Índice

UD1.A1. Documentos do proxecto .................................................................................. 2

1. Obligatoriedade do proxecto ................................................................................... 2

2. Tipos de proxectos ................................................................................................... 2

3. Marco normativo que regula a obligatoriedade do proxecto nas

obras de construcción ............................................................................................. 3

4. Marco normativo que regula o contido do proxecto nas obras de

construcción ............................................................................................................. 5

5. Fases na redacción do proxecto ............................................................................. 6

6. Documentos do Proxecto de Execución según o CTE .......................................... 7

7. Xerarquía entre os documentos do proxecto ....................................................... 20

MEDICIÓNS E VALORACIÓNS DE CONSTRUCCIÓN UD1A01

CARMEN PRIETO PALMEIRO
UD1.A1. Documentos do proxecto
Na actividade que nos ocupa aprenderanse os seguintes conceptos e manexo de
competenzas:

 O concepto de proxecto e os tipos de proxectos

 O marco normativo que rixe a obrigatoriedade e o contido do proxecto
 A documentación do proxecto e como se vincula o presuposto cos planos e a
memoria do proxecto.

 Identificar os capítulos do proxecto segundo os planos e a memoria.

1. Obligatoriedade do proxecto

Para a realización de obras, cuxo grado de complexidade ou de responsabilidade así o

requiran, será preceptivo o correspondente proxecto.

O técnico redactor do mesmo plasma no proxecto, mediante un conxunto de documentos, as

necesidades do promotor das obras a realizar, describindo e especificando, tanto gráfica como
literalmente, todos os aspectos necesarios para poder levalas a cabo con todas as garantías
técnicas, legais e económicas.

2. Tipos de proxectos
Os proxectos se clasifican en función da súa finalidade nas seguintes clases:

2.1 Proxectos de edificación

Teñen como obxetivo a construcción dun edificio que albergará un ou varios usos
predeterminados, estes usos configuran as dimensións, as proporcións, o funcionamento, as
características constructivas, etc. Poden ser:

 De edificación de nova planta: a edificación pode ser: residencial (vivendas unifamiliares ou

plurifamiliares); edificios pedagóxicos e culturais; edificios sanitarios: hospitais e
residencias; edificios administrativos; centros recreativos, etc.
 De derribo: describen os traballos e operacións necesarias para facer desaparecer total ou
parcialmente unha edificación.
 De obras de urbanización: son as obras cuio fín sexa acondicionar un solo urbanizable
dotándolo das instalaciones e infraestructuras necesarias para o seu uso.
 De naves industriais, agrícolas e gandeiras.
 De obras de reforzo e consolidación de edificacións.
 De reformas: no deben afectar á estructura do edificio e se realizan no interior de locais o
edificios.
 De conservación e mantemento de edificios e monumentos.

MEDICIÓNS E VALORACIÓNS DE CONSTRUCCIÓN UD1A01

Carmen Prieto Palmeiro
2
2.2 Proxectos de obra civil

Teñen como obxetivo a construcción de elementos de gran importancia a nivel de

comunicacións, abastecementos, seguridade, etc.
Son obras a escalas interurbana, comarcal ou territorial.

Poden clasificarse en:

 Las infraestructuras do transporte:

- Aeroportos, estacións.
- Autovías , estradas
- Vías Férreas.
- Portos.
- Pontes.
- Redes de transporte urbano.

 Obras Hidráulicas:

- Rede de sumidoiros.
- Rede de abastecemento de auga
- Centrales hidroeléctricas.
- Depuradores.
- Diques.
- Esclusas.
- Muelles.
- Presas.
- Etc

 Obras eléctricas.
 Etc.

3. Marco normativo que regula a obligatoriedade do

proxecto nas obras de construcción

3.1 Ley 38/1999 de ordenación da Edificación,LOE

A Ley 38/1999 de ordenación da Edificación, en adiante LOE, define no seu artigo 4 o

proxecto:

Artículo 4. Proyecto.
1.-El proyecto es el conjunto de documentos mediante los cuales se definen y determinan las
exigencias técnicas de las obras…( contempladas en el artículo 2):
a. Obras de edificación de nueva construcción, excepto las de escasa entidad
constructiva y sencillez técnica.
b. Obras de ampliación, modificación, reforma o rehabilitación que alteren la configuración
arquitectónica de los edificios.
c. Obras que tengan el carácter de intervención total en edificaciones catalogadas o que
dispongan de algún tipo de protección.
MEDICIÓNS E VALORACIÓNS DE CONSTRUCCIÓN UD1A01
Carmen Prieto Palmeiro
3
El proyecto habrá de justificar técnicamente las soluciones propuestas de acuerdo con las
especificaciones requeridas por la normativa técnica aplicable.

2.-Cuando el proyecto se desarrolle o complete mediante proyectos parciales u otros

documentos técnicos sobre tecnologías específicas o instalaciones del edificio, se mantendrá
entre todos ellos la necesaria coordinación sin que se produzca duplicidad en la documentación
ni en los honorarios a percibir por los autores de los distintos trabajos indicados.

No seu artigo 3 establece os requisitos básicos da edificación:

1. Con el fin de garantizar la seguridad de las personas,el bienestar de la sociedad y la

protección del medio ambiente, los edificios deberán proyectarse, construirse,
mantenerse y conservarse de tal forma que se satisfagan los requisitos básicos siguientes:
a) Relativos a la funcionalidad:
a.1) Utilización, de tal forma que la disposición y las dimensiones de los espacios y la
dotación de las instalaciones faciliten la adecuada realización de las funciones
previstas en el edificio.
a.2) Accesibilidad, de tal forma que se permita a las personas con movilidad y
comunicación reducidas el acceso y la circulación por el edificio en los términos
previstos en su normativa específica.
a.3) Acceso a los servicios de telecomunicación, audiovisuales y de información de
acuerdo con lo establecido en su normativa específica.

b) Relativos a la seguridad:
b.1) Seguridad estructural, de tal forma que no se produzcan en el edificio, o partes del
mismo, daños que tengan su origen o afecten a la cimentación, los soportes, las vigas,
los forjados, los muros de carga u otros elementos
estructurales, y que comprometan directamente la resistencia mecánica y la estabilidad
del edificio.
b.2) Seguridad en caso de incendio, de tal forma que los ocupantes puedan desalojar
el edificio en condiciones seguras, se pueda limitar la extensión del incendio dentro del
propio edificio y de los colindantes y se permita la actuación de los equipos de extinción
y rescate.
b.3) Seguridad de utilización, de tal forma que el uso normal del edificio no suponga riesgo
de accidente para las personas.

c) Relativos a la habitabilidad:
c.1) Higiene, salud y protección del medio ambiente, de tal forma que se alcancen
condiciones aceptables de salubridad y estanqueidad en el ambiente interior del edificio y
que éste no deteriore el medio ambiente en su entorno inmediato, garantizando una
adecuada gestión de toda clase de residuos.
c.2) Protección contra el ruido, de tal forma que el ruido percibido no ponga en peligro
la salud de las personas y les permita realizar satisfactoriamente sus
actividades.
c.3) Ahorro de energía y aislamiento térmico, de tal forma que se consiga un uso
racional de la energía necesaria para la adecuada utilización del edificio.
c.4) Otros aspectos funcionales de los elementos constructivos o de las instalaciones
que permitan un uso satisfactorio del edificio.

3.2 Código Técnico de la Edificación CTE

O Código Técnico da Edificación é o marco normativo que establece as esixencias básicas de
calidade dos edificios e das súas instalacións, permitindo o cumprimento dos anteriores
requisitos básicos establecidos na LOE.

MEDICIÓNS E VALORACIÓNS DE CONSTRUCCIÓN UD1A01

Carmen Prieto Palmeiro
4
Polo tanto o CTE establece as esixencias básicas para cada un dos requisitos básicos
sinalados nos apartados 1b Seguridad e 1c Habitabilidad do artigo 3 da LOE: “seguridade
estructural”, “seguridade en caso de incendio”, “seguridade de utilización e accesibilidade”,
“hixiene, saúde e proteción do medio ambiente”, “protección contra o ruido” e “aforro de enerxía
e illamento térmico” e proporciona procedementos que permiten acreditar o seu cumprimento
con suficientes garantías técnicas.
Os requisitos básicos relativos ao apartdo 1a “funcionalidade” e os aspectos funcionales dos
elementos constructivos se rexirán pola súa normativa específica, salvo os vinculados á
accesibilidade de persoas con movilidade ou comunicación reducida, que se desenvolverán
tamén no CTE.

O artigo 3 do CTE describe o seu contido:

1. Con el fin de facilitar su comprensión, desarrollo, utilización y actualización, el CTE se

ordena en dos partes:
a) la primera contiene las disposiciones y condiciones generales de aplicación del CTE y las
exigencias básicas que deben cumplir los edificios; y
b) la segunda está formada por los denominados Documentos Básicos, en adelante DB, para
el cumplimiento de las exigencias básicas del CTE. Estos Documentos, basados en el
conocimiento consolidado de las distintas técnicas constructivas, se actualizarán en función de
los avances técnicos y las demandas sociales y se aprobarán reglamentariamente.
2. Los DB contienen:
a) la caracterización de las exigencias básicas y su cuantificación, en la medida en que el
desarrollo científico y técnico de la edificación lo permite, mediante el establecimiento de los
niveles o valores límite de las prestaciones de los edificios o sus partes, entendidas dichas
prestaciones como el conjunto de características cualitativas o cuantitativas del edificio,
identificables objetivamente, que determinan su aptitud para cumplir las exigencias básicas
correspondientes; y
b) unos procedimientos cuya utilización acredita el cumplimiento de aquellas exigencias
básicas, concretados en forma de métodos de verificación o soluciones sancionadas por la
práctica. También podrán contener remisión o referencia a instrucciones, reglamentos u otras
normas técnicas a los efectos de especificación y control de los materiales, métodos de ensayo
y datos o procedimientos de cálculo, que deberán ser tenidos en cuenta en la redacción del
proyecto del edificio y su construcción.

4. Marco normativo que regula o contido do proxecto nas

obras de construcción

A Ley 9/2017, de 8 de novembro, de Contratos del Sector Público é de aplicación ás obras

de carácter público.

Esta ley afecta directamente por tanto a unha importante proporción das obras, aunque alcanza
tambén ás demáis obras de carácter privado.

O artigo 233 da Ley indica o contido mínimo dos proxectos de obras:

- Memoria.
- Planos de conxunto e de detalle.
- Pliego de prescripciones técnicas particulares.
- Presuposto.
- Programa de desenvolvemento dos traballos ou Plan de obra.
- Referencias para o replanteamento da obra.
- Estudo de seguridade e saúde.
- Documentación legal ou complementaria.
MEDICIÓNS E VALORACIÓNS DE CONSTRUCCIÓN UD1A01
Carmen Prieto Palmeiro
5
También a norma UNE 157001:2002 Criterios generales para la elaboración de proyectos
(de aplicación voluntaria) determina as condicións xerais que debe satisfacer un proxecto
calqueira, xa sexa de productos, edificios, instalación, servicios, o programas informéticos
,exceptuando os proxectos de vivendas, pero non a súas instalacións.

Entre a lexislación vixente solamente a norma UNE indica un orden de prioridade dos
documentos do proxecto:

 Planos
 Pliego de condicións
 Presuposto
 Memoria

Pola súa parte, o Código Técnico da Edificación (CTE) no anejo 1 da súa Parte 1, tamén
impón unha documentación mínima aos proxectos edificatorios, muy similar á imposta pola
LCAP, diferenciando entre proxecto básico e de execución de edificación. (Ver CTE parte1).

No apartado 6 se analiza esta documentación, pero antes analizaremos as fases de redacción

dun proxecto.

5. Fases na redacción do proxecto

A elaboración dun proxecto de construción comézase, tras o seu encargo, con dúas etapas
iniciais:

 Estudo previo.
Nesta fase exprésanse as ideas dunha forma esquemática mediante esbozo ou debuxos (a
escala ou sen ela).
Os documentos de que consta son:
– Unha breve memoria para xustificación e descrición da solución proposta.
– Esbozo ou debuxos que definen a devandita solución.
– Estimación orientativa do custo económico da obra.

 Anteproxecto.
Téñense datos máis precisos e debúxanse con maior detalle plantas, alzados e mesmo
perspectivas que definen como vai ser a obra, aínda que son insuficientes para a súa
execución.
Os documentos de que consta este anteproxecto son:
– Unha breve memoria para xustificación e descrición da solución proposta.
– Planos de plantas, alzados e seccións a escala reducida.
– Avance do orzamento por superficie construída.

Chegado o momento da tramitación administrativa do proxecto de edificación, de acordo co

CTE (Código Técnico da Edificación), este poderá desenvolverse en dúas etapas:

 Proxecto Básico.
Define as características xerais da obra e as súas prestacións mediante a adopción e
xustificación de solucións concretas.

MEDICIÓNS E VALORACIÓNS DE CONSTRUCCIÓN UD1A01

Carmen Prieto Palmeiro
6
Tras obter o visado do colexio profesional correspondente, o seu contido será suficiente para
solicitar a licenza municipal de obras, as concesións ou outras autorizacións administrativas.
Non obstante o proxecto básico é insuficiente para iniciar a construción do edificio.
Aínda que o seu contido non permite verificar todas as condicións que esixe o CTE, definirá as
prestacións que o edificio proxectado ha de proporcionar para cumprir as esixencias básicas.

 Proxecto de Execución.
Desenvolve o proxecto básico e define a obra na súa totalidade sen que nel poidan rebaixarse
as prestacións declaradas no básico, nin alterarse os usos e condicións baixo as que, se é o
caso, se outorgaron a licenza municipal de obras, as concesións ou outras autorizacións
administrativas. Determinaranse os detalles e especificacións de todos os materiais,
elementos, sistemas construtivos e equipos, definindo a obra na súa totalidade.
Ademais, o proxecto de execución incluirá os proxectos parciais ou outros documentos
técnicos que, se é o caso, deban desenvolvelo ou completalo, os cales se integrarán no
proxecto como documentos diferenciados baixo a coordinación do proxectista.

A documentación do proxecto básico e do proxecto de execución poderán presentase por

separado ou poderán fusionarse nunha soa coa denominación de Proxecto Básico e de
Execución.

6. Documentos do Proxecto de Execución según o CTE

De acordo co CTE o proxecto describirá o edificio e definirá as obras de execución deste co
detalle suficiente para que poidan valorarse e interpretarse inequivocamente durante a súa
execución.
Para iso, o Anexo I do CTE establece o seguinte contido para un Proxecto de Execución:
– Memoria.
– Planos.
– Prego de Condicións.
– Medicións e Orzamento.
– Proxectos parciais (se son necesarios).

É un contido moi similar ao establecido polo RG-LCAP (Regulamento Xeral da Lei de Contratos
das Administracións Públicas), engadindo algúns requisitos como un programa de
desenvolvemento de traballos (plan de obra) con previsión de tempo e custo.
En calquera dos casos, sempre pode aparecer outra documentación (como por exemplo o
estudo de seguridade e saúde así como estudo de impacto ambiental) e todo aquel contido que
poidan establecer as Administracións competentes.

6.1 Memoria

A memoria é o documento que describe o proxecto. Debe facer constar claramente as

motivacións e os condicionantes do proxecto.

Debe contemplar as alternativas que se manexaron e as razóns polas que se chega a unha
elección determinada. Debe describir a tecnoloxía do proxecto, as normas para a súa
explotación, o orzamento e a avaliación do proxecto.

MEDICIÓNS E VALORACIÓNS DE CONSTRUCCIÓN UD1A01

Carmen Prieto Palmeiro
7
 A Memoria se estructura en epígrafes. Cada proxecto deberá levar os epígrafes que lle
correspondan. O CTE determina a seguinte composición para a memoria do proxecto básico e
de execución dunha edificación:

Memoria descriptiva

 Axentes.
– Promotor (tamén chamado Propiedade).
É quen decide impulsar e financiar as obras de construción para si ou para a súa posterior
entrega a terceiros.
– Proxectista.
É aquel axente que, por encarga do promotor, redacta un proxecto en consonancia coa
normativa técnica e urbanística correspondente
– Outros técnicos (se é o caso).
 Información previa.
– Antecedentes e condicionantes de partida, datos da localización, ámbito físico, normativa
urbanística, outras normativas no seu caso.
Este é o apartado axeitado para describir o soar: forma, orientación, topografía, superficie,
lindes e servidumes.
– Datos do edificio existente (para proxectos de rehabilitación, reforma ou ampliación).
Informes realizados, datos sobre a antigüidade do edificio, fotografías do estado actual...

 Descrición do proxecto.
– Descrición xeral do edificio, programa de necesidades, usos característicos e relación co
ámbito.
Aquí descríbense os aspectos funcionais e formais da solución adoptada.
– Cumprimento do CTE e outras normativas específicas, normas de disciplina urbanística,
ordenanzas municipais, edificabilidade, funcionalidade, etc.
– Descrición da xeometría do edificio.
– Volume: É conveniente diferenciar entre o volume sobre rasante (sobre o chan) do volume
baixo rasante (baixo o chan).
– Superficies útiles: Son as correspondentes aos distintos espazos sen incluír a tabiquería que os
delimita. Na planta baixo cuberta, non se considera útil aquel que teña unha altura libre inferior
a 1,80 m.
– Superficies construídas: Son as que teñen en conta, ademais das superficies útiles de cada
espazo, a parte proporcional de tabiquería.
– Accesos.
– Evacuación.
– Descrición xeral dos parámetros que determinan as previsións técnicas a considerar no
proxecto respecto ao sistema estrutural (alicerces, estrutura portante e estrutura horizontal), o
sistema envolvente, o de compartimentación, o de acabados, o de acondicionamento ambiental
e o de servizos.

MEDICIÓNS E VALORACIÓNS DE CONSTRUCCIÓN UD1A01

Carmen Prieto Palmeiro
8
 Prestacións do edificio.
– Por requisitos básicos e en relación coas esixencias básicas do CTE.
Indicaranse en particular as acordadas entre promotor e proxectista que superen os topes
establecidos no CTE.
– Estableceranse as limitacións de uso do edificio no seu conxunto e de cada unha das súas
dependencias e instalacións.

Memoria construtiva

Debe facer referencia aos seguintes puntos:

 Sustentación do edificio.
Xustificación das características do solo e parámetros a considerar para o cálculo dos
alicerces.

 Sistema estrutural (cimentación, estrutura portante e estrutura horizontal).

Estableceranse as hipóteses de partida, o programa de necesidades, as bases de cálculo e os
métodos empregados para todo o sistema estrutural.
Por exemplo, aquí explicarase cal é o sistema estrutural empregado no edificio (muros de
carga, pórticos...) así como os materiais empregados no devandito sistema (formigón armado,
viguetas, bovedillas...).

 Sistema envolvente.
Aquí describimos os materiais de cerramento do edificio.
– Definición construtiva dos distintos subsistemas da envolvente do edificio, con descrición do
seu comportamento fronte ás accións ás que está sometido (peso propio, vento, sismo, etc.),
fronte ao lume, seguridade de uso, evacuación de auga e comportamento fronte á humidade,
illamento acústico e as súas bases de cálculo.
– O illamento térmico dos devanditos subsistemas, a demanda enerxética máxima prevista do
edificio para condicións de verán e inverno e a súa eficiencia enerxética en función do
rendemento enerxético das instalacións.

 Sistema de compartimentación.
Ademais da súa definición, deberá especificarse o seu comportamento ante o lume, o seu
illamento acústico e outras características que sexan esixibles.

 Sistemas de acabado dos paramentos.

Indicaranse as súas características e prescricións co fin de cumprir os requisitos de
funcionalidade, seguridade e habitabilidade.

 Sistemas de acondicionamento e instalacións.

Indicaranse os datos de partida, os obxectivos a cumprir, as prestacións e as bases de cálculo
para cada un dos subsistemas seguintes:
– Protección contra incendios, anti-intrusión, pararraios, electricidade, iluminado, ascensores,
transporte, fontanaría, evacuación de residuos líquidos e sólidos, ventilación,
telecomunicacións, etc.
– Instalacións térmicas do edificio proxectado e o seu rendemento enerxético, subministración de
combustibles, aforro de enerxía e incorporación de enerxía solar térmica ou fotovoltaica e
outras enerxías renovables.
MEDICIÓNS E VALORACIÓNS DE CONSTRUCCIÓN UD1A01
Carmen Prieto Palmeiro
9
 Equipamento.
Inclúense aquí aqueles elementos fixos que se proxecten de forma inseparable co edificio:
definición de baños, cociñas e lavadoiros, equipamento industrial, etc.

Cumplimento do CTE

Débense xustificar as prestacións do edificio segundo os requisitos que marca o CTE nos
seguintes DB (Documentos Básicos):

 Relativos á seguridade.
– DB-SE: Seguridade Estrutural.
– DB-SI: Seguridade en caso de Incendio.
– DB-SUA: Seguridade de Utilización e Accesibilidade.
 Relativos á habitabilidade.
– DB-HS: Salubridade.
– DB-HR: Protección frete ao ruído.
– DB-HE: Aforro de enerxía.

Cumplimento doutros regulamentos e disposicións

Xustificación do cumprimento doutros regulamentos obrigatorios (non recollidos no CTE) e dos

requisitos básicos relativos á funcionalidade de acordo co establecido na súa normativa
específica.
Entre eles podemos citar:
 Condicións mínimas de habitabilidade
Xustificarase o cumprimento do Decreto 29/2010 Normas de Habitabilidade de Vivendas en
Galicia.

 Condicións de supresión de barreiras

Xustificarase o cumprimento da Lei 8/1997 de Accesibilidade e supresión de barreiras
arquitectónicas na comunidade autónoma de Galicia, do Decreto 556/1989 de Medidas
mínimas sobre accesibilidade nos edificios, do Real Decreto 505/2007 sobre Condicións
básicas de accesibilidade e non discriminación das persoas con minusvalía para o acceso e
utilización dos espazos públicos urbanizados e edificacións.

 Telecomunicacións
Xustificarase o cumprimento do Real Decreto 1/1998 sobre Infraestruturas comúns nos
edificios para o acceso aos servizos de telecomunicación.

 Documentos necesarios para obter autorizacións.

 Normativa de obrigado cumprimento.

MEDICIÓNS E VALORACIÓNS DE CONSTRUCCIÓN UD1A01

Carmen Prieto Palmeiro
10
 Anexos á memoria

O proxecto conterá tantos anexos como sexan necesarios para a definición e xustificación das
obras:

 Información xeotécnica.
 Cálculo da estrutura.
 Protección contra o incendio.
 Instalacións do edificio.
 Eficiencia enerxética.
 Estudo de impacto ambiental.
 Plan de control de calidade.
Ensaios sobre os materiais, probas de servizo...
Como se verá máis adiante, o seu custo incluirase como un capítulo máis dentro do presuposto
de execución material (supoñendo aproximadamente un 1% deste).

 Estudo de Seguridade e Saúde (ou Estudo Básico no seu caso).

Dado que o proxectista debe ter presentes sempre os principios xerais de prevención, haberá
de se redactar este estudo cun contido similar ao de calquera proxecto:
– Memoria.
– Planos.
– Prego de condicións.
– Orzamento.
A diferenza dos outros documentos do estudo, o presuposto irá recollido como un capítulo máis
dentro do presuposto de execución material, supoñendo aproximadamente un 2% deste.
Para redactar este presuposto é necesario coñecer o número de traballadores durante a obra.
Sen entrar na planificación desta (e con vistas a facer un cálculo estimativo), dado que a man
de obra supón un terzo do total, para o cálculo do número de traballadores faremos as
seguintes operacións na orde indicada:
– Dividir o presuposto total entre tres.
– Dividir o resultado polo custo medio da man de obra
– Dividilo finalmente entre a duración estimada da obra (empregando as mesmas unidades de
tempo que as empregadas no custo medio).

6.2 Planos
Son a representación gráfica da obra que se vai a executar. Os planos deberán conter toda a
información necesaria para a súa interpretación. Deberán gardar relación uns cos outros.
A documentación gráfica do proxecto será toda a necesaria para determinar totalmente o que
se vai construír. Se os planos non fosen suficientes, teriamos toda a información oportuna e en
consecuencia cometeriamos maiores erros á hora de presupostar.
Para a súa rápida e correcta interpretación, os planos deberán ser claros e numerados de
forma ordenada.
MEDICIÓNS E VALORACIÓNS DE CONSTRUCCIÓN UD1A01
Carmen Prieto Palmeiro
11
– Para que os planos sexan claros, o seu formato e escala deberán ser os axeitados.
Un dos formatos máis empregados é o A1 debido a que as súas dimensións son as axeitadas
para case todas as escalas. Ademais, permite a súa doada redución a A3, un tamaño máis
manexable e sinxelo de pregar e encadernar.
No que se refire ás escalas, para proxectos de edificación é aconsellable 1:50 (empregándose
tamén 1:100 para grandes superficies).
– Adóitanse ordenar de forma que os primeiros planos faciliten unha visión global da obra e os
seguintes colócanse seguindo as fases do proceso construtivo (sempre secuenciados de
menor a maior detalle).
Cada plano numérase na súa caixa, lugar onde tamén se recollen outros datos como:
– Clase de traballo indicando fase ou fases deste así como o número de vivendas (se é o caso).
– Datos da localización.
– Título do plano.
– Nome do promotor.
– Nome do técnico.
– Escala.
– Data.

Os planos máis habituais son os seguintes:

 Plano de situación.
Estará referido ao plan vixente, con indicación de puntos localizables e do norte xeográfico.
Adoita se realizar ás escalas 1:1000, 1:2000 ou 1:5000.

 Plano de localización.
Xustificación urbanística, aliñacións, recuamentos, etc.
Adoita se realizar ás escalas 1:200 ou 1:500.

 Plano de urbanización.
Rede viaria, acometidas, etc.

 Plantas de distribución.
Deben estar acoutadas e sinalando os diferentes usos. Nelas representaranse os elementos
fixos e os de mobiliario cando sexa preciso para a comprobación da funcionalidade dos
espazos.

 Planos de cubertas.
Indicarán pendentes, puntos de recollida de augas, etc.

 Alzados e seccións.
Deben estar acoutados para poder comprobar o cumprimento dos requisitos urbanísticos e
funcionais.
Os alzados adoitan levar só as cotas da altura ata a cornixa e da máxima.
Nas seccións indicaranse as cotas dos distintos forxados así como as alturas libres.
Recoméndase facer dúas seccións como mínimo e sempre pola escaleira.
MEDICIÓNS E VALORACIÓNS DE CONSTRUCCIÓN UD1A01
Carmen Prieto Palmeiro
12
 Planos de estrutura.
Descrición gráfica e dimensional de todo o sistema estrutural.
Nos planos relativos á cimentación incluirase ademais a súa relación co ámbito inmediato e o
conxunto da obra.

 Planos de instalacións.
Descrición gráfica (plantas, seccións e detalles) e dimensional das diferentes redes de
instalacións, como por exemplo:
– Abastecemento de auga.
– Saneamento.
– Electricidade e iluminación.
– Telecomunicacións.
– Gas.
– Etc.

 Planos de definición construtiva.

Faranse todos aqueles detalles construtivos que sexan precisos, como por exemplo o detalle
da fachada (escala 1:20) ou o de escaleira (escala 1:20 ou 1:10).

 Memorias gráficas.
Indicación de solucións concretas e elementos singulares.
O caso máis habitual son os planos de memoria de carpintaría onde se detalla e acouta a
carpintaría exterior e interior, a porta do garaxe, as frontes de armarios...

 Outros.
En función da natureza do proxecto, outros planos que poderían completar o proxecto son o
plano de acabados, de reformulación, de estado previo (en obras de rehabilitación), etc.

6.3 Prego de condicións

É o documento formado por un conxunto de artículos o cláusulas que regulan os dereitos,
responsabilidades, obligacións e garantías mutuas entre as partes que interveñen na
execución, posta en marcha e desenvolvemento do proxecto.

As partes que interveñen son:

- O promotor.
Recordemos que é quen decide impulsar e financiar as obras de construción para si ou
para a súa posterior entrega a terceiros.

- O constructor ou contratista.

É o axente que asume contractualmente co promotor, o compromiso de executar con edios

humanos e materiais as obras de acordo co proxecto.

- O director de obra.

É o axente que, formando parte da dirección facultativa, dirixe o desenvolvemento da obra

en conformidade co proxecto que a define.

MEDICIÓNS E VALORACIÓNS DE CONSTRUCCIÓN UD1A01

Carmen Prieto Palmeiro
13
O prego estructúrase en dúas partes:

6.3.1 Prego de Claúsulas Administrativas

É o prego que regula o contrato. Define a relación legal entre os diversos axentes
(especialmente entre o Promotor e a Construtora).Se organiza en tres partes.

 Disposicións xerais*
Regula a personalidade das partes contratantes, a forma de realizar o contrato e a rescisión do
mesmo. Consta dun solo epígrafe, onde se regulan:
- Traballos a os que se refire o contrato.
- Quenes poden ser contratistas*.
- Tipo de contrato e a súa formalización.
- Sistema de adxudicación.
- Arbitraxe obligatorio e xurisdicción competente.
- Accidentes de traballo e danos a terceiros.
- Pago de arbitrios.
- Causas de rescisión do contrato.

 Disposicións facultativas
Se regulan as relaciones entre o director de obra e o executor do proxecto (contratista ou
contrata). Se estructura en 4 epígrafes:
- Delimitación xeral das funcións técnicas.
- Obligacións e dereitos do contratista.
- Prescripcións xerais relativas aos traballos, aos materiais e aos medios auxiliares.
- Recepcións de obras alleas.

 Disposicións económicas

Regula as relacións económicas entre a propiedade e o contratista. Consta de 7 epígrafes:

- Base fundamental: Estipula que o contratista ten dereito a cobrar os traballos
realizados.
- Garantías de cumplimento e fianzas: Regula si se establece fianza ou non, e cómo se
fai a súa devolución.
- Precios e revisións: Regula a composición de todo tipo de precios.
- Traballos por administración: Cando as obras van a ser executados pola
administración, ben por eles uo por terceiros. Se regulan os pagos ao executor, as
normas para a adquisición de materiais, etc.
- Obras
- Valoración e abono dos traballos: Se regulan os seguintes aspectos:
- As certificacións.
- As melloras correspondentes a traballos libremente executados.
- Abono dos traballos non contratados (imprevistos).
- Abono a tanto alzado:a obra se abona íntegra á súa recepción. Se autoriza
(en obra pública) cando non se poden presupuestar a priori o 80% do
presuposto.
- A suspensión por retraso dos traballos.
- Indemnizacións mutuas: Indemnización por retraso de pagos e danos de causa maior
ao contratista.
- Varios: Se regulan:
- Melloras e aumentos dos trabajos.
- Traballos non conformes a proxectos pero que son aceptables.
- Seguro e conservación dos traballos.
- Uso dos bens, edificios e residuos do propietario polo contratista.
MEDICIÓNS E VALORACIÓNS DE CONSTRUCCIÓN UD1A01
Carmen Prieto Palmeiro
14
 6.3.2 Prego de Condicións Técnicas Particulares**
Neste documento se describen as obras e se regula a súa execución, especificando a forma en
que éstas se levarán a cabo, a medición das unidades executadas, o control de calidade e as
obligacións técnicas do contratista.

Se divide nos seguintes apartados:

 Prescripcións sobre os materiais.

Características técnicas mínimas que deben reunir os produtos, equipos e sistemas que se
incorporen ás obras, así como as súas condicións de subministración, recepción e
conservación, almacenamento e manipulación, as garantías de calidade e o control de
recepción que deba realizarse incluíndo a mostraxe do produto, os ensaios a realizar, os
criterios de aceptación e rexeitamento, e as accións a adoptar e os criterios de uso,
conservación e mantemento.
Estas especificacións pódense facer por referencia a pregos xerais que sexan de aplicación,
documentos recoñecidos ou outros que sexan válidas a xuízo do proxectista.

 Prescripcións en canto á execución por unidades de obra.

Características técnicas de cada unidade de obra indicando o seu proceso de execución,

normas de aplicación, condicións previas que han de se cumprir antes da súa realización,
tolerancias admisibles, condicións de terminación, conservación e mantemento, control de
execución, ensaios e probas, garantías de calidade, criterios de aceptación e rexeitamento,
criterios de medición e valoración de unidades, etc.
Precisaranse as medidas para asegurar a compatibilidade entre os diferentes produtos,
elementos e sistemas construtivos.

 Prescripcións sobre verificacións no edificio rematado.

Indicaranse as verificacións e probas de servizo que deban realizarse para comprobar as

prestacións finais do edificio.

Para ambos os dous tipos de pregos (de Cláusulas Administrativas e de Condicións Técnicas)
poden diferenciarse dous tipos: os pregos xerais e os pregos particulares:

Os Pregos xerais adoitan estar predefinidos (como acontece en obras públicas) para todas as
obras dun mesmo tipo.

– O prego de cláusulas administrativas xerais* regula, a nivel global, as relacións

administrativas entre unha administración pública e un contratista dende o inicio do expediente
ata a extinción do contrato.
– O prego de prescricións técnicas xerais recolle todas as normas, instrucións,
recomendacións e directrices técnicas que afectan aos proxectos do mesmo tipo. Por ser
coñecido e publicado dunha forma oficial non necesita ser copiado integramente, senón ser
citado ou resumido nas súas partes máis destacadas.
MEDICIÓNS E VALORACIÓNS DE CONSTRUCCIÓN UD1A01
Carmen Prieto Palmeiro
15
 Os Pregos particulares redáctanse para cada proxecto concreto e só contén as diferenzas
respecto ao prego xeral.
– O prego de cláusulas administrativas particulares concreta o prego de cláusulas
administrativas xerais para as condicións do contrato correspondente e inclúe todos os dereitos
e obrigas que asume cada unha das partes que asinan o contrato, pasando a formar parte
deste.
– O prego de prescricións técnicas particulares** describe os traballos a realizar polo
adxudicatario do contrato e define as características, condicións e criterios a ter en conta na
execución dos traballos reflectindo a singularidade da obra. Aspectos como o clima, a
programación dos traballos ou o solo sobre o que se asenta unha construción poden esixir esta
particularización.

6.4 Medicións e orzamento

O documento de Medicións reflicte o conxunto de operacións que se realiza sobre cada
unidade de obra para obter a súa cantidade. Se terán en conta as cantidades de materias, a
man de obra, a maquiaria, etc.
As medicións adoitan dividirse en capítulos de manera que cada un deles se corresponda
cunha fase da obra.

As distintas partidas que compoñen a obra deben quedar establecidas coa súa correcta
definición, a súa cantidade e o seu prezo. Haberá de se medir cada elemento construtivo para
determinar a súa lonxitude, superficie ou volume e así poder facer un presuposto da actividade.

6.4.1 Medicións

Neste documento déixase constancia das dimensións e cantidades das distintas unidades de
obra (as partes máis pequenas en que pode dividirse a obra para os efectos de cálculo do
orzamento) que interveñen no proxecto. As unidades clasifícanse por capítulos, contendo todas
as descricións técnicas necesarias para a súa especificación e valoración.
A folla de medicións (tamén chamada estado das medicións) será o documento no que se
basea posteriormente o presuposto da obra.

6.4.2 Orzamento
É a valoración económica da obra, obténdose o seu importe total mediante o sumatorio do
produto da medición de cada unha das unidades de obra polo seu prezo unitario
correspondente.

 Confección do orzamento.

Para obter o presupuesto dun proxecto é preciso realizar as seguientes etapas:

1. Identificación das Unidades de Obra que componen o Proxecto, entendendo por Unidade de
obra unha parte elemental da obra. As Unidades de obra deberán ser identificables e medibles
para poder facer un cálculo correcto.

2. Realizar as Medicións das Unidades de Obra.

3. Determinar o custo unitario de cada Unidade de Obra. Cada material ten un custo por
unidade (unitario), a man de obra tamén ten un custe por hora ou día, etc.

MEDICIÓNS E VALORACIÓNS DE CONSTRUCCIÓN UD1A01

Carmen Prieto Palmeiro
16
 4. Calcular o custo total das Unidades de Obra multiplicando a súa medición polo custo
unitario. Se resume nun Cadro de Presupuestos.

5. Sumando o custo total de todas as Unidades de Obra, organizadas en capítulos se obtén o

Presupuesto de Execución Material.

 Contido regulamentario das Medicións e Presuposto.

De acordo co CTE, o presuposto constará de:

– Cadro de prezos (agrupado por capítulos).
– Resumen por capítulos con expresión do valor final de execución e contrata.
No resumo do presuposto reflectiremos os distintos capítulos coas súas cantidades
(importes) indicando ao final a suma total de todos eles no que se denomina Presuposto de
Execución Material (PEM). Se ao valor do PEM lle engadimos os gastos xerais (os gastos da
empresa construtora) e o beneficio industrial (a ganancia da devandita construtora) obteremos
o presuposto de contrata.
Terase presente que o orzamento incluirá o capítulo de control de calidade así como o
referente ao estudo de seguridade e saúde.

Como se acaba de expoñer, o CTE esixe que as medicións e o presuposto dunha obra se
organicen por capítulos. Cada capítulo recolle o conxunto de obras que poden ser encargadas
a un determinado oficio ou subministrador (movementos de terras, cimentacións, carpintarías,
pinturas...).
Os capítulos poden dividirse en subcapítulos, aínda que nos proxectos para edificacións
convencionais non adoita facerse. Non obstante nos de obra civil, dada a grande extensión que
supoñen moitos deles, se que adoitan crearse co fin de clarificar o presuposto (por exemplo
para sinalar as unidades de obra correspondentes a cada tramo dunha estrada).

En España (a diferenza doutros países) non existe ningunha proposta para un agrupamento
normalizado das unidades de obra en capítulos, o que dificulta a transferencia de información
entre os distintos axentes que interveñen nun proxecto, así como a comparación entre distintos
orzamentos. O organismo denominado Council of European Construction Economists (CEEC)
e do cal forma parte o Consello Xeral da Arquitectura Técnica de España, tratou de lograr unha
clasificación unitaria que foi seguida por algúns países. Trátase do Code of Measurement for
Cost Planning que aínda non ten unha grande implantación no noso país.

Os capítulos (denominados grupos de custos) nos que realiza a súa clasificación son os
seguintes:
– Custos da construción.
– A. Preliminares.
– B. Infraestrutura.
– C. Estrutura externa / envolvente.
– D. Estrutura interna.
– E. Acabados interiores.
– F. Instalacións
– G. Equipamento específico.
– H. Mobiliario e accesorios.
– I. Urbanización e traballos no exterior.
MEDICIÓNS E VALORACIÓNS DE CONSTRUCCIÓN UD1A01
Carmen Prieto Palmeiro
17
 – J. Continxencias da construción.
– K. Impostos sobre a construción.
– Honorarios e custos auxiliares.
– L. Honorarios do equipo redactor.
– M. Custos e gastos auxiliares.
– N. Continxencias do orzamento do proxecto.
– O. Impostos sobre honorarios e gastos auxiliares.
– Custos de uso.
– P. Mantemento.
– Q. Explotación
– R. Vendas.
– S. Desmantelamento.
– T. Impostos.
– Soar e financiamento.
– U. Custos do soar.
– V. Finanzas.
– W. Axudas e subvencións.
– X. Impostos sobre o soar.

Outras opcións para organizar os capítulos baséanse na estrutura das normas NTE (Normas
Tecnolóxicas da Edificación), no listado de sistemas que cita o CTE...
En calquera dos casos, tradicionalmente séguese unha organización dos capítulos relativa á
orde cronolóxica das fases de execución da obra, xa que así se facilita a elaboración do
orzamento e o seguimento da propia obra.

A continuación exponse un índice xenérico cos capítulos máis comúns dun presuposto de
edificación e dun presuposto de obra civil (que poden variar segundo as dimensións e o tipo de
obras):
 Edificación.
– Actuacións previas.
– Demolicións.
– Acondicionamento do terreo.
– Cimentacións.
– Estruturas.
– Fachadas.
– Particións.
– Instalacións.
– Illamentos e impermeabilizacións.
– Cubertas.
– Revestimentos.
MEDICIÓNS E VALORACIÓNS DE CONSTRUCCIÓN UD1A01
Carmen Prieto Palmeiro
18
 – Sinalización e equipamento.
– Urbanización interior da parcela.
– Xestión de residuos.
– Control de calidade e ensaios.
– Seguridade e saúde.
Tal como se ten comentado, este listado pode variar segundo as dimensións e o tipo de obra,
existindo outros moitos capítulos que se poderían engadir ou analizar para un maior detalle.
Algúns exemplos poderían ser capítulos específicos para:
– Rede de saneamento horizontal.
– Carpintaría (interior e exterior), vidraría e cerrallaría.
– Vidros.
– Pinturas.
– Etc.

 Obra Civil.
– Demolicións.
– Movemento de terras.
– Cimentacións.
– Drenaxes e xeotéxtiles.
– Estabilizacións.
– Estrutura.
– Obras de fábrica.
– Obras de defensa.
– Instalacións.
– Sub-bases.
– Bases.
– Pavimentos.
– Aceirados e cunetas.
– Cercados.
– Sinalización.
– Seguridade e saúde.
Como xa sabemos, este listado pode variar segundo as dimensións e o tipo de obra, existindo
outros moitos capítulos que se poderían engadir ou analizar para maior detalle.
Algúns exemplos poderían ser capítulos específicos para:
– Rede de sumidoiros.
– Rede de auga e rego.
– Rede eléctrica e iluminación.
– Rede de gas.
MEDICIÓNS E VALORACIÓNS DE CONSTRUCCIÓN UD1A01
Carmen Prieto Palmeiro
19
 – Rede de telefonía.
– Instalacións deportivas e xogos infantís.
– Xardinaría.
– Mobiliario urbano.
– Etc.

7. Xerarquía entre os documentos do proxecto

En determinados casos é probable que xurdan contradicións entre os diferentes documentos

que integran o proxecto. Haberán de se ter en conta e saber cal é o que prevalece en caso de
contradicións.
No CTE non se trata este aspecto. Non obstante , como xa se comentou, se o fai a norma UNE
157001 Criterios xerais para a elaboración de proxectos, sinalando que o autor do proxecto
debe reflectir na memoria cal é a orde de prioridade. En caso de non se especificar, a orde é o
seguinte:
– Planos.
– Prego de Condicións.
– Orzamento.
– Memoria.
Non obstante, na forma tradicional de contratar os proxectos, segundo os prezos das distintas
unidades que conforman a obra, o que se contrata en realidade é o contido do orzamento (pero
axustando as medicións ás cantidades realmente executadas). Poderiamos dicir que é coma se
todo aquilo que non figura no presuposto non existise (aínda que estivese nos planos), dado
que non ten prezo asignado.
No que se refire a obra pública, a Ley 9/2017, de 8 de noviembre, de Contratos del Sector
Público establece o seguinte (que tamén pode acordarse empregar en obra privada):
– A memoria terá carácter contractual en todo o referente á descrición dos materiais básicos
ou elementais que forman parte das unidades de obra.
– O prego de cláusulas administrativas fará mención expresa dos documentos do proxecto
que revistan carácter contractual.
– Todos os traballos, medios auxiliares e materiais que sexan necesarios para a correcta
execución e rematado de calquera unidade de obra se considerarán incluídos no prezo
desta (aínda que non figuren todos eles especificados na descomposición ou descrición
desta).

MEDICIÓNS E VALORACIÓNS DE CONSTRUCCIÓN UD1A01

Carmen Prieto Palmeiro
20