You are on page 1of 348

‫د پوهنې وزارت‬

‫د تعليمي نصاب د پراختيا‪ ،‬د ښوونکو د روزنې او د‬


‫ساينس د مرکز معينيت‬
‫د تعليمي نصاب د پراختيا او درسي کتابونو د تاليف رياست‬
‫د رياضي د تدريس الرښود‬
‫يوولسم ټولګى‬

‫د رياضي د تدريس الرښود‪ -‬يوولسم ټولګى‬


‫‪C‬‬

‫درســي کتابونه د پوهنې په وزارت پورې اړه لري‪ .‬پېرودل‬


‫او پلورل يې په کلکه منع ده‪ .‬له ســرغړوونکو سره قانوني‬
‫چلند کېږي‪.‬‬
‫‪moe.curriculum@gmail.com‬‬
‫‪ 1392‬هـ ‪ .‬ش‪.‬‬
. . :
:

( )

:
-

:
-
-

.
:
(( ))
:
.
.
. .
.
.

.
.

.
!

.
:
) (

.
. (
(
.
. (
.
. . (
.
.
. (
:
.
.
(
. (
(
.
. (

.
(

.
(Ellipse)

( )
( )
( )

( )
( )

( )

( )
( )
( )
n

n
n

2 2

(Gouse)
( )
:

( 3)
( ):
: -1
. -
-

( ) -

.
.
: -2
4 : -3
-4
( 5)

.
: (28) -5

.
.

3 ( )
.

1
( )

. .
(7) : -6
. 2 ,1

(5) : -7
:
.1
.2
. .

: -8
( )

A B

P P

: -9
-1
.

2
P

-2

. 4

-3

3
:
(Ellipse)
( 5)
( ):
: -1
. -

. -

. ( ) -

. Ellipse
.
: -2
4 : -3

-4
( 5)

.
: (28) -5
!
5
4

.
.

AA' MF ' , MF d ( x2 x1 ) 2 ( y2 y1 )2

4
| MF | | MF '|
.
. ( 5)
(7) : -6
6
.
(5) : -7

:
.1
.2

: -8
3
: F (1, 0) M (1, )
2
d ( x2 x1 ) 2 ( y2 y1 ) 2
3 3 3
MF d1 (1 1) 2 ( 0) 2 ( )2
2 2 2
2 3
d2 MF ' 1 ( 1) ( 0) 2
2
3 16 9 9 25 5
d2 MF ' (1 1) 2 ( )2 4
2 4 4 4 2
3 5 3 5 8
| MF | , | MF '| , | MF | | MF ' | 4
2 2 2 2 2
2
AA' 2 ( 2) (0 0) 2 (2 2) 2 42 4
. AA' | MF | | MF ' | 4 AA' | MF | | MF ' | 2a

5
:

(7 6)
( ):
: -1
-
-

. -

.
: -2
7 6 : -3
-4
. ( 5)

: (28) -5

6
BB ' AA'
.
AA'
. BB '
M
. MF ' MF B' B
. MF MF '
y

B' M
M MF MF ' 2a
a a
M x 2MF 2a MF a
A' F ' O F A
a2 b2 c2 FMO
B

6
(7) : -6
c2 a2 b2
c a 2 b2
.

.
:
.
(5) : -7

:
.1
.2
.3
e 1 .4
: -8
–1

2
. –2
3
c 2
. a 3 c 2 e
a 3
. b a2 b2 c2
b2 a2 c2
b2 (3) 2 (2) 2 9 4 5
b 5
2a
2b
a 3
b 5

7
:

( 9)
( ):
: -1
. -

. -

. -

.
: -2
9 : -3
-4
( 5)

.
: (28) -5
9
.
.
.
.
.
.

(7) : -6
. 11
(5) : -7
:
.1
x .2

8
:
-
(10)
( ):
: -1
. -
. -

. -

.
: -2
: -3
-4
x ( 5)
x2 y2
1
a2 b2
y
x2 y2
1
b2 a2
.
: (28) -5
. 10
.
.
.
.

(7) : -6
12
.

9
(5) : -7
:
x .1
y .2
5cm .3
2.5cm

y -8
MF ( x 0) 2 ( y c) 2
A(0 , a)
M MF ' ( x 0) 2 ( y c) 2
MF MF ' 2a ... I
F(0 , c)
: I MF ' MF
x
B' ( b , 0) O B(b , 0)
( x 0) 2 ( y c ) 2 ( x 0) 2 ( y c ) 2 2a ... II
F' (0 , c)

A' (0 , a)

: II

x 2 ( y c) 2 x 2 ( y c) 2 2a
x 2 ( y c) 2 2a x 2 ( y c) 2
:
x 2 ( y c) 2 (2a x 2 ( y c) 2 ) 2
x2 y 2 2cy c 2 4 a 2 4 a x 2 ( y c) 2 x 2 ( y c) 2
x2 y 2 2cy c 2 4 a 2 4 a x 2 ( y c) 2 x2 y 2 2cy c 2
4cy 4 a 2 4 a x 2 ( y c ) 2 / ( 4)
cy a 2 a x 2 ( y c) 2
cy a 2 a x 2 ( y c) 2
:
(cy a 2 ) 2 a 2{x 2 (cy c ) 2 }
c2 y 2 2a 2 cy a 4 a 2{x 2 y2 2cy c 2 }
c2 y 2 2a 2 cy a 4 a 2 x 2 a 2 y 2 2a 2 cy a 2 c 2
a2 x2 a 2 y 2 c 2 y 2 a 4 a 2c 2 0
y 2 (a 2 c 2 ) a 2 x 2 a 2 (a 2 c 2 ) 0
2 2 2 2 2 2
yb a x ab 0
2 2 2 2 2 2
yb a x ab

10
: a 2b 2
y 2b 2 a2 x2 a 2b 2
a 2b 2 a 2b 2 a 2b 2
y2 x2
1
a2 b2

: -8
. –1
x2 y2 x2 y2
a) 1 b) 1
36 16 100 36
. : (a
a) a 2 36 a 6
b2 16 b 4
a2 b2 c2 c2 a 2 b2 36 16 20
. x a b
c2 20 c 20 c 2 5

2c 2a a
:
| AA'| 2a 2 6 12 , | FF '| 2c 2 (2 5) 4 5
: (b
b) a 2 100 a 10
b2 36 b 6
. x a b
c2 a 2 b2 c2 100 36 64 , c 8
| AA'| 2a 2 10 10 , | FF '| 2c 2 8 16

. 0.8 –2
c 8 4
e 0.8 :
a 10 5
c 4 , a 5
a2 b2 c2 b2 a2 c2
b2 25 16 b2 9 , b 3
: x a b
x2 y2 x y2
1 1
25 9 a2 b2

11
:
( )
(13)
( ):
: -1
. -
. -
. k h
-

.
: -2
( x h) 2 ( y k)2
1 ( x h) 2 ( y k )2 13 : -3
1
b2 a2 a2 b2
.
-4
( 5)

O( h , k ) (h k )
x .
2 2 2 2
( x h) (y k) ( x h) (y k)
1 1
b2 a2 a2 b2
y
.
.
: (28) -5
. 13
.

.
.
.
x
( x h) 2 ( y k )2
. 1: ( )
a2 b2

12
(7) : -6
14
.
(5) : -7
.
.1
.2
: -8
y : 15
A(h , k a)
| PF | | PF '| 2a ... I
F F ( h , k c)
2 2
P( x , y ) | PF | ( x h) 2 y (k c) ( x h) 2 ( y k) c
B ' (h b , k ) B( h b , k )
O
2 2
O (h , k )
F ' (h , k c )
| PF '| ( x h) 2 y (k c) ( x h) 2 ( y k) c
F'
A' ( h , k a )
x
: I | PF ' | | PF |
2 2
( x h) 2 ( y k) c ( x h) 2 ( y k) c 2a ... II
( x h) 2 ( y k) c
2
2a ( x h) 2 (y k) c
2
... III : II
: III
2 2 2
( x h)2 ( y k) c 4a 2 4 a ( x h) 2 ( y k) c ( x h) 2 ( y k) c
2
( x h)2 ( y k )2 2c ( y k ) c 2 4a 2 4 a ( x h) 2 ( y k) c ( x h) 2 ( y k )2 2c ( y k ) c 2
2
2c ( y k ) 2c ( y k ) 4a 2 4a ( x h ) 2 (y k) c 4c ( y k ) 4a 2
: ( 4)
2 2
4a ( x h) 2 ( y k ) c c( y k ) a 2 a ( x h) 2 ( y k) c
2
:
2 2
c( y k ) a 2 a ( x h) 2 (y k) c
2
c2 ( y k ) 2 2 a 2 c( y k ) a 4 a 2[( x h) 2 ( y k) c ]
c2 ( y k ) 2 2 a 2 c( y k ) a 4 a 2 ( x h) 2 ( y k )2 2c ( y k ) c 2
c2 ( y k ) 2 2 a 2 c( y k ) a 4 a 2 ( x h) 2 a2 ( y k )2 2 a 2c( y k ) a 2c 2
c 2 ( y k ) 2 a 2 ( x h) 2 a 2 ( y k )2 a4 a 2c2
c 2 ( y k )2 a 2 ( x h) 2 a 2 ( y k ) 2 a 4 a 2c 2 : ( 1)

( y k ) 2 ( a 2 c 2 ) a 2 ( x h) 2 a 2 (a 2 c 2 )
( y k )2 b2 a 2 ( x h) 2 a 2b 2 : a2 c2 b2

( y k )b 2 a 2 ( x h) 2 ( y k) ( x h)2
1 1 : a 2b 2
a 2b 2 a 2b 2 a2 b2

13
:
( )
(15)
( ):
: -1
x ) -

. ( y -

. -

( x h) 2 ( y k )2 ( x h) 2 ( y k )2
1 1
b2 a2 a2 b2

: -2
15 : -3
13 -4
. ( 5)

: (28) -5

. .
15 15
.
(7) : -6
16
.
.
.
(5) : -7
:

14
.1
: .2
( x 3) 2 ( y 1) 2
a) 1 , b) x 2 2y2 4 x 12 y 20 0
2 9
. 16
: -8
. .1
( x 3) 2 ( y 1) 2
a) 1 b) x 2 2y2 4 x 12 y 20 0
2 9
:
( x 3) 2 ( y 1) 2
a) 1
2 9
. h 3 k 1 (h , k ) ( 3 ,1)
b2 2 b 2
a2 9 a 3
a2 b2 c2 y (y k)
: c

c2 a 2 b2 9 2 7 c 7
F ( h , k c) F ( 3 ,1 7)
F ' ( h , k c) F ' ( 3 ,1 7)
A(h , k a ) A( 3 ,1 3) ( 3 , 4)
A' (h , k a) A' ( 3 ,1 3) ( 3 , 2)
b) x 2 2 y 2 4 x 12 y 20 0
:
x2 4 x 2( y 2 6 y ) 20 0
2
x 4 x 4 4 2( y 2 6 y 9 9) 20 0
( x 2) 2 2 ( y 3) 2 9 16 0
( x 2) 2 2( y 3) 2 18 16 0
( x 2) 2 2( y 3) 2 2 0
( x 2) 2 2( y 3) 2 2
( x 2) 2 ( y 3) 2
1
2 1

15
x ( x 2) 2
:
a2 2 , a 2
2
b 1 , b 1
2 2 2
c a b c2 2 1 1 , c 1
. h 2, k 3: (h , k ) ( 2 ,3)

A(h a , k ) A( 2 2 , 3)
A' (h a , k ) A' ( 2 2 , 3)
F (h c , k ) F ( 2 1, 3) F ( 1, 3)
F ' (h c , k ) F ' ( 2 1, 3) F ' ( 3 , 3)

(4,6) (6 ,2) (0,2) .2


.
. :

y :
M (4 , 6)

F ' ( 6 , 2) F (6 , 2)
(0 , 2)
x

:
| AF | | AF '| 2a , | MF | | MF '| 2a
| MF | (4 6) 2 (6 2) 2 ( 2) 2 (4) 2 4 16 20 2 5
2
| MF '| 4 ( 6) (6 2) 2 (10) 2 (4) 2 116 2 29
| MF | | MF '| 2 5 2 29 2( 5 29 ) 2a
a 5 29 , | FF '| 2c 2 6 12
b2 a2 c2 ( 5 29 ) 2 (6) 2 5 2 5 29 29 36 2 145 2
b2 22.08 b 4.7
( x 0) 2 ( y 2) 2
1:
( 5 29 ) 2 (2 145 2) 2

16
.3
.
a) 9 x 2 25 y 2 36 x 150 y 36 0 b) 16 x 2 4 y2 96 x 8 y 84 0
: : (a
9x2 25 y 2 36 x 150 y 36 0
9 x 2 36 x 25 y 2 150 y 36 0
9( x 2 4 x ) 25( y 2 6 y ) 36 0
2
9( x 4 x 4 4) 25( y 2 6 y 9 9) 36 0
2 2
9( x 2) 36 25( y 3) 225 36 0
2 2
9( x 2) 25( y 3) 225 / 225
( x 2) 2 ( y 3) 2
1
25 9
a2 25 a 5
2
b 9 b 3
O(h , k ) O(2 , 3)
a b ( y 3) 2 ( x 2) 2
: x
A(h a , k ) A(2 5 , 3) A(7 , 3)
A' (h a , k ) A' (2 5 , 3) A' ( 3 , 3)
B ( h , k b) B(2 , 3 3) B(2 , 6)
B ' ( h , k b) B' (2 , 3 3) B' (2 , 0)
F (h c , k ) F (2 4 , 3) F (6 , 3)
F ' (h c , k ) F ' (2 4 , 3) F ' ( 2 , 3)
| AA'| 2a 2 5 10
y
| BB'| 2b 2 3 6 B(2 , 6)
6
| FF '| 2c 2 4 8
c 4 F (6 , 3)
e 0.8
a 5 A' ( 3 , 3) F ' ( 2 , 3) O ( 2 , 3) A(7 , 3)

x
3 2 B ' (2 , 0 ) 6 7

17
(b
16 x 2 4 y 2 96 x 8 y 84 0
16 x 2 96 x 4 y 2 8 y 84 0
16( x 2 6 x) 4( y 2 2 y ) 84 0
16( x 2 6 x 9 9) 4( y 2 2 y 1 1) 84 0
16( x 3) 2 144 4( y 1) 2 4 84 0
16( x 3) 2 4( y 1) 2 64 0
2 2
16( x 3) 4( y 1) 64 / 64
( x 3) 2 ( y 1) 2
1
4 16
y ( x 3) 2 ( y 1) 2
. h 3 , k 1 (h , k ) ( 3 ,1)
a2 16 a 4
2
b 4 b 2
2 2 2
c a b 16 4 12 , c 12
c 2 3
A(h , k a ) A( 3 ,1 4) A( 3 , 5)
A' (h , k a) A' ( 3 ,1 4) A( 3 , 3)
B(h b , k ) B( 3 2 ,1) B( 1,1)
B' (h b , k ) B' ( 3 2 ,1) B( 5 ,1)
F (h , k c) F ( 3 ,1 2 3 )
F ' (h , k c) F ' ( 3 ,1 2 3 )
| AA' | 2a 2 4 8
| BB' | 2b 2 2 4
y
| FF ' | 2c 2( 2 3 ) 4 3
A( 3 , 5)
c 2 3 3
e
a 4 2

O( 3 ,1)
B' ( 5 ,1) B( 1,1)

A' ( 3 , 3)

18
:

(17)
( ):
: -1
-

. -
-

.
.
: -2
. : -3
17 -4
( 5)

. F'

: (28) -5
.
.
.
.

19
(7) : -6

(5) : -7

:
.1
.2

: -8
. FH
D y

B
L

H S F x

B'
L'
:
:
F
.
LL' 4 FS :
HF
LL' 4SF 4( ) 2 FH FH 2 SF FS SH
2
. FH

20
:
( )
(19)
( ):
: -1
. -

x2 4 py y2 4 px -

. -

.
: -2
20 19 : -3
19 -4
( 5)

. x2 4 py y2 4 px

.
F y2 4 px
. x

: (28) -5
:
.
.
| MK | | MF |
. | MF | MK

21
P 0 P 0
.
(7) : -6
20
.

(5) : -7

:
.1
.2
x .3

22
:
( )
(21)
( ):
: -1
. y -
-

. -

P 0
. P 0
: -2
21 : -3
21 -4
x y F ( 5)

: (28) -5
| MF | | MK |
.
. MK MF
. | MF | | MK | MK MF

. x2 4 py
P 0 P
. P 0

(7) : -6
22
.

23
(5) : -7
:
y .1
y2 4 px x2 4 py .2
.3
.
: -8
( ) x2 2y y 2 4x 0 –1
.
:
y2 4x 0
y2 4x , 4 p 4 p 1 0
. x P 0
y2 0 y 0
S (0, 0)
4x 0 x 0
F ( P , 0) F (1, 0)
D y
x P
x 1

x 1

S (0 , 0 ) F (1, 0)
x

y2 4 Px
x2 2y
2 1 1
4P 2 P P 0
4 2 2

1
. y P 0
2
x2 0 , x 0
S (0, 0)
2y 0 , y 0

24
1 y
F (0 , P ) F (0 , )
2
1
y P y
2
1
F (0 , )
2
x
S ( 0 , 0)
1
y
2

. –2
a) S (0 , 0) F (0 , 5)
b) S (0 , 0) F ( 2 , 0)
: (a

y y P 5 0
. x 2 4 Py
x2 4 Py , x 2 4 5y x2 20 y

: (b
b) S (0 , 0) F ( 2 , 0)
P 2 0
y2 4 px : x

y2 4 Px , y2 4( 2) x y2 8x

25
:

(23)
( ):
: -1
. -
( x h) 2 4 P( y k ) ( y k )2 4 p( x h) -

. -

.
.
: -2
24 23 : -3
( y k )2 4 p( x h) 23 -4
( x h) 2 4 P( y k ) ( 5)

( y k )2 4 p( x h)
.

: (28) -5
( ) 23

d ( x2 x1 ) 2 ( y2 y1 ) 2 MN MF .
MF MN
.
( y k )2 4 p( x h)
(h , k )
.
.

26
.
24
. P 0 P 0

(7) : -6
26
.
.
(5) : -7
: :
. .1
. .2
P 0 P 0 .3

27
:
( )
(24)
( ):
: -1
y -
. ( x h) 2 4 P( y k ) -
-

.
.
: -2
24 : -3
-4
y ( 5)

: (28) -5

.
.
.
.
.

(7) : -6
.
.

28
(5) : -7
:
( ) .1
y .2
.

: -8
: -1
S (1,3), F ( 1,3)
. a :
:
S (1, 3) h 1 , k 3
F ( 1, 3) h p 1 , k 3
1 P 1 P 2
x P 0
:
( y k )2 4 p ( x h)
( y 3) 2 4( 2)( x 1) ( y 3) 2 8( x 1) :
y

F ( 1, 3) S (1 , 3)

( y 1) 2 12( x 4) -2
.
( y 1) 2 12( x 4)
k 1 , h 4 , 4 p 12 p 3

29
. x P 0
S (h , k ) S (4 ,1)
F (h p ,k) F (4 3 ,1) F (7 ,1)
x h p x 4 3 1 , x 1
y k , y 1
y

x 1

S ( 4 ,1) F (7 ,1) y 1

x
4 7

. -3
a) y 2 6 y 8 x 41 0 b) x 2 2 x 6 y 53 0
: (a
y 2 6 y 8 x 41 0
y 2 6 y 9 9 8 x 41 0 ( y 3) 2 8 x 32 0
( y 3) 2 8( x 4) :

h 4 , k 3 , S (h , k ) S ( 4 , 3) , 4 P 8 , P 2
. x P 0
F (h p , k) F ( 4 ( 2) , 3) F ( 6 , 3)
x h p , x 4 2 2 , x 2
y k , y 3
y
x 2

y 3
F ( 6 , 3) S ( 4 , 3)

30
: (b
x2 2 x 6 y 53 0
2
x 2 x 1 1 6 y 53 0
( x 1) 2 6 y 54 0 ( x 1) 2 6 y 54
( x 1) 2 6( y 9)
h 1, k 9 , S (h , k ) S (1, 9)
3
4P 6 P
2

. y P 0
3 3 18
F (h , p k ) F (1, 9) F (1, ) F (1, 7.5)
2 2
3 18 3 21
y k p y 9 10.5
2 2 2
y 10.5
x h x 1

y
x 1

F (1, 7.5)

S (1, 9)
y 10.5

31
:
(Hyperbola)
(27)
( ):
: -1
. -
. -

. -

.
.
: -2
28 27 : -3
-4
( 5)

: (28) -5

.
.
.
.
.
. | MF ' | | MF | | A' A | 2a
28
.
b2 c
e 1 e
a2 a
.

32
(7) : -6
28
.
(5) : -7
:
.1
.2

: -8
:
c
: b a e
a
b2
e 1
a2
c2 a 2 b2
c a 2 b2 a 2 b2 a 2 b2
e
a a a2 a2
b2
e 1 b a
a2

33
:

(29)
( ):
: -1
. -
. -
-

.
.
: -2
29 : -3
-4
( 5)

. x

: (28) -5
29
| PF '| | PF | 2a PF PF '
.
x2 y2
. 1
a2 b2

.
.

34
(7) : -6
31 :
.
(5) : -7
:
.1
.2

35
:
( y AA' )
(30)
( ):
: -1
( AA' ) -
y2 x2 x2 y2 -
. 1 1
a2 b2 a2 b2 -
.
.
.
: -2
. 32 31 : -3
y2 x2 -4
1
a2 b2 ( 5)
:

32

.
: (28) -5
y2 x2
1
a2 b2
.
.
.
.
. .

b x2 y2
. y x 1
a a2 b2
.

36
(7) : -6
. 31 :

(5) : -7
:
y AA' .1
. .2
y AA' .3
. :

: -8
y2 x2
: 1 :
a2 b2

P( x , y) F (0 , c )

A(0 , a )
:

A' (0 , a )

F ' (0 , c )

| PF ' | | PF | 2a ... I
:
| PF ' | ( x 0) 2 { y ( c)}2
| PF | ( x 0) 2 ( y c) 2

37
: I

x2 ( y c) 2 x2 ( y c)2 2a
x2 y2 2cy c 2 x2 y2 2cy c 2 2a
x2 y2 2cy c 2 2a x2 y2 2cy c 2 ... II

: II

x2 y2 2cy c 2 4a 2 4a x 2 y2 2cy c 2 x2 y2 2cy c 2


4cy 4a 2 4a x 2 y 2 2cy c 2 ... III
: 4 III

cy a 2 a x2 y 2 2cy c 2 ... IV
: IV
(cy a 2 ) 2 a2 (x2 y 2 2cy c 2 )
c 2 y 2 2a 2 cy a 4 a 2 x2 a 2 y 2 2a 2cy a 2 c 2
c2 y 2 a 2 y 2 a2 x 2 a4 a 2c 2
y 2 (c 2 a 2 ) a 2 x 2 a 2 (c 2 a 2 )
y 2b 2 a 2 x 2 a 2b 2 : c2 a 2 b2
: a 2b

y 2b 2 a2 x2 a 2b 2 y2 x2
1
a 2b 2 a 2b 2 a 2b 2 a2 b2
.

: -9
4x2 y2 16
.

: 16
2 2 x2 y2
4x y 16 / 16 1
4 16
. x
a2 4 a 2 , A(2 , 0) , A' ( 2 , 0)
b2 16 b 4 , B(0 , 4) , B' (0 , 4)
c2 a 2 b2 c 2 16 4 20
c 2 5
F ( c , 0) F ( 2 5 , 0) , F ' ( c , 0) F ' ( 2 5 , 0)

38
b 4
y x , y x y 2 x , y 2x 0 , y 2x 0
a 2
a a a2 22 4 2 2 5
x
e c c 2 5 5 2 5 5
a

y 2x 0 2 5 y y 2x 0
x 2 5
5 x
5

A' ( 2 , 0) A(2 , 0)
x
F ' ( 2 5 , 0) F (2 5 , 0)

39
:
( )
(33)
( ):
: -1
. -
-

. -

.
.
: -2
33 : -3
(... ) -4
( 5)

.
:

.
.

: (28) -5

(7) : -6

40
(5) : -7
:
.1
. .2
PF ' PF | PF ' | | PF | 2a .3

: -8
( x h) 2 ( y k )2
: ( 1)
a2 b2
( x h) 2 ( y k ) 2 b 2 ( x h) 2 a 2 ( y k ) 2
1 1
a2 b2 a 2b2
b 2 ( x h) 2 a 2 ( y k ) 2 a 2b 2 a 2 ( y k ) 2 a 2 b 2 b 2 ( x h) 2
b2
a 2 ( y k )2 b 2 ( x h) 2 a 2b 2 , ( y k ) 2 ( x h) 2 b 2
a2
b2 a2
( y k )2 ( x h) 2
1
a2 ( x h) 2
a2
x
( x h) 2
b2
( y k )2 2
( x h) 2 :
a
b
y k ( x h) :
a
b
y ( x h) k
a

41
:
( ) y
(34)
( ):
: -1
y y -
. -
-
.
( y k)2 ( x h) 2
. ( 1)
a2 b2

.
: -2
34 : -3
. -4
( 5)
: (28) -5
( y k ) 2 ( x h) 2
( 1)
a2 b2
. Ax 2 By 2 Dx Ey F 0
. 32
2 x 2 8 x 3 y 2 18 y 31 0 36

.( )

.
(7) : -6

.
(5) : -7
:
( x h) 2 ( y k )2 ( y k )2 ( x h) 2
1 1 .1
a2 b2 a2 b2

42
.2
: -8
:
y
y'

F (h , k c )
P ( x , y)

A(h , k a)

O( h , k )

A(h , k a ) x
A' (h , k a)
A' ( h , k a)
F (h , k c)
F ' (h , k c )
F ' ( h , k c)
P( x , y)
| PF | | PF '| 2a
( x h) 2 ( y ( k c))2 ( x h) 2 ( y ( k c))2 2a
( ( x h) 2 ( y ( k c))2 ) 2 ( 2a ( x h) 2 ( y ( k c)) 2 ) 2
( x h) 2 ( y ( k c))2 4a 2 2 2a ( x h) 2 ( y ( k c))2 ( x h) 2 ( y ( k c))2
y2 2 y ( k c) ( k c) 2 4a 2 4a ( x h) 2 ( y ( k c))2 y2 2 y (k c) (k c)2
2 yk 2 yc k 2 2kc c 2 4a 2 4a ( x h) 2 ( y ( k c))2 2 yk 2 yc k 2 2kc c 2
2 yc 2kc 4a 2 4a ( x h) 2 ( y ( k c))2 2 yc 2kc
4 yc 4kc 4a 2 4a ( x h ) 2 ( y ( k c)) 2 / 4
yc kc a 2 a ( x h) 2 ( y ( k c))2
c( y k ) a 2 a ( x h) 2 ( y ( k c))2 / ( 1)
( c( y k ) a 2 ) 2 ( a ( x h) 2 ( y ( k c))2 ) 2
c2 ( y k )2 2ca 2 ( y k ) a 4 a 2 ( x h) 2 ( y ( k c)) 2
c2 ( y k )2 2ca 2 ( y k ) a 4 a 2 ( x h) 2 a2 y2 2 y(k c) (k c) 2
c 2 ( y k ) 2 a 2 ( x h) 2 a 2 y 2 2 a 2 y ( k c) a 2 ( k c ) 2 2 a 2 c( y k ) a 4
a2 y2 2a 2 yk 2a 2 yc a 2 ( k c) 2 2a 2 yc 2a 2 ck a 4
a2 y2 2a 2 yk a 2 k 2 2kc c 2 2a 2 ck a 4
a2 y2 2a 2 yk a 2 k 2 2a 2 kc a 2c 2 2a 2 ck a 4
a2 y2 2a 2 yk a 2 k 2 a 2c 2 a 4
a2 y2 2a 2 yk a 2 k 2 a 2 (c 2 a 2 )

43
: c2 a 2 b2 b2 c2 a2
c 2 ( y k ) 2 a 2 ( x h) 2 a 2[ y 2 2 yk k 2 ] a 2b 2
c 2 ( y k ) 2 a 2 ( x h) 2 a 2 ( y k )2 a 2b 2
(a 2 b 2 )( y k )2 a 2 ( x h) 2 a 2 ( y k )2 a 2b 2
a 2 ( y k ) 2 b2 ( y k ) 2 a 2 ( x h) 2 a 2 ( y k )2 a 2b 2
b 2 ( y k )2 a 2 ( x h)2 a 2b 2 / a 2b 2
b2 ( y k )2 a 2 ( x h) 2 a 2b 2
a 2b 2 a 2b 2 a 2b 2
( y k )2 ( x h) 2
1 :
a2 b2

: -9
. 9 x 2 4 y 2 54 x 16 y 79 0 -1
. A B :
9x2 4 y 2 54 x 16 y 79 0
9( x 2 6 x) 4( y 2 4 y ) 79 0
9( x 2 6 x 9 9) 4( y 2 4 y 4 4) 79 0
9( x 3) 2 81 4( y 2)2 16 79 0
9( x 3) 2 4( y 2) 2 144 / 144
9( x 3) 2 4( y 2) 2
1
144 144
( x 3) 2 ( y 2) 2
1
16 36

44
:

(37)
( ):
: -1
. -
. -

. -

.
.
: -2
40 39 38 37 : -3
-4
( 5)

: (28) -5
37
. 37

.
x2 y2 9

y x 3 .
:

.
.

45
(7) : -6

Ax 2 By 2 Dx Ey F 0

(5) : -7
:
.1
0 .2
.3

46
:

(40)
( ):
: -1
( ) -
. -

. -

.
. : -2
: -3
-4
( 5)

: (28) -5
. a 40
b
.
. c

.
.
.

: -9
. -1
a) y 2 2y x 3 0 b) 9 x 2 9 y2 27
c) 25 x 2 16 y 2 400 d ) x2 y2 0
e) y2 6y x 2 0

47
(a :
.
y2 2y 1 1 x 3 0
( y 1) 2 x 2 0 ( y 1) 2 ( x 2)
1
p 0 4p 1 ( 2 ,1)
4
. x
1 9
F (h p,k) F( 2 ,1) F( ,1)
4 4 x h p 1.75 y

S ( 2 ,1)

y 1
9
F ( ,1)
4 x

(b :
9x2 9 y2 27
2 2
9( x y ) 27 / 9
2 2
x y 3

. r 3

r 3

O
x

48
(c :
25 x 2 16 y 2 400 / 400
2 2
x y
1
16 25
y
.
a2 25 , a 5 c2 a 2 b2
b2 16 , b 4 c2 25 16 9 , c 3

| AA' | 2a 10 , | BB' | 2b 8 , | FF '| 2c 6


A(0 , 5) , A' (0 , 5) , B(4 , 0) , B' ( 4 , 0) , F (0 , 3) , F ' (0 , 3)

y
A(0 , 5)

F (0 , 3)

B ' ( 4 , 0) B (4 , 0)
x
O

F ' (0 , 3)

A' (0 , 5)

(d :
x2 y2 0
y2 x2 y2 x2 , y x
.
y
y x y x

x
O

49
(e :
y2 6 y x 2 0
y2 6 y 9 9 x 2 0
( y 3) 2 ( x 7) 0
( y 3) 2 x 7

29
x y
4

x 4p 1 ( 7 , 3)
1
x p 0
4
y 3
3
F( 6 , 3)
S ( 7 , 3) 4
3
F ( 6 , 3) F (h p , k)
4

y 3 9x2 4y2 36 -2
:
9x2 4 y2 36
2 2
9x 4(3) 36
2
9x 36 36 9x2 0 x 0
y y 3

y 3
. (0 , 3)

x
O

. x2 2y2 4 y x -3
:
x2 2y2 4
y2 2y2 4
y 2
4 y2 4 : y x
. y x y2

50
( )
.
: -1
(d (c (b (a
: -2
(b (a
. (d (c
: 2a F' F M -3
MF MF ' a (b MF MF ' 2a ( a
MF ' MF 0 (d MF MF ' 2a ( c
: -4
c b c a
e : (d e : (c e : (b e : (a
b c a c
: Ellips -5
a2 b2 c 2 (b a2 b 2 e 2 (a
a2 b 2 c 2 (d a2 b 2 e 2 (c
: p 0 ( y k )2 4 p ( x h) -6
(b . (a
. (d (c
: . ( x 1) 2 8( y 2) -7

F ( 4, 1) (d F ( 1,2) (c F ( 1,4) (b F ( 1, 2) (a
p F' F -8
PF PF ' a (b PF PF ' 2a (a
PF PF ' 0 (d PF PF ' 2 a (c

: y x 2 :9
x (b y (a
(c y x (c
:10
e 1 (d e 1 (c e 1 (b e 1 (a

51
x2
: y2 1 :11
4
. x (b . y (a
. y (d . x (c
. :12
(d (c (b (a
: y2 4( x 2) :13
( 2,0) (d (2,0) (c (4,2) (b (2,4) (a
: 4 x2 4 y 2 8 y 3 0 :14
(d (c (b (a

( x 1) 2 ( y 2) 2
1 y 2 x :15
4 9
:
( x 1) 2 ( y 2) 2 9( x 1) 2 4( y 2) 2
1 1 / 36
4 9 36
9( x 1) 2 4( y 2) 2 36 9( x 2 2 x 1) 4( y 2 4 y 4) 36
9 x 2 18 x 9 4 y 2 16 y 16 36
9 x 2 4 y 2 18 x 16 y 7 36 0
2 2
9x 4( 2 x ) 18 x 16(2 x) 43 0
9 x 2 16 x 2 18 x 32 x 43 0
7 x 2 14 x 43 0 / ( 1) 7 x 2 14 x 43 0
b 2 4ac 196 4 7 43 196 1204 1008
. y 2x 0

2 y2 6 y 5 x 12 0 2 y 3x :16
:
3
2 y 3x x y
2
2 y2 6 y 5 x 12 0
3 3
2( x)2 6 x 5 x 12 0
2 2
9 2
2 x 9 x 5 x 12 0
4
9 2
x 4 x 12 0 / 2
2
9 x 2 8 x 24 0
b2 4ac 64 4(9)( 24) 64 864 928
. 0

52
. : 17
a) x 2 4 y2 4 b) 9 x 2 2 y2 15
2 2 2
c) 16 x 96 x 9 y 90 y 225 0 d) x 12 x 120 y 288 0
: (a
a) x 2 4y2 4 / 4
x2
y2 1
4
. x
:
a2 4 , a 2 , A(2 , 0) , A' ( 2 , 0)
2
b 1 , b 1 , B(0 ,1) , B' (0 , 1)
2 2 2
a b c c2 a 2 b2
c2 4 1 3 c 3 1.73
F (c , 0) F ( 3 , 0) y
F ' ( c , 0) F '( 3 , 0)
B
| AA' | 2a 2 2 4
x
| BB' | 2a 21 2 A' F ' O F A
B'
| FF '| 2c 2 3( )

: (b
b) 9 x 2 2 y2 15
9 x2 2 y 2 15 / 15
9 2 2 2
x y
9x2 2 y2 9 2 x2 y2
1 1 1
15 15 15 15 1.666 7.5
9 2
y
:
a2 7.5 a 2.73
b2 1.66 b 1.28
a2 b2 c2
c2 a2 b2
c2 7.5 1.66 5.84 c 2.41
A(0 , a ) A(0 , 2.73)
A' (0 , a ) A' (0 , 2.73)

53
B(b , 0) B(1.28 , 0)
B' ( b , 0) B' ( 1.28 , 0)
F (0 , c ) F (0 , 2.41)
F ' (0 , c ) F ' (0 , 2.41)

A B
.
: (c
c) 16 x 2 96 x 9 y 2 90 y 225 0
16( x 2 6 x) 9( y 2 10 y ) 225 0
16( x 2 6 x 9 9) 9( y 2 10 y 25 25) 225 0
16( x 3) 2 144 9( y 5) 2 225 225 0
16( x 3) 2 9( y 5) 2 144
16( x 3) 2 9( y 5) 2
1
144 144
( x 3) 2 ( y 5) 2
1
9 16
. y ( y 5) 2
(h , k ) (3 , 5)
a2 16 , a 4 A(h , k a ) A(3 , 5 4) A(3 , 9)
b2 9 , b 3 A' (h , k a ) A' (3 , 5 4) A' (3 ,1)
B( h b , k ) B(3 3 , 5) B(6 , 5)
B' ( h b , k ) B' (3 3 , 5) B' (0 , 5)
c2 a 2 b2 16 9 7 7 , c 7
F ( h , k c) , F (3 , 5 7)
F ' ( h , k c ) , F ' (3 ,5 7)

y
A

B' B
O

F'

A' x

54
: (d
d ) x 2 12 x 120 y 288 0
x 2 12 x 36 36 120 y 288 0
( x 6) 2 120 y 252 0
( x 6) 2 120 y 252
( x 6) 2 120( y 2 .1)
h 6 , k 2 .1 S (h , k ) ( 6 , 2.1)

4 P 120 P 30
. y P 0
F (h , k p) F ( 6 , 2.1 30) F ( 6 , 32.1)
y k p 2.1 30 27.9
x h 6

x 6 y

F ( 6 , 32.1)

S ( 6 , 2.1)
x

y 27.9

55
: :18
. y e 0.75 a 2 (0,0) (a
. x e 0.5 b 64 (0,0) (b
: a :a
c 3 3 3
a 2 , e 0.75 , c a e 2
a 4 4 2
a2 b2 c2 b2 2
a c 2

9 16 9 7
b2 4
4 4 4
x2 y2
1
7 4
4
:b
5 1
e 0. 5
10 2
c2 a2 b2 b2 a 2 c 2 , b2 a 2 a 2e2
1 4 1
b2 a 2 (1 e 2 ) , (64) 2 a 2 (1 ) a2 ( )
4 4
3 4 (2 64) 2
(64) 2 a2 ( ) a2 (64) 2
4 3 3
x 2
y2 x2 y 2
1 1
4 (64) 2 (64)2 a2 b2
3

. :19
x2 y2
1 (b 4( x 1)2 y2 4 (a
4 9
(a
4( x 1) 2 y2 4/ 4
y2
( x 1) 2 1
4
. y ( ) y2

h 1 , k 0
(h , k ) (1, 0)
a2 4 a 2
b2 1 b 1
c2 a 2 b2 4 1 3 c 3
| AA' | 2a 2 2 4

56
| BB' | 2b 2 1 2
A(h , k a) (1 , 2) , A' (h , k a ) (1, 0 2) (1, 2)
F ( h , k c) (1, 3 ) , F ' (h , k c ) (1, 3)
(h b , k ) (1 1, 0) (2 , 0)
(h b , k ) (1 1, 0) (0 , 0)
(b
x2 y2
1
4 9
. y y2
a2 9 a 3
b2 4 b 2
c2 a2 b2 9 4 5
c 5
A(0 , a ) A(0 , 3)
A' (0 , a ) A' (0 , 3)
B(b , 0) (2 , 0)
B' ( b , 0) ( 2 , 0)
| AA'| 2a 2 3 6
| BB'| 2b 2 2 4 y

F (0 , c ) F (0 , 5 )
A(0 , 3)
F ' (0 , c ) F ' (0 , 5)
F

x
B ' ( 2 , 0) O B ( 2 , 0)

F'
A' (0 , 3)

. :20
x 2 11y 0 (a
y2 4 y 4 x 2 0 (b
(a
x 2 11 y 0
2
x 4 Py
11
x2 11 y , 4 P 11 P
4

57
. y P 0
11 y
F (0 , p ) F (0 , )
4
11
y P
4
F

x
S

11
y P
4

(b
y2 4 y 4x 2 0
y2 4 y 4 4 4 x 20 0 y x 3

( y 2) 2 4 x 16 0
( y 2) 2 4 x 16
2
( y 2) 4( x 4)
y k 2
4P 4 , P 1 0
S F
S (h , k ) S (4 , 2) x

F (h p ,k) F (4 1, 2) F (5 , 2)
x h p 4 1 3
y k 2

: :21
4 x 2 y 2 8 y 32 0 (a
2y2 4 y x 2 10 x 25 0 (b
(a
4x2 y 2 8 y 32 0
y 2 8 y 4 x 2 32 0 / ( 1)
y 2 8 y 4 x 2 32 0
y 2 8 y 16 16 4 x 2 32 0
( y 4) 2 4 x 2 16 0
( y 4) 2 4x2 16 / ( 16)
x2 ( y 4) 2
1
4 16

58
(b
2y2 4 y x 2 10 x 25 0
2( y 2 2 y ) ( x 2 10 x) 25 0
2( y 2 2 y 1 1) ( x 2 10 x 25 25) 25 0
2( y 1) 2 2 ( x 5) 2 25 25 0
2( y 1) 2 ( x 5) 2 2 0
2( y 1) 2 ( x 5) 2 2 / 2
( x 5) 2
( y 1) 2 1
2

5
. y x (4,0) ( 4,0) :22
4
b
x y x
a
.
b 5
y x x a 4 , b 5
a 4
x2 y2 x2 y 2
1 1
a2 b2 16 25

. 4 (1,3) ( 1,3) :23


:
x1 1 1
x2 y1 y2 3 3
h 0 , k 3
2 2 2 2
(h , k ) (0 , 3)
FF ' 2c 4 c 2
AA' (1 1) 2 (3 3) 2 2a
( 2) 2 2a a 1
b2 c2 a2 4 1 3 b 3
2 2
( x h) ( y 3) y
1
a2 b2
( y k)2
x2 1
3
y 3
A' A

59
( x 1) 2 ( y 2) 2
1 y 2 x :24
4 9
:
( x 1) 2 ( y 2) 2
1 / (36)
4 9
9( x 1) 2 4( y 2) 2 36 9( x 2 2 x 1) 4( y 2 4 y 4) 36
9 x 2 18 x 9 4 y 2 16 y 16 36
9 x 2 18 x 9 4(2 x ) 2 16(2 x) 16 36
9 x 2 18 x 9 16 x 2 32 x 16 36
7 x 2 50 x 7 36 7 x 2 50 x 43 0 / ( 1)
7 x 2 50 x 43 0
b2 4ac 2500 4 7 43 , 2500 1204 1296
1296 0
. y 2x 0

60
B
124.3 a :
c
41.6
(Law of sine)
A C
b (49)
( ):
: -1
. -
-

. -

.
.
: -2
: -3
-4
. ( 5)

.
: (28) -5
. 49
.
49
.
(7) : -6
). 51
(.
(5) : -7
:
.1
a b
. b .2
sin A sin B

61
B
124.3 a
:
c
41.6
A C
b (50)
( ):
: -1
. -
-

. -

.
.
: -2
52 50 : -3
-4
A ( 5)

B
C .
.
: (28) -5
50 :
CE AD b a
( )
sin A sin B sin C
.
a b c
. 52

. ( )

.
.

62
(7) : -6
52
) .
(.
.

(5) : -7

:
.1

10cm .2

: -8
:
a a
sin A b ... (1) A
b sin A
c c
sin C b ... (2)
b sin C b c
b b
sin B b ... (3)
b sin B C a B

: (3) (2) , (1)


a b c
sin A sin B sin C

: -9
. B c 10 b 5, a 8 .1
. :
.

63
B A .2

: :
a 650.5mil
b 775.3mil
sin A sin B sin C
a b c
a sin B 650.5 sin 114.2 650.5 0.9121 593.33
sin A 0.765
b 775.8 775.8 775.8
A arc sin 0.764 49.9
C 180 ( A B) 180 (49.8 114.2) 180 164 16

C 16
b sin C 775.8 sin 16 775.8 0.27
c AB
sin B sin 114.2 0.9121
209.46
c AB 229.6mil
0.9121
c 229.6mil

64
:
x
(Law of cosine)
(55)
( ):
: -1
. -
-

. -

: -2
58 57 55 : -3
-4
( 5)
.
.
: (28) -5
. 55
.

.
.
.
. 57
. 57
.( ).

.
(7) : -6
57
.

65
(5) : -7

:
. .1
. .2

: -8
: AHC : 56
2 2 2
AH h2 AC HC b2 x2
A
:
2 2
c b c2 BH AH
h
BH a x
x
B
H
C :
a c2 ( a x) 2 h2
c2 ( a x) 2 b 2 x2
c2 a2 2ax x 2 b 2 x2
c2 a2 b2 2ax
: AHC
x
cos C x b cos C
b
c2 a2 b2 2a b cos C
2ab cos C a2 b2 c2
a2 b2 c2
cos C
2ab
a2 c2 b2
A . cos B
2ac
h2 a2 x2 : BHC
c
b
H : AHC

x h b2 h2 (c x ) 2
B a C b2 h2 c2 2cx x 2

: h
b2 a2 x2 c2 2cx x 2
b2 a2 c2 2cx

66
: BHC
x
cos B x a cos B
a
b2 a2 c2 2ac cos B
2ac cos B b 2 a2 c2
2ac cos B a2 c2 b2
a2 c2 b2
cos B
2ac

: -9
. A 45 b 4 ft , a 5 ft ABC .1
B :
sin A sin B b sin A 4 sin 45
sin B
a b a 5
4 0.707 2.828
sin B 0.565 c
5 5 a 5 ft

B sin 1 0.565 B 34.4


45
A C
b 4 ft

C 180 ( A B ) 180 (45 34.4 ) 180 79.4 100.6 C 100.6


c2 a 2 b2 2ab cos C 25 16 2 5 4 cos100.6
c2 41 40( 0.1839) 41 7.356 48.356
c 6.953 ft
c 60 b 9cm a 3cm .2

A :

c2 a2 b2 2ab cos C
2
c 9 81 2 3 9 cos 60
1
c 2 90 54 90 27 63
b 9cm c 2
c 7.93cm

60
C B
a 3cm

67
:
(Law of tangent)
(59)
( ):
: -1
. -
. -
-

.
: -2
: -3
-4
A B ( 5)
tan
a b 2
a b A B
tan
2
.

: (28) -5
59
. .

.
.

.
. 60

68
(7) : -6

A B A B A B A B
sin A sin B 2 cos sin sin A sin B 2 sin cos
2 2 2 2
.

(5) : -7

:
.1
b 5cm B 30 , A 60 .2
a

: -8
: 60
a c b
D
sin A sin C sin B
a
D a D sin A ... 1
sin A
c
D c D sin C ... 2
sin C
: 2 1
c a D sin C D sin A D (sin C sin A) ... 3
c a D sin C D sin A D(sin C sin A) ... 4
:
c a D (sin C sin A) sin C sin A
... 5
c a D(sin C sin A) sin C sin A
. 5 sin C sin A , sin C sin A
C A C A C A C A
2 sin cos sin cos
c a 2 2 2 2
c a C A C A C A C A
2 cos sin cos sin
2 2 2 2
c a C A C A
tan cot
c a 2 2
C A
tan
c a 2 C A 1
: cot
c a C A 2 C A
tan tan
2 2

69
b c
: D
sin B sin C
b D sin B ... 1
c D sin C ... 2
b c D sin B D sin C D (sin B sin C ) ... 3
b c D sin B D sin C D (sin B sin C ) ... 4

B C B C B C B C
2 sin cos sin cos
b c D (sin B sin C ) 2 2 2 2
b c D (sin B sin C ) 2 cos B C sin B C cos B C sin B C
2 2 2 2
B C B C
tan tan
b c B C B C 2 b c 2
tan cot
b c 2 2 B C b c B C
tan tan
2 2

70
:
( )
(63)
( ):
: -1
-
. -
-
: -2
: -3
-4
( 5)
: (28) -5
. 61
. a 62
.

.
.

: -8
.

. C 75 , B 60 , a 35 ft (a

. 75 b 37 m , 45 (b
(a

A B C 180

A 180 ( B C ) 180 (60 75 )

A 180 135 45

71
:
A B 45 60
tan tan
a b 2 35 b 2 tan 52.5 1.303
9.946
a b A B 35 b 45 60 tan( 7.5) 0.131
tan tan
2 2
35 b
9.946 35 b 9.946(35 b)
35 b
35 b 348.11 9.946b
b 9.946b 348.11 35
8.946b 383.11
383.11
b 42.82
8.946
b 42.82 ft

C A
tan
c a 2
c a C A
tan
2
75 45
tan
c 35 2 tan 60 1.732
6.486
c 35 75 45 tan 15 0.267
tan
2
c 35 6.486(c 35) 6.486c 227.01
262.01
c 6.486c 227.01 35 5.486c 262.01 c c 47.76 ft
5.486

(b
45 , a ?
75 , b ?
?
b 37 m
180 ( )
180 120 60
60
45 60
a b tan a b tan tan 52.5
2 2
a b a b 45 60 tan( 7.5)
tan tan
2 2

72
a 37 1.303
9.946
a 37 0.131
a 37 9.946(a 37)
a 37 9.946a 368.002
a 9.946a 368.002 37 331.002
10.946a 331.002
331.022
a 30.24
10.946
a 30.24m

tan
c a 2
c a
tan
2
75 45
tan
c 30.24 2 tan 60 1.739
6.513
c 30.24 75 45 tan 15 0.267
2
c 30.24 6.486(c 30.24) 6.486c 196.136
c 6.486c 196.136 30.24 5.486c 226.376
226.376
c 41.26
5.486
c 41.26m

73
:

(63)
( ):
: -1
. -
. -

. -

: -2
64 : -3
-4
sin 2 cos 2 1 ( 5)

.
. 63
. sin 2 cos2 1

: (28) -5
63
.
B A
cot csc 1
. A B
csc 1 cot

.
63
.
sin 2 cos2 1 64
.

74
(7) : -6
1
cot 1 cot 2 csc 65
tan

1 1 cos sin
csc sec , cot , tan
sin cos sin cos
.

(5) : -7
:
.1
cot
90 .2
csc 1

: -8
( 65 )

1 cot 2 csc 2
cos
: cot
sin
1 cos 2 sin 2 cos2
csc 2 csc 2
1 sin 2 sin 2

1
csc 2 : sin 2 cos 2 1
sin 2
:

1 cot 2 csc 2
1
: cot
tan
1
1 1 1 cos cos
cot
sin sin 1 sin sin
cos cos
1 cos
cot cot :
tan sin

75
:

(65)
( ):
: -1
. -
-

. -

: -2

: -3

-4
( 5)

: (28) -5
. 65

. 65

.
.
.
. 66

. 66

(7) : -6

. 7 6

76
:
( 10 9 8 )
(68-67)
( ):
: -1
. -
-
-
: -2
: -3
-4
. ( 5)

: (28) -5
67
( ).
.
.
. 67
(7) : -6
68
.

(5) : -7
.
.1
.2
: -8
. .1
sin 25 0 1
a) b) sec 2 1 c)
cos 25 0 cos 8 0

77
:
sin 250
a) tan 250
cos 250
2 1 1 1 cos 2 sin 2
b) sec 1 tan 2 tan
cos 2 1 cos 2 cos 2
1
c) sec 80
cos 80
. sin .2
a) cot cos , b) cot 2
:
cos cos 2 1 sin 2 1 sin 2 1
a) cot cos cos sin
sin sin sin sin sin sin
2 cos 2 1 sin 2 1 sin 2 1
b) cot 1
sin 2 sin 2 sin 2 sin 2 sin 2
. .3
csc tan x cot x
a) cos b) 1 2 cos 2 x
cot tan tan x cot x
sin sin 2 1 tan 2 x
c) tan d) cos 2 x
1 cos cos 2 1 tan 2 x
1 1 tan 2 x
. csc 2 tan cos 2 x :
csc tan 1 tan 2 x
:
1 1
csc sin sin 1 sin cos
a) cos cos
cot tan cos sin 2 2
1 sin 1
sin cos sin cos
sin x cos x sin 2 x cos 2 x
tan x cot x cos x sin x cos x sin x sin 2 x cos 2 x sin 2 x cos 2 x
b)
tan x cot x sin x cos x sin 2 x cos 2 x sin 2 x cos 2 x 1
cos x sin x cos x sin x
1 cos x cos x 1 2 cos 2 x
2 2

sin sin 2 sin 2 sin cos sin (1 2 cos )


c) 2 2
1 cos cos 2 1 cos cos sin 1 cos cos 2 cos 2 1
sin (1 2 cos ) sin (1 2 cos ) sin
tan
cos 2 cos 2 cos (1 2 cos ) cos
sin 2 x cos 2 x sin 2 x
1
1 tan 2 x cos 2 x cos 2 x cos 2 x sin 2 x cos 2 x sin 2 x
d)
1 tan 2 x sin 2 x cos 2 x sin 2 x cos 2 x sin 2 x 1
1
cos 2 x cos 2 x
cos 2 x sin 2 x cos 2 x

78
y

r y
:
o x x

(69)
( ):
: -1
. -
. -

. -

.
: -2
: -3
- -4
. ( 5)

.
: (28) -5
69
.
.
.
( a sin x b 0 ) 70
.
(7) : -6
. 71 :

(5) : -7
:
.1
2 sin x 5 0 5 sin x 2 0 .2
.3

79
y

r y
:
o x x a cos x b 0
(71)
( ):
: -1
. -
. -

. -

: -2

71 : -3

-4

. ( 5)

: (28) -5

71
.

(7) : -6
72 :

.
.

(5) : -7
:

rad .1
6
2 cos x 3 0 .2

80
y

r
:
y

o x x a tan x b 0
(72)
( ):
: -1
. -
. -
. -

.
: -2
72 : -3
(... ). -4
( 5)
: (28) -5
b 3 a 1
.
73
.

.
.
(7) : -6
73
.

.
( 5) : -7
.
K 3 . x K
7
tan( 2 x ) tan( x ) .1
12 4 3
.

81
y

r y
:
o x x a cot x b 0
(73)
( ):
: -1
. -
. a cot x b 0 -
-

.
: -2
74 : -3
-4
b 1 a 1 a cot x b 0 ( 5)

: (28) -5
73 74
(. ).

(7) : -6
cot 3x cot x
.

(5) : -7
a 74
.
.

: -8
.
a) 3 cos x 5 0 b) 4 tan x cot x 5 0 c) tan x 3

82
: (a
3 cos x 5
5
cos x 1.6
3
1 cos x 1 : 1 ,1 cos x
. 1.6
: (b

4 tan x cot x 5 0
:
. c2 4ab :
a 4 , b 1, c 5
c2 25 , 4ab 4 4 1 16
: c2 4ab
1
4 tan x 5 / tan x
tan x
4 tan 2 x 1 5 tan x 4 tan 2 x 5 tan x 1 0
b2 4 ac 25 4 4 1 25 16 9
3
b 5 3 8
tan x 1
2a 2 4 8
: 45 ( 1)
4
tan x tan 1 x
4 4
x n :
4
5 3 2 1
tan x
8 8 4
1
x tan 1 x 14.03
4
1
x n : 14.03
4 4
: (c
1
tan x 3 , x tan 3 x 60
3
x n : 3
3 3

83
:
d
(75)
( ):
: -1
. -
. -

. -

: -2
: -3
. -4
. ( 5)

: (28) -5
. 75

. 76
.
.

(7) : -6
.
. 77
.

(5) : -7
:
.1
.2
. .3

84
: -8
.
x
cos 2 x 1 2 sin 2 -1
2
3 cos2 x 2 cos x 5 0 -2
sin 2 x (1 3 ) sin x cos x 3 cos 2 x 0 -3
:1
x x
cos 2 x 1 2 sin 2 cos 2 x 2 sin 2 1 / ( 1)
2 2
x
cos 2 x 1 2 sin 2
2
x
: 1 2 sin 2 cos x
2
cos 2 x cos x cos 2 x cos x 0
2
cos 2 x cos x 0 2 cos x 1 cos x 0
2
2 cos x cos x 1 0
: cos x y
2y2 y 1 0
2
b 4ac (1) 2 4 2 ( 1) 1 8 9
9 3
1 3 2 1 1 3 4
y1 , y2 1
4 4 2 4 4
1 1
cos x x cos 1 x 60
2 2 3
A1 ,2 ,4 , ... , 2k ,k IZ
3 3 3 3
cos x 1 x cos 1 ( 1) , x

A2 2k /k IZ , A A1 A2 2k , 2k / k IZ
3

:2

3 cos 2 x 2 cos x 5 0
: cos x y
3y2 2y 5 0
2
b 4ac (2) 2 4 3 ( 5) 4 60 64
64 8

85
.
2 8 6 2 8 10 5
y1 1 , y2
6 6 6 6 3
cos x 1 x cos 1 (1) x 0

: 0 1
A 2k 0 , k IZ
5
cos x
3
5
A 1 1 cos x
3
.

:3
sin 2 x (1 3 ) sin x cos x 3 cos 2 x 0 / cos 2 x
tan 2 x (1 3 ) tan x 3 0
tan 2 x 0.73 tan x 1.73 0
b2 4ac
(0.73) 2 4(1)( 1.73) 0.53 6.92 7.45
7.45 2.73
0.73 2.73 2
tan x 1
2 2
x tan 1 (1) x 45 x
4
x 2k , k IZ
4
0.73 2.73 3.46
tan x 1.73
2 2
x arc tan( 1.73) tan 1 ( 1.73) x 60
3
2
x 180 60 120
3
2
x (2k 1) , k IZ
3

86
:
( )
(81-79)
( ):
: -1
. -
sin x sin y a sin x sin y a -
.
x y x y -
.
: -2
. : -3
-4
( 5)

. :

: (28) -5
. ( )
sin x sin y 1
80
x y
2
. a
a 1

.
2
.

87
(7) : -6
).
(.
.
.
(5) : -7
:
.1
.2
.3
: -8
:
sin x sin y a sin x sin y a
1) 2)
x y x y
sin x sin y a sin x sin y a
3) 4)
x y x y
cos x cos y a cos x cos x a
5) 6)
x y x y
cos x cos y a cos x cos y a
7) 8)
x y x y

88
:
( )
(84-82)
( ):
: -1
. -
. -

. -

: -2
. : -3
. -4
( 5)
: (28) -5
( )
.
. a

(7) : -6

.
(5) : -7
:
.1
.2

89
:
( )
(87-85)
( ):
: -1
. -
. -

. -

: -2

. : -3

-4
( 5)

x y x y
tan x tan y 0 tan x tan y 0
.

: (28) -5
. 85

87

(7) : -6
.

(5) : -7
:
.1
.2

90
: -8
: 87
tan x tan y
2
tan x tan y
: tan y tan x
sin x sin y sin x cos y cos x sin y
cos x cos y cos x cos y
2 2
sin x sin y sin x cos y cos x sin y
cos x cos y cos x cos y

: sin x cos y cos x sin y sin( x y) sin x cos y cos x sin y sin( x y)
sin( x y)
2 2 sin( x y ) sin( x y)
sin( x y)
: x y
2
2 sin( x y) sin
2
2 sin( x y) 1
1
sin( x y) x y , x y
2 6 2

: -9

x y
x y 3
a) 4 b)
sin x
tan x tan y 1 2
cos x
: x y : (a
4
tan( x y) tan
4
: tan x tan y 1
tan x tan y
tan( x y ) 1
1 tan x tan y
1
1 1 tan x tan y 1
1 tan x tan y
tan x tan y 1 1
tan x tan y 0 ... I
tan x tan y 1 ... II

91
: I tan x II
tan x 1 tan y
(1 tan y ) tan y 0 tan y tan 2 y 0
tan y (1 tan y ) 0 , tan y 0 y tan 1 0 0 0 , 1 tan y 0 tan y 1

y tan 1 (1) y 45
4
. ( ) x I y
tan x tan y 0
y 0 tan x 0 x 0

y tan x 1 0 tan x 0 , x 0
4
.

: (b

x y
3
sin x
2
cos x
.
sin x
2 tan x 2 x arc tan 2 63.434
cos x
: x x 63.434

x y 60
3
63.434 y 60 y 63.434 60 3.434 y 3.434

92
( )
.
: a c 7cm b 10cm , A 20 .1
a) 16.4cm b) 16cm c) 15.9cm d ) 4.176cm
: B c 10 b 5 ,a 8 .2
a) 28 b) 29 c) 29.4 d ) 28.5
: b a 5 ft B 22 , A 48 .3
a) 8 ft b) 8.5 ft c) 9 ft d) 9.5 ft
: sec x(sec x cos x) .4
1
a) tan x b) c ) cot x d ) tan 2 x
tan x

. sin C a b 5 , c 8 , A 30 .1
:
a2 b2 c2 2bc cos A
a2 25 64 2 5 8 cos 30
3
a2 89 80 89 40 3 89 40 1.73 89 69 20
2
a 20 4.47
sin A sin C c sin A 8 sin 30
sin C
a c a 20
1
8
2 2 2 5
sin C 0.8945
2 5 5 5
sin C 0.8945

. B c 10 , b 5 , a 8 .2
: :
2 2 2 a2 c2 b2
b a c 2ac cos B cos B
2ac
64 100 25 164 25 139
cos B 0.8687
2 8 10 160 160
cos B 0.8687 B cos 1 (0.8687)

B 29.7 30

93
c 3
. C B A 30 ABC .3
b 2
:
c 3
c 3 , b 2
b 2
a2 b 2 c 2 2bc cos A
a2 4 3 2 2 3 cos 30
3
a2 7 4 3 7 6 1 a 1
2
2 2 2 a2 c2 b 2
b a c 2ac cos B cos B
2ac
1 3 4 4 4 0
cos B 0
2 1 3 2 3 2 3

B cos 1 (0 ) B 90
a2 b2 c2
c2 a2 b2 2ab cos C cos C
2ab
1 4 3 5 3 2 1
cos C
2 1 2 4 4 2
1
C cos 1 ( ) C 60
2

A .4
30
60 km 40 km
.

: :
a2 b2 c2 2bc cos A
3
a2 (40) 2 (60) 2 2 40 60 cos 30 a 2 1600 3600 4800
2
a2 5200 2400 1.73 5200 4152 a 2 1048 a 1048 32.37km
a 32.37km

. cos sin cot 2 .5


:
cos 2 cos 2 1 sin 2 1 1
cot 2 ( ) 1 cot 2 1
sin sin 2 sin 2 sin 2 sin 2
cos 2 cos 2 cos 2 cos 2
cot 2 ( ) cot 2
sin sin 2 1 cos 2 1 cos 2

94
. .6
sin 2 A 1 cos 2 A
a) tan A b) tan 2 A
1 cos 2 A 1 cos 2 A
1 cos A cos B cos( A B ) A B
c) tan A cot A 2 csc 2 A d) tan cot
1 cos A cos B cos( A B ) 2 2
cos A A 1
e) tan( 45 ) f ) cos cos( 6 0 ) cos( 6 0 ) cos 3
1 sin A 2 4
:
: a :
sin 2 A
a) tan A
1 cos 2 A
sin 2 A 2 sin A cos A 2 sin A cos A 2 sin A cos A sin A
tan A
1 cos 2 A 1 cos A sin A sin A cos 2 A cos 2 A sin 2 A
2 2 2
2 cos 2 A cos A
1 cos 2 A
b) tan 2 A
1 cos 2 A
1 (1 2 sin 2 A) 1 1 2 sin 2 A 2 sin 2 A
tan 2 A
1 ( 2 cos 2 A 1) 1 2 cos 2 A 1 2 cos 2 A
c) tan A cot A 2 csc 2 A
sin A cos A sin 2 A cos 2 A 1
cos A sin A cos A sin A cos A sin A

: 2
2 2 1
tan A cot A 2 2 csc 2 A
2 sin A cos A sin 2 A sin 2 A
tan A cot A 2 csc 2 A :
1 cos A cos B cos( A B) A B
d) tan cot
1 cos A cos B cos( A B) 2 2
:
1 cos A cos B cos( A B)
A B
1 2 cos 2 1 2 cos 2 1 cos A cos B sin A sin B
2 2
A B A B A A B B
1 2 cos 2 1 2 cos 2 1 (2 cos 2 1)(2 cos 2 1) 2 sin cos 2 sin cos
2 2 2 2 2 2 2 2
2 A 2 B 2 A 2 B 2 A 2 B A A B B
1 2 cos 1 2 cos 1 (4 cos cos 2 cos 2 cos 1) 4 sin cos sin cos
2 2 2 2 2 2 2 2 2 2
2 A 2 B 2 A 2 B 2 A 2 B A A B B
1 2 cos 1 2 cos 1 4 cos cos 2 cos 2 cos 1 4 sin cos sin cos
2 2 2 2 2 2 2 2 2 2
2 B 2 A 2 B A A B B
4 cos 4 cos cos 4 sin cos sin cos
2 2 2 2 2 2 2
2 B 2 A A A B B B A A A B B
4 cos (1 cos ) 4 sin cos sin cos 4 cos 2 sin 2 4 sin cos sin cos
2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2
A B A B A B A B A B
4 sin cos (sin cos cos sin ) 4 sin cos sin( )
2 2 2 2 2 2 2 2 2 2

95
A B A B
1 cos A cos B cos( A B) 4 sin cos sin( ) :
2 2 2 2
:
A B
1 cos A cos B cos( A B) 1 2 cos 2 1 2 cos 2 1 cos A cos B sin A sin B
2 2
A B A B A A B B
2 cos 2 2 cos 2 1 ( 2 cos 2 1)( 2 cos 2 1) 2 sin cos 2 sin cos
2 2 2 2 2 2 2 2
A B A B A B A A B B
2 cos 2 2 cos 2 1 ( 4 cos 2 cos 2 2 cos 2 2 cos 2 1) 4 sin cos sin cos
2 2 2 2 2 2 2 2 2 2
A B A B A B A A B B
2 cos 2 2 cos 2 1 4 cos 2 cos 2 2 cos 2 2 cos 2 1 4 sin cos sin cos
2 2 2 2 2 2 2 2 2 2
A A B A A B B
4 cos 2 4 cos 2 cos 2 4 sin cos sin cos
2 2 2 2 2 2 2
A B A A B B A B A A B B
4 cos 2 (1 cos 2 ) 4 sin cos sin cos 4 cos 2 sin 2 4 sin cos sin cos
2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2
A B A A B B A B A B A B
4 cos 2 sin 2 4 sin cos sin cos 4 cos sin (cos sin sin cos )
2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2
A B A B
4 cos sin sin( )
2 2 2 2

:
A B A B
1 cos A cos B cos( A B) 4 cos sin sin( )
2 2 2 2
:
A B A B A B
4 sin cos sin( ) sin cos
1 cos A cos B cos( A B) 2 2 2 2 2 2 tan A cot B
1 cos A cos B cos( A B) A B A B A B 2 2
4 cos sin sin( ) cos sin
2 2 2 2 2 2
1 cos A cos B cos( A B) A B
tan cot :
1 cos A cos B cos( A B 2 2

. e :
:
cos A A
e) tan(45 )
1 sin A 2
A A A
sin cos sin
1 2 2 2
A A A A A A
A tan 45 tan 1 tan cos cos cos sin
tan(45 ) 2 2 2 2 2 2
2 1 tan 45 tan A 1 tan
A
sin
A
cos
A
sin
A
cos
A
sin
A
2 2 1 2 2 2 2 2
A A
cos cos
2 2

96
:
A A A A
(cos sin ) (cos sin )
A 2 2 2 2
tan(45 )
2 A A A A
(cos sin ) (cos sin )
2 2 2 2
A A A A
cos 2 sin 2 cos 2 sin 2
A 2 2 2 2 cos A
tan(45 )
2 A A A A A A 1 sin A
cos 2 2 sin cos sin 2 1 2 sin cos
2 2 2 2 2 2
A cos A
tan(45 ) :
2 1 sin A
. :
1
f ) cos cos(60 ) cos(60 )cos 3
4
cos (cos 60 cos sin 60 sin )(cos 60 cos sin 60 sin )
1 3 1 3 1 3 2
cos ( cos sin )( cos sin ) cos ( cos 2 sin )
2 2 2 2 4 4
1 3 2 1 3 1 3 3
cos3 sin cos cos 3 cos (1 cos 2 ) cos 3 cos cos 3
4 4 4 4 4 4 4
3 1
cos 3 cos (4 cos 3 3 cos )
4 4
: 4 cos3 3 cos cos 3
1
cos cos(60 ) cos(60 ) cos 3
4

. .7
a) cos 2 x 3 cos x 2 0 b) cos 2 x cos 4 x 0
c) 4 cos 2 0 d ) cos x 3 sin x 1
2
e) cos x 3 sin x cos x 1
: cos x y : (a
y 2 3 y 2 ( y 2)( y 1) 0
y1 2 , y2 1
cos x y 2

cos x y 1 x cos 1 1 0
:
A x/ x 0 2 ,0 4 , ...
A x/ x 0 2k , k IZ

97
b) cos 2 x cos 4 x 0
: (b
cos2 x(1 cos 2 x ) 0 cos2 x 0 , cos 2 x 1 0

cos x 0 x arc cos 0


2
2
cos x 1 cos x 1
:

A1 x/ x , 2 , 4 , ...
2 2 2

A2 x/x 2 ,4 , ...
2 2

A A1 A2 x/ x 2k ,k IZ
2

c) 4 cos 2 0
: (c
4 cos 2 0 4 cos 2/ 4
1 1
cos arc cos
2 2
60
3
A1 / , 2 , 4 , ...
3 3 3

A2 / 2 ,4 , ...
3 3

A A1 A2 / 2k ,k IZ
3

d ) cos x 3 sin x 1
: (d
cos x 3 ( 1 cos2 x ) 1
3 ( 1 cos2 x ) 1 cos x / 1
3 ( 1 cos2 x ) cos x 1 :
3(1 cos 2 x ) cos 2 x 2 cos x 1
3 3 cos 2 x cos2 x 2 cos x 1 0
4 cos2 x 2 cos x 2 0 / ( 1)
2
4 cos x 2 cos x 2 0

98
: cos x y
4y2 2y 2 0
2
b 4ac 4 4( 4)( 2) 4 32 36
6
2 6
y1, 2
2 4
8
y1 1
8
2 6 4 1
y2
8 8 2
cos x y1 1 x cos 1 1 , x1 0
1 1
cos x y2 x cos 1 ( ) , x2 120
2 2

e) cos 2 x 3 sin x cos x 1


cos 2 x 3 cos x 1 cos 2 x 1 0 : sin x 1 cos 2 x : (e
cos 2 x 1 3 cos x 1 cos 2 :
cos4 x 2 cos 2 x 1 9 cos2 x(1 cos2 x) cos 4 x 2 cos2 x 1 9 cos 2 x 9 cos 4 x
cos4 x 9 cos4 x 2 cos 2 x 9 cos 2 x 1 0
10 cos4 x 7 cos 2 x 1 0
: cos 2 x y
10 y 2 7 y 1 0
b 2 4ac 49 4(10)(1) 49 40 9
9 3
7 3 10 1
y1
2 10 20 2
7 3 4 1
y2
2 10 20 5
1 1 1
cos 2 x cos x , x1, 2 arc cos( )
2 2 2
1 2
x1 arc cos( ) arc cos( ) 45
2 2 4
1 2
x2 arc cos( ) arc cos( ) 135
2 2
1 1 1
cos 2 x cos x , x3,3 arc cos( )
5 5 5
1 5
x3 arc cos( ) arc cos( ) 63
5 5
1 5
x4 arc cos( ) arc cos( ) 116
5 5

99
2 sin 2 x cos x 2 cos 2 x sin x .8
:

: .
x 30 , 45 , 60 , 90 , 100 , 120 , 180 , 230 , 280 , 360
1 3 1 1
x 30 2(sin 30 ) 2 cos(30 ) 2 cos(2 30 ) sin 30 2 2
4 2 2 2
1 3 3
1 3 3
2 2
x 45 2 sin 2 (45 ) cos(45 ) 2 cos(2 45 ) sin 45
2 2 2 2 2 2
2 2 2 2
4 2 2 2 2
x 60 2 sin 2 (60 ) cos 60 2 cos(2 60) sin 60
3 2 1 1 3
2( ) 2( )
2 2 2 2
3 1 3
2 1
4 2 2
2 3
1 2 2 3
2

. .9
: b e d ,c,a

b) tan 2 x 4 tan x 3 0
: tan x y :
y2 4 y 3 0
( y 3)( y 1) 0 y1 3 , y2 1

tan x 1 x1 tan 1 1 45
4
1
tan x 3 x2 tan 3 71.56

. .10
2 tan 15
a) b) 1 2 sin 2 cos 2 ?
1 tan 2 15
c) cos 4 x 2 sin 2 2 x d ) (cos 2 x 2 sin x cos x sin 2 x) 2

100
: (a
1
2 tan 15 tan 15 tan 15 sin 30 2 1 2 1
a) tan(15 15 ) tan 30
1 tan 2 15 1 tan 15 tan 15 cos 30 3 2 3 3
2
: 1 2 sin 2
cos 2 : (b
b) 1 2 sin 2 cos 2 cos 2 cos 2 2 cos 2

: (c
c) cos 4 x 2 sin 2 2 x
cos 4 x cos(2 x 2 x) cos 2 2 x sin 2 2 x
1 sin 2 2 x sin 2 2 x 1 2 sin 2 2 x ... *
cos 4 x 2 sin 2 2 x 1 2 sin 2 2 x 2 sin 2 2 x 1
: (d
d ) (cos 2 x 2 sin x cos x sin 2 x ) 2 (cos2 x sin 2 x 2 sin x cos x ) 2
(cos 2 x sin 2 x) 2 cos 2 2 x 2 sin 2 x cos 2 x sin 2 2 x
cos 2 2 x sin 2 2 x 2 sin 2 x cos 2 x 1 2 sin 2 x cos 2 x 1 sin 4 x

. .11
tan x tan y 1
sin( x y ) cos( x y )
a) 2 b)
cos x cos y tan x tan y 1
2
sin x sin y 1
. 3 :
cos x cos y
4
: (a
sin x sin y sin x cos y cos x sin y
a) tan x tan y
cos x cos y cos x cos y
sin( x y )
1 sin( x y ) cos x cos y
cos x cos y
2
: cos x cos y
2
2
sin( x y) x y 45
2 4
1
cos x cos y cos( x y ) cos( x y )
2
1 1 2 2 1 2
cos cos( x y ) cos( x y ) cos( x y )
2 4 2 2 4 2 2

101
1 2 2 2 2 2 2 1 2
cos x cos y cos( x y ) cos( x y ) / 2
2 2 4 4 4 2 4
2
cos( x y ) ( x y ) 45
2 4

x y .... (1)
4
x y .... (2)
4
: 2 1

2x x
2 4

x y
4
y x
4
y y 0
4 4
: (b
sin( x y )
b) tan x tan y 1
cos x cos y
sin( x y) cos x cos y ... *
sin( x y) cos( x y)
sin x cos y cos x sin y cos x cos y sin x sin y
: *
sin x cos y cos x sin y sin( x y ) sin x sin y
sin x cos y cos x sin y sin x cos y cos x sin y sin x sin y
sin x cos y cos x sin y sin x cos y cos x sin y sin x sin y
2 cos x sin y sin x sin y / sin x sin y
2 cos x
1
sin x
1 1
2 cot x 1 cot x 2
2 cot x
tan x 2 x arctan 2 x (63.43 )
tan x tan y 1
tan y tan x 1 2 1

tan y 1 y
4

102
:

(95)
( ):
: -1
. -
. -

. -

: -2
: -3
-4
: ( 5)

270 -325

.
:
. .1
. ( ) .2
: (28) -5

.
( )
. .
.
( )

103
.
.
.
.

.
(7) : -6

. .
(5) : -7

:
.1
.2
.3
.4
.
: -9
.1

.2
.

. ( )

.3
.

104
:
( )
(97)
( ):
: -1
. -
. -

. -

.
: -2
: -3
-4
: ( 5)

.1
.2
.3

: (28) -5

.
( )

105
.

(7) : -6
:

(5) : -7

.
.1
.2
.3

106
:
( )
(99-98)
( ):
: -1
. -
. -

. -

.
: -2
: -3
: -4
: ( 5)

.1
.2
.3

: (28) -5
. :

.
.
.

.
( )
.

107
.
.

(7) : -6

( )
.

(5) : -7
:
.1
.2
.3
.4

: -9
P RT P T R -1
T R
RT RT
.

108
P P -2
P P
.

P AB K M P AB -3

P AB P AB
.

P p' C B, A P C B, A -4
p'
P' P
. P' P

109
:
( )
(101)
( ):
: -1
. -
. -

. -

: -2
. : -3
: -4
: ( 5)

.1
.2

: (28) -5

. (101)

.
. ( A) (d )
A

110
d A
. d A ( ) A
A .

.
. d A

(7) : -6

.
.
.

(5) : -7
.
.1
.2
.

: -9
-1

. d1 // d 2 d 2 // d 3
P d2 d1
d2 d1
P d1 d2 d3
d1 P
. A d2
p p d3 d3 d2
. P d3 d1 d3
d2 P d 2 // d 3

111
. P d2 d1

d2 d1 . d2 d1
102 . d3 (O) (O)
d2 d1
d1 // d 2

F L2 E L1 F E -2
L2 // L1
F E L2 L1 F E
. L2 L1

F E P F E -3
P F P E

112
:
( )
(101)
( ):
: -1

. -

. -

. -

.
: -2

. : -3

: -4

: ( 5)

: (28) -5
. 102

.
.

113
(7) : -6
: :
P .1
.2

(5) : -7
.
.1
.2

114
:

(103)
( ):
: -1
. -
. -

. -

: -2
: -3
-4
: ( 5)

( )

: (28) -5
(103) :
. .

.
.

115
(7) : -6
:
.
.1

.2

(5) : -7
:
.1
.2
.

: -8

: 180
A
:

O B A'

B' C'
O'
AOB A' O ' B' 180
. OB O
OB O' A' OA OB // O' B ' , OA // O' A'

AOB A' O ' C ' : O' B '

A' O ' C ' A' O' B' 180

AOB A' O ' B' 180 : A' O ' C '

116
: -9
-1
.
) :
.(

-2
.
A
b1 b2 AOB :

b1 A' a1 a2 A' O' B'


b2 x
O B

a1
a2
O' B'

( ) ... x b1 b 2 ( ) ... x a1 a 2
: b1 b2 a1 a2

2 a1 2 b1 a1 b1 , a2 b2

a1 b1 O' B ' OB
.
.

d1 . d 2 , d 1 -3
d2 d1 :

d1 Od 2 Od1 (O)
4
2 1 d2 d1
O3
d2 Od 2 Od1
.
d2

117
:

(105)
( ):
: -1
. -
. -
-

.
: -2
- : -3
-4
: ( 5)

: (28) -5
(105)
. .
.

118
-
.

.
106
.

(7) : -6

(5) : -7
:
.1
( )
.2
( )
.

: -9
d2 d1 -1
:
d1 .

d2

119
3 2 1
P 3 2 , 1 -2
A B C

P
A' B ' C'

P C B, A 3 2 , 1 :
A' B' AB C' B' , A'
B'C ' BC AA' BB' P
B 'C ' BC AB A' B'
. BC B'C ' BB'CC '

120
:

(107)
( ):
: -1
. -
. -

. -

: -2
: -3
: -4
: ( 5)
(O) P
(O)

(O)
.

: (28) -5
(107)
.
. .

.
.

121
(7) : -6
108
B

P Q

.
C
(5) : -7
:
(O) P .1
(O)
(O) .2

: -9
d2 d1 -1
. :

d1

d2

P L P L -2

L
P L ( ):
L
. P
P

122
:

(109)
( ):
: -1
. -
. -

. -

.
: -2
: -3
-4
: ( 5)

( )

: (28) -5
109

.
d 2 // 2 d1 // 1 (110)
.

123
(7) : -6
:

(5) : -7
:
.1
.2
.3

: -9
F L2 E L1 F E
L1 // L2
L2 L1 F E :
E F E F E
L1 // L2 F
.

124
( )
.
P p B A . B A P -1
:
. AB (b . AB (a

. AB AB (d . AB (c
: P -2
. (a
. P (b
. P (c
. P (d
: -3
. (b . (a
( ) (d . (c
. -4
P P (a
.
. ' d ' (b
. ' P ' (c
. (d
P . P P -5
(d 2 (c 1 (b 0 (a

. -6
. (a
. (b
. (c
. (d

125
.
-1
. :

L3 L2 , L1 -2
.

L2 L1 . L2 L1 L3 L2 L1 :
. L3 L1 L3 L2

P2 P1 P P2 P1 -3
P2 P1 P P2 P1 :
.

. -4
AD (a
C
. ABCD (b
. E D F (c

. D F C (d
:
. DCFE ABGH (a
(. )
. AD
ABCD FC ED, AH (b

E DC E D F (c

. E DC EDF

EFC DFC 90 EFC D F C (d


.

126
:
Sequences
(117)
( ):
: -1
. -
. an -

n -

.
. ... : -2
. ... : -3
-4
: ( 5)

8
12

: (28) -5

2n
) . 2n 1

127
a1 , a2 , a3 ... an ( ) (
.
117

.
n
bn an n2
3
. n 1, 2 , 3 , 4 , ...

(7) : -6
118 :

(5) : -7
:
.1
.2
.3

: -8
:
1) 1 , 3 , 5 , 7 , 9 ...
1 1 1 1
2) 1 , , , , , ...
2 3 4 5
3) 12 , 2 2 , 32 , 4 2 , 52 , ...
(...) .
. Sequence a1 , a2 , a3 ... an :

128
an ... a3 , a2 , a1
an n
: n 0
1 ( 1) n
0 ,1, 0 ,1, 0 , ... ,
2
0 , 2 , 0 , 2 , 0 , ... , [1 ( 1) n ]
: -9
n -1
1, 3 , 5 , 7 , ...
1 1 1
, , , ...
3 6 9
:
1, 3 , 5 , 7 , ... , 2n 1
1 1 1 1 n 1, 2 , 3 ...
, , , ... ,
3 6 9 3n

( 1) n 1
. 6 an -2
n
: n
( 1) n 1 ( 1)1 1 ( 1) 2 1
a1 1
n 1 1 1
2 1
( 1) ( 1)3 1
a2
2 1 2
3 1
( 1) ( 1) 4 1
a3
3 3 3
4 1
( 1) ( 1)5 1
a4
4 4 4
5 1
( 1) ( 1)6 1
a5
5 5 5
6 1
( 1) ( 1)7 1
a6
6 6 6
1 1 1 1 1 ( 1)n 1
1, , , , , , ... ,
2 3 4 5 6 n

129
:
Arithmetic sequence
(119)
( ):
: -1
. -
. -

. -

.
. ... : -2
. ... : -3
-4
: ( 5)

( )

.
: (28) -5
119

(d ) ( a1 ) (Common differents)
. d 0,d 0
120

130
(7) : -6

(b ) (a)

(5) : -7

:
d 0 .1
d 0 .2
.3
.4
.

: -8
a1 , a 2 , a3 ... an
(Arithmetic progression) (Arithmetic sequence)
d
. d
. c b,a
:

b a c b
.
b a c b b b c a
c a
2b c a b
2
c a b
.

131
: -9
. (126)

3 5
. , 1, -2
4 4

.
3
4 3 1
1
4
4 4
5 5 4 1
1
4 4 4
1
.
4
84 1
. d a10 , a1 -4
2 2
:
1
a1
2 an a1 (n 1)d
n 10
an a1 (n 1)d
84
a10 42 1 1 84 1 85
2 42 ( ) 42
an a1 2 2 2 2 85
d ? d 4.72
n 1 10 1 9 2 9 18

132
:
n
(121)
( ):
: -1
. d n , a , an an a (n 1)d -
. -

. -

. ... : -2
. ... : -3
: -4
: ( 5)

(d ) (a)
n
. an 2 , 6 ,10 ...

.
: (28) -5
5 , 7 , 9 ,11,13 ...

...
. an
.
n
an a (n 1)d
an n, a , d

133
.
(7) : -6
123
:
. 315 , a25 87 , a4 3
a4 a (n 1) a (4 1)d a 3d 3
a25 a (n 1) a (25 1)d a 24d 87
84
21d 84 d 4
21
315 d a
.
(5) : -7
:
: an a (n 1)d .1
an -
a -
. n -
. d -
.
: -8
2 , 5 , 12 , . . . . - 35 -1
n 7
.
a 2 an a (n 1)d
d 7 a35 2 (35 1) 7
n 35 a35 2 34 7
a35 ? a35 2 228 236

a35 236

134
:

(123)
( ):
: -1
. -
. -
-

.
. ... : -2
. ... : -3
-4
: ( 5)

. 7 5
17 19

: (28) -5

an aa 1 an 1 an 1 an , a n 1 :
.

an an
. an 1 1

x
.
.

135
. 123
( ).
.
(7) : -6
124
. .
.

(5) : -7
:
an .1
.2
an 1 an , a n 1 .3
.
.
: -8
m n
:
an a (n 1) d ... I
am a (m 1) d ... II
: II I
an am a (n 1) d {a ( m 1) d }
a (n 1) d a ( m 1) d
a nd d a md d
nd md ( n m) d
an am
an am (n m )d d
n m
: -9
. 126
. 16 2 2 2 -3
:
an 1 an 1
an
2
a1 a2 2 2 16 2 18 2
A A 9 2
2 2 2

136
:

(124)
( ):
: -1
. -
. -

. -

. ... : -2
. ... : -3
-4
: ( 5)

5
1
25
a
.
: (28) -5

.
.
1
an
an
.

n 2 , 3 , 4 , ... an 1 , an , an 1

137
2(a n 1 )(an 1 )
an
a n 1 an 1
.

(7) : -6

:
. 4 , 7 ,10 ,13 ,16 , ...
. 10 4

(5) : -7
:
.1
1
. d 2 a1 .2
2
.3
.

: -8

. n
1 , 3 , 5 , 7 , 9 , ... , 2n 1 :
1 1 1 1 1
1, , , , ... : d 2,a 1
3 5 7 9 2n 1
1
n 0 ,1, 2 , 3 , ... n
2n 1
.

138
: -9
. 126
-5
9 5 11
a) 2 , , , , ...
4 2 4
b) 3 , 6 , 9 , 12 , ...

.
a b
9 2 9 8 1
d d 6 3 3
4 1 4 4
5 9 10 9 1 d 9 6 3
d
2 4 4 4 d 12 9 3
11 5 11 10 1
d
4 2 4 4
.
1
a b
4
. 3

139
:
(Geometric sequences)
(127)
( ):
: -1
. -
. -

. -

. ... : -2
. ... : -3
-4
. ( ) ( 5)

:
.1
.2
.3
64 .4
64
.

: (28) -5
127

: .
: q a1

a1 , a1q , a1q 2 , a1q 3 , a1q 4 , ... , a1q n 1

140
q a1
:
. (q)
(q)
:
. q 1
. q 1
. q 1
128
.
(7) : -6
128
.
. a4 a3 , a 2 q 3 a1 2
:
a1 2
a2 a1q 2 3 6
2
a3 a1q 2 32 2 9 18
3 3
a4 a1q 2 3 2 27 54
.
(5) : -7
128
. q

: -8
a1 , a 2 , ... , a n
(Geometric progression) (Geometric sequences)
. aq n 1
-n
:
a , a q , a q 2 , a q 3 , ... , aq n 1

. q
c b,a

141
( q ).
b aq c bq (aq) q aq 2
b2 a2 q2 b2 a a q2 b2 a c , aq 2 c b2 ac
. c a b

: -9
. 132
5
. 5 5 .1
16

5
a 5 an a qn 1
5 q5 1

16
n 5
5 5 5
5 5 q4 q4
an 16 16 5 80
16
5 1.5 1
q ? 4
q4 4 q
80 3 2

1 1 1 1
5 , 5( ) , 5( ) 2 , 5( ) 3 , 5( ) 4
2 2 2 2
5 5 5 5
5, , , , :
2 4 8 16
.2
2 2 2 2
a) , , , , ...
3 3 3 3
b) 4 , 2 , 0 , 2 , 4 , ...
(a
.
2
a2 3 2 3
q ( ) 1
a1 2 3 2
3
2 2
a3 3 2 3 a4 3 2 3
q ( ) 1 q ( ) 1
a2 2 3 2 a3 2 3 2
3 3
. a
(b
2 1 0 4
q , q 0 , q 2
4 2 2 2
. b

142
:
n
(130)
( ):
: -1
. n -
. n -

. -

. ... : -2
. ... : -3
: -4
a ( 5)
q
an
.
: (28) -5
:
a , a q , a q 2 , a q 3 , a q 4 , ...
n
(q)
.
an a qn 1
n
.

.
b a M
a M b a M
. b
.

143
M a b
: an 1 an , a n 1 :
an
q ... I
an 1
an 1
q ... II :
an
: II I
an an 1
an2 (an 1 )(an 1 ) an (an 1 )(an 1 )
an 1 an
.
131
.
|
(7) : -6
131

(5) : -7
131

. .

: -8
: 131
a , a q , a q 2 , a q 3 , a q 4 , ...
an a qn 1

an
qn 1

a
an
n 1 q
a
: q an 1 , a n , an 1

an an 1
q , q
an 1 an
. an 1 an an an 1

144
: -9
. 132
5 5
. 5, , , . . . -3
2 8

a 5
n 12
5
a2 2 5 1 1
q
a1 5 2 5 2
1 1 5
a12 a1 q12 1
5 ( )11 5( )11
2 2 2048
3
. , 3 -4
4

3 ( 3) 2 3 3
M a b 3
4 4 4 2
1
. , ? , ? , ? , 27 -5
3
1
a1 a5 a1 q 5 1
a1q 4
3
1 4
n 5 27 q
3
a5 27
q ? 81 q 4 4
81 q4 q 3

1
a1
3
1
a2 a1 q 3 1
3
1 2 1
a3 a1 q 2 3 9 3
3 3
1 3 1
a4 a1q 3 (3 ) 27 9
3 3
1 4 1
a5 a1 q 4 3 81 27
3 3
1
, 1 , 3 , 9 , 27 , ...
3

145
:

(133)
( ):
: -1
. -
. -
-

.
. ... : -2
. ... : -3
-4
: ( 5)

: (28) -5
133

: n a1 , a 2 , a3 , ... , a n
n
a1 a2 a3 ... an ai
i 1

146
i
i n i
n n n
1 2j 2i , 2k : i, n,k
j 1 i 1 k 1

: n
n
2j 21 2 2 23 ... 2n 2 4 6 ... 2n
j 1
n
1
.
i 1 10

. b a

.
(7) : -6
134

(5) : -7

:
n
ai : n
i 1
n
(i ) ai
i 1

i
.

: -8
L n
d 2 a 2
: n L

L a (n 1) d 2 (n 1) 2 2 2n 2
L
L 2n n
2

147
L n
: n S 2a (n 1)d
2 2

L L
S 2 2a ( L 1) d 2 2 a ( L 2 )2
2 2 2 2
L 2aL L2 2 L
S ( 2 a l 2)
4 4
2 L(a 1) L2 2l (2 1) L2 2l l 2 l ( l 2)
S
4 4 4 4
:
( L a )(l a 2)
S
4
d 2 a 1 L 1, 3 , 5 , 7 , 9 , ...
:
L a (n 1)d
L 1
L 1 (n 1) 2 1 2n 2 2n 1 L 1 2n n
2
n 1 L 1 L 1
S 2a (n 1)d 2a ( 1) 2
2 2 2 2
L 1 L 1 2 L 1 ( L a )(2 a l 1) ( L a)(2 1 L 1)
S 2a 2 (2a L 1)
4 2 4 4 4
( L a )(l 1) ( L a )( L a 1 1) (l a)(l 1 2)
S
4 4 4
(l a )(l a 2)
S
4

. d 1 a 1: 1, 2 , 3 , 4 , 5 , 6 , ...
L a (n 1) d 1 (n 1) 1 1 n 1
L n
n
: L n S 2a (n 1) d
2
n l
S 2a (n 1) d 2a ( L 1) 1
2 2
l l L
S (2a L 1) (2 1 L 1) (l 1)
2 2 2
L( L 1) ( L 1)( L 1 1)
S S
2 2
( L 1)(L a 1)
S
2

148
: -9
. 136
. .1
6 6 3
1
a) i b) 3 c) (4k 2 3k )
i 1 i 1 i 1 k 1

6
a) i 1 2 3 2 5 6 3 2 3 5 6
i 1

3 1.4 1.73 2.23 2.44 10.81


6
11 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
b) 3 3( ) 3( )
i 1 i 1 1 1 2 1 3 1 4 1 5 1 6 1 2 3 4 5 6 7
420 280 210 168 140 120 1338 4041
3( ) 3( ) 4.77
840 840 840
3
c) (4 k 2 3k ) (4 12 3 1) (4 2 2 3 2) (4 32 3 3) (4 3) (16 6) (36 9)
k 1

1 10 27 38

. .2
1 1 3 19
a) ...
2 3 4 20
2
b) 1 4 9 ... n
c) 1 3 5 7 ... (2n 1)

20
1 2 3 19 k 1
a) ...
2 3 4 20 k 2 k
n
b) 1 4 9 ... n 2 k2
k 1
n
c) 1 3 5 7 ... (2n 1) (2k 1)
k 1

149
:

(133)
( ):
: -1
. -
. -

. -

.
. ... : -2
. ... : -3
-4
: ( 5)

: (28) -5
n
an n N

a1 a2 a3 ... an ... ai
i 1

. (Series) ai i
i 1

n
:

ai a1 a2 a3 ... an ...
i 1

150
: Sn n
S1 a1
S2 a1 a2
S3 a1 a2 a3

Sn a1 a 2 a3 ... an ai
i 1

135
136
.

(7) : -6

.
. S10 S5 1 2 3 ... n ...

(5) : -7

:
n
i ai
i 1

k ak
k 1

: -8

L d L
: n
L a (n 1) d
L a d
L a nd d L a d nd n
d
L 2 2 L
n n : d 2 a 2
2 2

151
1 1 1 2 1 L2 2L 1
S L( L 1) L L S : L n S n(n 1)
2 2 4 2 4 2
L2 2 L l 2 2l
S S : d 2
2 2 2 d
: d 2 a 1 1, 3 , 5 , 7 , 9 , ...
L 1
L a (n 1) d L 1 2n 2 L 2n 1 L 1 2n n
2
L 1 2 L a 2 L 1
S ( ) ( ) : n S n2
2 2 2
L a d
S ( ) : d 2
d

: -9
. 136
. .3
n n n
a) i(i 2) b) (3i 2) c) (2 5i)
i 4 i 1 i 1

n
a) i (i 2) 4( 4 2) 5(5 2) 6(6 2) ... n( n 2) 4 6 5 7 6 8 ... n(n 2)
i 4

24 35 48 ... n( n 2)
n
b) (3i 2) (3 1 2) (3 2 2) ... (3n 2) 1 4 7 ... (3n 2)
i 1
n
c) (2 5i) (2 5 1) ( 2 5 2) (2 5 3) ... ( 2 5n) 7 12 17 ... ( 2 5n)
i 1

152
:
n
(137)
( ):
: -1
. -
. -
-

.
. ... : -2
. ... : -3
-4
: ( 5)

an ?, d ?,a ?
1 2 3 4 ... n
a1 a2 a3 ... an a1 , a2 , a3 , ... , an

: (28) -5
(137)

153
139
n
S (n 1)
2
n
S 2a (n 1)d d 1 a 1
2
.
(7) : -6
139

.
.

(5) : -7

:
a1 , a 2 , a3 , ... , a n
a1 a 2 a3 ... an

: -8
: n
n( a a n ) n 2a ( n 1) d
Sn ... ( I ) Sn ... ( II )
2 2
. -n I
(II )
:
: 8 2 , 5 , 8 , ... (1
: (2) a 2 , d 5 2 3 , n 8
8 (2 2 (8 1) 3 8 4 (7 ) 3 8 (4 21) 8 25
S8
2 2 2 2
200
S8 100
2
. 21,17 ,13 , 9 , 5 (2
: (1) a 21, an 5, n 5
5(21 5) 5(26) 130
S5 S5 65
2 2 2

154
: -9
. 140
n .1
.
a1 2
i ) 2 , 0 , 2 , 4 , ...
n 10
ii) 1, 5 , 9 ,13, ...
d 2
iii) 2 , 1, 0 ,1, 2 , ...
a10 ?
(i
a10 a1 (n 1)d 2 (10 1)( 2) 2 9( 2) 2 18 16
n 10
S10 2a (n 1)d 2 2 (10 1)( 2)
2 2
S10 5 4 9( 2) 5(4 18) 5( 14) 70
(ii
a 1 a10 1 (10 14) 4 1 9 4 (1 36) 37
d 4 an a (n 1)d 1 (n 1)4 1 4n 4 4n 3
n 10 n 10
S10 2a (n 1)d 2 1 (10 1) 4 5 2 9 ( 4) 5( 2 36)
a10 ? 2 2
S10 ? S10 5 38 190

(iii
a 2
d 1 a10 a (n 1) d 2 (10 1) 1 2 9 1 2 9 7
n 10 an a ( n 1)d 2 (n 1) 1 2 n 1 n 3
a10 ? n 10
S10 2a (n 1) d 2( 2) (10 1) 1 5 4 9 5 5 25
S10 ? 2 2

. . 2 , 5 , 8 ,11, ... .2
a ) S 8 ? b ) S 10 ?
(a
a 2
n 8
d 3 S8 2a ( n 1) d 2 2 (8 1) 3 4(4 7 3) 4(4 21)
2 2
n 8
S8 4 25 100
S8 ?
(b
a 2
n 10
d 3 S10 2a (n 1) d 2 2 (10 1) 3 5(4 9 3) 5( 4 27)
2 2
n 10
S10 5 31 155
S10 ?

155
:
n
(141)
( ):
: -1
. -
. -
-

.
. ... : -2
. ... : -3
-4
: ( 5)
1 1
( , )
2 2
1 1 1 1
, ,
4 4 4 4
1 1 1 1
, ,
16 8 4 2

1
2
.
: (28) -5
141
n
.
.
a1 (q n 1)
Sn
q 1
. q 1

156
.
(7) : -6

:
. S6 q 2 a1 3
.
( 5) : -7
:
a1 (q n 1)
: Sn -1
q 1
a1
q
Sn
. 10 2 , 6 ,18 , 54 ... -2
.

: -8
a (q n 1)
n Sn
q 1
:
. 3 , 6 ,12 , ... (1
6
. n 10 q 2, a 3
3
3(210 1) 3(1024 1)
S10 3 1023 3069
2 1 1
22 ( 2) 2 (2
a 2 , q 2 , Sn 22 , n ?
a (q n 1) 2 ( 2) n 1
Sn 22
q 1 2 1
1
:
2
2 ( 2) n 1 1 1 ( 2) n 1
22 11 ( 2) n 1 33
3 2 2 3
( 2) n 33 1 ( 2) n 32 ( 2) n ( 2) 5 n 5

157
: -9
. 142
2 2
. 10 2 , , , ... .1
3 9

a(1 q n )
Sn
1 q
a 2
1 10 1 1 1
1 2(1 ) 2 1 ( )10 2 1 ( )10 2 3 ( )10
q 3 3 3 3 1
3 S10 3 1 ( )10
1 3 1 2 2 3
n 10 1
3 3 3
S10 ? 1 1 3 19683 1
10 9
S10 3 3 3 3 3 3 9 3
3 19683 19683

59049
S10 3
19683

. 3 , 6 ,12 , ... , 384 .2

an a qn 1
384 3 2 n 1 / 3 2n 1
128 2n 2 1
128
a 3 2n
q 2 128 2n 256 2n 28 n 8
2
an 384 a(1 q n )
Sn
n ? 1 q
Sn ? 3(1 28 ) 3(1 256) 3( 255)
S8 S8 765
1 2 1 1

. n 484 4 ,12 , 36 , ... .3

a(1 q n ) 4(1 3n ) 4(3n 1)


a 4 Sn 484 484
1 q 1 3 3 1
q 3
4 (3n 1)
S n 484 2 484 / 2 4 (3n 1) 968 4 3n 4 968
2
n ? 4 3n 968 4 4 3n 972 / 4
an ?
3n 243 3n 35 n 5

an a qn 1
4 35 1
4 34 4 81 324

158
:

(143)
( ):
: -1
. -
. -
-
.
. ... : -2
. ... : -3
-4
: ( 5)

( )
: (28) -5
1
q ,a 3
2
qn 1
a( )
q 1
.
:
1 1 1 32 31
3{( )5 1} 3( 1) 3 (
S5 2 3 32 3 ( 32 ) 32 ) 3( 31 2 ) 3 ( 31) 93
1 1 1 1 32 1 16 16
1 1
2 2 2 2
q 2 a 3

3 (25 1) 3(32 1)
S5 3 31 93 :
2 1 1
.

159
(Divertgent series) |q| 1
(convergent series) |q| 1 .
qn 1
. S a( )
q 1
144

.
(7) : -6

.
( 5) : -7

.
1
5 3, 2 ( )
2

5 3, 2 2

|q| 1
|q| 1
.
: -8
64 127
:
: n 64 q 2, a 1 :
a64 1 264 1
263 9.22337 1018

: n 64 q 2, a 1 :
a (q n 1) 1 (2 64 1)
S 64 2 64 1 1.84467 1019 1 1.84467 1019
q 1 2 1

: -9
. .1
1 1 1 1 1
i) 1 ... , ii ) 5 1 ...
3 32 33 5 52

160
: (i

a 1 1 1
|q| 1
3 3
1
q a 1 1 1 1 3 3
3 Sn
Sn ? 1 q 1 1 3 1 2 1 2 2
3 3 3

: (ii

a 5 1 1
|q| 1
5 5
1
q a 5 5 5 5 5 25
5 Sn 6.25
Sn ? 1 q 1 1 5 1 4 1 4 4
1 5 5 5

. ( ) .2

a) 0.24 b) 0. 5
(a
2 4 4 4
0.24 0.2444 ... 0.2 0.04 0.004 0.0004 ... ...
10 100 1000 10000
1 4 1 1
1 ...
5 100 10 100
1
Sn ? , a 1 , q , :
10
1 1
|q| 1:
10 10
a 1 1
1 1 10 10
Sn
1 q 1 1 10 1 9 1 9 9
10 10 10
1 4 10 1 4 18 4 22 11 11
0 .2 4 0.24
5 100 9 5 90 90 90 45 45
(b
0. 5 0.5555 ...
5 5 5 5
0.5 0.5 0.05 0.005 0.0005 ... ...
10 100 1000 10000
5 1 1 1 1
(1 ...)
10 10 100 1000 10000
a 1
1 1 1
q |q| 1
10 10 10
Sn ?

.
:
5 a 5 1 5 1 5 1 5 10 5 5
Sn Sn 0. 5
10 1 q 10 1 1 10 10 1 10 9 10 9 9 9
10 10 10

161
( )
.
3 4 5
n 2 , , , , ... .1
2 3 4
n 1 n 3 n n 1
a) b) c) d)
n n 2 n 1 n
11 3n 1
n an .2
7 2n 1
a) 3 b) 4 c) 5 d) 6
: 9 , 5 , 1, 3 , ... .3
a) 35 b) 38 c) 35 d) 38
: 0.1, 0.4 , 0.7 ,1, 1.3 , ... .4
2 2
a) 0.3 b) 0.1 c) d)
3 3
: 96 , 48 , 24 ,12 , 6 , ... .5
1 1 2 2
a) b) c) d)
2 2 3 3
5 5 5 5
: 5 , , , , , ... .6
2 4 8 16
3 5 5 5
a) b) c) d)
512 510 512 512
: n .7
1 qn qn 1 1 qn
a) S n a b) S a c) S a d)
1 q q 1 1 q
: .8
a) q 0 b) | q | 1 c) | q | 1 d)

.
.1
: :
10 , 11 , 12 , 13 , 14 , 15 , 16 , 17 , 18 , 19 , 20 , 21 , 22 , 23
24 , 25 , 26 , 27 , 28 , 29 , 30 , 31 , 32 , 33 , 34 , 35 , 36 , 37
38 , 39 , 40 , 41 , 42 , 43 , 44 , 45 , 46 , 47 , 48 , 49 , 50 , 51
52 , 53 , 54 , 55 , 56 , 57 , 58 , 59 , 60 , 61 , 62 , 63 , 64 , 65
66 , 67 , 68 , 69 , 70 , 71 , 72 , 73 , 74 , 75 , 76 , 77 , 78 , 79
80 , 81 , 82 , 83 , 84 , 85 , 86 , 87 , 88 , 89 , 90 , 91 , 92 , 93
94 , 95 , 96 , 97 , 98 , 99
. 4

162
21, , , ,31 . 31 21 .2
:

4d 31 21 10
a1 21
10 5
a1 4d 31 d 2.5
4 2

21, 23.5 , 26 , 28 .5 , 31
an 1 an 1
an
2
a1 a3 21 26 47
a2 23.5
2 2 2
21 31 52
a3 26 : a3
2 2
a3 a 5 26 31 57
a4 28.5
2 2 2

n ( a1 an 24 ) .3
3720
n
: Sn a1 an n :
2
a1 an 24
n n
Sn a1 an 3720 24 3720
2 2
3720 1240
12n 3720 n 310 n 310
12 4

. 100 .4
3 , 5 , 7 , 9 ,11, ...
:
a 3 n 100
Sn 2a (n 1)d 2 3 (100 1)2
2 2
d 2
S100 50 6 99 2 50 6 198 50 204
n 100
S100 ? S100 10200

. 192 6 .5
:
aq 6 (aq)q 5 192
aq 6 192 6q 5 192 / 6 q5 32 q5 25 q 2

163
17 8 .6
.
:
1 q8 1 q8 1 q4
S8 a a 17a / (1 q )
1 q 1 q 1 q

4
1 q 8 17 17q 4 1 q 8 17 17q 4 0 q8 17q 4 16 0 / ( 1)
1 q
S4 a q8 17q 4 16 0
1 q

: q4 y
y 2 17 y 16 0
289 64 225 15
17 15 32
y 16
2 2
q 4 16 q4 24 q 2

. .7

0.1 0.01 0.001 0.0001 ...


:
1 1 1 1
0.1 0.01 0.001 0.0001 ...
10 100 1000 10000
1 1 1 1 1
1 ...
10 10 100 1000 10000
1 1 1 1 1 1 1 1 10 1
10 1 q 10 1 1 10 9 10 1 9 9
1 9 10

1
. 9 .8
9
:
1 1
a 9 aq 4 aq 4 81q 4 1
9 9
1 1 1 1
aq 4 q4 q4 ( )4 q
9 81 3 3
Sn ? 1 1 5 1 1 243 1
n ( )
1 q 1 3 242 3 9 242 1089
Sn 9 9 9 1 243 9 243 9 13.4
1 q 1 2 2 243 2 162 81
1
3 3 3

164
. 4 96 3 .9
3, , , , ,96
:
a1 a2 a3 a4 a5 a6
a 3
5 3q 5 96 / 3
aq 96
n 6 q5 32 q5 25 q 2

3 , 6 , 12 , 24 , 48 , 96
an an 1 an 1

a2 a1 a3 3 12 36 6
a3 a2 a4 6 24 144 12
a4 a3 a5 12 48 576 24
a5 a4 a6 24 96 2304 48

2 2
. 2 ... .10
3 9
1 qn
Sn a :
1 q
1
1 ( )8
a 2 3
S8 2
1 1
q 1 ( )
3 3
n 8 1 6560
1
6560 3 19680
S8 ? S8 2 6561 2 6561 2 2.9995 4 S8 3
2 2 6561 2 6561
3 3

. n 12 d 3 a 4 .11
:
4 , 7 , 10 , 13 , 16 , 19 , 22 , 25 , 28 , 31 , 34 , 37
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
, , , , , , , , , , ,
4 7 10 13 16 19 22 25 28 31 34 37

. ( )
a ) 2. 8 b) 3.57

165
: (a
2. 8 2.8888... 2 0.8 0.08 0.008 0.0008 ...
8 8 8 8
2 ...
10 100 1000 10000
8 1 1 1 1 8 1
2 1 ... 2
10 10 100 1000 10000 10 9
10
8 10 8 18 8 26
2 2
10 9 9 9 9

: (b
3.57 3.57575757 ...
3 0.57 0.0057 0.000057 0.00000057 ...
57 57 57 57
3 ...
100 10000 1000000 100000000
57 1 1 1 1
3 1 ...
100 100 10000 1000000 100000000
57 1 57 100 57 297 57 354 118 118
3 3 3 3.5 7
100 99 100 99 99 99 99 33 33
100

166
y y
x2

2 x
2x
:
x
0
x (Exponential functions)
0

x2 (153)
( ):
: -1
. -
. -
-

.
. ... : -2
: -3
: -4
: ( 5)

f ( x) x2 f ( x) x2
. y

f ( x) 2x .
. f ( x) 2 x

: (28) -5
f ( x) ax
. a
x Z f ( x) 2x 153
. y
x
f ( x) 2
.

167
.
1
f ( x) ( ) x
2
.

(7) : -6

( )
.

(5) : -7
:
f ( x) x2 f ( x) x2 .1
x Z f ( x) x2 .2
a 1 a 1 f ( x) ax .3

: -8
.
a) f ( x ) 2 3x
x
b) f ( x) 2 3
: x : (a)

x f (x) f ( x) 2 3x y
0 2 18

1 6

2
1
3

2 18
7
2 6
2
9 5
4
3
2
1

3 2 1 1 2 3
x

168
: (b)
x f (x) x
y
0 2 f ( x) 2 3
18

1 2
3

2 2
9

1 6
7
6
2 18 5
4
3
2
1

3 2 1 1 2 3
x

169
y y
x2

2 x
2x
:
x
0
x (Exponential functions)
0

x2 (154)
( ):
: -1
. -
. -

. -

: -2
( ) : -3
-4
: ( 5)

y f ( x) 2x
x
y f ( x) 2

: (28) -5
:
a 1 f ( x) ax
a 1 f ( x) ax
:
. a 1 a 1 a 1
f ( x) 2 x
f ( x) 2x 154

170
154
.

(7) : -6
1
f ( x) x
, f ( x) 2 x
2
y
.

(5) : -7
:
a 1 .1
.2
.3

: -8
155
:
f ( x)
1) f ( x y) f ( x) f ( y) , 2) f ( x y)
f ( y)
3) f (a x ) ( f ( x)) a
: ( x , y) R
1) f ( x y) a ( x y)
ax ay f ( x) f ( y) f (x y) f ( x) f ( y )
1 1 f ( x) f ( x)
2) f ( x y) a ( x y)
ax a y
a x (a y ) 1
ax f ( x) f (x y)
ay f ( y) f ( y) f ( y)
3) f (a x ) a ax (a x ) a ( f ( x )) a f (a x) ( f ( x )) a

: -9
.
c) f ( x) 2x
x
d ) f ( x) 2

171
: x : (c )

x f ( x) y
0 1
1 2 f ( x) 2x 2
1
3 2 1
x
2 4 1 2
1
2
3 8 3
4
1 5
1 6
2
7
1
2 8
4

: (d )

x f ( x) y
0 1 x
1 f ( x) 2 2
1 1
2 3 2 1 1 2
x
1 1
2
4 2
3
1 2 4
5
4 6
2
7
8
3 8

172
:

(157)
( ):
. -1
. -

. -

. -

: -2
( ) : -3
-4
: ( 5)

y x 2 , 3, 4 y x3
y ax

: (28) -5
157
.
.
.
y ax log a y x
.
. log10 1000 3 log 2 8 3

(7) : -6
:
.

173
.
. .

(5) : -7
:
1) log 3 9 ? 2) log 2 16 ? 3) log 3 27 ?

: -8
. .1
a) log10 N x , b) log 1 36 2
6

c) log 9 81 2 , d ) log 5 5 1
: :
a) log10 N x N 10 x
1 2
b) log 1 36 2 36 ( )
6
6
c) log 9 81 2 81 9 2
d ) log 5 5 1 5 51

. ( ) .2
:
a) 43 256 log 4 256 3
b) 2 5 32 log 2 32 5
c) 10 4 10000 log10 10000 4
1
d ) 10 10 y log10 10 1
y
e) y 2x log 2 y x
f) y 3x log 3 y x

174
:

(159)
( ):
. -1
. -
-

. -

: -2
( ) : -3
-4
: ( 5)

8
2
3

: (28) -5

g ( x) log a x f ( x) ax
y x
.
160
.

. .

175
)
.(
- .
2
.

(7) : -6

- .
. .

(5) : -7

.
.

: -8
1
( )x , 2x 160
2
:
: y 2x
x 2 1 0 1 2 x 1 x 2
x 1 1 (1, 2) , (2 , 4)
y 2 1 2 4 y 2 y 4
4 2

. f ( x) log 2x y 2x

y
x 1 2 y 2x y x
f ( x) 0 1 4
3
log 2 x
x 1 2
(1, 0) 1
f ( x ) log 2x 0
3 2 1 1 2 3
x
1
x 2 2
(2 ,1) 3
f ( x) 1

176
1
: y ( )x
2
x 0 1 2
1 1
y 1
2 4

x 1 x 2
x 0 1 1
(0 ,1) 1 (1, ) 1 (2 , )
y 1 y 2 y 4
2 4
1
. f ( x) log 1 x y ( )x
2
2
x 1 2 y
f ( x) 0 1
4

3
x 1
2
log 1 x 0 (1, 0) 1
1 y ( )x
2 2
3 2 1 1 2 3
x
1
x 2 2

log 1 x 1 (2 , 1) 3
2
4 f ( x) log 1 x
2

: -9
1
. f (32) , f ( ) , f (1) , f (2) f ( x) log 2 x .1
32
:
f ( x ) log 2 x
f (2) log 2 2 1
f (1) log 2 1 0
1 1 5
f( ) log 2 log 2 2 5 log 2 2 51 5
32 32
f (32) log 2 32 log 2 25 5 log 2 2 5 1 5

1
. f( ) f (1) f ( x) log 3 x .2
81
:
f ( x) log 3 x
f (1) log 3 1 0
1 1 4
f( ) log 3 ( ) log 3 3 4 log 3 3 4 1 4
81 81

177
:

(163)
( ):
: -1
. -
. -

. -

: -2
: -3
-4
: ( 5)

3 2
.

.
: (28) -5
( )
10 2 100 10

. .
.
e 2.71828182... e e
.( )
x
x 2 , 1, 0 ,1, 2 y e y ex

.
165
.

178
(7) : -6
ln e 4 ln e 3 ,105 ,10 4

. .
(5) : -7
: :
10
e
1
.

: -8
: 162
. x 28 2 f ( x) log 2 x
:
1
1 1 1
f ( 2 ) log 2 2 log 2 2
log 2 2
2
1
2 2 2
f (28) log 2 28 log 2 4 7 log 2 4 log 2 7 log 2 2 2 log 2 7
2 log 2 2 log 2 7 2 1 log 2 7 2 log 2 7
: 166
1 1 7
a) y ln
7
log e 7 log e e 7 log e e 7 1 7
e e
4
b) log 0.0001 log 10 4 log 10 41 4
: -9
.
1
a) log e e 8 b) ln
e3
1
c) log 0.01 d ) log
10 2
:
a) log e e8 8 log e e 8 1 8
1
b) ln ln e 3 3 ln e 3
e3
c) log 0.001 log 10 3 3 log 10 3
1
d) 2 log log10 2 2 log 10 2
10 2

179
:

(167)
( ):
. -1

. -
-
.
-
: -2

( ) : -3

-4

: ( 5)

. log a ( x y ) log a x log a y

: (28) -5
167 :

)
(

168
.

180
(7) : -6

(5) : -7
: :
log10 (100 5) ? log116 1 ? log 2 8

: -8
: 168
:
1) log( x y) log a x log a y
2) log( x y ) log x log y
:
1) log(10 100) log 10 log 100
log 110 1 2 2.414 3

2) log(10 100) log 10 log 100


log(1000) 1 2
3 2

: -9
.1
.
:
a) log 4 (5 x 2 ) log 4 5 log 4 x 2 log 4 5 log 4 x log 4 x log 4 5 2 log 4 x
b) log10 (10 x 2 y ) log10 10 log10 x 2 log10 y 1 log10 x log10 x log10 y
c) log10 5 log10 20 log10 (5 20) log10 100 log10 10 2 2
2
d ) log12 36 log12 4 log12 (36 4) log12 144 log12 12 log12 12 log12 12 1 1 2

181
:

(168)
( ):
. -1
. -

. -
-
. ... : -2
: -3
-4
: ( 5)

x
. log x n n log x log( ) log x log y
y

: (28) -5
( ) 168

.
.
.
( )
.
log x n n log x
1 n
log x x
n
.

182
(7) : -6
169 :

. .

(5) : -7
: :
A 100
log( ) ? log( A) n ? log( ) ?
B 10

: -8
: 169 :
:
12 3
a) log 3 (0.12) log 3 ( ) log 3 ( ) log 3 3 log 3 25 1 log 3 25
100 25
1
1
b) log 5 8 log 5 (8) 2 log 5 8
2

: -9
.2
.
:
63
a) log7 log7 63 log7 49 log7 (7 9) log7 7 2
49
log7 7 log7 9 2 log7 7 1 log 7 9 2 log7 9 1
125
b) log log125 log 80 log125 log(10 8)
80
log125 log10 log 8 log125 1 log 8
2 2x2 a
c) log a ( x a) log a x log a 2 log a a 1
x
1000
d ) log10 1000 log10 100 log10 log10 10 1
100
. .3
1
a) log10 (0.0001) ? b) log 2 (8) 3
?
:
1 1 4
a ) log10 (0.0001) log10 log10 log10 10 4 log10 10 41 4
10000 10 4
1 1 3
b) log 2 (8) 3
log 2 (2 3 ) 3 log 2 2 3 log 2 2 1

183
:

(171)
( ):
. -1
. -

. -

. -

. ... : -2
( ) : -3
-4
: ( 5)

. 24 42
log a m
. log b m
log a b

: (28) -5
:
:
. log b m log a m

.
.
.
.
.

184
(7) : -6
172

(5) : -7
:
1
: log a M
log M a
a) log 32 2 ? b) log 27 3 ?
:
1 1 1 1 1
log 32 2
log 2 32 log 2 25 5 log 2 2 5 1 5
1
1 1 1 1 1 1 1
log 27 3 log 27 (3) 2 log 27 3
2 2 log 3 27 2 log 3 33 2 3 log 3 3 6 1 6

: -8
:
:
1 1 1 1 1
a) log 64 2 log 64 2
log 2 64 log 2 2 6 6 log 2 2 6 1 6
1
1 6 6
b) log 4 ( 25) 6 log 4 ( 256 ) 2 log 4 (25) 6 log 4 25 3 log 4 25 3 log 4 5 2 3 2 log 4 5 6 log 4 5
2 2 log 5 4

: -9
.
:
4
d ) log121 14641 log (11) 2 (11) 4 log11 11 2 1 2
2
e) ln x 2.3026 log x ln 672000 2.3026 log 672000 2.3026 log 6.72 105
2.3026(log 6.72 log(105 ) 2.3026(log 6.72 5) 2.3026 log 6.72 11.513
3 3
f ) ln 0.00927 2.3026 log 0.00927 2.3026 log( 9.27 10 ) 2.3026 log 9.27 2.3026 log 10
2.3026 log 9.27 2.3026( 3) log 10 2.3026 log 9.27 6.9078
g ) ln 0.235 2.3026 log 0.235 2.3026 log( 2.35 10 1 )
2.3026(log 2.35 1) 2.306 log 2.35 2.3026

185
:

(172)
( ):
. -1
. -

. -
-
: -2
: -3
-4
: ( 5)

10
. ( ) log a x
n

log a n x
.

: (28) -5

1
log a n x log a x :
n
.
.
.

.
173

186
.

(7) : -6
:

. .

(5) : -7

: -8
4 4 4 4
a) log 1 3 log 3 1 3 log 3 3 1 4
3 1 1
3 3 3
b) log 9 27 log 32 33 log 3 3 1
2 2 2
2 2 2
c) log 8 4 log 23 2 2 log 2 2 1
3 3 3

187
:

(175)
( ):
. -1
. -

. -
-
. ... : -2
: -3
-4
: ( 5)

log10 10000 ? log10 1000 ? , log10 100 ?

: (28) -5
.
:

.
.
175
.
.
176
(scientific notation)

188
N a 10 n 10
n 1 a 10
.

(7) : -6

(5) : -7
177
0.0789 0.995 , 56.784 , 89.435
.

: -8

a) log 0.9560 b) log 956.0


c) log 2345 e ) log 9560
d ) log 3.875 f ) log 0.0009560
:
: (a
.
: (b
. 2
. 3 4 : (c
. 1 : (d
. 3 : (e
4 3 :( f
. 4

189
:

(179)
( ):
. -1
. -
-

. -

. ... : -2
: -3
-4
: ( 5)

501 50.1, 5.01, 0.501

.
: (28) -5

.
3 4 5 7
.

.
5 76
.

190
(7) : -6
180
.
.

(5) : -7
:
.

: -8
. .1
a) log 222 b) log 0.921
c) log 928 d) log 527
e) log 0.024 f) log 2400
h) log 0.00024 j) log 24
:
: 2 : (a
log 222 log( 2.22 10 2 ) log 2.22 2
3464 2 22 2.22
:
log 222 log 2.22 2 0.3436 2 2.3436
. 1 b : (b
log 0.921 log(9.21 10 1 ) log 9.21
: 9643 92 9.21

log 0.921 log 9.21 1 0.9643 1 1 .9643


. 2 c : (c

log 928 log(9.28 10 2 ) log 9.28 2


log 9.28 0.9814 : 92 9.28

log 928 log 9.28 2 0.9675 2 2.9675


. 2 d : (d
log 527 log(5.27 10 2 ) log 5.27 2
: 52 7 5.27

log 527 log(5.27 2) 0.7218 2 2.7218

191
. 2 e : (e
2
log 0.024 log 2.4 10 log 2.4 2
: log 2.4 0.3802

log 0.024 log 2.4 2 0.3802 2 2.3802


. 3 f :( f
log 2400 log(2.4 103 ) log 2.4 3
: log 2.4 0.3802

log 2400 log 2.4 3 0.3802 3 3.3802


. 4 h : (h

log 0.00024 log(2.4 10 4 ) log 2.4 4


: log 2.4 0.3802 f e

log 0.00024 log 2.4 4 0.3802 4 4 .3802


. 1 j :( j

log 24 log(2.4 10) log 2.4 1 0.3802 1 1.3802

. .2
a ) log(2.73) 3 b) log 5 0.0762
:
a) log(2.73)3 3 log(2.273) 3(0.4362) 1.3086
1
1 1 1
b) log 5 0.0762 log(0.0762) 5 log(0.0762) log(7.62 10 2 ) log 7.62 2
5 5 5
1 1
0.8820 2 1.118 0.2236 1 1 .7764
5 5

192
:

(183)
( ):
. -1

. -
-
-
.
. ... : -2

: -3

-4

: ( 5)

( )
)
(

: (28) -5
:
1.30103 20 20 1.30103 log10 20 1.30103

183 .
.

193
(7) : -6
:

(5) : -7
:
.

: -8
.
a) anti log 4.9479 b) anti log( 5.0521)
: (a
anti log 4.9479 N log N 4.9479
0.9479

log 8.87 0.9497 : 8.87


: N 88700 5 4

anti log 4.9497 88700


: (b
anti log( 5 , 0521) N log N 5 , 0521 , N ?
( 5 1 1 5.052) 6 9479 :
8.87 0.9497
:
N (8 , 87 10 6 ) 0.00000887 N 0.00000887
anti log( 5 , 0521) 0.00000887

194
B
C :

(185)
( ):
. -1

. -
-
.
-
. ... : -2

( ) : -3

-4

: C B A ( 5)

: ( ) B A C

C A

B C

B A

B C C A

: (28) -5
185 :
.
.

195
(7) : -6

.
.

(5) : -7

: -8
. z x
a) z log 0.001582 b) x log 6.289
: (a
log 0.001582 log(1.582 10 3 ) log1.582 3
1.590 1.580 1.582
.
. 1,580 1,582 1,590 :
log 1.580 0.1987
:
log 1.590 0.2014
log 1.580 log 1.582 log 1.590
0.1987 log 1.582 0.2014
0.1987 x 0.2014 log 1.582 x
:

1.590 0.2014
0.01 1.582 x 0.0027
0.002 d
1.580 0.1987
d 0.002 0.0027 0.002
d 0.00054
0.0027 0.01 0.01
. d
0.1987 d 0.1987 0.00054 0.1992 log 1.582 0.1992
log 0.001582 log 1.582 3 0.1992 3 2.8008 1
z log 0.001582 3 0.1992 3 .1992

196
: (b
x log 6.289
: 6.290 6.280 6.289
log 6.280 0.7980
log 6.290 0.7987
:
6.280 6.289 6.290
log 6.280 log 6.289 log 6.290
0.7980 log 6.289 0.7987
0.7980 x 0.7987 log 6.289 x

6.290 0.7987
0.01 6.289 x 0.0007
0.009 d
6.280 0.7980
d 0.009 0.0007 0.009
d 0.00063
0.0007 0.01 0.01
0.7980 d 0.7980 0.00063 0.7986 x log 6.289 0.7986

197
:
( )
(189)
( ):
. -1
. -
-

. -

. ... : -2
: -3
-4
: ( 5)

2 x 4 20
1
x 2
5x 52

x x
x
. x

: (28) -5
1
x 2
x
5 5 2

:
x
x
:

198
.

(7) : -6
83 x 1
24

(5) : -7
16 x 1
64 x 2

: -8
. x
a) (11) 3 x 1
11
2x 1 x 3
b) 7 3
: (a
113 x
(11) 3 x 1
11 113 x 11 1 11 113 x 121 113 x 112
11
:
2
3x 2 x
3
: (b
72x
72x 1
33 x 3
72x 7 1
33 x 33 27 3 x 72x 7 27 3 x 7 2 x 189 x 3
7
log 7 2 x log(189 3x ) 2 x log 7 log 189 log 3 x
2 x (0.8451) 2.2765 x log 3
1.6902 x 2.2765 x(0.4771) 1.6902 x 0.4771x 2.2765
2.2765
1.2131x 2.2765 x x 1.8765
1.2131

199
:

(190)
( ):
. -1
. -
-

. -

. ... : -2
: -3
-4
: ( 5)

83 x 1
24
log 2 ( x 2 1) 3
log 2 ( x 2 1) 3

. x2 1
32

: (28) -5

.
.

. x

200
(7) : -6

(5) : -7
log( x 2 36) 2 log( x ) 1
. x
:
x 2 36 x 2 36
log log 10 10 x 2 36 10 x 2
x2 x2
x1 2
x 2 10 x 2 36 0 9x2 36 , x1, 2 2
x2 2

: -8
. x
c) log x 3 4
x 1
d ) log 5 2
x 2
: (c
log x 3 4 log x 4 3 log x 1
1 2 2
x 10 x 10 ( x) 10 x 100
: (d
x 1
log 5 2
x 2
x 1 x 1
52 25
x 2 x 2
x 1 25( x 2) x 1 25 x 50
x 25 x 50 1 24 x 49
49
24 x 49 x
24

201
:

(193)
( ):
: -1
. -

. -

. -

. ... : -2
: -3
-4
: ( 5)

.
.

: (28) -5

.
.
.

.
.

202
. .
195 194

(7) : -6
195
-
.

(5) : -7

: -8
. .1

0.097 7.78 ?
:
log 0.097 7.78 log 0.097 log 7.78 log(9.7 10 2 ) log 7.78
log 9.7 log 7.78 2 0.9868 0.8910 2
1.8778 2 1 0.1222 1 0.8778 1 .8778
anti log( 0.1222) anti log( 1.8778)
1
anti log( 1) 10
1
anti log( 0.1222) 7.55 10 0.755 1 .8778
anti log( 0.1222) 0.755 0.097 7.78 0.755

203
. .2
8 32.2
a) ? b) ?
737 25.1
: (a
32.2
log log 32.2 log 25.1 log 3.22 10 log 2.51 10
25.1
log 3.22 log 10 log 2.51 log 10 log 3.22 1 log 2.51 1
0.5079 0.3997 0.1082
32.2
anti log 0.1082 1.28 1.28
25.1
: (b

32.2
log log 32.2 log 25.1 log 3.22 10 log 2.51 10 1 1
25.1
log 3.22 1 log 2.51 1 0.5079 0.3997 0.1082
32.2
anti log 0.1082 1.28 1.28
25.1

. .3
2
(964) 3 3
(964) 2 ?
:
2
2 2 2 4 2 4
log(964) 3
log 964 log(9.64 10 2 ) log 9.64 0.9841
3 3 3 3 3 3
0.6560 1.3333 1.9893 0.9893 1
2
anti log 1.9893 9.76 10 97.6 (964) 3 97.6

204
( )

.
1
log 2 ( ) .1
4
a) 4 b) 4 c) 3 d) 3
1
: b log b 4 81 .2
4
1
a) b) 81 c) 81 d) 4
4
. log 3 81 log 0.01 .3
a) 0 b) 4 c) 6 d) 9
. log 81 log 2 x log 3 x .4

a) 2 b) 3 c) 4 d ) 13.5
log 2 16 ? .5

a) 4 b) 3 c) 5 d) 4
log 1 125 .6
5

a) 3 b) 3 c) 4 d) 5
1
: log 1 .7
2 2
1 1
a) b) c) 1 d) 1
2 2
: 3x 1
9 x .8

a) x 3 b) x 9 c) x 9 d) x 3
: log 234.21 .9

a) 0 b) 1 c) 2 d) 3
: .10
1 1 1
a) log a m b) loga m c) loga m d)
loga m log a m logm a

x .1
a) 3x 33 x 2
b) 32 x 94 x 1

c) log 3 ( x 2) 2 log 3 9 d ) 16 x 1
64 x 2

1
e)152 x 1
7x 1
f ) log x 1 1 log x
2
g ) log(4 x 3) 2 log 20 h) log 5 ( x 1) log 5 ( x 2) log 5 2

205
: (a
3x 33 x 2
3x 2 x 3x x 2 0 2x 2 0 2x 2 x 1
: (b
32 x 9 4 x 1 3 x (32 ) 4 x 1 3 x 3 2( 4 x 1)
2(4 x 1) 2x
8x 2 2x 8x 2 x 2 6x 2
2 1 1
x x
3 3 3
: (c
log 3 ( x 2) 2 log 3 9
log 3 ( x 2) log 3 92
:
x 2 9 2 81
x 81 2 79 x 79
: (d
16 x 1
64 x 2

((4) 2 ) x 1
((4) 3 ) x 2
42( x 1)
4 3( x 2)
2x 2 3x 6 8 x x 8
: (e
(15) 2 x 1
7x 1
log(15) 2 x 1
log 7 x 1
( 2 x 1) log15 ( x 1) log 7
( 2 x 1)(1.1761) ( x 1)(0.8451) 2.3522 x 1.1761 0.8451x 0.8451
2.0212
2.3522 x 0.8451x 1.1761 0.8451 1.5071x 2.0212 x
1.5071

:( f
1
log x 1 1 log x
2
1
1
log x 1 log x 1 log x 1 log x 2
1
2
log( x 1 x ) 1 x 1 x 101
( x 1) x 100 x 2 x 100 0
1 4(1)( 100) 1 400 401
1 401 1 401
x1 , x2
2 2
1 20 . 02 19.02 1 20.02 21.02
x1 9.51 , x2 10.51
2 2 2 2
: (g
log(4 x 3) 2 log 20 log(4 x 3) log 20 2
log (4 x 3) 20 2 20(4 x 3) 10 2
80 x 60 100 80 x 160 x 2

206
: (h
x 1
log 5 ( x 1) log 5 ( x 2) log 5 2 log 5 log 5 2
x 2
:
x 1
2 x 1 2x 4
x 2
x 1 2x 4 0 x 3 0 x 3 x 3

. -2
1
a) log 8 3 4 ? b) log 3 ?
243
3
8 10
c) log10 4 100 ? d ) log( ) ? e) log10 ?
128 0. 1
: (a
2
2
3 log 2 2 1 2
log 8 3 4 log 23 2 3
2
3 3 3 9
: (b
1
log 3 log 3 1 log 3 243 0 log 3 35 log 3 35 5 log 3 3 51 5
243
: (c
1 2
2 1
log10 4 100 log10 (100) 4 log10 10 4
4 2
: (d
1
8 1 1
log log 8 log 128 log 8 log(128) 2
log 8 log 128 log 8 log 1.28 10 2
128 2 2
1
log 8 log 1.28 2 0.9031 0.5(0.1072) 2
2
0.9031 0.0536 2 0.8495 2 2.8495
: (e
3
10 1 1 1
log log 3 10 log 0.1 log 10 log 10 1 ( 1) log10
0.1 3 3
1 1 3 4
1
3 3 3

207
( ). .3
1
a) log 8 3 4 ? b) log 3 ?
243
3
10 8
c) log10 4 100 ? d) log10 ? e) log ?
0.1 128
. .4
a ) 1.7300 b) 0.8954 c) 4.5682 d ) 2 .1987
: 1.7300 : (a
anti log 1.7300 anti log(0.7300 1) 5.37 10 53.7
anti log 1.7300 53.7 log 53.7 1.7300
: (b
anti log(0.8954)
anti log 0.8954 7.86
: (c
anti log 4.5682 anti log(0.5682 4) 3.7000 10 4 37000
: (d
2
anti log 2.1987 nati log(0.1987 2) (1.58 10 0.0158
anti log 2.1987 0.0158

. .5
a) 89500 b) 91 c) 3065.3 d ) log 0.002
: (a
log 89500 log(8.59 10 4 ) log 8.95 4
0.9518 4 4.9518
: (b
log 91 log(9.1 10) log 9.1 1 0.9590 1
1.9590
: (c
log 65.3 log 6.53 10 log 6.53 1
0.8149 1 1.8149
: (d
log 0.002 log(2.00 10 3 ) log 2.00 3
0.3010 3 3 .3010

208
. .6

a) 2.01 52.9 b) 0.0062 34.8


: (a
log 2.01 52.9 log 2.01 log 52.9 log 2.01 log(5.29 10)
log 2.01 log 5.29 1
0.3032 0.7235 1 2.0267
anti log 2.0267 anti log(0.0267 2) 1.06 100 106 2.01 59.9 106
b : (b
.

. .7

: (a
0.888
log log 0.888 log 256 log 0.888 log(2.56 102 ) log 0.888 log(2.56 102 )
256
log(8.88 10 1 ) log 2.56 2 log 8.88 1 log 2.56 2
log 8.88 log 2.56 3 0.9484 0.4082 3
0.5402 3 .5402
3
anti log( 2.4598) anti log(0.5402 3) 3.47 10 0.00347
0.888 256 0.00347
: (b
17.3
log log 17.3 log 7.47 log(1.73 10) log 7.47 log 1.73 log 7.47 1
7.47
0.2380 0.8733 1 0.3647.
anti log 0.3647 2.32 17.3 7.47 2.32

. .8
a) (7.42)3 b) ( 84.7) 2 c) 418 d ) 0.21
: (a
log(7.42)3 3 log 7.42 3(0.8704) 2.6112
anti log( 2.6112) anti log(0.6112 2) 4.09 100 409
(7.42)3 409

209
: (b
log( 84.7)2 2 log( 84.7) 2 log( 8.47 10) 2 log( 8.47) 2 log 10
2 log( 8.47) 2

: 0.9279 8.47

2(0.9279) 2 1.8558 2 3.8558


. 0.8558
: (c
1
1
log 418 log(418) 2 log 418 0.5 log(4.18 10 2 ) 0.5 log 4.18 0.5 2
2
0.5(0.6212) 1 0.3106 1 1.3106
anti log 1.3106 anti log(0.3106 1) 2.05 10 20.5
418 20.5
: (d
1
1
log 0.21 log(0.21) log 0.21 0.5 log( 2.1 10 1 ) 0.5 log 2.1 0.5( 1)
2
2
0.5(0.3222 1) 0.5( 0.6778) 0.33890
: 0.33890
0.33890 1 1 0.6611 1 1 .6611
anti log( 1 .6611) 0.459 0.21 0.459

210
:
(Matrices)
(205)
( ):
: -1
. -

y x M -

. -

.
. ... : -2
206 : -3
-4
. ( 5)
.

: (28) -5
205
.
.

.
C B, A 206
.

.
D C , B, A 207

.
.

211
(7) : -6
207
.

(5) : -7
:
. .1
1 3 2
. B .2
1 0 4

: -8
ai j [ ai j ] A ai j m n
A [ ai j ] m n A
. m n m n
12 :
12 m n m n :
. 12

(1,12) , (12 ,1) , (2 , 6) , (6 , 2) , (3 , 4) , (4 , 3)


1 12 , 12 1 , 2 6 , 6 2 , 3 4 , 4 3
.

: -9
. .1
1 2 4
1 3 2
A 2 5 6 B
1 0 4
3 6 0
n m m n :
:
Am n A3 3 , Bm n B2 3

. .2
i
a) (ai j )3 3 (2i 3 j ) 3 3 b) (aij ) 2 3 ( )2 3
j

212
j i (aij )3 3 : (a
:

a11 a12 a13


( aij )3 3 a21 a22 a23 (2i 3 j )3 3
a31 a32 a33
a11 , i 1 , j 1 2i 3 j 2 3 5
a12 , i 1 , j 2 2i 3 j 2 6 8
a13 , i 1 , j 3 2i 3 j 2 9 11
a21 , i 2 , j 1 2i 3 j 4 3 7
a22 , i 2 , j 2 2i 3 j 4 6 10
a23 , i 2 , j 3 2i 3 j 4 9 13
a31 , i 3, j 1 2i 3 j 6 3 9
a32 , i 3 , j 2 2i 3 j 6 6 12
a33 , i 3, j 3 2i 3 j 6 9 15
a11 a12 a13 5 8 11
( aij )3 3 (2i 3 j )3 3 a21 a22 a23 7 10 13
a31 a32 a33 9 12 15 3 3

: (b
a11 a12 a13 i
(aij ) 2 3 ( )2 3
a21 a22 a23 j
i 1
a11 , i 1 , j 1 1
j 1
i 1
a12 , i 1 , j 2
j 2
i 1
a13 , i 1 , j 3
j 3
i
a21 , i 2 , j 1 2
j
i 2
a22 , i 2 , j 2 1
j 2
i 2
a23 , i 2 , j 3
j 3
1 1
1
i a11 a12 a13 2 3
(aij ) 2 3 ( )2 3
j a21 a22 a23 2
2 1
3

213
:

(209)
( ):
: -1
. -

. -
-
.
. ... : -2
: -3
-4
. ( 5)

.
: (28) -5

.
211
.

.
(7) : -6
b a 212
.
(5) : -7
:
. .1
. .2
. c 212 .3

214
: -8
.
A ai i :
: B bi i

C A B (aii bii ) ((a b) ii ) (cii ) C (cii )


1 0 0 2 0 0
: B 0 3 0 A 0 4 0 :
0 0 5 0 0 6
2 0 0 1 0 0 2 1 0 0 0 0 3 0 0
A B 0 4 0 0 3 0 0 0 4 3 0 0 0 7 0
0 0 6 0 0 5 0 0 0 0 6 5 0 0 11
. A B

: -9
: .1
3 4 5 0 0 0 1 0 0
a) A 1 2 3 b) B 0 0 0 c) C 0 1 0
0 1 0 0 0 0 0 0 1
3 0 0
d) D 0 3 0 e) E 5 6 7 8 f) F 1 2
0 0 3
3
2 3 1
g) G h) H
1 1 0
0
. m n 3 3 a : (a
. Om n O3 3 b : (b
. m n 3 3 c : (c
. m n 3 3 d : (d
. m n 1 4 e : (e
. m n 1 2 f :( f
. m n 4 1 g : (g
. m n 2 2 h : (h

215
:

(213)
( ):
: -1
. -

. -

. -

. ... : -2
: -3
-4
( 5)

.
: (28) -5
( )
.
213

.
214

(7) : -6
214
.

216
(5) : -7
:
. A2 2 .1
. B2 3 .2
. B A a 214 .3
: -8
: 214
A B B A :
0 7 9 1 2 4
: B 8 10 4 A 5 8 7 :
3 5 6 6 3 9
1 2 4 0 7 9 1 0 2 7 4 9 1 5 5
A B 5 8 7 8 10 4 5 8 8 10 7 4 3 2 3
6 3 9 3 5 6 6 3 3 5 9 6 3 2 3
0 7 9 1 2 4 0 1 7 2 9 4 1 5 5
B A 8 10 4 5 8 7 8 5 10 8 4 7 3 2 3
3 5 6 6 3 9 3 6 5 3 6 9 3 2 3
A B B A
: -9
:
1 2 3 3 1 0
a) A , B
4 1 0 0 1 1
2 2 2 2
b) A , B
1 1 1 1
1 1
1 3 4
c) A 2 0 , B
1 0 1
1 3

. :
1 2 3 3 1 0 1 3 2 1 3 0 4 1 3
a) A B
4 1 0 0 1 1 4 0 1 ( 1) 0 1 4 2 1
1 2 3 3 1 0 1 3 2 1 3 0 2 3 3
A B
4 1 0 0 1 1 4 0 1 1 0 1 4 0 1
2 2 2 2 2 2 2 2 4 4
b) A B
1 1 1 1 1 1 1 1 0 2
2 2 2 2 2 2 2 2 0 0
A B
1 1 1 1 1 1 1 1 2 0
B A c : (a
.

217
:

(215)
( ):
: -1
. -
. -

. -

. ... : -2
c b,a 216 : -3
-4
( 5)

: (28) -5
. 215
.

.
.
. 215
( ) 216
.

(7) : -6

( A) ( )A ( A)
. ( A) ( )A ( A) :
.

218
(5) : -7
:
. .1
: .2
( A B) ?
( )A ?
( A) ?

: -8
1 0 2 0
. 1 2 ,B , A .1
1 0 1 1

:
a) ( A B) A B
2 0 1 0 2 1 0 0 1 0 2 0
2 2 2
1 1 1 0 1 1 1 0 2 1 4 2
2 0 2 2 2 0 4 0
A 2
1 1 2 1 2( 1) 2 2
1 0 2( 1) 2 0 2 0
B 2
1 0 2 1 2 0 2 0
4 0 2 0 4 2 0 0 2 0
A B
2 2 2 0 2 2 2 0 4 2

b) ( )A A A
2 0 2 0 3 2 3 0 6 0
( )A (2 1) 3
1 1 1 1 3 1 3( 1) 3 3
2 0 2 2 2 0 4 0
A 2
1 1 2 1 2( 1) 2 2
2 0 1 2 1 0 2 0
A 1
1 1 11 1 ( 1) 1 1
4 0 2 0 4 2 0 0 6 0
A A
2 2 1 1 2 1 2 1 3 3

219
c) ( A) ( )A ( A)
2 0 1 2 10 2 0 2 2 2 0 4 0
( A) 21 2 2
1 1 1 1 1 ( 1) 1 1 21 2 ( 1) 2 2
2 0 2 0 2 2 2 0 4 0
( ) A (2 1) 2
1 1 1 1 2 1 2 ( 1) 2 2
2 0 2 2 2 0 4 0 1 4 1 0 4 0
( A) 1 2 1 1
1 1 2 1 2 ( 1) 2 2 1 2 1 ( 1) 2 2

5 1 1
1
. A KA K 3 A 0 1 2 .2
K
0 0 1
:
5 1 1 3 5 31 31 15 3 3
KA 3 0 1 2 3 0 31 3 2 0 3 6
0 0 1 3 0 3 0 31 0 0 3
1 1 1 5 1 1
5 1 1
5 1 1 3 3 3 3 3 3
1 1 1 1 1 1 2
A 0 1 2 0 1 2 0
K 3 3 3 3 3 3
0 0 1
1 1 1 1
0 0 1 0 0
3 3 3 3

220
:

(217)
( ):
: -1
. -

. -

. -

. ... : -2
: -3
-4
( 5)

.
: (28) -5
218
.
. 218

. 218
.
- 219
.
.
.
(7) : -6
219

221
:
A( B C ) AB AC , K ( AB) ( KA) B A( KB)
( A B)C AC BC , IA AI A
.
(5) : -7
:
.1
. .2
C B, A .3
.

: -8
A An 1
A A n : (i
Idempotent A . A2 A n 1 . n (Periodic)
.
Nilpotent A An 0 n IN A : (ii
. n Nilpotent A . n
2 2 4
. Idempotent A 1 3 4 : (i
1 2 3
:
2 2 4 2 2 4 4 2 4 4 6 8 8 8 12
2
A A A 1 3 4 1 3 4 2 3 4 2 9 8 4 12 12
1 2 3 1 2 3 2 2 3 2 6 6 4 8 9
2 2 4
1 3 4 A A2 A
1 2 3
. Idempotent A A2 A

1 1 3
. 3 Nilpotent A 5 2 6 : (ii
2 1 3

222
:
1 1 3 1 1 3 1 5 6 1 2 3 3 6 9
2
A A A 5 2 6 5 2 6 5 10 12 5 4 6 15 12 18
2 1 3 2 1 3 2 5 6 2 2 3 6 6 9
0 0 0
3 3 9
1 1 3
0 0 0 1 1 3 0 0 0 0 0 0 0 0 0
3 2
A A A 3 3 9 5 2 6 3 15 18 3 6 9 9 18 27
1 1 3 2 1 3 1 5 6 1 2 3 3 6 9
0 0 0
0 0 0
0 0 0
. Nilpotent 3 A A3 0

: -9
.
0 1 5 0 2 3 3
a) ? b) ?
2 0 0 1 1 2 4
2
2 3 3
c) 3 2 1 1 d) ?
4 2 2
1
: (a
. ( )
:
0 1 5 0 0 5 1 0 0 0 11 0 0 0 1 0 1
2 0 0 1 2 5 0 0 2 0 01 10 0 0 0 10 0
: (b
2 3 3 2 3 3 4 6 12 6
1 2 4 1 3 2 4 3 8 5
: (c
2
3 2 1 1 3 ( 2) ( 2) 1 1 1 6 2 1 7
1
: (d
2 3 3 2 ( 3) 3 2 6 6 0
4 2 2 4 ( 3) 2 2 12 4 8

223
:

(217)
( ):
: -1
. -

. -
-
.
.
.
. ... : -2
( ) : -3
-4
( 5)

: (28) -5
. 221

.
( )

.
222

224
(7) : -6
222
.

(5) : -7
:
.1
.2
. .3

: -9
. B A .1
1 2 3 0 4 2
A 0 1 5 , B 4 5 3
0 2 3 3 3
2 3 0 3 3

:
1 0 0 0 4 2
T T
A 2 1 2 , B 4 5 3
3 5 3 3 3
2 3 0 3 3

. 3 .2
:
( A)T AT , IR
T T
1 2 3 3 6 9 3 0 0
T
( A) 3 0 1 5 0 3 15 6 3 6
0 2 3 0 6 9 9 15 9
T
1 2 3 1 0 0 3 0 0
T
A 3 0 1 5 3 2 1 2 6 3 6
0 2 3 3 5 3 9 15 9
(3 A)T 3 AT

225
:

(223)
( ):
: -1
. -

. -

. -

. ... : -2
3 3 : -3
-4
: ( 5)

ad cb 0

:
7 5
7 5 5 7 35 35 0
7 5

: (28) -5
A
( 2 2)
.
. 223
( 3 3)
.
. 225
. 225
. 226

226
(7) : -6
226
(. )

(5) : -7
:
3 3 .1
.2

: -9
. .1
1 1 0 0 4 2
1 0 5 2
a) , b) , c) 2 1 3 , d) 5 1 3
2 4 3 7
1 5 6 2 1 5
:
1 0
a) 14 2 0 4 0 4
2 4
5 2
b) 5 7 ( 2) 3 35 6 41
3 7
1 1 0
c) 2 1 3 1(1 6 3 5) 1(6 15) 1( 9) 9 ... I
1 5 6
1 1 0
2 1 3 1(2 6 1 3) (12 3) 9 ... II
1 5 6
1 1 0
2 1 3 0(2 5 1 1) 0(10 1) 0 9 0 ... III
1 5 6
I II III 9 9 0 0
0 4 2
d) 5 1 3 0(5 3) 0 2 0 ... I
2 1 5
0 4 2
5 1 3 ( 25 6) 4 ( 31)4 124 ... II
2 1 5
0 4 2
5 1 3 ( 5 2) 2 ( 7) 2 14 ... III
2 1 5
I II III 0 124 14 110

227
. .2
3 5 6 1 2 3
a) 1 2 0 , b) 5 1 7
4 1 7 1 2 3

:
3 5 6 3 5
a) 1 2 0 1 2 (42 0 6) ( 48 0 35) 36 83 119
4 1 7 4 1

1 2 3 1 2
b) 5 1 7 5 1 ( 3 14 30) ( 3 14 30) 19 19 0
1 2 3 1 2

228
:

(227)
( ):
: -1
. -

. -

. -

. ... : -2

: -3

-4
( 5)

228 . .
.

: (28) -5
. 227

227

.
228

229
(7) : -6
a 228

(5) : -7
:
. .1
1 5 4
. | A| 2 15 3 .2
3 25 7

: -9
.
0 1 2 1 2 4 3 5 8
a) 0 3 4 b) 7 9 11 c) 0 4 2
0 5 6 0 0 0 0 0 1

. a : (a

. b : (b
: (c
3 5 8
0 4 2 1 (3 4 0 5) 12
0 0 1
:
3 5 5 3 5
0 4 2 0 4 (12 0 0) (0 0 0) 12 0 12
0 0 1 0 0

230
d :
a 2 2
(229)
( ):
: -1
. 2 2 -

. -

. 2 2
-

. ... : -2
: -3
-4
( 5)

: (28) -5
. 229

. 229 .
. (Adjoint matrix) )

(7) : -6
230
.

(5) : -7
:
. .1

231
B A .2

.3

: -9
.1
5 1 5 19
a) A b) B
10 2 4 15
: : (a
.
.
5 1
A 10 ( 10) 10 10 0
10 2
. a
5 19
|B| 75 76 1 0 : (b
4 15
: b
15 19
AdjB
4 5
1 1 1 15 19 15 19
B adjB 1
|B| 1 4 5 4 5
1 15 19
B
4 5
. .2
1 2 1 2 1 3
1) A 2) B 3) C
3 1 1 3 1 1
: (1
1 2
| A| 1 6 5 0
3 1
1 2
adjA
3 1
1 2
1
1 1 1 2 5 5
A adjA
| A| 5 3 1 3 1
5 5
1 2 1 6 2 2
1 1 2 5 5 5 5 5 5 1 1 0
AA AA
3 1 3 1 3 3 6 1 0 1
5 5 5 5 5 5

232
: (2
1 2
|B| 3 2 5 0
1 3
3 2
adjB
1 1
3 2
1 1 1 3 2 5 5
B adjB
|B| 5 1 1 1 1
5 5
3 2 3 2 2 2 5
0
1 1 2 5 5 5 5 5 5 5 1 0
BB
1 3 1 1 3 3 2 3 5 0 1
0
5 5 5 5 5 5 5
: (3
1 3
|C | 1 3 2 0
1 1
1 3
adjC
1 1
1 3
1 1 1 1 3 2 2
C adjC
|C | 2 1 1 1 1
2 2
1 3 1 3 3 3
1 1 3 2 2 2 2 2 2 1 0
CC
1 1 1 1 1 1 3 1 0 1
2 2 2 2 2 2

233
:

(231)
( ):
: -1
. -
. -

. -

. ... : -2
: -3
-4
( 5)

: (28) -5
231
.

. .
. 232
. 232
(. ).

(7) : -6
233
.

234
(5) : -7
:
.1
. .2
.3
.

: -9
.
2x y 1
a)
5x 2 y 2
3 p 5q 7
b)
2 p 4q 6
a b 11
c)
4a b 9
: (a
2 1 1 x
A , B , X
5 2 2 y
x
X A 1B
y
.
2 1
| A| 4 5 1 0
5 2
. | A| 0
2 1
adjA
5 2
1 1 1 2 1 2 1
A adjA
| A| 1 5 2 5 2
x 2 1 1 2 2 0
X A 1B
y 5 2 2 5 4 1
x 0
x 0 , y 1
y 1

3 p 5q 7
b)
2 p 4q 6
: (b

235
3 5 7 p
A , B , X
2 4 6 q
3 5
| A| 12 10 2 0
2 4
. | A| 0
4 5
adjA
2 3
5
2
1 1 1 4 5 2
A adjA
| A| 2 2 3 3
1
2
5
2
p 2 7 14 15 1 p 1
X A 1B p 1, q 2
q 3 6 7 9 2 q 2
1
2
a b 11
c)
4a b 9
: (c
1 1 11 a
A , B , X
4 1 9 b
1 1
| A| 1 4 5 0
4 1
. | A| 0
1 1
adjA
4 1
1 1
1 1 1 1 1 5 5
A adjA
| A| 5 4 1 4 1
5 5
1 1 11 9 20
a 1 5 5 11 5 5 5 4
X A B
b 4 1 9 44 9 35 7
5 5 5 5 5
a 4
a 4, b 7 ( a , b) (4 , 7 )
b 7

236
:
(crammers rule)
(235)
( ):
: -1
. -

. -

. -

. ... : -2

: -3

-4
( 5)

: (28) -5

. A

.
236

.
| Az | | Ay | , | Ax |

| Az | | Ay | , | Ax | 236

.
x 3y 3
. 236
2x y 2

237
(7) : -6
x 3y 3
x 2y 5

(5) : -7
:
. ( ) .1
. z y,x .2

: -9
.
x y z 1 x y az 0
a) x y z 2 b) ax 2 y z 0
2x y 2z 1 2 x ay 2 z 0
: (a
1 1 1
A 1 1 1 1
2 1 2
1 1 1 1 1
| A| 1 1 1 1 1 (2 2 1) ( 2 1 2) 1 ( 5) 1 5 6 0
2 1 2 2 1
. | A| 6 0
1 1 1 1 1
| Ax | 2 1 1 2 1 ( 2 1 2) ( 1 1 4) 3 ( 6) 3 6 9
1 1 2 1 1
1 1 1 1 1
| Ay | 1 2 1 1 2 ( 4 2 1) (4 1 2) 5 1 6
2 1 2 2 1
1 1 1 1 1
| Az | 1 1 2 1 1 ( 1 4 1) ( 2 2 1) 4 1 3
2 1 1 2 1

238
| Ax | 9 3
x
| A| 6 2
| Ay | 6 3 1
y 1 ( x , y , z) ( , 1, )
| A| 6 2 2
| Az | 3 1
z
| A| 6 2

: (b
x y az 0 1 1 a
ax 2 y z 0 A a 2 1
2 x ay 2 z 0 2 a 2

1 1 a 1 1
| A| a 2 1 a 2 (4 2 a 3 ) ( 4a a 2a) 2 a 3 3a
2 a 2 2 a

. 2 3a a 3 0
0 1 a 1 0 a 1 1 0
| Ax | 0 2 1 0 , | Ay | a 0 1 0 , | Az | a 2 0 0
0 a 2 2 0 2 2 a 0
| Ax | 0 | Ay | 0 | Az | 0
x 0 , y 0 , z 0
| A| | A| | A| | A| | A| | A|
( x , y , z ) (0 , 0 , 0 )

239
:
(Gouse)
(239)
( ):
: -1
. (Gouse) -
. (Gouse) -
. -
. ... : -2
: -3
-4
( 5)
.
: (28) -5
. 239
. 239
) .
. (
. 240
. 240
.
.
(7) : -6
241
.
(5) : -7
:
. .1
. (Gouse) .2

(8
x2 x3 0
x1 x3 2
x1 x2 0

240
0 1 1 0 0 1 1 0 0 0 2 2
R2 R3 R2 R2 R1 R1
1 0 1 2 1 1 1 2 0 1 1 2
1 1 0 0 1 1 0 0 1 1 0 0
2 x3 2 x3 1

x2 x3 2 x2 1 2 x2 1 x2 1

x1 x2 0 x1 x2 0 x1 1 0 x1 1

: -9
.
2 x 4 y 10 z 2 2x 2 y 2
3x y 5
a) b) 3x 9 y 21z 0 c) x 2 y 3
x 3y 5
x 5 y 12 z 1 3y 6
: (a
3 1 5 3 R2 R2 3 1 5 R1 R2 R2 3 1 5
1 3 5 3 9 15 0 10 20
10 y 20 y 2
3x y 5
3x 2 5 3x 3 x 1 ( x , y) ( 1, 2)
: (b
2 4 10 2 2 4 10 2 2 4 10 2
R1 R1 R1 R2 R2
3 9 21 0 3 9 21 0 1 5 11 2
1 5 12 1 1 5 12 1 1 5 12 1
2 4 10 2 2 4 10 2
R2 R3 R3 2 R2 R1 R2
1 5 11 6 0 6 12 6
0 0 1 1 0 0 1 1
z 1 z 1

6 y 12 z 6 6 y 12 1 6 6 y 6 12 6 y 18 y 3
2 x 4 y 10 z 2 2 x 4 3 10 1 2 2 x 12 10 2
2x 2 2 2x 4 x 2
( x , y , z) ( 2 , 3 ,1)
: : (c
3y 6 y 2
x 2y 3
x 4 3 x 1
( x , y ) ( 1, 2)

241
( )
.
. |A 1| | A| 3 .1
1 1
a) b) 9 c) d) 3
3 9
2m 3 1
m A .2
1 m
1 1
a) m 1 , b) m 1 c) m 0 d) m 1 ,
2 2
3 1
. Ax A 1
x A .3
5 2
9 5 9 5 9 5 9 5
a) b) c) d)
25 14 25 14 25 16 25 12

2 1
. y 2x .4
2 1
y 0 (d y 2x 0 (c x (b y (a
1 x x2
1 2 4 x .5
1 3 9
1
a ) x 1, 2 b) x 3 ,1 c) x ,3 d) x 3, 2
2
2 1 3
. 0 1 2 .6
1 3 4

a ) 29 b) 39 c ) 19 d) 9

.
: B
5 1
A
1 3 .1
2 3 0 4
a) 3 A 2 B b) 4 A 3B
: (a
1 3 5 1 3 9 10 2 3 10 9 2 13 7
3 A 2B 3 2
0 4 2 3 0 12 4 6 0 4 12 6 4 6
: (b
1 3 5 1 4 12 15 3 4 15 12 3
4 A 3B 4 3
0 4 2 3 0 16 6 9 0 6 16 9
19 9
6 7

242
2 0 1 0 2
BA AB B 1 3 A .2
1 0 3
2 1

AB BA
:
2 0
1 0 2 2 0 4 0 0 2 6 2
AB 1 3
1 0 3 2 0 6 0 0 3 4 3
2 1
2 0 2 0 0 0 4 0 2 0 4
1 0 2
BA 1 3 1 3 0 0 2 9 4 0 7
1 0 3
2 1 2 1 0 0 4 3 3 0 1
. AB BA

: .3
2 4 3 4 2 4
C , B , A
0 1 2 2 0 1
.
:
A( B C ) AB AC
2 4 3 4 2 4 2 4 1 8 2 8 16 4 6 20
0 1 2 2 0 1 0 1 2 1 0 2 0 1 2 1
2 4 3 4 6 8 8 8 2 16
AB
0 1 2 2 0 2 0 2 2 2
2 4 2 4 4 0 8 4 4 4
AC
0 1 0 1 0 0 0 1 0 1
2 16 4 4 6 20
AB AC A( B C ) AB AC
2 2 0 1 2 1

( A B)C AC BC
2 4 3 4 2 4 5 8 2 4 10 0 20 8 10 12
0 1 2 2 0 1 2 3 0 1 4 0 8 3 4 11
2 4 2 4 4 0 8 4 4 4
AC
0 1 0 1 0 0 0 1 0 1
3 4 2 4 6 0 12 4 6 8
BC
2 2 0 1 4 0 8 2 4 10
4 4 6 8 10 12
AC BC ( A B )C AC BC
0 1 4 10 4 11

243
:
2 4 3 4 2 4 6 8 8 8 2 4
ABC
0 1 2 2 0 1 0 2 0 2 0 1
1 6
2 16 2 4 4 0 8 16 4 24 2 12
2 4 5
2 2 0 1 4 0 8 2 4 10 2 5 1
2

. .4
1 2 1
A 1 0 2
2 1 1
:
1 2 1
1 0 2 1(0 2) 2 ... I
2 1 1
1 2 1
1 0 2 2(1 4) 2( 3) 6 ... II
2 1 1
1 2 1
1 0 2 1(1 0) 1 ... III
2 1 1
1 2 1
I II III 2 6 1 3 1 0 2 3
2 1 1
. (ad joint) .5
2 5
M
3 9
:
9 5
adjM
3 2
2 5
|M | 18 15 3 0
3 9
. M |M | 0
1 1
M adjM
|M |
5 5
3 3
1 1 9 5 3 1 3
M M
3 3 2 2 2
1 1
3 3

244
. .6
2x y z 6
x1 2 x2 4
a ) x 2 y 2 z 10 b)
2 x1 4 x2 5
3x y z 4
: (a
2 1 1
A 1 2 2
3 1 1
2 1 1 2 1
| A| 1 2 21 2 (4 6 1) ( 6 4 1) 9 ( 11) 9 11 20
3 1 13 1
6 1 1 6 1
| Ax | 10 2 2 10 2 12 8 10 ( 8 12 10) 10 ( 30) 10 30 40 | Ax | 40
4 1 1 4 1
2 6 1 2 6
| Ay | 1 10 2 1 10 20 36 4 (30 16 6) 20 40 20 | Ay | 20
3 4 1 3 4
2 1 6 2 1
| Az | 1 2 10 1 2 16 30 6 ( 36 20 4) 8 ( 52) 8 52 60 | Az | 60
3 1 4 3 1
| Ax | 40
x 2
| A| 20
| Ay | 20
y 1 ( x , y , z ) (2 , 1, 3)
| A| 20
| Az | 60
z 3
| A| 20

: (b
x1 2 x2 4
2 x1 4 x2 5
1 2 1 2
A , | A| 4 4 8 0
2 4 2 4
4 2
| Ax1 | 16 10 26 | Ax1 | 26
5 4
1 4
| Ax 2 | 5 8 3 0 | Ax2 | 3
2 5
| Ax1 | 26 13 | Ax2 | 3 13 3
x1 , x2 ( x1 , x2 ) ( , )
| A| 8 4 | A| 8 4 8
:
x1 2 x2 4
13 3 13 3 16
2 ( ) 4
4 8 4 4 4
2 x1 4 x2 5
13 3 13 3 10
2 4 5
4 8 2 2 2

245
. .7
2 x 3 y 3z 0
2x 3y 7 1
a) 3x 2 y 5z 0 b)
2 y 27 2
5x 4 y 2z 0
: (a
3 3
1 0
2 3 3 0 1 2 2
R1 R1
3 2 5 0 2
3 2 5 0
5 4 2 0 5 4 2 0

3 3 3 3
1 0 1 0
2 2 2 2
3 R1 R2 R2 9 9 13 19
0 2 5 0 0 0
2 2 2 2
5 4 2 0 5 4 2 0

3 3 3 3
1 0 1 0
2 2 2 2
5 R1 R3 R3 13 19 13 19
0 0 0 0
2 2 2 2
15 15 7 19
0 4 2 0 0 0
2 2 2 2
3 3 3 3
1 0 1 0
2 2 2 2
R2 R3 R3 13 19 13 19
0 0 0 0
2 2 2 2
7 13 0 3 0 0
0 0 0
2 2
3y 0 y 0
13 19 19
y z 0 z 0 z 0
2 2 2
2 x 3 y 3z 0 2x 3 0 3 0 0 2x 0 x 0 ( x , y , z ) (0 , 0 , 0)

246
: (b
2z 3y 7 1 2x 3y 8
2 y 27 2 0 x 2y 29
2 3 8
A
0 2 29
29
2y 29 y
2
29 87 87 16 87 103
2x 3 y 8 2x 3 8 2x 8 2x 8 2x
2 2 2 2 2
130 103 29
x ( x , y) ( , )
4 4 2

. .8
3x y 1 0 x y 2
a) b)
4x 3y 2 0 x 2y 1
: (a
3x y 1 0 3x y 1
4x 3 y 2 0 4x 3 y 2
3 1 1 x
A , B , X
4 3 2 y
x
X A 1B
y
3 1
| A| 9 4 5
4 3
3 1
adjA
4 3
3 1
1 1 1 3 1 5 5
A adjA
| A| 5 4 3 4 3
5 5
3 1 3 2 5
x 1 5 5 1 5 5 5 1 x 1
X A B x 1 , y 2
y 4 3 2 4 6 10 2 y 2
5 5 5 5 5
( x , y) ( 1, 2)

247
: (b
x y 2
x 2y 1
1 1 2 x
A , B , X
1 2 1 y
1 1
2 1 3
1 2
2 1
adjA
1 1
2 1
1 1 2 1 3 3
A1 adjA
| A| 3 1 1 1 1
3 3
2 1 4 1 3
x 3 3 2 3 3 3 1
X A 1B
y 1 1 1 2 1 3 1
3 3 3 3 3
x 1
x 1 , y 1
y 1
( x , y) (1, 1)

248
:

(249)
( ):

. -1
. -
-

. -

: -2
: -3
-4
: ( 5)

: (28) -5
249
.

.
(Position vector)
. (Zero vector)

(7) : -6
250

249
.

(5) : -7

:
.1
.2
.3
.4
.

: -8

F ma

. . W F d cos
.
:
a
OB a O B
a
BO a O B
:
. .1
. .2

: -9
: .1
. .a
. .b
.c

250
2 3
b a : (a
3 2

y y

b' b
a' a
x x
a' ' a' ' ' b' ' b' ' '

b '' b ' b a '' ' a '' a ' a


. b ' ''

) 250 b : (b
(.

: a a : (c
3 3 3
a , a
2 2 2
2 2 2
b , b
3 3 3

251
:

(251)
( ):

. -1
. -
-

. -

: -2
: -3
-4
( 5)

.
: (28) -5
251

:
:
y1 x1 ( x2 x1 ) 2 ( y2 y1 ) 2
. y2 x2
x1 x2
Xm xm 2 ( x2 , y2 ) ( x1 , y1 )
Xm
ym y1 y2
2
x1 x2 y1 y2
Xm ( xm , ym ) ( , )
2 2

252
(7) : -6
252
.

.
.
(5) : -7

:
( x2 , y2 ) ( x1 , y1 ) .1
.2
. .3
.

: -8
:
B B A b a :
q
C p
c AB C
b c p q
qa pb
c : C
q p
O A
a . AB C p q
AC p p
q AC p BC : AB C :
BC q q
: OAC
OC OA AC
p p
OC a p a AB a AB
AB p q
AB b a

p pb a p
OC a (b a) a
p q p q
ap aq pb ap aq p b
OC
p q p q

253
: -9
.
i ) B(2 , 7) , A(3 , 4)
ii ) N (5 ,1) , M (1, 5)
iii ) Q(8 , 8) , P(1, 8)
:
i ) AB a2 x a2 y ( x2 x1 ) 2 ( y2 y1 ) 2 (2 3) 2 (7 4) 2 1 9 10
x1 x2 3 2 5
xm 2 2 2 2.5
M
ym y1 y2 4 7 11 2.5
2 2 2

ii ) MN a x2 a y2 ( x2 x1 ) 2 ( y2 y1 ) 2 (5 1) 2 (1 5) 2

MN 16 16 32 4 4 2 4 2

x1 x2 1 5
xm 2 2 3
M
ym y1 y2 5 1 3
2 2

iii ) PQ a x2 a y2 ( x2 x1 ) 2 ( y2 y1 ) 2 (8 1) 2 (8 8) 2 PQ 49 0 7
x1 x2 8 1 9
xm 2 2 2 4.5
M
ym y1 y2 8 8 16 8
2 2 2

254
:

(253-254)
( ):

. -1
. -
-

. -

: -2
( ) : -3
-4
: ( 5)

.
: (28) -5
253

x x x x
( )u v (i
y y y y
x ax
( )au a (ii
y ay
.

. ( )1R 2
0 1
|i| | j| 1 j i
1 0

255
x x 0 1 0 x
u x y xi y j u
y 0 y 0 1 y
. y x j i

(7) : -6
iii ii 254

(5) : -7

:
.1
.2
.3
.

: -8

.
a
ea a | a | ea : a
|a|
y x a

. j (0 ,1) i (1, 0) j i

: a 2i 4j :
a 2i 4 j 2i 4j 2i 4 j 2i 4j
ea
|a| 4 16 20 2 5 2 5 2 5
1 2
ea i j a
5 5

256
: -9
3 2
. 2u 4v u 2v u 2v v u .1
2 1
:
2 2 2 4
2u 2
1 2( 1) 2
3 2 3 6
2v 2
2 2 2 4
3 4 3 12
4v 4
2 4 2 8
2 6 2 6 8
u 2v
1 4 1 4 3
2 6 2 6 4
u 2v
1 4 1 4 5
4 12 4 12 16
2u 4v
2 8 2 8 6

257
:

(255-258)
( ):
. -1
. -
-

. -

: -2
( ) : -3
-4
( 5)

.
: (28) -5
:
( IR 3 )
IR3 IR IR IR {( x , y , z ) / x , y , z IR} : ( x, y, z )
z y,x
z
O
. P3 P2 , P1

p1
p2 y z
y
o
. x
p3 (O)
x .

258
(7) : -6
) 255
(
. ( x , y , z) (2 , 3 ,1)

(5) : -7

:
( x, y ) .1
.2
(6 , 3 , 7 ) .3

: -8
:
. D (5 , 2 , 3) C (4 , 5 , 3) B( 3 , 4 , 7) A(2 , 4 , 3) :
. :
z
B( 3, 4 , 7)

z 7

3
3 ( 3 , 4)
A(2 , 4 , 3)
4 y y
4

2 (2 , 4)
x x
z z

C (4 , 5 , 3) 2
5 y y

4 3
(4 , 5 )
x 5 (5 , 2)

x
D(5 , 2 , 3)

259
: -9
. .1
3 2
. v u v u .2
2 1
:
a
ea : a
|a|
2 2 2
u 1 1 1 2 5
eu
|u| 22 1 5 5 1 1
5
3 3 3 3
v 2 2 2 1 3 13
ev
|v| 32 22 9 4 13 13 2 2
13

w 6 i 9 j 3k v 4 i 6 j 2k u 2i 3j k .3
.
1
a) 2 u 6 v 4 w ? b) | u v 2w| ?
3
. b a :
:

a ) 2 u 6 v 4 w 2( 2 i 3 j k ) 6( 4 i 6 j 2 k ) 4( 6 i 9 j 3 k )

4 i 6 j 2 k 24 i 36 j 12 k 24 i 36 j 12 k

(4 24 24) i (6 36 36) j (2 12 12) k

4 i 66 j 22 k
1 1
b) | u v 2 w | (2 i 3 j k ) ( 4 i 6 j 2 k ) 2( 6 i 9 j 3 k )
3 3
4 2
(2 i 3 j k ) i 2j k 12 i 18 j 6 k
3 3
4 2 34 19
(2 12) i (3 2 18) j (1 6) k i 19 j k
3 3 3 3
34 2 19 1156 361 1517 3249 1517
( ) (19) 2 ( )2 361 361
3 3 9 9 9 9
4766 69.036
9 3

260
. u w, w v,v u .4
:
uv ( x2 x1 ) 2 ( y 2 y1 ) 2 ( z2 z1 ) 2

uv ( 4 2) 2 (6 3) 2 (2 1) 2 2 2 32 12 14 uv 14

vw ( 6 4) 2 ( 9 6) 2 ( 3 2) 2 2 2 15 2 5 2 4 225 25 254

vw 254

wu ( 2 6) 2 ( 3 9) 2 (1 3) 2 4 2 12 2 42 16 144 16 176 4 11

wu 4 11

w v ,u .5
:
u 2i 3j k 2i 3j k 1 2 3 1
eu (2 i 3j k) i j k
|u | 2 2 32 12 14 14 14 14 14
2 3 1
eu i j k
14 14 14
v 4i 6j 2k 4i 6 j 2k 4i 6 j 2k 4i 6 j 2k
ev
|v| 4 2
6 2
2 2
16 36 4 56 2 14
2 3 1 2 3 1
i j k ev i j k
14 14 14 14 14 14
w 6i 9j 3k 6i 9j 3k 6i 9j 3k 6i 9j 3k
ew
|w| 6 2 ( 9) 2 ( 3) 2 36 81 9 126 3 14
2 3 1 2 3 1
i j k ew i j k
14 14 14 14 14 14

261
:

( 259)
( ):

. -1
. -
-

. -

: -2
( ) : -3
-4
( 5)

.
: (28) -5
259

:
, r
OP r , OA rx , OB ry , OC rz :
: r
x
cos x r cos
r
y
cos y r cos
r
z
cos z r cos
r

262
(7) : -6

(5) : -7

:
.1
.2
.3
.4
.

: -8
:

:
. x
. y :
. z :
y j x i . k j,i

: z k
1 0 0
i (1, 0 , 0) 0 , j ( 0 , 1 , 0) 1 , k (0 , 0 , 1) 0
0 0 1

: -9

w 5i j 3k v 3i 2 j 2 k u i 2j k .1

a) u 2 v w ? b) v 3 w ? c) 3 v w ?

263
:

a) u 2 v w i 2 j k 2( 3 i 2 j 2 k ) 5 i j 3k

i 2 j k 6 i 4 j 4k 5 i j 3k 12 i 3 j 6 k

u 2 v w 12 i 3 j 6 k

b) v 3 w 3 i 2 j 2 k 3(5 i j 3 k ) 3 i 2 j 2 k 15 i 3 j 9 k

12 i j 7k v 3w 12 i j 7k

c) 3 v w 3(3 i 2 j 2 k ) 5 i j 3k 9 i 6 j 6k 5 i j 3k

14 i 7 j 9 k 14 2 ( 7) 2 9 2 196 49 81 326

3v w 326

. 3 i ( 1) j 2 k .2
:

i ( 1) j 2 k 3

2
( 1) 2 22 3
2 2 2
2 1 4 3 ( 2 2 5 )2 32 2 2
2 5 9
2 2
2 2 4 0 2 0 ( 1)( 2) 0
1 0 1
2 0 2

264
:

( 261)
( ):

. -1
. -

. -
-
: -2
: -3
-4
: ( 5)

.
( , )
.
.

: (28) -5
261

:
( ) v u v u
: v u

u v | u | | v | cos
v u v |v| u |u |
. (0 ) .
u v
. cos
|u| |v|

265
262
.

(7) : -6

263
.
(5) : -7
:
.1
.2
a b b a 2 3 3 2 .3
a b b a
.

: -8

.
a b a : ( )
: b (projection)( )
A Pba | a | cos eb
:
a b
eb
|b|
b a b
O' B' cos
|a| |b|
a b b a b
Pba | a | cos eb | a | b
|a| |b| |b| |b| |b|
O B
a b
. b ( ) a Pba b
|b| |b|

266
: -9

k, j, i v a i b j ck .1
. c, b, a

: b a :
b a
Pba b
b b

:
i v i (a i b j ck)
Pi v i i (ai i bi j ci k )i (a b 0 c 0) i ai
i i 1

Pi v ai

j v j (a i b j ck)
P jv j j (ai j bj j ck j ) j (a 0 b c 0) j bj
j j 1

P jv bj

k v k (a i b j ck )
Pkv k k (ai k bj k ck k )k (a 0 b 0 c)k ck
k k 1

Pkv ck

: ABC .2

i ) a 2 b 2 c 2 2bc cos A ii ) a b cos C c cos B

y
:

b a

c x
A B
i)
a | BC | ( x c ) 2 ( y 0) 2 ( x c )2 y2
: y b sin A x b cos A

a (b cos A c) 2 (b sin A) 2 a b 2 cos 2 A 2bc cos A c 2 b 2 sin 2 A


a2 b 2 (cos2 A sin 2 A) 2bc cos A c 2
a2 b 2 c 2 2bc cos A

267
ii )
A

c b
BC a , CA b , AB c
a b c 0 / a B C
a (a b c ) a 0 0 a

a a a b a c 0
| a | | a | | a || b | cos(180 C ) | a || c | cos(180 B) 0
a a ab cos C ac cos B 0
a 2 ab cos C ac cos B 0 / a
a b cos C c cos B 0 a b cos C c cos B

cos ( ) cos cos sin sin : .3


:
y A
cos( ) cos cos sin sin
xy OB b OA a
xy
B

a a1i a2 j xi yj :
x
O

y a a1 x cos x a

: | a| |b| 1 b a a2 y sin
a a1i a2 j xi yj cos i sin j ... I
b b1i b2 j xi yj cos i sin j ... II
: b a ( ) : b a

a b | a || b | cos( ) 1 1 cos( ) cos( ) ... III


: II I
a b (cos i sin j ) (cos i sin j)
cos i cos i cos i sin j sin j cos i sin j sin j
cos cos sin sin ... IV
cos( ) cos cos sin sin IV III

268
u v

:
n
v
u

( 265)
( ):

. -1
. -
-

. -

: -2
: -3
-4
: ( 5)

.
: (28) -5
:
v u v u

u v | u | | v | sin n : u v
v u n (0 )v u

v u
.

.
:
.
a 1 , 2 , .... , n IR a1 , a2 , .... , an

269
a1 , a2 , .... , an a a 1 a1 2 a2 .... n an
.
1 2 .... n 0
. (i 1, 2 , ..., n) i

a2 a1 265
.
(7) : -6
266

.
(5) : -7
:
.1
1 2 .... n 0 .2
(i 1, 2 , ..., n) i .3
.4

.
: -8

:
a b c | a || b | sin n
. k k 0 j j 0, i i 0 270
i i | i | | i | sin 0 110 0
j j | j | | j | sin 1 1 sin 0 11 0 0
k k | k | | k | sin 11 0 0

270
:

( 267)
( ):

: -1
. -

. n -

. -

.
: -2
: -3
-4
: ( 5)

( x1 , x2 , x3 )

: (28) -5
n
.
( )
a1 , a 2 , ... , a n
. 1 2 ... n 0 1 1a 2 a 2 ... n an 0
( )
268
.
269
. .
.

271
(7) : -6
270
.
.

(5) : -7
:
.1
a (2 , 3) .2

: -8
: 267
S (1 ,0 ,0) , (0 ,1 ,0) , (0 ,0 ,1)
1 (1 ,0 ,0) 2 (0 ,1 ,0) 3 (0 ,0 , 1) 0
( 1 ,0 ,0) (0 , 2 ,0) (0 ,0 , 3 ) 0
( 1 0 0,0 2 0, 0 0 3 ) 0
( 1 , 2 , 3 ) 0 1 0 , 2 0 , 3 0
. S 1 2 3 0

272
:
(Triple product)
( 270)
( ):
: -1
. -

. -

. -

: -2
: -3
-4
: ( 5)

(a b) c

(b c ) a (a b) c

.
: (28) -5
( )

a(b c )
. c b ,a
3 2 ,1 271
.
(7) : -6
273

. .
.

273
(5) : -7
:

(c a) b .1
. sin( ) .2

: -9
a3 3t 2 2t 2 a2 2t 2 t , a 1 t2 t 2 .1

:
a1 a2 a3 (t 2 t 2) ( 2t 2 t ) (3t 2 2t 2) 0
2 2 2
t t 2 2 t t 3t 2t 2 0
2
( 2 3 )t ( 2 )t 2 2 0

2 3 0
2 0
2 2 0 2 2 0

2 0 2 0 0

,
.

b 4i 6 j 8k a 2i 3 j 4k .2
:
a b ( 2i 3 j 4k ) (4i 6 j 8k )
2 i 3 j 4 k 4 i 6 j 8 k 0
(2 4 )i (3 6 ) j (4 8 )k 0
2 4 0 2 0
3 6 0 2 0
4 8 0 2 0
2
2
. b a

274
. a3 9k a2 5 j , a1 2i .3
:
1 1 a 2 a2 3 a3 0
1 2i 2 5j 3 9k 0 2 1 0 , 5 2 0 , 9 3 0
1 2 3 0
.

C ( 1,1,2) B(2,1, 1) A(1, 1,1) .4

. ABC
:
z
C ( 1,1, 2)

A(1, 1,1)
y
O

B(2 ,1, 1)

AB (2 1,1 ( 1) , 1 1) (1, 2 , 2) i 2 j 2k
AC ( 1 1,1 ( 1) , 2 1) ( 2 , 2 ,1) 2i 2 j k

1 1 1
A( ABC ) AB AC (i 2 j 2k ) ( 2i 2 j k) 2k j 4k 2i 4 j 4i
2 2 2
1 1 2 1
6i 3 j 6k 6 32 6 2 36 9 36
2 2 2
1 1 1
81 A( ABC ) 81 9 4.5unit 2
2 2 2

. ABC

275
S (1,1, 8) R(2, 1,4) Q ( 1,2,4), P(0,0,0) .5
z .
S (1,1, 8)
:
Q( 1, 2 , 4)
x

R(2 , 1, 4)

y y
P

PQ ( 1 0 , 2 0 , 4 0) ( 1, 2 , 4) i 2 j 4k
PR (2 0 , 1 0 , 4 0) (2 , 1, 4) 2i j 4k
i j k
2 4 1 4 1 2
PQ PR 1 2 4 i j k
1 4 2 4 2 1
2 1 4
i (8 4) j ( 4 8) k (1 4) 12i 12 j 3k
PQ PR 12 2 12 2 ( 3) 2 144 144 9 297 3 33

3 33

v 4i 2 j k u 2i j k .6

i) u u ii) u v iii) v u
:
i j k
i) u u 2 1 1 ( 1 1)i (2 2) j ( 2 2)k 0
2 1 1
i j k
ii ) u v 2 1 1 (1 2)i ( 2 4) j (4 4)k i 6 j 8k
4 2 1
i j k
iii ) v u 4 2 1 (2 1)i (4 2) j ( 4 4)k i 6 j 8k ( i 6 j 8k )
2 1 1

u v

276
( )
: b 4 i 3 j 2k a 3i j 5k :(1

b a :(b a b :(a

a) a b (3 i j 5 k )(4 i 3 j 2 k ) 3 4 ( 1)(3) (5)( 2)


12 3 10 12 13 1

b) b a (4 i 3 j 2 k )(3 i j 5 k ) 12 3 10 1

Q P OQ OP Q(6 , 2) P(2,3) :(2


. xi yj

:
2 2 0 1 0
OP 2 3 2i 3j
3 0 3 0 1
6 6 0 1 0
OQ 6 2 6i 2j
2 0 2 0 1

CD AB D( 2,2) C( 1,3) B(2,0) A(1, 1) :(3


.
:
2 1 1 1 0
AB i j
0 1 1 0 1
2 1 1 1 0
CD i j
2 3 1 0 1
AB CD i j i j 0

: C(2, 6) B( 1,1) A(2,5) :(4

i ) AB ? ii) 2 AB CB ? iii ) 2 CB 2 CA ?

277
:
i ) AB ( 1 2 ,1 5) ( 3 , 4) 3i 4j
ii ) CB ( 1 2 ,1 6 ) 3i 7j
2 AB CB 2( 3 i 4 j ) ( 3i 7j) 6i 8j 3i 7j 3 i 15 j
iii) CA ( 2 2 , 5 6) (0 ,11) 11 j 2CB 2CA 2( 3 i 7 j ) 2(11 j )
6 i 14 j 22 j 6i 8j 2CB 2CA 6i 8j

: w 5i j 3k v 3 i 2 j 2k u i 2j k :(5

i ) u 2v w ii ) v 3w iii ) 3v w ?

:
i) u 2v w (i 2 j k ) 2(3 i 2j 2 k ) 5i j 3k
i 2j k 6i 4j 4k 5i j 3k
(1 6 5) i (2 4 1) j ( 1 4 3) k 12 i 3j 6k
u 2v w 12 i 3j 6k

ii ) v 3w 3i 2 j 2k 3(5 i j 3k ) 3i 2j 2k 15 i 3j 9k
12 i j 7k
v 3w 12 i j 7k

iii ) 3 v w 3(3 i 2 j 2 k ) 5i j 3k 9i 6 j 6k 5i j 3k

14 i 7 j 9k 14 2 ( 7) 2 9 2 196 49 81 326

3v w 326

w v u : (iv

u i 2j k i 2j k 1 2 1
eu i j k
|u| 1 2
2 2
( 1) 2
6 6 6 6
3i 2j 2k 3i 2 j 2k 3 2 2
ev i j k
32 ( 2) 2 22 9 4 4 17 17 17
5i j 3k 5i 3kj 5 1 3
ew i j k
52 ( 1) 2 32 25 1 9 35 35 35

278
a b b a a b b a :(6

: b a b a

a 2i j k a i j
i) ii )
b i j
b i j k

a 3i 2 j k a 4i j 2k
iii ) iv)
b i j b 2i j k
:

i) a b (2 i j k )( i j k) 2( i i ) j j k k 2 1 1 0

b a (i j k )(2 i j k) 2 1 1 0 a b b a

a b (2 i j k) (i j k) 2i i 2i j 2i k j i j j j k k i k j k k

2 0 2k 2 j k 0 i j i 0 3 j 3k a b 3 j 3k

b a (i j k ) (2 i j k) 2i i i j i k j 2i j j j k k 2i k j k k

0 k j 2k 0 i 2 j i 0 3 j 3k a b b a

ii ) a b (i j )(i j) i i j j 1 1 0

b a (i j )(i j) i i j j 1 1 0

a b b a

a b (i j ) (i j) i i i j j i j j 0 k k 0 2k

b a (i j ) (i j) i i i j j i j j 0 k k 2k

a b b a

iii ) a b (3 i 2 j k )(i j ) 3i i 3i j 2 j i 2 j j k i k j 3 2 1 a b 1

b a (i j )(3 i 2 j k ) i 3i i 2 j i k j 3i j 2j j k 3 0 0 3 0 2 0

3 2 1 b a 1 a b b a

a b (3 i 2 j k ) (i j ) 3i i 3i j 2 j i 2 j j k i k j
3 0 3k 2k 2 0 j i i j 5k

b a (i j ) (3 i 2 j k ) 3i i 2i j i k 3j i 2j j j k

0 2k j 3k 2 0 j i j 5k ( i j 5k ) a b b a

279
vi) a b ( 4i j 2 k )(2 i j k)
4 2i i 4i j 4i k 2j i j j j k 2 2k i 2k j 2k k

8 4 0 4 0 2 0 1 0 4 0 2 0 21 8 1 2 9 a b 9

b a (2 i j k )( 4 i j 2 k) 2 4 1 21 8 1 2 9 b a 9

a b b a

a b ( 4i j 2 k ) (2 i j k)
4i 2i 4i j 4i k j 2i j j j k 2k 2i 2k j 2k k
0 4 k 4( j ) 2 k 0 i 4 j 2( i ) 0 4k 4 j 2k i 4 j 2i 3i 6k

b a (2 i j k ) ( 4 i j 2 k )
2i ( 4i) 2i j 2i ( 2k ) j ( 4i ) j j j ( 2k ) k j k ( 2k )
0 2k 4 j 4k 0 2i 4 j i 0 3i 6k (3i 6k )

a b b a

: :(7
i ) : P(0,0,0), Q(2,3,2), R( 1,1,4)
i i) : P(1, 1, 1), Q (2,0, 1), R(0,2,1)
z
: (i
x
R( 1,1, 4)

Q( 2 , 3 , 2)
y y
P

PQ (2 0 , 3 0 , 2 0) (2 , 3 , 2) 2i 3 j 2k
QR ( 1 2 ,1 3 , 4 2) ( 3 , 2 , 2) 3i 2 j 2k
1 1
A( PQR) PQ QR (2i 3 j 2k ) ( 3i 2 j 2k )
2 2
1 1
4k 4 j 9k 6i 6 j 4i 10i 10 j 5k
2 2
1 1 1
10 2 ( 10) 2 5 2 100 100 25 225
2 2 2
15
A( PQR) 7.5
2

280
: (ii
z

PQ (2 1, 0 ( 1) , 1 ( 1) (1, 1, 0) i j
R(0 , 2 ,1)
PQ i j
y y
PR (0 1, 2 ( 1) , 1 ( 1) ( 1, 3 , 2)
PR i 3 j 2k P(1, 1 , 1)

1 1 Q( 2 , 0 , 1)
A( PQR) PQ PR (i j ) ( i 3 j 2k ) x
2 2 z
1 1
3k 2 j k 2i 2i 2 j 4k
2 2
1 2 1 1 1
2 ( 2) 2 4 2 4 4 16 24 2 6 6
2 2 2 2
A( PQR) 6

. :(8
i) A(0,0,0) , B(1,2,3) , C (2, 1,1) , D(3,1,4)
ii ) A(1,2, 1) , B(4,2, 3) , C (6, 5,2) , D (9 , 5 , 0)
iii ) A(1, 1,1) , B( 1,2,2) , C ( 3,4, 5) , D ( 3,5, 4)
: (i

AB (1 0 , 2 0 , 3 0) (1, 2 , 3) i 2 j 3k z
AB i 2 j 3k
AC (2 0 , 1 0 , 1 0) (2 , 1,1) 2i j k B (1,2,3)
D(3,1,4)
AC 2i j k
y y
C ( 2, 1,1) A

A AB AC (i 2 j 3k ) (2i j k)

k j 4k 2i 6 j 3i 5i 5 j 5k
52 52 ( 5) 2 25 25 25
A 75

281
z
: (ii

y y

C (6 , 5 , 2) A(1, 2 , 1)

D(9 , 5 , 0 ) B(4 , 2 , 3)

z
x

AB (4 1, 2 2 , 3 ( 1)) (3 , 0 , 2) 3i 2k
AC (6 1, 5 2 , 2 ( 1)) 5 , 7 , 3 5i 7 j 3k
AB AC (3i 2k ) (5i 7 j 3k ) 15i i 21i j 9i k 10k i 14k j 6k k
0 21k 9 j 10 j 14i 0 14i 19 j 21k
AB AC ( 14) 2 ( 19) 2 ( 21) 2 196 361 441 998 31.591

31.591

z : (iii
x

B( 1, 2 , 2)

A( 1,1,1)

y
CD ( 3 (3) , 4 5 , 5 ( 4))
(0 , 1, 1) j k D( 3 , 5 , 4)

C ( 3 , 4 , 5)
CA ( 3 ( 1) , 4 1, 5 1)
( 2 , 3 , 6) 2i 3 j 6 k x z
CA CD ( 2i 3 j 6 k ) ( j k )
| 2k 2( j ) 3 0 3 j 6( i ) 6 0 |
6i 5 j 2 k 62 ( 5) 2 ( 2) 2
36 25 4 65 8.062
8.062 unit 2

282
:(9
i) u 5i j k, v j 5k , w 15i 3 j 3k

ii ) u i 2j k , v i j k, w i j
2 2
: v u

u v
u v u | v | cos cos
u |v|

cos 0 v u cos 1

.
: : (i
u v
u v u | v | cos cos
u |v|
(5i j k )( j 5k ) 1 5
cos
52 ( 1) 2 12 12 ( 5) 2 25 1 1 1 25
6 6
0.226 cos 0.226
27 26 26.49

. v u

u w
u w u | w | cos cos
u | w|
(5i j k )( 15i 3 j 3k ) 75 3 3 81
cos
5 2
( 1) 2
12
( 15) 2
3 2
( 3) 2
27 243 27 243
81 81
1 cos 1
6561 81

. w u cos 1

v w
v w v | w | cos cos
v | w|
( j 5k )( 15i 3 j 3k ) 3 15 18
cos
1 ( 5) 2
( 15) 2
3 2
( 3) 2
26 243 26 243
18 18
0.2265 cos 0.2265
6381 97.485
. w v cos 0.2265

283
: (ii
u v
u v u | v | cos cos
u |v|
(i 2 j k )(i j k) 1 2 1
cos
1 2
2 2
( 1) 2
1 2
12
12
1 4 1 1 1 1
2 2 2
0.4715 cos 0.4715
6 3 18 4.242

. v u cos 0.4715

u w
u w u | w | cos cos
u | w|

(i 2 j k )( i j)
2 2 2 2 2 2 1 1
cos cos
2 2 2 2
3 2
3 2 3 2 3
6 6 6
4 4 2 2

. w u

v w
v w v | w | cos cos
v | w|

(i j k )( i j)
2 2 2 2 0
cos cos 0
2 2 2 2
2 2 2
1 1 1 3 3
4 4 2 2
. w v cos 0

284
:
(Coefficient Variations)
(282-281)
150kg
?
170cm ( ):
: -1
. ( ) -

. -
-

.
. ... : -2
. ... : -3
-4
: ( 5)

. ( )
( )
.

: (28) -5

.
C.V

285
S
C V
x
.
(281)
.
(7) : -6
(282)
.
.

(5) : -7

:
.1
.2
.3
: -8

S
. x S C V
x
xi f i
fi ( ) xi x
fi
xi f i x1 f1 x2 f 2 ... xn f n
x
fi f1 f 2 ... f n
f1 ( x1 x )2 f 2 ( x2 x ) 2 ... f n ( xn x )2 f i ( xi x)2
S
f1 f 2 ... f n fi
S
. C V
x

286
: -9
.1
1 3 4 5 6
S
S C V
x
. x
xi 1 3 4 5 6 19 4
x 3 3.8
n 5 5 5
( xi x ) 2 (1 3.8) 2 (3 3.8) 2 (4 3.8) 2 (5 3.8) 2 (6 3.8) 2
S2
n 5
2 2 2 2 2
( 2.8) ( 0.8) (0.2) (1.2) (2.2) 7.84 0.64 0.04 1.44 4.84 14.8
S2
5 5 5
S2 2.96 S 2.96
S 2.96 1.72
C V 0.452
x 3.8 3.8
: 100
2.96
C V 100 0.452 100 45.2%
3.8

6 4 .2
:
x 4
S 6
C V ?
S
C V
x
6 3 1
C V 1 1.5
4 2 2

10 .3

.4
.

287
:
( )
x 3S x 2S x S x x S x 2S x 3S (284-283)
( ):
: -1
. ( ) -

. -

. -

. ... : -2
. ... : -3
-4
( 5)

( x 2S , x 2S ) (x S , x S )
.

.
: (28) -5
B A

288
(7) : -6
(283)
:
.1
.2
.3

.
(5) : -7

:
(x S , x S )
( x 2S , x 2S )
( ) ( x 3S , x 3S )
3S 2S
3S

: -8

( 1745-1667)Abraham Demoiver
.
:
y y f (x) ( )
. x

1 ( x x )2
y e :
S 2 2S 2
:
. x :y
. y ( ) :x
. x :x

289
. x :S
. 3.1416... :
. 2.7183... :e

: -9
(x S , x S ) 68.28%
99.73% 95.45%
99.73% ( x 2S , x 2S ) 95.45% :
: ( ) ( x 3S , x 3S )

68.27 95.45 99.73

x s x x s x 2s x x 2s x 3s x x 3s

290
A :
B
(285)
XA XB
( ):
: -1
. -

. -
-

.
. ... : -2
. ... : -3
-4
: ( 5)

.
: (28) -5
(285)
.
:
:
1
( xi x )3
n (
3 3
S3
3 0 3 0

3 0 Positive skewness
.

291
3( x med )
SK ( P ) (
S
SK ( P ) 0 SK ( P ) 0
.
3 6 , 9 , 5 , 4 , 3 ,12 ,19 , 30

.
(7) : -6
:
.1
.2
3 0 .3
3 0 .4
SK ( P ) .5
SK ( P ) 0 .6
SK ( P ) 0 .7
SK ( P ) 0 .8
.

(5) : -7

.
xi x 3

: -8

( ) 3

f i ( xi x )3
: fi 3
S3
1
f1 ( x1 x )3 f 2 ( x2 x )3 ... f n ( xn x )3
n
3
S3

292
3( x med )
med SK ( P )
S
med
med
SK ( P ) 0:
3( x med )
SK ( P ) 0 0 3x 3med 0
S
3x 3med x med
.
SK ( P ) 0
:
3( x med )
SK ( P ) 0 0 3x 3med 0 x med
S
: SK ( P ) 0
3( x med )
SK ( P ) 0 0 3 x 3med 0 x med
S

: -9

40-50 4
50-60 6
60-70 10
70-80 4
80-90 4
90-100 2

: :
1
f i ( xi x )3
n
3
S3

293
f i xi 4 45 6 55 10 65 4 75 4 85 2 95 1990 1
x 66 66.3
fi 4 6 10 4 4 2 30 3
f i ( xi x )2 4(45 66.3) 2 6(55 66.3)2 10(65 66.3) 2 4(75 66.3) 2 4(85 66.3) 2 2(95 66.3) 2
S2
fi 30
4 453.7 6 127.7 10 1.7 4 75.7 4 349.7 2 823.7
30
1814.8 766.2 17 302.8 1398.8 1647.4 5947
198.23 S 14.07
30 30
f i ( xi x )3 4(45 66.3)3 6(55 66.3)3 10(65 66.3)3 4(75 66.3)3 4(85 66.3)3 2(95 66.3) 3
4 9663.6 6 1442.9 10 2.2 4 658.5 4 6539.2 2 23639.9
38654.4 8657.4 22 2634 26156.8 47279.8 123404.4
1 123404.4
f i ( xi x )3 4113.48
n 30
1
f i ( xi x )3
n 4113.48 4113.48
3 3
1.47
S (14.07)3 2785.36

. (positive skewness) 3 0

294
(lepto kurtic)
:
(meso kurtic)
(platy kurtic) (kurtosis)
(286)
( ):
: -1
. -

. -
-

.
. ... : -2
. ... 286 : -3
-4
: ( 5)

: (28) -5

)
(

295
:
1 1
( xi x )4 ( x1 x ) 4 ( x2 x ) 4 ( x3 x)4 ... ( xn x )4
n n
4
S4 s4
4 3

4 3 4 3
.
(7) : -6
286

(5) : -7

:
4 3

4 3

4 3

: -8

fi ( 4 )
:
1 1
f i ( xi x )4 f1 ( x1 x ) 4 f 2 ( x2 x)4 f 3 ( x3 x )4 ... f n ( xn x )4
n n
4
S4 s4

( med )
N
fc
med L C( 2 ) :
fm

296
:
. :L
. :C
. :N
. : fc
. : fm
N
.
2
: -9
.
: (kurtosis) :
1
f i ( xi x )4
n
4
S4
f i ( xi x)4 4(45 66.3)4 6(55 66.3)4 10(65 66.3)4 4(75 66.3)4 4(85 66.3)4 2(95 66.3) 4
823338.46 97828.41 28.56 22915.90 489132 .38 1356930 .43 2790174 .14
1 2790174.14
fi ( xi x )4 93005.80
n 30
1
fi ( xi x )4
n 93005.80 93005.80
4 4
S (14.07 ) 4 39190.10
4 2.37
. 4 3
( )
N
.
2
N
N 30 15
2 3( x med )
SK ( P )
fc 10 S
fm 10 N
fc
L 60 med L C( 2 )
C 10 fm

15 10
med 60 10( ) 60 5 65
10
3( x med ) 3(66.3 65) 3(1.3) 3.9
SK ( P )
S 14.07 14.07 14.07
SK ( P ) 0.277
. SK ( P ) 0.277 0

297
:

(288-287)
( ):
: -1
. -

. ... -
-

.
. ... : -2
. ... ( ) : -3
-4
: ( 5)

: (28) -5
287

( )

298
.
(7) : -6
287

.
(5) : -7

.
.

.
: -8

y a bx
y a x 0 a
.
: -9

: :
:
.

299
y

:
x
O (290-289)
( ):
: -1
. -
. -
-

.
. ... : -2
. ... ( ) : -3
-4
( 5)

.
: (28) -5
289

.
289

300
{(1, 5) , (3 , 2) , (5 , 2) , (4 , 5)}
.
(7) : -6

290
.
.

(5) : -7
:
:

( ) 290

: -8

.
x
y x y
:

x 1 3 4 6 7 16
y 4 8 10 14 16 12
8
4

12 3 4 5 6 7

301
.
: -9

)
(
.

302
y
y4
y3 :
y2
y1
x (294-291)
x1 x2 x3 x4
( ):
: -1
. -

. -
-

.
. ... : -2
. ... ( ) : -3
-4
( 5)

: (28) -5
291

.
:

303
r
1
xy x y
. r n
Sx S y
292
1
. Sy Sx , y , x , xy
n
.

(7) : -6
293

.
(5) : -7

r
y x r

: -8
( )

1 1

r 1 1 r 1 r

r 0 r 1

304
xy
. y Y Y x X X r 2
x y2

: -9
. -1
x 1 2 3 4 5
y 4 3 2 1 0
:
1 2 3 4 5 15
x 3
5 5
4 3 2 1 0 10
y 2
5 5
2 ( xi x ) 2 (1 3) 2 (2 3) 2 (3 3) 2 (4 3) 2 (5 3) 2 4 1 0 1 4 10
Sx 2
n 5 5 5
2 2 2 2 2
(4 2) (3 2) (2 2) (1 2) (0 2) 4 1 0 1 4 10
S y2 2
5 5 5
Sx 2 , Sy 2

y x xy 1 4 2 3 3 2 4 1 5 0 4 6 6 4 0 20

x y
x y
r n
Sx Sy
20
3 2
5 4 6 2
r 1
2 2 2 2
. y 1

-2
y x

:
x(cm) 163 165 167 169 171 145 142 140 130 147
y (kg ) 62 65 70 75 80 70 75 60 55 50

305
10
xi
i 1 163 165 167 169 171 145 142 140 130 147 1539
x 153.9
n 10 10
62 65 70 75 80 70 75 60 55 50 662
y 66.2
10 10
(163 153.9) 2 (165 153.9) 2 (167 153.9) 2 (169 153.9) 2 (171 153.9) 2
S x2

(145 153.9) 2 (142 153.9) 2 (140 153.9) 2 (130 153.9) 2 (147 153.9) 2
10
82.81 123.21 171.61 228.01 292.41 79.21 141.61 193.21 571.21 47.61
S x2
10
1930.9
S x2 S x 13.89
10

2
2
( yi y)
S y
n
(62 66.2) 2 (65 66.2) 2 (70 66.2) 2 (75 66.2) 2 (80 66.2) 2 (70 66.2) 2

(75 66.2) 2 (60 66.2) 2 (55 66.2) 2 (50 66.2) 2


10
17.64 1.44 14.44 77.44 190.44 14.44 77.44 38.44 125.44 262.44
S y2
10
819.6
S y2 81.96 S y 9.05
10
x y 163 62 165 65 167 70 169 75 171 80 145 70 142 75 140 60 130 55 147 50
x y 10106 10725 11690 12675 13680 10150 10650 8400 7150 7350
x y 102576
x y 102576
10257.6
n 10
x y
x y
n 10257.6 10188.18 69.42
r r 0.552
Sx S y 13.89 9.05 125.704

0.552

. 55% ( )y ( )x

306
:
(The linear regression equation)
(298-295)
( ):
: -1

. -

. ( ) -
-

.
. ... : -2

. ... ( ) : -3

-4
( 5)

: (28) -5
295

307
b a
Sy
y r b y ax a r b a y ax b
Sx
x Sx y Sy x x y

b a y ax b b a

(7) : -6
298

.
.
b a , Sx , Sy , r , y , x

(5) : -7

: -8

(Regression)
.
.

308
.

y ax b

) y b x 0 a

(scater diagram
. (Linear Regression)
. (Least Square Regression) (Least Squares Curves)

: -9
y 2 x x y y 2x 3

:
y 2x 3 a 2 , b 3
x 2
b y ax
y ?
b y ax
y ax b / ( 1)
y ax b 2 2 3 4 3 7 y 7

309
( )
y S2 64 x 50 -1
y 2 x 10
:
x 50 S 8
2
C V
S 64 S 8 x 50
C V 0.16
C V 16%

20% -2
x 20% :
S
. C V
x

-3

I II III

x S x x S x 2S x x 2S x 3S x x 3S

II 68% (x S , x S ) I :
. 96% ( x 2S , x 2S )
. 99% ( x 3S , x 3S ) III

-4
.
:
:
:
. ( ) :
. :
. :
. :

310
20% -5
:
(2,10) , (3,10) , (3,14) , (4,10) , (4,14)
(5,14) , (5,16) , (6,12) , (6,16) , (6,18)
(7,14) , (7,18) , (7,20) , (8,16) , (8,18)

y x :
:

20
16
12
8
4

4 8 12 16

: -6
x 1 1 2 3
y 1 5 4 2

:
1 1 2 3 7
x 1.75
4 4
1 5 4 2 12
y 3
4 4
(1 1.75) 2 (1 1.75) 2 (2 1.75) 2 (3 1.75) 2 0.56 0.56 0.06 1.56 2.74
S x2
4 4 4
Sx 0.82

(1 3) 2 (5 3) 2 (4 3) 2 (2 3) 2 4 4 1 1 10
S y2 2.5 Sy 1.58
4 4 4
x y 1 1 1 5 2 4 3 2 1 5 8 6 20
1 20
x y 5
n 4
x y
x y
n 5 1.75 3 5 5.25 0.25
r r 0.19
Sx Sy 0.82 1.58 1.29 1.29

311
-7
:
.

y 1 1 -8
. y ax b r 1 :

B A -9
:

A: 65 63 67 64 62 70 66 68 67 78 69 71
B: 68 66 68 65 69 66 68 65 71 67 68 70
:
:
b a :
:

80 :
70 70 : (
60 60
50 50
40 40
30 30
20 20
10 10

10 20 30 40 10 20 30 40
(A) (B ) (
65 63 67 64 62 70 66 68 67 78 69 71 810
Ax 67.50
12 12
68 66 68 65 69 66 68 65 71 67 68 70 811
By 67.58
12 12
( xi x ) 2 (65 67.5) 2 (63 67.5) 2 (67 67.5) 2 (64 67.5)2 (62 67.5)2 (70 67.5)2
S x2
n
(66 67.5)2 (68 67.5) 2
(67 67.5) 2 (78 67.5) 2 (69 67.5) 2 (71 67.5)2
12
6.25 20.25 0.25 12.25 30.25 6.25 2.25 0.25 0.25 110.25 2.25 12.25
12
203
16.9 S x 4.1
12

312
( yi y)2 (68 67.58) 2 (66 67.58) 2 (68 67.58) 2 (65 67.58) 2 (69 67.58) 2 (66 67.58) 2
S y2
n
(68 67.58) 2 (65 67.58) 2
(71 67.58) 2 (67 67.58) 2 (68 67.58) 2 (70 67.58) 2
12
0.176 2.496 0.176 6.656 2.016 2.496 0.176 6.656 11.696 0.336 0.176 5.856
12
38.91
3.24 S y 1.8
12
Ax B y 65 68 63 66 67 68 64 65 62 69 70 66 66 68 68 65 67 71 78 67 69 68 71 70
4420 4158 4556 4160 4278 4620 4488 4420 4757 5226 4692 4970
Ax B y
Ax B y 54745 4562.08
n
Ax B y
Ax B y
n 4562.08 67.50 67.58 4562.08 4561.65 0.43
r 0.058
Sx Sy 4.1 1.8 7.38 7.38
Sy 1.8
a r 0.058 0.0256
Sx 4.1
b y ax 1.8 (0.0256)( 4.1) 1.8 0.105 1.69
y ax b
y 0.0256 x 1.69

y 0.0256 x 1.69 :
:
y
x y
1 1.71
2 1.74 y 0.0256 x 1.69
3 1.76
1 1.6 x
1 1 2 3

x y Sx Sy y x -10

1 1
1) y x b 2) y x b
2 2
3) y x b 4) y x b

: r 1 y x :
Sy Sy
a r
Sx Sx

313
: Sx Sy
Sy
a 1
Sx
y ax b
y x b y x b , y x b
20% 20 -11

11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1
12 10 16 6 10 6 16 18 12 8 18 (x )

10 14 10 6 10 10 14 18 8 10 16 ( y)

20 19 18 17 16 15 14 13 12
12 14 14 6 12 18 16 10 12 (x )

16 14 12 8 12 12 16 12 6 ( y)

_
_

:
20
xi
246
x i 1
12.3
20 20
20
yi
234
y i 1
11.7
20 20
20
( xi x)2
2
S x
i 1
(18 12.3) 2 (8 12.3) 2 (12 12.3) 2 (18 12.3)2 (16 12.3)2 (6 12.3)2
n
(10 12.3) 2 (6 12.3) 2 (16 12.3) 2 (10 12.3) 2 (12 12.3) 2 (12 12.3) 2 (10 12.3) 2
(16 12.3) 2 (18 12.3) 2 (12 12.3) 2
(6 12.3) 2 (14 12.3) 2 (14 12.3) 2 (12 12.3) 2
20
32.49 18.49 0.09 32.49 13.69 39.69 5.29 39.69 13.69 5.29 0.09 0.09

5.29 13.69 32.49 0.09 39.69 2.89 2.89 0.09 258.51


12.92 Sx 3.59
20 20

314
20
( yi y )2
2
S y
i 1
(16 11.7) 2 (10 11.7) 2 (8 11.7) 2 (18 11.7) 2 (14 11.7) 2 (10 11.7) 2
n
(10 11.7) 2 (6 11.7) 2 (10 11.7) 2 (14 11.7) 2 (10 11.7) 2 (6 11.7) 2 (12 11.7) 2
(16 11.7) 2 (12 11.7) 2 (12 11.7) 2 (8 11.7) 2 (12 11.7) 2 (14 11.7) 2 (16 11.7) 2
20
18.49 2.89 13.69 39.69 5.29 2.89 2.89 32.49 2.89 5.29 2.89 32.49 0.09
S y2

18.49 0.09 0.09 13.69 0.09 5.29 18.49


20
2 218.2
Sy 10.91 S y 3.3
20
x y 18 16 8 10 12 8 18 18 16 14 6 10 10 10 6 6 16 10 10 14 12 10 12 6
10 12 16 16 18 12 12 12 6 8 14 12 14 14 12 16
288 80 96 324 224 60 100 36 160 140 120 72 120 256 216 144 48 168 196 192
x y 3040
x y 3040 , 152
n 20
x y
x y
n 152 12.3 11.7 152 143.91 8.09
r 0.68
Sx S y 3.59 3.3 11.847 11.847

.
. y x
. 68% y x
Sy 3.3 2.244
a r 0.68 0.625
Sx 3.59 3.59
b y ax 11.7 0.625(12.3) 11.7 7.687 4.013
y ax b y 0.625 x 4.013 :
. ( y 0.625 x 4.013 )

1 5 -12

0 5 10 20 30 40 50
90 110 118 122 126 132 136 (mm)

_
_
_
_

315
:
.
.
( mm )

140
120
100
80
60
40
20

15 30 45 60
.

316
:
(Permutation)
(308-305)
( ):
: -1
. -

. -
-

.
. ... : -2
. ... : -3
-4
: ( 5)

{2 , 5 , 7}
.

: (28) -5
305

:
n
.

317
. Pn nn Pn n!
306
.

(7) : -6

. .

(5) : -7

:
.1
5! .2
.( ) 2, 34 , 7 ,8 .3
C B, A .4

: -8
( n ) n! ( 1 2 3 ... (n 1) n )
. 0! 1 1! 1

4! 6! 4 3 2 1 6! 8 3 3
1)
2! 2 1 2 8! 8 7 6! 8 7 7
(n 1)(n 2)! (n 1)(n 2)! n 1
3! 3 2 1 6 2)
(n 3)! (n 3)(n 2)! n 3
4! 4 3 2 1 24
6! 6! 6! 1
5! 5 4 3 2 1 120 3)
7! 6! 6!(7 1) 6! 6 6
6! 6 5 4 3 2 1 720
2n!(n 2)! 2n(2n 1)(2n 2)!(n 2)!
4)
4(2n 2)!n! 4(2n 2)!n(n 1)(n 2)!
n! n(n 1)(n 2)(n 3)(n 4) ... 4 3 2 1
2n(2n 1) 2n 1
4n(n 1) 2(n 1)

318
30000 {1, 5 , 4 , 2 , 8} :
.
30000 :
.

4, 5,8
30000 2 1
8 5, 4

4
3
. 1 2
.

3 4 3 2 1 N 3 4 3 2 1 12 6 72
. 72

: -9
4 2 .1

: {0 ,1, 2 , 3 , 4 , 5 , 6 , 7 , 8 , 9} :

1 8 7 6 1
4 2 1 8 7 6 1 56 6 336
.
2 10 .2
.

319
10 1
9 2

8! 8
8 3

7 2
4
:
6 5
2(8!) 2(8 7 6 5 4 3 2 1) 2(40320) 80640
. 80640

). 2 3 .3
(.

.
n!
Pn( k1 , k 2 , ... , k n )
(k1! k2! ... k n!)
n 3 2 4 9
k1 3 9! 9 8 7 6 5 4! 9 8 7 5
P9(3, 2 , 4 ) 9 4 7 5 36 35 1260
k2 2 3! 2! 4! 3 2 1 2 1 4! 2 1
k3 4

320
:
(Combination)
(310-309)
( ):
: -1
. -

. -
-

.
. ... : -2
. ... : -3
-4
: ( 5)

3 2

: (28) -5
309

:
( ) (r n) r n
(r n) n
r . C n
r Crn n
r

n!
310 n
r
r!(n r )!
.

321
(7) : -6
( )

. .

(5) : -7
-
:
.1
C35 3
5 .2

: -8
: n! n(n 1)(n 2) ... 3 2 1 0! 1

(n 1)! (n 1)n!
: n 0
(0 1)! (0 1)0!
1 1! 1 0! 0! 1! 1
. n
r
n
r 1
n 1
r C0n n
0 1 , Cnn n
n 1
: :
n! n!
C0n n
0 1
0!(n 0)! 1 n!
n! n! n! n!
Cnn n
n 1
n!(n n)! n! 0! n! 1 n!
n n n! n! n!(n r 1) rn!
r r 1
r!(n r )! (r 1)!(n r 1)! r!(n r 1)!
n!(n r 1 r ) (n 1)n!
r!(n 1 r )! r!(n 1 r )!
n n (n 1)n! (n 1)! n 1
r r 1 r Crn 1
r!(n 1 r )! r!(n 1 r )!

322
: -9
4 G F, E , D , C, B, A -1
7
: 7 7

4 5 6 7
. 7 6 5 4 42 20 840

. 7 -2

5 6 7 7 6 5 42 5 210
. 210

3 2 6 4 -3
.
3 2 6 4

. 3
4! 4! 4 3 2!
P24 V24 4 3 12
(4 2)! 2! 2!
6! 6! 6 5 4 3! 6 5 4
C36 6
3 5 4 20
3!(6 3)! 3! 3! 3 2 1 3! 6
3 2 6 4 P24 C36 12 20 240
. 240
. :

323
:
(Combination)
(311)
( ):
: -1
. -

. -
-

.
. ... : -2
. ... : -3
- -4
: ( 5)

2 5

: (28) -5
311

:
0 r n r n

324
n!
. Crn n
r
r!(n r )!
. 312

(7) : -6
( )
312
.
.

(5) : -7

:
.1
.2
C 26 6
2 .3

: -8
(sample)

( ) . (papulation)
:
. .
k
. n
k
n 1
k 1 k 1
n
:
k n! k n(n 1)! (n 1)!
[ ] [ ] ... *
n k!(n k )!
n k (k 1)!(n k )! (k 1)!(n k )!
n 1 (n 1)! (n 1)!
k 1 ... * *
(k 1)!(n 1 k 1)! (k 1)!(n k )!
k n n 1
*,* * k k 1
n

n n
(k 1) k 1 (n k ) k

325
:
n! n! n! (n k )n!
(k 1) (k 1)
(k 1)!(n k 1)! (k 1)k!(n k 1)! k!(n k 1)! k!(n k )(n k 1)!
n!
(n k ) (n k ) nk (k 1) k n1 (n k ) nk
k!(n k )!
n n
(k 1)! (n k )
k 1 k

: -9
10 7 10 -1
7
7
.
n!
Crn n
r
r!(n r )!
10! 10! 10 9 8 7!
C710
7!(10 7)! 7!3! 7! 3 2 1
C710 10 3 4 120

-2
.

:
5! 5 4 3! 5 4 3!
C35
3!(5 3)! 3!2! 3! 2 1
C35 5 2 10
. 10

326
n P(n , 2) C2n 36 -3

n!
P(n , 2)
(n 2)!
n!
C2n
2!(n 2)!
n! n! 2!n! n! n!(2! 1!) n! n(n 1)(n 2)!
P(n , 2) C2n 36
(n 2)! 2!(n 2)! 2!(n 2)! 2!(n 2)! 2!(n 2)! 2!(n 2)!
n(n 1)
36 / 2
2

P(n , 2) C 2n n2 n 72
n2 n 72 0 12 4(1)( 72)
1 288 289
17
1 17 18 1 17 16
n1 9 , n2 8
2 2 2 2
. n 9 n
:
P(n , 2) C2n 36
P(9 , 2) C 29 36
9! 9! 9 8 7!
P(9 , 2) 9 8 72
(9 2)! 7! 7!
9 9! 9! 9 8 7!
C29 9 4 36
2 2!(9 2)! 2!7! 2 1 7!
P(9 , 2) C 29 72 36 36

327
:
(Variation)
(316-313)
( ):
: -1
. -

. -

. -

. ... : -2
. ... : -3
-4
: ( 5)

{a , b , c , d , e}

.
: (28) -5
313

: .
k n k n
n!
Vkn
(n k )!
313

328
(7) : -6
( )
314
.
.

(5) : -7

:
.1
V (5 , 2) V25 .2
17 5 .3

: -8

34

.
.
5
5
60 . 5 ( ) 60
:
:
n!
Vkn V (n , k )
(n k )!
5! 5! 5 4 3 2!
V35 V (5 , 3) 5 4 3 60
(5 3)! 2! 2!

329
: -9
. 12 .1
:

10 11 12 N 12 11 10 12 110 1320
:
12! 12 11 10 9!
V312 12 11 10 1320
(12 3)! 9!

20 .2
.

19 20 N 20 19 380
:
20! 20 19 18!
V220 20 19 380
(20 2)! 18!

330
1

1
1
2
1
1
:
1 3 3 1
1 4 6 4 1
1 5 10 10 5 1
(318-317)
( ):
: -1
. -

. (a b) n -
-

.
. ... : -2
. ... : -3
-4
: ( 5)

. (a b) 3

: (28) -5
317

: .
n
n
k P k (1 P ) n k : k
B(n , p , k )
. B(n , p , k ) n
k P k (1 P ) n k

331
.
. 1 p q P

(7) : -6
( )
318
. .

(5) : -7

:
.1
P .2
. n k n .3

: -8

:
H :
T H T
.
(H T ) 4 H4 4 H 3T 6 H 2T 2 4 HT 3 T 4
T H
(H , H , H ) H 3 H2 H3
16 4
. 16

332
: -9
:
n n n
( 1)n 0 (I )
0 1 n
n n n
2n ( II )
0 1 n

: I :I
(a b)n n
0 an n
1 a n 1b n
2 a n 2b 2 ... n
n bn
0 (1 ( 1))n n
0 1n n
1 1n 1 ( 1) n
2 1n 2 ( 1)2 n
3 1n 3 ( 1)3 ... n
n ( 1)n
n n n n
0 0 1 2 3 ... ( 1) n n
n

1 1 2 : II
:
n n 3
2n (1 1) n n
0 1n n
1 1n 1
1 n
2 1n 2
12 3 13 ... n
n 1n
2n n
0
n
1
n
2
n
3 ... n
n

333
:

(322-319)
( ):
: -1
. -

. -

. -

. ... : -2
. ... : -3
-4
: ( 5)

( )

.
: (28) -5
319

: .
.
. q 1 p P
n P n ( ) k n
. q 1 p
: P ( k , n , p) n k n
k P k (1 p ) n k

334
:P
:k
:n
n n! n
k k
k!(n k )!
320
.

(7) : -6
( )
320
.
.
321 320

.
(5) : -7
-
:
. 5 .1
. .2
12 20 .3
.4

: -8

.
6 6 :
:
n n!
P ( k , n , p) k P k (1 P) n k
P k (1 p) n k

k!(n k )!

335
k 4
n 6
1
: 50% 50% P
2
1 6 1 1 6! 1 1 6! 1 1
P(4 , 6 , ) 4 ( )4 ( ) 2
2 2 2 4!(6 4)! 16 4 4! 2! 16 4
1 6 5 4! 1 1 15
P(4 , 6 , ) 0.23 23%
2 4! 2 1 16 4 64
. 23% 6

: -9
:
. 2 4 :(i)
3 6 :(ii)
. 4 8 :(iii)
p n n 2n :(iv)

: 316 : (i )
n
P( ) k
n
k
2
4! 4 3 2!
4
2 2!(4 2)! 2! 2! 6 3
P(2) 4
2 16 16 16 8
6! 6! 6 5 4 3!
6
3!(6 3)! 3! 3! 3 2 1 3! 20 10 5
P( 3) 3
6
: (ii )
2 64 64 64 64 32 16
:
8! 8 7 6 5 4!
8
4! 4! 4 3 2 1 4! 7 2 5 70 35
P( 4) 4
8
: (iii )
2 256 256 256 256 128
:
(2n)! (2n)!
2n 2n
n!(2n n)! n! n!
P( n 2n ) n
2n
n
n
: (iv)
2 4 22 n 22 n
2n
n
2n
: n 2n
2

336
( )
: -1
S 0 ,1 , 2 , 3 , 4 , 5 , 6
. 3 :(i)
3 :(ii)
S : (i )

6 6 5 6 6 5 36 5 180
. : (ii )
. (0 , 2 , 4 , 6)

4 6 4 4 6 4 24 3 96

6 -2
:

1 2 3 4 5 6 N 6 5 4 3 2 1 30 24 720
. 720

337
-3

1 2 3 4 5 N 5 4 3 2 1 20 6 120
. 120

3 9 -4
:

9! 9! 9 8 7 6!
N1 C39 9
3 3 4 7 12 7 84
3!(9 3)! 3! 6! 3 2 1 6!
6! 6! 6 5 4 3!
N2 C36 6
3 5 4 20
3!(6 3)! 3! 3! 3 2 1 3!
N3 C33 3
3 1
N N1 N 2 N 3 84 20 1 1680
. 3 1680 9

a b
7
-5
:
1
1 1
1 2 1
1 3 3 1
1 4 6 4 1
1 5 10 10 5 1
1 6 15 20 15 6 1
1 7 21 35 35 21 7 1

( a b) 7 a7 7 a 6b 21a 5b 2 35a 4b 3 35a 3b 4 21a 2b 5 7ab 6 b7

338

You might also like