You are on page 1of 24

.. Chanakya Niti ..

॥ cAZ?y-nFEt ॥

prZMy EшrsA Ev Z\ /{ lo?yAEDpEt\ prBm^ ।


nAnAшA-/odt\ v#y rAяnFEtsmQcym^ ॥ 01-01
aDF(y d\ yTAшA-/\ nro яAnAEt sttm, ।
Dmo pd
 шEvHyAt\ кAyA кAy \ шBAшBm^ ॥ 01-02
ydDF(y yTAшA-/\ nro яAnAEt sttm, ।
Dmo pd
 шEvHyAt\ кAyA кAy \ шBAшBm^ ॥ 01-02
tdh\ sMprv#yAEm loкAnA\ EhtкAMyyA ।
y
 n EvjAtmA/ Z sv jAa(v\ prpdyt
 ॥ 01-03
mх Eш yopd
шn d£-/FBrZn c ।
d,Eхt
{ , sMpryog
 Z pEXto_=yvsFdEt ॥ 01-04
d£A BAyA шW\ Em/\ B(ycottrdAyк, ।
ssp c g
h vAso m(y rv n s\шy, ॥ 01-05
aApdT  Dn\ r"
ddArAn^ r" dn
{ rEp ।
aA(mAn\ stt\ r" ddAr{ rEp Dn
{ rEp ॥ 01-06
aApdT  Dn\ r"
QC ~ FmtA\ кt aApd, ।
кdAEcQclt  l#mF, sEcto_Ep Evn[yEt ॥ 01-07
yE-md
ш n sMmAno n vEttn c bADvA, ।
n c EvdyAgmo_=yE-t vAs\ t/ n кAry  t^ ॥ 01-08
DEnк, €oE/yo rAяA ndF {
vdy-t pcm, ।
pc y/ n Evdyt
 n t/ Edvs\ vs t^ ॥ 01-09
loкyA/A By\ l>яA dAE"y\ (yAgшFltA ।
pc y/ n Evdyt
 n кyA tt/ s\E-TEtm^ ॥ 01-10
яAnFyA(pr
qZ  B(yAbADvA&ysnAgm
 ।
Em/\ cApEttкAl
q BAyA \ c EvBv"y ॥ 01-11
яAnFyA(pr
qZ  B(yAbADvAn^ &ysnAgm ।
Em/\ cApEttкAl
q BAyA \ c EvBv"y  ॥ 01-11
aAt
r &ysn  prA=t
 dEB "
 ш/skV
 ।
rAяdvAr
 [mшAn c yE-t¤Et s bADv, ॥ 01-12
yo D
}vAEZ pEr(y>y aD }v\ pErq
 vt
 ।
D
}vAEZ t-y n[yEt cAD }v\ n£m
 v Eh ॥ 01-13
vry
 (кlяA\ prAjo Ev!pAmEp кyкAm^ ।
!pшFlA\ n nFc-y EvvAh, sdш
 кl
 ॥ 01-14

1
ndFnA\ ш-/pAZFnA\nхFnA\ шEgZA\ tTA ।
EvvAso n{ v кt &y, -/Fq rAякl q c ॥ 01-15
EvqAd=ymt\ g
}Ahymm @yAdEp кAcnm^ ।
aEm/AdEp sdvtt\ bAlAdEp sBAEqtm^ ॥ 01-16
-/FZA\ EdvgZ aAhAro l>яA cAEp ctg ZA ।
sAhs\ qgZ\ c{ v кAmcA£gZ, -mt, ॥ 01-17

ant\ sAhs\ mAyA mх (vmEtloEBtA ।


aшOc(v\ End y(v\ -/FZA\ doqA, -vBAvяA, ॥ 02-01
Bo>y\ BoяnшE?tc rEtшE?tv rAgnA ।
EvBvo dAnшE?tc nASp-y tps, Plm^ ॥ 02-02
y-y p/o vшFBto BAyA CdAngAEmnF ।
EvBv
 yc st£-t-y -vg ih { v Eh ॥ 02-03
t
 p/A y
 EptB ?tA, s EptA y-t poqк, ।
tEm/\ y/ EvvAs, sA BAyA y/ Env Et, ॥ 02-04
pro"
 кAy htAr\ pr(y"
 EpryvAEdnm^ ।
vя y
 ttAdш\ Em/\ EvqкMB\ pyomхm^ ॥ 02-05
n Evvs  (кEm/ c Em/ cAEp n Evvs t^ ।
кdAEc(кEpt\ Em/\ sv \ ghy\ prкAшy t^ ॥ 02-06
mnsA EcEtt\ кAy \ vAcA n{ v prкAшy  t^ ।
m/
 Z r"y
 dgY\ кAy
 cAEp Enyoяy t^ ॥ 02-07
к£\ c хl mх (v\ к£\ c хl yOvnm^ ।
к£A(к£tr\ c { v prg hEnvAsnm^ ॥ 02-08
ш
{l ш{l
 c mAEZ?y\ mOE?tк\ n gя  gя  ।
sADvo n Eh sv / cdn\ n vn vn
 ॥ 02-09
p/Ac EvEvD
{ , шFl
{En yo>yA, stt\ bD
{, ।
nFEtjA, шFlsMpnnA BvEt кlpEяtA, ॥ 02-10
mAtA ш/, EptA {
vrF yA<yA\ bAlA n pAEWtA, ।
sBAm@y n шoBt
 h\sm@y
 bкo yTA ॥ 02-11
lAlnAdbhvo doqA-tAXn  bhvo gZA, ।
t-mA(p/\ c Eш y\ c tAXy  nn t lAly  t^ ॥ 02-12
[loк
 n vA tdD n tdDA DA "r Z vA ।
ab@y\ Edvs\ кyA ddAnA@yynкm EB, ॥ 02-13
кAtAEvyog, -vяnApmAn\
Z-y ш q\ кnp-y s
 vA ।
dAErdý^yBAvAEdvmх\ c Em/\

2
EvnAE`nnA pc dhEt кAym^ ॥ 02-14
ndFtFr
 c y v"A, prg
hq кAEmnF ।
m/hFnAc rAяAn, шFG }\ n[y(ys\шym^ ॥ 02-15
bl\ EvdyA c EvprAZA\ rAjA\ s
{ y\ bl\ tTA ।
bl\ Evtt\ c {
v[yAnA\ шdýAZA\ pAErcy кm^ ॥ 02-16
EnD n\ pzq\ 
v[yA prяA B`n\ np\ (yя t^ ।
хgA vFtPl\ v"\ B?(vA cA<yAgto ghm^ ॥ 02-17
ghF(vA dE"ZA\ EvprA-(yяEt yяmAnкm^ ।
prA=tEvdyA gz\ Eш yA d`DAry\ mgA-tTA ॥ 02-18
drAcArF drAdE£d rAvAsF c dя n, ।
ym  p\EBn r, шFG
{ /F E‡yt }\ Evn[yEt ॥ 02-19
smAn шoBt
 prFEt, rAEj s
 vA c шoBt
 ।
vAEZ>y\ &yvhAr
 q Ed&yA -/F шoBt
 g
h ॥ 02-20
bDnAEn хl sEt bhEn
mr>я
pr кtbDnmyt^ ।
dAzB
 dEnpZo_Ep qX\EG
}-
En E ‡yo BvEt p\кякoш
 Sharma ॥ 02-21

к-y doq, кl
 nAE-t &yAEDnA кo n pFEXt, ।
&ysn\ 
кn n prA=t\ к-y sOHy\ Enrtrm^ ॥ 03-01
aAcAr, кlmAHyAEt  dшmAHyAEt BAqZm^ ।
sMB
}m, -n
 hmAHyAEt vprAHyAEt Boяnm^ ॥ 03-02
sкl yoяy (кyA\ p/\ EvdyAs yoяy
 t^ ।
&ysn yoяy  QC/\ Em/\ Dm
 Z yoяy t^ ॥ 03-03
dя n-y c sp -y vr\ spo n dя n, ।
spo d\шEt кAl t dя n-t pd  pd
 ॥ 03-04
etdT кlFnAnA\ npA, кv Et sR^g
}hm^ ।
aAEdm@yAvsAn q n t
 gQCEt EvE‡yAm^ ॥ 03-05
prly
 EBnnmyA dA BvEt Eкl sAgrA, ।
sAgrA B
 dEmQCEt prly _Ep n sADv, ॥ 03-06
mх -t prht &y, pr(y"o Edvpd, pш, ।
EBdyt vA?y-шSy  n adш\ кVк\ yTA ॥ 03-07
!pyOvnsMpnnA EvшAlкlsMBvA, ।
EvdyAhFnA n шoBt
 Eng DA, Eк\шкA yTA ॥ 03-08
кoEкlAnA\ -vro !p\ -/FZA\ !p\ pEtv
}tm^ ।
EvdyA !p\ к!pAZA\ "mA !p\ tpE-vnAm^ ॥ 03-09
(yя
d
 к\ кl-yAT
 g
}Am-yAT
 кl\ (yя
t^ ।

3
g
}Am\ яnpd-yAT aA(mAT  pETvF\ (yя
t^ ॥ 03-10
udyog
 nAE-t dAErdý^y\ яpto nAE-t pAtкm^ ।
mOn
 n кlho nAE-t nAE-t яAgErt  Bym^ ॥ 03-11
aEt!p
 Z vA sFtA aEtgv
 Z rAvZ, ।
aEtdAnAdbElb do hyEtsv / vя y  t^ ॥ 03-12
кo Eh BAr, smTA nA\ Eк\ dr\ &yvsAEynAm^ ।
кo Evd
 ш, sEvdyAnA\ к, pr, EpryvAEdnAm^ ॥ 03-13

 nAEp sv"
Z pE pt  n sgEDnA ।
vAEst\ tdvn\ sv \ sp/
 Z кl\ yTA ॥ 03-14

 n ш кv" Z dhymAn  n vEhnnA ।
dhyt
 tdvn\ sv \ кp/
 Z кl\ yTA ॥ 03-15

 nAEp sp/ Z EvdyAy?t
 n sADnA ।
aAhlAEdt\ кl\ sv \ yTA cd
Z
ý шv rF ॥ 03-16
Eк\ яAt
{ b hEB, p/
{ , шoкstApкArк
{, ।
vrm
 к, кlAlMbF y/ Ev€AMyt  кlm^ ॥ 03-17
lAly (pcvqA EZ dшvqA EZ tAXy
 t^ ।
prA=t
 t qoXш vq
 p/
 Em/vdAcr
 t^ ॥ 03-18
upsg  _yc‡
 c dEB "
 c ByAvh
 ।
asADяnsMpк  y, plAy (s яFvEt ॥ 03-19
DmA T кAmmo"AZA\ y-y
{ кo_Ep n Evdyt
 ।
aяAgl-tn-y  v t-y яm EnrT кm^ ॥ 03-20
mхA y/ n p>yt DAy\ y/ ssEctm^ ।
dAMp(y
 кlho nAE-t t/ €F, -vymAgtA ॥ 03-21
aymmtEnDAn\ nAyкo_=yoqDFnA\
amtmyшrFr, кAEty?to_Ep cdý, ।
BvEt EvgtrE[mm Xl\ prA=y BAno,
prsdnEnEv£, кo lG(v\ n yAEt Sharma ॥ 03-31

aAy, кm c Evtt\ c EvdyA EnDnmv c ।


pc
{ tAEn Eh s>yt gB -T-y
{v 
dEhn, ॥ 04-01
sAD<y-t  Envt t
 p/Em/AEZ bADvA, ।
y
 c t{ , sh gtAr-tdmA (sкt\ кlm^ ॥ 04-02
dш n@yAns\-pш
{ m (sF кmF c pE"ZF ।
Eшш\ pAlyt En(y\ tTA s>яn-s\gEt, ॥ 04-03
yAv(-v-To hyy\ 
dho yAvm(yc drt, ।
tAvdA(mEht\ кyA (prAZAt
 Eк\ кEr yEt ॥ 04-04
кAmD
 ngZA EvdyA hyкAl
 PldAEynF ।

4
prvAs
 mAtsdшF EvdyA g=t\ Dn\ -mtm^ ॥ 04-05
eкo_Ep gZvAp/o Eng Z  n шt n Eкm^ ।
eкcdý-tmo hEt n c tArA, shsrш, ॥ 04-06
mх EcrAyяA to_Ep t-mA>яAtmto vr, ।
mt, s cASpd,хAy yAv>яFv\ яXo dh  t^ ॥ 04-07
кg}AmvAs, кlhFns  vA
кBoяn\ ‡oDmхF c BAyA ।
p/c mхo EvDvA c кyA
EvnAE`nnA qV^prdhEt кAym^ ॥ 04-08
Eк\ tyA E‡yt D
 vA yA n do`D}F n gEB ZF ।
кo_T , p/
 Z яAt
 n yo n EvdvAn^ n BE?tmAn^ ॥ 04-09
s\sArtApd`DAnA\ /yo Ev€AEth tv, ।
ap(y\ c кl/\ c stA\ sgEtr
 v c ॥ 04-10
sк>яSpEt rAяAn, sк>яSpEt pEXtA, ।
sк(кyA, prdFyt
 /Fy
 tAEn sк(sкt^ ॥ 04-11
eкAEкnA tpo dvA<yA\ pWn\ gAyn\ E/EB, ।
ctEB g mn\ "
/\ pcEBb hBF rZ, ॥ 04-12
sA BAyA yA шEcd "A sA BAyA yA pEtv
}tA ।
sA BAyA yA pEtprFtA sA BAyA s(yvAEdnF ॥ 04-13
ap/-y gh\ шy\ Edш, шyA-(vbADvA, ।
mх -y hdy\ шy\ sv шyA dErdýtA ॥ 04-14
an<yAs  Evq\ шA-/mяFZ  Boяn\ Evqm^ ।
dErdý-y Evq\ go¤F vd-y tzZF Evqm^ ॥ 04-15
(yяdm \ dyAhFn\ EvdyAhFn\ gz\ (yяt^ ।
(yя(‡oDmхF\ BAyA \ En,-n hAbADvA\-(yя
t^ ॥ 04-16
a@vA яrA dhvtA\ pv tAnA\ яl\ яrA ।
am
{ Tn\ яrA -/FZA\ v-/AZAmAtpo яrA ॥ 04-17
iEdýyAEZ c s\yMy bкv(pEXto nr, ।

dшкAlbl\ jA(vA sv кAyA EZ sADy
 t^ Sharma ॥ 04-17
к, кAl, кAEn Em/AEZ кo 
dш, кO &yyAgmO ।
кcAh\ кA c m
 шE?tErEt Ec(y\ mhm h, ॥ 04-18
aE`nd vo EdvяAtFnA\ mnFnA\ hEd {
dvtm^ ।
prEtmA -vSpbdFnA\ sv / smdEш n, ॥ 04-19

gzrE`nEdv яAtFnA\ vZA nA\ b


}AhmZo gz, ।
pEtr
 v gz, -/FZA\ sv -yA<yAgto gz, ॥ 05-01
yTA ctEB , кnк\ prF#yt


5
EnGq ZQC
dntAptAXn
{, ।
tTA ctEB , pzq, prF#yt
(yAg
 n шFl
n gZ n кm ZA ॥ 05-02
tAvdy
q B t&y\ yAvdymnAgtm^ ।
aAgt\ t By\ vF#y prht &ymшkyA ॥ 05-03
eкodrsmdtA eкn"/яAtкA, ।
n BvEt smA, шFl  yTA bdrкVкA, ॥ 05-04
ayAyAEя tEvttpZ mdr\ gv
 Z tg\ Eшro

rr яMbк mc mc shsA nFc\ sEndy\ vp, Sharma ॥ 05-05
En,-pho nAEDкArF -yAn^ nAкAmo mXnEpry, ।
nAEvd`D, Epry\ b }yA(-p£v?tA n vcк, ॥ 05-05
mхA ZA\ pEXtA dv yA aDnAnA\ mhADnA, ।
prA\gnA кl-/FZA\ sBgAnA\ c dB gA, ॥ 05-06
aAl-yopgtA EvdyA prh-tgt\ Dnm^ ।
aSpbFя\ ht\ "
/\ ht\ s
{ ymnAyкm^ ॥ 05-07
a<yAsAdAy t
 EvdyA кl\ шFln DAy t
 ।
gZ n jAyt
 (vAy , кopo n
/ Z gMyt
 ॥ 05-08
Evtt
n r#yt Dmo EvdyA yog
 n r#yt
 ।
mdnA r#yt
 Bp, sE(-/yA r#yt
 ghm^ ॥ 05-09
ayTA vdшA-/AEZ jAnpAEX(ymyTA ।
ayTA t(pd\ шAt\ loкA, E?l[yEt cAhn^yTA ॥ 05-10
dAErdý^ynAшn\ dAn\ шFl\ dg EtnAшnm^ ।
ajAnnAEшnF prjA BAvnA BynAEшnF ॥ 05-11
nAE-t кAmsmo &yAEDnA E-t mohsmo Erp, ।
nAE-t кopsmo vEhnnA E-t jAnA(pr\ sхm^ ॥ 05-12
яmm(y Eh yA(y
 кo Bn?(y
 к, шBAшBm^ ।
nrк
 q pt(y к eкo yAEt prA\ gEtm^ ॥ 05-13
tZ\ b
}hmEvd, -vg -tZ\ шr-y яFEvtm^ ।
EяtAш-y tZ\ nArF En,-ph-y tZ\ яgt^ ॥ 05-14
EvdyA Em/\ prvAs
 c BAyA Em/\ g
hq c ।
&yAEDt-yOqD\ Em/\ Dmo Em/\ mt-y c ॥ 05-15
vTA vE£, smqdý vTA t=t-y Boяnm^ ।
vTA dAn\ smT -y vTA dFpo EdvAEp c ॥ 05-16
nAE-t m  Gsm\ toy\ nAE-t cA(msm\ blm^ ।
nAE-t c",sm\ t  яo nAE-t DAysm\ Eprym^ ॥ 05-17
aDnA DnEmQCEt vAc\ c
{ v ct pdA, ।

6
mAnvA, -vg EmQCEt mo"EmQCEt 
dvtA, ॥ 05-18
s(y
 n DAy t
 pLvF s(y
 n tpt
 rEv, ।
s(y
 n vAEt vAyc sv \ s(y prEtE¤tm^ ॥ 05-19
clA l#mFclA, prAZAcl  яFEvtmEdr  ।
clAcl  c s\sAr Dm eкo Eh Encl, ॥ 05-20
nrAZA\ nAEpto Dt , pE"ZA\ c
{ v vAys, ।
ct pAd\ шgAl-t -/FZA\ DtA c mAElnF ॥ 05-21
яEntA copn  tA c y-t EvdyA\ pryQCEt ।
anndAtA By/AtA pc{t
 Eptr, -mtA, ॥ 05-22
rAяp(nF gro, p(nF Em/p(nF tT
{v c ।
p(nFmAtA -vmAtA c pc
{ tA mAtr, -mtA, ॥ 05-23

€(vA Dm \ EvяAnAEt €(vA (yяEt dm Etm^ ।


€(vA jAnmvA=noEt €(vA mo"mvA=nyAt^ ॥ 06-01
pE"Z, кAкcXAl, pшnA\ c { v к?кr, ।
mnFnA\ pApcXAl, sv cAXAlEndк, ॥ 06-02
B-mnA шd^yt  кA-y\ tAm
}mMln шd^yEt ।
rяsA шd^yt  nArF ndF 
vg n шd^yEt ॥ 06-03
B
}msMp>yt rAяA B}msMp>yt Edvя, ।
B
}msMp>yt yogF -/F B
}mtF Evn[yEt ॥ 06-04
y-yATA -t-y Em/AEZ y-yATA -t-y bADvA, ।
y-yATA , s pmASloк
 y-yATA , s c pEXt, ॥ 06-05
tAdшF яAyt
 bEd&y vsAyo_Ep tAdш, ।
shAyA-tAdшA ev yAdшF BEvt&ytA ॥ 06-06
кAl, pcEt BtAEn кAl, s\hrt prяA, ।
кAl, s=t
 q яAgEt кAlo Eh drEt‡m, ॥ 06-07
n p[yEt c яmAD, кAmADo n { v p[yEt ।
mdomttA n p[yEt aTF doq\ n p[yEt ॥ 06-08
-vy\ кm кro(yA(mA -vy\ t(Plm[nt  ।
-vy\ B
}mEt s\sAr
 -vy\ t-mAEdvmQyt
 ॥ 06-09
rAяA rA V~кt\ pAp\ rAj, pAp\ proEht, ।
BtA c -/Fкt\ pAp\ Eш ypAp\ gz-tTA ॥ 06-10
ZкtA EptA ш/mA tA c &yEBcAErZF ।
BAyA !pvtF ш/, p/, ш/rpEXt, ॥ 06-11
lNDmT  n ghFyAt^ -tNDmяElкm ZA ।
mх \ Cdo_nvttyA c yTAT (v
 n pEXtm^ ॥ 06-12
vr\ n rA>y\ n кrAяrA>y\

7
vr\ n Em/\ n кEm/Em/m^ ।
vr\ n Eш yo n кEш yEш yo
vr\ n dAr n кdrdAr, ॥ 06-13
кrAяrA>y
 n кt, prяAsх\
кEm/Em/ Z кto_EBEnv Et, ।
кdArdAr
{ c кto g
h rEt,
кEш yEш ym@yApyt, кto yш, ॥ 06-14
Es\hAd к\ bкAd
 к\ Eш"
Qc(vAEr к?кVAt^ ।
vAysA(pc Eш" Qc qV^шn-/FEZ gd BAt^ ॥ 06-15
prBt\ кAy mSp\ vA ynnr, кt EmQCEt ।
svA rMB Z t(кAy \ Es\hAd
 к\ prc"t
 ॥ 06-16
iEdýyAEZ c s\yMy rAgdv  qEvvEя t, ।
smd,хsх, шAt, tttvj, sADzQyt  ॥ 06-17
pr(y(TAn\ c yd\ c s\EvBAg\ c bDq ।
-vymA‡My B?t\ c Eш" Qc(vAEr к?кVAt^ ॥ 06-18
gYm
{ TncAEr(v\ кAl
 кAl
 c sR^g
}hm^ ।
aprmttmEvvAs\ pc Eш"
Qc vAysAt^ ॥ 06-19
bhvAшF -vSpst£, sEndýo lGc
 tn, ।
-vAEmB?tc шrc qX t
 vAnto gZA, ॥ 06-20
s€Ato_Ep vh
 dAr\ шFto Z\ n c p[yEt ।
st£crt En(y\ /FEZ Eш"
Qc gd BAt^ ॥ 06-21
y etAEv\шEtgZAnAcEr yEt mAnv, ।
кAyA v-TAs svA s aя
y, s BEv yEt ॥ 06-22

aT nAш\ mn-tAp\ g


h dcErtAEn c ।
vcn\ cApmAn\ c mEtmAnn prкAшy
 t^ ॥ 07-01
DnDAypryog
 q EvdyAsR^g
}hZ
 tTA ।
aAhAr
 &yvhAr
 c (y?tl>я, sхF Bv
 t^ ॥ 07-02
stoqAmtt=tAnA\ y(sх\ шAEtr
v c ।
n c tdnlNDAnAEmtc tc DAvtAm^ ॥ 07-03
stoqE-/q кt &y, -vdAr
 Boяn
 Dn
 ।
E/q c
{ v n кt &yo_@yyn
 яpdAnyo, ॥ 07-04
EvpryoEv prvhn^yoc dMp(yo, -vAEmB(yyo, ।
atr Z n gt&y\ hl-y vqB-y c ॥ 07-05
pAdA<yA\ n -pш
dE`n\ gz\ b
}AhmZm
v c ।
{ v gA\ n кmArF\ c n vd\ n Eшш\ tTA ॥ 07-06
n
шкV\ pch-t
 n dшh-t
 n vAEяnm^ ।

8
gя\ h-tshsr
Z  dш(yAg
 n dя nm^ ॥ 07-07
h-tF akшmA/  Z vAяF h-t n tAyt ।
шgF lgXh-t
 n хgh-t  n dя n, ॥ 07-08
t yEt Boяn EvprA myrA GngEя t ।
sADv, prsMpttO хlA, prEvpEttq ॥ 07-09
anlom n bEln\ prEtlom
 n dя nm^ ।
aA(mtSybl\ ш/\ Evny  n bl
n vA ॥ 07-10
bAhvFy \ bl\ rAjA\ b
}hmZo b
}hmEvdblF ।
!pyOvnmADy \ -/FZA\ blmnttmm^ ॥ 07-11
nA(yt\ srl
{BA &y\ g(vA p[y vn-TlFm^ ।
ECdyt
 srlA-t/ кNяAE-t¤Et pAdpA, ॥ 07-12
y/odк\ t/ vsEt h\sA-
-tT{ v ш к\ pErvя yEt ।
n h\stSy n nr
 Z BA&y\
pn-(yяt, pnrA€yt  ॥ 07-13
upAEя tAnA\ EvttAnA\ (yAg ev Eh r"Zm^ ।
tXAgodrs\-TAnA\ prFvAh ivAMBsAm^ ॥ 07-14
y-yATA -t-y Em/AEZ y-yATA -t-y bADvA, ।
y-yATA , s pmASloк
 y-yATA , s c pEXt, ॥ 07-15
-vg E-TtAnAEmh яFvloк

c(vAEr EchnAEn vsEt 
dh ।
dAnprs\go mDrA c vAZF

dvAc n\ b
}AhmZtp Z\ c ॥ 07-16
a(ytкop, кVкA c vAZF
dErdýtA c -vяn
q {
vrm^ ।
nFcprs\g, кlhFns  vA
EchnAEn 
dh nrкE-TtAnAm^ ॥ 07-17
gMyt
 yEd mg
 dýmEdr\
l<yt
 кErкpAlmOE?tкm^ ।
яMbкAlygt c prA=yt

v(spQCхrcm хXnm^ ॥ 07-18
шn, pQCEmv &yT \ яFEvt\ EvdyyA EvnA ।
n ghygopn
 ш?t\ n c d\шEnvArZ  ॥ 07-19
vAcA\ шOc\ c mns, шOcEmEdýyEng }h, ।
sv BtdyAшOcm tQCOc\ prAET nAm^ ॥ 07-20
p p
 gD\ Etl
 t
{ l\ кA¤
 _E`n\ pyEs Gtm^ ।

9
i"O gX\ tTA 
dh p[yA(mAn\ Evv
 кt, ॥ 07-21

aDmA DnEmQCEt DnmAnO c m@ymA, ।


uttmA mAnEmQCEt mAno Eh mhtA\ Dnm^ ॥ 08-01
i"rAp, pyo ml\ tAMbl\ PlmOqDm^ ।
B"Ey(vAEp кt &yA, -nAndAnAEdкA, E‡yA, ॥ 08-02
dFpo B"yt @vAt\ к>яl\ c prsyt
 ।
ydnn\ B"yt  En(y\ яAyt
 tAdшF prяA ॥ 08-03
Evtt\ 
dEh gZAEvt
 q mEtmnnAy/ dEh ?vEct^
prA=t\ vAErEnD
 я l\ Gnmх
 mADy y?t\ sdA ।
яFvA-TAvrя\gmA\c sкlAs\яF&y BmXl\
By, p[y td v кoEVgEZt\ gQCtmMBoEnEDm^ ॥ 08-04
cAXAlAnA\ shsr
{c sErEB-tttvdEш EB, ।
eкo Eh yvn, pro?to n nFco yvnA(pr, ॥ 08-05
t
{ lA<yg
 EctADm
 m
{ Tn
 "Orкm EZ ।
tAvdvEt cAXAlo yAv(-nAn\ n cAcr  t^ ॥ 08-06
aяFZ B
 qя\ vAEr яFZ
 vAEr blprdm^ ।
Boяn cAmt\ vAEr BoяnAt
 EvqAphm^ ॥ 08-07
ht\ jAn\ E‡yAhFn\ htcAjAnto nr, ।
ht\ EnZA yк\ s
{ y\ E-/yo n£A hyBt кA, ॥ 08-08
vdкAl mtA BAyA bDh-tgt\ Dnm^ ।
Boяn\ c prADFn\ Etsr, p\sA\ EvXMbnA, ॥ 08-09
nAE`nho/\ EvnA 
vdA n c dAn\ EvnA E‡yA ।
n BAv
 n EvnA EsEd-t-mAdAvo Eh кArZm^ ॥ 08-10
ndvo Evdyt
 кA¤ n pAqAZ
 n mmy
 ।
BAv
 Eh Evdyt
 
dv-t-mAdAvo Eh кArZm^ ॥ 08-11
кA¤pAqAZDAtnA\ к(vA BAv
n s
 vnm^ ।
€dyA c tTA EsEd-t-y Ev ZprsAdt, ॥ 08-12
шAEttSy\ tpo nAE-t n stoqA(pr\ sхm^ ।
ap(y\ c кl/\ c stA\ sgEtr  v c ॥ 08-14
gZo Bqyt !p\ шFl\ Bqyt
 кlm^ ।
prAsAdEшхr-To_Ep кAк, Eк\ gzXAyt  ॥ 08-15
Eng Z-y ht\ !p\ d,шFl-y ht\ кlm^ ।
aEsd-y htA EvdyA hyBog n ht\ Dnm^ ॥ 08-16
шd\ BEmgt\ toy\ шdA nArF pEtv}tA ।
шEc, "mкro rAяA stoqo b }AhmZ, шEc, ॥ 08-17

10
ast£A EdvяA n£A, st£Ac mhFBt, ।
sl>яA gEZкA n£A Enl >яAc кlAgnA ॥ 08-18
Eк\ кl
n EvшAln EvdyAhFn
n 
dEhnAm^ ।
d кl\ cAEp Evdqo  d{
vrEp s p>yt ॥ 08-19
EvdvAprш-yt
 loк
 EvdvAn^ sv / p>yt ।
EvdyyA lBt  sv \ EvdyA sv / p>yt
 ॥ 08-20
ZкtA EptA ш/mA tA c &yEBcAErZF ।
BAyA !pvtF ш/, p/, ш/rpEXt, ॥ 08-21
mA\sB#y
{ , srApAn
{ m х{cA"rvEя t{, ।
pшEB, pzqAкAr { BA rA‡AtA Eh m
 EdnF ॥ 08-22
 dýA V~\ m/hFnc E(vя, ।
annhFno dh
yяmAn\ dAnhFno nAE-t yjsmo Erp, ॥ 08-23

mE?tEmQCEs c ttAt EvqyAEvqvttyя ।


"mAя vdyAшOc\ s(y\ pFyqvE(pb ॥ 09-01
pr-pr-y mmA EZ y
 BAqt
 nrADmA, ।
t ev Evly\ yAEt vSmFкodrsp vt^ ॥ 09-02
gD, svZ
 PlEm"dX
nAкEr p p\ хl cdn-y ।
EvdvADnAyc npEcrAy,
DAt, prA кo_Ep n bEddo_Bt^ ॥ 09-03
svO qDFnAmmtA prDAnA
sv q sOHy
 vшn\ prDAnm^ ।
sv
 EdýyAZA\ nyn\ prDAn\
sv q gA/
 q Eшr, prDAnm^ ॥ 09-04
dto n scrEt х  n clQc vAtA
pv \ n яESptEmd\ n c sgmo_E-t ।
&yoEMn E-Tt\ rEvшAEшg }hZ\ prш-t\
яAnAEt yo Edvяvr, s кT\ n EvdvAn^ ॥ 09-05
EvdyATF s
 vк, pAT, "DAto ByкAtr, ।
BAXArF prEthArF c s=t s=tAprboDy  t^ ॥ 09-06
aEh\ np\ c шAd l\ vd\ c bAlк\ tTA ।
prvAn\ c mх \ c s=t s=tAnn boDy  t^ ॥ 09-07
aDA DFtAc y {
v dA-tTA шdýAnnBoяnA, ।
t
 EdvяA, Eк\ кErV^ yEt EnEv qA iv pnngA, ॥ 09-08
yE-mn}
£ By\ nAE-t t £ n
{ v DnAgm, ।

11
Eng
}ho_ng }ho nAE-t s z£, Eк\ кEr yEt ॥ 09-09
EnEv q
 ZAEp sp
 Z кt &yA mhtF PZA ।
Evqm-t n cA=y-t GVAVopo Bykr, ॥ 09-10
prAtdy tprsg
 n m@yAhn
 -/Fprsgt, ।
rA/O cOrprsg  n кAlo gQCEt DFmtAm^ ॥ 09-11
-vh-tg }ETtA mAlA -vh-tG£cdnm^ ।
-vh-tElEхt\ -to/\ ш‡-yAEp E€y\ hr t^ ॥ 09-12
i"dXAE-tlA, шdýA, кAtA 
hm c m
 EdnF ।
cdn\ dED tAMbl\ md n\ gZvD nm^ ॥ 09-13
dhymAnA, stFv
Z
} nFcA, pryшo_E`nnA
aш?tA-t(pd\ gt\ tto EndA\ prкv t
 ।
dErdýtA DFrtyA EvrAяt
 кv-/tA шB}tyA EvrAяt 
кdnntA co ZtyA EvrAяt
 к!ptA шFltyA EvrAяt
 ॥ 09-14

DnhFno n hFnc DEnк, s sEncy, ।


EvdyAr(n  n hFno y, s hFn, sv v-tq ॥ 10-01
dE£pt\ ys (pAd\ v-/pt\ Epb
 >яlm^ ।
шA-/pt\ vd  dvA?y, mn,pt\ smAcr  t^ ॥ 10-02
sхATF c ttyя EdvdyA\ EvdyATF c
 ttyя
(sхm^ ।
sхAET n, кto EvdyA sх\ EvdyAET n, кt, ॥ 10-03
кvy, Eк\ n p[yEt Eк\ n B"Et vAysA, ।
mdypA, Eк\ n яSpEt Eк\ n кv Et yoEqt, ॥ 10-04
rk\ кroEt rAяAn\ rAяAn\ rkm
v c ।
DEnn\ EnD n\ c
{ v EnD n\ DEnn\ EvED, ॥ 10-05
lNDAnA\ yAcк, ш/m хA nA\ boDкo Erp, ।
яAr-/FZA\ pEt, ш/cOrAZA\ cdýmA Erp, ॥ 10-06
y
 qA\ n EvdyA n tpo n dAn\
jAn\ n шFlA\ n gZo n Dm , ।
t
 m(y loк
 BEv BArBtA
mn y!p  Z mgAcrEt ॥ 10-07
at,sArEvhFnAnAmpd
 шo n яAyt
 ।
mlyAcls\sgA nn 
vZcdnAyt ॥ 10-08
y-y nAE-t -vy\ prjA шA-/\ t-y кroEt Eкm^ ।
locnA<yA\ EvhFn-y dp Z, Eк\ кEr yEt ॥ 10-09
dя n\ s>яn\ кt mpAyo nEh Btl
 ।
apAn\ шAtDA DOt\ n €
¤EmEdýy\ Bv
 t^ ॥ 10-10
aA=tdv
 qAdv
 m(y, prdv
 qAdn"y, ।

12
rAяdv
 qAdv
 nnAшo b
}hmdv
 qA(кl"y, ॥ 10-11
vr\ vn\ &yAG}gяdýs
 Evt\
dýmAly\ p/PlAMbs  vnm^ ।
tZ
 q шyA шtяFZ vSкl\
n bDm@y DnhFnяFvnm^ ॥ 10-12
Evpro v"-t-y ml\ c s@yA

vd, шAхA Dm кmA EZ p/m^ ।
t-mAml\ y(nto r"ZFy\
ECnn
 ml
 n
{ v шAхA n p/m^ ॥ 10-13
mAtA c кmlA dvF EptA 
dvo яnAd n, ।
bADvA Ev ZB?tAc -vd
 шo Bvn/ym^ ॥ 10-14
eкv"smA!YA nAnAvZA EvhgmA, ।
prBAt
 Ed" dшs yAEt кA t/ vdnA ॥ 10-15
bEdy -y bl\ t-y Enb d
 c кto blm^ ।
vn
 Es\ho ydomtt, mшк
 n EnpAEtt, ॥ 10-16
кA EctA mm яFvn  yEd hErEv vMBro gFyt
no c
 dB кяFvnAy яnnF-ty\ кT\ Enm m
 ।
i(yAloQy mhm hy dpt
 l#mFpt
 
кvl\
(v(pAdAMbяs
 vn
 n stt\ кAlo myA nFyt
 ॥ 10-17
gFvA ZvAZFq EvEш£bEd-
-tTAEp BAqAtrlolpo_hm^ ।
yTA sDAyAmmr q s(yA\
-vgA gnAnAmDrAsv
 zEc, ॥ 10-18
annAddшgZ\ Ep£\ Ep£AddшgZ\ py, ।
pyso_£gZ\ mA\sA\ mA\sAddшgZ\ Gtm^ ॥ 10-19
шoк n rogA vD t pysA vD t  tn, ।
Gt
 n vD t
 vFy \ mA\sAmA\s\ prvD t
 ॥ 10-20

dAt(v\ Epryv?t(v\ DFr(vmEctjtA ।


a<yAs  n n l<yt  c(vAr, shяA gZA, ॥ 11-01
aA(mvg \ pEr(y>y prvg \ smA€y
 t^ ।
-vym
 v ly\ yAEt yTA rAяAyDm t, ॥ 11-02
h-tF -Tltn, s cAkшvш, Eк\ hE-tmA/o_kшo
dFp
 pr>vElt
 prZ[yEt tm, Eк\ dFpmA/\ tm, ।

ZAEp htA, ptEt Egry, Eк\ v…mA/\ ngA-
-t
 яo y-y EvrAяt
 s blvA-Tl
q к, pr(yy, ॥ 11-03
кlO dшshsrAEZ hEr-(yяEt m
 EdnFm^ ।

13
tdD \ яAhnvFtoy\ tdD \ g}Amd
 vtA, ॥ 11-04
ghAs?t-y no EvdyA no dyA mA\sBoEяn, ।
dý&ylND-y no s(y\ -/ { Z-y n pEv/tA ॥ 11-05
n dя n, sADdшAm{
pEt
bhprкAr
{ rEp Eш#ymAZ, ।
aAmlEs?t, pysA Gt n
n EnMbv"o mDr(vm
 Et ॥ 11-06
atg tmlo d£-tFT -nAnшt
{ rEp ।
n ш@yEt yTA BAX\ srAyA dAEht\ c st^ ॥ 11-07
n 
vEtt yo y-y gZprкq \
s t\ sdA EndEt nA/ Ec/m^ ।
yTA EкrAtF кErкMBlNDA\
m?tA\ pEr(y>y EbBEt gяAm^ ॥ 11-08
y
 t s\v(sr\ pZ \ En(y\ mOn
 n Bяt
 ।
ygкoEVshsr\ t
{ , -vg loк
 mhFyt
 ॥ 11-09
кAm‡oDO tTA loB\ -vAdшgArкOtк ।
aEtEndýAEts
v c EvdyATF hy£ vя y
 t^ ॥ 11-10
aк£PlmlAEn vnvAsrEt, sdA ।
кzt
 _hrh, €AdmEqEv pr, s uQyt
 ॥ 11-11
eкAhAr
 Z st£, qkm Enrt, sdA ।
tкAlAEBgAmF c s Evpro Edvя uQyt  ॥ 11-12
lOEкк
 кm EZ rt, pшnA\ pErpAlк, ।
vAEZ>yкEqкmA y, s Evpro {
v[y uQyt
 ॥ 11-13
lA"AEdt{ lnFlFnA\ кOsMBmDsEp qAm^ ।
Ev‡
 tA mdymA\sAnA\ s Evpr, шdý uQyt
 ॥ 11-14
prкAy EvhtA c dAEMBк, -vAT sADк, ।
ClF dvqF md, ‡ro Evpro mAяA r uQyt
 ॥ 11-15
vApFкptXAgAnAmArAmsrv [mnAm^ ।
uQCdn EnrAшk, s Evpro Ml
QC uQyt ॥ 11-16

dvdý&y\ gzdý&y\ prdArAEBmш nm^ ।
EnvA h, sv Bt
 q EvprcAXAl uQyt ॥ 11-17

dy\ Bo>yDn\ Dn\ sкEtEBno scy-t-y { v
€FкZ -y bl c Ev‡mpt  rdyAEp кFEt , E-TtA ।
a-mAк\ mDdAnBogrEht\ nAT\ EcrA(s\Ect\
EnvA ZAEdEt n
{ яpAdygl\ Dq (yho mE"кA, ॥ 11-18

14
sAnd\ sdn\ stA-t sEDy, кAtA EpryAlAEpnF
iQCApEt Dn\ -vyoEqEt rEt, -vAjAprA, s
 vкA, ।
aAEtLy\ Eшvpяn\ prEtEdn\ Em£AnnpAn\ g
h
sADo, s\gmpAst c stt\ Dyo gh-TA€m, ॥ 12-01
aAt
 q Evpr
q dyAEvtc
yQC ~ dyA -vSpm{
pEt dAnm^ ।
antpArm{
pEt rAяn^
yddFyt
 tnn lB
 Ed^dvя
<y, ॥ 12-02
dAE"y\ -vяn  dyA prяn
 шAy\ sdA dя n

prFEt, sADяn -my, хlяn Evdv>яn cAя vm^ ।
шOy \ ш/яn  "mA gzяn  nArFяn
 Dt tA
i(T\ y
 pzqA кlAs кшlA-t  v
 v loкE-TEt, ॥ 12-03
h-tO dAnEvvEя tO €EtpVO sAr-vtdýoEhZO
n
/ sADEvloкn n rEht
 pAdO n tFT \ gtO ।
ayAyAEя tEvttpZ mdr\ gv
 Z tg\ Eшro

rr яMbк mc mc shsA nFc\ sEndy\ vp, ॥ 12-04
y
 qA\ €FmdyшodAstpdкml  nAE-t BE?tn rAZA\
y
 qAmABFrкyAEprygZкTn  nAnr?tA rsjA ।
y
 qA\ €Fк ZlFlAlEltrsкTAsAdrO n { v кZO
EDк^ tAn^ EDк^ tAn^ EDg
 tAn^ кTyEt stt\ кFt n-To md\g, ॥ 12-05
p/\ n{ v ydA кrFlEvVp  doqo vst-y Eк\
nolкo_=yvloкt  yEd EdvA sy -y Eк\ dqZm^ ।
vqA n
{ v ptEt cAtкmх  m G-y Eк\ dqZ\
y(pv \ EvEDnA llAVElEхt\ tmAEя t\ к, "m, ॥ 12-06
s(sgAdvEt Eh sADnA хlAnA\
sADnA\ n Eh хls\gt, хl(vm^ ।
aAmod\ кsmBv\ m dv Dtt
mdgD\ nEh кsmAEn DAryEt ॥ 12-07
sADnA\ dш n\ py\ tFT BtA Eh sADv, ।
кAln Plt  tFT \ sdy, sADsmAgm, ॥ 12-08
EvprAE-mnngr
 mhAкTy к-tAldýmAZA\ gZ,
кo dAtA rякo ddAEt vsn\ prAtg hF(vA EnEш ।
кo d", prEvttdArhrZ
 svo _Ep d"o яn,
к-mA>яFvEs  h sх
 EvqкEmyAy
 n яFvAMyhm^ ॥ 12-09
n EvprpAdodккd mAEZ
n 
vdшA-/@vEngEя tAEn ।

15
-vAhA-vDAкArEvvEя tAEn
[mшAntSyAEn ghAEZ tAEn ॥ 12-10
s(y\ mAtA EptA jAn\ Dmo B
}AtA dyA sхA ।
шAEt, p(nF "mA p/, qX t mm bADvA, ॥ 12-11
aEn(yAEn шrFrAEZ EvBvo n { v шAvt, ।
En(y\ s\EnEhto m(y, кt &yo Dm sR^g
}h, ॥ 12-12
Enm/o(svA EvprA gAvo nvtZo(svA, ।
p(y(sAhytA BAyA ah\ к ZcrZo(sv, ॥ 12-13
mAtv(prdAr
 q prdý&y
 q lo V~vt^ ।
aA(mv(sv Bt
 q y, p[yEt s pEXt, ॥ 12-14
Dm
 t(prtA mх mDrtA dAn sm(sAhtA
Em/
 _vcкtA grO EvnytA Ectt
_EtmBFrtA ।
aAcAr
 шEctA gZ rEsкtA шA-/
 q EvjAntA
!p
 sdrtA Eшv
 BяntA (vyE-t Bo rAGv ॥ 12-15
кA¤\ кSptz, sm  zclEctAmEZ, pr-tr,
syA -tFv
}кr, шшF "yкr, "Aro Eh vArA\ EnED, ।
кAmo n£tnv ElEd Etsto En(y\ pш, кAmgO-
n
{ tA\-t
 tlyAEm Bo rGpt к-yopmA dFyt
 ॥ 12-16
EvdyA Em/\ prvAs
 c BAyA Em/\ g
hq c ।
&yAEDt-yOqD\ Em/\ Dmo Em/\ mt-y c ॥ 12-17
Evny\ rAяp/  <y, pEXt
 <y, sBAEqtm^ ।
ant\ dytкAr
 <y, -/F<y, Eш"t {
кtvm^ ॥ 12-18
anAlo?y &yy\ кtA anAT, кlhEpry, ।
aAtr, sv "/
 q nr, шFG }\ Evn[yEt ॥ 12-19
nAhAr\ Ecty
 (prAjo Dm m
 к\ Eh Ecty
 t^ ।
aAhAro Eh mn yAZA\ яmnA sh яAyt ॥ 12-20
DnDAypryog
 q EvdyAsR^g
}hZ
 tTA ।
aAhAr
 &yvhAr
 c (y?tl>я, sхF Bv  t^ ॥ 12-21
яlEbdEnpAt
 n ‡mш, py t
 GV, ।
s 
ht, sv EvdyAnA\ Dm -y c Dn-y c ॥ 12-22
vys, pErZAm _Ep y, хl, хl ev s, ।
sMp?vmEp mADy \ nopyAtFdývAzZm^ ॥ 12-23

mht mEp яFv


 Qc nr, ш?l
n кm ZA ।
n кSpmEp к£
 n loкdvyEvroEDnA ॥ 13-01
gt
 шoкo n кt &yo BEv y\ n
{ v Ecty
 t^ ।

16
vt mAn
 n кAl
n vt yEt Evc"ZA, ॥ 13-02
-vBAv
 n Eh t yEt 
dvA, s(pzqA, EptA ।
jAty, -nAnpAnA<yA\ vA?ydAn
 n pEXtA, ॥ 13-03
aho bt EvEc/AEZ cErtAEn mhA(mnAm^ ।
l#mF\ tZAy myt tdAr Z nmEt c ॥ 13-04
y-y -n ho By\ t-y -n
 ho d,х-y BAяnm^ ।
-n
 hmlAEn d,хAEn tAEn (y?(vA vs
 t^ sхm^ ॥ 13-05
anAgtEvDAtA c pr(y(pnnmEt-tTA ।
dvAv
 tO sхm
Dt
 ydEv yo Evn[yEt ॥ 13-06
anAgtEvDAtA c pr(y(pnnmEt-tTA ।
dvAv
 tO sхm
Dt
 ydEv yo Evn[yEt ॥ 13-07
rAEj DEm EZ DEm ¤A, pAp
 pApA, sm
 smA, ।
rAяAnmnvt t yTA rAяA tTA prяA, ॥ 13-08
яFvt\ mtvmy
 
dEhn\ Dm vEя tm^ ।
mto Dm Z s\y?to dFG яFvF n s\шy, ॥ 13-09
DmA T кAmmo"AZA\ y-y{ кo_Ep n Evdyt
 ।
aяAgl-tn-y  v t-y яm EnrT кm^ ॥ 13-10
bDAy EvqyAsgo m?(y{ EnEv qy\ mn, ।
mn ev mn yAZA\ кArZ\ bDmo"yo, ॥ 13-12
mn ev mn yAZA\ кArZ\ bDmo"yo, ।
bDAy EvqyAsgo m?ty { EnEv qy\ mn, ॥ 13-12

dhAEBmAn
 gElt\ jAn
 n prmA(mEn ।
y/ y/ mno yAEt t/ t/ smADy, ॥ 13-13
иE=st\ mns, sv \ к-y sMpdyt sхm^ ।
{
dvAytt\ yt, sv \ t-mA(stoqmA€y
 t^ ॥ 13-14
yTA D
 nshsr
q v(so gQCEt mAtrm^ ।
tTA yQc кt\ кm кtA rmngQCEt ॥ 13-15
anvE-TtкAy -y n яn  n vn sхm^ ।
яno dhEt s\sgA dvn\ s\gEvvя nAt^ ॥ 13-16
хEn(vA Eh хEn/ Z Btl vAEr EvdEt ।
tTA gzgtA\ EvdyA\ ш€qrEDgQCEt ॥ 13-17
кmA ytt\ Pl\ p\sA\ bEd, кmA nsAErZF ।
tTAEp sEDycAyA sEvcAy { v кv t
 ॥ 13-18
stoqE-/q кt &y, -vdAr
 Boяn
 Dn
 ।
E/q c
{ v n кt &yo_@yyn
 яpdAnyo, ॥ 13-19
eкA"rprdAtAr\ yo gz\ nAEBvdt
 ।

17
vAnyoEnшt\ g(vA cAXAl  vEBяAyt
 ॥ 13-20
ygAt
 prclm
 z, кSpAt s=t sAgrA, ।
sADv, prEtpnnATA nn clEt кdAcn ॥ 13-21

pET&yA\ /FEZ r(nAEn яlmnn\ sBAEqtm^ ।


m{
Y, pAqAZхX  q r(ns\jA EvDFyt
 ॥ 14-01
aA(mAprADv"-y PlAy  tAEn 
dEhnAm^ ।
dAErdý^yd,хrogAEZ bDn&ysnAEn c ॥ 14-02
pnEv tt\ pnEm /\ pnBA yA pnm hF ।
et(sv \ pnl <y\ n шrFr\ pn, pn, ॥ 14-03
bhnA\ c
{ v sttvAnA\ smvAyo Erpяy, ।
vqA DArADro m G-tZ
{ rEp EnvAy t
 ॥ 14-04
яl t{ l\ хl
 ghy\ pA/ dAn\ mnAgEp ।
prAj
 шA-/\ -vy\ yAEt Ev-tAr\ v-tшE?tt, ॥ 14-05
DmA HyAn
 [mшAn  c roEgZA\ yA mEtB v
 t^ ।
sA sv d
{ v Et¤
 Qc
 (кo n mQy
 t bDnAt^ ॥ 14-06
u(pnnpcAttAp-y bEdB vEt yAdшF ।
tAdшF yEd pv \ -yA(к-y n -yAmhody, ॥ 14-07
dAn
 tpEs шOy  vA EvjAn Evny
 ny
 ।
Ev-myo nEh кt &yo bhr(nA vsDrA ॥ 14-08
dr-To_Ep n dr-To yo y-y mnEs E-Tt, ।
yo y-y hdy  nAE-t smFp-To_Ep drt, ॥ 14-09
y-mAQc EpryEmQC tt t-y b
}yA(sdA Eprym^ ।
&yADo mgvD\ кt \ gFt\ gAyEt s-vrm^ ॥ 14-10
a(yAsnnA EvnAшAy dr-TA n PlprdA ।
s
 &ytA\ m@yBAv
 n rAяA vEhng z, E-/y, ॥ 14-11
aE`nrAp, E-/yo mхA , spA rAякlAEn c ।
En(y\ y(n
n s
 &yAEn sdy, prAZhrAEZ qV^ ॥ 14-12
s яFvEt gZA y-y y-y Dm , s яFvEt ।
gZDm EvhFn-y яFEvt\ En pryoяnm^ ॥ 14-13
ydFQCEs vшFкt \ яgdкn кm ZA ।
prA pcdшA-y
 <yo gA\ crtF EnvAry ॥ 14-14
pr-tAvsdш\ vA?y\ prBAvsdш\ Eprym^ ।
aA(mшE?tsm\ кop\ yo яAnAEt s pEXt, ॥ 14-15
eк ev pdAT -t E/DA BvEt vFE"t, ।
кZp\ кAEmnF mA\s\ yoEgEB, кAEmEB, vEB, ॥ 14-16
sEsdmOqD\ Dm \ ghEQCdý\ c m
{ Tnm^ ।

18
кB?t\ к€t\ c{ v mEtmAnn prкAшy t^ ॥ 14-17
tAvmOn
 n nFyt кoEкl
{c{v vAsrA, ।
yAv(sv яnAnddAEynF vA?prvt t ॥ 14-18
Dm \ Dn\ c DAy\ c grov cnmOqDm^ ।
sghFt\ c кt &ymyTA t n яFvEt ॥ 14-19
(yя dя ns\sg \ Bя sADsmAgmm^ ।
кz pymhorA/\ -mr En(ymEn(yt, ॥ 14-20

y-y Ectt\ dývFBt\ кpyA sv яtq ।


t-y jAn
 n mo" Z Eк\ яVAB-ml pn
{ , ॥ 15-01
eкm=y"r\ y-t gz, Eш y\ prboDy  t^ ।
pET&yA\ nAE-t td^dý&y\ yddttvA so_nZF Bv
 t^ ॥ 15-02
хlAnA\ кVкAnA\ c EdvEvD { v prEtE‡yA ।
upAnmхBgo vA drto vA Evsя nm^ ॥ 15-02
кc
{ Eln\ dtmlopDAErZ\
bhvAEшn\ En¤rBAEqZ\ c ।
syo dy
 cA-tEmt  шyAn\
EvmcEt €Fy Ed c‡pAEZ, ॥ 15-04
(yяEt Em/AEZ Dn{ Ev hFn\
p/Ac dArAc sh>яnAc ।
tmT vt\ pnrA€yEt
aTo Eh loк mn y-y bD, ॥ 15-05
ayAyopAEя t\ dý&y\ dш vqA EZ Et¤Et ।
prA=t
 c
{ кAdш
 vq sml\ tEdvn[yEt ॥ 15-06
ay?t\ -vAEmno y?t\ y?t\ nFc-y dqZm^ ।
amt\ rAhv
 m(yEv q\ шkrBqZm^ ॥ 15-07
tdoяn\ yEd^dvяB?tш q\
t(sOhd\ yE(‡yt prE-mn^ ।
sA prAjtA yA n кroEt pAp\
dMB\ EvnA y, E‡yt
 s Dm , ॥ 15-08
mEZl WEt pAdAg} кAc, EшrEs DAy t
 ।
‡yEv‡yv  lAyA\ кAc, кAco mEZm EZ, ॥ 15-09
antшA-/\ bhlAc EvdyA,
-vSpc кAlo bhEv]ntA c ।
y(sArBt\ tdpAsnFyA\
h\so yTA "FrEmvAMbm@yAt^ ॥ 15-10

19
drAgt\ pET €At\ vTA c ghmAgtm^ ।
anc Ey(vA yo Bk^t  s {v cAXAl uQyt  ॥ 15-11
pWEt ctro  vdADm шA-/Ayn кш, ।
aA(mAn\ n
{ v яAnEt dvF pAкrs\ yTA ॥ 15-12
DyA EdvяmyF nOкA EvprFtA BvAZ v ।
tr(yDogtA, sv  upEr¤A, pt(yD, ॥ 15-13
aymmtEnDAn\ nAyкo_=yoqDFnAm^
amtmyшrFr, кAEty?to_Ep cdý, ।
BvEtEvgtrE[mm Xl\ prA=y BAno,
prsdnEnEv£, кo lG(v\ n yAEt ॥ 15-14
aElry\ nElnFdlm@yg,
кmElnFmкrdmdAls, ।
EvEDvшA(prd
 шmpAgt,
кVяp prs\ bh myt
 ॥ 15-15
pFt, ‡dn tAtcrZtlhto vSlBo y  n roqA
dAbASyAEdvprvy
{ , -vvdnEvvr
 DAy t
 {
vErZF m
 ।
g
 h\ m
 C
dyEt prEtEdvsmmAкAtpяAEnEmtt\
t-mAE(хnnA sdAh\ EdvякlEnly\ nAT y?t\ (yяAEm ॥ 15-16
u&yA \ кo_Ep mhFDro lGtro do<yA \ Dto
lFlyA t
 n (v\ EdEv Btl
 c stt\ govD no gFys
 ।
(vA\ /
{ lo?yDr\ vhAEm кcyorg} n tdgyt

Eк\ vA 
кшv BAqZ n bhnA py
{ y шo l<yt
 ॥ 15-18
u&yA \ кo_Ep mhFDro lGtro do<yA \ Dto
lFlyA t
 n (v\ EdEv Btl c stt\ govD no gFys
 ।
(vA\ /
{ lo?yDr\ vhAEm кcyorg } n tdgyt

Eк\ vA 
кшv BAqZ
 n bhnA py
{ y шo l<yt
 ॥ 15-19

n @yAt\ pdmFvr-y EvEDv(s\sArEvEQCtty 


-vg dvArкpAVpAVnpVD mo _Ep nopAEя t, ।
nArFpFnpyoDrozyglA -v=n  _Ep nAEl\Egt\
mAt, 
кvlm  v yOvnvnQCd
 кWArA vym^ ॥ 16-01
яSpEt sAD my
 n p[y(yy\ sEvB
}mA, ।
hdy Ecty(yy\ n -/FZAm кto rEt, ॥ 16-02
yo mohAmyt
 mYo r?t
 y\ mEy кAEmnF ।
s t-yA vшgo B(vA n(y  t^ ‡FXAшкtvt^ ॥ 16-03
кo_TA prA=y n gEv to EvqEyZ, к-yApdo_-t\ gtA,

20
-/FEB, к-y n хEXt\ BEv mn, кo nAm rAяEpry, ।
к, кAl-y n gocr(vmgmt^ кo_TF gto gOrv\
кo vA dя ndg m
 q pEtt, "
m Z yAt, pET ॥ 16-04
n EnEm to n c
{ v n d£pvo
n €yt
 hmmy, кr\g, ।
tTA_Ep t ZA rGndn-y
EvnAшкAl  EvprFtbEd, ॥ 16-05
gZ
{ zttmtA\ yAEt noQc
{ rAsns\E-TtA, ।
prAsAdEшхr-To_Ep кAк, Eк\ gzXAyt
 ॥ 16-06
gZA, sv / p>yt
 n mh(yo_Ep sMpd, ।
pZ
 d, Eк\ tTA vdyo En кlko yTA кш, ॥ 16-07
pr{ z?tgZo y-t Eng Zo_Ep gZF Bv  t^ ।
idýo_Ep lGtA\ yAEt -vy\ prHyAEpt
{ g Z
{ , ॥ 16-08
Evv
 EкnmnprA=tA gZA yAEt mnojtAm^ ।
strA\ r(nmABAEt cAmFкrEnyoEяtm^ ॥ 16-09
gZ
{ , sv jtSyo_Ep sFd(y
 кo EnrA€y, ।
an]y mEp mAEZ?y\ 
hmA€ymp "t
 ॥ 16-10
aEt?l
шn yd^dý&ymEtloB
 n y(sхm^ ।
ш/ZA\ prEZpAt
n t
 hyTA mA Bvt m
 ॥ 16-11
Eк\ tyA E‡yt  l#MyA yA vDErv 
кvlA ।
yA t 
v[y v sAmAyA pETк
{ rEp B>yt ॥ 16-12
Dn
 q яFEvt&y q -/Fq cAhArкm s ।
at=tA, prAEZn, sv
 yAtA yA-yEt yAEt c ॥ 16-13
EpryvA?yprdAn
 n sv
 t yEt яtv, ।
t-mAttd
 v v?t&y\ vcn  кA dErdýtA ॥ 16-13
"Fyt
 sv dAnAEn yjhombElE‡yA, ।
n "Fyt pA/dAnmBy\ sv d
 EhnAm^ ॥ 16-14
tZ\ lG tZAttl\ tlAdEp c yAcк, ।
vAynA Eк\ n nFto_sO mAmy\ yAcEy yEt ॥ 16-15
vr\ prAZpEr(yAgo mAnBg n яFvnAt^ ।
prAZ(yAg "Z\ d,х\ mAnBg Edn
 Edn
 ॥ 16-15
s\sArEvqv"-y dv Pl
_mtopm
 ।
sBAEqt\ c s-vAd sgEt, s>яn  яn
 ॥ 16-18
яm яm yd<y-t\ dAnm@yyn\ tp, ।
t
n{ vA<yAsyog
n 
dhF cA<y-yt
 pn, ॥ 16-19
p-tк-TA t yA EvdyA prh-tgt\ Dn\ ।

21
кAy кAl
 sm(pnn
 n sA EvdyA n tdnm^ ॥ 16-20

p-tкpr(yyADFt\ nADFt\ gzsEnnDO ।


sBAm@y
 n шoBt  яArgBA iv E-/y, ॥ 17-01
кt
 prEtкEt\ кyA Ed\sn
 prEtEh\snm^ ।
t/ doqo n ptEt d £ d£\ smAcr t^ ॥ 17-02
yddr\ yddrArA@y\ yQc d
r &yvE-Ttm^ ।
t(sv \ tpsA sA@y\ tpo Eh drEt‡mm^ ॥ 17-03
loBc
dgZ  n Eк\ EpшntA ydyE-t Eк\ pAtк
{,
s(y\ c ttpsA c Eк\ шEc mno ydyE-t tFT n Eкm^ ।
sOяy\ yEd Eк\ gZ{ , smEhmA ydyE-t Eк\ mXn
{,
sEdvdyA yEd Eк\ Dn
{ rpyшo ydyE-t Eк\ m(ynA ॥ 17-04
EptA r(nAкro y-y l#mFy -y shodrA ।
ш²o EB"AVn\ кyA nn dttmpEt¤t  ॥ 17-05
aш?t-t Bv (sADb} hmcArF vA EnD n, ।
&yAEDto 
dvB?tc vdA nArF pEtv }tA ॥ 17-06
nAnnodкsm\ dAn\ n EtETdvA dшF smA ।
n gAyìyA, pro m/o n mAt{
d vt\ prm^ ॥ 17-07
t"к-y Evq\ dt
 mE"кAyA-t m-tк  ।
vEcк-y Evq\ pQC svA g
 dя n
 Evqm^ ॥ 17-08
p(yrAjA\ EvnA nArF hypo y v
}tcAErZF ।
aAy y\ hrt Bt , sA nArF nrк\ v
}яt^ ॥ 17-09
n dAn
{ , ш@yt nArF nopvAsшt{ rEp ।
n tFT s
 vyA tdvdt , pdodк{ y TA ॥ 17-10
pAdш
q\ pFtшq\ s@yAшq\ tT{v c ।
vAnm/sm\ toy\ pF(vA cAdýAyZ\ cr
 t^ ॥ 17-11
dAn
 n pAEZn t кkZn
-nAn
 n шEdn t cdn
n ।
mAn
 n tE=tn t Boяnn
jAn n mE?tn t mXn
 n ॥ 17-12
nAEpt-y g
h "Or\ pAqAZ
 gDl
pnm^ ।
aA(m!p\ яl p[yn^ ш‡-yAEp E€y\ hr t^ ॥ 17-13
sdy, prjAhrA tXF sdy, prjAкrF vcA ।
sdy, шE?thrA nArF sdy, шE?tкr\ py, ॥ 17-14
propкrZ\ y
 qA\ яAgEt hdy stAm^ ।
n[yEt Evpd-t  qA\ sMpd, -y, pd
 pd ॥ 17-15
yEd rAmA yEd c rmA yEd tnyo EvnygZop
 t, ।

22
tny
 tnyo(pEtt, srvrngr  EкmAED?ym^ ॥ 17-16
aAhArEndýABym
{ TnAEn
smAEn c{ tAEn nZA\ pшnAm^ ।
jAn\ nrAZAmEDкo Evш qo
jAn
 n hFnA, pшEB, smAnA, ॥ 17-17
dAnAET no mDкrA yEd кZ tAl{d rFкtA,
drFкtA, кErvr
 Z mdADbd^yA ।
t-y
{ v gXy`mmXnhAEnr  qA
B\gA, pnEv кcpdmvn
 vsEt ॥ 17-18
rAяA 
v[yA ymcAE`n-t-кro bAlyAcкO ।
prd,х\ n яAnEt a£mo g
}AmкVк, ॥ 17-19
aD, p[yEs Eк\ bAl
 pEtt\ tv Eк\ BEv ।

rr mх n яAnAEs gt\ tAzymOE?tкm^ ॥ 17-20
&yAlA€yAEp EvкlAEp sкVкAEp
v‡AEp pEklBvAEp drAsdAEp ।
gD
 n bDrEs 
кtEк sv яtA

rкo gZ, хl EnhEt sm-tdoqAn^ ॥ 17-21
yOvn\ DnsMpEtt, prB(vmEvv
 EкtA ।

{ кm=ynTA y Eкm y/ ct£ym^ ॥ 17-22

aAhAro EdvgZ, -/FZA\ bEd-tAs ctg ZA ।


sAhs\ qgZ\ c
{ v кAmcA£gZ, -mt, ॥ 18-01
aAyq, "Z eкo_Ep n l<y, -vZ кoEVEB, ।
n c
 EnnrT к\ nFEt, кA c hAEn-tto_EDкA ॥ 18-02
aE`nho/\ EvnA  vdA n c dAn\ EvnA E‡yA ।
n BAv n EvnA EsEd-t-mAdAvo Eh кArZm^ ॥ 18-03
bhяms cA<y-t\ dAnm@yyn\ tp, ।
t
n{ vA<yAsyog
n 
dhF cA<y-yt
 pn, ॥ 18-04
ECnno_Ep cdntzn яhAEt gD\
vdo_Ep vArZpEtn яhAEt lFlAm^ ।
y/AEp to mDrtA\ n яhAEt c
 ",
"FZo_Ep n (yяEt шFlgZAкlFn, ॥ 18-05
dAErdý^yrogd,хAEn bDn&ysnAEn c ।
aA(mAprADv"-y PlAy  tAEn 
dEhnAm^ ॥ 18-06
etAEv\шEtgZAnAcEr yEt yo яn, ।
кAyA v-TAs svA s aяy, s BEv yEt ॥ 18-07
hF(y yTAшA-/\ nro яAnAEt sttm, ।

23
Dmo pd
 шEvHyAt\ кAyA кAy \ шBAшBm^ ॥ 18-08
кo_T , p/
 Z яAt
 n yo n EvdvAn^ n DAEm к, ।
кAZ
 n c"qA Eк\ vA c", pFX{v  кvlm^ ॥ 18-09
‡oDo {vv-vto rAяA t ZA {
vtrZF ndF ।
EvdyA кAmdhA D
 n, stoqo ndn\ vnm^ ॥ 18-10
mAtA y-y g
h nAE-t BAyA cAEpry-vAEdnF ।
ary\ t n gt&y\ yTAry\ tTA ghm^ ॥ 18-11
pEtr
 v gz, -/FZA\ sv -yA<yAgto gz, ।
gzrE`nEdv яAtFnA\ vZA nA\ b
}AhmZo gz, ॥ 18-12
s(кl
 yoяy  (кyA\ p/\ EvdyAs yoяy t^ ।
&ysn  QC/\ Em/\ Dm
 yoяy  Enyoяy
 t^ ॥ 18-13
vZyA(кlяA\ prAjo Ev!pAmEp кyкAm^ ।
!pшFlA\ n nFc-y EvvAh, sdш кl ॥ 18-14
y-y cA_EprymEvQC
tt-y b
}yA(sdA Eprym^ ।
&yADo mgvD\ кt \ gFt\ gAyEt s-vrm^ ॥ 18-15
yTADF(y yTAшA-/\ nro яAnAEt sttm, ।
Dmo pd
 шEvHyAt\ кAyA кAy \ шBAшBm^ ॥ 18-16
yo Eh s\v(sr\ pZ B\?t
 mOn n sv TA ।
ygкoEVshsr\ t
{ , -vg loк
 mhFyt
 ॥ 18-17

Courtesy granthamandira.com for Devanagari display


Processed and proofread by Sunder Hattangadi sunderh at hotmail.com

Please send corrections to sanskrit@cheerful.com


Last updated July 17, 2010
http://sanskritdocuments.org

24

You might also like