Fosforna gnojiva – 1.

dio
Posted by Urednik on svibanj 20th, 2011 | No Comments

Posted in Makroelementi, Mala škola gnojidbe

Fosforna gnojiva dijele se u nekoliko skupina prema obliku fosforne kiseline koju sadrže. To
su:

 Kalcijeve soli ortofosforne kiseline

 Kalcijevi silikofosfati

 Kombinirana fosforna gnojiva (amonofosfati, metafosfati i polifosfati)

Najvažnije fosforna gnojiva pripadaju u kalcijeve ortofosfate i silikofosfate.

Kalcijevi ortofosfati (ujedno i najzastupljeniji na tržištu) mogu biti:

 Primarni mono kalcijevi fosfati u koje pripada superfosfat (Ca(H2PO4)2xH2O + CaSO4) sa 16-
18% P2O5
 Sekundarni dikalcijevi fosfati, u koje se ubrajaju precipitat sa 30-35% P2O5 i Rhenania-fosfat
sa 19-28% P2O5 (CaHPOxH2O)

 Tercijarni trikalcijevi fosfati u koje pripadaju sirovi fosfati – mikrofos i hiperfos (Ca(PO3)2) sa
28-30% P2O5

U kalcijeve silikofosfate pripdaju:

 Thomasov fosfat sa 14-16% P2O5

Fosforna gnojiva – 2. dio (superfosfat)

Posted by Urednik on svibanj 24th, 2011 | No Comments

Posted in Makroelementi, Mala škola gnojidbe

(nastavak na temu fosfornih gnojiva)

Superfosfat se proizvodi u obliku sivkastog praška i granula, a treba ga čuvati na suhom

mjestu da se ne zgruda.  Superfosfat se topi u vodi do 90%. Osim fosfora sadrži oko 27%
kalcija (Ca) i oko 31% sumpora (S). Fosfor je u obliku lako topljivog monokalcijskog fosfora,
a sumpor se teško topi jer je vezan u obliku Ca-sulfata (sadra). Zbog lake topljivosti
superfosfat se primjenjuje osobito kada biljke brzo trebaju fosfor, npr. u stadiju razvoja i sl.

Superfosfat u tlu podliježe transforamciji. U vrlo kiselom tlu, ako su prisutni slobodni ioni Fe
i Al, prelazi u teško topive Fe i Al fosfate, pa se ne preporuča za gnojidbu vrlo kiselih tala.
Ako u tlu ima slobodno kalcija (alkalna, karbonatna tla) monokalcijev fosfat transformira se u
manje topiv dikalcijev i trikalcijev fosfat.

Superfosfat se dobro veže na čestice tla, pa se može obradom i dublje unositi u tlo, a kako se u
vodi lako otapa, može poslužiti i za ovršnu gnojidbu. Česta je praksa da se 2/3 superfosfata
zaore u tlo kod osnovne obrade, a ostalih 1/3 zatanjura se prije sjetve/sadnje. Superfosfat ima
široku primjenu i može se upotrebljavati za sve kulture, a često mu se dodaju i razni
mikroelementi (bor, mangan, cink).

Sirovine za proizvodnju superfosfata su sirovi fosfati kojih ima najviše u prirodnim

nalazištima fosforita u Sjevernoj Africi.

Koncentrirani superfosfati (dvostruki i trostruki supefosfat) sadrže do 50% P2O5, ali za

razliku od običnog superfosfata ne sadrže sumpor (S). Budući da koncentriranih superfosfata
treba po jedinici površine znatno manje nego običnog superfosfata, teže se jednolično
rasipavaju, pa se manje upotrebljavaju.

Fosforna gnojiva – Sekundarni kalcijevi

fosfati
Posted by Urednik on lipanj 7th, 2011 | No Comments

Posted in Makroelementi

Sekundarni kalcijevi fosfati.

Fosforna kiselina u sekundarnim kalcijevim fosfatima nije topljiva u vodi, ali je većim
dijelom topljiva u amonij-citratu, što otprilike odgovara biljci pristupačnom fosforu.

U tu skupinu pripadaju Rhenania-fosfat i Precipitat, koji se također dobivaju iz sirovih fosfata

neprikladnih za dobivanje superfoafata zbog visokog sadržaja željeza i aluminija. Oba ova
gnojiva u tlu sporije djeluju od superfosfata. Dobro se vežu i vrlo su prikladna za kisela tla. 
Rhenania-fosfat je praškasto gnojivo sive boje, a Precipitat je prašak bijele boje. Prema
dostupnim podacima (2011.) u Hrvatskoj se ne nalaze na tržištu gnojiva (nema registriranih
uvoznika).

Fosforna gnojiva – sirovi fosfati (fosforiti)

Posted by Urednik on lipanj 20th, 2011 | No Comments

Posted in Makroelementi, Mala škola gnojidbe, Meliorativna gnojidba

Sirovi fosfati (fosforiti)  su sirovina iz koje se dobivaju superfosfati i druga fosforna gnojiva.
Ako se upotrebljavaju za gnojidbu, fino se melju da bi im djelovanje u tlu bilo što bolje i brže.
Osim fosforne kiseline sadrže 46-48% vapna, oko 1% Mg i  manje količine mikroelemenata.

Ti fosfati dolaze na tržište kao hiperfos ili hiperfosfat, mikrofos i pod sličnim imenima. U
njima je fosfor u obliku tri-kalcij fosfata, koji se ne topi u vodi, nego djelomično u limunskoj
kiselini (citratu). Mobilizacija fosfora iz tog oblika prilično je spora, a moguća je samo u
kiselim tlima i na području s dovoljno oborina. U neutralnim i alkalnim tlima, primjena
sirovih fosfata se ne preporučuje. Sirovi fosfati se prvenstveno preporučuju za gnojidbu
višegodišnjih kultura i meliorativnu gnojidbu (fosfatizaciju) kod koje se zahtjeva produženo
djelovanje.

Zbog sporijeg rastvaranja ta se gnojiva unose u tlo osnovnom obradom, a ne upotrebljavaju se

za startnu niti ovršnu gnojidbu (prihranu). Osobito povoljno djeluju na teškim glinovitim
tlima (pseudoglejima). Ako je potrebno brzo djelovanje fosforne kiseline, prednost se daje
primjeni superfosfata.

Spojevi kalcijevih silikofosfata u koje pripada Thomasov fosfat, ne tope se u vodi, ali se
otapaju u slabim kiselinama tla, i zbog toga je njihov fosfor pristupačniji biljkama nego onaj u
trikalcijskom fosfatu.

Thomasov fosfat dobiva se kao nusproizvod pri proizvodnji čelika iz željezne rudače koje
sadrže fosfor. Budući da se fosfor u Thomasovom fosfatu nalazi u mješanim kristalima
kalcijeva silikofosfata, ne može se izraziti istom formulom.

Taj sivo-crno-plavi prah bz mirisa vrlo je malo higroskopan, pa se lako uskladištava. Osim
fosforne kiseline, Thomasov fosfat sadrži 45-50% vapna, 1-5% magnezija (Mg), 3-6%
mangana (Mn) te mikroelemente; bakar, kobalt, bor i molibden.

Ovo gnojivo se vrlo dobro veže za čestice tla i može se primjeniti na svim tlima, a osobito na
tlima koji oskudijevaju vapnom/kalcijem (kisela tla). Ranije se smatralo da je fosforna
kiselina iz Thomasovog fosfata teško topiva i da jako sporo djeluje u tlu, ali su novija
ispitivanja pokazala da dosta brzo djeluje. Unatoč tome, Thomasov fosfat ima i produženo
djelovanje u tlu.

Thomasov fosfat se osobito preporuča za gnojidbu kultura s dužom vegetacijom, gdje fosfor
treba djelovati duže vrijeme, kao što su trajni nasadi i travnjaci. Prilikom gnojidbe oranice
uputno je 2/3 gnojiva zaorati prilikom osnovne obrade, a ostalu 1/3 predsjetveno plitko unijeti
u tlo.

I time je serija članaka o fosfornim gnojivima gotova. Tema slijedeće serije su kalijeva
gnojiva.