ძირითადი აქტორები სპარსეთის ყურის კონფლიქტში არიან ირანი, საუდის არაბეთი

და ისრაელი. შესაძლო კონფლიქტის ესკალაცია სპარსეთის ყურეში ეხება ატომურ იარაღს.

ბოლო წლებში ირანმა გააფართოვა თავისი გავლენა რეგიონში. არც საუდის არაბეთს და არც
ირანს არ სურთ ომის წამოწყება, რაგდან მათი პირდაპირი ომი ორივე მხარისთვის ძვირი და

დამანგრეველი იქნება. თუმცა, თუ ირანი განაცხადებს, რომ აქვს ატომური ბომბი, საუდის

არაბეთიც იტყვის რომ როგორც ირანის მეტოქეს მასაც უნდა გააჩნდეს ეს იარაღი და ამერიკას
მოსთხოვს ამას, რადგან ამერიკა იარაღის სფეროში საუდის არაბეთის ყველაზე კარგი
მოკავშირეა. თუ ამერიკა არ დაეხმარება ამ საკითხში, მაშინ საუდის არაბეთი სხვას
მიმართავს, მაგალითად როგორც ირან-ერაყის ომის დროს ჩინეთიდან შეისყიდა სარაკეტო
სისტემა და თუ ამერიკა არ დაუჭერს მხარს რომ სარაკეტო სისტემა საუდის არაბეთსაც
ჰქონდეს, მაშინ შეიძლება მიმართოს პაკისტანს, იმიტომ რომ პაკისტანს მისცა აშშ-მ ატომური
იარაღის ქონის უფლება და სამხედრო მიმართულებით აქვს ურთიერთობა პაკისთანთან,
შეიძინეს მათგან სარაკეტო სისტემა. ამ შემთხვევაში შეიძლება მოხდეს კონფლიქტი ირანსა
და საუდის არაბეთს შორის.

თუ ირანი გამოაცხადებს რომ ატომური იარაღი აქვს, ისრაელის შესაძლო მოქმედება

იქნება სტრატეგიული თავდასხმა, ამას დაიწყებს იმით, რომ თვითონაც გამოაცხადებს რომ
აქვს ატომური იარაღი, ანუ ირანს არ დატოვებს უპირატესობაში. ისრაელს აქვს
სტრატეგიული თავდასხმითი კულტურა, პირველი უტევს და ირანმა ეს იცის ამიტომ
ეცდება რომ დაასწორს მას და თვითონ შეუტიოს პირველმა. თუ ირანი შეუტევს პირველი
ირანი დიდია განფენილობით და შეიძლება ისრაელი გაანადგუროს ამიტომ ისრაელი
შეეცდება თავის მხრივ რომ პირველმა შეუტიოს ირანს. როდესაც გამოცხადდება
საერთაშორისო დონეზე რომ ატომური იარაღი აქვს ირანს, ისრაელის პირველი ნაბიჯი
იქნება საჯაროდ გამოცხადება, რომ მასაც აქვს ბომბი. ირანმა იცის, რომ ისრაელის
სტრატეგიული კულტურა არის პროაქტიული და ისრაელი ხშირად პრევენციულ მეტოქის
შესასუსტებელ დარტყმებს ახორციელებს, ამ შემთხვევაში, რაციონალურად მოთამაშე ირანი
პირველი განახორციელებს თავდასხმას, ისრაელს შეიძლება პირველი თავდასხმის შიში
ჰქონდეს ირანის მხრიდან, იმიტომ რომ ირანის ტერიტორია დიდია, შეიძლება ისევ
ისრაელმა დაასწროს, თუმცა არც ერთმა არ იცის როგორ შეუტიონ ერთმანეთს ისე, რომ
თვითონ გადარჩნენ. ისრაელს აქვს გადასაწყვეტი, აიცილოს თავიდან შეტაკება და საშუალება
მისცეს დროთა განმავლობაში საფრთხის გაზრდას, თუ გარისკოს და საწყის ეტაპზევე
ჩაახშოს.

ატომური იარაღის ქონის შემთხვევაში მაღალია ალბათობა კონფლიქტის წამოწყების

ირანის და საუდის არაბეთის მხრიდან. ირანი არის რაციონალური მოთამაშე, და
მნიშვნელოვანი საკითხია უნდა ჰქონდეს თუ არა ატომური იარაღი ირანს და რას
გამოიწვევეს საბოლოო ჯამში ამ იარაღის ქონა. რეგიონი არ წარმოადგენს ბიპოლარულ
სტრუქტურას, არის მულტიპოლარული და ირანის ყველაზე დიდი მტერი არის ისრაელი და
საუდის არაბეთი. როგორც კი სტრატეგიული შეიარაღების მქონე ხდება ირანი ეს ნიშნავს
რომ ისრაელმა რაღაც უნდა მოიმოქმედოს. აშშ-ს ინტერესებს შეუძლია გავლენა მოახდინოს
რეგიონის სახელმწიფოების ქცევაზე და საუდის არაბეთის და ირანის რეგიონალური
როლები შეცვალოს, ამიტომ აქ გასათვალისწინებელია აშშ-ს ინტერესები რეგიონში. ირანს
და საუდის არაბეთს აქვთ იდეოლოგიური და გეოპოლიტიკური დაპირისპირება რომელიც
გადაზრდილია მათ შორის სტრატეგიული კულტურის დაპირისპირებაში და ნებისმიერი
მიზეზით ერთ-ერთის გაძლიერების გაცხადებას მოყვება მეორეს შეიარაღების ზრდა.
რეგიონში ირანის დამბალანსებელია საუდის არაბეთი. ესკალაციის რისკი იზრდება და არ
ვიცით როდესაც ორ მოთამაშეზე მეტი გვყავს როგორ მოიქცევიან ისინი, ვინ როდის
გაანახორციელებს დარტყმას, რადგან არც ერთ სახელმწიფოს არ აქვს ატომური იარაღის
მართვის სტრატეგია. მულტილატერალურ სისტემაში რთულია მოვლენათა წინასწარი
კალკულაცია. ალბათობა იმისა რომ ესკალაციამდე მივიდეთ უფრო მაღალია, იმიტომ რომ არ
ვიცით რომელი სახელმწიფო რას მოიმოქმედებს. მათი მიზანია რომ დაუმტკიცონ რომ
მეტოქეზე ძლიერები არიან.

ძალიან მნიშვნელოვანი საკითხია, შეიძლება თუ არა და როგორ შეიძლება

გლობალურმა COVID-19 პანდემიამ გამოიწვიოს ღრმად ტრანსფორმაციული და
გრძელვადიანი ცვლილებები, სხვადასხვა მიმართულებებით, საერთაშორისო პოლიტიკის
სტრუქტურაში, აშშ-ის როლის თვალსაზრისით მსოფლიოში, მაგალითად როგორი იქნება
აშშ-ის გლობალური ლიდერობა, ასევე ჩინეთის პოტენციალი გლობალური ლიდერის
როლის შესასრულებლად, აშშ-ს სტრატეგიული კონკურენცია ჩინეთთან, აშშ – ს
ურთიერთობები მოკავშირეებთან და ა.შ.

ჯერ კიდევ ნაადრევია COVID-19– ის სრული მასშტაბების შეფასება. სინამდვილეში,

ვერავინ დაამტკიცებს ამ ეტაპზე, როგორი იქნება პანდემიის ევოლუცია და გლობალური
გავლენა, არც საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის და არც მისი ჰუმანიტარული, სოციალური
თუ ეკონომიკური განზომილებების თვალსაზრისით. თუმცა, სავსებით ნათელია, რომ ეს
იქნება გარდამტეხი გლობალური მმართველობისა და ჰეგემონიის თვალსაზრისით.
კრიზისის პირობებში, ისეთი აქტორის არსებობა ნამდვილად სასურველია, რომელიც იქნება
ძალიან ძლიერი ჰეგემონი და უხელმძღვანელებს საერთაშორისო თანამშრომლობას.
ამჯერად ამერიკამ არ უზუნველყო ლიდერობა. აშშ-ს აქვს უამრავი შესაძლობლობა რომ
უხელმძღვანელოს და წარმართოს მსოფლიო კოვიდის წინააღმდეგ ზომების მისაღებად,
თუმცა აირჩია, რომ არ ეწარმოებინა ვირუსის წინააღმდეგ ბრძოლა და რადგან აშშ-მ ეს არ
გააკეთა, არავის ჰქონდა დიდი შესაძლებლობა ან ინტერესი, რომ ხელი შეეწყო
თანამშრომლობისთვის რომ ერთობლივად ემართათ ეს ბრძოლა.

ამჟამინდელი კრიზისის ერთ-ერთი მახასიათებელია აშშ-ს ლიდერობის

მნიშვნელოვანი ნაკლებობა. შეერთებულმა შტატებმა არ გააერთიანა მსოფლიო საზოგადოება
კოლექტიური ძალისხმევით, რომ დაპირისპირებოდა ვირუსს, ან მის ეკონომიკურ ეფექტებს.
როგორიც არ უნდა იყოს პანდემიის შედეგი, დღეს არავინ შეჰყურებს ამერიკას კრიზისის
მოსაგვარებლად. ვაშინგტონის უშედეგოდ რეაგირება Covid-19– ზე, აჩენს აზრს, რომ
ამერიკული კომპეტენცია ქრება და ჩვენ ვართ გლობალური ჰეგემონიის ჩახშობის მოწმეები.
ამგვარი კრიზისის წინაშე მდგომმა ტრამპის ადმინისტრაციის წარუმატებლობამ, რომ
პასუხისმგებლიანად ემართა იგი, დაამტკიცა, რომ ეს ყოველივე დამანგრეველია აშშ-ს
პოზიციისთვის მსოფლიოში. აშშ-ს პოზიციის დაქვეითება, ამ შემთხვევაში შეიძლება
განვიხილოთ, როგორც ჩინეთის აღზევება და ჩინეთს ეს ამერიკამ წარმატებით მიართვა
საკუთარი ხელით. ჩინელები აგზავნიდნენ სასუნთქ აპარატებს, სამედიცინო ჯგუფებს,
ნიღბებს და არა ამერიკელები. მსოფლიოსთვის ჩანს, რომ ჩინეთს შეუძლია უზრუნველყოს
აუცილებელი აღჭურვილობა კრიტიკულ მომენტში, ხოლო აშშ-ს არა. ასეთი ცვლილებები
მსოფლიოს აღქმიდან მალევე ვერ გაქრება. მარტივად რომ ვთქვათ, აშშ აღარ არის ის ქვეყანა,
რომელსაც დანარჩენ მსოფლიოს სურს მიჰყვეს და მიბაძოს.
 თუმცა შეერთებული შტატები რჩება მსოფლიოში ყველაზე ძლიერი დემოკრატიად.
მას აქვს საამაყო ისტორია ტრანსფორმაციული ბერკეტებით ინფექციური დაავადებების
აღმოფხვრაში. მას ჯერ კიდევ შეუძლია გადადგას ნაბიჯები მილიონობით ამერიკელის
ჯანმრთელობის, კეთილდღეობისა და უსაფრთხოების უზრუნველსაყოფად, ასევე შეუძლი
მსოფლიოს უხელმძღვანელ ოს ამ კრიზისის წარმართვაში და მის შემდგომ პერიოდში
სიტუაციის გასაუმჯობესებლად. ამერიკას შეუძლია უკეთესი მომავლისთვის ბრძოლა. ამის
ეფექტურად შესრულება კი მოითხოვს იმ გამოწვევების სრული გაგების შესაძლებლობას,
რომელთა წინაშეც სავარაუდოდ დადგება. COVID-19– ს აქვს შესძლებლობა რომ აშშ შემდგომ
გადავიდეს მატერიალური და რბილი ძალის ბალანსზე და გავლენის მისაღწევად
კონკურენცია გაამკაცროს. იმის გამო, რომ ტრამპის ადმინისტრაციამ ძალიან ნელა იმოქმედა
კორონავირუსზე თანმიმდევრული ფედერალური პასუხის გასაცემად, საზოგადოებრივი
ჯანმრთელობა და ეკონომიკური შედეგები შეერთებული შტატებისთვის ძალიან ცუდი
იქნება. დეფიციტის გაზრდა და ეროვნული ვალი, თავის მხრივ, საბოლოოდ შექმნის
ზეწოლას მთლიანი ფედერალური ხარჯების შესამცირებლად, რაც კიდევ უფრო
გაართულებს ინვესტიციების განხორციელებას განათლების, ინფრასტრუქტურის,
კვლევების, განვითარების და ჯანდაცვის სფეროებში, რომლებიც საჭიროა გრძელვადიანი
ეკონომიკური კონკურენტუნარიანობისთვის. შემდეგ, როდესაც ვირუსი უკან დაიხევს,
შეერთებულ შტატებს შეეძლება განახორციელოს ინვესტიცია საერთაშორისო
ინფრასტრუქტურაში და საკოორდინაციო ორგანოებში, რომლებიც საჭიროა შემდეგი დიდი
კატასტროფის გასაძევებლად. ამერიკას შეუძლია გააძლიეროს თავისი დემოკრატიული
ალიანსი, როგორც ძირითადი მიმართულება საერთო გამოწვევების გადასაჭრელად. მას
შეუძლია გამოიყენოს შესაძლებლობა, რომ გადაიხედოს გლობალიზაციის საფუძვლები,
რათა იგი გადაადგილდეს უფრო ეგალიტარული და გამძლე მიმართულებით. ეს ყველაფერი
შეუძლია ისე გააკეთოს, რომ მსოფლიოს აჩვენოს, რომ ამერიკის ნათელი ინტერესი და
ფასეულობები შეიძლება კვლავ იყოს გზამკვლევი სტაბილური საერთაშორისო
წესრიგისათვის. აშშ-ს ხელმძღვანელობით, რომელიც ამ შემთხვევაში იზრდება,
ამჟამინდელი მომენტი შეიძლება გახდეს იმის შესაძლებლობა, რომ აჩვენოს, რომ
საერთაშორისო თანამშრომლობა ჯერ კიდევ შესაძლებელი და სასურველია. ირანს ნაკლები
აქვს დასაკარგი ბირთვული შეთანხმების შეწყვეტის შემდეგ და შეიძლება ასევე იფიქროს,

რომ რაც არ უნდა გააკეთონ, ტრამპი არ უპასუხებს, ეს კომბინაცია კი ძალიან სახიფათოა.