You are on page 1of 7

Sumber: Kikamal Kamaludin

https://www.facebook.com/kikamal.kamaludin

GONDANG JAMPANG /GONDANG


GUNUNG & SENI TUTUNGGULAN
Gondang mangrupa seni tradisional /klasik nu disebut Gondang teh aya 3 nyaeta Gondang Buhun,
Gondang Pangruwat, Gondang Pangembat .
Gondang Buhun sok dipake acara seseren panen ngajinebkeun ka leuit.
Gondang Pangruwat, tutunggulan mun aya samagaha, atawa ngusir bahla, pancabaya (penyakit
epidemi /musim cacar, kolera sacara umum menular)
Gondang Pangembat, acara nyambut tamu, hiburan hajatan nyunatan, ngawinkeun, sjbn.
Gondang Gunung sakapeung disebut Gondang Jampang. Ari ceuk riwayat kieu : Gondang nu kiwari aya
di Gunungsungging Surade Sukabumi mangrupa warisan anu asalna ceuk cukcrukanna, anu baheula teh
ti Suku gunung Patat Kalibunder-Lengkong aya kasebut Pung Rakatok nu kawin ka Nini Sintok )* Pung
Rakatok kapungkur saurna bebetahna bumi matuhna di lembur nepi ka kiwari katelahna Lembur Pasir
Sintok (di daerah /wewengkon Ciwalat - Wewengkon Ciselut -Pabuaran Lengkong
Kalibunder.,ngamuridkeun ka Nini Bacih istrina Pung Enggi, ngamuridkeun ka Ma Banen, istrina Bapung
Salam, ( Ma Banen, nu kasohor di zamana padumukanana di Gunung Hanjuang Curugkembar
Sagaranten) teras Ma Banen ngamuridkeun ka Ma Asih istrina Pung Anggirik (Kp. Cangkore Lebaksiuh
Jampangkulon) Ma Asih ngamuridkeun ka Meung Rumnah istrina Bapung Enggong (Cangkore Lebaksiuh)
Meung Rumnah ngamuridkeun deui ka Embeung Nimbon (Embeung Nimbon Istrina Pung Endek alias
Bapung Wirta,) nu ngagubragna nepi ka kiwari turun tumurun di Kp. Salenggang -Desa Gunungsungging
-Kec. Surade -Kab. Sukabumi. Gondang Jampang dina mangsa harita (Meung NIMBON, Meung Emboy,
Meung Umpit, Meung Enah, Meung Amit, Meung Hadsiah (istrina Abah Boid) turun deui ka anak anakan
nu kiwari kasebat UMI ELOM sareng UMI IIS anu kiwari sok ngahiji babarengan jeung lingkung seni
Pencak Silat. Anu dina sababaraha waktu kalangkung ieu gondang pimpinan Umi Elom kantos
disajikeun dina acara peresmian Geopark Ciletuh -Palabuanratu .
* ) baheula Pung Rakatok katut sadudulur ditangkep tuluy dikarapyak /dibui dihijikeun di kandang
kebo sabab cenah ngilu baruntak ka Bayabang, Pung Rakatok kuburanana teu puguh, ceuk beja di
Parung Bogor. Pangna ditewak waktu manehna maen Longser) ** mawa ubrug atawa oncor) ***oncor
=lampu colen gede paranti maen longser .Pung Rakatok ditangkep gara gara rek nyeungeut pangambung
OBOS (polisi kajineman Cikondang Cianjur) kajineman teh saurna tukang nangkap tahanan atawa newak
buronan )
Ari jenis Tabeuh atawa tutunggulanana ,atawa pirigan lisung :
- tabeuh pingping cakcak pingping toke
-tabeuh gubral gebrol
-belentuk gintung
-tabeuh bangbara ngapung
Lagu /kawih :Larkili, rayak rayak ,kopo kondang, leang leang, jrrd. Anu lolobana mah sisindiran,
paparikan .(hanca ka bag. 2)

GONDANG JAMPANG /GONDANG GUNUNG


& SENI TUTUNGGULAN ( 2 )
Dangdanan , tur Jampe Pamake, sarta Rajah:
Numutkeun Nini Ipoh ti Kp. Pasirangin Lebaksiuh ,
Dangdan :
"ari dangdan rek ngagondang kuduna digelung jucung, Maya Indung nu purah ngatur reujeung Mayang
Aweuhan (Para Alok) nu ngabedakeun tina make soder, jeung kekemben. Mayang Indung biasana make
soder warna beureum, kekemben warna hideung. Ari Mayang Pangiring atawa Mayang Aweuhan
disusun ti anu umur pangkolotna atawa anu dikolotkeun,soder bodas, kekemben hejo, terus soder
koneng kekemben ungu, dilarapkeun disusurup dipapantes bae.
Jampe pamake :
Jampe Pamake ceuk Ma Ipoh biasa bae eta mah ngadu'a sangkan dipakaresep, kudu make minyak
seuseungitan da sok bau kesang lamun enggeus breng marincak apan, sajaba ditapelkeun dina wedak
sari pohaci teh, supaya percaya kana diri mapatkeun jampe kieu :
" Rup jamang sumurup tangtung
Manjing waruga awaking
Jamang gilang kahiyangan
Kanteh Domas kancing manik
Nya jamang para pujangga
Cawisan para Pohaci
" Bur ngempur sahurung layung
Dumeling larap awaking
Gumebyar miraga sukma
Tis nitis Aci Pohaci
Rap nerap Sukma Bujangga
Lantis ka diri ngajadi
" Mabuk ka luhur kaduyung
Mabit ka sisi kataji
Mapas ka tengah kagembang
Ngeumbing pikir kapieling
Muntang rasa kapicangcam
Awaking Pancer ing ASIH )*
*) Bari ngusapkeun wedak, bari ngucrutkeun seuseungit minyak wangi.
Rajah
Rajah minangka sasadu ka kokolot lembur, kitu ceuk Abah Owi urang Mangunreja Bojongkalong asal ti
Gunung Hanjuang ti rerehan Meung Banen Curugkembar Sagaranten.
Sasadu teh amit amit ka pamangku lembur, balaka ku cacarita sabab apan bisi kaganggu ku
dedengean tabeuh lisung, nu gering bisi kaganggu. Rupa rupa bae. Pokona kudu bebeja da memang kitu
alusna. Jeung papada kudu aya kaakuran katengtreman.
Samemeh ngarajah biasana nyeungeut menyan atawa seuseungitan bae boh kayu garu boh kamuning,
ulah poho maca "Bismillah "dina hate bae, satuluyna pok ngarajah laguna bebas arek kidung Jampang
pek, arek Kunosari, pek ari ku Jemplang Leumpang seug. Pok pokanana ieu :
"Amit ampun nya paralun
Ka Batara ka Batari
Ka Batara nu ngayuga
Ka Batari nu ngajagi
Nu lenggah di kahiyangan
Anu ngaping beurang peuting) **
"Gondang tempat ruang riung
Gondang pamidangan kuring
Gondang tempat magelaran
Warisan ti nini aki
Tapak lacak nu baheula
Pusaka Para Pohaci
"Lulurung tujuh narutus
Ti mendi atuh pasini
Bisina narajang alas
Palias bisi pamali
Neda pangriksa pangraksa
Bisi kausik keur calik.
"Kaluhur maca kapitu
Ka handap maca kalimah
Ngilikan karahayuan
-------(bari nincak bumi) gejlig.... Bareng jeung mere aba aba ka nayaga yen tutunggulan ngagondang
dimimitian. (hanca)

GONDANG JAMPANG /GONDANG GUNUNG


& SENI TUTUNGGULAN (3)
Memang langka kiwari mah nu nabeuh Gondang Buhun, Pangruwat, boh Pangembat. Nu biasa oge
seni tutunggulan gondang ukur jadi bahan carita tamba kaluman kitu oge di kalangan jalma nu kungsi
ngalaman ngadenge atawa nempo saliwat malah ceuk beja.
Tamba kaluman Kikamal oge kungsi nulis dina Koran Mingguan Pelajar tapi lain Gondang, ieu mah seni
tutunggulan campur drama swara tina hal heureuy barudak. Kungsi dipentaskeun di SD Kalapanunggal 2
kapungkur. taun 1975
A. Tutunggulan batok paketrok, lar mojang bari marawa halu pok ngawih :
Hayu batur kakawihan
Sesebred jeung tutunggulan
Urang heureuy gogonjakan
Di lisung sili eledan
Tah haluna hiji sewang
Macangkrama ngahaleuang
Kakawihan sukan sukan
Dipiring ku tutunggulan
B. Tutunggulan pirig lagu Ninun :
Sakentrung aweuhan lisung
Gandrung kampung kapieling
Matak waas matak kelar
Bibit buit purwadaksi
Budaya Sunda baheula
Wincikeun urang kiwari
Hayu atuh rempug jukung
Silih asah silih asuh
Urang singkil babarengan
Urang patri jero ati
Sorolok prang. Sorolok pring
Urang Sunda geura nyaring
C. Datang barudak lalaki nabeuh celempungan, pirigan lutung luncat, bari ngarawih :
Disangka teh bidadari
Turun mapay katumbiri
Hate urang bet kataji
Ari heg batur sasari
D. Ditembalan ku barudak awewe lagu kaleran /rayak rayak :
Kunaon atuh bet pangling
Abong make baju ginding
Ka sasama rek balaga
Munggah peta loba ceta
E. Ceuk barudak lalaki kawih batok ngisang :
Boro datang rurusuhan
Nyangka samagaha bulan
Putri nu ti kahiyangan
Cumeluk ku tutunggulan
Ari heg batur salembur
Mojang kampung purah nutu
Nu gawena henteu kaur
Haliwu nyiaran kutu
Kuring ge kabiruyungan
Aya sora tutunggulan
Nyangka putri kahiyangan
Ari heg teh careuh bulan.
F. Barudak awewe ngambek bari ngawih
(hanca)

GONDANG JAMPANG /GONDANG GUNUNG


& SENI TUTUNGGULAN ( 4 )
G. Ceuk barudak lalaki bari ngajebian barudak.
awewe pok ngawih :
Paripolah anu nutu
Mun hareudang ngudar baju
Nutuna teu kaur laju
Balas ngocoblak ngahuntu
Bujur ka hareup ka tukang
Eusi kutang matak melang
Sok milu ampul -ampulan
Jadi bahan gogonjakan
Awewe ti pilemburan
Gawe kasar pacabakan
Leungeun kasap sasanggaleun
Suku jebrag rorombeheun
Teu cara koki juragan
Atawa istri kantoran
Mojang kota nu lalenjang
Nu gawe ngan ukur midang
H. Barudak awewe ngarambek, bari ngawih :
Lalaki ulah sok nyeta
Ngahina mojang di desa
Kiwari teu aya beda
Ka nagara ngilu bela
Jadi buruh jadi tani
Padagang atawa kuli
Purah gelut oge wani
Jadi POLWAN jeung Prajurit
Kiwari Istri binangkit
Ka Negara bakti ngabdi
Putri melaan pertiwi
Anak bangsa nu masagi
I. Ceuk barudak lalaki :
Lamun kitu teu percuma
Anjeun mojang wijaksana
Hayu rampak sauyunan
Ambeh hirup lalugina
Hayu urang rampak sekar
Ngawih bari tutunggulan
Diseling ku celempungan
Ambeh runtut sauyunan
J. Cek barudak awewe bari kawih :
Hayu urang kakawihan
Jeung urang sili igelan
Urang ocon gogonjakan
Hirup geusan duduluran
K. Pirigan pencak lagu kembang beureum. Awewe ngawih :
Hayam ngagimbung di lisung
Ngariung riung nu nipung
Ngadago bakatul ngapung
Nunggu beunyeur cere layung
L. Barudak lalaki (lagi kembang beureum) :
Di lisung hayam gempungan
Nyiar rijki pepeclengan
Nu danten bangun ngewaan
Jiga api kain pisan
Tapi cicing di deukeutan
Ka si jago ngadeukeutan
Jiga anu ngahelaran
kawas hayang diheureuyan
Jago rintit ngadeheman
Manggih beas pepeclengan
Dipake ngabibitaan
Gumasep rada aleman
M. Ceuk barudak awewe ( lagu
kunang kunang) :
Euleung euy euleung kaliki jeung kajujaran
Euleung euy euleung kabawa palid cileuncang
Leuheung euy leuheung mun lalaki mikaheman
Leuheung euy leuheung mun bisa ngigelan urang
N. Barudak lalaki :
Dengkleung euy dengkleung
Gantar hoe kasireuman
Dengkleung euy dengkleung
Tangkal gintung sasampayan
Ngeunteung elu ngeunteung
Mojang ulah kasieunan
Ngeunteung euy ngeunteung
Mojang mal diheureuyan
O. Rampak barudak lalaki & awewe :
Sareundeuk saigel
Hayu urang rempug jukung
Nanjeurkeun demi karuhun
Seni kabudayaan urang
Rampak tandang
Hayu bareng makalangan
Bakti keur nagara urang
Lemah cai malar jembar. ***)
Catatan :kasih /lagu bisa diganti ku Lagu Dareuda, Rayak rayak, Larkili, jsb)

You might also like