚ·Ù‹ÛÂÈ Ì ÔÓË-
ÚÈ¿. AÏ‹ıÂÈ·, ÔÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ÚÔÙÈÌÔ‡Ó Ó· ηÎÔ˘ÚÁÔ‡Ó Î·È Ó·
ÙÔ˘˜ ϤÓ η¿ÙÛÔ˘˜ ·Ú¿ Ó· ̤ÓÔ˘Ó Ù›ÌÈÔÈ Î·È Ó· ÙÔ˘˜ ϤÓ ·ÓfiËÙÔ˘˜.
O ÚÒÙÔ˜ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÌfi˜ ÙÔ˘˜ ʤÚÓÂÈ ¯·Ú¿, Ô ‰Â‡ÙÂÚÔ˜ ÓÙÚÔ‹”.
°È· fiÏ· ·˘Ù¿ ¤ÊÙ·ÈÁÂ Ë ‰›„· Ù˘ ÂÍÔ˘Û›·˜, ÛÚˆÁ̤ÓË ·fi Ù· ¿ıË
Ù˘ ÏÂÔÓÂÍ›·˜ Î·È Ù˘ ÊÈÏÔ‰ÔÍ›·˜Ø ·fi Â‰Ò ÍÂÎÈÓÔ‡ÛÂ Î·È Ë Ô͇ÙËÙ·
Ô˘ ¤‰ÈÓ·Ó ÛÙȘ ÎÔÌÌ·ÙÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ‰È·Ì¿¯Â˜. TfiÛÔ ÔÈ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎÔ› fiÛÔ
Î·È ÔÈ ÔÏÈÁ·Ú¯ÈÎÔ› ›Ûˆ ·fi Ù· ÁÔËÙ¢ÙÈο Û˘Óı‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘˜ ÎÔ›Ù·˙·Ó
ÌÔÓ·¯¿ Ù· ‰Èο ÙÔ˘˜ Î·È Ù˘ Ê·ÙÚ›·˜ ÙÔ˘˜ Ù· Û˘ÌʤÚÔÓÙ·. ŒÙÛÈ, ÛÙÔÓ
·ÁÒÓ· ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÂÈÎÚ¿ÙËÛË, ¤ÊÙ·Û·Ó Ó· οÓÔ˘Ó Ù· ÈÔ ÊÔ‚ÂÚ¿ Ú¿Á-
Ì·Ù·Ø ·ÎfiÌ· ÈÔ ÊÔ‚ÂÚ‹ ‹Ù·Ó Ë ÂΉ›ÎËÛË Ô˘ ¤·ÈÚÓ·Ó ·fi ÙÔ˘˜ ·ÓÙ›-
Ì·¯Ô˘˜, ¤Ú· ·fi fi,ÙÈ ‹Ù·Ó ‰›Î·ÈÔ Î·È Û˘ÌÊÂÚÙÈÎfi ÛÙËÓ fiÏË, ÚÔη-
67
 ÏÒÓÙ·˜ ¿‰ÈΘ ηٷ‰›Î˜ ‹ Î·È ÂÈ‚¿ÏÏÔÓÙ·˜ ÙË ı¤ÏËÛ‹ ÙÔ˘˜ Ì ÙË
‚›·. OˆÛ‰‹ÔÙÂ, ÂÓÒ Ô‡ÙÂ Ë ÌÈ· Ô‡ÙÂ Ë ¿ÏÏË ÌÂÚ›‰· ͯÒÚÈ˙ ÁÈ· ÙËÓ
Â˘Û¤‚ÂÈ¿ Ù˘, fiÛÔÈ ÎÔ›Ù·˙·Ó ÙÔ Î·Îfi Ô˘ ¤Î·Ó·Ó Ó· ÙÔ ·ÔÛÎÂ¿ÛÔ˘Ó
Ì ÊÈÁÔ˘Ú¿Ù· ÏfiÁÈ·, ¤‚Á·˙·Ó ÈÔ Î·Ïfi fiÓÔÌ·.
AÏ›ÌÔÓÔ Û’ ÂΛÓÔ˘˜ Ô˘ ˙ËÙÔ‡Û·Ó Ó· ÎÚ·Ù‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÈÛÔÚÚÔ›· ÙÔ˘˜ ̤-
Û· ÛÙ· ¿ıË Ô˘ ¤‚Ú·˙·Ó Á‡Úˆ ÙÔ˘˜ Î·È Ì ηı·Úfi Ì¿ÙÈ ¤‚ÏÂ·Ó ηÈ
¤ÎÚÈÓ·Ó ÙȘ ‚È·ÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ¤Î·Ó·Ó Ù· ÎfiÌÌ·Ù· ÙˆÓ ¿ÎÚˆÓ. A˘ÙÔ‡˜ ÎÔ›-
Ù·˙·Ó Î·È ÔÈ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎÔ› Î·È ÔÈ ÔÏÈÁ·Ú¯ÈÎÔ› Ó· ÙÔ˘˜ ÍÂηı·Ú›ÛÔ˘Ó ÌÈ·Ó
ÒÚ· ·Ú¯‡ÙÂÚ·, ÂÂȉ‹ ‰ÂÓ ¤·ÈÚÓ·Ó Ì¤ÚÔ˜ ÛÙÔ˘˜ ‰ÈÎÔ‡˜ ÙˆÓ ·ÁÒÓ˜ ηÈ
·Ô¿Óˆ ÙÔ˘˜ ˙‹Ï¢·Ó Ô˘ ‰ÂÓ ÎÈÓÙ‡Ó¢·Ó Ó· ÛÎÔÙˆıÔ‡Ó.
OÈ ÂÌʇÏÈÔÈ fiÏÂÌÔÈ ¤‰ˆÎ·Ó ·ÊÔÚÌ‹ Ó· ÚÔ‚¿ÏÂÈ ÛÙÔÓ ÂÏÏËÓÈÎfi ÎfiÛÌÔ
οı ÌÔÚÊ‹ ηÎfiÙËÙ·˜. H ηÏÔÛ‡ÓË, Ô˘ ‰ÂÓ ÌÔÚ›˜ Ó· ÙË ¯ˆÚ›ÛÂȘ
‡ÎÔÏ· ·fi ÙËÓ Â˘Á¤ÓÂÈ· ÙÔ˘ ¯·Ú·¯Ù‹Ú·, ¤ÁÈÓ ηٷÁ¤Ï·ÛÙË Î·È ¯¿ıË-
ÎÂ. EΛÓÔ Ô˘ ÂÈÎÚ·ÙÔ‡Û ÙÒÚ· ‹Ù·Ó Ô ¤ÓÙÔÓÔ˜ ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÌfi˜ ·Ó¿ÌÂ-
Û· ÛÙ· ÎfiÌÌ·Ù·, ‰˘Ó·ÌˆÌ¤ÓÔ˜ ·fi ÙË ‰˘ÛÈÛÙ›· – ÙfiÛË ‰˘ÛÈÛÙ›·, Ò-
ÛÙ ӷ ÌËÓ ÌÔÚ› Ó· Ù· Û˘ÌÊÈÏÈÒÛÂÈ Ô‡ÙÂ Ô ÈÔ Â›ÛËÌÔ˜ ÏfiÁÔ˜, Ô‡Ù Ô
ÈÔ ÊÔ‚ÂÚfi˜ fiÚÎÔ˜. ŒÙÛÈ, fiÔÈÔ˜ ¤ÓȈı ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘ ÈÔ ‰˘Ó·Ùfi, ͤÚÔ-
ÓÙ·˜ ˆ˜ ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Û ӷ ÛÙËÚȯÙ› Û ٛÔÙ·, ÎÔ›Ù·˙ ÈÔ Ôχ Ó·
ÚÔÏ¿‚ÂÈ ÙÔ Î·Îfi ·Ú¿ Ó· ‰Â›ÍÂÈ ÂÌÈÛÙÔÛ‡ÓË.
TÔ ·Ú¿ÍÂÓÔ ‹Ù·Ó ˆ˜ Û’ ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ·ÁÒÓ· ÁÈ· ÂÈÎÚ¿ÙËÛË ÓÈÎÔ‡Û·Ó
ηٿ ηÓfiÓ· ÔÈ ÏÈÁfiÙÂÚÔ ¤Í˘ÓÔÈØ Î·ıÒ˜ ›¯·Ó ÙÔ Êfi‚Ô ˆ˜ Ì ÙË ‰ÈÎÈ¿
ÙÔ˘˜ ·ÓÂ¿ÚÎÂÈ· Î·È ÌÂ ÙˆÓ ·Ó̷ٛ¯ˆÓ ÙËÓ Â͢Ó¿‰· ı· ÙËÓ ¿ı·ÈÓ·Ó
¿Óˆ ÛÙË Û˘˙‹ÙËÛË Î·È ˆ˜ ı· ÚfiÊÙ·ÈÓ·Ó Ó· ÙÔ˘˜ οÓÔ˘Ó Î·Îfi ÔÈ
¿ÏÏÔÈ Ì ÙËÓ ÔÏ˘Ì‹¯·ÓË ÛΤ„Ë ÙÔ˘˜, ¿ÊËÓ·Ó Ù· ÏfiÁÈ· Î·È ÚÔ¯ˆÚÔ‡-
Û·Ó ¯ˆÚ›˜ ‰ÈÛÙ·ÁÌÔ‡˜ ÛÙË ‰Ú¿ÛË. AÓÙ›ıÂÙ·, ÔÈ ¿ÏÏÔÈ, ÂÂȉ‹ ηٷÊÚÔ-
ÓÔ‡Û·Ó ÙÔ˘˜ ·Ó̷ٛ¯Ô‡˜ ÙˆÓ Î·È ›ÛÙ¢·Ó ˆ˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Û‡ÁηÈÚ·
Ó· ηٷϿ‚Ô˘Ó ÙÈ Ì˯·Ó‡ÔÓÙ·Ó, ‰ÂÓ ¯ÚÂÈ·˙fiÙ·Ó ÏÔÈfiÓ ‰Ú¿ÛË ÂΛ Ô˘
·ÚÎÔ‡ÛÂ Ë ÛΤ„Ë, ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ È¿ÛÙËÎ·Ó ·ÚÔʇϷ¯ÙÔÈ Î·È ¤¯·Û·Ó
ÙË ˙ˆ‹ ÙÔ˘˜.
T· ÎÂÊ¿Ï·È· Ù˘ ·ıÔÏÔÁ›·˜ ÙÔ˘ ÔϤÌÔ˘ ¤¯Ô˘Ó ÁÚ·ÊÙ› ÚÈÓ ·fi ›ÎÔ-
ÛÈ Ù¤ÛÛÂÚȘ οÔ˘ ·ÈÒÓ˜ – Ì‹ˆ˜ ¿ÏÏ·Í ٛÔÙ ÛÙÔ ÌÂٷ͇; TËÓ Î·-
Ù¿Ú· ÙÔ˘ ÂÌʇÏÈÔ˘ ÔϤÌÔ˘ ÙË ˙‹Û·Ì – ·Ï›ÌÔÓÔ! – Î·È ÛÙ· ‰Èο Ì·˜
¯ÚfiÓÈ·, Î·È Ë ÂÌÂÈÚ›· Ì·˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È Î·ıfiÏÔ˘ ÏÈÁfiÙÂÚÔ ÈÎÚ‹ ·fi ÙËÓ Â-
ÌÂÈÚ›· ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë. M‹ˆ˜ Î·È Û ̷˜, ÛÙȘ ÊÔ‚ÂÚ¤˜ ÒÚ˜ ÙÔ˘
68
Û·Ú·ÁÌÔ‡, ‰ÂÓ Î·Ù¤ÛÙË ÄÛ· 剤· ı·Ó¿ÙÔ˘, ‰ÂÓ ‹ÚÂ Ô ı¿Ó·ÙÔ˜ οıÂ
ÌÔÚÊ‹ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Û ӷ Ê·ÓÙ·ÛÙ› Ë ·ÓıÚÒÈÓË ÛÎÏËÚfiÙËÙ·; M‹ˆ˜
‰ÂÓ ¿ÏÏ·Í·Ó Î·È ÛÙȘ ̤Ú˜ Ì·˜ ÔÈ Ï¤ÍÂȘ ÙË ÛËÌ·Û›· ÙÔ˘˜; M‹ˆ˜ ÔÈ
Û˘ÁÁÂÓÈÎÔ› ‰ÂÛÌÔ› ‰ÂÓ ·ԉ›¯ÙËÎ·Ó ·Ó›Û¯˘ÚÔÈ ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙÔ˘˜ ÎÔÌÌ·ÙÈ-
ÎÔ‡˜; M‹ˆ˜ Ë ‰˘ÛÈÛÙ›· ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙȘ ·Ó̷ٛ¯Â˜ ÌÂÚ›‰Â˜ ‰ÂÓ Ì·Ù·›ˆ-
ÛÂ Û˘¯Ó¿ οı ·fiÂÈÚ· Ù›ÌÈ·˜ Û˘Ó‰È·ÏÏ·Á‹˜; M‹ˆ˜ ‹Ù·Ó ÏÈÁfiÙÂÚÔ
¤ÓÙÔÓ· Ù· ¿ıË Ù˘ ÏÂÔÓÂÍ›·˜ Î·È Ù˘ ÊÈÏ·Ú¯›·˜; M‹ˆ˜ ÙÔ ·ÔÛΤ-
·ÛÌ· ÙˆÓ ¿ÓÔÌˆÓ ¤ÚÁˆÓ Ì fiÌÔÚÊ· ÏfiÁÈ· ‰ÂÓ ÁÈÓfiÙ·Ó Â˘¯¿ÚÈÛÙ· ·Ô-
‰Â¯Ùfi; M‹ˆ˜ ›Ûˆ ·fi Ù· ˆÚ·›· Û˘Óı‹Ì·Ù· ÙˆÓ ÔÏÈÙÈÎÒÓ ‰ÂÓ ÎÚ‡-
‚ÔÓÙ·Ó Û˘¯Ó¿ Ù· ÈÔ ·ÓÔÌÔÏfiÁËÙ· Û˘ÌʤÚÔÓÙ·; M‹ˆ˜ Ô ¿ÓıÚˆÔ˜
ÙÔ˘ ΤÓÙÚÔ˘, Ô˘ ‰ÂÓ ¿ÊËÓ ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘ Ó· ÙÔÓ ·Ú·Û‡ÚÔ˘Ó Ù· ¿ıË,
Ù·Ï·Ó›ÛÙËÎÂ Î·È Î˘ÓËÁ‹ıËΠÏÈÁfiÙÂÚÔ, ÛÙÈÁÌ·ÙÈṲ̂ÓÔ˜ ÚÔ‰fiÙ˘ ηÈ
·fi Ù· ‰ÂÍÈ¿ Î·È ·fi Ù· ·ÚÈÛÙÂÚ¿;
A˜ ÌËÓ Ù· ı¤ÏÔ˘Ì fï˜ fiÏ· ‰Èο Ì·˜! Afi fi,ÙÈ ‚ϤÔ˘ÌÂ, ·Îԇ̠ηÈ
‰È·‚¿˙Ô˘ÌÂ, Ë Û˘ÓÙ·Ú·¯‹ ÙÔ˘ ‚›Ô˘ Û ηÈÚÔ‡˜ ÂÌʇÏÈˆÓ ·ÁÒÓˆÓ ‰ÂÓ ·-
ÔÙÂÏ› ÙÔ ıÏÈ‚ÂÚfi ÚÔÓfiÌÈÔ ÙˆÓ EÏÏ‹ÓˆÓ. H ·ÓıÚÒÈÓË Ê‡ÛË ‰ÂÓ ·-
Ú·ÏÏ¿˙ÂÈ Î·È Ôχ ÛÙ· ‰È¿ÊÔÚ· Ï¿ÙË, Î·È fiÛ· ηٷÁÚ¿ÊÂÈ Ô £Ô˘Î˘‰›-
‰Ë˜ ÛÙ· ÎÂÊ¿Ï·È· ÙˆÓ KÂÚ΢ڷ˚ÎÒÓ ÙÔ˘ Í·Ó·Á˘Ú›˙Ô˘Ó ·ÚfiÌÔÈ· – ·Ó fi-
¯È ·ÎfiÌ· ¯ÂÈÚfiÙÂÚ· – οı ÙfiÛÔ ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· Ù˘ Á˘ ·˘Ù‹˜, οو ·fi
¿ÏÏ· ÔÓfiÌ·Ù· Ï·ÒÓ Î·È ¿ÏϘ ¯ÚÔÓÔÏÔÁ›Â˜: «Î·d â¤ÂÛ ÔÏÏa ηd ¯·-
ÏÂa ηÙa ÛÙ¿ÛÈÓ Ù·Ö˜ fiÏÂÛÈ, ÁÈÁÓfiÌÂÓ· ÌbÓ Î·d ·åÂd âÛfiÌÂÓ·, ≤ˆ˜ iÓ ì
·éÙc ʇÛȘ àÓıÚÒˆÓ qF ».
(I. £. K·ÎÚȉ‹˜, EÏÏ‹ÓˆÓ ÏfiÁÔÈ, ÙÔÌ. µ’, fi.., Û. 166-173)

69
 £ Ԣ΢‰›‰Ô˘ IÛÙÔÚ›·È
µÈ‚Ï›Ô 6Ô Î·È 7Ô
(T· ™ÈÎÂÏÈο)
¢I¢AKTIKOI ™TOXOI

«¢È‰¿ÛÎÔÓÙ·˜ Ù· ™ÈÎÂÏÈο ÛÙÔ¯Â‡Ô˘Ì ÛÙËÓ Î·Ù·ÓfiËÛË ÙˆÓ ÁÂÁÔ-

ÓfiÙˆÓ Î·È ÙËÓ ÂÚÌËÓ›· ÙÔ˘˜. EÈÛËÌ·›ÓÔ˘Ì ÙȘ ·Èٛ˜ Ù˘ ÂÎÛÙÚ·-
Ù›·˜, ÙȘ ·ÁÚÈfiÙËÙ˜ Î·È ˆÌfiÙËÙ˜ Ô˘ ¤Ï·‚·Ó ¯ÒÚ· ÛÙË ‰È¿ÚÎÂÈ¿
Ù˘ Î·È ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ· ÙȘ Û˘Ó¤ÂȤ˜ Ù˘, Î·È Î¿ÓÔ˘Ì ÙȘ ·Ó·Áη›Â˜ ÚÔ-
ÂÎÙ¿ÛÂȘ. EÍÂÙ¿˙Ô˘Ì ÙÔ ÚfiÏÔ ÙˆÓ ËÁÂÙÒÓ, Ù· ΛÓËÙÚ· Ù˘ ‰Ú¿Û˘
ÙÔ˘˜, ÙȘ ÈηÓfiÙËÙ˜ Î·È ÙȘ ·‰˘Ó·Ì›Â˜ ÙÔ˘˜, Ù· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· ÛÙ· Ô-
Ô›· Ô‰‹ÁËÛ·Ó ÔÈ ÂÓ¤ÚÁÂȤ˜ ÙÔ˘˜. MÂÏÂÙԇ̠ÙȘ Û˘Óı‹Î˜ οو ·fi
ÙȘ Ôԛ˜ ·›ÚÓÔÓÙ·È ÔÈ ·ÔÊ¿ÛÂȘ ÙÔ˘ Ï·Ô‡ Î·È ÙÔÓ›˙Ô˘Ì ÙËÓ ·Ó¿-
ÁÎË Ó· ÂÓËÌÂÚÒÓÂÙ·È Ì ÂÈÏÈÎÚ›ÓÂÈ· Î·È ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎfiÙËÙ· ·fi ÙÔ˘˜
ËÁ¤Ù˜ ÙÔ˘ ÚÈÓ ·ÔÊ·Û›ÛÂÈ. ºÚÔÓÙ›˙Ô˘Ì ÒÛÙ ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ̤۷ ·fi
ÙȘ ÛÎÏËÚ¤˜ Û˘ÁÎÚÔ‡ÛÂȘ, ÙȘ ÔÏÏ·Ϥ˜ ·ÓÙÈı¤ÛÂȘ Î·È ÙȘ ÔÈΛϘ
·ÓıÚÒÈÓ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ Í·ÓÔ›ÁÔÓÙ·È ÌÚÔÛÙ¿ ÙÔ˘˜ Ó· ·Ô-
ÎÙ‹ÛÔ˘Ó ·ÓıÚˆÔÁÓˆÛ›·. BÚ›ÛÎÔ˘Ì ·Ó·ÏÔÁ›Â˜ Û ÁÂÁÔÓfiÙ· ÓÂfiÙÂÚˆÓ
¯ÚfiÓˆÓ ·ÎfiÌË Î·È Ù˘ Û‡Á¯ÚÔÓ˘ ÂÔ¯‹˜. EÓÙÔ›˙Ô˘Ì ‰È·¯ÚÔÓÈο
ÛÙÔȯ›·: ȉ¤Â˜, ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ, ÎÔÈÓˆÓÈ΋ Ú·ÎÙÈ΋, ÔÏÈÙÈ΋ Ù·ÎÙÈ΋.
¢È·ÈÛÙÒÓÔ˘Ì fiÛÔ ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ Ó· ÌÂÙ·ÙÚ¤Ô˘Ó Ù· ·-
Á·ı¿ ÙÔ˘˜ Û fiÚÁ·Ó· ÂÍÔÏÔıÚÂÌÔ‡ ÙˆÓ Û˘Ó·ÓıÚÒˆÓ ÙÔ˘˜ Î·È ˆ˜ ÔÈ
ÔÏÈÙÈÎÔ› ËÁ¤Ù˜ fi¯È Ï›Á˜ ÊÔÚ¤˜ ı˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÙÔÓ ·ÓıÚÒÈÓÔ Ìfi¯ıÔ ÛÙÔ
‚ˆÌfi Ù˘ ·Ú¿ÏÔÁ˘ ÔÏÂÌÈ΋˜ ÚÔ·Ú·Û΢‹˜ Î·È ·Ó·Ì¤ÙÚËÛ˘
Î·È ÛÙȘ ÚÔÛˆÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ÊÈÏÔ‰Ô͛˜».
(K. AÛÚÔ˘Ï¿Î˘, «T· ™ÈÎÂÏÈο ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë», NÂÔÂÏÏËÓÈ΋ ¶·È-
‰Â›· 20, 1990, ÛÂÏ. 48)
«H ·Ê‹ÁËÛË Ù˘ ÂÎÛÙÚ·Ù›·˜ ÛÙË ™ÈÎÂÏ›· ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÙ·È ÛÙÔ ¤ÚÁÔ
70
ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë ˆ˜ Û˘Ì·Á¤˜ Û‡ÓÔÏÔ Ì ۷ʋ ÂÓfiÙËÙ·. AÚ¯›˙ÂÈ Ì ȉÈ-
·›ÙÂÚË ÂÈÛ·ÁˆÁ‹, ·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·È ÌÂ Û˘Ó¯‹ ¤ÎıÂÛË ÙˆÓ ·ÈÙ›ˆÓ ˆ˜ ÙËÓ
ÙÂÏÈ΋ ηٷÛÙÚÔÊ‹. T· ÁÂÁÔÓfiÙ· ‰›ÓÔÓÙ·È Ì ÏÂÙÔ̤ÚÂȘ (192 ÎÂ-
Ê¿Ï·È· ·ÊÈÂÚÒÓÔÓÙ·È ÛÙ· Û˘Ì‚¿ÓÙ· ·fi ÙËÓ ¿ÓÔÈÍË ÙÔ˘ 415 .X. ˆ˜
ÙÔ ÊıÈÓfiˆÚÔ ÙÔ˘ 413 .X.), ·Ó·Ï‡ÔÓÙ·È Ôχ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈο (ÙÔ 6Ô
‚È‚Ï›Ô ÂÚȤ¯ÂÈ ÂÙ¿ ÂÎÙÂÓ›˜ ‰ËÌËÁÔڛ˜), Ô ÏfiÁÔ˜ ¤¯ÂÈ ÂÍ·ÈÚÂÙÈ΋
Ï·ÌÚfiÙËÙ· [...] A˘Ùfi ÂÍËÁÂ›Ù·È ·fi ÙË ÛÔ˘‰·ÈfiÙËÙ· ÙˆÓ ÁÂÁÔÓfi-
ÙˆÓ: Ë ÂÎÛÙÚ·Ù›· ÛÙË ™ÈÎÂÏ›· ‹Ù·Ó «Û˘ÓÂȉËÙ‹» ÂÈÏÔÁ‹ Ù˘ Aı‹-
Ó·˜ Î·È Ë Î·Ù·ÛÙÚÔÊ‹ ÙËÓ ¿ÊËÛ ÂÍ·ÛıÂÓË̤ÓË ·¤Ó·ÓÙÈ Û ‰‡Ô ·ÓÙÈ-
¿ÏÔ˘˜ Î·È ÛÙȘ ·ÔÛٷۛ˜ ÙˆÓ Û˘ÌÌ¿¯ˆÓ Ù˘. AÓ ÌÔÚԇ̠ӷ
ԇ̠fiÙÈ Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ ¤‚ÏÂ ÙÔÓ ¶ÂÏÔÔÓÓËÛÈ·Îfi fiÏÂÌÔ ˆ˜ ÎÚ›ÛË
ÙÔ˘ ·ıËÓ·˚ÎÔ‡ ÈÌÂÚÈ·ÏÈÛÌÔ‡, Ë ÂÎÛÙÚ·Ù›· ÛÙË ™ÈÎÂÏ›· ‹Ù·Ó ÁÈ· Λ-
ÓÔÓ Ë ÎÚ›ÛË ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ ÙÔ˘ ÔϤÌÔ˘».
[J. de Romilly, ÛÙËÓ ¤Î‰ÔÛË: Thucydide, Livres VI-VII (Budé), Notice
ÛÂÏ. XI.]
***
«Ÿˆ˜ fiÏÔÈ ÔÈ ÈÛÙÔÚÈÎÔ› [Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜] ‹Ù·Ó ·Ó·ÁηÛÙÈο ÂÈÏÂÎÙÈÎfi˜
Î·È Â‰Ò Ê·›ÓÂÙ·È Î·ı·Ú¿ Ë Â›‰Ú·ÛË ÙˆÓ ÚÔÛˆÈÎÒÓ ÙÔ˘ ·fi„ÂˆÓ Î·È
·ÓÙÈÏ‹„ÂˆÓ ÁÈ· ÙÔ ÛÎÔfi Ù˘ IÛÙÔÚ›·˜: ÔÈ ÛΤ„ÂȘ, Ù· ·ÈÛı‹Ì·Ù·, Ù·
ΛÓËÙÚ· Ô˘ ıˆÚÔ‡Û ·ÔÊ·ÛÈÛÙÈο ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù¿ÏËÍË ÌÈ·˜ ·ÓÙÈÏÔÁ›·˜
‹ ÙËÓ ¤Î‚·ÛË ÌÈ·˜ Ì¿¯Ë˜ ›¯·Ó ÌÂÁ¿ÏË ÛËÌ·Û›· ÁÈ’ ·˘ÙfiÓØ ·ÓÙ›ıÂÙ·
ıˆÚÔ‡Û ‰Â˘ÙÂÚ‡ÔÓÙ· Ù· ˙ËÙ‹Ì·Ù· Ù· Û¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ ÙÔÔÁÚ·Ê›·,
ÙË ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋ Ù¯ÓÈ΋, ÙËÓ ÂÈÌÂÏËÙ›· Î·È fiÙ·Ó Ë ÈÛÙÔÚÈ΋ Ê·ÓÙ·-
Û›· Î·È Ë ÂÚȤÚÁÂÈ· ÙÔ˘ Û‡Á¯ÚÔÓÔ˘ ·Ó·ÁÓÒÛÙË ·Ó·˙ËÙÔ‡Ó ··ÓÙ‹ÛÂȘ
Û ٤ÙÔÈ· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ ··ÓÙ¿ ·fiÚÈÛÙ· ‹ ÂÏÏÂÈÙÈο ‹ ‰ÂÓ
··ÓÙ¿ ηıfiÏÔ˘.
MÂÚÈΤ˜ ÊÔÚ¤˜ ·˘Ùfi ÔÊ›ÏÂÙ·È ÛÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ ÁÚ¿ÊÂÈ ÁÈ· ŒÏÏËÓ˜
Î·È ‰ÂÓ ıˆÚ› ·Ó·Áη›Ô Ó· ÙÔ˘˜ ÌÈÏ‹ÛÂÈ ÁÈ· fi,ÙÈ ‹‰Ë ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó, .¯.
Ò˜ Û˘ÁÎÚÔÙÂ›Ù·È ÌÈ· ÙÚÈ‹Ú˘, ·ÏÏ¿ ‰ÂÓ ÂÍËÁ› fiϘ ÙȘ ÂÏÏ›„ÂȘ ηÈ
fiÏ· Ù· ÛÎÔÙÂÈÓ¿ ÛËÌ›· ÛÙËÓ ·Ê‹ÁËÛ‹ ÙÔ˘ ÁÈ· Ù· ÁÂÁÔÓfiÙ· ÙˆÓ ÂÙÒÓ
415 .X. - 413 .X.
O‡ÙÂ Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ (Ô‡Ù ¿ÏÏÔ˜ ÈÛÙÔÚÈÎfi˜) ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó·
Ì·˜ ÌÂÙ·‰ÒÛÂÈ ¿ÌÂÛ· ÙÔ ÙÈ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ¤Ú·Í·Ó, ÛΤÊıËÎ·Ó Î·È ·ÈÛı¿Ó-
71
 ıËÎ·Ó ÔÈ ŒÏÏËÓ˜ ÛÙÔÓ ¶ÂÏÔÔÓÓËÛÈ·Îfi fiÏÂÌÔ. M·˜ ‰›ÓÂÈ fï˜ ÙË
‰È΋ ÙÔ˘ ÂÈÎfiÓ· ÙˆÓ ڿ͈Ó, ÛΤ„ÂˆÓ Î·È ·ÈÛıËÌ¿ÙˆÓ ÙÔ˘˜ Î·È ¤ÚÁÔ
Ì·˜ ˆ˜ «ÛÔ˘‰·ÛÙÒÓ» ÙÔ˘ ·Ú¯·›Ô˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ÎfiÛÌÔ˘, Â›Ó·È Ó· ÙÔÓ
‰Ô‡Ì fi¯È ˆ˜ ¯ÚÔÓÈÎÔÁÚ¿ÊÔ, ·ÏÏ¿ ˆ˜ ˙ˆÁÚ¿ÊÔ ÂÓfi˜ ›Ó·Î·».
(K.J. Dover, Thucydides, Book VI, Oxford, 1965, ÛÂÏ. XIII)
***
¶ËÁ¤˜ ÁÈ· ÙË ™ÈÎÂÏÈ΋ ÂÎÛÙÚ·Ù›· Â›Ó·È ·ÎfiÌË Ô Û‡Á¯ÚÔÓÔ˜ ÙÔ˘ A˘-
ÁÔ‡ÛÙÔ˘ ¢Èfi‰ˆÚÔ˜ ™ÈÎÂÏÈÒÙ˘ (XII 82-XIII 33), ÔÈ B›ÔÈ ÙÔ˘ NÈΛ·
Î·È ÙÔ˘ AÏÎÈ‚È¿‰Ë ÙÔ˘ ¶ÏÔ˘Ù¿Ú¯Ô˘ Î·È Ô ÏfiÁÔ˜ «¶ÂÚ› M˘ÛÙËÚ›ˆÓ»
ÙÔ˘ AÓ‰ÔΛ‰Ë.

£ Ԣ΢‰›‰Ô˘ IÛÙÔÚ›·È
µÈ‚Ï›Ô 6Ô
KEºA§AIA 30-31-32

¶ÚÔÙÂÈÓfiÌÂÓ˜ ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ÒÚ˜: 7.

¢È‰·ÎÙÈÎÔ› ÛÙfi¯ÔÈ: T· ÎÂÊ. 30-32 ÚÔÛʤÚÔÓÙ·È ÁÈ· Ó· ‰Â›ÍÔ˘ÌÂ
ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ì·˜ ÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ ÙÔ˘ Â˙Ô‡ ÏfiÁÔ˘ fiˆ˜ ÙÔÓ ¯ÂÈÚ›-
˙ÂÙ·È Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜: ÙËÓ Âȉ¤ÍÈ· ¯Ú‹ÛË ÂÈÏÂÁÌ¤ÓˆÓ Ï¤ÍˆÓ, Î·È ÙË
‰È·ÏÔ΋ ÙˆÓ ÚÔÙ¿ÛÂˆÓ Ô˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÙËÓ ·Ú·ÛÙ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÛÙËÓ
ÂÚÈÁÚ·Ê‹ Ù˘ ηıfi‰Ô˘ ÙÔ˘ ·ıËÓ·˚ÎÔ‡ Ï·Ô‡ ÛÙÔÓ ¶ÂÈÚ·È¿ Î·È Ù˘ ·Ó·-
¯ÒÚËÛ˘ ÙÔ˘ ÛÙfiÏÔ˘, ÙË ‰ÈÂÈÛ‰˘ÙÈ΋ „˘¯ÔÁÚ·Ê›· ÙÔ˘ Ï‹ıÔ˘˜ ηÈ, ̤-
Ûˆ Ù˘ ··Ú›ıÌËÛ˘ ÙˆÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÒÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ, ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· Ù˘ ÙÂ-
Ú¿ÛÙÈ·˜ ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›·˜ ÎÚ¿ÙÔ˘˜ Î·È È‰ÈˆÙÒÓ ÁÈ· ÙËÓ ÂÎÛÙÚ·Ù›·.

72
¶APATHPH™EI™-E¶I™HMAN™EI™

™ÙËÓ Î·Ï‡ÙÂÚË ÂÂÍÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘ ÎÂÊ. 30, ı· ‚ÔËı‹ÛÂÈ Ô ¯¿ÚÙ˘ Ù˘

ÛÂÏ. 373, Ù· Û¯fiÏÈ· Î·È Ë ÂÚÒÙËÛË 2 Ù˘ ÛÂÏ. 365 Î·È Ù· ı¤Ì·Ù·
ÁÈ· Û˘˙‹ÙËÛË Ù˘ ÛÂÏ. 366 ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ‚È‚Ï›Ô˘.
– O Û˘ÓÙ·ÎÙÈÎfi˜ Î·È Ú·ÁÌ·ÙÔÏÔÁÈÎfi˜ Û¯ÔÏÈ·ÛÌfi˜ ÙÔ˘ ÎÂÊ. 31 ÛÙË-
Ú›˙ÂÙ·È ÛÙȘ ·fi„ÂȘ ÙˆÓ Gomme, Andrews, Dover ( A Historical
Commentary on Thucydides, ÙfiÌÔ˜ IV, ÛÂÏ. 291-296) Î·È ÙÔ˘ J.K.
Dover (Thucydides, Book VI, Oxford). ™ÙËÓ Î·Ï‡ÙÂÚË Î·Ù·ÓfiËÛË ·-
fi ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ı· Û˘Ì‚¿ÏÔ˘Ó Ù· «ı¤Ì·Ù· ÁÈ· Û˘˙‹ÙËÛË», ÛÂÏ. 375
ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ‚È‚Ï›Ô˘).
– O J.K. Dover (ÛÂÏ. 40) ÚÔÙ›ÓÂÈ Ó· ‰È·‚·ÛÙ› Ë ÚfiÙ·ÛË «n̈˜ ‰b
ÙFÉ ·ÚÔ‡ÛFË ÚÒÌFË ...àÓÂı¿ÚÛÔ˘Ó» (ÎÂÊ. 31.1) Ì ·ÏÏ·Á‹ Ù˘ ÛÙ›Í˘,
ˆ˜ ÂÍ‹˜: «n̈˜ ‰b ÙFÉ ·ÚÔ‡ÛFË ÚÒÌFË, ‰Èa Ùe ÏÉıÔ˜ ëοÛÙˆÓ zÓ ëÒ-
ÚˆÓ ÙFÉ ù„ÂÈ, àÓÂı¿ÚÛÔ˘Ó». £ÂˆÚ› ÙË ‰ÔÙÈ΋ ÚÒÌFË ˆ˜ ‰ÔÙÈ΋ ·ÈÙ›·˜
(Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·È / ÂÂÍËÁÂ›Ù·È Ì ÙÔÓ ÂÌÚfiıÂÙÔ ‰Èa ÙÔ ÏÉıÔ˜)
Î·È ÙË ‰ÔÙÈ΋ ù„ÂÈ ˆ˜ ‰ÔÙÈ΋ ÙÔ˘ ̤ÛÔ˘.
– H ‰ÔÌ‹ ÙÔ˘ ÎÂÊ. 31.3 ¤¯ÂÈ ÙËÓ ·ÎfiÏÔ˘ıË ÌÔÚÊ‹

[Ô ÛÙfiÏÔ˜] ηْ àÌÊfiÙÂÚ·... âÍ·ÚÙ˘ı›˜

Ó·˘Û› Â˙ˇá

Ùe ÌbÓ Ó·˘ÙÈÎfiÓ..âÎÔÓËı¤Ó..‰·¿Ó·È˜ âÎÎÚÈı¤Ó... êÌÈÏÏËıbÓ ÙÔ Â˙fiÓ

Ùɘ fiψ˜ ÙáÓ ÙÚÈËÚ¿Ú¯ˆÓ

ÙÔÜ ‰ËÌÔÛ›Ô˘ ÙáÓ ÙÚÈËÚ¿Ú¯ˆÓ

‰È‰fiÓÙÔ˜/·Ú·Û¯fiÓÙÔ˜ ‰È‰fiÓÙˆÓ/¯ÚË۷̤ӈÓ/ÚÔı˘ÌËı¤ÓÙÔ˜ (ëοÛÙ÷ˆ)

H ÂÎÙÂÓ‹˜ ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙÔ Ó·˘ÙÈÎfiÓ Î·È ÙÔ˘˜ ÙÚÈËÚ¿Ú¯Ô˘˜ Â›Ó·È ‰ËψÙÈ-

΋ ÙÔ˘ Âͤ¯ÔÓÙÔ˜ ÚfiÏÔ˘ ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ÂÎÛÙÚ·Ù›·.
73
 – M ·Ó¿ÏÔÁÔ ‰ÔÌÈÎfi Û¯‹Ì· ·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·È Î·È ÙÔ ÎÂÊ. 31.5.

Âú ÙȘ ÂÏÔÁ›Û·ÙÔ ÔÏÏa iÓ Ù¿Ï·ÓÙ· ËñÚ¤ıË...

àӿψÛÈÓ

Ùɘ fiψ˜ ‰ËÌÔÛ›·Ó ÙáÓ ÛÙÚ·Ù¢ÔÌ¤ÓˆÓ ÙcÓ å‰›·Ó

Ùɘ ÌbÓ fiψ˜ ÙáÓ ‰b å‰ÈˆÙáÓ

¬Û·... ηd ±... ± ...ηd ¬Û·

¯ˆÚ›˜... ÛÙÚ·Ù›·Ó ηd ¬Û· âd ÌÂÙ·‚ÔÏFÉ ÙȘ

– XÚËÛÙfi˜ ηٿÏÔÁÔ˜ Â›Ó·È Î·Ù¿ÏÔÁÔ˜ ·Ó‰ÚÒÓ ÈηÓÒÓ ÁÈ· ÔÏÈÙÈ΋

˘ËÚÂÛ›· (ÎÂÊ. 31.3.). O ÌË «¯ÚËÛÙfi˜» ηٿÏÔÁÔ˜ ÂÚÈÂÏ¿Ì‚·Ó ¿Ó-
‰Ú˜ Î·ÙˆÙ¤ÚˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ Ù¿ÍˆÓ, ·Ó·‹ÚÔ˘˜, ÂÍÔÚ›ÛÙÔ˘˜ Î·È ÁÂÓÈ-
ÎÒ˜ ˘ÛÙÂÚÔ‡ÓÙ·˜ Û ۈ̷ÙÈ΋ ÚÒÌË Î·È ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ı¤ÛË.
– MÈ· ηϋ ·Ó¿ÁÓˆÛË Î·È ÌÂÙ¿ÊÚ·ÛË ÛÂ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi Ì ٷ ı¤Ì·Ù·
ÁÈ· Û˘˙‹ÙËÛË ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ‚È‚Ï›Ô˘ ›Ûˆ˜ Â›Ó·È Ô ÈÔ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfi˜
ÙÚfiÔ˜ «(ÂÈ)ÎÔÈÓˆÓ›·˜» Ì ÙÔ ÎÂÊ. 32.
£ÂÌ·ÙÈÎfi ΤÓÙÚÔ: Ë «ı¤ÛË» Ù˘ ÙÚ·Áˆ‰›·˜. (H «Ï‡ÛË» ÛÙ· ÎÂÊ.
78-87 ÙÔ˘ 7Ô˘ ‚È‚Ï›Ô˘).

74
 £ Ԣ΢‰›‰Ô˘ IÛÙÔÚ›·È
µÈ‚Ï›Ô 7Ô
KEº∞§∞πA 75 - 77

¶ÚÔÙÂÈÓfiÌÂÓ˜ ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ÒÚ˜ 6 (3 ÒÚ˜ ÁÈ· ÙÔ ÎÂÊ. 75 Î·È 3 ÁÈ·

Ù· 76, 77) ‹ 8
™Ùfi¯Ô˜: ™Ù· ÎÂÊ¿Ï·È· ·˘Ù¿ ÚÔÛÔ¯‹ Ú¤ÂÈ Ó· ‰Ôı› ÛÙËÓ ÂÚÈÁÚ·-
Ê‹ Ù˘ ‰Ú·Ì·ÙÈ΋˜ ηٿÛÙ·Û˘ Ô˘ ÂÈÎÚ·Ù› ÛÙÔ ·ıËÓ·˚Îfi ÛÙÚ·Ùfi-
‰Ô, ηıÒ˜ Î·È ÛÙÔ ÏfiÁÔ ÙÔ˘ NÈΛ· ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ ÛÙÚ·ÙÈÒÙ˜ ÙÔ˘. H
‰‡Ó·ÌË Ù˘ ıԢ΢‰›‰ÂÈ·˜ ÂÚÈÁÚ·Ê‹˜ Ô˘ ‰ÈÂÈÛ‰‡ÂÈ ÛÙÔ ‚¿ıÔ˜ Ù˘ ·Ó-
ıÚÒÈÓ˘ „˘¯ÔÏÔÁ›·˜ Î·È Û˘Á¯ÚfiÓˆ˜ Â›Ó·È ·Ú·ÛÙ·ÙÈ΋, ‰ÈÂÍÔ‰Èο ·-
Ó·Ï˘ÙÈ΋ Î·È Ô˘ÛÈ·ÛÙÈ΋ Ú¤ÂÈ, Â‰Ò Î˘Ú›ˆ˜, Ó· ÌÂÏÂÙËı›. OÈ Ì·ıË-
Ù¤˜ ı· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ó Î·Ï‡ÙÂÚ· ÙËÓ ·ÙÌfiÛÊ·ÈÚ· ‰È¿Ï˘Û˘ Î·È ËÙÙÔ¿-
ıÂÈ·˜ Ô˘ ÂÈÎÚ·Ù› ÛÙÔ ·ıËÓ·˚Îfi ÛÙÚ·Ùfi‰Ô, ·Ó Â·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ÛÙË
ÌÓ‹ÌË ÙÔ˘˜ ÙË ıÚÈ·Ì‚Â˘ÙÈ΋ ·Ó·¯ÒÚËÛË ÙÔ˘ ·ıËÓ·˚ÎÔ‡ ÛÙfiÏÔ˘ ÁÈ·
ÙË ™ÈÎÂÏ›· (6. 30-32).

¶APATHPH™EI™-E¶I™HMAN™EI™

– ™¯ÂÙÈο Ì ÙË Û‡ÁÎÚÈÛË ·˘Ù‹ ÔÈ B·Ó‰ÒÚÔ˜-KÔ˘ÎÔ˘ÏÈfi˜ (£Ô˘Î˘‰›-

‰Ë ™ÈÎÂÏÈο, ÂΉ. °ÚËÁfiÚË, Aı‹Ó· 1981, Û. 234) ‡ÛÙÔ¯· ÂÈÛËÌ·›-
ÓÔ˘Ó Ù· ÂÍ‹˜: “XˆÚ›˜ Ó· ÙÔ ı¤ÏÂÈ Ô ÓÔ˘˜ ËÁ·›ÓÂÈ ÛÙËÓ ·Ú¯‹ Ù˘ ÂÎ-
ÛÙÚ·Ù›·˜, ÛÙËÓ ·Ó·¯ÒÚËÛË ÙÔ˘ ÛÙfiÏÔ˘ ·fi ÙÔÓ ¶ÂÈÚ·È¿. H Ï·ÌÚfi-
ÙËÙ· ÂΛÓË ·ÓÙÈÙ›ıÂÙ·È Ì ÙËÓ ÙˆÚÈÓ‹ ·ıÏÈfiÙËÙ·. H ¯·Ú¿, Ë ·˘ÙÔÂ-
Ô›ıËÛË, Ë ·ÈÛÈÔ‰ÔÍ›· Ì ÙË ‚·ÚÈ¿ ηٿıÏÈ„Ë. H ·›ÛıËÛË Ù˘ ·ÊıÔ-
Ó›·˜ Î·È Ù˘ ‰‡Ó·Ì˘ Ì ÙȘ ÙˆÚÈÓ¤˜ ÂÈÎfiÓ˜ ÙˆÓ ÛÂÚÓfiÌÂÓˆÓ Î·È ÂÈ-
Ó·ÛÌ¤ÓˆÓ ÛÙÚ·ÙȈÙÒÓ. K·È Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ ÂÚ‹Ê·ÓÔ, ÁÚ‹ÁÔÚÔ, ·Ó›Û¯˘ÚÔ
Ó·˘ÙÈÎfi, ÙÔ Û‡Ì‚ÔÏÔ Ù˘ ·ıËÓ·˚΋˜ ‰‡Ó·Ì˘, Ì ÙÔ ·ÔηډȈ̤ÓÔ
75
 Â˙ÈÎfi Ô˘ ˘Ô¯ˆÚÔ‡Û ·‚Ô‹ıËÙÔ Û ÙfiÔ Â¯ıÚÈÎfi. A˘Ù‹ Ë ·ÓÙ›ıÂÛË
‹Ù·Ó Ô˘ ÙÛ¿ÎÈ˙ ÙÔ˘˜ AıËÓ·›Ô˘˜ Î·È Á¤ÌÈ˙ ÙËÓ „˘¯‹ ÙÔ˘˜ Êfi‚Ô Î·È
χË ·¤Ú·ÓÙË. EΛ ›¯·Ó ηٷϋÍÂÈ Ë ·‰ÈΛ· Ù˘ ÂÎÛÙÚ·Ù›·˜, Ë ˘-
ÂÚÔ„›· ÙÔ˘˜ Î·È Ù· ÛÊ¿ÏÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜”.
– O ÏfiÁÔ˜ ÙÔ˘ NÈΛ· Â›Ó·È Ô ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô˜ Ô˘ ·¢ı‡ÓÂÈ ÚÔ˜ ÙÔ˘˜
ÛÙÚ·ÙÈÒÙ˜ ÙÔ˘, ·ÏÏ¿ Î·È Ô ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô˜ ÏfiÁÔ˜ ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›-
‰Ë. H ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ¿ ÙÔ˘ ̤۷ ÛÙÔ ¤ÚÁÔ Â›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈ΋, ‰ÈfiÙÈ ·ÊÂ-
Ófi˜ ʈٛ˙ÂÈ Î·›ÚÈ· Î·È ÔÏfiÏ¢ڷ ÙÔ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÙÔ˘ AıËÓ·›Ô˘ ÛÙÚ·-
ÙËÁÔ‡, ·ÊÂÙ¤ÚÔ˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Û˘Ì˘Îӈ̤ӷ Î·È ·ÚÈÛÙÔÙ¯ÓÈο ÙËÓ
ÎÚÈÛÈÌfiÙËÙ· Ù˘ ηٿÛÙ·Û˘, ÛÙËÓ ÔÔ›· ¤¯Ô˘Ó ÂÚȤÏıÂÈ ÔÈ AıËÓ·›-
ÔÈ. ŒÙÛÈ ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ı· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ó Î·Ï‡ÙÂÚ· ÙËÓ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·
ÙÔ˘ NÈΛ· ˆ˜ ·ÓıÚÒÔ˘ Î·È ˆ˜ ËÁ¤ÙË, ·ÏÏ¿ ı· ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÙÔ‡Ó ÌÂ
·ÊÔÚÌ‹ ÙÔ ÏfiÁÔ ·˘Ùfi Î·È ÁÈ· ÙÔ ÁÂÓÈÎfiÙÂÚÔ ÚfiÏÔ ÙˆÓ ‰ËÌËÁÔÚÈÒÓ ÛÙÔ
¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡.
***
– ™ÙÔ ÏfiÁÔ ÙÔ˘ NÈΛ· ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Ù· ΛÌÂÓ· ÙˆÓ K.N. °Ú·ÈÎÔ‡ ηÈ
E. ™Ô‡ÏË Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó.
«“EÎ ÙˆÓ ˘ÛÙ¤ÚˆÓ” χÓÔÓÙ·È ÔÏϤ˜ ·Ôڛ˜ Ô˘ ›¯·Ì ·fi ÙËÓ ·Ú-
¯‹ Ù˘ ÂÎÛÙÚ·Ù›·˜ ·˘Ù‹˜. °È·Ù› Ï.¯. ÔÈ AıËÓ·›ÔÈ ¤ÛÙÂÈÏ·Ó ˆ˜ ÛÙÚ·-
ÙËÁfi Û ÌÈ·Ó ÂÎÛÙÚ·Ù›· ÙfiÛÔ ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ¤Ó·Ó ¿ÓıÚˆÔ Ô˘ ‹Ù·Ó ·-
ÓÙ›ıÂÙÔ˜; O ‰˘Ó·ÌÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ Ê·›ÓÂÙ·È ÌfiÓÔ ÛÙȘ ‰‡ÛÎÔϘ
ÒÚ˜ Î·È Ê·›ÓÂÙ·È È· fiÙÈ Ô NÈΛ·˜ ‹Ù·Ó ·fi Ù· ¿ÙÔÌ· ÂΛӷ Ô˘ ¤-
¯Ô˘Ó ÔÚÈṲ̂Ó˜ ÈηÓfiÙËÙ˜ ÛÙ·ıÂÚ¤˜ ÎÈ ··Ú·Û¿Ï¢Ù˜. O NÈΛ·˜, Ì’
fiÏ· ÙÔ˘ Ù· ÂÏ·ÙÙÒÌ·Ù·, ‹Ù·Ó ËÁ¤Ù˘. K·È Û·Ó Ù¤ÙÔÈÔ˜ ıˆÚ› ¯Ú¤Ô˜
ÙÔ˘ Ó· ÛËÎÒÓÂÈ ÚÒÙÔ˜ Î·È ÌfiÓÔ˜ ÙÔ ÛÙ·˘Úfi Î·È Î·Ó¤Ó·˜ ‰ÂÓ ÙÔ˘ ÙÔ
·ÌÊÈÛ‚ËÙ›.
O ÏfiÁÔ˜ – Ô ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô˜ ÛÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë, ›Ûˆ˜ ÁÈ·Ù› ÙÔ VIII
‚È‚Ï›Ô ‰ÂÓ ÚfiÏ·‚ ӷ ÙÔ ÂÂÍÂÚÁ·ÛÙ› – Â›Ó·È ÎÈ ·˘Ùfi˜ ‰Â›ÁÌ· ÙˆÓ Ë-
ÁÂÙÈÎÒÓ ÙÔ˘ ‰˘Ó·ÙÔًوÓ. M¤Û· ·fi ÙËÓ Î·Ù¿ıÏÈ„Ë Î·È ÙËÓ ·ÂÏ-
ÈÛ›· ‚Ú›ÛÎÂÈ ‰È¤ÍÔ‰Ô, ÚÔ‚¿ÏÏÂÈ Èı·Ó¤˜ ÂÏ›‰Â˜ ÛˆÙËÚ›·˜, ·ÁˆÓ›˙Â-
Ù·È.
76
™ÙÔ ÚÒÙÔ Ì¤ÚÔ˜ ÚÔÛ·ı› Ó· ÍÂηı·Ú›ÛÂÈ ÙȘ ‰ÔÛÔÏË„›Â˜ ÙÔ˘ Ì ÙË
ıÂfiÙËÙ· Ô˘ ÎfiÛÙÈÛ·Ó ÙfiÛÔ Ôχ ÛÙÔ ÛÙÚ·Ùfi ÙÔ˘. ◊ÚıÂ Ô Î·ÈÚfi˜ È·
– ÌÂÙ¿ ÙËÓ ‡‚ÚË-Ù›ÛË – Ó· Ï˘ËıÔ‡Ó ÔÈ ıÂÔ›, Ú¤ÂÈ Ó· ÙÔ˘˜ Ï˘Ë-
ıÔ‡Ó.
ŸÌˆ˜ ÁÈ· ÚÒÙË ÊÔÚ¿ ·Ó·Áο˙ÂÙ·È Ô NÈΛ·˜ Ó’ ·ԉ¯Ù› Î·È ÙÔ Úfi-
ÏÔ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘, ÁÈ·Ù› ·Ôı¤ÙÂÈ ÛÙÔ˘˜ ÒÌÔ˘˜ ÙÔ˘ ÙÔ ¯Ú¤Ô˜ Ù˘ Ûˆ-
ÙËÚ›·˜, ȉȷ›ÙÂÚ· Ì ÙËÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›· ÊÚ¿ÛË ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘ ÙÔ˘.
™ÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ Ì¤ÚÔ˜ ÚÔ‚¿ÏÏÂÈ ¤Ó· Ú·ÁÌ·ÙÈÎfi ÁÂÁÔÓfi˜Ø ÙÔ Ï‹ıÔ˜ ÙÔ˘
ÛÙÚ·ÙÔ‡ Ô˘ Â›Ó·È ÌÈ· ÎÈÓÔ‡ÌÂÓË ÔÏÈÙ›·, fiÔ˘ Ô Î·ı¤Ó·˜ ¤¯ÂÈ ÙË ı¤-
ÛË ÙÔ˘ ÎÈ ·˘Ù‹Ó Ú¤ÂÈ Ó· ˘ÂÚ·Û›ÛÂÈ fiˆ˜ Á›ÓÂÙ·È Î·È ÛÙËÓ ¶fiÏË.
MÔÚ› Ô ÏfiÁÔ˜ ·˘Ùfi˜ ÙÔ˘ NÈΛ· Ó· ¤¯ÂÈ Î¿ÔÈÔ ÛÙÔÈ¯Â›Ô ˘ÂÚ‚ÔÏ‹˜,
fï˜ Ë ÔÚÈÔı¤ÙËÛË Ù˘ ηٿÛÙ·Û˘ Î·È ˆ˜ ÚÔ˜ ÙȘ ‰È·ı¤ÛÂȘ Ù˘
ıÂfiÙËÙ·˜ Î·È ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi ÙÔ˘ ÛÙÚ·ÙÔ‡ ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÂÙ·È ÚÔ˜
Ù· Ú¿ÁÌ·Ù· Î·È Ë Ï‡ÛË Ô˘ ÚÔÙ›ÓÂÈ ‰ÂÓ Â›Ó·È ·Ó¤ÊÈÎÙË.
£· ϤÁ·Ì fiÙÈ Â›Ó·È ÙÔ Î‡ÎÓÂÈÔ ¿ÛÌ· ÙÔ˘ ÙÚ·ÁÈÎÔ‡ ÛÙÚ·ÙËÁÔ‡, ÁÈ·Ù› Ô
·ÎÏÔ˜ Ù˘ Û˘ÌÊÔÚ¿˜ ı· ÎÏ›ÛÂÈ ÎÈ Ë ·Ó·‚ÔÏ‹ Ù˘ Ê˘Á‹˜ ı· ·›ÍÂÈ ÙÔ
ÚfiÏÔ Ù˘ «ÌÔ›Ú·˜» (ÌÂÚ‰ÈÎÔ‡), ·ÊÔ‡ Ë ÙÚ·Áˆ‰›· ¤¯ÂÈ ÎÈfiÏ·˜ Úԉȷ-
ÁÚ·Ê› ·fi ÙȘ ÂÓ¤ÚÁÂȘ ‹ ·Ú·Ï›„ÂȘ ÙˆÓ AıËÓ·›ˆÓ».
(K. N. °Ú·ÈÎfi˜, «EÚÌËÓ¢ÙÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÙˆÓ ™ÈÎÂÏÈÎÒÓ ÙÔ˘ £Ô˘-
΢‰›‰Ë», N¤· ¶·È‰Â›· 8, 1979, Û. 104)
***
«1. £· ÂȯÂÈÚ‹ÛÔ˘Ì ÙËÓ ·Ó¿Ï˘ÛË Î·È ÂÓfi˜ ÏfiÁÔ˘ ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë.
°È· ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ô˘ Û˘Óı¤ÙÂÈ Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ ÙÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜ Î·È ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ
Ù· ÁÂÁÔÓfiÙ· ¤¯ÔÌ ÁÚ¿„ÂÈ Û¯ÂÙÈÎfi ¿ÚıÚÔ ÛÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ Ù‡¯Ô˜ ÙÔ˘ Â-
ÚÈÔ‰ÈÎÔ‡ “T‡¯Ô˜”, Aı‹Ó·, M¿Ë˜ 1982 Û. 15 Î.Â., Î·È ‰ÂÓ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È
ÂÔ̤ӈ˜ Ó· Á›ÓÂÈ Î·È Â‰Ò ÏfiÁÔ˜ ÁÈ’ ·˘Ùfi.
2. E›Ó·È fï˜ ·Ó¿ÁÎË Ó· ÙÔÓÈÛÙ› ‰Ò, ÁÈ· ÙËÓ Î·Ï‡ÙÂÚË Î·Ù·ÓfiËÛË
ÙÔ˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘ ÏfiÁÔ˘ ÙÔ˘ NÈΛ·, fiÙÈ ÔÈ ·fi„ÂȘ Ô˘ ‰È·Ù˘ÒÓÔ-
ÓÙ·È ÛÙÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜ ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë, ‰ÂÓ Â›Ó·È ÔˆÛ‰‹ÔÙÂ Î·È ·fi„ÂȘ
ÙÔ˘ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡, ·ÊÔ‡ ÛÙÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜ ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ ‰È·Ù˘ÒÓÔÓÙ·È Î·È ·-
ÓÙÈÙÈı¤ÌÂÓ˜ ·fi„ÂȘ. E›Ó·È ‰‡ÛÎÔÏÔ Ó· ÚÔÛ‰ÈÔÚ›ÛÂÈ Î·Ó›˜ ÛÙÔ˘˜ Ïfi-
77
 ÁÔ˘˜ ÔȘ ·fi„ÂȘ Û˘Ì›ÙÔ˘Ó Î·È Ì ÙȘ ·fi„ÂȘ ÙÔ˘ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡. TÔ
·ÛʷϤÛÙÂÚÔ ÎÚÈÙ‹ÚÈÔ Â›Ó·È Ë Û‡ÁÎÚÈÛË ÙˆÓ ·fi„ÂˆÓ Ô˘ ‰È·Ù˘ÒÓÔ-
ÓÙ·È ÛÙÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜ ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë Ì ۯfiÏÈ· Ô˘ οÓÂÈ Ô ›‰ÈÔ˜ Ô ÈÛÙÔÚÈ-
Îfi˜ ÛÙËÓ ·Ó¿Ï˘ÛË ÙˆÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ, ‹ Ì ÙȘ ÂÎÙÂÓ¤ÛÙÂÚ˜ ·Ó·Ï‡ÛÂȘ
‰È·ÊfiÚˆÓ Î·Ù·ÛÙ¿ÛˆÓ, fiˆ˜ Ù˘ ÛÙ¿Û˘ ÛÙËÓ K¤Ú΢ڷ (3.82-83),
‹ ÙÔ˘ ÏÔÈÌÔ‡ ÛÙËÓ Aı‹Ó· (2.53), ‹ Ì ÙȘ ·fi„ÂȘ Ô˘ ‰È·Ù˘ÒÓÂÈ
ÛÙËÓ “AÚ¯·ÈÔÏÔÁ›·” (1.1-23).
3. TÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ ÙˆÓ ÏfiÁˆÓ, Î·È ÏÈÁfiÙÂÚÔ ÙÔ ‡ÊÔ˜ Î·È Ë ÚËÙÔÚÈ΋ È-
ηÓfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÔÌÈÏËÙ‹, ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÈ Ù· ÚfiÛˆ· Ô˘ ÂÎʈÓÔ‡Ó ÙÔ˘˜
ÏfiÁÔ˘˜ ÛÙÔ ‚·ıÌfi Ô˘ Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ ›¯Â ÁÓˆÚ›ÛÂÈ ·˘Ù¿ Ù· ÚfiÛˆ·
Î·È ÙËÓ ÔÏÈÙÈ΋ ÙÔ˘˜. AË¯Ô‡Ó ‰ËÏ·‰‹ ÙȘ ÂÎÙÈÌ‹ÛÂȘ ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›-
‰Ë, Î·È ‰Â ÌÔÚÔ‡Û ӷ Á›ÓÂÈ ‰È·ÊÔÚÂÙÈο, ·ÊÔ‡ ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎfiÙËÙ·
ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· Ì ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· Ó· ‚ÁÂÈ ÙÂÏ›ˆ˜ ·fi ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘ ÙÔ ˘-
ÔΛÌÂÓÔ Ô˘ ÙË ıˆÚ› ‰ÂÓ ˘¿Ú¯ÂÈ. °È· Ó· ¯·Ú·ÎÙËÚ›ÛÔ˘Ì ¤Ó·Ó È-
ÛÙÔÚÈÎfi ˆ˜ ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎfi, Â›Ó·È ·ÚÎÂÙfi Ó· ‰È·ÈÛÙÒÛÔ˘Ì fiÙÈ ‰ÂÓ ÌÂ-
ÚÔÏËÙ› ÁÈ· ÚfiÛˆ· Î·È Î·Ù·ÛÙ¿ÛÂȘ, fiÙÈ ÚÔÛ·ı› Ó· ‚ÚÂÈ ·ÚÔ-
ηٿÏËÙ· ÙȘ ·Èٛ˜ ÙˆÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ Î·È fiÙÈ ÚÔÛ·ı› Ó· ÙÈı·ÛÛ‡-
ÛÂÈ Î·È ÙȘ ÚÔÛˆÈΤ˜ ÙÔ˘ ÚÔηٷϋ„ÂȘ, ÎÏ›ÛÂȘ Î·È Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·-
Ù·. K·È ·˘Ù¿, Û ÁÂÓÈΤ˜ ÁÚ·Ì̤˜, ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙÔ £Ô˘Î˘‰›‰Ë.
4. OÈ Û˘Óı‹Î˜ ̤۷ ÛÙȘ Ôԛ˜ ÂÎʈÓ› Ô NÈΛ·˜ ÙÔ ÏfiÁÔ Ô˘ ı·
Ì·˜ ··Û¯ÔÏ‹ÛÂÈ ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙ÔÓÙ·È ·fi ÁÂÁÔÓfiÙ· Î·È ·fi ÙË „˘¯ÔÏÔ-
Á›· Î·È ÙȘ ÛΤ„ÂȘ Ô˘ ‰ËÌÈÔ‡ÚÁËÛ·Ó Ù· ÁÂÁÔÓfiÙ· ÛÙÔ ÛÙÚ¿ÙÂ˘Ì·.
OÈ AıËÓ·›ÔÈ ËÙÙ‹ıËÎ·Ó ·ÔÊ·ÛÈÛÙÈο ÛÙËÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›· Ó·˘Ì·¯›· ÛÙÔ
MÂÁ¿ÏÔ §ÈÌ¿ÓÈ ÙˆÓ ™˘Ú·ÎÔ˘ÛÒÓ Î·È ¤¯Ô˘Ó ·ÔÊ·Û›ÛÂÈ Ó· ʇÁÔ˘Ó ·-
fi ÙË ÛÙÂÚÈ¿ Î·È Ó· ˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó ÙË ÛˆÙËÚ›· ÙÔ˘˜ Û οÔÈ· ÊÈÏÈ΋ Û’
·˘ÙÔ‡˜ ÛÈÎÂÏÈ΋ ΈÌfiÔÏË. O NÈΛ·˜, ÂÂȉ‹ ¤‚ÏÂ ÙË ÌÂÁ¿ÏË
ÙÒÛË ÙÔ˘ ÊÚÔÓ‹Ì·ÙÔ˜ ÙÔ˘ ÛÙÚ·ÙÔ‡ Î·È ÙËÓ „˘¯ÔÏÔÁÈ΋ ÌÂÙ·‚ÔÏ‹
Ô˘ ›¯Â ÚÔ·„ÂÈ ·ÔÊ¿ÛÈÛ ӷ ÌÈÏ‹ÛÂÈ ÛÙÔ ÛÙÚ·Ùfi, fiˆ˜ ÙÔ Û˘Ó‹ıÈ-
˙·Ó ÔÈ ÛÙÚ·ÙËÁÔ› ÛÙ· ‰›· ÙˆÓ Ì·¯ÒÓ, fiÙ·Ó ÙÔ ··ÈÙÔ‡ÛÂ Ë ÂÚ›-
ÙˆÛË. TÔ Û‡ÓÔÏÔ ÙÔ˘ ÛÙÚ·ÙÔ‡ Ô˘ Â›Ó·È ·Ú·Ù·Á̤ÓÔ Â›Ó·È Û·Ú¿ÓÙ·
¯ÈÏÈ¿‰Â˜, ηٿ ÙÔ £Ô˘Î˘‰›‰Ë, Î·È Ô NÈΛ·˜ ηıÒ˜ ÔÌÈÏ›, ÎÈÓ›ٷÈ
78
ÌÚÔÛÙ¿ ·fi ÙȘ ‰È¿ÊÔÚ˜ ÌÔÓ¿‰Â˜ Î·È fiÏÔ ‡„ˆÓ ÙË ÊˆÓ‹ ÙÔ˘, ÁÈ·Ù›
‹ıÂÏ ӷ ÙÔ˘˜ ˆÊÂÏ‹ÛÂÈ (ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ) fiÛÔ Á›ÓÂÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ.
5. O ÏfiÁÔ˜ ÙÔ˘ NÈΛ· Â›Ó·È ¤Ó· ¿ÚÈÛÙÔ ÌÓËÌÂ›Ô ÈÛÙÔÚ›·˜ Î·È ÏÔÁÔÙÂ-
¯Ó›·˜. O £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ ¤Ù˘¯Â Ó· ·Ó··Ú·Á¿ÁÂÈ ÙȘ ÙÚ·ÁÈΤ˜ ÂΛӘ
ÛÙÈÁ̤˜ Ô˘ ˙ÂÈ Ô NÈΛ·˜ Î·È ÙÔ ÛÙÚ¿ÙÂ˘Ì¿ ÙÔ˘ Î·È Ó· ‰ÒÛÂÈ Û˘Ó¿Ì·
ÙËÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›· Î·È ÏËÚ¤ÛÙÂÚË ÂÈÎfiÓ· ÙÔ˘ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÙÔ˘ NÈΛ·, Ë Ô-
Ô›·, Û ۇÁÎÚÈÛË Ì ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ÁÈ· ÙÔÓ ›‰ÈÔ, Ì·˜ ‰›ÓÂÈ ¤-
Ó·Ó ÔÏÔÎÏËڈ̤ÓÔ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ˆ˜ ÈÛÙÔÚÈÎfi ÚfiÛˆÔ, ·ÏÏ¿ Î·È ˆ˜
ÚfiÛˆÔ ÙÚ·Áˆ‰›·˜.
6. Afi ÙËÓ ¿Ô„Ë Ù˘ ‰ÔÌ‹˜ ÌÔÚԇ̠ӷ ¯ˆÚ›ÛÔ˘Ì ÙÔ ÏfiÁÔ ÛÂ
ÚfiÏÔÁÔ (1), fiÔ˘ Ì ·fiÚÈÛÙÔ ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÚÔÛ·ı› Ó· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ,
ÛÙÔ Î‡ÚÈÔ ı¤Ì· (2-6), fiÔ˘ ÚÒÙ· ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘, ¤ÂÈÙ·
‰›ÓÂÈ ıÚËÛ΢ÙÈ΋ ÂÍ‹ÁËÛË Ù˘ ‹ÙÙ·˜ Î·È ÚÔÛı¤ÙÂÈ Ú·ÎÙÈΤ˜ Ô‰Ë-
Á›Â˜ ÁÈ· ÙËÓ ÔÚ›· ÙÔ˘ ÛÙÚ·ÙÔ‡ ÚÔ˜ ÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi Ù˘ ™ÈÎÂÏ›·˜.
K·È Ù¤ÏÔ˜ ÛÙÔÓ Â›ÏÔÁÔ (7), fiÔ˘ ÚÔÂȉÔÔÈ› ÙÔ˘˜ ÛÙÚ·ÙÈÒÙ˜ ÁÈ·
ÙËÓ ÎÚÈÛÈÌfiÙËÙ· Ù˘ ηٿÛÙ·Û˘ Î·È ÙÔ˘˜ ˘ÂÓı˘Ì›˙ÂÈ fiÙÈ, ·Ó Ûˆ-
ıÔ‡Ó, ı· ‰Ô˘Ó ¿ÏÈ ·˘Ù¿ Ô˘ ÂÈı˘ÌÔ‡Ó.
7. O NÈΛ·˜ ·Ú¯›˙ÂÈ Ï¤ÁÔÓÙ·˜ fiÙÈ Ú¤ÂÈ Ó· ÂÏ›˙Ô˘Ó fiÙÈ ı· ÛˆıÔ‡Ó,
ÁÈ·Ù› ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÂÚÈÙÒÛÂȘ ·ÓıÚÒˆÓ Ô˘ ÛÒıËÎ·Ó ·fi ·ÎfiÌË ¯ÂÈ-
ÚfiÙÂÚ˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ, Î·È ÚÔÛı¤ÙÂÈ “Ìˉb ηٷ̤ÌÊÂÛı·È ñÌĘ ôÁ·Ó
·éÙÔ‡˜ Ì‹Ù ٷ֘ ͢ÌÊÔÚ·Ö˜ Ì‹Ù ٷ֘ ·Úa ÙcÓ àÍ›·Ó ÓÜÓ Î·ÎÔ·-
ı›·˜” (1). ¢ËÏ·‰‹ Ó· ÌËÓ Î·Ù·ÎÚ›ÓÂÙ ˘ÂÚ‚ÔÏÈο ÙÔÓ Â·˘Ùfi Û·˜ ÁÈ·
ÙËÓ ÙÚÔ‹ Ô˘ ‹Ú·Ó Ù· Ú¿ÁÌ·Ù· Î·È ÁÈ· ÙÔ fiÙÈ ‰Â Ì·˜ ¿ÍÈ˙ ٤-
ÙÔÈ· Ù‡¯Ë. ŒÙÛÈ, fi¯È ηı·Ú¿ Î·È ¿ÌÂÛ·, Ô NÈΛ·˜ ϤÂÈ fiÙÈ ‰ÂÓ Â›Ó·È ˘-
‡ı˘ÓÔÈ Ô‡Ù ÔÈ ÛÙÚ·ÙÈÒÙ˜, Î·È Ê˘ÛÈο Ô‡ÙÂ Ô NÈΛ·˜, ÁÈ· ÙȘ Û˘Ì-
ÊÔÚ¤˜ Ô˘ ˘ÔʤÚÔ˘Ó, ·ÏÏ¿ οÔÈ· ¿ÏÏË ‰‡Ó·ÌË Ô‰‹ÁËÛ ے ·˘Ùfi ÙÔ
·ÔÙ¤ÏÂÛÌ·. A˘Ùfi ı· Á›ÓÂÈ Û·Ê¤ÛÙÂÚÔ ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ·.
8. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ô NÈΛ·˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘ Î·È Ï¤ÂÈ fiÙÈ Â›Ó·È
ÂÎÙÂıÂÈ̤ÓÔ˜ ÛÙÔÓ ›‰ÈÔ Î›Ó‰˘ÓÔ Ì ÙÔ˘˜ ÈÔ ·Ú·Î·ÙÈ·ÓÔ‡˜ ÛÙÚ·ÙÈÒ-
Ù˜, ÌÔÏÔÓfiÙÈ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÈÛ¯˘ÚfiÙÂÚÔ˜ ·fi Î·Ó¤Ó·Ó Û ۈ̷ÙÈ΋ ‰‡Ó·ÌË,
79
 ÁÈ·Ù› ÙÔÓ ¤¯ÂÈ Î·Ù·‚¿ÏÂÈ Ë ·ÚÚÒÛÙÈ· Î·È ÌÔÏÔÓfiÙÈ ÛÙÔ ·ÚÂÏıfiÓ ‰ÂÓ
‹Ù·Ó ηÙÒÙÂÚÔ˜ ·fi Î·Ó¤Ó·Ó ÛÙËÓ Î·Ï‹ Ù‡¯Ë Î·È ÛÙÔÓ È‰ÈˆÙÈÎfi ηÈ
ÛÙÔ ‰ËÌfiÛÈÔ ‚›Ô. O NÈΛ·˜ ‰ËÏ·‰‹, ÙËÓ ÎÚ›ÛÈÌË ·˘Ù‹ ÛÙÈÁÌ‹, ÛΤ-
ÊÙÂÙ·È ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘ Î·È ÙËÓ Î·Ï‹ ÙÔ˘ Ù‡¯Ë, Ú¿ÁÌ· Èı·Ófi Î·È ·Ó-
ıÚÒÈÓÔ, ·ÏÏ¿ fi¯È ÛÙÔÈ¯Â›Ô ÈηÓÔ‡ ËÁ¤ÙË, Î·È ·Ú·ÔÓÂ›Ù·È fiÙÈ ·ÓÙÈ-
ÌÂÙˆ›˙ÂÈ ÙÔÓ ›‰ÈÔ Î›Ó‰˘ÓÔ Ì ÙÔÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô ÛÙÚ·ÙÈÒÙË. A˘Ù‹ Â›Ó·È ·-
ÚÈÛÙÔÎÚ·ÙÈ΋ ·ÓÙ›ÏË„Ë, Û‡ÌʈÓË Ì ÙÔ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· Î·È ÙËÓ ÔÏÈÙÈ΋
ÙÔ˘ NÈΛ·, fiˆ˜ Ê·›ÓÂÙ·È ·fi Ù· ÁÂÁÔÓfiÙ·, ÛÙ· ÔÔ›· ·›ÚÓÂÈ Ì¤ÚÔ˜
Î·È ·fi Û¯fiÏÈ· ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë (Ú‚Ï. 5.16). K·È Ô NÈΛ·˜ ‰È·Ì·ÚÙ‡-
ÚÂÙ·È ÂÓÙÔÓfiÙÂÚ· ÁÈ· ÙËÓ ·ÚÔ‡Û· ηٿÛÙ·Û‹ ÙÔ˘, ÁÈ·Ù› ÛÙË ˙ˆ‹ ÙÔ˘
¤¯ÂÈ ÙÂϤÛÂÈ Ï‹Úˆ˜ Ù· ıÚËÛ΢ÙÈο ÙÔ˘ ηı‹ÎÔÓÙ· ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ ıÂÔ‡˜
Î·È ˘‹ÚÍ ‰›Î·ÈÔ˜ ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ Î·È ‰ÂÓ ÙÔÓ ¤„ÂÍ ηӤ-
Ó·˜. M ÙÔÓ ›‰ÈÔ ÙÚfiÔ ı· ‰È·Ì·ÚÙ˘ÚfiÙ·Ó ÁÈ· ÙË ‰˘ÛÙ˘¯›· ÙÔ˘ οıÂ
·Ïfi˜ AıËÓ·›Ô˜, Ô˘ ÂÎÙÂÏÔ‡ÛÂ Û˘Ì‚·ÙÈο fiÏ· Ù· ηı‹ÎÔÓÙ· Ô˘ Â-
¤‚·ÏÂ Ë ÎÔÈÓˆÓ›·.
9. AÏÏ¿ ·˘Ù‹ Ë È‰ÂÔÏÔÁ›· ÙÔÓ Î¿ÓÂÈ Ó· ¤¯ÂÈ Û›ÁÔ˘ÚË ÂÏ›‰· ÁÈ· ÙÔ
̤ÏÏÔÓ Î·È ‰ËÏÒÓÂÈ fiÙÈ ÔÈ Û˘ÌÊÔÚ¤˜ ‰ÂÓ ÙÔÓ ÊÔ‚›˙Ô˘Ó fiÛÔ Â›Ó·È Ë Ú·Á-
Ì·ÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ‰‡Ó·ÌË, ÁÈ·Ù› ˘¿Ú¯ÂÈ ÙÔ ÂӉ¯fiÌÂÓÔ Ó· ¯·Ï·ÚÒÛÔ˘Ó Î·È
ÁÈ·Ù› ·ÚÎÂÙ¿ ¤¯Ô˘Ó ηÙÔÚıÒÛÂÈ ÔÈ Â¯ıÚÔ› ÙÔ˘˜ Ì ÙËÓ Î·Ï‹ ÙÔ˘˜ Ù‡-
¯Ë. XˆÚ›˜ Ó· Â›Ó·È ÙÂÏ›ˆ˜ Û›ÁÔ˘ÚÔ˜, ÂÏ›˙ÂÈ fiÙÈ ÔÈ ıÂÔ› οÔ˘ ı·
ÛÙ·Ì·Ù‹ÛÔ˘Ó ·˘Ù‹ ÙËÓ ÔÚ›· ÙˆÓ Ú·ÁÌ¿ÙˆÓ. K·È ·Ì¤Ûˆ˜ Á›ÓÂÙ·È
۷ʤÛÙ·ÙÔ˜: “Âú Ùˇˆ ıÂáÓ â›ÊıÔÓÔÈ âÛÙÚ·Ù‡۷ÌÂÓ, àÔ¯ÚÒÓÙˆ˜ õ‰Ë
ÙÂÙÈ̈ڋÌÂı·” (3), ‰ËÏ·‰‹, ·Ó ÚÔηϤ۷Ì ÙÔ ÊıfiÓÔ Î¿ÔÈÔ˘ ıÂÔ‡
Ì ÙËÓ ÂÎÛÙÚ·Ù›· Ì·˜, ·ÚÎÂÙ¿ ¤¯ÔÌ ϤÔÓ ÙÈ̈ÚËı›. TËÓ È‰ÂÔÏÔÁ›·
·˘Ù‹ ‚Ú›ÛÎÔÌ ÛÙÔÓ HÚfi‰ÔÙÔ Î·È Ì ·˘Ù‹Ó “Ô ·Ù¤Ú·˜ Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜”
ÂÍËÁ› ÙȘ ‰È¿ÊÔÚ˜ ÌÂÁ¿Ï˜ ÌÂÙ·‚ÔϤ˜ ÛÙËÓ ÔÚ›· ÙˆÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ.
O ıÂfi˜ Â›Ó·È “ÊıÔÓÂÚfi˜” Î·È ÙÈ̈Ú› ÙËÓ «≈‚ÚÈÓ», Ë ÔÔ›· ÂΉËÏÒÓÂ-
Ù·È Ì ‰È¿ÊÔÚ· ÌÂÁ¿Ï· ÂÁ¯ÂÈÚ‹Ì·Ù·.
10. ÿÛˆ˜ ·˘Ù‹ ÙË ÛÙÈÁÌ‹ ÁÈ· ·ÏÔ‡˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜, fiˆ˜ ‹Ù·Ó ÔÈ Â-
ÚÈÛÛfiÙÂÚÔÈ ÛÙÚ·ÙÈÒÙ˜ ÙÔ˘ NÈΛ·, Ô Î·Ï‡ÙÂÚÔ˜ ÂÓı·ÚÚ˘ÓÙÈÎfi˜ ÏfiÁÔ˜
Â›Ó·È ·˘Ùfi˜ ÙÔ˘ NÈΛ·, ÈÔ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfi˜ ·fi ÌÈ· ÏÔÁÈ΋ ·Ó¿Ï˘ÛË
80
Ù˘ ηٿÛÙ·Û˘ Ô˘ ı· ÂȯÂÈÚÔ‡Û ¤Ó·˜ ÛÙÚ·ÙËÁfi˜ Ù˘ ÔÏÈÙÈ΋˜
Î·È È‰ÂÔÏÔÁÈ΋˜ ÁÚ·ÌÌ‹˜ ÙÔ˘ ¶ÂÚÈÎÏ‹. O ¶ÂÚÈÎÏ‹˜, ¿ÓÙˆ˜, ›ÛÙ¢Â
fiÙÈ fiÏÔÈ ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Á›ÓÔ˘Ó ¿ÍÈÔÈ Ó· ‰¤¯ÔÓÙ·È ÙȘ ÏÔÁÈΤ˜
·Ó·Ï‡ÛÂȘ Î·È fi¯È ÙȘ Ì˘ıÈÎÔıÚËÛ΢ÙÈΤ˜ ÂÍËÁ‹ÛÂȘ.
11. °È· ‰Â‡ÙÂÚË ÊÔÚ¿ Ô NÈΛ·˜ ÚÔÛ·ı› Ó· ÛÙËÚ›ÍÂÈ Ì ·fiÚÈÛÙÔ ·-
Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÙËÓ ¿Ô„‹ ÙÔ˘, ÁÈ· Ó· Á›ÓÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÂÈÛÙÈÎfi˜ Î·È Ó· Â-
ÌÓ‡ÛÂÈ ı¿ÚÚÔ˜. °ÓˆÚ›˙ÔÌÂ, ϤÂÈ, fiÙÈ Î·È ¿ÏÏÔÈ ÛÙÔ ·ÚÂÏıfiÓ ÂÈÙ¤-
ıËÎ·Ó Û’ ¿ÏÏÔ˘˜ Î·È ·ÊÔ‡ ¤‰Ú·Û·Ó, fiˆ˜ Ô‰ËÁ› ÙÔÓ ¿ÓıÚˆÔ Ë Ê‡ÛË
ÙÔ˘, ¤·ı·Ó Û˘ÌÊÔÚ¤˜ Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ˘ÔÌ›ÓÂÈ ¿ÓıÚˆÔ˜. EÔ̤ӈ˜
Î·È ÌÂȘ (Ô˘ ›̷ÛÙ ÛÙÔ fiÚÈÔ ·ÓÙÔ¯‹˜) Ú¤ÂÈ Ó· ÂÏ›˙Ô˘Ì fiÙÈ ı·
¤¯Ô˘Ì ËÈfiÙÂÚË ÌÂÙ·¯Â›ÚÈÛË ·fi ÙË ı›· ‚Ô˘Ï‹, ÁÈ·Ù› ϤÔÓ Â›Ì·ÛÙÂ
ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÈ ¿ÍÈÔÈ Ô›ÎÙÔ˘ ·fi ÙÔ˘˜ ıÂÔ‡˜ ·Ú¿ ÊıfiÓÔ˘. O NÈΛ·˜ ÚÔ-
Û·ı› Ó· Ì·ÓÙ‡ÛÂÈ Ù· Û¯¤‰È· ÙÔ˘ ı›Ԣ. £ÂˆÚ› fiÙÈ ÔÈ AıËÓ·›ÔÈ ÚÔ-
οÏÂÛ·Ó ÙÔ ÊıfiÓÔ ÙˆÓ ıÂÒÓ, ÂÓÒ ÔÈ ™˘Ú·ÎÔ‡ÛÈÔÈ Â›¯·Ó ÙËÓ Â‡ÓÔÈ¿
ÙÔ˘˜.
12. ™ÙÔ £Ô˘Î˘‰›‰Ë ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÙÚÂȘ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈΤ˜ ÂÚÈÙÒÛÂȘ, fi-
Ô˘ ¿ÓıÚˆÔÈ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ‰›ÎÈÔ, ‹ ¤·ı·Ó ·‚¿ÛÙ·¯Ù˜ Û˘ÌÊÔÚ¤˜, ÂÈ-
ηÏÔ‡ÓÙ·È ÙË Û˘Ì·Ú¿ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ı›Ԣ. E›Ó·È ÔÈ ¶Ï·Ù·È›˜, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ
·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙Ô˘Ó ¤Ó· ‰ÈηÛÙ‹ÚÈÔ Ô˘ ¤¯ÂÈ ¿ÚÂÈ ÙËÓ ·fiÊ·ÛË ÚÔÙÔ‡
‰ÈοÛÂÈ, Î·È ÔÈ ÔÔ›ÔÈ, Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔ £Ô˘Î˘‰›‰Ë, ¤¯Ô˘Ó ÙÔ ‰›ÎÈÔ Ì ÙÔ
̤ÚÔ˜ ÙÔ˘˜. E›Ó·È ÔÈ M‹ÏÈÔÈ ÛÙÔÓ ÂÚ›ÊËÌÔ ¢È¿ÏÔÁÔ ÙˆÓ MËÏ›ˆÓ, ÔÈ
ÔÔ›ÔÈ Â›Ó·È ÚÔÊ·Ó¤˜ fiÙÈ ¤¯Ô˘Ó ÙÔ ‰›ÎÈÔ Ì ÙÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ Î·È Â›Ó·È Ô
¢Û‚‹˜ NÈΛ·˜ ÛÙÔÓ ·ÚfiÓÙ· ÏfiÁÔ ÙÔ˘. K·È ÛÙȘ ÙÚÂȘ ÂÚÈÙÒÛÂȘ
ÙÔ ıÂ›Ô ‰ÂÓ ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÂÙ·È ÛÙȘ ÂÈÎÏ‹ÛÂȘ ÙˆÓ ·ıÒˆÓ Î·È ÙˆÓ Â˘ÛÂ-
‚ÒÓ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÊÙ¿ÛÂÈ ÛÙÔ fiÚÈÔ Ù˘ ‰˘ÛÙ˘¯›·˜. OÈ ¶Ï·Ù·È›˜ Î·È ÔÈ
M‹ÏÈÔÈ ı· ÂÎÙÂÏÂÛÙÔ‡Ó, ÂÓÒ Ô NÈΛ·˜ ı· ÁÓˆÚ›ÛÂÈ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ˜ Û˘Ì-
ÊÔÚ¤˜ Ì ÎÔڇʈÛË ÙË ÛÊ·Á‹ ÛÙÔÓ AÛÛ›Ó·ÚÔ ÔÙ·Ìfi Î·È Ô ›‰ÈÔ˜ ı· Â-
ÎÙÂÏÂÛÙ›. O £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ Ì’ ·˘Ù¿ ı¤ÏÂÈ Ó· ‰Â›ÍÂÈ ¤ÌÌÂÛ·, ·ÏÏ¿ Û·ÊÒ˜
fiÙÈ ÙÔ ıÂ›Ô ‰Â Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÂÈ ÛÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· Ù˘ Ú·ÁÌ·ÙÈ΋˜ ˙ˆ‹˜ ηÈ
ÙˆÓ ÂÚÈÂÙÂÈÒÓ Ù˘.

81
 13. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘ ÙÔ˘ Ô NÈΛ·˜ ‰›ÓÂÈ Ú·ÎÙÈΤ˜ Û˘Ì‚Ô˘Ï¤˜
ÁÈ· ÙËÓ ÔÚ›· ÚÔ˜ ÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi Ù˘ ™ÈÎÂÏ›·˜ Î·È Û˘ÓÈÛÙ¿ ÛÙÔ˘˜
ÛÙÚ·ÙÈÒÙ˜ Ó· ·›ÚÓÔ˘Ó ı¿ÚÚÔ˜ ‚ϤÔÓÙ·˜ ÙËÓ ›‰È· ÙË ‰‡Ó·Ì‹ ÙÔ˘˜.
ŸÔ˘ ÂÁηٷÛÙ·ıÔ‡Ó, ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÌfiÓÔÈ ÙÔ˘˜ ÔÏfiÎÏËÚË fiÏË, Î·È ‰ÂÓ
˘¿Ú¯ÂÈ ÛÙË ™ÈÎÂÏ›· ¿ÏÏË fiÏË, ÂÎÙfi˜ ·fi ÙȘ ™˘Ú·ÎÔ‡Û˜, ÈηӋ Ó·
·ÓÙÈÛÙ·ı› ÛÙËÓ Â›ıÂÛ‹ ÙÔ˘˜, Ë ÈηӋ Ó· ÙÔ˘˜ ‰ÈÒÍÂÈ, ·Ó οÔ˘ Â-
ÁηٷÛÙ·ıÔ‡Ó. AÛÊ·Ï›˜ ı· ›ӷÈ, fiÙ·Ó ÊÙ¿ÛÔ˘Ó Û ÊÈÏÈÎfi ̤ÚÔ˜ ÛÙË
¯ÒÚ· ÙˆÓ ™ÈÎÂÏÒÓ, ÁÈ·Ù› Ô NÈΛ·˜ ˘ÔÏfiÁÈ˙ fiÙÈ ·˘ÙÔ› ‹Ù·Ó ·ÎfiÌË
ÛÙ·ıÂÚÔ› Ê›ÏÔÈ ÙˆÓ AıËÓ·›ˆÓ, ÂÂȉ‹ ÊÔ‚Ô‡ÓÙ·Ó ÙÔ˘˜ ™˘Ú·ÎÔ‡ÛÈÔ˘˜.
E›¯Â ÛÙ›ÏÂÈ Ô NÈΛ·˜ ·ÂÛÙ·Ï̤ÓÔ˘˜ ÛÙÔ˘˜ ™ÈÎÂÏÔ‡˜ Î·È ÙÔ˘˜ ˙Ë-
ÙÔ‡Û ӷ ÙÔÓ Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ÙÔ˘ ʤÚÔ˘Ó ÙÚfiÊÈÌ·.
14. ™ÙÔÓ Â›ÏÔÁÔ Ô NÈΛ·˜ ϤÂÈ fiÙÈ Ë ·Ó¿ÁÎË ÂÈ‚¿ÏÏÂÈ Ó· Ê·ÓÔ‡Ó fi-
ÏÔÈ ÁÂÓÓ·›ÔÈ, ÁÈ·Ù› ‰ÂÓ ˘¿Ú¯ÂÈ ÙfiÔ˜, ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô ı· ηٷʇÁÔ˘Ó Î·È
ı· ÛˆıÔ‡Ó, ·Ó ‰Â›ÍÔ˘Ó ‰ÂÈÏ›·. AÏÏ¿, ·Ó ÙÒÚ· ·ÔʇÁÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ¯ıÚÔ‡˜
ÙÔ˘˜, ÔÈ Û‡ÌÌ·¯ÔÈ ÙˆÓ AıËÓ·›ˆÓ ı· Í·Ó·‰Ô‡Ó fi,ÙÈ ÂÈı˘ÌÔ‡Ó, Î·È ÔÈ
AıËÓ·›ÔÈ ı· ·ÓÔÚıÒÛÔ˘Ó ÙË ‰‡Ó·ÌË Ù˘ fiÏ˘ ÙÔ˘˜, fiÛÔ ÂṲ̂ÓË ÎÈ
·Ó ›ӷÈ, «ôÓ‰Ú˜ ÁaÚ fiÏȘ, ηd Ôé Ù›¯Ë Ôé‰b Óɘ àÓ‰ÚáÓ ÎÂÓ·›»
(7), ‰ËÏ·‰‹ ÙÔ ¤Ì„˘¯Ô ˘ÏÈÎfi Â›Ó·È Ë fiÏË Î·È ·˘Ùfi ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ› Î·È ·-
ÓÔÚıÒÓÂÈ ÙȘ ηٷÛÙÚÔʤ˜ ÙÔ˘ ÔϤÌÔ˘.
15. O ÏfiÁÔ˜ ÙÔ˘ NÈΛ· Î·È Ì ÈÛÙÔÚÈο ÎÚÈÙ‹ÚÈ· Î·È Ì ÔÈËÙÈο ›ӷÈ
Ù·ÈÚÈ·ÛÙfi˜ ÛÙËÓ ÂÚ›ÛÙ·ÛË Î·È ÛÙÔ ÚfiÛˆÔ. ø˜ ÈÛÙÔÚÈÎfi ÛÙÔȯ›Ô
‚ÔËı¿ÂÈ ÛÙË ‚·ı‡ÙÂÚË Î·Ù·ÓfiËÛË Ù˘ „˘¯ÔÏÔÁ›·˜ Î·È ÙˆÓ ÛΤ„ˆÓ
Ô˘ ›¯·Ó ÔÈ AıËÓ·›ÔÈ ÌÂÙ¿ ÙËÓ ·ÔÊ·ÛÈÛÙÈ΋ ‹ÙÙ· ÛÙÔ MÂÁ¿ÏÔ §È-
Ì¿ÓÈ. AÏÏ¿ Î·È Ë ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙˆÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ ·fi ÙÔ £Ô˘Î˘‰›‰Ë ‚ÔËı¿-
ÂÈ ÙËÓ Î·Ù·ÓfiËÛË ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘. ŒÙÛÈ ÏfiÁÔÈ Î·È ¤ÚÁ· Û˘ÌϤÎÔÓÙ·È ÛÂ
¿ÚÚËÎÙÔ Û‡ÓÔÏÔ. Afi ÔÈËÙÈ΋ ¿Ô„Ë Ô AÚÈÛÙÔÙ¤Ï˘ ı· ıˆÚÔ‡Û ÙÔ
ÏfiÁÔ Ù·ÈÚÈ·ÛÙfi ÛÙÔ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÙÔ˘ NÈΛ·, Ô ÔÔ›Ô˜ Ì ÙËÓ ·‚Ô˘Ï›·
ÙÔ˘, ÙËÓ È‰ÈÔÙ¤ÏÂÈ· Î·È ÙËÓ ÚÔۋψۋ ÙÔ˘ ÛÙË Û˘Ì‚·ÙÈ΋ ËıÈ΋, Â-
Í·ÈÙ›·˜ Ù˘ Ï‹ÚÔ˘˜ ·ÓÙÈÛÙÚÔÊ‹˜ ÙˆÓ Û¯Â‰›ˆÓ Î·È Ù˘ Ù‡¯Ë˜ ÙÔ˘, ·-
ÔÎÙ¿ÂÈ ÙËÓ ÙÚ·ÁÈÎfiÙËÙ· Ô˘ ÌÔÚ› Ó· Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÂÈ Î·Ó›˜ ÛÙË ÌÔ›Ú·
ÙˆÓ Û˘Ì‚·ÙÈÎÒÓ ·ÓıÚÒˆÓ, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ¤¯Ô˘Ó ÙË „¢‰·›ÛıËÛË fiÙÈ ÌÔ-
82
ÚÔ‡Ó Ó· ÂÚ¿ÛÔ˘Ó ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ˆ˜ ˆÊ¤ÏÈÌÔÈ ÛÙËÓ ·ÙÚ›‰· ÙÔ˘˜, ¯ˆÚ›˜
Ó· ‰Â¯ÙÔ‡Ó Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÔ˘Ó ÚÔÛˆÈο Ú·ÁÌ·ÙÈÎfi ΛӉ˘ÓÔ, fiÙ·Ó
¯ÚÂÈ·ÛÙ›».
(E.M. ™Ô‡Ï˘, «PËÙÔÚÈÎÔ› ÏfiÁÔÈ ÛÙÔ˘˜ ·Ú¯·›Ô˘˜ ŒÏÏËÓ˜ ÈÛÙÔÚÈ-
ÎÔ‡˜», ™ÂÌÈÓ¿ÚÈÔ (¶.E.º.) 4, 1984, Û. 48-51)

83
 KEº∞§∞πA 84 - 87
¶ÚÔÙÂÈÓfiÌÂÓ˜ ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ÒÚ˜ 5/6 (°È· Û˘ÓÔÏÈ΋ ıÂÒÚËÛË ÙˆÓ ÎÂÊ.
ÙÔ˘ 6Ô˘ Î·È 7Ô˘ ‚È‚Ï›Ô˘ Ó· ‰È·ÙÂıÔ‡Ó 2/1 ÒÚ˜).
™Ùfi¯Ô˜: K˘Ú›·Ú¯· ı¤Ì·Ù· ÛÙ· ÎÂÊ¿Ï·È· ·˘Ù¿ Â›Ó·È 1) Ë ‰Ú·Ì·ÙÈ΋
ÛÎËÓ‹ Ù˘ ÛÊ·Á‹˜ ÙˆÓ AıËÓ·›ˆÓ ÛÙÔÓ AÛÛ›Ó·ÚÔ ÔÙ·Ìfi, 2) Ë ı·Ó¿-
ÙˆÛË ÙˆÓ ·Ú¯ËÁÒÓ Î·È Ë ÙÂÏÈ΋ ÎÚ›ÛË ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë ÁÈ· ÙÔ NÈΛ·
Î·È 3) Ë ÔÈÎÙÚ‹ Ù‡¯Ë ÙˆÓ ·È¯Ì·ÏÒÙˆÓ. X·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ÛÙÔȯ›Ô
Ô˘ ‰È·ÙÚ¤¯ÂÈ Î·È Ù· ÙÚ›· ‚·ÛÈο ·˘Ù¿ ı¤Ì·Ù· Â›Ó·È Ë ‰Ú·Ì·ÙÈ΋ ¤-
ÓÙ·ÛË Î·È Ô ·fiÏ˘ÙÔ˜ (Î·È ÁÈ’ ·˘Ùfi Û˘¯Ó¿ ÛÎÏËÚfi˜) Ú·ÏÈÛÌfi˜ Ù˘
ÂÚÈÁÚ·Ê‹˜1.
¶APATHPH™EI™-E¶I™HMAN™EI™
O £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ ÂÛÙÈ¿˙ÂÈ ÙËÓ ÚÔÛÔ¯‹ ÙÔ˘ Û ÏÂÙÔ̤ÚÂȘ (.¯. ÙËÓ ·-
Ù·Í›· ÙˆÓ AıËÓ·›ˆÓ, fiÙ·Ó ¤ÊÙ·Û·Ó ÛÙÔ ÔÙ¿ÌÈ, ÙÔ ÓÂÚfi Ô˘ ‚¿ÊÙËÎÂ
ÎfiÎÎÈÓÔ ·fi ÙÔ ·›Ì· ÙˆÓ ‰È„·ÛÌ¤ÓˆÓ AıËÓ·›ˆÓ Î.Ï.) Ô˘ ·Ôηχ-
ÙÔ˘Ó ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ Ù˘ ·ıËÓ·˚΋˜ ‰È¿Ï˘Û˘ Î·È ‹ÙÙ·˜, ·ÏÏ¿ Î·È ÙËÓ
·ÁÚÈfiÙËÙ· ÙˆÓ ™˘Ú·ÎÔ˘Û›ˆÓ, Ë ÔÔ›· Á›ÓÂÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Î·Ù·Ê·Ó‹˜
ÛÙÔ 7.86, fiÔ˘ Ì ÌÂÛÙfi Î·È ÏÈÙfi ÙÚfiÔ ÂÍÈÛÙÔÚÔ‡ÓÙ·È Ù· ‰ÂÈÓ¿ ÙˆÓ
AıËÓ·›ˆÓ ·È¯Ì·ÏÒÙˆÓ ÛÙ· ÌÂÙ·ÏÏ›·. (EÓÙ˘ˆÛÈ¿˙ÂÈ È‰È·›ÙÂÚ· ‹
¯ˆÚ›˜ ÂÚÈÛÙÚÔʤ˜ ‰È·Ù‡ˆÛË ÙÔ˘ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡ «¿ÓÙ· Ù ÔÈÔ‡ÓÙˆÓ
·éÙáÓ ‰Èa ÛÙÂÓÔ¯ˆÚ›·Ó âÓ Ùˇá ·éÙˇá» ‰ËψÙÈ΋ ÙˆÓ ·¿ÓıÚˆˆÓ
Û˘ÓıËÎÒÓ ‰È·‚›ˆÛ˘ ÙˆÓ AıËÓ·›ˆÓ ·È¯Ì·ÏÒÙˆÓ). OÈ Ì·ıËÙ¤˜ Ì·˜,
ÂÔ̤ӈ˜, Ú¤ÂÈ ·ÊÂÓfi˜ Ó· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ó ÙȘ ·Èٛ˜ Ù˘ ÛÎÏËÚ‹˜ ·˘-
Ù‹˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ ÙˆÓ ™˘Ú·ÎÔ˘Û›ˆÓ ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ ‰‡Ô ÛÙÚ·ÙËÁÔ‡˜ ηÈ
ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ ˘fiÏÔÈÔ˘˜ ·È¯Ì·ÏÒÙÔ˘˜, ·ÊÂÙ¤ÚÔ˘ ‰Â Ó· ÂÌ‚·ı‡ÓÔ˘Ó ÛÙË
‚·ıÈ¿ ÏÔÁÔÙ¯ÓÈ΋ ·Í›· ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ÎÂÊ·Ï·›ˆÓ.
1. EȉÈο ÁÈ· ÙËÓ ÂÚÈÁÚ·Ê‹ Ù˘ ÛÊ·Á‹˜ ÛÙÔÓ AÛÛ›Ó·ÚÔ Ô ™Ù¤ÊÔ˜ («£Ô˘Î˘‰›‰Ë, Z,
84 (O AÛ›Ó·ÚÔ˜ ÔÙ·Ìfi˜) OÌ‹ÚÔ˘, º 1-21 (O ™Î·Ì·Ó‰ÚÔ˜ ÔÙ·Ìfi˜): ¢‡Ô ·Ú¿ÏÏËÏ·
¯ˆÚ›·», N¤· ¶·È‰Â›· 87, 1998, Û. 162) οÓÂÈ ÏfiÁÔ ÁÈ· «‰Ú·Ì·ÙÈÎfiÙËÙ· Ù˘ ÂÚÈÁÚ·-
Ê‹˜, ÁÈ· ˘ÎÓfiÙËÙ· ÏfiÁÔ˘ Î·È ‡ÊÔ˘˜ Î·È ÁÈ· ··Ú¿ÌÈÏÏË Ù¤¯ÓË ÙÔ˘ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡», Ë ‰Â
Romilly (IÛÙÔÚ›· Î·È §fiÁÔ˜ ÛÙÔÓ £Ô˘Î˘‰›‰Ë, M.I.E.T., Aı‹Ó· 1988, Û. 161) ÂÈÛË-
Ì·›ÓÂÈ fiÙÈ Ë ÂÚÈÁÚ·Ê‹ Ù˘ Ì¿¯Ë˜ ÛÙÔ £Ô˘Î˘‰›‰Ë ·ÂÈÎÔÓ›˙ÂÈ Ì ۷ʋÓÂÈ· ÙËÓ Ú·ÁÌ·-
ÙÈÎfiÙËÙ·, ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÙ·È ‰Â ·fi ¤ÓÙÔÓÔ ¿ıÔ˜, Ô˘, fiˆ˜ Î·È ÛÙËÓ ÙÚ·Áˆ‰›·, ›ӷÈ
Û˘Ó‰Â‰Â̤ÓÔ Ì ÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡.
84
ŒÓ· ¿ÏÏÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÛËÌÂ›Ô Â›Ó·È, Ë ÙÂÏÈ΋ ÎÚ›ÛË ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë ÁÈ·
ÙÔ NÈΛ·. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ΢ÓÈ΋ ÂÈÚˆÓ›· (Bury), ÁÈ· ¤ÎÊÚ·ÛË Ô›ÎÙÔ˘
ÚÔ˜ ÙÔ NÈΛ· ‹ ÁÈ· ÂÈÏÈÎÚÈÓ¤˜ ÂÁÎÒÌÈÔ (Finley, Westlake); H ‚È‚ÏÈÔ-
ÁÚ·Ê›· ¿Óˆ ÛÙÔ ı¤Ì· ·˘Ùfi Â›Ó·È Ôχ ÌÂÁ¿ÏË Î·È ÔÈ ÁÓÒ̘ ÙˆÓ ÂÈ-
‰ÈÎÒÓ ‰È›ÛÙ·ÓÙ·È Û ÌÂÁ¿ÏÔ ‚·ıÌfi2. MÔÚԇ̠ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο, ·ÛÎÒÓÙ·˜
¤ÙÛÈ ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ì·˜ ÛÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· Ù˘ ¤Ú¢ӷ˜, Ù˘ ÔÏ˘‰È¿ÛÙ·Ù˘
ÂÚÌËÓ›·˜ ÂÓfi˜ ÊÈÏÔÏÔÁÈÎÔ‡ ¤ÚÁÔ˘ Î·È ÛÙË ¯Ú‹ÛË ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·˜, Ó·
ÙÔ˘˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÔ˘Ì οÔȘ ·fi ÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ·˘Ù¤˜ ÁÓÒ̘ (‚Ï.
Î·È Û¯ÂÙÈ΋ ¿ÛÎËÛË ÙÔ˘ Û¯ÔÏ. ÂÁ¯ÂÈÚȉ›Ô˘) Î·È Ó· ÙÔ˘˜ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔ˘ÌÂ
Ó· ÙȘ Û˘˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ·Ó·˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó ÙȘ, ηٿ ÙË ÁÓÒÌË ÙÔ˘˜,
ϤÔÓ ÙÂÎÌËÚȈ̤Ó˜. MÔÚԇ̠·ÎfiÌ· Ó· ‰ÒÛÔ˘Ì ÙÔ ı¤Ì· ·˘Ùfi
(ÂÓÓÔÂ›Ù·È Ì Â·Ú΋ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈ΋ ÛÙ‹ÚÈÍË) ˆ˜ Û˘ÓıÂÙÈ΋-‰ËÌÈÔ˘Ú-
ÁÈ΋ ÂÚ·ÁÛ›·, Ë ÔÔ›· ı· ·ÚÔ˘ÛÈ·ÛÙ› ‰ÈÂÍÔ‰Èο ÛÙËÓ Ù¿ÍË. M ÙÔ
Ù¤ÏÔ˜ Ù˘ ‰È‰·Ûηϛ·˜ ÙˆÓ ÎÂÊ·Ï·›ˆÓ ·˘ÙÒÓ ÌÔÚԇ̠Â›Û˘ Ó·
‰ÒÛÔ˘Ì ˆ˜ Û˘ÓıÂÙÈ΋ ÂÚÁ·Û›· ÙÔ Î·Ù¿ fiÛÔ Ë ÂÚÈ¤ÙÂÈ· ÙˆÓ AıË-
Ó·›ˆÓ ÛÙË ™ÈÎÂÏ›·, fiˆ˜ ÂÍÈÛÙÔÚÂ›Ù·È ·fi ÙÔ £Ô˘Î˘‰›‰Ë, ¤¯ÂÈ ÙË ‰Ô-
Ì‹ Î·È Ù· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÁÓˆÚ›ÛÌ·Ù· Ù˘ ÙÚ·Áˆ‰›·˜. K·È Â‰Ò Ë ‚È-
‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· Â›Ó·È Â˘Ú‡Ù·ÙË, fiÔȘ ËÁ¤˜ fï˜ ÎÈ ·Ó ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘-
ÌÂ, ı· Ú¤ÂÈ Ó· Ô‰ËÁ‹ÛÔ˘Ì ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ì·˜ Ó· ηٷϿ‚Ô˘Ó ˆ˜,
·Ú¿ ÙȘ fiÔȘ ÔÌÔÈfiÙËÙ˜ Î·È ÙËÓ ·Ó·ÌÊ›‚ÔÏË ÂÈÚÚÔ‹ ÙÔ˘ ÙÚ·ÁÈÎÔ‡
ÏfiÁÔ˘ ÛÙÔ £Ô˘Îȉ›‰Ë, Ë ÈÛÙÔÚÈÔÁÚ·Ê›· Î·È Ë ÙÚ·Áˆ‰›· Â›Ó·È ‰‡Ô ‰È·ÊÔ-
ÚÂÙÈο ›‰Ë.
T· ÎÂÊ¿Ï·È· ·˘Ù¿ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ‰‡ÛÎÔÏ· Û˘ÓÙ·ÎÙÈο Ê·ÈÓfiÌÂÓ· (.¯.
7.87.2 ¿ÓÙ· Ù ÔÈÔ‡ÓÙˆÓ = ÁÂÓ. ·fiÏ˘ÙË ·ÈÙÈÔÏÔÁÈ΋ ÌÙ¯., ͢ÓÓÂ-
ÓËÌ¤ÓˆÓ = ÁÂÓ. ·fiÏ. ·ÈÙÈÔÏÔÁÈ΋ ÌÙ¯., ÏÈÌˇá ηd ‰›„FË = ÔÈËÙ. ·›ÙÈÔ
ÛÙÔ âȤ˙ÔÓÙÔ, 7.86.2 Ôî = ‰ÔÙ. ÚÔÛˆÈ΋ ÛÙÔ Î·ÏeÓ ÂrÓ·È, ·ÚfiÛ.,
˘ÔΛÌÂÓfi ÙÔ˘ ÙÔ ÎƠ̂۷È) Ô˘ ı· Ú¤ÂÈ Ó· Ù· ‰È‰¿ÍÔ˘Ì ·Ó·Ï˘ÙÈο
ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ì·˜.

2. °È· ÌÈ· Ï‹ÚË ·ÚÔ˘Û›·ÛË ÙˆÓ ·ÓÙÈÙÈı¤ÌÂÓˆÓ ·fi„ÂˆÓ ¿Óˆ ÛÙÔ ı¤Ì· ‚Ï.
Murray H.A., «Two notes on the evaluation of Nicias in Thucydides»,
ICS 8, 1961, 33-46).

85
 ™ÙË ÁÂÓÈ΋ ıÂÒÚËÛË ÙÔ˘ 6Ô˘ Î·È 7Ô˘ ‚È‚Ï›Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÏËÊıÔ‡Ó ˘-
fi„Ë Î·È Ù· ·Ú·Î¿Ùˆ ΛÌÂÓ· ÙˆÓ K. AÛÚÔ˘Ï¿ÎË, A. ¶·Ó·Áfi-
Ô˘ÏÔ˘, J. Finley.

«EÓÙˆÌÂٷ͇ ÙÔ ·ıËÓ·˚Îfi ÛÙÚ¿ÙÂ˘Ì· ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Û Ï‹ÚË ·ÔÁÔ‹-

Ù¢ÛË. TÒÚ· Ë ÌÂٷ̤ÏÂÈ· ÁÈ· ÙËÓ ÂÎÛÙÚ·Ù›· ÛÙË ™ÈÎÂÏ›· Á›ÓÂÙ·È ·-
ÎfiÌË ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË. OÈ ™˘Ú·ÎÔ‡ÛÈÔÈ ÊÈÏÔ‰ÔÍÔ‡Ó Ó· ÓÈ΋ÛÔ˘Ó ÛÙË ÛÙÂÚÈ¿
Î·È ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ· (7.56) Î·È Ó· ·È¯Ì·ÏˆÙ›ÛÔ˘Ó fiÏË ÙË ÛÙÚ·ÙÈ¿ ÙˆÓ
AıËÓ·›ˆÓ (7.59)Ø ·fi ÙË ı¤ÏËÛË ÁÈ· ¿Ì˘Ó· ¤Ú·Û·Ó ÛÙËÓ ÂÈı˘Ì›·
Ó· ÂÎÌˉÂÓ›ÛÔ˘Ó ÙÔ Â¯ıÚÈÎfi ÂÎÛÙÚ·Ù¢ÙÈÎfi ÛÒÌ·.
H ·ÔÊ·ÛÈÛÙÈ΋ Ú¿ÍË ÙÔ˘ ÛÈÎÂÏÈÎÔ‡ ‰Ú¿Ì·ÙÔ˜ ı· ·È˙fiÙ·Ó ÛÙË ı¿-
Ï·ÛÛ·. ¶ÚÔÂÙÔÈÌ¿ÛÙËÎÂ Ë ·Ó·Ì¤ÙÚËÛË. ŸÌˆ˜ Û’ ·˘Ù‹ ÙËÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›·
Ó·˘Ì·¯›· ̤۷ ÛÙÔ ÌÂÁ¿ÏÔ ÏÈÌ¿ÓÈ ÙˆÓ ™˘Ú·ÎÔ˘ÛÒÓ Ë ‹ÙÙ· ÁÈ· ÙÔ˘˜
AıËÓ·›Ô˘˜ ‹Ú ÙËÓ ¤ÎÙ·ÛË Ù˘ Û˘ÌÊÔÚ¿˜. Afi ÙÔ ÏÈÌ¿ÓÈ Î·È ÙËÓ ·-
ÎÙ‹ Ó·‡Ù˜ Î·È Â˙Ô› Ì ıÚ‹ÓÔ˘˜ Î·È ÊˆÓ¤˜ ÙÚ¿ËÎ·Ó Û ÁÂÓÈ΋ Ê˘Á‹
ÚÔ˜ ÙÔ ÛÙÚ·Ùfi‰Ô. TÒÚ· ‹Ù·Ó ·Ó·ÁηṲ̂ÓÔÈ, ·Ú·ÙÒÓÙ·˜ Ù· Û˘-
ÓÙÚ›ÌÌÈ· ÙÔ˘ ÛÙfiÏÔ˘ Ó· ·Ó·˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó ÙË ÛˆÙËÚ›· ÙÔ˘˜ ·fi ÛÙÂÚÈ¿.
TËÓ ÙÚ›ÙË Ì¤Ú· ÌÂÙ¿ ÙË Ó·˘Ì·¯›· fiÏÔ˜ Ô ÛÙÚ·Ùfi˜ – Á‡Úˆ ÛÙȘ Û·Ú¿-
ÓÙ· ¯ÈÏÈ¿‰Â˜ – ÍÂÎÈÓÔ‡Û ÙË ÛÎÏËÚ‹ Î·È ÂÈΛӉ˘ÓË Â˙ÔÔÚ›· ÙÔ˘.
K·È ÙÈ Î·Ù¿ÙˆÛË ÛÙÔ ËıÈÎfi! OÈ ÌÂÁ¿Ï˜ ÚÔÛ‰Ô˘ ÌÂÙ·ÙÚ¿ËηÓ
Û ÊÔ‚ÂÚ¤˜ ·ÒÏÂȘ Î·È ıÏÈ‚ÂÚ¿ Ú¿ÁÌ·Ù·. E›¯Â ¯·ı› fiÏÔ˜ Ô ÛÙfi-
ÏÔ˜. OÈ ÓÂÎÚÔ› ‹Ù·Ó ¿Ù·ÊÔÈ. TÚ·˘Ì·Ù›Â˜ ‹ ·ÛıÂÓ›˜ ÂÁηٷÏ›ÔÓÙ·Ó
ÛÙÔ ÛÙÚ·Ùfi‰Ô. MÂÚÈÎÔ› ·’ ·˘ÙÔ‡˜ ·Ú·Î·ÏÒÓÙ·˜ Ê›ÏÔ˘˜ ‹ Û˘ÁÁÂ-
Ó›˜ ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Û·Ó. ŸÌˆ˜, fiÙ·Ó ¤¯·Ó·Ó ÙȘ ‰˘Ó¿ÌÂȘ Î·È ÙÔ ı¿ÚÚÔ˜
ÙÔ˘˜, ͤÌÂÓ·Ó ›Ûˆ, ¤Î·Ó·Ó ÂÈÎÏ‹ÛÂȘ ÛÙÔ˘˜ ıÂÔ‡˜ Î·È ıÚËÓÔ‡Û·Ó.
°ÂÓÈ΋ ÂÍ·ıÏ›ˆÛË, ÓÙÚÔ‹ Î·È ·˘ÙÔηÙËÁfiÚÈ·. K·È Ë Û˘ÌÊÔÚ¿ ‹Ù·Ó
·‚¿ÛÙ·¯ÙË, fiÙ·Ó ÛΤÊÙÔÓÙ·Ó Ì ÙÈ Ï·ÌÚfiÙËÙ· Î·È ÂÚ‹Ê·ÓË ·˘ÙÔ-
ÂÔ›ıËÛË, Ì ÔȘ ¢¯¤˜ Î·È ÔÈÔ˘˜ ‡ÌÓÔ˘˜ ›¯·Ó ·ÔχÛÂÈ ·fi
ÙËÓ ·ÙÚ›‰· Î·È Û ÙÈ Ù·›ӈÛË Â›¯·Ó ÊÙ¿ÛÂÈ. K·È Û’ fiÏ· ·˘Ù¿ Ó·
ÚÔÛı¤ÛÂȘ ÙÔÓ Î›Ó‰˘ÓÔ Ô˘ ÎÚÂÌfiÙ·Ó ·ÎfiÌË ¿Óˆ ·fi ÙÔ ÎÂÊ¿ÏÈ
ÙÔ˘˜. ¶Ú·ÁÌ·ÙÈο ·˘Ù‹ Ë ÛÙÚÔÊ‹ Ù˘ ηٿÛÙ·Û˘ ÛÙÔ ·ÓÙ›ıÂÙfi Ù˘
‹Ù·Ó Ë ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË Ô˘ ¤ÁÈÓ Û ÂÏÏËÓÈÎfi ÛÙÚ¿ÙÂ˘Ì· (7.75).
86
K·ıÒ˜ ÙÔ ÛÙÚ¿ÙÂ˘Ì· ¿ÏÏ·Í ÙËÓ Î·Ù‡ı˘ÓÛË Ù˘ ÔÚ›·˜ ÙÔ˘, ÁÈ·Ù›
·Ó·ÁοÛÙËΠ·fi ÙÔÓ Â¯ıÚfi, Î·È ‚¿‰È˙ fi¯È ÚÔ˜ ÙËÓ K·Ù¿ÓË, ·ÏÏ¿
ÚÔ˜ ÙËÓ K·Ì¿ÚÈÓ· Î·È ÙË °¤Ï·, ‰È·Û¿ÛÙËÎÂ. ŒÓ· ÌÂÁ¿ÏÔ ÙÌ‹Ì·
Ì ÙÔ ¢ËÌÔÛı¤ÓË ·Ô¯ˆÚ›ÛÙËÎÂ Î·È ÚÔ¯ˆÚÔ‡Û ·ÚÁ¿ Î·È ¯ˆÚ›˜
ÔÏÏ‹ Ù¿ÍË. A˘Ùfi ¯Ù˘‹ıËΠ·fi ÙÔ˘˜ ™˘Ú·ÎÔ˘Û›Ô˘˜, ÂÚÈ΢ÎÏÒıË-
ÎÂ Î·È ÙÂÏÈο ·Ú·‰fiıËÎÂ, Û˘ÓÔÏÈο ¤ÍÈ ¯ÈÏÈ¿‰Â˜ ¿ÓÙÚ˜ (7.80-82).
TÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ ÙÌ‹Ì· ÙÔ˘ ÛÙÚ·ÙÔ‡ Ô˘ Ô‰ËÁÔ‡ÛÂ Ô NÈΛ·˜, fiÙ·Ó ÚÔ-
Û¿ıËÛ ӷ ‰È·‚› ÙÔÓ AÛÛ›Ó·ÚÔ ÔÙ·Ìfi, ·Ô‰ÂηٛÛÙËÎÂ. ÕÏÏÔÈ ÛÎÔ-
ÙÒıËηÓ, ¿ÏÏÔÈ ÛÊ¿¯ÙËηÓ, ¿ÏÏÔÈ Ó›ÁËηÓ, ¿ÏÏÔÈ ‰È·ÛÎÔÚ›ÛÙËηÓ
Î·È ÌfiÓÔ ¯›ÏÈÔÈ ÂÚ›Ô˘ ·Ú·‰fiıËÎ·Ó Ì·˙› Ì ÙÔ NÈΛ· (7.84-85).
TÔ ¢ËÌÔÛı¤ÓË Î·È ÙÔ NÈΛ· ÙÔ˘˜ ¤ÛÊ·Í·Ó (7.86). TÔ˘˜ ·È¯Ì·ÏÒÙÔ˘˜
-ÂÙ¿ ¯ÈÏÈ¿‰Â˜- ÙÔ˘˜ ¤ÚÈÍ·Ó ÛÙ· Ï·ÙÔÌ›·. EΛ ÙÔ˘˜ ηÎÔÌÂÙ·¯ÂÈÚ›-
ÛÙËÎ·Ó Ôχ. ¶¤Ú·Û·Ó ÊÚÈÎÙ¤˜ ̤Ú˜ οو ·fi ·¿ÓıÚˆ˜ Î·È Â-
Í¢ÙÂÏÈÛÙÈΤ˜ Û˘Óı‹Î˜ ˙ˆ‹˜. AÚÎÂÙÔ› ¤ı·Ó·Ó. MÂÙ¿ ·fi ‚‰ÔÌ‹ÓÙ·
̤Ú˜, ÂÎÙfi˜ ·fi ÙÔ˘˜ AıËÓ·›Ô˘˜ Î·È ÌÂÚÈÎÔ‡˜ ŒÏÏËÓ˜ Ù˘ ™ÈÎÂÏ›·˜
Î·È IÙ·Ï›·˜ Ô˘ ›¯·Ó ÂÎÛÙÚ·Ù‡ÛÂÈ Ì·˙› ÙÔ˘˜, fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜
ÙÔ˘˜ Ô‡ÏËÛ·Ó ˆ˜ ‰Ô‡ÏÔ˘˜ (7.87).
ŒÙÛÈ Ë ™ÈÎÂÏÈ΋ ÂÎÛÙÚ·Ù›·, ÙÔ ÛÔ˘‰·ÈfiÙÂÚÔ ÁÂÁÔÓfi˜ ÙÔ˘ ¶ÂÏÔÔÓ-
ÓËÛÈ·ÎÔ‡ ÔϤÌÔ˘, ·ԉ›¯ÙËΠÁÈ· ÙÔ˘˜ AıËÓ·›Ô˘˜ ¤ÚÁÔ Î·Ù·ÛÙÚÂ-
ÙÈÎfiÙ·ÙÔ «‰˘ÛÙ˘¯¤ÛÙ·ÙÔÓ», ÂÓÒ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ™˘Ú·ÎÔ˘Û›Ô˘˜ Î·È ÙÔ˘˜
Û˘ÌÌ¿¯Ô˘˜ ÙÔ˘˜ ÂÓ‰ÔÍfiÙ·ÙÔ «Ï·ÌÚfiÙ·ÙÔÓ». OÈ AıËÓ·›ÔÈ ¤·ı·Ó ·-
ÓˆÏÂıÚ›·. «K·d Â˙e˜ ηd Óɘ ηd Ôé‰bÓ n,ÙÈ ÔéÎ àÒÏÂÙÔ, ηd çÏ›ÁÔÈ
àe ÔÏÏáÓ â’ ÔúÎÔ˘ àÂÓfiÛÙËÛ·Ó» (7.87). K·Ù·ÛÙÚ¿ÊËÎÂ Ô ÛÙfi-
ÏÔ˜ ÙÔ˘˜. Œ¯·Û·Ó ÙÔ ÛÙÚ·Ùfi ÙÔ˘˜. H ÂÈ‚ÔÏ‹ Î·È ÙÔ Î‡ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ ÌÂÈ-
ÒıËÎ·Ó ¿Ú· Ôχ. H ÔÈÎÔÓÔÌ›· ÙÔ˘˜ ÂÍ·ÓÙÏÔ‡Û ٷ fiÚÈ· Ù˘ ·ÓÙÔ-
¯‹˜ Ù˘. ºÔ‚ÂÚ‹ ηٷÛÙÚÔÊ‹ ÁÈ· ÙËÓ Aı‹Ó·. EÓÙÔÓfiÙ·ÙË Ë ·›ÛıËÛË
Ù˘ ÙÚ·Áˆ‰›·˜.
ŸÌˆ˜ ÔÈÔ˜ ¤ÊÙ·ÈÍÂ; TÈ Ô‰‹ÁËÛ ÛÙÔ ‰Ú·Ì·ÙÈÎfi Ù¤ÏÔ˜ Ù˘ ÛÈÎÂÏÈ΋˜
ÂÎÛÙÚ·Ù›·˜. H ·Ó¿ÎÏËÛË ÙÔ˘ AÏÎÈ‚È¿‰Ë Î·È Ë ÚÔ‰ÔÛ›· ÙÔ˘; H ·-
ÙÔÏÌ›· Î·È Ë ·Ó·‚ÏËÙÈÎfiÙËÙ· ÙÔ˘ NÈΛ·; H ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ Ù˘ ‰ÈÂÍ·-
ÁˆÁ‹˜ Ù˘ ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ·; H ÛÙ¿ÛË ÙˆÓ ÂÏÏËÓÈÎÒÓ fiÏÂˆÓ Ù˘ ™ÈÎÂ-
87
 Ï›·˜; K·Ó¤Ó·˜ ›Ûˆ˜ ‰ÂÓ ·Ú·‚ϤÂÈ ÙÔÓ ·ÚÓËÙÈÎfi ÚfiÏÔ fiÏˆÓ ·˘ÙÒÓ.
M· ¤Ú· Î·È ¿Óˆ ·’ ·˘Ù¿ ‰ÚÔÌÔÏfiÁËÛ·Ó ÙËÓ Î·Ù·ÛÙÚÔÊ‹ ÔÈ ÔÏÈ-
ÙÈΤ˜ ‰È·Ì¿¯Â˜. H Aı‹Ó· ÌÂÙ¿ ÙÔ ı¿Ó·ÙÔ ÙÔ˘ ¶ÂÚÈÎÏ‹ ‰Â ·fi¯ÙËÛÂ
ÈηÓÔ‡˜ ËÁ¤Ù˜: ‰ÈÔÚ·ÙÈÎÔ‡˜ ·ÏÏ¿ Î·È Ì Ú·ÁÌ·ÙÈ΋ Î·È fi¯È ‰ËÌ·-
ÁˆÁÈ΋ ÂÈÚÚÔ‹ ÛÙÔ Ï·fi, ÛÙ·ıÂÚÔ‡˜ ÛÙÔ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·, ·ÊÈÏÔ¯Ú‹Ì·ÙÔ˘˜
Î·È ÊÈÏÔfiÏȉ˜. OÈ ÔÏÈÙÈÎÔ› Ù˘ Î·È ‰Â Û˘ÁΤÓÙÚˆÓ·Ó ·˘Ù¤˜ ÙȘ ·ÚÂ-
Ù¤˜ Î·È ÂÈϤÔÓ ˆ˜ ·Ú·Ù·ÍÈ·ÎÔ› ËÁ¤Ù˜ ‹Ù·Ó ¯ˆÌ¤ÓÔÈ Ì¤Û· ÛÙȘ
ÚÔÛˆÈΤ˜ ÊÈÏÔ‰Ô͛˜ Î·È ÙȘ ·ÓÙÈ˙Ëϛ˜.
H ÂÎÛÙÚ·Ù›· ÛÙË ™ÈÎÂÏ›·, ηٿ ÙËÓ ¿Ô„Ë ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë, ·¤Ù˘¯Â
fi¯È ÙfiÛÔ ·fi ηÎfi ˘ÔÏÔÁÈÛÌfi Ù˘ ‰‡Ó·Ì˘ ÙÔ˘ ·ÓÙÈ¿ÏÔ˘, fiÛÔ ÂÂÈ-
‰‹ ÂΛÓÔÈ Ô˘ ¤ÛÙÂÈÏ·Ó ÙÔ ÂÎÛÙÚ·Ù¢ÙÈÎfi ÛÒÌ·, ÛÙȘ ηÙÔÈÓ¤˜ ·Ô-
Ê¿ÛÂȘ ÙÔ˘˜ ‰Â Ï¿‚·ÈÓ·Ó ˘fi„Ë ÙÔ˘˜ ÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘, ·ÏÏ¿ ηٷÁ›ÓÔ-
ÓÙ·Ó ÛÙÔ Ò˜ ı· ‰È·‚¿ÏÏÂÈ Ô ¤Ó·˜ ÙÔÓ ¿ÏÏÔ ÁÈ· Ó· ÂÈÎÚ·Ù‹ÛÂÈ, Ó· Á›-
ÓÂÈ ËÁ¤Ù˘ ÙÔ˘ Ï·Ô‡. M’ ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÙÚfiÔ ¤ÁÈÓ·Ó ·ÈÙ›· Ó· ÂÍ·ÛıÂÓ‹ÛÂÈ
ÙÔ ÂÎÛÙÚ·Ù¢ÙÈÎfi ÛÒÌ· Î·È Ó· ¤ÛÔ˘Ó ÁÈ· ÚÒÙË ÊÔÚ¿ ·fi ÙËÓ ¤-
ÎÚËÍË ÙÔ˘ ÔϤÌÔ˘ Û ÂÛˆÙÂÚÈΤ˜ ηٷÛÙÚÂÙÈΤ˜ ‰È·Ì¿¯Â˜» (2.65).
K. AÛÚÔ˘Ï¿Î˘, «T· ™ÈÎÂÏÈο ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë», NÂÔÂÏÏËÓÈ΋ ¶·È-
‰Â›· 20, 1990, 46-47.
***
«MÂÙ¿ “ÔÈ ™˘Ú·ÎÔ‡ÛÈÔÈ Î·È ÔÈ Û‡ÌÌ·¯Ô› ÙÔ˘˜ Û˘ÁÎÂÓÙÚÒıËηÓ, ‹-
Ú·Ó Ì·˙› ÙÔ˘˜ fiÛÔ ÌÔÚÔ‡Û·Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ˘˜ ·È¯Ì·ÏÒÙÔ˘˜ ηıÒ˜ ηÈ
Ù· Ï¿Ê˘Ú· Î·È Á‡ÚÈÛ·Ó ÛÙËÓ ÔÏÈÙ›· ÙÔ˘˜”. O ¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô˜ ÂÚÈÁÚ¿-
ÊÂÈ ÈÔ ÂÓÙ˘ˆÛȷο ÙË ıÚÈ·Ì‚Â˘ÙÈ΋ ÂÈÛÙÚÔÊ‹ ÙˆÓ ™˘Ú·ÎÔ˘Û›ˆÓ
ÛÙËÓ fiÏË Ì·˙› Ì ÙÔ˘˜ ·È¯Ì·ÏÒÙÔ˘˜: “OÈ ‰ËÌfiÛÈÔÈ ·È¯Ì¿ÏˆÙÔÈ Û˘-
ÁÎÂÓÙÚÒıËÎ·Ó Ì·˙›, ÛÙ· ˆÚ·ÈfiÙÂÚ· Î·È „ËÏfiÙÂÚ· ‰¤ÓÙÚ· ηٿ Ì‹ÎÔ˜
Ù˘ fi¯ı˘ ÙÔ˘ ÔÙ·ÌÔ‡ ÎÚ¤ÌÔÓÙ·Ó ÔÈ ·ÓÔϛ˜ Ô˘ ›¯·Ó ¿ÚÂÈ ˆ˜
Ï¿Ê˘Ú·, Î·È ÌÂÙ¿ ÔÈ ÓÈÎËÙ¤˜ ÛÙ¤ÊıËÎ·Ó Ì ÛÙÂÊ¿ÓÈ·, ÛÙfiÏÈÛ·Ó Ï·-
ÌÚ¿ Ù· ¿ÏÔÁ¿ ÙÔ˘˜, ÂÓÒ ÎÔ‡Ú„·Ó Î·È Í‡ÚÈÛ·Ó Ù· ¿ÏÔÁ· ÙˆÓ ˘Ô-
Ù·ÁÌ¤ÓˆÓ Â¯ıÚÒÓ, Î·È ¤ÙÛÈ ·Ú‹Ï·Û·Ó ̤۷ ÛÙËÓ fiÏË. E›¯·Ó ÎÂÚ‰›-
ÛÂÈ ÙËÓ ÈÔ ÔÏÔÎÏËÚˆÙÈ΋ ·fi ÙȘ ӛΘ Ì ÙËÓ ÈÔ Û˘ÓÙÚÈÙÈ΋ ηÈ
·Ú¿ÊÔÚË Â›‰ÂÈÍË ˙‹ÏÔ˘ Î·È ·Ó‰Ú›·˜” [...] (ÛÂÏ. 133).
88
EΛ ÔÈ ·È¯Ì¿ÏˆÙÔÈ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÙËÎ·Ó ·Ú¯Èο Ì Ôχ ¿Û¯ËÌÔ ÙÚfiÔ
·fi ÙÔ˘˜ ™˘Ú·ÎÔ˘Û›Ô˘˜: “™ÙÔÈ‚·Á̤ÓÔÈ ÔÏÏÔ› Ì·˙› Û ÌÈ· ÛÙÂÓ‹ ¯·-
Ú¿‰Ú·, ÌËÓ ¤¯ÔÓÙ·˜ ÛÙ¤ÁË, ˘fiÊÂÚ·Ó ·fi ÙÔÓ ‹ÏÈÔ Î·È ÙËÓ ÓÈÁÂÚ‹
˙¤ÛÙË ÛÙËÓ ·Ú¯‹ Î·È ·ÚÁfiÙÂÚ· ·fi ÙȘ Îڇ˜ ÊıÈÓÔˆÚÈÓ¤˜ Ó‡¯Ù˜. H
ÌÂÙ¿ÙˆÛË ·˘Ù‹ ÚÔηÏÔ‡Û ÔÏϤ˜ ·ÚÚÒÛÙȘ. ◊Ù·Ó ·Ó·ÁηṲ̂ÓÔÈ
Ó· ˙Ô˘Ó Û ÔÏ˘ ÛÙÂÓfi ¯ÒÚÔ, οÓÔÓÙ¿˜ Ù· fiÏ· ÛÙÔ ›‰ÈÔ Ì¤ÚÔ˜. ™ÙÔ›‚·-
˙·Ó ÙÔÓ ¤Ó· Â¿Óˆ ÛÙÔÓ ¿ÏÏÔÓ ÙÔ˘˜ ÓÂÎÚÔ‡˜ Ô˘ ¤ı·ÈÓ·Ó ·fi Ù·
ÙÚ·‡Ì·Ù¿ ÙÔ˘˜ ‹ ·fi ÙȘ ·ÚÚÒÛÙȘ Ô˘ ÚÔηÏÔ‡Û·Ó ÔÈ ÌÂÙ·ÙÒ-
ÛÂȘ ÙÔ˘ ηÈÚÔ‡ ‹ ¿ÏϘ ·ÚfiÌÔȘ ·Èٛ˜ Î·È Ë ‰˘ÛÔÛÌ›· ‹Ù·Ó ·Ó˘fi-
ÊÔÚË. TÔ˘˜ ‚·Û¿ÓÈ˙Â Ë ›ӷ Î·È Ë ‰›„· (ÁÈ· ÔÎÙÒ Ì‹Ó˜ ÙÔ˘˜ ¤‰ÈÓ·Ó
Ì›· ÎÔÙ‡ÏË ÓÂÚfi Î·È ‰‡Ô ÎÔهϘ ÛÈÙ¿ÚÈ) Î·È fiÛ· ‹Ù·Ó Ê˘ÛÈÎfi Ó· ˘Ô-
ʤÚÔ˘Ó ¿ÓıÚˆÔÈ ÛÙÔÈ‚·Á̤ÓÔÈ Û ٤ÙÔÈÔ Ì¤ÚÔ˜, fiÏ· Ù· ¤·ı·Ó. K¿-
Ô˘ ‚‰ÔÌ‹ÓÙ· ̤Ú˜ ¤˙ËÛ·Ó ¤ÙÛÈ ÛÙÔÈ‚·Á̤ÓÔÈ fiÏÔÈ Ì·˙›. MÂÙ¿ ÙÔ˘˜
Ô‡ÏËÛ·Ó ‰Ô‡ÏÔ˘˜, ÂÎÙfi˜ ·fi ÙÔ˘˜ AıËÓ·›Ô˘˜ Î·È fiÛÔ˘˜ ™ÈÎÂÏÈÒÙ˜
Î·È IÙ·ÏÈÒÙ˜ ›¯·Ó ÂÎÛÙÚ·Ù‡ÛÂÈ Ì·˙› ÙÔ˘˜. E›Ó·È ‰‡ÛÎÔÏÔ Ó· ÂÈ
ηÓ›˜ Ì ·ÎÚ›‚ÂÈ· fiÛÔÈ Â›¯·Ó È·ÛÙ› ·È¯Ì¿ÏˆÙÔÈ, ·ÏÏ¿ ¿ÓÙˆ˜ ‰ÂÓ
‹Û·Ó ÏÈÁfiÙÂÚÔ ·fi ÂÙ¿ ¯ÈÏÈ¿‰Â˜”.
A˘Ùfi ‹Ù·Ó ÙÔ ÙÚ·ÁÈÎfi Ù¤ÏÔ˜ ÙˆÓ ·È¯Ì·ÏÒÙˆÓ Î·È Ì·˙› ÔÏfiÎÏËÚ˘
Ù˘ AıËÓ·˚΋˜ ÂÎÛÙÚ·Ù›·˜ ÛÙË ™ÈÎÂÏ›·, fiˆ˜ ÙÔ ·Ú·‰›‰ÂÈ Ô £Ô˘-
΢‰›‰Ë˜. O ¢Èfi‰ˆÚÔ˜ ηٷϋÁÔÓÙ·˜ ÙË ‰È΋ ÙÔ˘ ·Ê‹ÁËÛË ÙˆÓ ÁÂÁÔ-
ÓfiÙˆÓ ·Ú·ÙËÚ›: “·ÚÁfiÙÂÚ· ÂΛÓÔÈ ·fi ÙÔ˘˜ ·È¯Ì·ÏÒÙÔ˘˜ Ô˘ ›¯·Ó
ηχÙÂÚË ·È‰Â›· ‰È·ÛÒıËÎ·Ó ·fi ÂΛÓÔ ÙÔ Ì¤ÚÔ˜ ·fi ÙÔ˘˜ ÓÂÒÙÂ-
ÚÔ˘˜ ¿Ó‰Ú˜ Î·È ¤ÙÛÈ ‰È¤Ê˘Á·Ó ·ÛÊ·Ï›˜, ·ÏÏ¿ ÛÙËÓ Ô˘Û›· fiÏÔÈ ÔÈ ˘fi-
ÏÔÈÔÈ ‚Ú‹Î·Ó ¿ıÏÈÔ ı¿Ó·ÙÔ Ì¤Û· ÛÙ· ‰ÂÈÓ¿ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ̤ÚÔ˘˜ Ê˘Ï¿ÎÈ-
Û˘”. Afi ÙÔÓ ¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô, ·fi ÙËÓ ¿ÏÏË ÌÂÚÈ¿, ¤¯Ô˘Ì ̛· Û˘ÁÎÈÓË-
ÙÈ΋ ÏÂÙÔ̤ÚÂÈ· ÁÈ· ÙÔ˘˜ AıËÓ·›Ô˘˜ ·È¯Ì·ÏÒÙÔ˘˜, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ “›¯·Ó
ηχÙÂÚË ·È‰Â›·”: “§¤Ó fiÙÈ ÔÏÏÔ› AıËÓ·›ÔÈ Ô˘ Â¤ÛÙÚÂÊ·Ó ÛÙËÓ
·ÙÚ›‰· ÙÔ˘˜ ·ÛÊ·Ï›˜, ·Û¿˙ÔÓÙ·Ó ÙÔÓ E˘ÚÈ›‰Ë Ì ·Á¿Ë Î·È ÙÔ˘
‰ÈËÁÔ‡ÓÙ·Ó, ¿ÏÏÔÈ ÌÂÓ fiÙÈ ÂÏ¢ıÂÚÒıËÎ·Ó ·fi ÙË ‰Ô˘Ï›· ··ÁÁ¤ÏÏÔ-
ÓÙ·˜ ÛÙÔ˘˜ ΢ڛԢ˜ ÙÔ˘˜ fiÛ· ı˘ÌÔ‡ÓÙ·Ó ·fi Ù· ¤ÚÁ· ÙÔ˘Ø Î·È ¿ÏÏÔÈ
fiÙÈ fiÙ·Ó Á‡ÚÈ˙·Ó ÂÚÈÏ·ÓÒÌÂÓÔÈ ‡ÛÙÂÚ· ·fi ÙËÓ ÙÂÏÈ΋ Ì¿¯Ë, ÙÔ˘˜
¤‰ÈÓ·Ó ÙÚÔÊ‹ Î·È ÓÂÚfi (ˆ˜ ·ÌÔÈ‚‹) ÂÂȉ‹ ÙÚ·ÁÔ˘‰Ô‡Û·Ó οÔÈ· ·fi
89
 Ù· ¯ÔÚÈο ÙÔ˘”. O ¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô˜ Â›Û˘ Ì·˜ ÏËÚÔÊÔÚ› fiÙÈ ÌÂÚÈÎÔ› ·-
fi ÙÔ˘˜ ·È¯Ì·ÏÒÙÔ˘˜ ηٿÊÂÚ·Ó Ó· ·Ú·ÛÙ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ‰Ô‡ÏÔ˘˜:
“EΛÓÔ˘˜, fiÙ·Ó ÙÔ˘˜ Ô˘ÏÔ‡Û·Ó, ÙÔ˘˜ ÛÊÚ¿ÁÈ˙·Ó ÛÙÔ Ì¤ÙˆÔ Ì’ ¤Ó·
ÛËÌ¿‰È ·ÏfiÁÔ˘, ˘‹Ú¯·Ó, Ì¿ÏÈÛÙ·, ÌÂÚÈÎÔ› Ô˘ ÙÔ ˘¤ÛÙËÛ·Ó ·˘Ùfi Â-
ÓÒ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ‰Ô‡ÏÔÈ”.
MÂÚÈÎÔ› ·fi ÙÔ˘˜ AıËÓ·›Ô˘˜ ·È¯Ì·ÏÒÙÔ˘˜ ‚ÔËı‹ıËÎ·Ó ·fi ÏÔ‡ÛÈ·
¿ÙÔÌ·, Ê›ÏÔ˘˜ Ù˘ Aı‹Ó·˜, Ó· ÂÈ˙‹ÛÔ˘Ó ‹ Ó· ·Ó·ÎÙ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÂÏ¢-
ıÂÚ›· ÙÔ˘˜Ø ÁÈ’ ·˘Ù‹Ó ÙÔ˘˜ ÙËÓ Ú¿ÍË, Ë Aı‹Ó· ÙÔ˘˜ ·¤ÓÂÈÌ ·ÚÁfi-
ÙÂÚ· ÙÈÌËÙÈο ‚Ú·‚›·. Y¿Ú¯Ô˘Ó ·ÎfiÌ· Û AÙÙÈÎÔ‡˜ Ú‹ÙÔÚ˜ ÙÔ˘
4Ô˘ ·ÈÒÓ· Î·È Û ÂÈÁڷʤ˜, ·˯‹ÛÂȘ Ù¤ÙÔÈˆÓ Â˘ÂÚÁÂÙÈÎÒÓ ÂÓÂÚÁÂÈ-
ÒÓ ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ ·È¯Ì·ÏÒÙÔ˘˜ ÛÙË ™ÈÎÂÏ›·. [...] (ÛÂÏ. 136-137).
A˜ ÚÔÛ·ı‹ÛÔ˘Ì ÙÒÚ· Ó· ÚÔÛ‰ÈÔÚ›ÛÔ˘Ì ÙÔ˘˜ Èı·ÓÔ‡˜ ÏfiÁÔ˘˜
Ô˘ Ô‰‹ÁËÛ·Ó ÙÔ˘˜ ™˘Ú·ÎÔ˘Û›Ô˘˜ Ó· ·Ê‹ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ AıËÓ·›Ô˘˜ ·È¯Ì·-
ÏÒÙÔ˘˜ Ó· Âı¿ÓÔ˘Ó Î·È ‰ÂÓ ÙÔ˘˜ ÎÚ¿ÙËÛ·Ó ˙ˆÓÙ·ÓÔ‡˜ ÁÈ· Ó· ·ÔÎÔ-
Ì›ÛÔ˘Ó Ì ÙËÓ ·ÓÙ·ÏÏ·Á‹ ÙÔ˘˜ οÔÈÔ˘ ›‰Ô˘˜ ΤډԘ ‹ ˆÊ¤ÏÂÈ·. M·-
ı·›ÓÔ˘Ì ·fi ÙÔ £Ô˘Î˘‰›‰Ë fiÙÈ Ô NÈΛ·˜, ÚÈÓ ·Ú·‰Ôı› Ì·˙› Ì ÙË
Ê¿Ï·ÁÁ¿ ÙÔ˘, ›¯Â ÛÙ›ÏÂÈ Î‹Ú˘Î· ÛÙÔÓ °‡ÏÈÔ Î·È ÛÙÔ˘˜ ™˘Ú·ÎÔ˘-
Û›Ô˘˜ Î·È ÙÔ˘˜ Ì‹Ó˘Û fiÙÈ Â›Ó·È ¤ÙÔÈÌÔ˜ Ó· οÓÂÈ Û˘Ìʈӛ· ·fi ̤-
ÚÔ˘˜ ÙˆÓ AıËÓ·›ˆÓ. OÈ AıËÓ·›ÔÈ ı· Ï‹ÚˆÓ·Ó ÛÙÔ˘˜ ™˘Ú·ÎÔ˘Û›Ô˘˜ fi-
Ï· Ù· ÔÏÂÌÈο ÙÔ˘˜ ¤ÍÔ‰·, Ì fiÚÔ Ó’ ·Ê‹ÛÔ˘Ó ·˘ÙÔ› ÙÔÓ ÛÙÚ·Ùfi Ô˘
›¯Â Ì·˙› ÙÔ˘ Ó· ʇÁÂÈ. Œˆ˜ fiÙÔ˘ ÏËÚÒÛÔ˘Ó ÔÈ AıËÓ·›ÔÈ ı· ¤‰ÈÓ·Ó Ô-
Ì‹ÚÔ˘˜ ¤Ó·Ó ÁÈ· οı ٿϷÓÙÔ. OÈ ™˘Ú·ÎÔ‡ÛÈÔÈ Î·È Ô °‡ÏÈÔ˜ ‰ÂÓ
‰¤¯ÙËÎ·Ó ÙËÓ ÚfiÙ·ÛË...
OÈ Èı·ÓÔ› ÏfiÁÔÈ ÁÈ· ÙËÓ ·fiÚÚÈ„Ë ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ÚÔÙ¿ÛˆÓ, fiˆ˜ Â›-
Û˘, Î·È ÁÈ· ÙËÓ ÂÎÙ¤ÏÂÛË ÙˆÓ ‰‡Ô ÛÙÚ·ÙËÁÒÓ, Ì·˙› Ì ÙËÓ ·fiÊ·ÛË
Ó· ·Ê‹ÛÔ˘Ó ÙÔ ÛÙÚ·Ùfi Ó· Âı¿ÓÂÈ ÛÙËÓ ·È¯Ì·ÏˆÛ›·, Â›Ó·È ÔÈ ·ÎfiÏÔ˘ıÔÈ:
¶ÚÒÙÔÓ, ÙÔ ¿ıÔ˜ ÁÈ· ÂΉ›ÎËÛË: OÈ ™˘Ú·ÎÔ‡ÛÈÔÈ ÛÙÚ·ÙËÁÔ› Î·È Ô °‡-
ÏÈÔ˜ ÛÙËÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›· ÙÔ˘˜ ÚÔÙÚÔ‹ ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ ÛÙÚ·ÙÈÒÙ˜ ›¯·Ó
ÙÔÓ›ÛÂÈ: “A˜ ÔÚÌ‹ÛˆÌÂ, ÏÔÈfiÓ, Ì ̷ӛ·, ̤۷ ÛÙËÓ ÙfiÛË ·˘Ù‹Ó Û‡Á-
¯˘ÛË ·¿Óˆ ÛÙÔ˘˜ ÌÈÛËÙfiÙÂÚÔ˘˜ ¯ıÚÔ‡˜ Ì·˜... A˜ ÛÎÂÊıԇ̠fiÙÈ Â›-
Ó·È ·fiÏ˘Ù· ‰›Î·ÈÔ Ó· ÂȉÈÒÎÂÈ Î·Ó›˜ Ó· ÈηÓÔÔÈ‹ÛÂÈ ÙËÓ ÔÚÁ‹ ÙÔ˘
fiÙ·Ó ı¤ÏÂÈ Ó· ÙÈ̈ڋÛÂÈ ÙÔÓ ÂȉÚÔ̤· Î·È Ó· ÓÈ΋ÛÂÈ ÙÔ˘˜ ¯ıÚÔ‡˜
90
ÙÔ˘, fiˆ˜ ÂÌ›˜ ÙÒÚ· ı· οӈÌÂ, Ú¿ÁÌ· Ô˘, fiˆ˜ ϤÁÂÙ·È, Â›Ó·È Ë
ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ¯·Ú¿”.
¢Â‡ÙÂÚÔÓ, Ô Êfi‚Ô˜ ÙˆÓ ™˘Ú·ÎÔ˘Û›ˆÓ fiÙÈ Ô fiÏÂÌÔ˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ·-
Ó·Óˆı›. OÈ ™˘Ú·ÎÔ‡ÛÈÔÈ ËÁ¤Ù˜ Î·È Ô °‡ÏÈÔ˜ ÁÓÒÚÈ˙·Ó ÂÍ›ÛÔ˘ η-
Ï¿ Ì ÙÔÓ NÈΛ· fiÙÈ “ÔÈ ¿Ó‰Ú˜ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÙËÓ ÔÏÈÙ›· Î·È fi¯È Ù· Ù›-
¯Ë ‹ Ù· ηڿ‚È·”. E›Û˘ ÁÓÒÚÈ˙·Ó ηϿ, fiˆ˜ Ô Dover ˘ÔÁÚ·ÌÌ›-
˙ÂÈ, fiÙÈ “Ë Aı‹Ó· ‡ÎÔÏ· ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ‚ÚÂÈ ¯Ú‹Ì·Ù· Î·È ı· ¤·ÈÚ-
Ó fiÛÔ ‹Ù·Ó ‰˘Ó·ÙfiÓ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ·fi ÙÔ˘˜ Û˘ÌÌ¿¯Ô˘˜ Ù˘, ·ÏÏ¿ ÔÈ
ÛÙÚ·ÙÈÒÙ˜ Î·È ÔÈ Ó·‡Ù˜ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ÙfiÛÔ Â‡ÎÔÏÔ Ó· ·ÓÙÈηٷÛÙ·ıÔ‡Ó”.
¶Ú¿ÁÌ·ÙÈ, ‹Ù·Ó ‰˘Ó·ÙfiÓ ÔÈ AıËÓ·›ÔÈ, Ì ·ÂÏ¢ıÂڈ̤ÓÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ·È¯-
Ì·ÏÒÙÔ˘˜ ÙÔ˘˜, Ó· Â›Ó·È Û ı¤ÛË Ó· Í·Ó·Ú¯›ÛÔ˘Ó ÙÔÓ fiÏÂÌÔ ÛÙË ™È-
ÎÂÏ›· ·ÚÁfiÙÂÚ·, fiÙ·Ó ı· ›¯·Ó ·Ó·ÏËÚÒÛÂÈ Ù· ÏÔ›· Î·È ÙȘ ÔÈÎÔÓÔ-
ÌÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ·ÒÏÂȘ. ¶Èı·ÓfiÓ ÁÈ’ ·˘Ùfi ÔÈ ÚÔÙ¿ÛÂȘ ÙÔ˘ NÈΛ· ÁÈ· ÔÈ-
ÎÔÓÔÌÈ΋ ·Ô˙ËÌ›ˆÛË Î·È ÁÈ· ÔÌ‹ÚÔ˘˜ ·ÂÚÚ›ÊıËÛ·Ó. O ›‰ÈÔ˜ Ô NÈ-
Λ·˜ ÛÎÔÙÒıËΠÂ›Û˘, fiˆ˜ ›‰·ÌÂ, ÁÈ·Ù› ÌÂÚÈÎÔ›, ΢ڛˆ˜ ÔÈ KÔÚ›Ó-
ıÈÔÈ, “ÊÔ‚‹ıËÎ·Ó Ì‹ˆ˜, ÂÂȉ‹ ‹Ù·Ó ÏÔ‡ÛÈÔ˜ ¿ÓıÚˆÔ˜, ÂÍ·ÁÔÚ¿ÛÂÈ
ÌÂÚÈÎÔ‡˜ Î·È ‰Ú·ÂÙ‡ÛÂÈ Î·È ÙÔ˘˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÂÈ ¿ÏÈ ¿ÏÏ· ηο”.
ŒÙÛÈ, ÔÈ ™˘Ú·ÎÔ‡ÛÈÔÈ Î·È ÔÈ Û‡ÌÌ·¯Ô› ÙÔ˘˜ ÊÔ‚Ô‡ÓÙ·Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ
ÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ‰‡Ó·ÌË ÙˆÓ AıËÓ·›ˆÓ ·È¯Ì·ÏÒÙˆÓ ·Ú¿ ÂÈı˘ÌÔ‡Û·Ó
ÔÈÎÔÓÔÌÈο ÔʤÏË Ì ·ÓÙ¿ÏÏ·ÁÌ· ÙË ˙ˆ‹ ÙÔ˘˜.
TÚ›ÙÔÓ, ÔÈ ™˘Ú·ÎÔ‡ÛÈÔÈ, Û ·ÓÙ›ıÂÛË Ì ÙÔÓ °‡ÏÈÔ Î·È ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜
¶ÂÏÔÔÓÓËÛ›Ô˘˜, ‰ÂÓ Â›¯·Ó Ó· ÂÚÈ̤ÓÔ˘Ó ÔÏÈÙÈο ‹ ÛÙÚ·ÙËÁÈο Ôʤ-
ÏË ·fi ÙËÓ Aı‹Ó· ·fi ÙËÓ ÎÚ¿ÙËÛË ÙˆÓ ·È¯Ì·ÏÒÙˆÓ ˆ˜ ÔÌ‹ÚˆÓ Î·È
ÙȘ ‰È·Ú·ÁÌ·Ù‡ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ ·ÂÏ¢ı¤ÚˆÛ‹ ÙÔ˘˜, ΢ڛˆ˜ ÂÍ·ÈÙ›·˜
Ù˘ Ì·ÎÚÈÓ‹˜ ·fiÛÙ·Û˘ ·fi ÙËÓ Aı‹Ó·Ø ·fi ÙË ¿ÏÏË ÌÂÚÈ¿, ÛÎÔÙÒ-
ÓÔÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ÛÙÚ·ÙËÁÔ‡˜ Î·È ·Ê‹ÓÔÓÙ·˜ ÙÔ ÛÙÚ·Ùfi Ó· Âı¿ÓÂÈ, ¤ıÂÛ·Ó
de facto ¤Ó· Ù¤ÏÔ˜ ÛÙÔÓ fiÏÂÌÔ Ì ÙËÓ Aı‹Ó·, ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ÛÙËÓ ·-
ÙÚ›‰· ÙÔ˘˜, ¯ˆÚ›˜ Ó· ÊÔ‚Ô‡ÓÙ·È ·ÓÙ›ÔÈÓ· ÛÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ ·fi ¤Ó·Ó ¯ıÚfi,
ÙÔÓ ÔÔ›ÔÓ Â›¯·Ó ۯ‰fiÓ ÔÏÔÛ¯ÂÚÒ˜ ηٷÛÙÚ¤„ÂÈ».
(A. ¶·Ó·ÁfiÔ˘ÏÔ˜, £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜: Aȯ̿ψÙÔÈ, fiÌËÚÔÈ, ÂÍfiÚÈÛÙÔÈ, Ê˘-
Á¿‰Â˜ Î·È ÚfiÛÊ˘Á˜ ÛÙÔÓ ¶ÂÏÔÔÓÓËÛÈ·Îfi fiÏÂÌÔ, ŸÌ‚ÚÔ˜, Aı‹Ó·
1996, Û. 136-140).
91
 «⁄ÛÙÂÚ·, ÙËÓ ÙÚ›ÙË Ì¤Ú· ÌÂÙ¿ ÙË Ó·˘Ì·¯›·, ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡ÌÂÓÔ˜ ·fi ÙȘ
ÈÎÂÙ¢ÙÈΤ˜ ʈӤ˜ ÙˆÓ ¿ÚÚˆÛÙˆÓ Î·È ÙˆÓ ÏËÁˆÌ¤ÓˆÓ Ô˘ ·Ê‹ÓÔ-
ÓÙ·Ó ›Ûˆ, ÔÏfiÎÏËÚÔ˜ Ô ÛÙÚ·Ùfi˜ ÍÂΛÓËÛ ÚÔ˜ Ù· ‰˘ÙÈο, ÚÔ˜ ÙÔ Â-
ÛˆÙÂÚÈÎfi ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡, ·’ fiÔ˘, οÓÔÓÙ·˜ ·ÎÏÔ Î·Ù¿ ÙÔ Û¯¤‰Èfi
ÙÔ˘˜, ı· Á‡ÚÈ˙·Ó ÛÙËÓ ·ÎÙ‹ ÛÙËÓ K·Ù¿ÓË. Ÿ¯È ÏÈÁfiÙÂÚÔÈ ·fi Û·Ú¿-
ÓÙ· ¯ÈÏÈ¿‰Â˜, ϤÂÈ Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜, ¿Ú¯ÈÛ·Ó ÙËÓ ÔÚ›·. O ·ÚÈıÌfi˜ Ê·›-
ÓÂÙ·È ˘ÂÚ‚ÔÏÈÎfi˜, ¤¯ÔÓÙ·˜ ˘fi„Ë ÙȘ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓ˜ ·ÒÏÂȘ, ·ÏÏ¿
Â›Ó·È Ê·ÓÂÚfi ˆ˜ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ÔÏÏÔ‡˜ ÓÙfiÈÔ˘˜ Û˘ÌÌ¿¯Ô˘˜, ΢ڛˆ˜
™ÈÎÂÏÔ‡˜ Î·È EÙÚÔ‡ÛÎÔ˘˜. A˘Ù‹ Ë ÙÂÚ¿ÛÙÈ· ÔÌ‹, Û˘Ó¯›˙ÂÈ, ‰Â ı‡-
ÌÈ˙ ·Ú¿ ÌÈ· ÔÏfiÎÏËÚË fiÏË “Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· ÌÂÁ¿ÏË” ÛÂ Ê˘Á‹. H ·›-
ÛıËÛË Ù˘ ÓÙÚÔ‹˜, Ë ·ÎfiÌ· Óˆ‹ ÂÓÙ‡ˆÛË ÙˆÓ Ê›ÏˆÓ Ô˘ ›¯·Ó
ÂÁηٷÏÂÈÊı› ›Ûˆ, Ë ÌÓ‹ÌË ÙÔ˘ ÌÂÁ·Ï›Ԣ Ô˘ ›¯Â Ë ÂÎÛÙÚ·Ù›·
ÛÙËÓ ·Ú¯‹, ‹Ù·Ó ÛÙÔ ÓÔ˘ fiψÓ. “AÏÏ¿,” Û˘Ó¯›˙ÂÈ Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜, “Ô
ΛӉ˘ÓÔ˜ Ô˘ ÎÚÂÌfiÙ·Ó ·¿Óˆ ÙÔ˘˜ ‹Ù·Ó ÙfiÛÔ ÌÂÁ¿ÏÔ˜, ÒÛÙÂ Ë ‰˘-
ÛÙ˘¯›· ÙÔ˘˜ ÙÔ˘˜ Ê·ÈÓfiÙ·Ó ˘ÔÊÂÚÙ‹.”
AÎÔÏÔ˘ı› ¤Ó·˜ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô˜ ÏfiÁÔ˜ ÙÔ˘ NÈΛ·, Ô˘ Â›Ó·È Î·È Ô ÙÂÏÂ˘Ù·›-
Ô˜ ÏfiÁÔ˜ ÛÙËÓ IÛÙÔÚ›·. ™˘ÓÂ‹˜ ÚÔ˜ ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘ ‚Ú›ÛÎÂÈ ·ÚËÁÔ-
ÚÈ¿ ÛÙËÓ ÂÏ›‰· ıÂ˚΋˜ ‚Ô‹ıÂÈ·˜. “K·È ›Ûˆ˜,” ϤÂÈ, “·˘Ù¤˜ ÔÈ Û˘ÌÊÔ-
Ú¤˜ ÛÙ·Ì·Ù‹ÛÔ˘Ó, ÁÈ·Ù› ·ÚÎÂÙ¿ Ô Â¯ıÚfi˜ ¢ÓÔ‹ıËΠ·’ ÙËÓ Ù‡¯Ë ηÈ
·Ó ›Ûˆ˜ ÂÎÛÙÚ·Ù‡ÔÓÙ·˜ ÚÔηϤ۷Ì ÙÔ ÊıfiÓÔ ÙˆÓ ıÂÒÓ, ·ÚÎÂÙ¿
È· ÙÈ̈ÚËı‹Î·ÌÂ. K·È ¿ÏÏÔÈ ÍÂΛÓËÛ·Ó ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ Í¤ÓˆÓ Î·È ·ÊÔ‡ ¤-
Î·Ó·Ó fiÛ· Â›Ó·È Ì¤Û· ÛÙËÓ ·ÓıÚÒÈÓË Ù¿ÍË, ¤·ı·Ó ·ÓÂÎÙ¤˜ Û˘ÌÊÔ-
Ú¤˜, Î·È Â›Ó·È ÙÒÚ· Ê˘ÛÈÎfi Ó· ÂÏ›˙Ô˘Ì fiÙÈ ÔÈ ıÂÔ› ı· Ê·ÓÔ‡Ó ÈÔ ‹È-
ÔÈ ·¤Ó·ÓÙ› Ì·˜, ÁÈ·Ù› ÙÒÚ· ·Í›˙Ô˘Ì ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÙÔÓ Ô›ÎÙÔ ·Ú¿ ÙÔ
ÊıfiÓÔ ÙÔ˘˜.” £˘Ì¿Ù·È ηÓ›˜ ÙȘ ·ÚfiÌÔȘ ÂÏ›‰Â˜ Ô˘ ›¯·Ó ÂÎÊÚ¿-
ÛÂÈ ÔÈ M‹ÏÈÔÈ ÙÚ›· ¯ÚfiÓÈ· ÚÈÓ Î·È Ô˘ ÂÎÏËÚÒıËÎ·Ó fiÛÔ ÂÎÏËÚÒ-
ıËÎ·Ó ÙÒÚ· ÔÈ ÂÏ›‰Â˜ ÙÔ˘ NÈΛ·. ™’ fiÏË ÙËÓ ˘Ô¯ÒÚËÛË ÔÈ AıËÓ·›ÔÈ
˘¤ÊÂÚ·Ó ÙÚÔÌÂÚ¿ ·fi ¤ÏÏÂÈ„Ë ÙÚÔÊ›ÌˆÓ Î·È ·fi ÙËÓ Ù·ÎÙÈ΋ ηٷ-
fiÓËÛ˘ Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡ÛÂ Ô Â¯ıÚfi˜. TËÓ ÙÚ›ÙË Ì¤Ú· ‚Ú‹Î·Ó ÙÔ˘˜ ™˘-
Ú·ÎÔ˘Û›Ô˘˜ Ó· ¤¯Ô˘Ó Ô¯˘Úˆı› Û’ ¤Ó· ÔÚÂÈÓfi ¤Ú·ÛÌ· Î·È ·ÊÔ‡ ÚÔ-
Û¿ıËÛ·Ó Ì¿Ù·È· Ó· ÙÔ˘˜ ‰ÈÒÍÔ˘Ó, ÛÙÚ¿ÊËÎ·Ó ÚÔ˜ Ù· ÓfiÙÈ· ÙË Ó‡-
¯Ù· Ù˘ ¤Ì˘ Ë̤ڷ˜. AÏÏ¿ ηٿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ Ó‡¯Ù·˜ Ô ÛÙÚ·-
92
Ùfi˜ ¯ˆÚ›ÛÙËΠÛÙ· ‰˘Ô Î·È ÙÔ ÂfiÌÂÓÔ Úˆ› ÙÔ ›Ûˆ ̤ÚÔ˜ ·fi ÙÔ
¢ËÌÔÛı¤ÓË ·ÔÎfiËÎÂ Î·È ÂÚÈ΢ÎÏÒıËΠÎÔÓÙ¿ ÛÙËÓ ·ÎÙ‹ ÌÂÚÈο
¯ÈÏÈfiÌÂÙÚ· ÓfiÙÈ· ÙˆÓ ™˘Ú·ÎÔ˘ÛÒÓ ÛÙË ÏÂÁfiÌÂÓË EψڛÓË Ô‰fi. O ¢Ë-
ÌÔÛı¤Ó˘ ·ÓÙÈÛÙ¿ıËΠÁÈ· ÌÂÚÈΤ˜ ÒÚ˜ Û’ ¤Ó· ÂÚÈÊÚ·Á̤ÓÔ ÂÏ·ÈÒÓ·
·ÏÏ¿ ÙÂÏÈο ·Ú·‰fiıËÎÂ. TÔ ÌÚÔÛÙÈÓfi ÙÌ‹Ì· Ô˘ Ô‰ËÁÔ‡ÛÂ Ô NÈ-
Λ·˜ ‚ڋΠÈÔ ÙÚÔÌÂÚ‹ Ù‡¯Ë ‰˘Ô ̤Ú˜ ·ÚÁfiÙÂÚ· ÛÙÔ Ê·Ú¿ÁÁÈ ÙÔ˘
ÔÙ·ÌÔ‡ AÛÛ›Ó·ÚÔ˘, fiÔ˘ ÔÈ ‰È„·Ṳ̂ÓÔÈ Î·È ÂÍ·ÓÙÏË̤ÓÔÈ ÛÙÚ·ÙÈÒÙ˜
›¯·Ó η٤‚ÂÈ ÁÈ· Ó· ÈÔ˘Ó ÓÂÚfi. Afi ¿Óˆ ·fi ÙÔ˘˜ ‚Ú¿¯Ô˘˜ Ô Â-
¯ıÚfi˜ ¤Î·Ó ÊÔ‚ÂÚ‹ ÛÊ·Á‹ ÒÛÔ˘ Ô NÈΛ·˜ ·Ú·‰fiıËÎÂ Ô ›‰ÈÔ˜ Î·È ÙË
ÛÙ·Ì¿ÙËÛÂ.
OÈ ·È¯Ì¿ÏˆÙÔÈ, ϤÂÈ Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜, ¤ÁÈÓ·Ó ÔÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÈ ‰Ô‡ÏÔÈ Û È-
‰ÈÒÙ˜, ηıÒ˜ Ô˘Ï‹ıËÎ·Ó ·’ ·˘ÙÔ‡˜ Ô˘ ÙÔ˘˜ ›¯·Ó È¿ÛÂÈ, Î·È fi-
ÏË Ë ™ÈÎÂÏ›· Á¤ÌÈÛ ·’ ·˘ÙÔ‡˜Ø ÌÂÚÈÎÔ› ηٿÊÂÚ·Ó ÙÂÏÈο Ó· ÍÂʇ-
ÁÔ˘Ó Î·È Ó· Á˘Ú›ÛÔ˘Ó ÛÙËÓ ·ÙÚ›‰·. OÈ ˘fiÏÔÈÔÈ, ÔÈ ·È¯Ì¿ÏˆÙÔÈ Ù˘
ÔÏÈÙ›·˜, οÔ˘ ÂÙ¿ ¯ÈÏÈ¿‰Â˜, ÎÏ›ÛÙËÎ·Ó ÛÙ· ÁÓˆÛÙ¿ Ï·ÙÔÌ›·
ÙˆÓ ™˘Ú·ÎÔ˘ÛÒÓ, fiÔ˘ fiÛÔÈ ‹Ù·Ó ·fi ÙȘ ÈÔ ÌÈÛËÙ¤˜ fiÏÂȘ, ÙËÓ
Aı‹Ó· Î·È ÙȘ ÂÏÏËÓÈΤ˜ fiÏÂȘ Ù˘ ™ÈÎÂÏ›·˜ Î·È Ù˘ IÙ·Ï›·˜, ·Ê¤ıË-
Î·Ó ÂÎÙÂıÂÈ̤ÓÔÈ ÁÈ· Ó· Âı¿ÓÔ˘Ó ·fi˜ ÙȘ ·ÚÚÒÛÙȘ Î·È ÙȘ ηÎÔ˘-
¯›Â˜. O °‡ÏÈÔ˜ ı· ÚÔÙÈÌÔ‡Û ӷ ÛÒÛÂÈ ÙË ˙ˆ‹ ÙÔ˘ NÈΛ· Î·È ÙÔ˘
¢ËÌÔÛı¤ÓË, ·ÏÏ¿ ÔÈ ™˘Ú·ÎÔ‡ÛÈÔÈ, ÁÂÌ¿ÙÔÈ ÌÓËÛÈηΛ· ÁÈ· Ù· ‰ÂÈÓ¿
Ô˘ ›¯·Ó ˘ÔÛÙ›, ˙‹ÙËÛ·Ó ÎÈ ·˘ÙÒÓ ÙÔ ı¿Ó·ÙÔ. ŒÙÛÈ ¤ı·ÓÂ, ϤÂÈ Ô
£Ô˘Î˘‰›‰Ë˜, Ô NÈΛ·˜, Ô ÔÔ›Ô˜ “·fi ÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓ˜ ÙÔ˘ ηÈÚÔ‡ ÌÔ˘,
‹Ù·Ó Ô ÏÈÁfiÙÂÚÔ ¿ÍÈÔ˜ Ó· ¿ıÂÈ Ù¤ÙÔÈ· Û˘ÌÊÔÚ¿, ÁÈ·Ù› Ë ‰È·ÁˆÁ‹ ÙÔ˘
‹Ù·Ó ¿ÓÙÔÙ ۇÌʈÓË Ì ÙËÓ ·ÚÂÙ‹”. ŒÓ·˜ Ù¤ÙÔÈÔ˜ ¤·ÈÓÔ˜ ›Ûˆ˜
Ì·˜ ÂÎÏ‹ÛÛÂÈ ÂÎ ÚÒÙ˘ fi„ˆ˜, ·Ó ·Ó·ÏÔÁÈÛÙԇ̠ÙȘ ÚÔÊ·Ó›˜
ÂÏÏ›„ÂȘ ÙÔ˘ NÈΛ· Î·È ˆ˜ ÔÏÈÙÈÎÔ‡ Î·È ˆ˜ ÛÙÚ·ÙËÁÔ‡. AÓ ÙÔ Î·ÏÔ-
ÂÍÂÙ¿ÛÔ˘Ì fï˜, Ë ÎÚ›ÛË ·˘Ù‹ Ê·›ÓÂÙ·È fi¯È ÌfiÓÔ ‰›Î·ÈË, ·ÏÏ¿ ηÈ
Û‡ÌʈÓË Ì ÙÔ fiÏÔ Ó‡̷ ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë Û’ ÔÏfiÎÏËÚË ÙËÓ IÛÙÔÚ›·.
°È·Ù› ÙÔÓ›˙ÂÈ fiÙÈ fiÔÈ· ÎÈ ·Ó ‹Ù·Ó Ù· ÛÊ¿ÏÌ·Ù¿ ÙÔ˘, Ô NÈΛ·˜ ›¯Â
ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ÂΛÓË ÙË ÌÂÙÚÈÔ¿ıÂÈ· Î·È ÙË ÛÙ·ıÂÚfiÙËÙ·, Ë ¤ÏÏÂÈ„Ë
ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ, ÙfiÛÔ ÛÙÔÓ AÏÎÈ‚È¿‰Ë fiÛÔ Î·È ÛÙËÓ Aı‹Ó· Ù˘ ÂÔ¯‹˜,
‹Ù·Ó Ë Î‡ÚÈ· ·›ÙÈ· Ù˘ ÙÂÚ¿ÛÙÈ·˜ ηٷÛÙÚÔÊ‹˜. AÓ·ÏÔÁÈ˙fiÌ·ÛÙÂ,
93
 ¤ÙÛÈ, ÙÔÓ ¶ÂÚÈÎÏ‹, ÙË ÛÙ·ıÂÚfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ÌfiÓÔ Ô NÈΛ·˜ ‰È¤ıÂÙÂ,
Î·È ÙÔ fiÚ·Ì· Ô˘ ›¯Â Ô ¶ÂÚÈÎÏ‹˜ ÁÈ· ÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ Ù˘ Aı‹Ó·˜ ηıÒ˜
Î·È ÙȘ ÂÓ¤ÚÁÂȘ Ì ÙȘ Ôԛ˜ ÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ ÂΛÓÔ ¤ÁÈÓ ·˘Ùfi ÙÔ ÈÎÚfi
·ÚfiÓ. AÓ Â›Ó·È ÛÙË Ê‡ÛË Ù˘ ÙÚ·Áˆ‰›·˜ Ó· ÚÔηÏ› ÙËÓ ·›ÛıËÛË
ÙˆÓ ·ÓÂÎÏ‹ÚˆÙˆÓ ‰˘Ó·ÙÔًوÓ, ÙfiÙ ˘¿Ú¯ÂÈ ¤ÓÙÔÓË Â‰Ò Ë ·›ÛıË-
ÛË Ù˘ ÙÚ·Áˆ‰›·˜, ·ÎfiÌË Î·È ÛÙȘ ÙÂÏÂ˘Ù·›Â˜ ϤÍÂȘ ÙˆÓ ™ÈÎÂÏÈÎÒÓ:
“T· ÁÂÁÔÓfiÙ· ·˘Ù¿ ‹Ù·Ó Ù· ÛÔ˘‰·ÈfiÙÂÚ· Ô˘ ÛËÌÂÈÒıËÎ·Ó ÛÙÔÓ fi-
ÏÂÌÔ ·˘Ùfi Î·È Ì¿ÏÈÛÙ·, ηıÒ˜ ÓÔÌ›˙ˆ, ·fi fiÛ· ÁÂÁÔÓfiÙ· Â›Ó·È ÁÓˆ-
ÛÙ¿ ·’ ÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË. °È· ÙÔ˘˜ ÓÈÎËÙ¤˜ ‹Ù·Ó ÂڛϷÌÚË Ó›ÎË, ÁÈ·
ÙÔ˘˜ ÓÈÎË̤ÓÔ˘˜ ÙÚÔÌÂÚ‹ ηٷÛÙÚÔÊ‹. NÈ΋ıËÎ·Ó Û fiÏ· Î·È ·ÓÙÔ‡
Î·È fiÏ· ÙÔ˘˜ Ù· ·ı‹Ì·Ù· ‹Û·Ó ÌÂÁ¿Ï·. ◊Ù·Ó, Ì ÙËÓ Î˘ÚÈÔÏÂÍ›·,
·ÓˆÏÂıÚ›·. ™ÙÚ·Ùfi˜, ÛÙfiÏÔ˜, Ù›ÔÙ ‰ÂÓ ¤ÌÂÈÓ Ô˘ Ó· ÌË ¯¿ıËΠÎÈ
·fi ÙÔ˘˜ ÙfiÛÔ˘˜ ÔÏÏÔ‡˜ Ô˘ ›¯·Ó ÍÂÎÈÓ‹ÛÂÈ, ÂÏ¿¯ÈÛÙÔÈ Î·ÙfiÚıˆÛ·Ó
Ó· Á˘Ú›ÛÔ˘Ó ÛÙËÓ ·ÙÚ›‰·”».
(J. Finley, £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜, ÂΉ. ¶··‰‹Ì·, Aı‹Ó· 1997, Û. 248-250)

94
 E¶IMETPO

1. AÚ¯·›Ô ΛÌÂÓÔ (1.32-43, 3.82-83)

2. ·) §fiÁÔ˜ Î·È ·ÓÙ›ÏÔÁÔ˜ ÁÈ· ÙÔ £Ô˘Î˘‰›‰Ë
‚) "¶ÂÚ› ‡ÊÔ˘˜" ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë

95
 £ Ԣ΢‰›‰Ô˘ IÛÙÔÚ›·È
µÈ‚Ï›Ô 1Ô
KEº∞§∞πA 32 - 36

(¢ËÌËÁÔÚ›· KÂÚ΢ڷ›ˆÓ)
32 “¢›Î·ÈÔÓ, t \AıËÓ·ÖÔÈ, ÙÔf˜ Ì‹Ù ÂéÂÚÁÂÛ›·˜ ÌÂÁ¿Ï˘ Ì‹Ù ͢Ì-
Ì·¯›·˜ ÚÔ˘ÊÂÈÏÔ̤Ó˘ ≥ÎÔÓÙ·˜ ·Úa ÙÔf˜ ¤Ï·˜ âÈÎÔ˘Ú›·˜,
œÛÂÚ Î·d ìÌÂÖ˜ ÓÜÓ, ‰ÂËÛÔ̤ÓÔ˘˜ àÓ·‰È‰¿Í·È ÚáÙÔÓ, Ì¿ÏÈÛÙ·
ÌbÓ ó˜ ηd ͇ÌÊÔÚ· ‰¤ÔÓÙ·È, Âå ‰b Ì‹, ¬ÙÈ Á ÔéÎ âÈ˙‹ÌÈ·, öÂÈÙ·
‰b ó˜ ηd ÙcÓ ¯¿ÚÈÓ ‚¤‚·ÈÔÓ ≤ÍÔ˘ÛÈÓØ Âå ‰b ÙÔ‡ÙˆÓ ÌˉbÓ Û·Êb˜
2 ηٷÛÙ‹ÛÔ˘ÛÈ, Ìc çÚÁ›˙ÂÛı·È jÓ àÙ˘¯áÛÈÓ. KÂÚ΢ڷÖÔÈ ‰b ÌÂÙa
Ùɘ ͢ÌÌ·¯›·˜ Ùɘ ·åÙ‹Ûˆ˜ ηd Ù·ÜÙ· ÈÛÙ‡ÔÓÙ˜ â¯˘Úa ñÌÖÓ
3 ·Ú¤ÍÂÛı·È à¤ÛÙÂÈÏ·Ó ìÌĘ. ÙÂÙ‡¯ËΠ‰b Ùe ·éÙfi âÈÙ‹‰Â˘Ì·
Úfi˜ Ù ñÌĘ ☠ÙcÓ ¯Ú›·Ó ìÌÖÓ ôÏÔÁÔÓ Î·d ☠Ùa ì̤ÙÂÚ· ·éÙáÓ
4 âÓ Ùˇá ·ÚfiÓÙÈ à͇ÌÊÔÚÔÓ. ͇ÌÌ·¯Ô› Ù ÁaÚ Ôé‰ÂÓfi˜ ˆ âÓ Ùˇá Úe
ÙÔÜ ¯ÚfiÓˇˆ ëÎÔ‡ÛÈÔÈ ÁÂÓfiÌÂÓÔÈ ÓÜÓ ôÏÏˆÓ ÙÔÜÙÔ ‰ÂËÛfiÌÂÓÔÈ ≥ÎÔ-
ÌÂÓ, ηd ±Ì· ☠ÙeÓ ·ÚfiÓÙ· fiÏÂÌÔÓ KÔÚÈÓı›ˆÓ âÚÉÌÔÈ ‰È’ ·éÙe
ηı¤ÛÙ·ÌÂÓ. ηd ÂÚȤÛÙËÎÂÓ ì ‰ÔÎÔÜÛ· ìÌáÓ ÚfiÙÂÚÔÓ ÛˆÊÚÔ-
Û‡ÓË, Ùe Ìc âÓ àÏÏÔÙÚ›÷· ͢ÌÌ·¯›÷· ÙFÉ ÙÔÜ ¤Ï·˜ ÁÓÒÌFË Í˘ÁÎÈÓ-
5 ‰˘Ó‡ÂÈÓ, ÓÜÓ à‚Ô˘Ï›· ηd àÛı¤ÓÂÈ· Ê·ÈÓÔ̤ÓË. ÙcÓ ÌbÓ ÔsÓ ÁÂÓÔ-
̤ÓËÓ Ó·˘Ì·¯›·Ó ·éÙÔd ηÙa ÌfiÓ·˜ àˆۿÌÂı· KÔÚÈÓı›Ô˘˜Ø
âÂȉc ‰b Ì›˙ÔÓÈ ·Ú·Û΢FÉ àe ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘ ηd Ùɘ ôÏÏ˘
^EÏÏ¿‰Ô˜ âÊ’ ìÌĘ œÚÌËÓÙ·È Î·d ìÌÂÖ˜ à‰‡Ó·ÙÔÈ ïÚáÌÂÓ ùÓÙ˜
ÙFÉ ÔåΛ÷· ÌfiÓÔÓ ‰˘Ó¿ÌÂÈ ÂÚÈÁÂÓ¤Ûı·È, ηd ±Ì· ̤Á·˜ ï ΛӉ˘ÓÔ˜
Âå âÛfiÌÂı· ñ’ ·éÙÔÖ˜, àÓ¿ÁÎË Î·d ñÌáÓ Î·d ôÏÏÔ˘ ·ÓÙe˜ âÈ-
ÎÔ˘Ú›·˜ ‰ÂÖÛı·È, ηd ͢ÁÁÓÒÌË Âå Ìc ÌÂÙa ηΛ·˜, ‰fi͢ ‰b
ÌÄÏÏÔÓ êÌ·ÚÙ›÷· ÙFÉ ÚfiÙÂÚÔÓ àÚ·ÁÌÔÛ‡ÓFË âÓ·ÓÙ›· ÙÔÏÌáÌÂÓ.
33 °ÂÓ‹ÛÂÙ·È ‰b ñÌÖÓ ÂÈıÔ̤ÓÔȘ ηÏc ì ͢ÓÙ˘¯›· ηÙa ÔÏÏa Ùɘ
96
 ìÌÂÙ¤Ú·˜ ¯Ú›·˜, ÚáÙÔÓ ÌbÓ ¬ÙÈ à‰ÈÎÔ˘Ì¤ÓÔȘ ηd Ôé¯ ëÙ¤ÚÔ˘˜
‚Ï¿ÙÔ˘ÛÈ ÙcÓ âÈÎÔ˘Ú›·Ó ÔÈ‹ÛÂÛıÂ, öÂÈÙ· ÂÚd ÙáÓ ÌÂÁ›ÛÙˆÓ
ÎÈÓ‰˘Ó‡ÔÓÙ·˜ ‰ÂÍ¿ÌÂÓÔÈ ó˜ iÓ Ì¿ÏÈÛÙ· ÌÂÙ’ ·åÂÈÌÓ‹ÛÙÔ˘ Ì·ÚÙ˘-
Ú›Ô˘ ÙcÓ ¯¿ÚÈÓ Î·Ù·ı‹ÛÂÛıÂØ Ó·˘ÙÈÎfiÓ Ù ÎÂÎÙ‹ÌÂı· ÏcÓ ÙÔÜ
2 ·Ú’ ñÌÖÓ ÏÂÖÛÙÔÓ. ηd ÛΤ„·ÛıÂØ Ù›˜ ÂéÚ·Í›· Û·ÓȈ٤ڷ j Ù›˜
ÙÔÖ˜ ÔÏÂÌ›ÔȘ Ï˘ËÚÔÙ¤Ú·, Âå mÓ ñÌÂÖ˜ iÓ Úe ÔÏÏáÓ ¯ÚËÌ¿ÙˆÓ
ηd ¯¿ÚÈÙÔ˜ âÙÈÌ‹Û·Ûı ‰‡Ó·ÌÈÓ ñÌÖÓ ÚÔÛÁÂÓ¤Ûı·È, ·≈ÙË ¿ÚÂ-
ÛÙÈÓ ·éÙÂ¿ÁÁÂÏÙÔ˜ ôÓ¢ ÎÈÓ‰‡ÓˆÓ ηd ‰·¿Ó˘ ‰È‰ÔÜÛ· ë·˘Ù‹Ó,
ηd ÚÔÛ¤ÙÈ Ê¤ÚÔ˘Û· ☠ÌbÓ ÙÔf˜ ÔÏÏÔf˜ àÚÂÙ‹Ó, Ôx˜ ‰b â·Ì˘-
ÓÂÖÙ ¯¿ÚÈÓ, ñÌÖÓ ‰’ ·éÙÔÖ˜ åÛ¯‡ÓØ L âÓ Ùˇá ·ÓÙd ¯ÚfiÓˇˆ çÏ›ÁÔȘ ‰c
±Ì· ¿ÓÙ· ͢Ӥ‚Ë, ηd çÏ›ÁÔÈ Í˘ÌÌ·¯›·˜ ‰ÂfiÌÂÓÔÈ Ôx˜
âÈηÏÔÜÓÙ·È àÛÊ¿ÏÂÈ·Ó Î·d ÎfiÛÌÔÓ Ôé¯ wÛÛÔÓ ‰È‰fiÓÙ˜ j ÏË„fi-
3 ÌÂÓÔÈ ·Ú·Á›ÁÓÔÓÙ·È. ÙeÓ ‰b fiÏÂÌÔÓ, ‰È’ ¬ÓÂÚ ¯Ú‹ÛÈÌÔÈ iÓ ÂrÌÂÓ,
Âú ÙȘ ñÌáÓ Ìc ÔúÂÙ·È öÛÂÛı·È, ÁÓÒÌ˘ êÌ·ÚÙ¿ÓÂÈ Î·d ÔéÎ ·åÛı¿-
ÓÂÙ·È ÙÔf˜ §·Î‰·ÈÌÔÓ›Ô˘˜ Êfi‚ˇˆ Ùˇá ñÌÂÙ¤Úˇˆ ÔÏÂÌËÛ›ÔÓÙ·˜ ηd
ÙÔf˜ KÔÚÈÓı›Ô˘˜ ‰˘Ó·Ì¤ÓÔ˘˜ ·Ú’ ·éÙÔÖ˜ ηd ñÌÖÓ â¯ıÚÔf˜ ùÓÙ·˜
ηd ÚÔηٷϷ̂¿ÓÔÓÙ·˜ ìÌĘ ÓÜÓ â˜ ÙcÓ ñÌÂÙ¤Ú·Ó âȯ›ÚËÛÈÓ,
¥Ó· Ìc Ùˇá ÎÔÈÓˇá ö¯ıÂÈ Î·Ù’ ·éÙÔf˜ ÌÂÙ’ àÏÏ‹ÏˆÓ ÛÙáÌÂÓ Ìˉb
‰˘ÔÖÓ Êı¿Û·È êÌ¿ÚÙˆÛÈÓ, j ηÎáÛ·È ìÌĘ j ÛÊĘ ·éÙÔf˜ ‚‚·È-
4 ÒÛ·Ûı·È. ì̤ÙÂÚÔÓ ‰¤ Á’ ·s öÚÁÔÓ ÚÔÙÂÚÉÛ·È, ÙáÓ ÌbÓ ‰È‰fiÓÙˆÓ,
ñÌáÓ ‰b ‰ÂÍ·Ì¤ÓˆÓ ÙcÓ Í˘ÌÌ·¯›·Ó, ηd ÚÔÂÈ‚Ô˘Ï‡ÂÈÓ ·éÙÔÖ˜
ÌÄÏÏÔÓ j àÓÙÂÈ‚Ô˘Ï‡ÂÈÓ.
34 hHÓ ‰b ϤÁˆÛÈÓ ó˜ Ôé ‰›Î·ÈÔÓ ÙÔf˜ ÛÊÂÙ¤ÚÔ˘˜ àÔ›ÎÔ˘˜ ñÌĘ ‰¤-
¯ÂÛı·È, Ì·ıfiÓÙˆÓ ó˜ ÄÛ· àÔÈΛ· Âs ÌbÓ ¿Û¯Ô˘Û· ÙÈÌ÷Ä ÙcÓ
ÌËÙÚfiÔÏÈÓ, à‰ÈÎÔ˘Ì¤ÓË ‰b àÏÏÔÙÚÈÔÜÙ·ÈØ Ôé ÁaÚ âd Ùˇá ‰ÔÜÏÔÈ,
2 àÏÏ’ âd Ùˇá ïÌÔÖÔÈ ÙÔÖ˜ ÏÂÈÔ̤ÓÔȘ ÂrÓ·È âÎ¤ÌÔÓÙ·È. ó˜ ‰b 䉛-
ÎÔ˘Ó Û·Ê¤˜ âÛÙÈÓØ ÚÔÎÏËı¤ÓÙ˜ ÁaÚ ÂÚd \Eȉ¿ÌÓÔ˘ ☠ÎÚ›ÛÈÓ
ÔÏ¤Ìˇˆ ÌÄÏÏÔÓ j Ùˇá úÛˇˆ â‚Ô˘Ï‹ıËÛ·Ó Ùa âÁÎÏ‹Ì·Ù· ÌÂÙÂÏıÂÖÓ.
3 ηd ñÌÖÓ öÛÙˆ ÙÈ ÙÂÎÌ‹ÚÈÔÓ L Úe˜ ìÌĘ ÙÔf˜ ͢ÁÁÂÓÂÖ˜ ‰ÚáÛÈÓ,
œÛÙ à¿ÙFË Ù Ìc ·Ú¿ÁÂÛı·È ñ’ ·éÙáÓ ‰ÂÔ̤ÓÔȘ Ù âÎ ÙÔÜ
Âéı¤Ô˜ Ìc ñÔ˘ÚÁÂÖÓØ ï ÁaÚ âÏ·¯›ÛÙ·˜ Ùa˜ ÌÂÙ·ÌÂÏ›·˜ âÎ ÙÔÜ
¯·Ú›˙ÂÛı·È ÙÔÖ˜ âÓ·ÓÙ›ÔȘ Ï·Ì‚¿ÓˆÓ àÛʷϤÛÙ·ÙÔ˜ iÓ ‰È·ÙÂÏÔ›Ë.
97
 35 χÛÂÙ ‰b Ôé‰b Ùa˜ §·Î‰·ÈÌÔÓ›ˆÓ ÛÔÓ‰a˜ ‰Â¯fiÌÂÓÔÈ ìÌĘ ÌˉÂ-
2 Ù¤ÚˆÓ ùÓÙ·˜ ͢ÌÌ¿¯Ô˘˜Ø ÂúÚËÙ·È ÁaÚ âÓ ·éÙ·Ö˜, ÙáÓ ^EÏÏËÓ›‰ˆÓ
fiÏÂˆÓ ≥ÙȘ Ìˉ·ÌÔÜ Í˘ÌÌ·¯ÂÖ, âÍÂÖÓ·È ·Ú’ ïÔÙ¤ÚÔ˘˜ iÓ àÚ¤-
3 ÛÎËÙ·È âÏıÂÖÓ. ηd ‰ÂÈÓeÓ Âå ÙÔÖۉ ÌbÓ àfi Ù ÙáÓ âÓÛfiÓ‰ˆÓ
öÛÙ·È ÏËÚÔÜÓ Ùa˜ ӷܘ ηd ÚÔÛ¤ÙÈ Î·d âÎ Ùɘ ôÏÏ˘ ^EÏÏ¿‰Ô˜
ηd Ôé¯ ≥ÎÈÛÙ· àe ÙáÓ ñÌÂÙ¤ÚˆÓ ñËÎfiˆÓ, ìÌĘ ‰b àe Ùɘ
ÚÔÎÂÈ̤Ó˘ Ù ͢ÌÌ·¯›·˜ ÂúÚÍÔ˘ÛÈ Î·d àe Ùɘ ôÏÏÔı¤Ó ÔıÂÓ
èÊÂÏ›·˜, ÂrÙ· âÓ à‰È΋̷ÙÈ ı‹ÛÔÓÙ·È ÂÈÛı¤ÓÙˆÓ ñÌáÓ L ‰ÂfiÌÂı·.
4 ÔÏf ‰b âÓ ϤÔÓÈ ·åÙ›÷· ìÌÂÖ˜ Ìc ›۷ÓÙ˜ ñÌĘ ≤ÍÔÌÂÓØ ìÌĘ
ÌbÓ ÁaÚ ÎÈÓ‰˘Ó‡ÔÓÙ·˜ ηd ÔéÎ â¯ıÚÔf˜ ùÓÙ·˜ àÒÛÂÛıÂ, ÙáÓ ‰Â
‰b Ôé¯ ¬ˆ˜ ÎˆÏ˘Ù·d â¯ıÚáÓ ùÓÙˆÓ Î·d âÈfiÓÙˆÓ ÁÂÓ‹ÛÂÛıÂ,
àÏÏa ηd àe Ùɘ ñÌÂÙ¤Ú·˜ àگɘ ‰‡Ó·ÌÈÓ ÚÔÛÏ·‚ÂÖÓ ÂÚÈfi„Â-
ÛıÂØ mÓ Ôé ‰›Î·ÈÔÓ, àÏÏ’ j ÎàÎÂ›ÓˆÓ ÎˆÏ‡ÂÈÓ ÙÔf˜ âÎ Ùɘ ñÌÂÙ¤-
Ú·˜ ÌÈÛıÔÊfiÚÔ˘˜ j ηd ìÌÖÓ ¤ÌÂÈÓ Î·ı’ ¬ÙÈ iÓ ÂÈÛıÉÙ èÊÂ-
5 Ï›·Ó, Ì¿ÏÈÛÙ· ‰b àe ÙÔÜ ÚÔÊ·ÓÔܘ ‰Âͷ̤ÓÔ˘˜ ‚ÔËıÂÖÓ. ÔÏÏa
‰¤, œÛÂÚ âÓ àÚ¯FÉ ñ›ÔÌÂÓ, Ùa ͢ÌʤÚÔÓÙ· àԉ›ÎÓ˘ÌÂÓ, ηd
̤ÁÈÛÙÔÓ ¬ÙÈ Ô¥ Ù ·éÙÔd ÔϤÌÈÔÈ ìÌÖÓ qÛ·Ó, ¬ÂÚ Û·ÊÂÛÙ¿ÙË ›-
ÛÙȘ, ηd ÔyÙÔÈ ÔéÎ àÛıÂÓÂÖ˜, àÏÏ’ îηÓÔd ÙÔf˜ ÌÂÙ·ÛÙ¿ÓÙ·˜ ‚Ï¿-
„·ÈØ Î·d Ó·˘ÙÈÎɘ ηd ÔéÎ äÂÈÚÒÙȉԘ Ùɘ ͢ÌÌ·¯›·˜ ‰È‰Ô̤Ó˘
Ôé¯ ïÌÔ›· ì àÏÏÔÙÚ›ˆÛȘ, àÏÏa Ì¿ÏÈÛÙ· ̤Ó, Âå ‰‡Ó·ÛıÂ, Ìˉ¤Ó·
ôÏÏÔÓ âÄÓ ÎÂÎÙÉÛı·È ӷܘ, Âå ‰b Ì‹, ¬ÛÙȘ â¯˘ÚÒÙ·ÙÔ˜, ÙÔÜÙÔÓ
Ê›ÏÔÓ ö¯ÂÈÓ.
36 K·› ¬Ùˇˆ Ù¿‰Â ͢ÌʤÚÔÓÙ· ÌbÓ ‰ÔÎÂÖ Ï¤ÁÂÛı·È, ÊÔ‚ÂÖÙ·È ‰b Ìc ‰È’
·éÙa ÂÈıfiÌÂÓÔ˜ Ùa˜ ÛÔÓ‰a˜ χÛFË, ÁÓÒÙˆ Ùe ÌbÓ ‰Â‰Èe˜ ·éÙÔÜ
åÛ¯fÓ ö¯ÔÓ ÙÔf˜ âÓ·ÓÙ›Ô˘˜ ÌÄÏÏÔÓ ÊÔ‚ÉÛÔÓ, Ùe ‰b ı·ÚÛÔÜÓ Ìc ‰Â-
ͷ̤ÓÔ˘ àÛıÂÓb˜ kÓ Úe˜ åÛ¯‡ÔÓÙ·˜ ÙÔf˜ â¯ıÚÔf˜ à‰Â¤ÛÙÂÚÔÓ âÛfi-
ÌÂÓÔÓ, ηd ±Ì· Ôé ÂÚd Ùɘ KÂÚ·ڷ˜ ÓÜÓ Ùe ϤÔÓ j ηd ÙáÓ
\AıËÓáÓ ‚Ô˘Ï¢fiÌÂÓÔ˜, ηd Ôé Ùa ÎÚ¿ÙÈÛÙ· ·éÙ·Ö˜ ÚÔÓÔáÓ, ¬Ù·Ó
☠ÙeÓ Ì¤ÏÏÔÓÙ· ηd ¬ÛÔÓ Ôé ·ÚfiÓÙ· fiÏÂÌÔÓ Ùe ·éٛη ÂÚÈ-
ÛÎÔáÓ âÓ‰ÔÈ¿˙FË ¯ˆÚ›ÔÓ ÚÔÛÏ·‚ÂÖÓ n ÌÂÙa ÌÂÁ›ÛÙˆÓ Î·ÈÚáÓ
2 ÔåÎÂÈÔÜÙ·› Ù ηd ÔÏÂÌÔÜÙ·È. Ùɘ Ù ÁaÚ \IÙ·Ï›·˜ ηd ™ÈÎÂÏ›·˜
ηÏᘠ·Ú¿ÏÔ˘ ÎÂÖÙ·È, œÛÙ ̋Ù âÎÂÖıÂÓ Ó·˘ÙÈÎeÓ âÄÛ·È ¶Â-
98
 ÏÔÔÓÓËÛ›ÔȘ âÂÏıÂÖÓ Ùfi Ù âÓı¤Ó‰Â Úe˜ ÙàÎÂÖ ·Ú·¤Ì„·È, ηd
3 ☠ÙpÏÏ· ͢ÌÊÔÚÒÙ·ÙfiÓ âÛÙÈÓ. ‚Ú·¯˘Ù¿Ùˇˆ ‰’ iÓ ÎÂÊ·Ï·›ˇˆ, ÙÔÖ˜
Ù ͇Ì·ÛÈ Î·d ηı’ ≤ηÛÙÔÓ, Ùˇá‰’ iÓ Ìc ÚÔ¤Ûı·È ìÌĘ Ì¿ıÔÈ-
ÙÂØ ÙÚ›· ÌbÓ ùÓÙ· ÏfiÁÔ˘ ôÍÈ· ÙÔÖ˜ ≠EÏÏËÛÈ Ó·˘ÙÈο, Ùe ·Ú’ ñÌÖÓ
ηd Ùe ì̤ÙÂÚÔÓ Î·d Ùe KÔÚÈÓı›ˆÓØ ÙÔ‡ÙˆÓ ‰b Âå ÂÚÈfi„ÂÛı Ùa
‰‡Ô ☠ٷéÙeÓ âÏıÂÖÓ Î·d KÔÚ›ÓıÈÔÈ ìÌĘ ÚÔηٷϋ„ÔÓÙ·È, KÂÚ-
΢ڷ›ÔȘ Ù ηd ¶ÂÏÔÔÓÓËÛ›ÔȘ ±Ì· Ó·˘Ì·¯‹ÛÂÙÂ, ‰ÂÍ¿ÌÂÓÔÈ ‰b
ìÌĘ ≤ÍÂÙ Úe˜ ·éÙÔf˜ Ï›ÔÛÈ Ó·˘Ûd Ù·Ö˜ ìÌÂ٤ڷȘ àÁˆÓ›˙Â-
4 Ûı·È”. ÙÔÈ·ÜÙ· ÌbÓ Ôî KÂÚ΢ڷÖÔÈ ÂrÔÓØ Ôî ‰b KÔÚ›ÓıÈÔÈ ÌÂÙ’
·éÙÔf˜ ÙÔÈ¿‰Â.

99
 KEº∞§∞πA 37 - 43

(¢ËÌËÁÔÚ›· KÔÚÈÓı›ˆÓ)
37 “\AÓ·ÁηÖÔÓ KÂÚ΢ڷ›ˆÓ ÙáӉ Ôé ÌfiÓÔÓ ÂÚd ÙÔÜ ‰¤Í·Ûı·È ÛÊĘ
ÙeÓ ÏfiÁÔÓ ÔÈË۷̤ӈÓ, àÏÏ’ ó˜ ηd ìÌÂÖ˜ Ù à‰ÈÎÔÜÌÂÓ Î·d
·éÙÔd ÔéÎ ÂåÎfiÙˆ˜ ÔÏÂÌÔÜÓÙ·È, ÌÓËÛı¤ÓÙ·˜ ÚáÙÔÓ Î·d ìÌĘ
ÂÚd àÌÊÔÙ¤ÚˆÓ Ô≈Ùˆ ηd âd ÙeÓ ôÏÏÔÓ ÏfiÁÔÓ å¤Ó·È, ¥Ó· ÙcÓ àÊ’
ìÌáÓ Ù àÍ›ˆÛÈÓ àÛʷϤÛÙÂÚÔÓ ÚÔÂȉÉÙ ηd ÙcÓ ÙáӉ ¯Ú›·Ó
Ìc àÏÔÁ›ÛÙˆ˜ àÒÛËÛıÂ.
2 º·Ûd ‰b ͢ÌÌ·¯›·Ó ‰Èa Ùe ÛáÊÚÔÓ Ôé‰ÂÓfi˜ ˆ ‰¤Í·Ûı·ÈØ Ùe ‰’ âd
ηÎÔ˘ÚÁ›÷· ηd ÔéÎ àÚÂÙFÉ âÂÙ‹‰Â˘Û·Ó, ͇ÌÌ·¯fiÓ Ù Ô鉤ӷ ‚Ô˘-
ÏfiÌÂÓÔÈ Úe˜ Ùà‰È΋̷ٷ Ôé‰b Ì¿ÚÙ˘Ú· ö¯ÂÈÓ ÔûÙ ·Ú·Î·ÏÔÜÓÙ˜
3 ·åÛ¯‡ÓÂÛı·È. ηd ì fiÏȘ ·éÙáÓ ±Ì· ·éÙ¿ÚÎË ı¤ÛÈÓ ÎÂÈ̤ÓË ·Ú¤-
¯ÂÈ ·éÙÔf˜ ‰ÈηÛÙa˜ zÓ ‚Ï¿ÙÔ˘Û› ÙÈÓ· ÌÄÏÏÔÓ j ηÙa ͢Óı‹Î·˜
Á›ÁÓÂÛı·È, ‰Èa Ùe ≥ÎÈÛÙ· âd ÙÔf˜ ¤Ï·˜ âÎϤÔÓÙ·˜ Ì¿ÏÈÛÙ· ÙÔf˜
4 ôÏÏÔ˘˜ àÓ¿ÁÎFË Î·Ù·›ÚÔÓÙ·˜ ‰¤¯ÂÛı·È. ηd ÙÔÜÙÔ Ùe ÂéÚÂb˜
ôÛÔÓ‰ÔÓ Ôé¯ ¥Ó· Ìc ͢ӷ‰ÈÎáÛÈÓ ëÙ¤ÚÔȘ ÚÔ‚¤‚ÏËÓÙ·È, àÏÏ’
¬ˆ˜ ηÙa ÌfiÓ·˜ à‰ÈÎáÛÈ Î·d ¬ˆ˜ âÓ z ˇ ÌbÓ iÓ ÎÚ·ÙáÛÈ ‚È¿˙ˆ-
ÓÙ·È, Ôy ‰’ iÓ Ï¿ıˆÛÈ ϤÔÓ ö¯ˆÛÈÓ, jÓ ‰b Ô‡ ÙÈ ÚÔÛÏ¿‚ˆÛÈÓ
5 àÓ·ÈÛ¯˘ÓÙáÛÈÓØ Î·›ÙÔÈ Âå qÛ·Ó ôÓ‰Ú˜, œÛÂÚ Ê·Û›Ó, àÁ·ıÔ›, ¬Ûˇˆ
àÏËÙfiÙÂÚÔÈ qÛ·Ó ÙÔÖ˜ ¤Ï·˜, ÙfiÛˇˆ ‰b Ê·ÓÂÚˆÙ¤Ú·Ó âÍÉÓ ·éÙÔÖ˜
38 ÙcÓ àÚÂÙcÓ ‰È‰ÔÜÛÈ Î·d ‰Â¯Ô̤ÓÔȘ Ùa ‰›Î·È· ‰ÂÈÎÓ‡Ó·È. àÏÏ’ ÔûÙÂ
Úe˜ ÙÔf˜ ôÏÏÔ˘˜ ÔûÙ ☠ìÌĘ ÙÔÈÔ›‰Â ÂåÛ›Ó, ôÔÈÎÔÈ ‰’ ùÓÙ˜ àÊÂ-
ÛÙÄÛ› Ù ‰Èa ·ÓÙe˜ ηd ÓÜÓ ÔÏÂÌÔÜÛÈ, ϤÁÔÓÙ˜ ó˜ ÔéÎ âd Ùˇá
2 ηÎᘠ¿Û¯ÂÈÓ âÎÂÌÊıÂÖÂÓ. ìÌÂÖ˜ ‰b Ô鉒 ·éÙÔ› Ê·ÌÂÓ âd Ùˇá
ñe ÙÔ‡ÙˆÓ ñ‚Ú›˙ÂÛı·È ηÙÔÈΛ۷È, àÏÏ’ âd Ùˇá ìÁÂÌfiÓ˜ Ù ÂrÓ·È
3 ηd Ùa ÂåÎfiÙ· ı·˘Ì¿˙ÂÛı·È. ·î ÁÔÜÓ ôÏÏ·È àÔÈΛ·È ÙÈÌáÛÈÓ ìÌĘ,
4 ηd Ì¿ÏÈÛÙ· ñe àÔ›ÎˆÓ ÛÙÂÚÁfiÌÂı·Ø ηd ‰ÉÏÔÓ ¬ÙÈ, Âå ÙÔÖ˜ ϤÔ-
ÛÈÓ àÚ¤ÛÎÔÓÙ¤˜ âÛÌÂÓ, ÙÔÖÛ‰’ iÓ ÌfiÓÔȘ ÔéÎ çÚıᘠà·Ú¤ÛÎÔÈÌÂÓ,
Ô鉒 âÈÛÙÚ·Ù‡ÔÌÂÓ âÎÚÂᘠÌc ηd ‰È·ÊÂÚfiÓÙˆ˜ ÙÈ à‰ÈÎÔ‡ÌÂ-
5 ÓÔÈ. ηÏeÓ ‰’ qÓ, Âå ηd ìÌ·ÚÙ¿ÓÔÌÂÓ, ÙÔÖۉ ÌbÓ ÂrÍ·È ÙFÉ ìÌÂÙ¤Ú÷·
100
 çÚÁFÉ, ìÌÖÓ ‰b ·åÛ¯ÚeÓ ‚È¿Û·Ûı·È ÙcÓ ÙÔ‡ÙˆÓ ÌÂÙÚÈfiÙËÙ·Ø ≈‚ÚÂÈ ‰b
ηd âÍÔ˘Û›÷· ÏÔ‡ÙÔ˘ ÔÏÏa ☠ìÌĘ ôÏÏ· Ù ìÌ·ÚًηÛÈ Î·d
\E›‰·ÌÓÔÓ ìÌÂÙ¤Ú·Ó ÔsÛ·Ó Î·ÎÔ˘Ì¤ÓËÓ ÌbÓ Ôé ÚÔÛÂÔÈÔÜÓÙÔ,
âÏıfiÓÙˆÓ ‰b ìÌáÓ âd ÙÈ̈ڛ÷· ëÏfiÓÙ˜ ‚›÷· ö¯Ô˘ÛÈÓ.
39 K·d Ê·Ûd ‰c ‰›ÎFË ÚfiÙÂÚÔÓ âıÂÏÉÛ·È ÎÚ›ÓÂÛı·È, ≥Ó Á Ôé ÙeÓ
ÚÔ‡¯ÔÓÙ· ηd âÎ ÙÔÜ àÛÊ·ÏÔܘ ÚÔηÏÔ‡ÌÂÓÔÓ Ï¤ÁÂÈÓ ÙÈ ‰ÔÎÂÖÓ
‰ÂÖ, àÏÏa ÙeÓ â˜ úÛÔÓ Ù¿ Ù öÚÁ· ïÌÔ›ˆ˜ ηd ÙÔf˜ ÏfiÁÔ˘˜ ÚdÓ ‰È·-
2 ÁˆÓ›˙ÂÛı·È ηıÈÛÙ¿ÓÙ·. ÔyÙÔÈ ‰b Ôé ÚdÓ ÔÏÈÔÚÎÂÖÓ Ùe ¯ˆÚ›ÔÓ,
àÏÏ’ âÂȉc ìÁ‹Û·ÓÙÔ ìÌĘ Ôé ÂÚÈfi„ÂÛı·È, ÙfiÙ ηd Ùe
ÂéÚÂb˜ Ùɘ ‰›Î˘ ·Ú¤Û¯ÔÓÙÔ. ηd ‰ÂÜÚÔ ≥ÎÔ˘ÛÈÓ Ôé ÙàÎÂÖ Ìfi-
ÓÔÓ ·éÙÔd êÌ·ÚÙfiÓÙ˜, àÏÏa ηd ñÌĘ ÓÜÓ àÍÈÔÜÓÙ˜ Ôé ͢ÌÌ·¯ÂÖÓ,
3 àÏÏa ͢ӷ‰ÈÎÂÖÓ Î·d ‰È·ÊfiÚÔ˘˜ ùÓÙ·˜ ìÌÖÓ ‰¤¯ÂÛı·È ÛÊÄ˜Ø ÔR˜
¯ÚÉÓ, ¬Ù àÛʷϤÛÙ·ÙÔÈ qÛ·Ó, ÙfiÙ ÚÔÛȤӷÈ, ηd Ìc âÓ z ˇ ìÌÂÖ˜
ÌbÓ ä‰È΋ÌÂı·, ÔyÙÔÈ ‰b ÎÈÓ‰˘Ó‡ԢÛÈ, Ìˉ’ âÓ zˇ ñÌÂÖ˜ Ùɘ Ù ‰˘-
ӿ̈˜ ·éÙáÓ ÙfiÙ Ôé ÌÂÙ·Ï·‚fiÓÙ˜ Ùɘ èÊÂÏ›·˜ ÓÜÓ ÌÂÙ·‰ÒÛÂ-
Ù ηd ÙáÓ êÌ·ÚÙËÌ¿ÙˆÓ àÔÁÂÓfiÌÂÓÔÈ Ùɘ àÊ’ ìÌáÓ ·åÙ›·˜ Ùe
úÛÔÓ ≤ÍÂÙÂ, ¿Ï·È ‰b ÎÔÈÓÒÛ·ÓÙ·˜ ÙcÓ ‰‡Ó·ÌÈÓ ÎÔÈÓa ηd Ùa àÔ-
‚·›ÓÔÓÙ· ö¯ÂÈÓ.
40 ^ø˜ ÌbÓ ÔsÓ ·éÙÔ› Ù ÌÂÙa ÚÔÛËÎfiÓÙˆÓ âÁÎÏËÌ¿ÙˆÓ âÚ¯fiÌÂı·
ηd Ô¥‰Â ‚›·ÈÔÈ Î·d ÏÂÔÓ¤ÎÙ·È ÂåÛd ‰Â‰‹ÏˆÙ·ÈØ ó˜ ‰b ÔéÎ iÓ ‰Èη›-
2 ˆ˜ ·éÙÔf˜ ‰¤¯ÔÈÛı ̷ıÂÖÓ ¯Ú‹. Âå ÁaÚ ÂúÚËÙ·È âÓ Ù·Ö˜ ÛÔÓ‰·Ö˜
âÍÂÖÓ·È ·Ú’ ïÔÙ¤ÚÔ˘˜ ÙȘ ‚Ô‡ÏÂÙ·È ÙáÓ àÁÚ¿ÊˆÓ fiÏÂˆÓ âÏıÂÖÓ,
Ôé ÙÔÖ˜ âd ‚Ï¿‚FË ëÙ¤ÚˆÓ åÔÜÛÈÓ ì ͢Óı‹ÎË âÛÙ›Ó, àÏÏ’ ¬ÛÙȘ Ìc
ôÏÏÔ˘ ë·˘ÙeÓ àÔÛÙÂÚáÓ àÛÊ·Ï›·˜ ‰ÂÖÙ·È Î·d ¬ÛÙȘ Ìc ÙÔÖ˜ ‰Â-
ͷ̤ÓÔȘ, Âå ÛˆÊÚÔÓÔÜÛÈ, fiÏÂÌÔÓ àÓÙ’ ÂåÚ‹Ó˘ ÔÈ‹ÛÂÈØ n ÓÜÓ
3 ñÌÂÖ˜ Ìc ÂÈıfiÌÂÓÔÈ ìÌÖÓ ¿ıÔÈÙ ôÓ. Ôé ÁaÚ ÙÔÖۉ ÌfiÓÔÓ â›ÎÔ˘-
ÚÔÈ iÓ Á¤ÓÔÈÛıÂ, àÏÏa ηd ìÌÖÓ àÓÙd âÓÛfiÓ‰ˆÓ ÔϤÌÈÔÈØ àÓ¿ÁÎË
Á¿Ú, Âå úÙ ÌÂÙ’ ·éÙáÓ, ηd à̇ÓÂÛı·È Ìc ôÓ¢ ñÌáÓ ÙÔ‡ÙÔ˘˜.
4 η›ÙÔÈ ‰›Î·ÈÔ› Á’ âÛÙb Ì¿ÏÈÛÙ· ÌbÓ âÎÔ‰gÓ ÛÙÉÓ·È àÌÊÔÙ¤ÚÔȘ, Âå
‰b Ì‹, ÙÔéÓ·ÓÙ›ÔÓ âd ÙÔ‡ÙÔ˘˜ ÌÂı’ ìÌáÓ å¤Ó·È (KÔÚÈÓı›ÔȘ Ì¤Ó ÁÂ
öÓÛÔÓ‰Ô› âÛÙÂ, KÂÚ΢ڷ›ÔȘ ‰b Ôé‰b ‰È’ àӷΈ¯É˜ ÒÔÙ’ âÁ¤ÓÂ-
ÛıÂ), ηd ÙeÓ ÓfiÌÔÓ Ìc ηıÈÛÙ¿Ó·È œÛÙ ÙÔf˜ ëÙ¤ÚˆÓ àÊÈÛٷ̤-
101
 5 ÓÔ˘˜ ‰¤¯ÂÛı·È. Ôé‰b ÁaÚ ìÌÂÖ˜ ™·Ì›ˆÓ àÔÛÙ¿ÓÙˆÓ „ÉÊÔÓ ÚÔÛÂ-
ı¤ÌÂı· âÓ·ÓÙ›·Ó ñÌÖÓ, ÙáÓ ôÏÏˆÓ ¶ÂÏÔÔÓÓËÛ›ˆÓ ‰›¯· â„ËÊÈṲ̂-
ÓˆÓ Âå ¯Úc ·éÙÔÖ˜ à̇ÓÂÈÓ, Ê·ÓÂÚᘠ‰b àÓÙ›ÔÌÂÓ ÙÔf˜ ÚÔÛ‹ÎÔ-
6 ÓÙ·˜ ͢ÌÌ¿¯Ô˘˜ ·éÙfiÓ ÙÈÓ· ÎÔÏ¿˙ÂÈÓ. Âå ÁaÚ ÙÔf˜ ηÎfiÓ ÙÈ
‰ÚáÓÙ·˜ ‰Â¯fiÌÂÓÔÈ ÙÈ̈ڋÛÂÙÂ, Ê·ÓÂÖÙ·È Î·d L ÙáÓ ñÌÂÙ¤ÚˆÓ ÔéÎ
âÏ¿ÛÛˆ ìÌÖÓ ÚfiÛÂÈÛÈ, ηd ÙeÓ ÓfiÌÔÓ âÊ’ ñÌÖÓ ·éÙÔÖ˜ ÌÄÏÏÔÓ õ
âÊ’ ìÌÖÓ ı‹ÛÂÙÂ.
41 ¢ÈηÈÒÌ·Ù· ÌbÓ ÔsÓ Ù¿‰Â Úe˜ ñÌĘ ö¯ÔÌÂÓ îηÓa ηÙa ÙÔf˜
^EÏÏ‹ÓˆÓ ÓfiÌÔ˘˜, ·Ú·›ÓÂÛÈÓ ‰b ηd àÍ›ˆÛÈÓ ¯¿ÚÈÙÔ˜ ÙÔÈ¿Ó‰Â, mÓ
ÔéÎ â¯ıÚÔd ùÓÙ˜ œÛÙ ‚Ï¿ÙÂÈÓ Ô鉒 ·s Ê›ÏÔÈ œÛÙ’ âȯÚÉÛı·È,
2 àÓÙȉÔıÉÓ·È ìÌÖÓ âÓ Ùˇá ·ÚfiÓÙÈ Ê·ÌbÓ ¯ÚÉÓ·È. ÓÂáÓ ÁaÚ Ì·ÎÚáÓ
Û·Ó›Û·ÓÙ¤˜ ÔÙ Úe˜ ÙeÓ AåÁÈÓËÙáÓ ñbÚ Ùa MˉÈÎa fiÏÂÌÔÓ
·Úa KÔÚÈÓı›ˆÓ ÂúÎÔÛÈ Ó·Ü˜ âÏ¿‚ÂÙÂØ Î·d ì ÂéÂÚÁÂÛ›· ·≈ÙË Ù ηd
ì ☠™·Ì›Ô˘˜, Ùe ‰È’ ìÌĘ ¶ÂÏÔÔÓÓËÛ›Ô˘˜ ·éÙÔÖ˜ Ìc ‚ÔËıÉÛ·È,
·Ú¤Û¯ÂÓ ñÌÖÓ AåÁÈÓËÙáÓ ÌbÓ âÈÎÚ¿ÙËÛÈÓ, ™·Ì›ˆÓ ‰b ÎfiÏ·ÛÈÓ,
ηd âÓ Î·ÈÚÔÖ˜ ÙÔÈÔ‡ÙÔȘ âÁ¤ÓÂÙÔ Ôx˜ Ì¿ÏÈÛÙ· ôÓıÚˆÔÈ â’
â¯ıÚÔf˜ ÙÔf˜ ÛÊÂÙ¤ÚÔ˘˜ åfiÓÙ˜ ÙáÓ ê¿ÓÙˆÓ àÂÚ›ÔÙÔ› ÂåÛÈ
3 ·Úa Ùe ÓÈÎÄÓØ Ê›ÏÔÓ Ù ÁaÚ ìÁÔÜÓÙ·È ÙeÓ ñÔ˘ÚÁÔÜÓÙ·, jÓ Î·d
ÚfiÙÂÚÔÓ â¯ıÚe˜ qF , ÔϤÌÈfiÓ Ù ÙeÓ àÓÙÈÛÙ¿ÓÙ·, jÓ Î·d Ù‡¯FË Ê›-
ÏÔ˜ üÓ, âÂd ηd Ùa ÔåÎÂÖ· ¯ÂÖÚÔÓ Ù›ıÂÓÙ·È ÊÈÏÔÓÈΛ·˜ ≤ÓÂη Ùɘ
·éٛη.
42 uøÓ âÓı˘ÌËı¤ÓÙ˜ ηd ÓÂÒÙÂÚfi˜ ÙȘ ·Úa ÚÂÛ‚˘Ù¤ÚÔ˘ ·éÙa
Ì·ıgÓ àÍÈÔ‡Ùˆ ÙÔÖ˜ ïÌÔ›ÔȘ ìÌĘ à̇ÓÂÛı·È, ηd Ìc ÓÔÌ›ÛFË ‰›-
2 ηȷ ÌbÓ Ù¿‰Â ϤÁÂÛı·È, ͇ÌÊÔÚ· ‰¤, Âå ÔÏÂÌ‹ÛÂÈ, ôÏÏ· ÂrÓ·È. Ùfi
Ù ÁaÚ Í˘ÌʤÚÔÓ âÓ z ˇ ôÓ ÙȘ âÏ¿¯ÈÛÙ· êÌ·ÚÙ¿ÓFË Ì¿ÏÈÛÙ· ≤ÂÙ·È,
ηd Ùe ̤ÏÏÔÓ ÙÔÜ ÔϤÌÔ˘ z ˇ ÊÔ‚ÔÜÓÙ˜ ñÌĘ KÂÚ΢ڷÖÔÈ ÎÂχ-
Ô˘ÛÈÓ à‰ÈÎÂÖÓ âÓ àÊ·ÓÂÖ öÙÈ ÎÂÖÙ·È, ηd ÔéÎ ôÍÈÔÓ â·Úı¤ÓÙ·˜ ·éÙˇá
Ê·ÓÂÚaÓ ö¯ıÚ·Ó õ‰Ë ηd Ôé ̤ÏÏÔ˘Û·Ó Úe˜ KÔÚÈÓı›Ô˘˜ ÎÙ‹Û·-
Ûı·È, Ùɘ ‰b ñ·Ú¯Ô‡Û˘ ÚfiÙÂÚÔÓ ‰Èa MÂÁ·Ú¤·˜ ñÔ„›·˜
3 ÛáÊÚÔÓ ñÊÂÏÂÖÓ ÌÄÏÏÔÓ (ì ÁaÚ ÙÂÏÂ˘Ù·›· ¯¿ÚȘ ηÈÚeÓ ö¯Ô˘Û·,
4 ÎiÓ âÏ¿ÛÛˆÓ Fq, ‰‡Ó·Ù·È ÌÂÖ˙ÔÓ öÁÎÏËÌ· ÏÜÛ·È), Ìˉ’ ¬ÙÈ Ó·˘ÙÈ-
ÎÔÜ Í˘ÌÌ·¯›·Ó ÌÂÁ¿ÏËÓ ‰È‰fi·ÛÈ, ÙÔ‡Ùˇˆ âʤÏÎÂÛı·ÈØ Ùe ÁaÚ Ìc
102
 à‰ÈÎÂÖÓ ÙÔf˜ ïÌÔ›Ô˘˜ â¯˘ÚˆÙ¤Ú· ‰‡Ó·ÌȘ j Ùˇá ·éٛη Ê·ÓÂÚˇá
43 â·Úı¤ÓÙ·˜ ‰Èa ÎÈÓ‰‡ÓˆÓ Ùe ϤÔÓ ö¯ÂÈÓ. ìÌÂÖ˜ ‰b ÂÚÈÂÙˆÎfi-
Ù˜ Ôx˜ âÓ ÙFÉ §·Î‰·›ÌÔÓÈ ·éÙÔd ÚÔ›ÔÌÂÓ, ÙÔf˜ ÛÊÂÙ¤ÚÔ˘˜ ͢Ì-
Ì¿¯Ô˘˜ ·éÙfiÓ ÙÈÓ· ÎÔÏ¿˙ÂÈÓ, ÓÜÓ ·Ú’ ñÌáÓ Ùe ·éÙe àÍÈÔÜÌÂÓ ÎÔ-
Ì›˙ÂÛı·È, ηd Ìc ÙFÉ ìÌÂÙ¤Ú÷· „‹Êˇˆ èÊÂÏËı¤ÓÙ·˜ ÙFÉ ñÌÂÙ¤Ú÷·
2 ìÌĘ ‚Ï¿„·È. Ùe ‰b úÛÔÓ àÓÙ·fi‰ÔÙÂ, ÁÓfiÓÙ˜ ÙÔÜÙÔÓ âÎÂÖÓÔÓ ÂrÓ·È
ÙeÓ Î·ÈÚeÓ âÓ ˇz ¬ Ù ñÔ˘ÚÁáÓ Ê›ÏÔ˜ Ì¿ÏÈÛÙ· ηd ï àÓÙÈÛÙa˜
3 â¯ıÚfi˜. ηd KÂÚ΢ڷ›Ô˘˜ Ùԇۉ ̋Ù ͢ÌÌ¿¯Ô˘˜ ‰¤¯ÂÛı ‚›÷·
4 ìÌáÓ Ì‹Ù à̇ÓÂÙ ·éÙÔÖ˜ à‰ÈÎÔÜÛÈÓ. ηd Ù¿‰Â ÔÈÔÜÓÙ˜ Ùa ÚÔ-
Û‹ÎÔÓÙ¿ Ù ‰Ú¿ÛÂÙ ηd Ùa ôÚÈÛÙ· ‚Ô˘Ï‡ÛÂÛı ñÌÖÓ ·éÙÔÖ˜.”

£ Ԣ΢‰›‰Ô˘ IÛÙÔÚ›·È
µÈ‚Ï›Ô 3Ô
KEº∞§∞πA 82 - 83

82 O≈Ùˆ˜ èÌc <ì> ÛÙ¿ÛȘ ÚÔ˘¯ÒÚËÛÂ, ηd ö‰ÔÍ ÌÄÏÏÔÓ, ‰ÈfiÙÈ âÓ

ÙÔÖ˜ ÚÒÙË âÁ¤ÓÂÙÔ, âÂd ≈ÛÙÂÚfiÓ Á ηd ÄÓ ó˜ ÂåÂÖÓ Ùe ^EÏÏË-
ÓÈÎeÓ âÎÈÓ‹ıË, ‰È·ÊÔÚáÓ ÔéÛáÓ ëηÛÙ·¯ÔÜ ÙÔÖ˜ Ù ÙáÓ ‰‹ÌˆÓ
ÚÔÛٿٷȘ ÙÔf˜ \AıËÓ·›Ô˘˜ â¿ÁÂÛı·È ηd ÙÔÖ˜ çÏ›ÁÔȘ ÙÔf˜ §·-
Ή·ÈÌÔÓ›Ô˘˜. ηd âÓ ÌbÓ ÂåÚ‹ÓFË ÔéÎ iÓ â¯fiÓÙˆÓ ÚfiÊ·ÛÈÓ Ô鉒
ëÙÔ›ÌˆÓ ·Ú·Î·ÏÂÖÓ ·éÙÔ‡˜, ÔÏÂÌÔ˘Ì¤ÓˆÓ ‰b ηd ͢ÌÌ·¯›·˜ ±Ì·
ëη٤ÚÔȘ ÙFÉ ÙáÓ âÓ·ÓÙ›ˆÓ ηÎÒÛÂÈ Î·d ÛÊ›ÛÈÓ ·éÙÔÖ˜ âÎ ÙÔÜ
·éÙÔÜ ÚÔÛÔÈ‹ÛÂÈ ®÷·‰›ˆ˜ ·î â·ÁˆÁ·d ÙÔÖ˜ ÓˆÙÂÚ›˙ÂÈÓ ÙÈ ‚Ô˘ÏÔ-
2 ̤ÓÔȘ âÔÚ›˙ÔÓÙÔ. ηd â¤ÂÛ ÔÏÏa ηd ¯·ÏÂa ηÙa ÛÙ¿ÛÈÓ
Ù·Ö˜ fiÏÂÛÈ, ÁÈÁÓfiÌÂÓ· ÌbÓ Î·d ·åÂd âÛfiÌÂÓ·, ≤ˆ˜ ôÓ ì ·éÙc ʇÛȘ
àÓıÚÒˆÓ Fq, ÌÄÏÏÔÓ ‰b ηd ìÛ˘¯·›ÙÂÚ· ηd ÙÔÖ˜ Âú‰ÂÛÈ ‰ÈËÏÏ·Á-
̤ӷ, ó˜ ôÓ ≤ηÛÙ·È ·î ÌÂÙ·‚ÔÏ·d ÙáÓ Í˘ÓÙ˘¯ÈáÓ âÊÈÛÙáÓÙ·È. âÓ
103
 ÌbÓ ÁaÚ ÂåÚ‹ÓFË Î·d àÁ·ıÔÖ˜ Ú¿ÁÌ·ÛÈÓ ·¥ Ù fiÏÂȘ ηd Ôî å‰ÈáÙ·È
àÌ›ÓÔ˘˜ Ùa˜ ÁÓÒÌ·˜ ö¯Ô˘ÛÈ ‰Èa Ùe Ìc ☠àÎÔ˘Û›Ô˘˜ àÓ¿Áη˜ ›-
ÙÂÈÓØ ï ‰b fiÏÂÌÔ˜ ñÊÂÏgÓ ÙcÓ ÂéÔÚ›·Ó ÙÔÜ Î·ı’ ìÌ¤Ú·Ó ‚›·ÈÔ˜
‰È‰¿ÛηÏÔ˜ ηd Úe˜ Ùa ·ÚfiÓÙ· Ùa˜ çÚÁa˜ ÙáÓ ÔÏÏáÓ ïÌÔÈÔÖ.
3 âÛÙ·Û›·˙¤ Ù ÔsÓ Ùa ÙáÓ fiψÓ, ηd Ùa âÊ˘ÛÙÂÚ›˙ÔÓÙ¿ Ô˘ ‡-
ÛÙÂÈ ÙáÓ ÚÔÁÂÓÔÌ¤ÓˆÓ ÔÏf â¤ÊÂÚ ÙcÓ ñÂÚ‚ÔÏcÓ ÙÔÜ Î·È-
ÓÔÜÛı·È Ùa˜ ‰È·ÓÔ›·˜ ÙáÓ Ù’ âȯÂÈÚ‹ÛÂˆÓ ÂÚÈÙ¯ӋÛÂÈ Î·d ÙáÓ
4 ÙÈ̈ÚÈáÓ àÙÔ›÷·. ηd ÙcÓ Âåˆı˘Ö·Ó àÍ›ˆÛÈÓ ÙáÓ çÓÔÌ¿ÙˆÓ â˜ Ùa
öÚÁ· àÓÙ‹ÏÏ·Í·Ó ÙFÉ ‰ÈηÈÒÛÂÈ. ÙfiÏÌ· ÌbÓ ÁaÚ àÏfiÁÈÛÙÔ˜ àÓ‰Ú›·
ÊÈϤٷÈÚÔ˜ âÓÔÌ›ÛıË, ̤ÏÏËÛȘ ‰b ÚÔÌËıc˜ ‰ÂÈÏ›· ÂéÚÂ‹˜, Ùe
‰b ÛáÊÚÔÓ ÙÔÜ àÓ¿Ó‰ÚÔ˘ ÚfiÛ¯ËÌ·, ηd Ùe Úe˜ ±·Ó ͢ÓÂÙeÓ âd
ÄÓ àÚÁfiÓØ Ùe ‰’ âÌÏ‹ÎÙˆ˜ çÍf àÓ‰Úe˜ ÌÔ›Ú÷· ÚÔÛÂÙ¤ıË, àÛÊ·-
5 Ï›÷· ‰b Ùe âÈ‚Ô˘Ï‡۷Ûı·È àÔÙÚÔɘ ÚfiÊ·ÛȘ ÂûÏÔÁÔ˜. ηd ï
ÌbÓ ¯·ÏÂ·›ÓˆÓ ÈÛÙe˜ ·å›, ï ‰’ àÓÙÈϤÁˆÓ ·éÙˇá ≈ÔÙÔ˜. âÈ-
‚Ô˘Ï‡۷˜ ‰¤ ÙȘ Ù˘¯gÓ Í˘ÓÂÙe˜ ηd ñÔÓÔ‹Û·˜ öÙÈ ‰ÂÈÓfiÙÂÚÔ˜Ø
ÚÔ‚Ô˘Ï‡۷˜ ‰b ¬ˆ˜ ÌˉbÓ ·éÙáÓ ‰Â‹ÛÂÈ, Ùɘ Ù ëÙ·ÈÚ›·˜ ‰È·-
Ï˘Ùc˜ ηd ÙÔf˜ âÓ·ÓÙ›Ô˘˜ âÎÂÏËÁ̤ÓÔ˜. êÏᘠ‰b ï Êı¿Û·˜
ÙeÓ Ì¤ÏÏÔÓÙ· ηÎfiÓ ÙÈ ‰ÚÄÓ âFËÓÂÖÙÔ, ηd ï âÈÎÂχ۷˜ ÙeÓ Ìc
6 ‰È·ÓÔÔ‡ÌÂÓÔÓ. ηd ÌcÓ Î·d Ùe ͢ÁÁÂÓb˜ ÙÔÜ ëÙ·ÈÚÈÎÔÜ àÏÏÔÙÚÈÒÙÂ-
ÚÔÓ âÁ¤ÓÂÙÔ ‰Èa Ùe ëÙÔÈÌfiÙÂÚÔÓ ÂrÓ·È àÚÔÊ·Û›ÛÙˆ˜ ÙÔÏÌÄÓØ Ôé
ÁaÚ ÌÂÙa ÙáÓ ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ ÓfiÌˆÓ èÊÂÏ›·˜ ·î ÙÔÈ·ÜÙ·È Í‡ÓÔ‰ÔÈ, àÏÏa
·Úa ÙÔf˜ ηıÂÛÙáÙ·˜ ÏÂÔÓÂÍ›÷·. ηd Ùa˜ ☠ÛÊĘ ·éÙÔf˜ ›-
ÛÙÂȘ Ôé Ùˇá ı›ˇˆ ÓfiÌˇˆ ÌÄÏÏÔÓ âÎÚ·Ù‡ÓÔÓÙÔ j Ùˇá ÎÔÈÓFÉ ÙÈ ·Ú·-
7 ÓÔÌÉÛ·È. Ù¿ Ù àe ÙáÓ âÓ·ÓÙ›ˆÓ ηÏᘠÏÂÁfiÌÂÓ· âÓ‰¤¯ÔÓÙÔ
öÚÁˆÓ Ê˘Ï·ÎFÉ, Âå ÚÔ‡¯ÔÈÂÓ, ηd Ôé ÁÂÓÓ·ÈfiÙËÙÈ. àÓÙÈÙÈ̈ڋ۷-
Ûı·› Ù¤ ÙÈÓ· ÂÚd Ï›ÔÓÔ˜ qÓ j ·éÙeÓ Ìc ÚÔ·ıÂÖÓ. ηd ¬ÚÎÔÈ Âú
Ô˘ ôÚ· Á¤ÓÔÈÓÙÔ Í˘Ó·ÏÏ·Áɘ, âÓ Ùˇá ·éٛη Úe˜ Ùe ôÔÚÔÓ ëη-
Ù¤Úˇˆ ‰È‰fiÌÂÓÔÈ úÛ¯˘ÔÓ ÔéÎ â¯fiÓÙˆÓ ôÏÏÔıÂÓ ‰‡Ó·ÌÈÓØ âÓ ‰b Ùˇá
·Ú·Ù˘¯fiÓÙÈ ï Êı¿Û·˜ ı·ÚÛÉÛ·È, Âå ú‰ÔÈ ôÊ·ÚÎÙÔÓ, ≥‰ÈÔÓ ‰Èa ÙcÓ
›ÛÙÈÓ âÙÈ̈ÚÂÖÙÔ j àe ÙÔÜ ÚÔÊ·ÓÔܘ, ηd Ùfi Ù àÛÊ·Ïb˜ âÏÔ-
Á›˙ÂÙÔ Î·d ¬ÙÈ à¿ÙFË ÂÚÈÁÂÓfiÌÂÓÔ˜ ͢ӤÛˆ˜ àÁÒÓÈÛÌ· ÚÔÛÂ-
Ï¿Ì‚·ÓÂÓ. ®÷ÄÔÓ ‰’ Ôî ÔÏÏÔd ηÎÔÜÚÁÔÈ ùÓÙ˜ ‰ÂÍÈÔd ΤÎÏËÓÙ·È j
104
 àÌ·ıÂÖ˜ àÁ·ıÔ›, ηd Ùˇá ÌbÓ ·åÛ¯‡ÓÔÓÙ·È, âd ‰b Ùˇá àÁ¿ÏÏÔÓÙ·È.
8 ¿ÓÙˆÓ ‰’ ·éÙáÓ ·úÙÈÔÓ àÚ¯c ì ‰Èa ÏÂÔÓÂÍ›·Ó ηd ÊÈÏÔÙÈÌ›·ÓØ âÎ
‰’ ·éÙáÓ Î·d ☠Ùe ÊÈÏÔÓÈÎÂÖÓ Î·ıÈÛÙ·Ì¤ÓˆÓ Ùe Úfiı˘ÌÔÓ. Ôî ÁaÚ
âÓ Ù·Ö˜ fiÏÂÛÈ ÚÔÛÙ¿ÓÙ˜ ÌÂÙa çÓfiÌ·ÙÔ˜ ëοÙÂÚÔÈ ÂéÚÂÔܘ,
Ï‹ıÔ˘˜ Ù åÛÔÓÔÌ›·˜ ÔÏÈÙÈÎɘ ηd àÚÈÛÙÔÎÚ·Ù›·˜ ÛÒÊÚÔÓÔ˜
ÚÔÙÈÌ‹ÛÂÈ, Ùa ÌbÓ ÎÔÈÓa ÏfiÁˇˆ ıÂÚ·‡ÔÓÙ˜ pıÏ· âÔÈÔÜÓÙÔ, ·-
ÓÙd ‰b ÙÚfiˇˆ àÁˆÓÈ˙fiÌÂÓÔÈ àÏÏ‹ÏˆÓ ÂÚÈÁ›ÁÓÂÛı·È âÙfiÏÌËÛ¿Ó ÙÂ
Ùa ‰ÂÈÓfiٷٷ âÂÍFÉÛ¿Ó Ù Ùa˜ ÙÈ̈ڛ·˜ öÙÈ Ì›˙Ô˘˜, Ôé ̤¯ÚÈ ÙÔÜ
‰Èη›Ô˘ ηd ÙFÉ fiÏÂÈ Í˘ÌÊfiÚÔ˘ ÚÔÙÈı¤ÓÙ˜, ☠‰b Ùe ëη٤ÚÔȘ
Ô˘ ·åÂd ì‰ÔÓcÓ ö¯ÔÓ ïÚ›˙ÔÓÙ˜, ηd j ÌÂÙa „‹ÊÔ˘ à‰›ÎÔ˘ ηٷ-
ÁÓÒÛˆ˜ j ¯ÂÈÚd ÎÙÒÌÂÓÔÈ Ùe ÎÚ·ÙÂÖÓ ëÙÔÖÌÔÈ qÛ·Ó ÙcÓ ·éٛη
ÊÈÏÔÓÈΛ·Ó âÎÈÌÏ¿Ó·È. œÛÙ ÂéÛ‚›÷· ÌbÓ Ô鉤ÙÂÚÔÈ âÓfiÌÈ˙ÔÓ,
ÂéÚÂ›÷· ‰b ÏfiÁÔ˘ Ôx˜ Í˘Ì‚·›Ë âÈÊıfiÓˆ˜ ÙÈ ‰È·Ú¿Í·Ûı·È, ôÌÂÈ-
ÓÔÓ õÎÔ˘ÔÓ. Ùa ‰b ̤۷ ÙáÓ ÔÏÈÙáÓ ñ’ àÌÊÔÙ¤ÚˆÓ j ¬ÙÈ Ôé ͢-
ÓËÁˆÓ›˙ÔÓÙÔ j ÊıfiÓˇˆ ÙÔÜ ÂÚÈÂÖÓ·È ‰ÈÂÊı›ÚÔÓÙÔ.
83 O≈Ùˆ ÄÛ· 剤· η٤ÛÙË Î·ÎÔÙÚÔ›·˜ ‰Èa Ùa˜ ÛÙ¿ÛÂȘ Ùˇ á
^EÏÏËÓÈΡá, ηd Ùe ÂûËı˜, Ôy Ùe ÁÂÓÓ·ÖÔÓ ÏÂÖÛÙÔÓ ÌÂÙ¤¯ÂÈ, η-
Ù·ÁÂÏ·ÛıbÓ äÊ·Ó›ÛıË, Ùe ‰b àÓÙÈÙÂÙ¿¯ı·È àÏÏ‹ÏÔȘ ÙFÉ ÁÓÒÌFË
2 à›ÛÙˆ˜ âd ÔÏf ‰È‹ÓÂÁÎÂÓØ Ôé ÁaÚ qÓ ï ‰È·Ï‡ÛˆÓ ÔûÙ ÏfiÁÔ˜
â¯˘Úe˜ ÔûÙ ¬ÚÎÔ˜ ÊÔ‚ÂÚfi˜, ÎÚ›ÛÛÔ˘˜ ‰b ùÓÙ˜ ±·ÓÙ˜ ÏÔÁÈÛÌˇá
☠Ùe àÓ¤ÏÈÛÙÔÓ ÙÔÜ ‚‚·›Ô˘ Ìc ·ıÂÖÓ ÌÄÏÏÔÓ ÚÔ˘ÛÎfiÔ˘Ó j
3 ÈÛÙÂÜÛ·È â‰‡Ó·ÓÙÔ. ηd Ôî Ê·˘ÏfiÙÂÚÔÈ ÁÓÒÌËÓ ó˜ Ùa Ï›ˆ Â-
ÚÈÂÁ›ÁÓÔÓÙÔØ Ùˇá ÁaÚ ‰Â‰È¤Ó·È Ùfi Ù ·ñÙáÓ âÓ‰Âb˜ ηd Ùe ÙáÓ âÓ·-
ÓÙ›ˆÓ ͢ÓÂÙfiÓ, Ìc ÏfiÁÔȘ Ù ≥ÛÛÔ˘˜ tÛÈ Î·d âÎ ÙÔÜ ÔÏ˘ÙÚfiÔ˘
·éÙáÓ Ùɘ ÁÓÒÌ˘ Êı¿ÛˆÛÈ ÚÔÂÈ‚Ô˘Ï¢fiÌÂÓÔÈ, ÙÔÏÌËÚᘠÚe˜
4 Ùa öÚÁ· â¯ÒÚÔ˘Ó. Ôî ‰b ηٷÊÚÔÓÔÜÓÙ˜ ÎiÓ ÚÔ·ÈÛı¤Ûı·È ηd
öÚÁˇ ˆ Ôé‰bÓ ÛÊĘ ‰ÂÖÓ Ï·Ì‚¿ÓÂÈÓ L ÁÓÒÌF Ë öÍÂÛÙÈÓ, ôÊ·ÚÎÙÔÈ
ÌÄÏÏÔÓ ‰ÈÂÊı›ÚÔÓÙÔ.

105
 §O°O™ KAI ANTI§O°O™ °IA TO £OYKY¢I¢H
«H I™TOPIA ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë ‰ÈηÈÔÏÔÁ› ÙÔÓ Ù›ÙÏÔ “EχıÂÚË ™Î¤-
„Ë” ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·’ fi,ÙÈ Â›Ó·È ÙÔ‡ÙÔ ·Ï‹ıÂÈ· ÁÈ· ÔÏÏÔ‡˜ ÊÈÏÔÛfi-
ÊÔ˘˜, Ô˘ ‰Ô˘ÏÂÈ¿ ÙÔ˘˜ Â›Ó·È Ë ÛΤ„Ë. ¶ˆ˜ Â›Ó·È ÌÂÁ¿ÏÔ˜ ÈÛÙÔÚÈÎfi˜,
‰ÂÓ ÙÔ ·ÌÊÈÛ‚‹ÙËÛ ÔÙ¤ ηÓ›˜. ¶ˆ˜ Â›Ó·È ÛÙÔ¯·ÛÙ‹˜ Ì ‚·ı‡Ù·Ù˜
·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ ÁÈ· Ù· ΢ÚÈfiÙÂÚ· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ù˘ ·ÓıÚÒÈÓ˘ ˙ˆ‹˜, ÙÔÓ
fiÏÂÌÔ Î·È ÙËÓ ÂÈÚ‹ÓË, ÙË Ê‡ÛË ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘, ÙËÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈ΋ ηÈ
˘ÔÎÂÈÌÂÓÈÎ‹Ó ·Ï‹ıÂÈ·, ÙÔ ˘ÏÈÎfi ˘fi‚·ıÚÔ ÙˆÓ ÔÏÈÙÈÛÌÒÓØ ˆ˜ ›ӷÈ
·ÎfiÌË ¿ÓıÚˆÔ˜ ÂÓÙÂÏÒ˜ ··ÏÏ·Á̤ÓÔ˜ ·fi ÚÔÏ‹„ÂȘ, ‰ÂÈÛȉ·ÈÌÔ-
ӛ˜, Êfi‚Ô˘˜ Î’ ÂÏ›‰Â˜ ·‚¿ÛÈ̘, ÙÔÓ›˙ÂÙ·È Ôχ Û·ÓÈÒÙÂÚ·.
A˘Ùfi Â›Ó·È ˆ˜ ¤Ó· ÛËÌÂ›Ô Ê˘ÛÈÎfiØ ÚÒÙÔ ÁÈ·Ù› ·Û¯ÔÏÔ‡ÓÙ·È Ì·˙› ÙÔ˘ ÔÈ
ÈÛÙÔÚÈÎÔ› Î·È ÔÈ ÊÈÏfiÏÔÁÔÈ, fi¯È ÔÈ ÊÈÏfiÛÔÊÔÈØ ‰Â‡ÙÂÚÔ, ÁÈ·Ù› Ô˘ıÂÓ¿
ۯ‰fiÓ ‰Â ÛÚÒ¯ÓÂÈ ÙȘ ÚÔÛˆÈΤ˜ ÙÔ˘ ȉ¤Â˜ Û· ¯¿È Ô˘ Â›Ó·È ·Ó·-
ÁηṲ̂ÓÔ˜ Ô ·Ó·ÁÓÒÛÙ˘ Ó· ηٷÈ›. ø˜ ÈÛÙÔÚÈÎfi˜, ‰Ô˘ÏÂÈ¿ ÙÔ˘ ›ӷÈ
Ó· ÂÚÈÁÚ¿„ÂÈ ÁÂÁÔÓfiÙ·Ø ÙËÓ ÂÚÌËÓ›· ÙËÓ ·Ê‹ÓÂÈ ÛÙÔÓ ·Ó·ÁÓÒÛÙË. ø˜
ÈÛÙÔÚÈÎfi˜, ¤¯ÂÈ ÔÏÏ¿ ÚfiÛˆ· Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÂÈ, ÔÏϤ˜ Ú¿ÍÂȘ Î·È ÙȘ
Û˘Ó¤ÂȤ˜ ÙÔ˘˜ Ó· ÂÎı¤ÛÂÈ. TÔ ıˆÚ› ·ÓÔ›ÎÂÈÔ Ó· ÚÔ‚¿ÏÏÂÈ fiÏËÓ ÒÚ·
ÙȘ ·ÙÔÌÈΤ˜ ÙÔ˘ ÁÓÒ̘. AÏÏ’ ·˘Ù¤˜ ˘¿Ú¯Ô˘Ó, ‰È·ÔÙ›˙Ô˘Ó Î·È ¯Úˆ-
Ì·Ù›˙Ô˘Ó ÔÏfiÎÏËÚÔ ÙÔ ÙÂÚ¿ÛÙÈÔ ˘Ê·ÓÙfi ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘, Ô˘ ·ÔÙÂÏ› ÙÔ
¤ÚÁÔ ÙÔ˘. AÎfiÌË, ›Ûˆ˜ Î·È Ô ÙÚfiÔ˜ Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘ ÂËÚ¤·Û ÙËÓ ·ÓÙÈ-
ÎÂÈÌÂÓÈ΋ Î·È ·fiÌ·ÎÚËÓ ·˘Ù‹ ıÂÒÚËÛË ÙˆÓ Ú·ÁÌ¿ÙˆÓ. °È·Ù› Ô
£Ô˘Î˘‰›‰Ë˜, ·fi ÙÔ ·Ù‡¯ËÌ· Ù˘ ÂÍÔÚ›·˜, Ô˘ ÙÔÓ ¤ÏËÍ fiÙ·Ó ‹Ù·Ó
ÌÂٷ͇ 30-35 ¯ÚfiÓˆÓ – ¤˙ËÛ Ôχ ÌfiÓÔ˜. ¢ÂÓ ÂÓÓÔÒ Ò˜ ‰ÂÓ ¤‚ÏÂÂ
·ÓıÚÒÔ˘˜Ø Û˘Ó¯›˙ÔÓÙ·˜ ÙË Û˘ÏÏÔÁ‹ ÙˆÓ ‰Â‰ÔÌ¤ÓˆÓ ÙÔ˘, ÂÚ¯fiÙ·Ó Û’
Â·Ê‹ Ì Ï‹ıÔ˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ οı ÏÔÁ‹˜. A˘Ùfi ‰ÂÓ ·ÓÙÈÎÚÔ‡ÂÈ ÙË ıˆ-
Ú›· Ù˘ ÌÔÓ·ÍÈ¿˜ ÙÔ˘. AıËÓ·›Ô˜, ÌÂÁ·ÏˆÌ¤ÓÔ˜ ÛÙ· ¯ÚfiÓÈ· Ù˘ ÌÂÁ·-
χÙÂÚ˘ ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋˜ Î·È ˘ÏÈ΋˜ ¿ÓıËÛ˘ Ù˘ ÌÔÓ·‰È΋˜ ÔÏÈÙ›·˜,
‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Û ӷ οÓÂÈ «·Ú¤·» Ì ÛÙÚ·ÙÈÒÙ˜ ÂÍfiÚÈÛÙÔ˘˜, ‹ §·Î‰·È-
ÌÔÓ›Ô˘˜. TÔ˘˜ ¯ÚÂÈ·˙fiÙ·Ó fiÏÔ˘˜ ·˘ÙÔ‡˜ ÁÈ· ÙË ‰Ô˘ÏÂÈ¿ ÙÔ˘Ø ÙÔ˘˜ ¿ÎÔ˘-
ÁÂ, ÙÔ˘˜ ÚˆÙÔ‡ÛÂ, ¤„·¯Ó ÁÈ’ ·ÓÙ›ıÂÙ˜ ËÁ¤˜Ø Ô ›‰ÈÔ˜ ÛÒ·ÈÓÂ. K·È Ë
ÈÛÙÔÚ›· ÍÂÙ˘ÏÈÁfiÙ·Ó Î¿ı ̤ڷ, Ë IÛÙÔÚ›· Ô˘ ¯·Ú·ÎÙ‹ÚÈÛ· ÛÙÔÓ Úfi-
106
ÏÔÁÔ Ù˘ ÌÂÙ¿ÊÚ·Û‹˜ ÌÔ˘ ˆ˜ ÙËÓ ·Ê‹ÁËÛË Ù˘ ·˘ÙÔÎÙÔÓ›·˜ ÂÓfi˜ Ï·-
Ô‡. •ÂÙ˘ÏÈÁfiÙ·Ó Î¿ı ̤ڷ, ·ÏÏ¿ Ù· ÂÚ·Ṳ̂ӷ ‰ÂÓ ¤Û‚ËÓ·ÓØ ¤ÌÂÓ·Ó
Ó· ¯ÚˆÌ·Ù›˙Ô˘Ó Ù· ÙˆÚÈÓ¿, Î·È ÊˆÙ›˙ÔÓÙ·Ó ·fi Ù· ÙˆÚÈÓ¿ ·Ó·‰ÚÔÌÈο.
TON ¶E§O¶ONNH™IAKO fiÏÂÌÔ ÙÔÓ ıˆÚ› «Î›ÓËÛË». ◊Ù·Ó
Ë ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË “ΛÓËÛË” ·Ó·Ù·Ú·¯‹ Î·È ÛÂÈÛÌfi˜ ÙˆÓ ıÂÌÂÏ›ˆÓ Ù˘
EÏÏËÓÈ΋˜ ˙ˆ‹˜, Ô˘ ÌfiÏȘ ÚÈÓ Ï›ÁÔ Â›¯Â ηٷÛÙ·Ï¿ÍÂÈ. T’ ·ÔÙÂϤ-
ÛÌ·Ù¿ Ù˘ ‰ÂÓ Â›Ó·È ˘ÂÚ‚ÔÏ‹ Ó· ԇ̠ˆ˜ Â›Ó·È ·ÈÛıËÙ¿ ˆ˜ Ù· Û‹-
ÌÂÚ·. H ‰È¿ıÂÛË ·˘ÙÔηٷÛÙÚÔÊ‹˜ ÙÔ˘ EÏÏËÓÈÎÔ‡ Ï·Ô‡ ¯ÚÔÓÔÏÔÁ›-
Ù·È ·fi ÙfiÙ ˆ˜ ·fi ÙËÓ ÚÒÙË ÔÍ›· Ù˘ Ê¿ÛË.
K˘ÎÏfiÊÂÚÓ ÛÙÔ ÓÔ˘ ÙÔ˘ ÙÔÓ fiÏÂÌÔ, ÙȘ ‰ËÌËÁÔڛ˜, ÙȘ ÂÛÊ·Ï̤Ó˜
ÛΤ„ÂȘ, Ù· ¿ıË Ô˘ Ô‰‹ÁËÛ·Ó ÛÙËÓ ÙÂÏÈ΋ ηٷÛÙÚÔÊ‹. O fiÏÂÌÔ˜
¤ÁÈÓ ÙÔ ·ÙÂÏ›ˆÙÔ ‰Ú¿Ì·, ÙÔ ·Û›Á·ÛÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘. AÏÏ¿
Ô ÈÛÙÔÚÈÎfi˜ ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ Î·Ó ÙÔ ¯ÔÚfi Ó· ÂÎÊÚ¿ÛÂÈ ÙȘ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘ ·fi„ÂÈ˜Ø ¤-
¯ÂÈ ÌfiÓÔ Ù· ÚfiÛˆ·. M·˜ ϤÂÈ ÛÙÔ ¶ÚÔÔ›ÌÈÔ ˆ˜ Ù· ÏfiÁÈ· ‰ÂÓ ÌÔ-
ÚÔ‡Û ‚¤‚·È· Ó· Ù’ ·Ô‰ÒÛÂÈ fiˆ˜ ·ÎÚÈ‚Ò˜ Ù· ›·ÓØ ·ÏÏ¿ ¤‰ˆÛ fi,ÙÈ
“‹Ù·Ó Ê˘ÛÈÎfi ÎÈ ÂfiÌÂÓÔ Ó· ÂÈˆı› Û οı ÂÚ›ÛÙ·ÛË, ÎÚ·ÙÒÓÙ·˜
fiÛÔ ÌÔÚÔ‡Û ÈÔ ÈÛÙ¿ ÙËÓ fiÏË ÓÔÔÙÚÔ›· ÙÔ˘ ÚÔÛÒÔ˘”.
¢ÂÓ ¤¯ÂÈ Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ Ô‡Ù ÙÔ˘˜ ·fi Ì˯·Ó‹˜ ıÂÔ‡˜ ÙÔ˘ Û˘Á¯ÚfiÓÔ˘
ÙÔ˘ E˘ÚÈ›‰Ë. °È·Ù› ÎÈ ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙÔ˘˜ ıÂÔ‡˜ Â›Ó·È ·‰¤ÛÌ¢ÙÔ˜. ¢ÂÓ
ϤÂÈ Ô˘ıÂÓ¿: “‰ÂÓ ˘¿Ú¯Ô˘Ó”. •ÂÙÈÓ¿˙ÂÈ fï˜ ÙÔ˘˜ ¯ÚËÛÌÔ‡˜, ÎÈ fi-
ÛÔ˘˜ Ú˘ıÌ›˙Ô˘Ó ÙȘ Ú¿ÍÂȘ ÙÔ˘˜ Û‡Ìʈӷ Ì’ ·˘ÙÔ‡˜.
“K·È ‰È¿ÊÔÚÔÈ Ì·ÓÙÔÏfiÁÔÈ ÙÚ·ÁÔ˘‰Ô‡Û·Ó ¯ÚËÛÌÔ‡˜ οı ÏÔÁ‹˜, ·Ó¿-
ÏÔÁ· Ì fi,ÙÈ ÔıÔ‡Û Ӓ ·ÎÔ‡ÛÂÈ Ô Î·ı¤Ó·˜”. (II 1)
B¿˙ÂÈ ÙÔ˘˜ ÂÎÙÂÏÂÛÙ¤˜ ÙˆÓ ¯ÂÈÚÔÙ¤ÚˆÓ ÂÁÎÏËÌ¿ÙˆÓ Ó· ÂÈηÏÔ‡ÓÙ·È
ÙÔ˘˜ ıÂÔ‡˜, Î·È ÚÈÓ Ù· ‰È·Ú¿ÍÔ˘Ó Î·È ‡ÛÙÂÚ·, ÁÈ· Ì¿ÚÙ˘Ú˜ ˆ˜ ‰ÂÓ
·‰›ÎËÛ·Ó. ŸÙ·Ó ¿ÎÔ˘ÛÂ Ô AÚ¯›‰·ÌÔ˜ ˆ˜ ÔÈ ¶Ï·Ù·È›˜ ‰ÂÓ ·Ô΋-
Ú˘ÛÛ·Ó ÙËÓ AıËÓ·˚΋ Û˘ÌÌ·¯›·
“¤Î·Ó ÙÂÏÂÙ‹ ¤Íˆ ·fi Ù· Ù›¯Ë ʈӿ˙ÔÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ıÂÔ‡˜ ÙÔ˘ ÙfiÔ˘
Î·È ÙÔ˘˜ ‹ÚˆÂ˜ ÁÈ· Ì¿ÚÙ˘Ú˜ Ì ْ ·ÎfiÏÔ˘ı· ÏfiÁÈ·: ø ÛÂȘ ıÂÔ› ηÈ
‹ÚˆÂ˜, Ô˘ ÎÚ·Ù›Ù ÙË ¯ÒÚ· ÙˆÓ ¶Ï·Ù·ÈÒÓ, ‚ϤÂÙ ˆ˜ ‰ÂÓ ‹Úı·-
107
 Ì ÂÓ¿ÓÙÈ· Û ÙÔ‡ÙË ÙË ¯ÒÚ· οÓÔÓÙ·˜ ÂÌ›˜ ·Ú¯‹ ÛÙ’ ¿‰Èη ¤ÚÁ·,
·ÏÏ’ ·ÊÔ‡ ÚÒÙÔÈ ·˘ÙÔ› ¿ÙËÛ·Ó ÙÔ˘˜ ÎÔÈÓÔ‡˜ fiÚÎÔ˘˜. ™ÙÔÓ ÙfiÔ
ÙÔ‡ÙÔ ÔÈ ·Ù¤Ú˜ Ì·˜, ·ÊÔ‡ ÚÒÙ· ÚÔÛ¢¯‹ıËÎ·Ó Û ۷˜, Ó›ÎËÛ·Ó
ÙÔ˘˜ M‹‰Ô˘˜ Î·È Ë ‚Ô‹ıÂÈ¿ Û·˜ ¤Î·Ó ÙÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ‡ÙÔ Â˘ÓÔ˚Îfi ÁÈ· ÙÔÓ
fiÏÂÌÔ ÙˆÓ EÏÏ‹ÓˆÓØ Î·È Ô‡Ù ı’ ·‰È΋ÛÔÌ ·Ó ÙÔ˘˜ ‚Ï¿„ÔÌ Û ο-
ÙÈ ÙÒÚ·. °È·Ù› ÙÔ˘˜ οӷÌ ÔÏϤ˜ ÏÔÁÈΤ˜ ÚÔÙ¿ÛÂȘ, ·ÏÏ¿ ‰ÂÓ ÙȘ
‰¤¯ÙËηÓ. ™˘ÁÎÏ›ÓÂÙ ÏÔÈfiÓ ÙËÓ Â‡ÓÔÈ¿ Û·˜, ÒÛÙ ӷ ÙÈ̈ÚËıÔ‡Ó fi-
ÛÔÈ ¿Ú¯ÈÛ·Ó Ù’ ¿‰Èη ÚÒÙÔÈ, Î·È Ó· ¿ÚÔ˘Ó ÂΉ›ÎËÛË ÂΛÓÔÈ Ô˘ ÂÈ-
‚¿ÏÏÔ˘Ó ÙËÓ ÙÈ̈ڛ· Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔ˘˜ ÓfiÌÔ˘˜”. (II 74)
O BÚ·Û›‰·˜ ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙËÓ ÕηÓıÔ:
“TfiÙ ı· ÂÈηÏÂÛÙÒ ÁÈ· Ì¿ÚÙ˘Ú˜ ÙÔ˘˜ ÓÙfiÈÔ˘˜ ıÂÔ‡˜ Î·È ‹ÚˆÂ˜
ˆ˜ ‰ÂÓ ÌÔÚÒ Ó· Û·˜ ›ۈ fiÙÈ ¤Ú¯ÔÌ·È Ì ηÏÔ‡˜ ÛÎÔÔ‡˜ Î·È ı·
ÚÔÛ·ı‹Ûˆ Ó· Û·˜ ÂÍ·Ó·Áοۈ ÚËÌ¿˙ÔÓÙ·˜ ÙË ÁË Û·˜”. (IV 87).
¶ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ Á›ÓÂÙ·È ÂÎÌÂÙ¿ÏÏ¢ÛË ÙˆÓ ıÚËÛ΢ÙÈÎÒÓ ıÂÛÌÒÓ ÁÈ·
ÔÏÈÙÈÎÔ‡˜ ÛÎÔÔ‡˜:
“A˘Ù‹ ÙËÓ Î·Ù¿Ú· ··ÈÙÔ‡Û·Ó ÙÒÚ· ÔÈ §·Î‰·ÈÌfiÓÈÔÈ Ó· ‰ÈÒÍÔ˘Ó ÔÈ
AıËÓ·›ÔÈ [ÙÔ K˘ÏÒÓÂÈÔÓ ¿ÁÔ˜], Ù¿¯· ˆ˜ ı¤ÏÔ˘Ó Ó· ‚ÔËı‹ÛÔ˘Ó ÚÒ-
Ù· ÙÔ˘˜ ıÂÔ‡˜, ͤÚÔÓÙ·˜ fï˜ ˆ˜ Ô ¶ÂÚÈÎÏ‹˜, Ô ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ •·Óı›-
Ô˘, Û˘ÁÁ¤Ó¢ Ì ÙË ÁÂÓÈ¿ ÂΛÓË ·fi ÙË ÌËÙ¤Ú· ÙÔ˘ Î·È ÓÔÌ›˙ÔÓÙ·˜
ˆ˜ ·Ó ʇÁÂÈ ·˘Ùfi˜ ·fi ÙË Ì¤ÛË ı· ÙÔ˘˜ ¿Ó ÈÔ Â˘ÓÔ˚ο Ù· Ú¿Á-
Ì·Ù· ·fi ̤ÚÔ˘˜ ÙˆÓ AıËÓ·›ˆÓ. O¯È ˆ˜ ¤ÏÈ˙·Ó fiÙÈ ı· ÙÔ Î·ÙfiÚ-
ıˆÓ·Ó, ·ÏÏ¿ ÁÈ· Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁËı› ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ Ú·‰ÈÔ˘ÚÁ›· ÂÓ¿ÓÙÈ· ÙÔ˘
·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ Ï·fi Ù˘ ÔÏÈÙ›·˜». (I 127) [...]
ONTA™ ET™I ·‰¤ÛÌ¢ÙÔ˜, Î·È ÔÚıÔÏÔÁÈÛÙ‹˜ ÛÙ· ÛËÌ›· Ô˘ ›·-
ÌÂ, Â›Ó·È Ê˘ÛÈÎfi Ó· ÎÚ·Ù› Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ ÙËÓ ›‰È· ·fiÛÙ·ÛË Î·È ÛÙËÓ
·ÔÙ›ÌËÛË ÙˆÓ ÔÏÈÙÈÎÒÓ Î·ıÂÛÙÒÙˆÓ. ¶ÈÛÙ‡ÂÈ ÛÙË ‰ËÌÔÎÚ·Ù›·;
N·È, fiÙ·Ó Â›Ó·È ÛÙ’ ·Ï‹ıÂÈ· “ÙÔ˘ ÚÒÙÔ˘ ·Ó‰Úfi˜ ·Ú¯‹”. TÔ ÔÏ˘‚·-
Û·ÓÈṲ̂ÓÔ ·˘Ùfi ¯ˆÚ›Ô ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Û˘¯Ó¿ ·’ fiÛÔ˘˜ Ì˘ÎÙËÚ›˙Ô˘Ó ÙË
‰ËÌÔÎÚ·Ù›·, ·ÏÏ¿ ·Ú·‚ϤÔ˘Ó ÙȘ ÂÎÊÚ¿ÛÂȘ ·Í›ˆÌ·, ÈÛ¯˘Ú‹ ‰È¿ÓÔÈ·,
·‰È¿ÊıÔÚÔ˜, ÂÈÚÚÔ‹, ÂÎÙ›ÌËÛË. TÔ Î¿Ùˆ-οو Ô Ï·fi˜ ÂͤÏÂÁ ÙÔÓ
¶ÂÚÈÎÏ‹ οı ¯ÚfiÓÔ, Ì’ ÂÓÙÂÏÒ˜ ÂχıÂÚÔ „‹ÊÔ.
108
BϤÂÈ fï˜ Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ Î·È ÔÚÈṲ̂ӷ ÏÂÔÓÂÎÙ‹Ì·Ù· ÙÔ˘ ™·Ú-
ÙÈ·ÙÈÎÔ‡ ÔÏÈÙ‡̷ÙÔ˜, Î·È È‰›ˆ˜ ÙË ÛÙ·ıÂÚfiÙËÙ· ÙˆÓ ÓfiÌˆÓ ÙÔ˘.
“H §·ÎˆÓ›· ·ÊfiÙÔ˘ ÙËÓ Î·ÙÔ›ÎËÛ·Ó ÔÈ ¢ˆÚÈ›˜, Ô˘ ̤ÓÔ˘Ó ÂΛ ηÈ
ÙÒÚ·, ¤Ú·Û ÌÂÓ ÛÙËÓ ·Ú¯‹ ÙË Ì·ÎÚfiÙÂÚË ÂÚ›Ô‰Ô ÂÛˆÙÂÚÈÎÒÓ Ù·-
Ú·¯ÒÓ, ·’ fiÛ˜ ÁÓˆÚ›˙ÔÌÂ, fï˜ ·fi Ôχ ·ÏÈ¿ ¯ÚfiÓÈ·, Î·È Ófi-
ÌÔ˘˜ ηÏÔ‡˜ ·fi¯ÙËÛÂ, Î·È ÔÙ¤ ‰Â ÁÓÒÚÈÛ هڷÓÓÔØ ÁÈ·Ù› ¿Ó ÙÂ-
ÙÚ·ÎfiÛÈ· ÙfiÛ· ¯ÚfiÓÈ· ·fi ÙfiÙ ˆ˜ ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ ÔϤÌÔ˘ ÙÔ‡ÙÔ˘, Ô˘
΢‚ÂÚÓÈÔ‡ÓÙ·È ÔÈ §·Î‰·ÈÌfiÓÈÔÈ Ì ÙÔ ›‰ÈÔ ÔÏ›ÙÂ˘Ì·» (I 18).
“K·È Û’ fiÏ· Ù’ ¿ÏÏ· Û˘Ó‹ıÂÈ· fiÛÔÈ [§·Î‰·ÈÌfiÓÈÔÈ] ›¯·Ó ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË
ÂÚÈÔ˘Û›· ÂÍÔÌÔÈÒıËÎ·Ó Î·Ù¿ ̤Á· ̤ÚÔ˜ Ì ÙÔ˘˜ ÔÏÏÔ‡˜” (I 6) [...]
M¶OPEI NA ˘ÔÛÙËÚȯÙ› ˆ˜ ÛÙËÓ ÂÍ‹ÁËÛË ÙˆÓ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ ÁÂÁÔÓfi-
ÙˆÓ Â›Ó·È Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ ˘ÏÈÛÙ‹˜ Ì ÙËÓ Ï·Ù‡ÙÂÚË ÛËÌ·Û›·. “O fiÏÂÌÔ˜
Â›Ó·È ˙‹ÙËÌ· ‰·¿Ó˘”, ÎËÚ‡¯ÓÔ˘Ó fiÏÔÈ ÔÈ Ú‹ÙÔÚ˜, ÂÎÙfi˜ ·fi ÙÔÓ ¤ÊÔÚÔ
Ù˘ ™¿ÚÙ˘ ™ıÂÓÂÏ·˝‰·, Ô˘ Â›Ó·È Ôχ ÎÔ˘Ùfi˜. “£· ÙÔ˘˜ ¿ÚÔÌ ٷ
ÂÈÛÔ‰‹Ì·Ù· ·fi ÙÔ˘˜ Û˘ÌÌ¿¯Ô˘˜ ÙÔ˘˜”, ϤÓ ÔÈ Â¯ıÚÔ› ÙˆÓ AıËÓ·›ˆÓ.
“Œ¯ÔÌ Ï‹ıÈ· ¯Ú‹Ì·Ù· ·fi ÙȘ ·ÔÈ˘ Î·È ÙÔ˘˜ ˘ÔÙ·¯ÙÈÎÔ‡˜ Ì·˜”,
ϤÓ ÔÈ ›‰ÈÔÈ. °È’ ·˘Ùfi Î·È ÂÚÈÊÚÔÓÔ‡Ó ÙÔ˘˜ ·ÓÙÈ¿ÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜:
“OÈ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÈÔÈ ·Ú¿ÁÔ˘Ó ÌfiÓÔÈ ÙÔ˘˜ Ì ÙËÓ ÚÔÛˆÈ΋ ÙÔ˘˜ ÂÚ-
Á·Û›·, fi,ÙÈ ¯ÚÂÈ¿˙ÔÓÙ·È, Î·È Ô‡Ù ÔÈ È‰ÈÒÙ˜, Ô‡Ù ÔÈ ÔÏÈÙ›˜ ¤¯Ô˘Ó
ÂÚ›ÛÛÈ· ÎÂÊ¿Ï·È·Ø ‰Â‡ÙÂÚÔ, ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ηıfiÏÔ˘ ›ڷ ÛÙÔ˘˜ Ì·ÎÚÔ‡˜
ÔϤÌÔ˘˜ Î·È ÛÙȘ ÂÎÛÙÚ·Ù›˜ ¤Ú’ ·fi ÙË ı¿Ï·ÛÛ·, ÁÈ·Ù›, fiÓÙ·˜
ÊÙˆ¯Ô›, οÓÔ˘Ó ÌÈÎÚ¤˜ ÌfiÓÔÓ ÂÎÛÙÚ·Ù›˜, Ô ¤Ó·˜ ÂÓ¿ÓÙÈ· ÛÙÔÓ ¿Ï-
ÏÔÓ... AÏÏ¿ ÙÔ ‚¿ÚÔ˜ ÙˆÓ ÔÏ¤ÌˆÓ ÙÔ ·Ó‚·ÛÙÔ‡Ó Ù· ÂÚ›ÛÛÈ· ¯ÚË-
Ì·Ù· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·Ú¿ ÔÈ Û˘ÓÂÈÛÊÔÚ¤˜ Ô˘ ÂÈ‚¿ÏÏÔÓÙ·È Ì ÙË ‚›·.
K·È ÔÈ ·˘ÙÔ·Ú·ÁˆÁÔ› ÔÏÂÌÔ‡Ó ÈÔ Úfiı˘Ì· Ì ÙÔ ÛÒÌ· ÙÔ˘˜ ·Ú¿
Ì ÙÔ ¤¯ÂÈ ÙÔ˘˜”. ( I 141)
OÈ ™˘Ú·ÎÔ‡ÛÈÔÈ, Ô˘ ηÙÔÈÎÔ‡Ó ÏÔ‡ÛÈ· ‹‰Ë ¯ÒÚ·, ۯ‰ȿ˙Ô˘Ó Ó·
˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó ‚Ô‹ıÂÈ· ÎÈ ·fi ÙÔ˘˜ K·Ú¯Ë‰ÔÓ›Ô˘˜. “°È·Ù›, ·Ó ıÂÏ‹ÛÔ˘Ó
·˘ÙÔ› Â›Ó·È ÈÔ ÈηÓÔ› Ó· Ì·˜ ‚ÔËı‹ÛÔ˘Ó, ¤¯ÔÓÙ·˜ ¿ÊıÔÓÔ ¯Ú˘Û¿ÊÈ Î·È
·Û‹ÌÈ, Ô˘ ·’ ·˘Ù¿ Á›ÓÔÓÙ·È ÔÈ fiÏÂÌÔÈ, fiˆ˜ Î·È Î¿ı ¿ÏÏÔ”, ϤÂÈ
Ô EÚÌÔÎÚ¿Ù˘ [...]
109
 H BA£EIA °Nø™H Ù˘ ·ÓıÚÒÈÓ˘ ʇÛ˘, Ô˘ ıˆÚ› ‚·ÛÈο ·-
ÌÂÙ¿‚ÏËÙË, Ë ·fiÛÙ·ÛË Ô˘ ÙÔÓ ¯ˆÚ›˙ÂÈ ÂÍ ·ÈÙ›·˜ Ù˘ ηٷÁˆÁ‹˜
Î·È Ù˘ ÂÍÔÚ›·˜ ÙÔ˘, Î·È Ô˘ ÙÔ˘ ‰›ÓÂÈ ÙËÓ ÈÎÚ‹ Î·È ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈ΋Ó
·ÌÂÚÔÏË„›·, Ë ÌÔÓfi¯ÓˆÙË Î·È ·ÔÚÚÔÊËÙÈ΋ ··Û¯fiÏËÛ‹ ÙÔ˘ Ì ÙÔ
¤Ó· ¤ÚÁÔ Ô˘ Á¤ÌÈÛ fiÏË ÙÔ˘ ÙË ˙ˆ‹, Ë Û‡ÏÏË„Ë Ù˘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋˜
ÓÔÔÙÚÔ›·˜ οı ÔÌÈÏËÙ‹, ˆ˜ Î·È ÙÔ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ‡ÊÔ˜ Ô˘ ·Ô‰›ÓÂÈ
ÛÙÔÓ Î·ı¤Ó· – ÛÙÔ ÏfiÁÔ .¯. ÙÔ˘ KϤˆÓÔ˜ ‚ϤÔÌ ‹‰Ë ÙÔÓ ÍÂÂÛÌfi
ÙÔ˘ AıËÓ·˚ÎÔ‡ ‡ÊÔ˘˜ ÛÙÔ ÛÙfiÌ· ÙˆÓ ·ÌfiÚÊˆÙˆÓ – Ô ÔÚıÔÏÔÁÈÛÌfi˜
ÙÔ˘, Ô˘ ÙÔÓ Î¿ÓÂÈ Ó’ ·ÔÎÏ›ÂÈ Î¿ı Â¤Ì‚·ÛË ¤Íˆ ·fi ÙÔÓ ¿ÓıÚˆÔ
ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›·, Ë ‚·ıÂÈ¿ Û˘Ó·›ÛıËÛË Ù˘ ÌÔÓ·‰ÈÎfiÙËÙ¿˜ ÙÔ˘, Ô˘ ·-
Ú‹Á·Á ÙȘ ÂÎÊÚ¿ÛÂȘ “ÎÙ‹Ì· ˜ ·È›”, Î·È ÁÈ· Ó· ÌËÓ ·Ó·˙ËÙ‹ÛÂÈ Î·-
Ó›˜ ÔÙ¤ È· ÙËÓ ·ÎÚ›‚ÂÈ· ÙˆÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ ·˘ÙÒÓ – Ë Ù¤ÏÂÈ· ·ÌÂÚÔ-
ÏË„›· ÙÔ˘ ˆ˜ ÁÈ· οıÂ Ê˘ÏÂÙÈ΋ ·ÓˆÙÂÚfiÙËÙ·, ÔÈ ÂÚÈÁڷʤ˜ ÙÔ˘ ÁÈ·
ÙÔ ‚·Û›ÏÂÈÔ ÙˆÓ £Ú·ÎÒÓ, ÙÔ˘˜ ™Î‡ı˜, Î·È ÙȘ Ê˘Ï¤˜ Ô˘ ηÙÔÈÎÔ‡Ó
ÙË ™ÈÎÂÏ›·, Ô˘ Ì·˜ ‰›ÓÔ˘Ó ÙËÓ ÂÓÙ‡ˆÛË Ù˘ ·ÓıÚˆÔÏËÌ̇ڷ˜
Ô˘ ÂÚÈ˙ÒÓÂÈ ÙȘ ÌÈÎÚ¤˜ ʈÙÂÈÓ¤˜ ÎËÏ›‰Â˜ ÙÔ˘ EÏÏËÓÈÛÌÔ‡, Ô˘ Ù˘-
ÊϤ˜ ÛÙÔ˘˜ Â͈ÙÂÚÈÎÔ‡˜ ÎÈÓ‰‡ÓÔ˘˜ ·Ê·Ó›˙Ô˘Ó Ë ÌÈ· ÙËÓ ¿ÏÏË – fiÏ·
ÙÔ‡Ù·, Î·È ÙÔ ·Û‡ÁÎÚÈÙÔ ‡ÊÔ˜ ÙÔ˘, ‰Ô˘ÏÂ̤ÓÔ ÛÙË ÌÔÓ·ÍÈ¿ Î·È ÙËÓ ÂÌ-
‚¿ı˘ÓÛË, Ë ÂÔ›ıËÛ‹ ÙÔ˘ ÛÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘, Ô˘ ‰ÈηÈÒıËΠÌfiÓÔÓ ‡-
ÛÙÂÚ’ ·fi ·ÈÒÓ˜, Î·È Ì·˜ ÌÈÏ› ηْ ¢ı›· ¿Óˆ ·fi ÙȘ ¯ÈÏÈÂÙËÚ›-
‰Â˜, ηıÈÛÙÔ‡Ó ÙÔ £Ô˘Î˘‰›‰Ë ÌÔÓ·‰ÈÎfi Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ Ù˘ ÏÔÁÔÙ¯ӛ·˜
Î·È Ù˘ ÊÈÏÔÛÔÊ›·˜ Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜. [...]
°IA KA£E ۯ‰fiÓ ÊÚ¿ÛË ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë ˘¿Ú¯ÂÈ ·ÌÊÈÛ‚‹ÙËÛË, ˆ˜
ÁÈ· ÙÔ fiÙ ÁÚ¿ÊËÎÂ. O ›‰ÈÔ˜ ÛÙÔ ¶ÚÔÔ›ÌÈÔ Ï¤ÂÈ ˆ˜ ¿Ú¯ÈÛ ӷ ÁÚ¿ÊÂÈ
¢ı‡˜ ÌfiÏȘ ͤÛ·ÛÂ Ô fiÏÂÌÔ˜. AÓ ÏÔÈfiÓ Â›¯Â ÛËÌÂÈÒÛÂȘ ÁÈ· ÙÔ Ïfi-
ÁÔ ÙÔ˘ EÚÌÔÎÚ¿ÙË ÙÔÓ Î·ÈÚfi Ô˘ ÙÔÓ ¤Î·ÓÂ, ‹ ·Ó ‰ËÌÔÛȇÙËΠÙÔ
ÚÒÙÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘, Ô˘ ÙÂÏÂÈÒÓÂÈ Ì ÙËÓ ÂÈÚ‹ÓË ÙÔ˘ NÈΛ·
ÙÔ˘ 421, Ë ™ÈÎÂÏÈ΋ ÂÎÛÙÚ·Ù›· ·›ÚÓÂÈ Î·ı·Úfi ¯·Ú·¯Ù‹Ú· ·Ú·ÊÚÔ-
Û‡Ó˘, fiÛÔ Î·È Î·Ï¿ ÂÙÔÈÌ·Ṳ̂ÓË Ó· ‹Ù·Ó, ¤ÛÙˆ ÎÈ’ ·Ó ‰ÂÓ ·Ó·Î·ÏÔ‡-
ÛÂ Ë Aı‹Ó· ÙÔÓ AÏÎÈ‚È¿‰Ë. TËÓ ·Ú·ÊÚÔÛ‡ÓË ÙËÓ ÂÎÊÚ¿˙ÂÈ ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜
Ì ÙËÓ ÂÓÙ‡ˆÛË ÙˆÓ ÛÙÚ·ÙȈÙÒÓ.

110
“AÊÔ‡ Ó›ÎËÛ·Ó ÔÈ ™˘Ú·ÎÔ‡ÛÈÔÈ ÙfiÛÔ ÂÚÈÊ·ÓÒ˜, ÛÙË ÛÙÂÚÈ¿ fiÛÔ Î·È ÌÂ
ÙÔ Ó·˘ÙÈÎfi, ÔÈ AıËÓ·›ÔÈ ¤ÂÛ·Ó Û ÌÂÁ¿ÏË Î·Ù¿ıÏÈ„Ë, Î·È ÙÔ˘˜ Ê¿ÓË-
ΠÌÂÁ¿ÏÔ˜ Ô ·Ú·ÏÔÁÈÛÌfi˜, Î·È Ôχ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÌÂÙ¿ÓÈˆÛ·Ó ÁÈ·
ÙËÓ ÂÎÛÙÚ·Ù›·. °È·Ù› ‹Ù·Ó Ë ÚÒÙË ÊÔÚ¿ Ô˘ ‹Á·ÈÓ·Ó Ó· ¯Ù˘‹-
ÛÔ˘Ó Ù¤ÙÔȘ ÔÏÈÙ›˜, Ô˘ ›¯·Ó ÙÔ ›‰ÈÔ ÔÏ›ÙÂ˘Ì· Ì’ ·˘ÙÔ‡˜ fiÓÙ·˜
‰ËÌÔÎÚ·ÙÈΤ˜, Î’ ›¯·Ó ÌÂÁ¿ÏË ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋ ‰‡Ó·ÌË, Ó·˘ÙÈÎfi Î·È È-
ÈÎfi, Î’ ‹Ù·Ó ÌÂÁ¿Ï˜, ÒÛÙ ‰Â ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ô‡Ù ÔÏÈÙÈ΋ ÌÂÙ·‚ÔÏ‹
Ó· ÂÈÛ·Á¿ÁÔ˘Ó, Ô˘ ›Ûˆ˜ Ì’ ·˘Ù‹Ó ı· ÙȘ ¤ÊÂÚÓ·Ó Ì ÙÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘˜,
Ô‡Ù ‹Ù·Ó ‰˘Ó·Ùfi Ó· ÙȘ ˘ÂÚ‚¿ÏÔ˘Ó Î·Ù¿ Ôχ Ì ÙÔÓ ÔÏÂÌÈÎfi ÙÔ˘˜
ÂÍÔÏÈÛÌfi...». (VII 55)
M’ ¿ÏÏ· ÏfiÁÈ· ‰ÂÓ Â›¯·Ó Ù›ÔÙ· Ó· ‰ÒÛÔ˘Ó ÔÈ AıËÓ·›ÔÈ. KÈ ·˘Ùfi˜ ‹-
Ù·Ó ›Ûˆ˜ Ô Î˘ÚÈfiÙÂÚÔ˜ ÏfiÁÔ˜ Ô˘ Ë ÂÎÛÙÚ·Ù›· ‹Ù·Ó ηٷ‰ÈηṲ̂ÓË
·fi Ù· ÚÈÓ.
¶O§§A EXOYNE ÁÚ·Ê› ÁÈ· ÙËÓ ›ÛÙË ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë ÛÙËÓ ÂÈ-
ÛÙÚÔÊ‹ ÙˆÓ ›‰ÈˆÓ Ê·ÈÓÔÌ¤ÓˆÓ ÛÙ’ ·ÓıÚÒÈÓ· Ú¿ÁÌ·Ù·. K·È Â›Ó·È ·-
Ï‹ıÂÈ·. EÊfiÛÔÓ Ë ·ÓıÚÒÈÓË Ê‡ÛË Â›Ó·È Î¿ÙÈ ‰Â‰Ô̤ÓÔ, Ô˘ ‚·ÛÈο ‰ÂÓ
·ÏÏ¿˙ÂÈ, ·ÏÏ¿ ·ÏÒ˜ Î˘Ì·›ÓÂÙ·È ÌÂٷ͇ ÔÚÈÛÌ¤ÓˆÓ ¿ÎÚˆÓ Î·Ù·ÛÙ¿ÛÂ-
ˆÓ, fiÔ˘ ÊÙ¿ÓÂÈ Û¿ÓÈ·, Â›Ó·È ÂfiÌÂÓÔ Ó· ÂÚÈ̤ÓÔÌ ÙËÓ Â·Ó¿ÏË„Ë,
‹ Ù·˘ÙfiÛËÌË, ‹ ·Ú·Ï‹ÛÈ·. OÈ Û˘Óı‹Î˜ fï˜ ›ӷÈ, ˆ˜ ¤Ó· ÛËÌ›Ô,
ÛÙÔ ¯¤ÚÈ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ Ó’ ·ÏÏ¿ÍÔ˘ÓØ Î·È Û’ ·˘Ùfi ÈÛÙ‡ÂÈ ˆ˜ ÌÔÚ›
Ó· ‚ÔËı‹ÛÂÈ Ë ÈÛÙÔÚ›·, Ë ÁÚ·Ì̤ÓË ÈÛÙÔÚ›·, Û·Ó ÙË ‰È΋ ÙÔ˘. §¤ÂÈ .¯.
ÛÙËÓ ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ÏÔÈÌÔ‡ ˆ˜ Ù¿ÁÚ·„ ηٷÏÂÙÒ˜ ÒÛÙ ·Ó Í·Ó·-
¤ÛÂÈ Ù¤ÙÔÈÔ Î·Îfi, Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÙÔ ·Ó·ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ. MÔ-
ÚÔ‡Ó Ó· ÌÂÙÚÈ·ÛıÔ‡Ó ÔÈ Û˘Óı‹Î˜ Ô˘ ÙËÓ ÂÈ‰Â›ÓˆÛ·Ó ÙfiÙÂ, Ô Û˘ÓˆÛÙÈ-
ÛÌfi˜, Ë ÌÂÙ¿‰ÔÛ‹ Ù˘ ·fi ÙÔÓ ¤Ó· ÛÙÔÓ ¿ÏÏÔ, Ë ÌfiÏ˘ÓÛË ÙˆÓ ËÁ·-
‰ÈÒÓ ·fi ÙÔ˘˜ ·ÚÚÒÛÙÔ˘˜ Ô˘ Ú›¯ÓÔÓÙ·Ó Ì¤Û· ÁÈ· Ó· Û‚‹ÛÔ˘Ó ÙË ‰›„·
ÙÔ˘˜... ™ÙÔÓ ÔÏÈÙÈÎfi ÙÔ̤·, Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ ÈÛÙ‡ÂÈ ˆ˜ ÌÔÚÔ‡Ó ˆ˜
¤Ó· ÛËÌÂ›Ô Ó’ ·ÔÊ¢¯ıÔ‡Ó ÔÈ ÌÂÁ¿Ï˜ ÎÚ›ÛÂȘ. A·Ú·›ÙËÙË Â›Ó·È ÌÈ·
Û¯ÂÙÈ΋ ¢ËÌÂÚ›·. “O fiÏÂÌÔ˜, Ô˘ ·›ÚÓÂÈ Î¿Ùˆ ·’ Ù· fi‰È· ÙˆÓ
·ÓıÚÒˆÓ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ÎÂÚ‰›ÛÔ˘Ó ÙÔ Î·ıËÌÂÚÈÓfi ÙÔ˘˜” ÌÔÚ› ÎÈ
·˘Ùfi˜ Ó’ ·ÔÊ¢¯ı›. §›ÁÔ ¤ÏÂÈ„Â Ó· ̷ٷȈı› Ô ¶ÂÏÔÔÓÓËÛÈ·Îfi˜.

111
 AÓ ˘Ô¯ˆÚÔ‡Û·Ó ÔÈ AıËÓ·›ÔÈ ÛÙÔ ˙‹ÙËÌ· ÙÔ˘ ÌÂÁ·ÚÈÎÔ‡ „ËÊ›ÛÌ·ÙÔ˜;
M’ fiÏÔ Ô˘ ı·˘Ì¿˙ÂÈ Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ ÙfiÛÔ ÙÔÓ ¶ÂÚÈÎÏ‹, ‰ÂÓ Â›Ó·È Ê·ÓÂÚfi
·Ó Û˘ÌʈÓ› Ì ÙË ÊÚ¿ÛË ÛÙÔÓ ÚÒÙÔ ÙÔ˘ ÏfiÁÔ, Ô˘ ı· ÙËÓ Â› ۛ-
ÁÔ˘Ú· Ô ¶ÂÚÈÎÏ‹˜: “ÁÈ·Ù› ÙÔ ›‰ÈÔ Î¿ÓÂÈ Â›Ù ÌÈÎÚ‹ ›ӷÈ, ›Ù ÌÂÁ¿ÏË Ë
·Ú·¯ÒÚËÛË Ô˘ ˙ËÙÔ‡Ó Ó· Ì·˜ ÂÈ‚¿ÏÏÔ˘Ó”. §›ÁÔ ¤ÏÏÂÈ„Â Â›Û˘ Ó·
ÛÙ·Ì·Ù‹ÛÂÈ ÌÂÙ¿ ÙÔÓ ·ÔÎÏÂÈÛÌfi ÙˆÓ ·Ó‰ÚÒÓ ÛÙË ™Ê·ÎÙËÚ›·. K·È
Ú¿ÁÌ·ÙÈ ÛÙ·Ì¿ÙËÛ ÚÒÙÔ ÛÙËÓ AÈÙˆÏÔ-AηÚÓ·Ó›·, ˆ˜ ÙÔ Ù¤ÏÔ˜,
‰Â‡ÙÂÚÔ ¤ÛÙˆ Î·È ÁÈ· Ï›Á· ¯ÚfiÓÈ· ÛÙË ™ÈÎÂÏ›·.
™TO ™TPATIøTIKO Û·ÎΛ‰ÈÔ ÔÏÏÒÓ °¿ÏÏˆÓ ‰È·ÓÔÔ˘Ì¤ÓˆÓ ÛÙÔÓ
ÚÒÙÔ ·ÁÎfiÛÌÈÔ fiÏÂÌÔ ˘‹Ú¯Â ÎÈ’ ¤Ó· ·ÓÙ›Ù˘Ô ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë.
¢ÂÓ ¤Ì·ı·Ó ÔÏÏ¿ ·’ ·˘ÙfiÓ, ‰ÂÓ ¤Ì·ı·Ó Ò˜ Ó’ ·ÔʇÁÔ˘Ó Ù· ‰ÂÈÓ¿
Ô˘ ÂÚ›ÁÚ·„ÂØ ÁÈ·Ù› ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ÔÈ ÛÙÚ·ÙËÁÔ›Ø Î·È ÁÈ·Ù› Ù·‡ÙÈÛ·Ó ÙË
ÌÂÚ›‰· ÙÔ˘˜Ø Ì ÙÔ˘˜ AıËÓ·›Ô˘˜. ¢ÂÓ Â›Ó’ ·˘Ùfi˜ Ô ÛÎÔfi˜ Ù˘ IÛÙÔ-
Ú›·˜. OÈ AıËÓ·›ÔÈ ‰È¤Ú·Í·Ó ÔÏϤ˜ ˆÌfiÙËÙ˜, ›Ù ¿Óˆ ÛÙË ‚Ú¿ÛË
ÙÔ˘ ı˘ÌÔ‡ ÙÔ˘˜, ›ÙÂ Î·È ÂÛÎÂÌ̤ӷ, fiˆ˜ ÛÙÔ˘˜ MËÏ›Ô˘˜. ™ÎÔfi˜
Ù˘ IÛÙÔÚ›·˜ ÙÔ˘ Â›Ó·È Ó· ÍÂÂÚ·ÛÙÔ‡Ó ÔÈ ·ÓÙÈı¤ÛÂÈ˜Ø Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁËıÔ‡Ó
¢ڇÙÂÚÔÈ ·ÙÚȈÙÈÛÌÔ› Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁËıÔ‡Ó ÔÈ Û˘Óı‹Î˜ ÁÈ· Ó· ÌË
ÛÚÒ¯ÓÔÓÙ·È ÛÙËÓ ·Ú·ÊÚÔÛ‡ÓË Ù˘ ·fiÁÓˆÛ˘ ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ·fi ÙËÓ
“¿ÎÚ· ·Ó¿ÁÎË”. N· Íԉ¢ÙÔ‡Ó Ù· Ù¿Ï·ÓÙ·, fi¯È ÁÈ· ÂÎÔÏÈfiÚÎËÛË
Û¯ÂÙÈο ·Û‹Ì·ÓÙˆÓ ÔÏÈÙÂÈÒÓ, Û·Ó Ù˘ ¶ÔÙ›‰·È·˜, Ô˘ ÎfiÛÙÈÛ ‰˘Ô
¯ÈÏÈ¿‰Â˜, ÂÓÒ Ù· ¶ÚÔ‡Ï·È· ÎfiÛÙÈÛ·Ó ÌfiÓÔ ¯›ÏÈ·, Ì· Î·È ÁÈ’ ¿ÏÏ· ‰Ë-
ÌÈÔ˘ÚÁÈο ¯Ù›ÛÌ·Ù·, ÂÁηٷÛÙ¿ÛÂȘ, “zÓ Î·ı’ ìÌ¤Ú·Ó ì ٤ڄȘ Ùe
Ï˘ËÚeÓ âÎÏ‹ÛÛÂÈ”.
ÿÛˆ˜ ·˘Ù¿ Ù· ‚ϤÔÌ ÂÌ›˜ ̤۷ ÛÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘, Î·È ‰ÂÓ Ù’ ·ÔÛÎÔ-
Ô‡ÛÂ Ô ›‰ÈÔ˜; AÏÏ¿ ÙÈ ¿ÏÏÔ ÌÔÚ› Ó· ‰È‰¿ÍÂÈ Ë ·Ó·ÙÔÌ›· ÙfiÛˆÓ ÊÔ‚Â-
ÚÒÓ ÂÚÈÛÙ¿ÛˆÓ, Ë ¤ÎıÂÛË ÙˆÓ ·‰˘Ó·ÌÈÒÓ Î·È Î·ÎÔ˘ÚÁÈÒÓ ÛÙÔ ·Ó-
ıÚÒÈÓÔ Ê¤ÚÛÈÌÔ, Ë ÂÚÈÁÚ·Ê‹ οı ÛÙÈÁÌ‹˜, Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ‚ÁÂÈ
·ÏÏÈÒ˜; ŸÏÔÈ ÓÔ˘ıÂÙÔ‡Ó ÙÔÓ ·ÓÙ›·ÏÔ ˆ˜ ÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ Â›Ó·È ¿‰ËÏÔ ÔÙ¤
ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘˜. ¢ÂÓ ‹Ù·Ó ÙÔ ¤ÚÁÔ Â˘¯¿ÚÈÛÙÔØ ‰ÂÓ ÂÚfiÎÂÈÙÔ Ó· ÙÔ˘
ʤÚÂÈ Â¢ÊË̛˜ Î·È ÙÈ̤˜. TÔ ‹ÍÂÚ ·˘Ùfi. AÓ Úfi‚Ï„ ˆ˜ Ôχ
·ÚÁfiÙÂÚ· – ÁÈ·Ù› Ë Ê‹ÌË ÙÔ˘ ˆ˜ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡ ¿Ú¯ÈÛ ·ÈÒÓ˜ ÌÂÙ¿ ÙÔ

112
ı¿Ó·Ùfi ÙÔ˘ – ı· ‰ÈηȈÓfiÙ·Ó Ë ÂÔ›ıËÛË ÛÙËÓ ·Í›· ÙÔ˘, ÙÈ Î¤Ú‰Ô˜ ¤-
ÊÂÚÓ ÛÙËÓ ÍÂÚ‹, ·ÔÌÔӈ̤ÓË ˙ˆ‹ ÙÔ˘; KÈ ·Ó ·¤ÎÏÂÈ ‚·ÛÈο ÙËÓ
ÂͤÏÈÍË, ·ÎfiÌ· Î·È ÙËÓ ÂͤÏÈÍË ÙˆÓ ıÂÛÌÒÓ, ·Ê‹Óˆ È· Ù˘ ·ÓıÚÒÈ-
Ó˘ ʇÛ˘, ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Û ӷ ÂÏ›˙ÂÈ ˆ˜ Ù· ›‰È· Î·È Ù· ›‰È· ‰Â ı· Û˘-
Ó¤‚·ÈÓ·Ó, fiÙ Û ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË, fiÙ Û ÌÈÎÚfiÙÂÚË Îϛ̷η, fiˆ˜ ¿Ï-
ψÛÙ ÙÔ Ï¤ÂÈ ÚËÙ¿, fiÙ·Ó ·Ú¿ÛÂÚÓ ÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ ÙÔ ¿ıÔ˜, ÙÔ Ì›-
ÛÔ˜, Ë ÎÔÌÌ·ÙÈ΋ Ù‡ÊψÛË;»
(ŒÏÏË §·ÌÚ›‰Ë, «£Ô˘Î˘‰›‰Ë˜», EÔ¯¤˜ 4, 1963, 87-95)*
***
«™˘ÌÂÚ·ÛÌ·ÙÈο ı· ‹Ù·Ó ‰˘Ó·Ùfi Ó· ‰È·Ù˘ˆıÔ‡Ó ÔÚÈṲ̂Ó˜ ÚÔÙ¿-
ÛÂȘ Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ¯ÚËÛÈ̇ÛÔ˘Ó ÁÈ· ÙËÓ ·Ú·¤Ú· ÎÚÈÙÈ΋
ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë ·fi ÌÈ· Û‡Á¯ÚÔÓË ÛÎÔÈ¿. MÈ·
ÚÒÙË ÚfiÙ·ÛË Â›Ó·È Ë ÂÍ‹˜: ·ÔÙÂÏ› ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁÈο ÓfiÌÈÌË ··›ÙË-
ÛË Ó· ÂÍÂÙ·ÛÙ› ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ·fi ÙË ÛÎÔÈ¿ Ù˘ ÛËÌÂÚÈÓ‹˜ ÌÂıÔ‰ÔÏÔ-
Á›·˜ Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ Î·È ÔÚÈÛÌ¤ÓˆÓ ¿ÏÏˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ÂÈÛÙËÌÒÓ. MÈ·
Ù¤ÙÔÈ· ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ‰ÈηÈÒÓÂÙ·È Î·È ·fi ÙË ‰È΋ ÙÔ˘ ÈÛÙÔÚÈÔÁÚ·ÊÈ΋
Ú·ÎÙÈ΋ Ô˘ ÍÂÎÈÓÔ‡Û ·fi ÙÔÓ ÎÚÈÙÈÎfi ¤ÏÂÁ¯Ô Ù˘ Ì˘ıÈ΋˜ ÏÔÁÔ-
ÁÚ·ÊÈ΋˜ ·Ú¿‰ÔÛ˘. ÕÎÚÈÙË ÂÍȉ·Ó›Î¢ÛË ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë ·ÓÙ›ÎÂÈÙ·È
ÚÔ˜ ÙË Ì¤ıÔ‰fi ÙÔ˘ Î·È ÙÔ Ó‡̷ ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘.
Afi ÙËÓ ÚfiÙ·ÛË ·˘Ù‹, ·Ó Á›ÓÂÈ ‰ÂÎÙ‹, ·ÔÚÚ¤ÂÈ Ë ‰È·›ÛÙˆÛË fiÙÈ Ë
ÈÛÙÔÚÈÔÁÚ·ÊÈ΋ Ú·ÎÙÈ΋ ÙÔ˘, ÛÙÔ ‚·ıÌfi Ô˘ ·ԂϤÂÈ Û ÌÈ· ÌÔÚÊ‹
ÈÛÙÔÚÈ΋˜ ·Ê‹ÁËÛ˘ ··ÏÏ·Á̤Ó˘ ·fi Â͈ڷ˚ÛÙÈο, Ì˘ıÔÏ·ÛÙÈο
‹ ËıÈÎÔÏ·ÛÙÈο ·Ú·ÌÔÚÊÒÌ·Ù·, ·ÔÙÂÏ› Ú¿ÁÌ·ÙÈ ÎÙ‹Ì· ˜ ·Â›.
H ÎÚÈÙÈ΋ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË Ù˘ ÈÛÙÔÚÈÔÁÚ·ÊÈ΋˜ Ú·ÎÙÈ΋˜ ÙÔ˘ £Ô˘Î˘-
‰›‰Ë Ô‰ËÁ› fï˜ Î·È ÛÙË ‰È·›ÛÙˆÛË fiÙÈ Ë Ù¿ÛË ÙÔ˘ Ó· ˘ÔÙ¿ÛÛÂÈ ÙÔ
ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ÛÙÔÈ¯Â›Ô ÛÙȘ ··ÈÙ‹ÛÂȘ Ù˘ ÔÏÈÙÈ΋˜ ·Ó·Ì¤ÙÚËÛ˘, ›ÙÂ
ÌÂٷ͇ ÔÏÈÙÈÎÔÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ·Ú·Ù¿ÍÂˆÓ Â›Ù ÌÂٷ͇ fiψÓ, Î·È Ó·
ÂÍËÁ› ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÂͤÏÈÍË ·fi ÙÔÓ ·ÁÒÓ· ÁÈ· ÔÏÈÙÈ΋ ΢ÚÈ·Ú¯›·,
*TÔ ÂÚÈÔ‰ÈÎfi EÔ¯¤˜ (MËÓÈ·›· ¤Î‰ÔÛË ÓÂ˘Ì·ÙÈÎÔ‡ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌÔ‡ Î·È ÁÂÓÈ΋˜ ·È-
‰Â›·˜), ÚˆÙÔfiÚÔ ÁÈ· ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘, Ì ‰È¢ı˘ÓÙ‹ ÙÔÓ ÕÁÁÂÏÔ TÂÚ˙¿ÎË, ΢ÎÏÔÊfiÚËÛÂ
ÙÔ 1963 Î·È ¤ÎÏÂÈÛ Ì ÙËÓ ÂÁηı›‰Ú˘ÛË Ù˘ ‰ÈÎÙ·ÙÔÚ›·˜, ÙÔ 1967.

113
 Â›Ó·È ÔÚÈÛÙÈο ÍÂÂÚ·Ṳ̂ÓË ÁÈ· ÙË Û‡Á¯ÚÔÓË ÈÛÙÔÚÈÔÁÚ·Ê›·, Ì·ÚÍÈÛÙÈ-
΋ ‹ ÌË. MfiÓÔ fiÛÔÈ Û‹ÌÂÚ· ˘ÔÙ¿ÛÛÔ˘Ó ÙËÓ ÈÛÙÔÚÈÔÁÚ·Ê›· ÛÙȘ ȉÂÔ-
ÏÔÁÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ Ù˘ ÙÚ¤¯Ô˘Û·˜, ÂÈηÈÚÈ΋˜ ÔÏÈÙÈ΋˜ ÂÍ·ÚÙÔ‡Ó, fi-
ˆ˜ Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜, ÙÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ·fi ÙÔ ÔÏÈÙÈÎfi ÛÙÔÈ¯Â›Ô [...]
H ÚfiÙ·ÛË fiÙÈ Ë ·ÓıÚÒÈÓË Ê‡ÛË Â›Ó·È ·ÌÂÙ¿‚ÏËÙË, ‹ ¤ÛÙˆ fiÙÈ Â›Ó·È
Û¯ÂÙÈο ÛÙ·ıÂÚ‹, ‰È·„‡‰ÂÙ·È ·fi ÛÂÈÚ¿ Û‡Á¯ÚÔÓˆÓ ÂÚ¢ÓÒÓ, Ô˘ Â-
ÓÙ¿ÛÛÔÓÙ·È ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚÈ΋ „˘¯ÔÏÔÁ›·, ÛÙËÓ „˘¯ÔÏÔÁ›· ÙˆÓ ÓÔËÙÈÎÒÓ
ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÒÓ, fiˆ˜ Â›Ó·È ÔÈ ¤Ú¢Ó˜ ÙˆÓ Wallon, Wygotski, Luria,
Leontiev, Î.¿. ÁÈ· ÙȘ ‰·‰Èηۛ˜ Ì ÙȘ Ôԛ˜ Ë ·ÓıÚÒÈÓË Ú·ÎÙÈ-
΋, Ô˘ ÔÈΛÏÏÂÈ ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ٷ ÛÙÂÓfiÙÂÚ· ÎÔÈÓˆÓÈο ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ·,
ÙȘ ÎÔÈӈӛ˜ Î·È ÙȘ ÂÔ¯¤˜, ÂËÚ¿˙ÂÈ ÙËÓ ·ÓÙ›ÏË„Ë Ô˘ Û¯ËÌ·Ù›˙ÂÈ
Ô ¿ÓıÚˆÔ˜ ÁÈ· ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘, ÙȘ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ Û¯¤ÛÂȘ ÙÔ˘ Î·È ÙÔÓ Îfi-
ÛÌÔØ Ë ·ÓÙ›ÏË„Ë ·˘Ù‹ Ì ÙË ÛÂÈÚ¿ Ù˘ ÂËÚ¿˙ÂÈ ÙËÓ Ú·ÎÙÈ΋ ÙÔ˘
·ÓıÚÒÔ˘. [...]
TÔ È‰ÂÔÏfiÁËÌ· Ù˘ ·ÌÂÙ¿‚ÏËÙ˘ ·ÓıÚÒÈÓ˘ ʇÛ˘ Ô‰ËÁ› ÏÔÁÈο
ÛÙËÓ ÚfiÙ·ÛË fiÙÈ Ë ÈÛÙÔÚ›· Â·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÂÙ·È Î·È fiÙÈ, ·ÊÔ‡ ÔÈ ¿ÓıÚˆ-
ÔÈ ‰ÂÓ ·ÏÏ¿˙Ô˘Ó, ı· Û˘ÌÂÚÈÊÂÚıÔ‡Ó ÛÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ, fiˆ˜ Û˘ÌÂÚÈʤÚ-
ıËÎ·Ó ÛÙÔ ·ÚÂÏıfiÓ Î·È Û˘ÌÂÚÈʤÚÔÓÙ·È ÛÙÔ ·ÚfiÓ. OÈ ·Ú¯·›ÔÈ
ŒÏÏËÓ˜ ¤ÙÂÈÓ·Ó Ó· ‰Â¯ÙÔ‡Ó fiÙÈ Ë ÈÛÙÔÚ›· Â·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÂÙ·È, ÁÈ·Ù› ¤-
ÙÂÈÓ·Ó ÚÔ˜ ÙËÓ ·Ô‰Ô¯‹ ÌÈ·˜ ΢ÎÏÈ΋˜ ·ÓÙ›Ï˄˘ ÁÈ· ÙÔ ¯ÚfiÓÔ, ›Ûˆ˜
ÂÂȉ‹ ‰ÂÓ Â›¯·Ó ·Ó·Ù‡ÍÂÈ ÙËÓ ÂÌÂÈÚ›· fiÙÈ Ô ¿ÓıÚˆÔ˜ Ì ÙË ‰Ú¿ÛË
ÙÔ˘, ÙËÓ ÂÈÛÙ‹ÌË Î·È ÙËÓ Ù¯ÓÈ΋, ÌÔÚ› Ó· ÌÂÙ·‚¿ÏÏÂÈ ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ
Ô˘ ÙÔÓ ÂÚÈ‚¿ÏÏÂÈ Î·È ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· Û˘ÏÏ¿‚Ô˘Ó Â‡ÎÔÏ· ÙËÓ ¤Ó-
ÓÔÈ· Ù˘ ÚÈ˙È΋˜ ÌÂÙ·‚ÔÏ‹˜. H ΢ÎÏÈ΋ ıÂÒÚËÛË ÙÔ˘ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡ ¯Úfi-
ÓÔ˘ Î·È Ù˘ ·ÓıÚÒÈÓ˘ Ú¿Í˘ ·fi ÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓ˜ Ô‰‹ÁËÛ ÔÚÈṲ̂-
ÓÔ˘˜ ÌÂÏÂÙËÙ¤˜, fiˆ˜ Â›Ó·È Ô Löwith Î·È Ô I. £ÂÔ‰ˆÚ·ÎfiÔ˘ÏÔ˜ ÛÂ
Ì·˜, ÛÙËÓ ·ÏÔ˘ÛÙ¢ÙÈ΋ ·ÏÏ¿ fi¯È ÙÂÏ›ˆ˜ ·‚¿ÛÈÌË ¿Ô„Ë fiÙÈ ˘‹Ú-
¯Â οÔÈÔ ·ÓÈÛÙÔÚÈÎfi ÛÙÔÈ¯Â›Ô ÛÙËÓ ·Ú¯·›· ÂÏÏËÓÈ΋ ÛΤ„Ë. °È’ ·˘Ùfi
Î·È ÔÈ ·Ú¯·›ÔÈ ŒÏÏËÓ˜ ‰ÂÓ ÌfiÚÂÛ·Ó Ó· ·Ó·Ù‡ÍÔ˘Ó ÊÈÏÔÛÔÊ›· Ù˘ È-
ÛÙÔÚ›·˜. K·Ù¿ ÙÔ £ÂÔ‰ˆÚ·ÎfiÔ˘ÏÔ ÙÔ˘˜ Ï›ÂÈ “Ë ¤ÓÓÔÈ· ÙÔ˘ ÈÛÙÔÚÈ-
ÎÔ‡ Á›ÁÓÂÛı·È”».
[A. M·ÁÈfiÓ·˜, «H ÛΤ„Ë ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë Î·È Ë Û‡Á¯ÚÔÓË ·ÓÙ›ÏË-
114
„Ë ÁÈ· ÙË ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›· Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜», ™ÂÌÈÓ¿ÚÈÔ (¶.E.º.) 8,
1987, Û. 80-82].
***
«18. ™ÙËÓ Aı‹Ó· ÛÙ· ¯ÚfiÓÈ· ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë ÙÔ 438 ·›˙ÂÙ·È Ë ÙÂ-
ÙÚ·ÏÔÁ›· ÙÔ˘ E˘ÚÈ›‰Ë ·fi ÙËÓ ÔÔ›· ÛÒıËΠÌfiÓÔ Ë ÕÏÎËÛÙȘ, ÙÔ
431 Ë M‹‰ÂÈ·, ÙÔ 428 Ô IfiÏ˘ÙÔ˜ (ÚÒÙÔ ‚Ú·‚›Ô). EÍ¿ÏÏÔ˘ ÙÔ
441 ·›˙ÂÙ·È Ë AÓÙÈÁfiÓË ÙÔ˘ ™ÔÊÔÎÏ‹, ÙÔ 430 Ô Oȉ›Ô˘˜ T‡Ú·ÓÓÔ˜
Î·È Èı·ÓÒ˜ Ï›ÁÔ ·ÚÁfiÙÂÚ· ÔÈ TÚ·¯›ÓȘ. ™ÙËÓ ÎˆÌÈ΋ ÛÎËÓ‹ ÂÍ¿ÏÏÔ˘
‰ÂÛfi˙Ô˘Ó, fiÛÔ Í¤ÚÔÌÂ, Ô AÚÈÛÙÔÊ¿Ó˘, Ô E‡ÔÏȘ, Ô KÚ·Ù›ÓÔ˜, Ô AÚÈ-
ÛÙÔ̤Ó˘, Ô AÌÂÈ„›·˜, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ, ˆ˜ ÙÔ 424, Ô˘ Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ ‹Ù·Ó
ÛÙËÓ Aı‹Ó·, Â›Ó·È Ì·ÚÙ˘ÚË̤ÓÔ fiÙÈ Û˘ÌÌÂÙ›¯·Ó ÛÙÔ˘˜ ‰Ú·Ì·ÙÈÎÔ‡˜
·ÁÒÓ˜. AÏÏ¿ Î·È ¤ÚÁ· ÙÔ˘ AÈÛ¯‡ÏÔ˘ (525-456) ·›˙ÔÓÙ·Ó Ì ÂȉÈÎfi
ÓfiÌÔ Î·È ÌÂÙ¿ ÙÔ ı¿Ó·ÙÔ ÙÔ˘ ÔÈËÙ‹.
19. H Â›‰Ú·ÛË ÙÔ˘ ‰Ú¿Ì·ÙÔ˜ (΢ڛˆ˜ Ù˘ ÙÚ·Áˆ‰›·˜) ÛÙÔ £Ô˘Î˘‰›-
‰Ë Â›Ó·È ‰ÈÏ‹: 1) EËÚ¤·Û ÙÔÓ ÙÚfiÔ ·ÚÔ˘Û›·Û˘ ÙˆÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ
Î·È ‰È¿Ù·Í˘ ÙˆÓ ‰È·ÊfiÚˆÓ ÂÂÈÛÔ‰›ˆÓ ÙÔ˘ ÔϤÌÔ˘. ŒÙÛÈ Ë ÂÚÈÁÚ·-
Ê‹ ÙˆÓ KÂÚ΢ڷ˚ÎÒÓ (3.70 ÂÍ.) ÍÂÙ˘Ï›ÁÂÙ·È ÛÙÔÓ ·Ó·ÁÓÒÛÙË Û ‰È·-
‰Ô¯ÈΤ˜ ‰Ú·Ì·ÙÈΤ˜ Ú¿ÍÂȘ Î·È Ë ·Ó¿Ï˘ÛË ÙÔ˘ ÁÂÁÔÓfiÙÔ˜ ·fi ÙÔÓ ›‰ÈÔ
ÙÔÓ ÔÈËÙ‹ (3.82-83) ¤¯ÂÈ ı¤ÛË ¯ÔÚÈÎÔ‡ ÙÚ·Áˆ‰›·˜. ™ÙÔÓ EÈÙ¿ÊÈÔ
(2.35-46) ·ÓÙÈ·Ú·Ù›ıÂÙ·È Ô ÏÔÈÌfi˜ (2.47-53). ™ÙÔ MËÏÈ·Ófi ¢È¿ÏÔ-
ÁÔ (5.85-113) ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÂÙ·È Ë ·ÓˆÏÂıÚ›· ÛÙË ™ÈÎÂÏ›·. ™ÙË M‹-
ÏÔ ÔÈ AıËÓ·›ÔÈ à¤ÎÙÂÈÓ·Ó MËÏ›ˆÓ ¬ÛÔ˘˜ ì‚áÓÙ·˜ öÏ·‚ÔÓ, ·Ö‰·˜ ‰b
ηd Á˘Ó·Öη˜ äÓ‰Ú·fi‰ÈÛ·Ó (5.116.4). ™ÙË ™ÈÎÂÏ›· ÔÈ AıËÓ·›ÔÈ
«Î·Ùa ¿ÓÙ· ÁaÚ ¿ÓÙˆ˜ ÓÈÎËı¤ÓÙ˜ ηd Ôé‰bÓ çÏ›ÁÔÓ â˜ Ôé‰bÓ Î·ÎÔ-
·ı‹Û·ÓÙ˜ ·ÓˆÏÂıÚ›÷· ‰c Ùe ÏÂÁfiÌÂÓÔÓ Î·d Â˙e˜ ηd Óɘ ηd Ôé‰bÓ
¬ÙÈ ÔéÎ àÒÏÂÙÔ, ηd çÏ›ÁÔÈ àe ÔÏÏáÓ â’ ÔúÎÔ˘ àÂÓfiÛÙËÛ·Ó»
(7.87.6). H ÂÚÈÁÚ·Ê‹ Ù˘ ÂÎÛÙÚ·Ù›·˜ ÛÙË ™ÈÎÂÏ›· ·Ú¯›˙ÂÈ Ì’ ¤Ó·
¯·ÚÔ‡ÌÂÓÔ ·ÓËÁ˘ÚÈÎfi ÍÂΛÓËÌ· Ô˘ ‰Â›¯ÓÂÈ ÙËÓ ÂÈÔÏ·ÈfiÙËÙ· Ù˘
Ù˘¯Ô‰ÈˆÎÙÈ΋˜ Âȯ›ÚËÛ˘ (6.30-32) Î·È Ë ‰Ú¿ÛË ·Ú¯›˙ÂÈ Ó· ÎÏÈÌ·-
ÎÒÓÂÙ·È ·fi ÙËÓ ·ı˘Ì›· Î·È ÙË ÛÙÂÓÔ¯ÒÚÈ· ÛÙËÓ “ÂÚÈ¤ÙÂÈ·” (Ú‚Ï.
7.75.6) Î·È ÙËÓ ÔÏÔÎÏËÚˆÙÈ΋ ηٷÛÙÚÔÊ‹. AÏÏ¿ Î·È Î¿ı ÂÈ̤-
115
 ÚÔ˘˜ ÁÂÁÔÓfi˜, fiˆ˜ Ë Î·Ù·ÛÙÚÔÊ‹ Ù˘ M˘Î·ÏËÛÛÔ‡ (7.29-30) ‹ Ù·
ÁÂÁÔÓfiÙ· ÛÙËÓ AÈÙˆÏԷηÚÓ·Ó›· ¤¯Ô˘Ó ‰Ú·Ì·ÙÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· Î·È ı¤-
ÙÔ˘Ó ÙÚ·ÁÈο ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· ÁÈ· ÙÔ ‰›Î·ÈÔ Î·Ù·ÏÔÁÈÛÌfi Ù˘ ¢ı‡Ó˘. 2)
TÔ ‰Ú¿Ì· ÂËÚ¤·Û ÙÔ £Ô˘Î˘‰›‰Ë ÛÙËÓ ÂÍ‹ÁËÛË ÙˆÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ Î·È
ÛÙË ‰È·ÁÚ·Ê‹ ÙˆÓ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ ¯·Ú·ÎÙ‹ÚˆÓ. OÈ ÚËÙÔÚÈÎÔ› ÏfiÁÔÈ, Ô˘
‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È Û ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡˜ Û˘ÁÁÚ·Ê›˜, fiˆ˜ Ô HÚfi‰ÔÙÔ˜ Î·È Ô˘ ÛÙÔ
£Ô˘Î˘‰›‰Ë ¤¯Ô˘Ó ÌÈ· ÂȉÈ΋ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·, ÌÔÚÔ‡Ó ˆ˜ ÙÚfiÔ˜ ÏÔÁÔÙÂ-
¯ÓÈÎfi˜ Ó’ ·Ó·¯ıÔ‡Ó ÛÙËÓ ÂÈ΋ Ô›ËÛË. AÏÏ¿ ÛÙ· ¯ÚfiÓÈ· ÙÔ˘ £Ô˘Î˘-
‰›‰Ë Ô ¶ÚˆÙ·ÁfiÚ·˜ ‰›‰·Í ٷ “·ÓÙÈÏÔÁÈο” ÂȯÂÈÚ‹Ì·Ù·, ‰ËÏ. ÂÈ-
¯ÂÈÚ‹Ì·Ù· Ì ٷ ÔÔ›· ·Ó·ÈÚÔ‡ÓÙ·È ÔÈ ı¤ÛÂȘ ÂÓfi˜ ÔÌÈÏËÙ‹. ™ÙÔ ‰Ú¿-
Ì·, Î·È ‚·ÛÈο ÛÙÔÓ E˘ÚÈ›‰Ë, Ù· ÚfiÛˆ· ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ‰È·Ï¤ÁÔÓÙ·È
ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ Ì ̷ÎÚÔ‡˜ ÏfiÁÔ˘˜, Ì ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ Ô ¤Ó·˜ ÚÔÛ·ı›
Ó’ ·Ó·ÈÚ¤ÛÂÈ ·˘Ù¿ Ô˘ ›Â Ô ¿ÏÏÔ˜. ™ÎÔfi˜ ÙÔ˘ ÔÈËÙ‹ Â›Ó·È Ó· Ê·ÓÂ-
ÚÒÛÂÈ ÌÈ· ‰Ú·Ì·ÙÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË. ™ÙÔ £Ô˘Î˘‰›‰Ë Ù· ÈÛÙÔÚÈο ÚfiÛˆ-
·, ÔÏÈÙÈÎÔ›, ÛÙÚ·ÙȈÙÈÎÔ›, Ì ÙȘ ‰ËÌËÁÔڛ˜ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ·ÓÙ›ıÂ-
Ù˜ ·fi„ÂȘ ¿Óˆ ÛÙËÓ ›‰È· ı¤ÛË. ™ÎÔfi˜ ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë Â›Ó·È Ó· η-
Ù·ÓÔËı› Ï‹Úˆ˜ ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜, Ô˘ ¤ÁÈÓ ·ÈÙ›· ÁÈ· ÙË ‰È·Ù‡ˆÛË ·ÓÙ›-
ıÂÙˆÓ ·fi„ÂˆÓ ÛÙËÓ ÂÎÎÏËÛ›· ÙÔ˘ ‰‹ÌÔ˘ ‹ Û ‰ÈηÛÙ‹ÚÈÔ ‹ Û ¿ÏÏË
ÂÚ›ÙˆÛË. K·È ÌÔÏÔÓfiÙÈ ÛÙÔ £Ô˘Î˘‰›‰Ë ¤¯Ô˘Ì ÈÛÙÔÚÈο ÚfiÛˆ·
Î·È Û˘˙‹ÙËÛË ÁÈ· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ˙‹ÙËÌ·, fï˜ Î·È Ô ÈÛÙÔÚÈÎfi˜ ÁÂÓÈ-
·ÂÈ ÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ Î·È ‰›ÓÂÈ Î·È ÛÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ Î·È ÛÙ· ÚfiÛˆ· Ù˘-
ÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·, Ú¿ÁÌ· Ô˘ Á›ÓÂÙ·È Î·È ÛÙÔ ‰Ú¿Ì· Î·È Â›Ó·È ÁÂÓÈÎfi
ÁÓÒÚÈÛÌ· ÙÔ˘ ÎÏ·ÛÈÎÔ‡. O NÈΛ·˜ .¯. Â›Ó·È Ù˘ÈÎfi˜ ÂÎÚfiÛˆÔ˜ ÙÔ˘
Û˘Ì‚·ÙÈÎÔ‡, ıÚËÛ΢fiÌÂÓÔ˘ Î·È ÂÙ˘¯Ë̤ÓÔ˘ Û˘ÓÙËÚËÙÈÎÔ‡ AıËÓ·›-
Ô˘, ¯ˆÚ›˜ fï˜ Ó’ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÂÈ ÂÈΛӉ˘Ó˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ. ¶ÚÔÙÔ‡,
Ê˘ÛÈο, ÛÙ·Ï› ÛÙË ™ÈÎÂÏ›·, fiÔ˘ Ù· ÛÙÔȯ›· ·˘Ù¿ ÙÔ˘ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·
ÙÔ˘ ÙÔÓ Ô‰ËÁÔ‡Ó ÛÙËÓ Î·Ù·ÛÙÚÔÊ‹, ÁÈ·Ù› ÛÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ·˘Ù‹ ¤ÚÂ-
 Ӓ ·Ó·Ï¿‚ÂÈ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›·, Ô˘ ı· Û˘ÓÂ¿ÁÔÓÙ·Ó Ì›ˆÛË ÙÔ˘ ÚÔ-
ÛˆÈÎÔ‡ ÙÔ˘ ·ÚÔ˘˜ (£Ô˘Î. 5.16). O KϤˆÓ·˜ ÂÍ¿ÏÏÔ˘ Â›Ó·È Ù˘ÈÎfi˜
ÂÎÚfiÛˆÔ˜ ÌÈ·˜ ٿ͈˜ ÔÏÈÙÈÎÒÓ, Ô˘ Â›Ó·È Ê·ÓÂÚfi fiÙÈ ‰ÂÓ Û˘Ì·-
ıÔ‡ÛÂ Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜.

116
20. AÏÏ¿ ÛÙÔ ‰Ú¿Ì· ÔÚÈṲ̂ÓÔÈ ‹ÚˆÂ˜ ÊÙ¿ÓÔ˘Ó ÛÙËÓ “‡‚ÚÈÓ” Î·È ·ÎÔ-
ÏÔ˘ıÔ˘ı› Ë ÙÒÛË Î·È Ë Î·Ù·ÛÙÚÔÊ‹. TË ‰Ú·Ì·ÙÈ΋ ÂͤÏÈÍË Û˘Ó‹-
ıˆ˜ ÎÈÓÔ‡Ó ¤ÓÙÔÓ· ¿ıË: ȉÈÔÙ¤ÏÂÈ·, ÏÂÔÓÂÍ›·, ˘ÂÚ‚·Û›Â˜, Êfi‚ÔÈ, ÊÈ-
ÏÔ‰Ô͛˜, ¤ÚˆÙ˜, ηٷ›ÂÛË ÙÔ˘ ‰˘Ó·ÙÔ‡, ÂÈı˘Ì›· ÁÈ· ÂΉ›ÎËÛË, Ô˘
Û˘ÁÎÚÔ‡ÔÓÙ·È Ì ÙË ÏÔÁÈ΋ Î·È ÙËÓ Î·ıÈÂڈ̤ÓË ËıÈ΋ Ù¿ÍË. K·È Ô
£Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ ‚ϤÂÈ fiÙÈ ÛÙ· ‰È¿ÊÔÚ· ÁÂÁÔÓfiÙ· Û˘ÁÎÚÔ‡ÔÓÙ·È Ë “ÁÓÒ-
ÌË”, Ë ÛˆÛÙ‹ ÎÚ›ÛË ‰ËÏ·‰‹ Î·È Ë “ÔÚÁ‹”, Ù· ¿ıË Î·È ÔÈ ÂÈı˘Ì›Â˜
ÙˆÓ ·ÙfiÌˆÓ Î·È ÙÔ˘ Ï·Ô‡. K·È ‰Â ÓÔÌ›˙ˆ fiÙÈ Â›Ó·È ˘ÂÚ‚ÔÏ‹ ·Ó Ô‡ÌÂ
fiÙÈ Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜, ·Ó Î·È ‰È·›ÛÙˆÛ ÙË ‰Ú¿ÛË ÙˆÓ ÚˆÙÔÁÂÓÒÓ ·È-
Ù›ˆÓ ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›·, ‰ËÏ. ÙˆÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÒÓ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ Û˘ÁÎÚÔ‡ÛÂ-
ˆÓ, fï˜ ‰›ÓÂÈ ¤ÌÊ·ÛË ÛÙ· „˘¯ÔÏÔÁÈο ΛÓËÙÚ· (‰Â˘ÙÂÚÔÁÂÓ‹ ·›ÙÈ·)
ÙˆÓ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ ÚÔÛÒˆÓ Î·È ÙÔ˘ Ï·Ô‡, ÂÂȉ‹ Â›Ó·È ÂËÚ·Ṳ̂ÓÔ˜ ·-
fi ÙËÓ ÙÚ·ÁÈ΋ Ô›ËÛË Î·È Î˘Ú›ˆ˜ ·fi ÙÔÓ E˘ÚÈ›‰Ë.
21. TÔ Úfi‚ÏËÌ· Ù˘ ÂÍ·ÎÚ›‚ˆÛ˘ ÙˆÓ ÂȉڿÛÂˆÓ Û’ ¤Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁfi,
fiˆ˜ Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜, Ô˘ ¤˙ËÛ Û ÌÈ· ÂÔ¯‹ ·fi ÙËÓ ÔÔ›· ÛÒıËηÓ
ÂÏ¿¯ÈÛÙ· ¤ÚÁ·, Â›Ó·È Ôχ ‰‡ÛÎÔÏÔ Î·È Ù· Û˘ÌÂÚ¿ÛÌ·Ù· Û˘Ó‹ıˆ˜ fi-
¯È ¯ˆÚ›˜ ÂÈÊ˘Ï¿ÍÂȘ. ŸÌˆ˜ ·˘Ùfi˜ Ô ÙÚfiÔ˜ ÌÂϤÙ˘ Ô‰ËÁ› ÛÙË Ûˆ-
ÛÙ‹ ηٷÓfiËÛË ÙÔ˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡ Î·È ÙÔ˘ ηÈÚÔ‡ ÙÔ˘. º¿ÓËΠÓÔÌ›˙ˆ,
Û οÔÈÔ ‚·ıÌfi, fiÙÈ Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ Î·È ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ Â›Ó·È ÚÔ˚fiÓ Ù˘ Â-
Ô¯‹˜ ̤۷ ÛÙËÓ ÔÔ›· ¤˙ËÛÂ. ¶ÔÏÈÙÈο ‰È·ÌÔÚÊÒıËΠÛÙ· ¯ÚfiÓÈ·
ÙÔ˘ ¶ÂÚÈÎÏ‹. O ʈÙÈṲ̂ÓÔ˜ ·ÚÈÛÙÔÎÚ¿Ù˘ ¤ÁÈÓ ÂÓıÔ˘ÛÈ҉˘ ÂÎÊÚ·-
ÛÙ‹˜ Ù˘ ‰ËÌÔÎÚ·Ù›·˜ ÙÔ˘ ¶ÂÚÈÎÏ‹ Î·È ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÎÔ‡ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿Ì-
Ì·ÙÔ˜, ·ÏÏ¿ ‰ÂÓ Í¤¯·Û ÔÙ¤ ÙËÓ ÚÔ¤ÏÂ˘Û‹ ÙÔ˘. Afi ÙËÓ ¿ÏÏË ÌÂÚÈ¿
Ë ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋ ΛÓËÛË ÙÔ˘ ηÈÚÔ‡ ÙÔ˘ ÛÂ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi Ì ٷ ·ÙÔÌÈο
ÛÙÔȯ›· ÙÔ˘ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÙÔ˘, ÎÏ›ÛÂȘ, ÊÈÏÔ‰Ô͛˜, Ô˘ ‰˘ÛÙ˘¯Ò˜ Û¯Â-
‰fiÓ Î·ıfiÏÔ˘ ‰ÂÓ ·Ê‹ÓÂÈ Ó· Ê·ÓÔ‡Ó ÛÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘, ¤‰ˆÛ·Ó ¤Ó· ·ÈÒÓÈÔ È-
ÛÙÔÚÈÎfi ÌÓËÌÂ›Ô Ì¤Û· ÛÙÔ ÔÔ›Ô Û˘Ó˘¿Ú¯ÂÈ Ô ÎÏ·ÛÈÎfi˜ ÙÚfiÔ˜ ÂÚÌË-
Ó›·˜ Ù˘ ·ÓıÚÒÈÓ˘ ‰Ú¿Û˘, ·ÏÏ¿ Î·È Ù· ÛÙÔȯ›·, Ô˘ ‚ÔËıÔ‡Ó ÙÔÓ
·Ó·ÁÓÒÛÙË ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë Ó· ÊÙ¿ÛÂÈ Û ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ÂÍ‹ÁËÛË ÙÔ˘
ÔϤÌÔ˘ ÁÂÓÈο Î·È ÙˆÓ ÂÈ̤ÚÔ˘˜ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ ÙÔ˘». (E. ™Ô‡Ï˘, «O
£Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ Î·È ÙÔ ÔÏÈÙÈÎfi Î·È ‰È·ÓÔËÙÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÙÔ˘», NÂÔÂÏ-
ÏËÓÈ΋ ¶·È‰Â›· 1, 1985, 116-117).
117
 «H Ù·ÎÙÈ΋ ÙÔ˘ Ó’ ·Ê‹ÓË Ù· ÈÛÙÔÚÈο ÚfiÛˆ· Ó’ ·ÔηχÙˆÓÙ·È
ÌfiÓ· Ì ÙȘ Ú¿ÍÂȘ Î·È Ù· ÏfiÁÈ· ÙÔ˘˜, ̤ÓÔÓÙ·˜ Ô ›‰ÈÔ˜ ÛÙÔ ÂÚÈıÒ-
ÚÈÔ, ¯ˆÚ›˜ Î·È Ó· Â›Ó·È ÚÔÛÎÔÏÏË̤ÓÔ˜ Û’ ·˘Ùfi ÙÔ Û¯¤‰ÈÔ Ì ۯÔÏ·-
ÛÙÈ΋ Û˘Ó¤ÂÈ·, ·˘Ù¿ Ù· ÁÓˆÚ›ÛÌ·Ù· Â›Ó·È Î·Ù¿ ·ÚÈÔ ÏfiÁÔ Ô˘ ÂÈ-
ÙÚ¤Ô˘Ó Ó· ÔÓÔÌ·Ûı‹ Ë Ù¤¯ÓË ÙÔ˘ “‰Ú·Ì·ÙÈ΋”. O ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÌfi˜
“‰Ú·Ì·ÙÈ΋” ·Í›˙ÂÈ Ú¿ÁÌ·ÙÈ Ó· ·Ô‰Ôı‹ ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ Î·È ÁÈ’ ¿Ï-
ÏÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜. Œ¯ÂÈ ‰È·Ù˘ˆı‹ Ë ÛΤ„Ë fiÙÈ Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ ·ÓÙ›ÎÚ˘ÛÂ
ÙÔÓ fiÏÂÌÔ ÛÙÔ Û‡ÓÔÏfi ÙÔ˘ οو ·fi ÙÔ Ú›ÛÌ· ÌÈ·˜ ÙÚ·Áˆ‰›·˜,
ÛÙËÓ ÔÔ›· Ë ™ÈÎÂÏÈ΋ ÂÎÛÙÚ·Ù›· ‹Ù·Ó Ë “ÂÚÈ¤ÙÂÈ·”, ‰ËÏ. Ë “·-
ÓÙÈÛÙÚÔÊ‹” Ù˘ Ù‡¯Ë˜ ÁÈ· ÙËÓ Aı‹Ó·. A˘Ù‹ Ë È‰¤· ¤¯ÂÈ ˘ÔÛÙËÚȯı‹
ÚfiÛÊ·Ù· Ì Ӥ· ÌÔÚÊ‹ ·fi ÙÔÓ F. M. Cornford Û ÌÈ·Ó ¤ÍÔ¯Ë ÌÂϤÙË
ÙÔ˘, Ë ÔÔ›· ˙ËÙ› Ó’ ·ԉ›ÍË fiÙÈ Ô ÈÛÙÔÚÈÎfi˜ ‰È¤ÎÚÈÓ AÈÛ¯‡ÏÂȘ
Û˘ÏÏ‹„ÂȘ ̤۷ ÛÙ· ÁÂÁÔÓfiÙ· ÙÔ˘ ÔϤÌÔ˘ Î·È Ù· Û˘ÁΤÓÙÚˆÛ ÛÂ
Û‡ÓÔÏÔ fiˆ˜ ÛÙËÓ ÙÚ·Áˆ‰›· ‚¿˙ÔÓÙ·˜ ÛÎÔÙÂÈÓ¤˜ ÌÔÚʤ˜, ÙËÓ T‡¯Ë,
ÙËÓ ⁄‚ÚÈÓ, ÙËÓ ¶ÂÈıÒ, ÙÔÓ ŒÚˆÙ·, Ó· ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È ÛÙ· ·Ú·Û΋ÓÈ· ηÈ
Ó· ηÙ¢ı‡ÓÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜-ÚˆÙ·ÁˆÓÈÛÙ¤˜. TÔ fiÙÈ Ù¤ÙÔÈ·Ó ÂÈÎfi-
Ó· ‰È·‚ϤÂÈ ¤Ó·˜ ÚÔÈÎÈṲ̂ÓÔ˜ ÌÂÏÂÙËÙ‹˜ ÛÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë,
ÙÔ ÔÔ›Ô Ô ÎÔÈÓfi˜ ·Ó·ÁÓÒÛÙ˘ ÙÔ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÂÈ Û·Ó ·Ó··Ú¿ÛÙ·ÛË
ÙˆÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ Ì ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÙȘ ÔÏÈÙÈΤ˜ Ú¿ÍÂȘ,
Ê·ÓÂÚÒÓÂÈ fiÛÔ ı·˘Ì¿ÛÈÔ ‚È‚Ï›Ô Â›Ó·È Ë ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë. H ·-
Ï‹ıÂÈ· ›ӷÈ, ÓÔÌ›˙ˆ, fiÙÈ ÙÔ ‡ÊÔ˜ ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë ÂËÚ¿ÛÙËΠ·fi ÙÔ
AÙÙÈÎfi ‰Ú¿Ì· fi¯È ÏÈÁfiÙÂÚÔ ·fi fiÛÔ ÂËÚ¿ÛÙËΠ·fi ÙË ÚËÙÔÚÈ΋
ÙÔ˘ °ÔÚÁ›·. K·È Â›Ó·È ¤Ó· ·fi Ù· ¯·Ú›ÛÌ·Ù· Ù˘ ÌÔÓÔÁÚ·Ê›·˜ ÙÔ˘
Cornford fiÙÈ ·Ó·Ï‡ÂÈ ÙËÓ Â›‰Ú·ÛË ·˘Ù‹. ŸÙÈ fï˜ ÔÈ ÙÚ·ÁÈΤ˜ ÊÚ¿-
ÛÂȘ Î·È ·Ó·ÔÏ‹ÛÂȘ Î·È Ë Â˘Î·ÈÚȷ΋ ¯Ú‹ÛË Ù˘ ÙÚ·ÁÈ΋˜ ÂÈÚˆÓ›·˜
‰ÂÓ ÌÔÚ› Ó· ˘ÔÛÙËÚȯı‹ ˆ˜ ¤¯Ô˘Ó Ù›ÔÙ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·fi ˘ÊÔ-
ÏÔÁÈ΋ ÛËÌ·Û›· Î·È fiÙÈ Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ ‰Â ÛÎfi¢ ӷ ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÂÈ ÙÔÓ
fiÏÂÌÔ Ì ÙÔ Ù˘ÈÎfi Û¯‹Ì· ÌÈ·˜ ÙÚ·ÁÈ΋˜ ÂÍÂϛ͈˜, fiÏ· ·˘Ù¿ ı·
Ê·ÓÔ‡Ó ·Ó ÚÔ͈ۤÌ ÙȘ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘ ηı·Ú¤˜ ÂÍËÁ‹ÛÂȘ [...]
T· ÛÙÔȯ›· Ô˘ ı· ¤ÂÈı·Ó fiÙÈ ·ÓÙÈÏ·Ì‚·ÓfiÙ·Ó ÙÔÓ fiÏÂÌÔ Û· ÌÈ·
ÙÚ·Áˆ‰›· Ï›Ô˘Ó ·fi ÙËÓ ÂÚÌËÓ›· Ô˘ ‰›ÓÂÈ ÁÈ· ÙËÓ ÔÚ›· Ù˘ ÈÛÙÔ-
Ú›·˜. ¢ÂÓ ˘‹Ú¯Â ηÌÈ¿ Ì˘ÛÙËÚȷ΋ ÂϤÁ¯Ô˘Û· ‰‡Ó·ÌË, ηÌÈ¿ ¢›ÎË ‹
118
AÓÙ·fi‰ÔÛË, ηÌÈ¿ ·Ó·fiÊ¢ÎÙË ·fiÊ·ÛË ÙÔ˘ ¶Âڈ̤ÓÔ˘, ηÌÈ¿
ËıÈ΋ ·Ú¯‹ ··Ú¿‚·ÙË. T· Ì·ı‹Ì·Ù· Ô˘ ¤ÊÂÚÂ Ë Î·Ù·ÛÙÚÔÊ‹ ‰ÂÓ
‹Ù·Ó ËıÈο ‹ “ηı·ÚÙÈο”. O fiÏÂÌÔ˜ ‹Ù·Ó ÁÂÌ¿ÙÔ˜ ·fi Ì·ı‹Ì·Ù·
ÁÈ· ÔÏÈÙÈÎÔ‡˜ Î·È ÛÙÚ·ÙËÁÔ‡˜, ·ÏÏ¿ Ù· Ì·ı‹Ì·Ù· ÂΛӷ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó
‚¤‚·È· Ôχ ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋˜ ηÙËÁÔÚ›·˜ ·fi Ù· Ì·ı‹Ì·Ù· ÙÔ˘ AÈÛ¯‡-
ÏÔ˘ Î·È ÙÔ˘ ™ÔÊÔÎÏ‹. K·È Ë Û˘Ìو̷ÙÈ΋ ¯Ú‹ÛË Ù˘ ÊÚ·ÛÂÔÏÔ-
Á›·˜, ÙËÓ ÔÔ›· ÔÈ ÙÚ·ÁÈÎÔ› ÊfiÚÙÈ˙·Ó Ì ÛËÌ·Û›·, ‰ÂÓ Ú¤ÂÈ Ó· Ì·˜ Ô-
‰ËÁ‹ Û ·Ú·ÓfiËÛË. AÎÚÈ‚Ò˜ fiˆ˜ ¤Ó·˜ ÛËÌÂÚÈÓfi˜ Û˘ÁÁڷʤ·˜, Ô˘
Â›Ó·È ¿ÌÔÈÚÔ˜ ÔÔÈ·Û‰‹ÔÙ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ Ì ÙÔ ˘ÂÚÊ˘ÛÈÎfi, ›Ûˆ˜ ¯ÚË-
ÛÈÌÔÔÈ› Ù¤ÙÔÈÔ˘˜ fiÚÔ˘˜, fiˆ˜ ÌÔ›Ú·, ÎÚ›ÛË, Ó¤ÌÂÛË, ¤ÙÛÈ ÎÈ Ô £Ô˘Î˘-
‰›‰Ë˜ ÌÔÚÔ‡Û ӷ ‰·Ó›˙ÂÙ·È ÙȘ ÚÔÛˆÔÔÈË̤Ó˜ ·ÊËÚË̤Ó˜ ¤Ó-
ÓÔȘ Ù˘ ÙÚ·Áˆ‰›·˜ ÁÈ· ÛÎÔÔ‡˜ ÂÎÊÚ¿Ûˆ˜, ¯ˆÚ›˜ ·˘Ùfi Ó· ˘Ô‰Ë-
ÏÒÓÂÈ Ù›ÔÙ ÙÔ Ì˘ÛÙËÚÈ·Îfi. AÓ ÂÁÒ ¤ÏÂÁ· fiÙÈ Â›¯· ·Ú·ÎÈÓËı‹ Ó·
οӈ οÙÈ ÙÈ ·fi ÙÔ Ó‡̷ ÙÔ˘ ηÎÔ‡ ‹ ·fi ÙÔ ‰·›ÌÔÓ· Ù˘ ·ÓˆÌ·-
Ï›·˜, ‰Â ı· ÌÔ˘ ηٷÏÔÁ›˙·Ù fiÙÈ ÈÛÙ‡ˆ ÛÙÔ˘˜ ‰·›ÌÔÓ˜ ‹ ÛÙÔ˘˜
‰È·‚fiÏÔ˘˜. AÓ Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ ¤¯Ë ÂÎÊÚ¿ÛÂÈ Î¿ÔÙ „˘¯ÔÏÔÁÈΤ˜ ·Ú·-
ÙËÚ‹ÛÂȘ ÛÙË ÁÏÒÛÛ· ÙˆÓ ÙÚ·ÁÈÎÒÓ ÔÈËÙÒÓ, ·˘Ùfi ‰Â ÛËÌ·›ÓÂÈ ˆ˜
·ÓÙ›ÎÚÈ˙ ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ·’ ÙË ÛÎÔÈ¿ ÙÔ˘ ÔÈËÙ‹ Ù˘ ÙÚ·Áˆ‰›·˜».
(J.B. Bury, AÚ¯·›ÔÈ ŒÏÏËÓ˜ IÛÙÔÚÈÎÔ›, (ÌÂÙ¿ÊÚ. º.K. BÒÚÔ˘), ÂΉ.
¶··‰‹Ì·, Aı‹Ó· 1988 Û. 107-108, 112)
***
«ŸÛÔ ÈÔ Ôχ ÂÍÂÙ¿˙ÂÈ Î·Ó›˜ ·fi ÎÔÓÙ¿ ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë, Ùfi-
ÛÔ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Ë ‰ÔÌ‹ ÙÔ˘ ·ÔηχÙÂÈ ÌÈ· ÏÂÙfiÏÔÁË ÔÚÁ¿ÓˆÛË.
º·›ÓÂÙ·È ˆ˜ ηÌÈ¿ ϤÍË ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ ÌÂÈ ÛÙËÓ Ù‡¯ËØ ·ÓÙÔ‡ ÔÈ Ú¿ÍÂȘ
ÔÚÁ·ÓÒÓÔÓÙ·È Û ۇÓÔÏ· ÌÂ Û˘ÓÔ¯‹, ÔÈ ÁÚ·Ì̤˜ Á›ÓÔÓÙ·È fiÏÔ Î·È ÈÔ
Û·Ê›˜, ÔÈ ÛÙfi¯ÔÈ ÛÙ¤ÎÔ˘Ó ·ÓÙÈ̤وÔÈ Ì ٷ ÂÈÙ‡ÁÌ·Ù·Ø Ù· Âȯ›-
ÚËÌ·Ù· Ô͇ÓÔÓÙ·È, ·ÓÙÈÛÙÚ¤ÊÔÓÙ·È, ·Ê‹ÓÔÓÙ·˜ Ó· ÚÔ‚¿ÏÏÂÈ, ÛÈÁ¿ ÛÈ-
Á¿, ÌÈ· ÎÚ›ÛË ·˘ÛÙËÚ¿ ·ÎÚÈ‚fiÏÔÁËØ ÔÈ Û˘ÏÏÔÁÈÛÌÔ› Û˘ÌϤÎÔÓÙ·È ÁÈ·
Ó· ˘ËÚÂÙ‹ÛÔ˘Ó ÌÈ·Ó ·Ï‹ıÂÈ·, ÁÈ· ÙËÓ ÔÔ›· ‰ÂÓ Í¤ÚÔ˘Ì È· Ó· Ô‡ÌÂ
·Ó ÙËÓ ·ÔηχÙÔ˘Ó ‹ ·Ó ÙËÓ ÂÈÓÔÔ‡Ó.

119
 ŸÏ· fï˜ ·˘Ù¿ ¤¯Ô˘Ó ¿ÓÙ· ˆ˜ ÛÙfi¯Ô Ó· ‰È¢ÎÔχÓÔ˘Ó ÙË ÌÂÙ·ÊÔÚ¿
Ì ÙËÓ ÔÔ›·, ÛÈÁ¿ ÛÈÁ¿, fiÏ· ·›ÚÓÔ˘Ó ¤Ó· ÓfiËÌ·, ηıÒ˜ οı ÛÙÔÈ-
¯Â›Ô ¤Ú¯ÂÙ·È Ó· ÂÓÙ·¯ı› ̤۷ Û ¤Ó· ۷ʤ˜ Û‡ÛÙËÌ· ·fi ηٷÓÔËÙ¤˜
Û˘Û¯ÂÙ›ÛÂȘ, fiÔ˘ ÙÔ Ò˜ Î·È ÙÔ ÁÈ·Ù› ÂÁÁÚ¿ÊÔÓÙ·È Ì ›ÛË ·ÎÚ›‚ÂÈ·.
øÛÙfiÛÔ, ·˘Ùfi ÙÔ Î˘Ú›·Ú¯Ô ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ‰ÂÓ Ú¤ÂÈ Ó· Ì·˜ οÓÂÈ Ó·
ͯӿÌ fiÙÈ Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ ¤¯ÂÈ ÁÚ¿„ÂÈ, ÚÈÓ ·fi fiÏ·, ¤Ó· ¤ÚÁÔ ÈÛÙÔÚÈ-
Îfi. K·È Ë ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ·Í›· Ù˘ ÌÂÙ·ÊÔÚ¿˜ Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ› ›ӷÈ
·ÎÚÈ‚Ò˜ fiÙÈ Û˘ÓÙÂÏÂ›Ù·È Ì¤Û· Û’ ¤Ó· ·ÊËÁËÌ·ÙÈÎfi Ï·›ÛÈÔ, ¯ˆÚ›˜ Ô ›-
‰ÈÔ˜ Ó· Â΂ȿÛÂÈ ‹ Ó· ·Ú·ÔÈ‹ÛÂÈ ÙÔ ·Ú·ÌÈÎÚfi ̤۷ ÛÙËÓ ·Ê‹ÁËÛË.
¶Ú¿ÁÌ·ÙÈ, Ë ·˘ÛÙËÚ‹ ·ÎÚ›‚ÂÈ· ‰ÂÓ ·ÔÎÏ›ÂÈ Ô‡Ù ÙÔ ¯ÚÒÌ· Ô‡Ù ÙËÓ
ÚÔÛ·ÚÌÔÛÙÈÎfiÙËÙ·. ™ÙȘ ·ÊËÁ‹ÛÂȘ ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë ˘¿Ú¯Ô˘Ó Ï¿-
ÛÌ·Ù·, ÁÂÁÔÓfiÙ·, ¯ÂÈÚÔÓƠ̂˜, fiÏ· ÂÓÙÂÏÒ˜ ͯˆÚÈÛÙ¿. T· ÚÔ‚ÏÂfi-
ÌÂÓ· ÁÈ· ÙËÓ ÂÍÈÛÙfiÚËÛË ÙˆÓ ÂÚÈÛÙ·ÙÈÎÒÓ Ï·›ÛÈ· ÚÔÛ·ÚÌfi˙ÔÓÙ·È
·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙȘ ÂÚÈÛÙ¿ÛÂȘ. TËÓ ¿ÏÊ· Ì¿¯Ë Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ ‰ÂÓ ÙËÓ ·-
ÊËÁÂ›Ù·È fiˆ˜ ÙË ‚‹Ù·, Ô‡Ù ·˘Ù‹ ÙË ‰ËÌËÁÔÚ›· ÙËÓ ¤¯ÂÈ Û˘Óı¤ÛÂÈ fi-
ˆ˜ ÙË ‰ÈÏ·Ó‹ Ù˘. K·È ¿Óˆ ·’ fiÏ·, ÔÙ¤ ‰ÂÓ ÂÚÓ¿ ·fiÙÔÌ· ·-
fi ÙËÓ ·Ê‹ÁËÛË ÛÙÔÓ ·Ô‰ÂÈÎÙÈÎfi Û˘ÏÏÔÁÈÛÌfi, ·fi ÙÔ ÌÂÌÔӈ̤ÓÔ
ÂÚÈÛÙ·ÙÈÎfi ÛÙÔ ÓfiÌÔ Ì ÙÔ Î·ıÔÏÈÎfi ·ÚÔ˜. H ·Ê‹ÁËÛË Ê·›ÓÂÙ·È Û·Ó
ÏÔÁÈ΋ Û˘Ó¤ÂÈ· ÂÓfi˜ ·Ô‰ÂÈÎÙÈÎÔ‡ Û˘ÏÏÔÁÈÛÌÔ‡, ÙÔ ÌÂÌÔӈ̤ÓÔ ÂÚÈ-
ÛÙ·ÙÈÎfi ·Ê‹ÓÂÈ Ó· ‰È·Ê·Ó› ÌÈ· ÂӉ¯fiÌÂÓË Â·Ó¿ÏË„‹ ÙÔ˘Ø ÔÙ¤ fi-
̈˜ Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ ‰ÂÓ ÂȂ‚·ÈÒÓÂÈ Î¿ÙÈ Ô ›‰ÈÔ˜Ø ÂÔ̤ӈ˜, ‰ÂÓ ‰È·-
ÙÚ¤¯ÂÈ ÔÙ¤ ÙÔÓ Î›Ó‰˘ÓÔ Ó· ÂÈ ¿Ú· ÔÏÏ¿. ¶ÈÛÙ‡ÂÈ ˆ˜ Ë ·fiÏ˘ÙË
‰È·‡ÁÂÈ· ÙˆÓ ÓÔËÌ¿ÙˆÓ Â›Ó·È Ô ÛÙfi¯Ô˜ ÚÔ˜ ÙÔÓ ÔÔ›Ô Ú¤ÂÈ Ó· Ù›ÓÂÈ
Ë ÈÛÙÔÚ›·, ·Ó Î·È ‰ÂÓ ÌÔÚ› ÔÙ¤ Ó· ÙÔÓ ÊÙ¿ÛÂÈ.
K·È ·˘Ùfi ÙÔ ‰ÈÏfi ÁÓÒÚÈÛÌ· ÙÔ˘ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡ ¤ÚÁÔ˘, Ù˘ historia rerum
gestarum, ÌÔÚ› Â›Û˘ Ó· ÚÔÛ‰ÈÔÚ›ÛÂÈ ÙË ÛÙ¿ÛË ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë ·-
¤Ó·ÓÙÈ ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚÈ΋ ÂͤÏÈÍË, ÙȘ “res gestae”.
¶Ú¿ÁÌ·ÙÈ, ÔÏfiÎÏËÚÔ ÙÔ ¤ÚÁÔ ˘Ô‰ËÏÒÓÂÈ ÙÔÓ ÔÚıÔÏÔÁÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·
ÙÔ˘. OÈ ÏÔÁÈΤ˜ Û˘Û¯ÂÙ›ÛÂȘ ÙȘ Ôԛ˜ ÂÈÛËÌ·›ÓÂÈ Ë ·Ê‹ÁËÛË ÙÔ˘ È-
ÛÙÔÚÈÎÔ‡, ˘¿Ú¯Ô˘Ó ¯ˆÚ›˜ ·ÌÊÈ‚ÔÏ›·, ÛÙ· Ì¿ÙÈ· ÙÔ˘, ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ·
ÁÂÁÔÓfiÙ·, ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙ· ·fi ÙË ÛΤ„Ë Ô˘ Ù· Û˘ÏÏ·Ì‚¿ÓÂÈ.
120
ŸÙ·Ó ʤÚÓÂÈ ÛÙÔ Êˆ˜, Ì ·˘ÛÙËÚ‹ ·ÎÚ›‚ÂÈ·, ¤Ó· ÏÂÙÔÌÂÚ¤ÛÙ·ÙÔ Û‡-
ÛÙËÌ· ·fi ·›ÙÈ· Î·È ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù·, ·Ú·‰¤¯ÂÙ·È Ê˘ÛÈο, ˆ˜ ÙËÓ
Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÙËÓ Î˘‚ÂÚÓÔ‡Û·Ó ·˘Ù¤˜ ÔÈ ÏÔÁÈΤ˜ ·ÏÏËÏÔ˘¯›Â˜.
MÔÚÔ‡ÌÂ, Ì¿ÏÈÛÙ·, Ó· ԇ̠οÙÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ. °È·Ù› Ù· ÛÙÔȯ›·
Ô˘ ÚÔÛ·ı› Ó· ‚¿ÏÂÈ Û ٿÍË, ‰ÂÓ ¤Ú¯ÔÓÙ·È, Û·Ó Î¿ÙÈ ÙÔ ·Ó·¿ÓÙÂ-
¯Ô, Ó· ·›ÍÔ˘Ó Î¿ÔÈÔ ÚfiÏÔ Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ì ÌfiÓÔ Ó· ÙÔÓ ‰È·ÈÛÙÒ-
ÛÔ˘ÌÂØ fiÛÔ Á›ÓÂÙ·È, Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ Ù· ÙÔÔıÂÙ› ̤۷ Û ¤Ó· ‰È·ÏÂÎÙÈ-
Îfi Û‡ÛÙËÌ·. YÔ‰ËÏÒÓÂÈ ˆ˜ ÔÈÔ ‚·ıÌfi ı· ‹Ù·Ó ‰˘Ó·Ùfi ·fi ÚÈÓ Ó·
˘ÔÏÔÁÈÛÙ› Ë ÛËÌ·Û›· ÙÔ˘˜, Ó· ÚÔ‚ÏÂÊı› Ë Â›‰Ú·Û‹ ÙÔ˘˜, Ó· ¯ÚË-
ÛÈÌÔÔÈËı› ‹ Ó· ‰ÈÔÚıˆı› Ë ·Ú¤Ì‚·Û‹ ÙÔ˘˜. K·È ÁÈ’ ·˘Ùfi ·Ú·‰¤-
¯ÂÙ·È ˆ˜ ÌÔÚ› Ó· ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÔÚÈṲ̂ÓÔÈ Î·ÓfiÓ˜, Ó· ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙ·ıÂ-
Ú¤˜, ÛÙȘ Ôԛ˜ Ú¤ÂÈ, ηÓÔÓÈο, Ó· ˘·ÎÔ‡Ô˘Ó Ù· ÁÂÁÔÓfiÙ·.
TÔ Úfi‚ÏËÌ·, ˆ˜ ÔÈÔ ÛËÌÂ›Ô Ë ÈÛÙÔÚ›·, fiˆ˜ ÙËÓ ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È Ô
£Ô˘Î˘‰›‰Ë˜, Â›Ó·È Û ı¤ÛË Ó· ÂÈÛËÌ·›ÓÂÈ ·˘ÙÔ‡˜ ÙÔ˘˜ ηÓfiÓ˜, ı· ··È-
ÙÔ‡Û ÂȉÈ΋ ÌÂϤÙË. OˆÛ‰‹ÔÙÂ, ÌÔÚԇ̠ӷ ‰È·Ù˘ÒÛÔ˘Ì ÌÈ· ‰È-
Ï‹ ·Ú·Ù‹ÚËÛË. ¶ÚÒÙ· ÚÒÙ·, Â›Ó·È Ê·ÓÂÚfi ˆ˜ Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ ¤¯ÂÈ
ÙËÓ Ù¿ÛË Ó· ˘·ÎÔ‡ÂÈ ÛÙÔ˘˜ ηÓfiÓ˜ Ô˘ ÚԷӷʤڷÌÂ, fiÛÔ ÌÔÚ›
Û˘¯ÓfiÙÂÚ·. OÈ ‰ËÌËÁÔڛ˜ ÙÔ˘ Â›Ó·È ÔÏfiÎÏËÚ˜ ‰È·ÓıÈṲ̂Ó˜ ·fi ·Ú·-
ÙËÚ‹ÛÂȘ Ì ηıÔÏÈÎfi ·ÚÔ˜, ·fi ÙȘ ÎÔÈÓfiÙÔ˜ ‰È·ÈÛÙÒÛÂȘ ˆ˜ ÙȘ
ÌÂÁ¿Ï˜ ÔÏÈÙÈΤ˜ ·Ó·Ï‡ÛÂȘ. H ·Ê‹ÁËÛË ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÙ·È ·fi ÙȘ ·Ó·-
χÛÂȘ ·˘Ù¤˜Ø ÂÈϤÔÓ Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ, Ì ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓfi Ù˘, ÁÈ· Ó· ÂÈÛË-
Ì·›ÓÔÓÙ·È ÁÂÓÈΤ˜ Û˘Û¯ÂÙ›ÛÂÈ˜Ø Î·ıÒ˜ ·Ó¿ÁÔÓÙ·È ÛÙȘ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈΤ˜ ÙÔ˘˜
ÁÚ·Ì̤˜ Î·È Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ٷ ‚·ı‡ÙÂÚ¿ ÙÔ˘˜ ·›ÙÈ·, Ù· ÁÂÁÔÓfiÙ· ·›Ú-
ÓÔ˘Ó ·fi ÌfiÓ· ÙÔ˘˜ ·Í›· ·Ú·‰ÂÈÁÌ¿ÙˆÓØ Î·È ÔÈ ÏÔÁÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ·ÏÏËÏÔ˘-
¯›Â˜ Á›ÓÔÓÙ·È ÚfiÛÊÔÚ˜ ÁÈ· Â·Ó¿ÏË„Ë. H ›‰È· ÔÏÈÙÈ΋ ·Ó·ÁηÈfiÙËÙ·
ÚÔÛ‰›‰ÂÈ ÂÓfiÙËÙ· Û ÌÈ· ÌÂÁ¿ÏË ÛÂÈÚ¿ ·fi ÂÚÈÛÙ·ÙÈÎ¿Ø ÌÈ· ÛÙÚ·ÙËÁÈ-
΋ ‰˘ÛÎÔÏ›· ÂÚÌËÓ‡ÂÈ ÔÏfiÎÏËÚË ÛÂÈÚ¿ ·fi ÛÙÚ·ÙȈÙÈο ÁÂÁÔÓfiÙ·. A˜
ÚÔÛı¤ÛÔ˘Ì ·ÎfiÌ· ˆ˜ ÙËÓ ›‰È· ÂȉÔÔÈfi ‰È·ÊÔÚ¿ ÙËÓ Í·Ó·‚Ú›ÛÎÔ˘ÌÂ
Û ÔÏfiÎÏËÚË ÙËÓ ÂͤÏÈÍË Ù˘ EÏÏ¿‰·˜ ·fi Ù· ·ÏÈ¿ ¯ÚfiÓÈ·. EÔ̤-
Óˆ˜, ÙÔ ·ÓıÚÒÈÓÔ Á›ÁÓÂÛı·È ¤¯ÂÈ ÓfiÌÔ˘˜Ø Î·È ÌÔÚԇ̠ӷ ‚ÚÔ‡ÌÂ, ·Ó¿-
ÌÂÛ· ÛÙȘ ÔÈΛϘ ÎÚ›ÛÂȘ Ô˘ ÂÚÓ¿, Û˘ÁÁ¤ÓÂȘ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Ù·ÍÈ-
ÓÔÌËıÔ‡Ó Î·È Ó· ÚÔÛʤÚÔ˘Ó ÛÙË ‰Ú¿ÛË Î·Ï‡ÙÂÚ· ÂÚ›ÛÌ·Ù·.
121
 Œ¯ÔÓÙ·˜ Ù· ÁÓˆÚ›ÛÌ·Ù· ·˘Ù¿, Ë ·Ê‹ÁËÛË ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë ÌÔÈ¿˙ÂÈ
ηÌÈ¿ ÊÔÚ¿ Ó· ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏ›˙ÂÙ·È ÚÔ˜ ¤Ó· ›‰Ô˜ ÎÔÈÓˆÓÈÔÏÔÁÈ΋˜ ÛΤ-
„Ë˜Ø ˆÛÙfiÛÔ, Â›Ó·È Â›Û˘ ÔÏÔÊ¿ÓÂÚÔ fiÙÈ Î·Ó¤Ó·˜ ·fi ÙÔ˘˜ ηÓfiÓ˜
·˘ÙÔ‡˜ ‰ÂÓ ÚÔ‚¿ÏÏÂÙ·È Ì ÙËÓ ··›ÙËÛË Ù˘ ηıÔÏÈ΋˜ ÙÔ˘ ÂÊ·ÚÌÔ-
Á‹˜. OÈ ÏÔÁÈΤ˜ ·ÏÏËÏÔ˘¯›Â˜ Ô˘ ʤÚÓÂÈ ÛÙÔ Êˆ˜ Ë ·Ê‹ÁËÛË ÂÓ‰¤¯Â-
Ù·È Ó· Â›Ó·È Èı·Ó¤˜ – ÌÈ· Èı·ÓfiÙËÙ· Ô˘ Ô ÈÛÙÔÚÈÎfi˜ ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ Î·Ó
‰È·Ù˘ÒÛÂÈ Î·ı·Ú¿Ø ÔˆÛ‰‹ÔÙÂ, ‰ÂÓ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ÈÛ¯˘ÚÈÛÙÔ‡Ó
Ù›ÔÙ· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ. ¢ÂÓ ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó, ÏÔÈfiÓ, Û ηÌÈ¿ ‚·ıÌ›‰· Ó·
ÚԂϤ„ÂÈ Ù· ÌÂÏÏÔ‡ÌÂÓ·, Ô‡Ù ÙÔ˘ Ì·ÎÚÈÓÔ‡ ̤ÏÏÔÓÙÔ˜ Ô‡Ù ÙÔ˘ ÎÔ-
ÓÙÈÓÔ‡, Ô‡ÙÂ Î·Ó Ò˜ ı· ÂÍÂÏÈÛÛfiÙ·Ó ÌÈ· ÔÚÈṲ̂ÓË Î·Ù¿ÛÙ·ÛË Ô˘ ÂÓ-
‰Â¯Ô̤ӈ˜ ı· ı‡ÌÈ˙ ·Ó·ÊÂÚfiÌÂÓ˜ ÛÙËÓ ·Ê‹ÁËÛË Û˘Óı‹Î˜. OÈ Ù˘-
¯·›Â˜ Û˘Ó˘¿ÚÍÂȘ Î·È Ë ÂÏ¢ıÂÚ›· ÙˆÓ ·ÙfiÌˆÓ ‰È·ÙËÚÔ‡Ó ¿ÓÙ· ÙÔ
ÚfiÏÔ ÙÔ˘˜. AÎfiÌ· Î·È ÔÈ ÈÔ ·ÓıÂÎÙÈΤ˜ Û˘Óı‹Î˜ (fiˆ˜ ·˘Ù¤˜ Ô˘
ʤÚÓÂÈ ÛÙÔ Êˆ˜ Ë AÚ¯·ÈÔÏÔÁ›·) ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ηӤӷ ÏfiÁÔ Ó· ÌË ÌÂÙ·-
‚ÏËıÔ‡Ó ÌÈ· ̤ڷ.
A’ ·˘Ù¿ fï˜ ‰ÂÓ ı· ’ÚÂ ӷ Û˘ÌÂÚ¿ÓÔ˘Ì ˆ˜ Ë ÏÔÁÈ΋, ÙfiÛÔ
·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈ΋ ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙ· ÂÚ·Ṳ̂ӷ, Â›Ó·È ·Ó›Û¯˘ÚË ·¤Ó·ÓÙÈ
ÛÙ· ÌÂÏÏÔ‡ÌÂÓ·. H ÏÔÁÈ΋ ‰ÂÓ ÌÔÚ› Ó· Ù· ͤÚÂÈ Ô‡Ù ӷ Ù· ÚԂϤ-
„ÂÈ, ÌÔÚ› fï˜ Ó· Û˘ÓÂÚÁ·ÛÙ› ÁÈ· ¤Ó· ηχÙÂÚÔ Ì¤ÏÏÔÓ.
AÎfiÌ· ÎÈ ·Ó Ë ÏÔÁÈ΋ ‰ÂÓ Â›Ó·È Û›ÁÔ˘ÚË ÁÈ· ÙÔ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ·, Ú¤ÂÈ,
Ê·›ÓÂÙ·È, Ó· ÚÔÛ·ı› Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› fiÏ· Ù˘ Ù· ̤۷, Ì ÛÙfi¯Ô
ÌÈ· ÈÔ Û˘ÓÂÙ‹ ‰Ú¿ÛË. A˘Ùfi, ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔ, ·ÎÙÈÓÔ‚ÔÏ› ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘
£Ô˘Î˘‰›‰Ë. °È·Ù›, fiÙ·Ó ÂÓ·Û¯ÔÏ›ٷÈ, Ì ÙfiÛÔ ·ÎÚÈ‚fiÏÔÁ˜ ·Ó·Ï‡-
ÛÂȘ, ÁÈ· ÁÂÁÔÓfiÙ· Ô˘ ¤¯Ô˘Ó È· Û˘Ì‚Â›, Ô ÈÛÙÔÚÈÎfi˜ ‰È‰¿ÛÎÂÈ, ¯ˆ-
Ú›˜ ·ÌÊÈ‚ÔÏ›·, Ò˜ Ú¤ÂÈ Ù¤ÙÔȘ ·Ó·Ï‡ÛÂȘ Ó· Á›ÓÔÓÙ·È ÚÈÓ Û˘Ì-
‚Ô‡Ó Ù· ÁÂÁÔÓfiÙ·.
OÏfiÎÏËÚË Ë IÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ›ӷÈ, Ì ‰˘Ô ÏfiÁÈ·, ÌÈ· ÛÂÈÚ¿ ·fi ÂÌÂÈڛ˜
Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÂ‡Ô˘Ó ˆ˜ ·ÊÂÙËÚ›· ÁÈ· ‰È¿ÊÔÚÔ˘˜ ˘ÔÏÔÁÈÛÌÔ‡˜ ÂÚÈÛÛfiÙÂ-
ÚÔ ‹ ÏÈÁfiÙÂÚÔ ÛˆÛÙÔ‡˜. H IÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ·Ú·‰¤¯ÂÙ·È ÙËÓ ‡·ÚÍË ÌÈ·˜
ÔÏÈÙÈ΋˜ Î·È ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋˜ ÓfiËÛ˘, ÈηӋ˜ Ó· ÂÚÈÔÚ›˙ÂÈ, Û ÌÂÁ¿ÏÔ
‚·ıÌfi, ÙËÓ ·‚‚·ÈfiÙËÙ· ÙÔ˘ ̤ÏÏÔÓÙÔ˜.
122
A˘Ùfi ÙÔ ÓfiËÌ· ¤¯Ô˘Ó Û›ÁÔ˘Ú· Î·È ÔÈ ˆÚ·›Â˜ ‰ËÏÒÛÂȘ ÙÔ˘ ¶ÂÚÈÎÏ‹
ÛÙÔÓ EÈÙ¿ÊÈÔ, fiÙ·Ó ÂȂ‚·ÈÒÓÂÈ ÙËÓ ·Í›· Ù˘ Û˘˙‹ÙËÛ˘: “...‰ÂÓ È-
ÛÙ‡ԢÌ ˆ˜ Ù· ÏfiÁÈ· ʤÚÓÔ˘Ó ‚Ï¿‚Ë ÛÙ· ¤ÚÁ·Ø Ó· ÌË ‰È‰·¯ÙÔ‡ÌÂ
ÚÒÙ· Ì ÙÔ ÏfiÁÔ, ÚÈÓ ÊÙ¿ÛÔ˘Ì ӷ ÂÓÂÚÁ‹ÛÔ˘Ì fiÛ· Ú¤ÂÈ, ·˘Ùfi
Â›Ó·È Ô˘ ı·ÚÚԇ̠ÙÔ ÈÔ ‚Ï·‚ÂÚfi” (B 40.2). K·È Ô ¢Èfi‰ÔÙÔ˜ Í·Ó·-
ı˘Ì›˙ÂÈ ·ÚÁfiÙÂÚ· ÙËÓ ›‰È· ȉ¤·: “fiÔÈÔ˜ ÈÛ¯˘Ú›˙ÂÙ·È fiÙÈ Ù· ÏfiÁÈ· ‰ÂÓ
‰È·ÊˆÙ›˙Ô˘Ó Ù· ¤ÚÁ·, ‹ Â›Ó·È ·ÓfiËÙÔ˜ ‹ ÛΤÙÂÙ·È Ì ȉÈÔÙ¤ÏÂÈ·Ø Â›Ó·È
·ÓfiËÙÔ˜, ·Ó ÓÔÌ›˙ÂÈ ˆ˜ ˘¿Ú¯ÂÈ ¿ÏÏÔ˜ ÙÚfiÔ˜ Ó· Ú›ÍÔ˘Ì ʈ˜ ÛÙ· ·-
‚¤‚·È· ÌÂÏÏÔ‡ÌÂÓ·» (° 42.2).
K·È ÔÈ Û˘ÏÏÔÁÈÛÌÔ› fï˜ ·˘ÙÔ›, Ô˘ ı· ÙÔ˘˜ ¤¯Ô˘Ì ¤ÙÛÈ Û˘˙ËÙ‹ÛÂÈ,
ÌÔÚ› ¿ÓÙ· Ó· ‚ÁÔ˘Ó, ¯ˆÚ›˜ Ó· ÙÔ ÂÚÈ̤ÓÔ˘ÌÂ, Ï·Óı·Ṳ̂ÓÔÈ. O ¶Â-
ÚÈÎÏ‹˜, Ô˘ Â›Ó·È Ì¤Û· Û ÔÏfiÎÏËÚÔ ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ ÈÔ ·ÍÈÔı·‡Ì·ÛÙÔ ·-
Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÂÓfi˜ ·ÓıÚÒÔ˘ Ô˘ ͤÚÂÈ Ó· ıÂÌÂÏÈÒÓÂÈ ÙËÓ ÔÏÈÙÈ΋ ÙÔ˘ ¿-
Óˆ ÛÙÔÓ ÔÚıfi ÏfiÁÔ Î·È Ó· ÌÂÏÂÙ¿ fiÏË ÙË Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ÙÔ˘, ÙÂÏÂÈÒÓÂÈ,
ˆÛÙfiÛÔ, Ì ÌÈ· ·ÔÙ˘¯›·. K·È ·˘Ùfi ‰ÂÓ ı· ÙÔÓ Â›¯Â ·ÈÊÓȉȿÛÂÈ Î·È
Ôχ, ·ÊÔ‡ Ô ›‰ÈÔ˜ ı˘Ì›˙ÂÈ: “E›Ó·È ÂӉ¯fiÌÂÓÔ Ù· ÁÂÁÔÓfiÙ· Ó· ÂÍÂÏÈ-
¯ıÔ‡Ó Ì ÙÚfiÔ ÂÍ›ÛÔ˘ ·Úfi‚ÏÂÙÔ fiÛÔ Î·È Ù· ·ÓıÚÒÈÓ· Û¯¤‰È·Ø ÁÈ’
·˘Ùfi, ¿ÏψÛÙÂ, Û˘ÓËı›˙Ô˘Ì ӷ ηÙËÁÔÚԇ̠ÙËÓ Ù‡¯Ë ÁÈ· fiÛ· Û˘Ì-
‚Ô‡Ó ·ÓÙ›ıÂÙ· ·fi ÙÔ˘˜ ˘ÔÏÔÁÈÛÌÔ‡˜ Ì·˜” (A 140.1).
™˘Ì¤Ú·ÛÌ·: ™ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ô˘ ·ÓÙÈÎÚ›˙ÂÈ ÙË ‰Ú¿ÛË, fiˆ˜ Î·È ÛÙËÓ È-
ÛÙÔÚÈ΋ ̤ıÔ‰fi ÙÔ˘, Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ ‰Â›¯ÓÂÈ ÙȘ ›‰È˜ Û˘ÓÙ·ÈÚÈ·Ṳ̂Ó˜
Ù¿ÛÂȘ. B¿˙ÂÈ ¿Óˆ ·fi fiÏ·, Ù· ‰ÈηÈÒÌ·Ù· ÙÔ˘ ÔÚıÔ‡ ÏfiÁÔ˘ ηÈ
ÚÔÛ·ı› Ì fiÏ· Ù· ̤۷ Ó· Ù· ÂÍ·ÛÊ·Ï›ÛÂÈ fiÛÔ Á›ÓÂÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ.
øÛÙfiÛÔ, Ë ›ÛÙË Ì ÙËÓ ÔÔ›· οÓÂÈ ·˘Ù‹ ÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ· Â›Ó·È ·Îfi-
Ì· ÈÔ ·ÍÈÔı·‡Ì·ÛÙË, ÁÈ·Ù› ÔÙ¤, Û ηӤӷ ‰›Ô, ÂÂȉ‹ ·ÎÚÈ‚Ò˜ È-
ÛÙ‡ÂÈ ÛÙË ÏÔÁÈ΋, ‰ÂÓ Í¯ӿ Ù· fiÚÈ¿ Ù˘».
IÛÙÔÚ›· Î·È ÏfiÁÔ˜ ÛÙÔ £Ô˘Î˘‰›‰Ë, M.I.E.T., Aı‹Ó·
(J. de Romilly,
1988, Û. 297-300)

123
 «¶EPI YºOY™» TOY £OYKY¢I¢H
«TÔ ·ÓÙÈıÂÙÈÎfi ‡ÊÔ˜ ·ÓÙÈÚÔÛˆ‡ÂÈ ÙËÓ ÚÒÙË ÌÂÁ¿ÏË ·fiÂÈÚ·
ÛÙËÓ Aı‹Ó· Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁËı› ·fi ÙÔÓ Â˙fi ÏfiÁÔ ¤Ó· fiÚÁ·ÓÔ fi¯È ·ÏÒ˜
¤ÎıÂÛ˘ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ Î·È ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ ·ÏÏ¿ Û˘ÓÂȉËÙ‹˜ Ù¤¯Ó˘. H ·-
Ê·ÈÚÂÙÈ΋ ÛΤ„Ë ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë, Ë ÙfiÏÌË Ù˘ ÁÏÒÛÛ·˜ ÙÔ˘, Ë ÔÈΛ-
ÏË ·ÏÏ¿ ·ÓÙ·¯Ô‡ ·ÚÔ‡Û· Û˘ÌÌÂÙÚ›· ÙÔ˘, fiÏ· ÈÛÙÔÔÈÔ‡Ó ˆ˜ ¤-
ÓȈı fiÙÈ Ô Â˙fi˜ ÏfiÁÔ˜ ÌÔÚÔ‡Û ӷ Â›Ó·È ¤Ó· ˘„ËÏfiÙ·ÙÔ Ì¤ÛÔ ¤Î-
ÊÚ·Û˘. TÔ ·ÓÙÈıÂÙÈÎfi ‡ÊÔ˜, fiˆ˜ ›‰·ÌÂ, ‹Á·˙ ÂÓ Ì¤ÚÂÈ ·fi ÙËÓ
·Ó¿ÁÎË ÁÈ· Û·Ê‹ÓÂÈ·, ·ÏÏ¿ ‰Â›¯ÓÂÈ Â›Û˘ ÙÔÓ ·ÁÒÓ· ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ
Ó· ‰ÒÛÔ˘Ó ÛÙÔÓ Â˙fi ÏfiÁÔ ÂΛÓË ÙË ÌÔÚÊ‹ Î·È ÙÔ Û¯‹Ì· Ô˘ ı· ÙÔ˘
¤‰ÈÓ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÁÈ· ÙËÓ Â˘Ú‡ÙÂÚË ‰˘Ó·Ù‹ ¯Ú‹ÛË.
H Û·Ê‹ÓÂÈ· Î·È Ë ÏÂÙÔÌÂÚÂȷ΋ ÂÂÍÂÚÁ·Û›· Â›Ó·È Ù· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈ-
ο ÙÔ˘ Â›ÛËÌÔ˘ ‡ÊÔ˘˜ ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë, Û ·ÓÙ›ıÂÛË Ì ÙÔ Ú·ÁÌ·ÙÔ-
ÏÔÁÈÎfi ÙÔ˘ – ‰ËÏ·‰‹ ÙÔ˘ ‡ÊÔ˘˜ ÙˆÓ ‰ËÌËÁÔÚÈÒÓ Î·È ÙˆÓ ÂÚÈÁÚ·ÊÒÓ
Û ·ÓÙ›ıÂÛË Ì ÙÔ ‡ÊÔ˜ ÙˆÓ Î·ı·Ú¿ ÏËÚÔÊÔÚÈ·ÎÒÓ ÌÂÚÒÓ. AÏÏ¿ Â-
Í·ÈÙ›·˜ ÙÔ˘ ‡ÚÔ˘˜ Î·È Ù˘ ÊÈÏÔ‰ÔÍ›·˜ Ù˘ fiÏ˘ ÙÔ˘ ÚÔÛ¿ıÂÈ·˜ ÛÙËÓ
IÛÙÔÚ›· Ó· ÂÚÈÁÚ¿„ÂÈ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ·Ó·ÁÓÒÛÙ˜ ÙÔ˘ ̤ÏÏÔÓÙÔ˜ ÙȘ ÔÏÏ·-
Ϥ˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ Ô˘ ÂÂÓÂÚÁÔ‡Ó ÛÙÔÓ fiÏÂÌÔ, Ê·›ÓÂÙ·È ˆ˜ ÙȘ ÂÚÈÛ-
ÛfiÙÂÚ˜ ÊÔÚ¤˜ Ë ÂÂÍÂÚÁ·Û›· ˘ÂÚ›Û¯˘Û Û ‚¿ÚÔ˜ Ù˘ Û·Ê‹ÓÂÈ·˜.
°È·Ù› Ô ›‰ÈÔ˜ Ô ÛÎÔfi˜ ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘ Â·ÓÂÈÏËÌ̤ӷ ÙÔÓ Ô‰‹ÁËÛ ӷ
Û˘ÛÛˆÚ‡ÛÂÈ Û˘ÁÎÚ›ÛÂȘ Î·È ·ÓÙÈı¤ÛÂȘ Û ٤ÙÔÈÔ ‚·ıÌfi, ÒÛÙ ۯ‰fiÓ
Ó· ·¯ÚËÛÙ‡ÂÙ·È Ë Û·Ê‹ÓÂÈ· Ô˘ ‹Ù·Ó Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ··Ú·›ÙËÙË ÁÈ· ÙÔ
ÛÎÔfi ÙÔ˘. H ˘ÎÓfiÙËÙ· ÙˆÓ ‰ËÌËÁÔÚÈÒÓ Â›¯Â ÙÔ ›‰ÈÔ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ·.
OÔÈÔÛ‰‹ÔÙ ·fi ÙÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜ ÙÔ˘ ¶ÂÚÈÎÏ‹, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ÌÔÚ›
Ó· ‰È·‚·ÛÙ› ʈӷ¯Ù¿ Û ϛÁ· ÏÂÙ¿, ·ÏÏ¿, ·Ó Î·È ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ì ηÌÈ¿
ÏËÚÔÊÔÚ›· ¿Óˆ ÛÙÔ ı¤Ì· ·˘Ùfi, Ú¤ÂÈ Ó· ‰Â¯Ùԇ̠fiÙÈ Ô ¶ÂÚÈÎÏ‹˜
ı· Ì›ÏËÛ ·ÚÎÂÙ‹ ÒÚ·. AÓ Â›Ó·È ¤ÙÛÈ, Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ ·¤ÛÙ·Í ˆ˜ ÙËÓ
ÂÌÙÔ˘Û›· ÙÔ˘˜ Ù· ÏfiÁÈ· ÙÔ˘ ÌÂÁ¿ÏÔ˘ ÔÏÈÙÈÎÔ‡ Î·È ¤ÙÛÈ ·Ó·Áη-
ÛÙÈο Ô‰ËÁ‹ıËΠ۠·ÎfiÌË ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ·Ê·›ÚÂÛË» (J. Finley, £Ô˘Î˘-
‰›‰Ë˜, ¶··‰‹Ì·˜, 1997, ÛÂÏ. 262-263).
***
124
«H Û‡ÓıÂÛȘ Î·È ÙÔ ‡ÊÔ˜ ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ô˘ ʤÚÔ˘Ó Â›Û˘ ÂÓ·ÚÁÂÛÙ¿ÙËÓ
ÙË ÛÊÚ·Á›‰· Ù˘ ÌÂÁ·ÏÔÊ˘˝·˜ ÙÔ˘.
AÈ ·ÚÂ΂¿ÛÂȘ, Ù·˜ ÔÔ›·˜ ÙfiÛÔÓ ËÁ¿ˆÓ ÔÈ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓÔÈ ÈÛÙÔÚÈÎÔ›,
ÎÏËÚÔÓÔÌ‹Û·ÓÙ˜ ·˘Ù¿˜ ·fi ÙÔ˘˜ ÂÈÎÔ‡˜ ÔÈËÙ¿˜, ÂȘ ÙÔÓ £Ô˘Î˘‰›-
‰ËÓ Ï›Ô˘Ó Û¯Â‰fiÓ ÂÓÙÂÏÒ˜. ¢ËÏ·‰‹ Â›Ó·È ÙfiÛÔÓ ÔÏ›Á·È Î·È ÙfiÛÔÓ Û‡-
ÓÙÔÌÔÈ, ÒÛÙ ‰ÂÓ ÚÔÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó Ó· ‰È·Îfi„Ô˘Ó ÙËÓ ÂÎÙ‡ÏÈÍÈÓ ÙÔ˘ ΢ڛԢ
ı¤Ì·ÙÔ˜. H ÚÔۋψۛ˜ ÙÔ˘ ÂȘ ÙÔ ı¤Ì· ÂÓı˘Ì›˙ÂÈ ÙËÓ ÔÏ˘ıÚ‡ÏËÙÔÓ
ÚÔۋψÛÈÓ ÙÔ˘ AÚ¯ÈÌ‹‰Ô˘˜ ÂȘ ÙÔ˘˜ ·ÎÏÔ˘˜ ÙÔ˘. ¢È· ÙÔ‡ÙÔ Ë ÈÛÙÔ-
Ú›· ÙÔ˘ ÂÎÙ˘Ï›ÛÛÂÙ·È Ì ÁÔÚÁfiÓ Ú˘ıÌfiÓ ÙÚ·Áˆ‰›·˜, Ù˘ ÔÔ›·˜ Ô ı·-
Ù‹˜ ÂÚÈ̤ÓÂÈ ÂÓ·ÁˆÓ›ˆ˜ ÙÔ Ù¤ÏÔ˜. O AÚÈÛÙÔÙ¤Ï˘ – ·Ó‹ÎˆÓ ÂȘ ÙÔÓ
ÂfiÌÂÓÔÓ ·ÈÒÓ· – ‰È‰¿ÛÎÂÈ fiÙÈ ÂȘ Ì›·Ó Î·Ï‹Ó ÙÚ·Áˆ‰›·Ó ‰ÂÓ Ú¤ÂÈ Ó·
˘¿Ú¯Ë Ù›ÔÙÂ, Ô˘ Ó· ÌËÓ Â›Ó·È ÔÚÁ·ÓÈÎÒ˜ Û˘Ó‰Â‰Â̤ÓÔÓ Ì ٷ ÚÔË-
ÁÔ‡ÌÂÓ· ‹ Ù· ÂfiÌÂÓ·. TÔÈÔ‡ÙÔÓ Î·ÓfiÓ· ·ÎÔÏÔ˘ı› Î·È Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜.
AÓÙÈÏ·Ì‚·ÓfiÌÂı· ·fi ÙÔ ¤ÚÁÔÓ ÙÔ˘ fiÙÈ Ë Â˘Ú˘Ì¿ıÂÈ¿ ÙÔ˘ ‹ÙÔ ÙfiÛÔÓ
ÌÂÁ¿ÏË, ÒÛÙ Ôχ Û˘¯Ó¿ ı· ËÌÔÚÔ‡Û ӷ ‰È·Îfi„Ë ÙËÓ ¤ÎıÂÛÈÓ ÙˆÓ
ÔÏÂÌÈÎÒÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ Î·È Ó· Ì·˜ ·ÊËÁËı‹ Ú¿ÁÌ·Ù· ÂӉȷʤÚÔÓÙ·
Î·È Ó· ‰ÒÛË ÏËÚÔÊÔÚ›·˜ ÂÚ› ÙÔ˘ ·Ú¯·›Ô˘ ‚›Ô˘, ȉȈÙÈÎÔ‡ Î·È ÔÏÈÙÈ-
ÎÔ‡, ·È ÔÔ›·È Ì¿ÏÈÛÙ· ı· ‹Û·Ó Û‹ÌÂÚÔÓ ÔχÙÈÌÔÈ. AÏÏ¿ ‰ÂÓ ÙÔ ¤Î·-
ÌÂ, ‰ÈfiÙÈ ‹ÙÔ ·ÏÏfiÙÚÈÔÓ Ù˘ ÚÔ·ÈÚ¤ÛÂÒ˜ ÙÔ˘.
H ÚÔۋψۛ˜ ÙÔ˘ ÂȘ ÙÔÓ ÛÎÔfiÓ Î·È Ë ¤ÓÙÔÓÔ˜ ·ÔÛÙÚÔÊ‹ ÙÔ˘ ÚÔ˜
ÙÔ ÂÚÈÙÙfiÓ, ÔÛÔÓ‰‹ÔÙÂ Î·È ·Ó Â›Ó·È ÂÏ΢ÛÙÈÎfiÓ, ηıÈÛÙÔ‡Ó ÌÂÚÈο
ÙÌ‹Ì·Ù· Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ ÙÔ˘ οˆ˜ ÍËÚ¿, οˆ˜ ÌÔÓfiÙÔÓ·. AÏÏ’ ·È
ÂÚÈÁÚ·Ê·› Ù˘ ™ÈÎÂÏÈ΋˜ ÂÎÛÙÚ·Ù›·˜, Ù˘ ÔÏÈÔÚΛ·˜ ÙˆÓ ¶Ï·Ù·È-
ÒÓ, ÙˆÓ ÂÓ ¶‡Ïˆ Î·È ™Ê·ÎÙËÚ›· ·ÁÒÓˆÓ, Î·È ¿ÏÏˆÓ ÔÏÏÒÓ ÌÈÎÚÔ-
Ù¤ÚˆÓ ÙÌËÌ¿ÙˆÓ, ›ıÔ˘Ó ÙÔÓ ·Ó·ÁÓÒÛÙËÓ fiÙÈ Î·È Ë ·Ú¯·˚΋ ÏÈÙfiÙ˘
‰‡Ó·Ù·È Ó· ‰ÒÛË ÂȘ ÙÔÓ ÏfiÁÔÓ ı·˘Ì·ÛÙ‹Ó ÂÓ¿ÚÁÂÈ·Ó Î·È ¿ıÔ˜ Û˘-
ÁÎÏÔÓÈÛÙÈÎfiÓ.
H ÂÍÂÈÎfiÓÈÛȘ ÙÔ˘ ¯·Ú·ÎÙ‹ÚÔ˜ ÙˆÓ ÔÌÈÏÔ‡ÓÙˆÓ ÚÔÛÒˆÓ Â›Ó·È ÙÂ-
Ï›·. ŸÙ·Ó ÌÂÏÂÙ‹ÛˆÌÂÓ Ù·˜ ‰ËÌËÁÔÚ›·˜ ÙÔ˘ Aگȉ¿ÌÔ˘, ÙÔ˘ ™ıÂÓÂ-
Ï·˝‰Ô˘, ÙÔ˘ ¶ÂÚÈÎÏ¤Ô˘˜, ÙÔ˘ KϤˆÓÔ˜, ÙÔ˘ NÈΛԢ, ÙÔ˘ AÏÎÈ‚È¿‰Ô˘
Î.Ï. ‰ÂÓ ¤¯ÔÌÂÓ ·Ó¿ÁÎËÓ Ô˘‰ÂÌÈ¿˜ ÏËÚÔÊÔÚ›·˜ ‰È· ÙÔÓ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·
125
 ÙˆÓ. EÏ¿¯ÈÛÙÔÈ – Î·È Ôχ ÌÂÁ¿ÏÔÈ – Â›Ó·È ÔÈ ‰Ú·Ì·ÙÈÎÔ› Û˘ÁÁÚ·Ê›˜
Ô›ÙÈÓ˜ ηÙfiÚıˆÛ·Ó Ó· Ì·˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÔ˘Ó ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·˜ ÙfiÛÔÓ ˙ˆÓÙ·-
ÓÔ‡˜, ÙfiÛÔÓ ·ÎÚȂ›˜ Î·È ÙfiÛÔÓ ·ÏËıÈÓÔ‡˜.
E›Ó·È ·Ó·ÌÊÈÛ‚‹ÙËÙÔÓ fiÙÈ Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ ÂȘ ÙËÓ Û‡ÓıÂÛÈÓ ÙÔ˘ fiÏÔ˘ ¤Ú-
ÁÔ˘ ÙÔ˘ Î·È ÙËÓ ÂÍÂÈÎfiÓÈÛÈÓ ÙÔ˘ ¯·Ú·ÎÙ‹ÚÔ˜ ÙˆÓ ÔÌÈÏÔ‡ÓÙˆÓ ÚÔÛÒ-
ˆÓ ›¯ÂÓ ˘ÔÛÙ‹ ÙËÓ Â›‰Ú·ÛÈÓ Ù˘ ·ÎÌ·˙Ô‡Û˘ ÙfiÙ ÙÚ·Áˆ‰›·˜,
ÚÔ ¿ÓÙˆÓ ‰Â Ù˘ ÙÚ·Áˆ‰›·˜ ÙÔ˘ AÈÛ¯‡ÏÔ˘, fiˆ˜ Ô HÚfi‰ÔÙÔ˜ Ù˘
ÂÈ΋˜ ÔÈ‹Ûˆ˜.
H Û‡ÓıÂÛȘ ÙˆÓ ‰ËÌËÁÔÚÈÒÓ, ÎÚÈÓÔÌ¤ÓˆÓ ·Û¯¤Ùˆ˜ ÚÔ˜ ÙÔ Û‡ÓÔÏÔÓ,
Ì·ÚÙ˘Ú› Â›‰Ú·ÛÈÓ ÙÔ˘ ‰È‰·ÛοÏÔ˘ ÙÔ˘ AÓÙÈÊÒÓÙÔ˜ ÙÔ˘ P·ÌÓÔ˘Û›Ô˘.
TÔ Û¯¤‰ÈÔÓ Â›Ó·È ¿ÓÙÔÙ ·ÏÔ‡Ó. ¢ÂÓ ˘¿Ú¯ÂÈ Ë ÔÏ˘Ù¤ÏÂÈ· ÙˆÓ
ÔÏÏ·ÏÒÓ ˘ԉȷÈÚ¤ÛˆÓ, Ë Û˘Ó‹ı˘ ÂȘ ÌÂÙ·ÁÂÓÂÛÙ¤ÚÔ˘˜ Ú‹ÙÔÚ·˜.
H ‰È·Ù‡ˆÛȘ Â›Ó·È ¿ÓÙÔÙ ˘ÎÓ‹, ·Ó·ÏfiÁˆ˜ ‰Â ÚÔ˜ ÙÔÓ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·
ÙÔ˘ ÔÌÈÏËÙÔ‡, ¿ÏÏÔÙ ‹ÚÂÌÔ˜, ÛÔ‚·Ú¿, ˘„ËÏ‹, ¿ÏÏÔÙ ˙ˆËÚ¿, ÙÚ·-
¯Â›·, ÔÚÌËÙÈ΋. H ‰‡Ó·Ì›˜ ÙˆÓ ¤ÁÎÂÈÙ·È ÚÔ ¿ÓÙˆÓ ÂȘ ÙÔÓ ÏÔ‡ÙÔÓ
ÙˆÓ ÓÔËÌ¿ÙˆÓ Î·È ÙËÓ ·‰È¿Û·ÛÙÔÓ Û˘ÓÔ¯‹Ó ÙˆÓ.
EÓ· ·fi Ù· ΢ÚÈfiÙÂÚ· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÙÔ˘ ÏÂÎÙÈÎÔ‡ ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ô˘
Â›Ó·È ·È ·ËÚ¯·ÈˆÌ¤Ó· ‹ ÔÈËÙÈη› ϤÍÂȘ, Ù·˜ ÔÔ›·˜ ‰ÂÓ Â¯ÚËÛÈÌÔÔ›-
Ô˘Ó ϤÔÓ ÔÈ Û˘ÁÁÚ·Ê›˜ ÙÔ˘ 400 .X. E›Ó·È ·ÏËı¤˜ fiÙÈ ÙÔÈ·‡Ù·È Ϥ-
ÍÂȘ, ÂÂȉ‹ ‰ÂÓ ˘Ê›ÛÙ·ÓÙ·È ÙËÓ ÂÎ Ù˘ ηıËÌÂÚÈÓ‹˜ ÔÌÈÏ›·˜ ÙÚÈ‚‹Ó ηÈ
‰ÂÓ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È ·Ì¤Ûˆ˜ ÂÓ ÙË Û˘ÓÂȉ‹ÛÂÈ Ì·˜ ÚÔ˜ ·ÓÙÈΛÌÂÓ· ‹ ÓÔ‹-
Ì·Ù· Û˘ÓËıÈṲ̂ӷ, Ê·ÓÙ¿˙Ô˘Ó ˆ˜ ÂÍ·ÈÚÂÙÈη›, ÚÔÛ‰›‰Ô˘Ó ‰Â ÂȘ ÙÔÓ Ïfi-
ÁÔÓ Î¿ÔÈ·Ó ÌÂÁ·ÏÔÚ¤ÂÈ·Ó. ø˜ ÂÎ ÙÔ‡ÙÔ˘ ‰ÂÓ Â›Ó·È ·›ı·ÓÔÓ Ó· Â-
¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛÂÓ ·˘Ù¿˜ Â›Ùˉ˜ Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜. AÏÏ¿ Ë È‰ÈÔÚÚ˘ıÌ›· ÙÔ˘
‰ÂÓ ÂÚÈÔÚ›˙ÂÙ·È ÂȘ ·˘Ùfi Î·È ›Ûˆ˜ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È ÁÂÓÈÎˆÙ¤Ú·Ó ÂÍ‹ÁËÛÈÓ.
XÚËÛÈÌÔÔÈ› Ì ÔÏÏ‹Ó ÙfiÏÌËÓ Ó¤·˜ ϤÍÂȘ, ȉÈο˜ ÙÔ˘ ÂÈÓÔ‹ÛÂȘ, ‹
‰›‰ÂÈ ÚˆÙfiÙ˘ÔÓ ¤ÓÓÔÈ·Ó ÂȘ ¿ÏÏ·˜ ϤÍÂȘ ÎÔÈÓ‹˜ ¯Ú‹Ûˆ˜, ‰È· Ó· ÚÔ-
‰ÒÛË ÂȘ ÙÔÓ ÏfiÁÔÓ ÙÔ˘ ÌÂÁ·Ï˘Ù¤Ú·Ó ·ÎÚ›‚ÂÈ·Ó ‹ Û˘ÓÙÔÌ›·Ó ‹ ÚˆÙÔ-
Ù˘›·Ó. MÂÙ·¯ÂÈÚ›˙ÂÙ·È Ù· Ô˘‰¤ÙÂÚ· ÙˆÓ ÂÈı¤ÙˆÓ Î·È ÙˆÓ ÌÂÙÔ¯ÒÓ
·ÓÙ› ·ÊËÚËÌ¤ÓˆÓ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎÒÓ Î·È Ù· ÚËÌ·ÙÈο Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο, Ù· ‰ËÏÔ‡-
ÓÙ· ÂÓ¤ÚÁÂÈ·Ó ‹ ÂÓÂÚÁÔ‡Ó ÚfiÛˆÔÓ, ·ÓÙ› ÙˆÓ ÚËÌ¿ÙˆÓ Î·È ÙˆÓ ··-
ÚÂÌÊ¿ÙˆÓ. ¶·ÚÔÌÔ›·Ó ÂÏ¢ıÂÚ›·Ó ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Î·È ÂȘ ÙËÓ Û‡ÓÙ·ÍÈÓ.
126
™˘ÓÙ¿ÛÛÂÈ Ù· ÚËÌ·ÙÈο Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο fiˆ˜ Ù· Ú‹Ì·Ù·, ÚÔÛ·ı› Ó·
Û˘Ó¿ÙË Ù· ÓÔ‹Ì·Ù· ·Ì¤Ûˆ˜, ¿Ó¢ Ù˘ ÌÂÛÔÏ·‚‹Ûˆ˜ ÌÔÚ›ˆÓ, Û˘-
ÌÙ‡ÛÛÂÈ ÙÔ˘˜ ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌÔ‡˜ ÔÏÏ¿ÎȘ ÂȘ Ì›·Ó ϤÍÈÓ, ÁÂÓÈÎÒ˜ ‰Â Ê·›-
ÓÂÙ·È ¿ÓÙÔÙ ÚÔÛ·ıÒÓ Ó· ‡ÚË ‰È· ÙËÓ ¤ÎÊÚ·ÛÈÓ ÙÔ˘ ÓÔ‹Ì·ÙÔ˜ ÙË
Û˘ÓÙÔ̈ٿÙËÓ Î·È ·ÎÚÈ‚ÂÛÙ¿ÙËÓ Ô‰fiÓ. AÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ù˘ ÚÔÛ·ı›·˜
Ù·‡Ù˘ Â›Ó·È Ë ÂÚ›ÊËÌÔ˜ ‚Ú·¯˘ÏÔÁ›·, Ë ÔÔ›· ‰›‰ÂÈ ÂȘ ÙÔÓ ÏfiÁÔÓ ÁÔÚ-
ÁfiÙËÙ· Î·È ‰‡Ó·ÌÈÓ, ›ıÂÈ ‰Â ÙÔÓ ·Ó·ÁÓÒÛÙËÓ fiÙÈ Ô Û˘ÁÁڷʇ˜ Ô˘‰¤-
ÔÙ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› ÂÚÈÙÙ¿˜ ϤÍÂȘ ‰È· Ó· ηχ„Ë ¤Ó‰ÂÈ·Ó ÓÔËÌ¿ÙˆÓ.
¶ÔÏÏ¿ÎȘ ÙÔÔıÂÙ› ÂȘ ÙËÓ ·Ú¯‹Ó Ù˘ ÚÔÙ¿Ûˆ˜ ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌÔ‡˜ ÙÔ˘˜
ÔÔ›Ô˘˜ Ë ÎÔÈÓ‹ ¯Ú‹ÛȘ ʤÚÂÈ ÌÂÙ¿ ÙÔ ˘ÔΛÌÂÓÔÓ Î·È ÙÔ Ú‹Ì·. °Ú¿ÊÂÈ
.¯. “Ùɘ ÁaÚ ı·Ï¿ÛÛ˘ ÚáÙÔ˜ âÙfiÏÌËÛÂÓ ÂåÂÖÓ ó˜ àÓıÂÎÙ¤· âÛÙ›Ó”,
fiÔ˘ Ë ÁÂÓÈ΋ ı·Ï¿ÛÛ˘, ˆ˜ ÂÍ·Úو̤ÓË ÂÎ ÙÔ˘ àÓıÂÎÙ¤· âÛÙ›Ó, ¤ÚÂ-
 ӷ ÙÂı‹ ÙÂÏÂ˘Ù·›·. TÔ‡ÙÔ Á›ÓÂÙ·È ‰ÈfiÙÈ ÔÈ ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌÔ› ·˘ÙÔ› Ù˘¯·›-
ÓÂÈ Ó· ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó ¤ÓÓÔÈ·Ó ÛÔ˘‰·ÈÔÙ¿ÙËÓ, ÙËÓ Î˘ÚÈˆÙ¤Ú·Ó ¤ÓÓÔÈ·Ó Ù˘
ÚÔÙ¿Ûˆ˜, Î·È ‰›‰ÂÙ·È ÂȘ ·˘Ù¿˜ Âͤ¯Ô˘Û· ı¤ÛȘ ÚÔ˜ ¤Í·ÚÛÈÓ.
™˘ÛÛˆÚ‡ÂÈ Î·È Û˘Ó‰¤ÂÈ ÔÏÏÔ‡˜ ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌÔ‡˜ ‰È·ÊÔÚÔÙÚfiˆ˜ ÂÎÊÂ-
ÚÔ̤ÓÔ˘˜, Ô‡Ùˆ ‰Â ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÂÈ ı·˘Ì·ÛÙ‹Ó ÔÈÎÈÏ›·Ó, ·ÏÏ¿ ηıÈÛÙ¿ ÙËÓ
ÊÚ¿ÛÈÓ ·ÓÒÌ·ÏÔÓ Î·È ÙÚ·¯Â›·Ó. EÎ Ù˘ Û˘ÛÛˆÚ‡Ûˆ˜ ÙˆÓ ÔÏ˘ÂȉÒÓ
ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌÒÓ Î·È Ù˘ ‚Ú·¯˘ÏÔÁ›·˜ Ô ÏfiÁÔ˜ ηı›ÛÙ·Ù·È ˘ÎÓfi˜ ηÈ
‚·ı‡˜. ¶ÔÏÏ¿ÎȘ fï˜ ÂÎ ÙÔ‡ÙÔ˘ ·Ô‚·›ÓÂÈ ÙfiÛÔÓ ÛÎÔÙÂÈÓfi˜, ÒÛÙ ӷ
¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È ÚÔ˜ ηٷÓfiËÛ›Ó ÙÔ˘ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÂÓÙ·ÙÈ΋ Î·È Â›ÔÓÔ˜.
AÚ¤ÛÎÂÙ·È Î·ı’ ˘ÂÚ‚ÔÏ‹Ó ÂȘ Ù·˜ ·ÓÙÈı¤ÛÂȘ Î·È ·ÓÙÈÙ¿ÛÛÂÈ Ù·˜ ÂÓ-
ÓÔ›·˜ ·Ó¿ ‰‡Ô, ¿ÏÏÔÙ ‰È· ÙˆÓ ·ÓÙÈıÂÙÈÎÒÓ Û˘Ó‰¤ÛÌˆÓ ÌÂÓ - ‰Â, ¿ÏÏÔ-
Ù ‰È· ÙˆÓ Û˘ÌÏÂÎÙÈÎÒÓ Ù - ηÈ, ¿ÏÏÔÙ ‰È· ÙˆÓ ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌÒÓ Ïfi-
Áˆ - ¤ÚÁˆ Î·È ¿ÏÏÔÙ ¿Ïψ˜. T·˜ ·ÓÙÈı¤ÛÂȘ Ù·‡Ù·˜ ÂÈÙ›ÓÂÈ ‰È· Ù˘
·ÓÙȉȷÛÙÔÏ‹˜ Û˘ÓˆÓ‡ÌˆÓ Î·È Ù˘ ¯Ú‹Ûˆ˜ ÏÂÎÙÈÎÒÓ Û¯ËÌ¿ÙˆÓ (·-
ÚÔÓÔÌ·ÛÈÒÓ, ·ÚÈÛÒÛˆÓ, ÔÌÔÈÔÙÂÏÂ‡ÙˆÓ Î.Ï.) Ô‡Ùˆ ‰Â ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÂÈ
Ó· Û˘Ó‰˘¿˙Ë ÙËÓ ÌÂÁ›ÛÙËÓ ·ÎÚ›‚ÂÈ·Ó ÌÂÙ¿ Ù˘ ÁÏ·Ê˘ÚfiÙËÙÔ˜, ·ÏÏ¿
ÔÏÏ¿ÎȘ, ‰È·Ù·Ú¿ÛÛÂÈ ÙËÓ Î·ÓÔÓÈÎ‹Ó ÛÂÈÚ¿Ó ÙˆÓ Ï¤Íˆӻ.
(¶. •ÈÊ·Ú¿˜, £Ô˘Î˘‰›‰Ë ¶ÂÏÔÔÓÓËÛÈ·Îfi˜ fiÏÂÌÔ˜, ÙfiÌ. A’, Z·¯·-
ÚfiÔ˘ÏÔ˜, Aı‹Ó·, Û. 21-25)

127