You are on page 1of 9
La "Aprobacién" de Pedro Bermiidez a la Lima fundada: tun microcosmos limense José Antonio Mazzotti Ente lot comentarios y centres ge anteceden a Lina funda, el etenso ema de Podra de Peralta pubicao en 1782, aparece una "Aprobaci6n™ del ‘octor don Padro Jost Berle dela Torey Sle, que habia sid reir de 1a Universidad de San Marcos, como Perla, y sino asiuo concurene 3 a Acadomis del veey margus de Castell-os Rus mas de vente aos ates ‘Amigos y colegas darn largo lempo. ios ellos Peak y Bermides Prolegarinyelglarin munumens, hablo partcpado en mumeosos evens Terris ycolalgendaria Academie! vst) margus de Case-dos Ris en 1708-710. La"Aprobacon” de Berge 9a Lina Fuad seu sista et rimercjrciio critica y nalcn qu ae fiece del largo poema desde el mismo Iona du publican, A tere justia ls mies par ocomenda Te presin des bra, Berinide eos mano dea larga verti bee ortho obra de este °Vigo Epa uo quc se tala al Nuevo Mun ‘en agua de Pras. Decste modo, si Perales un Vig Lina er unt Roa, ye Plato glorifcad del perma serd un Enea ayes Vises peipcis ‘eran 0 solo mis esis que 1s de personae isang, sino mas pres es conguista us “aucvo orb de oto ymimerosas gents para mayor lor de Espana En ls prxios pias quisiera explorar de manera puna y breve facién que compl i Aprobacin" de Hides no 36 en Ia esitinacis ¥ ‘onsageacion det poe de Pea, sae tambien como expeson de ua ial Soci de armoniay orden gus, utadjcament, usta bastante bien sensi ° La aa de Heir vena de oer y wasn eta, aca he sect eu elo Beran era en Bele (99,310), HaM ib RepoY {Scan Tere br ts Sua Cra Cato a Aa Tre, EN {dtu Tove po hor: Dig arms es Tar eer Lace de ‘Soap ver del User 7, ca sn eae ier Claes sD Nou, sc snl. Avs ae Dir eu ily eer, ‘ics ean ey ie Quan Sear cnjr re Die Berm. (k'Toey De Me Ser Closes ron ues, Dig od Bee oe uma Cou saa Ree (Bs), Ee hi “Dolan eer ea Pos que Mons (195) pr Seamer sy pasos subyacenes en dco roi ya maduro det empena lsecapeiss. Asinism, compen oticay eivetioadelectene ‘ac an rc ence ade ea sive como programa de efi sokpalica Enel peop cei ina e col en ease epi svily denies oni ‘ae human en hse duns hegemnia nea de las consent fosterior desarol e hieaprues, corde te uiace ats ame, 1717, Remi hab est linge soo yeaa So en el Zac, se eine deren oe hese ls signs el Zao conta ersomaad del comes nero vey tee de Sao Buona. Enel exendio asm s anes atucas Saco ee sts seve mirocoxmos pron! dl pri aeons de sen ‘ce ert cdo de vtades Hable misters, Mas adshme veremas de qué matera area ene peony connie ste sive timbin para bs agunens sania pr Boome ne fess Lima fa ara cata, ps, nel, conversa gu ea alga “Apebacib* convene esa gu en ga “Aprbacis a Bemis ge cond ats nin ye ana {sna cra angus gue ye face Rodige de ekg ‘bia veo a pone encrulnin cures civ aon ase paces sine poem Paci y grndens de La de 1657 El chore be an amar Paro yaw seins “Ca Argonaut se eee ce tno Dien. por spl, sexta 183158 el pase Vs 155 Quanto prodgojintujia, eos eampo a Suan radon eps, isu tan aes 156 Que tio aos asim jos atoteoe Arginanas Quan ote Vacchas Pro[peraneteropega (16, 52-3) Use dt roa Gk: “on auc Herc en a Nive de Ago even 4 cs Cage oar Heli ge (nso tae in tna pa i ep ea a ma ‘nish ines apu) Eo gunn sncatss ese, Rennie xml esta Ca mess ca Ca ha [En esta como en ouras ocationes, la crstanizacion dela culiora pagana clisca (CCattoicos Argonaut") sive para orgarrngo humanistic ala ver con tnreformista xs polos dela coagusta Al miso emp se elueracl eta do femenino dea ciudad, al ser sa Menifieads coma Medea que ada a rosa y generosament al Jasin ipano (Pia). “Tal anecedee not seme, por eieto, «eu ms ean, de 1630: Buca ventura de Salinas queen su fomoval dla historias del Nuevo Ando Pi, xpress De Prato, que nace por eae prs del Sur, oni por sein tos anaes didofoetsa ass trabajos y posession a su experanga, asimossmontese aria garde a fete y manos de Agus {supremo setoro de la Aeterca, eoxando ls pics del cet, sob os ombros Cates d Espana, Apes se oye su nombre fel Pid, apenas so cuenta aba, ns ondeta su sore y alenia, (JQtien fn sido refit Las sagulares no creyaae Izates desios Congistaores, a quo a desfec fru de ‘mary ta bao exploradores dels rans y sigueas del Pi? {(JQue Virgo Espatol ha tomado au cargo esta mmuegsion, como ‘Loo, que ean ade eas, pr et Mar Tins? (]Qve Valeo Phaco de aquest signe Vaietsidad de los Reyes hs quedo cele. ‘rare belozine de oro, que fallen taosJsooes,y mars nave dos por tats Argontes Valeoss? (Salinas 160, f=.) ‘Con tn istesamecedeniesy precatagenelogia textual, podetos enteer ‘mejor ls importancia de la “Aprotuckin de Bermides su tivndaton stil, complemnentando ta referencia Vigo Ends com am meno pes Siglo y revladra a Valerin Fao os Argonaus, que sive pra concep lzar mis claamente ls sovones ala dere peru, Ee efecto In poo explora relacién ene I Lia fad el mito fos Argonauas sive par entender ea mayor medida que cw a sola Enea en {i de comunidad ila inherent en a figura de Pisto y ws descendents ural. Como veemes mas nla, I sor conquistadors y roan de Pato es adapta para fs propios por la comin socoptis era a lolatg de los sighs XVIty XVII, resularsontadsorbiada “etl sla coum ria I cia de Lima en el Canto Octo del poe, Luis Alberto Snchez, en ET dcior Océano (quis el io mis ambicixo certo hasta ahora sobre Peat, aunque con muchas defen), apenas ‘mencion la "Aprobacln” de Gerner, Exo poubetene we dee a qv Sh ‘cz slo mane I segunda edcin dela Lina fad, de 1863, que ome ‘exo del ste saimargiuo, Las carenis del stad de Sivhez ademas de see aif, commen cs dt in “onsen” empaad sesqrencopadanence pr cosap eu eden de 863, nen tain Carer defo. Pojenpn et een dl pea sos do eae ingens feria fase tbe del Cao Sepundo9 hema 4 Aap, sea ue etapa de Patrocn poems ‘a pment daa ins Yap, “parce te mie de nog dev manta de aor (Sich 197146) cand Poa a abandon ail el Coats “esa pra wer i gue. Epos eneaa de demenitlt 4 pres latino eae Ps apa fal el Casto Orta “MmpitndceStsie qu "un ven dd dl pode de pent ees emer fue psaos (is apr set pats vain grandes fino po Rint cau se trance! de" joven’ se “Ane 0 "Gao de Lime” que deserts como tl esd esto “Prog de Pera Yat po lS, La Aapobacon de Bermiler, fouls, pus, imps pan ana ene a eye pore tee sea volver in eon pric det Lie fda La "a ‘cin cesium pla component pa de cer ons rn ae as eve nti ye spo etrpnies «fos et ao Area mis Geng etm ro peed cata a Sela ers ‘Sistine Now ds Benner lta sali dirrinn ded Cano esa ont somejponescia proprcion 8 les dius radar Olpptes fps, y eos nos nts ipso Jone cure {et Fri Helicon,» exits or des Pecos de ‘move caoas gras Nifs, eta June Lie de Apo fu pre Fic dc, you eta Kea Posy, qe opin Flic comao de hs eco pier Orr y 8 roel faptonia deo es Extra Cre dees Maj desarone! in tigar 4 Peto Adal pre har el mae des es Cll, dhe fe cenan fin el Emp, fegve ir Tabs de ey Dos $a, etd’ dei A Josms odes, ger et Pare Rccen fu Atmagfeo (1730.6 6m) Dao dee costagoai pone resipeads como dice Hermes, Rc ens dina mia rer Cnn ci eas» mat ot ‘jes Paco ora sts ean al Yo, yes pes ors ame, jue goer as ares, y por la usa Clo “Ue rede os Heroes Pocias™ ‘Seg0n afm Beside). Andloarese, el Segunto Canto estar preside por Mercurio, dios os mbojadoes y fs elocuencia, y or Euterpe, exyo nombre, segin Horacio "ignition [vided uy ue el Cano se ean as primers eos nue espace inca ta legas de Paro a Tubes, as como el eit Into aectose und able Blind” aaa que sped «Piano eat finda, "som Dido a Enea e0Cartago™ (ii) EY Teor Cant, peso pore ance Veni lamust Tali, “eee fos primero telioe Combats" consumaciénarorsa de ilo entre Paro Yl hermosa princess, bra de Atal TE Gusto Canto, dedieado a describe weap del So en el Cuzco, ests, bsltmene, residido pret Asto Rey, tiene como masa proto spa forma Melpomens, patrons de Ix Tragdi, ya qu en el Canto ambi se incuye el lament por Ian ops epadols mocras @ manos de Tos generals Incas Quisisy Husypll, “Yast suervamente, Bermidez se encarg encontrar las corespondencis nie Tas mus a eaferas os canoe del oma sifiando cada asuno ¥ ada movimiom del ext spinon plan que eprogoe a totaiad de unverso, Er Canto Quine ett repida por Maney Teper: el Sexo, por pie y to. el Seino, por Saturo y Poymnia. Pro, al Hegar al Canto Octave, Bermidez se enarg de esabecer que a misma cid de Lim, no so om tela tepresetaenel pon, san comm Pizarro a consti y deb, garda unt ‘Surechs corresyondsnca on a dpe de las etellas ene manent, ‘Asie Bermudez, {Jedeeribeaoraada de tos le gals Poets, y Geogr eft fran Comte del Reyoo del Pes en fu Corogatia, Topograia, Deticacon, Pata, au jada ata lucite Fabrica del Finmamen0, {Clo Oetivo, cava Elfera resplandece poblada de todas tas jure fs {-] componicodo unt eset lamioofa Ciudad, tbitada de tnumerabes Sols. [De eta manera. ios habitadoresy CCdnoos de vi Cistiana,y opulent Corte fomo lade Lis) daben seguir el onden que guatan las Euclasen el Cielo [J ‘donde, ten sin aver ciferenin, se masinen con epoca onftnci, finda fit elf plandor, pero comun la Effet Et Cant Octave de Is Lima fundadarecuce 2 una presenta del cio ‘oma nin edi, tt por la Bosal den ca come po a probeaeon “i: Fern v sme della eb “Apc de emer ee Ape de hues y jars, qu adorn as calles cass dea cand estofas 25) “También se precisa qu le cot pervanaaatca unis i ills Ue exesion, 9 «que Lima se encoeta ene conto equtbradr de esa gezofa divide ee tos costa tenevolet, sin torments ai deases mayors, excepto, gah los teremotos, yn otano inabarable (eos 7). El paca se despa eons desta mirada descipivay ears do la gegrafiny clits hacia a ivr fundaconal. Para ello, se emienza desde a extofa 9 de mismo Canto Ota on un seeveo de os pormenoes dela Selec de valle esto para It api, sas ventas militares yas azons por ls que Paro lan oa eva bel "Ciudad de os Reyes", Praia claamente deine assis dos Tre Reyer Mago, yx que, ace os tomes de fas cndades no olan dase «los ‘eyesa seca, pesar dela tas Ty K, alasivas aaa y Carlos ene seus 4 Lima, sino atiguas de satidad comprobign, como en este cate los tres Reyes tneranes (oi 11, correspondiente a la erofs 13), Sigiendo on eh mismo Canto Ortavo, Pera ct documentos com et acta defunct ‘Sad y prmenoiza sobre los doce funders orgies, esallando ct inet, de manera que queda implies a samt dela mismo de a fuadacion pr la ‘esonanca que et nimero doce Gene cou Jos apétoles. Asi, "prifcade” ts [eoicidad Gl undador Pizao el poema presaaclememosfavoraies dich ‘agen Ia cael con sus caps interlore, supra ses ores cools 21 423), que convieren la clad en “ota Jeuslon estofa 23), Sentra el gue ef orden ii oes menos grantines pac dal Viney, aoa ‘61 Cabo, scales os temples, elo que ha fla dteeroe va moments 4 finde relorar et arguments acre la inporancia de le “Aprobacion™ de Bemides ‘Cusndo se referee posal Cabld come f sutra evil del ciudad, ‘meacion que estaba conformado "de veintcusr bles” y qa Exo contiuyen ‘un *Cislo, qu ten infajos més benno! pcos so srs) sus signs" (esrfa 264, Es deci, la auceidad sures en aque muchas veces habla unimportane componente slo, seelevab ar uae elses ec ‘spel benico sobre el gobierno de la cindad, La etelrzaion de et memos ei Cabo se vein reforaada por Ia magnifies dees tempon, psa elog “Aun las astosconcrren defies! Aun fs alt sven fas eter) Y etl ye sons cl! Aloe epost y models (eal 28, eh Eat an po “elvar‘a Lia pore sire yconverti en escenario dea dv itd que represenan ls procas de Putra de os santos tempos go le ‘orga, prope la ereacién de wm genedog polcacuyoextemo cotter. octoe ser nada menos que el mismo vey aque Perle dedcs a ob marqués de Cautterte, que gobern el Peri ente 1724 y 1736, Por eo, si Lima fo funda por Pizarro ajo el ena de Carls V, era ene momea de ema gobermada por Castle ajo el rein de Felipe V. Dos marquees {nel Pov y dos zeyes Quinto ens rol presen at fos exrers de os ‘os sigs de presencia euopen ene pts dos Incas, Recordeos qe la fecha de pubticacion del poema (1732) coli con ef bicemenaro dela envata de Pirro ea Tubes a captura dol nea Atala, La fecha ambien se sume como edi cifado del txlidad de a historia el Pe {A gut vienen, por, ea asoner ms bien descriptive de a anid de ta cladad en su fundacisn, su goer civil y au iglesia? Recorders to men> ‘lonao sobre ef mto dels Argonauts ytendremos algunas lavesparaamazar lus dimensiones polticas del texto en ef juego por recoocimiens y“psiio- "amici" rolistas,Habiaseaalado quo el mimeo de los fundaores, doce, Ylacondiién “ete” de oe membros del Cail cercaba a ended def {ute deze dota tepibica deepal ala cet enero era exe or Yo cal a ciudad y ss hablaates merci anplaneate un atin desde prestigioso xéneo de la ica, Sin embargo, ls mencones de Valtio Fac y ‘is Argondtcas que en buena medida proceden del mods de Apotonio de Rodas uel siglo Il. C.. so debon pasar desaporibids. Ea la few pegs se pando ver claramente cm se dan pose de eizacién de roe Js ss Argonauas desde que desembarcanen a isla de Lemus, funos por haber Sin escenaio de uno de lor mayorer crepes de In mitlog elites: Le Ijres de isl abi susiado todos ox hoses, atid, por hips porel continu y humane aduterio qu ls guereosperperaban ea 20a ‘ovary pete vexualment alt cativas de sus guerasy dspreca 4s ‘mujeres propas.Jascny sus Argon Son niadss mas adelante a pals de ‘ipspil, donde la rein y ls dems lena Se entegan ls vijerot eh 18 mayors placeres ears, y queda ast ecunfas pra genera una eva ste d jos eis domitados por el maa. Lo curio esque Jas es presentado como este” del wardecer, y se le desea com el lcero dela ade que marcha ak la mersjra de ipsipla sccpinndosievitici al onnbio temporal (Apolonio de Rods 196, 121), La stella vespetina era cnsierad ato ear de oe maimonins,y el mao ‘ej y dato del ate de los Argonauts rexplandece en neta a iad Lasalisiones lertismo del heroe vara y su recepein favorabicen eras onquistadaso visas 0 so, pes, raat ampocn dene derive ‘in dels ellos come esteliassovomundaes, Por eo, dentro de esa anal ‘i a polacon indigenes har vendo aimilandnen el imagine cr de ‘manera cada ver snes, oeopars poco a poco msl emingado, co 9 eases del Cato Tes dea La fad, en gues ingens post ‘Yas de a te icaza se dan das en tela co ia tl prices que Faro seduce y protege ‘Sin embargo, se ds también una analog coo el sal que Lim misma capac rental uot masuln espe, comola Ariadne quecapert alone al Tesohisano en el poona de Rodin de Vale, Un exo anterior de Peta, [a Lina Triumphant, de 1708, pubicada en ‘mena a a entrada de posta virey marque de Call dos Re, recog ome de Val ypona en boa dela nce Lima eis Saree Palabras, gis a heya vie [i Povo es, 0 excelfo heros, toque bafta aqui han detent fs dos us es, ara que aua Je aumeste el rigor e fs tdancas? [a] Boar ecb fuged & aque we defed sum quando fe lle? ‘Quando un Chncboo me govern tranilo, ques me alan on Guadtezar amor de todo el ryan, y metro un Lemos me ‘morable en pied; cuando me ade contre un Palas, me ‘rg con eyes wn Toledo, me ampieba con edifices un Now el sol Sx Musa, Terpfiore Mare 6 Mus Erato Jipter Ta Musa Polvmnia === Saturno Se Ms, Urania *Chelo late, o Este 98 Masa, Calle + gten, 0 Crifainn ‘Wo. Camo, Picbo Serer Miva 1a cia det Almagesto de Ricil viene desu tomo I, ib 9, “et” 5, ep. 7, im. 2 Primer Canto lasuro es Pizatoy sus Vas por mar. Est presidido por by ‘Lena (que gobera ls meas) y por Cli, "qu pri fosHeroios Poemas™ (C5.n), Sehac lacomparacién cone "Lato Homer” (Cambs), quecants 1a hats de Vasco da Gama ena Inia. Manvel de Faris ya habia mado en 8 Asia Pormguess y Indio Oren a aalgi ents los vas de Gaia toe de Paro, ‘Segundo Canto: *Se infra a fects y corte fan freon [qu zoo {rr Don FraeifcoPizaro a noble elds, que eh ped en Tuner, como Dido Ens en Cartago, la rave in ttv [pea de ima benign Dama’ (Es 1). Tambitns abla de ln mbajada de Tie Ata, era de ‘Ava, 9 Paro. “En a Sepunda Efe [es el Planeta Mercuri, que domina ens Embaadoresfabios,diferetes y eloquent” (sn). Mereurio el "Deon Nani” eg Horacio. "La Segunda de las Maas cs Euterpe, ‘1y0 nombre signifies Suavida,y pr eft razon infra la dalara™ (bid). ‘ercer Canto: “Celera los prmerosbeicos Combats” y “el eran amante sfeco que sacrifice mimo invicta Harb 4a hemo Pris, Herman Se Ataapa’ (51). Pe "augue eas parte fell dela Acc conte Ines Jang, y ena accidental del Epo finezasamorosa, no #0099 ‘oneede Oviio dfproparion, peso ni sun admie diferencia ent Armor mili; yen to lgar podera qe mia odo aman (bi). La tecerenfers ‘eth preside pore planeta Vea y por la mora Tai, "ewe nou e coma ‘Tont delas ues Gracs, familiares de mista Ven, Se chia a Gora, "el Plodaro de Espana". Poesia puta 0 “Afectao[a". Tala dita os amoroses rimers y el orden de oe ae, CCuarto Canto: Tieve por affunplo Ia defcrpcon det fpaciofo Templo, odiado al Sol en ef Cuzco, en gue el Oro que produce el Quarto hin Pl. ‘a, tamanmol a perpetidad de fumemara, y bone leavin de fu Fata (Gs!) Eleuano ore et presi por Melpémene,yclla“iaflyey preside (au ved al Coro Trio" ii), Las lagrimas Son por ox exper mucros or ls tapas de “Quique y Huaypala” y por "la detrwcion del dist Impetio de los tas". as "iat auizadne tre [Ast Sal Gh) ‘Mapsnene "ne orca a matin Stee proper cal aves" Quinto Canto: Empieza cone vatcino que eet aldo Nunco" hae @ Picarro sobre fs scesin de les monatcasespafoles en los "vireyes dete eyo. También, "en efte Cano je def erten con galante ani, y Posto furor as aients coninsadasdi/cordss, y Jangiets batlis, que en eee Reyoo expufo alos ojos y plumas de Ia Fann et formidable Theatr de a SGuera" (fs 1), £1 “Ciclo Quin "la Esler de Mate", que corresponde elemento Fuego. La mus, Terpicre, qe "soo dea nora juni de la Ciara, con Jus duces efczesruiines mueve, mata. 9 aumento afecos" (4m) Esta “lands cites que pala inca inperiojs os mos lus marcas Hides, pos pra provoesr or costes son stves puso fos srmoniosor rylimos" (i). Sexto Canta: “Profigue eslavoaasdo al Vatcni del facro, tila, celefte (GevinJocefosy mudancas de fucce/ivos demos y formas, ea due, vivo fobre fighos y edaler las memorias, fe ban objervado los efectos omejpouticnes las providenias de ns Angustos Monareas Ejpatales,y as incos Vireye en los dltndos demas defte Peano Inperio™ Sebace “unreevento dea "za de aes Epanolesy Peroanos co crv tls ‘amps, y marinas” (Es... "La Esfera es de Jupiter, Supremo Rey os cojtes Nunes, queen elt dase dominio [ote los foberatos Principe, & Cayo cargo ett dccion de fos Unperios. La Mua es Ero, e4yo nombre ise Ove que [ignifiea Amor. Se dice qu tio c poem deb comresponderle 1 ato, pcs est es ivocada por Vigo pape "su favor al mprener Is Aeferipcion de as gueras que steiner Ta entrada de Ene nl Reyoo ‘eli "aun cotvnindo en gue fea alfa Erato la que fvorece os mans, ‘ome eferie Pal, esa ge bbe pre b eft Camo, fs pore aft tur confapa eft Reyn en acriio& los Catotics Monares, fetaresios Prinsiges, que le han engranisede y govern, como px eh Amor qu el ADF fejee Poca bx softado fener & eft fu dulce Paris de{pues de haber ferettado con [us Etude, tro con Jas Efe y enobleido aun coo os Ocis,Y ent tantas excelente Obes Mathematiss, Hite, Potiiss, 1 Poets, que ba prodcigo fu debada plus, lgraran ett deft Poems, ls ijoria de Efpata, clevads Jobte as os eruidas Cumbres det Parafo, oe bilanes Etats de fu lngenio™ Uf #. 0) ‘Stuimo Cant; Se estbloe la comparscin enue Pizarro el entones asta ‘Viney (de Catelfete) como memos de una dna atlel ade rye de Espana, El primero conguisty gern durante ena de Carlos V, ye, Sceuno gobier draneo de Felige V. Ast, “dane as fubline race 8 fraduacion paras, la mas pofperaiaauguracon a ls feciades dete Reyoo" (2 sn), Se hace uaa spcsta para e fac. Su aso es, pues, "Ia ‘memoria de anos acertados Govier. Sauro, cl mumen que presie 1 ‘Shima Eafra fie "en el Mundo of Primero de Jos Reyes, el Aor de fos “Temps y el que conf igo fer en Ju Reyaado el ichoo candor del igo de Gro" th 9), Polya, Ix musa sting, inmeraliza "fos qu infu Is ‘armonioja fuvidad doa Lia". Laas engedra, prs, estes nmol, Suton plants (sels del Cielo” 5. 8) “bn e Octo Canto Je defesibe adormada de oda as galas Poutiae, y Geographies ets gran Corte del Reyno del Feri ens Corograta, “Tepogratn, Delieacon, y Plt tad ala tiene Fabricadel Fiano, {Cele Ovuvo, copa Eira reapandece pobiada de odas as ella fas [1 ada, habia deinmumerables Sole 5 imac del ilo: "a exo, com tambien a imi de eft efpleotita Poblacion [del Cie, fe bofqusia funda efea Regie Cuts, cuyos bafonesiumina y corona nacva pteptna Elecls or reprefeatscion de lo que lorefei ene Ayre para conduc dejde et Oven ‘eto SoberanosTuearesSuios Reyes Mapos.obfervar ela Tiera mejor Sof (5m) Sect tnego a San Agustin y lade de que "ls hbiadores ‘Castanos de van Caistaa, y opultta Cort [-) donde, hceada coy sive diferencia, Je muntienen con reiprocaconjanca, cae dino

You might also like