Professional Documents
Culture Documents
Chuong8 LTDKTD PDF
Chuong8 LTDKTD PDF
Khaùi nieäm
Ñònh nghóa
Ñaëc ñieåm cuûa heä phi tuyeán
Caùc khaâu phi tuyeán ñôn giaûn
Moâ taû toaùn hoïc heä phi tuyeán
Caùc phöông phaùp khaûo saùt heä phi tuyeán
Phöông phaùp tuyeán tính hoùa
Phöông phaùp haøm moâ taû
Phöông phaùp Lyapunov
Heä phi tuyeán laø heä thoáng trong ñoù quan heä vaøo – ra khoâng theå moâ
taû baèng phöông trình vi phaân/sai phaân tuyeán tính.
Phaàn lôùn caùc ñoái töôïng trong töï nhieân mang tính phi tuyeán.
Heä thoáng thuûy khí (TD: boàn chöùa chaát loûng,…),
Heä thoáng nhieät ñoäng hoïc (TD: loø nhieät,…),
Heä thoáng cô khí (TD: caùnh tay maùy,….),
Heä thoáng ñieän – töø (TD: ñoäng cô, maïch khueách ñaïi,…)
Heä thoáng vaät lyù coù caáu truùc hoãn hôïp,…
Tuøy theo daïng tín hieäu trong heä thoáng maø heä phi tuyeán coù theå
chia laøm hai loaïi:
Heä phi tuyeán lieân tuïc
Heä phi tuyeán rôøi raïc.
Noäi dung moân hoïc chæ ñeà caäp ñeán heä phi tuyeán lieân tuïc.
Heä phi tuyeán khoâng thoûa maõn nguyeân lyù xeáp choàng.
Tính oån ñònh cuûa heä phi tuyeán khoâng chæ phuï thuoäc vaøo caáu truùc,
thoâng soá cuûa heä thoáng maø coøn phuï thuoäc vaøo tín hieäu vaøo.
Neáu tín hieäu vaøo heä phi tuyeán laø tín hieäu hình sin thì tín hieäu ra
ngoaøi thaønh phaàn taàn soá cô baûn (baèng taàn soá tín hieäu vaøo) coøn coù
caùc thaønh phaàn haøi baäc cao (laø boäi soá cuûa taàn soá tín hieäu vaøo).
Heä phi tuyeán coù theå xaûy ra hieän töôïng dao ñoäng töï kích.
y y
Ym Ym
u −D D u
−Ym −Ym
Khaâu khueách ñaïi baõo hoøa Khaâu khueách ñaïi coù mieàn cheát
y y
Ym
K
−D u −D u
D D
−Ym
Khaâu relay 2 vò trí coù treå Khaâu relay 3 vò trí coù treå
y y
Ym
Ym
u −D u
-D D D
−Ym
−Ym
y
Ym
−D u
D
−Ym
Quan heä vaøo – ra cuûa heä phi tuyeán lieân tuïc coù theå bieåu dieãn döôùi
daïng phöông trình vi phaân phi tuyeán baäc n:
d n y (t ) d n−1 y (t ) dy (t ) d mu (t ) du (t )
n
= g n −1
,L, , y (t ), m
,L, , u (t )
dt dt dt dt dt
trong ñoù: u(t) laø tín hieäu vaøo,
y(t) laø tín hieäu ra,
g(.) laø haøm phi tuyeán
⇒
1
(
y& (t ) = ku (t ) − aC D 2 gy (t )
A
) (heä phi tuyeán baäc 1)
Phöông trình vi phaân moâ taû ñaëc tính ñoäng hoïc heä thoáng laùi taøu
1 1 1 3
ψ&&&(t ) = − + ψ&&(t ) − ( ) k &
ψ& (t ) + ψ& (t ) + (τ 3δ (t ) + δ (t ) )
τ1 τ 2 τ 1τ 2 τ 1τ 2
(heä phi tuyeán baäc 3)
Heä phi tuyeán lieân tuïc coù theå moâ taû baèng phöông trình traïng thaùi:
x& (t ) = f ( x (t ), u (t ))
y (t ) = h( x (t ), u (t ))
PTVP:
qin
u(t) y& (t ) =
1
A
(
ku (t ) − aC D 2 gy (t ) )
y(t) qout
Ñaët bieán traïng thaùi: x1 (t ) = y (t )
x& (t ) = f ( x (t ), u (t ))
PTTT:
y (t ) = h( x (t ), u (t ))
trong ñoù:
aC D 2 gx1 (t ) k
f ( x, u ) = − + u (t )
A A
h( x (t ), u (t )) = x1 (t )
PTVP:
l θ&&(t ) = −
B
θ&(t ) − (ml + MlC ) g cosθ + 1
u (t )
m 2
( J + ml ) 2
( J + ml ) 2
( J + ml )
u θ
x1 (t ) = θ (t )
Ñaët bieán traïng thaùi:
x2 (t ) = θ (t )
&
x& (t ) = f ( x (t ), u (t ))
PTTT:
y (t ) = h( x (t ), u (t ))
trong ñoù:
x2 (t )
f ( x , u ) = ( ml + MlC ) g B 1
− 2
cos x1 (t ) − 2
x2 (t ) + 2
u (t )
( J + ml ) ( J + ml ) ( J + ml )
h( x (t ), u (t )) = x1 (t )
Khoâng coù phöông phaùp naøo coù theå aùp duïng hieäu quaû cho moïi heä
phi tuyeán.
Moân hoïc ñeà caäp ñeán moät soá phöông phaùp thöôøng duøng sau ñaây:
Phöông phaùp tuyeán tính hoùa
Phöông phaùp haøm moâ taû
Phöông phaùp Lyapunov
x& (t ) = f ( x (t ), u (t ))
Xeùt heä phi tuyeán moâ taû bôûi PTTT phi tuyeán:
y (t ) = h( x (t ), u (t ))
Ñieåm traïng thaùi x ñöôïc goïi laø ñieåm döøng cuûa heä phi tuyeán neáu
nhö heä ñang ôû traïng thaùi x vaø vôùi taùc ñoäng ñieàu khieån u coá ñònh,
khoâng ñoåi cho tröôùc thì heä seõ naèm nguyeân taïi traïng thaùi ñoù.
Ñieåm döøng coøn ñöôïc goïi laø ñieåm laøm vieäc tónh cuûa heä phi tuyeán
x&1 (t ) x1 (t ).x2 (t ) + u
Cho heä phi tuyeán moâ taû bôûi PTTT: =
x
& (t
2 1) x (t ) + 2 x 2 (t )
Xaùc ñònh ñieåm döøng cuûa heä thoáng khi u (t ) = u = 1
Giaûi:
Ñieåm döøng laø nghieäm cuûa phöông trình:
f ( x (t ), u (t )) x = x ,u =u = 0
x1.x2 + 1 = 0
⇔
x1 + 2 x2 = 0
x1 = 2 x1 = − 2
⇔ 2 hoaëc 2
x2 = − 2 x2 = + 2
Xeùt heä phi tuyeán moâ taû bôûi PTTT phi tuyeán:
x& (t ) = f ( x (t ), u (t ))
y (t ) = h( x (t ), u (t ))
Khai trieån Taylor f(x,u) vaø h(x,u) xung quanh ñieåm laøm vieäc tónh
( x , u ) ta coù theå moâ taû heä thoáng baèng PTTT tuyeán tính:
x~& (t ) = Ax~ (t ) + Bu~ (t )
~ ~ (t ) + Du~ (t ) (*)
y (t ) = C x
trong ñoù: x~ (t ) = x (t ) − x
u~ (t ) = u (t ) − u
~
y (t ) = y (t ) − y ( y = h( x , u ))
Caùc ma traän traïng thaùi cuûa heä tuyeán tính quanh ñieåm laøm vieäc
tónh ñöôïc tính nhö sau:
∂h ∂h ∂h ∂h
C= K D=
∂x1 ∂x2 ∂xn ( x,u ) ∂u ( x,u )
x& (t ) = f ( x (t ), u (t ))
PTTT:
y (t ) = h( x (t ), u (t ))
trong ñoù:
aCD 2 gx1 (t ) k
f ( x, u ) = − + u (t ) = −0.3544 x1 (t ) + 0.9465u (t )
A A
h( x (t ), u (t )) = x1 (t )
Xaùc ñònh caùc ma traän traïng thaùi taïi ñieåm laøm vieäc tónh:
∂f1 aC 2 g ∂f1 k
A= =− D = −0.0396 B= = = 1.5
∂x1 ( x,u ) 2 A x1 ( x,u )
∂u ( x,u ) A ( x,u )
∂h ∂h
C= =1 D= =0
∂x1 ( x,u ) ∂u ( x,u )
Vaäy PTTT moâ taû heä boàn chöùa quanh ñieåm laøm vieäc y=20cm laø:
~x& (t ) = −0.0396 x~ (t ) + 1.5u~ (t )
~ ~
y (t ) = x (t ) aCD 2 gx1 (t ) k
f ( x, u ) = − + u (t )
A A
h( x (t ), u (t )) = x1 (t )
x& (t ) = f ( x (t ), u (t ))
PTTT:
y (t ) = h( x (t ), u (t ))
trong ñoù:
x2 (t )
f ( x , u ) = ( ml + MlC ) g B 1
− 2
cos x1 (t ) − 2
x2 (t ) + 2
u (t )
( J + ml ) ( J + ml ) ( J + ml )
h( x (t ), u (t )) = x1 (t )
Tuyeán tính hoùa heä tay maùy quanh ñieåm laøm vieäc y = π/6 (rad):
Xaùc ñònh ñieåm laøm vieäc tónh:
x1 = π / 6
x2 x2 = 0
f ( x , u ) = (ml + MlC ) g B 1 =0 ⇒
− 2
cos x1 − 2
x2 + 2
u u = 1.2744
( J + ml ) ( J + ml ) ( J + ml )
Xaùc ñònh caùc ma traän traïng thaùi taïi ñieåm laøm vieäc tónh:
a11 a12
A=
a a
21 22
∂f1 ∂f1
a11 = =0 a12 = =1
∂x1 ( x,u ) ∂x2 ( x,u )
∂f 2 (ml + MlC )
a21 = = sin x1 (t )
∂x1 ( x,u ) ( J + ml )
2
( x,u )
∂f 2 B
a22 = =−
∂x2 ( x,u )
( J + ml 2 ) ( x,u )
x2 (t )
f ( x , u ) = ( ml + MlC ) g B 1
− 2
cos x1 (t ) − 2
x 2 (t ) + 2
u (t )
( J + ml ) ( J + ml ) ( J + ml )
26 September 2006 © H. T. Hoàng - ÐHBK TPHCM 29
Tuyeán tính hoùa heä phi tuyeán – Thí duï 2 (tt)
Xaùc ñònh caùc ma traän traïng thaùi taïi ñieåm laøm vieäc tónh:
b1
B=
b2
∂f1
b1 = =0
∂u ( x,u )
∂f 2 1
b2 = =
∂u ( x,u ) J + ml 2
x2 (t )
f ( x , u ) = ( ml + MlC ) g B 1
− 2
cos x1 (t ) − 2
x 2 (t ) + 2
u (t )
( J + ml ) ( J + ml ) ( J + ml )
26 September 2006 © H. T. Hoàng - ÐHBK TPHCM 30
Tuyeán tính hoùa heä phi tuyeán – Thí duï 2 (tt)
Xaùc ñònh caùc ma traän traïng thaùi taïi ñieåm laøm vieäc tónh:
∂h ∂h
C = [c1 c2 ] c1 = =1 c2 = =0
∂x1 ( x,u ) ∂x2 ( x,u )
∂h
D = d1 d1 = =0
∂u ( x,u )
0 1 0
A= B= C = [1 0] D=0
a a
21 22 b2
h( x , u ) = x1 (t )
Ñöa heä phi tuyeán veà mieàn xung quanh ñieåm laøm vieäc tónh (ñôn
giaûn nhaát coù theå duøng boä ñieàu khieån ON-OFF)
Xung quanh ñieåm laøm vieäc, duøng boä ñieàu khieån kinh ñieån thieát keá
döïa vaøo moâ hình tuyeán tính (phoå bieán nhaát laø boä ñieàu khieån PID).
PID
r(t) e(t) u(t) Ñoái töôïng y(t)
+
− phi tuyeán
ON-OFF
Choïn
boä ÑK
PID
r(t) e(t) u(t) Ñoái töôïng y(t)
+
− phi tuyeán
ON-OFF
Choïn
boä ÑK
Neáu e(t ) > emax hoaëc e(t ) < emin choïn boä ñieàu khieån ON - OFF
Neáu emin ≤ e(t ) ≤ emax choïn boä ñieàu khieån PID
PID
r(t) e(t) u(t) Ñoái töôïng y(t)
+
− phi tuyeán
ON-OFF
Choïn
boä ÑK
PID
r(t) e(t) u(t) Ñoái töôïng y(t)
+
− phi tuyeán
ON-OFF
Choïn
boä ÑK
Phöông phaùp haøm moâ taû môû roäng gaàn ñuùng haøm truyeàn ñaït cuûa heä
tuyeán tính sang heä phi tuyeán.
Phöông phaùp haøm moâ taû laø phöông phaùp khaûo saùt trong mieàn taàn
soá coù theå aùp duïng cho caùc heä phi tuyeán baäc cao (n>2) do deã thöïc
hieän vaø töông ñoái gioáng tieâu chuaån Nyquist.
Chæ aùp duïng ñöôïc ñeå khaûo saùt cheá ñoä dao ñoäng trong heä phi tuyeán
goàm coù khaâu phi tuyeán noái tieáp vôùi khaâu tuyeán tính theo sô ñoà
khoái nhö sau:
Ñeå khaûo khaû naêng toàn taïi dao ñoäng tuaàn hoaøn khoâng taét trong heä,
ôû ñaàu vaøo khaâu phi tuyeán ta cho taùc ñoäng soùng ñieàu hoøa:
e(t ) = M sin(ωt )
Tín hieäu ra khaâu phi tuyeán khoâng phaûi laø tín hieäu hình sin. Phaân
tích Fourier ta thaáy u(t) chöùa thaønh phaàn taàn soá cô baûn ω vaø caùc
thaønh phaàn haøi baäc cao 2ω, 3ω...
A0 ∞
u (t ) = + ∑ [ Ak sin( kωt ) + Bk cos(kωt )]
2 k =1
26 September 2006 © H. T. Hoàng - ÐHBK TPHCM 38
Ñaùp öùng cuûa heä phi tuyeán khi tín hieäu vaøo hình sin
Caùc heä soá Fourier xaùc ñònh theo caùc coâng thöùc sau:
π
1
A0 =
π ∫ u (t )d (ωt )
−π
π
1
Ak =
π ∫ u (t ) sin(kωt )d (ωt )
−π
π
1
Bk =
π ∫ u (t ) cos(nωt )d (ωt )
−π
Giaû thieát G(s) laø boä loïc thoâng thaáp, caùc thaønh phaàn haøi baäc cao ôû
ngoõ ra cuûa khaâu tuyeán tính khoâng ñaùng keå so vôùi thaønh phaàn taàn
soá cô baûn, khi ñoù tín hieäu ra cuûa khaâu tuyeán tính gaàn ñuùng baèng:
y (t ) ≈ Y1 sin(ωt + ϕ1 )
Ñieàu kieän ñeå trong heä coù dao ñoäng oån ñònh vôùi taàn soá ω laø:
M sin(ωt ) = e(t ) = − y (t ) ≈ −Y1 sin(ωt + ϕ1 )
Suy ra:
Y1 = M Phöông trình caân baèng bieân ñoä
ϕ1 = π Phöông trình caân baèng pha
e(t ) = M sin(ωt ) u (t )
Xeùt khaâu phi tuyeán : N(M)
Do khi tín hieäu vaøo cuûa khaâu phi tuyeán laø tín hieäu hình sin:
e(t ) = M sin(ωt )
tín hieäu ra u(t) xaáp xæ thaønh phaàn taàn soá cô baûn (do ta boû qua caùc
thaønh phaàn haøi baäc cao) u (t ) ≈ u1 (t ) = A1 sin(ωt ) + B1 cos(ωt )
neân ta coù theå coi khaâu phi tuyeán nhö laø moät khaâu khueách ñaïi coù heä
soá khueách ñaïi laø: A1 + jB1
N (M ) =
M
Toång quaùt N(M) laø moät haøm phöùc neân ta goïi laø heä soá khueách ñaïi
phöùc cuûa khaâu phi tuyeán. Vì quan heä vaøo ra cuûa khaâu phi tuyeán coù
theå moâ taû gaàn ñuùng baèng heä soá khueách ñaïi phöùc N(M) neân N(M)
coøn ñöôïc goïi laø haøm moâ taû cuûa khaâu phi tuyeán.
26 September 2006 © H. T. Hoàng - ÐHBK TPHCM 41
Ñònh nghóa haøm moâ taû
Haøm moâ taû (hay coøn goïi laø heä soá khueách ñaïi phöùc) laø tæ soá giöõa
thaønh phaàn soùng haøi cô baûn cuûa tín hieäu ra cuûa khaâu phi tuyeán vaø
tín hieäu vaøo hình sin.
A1 + jB1
N (M ) =
M
π π
1 1
A1 =
π ∫ u (t ) sin(ωt )d (ωt ) B1 =
π ∫ u (t ) cos(ωt )d (ωt )
−π −π
Trong caùc coâng thöùc treân u(t) laø tín hieäu ra cuûa khaâu phi tuyeán khi
tín hieäu vaøo laø Msin(ωt). Neáu u(t) laø haøm leû thì:
2π
A1 =
π ∫ u (t ) sin(ωt )d (ωt ) B1 = 0
0
2π
=
π ∫ Vm sin(ωt )d (ωt )
0
π
2Vm 4Vm
=− cos(ωt ) =
π ωt = 0 π
D D2
Theo ñoà thò ta coù: D = M sin α ⇒ sin α = ⇒ cos α = 1 − 2
M M
4Vm D2
⇒ A1 = 1− 2
π M
Khaâu khueách
ch ñaïi baõo hoøa
Khaâu khueách
ch ñaïi baõo hoøa (tt)
Do u(t) laø haøm leû neân B1 = 0
2π 4 π /2
A1 =
π ∫ u (t ) sin(ωt )d (ωt ) = ∫ u (t ) sin(ωt )d (ωt )
π
0 0
4 α Vm M π /2
= ∫ sin (ωt )d (ωt ) + ∫ Vm sin(ωt )d (ωt )
2
π 0 D α
4 Vm M sin(2ωt ) α π /2
= ωt − − Vm cos(ωt )d (ωt )
π 2D 2 ωt =0 ωt =α
Khaâu khueách
ch ñaïi coù vuøng
ng cheát
Khaâu khueách
ch ñaïi coù vuøng
ng cheát (tt)
Do u(t) laø haøm leû neân B1 = 0
2π 4 π /2
A1 =
π ∫ u (t ) sin(ωt )d (ωt ) = ∫ K [ M sin(ωt ) − D] sin(ωt )d (ωt )
π
0 α
π /2
4 KM sin(2ωt ) D
= ω t − + cos(ω t )
π 2 M α
2α + sin(2α )
= KM 1 −
π
Do ñoù haøm moâ taû cuûa khaâu khueách ñaïi coù vuøng cheát laø:
A1 + jB1 2α + sin 2α D
N (M ) = = K 1 − sin α =
M π M
1 2π +α 2 π +α 4Vm
A1 =
π ∫ u (t ) sin(ωt ) d (ωt )
π
= ∫ m
V sin(ωt ) d (ω t ) =
π
cos α
α α
1 2π +α 2 π +α 4Vm
B1 =
π ∫ u (t ) cos(ωt ) d (ωt ) =
π ∫ Vm cos(ωt )d (ωt ) = − sin α
π
α α
Do ñoù haøm moâ taû cuûa khaâu relay 2 vò trí coù treå laø:
A1 + jB1 4Vm D
N (M ) = = (cos α − j sin α ) sin α =
M πM M
Veà maët hình hoïc, nghieäm (M*, ω*) laø nghieäm cuûa phöông trình
(*) chính laø giao ñieåm cuûa ñöôøng cong Nyquist G(jω) cuûa khaâu
tuyeán tính vaø ñöôøng ñaëc tính −1/N(M) cuûa khaâu phi tuyeán.
B1: Xaùc ñònh haøm moâ taû cuûa khaâu phi tuyeán (neáu khaâu phi tuyeán
khoâng phaûi laø caùc khaâu cô baûn).
B2: Ñieàu kieän toàn taïi dao ñoäng trong heä: ñöôøng cong Nyquist G(jω)
vaø ñöôøng ñaëc tính −1/N(M) phaûi caét nhau.
B3: Bieân ñoä, taàn soá dao ñoäng (neáu coù) laø nghieäm cuûa phöông trình:
1
G ( jω ) = − (*)
N (M )
Neáu N(M) laø haøm thöïc thì:
• Taàn soá dao ñoäng chính laø taàn soá caét pha ω−π cuûa khaâu tuyeán
tính G(jω). ∠G ( jω−π ) = −π
• Bieân ñoä dao ñoäng laø nghieäm cuûa phöông trình:
1
= G ( jω−π )
N (M )
26 September 2006 © H. T. Hoàng - ÐHBK TPHCM 55
Khaûo saùt cheá ñoä dao ñoäng trong heä phi tuyeán - Thí duï 1
Lôøi giaûi
4Vm
Haøm moâ taû cuûa khaâu relay 2 vò trí laø: N (M ) =
πM
Taàn soá dao ñoäng laø taàn soá caét pha cuûa G(jω) :
10
∠G ( jω−π ) = arg = −π
jω−π (0.2 jω−π + 1)(2 jω−π + 1)
π π
⇔− − arctan(0.2ω ) − arctan(2ω ) = −π ⇔ arctan(0.2ω ) + arctan(2ω ) =
2 2
(0.2ω−π ) + (2ω−π )
⇔ = ∞ ⇔ 1 − (0.2ω−π ).(2ω−π ) = 0 ⇔ ω−π = 1.58 (rad / sec)
1 − (0.2ω−π ).(2ω−π )
πM
⇒ = 1.82 ⇒ M = 13.90
4Vm
Keát luaän: Trong heä phi tuyeán coù dao ñoäng y (t ) = 13.90 sin(1.58t )
Lôøi giaûi
4Vm D2
Haøm moâ taû cuûa khaâu relay 3 vò trí laø: N (M ) = 1− 2
πM M
Taàn soá caét pha cuûa G(jω) (xem caùch tính ôû thí duï 1)
ω−π = 1.58 (rad / sec)
⇒ N ( M ) ≥ 0.55 (*)
Theo baát ñaúng thöùc Cauchy
2 2
2
2
4Vm D 2Vm D D 2Vm
N (M ) = 1− 2 ≤ + 1− 2 =
πM M πD M
M πD
Giôùi thieäu
Phöông phaùp Lyapunov cung caáp ñieàu kieän ñuû ñeå ñaùnh giaù tính oån
ñònh cuûa heä phi tuyeán.
Coù theå aùp duïng cho heä phi tuyeán baäc cao baát kyø.
Coù theå duøng phöông phaùp Lyapunov ñeå thieát keá caùc boä ñieàu khieån
phi tuyeán.
Hieän nay phöông phaùp Lyapunov laø phöông phaùp ñöôïc söû duïng
roäng raõi nhaát ñeå phaân tích vaø thieát keá heä phi tuyeán.
Xeùt heä phi tuyeán moâ taû bôûi phöông trình traïng thaùi sau:
x& = f ( x , u )
Moät ñieåm traïng thaùi xe ñöôïc goïi laø ñieåm caân baèng neáu nhö heä
ñang ôû traïng thaùi xe vaø khoâng coù taùc ñoäng naøo töø beân ngoaøi thì heä
seõ naèm nguyeân taïi ñoù.
Deã thaáy ñieåm caân baèng phaûi laø nghieäm cuûa phöông trình:
x& = f ( x , u ) x = xe ,u =0 = 0
Heä phi tuyeán coù theå coù nhieàu ñieåm caân baèng hoaëc khoâng coù ñieåm
caân baèng naøo. Ñieàu naøy hoaøn toaøn khaùc so vôùi heä tuyeán tính , heä
tuyeán tính luoân luoân coù 1 ñieåm caân baèng laø xe = 0.
− + m
0
x1 (t ) = θ (t )
Thaønh laäp PTTT. Ñaët:
x 2 (t ) = θ (t )
&
Ñònh nghóa: Moät heä thoáng ñöôïc goïi laø oån ñònh taïi ñieåm caân baèng
xe neáu nhö coù moät taùc ñoäng töùc thôøi ñaùnh baät heä ra khoûi xe vaø ñöa
ñeán ñieåm ñöôïc x0 thuoäc laân caän naøo ñoù cuûa xe thì sau ñoù heä coù khaû
naêng töï quay ñöôïc veà ñieåm caân baèng xe ban ñaàu.
Chuù yù: tính oån ñònh cuûa heä phi tuyeán chæ coù nghóa khi ñi cuøng vôùi
ñieåm caân baèng. Coù theå heä oån ñònh taïi ñieåm caân baèng naøy nhöng
khoâng oån ñònh taïi ñieåm caân baèng khaùc.
Thí duï:
Ñieåm caân baèng oån ñònh Ñieåm caân baèng khoâng oån ñònh
26 September 2006 © H. T. Hoàng - ÐHBK TPHCM 68
OÅn ñònh Lyapunov
Cho heä phi tuyeán khoâng kích thích moâ taû bôûi PTTT:
x& = f ( x , u ) u =0 (1)
Giaû söû heä thoáng coù ñieåm caân baèng xe = 0.
x ( 0) < δ ⇒ x (t ) < ε , ∀t ≥ 0
Cho heä phi tuyeán khoâng kích thích moâ taû bôûi PTTT:
x& = f ( x , u ) u =0 (1)
Giaû söû heä thoáng coù ñieåm caân baèng xe = 0.
Giaû söû xung quanh ñieåm caân baèng xe , heä thoáng (1) coù theå tuyeán
tính hoùa veà daïng:
~
x& = A~
x + Bu~ (2)
Ñònh lyù:
Neáu heä thoáng tuyeán tính hoùa (2) oån ñònh thì heä phi tuyeán (1) oån
ñònh tieäm caän taïi ñieåm caân baèng xe.
Neáu heä thoáng tuyeán tính hoùa (2) khoâng oån ñònh thì heä phi tuyeán
(1) khoâng oån ñònh taïi ñieåm caân baèng xe.
Neáu heä thoáng tuyeán tính hoùa (2) ôû bieân giôùi oån ñònh thì khoâng
keát luaän ñöôïc gì veà tính oån ñònh cuûa heä phi tuyeán taïi ñieåm caân
baèng xe.
26 September 2006 © H. T. Hoàng - ÐHBK TPHCM 72
Phöông phaùp tuyeán tính hoùa Lyapunov – Thí dụ
0 π
(a) xe = (b) xe =
0 0
∂f g g ∂f 2 B
a21 = 2 = − cos x1 (t ) =− a22 = =− 2
∂x1 ( x =0,u =0) l ( x =0,u =0 ) l ∂x2 ( x =0,u =0 )
ml
0 1
⇒ A= g B
− l − 2
ml
s −1 B g
⇒ PTÑT det( sI − A) = det g B = x02 (t ) ⇔
s+ 2
s2 + 2 s + = 0
l , u ) =
f ( xml g B ml 1l
− sin x1 (t ) − 2 x2 (t ) + 2 u (t )
l ml ml
Keát luaän: Heä thoáng oån ñònh (theo heä quaû tieâu chuaån Hurwitz)
26 September 2006 © H. T. Hoàng - ÐHBK TPHCM 74
Phöông phaùp tuyeán tính hoùa Lyapunov – Thí dụ (tt)
x~& = A~
x + Bu~
∂f ∂f1
a11 = 1 =0 a12 = =1
∂x1 ( x = π ,u =0) ∂x2 π
( x = ,u =0 )
0 0
∂f g g ∂f 2 B
a21 = 2 = − cos x1 (t ) = a22 = =−
∂x1 ( x = π ,u =0) l π
( x = ,u =0 ) l ∂x2 π
( x = ,u =0 )
ml 2
0 0
0
0 1
⇒ A = g B
l − 2
ml
s −1 B g
⇒ PTÑT det(sI − A) = det − g
s +
B x (t
= 02 ⇔ ) s 2
+ 2
s − =0
u )2= g
l f ( x ,ml B ml 1l
− sin x1 (t ) − 2 x2 (t ) + 2 u (t )
l ml ml
Keát luaän: Heä thoáng khoâng oån ñònh (PTÑT khoâng thoûa ñieàu kieän caàn)
26 September 2006 © H. T. Hoàng - ÐHBK TPHCM 75
Phöông phaùp tröïc tieáp Lyapunov – Ñònh lyù oån ñònh
Ñònh lyù oån ñònh Lyapunov: Cho heä phi tuyeán khoâng kích thích moâ
taû bôûi phöông trình traïng thaùi:
x& = f ( x , u ) u =0 (1)
Giaû söû heä thoáng coù ñieåm caân baèng xe = 0.
Chuù yù: Haøm V(x) thöôøng ñöôïc choïn laø haøm toaøn phöông theo bieán
traïng thaùi.
Ñònh lyù khoâng oån ñònh: Cho heä phi tuyeán khoâng kích thích moâ taû
bôûi phöông trình traïng thaùi:
x& = f ( x , u ) u =0 (1)
Giaû söû heä thoáng coù ñieåm caân baèng xe = 0.
0 π
(a) xe = (b) xe =
0 0
(b)
π Chọn haøm Lyapunov chöùng toû raèng
xe = heä thoáng khoâng oån ñònh (SV töï laøm)
0
x2 (t )
f ( x, u ) = g B 1
− sin x1 (t ) − 2 x2 (t ) + 2 u (t )
l ml ml
26 September 2006 © H. T. Hoàng - ÐHBK TPHCM 80