PAMAREKAN KARYA SASTRA

Disusun pikeun nyumponan salah sahiji pancen mata kuliah Apresiasi Sastra ku kersana

Dosén Pangampu : Ade Hilman Miftah Fauzi, S.Hum.,M.Pd.

Disusun ku :

Sinta Ningrum 195223009

PROGRAM STUDI PENDIDIDKAN BAHASA DAN SASTRA DAERAH

SEKOLAH TINGGI KEGURUAN DAN ILMU PENDIDIKAN

MUHAMADIYAH KUNINGAN 2020

 PANGJAJAP

Puja sinareng syukur hayu urang panjatkeun ka Allah SWT, gusti nu miboga
kaagungan. Nu parantos masihan rahmat sareng karunia ka urang sadaya, oge waktos ka
panyusun pikeun ngaréngsékeun susunan makalah Pamarekan Karya Sastra.

Teu hilap, panyusun oge ngucapkeun hatur nuhun ka sadaya pihak anu parantos
ngarojong jeung ngabantosan dina panyusunan ieu makalah. Panyusun oge miharep yen ieu
makalah tiasa masihan sumbangsih elmu pangaweruh dina pangajaran basa Sunda, boh pikeun
mahasiswa, dosen, oge ka nu maos ieu makalah.

Tangtos, dina susunan jeung eusi ieu makalah aya kakirangan jeung kalepatan. Ku kituna,
kritik oge talatah nu sipatna tiasa ngalereskeun ieu makalah, panyusun miharep. Sangkan
panyusun tiasa mekarkeun leuwih alus tur sae deui elmu pangaweruh, utamina dina widang
pangajaran basa Sunda.

Kuningan, Oktober 2020

Panyusun
DAPTAR EUSI
 BAB I

BUBUKA

1.1. Kasang Tukang

Karya sastra mangrupakeun wujud komunikasi antara panulis jeung pamaca na. Anu nyerat
panulis dina karya sastra na nyaéta anu hoyong ditepikeun panulis ka pamiarsa na. Dina
nepikeun ideu na ngalangkungan karya sastra, panulis henteu tiasa leupas tina pangaruh
lingkunganana. Kusabab karya sastra sok aya hubunganana sareng sababaraha rupa, kajian
literatur ogé kalebet sababaraha aspek. Kahiji, karya sastra tiasa ditalungtik ngalangkungan
panulis karya sastra. Dina hal ieu, kritikus sastra ningali yén panulis sastra mangrupikeun
objék kajian pustaka. Panilitian ieu kalebet biografi panulis, psikoanalisis sareng fénomologi.
Kadua, kritik sastra ogé tiasa nalungtik eusi karya sastra (pendekatan téks sastra). Panilitian
ieu ngalangkungan filologi, rétorika, formalismeu sareng strukturalisme ogé semiotik sareng
dekonstruksi. Katilu, karya sastra ogé tiasa dikaji tina sudut pandang anu maca. Sakumaha
anu parantos dijelaskeun sateuacanna, karya sastra mangrupikeun wujud komunikasi antara
panulis sastra sareng pamiarsa. Hartina pamiarsa karya sastra mangrupikeun aspek anu
penting dina karya sastra. Hal-hal anu tiasa ditalungtik tina sudut pandang anu maca kalebet
tiori ditampa, nampi sejarah sareng pamiarsa kritik. Salain tina tilu tarékah ieu, karya sastra
henteu tiasa leupas tina kasang tukang sareng riwayat pustaka éta sorangan. Dina hal ieu,
kritik sastra bakal fokus kana sajarah, historisisme anyar sareng studi budaya.
1.2. Rumusan Masalah
1. Naon anu dimaksud karya sastra ?
2. Naon wae anu ngawengku pamarekan sastra ?
1.3. Tujuan
1. Sangkan paham kana wangenan karya sastra.
2. Sangkan paham kana metodeu anu aya dina ngaapresiasi sastra.
 BAB II

EUSI

2.1. Wangenan Karya Sastra

Karya sastra mangrupakeun réfléksi tina pamikiran, parasaan sareng kahoyong pangarang
ngalangkungan basa. Bahasa sorangan sanés ngan ukur basa naon waé, tapi basa anu
unik, nyaéta basa anu ngandung tanda atanapi sémiotik (Endraswara, 2008: 63).
Sastra salaku khasanah budaya nasional ngagaduhan seueur hal anu menarik pikeun
ditalungtik. Salaku karya seni manusa anu ngagunakeun basa salaku média na, karya
sastra gaduh sababaraha rupa pendekatan pikeun diajar éta. Henteu cekap ngan ukur
nuduhkeun tulisan atanapi karya éta nyalira, sabab karya sastra masih gaduh unsur-unsur
sanés, nyaéta dunya sastra, pamiarsa karya sastra sareng latar tukang pangarang.
Analisis, Nanging, mangrupikeun prosés ngabongkar éntitas anu meryogikeun padika anu
ketat. Sedengkeun pendekatan mangrupikeun alat pikeun néwak kanyataan atanapi
fénoména sateuacan nganalisis hiji pagawéan dilaksanakeun.
2.2. Metodeu dina Pamarekan Sastra
1. Pamarekan Objektif

Pamarekan objektif nya eta pamarekan dumasar hiji karya sastra sacara maluruh. Pamarekan
ieu nalungtik ngan ukur tina karya sastrana sorangan. Hartosna ngan ukur ningali unsur
pangwangun sastra eksternalna. Konvensi kasebut misalna, kabuleudan makna, diksi, irama,
stuktur kecap, tema, plot, setting, karakter, jsb. Pamarekan ieu biasana digunakeun pikeun
nalungtik karya sastra anu teu nalungtik unsur pangwangun eksternalna. Ku kituna
panalungtik bisa focus kana hiji karya anu teu ningali kana kasang tukang pangarangna.

Pamarekan objektif kabagi opat nya eta; filologi, retorika jeung stalistika, formalism jeung
stukturalisme, sarta semiotika jeung dekontruksi.

Pamarekan objektif dikategorikeun kana sababaraha jenis, diantarana;

a. Filologi

Filologi nya eta pamarekan anu museurkeun sabudeureun masalah editorial jeung
rekonstruksi teks. Filologi dina mangsa kajayaan renaissance nimukeun deui panulis
 heubeul. Panimuan mesin cetak, sarta kahoyong pikeun ngedit teks sacara bener. Jadi
salah sahiji anu dominan di abad ka 19.

b. Retorika jeung Stalistika

Pamarekan ieu fokusna kana aspek bentuk (tekstual jeung narasi stuktur, sudut pandang,
alur-pola) jeung gaya (kiasan retoris, pilihan kecap atawa diksi, sintaks, meter). Dina
abad 19 retorika kaleungitan pangaruh sarta sabagian mekar jadi stalistika difokuskeun
kana stuktur tata basa (lexis, sintaks), unsur-unsur akustik (melodi, sajak, meter, ritme)
sarta bentuk maluruh (kiasan retoris) dina analisis teks.

c. Formalism jeung stukturalisme

Istilah formalism jeung stukturalisme ngawengku sababaraha widang di munggaran abad

ka 20 anu tujuan utamana nalungtik panjelasan tina pola formal jeung stuktur teks sastra.
Formalism jeung stukturalisme ngajentrekeun pola jeung stuktur kabasaan dina teks
karya sastra.

d. Semiotika jeung Dekonstruksi

Semiotika jeung dekonstruksi mangrupa metodeu anyar dina teori sastra anu orientasina
kana teks. Pamarekan ieu nyatakeun yen teks pikeun system tanda. Hartina unggal teks
anu aya dina karya sastra ngawakilan objek anu disebut pertanda.

2. Pamarekan Ekspresif

Pamarekan ieu nalungtik kana eksistensi pangarang salaku nu nyipta karya seni.
Pamarekan ieu ningali kana kamampuan pangarang dina ngiptakeun hiji karya sastra.
Kamampuan pangarang dina ngahasilkeun hiji karya sastra jadi objek kajiaan panaluntik
hiji karya sastra anu ngagunakeun pamarekan ekspresif. Kasang tukang pangarang tangtu
mangaruhan hiji karya sastra anu diciptakeunna, misalna pangarang anu religious tangtu
karya anu dihasilkeunna religi. Pamarekan ieu kungsi kabagi kana 3 bahasan nya eta;
kritik biografi, kritis psikoanalitik jeung fenomenologi.

a. Kritik Biografi
 Pamarekan biografi nganggap yén unggal karya sastra sok dipangaruhan ku kasang
tukang pangarang. Boh dina bentuk diksi, alur carita atawai kontéks dina karya sastra éta
sorangan. Biografi atanapi kasang tukang pangarang sacara teu langsung mangaruhan
karya anu ditulisna.

b. Pamarekan Psikoanalitik

Psychoanalytic mangrupakeun kritik sastra anu sakapeung aya hubunganana jeung

pangarang, utamina nyobian ngajelaskeun aspék psikologis umum dina téks anu henteu
teras-terasan aya hubunganana sareng pangarang sacara éksklusif.

c. Fenomenologi

Pamarekan ieu nganggap yén panulis aya dina téks dina bentuk anu disandikeun jeung
jiwa na tiasa dihirupkeun deui ku maca sacara intensif ngeunaan karyana lengkep.
Pendekatan ieu nganggap yén karya sastra tiasa ngaidéntifikasi ciri-ciri pangarang.

3. Pamarekan Fragmatik

Pamarekan pragmatik berorientasi ka pamaca, anu hartosna yén karya sastra cenah suksés
upami tiasa nyayogikeun kasenangan sareng nilai dina karya sastra. Rarasaan anu maca
bakal ngalahirkeun katarsis tina bacaan anu dibacana, sahingga anu maca tiasa
ngahasilkeun karya sanés tina karya anu parantos dibaca. Urang ogé tiasa ngaréklasifikasi
pamiarsa ngeunaan karya sastra, nyaéta pamiarsa anu parantos ngartos basa sastra sareng
pamiarsa biasa anu henteu ngartos basa sastra.
Pamarekan pragmatik bakal langkung hasil upami urang nalungtik pamiarsa karya sastra
anu ngagaduhan minat sareng pamahaman dina bidang pustaka, sahingga data anu
dihasilkeun bakal langkung akurat. Kamampuh maca ogé ngagaduhan halangan, kalebet
faktor internal sareng eksternal. Faktor internal anu maca biasana datang tina perasaan
pamaca nyalira, sapertos faktor psikologis nalika maca, kaweruh, sareng pendidikan anu
maca. Faktor éksternal anu mangaruhan pamaca, sapertos kaayaan sakurilingna nalika
 anjeunna maca, tingkat kanyamanan tempat nalika maca, bakal mangaruhan anu maca
dina néwak pesen anu kedah ditepikeun dina karya sastra.
4. Pamarekan Mimesis
Pamarekan ieu dumasarkeun kana ideu yén sastra mangrupikeun réfléksi tina kahirupan
nyata. Hal ieu dimungkinkeun ku imajinasi pangarang, sahingga anjeunna tiasa ngeunteung kana
kahirupan atanapi alam. Pendekatan pangirut pangarang ngusahakeun ngagambarkeun dunya
nyata kana bentuk karya sastra, sahingga pamiarsa anu maca nganggo pendekatan mimetik ieu
kedah ningali karya sastra anu diciptakeun ku pangarang salaku refleksi tina kahirupan anu
nyoba dijelaskeun ku panulis.
Ngobrol mimesis, moal tiasa leupas tina pamikiran filsuf anu kawéntar, nyaéta Plato. Plato
nyatakeun yén mimesis aya hubunganana jeung ideu pamarekan, lain ngan saukur tiruan anu asli.
Pikeun Plato, seni anu saé kedah ngungkabkeun bebeneran sareng handap asor panulis dina
ngadamel karya. Gambar pangarang dunya, anu diproyeksikeun ngalangkungan karya sastra,
tiasa diinterpretasi sacara béda ku unggal pamaca, gumantung kana kumaha pamiarsa ningali
karya éta. Ku alatan éta, dina tiori mimesis aya kamungkinan tingkat nilai handap dina kahirupan
nyata bakal tiasa dibayangkeun dina karya seni nilai tinggi.
 BAB III
PANUTUP
3.1. Kacindekan
Pamarekan karya sastra mangrupakeun pamarekan anu ngabahas sagala hal ngeunaan
sastra. Panaluntikan ieu ngan ukur mekarkeun kompeténsi tiori sastra. Ulikan pustaka
mangrupakeun kajian anu ngusahakeun mekarkeun kompeténsi kana aprésiasi sastra, kritik sastra
jeung prosés kréasi sastra.
Nilik kana karya sastra salaku pamikiran sastrawan, bakal aya seueur aspek anu tiasa dikaji dina
karya sastra. Hiji karya sastra teu tiasa leupas tina pangaruh panulis, pamiarsa sareng lingkungan
dimana lahirna karya sastra.
Pangaruh pangarang kana karya sastra bakal ngajantenkeun karya sastra tinangtu bénten sareng
karya sastra sanésna, boh dina kontéks, aliran diksi sareng pesen anu ditepikeun ku panulis.
Kusabab pustaka mangrupikeun wujud komunikasi antara panulis sareng pamaca, dina hal ieu
anu maca karya sastra ngagaduhan bagian dina nangtoskeun pustaka karya sastra.
Hal séjén anu teu tiasa leupas tina karya sastra nyaéta lingkungan budaya dimana lahirna hiji
karya sastra. Budaya panulis karya sastra bakal mangaruhan pisan kana eusi karya sastra anu
didamelna.
3.2. Saran
Mugia ku ayana makalah ngeunaan karya sastra ieu pamiarsa sadaya hususna panulis
tiasa leuwih neuleuman kana ieu bahasan.
 DAPTAR PUSTAKA

http://harjonbasri.blogspot.com/2014/11/pendekatan-karya-sastra.html