Exercicios Autoavaliables: “ Derivada dunha función.

Aplicacións I”

1. Calcula a derivada das seguintes funcións:

5
a) y = 3x2 + 2x, b) y = 3x3 + 2x2 – 5x + 8, c) y = , d) y = (x3 + 3x) x
x

2. Calcula as derivadas das seguintes funcións:

x2  1
a) y= , b) y = (x2 + 1)20, c) y = 5x 2  1
x 1
2

3. Calcula a derivada das seguintes funcións:

a) y = ln(5x + 3), b) y = log2( x + 1), c) y = e3x+5, d) y = 5ex+2
1
2
, h) y = 
3
x
e) y = xex, f) y = 5x , g) y =
2x
1
4. Dada a función f(x) = , calcula as ecuacións da rectas tanxente e normal a súa
x
gráfica no punto x = 1 e fai unha gráfica aproximada.

 x  2 se x2
5. Sexa a función f(x) = |x – 2| =  . Debuxa a gráfica da función.
 x  2 se x2
A partir da gráfica, é continua en x = 2? Estuda a súa derivabilidade no mesmo
punto.

x se x0
6. Sexa a función f(x) =  . Estuda a derivabilidade en x = 0 utilizando
x
2
se x0
as derivadas laterais.

7. Descobre o valor de a e b para que a función seguinte sexa continua e estuda a

derivabilidade de f para os devanditos valores:

( ) {

8. Estuda os puntos críticos e o crecemento e decrecemento das funcións seguintes:

a) f(x) = x4 – 4x3 + 10, b) f(x) = x4 – 2x2

9. Estuda os intervalos de crecemento e decrecemento da función f(x) = x3 – 12x.

10. Estuda os intervalos de concavidade e convexidade e os puntos de inflexión das

funcións seguintes: a) f(x) = x4 – 4x3 + 10, b) f(x) = x1/3, c) f(x) = x4.

11. Estuda os puntos críticos das seguintes funcións, utilizando a derivada segunda:
a) f(x) = x2 – 4x + 3, b) f(x) = –x2 + 1, c) f(x) = x3

1
 Solucións

1. Calcula a derivada das seguintes funcións:

5
a) y = 3x2 + 2x, b) y = 3x3 + 2x2 – 5x + 8, c) y = , d) y = (x3 + 3x) x
x
Solución

a) y´ = 6x + 2
b) y´ = 9x2 + 4x – 5

5 1 1  5
c) y = = 5· y´ = 5· = 2
x x x2 x
d) Utilizando a regra do produto:
1 x 3  3x 7x3  9x
y´ = (3x2 + 3) x + (x3 + 3x) = (3x2 + 3) x + =
2 x 2 x 2 x

2. Calcula as derivadas das seguintes funcións:

x2  1
a) y = , b) y = (x2 + 1)20, c) y = 5x 2  1
x 1
2

Solución

a) Utilizando a regra do cociente:

2 x  ( x 2  1)  ( x 2  1)  2 x 2x3  2x  2x3  2x  4x
y´ = = =
( x  1)
2 2
( x  1)
2 2
( x 2  1) 2
b) Utilizando a regra da cadea: y´ = 20(x2 + 1)19·2x = 40x(x2 + 1)19
1 5x
c) Utilizando a regra da cadea: y´ =  (10 x ) =
2 5x 2  1 5x 2  1

3. Calcula a derivada das seguintes funcións:

a) y = ln(5x + 3), b) y = log2( x + 1), c) y = e3x+5, d) y = 5ex+2
1
2
, h) y = 
3
x
e) y = xex, f) y = 5x , g) y =
2x
Solución
1 5
a) y´ = 5 =
5x  3 5x  3
1 1 1 1 1
 
   
b) y´ = = =
ln( 2) x  1 2 x 2 ln( 2) x x 1 2 ln( 2) x  x
c) y´ = 3e3x+5
d) y´ = 5ex+2
e) y´ = 1·ex + xex = (1 + x) ex

2
 3
2 3
2
f) y´ = 5x ·ln(5)·(3x2) = 3ln(5)x2 5x
1
g) y = = 2–x y´ = 2–x·ln(2)·(–1) = –ln(2)2–x
2x
1  x
ln(  )
h) y´=  x
·ln(  )· =
2 x 2 x

1
4. Dada a función f(x) = , calcula as ecuacións da rectas tanxente e normal a súa
x
gráfica no punto x = 1 e fai unha gráfica aproximada.

Solución

A ecuación da recta tanxente é y – f(1) = f´(1)(x – 1) e a ecuación da recta normal é

1
y – f(1) = (x – 1).
f (1)
Polo tanto, necesítase calcular, para ambos os casos, a derivada f´(1):
1 h
1
f (1  h )  f (1) h 1
f´(1) = lím = lím 1  h = lím 1  h = lím = lím =–
h 0 h h0 h h 0 h h0 (1  h )h h 0 1  h

1
Entón, a ecuación da recta tanxente é:
y – f(1) = f´(1)(x – 1) y – 1 = –1·(x – 1) y = –x + 2
E a ecuación da recta normal é:
1 1
y – f(1) = (x – 1) y–1= (x – 1) y=x
f (1) 1
A gráfica da función e das dúas rectas é aproximadamente a seguinte:

3
  x  2 se x2
5. Sexa a función f(x) = |x – 2| =  . Debuxa a gráfica da función.
 x  2 se x2
A partir da gráfica, é continua en x = 2? Estuda a súa derivabilidade no mesmo
punto.

Solución

A partir da gráfica obsérvase que a función é continua en x = 2.

Con respecto a súa derivabilidade, calcúlanse as derivadas en x = 2:
f ( 2  h )  f ( 2)  (2  h)  2  0 h
f´(2–) = lím = lím = lím = –1
h0 h h0 h h 0 h
f ( 2  h )  f ( 2) (2  h)  2  0 h
f´(2+) = lím = lím = lím = 1
h0 h h 0 h h 0 h

Como non coinciden as derivadas laterais, non existe f´(2) e, polo tanto, a función
non é derivable. Isto poderíase apreciar na gráfica, xa que en x = 2 tense un punto
anguloso.
A partir da gráfica obsérvase que a función é continua en x = 2.
Con respecto a súa derivabilidade, calcúlanse as derivadas en x = 2:
f ( 2  h )  f ( 2)  (2  h)  2  0 h
f´(2–) = lím = lím = lím = –1
h0 h h0 h h 0 h
f ( 2  h )  f ( 2) (2  h)  2  0 h
f´(2+) = lím = lím = lím = 1
h0 h h 0 h h 0 h

Como non coinciden as derivadas laterais, non existe f´(2) e, polo tanto, a función
non é derivable. Isto poderíase apreciar na gráfica, xa que en x = 2 tense un punto
anguloso.

x se x0
6. Sexa a función f(x) =  . Estuda a derivabilidade en x = 0 utilizando
x
2
se x0
as derivadas laterais.

Calcúlanse as derivadas laterais en x = 0:

f (0  h )  f (0) h0 h
f´(0–) = lím = lím = lím = 1
h0 h h  0 h h 0 h

4
 f (0  h )  f (0) h2  0 h2
f´(0+) = lím = lím = lím = lím h = 0
h0 h h0 h h0 h h 0

Polo tanto, non é derivable.

7. Descobre o valor de a e b para que a función seguinte sexa continua e estuda a

derivabilidade de f para os devanditos valores:

( ) {

Solución
Os posibles puntos de descontinuidade son x=1 e x=-1

Continuidade:
x=-1
( )

x=1
( )

Resolvemos { a=2 b=1

Para estes valores a derivabilidade queda:

( ) | ( ) | ( )
( ) | ( ) | ( )
Función derivable en ℝ { }.

8. Estuda os puntos críticos e o crecemento e decrecemento das funcións seguintes:

a) f(x) = x4 – 4x3 + 10, b) f(x) = x4 – 2x2

Solución
a) Calcúlase a derivada primeira e iguálase a cero para obter os puntos críticos:
f´(x) = 4x3 – 12x2
f´(x) = 0 4x3 – 12x2 = 4x2(x – 3) = 0 x = 0, x = 3
Só se teñen dous puntos críticos, x = 0 e x = 3. Estúdase agora o crecemento e
decrecemento nos intervalos determinados por estes dous puntos críticos:

É dicir, é decrecente nos intervalos (–  , 0) e (0, 3) e crecente en (3, +  ).

Entón, tense un mínimo relativo que se alcanza en x = 3 e, en x = 0 non hai máximo
nin mínimo. O mínimo está no punto de coordenadas (3, –17) (f(3) = –17).
b) Calcúlase a derivada primeira e iguálase a cero para obter os puntos críticos:
f´(x) = 4x3 – 4x
f´(x) = 0 4x3 – 4x = 4x(x2 – 1) = 0 x = 0, x = ±1
Os puntos críticos son agora x = 0, x = –1 e x = 1. Estúdase o crecemento e
decrecemento:

5
 É dicir, é decrecente nos intervalos (–  ,–1) e (0,1) e crecente en (–1, 0) e (1, +  ).

Hai un máximo no punto (0, 0) e mínimos nos puntos de coordenadas (–1, –1) e
(1, –1).

9. Estuda os intervalos de crecemento e decrecemento da función f(x) = x3 – 12x.

Solución
Calcúlase a derivada primeira e iguálase a cero para ver onde se producen os
cambios de signo:
f´(x) = 3x2 – 12
f´(x) = 0 3x2 – 12 = 0 x = ±2
Entón, o crecemento e decrecemento queda como no esquema seguinte:

É dicir, é crecente nos intervalos (–  , –2) e (2, +  ) e decrecente en (–2, 2)

10. Estuda os intervalos de concavidade e convexidade e os puntos de inflexión das

funcións seguintes: a) f(x) = x4 – 4x3 + 10, b) f(x) = x1/3, c) f(x) = x4.

Solución
a) É un polinomio, polo tanto, ten derivadas de todas as ordes en calquera punto.
Calcúlase a súa derivada segunda e iguálase a cero para obter os posibles puntos
de inflexión:
f´(x) = 4x3 – 12x2
f´´(x) = 12x2 – 24x
f´´(x) = 0 12x2 – 24x = 12x(x – 2) = 0 x = 0, x = 2
Estúdanse agora os intervalos de concavidade e convexidade mediante o signo da
derivada segunda nos intervalos que determinan os puntos x = 0 e x = 2. Para iso,
como sempre, danse valores a f´´(x) que estean nestes intervalos. O resultado é o
indicado na figura seguinte:

Polo tanto, a función é convexa nos intervalos (–  , 0) e (2, +  ) e cóncava no

intervalo (0, 2).
Entón, a función alcanza puntos de inflexión en x = 0 e x = 2. Para calcular a
segunda coordenada dos puntos, substitúese na función orixinal e obtense (0, 10) e
(2, –6).
b) Agora non se ten un polinomio (o expoñente non é un número natural) e pode
que non exista algunha derivada. Calcúlase a derivada segunda:

6
 1 –2/3
f´(x) = x
3
 2 –5/3 2
f´´(x) = x =
9 9x5/3
Con esta derivada segunda ocorren dúas cousas: por unha parte, sempre é distinta
de 0, xa que o numerador da fracción o é; e por outra, se x = 0 non existe. Polo
tanto,
x = 0 é o único punto que puidera ser punto de inflexión da función.
Estúdase a concavidade e a convexidade:

Polo tanto, a función é convexa no intervalo (–  ,0) e cóncava no intervalo (0, +  ).

Entón, hai un punto de inflexión en (0, 0). Pero, como pode haber un punto de
inflexión sen que haxa derivada segunda? De feito tampouco existe a derivada
primeira en
x = 0. A razón compréndese vendo a gráfica da función, que se representa a
continuación:

A recta tanxente, que se sinalou en vermello na figura, é vertical. Polo tanto, a súa
pendente é infinita, pero isto quere dicir que a derivada non existe.
c) Vólvese ter un polinomio, así que agora non hai problema coa existencia das
derivadas. Calcúlase a derivada segunda:
f´(x) = 4x3
f´´(x) = 12x2
f´´(x) = 0 12x2 = 0 x=0
Entón, só é posible que haxa punto de inflexión en x = 0. Pero, non o hai, porque
f´´(x) = 12x2 > 0 se x ≠ 0 (x2 sempre é positivo ou cero). Entón, a función sempre é
convexa.

11. Estuda os puntos críticos das seguintes funcións, utilizando a derivada segunda:
a) f(x) = x2 – 4x + 3, b) f(x) = –x2 + 1

Solución
a) Calcúlanse os puntos críticos, utilizando a derivada primeira:
f´(x) = 2x – 4
f´(x) = 0 2x – 4 = 0 x=2

7
Calcúlase a derivada segunda: f´´(x) = 2. Como é constante, f´´(2) = 2 > 0. Entón, f
ten en x = 2 un mínimo.
De feito, esta función é unha parábola “aberta cara arriba”, debido a que o
coeficiente da x2, que é 1, é positivo. Por esta razón, sábese que o seu vértice debe
ser un mínimo.
b) Calcúlanse os puntos críticos, utilizando a derivada primeira:
f´(x) = –2x
f´(x) = 0 –2x = 0 x=0
E a súa derivada segunda, como antes, tamén é constante, f´´(x) = –2 < 0 para
calquera x, en particular, f´´(0) = –2 < 0. Entón, f ten en x = 0 un máximo.
Tamén neste caso trátase dunha parábola, pero agora, “aberta cara abaixo”.