Osvrt

Retuširanje biogra#ije poglavara SPC patrijarha Pavla

Prećutkivanje istine
U oktobru 2018. godine beogradski list Politika objavljivao je feljton đakona dr. Aleksandra Praščevića pod naslovom “Patrijarh Pavle
o islamu i muslimanima 1990&1997”. S obzirom na dešavanja iz devedesetih godina prošlog vijeka, sadržaji predstavljeni u sedamnaest
dijelova ovog feljtona pokazuju kako se u kreiranju narativa o ulozi SPC u tom periodu ‘zaboravljaju’ historijske činjenice

IVAN EJUB KOSTIĆ Iz navedenog citata iznimno je

važno da se kritički osvrnemo

O
d 30. septembra do 16. na napor dr. Praščevića da saku-
oktobra u beogradskom pi “sav istorijski materijal” iz
listu Politika izlazio je po njegovim riječima “dosa-
feljton pod naslovom “Patrijarh da nepoznate arhivske građe
Pavle o islamu i muslimanima patrijarha Pavla, koja se čuva u
1990-1997”. Naslov feljtona nosi Sinodskoj arhivi”. Prolazeći kroz
ime po nedavno publikovanoj svih sedamnaest dijelova feljto-
knjizi autora feljtona đakona dr. na apsolutno je jasno da određe-
Aleksandra Praščevića, nosioca na dokumenta i dopisi ili ne pos-
dvije doktorske titule, jedne s toje u arhivskoj građi patrijarha
Moskovske duhovne akademije, Pavla, ili su ona, ipak, prisutna
i druge s Šerburškog univerziteta u arhivi, ali su selektivnim či-
iz Kanade. Kao što može i da se tanjem dr. Praščevića namjer-
pretpostavi iz navedenog obja- no izostavljena. U prvu opciju,
vljivani tekstovi dr. Praščevića da baš potencijalno sporna do-
u Politici predstavljaju dijelove kumenta nedostaju u arhivi, je
pomenute knjige koja je nastala teško povjerovati. No, čak i ako
u okviru njegovog istraživanja ona iz nepoznatog razloga ne-
na postdoktorskim studijama dostaju onda je upitno kako je ostalog kaže: “Poštovani gos- Praščević u Politikinom feljtonu,
Dr.
Teološkog fakulteta Aristotelo- moguće da se dr. Praščević ni- podine Pavle! U BiH se odvija čime je počinio veoma grub faul
Prašević
vog univerziteta u Solunu. Osim je detaljnije posvetio daljem is- neviđen rat. To više nije samo prema jednoj od Božjih zapo-
drži
impresivnog obrazovanja đakon traživanju, naprimjer, dopisa rei- rat, nego planirani genocid nad vijesti - istini.
mikrofon
Praščević danas obnaša i veoma su-l-uleme Jakuba Selimoskog jednim narodom samo zato što Slično prećutkivanje činjenica
patrijarhu
značajnu funkciju “sekretara od 20.06.1992. godine koji tretira ima drugačiju kulturu, zato što tiče se i međureligijskih susreta
Irineju
kancelarije (šef kabineta) patri- tako važnu temu poput zaroblja- pripada islamskom učenju i samo patrijarha Pavla, reisu-l-uleme
jarha srpskog” Irineja što knjizi i vanja i odvođenje četiri uposle- zato što je izrazio želju da bude Selimoskog i kardinala Kuharića
feljtonu daje dodatnu težinu. nika Islamske zajednice u kon- slobodan kao i svi drugi narodi. koji su trebali da se održe u Sa-
U ovom osvrtu posvetićemo centracione logore. U sedmom Na zvjerski način ubijeno je rajevu i Ženevi kako bi sva tri
se isključivo dijelovima knjige nastavku feljtona dr. Praščević više od 40.000 Muslimana i to predstavnika vjerskih zajednica
publikovanim u Politikinom navodi u cjelosti pismo koje je golorukog stanovništva, najviše pozvala na mir. Kada je riječ o
feljtonu. Razlog za tako neš- reisu-l-ulema Selimoski upu- djece, žena i staraca. Danas pod Sarajevu autor navodi telegram
to nikako nije želja da se izb- tio patrijarhu Pavlu i zaključuje kontrolom federalne armije i par- patrijarha Pavla reisu-l-ulemi
jegne polemika sa cjelokupnim da u “arhivskoj građi Kabineta adržavnih srpskih snaga postoji Selimoskom od 20. aprila 1992.
istraživačkim poduhvatom dr. patrijarha Pavla nedostaju do- oko 50 koncentracionih logora u godine u kome ga obavještava
Praščevića već intencija da se kumenta u vezi sa ovim pred- kojima je zatočeno preko 100.000 da neće biti u prilici da prisust-
sagleda na koji način je tako metom”. Tvrdnja “o nedostatku Muslimana”. Osim navedenih vuje susretu “zbog nemogućno-
važna tema prezentovana široj dokumenata” koju iznosi đakon riječi u nastavku pisma reis Se- sti da obezbedi prevoz” (sic!).
čitalačkoj publici u najznačajni- Praščević je samo djelimično is- limoski ponovo moli patrijarha Naravno, autor feljtona, kao i
jim srpskim dnevnim novinama tinita, ali ne zbog toga što ona Pavla da se svojim autoritetom sam patrijarh Pavle, ni riječju ne
- Politici. Osim toga, polazimo “nedostaju” već zato što do- založi za oslobađanje uposlen- pominje da je tada Sarajevo već
i od pretpostavke da odabrani kumenta čiji je autor patrijarh ika Islamske zajednice i profe- bilo pod opsadom. Isti slučaj se
dijelovi za potrebe feljtona pred- Pavle ni ne postoje! Gorka istina sora Fakulteta islamskih nauka. ponovio i u Ženevi 23. septem-
stavljaju i najreprezentativnije jeste da se patrijarh Pavle nikada Za razliku od prvog pisma reisa bra 1992. godine s tom razlikom
autorove argumente koji se tiču nije ni udostojio da odgovori na Selimoskog koje dr. Praščević u što je ovaj put do sastanka doš-
teme kojom se bavio. vapaj reisu-l-uleme Selimoskog svom radu navodi, a na koje je lo. Međutim, sastanku su samo
koji je molio poglavara Srpske patrijarh Pavle ostao nijem, dru- prisustvovali kardinal Kuharić i
crkve da se svojim autoritetom i go pismo ne samo da je ignori- patrijarh Pavle dok reisu-l-ulema
‘Nedostatak ljudskošću založi da se iz zatvora sao sam patrijarh Pavle ratnih Selimoski nije bio prisutan, jer
dokumenata’ i oslobode tri uposlenika Islamske godina već je to isto učinio i dr. nije uspio da izađe iz okupiranog
‘nemogućnost’ susreta zajednice i profesor Fakulteta is-
lamskih nauka Nijaz Šukrić koji
s reisu-l-ulemom je uhapšen u svom stanu i odve- Gorka istina jeste da se patrijarh Pavle nikada
den u pritvor u Kulu, sa ženom
U prvom publikovanom tekstu
i troje djece, od kojih je jedno
nije ni udostojio da odgovori na vapaj reisu-l-uleme
u okviru feljtona dr. Praščević Selimoskog koji je molio poglavara srpske crkve da
bila šestomjesečna beba. No,
nas je upoznao sa “glavnim za-
ni tu čitava istina nije do kraja se svojim autoritetom i ljudskošću založi da se iz za-
datkom” svog istraživanja. Nam-
ispričana. tvora oslobode tri uposlenika Islamske
jera dr. Praščevića bila je da:
Jer, nakon što je patrijarh Pav-
“sakupi na jednom mestu sav zajednice i profesor Fakulteta islamskih nauka Ni-
le ostao potpuno nijem na po-
istorijski materijal na osnovu jaz Šukrić koji je uhapšen u svom stanu i odveden
tresni dopis reisa Selimoskog
koga je moguće sagledati do- u pritvor u Kulu, sa ženom i troje djece, od kojih je
od 20.06.1992. reisu-l-ulema je
prinos patrijarha srpskog Pav-
u ponovo pisao patrijarhu Pav- jedno bila šestomjesečna beba
la dijalogu sa muslimanima”.
lu 01.07.1992. u kome između

16 Preporod BROJ ""# $$"% • $&. NOVEMBAR "'$%.

 LIČNOSTI

ovjeka”
38 Preporod 


DECEMBAR 

g č
#30+




t


U Beogradu, u 95
si “nebesko
. godini um ro patrijarh Pavle

Zemaljski grije
kako bi
o preduzme
crkve da nešt
pravoslavne
sa
koji su upali
ista, kako onih i Hercegovi-
srpskih ekstrem u Bosni
je, tako i onih

U
u Beogra- teritorije Srbi
ide u štampu, oslavne
kada naš list Ju- poglavar Srp
ske prav
e zajednice za Nakon poziva
crkve gospo- Rijaseta Islamsk
jarha Srpske pravoslavne iz tadašnjeg

vije-
e je zatim oba
mske zajednic da se
SRPSKE su-l-ulema Isla a da je voljan
ne
arski duge kolo
POGL AVARU
vidjeti kilomet samog Patrijarh pravoslavne cr-
na mogli smo stio javnost i a Srpske
E CRKVE pog lava rim
sastane sa
PRAVOSLAVN
ne
dan odnosi broj
ije, jer svaki
to bude što hitn
tero-
e dom ove u strahu pred
svoj
ca je napustilo
t-
cjelokupnu svje
ponovo pozvao
smrti, u pon
e- je Sarajevo i
on Patrijarhove
Sutradan nak
nih i
urnih, društve
i drugih kult
nje “vjerskih

ule-
jevu, reisu-l-
susreta u Sara
No, umjesto
ranja saznaju
e iz sredstava informi
ske zajednic
-
on tog saznanja oba
zajednice nak
set Islamske
skih ili
stavnika vjer
o susret pred kojima
stanak, odnosn ili pojedinaca
gih zajednica na
bilo kojih dru sjedski odnosi
dnja i dobrosu
je cilj mir, sara

u rukama vladika
o obična figura
Sarajevu, "svetac" ili sam
školovao se u Tuzl
ii Patrijarh Pavle:
Patrijarh Pavle: eo na Kosovu
a 30 godina prov
vi-
Patrijarha i oba
ma je bila slika i radio u
cama na koji su televizija
j smrti, dok a obavještava
li
jest o njegovo
rednim emisijam
redovnim i van
ruše se i uništa-
ine nevinih ljudi,
desetine i stot
a je u
sastanka, mad ja-
li kao mjestu
macija o Tuz stavnicima SPC
kontaktu s pred la ne dolazi u ob-
telefonskom Tuz
na znanje da h je osnov-
sno stavljeno oga , od koji
rojnih razl treba
zir iz mnogob vima, kao i da
gurnost na pute
ni opšta nesi
ića
radžića i Mlad
Blagoslovio Ka ǎB
J
.MBEJǎB
J[NBLBP
KF
[FNBMKTLPK
QSBWEJ
TBPQǎJ se ovaj susret
i oba-
PNBHBǏ
,BSBEäJ
B
QSFOJKFMB
'FO
B a, prejudicira osnov-
1BUSJKBSI
1BWMF
Q FOF
OBSPEF
J[
/KFNBǏLF
OBKWFǎJI

SBUOJI

[MP o razgovorim postignuti niti
F
WF[F
T
EWPKJDPN kada su njih dvojica ost a da nisu vati svaki iole
oz-

[B
VHSPä LF
QSJKBUFMKTL vještava javn
MP
KF
%SVÝUWP
PESäBWBP
KF
CMJT me mora posjedo cr-
džićem, u vrije UPMJLB
V
LPODFO
USBDJ ni elem enti koje et na najvišem

1BUSJKBSI
1BWMF dićem i Radovanom Kara BOB
J
LB a pogotovu susr
Mla JI
NVTMJN þþþþ
CP biljniji susret,
činaca, Ratkom Āþþþþþ
CPTBOTL UTLJ
TJMPWBMF
Ā
JÝUWV
WJÝF
PE

NJMJDJKF
TJTUFNB dnice je pod
vukao svo-
ESäBMJ
V
[BUPǏFO JN
MPHPSJNB
J
LBEB
TV
TSQTLF WB
5JMNBO
$JMI msk e zaje
OJǏL JL
%SVÝU trupe pod ko- Rijaset Isla
POJN
J
[BUPǏF KF
Q SFET KFEO a su srps ke
i Her-
OLJ

LB[BP
o oglasio kad TF
UF
LB gradu Bosne
TBOTLJI
NVTMJNB se patrijarh nikada nije javn ÿĆĄ

V
NFESF kao glavnom
da BNJKF
VLVQOP
ÿ to u Sarajevu
On je naveo i SBMF
TUPMKFUOF
Eä
JI
[MPǏJOBDB
SB[B
WKFSTLF
PCKFLUF
SBUOF
[MPǏJOD
F
B
TWPK

NBOEPN
SBUO
ăþþ

J
ESVHF UB
KF
CMBHPTJMKBP B
SLWF
WJÝ F
PE FOKV
WJÝ F
QV OJN
J[KBWBN
UPMJǏLF
D BWPEJ
TF
V
TB
PQǎ
CBWF[VKVǎJN
N
JSPW

4PLP
1BUSJKBSI
1BWMF
O
KF
[BNBHMJP
OFP BUSJKBSI
1BWMF
Ā
KVMB
ÿććă
OB

Citat u kome se Bošnjaci poistovećuju sa “Tur-

T
HF OPD JEV
V
#J)
LBTOJKF MP
KF
EB
KF
Q
EPQSJOP TKFUJ

[B
V HSPä FOF
OBSPEF
QPE
J
3BULV
.MBEJǎV
%SVÝUWP BSBEäJǎV gog or-
TMPW
3BEPWBOV
, bilo kojeg dru
DV
EBP
CMBHP Patrijarha ili

cima” koji su pet vjekova istrjebljivali Srbe je u svojoj

manje-više,
tradicionalni
pratilac svih
sahrana na od strane

gon i, osnivanja koncentraci

gih objekata
onih logora,
su nastavljena
rušenja
punim

suštini istovjetan klero-nacionalnom narativu kojim

u kojima je Patr
i- vjerskih i dru
i Hercegovinu o nek njenih
ih
sije na Bosnu ... osla vne crkve odnosn
IMOSKI Srpske prav
A H.JAKUB SEL e za-

su se tokom ratnih godina služili osuđeni ratni zlo-

je tada obnašao
, seta Islamsk
i funkciju koju REIS-UL-ULEM Dva mjeseca
kasnije iz Rija
vjerski credo a, poglavar Isla
m-
vidjeti iz pism
Kao što se da

činci Radovan Karadžić i Ratko Mladić

je, uo-
goga, kakvo
za ovoga dru
to, opredijelio

dok su sprovodili politiku etničkog čišćenja, a koja

je u svojoj konačnici rezultirala genocidom nad
muslimanskim stanovništvom!
Dopis reisu-l-
Sarajeva. Kardinal Kuharić i rata u Bosni i Hercegovini, na- uleme Selimoskog
patrijarh Pavle su nakon sastan- dovezuje se patrijarhovo politi- (lijevo)
ka izdali zajedničko saopštenje u zovano i teologu i duhovniku da se odredi prema zločinačkoj danas čupaju kose i gorko ridaju
kome pozivaju na mir, ali u kome nedostojno tumačenje džihada “Preporod” iz politici Srbije i zvjerstvima koje nad izgubljenim jedincima u ovim
ni jednom riječju nisu pomenuli - jednog od najsvetijih pojmo- 2009. o naslijeđu su srpske snage počinile u Bos- ratnim sukobima, proklinjući za-
samu opsadu Sarajeva! Naravno, va islama - kao svetog rata s ek- patrijarha (desno) ni i Hercegovini patrijarh Pavle to često Boga i ljude, ali pri tom
vjerovatno je suvišno i istaći da spanzionističkim ciljevima širen- je prepredano posezao za gore- zaboravljajući da optuže i sebe što
tako nešto nije učinio ni đakon ja vere. No, ipak, najeklatantniji pomenutom krilaticom koju dr. nisu rodile još dece da im ostanu
Praščević u svom radu… primjer mračne političke uloge Praščević u svom radu neprekid- kao uteha.”
koju je Srpska pravoslavna crkva no ističe -“nisam političar”. Na Naravno, đakon Praščev ić
igrala tokom ratova devedesetih taj način patrijarh Pavle je “mud- je svakako morao biti svjestan
Patrijarhove ‘politike’ ro”, hladnokrvno i s predumišl- svih navedenih činjenica i pos-
godina, a čiji je predvodnik bio
u toku agresije na BiH patrijarh Pavle, jeste njen “Apel jajem izbjegavao da javno iznese tojanja dokaza za njih. Jer, kao
svetskoj hrišćanskoj zajednici” svoje stavove koji su zapravo bili nosilac dvije doktorske titule on
Druga tvrdnja iz uvodnog fel- od 2. jula 1993. godine koji dr. jedan od kamen temeljaca nacio- svakako veoma dobro zna kako
jtona na kojoj dr. Praščević na- Praščević citira i koji sadrži sli- nalističke politike koju je Srbija se sprovodi naučnoistraživački
jviše insistira u čitavom radu jedeće riječi: “Žalosno je konsta- sistematski sprovodila u Bosni i rad. Zbog toga svjesnim prećut-
jeste tvrdnja da je patrijarh Pav- tovati da se danas u bivšoj Bosni Hercegovini. kivanjem istine đakon Praščević
le uvijek na sva pitanja koja su i Hercegovini bore zajedno protiv U ovom osvrtu raspravljali smo je počinio veliku nepravdu jer
se ticala političkih dešavanja u pravoslavnih Srba i Istočne crkve samo o onome što je objavljeno prećutati istinu je samo jedan od
zemlji i regionu odgovarao sa oni isti koji su nas poslednjih pet u Politikinom feljtonu. Namjer- oblika laganja.
rečenicom - “nisam političar”. vekova i poslednjih pet decenija no nismo željeli da se osvrćemo No, za kraj da nam ništa od
Ovu tvrdnju najbolje demantu- hteli uništiti ili proterati sa ovih na mnogobrojna druga sporna ovoga ne bi bilo previše čudno
ju riječi samog patrijarha Pavla prostora, na kojima biološki i na- pitanja iz biogra-ije patrijarha važno je imati na umu slijedeću
o historijatu i uzrocima počet- cionalno živimo i crkveno i kul- Pavla, a koja je dr. Praščević ta- činjenicu. Pred sam početak ob-
ka rata u Bosni i Hercegovini, a turno delamo više od milenijuma kođe prećutao. Nabrojaćemo sa- javljivanja feljtona Politika je ob-
koje dr. Praščević u svom radu što potvrđuju naše svetinje, crkve mo neka od njih: patrijarhove javila intervju sa dr. Praščevićem
i sam navodi: “…Neposredno i manastiri, grobovi mučenika i neodmjerene izjave o Željku u kome on o svom poslu šefa
pred rat, u Sarajevu je pred Star- mošti svetitelja… naš pravoslavni Ražnatoviću Arkanu, (in)di- kabineta patrijarha Irineja kaže:
om crkvom poginuo Srbin Nikola narod na ovim prostorima nije rektna podrška srpskoj krvavoj “To je dužnost koja u ovom tre-
Gardović na svadbi svoga sina, ni tuđin ni agresor, a zato što se nacionalističkoj politici, re- nutku pokriva zaista širok obim
a njegov zet sveštenik je ranjen. odbrambeno bori, preti mu se dovni susreti sa Radovanom poslova kojima rukovodi patri-
Tom prilikom je spaljena crkvena čak i inostranim bombardovan- Karadžićem, Ratkom Mladićem i jarh srpski. Najveću ulogu u
zastava, a sve su to učinili Mus- jem”. Navedeni citat u kome se drugim “predstavnicima Repub- mom radu imaju odanost, pre-
limani sa rečima ‘šta će Srbi u Bošnjaci poistovećuju sa “Tur- like Srpske” u vrijeme dok je rat danost i sposobnost da svaki
Sarajevu na Baščaršiji. Kao da cima” koji su pet vjekova istr- u Bosni bjesnio, ne sankcioni- zadatak bude izvršen isključivo
su Srbi tu ubačeni, a ne da su tu jebljivali Srbe je u svojoj suštini sanje ratnohuškačkih djelatnosti prema njegovim uputstvima….”.
živeli vekovima. Nečovečno bi bilo istovjetan klero-nacionalnom sveštenika Srpske pravoslavne S obzirom da je đakon Praščević
da zbog smrti počne rat, ali na narativu kojim su se tokom rat- crkve poput Filareta, Atanasija stupio na dužnost šefa kabineta
severu Bosne u selu Sijekovcu, kod nih godina služili osuđeni rat- Jevtića, Am-ilohija Radovića, u maju 2017. godine, a u duhu
Bosanskog Broda, izmasakrirano ni zločinci Radovan Karadžić i nerašč inavanje Jeromonaha njegove navedene izjave, može-
je deset Srba iz tri porodice. Sada, Ratko Mladić dok su sprovodili Gavrila koji je blagosiljao „Škor- mo biti sigurni da se “predano”
posle toliko nesreće i žrtava rata, politiku etničkog čišćenja, a koja pione“, i nadasve patrijarhova posvetio saopštenju za štampu
teže je uspostaviti pravi mir nego je u svojoj konačnici rezultirala zastrašujuća božićna poslanica i “odano” stajao uz svog šefa
pre tih nesreća…”. U istom bro- Genocidom nad muslimanskim iz 1995. godine u kojoj je između kada je on nakon izrečene pre-
ju feljtona, na navedeni najra- stanovništvom! Upravo zbog te ostalog poručio okupljenima: sude Ratku Mladiću za počinjeni
dikalniji oblik mononacionalne činjenice uvijek kada je upitan “Mnoge majke koje nisu želele Genocid nad Bošnjacima za nju
političke interpretacije početka da imaju više od jednog deteta, izjavio da je ona “delo đavola”.

BROJ ""# $$"% • $&. NOVEMBAR "'$%. Preporod 17