Oriënterend onderzoek rondom ‘Blauwe Schildjes’

Nederlandse Unesco Commissie

Geschiedenis van ‘Blue Shields’

Blue shield wordt vaak het rode kruis van de cultuur genoemd, het is een organisatie die alle
culturele erfgoederen probeert te beschermen. Het is een Non Profit en Non Governmental
Organisatie en krijgt steun van bedrijven over de hele wereld. Omdat het duidelijk was voor hoeveel
schade en vooral culturele schade de Tweede Wereldoorlog had gezorgt werd op 14 mei 1954 het
Cultuurgoederenverdrag gesloten in Den Haag. Dit wordt de Haagse Conventie genoemd. In 1996
werd Blue Shield opgericht met als missie het beschermen van alle culturele goederen die onder het
Cultuurgoederenverdrag vallen. Het was opgebouwd uit 4 Non Governmental organisaties die
oorspronkelijk los van elkaar verschillende cultuur onderwerpen beschermden. Deze organisaties
waren de:
ICA (International Council on Archives)
ICOM (International Council of Museums)
ICOMOS (International Council on Monuments and Sites)
IFLA (International Federation of Library Associations and Institutions)
Blue Shield werkt ook nauw samen met UNESCO voor de protectie van culturele goederen.

Om aan te geven welke gebouwen cultureel erfgoed waren/bevatten had Blue Shield een schildje
bedacht. Hetzelfde blauw witte schildje als op hun logo werd opgehangen op gebouwen die in tijden
van oorlog absoluut niet vernietigd mogen worden. Jammer genoeg weten niet veel mensen van
deze schildjes af en zijn veel schildjes (in Nederland) verloren of niet op de juiste plek.

Wat zijn de blauwe/witte schildjes precies?

In Nederland zijn er duizenden gebouwen, documenten, voorwerpen etcetera die behoren tot
Nederlands cultureel erfgoed. Dit betekend dat een gebouw of de inhoud van een gebouw niet
gesloopt mag worden. Ook mag het in een oorlog niet verwoest
worden. Om mensen bewust te maken dat een gebouw tot het
culturele erfgoed behoort, hangen er op deze gebouwen blauw-witte
schildjes, zie afbeelding hiernaast. De schildjes horen bij het
cultuurgoederenverdrag van Den Haag uit 1954. Schildjes hangen bij
bijvoorbeeld musea, rijksmonumenten, bibliotheken en kastelen. De
schildjes hangen vaak bij de voordeur, zodat het schild het best
zichtbaar is.

De bedoeling van deze schildjes is dus om aan te geven dat dit gebouw belangrijk is. Helaas is de
werkelijkheid dat er niet bij elk gebouw een schildje hangt, terwijl ze er wel zouden moeten zijn. Ook
hangen er soms schildjes op gebouwen, terwijl ze daar niet horen. Een reden hiervoor is dat de
inhoud van het gebouw, wat het erfgoed is, bijvoorbeeld is verplaatst naar een ander gebouw. Het
schildje is dan blijven hangen op het oude gebouw, terwijl dat gebouw geen erfgoed is. Kortom: De
schildjes zijn vaak niet goed geplaatst of missen bij een gebouw.
Hoe wordt oorlog nu gevoerd?
Het is vrij moeilijk om erachter te komen hoe oorlog tegenwoordig wordt gevoerd. Niet elke partij
zal zomaar zijn oorlog strategieën prijsgeven. Wel kunnen er aannames gemaakt worden over hoe
een oorlog gevoerd zal worden wanneer Duitsland nu bijvoorbeeld Nederland binnenvalt.
In het heden komt het vrij zelden voor dat er een oorlog is tussen twee verschillende landen. Het
komt veel vaker voor dat er dat er een conflict is in een land zelf, dit wordt dan een burgeroorlog
genoemd.
Er hebben al een aantal oorlogen plaatsgevonden waar naar gekeken kan worden om te achterhalen
hoe oorlogen vroeger zijn gevoerd. Vroeger stormden een aantal soldaten het land binnen, ook
werden er met vliegtuigen bommen gegooid. Het bommen gooien zal nu nog steeds gebeuren, maar
vooral op afstand met bijvoorbeeld raketten. Er kunnen ook cyberaanvallen plaatsvinden om
essentiële systemen in een land plat te leggen. Verder kunnen er ook nog drones ingezet worden.

Passen de bordjes nog wel bij de huidige vorm van oorlog voeren?
Als de oorlogsvoering zich van de grond naar de lucht verplaatst, is het moeilijk om te zien waar de
blauwe schildjes hangen. Je kunt het vliegtuig niet eerst landen en dan een rondje om het te
bombarderen gebouw te lopen om te kijken of er ergens een blauw schildje hangt. Een optie zou zijn
om als aanvallende partij het gebied te verkennen met een drone, maar hierdoor gaat kostbare tijd
verloren.
Als er gebruik gemaakt wordt van autonome raketten, kan er natuurlijk ingeprogrammeerd worden
om de beschermde gebouwen te mijden. Hiervoor kan gekeken worden in het excel bestand van de
Rijksoverheid waarin alle Nederlandse Culturele Erfgoederen zijn opgenomen, maar het is niet
bekend of die informatie nog overeenkomt met het huidige straatbeeld. Bovendien is dit overzicht
niet makkelijk te raadplegen.
Als er een oorlog gevoerd zal worden, kan er ook gebruik gemaakt worden van nucleaire wapens.
Hierdoor zal alles verwoest worden en de vraag is hoeveel zin het heeft om deze gebouwen dan te
beschermen.
Deze bordjes passen niet meer bij de huidige vorm van oorlog voeren, een mogelijke oplossing is een
goed uitgewerkt digitaal systeem.

Zijn de bordjes nog wel van deze tijd?

Het idee van deze bordjes is bedacht in de jaren 60, dat is al geruime tijd geleden. Gebouwen waar
blauwe schildjes bij hangen, zijn vaak al wat ouder, hierbij kan het ook mooi zijn als er een bordje
hangt. Maar de bordjes zijn erg onpraktisch. Tegenwoordig is het leven steeds digitaler geworden,
maar de bordjes zijn blijven hangen in de 60er jaren. Als er nu een crisis uitbreekt, dan mogen
gebouwen met een blauw bordje niet gesloopt worden. Het is alleen onbekend waar alle blauwe
schildjes hangen. Er is namelijk wel een excel lijst met deze erfgoederen, maar het is niet bekend of
dit nog overeenkomt het het straatbeeld.
In een wereld waar alles digitaler wordt, is een excel lijst die niet goed “bereikbaar” is, niet de beste
oplossing om bij te houden waar alle blauwe bordjes hangen. De blauwe bordjes kunnen blijven
hangen op de gebouwen, maar er moet een goed werkend digitaal systeem aan gekoppeld worden.

Gebruik van blauwe schildjes in het buitenland

Dit zal ingevuld worden na een interview met een buitenlandse UNESCO Commissie.