STOMATOLOŠKI FAKULTET SA KLINIKAMA SARAJEVO

SEMINARSKI RAD
Traumatske povrede potpornog aparata zuba- KONTUZIJE, terapija
kontuzija.

Student:
Karović Harun
Sadržaj:

1. Anatomske i histološke strukture potpornog aparata zuba

2. Trauma
3.Dentalna trauma
4.Vrste povreda mekih struktura oralne šupljine
5. Literatura
Traumatske povrede potpornog aparata zuba- KONTUZIJE, terapija
kontuzija.

Potporni aparat zuba ili paradont (lat. periodontium)

Predstavlja fukncionalnu cijelinu koja se sastoji od tkiva koja su razvojno, topografski i funkcionalno
povezana. Periodoncijum je specijalizovano vezivno tkivo koje okružuje korijen zuba i pričvršćuje ga za
fascikularnu kost. Nalazi se u prostoru između cementa korijena zuba i koštane alveole Prostor
između kosti i zuba se naziva periodontalni prostor (lat. spatium periodontale) i njegova širina iznosi 0,18-
0,20 mm. Prostor ima oblik pješčanog sata. Najuži je u predijelu centra rotacije zuba u alveoli
(hipomohliona), dok se apikalno i okluzalno širi. Centar rotacije zuba se nalazi između srednje i apikalne
trećine korijena, a kod više korjenih zuba u zoni interradikularnog septuma. Periodoncijum se okluzalno
graniči s pripojnim vezivnim tkivom, a u zoni apikalnog otvora sa pulpom, dok je duž uzdužne osovine
korijena vezan sa cementom i kompaktom alveolarne kosti, a preko alveolarne kosti i sa koštano-sržnim
prostorima spongioze.

Uloga periodoncijuma
Periodoncijum ima višestruku ulogu: potpornu, senzornu, nutritivnu, formativnu i zaštitnu. Potporna uloga je
jedna od osnovnih funkcija periodoncijuma. Gingivalna vlakna obezbjeđuju položaj slobodne gingive
usmjeravajući je prema zubu, a cirkularna i transeptalna sprječavaju prodiranje infekcije ka dubljim tkivima.
Alveolarna vlakna posebno kosa prihvataju okluzalne sile, pri čemu se ispravljaju i zatežu. Na taj način, sila
koja potiskuje zub u alveolu nove kosti. Osim periodontalnih vlakana, neutralisanju sila koje djeluju na zub
pomažu i drugi mehanizmi amortizacije. Krvni i limfni sudovi tokom djelovanja sile na zub preraspoređuju
tečnost mjenjajući često smjer toka krvi i limfe i na taj način apsorbuju iznenadne sile većeg intenziteta.
Hidrodinamički mehanizam prijema i apsorpcije sila se ostvaruje na principu utiskivanja tkivne tečnosti iz
periodoncijuma kroz otvore na zidu alveole u koštano-sržne prostore. Po okončanju dejstva sile, tečnost
se ponovo vraća u periodontalni prostor. Na ovaj način se efikasno amortizuju apikalnog smjera i
omogućavaju pokreti zuba.
Alveolarna kost
Predstavlja dio processus alveolaris maxillae i donje
pars alveolaris mandibulae koji obuhvata korijenove
izniklih zuba. Ovi dijelovi vilica opstaju zahvaljujući
funkciji zuba, pa prema tome nastaju nicanjem zuba, a
nestaju njihovim vađenjem. Kao i većina dugih kostiju
organizma i ovaj dio se sastoji od kompaktne kosti sa
vestibularne i oralne strane, dok je između njih
smještena spongioza u kojoj se nalazi zubna čašica ili
alveola. Na vestibularnoj površini alveolarne kosti su
ispupčenja koja odgovaraju korijenovima zuba (jugae
alveolariae). Alveola se također sastoji od ploče
kompaknte kosti (lamina dura) s većim brojem otvora
kroz koje prolaze krvni i limfni sudovi, nervni završeci i
ekstracelularna tečnost. Zid alveole se također sastoji
od dvije zone; zone „ lamelarne kosti“, koja je bliža
zubima i za nju se vezuju krajevi periodantalnih
vlakana i zone „lamelarne kosti“, koja je bliža
spongiozi i pokazuje slojevitost.

Cement
korijena zuba je mineralizovano
vezivno tkivo, sličnokosti (sadrži
32% neorganskih materija) i
mekši je od cakline i dentina. Cement prekriva anatomski korijen zuba i proža se od caklinsko-cemenne
granice do vrha korijena. Osnovna ili Šarpejeva vlakna su ugrađena u cement.

Vlakna periodoncijuma
sačinjavaju osnovna i ostala vlakna od kolagena, elastična i acidorezistentna vlakna. Osnovna kolagena
vlakna čine glavnu masu, a kolagene snopove čine aparalelne fibrile. Snopovi se prostiru u periodntalnim
prostoru u različitim pravcima ovisno od unckije. Osnovna vlakna se dijele u dvije velike grupe: gingivalna i
alveolarna vlakna. Gingivalna vlakna daju potporu marginalnom paradontu, odnosno epitelnom pripoju i
slobodnoj gingivi. Ona idu od periodoncijuma do laminae propriae gingive i obezbjeđuju neposredan
kontakt slobodne gingive i zuba..
Alveolarna vlakna pružaju otpor silama koje djeluju tokom funkcije stomatognatog sistema. Ovu grupu
vlakana sačinjavaju:vlakna alveolarog grebena, horizontalna, kosa, apikalna i interradikularna vlakna.
Vlakna avleolarnog grebena povezuju ivicu alveole i cement ispod pripojnog epitela. Sprječavaju utiskivanje
i bočno pomjeranje zuba

Ćelije
Osim vlakana, u periodoncijumu se nalaze i ćelije. To su:
1. Fibroblasti, cementoblasti, osteoblasti – sekretorna uloga
2. Nediferencirane mezenhimalne matične ćelije – progenitorne ćelije
3. Limfociti, granulociti, mastociti – odbrambena uloga
4. Epitelne ćelije/Malassezova ostrva (ostaci Hertvigove ovojnice)

Gingiva
Gingiva je dio oralne sluzokože koja prekriva alveolarnu kost gornje i donje vilice i obuhvata vratove zuba.
Dijeli se na slobodnu ili marginalnu gingivu, pripojnu gingivu i interdentalnu papilu. Slobodna gingiva je
ivičndio dio gingive koji se pruža koronarno i u vidu kragne ubuhvata zube i prostire se od ivice do ravni
koja prolazi horizontalno u nivou dna gingivalnog sulkusa. Na tom mjestu ona prelazi u pripojnu
gingivu.Između slobodne gingive i zuba je smješten gingivalni sulkus, kapilarni prostor oko cijelog zuba, čije
dno čini kraj pripojnog epitela. Na mjestu prelaska vestiularne površine zuba u aproksimalne prostore
gingiva prelazi u interdentalnu papilu. Pripojna gingiva je srasla sa alveolarnom kosti za podlogu, pa se ne
može kretati kada je u funkciji. Zdrava gingiva se pruža cervikalno duž zubne krune u vidu arkada, pri čemu
tijesno prekriva region vrata zuba, a interdentalna papila potpuno ispunjava aproksimalne prostore.
Krvni i limfni sudovi
Vezivno tkivo periodoncijuma je dobro vaskularizivano. Arterijski sudovi ulaze u periodoncijum iz alvolarne
kosti, preko gingive i kroz otvor na korijenu zuba, čitav periodoncijum ima bogatu mrežu kapilara. Venski
sudovi se pune i prazne tokom mastikacije, zavisno od opterećenja zuba. Limfni sudovi prate na uobičajeni
način tok krvnih sudova i međusobno su , u nekim regionima, povezani brojnim vezama.
Gingivu vaskulariziraju sljedeća tri izvora:
1. Supraperiostalne arteriole
2. Krvni sudovi periodontalnog ligamenta
3. Arteriole iz koštanih lamela alveolarnog grebena

Nervna vlakna i receptori

Paradont i zube gornje i donje vilice inervišu grane n.trigeminusa i to za gornje zube n.maxillaris, a za donje
n.mandibularis. Osim inervacije koja dolazi neposredno od grana namijenjenih zubima i paradontu, nervna
vlakna iz alveolarne kosti kroz otvore na kompakti alveole dospijevaju do periodoncijuma i tu se dijele u dva
smjera: apikalno i koronarno. Periodoncijum je bogat senzitivnim nervnim vlaknima, ali i nervnim
završecima.
TRAUMA
Povreda ili trauma je oštećenje živog organizma dejstvom spoljašnje sile. Do oštećenja tkiva može doći na
samom mjestu na kome sila dejstvuje – direknte povrede ili na mjestu udaljenom od dejstva sila –
idnirektne povrede.
Mehaničke povrede su rezultat dejstva mehaničkih sila. U mehanizmu nastajanja mehaničkih povreda
djeluju u osnovi dvije sile: sila kompresije(prisitka) i sila trakcije (vučenja, razvlačenja, kidanja). Efekat
dejstva mehaničke sile zavisi od više faktora, koji se moraju uzimati u obzir pri procjeni ove vrste povrede.
Ti faktori su sljedeći: vrsta i oblik mehaničke sile, udaljenost, pravac i ugao pod kojim sila djeluje, jačina
djelujuće sile, veličina dodirne površine preko koje sila djeluje, trajanje dejstva sile, vrsta pogođenog tkiva i
elasticitet i sposobnost pomijeranja pojedinih slojeva tkiva.
Zatvorene povrede ovdje se radi o dejtstvu tupe mehanicke sile u tijelo ili padu tijela ili sudaru sa tvrdom
podlogom. Elasticni pokricac koze moze pri tome da izbjegne teze povrede i na povrsini koze mogu da
nastanu samo oguljotine ili ogrebotine dok dublja tkiva moguda pretrpe razne teze vrste povreda. Prema
ucescu i preovlađivanju pojedinih od navedenih faktora nastaju i razni klinicki oblici zatvorenih povreda.
Commotio - potres tkiva ili organa je povreda kod koje ne postoje vidljive anatomske povrede u tkivu, već
su poremecaji funkcionalne i reverzibilne prirode. Ova vrsta povrede najcesce zahvaca CNS, potres mozga
(commotio cerebri).
Contusio - nagnječina - uboj. Do ove povrede kad je kratkotrajno dejstvo sile ograničeno na siri prostor,
jačina sile je umjerena. (npr. bridast predmet izazvat će na lubanji drugačiju ozljedu nego na debelome
mesu). Bolna je, podložna infekciji sa krvnim podlivima. Ako je koža pri udarcu pukla, rana je tada
otvorena, a rubovi su joj nagnječeni i podliveni krvlju. Djeluje li tupi i tvrdi predmet koso na površinu tijela,
nastat će razderotina. Ispod koze dolazi do zgnjecenja ili cijepanja tkiva, do uništenja ćelija, kidanja manjih
krvnih sudova i izliva krvi u tkiva u obliku ekshimiza ili vecih izliva u obliku hematoma. Pored ovog početnog
oblika pri kome je zahvaćeno potkožno tkivo, postoje kontuzije dubokih tkiva i organa
Patološko anatomski supstrat - pod dejstvom tupe sile kod zatvorenih povreda nastaju lokalna oštećena
koja se manifestuju u tri zone:
Zona potpunog uništenja tkiva (traumatske nekroze) u kojoj se nalaze razorene ćelije - mrtvo tkivo i krvni
koagulumi.
Zona oštećenja vitalnosti tkiva u kojoj se nalazi tkivo koje u daljnjem toku podliježe procesima izumiranja
(nekrobiozi) ili procesima ozdravljenja - regeneraciji
Zona kolateralnog edema u kojoj se nalaze razorene ćelije održane i koja predstavlja popratnu reakciju oko
oštećenog tkiva.
Na ova oštećenja organizam djeluje eliminacijom uništenog tkiva (reakcija na strano tijelo) i njegovom
zamjenom putem regeneracije ili reparacije. Kod regeneracije dolazi do ponovnog stvaranja istog tkiva, a
kod reparacije do zamijene vezivnim tkivom.

Klinički znaci i dijagnoza - kod zatvorenih povreda prisutni su bol, spontan i na pritisak i otok (deformacija)
uslijed izliva krvi i limfe u povrijeđeno tkivo reaktivnog edema, promjena boje koze u plavu, zatim u zelenu i
najzad žućkastu, kad je u pitanju izliv krvi, ili blijedo žućkastu kad je u pitanju limfa. Na samom mjestu
povrede lokalna toplota je nešto povećana, a ponekad postoje i površne abrazije ali sa očuvanim
kontinuitetom dermalnog sloja. Ako dođe do infekcije mjestu povrede, javi ti će se klasični znaci zapaljenja,
praćeni jačim bolovima, otokom regionalnih limfnih žlijezda, povišenjem tjelesne temperature i jačim
poremećajem opšteg stanja. Nagnječinu karakterišu promene u korijumu i potkožnom masnom tkivu, koje
prati cijepanje zidova krvnih sudova (najčešće kapilara) s isticanjem krvi i prožimanjem okolnog tkiva u
većoj ili manjoj mjeri.
Količina istekle krvi u tkivu zavisi od;

 Jačine udarca.
 Vrste tkiva. Tako će jače krvarenje nastati u predjelima sa rastresitijim vezivnim tkivom (predio oka)
ili na mjestima gdje je meko tkivo u tankom sloju (lobanja, golenjača)
 Postojećih bolesti organizma u momentu povrede, (bolesti srca i krvnih sudova, krvne bolesti,
hematološke bolesti itd). U tom slučaju veličina nagnječine nije u srazmjeri sa primjenjenom silom
(znatno je veća, a proces sanacije traje duže)
Energija kojom raspolaže mehaničko oruđe ili sila udarca koja se prenosi na tkiva, je također od uticaja na
težinu nagnječine. Jača sila dovodi i do cijepanja krvnih sudova u dubljim tkivima izazivajući krvne podlive.
Krvni podliv (lat. haematoma) je česta pojava kod nagnječina nastalim u rastresitom tkivu, gdje istekla krv
lakše formira šupljinu ispunjenu krvlju (hematom). Krvni podlivi u predjelu seroznih opni (lat. suguillatio) ili
sluznica (lat. suffusio), također su prisutni kod nagnječina.
Prebojenost kože na mestu nagnječine, nastaje ako je isticanje krvi iz krvnih sudova na većoj
dubini. Eritrociti u izlivu podležu dejstvu enzima i fagocitozi, a krvna boja u krvne pigmente (bilirubin,
hemosiderin, hematoidin) što dovodi do promene boje, od plavičasto-ljubičaste na početku u tamno plavu
(nakon 3 dana), do zelenkaste (nakon 5-7 dana) pa sve do žućkaste (nakon 8-10 dana). Normalna boja
kože se vraća za 10-15 od momenta nastanka nagnječine.

Otvorene povrede
Kad mehanička sila koja izaziva oštećenje tkiva prekine kontinuitet kože ili sluzokože i otkrije dublja tkiva
nastaje otvorena povreda ili rana. Dovođenje dubljih tkiva u neposrednu vezu sa spoljašnom sredinom
izloženih izlaže ih opasnosti od zagađenja, odnosno od infekcije. Osim toga, kod akcidentalnih rana
predmet često nije sterilan pa su zato ove rane potencionalno podložne infekciji. Etiološki svaki tup ili oštar
predmet može pod određenim okolnostima da nanese ranu. Svako oružje koje nanosi ranu svojim oblikom i
obimom ostavlja određeni otisak na povređeno tkivo dajući rani poseban oblik odnosno izgled. Na osnovu
prethodno pomenutog može se vršiti morfološka promjena podijela rana na sljedeće vrste:
- Vulnus punctum (tačkasta ili ubodna rana)
- Vulnus scissum (posjekotina)
- Vulnus contosum ( nagnječina)
- Vulnus lacerum (razderotina)
- Vulnus lacerocontosum (nagnječno-razderana rana)
- Vulnus morsum (ujedina)
- Vulnus conquassatum ( smrskotina
Vulnus contosum – nagnječna rana, nastaje dejstvom sile pri snažnijem udara ili padu. Pri ovoj povredi
dolazi do prskanja kože i dubljeg tkiva sa stvaranjem rane. Pored sile pritiska, na nastanak ove rane djeluje
i sila trakcije kao i sila torzije. Ivice ovakve rane su nepravilne, zupčaste, nagnječene i podlivene krvlju.
Okolno tkvio je jače oštećeno, gubi vezu sa pokrivačem i podlgoom pa se stvaraju džepovi, sporedne
šupljine i kanali ispunjeni kaogulumima i detritusom. Kod ove povrede epitel manje strada od dubljih tkiva,
sudova, mišića, nerava i koštanog tkiva. Zbog istovremene kontuzije svih ovih tkiva dolazi do spontanog
tromboziranja krvnih sudova, tako da ove rane po pravilu manje krvare od ostalih.

Dentalna trauma
Dentalna trauma predstavlja poverdu zuba, parodoncijuma i okolnih mekih tkiva poput usana, jezika itd.
Nauka koja se bavi dentalni traumama se zove dentalna traumatologija

Veliki broj dentalnih trauma je povezan sa povredom usne, gingive ili oralne mukoze. Jedna trećina
pacijenata tretiranih u hitnim stomatološkim slučajevima su zbog zbog oralnih povreda i više od polovine
tretiranih pacijenta u općim hitnim slučajevima su povezani sa povredama mekih tkiva. Denticija je
zaštićena usnama koje prekrivaju zube. Traumatske sile će biti absorbovane mekim tkivima što će
rezultovati manjom povredom zuba. Posljedice na meka tkiva će biti razne traumepoput kontuzija, abrazija,
laceracija uz avulziju tkiva u zavisnosti od smjera sile, oblika i veličine predmeta kao i snage udara.

Vrste povreda mekih tkiva u oralnoj šupljini

Abrazija je superficijalna rana produkovana trljanjem i struganjem kože ili mukoze ostavljajući raskvarljenu
ranu. Frikcija između predmeta i površine mekog tkiva uklanja epitelni sloj i papilarni sloj dermisa.
Superficijalne abrazije mogu biti jako bolne zbog toga što su eksponirani terminalni završeci.
Laceracija je plitka ili duboka rana u koži ili mukozi koja je nastala zbog trganja ili obično produkovana
oštrim predmetom. Laceracija uključuje epitelna i subepitelna tkiva, ukoliko je laceracija u dubljem nivou
može uključiti i krvne sudove, nervne,mišiće, salivarne žlijezde. Ovo je vrsta najčešće traume u oralnoj
regiji usana.
Avulzija tkiva je rijetka povreda koja se može uočiti pri ugriznanju vlastitog tkiva ili u dubokim abrazijama
Kontzuija gingive ili oralne mukoze rana najčešće produkovana nakon udara tupog predmeta, nije pristuno
pucanje u mukozi, uobičajno izaziva hemoragiju ispod nivoa mukoze. Alveolarni ligament je obično
intaktan. Prilikom kontuzije ne dolazi do dislokacije i slabljenja potpornog tkiva.

Kontuzije alveolarnog grebena

Odgovor organizma na ovu vrstu kontuije je resorpcija nekrotične
kosti, naknadno praćena ostegenezom. Reakcija kosti na hroničnu
infekciju zbog kontuzije je resorpcija kosti i formacija granulacionog
tkiva koje razgraničava fokus infekcije, širenje bakterija do
kompaktne kosti i koštane srži. U slučaju akutne infekcije bakterije se šire do kosti koštane srži gdje se
dogode teške inflamatorne promjene.

Primjeri povreda koje su praćene kontuzijom:

1. Ekstruzivna luksacija i lateralna luksacija
Ekstruzivna luksacija (axijalna disklokacija, parcijalna avulzija) je parcijalna dislokacija zuba izvan alveole.
Lateralna luksacija (periferna, ekscentrična dislokacija) u bilo kojem smjeru koji odstoji od aksisa zuba.
Udružena je sa COMMUNITION ili frakturom alveolarne čašice.
Kod ekstruzivne luksacije prisutna je potpuna ruptura neurovaskularne ishrane pulpe uz prekid
periodontalnog ligamenta. U slučaju ekstruzivne luksacije periodontalni ligament je praćen uz frakturu
labijalne lamele kosti uz kontuziju palato-cervikalnog dijela ligamenta.
2. Intruzivna luksacija (intruzija) je dislokacija zuba u alveolarnu kost uzduž aksijalne osovine. Uz komociju
ili frakturu alveolarne čašice. Intruzija predstavlja najtežu vrstu povrede denticije zbog štete na gingivalnom
pripoju, kontuziji periodontalnog ligamenta, kosti i štete na Hertvigovoj ovojnici ( u slučaju mliječne
denticije). Inruzivna dislokacija zuba će unijeti bakterije sa dentalnog plaka koja prekriva krunicu zuba u
kompromitovanu ranu. Svi ovi događaji mogu potencijalno ugroziti i zakomplicirati proces zacijeljivanja.
3. Avulzija prestavlja potpunu dislokaciju zuba iz alveolarne čašice. Najčešći etiološki faktori u trajnoj
denticiji su tuče i sportske povrede. Razne statistike su pokazale da su avulzije u traumatskim povredema
relativno infrekventne, raspon se kreće od0.5 do 16 % traumatskih povreda. Maksilarni očnjaci su najčešće
avulzirani zubi. Avulzija se najčešće događa djeci od 7 do 9 godina. U ovom razdoblju slabo vezan
periodentalni ligament i slabo mineralizirana kost koja okružuje zub pružaju minimalni otpor ekstruzivnoj sili.
Kontuzija i fraktura alveolarne čašice i dva centralna sjekutića

Terapija kod kontuzija

U odnosu na zahvaćeni anatomski segment i veličinu promjene primjenjuju se sljedeće terapijske lokalne
procedue:
1. Davanje analgetika radi otklanjanja bola
2. Lokalno hlađenje kontuzovanog predjela neposredno poslije povrede u cilju sprečavanja krvarenja, a
poslije 23 sata aplikacija toplote radi resorpcije hematoma
3. Punkcja hematoma i evakuacija sadžaja ako hematom vrši pritisak na krvne sudove ( ishemija, nekroza
ili na nerve (pareza).

Contusio dentis

Dentalne konkusije ne dovode do promjena u anatomiji ili funkciji zuba odmah po nastanku, več su to blaže
promjene u vidu povremene bolne senzibilnosti koja prolazi nakon nekoliko sati. Dentalna konkusija je produkt brze i
jake sile na zub i alveolarni greben koja nije dovoljno snažna da frakturira zub ili processus alveolaris. Da bi razumjeli
konkusiju zuba i njene posljedice, ključ je razumjeti da sile koje su rezultovale konkusiju su potpuno različite od onih
koje se dešavaju kod okluzalnih trauma i onih kod orodontskih kretanja. Dentalna trauma se može podijeliti na tri
potpuno različite situacije na osnovu percepcije pacijenta. U slučaju luksacije, avulzije, intruzije , ekstruzije i frakture
pacijenti teže da potraže profesionalnu pomoć. Razumno je tvrditi da su ovo slučajevi klinički dentalne traume pošto
je šteta eksplicitna i pacijenti misle da je potrebno tražiti intervenciju terapeuta.

Međutim, postoje također subkliničke dentalne traume koje obuhvataju konkusiju i subluksaciju koje ukoliko
pacijent ostane nesvjestan i time ne da značaj problemu nastavljajući sa svakodnevnim životom, pa čak i
zaboravljanjem povrede. Ponekad pacijenti negiraju traumu u određenoj regiji. Potrebno je informirati populaciji u
važnosti traženja profesionalne pomoći kada dožive minornu traumu ili udarac u zub slučajno. Kada je terapeut
obavješten od strane pacijenta koji se javio sa dentalnom traumom, terapeut mora primjeniti protokol rane kontrole
i dijagnoze sedam potencionalnih konsekvenci koje mogu nastati nakon konkusije zube i utjecati na strukturu zuba.

Rana konkusija: prijedlog za check listu od 13 tačaka

1. Detaljan pregled dentalnih tkiva kako bi se provjerila egistencija minimalnih napuknuća cakline ili fraktura uz
incizalni brid koje bi potvrdile konkusiju zbog koje se pacijent javio.

2. Pregled mobilnosti zuba, pogledati da li je povećana kretnja zuba iznad fizioloških granica.

3. Fotografisati zub za buduće usporedbe u eventualnoj promjeni boje zuba. Imati u cilju da se ustanovi dijagnoza
zatamnjenje krune zube uzrokovano zbog kalcifikacijske metamorfoze pulpe ili aseptična nekroza pulpe. Potrebno je
naglasiti da su ovi znakovi odgođeni za jedan duži period nakon nastanka traume.

4. Izvršiti periapikalnu radiografiju ili CT skeniranje zahvaćenog zuba kao i susjednih zuba.

5. Nakon nastanka dentalne traume izvršiti reviziju radioloških snimaka 3,6,9 i 12 mjeseca.

6. Osmotriti da li su granice pulpe ostale ravne. Ispupčenja sa fokalnim uvećanjem u kruškolikim okvirima, na koja
ukazuje homogena radiolucentna slika.

7. Provjeriti radiolucentnost homogenosti granice pulpe i njene oštrine da bi se eliminisala mogućnost kalcifikacijske
metamorfoze pulpe. Ukoliko je to slučaj granice pulpe se čine kao da blijede na snimku.

8. Provjeriti postojanje mogućih nepravilnosti u periodontalnom prostoru,lamini duri, kontinuitet periodontalnog

prostora kako bi se potencionalna ankiloza ili resorpcija zuba isključile sa liste opasnosti.

9. Pregledati da li postoje iregularna zadebljanja peridontalnog prostora kod periapikalnih tkiva zbog mogućeg
perikoronitisa ili hroničnog apikalnog periodontitisa, simptomatske ili aseptične nekroze pulpe.

10. Provjeriti integritet caklinsko-cementne granice gledanjem da li postoje iregularna radiolucentna područja koja bi
mogla biti rezultat eksterne resorpcije korijena zuba.

11. Kontrolnim pregledom svaki put u raznim vremenskim intervalima prekontrolisati promjene u boji poput
zatamnjenja krune zuba koja bi sugerirala kalcifikacijsku metamorfozu pulpe ili aseptičnu nekrozu pulpe.
Istovremeno provjeriti da li postoje roskaste tačke ili područja koje sugeriraju na internu resorpciju krune.

12. Podložiti zahvaćeni zub kao i susjedne zube testu vitaliteta i senzibiliteta pulpe. Klacifikacijske metamorfoze
pulpe će biti pozitivne samo na test tečnog nitrogena zbog njegove snage. Zahvaćena pulpa ima nervne završetke
ograđene dentinom povrgnutom displaziji što će umanjiti reakciju na standarne efekte hladnog i vrućeg.

13. Nakon sesija svaka tri mjeseca u toku jedne godine ukoliko ne dođe do promjena najvjerovatnije da dentalna
konkusija nije oštetila dentalna tkiva i izazvala 7 konsekvenci. Treba naglasiti da zamjenska resorpcija zuba, interna i
eksterna cervikalna resorpcija mogu se nakon dužeg perioda vidjeti na radiografskim slikama koje se izvode svakih
šest mjeseci do dvije godine. Nakon ovog perioda rediografske metode se mogu izvršiti svake godine.

Važna distinkcija između dentalne konkusije, okluzalne traume i ortodonskih kretanja

Sljedeći slučajevi uzokuju lezije poznate kao okluzalna trauma: okluzalne interference, ekscentrične sile,
traumatska okluzija, bruksizam, prekomjerno i snažno stiskanje zuba. U ovimslučajevima sile nisu
iznenadne, snaga im je slična i povratna što podsjeća na mastikaorne sile. Ortodontske sile su manje
značajne i postepeno primjenjene na zube i kost. Okluzalna trauma i ortodontski pokreti nemaju
karakteristike koje garantuju rupturu vlakana, krvnih sudova, nervnih završetaka i tkiva.
Sedam konsekvenci koje dentalne konkusije izazivaju na zubima
1. Interna resorpcija – sila koja je izvršena konkusijom može dovesti do dislkacije malog segmenta sloja
odontoblasta, tako eksponirajući dentin vezivnom tkivu pulpe. Mjesto ekspozicije dentina može biti okidač
interne resoprcije. Dentalna trauma je suštinski jedini razlog interne resorpcije.

2. Aseptična nekroza pulpe - sila konkusije može biti koncentrirana na apikalnom nivou i na taj način rupturirati
trofičke krvne sudove pulpe. Ovaj događaj može dovesti do aseptične nekroze pulpe. Pulpa umire tiho bez formiranja
gnoja jer bakterije nisu involvirane u proces. Bez dotoka krvi pulpa prolazi kroz udar ishemije, ćelije pulpe kao i
ekstracelularni matriks koaguliraju, ostajući tako neodređeni period.

APN (aseptic pulp necrosis)

3. Kalcifikacijska metaplazija ili

metamorfoza pulpe- sila konkusije može oštetiti krvne sudove na apexu zuba ali ne
dovoljno da ih rupturira i izazove nekrozu već hemoragiju, što će dovesti do
smanjenog dotoka krvi u pulpu privremeno ili trajno. Generalno mehanizam
adaptacije i opstanka u pulpi je promjena ćelija u odontoblaste i nasumično
odlaganje malformnog i i iregularnog matriksa u pulpnu komoru i korijenski kanal što
je sugestivno kao homegenozna obliteracijau radiografskim i CT snimcima. U
biologiji čovjeka, promjena jedne vrste ćelija u drugu se zove metaplazija i
predstavlja vrstu adaptivnog mehanizma na promjene. Ovaj proces obliteracije
cavuma pulpae se zove kalcifikacijska metaplazija ili metamorfoza, karakterizirana
obliteracijom granica pulpnog prostora. Dentalna trauma je jedini razlog
metamorfoze pulpe.
4. Ankiloze i zamjenska resorpcija zuba – sila izvedena konkusijom se može koncentrirati u određenu tačku u
periodontalnom ligametnu, lateralno od apexa korijena. U ovoj tački može se povrijediti segment periodentalnog
ligamenta sa epitelnim ostatcima Malassezovih ćelija. Nakon postraumatskog perioda procesi rekonstrukcije i
reparacije, kost se može vezati za zub i dovesti do dentoalveolarne ankiloze koja je praćena remodeliranjem kosti
koje vodi do remodelacija koja rezultuje zbližavanjem ceemnta i dentina koju u budućnosti zamijeni kost.

5. Eksterna inflamatorna resorpcija kosti – konkusija može ponekad

povrijediti sloj cementoblasta periodentalnog ligamenta, a da epitelni
ostatci Malassezovih ćelija, fibroblasti i ostale komponente ostanu
prezervirani. U kratkom vremenskom periodu, par dana ili sedmica
demineralizirana površina korijena zuba ostaje eksponirana i privlači
klaste tako aktivira eksternu inflamatornu resoprciju kosti. Nakon što je
lezija reparirana i ćelijski detritus fagocitiran, infalmacijska reakcija prođe
cementoblasti repariraju područje, proizvodnjom novog cementa i
vlakana. Topografska anatomija korijena će defintivno imati konturne
iregularnosti na tom mjestu.

6. Eksterna cervikalna resorpcija – sile konkusije se mogu koncentrirati na

gingivalnom tkivu ili na cemento-caklinskoj granici. Kod osoba mlađih od 30 godina cementno-caklinska granica je
prekrivena fibroznim vezivnim tkivom. Dentalna trauma može započeti inflamatorni proces na tom mjestu, sa
rastvaranjem ekstracelularnog matriksa koji prekriva jaz i otvore u dentina. Ekserna cervikalna resorpcija se može tu
inicirati lokalno.

7. Male pukotine i frakture cakline – nalaze se na incizalnim bridovima i njihovim uglovima. Mogu ukazivati na
dentalnu traumu. Ova vrsta konkusiji slične traume zahtijeva daljnju istragu posebno zato što osobe koje su bile
podložene ovoj vrsti traume kategorički negiraju pojavu prethodne traume.
Literatura:
1. Paradontologija – biologija, imunopatogeneza, praksa Berislav topić DDS., MR.SC PhD
2.Stomatološka protetika parcijalne proteze Dragoslav Stameković
3. Hirurgija Sava Petković
4. Osnovi morfologije zuba i dentalne antropologije
5. Textbook and color atlas of traumatic injuries to teeth Jens O Andersen, Frances M Andersen, Lars
Andersen
6. Clinical periodontology and implant dentistry Niklaus P Lang
7. A Clinical Guide to Dental Traumatology
Louis H. Berman DDS; Diplomate American Board of Endodontics, Lucia Blanco Endodontist DDS,
Stephen Cohen

Kamen u piti, primarna trauma koju prate sekundarne traume