TROUGAO

Mnogougao koji ima tri stranice zove se trougao. Osnovni elementi trougla su :

- Temena A,B,C

- Stranice a,b,c ( po dogovoru stranice se obeležavaju nasuprot temenu, npr naspram temena A je stranica a, itd)

- Uglovi , unutrašnji α , β , γ i spoljašnji α 1 , β1 , γ 1

C
γ1

a
b

β β1
A
α1 c B

Osnovne relacije za uglove i stranice trougla su:

1) Zbir unutrašnjih uglova u trouglu je 1800 tj. α + β + γ = 1800

2) Zbir spoljašnjih uglova je 3600 tj. α 1 + β1 + γ 1 =3600

3) Spoljašnji i njemu susedni unutrašnji ugao su uporedni,tj.

α + α 1 = β + β1 = γ + γ 1 =1800

4) Spoljašnji ugao trougla jednak je zbiru dva nesusedna unutrašnja ugla, tj

α1 = β + γ β1 = α + γ γ 1 =α + β

5) Svaka stranica trougla manja je od zbira a veća od razlike druge dve stranice, tj

a−b < c < a+b

a−c <b < a+c
b−c < a <b+c

6) Naspram većeg ugla nalazi se veća stranica i obrnuto.

Ako je α = β onda je a = b
Ako je a = b onda je α = β

1
 Četiri značajne tačke trougla su:

1) Ortocentar (H)

2) Težiste (T)

3) Centar upisane kružnice (S)

4) Centar opisane kružnice (O)

Ortocentar se nalazi u preseku visina trougla ha,hb,hc. ( Visina je najkraće rastojanje od temena do naspramne

stranice). Kod oštrouglog trougla je u trouglu, kod pravouglog u temenu pravog ugla a kod tupouglog van

trougla.
C
A1
B1
H
ha hb
hc

B
A C1

ha ∩ hb ∩ hc = H Ortocentar

Težišna duž trougla je duž koja spaja teme sa sredinom naspramne stranice. Težišne duži seku se u jednoj tački ,

a to je TEŽIŠTE TROUGLA. Težište deli težišnu duž u razmeri 2:1.

tc
B1 A1 ta ∩ tb ∩ tc = T
T
ta tb

B
A C1

AT : TA1 = 2 : 1
BT : TB1 = 2 : 1
CT : TC1 = 2 : 1

2
Centar upisane kružnice je tačka preseka simetrala uglova i kod svih trouglova je u oblasti trougla.

r Sβ
S
B
A

sα ∩ s β ∩ s γ = S

Centar opisane kružnice je tačka preseka simetrala stranica. Kod oštrouglog trougla je u trouglu, kod

pravouglog na sredini hipotenuze i kod tupouglog van trougla.

sBC
sAC

o
r
B
A

sAB

s AB ∩ s AC ∩ s BC = O

3
Vrste trouglova:

Trouglovi se dele prema “stranicama” i prema “uglovima”.

Prema stranicama: Prema uglovima:

1) jednakostranični 1) oštrougli

2) jednakokraki 2) pravougli

3) nejednakostranični 3) tupougli

Nejednakostranični

a
b

β
A
c B

O=a+b+c

aha bhb chc abc

P= = = ili P = s ( s − a)( s − b)( s − c) ili P= r s ili P=
2 2 2 4R

gde je:
a+b+c
s poluobim s = ,
2
r-poluprečnik upisane kružnice i

R-poluprečnik opisane kružnice.

4
Pravougli:

B
p

c
a
hc q

C b A

O=a+b+c

ab chc a ⋅b
P= ili P= odavde je: hc =
2 2 c

a2 + b2 = c2 Pitagorina teorema

c a+b−c
R= ; r= ; hc = pq ; a = pc ; b = qc ; c= p+q
2 2

Jednakokraki :

b b
ha

hb

A a
_ B
a 2

Ovde je a osnova i b krak ( kraci)

aha bhb a
O = a + 2b P= = Primena Pitagorine teoreme: ha2+( )2= b2
2 2 2

5
Jednakostranični:

a h a
ry

ro

A a B

a2 3
O = 3a i P=
4

a 3 1 a 3 2 a 3
Visina h= ; ry = h = ; ro = h=
2 3 6 3 3

Kod ovog trougla sve četiri značajne tačke se nalaze u jednoj tački.

Srednja linija trougla (m) je duž koja spaja sredine dve stranice i uvek je jednaka polovini

paralelne stranice.

C C

a a
b b
m=c/2 m=
a/2

B B
A c A c

a
b
/2
=b
m

B
A c

6
Podudarnost

∆ABC ≅ ∆A1 B1C1 ⇔

(SSS) Ako su sve stranice jednog trougla jednake odgovarajućim stranicama drugog trougla.

(SUS) Ako su dve stranice i zahvaćeni ugao jednog trougla jednaki dvema stranicama i zahvaćenom uglu drugog
trougla.

(USU) Ako su stranica i na nju nalegli uglovi jednog trougla jednaki sa stranicom i na nju naleglim uglovima
drugog trougla.

(SSU) Ako su dve stranice i ugao naspram veće od njih jednog trougla jednaki dvema stranicama i uglu naspram
veće od njih drugog trougla.

Sličnost
∆ABC ~ ∆A1 B1C1 ⇔
∠A = ∠A1 , ∠B = ∠B1 , ∠C = ∠C1
AB : A1 B1 , BC : B1C1 , CA : C1 A1
- Ako su dva ugla jednog trougla jednaka sa dva ugla drugog trougla.
- Ako su tri stranice jednog trougla proporcionalne trima stranicama drugog trougla.
- Ako su dve stranice jednog trougla proporcionalne dvema stranicama drugog trougla i uglovi izmedju tih
stranica jednaki.
- Ako su dve stranice jednog trougla proporcionalne sa odgovarajućim stranicama drugog trougla, uglovi
naspram dveju od tih odgovarajućih stranica su uglovi iste vrste (ili oštri, ili pravi, ili tupi).

ZADACI

1) Dat je pravougli trougao. Poluprečnik opisanog kruga je R=15,a poluprečnik upisanog kruga je r=6.
Odrediti osnovice.
R = 15 Pošto se radi o pravouglom trouglu, važe formule:
r =6 c a+b−c
_______ R= i r=
2 2
a=?
a+b−c c = 2R
b=? 6=
2 c = 2 ⋅15
c=? a + b − 30 = 12
c = 30
a + b = 42
b = 42 − a
Sada ćemo iskoristiti Pitagorinu teoremu.
a 2 + b2 = c 2 42 ± 6
a1, 2 =
2
a 2 + (42 − a ) 2 = 30 2
a = 24
a 2 + 1764 − 84a + a 2 − 900 = 0 a = 18
2a 2 − 84a + 864 = 0
za a = 24 ⇒ b = 42 − 24 = 18
za a = 18 ⇒ b = 42 − 18 = 24
a 2 − 42a + 432 → Kvadratna “po a’’ Dakle , stranice trougla su 18,24,30

7
2) Poluprečnik kruga upisanog u jednokraki trougao osnovice a = 12 je r = 3 . Izračunati
površinu i obim trougla.
C
a = 12
r =3
x
b b ________________
D
r P = ?, O = ?
O
r
A M B
a
Obeležavamo sa M podnožje visine iz A sa O centar upisane kružnice i sa D podnožje poluprečnika na
stranicu b

Trouglovi BMC i CDO su slični.Okrenućemo ih da bi uočili tu sličnost.

C

C
b
x+r x

M a B D r O
2
Iz sličnosti trouglova sledi proporcionalnost odgovarajućih stranica,
a
b:x = :r
2
b : x = 6:3
3b = 6 x ⇒ b = 2 x

Sada primenjujemo Pitagorinu teoremu na trougao AMC

2
a
  + (x + r) = b
2 2

2
62 + ( x + 3) 2 = (2 x) 2
36 + x 2 + 6 x + 9 = 4 x 2
3x 2 − 6 x − 45 = 0
Podelimo sa 3 i rešavamo kao kvadratnu jednačinu...
2±8
x1, 2 =
2
x = 5 ⇒ b = 10
x = −3 → Nemoguće
h = x+r = 5+3=8⇒ h =8
a⋅h
O = a + 2b P=
2
O = 12 + 2 ⋅10 12 ⋅ 8
O = 32 P=
2
P = 48

8
3) Uglovi trougla se odnose kao 2:3:7. Dužina najmanje stranice je a . Odrediti poluprečnik
R opisane kružnice.

α : β : je = 2 : 3 : 7 ∧ 2k + 3k + 7 k = 180 o
α = 2k  12k = 180 o

β = 3k  180 o
γ = 7k  k=
12
k = 15
A α = 300 

30 β = 450 
b
B1 γ = 1050 
c
60
45 45
B a C

Povučemo visinu BB1

→→ Stranice BB1 i B1C su jednake

BB1
sin 45o = ⇒ BB1 = a ⋅ sin 45o
a
a 2
BB1 =
2
a 2
B1C =
2

BB1 BB1
cos 60 o = ⇒ AB =
AB cos 60 o
a 2
AB = 2 = a 2
1
2
AB1
tg 60 =
o
⇒ AB1 = BB1tg 60 o
BB1
a 2 a 6
AB1 = ⋅ 3=
2 2

Da sklopimo sada rezultate:

BC = a
AB = a 2 = c

AC = AB1 + B1C =
a 6 a 2 a 2
2
+
2
=
2
( )
3 +1 = b

Površina trougla je:

9
 AC ⋅ BB1
a 2
3 +1 ⋅ (
a 2
2 = a 3 +1
2 ) ( )
P= = 2
2 2 4
abc
P=
4R

abc
a⋅
a 2
2
(
3 +1 ⋅ a 2 )
R= =
4P
4⋅
a2 3 +1 ( )
4
3
a
R= 2 skratimo…
a
R=a

4) Dužina luka izmedju dva susedna temena jednakostraničnog trougla upisanog u krug
4π
poluprečnika r je l = . Odrediti površinu trougla.
3

Pošto se obim ovog kruga sastoji iz tri ovakva luka:

4π
O = 3⋅
3
O = 4π
2rπ = 4π
r=2
Poluprečnik opisane kružnice je:
a 3 a 3
r= ⇒ =2
3 3 (racionališemo)
6
a=
3
6 3
a= ⋅
3 3
6 3
a= =2 3
3
a2 3
P=
4
(2 3)
2
3 4 ⋅3⋅ 3
P= = =3 3
4 4

10
 5) Površina oštrouglog trougla čije dve stranice su a = 5 i b = 3 je P = 6 . Odredi obim
trougla.

I NAČIN

a=5 Jedan od obrazaca za površinu je:

b=3
a ⋅b
P=6 P= sin γ
_______ 2
O=? 5⋅3
6= sin γ
2
12 4
sin γ = =
15 5
sin 2 γ + cos 2 γ = 1
Pošto je:
cos 2 γ = 1 − sin 2 γ
16
cos 2 γ = 1 −
25
9
cos γ = ±
25
3 3
cos γ = ± → cos γ =
5 5
Sad ćemo iskoristiti kosinusnu teoremu:

c 2 = a 2 + b 2 − 2ab cos γ Moramo ovde menjati obe vrednosti za cos…

3
c 2 = 5 2 + 32 − 2 ⋅ 5 ⋅ 3 ⋅ ili c 2 = 5 2 + 3 2 + 18
5
c = 25 + 9 − 18
2 c 2 = 52

c 2 = 16 c = 2 13
c=4

Pošto je trougao oštrougli uzećemo c = 2 13 jer bi u suprotnom sa stranicama 3,4,5 bio pravougli.
O = 8 + 2 13

11
II NAČIN

a=5 Jedan od obrazaca za površinu trougla je

b=3
P=6 P = s ( s − a )( s − b)( s − c)
8+c 8+c  8 + c  8 + c 
6=  − 5  − 3  − c
2  2  2  2 
8+c c −2 c+ 2 8−c
36 = ⋅ ⋅ ⋅
2 2 2 2
36 ⋅16 = (8 + c)(8 − c)(c − 2)(c + 2)
576 = (64 − c 2 )(c 2 − 4) → Smena c 2 = t
576 = (64 − t )(t − 4)
576 = 64t − 256 − t 2 + 4t
t 2 − 68t + 832 = 0 → Kvadratna ‘’po t’’
68 ± 36
t1, 2 =
2
t1 = 52
t 2 = 16

Dakle: c 2 = 52 ili c 2 = 16
c = 52 c=4
c = 2 13

A ovo su ista rešenja kao kod prvog načina...

12
6) Obim pravouglog trougla je O = 36 , a poluprečnik upisanog kruga je r = 3 . Odrediti obim
opisanog kruga.

O = 36 O = a+b+c a+b−c
r=
r =3 a + b + c = 36 2
_________
a+b−c
Okr = ? 3=
2
a + b − c = 6 odavde izrazimo c
c = a+b−6

Pazi: ( A + B + C ) 2 = A2 + B 2 + C 2 + 2 AB + 2 AC + 2 BC
a 2 + b2 = c2
a + b + c = 36
a 2 + b 2 = (a + b − 6)2
a+b−c = 6
a 2 + b 2 = a 2 + b 2 + 36 + 2ab − 12a − 12b
2a + 2b = 42
2ab − 12a − 12b = −36......../ : 2 a + b = 21
ab − 6a − 6b = −18 b = 21 − a
a (21 − a ) − 6a − 6(21 − a ) + 18 = 0
21a − a 2 − 6a − 126 + 6a + 18 = 0
− a 2 + 21a − 108 = 0
a 2 − 21a + 108 = 0 → Kvadratna “po a’’
21 ± 3
a1, 2 =
2
a1 = 12 ⇒ b = 9
a2 = 9 ⇒ b = 12
c = a + b − 6 = 12 + 9 − 6 = 15

Pošto je: c = 2 R ⇒ 2 R = 15

Obim opisanog kruga je: O = 2 Rπ = 15π

13
14
15