14-04149 xe | Penyusun: AINIS NAJWA HISHAM | _—».—~ ) i N i = 0, ee ‘ p INe - PENERBITAN AKIZ No. 53, Tingkat 1 & 2 Jalan Bandar Baru Pusat Bandar Baru 86100 Ayer Hitam Johor Darul Takzim. Tel : 07-759 7834 / 019 769 9803 © Penerbitan Akiz Cetakan pertama 2014 Semuahak cipta terpelihara. Sebarang bahagian dalam buku ini tidak boleh diterbitkan semula atau dipindah dalam sebarang bentuk atau dengan sebarang cara, baik: dengan cara elektronik, mekanik, penggambaran ataupun sebaliknya tanpa izin yang bertulis terlebih dahulu daripada pihak Penerbitan Akiz, Perpustakaan Negara Malaysia Data Pengkatalogan-dalam-Penerbitan SENI ANYAMAN HASIL HUTAN / Penyusun: AINIS NAJWA HISHAM (Seni Kraf dan Kesenian) ISBN 978.967.0643-31-1 (set) ISBN 978.967-0643.37.3 1. Hand weaving, 2. Weaving, 3. Atts--Juvenile literature, LAinis Najwa Hisham. II. Siri, 746.41 Dicetak oleh ; Nightingale Printing Sdn BhdMalaysia bertuah memiliki hasil alam yang dapat menyumbang kepada pendapatan dan ekonomi rakyat tempatan. Bidang hasil timba seperti bahan daripada kayu, buluh, rotan, mengkuang, Pandan, bemban, tempurung kelapa dan daun serdang, gigih dlusahakan oleh usahawan kraf satan, Masyarakat etnik mag dan Sarawak serta rakat Orang asli. Sabah adalah negeri yang Mem, a. Punyai bilangan usahawan 5 kraf bidang hasil rimba yang tertinggi, iaitu melebihi 2,000 usahawan. Selain Sabah, Sarawak juga mempunyai bilangan usahawan yang besar dalam mengeluarkan pelbagai penggunaan produk kraf hasil rimba yang begitu dekat dengan kehidupan seharian. Tanpa artifak atau bahan- bahan ukiran sebegini, kediaman seakan kosong tiada penyeri yang boleh mendatangkan sumber inspirasi penghuninya.Seni bagi sesuatu kraf mempunyai perkaitan dan persamaan dengan perkataan manual atau corak pekerjaan yang lebih menggunakan tangan. Berkaitan dengan perkara ini, tenun juga digolongkan dalam kraf tradisi. Kraf yang dihasilkan oleh pereka merangkumi dua perkara, iaitu seni dan reka b dikategorikan sebagai aktiviti menggunakan tangan. entuk yang secara kecil-kecilan yang elalui Individu yang terlibat dalam kraf see’ met beberapa proses seni reka dan dikaitkan denga! yada i i enekankan kepi yang jnovatif. Kesenian biasanya ™ wink” memen sesuatu perkara atau suasana yang aspek keindahan.Anyaman merupakan antara seni kraf sejagat Malaysia yang Wujud sejak 300 ratus tahun yang lampau. Keaslian dan keunikan cal kraf tangan kayu yang vn sejak turun-temurun ent dalam memelihara an kreativiti negara UNtUK tery Ss berada tesendi dalam wadah Wari mem ‘san seni jenis ini ke Ngnya aod: ban, menjadi 99a, Keunikan rakyat Malaysia. an kesenian serta kreativiti masyarakat Malaysia menghasilkan kraf tangan anyaman terserlah melalui penghasilan bakul, tikar, perabot, pengadang, bekas serba guna, dinding rumah, barangan hadiah dan cenderamata. Kepelbagaian penghasilan produk ini memaparkan keadaan sebenar keunikan seni kraf tangan Malaysia yang dianggaP seni kraf yang unik di rantau Asia. lan lz Oo \ ao delDEFINISI Anyaman bermaksud proses menyilangkan bahan-bahan daripada tumbuh-tumbuhan untuk f dijadikan satu rumpun yang kuat dan boleh digunakan. Bahan-bahan tumbuhan yang boleh dianyam ialah lidi, rotan, akar, buluh, pandan, mengkuang, jut dan sebagainya. Bahan ini biasanya mudah dikeringkan dan \embut. SEJARAH DAN PERKEMBANGAN Anyaman merupakan seni tradisi yang tidak mempunyai pengaruh dari luar. Perkembangan sejarah a nal yang P Anyaman merupakan seni tradisi tempatan >Bahan asas seperti rotan adalah antara bahan utama untuk menghasilkan seni anyaman anyaman adalah sama dengan perkembangan seni tembikar. Jenis seni anyaman pada zaman Neolitik kebanyakan adalah menghasilkan tali, rumah dan keperluan kehidupan. Bahan daripada akar dan qr un adalah bahan asas yang a digunakan —_untuk m : “nghasilkan anyaman. Di Negeri el an antan, penggunaan aman qi Anya digunakan oleh raja. man Tika tersebut dipanggil Ra tips ja yang diperbuat Pohon bemban. INFO KRAF ! 4 CA Kraftangan Perbadanan Cawangan Sarawak menyasatkan hasil jualan sebanyak RM700,000 daripada Promosi Kraf Malaysia 2013. Promosi "yang bertema ‘Beli Barangan Malaysia’ telah melibatkaa sekitar 70 usahawan kraf dati | Sarawak, Sabah dan | Semenanjung Malaysia. LOJenis-jenis anyaman seperti berikut: (a) Anyaman mengkuang daripada daun mengkuang seperti tikar, tudung salji, bekas pakaian dan lain-lain, (b) Anyaman pandan daripada daun pandan duri seperti tikar sembahyang dan hiasan dinding. (c) Anyaman buluh daripada buluh yang sesuai seperti bakul, bekas pakaian, nyiru, beg dan lain-lain. (d) Anyaman rotan daripada rotan yang telah diproses seperti bakul, bekas pakaian, tempat buaian anak dan lain-lain. (e) Anyaman lidi daripada lidi kelapa seperti lekar, bekas buah dan bekas telor. (f) Anyaman ribu-ribu daripada paku-pakis ribu-ribu seperti tempat tembakau dan bekas sirih terbus. as fa Tikar mengkuan, 8 Sering kali NS kali digunakan sebagai alas duduk.Produk _ kraf tangan anyaman daun serdang banyak dihasilkan di daerah Kota Belud Oleh suku kaum Bajau. Pada asalnya ia digunakan untuk menutup makanan dan dikenali hic tenduang dalam bahasa lau yang bermakna tudung saji. Kraf tangan ini juga Ikan oleh suku kaum Brunei ®rah Kuala Penyu yang Punyaj fungsi yang sama dan Cihagi I day Keunikan seni kraf juga menghasilkan pelbag ‘ai bentuk dan gaya sesebuah peralatan, juga dipanggil tudung saji. Tudung saji atau tenduang suku kaum Bajau Kota Belud mempunyai corak berjalur yang berwarna-warni sementara suku kaum Brunei tidak mempunyai corak berjalur. Anyaman daun serdang ini juga boleh dibuat produk lain seperti alas pinggan, bakul dan sebagainya.Rotan merupakan bahan utama membuat bak. Terdapat pelbagai jenis rotan yang boleh digunakan untuk dijadikan bakul. Antaranya ialah rotan oe Terdapat juga rotan-rotan lain yang telah dibents seperti rotan isi atau dikenali sebagai rotan pulot biel kulit dan rotan ikat tanpa kulit. ae Bilah-bilah rotan ini akan diwarnakan ee corak bakul yang dikehendaki. Jalinan aa digabungkan akan menghasilkan bentuk bak begitu menarik. akan gevelu™ Bahan dan peralatan perlu disedkerja-kerja pembuatan bakul dimulakan. Antara jenis bahan yang digunakan adalah seperti berikut: (a) Rotan pulor (2 mm) digunakan untuk membentuk jalinan di permukaan bakul. (b) Rotan pulor (3. mm) digunakan untuk dijadikan asas tiang atau rangka bakul, (c) Rotan sega digunakan untuk Pembentukan bingkai tangkai. dan Rota i meny Pekan batan utama membuat bakul atau Pengukur, gunting besi. Terdapat tiga Peringkat kerja yang dilakukan dalam Proses Pembuatan bakul, iaitu: (a) Tapak bakul. (b) Badan bakul. Penukul besi dan (c) Bingkai/Tangkai bakul.\y e vi A = JN WA =| iS ( on Ww ( a = Rotan sega di, i i perabot dan = srvamen Roten 7 hen membuat . itanam secara besar-besaran sebagai tanaman sampingan di celah- celah barisan tanaman lain. Hasil anyaman rotan tradisional termasuk bakul, kerusi, lekar, raga, nyiru, raga dan lampu. Rotan yang hendak digunakan perlu direbus supaya tisunya mati dan kandungan gulanya tersingkir bagi memastikan ketahanan dan mengelakkan serangan serangga perosak seperti bubuk. Selepas direbus, rotan dijemur sehingga kering dan kemudian barulah dibentuk mengikut reka corak atau jenis produk yang telah ditetapkan.Sesuai dengan cara hidup moden, rotan kini sernakin Souler sebagai produk hiasan Geman yang menarik. | Pébazai basil Lraf yang bersumberkan rotan, R Unban merupakan bahan boerayn yang uas ng kan sebagai bahan in, . Sinn ne "Ya dipotong dan “eg, TVA terlebih, dahulu Sibelah, Bilahan tersebut direndam dalam air untuk dilembutkan sebelum dianyam. Dahulu, anyaman rotan dibuat untuk menghasilkan barangan keperluan seperti bakul untuk memungut hasil tanaman. Kini, anyaman_ rotan dijadikan barangan keperluan rumah dan perhiasan seperti beg, bekas telur dan pelbagai jenis bakul.Kelarai merupakan motif dan ragam hias pada anyaman yang dihasilkan bagi memberi penekanan kepada Penggunaan susunan warna Pada sesuatu anyaman biasa atau ‘ghadas’, Warna penting dalam membentuk corak sent kelarai. Pencipta kelarai mencerna ilham membua i dari aa i a kelarai daripada alam semula jadi seperti bung melur, cempaka, cengkih, bunga mempelas dan bung? durian. eat sta Motif haiwan dan unggas seperti jari kedidi, in 5 Punai, siku keluang, buntut siput dan mata bilis 49 i ‘ yrak digunakan sebagai sumber ilham dalam mencipta © kelarai. TEKepelbagaian warna menambahkan lagi keunikannva, Terendak kepala ialah sgjenis topi atau Penutup kepala berbentuk kon dan biasanya dibuat daripada daun nipah, buluh atau rotan. Tujuan Pemakaiannya adalah sebagai Penutup kepala daripada hujan 4n panas, at Sejarah menunjukkan _® terendak kepala wujud tig Yang ke-13 di seluruh ce ahulu di Malaysia, orang Memakainya _ketika Mendulang bijih timah, wanita Melayu memakainya_ ketika melakukan kerja-kerja di sawah manakala_ nelayan daripada pelbagai kaum pula memakainya ketika turun ke laut. Untuk menghasilkan terendak, hanya daun muda sahaja dipilih manakala rangkanya pula dihasilkan daripada buluh. Setelah daun nipah kering, barulah ia dianyam menjadi topi dan kualitinya boleh dinilai dengan kehalusan buatannya. 2046 sey = ), =S Poe ne ole‘APY As we > Wy, 3} V-864S % ASS serambi, anjung serambi, rumah ibu, pelantar ki anak (ruang makan) dan dapur, 1 Ketek \ TEROMPAH KAYU Terompah kayu ialah sejenis kasut yang diukir khas dan digunakan sebagai lapik atau alas kaki, Tanya juga dikenali: sebagai selipar atau capal kayu. Diperbuat daripada kayu ringan serta bahan polister, getah atau Plastik daripada pelbagai warna. Terompah dipercayai telah digunakan dan wujud lebih dari 700 tahun dahulu. Pemakaian terompah menjadi sebahagian tradisi dan budaya di negara Belanda. Seni kraf tangan terompah Belanda telah Rwy i engan per sal, Bentuk-bentuk perahu ini dircka hampir sama dengan perahu a' ensTeompah ialah seni kraf tangan %4n8 popular dalam kalangan Masyarakat Baba Nyonya di Melaka, diperkenalkan Masyarakat Ba Melaka, Reka bentuknya Mudah dan Praktikal, Ta sesuaj dipakai *h semua 9olongan, Terompah Pete, kepada ba Nyonya di Suatu masa dahulu, yang dibuat daripad: an betlekuk di lebih dikenali se a, ‘g2hyg Sementa; lelakj sama » alas ka fa Kayu atau # gai terompah, ¢ ra terompah Popular dalam Kalangan | in Masyarakat dj negara Namun, Perkembangan Pe. yang lebih sel Menenggelamkan | €rompah, Wana an