You are on page 1of 144
S$ HO THI YEU LY METHODOLOGY OF RESEARCH AND ANALYSIS AND MODELLING = in ) os Yr peo ' a [= — ad = cep aa. D:. ; Tie Ce — af = Beg HOA PHAN TICH (Ding cho sinh vién hé khong chuyén héa) TS. HO THI YEU LY TS. PHAN TH] ANH DAO. HOA PHAN TICH (DUNG CHO SINH VIEN HE KHONG CHUYEN HOA) NHA XUAT BAN DAI HQC QUOC GIA TP HO CHi MINH LOI NOI DAU Cuén sdch Héa phan tich duge bién soan véi myc dich lam gido trinh giang day cho sinh vién hgc mén hgc Héa phan tich thugc cdc nganh khong chuyén hoa nhu cong nghé Thye pham, Cong nghé Vat ligu, Céng nghé Méi trang... Hoa hoc phan tich la xac dinh sy hign dién cia chat (phan tich dinh tinh), ham lugng cia méi thanh phan (phan tich dinh lugng) va cdu trac hoa hc cua né (phan tich cau trac), Dua vao ban chat cua phuong php phan tich, hoa hoc phan tich dinh lugng duge chia thanh hai nhom Ién (cdc phuong php héa hoc, cac phuong phap vat ly va héa ly). Noi dung clia gido trinh nay chu yéu trinh bay vé céc phuong php dinh lugng héa hoc. N6i dung ciia giéo tinh Hoa phan tich nay gom 9 chuong. Cac chuong 1, 2 trinh bay vé cdc van dé co ban ctia héa phan tich, cdc cach biéu thi va tinh toan vé nong d6 dung dich. Cac chuong 4 én 8 trinh bay cdc phuong phap dinh lugng héa hoc nhu phuong phap phan tich trong luong, cac phuong phap phan tich thé tich bao gom phuong phap chuan d6 acid-base, tao phitc, két tila va oxy héa khit. Chuong 9 trinh bay cac loai sai sé, xtr ly thong ké dit liéu thue nghiém va cach trinh bay két qua phan tich. Cudi mdi chuong ¢ phan bai tap. Phan Ion cac bai tap co do Kho 6 mite d6 trung binh dé gitp sinh vién lam sang to ly thuyét, suy luan va két ndi kién thire. Trong chuong trinh dao tao hé dai hoc, hoa hoc phan tich rat quan trong, kh6ng nhiing trong cdc nganh Hoa hoc noi riéng ma con trong cdc nganh khoa hoc khde nhu: Vat ligu, Y hoc, Nong nghiép, Lam nghié Mén hoc cung cap cho sinh vién nhitng kién thire can thiét ¢ m6n hoe chuyén nganh khac déng thdi trang bi cho sinh vién céc phuong phap phan tich phyc vu cho nghién ciru khoa hoc va lim 6 an tot nghiép. Ching téi soan giao trinh nay nham muc dich trang bi cho sinh yién céc nginh: Céng nghé Thue phim, Céng nghé Vat liéu, Cong nghé Méi tring, Kinh té Gia dinh c6 kién théte co ban nhat vé Héa phan tich, gitip cho sinh vién c6 von kién thir trong qua trinh hoc tap trén ghé nha truéng ciing nhu sau khi ra trudng dé cé thé bat tay vao cong vige chuyén mé6n cua ho, di diéu kién lam viée véi nhiing céng viée lién quan dén Hoa Phan tich. Trong qué trinh bién soan, nhém tac gia da co nhiéu cé ging, tuy vay van khé tranh khoi nhiing | thiéu sot hoac chua phi hyp. Tac gia rat mong nhan dugc nhting chi dan, dong gop ctia dng nghiép va cac em sinh vién dé cudn sach ngay cang cé chat lugng cao hon. Cae tac gia MUC LUC CAC CHU VIET TAT... CHUONG I: DAI CUONG VE HOA PHAN TICH.... 1.1. BOL TUGNG CUA HOA PHAN TICH sesecseeee 1.2. PHAN LOAI CAC PHUONG PHAP PHAN TICH H BINH LUONG... . . . 1.2.1. Phan loai theo ban chat cua phone php... 1.2.2. Phan logi theo krong mau phan tich hey he thuat phan tich...... = 1.3. CAC BUGC THUC HIEN CUA MOT QUY TRINH PHAN TICH. 1.3.1. Xde dinh d4i twong — Mau thir... 1.3.2. Lya chon phuong phap. n y 16 1.3.3. Lay mau thur va bao quan mau. apn 1.3.4. Xir ly mau thir— Tién hanh do cae chat phan tich............ ae 1.3.5. Tinh toan — xir ly két qua phan tich........... see 1.4. CHU SO CO NGHIA VA LAM TRON SO w.esecssssssssssssseceessseeee 1.4.1. Chit s6 c6 nghia trong sé do true tiép 1.4.2. Chit sé c6 nghia trong sé do gian tie; 1.4.3. Cach lam tron sé. CAU HOI VA BAI TAP...... CHUONG II: NONG DQ DUNG DICH... 2.1, BINH NGHIA DUNG DICH 2.2. CAC CACH BIEU DIEN NONG DO . 2.2.1. Néng dé mol.............- conten 05 2.2.2. Nong d6 phan tram..... 2.2.3. Nong dé phan triéu va nong dO phan ty... 2.2.4. Nong d6 duong lugng.... opsevecostnanenscoau sumer: 2.2.5. Dé chuan (titre) 2.3. TINH TOAN VE NONG DO DUNG DICH...... 2.3.1. Bai toan vé pha dung dich...... 2.3.2. Bai toan vé chuyén ddi néng d6 CAU HOT VA BAI TAP....... CHUONG III: PHUONG PHAP PHAN TiCH KHOI LUQNG....w..000 40 3.1. NGUYEN TAC CHUNG CUA PHUONG PHAP... seeeeenO) 3.2. PHAN LOAI... 3.2.1. Phuong phap tach 3.2.2. Phuong phap chung c: 3.2.3. Phuong phap két tu: sesveesesneees 3.3. TINH TOAN TRONG PHAN TICH KHOI LUGNG .. ceeseeneeeee 43 3.4. CAC THAO TAC CO BAN CUA PHUONG PHAP PHAN TICH KHOI LUGQNG KET TUA ..........sseeeeeeee waved. 3.3.1. Héa tan mau phan tich.........0.0.. 3.3.2. Két tia... 3.3.3. Loc két tiia va rita k 3.3.4. Sdy va nung két tia 3.3.5. Can .. raven 3.5. PHAM VIUNG DUNG CUA PHAN TICH KHOI LUONG............ 51 CHUONG IV: PHUONG PHAP PHAN TICH THE TICH.. 4.1, NGUYEN TAC VA MOT SO KHAINIEM ............ 4.1.1. Nguyén tic.. 4.1.2. Cac khai niém... eee SS 4.2. YEU CAU CUA PHAN UNG G HOA HOC DUNG TRONG CHUAN BO. i 4.3. PHAN LOAI CAC PHUONG PHAP PHAN TICH THE TICH... 4.3.1. Phuong phap acid base... 4.3.2. Phuong php oxy hda khw....... 4.3.3. Phuong phép chuan dé tao phite ....... 4.3.4. Phuong phap chudn d9 két tua ... 4.4. TINH KET QUA TRONG PHUONG PHAP CHUAN DO............58 4.5. CACH PHA CHE DUNG DICH CHUAN..... 4.6. HE SO HIEU CHINH. 4.7. KY THUAT CHUAN D 4.7.1. K¥ thuat chuan d6 truc tiép 4.7.2. K¥ thuat chuan 6 nguge hay chuan dé thita trir 4.7.3. Ky thuat chuan dé thé. SURO sad CAU HOI VA BAI TAP... CHUONG V: PHUONG PHAP CHUAN BO ACID - BASE ... 5.1. NGUUYEN TAC CUA PHUONG PHAP TRUNG HOA 5.2. CHI THI TRONG PHUONG PHAP CHUAN DO ACID BASE... 5.2.1. Khai niém cesses - 69 5.2.2. Khoang pH chuyén mau cua chi thi acid — base. 5.2.3. Chi s6 chudn d6 pT cua chat chi thi... 5.2.4, Nguyén tic chon chi thi. ocessesestennenee ascovssccec PD 5.3. CACH XAC DINH DIEM TUONG DUONG 5.4. NGUYEN TAC XAY DUNG 3 DUONG DINH PHAN ACID- BASE... a 5.5. CAC TRUONG HOP DINH PHAN 5.5.1. Dinh phan dung dich acid manh bang base manh hay ngugc lai 5.5.2. Sai s6 chuan dé. 5.5.3. Dinh phan acid yéu bang base manh hay ngugc lai.............83 5.5.4. Dinh phan base yéu bang acid manh hay nguge lai..............90 5.5.5. Dinh luong mét acid yéu u bing mét base yéu | hey nguge lai... 0 5.5.6. Didu kién dinh phan riéng biét m6t acid (hay base) trong hén hop hai acid (hay base).. i 5.5.7. Dinh phan m6t da acid 5.5.8. Dinh lugng mot da base 5.5.9. Chuan 46 hén hop cdc don acid va don base 7 102 5.6. DUNG DICH DEM .......:.csscseesccssssssesessesseeeeeessnsneeesssssssusecenseeeesee 103 5.6.1. Thanh phan cia dung dich dém.. -- 104 5.6.2. Tinh pH cia dung dich dém — phvong trinh Henderson — Hasselbalch. 5.6.3. Dém nang ..... 5.6.4. Céc yéu t6 anh hudng téi gid tri pH ctia dung dich dém........ 107 5.6.5. Pha ché dung dich dém. 5.7. UNG DUNG CUA PHUONG PHAP CHUAN BO ACID BAS. 5.7.1. Dil 5.7.2. Xac dinh mét sé nguyén té. ché dung dich tiéu chuan 5.7.3. Dinh lwgng cac hop chat v6 co 5.7.4. Dinh lugng cac nhém chi hitu co... CAU HOI VA BAI TAP... CHUONG VI: PHUONG PHAP CHUAN BO TAO PHUC... 6.1. DAI CUONG VE PHUC CHAT........... 6.1.1. Dinh nghia 6.1.2. Hang sé can bang tao phite a 6.2, PHUC CHAT CUA KIM LOAI VOI COMPLEXON .....:.c..:se00+ 6.2.1. Dinh nghia va cau tao ciia complexon . 6.2.2. Phan tmg tao phire cua ion kim loai voi EDTA 6.2.3. DO bén ving clla cdc complexonat — Hing sé tao Pham csscccessesinccereesesanet crancencceseaccacsenseszcconcccoccancsccasconesccs Ds 6.2.4. Anh huong cua pee dén can bing tao phite. Hing sé fin bang biG iG ese cc esessssssssssesesettneesvessonssseseceenee 123 6.2.5. Su canh tranh ca EDTA véi phéi tir tao phite khic..........128 6.3. DUONG BIEU DIEN CHUAN BO BANG EDTA......:sccseeseees 129 6.3.1. Dumg duréng cong chuan dé... 130 6.3.2. Dudng cong chuan d6 trong sy cé mat cua ammonia........ 134 6.3.3. Chat chi thi cho chuin dg EDTA 64. CAC KY THUAT CHUAN DO BANG DUNG DICH 6.4.1. Phuong phap chuan dé true tiép............ 139 6.4.2. Chuan 6 nguge .... 6.4.3. Chuan d6 thé 6.4.4. Chuan d gian tiép..... 6.5. CAC CACH CHUAN BO KHAC.......... 6.5.1. Chuan d6 véi chi thj acid — base ... 6.5.2. Chuan d6 chi thi oxy héa khir 6.6. UNG DUNG CUA CHUAN BO COMPLEXON. CAU HOI VA BAI TAP. 145 CHUONG VII: PHUONG PHAP CHUAN DQ KET TUA..... 7.1. DAC DIEM CHUNG CUA PHUONG PHAP CHUAN DO KET TUA... 145 7.2. DUONG CHUAN BO. 147 7.2.1. Khao sat su bi Sng dé Ag’ va CI trong qua trinh dinh lugng. ..... aan 147 7.2.2. Nhain xét....... 7.3. CHUAN DO HON HOP.... 5: 7.4. CAC PHUONG PHAP XAC DINH DIEM TUGNG .. 149. ac 151 7.4.1. Phuong phap Mobr.... a eee 52 7.4.2. Phuong phap Volhard ......... .1S4 7.4.3. Phuong phap Fajans.. CAU HOT VA BAI TAP... CHUONG VIII: CHUAN DO OXY HOA - KHU.. =o 8.1. KHAI QUAT VE PHAN UNG OXY HOA - KHU’ 161 8.1.1. Khai niém phan tng oxy héa ~ khit.. 8.1.2. Anh huéng ctia néng d6 — phuong trinh Nem: 8.1.3. Anh huéng ctia pH dén thé oxy héa — khit... 8.2. CHUAN DO OXY HOA - KHU... 8.2.1. Nguyén the 8.2.2. Xac dinh thé tai diém tong duong......... z wanes LOS 8.3. DUONG CHUAN DO CUA PHUONG PHAP OXY HOA —KAU’ 170 8.3.1. Truéng hop khi so electron trao déi trong cac ban phan tng oxy héa va khir 1a bang nhau..... enh tI, 8.3.2. Trung hgp sé electron trao déi trong cae ban phan umg oxy héa va khw 1a khdc nhau ... 8.4. CHI TH] SU DUNG TRONG PHAN UNG OXY HOA — KHU 8.5. PHAN LOAI CAC PHUONG PHAP CHUAN BO OXY HOA -~ KHU.. 8.5.1. Phuong phap pemanganat 8.5.2. Phuong phap iod 8.5.3. Phuong php dicromate. CHUONG IX: XU LY SO LIEU THUC NGHIEM TR PHAN TICH. 9.1, MOT SO DINH NGHIA 9.1.1. Trung binh va trung vi.. 9.1.2. D6 chinh xac (precision)... 9.1.3. DG ding (acuracy)..........-.. 9.1.4. Phan biét d6 chinh xae va a6 dung... 9.2. CAC LOAI SAI SO. 9.2.1. Sai s6 hé thong... 9.2.2. Sai s6 thd... 9.2.3. Sai s6 ngdu nhién........... ecceeeceeneneeee ....200 9.3. DINH LUAT PHAN BO GAUSSIAN... 9.3.1. Ham phan bé Gaussian. 9.3.2. Dién tich ctia dung Gaussian- xdc suat tin cy p........ 9.4. CAC DAI LUQNG THONG KE DAC TRUNG CHO BO PHAN TAN.. vevssssnesee sevsssesnsseee 9.5. QUY LUAT LAN TRUYEN SAI SO NGAU NHIEN 0.0.0... 9.6. XU LY THONG KE CAC DU LIEU THUC NGHIEM 9.6.1. Loai bo dit liéu ngoai lai 9.6.2. GiGi han tin cay 9.6.3. Xac dinh sai sé hé théng cia phuong phap.... see 214 9.6.4. So sinh d6 chinh xac cua hai két qua thyte nghiém - Chuan F. 9.6.5. So sanh hai gi CAU HOI VA BAI TAP. tri trung binh . DAP SO BAI TAP.. TAI LIEU THAM KHAO... PHU LUC ML CSCN CSBD oh PPPT PTDL TD CAC CHU VIET TAT Chit sé c6 nghia Chir s6 bat dinh Dung dich Hoa phan tich H6 tinh bét Nong 6 can bang cua ion H” trong dung dich Nong 46 Nong dé can bang cua ion OH trong dung dich Phuong phap phan tich Phan tich dinh lugng, Tuong duong CHUONG | DAI CUONG VE HOA PHAN TICH MUC TIEU - Xée dinh duge déi negng, nhiém vu ciia héa hoe phan tich - Nam dugc nguyén tac cua phan tich dinh lugng -_Gidi thich dwge céc buéc thuc hign cia qué trinh phan tich 1.1, BOI TUONG CUA HOA PHAN TICH M6n hoe nghién ciru xay dung, phat trién va ung dung cac phuong phap cho phan tich héa hoc duge goi 1a héa hoc phan tich. Phan tich mét chat vé mat héa hoc 1a xac dinh trong chat do 6 nhing thanh phan nao (dinh tinh), him lugng cia mdi thanh phan (dinh lugng) va cdu trac héa hoc cia n6, 46 chinh 1 ndi dung ctia phan tich héa hoc. Phan tich dinh lugng thudng duge phan chia thanh phan tich v6 co va phan tich hiru co. Ca hai nganh déu cé thé coi 1a cing dya trén co sé ly thuyét nhu nhau hay gin nhau. Tuy vay, dé tién hanh phan tich v6 co, phai co nhiing chuan bj trudc hét vé kién thite v6 co, dai cuong. Dé tién hanh phan tich httu co, phai co nhiing chuan bi trade vé kién thite hoa hiru co. Nhiing nguyén ly chung vé héa hoe phan tich duge minh hga tot bang cac vi du v6 co, vi vay trong cac gido trinh co so ve hoa phan tich dinh luong thuong lay vi du vé héa vé co. PTDL cho phép xde dinh: - Cong thitc phan tu. - Ham luong hay néng dé ctia chat can xdc dinh. - Ham luong cia tat ca hay m6t vai nguyén to hoac ion. - Ham lugng cua tt ca hay m6t vai cdu tir cht, yéu trong hén hop. - Ham lugng eta cau tir dang vét hay vi tap chat cd trong cdc chat dac biét tinh khiét. - Ham lugng ctia cdc géc, cdc nhém chic. - Thanh phan timg pha cua hé di thé... 1.2. PHAN LOAI CAC PHUONG PHAP PHAN TICH BINH LUQNG C&n cir vao tinh chat cua mau vat nghién ciru, vao loai tinh chat cua phan (tg, cac hién tugng, cdc dau hiéu vé dic tinh héa ly va cin cir vao 13 phuong phap tién hanb, kha nang may moc va dung cu ma ngudi ta phan chia phan tich dinh lugng thanh nhiéu loai, trong dé phd bién nhat 1a cach phan loai dua vao ban chat (hay dac diém) cua phuong phap hoac dua vao ham luong cua cfu tir trong mau phan tich. 1.2.1. Phn loai theo ban chat cua phuong phap Theo cach phan loai nay c6 thé chia phuong phap phan tich dinh luong thanh hai nhom lén: cdc phuong phap hda hoc, cdc phuong phap vat ly va hoa ly. “ Phuong phap héa hoc: Dya cht yéu trén viée ap dung cac phan ung hda hoc cé lién quan dén cau tir phan tich. Chang han, dé xac dinh ham luong cau tir M cé trong chat phan tich, ngudi ta cho né tae dung voi mét thuée tht R, phan img xay ra hoan toan theo quan hé hgp thire M+ nR = MRa. Dé xac dinh M c6 thé ding dur thuéc thir R. Sau dé tach san pham tao thinh thuéng 6 dang két tua it tan, Dua vio két tha thu duge c6 thé tinh duge ham Iuong M trong chat phan tich. Phuong phap nay dura cha yéu yao lugng can sin pham nén thuong duge goi la phuong phap phan tich khdi lugng. Dé xdc dinh M c6 thé cho mét lwong chinh xdc thudc thir R dit tac dung vira hét v6i M. Théng thuéng ngudi ta do thé tich cua dung dich thude thir R cé néng 46 chinh xdc da biét va tir dé tinh duge lung cau tt can xde dinh M. Phuong phap phan tich nhu vay goi la phuong phap phan tich thé tich. Cac phuong phép phan tich khdi Twgng va thé tich da 06 tir lau va 1a phuong phap phan tich co ban, duge ding dau tién trong phuong phap phan tich dinh lugng. Vi vay, d6i khi ngudi ta goi phuong phap nay 1a cac phuong phap kinh dién. Phuong phap nay cé uu diém don gian va dé tg dung rng rai moi noi. % Phuong phap vat ly va hoa ly Day 1a cac phuong phap phan tich dua vao méi wan hé gira thanh phan hoa hoc va tinh chat vat ly hoac hoa ly cua ca C4ec phuong phap vat ly dua trén viéc do mét tinh chat nao dé cia d6i twong phan tich ma khong can phai str dung cdc phan tng héa hoe (vi du nhu d6 khuc xa, nang suat quay cuc, su dip thy, but xa hoc phat xa cla nguyén tir, phan tir, do dan dién, dién thé...). Tinh chat nay 1a ham clia nong dé hay cua khdi lugng cu tir can xac dinh. Vi du cudng d6 mau ciia dung dich K,CrO, ty 16 thudn véi néng dé ctia chat nay trong 14 dung dich kiém. Vi vay cé thé do dé hap thu anh sang cua dung dich nay @ mOt bude séng xdc dinh dé suy ra ndng d6 cia dung dich K2CrOy. Phuong phap vat ly cé mét s6 uu diém so véi phuong php héa hoc nhu c6 thé tach duge cdc nguyén té khé bj tich bai phuong phap hda hoc, dé ap dung cho cae qua trinh tu dng héa. Phuong phap hda ly la phuong phap phan tich dua trén su két hop gitta phuong phap hoa hoc va phuong phap vat ly, cé nghia 1a phai str dung phan tng hoa hoc dé chuyén cau tir phan tich thanh dang cé tinh chat vat ly thich hop dé c6 thé do duge. Ching han, dé dinh lugng Mn ton tai o dang Mn’, phai tién hanh oxy héa ion nay thanh MnO, 06 mau tim dac trung. Bang cach do d6 hap thy cia MnO, cé thé suy ra néng do ion Mn”. Mac di xudt hién kha lau sau céc phuong phap phan tich héa hoc, cae phuong phap phan tich héa ly lai durge phat trién va hién dai hoa rat nhanh, duoc st’ dung ngay cang réng rai trong cdc phong thi nghiém nghién ctu khoa hoc va trong ca cac phong thi nghiém nha may, xi nghiép. Nguyén tac chung cua phuong phap nay la ding bién phap thich hop tac dong én déi trong nghién ctru va ghi nhan su thay déi tham sé hoa ly ctia d6i tuong, nghién ctu sau khi dugc tac déng. Dé quan sat va ghi nhan cdc tham so héa ly cla d6i tugng nghién ciru ddi hoi phai sir dung cac céng cu va thiét bi kha tinh vi, phire tap. Vi ly do nay, cac phuong phap vat ly va héa ly thudng duge goi la cac phuong phap phan tich céng cu. Uu diém cua phuong phap nay 1a nhanh, a6 chinh xac cao, luong mau str dung it, duge ding trong cdc phép phan tich hong vét. 1.2.2. Phan loai theo lvgng mau phan tich hay ky thuat phan tich Tuy theo lugng mau thir cin thiét 48 thye hién phan tich theo mét quy trinh nao d6, ngudi ta phan biét: = Phan tich thé (macro): lwong mau thir tir 01g té 1én. - Phan tich ban vi luong (semimicro): lwgng mau thir tir 10° dén 10g. - Phan tich vi lugng (micro): long mau thir tr 10° dén 1072. = Phan tich duéi vi hong (sttbmicro): lwong mau thit tir 10“ dén 10°g. - Phan tich siéu vi hrong (u/tramicro): hrong mau thir duéi 0,1mg. Phan tich ban vi lugng ngay cang phat trién vi dung it mau, ky thuat tuong déi don gian, cd thé ding trong phong thi nghi¢m hay noi 15 sin xudt. Phan tich vi long va siéu vi lugng doi héi nhiing diéu kién nghiém ngat hon. Trong mét mau thu, néu mét thanh phan cé lugng 1% tré len duge goi 1a thanh phin chinh, 0,01 — 1% 1a thanh phan thir yéu, < 0,01% 1a thanh phan vet. Do sy phat trién ciia cdc thiét bi céng nghé cao nén gidi han dinh luong cé thé dat duge thap hon nhiéu 0,01%. Phan tich 6 mite ppm (co ug = 10g) la phan tich vét (trace analysis), & mite ppb (cé ng = 10°g) 1a phan tich siéu vét (w/tratrace analysis). 1.3. CAC BUOC THUC HIEN CUA MOT QUY TRINH PHAN TICH 1.3.1. Xée dinh d6i twgng - Mau thir _ Dau tién phai xde dinh 1 muc tiéu (cdn nhiing théng tin gi) va yéu cau phan tich (dinh tinh hay dinh lvong). Mau phan tich c6 thé 1a cae nguyén ligu, nhién ligu, ban thanh pham hodc thanh phim, co the déng goi hoac khong déng gi. Thu thap théng tin vé mau thir: ban chat, nguén goc, cach ldy mau, tinh trang mau va bao quan mau. 1.3.2. Lira chon phwong phap Phuong phap thich hgp la phuong | phap cé dé nhay, dé chon loc, téc d6 phan tich cao va cho két qua gin véi két qua thuc. Lua chon phuong phap phan tich dua trén nhing thong tin co truéc nhu: co mau phan tich, phuong tign phan tich, yéu cau phan tich,... Ket qua phan tich phy thudc nhicu vao sy lya chon phuong phap. 1.3.3. Lay mau thi va bao quan mau Pay 1a bude quan trong nhat trong ca quy trinh phan tich tay nhién ytz thuéng bi xem nhe. No duge coi la khau gay sai sé nhiéu nhat, anh hung Idn nhat dén dé tin cdy ctta két qua. Khi xay dung chvong trinh lay mau can luu y: - Muc tiéu ctia phan tich mau. - Tinh chat cia quan thé mau: trang thai vat ly (léng, ran, khi) dang déng thé hay di thé. - $6 mau can ldy va tan suat dy mau. C6 thé phan thanh 4 cach lay mau chinh: - Mau dai dign: day 1a cach ldy mau dai dién cho quan thé. - Mau chon loc: Lay mau cho mét muc tiéu xac dinh, chang han lay mau 6 16 nghi ngo kh6ng dat chat lrgng. - Mau ngau nhién: Lay ngau nhién dé danh gia thong | ké sé ligu, cé thé lay ngau nhién don, ngiu nhién nhiéu ting, ngdu nhién hé théng. - Mau té hop: mau bao gém nhiéu phan lay 6 cing mot thoi diém tir quan thé sao cho dai dién duge tinh chat cia quan thé dé. “’ Bao quan mau Mau phan tich sau khi lay can duge bao quan trong diéu kién thich hop (bao bi, nhiét d6, d6 am,...) nham muc tiéu dam bao d6 6n dinh ctia nd. 1.3.4. Xir ly mau thir - Tién hanh do cdc chat phan tich Trude khi phan tich, mau thir can duge xi ly bang cae qua trinh vat ly, hoa hoc thich hyp nhu: - Say khé, nghién nh6é, nung chay hodc hoa tan trong dung mdi thich hgp (dung dich acid, base, dung méi hitu co). - Logi tap chat tré ngai hod tach lay chat tham tich, chiét bing dung méi hitu co, chiét pha phan tich théng qua _ > Thy hign cdc phan tng hoa hoc dé chuyén chat phan tich thanh dan chat c6 thé phat hign dugc, do luong duge. Sau khi mau duge xir ly, str dung nhing dung cy, diéu kign thyc nghiém, may méc thich hop, hiéu chuan thiét bj dé do cdc chat can phan tich. Céng vige phan tich c6 thé Ip Iai nhiéu ln dé c6 di théng tin dam bao d6 tin cay cia ket qua. inh toan — xir ly két qua phan tich Cac dit liéu thu duge, duc xtr ly theo toan thong ké dé danh gia dd tin cay ciia két qua thu duge. Cac bude trén lién quan mat thiét voi nhau va anh huong lan nhau. Trong thuc 16, thy theo ting truéng hop cu the, cde buéc tién hanh trén duge don gian héa hoac bé qua mét 86 bude, hoac thuc hién ding cdc buée trén 1.4. CHU SO CO NGHIA VA LAM TRON SO M6t dit ligu phan tich thu duge tk do heong true 1iép hoi tinh todn gidn tiep deu phai ghi bang cac chit s6 c6 nghia (CSCN). De ghi ding CSCN, can thiét phai nim ving vé quy tie CSCN. Quy the CSCN dua ra 17 mét so quy uée vé ghi chép va lam tron cdc s6 ligu trong do luéng ma moi nha nghien citu thyc nghiém can phai tun thi. 1.4.1, Chir Chir sé cé nghia bao gém cac chit sé tin cay cig voi mot chit sé khong tin cay (chit so bat dinh, CSBD). - Chit sé co nghia Khong tin cay: la chit so dig sau cing ve bén phai ctia s6 do. Chi cd duy nhat mét CSCN khéng tin cdy trong méi sé do. - Chit s6 c6 nghia tin cy: 1a tat cd cdc chit sé ding truéc CSCN kh6ng tin cay va tan cling vé bén trai bang mét chit s6 khae chit sé 0. 5 cé nghia trong sé do truc tiép Mot sé do cé thé cd mét hay nhigu CSCN tin cay. Cang nhiéu CSCN thi phép do cang chinh xac Vé nguyén tic, s6 ligu phai dugc ghi sao cho chi mot s6 cudi cting la cdn nghi ng&, moi chit s6 con lai 1a chic chan. Nhu vay dit ligu phan tich phai duge trinh bay sao cho phan anh durgc dé tin cay cua phép do. Mot sé do truce tiép cd thé cd nhigu CSCN tin cay (chit 86 chic chan) nhung duy nhat chi cé6 mot CSCN khéng tin cAy (chit sé nghi ngs) dimg 6 sau cing ké tir trai sang phai. CSCN phan anh mite d6 chinh x4c cua dung cu do lan: S6 6,2345: c6 nam chit sé cé nghia, cd bén chit sé tin cay (6, 2, 3, 4) va c6 mét chit sé bat dinh (5). _ Doi voi két qua do truc tiép, dya vao théng s6 ky thuat cia thiét bi do dé ghi chi s6 tin cdy va chit sO bat dinh. Khi doc thé tich trén thang do ghi trén burette duge chia d6 dén O,Iml, thi ké qua phai duge ghi dén chit sé chi phan tram il vi pk mudi ml 1a sé chac chin (tin cay), con phan trim ml la sé ghi ngo (bat dinh). Vi du: Doc thé tich trén burette, ghi dure s6 do 1a 23,45 ml. $6 nay c6 tat ca bon CSCN, phan loai nhu sau: 51a CSCN khong tin cay. 2, 3, 4 la cdc chit s6 cé nghia tin cay. S6 di goi cdc chit sé 2, 3, 4 la CSCN tin cay 1a vi ‘trén burette co chia d6 chinh xéc dén 0,1 ml thi ai cling doc thay 16 chit s6 nay. Chir 865 18 thuge loai CSCN khéng tin cay vi mue chat long nam khoang gitia hai vach chia, nhiéu ngudi doc phai ude luong bang mat va do dé co sw chénh léch, 6 khi doc thanh 23,44 ml hoac 23,46 ml. Quy tic xe dinh chit sé cé nghia - Ouy tac 1: Tat ca cdc chit sé khac khéng déu 1a CSCN 1,23 1003 CSCN 0,987 :co3 CSCN 0,00245 : co 3 CSCN 45 1062 CSCN - Ouy tée 2: Dbi vei sé $6 “0” khéng la sé cd nghia khi nd dimg trude sé khac khong. #S6 “0” la sé c6 nghia khi chit sé 0 dimg gitta hodc dimg sau cdc chit so khac khén; 106 : c63 CSCN 0,106 : c63 CSCN 0,0106 : €63 CSCN 0,1060 : c6 4 CSCN V = 28,75 ml : cé6 4 CSCN, “5” 1a CSBD m = 0,0020 g : cé 2 CSCN, “0” la CSBD m=4,06g :cd3 CSCN, “6” la CSBD d=0,15cm_ : cé 2 CSCN, “5” 1a CSBD. -Quy tae 3: Déi voi dang sé liy thita thip phan, chir sé 6 phan nguyén la CSCN, bac liy thira khéng 1a CSCN. 19 0,000840 = 840.107 cé 3 CSCN (cach biéu dién ky hiéu khoa hoc) 2,4 ¢=2.4.10° mg c6 2 CSCN (bao toan CSCN khi chuyén 46i don vi) 1.4.2. Chir sé c6 nghia trong s6 do gian ti¢p Nhu da dinh nghia, s6 do gian tiép 1a s6 do tinh duoc tir ac sé do truc tiép thong qua m6t hoac vai biéu thire toan hoc nao do. Sai 86 ctia so do truc tiép cé anh huong, dén két qua cua s6 do gian tiep, nén sé do gian tiép cing phai durge ghi chép theo nguyén tac cla CSCN. - Déi voi phép céng trie: chi gitt lai 6 két qua cudi cing s6 thap ne bang ding so a phan ctia sd hang c sO a im it nhat. 1345, 18,998 4032 (F) 1,12 + 18,998 4032 (F) 1346,22 lam tron thanh 1346,2 +_83,798 (Kr) .794 8064 lam tron thanh 121,79 7,26.10"4 ~ 6,69.10'4 0,57.10" 1,632.10° 1,632.10° + 4107108 > + 0,04107.10° + 0,984,106 + 9,84.10° 11,51.10° - Doi voi phép nhdn va chia: can git lai 6 ket qua cudi cing sé CSCN bang dig so chit s6 c6 nghia ctia thita s6 co s6 CSCN it nhat 3,26.10° 4,3179.10 x 1,78 x 3,6 107° 5,80.10° 16.10% - Doi voi phép lity thita hodc can sé: Khi nang len Ihy thira hoc lay can sé, trong do sé phai nang Jén luy thtra hoac con 86 6 duréi can sé 20 cé bao nhiéu CCN thi ta cing gitt nguyén bay nhiéu CSCN trong két qua. Vi du: 0,25” = 0,0626 = 0,062. - Déi voi phép logarit Khi lay, logarit cua mét 86, s6 chit sé bén phai dau thap phan phai bing s6 chit sé cé nghia 6 sé ban dau. Log(5,403 x 10°) = -7,2674 a sina 486 c6 nghia 46 sau dau phay - log 4,9.10° — pH =5,31 Log 3,39.10° = - 4,470 Nguge lai, khi chuyén tir logarit sang s6 ty nhién, két qua sé c6 so chit s6 cé nghia bang s6 chit s6 sau dau thap phan. Antilog (-3.42) = 10° =3,8.107 Log 0,001237 — -2,9076 antilog 4,37 = 2,3,10* Log 1237 = 3,0924 10497 = 2,3, 10% Log 3,2 =0,51 19-7.600 — 103 10518 = 1,39 x 10° 3 so sau dau phay 3 86 cé nghia - Déi véi két qué phdi tinh todn qua nhiéu bude: Cac bude trung gian khéng tinh CSCN ma chi lim tron s6 CSCN can thiét 6 két qua cudi cing. 6,78 x 5,903 x (5.489 - 5.01) 1,002 — 0,999 __ 0,003 3,754 754 = 6,78 x 5,903 x 0.479 99. 10-4 = 19,1707 =8.10% =19 - Bao toan lwgng CSCN khi doi don vi: Khi muén chuyén doi don vi do luéng dé thuan loi cho viée tinh todn két qua do cudi ctng, sé 2 luong chit sb cd nghia cua sé do phai duge gitt nguyén bang cach ding dau khoa hoc. Vi du: Chuyén 0,28 ra don vi mg, s6 0,28g c6 2 CSCN nén khéng chuyén thanh 280mg (3 CSCN) ma phai 1a 2,8.10°mg. 1.4.3. Cach lam tran sé Khi lam tron t6i s6 thap phan i thi chi xét s6 thap phan lién sau 1a (i+1) theo nguyén tac nhu sau: - Chir sé 1-4: bo di - Chit sé 6 — 9; bé di va thém 1 vao chit s6 dmg truée no - Chit sé 5: Néu sau sé 5 khéng cé chit sé nao khdc khéng thi lam tron thanh s6 chan gan nhat. Néu sau s6 5 c6 bat ké s6 khdc khéng nao thi b6 sé 5 va thém vao chit s6 dimg triéc nd mot don vi. 62,24 lam tron thanh 62,2 62,26 lam tron thanh 62,3 62,350 lam tron thanh 62.4 62,250 lam tron thanh 62,2 62,351 lam tron thanh 62,4 62,2501 lam tron thanh 62,3 22 CAU HOI VA BAI TAP 1.1. Cho biét déi tuong ciia hoa phan tich. 1.2, Phan biét phan tich dinh tinh va phan tich dinh lugng. 1.3. Trinh bay cac bude thy cla mét quy trinh phan tich. s6 sau day: 2,7010; 0,04720; 1.4. Co bao nhiéu chit s6 co nghia trong ca 1,50; 1,105; 0,007 1.5. Lam tron cae sé sau day: a. 3,2187 toi 4 CSCN b. 3,2474 tai 4 CSCN c. 0,1355 t6i 3 CSCN d. 2,065 toi 2 CSCN e. 2,005 téi 3 CSCN. 1.6. Tinh toan va lam tron két qua a. 1,10 x 0,5120 x 4,0015: 3,4555 b. 0,355 + 105.1 - 100,5820 c. 4,562 x 3.99870 : (452,6755 - 452,33) d. (14,84 x 0,55) - 8,02 1.7. Tinh toan va lam tron két qua a, 1,021 + 2,69 b. 12,3 - 1,63 ©. 4,31 x 9,2 d. 0,0602 + (2,113.10*) e. log(4,218. 1012) f. antilog(—3,22) g. 102384 23 CHUONG II NONG DO DUNG DICH MUC TIEU - Trinh bay dwgc cdc cach biéu thi néng dé dung dich thong ding trong phan tich dinh lweng. - Tinh dugc dwong lugng ctia mot chét trong phan tng héa hgc. - Gidi dwge cde bai todn vé néng dé dung dich dwa trén dinh nghia cdc logi nong dé dé. 2.1, DINH NGHIA DUNG DICH Dung dich la hé m6 nhiéu cau tir ma thanh phan cua dung dich 6 thé bién déi trong han nhat dinh. Dung dich la mdt hé phan tan, trong d6 pha phan tan (chat tan) dang ran (R), long (L), khi (K) va mi truéng phan tan (dung méi) cing co thé & dang R, L, K. M6t sé cach phan loai dung dich thudng gap nhw sau: (1) dya theo trang thai pha cua dung méi hodc (2) dua theo trang thai tap hgp cua chat tan va dung méi. Déi voi (1), dung dich bao gém ba logi 1a dung dich long (nu6éc bién, ruou trong nuéc, nude ngot cd gas), dung dich ran (hop kim) va dung dich khi (khéng khi). Déi véi (2), dung dich bao gdm dung dich K/K (khéng khi), dung dich K/L (nude ngot cé6 gas, bia), L/L (rugu trong nuéc), R/L (nude bién, dudng trong nude), R/R nhu hop kim déng- kém. Trong hoa phan tich, hai loai dung dich thuéng gap pho bién nhat 1a dung dich R/L hoae L/L. Nong d6 1a mét dai lugng chi ham lugng cla mot cau tir (phan tir hay ion) trong dung dich. Nong 46 cua dung dich biéu dién hrong chat tan c6 trong mét don vj khéi lugng hay mét don vj thé tich cta dung dich hay dung mdi. 2.2. CAC CACH BIEU DIEN NONG DO Nong dé ctia dung dich thuong duoc biéu dién qua céc dai long: m: Khdi lugng chat tan (cé khdi Iugng mol M), g q: khdi lugng dung mdi, g n: s6 mol, mol Ve: thé tich chat tan, ml 24 V: thé tich dung dich nhan duoc khi héa tan m gam chat tan hay Vx ml chat tan vao q gam dung mdi, ml d: khéi lugng riéng cua dung dich tao béi m gam chit tan vao q gam dung méi, g/ml Trong phan tich, ngudi ta thong ding cdc loai nong d6 sau day: 2.2.1. Nong d6 mol _ _Néng dé mol hay cén goi néng dé phan ti, ky higu Cy, biéu dién s6 mol chat tan co trong | lit dung dich, don vi la mol/L (ky hiéu 1a M). RM ae FIR Cy = io (néu V Ia lit) (2.1) Cy = ox 1000 = aa x 1000 (néu V la mililif) (2.2) Ghi chi: Nong d6 mol cing duge biéu dién boi sé milimol chat tan cd trong 1 mililit dung dich. m(mg) uD 1 milimol = 10° mol Sé milimol = . Milimol (mmol) 6 sé tri bang khdi lugng mol va duge biéu dién bang miligam (mg). Vi dy: 1 milimol Na,CO; = 105,99 mg. M6 ta cach chuan bi 2,00 lit dung dich BaCl, 0,108 M tir BaCh.2H»O (244,3 g/mol) Giai Dé xdc dinh luong chit tan cin phai lay dé hoa tan va pha loang thanh 2,00 lit dung dich, can chi rang 1 mol BaCb.2H20 cho tuong tng | mol BaCh. Vi vay, dé diéu ché dung dich nay ching ta cn s6 mol BaCl;.2H,O = 2,00 x 0,108 = 0,216 mol Khdi lugng BaCl;.2H,0 can lay 1a: 0,216 mol x 244.3 g/mol = 52,8 g. Hoa tan 52,8 g BaCl>.2H2O va thém nude dé duge 2,00 lit. 25 2.2.2. Nong d6 phan trim C6 3 cach biéu dién néng d6 phan trim: Phan tram khoi lwong (w/w): biéu dién s6 gam chat tan cé trong 100g DD. C%(w/w) = ae x 100% (2.3) Phan tram thé tich (v¥): Biéu thi sé ml chat tan co trong 100ml DD. C%(v/v) = = x 100% (2.4) Phan wram mn lwong / thé tich (w/v): biéu dién s6 gam chat tan cd trong 100 ml DD. C%(w/v) = 2 x 100% (2.5) 2.2.3. Nong d@ phan trigu va nong d6 phan ty Khi dung dich qué loang, nong d6 con dugc thé hign duoi dang ndng d6 phan trigu va néng dé phan ty “ Néng d6 phan triéu, ky hiéu: ppm (part per million) Biéu thi khéi lugng chat tan chira trong 10° gam dung dich hay hon hop. Copen =a 10° (2.6) + Néng d6 phan ty, ky hiéu la: ppb (part per billion) Biéu thi sé gam chat tan cé trong 10° gam cia dung dich hay hon hop. Cppo = aang X 10° (27) Doi voi ving dich lofing, khdi Ivong riéng cia dung dich xap xi bang 1,00 g/ml, nén 1 ppm = 1,00 mg/l va 1 ppb = 1,00 g/l. Hay: = mimg) _ mug) Copm = va Vim) 28) = ms) _ ming) ppb ~ Va) Val) @9) 2.2.4, Nong dO duong Iwgng Cach biéu thi néng d6 nay dya trén khdi niém khéi lugng duong luong (duong lugng gam) cua mét chat. 26 2.2.4.1. Dwong luong gam Duong lugng gam, ky higu E, khéng nhu khéi luong mol, tri sé duong luong gam cua mét chat khong phai la hang s6 ma thay doi thy theo phan tmg ma né tham gia. Méi quan hé gitta khdi long duong luong va khéi hrgng mol cho 6 cong thire (2.10) Ex = “& (2.10) Zz Trong dé: Ex (g/eq) la khdi long dong lugng (duong Iuong gam) cla chat X, Mx (g/mol) la khéi lugng mol cia chat X, z la sé don vi duong long, thay déi theo timg phan img ma chat X tham gia. Trong phan tng trung héa, z 1a so proton (H’) ma mét phan tir acid cho hay base nhan. Trong phan img phan tmg oxy héa khir, z la sé dién ty ma chat xy hoa nhan hoac chat khtr nhuéng. Trong phan img tao két tua, z la s6 dién tich cia cation va anion. Trong phan tng tao phitc, -z 1a s6 cp e ma ion kim loai cé thé nhan hay phdi tr cho. Chinh vi vay ma khéi lugng duong lugng cia mot chat sé khong bao gid tinh toan duge neu khong biet phan tng hoa hoc ma no truc tip hoe gidn tiép tham gia. Vi du: » Duong lwong gam trong phan tng trung hoa: HCl + NaOH — NaCl + H)0 Ena = ae Enaon = “hat 2HCI + Ba(OH), + BaCh +2H20 = Mua — Msacon2 Ena =~) Epa(ou)2 = > HsPO, + NaOH -> NaH>PO, + H2O (1) H3PO, + 2NaOH -+ NaHPO, + 2H2O = (2) H3PO, + 3NaOH -—» Na3PO,; + 3H,0 (3) Duong lugng gam cla NaOH trong cdc phan tmg (1), (2) va (3) la: Enaow = Nasu Duong luong gam ctia H3PO, trong cac phan tng (1), (2) va (3) lan luot 1a: Muatos 6 phan img (1): Eup, = 27 Merry GO phan tng (2): Ey,p0, = sna G phan tng (3): En,po, = > Duong luong gam trong phan ting oxy héa khit: Chi can viét ntra phan img tham gia vao qua trinh oxy héa — khir do dé x4e dinh sé electron cho hoac nhan. Xét phan img oxy héa ion oxalat bing ion permanganate. 5C,0}- + 2MnOzZ +16H' — 10CO) + 2Mn?! + 8H,0 { MnOz +8H'+5e > Mn® +4H:0 Exo; = M22 M, 2- a _ Mego | C203 - 2e > 2c0, Eco =— Phan tng oxy héa giita Cr,03~ va 17 Cr,03- + 617 + 14H*-> 31. + 2Cr* + 7H,O 6 Mi M.., — (or + 14H" + 60 > Crt + TH:0. Egy,o3- = 1 217 2e > I FE) = > Duong lwong gam trong phan img tao két tia va phite chat: Pb* + 2 > Pbl; Mpp2t Lila 1 Eppet = E- = Ag’ +2NH; —> [Ag(NH3)2]° M,.+ Mynty Eagt = Enn, = 1 Nhu vay, duong lugng gam phy thudc vao phan tng nén nong dé duong lugng ctl mot chat cing thay di theo phan img. Do 6 trong thyc té khi biéu dién néng d6 cae chat thi ngudi ta thuong ding néng d6 mol va chi khi tinh toan két qua phan tich ngwdi ta méi chuyén sang néng dé duong luong dé don gian trong tinh toan. 2.2.4.2. Nong dé dong long Nong d6 duong lugng (hay d6 nguyén chuan) cua mét dung dich la sé duong lveng gam cia chat do héa tan trong | lit dung dich hoac sé mili duong lugng gam cua chat 46 cé trong mt 1 ml dung dich, ky higu Cy hoac N. 28 Vi du: dung dich HCI 0,20 N nghia 1a trong 1 lit dung dich c6 0,20 eq HCI hay trong | mililit dung dich 6 chira 0,20 meq HCl. _ Vivay, d6i voi mot dung dich A néng 46 duong lngng (Nia) durge biéu dién boi cdc phuong trinh: = Say (2.11) Ny = Ten (2.12) Ny= Fen x 1000 (2.13) Trong dé: eqa: 86 duong lugng gam cua chat A cu = ae e1 meqa: $6 mili duong luong gam cita chat A meq, = —™4®_ (2.15) mEa (¢/meq) mE, 1a mili duong lugng gam ciia chat A. V: Thé tich dung dich ‘Tir phuong trinh (2.11) va (2.12) cé thé suy ra: eqa = V (1) X Ng (eq/)) (2.16) Hoge meqa = V (ml) x Na (meq/ml) (2.17) Két hop phuong trinh (2.11) va (2.14) ta durge: Ny = —ma(s) (2.18) Ea (xv a Két hop phuong trinh (2.12) va (2.15) ta duge = ma (8) Na = CEO (2.19) M6 ta cach chuan bj 5,000 lit dung dich Na,CO; (106,00 g/mol) 0.1000 N tit Na,CO; ran, dung dich NaxCOs duge sit dung cho phan (mg chuan d6 sau: C0}-+ 2H’ > CO.+H,0 29 Giai Ap dung (2.16) ta cd: Sé duong Iugng gam cua Na,CO; = V (I)x Na (eq/1) = 5,000 (1) x 0,1000 (eq/1) =0,5000 eq NaxCO; Ap dung (2.14) ta cd: Khdi lugng ctla NaxCO3 = eq(NaCO;) x Eya,co, =0,5000 eq NaxCO3 x 106,00 gNazCOs 2eq Na2CO3 = 26,50 g (Vi trong phan img chuan d6, COZ” da trao déi 2 proton H” nén Muogco2y 2 Eya,co; = Vay, hoa tan 26,50 g NayCOs va thém nude dén 5,000 lit. Quan hé gitta néng d6 mol va néng d6 duong Ivgng dug thé hién qua phuong trinh (2.18). Cy= * (2.20) z Hién nay cach biéu thi nong d6 duong luong duge ding ngay mot it dan Trong m6t sé sach gido khoa thuong khéng de cap dén hoae gidi thiéu trong phan phy luc. 2.2.4.3. Dinh luat duong lugng Trong mét phan tmg hoa hoc, tong s6 duong Iuong gam cia cc chat phan img phai bang nhau. Hoie: eac chat tac dung véi nhau bang nhimg so duong long gam bang nhau, Téng quat: aA + BB > cC + dD Sé duong lugng gam A = sé duong lugng gam B = sé duong luong gam C =s6 duong long gam D. Viet tat: eqa = eqn =eqc = eqn Hay Na.Va=Na.Va 30 Dé chuan dé 20,00 ml dung dich HCI phai ding hét 30,00 ml dung dich KOH 0.0150M. Tinh néng d6 mol cua dung dich HCl. Giai Phuong trinh phan tg chuan do HCl + KOH + KCl + H,0 Theo quy tac duong long: equci = eqnaoit 20,00 x Cyaicy = 30,00 x N aon Vi trong phan tg trén, dign tich tac dung cua KOH bang | nén E=M tire la N = Cup Nén: Nuci = (30,00 x 0,0150) / 20,00 = 0,0225N Va Cm = 0,0225M. Hoa tan 2,650 g NarCO3(106,00 g/mol) thanh 1 lit dung dich. Lay chinh xac 20,00 ml dung dich trén dem chuan 6 bing dung dich HCI thi thay hét 10,00 ml dung dich HCI. Tinh nong do mol cua dung dich HCI (biét san phim phan tng tao mudi trung hoa). Giai Phan (mg chuan dé: Na.CO;+ 2HCl — 2NaCl + CO; +20 Duong lugng gam cua NayCO3: Ena,co, = M/2 = 106,0 /2 = $3,00 (g/eq) Ena2co, (trong 20 ml) = Exet (2,650 x 20,00) _ (10,00 x Cy(HCI) (53,00 x 1000) 1000 Suy ra: Nuci = 0,1000 N va Cy = 0,1000 M Hay 2.5. Dé chuan (titre) D6 chuan, ky hiéu T, gitip cho viée x4c dinh nhanh néng 46 chat phan tich khi phan tich hang loat mau. 3h Dé chuan duge chia thanh hai loai: a. D6 chudn chung: con ggi la dé chuan theo chat chudn, ky hiéu T. Dinh nghia: \a s6 gam chat tan chia trong mét ml dung dich m T=2 (2.21) m: khdi luong chat tan, ¢ V: thé tich dung dich, ml Txaon = 0,01790. Diéu nay cé nghia 1a gi? Giai Cir Im dung dich NaOH chira 0,01790 g NaOH. Yy ghia cia d6 chudn: Khi xdc dinh mot chat A néu biét 46 chudn ciia thuéc thir R 1a Ty ta cé thé dé ding chuyén déi thanh cdc loai néng d6 khac. Cu(mol/l) = {1000 (2.22) Theo vi du 2.4, thi ndng d6 Cy ciia NaOH 1a: Cy (HCl) = 2017? 1000 = 0,4475M N= "3.1000. (2.23) ER b. D6 chudn theo chat can xdc dinh. Ky higu Tra. Dinh nghia: la sé gam chat A can xdc dinh phan img héa hoc vita du voi | ml dung dich chat chuan R. Vi du: Tagrower: 46 chudn cla AgNOs dimg dé xc dinh CI thuong duge biéu dién theo CI tte 1a tir d6 chuan cho ta biét Iml dung dich chuan dé tac dung voi bao nhiéu gam CI. Nhu vay khi x4c dinh Clo trong mét mau phan tich, gia sir da ding hét V ml dung dich co Tagno,yci thi co thé tinh duge khdi luong cla Clo trong mau phan tich. Mci= Tagno,/ci * V (ml) 32 Tir d6 chuan theo chat chuan Tr va d6 chuan theo chat can xdc dinh Tra c6 thé chuyén d6i qua lai vi cé thé chuyén d6i sang cdc dang néng d6 khae: Trya = ESS (2.24) Na ="241000 Hay Taya = SEAEA (2.25) 1000 Tim d@ chudn cita dung dich KMnO, theo sat, biét ring khi chun 46 dung dich chtra 0,1170 g Fe** can 20,00 ml dung dich KMnOs. Giai Néu 20,00 ml dung dich KMnO, chuan do duge 0,1170 g Fe™* thi] ml dung dich d6 chuan d6 dugc mét lugng Fe” bé hon 20 lan. Do dé: 0,1170 Tamno,/Fe’* = Jp.99 = 9,005850 g/ml 2.3. TINH TOAN VE NONG DQ DUNG DICH 2.3.1. Bai toan vé pha dung dich Tinh khéi luong acid oxalic can phai lay dé pha thanh 1,00 lit dung dich acid oxalic 0,100N tir acid tinh khié (Hy C204.2H2O; M = 126,06 g/mol) duge ding trong phan tng trung héa, biét rang phan img trao déi 2 H”. Giai - Duong lugng gam cia H2C204.2H20 1a: 126,06 / 2 = 63,03 (g/eq) - Ap dung céng thite: N=—~ «1000 “Exv~ Luong gam acid can thiét dé pha dung dich 1a: m = 0,100x 63,03 x1 = 6,303g, Vay, can chinh xac 6,303g acid tinh khiét, hoa tan hoan toan vao nude, rdi chuyén toan bd Itong dung dich nay sang binh dinh mutc 1 lit, nhé trang cOc hoa tan acid it nhat 3 lan, méi lan khoang 10 ml nude, chuyén hét vao binh 1 lit. Cudi cting thém nude dén vach mite, dao déu. 33 Midy28 Tinh s6 mililit dung dich ammonia die 27,33 %(w/w), d= 0,90 g/ml can dé pha 2,00 lit dung dich ammonia 2,000 N. Giai - Dé pha 2 lit dung dich néng d6 2 N can: 2,00 x 2,000 x 17,00 = 68,00 g NHs - Dung dich dac 27,33 %(w/w) nén khéi luong dung dich ammonia 100 chia 68,00 g NHs la : 68,00 x aa - Vay thé tich dung dich ammonia dac ean lay la: 68 x100 Soa ny = 276ml 27,33 x 0,90 Tinh sé mililit dung dich acid hydrochloric dic 37,23%(w/w), d = 1.19 g/ml can dé pha 500 ml dung dich acid 10%(w/w). Giai - Tra bang twong quan gitta d va C% cua cac dung dich HCI ta co dung dich 10%(w/w) 6 d = 1,047 g/ml. Ap dung cong thre (2.3) tinh duge khoi lugng, HCI can co trong 500 ml HCI 10%(w/w) la: — 101,047 x500 _ m= = 52,359 - Thé tich HNO; dic cn ly Ia: yy = 100 x5285 2.3.2. Bai toan vé chuyén déi néng d6 = 118ml 2.3.2.1. Déi véi néng dé phan trim Gia st phai tron dung dich 1 co udng 49 phan trim khéi luong 1a Cy,thé tich Vi, lugng niéng la d; voi dung dich 2 cd nong 6% 1a >, thé tich V2, khéi Iugng riéng 1a d> dé duge dung dich co ning d6 % 1a C. Nguéi ta chimg minh duge: Vid; _ C-C, Veds = Gt (2.26) 34 Tr6n 500,0 ml dung dich HCI 30,1% véi 400,0 ml dung dich HCI 10,00 % thu duge dung dich HCI bao nhiéu % (cho dy = 1,150 g/ml, d> = 1,047 g/ml). Giai Ap dung céng thire (2.26) ta cd: 500x1,150 _ C-10,0 400x1,047 c Giai ra ta duge: C = 21,63%. C4n bao nhiéu ml dung dich HNO3 25% (d = 1,19 g/ml) tron voi dung dich HNO; 5 % (d= 1,04 g/ml) dé duge 1 lit dung dich HNO; 10% Giai Vix1,19 10-5 G-Vpxi04 25-10 3 Vi = 0,0225 (I) Can thém bao nhiéu nude vao 1,00 lit dung dich ammoniac 24,0 % co ty trong 0,910 dé duge dung dich 8.00 %. Giai Day la trudng hgp pha loang dung dich, trong d6 dung dich thi 2 1a HoO cé néng d6 % bang 0 va khoi long riéng 14 1,00 g/ml. Ap dung (2.12) ta 6: 1,00x0,910 __7-0 (V2)x1,00 24-717 Gidi phuong trinh trén ta duge: V2 = 2,21 lit = 2,21.10° (nl) ia 1a lvong nuée can thém la 2210 (ml). 2.3.2.2. Déi voi néng dé Cu N Gia str phai trén V, ml dung dich thé nbat co néng d6 mol 1a Cyn (hoge néng d duong long Ni) voi V2 ml dung dich thir hai co néng d6 35 mol 1a Cyp (ode néng do N2) dé duge dung dich co néng dé 1a M (hoac N) thé tich la V = V, + V2 (ml). Trén day chinh 1a sy pha loang dung dich 1 bang dung dich 2 c6 nong dé bé hon (dung dich 2 c6 thé la nude) dé duge dung dich méi cd néng 46 can pha. Khi dé ta c6: VixCwi + V2xCv2 = VxCu Hoac VixNj + V2xN- VxN (2.27) “ Cac vi du: 1. Pha 1,5 lit dung dich H2SO, 0,50 M voi 1,0 lit dung dich H»SO, 0,20 M duoc dung dich bao nhiéu M? Ap dung céng thite (2.27) thay sé vao ta cd: 1,5 x 0,50+1,0 x 0,20=2,5xM —+ M=0,38 2. Can bao nhiéu mililit dung dich NaCl 0,500 N tron véi 1,0 lit dung dich NaCl 0,100 N dé duge 1,5 lit dung dich NaCl 0,200 N. Ap dung (2.27) ta cd: Vi x 0,500 + 1,0 x 0,100 = L.5 x 0,200 — V, =0,40 (L) = 4,0.10° ml 3. Can phai lay bao nhiéu mililit dung dich acid HC1 0,50 M dé pha thanh 1,0 lit dung dich HC] 0,10N. Day citing la sy pha loang dung dich, trong d6 nurse 1a dung dich thir hai co néng d6 bang khéng. Do d6 Ap dung (2.27) ta cd: V1 x 0,50 + V2x0=1,0x 0,10 — V,=0,20 (lit) =2,0.10° ml Vay lay chinh xdc 0,20 lit dung dich HC] 0,50M, chuyén toan b6 sang binh dinh mite | lit, them nuéc dén vach muc, dao déu dung dich. 36 2.1. 2.2. 2.3. CAU HOI VA BAI TAP Phan biét cac loai nong dé: a. Cac loai néng d6 phan trim: w/w, w/y, v/v b. Cu va Cy ¢. ppm va ppb Tinh ndéng d6 mol cia céc dung dich sau: a. 0,694 mol héa tan thanh 3,55 lit dung dich b. 2,19 mol NaCl hoa tan thanh 700.0 ml dung dich c. 0,3882 g KCI héa tan thanh 500 ml dung dich d. 1,003 g CuSOQ4.5H20 hoa tan thanh 250,0 ml dung dich e. 30,00 ml dung dich NaOH 6,0M pha long thanh 100,0 ml dung dich. f£. 0,100 lit dung dich HCI 12,0M pha long thinh 500,0 ml dung dich. Tinh néng dé duong luong cia cac dung dich sau: a. 0,238 duong lugng mét acid hda tan thanh 1,500 lit dung dich. b. 0,904 mol H3PO, héa tan thanh 250,0 ml dd ding cho phan tng sau: 3KOH + H;PO;-> KPO, + 31,0 c¢. 0,827 mol Al(OH); hoa tan thanh 250.0 ml dd ding cho phan ung sau: AL(OH)3 + 3HCl—> AIC]; + 3H20 d. Hoa tan 1,38 g KOH thanh 500,0 ml dd ding cho phan img sau: 3KOH + H3PO,—> KPO, + 3H20 e. Tinh ndng 46 duong hong cura dung dich NaxCO; khi su dung mét thé tich HCI 0,1N 1a 30,60 ml dé trung hoa 150 ml mau thir. f. 2,18 g NaH,PO, hoa tan thanh 1,500 lit dd ding cho phan tng sau: 3NaH2PO, + Al(OH); > Al (NaHPO,); + 3H20 g. 0,728 g KH;PO, hoa tan thanh 250,0 ml dd KH>PO, ding cho phan tng sau: 37 2.4. 2.5. 2.6. 2.7. 2.8. 2.9. 2.10. 38 KH2PO, + Ba(OH), — KBaPO, + 2H20 Trinh bay cach pha cac dd sau: a. Tir chat ran KOH tinh khiét pha 500,0 ml dd KOH 0,10N b. Tir NaCl tinh khiét pha 250,0 ml dd NaCl 0,15M c. Tu glucose tinh khiét pha 100,0 ml dd glucose 2,0M d. Tu dd HCI dic 12,0M pha 500,0 ml dd HCI 0,10M e. Tir dd NaOH 2,0M pha 100,0 ml dd NaOH 0,25M f, Ter HoSO, diac 18M pha 2,0 lit dd H»SO, 0,50M Trinh bay cach pha cac dung dich sau: a. 200.0 ml dd NayCO; 0,15N diing cho phan tg sau: Na,CO; + 2HBr -» 2NaBr + H,O + CO, b. 300,0ml dd H3PO, 0,15N ti H3PO,4 dac 15M dung cho phan ung sau: H3PO, + AKOH); —> AIPO, + 3H,O c. 750,0ml dd Ba(OH) 0,11N tir héa chat Ba(OH), tinh khiét ding cho phan tng sau: 3Ba(OH), + 2Na,xHPO, > Bax(PO,)2 + 4NaOH + 2H20 C6 bao nhiéu gam H)SO, chita trong dung dich néu trung hda dung dich H2SO, nay tén mat 20,00 ml NaOH cé Txeon = 0,004614 g/ml CAn phai thém bao nhiéu nude vao 2 lit dung dich NaOH 40%, d= 1,43 g/ml dé cé dung dich kiém 10%. Khi chun 46 0,0340 g AgNO; phai ding hét 20,0 ml HCI. Tim 46 chuan Tycvag. Cho | lit dung dich H»SO, 98% (w/w) néng dé 18,0M a. Can bao nhiéu ml dung dich nay dé pha due 1 lit dung dich SO, 2,0N b. Tinh ty trong d cla dung dich HSO, 98% da cho Tinh néng do duong lugng va dé chuan cla dung dich KOH biét rang néu dem chuan 46 0,1566 g acid xucxinic tinh khiét HoCsH4O, (acid hai chite, 118 g/mol) bang dung dich KOH dén mudi trung tinh thi phai tiéu thy hét 26,00 ml. 2.11. Lam thé nao dé diéu ché 2,00 lit dung dich a. KOH 0,10 M ti KOH rin. b. Ba(OH), 0,010 M tir chat ran Ba(OH)2.8H,0. c. HCI 0,150 M tir dung dich HCI 11,50 % (w/w) co khéi Iugng riéng la 1,0579 g/ml. 39 CHUONG III PHU'O'NG PHAP PHAN TICH KHOI LUQNG MUC TIEU - Trinh bay duoc ngi dung, phan logi cia phwong phdp phan tich khoi Iwong. - Nim yitng cde thao tic co ban dé tién hanh phan tich theo phwong phap két tia. - Danh gid dugc wu, nhugc diém cia phuong phdp phan tich khéi lugng. - Tinh todn duge cae két qua sau khi phan tich khoi long. 3.1. NGUYEN TAC CHUNG CUA PHUONG PHAP Phuong phap phan tich khéi Iugng (hay cdn duoc goi 1a phuong phap khéi Ivong) dua tren két qua do khoi Ivong Ia tin hiéu cho biét ham luong ctia chat can xéc dinh. Cau tit can x4c dinh duge tinh toan dy trén su do chinh xac khéi luong cla nd co trong mau phan tich hoac duoc tach ra 6 dang tinh | héa hoc, hoae duéi dang hop chat c6 thanh phan biét trudc. Cé thé thay 16 dieu nay qua cae vi du dudi day. Vi du, dé xdc dinh Ingng chat rn tan trong nuée uéng, lay chinh xac the tich mau nue cho vao mét coc da co kho: luong chinh xac, roi béc hoi nuée cho dén khé, sau do can lai cc. Hiéu 86 khoi long ctia céc sau khi béc hoi nude va céc ban dau cho ta biét duoc Inong chat ran da ha tan trong thé tich nude da lay. De xac dinh nuéc ket tinh c6 trong barium chloride ngam nude (BaCh.nH>0). bang cach say mau 6 nhiét do 120°C cho dén khi audi hét nude. Can ct vio dé sut khéi hrong ctia mau trade va sau khi say ma suy ra ham long H2O trong BaCl.nH>O. Ciing c6 thé git lai cau tit can xac dinh sau khi bi dudi ra khéi mau phan tich bang mot s6 chat hap thu thich hop. Dwa vao do tang hoi lugng ctia cdc chat hap thu sau thi nghiém ma suy ra ham long cu tir can xac dinh cé trong mau phan tich. Vi dy, dé dink lugng carbon, hydrogen trong cae chat hitu co, ngwoi ta dot chay mau dé chuyén carbon thanh khi carbonic va hydrogen thanh hoi nuoc, roi cho. hap thu chon loc dé gitr lai CO» va H2O, can cw vao d6 tang khdi long ctia ching ma tinh ra ham luong C, H trong mau. 40 Dé xdc dinh S037 ngudi ta két tha n6 duéi dang BaSOx (dang két tia), sau dé loc lay két tia, rita két th va nung dén khéi long khong adi, dem can két tia (dang c&n), tt khdi lwgng dang can, ta tinh ra duge ham lygng S04” trong dung dich. 3.2. PHAN LOAI Cé thé chia tat cd phuong phap phan tich khéi Iugng thanh ba nhom I6n: phuong phap tach, phuong phap chung cat va phuong phap két tha. 3.2.1. Phuong phap tach Nguyén tic cia phuong phap nay la cau tir can xac dinh duge tach ra tir chat phan tich dwéi dang ty do va duge can trén can phan tich Vi du: Khi héa tan mét Iwong can chinh xéc hop kim (c6 chira ving) bing nude cudng thay, ngudi ta thu duge dung dich cé chira cdc ion kim loai. Thém hydrogen peroxide (H202) vao dung dich thu duge, 20> sé khir ion vang dén vang kim loai, trong khi cac ion con lai khong bi anh hung. Tat ca vang dugc tach ra khoi dung dich, sau dé loc, rita sach réi dem sdy hoac nung dé dudi cdc tap chat dé bay hoi, dé ngudi va dem cn chinh xac trén cn phan tich va cudi cing tinh toan ham luong vang chira trong mau. Cing cé thé dinh Iuong cac kim loai bang phuong phap dién phan 3.2.2. Phuong phap chung cat Nguyén the cua phuong phap nay la nguoi ta chung ct m(t cach dinh hrong cau tir edn xée dinh duéi dang hop chat bay hai. Phan can xc dinh duge tach ra bang cach aét nong chat phan tich tao san pham bay hoi. Phuong phap nay cé thé tién hanh true tiép hod gidn tiép: * Phuong phdp ruc tiép: chat bay hoi can xdc dinh duge hap thu vao mét chat hap thu thich hop, dyra_vao su tang khdi long chat hap thu ngw0i ta tinh duge khdi lugng chat can xdc dinh, Vi du: Xac dinh lugng CO: trong da véi, bang cach phan hay da voi voi acid dé thu lay CO> trong da voi. CaCO; + 2H” + Ca°* +CO, + HO Mau nay duge phan hiy trong thiét bi dic biét, kin dé khong cho thoat Khi CO, ra ngoai. Dan toan b6 CO, suc vao binh dung dung dich chita hén hop véi xut (CaO + NaOH). 4h Bang cach tinh d6 tang khdi lugng cua binh dung (CaO + NaOH) ta tinh duge lrgng CO. * Phuong phap gidn tiép: Phuong phap nay xac dinh khéi lvong ctia cin con lai sau khi cho bay hoi, ttr do suy ra khdi lugng cia chat da bay hoi. Phuong phap nay thuéng duoc ding dé xéc dinh d6 am, xéc dinh lugng nude két tinh,... . Vi du: Tinh sé phan tir H30 két tinh trong BaCl).nH,0. bang cach say kho. ae BaCh.nlhO — — BaCly + nlO Say dén khdi lung khéng déi ta sé tinh duge thanh phan cia H>O trong BaCl).nH20. 3.2.3. Phuong phap két tia Nguyén tic cla phuong phap nay 1a ngudi ta Lam két tua cdu tir can xac dinh bang phuong phap héa hoc dui dang hgp chat it tan co thanh phan xac dinh nghiém ngat. Dé xac dinh khdi long cha céu tir M cé trong déi tugng phan tich X, ngudi ta tach M ra khoi cau tu khac dudi dang hop chat it tan (thu duge dang két tua) bang mét thuée thir R thich hop, tién hanh loc, rita, say hodc nung két tua dén khdi long khong d6i (thu duge dang cin). R6i dem can trén cén phan tich va tién hanh tinh ton. pé dinh lugng Na2SO4 ngudi ta tién hanh nhu sau: BaCl, : Loc,rita ‘ Na2SO, — > BaSOz| (dang két tia) ——> BaSO,.nH20O (tinh khiét) ic : s BaSOy khan (dang can) xde dinh ham long Na»SOz. Dinh lugng CaCl, trong mau nuée: az . a (WHa)26204 =e Mau nude (co chtta CaCh) ———> CaC,0, ! (dang tua), loc, ria tia 0 e duge CaC,0,4 sach — CaO (dang can), dem can va xac dinh dugce ham luong. 42 Xac dinh ham hrong Fe trong mau thép: a oen wa ae HNO; | 3, DDNH3 du a Mau thép (co chia Fe) — Fe’ —— Fe(OH); (dang két tua), ° loc, rita tha duge Fe(OH); sach > FeO; (dang can), dem can va xac dinh duge ham lugng. Phuong phap phan tich khéi luong két tia (phuong phap phan tich két tha) déng mét vai tro quan trong va c6 img dung rong rai nhat 3.3. TINH TOAN TRONG PHAN TiCH KHOI LUQNG tinh todn cae két qua phan tich dya trén cdc dit kién do duge la mét phan khéng thé tach roi cua bat ky mot phép dinh Ivong nao. Vi vay khéng chi tién hanh xac dinh can than ma ca viéc tinh toan chinh xdc 1a diéu het sire quan trong. Mau 6 dang rin (1) Can a gam mau, bing phuong phap phan tich khéi long thu dugc m gam cau tt dudi dang don chat hoac hop chat: a) Néu dang can cing la dang can tinh ham wong: %X = =x100% GB.) Tir 0,4120 g mau dat, bang phuong phap phan tich khdi luong thu duge 0,1414¢ SiO;, xac dinh % SiO; trong mau dat. Giai Vi dang cén ciing 1a dang can tinh him Iwong nén dp dung céng thie (3.1), ta cd: %SiO» = (0,1414/0,4120) x100% = 34,32 (%) b) Néu dang can khac dang can tinh ham luong, str dung thira sé chuyén F (con goi la hé so chuyén F) dé chuyén khoi Iwong dang can sang dang can tinh. 43 + H@ sé chuyén F: la ty s6 gitta phan tir gam hay ion gam cia chat can xd dinh (nhan véi hé sé tuong tmg cua chat can xac dinh) va phan ti gam 6 dang can. Vi du: - Trong dinh lugng Na)SOj (vi dy 3.1); F = M8282 Mpasog Mcacly Mcao 2Mre Mrez03, - Trong dinh luong CaCh (vi du 3.2): F = - Trong dinh lugng Fe (vi dy 3.3): F = Thira sé chuyén F cho biét img véi 1g dang can c6 bao nhiéu gam chat can xdc dinh. Xac dinh F cua dang tinh la Fe, FesO,, dang can la Fe2O3. Giai 2Mre_, — 2MFes04 + Fre,o, = Fre = Mre203 3Mrez03 Thira sé chuyén F la dai luong can phai nhan véi khéi lugng cia dang can dé duge khdi lugng ctia dang can xdc dinh. Xéc dinh ham lvong Si trong mau dat 6 vi dy 3.4. Giai Voi dang can la SiO> = 0,1414g ta co Msio, = 22 x 0,1414 = 0,0661 s mg = F X Msio, = Malas Hay: “Si = 0661 0.4120 x 100% = 16,04 % Q) Can a(g) mau, hoa tan thanh V(ml) dung dich. Ta Vx(ml) dung dich mau, bing phuong phap khéi long thu duge m gam cau th dudi dang don chat hoac hop chat: %X = 2xXxF x 100% a Vx 44 Mau & dang dung dich O Ti Vx (ml) mau, bing phuong phap phan tich khdi long thu duoc m(g) dang can: Cx (8) = = mx Fx (2) Lay V(ml) dung dich mau dem pha loang thanh Vi(ml) dung dich. Lay Vx (ml) dung dich dem phan tich khéi lung, thu duge m(g) dang can: 8) _ Mii ADD cx (8) = mxFx7x-— 3.4. CAC THAO TAC CO BAN CUA PHUONG PHAP PHAN TICH KHOI LUQNG KET TUA Cae giai doan co ban cua qua trinh phan tich két tha bao gom: - Can mau va chuyén mau vao dung dich. - Lam két tha cfu tir cin xée djnh dudi dang hop chat khé tan (dang két tua). - Loc varia két tua. - Say, nung (néu can thiét) dé chuyén dang két tia thanh dang can - Can san pham khé - Tinh két qua phan tich Trong cae giai doan néu trén thi giai doan lam ket tia dong vai trd quan trong nhat. Viée chon thudc thir co ¥ nghia to lon di voi d6 chinh xac cua phurong phép phan tich cing nhw quyét dinh dén cae thao tac xir ly két tua vé sau. Viéc chon thuéc thir phai dya vao yéu cau cia dang két tua va dang can. Qué trinh x4c dinh mét chat theo phuong phdp két tua c6 thé chia thanh cdc giai doan sau. 3.3.1. Hoa tan mau phan tich Néu mau phan tich 6 dang dung dich thi khong can giai doan nay. Néu miu 1a dang ran thi can héa tan mau phan tich (thuéng goi la giai doan pha mau) dé chuyén miu vao dung dich, day 14 mot giai doan rat quan trong, vi cé héa tan duge tat ca chat ran can phan tich c6 trong mau thi méi chon duge thudc thir thich hop dé két tua hoan toan cau tir can xdc dinh. 45 Khi hoa tan mot chat can Iuu ¥ toi rat nhiéu yéu 16: ban chat cia chat can héa tan, nhiét dd hoa tan va méi trudng...Cd chat dé tan trong nude, co chat chi tan trong dung dich acid, dung dich kiem hay tan do tao phite hoge ding phan tmg oxy ha khir dé hoa tan mau, d6i khi phai can chuyén sang dang dé héa tan hon (vi du: BaSO, rat khé tan, khi cho tac dung vi dung dich NaxCOs bao hoa sé chuyén thanh BaCOs dé tan hon). Can hu y trong khi hoa tan khong duge dua vao dung dich nhiing chat lam anh huong dén phan tng két tua sau nay. 3.3.2. Két tila La khau quyét dinh dén két qua cua phép phan tich. Dé c6 két qua chinh xac can phai nghién ctru dé chon cdc didéu kign t6i wu nhim mue dich ngan ngtra dén mite thap nhat cdc hién tugng nhu tao dung dich keo, su nhiém ban,... lam anh hudng dén két qua phan tich. Dé xde dinh ham lugng cia cdc cau tir can phai cé két tia chita thanh phan chat nghién ctu va déng thoi phai co dang can chinh xae sau khi nung két tua. Tuy nhién dang két tia va dang cn cé thé co thanh phan ha hoc giéng nhau, chi khac nhau 6 su c6 mat cua H2O, (vi du BaSO,, AgCl), nhung cing | cé thé © thanh phan khdc nhau, vi du nhu khi xac dinh ham Ivong Fe** va Al* ngudi ta cho mudi cia ching tac dung véi dung dich NH;OH. Dang két tiia sé 1a Fe(OH); va Al(OH); con dang can sé la Fe.O3 va Al,Os, nhung diéu co ban Ia cau tt can xde dinh van tén tai 6 cd 2 dang. Sau day 1a mdt s6 yéu cu co’ ban déi voi dang két tia va dang can ma ngudi phan tich can phai nam ving. 3.3.2.1. Yéu cdu ciia dang két tia Dang két tiia 14 dang hop chat tao thanh khi cho thuéc thir lam két tua phan img voi cau tir can xc dinh. Cac hop chat ding lim dang két tua phai thoa man cac yéu cau sau: - Két tua phai thyc té khéng tan hay ndi chinh xéc hon do li két tia phai cé dé tan bé nhat, thich img véi yéu cau cita phép phan tich. Thy té cho thay rang, déi voi ga +t tua loai AB nhu BaSO,, AgCl... . thi tich s6 tan phai bé hon 10° méi sir dung dugc. Thoa man diéu kién nay sé lam cho viéc tach cdc ion hay chat can xac dinh dugc hoan toan. Ket tua phai 6 6 tinh khiét cao hode chi chia nhitng tap chat co thé dudi dé dang khi say va nung. - Két tha tao thanh phai dé xt ly tue 1a két tua c6 cau tao hat sao cho dé loc, dé rita. Mt s6 két tia hat rat nho nh CaC20,, BaSO,,... 46 khéng thudn tién str dung trong phuong phap két ta. Két tia vo dinh hinh va dac biét 1a loai dong tu nh Al(OH); c6 bé mat tiép xite 1én nén hién tung céng két o day rat lon, kho rita va loc rat cham. Trong mét sé truéng hgp, ngudi ta co thé tao diéu kién thich hop dé thu duge két tia tinh thé hat 1én. - Chon diéu kién tdi wu dé tranh cdc hién twong gay can tré trong qua trinh phan tich. - Két tua phai dé dang chuyén thanh dang can khi say, nung. Thuan loi nhat la chon duge két tia 6 trang thai tinh thé to hat vi it bi hap phy chat ban, dé loc, dé rita. 3.3.2.2. Yéu cdu ciia dang cin Dang can la hop chat ma ta do true tiép khdi Iugng cia né dé tinh ket qua phan tich. Trong nhieu trudng hgp dang ket tua va dang can la mot, vi du BaSO,, AgCl,... Trong nhieu trudng hop dang ket tia cd thanh phan khéng xac dinh nén khéng thé can ctr vao d6 dé tinh ket qua phan tich. Vi vay, sau khi lam két tua phai xtr ly hoa hoc va xtr ly nhigt dé chuyén thanh dang can co thanh phan xac dinh va c6 thé can duoc. Dang can phai thoa man cac yéu cau sau: ~C6 thanh phan héa hoc tmg ding voi céng thire hoa hoe da dinh trudc, néu khéng, két tha sé sai. Trong the té, co nhiéu két tia khi chuyén sang dang can khéng img ding véi céng thite hoa hoc da dinh truée. Vi du: Khi nung Fe(OH); + Khi nung 6 nhiét 46 900-1000°C, két tua chuyén thanh dang can cé cong thitc FerOs, lugng sat chiém 70% 2Fe(OH); > FeO; + 310 + Khi nung 6 nhiét do t° > 1000°C, mét phan két tia chuyén thanh Fe30q, lrong sat chiém 72%. - Phai bén vé phuong dién hoa hoc nghia 1a khéng bi thay déi trong qué trinh thao tac (khéng bj phan hiy, khéng hit am, khéng bj oxi héa boi khong khi, khong bi bay hoi...). Vi du ket tua CaO dé dang hap thu H,0 va CO> trong khéng khi, thudng ngudi ta chuyén sang dang CaSO,. ~ Ty Ié nguyén t6 can tim trong dang can cang thap cang t6t. Dicu nay nhim muc dich giam dén mite thap nhat anh huéng ciia cac sai sé thuc nghiém dén két qua cudi cling. 47 Khi djnh lugng Crom dudi dang Cr:O3 va BaCrO, thi sai sé do mat Img chat ran khi phan tich sé tuong tmng véi su mat Cr 1a bao nhiéu? Giai Khi dinh lrong Crom dui dang Cr.O3 thi sai s6 do mat Img Cr2O3 khi phan tich sé twong tng voi sy mat lugng Cr 1a: 2cr 2x52 Cr203 ~ Khi dinh Iwong crom du6i dang BaCrO, thi sai s6 khi mat 1 mg BaCrO, tuong tng voi su mat awene Cr la: cr BacrO, 1= seaa — 02 me 7 = 0,7 mg 3.3.2.3. Yéu cau doi véi thudc thir dé tao két tia Thuéc thir dé tao két tha ding trong phan tich khdi long cé thé 1a thudc thir hitu co hay v6 co. Thuédc thu dé tao két ta duoc chon sao cho két tia tao thanh cé dé tan 1a bé nhat va phai cé dé chon loc cao cang t6t, nghia 1a khéng lam két tua déng thoi véi cac ion khac cé trong dung dich phan tich. Vi nhu vay sé tranh duge hién tugng cac chat khdc cing két tia theo két tua chinh. Vi dy, khi xac dinh ion AI* bang NH;OH va can dudi dang AbOs, néu co mat Fe™* thi cting tao Fe.O;. Do do trong truong hop nay ngudi ta ding NaS203 2Al* + 3820;” +3H2O > 2AKOH); + 38 + 380. Loc va rita két tua (bao gom AI(OH); va S) roi nung thi fuu huynh chay rita nét gon AbOs. Ion Fe* trong truong hop nay khéng két tha ma bi khir téi Fe Luong thudc két tua cting dong vai tro rat quan trong trong phuong phap khdi long. Thue té cho thay ring, khong ton tai két tda nao ma lai hoan toan khéng tan trong nude. Do tich sé tan luén luén Ion hon Khéng. Tir do, ta thay rang khéng thé a durge hoan toan bat ky mot chat it tan nao tir dung dich. Trong phan tich dinh tinh, nguoi ta thay rang qué trinh két tia duge coi 1a hoan toan khi ham lugng ion can xée dinh cén lai trong dung dich it dén mtre ma khong thé ding phan tng nao dé nhan ra duge. Tuong ty nhu vay, trong phuong phap phan tich khoi lugng két tua, qua trinh két tia dirge coi 1a hoan toan khi ham long cau tu can xac dinh con Jai trong dung dich khéng vuot qua gidi han d6 chinh xde phép can (0,0002g). Théng thurdng, doi voi két tha cd dé tan bé, 48 lugng thuéc két tia trong duong voi lwgng tinh theo phuong trinh phan img 1a du dé thu duoc két tia hoan toan. Khi két tua c6 d6 tan khong dit nho, hoa chat phan tich o trong dung dich kha loang, dé dam bao ket tua hoan toan, can tang lugng thudc két tha dé lam gidm dé tan clia két tia. C6 nhiéu trudng hop, vige tang long thudc két tia khéng nhing khong lam gidm tinh tan ma trai lai 1am ting tinh tan do higu tmg mudi, su tao phitc, mudi acid tan, do két tia la hrdng tinh,... Thuong ngudi ta ding luong thuéc thir du gép 1,5 lan lugng can thidt tinh theo phuong trinh phan img. Khi lam két tia cde két tua tinh thé thi nén tién hanh lam két tia cham tir cac dung dich loang bing thudc thir lodng. Néu két tia la vo dinh hinh nhat [a két tia ua nuéc, thi t6t nhat la lam két tha tir dung dich dic, nong bing cae thude thir cd nong d6 cao va lam két tia nhanh, nhim muc dich lam giam bé mat chung va giam thé tich két tia. Sau khi két tia xong, aé dé loc va giam su nhiém ban do hap phu, ta pha loaing dung dich gap déi bing nude cat, néng. Lic nay can bang hap phy sé bj pha va mot phan ion bi hap phu sé lai roi bé mat két tia dé di vao dung dich. Két tia thu durge sé chic hat, it bj nhiém ban. 3.3.2.4. Yeu cu déi voi luwgng mau phan tich Luong can mau lay aé phan tich phai khong qué nho va qua l6n. Lugng can mau qué Ién sé thu duge qua nhiéu chat két tia lam mat rat nhieu thoi gian dé loc, rita va gay kho khan khi lim viée vai cdc dung cy phan tich thong thuong (phéu loc, chén nung, céc,...). Trai lai, lwgng can mau nho thi dung dich sau khi pha mau kha lodng va cé thé kho tach hoan toan chat can phan tich, do dé két qua phan tich sé kho chinh xéc. Théng thudng, khi phn tich nhiing hop chat x4c dinh, trong dé chi can phan tich ham lugng mot cdu tir chinh thi chi nén lay lugng can tt 0,2g¢ (doi véi hgp kim nhe) dén 1g (46i voi quing, silicat,...). Khi phan tich cac long vét thi tiy theo mau ma cé thé lay long cén Ién ttr 10 — 100g. 3.3.3. Loc két tia va rira két tiia Déi voi két tua tinh the thi phai c6 thoi gian lam mudi can thiét truéc khi loc. Con ddi voi két tua v6 dinh hinh thi nén loc va rita ngay chit khéng nén dé lau, néu dé lau két tua sé dic quanh lai khong rita sach duoc. Thuong loc két tua qua giay loc kh6ng tan hodc qua phéu x6p. Gidy loc khéng tan 1a gidy loc da lam sach hét phan lén cdc chat v6 co bang cach ria véi HCl va HF. Khi chay ching chi dé lai Iwong tro khong dang ké, lugng nay di ghi 6 vo boc cic gidy loc khéng tan. Gidy loc Khéng tin cd nhiéu loai day, méng khéc nhau, tmg véi kich thuée cia 49 phan tir két tua can loc. Vi du, muén loc nhimg két tla keo v6 dinh hinh rat khé loc thi nén ding giay loc mong nhat, chay nhanh nhu giay bang do hoae den. Muon loc da so cac ket tha khac thi ding giay loc loai trung binh (bang trang) va muén loc nhiing ket tia hat rat bé nhu BaSO, hodc CaC2O, thi nén ding loai giay loc day nhat (bang xanh). Mue dich rita két tua 1a dudi hét chat ban, ké ca dung dich nude cai dinh 6 két tia, dé 1am sach két tia dong thoi ngain chin céc hién tuong nhu su pepty hoa, su tao thanh dung dich keo, ngudi ta phai pha dung dich rita thich hgp do la dung dich mre c6 pha thém cac chat dién ly manh. 3.3.4. Say va nung két tia Dé chuyén dang két tia thanh dang can, nguéi ta thong dung phuong phap say kho va nung. Mot két tua cd thé chuyén dé dang sang dang can bang cach say khé 6 nhiét d6 thong kh6ng can dun néng bang cach rita két tua voi dung mdi hitu co nhu rugu, ete. Vi du xac dinh natri dudi dang mudi natri uranyl acetate NaZn(UO2);(CHsCOO)».6H20. Nhiéu két tua duoc chuyén thanh dang cAn bang cach s4y 6 nhiét d6 khoang 100°C. Vi du co ry Kho cae két tua kim loai tach ra khi dign phan, cac két tia kim loai véi thudc thir hitu co... Phuong phap phé bién dé chuyén dang két tia thanh dang can 1a nung 6 nhiét 46 tir 600°C — 1100°C Néu thanh phan héa hoe cia chat két tha khéng thay déi khi chuyen sang dang can, vi dy cdc két tia BaSO,, PbSOy, AgCl.,...thi khéng can nung 6 nhiét d6 qua cao, chi can nung 6 nhiét do du héa tro giay loc hode di dé dudi hét nude bam vao bé mat két tla hoac nim 6 cac khe gitta cdc hat két tua. Trong mét sé trudng hgp viée nung 6 nhiét d6 qua cao cd thé lam xay ra c4e qua trinh phy. Vi dy khi nung BaSO, 6 nhiét d6 qua cao (trén 800°C) thi két tua cé thé bi phan hay thanh BaO va SO; Déi voi két tua bi thay déi thanh phan héa hoc khi chuyén sang dang cén thi phai nung 6 nhiét d6 du cao. Vi du két ‘file Fe(OH); chuyén hoan toan thanh oxit Fe.O; 6 nhiét 46 tt 1000 - 1100°C. Ciing mét dang két tia co thé chuyén thanh cac dang cn khac nhau khi nung & cae nhiét d6 khae nhau. Vi du dang ket ta CaCO, sé chuyén thanh dang can 1a CaCOs khi nung 6 475 - 525°C va chuyén thanh dang can 1a CaO khi nung 6 1100 -1200°C. Ky thuat nung cing cin duge chu y, ding diia thy tinh co dau nhon kéo giay loc ra khoi phéu, gap mép giay loc lai thé nao do dé két tua tan ra xung quanh gidy rdi dem bé vao chén nung, cho dinh nhon 50 quay [én trén va nung cho dén nhiét d6 thich hgp. Can phai le rat can than cho hét nuée roi cho vao chén nung (da duge nung dén khdi luong khong ddi). Moi dau dung nhiét d6 thap dé say cho khé roi sau d6 moi nang nhiét d6 dén gia tri thich hop. 3.3.5. Can Trude khi can, can cho két tua dang cn vao binh hut a Am khoang 20 phit dé dua vé nhiét d6 phéng. Day 18 giai doan cudi cing nhung rat quan trong, dé xdc dinh khéi lugng cua két tua 6 dang can, Phai can trén can phn tich c6 d6 chinh xéc + 0,0001g. 3.5. PHAM VI UNG DUNG CUA PHAN TICH KHOI LUQNG Noi chung, phuong phap phan tich khéi lugng cho két qua kha tin cy va chinh xac khi xac dinh cau tir hrgng I6n va trung binh Déi vai da s0 cdc phuong phap kh6i luong, sai s6 thudng dao déng trong gidi han tir 0,2 — 0.4%. Khi su dyng cae can vi phan phan tich cho phép can dén + 1.10° va + 1.10" 89 va ding moi bién phap dé loai bo céc sai sé khac thi cé thé nang d6 chinh xac phan tich hoi lugng lén t6i 0,01%. Tuy vay chi trong cac phép phan tich dac biét, nl xée dinh khéi lugng nguyén tr mdi yéu cau vé d6 chinh xdc cao nhu vay. Nhuge diém 1én cia phirong phap phan tich khdi luong 14 théi gian phan tich qua dai, kh6ng thich hgp khi can phan tich nhanh nhu trong phép phan tich kiém tra san xuat. Vi vay, phan tich khoi lugng chi dung khi yéu cau vé dé chinh xac cao ma khéng chi ¥ dén yéu t6 thoi gian. Tuy vay vi c6 dé tin cay cao va dé chinh xac cao cho nén dén nay phuong phap nay van duge coi la phuong phap trong tai, dé danh gia tinh dung dan cilia cac két qua phan tich theo cac phuong phap khac nhau. SL 3.1. 3.2. 3.3. 3.4, 3.6. 3.7. 3.8. 52 CAU HOI VA BAI TAP Néu nguyén tic cua phuong phap phan tich khéi lugng. Phan loai cac phuong phap phan tich khdi lugng. Trinh bay cdc giai doan tién hanh phan tich khéi lugng. Néu cach tinh két qua. Ké vai tmg dung cia phuong phap phan tich khdi long trong héa hoc vat ligu va thuc pham. Tai sao trong phan tich khdi Iuong ngudi ta lai lam két tia Calcium bang (NHj)2C20, ma khong ding Na,C,0,? Lam két tia Ag’ bang NaCl tét hon hay bing HCl tot hon? Trong truéng hgp nao sau day thi su mat mat khi riva két tua CaCO, 1a lon nhat va trong truéng hop nao thi nho nhat: a, 150 ml nude. b. 150 ml (NH4)2C0, 0,1M. c. 600 ml nude. Xéc dinh sulfur trong gang nhw sau: Hoa tan 5,904 (g) mau gang bing dung dich (dd) acid HCl, khi HpS tgo thanh duge hap thu bang dd muéi Cd”, két tua CdS hda tan bang dd CuSO, du thu duoc két tha CuS. Loe, ria, say, nung két tia CuS va can két tia duoc 0,0732 g CuO. Hay tinh ham hurong %S trong mau gang. Dé xac dinh lugng CaCO; trong da vdi, ngudi ta can 0,4821 g mau, hoa tan thanh dung dich va két tia ion Ca” dudi dang CaC2Os (calcium oxalate). Sau khi loc, rita va nung két tua d6 thu duge 0,261 g CaO. Tinh ham lugng CaCO; (100 g/mol) trong mau ? Dé xac dinh Ni trong thép, ngudi ta lay 10860 g mau. Sau khi hoa tan hoan toan va ché hoa no, dem két tua Ni dudi dang NiCsHi,O,N, (di methylgloximate), loc, rita réi dem say két tia can duge 0,2136 g. Tinh %Ni trong mau thép. Khi phan tich 2 mau quang chi ngudi ta thu duge két qua nhu sau: Mau 1: d6 am: 1,56%, %Pb = 24,02% Mau 2: d6 am: 0,58%, %Pb = 24,26% Tinh ham luong % Pb trong mau khé va rat ra két ludn vé phan Pb trong mau | va mu 2. 3.9. 3.10. 3.11. 3.12. Trong dong thau chi co ding, thiée va kém, dem phan tich 0,8325g déng thau thi thu duge 0,6729 g két tua CuSCN va 0,0432g SnOo. Hay tinh thanh phan phan trim cde chat cua loai déng thau nay. Soi than 1A mét bénh thudng gap va 1a hign tong ling dong, két tua nhing chat trong nuéc tao thanh soi trong thin. Dang soi than phé bién nhat 14 dang sdi duoc hinh thanh ti calcium va oxalate (CaC,0,). Magnesium duge biét 14 te ché sy hinh thanh cia soi than. Xée dinh néng 46 Ca’* va Mg”* trong 100,0 ml nude tiéu bing phuong phép trong long. Chuyén toan b6 Ca” va Mg” thanh hén hop dang tua CaC2Os va MgC20.. Loe, rita, say va nung néng két tua thu duoc hén hop dang cén CaCO; va MgO, can nang 0,0433 g. Tiép tuc nung ndng & nhiét d6 cao hon thu duge hon hop dang can CaO va MgO, can nang 0,0285 g. Tinh néng dé mol va Cppm cia Ca’*va Mg” trong hén hop ban dau. Cn 1,053g hon hop gdm (CaClz va Ca(NOs)2) dem héa tan va cho phan tmg voi (NH4).C,04 du thu duge két tia Carry. Loc, rira két tia, lam kh6é va nung dén _khoi luong khéng doi can duge 0,3872g CaO, Tinh phan tram méi mudi trong hén hop. Hoa tan 35,0136 g mau co chira sit, sau dé dem két tua hoan toan bang dung dich NeOH du. Loe, riva két tha va dem say khé réi nung & nhigt a6 800°C dén khéi lugng khong adi, thu duge 0.5138 g chat ran. Hay gidi thich quy trinh (viét phuong trinh phan tmg) va tinh phan trim sat co trong mau dem phan tich. 53 CHUONG IV PHU'ONG PHAP PHAN TICH THE TICH (PHU'O'NG PHAP PHAN TICH CHUAN DO ) MUC TIEU - Trinh bay duge nguyén tic cia phuong phip chudn a6 va cdc yeu cau cia phan itng ding trong chuan d6. - Phan bigt dugc hai cach xtc dinh diém twong dwong, phan biét digc diém twong duong va diém két thic. - Trinh bay duge cdc kj thugt chuan d6 va cach tinh két qua trong Phuong phap chuan dé. - Gidi thich dwgc chét géc, dung dich géc, dung dich chuan, biét céch pha ché dung dich, 4.1, NGUYEN TAC VA MOT SO KHAI NIEM 4.1.1. Nguyén tic . Phuong phap phan tich dinh lugng dya trén viée do lugng thuéc thir can ding da biét nong d6 chinh xac (thudng tinh theo thé tich) dé phan tng vira du vGi mét lugng dung dich di cho cua chat can xac dinh goi la phuong phap chuan d6 hay c6n ggi la phuong phap phan tich thé tich. Tw thé tich di ding cia thuéc thir, ta sé tinh dugc lugng chat can phan tich. C6 thé biéu din qua trinh chuan d6 nhu sau: Dé phan tich mot chat A nguoi ta chuyén no vio dung dich bang mét dung méi thich hop (nude, acid, kiém hay chat oxy héa — khir...) sau d6 dung pipette l4y chinh xdc mét thé tich (ml) dung dich thu duge cho vao binh tam gidc (erlen) va thém tir tir thude thir R (thudng duoc chita trong burette) vao dung dich can phan tich cho dén khi phan tng vira di voi toan bé long chat can phan tich Qua trinh thém tir tr thuée thir R bang burette vao dung dich cua chat can dinh lwong trén duge goi 1a sw chudn a6 hay phép dinh phan. Qué trinh chuan é cham ditt khi cé tin hiéu cho biét phan tg da két thac. Tur thé tich thudéc thr R ghi nhan duge va thé tich cua chat A ta dé dang xac dinh duoc ham hrgng hode néng dé ctta chat A theo quy tic duong luong. Dung dich A can xac dinh ham lugng hay néng d6 duge goi 1a dung dich can chuan. Thudc thu R da biét noéng d6 chinh xac va duge 54 dung dé xac dinh néng d6 cia dung dich A duge goi la dung dich tiéu chuan (dung dich chuan). 4.1.2. Cac khai niém * Diém twong dwong: LA thoi diém tai d6 thudc thir R tac dung vira dit véi dung dich cin chudn A. Cé nghia 1a théi diém ma chat A tac dung voi chat chuan R tuong duong vé mat hoa hoc. Nhu vay, dé phép chuan d6 chinh xdc diéu quan trong la phai biét durge Iie nao phan tng gitta A va R xay ra hoan toan, tire 1a biét duoc diém tuong duwong. Tuy nhién diém tong duong hoan toan mang y nghia ly thuyét, béi vi trong thuc té rat khé biét duge thai diém nay. Viée st dung chat chi thj chi cé thé xdc dinh duge thi diém sat diém tong dwong. Trong phan tich thé tich, cdn cé thé xde dinh duge diém tuong duong théng qua phép do mot so dai long héa ly nhu dign thé, d6 din digén, mat do dong,...Cac phuong phap nay duge xép vao nhom phuong phap phan tich dung cu. _ * Chat chi thj héa hgc: Da s6 1a nhitng chat cho vao dung dich chuan 49 dé nhim muc dich bdo cho ta biét thdi diém dimg chuan dg. Chi thj sé phat tin higu bang sw bién doi mau sac, trang thdi...cua dung dich. Trong thuc té chi thi chi phat tin higu tai thoi diém sat truéc va sau diém tuong dong. Nguoi ta thuong ding m6t so loai chi thi sau: - Chi thi mau; c6 thé ding chi thi don (mét chat) hoae chi thi hén hop (gdm 2 dén 3 chat). Céch ding eting thay doi: co thé cho vao binh chuan dé (chi thi ndi) hoae dé ngoai bang cach lay dung dich phan ung cho tac dung véi chi thj (chi thj ngoai). - Chi thi duc: tao két tha - Chi thi huynh quang: phat sang hode tit sang C6 truéng hop khéng can ding chi thi vi ban than dung dich chudn la chi thi. Diém cudi chudn dé: La thoi diém tai a6 ta ding chudn 46 hay ngirng cho thudc thir R. Viéc dimg chuan d6 1a dua vao su phat tin hiéu cua chi thi. Nhu da néi 6 trén chi thj phat tin higu c6 thé trude va sau diém tuong duong. Vi vay, diém cudi chuan dé cé thé truéce hoa sau diém tuong duong, tire 14 phéep chuan d6 da gap phai sai sé. Sai sé chudn dé: Trong qua trinh chuan dé, chi thj phat tin higu thug khéng tring voi diém tuong duong nén diém cudi chuan 46 sé léch so v6i diém tuong duong. Tite 1a sé duong lugng gam cwa chat can 55 xdc dinh chi xp xi bing sé duong luong gam cia thuée thir R (eqr ~ eqa), nhu vay phép chuan d6 da gap phai sai so. Biéu thite tinh sai sé duge biéu dién:Veq qh = “tea x 100% ea Trong dé: - Veq: Thé tich dung dich chuan dé tai théi - Ve: Thé tich dung dich chuan d6 tai thoi diém chi thi phat tin hiéu (tite 1a diém cudi chuan d6). Nhu vay do V¢ co thé tich 16n hon hodc bé hon Veq nén sai sé sé co gid tri duong hoc am. Khi gid tri sai sé duong tire 1a cho ta biét sai s6 gap phai khi két qua xac dinh 16n hon so vi ly thuyét, nguge lai khi sai sO c6 gid tri am tite 1a sai s6 gap phai khi gia tri xac dinh bé hon so véi ly thuyét. Tay vao yéu cau ctia phép xdc dinh ma sai s6 gap phai cé thé nam trong pham vi cho phép 1a + 0,1% hodc + 0,2%. * Duong cong chudn dé: La dd thi biéu dién thé tich thudc thir hay nong d6 thudc thir cho vao (théng thudng 1a biéu dién su phy thuéc cita thé tich thudc thir) trong qué trinh dinh phan va mot dai long co lién quan dén néng d6 hay ham lwong cia chat nghién cia nhu pH (Hinh 4.1) (trong chuan 46 acid base); thé dién cue E (trong chuan dé oxy hda - khir)... Dya vao duéng cong chuan d6 cho phép ta chon chi thj thich hop nham muc dich gap sai sé la nhé nhat. 14.00 12.00 10.00 = 8.00 = 6.00 4.00 2.00 0.00 0 50 100 150 200-250 Thé tich NaOH (ml) Hinh 4.1. Duong cong chudn d6 100,0 ml HCI 0,100M bang NaOH 0,100M 56 * Buéc nhay chudn a6: Khi biéu dién su phu thuée cua thudc thir R theo chat edn dinh lugng A qua cdc dai lugng lién quan nhu da ndi 6 phan dung cong chuan d6, ta sé thay trén do thi xuat hién mot doan thing gan nhu song song v6i tryc tung. Tai thoi diém dé ta thay ring: co su thay d6i rat bé thé tich cua thuéc thir R hay ndng d6 thuéc thir R nhung cé sy thay déi 1én (d6t ng6t) cdc gid tri lién quan dén chat phan tich A. Bude nhay chuan dé la khoang gia tri pH duge gidi han tai thoi diém thiéu va thira 0,1% (0,2%, 0,5% hay 1%... — day 1a gid tri sai sé chi thi cho phép cé thé mac phai cla phép chuan dé) thé tich thude thir cho vao khi chuan 6. Diém tong duong bao gid cing nim trong bude nhay nay vi thé dua vao bude nhay cho phép ching ta chon chi thi mét céch rong rai hon. Khi sw d6i mau cia chi thi (mau dimg chudn d6) cd pH nim trong bude nhay pH nay, nghia 1a sai so do chi thi cia phép chuan nam trong gidi han sai s6 cho phép. 4.2. YEU CAU CUA PHAN UNG HOA HOC DUNG TRONG CHUAN DO Nhiing phan tmg h6a hoc ding trong phan tmg chuan d6 can théa man cac yéu cau sau: (1) Thuéc thir da chon phai phan tmg hoan toan véi chat can dinh luong theo phuong trinh phan (mg héa hoc, nghia la theo ty 1é hop thire da xac dinh. (2) Phan tg phai | dién ra nhanh (t5c 46 di lon), voi cdc phan tng xay ra cham, can lam tang tc dd phan ung bang cach dun nong hodc thém chit xtc tac thich hop. (3) Phan tmg phai chon loc, nghia 1a thude thir duge ding lam dung dich chuan khi chuan d6 chi c6 thé phan ting voi chat can dinh luong, khéng phan img voi bat ky chat nao khac (phan ung phu) trong dung dich phan tich. Trong dung dich khong durge cé mat cdc chat gay tro ngai cho phan tng chinh hodc gay kho khan cho viée xac dinh diém tuong duong. (4) Phai c6 chi thj thich hop dé xac djnh duge diém tuong duong cua phan tmg chuan d6 véi sai so chap nhan dugc. Nhiing yéu cau di v6i phan (mg ding trong chuan d6 ké tren da lam han ché pham vi tmg dung ctia phan tich thé tich. Tuy nhién, voi sw phat trién khéng ngimng cua khoa hoc, pham vi ting dung ngay cang duge m6 réng nho viéc str dung cdc phan img méi va cac phat hién chat chi thi moi. 57 4.3. PHAN LOAI CAC PHUONG PHAP PHAN TiCH THE TICH Co sé dé phan logi cdc phuong phép phan tich thé tich 14 phan ung hoa hoc xay ra gitta chat can xdc dinh A véi thudc thu R thudc loai phan img nao? Tw day ngudi ta chia phuong phap phan tich thé tich theo cdc loai phan tng do. 4.3.1. Phuong phap acid base La phuong phap dia trén phan (rng trung hoa gitta acid va base H + OH = H,0 __ Phuong phdp acid base cho phép xdc dinh duge long cdc acid (bang phép do kiém) hoac lugng cdc base (bang phép do acid), ngoai ra no con cho phép xac dinh hang loat cdc chat cé lién quan dén phan (mg acid base. 4.3.2, Phuong phap oxy héa khir Phuong phap nay dya trén phan tmg oxy héa khwr tuong tmg voi sw trao d6i electron gitta hai chat: m§t chat cho mét hode nhiéu electron, chat thir hai nhan electron. Vi du: Dinh long FeCl; bang dung dich thiéc 2FeCl; + SnCl, > 2FeCl, + SnCl, 4.3.3. Phuong phap chuan dé tao phire La phuong phap chu yéu nham dinh lugng cac kim loai bing thudc thir 1a dang acid amino polycarboxylic do tao phite chat. Trong dé cé thudc thtr quan trong la etylen diamin tetra acetic (EDTA). 4.3.4. Phuong phap chuan dé két tia Phuong phap nay dya trén sy tuong tac clia chat x4c dinh A voi thuéc thir R ma phan tmg xay ra la phan img tao hop cht ft tan. Mét trong nhitng phuong phap quan trong dé la phuong phap do bac, tire 1a ding dung dich AgNO; lam thudc thir dé tao két tiia v6i cdc ion halogen va m6t so anion khac. 4.4. TINH KET QUA TRONG PHUONG PHAP CHUAN DO Trong phyong phap thé tich, thurdng két thiic chudn dé tai lin can diém turong dwrong, nong d6 cac chat dugc tinh tir két qua chuan do. inh theo dinh lugng hop thie hodc theo guy tic duong day sé trinh bay cach tinh két qua trong phuong phap chudn d6 theo quy tac duong lugng. 58 C6 hai trudng hop thudng gap: - Chuan d6 V. ml dung dich chat can xde dinh A c6 néng dé Na (Na chua biét) bing dung dich chuan B c6 ndng d6 Np toi diém tuong duong can Vi ml dung dich B, theo dinh luat duong lugng ta cd: VaNa = VoNv (41) Tu céng thie trén tinh dugc néng d6 duong Iwong chat can xc dinh. VeNp Na = 4.2 a Va (4.2) _ ‘Tir day cé thé tinh duoc luong chat A va chuyén d6i thanh céc loai nong dG khac. Tinh lugng CHsCOOH nguyén chat c6 trong | lit dung dich acid acetic, biet rang dinh lugng 25,00 ml dung dich nay tiéu thy het 20,00 ml NaOH 0,1120N. Giai: V,. = 25,00 ml Ea = M/1= 60 Vp = 20,00 ml Np = 0,1120 VpNy _ (20,00 m)(0,1120N) Va 25,00 ml C(g/L) = 0,0896 x 60 = 5,376 g/L Na= = 0,0896N - Can a gam chat B hoa tan thanh dung dich roi chuan d6 hét V, ml dung dich chat A cé néng d6 N, (Na chua biét), ta cd: = x 1000 = N,V, (4.3) Ee Hay: Ney a x 1000 (44) B Trong dé, chat B 1a chat géc tinh khiét, chat A 1a chat can dinh luong. Tinh ndéng d6 duong luong dung dich KOH néu 0,548 g chat kali hydrocarbonate (KHCO;) phan tmg vita du vdi 25,51 ml dung dich KOH? 59 Giai: = 25,51 ml Na=? Ep= 100,0 g/eq 5480 x 1000 _ = qoooxass1 ~ 2148N Chuan d6 0,2121 g NaxCOs (106,00 g/mol) tinh khiét thi hét 43,31 ml KMn0,. Tinh néng 46 mol cua dung dich KMnOy. Giai: V,=4331ml = N=? a=02121 ¢ Ep = 106,00/2 g/eq Nq = 242000 _ 9212121000 _ 9 9996 EpVa 106,00 x 43,21 Cu(KMn0O,) = N/5 = 0,0926/5 = 0,0185 M. 4.5. CACH PHA CHE DUNG DICH CHUAN Dung dich chudn hay con goi 1 thude thir c6 néng d6 (hay do chuan) da biét chinh xac va durge ding dé chuan d6 dung dich can xac dinh trong cac phuong phap phan tich thé tich. Do do, két qua phan tich sé phy thuge vio 46 chinh xée cia néng dé dung dich chuan. Dé pha dung dich chuan tir chat ran thi c6 hai phuong phap nhu sau: (1) Phuong phdp truc tiép: Dibu ché dung dich chuan tt chat géc bang cach ding can phan tich can m6t Ivgng chinh xac chat géc, hoa tan trong mt dung mdi thich hop va pha lofing trong binh dinh mic dén thé tich chinh xac. Tir lugng can da lay va the tich dung dich thu duge, ta tinh néng a6 hay d6 chuan cia dung dich da pha. Vi du: Dé pha ché 1 lit dung dich g6c KHCOs 0,100M ta can can 100,11 x 0,100 = 10,011 g chat 46 hda tan va dinh mite thanh 1 lit dung dich. ___ Trong héa hoe, sé lugng chat géc c6 han do phai théa man cdc yéu cau sau: - D6 tinh khiét cao, nghia 1a khéng chita cde tap chat khée Lam anh huéng dén d6 chinh xac cia phan tich (khéng vugt qué 0,05 —0,10%). 60 - Thanh phan cia chat phai img ding véi cong thite phan tir. Vi du nhu cdc tinh thé ngim nude phai chia Iugng nude tng ding véi cong thite. - Chat phai ben khi bao quan ¢ trang thai ran cing nhu 6 trang thai dung dich, vi néu bi phan hwy thi thanh phan cia né bj thay déi, khéng tng ding céng thire. - Co khéi lugng phan tu du 1én (cng lon cang tét) dé han ché sai s6 tuong d6i khi cin mau (sai so < 0,1%). Mét sé chat gée nhu: KHCOs, CsHsCOOH, Na:B,0;.10H,0, CoH)04.2H)O, K>CryO;, ... (2) Phuang phap so voi mdu chudn: Néu mét dung dich duge pha tir chat ran khéng théa man ce yéu cau ciia chat géc thi dung dich d6 can phai chuan lai bing cdc dung dich chuan diéu ché tir chat goe dé xdc dinh néng dé chinh xdc. Dau tién diéu ché dung dich chat 46 c6 46 chuan sao cho gan voi do chuan can t Sau do chuan d6 dung dich nay bang dung dich chuan da duge diéu ché tir chat géc. Dua theo dinh luat duong luong dé tinh toan néng d6 cuia dung dich. Vi du: NaOH rin dé hat nude, dé bj carbonate hda, khéng dat yéu cau cita chat géc. Dé pha dung dich chuan NaOH, can tinh Iveng can cn lay ya can mot luong NaOH nhu da tinh, hoa tan thanh dung dich co nong d6 gan ding Ding dung dich chuan acid oxalic dé xdc dinh lai nong d6 cla NaOH vita duge pha ché, 4.6. HE SO HIEU CHINH Trong qua trinh tién hanh dinh luong, ta con ding hé s6 higu chinh dé tinh toan két qua. Hé 86, higu chinh ching to nong d6 thc cla dung dich lén hon hay nhé hon néng dé ly thuyét bao nhiéu lan. Tq, Keor = Gish hay Keor = (44) Trong d6: Keor la h¢ s6 higu chinh. Cre), Tri lan Iugt 14 néng 46 mol (hoac nong dé duong lugng) va do chuan thue té ca dung dich. Cites Tret lan Ivot 1a néng 46 mol (hoc nong d6 duong lvong) va 46 chuan cia dung dich duge tinh theo ly thuyét. Tinh hé sé hiéu chinh khi pha cdc dung dich chun theo mét trong hai phurong phap sau day: Néu can mét long chat géc, tinh K theo céng thite: Keor = a —_ 4.5; VxTtheo a 6L a: long can chat gdc Two: d6 chuan ly thuyét ctia dung dich tinh theo chat goc V: Thé tich dung dich can dinh long Trong céng thite nay, a/V chinh 1a 46 chuan thuc (Tra), ta lai co céng thite (4.4). Néu lay mét thé tich dung dich géc, tinh K theo cong thire: Vi Keor = 42 x K2op 4.6) Vo: thé tich dung dich g6c V: thé tich dung dich can dinh lugng K2,,: hé s6 hiéu chinh cua dung dich géc Trong thyc hanh phan tich, ding hé sé iu chinh co nhiéu Igi ich. That vay, khi pha dung dich goc ttr mét chat goc, bao gid cing phai tinh toan trudc luong ly thuyét (anes) ca at géc. Khi can vi ly do nao dé co thé lung can thu té (are1) chi xap xi bang ateo, tinh duge Keor nhu sau: Keop = Sth = eek cor = Che Atneo Va co thé tinh nhanh nong d6 thuc cua dung dich goe: Cre = Ctn20-Keor Pha dung dich natri tetraborate xAp xi 0,1000 N bang cach can chinh xac 18,8689 g hda tan trong nuée va dinh mic thanh I lit dung dich, Sau d6 dimg 24,80 ml dung dich nay dé chudn d6 dung dich HCI thi tigu tén hét 25,20 ml HCl. Giai: Ena,B,07.10H,0 = 190,71 - Tinh hé s6 higu chinh ciia NajB,07. 10H,0: Keor = Gey = anorie ~ 09894 - Tinh Nuci, ta co Va = 24,80 ml va Vp = 25,20 ml NaVa Keor = 0,1000 x 24,80 x0,9894 Va 25,20 Nuc = = 0,09737 N 62 Cac dung dich chuan sau mot thdi gian bao quan, do nhiéu yéu t6 anh huéng, néng d§ bi thay doi di. Méi khi sit dung lai, cin kiém tra nong do, luc do khong nhat thiét phai diéu chinh cho dung 0,1N ma co thé ghi ndng d6 ly thuyét kém theo Keor, vi du HCI 0,1000 N, Keor = 0,998. 4.7. KY THUAT CHUAN DO 4.7.1. Ky thuat chuan 4 true tiép Ky thuat chuan 46 true tiép la chat can dinh long phan & img truc tiép voi dung dich chuan. Phuong phdp chuan 46 don gian nhat 1a nhé timg giot dung dich chuan B tir burette vao mét thé tich x4c dinh dung dich hay mét lugng can xac dinh chat A da hoa tan trong dung mdi thich hop. Khi phan img ket thiic, ghi thé tich dung djch chuan B da ding dé phan img véi chat can dinh Iwong A, tir két qua nay cé thé tinh durge ham lung ctia A. Phan img chuan dé: A+ B>E+ F Theo dinh luat duong lvong: eqa= eqn Chuan d6 50,00 ml NaxC:O, 0.1052 N thi hét 38,75 ml dung dich KMnO,. 2Mn03 + 5C,0%- + 16H’ > 2Mn’* + 10CO, + 8H:0 Tinh néng d6 mol cua dung dich KMnO,. Gidi (VXN)ynoz = (VXN)o,03- 50,00 x 0,1052 = 38,75 x N mnoz > N mnoz =0,135742'N N mnoz Cu(Mn0z) = —S*°4 = 0,02715 M 4.7.2. K¥ thuat chudn 49 nguoe hay chun dé thira trir Chuan d6 nay 4p dung trong trréng hop khéng thé thu hién chuan d6 true tiép. Bang cach thém mét thé tich du chinh x4 dung dich chuan B vao m6t thé tich xdc dinh dung dich hay m@t Iugng can xac dinh cl Acan phan tich da hoa tan trong dung mdi thich hop. Khi phan tng ket thuc, lugng du thudc thir B khéng tham gia phan tmg duge chudn do bang dung dich thudc thtr hé tro C khac, da biét néng d6 chinh xc. 63 A+Ba> P+Q Phan tng chuan dé: B+C>E+ F Theo dinh luat duong lugng: eqs = eqe _ _ 100 ml nude sudi da duge xir ly dé chuyén tat ca sat trong mau vé Fe**. Thém 25,00 ml dung dich K2Cr2O; 0.002107 M vao xay ra phan (mg: 6Fe™* +CrO,* + 14H" > 6Fe** + 2Cr** + THO Luong K2CroO; dur durge chudn 46 nguge bing dd Fe” 0,00979 M hét 7,47 ml. Tinh nong 46 mol cua sat trong mau nude sudi. Giai Ta c6: N x,cr,0, = Cm X 6 = 0,002107 x 6 = 0,012642 N N pe2* = Cy = 0,00979 N Lugng K,CrO, du duge chuan dé ngugc bang Fe™nén: (WEN) k cro, dr = (VN) pez 7.47% 0,00979 = 5,78479 ml 0,012642 Vk,cr,0,,d0 = Thé tich K>C1.O; da phan img véi Fe”* trong 100 ml nude sudi 1a: 25,00 — 5,785 = 19,21521 ml Theo dinh luat duong luong ta cd: (VX N) x,cr,0, = (VN) ge2+ 19,215 x 0,012642 Nygoe = Setexobizese 100 Cy (Fe2*) = Npge+ = 0,002429 M = 0,002429 N 4.7.3. Ky thuat chuan d@ thé Cho chat can dinh lugng A tac dung v6i lugng thuéc thu B thich hop dé tao ra san pham E. Sau do chuan d6 E bang mét thuéc thir khae C, diya vao thé tich va néng d6 C dé tinh A. At+tBoOE+ F Phan img chuan dé: E+C > P+ Q Theo dinh luat duong lugng: eqa= eqs = eqc 64 Ngudi ta ding phuong phap nay khi chat can dinh Iwong khong phan img véi dung dich chuan nén can c6 m6t chat trung gian. Vi du: Dung dich natri thiosulphate 1a mot chat khir durge ding 4é chuan d6 cdc chat oxy hoa yéu nhu iod nhung khéng thé chuan d6 duge cde chat oxy hoa manh nhu KMnOy, K2CrO;. Vi vay, trudc hét cho K.CrO; tac dung v6i thude thir trung gian KI trong méi trudng acid dé giai phéng iod. K2Cr,0, + 7H»SO, + 6KI > 3h, + Cro(SO.)3 +4K2SO,+ 7H20 _ Chuan 49 iod gidi phong ra bang dung dich chinh Na,S2O; thi cd thé tinh ra lugng KxCrO>. I, + 2Na 8.03 —» NaSyOg_ + 2Nal Hoa tan 0,5145 g K>CrO; bang mét long acid thich hgp, thém Irgng du KI vao dé phan img xay ra hoan toan. Luong b gidi phong ra duge chudn d6 bang Na2S.O; thi hét 40,0 ml. Tinh néng 46 duong hong cia NapS.03. Giai Cr,03- + 14H + 6F > 3h + 2Cr’* + 7H2O lh + 28,037 > $,027 + 21 my r; Sete x 1000 = (V x N)1, = (VX N)s,02- 0.5149 294/6 Nog, o3- = 0,263N X 1000 = (40,0 N)s,o2- 65 4.1. 4.2. 4.3, 4.4, 45. 4.6. 4.7. 4.8. 4.9. 66 CAU HOI VA BAI TAP Trinh bay nguyén tic cua phuong phap phan tich thé tich. Phan biét diém tong duong va diém két thic, dung dich géc va dung dich chuan géc. Giai thich vai tro cua chat géc {rong phuong phap chuan 46, cac yéu cau cin dap tg ctia mot chat géc. Néu vi du minh hoa cac ky thuat chuan a6. Hoa tan 0,8040 g quing sit trong acid. Sit trong dung dich duge khir vé Fe”? va chuan dé bang dung dich KMnO, 0,02242 M thi hét 47,22 ml. Tinh: a. % Fe (55,847 g/mol) b. % Fes, (231,54 g/mol) Hoa tan 0,2856 g NarC2O, vao nude, thém H2SO, loang va 45,12 ml dung dich KMnOy. Luong KMnO, du phan tig vita dui voi 1,74 ml H2C>040,1032 N. a. Trén day da str dung ky thuat chuan do gi? b. Tinh néng d6 dwong wong dung dich KMnOx. (KLNT cua Na = 23; C= 12; 0 = 16) Thém 50,0 ml dung dich HCI vao 0,100M vao 0,500 g mau chtra Na»COs. Dun sdi dung dich dé dudi khi CO2 ra khdi dung dich phan tmg. Luong HCI du trong dung dich durge chuan dé véi dung dich NaOH 0,100M thi hét 5,6 ml. Tinh phan tram NayCO; trong mau. Dé xac dinh ham luong khi CO trong khi gas, ngwdi ta cho 2,03 lit mau khi gas di qua Os dang bét dun nong 6 150°C, Phan tng dién ra nhu sau: 1,0s(ran) + SCO(khi) + S5CO2(khi) + b(hoi) Tod giai phéng duge hap thu vao 8,25 ml dung dich Na)S.03 0,01101 M. Luong Na2S20; du duge chuan lai voi dung dich iod 0,00947 M hét 3,49 ml.Hay tinh ham lugng (mg) khi CO (M = 28) trong 1 lit khi gas. Mot mau chat hitu co c6 chtra Hg. Dé xac dinh ham lugng Hg trong , ngudi ta v6 co héa mau bang HNO. Sau khi xit ly (pha loang mau), chuan d6 Hg(I) bang phan tng: He" + 2SCN + — Hg(SCN) Luong mau da lay 3,776 g va ding hét 21,30 ml dung dich NH.SCN 0,1144 M. Tinh nong dé phan trim (w/w) Hg(II) trong mau. 67 CHUONG V PHUONG PHAP CHUAN BO ACID - BASE (PHUONG PHAP TRUNG HOA) MUC TIEU - Xay dung duge dudng cong dinh phan trong cdc truwéng hop chudn d6 va hiéu dwgc y nghia ctia né. - Nim dug nguyén tic chon chi thi mau, xtc dinh dwgc sai s6 chi thi ciia phép chudn a6. - Ung dung phicong phdp chuan dé trung hoa dé dinh lugng cae chat cé trong cic doi tegng phan tich khéc nhau. 5.1. NGUYEN TAC CUA PHUONG PHAP TRUNG HOA Chuan d6 acid — base 1a phuong phap dya trén phan (mg cho nhan proton gitra acid va base (phan tg trung hoa). Phuong trinh hoa hoc xay ra trong dung dich 1 tuong tac cla ion H” voi ion OH tao thanh H2O. HW + OH =F1,0 hay H;0* + OH = 2H,0 Cac phan tng ding trong phuong phap nay phai thoa man cac yéu cau ctia phan wg diing trong phan tich thé tich: Trong qué trinh chudn a6, néng 46 H* va OH thay déi, tire 1a pH ctia dung dich thay déi. Tai diém twong duong cé su thay di t ngdt pH ctia dung dich va ta thu duc dung dich cé pH nhat dinh & ving acid, trung tinh hodc kiém. Thudng khi dat diém tuong duong khong c nhimg bién ddi cé thé quan sat duge. Vi vay ngudi ta cé thé cho thém vao dung dich dinh lwong nhiing chat goi at chi thi co mau sic thay doi o lan cn diém tuong duong dé nhan ra dire thoi diém ngimg chuan dé va két thuc qua trinh chuan d6. vé mat ly thuyét, khi nghién ctu mé6t phép chuan 6 tire 1a nghién ctu day du cac khau: xay dung duong cong chuan do, chi thi cho phép chuan dé va tir d6 x4y dung phuong trinh tinh sai sd. Nhu da néi, m6t van dé quan trong trong phan tich thé tich 1a phai chon chat chi thi thich hop sao cho diém két thc chuan 46 ang gan it diém tuong durong cang tét. Dé lam duge diéu dé can nghién citu day dit dic tinh cua chat chi thi. 68

You might also like