2/20/2011 eSakal

मन सुंदर तर तन सुंदर!
डॉ. ौी बालाजी तांबे
Friday, December 24, 2010 AT 01:15 AM (IST)
Tags: family doctor, health, dr. balaji tambe, tension
मानिसक ताण हा सौंदयार्चा शऽू आहे . एखा ा रे शमी कापडा या पशवीत
खूप वजन टाकले , तर कापड व न फाटू शकते कंवा लॅ ःटक या
पशवीत खूप गरम तापमानाचे ि य ओतले , तर पशवी वतळू न फाटू
शकते , तसे च मानिसक ताणाचा प रणाम शर रावर होतो. बाहे र असते
शर र , तर आत असते मन. मनाची स ा सवर् इं ियांवर अस यामुळे मनाने
इं िय यापार यव ःथत चालवला नाह , तर आरो यावर - पयार्याने
सौंदयार्वर प रणाम होणे अटळ असते .

सतत या मानिसक ताणाने शर रात उ प न होणार उंणता सवर्ूथम

वचेवर , यानंतर डो यांवर व सरते शेवट पचनसंःथेवर, पयार्याने
सौंदयार्साठ आवँ यक असणाढया गो ी व ता यावर वाईट प रणाम
करते . लआमी व सरःवती एकऽ नांदत नाह त असा एक समज आहे ; पण
तो खरा आहे असे नाह . बु ने िनणर्य यायचा हटले क ताण उ प न होतो, यामुळे सौंदयार्वर प रणाम
होतो हणून सौंदयर् व बु म ा एकऽ राहत नाह , असे ह हणतात. याचा अथर् कु प मनुंय हषारु असतोच
असे नाह .

मानिसक ताण अस यास झोप अशांत व अपूणर् राहन ू झोपे पासून वंिचत राह यामुळे ऽास होऊ शकतो व याचा
प रणाम सौंदयार्वर होतो िशवाय वचार या प तीचे असतील, या प तीचे शर रात बदल होतात असे
.
हटले , तर वाईट वचार करणाढया य ती या सौंदयार्वर न क च प रणाम होऊ शकतो. े ष, ईंयार्, काम-
बोधाद ष सपूंमुळे य ती या आरो य, सौंदयर् व आयुंयास हानी पोचते . दसढया
ु वषयी वाईट वचार मनात
आण याने समोर या य तीवर न हे तर ःवतः या शर रातील अग णत पे शी वकृ त अवःथेत जातात.
,
साह जकच अशा तढहे या वृ ींना पाप संबोधले आहे . िशवाय दसढया
ु या वाइटाचा वचार करताना वाढणाढया
मानिसक ताणाचा िन ँ चतच सौंदयार्वर प रणाम होतो .

सौंदयार्ची अपे ा असणाढयांनी मनःशांतीचे ूयोग,

मानिसक संतुलनाचे ूयोग अवँ य करावे त. यासाठ
अगद सोपा ूयोग हणजे सकाळ व सं याकाळ कमीत
कमी १०- १५ िमिनटे तजर्नी व अंगठा यांची टोके
एकमे काला जुळ वून या ठकाणी ऐकू ये णार नाड ची
ःपंदने ऐकावीत, जम यास हे ठोके मोजावे त. यामुळे मन
शांत हो यास मदत िमळते . नुसते िन वर्चार हो याचा
ूय कर याने मन शांत होत नाह . अथार्त पूव के ले या
दंकमाचा
ु प रणाम हणून मन शांत होत नाह . स कृ य,
इतरांना मदत वा दानधमर् करता आला नाह , तर
दसढयाला
ु ऽास होणार नाह असे आचरण ठे व यास मन
शांत हो यास मदत िमळते .

मन शांत हो याचा व एकू णच ूाणश ती वाढू न ते जःपुंज हो याचा याहन ू सोपा मागर् आहे "ॐकार गुज
ं न'.
ूाणायामाचाह फायदा होतो. ॐकार गुज ं नाने ूाणायाम तर होतोच, व मन शांत हो यास मदत िमळते .
ौीम भगव गीते त सांिगत यानुसार ॐकार गुज ं न करावयाचे ठर वले तर "सोम' (संतुलन ॐ यानप त -
Santulan Om Meditation) िशकू न घे ऊन अवलंब करता ये तो. सौंदयार्साठ मन शांत कर याबरोबर काह
आसनांचाह उपयोग होऊ शकतो. पु षां या बाबतीत सूयर्नमःकार , शलभासन व बैठका यांचा
शर रसौ वासाठ खूप लाभ होऊ शकतो. यां या बाबतीत सूयर्नमःकार , "फुलपाख ' ह बया, पाय ताणून
अंगठे ध न डोके जिमनीला लाव याचा ूय करणे यांचा फायदा होतो. बयायोगापैक "शाबास (Well done)'
esakal.com/…/486237333110316843… 1/2
2/20/2011 eSakal
ह बया कर याने छाती, ःतन यां या आरो यासाठ , तसे च मनाला आँ वःत कर यासाठ ी- पु ष दोघांनाह
उपयोग होऊ शकतो.

"वे ळ नाह ' या सबबीखाली मोक या हवे त फरायला न जाणे , बयायोग, ॐकार गुज ं न वगैरे काह ह न करणे ,
यामुळे वे ळ वाचला असे ूथमदशर्नी वाटले , तर नंतर सौंदयर्ूसाधनांसाठ करावा लागणारा खचर् व वे ळ
अिधक लागतो. िशवाय सौंदयर्ूसाधनांचा उपयोग कर याने सौंदयर्, आरो य व ता य िमळे लच याची खाऽी
नसते च. सौंदयार्साठ औषधोपचार करत असताना वनःपतींपासून बन वले या शु आयुव दक उ पादनांचाच
उपयोग करावा. उदा. के स धु यासाठ सुकेशा वापर याने , चेहढयाला ले प कर यासाठ वात- प कं वा कोरड -
ते लकट मु म असले ली वचा यांचा वचार क न बन वले ली चूण दध ू व सायीत िमसळू न चेहढयाला लाव याने
वचेवर दसराु कोठलाह दंप
ु रणाम होत नाह वचा वारं वार खरवडू न घे याने (waxing), काळे डाग (black
.
heads) काढ या या नावाखाली ममावर सतत आघात कर याने नंतर उ र आयुंयात ऽास होऊ शकतो.
केसांना लाव यासाठ अने क वनःपतींनी संःका रत केले ले हे अर ऑइल वापरता ये ऊ शकते . डो यावर
अगद च चाई वा ट कल पडले , तर आयुवदाने उपचार सांिगतले ले आहे त.

डो यांवर काकड या चक या ठे वणे , "सॅन अंजन' वापरणे कं वा डो यांचे ते ज वाढ व यासाठ वशे ष चूणाचे
पॅक वापरणे या उपायांचाह चांगला उपयोग होतो. मु य हणजे डोके व मद ू शांत राह यासह असे उपचार
चांगले ठरतात. एकू णच स या दिमर्
ु ळ होत चालले ली एक गो हणजे "काळ '. या धावपळ या जगात खोलात
िश न नीितिनयमांना ध न वचारपूवर्क िनणर्य यायला कोणाला वे ळच उरले ला नाह . बाहे रचे वे ण व
चकचक त पॅ कं ग पाहनू वरवर या वचाराने िनणर्य घे णे ह च प त ढ होत आहे . यामुळे सौंदयर् हणजे
आरो य, ह क पना कमी होऊन नुस या बा उपचारांची चलती आहे . आयुवद या ूाचीन शा ात सौंदयार्साठ
अने क बा उपचार सांिगतले आहे त. अथार्त हे बा उपचार करताना सवर् औषधी नैसिगर्क असून, कोठलीह
रऍ शन ये ऊ नये अशी यवःथा केले ली असते .

भारतीय संःकृतीत उ सवांना खूप मह व आहे . उ सवा या िनिम ाने बा वातावरण सज वणे व मनुंयाने
नटणे मह वाचे ठरते . एकू णच उ सव हा सौंदयार्चा, ूे रणा दे णारा व उ साह वाढ वणारा कायर्बम ठरतो. १७
तारखेला "सौंदयर्साधना' या ले खात "िन यान दकर वराभयकर सौंदयर्र ाकर ' या वषयी िल हले . ने हमी
आनंदात राहणे , चेहढयावर ःमतहाःय ठे वणे व बाबदार य तम वा ारा सवाना आक षर्त व आँ वःत
करणे , हाच खरा सौंदयार्चा उपयोग. मानिसक ताणातून मु ती िमळा यास सौंदयार्साठ उपयोग होतोच, तसे च
याचे इतरह अने क फायदे होतात. यामुळे जवाला वसावा व आ याला समाधान व आराम िमळतो, हे
वस न चालणार नाह

esakal.com/…/486237333110316843… 2/2