You are on page 1of 15

E.

Hasil Pengamatan
1. Tabel Pengamatan
a. Kelarutan larutan H2C2O4 pada berbagai temperatur
Tabel 2.1 Volume larutan NaOH pada titrasi H2C2O4 jenuh
Suhu (K) [NaOH] V titrasi NaOH (mL) V rata-rata
(N) Replikasi 1 Replikasi 2 (mL)
293 17,8 17,5 17,65
298 25,7 25,8 25,75
303 32,2 32,4 32,30
308 0,5 37,3 37,5 37,40
313 44,6 44,7 44,65

b. Kelarutan larutan Ca(OH)2 pada berbagai temperatur


Tabel 2.2 Volume larutan HCl pada titrasi Ca(OH)2 jenuh
Suhu (K) [HCl] V titrasi Ca(OH)2 (mL) V rata-rata
(N) Replikasi 1 Replikasi 2 (mL)
293 0,9 1,0 0,95
298 0,7 0,8 0,75
303 0,025 0,6 0,5 0,55
308 0,5 0,5 0,50
313 0,3 0,4 0,35

2. Persamaan Reaksi
a. Penentuan entalpi peleburan asam oksalat
2 NaOH(aq) + H2C2O4(aq) → Na2C2O4(aq) + 2H2O(l)
b. Penentuan entalpi peleburan kalsium hidroksida
2HCl(aq) + Ca(OH)2(s) → CaCl2(aq) + 2H2O(l)
3. Perhitungan
a. Kelarutan larutan H2C2O4 pada berbagai temperatur
1) T = 293 K
VNaOH x NNaOH = VH2C2O4 x NH2C2O4
VNaOH × NNaOH
NH2C2O4 =
VH2C2O4
¿ 17,65 mL × 0,5 N
=
10 mL
= 0,8825 N

N H2C2O4
MH2C2O4 =
valensi
¿ 0,8825 N
=
2
= 0,44125 M

gr 1000
M = ×
Mr V
gr 1000
0,44125 M = ×
126 gr/mol 100 mL
gr
0,44125 M ×126 ×100 mL
gr = mol
1000
gr = 5,55975 gram

gr
S =
v
5,55975 gram
=
0,100 L
= 55,5975 gr/L
2) T = 298 K
VNaOH x NNaOH = VH2C2O4 x NH2C2O4
V NaOH × N NaOH
NH2C2O4 =
V H2C2O4
25,75 mL × 0,5 N
=
10 mL
= 1,2875 N

N H2C2O4
MH2C2O4 =
valensi
1,2875 N
=
2
= 0,64375 M

gr 1000
M = ×
Mr V
gr 1000
0,64375 M = ×
126 gr/mol 100 mL
gr
0,64375 M ×126 ×100 mL
gr = mol
1000
gr = 8,11125 gram

gr
S =
v
8,11125 gram
=
0,100 L
= 81,1125 gr/L
3) T= 303 K
VNaOH x NNaOH = VH2C2O4 x NH2C2O4
V NaOH × N NaOH
NH2C2O4 =
V H2C2O4
32,30 mL × 0,5 N
=
10 mL
= 1,615 N
N H2C2O4
MH2C2O4 =
valensi
¿ 1,615 N
=
2
= 0,8075 M

gr 1000
M = ×
Mr V
gr 1000
0,8075 M = ×
126 gr/mol 100 mL
gr
0,8075 M ×126 ×100 mL
gr = mol
1000
gr = 10,1745 gram

gr
S =
v
10,1745 gram
=
0,100 L
= 101,745 gr/L
4) T= 308K
VNaOH x NNaOH = VH2C2O4 x NH2C2O4
VNaOH × NNaOH
NH2C2O4 =
VH2C2O4
¿ 37,40 mL × 0,5 N
=
10 mL
= 1,87 N

N H2C2O4
MH2C2O4 =
valensi
¿ 1,87 N
=
2
= 0,935 M
gr 1000
M = ×
Mr V
¿ gr 1000
0,935 M = ×
126 gr/mol 100 mL
gr
0,935 M ×126 ×100 mL
gr = mol
1000
gr = 11,781 gram

gr
S =
v
11,781 gram
=
0,100 L
= 117,81 gr/L
5) T= 313K
VNaOH x NNaOH = VH2C2O4 x NH2C2O4
VNaOH × NNaOH
NH2C2O4 =
VH2C2O4
44,65 mL × 0,5 N
=
10 mL
= 2,2325 N

N H2C2O4
MH2C2O4 =
valensi
2,325 N
=
2
= 1,11625 M

gr 1000
M = ×
Mr V
gr 1000
1,11625 M = ×
126 gr/mol 100 mL
gr
1,11625 M ×126 ×100 mL
gr = mol
1000
gr = 14,06475 gram

gr
S =
v
14,06475 gram
=
0,100 L
= 140,6475 gr/L

b. Kelarutan larutan Ca(OH)2 pada berbagai temperatur


1) T = 293 K
VHCl x NHCl = VCa(OH)2 x NCa(OH)2
VCa(OH)2 × NCa(OH)2
NH2C2O4 =
VCa(OH)2
0,95 mL × 0,025 N
=
10 mL
= 2,375 x 10-3 N

N Ca(OH )2
M Ca(OH)2 =
valensi
0,002375 N
=
2
= 1,1875 x 10-3 M

gr 1000
M = ×
Mr V
gr 1000
1,1875 x 10-3 M = ×
74 gr/mol 100 mL
gr
1,1875 x 10−3 M ×74 ×100 mL
gr = mol
1000
gr = 8,7875 x 10-3 gram
gr
S =
v
8,7875 x 10−3 gram
=
0,100 L
= 8,7875 x 10-2 gr/L

2) T = 298 K
VHCl x NHCl = VCa(OH)2 x NCa(OH)2
VCa(OH)2 × NCa(OH)2
NH2C2O4 =
VCa(OH)2
0,75 mL × 0,025 N
=
10 mL
= 1,875 x 10-3 N

N Ca(OH )2
M Ca(OH)2 =
valensi
−3
= 1,875 x 10 N
2
= 9,375 x 10-4 M

gr 1000
M = ×
Mr V
gr 1000
9,375 x 10-4 M = ×
74 gr/mol 100 mL
gr
9,375 x 10− 4 M ×74 ×100 mL
gr = mol
1000
gr = 6,9375 x 10-3 gram

gr
S =
v
6,9375 x 10−3 gram
=
0,100 L
= 6,9375 x 10-2 gr/L
3) T= 303 K
VHCl x NHCl = VCa(OH)2 x NCa(OH)2
VCa(OH)2 × NCa(OH)2
NH2C2O4 =
VCa(OH)2
0,55 mL × 0,025 N
=
10 mL
= 1,375 x 10-3 N

N Ca(OH )2
M Ca(OH)2 =
valensi
−3
= 1,375 x 10 N
2
= 6,875 x 10-4 M

gr 1000
M = ×
Mr V
gr 1000
6,875 x 10-4 M = ×
74 gr/mol 100 mL
gr
6,875 x 10−4 M ×74 ×100 mL
gr = mol
1000
gr = 5,0875 x 10-3 gram

gr
S =
v
5,0875 x 10−3 gram
=
0,100 L
= 5,0875 x 10-2 gr/L

4) T= 308K
VHCl x NHCl = VCa(OH)2 x NCa(OH)2
VCa(OH)2 × NCa(OH)2
NH2C2O4 =
VCa(OH)2
0,50 mL × 0,025 N
=
10 mL
= 1,25 x 10-3 N

N Ca(OH )2
M Ca(OH)2 =
valensi
−3
= 1,25 x 10 N
2
= 6,25 x 10-4 M

gr 1000
M = ×
Mr V
gr 1000
6,25 x 10-4 M = ×
74 gr/mol 100 mL
gr
6,25 x 10−4 M ×74 ×100 mL
gr = mol
1000
gr = 4,625 x 10-3 gram

gr
S =
v
4,625 x 10−3 gram
=
0,100 L
= 4,625 x 10-2 gr/L

5) T= 313K
VHCl x NHCl = VCa(OH)2 x NCa(OH)2
V Ca(OH)2 × N Ca(OH)2
NH2C2O4 =
V Ca(OH)2
0,35 mL × 0,025 N
=
10 mL
= 8,75 x 10-4 N

N Ca(OH )2
M Ca(OH)2 =
valensi
−4
= 8,75 x 10 N
2
= 4,375 x 10-4 M

gr 1000
M = ×
Mr V
gr 1000
4,375 x 10-4 M = ×
74 gr /mol 100 mL
gr
4,375 x 10-4 M ×74 ×100 mL
gr = mol
1000
gr = 3,2375 x 10-3 gram

gr
S =
v
3,2375 x 10 -3 gram
=
0,100 L
= 3,23875 x 10-2 gr/L
c. Penentuan ΔH pelarutan H2C2O4
1) Metode grafik
Persamaan Van’t Hoff
∂ln S ∆H
= 2
∂T RT
∆H 1
∂ln S= × 2 ∂T
R T
∆H 1
∫ ∂ln S=∫ R × 2 ∂T
T
∆H 1
ln S = ×∫ 2 ∂T
R T
∆H
ln S = ×∫ T -2 ∂T
R
∆H 1
ln S = T -2+1
R -2+1
∆H 1
ln S = - ×
R T

T (K) 293 298 303 308 313


S (gr/L) 55,5975 81,1125 101,745 117,81 140,6475
1/T (1/K) 0,00341 0,00336 0,00330 0,00325 0,00319
In S 4,018 4,396 4,622 4,769 4,946

∆H
m =-
R
m = - 4038
∆H
m =-
R
∆H =-mxR
= - (-4038 K) x 8,314 J/K mol
= 33.571,93 J/mol
2) Metode Perhitungan
∆ y y 2− y 1
m = =
∆ x x 2−x 1
ln s2−s 1
= 1 1
( ) ( )

T 2 T 1

ln s2−s 1
a) m1 = 1 1

T 2 T ( ) ( ) 1

ln s303 −s293
= 1
T ( ) −( T1 )
303 293
4,622−4,018
=
0,00330−0,00341
0.604
=
−0,00011
= -5.490,90
ln s2−s 1
b) m2 = 1 1

T 2 T( ) ( ) 1

ln s313 −s308
= 1
T ( ) −( T1 )
313 308

4,946−4,769
=
0,00319−0,00325
0.177
=
−0,00006
= - 2.950
c) mrata-rata
m1 +m2
m =
2
−5.490,90−(−2.950 )
=
2
=- 4.220,45 K
∆H
m =-
R
∆H =-mxR
= - (-4.220,95 K) x 8,314 J/K mol
= 35.088,82 J/mol

d. Perhitungan ∆H pelarutan Ca(OH)2


1) Metode grafik
Persamaan Van’t Hoff
∂ln S ∆H
= 2
∂T RT
∆H 1
∂ln S= × 2 ∂T
R T
∆H 1
∫ ∂ln S=∫ R × 2 ∂T
T
∆H 1
ln S = ×∫ 2 ∂T
R T
∆H
ln S = ×∫ T -2 ∂T
R
∆H 1
ln S = T -2+1
R -2+1
∆H 1
ln S = - ×
R T

T (K) 293 298 303 308 313


S (gr/L) 0,0879 0,0694 0,0509 0,0462 0.0324
1/T (1/K) 0,00341 0,00336 0,00330 0,00325 0,00319
In S -2,431 -2,668 -2,978 -3,075 -3,429

∆H
m =-
R
m = 4379,5
∆H
m =-
R
∆H =-mxR
= - (4379,5 K) x 8,314 J/K mol
= - 36.411,163 J/mol
3) Metode Perhitungan
∆ y y 2− y 1
m = =
∆ x x 2−x 1
ln s2−s 1
= 1 1
( ) ( )

T 2 T 1
ln s2−s 1
a) m1 = 1 1

T 2 T( ) ( ) 1

ln s303 −s293
= 1
T ( ) −( T1 )
303 293

(−2,978)−(−2,341)
=
0,00330−0,00341
−0,637
=
−0,00011
= 5790,91
ln s2−s 1
b) m2 = 1 1

T 2 T( ) ( ) 1

ln s313 −s308
= 1
T ( ) −( T1 )
313 308

(−3,429)−(−3,075)
=
0,00319−0,00325
−0,354
=
−0,00006
= 5.900
c) mrata-rata
m1 +m2
m =
2
5790,91+5900
=
2
= 5.845,4 K
∆H
m =-
R
∆H = - m x R
= - (5.845,4 K) x 8,314 J/K mol
= -48.599,11 J/mol
3. Grafik
a. Kelarutan larutan H2C2O4 pada berbagai temperatur
6
5
f(x) = − 4038.04 x + 17.88
4
ln S

3
2
1
0
0 0 0 0 0 0 0
1/T (1/K)

b. Kelarutan larutan Ca(OH)2 pada berbagai temperatur


0
0 0 0 0 0 0 0
-0.5
-1
-1.5
ln S

-2
-2.5
f(x) = 4379.52 x − 17.38
-3
-3.5
-4

1/T (1/K)

You might also like